Cassiodore (0490?-0580?). Magni Aurelii Cassiodori Senatoris,... Opera omnia in duos tomos distributa... opera et studio J. Garetii,...

Nobis autem curantibus accesserunt

complexiones in epistolas B. Pauli quas edidit et annotavit Scipio Maffeius. .... 1848.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGIiE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA DNIVERSALIS, INTEGRA, DNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUItt SS. PATRUM, DOCTORCM SCRIPTORCMQIJE ECCLESIASTKORIl

QUI

AB ^EVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA

FLOHnKEDNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQUJE EXSTITEREMOINUMENTORUM CATHOLICJETRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESIiE SvECULA,
JHXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS, 1NTER SE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUSUANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTERCASTIGATA;
DISSERTATIONIBUS,COMMENTARIIS LECTIONIBUSQCEVARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QU^ETRIBUS NOVISSIMIS SJECULISDEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS,AUCTA; '
I.NDICIBUSPARTICULARIBUSANALVTICIS, SINGULOSSIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
-SUBSEQUENTIBUS,
DONATA;
CAPITULIS
INTRA IPSUMTEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON ETTITULIS SINGULARUM PAGINARUM SUPERIOREM
MAP.GINEM
DISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQUE MATERIAM
SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIBUS CUM DUBIIS
TUMAPOCRVPUIS, ALIQUA VEROAUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS,AMPLIFICATA;
DUOBCS INDICIBUSGENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTEROSCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
, UNUSQUISQUE PATRUM INQUODLIBET TIIEMA SCRIPSERITUNOINTUITU CONSPICIATUR; ALTERO
SCRIPTURiE SACR./E,EXQUOLECTORI COMPERIRE SITOBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUSOPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
SCRIPTUR.E TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIO
ACCURATISSIMA, C/ETERISQUEOMNIBUS FACILE ANTEPONENDA , SLPERPENDANTUR : CIIARACTERUM MTIDITAS
CHART.B QUALITAS, INTEGRITASTEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUMVARIETAS
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE INTOTO OPERISDECURSU CONSTANTEU
SIMILIS,PRETII PR/ESERTIMQUE
EXIGUITA9, ISTACOLLECTIO, UNA,METIIODICA
ETCURONOLOGICA, /"~/7J\
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IIACTENUS 1IICILLICSPARSORDM,
IFTY/^Q\^^\
*V^\
PRIHUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA,EX OPERIBUS ADOMNES ^TATES,
LOCOS,LINGUAS FORMASQUE PERTINENTJBUS, COADUNATORUM. I >-• \V>
SERIES PRIMA, ^"
W V
IN gUA PRODEUNTPATRES,DOCTORES ECCLESI^
SCRIPTORESQUE LATINJE \^\ ^ \1
A .TERTULLIANO
AD GREGORIUMMAGNUM. \*^*\ -£.
ACCDRANTE J.-P. MIGNE, \^\\ *P
CUHSUUU
COMPLETUItUM
INSMGGLOS
SCIENTLE
ECCLESIASTIC^
JUMOS
EDITORI. \**\ C-
, \ ff\

PATROLOGIJ2 TOMUS LXIX.

VIGILIUSPAPA,GILDASSAPIENS, PELAGIUSPAPA,CASSIODORUS.
CASSIODORITOMUS — CJETERORUMTOMUS
PRIOR. UNICUS.

PARISIIS, VENIT APDD EDITOREM,

1N VIA DICTAD'AMBOISE,PRES LA BARRIERE D'ENFER,
OU PETIT-MOHTROUGE.
184'»
 MAGNI AURELII

CASSIODORI

SENATORIS,
VJRI PATRICII, CONSDLARIS, ET VIVARIENSIS ABBATIS

OPERA OMNIA
IN DUOSTOMOSDISTRICUTA,
AD FIDEM MANUSCniPTOlU
H CODICUMEMENDATAET AUCTA, NOTIS, OBSERVATIONIBUS
ET
INDICIBUSLOCUPLETATA, AUCTORISVITA, QVJENllNC PRIMUMIN
PR>ECEDENTE
LUCEMPRODITCUMDISSERTATIONE
DE EJUS MONACHATU,
OPERA ET STUDIO J. GARETIl
MONACHIORDINIS SANCTI BENEDICTIE CONGREGATIONESANCTI MAURI.
NOBISAUTEMCURANTIBUSACCESSERUNT

COMPLEXIONES IN EPISTOLAS B. PAULI

QUASEDIDIT ET ANNOTAVIT
SCIPIOMAFFEIUS.

PRiECEDUNT

VIGILII PAP*, GILDiE SAPIENTIS

ET

PELAGH VAVM

SCRIPTA UNIVERSA
EX.MANSIET GALLANDIO
MUTUATA.

CASSIODORI TOMDS PRIOR. — CJETERORDM TOMDS UNICDS.

PRIX : 8 FRAS

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

1N VIA DYLT.4,D'AMBOISE
, PRES LA BARRIERE IVENEER,
AUPETIT-MONTROUGE.
18'i8
 ELENCHUS OPERUM

QILE 1N HOC TOMO LXIX CONTINENTUR.

VIGILIUS PAPA.
• col. 9
Epislolae et decrela
GILDAS SAPIENS.
De excidio Britanniae liber querulus 329
PELAGIUS PAPA I.
Epislolae , . . . 393
CASSIODORUS.
Variarum libri duodccim 501
Hfetoria triparlita. . * 879
Cbronicon ; 1213
Computus paschalis 1219
De Golhorum origine et rebus gestis, aactore Jornanve 1251

ERRATA.
Col.281, Grsecilexlns lin. 15, pro iimivWTI«TS« q'iod leRiturnullosensuin editioneMansi,legi possel,aicdipwi»
iSi*«ra»,
tSiWv, quod Latino affirmansproluleveresponsumconsonaret.—Iutomo sequeniipag. 1415-1416,in titulo
««w««Tut<iv
superiore,post M. AureliiCassiodori,supplendumComplexiones in AclusAposlolorum.

Paris.—Imprimcric dc VRvyvTut StitcY, rue de Sevres, 37.

 ANNODOMINIDXXXVM—DLV. \

VIGILIUS PAPA.
NOTITIA( ex libro Pontificali).

Vigilius natione Romanus, ex palre Joannecon- \ secutus est Joannes magister militum cognomento
sule, sedit annos 17 b menses 5 (a) dies 26. Eodem Sanguinarius, et tenuit eum, et adduxit ad Belisa-
tempore Belisariuspatricius commisitbellum « cum rium et ad Vigilium Romam. Tunc dederunt ei sa-
Vittige rege Gotborum. Quem fugientemnoctu in- cramenta in basilica Julii (b), ut salvum illum per-
(a) Ms. Luc, 7. (b) Idem cod., Julia.
Cum Vigiliusfavore Theodorce Auguslaein se- ctus est: in locum ejus successit Macarius II, qui
dem apostolicam intrusus post obitum Silverii se ex sinistro judicio suspicionem bsereseos incurrlt.
pontilicatu subdole abdicasset, ea spe fortasse ut Theodora Augusta haeretica^Severiana ad eversio-
per studia Belisarii legitimeeligeretur, electuris no- nem fidei orlhodoxaesolum fntenta, cum imperasset,
vura pontificemRomanaeEcclesiaeclericis ille metus teste Procopio, annum unum et viginti, anno impe*
incessit, ne si Vigilium multis criminibus notorie rii Justiniani23, diro anathemalis jaculo per Vigf-
contaminalum eligerent, in sacros canones delin- lium sauciata, ulciscente numine haud dubie divino,
querent; si vero praeterirent, schismati et pericu- misere interiit. Qua lidee ergo Anastasiusdicat Vigi-
losissimaebaeresioccasionem praeberent. Post lon- lium jussu imperatricis templo Sanctse Euphemi»
gam consultationem, ad avertendum schismatis et Chalcedone extraclum fuisse, infra dicemus. Si non
haereseospericulum, divino instinctu , fortasse om- impiaehujus feminaeimperio nimis obsequens fuisset
nium consensu electus est Vigilius, catholicus qui- j Belisarius,manusqueviolentasa Silverio retraxisset,
dem, sed propter ambitionem, haercticorumconver- felicissimusfuisset dux militum: quia tamen Deum
satione pollutus. Post emissam fidei confessionem, feminaepostposuit, e summa gloria in infimamfor-
omnisque haereseos exsecrationem, evectus est in tunam misere est dejectus. Nam cum de insidiis Ju-
thronum pontificiumiv calendas Julii, anno Christi stiniano imperatori paratis accusatus fuisset, et for-
540, qui est Justiniani 14. Haecomnia nutu Dei fa- tasse etiam convictus, bonis et digniutibus omnibus
cta esse probavit eventus. Admirabilienim exemplo exutus est, excaecatus,eoque paupertatis adactus, ut
accldit ut qui ad maledicendum populo Dei antea stipem mendicarecoactus fuerit. Zonaras, Cedrenus
fuerat inductus, idem ad benedicendumeidem con- Volaterranus, etc, Baronius anno 561. Quaeocca-
verteretur, quemque Theodora imperatrix ad revo- sione trium capitulorum, scripta Theodori Mopsue-
candumAnthimumin sedempontiticalem evexerat, steni, Theodoreti, atque epislolam Ibaeconcernen-
ille post legiiimam sui electionem anathema adver- tium, hujus temporibusdicta, scripta, aut gesta fue-
sus eumdem atque collegasipsius haereticosirroga- rint, per litteras, concilia et edicta, infra patebit
tum iterum confirmaverit. Justinianus imperator de Priina Justiniana metropolitanae sedis dignitate ac
jegitima electione Vigiliicertior redditus, more ma- praerogativaauctoritate Vigiliiexornata fuit. Novella
iorum suorum apud eumdemper legatum et episto- 131, c. 3. Basilicama se constructamsacris imaai-
lara fidei confessionemedidit, ut patet ex reddita num picturis decoravit, ut ait Hadrianus papa in
Vigiliiepistola,qua praeter exspectationem Theodo- episiola ad Carolum Magnum; monasteriuma Chil-
rae Augustaein Anthimumejusque collegashaereticos deberto Francorum rege erectum privilegiis et im-
anathemaintorsit. In Italia nulla ducum virtute Ra- munitatibus decoravit, ut scribitS. Gregoriuslib. vn
venna civitas dedita, ipseque Vitiges rex Gothorum J episl. 115. Vigiliuseliam episcopumOrigenemantea
anno Christi540 victus fuit a Belisario; qui hanc ob saepiusdamnatum, suo etiam constituto condemna-
rein ab acniulisinvidjam passus, et in affectatsety- vit. CassiodorusInstit. divinarumleclionum.l.i c. 5
rannidis suspicionem adductus, Constanlinopolim Ex actis hujus pontiiicis singularis Dei erga Ro-
revocatur. Qui cum venissel, adductis secum devi- manam Ecclesiam providentia, atque admiranda
ctis hostibus, triumphare non est permissus, pro- apostolicae sedis auctoritas omnibus innotescit
plerea fortasse quod irapiaeAugustsenimium obtem- Quanquamimperatricis aliorumquedesidcrio spera-
perans, in pontificemimpia et sacrilega attentasset. tum fuerit, naviculamPetri eo ducendam, quo ipsi
Theobaldusrex Gothorum vires dispersas restaura- suo affectu commoverent Vigilium suo studio ac fa-
vit, post cujus caedemTotilas Theobaldi nepos, fla- vore in sedem apostolicamviolenter et sacrilege in-
gellumGraecorumin Occidente dominantium, eve- trusum, tamen residens in ea Christus fiuc atque il-
ctus est in regnum : qui post aliquot victoriascontra luc universam navim pro arbitrio vertit, et licet
Romanospartas Campania potitus est, ubi eidem fluctus contrarii eam urserint, flantesqueventi in ad-
accidit, quod refert S. Gregoriusni Dialogorum,cap. versam partem quandoque impulerint, nunquam ta-
18, de sancto Benedicto Cassinensi monacho, qui menipsa navicula toto tempore legitimi pontiiicatus
venienli Riggoviad explorandumdominiprophetiam Vigilu m scopulos impegit, vel in syrtes offendit
dixit: Pone, (ili, pone hoc quodportas, nonest tuum. ictibusque undarum crebrioribus dissoluta fuit, sed*
Ipsi vero Totilaead se venienti praenunliavitdicens: potius illaesa permansit, omnemque illam aquam
Multa mala facis, multa mala fecisti, jam aliquando quam per lata foramina influehtemexcepit, integre
ab iniquitateconquiesce: equidemRomamingressurus ad summam siccitatem vicissim excussit. Videant
es, mare transilurus; novem annis regnans, decimo ergo
morieris. Quando post totam fere subactam Italiam
Romapotitus fuerit, infra dicemus.Hujustemporibus b Sexdecimannis sedem apostolicam tenuisseVi-
quatuor pluresve Persarum irruptiones in Romanos gilium scribit Baron. ann. 555. SEV.BINIDS.
factaesunt a Cosrhoe Persarum rege, quas describit c Vitigemnullopraeliohabito, nulladucum virtute
Procopiusde Bello Persico. una cum Ravennacivitate, anno quinto belliGothici
Anno pontificatus Vigiliiseptimo, qui est Christi qui est Christi 540, deditum esse Belisario scribit
546, Petrus Hierosolymorumepiscopusvita defun- Procopius. SEV.BINIUS.
* Notas in Mansianaeditione e
regione textus positas sive in textu inler uucinos sive infra "«UUJIHS CII.
columnascif
fns supenonbus praemissisexscripsimus. EPIT.
D.™n, IYIV
IfATROL.LX.1X. 4
1.1 VlGILlUS PAPA. 12
ducerent ad Justinianum imperatorem. Quem cum K male agit cum servis tuis Romanis, et cumipsa plc-
adduxissent Constantinopolim, gavisus est impera- be sua, et quia homicidam illum accusamus. Sic est
tor, et fecit eum patricium et coiriitem, et transmisit In fikrofem versas, u't Haret alapam notario suo;
eum juxla fines Persarurti, fetibi vitam Uhivit. Beli- qui ihox ad pedei ejus cidehs exsbiravit. Item dedit
sarium vero interrogavit imperator, quomodo se ha- hepbterii suum VifciliusAsterio cohsuli filium mulie-
beret cum Romanis, vel quomodo in loco Silverii ris viduae; quo casu faciente, fecit eum teneri nocte,
statuisset Vigilium. Tunc gratias ei egerunt impera- et tandiu caedi quandiu vitam finiret. Quo audito,
tor et Augusta «, et data ei dignitate, ilerum misit Augusta misit Anlhemium scribonem cum jussione
eum in Africam b. Qui veniens in fines Africae,sub sua, et cum virtute majore ad Roraam, dicens: Si
dolo pacis interfecit Goniharidem (a) regem Vanda- eum inveneris in basilicaSancti Petri, parce: nam
lorum, et redacta est Africa sub republica. Tunc si in Lateranis, aut in palatio, aut in qualibel eccle-
Belisarius patricius veniens Romam, de spoliis Van- sia inveneris Vigilium, mox impositum in navim
dalorum obtulit'- beato Petrn apostolo per manus perduc eum usque ad nos. Nam, si hoh leceris, per
Vigiliipapaecrucem auream cumgemmis, pensantem Vivehtemin sflecula,excoriarl tefaeiani. Qui Anthe-
libras centum, in qUascripSil victorias suas : cero- inius scribo vehiens Romam, Ihveriitettttlin ecclesia
stata argentca (b), deaurata majora duo, quae stalnt B SanctaeCsecilise,x calehdas Decembris (erat enim
usque hodie ante corpus beati Petri apostoli. Sed et dies natalis ejusj munera erogantem ad populum.
alia multa dona et eleemosynaspauperum largitus Tenentes ergo eiim, depbstteruiit ad Tiberim, et mi-
est. Fecit etiam Belisarius patricius xenodochiumin serttnt euiia ih riavim. Plebs autein et populus se-
via Lata, et in via Flaminia juxta civitatem Ortas quebatur eum, acclamantesj ut orationem ab eo ac-
| Ostiam| monasterium Sancti Juvenalis, ubl posses- ciperent. Dataqtleotaliohe, respondit omnispopUlhs:
siones el dona multa largitUs est. Eodem tempore Anieii; et motd fest iiavis. Videhtes Romahi quod
Theodora Augiistascripsit ad Vigiliumpapam : Veni, mota esset navis in qua sedebat Vigilius, ccepit po-
adimple nobis qiiseprona voluntate tua promisisti pulus jactare post eum lapides, fustes { CUmcalci-
de patre nostro Anthimo, et revoca eum in officio bus, et] cacabos, et dicere: Fames tha teCum.Mor-
suo. Ad haec rescripsit Vigilius: Absit hoc a me, talitas tecum. Malefecisti Romanis, male invenias
domina Augusta : prius locutus summale et insipien- ubi vadis. Et d.uidamamatores ejus secuti sunt eum
ter, modo autem hullo modo tibi consentio, ut revo- de ecclesia. Qul ingressus Siciliam * in civitatem
cem honiinem haereticumet anathematizatum. Elsi Catanensem, permissus est facere ordinationem. per
indignus, vicariussum beati Petri apostoli, quomodo mensem Decembrem, presbyteros et diaconos, in
fuerunt antecessores mei sanciissimi Agapetus et „ quibUsretl-ahsmisit Romac Ampliatumpresbyterum
Silverius, qui eum damnaverunt. TuticRomanifeCe- et vicedominumsuum, et Valentinum episcopum ad
runt suggestiones suas d, contra Vigiiium, eo quod sanclas Rufinam et Secundam, ad custodiehdura
cum consilio ejus depositus fuisset Silverius beatis- Lateranas, et ghberhandum cleruiti. Et valefaciens
simus papa. Suggerimus, incjuiorit,pietali tuae, quia omnibus, ingressus est Constahtinopolim f in vigilia
(a) Idem cod., Widlhdrim. (b) th CodemdCestdrgenlea.
ergo novantes hsereticiquam prsemature triutaphenl eique Vigiliuta legitima Subrogalioflesuffectumfuis-
de naufragio hujus navicUlse,quando ei prsesidebat 86.bISEtK.
Vigilius.Si auctor est illius epistolse fideique formu- Hsecsub pontificatuJoahniSII anno Christi 533,
lae, quam ex Liberati breviano objiciunt, hihil aliud cofltjglsse
•
videntur. IDEH.
vicerunt, quam quod eo tempore exteriore profes- HseCOblatlO, CUjusetidhi meminit auctor Mi-
sione in gratiam imperatricis spe ponlificatus obeiln- scellse histori*, fortasse facta est sub pOntificatu
di vel retinehdi hseresim professus eam epistolam Silveriij anho Ghristi 537, quando BeliSariuspest
scripserit, quando adhuc vivente Silverio pseudopa- devictosGolhos Romamsubegit. Si tamen aliqua do-
pa esset: quem si vel errasse, vel haereticumet si- natio facta est VlgiliO, oportuil eani oblatam Fuisse
moniacum fuisse ipsi probarent, nullam maculam per mifiistros Belis&riiin ejusdem absentia. Nam
Ecclesiseorthodoxse ejusque dogmatibus indigerertt. ipsum Bfelisaritimquarto artno belli Persici Romam
Quod autem post obitum Silverii, quando per dile- nort d
fuisie ihgressuhi, videre est et Procopio. IbEM.
ctionem vel approbationem cleri Romani papa legi- D Histdriam qtlaeSeqUitur, Usdue ad illa verba:
timus esse ccepit,.rtihil horum dixerit, scHpserit, V6l Qui infiressusSicitidm, etc, de nde suspectam esse
egerit, indicabuht illaeanathematis sentehtisequas in BaroniUsafltto 546, hhiherb 54, probat, eb argunien-
Ahthimum, teste Gtegorio, a prsedecessoribusantea to fretus; qUbdtrium capitulofum causa tantum vo-
condemnatumj et in Theodoram Auguslampronuh- cattis fiterit, cunl MelihaConstahtinopolltanusatque
tiavit. Quid vero de ipsa eplstola sub nOmltleVigilli primarii Orlentis episcopi, edicto JUslihianide tribus
ex Liberato desumpta senliendum slt, dlceftus infra capitUlisdamnahdis prortulgato, n'6'npriUSsubscri-
in nbtis epistolaruui ejusdem. SEV.Bimtfs. bere vellent, quam Komahuspontifex cohsensissft.
•' Jusiinianum dc revocando Anthiino in sedem PUtabatChimpohtiDcemqtiibusposset fieri blanditii&
suam conscium non fuisse, sed potius ea omnia se- cohciliahdum, et nbn hlsi honOriflce invitahdum
creta machinatione Theoddr» AugUstaeCUMtigilio esse, 6e illo repugMnte, a ijtfo offlfiesOriehtiSepi-
commissa essfe, indicat epistola Justiniatil ad Mein- ScopidepeiidebSnt, d*epfomulgato etHcldOmneSco-
nam, quae supra excusa est SubSilverio : Ih cujus natus 8
irriti eracerehtur. tbiili.
line inter alios exsecrandos haereticos condemnari- In Sicilia longiores hlofas traxisse pOtttlflcSm,
dos enumerat Anthimum Trapezuntis episcopuin. indeque OAI fariielaboranti frumentnmk Odtbls in-
Unde patet quod ipse imperator Belisarium hac de tercepturii mMiSse,tradit ProcopiUslib. iit de BSlIo
causa gratias non egerit, nisi forte persuasum sibi Gothorum. IDEH.
habUerlt Silverillni justa sehteniia cohdemnatum, [ Vigilius ad comitalum profectus contra exem-
13 NOTITIA. 1*
tfatalis Domini nostri Jesu Christi. Tunc obviusA \ comedere. Quadam die intravit Romam a porti
esl ei imperator, et osculantes se, cceperuntflere, Sancti Pauli, indictionexui [xiv]. Totd enlm hocie
et plebs illa psallebat ante eum usque ad ecclesiam fecit buccinam clangi, usquedum Cunctus populus
Sanctse Sophise, dicens : Ecce advenit dominator fugeret, aut per ecclesiasse celaret, ne gladib'Ro-
dominus,etc. Per bienniumvero fuerunt contentio- marii vitam finirent. Habitavit rex cum Romanis
nes (a) de Anthimopatriarcha, quomodopromisisset quasi pater cum filiis. Timc qiiidamde senatoribus
revocareet remittere eum in locum suum, et cau- fUgientes,Citheus [Techeus], AlbinUs,et Basilius
tionem manus suaeoslendebant, quomodopromise- patricius et cbrisul(c), ingressi sttritCohstantinopo-
rat eum in ordinemsuumrevocare. Sed Vigiliusnul- lim, praesentatiante imperatoremafflicti et desolati.
latenus eis voluit consentire, sed tarita rbboratus Tunc consolatusest eos imperator, et ditavit eos,
virtute, magismori desiderabat quam vivere. Tunc sicut digni erant, tanquam (d) consules Romani.
Vigiliuspapa dixit: Ut video, non me feceruritveiii- Eoderii tempore imperator Justinianus misit Nar-
re ad se Justinianuset Theodora piissimiprincipes, setem eunuchumd et cubicularium suumin Italiam,
sed hodie scio quod Diocletianumet Eleutheriam cui, data pugna cum Gothis, donavitDeusvictoriamj
iriveni: facite Ut vultis, digna enim factis recipioi. et occisusest rex, et multitudoGothoruminterfecla
Tunc dedit alapdm b ih faciemejus quidam, dicehs : gj est. Tunc adunatus Clerus rogaverunt Narsetem•,
Homicida, nescis quibus loqueris ? Nescisquia Sil- ut una cuni ejus suggestidhe rbgareht principem,
veriumpapam oceidisti? et filiuinmulieris vidusead ut si adhuc viveret Vigilius papa ; aut presbyte»,
calces et fustes interfecisti? Tunc fugiensiri basili- seu diaconi, vel clerus, qui cum eodem Vigilio fue-
cam Sahctas Euphemise, tenuit columnam altaris; rant exsilio deportati, reverterentur. Susceptarela-
qui tractus ab ea, ejectus est foras ecclesiaril.Fecit- tiohe Narsetis, vel tuncli cleri Romani, lsctuseffe-
que Theodora Augustamitti furiem iri collurhejus, ctus est imperator, et omnes inclyti ejus, eo quod
et trabi per totam civitatem nsqiie ad vesperum. requiem donasset DeusRomanis. Moxmisit jussio-
Tunc missusest in eustodiam, et dabatur ei iribdi- nes suas per diversa loca, ubi fuerant in exsilio de-
cum panis et aquse.Glerusautem Romanusqui cum portati in Gissa (e) et Proconneso, et adduxit eos
eo erat missusest in exsilium per diversa loca, ad ante se imperator, dicenseis : Vultis recipere Vigi-
metallaincidenda. Tunc GOthifecerurit sibi regem lium ', iit fuit papa vester ? Gratias ago. Minusne?
Badiullam(b), qui Totila tittnCUpabatur,qui descen- Hic habetis archidiaconum vestrum Pelagium, et
dens Romamobsediteath «. Et facta est fatnes ihi manus mea erit vobiscum. Responderunt omnes:
civitate Romana talis, Ut Ctiam natos suos vellentt Imperet Deus pietati tuae. Restitue nobis modoVi-
•G
(d) Idem cod., intentiones. (d) Iri eodCmdeest ianquatn.
(b\ Idem, Baduam. (e) Idem cod., Gypso.
(c) ldem, Pairicii, et cohsules.
plum sancti Leonis,alioriimquepraedecessorumstto- ficiis illustratam Narses dux Romani exercitus, Dei
rum, naviculamPetri, cujus clavumimmotussedensi auxilio atqiie B. MariaeVifgims ihtercessionefre-
Romaetutius tenuisset, mjtgnopericulo exposuit, utt tus, rege et exereitu Gothbrum occisis, a barbaro-
infra patebit ex riotis epistolarum et conciliorum. rum imperioliberarit, infra dicemus. IBEM.
SEV.Bmibs. d Illo anno quo imperator ad instantiam
* Procopiusae Bello Gothico, cap. 3, transactai papaeedictum de tribus capitulis Vigilii
promulgatumre-
,
hieme, redditoqde havigandi opportuno tempore, yocavit, seque Romano pontificiobsequentemprse-
Vigiliume Sicilia solvisse, et Gohstahtihopolimap- buit, Narsesdux Romani exercitus, Dei auxilio per
pulisse scribit: idque superioribusAnastasiiverbis> iritercessionembealaeMariaeVirginis fretus, Totilam
est convenientius.Namsi prope diem NatalisDomi- una cum toto ejus exercitu anno decimo regni ejus
ni mense Decembri,quod ait, ordinationemhabuit,, (prout sanctus Benedictusmonachuseidem prsedixe-
quomodo in vigilia ejusdemNatalisDbmini potuitt rat) fudit et interemit, ipsamque Urbem, jam se-
Constantinnpolimpetvenisse? Baronius anno 547,, cundo ab ipso occupatam, secundorecuperavit, an-
num. 36. IDEM. flo nimirum Christi 553. Claves portarum NarseSj
b Haecquaesequun:urcontigeruntpostobitumTheo- - teste Procopio, Constantinopolimmisit ad Justinia-
dorse, anno Christi 551, quarido excitata ih euiri l TJhum imperatorem. Ita clavibusUrbis potitus est
rursus perseculione per TheodorumepiscopumCae- imperator, quando clavesPetri in Vigiliorecogno-
sariensem,debuit cohfugereChalcedonemin basili- vit.« IDEM.
cam Sancti Euphertrii,ut patet ex epistoldVigiliiadI Dubiumnon est quin Vigilius rogatu Narsetis
universamEcclesiam scripta. Unde qtioe mixtim ett ab exsilio liberatus, quinlam synoduinde trium ca-
confuse de Theodora Ahgtista jam arite trienniiim l pitulorumdamnationehabilam confirmarit, maxime
defuncta deinceps ab Anastasio recensentur, suis3 ciim id vehementissim.eurgeret imperator, neque
quaeque locis lector restituat. IDEM. ulla alia ratione amicitia et pace conciliari possent.
c AnnoChristi 546 obsideri cceptam,Isauri iriili- - Vide Barohiuman. 554, n. 3, 4, 5, 6. IDEM.
tes anno sequenteTotilseprodideriint, cdra Rdma- f Justinianus hoc loco sacrilege cohfirinalionem
nis dira famepressissordidissiiriaquafeque , et abrogationemRomani pontilicisusurpat; quanta
deficereht,
et multi mortui conciderent. OccupatamUrbeihTo-- vero totius clare infra patebit. Do-
tilas jam diruere, et hl ovium pascuaredigere ince-- , letidumest imperiijactura,
quod, clerus Romattuspopulo poscenti
- promiserit post
sed Belisariilitteris sapieriter id dissiiadCnli- obitum Vigilii non alium suffectum
fierat,
IUSsaepiusleclis, consilio dcstitit. Belisariliseam- iri pohtificem,quam quem imperalor praesentasset;
dem recuperavit, postquam Tolilam eoderii anho) cum ea ratione ducta sit in captivitatem dominai
547 iterum campestri prselio SttperaSset.Qudinodo ) geutium, et rcginaprovinciarumfacta fuerit sub tri-
eamdem urbem anno 550 vicissim Isaurorum pro- fcUtO.ItlEM.
ditionededitam Totilse atque slbeodemnovissedi-
«5 VIGILII PAP.E U
gilium, et quando eum voluerit Deustransire de hoc A pultum est ad Sanctum Marcellum,via Salaria. Hic
«seculo,tunc vestra pracceptionenobis donetur Pela- fecit ordinationes duas per mensem Decembrem,
gius archidiaconus noster. Tunc dimisit omnes cum presbyteros 46, diacones 16, episcoposper diversa
Vigilio. Venerunt itaque in Siciliam in civitatem Sy- loca numero 81. Et cessavit episcopatus menses tres
racusas, ubiVigilius affiictus,calculi dolorem habens, dies quinque.
mortuus est n. Cujus corpus ductura Romam, se-
Pelagius diaconus in suspicionem occisi Vigilii incurrit; verum seipsum de illata calumnia expurgavit,
ut patet infra in Vita Pelagii. SEV.BINIUS.

VIGILII PAPJE

EPISTOL^ ET DECRETA.

EPISTOLA(olimII) VIGILIIADHUCPSEUDOPAPMB sus, et usque ad fines orbis terrae verba eorum dis-
KVEUTHERIUM *. tensa, dilectionis tuaecorda Christo probaverint esse
lidelia ; tamen si quid ex his in Ecclesia quaetuse
Eutherii consultationibusrespondet.
b c gubernationi Deo auxiliante commissa est, necdum
Dilectissimo fratri [Euthero] Eutherio Vigi- plena luce claruerit, ad eumdemfontem de quo illa '
lius. salutarius manarat lympha, recurritis; quod debita
Directasad nostuaecharitatis epistolas,plenas catho- charitate sumus amplexi, quia fiducialiter de his,
licaeinquisitionissollicitudine[etsollicitudinisj,gratan- unde apud eos observanliam esse dixistis ambiguam,
tcr accepimus, benedicentes Dei nostri clementiam, nostra voluislis responsione firmari. Quapropter di-
quia lales in extremis mundi parlibus dignatus est lectionem tuam in Domino salutantes, de singulis
suis ovibus providere pastores, per quos et pascuis quid juxta catholicam disciplinam teneat apostolicse
valeant salutaribus abundare, et|ab antiqui hostis [ini- sedis auctoritas , subjectis s aliquibus etiam sancta-
qui lupi ] rapacitate servari, ut insidias d nequeant rum capitulis regularum , te credimus instruendum.
ejus subreptionis incurrere. Unde certum est, quia I. Ac primura de his quos Priscilliansehaeresisin-
promisssevos beatitudinis gratia subsequatur, quando dicasti vitiis inquinari, sancta et conveniente reli-
vobis ccelestium perfectio doclrinarum tam votiva C gioni catholicaVeosdetestatione jndicas h arguendos,
sciscitatione perquiritur. Scriptum est enim : Beati qui ita se sub abstinentiaesimulatsepraetextu ab escis
qui scrutantur teslimoniaejus : in totocorde exquirunt videntur carnium submovere, ut hoc exsecrationis
eum (Psal. cxvm). Hoc igitur, frater charissime, potius animo quam devotionis probentur efficere. In
propositum tuseconsultationis tota mente tractantes, qua re quia nefandissimisManichaeisesse consimiles
de te quoque provenire contendimus [confidimus], approbantur, juste Patrum venerabilium constitutis
qui regulam catholicacfidei iisdem studes tenere ve- ab hac superslitione sub anathematis sunt interrai-
stigiis quibus eam in apostolica Ude * cognoscisesse natione prohibiti, quando ' aliquid ciborum conla-
fundatam. Et quamvis sonus eorum toto orbe diffu- gione carnium credunt [carnalium creditur] esse
tt Hoec epistola hactenus inscripta fuit Eutherio striss. Loaisa, tum impressis, in quibus caput de pri-
sive Eleutherio episcopo, ut olim monuimusin notis matu RomanaeEcclesise habetur, quam uni Colber-
ad Gratianum. Certum est autem inscribi debere lino, de quo non levis suspicio esse possit in Gallia
Proluturo, qui fuit episcopus Bracarensis. Quod non scriptum fuisse, et iis temporibus quibus causaeepi-
solum probat auctoritas vetustissimicodicisEcclesise scoporum appellantium sedem apostolicam discepta-
Lugdunensis, sed etiam Colberlini duo optimi et ve- bantur, prsesertiniinclinante soeculonono, sub Nico-
tustissimi signati nura. 408 et 3970, in quibus varia lao I papa, et postea in causa Gerberti Rhemensis,
islius epislolse capita referuntur ex epistola papaeD desinente fere decimo. Fieri enim facile poluit, ut
Vigilii ad Profuturum episcopum. Praelerea exstat qui adversusHincmarumLaudunensemac Rhotadum
integra cum hac eadem inscriptione in optimo item Suessionensemepiscopos, sedem apostolicam appel-
et antiqnissiraocodice 449 ejusdem bibliothecseCol- lantes, eripere ipsi conabantur episcoporumjudicia,
bertinse; in quo tamen deest caput de primalu Ro- truncarent epistolam Vigilii, abscisso eo capile quo
manae Ecclesise.Et sane cum caetera capita referan- ipsi jugulabantur. Car. de Aguirre, Concil. Uisp.
tur integra in codice 408Colberlinoet in Lugdunensi, t. II, p. 278. Sed his omissis, hanc epistolam e codice
iidem tamen non habent quaede primatu Romanse Colbertinodescripsit Baluzius,unde sequentes varias
Ecclesiaeadduntur in collectione quaepnefert nomen lectiones decerpsimus.
Isidori. Porro diserta epistolsead Profuturum men- b Cod. Colbert., Dileclo fratri Profuturo episcopo
tio est in gestis concilii primi Bracarensis, ubi dici- Vigilius.
tur scripta ad interrogationem ejus, et propter pro- <•Cod. Vatic. Palat., Profutmro.
lixitatem gestis minime est inserta. De die aulem et d Colbert., et ab iniqua rapacitate strvatat, insi-
anno quo data est inutile reor esse si disputem, cum dias, etc.
•x codice Colbertino constet scriplam esse eo anno • Idera cod., apostolicasede.
quo Joannes consul fuit post Belisarium,id est anno ' Idem cod., illuc.
538. Baluziusin Nova Concil.Uollect.At longe ma- * Colb., sublectis.
jor lides habenda reliquis omnibus codicibus, tum h Idem cod., judices.
mss. antiquissimisHispaniae,visis et collatis ab illu- Colbert., ne quando crederent.
' Prima inscribitur in editione Mansiana Epistola Vigilii papae nomine scripta ab Eutychiano quodam,
quam videre est in BreviarioLiberati nolis comitantibus exscriptam. EDIT.
17 EPISTOLiE ET DECRETA. 18
pollutum : quia de his omnibus quaead humanum .A gare e. Qui si in errore permanserint, socii nobis
victummisericordiaDeicontulit [tribuit], nihilcatholi- esse non possunt.
cis esse judicatur immundum. Sic enim Titum doctor IU. Dehis qui etiam baptismatis gratia salutaris ac-
gentium Paulus monet apostolus , dicens : Omnia cepta apud Arianos iterum baptizati, profundsevora-
munda mundis, coinquinatisautem et infidelibusnihit ginis sunt morte demersi, quid per singulos ordines,
est mundum : sed poltutm sunt eorum mens et con- vel setates antecessorum nostrorum decreta censue-
scienlia. Deum confitenlurse nosse, factis autem ne- runt, qusa multiplici sunt digesta ratione, e nostro
gant, abominabileset increduti, et ad omne opus bo- scriniorevelata[relevata]capitulahis subjecta direxi-
num reprobi (Tit. i). Similiter et alio in loco ad Ti- mus. In quibus lamen illud speciali charitate etiam
motheum de hujusmodi cavendis erroribus praedica- convenit observari, ut quia pro peccatis plurimis in
vit, dicens : Jn novissimis temporibus discedent gentibus iniquitas illa subrexit, in sestimationefra-
quidam a fide, attendentes spiritibus erroris, et doctri- ternitatis tuse aliorumque pontificum per suas dios-
nis damoniorum, in hypocrisi loquentiummendacium, ceses relinquatur, ut si qualitas et poenitentis devotio
el cauteriatamhabentiumsuam conscientiam,prohiben- fuerit approbata, indulgentise quoque remedio sit
tes nubere, et abstinentesa cibis quos Deus creavilad vicina. Quorum tamen reconciliatio non per illam
percipiendum cum gratiarum aclione fidelibus, et his B impositionem manus , quse per invocationem sancti
qui cognoveruntveritatem: quia omnis creatura Dei Spiritus Ut, operatur, sed per illam qua poenitenliae
bonaest, et nihil rejiciendum,quod cum gratiarum ac- fructus acquiritur, et sanctae communionisrestituli»
tione percipitur (I Tim. iv). Haec igitur sequentia [restitutione] h perficitur.
patrum venerabilium constituta specialiter eos cen- IV. De fabrica vero cujuslibet ecclesise, si dirula
suerunt esse damnandos qui, cum carnibus abstine- fuerit, instauranda , et si in eo loco consecrationis
rent, ea quoque credebant esse vitanda, quae carni- solemnitas debeat iterari, in quo sanctuaria non fue-
bus fuisse videbantur admixta. Nam et ipse Dominus rint, nihil judicamus officere ', si per eam minime
noster Jesus Christus ita praeraonuit, dicens : Non aqua benedicta [exorcizataj jactetur : quia consecra-
quod intrat in os coinquinat hominem, sed quasproce- tionem cujuslibet ecclesise, in qua Spiritus sancti ara
duntdeore, hcecsuntqucecoinquinanthominem(Matth. non ponitur i, celebritatem tantum scimus esse mis-
xv). Quapropter nec abstinentiam Deo placitam re- sarum. Et ideo, si qua sanctorum basilica a funda-
probamus, nec eos qui exsecrantur Domini creatu- mentis etiam fuerit innovata, sine aliqua dubitatione,
ram recipimus in nostra socielate. cum in ea missarum fuerit celebrata soleranitas, to-
II. De baptismob quoque c solemniter adimplendo, tius sanctificatio consecrationis implebitur. Si vero
similiter quid apostolica vel sanxeritvelobservetau- C sanctuaria quse habebat ablata sunt, rursus eorum
ctoritas, in subjectis tua charitas evidenter agnoscet. repositione [dispositione] et missarum solemnitate
Ulud autem novelli esse judicamus erroris, quod cum reverentiam sanctificationis accipiet.
in fine psalmorum ab omnibus catholicis ex more V. Pascha vero futurum nos, si Deus voluerit xi
dicatur : Gloria Patri, et Filio , el Spiritui sanclo, calendarum k Maiarum die celebraturos esse cogno-
aliqui, sicut indicas , subducta una syllaba conjun- scite. Ordinem quoque precum in celebritate missa-
ctiva, perfectum conantur minuere vocabulum Tri- rum nullo nos tempore, nulla festivitate significamus
nitatis, dicendo : Gloria Patri, el Filio , Spiritui habere divisum [diversum]l : sed semper eodem te-
sancto d. Quamvis ergo ipsa nos ratio evidenter edo- nore , oblala Deo munera consecrare. Quoties vero
ceat, quia subducta una syllaba, personam Filii e et paschalis, aut AscensionisDomini, vel Pentecostes,
Spiritus sancti unam quodammodo esse designent; et Epiphanise, sanctorumque Dei fuerit agenda festi-
tamen ad errorem talium convincendumsufficit quod vitas, singula capitula diebus apta subjungimus, qui-
Dominus Jesus Christus designans in invocatione bus commemorationemsanctae solemnitatis, aut eo-
Trinitatis credentium debere baplisma celebrari, rum facimus , quorum natalitia celebramus : csetera
dixit: Ile, doceteomnesgentes, baplizanteseos in no- vero ordine consueto prosequimur. Quapropter et
mine Patris, et Filii, et Spiritus sancli (Matth. ult.). ipsius canonicse precis textum direximus subter ad-
Ergo cum non dixerit : In nomine Patris, et Filii, jectum, quem (Deo propitio) ex apostolica traditione
Spiritus sancti ', sed sequalibus distinctionibus Pa- suscepimus. Et ut charitas tua cognoscat, quibus lo-
trera, et Filium, et Spiritum sanctum jusserit nomi- cis aliqua festivitatibus apta connectes, paschalis
nari, constat illos omnino a doctrina dominica de- diei preccs similiter [simul] adjecimus. His igitur fra -
viare, qui aliquid huic voluerint confessioni dero- ternitatis tuse inquisitioni responsis, Deum nostrum,
Colb., omnibusad confessionisrectm studeat tramitem revo-
b Colb.,exsequentia.
De baplismo quoque renascentum trina care. Quod si forte, quod absit, in errore, etc. Cod.
mersione solemniier,etc. Vat., sublrahere, etc. ut notat Baluzius.
c Cod. Vatic. Palat., quoque renascenlium trina h Cod. restitutione.
immersionesolemniter. 1 Colb.,Vat.,
efficere.
4 Colb., Gloria Patri Filio Spiritui sancto. Cod. i Colb., in qua sanctuaria non ponunlur. Cod. VaL,
Vat. Palat., Gloria Patri, Filio, Spirilui sancto. tunelum ara.
e Colb., personamPatris et Filii, etc. k Colb., octavo calend. Cod. Vat., viu ealend.
f Colb., Patris Filii, etc. 1 Cod. Vat., diversum. •
KColb., subtrahere. Ilos itaque tua charitas modis
 19 VIGILIIPAPJ3 20
quantum possumus, exoramus, tit omnibus catholicse : A epistolsehujus inscriptionem,quam mss. codicesplu •
religionis ecclesiis circa universos, quos fideles sibi; res Baluzio indicarunl; non enim Eutherio, ut in
suse dona et ab omnibus '' editis, sed Profuturo djrecta est, quem virum eum-
eificit, gratioe multiplicet, dem esse episcopum Bracarensem, qui setate illa flo-
insidiis spiritualis hostis atque carnalis cunctos po-• rebat, ex hoc nostro excerplo ratuni fixumquetene-
pulos suos redigere dignetur immunes. Significatur. mus. Quaevero de baptismi formula, et de ecclesiis
in epitonie hac continenfur, desumpta
etiam vel mar- conseprandjs
[Significamus] beatqrum apostolorum, plane fuisseex § 2 et 4 ejusdem ppislolse, quae in
tyrum, sicut speramus , sancto nos affectui tuo di- editis ad Mutheriumdirecta" legitur, ex collatione
rexisse reliquias, prsesumentesfidemvestram eorum utriusque convincimur; quanquam excerpli auctor
emendatiorem forfe et raagis iptegrum codicem epi-
deinceps plenius esse meritis adjuvandamb. stolarum Vigilii nactus, sanctioues illas paiilo aliter
VI. Si quis episcopus aut presbyter juxta prapce- ac fert epistola vulgata ad Eulherium expressit.
ptum Domininon baptizaverit in nomine Patris, et Quae dein in epitome ne succedit sanctio de terna in
verbo quidem in epistola
Filii, etSpiritus sancti, sed in una persona Trinita- baptismo mersione,
commemoratur; cujn vicissim plura coniineat epi-
tis, aut in duabus, aut in tribus patribus, aut in tri- siola quorum ne vestigium quidem in excerpto.
bus filiis, aut in tribus paracletis, projiciatur de Ec- Unde iacilis corijectura, epistolam illam, non inte-
clesia Dei c. gram, sed ex iaciniis plurium epistolarum consertam
ad nos pervenisse. Id anfe me subodoratus est cl.
VII. Nulli vel tenuiter sentienti, vel pleniter sa- 1P Baluzius, qui in Colbertiriocodice mullo breviorem
pienti dubium est, quodEcdesia Romana fundamen- ac cum § 5 desineritem nactus, censet omnia quoc
tum et forma sit Ecclesiarum, a quo omnesEcclesias deinceps in vulgatis ejusdem epistolaesequuntur, ea
nemo recte credentium prsesertim qusede primatu RpraanaeEcciesiaeac de
principium sumpsisse igno- appellatioiubus ex toto orbe ad eam devolvendis in
rat. Quoniam licet omnium apostolorum par esset illa enuntiantur, addititiaesse e't periiiusexpungenda."
electio, beato tamen Petro concessum est ut cseteris Verum nec Baluzii codex integrior est, cum neque
ea reprsesentet qusein excerplo nostro leguntur, nec
prseemineret; unde et Cephas vocatur, quia caput ab anaphronisniisimmunis Jiaheatur. Baluziana ete-
est et principium omnium apostolorum : et quod in nim illa data est Joanne V. C. cos. die 3 call Julias,
capite praecessit,in membris sequi necesse est. Quam- 1'ascha quse annum 558 signant; in ipsa autem epistola
obrem sancta Romana Ecclesia ejus merito Domini enuntiatur, proxime futurum in diem xi cal. Maiarum
qupd nunquam sub Yigjliqaccidit. Forle
voce consecrata et sanctorum Palrum auctoritate igitur ex epistola ad Profutqrum rionnisi priores
roborata, primatum tenet omnium Ecclesiarum; ad paragraphi Usque ad quintum iii editis exhibentur.
Reliqua ex aliis epistolis sive Vigiiii sive aliorum
quam tam summa episcoporum negotia , et judicia, assuta sunt.
atque querelse, quam et majores Ecclesiarum quoe- Denique addendum hic censeo epistolam hanc Vi-
stiones quasi ad caput semper referenda sunt. Nam gilii ad Profuturum legi sibi ip plena sypodojussisse
et qui se scit aliis esse prsepositum, non moleste fe- Q C Patres concilii Braparensis^nnp w3 congregati. Ita
eriim legitiir in actis ejusdem concilii apiid Labbe
rat aliquem esse sibi prsclatum. Ipsa namque Eccle- tom. VI, col. 520, edit. Veniet.: Relecta est auctori-
sia. quseprima est, ita reliquis Ecclesiis vices suas tas sedis apostolicoead quemdamVrafuturum directa
credidit largiendas, ut in partem sint vocataesollici- episcopum, qux prppfer prolix\tat,emjiis.gestisminime
esl inserta. In ea yero epistola regulas conferendi
tudinis, non in plenitudinempotestatis. Unde omnium baptismi, et missoecelebrandaerituin coiitiiieri con-
appellantium apostolicam sedem episcoporumjudi- cilii ejusdem Patres in canonibus4 et 5 signiDcant;
cia, et cunctarum majorum negotia causarum, eidem quaesane duq in etistola Vigilijsese offerunt.
sanctaesedi reservata esse liquet: prsesertim cum in TESTIMONIAANTIQUORUM CANQNUM
his omnibus ejus semper sit exspectandum consul- PROTRINA IMMERSIONE.
tum; cujus tramiti si quis obviare tentaverit sacer- EX CONCILIOAPOSTOLORUM, TITCLO XLIX
dolMm,causas se non sine honoris sui periculo apud (Ex novaBaluziiCollectione.)
eamdem sanctam sedem noverit redditurum. Data
calendis Martii, Volusiano [Al. Vuilisiariomale | et Quodiu nomineTrinitatis deheat bqp(izari.
Joanne viris darissimis consulibus (Anno Domini Si quis episcppus aut presbyter juxta prseceptum
538). Domioinon baptuaverit in noipine Patris, et Filii, et
l Spiritus sancli, sed in tribus sine iuitio principijs,
D
EX EPISTOLAVIGILIl PAP.E aut in tribus filiis, aut in tribus paracletis, abjicia-
ADPROFUTURUM BRACARENSEM. tur.
(Ex Supplem.M;insiT. I, pag. 417.) EX EODEM,TITULOL.
In nomine Patris, et Filii, et Spirilus sancti debet Quod non debeat una mersio iu baptismatequasi in
baplizari, noninnomine Patris, Filii, Spiritus sancti. morte Domini provenire.
Si motum fuerit altare, denuo consecretur ecclesia. Si quis episcopus aut presbyter non trinam mer-
Si paries renovetur, et altare non mptum fuerit, sionem unius mysterii celebret, sed semel mergat in
exorcidetur [forte exorcizetur] salibus tantum. Terna baptismatequod dari videtur in Domini morte, depo-
mersio fiatin baptismo. natur. Non enim dixit Dpminus: ln mortemea bapti-
Excerpti hujus auctoritate, optimam esse discimus zate, sed : Euntes docete omnes genfes, bapti-

Coib., speratis. .... ms Data Romoe,mcal.Jul.,FlavioJoanne viroclarissimo

b Hic desinit epistola inco.d. Colb., priemissis consule.
c Hic absolvitur codex Vaticanus.
verbis : Deuste incolumemcuslodiat,fraler charissime.
a. EPISTOLiE ET DECRETA. 2«
zantes eos \n nomine Patris, et Filii, et Spiritus i i Dei, cui serviendo regpatis, et regaando servitis,
sancti. Amen. gratiam indefessis cumu)atjs pperibus; nt in his quse
et devotione fidei yestrae Domi-
EPISTOLA (oKmlll) VIGILII ADHUC PSEUDQ- vobis pro integrilate
PAP^E nus singulari pietate concessit, agnoscantur juste ac
convenienter impleri, quam prqedicationem docet
ADCESARIUM ARELATENSEM. : Quia sqncti per fidetn vicerunt regna
de Apostolus
Ei Silverium consulenti injungenda pmuitentia (Hebr. xi). Qualia cnim regna plps armis fidei quam
regi Theodebertoob incestuosas nuplias contractas
respondet. corporea fortiludine viceritjs, docet immensitasgen-
Dilectissimofratri CaesariqVigilius. tium subjectarum , quae quantq majqr assurgit nu-
Si pro observalionecqclestiunimandalorum cafho- mero, lanto mysticj solius perfecta operatione mira-
licse filios Ecclesiaeopportune vel importpqe sacer- culi superatur. Unde nos in Dominonimium convenit
dotes singulos decet instruere, qusur}Qmagis his qui gloriari, quod non imperialem solum, sed etiam sa-
devotione laudabili d« rebus sjbi c|ubiis ad studium, cerdotalem vobis animum concederesua miseratione
veniunt consulendi, competenfi necesse est qrdiiie dignatus est : et quod omnes pontifices antiqua in
respondere ? Hinc est qupd gloripsi filjj nostrj regis offerendo sacrilicia traditione deposcimus, exorantes
Theodeberti interrogatiqnem, qua pos per Mode- '.B ut catholicam fidem adunare, regere Dominus, et
rjcum viruro illustrem legatum suum credidit requi- custodire toto orbe digpetur, smnmis hoc pietas
rendos, duxinaus amplectendam : in qtia gloriani vestra viribus effecit; cqm per omnes regni veslri
suam desiderat informari; cujusmodj pcenilentia partes, et universos fines terrae, eam fidem quam,
possit illius pqrgare delictum, qui cum uxore fra- per venerabiles semper Chrislianaeconfessionisjudi-
tris sui illicitum prsesumpsit inire conjugium. Cui cio complectendas Nicaenam, Constantinopolitanam,
nos equidem missis affatibus, quorum tenorem tuam Ephesinam primani, sed et Cljalcedonensemsynodos
fraternitas in subjectis inveniet, hoc indicare cura- constat irreprehensibiliter solidatam, inconcussa ju-
vimus, quoniam tale commissum npn parva cordis beatis pace servari, nec Christiano quemquaa voca-
aifiictionevaleat expiari. Sed quia (sicut charitatem bulo nuncupetis, qui se a praefatarumsynodorum
tuam bene nosse confidimus)modus pcenitentiaeprae- nnitate sejungit: et qui Udem earum non omnibus
sentiura potius sacerdotum inspectioni commitiitur, viiibns omnique defendit adnixtt, nqn judicandum
ul juxta compunctionis meritum venisequoque possit (sed jam judicatuni») pqtiqs existimetis. Cui non
indulgeri remedium, tuaehoc polius aeslimatiotticre- ergo sacerdotum jucundam exsultationem et gaudia
dimus relinquendum. Quapropter charitas tua, totius infnrita conciliet, quod insertum per Dei nostri gra-
facti qualitafe, ac pcenitentis ipsius compunctione G tiam cordi vestro lumen evangelicseveritatis, perni-
perspecta, prsedictumgloriosumregem filiumnostrum ciosorum atqtte haereticoruradogmatum nocte dis-
et de lemporis observatione non omittat instruere, et cussa, universali resplendet Ecclesise? Absit ergo a
ne uiterius tale aliquid praesumatur,instanter expo- nobis, ut quod omnibus fratribus coepiscopis nostris
scat. Iliud quam maxime prsecavendum,ut ne ipse, generare gaudium profitemur, nostrum non aut cum
qui hoc noscitur admisisse, ad eosdemvoraitusrever- omnibus misceatur , aut (quod magis dignum est)
talur, sed divisis etiam habitationibus coramanentes, supra cunctos emineat. Ex qua re, venerabilis impe-
ah omni suspicione commissi facinoris reddantur rator, devota venerationis gralulatione suscipimus,
iramunes. Dominus te incolumem cuslodiat, frater quod ardore fidei, et suavis iracundiae coramotione
charissime.Dalumpridie nonarum Martiarum, Joanne succensi, nobis etiam pios direxistis affatus, in quibus
viro clarissimoconsule. beatse recordationis Coelestinumatque Leonem apo-
EPISTOLA(olim IV) VIGILII PAP^E st»licsesedispraesules,qui singuias haeresespro diviaa
ADJLSTINIANUM. sibi dispensatione commissa, cum synodali congre-
Daitt Justinianus imperator coram Vigilio legitime gatione damnantes, quid cuncti generaliter sequi de-
eleclofidem professusessel, ille ex hoste in defen- beant Christiani, mansura in oevum lege sanxerunt,
sorem, ex persecutorem pratdicatorem,ex blasphemoD laudabili commemoratis affectu. Quorum probabilia
in confessorem mutatus, tn Anthimum ejusque
collegas hmreticos anaihematis sententiam xn- constituta sanctae recordationis Hormisda, atque
torsit. Joannes senior, nec non et Agapetus, decessore»
Gloriosissimo et clementissimo filio Justiniano nostri per omnia conservantes, universos Nestoriansa
AugustoVigiliusepiscopus. atque Eutychiansesequaces hseresis juslae mucrone
Litter*isclementisevestrse,glorioso viro filio nostro sententix perculerunt. Quod nos summis viribus
Dominicoexconsule atque patricio deferente, assueta sequi, summoque adnixu defendere, pietatis vestrse
veneratione sosceplis, jucunditate multiplici univer- clementia indubitabiliter agnoscat, sed et beati Leonis
sali Ecclesiae gaudendum esse perspeximus, quod epistolas ad sanctoe recordationis Flavianum tunc
Christianam lidem, qua diviua Trinitas honoratur et Constantinopolitanae civitatis antistitem, nec non et
colitur, in nullo dissimilem, in nullo permittitis esse ad clementissimae memoriae Leonem principeni de-
discordem; et hanc clementissimo imperio vestro stinatos; quibus haereticorum, id est Nestorii atque

' Ansulisinclusain Labbeo omissa restituimus ex editione Romana.

 23 VIGILIIPAPJE 24
Eutychetis perfidiam,rationabili assertione, Deo sibi.i A (sicut supra meminimus) secundum prsesulum sedis
inspirante, confudit, omnino ampleclimur, et quai apostolicaeconstituta, his qui resipuerint, et prsece-
oportet charitate defendimus.Et quamvis nos animii dentium synodorum, vel suprascriptorum aposlolicae
fideique nostrse, Deo custodiente, sinceritas contrai sedis pontificum susceperint constituta, pcenilentiac
ea nullatenus venire permittat; perpendere tamen[ et communionisaditum reseremus. Sed quia novimus
debet vestrse pielatis admiranda prudentia, quia noni potius plus illos qui haerelicam perfidiam destruunt,
digni censentur antistites, qui proefatorumpraesulum i sibi magis prodesse errantium vitando consortium,
sedis apostolicae inviolabiliter minime constitula quam sententiae suprascriptorum Patrum multiplici-
servaverint. Haecergo quaede fide a Patribus sancta- ter solidatoealiquid firmitatis adjungere, quam con-
rum quatuor synodorum, et a designatis beatoerecor- stat suis indubitate viribus Deo auctore subsistere:
dationis papae Leonis epistolis, atque a suprascripto- ideo hactenus tanquam non noviter latam damnatio-
rum praedecessorumnostrorum constitutis, sunt vene- nem minime arbitrati sumus novo aliquo indigere
rabiliter definita, per omnia nos sequentes, et eorum responso. Qui enim haeresumquarum supra memi-
doctrinse contrarios probabili apostolicsesedis aucto- nimus, vel omnium aliarum quoesunt apostolica de-
ritate damnantes, anathematizamus eos, quicunque finitione et constitutione damnatae,sectatores fuerint
de lidei ejus expositione vel rectitudine aut disputare B
I inventi, non tantum ex nova Iege, sed ex ipsa au-
perverse, aut infideliler dubitare tentaverint: et con- ctorum suorum jam pridem damnatione perculsi
tra eadem sentientes, quae de fide in Nicoena, Con- sunt. Et licet pietalem vestram aliter de taciturnitate
stantinopolitana, Epbesina prima et Chalcedonensi, noslra suspicari vel intelligere voluerit malignus in-
sanctissimis synodis, nec non et beatse recordalionis terpres, nos tamen quos bealus Petrus apostolus
prsedecessorisnostriLeonisepistoIis, quarum fecimus (/ Petr. IH)omni poscenti rationem reddere pia tra-
mentionem, vel universis quse ipsius sanxit auctori- ditione constituit, libenti animo Christianitati vestne
tas, continentur, catholicaefidei unitate secernimus, satisfaciendum esse perspeximus;<suppliciter spe-
amplectentesque, et in omnibus comprobantes fidei rantes [petentes], ut nullitrs subrepeTitisinsidiis pri-
vestrae libellum, quem nostri obsequii famulatu tunc vilegia sedis beati Petri apostoli Cbristianissimis
prsedecessorinostro piserecordationis Agapeto pietas temporibus vestris in aliquo permittatis imminui.
vestra orthodoxadevotionecontradidit; inquoeaquse Qusesi turbentur, quod non credimus, autminuan-
mentegeritis, ad eruditionemfutursesetatis,scripturse tur in aliquo, violatse fidei instar ostendant [ offen-
quoquetestimoniodeclarastis, nihilquea scepedictorum dant]. Scit enim sapientiae vestrae pietas singularis
prsedecessorumnostrorum fide deviantibus sub qua- illam se auctoritatis ipsius beati Petri apostoli retri-
libet occasione servamus, nisi forte, haeresisin qua Q C butionem modis omnibus merituram, quam vel in
volutantur amputata caligine, suprascriptara de fide illius privilegiis, vel in nostra humili veslra servave-
veritatem pcenitentiae[competentis voluerint corre- ritis, Deo vobis aspirante, persona. Tamen, ut cun-
ctione sectari; et daranatis omnibus, quse contra ea cta pietatem vestram informent, et nihil pro callidi
quse praefati sumus pravissima quidam impietate insidialoris astutia ulterius relinquatur ambiguum,
dixerunt, subscriptionibus suis et propriis vocibus beatse recordalionis proedecessorisnostri papaeLeo-
cunctos haereticorum respuentes errores, canonica nis, quaediversis ad Orientcm sunt direcla tempori-
fuerint dislrictione conversi; ut tunc coramunionis bus constiluta, quanta de plurimis in prsesenti ne-
sacrse mysterium mereanlur, dum omnia quoeprae- cessaria credidimus, superadjecimus, rogantes per
fati sumus canonica et apostolica districtione imple- ipsum, cujus causam integre agere festinatis et cupi-
verit; quia nos nulli corrigenti se pcenitentioe Iocum tis Christianitatis affectu, ut universa legere pietas
convenit amputare. In his vero in quibus Mennam vestra dignetur, ne aliquid supersit quod minime
fratrem et coepiscopum nostrum, memorem libelli relegatur. Scio enim quia sicut Deus vobis legem
sui, quem praedecessorinostro beatoememoriaeAga- dederit voluntatem, ita cuncla tractantes, sapientia
pelo, ordinationis suae tempore, vestrae cleraentioe vobis singulariter a Deo concessa disponitis, ut ne-
consensu porrexerat, sequentem revera sedis aposlo-1D que de religione neque de aliquo praejudicioquilibet
licae disciplinam, hoereticisinferius comprehensis, id fideliumsacerdotum possit in qualibet parte vexari.
cst Severo Eutychiano, Petro Apameno, Anthimo, Rationem his igitur (prout Christianitalis vestrse
qui etiam Ecclesiam Constanlinopolitanam prava meritum postulabat), inquantum valuimus, reddi-
ambitione pervaserat, Xenese,sed et Theodosio Ale- disse suflicial; quamvis nos nihil contra synodalia,
xandrino, et Constantino Laodicensi, atque Antonio vel prsedecessorum nostrorum pracsulumsedis apo-
Versentano Eutychianoehaeresis,sed et Dioscoro,qui stolicaeconstituta, aut commisisse aliquid, aut ten-
in Chalcedonensi synodo inter alios legitur fuisse tasse quisquam, licet astutus et subtilis, inveniet.
damnatus, et defensoribus atque sequacibus ana- Ea vero quaeiidei catholicsevel animae noslrseexpe-
thema dixisse pietas vestra mandavit: in nulloa no- diunt (de qua, sicut novit pietas vestra, et pro sacer-
bis quidem moleste suscipitur a praedictofralre nostro dotali officio, et pro multiplicibus prseslitis clemeu-
vel a quolibet alio in haereticosdicta damnatio: sed tise vestrae, causam plus aliis habeo cogitandi) sug-
et libenter amplectimur, et sedis apostolicseauctori- gerere non oraitto. Imprimissupplicantes, et ipsius
tate lirmamus, complices damnatorum simili anathe- beati Petri apostoli quem diligitis, intercedente suf-
raatis ultione plectentes; ea videlicet ratione, ut fragio, postulantcs ut sempor ad hanc sedem aposto-
25 EPISTOLiE ET DECRETA. 2G ,
licam ,pro Uisponendisreipublicseveslrae ulilitatibus A \ in hsereticos inferius comprehensos, id est in Seve-
orlhodoxas, et Deo placitas, et rugam aut maculam rum Antiochenum, Petrum Apamenum, Anthimum
fidei non habentes, dignemini destinare personas, quoque pervasorem Constantinopolitanac Ecclesiac,
per quas et ea quae publico vestro conveniunt salu- et Theodosium Alexandrinaecivitatis, nec non et
briter ordinentur, et pro animae vestrae mercede Constantinum, atque Antonium Yersenlanum Euly-
catholicsedisciplinsein nullo conturbetur integritas : chianse hseresis, sed et Dioscorum, qui in Chalcedo-
ut universi revera illud gratiae ccelestis munus jam, nensi synodo inter alios legitur fuisse damnatus, cum
sicut et credimus, pietatem vestram habere cogno- defensoribus atque sequacibus anatheraa dixisse co-
scant, quod Salomon adhuc a Domino postulabat, gnovimus, in quibus non aliquid novum sententise
dicens : Dabisservotuocor audire, et judicare popu- olim a Patribus decretse junxisti, nec talibus praesu-
lum tuumin justitia, et intelligere inter malum el bo- libus beati Petri vicariis in auclores haeresum ipsa-
num (III Reg. m). Et quia per filium nostrum Do- rum data sententia penitus indigebat, quia qui dam-
minicum praesentiumportitorem quaedamverbo sug- natae haereseos sectator agnoscitur, non tantum ex
gerenda mandavimus, speramus ut ea, aspirante novella lege, sed ex ipsa jam auctoris sui damna-
vobis Domino, et libenter audire dignemini,et maxi- tione perculsus est, grate admodum et libenter am-
me quse ecclesiasticoepaci, ac debinc generalitatis B j plectimur, et auctoritatis sedis apostolicse, cui nos
quieti profutura sunt, consueta Christianitate et pro- Deus prsesidere voluit, interpositione firmamus : et
videntia diponalis. universi eorum complices, vel omnes hseretici pari
EPISTOLA (olim V) VIGILUPAPiE damnationissententisesubjacebunt. Hoctantummodo,
ADMENNAM. sicut apostolicoe raoderationi convenil, per omnia
ut si aliquis vel eorum vel quorumlibet
Gratulatur eum hmreticis damnalis sanctas quatuor reservantes,
universilessynodosamplecli: ab hmresi resipiscen- errantium quasi agnita catholicaefidei veritale poeni-
tes debere recipi. tentiam agens reverti voluerit, ethxresis in quavo-
Dilectissimo fratri Mennaeepiscopo Vigilius epi- lutatur errore contenipto, Scripturaequoque profes-
scopus. sione nniversam errorum suorum ac complicum
Licet universa, prout Deo auxiliante potuimus et damnaverit pravitatera, et apostolicse sequens insli-
credidimus expedire, domino Ulio nostro serenis- tuta doctrinae anathema dixerit ei qui vel praedictas
simo et Christianissimo imperatori de ecclesiasticis quatuor synodos in Udei causa non sequitur, vel
causis nostrse insinuationis sermone suggesserimus; beatoe recordalionis prsedecessoris nostri Leonis ve-
necessarium tamen judicavimus et charitati veslrse nerabilia constituta in omnibus non conlifetnr, ct
per Christianissimifilii nostri patricii Dominici per- Q I non in omnibus viribus omnique animi sequitur pu-
sonam scripta dirigere : quibus nos grandi exsulta- ritate, tunc communionis nostrse (quam nulli nos
tione et gaudiosuscepissecognoscite,quod Nicsenam, negare convenit poenitenti)sub apostolica et cano-
Constantinopolitanam, Ephesinam, et Chalcedonen- nica, sicut pracfati sumus, satisfaitione modis omni-
sem sanctissimas synodos, in quibus fidei orthodoxoe bus agetur: quia Redemptor noster non venit aliquem
atque apostolicsefundamenta monstrantur, sicut pol- perderc, sed omnes pro sua pietate salvare. Et manu
licitationis vestrsc tunc ad prcedecessorem nostrum domini papm.Deojuvante,per ipsiusgratiam,Vigilius
sanctse recordationis Agapetum lectio data testatur, episcopus sanctseEcclesisecatholicaeurbis Romsehas
inviolabilitervos asseritis cuslodire, et maximebeati schedas epistolarum suprascriptarum, quas ego Deo
Leonis praedecessorisnostri sequi in omnibus con- juvante dictavi, ipso auxiliante cognovi atque sub-
slituta. Quid est charitati tuse dignius honoris quod scripsi. Et alia manu subscriptio Flavii Dominicipu-
conveniat, nisi a Romanorum prsesulumnori deviare tricii. Flavius Dominicus vir clarissimus comes do-
doclrina? Aut quid nobis jucundius, quidve sit gra- mesticorum, exconsul ac patricius, bas schedas a
tius quam illos in Christi Dominiet Salvatoris nostri beatissimo atque apostolico papa Vigilio in causa
charitate coraplecti, qui majorum nostrorum et prae- lidei factas ad domnum nostrum Juslinianum piissi-
decessorumfacta custodiunt? Unde spiritualiter sa- p mum et Christianissimumprincipem, sed et ad Men-
lutanles te, hortamur, el qua nos convenit affectione nam virum beatissimum Constantinopolitanaearchi-
incessanter alloquimur, ut illius normam, illius ad- episcopum civitatis relegens, conferens,consentiens-
monitionem, illius (sicut et promisisti et indicas) que subscripsi, die xv calendas Octobris, Justino
sequaris in omnibus constituta. Plena sunt enim de viro clarissimoconsule (AnnoDomini 540).
proedicti praedecessoris nostri sanctso et venerandae
recordationis Leonis scriptis vestrsefraternilatis scri- EPISTOLA (olim VI) VIGILII PAPjE
nia, quaead prsedecessorestuos leguntur ab eodem ADAUXANIUH ARELATENSEM.
destinata pontifice : ibidemque,quoe nostris praede- Vsum pallii, quempostulabat, differt,
quoad certiorem
cessoribus vestri promiserint, releguntur. Sed haec faciat imperatorem.
dixisse sufliciat: Apostolinamque sermo ante oculos Dilectissimofratri Auxanio Vigilius.
nostros est, qui dicit: Sapientiam toquimurinter per- Scripta de ordinatione charitatis vestrae, Joanne
feclos (I Cor. i). De his vero quibus te memorem filio nostro presbytero, sed et Teredio diacono defe-
libelli quem suprascripto praedecessori nostro tradi- rentibus, cum animi spiritali
gratulatione suscepimus,
deras, et sequentes apostolicseconstituta doclrina; Domino gratias referentes, quia hoc in Ecclesia Are-
27 VIGILII PAiVE 28
latensi factjim est, quod et canqnibus et decessorum iA tione, in charilate, in fide, in caslitate (I Tim. iv). Et
nostroruni regulis conyeniret; qualenus ex sequenti sicut item apostolorum primus saluberrima admoni-
ordine sacerdotii tua fraterpitas ad pontiticalis pro- tione proecipiens : Pascite qui in vobisest gregemDei,
veheretur apicem djgnitatis, et divinqein te eleclionis cpnsequenti adhorlalionc subjungit : Forma facti
judicium cohipleretur, sicut scriptum est: Omne da- gregis ex amimo,el cum qpparuerit princeps paslorum,
tum optimum ef qmne donun}perfectumdesursumesl, percipietis immarcescibilernglortcecoronam (I Petr.
descendensa Patre luminum, apud quemnon est trans- v). Si quae ergo inter fratres el coepiscopos nostros,
mutatio nec vicissitudinis obumbrqtio(Jacob. i). Et in }ocis vestroe charitati praesenti auctoritate com-
iterum doclpr gentium apostolus Paulus dicit : Nec missis, seminante illo auctpre ex antiquat iniquitate
quhquam sumit sibi honofem, sed qui vocqtur a Deo zizanias, dissensipnes emerserint, adhibitis vobiscum
lanquam Aaron (Hebr, v), Snperest ut Deus, qul nos sacprdotibus numero competenti, causas canonica el
immeritos ineffabili misericordia honorem miserans apostolica aequilate discutite, ca inodis omnibus pro-
pontificalem habere pro sua pietate concedit, donet iato iudicio iiniluri, quaeDeo placitis decessorum no-
et praemiura,ut illud in nobis compleaturquod Christi strqrum ppssint regulis convepire. Si qua vero cer-
Dei et Salvatoris nostri verba testantur, dicentis: tamina aut de religione tidei, qupj^Dens auferat, aut.
Euge, serve bone et fidetis, quia in pauca fuisti fidelis, B de quolibet negptiQ, quqd fSti Pfo sqi magnituding
suprq multa te constituam; intra in gaudium domini terminari non possit, evenerint, lotiqs vevUatisinda-
tui (Matih. xxv); et iterum : Quis putas est fidelis ser- gine diligenti ratione discussa, relatipnis ad nos se-
vus et prudens, quemconsiituitdominussuper familiam riem destinanles, apostolicaesediterminanda servate:
suam, ut det illis in temporeiritici mensuram? Beatus ut universis a fraternitate veslra competenti ratione
ille servus quem cum venerit dominus invenerit itn fa- dispositis, pax quae Salvatoris voce collata est Eccle-
cientem (Matth. xxiv). Sunt etiam quoe per Dei gra- siae Dei, quaeuria est in toto orbe difjjsa, sfa)>iiittr-
tiam super fraternitate vestra ad facienda bona lior- mitate servetur, nec anticiui hostis ppssjt taxatione
lentur exempla. Si enim decessoris tui illa, quoe a vexari, in illius petrae Chrisli Dei Dominiet Salva-
sede aposlolicadc fundamento petraedomimcaedoctri- {oris nostri erectione fir^ata stabili(ate persistens.
nae bona suscipiens actibus exaequavit, imitari volue- Quaj cuncta ut Iraternitas yestra ffle]iusper I)ei gra-
ris, et a sedis apostolicae in nullo deviaveris consti- tiam possit implere, uniyersjs episcppis, quibus te
tutis; sicut scriptum est: Coronamsrae dubitalioae pneesse voluimus, aiictoritatis nostrae,est serie de-
percipies, quam dedit Deus diligentibus se. De his claratuni. Nullus ergo de ppntificibijs tpaa pprhas
vero quaecharitas vestra lam de usu pallii, quam de vices ordinatipni commissis, sicp,t et ad eq§ data lp-
aliis sibi a nobis petiit debere concedi, libenti hoc Q quitur nostra praeceptiq, in jpnginqui^ quibuslibet
animo etiam in praesenti facere sine dilatione potui- locis audeat proficisci, nisi solenini mpre, sicut de-
mus, nisi cum Christianissimi domini Ulii nostri im- cessore nostro decessori vestro similiter concedente
peratoris hoc, sicut ratio postulat, voluissemus per- consueyerant, formatam vestrae charilatis acceperit.
ficere notitia, Deo auctore; ut et vobis gratior prsa- Oportet ergo fraternitatem yestram incessantibus
stitoruni causa reddatur, dum quse postulastjs cum supplicatioriibusDeo nostro preces effundere. utdom-
consensu Christianissimi principis referuntur, et nos nos filios nostros, clementissimos principes, Justini^-
hop,oremfidei ejus servasse cum competenti reveren- num atque Theodoram, sua semper protectione cu-
tia judicemur. Deus te- iricplumem custpdiat, frater stodiat: qui pro his vestrae charitgti ni;»ndandis, et
charissime. Dataj xv calendas Noyenibres, iterum suggerente gloriosissimo et excellentissirap lifq np-
post consulatum Basilii viri clarissimi (Anno Do- slro patricio Belisario, pro quq item vos convenit
mini 543). exorare, pia praebueruntdevptione cpnsensum. Hor-
PAPj; famur quoque, ut sacerdptali opera inter: gloripsissi-
EPJST9LA(o(imVn) yiQILH mum virum Childebertum regem, sed et anledictum
ADEUMDEH. clementissimum principem, conceptac gratiae docu-
Vicesilli suas in Galtia delegat, el pallii usum con- T. menta paterna adhortatione servetis. Bene enim Do-
cedil, admonensut pra imperatoxe Deum oret, pa- raini et Salvatoris noslri, quae populis prsedjcamus,
cemqueinter insutn et Chil<jlebertu.m regem conser- mandata ante oculos relinemus,
\iare studeat. quibus ait: Beqli
Dilectissimo fratri Auxanjo Vigilius. pqcifici, quoniqm filii De\ vocqbuntur (Matlh, v). Et
Sicut nospro tuaecharitaitis aifectu, et pro glorio- quia digna credimus ralionc cpmpleri, ut agenti yices
sissirai fjfii nostyi regis phildeberti Christiana devo- nostras pallii non desit prnatus; usum tibi ejus, si-
tione mandatis, yices npstras lihpptissima voluntate cut decessqri tuo praedecessprnpster sanctoerecorda-
contulimus, ita fraternitateni tuam convenij.Deo pla? tionis Symmachus legitur contulissp, bpati Petrj san-
citis operibus tantse scflis ajiptqrit^te digna conver- cta auc.toritate cpncedimus. Ea vero quse de proesent':
salione uti atque disponere, ut bonis actibus inno- ordinatione nostra directa praeceptione signavimus,
fescens, rectum circa charitatem tuani judicium no- ad uniyersos episcopps per charitatem tuam volu-
strae dilectionis ostendas. Convenit enim nos Doctp- mus pervenire. Deus te incoluinem custpdijt, fraler
ris gentium mandata recolere, quibus Timotheum charissime. Data xi calepdas Junias, iv [quater] post
Domini 545).
discipulum suum instruclionibus sanctishortatur, di- consulalum Basiliiviri clarissimi (Anno
cens : Exemplum eslo fidelium in verbo, in conversa-
 29 EPISTOLJE ET DECRETA. 50
EHSTOLA (Q(imVIII) VIGILIIPAP^C A nostram discussa veritate perferat sine dilatione no-
titiam. Et quia necesse est ut aptis Deo propitianle
ADACXANIUM ARELATENSEM.
lemporibus Arelatensis episcopus nostris vicibus fun-
D.ecognoscendqcuusq P-ratextati episcopi. gatur; quolies judicaverit expedire ut pro facienda
Dilectissimofratri Auxanio Vigilius. consolalione communi episcoporum debeant congre-
Licet fraternitati vestrse apostolicae sedis vicibus gari personae, nullus inobediens ejus forte mandatis
attributis, quas directa auctoritate commisimus, ge- sit. Quod si fuerit, a congregatione suspendatur : nisi
neraliter emergentium causarum sit discutiendarum aut corporalis infirmilas, aut justae causaeeum excu-
licentia; tamen quia filii nostri Joannis presbyteri, satio venire prohibeat: ita taraen, ut si se, quominus
sed et Teredii diaconi, qui ad nos a tua charitate di- occurrat, rationabili potest exceptione defendere, ad
recti sunt, de Prsetextati excessu est porrecta peti- synodum pro suo presbyteri aut diaconi dirigat loco
tio, necessarium valde credidimus, specialiter me- personam : quatenus quae a hostro vicario congrega-
morali negotii examinationem praesenti vobis aucto- tis fratribus deiinita sententia fuerint terminata, ad
ritate mandare. Quapropter charitati, qua in Christo ejus qui absens est per suos perducta potiliam sin-
jungimur, reddentes fraternse alloquia visitationis, cera et inviolabili stabilitate serventur. Necesse est
hortamur ut adhibitis vobiscumfratribus et coepisco- o enim, quoties in npmine Domini ejus famuli ad tra-
pis nostris numero competente, discussa ratione ca- ctanda quoesunt ipsi placita colliguntur, sancti Spi -
nonica veritate, ea sapienli ordinatione disponat, ritus non deesse praesenliam. Ita enjm Christi Dei
quaedecessorum nostrorum conveniant statutis, cha- Dominiet Salvatoris npstri mandata nps instrpunt,
ritas veslra; ratione prospiciens ne aliquem facile quibus ait: Vbi (uerint duo aut tres in nomine meo
ex laicis ad sacratos ordines saltu praecipiticuiquam congregati, ibi ero in medioeorum (Matlh. xvpi).Quid
sacerdotum liceat aggregare. Deus te incolumem ergo se seslimat subiturum, qui Deo odiosa supcrbia
custodiat, frater charissime. Data undecimo ca- in illa congregatipne interesse contempil, in qua se
lendas Junias, iv post consulatum Basiliiviri claris- Dominus npsler adfuturum pia promissione denun-
simi. tiat? Illud pari auctoritate mandamus, ne quisquant
EPISJQLA (otim JX) VIGILR PAPJSE episcoporum sine praedicti fratris et episcppi nostri
ADEI-lSppPOS 6ALLLE. formataadlongipquioralopa audeat prpficisci; qujppe
et decessorum nostrorum decessoribus ejus,
Auxaniumvicarium sedis apostolica) conslitutum esse quia suas libeiitissime coplulerunt, sanctsesic
nuntiat; cujus muneris purtes expiicqt, omnesque quibus vices
eidemobtemperarejubel. definiunt jussiones : ut his omnibus obedientia Deo
Dilectissimjsfratribus, universis episcppis,omnium Q( placita cusloditis, pax quaea Cfarjsto Dep Domino et
provinciarum per Gallias,qui sqb regnp vel potestate Salvalore nostro apostolis tanquain faaereditario es(
gloriosissimi filji nostri Childeberti regis Francorum nomine derelipta in Ecclesia Dpi, quae una es.t toto
constitqt} sijnt, sed e\ fajs qui ex sptiqqa consqptii- orbe diffusa, firma stabilitate servetur, Peus vos in-
dine ab Arelatensi consepra.ti supt, ye| c.g,usecrantur columes custodiat, fralres charissimi. Data xi calen-
episcopis, Vigilius. das Junias, iv post consulatum Basiliiviri clarissjmi
Qgantuni nps divipji pqtegf.f^ apqstQlprum primi (Anno Chr. 545).
sedem, non pro nostris mcritis, sed pro ineffabilj
sixe misericordise pielale habere conslitui(, tantum DECBETCMJUSTINIANIIMPERATORIS.
nosde uniyersarura Ecclesiarumdispositione.etpace, In nomiqeDomin\Dei nostri Jcsu Christi. Impera-
el statu curam habere cpnvenit, cuin geptium dicat tor Caesar Flavjps Justinianus, Alemanicus", Gpthi-
Aposlplus : Inslqntia meq quotidiana, sollicHu,doatn,- cus, Francicus, Germanicus, AnUcus,Alanjcqs, Van-
nium Ecclesiqrum (I Cor. xi). Quoraodp ergo inter dalicus, Africanus, Pius, Fplix, Inclytus, Victor, ac
Doifurjisacerdptes sapcta et Dep,pjacita potest ma- Triumphator, semper ^ugustus, beatissimis episco-
nere concqrdja, pjsi u(, si humani geperis hostis ap- pis et patriarchis, Eutycfaio Constaptinopolitano,
liqua neqnltia consuetani zizaniam seminare ypluerit, ]D Apollinario Alexapdrino, Domhino Tfaeopolit^no,
is qui absentiani ppstram sedis apostplicse vipibus Stephano, Georgip et Damiano rejigiosissjmisepisco-
per^uendo spirituali gratja reprsesentat, auferat cer- pis vicem agentibqs Eustochii viri beatissinii archi-
tamen exortum ? Quapropter Auxanio fratri et coepi- episcopiHierosolymitani et patriarchae,et reliquisre-
scopo nostro, Arelatensis civitatis antistiti, vices no- ligiosissimis episcopis ex diversis provinciis in hac
slras cbaritas vestra nos dedisse cognoscat; ut,si ali- regia urbe degentibus.
qua, quod absit, fortassis emerserit contentio, con- Semper studium fuit orthodoxis et pijs imperato-
gregatis ibi fratribus et coepiscopis nostris, causas ribus patribus nqsfri^, prp tenipore exprtas, faaereses
oanonica et apostolica auctoritate discutiens, Deo per congregationem religiosissimorum episcoporum
placita sequitate diffiniat. Contentiones yero si quoe, amputare, et recta fide sincere prsedicata, in pace
quas Dominusauferat, in fidei causa contigerint, aut sanctam Dei Ecclesiam custodire. Quapropter et '
emerserit forte negotium quod pro magnitudine sui Constantinus pi;e recordatipnis Arjp b blasphemante
apostolic» sedis magis judicio debeat terminari, ad et dicente, non esse Filium consubstantialem Deo
f
•>Veteres libri, Arrio. Sic ferme Latini.
I" " Legendum, Alamanicus.
31 VIGILHPAPJE 53
Patri, sed creaturam, et ex non exstantibus factum , \ tanta pro illo 'facta est haereticorum circumventio,
esse, Gongregavit Nicseaeex diversis dioecesibus » ul etiam ejiceretur propter eum Flavianus religiosse
trecentos decem et octo sanctos Patres : et cum ipse memorisc regiaeurbis episcopus. Piaeautem recorda-
ctiam concilio interfuisset, et adjuvisset b eos qui tionis Marcianus congregavit Chalcedone sanctos
consubstantialem Fihum Patri confessi sunt, con- Patres, et magna contentione inter episcopos facta,
demnata Ariana impietate, studium habuit rectam non solum per suos judices, sed etiam per seipsum
fidem obtinere. Exposito itaque sancto symbolo, vel in concilium pervenit k, et ad concordiam omnes
mathemate fidei, per hoc sancti Palres confessi sunt perduxit. Qui sancti Patres in omnibus secnti ea quoe
consubstantialem esse Filium Deo Patri, quod usque pro fide definita sunt a prsedictis tribus sanctis con-
tunc apud plurimos dubitabatur. Sed et Theodosius ciliis, et quae judicala sunt de haereticorum damna-
senior piae recordationis, Macedonio negante deita- tione et impietate eorum, damnaverunt et anathe-
tem sancti Spirilus, et Apollinario vel Magno ejus matizaverunt Eutychem dementem, et impia ejus
discipulo in dispensatione incarnali Dei Verbi blas- dogmata, nec non et Nestorium cum irapiis ejus
phemantibus, et dicentibus sensum humanum non dogmatibus, quoniam tunc 5 festinaverunt quidam
recepisse Verbum [DeumVerbum] c, sed carni uni- defendere Nestorium et impia ejus dogmala. Super
tum esse animam irrationabilem habenli : congrega- g haecautemiidem in Chalcedone sancti Patres anathe-
tis in regia urbe centuni quinquaginta sanctis Patri- matizaverunt eos qui aliud symbolum tradiderunt,
bus, cum et ipse particeps fuisset concilii, damnatis aut tradunt, praeter hoc quod expositum est a tre-
prsedictis hsereticis una cum impiis corum dogmati- centis decem et octo sanctis Patribus, et explanatum
bus, fecit rectam praedicare fidera. Seculi enim iidera a cenlum quinquaginta sanctis Patribus. His itaque
uancti Patres expositam rectam fidem a trecentis omnibus per diversa tempora subsecutis, praedicti
decem et octo sanctis Patribus, cxplanaverunt de pise recordationis nostri Patres ea quaein unoquoque
deitate sancti Spiritus, et perfecte de dispensatione concilio judicata sunt, legibus suis corroboraverunt
incarnati d Dei Verbi docuerunt. Iterum Nestorio et confirmaverunt, et hsereticos qui definitionibus
impio alium dicente Deum Verbum, et alium Chri- prsedictorum sanctorum quatuor conciliorum resiste-
stum •, et hunc quidem natura Filium f Dei Palris, re, et Ecclesias conturbare conati sunt, expulerunt.
illum autem gratia lilium impie introducente, et Defuncto autem Marciano divae m recordationis, cum
sanctam gloriosam semper Virginem Dei Genitricem contentio esset per diversa loca de Chalcedonensi
esse neganle, cum pene omnes orientales partes sua sancto concilio, Leo piae recordationis ad omnes
impietate adimplesset idem Neslorius, Theodosius ubique sacerdotes scripsit, ut unusquisque eorum
iunior piae recordationis congregavit priorem Ephe- Q propriam sententiam manifestaret de eodem sancto
sinam sanctam synodum, cui praesidebant Ccelestinus concilio, et cum alius alium episcopumnon exspectas-
et Cyrillus sancli Patres, el directis judicibus, qui set, ad hoc quod -interrogati sunt rcsponderunt.
deberent concilio interesse, compulil et ipsum Nesto- Exiguo autem tempore transacto, iterum insurrCxe-
riura ibi pervenire, et judicium propter eum proce- runt Nestorii et Eutychis sequaces, et tantas turbas
dere « ; el tali examinatione facla, secuti iidem san- m sanctis Dei Ecclesiis fecerurit, ut divisioncs et
cti Patres per omnia ea quae de fide h definita sunt schismata in eis fierent, et nullam communionem ad
ab anterioribus sanctis Patribus, condemnaverunt se invicem Ecclesise haberent. Nec enim praesume-
Nestorium una cum ejus impietale. His ita subsecu- nat aliquis de civitate u ad civitalem veniens com-
tis ', cum insurrexissent contra Cyrillum sequaces municare, nec clericus ex alia civitate in aliam civi-
"
Nestorii impii, festinaverunt (quantum in ipsis fuit) tatem veniens in ecclesiam procedere. Cum autem
refulare condemnationem contra Nestorium factam : secundum suam misericordiara DominusDcus reipu-
sed prsedictus pice recordationis Theodosius, vindi- blicoegubernationem nobis credidit, initium et funda-
cans ea quoeita recte contra Nestorium et ejus im- mentum nostri imperii fecimus, conjungere divisos
pietatem fuerant i judicata, fecit firmiter obtinere sacerdotes sanctarum Dei Ecclesiarum ab Oriente
conlra eum factam condemnationem. Et post haec jy usque Occidentem ?, et omnem contentionem ampu-
iterum cum Eutyches demens emersisset, negando tantes quae contra Chalcedonensem sanctam syno-
consubstantialem nobis esse carnem Domini, multis dum ab Eutychis t et Nestorii impiorum sequacibus
interea motis, tam Constantinopoli quam Ephesi, movebatur, fecimusprsedicare eamdem sanctam sy-

Iidem libri, diocesibus.Sic etiam ferme Latini.
t>Iidem libri, adjuvasset.
« Reponendum, recepxsseDeum Verbutn. Mendum
est typographicum editionis Labbeause, hic emenda-
tum.
d Legendum , incarnati. Et hic quoque mendo
laborat typographico editio Labbeana, quae legit in-
carnata.
» Paris., et Filium alium Chrislum.
t VocemFilium codex Parisiensisnon habet in hoc
ioco.
e Idera codex, propter eum fontra eum proceaere.
b De fide. Hoecdesunl in eodem libro Parisiensi.
1 Idem codex : Et his ita subsecutis.
i Idem codex, fuerunt.
1 Veteres libri, in conciliopervenil.
1 Iidem libri, quoniam et tunc.
m Paris., divinm.
B Veteres libri, civitate ad aliam.
0 Iidem libri, in Ecclesia.
v Paris., usque in Occidentem.
i Ab Eutychis, elc, usque sanctam synodum. Ista
cxciderunt librario qui ecripsit cxeroplar Parisiense.
33 EPISTOLJE ET DECRETA. U
nodum cum praedictis aliis sanctis * tribus conciliis 1\ quod indubilanter et cum omni alacritate rectam fi-
in Dei ecclesiis, certe scientes quod ea quaeab ea de dem confessi estis, et impiam condemnastis. Quo-
fide exposita suntb, consonant per omnia aliis tribus niam vero et post condemnationem a vobis factam,
sanctis conciliis : et multis quidem ad eamdem san- in eisdem ipsis permanent quidam, eadem impia
ctam synodum contradicentibus satisfecimus; alios tria capitula vindicantes, ideo vocavimusvos ad re-
autem qui perseveraverunt eidem sancto concilio giam urbem, hortantes communiter convenientes,
contradicentes expulimus sic * in sanctis Dei eccle- quam habetis pro his voluntatem, itcrum manife-
siisd et venerabilibus monasteriis, ut concordia et stare. Vigilioenim m religiosissimo papoeantiquioris
pace sanclarum Ecclesiarum et earum sacerdotum Romaecum pervenisset ad hanc regiam civitatem n,
firmiter custodita, una et eadem fides quam sanctoe de tribus capitulis subtiliter omnia manifestaviraus,
quatuor synodi confessse sunt, sanctis Dei Ecclesiis et inlerrogavimus eum quid sapit de hoc [hac causa
praedicetur. His ita pro firmitate sanctarum qualuor sapit] : et ipse non semel, nec bis, sed etiam soepius
synodorum Deo propitio per nos factis et obtinenti- in scriptis ° anathematizavit impia tria capitula.
bus in sancta Dei Ecclesia, Nestorii sequaces pro- Quod vero ejusdem voluntatis semper fuit de con-
priam impietatem applicare volentes sanctaeDei Ec- demnatione trium capilulorum, et per plurima
clesiae,et non ponenles hoc per Nestorium facere, ]B alia declaravit, et per condemnationem Rustici
festinaverunt eam introducere per Theodorum Mop- et Sebastiani aliquando diaconorum antiquioris
sueslenumdoctorem Neslorii, qui multa pejora Nesto- 1Romae, cujus etiamchiro- Romse: qui cum primum
rio blasphemavit, et super alias innumerabiles suas grapha apud nos conservan- suscepissent factum ab eo
Et
tur. post liaecfecit quod Judicatum,in
blasphemias contra Christum Deura nostrum factas, dicitur Judicalum : quod matizaviteadem quoanathe-
alium dixit Deum Verbum, alium Christum e, nec omnibus sacerdotibusabipso impiaca-
editum manifesium factum pitula, postea susceperunt
non et per impia conscripta Theodoreti, quse contra est, et pariter in eo praedi- et defenderunt eorum im-
rectam fidem et Ephesinam primam sanctam syno- cala [Forte, |-raedicta]impia pietatem. Sed etiam Va-
capitula anathematizavit h is lentiniano episcopo Scy-«
dum, et contra sanclaememoriaeCyrillum et duode- verbis : El quoniamhis ver- thioe, et Aureliano Are-
cim ejus capitula exposuit, et insuper sceleratam * bis eua nobis de nomine
Theodori Mopsuesteniscri- lati, quaeest prima sanc-
epistolara, quam dicilur Ibas ad Marin Persam pta porrectqsunt, multqcon- tissimarum GalliscEccle-
scripsisse, quse plena est omni impietate Theodori trqriqrectm siarum, scripsil et mani-
fideireleguntur: festavitde
nos monitaPauli sequentes condemnalione
et Nestorii. Per hanc etenim impiam epistolam non aposloli docenlis,Omniapro- istorum capitulorum : et
solum impietatem, sed etiam ipsas personas Theo- bate, quod bonumest reli- praecepit eis nihil susci-
doriiet Nestorii, quas maxime laudat [vindicat ex nete: ideoqueanathemalizu- pere quod a condemnatis
mus Theodorum, qui [uit diaconis
c. Joly) et judicat <; eadem impia epistola, festina- n Mopsuestiwepiscopus,cum trarium scribiturJudica- con-
prcedicto
verunt condemnalionem h liberare, dicentes eam omnilius suis impiisscriptis,
et qui vindicanleum. Ann- to : et compendiose dice-
susceptam esse a sancta Chalcedonensi synodo. Hoc s:olam thematizamus et impiamepi- re, semper in eadera vo-
autem dicunt non pro defensione sanctse syiiodi, sed sam scripta quaead Marim Per- luntate perseveravit. Et
esseab Iba di- haecomnia per suum tem-
nomine ejus, sicut putant, suam impietatem confir- citur, tanquam contrariam pus vobis manifesta fa-
mare festinantes. Certum autem est, quod impia in- recim Christianorum fidei,
omnesqui eamvindicunl,vel
el ciemus. Quoniam vero P
tentio est ista vindicanlium, ut si eis evenerit, non rectam esse dicunt.Analhe- postea, cum pervenisse-
matizamus e t scripla Theo- tis, sicut dictum est, ad
praedicetur Deus Verbum homo sanctus esse, nec doreli, qum contra rectam hanc regiain civitatem,
sancta gloriosa Virgo Maria > Dei genitrix praedice- fidein el duodecimcapitula scripta facta sunt adin-
tur. Haec enim Theodorus et Nestorius in suis con- sancti Cyrilliscriptasunt.Et vicem a vestra sanctitale,
baecquidemin ea quaedici- et a Vigilioreligiosissimo
scriptis impie exposuerunt, et qui epistolam scri- tur Judkatum inserta sunt.
psit, in ea blasphemat i. Nos igilur sequentes sanctos hoc Putamus autem quod nec papa ut
antiquioris Romae,
omnes vos uniti con-
veslramlaluit religiosi-
Patres,et volentes rectam fidem sinequadam [Forte, tatem, quodKusticumet Se- veniatis, et propter ilios
suosdiaconos,et qui sive ex ignorantia, si-
aliqua] macula in Dei ecclesiis praedicarik, et impio- basli.inum
alios clericos,quiprimoqui- ve scientia, impietatem
rum conatum resecare, primum quidem et in vestris dem susceperunt quod fecit capitulorum defendunt,
vos degentes ecclesiis interrogavimus de proedictis l D Judicatum; in quo, sicutdi- congruum judicium eis
clum est, anathemalizavit a sanctis quatuor sy-
impiis tribus capitulis, et veslram nobis voluntalem eademimpiacapitula;postea quae
manifestam fecislis, pro qua et comprobavimus vos, verovindicaruntetdefende- nodis pro fide definita
runt eadem impiacapitula, sunt, proferatis ; manda-
sanctis aliis.
b Paris., et composita;et mox, consonent.
in editione Labbeana.
' Bellovac., i Paris., blasphemabat.
Vocerasic veteres libri non agnoscunt, neque ve- k Veteres libn, prmdicare.
teres editiones. 1 Paris., interrog. el de pradictis.
4 Legendum, in sanctis Dei Ecclesiis. Mendumest mConjunctio deest in eodemlibro Paris.
typographicum editionis Labbeanae; hic est emenda- n Paris., Remm senioris cum ad
tum. regiam pervems-
e Veteres libri, et atium Christum. de
set, pradictis tribus impiis capitutissubtttiter om-
nibus manifestatis, et eum quid de
' Bellovac, insuper per sceleralam. hac causa sapil; et ipse interrogavimus
non semellantum neque bis,
8 Veteres libri, vindicqt.
h Bellovac, condemnqtione.Paris., a condemna- sed et smpius in scriptisquam sine scriptis anathema-
tizavil impia triq capitula.
tioneeos liberare. 0 Bellov. et edit., in et sine scriptis.
1 Legendum, gloriosa scriptis
sempervirgo.Ista exciderunt r Veteres libri, Quoniamvere.
Lx ms. cod. Pans. Claudii Joly can. et cantoris Eccl. Paris.
58 VlGlLII PAPJE 30
deposuit.Et ripnsolutn hoc, Vimusilli etiam per nos- Akproedicata sUnt, servant, et praedicant in sancta Dei
sed etiam ad Vileritlnianum tros judices, et per quos- Ecclesia. Quando vero * haereticiper omnia Thebdo-
episcopumScjtbuB, et Au- dam ex vobis, tit tiria cilm
relianumepiscopumArelati, omnibds cdiivetiiret, 6t rura et Nestoriura et eorum impietatem vihalcare vo-
qliaisest prlriiaGallffc Eccle- eommuniter
siarura, serlbens,maniftesta- de nraedictis disceptaret lentes, sicut praedicturaest, et susceptam eSsedicunt a
vit condemnationem eorum- capilulis : sancto Ghaieedonensiconcilio impiam epistolani qriae
aimCapUulorUtri, pfaecipiens lit fdfma darethr fectae ad Marim Persam ab Iba scripta esse dicitiir; horla-
eis nihiisuscipereaCondem- fidel eotivenietis •:ettjiiod
natis scriptuniconlra,ptsedi- et ipsum et Vestrapi mur vos cohsiderare ea quse a Theodoro itripietam
ctiiW Judicaturii: e'l ( tioc sanetilaiem in .scriptis in aliis scripta siinlj quam in Jiidriieo symbolo <,
eiti et at terbo dlcah1)com- liiterrogavimus de hoc,
pendipse dicere, seuiper in ut aUt iiHquam impia quod et Ephesi et Chalcedone prdlattim, atiathema-
eade*m' vdturitatefigfsevefa-
vit. Et ha5eOttttiiajassiifluS capitula ati omnibus fcdh- tizatum est ab ulfaque synodo cumhis qui ita sapue-
vobisinsinuari.Quoniamve- demnarentur, aut si pu- runt, vfilsapiunt; considerare autem et quse;de ipso
i'6fciiniposteavenislisadre- tat recta esse, aperte et ejus
glamcivitatem,sctipta laeta snairi ttiahifestarel voluii- blasphemiis Sancti Patres conscHpsefunl,
sunt inter vestiam,sanctita- tatem. Alienhm etiim est el antecessores hoStrl promiilgaverunt, nec non et
lCriiei vigiliumrellgiosissi- Chris.tianorunij cum rec-
mumpapsfrii senlbHSRonrtie, ta fide quae ecclesiasticardm historiaruih striptores de eo
ut vosomnesconveniatis: et et ribn aimpia suscipere, exposiienlnt. Ex his eteriihi omrilbtts cbgnoscetis,
thalis recta dis-
pioplef eosqui vel ex lguo- cernere. Ille verb nobis '3 quod abillo tempore condemriatuses( tam ipse quam
rantia vel Sciferttia Impieta-
tem capilulorumvipdicant, mandavit, quod de prae- blasphemiseejui a sahetis Patrmus, 6t quod pfopler
cohveilieniem his ijiiaSa sari- dictis tribus capitulis per istas
ciis quatuorconciliisdennita semetipsum facieris,por- supetioribuStertiporibbse deletum esi et noraen
surit sententiam dare., Et riget nobis. Adhortamur ejus i sacrls diptychis EcClesise,cujtis fliit episcopus.
IIIIQCidem religiosissimus etiam vos de his Hortarauf aiitem eliam ' illud disceptare, quod vahc
VigHiiis c ohtrariefacltisest igitur
suaevbluhtatU nolens uda disceptare. Scire etenim profertur ab eis qiii dicunt noh opoftere post inor-
culriortihibBssScundum duod vos volumus, quod iios tetflMaefeticoS analtieiriatbiari t; et seq"tiiifl hoc doc-
placuit convenire: setf sb- ea quae a sanctis qdatuOr triham h
iostres patriarchaset alium conCiliis, Nicaerto,Cons- sarictoriini Patrdtt, qui iion soliiiiiviverites
upum episcopum, et pef tanlinopolltano, Ephesi- hsereticOs ctttidbhmaverufit,sed et post moftem, ut
[Forle, ut per] contradjctio- rio primo ", et Ciialccdo-
neiticausamoveretur.dicens riensi, de una eademque pote ih Stia inipielate mortuos, ariathematizaverunt,
tres ianiurri episcoposha- fide
here'[Forle,S8haberel ctitti exposita et deiinita sicut eos qiii injuste fcohdemhatisiitlt, revocaverunt
multl episcpplab Occidehle sunt, et de ecclesiastico post mertem, et ih sacfis diptythis scripserunt :
eumipsosini.Noshocaudlen-statu regularlter disnosita quod faetiim est et in Jbaniie, et in Flaviaho religio-
tes, ssepiusmandavimusel, servamiis, ei defencfimus, sae memofiae
et per uostrosjudices,et per et ea sequiraur, et orii- episcopis Cbnstautiiiopotiiahis. Sic
aliquautosex vobis,ut cum hia qiiae consonant istis ehim vfestik> reveffcntia,qiibd positum est a Domino
e t
omnibusconvenirpt; [For- suscipimus et amplecti- (
te, rit]senteritiadetur rectae iriur. Quidquid aulem non iri EvahgfilitJde Ipso : Qiibdqui credii in eum, non
fldeictiiivBriiens,vel Uniis- consonal
quiscjuepatrlarcha unaciiiii isiis; vel a qua- jtiilicdtUr;ijiii adliim'nbn credil in eum, jam judicalus
quinqueaut tribosepiscopls cunque persona scriptuni ist, qiibd HonCredil in noinihe unigenili Filii Dei
convehirentcumipsoet epi- mvenlatrir cdiilfa ea qtiae (JoaH. iii). Manifestum aiitem est,
scopisejus; aut si hocnoii de rina eaderiique fide a hori quod [quod hoc]
elegerit, sed per contradi- sahctis qUatuoi' conciliis tantum i de'vivis, sed etiam de his dictum est
ctionem voluerff causam vel iino ex his definila qrii iii Sdii iiiipietate mortui sunt.
exercitari,iit judicesdentur sunt, hoc tanquain alie- tnsuper autem
secundom consuetudiiieth num omnino hortamdr vdS ihspicere el quae impie scripta sunt a
synodorurii; et siculantecies- pielatis ex-
sores Uostri fecefurit; qul secramur : seqiilmur au- Theodofetb Contfafectam fidem et Ephesinam pri-
debent baecqua)ab unaqua- tem iri omnibus sanctos mdm sahdtatriisyriOdum,et contfa sanctae memoriae
que parte moveuturdisce- Patres et doctores sanctae CyflUUtii,et cOiitraduodecim ejus capitula, et quae
ptare, ep.quodnoiiest pus- Dei Ecclesiae,idest, Atha-
sibileeosdemetconlradicere nasiurii, Hilariiim, Basi- imple idem tiieodOretus conscripsitpro Theodoro el
et jiidicare.Cumautem ad lium,
nullampropositionem voluis- Gregorium theolo- Nestbfio et biasphemiis eorum contfa sanctaeme-
set convenire,maodavimus gum, el Gregorium Nys- riibfiaeCyfilitim. Exarainare autem et de impia epi-
ei quodet vestrafnsanctita- senum h, Ambrosiuin, stola, qiioedicitur ab Iba ad liarim Persara
tem et alios pattiarchasiii Theophilum , JOannem scripta
scriplis de lioc inlerrogavl- Coiistaiitinopolitamim, esSe : ih qtia scfiptor ejus abnegat Deum Verbum
mus; ut tanquamimpialsta Cyrillum , Augustiiium, D hortiiiiem factura esse : et sanctam gloriosam sem-
capilula ab omnibus. con- Proculuni, Leonem , et
demnenluf:vel si quispu- omnia quae ab his de fide pef vifgirieni Mariam Dei Genitricem esse. Gondem-
taverit recta ea esse, evi- recta et ad coridemna- fiat autem eaderti impia epistola et
denter suamvbluntateiri iiia- Ephesinam pri-
nifestet.AlienumenimChri- tionem haerelicorumcon- mam sanctam synodura, tanquam sine judicio el
stianis est, cum recta Qde scripta et etposita sunt quaestioneNestorio condemnato ; et sanCtae
impietatemsuscipere, et non suscipimus. In prscdictis quidem
disceruere recta a malis. igitur oranibuspermanen- memoriae CyrillUfti EcClesiabdoctdferii, haefeiicum
Seireenimvosvolumus,etc. tes, ilios Patres el sacer- vocat, et impia dicit duodecim
ejus capitula ; Theo-
doles suscipimusqui 6a qdaeasanctisquatuor conciliis liofum autera et Nestorium et eorum impielatem dc-
de fide expOSitasuht, et a prsBdictisSarictisPatribus fenditet laudat.Et quoniara, sicut dictum est, pra.'su-

'. " Vox primo desideratur in codice ParislenSi. s Veteres libfi, anatliematizare.
b Paris. mendose, Numuiemum. h Iidera Ubri,etsetfui et in hac doctrina.
' Veteres libri : Quoniamvero\ 1 Legeridum : Scit enim vestrq. Error est typogra-
d Id est, symbolo Theodori. phicus editionis Labbeanse, hic emendatum.
• Veteres libri, a super. tenip. I Legendum, quod hoc nen tantum. Et hic quoque
' Paris., autem vos etiam. error est editioms Labbeaiice,hic subialum.
57 EPISTOLJE ET DECRETA. 58
muntquidamdicere,et epistolamqnaepraedictamirapie- A / riosissimi Childeberli Francorum regis Christiana et
tatem continet susceptara esse a Chalcedonensisan- Deo placila in perhibendo vobis testimonio volun-
cto" concilio,hortamur vos conferre ea quaedicta sunt tas accessit. Quapropter vices nostras vestraechari-
ab eodem sancto concilio in delinitione pro fide ex- tati hac auctorilate committimus( ut universa qusc
posita, cum his quse in impia epistola b continentur, decessorum nostrorum vel canonum statuta sanxe-
ut undique recta quidem conflrmentur, impia autem runt, Deo congruis operibus faciendoatque servando,
condemnentur. Omnia igiturpraedicta cum omni sub- et nostrum, ct praedicti gloriosi regis judicium circa
tilitale disceptantes, sicut sacerdotes decet, in mepte charitatcm tuam reclum fuisse possis ostendere.
habentes Dei timorem et futurum judicium, el nihil Sanctarum enim Scripturarnm nos docet auctoritas,
pietati et reclse fidei et veritati et Dei gloriaeet ho- quia Christus DeusDominuset Salvator noster prius
nori prseponentes.inmenleautem habentes et apo- universa qusebona sunt facere voluitj quam docere :
stolicam proriuritiationem,qusecontra eos quicontra- scriptum est enim : Primum quidem sermonem feci
ria fectse fidei iradunt, prolata esi, manifeste dicen- de omnibus,o Theophile, qumcapil Jesus facere et
tem: Quodlicethos vel angetus decmloevangelizaveril docere usque in diem, qua prmeipiens apostolispet
vobit, prmterquamquodevangelizavimusvobis c, and- Spiritum sanctum quos elegit assumptus est (Act. i).
themasit. Sicut pradiximus, et modoiterum dico : ii B j Item quid commonendo Timotheum doclor gentium
quis uobis evdhgelizaverit prmter quam accepisiis, dicat Apostolus, fraternitatem tuam semper ante ocu-
anathemasil (Galdt. i). Scientes autem et Petri apo- los habere confidimus. Ait enim : Gonfortarein gra-
stoli praeceptum dicentis : Paraii semper estoie dd lia qua est in Christo Jesu; et qum audisti a me per
salisfdciionem Omttipeiehli iios rdtioheni de spe quk multos testes, hmccommendafidelibushominibus,qui
ih tobiseSl(I Petr. m); celerilef de bis quaeinterroga- idoneierunl et aiios docere (II Tim. n); et item ipse:
vimus,vesiratii inanifestate voluntatem. Cum enim Sollicite cura teipsum probabilemexhibereDeo, ope-
qui de recta fide ihlerrogatur, diu pfotrahit; nibll rarium inconfusibilem,recte traclanlem verbumveri-
aliud est nisi abriegatid fectae confessionis.In inter- talis (Ibidem); et iterum : Labora sicut bonus miles
rogatiohibus cnira et responsis qiiaede fide stinf, Christi Jesu. Intellige qum dice ; dabit enim tibi Do-
non est primus vel sCCundris,sed qiii iri recia cori- ipims in omnibusintellectum(Ibidem). Si quam ergo
fessionepafatibr iuvenitur, acceptabiiis aprid beum inler fratres diabolus , humani generis hostis anli-
est. Diviililas Vos servet per hihlldS anrios, saricii quus, zizaniam seminaverit calliditate nequiliae con-
ac feligiosissiriil patfes. Datuth «Iiv iidha§ * Maias, suetae, aut de aliquo sacerdotum fraternitati tusej
Constantinopoli, iihperii domihi Justiriiahi perpetui servatis majorum per omnia constitutis fuerit que-
Augusli anno 27, post ConsrilatultlBasilii viri claris- £( rela deposita : adhibitis tibi fratribiis et coepiscopis
simi aiino 12. secundum qualitateih riegolii niimero competente,
Stephanus et GeorgiUs el DatBiariusreiigiosissiml causam cariohica et apdstolica ordinalione discu-
episcopi, vicem agetltes' Eustofcliii sarictissiirii pa- tiens, ea senlentia definies, quae el decessorum no-
triarchae Hiefosolymitani, per uhUm ex ipsis, Ste- stroruhi conveniat statutis, el Deo aequitate in om-
phanum religioSisSimumf episcopuiriRaphiae, dixe- niiius diligenti sit grata. Si quod vero de religione
runt: Theodofus Vif magniticusexeat, cimi satisfe- fidei, quod Deus auferat, fueril certamen exortum,
cerit B piissimi imperatoris jussiohi. Et ciirii exisseti aut tale aiiquod negotium fortassis eraerserit, quod
vlr spectabilis silentiariuS, saricta syiiodiis dixit : pro sui magnitudineibidem nequeat definiri; veritate
Certis constitutis, quas lecta imperiali forma co»ti- discussa , relationis serie distincta, ad nostraesedis
nentur, quoniam ihter rios et Vigiliiim sanctissimijmi coiksuitationem potius ut remittas horlamur; quia
arttiquiofisRomaepapani scrlpta qtiaedaihfacta suiit ^1 ita decessores vestros, qui decessorum nostrorum
respicientia [adde ad praesentem Causam], necessa- vices egisse monstrantur, fecisse testimonium nostri
rium esse putamus aute alia Orahiahaeciectione iria- dectafat scrinii : quatenusea dispositione servata,
nifestari. Et cum slistCpiSsetStepiiaiiUSiiotarius et; Eccleske unitas stabili lirmitate persistens, pacis
instrumehtarius, recitaVit. ^. borio in oihriibus perfruatur : cujus veiut haeredita-
EPISTOLA(olim1) VtGlLil PAPiE riuni munus Christus Deus Dominuset Salvator no-
ADAURELIANUM ARELATENSEH. sler, ad ccelos, unde nunquam defuit, fediturus,
Post obitumAuxahiisuas Aureiiano episcopovicesin, discipulis suis iegitur reiiquisse, dicens : Pacem
Gailia delegal. iiteamdo vobis, pacem theam relinquo vobis (Joan.
Dilectissimofrairi Aiifeiiano Vigilius. xin). Et Ut uriivefsa fraiefhitas vestra diligenli pos-
Administratlorieiri vicfinl hostrafuhi fraterhilaiii sit ratione complefe, episcopis, quibus pro vice
vestrseanimo llbetiti COnimiltiinus,et cfedimiis clia- nostra te pfaeessevoluimiis,hos prsecepta destinasse
ritatis vesiroe Officioactibus Deo plSCitisdiligenler signamiis, Ut et itli vobis Obedieniiamexhibefe de-
oniversa compleri; quando et snmmi sacerdotii fcon- beaht Cdmpeleritem,et fratefnitas tua eos in Christi
s«rtio vos dignos divina esse gratia judicavit, et glo- charitale coihplectens, exemplis bonorum potius
» VeteresImrij iahcfo GhakidOhetisi. '• Veteres libri, reverentissimum.
b Paris. tantum, impia epistolm. s Paris., qui cum satisfecit.
c Bellovac. et hic et paulo vos. h
1 Bellovac.et veleres edit.,post,
Daiur. MendumLegei\Anm,siMladprmsentemcau$)sihit£spteieritia.
est typographicumedltionis Labbeanss, liic
^Vetereslibri^iiiriohai.Sicetiainvetereseditiones. emendatum. .
59 ViGILII PAPJE 40
operum, ad quae sunt Deo placita facienda semper' A Galliarum partibus proesentans, secundum constielu-
invitet. Illud pari eis auctoritate signavimus, ne quis; dinem a nostris decessofibus attributam, sapientiam
sine formata tuse fraternitatis ad longiora loca au- sollicila indagatione custodiens, si quam humani ge-
deat proficisci; sed ut consuetudinem illani debeat; neris hostis antiquus zizaniam inter Dei famulos ne-
custodire, quam constat semper nostrae sedis ha- quitia consueta seminare tentaverit, sapientiae suae
buisse vicanum, et a vobis formatam postulent, si moderamine, adhibitis sibi fratribus ac coepiscopis
causarum suarum necessitate compulsi ad longiora nostris, justilia Deo placita scandala orta submo-
itinera destinare disponunt. Sed ne in aliquo sedis veat. Unde quia dudum Auxanio, quondam Arela-
noslrae vicarius minor suis decessoribus videatur, tensis civitatis antistiti, vicum nostrarum sollicitudi-
necessarium fore credidimuspallii vobisusum.quem- nem dederamus, sed cursum vitae praesentis implen-
admodum decessori vestro bactenus dederamus, do de hac luce migravit, in cujus loco Aurelianus
praesenti auctoritate concedere; ut morum, et om- frater noster noscilur succcssisse, necessarium valde
nium bonarum rerum, vobis beato Petro aposlolo credidimus sollicitudinera hanc a nobis antefato de-
suffragante, non desit ornatus. Oportet ergo chari- bere committi, confidentes illum et pro loci sui
tatem vestram sacerdotali semper studio inter dom- qualitate bonis actibus universa quoe Deo placeant
nos filios nostros clementissimos principes, et glo- g] posse complere : et maxime cum gloriosus filius no-
riosissimum virum, id est iiliura nostrum Childeber- ster Childebertus rex testimonium bonaeconscientiae
tum regem, gratiae intactse fcedera custodire. Scilis pro Christiana suae voluntatis devotione perhibuit.
enim, nec vos convenit ignorare, quod necessario Oportet ergo charitatem vestram ei in omnibus, quae
prsedicatis, quia Scriptura pronuntiat, dicens : Beati servatis per cuncta canonibus salubriter secundum
pedes evangelizantium pacem, evangelizantium bona nostrorum defeiiia majorum pro nostra auctorilate
(Rom. x). Et hoc quoque vestruin facere desidera- censuerit, prsebere obedientiam competentem. Et
mus affectum, ut glorioso viro iilio nostro patricio quia omnino necesse est, ut pro diversis cum fralri-
Belisario destinatis scriptis gratias referatis, qui ho- bus Deo juvante tractandis, statutis aptisque tem-
mini vestro laborem ad clementissimum principem poribus episcoporum synodum debeat congregare,
abstulit transeundi; sed mox ut responsura recepit, idcirco preesenti auctoritate censemus, ut nullus ubi
nobis suis litteris indicavit. Deus te incolumem cus- aut quando constituerit se audeat excusare, excepta
todiat, frater charissime. Data x kal. Septembres, infirmitatis causa, quam humana non potest evitare
quinquies post consulatum Basiliiviri clarissimi (An- fragilitas , aut certe quem dignac excusationis ratio
no Christi 546). fecerit non venire. Omnibus nihilominus scientibus
EPISTOLA (olim XI) VIGILIIPAPJE I quod Christus Dominus et Salvator noster pia insti-
Q
ADEPISCOPOS GALLLE. tutione pronuntiat, dicens : Quia si duo ex vobiscon-
Nuntiat se Aureliano vicessuas in Gallia delegasse, senserint super terram , de omni re, quamcunquepe-
mandatque ut eidem obtemperent. lierint, fiel illis a Palre meo qui est in cotlis (Matth.
Dilectissimisfratribus universis episcopis, qui sub XVIM).Quemadmodum autem quis sibi quse postulat
regno gloriosissimi filii nostri Childeberti regis sunt credit posse concedi, si congregationis sanctaccon-
per Gallias constittiti, Vigilius. vealum, ubi Dominus prsesentiam suam promisit
Adraonet nos loci nostri ministeriura divinaemise- modis omnibus adfuturam, sine aliqua rectse excu-
ricordiae dono collatum , Domini nos gratia prote- sationis causa vitare crediderit ? Sed, sicut praefati
gente, negligentis speculatoris evitando periculum, sumus, si justa causa illum ad synodum fecerit non
bonis polius palmam retributionis promissae et stu- venire, pro se aut presbyterum, aut diaconum des-
deamus, et mereamur accipere. Unde quantum nosi tinare non differat; quatenus qusefuerint constitula,
Christus Deus Dominus et Salvator noster primi apo- per eos possil agnoscere, et definila complere. Pari
stolorum locum pro ineffabili pietatis suse gerere auctoritate mandantes, ut nullus sine praedicti for-
largilate concessit, tantura nos de universarum pace: mata ad Ionginquiora loca audeat prolicisci : prse-
Ecclesiarum, quse licet in multis, una tamen est totoi j) sertim quia et decessorum nostrorum decessoribus
orbe diffusa , incessanti studio convenit esse sollici- ejus, quibus vices suas commisisse practeritis tem-
tos. Quippe quia nos sanctarum Scripturarum elo- poribus releguntur, sic definiunt statuta; ut his
quia reddunt diligenter instructos, quod cum Moysesi omnibus obedientia Deo placita custoditis, pax Ec-
Dei famulus divinis jussionibus obsecundans ad mon- clesiarum stabili firmitate persistat ; et , sicut
tem voluisset ascendere, loco sui Aaron et Hur legi- doctor gentinm dicit Apostolus (Ephes. i), Ecclesia
tur reliquisse, dicens : Exspeclate hic, donec rever- Dei possit sine ruga et raacula permanere. Deus vos
tamur ad vos. Habetis Aaron et Uur vobiscum,si quidI incolumes custodiat, fratres charissimi.
natum fuent qumstionis,referetis ad eos (Exod. xxiv). « EPISTOLA (olim XIII) VIGILUPAP^E
Ita enim inter sacerdoles Domini potest pax super ADAURELIANUM ARELATENSEM. C0NSTANT1N0P0L1
omnia Deo placita custodiri, si iuerit qui vicum no- SCRIPTA.
strarum auctoritate subnixus, personam nostram ini Nihit a se contra concilia generalia, Romunorumque

Cum schismatici scriplis litteris ubique vulgassentt Chalcedonense concilium, et compiures ab ejus com-
Vigiliumpapara tria damnando capituia impugnare5 munione discederenl, Valentinianus Scylhiae, Aure-
41 EPISTOL/EET DECRETA. 42
pontificumdecretq fuisse admissum, hortatur ut A\, Rogo autemvos, fralres, ut observetiseos qui dissen-
Childebertoregi suggerat, ut ad regem Gothorum sioneset offendiculaprmler doclrinam quam vos didi-
scribat, ne quid in hcclesia Romanq turbari sinat. cistis faciunt, et declinateab illis (Rom. xvi) : in De-
Dilectissimofratri Aureliano episcopoVigilius. mino confidentes,quia, siculpraefatisumus, ab apo-
Fraternitatis vestrae litteras pridie idus Julias a, stolis fidem traditam, el a praedictissanctis
quatuor
Anastasiodeferente, suscepimuset gratias referimus' conciliisdeclaralam, et a decessoribusnostris et ab
divinaeclementioe,quia sollicitudinemvestramin fi- antedictis Palribus proedicatam,atque inviolabilitcr
dei causa, vel in nostrae opinione personae, sacris custodilara, sincera voluntale tenuimus, tenemus,
relegimus b convenire mandatis, ut digne charitati venerati sumus, veneramur atque defendimus, et
tuoeverba Dei et convenienter aptentur, quibus ait : contra eam facientes apostolica auctoritate damna-
Elegi te sacerdotemex omnibusascendens" ad altare mus. Sed quanta possumus per filium nostrum Ana-
tneum,et portes coram me fforte apud] nomenma- stasium de his quaegesta sunt breviter nos indicare
gnum cunctis diebus vita; tum (I Reg. iV. Necesse necesse est, et cum nos dominus filius noster cle-
ergo nobis est charitatisvestrae sollicitudinembrevi mentissimusimperator, sicut promisit, Deo (qui cor
interim, quantumpro temporis qualitate potuimus, ipsius i tenet)juvante reverti praeceperit, hominem,
relevare colloquio: quatenus modis omnibus confi- qui vobis ad singula subtiliter innotescat, Deo
]j pro-
datis, nihil nos penitus admisisse quod decessorum destinamus. Quod ideo adhuc non fecimus,quia
nostrorum constitutis, vel sanctse,quae una eadem- pitio et hierais asperitas, et Italioe,quoevos non latet, ne-
que est, lidei qualuor synodorum, id est, Nicaenae, cessitas praepedivit : donec serenissimusprinceps,
Constantinopolitanoe,Ephesiuseprimoo,atque Chal- sicut desiderat,Dominoksibi [Deessevidetur]u\dii\te\
cedonensis, inveniatur (quod absit) esse conlrarium, subveniat.Illud quoque credimus sperandum, ut quia
aut quod ad personarum injuriam perlineat, quoede-
scriplum est : Fruler fratrem adjuvans exaltabitur
finitioni ejusdem sanctoe iidei subscripserunt, vel et sicut de credentibus in Domino
(Prov. xviu);
sanctorum proedecessorum nostrorum Ccelestini, Actuum
se- apostolicorum scriptura testalur, quia erat
Xysti, Leonis aliorumque prxcedentium atque credentibusin Dominocor unum et anima una (Act.
quentiumdefinitisreperiatur adversum, sed a nobis iv);utsit fraternitas vestra in hac quoque parte
omnibuspradictissynodisunamvenerationem,unam-
d : sollicita, et glorioso filio nostro Childeberto regi,
que iidei credulitalemindubitabiliter exhiberi et Christianitatis studio venerationem intcgram
quem
eosquiomnes suprascriptasquatuor synodos in rec- sedi aposlolicae,cui nos Deus praeessevoluit, cogno-
titudine fidei non sequuntur, vel unam ex ipsis vel vimus non desinas, quatenus in
exhibere, supplicare
omnes in fiderepravante, aut repravare[rcprobare], * tanta rerum necessitate circa EcclesiamDei sollici-
aut injuriare, vel repudiare niluntur, abjicimus; sed
sicut et contidimus,Christiana devotione
ct eaquaeinejusdemsanctsefideiinjuriam verbodicta tudinem, : ut
vel reperiuntur scripta, analhematizandaexsecranda- persolvat quia Gothi cum rege suo in Civitate
Romana perbibentur ingressi, hoc eis dignetur scri-
que judicavimus, et constituimus judicanda : simili
etiameos fidembeati bere, ne se in Ecclesiaenostrae proejudicio,quippe
poenaplectentes qui Cyrilli,quem
' sanctcerecordationisLeoproedecessornosteradprae- velut alienaelegis, immisceat, et aliquid faciat, aut
lieri qualibet ] ratione permittal, unde catholica
«
decessores vestrosaliosquedatisprobavit, et laudavit
h possit Ecclesia perturbari. Dignumenim est, et ca-
scriptis,etChalcedonensisvenerandasancta synodus tholico, sicut est, regi conveniens,ut fidemet Eccle-
legiturprotulisse,aliorumquePatrum,quosapostolicae siam, in qua Deus illum voluit baptizari, omni de-
sedis praesulessusceperuntatque secuti sunt, exse-
beat virtute defendere. Scriplum est ejiim : Vivoego,
cranda superbia impia vocaverunt. Fraternitas ergo dicil
Dominus,quia gtorificanlesmeglorificabo(IReg.
tua, quem apostolicaesedis per nos conslat esse vi- Festina ergo, frater charissime, ut in sanctoe
universis ut nullis aut n).
carium, episcopis innolescat, fidei sinceritate persistens, Ecclesiarumpacem, quaj
falsis scriptis, aut inendacibus verbis, aut nuntiis
vel a Deo per meritum sacerdotii "' tibi coniniissa
qualibet ratione turbentur, sed potius primi aposto- est, vel a nobis
sicut verba sectentur dicentis : Ad- JJ per apostolicamauctoritatem vicaria
lorum, convenit, Deo
versqriusvesterdiabolus,ut leo rugienscircumitqum- potestate mandatur, competenti sollicitudine,
et vicarium te sedis noslroe
rens quemdevoret,cuiresislile fortes in fide (I Petr. propitiante, custodias,
dignis Deo manifestesoperibus. Deuste conservetn,
v), et quod item doctor ' gentium dicit Apostolus•.
lianus Arelatensisepiscopi, aliique plures prudentio- c Veteres libri, ut ascendas.
res ad eum scripserunt, quaerentes, an quaesparge- d Paris., indubitanler.
rentur vera essent. Hac occasionerescripsit se, ves- • Regius, Parisiensis, et Colbertini,reprobant.
f Paris., cujus, Bellovac, cui.
tigiis majorum inhaerentem, quatuor sacrosancta KVeteres libri, prtecessores.
concilia probare et venerari. Addidit quaein singu-
larum argumentis continentur. SEV. BINIUS. — De h Sancta. Deest in omnibusantiquis codicibus.
hac Vigiliiepistola, et de Anastasio,cujus in ea est; i Veteres libri, idem doctor.
mentio,videndasunt quaenarrantur in altera epistola i Paris., cor ejus.
legatariis Francorum inscripta, quae suo post locoi k Omneslibri veteres : Dominosibi mxiliantesub-
subjicietur, an. Christi 552, Childeberti regis 41. veniat. Sic etiam habet editio Sirmondi.
JACSIRMONDUS. i Paris., aliqua.
" Veteres libri, Iduum Juniarum die. "' Velereslibri, sacerdoliimeritum.
v Parisicnsiset Regias, legimus. 11Rcgiuset Colberlini, incolumencustodiat.
PATROL.LX.IX. ^ 2
43 VIGILII PAP/E U
frater cbarissime. Dalum * IIIcalendas Maias, imperii i. beala Chalcedonensis synodus, ad convincendas Ne-
domini nostri Justiniani perpetui Augusti anno 24 b storii vesanias in detinitione iidei legitur posuisse,
'
post consulatum Basilii viri clarissimi anno octavo c, quaete eliam instante 'certum est tlagitata, ita ut
per hominem quem Anastasius direxit. filiis nostris Sapalo et Paulo diaconis i, sed et Sur-
* EPISTOLA ( olim XIV) VIGILIIPAP./E genlio uotariorum primicerio clamitares dicens, non
ETSEBASTIANUM. soium nomen et scripla Theodori Mopsuesleiiia no-
ADRBSTICUM
bis debere damnari, sed et territorium ejus k ipsum
Rusticum et Sebastianum excommunicqt. ubi positus est, et si ossa ejus evulsa quisquam dc
Vigiliusepiscopus Rustico et Sebastiano. sepultura ejiceret, et cum eodem lerrilorio incendc-
Diu vobis, Rustice et Sebastiane, canonibus cl de- ret, gratanter acciperes. Et cum necesse essel, ut
cessorum nostrorum congruentem ultionem inferre negotium quod fuerat in judicio noslro perduclum,
pro apostolica moderatione distulimus ; sed quia te eliam quam maxime inter alios tam l sacrati or-
Doctoris genlium in cordis vestri durilia (quod a no- dinis, quam sequentis consentiente.m, sententia tini-
bis cum nimia e trislitia dicitur) verba videmus kn- retur, quod constat effeclum, et quid de eodem judi-
pleta, quibus ait : Nescitis quiq palienlia Dei ad pa- cato feceris, quomodo etiam iu palatio ut fratri no-
nitentiam vos adducil? lu autem secundumduritiam 8 stro Mennaen, ad quem scripseramus, celeritcr tra-
luam et impwnitens cor, thesaurizas tibi iram in die deretur institeris, nulli habetur incertum, ila ut filio
ira (Rom. n) : ut excessus ' veslros explurimis pau- noslro Surgenlio primicerio petenti schedam ipsam
cos interim, inquantum possumus, designemus, ve- judicati noslri, ut apud se pro loco secundum con-
nientibus nobis hic in regiam civitatem, lu Ruslice, suetudinem retineret, per multos dies dare penilus
dum aliqua nobis ignorantibus legeres, quaehominem noluisses, donec exemplaria per plurimos sacerdotes
loci tui omnino legere uon decebal, et plura coin- ac laicos, sed et per gloriosum virum Tyrannum °
mittere dicereris, quae etiam nostram, si te non pro- magistrum militum, aliosque laicos in Africana pro-
hibuissemus (quod absit), opinionem atque animam vincia destinares, quod in ecclesia nostra a diacono
laederepotuisset s: dicenle quoque de te nobis aliqua nunquam factum est, ac nobis etiam nescientibus,
Paulo diacono, etiam te prsesente, sicut oportuil, et ejus exemplaria destinares. Nam et sabbalo sanclo,
pro affinitale, qua nobis a gennano, quem dileximus, quo ipsum, te, sicut prsefati sumus, unminenle, pro-
jungebaris, et pro eo quod nos te ad leviticum pro- tulimus judicalum, in ccclesiamsessum P processisse,
vexeramus officium, frequenter et secrete paterna et communicasse, et offieiuui tuum implesse cogno-
monuimus charitate, ut si ea quse de le dicebantnr, ">sceris. Nara et eodem die revertens ab ecclesia, co-
ex aliqua parle cognosceres, a talibus lemperares, episcopo noslro, quantum perhibet, Juliano hoc di-
ne, quia Dei causam indiscussaranon pateremur qua- ceres, quia melius fierinon potuit, quam quod factum
libet ratione relinquere, canonicum per nos in te est judicatum, et hortareris ut Deus oraretur, neque
judicium proveniret. Tu autem non solum admoni- quod [ forte ne quod ] factum est i tollcretur. Quod
tionera nostram audire malevolo spiritu noluisti, sed etiam succedente dominico die Paschse similiter eflc-
etiam, sicut scriptum est: Argue sapienlem, et ada- cisti, et diu in eadem perdurando sententia, alios, ul
mabit te; slullum, et odio habebit le (Prov. ix). Et judicatum nostrum libenti aniino sequerentur, nihi-
iterum : Notuitinteltigere ul bene ageret; iniquitatem lominus hortabaris. Nam dum AntiochenoeEcclesiae
meditatus est in cubili suo (Psal. xxxv) : ad hoc ma- apocrisiariis ejusdem judicati exemplaria nos darc
lilia tuaperducta est, ut, nostra admonitionecontem- petentibus differreraus, sed hoc magis r justum esse
pta, inodium potius prosilires, ct occasionem qusc- proediclis apocrisiariis diceremus, ut a fratre nostro
reres, quatenus causa capilulorum, id est, de dictis Menna potius exemplaria peterent, ad quem a nobis
Theodori Mopsuesteni ejusque persona, sed et epi- videbatur fuisse prolatum, tu autem publica voce de-
stola quoeab Iba ad Marim Persam perhibetur scrip- posceres, dicens dominum Leonem ita de epistola
ta, nec non et dictorum Theodoriti h, quae contra ^ sua diversis exemplaria destinasse, nos facere debere
rectam fidem et epistolambeatoerecordationisCyrilli similiter asserendo, quia metueres, nisi universitas
synodicam ad Nestorium cum duodecim capilulis, judicati noslri exemplaria de scrinio nostro edita
quam et sancta synodus Ephesina prima suscepit, et teneret', qualibet ratione postea forsitan celaretur.
a Paris., data. e Veteres libri, potuissent.
b Regiuset Colbertini,tmpera»i<edomittoJMs(i/iiano h Iidem libri, Theodoreti.
Pl'. Aug. anno xxiv. 1 Paris., adstante.
c Parisiensis, Regius, et Colbertini, anno nono. i Idem codex, diaconibus.Bellovac, diaconus.
' Vigilius a suis clericis compluribus schismaticis k Ejus. Deest in Parisiensi.
1 Tam, Deest in eodem libro.
exagitatus,_colIectis, qui erant Constantinopoli, Ita- ™Vetereslibri, consenlientibus.
liaeepiscopis, senlentiam excommunicationis et de-
positionis ab omni gradu et ordine fert in eos, n Veteres libri et edit., Menm.
maxime in Rusticum et Sebaslianum diaconos. Nec ° Bellovac, Tyrannium, Paris., Turranium.
tamen propterea conllatuin schismaest sedatum, sed p Veteres libri, in Ecclesia nobiscum.
magis excitatum, conjunctis adversus Vigiliumcapi- «iParis., ne quod factum. Hinc confirmatur con-
tulorum defensoribussimulel impugnatoribus. Baron. jectura apposita in margine editionis Bomanae.
an. 550. SEV.BINIUS. ' Paris., et hoc maqis.
* Paris., commodica. s Bellovac, editaon teneret. Paris., edita noti le-
' Veteres libri, et ut excessus. neret.
 43 EPISTQL/E LT DECRETA. 48
Nam dum occasionem euntis ad Siciliam reperisses, A / de, canonicam advertant subiisse sentenliam, ad luoc
et judicatum noslrum laudesque ejus, ubi etiam (ilii ordinationis veniamusinitia. Absentibus liliis nostris
nostri diaconus primiceriusque tecum manifestum est diaconis» Anatolio atque Stephano, a nobis postula-
snbscripsisse, filiis nostris Pelagio diacono aliisque sti, ut ad tempus pro implendo oflicio, absentium
dirigere voluisses pro cautela, ne ab alique inveniri loco diaconum te interim faceremus. Quod ideo tibi
forsilan potuisset, nobis etiam ignorantibus, iu mem- ad prcesenssperanti concessimus, quia ante ordina-
brana " conscriptum, elin brevitate quadruplicatum, tionera tuam cautionem nobis propria voluntale Ie-
litteris scriptnm minutissiraisdestinasti. geris emisisse, quam et testibus roborasti, et taclis
Nam et Vincenlio secundae regionis subdiacono, Evangeliis juramentum corporaliter prsestilisti, ut
iterum a nobis postea ad Siciliam direclo, per eum quidquid tibi a nobis pro ecclesiastica utilitate fuis- '
lilio nostro Pelagio diacono similiter scripsisti : sed set injunclum, (ideliter et sine aliqua fraude comple- v
quia ila memoratus subdiaconus prospere navigavit, res, officiumvero locumque diaconi i sine aliquo
ut illum qui in membrana scriptab portaverat, prae- vitio, sine aliqua superbia, sine aliquo neglectuum,
cedere potuisset, quantum nobis retulit, ea quse in donec reverlerentur diaconi memorati, aut quanto te
membrana scripseras, Pelagius diaconus ipso prse- k tempore in Ievifarum voluissemus ordinatione l
senle percepii. Ergo dum et te proe omnibus immi- B J ministrare cum omni humilitate et studio sine negle-
nente prolatum fuerit judicatum, et tanta in ejus in- ctu modis omnibus impleturum : in eadem caulione
dicati laude succensus per mullum tempus scripseris, rursus adjiciens, quod si de his omnibus quae cum
fecerisve ut nunquam le crederemus ab Iiac posse sacramento, tactis corporaliter Evangeliis, promisi-
rectitudine deviare, immutatum te subilo post hsec Sti, aliquid minus implesses, tunc a sancla commu-
quadara animi levitale, vuigante opinione comperi- nione esses suspensus : ita ut si a die excessus lui
mus, et cnm adversariis Ecclesiae,qui contra c judi- intra annum pcenitenlisenoluisses colla submitlere,
cati nostri seriem nitebantur, et a nobis sunt per tu tibi anathema maqu propria scribendo dixisti.
judicati ipsius tenorem a communione suspensi, se- Tunc ergo ad prsesensfactus es sub ea quam sperabas
crete tractare : et dum filiusnoster Panlus diaconus et pollicitus fueras conditione diaconus. Postea vero
d ad Italiam ° discedere voluisset, posteaquam et ad ut a nobis ad Dalmatiarum patrimonium mittereris,
eum pervenit, quod scandalum Ecciesiaein commu- summis precibus postulasti. Qnod nos securi, quia
nione adhuc noslra positus, secrete et hic, et in Afri- talem feceras cautionera, animo libenti concessimus.
cana provincia ', ubi antea defendendo et laudando Qui dum in Salonitanam urbem * pro ordinatione
judicatum nostrum, ejus exemplaria destinaslis, fa- patrimonii advenisses, quantum ad nos postea cst
cere nitebaris, tunc tibi ccepit insistere et dicere, ut „( plurimorum relatione perductum, illicitis te et a
si verum esset, producere « dcbuisses; quod tu con- sede apostolica prohibitis ordinationibus miscuisti,
victus, celare minime potuisti. Tunc vero memoratus; et quos Honorius, tunc praedictcecivitatis episcopus,
nobis ccepit imminere diaconns, ut aut corrigere le. contra consuetudinem Romanaevel suae Ecclesiae,
ab his quaeillicite faciebat, sub nostra praesentiacle- sedis apostolicaeconstiluta sacris ordinibus applica-
ricorumquepromitteres, aut certe petitionem adver- verat n, non solum prohibere penitus noluisti, sed
sum te, el varietatem tuam atque fallaciam ab eo fa- nec nobis ex hac causa vel scripto referre, vel
ctam, quam et prae manibus gerebat, debuissemus; quando 8 Thessalonicaenobis occurreras, memor con-
accipere : ad hoc es propria voluntate perductus, ut; scientiactuse, ne verbo quidem suggerere voluisli, et
tactis Evangeliis sacramenla proestarcs, ct verba tuai cum illis, tanquam cum legilimo ct rationabili or-
a nbtario h scripta in nostro teneantur sciinio, qui- dine factis, cupiditatis spiritu acquievisti procedere,
bus inter alia legeris promisisse te nunquam a nostro et eomm socins es communionis venalitatc reper-
penitus obsequio discessurum. Posteaquam vero pe- lus. Iterum Thessalonica P ad Dalmatias patrimonii
jor te Sebastianus, pro solo scandalo faciendo, sicut regendi causa remissus es,ex qua provincia frequenti
et initia ipsius venienlis in Constantinopolim mon- te auctoritate monuimus, ut non antc discederes,
straverunt, et exitus pejor edocuit, noscitur adve- nisi oinnes secundum pollicitalionem tuam tam de
nisse, ita ut inox tui iramemor sacramenli, conjura- Dalmatiarum palrimonio quam de Prsevalitanocolli-
tionem intervos contra statuta canonum.nobisigno- geres pensiones.
rantibus, facientes, in apertum uterque prorumpere- Sed tu omnia prsetermittens, ad Constanlinopoli-
tis scandalum.Sed ul tua, Sebastianc, non inquantum tanam urbem pro solo faciendo venire scandalo fe-
sunl, sed inquantum referre possumus, mala quoefe- stinasti, quantum et sequens exilus declaravit. Rele-
ceris diversi cognoscant, et juste le, nam magis tar- gens tamen constituti nostri seriem, quam de prse-

tt Veteres libri, membrano. Sic etiam paulo post.

b Paris., scriptum. Slephano.
i Paris., locumquediaconatus.
c Bellovac, quia contra. k Vox te deest in codicibus manuscriptis.
d Veleres libri et cdit., diaconus Vuulus. 1 Bellovac, ordinationem; Paris., ordinem: ,
*'Paris., ab Italia. 1,1 Veteres libri, Salonitana urbe.
f Veteres libri, Africanamprovinciam. " lidem libri, appticuerat
s Paris., prodere. 0 lidem libri, vel quomodo.
>'Idem codex, notariis. r Hdemlibri, Iterum de Thessalonica.
' Veteres libri, diaconibusPclagio, Anatolio,
atque
 17 VIGILII PAP^E 48
falis capilulis ad Meimamhujus civitalis aniistilem A causam habelis, et nos aliam. Postea vero ad hoc
dedisse relegimus, in conspeclu diaconorum, subdia- nequitia vestra pervenit, ut excommunicatis com-
conorumque, vcl universorum clericorum, publica municare contra canones superbo praesumerelis
voce lauq>bas «, ut de ccelo judicatum noslrum spirilu, id est, memoratis vel aliis, quos pro hoc
ordinatum atque prolatum omnibus, sicut pncfati quod contra judicatum nostrum scripserant, per
suraus, clericis loquereris. Dicta vero Theodork ejusdem judicati seriera constabat jam a nobis eom-
Mopsuesteniasserebas te iu Roma urbe inter aliquos inunione susjtensos : cui judicato, sicut supra memi-
codices invenisse, quae confirmabas omni exsecra- nimus, vos acquievisse et consensisse et communi-
tione et blasphemiis esse completa. Hoecdicendo, in casse, catholica probavit Ecclesia. Unde conslat vos
nostro obsequio, et in ecclesia publice et in Placi- secundum regulas canonum jnste damnari. Deliniunt
dias officium diaconatus implebas.NativitatisChristi enim canones : * Si quis excommunicatus ante au-
Dei Domini et Salvatoris nostri sccundum carnem dientiam communicare praesumpserit,ipse in se dam-
praeterito anno dies advenit: vocavhnus te, quia ad nationera protulit.
nos, quaesupra meminimus te fecisse in Dalmatiis, a Item placuit universo concilio, ut qui excommu-
de recenti pervenerunt : et sicut oportuit, diximus nicatus fuerit pro suo neglectu, sive episcopus, sive
tibi, si cum illis qui contrasedis apostolicaeconstituta B quilibet clericus, et tempore excommunicationissux
in sacratis sunt applicati ordinibus, processisti, aut ante audientiam communicare prsesumpserit,ipse in
eoruni te communioni, sicut dicitur, sociasti, necesse se damnationis judicetur prolulisse sentenliam. Ad-
nobis est, ut si nos Deus ad nostram dignatur Eccle- jecislis etiam exsecranda superbia, quaenec legun-
siam revocare, quaeramusista h, et veritatem mani- tur, nec sine sui pontificisjussione aliquando ordinis
feslius cognoscentes, secundum canones vindicemus. vestri homines praesumpserunt, aucloritatem vobis
Tu vero conscientiaetuaereatu perterritus, quia con- praedicationis contra oranem consuetudinem vel ea-
tra apostolica feceras constitula, occasionemtibi dis- noncs vindicare, Ephesinse primae synodi impugna-
cedendi dissimulans requirebas. Nam cum te pro tionem et exprobrationem, sed et beali n recorda-
ccrlo mandata c cum Joanne episcopo, et Surgentio tionis Cyrilli; blasphemias quoque contra Jesum •
primicerio, atque Saturnino consulario nostro ad Dominumnoslrum diclas simili defendentes insania,
Mennam, fratrem nostrnm hujus civitatis antislitem, ct per omnes provincias fallaeiter scribenles, non
misissemus, reversus in Placidias, mullis praesenlibus aliquid commisisse,quod reperialur adversum deli-
et officium diaconi d tu et Rusticus ex more comple- nitioni sanctaeChalcedonensis synodi, quae praece-
stis, et quando clementissimus princeps dominus fi- dentium se trium, id est, Nicsenae,Constantinopoli-
lius noster, ut alia die ad ecclesiam procedere debe- iQ tanae,atque Ephesinseprimaeconcordat Udeisynodo-
remus, referendarium destinavit, ut ei promillere- rum. Ita ergo cunctorum aniraos, qui vestram mali-
mus, cura aliis diaconis e et clericis nos tu et Rusti- tiam nescierunt, sed tanquam a Romanis diaconis P
cus fuistis ' hortati. Nam et ad refectionem pariter suscipientes scripta, simpliciter erediderunt, ad tan-
in nostra mensa ambo fuisse similiratione probabi- tum scelus operatio fallaciaevestrac pervenit, ut liu-
mini. Sed sicut Judas, postquam buccellam accepit, manus sanguis in aliquibus locis intra ecclesiam
de traditione Domini cogitavit, ita et vos noctis e (quod dici nefas est) funderetur; et omnem legem
horis pro concitando scandalo ecclesiae discessistis. ecclesiasticam superbo spiritu conculcare voluislis,
Nos autem alio die mandantes vobis, ut aut procede- sanctarum quoque regularum consequentiaminjuriis
retis locum diaconi ex more complenles, aut a cbm- affecistis, impia el quacnon sunt licita per universas
munione vos cognosceretis fuisse suspensos: tu vero, contra nos provincias fallaciter indicando. Nuper
Sebasliane, his quos inter alios miseramus, fratribus etiam malis vestris addentes pejora prioribus, dom-
nostris Joanni et Juliano episcopos h, hoc, quantum num Leonem praedecessorem nostrum in Theodori
renuntiaverunt, dixisti: Ego judicatum quod papa Mopsuesteni dictis quse conlra rectam Udemlegitur
protulit seqtior, si tamen in illos ' vindicat qui Con- scripsisse, consensumprsebuisseatque firmasse, dalo
tra judicatum faciunt. Nani et siraili eis, quantum p. scripto ad Christianissimum principem dominum ii-
perhibent, ralione dixisti, intantum ut diceres ibi lium nostrum, ausi fuistisastruere. Absit ergoquein-
venisse i Lampridium k et Felicem monachos, qui libet credere Cbristianum, quod aliquid tale, quod i
nostrum judicalum suscipere noluerunt, et mandasse conlra rectara fidem a qnolibet inveniatur scriplum,
vos eis : Non vos possumus videre, quia vos aliam illius tanti praesulis sanctitas suscepissetr, quippe

* Paris., clamabas. k Veteres librietedit., Lampredium.

b Paris., quaramus si ista. 1 Videaddit. 4 Capitular., cap. 54.
" Veteres libri, mandato. m Vide lib. v Capitular., cap. 30, et lib. vm,
d Paris., diaconii. cap. 26.
• Veteres libri, diaconibus. n Legendum, beatm : error typegraphicus, hic su-
' lidem libri, fuisselis. blatus.
s Paris., nocturnis. • Veteres libri, contra Christum.
h Legendumepiscopis.Error est typographicus edi- r Iidem libri, diaconibus.
tionis Labbeanae. i Vox quod deest in codicibus antiquis.
' Bellovac, in illis; Paris., in iliius. r Veteres libri, suscepisse.
i Veteres libri, venisseibi.
49 EPISTOLJE ET DECRETA. w

qui in universis epislolis suis et Nestorium, et Euly- A atque irreligioso fecistis, vos olim dignos damnatione
chen, vel eis similia sapienles, pari legitur sententia praesenti auctoritate deponimus. Et ut universi nos
condemnasse. In quo memorato scripto, etiam con- haecpro loco in quo nos Deusesse voluit, et aucto-
tra divinasScripturas, non solum pontificibusmultis, ritate beati Petri apostoli recte fecisse cognoscant,
sed etiam (quod dici nefas est) ipsi quoque principi canonum constituta posuimus, quoesancta Chalcedo-
» nensis synodus apud se relecta laudavit. Aetius ar-
sacrilegas injurias irrogare tentastis, quatenus
ignorantem Christianum populum diabolica amplius cbidiaconus relegit : Si quis presbyter aut diaconus,
deciperetis astutia. Hsec ergo b sustinentes per multa suum contemnens episcopum, a communioriesemet-
teraporisspatiac, patientia sacerdotali resecare distuli- ipsum suspendit ecclesioe,et secretius collectam fa-
mus, credentes vosforsitan resipisci[forleresipiscere], cit, et altare constituit, et noluit evocanti episcopo
etab illicitis temperare. Sedquia semel etsecundoad- consentire, et noluerit eidem acquiescere, neque
hortatione nostra per fratres noslros episcopos,id est, obedire et prius et secundo vocanli : hunc omnino
Joannem Marsicanum,et Julianum Cingulanum,vel damnari, nec unquam hunc curationem mereri, nec
Sapalum filium nostrum atque diaconum d, nec non recipere eum posse honorem. Si aulem permanserit
et per gloriosum virum patricium Cethegum, et re- turbas faciens et seditiones Ecclesiae,per exlraneam
ligiosum virum itera filium nostrum Senatorem, g potestatem tanquam seditiosum debere comprimi.
aliosque filiosnostros commoniti noluistis audire, et (Omnes reverendissimi episcopi clamaverunt : Hsec
neque ad Ecclesiam, neque ad nos reverti, sicut om- justa regula, hoecregula Patrum.)Pariterstatuentes,
nia facitis, voluistis detestanda c superbia ; et ideo ut si nobis viventibus, sicut optamus, sub humilitate
necesse nobis est in vobis canonice vindicare, ne vi- et mansuetudine canonicc pcenitentes, matrem reco-
deamur divinarum Scripturarum interpretationibus gnoveritis Ecclesiam, competenter J a nobis venia
subjacere. Scriptum est enim : Videbamfurem, et si- concedatur. Si vero (quod non optamus) sub regu-
mul currebas f cum eo : et cum adulteris portionem lari pcenitentia ad malrem Ecclesiam consueta distu-
luam ponebas(Psal. XLIX);et ipse Dominus ac Sal- leritis redire superbia, conciliorum in vobis, quorum
vator noster dicit : Quod si oculus luus dexler scan- regulas posuimus, censura servetur, ut nullus post
dalizal te, erue eum, et projice abs le. Expedit enkn transitum nostrum k, quod ex beati Petri, cujus lo-
libi ut pereal unum membrumtuum, quam lotumcor- cum, licet immeriti, gerimus, auctoritate proferimus,
pus mittatur in gehennam 6 (Matth. v). El quoniam canonum regulas exsequentes, in ecclesiastico gradu
iste intellectus magis de officiis ecclesiarum, vel audeat revocare Joanuem, Gerontium, Severinum,
proximis non recte agentibus, et scandala in ecclesiis lmportunum, Joannem atque Deusdedit, quos con-
mittentibus sano sensu debet aptari, sicut et alibi r stat vestrocconjurationis et conspirationis esse par-
nos admonet, dicens : Oportet venire scandala, sed ticipes, quos nos potentes l bonos, militare Ecclesioe,
va>illi per quemveniunt (Matlh. xvm). Et beatus Apo- cui Deo praesidemusauctore, nostro tempore fecera-
stolus simili praedical ralione : Vtinam et abscindan- inus : tamen ut et ipsi possint et diversi cognoscere
tur quivos conturbant (Galat.v). Et iterum sancta de subdiaconorum ct notariorum vel defensorum
Scriptura nos commonet, dicens : Ejice pestilenlem ofliciopraesenti sesententia noverint fuisse depositos,
de concitio, et exiet cum eo jurgium (Prov. xxu). et nullum penitus in Ecclesia nostra gradum ulterius
Oportet ergo nos jam post tantas admonitiones in detinere; nisi forte, sicut praefati sumus, nobis in
vobis b, Rustice et Sebastiane, per auctoritatem hac luce superstitibus, et ipsi pcenitentiaecanonicae
beali Petri, cujus nos Dominus sibi voluit vice ser- colla submiserint. Felicem etiam monachum Afrum,
vire, regulariter vindicare, proplerea ne si jam diu- qui Gillitano monasterio dicitur praefuisse, et levi-
tius differamus, omnis ecclesiaslicus ordo solvatur. tate sua atque inconslantia congregationem ejusdem
Ideoque quod a nobis cum gemitu, sed cum beati monasterii per diversa loca certum est dispersisse,
Petri auctoritate dicendumest, pro suprascriptis ex- et vestrse pravitatis incenlor est, cum universis, qui
cessibus alienos vos a diaconi ' esse honore decer- cum vel vos, tam clerici vel monachi, quam laici,
nimus, et omni rainisterio officii levitici, proedictumD post praesentiainterdicla in aliqua veslra sesocietate
vobis honorem auferentes, penitus submovemus, polluerint, aut consensum consiliumquepraebuerint,
nullam ulterius licentiam habentes, ut ex levitico regularem in his, quce item superius legitur, consli-
nomine aut gradu aliquid facere praesumatis, vel sub luimus monere sententiam : quatenus in his reme-
nomine diaconorum scribendo, iterum Dei conlur- diis, ordine servalo canonico, nullus praesumat pa-
betis Ecclesiam : quippe qui ex apostolica auctoritate cem, quam Dominusdiligit, ulteriusEcclesiae pertur-
et Patrum regulis, contra quas multa spiritu superbo bare. Prsesentem autein sententiam per Joannem
" Paris., quasi. h Iidem libri, jam in vobis.
h Bellovac, Hac enimergo. ' Iidem libri, diaconii.
c Paris., diu et per multis temporibusspatia. Bel- i Bellovac, competens,Paris., compatens.
lovac, debet (quod est efficlum ex diuet) permutta k Legendum, post transitum noslrum vos conlrd
temporibusspatia. constitutum nostrum. Mendum esl typographicum
d Paris., diaconem. editionis Labbeanae. Vox autem t>os addita est ex
e Veteres libri, decertanda. antiquis exemplaribus.
' Paris., concurrebas. 1 Veteres libri, putantes.
* Veteres libri, gehenna.
Sl VIGILH PAPJE 54
Marsicanum, Zacchoeum Syllacenum ", Julianura .A (quod absit) fuissenl judicato damnatae : legant ergo
Cingulanura, fratres et coepiscopos nostros, sed et quaede causa, quee hic mola est, ad fratrem nostrum
Sapatuin atque Pelrum filios nostros diaconos, nec Mennam Constantinopolitanse urbis episcopum scri-
non et filiuin nostrum Surgenlium prhnicerium no- bentes legimus definisse,et tunc cognoscent' nihil a
lariorum, atque Servumdei subdiaconum regionis nobis, Deo nos custodiente, coramissum, vel certe
primoe,nec non et Vincentium subdiaconum regionis dispositum, quod conlra fidem praedicationemque
secundae»noslrae cui praesidemus* Ecclesise, vobis venerandarum quatuor synodorum, quocpro una ea-
noscimur transmisissc. demque fidedefinita sunt, id est Nicaenae,Constan-
EPISTOLA (elim XU) VIGILII PAP^l. .tinopolitanse, Ephesinse primae, et Chalcedonensis
ADVAIENTINIANUM EPISCOPUM TOMITANUM. reperiatur aversum; aut unius ex his, qui definitioni
suprascriptse Chalcedonensis fidei subscripserunt,
Qua ConslanAnopoti4e tribus capitulis acta fuerint. tangant injuriam : vel qnod decessorum pwedecesso-
Dilectissimofratri Valentiniano episcopo de Tomis rumque s noslrorum invenialur (quod absit) consti-
provinciaeScythise Vigilius. tutis forte conlrarium : sed in omnibus apostolicae
Fralernitatis tuce relegentes scripta, pontillcalem sedis praesulum,et bealaerecordalionis papaeLeonis,
in vobis «ollicitudinem inesse gratanter accepimus ; B el prjedicatarum^synodorumadversariisresiitisse '.
quia prophelica tibi possunt verba competenter ap- fralernitatem autem vestram credimus non latere,
tari, quibus ait: Salcabo gregem mevm,et suseitabo inimicos fideiChristiansehoc seinper saeculari et re-
super eum pastorem qui pascat eum, servum meum probanda molitos astutia, ul evangelistas quatuor
(Ezeck. xxxiv). Oportet ergo charitatcm tuam ea conlraria sibi (quod absit) dixisse monstrarcnt; qui-
quoque Domininostri verba sectari, per quaedixit: bus a sanclis patribus per evangeliorum concordise
Speculatoremte potui domut Israei; et audiesde ore libros est ccelesti sapientia conlradiclutn. Quodnunc
tneo verbum, et annunliabis eis ex me (Ezech. m); et quoque sancti Chalcedonensis concilii adversarii
convocatos eos quos scandalizari diversis rumoribus (inter quos eliam Rusticum et Sebastianum comperi-
retulisti, incessanter hortari, ne per hos forsitan se- mus istius auctores scandali, quos olim pro meritis
ducantur, qui sab prselexdi catholico, nequissimo suis a sacra communione suspendimus, in quibtis
spiritu simplicium Christianorum corda fallacia sua nos, si non resipuerint celeritcr, fraternitas tua cc-
decipere moliuutur, ct patrU sui diaboli consuetudi- gnoscat canonicam senlentiam prolaturos), qui sub
nemmaligno sectantes spiritu, Ecclesiam tibi com- practextufalsaedefensionis student ut eamdem syno
missam diversis mendacibus scriptis conturbare de- dum conira prsedictas Ires synodosdixisse (quod ab-
siderant, quibus apostolica lectio congruenter apta- p sit) ostendant. Quibus haec conantibus prophetoe
tur, dicens . Rogo autemvos, fratret,ut observetiseos dlcta consonanter aptantur, dicenlis : Vere menda
qui dittentiones et offendiculaprmter doctrinam quam cium operatuseststylus mendaxscribamm (Jer. vm),
vot didicisli*faciunt, el dectinute qb iilit (Rom. xvi). Verbuin Domini nostri projecerunl, et sapientia
Et infra : Et per dulcet sermones et benediclionesse- nulla est in eis. Docueruntenim tinguam suam loqui
ducunt corda innoeentium (Ibldem). Vestra aulem mendqcium; ut inique agerent, laborqverunt(Jer. ix).
obedientia in omnl loco divulgata est, quatenus fra- Quibus, si non pceniluerint, veniet Psalmislaeinvo-
icrnitalis vestrsc adhortatione sscpe commonili, nulla cala sententia, dicentis : Vt deslruas inimicumel de-
fideles eorum animos a rectitudine viae,quaeChristus fensorem. Credimus enim calholicis Ecclesise filiis
cst, qui ait : Ego sum via, et veritas, et rita (Joan. ea quoe tunc ad fratrem et coepiscopum nostrum
xiv), qualibet mallgna annuntiatione submoveat : Mennamscripsimus, id est, de blasphemiis Theodori
sed si, quod non oportet, ab adversariis conturbali, Mopsuesteni, ejusque persona, vel de epistola qua^
aliquid (quod Deus avertat) contra lldem factum forte ad Marim Persam scripta ab Iba dicitur, et scriptis
formidant, cum mansuetudine, quae convenit Chri- Theodoriti 1, quaecontra rectani fidem et duodecim
slianis c, prophelica verba sectentur, dicenlis : In- capitula sancti Cyrilli facta sunt, abunde posse suf-
terroga patrem tuum, el annuntiabit tibi; seniores .. ficere ; quippe dum in conslitulo nostro superis de-
tuos, et dicent tibi (Deut. xxxu), el alius propheta : signato possit diligenter agnosci, quia in ipsa deli-
Labitt sacerdolit cutlodiunt scienliam, et legemrequi- nitione fidei, quam sancti Chalcedonensis concilii
runt ex ore ejut (Malach.u). Et quoniam Basinianus*1 sacerdotes secundum praecedentes eam tres alias
illustris el magnificus vir, filius nosler, cum his sanctas synodos k protulerunt, non aliquid mutave-
qui pro actibus tuaefraternitatis Ecclesiaein Constan- runt, sed laudantes omnia quae a superioribus acta
tlnopoli e observant, pari ratione dixisse noscuntur, sunt, sancta definilione sua perpetuo roborare ' fir-
etiam hoc Dei inimicos fuisse mentitos, quod perso- maverunl. Tamen si post haec aliquis (quod non
nac episcoporum Ibae atque Theodoriti in nostro credimus) dubitare voluerit, borlamur, ut cum tuae
« Bellovac, Scillacenum, Paris., Squillucenum. e Veteres libri et edit., prmcessorum.Labbcis
h Paris., cuiDeo auctore prmtidemus. mutavit.
c Paris., quaconv. Christianos.Sic etiam in Bello- h Veteres libri, prmdictarum.
vac. nisi quod habet qua... ' Iidem libri, resliluiste.
A Paris., Basilianus. i Iidem libri, scripta Theodoriti.
~ Veteres libri, Constantinopolim. k Paris., alios sanctos.
' lidera libri, cognoscunt. 1 Bellovac, robore. Paris., honore rooore.
 55 EPISTOLJl ET DECRETA. 54
fraterhitatis ofdinationem ad nos venire festinet», A j posteaquam edicta sua piissimus princeps jussit ap-
quatenus lucida aimonitione cognoscat, omnia qtiae pendi omnibus episcopis diversarum partium, sed et
decessorum nostrorum et antefatarum quatuor syno- presbyteris atque diaconibus, nec ndh et clericis
dorum sunt de una eademque fide acta scriptaqde ConstantinopolitahoeEcclesisead nos vetlienlibus, in
tempofibus, a nobis inviolabiliter fuisseservala. Qua Placidiana ' domo i, antequam ad Sahcti Petri con-
ratione percepta, sublato, sicutoportet, de Christia- fugeremus basilicam k, facie ad faciem ita locuti su-
nissimis animis scandalo, pax Deo placita in ejus Ec- mus : Rogate piissimum principem, ut edicta sua,
clesia iliibata perduret. Hoc quoque fraternitatem quae praecepil appendi, removere dignetur, et con-i
tuam credimus adhortandam, ne ulterius praedicto- stilutum commune debeat exspectafe; id est ut
rum Rustici et Sebastiani, aut illorum qui pravae scandalizati episcopi Latinae linguae, aut ad synodum
eoriim prsesumptionis probantur esse participes, veniant, aut cerle, remota omni violentia, suas
scripta suscipiat; sed et universos ad tuam perli- scripto declarent sententias. Quod si forte preces
nentes ordittalionem commoneas, ne vel ipsi a prae- vestras audire noluerit, vos nulli rei proebealis as-
dictis relegant aliquid destinatum, vel falsitati eorum sensum, quac ad divisionem tendit Ecclesiae, nec
ulterius animum susecredulitatisaccommodent. Deus conlra constitutum comminatione aliqua vei/ialis.
te incoluineni custodiat, frater charissime. Datum b B ] Quia si hoc forsitan, quofl non credimus, feceritis,
xv calcndas Aprilis, impCrii doniini Justiniani per- noveritis vos ex praesenti die, ut praevaricatores, a
petui Augusti anno 23 post consulatum Basilii viri beati apostoli Petri sede per ministerium vocis riieae
clarissimi antio 9, per Joannem presbyterum et apo- communione l suspensos.
crisiarium, et ipse direxit eam per Maxentiura bo- Et quoniam his actis non solum ea qiise commissa
miiicmsuuni. fuerant nullo modo sunt correcta , sed etiam ex aliis
c EPISTOLA (otim XV) VIGILII PAP^E causis die ipso, in praejudiciumregularuin ecclesiasli-
ENCYCLICA. carum, vel injuriam sedis apostolicoc, pejora prae-
AD(JNIVERSAM ECCLESIAM. sumpla sunt, nec ulterius eos communionis noslrae
causas secessussui adSanctam permisimus esse participes, nec aspectus eoruni,
Exponit Euphemiam,
et quid ibi egerit cum legalis Jusliniani, simulque post tot prseVaricationes,nostn oculi receperunt. Ea
fidei suw confessioneminterserit. enim quoe verbo de memorata excommunicatione
Vigilius episcopus Ecclesioecatholicoeuniverso po- cunctis episcopis, presbyteris, el diaconibus, aliisque
pulo Dei. clericis Constantinopolitanae Ecclesioevoce publica
Dum in Sanctae Euphemiae basilica gravi laboran- dixeramus, postea etiam die m xix calendarum a
tes aegriludine detineremur, piissimus atque clemen- ,P Septembrium nuper praeteritarum , in beati Petri ba-
'
tissimus imperator dominico die d, id est calendis silica in Ormisda scripto firmavimus : in quo etiam
Februarii e, gloriosos judices suos ad nos destinare illuni, qui sub habitu episcopali lupi rapacis doininieo
dignatus est, id est Belisariuro et Cethegum excon- gregi semper tendit insidias, et assumens totius du-
sules atque palricios, nec non et Petrura exconsulem catum scandali, universalem Dei perturbavit ac per-
patricium atque magistrum, sed et Justinum excon- turbat Ecclesiam, de episcopatus ordine deponentes
sulem el eurapalatii ' et Marcellinum s quaestorem, damuavimus, alios vero.qui superius memorati sunt,
qui nobis dicerent, ut sacramenta percipere debere- a communione suspendiinus. Sed ob hoc haclenus
mus, et de SanctoeEuphemiacecclesia ad civitatem re- paginam ipsius damnationis proferre noluimus, quo-
giam reineare. Quibus tale dediinus Deo adjuvante niam et cleinenlissimuni principem pro tali sc tanlo
responsum, dicentes : Nos quidem in hanc basilicam scandalo ea quae facta sunt, divini consideratione
pro niilla pecuniaria vel privata causa confugimus; judicii revocare conlidimus, et prsedictis onmibus
sed pro ficclesiae tantum scandalo, quod jam in toto oportebat nos spatium pcenitentiae reseivare; imi-
inundo pro peccatis innotuit. Et ideo, si causa Ec- tanles beatum Pelrum, cujus seJem tenemus, etsi
clesiae ordinatur, ut pacem ejus, quam avunculi sui immeriti.
piissimus princeps fecit temporibus, et modo resli- _ Chartani vero ipsam excommunicationis atque
tuat, ego sacramenlis opus non habeo, sed slatim damnationis cuidam Christianae personse tradidimus
egredior. Si aotem causa Ecclesiae finila non fuerit, coiiservandam , ut si forsitan hi qui excesserant
item h sacraroentis opus non habeo, quia nunquam nullo modo corrigere voluissent, aut si nobis vis
de Sanctae Euphemioe basilica exire dispono, nisi atiqua irrogaretur, sive quaelibet inquietudo fleret,
scandalum ab Ecclesia Dei fuerit amputatum. Nam vel certe Immana sorte transitus de hac luce contin-

festinent; et paulo posl, cognoscant. f Idem cod., comilemexcubitorum.

b"Paris.,
Paris., Data.
c Edidit Sirmondus post appendicem Codicis Theo-
dosiani. Est in ms. collectione pervetusta in biblio-
theca Collegii Parisiensis Societatis Jesu. HAR-
DUINUS.
d Cod. Luc, Dominicorum die, id est quinlo cal.
Febr.
e Harduinus legit v calendas Februarii, id est 28
Januarii an. 552,
s Idem cod., religiosum tnrum Constantinum qttm-
slorem, elc
h Idemcod., iisdem.
' id., Palatina.
J Anno 551, mense Auguslo.
k In Ilormisda dictam. HARUUINUS.
i ln cod. Luc deest communione.
m Anno 551, die 14 Augusti. HARDUINUS.
11Cod. Luc, tiono cat, Deest in Ormisda.
5,5 VIGILH PAP^E 5fi
geret, mox eam in celeberrimis locis proponeret,, A quaedederant conservarent, et piissimo imperahoii
quatenus ejus notitia Christianis omnibus patefacta suggererent, quatenus nullas inquietudines aut mo-
servaretur in posterum. Dum hsec autem praefatis lestias, sicut nobis juratum fuerat, pateremur. Dum-
judicibus diceremus, rogavimus et conjuravimus eos, que nihil nostra toties vel verbo vel scripto conte-
invocato omnipoteutis Dei judicio, ut cleraentissimo statio profecisset, sed diebus singulis pejora etiam
imperatori hoc quoque ex nomine nostro suggere- pateremur; antebiduum natalisDomini pernos ipsos
rent; qui illis qui a nobis excommunicati sunt, in agnovimus, et auribus nostris audivimus, quia per
quibus et is quem praediximus est, coramunicare non singulos memoratse domus custodireraur ingressus ;
debet, ne grave, quod absit, peccatum incurrat. lis ita ut illi qui nobis ponebant insidias, a nostris horai-
ita se habenlibus, per magnificum virum Petrum re- nibus plurimisviderentur, et eorumclamoresin cubicu-
ferendarium die pridie calendas Februarias, quaedam lo,ubi manebamus, noctequa discessimusaudiremus.
chartanobis est allata, quam a clementissimo prin- Quo facto, cum sub gravi desperatione nocturnis ho-
cipe nullo modo credidimus destinatam, quia nec ris maximi et pavoris aegritudineteneremur, diffugi-
fuerat pietatis ejus manu subscripta. Et dum memo- mus, sicut locus ille poterit cunctis hominibusindi-
rato referendario diceremus ut in ea subscriberet, care. Nam si circumspiciatur quare quantumque dis-
diemque quo ab ipso fuerat allata pariter designaret, g crimen metu faciente despeximus, ut per parvam
omnino refugit hoc facere : quae res suspicionem maceriem fabricantium transire compediti dolore
nostram, quia charta ipsa a piissimo principe nesci- nimio in nocturna obscuritate positi cogeremur, tunc
retur, aperte lirraavit. Tantis enim a veritate seposi- poterit evidenter agnosci quanta nobis fuerit tem-
tis rebus atque injuriis probatur esse plenissima, ut poris pro sola Ecclesise causa necessitas, aut quanta
hanc imperialis oris nunquam credatur mansuetudo custodia, quae nos sub tali discrimine coegit disce-
dictasse , raaxime contra illius primi apostolorum dere. Sed ne quis forsitan, ut cst perversorum ho-
vicarium , cujus olim reverentiae se frequentibus minum malitia, de prsedicatione nostra religiosis
scriptis professus est debitorem. Memorata autem animis ac Deum timentibus aliqua mentiatur,
charta, licet per se nullas vires obtineat, tamen con- fidei noslrse praedicationem huic parvse relationi
tra eam ad singula, Deo juvante, veraciter atque malorura quae pertulimus credidimus subjungendam.
simpliciter respondetur , quatenus ejus falsitas, quoe Sciant igitur universi nos illam fidem praedicare, te-
sapientibus viris semper est odiosa, a cunctorum ani- nere atque defendere, quam ab apostolis tradilam,
mis plenius excludatur. Nunc autem omnibus homi- et per successores eorum invioiabiliter custoditam,
nibus hoc quoque curavimus indicandum , quoniam reverenda Nicsenasynodus5l8 Patrum sancto Spiritu
nos ad sanctaeEuphemiaebasilicamsub raagno timore sibi revelante suscipiens redegit in symbolum : ac
atque anxietate discessimus. Nam cum ad beati Petri' C deindctres aliaesanclaesynodi, id est Conslanlinopo-
basilicam in Ormisdafundatam Augusto mense nuper litana 150 Patrum sub pise raeraoriaeTheodosio se-
prseterito fugissemus, nullum latere coniidimus, quia niore principe lacta, et Ephesina prima, cui beat*
cum in eadem ecclesiaa comitatu praetoriscum mul- memoriaepapa Ccelestinusdecessor noster, et Cyril-
titudine armatorum militum veniente, tanquam ad lus Alexandrinus episcopus, prsesederunt ; sed et
bellum instructa acie, a sancto ejus altari tracti pe- Chalcedonensis630 Patrum, quaesub piae memoriae
dibus traheremur, tenuimus; et super nos etiam ipsa Marciano imperatore convenit, cuique sanclaerecor-
altaris mensa ceciderat, nisi clericorum nostrorum dationis decessor noster papa Leo per legatos suos
fuisset manibus sustentala. vicariosque prsesedit, et prout diversarum haeresum
Postea vero dum nobis dicitur quod exinde, nisi damnanda exigebat adversitas, camdem iidem uno
sacramenta voluissemus accipere, sub omni violentia eoderaque sensu atque spiritu declarantes latissime
traheremur; memorati judices apiissimo imperatore ediderunt. Hinc est quod Deusnoster contra errorum
directi voluissent nobis sacramenla pnestare : indi- hujusmodi feritatem pastorale ccelitus armavit offi-
culum dedimus per quod dari personoenostrae scripto cium quod beatissimo Pelro aposlolo trina praece-
petivimus jusjurandum; quod clementissimus prin- " ptionecommendansait: Pasceoves meas (Joan. xxi):
ceps non quale nos voluimus praeberi concessit, sed et recte illi pascendarum est cura commissa, cujns
quale ipsi placuit per judices suos dandum esse dic- fidei praeclara confessioDei estore laudata.Confilenti
tavit. Et dumssepedictijudices, posito indiculo super enira salutariter ac dicenti : Tu es Christus Filius
altare, et cataracta beati Petri apostoli, et super Dei vivi (Matth. xvi), perennis bealitudo rependilur,
crucem, quaede ligno passionis Dominihabet inclau- et columbaefilius vocitatur, et claves regni cceleslis
sum, sed et super claves beati Petri apostoli prsesti- accipit. Interrogante siquidem Domino, quem eum
tissent corporale jusjurandum; ad Placidianas, tan- dicerentesse filium hominis, eumdem ipsum hominis
quam nihil mali ulterius patientes, secundum piissirai esse Deique Filium sub mirabili interrogationis re-
principis redivimus voluntatem. In qua dum multa sponsionisque brevitate confessusest: Tu es Christus
mala intolerabilia saepiuspatereinur, quaejam omni- Filius Dei vivi. Sacratissimse scilicet mysteriura in-
bus nota esse confidimus, praedictosjudices tam ver- carnationis ejus aperiens, dum in unitale personae,
bo, dum ad nosssepius a clementissimofuissent prin- servata geminseproprietate naturae, homo idemque
cipe destinati, quam etiam scriptis semel, secundo, Deus, et quod ex matre semper virgine sumpsit in
et tertio credidimus contestandos, ut sacramenta tempore, et quod natus ex Palre est ante soecula,
57 EPISTOL/E ET DECRETA. 58
perroaneret. Inconfuse autem, et indivise, alque in- A brevitate narratam, doctrinonpropheticaeatque apo-
convertibiliter et subsistentialiter uniens sibi carnem stolicae congruenteni, suprascriplorum Patrum lalius
DeusVerbumEmmanuel noster qui lege et prophetis explanavit assertio ; cum, sicul diximus, aut haereti-
annuntiantibus exspectabatur, advenit. Verbum caro corum infeslantium convinceretur adversitas, aut re-
factumest, et habitavitin nobis (Joan. i): totus in suis, ctorum dogmatum eflicaciter declararetur auctoritas.
totus in nostris, assumens ex vtilva carnem cum Hanc quoque fidem proefatarumquatuor synodorum;
anima rationali et intellectuali: et, sicut scriptum sed et beatorum decessorum noslrorum epislolis de
est, adificans sibi domum, tanquam sponsusproce- fidei integritate conscriptis, continet Iaudanda con-
dens de thalamo suo (Psal. xvm), ineffabili salutari- fessio, quae doctrinae sedis primi apostolorum per
que mysterio, qui in principio erat Verbum, et Ver- omnia probatur assimilis, et nulla ex parte discor-
bum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, incarna- dans. Huic ergo tidei vel omnibus quae in supradi-
tus Deus Dei Filius ex Spiritu sancto, el ex beata ctis qualuor conciliis a sanctis Patribus nostris deli-
Maria semper virgine humanitatis sumpsil inilium, nita sunt contradicentes, haerelicos condemnamus;
ut nos aeternitatis suae faceret cohoeredes, nostrae id est Arium, Macedonium,Eunomium, cum dogma-
consors dignatus est esse naturae, ut nos suaeim- tibus suis, et omnes qui errori eorum consensefunt
mortalitatis faceret esse participes: pauper factus g atque consenliunl. Analhematizamusetiam Paulura
esl, cumesset dives, ut ejus inopia ditaremur (II Cor. Samosatenum, Photinum, Bonosum atque Nesto-
vni): orania qusc nostra sunt evacuato noxarum no- rium, cum nefariisdoctrinis suis,et quicunque eorum
strarum chirographo condonavit, sicut Vas electionis blasphemiis proebent aul praebueruntaliquando con-
edocuit: Cumin forma Dei esset, non rapinam arbi- sensum. Item analbematizamus V.alenlinum, Mani-
tratusest essese mqualemDeo, sedsemelipsumexinani- chaeum, Apollinarein atque Eutychem, simulque
vit, formamservi accipiens, in similitudinemhominum Dioscorum defensorem, cum exsecrabilibuscommen-
faclus et habilu inventusut homo. Humiliavit se, fac- lis el praedicationibus suis, et omnes qui erroribus
lus obediens usque ad mortem; mortem autem crucis eorum usque in die mortis suae implicati manserunt.
(Philip. u). Id peragens tam inscrulabilis mysterii et Sed si quos haerelicos nominatim omisimus,in cujus-
dispensationis arcano, ut mediator Dei et hominura libelerroris morbo pollutos, et usque ad suumexitum
horao Christus Jesus maledicto, quo primus homo permanentes, cum propriis erroribus condemnamus,
terrenus mortis vinculis lenebatur astrictus, secun- abjjcimus atque respuimus: solam Udemcalholicam,
dus homo ccelestis (1 Cor. xv), dum mortem morte quam in suprascriptis quatuor sanctis conciliis ab
calcaret, absolveret. Passus carne est pro nobis Dei apostolis traditam susceperunt, et suis expositioni-
Filius, crucilixus carne est, mortuus carne est, et G bus declaratam per successores suos usque ad nostra
die tertio resurrexit, ut divina impassibili perma- tempora transmiserunt inviolabililer, operante grafia
nente natura , et carnis nostroe veritate servata, Domini, cuslodimus. Et quoniam nullus Chrisiiana-
unius ejusdemque Domini Dei nostri Jesu Clirisli et rum usque ad praesentem diem gestarum rerum in-
passiones et miracula fateamur. Ut glorificationera cerlam debet habere notitiam, etiam quaepost lantae
capitis nostri totius Ecclesiaecorpus aspiciens, qua- relationis supplementum facta sunt similirationi n&r-
lcs primitias in capite nostro, id esl in Christo Deo ramus. Dum hesterna die ", id est dominicorum,
ac Domino, intueretur ex mortuis, tales in his qui qui fuit pridie nonas Februarias, magnificus vir Pe-
ejus membra sunt in futurae gloriac prsestoletur ad- trus referendarius ad nos cum mandatis clementissi-
ventum. Ipse igilur Redemptor nosler sedet ad mi principis remeasset, dicens : Quando vultis ut
dexteram Patris, unus idemque sine confusione utri- veniant judices, et vobis praebeant sacramenta, qua-
usque naturae, sine divisione personae, et ex duabus tenus de hac, in qua residetis, ecclesia egredi debea-
atque in duabus creditus permanensque naturis, inde tis, et securi ad regiam civitalem remeare? ita ei pu-
venturus judicare vivos et mortuos. Pater autem blica voce respondimus: Et per gloriososjudices pa-
cum eodem unigenito Filio, et Spiritu sancto, unus lalii, sicut proefali sumus, cum quibus et tua magni-
est in deitale, et sequalisindiscretaeque naturae. Hu- I) tudo ad Sanctam Euphemiam venerat, quacsuperius
jus fidei plenitudinem Dominus noster post resurrec- sunl dicta mandavimus,etnunc per te denuoclemen-
tionem mandavit apostolis, dicens: Ite, doceteomnes tissimo principi haec dicimus suggerenda. Nos ad
genles, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et pietatem tuam lestinantes ante septem annos b de
Spirilus sancti (Matth. xvm). In nomine, inquit, civitate nostra sic egressi sumus, ut nulla haberemus
dixit, non in nominibus; ut in quibus una virtus,uua privata negolia. Nunc quoque suggerimus et roga-
potestas, una deitas, una aeternitas, una gloria, una mus pro pace, quam per pietatem tuam pridera Deus
omnipotentia, una bealitudo, una operatio est, una- donavit Ecclesiae, ut eam nullorum hominura turbari
que natura, unius quoque nomiuis existat integrilas. amplius insinualione permillas nec auctorem totius
Nibil in deitate quippe discrelum est, cum tantum scandali Theodorum ultra vexare fidem calholicam
personarum proprielas manifesla dislinclione signe- paliaris: quoniam anie sex menses a nobis inter alios
tur. Tolum ergo quod Trinitas est permanet consub- communione sacra privatus est, et ab episcopatu pro
stantialis et indiscreta divinitas. Hanc fidem a me sub sua pravitate depositus: per eam videlicet paginara,

* 5 Febr. anno 552. b Die 22 Novemb. anno 549.

59 VIGILII PAPJ: CO
quam adhuc pro mansuetudinisvestraeintuitu, et spe A puniiatis jugiier sine correptione pescelur. Quoniam
conversionis ejus, sicut dictum est, publice proferre igitur, tu Theodore GaesareoeCappadocias civitatis
dislulimus. Hludetiam pari modo per magnitudinem episcope, qui haclenus ab ordinationisluae lemporc,
tuam cjus auribus inlimamus,quia decausa Ecclesiae unius anni spatio in Ecclesia cujus gubernacula
per te nullum possunius dare responsum, ob hoc susceperas, non passus es residere, sed auctorifate
quod quaedam, quoelibi dicimus nuntianda ejus cle- nominis episcopalis abusus universalis e Ecclesiae
mentioe,profiteris te non posse suggerere. Et ideo si scandala generare non cessas; et a nobis modo fa-
directis duobus judicibus,quorum nomina libi in pree- miliariler objurgatus, modo precibus obsecratus,
senti prodidimus, sacramenta praeslare dignetur, ut nonnunquam vero fraterna increpatione correptus,
post haecsine metu periculi fratrem nostrum Dacium saepeeliam divinarum Scripturarum auctorilate com-
episcopum Mediolanensis Ecclesioc, vel alios qnos monitus, vel ecclesiasticae consuetudinis convictus
cum eo transmiserimus, loco nostro suscipiat, pa- exemplis, semper emendalionem sermone promit-
rati sumus dirigere, ut per eos de ecclesiastica causa tens, quam factis nequissimisrespuebas, nunquam a
quoecunqucmandavimus, veraciter innotescant. Si- prava intenlione cessasti. Nos vero longanimitatem
quidem Ecclesiaecausa nulla sacramenta nobis dari nostram divina largilate concessam, tam circa te;
deposcimus : sed mox pro gratiarum aclione ejus B quam circa seductos abs te, pene hoc quinquennio
occurrimus pietati, quia nihil aliud est, quod praeter elapso monslravimus. Primura quidem in eo, quod
scandalum nos Deo adjuvante perlerreat, unde am- pro scandalo refrenandocondescendentesquorumdam
plius inSanclacEuphemiaebasilica sedeamus.Suppli- animis, quos aliqua dissipatione [dispensatione] cre-
camus enim Deo nostro, et precibus indefessisopla- dinaus temperandos, quia tu jam eos pluribus annis
mus, ut per cum sublata dissensione pax, quam piae inquietissimus stimulator accenderas, quaedampro
memorioeavunculi sui fecit ipse temporibus ', repa- tentpore medicinaliter existimavimusordinanda; tali
retur Ecclesioc.Nam si ulla provenerit ultra dilatio, scilicet conditione, ut, orani in posterum perturba-
nos necesse est causatn modis omnibus delinire; lione sopila, nihil ultra nec verbo nec litteris quis-
quianeque proximos, neque alios parentes, autquam- quain facere ex eadem causa prsesumeret. At tu
libet substaniiam, animaenoslraevelpiissimi principis pravae consuetudinis tractus audacia, neque tunc
opinioni praeponimus. Data nonis Februarli, impe- cessare a conscribendis vel praedicandis novitatibus
rante domino Justiniano perpetuo Augusto,anno 25, voluisti, ita ut ssepius libellis episcoporum redditis,
post consulatum Basilii viri clarissimi auno b 10 et consensum tuum cum eis propria confessionecon-
(Anno Chr. 551). demnans, eorum vel tuis excessibus saepiusa nobis
• FRAGMENTUMDAMNATIONIS THEODOBI fj concedi veniam postulasses. Post haecautem cum te
EPI3COPI C:ESAREJ£ CAPPADOCl^E A BEATO VIGILIO PAPA a pracsumplionesolita nec pudor humanaeverecun-
dioe, nec sacerdotii pondus, nec timor divini judicii
JFACT/E. dum amplius, quara juslum fuerat, patien-
Theodoras episcopus sacerdotioel communionepriva- cohibcret,
tur. Constantinopolitanusel reliqui episcopi illius liatn tuis facinoribus praebereraus; ad hoc est causa
criminis consciiexcommunicantur. perducta, quatenus semotis omnibus quae de trium
Vigiliusepiscopus sanclaeEcclesiaecatholicaeurbis capitulorum ' a quibuslibet dicto scriptove fuerant
Romaedixit: Res est quidem divinaeconveniens jus- ordinata, quid de ipsa re facto opus essei, cum Afri-
sioni, palienliam praebere peccantibus, quam non canarura, Illyricianarum, seu aliarum [Galliarum]
tamen adusque d decet extendi, ut spe continuaeim- » partium congregata synodo tractaremus, eorum
0 Sub Juslino imper., anno 519. in ecclesia Sanclae Euphemiaecum suis habi-
b Loco anno 10 iegendum anno 11, ul annus 25 ibique tare disposuit. Ex hoc loco Sequentem circularem
Jusliniani cuminenseFebruario copulalusmanifestum epistolam ad universam Ecclesiam scripsit, ex qua
facit, ac proinde aata hoeccncyclica anno Chrisli552. qnoe deinceps secuta sunt certa habenlur. Vide
c Theodorus Caesariensisepiscopus inlolerabiliau- quaula potentia et vis catbedrae Petri. Justinianus
dacia et impudentia, impcratoris gratia et polentia auctoritate Vigilii papaecoactus, de tribus capitulis
fretus, Zoilum Alexandrinum episcopum, quod dam- p promulgala et appensa edicta amoveri, nihilque ante
nare liia capitula rcnuisset, deposuit, et Apollina- generalem synodum de illis detractari mandavit.
rem, teste Liberalo in Brcviario cap. 23, subrogavit, Theodorus malorum omnium auctor pcenitens ct
Vigilium Romanmn pontificem contradicentem, ne humilis libellum supplicem pontifici obtulit, quo ct
edicto imperatoris consentiret, conlempsit, eoque rectam fidem profitetur, et quatuor sacrosancta con-
inlerdicenle niissas celebrare, aliaque plura intolera- cilia cecumenicacomprobat, atque conlroversiam de
bilia patrarc ausus fuit. Ob hacc scelcra Theodori tribus capitulis a se excitatam ad decisionemconcilii
Vigilius, infracto animi robore et vere aposlolico distulit, petens veniam de injuriis et contumeliis pon-
spiritu, quantumvis in lerra aliena esset, convocatis tilici innocenti objectis. Idem praesiitit MennasCon-
quos potuit Latinis episcopis, Conslantinopoliin ec- stantinopolitanus episcopus. Quos cum Vigilius ad
clesia Sancti Petri, ad quam ministrorum irnperalo- pcenitentiam et in communionem Ecclesioe suscc-
ris violenliam metuens confugerat, ut patet ex epi- pisset, reddita esl pax Ecclesiae.Haecex constituto
stola encyclica ad universam Ecclesiam scripta, acer- Vigilii papae, quod hic subiungimus. Baroniusanno
rimam hanc excomniunicalioniset depositionis sen- 551 et 552. SEV.BINIUS.
tentiam in cum tulit. Quo facto Constanlinopoli d Cod. Luc, ad hucusque.
quidam in faciem ejus (ul refert Anastasius in Vita e Idem. cod., universaii.
Vigilii) dedjt alapam, dic.nns: Homicida, nescisqui- ' Idem cod., de trium eapitulorum quastionibut
bus toqueris'?etc Ab hac violentia sacrilogi impera- quomodoa, etc
toris se lutum esse volens, trans Chalcedonemfugit, 8 Idem cod., Iliarum.
 61 EPISTOL,£ ET DECRETA. ti
maxime proesentiamrequirentes quorum fuerat scan- A contradicentem contempsisse , pontihcem etiam
dali/ata fraternitas. Illud quoque magnopere nobis AlexandrinoeEcclesiae sacerdotera fratrem nostrum
cum clementissimoprincipe,praesentibusetiam Menna Zoilum, cujns nomen usque ad memoratum diem
Constantinopolitanoecivitatis, et Dacio Mediolanensis communicalum vobis fuerat diptychis eximentes,
urbis antistite, aliisque tani Graecis quam Latinis Apollinarem quemdam perversorem atque Ecclesiae
episcopis, cum quibus omnibus, eliam tu Theodore ipsius adulterum vobis sociastis, ut vestra iniquitas
pater adfuisti, nec non et proesentibusjudicibus atque non solum in removendo simplicissimo sacerdote,
proceribus universoque senatu convenit, ne usque sed etiam in recipiendo patefieret perversore. Reti-
ad memoratam concilii diflinitionem quidquam de cemus interim alia, quae eodem die a vobis in apo-
prsefalis tribus capitulis ab aliquo fieri intentaretur". stolicae sedis et in canonum perpetrata probantur
Ac deinde luis ex consuetudine incitamentis libcr injuriam, ne detenti enumeralione culparum, qua-
condemnalionem capilulorum ipsorum continens, in rum inventor d ostenderis, quod tibi competit diu-
palatio, te assistente et instruenle, coram quibusdam tius differamus. Et licet ante triginta dies pro me-
Graecisepiscopis est releclus, a quibus assentationum moratis excessibus vestris ab apostolicae vos com-
favorem luis vocibus exigebas. Ex quo faclo tam tu, munionis r<smovissemusconsortio, credentes quod
quam libi consenlientes episcopi, mitius licet a nobis B sacerdotali proposito facilius quoemale gesta fueran
quam oporluit increpati, ad promcrendam ficta sa- satisfactione congrua curarelis : ideoque ex persona
tisfactione veniam convolaslis. Quis autem comme- et auctoritate beati Petri apostoli, cujus, licet exigui,
morare sufliciat quse le incilante atque exsequente nos locura gerimus, cum Dacio Mediolanensi, Joanne
mala commissa sunt? Nam ut de magnis excessibus Marsicano, ZacchaeoScyllaceno, Valentino SilvoeCan-
tuis parva narremus, lotius scandali incitamentum didae,Florentio Matellicatensi, Juliano Signino, • Ro-
fuisli atque seditio; qui domi tuae sedens, anliqua- mulo Numanatensi, Dominicode Calliopoli, Primasio
rios pretio caro conducens, ea quae jurata voce le Adrumetino, Verecundo Lunensi ','Stephano Arimi-
non esse facturum usque ad conslitutum tempus nensi, Paschasio Aletrino, atque Jordane Crotonensi,
f.equentius firmaveras, conscripsisti; et sub proe- fratribus et coepiscopis nostris, hac Theodorum, Cae-
textu religionis, ea quoe Dei Ecclesiam dividerent, sareae Cappadociaecivilatis quondam episcopum,sen-
sicul etiara rebus ipsius agnoscitur, perpetrasti. Nam tentise proraulgatione, tam sacerdotali honore et
usque ad hoc animum Christianissimi principis falsis communione catholica, quam omni officio episcopali
suggestionibus perduxisti, ut clementia ejus, quae in seu potestate spoliatum esse decernimus; nullis te
suis hoslibus pia semper apparuit, contra nos gra- vacare ulterius rebus, nisi pcenitentioe lacrymis cen-
viter moveretur. Sed haec omnia hona desideria Q sentes , quibus percepla remissione culparum, locum
ncslra, quoepro pace Ecclesiacprocul dubio milita- communionemque tuam aut a me, aut post obilum
bant, ita animus tuus quielis impatiens dissipavit, meuin a successore meo (si merueris) indulgenliae
ut illa quaefraterna collatione et tranquilla episcopo- recipias. Teque Mennam Constantinopolitanse chita-
rum fuerant reservanda judicio, subito contra eccle- tis episcopum, qui non dissimili culpa conslringeris,
siaslicum morem, et contra paternas traditiones, cum omnibus metropolitanis ct micropolitanis epi-
contraque omnem auctorilatem evangelicoc aposto- scopis, ad tuam dicecesim pertinenlibus, sed et
licoequedoctrinae, edictis propositis, secundum tuum tuosB Orientales, vel diversarum provinciarum ma-
damnarcntur arbitrium, dum fidelium nullus iguoret, jorum minorumque civitatum episcopos, qui his ex-
per quos Dominusac Deusnoster doctrinis ccelestihus cessibus, pro quibus Theodorum CaesareoeCappado-
plebem suam jusserit erudiri, vel quibus ligandi sol- cioequondam episcopum condemnavimus, praebuistis
vendiqtie super terram dederit potestatein. Deinde assensum, humaniore sententia, pro Dei considera-
in domo Placidiana cum Graccarumvel Latinarumb tione, tandiu a sacra communione suspendimus, do-
partium «piscopis, qui in urbc rcgia aderant, el pre- nec iMiusquisquevestrum errorem suoeproevaricatio-
sbyleris ac diaconibus ConslantinopolitanaeEcclesiae IHS agnoscens, culpam apud nos propriam compe-
convenisti: ibique sub magnacvociferationis conte- D tenti satisfactione diluerit. Hwc est subscriptiosancii
stalione, tam nos quam frater noster Mediolanensis papoe.Deo juvante, et ipsius graiia, Vigilins episco-
episcopus prohibuimus, ne aliquis vestrum proevari- pus sanctae Ecclesiae catholicae urbis Romsc,. huic
cationi communis conslituti, contempta fratemitate, damnationi atque excomniunicationi Theodori Caesa-
praeberet assensum. Tu autem, sedis apostoliceein- reae Cappadociae, et huic communicantis !l Menna?
lerdicentis per nos aiidoritate despecla, ad Eccle- Constanlinopolitanaeurbis episcopi, vel aliorum prae-
siam in qua edicta ipsa pendebant, reliquos tecum fectorum, subscripsi. Data xix calendas Septembris,
altrahens, perrexisti, ibique aliis adjectis proevarica- imperanle domino Justiniano perpetuo Augusto
lionibus, missarum solemnia celebraslic: et quasi anno 25, post consulatum Basilii viri clarissimi
nihil tibi esset primae sedis antistilem prsesenlem et anno 11 [10] (Anno Christi 551).

»Cod. Luc,, tentarelur. ' ldem, Cinglano. Num Cingulano?

b Idem, aliarum. f Idem, Juncensi.
c Idem, celebrastis. BIilem, vos.
6 Idcm, auctor atque incentor. h Idem cod., excommumcatiani.
63 VIGILIIPAP.fi 01
EPISTOLA EUTYCHII AD VIGILIUM.
TwT« trxina a.ytu>raru>, xaiixaxapioiraro> xupiwaSe)yw,A j Profiletur fidem catholkam, et petit ut qitastio de
X«tauMeiTOUp./M BtyiAtu,EUTU^lOf. tribus capilulis in concilioterminetur.
'l56vT£fOTTOtTWV «y«9wvMtTtK SOTIV YJTO0©EOU UprtVI) Sanclissimo et beatissimo domino et consacerdoti
fpovpovaa ru; xapSiaf, xai T« voriftaTarav 7rtaTcov, Vigilio Eutychius.
xai auvayouaaavrouf sif T6 ev xai T6K.UTO ypovsTv,sv Scientes quantorum bonorum causa est pax Dei,
Tfirrspi rn; 6p6rjfTriaTSwfbu.o/\oyiu,xai TrjTMV 8si«v custodiens corda et sensus fldelium, et colligens eos
tvror\o>vXKTOpfiriast, y.aiTOV 0s6vEuptevrj xa8taTwaaToff ul unum idenique sapiant in recta iidei confessione,
etf TKopQv.oftovoouai"Sta TOOTO arrouSKjoVTSf Trivsvw- et ad periicienda divina mandata, et propitium Deum
fftvfv\y\ut, WpofTiivza8o/\txriv xa6e'SpavTrjf uftETepaf faciens in his quae recta sunt concordantibus : ideo
ftaxaptOTrjTOf, favzpbv irotovuevOTIaei riftetfe<pu)\a!;a- festinantesunilatem conservare ad aposlolicamsedem
f.=v,xai yu/\«TTOfiev TrivTriaTtv,TIVVi:.apyri; nupuSoQet- vestrae beatiludinis raanifeslum facimus, quod nos
auv virb TOUftsy«).ou@so0, xai aoirripo; riu.Siv'irjo-oO semper et servavinius et servamus fidem ab initio
Xptarov TOtf ayfof «7roaTo)oif,xocijva;/ sxsivwve'v tradilam a magno Deo et Salvalore nostro Jesu Chri-
wavTtTWxoaftorxopvyQetvuv,xai UTTO TMV «yiwv7raTS- sto sanclis apostolis, et ab illis in omni mundo prae-
jowva«yrjviff8siaav,x«i ftaXtaTaurroTMV SVTaff kylu.t; dicatam, et sanctis Patribus explanatam, et maxime
rirpuat auvoSotfauvs)66vT«v,otf StaTTKVTOf, xai s'v]B ab his qui in sanctis quatuor synodis congregati
7raatvaxo)\ou8o0fiEv, xxi Ss^opsSa, TOUTSort rov; TOIK- sunt, quos per omnia et in omnibus ampleclimur et
xoaious SEXZ y.ui OXTM uylov; iruripu; rav; SVNtxaia suscipimus, id est, trecentos decem et octo sanctos
auvs/\8o'vTaf,xai TOaytov auft§o),ov,,rrrot fi>6yfiar"- Patres qui Nicaeaecongregati sunt, et sanclum syni-
jriaTEWffx9sf/e'vouf,zai T/)V'ApeiouptaviavavaOeftart- bolum sive mathema fidei exposuerunt, ct Arianam
«a-Taf, xai TOUS TauVr-.vypovriaavTaf,>3 fpovovvru;. impietatera anathematizaverunt, et eos qui siinilia a
Ae%aueOa Se xai TOufEXKTOV uyiav; naripa; TOUSsv eis sapuerunt vel sapiunt. Suscipiimis autem et cen-
KwvaT«VTivou7r6)et auve).66vTaf,ot TtvsfTOauTOaytov tum quinquaginta sanctos Patres Constantinopoli
fta8rjftaeaayrivtaav,xai TKTrspiTrjfSSOTJJTOS TOOayiou congrcgatos, qui idem sanctum mathema cxplanave-
7rveu//aT0f eVpavwaav,x«t Trjv uipeatv MaxeSoviou TOU runt, et de deitate sancti Spiritus dilucidaveruni, ct
TrveuftaTOfta^ou , xai TOV aasSrj'ATro/.tvaptovxr/.TeV.ptvav,hoeresim Macedonianam, sanclum Spiritum iinpn-
y.eri. TWV TaauTtisxstvotf^ovrjaavTuv, rj y/;ovouvTr.)v.gnanlem, et impium Apollinarium condeninaverunt,
Aij/o^sflaSexai TOUS Staxoatoujayiou?naripa; TOUJ ev cum his qui similia illis sapuerunt velsapiunt. Susci-
TvjXKT''EyeaovizpoirriCUV65M aOpoio-SevTas',ot Ttve?Sta pimus aulem et sanctos ducenlos Pafres in Ephesina
7ravTwvyjxo^ouGvjcav TWauTw ayiw auft&6)w,riVotfta- prima synodo congregalos, qui per omnia secutisnnt
SriftaTt,x.Tsxftv/v Se Neo-Toptov TOV acreSvj x«i Ta ftu- (C idem sanclum symbolum sive mathema, et condem-
nu.paauToOSoyuara, xai TOUS 1ra. oftotaauTwOTeSjjTroTS naverunt Nestorium impium, et impia ejus dogmata,
'fpovjja-avTaS',r) tppavovvrus-Upo; rovroig Ss^6«s?axat et eos qui similia ei aliquando sapuerunt vel sapiunt.
TOUS e^axoaiousrpiaxovraaytov; v.uripa; TOUS EVXuk- Ad haecautem suscipimus et sexcentos triginta san
xvjSovt auveMovTa?,ot Ttvesxai «UToiSta Travrwvauvrj- ctos Paires Chalcedonc congregatos, qui etiam ipsi
vsaav Taff npopprfiiioui; uyiat; rpiai avvbSoi;, y.ui per omnia consenserunt prxdictis tribus synodis b,
rjxo/\ou9naav TOJizpopprfiivxio-uft66).w , «TOtftaSrj/L/aTt, et secuti sunt praedictumsymbolum sive mathema a
TrTiTrapaTWVaytwv TzuripoivexTe6e'vrt,xat dtTtoTOV trecenlis decem et octo sanctis Patribus exposituin,
exaTiv TrEVTrjxovTa uyiav naripav aajnviaSevTt. K«i et a centum quinquaginta sanctis Patribus explana-
«ve8sft«TtaavTOUJ- iripav irupu TO upwy-ivoiauftSo)\ov tum, et anathematizaverunt eos qui aliud praeter
To).ftwvTas StSaaxstv,ri iy.riBenBut xy.tKapuStSbvuirui; prxdictum symbolum praesumunt docere, aut expo-
ayiat; rov 6eou sxx)rjaiatf.KaTe'xptvav Ss, xai aveSefta- nere, aut tradere sanctis ecclesiis Deic. Condemna-
Ttaav xai EuTu^rj, xai NeaTOotov, x«i TK tzaeSrjaurwv verunt aulem et anathemalizaverunt et Eulychem,
Soyuuru, xai TOUS Ta oftotaauToffypavhauvru;,r) <ppo- et Nestorium, et impia eorum dogmata, et eos qui
VOOVTKS- TOUTWV 0UTO>S EJ^OVTWV, Sr)/\0V , OTt siniilia eis sapuerunt vel sapiunt. His ita se haben-
TTOtoOftSV ' , quod omnia quae a praediclis
Trivra T« «TTO TWV ayiuv reaaupoivauvo-J) tibus, certum facimus
TzpioeipriuivoiV
Swvxpt6evTaTE, xai bpto-flivru,xai lyu^a^aftev,x«i fv- sanctis quatuor d synodis judicata et definita sunt, et
)aTTOftsv. 'E7retSrixavxaTa Stayopous'Xl°°vou?"' eiPri~ servavimus, et servamus ; quia etsi per diversa tem-
[ie.utuyiut Tsaaaps? auvoSoteyeVovro,oftwsfiav xai pora praedictaesanctae qualuor synodi factae sunt,
TrivauTrivoftoXoyiav Trjf7rto-T£6)feyuia^av, x«i exripu- tamen unam eamdemque confessionem iidei serva-
£av. As^o'ft:6aSexai TreptTrTUO"a6fte8« x«i Taf STrtaTo)«f verunt et praedicaverunt. Suscipimus autem et am-
TWV npoiSpuv Trlfev 'Piiuria7roaro).txnfxa6s'Spaf, TWV pleclimur et epistolas praesulum Romanaesedis apo-
TEa),)wv,xat As'ovTOf TOUEVaytotf, Taf TreptTrjf pBf,; stolicrc e tam aliorum, quam Leonis sanctae memo-
TriaTEwf '/£ypaftfts'vaf , TreptTWV aytwvTEffaapwv auvo- rice de recla fide scriptas, et de quatuor sanelis con-
Swv, n fttaf e§ auTwv.*OT:6T£ TOtvuvTa 7rpo:tprj/ie'va ciliis, vel uno eorum. Cum igitur praedicta omnia et

« Bellovac, qui insimiliaei. d Vox quotuor non babetur in libro Bellovaeensi.

h Paris., prmdictistribus synodis. « Paris., sedis et apostolicm.
c Veteres libri, Dei Ecctesiis.
65 LPISTOL^: ET DECRETA. 66
Kavrux«i ;'ouAa!;Kf.sv, xai T-j).KTTOftiv, x«i ev TourotfA servavimus et servamus, et si in his * nobis ipsis
auptywvoOfteva)\).ri)\otf, avayxaiovEaTtStavTtS).rj6rjvat7repi invicem consentimus, necessarium est conferri de
TWJTpiwvxs<pa/\aiwv , TrepiwvTtat JrjVrjatfaveq/urj.Kai tribus capitulis, unde quibusdam quaestio nata est.
Sta TOOTO atVouftev,npoy.a9riij.ivr,; rju.wvTrjf vueripu; Et ideo petimus, praesidente nobis vestra beatitu-
fia/aptoVrjTOf, arapa%w; xai ftsTaiepurc/.r);rrpaoTrjTOf, dine, sub tranquillitate et sacerdotali mansuetudine
TWV ayiwvTTpoxetptsvwv suayysXiwv, Ta auTaxefukutasv propositis sanctis evangeliis, communi tractatu ea-
fisVw7rpoTt9s'ft£va xotvwTpaxTKTw £nTrj9rjvat, *«' aVTt- dem capitula in medio proponenda, quaeriet conser-
6Xrj6rjvat, xai itipa; £7riT£9rjvai rn ?rjTria£t©ewape'axov, vari b, et finem quaestioniimponi Deo placiturac, et
xzi avufo>vov Toff TrapaTWVayiwv TeaaapwvauvoSwv convenientem his Iquae a sanctis quatuor conciliis
optafiefatv'STretSri stf au^rjatvTrjf siprjurjf, xai sif 6fto- deiinita sunt: quoniam ad augraentum pacis et con-
votavTWVexxirjatwvauvTsivst, TOTraarjfSt/ovoiaf sv cordiam Ecclesiarum pertinet, ut omni de medio
yiaov «vatpouftsvrjf,Ta UTTO TWV ayiwvreaaupotvavvb- dissensione sublala, quae a praedictis qualuor sanctis
Swv6pta8svTa,aaa).euTKTrjprj6rjvat, TOO asSaaftarof TWV conciliis definila sunt, inconcussa serventur, sancta-
ayiwvauvoSwvEVarraat rj,uXaTTOfte'vou. TouVoifSexai rum synodorum reverentia in omnibus custodita. His
vKeanurjvuueOu. Kai vKoypwfr).Eppwuivo; sv xuptw autem et subscripsi incolumis in Domino. Ora pro
uTrepeu-^/ou rjptwv,aytwTaTE , xai ftazaptwTaTS aSs/\ys'.g nobis, sanctissime et bealissime.frater.
'EywEuTu^tofE/\sst0eoOeTriaxoTrof KwvaTavTtvou7r6)swf Ego Eulychius, misericordia Dei episcopus Con-
veaf 'Pwftrjf,7raat TOtfTzpoyey puuuivot; vitiypa^a. stantinopolis novaeRomaeomnibus suprascriptis sub-
scripsi.
'
'0 auTOfXiSs/Uofiyeveroxai Trapa\ito\ivapiovrov Idem libellus scriptus est et ab Apollinariosanctis-
batoirurov up-^teiTtaxbitov Trjf 'A),e|avSp£wv ueyukottb- simo archiepiscopomagnm civitatis Alexandria, et a
\ia;, y.y.iAoavtvouTOUoatwTKTOU «p;/tETrio-x6TrouTrjf DomninosanclissimoarchiepiscopoTheopoleos,et a Deo
0eou7ro).tTwv, x«i TWV UTT'aurouf 8sotpt).saTaTwv S7rtax6- amanlissimisepiscopisqui sub ipsis sunt, qui el pra-
7rwv,TWV xai evSrjaouvTwv TauVrjTrj(3aat/tSi7r6)st,Trpof senteserant in hac regia civilale, ad eumdemsanctissi-
TOV aurovoatwTKTOv Btyi)iov. mum Vigilium.
EPISTOLA (oiim) XVI. VIGILUPA.PJE AD EUTYCHIUM.
Tw Kya7rrjTw aSs/\tpw EuTu^/iw,xat ToffU7r6as ETTtaxo- Commendatejus fidem,et annuit ut de tribus eapitulis
7rotf,Biyi)\iof. in concilioagatur.
< 'E7r).rjpw8rjyupu; rb arbua rjftwv,xat rj y),waaa Dilectissimo fratri Eutychio et episcopis sub te
rjftwvuyuWtuaeoi;( Ta)\. 125 ), > oVt Trjf auy^uaswf constitutis Vigilius.
TOO StyovozivneptutpeQsiar,;,ri.v eiprivrjv6 0e6f Trjau- Repletum est gaudio os nostrum, el lingua nostra d
TOUaTroxaTio--rjasv iy.x\naia, tva 7r)\rjpw8|j TOyeypau- 'J exsultatione (Psal. cxxv), quod discordiaeconfusione
ttsvov,f 'tSouSrjTi xukhv,r) Ti TSp7rvov, ukVr) TOxaTOt- submota, pacem Deus suoe refonnavit Ecclesiae, ut
xsfvuSekfov;eiztrouvrb( fa). 152 ); > Itavuyup rjpiaf impleretur quod dictum est e : Ecce quam bonum et
s'vxupiwayaA)taa6atTrpoarjxet, OTt7rsp iyypufoi; rjuwv quamjucundumhabitare fratres in unum(Psal. cxxxn).
fto-.rjftfv]Tzpaarivi-/Qn i:lnpofopiurn; vuerepu; ayutzn;, Valde enim nos in Dominoexsultare convenit, quod
},;n Svvaut;o^TWfl'^st. Insena est lioc loco fupeiior charitatis vestraescripto nobis est oblata professio,
Eutycbii epistola, plenior aulem liic est subscriptio cujus tenor ila sese habet': Scientes quantorum bo-
aliqnot verbis, ut in editione Latina. TouTotfSs x«i norum causa est pax Dei, custodiens corda et sensus
u7r£0-riftrjVKfts6a,TKUTrjfTrjf 6p8oSo40uby.o\oyiu;rr)v iidelium, et colligens eos ut unura idemque sapiant
ouiSpbrnraaau-evwfr.ept-Krvfy.uevat, ru avru nuei; Sta in recta fidei confessione, etc.
TravTwvxat ev «Traatv aTroSe^Oftsvot, fv\u\etv re y.ui His aulem et subscripsimus, hujus professionis
aftwftriTWfTrjprjastv , TOO©eou rjftwv-Kponyovuivov, - orthodoxacclaritatem libenter amplexi, eadem nos
STra7y-)).6fte6K. 'ATravrwvToivuvTWV Trl vuerepu ttepte- per omnia et in omnibus approbantes, custodituros
youivoivbuo\ayiue'vTrjoixeia Svvciuetei; TOSirjvsxif atque inviolabiliter servaturos Deo nostro proiilere-
ftivovTwv, rVrjasvr?aoE/\y6Trjf uptwvoiare rjptwvjrpoxa- mur s [profitemur] auctore. Omnibus igitur.quoepro-
TrspiTWVTptwv x-oa).«twv, i" wv £rjVrjaifD fessio vestra continet, in sua perenniter firmitale
6rjftevr,)v,
avefvn, arapuyoi; re, y.ui ftETatEpaTtxrifTrpaoTrjTOf',durantibus, poposcit vestra fraternitas, ut nobis prae-
TWV «ytwv 7rpox£tfi£'vwv EuayyS/\twv,auyxpt8rjvat,xai sidentibusde tribus capitulis, ex quibus quaestionata
Ti).ofTrit,nrnaii ravrn TW8EWupiaxov,y.aiaupt?atvov est, sub tranquillitate et sacerdotali mansuetudine
ToffTrapaTWV ftvrjptovEuSetawv reaaupoivayiwvauvoSwv sanctis proposilis h Evangeliis conferatur, et finis
* tva 7raarjf sx uiaov
opta8sfatv, E7rtTs6rjvat St^ovotaf quaestioniipsi Deo plaeitus et conveniens iis > quae
«vaipouftsvrjf,Ta «TTO TWV«yiwvTsaacipwvauvoSwv a memoratis sanctis quatuor conciliis definita sunt,
opto-9EvT«, aaa)\£UT« fuXa^6etrj, TOUo-£§aaft«TOf TWV imponatur; ut omni de mediotlissensione sublata,

a Bellovac, et ipsis nobishis. t

b Paris., confiteri. Bellovac. et editiones omnes ' Paris., ita se habet.
Legendum,profilemur. Mendumest typographi-
ante Labbeanam, conferri. cum editionis Labbeanae,hic emendatuni.
c Paris., placilam. ' Bellovac, prapositis.
d Bellovac, lingua nostra. Vetcros libii, his.
' Veteres libri, scriptum
61 VIGILII PAP^E 6«
KUTWV auvoSwvEVunaat fSkurrouivov. Hvizep buoloyiavA.quaeab eisdcm quatuor sanctis synodis delinita sunt,
TWVTrarptxuv7rapaS6a£wv ftvrjftoveuouaav, xai auTaff inconcussa serventur, earumdera synodorum reve-
KxoXou9oua«v, TOUTO ftiv sv rr) uftwvKSsXyoTrjTt, TOUTOrentia in omnibus custodita. Quamprofessionem pa-
Sj e'vairaat xoff T« 6'fiot«oftoXoyriaKai T£, xai oftoXo- temarum traditionum inemorem et sequacem, tam
yoiat, TravtofSTratvou TreTrXrjpwftevrjvxpivoftev,xat rjfte- in fraternitale veslra quam in omnibus similia con-
Tspouf £§ auToOTOOnpv.yuuro;aXrj9wfaSsXyoufETTtyt- fessis atque confitenlibus, omni laude plenissimam
vwaxoftev.08svTMV TOO QsoOyt),av9pw7riav ixtTSuoaev, judicavinius" et nostros ex ea re vereb fratres agno-
oxrreiiv.vrusrjftaf ev TKUTrj rn optoXoyta, xat Taff Tra- scimus. Unde divinaeclementiaesupplicamus, ut om-
Tptxxtf Tr«paS6aEatv SftftsVovTaf, a|fouf £upt9rjvatTOU nes nos in hac confessione et paternisc traditionibus
ejrayys^XftKTOfrjfiwv,x«i E'V TJJnydpa rri; Oeiu;xpiaewf perraanentes, nostro digni reperiamur oflicio, et in
£7v'ouSsftta trapaSaaet TWVjraTptxwv StaTUTrriaswvdie divini judicii nulli praevaricationi paternarura
uTreuSuvouf«upsSrjvat.TOUTWV oCrwf siprjftsvuv,Trlf constitutionum inveniamur obnoxii. Quibus ila prac-
vperepa; atVrjaswfTOVTT69OV EyvwxoTSf, E7rev£uo-«ftiv,diclis postulationibus vestrum fpostulationis veslrae]
tva irspi TwvTptrivxeyaXaiwv,s| wv Krirnat; «vsyurj, desiderium cognoscentes annuimus, ut de tribus ca-
xavovtxrjfauvoSou,xat TOO
ytvof/.s'vrjf StxatouyuXaTTO- pitulis, ex quibus quaestio nata est, facto regulari
fteVjU,EVptEaw(TWV) irpa/.etuivoiv TWV ayiwvEuayysXtwv, Bconventu, servata aequitate, mediis sacrosanclis
aft« Totf e'vw9£taivrjufv aSeXcpotf, auyxptatv Troirjaw- evangeliis, collationem cum unilis fratribus habea-
fts9a y.y.iri\ ; S.9ri TW0ew «pe'axov,xai auf/Safvov mus [for. habeatis], et finis detur placilus Deo, et
rii; irupu TWV ayiwvTEaaapwvauvo'So)V 6pta6sfatv' st- conveniens his quae a sanctis quatuor sunt definita
SvTEfSrjXaSrj, xa9-/'7r£p xai rj Trjf xotvrjfouoXoyiafftap- conciliis : scientes utique, sicul et communis profes-
Tupia Ssixvuatv,wf TWV ftvrjp.oveu9etawvreaav.poivouv- sionis teslimonio declaratur, memoratarum synodo-
o'Swvsv aVraaiTOas'6«fyuX'/TTeTat. 'Xtzoypufri.'O Qeb; runi in omnibus reverentiam custodiri. Deus tc inco-
ce uytrjStayuXa^ot,aSeXyeTtatwTaTi.ES69rj7rpoeVrTa lumem custodiat, fraler charissime. Dalum viu [vn]
eiSwv'Iavouaptwv,fiuatkeiu;TOU SsajroTOu 'IouaTtvtavou idus Januarias, imperii domini Justiniani perpetui
T'.0aiwviouAuyouaToueVoufetxoaToeSSoftou, fteTaTrjv Augusti anno 27,post consulatum Basilii viri claris-
u7raTeiavBaatXsiouTOU \uuizpor'J.rov,sVoufSwSexa.TOu.simi anno 12.
Tw auTwTU7TW sypai^s xat Trpof 'ATroXtvaptov TOV Eadem forma scripsit et ad Apollinariumsanctissi-
oatwTaTovao^tSTriaxoTrov Trif 'AXsi;avSps'wv fteyaXo7ro- muin, archiepiscopummagna civitatis Alexandria, et
Xewf, y.ai jrpof Aoftvf*ov TOV oatwTaTOV apxt£7riaxo7rovad Domninumsanclissimum,archiepiscopumTlieopo-
Trjf ©soujroXtTwv, y.u TrivUTT' aUTOuf auvoSov. leos, et ad synodumipsis subjectam.

CONSTITUTUMVIGILIl PAP^E C ecclesiasticam servare, proesentemfacimus libellum.

DETUIBUSCAPITUMS. Imprimis quatuor sanctas synodos, Nicaenamtrecen-
Gloriosissimo et clementissirao filio Justiniano torum decem et octo, Constanlinopolitanam ccnlum
Augusto Vigiliusepiscopus. quinquaginta, Epliesinam primam ducentoruni, in
Inter innumeras sollicitudines quibus oneratur im- qua in lcgatis suis alque vicariis, id cst bcalissinio
periale fasligium, laudabile clcmenliajveslrae cogno- Cyrillo Alexandrinaeurbis cpiscopo, Arcadio ct Pro-
vimus esse propositum, per quod submoiis omnibus jecto episcopis, et Philippo presbytero, beatissimus
discordiae seminibus, quae in agro Domini humani Coele.itinuspapa senioris Romaenoscitur praesedisse,
generis inimicus asperserat, universosDominisacer- et Cbalceilonensemsexcentorum triginta sancforum
dotes pnemissis ad testiinonium conscientiacsux pro- Palrum suscipinius. Et per oninia et in omnibus,
fessionibus, per quas sanctorum Palrura et venera- quoecunquein omnibusgestis Cbalcedonensis conci-
bilium quatuor synodorum ac praesulum sedis apo- lii aliarumque praedictarum synodorum, sicut in
slolicoeinhaereredefinitionibus atque judiciis mon- iisdem quatuor synodisscriptum invenitur, communi
slrarentur, ad unitatera atque concordiam restituere consensu cum legatis aique vicariis sedis apostolicae,
properasiis: quarum professionumforinam, ut eccle- in quibus juxta tempora sua praedecessoressanctita-
siaslicaepacis amplectendum posleris tradalur exem- D lis vestrx beatissimi papaesenioris Roniae ipsis sy-
plum, praesenti, quemadmoduin se babet, inserta nodis proesederunt, tam de fide quam de aliis omni-
pagina declaramus. bus causis, judiciis, constilutionibus, aut dispositio-
nibus defmita aut judicata, vel conslituta, sive dispo-
Exemplumprima professionis qiiam ad Sanclm Eu- sita sunt, inconcusse, inviolabiliter, irreprehensibili-
phemia templum(ecerunt. ter, alque irretractabililer, sine adjeclione vel
Oranes quidem fideles, maxime vero Dei sacerdo- innninulione aliqua nos promittimus secoturos, nec
tcs, pacem et sancUDcationem sequi cum omnibus quidquam contrarium quodad earura reprehensioneni
oportet, sine quibus nemo, secundum Apostolum et retractationem vel permutationem sive injuriain
(/ Thess. iv), videbit Dominuni.Nos igitur aposloli- sub qualibet occasione vel novitate pertineat admis-
cam sequeute&doctrinam, et festinantes concordiam suros, aut tale aliquid praesumentibus consensuros:
a Vetcreslibri, judicamus. c Iidem libri, el in paternis.
h Iidem libri, vera.
69 EPISTOL.E ET DECRETA. 70
sed quaecunquecommuni consensu cnm legalis atque A Suscipimus autem et sanctos ducentosPatresinEphe-
vicariis seilis apostolicoe orthodoxae ibidem "dicta sina prima synodo collectos, qui per oninia secuti
sunt, ea orthodoxa veneramur atque suscipiraus. sunt idem sanctum symbolum sive malhema, et con-
Quaecunqueanatbemalizaverunt vel damnaverunt, demnaverunt Nestorium impium et scelerala ejus
analhematizamus et nos atque damnamus; et uni- dogniata, et eos qui similia ei aliquando sapuerunt
versa, sicut ab iisdem synodis communi con- vel sapiunt.
sensu cum vicariis sedis apostolicae judicata, aut Ad haec autcm etiam suscipimus sexcentos iriginta
definita, vel constituta; sive disposita lecta inveniun- sanctos Palres Chalcedone congregatos; qui etinni
tur, irretractabiliter atque impermutabiliter conser- ipsi per omnia consenserunt praedictis sanctis tribus
vamus. Sed et bealae recordationis papae Lconis epi- synodis, et secuti sunt praedictum symbolum sive
slolas, et sedis apostolicae constituta, quae tam de maihema a trecentis decem et octo sanctis Palribus
fide quau de firmitate supradictarum quatuor syno- expositum, et a centum quinquaginta sanctis Patri-
dorum, processerunt, nos in omnibus secuturos ser- bus explanatum, et anathematizaverunt eos qui aliud
vaturosque promittimus. Anathematizantes omnem praeter praedictum symbolum praesurount docere, aut
hominem ad ordines et dignitates ecclesiasticas per- exponere, et tradere sanctis Dei ecclesiis: condem-
tinentem, quicunque contra ea quoe superius promi- ]8 naverunt autem et anathematizaverunt et Eutyche-
simus sub qualibet occasione vel allercalione venire tem et Nestorium, et impia eortim dogmata, et eos
tenlaverit. Libellum autem in causa trium capitulo- qui similia eis sapuerunt vel sapiunt. His ita se ha-
rum, de quibus quaeslio nata cst, contra constitutum bentibos, certum faciraus quod omnia quac a prae-
piissimi principis et beatitudinis vestrae, ego quidem dictis sanctis quatuor synodis judicata et definita
nullum feci, sed volo atque consenlio, ut omnes sunt servamus; quia etsi per diversa tempora proe-
libelli qui facti sunt sub hac forma beatiludini vestroe dielae sanctae quatuor synodi factae simt, tamen unam
reddantur. De injuriis autera, quoecunque beatitudini eamdemque confessionem fidei servaverunt et proe-
vel sedi veslraefactae snnt, eas quidem non feci; sed dicaverunt.
quia pro pace Ecclesiaemodis est omnibus festinan- Suscipimus autem et ampleclimur epistolas prae-
dum, velut si eas fecissem, veniam postulo. Quia sulum Romanaesedis apostolicoe,tam aliorum, quaaM
vero tempore discordiae excommunicatos vel non Leonis sanctoe memoriae de recta fide scriptas, ct
receptos a beatitudine vestra in communionem de quatuor sanctis conciliis, vel de uno eorum. Cuni
suscepi, pariter veniam postulo. igitur pracdicla omnia et servavimus et servanius, et
In hac lorma fecerunt Mennas Constantinopoli- in iisdem nobis invicem consentimus, necessariura
tanus episcopus, Theodorus Caesarece Cappadociae( i Q est conferri fconlileri] de tribus capitulis, unde qui-
episcopus, Andreas Ephesinus episcopus, Theodo- busdam quaestio nata est. Et ideo petimus, proesi-
rus Antiochiae Pisidiae episcopus, Petrus Tarsensisi dente nobis vestra bealiludine, sub tranquilliiate ct
episcopus; sed multi alii episcopi idem fecerunt. sacerdolali mansuetudine, sanctis proposilis Evan-
Exemplar professionisquam residui episcopi Theopha- geliis, conimuni tractatu eadem capiluia in medio
niorum die nobis (ecerunt. proponenda quaeri et conferri, et linem quoestioni
Scientes quantorum bonorum causa est pax Dei,, imponi Deo placitum et cgnvenientem his quse a
cuslodiens corda et sensus fidelium, et colligens eos,, sanctis qualuor conciliis definita sunt ; quoniam ad
ut unum idemque sapiant in recta lidei confessione,, augmeiitum paeis, et concordiam Ecclesiarum
perti-
el ad perficienda divina mandata, et propilium Deumi net, ut, omni de medio dissensione sublata, quae a
faciens in his quae rccla sunt concordanlibus, ideoi praediclis sanclis quatuor couciliis definita sunt in-
iestinantes unilatem conservarc, ad apostolicam se- concussa servenlur, sanctarum synodorum reveren-
dem vestroe beatitudinis manifestum facimus, quod[ tia in omnibus custodita. His auteni et
subscripsimus
nos semper conservavimus et conservamus fidera ab• in hunc modum fratres et coepiscopi noslri.
initio traditam a magno Dco et Salvalore nostro Jesui Eulychius episcopus Conslantinopolitanus, Apolli-
Christo, sanctis apostolis, et ab illis in omni mundoi u naris episcopus Alexandrinus, Domninus [Dotnnus]
praedicatam, et a sanctis Patribus explanatam, ett Antiochioe Syriae episcopus, Elias episcopus Thessa-
maxinie ab his qui in sanclis quatuor synodis con- lonicensis; sed el caeteri qui primam proessionem
gregali sunt, quos per omnia el in omnibus sequi- non fecerunt, et in hac secunda professione aut sub-
mur et suscipirous, id est trecentos decem et octo> scripserunt, aut seorsuin eamdem fecerunt.
sanclos Patres, qui Nicaeoecongregati sunt, et san- His igitur dispositis, oplavimus quideni, venera-
ctum symbolura sive mathema fidei exposuerunt, ett bilis imperator (sicut frequentissime supplici preee
Arianam impietatem anathematizaverunt, el eos quii poposcimus) eundum ad quemlibet Ilalioe locum,
eadem sapuerunt vel sapiunt. Suscipimus autem ett aut cerle ad Siciliam, et convocatis ad nos Africana;
centum quinquaginta sanclos patres Constantinopolii et aliarum provinciarum Latinac linguoe
sacerdotibus,
cangregatos, qui idem sanctum mathema explanave- vel Ecclesiae nostrae sacralis ordinibus, secundum
ruut, et de deitate Spiritus sancti dilucidaverunt, ett consuetudinem iractaremus, et de quaeslionibus
haeresim Macedonianam Spiritum sanctum impu- trium capitulorum pielati vestrse redderemus
plena
giiantem, et impium Apollinaritira condemnaverunt,, deliberatione responsum ; quod quia iieri serenitas
cum bis qui eadem cum illis sapuerunt vel sapiunt. vestra non annuit, hoc iterum noscilur conslitutum,
71 VIGILII PAPJE 7-2
ut oblatis a nobis mansnetudini vestraenominibus de A i psisse [resedissej monstrantur, synodalibus epistolis
suprascriptis provinciis, qui nobiscura ad traclandum inspectis, nihilominus prsedecessorum nostrorum
adhiberentur antistites, clementia vestra faceret ad- sedis apostolicae praesulttm constilutis, aliisque pro-
venire; cui dispositioni itera proebuimusecclesiasticae batorum Palrum necessariis instructionibus pertra-
pacis amore consensum. Postea vero hoc magis cum ctatis : si qua de his quac in quaestionem deducta
consensu fratrum nostrorum, nostrarum partium sunt, apud patres nostros examinata fuerint, finila
episcoporum, nuper ante sanctum Paschae diem pie- atque disposita , memores superius designatarum
tas vestra constituit, ut exaequato numero his ponti- professionum, investigare curavimus : inspicientes
licibus, qui in Constantinopolitana urbe praesentes dogmata quaedain in prima chartacei voluminis parte
sunt, de tribus capitulis, ex quibus quaestio vertitur, per fratrem nostrum Benignum episcopum Heracleae
secundum superius designatam fratrum nostrorum Paphlagoniae a vestra parte transmissi jacentia, quo-
episcoporum professionem deberemus inire tra- rum tenor secundum intellectum subter expositum
ctatum. ad excludendum totius ambiguitatis errorem proesenti
Sed quia, dum ea quae pro conservanda Ecclesia- delinitioni nostrae tenetur insertus, plena exsecrabi-
rum pace cura fratribus nostris fieri, vestra disposi- libus blasphemiis, et orlhodoxae fidei (quaesecundum
tione convenerant, festinaremus implere, ut adhibita j$ ] evangelicam apostolicamque doctrinam a sanctis
salubri deliberatione communiter, et propter *infor- quatuor synodis, Micaena,Constantinopolitana, Ephe-
mandam universalem Ecclesiam, cunctis quae inter sina, atque Chalcedonensi probabiliter atque irre-
nos geruntur in scriptis deductis atque jacentibus, prehensibiliter, sancti Spiritus cooperante praesen-
nostrum ex his collectum de tribus capitulis in quae- tia, legitur definita) valde inimica esse perspeximus,
stionem deductis judicium proveniret : conlinuo et procul a Christianis sensibus repellenda. Propter-
pietas vestra " post illud volumen, quod nobis ante ea ergo, ut pote exsecrabilia, atque a sanctis Patri-
inultos Paschoedies per virum magnificum Theodo- bus olim sine dubitatione damnata, nostra quoque
rum decurionem palatii destinavit, in quo vos interim sententia anathematizamus atque damnamus, quo-
quid detribus senliretis capitulis exponentes, nostruin rum primum capitulum ita se habet :
poscitis dari ex eadem causa responsum.
THEODORI CAPITCLUM I.
Ideoque cum fratres nostri, neque exoequalo no-
biscuni numero residere, neque in scriptum quae b Quomodo igitur tu, quem super omnes maxime
ageremus vel tractaremus redigi paterenlur, tanquam decetanimarum regimen, illum eumdem,qui ex virgine
(quod absit) non convenientia reclitudini loquere- nalus est, Deum esse, et ex Deo consubstantialemPa-
mur, quae scribere limeremus ; et insuper gloriosis- P i tri exislimari dicis, nisi forle sanclo Spiritui imputari
simis ad nos proceribus deslinatis insisteret vestra itiius crealionem non jubes ? Sed quis est Deus ex Deo
clementia, nostrum de trium capitulorum negotio et consubstantialisPatri? Is idem qui ex virgine natus
quam celerrime proferre debere responsum, nec sic erat (o mirandum!), et qui per Spirilum sanctum
destitiraus veslrae obedire velle clementiae : hoc so- secundum divinas Scripturas plasmatus est, el confi-
lummodo postulantes, ut pro infirmitaie corp.oris ctionem in muliebri accepit ventre? lnerat forsitan
nostri, quae nulli habetur incognita, vigjnli dierum quia mox quqm plasmatus est, et ut templum Dei
nobis daretis inducias, qualenus habito nobiscum, esset, accepil : non tamen exislimqndum nobis est,
Deo auxiliante, traclatu, definitionis nostrac, consti- Deum de virgine nalum esse, nisi forte idem existi-
tuto die scripto, sententiam diceremus : ad fratres mandum nobis est et quod natum est, et quod est i»
et coepiscopos nostros, a quibus similiter de eadem nato templo, et qui in templo esl Deus Verbum: noh
causa responsum vos flagitare dixislis, lilium nostrum tamen nec secundum tuam vocem pronuntiandum est
diaconum Pelagium cum hujusmodi mandato direxi- omnino, ex virgine natum Deum esse et ex Deo con-
mus, dicentes. Ut quia constitutus collalionis fa- substantialem Palri. Nam si non homo esl (sicut
ciendac modus fuerat proetermissus, saltem viginti dicis) assumplus, qui nalus est ex virgine, Deus vero
dies pro antedicta nostri corporis imbecillitale, quam r, incarnatus; quomodoqui natus est, Deus ex Deo et
norunt, nostrum deberent definitum de tribus capi- consubstantialis dicelur Palri, carne non polente hanc
tulis sustinere responsum, antiquum et regularem vocem suscipere? Nam est quidem demenlia Deum ex
custodientes ordinem, ne ante nostrae, hoc est sedis; virgine natum esse dicere; hoc enim nihil qliud est
aposlolicae, cui per Dei gratiam praesidemus,promul- quam ex semine eum dicere David de substantia virgi-
gatiouem sentenliae, quidquam proferre tentarent, nis genitumet in ipsa plasmatum, quia quod ex semine
unde scandali rursus, quae sopila fuerat, oriri possett David et de substantia virginis est, in materno venlre
occasio. consistit, el sancii Spirilus plasmatum virtute, nalum
Propositis itaque nobis et diligenter inspectis, in- fuisse dicimus de virgine. Vt aulem aliquis ex lioc
quantum uniuscujusque capituli in quaestionem de- concedai dicere ipsis, quod Deusex Dee et consubstan-
ducti ratio postulabat, synodalibus codicibus atquei tialis Patri natus esl ex virgine, eo quod est in templo
gestis prolatis, quae aliis eorumdem Patrum vel ini nato, sed non per se natus est Deus Verbum; incarna-
sanctis quatuor synodis, aut in una earutn rescri- tus vero, sicut dicit iste sapiens. Si igitur cum carne

8 Forte, protulil itlud. HARBTJINUS. b Ut in concil. V, collat. 4.

75 EPISTOL;£ ET DECRETA. 74
eum>natumesse dicunt; quod autem natum est, Deus 1^ Vigiliiresponsio.
ex Deo, et consubslantialisPqtri est: necesseest hoc In suprascriptis secundo et tertio capitulis hoc
et cqrnemdicere, quod si non idcirco cqro est, quo- videtur astrui, quia Deusverbum homini plasmato
niam necDeusex Deo, necconsubstantialisPatri, sed ineral tanquam alter in altero. Dicendo enim, ut
ex semine David, et consubslanlialisei cujus semen particulatim dispensationi, quaecirca eum erat, or-
est, et nonid quod nalumest ex virgine Deus est, et dinem videretur imponere, et eum propter bonam
ex Deo, el consubstantialis Patri; nisi forte pars voluntatem, quam circa ipsum habebat, et parabat
Nati, prout ipse in inferioribuspqrtemChristinominal eum qni assumptus est ad provectum perfcctionis
deilqtem; sed non divinqnqtura ex virgine nata est; adducere, talibus verbis dualitas personarum in
nalus autemest ex virgine, qui ex substantia virginis Dominouno et Deo nostro Jesu Christo exsecrabiliter
constat, twn Deus verbum ex Maria nalus est: nalus videlur induci, et tanquam quemlibet horainemDei
est autemex Maria, qui ex semine est David, non Verbi gratia per spaliatemporum profecisse.Ideoque
Deusverbumex mulierenalus est, sed natus ex mu- quicunque co intellectu sapit, docet, credit, aut
tiere, qui virtute sancti Spiritus plasmatus est in ea; praedicat, anathema sit.
non ex malre natus est consubslantiatisPatri (sine THEODORI CAPITULUM IV.
matreenim est, secundumbeati Pauli vocem),sed qui jB Suam autem cooperationem ad proposila opera
in posterioribustemporibusin materno venlre sancti prmslabalei qui qssumptus;ubi Iwc fqcil in locosen-
Spiritus virtuteplasmatusest, ulpole sinePatre propter sus fuisse distuntemilli qui assumptusest; nec enim
hoc dictus. eis quibuscunquedonavitcooperalionem;sensuslocum
Vigilii responsio. ejus obtinebat;si qutemet modopracipuqm quamdam
In suprascripto primo capitulo quoniam per cir- cooperqtionemdonavitilii qui assumptus est, noti hec
cuilus id videtur aslrui, quia homo purus ex saucta faciebatlocumsensusdeitalemobtinere. Sed si deilas
virgine Maria natus sit, dicendo : Si fatemur Deum pro sensu fiebat ilii qui assumptus esl, secundum
verbum, qui consubstantialis est Patri, carne ex veslra verba, quomodotimoremin passione suscipie-
cadem virgine natum, necesse est ut carnem con- bat? Quidvehementioribusoralionibusad imminentem
substantialem Patri consequenter esse dicamus. necessitatemindigebat, quas cum tnagna quidem et
Ideoque quicunque hujusmodi inlellectus sapit, do- clamorosavoce,cumpturimiseliam lacrymissecundum
cet, credit, aut praedical, et non eumdem Verbum bealum Pautum (Heb. v) referebat Deo, evangelisla
ac Filium Dei per secundam nativitatem ex sancta qperte dicente (Luc. xxn), quodglobissqnguinissimi-
Mariaincarnatum et natum credit, anathema sit. lis sudor descendebat? Quid autetn angeli adventuel
TUEODORI CAPITULUM II. C visitatione egebat, animqmreficientis in experimento
" Mox uutemin ipso plasmato Deus Verbumfactus malorum, confortanlis ejus alacritatem, exercitantis
eum ad imminentempassionis necessitatem, tolerare
est; nec enim in cmlumascendentisolutninerat, sed
etiamei morluisresurgenli,ul pole et resuscilanseum (ortiter mala suadenlis, urgenlis ad patientiqmet tole-
secundumsuatn promissionem;nec resurgenti sotum rqlionem malorum, ostendentis prasentium malorum
ex passione, mutationemin gtoriam bonam
inerat, sed eliam crucifixoet bqplizqto,el evangelkam fruclum
circa eum posl passionemfuturam? qui enim secun-
posl baplismaconversionemperagenli, nec non etiam dum
de bapttsmo legalem adimplenti constitutionem, et evangelista vocem (Ibidem) confortabat eum,
verbis islis fortem eum faciebat, et
prmsenlato secundum legem, el circumciso,el fetui angelus sciticet,nalura superioremfieri hortabatur, et cor-
pannis obvolulo;erat autem forte in ipso et nqscente, infirmitati
el cum in utero esset a prima stqlim plqsmqtione; roborando cogitationesejusfortemeum faciebat.
dispensationienim qua circq eum erqt ordinemimpo- Vigiliiresponsio.
nebql, et pqrticulatimipsum ad perfectionemperdu- In suprascriploquarlo capitulo, quia dici intelligi-
cens. tur, quod sicut aliis hominibusdonavit suam coope-
rationem Deus, ita et ei qui assumptus est, licet
TUEODORI CAPITULUM III.
ut
Et per tempusad baplismuducens,post illud autemI) proecipuam,tamen similiter aliis hominibusdicilur
ad morlem, deindesecundumsuam pronunliationem esse donatam, et ita purura atque iniirmumhomi-
nem circa passionem angeli eguisse praesidio, ut ei
resuscitans,ducensin calum, cottocanseumad dexte- corroborandis cogitationibus ejus futura gloria
ram Dei per suam conjunclionem,ex qua sedet et pro
de tolerantia passionis; quae si quis
adoratur ab omnibus, et omnes judicabit. Istorum promitterelur
autemomniumfinemapud se habebal Deus Verbum, ita sapit, docet, credit, aut praedicat, analhema sit.
cum in eo erat, et omniq per ordinem complebqt; THEOD0RI CAPITULUM V.
quemordinemipse arbilrabatur benehabere per fini- Vade post me, Salana, scandalummihi es, quod
tionem quidem et volunlatem, quam anteq statuit pro non sapis ea quoe Dei sunt, sed ea quae hominuia
his qumevenlura erant, et bona volunlate, quamcirca (Matth. xvi; Marc. vm), non estconfusio mihi mors,
eum habebal,ab initio similiterineral ei, per ordinem non fugio ipsam ut indecenlemad humanamgloriam
eutem placilumad perfeclionemducebatipsum. respiciens.Sustineboautemmeliorianimoexperimen

» In Concil. V, collat. 4, eadem Theodori excerpta legas, quie hic sunt usqite ad capitulum xm.
PATROL.LXIX. 3
 7,-i VIGILHPAP^E 76
lum mortis pro pturimis bonit futuris, in quibus et A i posila, et doctrinaminde ipsum aecepisseet virlulem,
ipse fuero, et peromnes, ne mihi animum tmdas atque et inde impetrassejustificalionem, et inde immacula-
turbes, tanquam confusionedignum fugere admones tum fqctumesse.
mortis experimentum.
Vigilii respontio.
. Vigitiiresponsio. In suprascripto septimocapitulohocdici intelligitur,
In supradicto quinto capitulo dicitur, quod ideo quia ui cselerihomines ad justiiicationern suam et ad
Jesus Christus verba Petri apostoli fuerat asperna- vincendum diabolum, et ad operanda miracula, el ut
tus, quando ei dixit: Vade post me, Salana, scanda- doceretur ea quoedecebat eum agere, et ul immacu-
lum mihi es, quia non sapis ea qua Dei sunt (Mqtth. latus appareret, habitatione sancti Spiritus eguisse,
xvi; Marc. vm): ne dissuasione ejus animus ipsius el ipso Spiritu eum ad omnia adjutum fuisse propo-
perturbatus refugeret passionem, et quia pa^ssione sita. Quicunquehaecita sapit, docet, credit aut prae-
sua proficeret, et pro pluribus bonis exinde adipis- dicat, et non sua deitate Christum, ut pote verum
cendis. Qui igitur haec ita sapit, docet, credit, aut Deum, omnia operatum fuisse quoevoluit, et operari
praedicat, et non magis nobis mortem ipsius, quam quaevolet, sed lanquam purura hominem sancti Spi-
propria carne susccpit, aeternae credit vitaepraemia P | ritus eguisse solatio, anathema sit.
contulisse, anatberaa sit. THEODORI CAPITULUM VIII.
THEODORI CAPITULUM VI. Hoc quod anle sacula erat, dicit in ultimis (actum
Quod enim dictum est: Dncebalur a Spiritu (Matth. esse temporibus,ut pole quibusdamhoc confitentibus;
iv), aperte hoc significat,quod ab eo regebatur, ab eo cumnemo ex his qui pietatis curam habent, islum pa-
ad virlulem propositorum confortabalur, ub eo ad lilur morbum habere dementim,ut dicat eum qui ante
hmc qum oporlebat ducebatur, ab eo quod deccbat smcula est, in ultimis faclum esse. Et ex his infert
docebatur, ab eo cogitqtionibus corroborabalur, ut quod necesseesl, et hoc quodin ullimisest, anle sacula
inlantum ceHamensufficeret,sicut et bealusdicitPau- esse, et accusat eos qui non omniqsimililercum obver-
lus : Quicunque Spiritu Dei aguntur, hi- sunt lilii sionedicunt; quasihi quiunumesseFilium confilentur,
Dei (Rom. vm); duci Spiritu dicens illos qui ab eo necessilqtemhabeanl cumobversioneomnia dicere. El
guberhantur, ab eo docenlur, ab eo ad melius consti- quis non beatificet veslram dementiam? Quis aulem
tuuntur, ab eo competenlium doclrinam accipiunt. non optettales impetraredoctores,lanlam confusionem
Cum dixisset autem evangelista, quod Spiritu sancto rationi pietatis introducentes, ut dicerent , hoc quod
plenusregressus esl ab Jordane, aperle demonstravit ante sacula est, factum est in ullimis, et hoc aliena-
quod hujus causa sancti Spiritus habitaiionem in C rent sua natura, et ed deterius deducerent, deinde eb-
baptismatesuscepit, ut inde propositam caperet virlu- verterent, quod et hoc quod est in ullimis, ante smcula
tem; unde et ad certamenillud quod pro nobiserat ad est, cum oporteret forle dicere, quiq quod ante sacuta
diabotumeffecturus,Spiritu ducebalur. erqt, assumpsithuncqui in ultimiserat secundumbeati
Panli vocem(I Tim. IV). Vestras igitur leges sequen-
Vigiliiresponsio. tes, el a tua sapienlia constitutam obversionem,tmo
In suprascripto sexto capitulo rursus tanquam pu- magis subversionemsuscipienlesage omnia simulcon-
rus homo a Spiritu, cujus proesentiampost baptisma fundamus, et nulla jam sit discretio, nec Dei
forma,
suscepisse dicitur, ad omnia ductus perhibetur, con- nec servi forma , nec lempii sumpti, nec ejus qui in
fortatus et edoctus, sicut cacteri homines, de quibus,
temptohabitqvit, nec ejus qui solutus est, nec ejus qui
ut hic videtur dici, Apostolus ait: QuicunqueSpiritu snscitavit, nec
ejus qui perfectus est in passionibus,
Dei aguntur hi sunt filii Dei (Rom.vm). Si quis haec nec
ejus qui perfecit, nec ejus qui memoriammerilus
ifa sapit, docet, credit aut praedicat, et non Deum est, nec ejus qui metnor faclus esl, nec ejus qui visi-
Verbum incarnatum unum esse credit, et confiletur, tatus est, nec ejus qui visitavit, nec ejus qui paulo
et praedicat Christum, anathema sit. minus ab angelis minoralus est, nec ejus qui minora-
u1 vit, nec
THEODORI CAPITCLUM Vli. ejus qui gloria et honorecoronalusest, nec ejus
Dicant igilur nobis omnium sapienlissimi, si pro qui coronavit, nec ejus qui constilutusesl super opera
manuum Dei, nec ejus qui constiluit, nec ejus qui ac-
sensu DominoChristo, qui est secundumcamem, dei-
isla ad sublevationem,nec ejus qui dedil suble-
tas (aclq esset, sicut dicunt, quid sancti Spiritus ope- cepit
ratione ad hac C.hristusindigebat ? Nec enim Vnige- vationem.
niti deitqs Spiritu indigebat ad justificationem,Spiritu Vigiliiresponsio.
indigebat ad vincendum diabolum,Spiritu indigebat In suprascripto octavo capitulo diversis modis vi~
ad operandq miraculq, Spirilu indigebqtut doceretur detur induci dualitas personarum per hec quod dici-
ea qumdecebat peragere, Spiritu indigebat ut imma- tur : Non ipse qui ante saeculaerat, in ultimis dicen-
culalus appareret. Si enim pro sensu quidem deitas dus est venisse temporibus; sed quasi altera sit
sufficiebat, ad omnia autem ejus virtus, necesseerat assumentis humanitatem, altera assumpti persona.
inde omniq fieri, ut superfluaessetsancti Spiritus hq- Si quis igitur haecila sapit, docet, credil aut proedi-
bitatio : sed nunc unctum esse dicit ipsum Spirilu, et cat, et non eumdem Deum Verbum, qui ante saecula
luibitassein co Spiritum, et ad omnia adjuvisse pro- ex Patre natus est, in ultimis temporibus ex beala.
77 EPISTOLrE ET DECRETA. 7«
Virgine Maria incarnatum et natum esse faletur, ut A scandalizanlem; et in magna trepidatione pcr tcmptts
unus idemque sit Christus in utraque natura, ana- passionis conslilutus, apparitione angeli indiget cou-
thema sit. fortanlis eum ad patientiam et toleranlium imminen-
THEODORI CAPITULUM IX. tium malorum. Post resurrectionem autem ex morluis,
Istum igitnr virum, in quo tlaluit omniumfacere et in cmlosascensum, impqssibilis fqctus et immutq-
bilis omnino , et ad dexteram Dei sedens , judex uni-
judicium ad fidem futurorum, cum resuscitasseteum
ex morluis, et judicem omniumdemonstrasset, secun- versi est orbis terrarum, ut pote in eo divina natura
dum beati Pauli vocem(Act. xvn), merili a unitale ad faciente judicium.
seipsum dignatus est : el per conjunclionemad se fa- Vigiliiresponsio.
ctam, talium parlicipemfecit, ut el adoralionis com- In suprascripto undecimo capitulo eadem repeti
tmnionem haberet; omnibus quidem divinm nalura videntur quae superius in
quarto jam dicta sunt,
debilamadorationetn reddentibus, compreliendenlibus quod ante passionem ita infirnius fueril Christus, ut
autemadorationeet illum queminseparabiliter scit esse in magna trepidatione passionis tempore constitulus
conjunclum. Ex quo manifestum est, quod ad majora angeli videretur eguisse solalio. Quod quia velut pu-
eum perduxerit. ,. rum hominem, qui hujusmodi auxiliis egeat, signifi-
Vigilii responsio. care videtur, si quis ita sapit, docet, credit aut proe-
In suprascripto nono capilulo conjunctionis et dicat, anathema sit.
participationis cujusdam vocabulo, quasi Dei ad ho- TIIEODORI CAPITULUM XII.
minem Christum factoe, divinis Christus asseritur Sic igituret liicsapientissimum[sapientissime]omnktm
operibus decorari; per quae rursus dualilas induci- haberenosdocesChristisensum,utsanctumSpiritum ha-
tur personarum. Si quis igitur ita sapit, docet, cre- benlemillum sensuiChrisli
qui [habentesillum qui sen-
dit aut praedicat, et non unum eumdemque Christum sus Cliristo],aliquam virtulem adimplebal,
prudeutiam
Deumac Dominum noslrum manentibus in suis pro-
ejus [ei] prmslans ad omnia qum agenda erant, sicul
prietatibus differentiis naturarum, agnoscit et credit, et in prmcedentibusdemonslravimus, quod ab ipso
anathema sit. quidemin eremumad certamina qumcontra diabolum
THEODORI CAPITCLUM X. erant ducebatur; unctionem aulem illius et seienliam
«
Ego quidem, quemvidetis, nihil quidem facere pos- et vim eorum qum agenda erant accipiebat; el illius
sum secundummeam naturam, cum homo sim, operor particeps [actus, non sotum miracula faciebat, sed
tutem, quia in me manens Pater omnia (acit; quo- etiam quomodouti oporlebqlmiruculis, sciebal subti-
niam enimet ego in Pqtrc, et Pqter in me (Joan. xiv); C iiter, ut nolam quidem facerel gentibus pietatem, pa-
Deus qutem Verbum unigenilus in me esl; certumest teretur autem laborantium infirmilates, et sic ad effe-
quod et Pater cum ipso in me manet, et opera (acit. clum suam voluntatem duceret, et juslificabatur inde,
Et non est mirandum de Chrislo hmc existimari, cum et immaculatusoslendebiilur,sivereparatione pejorum,
evidenter ipse de cateris hominibusdicat: Qui diligit sive custodia meliorum,siveetiam paulatim ad mcliora
me verbum meum observabit, et Paler meus diliget profectibus.
eum, et ad eura veniemus, et mansionem apud eum Vigilii responsio.
faciemus(Ibidem). Si enim apud unumquemquehujus- In suprascripto duodecimo capilulo cadem quae in
modi hominumet Pater et Filius mansionem faciunt,
seplimo capitulo videntur exponi, asserendo Domi-
quid exislimandumest, ut in Domino secundumcar- num nostrum Jesum Christum per habitationem san-
nem Christi ambo simut putarentur manere, commu- cti
Spiritus ad omnia informatum, et per tempora ad
nionem eorum secundum subslantiam, communionem
perfectionem unctionis ejus auxilio pervenisse. Si
eiiam mansionis(orsitan suscipientem?
quis igitur eum non sua deitate perfectum esse cre-
Vigilii responsio. dens, sed tanquam purum hominem unctione sancti
In suprascripto decimo capitulo ita in homine _ Spiritus indigentera fuisse adjutum sapit, docet,
Christo Deus Verbum inesse dicitur, sicut Pater, credit aut praedicat, anathema sit.
ut per boc aut et Paler incarnatus esse videatur, sic- THEODORI CAPITULUM XIII.
ut el Filius; aut nec Filius sit incarnatus, sicut nec eo quod homo
Quomodo, i gitur sequenliamhabel,
Pater, aut magis uterque in tertia persona hominis est Deus, justum hominemDeum Verbumesse
hahitare. Qui igitur ita sapit, docet, credit aut prae- faclus
dicere : si enim homoest Deus Verbum, ut ips",dicis,
dicat, anathema sit.
omnimode de homine dicemus ea qum de Deo Verbo
THEODORI CAPITULUM ZI. evangelistadicit. Quid autem dicit? ln principio erat
Ita et animam, ut pote humanam et immortalem Verbum , et Verbum erat apud Deum , iste erat in
constilutam, et sensus participemprlus accipiens, et principio apud Dcum : omnia per irsum facta sunt,
per resurrectionemin immutabilitatemconstituens,sic et sine ipso factumest nihil quod factuin est (Joan. i).
et nobiseorumdemistorum per resurrectionemprabuit Ergo si homo esl Deus Verbum, dicemusde ipso : In
communionem. Ideo aulem ante resurrectionem ex principio eral homo, el homoerat apud Deum, ct Deus
mortuis ihcrepat quidem Petrum, ut suis eutr, vocibus erat homo, erat homoin principioapud Deum; omnia

» In collal, 4, merito. HARD.

79 VIGILII PAPYE 80
per ipsum faclasunl,et sine ipso faclum esl niliil.iA die resurrectioms, post ascensum.Et illud tamenani-
quod factum esl. Si enim homo est Deus Verbum,sicul madvertendumest, quod si ab insufflatususcepissent
dicis, convenient omnia ipsi qua de Deo Verbodicit Spiritum, non diceret: Accipite, sed, quoniamaccepi-
cvangelista. stis; hoc enim quod dictum est: Accipile, his convenit
Vigiliiresponsio. qui nondum acceperunt.
In suprascripto decimotertio capitulo negari vide- Vigilii responsio.
lur Deuin Verbum hominem factum, et rursus homi- In suprascripto decimo quinto capitulo dicitur,
nem Verbum Deum esse, ut per hoc inducatur, sicut quia insufllans Dominusnoster Jesus Chrislus post
superius dictum est, dualitas personarum. Si quis resurrectionem suam in facies discipulorum suorum
igitur ita sapit, docet, credit aut praedicat, et non non dederit eis Spiritura sanctum, sed dandum signi-
potius, manente in Domino Deo nostro Jesu Christo ficaverit : ut per hoc aut veritas ipsa (quod absit)
inconvertibiliter atque indivisedifferentia naturarum, putelur esse mentila, aut tanquam purum hominem
sic una persona, sive subsistentia ejus esse creditur, illo ilatu non habuisse quod daret, aut dare minhne
ut et Deus Verbum sine ulla divinaenaturae sute con- potuisse. Si quis igitur hoecita sapit, docet aut prae-
vertibilitate homo esse, et assumpla humanitas pro- dicat, anatbema sit.
'
B
pter singularitatem personae inconvertibiliter Deus THEODORI CAPITULUM XVI.
esse credatur, anathema sit. Dicit ad Thomam : Infer digitmn luuin huc, ct
TUEODORI CAPITULUM XIV. vide manus meas ; et porrige manum tuam, et mitle
a Hoc quidem quid est, AdPatrem nieuni et Patrem in latus meum, et noli esse incredulus, sed fidelis
vestrum , et Deum meura et Deum vestrum (Joan. (Joan. xxviu). Quoniam,dicit, non credis, el laclum
xx). Nemo sic demens est, ut utii cuidam convenire sotum sufficere tibi ad credendum putas ( hmc enim
diceret,' nisi templo Dei Verbi assumplo pro nostra dicens non me taiuisti), tange manu, et cape experi-
salute homini, qui est mortuus, et resurrexil, el ascen- mentum, et disce credere, et non diffidere. Thomas
surus esset in coelos,et palrem sibi ascribit cumdisci- quidem cum sic credidisset, Dominusmeus et Deus
pulis suis Deum, et ipse gratia adoptionemmeritus: et meus, dicit : Non ipsum Dominumet Deumdicens.
Deum suum appellal, quia cum cateris hominibussi- Non enim resurreclionisscientia docebat etiam Deum
mililer ut esset accepit. Vnde propter communilatem esseeum qui resurrexil, sed quasi pro miraculo faclo
quidem natura, Palrem meumet Patrem vestrumdi- Deum collaudat.
cit, et Deum meum et Deum vestrum.Divisit autem Vigilii responsio.
iterum suam personam ipsis, principiumgralia signi- In supraseripto decimo sexto capitulo de illo loco
p
ficans, propter quqm ad Deum Verbum conjunctione Evangelii ubi Thomas apostolus palpans iiguras f>
in locoveri Filii ab omnibushonoralur hominibus. clavorumdixit: DominusmeuselDeus meus (lbidem),
Vigiliiresponsio. asseritur quod Thomas apostolus non ipsum Jesum
In suprascripto quarto decimo capitulo per hoc Christum Dominmn Deumque confessus sit, et quia
quod legitur in Evangelio : Ascendoad Pairem meum resurreclionis scientiam non doceret, vel quia Deus
et Palrem veslrum, Deum tneum et Deum veslrum esset qui resurrexit, sed quia niagis pro miraculo
(Joan. xx), ita intelligitur, quod Jesus Chrislus Do- facto Thomas apostolus Deum laudaverit. Si quis
minus el Deus noster, sicut caclerihomines, graliam igitur hoecita sapit, docct, credit aut praedicat, et
adoptionis, ut Filius Dei diceretur , acceperit, et non potius Thomoeconfessione et verum Deum esse
quasi per conjunctionem ad DeumVerbum in locum Jesum Christura et in vera carne eum resurrexisse
veriFilii ab omnibus adoretur. Quod si quis ita sapit, declaratum credit, analhema sit.
docet, credit aut praeclicat, et non magis unum Je- THEODORl CAPITULUM XVII.
sum Christum Filium Dei el Dominum nostrum in Ille autem dixit oporlere panitenliam agere ecs pro
duabus inconfusiset inseparabilibus inlelligit et cre- crucisiniquitate,et agnoscentesSalvatoremel auctorem
dit esse naluris, anathema sit.
I» bonorum omnium Jesum Christum, quoniam propter
THEODORI CAPITULUM XV. ista pervenit et assumptus est de divina natura , in
Hoc quod dictumest: Accipite, pro accipielis,dicit. ipsum fidem suscipere, et ejus discipidos fieri, ante
Si enim cum insufflasset, Spirilum dedissel discipulis omniaautem ad baplisma accedenles; quod ipse tradi-
(quod valde quidemstutte exislimaverunt),superfluum dit nobis, praformaiionem quidem habens speraiionis
erat dicere poslea his, et maxime tempore ascensus in futurorum, in nomine aulem celebrandumPalris, el
cmlos non separari ab Jerusalem, sed exspectarent Filii, et Spiritus sancli : lioc enim quod est. Ut ba •
(exspectare)promissionemSpiritus; elin sequenlibus: ptizetur unusquisque in nomine Jesu Christi (Act. u),
Sed accipietis virlutem, superveniente Spirilu sancto non hoc dicit ut vocqlionemqumin nominePqlris, et
in vos (Act. i). Adventumautem ipsum sancli Spiritus: Filii, et Spirilus sancti est, relinquentes,Jesum Cliri-
superdiscipulosLucasfactum esse dicit quinquagesimo stum in baptismatevocent, sed quale hoc ett, quoil in
» Eadem excerpta Theodori, usque ad cap. 60 in- h In vulgaia edilione, fixuras, et apud Baroniini.
clusive, legas el in Conc. V collat. i, eodem ca- HARD.
pite. HARD.
81 EPISTOLiE ET DECRETA. 82
Moysebqplizati sunl in nube el in mari, ut diceret, A / eo est semperqui assumptus est; et non mirandum est,
quia subnube et mari Mgypliornm sepurati sunt, libe- cumetiam in quibuslibethominibnsvirtutem sequenti-
rati eorumservitute, ut Moysisleges attenderent : tale bus cum Filio et Palre esse dicilur: Yeniemus enim
hoc est, ut'cum ad ipsum accessissenttanquam Salva- et ego, et Pater, et mansionem apud eum faciemus
toremet omniumbonorum auctorem et doctoremveri- (Joan. xiv). Quod autem et Spiritus hujusmodiliomi-
talis, ab ipso, ut pote auctore bonorum et doctore num inseparabitis est, certum est omnibus.
veritatis,vocarentur,sicutomnibushominibusquamque Vigilii responsio.
sectam sequentibusconsuetudoest ab rpso dogmatis In suprascripto decimo octavo capitulo ita invisi-
inventorevocari, ul Plalonici, Epicurei, Manichai, et bilis Dei imago asseritur esse Christus, tanquam si
Marcionistm,et si quidam lales dicuntur : eodem enim absenlium principum imagines pro eorum colantur
modoet nosnominariChristianosjudicaverunt aposloli, honoribus. Quaesi quis ila sapit, docet, credit aut
tanquam per hoc certum facientes, quod islius doctri- praedicat, anathema sit.
num oporlet attendere : sic et quod ab ipso datum est THEODORI CAPITULUM XIX.
susciperentbaptisma, in ipso quidem primo constilu- Hoc enim quod, Hic est Filiusmeus dileclus in quo
el
lum, qui. primus baplizatus est, ab ipso autem et mihi complacuit (Luc. m), in bapdsmateadoptionem
cmteristraditum, ut secundum prmformationemfulu- B i
demonslrat, sed non cotnparatione[secundumcompa-
rorum ceiebretur.
ralionem] Judaicm adoptionis : quia et ad illos dicium
Vigilii responsio. erat: Ego dixi: Dii estis, et fllii excelsi omnes, el:
In supradicto decirao septimo capitulo ex verbis B. Filios genui et exaltavi (Psal. LXXXI) : ejusadoptionis
Petri, quibus in Actis apostolorum dicit: Bqptizetur pracipuum , eo quod dixit : Dilectus, et in eo mihi
unusquisquevestrumin nomineJesuChristi,hoc astrui- complacuit (Isai. n), ostendens. Propter hoc et vox
tur, quia in ea invocatione, quaein nomine Patris et Palris fiebat adoplionemconfirmans, et Filii nomi-
Filii et Spiritus sancti fit, non contineatur et Chrislus natione per adoplionem secundum gratiam eum qui
et quod dixit Petrus aposlolus, debere eos in Christi vereFilius esl demonsirabql: cujus conjunctioad ve-
nomine baptizari, ut secundum hunc intellectum ap- ram et firmam adoptionemistum conslituebat: et Spi-
parcat introducta quatemitas. Adjicitur etiam in eo- ritus sanctus in specie columba descendenspermansit
dem capitulo, quia sic a Christo Chrisliani vocemur, super eum, quatenus in conjunctionead mm qui vere
quemadmodum diversarum sectarum et errorum se- Filius est, ejus cooperationiintentus maneqt, firmam
quaces ab inventoribus et magistris suis sunt sortiti adoptionis habens dignitatem. Per omnia autem in
vocabula, ul a Platone Platonici, a Marcione Mar- quo primo adoplionis performabatur baptisma, dico
cionistae,et a Manichaeo[Manete] Manichaei.Si quis C ( autem Domini Christi ex Pqlre, et Fitio, et Spiritu
hsec ita sapit, docet, credit aut praedicat, anathema sqncto, hoc quod fiebat complebatur.
sit. Nos enim ideoChristiani vocamur et sumus, quia Vigitii responsio.
ipsum Dominum nostrum JesumChristum in baptisma In suprascripto decimonono capitulo, ubi Evange-
percipientes induimus, ipso nobis existente capite lium secundum Lucain de baptismo Christi videtur
nmnes in eodem unum corpus eflicimur. exponi, duaesunt reprehensiones : una quia dualitas
THEODORI CAPITULUM XVIII. inducitur filiorum, cum per adoptionem videtur dici
El secundumduas rationes locum imaginis obtinet: Christus Filius Dei; alia, quia in nomine Trinilatis
asseritur baptizatus ; per quod quaterni-
qui enim amant quosdam, post mortemeorum smpius ipse quoque
imagines slaluentes, hoc sufficiens mortis solalium tas sine dubilatione monstratur. Si quis igitur litec
habere arbitrantur : et eum qui non videtur, nec prm- ita sapit, docet, credit aut pracdicat, anathema sit.
sens est, tanquamin imagineaspicientes,putant videre, THEODORI CAPITULUM XX.
ila flammamdesideriiet tigorem placantes : sed etiam Ideo ergo differenliam quidem Dei Verbiet recepti
illi quiper civitales habent imperatorumimagines, tan- hominis tantum nobis ostendit psalmus : divisa vero
quam prasentes et videntes honorare videntur eos qui hac in Novo Testamentoreperiuntur, Domino quidem
non sunl prasentes, cultu el adoralione imaginum. in se accipienteprimordia psalmi, in quibus faclorem
Ista aulem utraque per illum adimplentur : omnes eumdicit esse creatura, et elevalamhabere super cmlos
enim qui cum illo sunt, et virtutem sequuntur, et debi- magnificenliam, el mirificari in omni terra. Aposlolo
lorum Dei parati reddilores, diligunt eum el valdeho- aulem supradicta qumde liominedicuntur, qui tanlum
norant, el charitatemquidemei, divina natura licetnon beneficiorummeruit, quomodonon manifestum, quod
uspicialur, adimplent in illo qui ab omnibus videtur, alterum quidem nos divinq Scripturq docet evidenter
sic omnibusexistimantibus, ut ipsum videntibus per esseDeum Verbum,qlterumvero hominem, et multam
ilkim, et ilti semper prasenlibus, el honorem vero eornm esse ostendit nobis differenliam : nam iste qui-
omnemsic attribuunt tanquam imaginiimperiali, cum dem memorat, ille autem memoriam meretur : et iste
quasi ipso sit divina natura, et in ipso spectelur. Si quidem visitat, alter auiem cum visitationemmerelur,
enim et Filius est qui inhabitare dicitur, sed cumeo beatus dicilur : el iste quidem beneficiumdando mi-
estetiamPaier, et insepar-abiliteromnimodoadFilium nuii paulo minus ab angclis, ille autem et per talem
esseab omni creditur creatura, et Spiritus autem non miuulionembeneficiumuccepit: et iste quidem gloria
abest, ut pote eliam in locounctionis factus ei, et cum et honore coronal, alter autem coronalur, et pro his
 85 VIGILIIPAPJE 84
bealus dicitur : et iste quidem constituit iptum super' A et super vestimentum meum miserunt sortem (Psnl.
omniqoperh manuumejus, el omnia subjecitsub pedi- xxi), ad eum traxerunl manifesle: quoniamquod-supra
bus ejus : alter autemmeritusest dominari eis, quorutn modumdictum fuerat prius a David, propter illata ei
antea non habebat potettatem. mala, hoc ex operibusevenitin DominoChritto, cujut
et vestimentadiviserunt, et sortt tunicam subjecerunt.
Vigilii responsio.
In suprascripto vigesimocapitulo, ubi octavus psal- Vigiliiresponsio.
mus videtur exponl, et imdiis homo (sicut et in aliis1 In suprascripto vigesimotertio capitulo exponendo
jam dictum est) Christus asseritur, et divisus a Verbo quocdamvigesimi primi psalmi verba, quibus dicitur:
monstratur, et dualitas inducitur personarum. Quoe DiviseruntsiWvesthnenta mea, et super vestemmeam
si quis ita sapit, docet, credit aut praedicat, et non miserunl sortem, negantur Jesu Christo Dominocon-
ita in Christo Domino duas naturas invisibiliter et venire; sed quod David propter quaedammala quae
inconfuse unitas intelligat, ut manente earumdem perpessus est, de se dixerit, evangelistam ex eventu
differentia naturarum, ipse unus atque idem verus ad Christum traxisse, et adjicitur, quia non poterat
sit Dei et verus hominis Filius, anathema sit. dicere Dominus Jesus, qui peccatumnon fecit: Longe
THEODORI CAPITULUM XXI. ] a salule mea verba delictorum tneorum(Ibidem): et
JJ
Sed non volentesista considerare, vocetomnes tra- ideo qui haec sapit, docet, credit aut praedicat, et
here ad Dominum tentant Christum, ut ea qumde po- non ea in quibus delictorum meminit, ad corpus
pulo (acta sunl sitnili modo intelligerenl, el risum ipsius, quod est Ecclesia, quae in hoc mundo sine
prmstarent Judmis, quqndo ex scriplorum sequenlia delicto esse nonpotest, intelligit pertinere; illaau-
nihil ad Dominum Christum pertinentes ostendant tera de divisione vestimentorum, non specialiter de
voces. ipso capite, id est DominoDeo nostro Jesu Chrislo
THEODORI CAPITULUM XXII. praedicta, et in ipgo credit esse completa, anathe-
Tale est, et quod non derelicta est anima ejus in ma sit.
inferno, nec caro ejus vidit corruptionem (Psal. xv): THEODORI CAPITULUM XXIV.
nam prophetqquidem suprq modum ipsqm ponit circa Foderunt manus meas et pedes (Psal. xxi), et om-
populutn providentiam, volens dicere, quoniam inter nia perscrutabanlur, et qumagebam, el qua conabar.
tentabiles eos ab omnibusconservavilmalis. Quoniam Nqm foderunl, ex translalionedicit eorum qui per fos-
tutem hoc verumet ex ipsis rebus eventumaccepitin sionem scrutari qum in profundo sunt lenlanl. Dinu-
Domino Christo, frequenlissimede eo loquensbealus meraverunt omnia ossa mea (Ibidem) : lotius mem
Petrus, ulitur voce; ostendensquoniamquod de populoC I fortitudinis et totius mem substantim detentoresfacti
supra modum dictum est, ex quadam ratione ulente sunt, ul etiam numeromea mbjicerrnt. Istud autem
vocepropheta, hoc verumeventumin ipsis rebusacce- ex consuetudinequam habent hostes dixit, qui quando
pit nunc in DominoChrislo. oblinuerint, numero a et talis subtilemnoliliam inven-
torum faciunt [Locus corruptus]. Propterea et sequen-
Vigiliiresponsio.
In suprascriptis vigesimo primo et vigesimo se- ter dicens : Ipsi vero consideraverunt, et conspexc-
cundo capitulis hoc videtur dici, quod prophetiam, runt me, intulit: Diviseruntsibi vestimenta mea, ci
vestimentum meum miserunt sorlem. Conside
quacex persona Chrisli loquens ait: iVonderelinques super
qnimammeam in infernum, nec dabis Sanclum tuum rantes enim me, ait, et conspicientesquod omnia eis
videre corruptionem(Psal. xv), non de ipso Christo eveneruntin medetiderata (conspicereenim ila ut apud
nos dicitur pro eo quod est: Vidit in eum qum volebat
praediclamfuisse, sed de populo Israeliticae genera-
tionis: beatum vero Petrum aposlolum ad Chri- pati eum)jam, tanquam me omnino malis dedito, sicut
stum hanc prophetiam per eventum aptare voluisse hostes, mea post vastationemel caplivitalemdiviserunt
sorte divisionemeorum Et evangelistqqui-
(Act. n). Et ideo qui haecita sapit, docet, credit aut demin Dominoverba ex(acientes. rebus assumens, eis usus est,
praedicat, anathema sit.
D sicut et in aliis diximut. Nam quod non pertineat ad
THEODORI CAPITULIIM XXIII.
Dominumpsalmus, in superioribusevidenlerostendi-
Eumdeminlelleclumhabet et illud : Diviserunt sibi
mus. At vero beatusDavid supra modum isla mugisin
vestimenla mea, et super vestimentum meum mise-
his qum ab Absalom facla sunt, dixit: quoniam dum
runt sortem (Psal. xxi). Quodetenim psalmus nulla-
tenus convenilDomino, certum est: neque enim erat recessissetDavidjurebellimetropolimingressus,omnes
'•Domini Chrisli, qui peccatum non fecit, nec inventus quidemobtinuil ret regales, non piguit autem patris
cubileinquinare.
est dolus in ore ejus (I Pelr. n), dicere: Longe a sa-
lute mea verba delictorum meorum (Psal. xxi). Sed Vigilii responsio.
et ipse Dominus, cum secundumcommunemhominum In suprascriplo vigesimo quarto capitulo de me-
legetn in passione opprimeretur, Deus meus, Deus morato eodem. vigesimo primo psalmo illa verba
meus, quare me dereliquisti (Matth. xxvn)? misit ubi dicit : Foderunt muniismeaset pedes tneos, di-
vocem; et aoostolis: Diviseruntsibi vestimenta mea, numeraveruntomnia ossa meq: ipsi vero considerqve-

» Sic etiam legitur in collat. 4. HARBUI.NUS.

85 EPISTOLJE ET DECRETA. 86
runt et intpexerunl in me (Psttl. xxi); asserilur uon A . trus habuisse negatur, phantasiani vero intelligenticc
de Christo esse praedicta, sed David hoc de se dixisse prce caeteris hominibus accepisse dicilur : et rursus
propler tyrannidem Absalom, qui regiam urbem sub- dualitas iiliorum inducitur : dum hominera parlici-
stantiamque pervaserat, atque in lerra omnia dinu- pem dicit ad Verbum postquam in coelos ascendit:
meraverat patris; sed evangelistam haec ex eventu Qui ergo ita sapit, docet, credit aut praedicat, et non
ad Christi traxisse personam. Qui igitur haecita cre- unum eumdemque esse intelligit Christum et Domi-
djt, sapit, docet aut praetlicat, anathema sit. nnm nostrum Dei et hominis Filium, manente in ipso
THEODORI CAPITULUM XXV. unitarum diflerentia naturarum, anathema sil.
Quoniama cibi et polus suaves quidem fiunt in tem- THEODORI CAPITULUM XXVH.
Matthmus quidemevangelistapost lentulionesdicit:
pore gaudii, insuavia aulem ei amara in tristitia; talia
erant (inquit) qum ab illis fiebant, ut ex tristitia el ira quod accedentes angeli ministrabant ei (Matth. iv),
essel quidem mihi in locum fellis cibus, esset autemet scilicetcumeo constituli cooperantes,et omnibuscircu
eumDeo ministrantes, quodjam per certamina ad diq-
potio aceto ttihil differens. Maxime autem hoc fil in
iracundiis qum cum tribulatione fiunt, quod verisimile bolum oslensusest clarior; sed et quodpassuro ei ade-
erat pali eos contra suos. Vsus est autem evangelista rant angeli, ex Evangeliis discimus. Et cum resurre-
hoc testimonioin Domino, et ipse autem Dominus: , xil, in monuraento visi sunt (Mallh. xxvm; Luc.
Zelus domus tuoe comedit me (Joqn. n), de seipso B x .*) : per omniaenimista monstratur dignitas Chrisli,
dicens. El beatus Paulus de Judmis loquens : Fiat quod inseparale ei anyeli aderant, omnibus circa eum
rnensa eorum (Rom. xv), etc; bealusPetrus deJuda: tninislrabant: sicut enim a peccantibusseparantur, sic
Fiat habitalio ejus deserta (Act. i). Et certe diversis et per meritum honoralis subveniunt. Propler qitod
constilutisrebus, non quasi psulmomodo pro his dklo, bene Dominus ail : Quod majus videbilis, et quod
iterum autem de illo, el iterum de alio : sed quia de celum aperietur omnibus per me, et omnes angeli
Judmis dicta sunt plura, qui se separaverunlde Deo et sempermecumerunt,nunc quidem ascendentes.nunc
vero descendentes, sicul ad domesticum Dei et ami-
lege, convincentiaillorum devolionem, necessariusest
testimoniorumusus simul ex rebus captus, qualis est: oinn (Joun. i).
Dederunt in escam meara fel, et in siti mea potave- Vigilii responsio.
runt me aceto (Psal. LXVIII). In suprascripto vigesimo seplimo capitulo, ubi de
Malthaeo evangelista exponitur, quia consummatis
Vigitii responsio. tcnlationibus accesseruntangeli, ut minislrarcntChri-
In suprascripto vigesimo quinto capitulo de eo
dicitur : Quia sicut et alii per mcritum honorato
loco psalmi ubi dicit: Dederunl in sscam meam fel, bto,
Chrisio subYenerint angeli, et quia sic ad Cliristum '
etin siti mea potaveruntme aceto; contra evidentem C | in ccelosascenderint et descenderint angeli, tanquam
Evangelii veritatem exponitur, dicendo : quia nec ad amicum el domesticum Dei.
Qui ergo luec ila sa-
vero aceto potatus est Dominus, sed ad trislitiam et
docet, credil aut proedicat, et non ut vero Dco,
iracundiam offerentium habuerit potationem in aceti pit, veri Dei Filio, uni eidemque cum a<sumplaex utero
loco et escam in fellis; nec de ipso praedictum, sed
Virginis perfecla humanitate, angeli ut pote Crea-
evangelistain hoc tesltraonio usum fuisse ex eventu tori el Doraino deservierint atqne deserviant, ana-
in Doiniiio. Propterea qui I.aec ita sapit, docet, cre- thema sil.
dit aut pracdicat, analhema sit.
THEODORI CAPITULUM XXVIII.
THEODORI CAPITULUM XXVI. Pkis inquietabalur Dominus, et cerlamen habebat
Sicut igitur per hujusmodiconfessionemnon deitalis ad animm et meliore animo
passiones quam corporis,
Natlianael habens scienliam oslendilur (Judai et Sa- libidines
vinccbat, mcdianteei deitale ad perfeclionem;
marHmtalia sperantes plurimum, quanlum Dei verbi unde et Dominusud luecmaximeinslituens videtur cer-
a scientia longe eranl?), sic elMarlha per confessio- tamen :
nem illam, non deitalis habens tunc scientiam proba- cupidilate enim pecuniarum non deceptus, el
desiderio non lenlus, carni quidem prabuit ni-
ttir : manifeste autem necbeatus Petrus : adlmc etenim gloria
hil, nec enim illius erat talibus vinci: animam autem
ipsis sujjiciebat tunc revelalionemiliam suscipientibus ' si non recepisset, sed deitas esl qua ea vincerel, nul-
prmcipuum aliquid majus de ipso prmter calerorum latenus eorum qua facla sunt, ad nos respicit lucrum:
hominum phantasiam uccipere : post resurrectionem
qua enim ad conversalionis perfeclionem simililudo
autem Spirilu perducti ad scienliam, tunc et revela-
deitatis el anima humanm? Etiam videnlur Domini
lianis perfectamscienliamsuscipiebanl,ut scirent quia certamina non ad nos
respiciens habere lucrum, sed
pracipuum ipsi praler cateros homines non aliquo ostentationis cujusdam graiia fuisse: quod si hoc di-
ptcrohonoreex Deo pervenit, sicul in caleris homini- cere non est possibile(certum etenim est quod illa pro-
bus, sed per unitatem ad Deun\ Verbum, per quam nos facla sunt,et tnajus certameninstituit ad ani-
omnis honorisei parliceps esl post in cmlosqscensttm. ma pter
passiones, minus autem ad carnis) quanto et am-
Vigilii responsio. plius et magis inquietare illos contingebal, et matjis
In suprascripto vigesimo sexto capitulo et agni- ilta erant, qum et ampliori indigebanl medicina, vide-
ttanem deitalis Christi ante resurrectionem ejus Pe- licet quod et carnem et animam assumens pro utraque

* Al., Quomodo.HARDUINUS.
87 VIGILII PAP^E 88
certabat, morlificans quidem in carne peccatum, et: \ minisnaturam el personamsimititer. Quando autemad
mansuetans ejus libidines, et facile capiendas meliori conjunclionem respiciamus, unam personam tunc
ratione animm faciens, erudiens aulem animam, et dicimus.
exercttans et suas passionesvincere, el carnis refrenare Vigilii responsio.
libidines, hmcaulem deitas inhabitans operabalur, hmc
In suprascripto trigesimo capitulo pessimo exem-
inhabilans medebatur ulrique eorum.
plo ientatur oslendi, quomodo una persona Christi
Vigiliiresponsio. possit intelligi, id est, sicut de viro et de muliere
In suprascripto vigesimo octavo capitulo iterum convenientibus legitur, sic et in Christo discretis na-
purus homo Christus inducilur, qui ratione animoe, turis quasi unam esse personam : et sequitur per-
corporis dicilur mansuetas fecisse libidines, et eru- fectam esse naturam Dei Verbi, et perfectam per-
disse animam, et exercitasse eam, ut passiones suas sonam , et perfeclam hominis naturam atque
vinceret, et carnis in se libidines refrenaret: quae personara, et similiter : unde apparet quia et de
tamen utraque, mediante deitate, operatam fuisse exemplo viri ac mulieris , ubi duse personaesunt, et
dicit animam : utsecundum haecjam nec ipsum unum de his quoesequuntur, tametsi iacetur numerus, duae
eumdemque Jesum Christum mediatorem Dei et ho- autem inducuntur unius Chrisli personac.Quod qui
minum habeamus, sed carni et animaemediatrix dei- " ita sapit, docet, credit aut praedicat, anathema sit.
tas fuisse videatur. Qui igitur haec ita sapit, docet, THEODORI CAPITULUM XXXI.
credit aut praedicat, anathema sit.
Sed Chrislum quidem secundumcarnem el assump-
THEODORI CAPITULUM XXIX.' tumservi formam, eum autem qui eam assumpsilsuper
Sed si caro eral, inquit, crucifixa, quomodosol ra- omnia nominans
Deum, intulit tamen hoc secundum
dios avertit, el tenebrmoccupaveruntterram omnem, et ut per significationemnominum, natu-
et mortui sur- conjunclionem;
terramotus, et pelrm dirumpebantur, rarum manifestam divisionemfacial. Nemo igitur, ne-
rexerunt ? Quid igitur dicanl et de tenebrisin JSgyplo eum qui secundumcarnem ex Judais est, dicat
que
factis temporibusMoysis, non per tres horas, sed per Deum, nec iterum Deum, qui esl super omnia, secun-
tres dies ? quid autem propler alia per Moysemfacta dum carnem ex Judmis.
miracula ? et qum per Jesum Nave, qui solem stare
Vigilii responsio.
fecit ? qui sol et in temporibusEzechim regis et contra In suprascripto trigesimo primo capitulo, in expo-
naturam retrorsus est ? Et de Elismireliquiis qummor-
tuum suscitarunt? Si enim VerbumDeum passum de- sitione quae de symbolo trecentorum decem et octo
tnonstranl qua in cruce facta sunl, et propter homi- Patrum facta videtur, non solum divisionaturarura
nem non concedunt facta esse; et qua in temporibus C asseritur, sed et absolute dicendo , neque eum qui
Abrahamnon et in secundum carnem ex Judaeisnudus deilate homo, et
Moysis, propler genus erant, qua sine carne Deus, quasi seorsum et seorsum
temporibus Jesu Nave, el qumin Ezechia regis : quod purus esse personae. Si quis ergo haec
si illa propter Judmorum populum mirabililer facla duae pronunliantur
ita sapit, docet, credit aut praedicat, et non sic in
sunl, quomodonon magis qum in cruce facta sunt,
uno Christo unitas confitetur esse naturas , ut per-
propter Dei Verbi lemplum? sonaesive subsistentiae singularitas agnoscatur, ana-
Vigilii responsio. thema sit.
In suprascripto vigesimo nono capitulo, dum quasi
THKODORI CAPITULUM XXXII.
Apollinari, qui divinam naturam passionihus implica- Jesum enim dicit a Nazareth, quem unxit Deus
bat, contradicitur, a recto tramite declinatur, et mo-
dus assertionis exceditur, ut purus homo pependisse Spiritu sancto etvirtute (Act. x) : qui aulem Dei Spi-
rituunctus est, omnino atiquid inde assumpsil. Quit
puletur in cruce. Et ideo qui hoc ita sapit, docet, aulem
credit aut praedicat, et non Christum Deumverum furens dicat de Spiritu aliquid assumpsissedi-
necnon et parlicipem?participesenim
credens, manente impassibili deitale, eumdem carne vinam naturam;
esse anathema sit. ejus videlicet vocat qui el ipsl ttncli sunl; qui aulem
propria passum confiletur, D uncli sunt, et in hoc participes ejusjusle facti, non
TIEODORI CAMTCLUM XXX. aliler unclionescommunicaredicunlur , nisi ei qui as-
Manifeslum est autem quod unilas convenit: per sumptus est: hoc ipsum autem demonstralur,
quoa
eam enim naturm collectm unam personam secundum mercedem Pio hoc enim,inquit, quod
unitaiem effecerunt. Sicut enim de viroel mulieredici- dilexisti justam accepit:
nonsunt sed una caro justitiam, et odisti iniquitatem, pro his prae-
tur, quod jqm duo, (Matth. xix); unctionem raeruisli.
unilqtis cipuam
dicamus el nos rqtionqbiliter secundum ralio-
nem, quoniamnon sunl dum personm, sed una, scilicet Vigilii responsio.
naturis discretis. Sicut enim ibi non nocet numero In suprascriplo trigesimo secundo capitulo in com-
duorum unam dici carnem (certum est enimsecundum mento Epistolae ad Hebroeos adhibetur illud Petri,
quod unq dicilur); ita el hic non nocet naturarum dif- ubi dixil : Jesum a Nazareth, quem unxit Deus Spi-
ferentia personmuniias. Quando etiam et naturas dis- ritu sancloet virtute, et infierlur : Qui autem DeiSpi-
cernimus, perfectam naturam Dei Verbi dicimus, et ritu unctus est, omnimode aliquid inde assumpsit;
perfectam personam : nec enim sine persona est sub- et additur : Quis autem furens dicat de Spiritu ali-
tistenliam dicere perfeclam : perfeclam autem et liO' quid assumpsisse divinam naturam ? per quoeverba
89 EP1ST0L.E ET DECRETA. 90
purus homoChristus inducitur, qui unctione Spirilus A baptizatum dicitur : Quia renatus alter faclus est ex
sancli particeps factus sit divinae naturae, sicut et altero, non jam pars Adam mutabilis et peccatis
alii: ct mercedis juste nomine, quia dilexerit jusli- circumfusi, sed Christi, qui omnino inculpabilisper
tiam , et oderit iniquitatcm, proecipuam meruerit resurrectionem factus est : quibus verbis Christum
unctionem. Qui ergo ita sapil, docet, credit aut ante resurrectionem, quod absit, vult videri fuisse
praedicat,anathema sit. culpabilem. Qui ergo haecsapit, docel aut praedicat,
THEODORI CAPITULUM XXXIII. analhema sit.
Rabbi, tu es Filius Dei, tu es rex Israel: hoc est, tu THEODORI CAPITULUM XXXVII.
es ille qui de longe prmdicaluses Christus: hmc enim Vl multam quidemejus faceret diligentiqm, omnia
scilicet de Christo sperabal, sicut domesticoconstitulo autem illius propria fqceret et toleraret, per omnet
prmteromnesDeo. conductuspassiones,per quaseumsecundumsuam vir-
THEODORI CAPITULUM XXXIV. tutem perfeclumfecit,nec a morluis secundumsumna-
• Certusquidemet ipse erat Filius Dei, non secundum tura tegem recedens, sed sua prcesentiaet operatioue
deitatis dicens nativitatem, sed secundumquoddome- et gratia liberans eum quidem de morte et malis qua
sticus Deo erat, per quod Filii Dei qui per virlutem inde sunl, resuscitans autem eum de mortuis, et ad
domesticiDeo consliluli hominesinterim vocabanlur. ° meliorem finem perducens.
Vigilii responsio. Vigilii responsio.
In suprascriplis trigesimoterlioet trigesimo quarto In suprascripto trigesimo septimo capitulo dicitur,
capitulis de interpretatione Evangelii secundum quia Christo in passionibus et morte Deus verbum
Joannem adhibenlur verba Natbanaelis dicentis Do- praesenlia et operatione el ad gratiam adfuerit: quod
mino : Tu es Filius Dei, tu es rex Israel: et infertur si ita est, lanquam alter alteri praesensgratiam et
dictum esse Christo lanquam domeslico Dei, ut non operationem impendisse videbitur. Qui ergo haecita
ipse Chrislus sit Deus, sed plusquam alii hominessit sapit, docet, credit aut proedicat, et non ipsum
domesticus Deo ; et dicitur, quia sicut alii sancti ho- Deum Verbum, servataimpassibilitate diviiiilatis suae
mines filiiDei dicuntur, sic et Christus per familiari- in earne anima rationali et intellectuali animata,
tatem quam ad Deum habet a Nathanaele, cum quo quam sibi ab ipso conceptu univit ex Virgine, omnia
loquebatur, Deus sit nominatus. Quae qui ita sapit, qusede passione ejus scripta sunt, voluntarie susti-
docet, credit aut praedicat, et non eumdem Chri- mrisse dicit, analhema sit.
stum verum Deum ct vcrum hominem confitetur,
untim in utraque natura perfectum, analbema sit. ^1 THEODORl CAPITULUM XXXVIII.
Deindeostendenscujusgratia passus est, diminutio-
THEODORI CAPITULUM XXXV. nem infert : Quatenus circa [citra] Deum pro
Quando enim dicit: DeFilio suo, qui factus est ex onmibus gustaret mortem (Hebr. n): quia, divina nq-
semine Davidsecundum carnem, cerlumquidemquod tura ita volenle,
separala illa, ipsepro se [per se], pro
filiumhic eumqui ex semineDavid factus est secundum omniumutilitate gustavit mortem: et ostendens quod
carnemnon Deum dicit Verbum, sed assumptamservi deitns separata quidem erat ab illo qui passus esl se-
formam. Nec enim Deus secundumcarnem , nec Deus cundummortis experimentum, quia nec possibileeral
ex seminefactus est David, sed sumpluspro nobii ho- iilnmmortis experimentumaccipere,non tamen illi qui
mo, quemFilium beatus Aposiolusmunifeslevocqt. passus esl abfuerat secundumdiligentiam.
Vigiliiresponsio. Vigilii responsio.
ln suprascripto capitulo trigesimo quinto cuni ex- In suprascripto trigesimo octavo capitulo et falsa-
de
ponitur locus Apostoli Epistola ad Roinanos , ubi tum testimonium Apostoli agnoscimus, quia ubi le-
dicit: DeFilio suo qui factus est ex semine David se- : Vt gralia Dei pro omnibus gustaret morlem,
gitur
cundum carnem, nuda servi forma depromilur, di- hic invenitur : Ul sine Deo
pro omnibus gustaret
cendo quod hic Filium eum ijui ex semine David
morteni, et hoc quasi aslruendo dicitur : quia, divina
factus est secundum carnem, non Deum Verbum di- natura
separala, ipse pro se, vel ut purus homo pro
cat, sed sumptum pro nobis hominem, quem Filium omnium utililale gustaverit mortem. Qui ergo ita
bealus Apostolus manifeslcvocet : quaeverba oslen-
docel, crcdit, aulproedicat, et non confitelur
dunt nudum, sicul dictum est, hominem pracdicari. sapit,Deus vcrbum carnera , quam sibi cx ipsa con-
quia
ita
Qui ergo sapit, docet, credit aut pnedicat, et non
ceptione secundum subslaniiam adunivit, nec in pas-
euradem , qui ex semine David secundumcarnem sionibus nec in morle
David etPauli unquam deseruerit, ana-
natusest.juxta apostoli vocem, ipsum thema sit.
credit esse etiam superomnia Deum, anathemasit.
THEODORI CAPITULUM XXXIX.
THEODORI CAPITULUM XXXVI.
Jcsum autem ait de Nazareth , quem unxit Deus
Renatusalter factus est pro altero , non jam pars Spiiitu ct virtute (Act. x), cujus unclionem meritus,
Adam mutabiliset peccatiscircumfusi,sed Chrisli, qui et immaculatuseffectus cst per omnia , et ad divinam
omnino inculpabilisper resurrectionemfactus est. naturam meruit conjunctionem.Neque enim conjun-
Vigitii responsio. ctionemsuscepissetitlam, nisi prius immaculatusfactus
In suprascripto trigesimo sexto capitulo ubi ad fuisset, ul sic eondeceatillius unilatem.
91 VIGILH PAP;E 02
Vigilii responsio. /
A Vigitii responsio.
In suprasciiplo tngcsimo nono capitulo rursum In suprascriplo quadragesimo sccundo capitulo di-
illud quod bcalus Pclrus dixil: Jesum a Nazareth, cilur Chrislum justilicatum et inunaciilatuiii facium
quem unxii Deus Spiritu cl virlitte : cxponcns dicit, esse virlute Spirilus sancli; et adjicit: Mori quidem
pcr unctionem Spiritus, quod meruit, et inimacula- eura fecit secundum legem hoininum, ut pote autem
luiii cuin pcr oninia faclum , cl ad divinam naturam iinpeccabilcm virtute Spirilus sancti factum rcsusci-
mcruissc conjunctioncin : quoc verba Clirislum pu- lavit de mortuis : quibus verbis sic separatus a verbo
runi boiuiiicm apcrtc siguanl. Qui ergo hxcila sa- Dei insinuatur homo, ut sancti Spiritus virtule im-
pil, docct, crcdil aut prccdical, analhema sil. maculatus et impeccabilis, quasi aliquis juslus homo
TIIEODORl CAPITULUM XL. asseratur effectus. Qui ergo haeeita sapit, docet,cre-
anatbenia sil.
Nam et iltud: llic csl Filius mcus dilcctus, in quo dit aut pracdical,
niihi coiiiplacuil (Maiili. 111),insania evidensesl de TIIEODORI CAPITULUM XLIH.
Dco Verbopulare dicere eum. Qui eniin dixit : Hic Deo autem gratias, qui nobis dedit victoriam per ,
est Filins IIICIISdilcctus, et intulit: In quo mihi Dominumnostrum Jesum Chrislnm (ICor. xv); islo-
COinplacuil,sigm/ii:mi(quodaperte ad comparalionem rum causam nobis fuisse dicensDeum, qui contra om-
lioc dtcit aliorum filiorum, qui nec dilecti facli sunt, B nes adversarios dedit nobis victoriamsive mortis, sive
rec ptaccre nimis poluerunt ei. peccali, sive cujuscunquehinc nascendi mali : qui Do-
tninum nostrum Jesum Chrislum pro nobis hominem
Vigiliiresponsio. sitmens, et ipsum per resurreclionem de mortuis "ad
lu suprascripto capilulo quadragcsiiuo dc inter- melioremtranstulil finem, et in dexlera sua sedere fe-
prctationc Evangclii sccundmii Maitliainn, ubi dici- cit, et nobis ad eum donavitcommunionem.
lur : llic est Filius meus dilectus,in quo mild compla-
Vigilii responsio.
cutt, subjiingiiur ct diciltir : Insania cvidens est de In suprascripto quadragesimo tertio capitulo, ex-
Deo diccrc ciun. Qui cnim dixil: Hic est Filius meus verba apostoli Pauli quibus dicit : Deo au-
ponendo
dilectus, ct intulil : In quo tnihi complacuit, signifi- tem nobis dedit victoriam per Dominum
oavit quod apertcad coniparationem hoc dicit filio- gratias, qui
nostrum Jesum Christum. Et post plura subjungilur :
runi, qui nc dilccti ci facli sunt, nec placere nimis
Dominus noster Jesus Christus pro nobis hominem
potucrunl. Quac vcrba Christnm Jesum purura rursus
sumens, e*.ipsum per resurrectionem de mortuis ad
hominein et adoptivum filium evidenter ostendunt.
hoccita credit aut meliorera transtulit iinem, per quoejam quasi exi-
Qui igitur sapit, docet, pracdicat, stens homo, a Deo verbo significatur assuniplus, ut
anathema sit. "i duo fuisse videantur, et alter alteri prsestitisse.
THEODORI CAPITULUM XLI. Qui ita sapit, docet, credit aut proedicat, ana-
Permanens autem, donec secundumsuam creaturum thema sit.
et virtutem solvensmortis dolores, liberqviteum inef- TIIEODORI CAPITULUM XLIV.
fubilibus illius vinculis, et de morluis resuscilans, Cum ergo interrogent : Hominis genitrix, aut Dei
trunslutit quidem in immortqlemvitam : incorruptum1 Maria dicatur a nobis? Vtraque, unum qui-
genilrix
autem eum et immorlalemet immutabilemefficiens,in dem natura, alterum autem relatione : Iwminis enitn
ceelumduxit.
genilrix natura, quia homo eral el in venlre Mariw ,
Vigilii responsio. qui et processit inde; Dei autem genitrix, quia Deits
In suprascripto quadragesiino primo capitulo di- erat in homine nato; non iu illo circumscriplus
citur, quod solvens mortis dolores, liberavit Chri- secundum naluram, sed quod in eo erat affeciu vo-
stum ineffabilibus illis vinculis, et de morte resusci- luntatis.
tans transtulerit quidem ad immortalem vitam, in- Vigilii responsio.
corruptum autem eum et immorlalem et immutabi- In suprascripto quadragesimo quarto capitulo di-
lem efliciens, in ccelum eduxerit: per quae omnia1 D cilur : Cum ergo interrogent: Hominis genitrix, an
verba declaratur nudum homincm esse Jesum Chri- Dei Maria dicatur, quasi ex respondenlis
genitrix
stum. Qui ergo ita sapit, docet, crcdit, aut praedicat,>
persona dicitur, utraque dici, et adjungitur : Ununi
analhema sit.
quidem natura rei, alterum autem relatione; et ad-
TIIEODORI CAPITULUM XLII. ditur : Hominis enini genitrix natura, quia homo
Christum juslificatum et immaculatum faclum se- erat et in ventre Mariac,qui et processit inde : Dei
cundumvirtutemsancti Spirilus [sicut bealus Aposto- autem genitrix, quia Deus erat in homine nato : et
lus modo quidem dicit: Quod juslilicatus est in Spi- adjicitur: Non ille circumscriplussecundum naluram,
ritu (// Tim. 111);modo vero : Quod per Spirilumn sed quod in eo erat affectu voluntatis. Quaeverba
oelernum immaculatum se obtulit Deo (Hebr. ix) ] ilem ct unum hominem Christum, et duos filiosbeata;
mori quidem fecit secundum legemhominum,ut pote e Marioederaonstrant. Quod qui ita sapit, docet, crc-
aulem impeccabilemvirlute sancti Spiritus factum re- dit aut praedicat, et non Deum verbum, qui ante
suscitavit de moriuis, et ad vilam consliluit meliorem, i, omnia sacculaex Patre ineffabiliternatus est, eumdem
immutabilem quidetn anitna cogitationibus,incorrup- ex sancta Virgine Maria (sicut in primo capitulo
tum autemel inditsolutum ex carne faciens. diximus)per secundam nativilatem suam incaruatura
 93 EPISTOL43 ET DECRETA. 94
et natum nnum iu utraque natura inconfusa insepa- A quod dicit Apostolus, Qui multos filios ad gloriam
rabilique cognoscit, anathema sit. adduxerat (Hebr. n, 10), exponendo dicitur, quod
THEODORI CAPITULUM XLV. assumptum liominem caeteris connumeret sanctus
" Gralia filius qui rx Maria est homo, natura au- Apostolus, eo quod similiter gratiam filiationis acce-
iem Deus Verbum: quod autem secundum gratiam, perit, sola deitate naturalem liiiationem possidente :
non natura, et quod secundum naluram, non graiia, quae quidem verba, sicut superius dictum est, duos
non duo fiiii; sufficiat corpori, quod ex nobis est se- introducunt lilios, id est ununi per gratiain, alterum
cundumqraliam filiatio, gloria et immortalitas : quia per naturam. Quod qui ita sapit, docet, credit aut
anathema sit.
templum Dei Verbi factum est, non supra naturam procdicat,
etevelur: et Deus Verbumpro debila a nobis gratiarum, THEODORl CAPITULUM XLVIII.
actionenon injurietur : et qua est injuria componere Sed ad hoc dicunt, quod Jesus twmen salvatorem
eum cutn corpore, et putare indigere corporis ad per- significat. Salvator autem si dicitur, quomodo ille
fectamfiliationem! nec ipse Deus Verbumvultse Da- homo dicatur? obliti qnod Jesus dicebatur eliam filius
vid filium esse, sed Dominum; corpus autem hoc i o- Nave : et quod mirandum est', quia non sit voca-
cari David filium non solumnon invidit, sed et propter lus forluilo in generalione, sed transnominatus a
" Moyse. Certum autem est
hocadfuit. quod non hoc imponere ho-
mini patiebatur, si divinam naturam omnimodo signi-
Vigilii responsio.
In suprascripto quadragesimo quinto capitulo di- ficabut.
citur, quia per gratiam sit filius qui ex Maria natus; Vigilii responsio.
esthomo,natura autem Deus Verbum : et quasi ra- In suprascripto quadragesimo octavo capitulo de
tiocinatur dicendo : Quod gratia, non natura, et quod[ nomineJesu, quod salvatorem significat, argunien-
natura, non gratia; et adjungitur : Sufficit corporii tando negatur, et dicitur : Quia si salvator divinam
quod ex nobis est secundum gratiam filiatio, et nonL naturam significaret, nunquam tale nomen homini
supra naturam elevetur, et Deus Verbum pro debila( imponerctur. Quibus verbis absolute et purus homo
a nobis gratiarum actione non injurietur ; quaeverbat Christus ostenditur, et duoe personoc intelligun-
nudum hominem ex Virgine Maria significant,, tur. Quoe qui ita sapit, credit aut praedicat, ana-
qui per gratiam appelletur Filius Dei. Qui ergo> thema sit.
haec ita sapit, docet, credit aut praedicat, ana- THEODORl CAPITULUM XLIX.
thema sit. Itaque non solum Filium ipsum vocat a Deo Verbo
THEODORI CAPITULUM XLVI. p£ separans, sed etiam secundumrationem filiationis com-
b Quandoeritqumstiodenalivilatibus secundumnahi- municans cmteris participibus filialionis convincitur:
ram, ne Marim filius Verbum Dei existimetur, morta- quoniam gratia et ipse parliceps fuit filialionis, non
les enim mortales generanl secundum nuturam, ett naluraliter ex Patre nalus, habens tamen ad caleros
corpussimiie sibi : et duas nativitates Deus Verbumi excellenliam, qui unilate ad ipsum filiationem pos-
tion sustinuit, unam quidem ante sacula, alteram vero> sidet, quod ei firmiorem ipsius rei donat participa-
in posterioribus temporibus. tionem.
Vigilii responsio. Vigilii responsio.
In supradicto quadragesimo sexto capitulo dicitur,, In suprascripto quadragesimo nono capitulo dici-
ut Mariae iilius Deus Verbum non existimetur, ad- lur, quia Christus per gratiam particeps fuit filiatio-
jiciendo : Quia mortalis morlalem generat secuu- nis, habens tamen ad caeteros excelleiitiam, quod ei
dum naturam, el corpus siinile sibi. Quoe verbai firmior ipsins rei donata fuerit participatio. Quod
et purum hominem de sancta Virgine Maria signi- qui ita sapit, docet, credit aut proedicat, et non ma-
iicant, et duos filios introducunt. Qui ergo ita sapit,, gis Deus Verbum cum assumpta came untis atque
docel, credit aut praedicat, anathema sit. idem Dominus Jesus Chrislus et verus Filius Dei et
THEODORI CAPITULUM XLVH. TJ idem ipse verus Filius hominis intelligitur et credilur,
D
Ergo jam cessabunt ab impudente pugna, desistenl, anathema sit.
autema vana contentione,erubescenlesevidenliampra- THEODORI CAPITULUM L.
dictorum : plurimos enim dicunt filios in gtoriam du- Homo Jesus similiter omnibus hominibus, nihit
centes. Ecce igitur in filiationis ralione Apostolus ap- differens connaturalibus hominibus quam quod ipsi
paret (I Tim. m), assumptumhominemcateris connu- gratiam dedit; gratia autem dala naluram non mulat;
merans , non secundum quod tllis [!7/i«s]filiationisi sed post mortis deslructionemdonavitei Deus nomen
particeps est, sed secundum quod simililer gralia filia- super omne nomen.
tionem assumpsit, deilate sola naturalem filialionem<
Vigilii responsio.
possidente. In suprascripto quinquagesimo capilulo dicitur,
Vigilii responsio. quod homo Jesus nihil differat ab omnibus connatu-
In suprascripto quadragesimo septimo capitulo idI ralibus hominibus, nisi quod ei gratiam dedit: quae

» Ut in Concil. V, collat. 4 ct 5. •>Ut in Concil. V, collat. 5.

95 VIGILIIPAP/E 90
verba Dominum nostrum Jesum Christum velut. Apotestatem. Si quis ergo hoecita sapit, docet, crc-
Hnumde justis hominibus faciunt aestimari, qui non dit aut praedicat, analhema sit.
deitate sua excelsus intelligatur, sed gratia aliquid THF.ODORI CAPITULUM LIV.
amplius quam caeteri homines asseratur adeptus. Consonantiaet Aposlolus dicii.: Et manifeste ma-
Quod si quis ita sapit, docet, credit aut prcedicat, gnum est pietatis mysterium, quod manifestatum est
analhema sit. in carne, justificatum est in Spiritu (/ Tim. m),
THEODORI CAFITULUM II. justificatum esse in Spiritu dicens ipsum, sive quod
Sed tnei fratres, qui ejusdem mihi matris sunt filii ante baplisma cumsubtilitate compelentelegem custo-
dicunt mihi. Non separa hominemel Deum, sed unum divit, sive quod etiam posl iiiud gralim conversatio-
eumdemquedic hominem,dicens: Dico connaturalem nem cooperalioneSpirilus cum magna complevitsub-
tnihi, dico Deum. Si dicam connaturalem Deo, dico : tilitate.
Quomodohomoet Deusunum sunt ? Nunquid una na- Vigitii responsio.
tura hominiset Dei, domini el servi, factoris et factu- In suprascripto quinquagesimo quarlo capitulo id
rm ? Ilomo homini consubstantialisest, Deus autem quod Apostolusdicit: Quodmanifestatumesl in car-
Deo consubstanlialis est : quomodo igitur homo et ne, justificatum est in Spirilu, Christus justifica-
Deus unus per unitatem esse polest: qui salvificatur, B J tus esse asseritur, sive quod ante baplismum cum
qui salvificat, et qui ante smcula, et qui ex Maria ap- subtiiitate competenti legem custodivit, sive quod
paruil ? etiam post illud gratiae conversationemcooperatione
Vigiliiresponsio. Spiritus cum magna sublilitate complcverit. Quae
verba quia item purum hominera Christum juslifi-
In suprascripto quinquagesimo primo capitulo ne-
dici catione eguisse demonstrat, si quis ila sapit, docet,
gatur quod unus idemque possit Deus et homo
dicendo : Quomodohomo et Deus unus per unitatem credit aut praedicat, et non magis ipsum ut verum
esse potest, qui salvificat, et qui salvificatur, qui Deum consubstantialem Patri et Spiritui sancto
ante saecula est, et qui ex Maria apparuit? Quae justificare impios per fidem credit, anathema sil.
verba duas introducunt in Christo personas. Si quis THGODORI CAPITULUM LV.
igitur ita sapit, docet, credit aut pracdicat, anathe- Idem hoc dicimusjusle et de Domino, quod Deus
ma sit. terbum sciens ejus virtutem, et secundumprwscien-
THEODORI CAPITULUM LII. tiam stalim in ipso initio complasmationiscohubitare
Beneintulit: Namque et ego homo sum (Matth. bene votuit,et uniens eum sibi affeetuvoluntalis, ma-
ut pote gratia
vm), ut dicat: Nihil mirandumsi hoc potes cumsis jorem quamdam prastabal gratiam,
homo accipiens a Deo: quoniam et ego cum hoc sim, C qum in eum esl, et in omneshominesdividenda. Vnde
et circa bona voluntatemintegram ei cuslodiebat.Non
aecipio obedienles, semel habens jubendi polestatem
enim hoc dicemus, quod ilte liomovolunlatemhabebal
propter datoris indulgenliam.
THEODORI CAPITULUM LIII. nutlam, sed quod volebatquidem bonum, magis aulem
ei vohmlarie plurimum aderat et boni desiderium,cl
Quapropter et nec incongruum est et te, accepta contrarii odium : conservabalur vero a divina gratin
ista a Deo poteslate, verbosolo jubenlem abigerepas- illi voluntas inlegra ab initio, Deo qualis erit subtili-
siones, nec enim tanquam Filio Dei, et ante universam ter scienle, qui et ad confirmandumeum magnam illi
creaturam existenli, et creatori eorum qum sunt ac- cooperationemhabitatione sua praslabat pro omnium
cessitcenturio. nostrum salule : unde nec injustum dicat aliquis esse,
Vigilii responsio. quod prater omnes pracipuum aliquid dalum esl illi
In suprascriptis quinquagesimo secundo et quin- homini, qui a Dominoassumptus est.
quagesimo tertio capitulis dicitur, quia Christo di- Vigiliiresponsio.
xerit centurio, nihil mirandum esse si hoc potes, In suprascripto quinquagesimo quinto capitulo
cum sis homo accipiens a Deo : quoniam et ego cum . dicitur quia Deus verbum secundum praescientiam
hoc sim, accipio obedienles, semel habens jubendi D sciens hominis Christi virtulem, initio coraplasma-
potestatem propter datoris indulgentiam. Et quam- tionis sfatim inhabitare in ipso bene voluerit, et
vis ex eo quod sequitur, centurionem non tanquam uniens eum sibi affectu voluntatis majorem qnam-
Filium Dei adiisse, qui universam condiderit crea- dam ei praestabatgratiam. Ex quibus vcrbis, et ex
turam ; videalur quidem esse coniiteri eum esse Fi- aliis quae sequuntur, duacevidenter inducuntur esse
lium Dei et creaturoelotius opificem. Tamen quia personx, et quia Filius Dei in iilio hominis per affe-
nec de centurionis intellectu bene existimavit, cujus ctum et gratiam et relationem habitare videatur. Si
Dominusfidem non laudaret dicendo : Non inveni quis ergo haecita sapit, docet, credit aut praedicat,
tantam fidem in Israel (Ibidem), nisi sciret eum in- et non unum eumdemque Christum in duabus per-
tellexisse quia Deus : et ex his et superioribus capi- fectis et individuis inconfusisque agnoscit et credit
tulis et aliis diclis jam non per unitatem subsislen- naturis, analhema sit.
tiae, sed per gratiam dicilur Christus esse Filius Dei, THEODORI CAPITULUM LVI.
et ex eo Christus purus homo videtur induci, qui Nam ratiottulis quidem proprium esl discretio bo-
pro merito suo acciperet >per datoris indulgenliam norum et malorum : cum vero non sint contraria,
97 EPISTOL^ ET DECRETA. 98
non erat ei pottibile aliquid discernere primum: igi- A fi duci meliora : et adjicitur: Quia si slatim ab inilio
tur in his qua creata sunt magnam contrarietatem immortales nos fecisset et Jmmutabiles, nullam dif-
fecit. ferentiam ad irrationabilia haberemus, proprium ne-
scientes bonum. Quibus verbis primum contra regu-
Vigitiiresponsio.
In suprascripto quinquagesimo sexto capilulo di- lam fidei Deusasseritur tanquam nobis utile intro-
citur, rationalis proprium esse discretionem bono- duxisse peccatum. Secundo cum omnia ralionabilia
rum et malorum ; et post pauca sequitur : Primum complectitur, hoc eliam de angelis et de universa
igitur in his quoecreata sunt magnam contrarietatem coelesti militia, quaeratione est praedita, lacit in-
fecit. Quaeverba si ea intentione dicantur, ut mali telligi. Tertio quia illud, quod diabolus ad deci-
natura sicut et boni introducatur, analbema sit. piendum primis hominibus persuaserit, quia, si de
ligno prohibito manducarent sicul dii " scientes bo-
THEODORI CAPITULUM LVII.
num et malum, beneficii loco asseritur profuisse.
Quoniam autemnon obaudit Adam, deiudesubditus
si ita sapit, docet, credit aut praedicat,
esl morli : et faclus est hoc propter inobedientiam, Quae quis
anathema sit.
quod et citra inobedientiam propter utilitatem no-
stram a Creatorefaclum est, edoclisumus omnespec- THEODORI CAPITULIJM LIX.
B Necesseest autem omniasimul
calum. ralionabilia, invisi-
bilia dico, et nos ipsos,quibusmorlale quidemest cor-
Vigilii responsio.
In suprascripto quinquagesimo septimo capitulo pus, anima autem per omnia ejusdemgeneris invisibi-
dicitur, quia etsi non fuisset Adam inobediens, ta- libus \Forle immortalis cum eisdem invisibilibus]et
men propter utilitatem hominum a Creatore factum^ rationabilibussubstanliis, hic quidemprmsentemmu-
esse, et edoctos nos esse peccatum : quod absit utt tabilitalem pati, ut oplimaerudiamurdoctrina religio-
catholica fides credat, a Deo nos, ut peccatores. silatis, et ad benevolenliamconstiluamur.
efficeremur, doceri potuisse peccatum. Si quis ergot Vigilii responsio.
hoc ila sapit, docet aut pracdicat; et non magisi In suprascripto quinquagesimonono capitulo di-
prohibenle Deo, primi hominis culpa introduclumi citur : Necesse est omnia simul ralionabilia, invisi-
fatelur esse peccatum, et justo Dei judicio eunr" r bilia, et nos ipsos, quibus mortale quidem est cor-
atque ejus progeniem propter inobedientiam suaml pus, anima autem per omnia ejusdem generis invi-
mortis subiisse supplicium, analhema sit. sibilibus et ralionabilibus substantiis, hic quidem
THEODORI CAPITULUH LVIII. praesentemmutationem pati, ut optima erudiamur
Nec igitur mortem non sponte et prater judiciumt .** _ doctrina religiositatis, et ad benevolentiam consti-
suumintulit hominibus,nec peccatoaditumad nullamj tuamur. Quibus verbis si angeli lucis, et universae
ulilitatem dedit: necenim hoc fieri, nolenleipso, noni ccelestes invisibilesque virtules sic mutabilitati hac-
poterat: sed quoniam sciebatutile esse nobis , tnagiss tenus subjacere, sicut bumanaeanimae asseruntur,
aulem omnibusrationubilibus prius quidemmalorum j anathema sil.
et deteriorumfieri aditum, postea autem deleri quidem i THEODORI CAPITULUM LX.
hmc; inlroduciautem meliora : ideo in duosslaluss Nam sciebat quidem quod peccabunt omninwdo,
divisitDeus crealuram, prasentem, et futurum; ini concedebatvero hoc fieri, expedire eis cognoscens,
islo quidem ad immortalilatem et immutabilitatem i quoniameral impossibileeum, qui cum feceril non ex-
omnia adduclurus, in prasenti vero ereaturam inti slantes, el tantorum qttidemdemonstraverit dominos,
mortemet mulabilitalem interim dimittens. Nam si- tanta vero bona proposuerit,ut eis fruanlur, nec pro-
quidemstatim ab initio immortalesnos fecerit et im- hibere peccatiadilum, si expedireeis hoc cognosceret.
mnlabiles,nullam differenliamad irrqlionqbiliq hube- Sed enim non erat possibilenos aliter discere pecca-
remus, proprium nescienlesbonum. lgnorantes enim n tum, el passionummolestias, et deteriora, el nostram
mutabililatem, immutabilitatis ignorabamus bonum;; infirmilalem in his demonslrandam,ad ostendendam
nescientestnorlem, immorlalilalis lucrum nescieba- - rj magniiudinemimmutabilitatis, quam postea nobises-
mus ; ignorantes corruptionem, non laudabamusni- set donalurus, nisi sic ab inilio hmc fuissent a Deo
corruptionem; nescienles passionum gravamen, im- dispensala, ut collatione et experimenloinfinitorum
possibililatemnonmirabamur (compendiosedicam, nee malorum, bonorumpossemusscire magniludinem,et
longum sermonemfaciqm); nescientes malorumex- hujus gratia, ut pote profuturumnobis, peccqlumin-
perimentum, bonorum illorum non poterqmusscien- trqre dimitlens, magnum in ejus bello auxilium in-
liam mereri. venit.
Vigiliiresponsio. Vigiliiresponsio.
In suprascripto quinquagesimo octavo capitulo » In suprascriplo sexagesimo capitulo dicilur quia
dicitur, ideo Deum dedisse peccato aditum, quiaa Deussciens hominempeccaturum, ideo peccare per-
utile ho.c sciebat esse nobis, magis autem omnibus s miserit, quia hoc ei noverat expedire, et propterea
rationabilibus,ut prius videlicetmalis et deterioribus
s non prohibuisse peccati aditum, quia sic ab initio a
rebus fieret aditus, postea aulem his deletis intro- i- Deo fuerit dispensatum,ut collatione et experimento
« Forle, etsent sicvt dii. HARDUINUS. .... .,-:
99 VlGlLII PAPJE 100
infinitorum malorum, bonorum possemus scire ma- A nomen fuisse delalum, sua providenlia ecclesiasti-
gniludinem, et hujus rei gratia, ut pote profuturum cam moderalionem circa mortuum sapientia sacer-
nobis, peccatum intrare dimitteus, magnum in ejus dotali servantem, noluisse nomen ejus, ne monu-
peccati bello auxilium invenerit homo. Quae verba meutis quidem synodalibus, propter regulam qux de
quoniam aliena sunt a sensu divinae Scripturae, ut mortuis in sacerdotio servanda est, contineri. Quo-
dicatur, quia peccalum a Deo pro utilitate nobis in- modo autem hoc quod supra dixit beatus Cyrillus
troductum sit. Si quis ita sapit, docet, credit aut dispensative factum, ut minime anathemali nomen
proedicat, anathema sit. Sancta enim catholica Ec- viri subjicere voluisset intelligi, ad ecclesiasticam
clesia hoc certum tenet et credit, quia Deus et pro- regulam porrigendum, in eadem epistola sua subter
hibuerit a peccato primum hominem, et per inobe- adjecit, dicens : Sed jusle audient, tametsi nolint,
dientiam peccatum punierit justo supplicio; sed qui hujusmodi causas prxbent. Obliviscimini vos
bene ulens etiam malis nostris, singulari nos reme- ipsos, quando adversus cincres arcus extenditis : non
dio, per unigeniti Filii sui incarnationem, passio- enim superest qui apud eos inscriptus est: et me
nem, mortem, et resurrectionem, hoc est Domini nullus culpet in haec verba progressum, sed cedant
nostri Jesu Christi, ab omnium peccatorum nexibus yalde, nimirum praedecessori.
liberavh. JJ Grave est enim insultare defunctis, vel si laici
His igivur competenter et per orthodoxaefidei re- fuerint, nedum illis qui in episcopatu hanc vitam
ctitudinem apostolicoesententiae auctoritate damna- deposuerunt. Justissimum enim apparet prutfenlibus
tis, constituimus, ut ex omnibus istis, quae nos Pa- viris cedere praescienti, Deo scilicet, uniuscujusque
trum statulis alque traditionibus inhaerentes apcsto- volunlafem; et cognoscenti qualiscunque quisque
lica auctoritate damnavimus, nulla injuriandi praece- futurus sit. Beatum quineliam Proclum hujus regix
dentes Patres vel doctores Ecclesiac (quae procul civitalis anlislitem ita memorati Joannis Antiocheni
dubio scandala sacrosanctae Ecclesioesuscilat) proe- episcopi similiter constat respondisse rescriptis, di-
beatur occasio : anathematizantes omnem ad ordines centem inter alia : Quando enim scripsi tuoe sancti-
ecclesiasticos pertinentem, qui Patribus atque docto- tati, oportere aut Theodorum, aut alios quosdam,
ribus Ecclesiaecontumeliam ex suprascriptis impie- qui pridein defuncti sunt, anathemati subdi, aut no-
tatibus quodammodo ascribere vel irrogare voluerit. minalim alicujus feci mentionem? et post pauca. Et
Et quoniam proefata dogmata, quoe secundura intel- illa capilula quaesubjecta sunt repuli, ut pote subti-
lectum de his expositum anathemati atque damna- litatem non habentia pielalis : neque aulem de Theo-
tioni subjecimus in eo volumine quod nobis per fra- doro, neque de alio quoquam qui jam defuncli sunt
trem nostrum Benignum episcopum nuper a pietate C scripsi, Deo amantissirai, aut ut anathematizaretur,
vestra transmissum sub Theodori Mopsuesteni epi- aut ut abdicetur. Sed neque charissimus Theodotus,
scopi perhibentur nomine praenolata; ad hoc sollici- qui a nobis directus est, diaconus talia mandala sus-
tudinis nostrae animum consequenter admonuimus, cepil. Item ipse beatus Proclus iu epistola ad Maxi-
ut si quid de persona vel nomine memorati Theodori mum diaconum post alia ita dicit: Quomodo igitur
apudPalres quaesitum sit, velsiqua super ejus no- per litteras didici nunc, quia Theodori Mopsucsteni,
mine ab eis regulariter fuerint conslituta sive dispo- et aliorum quorumdam nomina prxposita sunt capi-
sila, diligentissima indagatione quacrere curareinus. tulis ad anathematizandum, cum illi ad Deum jam
Et haecinvestigantes advertimus beataerecordationis migraverint: et eos qui jam vitam reliquerunt su-
Cyrillum Alexandrinoecivitatis antistitem de persona pervacuum est injuriari post morlem, quos nec vivos
jam mortui Theodori episcopi Joanni reverendaeme- aliquando culpavimus. Et posl pauca : Post subscri-
moriae Antiochenaecivitalis episcopo, vel Orientali ptionem aulem tomi, et post abjectionem capitulo-
synodo ad ejus litteras rescribentem, inter alia ita rum, quae cujus sint ignoramus, continuo praepara
tradidisse: Quaeprolata est in sancta synodo Ephe- diaconum Thcodorum venire ad regiara eivitatem.
sina definitio, veluti a Theodoro disposita, sicut of- Perpendat ergo pietatis vestraesapientia singularis,
ferentes dicebant, nihil habens sanum, evacuavit D quia Proclus eruditissimus sacerJotum, et non longe
quidem eam sancta synodus veluli perversarum ple- a Theodori Mopsuesteni vita repertus, mala quacli-
nam intelligentiarum, condemnans item eos qui sic benter damnaverat cujus essent se jam tunc profcs-
sapiunt. Dispensatimvero "mentionemviri non fecit, sus est ignorare. Sed neque in sanclo ac venerando
neque eum nominatim anathemati subdidit, neque Chalcedonensi concilio aliquid de saepius designati
alios. Ipsam vero synodum Ephesinam primam solli- Mopsuesteni Tbeodori cpiscopi nomine invenimus
cite recensentes, nihil de Theodori Mopsuesteniper- statutum vel dictum esse contrarium, dum in rela-
sona referre comperiraus, sed symbolum, quod Cha- tione, quam eadem veneranda synoduspix memorix
risius presbyter illic prodidit, magis quia ab Athana- Marcianotunc imperatori transmisit, quam vos quo-
sio et Photio, qui tunc temporis haeretico Nestorio que vestris legibus, dum orthodoxa professioneunum
adhaerebant, per Antonium et Jacobum nomina tan- de sancta Trinitate ChristuraDeum ac Dominumno-
lum presbyterorum habenles ad Philadelphiorum strum confitendum astruitis, ad lestimonium Iauda-
ecclesias fuerit destinatum : ex quo claret beatum biliter adduxistis, lilterae Antiocheni Joannis cum
Cyrillum hoc quod per litteras profiletur a prolato- Orientali synodo ad Theodosiumtuuc piissimx rc-
ribus scilicet symbolijam defuncti Theodori episcopi cordationis principem destinatse venerabililer nie-
101 EPISTOL/E ET DECRETA. 102
morentur, quibus Mopsuesteni Tbeodori episcopi A tus Joannes Apostolus in Apocalypsi dicit, scripsisse
persona, ne post mortem damnari deberet, excu- asseritur, in quibus Judaicum intellectum habuisse
salur. narratur. Post cujus mortem, cum ad Dionysium
Post haecamplioricurarjrospeximus, si quidinhis Alexandrix episcopumpervenisset, quod tota ^Egy-
qui jam defuncti sunl, et minime reperiuntur in vita ptus ipsos libros, quos Neposreliquerat, veluti mag-
danmali, etiam sanctaerecordationis prxdecessores num aliquod et occultum mysterium se habere pu-
nostri decreverint. Quibusinspectis, agnovimusquod taret: et pergens ad euin locum (in Arsinoite enim
hujus cautelae providentixque formara veneranda quxslionem ipsam motam fuisserefert) scribensque
prxdecessorum nostrorum sedis apostolicx prxsulura destruxit eosdem libros atque evertit : Nepotem
constitula nobis apertissime tradiderunt. Nam bea- vero qui eos scripserat, propler hoc maxime quia
tissimus papa Leo ad Theodorum episcopum Foro- jam defunclus fuerat, nulla sit aggressus injuria.Quae
juliensem post alia ita dicit : Non necesse est nos si quis latius agnoscere velit in memorato septinjo
eorum qui sic obierunt merila actusque discurrere; bistorix ejusdem Eusebii libro reperiet.
cum Dominus Deus noster, cujus judicia nequeunt Quibus omnibus diligenter inspectis, quia licet di-
comprehendi, quod sacerdotale mysterium implere verso Patres nostri verborura modo, unius tamen
non poterat, sux justitix reservavit. Item beatus gj duclu intelligenliae,disserentes, illxsas sacerdotum
Gelasius papa in epislola quam ad episcopos Darda- in pace ecclesiasticadefunctorumservaverepersonas,
nix de causa Acacii scripsit, post alia ita dicit: Qui idemque regulariter apostolicx sedis quae-supra dixi-
postquam in collegium recidens pravitatis, jure me- mus definiunt constituta : Nulli licere noviter aliquid
ruit ab apostolicacommunione secludi, in hac autemi de mortuorum judicare personis : sed in hoc'relin-
persistens damnatione defunctus est, absolulionem, qui, in quo unumquemque dies supremus invenit, et
quam supersles nec quxsivit omnino, nec meruit,, specialiter de Theodori Mopsuesteni nomine, quid
mortuus jam non potest impetrare. Siquidem ipsisi sancti Patres nostri disposuerint, superius evidenter
aposlolis Christi voce delegatum est: Qua ligaveritisi expressum est : eum nostra non audemus damnare
super terram, el qumsolverilis super terram (Malth. sentenlia, sed nec ab alio quopiam condemnari con-
xvm). Cxterum jam de co qui in divino est judicioi cedimus: absit tamen ut suprascripta capilula dog-
constitutusnobis fas aliud decernere non esl, prxter matum, qux secundum subjectos intelligentix sen-
id in quo eum dies supremus invenit. sus a nobis constat esse daranata, vel quxcuuque
0 Item raemoratus beatx recordationis papa Gela- dicta cujuslibet sine nomine prxnotata, evangelicis
sius in gestis b synodalibusde Miseni episcopi Cu- tamen et apostolicis, ac quatuor synodorum, Nicx-
mani arr.olutione confectis, hoc evidenter edocuit,, p, nx, Constanlinopolitanx, Ephesinae primx, atque
dicens : Totum quod supra facultatis est modulum,, Chalcedonensis, et apostolicaesedis non congruentia
divino judicio relinquamus : non autem nobis pote- consonaque doctrinis, non solum sensu, sed vel
runt impularc, cur prxvaricationis offensam viventi- - etiam aure patiamur admittere.
bus remittainus; quod Ecclesix, Deo largienle, pos- De scriptis vero quaesub viri venerabilis Theodo-
sibile est: nec nos jam mortuis veniam prxstare de- reti quondam episcopi nomine proferunlur, miramur
poscant: quod nobis non esse possibile manifestum a primum, cur necesse sit ejus sacerdotis nomine in
esl; quia cum dictum sit: Qumligaveritiset solveritiss obtrectationem quidquamcujuslibet studio devocari:
tuper terram, hos, quos super terram jam non esse e qui ante centum et ampliusannos in sanctx ac vene-
constat, non humano, sed suo Deusjudicio reserva- i- randx Chalcedonensis synodijudicio constitutussine
is aliqua cunctalione subscripsit, et beatissimi papx
vit: nec audet Ecclesia sibimet vindicare, quod ipsis
apostolis conspicit non fuisseconcessum: quia alia a Leonis epistolis prona devotione consensit. Dehinc
esl causa superstilum, alia defunctorum. llanc au- i- cura existerent tunc Dioscorus et ./Egyptii episcopi,
tem regulam et in sanctorum Joannis Constantino- >- qui eum dicerent sanctum Cyrillum anathematizasse,
politani episcopi,quem Chrysostomumvocant, atque * et eumdem Theodoretum etiam hxreticum esse, ta-
Flaviani ejusdem civitatis cpiscopi, veneranda me- '- .. men sancli Patres nostri hxc audientes, diligentis-
t- sirae eodem Theodoreto posthac examinatione dis-
raoria constat esseservatam, qui licet violenter ex-
ciusi sunt, non tamen pro damnatis sunt habiti, eo o cusso, et prxsente a proesentibus inquisito, nibil
quod semper inviolatam eorum communionem Ro- >- aliud ab eo exegissenoscuntur, nisi ut statim Nesto-
mani pontilicesservaverunt, nec abscindi ab Eccle- i- rium ejusque impia dogmata anathematizaret atque
sia dici potuerunt vel poterunt, quos sibi inconvulse
>e damnaret, hoc sibi tanlummodosufficerejudicantes,
unitos apostolicajudicavit auctoritas. quod ille coram universo concilio faciens, Nestorium
In Eusebii etiam cognomenlo Pamphili Hislorix x cum dogmatibus suis, universisPatribns audientibus,
Ubro scptimolegilur, Dionysium Alexandrinx civi- i- clara voce damnavit. Ex quo evidenter apparet, quia
tatis episcopum, qui longe ante fuerai, deNepote te quidquid sit vel fuerit sub cujuslibetprolatumnomine,
quodam episcopo^Egyptiita fecisse : hic enim Nepos )s quod impii Nestorii videatur concordare dogmatibus,
episcopusde mille annis, quibus post priinam resur-
r- hoc tunc in illo sancto concilio a viro venerabili
rectionem sanctoscum Christo regnaturos esse bea- i- Theodoreto fueril sine dubitatione damnatum: et sit
fl Videet Facund: lib. conira Mocian. b Ex Concil. Rom. sub Gelasio an. 495. HARD.
 103 VIGILUPAP.rE. 104
valde contrarium, et Chalcedonensis synodi judicio A . per hanc sententiam a nobis prolatam a sancta Dei
indubitabiliter inimicum, quxditm Nestoriana dog- Ecclesia aposlolica auctoritate inveniatur exclu-
mata nunc sub ejus sacerdotis nomine condemnari, sum.
qni cum sanctis Patribus eumdera impium Nestorium I. Rursus lamen hoc speciaUter dicimus : ut si
et exsecrabiiia ejus dogmala (sicut diximus) tunc quis, servata inconvertibilitate naturx divinx, non
apertissime analhematizavit. Quid enim aliud est, confiteiur Verbum carnem factum, et ex ipsa con-
mendaces aut simulantes professionem rectx fideiPa- ceptione de utero Virginis humanx naturx sibi se-
tres in sancta Chalcedonensisynodo residentes osten- cundum subsistentiam unisse principia, sed tanquara
dere, quam dicere aliquos ex eis similia sapuisse cum existenti jam homine fueril Deus Verbum ; ut
Nestorio, quorum judicio videas Nestorium ejusque per hoc non sancta Virgo vere Dei genitrix esse
dograata fuisse damnala. : credatur; sed verbo tenus appeUetur, anathema sit.
Nec illud arbitrandum est, quia sanclx memorix II. Si quis secundum subsistentiam unitatera nalu-
Cyrilli injuriis perduodecim capitulorumejus repre- rarum in Chrislo factam denegat, sed seorsum exi-
hensionein a viro venerabili Theodoreto (ut putatur) stenti homini tanquam uni justorum inhabitare Deum
ingesta beatissimi Patres nostri in sancta synodo Verbum, et non ita confitealur naturarum secundum
Chalcedonensineglexerint, sed aut (ut potc rebus de B '. subsistentiam unitatem, ul Deus Verbum cum as-
proxhno gestis cuncla prx oculis habenles) Theodo- sumpta carne una permanserit permanealque subsi-
retum nihil tale fecisse probaverunt, aut exemplum stentia sive persona, anathema sit.
ipsius sanctx memorix Cyrilli judicaverunt esse se- III. Si quis voces evangelicasel apostolicas in uno
quendum, qui post multa et gravia contra se ab Christo ita dividit, ut eliam naturaruin in ipso uni-
Orientalibus apud Ephesum scripto gesta, tempore larum divisionem introducat, analhema sit.
quo cum ipsis in concordiam remeavit, tanquam si[ IV. Si quis unum Jesum Christum verum Dei et
acta non fuissent, pacis amore, silentio dereliquit; cumdera ipsum verum hominis Filium futurorum
ut impleret utique illud apostolicum dictum, quo ignorantiam aut diei ullimi judicii habuisse dicit, et
Corinthiis scribit, dicens : Cui enim aliquid donastis, tanta scire potuisse, quanla ei deitas, quasi allcri
et ego(II Cor. n). Namet illud sancta synodus Chal- cuidam inhabitans, revelabat, anathema sit.
ccdonensis intcndisse credenda est, quia dum doctri- V. Si quis illud Aposloli, quod est in Epistola ad
nam sancti Cyrilli ex epistolis ejus in eadem synodo Hebrxos dictum, quod experimento cognovit obe-
reseratis atque receplis memoratus episcopus Theo- dienliam, et cum clamore forli et lacrymis preces
doretus ita devota mente suscepit, ut doctrinx quo- supplicatiouesque obtulit ad Deum, qui salvum illum
que ejus ad laudandam beatissimi papx Leonis epi-, 'C posset a morte facere, tanquam nudo deifate Christo
stolam testimoniis uteretur, eliamsi in eum injurias deputans, qui laboribus virtutis perfectus sit, ut ex
intulisse constaret, plenissime salisfecisse videretur, hoc duos introducere Christos vel duos filiosvidea-
illius venerabiliter ampleclendo iidem, cujus falso tur, et non unum eumdemque credit Christum Dei
fuerat suspicatus errorem. Et ideo nos nec aliquid et hominis Filium ex duabus et in duabus naluris in-
velut omissum a Patribus nostris quxrere nunc aut separabilibus indivisisque confitendum atque ado-
retractare convenit; et eos quibus sancti Cyrilli re- randum, anathemasit.
prehensio nunc placet, aut iisdem sanctis Patribus His omnibus et bujusmodi blasphemiis ita a nobis
noslris xstimant placuisse, modis omnibus refuta- abdicatis atque damnatis, hac irxsentis conslitutio-
mus. nis dispositione quam maxime providemus, ne (sicut
Hac ergo rerum veritate perpensa, slatuimus atque supra diximus) personis, qux in pace et commu-
decernimus, nihil in injuriam alque obtreclationem nione universalis Ecclesix quieverunt, sub hac dam-
probatissimi in Chalcedonensi synodo viri, hoc est nati a nobis perversi dogmalis occasione aliquid
Theodoreti episcopi Cyri, sub taxatione nominis derogetur, sed exsecrabilibus dogmatibus in Nestorio
ejus a quoquam fieri, vel proferri: sed custodita in atque Eutychete hxresiarchis , universisque eorum
omnibus personx ejus reverentia , quoccunqucscri- D sequacibus condemnatis, illis sacerdotibus qui in pace
pta , vel dogmata ejus cujuslibet a nomine prolala catholica Ecclesix (sicut dictum esl) sunt defuncti
sceleratorum Nestorii alque Eutychetis manifestan- nulla conlumelia generelur, ne inde injuriarum na-
tur erroribus consonare anathematizamus atque scatur occasio, unde polius debeat sanctorum Patrum
damnamus. Etenim satis babet, abundeque sufficere, reverentia custodiri.
debet, quod damnantes atque analhematizantes cum, De cpislola quoque venerabilis viri Ibx, quondam
Paulo Samosateno et Bonoso Nestorium, et e diverso, Edessenaecivilatis episcopi, de qua pariler inqui-
cum Yalentino atque Apollinare Eutychetem simul1 sistis, diligenti nihilominus investigatione quxsivi-
et errores eorum, aliosque hxreticos omnes cumi mus, si quid de ea priscis temporibus apud Patres
dogmatibus suis, illos quoque pariter condemnamus nostros motum, vel agitatum, sive quaesitum, seu
qui eorum impliciti et inemendabiles permanentes fuerit constitutum. Et quia Grsecx lingux (sicut cuu-
de vita praesentissxculi migraverunt. Siquidem per ctis et maxime pietati vestrx nolum est) sumus
hoc nihil perversae doctrinx relinquimus, quod noni ignari, nunc per nostros, qui ejusdem Hnguaeviden-

» Forle, ejus, aut alterius cujuslibet, HARDMNUS.

 105 EPISTOLTEET DECRETA. 106
tur habere notitiam, gesta sancti venerandique te Anon
A solum non conlradixisse, verum etiam apertis-
Chalcedouensis concilii in synodalibus codicibus di- i- simum noscuntur prxbuisse consensum.
ligentissime perquirentes, dilucide aperteque reperi- i- Propter prxdicationem fidei, per quam venerandae
mus, duabus in eadem synodo actionibus prxdicti ti recordationis Cyrillus Alexandrinus episcopus, et
viri venerabilis Ibx examinalum fuisse negolium, i, reverendissimus Joannes Antiochenus antisles, atque
ibique ex gestis apud Photium Tyri et Eustathium rn omnes Orientales episcopi per Paulum Emesenaeci-
Beryli episcopos habitis, hanc de qua quxritur, inler >r vitatis episcopum ad concordiam redierunt, quam
cxtera prolatam fuisse contra eum ab accusatoribus is Ibas quoque in eadem epistola laudans, libenter am-
ejus epistolam : cutnque consummata ipsius discepta- i- plectitur, orthodoxa est Ibx episcopi a Patribus pro-
tione negotii, a venerandis fuisset Patribus requisi-i- nunliata dictatio. Illa vero qux in ipsa Ibx sacerdotis
tum, quid de ejusdem consliluendum videretur Ibae x epistola in injuriis bealx recordationis Cyrilli per
negotio, consequenter hujusmodi processisse sen- i- errorem intelligentix dicla sunt, Patres in sancta
tentias. Cbalcedonensi synodo epistolam pronunliantes or-
Paschqsinus et Lucentius, reverendissimi episcopi, thodoxam, nullatenus receperunt: quippe qux etiam
et Bonifaciuspresbyter, tenentes locumsedis apostolica m ipse venerabilis episcopus, intellectu capitulorum
(quia missi apostolici semper in synodis prius loqui li B eJus meliore recepto, mulando refutavit, sicut inter-
et confirmare soliti sunt), perPaschasinum dixerunt: locutione venerandx memorix Eunomii Nicomedien-
Relectis chartis, agnovimus ex sentenlia reverendissi- :_ sis episcopi m eadem sancla Chalcedonensi synodo
morum episcoporum,lbam reverendissimuminnoxium residentis evidentissime declaratur; quod ita se
tpprobari : relecla enim ejus epislola agnovimuseum M habet: Eunomius episcopus Nicomedim dixit : Jam
ortlwdoxum. Et ob hoc decernimus eihonorem episco- quidem ex his qua relecla suni innoxius approbatus
patus restituendum, et Ecclesiam, a qua injusle et ,t esl beatus Ibas; in quibus etiam dicendo male culpare
absens expulsusesl, reparandam. De episcopo igitur ! visus est beatissimum Cyritlum, et in postremis recte
sanctissimoNonno, qui pro eo paulo ante factus est,, confessus illa qum culpaverat refutavit. Vnde et ego
exisiimttiioniseril venerabilisepiscopiAntiochenmEc-._ analhematizantem eum Neslorium et Eutychetem et
clesim quid oporteal de eo formari [firmari] sive ,e impia eorum dogmata, et consentientem his qua a
ttattti. sanctissimo archiepiscopoLeone scriptdsunt, etin hac
Anatolius reverendissimusarchiepiscSpusConstanli- universali synodo, dignum esse episcopalu decerno.
Nam et venerabilis memorix Juvenalis interlocutio
nopolis nova Roma dixit : Dei amanlissimorum epi- hoc idem
:
scoporum el judicum fides, ac leclio omnium horum sancto significat quod Ibas episcopus de eo quod
qua sunt subsecuta, demonstranl innoxium Ibam reve-'*-' n.Q Cyrillo capitula ejus aliter intelligendo detra-
rendissimum ab accusationibus qum illalm sunt in xerat, postea professus, quia, his ab eo explanatis et
eum: unde omnem in prasenti suspicionem ubjicio,' a se intellectis, in communionem ejus devote concur-
consentit et subscribit ei rerit, et de bis qux prius aliter intellexerat sit con-
quoniam qum nunc de fide versus;
sentenlia data est a sancto concilio, et epislola sanctis- propterea recipere eum episcopatum decre-
simi archiepiscopi Romm Leonis, et dignum eum ju- vit, ut pote quantum ad professionem fidei ortho-
dico episcopatu,el habere curam in qua pridem existe- doxum existentem, ita dicens : Qui convertuntur
bat Ecclesia. Scriplura divina suscipi jubel; quapropter et ab hmre-
ticis revertentes suscipimus. Vnde prmvideoreveren-
Maximus reverendissimus episcopus Antiochenus ls dissimum Ibam mereri
dixit: Ex iis qua modo relecta sunl, conslitui mani- clementiam, quid el senex est,
*" ul habeat episcopatusgradum, orthodoxumexistentem.
festum esse, quia ab omnibus ei itlatis reverendissimus s Quibus verbis hoc intelligitur, quod si ab hxrelicis
Ibas innocensest reperlus : ex relecto vero rescripto 0 venientes suscipimus, quomodo Ibam
est eo qui est ortho-
epistola, qum probala ab qui adversarius 14 doxus, et intellectu capitulorum beati
ejus Cyrilli hoesi-
existit, orthodoxa est ejus declarata diclatio. tans ei obloqui visus est, nunc ab eo in quo fallebatur
His igitur ita in sanctx Chalcedonensis synodi ju-- .-. .j intellectu conversum non suscipiamus, cum eum
dicio disposilioneque jacentibus, et ita vicariatumn orthodoxum constct exislere? Neque enim ortho-
sedis apostolicx venerandorum procsulum.sustinen- i- doxum existere Ibam diceret Juvenalis episcopus,
tium et cxlerorum Patrum interlocutionibus declai • nisi ex verbis epistolx ejus confessionem lidei or-
ratis, evidenter adverlimus, quod ab his qui in eadem n thodoxam comprobaret. Ut autem appareat quia in-
sancta Chalcedonensi synodo Iocum beatissimi prae- i- terlocutio Juvenalis Eunomii interloculioni concor-
decessoris noslri papx Leonis tenuisse noscuniur,•, dat, verba ipsa ex interlocutione Eunoraii nos cdo-
dictura sit : Retecta ejus epislolq qgnovimuseum esse \e cent, qux inler alia ita se habent : In quibus enim
catholicum; ct ab Analolio Constantinopolitano di- i- dicendomale culpare visus est beatissimum Cyrillum,
ctuiu sit : Leclio omnium qum sunt subsecuta demon- i- in postremis recte confessus,illa qua culpaverat, refu-
strat innoxium Ibam reverendissimumab his qua inn tavit. Ex quibus verbis evidenter declaralur, in Iba
eum accusaloresintulerant; a Maximovero Antioche- !- episcopo nihil de confessione fidei reprehensum,
ho dictum sit : Ex relecto scripto epistola quod perla- i-< quam constat esse laudatam; sed eumdem Ibam
tum est ab adversario ejus, catholicaest ejus dectarata ',a quod fallente intelligentia de bealo Cyrilto male sen-
dictalio: auorum interlocuJionibus cxleri episcopi ii serat refulasse.
PATROL. LXIX. *,
!07 VIGILIIPAPJE 108
Nam idem venerabilis episcopus Ibas ex ipsis A sententia condemnavit, destruens Ephesinam secun-
gestis prxcedentibus, sicut Photii et Euslathii sen- dam, primamque confirmans.
tentia continet, apertissime perhibetur habere se et Et quia nobis de Ezechielis propnetx verbis obji-
recipere omnia qux in Ephesina prinia synodo gesta citur illud, quod ad sacerdotes Jerusalem malum a
sunt, et xqua judicare qux in Nicxa sunt conslituta, bono non discernentes ex persona Domini dicebat :
et nullam differenliamarbitrari ejus ad alia, et nimis Sacerdotes ejus spernenleslegem meam coinquinave-
ejus sanclitatera se laudasse pronunlians, quod prone runt sancta mea; inler sanctumet poltutum non dis-
Ibas sapuerit curare cos qui vel suspicione, vel alio tinguebant, et inter mediummundiet immundi non
aliquo modo ejus Ixderent opinionem doctrinx : secernebanl(Ezech. xxn). Debet vestra pielas paritcr
nam et post explanalionem duodecim capilulorum nobiscum ct universorum corda fidelium ex his ver-
beati Cyrilli factam, et intellcctum ejus sibi quem bis advertere, ideo non audere Chalcedonensissy-
sanctus Cyrillus in ipsis capitulis habuit declaratum, nodi retraclare judicium, ne ibidem considentibus
et orthodoxum eum se cum omnibus Orientalibus sacerdotibus ista ( quod absit) ab hxrelicorum insi-
episcopis habuisse, et in communione ipsius usque diis macula inuratur : ut eos inter sanctuni et pollu-
ad exitum permansisse professus est. Ex quo appa- tum, et inler medium mundi et immundi non po-
ret eumdem Ibam, et priusquam quodecim capitula B tuisse discernere criminetitur, si nos mojo causas
beati Cyrilli intelligeret, et ctim in eis suspicaretur ejusdem sanctx synodi cum consensu sedis aposlo-
unam Christi prxdicari naturam, orthodoxo sensu licx judicio terminatas, sub qualibet occasionevide-
quod male dictum existimaverat reprobasse, et post rint retraclare. Propterea ergo disciplinam atque
explanationemeorumdem orthodoxo sensu quaerecle judicium sanctorum Patrum nos in omnibus conser-
dicta cognoverat venerabiliter suscepisse. vantes, et rerum omnium dispositionem secundum
Sed et illud indubitanter cunctorum fidelium men- eam quam reddimus rationem ex Chalcedonensissy-
tibus palet, quod magis in Ephesina secunda hxre- nodi judicio declaratam cum salis apertissima luceat
tico inteUectu Dioscorus cum Eutychele beato Cy- veritate, ex verbis epistolx viri venerabilis Ibx re-
rillo ct primo Ephesino concilio contumelias irro- ctissimoac piissimo intellectu perspectis, et ex gestis
garint, qui crediderunt sanctum Cyrillum unam na- apud Photium et Eustathium habitis, et ex ipsius
turam in Domino Deo nostro Jesu Christo per duo- Ibx episcopi prxsentis a prxsentibus intentione dis-
decim sua prxdicasse capitula : et ob hoc aliquos cussa, Patres nostros in Chalcedone residentes ju-
Orientales episcopos, qui unius naturx prxdicatio- stissime orthodoxam ejusdem viri venerabilis Ibx
nem noluerunt suscipere, Dioscorus condemnavit : episcopi pronuntiasse fidem,et reprehensionembeati
"inter quos el Ibam episcopum propler banc specia- G Cyrilli, quam huinanitus per errorem intelligenlix
liter fideiejus professionem, qua duas naturas, unam evenisse cognoverant, congrua satisfactione purga-
virlutem, unam personam, quod est unus Filius Do- tam : prxsentis sententix nostrx auctoritale sta-
minus noster Jesus Christus, apertissime confitetur, tuimus atque decernimus, cum in omnibus,tum etiara
lixreticum condemnavit; et Eutychetem propter in sxpius memorata venerabilis Ibx epistola inteme-
unius naturx prxdicationem sicut catholicum revo- ratum Patrum in Chalcedone residentium manere
cavit, damnans quoque propter duarum naturarum judicium.
vocem sanctx recordationis Flaviani personam : et Nec quemquam ad ordines et dignitales ecclesia-
inventus est ipse magis Dioscorus Ephesinam pri- sticas hoc constituto nostro permiilimus
mam synodum conari eam sub exse- pertinentem
destruere, qui
prxsumere, vel super ejusdem epistolx
crabilis intellectus iraagine defendebat; et amplius aliquando vel aliis in Chalcedonensi concilio cou-
negolium,
beatum Cyrillum criminatus est laudans Dioscorus sensu vicariornm sedis
falsi intellectus er- apostolicx judicatis , ordina-
atque Eutyches, quam Ibas sub
definitis, alque dispositis, tanquam imperfectis
rore vituperans. Namque cum laus atque vituperatio tis, sive per additamentum,sive
Dioscorus et atque reprehensibilibus,
ad unum tendereut intellectum , Euly- per diminulionem, sive per immulationem, vel quo-
ches, qui laudaverunt, hxretico spiritu laudasse re- •" ; quo modo aliquid temerarix novitalis inferre.
perti sunt, atque ideo sunt a sancta Chalcedonensi
synodo damnati; at vero Ibas episcopus, qui per er- Pari ratione decernimus, ne quisquam epistolx
rorem, unaiu putans in his prxdicari naturam, prius beati Cyrilli, cui duodecim sunl subjecta capilula,
vituperavit capitula, et post declaratum sibi intelle- vel ipsis capitibus adversus Neslorii perfidiam pro-
ctum eorum, communicatorem se beati Cyrilli cum mulgatis existimet derogandum : cum conslet eum-
omnibus Orientalibusesse professus est, et in catho- dem Ibam, vel inter omnesOrientales episcopos,posl
licx ffldeireclitudine ab eadem Chalcedonensisynodo explanalum sibi eorumdem capilulorum inlellectum,
judicatus est permansisse. Hxc ergo eadem synodus beati Cyrilli comraunicaloremtolo vitx ejus tempore
in Dioscoroatque Eutychete, qui se falso per beatum permansisse, abjicienlem ea, et a veri inlelleclus re-
Cyrillum velamine tegere nitebantur, videns potius ctitudine repellentem, in quibus vel ex suprascripla
beati Cyrilli prxdicationibus Dioscorumatque Euty- epistola unius Ibx episcopi, vel ex omnibus quoe in
cheteui apparere contrarios, per hoc quod unam post sancta synodo Chalcedonensijudicata, ordinata, de-
adunationem naturam blasphemo spirilu prxdica- finita atque disposita sunl, ita quidquam aptalur,
bant, siniili atque eadcm Dioscorumcum Eutychete aul pcr auctoritatem ejusdcni synodi aut perversuin
 no EPISTOLiE ET DECRETA. UO
dogma assertum esse Nestorii, aut ipse dicatur Ne- /A mus. Nam qux patefacta sunt quxrere, quae perfecta
slorius excusatus. sunt relractare, et qux sunt defmita convelli, quid
Et ne quis forsilan arbitretur ambiguum, quod aliud est quam de adeplis gratias non referre, el ad
prxfatis legatis atque vicariis sedis apostolicx a bea- interdictx arboris cibum in pravos appetituS morti-
tissimo papa Leone tantum fidei causa, et non eliam ferx cupiditatis exlendere ? Et post aliquanta : Ila
de depositorum incompelenter episcoporum fuerit prxnoscat, inquit, igitur pietas tua, venerabilis im-
revocalione mandatum, et quasi superflue Iboequo- perator, hos quos spondeo dirigendos, non ad con-
que Edessenx civitatis episcopi causam coram san- fligendum cum hoslibus fidei, nec cerlandum contra
clisPalribus existimet agilatam; noverit beatissimum illos a sede apostolica profecturos : quia de rebus et
papam Leonem sanctx Chalcedonensi synodo hxc apud Nicxam et apud Chalcedonem, sicut Deo pla-
inler cxtera scripsisse, dicendo : Quia vero non cuit, detinitis nullum audemus inire tractatum, tan-
ignoramusper pravas aemulalionesstatum mullarum quam dubia vel infirma sinl, qux tanta per Spiritum
Ecclesiarum fuisse turbatum, plurimosque episcopos, sanclum iinxit auctoritas.
qui hxresim non reciperent, sedibus suis pulsos, et Nec non idem beatus prxdecessor noster papa Leo
in exsilia deportatos, atque in locum superslitum ad prxfatum venerabilem Augustum in alia epistola :
alios substitutos; bis primitus vulneribus adhibenda ]} ] Non sinas, ait, contra dexterx Omnipotentis trium-
esl medicina justitix, ne quisquam careat propriis, phos redivivis exsurgere raotibus exstincta certa-
vel aliter utalur alienis. mina; prxsertim cum in [Forte, idj damnalis jam
Et ne quis dubilet ulrum ea qux de restitulione dudum hxreiicorum ausibus omnino non liccat, ct
cpiscoporumgesta sunl in Chalcedonensi synodo, ad hic fructus piis laboribus debeatur, ut omnis Eccle-
bealissimi Leonis fuerint perducta notiliam, el ab six plenitudo in sux unitalis soliditate secura perma-
eodem confirmata, ipsam polius synodi relalionem neat, nihilque prorsus de bene constitutis retracte-
ad bealissimum Leonem prxdecessorem nostrum tur : quia post legitimas et divinitus inspiratas con-
directam congrua legere sollicitudine non omittat: stitutiones velle confligere, non pacifici esl animi,
cujus posl alia in fine hxc verba sunt : Omnem vo- sed rebellis, dicente Apostolo : Verbis enim conten-
bis gestorum vim insinuare curavimus ad consisten- dere nihil utile est, nisi ad subversionemaudienlium
tiam nostram, et eorum qux a nobis acta sunt con- (II Tim. u). Nam sihumanis persuasionibus semper
firmalionemet dispositionem. Post quorum notitiam disceptare sil liberum, nunquam deesse poterunt qui
idein beatissimus papa Leo ad pix memorix Pulche- veritati audeant resultare, et de mundanx sapientix
riam Augustam gratias referens de restitutis episcc- loquacitate confidere. Item post pauca : Pie nobis et
pis, ila scribit : Clementia igitur vestra cognoscat C I constanter videndum est, ne, dum talium disputatio
omnem Romanam Ecclesiam de universis fidei ve- admittitur, hisqux divinitus definita sunt auctorilas
strx operibus plurimura gratulari, sive quod legatio- derogetur. Item in epistola papx Leonis ad Anato-
nem noslram pio per omnia juvistis affectu, et quod lium Constantinopolitanum episcopum : Ut autem
sacerdotes calbolicos , qui ab Ecclesiis suis injusta hxc exhortatio ad omnium fratrum possit notitiam
fuerant ejeeti sententia, reduxistis. Ecce et in eo pervenire, diligentix vestrx cura perliciat, quia ,
quod omnia gesta beatissimo papa Leoni directa quod sxpe dicendum est, tola religio Chrisliana tur-
sunt, rerum gestarum ad eum perducta nolitia est, batur, si quidquam de his quae apud Chalcedonetn
el in recurrentium aclione gratiarum rerum geslarum constituta sunt convellalur, et qux ex divina sunt
confirniatio declaraiur. dispositione composita, ulla patiamini novilate te-
Non dubitamus igilur omnium fidelium sensibus merari.
patefactura, qux vicariis beati Leonis papx, loco Sed el beatissimus prxdecessor noster papa Skn-
ejus synodo prxsentibus, ab eodem fuerit dispensan- plicius ad Zenonem Augustumsic inter cxtera dicit:
darum rerum fornia mandata, vel quales ad expu- Neque aliquis dubius rationis et trepidusmentis exspe-
gnandum perceperint actiones, vel qux ab illo gene- ctet novi aliquid post Chqicedonenseconciliumcontra
rali concilio, prxsidente ac consentiente per vicarios J) definilionesipsius retractari: quia per universum mun>
suos sedis aposlolicx prxsule, fuerint eonstituta; dum insolubiliobservutioneretinetur quod a sacerdo-
quae neque minus, neque augeri, neque perfringi, lum universilateest conslitulum.
neque posse fas est ab aliquo retraclari. Non licere Item memoratus papa Simplicius Zenoni Augusto :
autem venerandx Chalcedonensis synodi stalutacon- Nullus ad aures vestrm pietatis perniciosis menlibus
velli, vel quolibet colore seu titulo retraclari, prx- pandatur accessus: nulla retractandi de velerrimii
decessorum nostrorum pauca de innumeris prolata fiducia concedatur: sic haresum deniquemachinamenta
constituta nos docent, ex illius prxcipue beati Leonisi cunctarum ecclesiaslicis proslrata decrelis, nunquam
prxdecessoris nostri epistolis, quo in vicariis suisi sinuntur oppugnationibus elisa reparare certamina.
summo prxsule floruit sanctum Chalcedonense con- Item prxdictus papa Simplicius ad prxfalum Ze-
eilium. Ait namque in epistola ad pixmemorix Leo- nonem Augustum : Ila Chalcedonensissynodi consti-
nem Augustum ita : Hxc autem Dei munera ila de- tuta, vel qua beata memorimprmdecessormeus Leo
mum nobisdivinilus conferuntur, si de his qux sunt; apostolica tradilione perdocuit,inlemerata vigereju-
prxstila non inveniamur ingrali, et tanquam nullai bealis : quia nec tillo modo retractari potesl, quod il-
sint quae adepli sumus, contraria polius exspecte- lorum definilionesopitumesl.
111 VIGILH PAPA 118
Constatergo exprxfatis teslimoniisPatrum, quami A quasi prave dicta corrigere, aut vult impfci-fecta
tenere debeamus pro apostolicx sedis rectitudine, ett supplere.
pro universalis Ecclesix consideratione, cautelam : Ecce, venerabilis imperator, luce clarius demon-
cujus nos quoqoe cautelx jam dudum memores, in11 slratur hauc nos habuisse scinper in sanclarum qua-
eamquam limcdfederamus adMennam Conslanlino tuor. synodorum reverenlia voluntalem, et quxcun-
polilanum episcopum epistolam, quam tum prxsen- que a sanctis Patribus in eisdem considentibus defi-
tibus pluribus sacerdotibus et glorioso senatu, Menna I nita vel statula sive judicala sunt, interaerata
per-
sanclx recordationis episcopo vestrx clementix of- manere. Manenlibus ergo omnibus qux de epistola
ferenle, et piefate veslra nobis cum ejus consensuII Ibx pcrsonaque ejus in sanctorura Palrum el sedis
reslituente receptam, quantum ad trium capitulorum1 aposlolicaevicariorum interlocutionibus continentur,
causam pertinet, evacuamus, nullatenus a loci nostri' illud nobis omnibusque catbolicis, xquali voluntate
alque propositi circumspeclione cessantes, compe- sufficiat, quod illic sibi sancla synodus sufficerc
tentem Chalcedonensis synodi reverenliam curavi- posse clamavit, dicendo : Nestorium et ejus dog-
rnus omnibus exhibere, sicut series ejusdem teslaturr mata modo anathematizet : quo anathemate nefan-
'-
epistolx, cujus ad probandam caulelam nostram sub- dissimorum Nestorii et Eutycheiis ab Iba episcopo
jecimus perpauca de plurimis : quibus diligenlerr B toties iterato, totius satisfactum esse synodi vo-
inspectis, qualiter apud nos sancla Chalcedonensis s Iuntati.
evi-
synodus inviolata permanserit atque permaneat His igitur a nobiscum omni undique cautela atque
denter ostenditur. Siquidem de eadem synodo ila
diligentia propter servandara inviolabilem reveren-
nos in ipsa epislola nostra certum est inter cxtera a tiam prxdictarum synodorum et earumdera venerabi-
posuisse, dicentes : Cum apud nos manifesta rationee )ia constiluta disposilis, memores scriptum esse
perclareat, quicunque in contumeliam antefatx sy- (Prov. xxn), terrainos patrum noslrorum nos trans-
nodi aliquid tentat agere, sibi potius nociturum.'' cendere non debere, statuimus et decernimus, nulli
Item post alia : ad ordines et dignitates ecclesiasticas perlinenli li-
Sed si evidenter nobis fuisset ostensum in s
ipsis cere quidquam contrarium his qux prxsenti asse-
'
gestis polius contineri, nullus auderet tanlx prx- ruiraus vel statuimus constiluto de sxpe dictis tribus
sumptionis auctor exislere, ut aliquid, quod in iilud
velut dubium capitulis aut conscribere vel proferre, aut compo-
sanctissimum judicium productum est, nere vel docere, aut aliquam post prxsentem diffi-
judicaret : cum credendum sit illos lunc prxsentes nilionem movere ulterius quxstionem. Si quid vero
a prxsenti rerum raeraoria diligentius etiam prxter de iisdem tribus capilulis contra hxc qux hic asse-
scriplum aliqua requirere, vel delinire cerlius po- *- ruimus vel statuimus, nomine cujuscunque ad ordi-
tuisse, quod nobis tunc post tanta tempora velut nes et dignitates ecclesiasticas pertinenlis- faclum,
ignola causa videatur ambiguum, cum et hoc defe- dictum, alque conscriptum est, vel fuerit, et a quo-
ratur reverenlix synodorum, ut el in his qux minus libet ubicunque repertum, hoc modis omnibus ex
intelligunlur, eorum cedatur auctoritali. Item post auctoritate sedis apostolicx, cui per gratiam Dei
alia : Salvis omnibus alque in ;ua perpelua firrailate prxsidemus, refutamus.
durantibus, qux in Nicxno, Constantinopolitano, '>
S
Ephesino primo, atque Chalcedonensi, venerandis SURSCRIPTIO.
constant conciliis definita, etprxdecessorum nostro- Juvante Deo et per ipsius gratiam Vigilius epi
rum aucloritale firmata, et cunclis qui in memora- scopus sanclae Ecclesix calhoUcx urbis Romx huic
tis sanctis conciliis abdicati sunt, sine dubitationee constitulo nostro subscripsi.
damnalis, et his nihilominus absolulis, de quorumii
SURSCRIPTIONES EPISCOPORUM.
ab iisdem synodis absolulione decretum est. ItemU
Joannes Episcopus Ecclesix Marsorum huic consli-
postalia :
Anathemalis sententix eum quoque subdentes,;, tuto consentiens subscripsi.
qui quxvis contra prxdictam synodum Chalcedonen- i- D Zacchxus episcopus Ecclesix Scyllacenx huic con-
sem, vel prxsenli, vel quxlibet in hac causa sive a slitulo consentiens subscripsi.
nobis, sive a quibuscunque gesta scriptave inveniun- Paslor misericordia Dei episcopus Ecclesix Ico-
tur, pro aliqua susceperit lirmitale ; et sancta Chal- niensis metropolis huic consliluto consentiens sub
cedonensis synodus, cujus magna et inconcussa estt scripsi.
firmitas, perpetua et veneranda, sicut Mcxna, Con- Vincenliusepiscopus Claudiopolitanusmetropoleos
stantinopolitana atque Ephesina prima habent, suam1 huic constituto consentiens subscripsi.
teneant lirmilatem. Item post alia : Anathematiza- Zacchxus episcopus rogatus a fratre Valentino
jnus et eum quoque quicunque sanctamNicxnara,, episcopo Silvx Candidx, ipso prxsente et consen-
Constanlinopolitanam, Ephesinam primam, atquee tienle et mibi diclanie, huic constituto pro ipso
Chalcedonenserasanclissimas synodos in una et ira- subscripsi.
tuaculata fide apostolis consonantes, et ab aposlo- i- Julianus humilis episcopus Ecclesix Cingulanae
licx sedis prxsulibus roboratas, non et fideliter se- huic conslituto consentiens subscripsi.
in ip- Paulus humilis gratia Dei episcopus Ecclesix Ulpia
quitur, et xqualiter veneratur : et qui ea qux
sis conciliis quse nroefati sumus gesta sttnt, vultIt nensis huic constituto, quod beatiseimus papa Vigi.
113 EPISTOLJE ET
lius in causa trium capilulorum protulit, ad omnia A
suprascripta consenliens subscripsi.
Projectus episcopus Nassitanx civitatis huic con-
sliluto consentiens subscripsi.
Fabianus gralia Dei episcopus Zapparenx civita-
tis nuic constituto, quod beatissimus papa Vigilius
in causatrium capitulorum protulit, ad orania supra-
scripta consentiens subscripsi.
Priraasius Dei gratia episcopus civitatis Adrumeli-
nx, qux eliam Justinianopolis dicitur, concilii Byza-
ceni, huic constituto, quod beatus papa Vigilius
in causa trium capitulorum protulit, consentiens
subscripsi.
Stephanus episcopus Ecclesiae Ariminensis huic
constituto consentiens subscripsi.
"
Alexanderepiscopus Ecclesix Melitenx huic con-
slituto consentiens subscripsi.
DECREYA. 114
Julianus episcopus Ecclesix Melitensishuic cou-
stitulo consentiens subscripsi.
Redemptus episcopus Ecclesix Nomentanx huic
constituto consentiens subscripsi.
Venantius episcopus Ecclesix Lippiensis [Liparen-
sis] huic constituto consentiens subscripsi.
Quodvultdeusepiscopus Ecclesix Numanx [Nuce-
ranx] huic constituto consentiens subscripsi.
Theophanius archidiaconus sanctx Ecclesix Ro-
manx huic constiluto consentiens subscripsi.
Pelagius miserante Deo diaconus sanctx Ecclesioe
Romanx huic constituto consentiens subscripsi.
Petrus miserante Deo sanctx Ecclesix Romanae
diaconus huic constituto consentiens subscripsi.
Datum pridie idus Maii, imperante domino nostro
Justiniano perpeluo Augusto anno 27 post consu-
latura Basilii viri clarissimi anno 12 in Constantino-
politana civitate (AnnoChristi 553).

EPISTOLA LEGATIS FRANCORDM,

QUI CONSTANTINOPOHM PROFICISCEBANTUH, AB 1TAL1.ECLERICISDIBECTA,
Qua suggerunt ut Vigilio papce et Dacio episeopo Mediolanensi, qui in eadem urbe ob trium
capitulorum controversiam ab imperatore Justiniano vexabantur, solatio atque auxilio
esse sludeant.

JAC. SIRMONDI Petrt in Hormisda basitica per vimcontra illum getta

ADMONITIO DEEPISTOLA SEQUENTI.
Vt sequenlemepistolamhoc loco subjiceremus,non
id solumtuasit, quod mentionemfaciat epistola Vigilii
papm ad Aurelianum Arelatensem, quam paulo ante _
produximus,quodquecum ad Francorum tegatos scri-
pta sit, ab insiifufonostro aliena minimevideatur : sed
hoc etiam imprimis permovit, quod ad illustrandam
Vigilii rerum hisloriam multa conlineqt qumqlibi vix
occurrant: etsi quod ad ilia speclat qua in Sancti
commemorat,eadem ipsa confirmanlurin iptius Vigi-
lii epistola 15, qua cum mutila sit in vulgatis exem-
plaribus, integra exstat in codice manuscripto Sanclm
Marim Rhemensis, ex quo et lianc quoquenoslram de-
prompsimus.
» EPISTOLALEGATARIIS.
Ita se in omnibus gentibus Christiana fides gratia
divina operante diffundit, ut quantumlibet quis in

» Etsi subscriptio nulla est, tamen quo anno fine earum legitur; quare cum ante biennium idem
scripla sit epistola ipsa prodit, qux sextum annum ad Vigilium venerit, libellus isle anno 551 scriptus.
numerat ab ingressu Vigilii papx in urbem Constan- Prxterea hxc in eo legunlur : Veniensenim ibi unte
tinopolilanara, secundum ex quo Anastasiusab Au- sex annos istos beaiissimuspapa Vigilius, magis au-
rclianensi raissus fuerat ad Vigilium. Anasla&um lem, ut quod verius est dicatur, prope violenterdedu-
enim anno Christi 550 ad Vigiliumpridie idus Julias ctus. Et Vigilius in sua encyclica data die 5 Februarii
pervenisse docuit epistola 7 Vigilii. Vigilium porro anni 552, ante septem annos Roma se discessisse
.Constantinopolim anno 547 ineunte ingressum esse teslatur. Si itaque annus 552 septimus est a profe-
auctor est in ChronicoMarcellinus. Consequensergo ctione Vigilii ex urbe Roma, annus 551 sexlus est
fuit ut epistolam anno 552 ascriberemus. JAC.SIR- ab eadem profeclione : non vero ab ejus adventu
MONDUS. — Hunc libellum Sirmondus post Baronii i Constantinopolim, ad quem clerici Italix non respi-
mortem vulgavit, annoque 552 scriptum credidit, uti TJciunt.
etiam Cointiusad annum 552. Verum anno 551 exa- Neque quis dicat cum Sirmondo in epistola illa
ralum demonstrat card. Norisius in dissert. de numerari sextum annum ab ingressu Vigilii Constan-
v synodo, ex eo quod in eo nulla Vigilii fugx ad tinopolim, secundumvero ex quo Anastasiusab Are-
proximam Chalcedonisurbem nientio sit. Secundo, latensi episcopo missus fuerat ad Vigilium; et Ana-
quia in eo libello scribitur, quod Anaslqsius quidam, stasium anno Cbristi 550 ad Vigilium pridie idus
quemsanctusepiscopusAurelianusArelatensiscivitalis Julias pervenisse , huncque Conslantinopolim anno
ad beatissimumpapam ante lioc biennium direxerat, 547 ineunte introisse. Nam Anastasius,non superiori
ibidem in Galliis aliqua menliatur, quia et ipse, ut anno, sed anno 549, Conslantinopolimpervenit, ipso
Constanlinopoliexireposset, promisit se omniumGal- Vigilioteste in epistola mox citata, et a Baronioloco
licanorum episcoporum ad damnanda capitula pro suo recitata. Ea enim tertio calendas Maii anni quin-
quibushmcscandala orta sunt, animos inclinare. Cui genlesimi quinquagesimi scripta , in qua asserit Vi-
et prccmiaplurima dantes districteibi de hocimplendo gilius se eas litteras Anastasio deferenle, pridie idut
sacramentaprmstare fecerunl; et non permiseruntper Julias suscepisse, ideoque pridie idus Julias anni
eumdemAnaslasium beatissimumpapam quid in ipsa quingentesimi noni. Denique libellus ille anno 552
causa ageretur (ratribus suis episcopis Gallicanisscri- scriplus esse non potuit, cum , ut titulus ejus prx-
bere, etc. At Anastasius pridie idus Julias anni 549 ferl, tradilus fuerit legatis Francorum, qui Censtan-
litteras Aurelianensisepiscopi Vigilio tradidit, ut in tinopolimproficiscebantur.Hi autem anno 551a Thea-
 115 VIGILIIPAP;E 110
isto sxculo proficiat, illa magis qux xterna sunt per A. ut hac ratione sanclus papa Vigilius constilutiiui
ipsius fidem et amorem cupial oblinere, sciens quiai quod in ipsa causa fccerat, publice in convcnlu rcei-
in hac vitanemo esse perpetuo potest, in illa autem, peret, denuntiansquia si quisGrxcorum episcoporum,
aut in requie, aut in pcenisperpetuis sit fulurus. Et; usque ad universalis concilii tractatum, de istis ca-
propterea audientes vestram gloriam ad regiam ur- pitulis aliquid fecisset, aut facienlibus acquievisset,
bem in legationem esse directam, cognoscentes etiami a communione sedis apostolicx alienus exislerel :
per aliquos, qui se vestri notitiam habere dixerunt, quoniam frequenter ipsi episcopi Grxci ad volunla-
famam et sapientiam vestram , hxc vobis de mullisi tcm principis damnaverant capilula ipsa, unde causa
qux acta sunt, pauca ad instructionem quacunquei mota est, sed beatissimus papa manus eorum a se-
occasione referenda transmisimus : per qux cogno- renissimo imperatore receperat. Sunt Grxci episcopi
scatis persecutiones et violentias, quas illic saccrdo- habenles divites et opulenlas ecclesias, el non pa
tes catholici, et quicunque' ecclesiasticas regulasi tiuntur duos menses a rerum ecclesiaslicarum domi-
servare voluerint, patiuntur. Veniens enim ibi ante. natione suspendi : pro qua re secundum lempus et
sex annos [Anno 547 , mense Januario] islos beatis- secundum voluntalem principum, quidquid ab eis
simus papa Vigilius,magis autem, ut quod verius est; quacsitumfuerit sine altercatione consentiunt. Ctnn
dicatur, prope violenter deductus, cceperunt ibi, B Afri episcopi, de quibus sxpius diclum est, in civi-
ipsum exspeclare, ut damnationem aliquorum capi- tatem regiam pervenissent, cceperunt eis nunc blan,-
tulorum faceret, per quam sancta synodus Chalce- dimentis, nunc terroribus extorquere, ut prxberent
donensis, qux iidem cathoticam, insistente tunc bea- in capitulorum damnatione consensum. Seu cum
tissimo papa Leone, contra diversas hxreses vindi- nullatenus eis extorquere potuissent, concinnata est
cavit, modis omnibus solveretur. Sed cum papa causa sancto Reparalo episcopoCarthaginiensi,quasi
Vigilius in hac parte non vellet adhibere consensuiw, Areobindam magistrum militum a Guntarit tyranno
jam tunc talis violenlia facta est, ut publice in con- in Africa fetisset occidi, et sub hoc colore in exsilio
ventu clamarit : Contestor quia, elsi me captivum deportalus est. Hoc videnles alii duo, qui inter ipsos
tenetis, beatum Petruin apostolum captivum facere et sanclitate vitaeet divinarum Scripturarmu scientia
non potestis. Postea tamen tractatu habito prxdictus sunt ornati, ad sanctam Euphemiam Chalcedonem
sanctus papa Vigilius sub aliqua dispensationeipsam fugerunt, et ibi usque hodie sub tanta necessifale
cAusam ordinaverit, sollicite monendo ne per occa- jacent, ut, cum infinnitale corporis laborantes nec
sionem aliquam supradicta synodus pateretur inju- medicum invenire mereantur, pericula iimnensa sus-
riam. Etquamvis nec hoc quod papa fecerat acquie- tineant. Proefectusvero Africx, si quos invenit in
verunt Africani alque Dalmatx sacerdotes recipere; i(_ Africa episcopos, aut causas proprias habentes, aut
tamen coepit iterum sxpedictus beatissimiis papa simplicesvel ignaros, aul venales et paralos ad prx-
Vigilius ad hoc compelli, ut absolute ipsa capitula miiini, collegit et direxit inde unumqucmque. Ex
sine synodi Chalcedonensismentione damnaret. Sed quibus tamen unus ante istos septem annos pro
papa non acquiescens hoc facere , et videns se ni- adulteriis suis tunc de civitate regia cum opprobrio
mium ingravari, dixit tunc serenissimo principi : ejectus et in navem impositus, ad Africamest dire-
Venianthucfratres nostri ex omnibus provinciisquini ctus. Et ecce per quales homines in singulis provin-
aut seni episcopi, et quidquid sub tranquillitatc, tra- ciis sanctx Ecclesix dissensiones et scandala gene-
ctatuhabito, omnibus visuin fuerit, cum pace dispo- rantur. Mittunt eliam ad Carthaginem, et alium in
nemus : quia sine consensu omnium ista, qux et loco sancti Reparali episcopi contra omnes regulas
synodum Chalcedonensemin dubium venire faciunt, et contra omnia statuta Patrum episcopum ordinari
et scandalum fratribus meis generant, solus facere fecerunt: quod cum nimia effusione sanguinis et
nullatenus acquiescam. Missisunt ergo a clementis- interitu multorum innocentium hominum fecisse di-
simo principe ad Africam et Illyricum, ut venire cuntur. Constantinopoli vero cceperunt iterum bea-
episcopi debuissent. Sed de Illyrico nullus venire lissimum papam Vigilium compellere, ut si Afri,
voluit. De Africa vero eum jam aliqui proximare ci- ij) atque Illyriciani, vel Dalmatx episcopi nollent, ipse
vilali regix dicerentur, dixit papa Vigiliusprincipi, cum Grxcis episcopis eadem capitula condemnaret.
ut si ei non sufficeret illud quod ante decreverat, Sed beatissimo papa Vigilio nullatenus acquiescenle,
redderet, et tanquam de novo causa cum his qui ve- edicta ex nomine imperiali tam in Ecclesia Constan-
nire nuntiati sunt tractaretur. Prxslitit igitur Deus, tinopolilana quam in diversis locis suspendi fece-

debaldorege Francorum Constantinopolimmissi sunt passet; sed Leontio Theodebaldumrespondisse se ad

an. 17 belli Gothici, qui in cursu fuit usque ad ver-
num tempus sequentis Christi anni, cujus hiemali
tcmpore legatos vix sese dedisse existimandum non
est. Docet enim Procopius lib. iv Bell. Goth., cap.
24, de gestis anno belli Gnthici 17 verba faciens,
cuin conventura esset inter Francos et Gothos ut se
in Italix invicem armis non lacesserent, Juslinianum
Aug. ad TheodebaldumFrancorum regem legatum
:misisse Leonlium senatorem, postulatorum ut arma
isecuinadversus Gothos jungeret, cederetque locis,
vqumTheodebertut in Italia contra jus fmderisoccu-
societalem belli inGothos venire non posse; et quo-
ad Ioca illa , patrem suum Theodcbertum Romanis
non eripuisse. Sed de his, inquit Theodebaldus,lega-
los Byzantiummittetms brevi. His dictis, remisitLeon-
tium, et Leudardum genere Francum ad Juslinianum
Aug. leguvitcum tribus aliis. Atqueilli cum pervenis-
sent Byzantium,rem cujus gratia veneranl, ex senten-
tia confecerunt, inquil Procopius. Si itaque legatio
illa anno 551 obita, libellus ille hoc anno scriptus et
legatis traditus. ANT.PACI.
117 EPISTOLiE ET DECRETA. 118
runt, per qux eadem capitula damnarenlur. Quo>A ipsius falsas conscribi fecerunt, et cum ipsis chartis
facto beatissimus papa omnes episcopos admonuit,, Stephanum quemdam de iis quos sollicitaverunt ad
dicens : Quicunque edictis islis consensum prxbere> Italiam cum legatis Gothorum miserunt, ut per falsi-
voluerit, sciat se aposlolicx sedis communionesus- tates et dolos aliquorum animos contra beatissimum
pensura. Sed et sanctus Dacius Mediolanensisepi- papam, quodDeus fieri non permittat, in illis partibus
scopus conlestalionem omnium sub magna vocifera- excitare videantur. Unde rogamus et contestamur
tione deposuit, dicens : Ecce ego et pars omniumi gloriam vestram per futurum Dei nostri judicium,
sacerdotum, inter quos Ecclesia mea constituta est,, quod omnis conditio humana formidat, ut ad provin-
id est Gallix, Burgundix, Spanix, Ligurix, ^Einilix: cias vestras hxc omnia velociter indicetis, ne aut
atque Venetix, contestor quia quicunque in edictai isti subripiant qui missi sunt, aut Anastasius quidam,
ista consenserit, suprascriptarum provinciarum pou- quem sanctus episcopus Aurelianus Arelateiisis civi_
tifices communicatores habere non poterit; quiai tatis ad beatissimum papam ante hoc biennium di-
conslat apud me edicta isla sanctam synodum Chal- rexerat, ibidem in Galliis aliqua mentiatur : quia et
cedonensem et fidem catholicara perturbare. De quai %ipse, cum de Constantinopoli exire non posset, usus
re accensa est contra beatissimum papam et contrai est consilio, ut promitteret se omnium episcoporum
Dacium episeopum iracundia principalis : et tantai B Gallicanorum ad damnanda capitula pro quibus hxc
contra eos agere cceperunt, ut, nisi ad sanctorumr scandala orla sunt, auimos inclinare. Cui et prxmia
basilicas confugissent,ad interitum vitx pervenerant. plurima dantes districte ibi de hoc implendo sacra-
Et tamen beatissimus papa Vigilius, nec in basilicai menta prxstare fecerunt; et non permiserunt per
Beati Petri sedes tutas habere raeruit; in tantum utt eumdem Anastasiumbeatissimum papam quid in ipsa
illic prxtor, ad quem fures et houiicidx tantummodo) causa ageretur fratribus suis episcopis Gallicanis
pertinent, mitterelur. Qui cum multitudine roilitum,, scribere , nisi tantum de aliis causis , et quia fidem
spalhas nudatas et arcus tensos portantium, supra- catholicam, et quatuor synodorum reverentiam, se-
dictam basilicam inlroivit. Quo viso, sanctus papai cundumtraditionem Palrum custodil atque conservat.
columnas altaris amplexus est: sed ille ferocitate ett Hxc ergo prudentia vestra, ut et in isto sxculo ma-
animo concitatus , primo de altari diaconos ejus ett gnam vicissitudinem , et in futuro vitam xternam a
clericos a capillis tentos ejecit, postea verp ipsumi Deo omnipotente recipiat, sub omni cautela et cele-
sanctum papam alii a pedibus, alii a capillis et barbai rilate ad provinciam dignetur scribere ; admonendo
tentum crudeliter abstrahebant. Sed cum ille altaris5 ut episcopi illarum partium beatissimo papx et san-
columnas non dimitteret, cecidit altare, et columnxi cto Dacio episcopo epistolas dirigant, constantes ne
aliqux fraclx sunt, et quantum ad ipsos, ibi superr Q novitates aliquas recipere patiantur , el ut animos
ipsura altare in parlibus mitti babuil. Sed Deus, quii eorum fraterna consolatione confirment. Sed et in
in lalibus angustiis semper adesse dignatur, tam ali- civitate regia, quod potestis in ipsa causa, maxime
quorum ex ipsis militibus, quam populi, qui ad tu- sancto episcopo Dacioadesse cum Dei auxilio festi-
multum venerat, animos ad misericordiam provoca- nate : postulantes ut eum post 15 aut 16 annos ad
vit, et coeperunt voces atque stridores miltere : ett suam Ecclesiam redire concedat : quia cum pene
sic contigit ut judex iniquitatis supradictus prxtorr onmes episcopi quos ordinare solet, sicut bene scitis,
cum minislriscrudeUtatis sux territus fugiendo disce- inorlui sint, immensa populi multitudo sine baplismo
deret. Postea tamen sacramenta accepit beatissimus s morilur. Petite etiain, ut euradera sanclum Daciuin
papa , et sanctus Dacius episcopus , vel omnes quii vobis videre liceat, et ab se quxrere qux causa sit,
cum ipsis ad loca sancta confugerant, quia eis nemo> quod tam longo tempore ad Ecclesiam suam minime
ultra violentiam faceret, nec invitis de ecclesiastica* sit reversus. Solliciti tamen esse dignemini, quia si
ca^isaaliquidextorqueret; et sic interim sunl egressi. qui capitula damnari volunt, fingunl se et fidem ca-
Sed et hodie, tam ipsis quam diversis qui in obse- tholicam vindicare, et Chalcedoneusem synodum
quio eorum sunt, varias inquietudines et molestiass venerari cum nobis omnibus, ut qui ignorant inten-
generanl, prxmiis clericos et servos eorum immit-- jj tionem eorum videantur aliquid injustum expetere.
tentes, ut in facie ipsorum stantes injurias eis pu- Vos Christiani cl nobiles viri, cauli estote, ut quod
blice faciant, et de mansionibus aliquos in obsequio> poteslalis sacerdotibus Christianx plebis, qui perse-
eorum positos jactant. Sed illi omnia cum Dei auxi- cutionis pondere gemitus de ipsis medullis emiltunt,
lio patienter accipiunt, dummodo nullis prxjudiciiss aliquod remedium vel solatiumvideamini praostitisse;
sanctx Ecclesix, nullis novitalibus prxbere videan- quatenus Deusin die retributionis magnam mercedem
tur assensum. Missi sunt etiam aliqui in provincias5 et
prxclara munera pro hac compensatione tribuat.
Italix , ut si possent mentiendo aliqua de nominei Hxc enim omnia quxdam fidelissimx personx do
ipsorum, hoc est beatissimi papx et sancti episcopii Constantinopoli venientes ita acta esse veraciter con-
Dacii, odia eis in illis partibus faciant, et in locumi firmaverunt. Sed et multa fcrudelitercirca diversos
eorum alios episcopos, qui novitatibus consentiant,, diaconos et clericos Afros,
qui eis consentire nolunt,
snadeant ordinari: in tantum ut et unum notariumi acta esse vel agi, interdictumque esse omnibus Ro-
ex servis beatissimi papx progenitum simul sollici- manis ne ad beatissimum
papam accedant. De qni-
taverint, qui manum sancti papx imitari dicitur, et,, bus omnibus hxc pauca sub anxietate glorix vestrx
quantuin comperiinus, charlas aliquas <le nomines festinavimus indicare, ut pro remedio animarum
 110 VTGILIlPAPJ: 120
vestrarum cura vobis sit supra omnes actus de ista A . igitur proferri et ipsa sacra diptycha, ut omnes co-
causa, quse specialiter Dei est, cogitare , ut in die gnoscant religiosissimi episcopi, quo ordine nomina
judicii, sicut dictum est, non offensam de negligen- episcoporum in diptychis recitantur : et hoc ipsum
tia, sed niercedem de bono actu invenire possitis. manifestum vos facere per suggestionem vestram :
et confessiones geslis intervenientibus recipientes,
et vestris conjungentes suggestionibus, subscribite
EXEMPLUMSACRJE EPISTOLyEJUSTINIANI omnes collecti episcopi, et sic dirigite unam quidem
SCRIPTA: AD BEATISSIMUM JOANNEM METROPOLITANUM ad nos, alteram vero ad sanctissimumpapam. Et hoc
EPISCOPUM. vero fiat manifestum in confessionibuseorum,ui uniia-
Significamus tux sanctilali colligere omnes reli- quisque dicat etmanifestet quol est annorum. Legi.
giosissimos episcopos, qui de tua synodo sunt, et Datum undecimo calendas Junias Constantinopoli,
pervenire in Mopsuestenam civitatem et requisitio- imperii domini nostri Justiniani perpetuo Augusli
nem subtilem facere convenientibus universis ibi aano vigesimo quarto , post consulatum Basilii viri
constitutis senioribus hominibus, sive clericis, sive clarissimi anno nono.
laicis, et discere ab ipsis, si cognoscunt tempus ex SUGGESTIOSYNODIOECUMENICyE
quo ablatum est nomen Theodori a sacris » dipty- B CONSTANTINOPOLITAN,£ II
b
chis. Si vero non meminerint ex quo hoc factum ADVIGILIUM.
cst, confiteantur hoc ipsum, quod non cognoscunt Decebat vere cum primam»[Forte, inter] sacerdo-
insertum aut prxdicatum in sanctis diptychis nomen tes f dignitatem sortili estis sanctissiniie, ea quae ad
Theodori, et proferantur vobis et ipsa diptycha, ut sanctarum Ecclesiarum statunv respiciunt, manifesta
cognoscatis quis pro illo insertus est : et tales con- vestrx divinitus honoratx beatitudini fieri. Hocbene h
fessiones gestis recipientes, et vestris suggestionibus et Christianissimus noster iraperator considerans, et
conjungentes, subscribat et tua sanctitas in ipsis et ad vestram scientiam quxdam, qux de Theodoro
cxterireligiosissimi episcopi: et sic dirigite unam qui- quondam Mopsuestenx Ecclesix episcopo mota sunt,
dein ad nos, alteram vero ad sanctissimum papam. Et jussit referri. Piissimis enim ad nos litteris usus ',
hoc tamen manifestum fiat, et unusquisqueeorum qui hortatus est ad Mopsuestenam civitalem convenire,
confitentur, dicant et manifestent quot est annorum : qux una secundx Cilicix est, et cum subtilitate per-
et vos vero in propriis confessionibus signilicate de scrulari quando Theodorus, qui olim prxdictx civi-
prxdicto capilulo, et quem pro Theodoro inserlum tatis fuit episcopus , sacris diplychis ejectus est, et
invenistis. Scripsimus autem et Marthanio viro ma- manifesta ea tam ejus tranquillitati quam vestrx di-
gnilico pro hoc, ut sine ulla dilatione ista agerenlur C( vinitus honoratx facere beatiludini. Slatim igitur
et nobis mitterenlur. Legi. Mopsuestiam accedentes, religiosissimumcongrega-
Datum decimo calendas Junias Conslanlinopoli, vimus clerura, et fidelera ejus-populum, eligenles
imperii domini nostri Justiniani perpetuo c Augusti eos qui seniores sunt, qui et retinere forsitan me-
anno vigesimo quarto, post consulalum Basilii viri moria possunt i sublilitatem ejus quod quxrebatur :
clarissimi anno nono (Chrisl. 550). et divina et adoranda eis proponentes Evangelia, ut
ALTERA JUSTINIANIEPISTOLA suspicionem sui testimonii emundarent, dicere invi-
tavimus, si sciunt quo tempore Theodori antiqui no-
C03M.-E SANCTISSIMO EPISCOPO MOPSUEST1./E. men sacris ejeclum est diptychis. Illi vero k multos
Significamus tux sanclilali, quod jussimus Joanni annos, et suam excedentes memoriain esse jura-
beatissimo melropolitano Anazarbenx [Justinianopo- verunt, ex quo nulla ejusdem Theodori memo-
litanx]civilatis colligere omnes provincix episcopos, ria sacris diptychis infertur. Cyrillum autem rcli-
et pervenire in vestram civitatem, et subtilem inqui- giosx memorix Alexaudrinx civitatis pontilicem in
silionem facere convenientibus oinnibus apud vos ejus loco inscriplum esse l, atque ex palribus suis
constitulis senioribus hominibus , sive clericis, sive audisse asseruerunt m. Sed eorum qux dicebantur
n
laicis, et discere ab illis , si cognoscunt ex quo _, subtilitatem investigantes, et per ipsa venimus sacra
ablatum est nomen Theodori a sanctis diptychis : si diptycha, et mortuorum episcoporum connumeralio-
vero A non meminerinl de lempore, et quando hoc nem considerabamus ° : et Theodori quideni in an-
ipsum factum esl, et hoc ipsura confiteantur, quod tiquioribus temporibus nullam meraoriaminvenimus,
non cognoscunt nonien Theodori in sanctis diptychis in ipso vero fine sacrorura diptychorum Theodorus
kisertum vel prxdicatum ipsum in ecclesia. Oportet scriptus est, quera omnes nuper quidem mortiium

1 Veteres libri, Theodorisacris. h Idem codex, Hoc vehementer.

1 Iidem libri: Si autem. Et paulo post, alteram ' Idem codex, litteris destinatis.
autem, et vosautem. i Bellovac, possent.
c Legendum,perpclui. Sic etiam in sequenti epist. k Veteres libri : Illi autem. Et infra, tn ipso au-
4 Veteres libri: Si autem. El postea, alteram au- tem. Et postea, ex Galatia autem.
tem. Et mox : Et hoc autem. I lidem libri, esse inscriptum.
" Paris., primum. m Paris., se adserunt.
f Veteres libri, sacerdotii. II Idem codex, prascrutavimus.
e Paris., tanctissime. . o Idem codex, considerovimut.
 121 EPISTOL^E ET DECRETA. - 122
esse dixerunt, ex Galatia vero orlum esse provincia. A quibus credere possum, ex ordine clericatus, aut lai-
Hunc et nos omnes nostri n concilii partem faclum *cis, contra voluntatem pietatis vestrx autagere, aut
anle triennium mortuum esse cognoscimus h. Hxc loqui, aut consiiia dare secretius. Et si quis iuihi ali-
ita habere, ipsa gesla vobis sanctissimis manifestent: quid contrarium dixeril, aut de istis capitulis, aut de
qux humili suggestioni conjungentes, ad scientiam iide, aut contra rempublicam, istum sine mortis pe-
vestram destinavimus. Sed petimusdivinitusinspira- riculo pietati vestrx manifeslabo, et qux mibi loeu-
tos vos religiosissimis et Deum placenlibus c vestris tus est: ita ut propter locum meum personam ineam
orationibus non humiles suffulcire. non prodas: et rae ista custodiente erga pietatein
JURAMENTUMVIGILII PAPyE. vestram, honorem meum in omnibus servare promi-
Juravit bcatissimus papa Vigilius domino piissimo sisti; sed et personam opinionemquemeam custodire,
imperatori, in prxsentia nostra, id est, mei episcopi et cum Dei adjutorio defendere; sed et privilegia
Cxsarex Cappadocix Theodori, et mei patricii Ecclesix raex servare. Sed et chartulx istae nulli
Cethegi, per virtutem sanctorum clavorum ex qui- [Forte, ut nulli] ostendantur, nihilominus promisistis.
bus crucifixus est Dominus Deus noster Jesus Chri- Promitto prxterea quod in ista causa trium capitu-
stus, et per sancta quatuor Evangelia, ita per istam lorura, quodcunque debet fiericoinmuniter tractamus
virtutem sancti freni, et per ista sancta quatuor ',g [Forte, tractemusj; et quod utile nobis visuin fuerit,
Evangelia : quod cum pietatc veslra uno animo, una hoc faciamus cum adjutorio Dei. Datum est hoc jura-
voluntate, noc velle, hoc conari, ita agere, quantum mentum quintodecimo die mensis Augusti, indictione
possumus, ut isla tria capitula, id est, Theodoruui XIII,imperii domini nostri Justiniani anno 25, novies
Mopsuestenum cum scriptis suis, et epistolam quae post consulatum Basilii viri clarissimi. Ego Theodo-
dicitur Ibx, et conscripta Theodoreti contra ortho- rus misericordia Dei episcopus Cxsarex Cappadocix,
doxam lidem et contra duodecim capitula sancti Cy- huic chartulx juramenti testis subscripsi. Flavius
rilli dicta, condeuinentur et anathematizentur; et Cethegus vir patricius huic chartulx juramenti te-
nihil pro his capitulis, neque per me, neque per eos Stis subscripsi.
a Veteres libri, vestri. c Veteres libri, placantibus.
h Paris., cognovimus.

a EPISTOLA DECRETALIS VIGILll PAPJE

PRO CONFIRMATIONE QOINT* SYNODIOECCMENIC*.
(Ex manuscriptocodice bibliothecaeRegiae.i

TrS«yajTijTiu aSeAyw EuTUxia),BtyiAtof. C Dilecto fratri Eulychio, Vigilius.

Ta axuvSuku,aitep 6 TOOuvQpantivovyivav; e-/Bpb; Scandala quxhuraani generis iuimicus in universo
r5 avutta.vrixbaua Striyetpev,ouSetf ayvoef.Ovrta; ai; mundo excitavit, nullus ignorat: adeo ut unumqueni.
to oixeiovfiavknuuirpb; T6uvurptyut T>jvTOU8eoOex- que propositum suum ad subvertendain Dei Eccle-
tiknaiaviv oknrn oiy.ovptivn Staxetuivnv,ixaarav favkov siam per uuiversum orbem diffusam, quocunque
trxoiroOTuy^avoDTa, irknpoiaaiottu SJJJTOTErpbnoi atz u- modo implere satagentem, non tantum suo noniine,
5«?OVT«, ou ubvovei;mbuaro; iSiav, aWu xui ei,riueri- sed etiam nostro, atque aliorum, diversa tum lo-
pov, y.ai e\ aWoiv,Sta rov \eyetv, n TOOypufetv, Sia- quendo, tum scribendo , componere impulerit : in
fopu i:\uaua9ut TrerrotJjxEV' ei; roaovrov, irt rifiu; p.sru tantum ut nos ipsos una cura fratribus et coepiscopis
twv uSe\f&v, y.uiavve^tay.oTtoiV riu&v EVrn fiuatkiSi nostris, in urbe regia degentes, et xquali reverentia
ttbketStayovru;, xui trxwaeSuauurt ru; riaaupu; avv- quatuor synodos vindicantes, et in una eaderaque
bSav;exStxouvTK?, xat evrn ruv reaaupav TOUTMV avv- quatuor illarum synodorum fide sincere persistentes,
bSoivutu xxi rn uvrn itiaret uuaiuoi; Starekovvru;, cavillationibus, versutiis et dolo inalo ab iis dividere
TOtf aofiauuat T>jfOUTUitovnpu; navavpyia;, avroiv conatus fuerit; ila ut nosmetipsi qui ejusdem cum
•
iittXiipiae Ste\eiv oiare riuu; ToOffiv utu itiaret bub- .illis eramus, et sumus, de fide sententix, insuper
(fpova;yeyovoVaj, y.uiovru;, y.urufpovriauvru;Tij?aSeA-D habita dilectione fraterna in discordiam abierimus.
ftxri; ayattn; ei; St^ovotav aizu-^rivut. 'A)j\' ejretSi) Sed quoniam Christus Deus noster, qui est lux vera,
TLptarb;a 8;6? riuoiv, b; eart fw; a/\ij9tvov,ov rjxoVoj quem tenebrae non comprehendunt, omni confusione
ov r.uru\uuSuvtt, naan; avyyyatui; rri; riy-oivStavoiu; a mentibus nostris remota, universum orbem et Ec-
cnzoxtvnieian;, uvexakiaaro, clesiam ad pacem revocavit, ita ut qux a nobis de-
ttpa; eiprivnvTIJVotxoupe'vijv 1 investi-
xai exxArjo-tav, GJO-TE Tti bfetkovra StaTUjtw9»?v«t irap finiri debent, revelanle Domino, et veritate
nudv, ajtoxaiurfTovTOf TOOxvpiov,xai TrjsuknQelu;uvt- gata salubriter impleta sint. Idcirco sciat veslrum
yrvevQeian;,aairnpto>SSi; K\npoi8rivut'Sta TOUTO ytvu- universa fraternitas, quod quatuor synodos, hoc est
ffx»w Ojxwv avpncaau.aSe\fbvn;, ort nep Ta? riaaapu; Nicxnam.ConstantinopoIitanam, Ephesinam primam

* Hanc esse supposititiam epistolam probat R. P. Joan. Gamerius in notis ad Breviarium Liberali.
HARDWSUS.
m VIGILIIPAP^E 124
eruvoSou?, TOufiffTt Tiivw Ntxaea,T«VSVKwvo-TavTtvou- A etChalcedonensem.una cum iisdem fratribus nostris,
jroAee,TJJV sv'Eylo-raTT/JWTWV , xa! TVJV evXaAxvjSove o-Ov in omnibus suscipimus, et devota mente veneramui,
auroe?vjftwvaSeAyof?, evjrao-exae Se/oftESa,xai Seo^pt- alqueHnanimiterservamus. Etsiqui easdem sanctas
\ei Seavoeaizpoaxvvovuev,xai 6ftoiJ/uxw?fv\urrop.ev. synodos in omnibus qux ab ipsis de sancta fide de-
K«e oe Ttve? SvjTroTs T«J auTa? ayia? ej-uvoSou?,ev linita sunt non sequunlur, eos a ccstu sanctx et
TT«ctTof?ujr' aUTwv7rtjoiTVJ? ayta? Treerrsw? bptaQeiatv, catholicx Ecclesix alienos judicamus. Quapropter
oux axoAouSoOcre, TOUTOU? aAAoTpeou? TOOavWbyavrnt desiderantes ea scire fraternitatein vestram qux a
ayta? xai xa8o).tx>5? ixxknaia; xpivouev.Ata TOUTO TJJV nobis facta sunt, his nostris litteris ipsi manifestum
Oftcov aSe\fbrnra TOitap' riuSivyevbuevov stSevae(3ouAo'- facimus. Quoniam nulli dubium est quot quantaque
ftevoe, TOUTOI? ypuuptuat xaTaSuAovuvrn Ttotovuev. mota sunt, ob tria capitula, hoc est de Theodoro
'EjrstSijouSsveaufi§o\ov eartv, btzbauxexivnrutTteptrSiv olim Mopsuestix episcopo, ejusque scriptis, quin-
rptSivxefu\uioiv, xovriart Tzepi8eoSwf>ou TOO TTOTS MO- etiam de scriptis Theodoreti, et de epistola qux dici-
uVoueerrea? STreerxorrou, xaeTWV auToOavyypauuuroiv, ov tur scripta ab Iba ad MarimPersara; et quam diversa
ftvjvKAX« xai TtTiv TOO8eo5ufitTouavyypuuuuroiv, y.ui de tribus illis capitulis dicta atque conscripta sunt.
Tvj?e7rta-T0Avj? TVJ?\eyouivn; 7raf>'*I§a yeypufiut izpb; Ideo si in omni negotio sapientix ratio postulat, ut
KapnvTOVnejOtnjv"xai Stafopa rzeptrSiv auTwvxefu- B 1 id de quo quxritur retractetur , neque pudori esse
Aacwvyey£vijT«t T£, xai yeyputzrut' xat Sia TOOTO , siyE debet, cum ea qux ab inilio omissa, studio deindc
ev TravTtrzpuyuart b Tfj?rroyta?Aoyo?airatTetT6 £VJT»- veritatis inveniuntur, in publicum eduntur ; quanto
Bh uva$n\ufua9ut, xat oux atSw? etvat bfei\et, Siare magis ecclesiasticis disceptationibus convenit, eam-
atzovSriTrj? ettvjSsta?,TOizapu. Tvjvitpxrivftev Tzupa- dem rationem in illis quoque observari ? Prxcipue
AeeySev,evpeQivSe ptera T«0Ta SnfioeresuSijvae, rro'o-wye cum raanifestum sit Palres nostros, et maxime bea-
fiaAAovrui; exxA>jeriatmxaf? OrroSeo-eo-e TOOTO apptb^ei . tissimum Augustinum, qui in divinis Scripturis cla-
tfvkarrsaOat','OTTOTS SnkbvserreTOU?vjfewv rraTSfJK?, xaiI ruit, Roraanx eloquentix magistrum, propria scri-
ftaAioraTOV ftaxaf>ecoT«TOV Auyouorfvov, T6V£x)«ftiIiavT« , pta retractasse, dictaque sua correxisse, atque illa
ev Tof?8etot?)6yot?, T>J?'Pwfiatxij?EuyAwrrea?SeSaer- qux omiserat, ac deinde invenerat, addidisse. Nos
xaXov«vailDjAayvjrrai TETOU? otxetou?kbyov;,y.aiStopBoi- quoque similiter illis exemplis incitati, in controver-
auoQutTa auTweipnuivu, xae ru izupu\etf6ivru, uerue sia trium capitulorum supra memoratoruni,nunquam
ruvra Si evpeOevru7zpoare6etxivut.K»t >jftef?buoioi; r destitimus, quin investigaremus quiil de prxdiclis
Tof?TotouTot? uTroSst'/ft«eritzporpotizivre;,iv rn uTroSecet t tribus capilulis, in Patrum nostrorum litteris verius
TCOV ftvvjftoveuSevTWV rptSivxefakuioiv,ouSeTTOTB «TrerrTrj- inveniri posset. Unde patuit revera, dictis Theodori
ftevSe'ef)Euv>j? ytvotievot,TI izepiTWV TZpoetpnuivoiv rptoiv, <
-, Mopsuestix sermonibus qui ubique redarguuntur,
xefukuioiv,ev rai; r&v riueripoivypuuiJ.uatSvvnrutTO i pleraque conlraria rectx fidei et doctrinis sanctorum
aXr/6eo"Tef)ov evpeBrivut. *06evfavepbvyiyave St«xa8apa? Patrum contineri: quare ipsi sancti Patres adversus
aXvjSsia?, ev Tof?eipnuivot; BeqSoipav TOUMoi|/ouet7Tta? - eum scribentes, tractatus suos ad sanctx Ecclesix
Xoyot?Tof? TravTaxoOo-T)j),iTtuo,uevoe?, Ta evavTtaT>J 5 eruditionem reliquerunt. Etenim inter cxteras
ipQntziaret xai rui; StSaaxukiut;rSiv aytrov TraTepwv K ipsius blasphemias aperte ipsum dixisse invenimus,
TzeptixeaBat. 'AfteXet Totx«eot c/.ytottzuripe; X«T'«UTOU 3 alium esse Deum verbum, et alium Christum, a pas-
ypayovTe?.tStou?Xoyou?Trf>6? StSatrxaXtav rS? ayta? sx- sionibus animx et concupiscentiis carnis vexatum,
xXvjcrta? xxTaAEXoiTram. Kat yap iv rai; aXXat?KUTOU 5 et paulatim a minoribus recedentem ad meliora per
fikuafnuiui; favecSi; avrbv eipnxivutevpiaxouev,aAAov v profectum operum pervenisse, et conversatione irre
etvatTOV 8e6v Aoyov,xat aXXov TOV XptO"T6v,uTr6 TWV j. prehensibilem faclum. Et ut nudnm hominein bapli-
T»J?
^ujC^?Tra6wvxat rav T«? aupxb; eiziOvutoiv evo^Xou- zatum fuisse in nomine Patris, Filii et Spiritus sancti,
uevav, xuirSiv ^etpovwvxaTKuty.pbvotftaruuevovizpb; ? et per baptisma gratiam sancti Spiritus accepisse, et
ra xpeirrovaT>iTrfJOXGTrvj TWV epyoive/\>j),u6evae, xaeTTJU adoptionem promeritum. Et ad exemplum imaginis
rroXeTeea UUOSUQV yevbuevav. Kat w? ft\bv avQponzov ,. imperatorix, ob personam Dei Verbi Christum ado-
,Sa-
7rreo-8>jvatsv ovbuurnzurpb;, utoO,xui uyiovTzvevuura;, , rv rari. Et post resurrectionem immutabilem cogitatio-
xae ota TOOfiaizrtauaro; T>JV %«/)tvTOOaytourrvEufta- <- nibus, et omnino impeccabilem factnm. Prxlerea,
TO?EtXnjysvTe, xaeueofiEo-ta? rfctSiaBut'v.uix«8' oftoewmv ,v dixit eam unionem Dei Verbi factam fuisse ad Chri-
(3«o-eXtx>)?ee'x6vo? ee?izpbaanzovTOUQSOU )6youTOV ,. stum qualem Apostolus dixit de viro et muliere :
Xpe-
CTTOV TrpoerxuvierrSat. K«efteTa T>jv«vao-Tamv )v Erunt duo in carne una (I Cor. vi). Et quod post
«TjseTrTov
Taf? evvotat?, xae Tr«VTe).w? avauaprnrov y.yevnaBut. t. resurrectionem, cum insufflassetDominus discipulis,
Upo;TouTOt? etTte,TauT>jv ysyevija-Sat T>jv IvwrrtvTOO 5 et dixisset: AccipiteSpiriium sanctum, non dedit illis
8eo0
AoyouTrpo?TOV XptrrTOv,ojroeav6 aTrotTTOAo? 3j Spiritum sanctum. Simililer hoc quoque ausus est
etTrsTrsfve
TOOuvSpb;xai TYJ? yuvaexof <"Eo-ovrae ot Suose? aupxa a dicere, quod confessionem quam Thomas edidit,
fteav» xaeOTIftSTtiTJJV uvuaraatv epfvariaa; 5 xvpto; ,e altrectans manus et latus Domini post resurrectio-
Tof?ftaSvjTaf?, xat JiTrwv,tAafieTSTrveOfea {. nem, dicens : Dominus meus et Deus meus, non ad
aytov,lou Se-
Swxe«uTof?TtveOfta ctyeov.'Oftoe'.i;x'/e TOOTO iv Cbristumretulit (neque enimTheodorus ait Christuin
SToXftvjrj-ev
teTreev,OTtT>jvoetoAoytxv <r esse Deum); sed propter miracula resurrectionis
>1v6o>uucer.oi.riav.ro,^vj^.arjoj-
<fa?Ta? Xs'Pa? "*' T1'vTrAeuf/av TOUxupeou, fteTa rriv -> stupentem Thomam laudasso Deum , eaque verba
Ktuaraatv, \iyt,iv, tOxvptb; uov, zae 6 Qeo; uov. > ftvj ivj dixisse. Quod autem pejus est, in interpretatione
125 EPISTOL/E ET DECRETA. 126
*
TOU©wftcer.tpi TOOXptarov( ovoi yup XeystA
£tfj>jrr8a( \. quam scilicet ad apostolorum Acta idem Tbeodorus
OzbSoipo; 6e6vetvaeTOV Xptorov),a).Xairpb; raQuvuura scripsit, similem fecitChristumPlatoni, etMauichxo,
T>J? avaerTaerew? exjrXrjyevTaTOV ©wftavSorjarrae TOV ©*6V, et Epicuro, et Marcioni, dicens : Quoniam sicut illo-
xai TKUTa eipnxivxt.ToSe ^efpov, sre ftvjvxae svT>5ep- rum singuli ex proprio dogmate cujus auctores fue-
unveiu,>jvSvj8ev sv T«f?Upu^eatTWV ajroo-ToXwv eypu-fyev runt, suos discipulos appellavere Platonicos, et Ma-
o auTO?QebSaipo;, ouotoverzotriauroTOV XpeerTOV nXaTwve, nichxos, et Epicureos, atque Marcionistas, eodeni
zaeMave^aew, xat 'Errexoupw,xaeMapeewve, Xeywv, OTe wcr- modo Christus dogma inveniens, ex eo Christianos
tzepexaaro;exeevwve'z TOO oixeiouoevpuraSbyuara;, TOU? appellavit.
oe'xeeou?ftaOv;TK?exKAeffenAKTWVtxou?,xaeMave;£aeou?,.xae Propterea igittrr agnoscat universa Ecclesiacatho-
E7rtxoup£eo-j;,zat MapziwvirrTa?, TOV auTOvrpbizovxae6 lica nos juste et irreprehensibiliter ad ea qux hac
Xfuerro?TOSoyctaevpoxoi;, i\ auroOTO-J?XptrrTeavou?nostra constitutione comprehenduntur devenisse.
ey.ut.eaev.AtaT«UTK TOIVUVavptizuauyevwerxsrw >jx«6o- Unde condemnamus et anathematizamus, una cum
AexijexxXr.eria,Stzaew?riua;, xui uJeiri\riTzrai;izpb; ru aliis omnibus hxrelicis, qui ( ut manifestum est)
tzeptexbuivuruvrn riuSivrfiStarvTciiaete\n\v$ivut."oQev damnati et anathematizati sunt a prxdictis sanclis
y.uruxpivouev, xaeKVK6£ftaTe?oftev oftoew? TOI"?aXXoe? 7ra- quatuor synodis,et ab Ecclesiacatholica, Theodorum
rrevuipertxoi; xttruxpSeiat,y.uiuvuQiuuriaieiatv(oiare \B olim Mopsuestix episcopum, et impia ejus scripta :
fuvepbviartv) K7.6TWVrrpoetpnuivaiv uyiaivreaaupaiv nihilominus ea quoque qux a Theodoreto scripta
rruvoSwv, xae«rroT>J;xa6oXexvje ExzXvjerta?,x«t 6e6Swpov sunt contra rectam fidem , et conlra duodecim ca-
TOV froTeMoi|iouerrTt«? ejrecrxojrov,xae ra TOUTOU acreSvj pitula sancti Cyrilli, et contra synodum Ephesinam
ovyypuuuara, avSivfirrovxui T« jrapa ©eoSwpeTou eruy- primam, quxque ab eo scripta sunt pro defensiona
ypufivru xara rri; bphri;tziareoi;, xat XKTCI TWV SwSeza Theodori et Nestorii. Prxterea anathematizamuset
xe^aAatwv ToOev eeyeoe? KvpiWov, zae x«TaT>J?ev'E&eerw condemnamus epistolam ad Marim Persam hxreti-
tzpoirniavvbSov , xaeT« 7rf>6? exSijaiertvOeoSiipov,xui cum, qux ab Iba scripta dicitur: qux Christum Ver-
tiearopiovuV auroOavyypufivru. Upb; rovrot; av«6e- bum ex sancta Deipara et semper virgine Maria in-
uarlfrptev, xae xaruxptvouevrriv eiriarokrivTvjvrrfvi? camatum, hominemfactumfuisse negat, nudura vero
Mripjjv TOV nE/Jtrvjvulpercxbv,irapa "l6a ytypufHutA£yo- hominem ex ea natum : quem templum vocat, ita ut
ftEVjjv,>jTe?TOVXfveerTOV Xoyovex Tij?ctyia?SEOTOXOU xat ex hoc intelligitur alium esseDeumVerbum, et aliuin
aee7raf)6evou Mapta? eraf>xw6evTa, av8f)W7rov ye^evvjrrSaeChristum. Sanctum vero Cyrillum rectx lidei magi-
a7rafveeTat,i|/t).6vSeavSpwTrov scjauT>i? yevviSvivae Xsyst, strura et prxconem, ut hxreticum, et similia Apol-
6vv«6vizpaauyopevet, Siareex TOUTOU KXXOV voEfrr8Ke TOV linario scribenlem calumniatur ; et reprehendit pri-
6EOV Xoyov, x«eaXXov TOV Xptrrrov.Kai ayeovSs KupeXXov Q niam Ephesinam synodum, quasi absque judicio et
Tn?bpQri;Treerrsw? SeSaerxaXeivTSxaexvjpuxa,ci? utperi- inquisitione Nestorium damnaverit; tum capita duo-
xov, zai oftoia'AjroXXevapeou ypceil/avTa SeaSaXXse. K«i decim S. Cyrilli irapia, et rectx fidei contraria ap-
xKTayevwerxee T>J?ev'EyeerwTzpiirn;eruvoSou, w? yr,pi; pellat eadem epistola; defendit autem Theodorum et
xpiaeii; re xae^jjTvjerew? TOVNserTopeov xaTKxpevaervj?.Nestorium, et irapia eorum dogmata atque scripta.
KaiT«SwSsxaxe'y«X«ea TOOev aytot?KupeXXou «ereSvj, Prxdicta itaque tria impia capitula anathematizamus
xae evavrtarn bpQriiziaret uizoxak.tivj a-Jr<ieVetTToXvj. et condemnamus, scilicet impium Theodorum Mo-
ExSexsfSi 8soSwf)ov, zae iSiarbptov,xui ruuaeSri auTwv psuestix, una cum irapiis ejus scriptis. Et quxcuiique
SoyftaTaxae avY/pajjptaru.Ta Tzpoetpnueva roivvi rpia impie Theodoretus scripsit, atque etiam epistolam
uaeSrixefu\aiuuvu6euuri%ousv, xae x«T«zfevoftsv,TouT-qux dicitur ab Iba scripla fuisse : qua superius dictx
EfTTe TOV«ersSvjQebSoipov rbv MOytiuscrTta? , feSTaTWV profanx blasphemix comprehcnduntur. Quin eniiu
uaeSoivauroOavyypuuparoiv,x«e«7repaersSw?8soSci- quemcunque, qui crediderit, aliquo ullo tempore.ea
ptro; avveypa-furo,xaeTVJV ejreerToXvjvT>ivXeyoctsvvjv 7raf>' capitula deberesuscipi,aut defendi,vel conatus fuerit
*l?a yeypufOut,o Teve«e eipnuivutuvairepaiuOeutrotize- hanc prxsenlem condemnationem subvertere, simili
ptiyovrut pkuofnuiat xae TOVOVTevaSvjTTOTS , T« anathemati subjicimus.Quoscunque vero, qui rectam
tzpoetpnuevaiv oe'wS>JTroTe rrerrT£uovT«
JCf,ov<i) o^EeXsev jr, iidemservanles a dictis synodisprxdicatam, memo-
Sev^vjvac, >jezSezao-6vjvae,n eTre%etf)oOvTa TTOTS T>jvira/J- rata tria capitula condemnaverunt, vel etiam con-
oucravzaTKzpterev avaTf>su/at,TWoctoew ava8sftaTeurro- demnant, fratres et consacerdotes esse deflnimus.
fiaXXofesv. Tou? 5E, orroeyuXarrovTE? T>jv6p8>jv jtiartv Qux vero aut a me , aut ab aliis ad defensionem
ajroTWV Tzpoetpnuevaiv avvbSouxnpvx^eiaav,ra uvnpto- prxdictorum trium capitulorum facta sunt prxsentis
VEuSsvTa rpia xsyaXaeaxarExptvav, viyouvxaT«xf)tvourrev,hujus scripti nostri definitione evacuamus. Absit
«SeXyou? x«e rruveepse? 6f>i?6fie8a.fATtva S>)7roTeeers enim ab Ecclesia catbolica, ut aliquis dicat omnes
Tr«f>'suou, ecTSTrap'aXXwv jrpo?exSex>jcrev TWV tzpaeiprp superius comprehensasblasphemias,a prxdiclis qua-
ftsvwvTpewvxeyxXaewv ysyevjjrae, T>JSeaTurrwtret TOU tuor synodis, aut ab una ipsarum susceptas fuisse,
vrapovTo? vjftwvypiuuuro; xarapyovuev.Uuau; yup T«? vel eos qui similia sentiunt et sequuntur. Apertissi-
eufipa\Uva;uvaripai§\aafnuiu;,a.TziaroiTVI? xa8oXex>j?mum autem est quod a memoratis sanctis Patribus,
evaTe?e?7rotOTtae izpoetpnuivut
exxX>jcrta?, riaaupe; avv- et maxime a sancla synodo Chalcedonensi,nullus de
o8oe,>jpiia e5 «UTWV sSirjaTO,>jTOU?oftotafpovovvTUt, quo aliqua esset suspicio admissus est, nisi qui reje*
'
Legendumvidetur TWe,vuu. EDIT.
127 VIGILU PAPJE 128
x«i XKTaxoXou6oOvT«f. AvjXouT«e
OVTW?, rrsp «7t6 rSiv,\ cisset superius comprehensas blaspnemias, aut illis
6"TC
itv»feovsu8evTwv ayiwv izaripoiv, xui uuktara uizb T»? similia, vel hxresim de qua fuit suspeclus, vel bla-
&yc«?evXaXx»Sove eruvoSou ye- sphemias denegavisset et condemnasset, in auarum
, ouSse?Treptou vtzo-fyiu
yoveveSej^S»,se p.ri6? ajreSaXeTOTa? eevwTepw euizepte- susficionem venit.
Xoueva;8Xaero»fti«?, nyovvra ouotuTauTai?,vjTVJV at-
peertvrrept»? uTrorrTO? yeyovev,» T«?/3Xaery»fit«?
«Tr»pv»eraTO, Treptwvev urrovoice
xae xaTexpeve, yiyovev.
'rnorPA*H'. SUBSCRIPTIO.
"O8so? ers uyt» SeayuXaTToe, «SeXylTtfttwTaTS. ES68» Deus te servet incolumem, frater honoralissime.
Trpoe\ eeSwvAexsftSpiwv,fiaatkeio; TOOSeerjroTOU nficov Data ante sextum idus Decembres , imperii domini
'iourrTtvtavoO TOOaewviouAuyoiSarou 1'TOU?eexoerToO 16- nostri Jusliniani xterni Augusti anno vigesimo se-
Softou, ftSTaTVJV ujraTetavBacrtXeiouTOUX«ft7rpoT«T0u,ptirao, post consulatum Basiliiviri clarissiini, auno
ETOU? l6'. duodecimo (Mra christiana 553).
(TEXO? » T»?ctyta?eruvoSou
|3e6Xeou, T»? evKWVO-TOVTWOUJTOXEI Xpeerrs6 8eo?, S6?a croe.Afojv.
o-uvax6eier»?.

DE VIGILUDECRETALI EPISTOLA PRO CONFIRMATIONEV SYNODI,

DISSERTATIOFBTRlDE MARCA.

I. Commodum accidit nuper, ut quo tempore acta B Narsetis ducis, teste eodem Anastasio, qui lamen
quintx synodi cecumenicx prelo regio excudebantur, conlirmalionis illius omnino non meminit. Non ma
obtulerit sese mihi fato quodam vetus collectio latet viros eruditos ex eo vim concilii generalis tri-
^f>jrrewvex antiquis Patribus et conciliis petitarura, buere huic quintx synodo, quod a Pelagio primo, el
a"veteri theologo adversus Acephalos et Monotheli- Gregorio Magno, aliisque pontificibus sub nomine
tas hxreticos olim adomata. Volumen illud manu- quintx synodi post cxteras quatuor recensita fuerit.
scriptum Grxcum exstat in bibliotheca Regia, accu- Quod tamen alii sic explicant, ut pontiiices illos au-
rate descriptum a Leone Cinnomo, et ab eo reposi- ctoritati lantx synodi cessisse potius dicat, quam
tum Constantinopoli in bibliolheca imperatoria, tem- synodo auctoritatem addidisse.
poribus Michaelis Palxologi, anno mundi 6784, seu II. Qux a me dicta sunt eo animo ut repertam in
anno Christi 1276. Amanuensis vero testatur a se bibliotheca Regia Vigilii epistolam commendem, qux
transcriptum cx autographo quod in veteri biblio- omnes illas diflicultales superat; quxque iis verbis
thecaEcclesixRomanxasservabatur, calamo exara- concepta est, quibus uti decebat sedis apostolicx
tum, anno mundi 6267, seu anno Christi 753. Quod pontincem. Sane a Grxcis ipsis tanti facta est ad
ideo annotavi, ut de manuscripli codicis antiquitate robur quintx synodi asserendum, ut eam in acta ejus
et fide nullus esset dubitandi locus. Inter cxteros synodi retulerint, et delinitioni synodicx subjunxe-
vero laudabiles locos, ex quibus collectio illa com- rint, ut ostcndetur inferius. Unde patet sumraa flde
pacta est, opportune incidi in excerpta aliq^uot ex scriptum ab Evagrio, Vigilium consensisse synodo
antiquis actjs quintx synodi, scilicet in Eutychii syypatpw?;epistolam enim illam inter acta synodi le-
epistolam ad Vigilium (cujus pars quxdam Grxce geral. Hxc sunt Evagrii verba (Lib. IV, cap. 54):
prolata est in concilio Florentino) et rescriptum C BeyiXeo? fi:v ouviyypufai; avvQiuevo;, eruvcSpeueev oux
:
Vigilii ad Eutychium (qux exstant Latine tantum in eeXiTo Vigilius autem per litteras consenstt concilio,
collatione prima illius synodi), et in quatuordecim non tamen interesse voluit. Ex iisdem actis sine dubio
analhematismos editos ab eadem synodo, qui Latine hauserunl Photius, Zonaras, Cedrenus, Euthymius
tanlum habentur in collatione 8. Itaque ad com- et Nicephorus, quod de Vigilii consensu tradunt.
raodum studiosorum antiqtiilatis ecclesiasticx per- Cujus consensus meminit quoque sexla synodus in
tinere putavi, postquam injuria temporum nobis prosphonetico ad Constantinum Pogonatum impera-
aclorum Grxcorum invidit exemplar, ut saltem his torem; ubi postquam retulit Eulychis damnalionem
fragmentis Grxcis non carerent : prxcipue cum ex a Leone I decretam fuisse, el Marciano principe cum
analhemalismorum collatione cum editione Latina synodo Chalcedonensi susceptam, hxc verba subjun-
non leveadjuinentum sibi compararepossintadveram gunlur : OUTWVOV fteTKTKOTK BtyiXto?IourrTtvtvvw -ri
synodi senlenliam indagandam, adversus Nestoriano- 7ravsuere6ef erufi7reywv»xe,xae TOT»?Treft7rT>j?
ouveSotov,
rum et Eutychianorum versutias. T« foipuBivruxui Xa66vT« TIVWV ivuBeuuritoivavvruy-
Prxterea vero exhibemus tibi, lector, epistolam ft«Ta pSeXupia?Tt\npearu:u. Qux sic reddit vetus in-
Vigilii, qux nondum in lucem prodiit, qnxque auro terpres : Sicut et Vigiliuspost hmcJusliniano piissimo
contra a^stimaridebet, qua synodi quintx gesta aucto- consonuit, et quintumconciliumconslitutumest, ut eo-
ritale sedis aposlolicx conlirmantur. Ejus pretium rum opuscula qua latenler reperla sunt, tepleta abo-
illi soli norunt qnibus perspectum est quanlum ple- minulione, anathematizarenlur. Qux verba dupliciter
rique dignitali ponlificix detrahant eo nomine, quod explicari possunt. Vel hoc sensu, ut dicatur Vigilius
hxc qtiinta synodus vim et pondus oecumenicx obti- JJ in eo consensisse cum Justiniano, ut concilium indi-
nuerit, licct renitentem Vigilium fuerit experta, qui ceretur ad damnationem trium capituloruin; quamvis
maluil exsilium pati, quam suffragio suo illius debni- ponlifex in conlraria senlentia perstiterit. Vcl illo,
tionem approbare. Contendit quidem illustrissimus ut omnino cumJustiniano consenserit lam in concilii
annalium conditor ex Evagrio et cxteris auctoribus, iudictione quam in trium capitulonnn damnntionc.
conflrnialamfuisse syuodum a Vigilio, sed eam com- Qux ultima explicatio necessaria est, ne si prima)
probalionem in id lempus dilatam quo Vigilius ab bxreamus, alienum videantur a menle sua Palres
exsilio solutus est, rogante Narsete duce, post libe- exemplum protulisse, et longe dispar ei quod supe-
ratam a Gothis Italiam. Sed opus illi estxquo lectore, rioribus verbis proposuerunt, de consensuLnonis ct
qui se conjecturis in re Unti momenliduci patialur : Marciani, totiusque synodi.
cum econtra excipere soliti sint non solum novato- III. His atkli potest eximium Pelagii II testimonium
res, sed etiam plerique eruditissimi viri, errassc Grx- ex epistola ad episcopos Islrix (Cap. 7), cujus adeo
cos scriptores, qui de consensu Vigilii loquuntur ; aperta sunt verba, ut uiirari subeal qua ratione viros
quia constat ex Anaslasio, pulsura in exsilium a Ju- alioqui perspicacissimosfugerit tamexpressadeVigi-
stiuiano cum aliquot episcopis, quod synodo refraga- lio senlentia. Etenim prolixis verbis ibi refertur, se-
retur ; unde revocatus esl precibus Komanorum et dem aposlolicamver Vigitiuminilio quidem probasse
129 EPISTOL.E ET DECRETA. . 130
tria capitula, et pro eorum defensione diu laborasse,. A synodo de quibusdamsolummodopersonis actitatum;
longoque tempore ad injurias usque cerlasse (quod vel, ut Pelagii II verbis utar, nihil dliud, nisi de per-
desoloVigiliointelligipotest),deindecessisse,quando sonis actum. Quineliam Vigilius in epistola quam
veritas se patefecit. Qux verba ad epistolam Vigilii' edimus, disertissime adnotavit, in hac controversia
respiciunt, qui re diligentius tractata, veritqtemsibi non disputatum fuisse de fide, sed de personis. Cnde
affulsisse,seque tria capitula damnasse scribit, utmox patet liberam fuisse aliteratque aliter in hoc negotio
dicetur uberius. censendi facultatem, sine ullaChristianxreligionis in-
IV. Cxterum ut liquidius senlentia hujus epistolx juria : ideoque Vigilium,qui suam aliquoties muta-
intelligatur, simulque famx et dignitati Vigilii consu- vit sententiam, de sola levitalis vel metus suspicione
tatur, non alienum erit pauca de ipsius instituto in periclitari. A qua suspicione tamen abesse tantura
hac trium capilulorum controversia dicere. Tria illa debet, ut polius singularis prudentix laudem ex iis
capitula hxc erant. 1. Ibx episcopi Edesseni epistola qux in hac causa gessit, consequi posse videatur.
ad MarimPersam ; 2. Theodori episcopi Mopsuesteni VI. Qui rerum ecclesiaslicaium suntperiti, non
persona, et ejus scripta; 3. Theodoreti disputationes ignoranl duobus modis olim versari solitos fuisse
adversus duodeciincapita Cyrilli Alexandrini. Ex his summos pontifices in„quxslionibus propositis, qux
tribus capitulis Acephali,propago quxdam Eutychia- disciplinam respiciebant, vel suramo jure, vel remis-
norum occasionem arripiebant non admittendi con- so. Huic temperamenlo et canonum remissioni locus
cilii Chalcedonensis, quasi Nestorium aliquo pacto erat, quando ob bonum unilatis, et pro resaVcienda
foveret. Id ex eo colligebant, quod epistolam Ibx Ecclesix pace, necessarium videbatur ea clemenlia
synodus approbasset, qux tamen Cyrillum carpebat, " uti. Eam clementiam Grxci oexovofeiav vocant. Latini
in Theodori MopsuesteniNestorianx hxreseos auclo- eorum exemplo dispensationem, ut alibi ostendi * ad-
ris laudes eflerebatur, et utebatur blasphemis Ne- ductis veterum Patrum et conciliorum testimoniis.
slorii verbis, quem non servato judiciorum ordine Utroque agendi modo usus est. in hac controversia
damnatnm quoque fuissediccbat in synodo Ephesina. Vigilius, nunc juris et canonum vigore, nunc eorum
Tum vero quod Theodoreto in communionem susce- remissione, fidei et pacis Ecclesix sludiosissimumse
pto, ejiis tamen scriptaad versus duodecimcapita Cy- prxbens. Observatum quidem est ab eruditis, Vigilil
rilli, quibusNestorii hxresis proscribebalur, synodus qux videbatur, inconstantiam, prudenlix et maturo
Chalcedonensis non damnasset. Ex iisdem quoque consilio esse tribuendam : sed non docuerunt eum
capitibus Nestoriani hxresim suam instaurare nite- agcndi modum a canonica disciplinapependisse.
bantur, prolatis ex Theodoro Mopsuestenoteslimo- VII. Ac primo quidem nihil aliud ab eo exspectan-
niis,et ex Theodoreti adversus Cyrillum dissertatio- dum erat slatim post profectionem suam ex Urbe,
nibus. Cum autem in id unum Justinianus incumbe- quam ut votis Occidentalium favendo, se vetuslatis
ret, ut Acephalos,qui graves in .rEgyptoet inOriente vindicem prxstaret. Itaque litteris ex itinere ad
motus excitabant, legibus suis insectaretur, Theodo- Menamdalis, damuationem trium capituiorum re-
rus Cxsarex Cappadocix episcopus, Acephalorum prehendit, ct legatis ad Justinianum missis pelivit ut
faulor, et sectator Origenisa paucis annis proscripti, pateretur eam rescindi. Urbem deinde Constantino-
ad ultionem eorum qux contraOrigenemgcsta erant, ingressus octavo calendas Februarii, anno
et ut imminens Acephalispericulum averteret, con- Eolitanam 47, Menam et alios capitulorum damnatores, illos
troversiam de tribus capilulis excitavit, ut Ecclesix quoque qui damnatoribus communicabant, a com-
pacem perlurbaret. Pro ea itaque qua valebat gralia n munione suspendit: quam tamen illis post quinque
apud principem pacis ecclesiasticx alioquistudiosum, menses restituit, Theodorx Augustx rogatu. Ratio
per cuniculos rem aggressus est. Spem Justiniano polissima cur damnationi trium capitulorum refraga-
fecit ineundx cum Acephalis concordix, si prxter retur, hxc erat, quod existimaret nihil eorum qux
Theodoreti scripta adversus Cyrillum, epistola Ibx in synodo Chalcedonensi gesta erant, retractari pos-
Edesseni recitata in concilio Chalcedoncnsi,lanquam se, eo quod ea sit generalium synodorum anctoritas,
impia rejiceretur, et Theodorus quoque illa epistola ut de iis qux illarum judicio semel ordinata et dispo-
laudatus, tanquam Ncstorii parens damnarelur; sita sunt, itcrum disceptari non debeat. Ea est enitn
cujus famx Cxsarex episcopusex eo quoque infeslus relractalionis signiflcatioapud jurisconsullos, quam
erat, quod Origenis deiiramenta olim refulasset. Grxce uvu-tynkufnatv vocant, sive 7raXtvStxiav.
Ilaque
V. Justinianus ulililate publica, ulsibiquidem vi- rei judicatx exceplione repellebat novandi studium.
debatur, excitatus, libellosatis copioso tria illa capi- Addebat quoque Leonis papx auctoritatem, qui con-
tula proscripsit, et ab episcopis Orientis damnari ceptis verbis gesta synodi Chalcedonensisconfirman-
procuravit. Enimvero, quia trium capitulorum nego- do vetuerat, ne res in synodo deiinitx ullo colore
tiurn nullius synodi judicio erat prxjudicatum, imo qusssitoretractarentur. Deindevero cum legibusprin-
vero synodi Chalcedonensisdignitatem aliquo pacto cipum retractalio adversus sententias prxfectorum
violare videbatur, Orieutis palriarchx qui Justiniani prxlorio intra duos annos peragi deberel, hxc lamcu
decreto subscripserant, se vi adactos fuisse Stephano trium capitulorum retractatio adversus synodum
responsali Romanx seui§ professi sunt. Menas vero universalem totius orbis consensu firmatam, post
Coiistantiuopolitanusepiscopus eam condilioneinad- centum annos urgeretur, ut conqueritur Facundus
jecit, si hxc Roraano episcopo non probarentur, D Hermianensis : illud supererat, ut doceretur his ca-
suum sibi chirographum restitutum iri: quod sub pilulis judicio synodi Chalcedonensisprovisum fuisse.
jurisjurandi lide illi promissum est. Atque adeo Ju- Quod luculenter docet-Vigiliusin constilulo, et ube-
stinianussentiens nihil in hoc negolio quod Ecclesia- rius Facundus in libris ad Justinianum: nequetamen
rum stalum respiciebat, tentari utiliter posse sine inde sequi aliquid fidei contrarium a synodo adniis-
sententia Romani pontilicis, Vigiliura Roraa evocat. sum fuisse.
PoutificeraRoma abeuntem Ecclesia Romana, pro- VIII. Cxterum elsi Vigilius nulla vi adigi possel ad
vincix quoque Africanx, Sardinix, Helladosel Illy- subscriplionem, consensit tandem anno 548 ut in
rici obtestatx sunt, teste Facundo, ne ullatenus no- conventu 70 episcoporum hxc causa Conslantinopoli
vitali acquiesceret. discuteretur : singulorumque suifragiis ad se scripto
Antequamvero quid egerit in hac causa explicem, delatis, ipse Judicatum dedit ad Menam,quo tria ca-
observandumest cum Pelagio et B. Gregorio, in hac pitula damnabat. Hoc fecit XKToixovouiuv,sive re-
controversia non disputatum fuisse de fide, sed de missionem el dispensationem canonicam, ad pacem
personis. Id tcslatur Pelagius 1 in epistola ad Childe- lum Orientalibus retinendam. Si qnis id a rae conli-
oertum regem Francorum, qui tunc in Oriente ca- ctuin pulet, audiat Vigiliura, qui pro se dicet in en-
pitnla quxdam exlra fidem agitata fuisse scribit. B. cyclica adversus Theodorum Cxsareensem : Priuium
tjuoque Gregorius lliberuix episcopos monet, in ea quidem in eo quod pro scandalo refrenando conde-
* Lib, ui de Coucord. sacerdotii ct imnerii, c. 13.
131 VIGIUIPAP^: 132
scendentes quornmdamanimis, quos aliqua dispensa- A 4 tamen illius Judtcatt rescissione, et cxteris coiiditio*-
tione credidimustemperandos;quia tu jam eos pluri- nibus cum Vigiliodepactis.
bus annis inquietissiraussiimulalor accenderas, qux- X. Convenit ergo synodns quarto nonas Maii, et
dam pro tempore existimavimusordinanda, tali sci- illustri legatione Eutychii Constantinopolitani, et
licet conditione ut omni in posterum perturbatione aliorum patriarcharum, atque sexdecim metropolita
sopita, nihil ultra nec verbo, nec litteris quisquam norum, Vigilium convenit, ab eo postulans ut cau-
facere ex eadem causa prxsumerel. Eamdem causam sam trium capitulorum cum cxteris episcopis disce-
dispensationis prxtendit clerus Romanus in epistola ptare vellet, quemadmodum suis litteris Eulychio
ad legatos Gallicanos; postea tamen tractatu habito, pollicitns erat. Ille causalus valetudinem, in poste-
prxdictus sanctus papa Vigilius, sub aliqua dispcn- rum diem responsum distulit: quo pollicitus est ma-
satione, ipsam causam ordinaverit, sollicite monen- nifestare quod ei de tali conventu placuerit. Quibus
do, ne per occasionem aliquam supradicta synodus verbis non significat quod viris eruditis persuasum
pateretur injuriam. Sed obtinere non potuit Vigilius est, scilicel se scriplis synodo satisfacturum; sed
ab Afris, Illyricianis et Dalmatis episcopis,ut judicio potius indicat se conventum illum canonicx synodi
suo cederent ; quin potius ab ejus se communione loco non habere, qua de re perendie sil acturus. Hic
suspenderunt. Ejus discessioniscausasatrociore stylo locus est niagni momentiad ferendum de consilioVi-
persequitur Facundus in libello contra Mocianum gilii certum judicium. Viserat prxcipue synodi in-
scholasticum, et in epistola fidei catbolicx, ubi dictionem ad sanandos Occidentalium episcoporum
propterea Vigilius prxvaricator dicitur. Egit itaque • animos, qui lxsi fuerant illa dispensatione qua usus
cim principe coram Mena patriarcha, pluribus erat adconciliandos Orientales.Ea couditio placueiat
episcopis et senatu, ut rescissis qui in hac causa D < Justiniano, ilaque convenlus solorum Orientalinrn
utrinque gesta fuerant, indiceretur synodus, in qua censeri non poterat a Vigiliolegitimum et universaie
adessent Africanarum et lllyiicianarum provincia- concilium. Quare secuuda vice aditus a iegalis svno-
runi episcopi, quorum, ul ipse loquitur, fuerat scan- di.abscisse res-pondit,se tum illis convenire non "pos-
dalizala fralernilas, ut qux oninium suffragiisproba- se, utpatet ex relatione a legatis synodo facta, quo-
rentur, cum pace Eeelesix locum haberent. rum hxc sunt verba: Ille vero respondit, non posse
IX. Evocnnti aiitem principi cpiscoposex Africaet una nobiscum conveuire, eo quod plurimi hic qui-
Illyrico,cum xgre ac ne vix quidem pareretur, actum dem sunt Orientales episcopi, pauci vero cuni eo :
est anno 551 cum Vigilio, ut si nollent Occiden- facere autem per semetipsum in scriptis senlcnliam
tales episcopi, ipse solus cum Grxcis tria capitula suam,et offerre piissimodomino.Contendebanlecon-
damnaret. Renuente pontiiice, edictum Jtisliniani de tra legati, convenlum non esse differendumpropter
dainnatione trium capilulorum, suasu Theodori Cx- absentiam Occidentalium episcoporum ; prxcipue
sareensis publice propositum est. Vigilius vero com- cum in aliis synodis cecuinenicis vix duo aut tres
minatus esl Grxcis episcnpis communionissux sus- Occidentis epucopi inlerfuissent, nunc vero adesset
pensionem, si edicto consensuniprxberent: ideinque ipse Vigiliuset aliquot Italix, Illyrici et Africx sa-
professus est DaciusMediolanensisepiscopns. Quam- cerdotes. Vigebat prxterea illius rescriptum , quo
obrem incenso ita Justiniano , Vigilius in basilicam promiserat Eutychio se cum fralribus unitis de hac
Sancti Petri in Hormisda confugit; unde per viiu ab- re tractaturum; se autem cum illo communionejun-
ducere conatus prxtor, populi tumultu repeliitur. gi. ReplicalioVigiliinon c^t actis inserta, qux tamen
Accepto tandem per imperatoris legatos sacramento, Q colligipotest ex rei gestx serie, quam numero supe-
redit in domum Placidianam. Sed multis rursuni in- riori adnotavimus.Etenim legaii dissimulabantverba
juriis afTeclus,elinsidiis appetitus, noctu iterum sub rescripli; quibus se acturum ea de re in synodo ca-
Natale Christi Cbalcedonemabiit ad SanctamEuplie- nonica pollicebatur. Porro canonica syuodus esse
miam. Unde niissisa Jusliniano senaloribus, etseor- non poterat, qux juxta morem in aliis synodis cecu-
sim semel atque iterum Petro referendario, evocari menicisobservatum,non constabat ex legatisomniiim
non potuit. Quin potius encyclicam de calamitatibus provinciarum ecclesiasticarum.Neque esse quod ob-
suis scribit, depositionisque sentenliam in Theodo- jicerent, paucos cxleris conciliis inlerfuisse Occi-
rum Cxsareensem profert, et communionis suspen- dentales episcopos, cum ex actis synodicis constet
sionem adversus Menam patriarchara Conslanlino- illos gessisse vices Romani pontificis et totius con-
politanum, anno 552. Hanc Vigilii constantiam is cilii dioeceseon Occidentalium. Qui raos tanto stu-
cventus secutus est, ut remotis edictis, discussionem diosius observari debebal in hac causa, quod dc
trium capitulorum integram synodo futurx relinqui scandalo Occidentalibus illato agendum erat ;
consenserit imperator, atque Menaset Theodorus, eaque esset Romanx Ecclesix consuetudo, ut vocatis
ct alii episcopiveniam a Vigiliopetierint, ob injurias iis quorum inlererat, ofiensionesamoveret, quemad-
ejus bealitudini vel sedi factas, ut testantur eorum modumdocent Leonis I epistolx ad legatos in Orien-
lib>;lliinserli conslituto Vigilii. Menx morluo suc- teiu missos. Et in hac causa sxpc Vigiliusprofessus
cessit Eutychius, qui slatim fidci libellum Vigilio fuerat iis verbis qux cleri Romani epistola continen-
oblulit, mense Januarii, anno 553, etpetivil ut com- tur: Sine consensu omnium,inquit Vigilius, ista qua
rauni tractalu conlroversix motx definirentur. Re- et synodumChalcedonensemin dubiumvenirefaciunl,
scripsitVigiliussibi placere,ut discordia sopiatur, yt- D et scandalumfratribus meis generant,solusfacere nut-
vofeev»? xavovex»?eruvoSou,habita synodo canonica, in latenus acquiescam.Quare interpellatus iterum a pa-
qua tractatus et disceptatio fieri possitcum unitis sibi triciis, quos imperatordelegaral,et ab episcopis no-
fratribus, KCIK avyxptatv mine synodi spoponilit, intra dierum aliquot spatium
roi; ivoifjiiaivriuiv «SeXrpoe?
Tzotnabuedu. Cupiebat Vigiliussynodum in Ilalia iieri, quid sibi de controversia videretur, ad imperatorem
sed refragante principe de loco, tandem inter eos scripto transmissurum. Non est ergo quod viri eru-
convenit anle diem Paschx, ut exxquato Latinx lin- diti eam causam prastendant absentix Vigilii,quod
gux episcoporum numero his pontilicibusGrxcis qui summi pontilicesadesse non solerent in conciliisge-
tunc Constantinopoliprxsentes aderant, de tribus neralibus : cura vera causa petenda s:t ex eo quod
capitulis tractaietur, quemadmodum lestatur Vigi- convenlumimperfeclum noluerit prxsenlia sua oecu-
lius in constituto. Sed morx impatiens princepssy- menicumreddere in offensionemOccidentalium.In-
nodum coegit adversus pacla conventa, litterisque sliluit atque synodus cognitionem suam de tribus
suis datis ad patriarchas Coiistantinopolitanum,Ale- capilulis, qux landem definilionesua damnavit.
xandrinum, Anliochenum et vicarios Hierosolymi- XI. Interim vero Vigilius intra viginti dierum in-
tani patriarchx, et cxteros episcopos Orientales qui ducias, quas ob xgritudinem petierat, consiitutum
era.it in urbe, ad controversiam de tribus capkulis suum ad justinianum dedit, quo sentcntiam suam da
aggrediendamhorlatur. In quibusliUerisJudicaitolini tribus capitulis copioseexplicavit. Theodori blasphe-
a Vigiliocditi nientioiieininjecit, «tdc pontificis sen- mias configit, sed ejus nomini parcit, ad exemplum
tentia nullus videretur ambigendilocus; dissimulala synodiEpbesinx: superfluumdocet, ct ad exprobra-
153 EPISTOL^EET DECRETA. 15*
tionemlneodoreli tendere, si ejus scripta adversus us A tasse Justinianum, ut Vigilium prsevaricatione ar-
Cyrillum damnentur, cum Cyrillus ipse et synodus us gueret, qui constituto aliter quam antea decernebat.
Chalcedonensisnihil aliud ab eo exegerint quam nt ut Sed principis in eo consiliumaliunde inelius depre-
Neslorio anathema diceret. De Ibx epistola nihil re- e- hendi non potest, quam ex oratione quxstoris, qui
tractandum post concilium Chalcedonense. Deinde de ad excilandos et provocandos Patres auctoritatem
prohibuit ne quis ordinis et gradus ecclesiasticialiter
er Vigilii contra islhxc capilula scripto profert, non au-
de tribus capitulisdoceret, quam ipse suo constitulo to tem in ponliticis contumeliam.Sane si quis ordinem,
exprimebat. Attamen animadverti eum non adje- e- qui in conciliis cecumenicisoblinebat, ailigentiusex-
cisse anathema in eos qui contrariam opinionem :ra pendere velit, quam longissimerecedel ab illa opi-
tuerentur. Quodab eo summa prudentia factum est, st, nione, qua dignitas sedis apostolicx violatur, rae-
ul ostenderet eam esse controversix conditionem, n, cumque faeile consentiet adhibitum Vigilii noinen,
qux in utramque partem inflecti posset, si paci ec- c- ut gradus inde ad delinitionemsynodi conlra capi-
clesiasticxhac ratione consulcretur. Non poluit ali-li- tula strueretur. Prima enim semper fuit in synodis
ter respondere interroganti Justiniano, qui senten- n- cccumenicis senlentia Romani pontificis, qua non
tiam Vigiliirequirebat, non aulem agebat de dispen- n- exspectata nihil decerni moris erat; quemadmodum
satioue ad concordiamOccidentaliumet Orientalium im servari solebat in senatusconsullis ad oralionera
resarciendam, qux aliter obtineri non poteral, quam im principum factis, ut dicam tomo II de Concordia sa-
tractatu inito sine contumeliaOccidentalium. cerdotii et imperii. Imprxsentiarum solo Vigilii
XII. Hic vero dissimulare non possum, ine longe ge testimonio uiar, qui sibi jus illud in hac causa vindi-
abesse ab illustrissimi cardinalis Baronii senlenlialia cabat. Promissa namque principi intra viginti dieruni
(Annal. eccles.ad an. 553), qui putat co.istitutum un BI inducias sua de hoc negotio definilione, Pelagiura
Vigiliimissunia Juslinianoad bjnoduii); idque colL1-[L1- diaconum ad episcopos misit, ut eos inoneret ne
git ex eo quod raiioiies iu constituto prolatx pro iro ante senlentix sux promulgationemquidquam ea de
Ibx epistola, disculiunluret refelluntur in sexta col-
al- re decernerent: AntiqUUmet regutarem custodienies
latione. Ut vero alilcr sentiam, impellorpotiusaniore
>re ordinem,iuquit, ne ante noslra, hocest, sedis aposto-
veri quam novatorum procacitale, qui ex bac narra- •a- licw, cui per Dei gratiam prasidemus, promulgationem
tione non leve arguiiientum trabi posse putant ad- id- sentenlia!quitlquamproferre tentarent, unde scandali
versus pontiliciam auctorilatem, cujus stripta in rursus, qua sopita fuerat, oriri posseloccasio.Itaque
synodonon tofum discuti, sed ctiam refutari hinc nc Jusiinianus, ne prxtermissa videretur in hoc negolio
probant, et definilioncmillius decretis promulgatis tis Vigiliiauclorilas, constitutumquidem suppressil,sed
conlrariam cum anatlieniate proferri. Eniinvero si alias Vigiliipriores senlentias, qux annis superiori-
constitutum relectum fuisset iu synodo, illius reci-ci- bus ab eo lalx erant otxovofttxw?, synodo exhibuit, ut
ni- in actis omnia rite et solemniler gesta fuissevideren-
tatio relata fuisset in acta, quibus insertx sunt mi-
noris momentirelectiones. Argunientaautem illa pro ro tur. Quarc synodus quoque ipsa magnum decreli sui
Ibx epistola, qux discutiuntur collatione sexta, ;a, momcnlum in eo posuit, quod Vigiliustria capitula
nota erant et trita, ut pote qux a sex vel septem ;m sxpius et scripto et sine scripto condemnasset; etsi
annis summo studio contorqucrcntur ab adversariis, is, conqueralur, quod conventui, licet illustri legationo
etiam scriptis copiosissimis libris, quemadmodum im invitatus, interesse noluerit, satiusque duxerit pol-
factumest a Facundo Hermianensi: ut necesse non on bceri se suam ipsius sententiamad principem missu-
sit confugeread conslilutum Vigilii, quasi inde illalla rum. Cxterum an promissis steterit pontifex, omnino
excerpi necessariumomninoforet. Deindeproinulga- ;a- G
* synodus reticuit, officio se suo satisfecisserata, si
lia sententiis a Vigilio latis, et in judicio ex inandato
tio constitutialiena fuisset ab iustilulo et prudentia
imperaloris, qui danmationi trium capitulorum cura im principis exliibitis, inniterelur : prxcipue cum de
yi- pontificiscontrario voto solemniteret juxta cognilio-
totus incumberet, non debuit suis votis officerc, Vi-
»o- num ordinem non conslaret.
gilii auctorilate prolata, qux desideriumillius impro-
baret. Imo vero ut faciliusobtineret quem sibi pro-•o- XIII.Cxterum id valde angebat Vigilium,quod re-
posuerat eventum, neu quis exspectaret quid prin- in- stitutionem pacisOccidentalium,quam unice expele-
cipi Vigilius respondisset,quemadmodum pollicitus tus bat, his Justiniani artibus pessumdatam vidcret.
erat se facturum, per Constantiniim sacri palatii atii Non solum eniin numerus Occidentaliumepiscopo-
quxstorem Justinianus synodosuggessit,Vigiliimen- en- rum exxqualus non fuerat in synodo, secundum
tem satis explicatam esse ex iis qux sxpius hac de pacla conventa, de quibus egimussupra; sed etiam
re docueratcum scriptis, tumvivavoce. Et ut sacrum um Vigiliidecretum a principe retentum in synodo pro-
conventuraad damnationemtrium capitulorum ani- ni- mulgatum non fuerat; quod ad majoris scandali
niaret, lilleras ea de re a Vigilioperscriptas ad Au-
ku- occasionem tendere, si tale quid acciderel, Vigilius
relianum Arelatensem, et ad ValcntinianumScythix iix in constituto disertissime professus fuerat. Quare in
episcopum,et sententiam ab codeni pontilice latam am ca rerum omnium perturbatione consensum suum
adversus Rusticum et Sebastianum diaconos suos uos prxstare noluit episcoporumdefinilioni; ideoque a
triuin capilulorum fautores, e Latina in Grxcamlin-lin- principepulsus est in exsiliumuna cuin aliquotepisco-
guam versas, legendasexhiberi ab eodem quxstore ore pis et clericis synodo refragantibus, teste Anastasio.
curavit. Hxc sunt verba Constantini : Comtnuniler iter ]Q Contunielix enim illius apud Evagrium et cxteros
tero convenireinvitatus(id est Vigilius) ethoc facere
ere scriptores Grxcos altum est silentium. Nisi fortasse
una cumsancla vestrasynodo,pollicitusest per semel-xei- suspicari libeat aliquam hujus dissidii cognitionem
ipsuin(acere el dare piissimodomino.Ut igilur etiamam ad MichaelemCerularium patriarcham Constantino-
ea qua sapius ab ipso facta sunt ad condemnalionem ,em politanum pervenisse, qux supinx cujusdam alluci-
Critimcapilulorttm,vosaudienles,ulacriorese/pciamini
lini nationis occasionem illi prxbuit. Is enim circiter
de liisformamceleriter proferre, direxit per me san-
•m- annum 1051, ut a se per summumscelus repudiatx
ctitali veslrwcondemnationemab ipso Vigilioretigio-lio- communionisRomanx infamiamamoliretur, jam ab
sissimaprolatam, elc, omnibustranslatis ad Gracam eim ipsis Vigiliitemporibus, papx nomen ex ecclesiasti-
iinguam ad facilioremscientiam veslra sanclilalis. tis. cis diptychis deletum fuisse scripsit, epislola data
Qui prxjudicioVigiliiperleclo, Patres alacriores ef- ad Petrum Antiochenum episcopum. Mos enim ille
lici ad condemnafionemexistimabat, non adeo supi- ipi- apud summassedes invalueral, ut papx priore loco,
nus erat, ut eorum impetuni contraria ejusdempon-on- deinde cxterorum patriarcharum nomina labulis
tificisdelinitioneretardarct. Deindevero locus agendi
ndi ecclesiasticis, quas diptycbavocabant, inscripla, in
de constituto hic erat, cum pollicitationera Vigilii
;ilii sacrificii ordine recitarentur, ad testandam universa-
principi factam quxstor recenset. Sed adeo mentio-tio- lis Ecclesix communionem,a qua si quis illorum
iiem ejus non injecit, ut polius id omnino dissiniulet,
let, exoiderct, nomen ejus e diptychisexpungebatur, ut,
ejusque loco alia instrumenta subsliluat. Ait vcrovir
vir prxtcr cxtera, docent acerrimx de nomine Joannis
illustrissimus,liacinstrumciiforumprolationc id ten-
en- Cluy.^osloniirestituendo, et Acaciiexpungeudocon-
155 VIGILIIPAPJE 156
teutiones. Sed Michaelis errorem slatim Petrus ca- A^ quid de Vigilii negotio Petrus senliret, sed lempus
stigavit. iEgre namque ferebat, consortium cum Ec- eliam docent, ex quo Grxci palriarcbx nomen Ro-
clesia Romanadissolvi; quod litteris ordinalionissux mani pontificis e diptychis eraserunt; dequo deinde
et fidei testibus ad Leonem IX datis retinere cona- restituendo, ou bvbuara;avufopuvdicebant, ail restau-
tus, desiderii sui compos evasit, ut patet ex Leonis randam Ecclesix unilatem tantopere laboratum est,
responsione. Proferam autem ipsa Petri verba ex ut tcstantur Georgius Pachymeres et Nicephorus
ejus epistola ad Michaelem, qux habetur in codice Gregoras, qua de re alibi.
tnahuscripto bibliothecx Regix, quoniam non solum
IIspeey;STatTOC? eepof?ypuuuaat T»? aytweruv»? crou, Sacris sanctitatis tua litteris continetur, fama ad le
9>vjft»vTtva erof?ev>]^»8»vat rJeriv,w? TOV7ra7ravTOC? pertalum, me in sacra diptycha papam retulisse,
tepof?uvufipoiSeTTTujtot?, TOUTO avrb 7TOCOUVTWV xae TWV idemquepraslitisse caleros palriarchas. Qua culpa a
KXXWV 7raTptapxe>>v• xae w? oux ESECTOO-OUTOV uyvbnuu me, prater cateros, abesse debuerat; quippequi nove-
ityvoriaai,xaettaXeerTa TrpoTWVaXXwv EttE, eeSoTa,6Vt rim, quo'da temporibus sexta synodi usque ad hanc
ctrroT»?etyia?EXT»? oe'xouftsvex»? eruvoSou, srri TaSsT»? alalem, papa nomene diptychisexcisum fuerit; quo-
iv TOf?tepof? StjTTuxot?avufopu; i\exbtzn ovoftaTOU niatn Vigiliussynodo inleresse noluit, nequedamnare
izoctza,Sti TOT»vtxauTa BtyiXeov ftvj«jravTvjerae x«TaT»v qua adversusreclam fidem et duodecimcapita Cyrilli
eruvoSov, f*»Teftvjv«v«8eft«Tierae TCC rrapa TOU SsoSwpe- scripserat Theodoretus. Alque ex ilto ad hoc usque
TOU xaTa T»?6p6vj?7rierTEw? xat TCOV SwSsxaxsr^aXatwv lempore,pracisum esse papam a vestra\nostra ex Gr.]
TOU cc/iouKuptXXou ypufivra, xae sx TOTE , xae uiy_pt sanctissimaecclesia.Mox: Qua ad Vigiliumspectant,
TOU vuv,«7rOTft»6»vat T»?xa8'vjfta?aytwTKT»? _, quanlam pra se ferunt religiosi chartophylacis tui
sxxXvjeria?
TOV rroVrrav.Mox : To SexaTaBtytXeov, rr6er»vou izpoae-" oscitanliam! Licet enim in rhetorica arte, ut ferunt,
iztuuprvpeiuitpoae\iuvTWeucrsSee j£«pToefuXaxi erou;Ee' sit apprime versatus, attamen in hac ejus adolescenlia
y«p 7reptT»? p'«Topix»? ft«8»ft«rrorperrTexo? 6 avvjp,ci? nondumsalis callet res ecclesiasticas. Vigilii tempus
dxouoftev,«XXave'o?cov,ourrwizeipuverrjjsvtzavvjvTWV refertur ad quintam, non autem ad sexlatn synodum.
exxX»rrtaerTexwv.'O BeyiXeo? yap [trr. ejrt] TreptTtiuTzrn; lniervallum autem duarum synodorum est centum et
»v, ou ftvjvSe 67rtT»? ex.T»?cruvoSou. bvuarnuuSs fts- viginti novemannorum. Accidit autem, ut ad pauxil-
TaljuTWVSuoeruvoSwv px8' SCTTC. TOV Se eruve'6»rrpo? lum temporisab ejus recitalioneabstineretur,ob dissi-
ftexpovT»? uvufopu; «TroTft»8»v«t, Sta TOSteve/8»vat dium ejus cum Menna sanclissimo patriarcha, quetn
KUTOV rrpo?TOV «ytwTaTov iturptupxnvM»v«v, xaeza8- ille suspensionemulctaverat, donec sacerdotes adin-
atpeaet TOUTOV urroSaXefv, ew?ovy.uiizpb; ceXXvjXou? oi vicemin pacemredierunt. Papa aulemerat sexla sy-
apytepei; eipnvevauvre;xurnWuynaav.'ErreSi T»?EXT»? nodi temporibusAgalhovir clarissimuset in rebus di-
ceyta?rruvoSou6 eepo?»vTrajra?'Aya8wv, «vrip Ttfteo? vinis exercitatus. Lege veroqua sextam synodumspe-
xat Ta 6e/a ao-fb;.Kaeciv«yvw8e Ttt 7r£ptT»?EXT»? eruvo- ctant, qua quidemsolel relegi die dominicapost (esium
Sou, »Tt? seeiSsexuptaxvjftsTa T»v v-foiatv TOUTCftiou Exaltalionis venerabiliscrucis. Etenim inveniesprce-
erTaupouavaytvwerxso-6ae. Euprirrst?ycepTOVeipnuevov dictumAgathonema sancta illa synodusummisiaudi-
'Aya8wv«suxXsw? UTTO T»?ayi«? TauT»?eruvoSou avax»- bus efferri. Praterea vero, ego sum testis omni exce-
pvrrbuevov.'Ejrt Se TOUTOI?, zayti uuprv;- aizapu- ptione major; plurimiquoquemecume gremioEcclesia
ypuizro;,xuiaXXoe eruveftoiTWV T»?exxX»eria? eXXoyifewvprastanles viri, quod sub beatissimu dotnino Joanne
vToXXoe, OTtS7reTOUfiaxapewTaTou rzurptupx^ Avrto- Antiochenopatriarcha, Joannes ejusdemnotninis papa
Xeiu; y.vpiov'iwavvou, 6 Trarra?T»?'Pwft»?,'IWKVV.;? ( Bomanus in sacris diplychis recilabalur. Quinetiam
Q
zai «UT6?«zouwv,ev TOe?espof?SerrTuxoe? uvefipero. anle annos quadraginta quinque, cum ad urbemCon-
Kai evKwverTavTevou7roXee Se Trpo/povwvreaaupuy.avra stantinopolim accessissemsub beatissimopatriarcha
xui Tzevre,evpav Irre TOUftazKpewTceTOU iturptupyov dominoSergio, inveni pradiclum papam una cumaliit
xvpiavSepyiouTOVS»Xw8e'vTa izdizuvevT>^ 6ei« uyaru- patriarchis inter divina mysleria recitatum. Quomodo
yoiyluueru TWV «XXWV TZUTpiupx&v avufepbutvov.°Oizoi; vero deincepsejtts recitatio pracisa (uerit, quamveob
Se vareoov» auTOuavsxorr»avayopa, xae [eer.Se'»v] causam, penilus ignoro.
»v «eTe'«v, «yvoco.
Unde palet Sergium patriarcham, qui sedem Con- ram. Est autem operx pretium expendere, quxnam
stantinopolitanam tenuit ab anno 997 usque ad an- ille verbasuam in re adeo implicataadhibeat, quibus di-
num 1017, communionejunctum fuisse cum Joanne gnitatem tueri possit adversus synodum Con-
XIX seu niavis XVII, qui sedit ab anno 1005ad an- stantinopolilanam, sine ulla principis et episcoporum
num 1009(Baron. in Annal. ad ann. 1009), quemad- offensa.Plane, si verum amamus, omnino fateri ne-
niodnm ex Petri epistola observavit quoque illustris- cesse est, altas in mentibus hoininumtunc temporis
simus Annalium conditor. Sed aliquot exinde annis egisse radices traditam a majoribus sententiam de
eltluxis, iterum discessere Grxci ab ea unitate quam summa sedis apostolicx auctoritate. Cum enim de
Joannis illius sedulitas restauraverat. Dissidii hujus cxteris synodis cecumenicisea reverentia loqui soliti
ultimi causam ignorare se, id est, justam sibi non essent summi ponlilices, ipseque adeo Vigilius in hoc
videri, prolitetur Petrus Anliochenus. Alioquin difli- p] decrelo, scilicet ut se eas suscipere, amplecti et de-
cile non erat eam indicare, si quis repulsam expen- vota menle venerari profilerenlur, ut pote qux sedis
deret, quam passi sunt legati ab Eustalhio Constan- apostolicx suffragio et universalis Ecclesix consen-
tinopolitano ad Joannem XVIIIraissi, anno 102G,ut sione firmatx essent: hanc quintam synodum Vjgi-
ponlilicis consensum ad universalis patriarchx no- lius ne quidem synodi nomine cohonestat : nempe
inen episcopo Constantinopolitanoconcedendumam- illa ralione motus, quod ejus celebrationi, iis condi-
plissimis muneribus exambirent. Quatenus ejus con- tionibus quibus facta esl, consensumnon prxbuisset,
sensu Hceret, Ecclesiam Constantinopolitanamin suo nt adnotaviraus numero X. Deinde vero, quod etsi
orbe, sicut Boma in universo, universalemdici el ha- vilium illius ex poslfacto dissimulasset, a constituti
beri, ut loquitur Rodulphus Glaber (Lib. iv, c. 1). sui promulgatione cessatum fueral, ut monui. Quod
XIV. Cxterum ul ad res Vigilii redeam, observan- vero ad rem ipsam attinet, ipse sua auctoritale, suo-
dum est synodi quintx definitionem editam fuisse que decreto tria capitula damnat: quoscunquevero,
anno 553, quarto nonas Junias, anno 27 imperii qui jam illa condemnaverunt (his verbis synodum
Justiniani, post consulatum Basiliianno 12, ut patet Constanlinopolitanamsignificat),lidema quatuor sy-
ex collatione octava ; ante vero sextum idus Decem- nodis prxdicalam amplectentes, eos fratres et consa-
bris ejusdem anni, id esl post sex menses a solutione cerdotes esse definit, id est, eos communioni suse
synodi, Vigiliusdecretalem epistolam dedit ad Euty- adjungit, eorumquesententix robur illud impertiturk
chium, quia tria capitula condemnat; ita ut hinc quod ex consensione cum ipsius decrcto trahere de«
perspicere liceat, brevem eius fuisse in exsilio mo- bent. Eamdcmsententiam superioribus epistolx ver
137 EPISTOL^EET DECRETA. 13S
bis sic expresserat: Quma nobis definiri debent, re- A / XVII. Enimvero ne quis ambiliosum hoc Vigilii
velanteDomino,et investigataveritate, salubriterim- decretum existiraaret, ipse rationes qux se ad hanc
pltta tunt, quasi diceret hanc quxstioneni, licet abi sentenliam impulerint, has assignat. Nempe quod
episcopisdiscussam in synodo, et corum suffragiis;i offensiones et scandala qux generis huinaui hostis
decisam, sedis apostolicx decreto esse peremptorie per dispulationem de tribus capitulis invexerat, jam
definiendam.Unde hoc suum decretum St«Turrwo-ev i sedata essent, paxque reddita esset Ecclesix posr
appcllat, ad principum exemplum. illorum damnationem, et veritas aflulsisset in his
XV. Itaque Grxci, ne dubitari possel in posterumi ambiguiscontroversiis. Unde colligere licet Illyricia-
de quintx synodi auctoritate, decretum istud Vigiliii narum et Africanarumproviitciarumepiscoposprio-
in acta retulerunt continenter post deiinitionem sy- ris sententix poenituisse,et communicatiscum Vigi-
nodi : quemadmodum colligere licel ex eo quodI lio consiliis, Orientaliumcommunionem amplexos :
exscriptor antiquusejus exempli, quod proferimus,, unde factum, ut deinceps inter schismaticos noii
hac epistola finera actis synodi impositum testatur. recenseantur. In reliquo OccidenteFranci et Hispani
Verbumenim solemne librariis antiquis, quo finemi communionemapostolicx sedis retinuerunt : quem-
operis designabant, nempe TSXO?, vel explicit, quo• admodum etiam Italix episcopi, postqtiam Thusci
utilur aliquando Hieronymus, amanuensis noster ex: a Pelagio I moniti statim in ofliciumredierunt. Soli
actis in suum excerptum sincere transcripsit. Finis,, Istrix, Venetix et Ligurix episcopi, qui sub dominio
inquit, octavilibri synodi Constantinopolicongregata. Longobardorum degebant, pertinaci animo schisma
Deindevero lemma, seu titulus hujus cpistolx salis> foverunl usque ad Gregorii M. tempora, qui virus
docet, prxscripta esse in eodem codice acta synodi:: B illud etiam apud Hibernossanavit. Mentio pacis et
Vigilii epistola ad Eutychium xui izpb; izuauvsan- rriv> ' scandalorum sedatorum injecta viam aperil dispen-
izpoxetuivnv uyiuvavvoSov: Et ad prajacentem salioni, quam hoc ultimo decrelo renovat. Nonenim
ctam synodum. Quare Photinus patriarcha Conslan- abstinere possum, quin dispensationi hanc ullimam
tinopolitanus, licet infensissimusEcclesix Romanxi quoque definitionem Vigilii tribuam, cum videam
hostis, ab iis "verbistemperare non potuit, qux Vi- Leontium scholasticum, qui hac xlale floruit, ea
gilii auctoritatem in confirmandahac synodo signili- sola ratione quinlx synodi decrelum fulcire, nenipe
cant, satisque docent, post habitam synodum, pon- quod latum sit X«T'otxovottiav, ut ille aif, existiraaute
lificis decretum accessisse. Hxc sunt ejus verba : Justiniano his capitulis damnatis, Acephalos, seu
IlKpvjvftev TyjjroXee, ouizuprivSi T»eruvoSw- ci? ee XKCe Hxsitantes unitatem Ecclesix et synodum Chal-
ftri Ttpbhvuo;el; T»VrruvSpoctvjv rri; lepu; iunyvpeai; ? cedonensem amplexuros. Verba Leontii hxc sunt
y.ire-.rn, «XX*6ftw?T>jvxotvvjvTtiv izuripaiv iziartv v actione 6 de sectis : "Ore xaT'oixovo/«av Ttv«TOUTO
ir.exvoavXe?sXXw. Aderat prasens in urbe, sed non in- Errot/jcrsv tourmveavo?. 'EjretS»yap ewpaTOU? Aeaxpevo-
lererat synodo: etsi vero non adeo prono animoesset t ftevou?StuTOVTO uizoarpefouevov;T»VeruvoSov, evofitrrEv
erga sacri conciliicatum, nihilominus tamen commu- OTIEavava6eftaTirr>iaurou?, jroesfSe^8»vaeTVJV eruvoSov.
nem Patrum fidemlibelloconfirmavil.Eademsenten- "llyvjrraTO ouv Suo TCVK? «va6eftaTeerat, et xae tt» ISet
tia refertur in vetustissimocodice maiiuscriptoAra- «UTOii? ava8eft«Te76vjvat,eva7ravTwv T»Vevwerev Troivjer»
bico, in quo canonura collectio ad usum Ecclesix e xae Sti TOUTO c/veSeftKrtrrsv KKI
«UTOU?. 6ftw? avSi
Alexandrinx continetur : quem penes se habet virr OJTW? eSsHavroos AtaxptvottEvot
T»VauvoSov.Secundum
clarissimusGilbertusGaulminuslibellorumsupplicum a dispensationemquamdamhoc fecit Justinianus (inter-
magister, Arabicx et cxterarum Orientalium lingua-- r> pres male verlit, certo concilio). Cum enim videret
rum peritissimiis.Collectionishxc sunt verba : Ex- Hasitantes propter hoc aversari synodum(Chalcedo-
communicavilsynodus el mortuos, quod unlea nonn nensem), existimavit, quod si anathematizarct illos
prastitum nisi in illossolos; factumquehoc palriarcha a (Theodorum et Ibam), synodus reciperelur. Ideoque
Bomano scienle, qui et confirmavil,el scripto ad im- i- duos analhematizandosduxit (qttanquam eos minime
peratorem dato fidem suam professus esl. Ejusdem n analhemalizatosoportuit), ut omnes ad unilalemredi-
viri diligentix hoc quoque testimonium debemus,, geret. Hanc igilur ob causamillosanathematisubjecit.
quod ex codice manuscripto Arabico historix eccle- •- Verum ne sic quidem Hasitantes synodum recepe-
siasticx Ibn Patric excerpsit et iuterprelalus est, et!t runt.
superiorem locum Bomanus patriarcha prasens sy- i- XVIII.Cxterum Vigilius aliam quoque rationem
nodo nec adivit, nec legalummisit, sed consensum n hujus ultimi decreti assignat, uempe veritatis agni-
prabuit, dictaquePatrumsuscepit. Auctor iste Patricc tionem, qux sibi anxie et sollicile perscrutanli vete-
sxpius laudalur a Georgio Elmacin scriplore hislo- i- rum Patrum scripta, tandem affulserit. Pertinere
rix Saracenicx, edito superioribus annis ab Erpen- i- autem ait ad officium probi et prudentis viri, a
nio. priore sententia discedere, postquara rei disceplatx
XVI. Per islud Vigilii decretum quinta synodus is xquitas comperta fuerit : quod prxcipue locum ha-
velut universalis admissa est, non solum in Oriente, :, bere docet in controversiis ecclesiasticis, idque pro-
sed etiam in Occidente.Unde Pelagius I, Vigiliisuc- :- bat illustri beati Augustini exemplo, qui retractatis
cessor, universalis concilii nomen illi arrogat inn lucubrationibus suis, aliqua ad.jecit, aliqua vero
epistola ad Narsem patricium et ducem Italix, agens is emendavit.Iisdem vestigiis hxret Pelagius II ut de-
de Liguribus, Veueticis et Istricis episcopis, qui a D cretum Vigilii tueatur, in epistola illa prolixa ad
sedis apostolicx communione discesserant ob illam n episcopos Istrix data, qux a Gregorio M. chartis
synodum. Si quid eos, inquit, de judicio universalis s ecclesiasticistunc operam dante sub Pelagio scripta
concilii,quodConslantinopoliper primatn nuper ela-- est, tesle Paulo diacouo (/«6.ni de GestisLongobard.
psam indictionemactum est, forle movebat,ad sedem n cap. 20; Pelag. II epist. ad episc. Istria, c. 7). Obji-
aposloticam,quomodosemperfactum est, eleciis ali- ciebant Istrix episcopi ad excusationemsui schisma-
quibus de suis, qui dare et accipererationem possent, t, tis, in causx principio sedem apostolicam per Vigi-
dirigere debuerunt. Eam synodum susceperuntquo- i- lium papam damnalionitrium capitulorura restilisse.
que Pelagius II et Gregorius M. (lib. i, ep. 24). Hic ic Respondet Pelagius, Latinos homines et Grxcitatis
vero se illam quinti concilii nomine pariter cum n ignaros errorem tarde cognovisse; et subjungit :
cxteris quatuor venerari profitelur in epistola add Tantoeis celeriuscredi debuit, quanlo eorumconslan-
Joannem CP., ut taceam de cxteris summis pontiU- i- tia, quousqueverum cognoscerenl, a certamine non
cibus, et de sexlx synodi Patribus, qui eam syno- )- quievit : quorum consensumcerte (ralernitas vestra
dum xquali cum cxteris cultu et reverentia excepe- s- despiceret,si ausu pracipili priusquamverum cogno-
runt. Neque est quod aliquis sibi persuadeat viris is scerent, consensissent.At postquamdiu ab eis labora-
doctis ejus sxculi exosam fuisse, quod ejus mentio- i- tum est, et longotemporead injurias usque certalum,
nem nullamfecerit Cassiodorusin DivinisInstitutio- i- hinc vestrq fraternituspenset, quia tot labores repente
nibus. Nos enim aliam hujus silentii rationem mox x npn relinquerent,nisi qua vera sunt agnovissent.Pro-
invesligabimus,qux ab aliis ex parte indicata est. bat autem duobus exempliseum esse divini consilii
PATROL.LXIX. 5
 T<) ViGiLIi PAP/E m.
ordinem, ut sxpe veritatein cominendet eorum opera, A i cxcipial a rcrtulliano hxc adnolata in odium Psy-
qui diu contra ipsam luctati sunt. Paulum contuma- caicorum, quos ipse vocat, ad asserendam novam
cem adversus Evangelium sic sua fidei pradicato- paracleti sui disciplinam, conlirmanda est regula a
rem fecil, ut cunclis quibusper illum fuerat pradica- nobis posita luculento B. Augustini lestimonio. Ipsa
turus, ostenderet,quia valde verumesl Dei Evangelium, plenaria (concilia), inquil, stxpe priora a posteriori-
quod et tanta duritia inclinata prmdicarel. Addit alte- bus emendantur, cum aliquoexperitnentorerum aperi-
rum Petri exemplum, qui reprehensus a Paulo, quodi tur quod ciausumerat, et cognosciiurquodlalebat tine
gentes recens ad fldem conversas, ad Judaismi cxre- ulto typho sacrilega superbia, sine ulia inflala cervice
monias impelleret, consilium mutavit. Unde conclu- arrogantia, sine ullq conlentione livida invidia, cum
dit : Si igitur in trium capilulorumnegotio aliud cum sancla humiiitate, cum pace cutholicq, cum charitate
veritas quareretur, aliud inventa veritate dictum esl; Chrisliana (Augustin.tib. in de Bapt. cap. 5). Judicia
cur mutatio senlentia huic sedi in crimine objicitur, vero data in privatis negotiis a sede apostolica,
qua a cuncla Ecclesia in ejus auctore veneratur? Non quin relractari possint, et si opus sit emendari ab
enim ttmtatio sententia, sed constantia sensusin culpa eadem sede in concilio, sive generali, sive speciali,
est. Quando ergo ad cognitionemrecli intentio incom- dubitari non potest,-ut alibi copiose ostendi.
tnutabilis permanet, quid obstal, si ignorantiam suam XXL Hic quxri non ineleganter potest, cur hxc
deserens, verba permutet? epistola deficiat in aclis Latinis. Cujus rei Iianc esse
XIX. Quxrendum superest, cujus rei veritatem puto causam, quod acta Grxca, stalim post damnata
assecutus sit Vigilius, qux illum antea lateret. Id capitula, versa sunt in Latinam linguam, Vigilio tra-
autem colligipotest ex ifla epistola Pelagii II collala ™dita, ut deliberare posset de illorum approbatione
cum verbis constituti Vigiliani. Quippe prima regula ' vel rejectione. Nemini vero deinde curx fuit, actis
qux in constituto figitur, hxc est : Nihil ex iis qux Latinis epistolam Vigiliiadjicere cum satis videretur,
quoquomodo disposita sunt in concilio Chalcedo- ad exemplum cxlerarum epistolarum pontificiarum,
nensi, posse in quxstionem deduci, seu retractari, banc regesti Vigilii contineri : quorum taiiien cum
cujus regulx probatio petitur ex epistolis Lconis sit facta jactura, istam quoque epistolam inlercidere
papx ad Leonem imperatorem, et ex epistolis Sim- necesse fuit. Dubitari vero non debet quin statim
plicii ad Zenonem. Econlrario Pelagius docet (Cap. interpretationem Latinara aggressus fuerit aliquis
17, 18) solam fidei causam, qux delinita est in con- utriusque lingux peritns, ad usum Vigiliiel Occiden-
cilio Chalcedonensi, irretractabilem esse: cxtera vero talis Ecclesix; ciiin id in more positum fuissedoceanl
omnia, qux discussa sunt in illa synodo, ad privata veteres inlerpretationes analhematismorum Ephe-
negotia pertinere. Leonis testimonia interpretatur sinx synodi, et integrx Chalcedonensis, alque sexlx
(Cap. 19), et ex eo probat licenliam tribui, ut quid synodi. In hac vero causa omnino maturanda erat
iliic exlra fidei causas de personis gestumest retracte- Latina interprelalio, ut possent acta Vigilio exhi-
lur. Unde recte concludit, de Ibx epistola, etsi pro- beri, apud se deinde consulluro, ut dixi, de trium
bata fuisset in synodo Chalcedonensi, iterum disce- capilulorum damnatione. Quare statim alque collatio
ptari posse. Secunda regula juxta constitutum hxc oclava finem accepit, ubi triura capitulorum damna-
est, eos qui in communione et pace Ecclesix mortui tio continetur, sine dubio acta synodi Latine versa
sunt, post obitura non posse subjici anathemati. Vigilio tradita fuerunt. Sane interpretationem Lati-
Quam regulam confirmat Vigilius allatis Leonis et; nam antiquam esse discimus, non solum ex actis
Gelasii testimoniis. Unde sequebatur Theodorumi r( concilii sexti, ubi refertur, Latinum exemplar quintx
post mortem damnari non posse. Pelagius vero docet synodi servalum fuisse in patriarchio Constantinopo-
ex Augustino, post mortem quoque eos recte damna- litano; sed etiam ex Giegorio Magno, qui exempla-
ri, qui hxresim professi sunt, cum culpa in fide per- ria hujus synodi Latina ad Theodelindam Longobar-
pelrala nec morte intervenienie laxetur. Nempe ad dorum reginam misit.
exemplum perduellionis reorum, quorum memoria XXII. Ex eo autem quod antiqua conjicimus esse
post mortem damnatur, et bona addicunlur fisco,, acta Lalina qux hodie exstant, sincera quoque illa
licei omnia crimina mortalitate exstinguantur, ut; prxstare debemus, omnemque ab eis imposturx et
loquitur Papinianus. Quod attinet ad Tbeodori do- mutilationis suspicionem amoliri, quam tamen viri
gmata, ea quidem in conslituto, anathemale damnan- eruditi probabiliter induxerunt. Imposturam sapere
tur ut impia et blasphema : ita tamen ut ibi signifi- illis videlur epistola ad Joannera Auliochenum suli
cetur, non omnino liquere, an revera Theodorus illii Theodoreti nomine prolata in 6 collatione, quam ab
scripserit. At vero in ultimo suo decreto Vigilius> Eutychiano aliquo nebulone actis intrusam putant,
docet, sibi tandem manifestissime patuisse, St« ut Cyrillum conviciis proscinderet. Alienum enim
xa8«pa?a\nBti.a:,liquidaveritate, Theodorumblasphe- esse aiunt a modeslia Theodoreti, ut manibus Cyrilli
miis quamplurimis libros suos foedavisse. defuncli se infeslura exhibeat, cujus viventis concor-
XX. Ex epistolis Vigilii et Pelagii colligere licett diam et communionem una cum Joanne Antiocheno
unam et alteram regulam apprirae utileni, omnibusi fuerat amplexus. Addunt ex chronico Nicephori pa-
disceptationibus eccTesiasticisvalde accoinmodatam. triarchx, Joannem Antiochenum e vivis exemptum
Earum prima est: Fidei canonem mutari non posse,, anle Cyrilli obitmn, ila ut de hujus excessu Theodo-
et quxstiones dogmatum universalis synodi judicio> P ', retus Joanni gratulari non potuerit. Hoc argumenlo
serael sopitas, iterum excitari non debere. Regulai non ineleganter dici potest, mendum irrepsisse in
quidem fidei, inquit Tertull. (De Virginibusveland. epistolx inscriptionem, et pro Joanne, reslituendum
c. 1), unq omninoest, sota immobitisel irreformabilis. esse Domnum successorem Joannis : prxcipue cum
II. In aliis causis extra fidem, id esl in capilibusi slatim post epistolam recitelur fragmenlum allocu-
disciplinx, qux versantur non solum in facto, sed1 tionis, quam Theodoretus Antiochix dixit prxsente
etiam in jure, veritatem nunc latere, nunc aperiri : Domno, in qua morti Cyrilli insultans prolitetur
qux cum sese prodiderit, priores conslitutiones im- mortuam esse invidiam, obrulam contentionem, et
mulandas, sive a conciliis generalibus, sive a summis s Orientem atque .rEgyplumsub uno jugo esse. Iniquio-
'jpontificibus profectx sint. Quod non solum Vigilius s rem enim erga Cyrilli etiam falo functi memoriam
"''profiteturad in epistola nostra, sed etiam Pelagius III semper se prxbuit Theodoretus, quemadmodum di-
(Epist. ep. Istria, c. 19). Speciaiis, inquit, syno- scere licet ex ejus epistola ad DomnumAntioche-
r dalium conciliorum causa est fides. Quidquid ergo o num qux est ! i2 inler edilas, ait, caterarum dimce-
'prater fidemagitur, Leone docente ostenditur, quiaa seon episcopos ignorare insitum duodecim capitibus
l nihU obstat, si ad judicium revocetur. Tertullianuss (Cyrilli) venenum.Quamvis illud quoquc dici posse
quoque in eamdem sententiam ait : Hac lege fidei >i videatur, epistolam ad Joannem Anliochenum non
manente, catera jam disciplina et conversationisad- accipiendam esse de Cyrillo : in quo lapsum esse
miltunt novitalem correctionis, operante scilicet cl( oportet eum qui jussu quintx synodi loca excerpsit
proficiente utque in finem gratia Dei. Ne quis vero o ex Tbeodoreto, qux in collatione sexta recitala
 tii EPISTOL/E ET DECRETA. 142
sunt. De quodam potius episcopo Antiochenx sedii A Didymiet Evagrii, quos Sophronius 'Opeyevou? ftu7T»-
subdito Theodoretus loqui videtur, ut pote de cujus5 ptapyu; vocat. Ea quoque ratione septima synodus,
tumulo statuendi jus et auctoritatem Joanni Antio- omissis tribus capitulis, damnalum a v synodo Orige-
cheno tribuat. Procurandum est, inquit, et oportett nem, Didymum et Evagrium memorat.
tuant janctitatem hanc susciperefestinantiam,etjuberes XXIV. Enimvero in aclis Latinis quintx synodi,
collegio morluos asportanlium (id est copiatis, seul elsi obiter analhema jaciatur in Origenem in unde-
vespillonibus) lapidem aliquem maximum et gravissi- cimo capitulo anathematismorum, plena cognitio,
mum tepttlcroimponcre, ne iterum huc perveniret. qux illa de re instituta est, non recensetur. Etenim
XXIII. Truncata vero et mutilala esse acta Latinaa desunt litterx Justiniani ad synodum cum adjuncto
i ex eo probant eruditi, quod in eis nulla instituaturr libello monachorum, et ejusdem principis edicto ad
cognitio de causa Origenis, quam tamen in quintaa Vigilium, pro dainnando Origene ejusque sectariis:
synodo peractam fuisse constat. Ex antiquitate vero9 quinetiam disceptatio synodi ea de re habita, et
Latinx interpretationis ducere oporlet, cur in actiss relatio ad principem missa. IUustrissimus Annalium
nostris omissa sit illa damnatio, qux hoc ordine de- scriptor existimat acla Grxca ab hxreticis Origeni-
creta est. Justinianus interim, dum Vigilius deliberatt stis vitiata primum et mutilata fuisse, unde postea
an cedere vel contendere malit ob tria capitula,i, vilio illa infecta prodierit Latina interpretatio. Sed
ediclo suo synodum interpellavit, ut Origenis secta- acta illa adeo absunt a depravatione, ut ex eorum
rios anathemate confoderet. Aditus fuerat princepss lectione Grxci scriptores hauserint quod ab iis solis
libello sibi oblato, ab Eulogio, Conone, Cyriaco et;t Latini didicerunt, de Origenis, Didymi et Evagrii
Pancratio mnnachis, qui conquerebantur aliquos esse e damnatione. Neque enim acta Latina, qux initio de-
moiiachos Hierosolymis, qui impios Origenis erroresis B * lata fuerunt in Occidentem, aliud omnino contine-
proliterentur. Ejus libelli exemplum litteris suis add bant quam trium capitulorum damnationcm, de qui-
synodum datis adjunxit : suum quoque ipsius edi- bus solis agunt uterque Pelagius I et II, et Gregorius
cium, quo nugas illas olim refutaverat, et a Vigilio o Magnus,cum referunt decreta quintx synodi. Alioqui
aiialhenia adversus Origenem et blasphema cipilulaa de Origene ejusque deliramentis non tacuissent, cum
ex operibus ejus excerpta impetrarat. Rogavit itaque le ex eo quinta synodus a schisniaticisadeo perlinaciter
syuodum, ut non solum capilula illa iterum sua au-i- explosa, vehementer commendari potuisset. Sane
ctoritate configeret, sed eos etiam qui nunc, vel in n beatus Gregorius in epistola ad Joannem CP. quando
posterum eadem senlirent. Damnalione Origenis is profitelur se quinque synodorum fidem amplecti, re-
ejusque seclatorum Didyniiet Evagrii peracta, relalio o censens hxreses a quatuor primis damnatas, et tiia
seu uvufapunegotii mittilur ad imperatoreiii, ex qua la capitula a quinta synodo reprobata, non omisisset
verba aliquot excerpsit Evagrius. Hoc ordine, quxae damnalionem Origenis, si ex aclis Latinis illi ca de
ad Origenemejusque fautores pertinei.t, gesla fuisse ,e re constitisset. Quare Vigilius quoque de solis tribus
patet ejusdem Evagrii teslimonio, qui diserle adno- i- capitulis, de quibus erat controveisia, decreto suo
lavit, post triuni capilulorum daninationem, causam n pronuutiavil. Ex ista damnati Origenis in quinlo con-
Origenistarum discussam fuisse. Sed obiter castigan- i- cilio ignoratione profectum est, ut non solum a
dus est ejus interpres, qui recedens a sententia au- i- Cassiodoro, sed etiain a concilio Bracarensi secundo,
ctoris, libellumoblalum scribit concilio a monachis : quod habitum est anno 572, quatuor primis oecume-
cum ccontra Jiistinianus libelli (sibi nempe oblati) i) nicis conciliis recensitis, omittatur bxc quinla syno-
evemplum transmiserit ad synodum, ju.vta morem in in r( dus. Etenim cum illis auctoribus, de repudiatis ab
siinili specie observatum a Marcianoin synodo Chal- 1- ea tribus capitulis tantum constaret (qux privata
cedonensi, et ab ipso Justiniano insynodosubMemia. a. negotia et personas quasdam falo funclas respicie-
Cxterum cognitiouem de Origene successisse trium ra bant, non vero fidem catholicam), non erat cur sy-
capitulorum cognitioni, ipsa series actorum quinUc ae nodum quintam cxteris quatuor adnecterent, quas
synodi aperte ostendii. Convocata enim fuit propler ;r ad profligationemhxreseon in iis damnatarum profe-
negotium triuin capitulorum, cujus discussio est st rebanl, non autem, bislorico more, conciliorum in
statim instituta et peracta octo collationibus, uno io ecciesia habitorum enumerationem instituebant.
ns Hinc factum quoque, ut Gregorius M. quinlx synodi
spiritu, nullo alio negolio interjecto, ita ut ne hiatus
quidem aliquis inveniri possit, in quem cognitio de ie alioqui vindex acerrinius, proliteatur se quatuor sy-
Oiigene conjici possit. Atfamen illustrissimus Anna- a- nodos xquali cum Evangeliis veneratione prosequi;
lium couditor censuit prius de causa Origenis disce- e- nempe ob veritalem dogmatum contra hxreses ab
platum fuisse quam de tribus capitulis, eo quod )d illis assertam : qux pars dignitatis quintai synodo,
Cedrenus in narratione sua eum ordinem tenuerit, it, saltem in actis Latinis, deliciebat, ob prxteritionem
ut priore loco Origenis damiialioneni recenseret.t. Origenianx damnationis. Eamdem ob causam ab
Buic conjecturx fovendx addi posset illustre tesli- i- eodem Gregorio, atque a cxteris summis pontilicibus
monium Sophronii patriarchx llierosolymoruin, qui ui et conciliis omittitur synodus Sardicensis, quia nul-
floriiit ante sextam synodum. llle namque in epistola la lam novam hxresim confodit, sed personarum prxci-
synodica ad Sergium patriarcham Conslantinopolita- a- pue judiciis se inimiscuit.
num, relata in vi synodo, actione 11, profitetur se XXV. Nunc operx pretium est in eam rationem
amplecti cum cxleris quatuor synodis quintam syno- 3- D'. inquirere, qua impulsus Vigilius decretum suum ad
dum cecumenicam, qua confirmat sgnodum Chalce- e- tria capitula coercuit. Licet eniin actis qux illi tra-
donensem,uvuipei x«e iy.piitretrzpb;oXeSpov v- dita fuerant, cognitio habita de Origene non conti-
izpoirorv-
trw? •Llptyivnv T,VHfpovu: toltit veroel fundilus abolet
\et neretur, attanien tempore hujus nostri rescripti ad
principaliter quideminsanum Origenemet ejus delira- a- Eutychium dati, quod sex mensibus est posterius
menta, el una cumeo Didgmiel Evagrii impiadogma- a- concilio, jndicium de Origene in synodo peraclum,
ta, ueb' ov; Mo-poveariu;ixriWit ©eoSwpov : post illos
os illi notum erat. Quare videtur ad ipsius officiuni per-
vero condemnat Theodorum Mopsuestenum, et duo io tinuisse, ne sententix illius confirmationem prxter-
alia capitula. Sed necessario dicendum est Sophro- o- milteret. Attamen ne isthxc prxteritio vitio verli
nium prirao loco posuisse Origenis damnationem, n, possit, observandum est ante sexdecim annos, id est
non quia is fuerit ordo cognilionis synodicx, ul de- e- anno 558, ad suggestionem Pelagii diaconi et apo-
monslralum est, sed quia gravior majorisque nio- o- crisiarii Romanx Ecclesix, Justinianum oralione
menti visus illi fuerit hic articulus prx aliis tribus us sua Origenem ejusque blasphemas nugas (jam olim
qui discussisunt in synodo. Qua ratione Conslanti- ti- ab Anastasio episcopo Romano, et a Theophilo
nus quoque Pogonatus imperator in edicto lato pro ro Alexandrino proscriptas) expunxisse, Meiinamque
confirmatione synodi, et Cyrillus Hierosolymorum im CP. patriarcham hortatum fuisse, ut illas una cum
episcopus in excerplo manuscripto de sex synodis, is, episcopis in urbe regia degentibus subjiceret anatbe-
Cedremis et cxteri Grxci scriptores eodem ordine ne mati. Idem judicium misso edicto suo, a Vigiliopnpa
recensent OrigenisMamnationem,el sectatorum ejus us et ab aliis palriarchis expetivit et impetravit. Quol
 143 VIGILII PP. CONSTITUTUM 1U
lestatur Liberatus bis verbis (Breviarii c. 23) : Ju- A cnim revera edictum Justiniani obsignatum fuisset
benleeo (Justiniano, qui mollius loquilur; non enim Yigiliisubscriplione, verba tamen Evagrii nihil aliud
jsurpat jubendi verbuin, sed hortandi izporpriirouev; signilicant, quam ediclum ad Vigilium missum. Quod
mquit) dicta est in Origenem,et illa capitula, analhe- edictum inlelligit quoque Justinianus, quando pelit
matis damnalio, quqm subscribentesuna cum Menna a quinta synodo, ut anathemate damnet blasphemias
urchiepiscopoapud Constanlinopolimreperti. Deinde descriplas evujTOTeTayftiv» in subjecla exposi-
ex8eo-et,
directa est Vigilio Romano episcopo,Zoilo Alexan- tione. Nec inutiliter sane) cum Mennx CP. ejusque
drino, Euphremio Anliocheno, el Petro Hierosolymi- synodi, et cxterorum patriarcharum subscripliones,
tano. Quibus eam accipienlibus et subscribenlibus, in totidem edicti sui exemplis repositas in scriniis
Origenes damnatus est mortuus, qui vivensolim fuerat haberet princeps, unum illud edicti exemplum sele-
ante damnatus. Non solus vero Liberatus Vigilii au- git, quod ad Vigiliummissum, et ab eo subscriptum
ctorilalem in danmando tunc Origene intercessisse fuerat. Probe eniin noverat rerura in synodis geren-
probat, sed eliam Cassiodorus (Instit. divin. iect. darum primam definitionem, vel earum deinde con-
I. i, c. 1) : Hunc inquit (Origenero), licet iot Palrum sensionem, et T6 xOpo?a pontifice Romano exspe-
impugnet auctoritas, prasenti tumen lemporeet a Vi- ctari debere. Vigilio ilaque auctore, licet absente,
gitio beatissimo papa denuo conslat esse damnatum. Origenis errores confecti sunt in quinta synodo. Ita-
Damnalioiiemauteni Vigiliusdecreverat, adnotatione que summus ille pontifex decreto suo ultimo, quod
sna ad ediclum principis subscripla, ut observavit necessario de tribus capitulis ferre debebat, Orige-
Liberatus. Qu :re eleganter observavitEvagrius (Lib. neni complexus non est, quod partes suas olim in eo
IV,c. 37), Juslinianum iis lilteris quas ad quintam **damuando implesset, ejusque auspiciis quinla syno-
synodum misit pro damnando Origene, adjunxisse dus de Origene decrevisset. Non erat itaque quod
qua ad Vigiliumea de re missa erant, id est edictum denuo operam suam in id negotium conferret, de quo
quod ann. 538 princeps ad Vigiliummiserat, cuique, pronuntiare non erat necesse; queinadmodu.i: i^se
ut diximus, subscriplum erat jam a Vigilio in Orige- signiiicat necessarium fuisse, ut controversiani de
nem anathema. Verba Evagrii hxc sunt : av'Cev%ut tribus capitulis sua auctorilate definiret, licet episco-
y.uiTtpo?BeytXtov TteoiTOUTOU K7reerT«Xftiv«.Iil quorum poruni Constantinopoli degentium suftragiisdirerapla
interpretalione lapsus est Latinus interprcs, qui ea fuisset.
de lilleris a Vigilio scriptis inlerpretatus est. Etsi

VIGILII PAPTE CONSTITUTUM

PRO DAMNATIONE TRIUM CAPITULORUM,
EDITUMANNOCHRISTI554.
DEFINITIO FIDEI SANCTI CHALCEDONENSIS CONCILII.

Aetius archidiaconus Constantinopolis nova Bo- Q apud Ephesum olim facla est sancla synodus, cujus
mm dixit: Sanclu et magna ct universqlissynodus prasides fuerunl sancla memoria CmlestinusRotnanm
qua secundum Dei gratiam el sanciionempiissimorum urbis antistes et Cyrillus AlexandrinmEcclesia, pra-
Christianissimorumque imperaiorum nostrorum Va- (ulgere quidem recta el immaculala fidei expositio-
lentiniani el Martiani Augustorum congregata apud nem trecenlorumdecemel octo sanctorum et beatissi-
ChalcedonammetropolimBithynia provincia in mar- morum Patrum apud Nicaam sub pia recordationis
tyrio sancla el venerabilismarlyris Euphimia defini- Consluniino principe congregatorum, obtinereaulem
vit subler adnexa. elium centum quinquaginta sanctorum Patrum apud
Dominus noster el Salvator Chrislus notitiam fidei Constanlinopolimdefinita ad inleremplionemquidem
confirmans discipulis suis ait: Pacem meatn do vobis, tunc exortarum hareseon, confirmationemvero ejus-
pacem meam relinquo vobis ; ne ullus a proximosuo dem caiholica nostrm fidei.
dissonet in doctrina pietatis, sed aqualiter pradica-
tionem veritatis ostendat. Sed quoniam non quiescit Symbolum apud Nicxara trecentorum decem
sua zizania salionibus et octo.
nequissimusper insurgens pie-
tatis inspergere, et novi aliquid conlra veritatemsem- Credimusin unum DeumPatrem omnipotentem,fa-
per inveniens,ob hocconsueteDominusnoster providensj. ctoremcalt el lerrm, visibiliumomniumet invisibilium,
humano generi, pium hunc el fideiissimumprincipem el in unum Dominum Jesum Chrisliim Filium Dei
ad zelum fidei suscitavit, et undique sacerdoiii princi- unigenitum,qui natus est ex Patre ante omnia sacula,
pes ad se convocavit,quatenus gralia Domini omnium Deum verumde Deo vero, nalum, non factum, consub-
nostrum, Christo operante, ab ovibusChrisli omnem stantialem Palri, per quem omnia facta sunt, qui pro-
peslem quidem mendacii submoveret,germinibusaulem pter nos homineset propter salulem noslram descen-
j, verilalis pingues efficeret. Quod quidem el fecimus, dit, et incurnatus est atque humanatus est et passus
communidecrelo dogmata fugantes erroris, inlegram est, et resurrexit tertia die, et ascendit in cmlos,ven-
I Pairum renovanles fidem , trecentorumdecem et octo turus judicare vivos et mortuos; et in Spirilum san-
- symbolumin omnibusprmdicqntes, el tqnquqm dome- ctum. Eos aulem qui dicunt: Erat aliquando quando
sticos, qui pietatis hujus compositionemreceperunt, non erqt, et priusquam nasceretur non erat, et quia
Patret ascribentesqui postea apud magnam Conslanti- ex non exstantibus factus est, aut ex alia subsistenlia
nopolim eonveneruntcentum quinquqgintq, qui et ipsi vel substanlia, dicentesesse aut convertibilemaut mu-
eqmdemfidemsubsignqverunt. Definimusigitur ordi- tabilem Filium Dei, hos anathematizat catholica et
nem ct omnes formas fidei conservqntcs, nos quccque apostoiicq EcclesiqJ
 U5 PRO DAMNATIONETRIU.MCAPITULORUM. Ufi
Item etiam centum quinquaginta sanctorum Patrum A J munem quamdam columnam nobis adversus prava
qui Constantinopolim congregati sunt. dogmata existentem, ad confirmationemreclorum do-
Credimus in unum Deum Patrem omnipotenlem, gmatum ulique intelleclum coaplavit. His namque qui
faclorem cmliet terra, vt«t>ttiumomniumet invisibi- in duos filios dispensalionis divina myslerium discer-
lium , et in unum DominumJesum ChristumFilium pere niluntur obsistil; et illos qui passibilem deilalem
Dei unigenitum, natum ex Patre ante omnia sacula, Unigeniii ausi sunt dicere, a sacro calu expellit. Et
Deum verutnde Deo vero, nalum, non factum, con- his qui in duabus naturis Chrisli temperamentumaut
subslantiatem Patri, per quemomnia facta sunt, qui confusionemexquirunl resislit. Et eos qui calestetn
propter nos homineset salulem nostram descendit, et aut alterius alicujus esse substantia dicunt quam ex
incarnatus est de Spirilu sancto et Maria Virgine et nobis assumpsit servi formam, ut dementes abigii. Et
humanatus , et crucifixus est pro nobis sub Ponlio qui duas quidem ante unilionem naluras Domini fa-
Pilato, et sepultus est, et resurrexit lerlia die, ascen- buluntur, unam vero post unilionem confingunl, con-
dit in cwlos, et sedit ad dexteram Patris, iterum ven- demnal. Sequenter igitur sanctos Patres unum eum-
turus cum gloria judicare vivos et morluos, cujusregni demqueconfiteri Filium el Dominum noslrum Jesum
non erit finis, et in Spiritum sanclum dominumet vi- Christum consonantes omnes docemus, eumdem per-
vificantem,ex Patre procedenlem,cum Patre el Filio g] fectum in dcitate, eumdemperfecium in humanitate,
coadorandum et glorificandum, qui loculus est per Deum vere et hominemvere, eumdemex anima ratio-
sanclos prophetas, el in unam catlwlicam el apostoli- nali el corpore, consubslanlialemPatri secundumdei-
cam Ecclesiam. Confitemurunum bapiisma, et remis- tatem, consubslantialemnobis eumdemsecundumhu-
sionetnpeccalorum. Speramus resurreclionemmortuo- manitatem, per omnia nobis similem absque peccato,
nim, vitam futuri saculi. Amen. anle smculaquidem de Patre genitumsecundumdeita-
Sufficeretquidem ad plenam cognilionempietatis et tem, in novissimisautem diebus eumdem propter nos
confirmationemsapiens hoc et salutare divina gratia et propter salutem noslram ex Maria Virgine Dei Ge-
symbolum. De Patre enim et Filio et sancto Spiritu nitrice secundum humanilaletn, unum eumdemque
perfeclionemdocet, et Domini humanalionemfideliter Ckristum Filium Dominumunigenitum,in duabus na-
accipienlibusreprasenlat. Sed qnoniam hi qui verita- luris, inconfuse, immulqbiliter, indivise, insepqrqbili-
tis reprobare pradicationem conantur per proprias ter ngnoscendum, nusquqm subiata differentiq nqttt-
hareses novas vocesgenuerunt, hi quidemmysterium rarutn propter unitionem, magisque salvq proprietate
quodpro nobis est Domini dispensalionis corrumpere utriusque natura, et in unam personam atque subsi-
prasumenles, et Dei genilricis vocemde Virgine Ma- stentiam concurrentem,non in duas personas partitum
ria dicere renuenles, alii vero confusionempermixlio- r^ ttque divisum, sed unum el eutndem Filium unigeni-
nemqueintroducentes, et unam esse naturam carnis et tum Deum VerbumDominum Jesum Chrislum, sicut
deilalis slulte confingentes,et passibilemunigeniti di- tnte prophela de eo et ipse nos Jesus Christus erudi-
vinam naluram per confusionemportentose dicentes, vil, et Palrum nobis symbolumtradidit. His igilur
obhoc iliis omnemmachinalionemconlra fidemvolens cum omni undique scrupulositale el diligentia a nobis
ciaudere prasens ntmc sancta el magna atque univer- dispositis, definivit sancla et universalis synodus alie-
salis synodus,pradicalionem hanc ab initio inconetts- ntm fidem nulli licere proferre vel conscribere, attt
sam docens, dejiiiivitprincipaliter irecenlorumdecem componere,aul sentire, uut docere aliter. Eos atttem
el ocio sanclorum patrum fidem manere inlentabilem. qui Musisunt componere fidem alleram, aut proferre,
Et propter illos quidemqui adversum sanctum Spiri- aul docere, aut tradere allerum symboium, volentibus
tumpugnunt posleriori lempore a Patribus apud Con- vel ex gentilitate ad agnitionem veritatis, vet ex Ju-
stanlinopolim CL. congregalis, de substanlia Spiriltts dteis, velex haresi quacunque converti, hos, si epi-
traditam doctrinam corroborat, quam illi omnibusno- scopi fuerint aut clerici, alienos esse episcoposab epi-
tam fecerunt, non quasi quod aliquid essel minus in scopatu el clericosa clero ; si vero monachi aut laici
pracedentibus inferentes; sed de Spirilu sancto in- fuerint, analhematizari.
lellecliim eorum adversus eos qui dominutionemejus jv i Dileclissimofratri Flaviano Leo.
respuere tentaverunt, Scripturarum tesiimoniis decla- Lectis dilectionis tua litteris, quas miramur fuisse
rantes. Pr. pter itlos vero qui mysterium dispensalio- tam seras, et gestorumepiscopaliumordine recensilo,
nis corrumpere moiiunlur, et purum hoininemesse qui tandem quid apud vos scandali contra integrilatem
ex sancta Virgine Maria nalus est impudenler deli- fidei exorlum fuisselagnovimus,et qua prius videban-
rantes, epistolas beali Cyrilti Alexandrina Ecclesim tur occulta nunc nobis reserata patuerunt, quibus
prasulis synodicasad Neslorium et ad alios per Orien- Eutyches, qui presbyteriinomen honorabilisvidebatur,
tem congruas existenles suscepil ad convincendas mullum imprudens el nimis imperitus oslendilur; ut
Nestorii resanias, interpretalionem vero eorum qui sa- jam de ipso dictumsil a propheta : Noluit intelligere
lutaris symbulipio zelo nosse desiderant, quibus eliam ut bene ageret, iniquitatem meditatus est in cubili
epislolamniagnam el seniorisurbis prasulis bealissimi suo. Quid aulem iniquius quam impia sapere et sa-
et sanctissimiarchiepiscopiLeonis, qumscripta est ad pientioribus doctoribusque non cedere? Sedinhanc
suncta. memoriatarchiepiscopumFlavianum ad peri- insipienliam cadunt qui cumad cognoscendamverita-
tnendam Eulychis malam inlelligentiam, ut pote et tem aliquo itnpediunlur obscuro, non ad provheticas
magni illius Pelri confessioni congruentem, et com- voces, non ad apostolicas litteras, nec ad evangelicqs
U7 VIGILIIPP. CONSTITUTUM 14)
aucloritates, sed ad semelipsos rccurrunt ; et itleo A A vestram et hanc universalemsanctam synodum.Euty-
magittri errorit existuht, quia veritalit diseiputi non chesadversum me pro fide quadam falsa confixit, nec
fuerunt. Et cxtera qux in eadem epistola usque ad me in sancta synodointroire permisil. Et post alia :
finem continentur. Dataidus Junias Asterioet Pro- Ob hoc elenim, sicut jam edocui, adii sacrum et im-
togene consulibus. mortalemverlicem,et jussit vestrammagnificentiamet
I. Posteaquam beati Chalcedonensisconcilii expo- sanctam synodum audire qua adversumme gesla sunt.
sitionem vel beati Leonis epistolam de sancta et or- Et cognovislisex decrelo quia in nullo culpabilit sum
thodoxa fide posuimus, qux una eademque est trium repertus.
prxcedentium synodorum, id est, Nicsenx, Constan- II. Claret igitur ab ipso initio quo Ibas Edessenx
tinopolitanx, atque Ephesinx primse et Deo juvante civitalis episcopus sanctam Chalcedonensem syno-
in ea nos oinni sincerx mentis devotione persistere dum monslratur ingressus, epistolam qux ad Marim
fraternitas vestra et universalis cognoscit Ecclesia, Persam ab eo scripta compingitur [forteconfingitur],
necessarium valde credimus, pro ejus servanda per quia sua fuerit denegasse, adeo ul apertissime fatea-
omnia reverentia, de suprascriptis trium capitulorum tur in secundi illius Ephesini concilii nefarii gestis
quxslionibiis diligenter debere nos cuncta discutere injustiliam se ab Eutyche et falsa figracnta perpes-
et cauta promulgatione sententix definire. Arbitra- j} I sura. Constat autem in eadem secunda Ephesina
innr ergo esse conveniens primum, sicut proposui- audienlia adversus absentem prxdictum episeopum
mns, quid de epistola qux ab Iba ad Mariin Persam hoc quam niaxime flagitatum, ut responsis testium
scripta dicilur, apertissima demonstratione declara- jampridem productorum accusatores ejus niterentur
re. Dum igilur Ibas episcopus improbe a Samuelo, ostendere lbam episcopum eam qux ad MarimPer-
Mara, aliisque suis clericis impetitus, et pro gravi, sam scripta fuerat epistolam suarn fuisse confessum.
tanquam impugnatx ab eo sanctx iidei, crimine epi- Ex qua causa apparet eum, sicut ipse queritur, in-
slola ad Marim Persam ei ab eisdem accusatoribus jusla sententia fuisse damnatuni. Quodquia Iba epi-
fuisset opposita, nec non a Photio et Eustathio epi- scopus falsis figmenlis falsaque accusatione et per
scopis fuisset absolutus, quibus tunc a Tbeodosio caliniiniam adversum se in secundo Ephesino pravo
pix recordationis principe fuerat delegata cognitio ; judicio asserit concionatum, evidentissimedeclaratur
ac postea pro iisdem a quibus fuerat purgatus cri- a sxpedicto Iba episcopo memoratam ad Marim
minibiis, per nefaria illa gesta Ephesini secundicon- Persam scriplam epistolam quia sua fuerat denega-
cilii, absens falsorum responsis testium quam maxi- tam. Huc accedit quod illius concilii nefariis gestis
me eamdem ad Marim epistolam ejus esse asse- ipsa a responsorum testium ab adversariis episcopi
rentium fuisset addiclus, veniens ad sanctam Chal- Q ( Ibx prxlatio f Veritas, prolatio], quibus epistolam
cedonensem synodum hxc pro sua purgatione legilur ejus fuissefalso nitebantur ostendere, nihil aliud i;;-
allegasse. De synodo Chalcedonensi in actionc de dicat nisi quia in memoratorum Photii et Eiislathii
Iba episcopo habita post alia ita (Act. 9): Ingressus judicio esse ejusdem Ibx episcopi probari non po -
Ibas reverentissimusEdessena civitatisepiscopusdixit: tuit. Nam si probata illic esset, gestis polius apud
lnjustiliam ub Eutyche el falsa figmenta perpes- Pholium et Eustathium habitis in Ephesina secunda
sus, absens a quadraginta mansionibus,et condemna- synodo accusatores quam testibus uterentur. Non
tus, hic adveni impetrare clementiam, et adii sacrum enim de manifestis, sed de incertis rebus producen-
et immortalem verlicem,et jussit vestra tnagnificentia dorum teslium necessitas irrogatur. Unde justissime
cumsancta huc el universali synodoqumadversumme Ibas episcopus agens apud sanctum Chalcedonense
snnt gesla perquirere. Deprecorigitur vos ul cogno- concilium, falsos eosdem testes redarguens, se ab-
scalis quia falsam accusalionem pertuli el calumniatn septe in secunda Ephesina per ligmenla potius i|uam
a qnibiisilamclericis. Jubele ergo ea qua judicala sunl per veritatem accusationem perpessura esse conque-
a Photio et Eustathio reverentissimisepiscopisrelegi. ritur ; quippe qui noverat se in judicio prxfatorum
Uranius enim episcopus Hemeriorum pro gralia Eu- episcoporum Pholii et Eustalhii nulla ab cisdem ac-
lyches omnia agens prwparavit quosdamclericosac- jr\ cusatoribus obsectione convictum; contraque ad
cusare me, eijudicium sibi pradictisque transmitti. Et demonslrandam plenius innocentiam suam, Pliotii
invenlussiun innocent a blasphemiis qum milii illuta atque Eustalhii episcoporum judicatum relegi postu-
sttnt, et judicalum datum esi a prafatis reverentissi- lavit, in quorum judicio dum [ forte, dudum ] ab
mis episcopisac.cusaiionesquidem adversumme per accusatoribus libellus fuisset oblatus ita (Act. 10) :
calumniam factas arguens, teslificansautem me esse iVosequidemoplabamus omne tempus vita sine liti-
catholictim.Jubele omnia qumper abseniiam meamin gio vivere. Quoniam aulem ea qum auducter gesta
Eplieso gesta sunt evacuari et juttitiam mihi servari, sunt adversusnoslram Ecclesiamet sanclissimamPa-
qui sum in nulto culpabilis,et reddi mihi episcopatum trum nostrorumfidem a venerabiliepiscoponostro Iba
pariter el Ecclesiam.Nam et omnesclerici Edesseni, injustitia proxima impulerunt nos ad hanc accusaiio-
pe.rqttosscripserunt prafalis episcopis, teslanlur me nemdescendere; et reliqua. Dumque ab eisdem co-
esse catlwlicum,et alienus sum a nefariis blasphemiis gnitoribus per interlocutionem decrelum fuisset ut
qua milii inferuntur; et cxlera. Item ex ejusdem a generali accusatione descendentes, singillatim ex
svnoili actione inuleciina : Ingressus Ibus pradictus scripto accusatores qux adversus Ibam episcopura
reveieiilissimusvir' dixit: Deprecor mqgnificeniiam dicerent capitula designarent, nihil aliud, quantum
 149 PRO DAMNATIONETRlUM CAPltULQKUM. 150
ad Mdeicausas pertinet, id est, quod Palrum fidem,. A et ipse ad satisfactionem eorutti qua \ (orte, de fide]
ut accusatores dixerant, impugnare videretur, nisi levi dicta (ueranl sapuit, ex tcriplo dare quid sentil
hoc tanturaraodo ab eis accusalio scriptis oblata no- vel sapit de pitt nostra fide; quod et (ecit. F.x abun-
scitur continere quia beatum Cyrillura appellat hx- dantia autem pradiclus reverenlissimusvir promisit
reticum, et ob hoc Nestorianus esse monstratur. et in sua eloqui civilalis ecclesia et mani(este ana-
Ita enim dicit: Quia Nestorianus est, et bealum Cy- themalizare malignm impieiatis principem Nestorium
rillum episcopum hareticum appellat ; quod in se et eos qui sictit ille sapiunt, el qui vellibris vei codici-
maxime qusead MarimPersam scripta legitur certum bus ejus utuntur. Confessus est autem tic se credere
est epistolam continere. Quodque statim judices pro sicut continenlliltera qua venerantinter reverenlissima
gravi hxreseos dictum pondere se suscepisse sua et sanclissima memoria Joannem magna Antiochena
interloculione testati sunt dicentes ita (Acl. 10) : civilatis episcopum et Cyrillum maxitna Alexundrinu-
Quando objurgalio capitulum sequitur, attimm pericu- rum civitatis episcupum,quibus ministravit beatm me-
lum ferens, superfiuum judicamut inquisitionem fieri morimVaulus Emesinorum civitatis episcopus,ex qui-
caterorum. Qua igitur manifesteindicta sunt et cano- bus universaiisconsensusefficitur. Consenlireaulem et
nibus et legibus,el sunt qperte odiosa Deumiimentibus, in omnibusqum nuper gesta sunt a sancta synodo qua
tiac eligite primilus el his instate. Videluraulem nobis \j
j convenitin regia el Christiana Constantinopoticivilate,
hac esse integra, primo quidem rectmesse fidei opor- habere autem omnia qua placueruni in Eplusino tnelie-
tere qui sacerdolio fungitur, et ila etse totius luxuria politano concilio quod a sanclo Spirilu movebatur,
liberum, et cxtera. aqua autem huic judicare qul in Nicaa sunt constiiuta,
III. Quis ergo dubitet ex eo judices capitulum ad et nullam differenliamarbilrari ejus ad aliam. El nitnis
animx periculum pertinere dixisse et ex eo censen- ejus sanctilatem laudavimusqtiodprone sapi.eril curure
dum non rectaefidei sacerdolem qui beafum Cyrillum eos qui vel suspicione vet atio quoquomodoejus Imde-
appellavit hxreticum, cum niliil aliud in accusatione rent opinionem doclrina, et cxtera.
ante hanc interlocutionem propositam de causis ad IV. Constituti igilur quod a viris venerabilibus
fidem pertinentibus dictum sit nisi quia Neslorianus Photio et Euslalhio prolatum est tenore perpenso, in
est et beatum Cyrillum appellavit hxreticum. Ex quo quo dicitur dantibus capilula accusatoribus, qux uti-
satis apertum est epistolam ad Marim Persam scri- que dari, sicut superius legitur, nisi scripto mininie
ptam, qux beati Cyrilli dogmala, quibus non consen poluerunl, inventam illic immissionemadversus Ibara
tientemNestorium constatessedamnatum, definiendo episcopum factam, quod alia prxter piam doctrinam
reclx fideiesse contraria, beatum Cyrillum appellaret faceret vel doceret, nihil aliud pronunliasse judices
hxrelicuni, ab adversariis Ibx episcopi, quiaejusdem C < clarum est, negotio, ut ipsi memorant, subtiliter m •
Ibx fuerit, nullomodocomprobatara, nec eumdemIbam quisito, quam per immissionis figmenta calumniose
quia ejus fuerit fuisse ccnfessum. Quoniam si apud adversus Ibam episcopum accusationem esse propo-
prxfatos judices ab Iba factam doceri potuisset episto- sitam, non siudio veritatis. Et quid est quod in ca-
lam, nunquam eorum sententia Ibas meruisset pitulis scripto porrectis accusatores contra episcopum
absolvi, cura lanlx interlocutionis sux pondere fidei Ibam de fidei causa detulerant nisi quod Nestorianus
prius causam quxri magnopere voluerunt, quam in esset, beatum Cyrillum hxreticum nominando, quem
beatissimo Cyrillo, qui ab Iba nominatus dicebalur in Apollinaris incidisse hxresim et Iixrelicam con-
hxreticus, aestimaverunt fuisse gravissima. Nam et scripsisse epislolara, qux ad Mariin Persam scripla
subsequens constituli textus his convenire qux dicla perhibetur, affirmat? Unde clarum est Ibx episcopi
sunt per sua loca subteradnexa evidenter ostenditur. eamdeni epistolam non fuisse, cum ei per immissionis
Ad petitionem namque Ibx, Photii alque Eustathii falsitatem quod eadem epistola continet judices te-
episcoporum in memorato sancto Chalcedonensi stentur objeclum, quem memorali superius constituti
concilio relecta serie judicali, hxc posl aliqua prx- locum quxstioni episcopi Ibx manifestum est conve-
dictos judices, dum de accusationis adversus Ibam nire, per quam in sancto ac reverendo Chalcedo-
episcopum institutx ordine loquerenlur, in sua claret j) ] nensi concilio Uranium episcopum queritur pro Eu-
dixisse sententia, qux ila se habent (Act. 9) : His lychis agentem gratia quosdam clericos qui sux accu-
ergo dantibus capitula qtiadam et roganlibus ut horum sationi insisterent prxparasse. Ex quo satis apparet
fieret subtilis inquisitio, incumbentesnos capilulis ; et ipsam immissionem sua sententia Photium et Eusta-
invenientet in his immissionem quamdam adversut tliium judices tacito immittentis noiniiie lacerasse,
lbum reverentissimumepiscopum,quasi non recte sa- quam lbas episcopus palam in sancta Chalcedonensi
peret, sed alia prater piam doclrinam doceret, neces- synodo expresso concinnatoris vocabulo denotavit.
sarie ex hoc prius inquisiiionemcum magna diligentia Non est igitur ambiguum hoc quod ad criminandum
fnceresumusimputsi. Pracepimus etenim accusatoribus beatum Cyrillum, et pro hxresi schismate Ibx con-
dici qua ettent qux ab epitcopo Iba dicerenlur, sicut stat objectum, idque epistolam continere, inanifesluin
ipsi dicebant,piidogmatit aliena. Dixerunl eorum ipso- cst ab accusaloribus immissionis calliditate conli-
rum quadam. Et cutn multa mota fuissentqua in aclis ctum et accusati negatione el judicium definilione
inserta sunt. Et post pauca iidem judices ita dixerunt: fuisse monstratum.
Et consiliis pietalemubiquepraponentes et inquirentes V. Adjlcitur quoque ejusdem pagina constituti
praparavimus reverentissimumIbam episcopum quod ijuod ad satisfactionem eorum qux ab accusatoribus
J51 VIGILIl PP. CONSTITUTUM 152
| forte, de fide] levi dicta fuerant sapuit Ibas episco- A gnatur, non dicerent judiees Ibara episcopum ex
pus ex scriplo dare quid sentit vel sapit de pia fide. abnndanli inler alia promisisse habere omnia qux
Unde apparet consequenter Ibx episcopi accusalores placuerunt in Ephesino primo concilio, sed pro cor-
notari per omnia falsitatis, qui inconsulto simultatis rectione polius declaranda dicerent necessarie co-
calore lapsi, leviler potius quam vere criminati aclum prxdictum episcopum illa recipere qux ab eo
iuisse Ibam monstrantur episcopum, adeo ut adversus quidem per epislolam fuerant improbata. Non enim
ea qux teuor epistolx ad Marim Persam scriptx in ex abundanti professus Ibas diceretur episcopus, si
obtrectationem beati Cyrilli et duodecim capilulorum ipsa rerum necessitate cogente, ut appareret ortho-
ejus asseruit, et eadem accusatorum levitate atque doxus, fateretur. Cui etiam dilucidx rationi conse-
falsitate objecta Ibas dixisse convinci non potuit, ex quenter qux inferius continentur ejusdem judicali
scripto insuper idem Ibas quid de pia fide sentiret verba proficiunt quibus dicitur (Act. 10) : Ila enim
ostenderet, tanquam puritali sux suflicere non judi- ejus sanctitalem laudavimus quod prone sapueril cu-
cans quod convinci aliquid contra rcctam fidem di- rare eos qui vel suspicione vel quoquomodoejus Imde-
xisse non potuit, nisi etiam ipsam fidem qualiter rent opinionem doctrinm, et cxtera. Ex quibus verbis
scmper relinuisset animo sua sententia publicarel. nperlissime claret ex abundanti hoc quoque Ibam epi-
*"
Quod vel judicibus vel ipsi Ibx episcopo necessarium scopum fuisse professum per quod non veritas, qux
minime fuerat, si supradicta epistola et ejus esse et de eo probata nou fuerat, sed etiam suspicio, si po-
orthodoxo sensu dictata poluisset ostendi. Qua- tuisset accedere, purgaretur. Cum autem epistola ad
propter diligenter atlendendum est quod dicitur ad Marim Persam scripta non ea qux quamdam suspi-
salisfactionem eorum qux levi dicta fuerant prone cionem facerent, sed apertissima et manifesta Ephe-
sapuisse Ibam episcopum ex scripto ostendere quid sinx primx synodi et duodecim capitulorum beali
de pia fide senliret. Evidenter etenim clarura est iia Cyrilli legatur crimina conlinere, nemini venit in
epistolx ad Marim textum pio dogmali inveniri con- dubium quin Ibx episcopi minime probata fuisset
trarium, ut quamvis levitate accusanlium quam cpislola, qui ex abundanti eliam de suspicionibus
rerum veritate lbx episcopo firmetur objecta, liber ostensus est. Et quomodo de veritate reprehen-
lamen ne vel hoc quod false ipsius dicta fuerat, sibilis facti argui poterit qui de suspicione quoque
ejus catholicx fidei derogaret, prone sapuit con- reddi voluit alienus?
tra illius impietatem quid de pia Mde sentiret VI. His igilur ita se habentibus congruenter et una
ostenderet. Neque enim de orlhod<oxxlidei sinceri- eademque suadente justilia, etiara legatorum sedis
"tate quid sapiebat necessarium esset scripto depro- apostolicx interloculio prolata subsequitur, qua ex
meret, nisi in illa epistola qux ei objecta fuerat cla- C decreto proprio Pholii atque Eustathii venerabi-
reret perfidix macula quam vitabat. Conslat igitur lium episcoporum, tam de his qux ex scripto ac-
et ejus non esse epistolam qux levitate accusanlium cusatores dederunt, quam de his qux inter gesla
objecta firmalur, et fidei reclx adversariam; contra locuti sunt, id est ab omni accusatione inculpa-
cujus objectionem ex scripto recta fides opponitur. bilem et liberum Ibam fateretur episcopum reperiri,
Rursus consequenter et evidenlius ad Ibx episcopi et id lantummodo poslulat, nt utrum sententiam
purgationem in eodem aslruilur judicatum [forte, suam Pholius atque Eustathius venerabiles viri
judicato] quod Ibas episcopus ex abundanli promi- cognoscerent, sua professione signarent. Ita enim
sisse me toralur manifcste anathematizare malignm se habet (Act. 9) : Paschasinus et reliqui episcopi
impietatis principemNestorium, et eos qui sicut ille sa- per presbyterum apostolica sedis dixerunt : Sanctis-
piunt, velqui libris aut codicibus ejus uluntur; habere simi episcopi qui decreto proprio et inculpabilem et
autem se omnia qua ptacuerant in Ephesino concilio omni accusalioneliberum lbam reverentissimumdecla-
tjwoda sancto Spiritu movebatur, nihilque a Nicano rarunt, si propriam senlenliam recognoscunt edicant.
differre [forte, differr.el]concilio. Porro autera epistola Photius reverentissimus episcopus Tyri dixit: Eiiam
qux ad Marim Persam scripta relegitur, non solum .noslrum esl decrelum. Eustathius reverentissitniisepi-
non habere qux in Ephesino primo concilio gesla D 1 scopusBeryti dixit: Mea est subscrlplio; et reliqua.
sunt, sed eliam gravi exsecratione respuisse et con- Ex qua inquisitione cum tantummodo de recogno-
demnasse monstralur : quippe cum et Nesloriura ju- scenda sententia judices monuissent, nihil de quali-
dicio et inquisilione non facta memoret esse damna- late sentenlix dubitantes, imo etiam quia per eam
tum, et bealum Cyrillum in Apollinaris hxresim inci- Ibas episcopus liber ab omni accusatione inventus sit
disse, et ei similia scripsisse pertinacia sacrilego approbantes, dilucide aperteque monstratur decreto
[forle, pertinaci ac sacrilego] errore deliniat, et duo- venerabilium Photii atque Eustalhii episcoporum
decim beati Cyrilli capitula omni impietate plena et etiam legatorum apostolicx sedis indubitabilem ac-
rectx lidei contraria nuncupasset. Unde evidentissime cessisse consensum, quia, sicnt dictum est, ab omni
declaratur quia ex professione Ibx episcopi, per accusatione liber Ibas exstilisset episcopus. Releclo
quam ex abundanti, ul attestanlur judices, universa itaque Photii atque Eustalhii episcoporum, quod pro
qux in Ephesino primo concilio gesta sunt servare se Ibas episcopus protulit, judicato et ab eisdem ju-
et recipere profitetur, quia ejus fuerit epistolam de- dicibus, sicut sopra dictum est, repelita professione
negatam. Nam si ejus esse constitisset epistolam, in recognito, cum in subsequenlem diem de persona
qua, ul dicluni est, Ephesina prima synodus impu- ejusdem Ibx episcopi fuisset eognitio prolata, rursns
1S5 PRO DAMNATIONETRIUM CAPITULORUM. 154
i.igressuslbasepiscopus hxc legitur fuisse conque-/ A dicla sint constitutum, adeo ut ex eodem decreto ab
t-tus (Acl. 10): Deprecormagnificenliam vestram et omni accusatione liber et in nullo inventus culpabi-
iuinc universalemsqpctam synodum. Eutyches adver- lis diceretur. Quod cum ita sit, evidenter ostenditur
s m me pro fide quadam falsa confinxit, nec me in epistolam ad Marim Persam scriptam, qux duodecim
sutcta synodoinlroire permisit; per quadraginla man- beati Cyrilli capitula omni impietate plena et rectx
siones invicemper diversos ordines direxil me; viginti lidei dicil esse contraria, et Nestorium judicio et in-
el amplitiscarceres mulavi, tanquam non essel carcer quisilione non facta damnotum, nullo modo quia lbx
in Antiochia, in ordine comitianorum dicentibus mihi fuerit approbalum ; quippe cum ipse de se apertissi-
quia damnatus es. Si videtur ergo magnificenlia me fateatur quod ea qux de fide adversus se accusa-
vestrwet sancla veslra synodo qua sine judicio in ab- tores dixerint, false dixissent; cum si aut ipse suam
sentiameaadversumme gesla sunt infringere, in veslra esse epislolam fateretur, aut ab accusatoribus aliqua
erit potestale. Ob hoc etenim, sicut jam edocui, adii fuisset probalione convictus, non utique Photii at-
sacrum et immortalemverlicem,et jussit veslrtim ma- que Eustathii episcoporum judicio, in quorum exa-
gnificentiam et sanctam synodum audire qua adver- mine hxc fuerunt flagitate [agilala], absolutissime
siimme gesla sunt, et cognovistis ex decrelo quia in censeretur. Quod leviter ac false ac per immissio-
nullo culpabiiissum reperlus. I nem quamdam ab accusatoribus suis ibas episcopus
B
VII. His ergo in querelam deductis claret Ibam fuerit impelitus necessilale, et Nestoriura analhema-
episcopum apertissimis deplorationibus alligare ti7.averit, et omnia qux in Ephesino primo placue-
[forte, allegare] quod in secretario superiore con- runt concilio se habere tanquam ea qux in Nicxa
questus est ea qux in sceleratis illis gestis Ephe- acta sunt voluntaria professione teslatus sit; quse
sinx secundx synodi adversus eum de lide gesta utique ab epistola qux ad Marim Persam scripta dici-
suntabEutyche luisse confecta [forte, conficta]; ubi, tur excusalio Nestorio constat esse rejecta. Propter
sicut jam superius dictum est, per introducta contra quod nulli venit in dubium quod ea qux adversus
absenlem responsa testium, maxime epistolam ad nos false dici asserimus, neque a nobis dicta, neque
Marim Persam ejusdem fuisse docere conati sunt. a nobis facta esse omnino disfateamur, et qux ex
Quam epislolam in hoc loco duplici modo ab Iba abundanli recepisse astruimur, et antea tenuisse
episcopo, sicut et superius assertum est, denegatam firmemur.
evidenter apparet. Primo quod accusatoribus ejus VIII.Ad hujus quoque indubitabiliter ostendendx
ipsa productio testium nisi contra neganteni necessa- negationis augmentum [argumentum] commode se-
ria non fuisse convincitur. Nemo enim contra illum quenlium gestorum ordo connectilur. Cum enim qui-
ieslium responsis indiget quem viderit quod ab eo C dam jam in sancta Chalcedonensi synodo absolutioni
factum arguit confitori. Quam negationem stiam Ibas Ibx episcopi vocem curassent contradictionis oppo-
episcopus evidentius ex formidine accusatoris oslen- nere, et ingredi ejus accusatores judices prxcepis-
dit dicens : nec me in synodointroire permisit (Ibid.). sent, ingressus Theophilus diaconus cum aliis, dum
Ita"enim contra se fahos lestes eum prxparasse te- interrogareturutrumacciisaturuslbamveiiissetepisco-
statur; ut cum suam adversarii sludio prolligatam pum,ila respondit (Act. 10) : Accusatoresmanifesti
queralur absenliam, confirmet se prxsentem non sunl,elhicnonsunl.Egodiaconussum,etscioviolenliam
potuisse convinci. Deinde quod in sanclo ac reve- civilatis. Et si uccuso, tesles non adsunt, et denegat.
rendo Chalcedonensi concilio prxsenslbasepiscopus, Qux accusatoris responsio manifestat quod ita ea
dum ea qux adversus eum in Ephesina secunda te- qux apud Photium et Eiistalbium episcopos objecta
stalus \forte, leslibus] aliisqne modis gesta sunl ficla sunt denegaverit Ibas episcopus ut in ChalceJonensi
[forte, ficlam]conqueritur epislolam quam ejus esse synodo, cum ipsa idem a se objicienda nosset, ab
illic responsis testium dictum false fueral alienasse Iba episcopo deneganda confirmel. Unde quorumdam
[alicnam a se] procul dubio profitctur. Unde et com- valde est stupenda contentio, qui epistolam ad M.i-
petenter sequitur quia sancti illic in Chalcedona re- rim Persam scriptam, ab accusatoribus pro magno
sidentes judices ex decreto Photii atque Eustathii in D I criinine objectam, et in Chalcedonensi synodo cx
nullo euin cognoverint culpabilem , apertissime pro- gestis apud Photium atque Euslalhium episcopos
fitentes quod ea qux de fide adversus eum accusalo- habitis rursus ad convincendum, ut putabant, lbani
res, lam in libello apud Photium et Eustalhium epi- episcopum prolerendam, eumdem Ibam episcopum
scopos oblato, in quo dixerunt eum plurima conlra li- quia sua fuerit mentiunlur esse confessum ; cum, (ut)
dem Patrum dicere, quam in capilulis ex scripto da- supra dictum est, accusatores ipsius prxcedentes
lis, in quibus dixerunt (Ibid.), Nestorianus est, et bea- negationes ejus experti ea qux a se ex memoratis
tum Cyrillum appellat hareticum, nec non et in his gestis objicienda noverant, certissime negatnrum
sunt dicentes eum publicc allocutuni, Non invideo esse testentur. In lantum enim in illo Pholii atque
Christofacto Deo: in quantum enim faclus est, et ego. Euslalhii episcoporuin judicio Ibam episcopum con-
Quam accusalionein videlicet eorum et in quibus scientix sux virtutesubnexum [forte, subnixum] scie-
eum Nestorianum esse et beatum Cyrillum hxreti- bant ea qux ab accusatoribus proposiia fuerant de-
cum appellasse dixerunt, false adversus se ab accu- negasse, ut in sanclo Chalcedonensi concilio etiam
satoribus fuerint intimata, et ita quoque venerabilium ipsis Pholio alque Eustathio prxsenlibus, qtiorum
Photii alque Eustathii episcoporum quia leviter false pridem judicio res fueratagitala, confirment deimo
 153 VIGILHPP. CONSTITUTUM ISC
negaturum. Nuhqnam enim accusalor iisdem rursusi A iirmavit episcopum?Hxc quoque ipse Photius judex,
in cognitione sedentibus Ibam episcopum diceret; apud quem pridem gestum fuerat confifens quia non
negalurum, si apud eos in priore judicio sciret jami convictus esset Ibas episcopus, eum procul dubio
fuisseconfessum.Posthxc cum interlocutio judicumi qux objecla sunt negasse tesletur? Quara negatio-
in Chalcedona residenlium quxreret ab accusatori- nem maxime ad epistolam qux ad Marim Persam
bus Ibx episcopiutrum scriptas probationesprxberei scripta legitur pertinere sequentium declarat ordo
de re aliqua potuissent, Theophilus diaconus dixit : gestorum. Nam cum ad docuraenturaeorura qux in
Habeomonumentaqua tuperhac gesta tunt in Beryto, judicio Photii et Eustatbii ex scripto dederant, id
etqua (n Epheso, et cxlera. est, quia Nestorianus esset, et beatum Cyriilum ap-
IX. Animadvertendum est igitur quod nihil aliud pellasset hxrelicum, blasphemias illas protulissent
contra Ibam episcopum adversarii ejusqjioil in Clial- quas se putabant testibus probaturos, id esl, Non in-
cedonensi proferrent synodo se habere dixerunt, nisi video Christo Deo facto (Act. 10), el reprobatis te-
ea qux apud Photiuin et Euslathium episcopos et slibus nihil ex his ostendere potuissent, ad illa qux
postea in Ephesina secunda de eo sunt habita monu- pridem ex scripto dederant redeuntes, hoc quod epi-
menta. Ex quo apparet non sibi eos judicasse suffi- stola ad Marim Persam scripta conlincl objecerunt,
cere, imo contra se futurum potiusxstimasse, si ea B ] id est, quia beatx memorix Cyrillum et duodecim
tantummodo qux apud memoratosPholium et Eusta- ejus capitula appellasset bxrelica. Cui Palri Photius
thium episcopos adversus lbam episcopumgesta suut atque Eustalhius judices , sicul superius ipsi professi
legerentur, in quibus neque testibus neque sua mon- sunt, diligentius incumbentes, modo ab eodem Iba
strabatur confessioneconvictus, nisi et ea proferre episcopoperscrutanles, modo probaiiones ab accu-
qux nefarie in secunda Ephesina synodo acla sunt satoribus exigentes, utrum aliquid post unitatem
poposcissent, ii. quibus illis falsitatibus uterentur Ecclesiarum factam in oblrectatione beati Cyrilli a
qui Ibam episcopumepistolam qux ad Marim Per- sxpedicto Iba episcopo dictum sit, vehementer et
sam scripta est mendaciter suam esse dixerunt con- sagacissime quxsiverunt. Adversum qux Ibas re-
fessum. Certum est igilur nullum adversus Ibam pro- spondens episcopus omnibus exceplionibus suis eam
bationis, ut putabant, habuisse ejus adversarios do- quae ad Mariin Persam scripta legitur impugnavit
cumentum, nisi hoc solummodo quod in illa non di- epistolam, asserendo quia post unilatem et pacem
cenda synodo adversum se lbas episcopusper sui inter beatum Cyrillum et Orienlales lactam in nullo
absenliam astruit fuisse confictum, quod in sancla bealo Cyrillo derogasset.
Chalcedonensi synodo residenles judices rei veri- X. Porro autem sxpedicla ad MarimPersam scri-
tate permoti. sunt, inlerlocutionis justitia submove-fQ pta epislola jam post unitatem pacemque Ecclesiis
runt, interrogantes Thalassium atque Eusehium epi- restitutam et bealum Cyrillum incidisse in Apollina-
scopos, qui tunc in secunda Epbesina cum aliis ad- ris hxresem, eique similia conscripsisseconfirmai,
fuerunt, utrum eorum audienliam prxsens Ibas fuis- Ct duodecim ejus capitula asserit rectx fideiesse
set experlus. Qui dixerunt (Act. 10) : Non aderal. conlraria, Nestorium autem judicium [sine judicioj
Qua responsione cognita, Orientales et Pontici epi- et inquisilione non facta daranalum. Quod scriptor
scopi in Chalcedonensiconcilio claraaverunt: Absen- epislolx non per suum aut alicujus allerius intclli-
tem nullus addicit. Quorum interloculio ita prolata genlix evenissedicit errorem ut bealus Cyrillus con-
ea qux adversusIbam episcopum in secundaEphesi- scripsisse bxrelica dogmata putaretur; sed ita in ea
na gesta sunt evidenter evacuat, ad illorum, id est pravilate idem confictor epislolx permanens, illa or-
Photii et Eustathii, consequenter omne remittens thodoxa beati Cyrilli liograala hxretica videretur
acta negotium, quorum jam sententia Ibam episco- aslruere, ut ab eis poliusbealum Cyrillumveluli ali-
pum noverant absolutum. Quod in sequentibus evi- negantem qux prave conscripserat asserat recessisse.
denliore judicium interlocutione signatur, qui gesta Qux omnia Ibx episcopi professioni quare ab
nefaria secundx Ephesinx synodi contra Ibam epi- adversariorum objectione tuetur esse conlraria qui-
scopum pro exsecratione atque mendaciosui habita I) tj cuuque pio ac reclo corde legit intelligit. Nequj
relegi vetuerunt. Nam ut apertius manifestetur intel- enira ipsi judices si quod vel levi derogalione post
ligi lbam episcopum universa qux ab adversariis in unitatem dictum sil, exquirentes Ibam episcopum,si
judicio Photii alque Eustathii episcoporum objecta ejus esse tam aperle blasphemantem epistolam com-
fuerant, et nunc in sancto Chalcedouensiconcilio ex probasseut, paterenlur sine ullione transire aut di-
gcstis qux Theophilus proferebat objicienda erant, cerent non esse convictum. Qux autem beali Cyrilli
indubilabililer denegasse, interrogalio judicum in major injuria potesl vel exquiri vel iieri quam dog-
Chalcedona residentium, vel responsio Photii epi- mata ejus, qux in Ephesina prima exposuil, hxre-
scopi sine cujusquamambiguilatispatefecitobslaculo; lica delinire, per quorum orthodoxamprxdicationem
qux ila sc habent (Ibid.): Magnificentistimiet glorio- vivus ac morluus omnibus venerabiliset reverendus
titsimi judices dixerunt : lbas igilur reverentitsimus existil; qux dogmalabeati Cyrilli dum per epistolain
a suis accusatoribusest eonvictus? Photius reverentis- ad Marira Persam scriplam posleaquam adunati sunt
simus episcopusdixit: Non, et cxtera. Quid hac pro- beatx raemorix Cyrillus et Joannes Antiochenxci-
batione clarius, quid evidentius dici polest quam ut vitatis episcopi, constet profana voceoinnimodisim-
ea qux accusator propositurus negaturum Ibam con- pugnare, quis sana mente possit adverlere Ibamne-
157 iyRODAMNATIONETRIUM CAPITULORUM. . 158
gantem quia posl unitatem aliquid adversum beatumi A 1 perpessus. Ubi primum diligenter est attendendum
Cyrilluu dkerit epistolam non negasse, qux post il- quod post lectum ad Marim Persam scriptx epistolx
lam unitionem ejus dogmata definit esse hxretica. textum, eamdem epistolamjudices in Cbalcedona re-
Nisi forte alif uis ita ab bumani sensus ratione disce- sidentes suo probantur omisisse silentio, quippe quam
dat, ut credat Ibam nihil de beato Cyrillo dixisse con noverant totiens jam accusati negationibus refulalam.
trarium, si eum bxretica conscripsisse testetur, etI Nam si vidissent in ea esse aliquid quod Ibx episcopi
circa ejus personam arbitretur eumdem Ibam ser- absolutioni proficeret, mox ejus lectione permoti de-
vasse reverentiam; si sanctam doclrinam,qua reve- cernerent frustra accusatores ex gestis Photii et Eu-
rendus est oranibus, accusavil. Atque ideo si singu- stalhii episcoporumpro crimine hxreseos illa produ-
Iaris beali Cyrilli injuria est ejus damnasse doctri-• cere, quibus econtrario Ibas episcopus ostendebatur
nam, et hxreseos aperla videtur professio prxdica- orthodoxus, postremo nec juberent suis interlocutio-
lioni derogare catholicx, si Ibx probaretur epislola,, nibus Edessenorum epistolamrecenseri, quam contra
in qua utraque roanifestum est conlineri, nunquami eam qux ad Marim Persam scripta dicitur Ibas epi-
Ibas episcopus, utrumque negando, ex utroque me- scopus pro se relegi postulavit, si per eam quam ac-
ruisset absolvi. Huc accedil quod luce clarius de- cusalor prolulerat laudabile potius et non magis vilu-
monslralur nullum etiam tempus inveniri posse, ne- H 1 perabile accusati merilum monstrabatur. Quid quod
que anle adunationem, neque posl unitionem, beatii ipse Ibas episcopus, relecta eadera ad Marim Persam
Cyrilli cum Orientalibus factam, quo eadem epistolak epistola, non ejus assumpsit defendere qualitatem,
ab Iba episcopo scripta doceatur. Nara ipsius lenort neo sux iidei rectitudiuem ex ejusdem epistolx pro-
epistolx evidenter oslendit quia post unitalem pacem- fessione monstrare. Continuo etenim, si suara esse
que Ecclesiisreformatam in derogatione beali Cyrillii aut recta non esse dogmata continereta, contra suos
ejusque dogmatum facla sil, Ibas vero post adunalio-< accusatores insurgeret dioens : Cxco corde me im-
nem beali Cyrilli cum Orientalibus factam nihil seJ petunt, ut ea mihi pro hxreseos crimine objiciant
tale aliquid dixisse testelur. Conslat neque ante ad-• unde possum orthodoxus comprobari. Iino se osten-
unalionem, quia hoc in ejusdein epistolx tenore noni derunt hxrelicos, qui epislolam cujus dictalio catho-
legitur, neque post adunationem, quia hoc Ibas suai licam fidem astruit, hxreticam crimiuantur. Veruifi
professione denegat, ab eodem Iba memoratam epi- lbas episcopus sciens nec suam esse epistolam et per
slolam fuisse conscriptam. omnia piis dogmatibus inimicam, adversus eam ma-
XI. Et ut nulli prorsus habealur ambiguum in ea-- gis illam Edessenorum epistolam, qu» eum nihil ali-
dem negatione qua coeperat Ibam episcopum persti- quando conlra catholicam Udem dixisse altestabatur,
tisse, et boc ex prxsentis Ibx verbisjudicesita sen-- C I opposuit, illud secutus quod supra ingressus sanctum
sisse, et accusatores eam tanquam negantem voluisse,, Chalcedonense concilium allegavit dicens : Nam et
nec prxvaluisse convincere, ipsius necesse est inter- omnesEdesseni clerici, per quot memoratit episcopis
locutionis judicum et prosecutionis accusatoruni, quxi scripterunt, testantur me esse catholicum (Act, 9). In
in sancta Chalcedonensi synodo ex gestis Pholii ett lantum jam tunc in Photii et Eustathii judicio et po-
Eustathii releguntur, verba pensemus, qux ita see stea in sancta Chalcedonensi synodo objectam sibi
babent (Acl. 10) : Reverenlissimiepiscopi, id est Pho- ad MarimPersam epistolam negans suam, orlhodoxx
lius et Eustathius, dixerunt: Si post moriem beati 'i fideisciit esse contrariam, ul proprix fidei documen-
Cyrilli reverentitsimus Ibas episcopuseum visus est >t tum non de istius texlu, sed de Edessenorum cleri-
hmreticum nomimtse, el hmreticum habuhse, tnon- corum altestationerequireret.
slrale. Mutvs dixit: Probamus : quod procul dubio o XII. Si igitur judices non solum nihil ex ea xsti-
neque judices adhuc probari quxrerent, neque accu- manles accusati lbx episcopi juvari negotium, imo
satores repromitterent probaluros, si hoc Ibas episco- >- videnles absolule conlrariam aliam quam pro sui pur-
pus non negasset. Licet ea qux superius in gestis is gatione accusatus est petiit [expetiil], statueruntsuis
apud Photium el Eustathium habilis eorumque judi- inlerloculionibus relegendam, et ipse accusatus Ibas
cato ad negationem Ibx episcopi demonslrandara n D episcopus, non illam ad Marim Persam defendendo,
niuhimode ex inlerloculionibus judicum et accusa- imo potius ejus refutandx causa illam Edessenorum
lorum prosecutionibus ipsiusque Ibx exceptionibuss relegi postulavit, conslat eam qux ad Marim Persam
claruerunl nbnnde suflicerent, tamenetsi ininusali- scripta est interlocutione judicum et professione Ibx
quid iu Photii atque Eustathii episcoporum judicioo episcopi quia ejus fuerit abnegatam, el quia scelesla
legerelur expresstim, ea qux in Chalcedonensi sy- dogmata contineat approbatum: Ergo Ibas episcopus
nodo continelur Ibx episcopi negantis epistolam sa- innocentis animi sui fervore permotus, evidentioris
lisfaceret sola professio. Lecta enim ex gestis apudd negationis etiam in Chalcedonensi synodo fcstinans
Pliotium et Eustathium habitis epistola ad Mariin ii adicere documentum, relegendas Edessenorum litte-
Persam scripta, confeslim lbas vocem neganlis op- ras ex gestis idem [ibidem] apud Photium et Eusta-
posuit dicens : Jttbeal vestra clementia relegi litlerass thiura habitis, qux adversarius ejus protulerat, po-
clericorumEdesseiwrum,ut cognoscalis quia et ab hiss stulavit : quorum gestorum hanc partem, sicutin
qna mihi iltttta tiinl aliehdS exislo, el violcntianisum
n consequentibus demonstratur, ex industria accusalor
" Recte Cotelerius legendum admonuit : aut recta uosset
dogmata continere. HA»D.
1K9 VIGILII PP. CONSTITUTUM U,'0
omiserat, qua Ibam evidentius noverat adjuvari.i. A ; libellis oblatis quam deinceps inter ge&taloquentibus
Deinde quid ipsa verba Ibx lucide astruant intuen-i- lbas dixisse arguebatur episcopus, quia Ibas episco-
dum. Prosequitur enim, ut supra meminimus, itaa pus non dixerit, Edessenos clericos fuisse testatos.
i- Nam cum dicanl sc non nosse quod vel tale dictum,
(Act. 10): Jubeatveslra clementia relegi litleras cleri-
corum Edessenortim,ul cognoscalisquia et ab his quace id est, Non invideo Chrislo facto Deo, vel huic si-
mihi illata sunt alienus existo el violenliam sum per- mile, hoc est, quod ex quacunque parte Nestorii vi-
pessus. Quibus verbis apertissime declaratur quod d deatur dogmatibus convenire, vel aliud aliquid rectx
quia e vestigio post lectam epistolam ad MarimPer- fidei contrarium dixerit Ibas episcopus, apertissirae
sam aslruit Ibas episcopus alienum se et ab his.quxae clarum est quod et ab his qux epistola ad Marim
sibi inferuntur existere et violentiam se perpessuin, i, Persam scripla continet Ibam episcopum sua atte-
alque ob hoc Edessenorum debere relegi litteras is stalione purgaverint. Cum enim sxpedicta epistola,
clericorum, evidenter, tanquam manu ipsam epistolx se dicendo beatum Cyrillum in Apollinaris hxresim in-
adMarim Persam ostenderet Iectionem, a cujus se ie cidisse et ei similia conscripsisse, ejusque duodecim
purgari crimine festinaret, dixit, et ab his qum mihi it capitula omni impietate plena et rectx fidei contra-
inferuntur alienus existo, ostendens et ab aliis quxse ria, Nesloriumque judicio et inquisitione non facta
prxcedenti loco ei objecta sunt et ab epistola ad Ma- i- g] damnatum,non solum videatur aliquid contra rectam
rim Persam scripla, qux statim relecta fuerat, alie- i- lidem dicere, verum etiam ipsam rectam fidem im-
num se per omnia demonstrari. Ubi illud quoque le pugnando respuere, Edesseni vero clerici nihil Ibam
quod supra ingressus Ibas episcopus sanctam Chal- 1- episcopum suum reclx fidei conlrarium dixisse te-
cedonensem synodmn gravissime legilur fuisse con- i- stentur, constat ex attestatione Edesseni cleri me-
questus a falsisseinsecundaEphesinaaccusationibusis moratam qux ad Marim Persam scripta legitur fuisse
impetitum, in concilium ingredi non fuisse permis- >- epistolam confutatam. Quid evestigio Theophilus ac-
sum, viginti autem plus carceres permutasse, nunc ic cusator fuerit proseculus, diligentius oportet atten-
post lectionem epistolx non omisit adjungere; ut ap- }> di : qui non hanc Edessenorum velut superfluaraaut
pareat illud quod, sicut diclum est, ingressus san- i- ad epistolx ad Marim Persam scriptx subversiones
ctam Chalcedonensem synodum, de injuslitia in se- i- nihil judicans profuturam, credidit omittendam, sed
cunda Ephesina sibi illata conqueritur, ad hujus cau- l- magnopere tota menlis intenlione asserere nisus est
sam epistolxpertinerejposl cujus leclionem astruens is has Edessenorum litteras clericorum esse falsatas, ex
alienum se ab his qux sibi inferuntur existere, vio- i- eo scilicet valde permotus quod nihil contrarium ca-
lentiam quam ab Eutyche est perpessus adjunxit. t. tholicx fideiIbam dixisse testati sunt. Quo diclo vi-
Lecta itaque, ut Ibas petiit, ex gestis Photii atquee Q ( dens continuo illam epistolam ad Marim Persam
Eustalliii judicum, ad quos utique directa fuerat it scriptam, qux contra rectam fidem aperlissime lo-
Edessenorum epistola clericorum, qui eam ut Pho- ,_ quitur, impugnalam, istam Edessenorum epistolan
lius et Euslathius in gestis innecterent petiverunt, t, voluit arguere falsilatis, per quani videbat omnes ob-
qux gesta ab adversariis Ibx episcopi in Chalcedo- i- jectiones suas fuisse convictas. Cui rei astruendx
nensi synodo sunt prolata, ob quam causam ejusdem n proficit subsequens ordo gestorum. Dum enim Theo-
epistolx desiderata sit lectio, ipsius verbis agnosci-i- pliilus adversarius Ibx, sicut jam supra, ita et in boc
tnr, qux ita se habenl (Act.10) : Amultis atque diver- loco quxri ex gestis in Ephesina secunda habitis qux
sis de Phynicia ad nos venientibuscognovimusea quate nitebatur astruere poposcisset ab omni episcoporum
ab his qui insurrexerunt in tanctissimum et reveren- :- concilio in Chalcedona residentium, gesta in secunda
tissimum episcopumnoslrum Ibam gesta sunt, perter- Ephesina babita sunt prohibita recenseri. Ex qua
is prohibitione constat asserlionem Ibx episcopi com-
rili in eo quod dictum est, (Transcendunt enim el illos
qui sine Deo sunt, et infideles el hmreticiel Judai et«t probatam, qua se per calumniam et falsis figmenlis
pagani qumdicta sunl nobis, quia nobis ptaseniibus is ab Eutyche perhibuit impelitum; ubi mendacibus
dixisset idem reverentissimus episcopus: Non invideo o productis testibus quia epistolam ad Marim Persam
Cliristo Deo facto, quoniam et ego, si volo, possum )i j) scriptamsuaesse Ibas [episcopus]essedixeritconstat
fieri secundumillum :) omnes uos, quos dicunt audisse ;e esse confictum. In his autem Palrum interlocnlioni-
ea qua dicunt, manifestumfacimus vestrm reverentia ce bns qux de evacuanda Ephesina secunda synodo
coram Dei clemenliaquia neque ab eo neque ab ullo 'o sunt prolalx nihil aliud prxter Domni depositionem
alio lale diclum aliquando audivimus, neque in aures \s et ordinationem Maximi certum est esse firmalum.
nostras ingressum est tale aliquid aliquando, anatlte-•- Domnum vero pro nullo alio crimine nisi quod beati
matizantes nos ipsos et terribili gehenna nosmelipsos is Cyrilli duodecim capitula prohibuerat prxdicari cla-
obnoxiosfacientes,si novimusaliquid lale dictttm abeoo rum esl fuisse damnatum. Unde manifestatione [ma-
aut aliquid aliud contrarium calhoitca fidei. Si enim H nifesta ratione] et evidenti veritate constat, si epi-
aliquo tali diclo pqssi fttissemus cotnmunicare ei quiti stolam ad Marim Persam, qux duodecim capitula
dixit aut missas cum eo tenere, utlimo supplicio fuis-i- beali Cyrilli esse definit hxretica, ipsumque beatum
semus obnoxii, tanquam communtcantes lali errori ri CyrillumApollinarisimiliaconscripsisse,sancti Patres
[Cotelerius legit horrore], et cartera. in Chalcedona residentes Ibx episcopi eumdemfuisse
XIII. Quibus ita se habentibus evidenter ostendi- i- [forte, addenda vox sensum] quoquoraodo reperis-
tur omnia in quibus ab accusatoribus tam ex scripto o sent, eum nullatenus in graviori ejusdem causx cri-
161 PRO DAMNATIONETRIUM CAPITULORUM. 16.
niine absolvendumesse decernerent, qui DomniAn- i- A aposlotica recloris cum trecentorum decem et octo
tiocheni episcopi damnationem de sola tantummodo o apud Nicaam Patrum concordare atque servari, sed
eorumdem duodecim capitulorum prxdicatione pro- > el cenlum quinquaginta apud Constantinopotim ton-
hibila factam convelli non passi sunt, et ordinatio- i- gregalorumsacerdotum, qui eamdem fidem firmave-
neni Maximifirmaverunl. Quomodo enim ipsi iidem n runt, sed et Cyrilli sanctm recordationis viri apud
judices in uno eodemque negotio Ibam et Doranum ii Ephesinum,quando Nesloriuspro suo errore damna-
ab Ephesina secunda synodo condemnatos sua inter- lus est, staluto in nullo penilus discordare; ideogue
locutioneIbam absolvi decernerent, Domnum pate- >- eliam beatissimipapa epistota, qua illutn fidemexpo-
rentur manere damnatum, nisi eum quem absolvi vi suissepro erroris Eutychescausa dignoscitur,unosensu
decreverunl approbassenl in eodem crimine non te- s- unoquespiritu videlurilli fidei esse conjunctq. Maximus
neri? Nain cum apud sanctam Chalcedonensem sy- r- reverentissimusepiscopusAnliochia Syria dixit: Con-
nodum lam exsecrabilis obtrectatio beati Cyrilli et :t cordat epistola sanctissimi arehiepiscopi regia Roma
duodecim capitulorum ejus fuerit ut pro eis etiam inn Leonis expositionibustrecenlorumdecem et octo apud
repr.obaEphesina secunda synodo addictumDomnum m Nicmamsanclorum Patrum, et centum quinquaginta
paterentur manere damnatum, quanta apud memo- )- apud Conslaniinopplimnovam Romam,et in Epheso a
ratam sanclam Chalcedonensem synodum innocen- i- gI sanclissimoCyrilloepiscopoexposita fidei; et subscri-
tia Ibx episcopi claruit ut eum in ejusdem Epliesinx x psi. Et post reliquos siinilia interloquentes episcopi
secundx nefario examine pro eodem adjudicatum m Illyriciani triginta duo ex cbarta dictaverunl notis
criniine deliniret absolvi. In qua causa nunquam in- i- per Sozoutem episcopum Philippon ita (Act. 4) :
nocens claruisset, si illa ad Marim Persam scelesta ta Sanclorum Patrum trecentorumdecemet octo fidem,
epistola ejusdem Ibx episcopi potuisset ostendi. qua est salus nostra, el servamus, et cum ipsa vilam
XIV. Tractatis igitur omnibus et dilucida rationeie nostrum complere oramus; et centum quinquaginta
dissertis per qux tam ex gestis apud Photium et Eu- u- anle dicla fide [forte, anledictx fideij consonant, et
stalhium episcopos habilis quam ex eorum judicato t0 servantes perexsequimur el omnia qum acta sunl et
aliisquepluribus modis evidenter apparuit quod epi,i,- decreta in prima Epliesina synodo,cujus prasides fue-
stolam ad Marim Persam scriptam suam per omnia ;a runt beatissimusCaleslinus apostolicmsedis princeps,
negaverit Ibas episcopus, nunquamque potuerit ex 5X el beatissimusCyritlustnagna civitatis Alexandria, et
jlj orthodoxorum[forte, orthodoxum] esse sanclum Pu -
ejusdem objectione convinci, restat ut veritate siinili
declaremus quemadmodum a sensu vel definitione ne trem nostrum urchiepiscopumLeonemcognovimus.ScA
sive professionibusvenerabilium Patrum in Chalce- e_ et reliqui episcopi similia sunt professi.
dona residentium sxpedicta epistola ad Marim Per- r- Q
( XV. His ergo se ita habenlibus, nulli venit in du-
sam scripta aliena videatur exislere et eorum sen- n_ bium qirin Patres nostri ila a se venerabiliter crede-
tentiis obviare. Quod ut omnium reddatur sensibus us rent suscipi beati Leonis epistolam, si eam cum Ni-
manifestum,primitus inspicere nos oportet quid Pa- a- cxnx Constantinopolilanx synodorum, lum etiara
tres nostri in Chalcedonensi synodo residentes in beati Cyrilli in Ephesina prima expositis assererens
prxdicatione receptioneque bealx recordationis prx- x- convenire doclrinis. El si illa lanli pontificiset tanta
decessoris nostri papx Leonis epistolx vel in expla-[a- orthodoxx fidei luce prxfulgens epistola his exigit
natione sanctx fidei sint professi, et pia tenendum im comparationibus approbari, quomodo illam ad Ma-
doctrina tradiderit; ut his inspectis, quantum ab rim Persam epistolam, qux specialiler Ephesinam
eorum definilionetraditioneque epistola ad Marim im primam synodum respuit el beati Cyrilli exposita
Persam scripta dissonet ex his atque contraria de- le- dogmata definivit hxretica, ab iisdem Palribus cre-
monstretur, et ob hoc appareat eam Patrum nostro- •o- datur orthodoxa nominari, cum illa condemnet quo-
rum senlentiisnullo modo comprobatam. In actione ne rum collatione tanti ponlificis, ut dicluni est, meruit
quarta synodiChalcedonensis,dum post lectam beatx itx doctrina laudari? Nam et universalis synodi Chalce-
recordationis papx Leonis epistolam Patres nostri de donensis acclamatio una [forte, unam] fuisse utrius-
coiilirmatione ejusdem epistolx loquerentur, ita D que, id est beati Leonis et beali Cyrilli, lidein atque
dixerunt (Act. i) : Anatolius reverentissimusepisco-
:o- doctrinam evidentissime comprobavit, ita dicens
pus regia Constantinopolisdixit: Epistola sanctissimi
mi (Act. 2) : Pie et vere Leo doctiit. Cyrillus ita docuit.
et apostolici archiepiscopi Leonis consonat symboloolo Cyrilli aterna memoria. Leo et Cyrillus simililer do-
trecentorumdecemel octosanctorum Patrum qui apud md cuerunt. Analhema qui sic non credit. Unde fil ut illa
Nicaam et cenlumquinquagintaqui apud Constanti- ti- epistola ad Marim Persam non solum non suscepla,
nopolimposlea sunl collecli,qui eatndemfidemconfir-ir- verum etiani analhemalizata monstretur, dum dog-
maverunt, sed et his qua in Ephesino sub beatissimomo mata Cyrilli in Ephesina prima exposila appellat
et sanctissimoCyrilto gesta sunl ab universaliet san-
m- hxrelica; qux qui non sequitur, analhcmalis cx
cto concilio,quundomaledictumNeslorium damnavil. >it. sententia sanctx Chalcedonensis synodi poena dam-
Quapropler consensi, el eidem epislola libenter sub-
ib- natur. Huc accedit ejusdem venerandx Chalcedo-
scripsi. Paschasinus et Lucentius viri reverenlissimi
i.mi nensis synodi etiam lidei exclamatione scnlentia,
episcopiel Bonifacittspresbyter, vicarii sedis aposto-
to- qux ad locum ita se habet (Act. 5) : Definimusigi-
lica per Paschasinumdixerunt: Manifestumest nec <tec tur ordinem et omnes formas fidei conservantestiosque
poierit dubilari ttnam fidcin beulissimi papw sedisdis qua apud Ephesum facta esl sancta syiwdus, cujus
165 VIGILII PP. CONSTITUTUM m
prmsides fuerunt sancta memotia Cw.lestinusRomana; A j -ori. Cum ergo dixerint Patres nostri ordinem et om-
urbis anlistes el Cyrillus Alexandrinm Eccletia, pra- nes formas fidei Ephesini primi concilii se servare,
fuigere quidem recla el immaculatmfidei expositionem t et nulli licere alteram fidem proferre, conscribere,
trecentorum decem et octo sanclorum et bealissimo- vel sentire, seu tradere, aut aliter docere, omnesquc
rum Patrvm apud Nicaam sub pia reeordationh Con- qui prxsumunl talia esse damnatos, epistolam vero
slanlino principecongregqtorum, obtinerequtem etiqm; ad MarimPersam scriptam impugnantem per omnia
cenlum quinquaginta sanctorum Patrum apv.dConslan- beati Cyrilli cxpositam in Ephesina prima doctrinam
tinopolim definita, ad interruptionem quidem exorta- non solum aliter, sed et contrarie non dubitemus as-
rum hmreseon,confirmalionemvero ejusdemcatliolica' truere, constat synodalijudicio ejusdem damnalionis
nostra fidei. Symbolumapud Nicaam trecenlorumde- senlentiam comprehensam, ac propterea ab eis a
cemet octo. Et post alia (Act. 5) : Propter iltos veroi quibus epistola ad Marim Persam apertissimc prse-
qui mysteriumdispensalioniscorrumpere moliuntur, etX damnata legitur, multo magis clarum est non fuisse
purum hominemesse qui ex sancla Virgine Maria na-- susceptam.
tus est impudenter delirantes, beati Cyrilti Alexandri- XVII. Nec quemquam debet permovere lidelium
na Ecclesia prasulis synodicas ad Nestorium el ad( quod quidam subripiendo nituntur aslruere quxdam
alios per Orientemcongruas existentessuscipilad con-' B \ in hac epistola ad Marim ita dicta, et quasi his qux
vincendas Nestorii vesanias; et reliqua. bene dicunt possint convenientta demonstrari; cum
XVI. Ecce omnium fidelium sensibus patet quodl hxreticorum consuetudo sit venena sua fucatis ce-
sancti Patres nostri in Chalcedona residentes, cum> lare sermonibus et verba pramittere qux quasi or-
iam de catholicx fidei explaualione senserint, ordi- thodoxis videantur professionibus consonare, et re-
nem et omnes formas fidei qux in Ephesina pri- servare a indulgentia malignos aditus per quos eo-
ma, cui beatx memorix Ccelestinuset beatus Cyril- rum pestilenlia intromittatur erroris , sicut de eis
lus Alexandrinus episcopus prxsederunt, habitse5 propheta teslatur : Mollierunt sermones suos super
sunt, sicut Nicxni atque Constanlinopolitani com- oieum, et ipsi sunt jqcula (Psal. LIV,22); et iterum :
muni [forle, concilii] circumspeclionem se servare3 Quoniam in muttis eranlmecum (Psal. uv, 19). De
professi sunt, illorum deflnita suam procul dubio> quibus etiam et doctor genlium dicil Apostolus :
lidem esse teslantes. Per quod apparet omne quid- Habentes formam pielalis, virtutem autem ejus abne-
quid ab ordine vel forinis in Ephesino primo conci- gantes (II Tim. m, 5). Neque enim Nestorio prodest
lio habitis discrepat, eisdemque monstraiur esseJ duas naluras et unum liliura confiteri, quamvis et
contrariuin, beatorurn Chalcedonensium quoque Pa- orthodoxis sit communis ista professio, cum idem
trum impugnare [pro impugnari] sentenliis. Porro> ,C Ncstorius duarum naturarum unani subsistentiam,
aulem epistola ad Marim Persam scripta , dicende' quod est proprium orthodoxorum, dicere recusans,
beatum Cyrillum hxreticum ejusque duodecim capi- fraudulenter se duas naturas el unum lilium dixisse
tula impia et fidei rectx contraria Nestoriumfjueju- evidenter aperial. Unde quia antedicla epislola ad
dicio el inquisuionc non facta damnatum, omni or- Marim Pcrsam per hoc tam manifesium malum quod
dini alque omnibus formis in Ephesina prima synodo9 de beato Cyrillo et de Patribus qui primo in Ephesino
habitis manifestatur esse contraria. Unde fit ut valdeB convenerunt asseruit, non dubitatur quid ejus scriplor
demonslreliir absurdum eorum decrelis illam putarii defendendo Nestorio aut prava ejus recipienda do-
epislolam esse sufceptain qux apertissime ipsorum* ctrina senseril, qui de ejusdem Nestorii damnatoribus
impugnat de fide judicium , ut per hoc non solum1 vel sanctis eorum dogmatibus tam impia et nefanda
praecedcntes Palres, sed semetipsos, quod vel dici' conscripsit, aperta veritate fit cognitum eamdeir.ad
nefas est, aliqua videantur contrarietate destruere. Marim Persam epistolam Nestoriani sensus fraude
Nam hujusmodi omnia qux in derogatione Ephesini1 atque perversitate conscriplam. Et ideo quamvis hoc
primi concilii dicta sunt vel dicenda erant, eliam in1 solum ad reverentiam sanctx Chalcedonensis synodi
hac quam de fidesancti Palres Chalcedonensissynodi' conservandam et ad hxrelicorum excludendas insi-
protulerunt explanatione fuisse danmata ex his quxs 0 dias, qui ad Marim Persam epistolam a noslris ap-
subsequuntiir evidentissimx veritatis luce conspici- probatam Patribus mentiuntur, videatur satis super-
tur, qux ita se habenl (Ibid.) : His igilur cum omni' que sufficere quod de eadem suscipicnda Palres no-
undiqtie scrttpulositale el diligentia a nobis disposilis,1 stros nullo modo judicare potuisse multipliciter supe-
definit sancta el universalis synodus alleram fidem1 rius disserta testantur, quibus ab ipso initio quo Ibas
nulli licere proferre vel conscribere, aut componere, 1 episcopus sanctam Chalcedonensemsynodum videlur
aut sentire, aut docere aliler. Eos autem qui ausi sunt' ingressus, violentiam et falsas criminationes in se-
componerefidem alteram, aut proferre, aut docere,• cunda Ephesina queritur fuisse perpessus, ex geslis
eut tradere alterum symbolumvolentibus vel ex gen- Photii et Eustalhii eorumque judicato Ibx claruit
Hlitate ad agnilionem verilatis, vel exJudmis, velexc epistolam non fuisse. Quod post lectum ex gestis
haresi quacunque converli,hos, si episcopi fuerinl aut' Photii et Eustathii ejusdemepistolx in Chalcedonensi
cierici, dlienos etse episcoposab episcopatu,et clericos ! concilio textum manifestissimeoslend.itnegantis quo-
a ciero; si vero laici aut monachifuerint, qnathemqti- que Ibx prolessio ad excludendam illam ad Marim
* Hic mandosus codex videtur. HARD.
 16> PRO DAMNATIONETRIUM CAPITULORUM. 166
aliam Edessenorum pro se relegi poslulantis. Quod A j quw sunt subsecuia demonsiranl innoxium Jbam reve-
Theophili inimici Ibse episcopi deserli suffragio veri- rentissimum ab his qua in eum accusatoresintulerant.
Jtalis demonstrat nihilominus evidenti ratione suffra- Cui planius adhuc superiorum sensum astruens Maxi-
gium, qui non illam ad Marim Persam quam objece- mi Antiocheni sententia consequenler adjungitur ila
irat prxsumpsit astruere, sed illam potius quam pro se. se habens : Ex his qua modo relecta sunt manifestum
Ibas episcopusrelegi poposcerat, et se incompetenter. est quia ab omnibus ei illatis reverentissimus Ibas in-
taraen nisus est arguere falsitatis. Quod ipsorum Pa- nocens est reperlus.
trum nostrorum in Chalcedon^ residentium Domnum, XIX. Oporlel igitur intueri quemadmodum inter-
in eodem accusatum negotio permittentes [forte, per- locutionem trium istorum primum locum tenentium
mittentium] manere damnatumlbamqueabsolvendurai judicum adiciendam [ad abiciendainj et reprobandam
patefecit absque ambiguitate sententia quod idem, ad Marim Persam epistolam sententia, etsi diverso
ejusdem venerandi Chalcedonensis synodi evidentius; prolala ore, uno tamen spiritu diclala conveniat.
multipliciter decretis ostenditur, dicentes [pro dicen- Quid est enim quod dicitur per Photii et Eustathii
tis] suam fidem esse quam illa ad Marim impugnatl constitutum et ex relectis chartis Ibam innoxium
epistola, et hoc eam [forte, et per hoc] eorum da- ab omnibus qux ei accusatores intulerunt appro-
mnatam fuissejudicio quorum fingitur interlocutione, Jj ! bari, nisi quia epislola ilia in obtreclationemdoctrinx
suscepta. beati Cyrilli et in defensionem Nestorii, ipsius, ut ita
XVIII. Quamvis igitur et ex suprascripta luce ve- dicam, orlhodoxx fidei nitens fundamenta subver-
ritatis indubitanter appareat nulla nos necessllate. tere, ab adversariis, sicut revera est, pro magno
constringi quxrere ex cujus epislolx texlu aliqui Pa- crimine Ibx objecta episcopo, ab eodem aliena re-
trum Chalcedona residentium suis inlerlocutionibuss perta suprascriptorum, ut dictum est, trium Patrum
Ibam episcopum pronuntiaverint apparuisse catholi- decretis evidentissime reprobatur. Neque eniin ab
cum, quod nobis valde sufficiat evidentissime demon- omnibus qux ab accusatoribus ei illata sunt juste
stratura quoi de epislola ad Marim Persam scriptai pronunliari innocens videbitur si epistolam ad Marim
nullum tale potuerint proferre judicium. Hoc enirai Persam, qux maxima pars est criminum, imo inqua
nobis sufficienter contra hxreticoruni machinas suf- omnia ei objecta crimina conlinentur, his interlocu-
fragatur, qui volunt hanc ad Marim Persam epistolami tif nibus non probelur exclusa. Et idco quoniam cer-
a sancto Chalcedonensi synodo videri susceptam,, tum est, si ejus doceretur epislola, quod innocens
quod non solum docuimus non videri susceptam, ve-- pronuntiari non possit, constat, quia innocenspro-
rum etiam a Patribus nostris omnimodo refutalami nuritiatus est, ejus epislolam non fuisse. His igitur
fuisse monstravimus, quippe qui eam inter hosles5 Q interlocutionibus quia maxinie ad excludendam at-
sux rectx fidei evidenlissime prolata sententia da- que refntandam ad Marim Persam epistolam conve-
mnaverunt. Ergo quia, ut diximus, co.;tra adversa- nienti sensu atque studio pro absolutione Ibx epi-
rios sanctx Chalcedonensis synodi, utrum susceptai scopi sint prolatx apertissime demonstratis, conse-
an non suscepta vere possit ostendi, videtur nobisi quens est ut cxterorum Patrum idem sentientium
fuisse negotium, et illis susceptam supervacue snspi- definiliones pari veritate debeamus inspicere, tacitis
cantibus, nos ex ipsis etiam Patrum vocibus potiusi paulisper reverentissimorum Juvenalis atque Euno-
declaravimus improbatam, non est necessarium nosi mii episcoporum interlocutionibus; qnas licet ex alia
cogi dicere de qua epistola Patres nostri in illis suisi parte, ipsi tamen sensui convenire suo loco monstra-
interlocutionibus senserint, tum nobis abunde suffi- vimus. Itaque Thalassius Cxsarex Cappadocix epi-
ciat quod de ista [forie, quod licet ista] unde verla- scopus sic dicit (Act. 10) . Reverentissimis episcopis
tur causa non senserint, tamen inspectis singulorumi Pltetio et Eustalhio comprobantibus Iba negotium, et
Patrum interlocutioitlbus et superiori quam disserui- non adjudicanlibus eum, Itorum opinione suasus et ego
mus rectitudini coaptatis, hoc quoque de qua epistolai volo haberi eum »n sacerdolio, skut et sanctissimis
loculi sunt facile piam sectanlibus intelligenliami prmsutibus visum esl, quia maxime gestis suscepit ut
poterit apparere. Ubi primum omnium nobis est di- .». anathematizaret illa qua ejus accusatores adversus
'
ligenter atque sagaciler intuendurn quod Patrum no- eum deposueranl ex scriplo. Cui fidelium et perspi-
strorum uno sensu unaque mente de absolutione Ibxi cux veritatis amatori non clareat omnem quam de
episcopi consonx fuerintprolatxsententix dicentiumi abnegata vel refutata ad Marim Persam epistola su-
quod idem Ibas episcopus ab omnibus qux ci ab ac perius reddidimus rationem et prxcedentium Patrum
cusatoribus objecta sunt sit obnoxius [innoxius] ap- interlocutionibus convenire monstravimus, hac
quo-
probatus. Legatorum enim sedis apostolicx interlo- que reverentissimi Thalassii prolata sententia plene
cutio in prima sui parte ita se habet : Relectis ehar- ac breviter explicari. Cum enim dicit 1'hotii et Eu-
tis agnovimusex sententia reverentissimorumepiscopo- stathii comprobantium Ibx negotium et non
adjudi-
rum Ibam reverentissimuminnoxium approbari; quam cantium eum sequi sententiam, et
consequenler ad-
evidenter ab Anatolio Constantinopolitano episcopo jungit quod ipse Ibas episcopus ad innocentix sux
inlerlocutio prolata subsequitur exprimens quod abi cumulum qux ei sunt ab accusatoribus ex scripto
his qux in eum accusatores intulerunt innocens fuis- objecta damnaverit, indubitanter ostendit ita et in
sel inventus.Sic enim dicit (Act.10): Reverentissimo- Chalcedonensis synodi examine et in illo Pholii et
rum episcoporum el jttdicum fides ac lectio omnium Eustathii judicio ab illius epistoh» ad Marim Persam
167 VIGILII PP. CONSTITUTUM 168.
crimine alienam Ibaedictationem atque conscientiam A sed objectorum magis negatione purgatus, ita et
fuisse repertam, ut illic omnia, non solum adversa- antea sensisse quemadmodum sentire professus est
riis non probantibus, aul Iba episcopo denegante, crederetur. Sicut enim facti confessio nocentem vel
verum etiam damnante, fuerint improbata. Unde in prxteritum facere potuit, ita non convicla nega-
constat epistolam ad Marim Persain illa qux accusa- tio. reddidit etiam de prxteritis innocenlem. Cui ne-
tores objecerant crimina continentem non solum Pa- gationi, per quam Ibas episcopus epistolam ad Ma-
trum in Chalcedona residentum judicio, sed ipsius rim Persam ostenditur refutasse, Eunomii atque Ju-
Ibx senlentia, sicut Photii atque Eustathii constituto venalis episcoporum interlocutio competenler aptatur.
edocti memorati Patres affirmant, fuisse damnatam. Quas interlocutiones primitus consonareDeojuvante
Eusebii quoque Ancyrx, Slephani Ephesi, Diogenis monstrandum est, deinde docendum quemadmodum
Cyzici, et Romani Myrorum Lycix, quamvis diversis epistolam ablba negatam esse conlirment, qux ita se
locis, uno tamen sensu prolatx sententix superio- habent (Act. 10) : Juvenaiis reverentissimus episcopus
rumjudicum decreta confirmant. Nam alii Photii et Hierosolymitqnus dixit: Qui converluntur, hos scripta
Eustathii faciendo judicati memoriam, alii ex dam- divina suscipi jubent. Quapropter el ab hareticis re-
natione Nestorii ejusque hxresis Ibx episcopi inno- vertentes suscipimus. Unde et pravideo reverentissi-
centiam comprobantes, epistolam ad Marim Persam, B I mum Ibam mereri clemenliam, quia et senex est, et
qifccexcusal Nestorium et beatuin Gyrillum appellat ut habeat episcopatus gradum, esse calholicum. Euno-
hxreticum, ad Ibam episcopum non solum non atte- mius episcopus Nicomcdia dixit: Jam qttidmi ex his
nuisse, verum etiam ab eo damnatam esse lestantur. qua relecta sunt innoxius approbatus est venerabitis
Joannes episcopus Sehastix, Seleucus episcopus Ama- Ibas. In quibus elenim dicendomale culpare visus est
six, Constantinus episcopus Melitinx, Patricius epi- beatissimum Cyrillum, in poslremis recte confessus,
scopus Tyanorum, Petrus episcopus Gangrorum, et; illa qum culpaverat refutavit. Unde et ego analhema-
Artanius episcopus Trapezuntis, similiter consense- tizantem eum Nestorium et Eutychen et impia eorum
runt ita dicentes (Act. 10) : Definiiio reverentissimo- dogmata, et consentientem his qua a sanctissimo ar-
rum episcoporum Photii et Eustathii demonstrat in- chiepiscopo Leone scripta sunt et ab hac universali
noxium reverentissimum Ibam. Similiter autem eli synodo, dignum esse episcopatiidecerno. Antea ergo
ejus abnegaliofacit nos in eo quod receperil proniores. nobis inspicienda est Eunomii interlocutio, qux pla-
Quainterlocutione riieiftotatorum sacerdotum eviden- nius Ibx episcopi intellectum asserens, quid ex ea
ler apparet per hxc duo Ibam episcopum de his qui- re etiam episcopus Juvenalis sensit exponit. Dicens
bus accusatus est innoxium esse repertmn, id est ex; enim ex his qux relecta sunt Ibam innoxium compro-
definilione Photii atque Eustathii episcoporum et ex; Q < batum, Photii et Eustatbii sicut et superiores Patres
sua abnegalione. Porro definitione Photii et Eusta- comprobat sine ambiguilate judicium, ut his verbis
thii declaratur quia licet false ab accusatoribus fueritt eliam negationem Ibx episcopi et pro eodem Iba
impetitus, tamen ad satisfactionem vel false objecto- atleslalionem Edessenorum epistolx clericorum com-
rum prone sapuerit ex scripto quid de recta fide sen- prehendere videalur. Pro qua re geslorum apud Pho-
serit profiteri, et ex abundanti anathemalizaveritt tium et Eustalhium habitorura ordinem compelenter
Nestorium, et habere se dixerit omnia qux in Ephe- altendens, ne quis in aliquorum animis adversus Ibam
sino primo concilio placuerunt. Deinde quia ejuss episcopum ex hoc scrupulus remaneret quod ali-
quoque abnegatio, per quam se etiam in Chalcedo- quando ante unilionem aliter intelligens beati Cyrilli
nensi concilio post lcctionem ad Marim Persam epi- doclrinx luerat oblocutus, necessarie purgat quod
stolx, qux ejusdemlbx episcopi apertissimx el pix2 correcta Ibas intelligentia sua, beati Cyrilli orlhodoxa
confessioni contraria est, ab his qux sibi illata suntt dogmata suscipiens. et ea recta esse confessus, prio-
exislere perhibuit alienum, proniores elficeret ani- ris intelligentix, quam ante unitionem Ecclesiarum
mos judicantum ut crederent quia spretis et refutatiss habuit, refutavit errorem, ostendens evidentissime
qux ab co negata sunt, illa tantum et antea habueritt ab Iba episcopo quod ejus fuerit qux ad Marim Per-
qux se habuisse et recepisse prolessus est. Quibuss rv sam legilur epistola denegalmn. Cum enim approbet
ita monstratis, clarum est epistolam ad Marira Per- ab his qux ante unitionem Ecclesiarum Ibas debealo
sam omnibus qux se recepisse lbas dixil conlrariamn Cyrillo dixerat recedentem, post unitatem quia se
existentem, et illa polius qux anathematizavit Ibass recte habeant fuisse confessum, epistola aulem ad
episcopus defendenle.i), nullatenus ab lba episcopo o Marim Persam post unilatein scripta beali Cyrilli
fuisse dictatam. dicla esse hxretica mentiatur, ipsumque in Apolli-
XX. Nam ut omnibus fieret manifestum quod Ibass naris hxresim incidisse confingat, certum est hanc
negando ea qux ab accusatoribus illata sunt, illaa ab Iba etiam prxsenlis interlocutionis testimonio de-
qux de pia fide confessus est reddiderit certiora, ilaa negatam. Cui sensui Juvenalis episcopi convenit sine
interlocutio dicit : Et abnegaiioejus fecit nos in eo o ambiguilatesentenlia; qux cum astruit Ibam ortlio-
quod receperit proniores. Ac si diceret: Ex eo credi-i- doxum exslitisse, ostendit ab eo epistolam qux ad
bilius qux de pia est fide professus accipimus quodd Marim Persam scripta est denegatam, quippe tan-
illa qux ei objecta fuerant abnegavit, ut non velut tt quam rectis dogmatibus inimicam, el Pbotii atque
objectorum veritate convictus, tanquam ex neces- i- Eustathii cxterorum decretis conveniens approbat
sitale corrigeus, quid de pia lide sentiret ostenderel,l, judicaium. Cum vero conversum dicil debere suitipi,
160 PRO DAMNATIONE TRIUM CAPITULORUM. 170
Eunomii mteriocutioni congruens, de beati Cyriili A dum prius ex lectioue chartarum et ex judicato
dogmatibus, de quibus ante unionem aliter senserat, Photii et Eustathii episcoporum dixissent Ibam in-
eum jam post recte sicut oportuit sentientem ad noxium comprobatum, secuti sunt dicentes (Act.10):
congrux intelligcntix sensum approbat esse conver- Relecta enim ejus epistola agnovimuseum essecatho-
sum. Per quod, sicut multipliciter jam ostensum est, licum; ut primum ex ipso rerum (apu.d Photium ct
constat illam epistolam qux post unitioncm contra- Eustathium) gestarum ordine de ea, id est Edessc-
ria loquitur Ibx episcopi non fuisse. norum, qux apud eos postremo loco relecta monslra-
XXI. Quamvis igitur idonee sufficienterque tam tur epistola, suis credantur interlocutionibus ccn-
ex supra memoratis omnibus assertionibus quam ex suissc. Quod aulem ejus, id est Ibse episcopi, eam
interlocutionibusPatrura in Chalcedona residentum signilicassevidentur epistolam signante [fortesignan-
de Ibx episcopi absolutionesibi per omnia consonan- lur] magis hanc ipsius appellando quam pro se rc-
tibus fuerit demonstratum quia epistola ad Marim legi petiit, illam potius ad Marim Persam, qux con-
Persam rectis inimica dogmatibus et ejusdem Ibx tra eum prolata est, ostendunt ipsius non fuisse, illo
professionicontraria, ab eodem fuerit abnegata, et loquendi modo quo indubitanter omnes homincs et
Patrum multimode refutata judicio, et per hoc cla- de aliis et de se uti solent, ut eorum dociimenta,
reat a nullo ex eodem Patrum numero potuisse sus- g£ chartx, epistolx dicantur qui eis pro se utuntur, et
cipi, quam et ipse cui objecta est negando a se quorum oslenduntur prodesse negotiis. Quani enim
repulit, et ubique eorumdemPatrum de pia lide sen- illi sanctissimi cognitores potius Ibx, quem absolve-
tentia prolata damnavit, tamen ex abundanli intel- bant, csse epislolara judicarent, illain ad Marim Per-
ligere adjacet de qua epistola legatorum sedis apo- sam, quam pro magnis criminibus qux in ea epistola
stolicx vel MaximiAntiocheni sensisse interlocutio continentur ad Ibam impugnandum objecerant ad-
videatur, et ut illud quod fidelium decet sensibus versarii ejus, au illam Edessenorum, qux eum ab
inhxrere, nihil in Patrum decretis inveniri contra- omnibus purgat objectis; illam ad Marim epislolam,
rium demonstremus. Aperlissimecreditur de epistola quam objectam sibi ipse Ibas, sicut multipliciter
Edessenorum clericorum, quam Ibas episcopus pro o.slensuiu est, abnegavit, an illam Edessenorum,
se relegi postulavit, Patres nostros in suis fecisse quam ad illius epistolx ad Marim impugnationem et
interlocutionibusmenlionem. Quam ulique Edesse- pro sux ortbodoxx iidei approbatione relegeretur
norum clericorum epistolam ex illa parte gestorum exegit; illam ad Marim Persam, qux eum, si ipsius
apud Photium et Eustathium habitorum, quam cal- probaretur, rectani lidein impugnasse astruit, an
lide ac Iraudulenter adversarius ejus omiserat, relegi illam Edessenorum, quseeum contra catholicani fi-
iestinavit, ut illam ad Mariin, qux cx ipsis idcra ,« dem nihil dixisse lestatur; illam ad Marim Per-
[iteraj gestis contra eum relecta fuerat, confutaret, sam, post cujus lectionem statis Ibas episcopus in-
per quam supradiclam ad MarimPersara epistolam tulit quia et ab his qux sibi illata essent alie-
quia Ibas rectam lidem impugnaverit, et beati Cyrilli nus exisleret, an illam Edessenorum, per quani
dogmala iu Ephesina prima synodo tradila omni Theopbilus adversarius ejus cognoscensse fuisse con-
impietate plena et rectx fidei dixerit esse contraria, victum, eum falsitatis crimine nitebalur infringere.
adversarii ostendere nitebantur. Unde uccesse fuit Ergo illa ad Marim Persam accusatoris potius, qui
illam qux dirigenlibus Edessenis clericis Pholio et eam prolulil nec probavit, quaui Ibx, qui eam nega-
Eustatbio episcopisjain pridcm tradita fuerat, et in vit, esse justissime ab omnibus vel xstimata est vel
eorum recensita judicio, ipsisque gestis inserta, ad xslimari debet epistola. Nunc illud nihilominus cst
sui purgationem Ibas in Chalcedonensiquoque sy- sagacius intuendum, per quam potissimum ortho-
nodo relegi precaretur, quse inter cxtera ita dicit doxus Ibas episcopusa vicariis sedis apostolicx fuerit
(Act. 10): Anathematizantesnos ipsos, et terribilis judicatus, per illam ad Marim Persam, qux cum
gehenna nosmetipsosobnozios facientes, si novimus aperlissime Ephesinx primx [adde synodo] et beati
aliquidtale dictum ab eo aut aliquid qliud contrarium Cyrilli fideiibi expositx, quara Chalcedonenseconci-
cathotica fidei. Si enim aliquo tali dicto passi fuisse- . lium firmat ac sequitur, contradicit, scriptorem sumn
mus communicareei qui dixit, aul missas cum eo te- oslendil hxreticum, an per istam Edessenoruin, qua?
nere, uliimosuppliciofuissemusobnoxii,tanquamcom- nihil Ibam episcopum catholicx lidei contrarium nun-
municantestali errori, ct cxtera. Ut per hoc quod quam dixisse sub terribilis jurisjurandi et anathema-
asserunt Edesseni clerici nihil eum talc vel aliquid tis interpositione confirmans, ab adversariorum ob"
aliud orthodoxx fidei dixisse contrarium, illa omnia jectione purgatum pronuntiari fecit orthodoxum; per
qux rectx fidei contraria ad Marim Persam epistola illain ad Marim Persam, quam inter eos qui non crc-
continebat, et ab adversariis ad impugnationem Ibx dunt sicut in Ephesina prima synodo Cyrillus expo-
episcopiquia ab eo dicta fuerint fingebanlur exclu- suit, sancta Chalcedonensis synodus anathemalis
dere [forte excluderent], et negationem suam idem pcena percussit, an per illam Edessenorura, qux eo-
Ibas episcopusin quapaulo antedixerat quiaet ab his ruradem Patrum judicio consonans, eis magni qni
qucemihi illata sunt alieru: existo, apertissime con- aliquid contra lidein catholicam dicentibus comnui-
firmaret. nicant inlligit analhema. Qux omnia etiam inlerlocu-
XXII. Hanc ergo Edesscnorum clericorinn legati tioni Maximi Antiocheni episcopi convenire eadein
aposlolicx sedis ante oculos habentes epistolam, qux disscrla est verilate perspicitur; qui rcscriplum
1'ATROL.LXIX. 0
171 VIGILUPP. CONSTITUTUM 172
epistolx nominando, non de illa ad Marim Persam,., A vim idonex probationis exprimens (AcU 10), post
sed de Edtssenoruni clericorum epistola sensisse> relectam Edessenorum epistolam dericorum ex bis
moustratur. Quomodo enim de epistola ad Marirai chartis quas adversarius protulerat ostensura Ibam
Persara, a qua primam Ephesinam synodum et beatii pronuntiavit orthodoxum. Utautem ttlenius conlen-
Cyrilli illic prxdicatam certum est impugnari doctri- tiosi hxreticorum animi superentur, diversis modis
nam, aliquid memoratus Maximus orthodoxumi ostendilur hanc Edesseuorum epistolam non velut
dixisse putandus est, qui, sicut supra plene jara dixi- novam in Chakedonensi concilio ab Iba prolalam,
inus, dum de recipienda beatx recordationis papx> sed olim Photio et Eustathio episcopis coniraditam
Leonis epistola censeretur, eam ob hoc recipiendamx et eorum gestis inserlam. Primo eoim ex eo quod
statuit quia beati Cyrilli in Epheso exposilx fideii tempore judicii ad eos data legitur, eis ad quos di-
conveniret, dicendo ita (Act. 4) : Concordatepistola, recta est tradita nullo modo dubitatur; quippe cum
sanclissimi archiepiscopi regia Rotna Leonis exposi-. in eorum judicio per eam Ibas ad purgationem eorum
lionibustrecenlorumdecemet octo apud Nicaam san- qux objecta fuerant indiguerit adjuvari. Deindequod
ctorum Palrum, et cenlumquinquagintaqpud Constqn- . in eadern epistola petiisse a memoratis Photio et
tinopolim novam Romam, et in Epheso a sanctissimo j Eustathio impensius Edesseni clerici releguntur ut
Cyrillo episcopo expositmfidei; et subscripsi. Quiss • suis eam curarent gestis inserere; quod fieri nihilo-
igitur sic a totius humanitatis ratione sepositus inve-' minus et ipse judicii prdo poscebat. Quse ita gesla
nitur ut credat hunc sacerdotem in causa vel detini- non solum veritas prxsentis ratiocinationis oslendil,
tione fidei ila sibi exstitisse contrarium ut qui lami sed et ipsius Ibx testatur superius et in Gbalcedo-
prxclari pontiiicisatque doctoris, id esl beati Leonis,t nensi synodo et in Puolii atque Eustathii examine
epistolam aperte pia dogmata continentem beati Cy- deprompta professio. Siquidem sanctUm Clialcedo-
riili qux in Epheso est exposita comparando doctrinxs nense concilium episcopus Ibas ingressus, dum s«
judicavit orthodoxam, illius econtrario epistolx or- asserit absolutum Photii et Eustathii conslituto, ita
thodoxum diceret esse scriptum, quod hxrelicaj dicit (Act. 9): Nam et omnet clerici Edesseni, per
voce ipsa beati Cyrilli dogmata molitur evertere ?? quos scripseruntprafatis episcopis,testanlur tne esse
Cum ergo impossibile sit videri unUm eumdemque e catholicum: ostendens utique ad eos scriptum et in
judicem in delinitione fidei aut respuisse quod sibii illorum jam judicio Edessenorum clericorum rescri-
placuit aut idem sibi dicere placuisse quod respuit,, pto se ab objectis omnibus absolutum et catholicum
necesse est ut omhibus clareat non eum de illa epi- declaratum. Deinde dum in illa parte gestorum apud
Stola ad Marim Persam, sed de ista potius Edesscno- Pholium et Eustathium habitorum, quam, ut dictum
rucn, qux posterius iecla est, quia sit ejus ortho-- est, contra eum adversarii relegi petiverunt, tres
doxa declarata dictatio censuisse. lestes quos in Photii et Eustathii judicio adversus
XXIIt. Nec aiiquid [aliquein] moveat illud qnod ini eum adversarii producere nitebantur, memoratus
eadem interlocutione raemoratur rescriptum epistolxi episcopus reprobaret, ita dixit (Act. 10): Est clerut
quod prolatum est ab eo qui ejus adversarius existit,, noster plurimus \plus minus]nominumducentorumaut
ui ex his verbis, sicut inimici orthodoxx iidei ad1 plurimum: nequeenitn retineo numerum. Omnes cle-
impUgnandam primam Ephesinam synodum aslruii rici testali sunl sive orthodoxussim, sive harelieut, et
cupiunt, quasi de illa qux ad Marim Persam legiturt per confessionesscriptas,qua et directa sunt sanciis-
enistola. quam*contra Ibam episcopum in Photii ett simo episcopoDomno, et ad vestram reverentiamscri-
EiKthatii judicio ejus adversarii protulerunt, intelli- pserunt. Si consonatlantorum tesiimonium clericorum
gatur ita Maximum Antiochenum episcopum judi - tribus, sicut dicit ipse, testibus qui cum ipsis venerunt
casse. Quod longe ab ejusdem Maximiesse sensibusi ad accusandumin Constantinopolim,et nunc cum iptis
alienum superius idonea et multiplici ralinne proba- existunt, vestrum est judicare. Ex quo evidenter ap-
viraus. Nam illud quod ab adversario ejus scriptumi paret ita eum in ipso Photii et Eustathii judicio ad
prolalum noraiua [forte nominat] de ista Edesseno- contulandos testes ab adversario producendos cleri-
rum clericorum dictum esse non dubium est. Cum. l n corum Edessenorum epistolx fecisse memoriim ut et
enim nihil aliud Theophilus adversarius Ibx episcopii eam judicibus jam traditam demonstraret, et ex co-
contra eum in Chalcedonensisynodo nisi gesta apud1 gnito iisdem judicibus totius Edesseni cleri rescripto,
Photium et Eustatliium habita protulissel, et eami paucorum clericorum exigeret non debere testifica-
pariem gestorum, ut evidenter apparet, in qua conti- tiones admilti. Unde minimedubitatur per illampar-
nebatur fedessenorum epistola clericorum malevole B tem gestorum fuisse ab adversariis ex studio prxter-
supprimens, illam tantum per quam gravari putabatt missam in qua Edessenorum clericorum pro Iba
tbam episcbpum fuisse fecisset recitari, tunc Ibass litterx tenebantur insertx, et Ibam necessarie hauc
episcopus, ut cum evidentius conslaret, [aliquid t ipsam Edessenorum epistolam ex ea parte quae sup-
deest] ex ipsis qux ab eodem adversario prolatxi pressa fuerat relegi postulasse, ac propterea episeo-
fuerant chartis, illam partem ab eo fraudulenterr pum Maximumpronunliasse ex relecto rescripto de
oiuissani relegi petiit per quam illa epistola qux ad- gestis ab adversario prolatis ipsius rescripti epistolxj
versuseum lecta fuerat probatur exclusa, ut per hocc id est, Edessenorum, dictalionem orthodoxam decla-
quod ipse adversarius theophilus protulerat convincii ratam. Omissamvero ab adversariis illam gestoruin
efhcacius monstraretur. Unde et Maximus episcopus s partem qua Ibas episcopus ab objeclis evidentiaft
 175 PRO DAMNATIONETRlUM CAPITULORUM. 174,
purgabatur, et aliis modis oslenditur. Nam in eadem1 A / catbolicum. Rursus in eadem defensione permanens
Pholii alque Eustalhii sententia, qua referunt uni- post illius ad Marim Persam epistolx lectionem,
versa qux ah Iba episcopo in suo fuerint acta judi- [cum] Edessenorum clericorura pro se relegi, cujus
cio, continelur quod proue sapuerit Ibas episCopus s saepe mentionem fecerat, epistolam postulasset, quis
ex scripto dare quid de pia fide sentiret, et ex abun-. tam lucidx veritttis impugrtator exislat qui noa ex
danti anathematizaverit Nestorium, et ea se in sux> istius Edessenorum epistolx textu, per quam ipsc
promiserit eloqui civitatis Ecclcsia, et alia quse> accusatus Ibas xstimari (forte xstimarl se] poposclt
ejusdem judicati tenore monstrantur. Qux omniai ortliodoxum, a Patribus orthodoxam dlctatlonem, et
pars illa gestorum pro adversariorum Ibx episcopii eumdem Ibam calholicum pronuntiatum fuisse co-
voto in Chalcedonensi synodo relecta non continet. gnoscat, sed illius episiolfBad Marim Persam dicta-
Gesla tamen in Pbotii atque Eustathii judicio esse> tionem putet orlhodoxam judicatam, qute ei et pro
eorum sententia declaratur. Per quod constat sine3 crimine hxreseos objecta est, et si ejus probata
dubio eas partes ab adversariis nialiliose suppressas, fuisset, bxreticus potuit judicari ?
quas scribaut Ibx episcopo amplius profuluras. Namj XXV. Itaque aiiailiematizamus atque damnamus
ut hxc apud Pholium et Eustathium episcopos actis5 suprascriplam epistolam quam ad Harim Persam
inserta fuisse minime dubitelur, Tbalassii episcopii gI bxreticum scripsisse Ibas confingitur, qux Deum de
Cxsarex Cappadocix in Chalcedona residentis mani- sancta Dei Genitrice et semper virgine Maria incar-
festat absque ambiguilale sententia, qux post alia ilaj natum et hominem factum esse abnegat, sed purum
dicit: Quia maxitnegestis sutcepit ut anathemaiizaretl hominem ex ipsa natum ease dicit, quem templuin
Ula qua ejut accutatoret adverMseum deposueranl exr appellat, ut ex hoc alius Deus Verbum et alius Chri-
tcripto. Quod ulique quia in parte illa gestorum quxe stus inlelligalur, et sanctum Cyrillum, qui rectae
adversariis Ibx desiderantibus recensita est non legi- iidei doctor et prxdicator exstilit, ut hoereticumet
tur, manifestumest ex his qux Photius et Eustathiuss similia Apolliuari scribentem criminatur, et culpai
in suo judicio gesta referunt, qux actis inserta fue- .. primam Ephesinam synodum tanquam sine examitia-
rint, memoratum episcopum Thalassium cognovisse. .. liono et inquisilione Nestoriuin condemnaverit, ei
Et ideo omni veritatis luce probatum est ita et illam n duollecim capitula sancli Cyrilii impia et contraria
parteiu gestorum in qua Edesseuorum clericorum n recta fidei vocat eadem epistola, defendit autem
coutinebatur epistela, ab adversariis fuisse suppres- Theodorum et Nestorium et impia eoium dogmata ei
sam, sicut el hsec pars, ne relegeretur, oinissa est: conscripta. Prxdictam igitur eplstolam ad Marim
qux non ex illa parte quam adversarii relegi volue- ;. Persam anathematizamus atque damnamus, in qua
runt, sed ex Pholii atque Eustalhii episcoporum, ( nefandx superius designataeblasphemix continenlur.
i, Q
qwfiapud eos acta sint, sententia declaratur. Et quicunque ea quoquo tempore crediderit acci-
XXIV. lgitur indubitanter apparet ex illis gestis is pienda vel defendenda, aut conatus fuerit aliquando
qux ab adversariis prolata quidem sunt, sed studiose e prxsentem damnationem resolvere, pari anathemate
pro parte suppressa, Edesseuorum epislolam Ibam n condemnamus. Eos autem qui memoraiam epistolam
episcopumpro se relegi poposcisse, et de ejus epi- i- ad Marim Persam designatas superius blasphemias
stolx rescripto, quod ab adversario prolatum sit,t, continenlem a sancta Chalcedonensi synodo a prx-
MaximumAnliochenumepiscopum sua interlocutione ie senti lempore, innotescente sibl nostri serie Consti-
uixisse. Cujus autem cpistolx orlhodoxa potuit pro-i- tuti, contenderent esse susceptam, vel a quocttnque
nunliari dictatio valde est superius approbatum, et >t eorumdem Patrum in Chalcedona residentum ortho-
ex hoc manifestius apparebit quia in prxcedenti pro- ). doxam pronuntiatam niluntur astruere, pari anathe-
secutione sua Ibas ex Edessenorum rescripto se )e matis pcena percellimus; quoniam non solum sancto
asseruit ortbodoxum comprobari. Undeconsequenler >r ac reverendo Chalcedonensi concilio irrogare nio-
orthodoxa dictatio ejusdem Edessenorum epistolx je liuntur injuriam, vertun etiam incenlores ac renova-
dicta esl, per quam et ipse se orthodoxum petiit a tores se sopiti scandali profitentur, per quod unl-
judicibus xstimari, et eorum sententia est declaratusis TVversalis rursus concuti possil Ecclesia; ut doctoris
orthodoxus. Cedat itaque impudentia pcrversorum n gentium Apostoli juste videantur feriri sententia,
tam Eutychianx hxrescos quam Nestorianx sequa- i_ qux dicit: Utinam tt abtcidantur qui vo» conturbant
cium, qui bxretica fraude niluntur suadere qiiod ld (Galat. v, 12)1
quilibet in Chalcedonensi synodo residens de illa add XXVI. Expletls qux de soplenda primi capituli
' MarimPersam epistola totius impietalis plena id quxstione, id est de episttrla ad Marim Persam, dis-
aliquid
i orthodoxum dicere vel sentire potuerit. Cum enim m 9erenda vel delinletlda erant, necesse nobis est quid
\ Ibas episcopus in principio pro sanctx Chalcedo- »- de Theodoro MompsuestenOejusque dictis ecclesia-
j nensis synodi examen ingressusest, Itfi fuerit prose-s- sticx unitatis ratio rel fldei a sanctls Patribus tra-
i cutus, dicendo se per clericorum Edessenorum atte- B- ditx cautela fleri exigit expedire. Perpendimus itaque
stalionem xstimatum fuisse vel xstimari dcbere ca- i- quod liujus quoque quxstionis exordium ex hxreti-
tbolicum, idem apud Photium et Eustathium episco- 3- corura coenoso fonte manaverit. Cura enim Nesto-
pos ad purgationem suam astruit oportere sufflcere •e riani ante plures annos non valerent impla ejus
quod alleslati sint Edesseni clerici per confessiones;s dogmata sub ipsius damnati Nestorii nomine quo-
wis, quas ad eosdem episcopos scripsertmt, se csse le rumdain sensibus decipiendis inserere, bioc profe-
 175 VIGILIIPP. CONSTITUTUM. 176
renli [proferendij erroris sui opporlunitatem exqui- ii- A
£ Verbi ad Christuni qualem Apostolus dixit de viro et
sitis ffaudibus invenerunt ut ex Theodori Mompsue- e- muliere, Erunt duo in carne una, et quod post resur-
steni libris, quem jactant in pace Ecclesix defecisse, e, reclionem, cum insufflassel Dominus in discipulis
impia rursus Nestorii dogmata blasphemiis imma- a- et dixissel, Accipite Spiritum sanctum, non dedit eis
nidribus innovata introducere niterentur. Quorum m Spiritum sanctum. Hoc quoque ausus esl dicere, quia
venena diuturnis temporibus occulte serpentia, nunc DX confessionem quam fecit Thoraas cum palpasset
aperta professione manantia, nostros et Christianis- is_ manus et latus Domini post resurrectionem, dicens,
simi principis omniumque orthodoxorum animos os Dominus meus et Deus meus, non esse dictam a
permoverunt attendentium non esse ulterius diffe- e_ Tboma de Christo (nec enim dicit Theodorus Deum
renda remedia ubi, per patientiam dissimulatione ne esseChristum), sed ad miraculum resurrectionis stu-
nutrita, tam magni mali videtur crevisse pernicies. )g pelactum Thomara glorificasse Deum et ista dixisse.
Hoc enim memoratos Nestorianos publice et inces- ,s_ Et quod pejus est, etiam in interpretatione quam in
santer astruere nulli venit in dubium, dicentes: s. Actibus apostolorum scripsit idem Theodorus, simi-
Nos patrem non tam Nestorium quam Mompsueste- r6_ lem fecit Christum Platoni et Manichxo et Epicuro
num Theodorum veneramur, ejusque libros tota no- 0. et Marcioni, dicens quod sicut illorum unusquisque
strae devotione mentis amplectimur; nec erit quis- is- ]B ex dogmate quod invenit suos discipulos lecit vocari
quam qui nobis obsistere [valeat], cum dogma na Platonicos et Manichxos et Epicureos et Marcioni-
nostrum sic antiqui doctoris Theodori ubique vulga- a. stas, simili raodoet cum Christus dogma invenisict,
iis codicibus astruatur. Quorum Neslorianorum vo- 0_ ex ipso Christianos vocari. Quarura blasphemiarura
cibus nonnullus ineruditi vulgi numerus quolidianis jjs ex libris Theodori Mompsuesteniperversitate repcrta
diebus prava seductione decipitur. Cum ergo constet [et evidenter apparet falsissime quosdam foventes dicta
amplius per defuncti Theodori nomen atque con- )n_ Theodori opinari quod memoratus Theodorus non
scripta Nestorianx hxresis errorem populis intro- ,0_ fuerit in sua vita damnatus, cum perspectis prxde-
mitti quam vivus potuit inferre Nestorius, non tam lm cessoris nostri beatx recordationis Damasi synodali-
ncgligentix quam conhibentix discrimen [ forie, con- ,n_ bus constitutis, qux post Nicxnum concilium de
oiventix crimen] nos credidimus incursuros; si ta- ta. Spirilu sancto traclantibus et convenientibus in urbe
men nccessarix (forte, si tam necessarix ] corre- re. Roma catholicis episcopis et beatx recordationis
Tj_ Arnbrosio Mediolancnsis civitatis antistite sunt edita
ctionis, quam periclitantis Ecclesix dispensatio flagi-
tat, differri ulterius remedia pateremur. Neque enim, m longe antequam Theodorus Mompsuestinx [Mom-
ut quidam inaniter diffamabant, Theodori ejusque ue psuestix] officium episcopatus assumeret, invenire-
dictorum poterit excusationi proficere quod in epi- pi- IQ mus plenissimedeiinilum eos qui duos filios afiirmant,
stola ad Marim Persam nomen Theodori vel scripta )la unum ante secula, el alterum post assumptionem
ejus videntur copiose laudari, cum et prxcedenti nti carnis ex Virgine, sicut superius Theodorum asse-
assertione multipliciter fuerit demonstratum eamdem em ruisse monslratum est, analhematis pcena percussos.
cpistolam, sicut a nobis, ita et a sanctis Patribus iu in Ubi non solum illi qui eodem teinpore ipsius erant
Chalcedona residentibus juste damnatam, et hoc loc hxresis sectatores, verum etiam illi qui succedcnli-
potius ad malorumTheodori deraonstrationem abunde !de bus temporibus eumdem sequerenlur errorem, ejus-
sufficiat quod illic nomen scriptaque ejus laudala _la dem analhematis vinculis reperiuntur aslricti. Cui
sunt ubi bealus Cyrillus et Ephesina prima synodus jus damnationi Theodorum quoque Mompsueslix necesse
impugnatur. Qux cum ita sint, non lamen destitimus lus est fuisse subjeclum, qui prxdamnalx hxresis secta-
per fideliores interpretes scripta ejusdem Theodori ori lor et prxdicator effectusest. Neque enini aliler eos
perscrutari, quamvis nobis et ante utcunque fuerint int quos nunc in Arianam vel in aliam quamlibet bxre-
publicata. Ex quo nunc perclaruit lucidissima veri- ri- sem reperimus implicatos, jam anathemalis pcena
tate praadicti Theodori Mompsuestenilibro contraria ria damnatos accipimus nisi quia in prxdamnatis quos
recta fidei et sanctorum Patrum continere doctrinis.iis. sectantur erroribus inveniuntur ipsi quoque damnati.
Unde et sancti Patres contra eum scribentes, suos iios n Nec illud omittendum esse perspicimus, quod hi qui
libros ad instructionem sanctx Ecclesix reliquerunt.nt. in suis libris ac dispulationibus duos filioscredi do-
Nam inter alias blasphemias evidenter eum dixisse sse cent, negent tamen se duos filios profiteri, eum cis
comperimus alium esse Deura Verbum et alium Chri- iri- nihil prosit hoc vacuis negare sermonibus quod do •
stum a passionibus animx et desideriis carnis mole- de- lose per sua dogmata, libris etiam convincunlur
stiaspatientem, et a delerioribus paulatim receden- en- astruere. Sic elenim Nestorius, ut superius jam dixi-
tem, ad meliora profectu operum pervenisse, et con- on- mus, duas naluras, unum Filium se simulans confi-
versatione*immaculatum factum, et tanquam purum um teri, et alterum esse qui ex Deo Patre natus est,
horainem baptizatum esse in nomine Palris et alterum qui ex Virgine matre progenilus, in suis
Filii et Spiritus sancti, et per baptismum gratiam ,am disputationibus omni fraudis intentione suadere per-
sancti Spiritus accepisse, et affiliationera meruisse,
ise, sistens, non potuit debitx pcenam damnationis ef-
et ad imperialis imaginis similitudinem in persona )na fugere, nec eum liberare valuit illa unius Filii dolosa
Dei Verbi Christum adorari, et post resurrectionem em professio, cujus aliud convincebatur continere do-
imrautabiiem cogitationibus et omnino impeccabilem em ctrina: quia perversilalis hujusmodi sectatores se
factum. Pixit etiam talem factamesse unitioncm Dci ipsis puniuntur auctoribus; qui quod erui/escunt
177 JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 173
proflteri, docere non desinunt, et qux loquenda ne- A A qusc dicitur Ibx ad Marim Persam, in qua nefandae
gant, legenda non scribunt". superius designatx blaspliemix continentur, et im-
XXVII.Pro his igitur omnibus Ecclesia universalis pium Tlieodorum Mompsuestenumcum nefandis ejus
agnoscat cujus utilitati, ne Christi Dei nostri plebs conscriptis, et qux impie Theodoritus conscripsit. Et
amplius seducatur, nostra servit intentio. Quam uti- quicunque ea quoquo tempore crediderit accipienda
litalem per Theodori nomen atque scripta Ixdi supra vel deferenda, aut conalus fuerit aliquando praesen-
merainimusjuste nos et sine aliqua reprehensione ad tem damnationem resolvere, pari anathemate con-
ea qux prxsenti auctoritate statuimus descendisse. demnamus. Eos autem qui conservantes rectam
Et ideo condemnamus et anathemalizamus similiter fidem prxdiclis quatuor synodis prxdicatam, me-
ut alios omnes hxreticos quos condemnatos et ana- . unorata tria capitula darnnaverunt vel damnant, fra-
thematizatos constat a sanctis quatuor conciliis et tres et consacerdotes habemus. Quxcunque vero
a catholica Ecclesia, et Theodorum, qui quondam sive meo nomine sive quorumlibet pro defensione
Mompsuestixepiscopus fuit, et ejus impia conscripta memoratorum trium capitulorum prolata fuerint vel
nihilominus, et qux Theodoritus conscripsit contra ubicunque reperta, prxsentis nostri plenissimi con-
rectam fidem et contra duodecim sancli Cyrillicapi- stituti auctoritate vacuamus. Quas omnes designatas
tula et conlra primara synodum Ephesinara, et qux B ] blasphemias absit ab universali Ecclesia ul quisquam
ad defensionemTheodori et Ncstorii ab eo scripla prxdictas quatuor synodos vel unam ex eis asserat
sunt: quia pro h ecclesiasticx utilitatis causa popo- suscepisse vei eos qui talia sapuerunt atque seculi
scit etiam memorata Theodorili scripta damnari, eo sunt, cum constet a sanctis memoratis Patribus, et
quod sxpe dicti Nestoriani sub ejus episcopi nomine, niaxime a sancto Chalcedonensi concilio, niillum de
qui a beatx recordationis Leone papa et a sancta quo fuit suspicio fuisse susceptum nisi qui superius
Chalcedonensisynodo legitur fuisse susceptus, eadem designatas blasphemias vel his similia aut hxresim
scripta ad astruendi sui erroris videntur adhibere de qua suspectus fuit respuit,' aut blasphemias de
suffragium, non aspicientes quod non solum sancli quibus de eo dubitatum est abnegavitatque damnavit.
Patres in Chalcedona congregati, damnato Nestorio Et ideo cos qui memoratam epistolam ad Marim
cum suis dogmalibus, et ista damnaverint, sed etiam Persam designatas superius blasphemias coniinenteni
ipse episcopus Theodoritus omnia dicta qua01.beati a sancta Chalcedonensi synodo a prxsenti leinpore,
Cyrilli in Ephesina priraa expositis videbantur con- innotescente sibi hujus nostri serie constituti, asse-
traire dogmatibus, in sancta Chalcedonensi synodo rere voluerint esse susceptam, vel a quocunque eo-
aperta professione respuerit, et susceperit definitio- rumdem Patrum in Chalcedona residentum ortho-
nem sancti Chalcedonensis concilii, in qua beati' C doxam pronuntiatam nituntur astruere, pari anathe-
Cyrilli in Ephesina prima expositam manifestum est matispoena percellimus; quoniam non solum sancto
prxdicari doctrinam. Et ita, sicut omne concilium ac revercndo Chalcedonensi concilio irrogare mo-
sanctx Chalcedonensis synodi interlocutum est, ab liuntur injuriam, verum ctiam incentores se ac re-
eadem synodo constat fuisse susceptum. Propter novalores sopiti scandali profitentur, per quod uni-
quod clarum est nibil nobis [novi] nos per hanc versalis rursus concuti possit Ecclesia; ut doctoris
damnalionem statuere, sed ea anathematizasse qux Apostollc jusle videantur feriri sentenlia, qua dicit:
et sancta Chalcedonensis synodus respuit, et ipse Utinam et abscidantur qui vosconturbant.Et post sub-
quoque Theodoritus episcopus illic sua professione scriptioncs.
damuavit. Data vn calendarum Martiarum, imperante do-
XXVIII. Prxdicta igitur tria impia capitula ana- mino Jusliniano perpetuo Augusto anno 27, et post
thematizamus atque damnamus, id est, epistolam consulatum Rasilii v. c. anno 13, Constantinopolim.
" Recte Cotelerius emendat conscribunt. = Lege ut supra, doctoris gentium Apostoli.
•>Fortr Jelendumpro. HARD. HARD.

JUSTIINIANI IMPERATORIS

LIBER ADVERSUS ORIGENEltl •.

Aoyoc;TOV evaeSearurov>iftcov fiuatk.eai;'lovartvtavav, D Tractatus piissimi imperatoris Jusliniani, missus ad

xaratzeufBei;rzpb; Mrjvcev T6Vuytairci.ravxut uuxu- Mennam sanctissimttmet beatissimum archiepisco-
ptiirurov upxisiziaxoTzov •rij.'eOcWctovo? Tzokeai;xui putn felicis urbis et patriarcham, adversus imoium
Tzarptapynv,y.uru'Qptyevov;rov SvaaeSoii;,y.aiTCOV Origenemel nefarias ejus sentenlias.
«voirtMv ceOro-jSoyftecTcov.
•Hftivtt.v ce.eaizovSriyiyavi re xai eart TOTWbpBriv Nobis semper studio fuit, atque etiam nunc est,
xut auoiunrovtziarivTCOV XoeerTeavcov,y.uiTVIV reclam et irreprehensibilem Christianorum fidem,
jeceTtzerTcc-
* Hujus epistolx (sic enim appellat ipse Justinia- tam fuisse instanle Pelagio R. E. diacono, et
apocri-
uus in line) meminit Liberatus cap. 25, illam dicta- siario, ac postmodum a Vigiliopontilice approbatam.
 179 VIGILIUSPAPA. 180
ff«VTMuytoiruTTti; TQVQtoyiwSoijXflfx«i iizoarohxri; fA
i statumque sanclissimseDei catbolica; et apostolicx
«jodwiftf gtr«paxov $K» tttptrm yv*«TTscr-«i , x«tX Ecclesia;, perturbationum eijpertem usquequaque
Tfl-PJVWf«T)JV TWV «WWV TJ3Vf_MVTlS« T(8s'ftst5«. Ai' «ff cuslpdjri, HsecnoUisprima et antiquissima cura est:
_gt(rny fo rip irupgvTtxbautpfiuathm riptiv«7ro8eov 5 per quam et nobi» it» praesenti sseculo imperium »
TzapuSiSbaQut, x«t fvkarrtaQutTzeiztartvxuutv,x«. Toy? f Peo tradjtum e§se et conserv?iri credidimus, et
5_(0/>oufT»}fOfMT-ptt, woXiTiifff VJroT^TTftrSa? -«' Wfx«i i reipublica;no»traeinimicossubdi, el sasculofuturo mi-
fVT<j»ft-X-9VT«. «W»efteof tve-TrtQv T»f«$rov ayuObrnro; f sericardiain in conspectu ejus bonitatis nos adeptu-
< supeiy?3lwi$9/«¥, Ee'w»eT«*/»WwT«?ap o TOV «v9pt_7riV* ros speramus, Nam et si humani geueris hostis va^-
vov75V8VJ «Q-ef*iPfSigfopovf.tysvplqrxsijrpQjpieretf, Si':' rjas occasiones commiuiscitur, quibus liominum
t5vfl-Tr«vSs|.«'ew|$OV„SV(»V T«ff TWV «V0ffaTfWV 4'u/-<"f), animas studet laedere: Dei tamen bumanilas, illius
«&' (ivvriTOV ©esvpAavfipiiMris; T»Vexetveyxartupyovaa * improbitatem et iualitiam Irangens atque evacuaus,
itovnptuv,x«i TQ-ff-VRVTiQVf SesisyxQuera 9V?vy/_eu/>ef f adversariosque redarguens, gregem suum damnum
r»iv «Si*v xuraSXgmreoBm,ri axopniitaBaiTzaiuvny. accipere aut dissipari non pennittit. Hsc aulem a
T«VT«Sf Ylfitvte^K)T«t, «_0tv»fff«JJWf,«f TIV?f
£71?«"'«/) ; nobis ideo dicta sunt, quod ad nos allatum est, non-
P>& tXQVTIf x«T«VWV TOV TOV8eovypggv,ftijS.TIJV TCOV
i nullos Dej timorem in animp non babentes, nec re-
qpQmSoyftaTwv St«iepc--iv ETrteTafievQi,4»' W T«f 0 ye-. B 15etpedoctrina; discrimen tenentes, quo salvatur qui-
ufaxuv T»)V «WfllWV 9,«?STO.I, xctTaletyavTtfTt»ffisfef cunque veritatem cognoscit; relictis divinis Scriptu-
ypafiK, xatt TOVf«ytevf 7r«TSp«f,Q-f ri xafloltx») TOUi ris sanctjsque Patribqs quos catholjca Dei Ecclesia
0tou exxXqerta SeSaentciiou. exei, x«i «Veoviracreeptvi doctores habet, per quos omnis ubique haeresisex-
ir«VT«xou tiipeai,t attt\ri\urut, ti Sf bpBoSo^o; jziart; pulsa est, udes vero ortbodo-a declarata ; Origeueni,
ataafriviarat','Qptyivov; TJ x»i TSV*E5&»V«XSV, xaii ejusque dogmala, paganorumet Arianoruni et Maiii-
'Apsievtxeov, xaeMavixaix&v «VTOV SoyjMTMV «VTt7roto-v-chaeorumerroribus gilinia asserere : per quaj ille in
r_t, oYuv -xsJvoftic (3g§|3.vtve7rifffv.Oe Ss TOIOUTOI foveam incjdit. Qui ejusmodj sunt, quomodo possunt
frfttffSvvttvra» XpttfTmiis awapiQ.pitiaQa.1 Tzpoaaiirov «v- jn Christianis numerarj, euni tuenles hnininem, qui
mroisvfMve», T«'EWVJVWV, X*JMmttxaieoy xai 'Apttave-v, ea quaepagani, Manichaei,Ariani, aliique liacrelicj
tgciTUV«Depv wpeTexwver7iQy§«er«VT0f TrapaSovvae; sentiunt, tradere sluduit ? Qui anie omnia iu ipsant
offTef7tfi9ir«VTtov eif a'JT^vT«VkyitM x«i -ftoovffeov sanctam et consubstantialemTrinitatem blaspboniias
r/JI«S«j31«eryi)^ff«feT<ftf«)tr_v etTrttvTtjvftev tzuripu ausus est dicere : Patrem majorem esse Filio, Filium
iMtJovattvsst T«vvtov,TOV 5e v&Vfqvcwyeeiv 7rvevtt«T0f, TO sapcto Spirilu, sanctum Spirilum aliis spiriiibus.
U SiyiQV 7-v»Vf*« T»v«>\>cov wvtVM*TWV. Ilflos-T-fiteTae[leg. Porro hoc ad iropietatem suam addiiiit, ui diccrct,
rjoexrTf6eixs]3- xeeiTOVTO T»)ipevTejvuatStiu (iiroiv,pnSirbvi Q C nec posse Filium Patrem videre, nec Spiritum san-
veovSituaBeuT6V ttarepu iStiv,unSiTOaytovnvtvuu TOV Ctum Filium : ipsum Filium et Spirituiii sancluni
JWV" xat OTI0 vl6f xaeT6 ayeovirvtvft« xTt>ft«T«tecrf creaturas esse ; quodque nos sumusad Filium.Filium
*al omp riutis iauiv irphsTOV w:6v, TSVTO Q ve'6;tcrTt esse ad Patrem, Ad suas autem blasphemias hoc
ffpofT6V7T«T6/)«. npatrriSnwtSetme ecevTQv pkatnfnputt; quoque adjunxit in primo sermonePelri archon, his
taXTOVTQ ev T^ tztpiapy.oivorvTov noeoT^i ioyeoeVtnlrilf verbis, sic dicens : fn illo, quod mente apprehenditur
AijewfitVeivo "TWJ" * 'Pvrji f7rtvQcjvtievp«pxji TQO-QVTQV principio, laiUum numerumvoluntatesua inteltigibi-
iptBubvTCO |3ovXofeaTe a JTOU vTzoarriaut rbv 8fby vospaiv lium substantiarum conslituil Deus, quanto polerat
•
Bvo-twv, pyov»JSUV«TO Sjej/jxicraf y«p et- sufficere; dicendumenim finitam esse Dei potenliam;
TreTrejOdtrfeevfiv
veeexat Triv5vv«(*PTQV@eovXtxr-QVx««tt»' npofiaet nec, sub obtentu laudis ac botiarumverborum, totlen-
svynfttKf rrivittpnypa^iv«vrnf 7repeeiej/ieTi|ov -av yup n dn ejus circumscriplioest; elenimsi infinila sil divina
o.izetpo;»5fieeaSvvaftte;,avuyxn«VT«V ft»S.s'avTi6v voefv polenlia, necesseest eam ne seipsam quidcminlelli-
T^jyitp cfij.-Bt TOi»reip-vforeioelijTrTov* Trercoeijxe TOtvuv gere: natura enim infinitumcomprehendinon potesi.
ToerauTa, cov»JSUV«TO x«es^eevuvra vizb Tanta igitur fecit, quanla poteral apprelienderexel
7rEpeSf>ai;acT8ae,
%%fya.s jecjjavynporsiy<5TT_ T«Va.TQvTrpovotav, coo-Trspsub providentiasua continere; quemadmodumet t,ni-
xat TOtrauTHV uXuvxaTecrxsuacrev ocpjvIJSVVKTO X«TK- P tum materiam apparavit, quantamregere, distinguere,
T)
xocrfe»jo-ae.> EiotavTauTJijftse?ovaj5Xa»-f»)fet«v K«T«8SO5 ac exomare polerat. An ullam majorem potuisset
TTfJOSvsyjtsev'Qpeysv^f^SyvajQ,4 xai sjrt T»f«ytac;Tpta-r Qrigenes iq Dpum blasphemiamproferre ? qui ei in
SoriSaSftouf-TTtvojis-ac;, ittAucVujtv «at svTeut5ev eiaayetv sancta Trinitate gradus OKCOgitans, inde vult miilti-
fjt>v\buevo;, xaeavrrivSs ©souT»IV Suvaftev izeptypuTzrrivtudinem deorum inducere, ac ipsani Dei poientiam
eXvutT?/?«T6VottevQf; xaxfsvoS?TOTzaan;SucrcreSseaf ava- circumscript^m esse moustrose asserit. Hoc vero
fteo-Tov T»jf«VTOS eifTif*v6oX«ycj!f TS Wyetv,6*Tf 7T«VTKomni impidate plenum, ejus fabulositatjsest dicere,
TBC yiim, x«l Ta etS»)trvvaeSece lcrTeT6 ©e5*ttal 6**tTCOVomnia genera speciesque cooeternasesse Deo : quod-

• Describitur Wc locu^, sed muUis subinde prse- bty'tu;tziuizm; avvbSov.ex TOU \byovrov evae&earurcv
termi$sis, in Reg. cod. ms. 2935 prafixo hoc titulo: TOV
rf^covfotaikioi;'tovartvtuvovizpb;Mvrjy.v ttKJeapteiiTK-
H otylax«I oixovftsvtx») trvvoSof
7rift7rT» yeyovsvS7re'Iou- TOV«p^eSTrlo-y.OTtov 7r-_ecof-'ilptyivou; ri
suSceiftovof
emvou(pro 'tovo-Tivtavov) TOU pao-iVcof,imf uveBeuu- \iyet xui roiv s')./\»]vtxcov
y.uiMavtj_«i3!cov
aurou ooyua-
TicreTQV Y-aira avrod^uerere-»avyypaujiura,
'QoiyevJjv T'.:v,etc. Mniuiscriplusnon esl annorum ampiius160.
xut aWby.oruSbyuura Euaypfouxal AeS-ftovTK'apeye- HABD.
vou; ypovouvrof.'Ex TOU S" |3e§>eouTCOV
Tzpuxrixo>vrri;
131 JUSTINIANIUB. ADV. ORIGENEM. U'3
Xoyix->VT<-atfU(pr))fft<VTa, x«l SedTOUTO .-/7rso-o'vTaojf e'vA que rationabilia qus peccarunt, ac propteroa do
» nerav xaTBOTderieof, xara T»VdvaXoytavTCOV oiy.eloiv statu suo exciderunt, pro suorum peccatorum pro-
afjjxprriuixtn rtuoipkx; yuptv aoiuaatv .ve6X»9n*zac portione, supplrcii causa in corpora injecta sunt, ac
xaflatfofttva««Xiv«vuyovraiv n itpbrtpav nauvxaruaru- expurgata, rursum ellerunlur in pristinuin statum,
O-t, navTlkagT»ivxaxiav uizoriBiuevuxal Ttt o•cbft«Ta omni deposita malitia et corporibus : iterumque ac
xai trdXivtx StuTepou,xae rpirov, xal frXeovdxtfStayeS- tertium, et compluries diversis ad posnaminjiciuntur
potf sftSaXXovrae aoiuaat tzpb?Ttftsoptav."TrroTWeTai 5. corporibus. Ponit porro diversos constitisse et con-
xat Seayopoufx-crftovf ovarJival rt, xa! trvvtcrTacrflai, stare mundos, tum prscteritos, tum futuros. Ecquis-
TOUTO ftiv TrapeX86vTaff, TOUTO 8. tteXXovTaf* xat Ttfo-reof nam adeo fatuus est, ut huecaudiens animo non
eVrtv«iXifltOf, 6"fTif T£VTOIOUTCOV dxo.covou ypflfecT»J exhorrescat proptef summam impietatem ? Quis non
didvotavStd TT)V T»f uaeSeia;V7rep-oX»iv ; Tlf S. oux cev exsecretnr insanum Orlgenem, qui hujusmodi linxe-
p5eXv$»Tat TOV pjavivra.'Qpeyswv, rotuvru; itkuaauevbv rit ae scriptis mandarit in Deum blasphemias ? quas,
Tt, xai -yypdejxuf ixBeuevov XKTK ©sou jSXaere5»fteaf; dcr- ut omnibus Christianis interdictas, manifestaque
TevajeofTrcttre XptOTtavotfittznyoptvp.iva;,xae tzpafav» habentes impietatis argumenta, supervacaneum du-
T»f JverTeStiafe%ouerafT-Ve).ey;_ov,izeptaabvivouiaa- ximus refutatione dignari. Quare si haeretici omnes,
ftevavTtppriaeai; d_icoerae' et Toivuvatzi/.vre;utperixbieizl B I ob unius forsitan aut alterius dogmatis perversitatem,
evQff,TUJ_OV, J)SeuTepou SoyttaTOff izapurpotzriex§.SX«VTaee sanctissima Ecciesia sunt ejecti, subditique anathe-
T«f aytcoTaT»flxxX»criaff, U7toSX»flevTSf dvaOsftaTtftSTa mati cum suis dogmatibus : quis prorsus Christiano-
TCOV tSicovSoyttdTcov, Ttf 6"Xeof Xpeerreavcov ctvi^erutuvrov rum sustinebit Origenem ejusque prava scripta tueri,
'Qptyivov; re, xai TCOV 7rov»peov «UTOU avyypuupLuraiv qui tot blasphemias dixerit, omnibusque fere hsere-
uvrnzoteiaBut,rov TocravTafftsv elpnxbro;jSXao-ynfteaf, ticis tantam exilii ac biasphemisemateriem praebue-
7r«_-t3s axeShvaiperatol; roauvrnv uX»vdrecoXsiaf xae rit, ac idcirco pridem a sanctis Patribus anathemati
fkaafnula; Trapatr/Ofi-vov,xui Sta TOUTO xai 7rapdTCOVsubjectus sit una cum sceleratis ejus dogmatibus ?
dyfeovrzariponixtzotkw. irrodvdfleteK yevoteevou fteTa TCOVNam quamvis concedat quis, Deo repugnantem Ori-
uvaap&vKUTOU Soyftdreov;Eeyitp xul Soin rt; rbv 8eo- genem e recta doctrina (quod et apud alios hxreti-
ttdj_ov'Qpty_v»v,07repxai 7rapd TOtfaXXoefa'p6Ttxotf cos invenitur) aliquid expressisse in improbis suis
eipierxeTae, dvaftdEac[ter.svaft»?eet, », uvauij%ut[ rtvu roi; scriptis : ea ipsius propria non est, sed sanctae Dei
ntmmpoT; aurou avyypauuaatv ix TCOV cpfleovSoyftaTeov, Ecclesiae; atque hoc ipsum malitiose in shnpliciorum
TO-TKovx TSeaezeivovxa6.erT«x£v,dXXdT»f dyiaf TOU (-•audcmmolitus esl. Nam in paganorum comnientis
6EOV exxX»criaf vizapxet. Kal TOUTO S^ auro xaynvpyai; enutritus, eaque propagare in animo habens, divinas
ir.eivo;xae7rp6fIttzumvTCOV dirXovcrT-pcov .ft^/avwaTO. C * se utique Scripturas interprelari simulavit: ut hoc
Taef ydp TCOV 'EXX»VCOV ftutJoXoytKtf evTpaepeif, xai TKUTaf modo ncfariam doctrinam suam sacrarum litlerarum
i7rexTeivatj3ou)6ftevofiaxnptariaaro rot; Beia; SriBev monumentis maligne admiscens, paganicum et Ma-
ipunvsvetvypufuS, tvuTOUTCO TCO rpbizoi Td ftvcrapdau- isichamm errorem suum atque Arianam vesaniam
TOU SefyftaTa TOtfTC-V 9Sicov ypaf&v vitouvriuuatidvafti- induceret, eosque qui sacram Scripturam nnn accu-
|Kf , xaxoriBa;T»v'EXX»vex»iv, XKIMavej_a'ix»v aurou rate percepissent, inescare posset. Quid enim aliud
jrXdv»v,xai 'Apeeavixijv fiaviav tlauyuyn, xui Touf ft» exposuit Origenes, quam Platonis, qni paganorum
»Vpi§eoft.vouf T« T»f fleiafypufris 3uv»9»iSsXedtrat.Tt msaniam dilatarat, doctrinam ; aut a quo alio Arius
ydp sTepovTrapdTdTC5nXaTcovt elpnptevuTCO T«V'EXX»- nutuatus, propria venena concinnavit ? qui in exi-
vtx»vtiKvtav7rXaT-vavTt 'Qpty-v»fiieBero; » 7TKpd Ttvof tium animaesuoein sancta et consubstantiali Trinitate
eripov 'ApstofXa-civTiivoe'xei«vavveypu^/urovbaov, o gradus excogitavit. An hic a Manichseo abest, qui
rrp6f JXsSpov T»f iavToljipuj_flfse'fT»)V dytavxae oftoou- animas hominum dicit propter peccata corporibus
trtovrptaSa 8a9ftou?-Trtvoijo-af; iv rivt Se ouTOfTOUMa- ad supplicium immitti ? quique primum quidem men-
vij_«iou djroXtftTTaveTat , 6 \iyaiv rot; TCOV dvflpcbTreovtes et sanctas virtules fuisse asserat, deinde contem-
^u^df Se'daapTiaf Toff creoftacre rtuojpiu;' xaptv steSX». plationis divlnsc satietatem cepisse, ac in deterius
9»vat; tif S»)izp3>rovuh vba; oueraf,xai dyiaf Suvd-D conversas, idcirco a Dei amore refrixisse, indeque
fteif, eWstTaxopovXa-o.craf T»f flsiaf BeapUx;,xui Groeconomine appellatas ^u^df, et supplicii causa
tzpb; TO^eipov rparzeiaa;, xai Sed TOUTO T»f Qeou corporibus esse inditas ; quod vel solum ad perfe-
uyurzn;aizatyvyeiau;, xai evTSuflev ip-^df ovouaerflei- ctam ejus damnationem satis erat, cum a paganorum
eraf, xae Tiftcopiafx*pr' TOtf crcbftKcrtv _tigX»8eieraf' ortum sit impietate. Cum enim dixerit Deus : Facia-
OTrep xai ttovovexavov»v etf TsXsiavaurou xaTaxotcrtv , mus hominemad imaginem el similitudinem nostram
otK T»f "EXX»vix»f .7rdp^ovSucrcreSeeaf, Tou yup Qeov (Gen. i): ex ejus vanis sermonibus invenitur, solum
seVovTOf, i IIot»creoftsv«vflpco-.rov xaT' eixovaxceeottoteoertv corpus absque anima ad imaginem et slmilitudinem
«ftsTepav, i supierxSTai xartdToufixeivavuuruiov; \byov; Dei factum esse, si omnino prseexistebat anima, et
crcoftaftovovSixu.'fvjjiif XKT' eexovaxae oftoecocrev yevb- facto corpore, in id injecta est, aut in id, tanquam
ftevovTOUQSOU, iav oXcof7rpo07r»p^e-pvyri, xaipteru TO in vas immissa. Acnecesse erit omnino dicere, ipsum
7evea-atTOtrfiftaeve6X»8», » xaT»yyier8» ev a-Teo. Kat Deum opiAcemhominis, corpus esse, ut pote qui
avdyx»7rderaTOUXeysev,xae KUTOV TOV©eovTOV TOOdv- corpus ad imaginem et similitudinem suam fecerit.
flpt_7rovJ»ftiovpyovercoftaV7rdpj£etv,cif TOcrcoftaXCJT' Quomodo aulem corpus, imago incorporei esse pos-
ttjeiva,xae Ofteteocrtv eSeavtzoinaup.evov.ricof5e SuvaTae sit? Quamobrem absit,.uthis Christiani assentian-
 185 WGILIUSPAPA. t^
tixwv etvut TOUdcrcoftdTou ra aoiuu ', Stb uri yivotroA , lur. Si vero, juxta Origenis blaspheiniin., animso
TOUTOtf XpterTtKVOuf _-uv8s'o-9ae.Ee Se X«T«T»V'Qpe- praeexistebant, ac in pcenam peccatorum suorum in
yevouf(3Xao-y»ftiav jzpovizripx0'"a(' ,r,uJ.a') *a' *^'a T° corpora demissae sunt, ut emendatae resipiscerent,
dftapT»eratauTaf rtuoipia; x°tPlvs'f Ta «rcoftaTa xaTS- eas oportebat amplius non peccare. Nam si corpus
7raiSeu8eecrae
7rs't/.cii^»crav,ev« aoifpovriaaatv,-XP»va-TKff datum est aninwe in supplicium propter peccata, ut
ftnx.TCuuupravetv'eiyup rzpb;xoXacriv T» ^v^jj Std T»V doloribus emendaretur ad honorificandum Deum,
«c/.aoTiaveS69nTOcrcofta,eoerTE «VT»V oSvveoftsvnv 7rae- quomodo corpus eam adjuvat et corroborat ad pcc-
3su9»vat7rp6fTOTtftavTOV QSOV, Treofavvepyeixae cruv- candum, quod iis qui pcena afflciuntur, non evenit ?
aycovt?eTaiauT» TOereoftK 7rp6ffTOdftapTavstv,o Toeff Vincula enim, carceres, compedes, ac, ut breviter
xoXa^Ofcivotf yiveTae[eer.ou yiveTat].Aeerftoiydp, xat dicam, omnia ejusmodi, iniquitates et peccala eo-
fuX«x«t, xcee7rsSae, xae cruvTOftcof etTretv,Td TOtauTa rum cohibent, qui jam pcenas luunt. Nec ut qui
syexTtxdTOUdSixstv,xai TOUuuupruvetv roi; xoXa?o- peccarit, amphus peccet, vincula ei adduntur quce
fte'votfytvovTat.Ouydp o7reoff 6 uptuprriaa;rrXsov uuuprn, ad peccandum adjuvent; sed ut vinculorum cruciatu
avvepyb; avroi npb; T»VdftapTidv6 SserftofSiSorat, peccare desistat. Quare perspicuum est, non ad su-
dXX'o7rcof7ra'Jcr«TKe TOUauapravetv Sed TCOV Seo-ftcov periorum peccatorum castigationem, ut illi nugantur,
(3«erave?6ftsvof. IIc)o'S»Xov Toivuv,OTIOUStd aaifpovtaubvB corporibus immissas esse animas ; sed simul Deum
7rpoXaSoucrcov auuprtaivroi; aaiptuatv£ve§X»9»erav «e i|/u- et corpus et animam, id est, perfectum hominem,
j_al xaTa TOUJexstvcov Xn/souf,«XXdxzTaTauTov6 0s6f fabricatum esse. Itaque eorum quai per corpus a no-
TOTEereofea, T»VTSi|/up_»v, rovreart Ts'Xseov TOV av9peo7rovbis gesta sunt, sive bonorum, sive malorum, retrftu-
-Snfteoupynersv. "o8svTCOV SedTOUaaiuuro; riuivizeizpuy- tionem exspectamus; hoc enim nobis tradit et divi-
ftsvcov,strs dyc.8eov,stre c_?auXeov, T»VdvTa7r6Socriv XJ.VJ- nus apostolus Paulus dicens : Omnesenim nos ma-
uivouev.TOUTO ydp ijftev TrapaSiScocrtv xal 6 Oeio;uizb- nifestari oportet ante tribunal Chrisli, ul referat unus-
•
CTToXof IlauXoff, Xsyeov« *OTI7rdvTaf»ft«f yavepo>8»vKtquisque ea qua per corpus prout gessit sive oonum,
SseepttzpoaBev TOUjS»ft«TOf rov Xpto-Tov,tva xofuer»T«e sive malum (1 Cor. v). Attendenda ergo sunt apostoli
sxao-TOf TKSedTOVercoftaTOf 7rp6fu etzpuisv, eXredya- verba ; nec enim dixit, oportere recipere eum qui
66v,tire yauXov.»npocrej_sev ToivuvSetTOtfTOu'A7roerT6Xou judicatur, prout gessit ante corpus. Si vero ob ea
priuuatv,ort ouxsl7rsxop.i?eo-6ai SsevTOV xpevottsvovTrpof sola qute per corpus homo gessit, ab eo qui terram
d e*7rp«.s izpbTOU aoiuuro;. EeSe'S7riftovotfTotfStdTOU judicat, vel pcena aflicitur, vel merito prajmio ; nul-
erc-ftaTOf xoXd?ETKt avBpanzo;izupu TOUxpivovro; T»V laque mentio fiat ante admissorum peccatorum:
y«v, » T»f Seouernfd .eoiJTatTtft»f, ftv»ft»Se o-Ss/tia perspicuuin est, animas aute corpora non esse. Si
jzpoyevsareprjiv uuuprnpturaiv, Sri\av ort ov Ttpovizup-C I enim prseexisterent, dixisset Apostclus, gesta tum
j_oucreTCOV a-eoftKTcovKC^u/at' st ydp 7rpou7r»f)j_ov, et7rsv per corpus, tum ante corpus. Animasvero hominum
«v 6 'ATrooToXoff, aiatzep ru Stu rov aaiuuro;, OUTCO xae kitelligentia et ratione uti, in confesso est; quod ne
Ta 7rpoTOUerebftaTOff. "OTtSi al TCOV dvOpcoTTMV ^uj^ai eos quidem negare putamus, qui luentur Origenem.
vospai TS,xai XoyexaiTUyj_dvoucre, TCOV buo\oyovuivaiv Dicant igitur qui cUmOrigene sentiunt: auimseipso-
iariv oizepavSirov; 'ilptyivov; avrtTzotovuivov; voui- nim (siquidem, ut asseverant, ante corpora fiiernnl)
?OftevaTtapvetcrSKt. EtVdTcoo-av TOtvuv ot TK 'Qptys'vouf priusquam in ipsa ingrederentur, quo in ordine erant,
ypovouvTeff' a! ^u^ai «VTCOV, eeys dpa xaflcoff Xsyouere, aut quid agebant ? Oportuit ennn eas, si ante erant,
7rpou7r»pj_ov TCOV ercoftKTcov,7rpiv» sv TOtfaoip.uatvseo— scire, quo loco essent, aut qucmodo huc advenis-
eX9cocriv , sv 7rota TacjeeU7r»px°v,» « 3ee7rpaTTOVTO; sent; sin hoc nulla ratione possunt dicere (nam id
ixpriv ydp avTaf etSsvae7rov»crav,se Trponerav, xae Trcof verum non est) apertum est eos labulas dicere. At
_VTa'>8a TrapsyivovTO. Ee 5e TOVTO auTOtfap.riy.uvbv eart fortasse dicant, animas postquam corpora ingressa;
Xeyetv,cof T»f dX»9siafuri ovan;, Snkovort uvBotr« sunt, tum discernere posse et cognoscere quae a se
xar'uvrov; u7rdoj_ouo-iv. "icreofSs spoverev,OTCftSTaTO geruntur. Si hoc dicent, ex eorum inani disputatione
£tcrsX8etv Ta? i|<uj_dffsv-Totfcrcofcacre,TOTS SUVKVTKI Sea- eflicietur, ut corpus plus pretii atque honoris quam
xpiveevrs, xai ytvcocrxsev Ta KpurrbuevaTzup'uvraiv ei D anima habeat; quod ei in benelicii loco det intelli-
Ss TOUTO stTrcocrtv,supicrxsTae T6 ercoftaxaT«Touf auTcov gcnliam et rationem ; atqui hoc asserere, plenum
ftaTaioufXoyoufTtftiwTSpov T>if-tyvxri;,oe«5_«pt?6ftevov dementia; est atque absurditatis. Cur vero si anima,
a«T» TOvospdvTS, xai Xoytxiivysveo-8af«XXaTOXsystv ut aiunt, ante fuit quam corpus, disciplina indiget,
TOUTO 7rzcr»fscrTtvdvoiaf, xat aTOTriaf ftscrTOv.AtaTiSe postquam in corpus venit, paulatimque instituitur,
oXcof,st7repcofXsyoucre 7rpou7r»pj_sv»j^uj_», fta9»io-seof et ad meliora perfectioraque progreditur ? Nam si
nvoff, » StSax»5ffSsSTatsv TCO aaiuurt yevouivn,xy.ru ante existeret, utilia ulique cognosccret, nec ulla
utxpbv eeerayoctev», xai 7rpox67rTOVcra etf Ta ftst,ov«TS egeret doctrina, nec, ut pote in cognitione versans,
xat TsXetoTepa; Et ydp 7rpo»v,xat syivcocrxsv av Ta ervft- cura et diligentia erudiretur; ac si, quid sit offende-
eepovTaft»SeftiaffftK9»creeof Seouivn,XKC cofs'vyvcocrst re, sciebat, non edocerelur quod antea scivisset:
ruyj_dvovcraSecop9ouTO Taef entp.e\eiai;' xae se TO jam vero si docetur, ut in ignorationeversans, prius
(TTKtcrtta syivowxev,ouxeStSdcrxsTO cof izpoeittaruuivn' non sciebat; si non prius scivit, ante non fuit. Ai
• eeSe ou
et Se StSdcrxewe cofdyvoovcra,ou 7rpo»Set Trpo- liquet eam antea non fuisse. Ortus enim noslri Dcus
nSst, ou 7rpo»v,dXXd S»XovOTCOV7rpo»v.T»f ydp yevs- solus in causa est; qui ut nos, cum non essenius.
o-sc-ffriuuv cttrtof eo-Teftovoff6 ©sof, of Tif xa9tif oux fecit: sic natos, gratia manuque propria tuetur ac
 .85 JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 186
eVraff»f_5ffl7roi»er.v,OUTCO xat yjvottevouff crco£ee T»)e'5i«Asalvat,
j) si iligni atque idonei perhibeamur. Nam
Xttpl [xdpeTi], edv ct.tot, xal E7vtT»)Seoi yavcoftev. '0 Deus, qui dixit: Faciamus hominent ad imaginem
6e6ffydp SITTCOV, t noniereofcev xvBpontov x«T*etx6va »fte- nostram et similitudinem (Gen. i), utraque simtil
T-pcevxae oftoicocrev, i aufbrepa xuru ravrbv iSnuiovp- fecit, id est, corpus plasmavit, et animam intelligen-
ynae, TOUTecrre o-c-ftdTe TrXdcraff, xai IJJIVJ_»VvoepdvTS tem et rationalem creavit. Simul enim et effinxit
xae Xoytx»v8»fttovpy»eraf.Afta ydp ercoftae7rX«crev o> corpus, et animain condidit, perfectum hominem
0s6f, xat TIJV|'Vj_»)veS»ftiovpy»cre TeXeiovTOV av8peo7rovi exhibens; neque enim homo corpus est sine anima,
a7roTeX-craff'ovSeydp crcoftaJ_copifi}/vj_»ff, ovSs^vyjrii nec anima sine corpore. Si autem anima praexiste-
jeeopifereoftKTOf dvflpco7rof et Se 7rpou7r»pj_ev »5$uj_>), bat, ut delirat Origenes, cujus rei gratia sanctissimus
xa8cof'Hptyivn;X»pet,Tivofevexev6 aytwTaTOf tzpofrirn; propheta Zacharias dixit : Fingens spirilum hominis
Zaj_apiafet7r5,tnXdercrcov Trveuftadv8pto7rou ev auTto;> in eo (Zach. xn) ? Si enim prius erat, magis dicere
Et ydp 7rpo»v,eSet ftaXXov se7rEtv,xaTayyi?cov,»xaTa- oportuit, Infundens tanquam in vas, vel demittcns
7reft7rcovTrveufta dvSpeoTrouev auTco. NuvSeXsycov i spiritum hominis in eo. Jam vero cum dicit prophe-
6 7rpoy»T»f,TrXdercrcov, Ssixvucrev, OTIoiaizsprb ercofta, la, fingens, ostendit, ut corpus, sic animam non
OUTCO xae T»ivipuj_»)V ov 7rpou7rdpj_oucrav sVoincrev 6 0;6f praexistentia Deum propria virtute ac bonitate fe-
T»5 iSia Suvactse avTOv,xai dya8of»Ti.Kaflcof ouvetp»Tat,B J cisse. Quod igitur homo, sicut dictum est, ad ima-
xaT*etxovaxui buoiaiaivTOU0EOU yevicr8ae TOV avflpco7rov,ginem et similitudinem Dei sit factus, dignatusque
xai TOUfleiouiufvariuaro; d.tco8»vai,SnXoeft» ftovov inspiralione divina; inde perspicuum est, non solum
yospdvxai Xoytx»iv, dXXdxai «8dvaTovT»ivyuj_»ivS»- intelligentem et rationalem animam, sed etiam im-
fttoupy»9»vat 7rp6fTOdpj_siv7rdvT«ov TCOV S7riy»5ff 7roe»- roortalem esse creatam ; ut omnibus iis quaj in terra
ftdTcoV TOUTO ydp eemxaeTOeipnuevov TCO9soX6yco Tpn- facta sunt imperaret. Hoc est enim quod a Theologo
yopicpTrepeT»ff^vj_»ff,T»v ex 6eou xai 9stav xai T»ff Gregorio de anima dictum est, a Deo esse, et divi-
dvco8svsuyevjeaffftSTs'j_ouo-av. Ouj_ cofTtvsffyavTa.o- nam, ac superna; nobilitatis participem : non, ut
ftsvoiXsyouere T»f 8st'x»foua-taff u7rdpj_ovo-av T»V^VJ_>)V nonnulli autumant ac dicunt, divinsesubstantiscani-
«XX'cofSedTOVeptfvariuurotTOU0eou yevotts'v»v, xat mam esse : sed ut inspiratione Dei factam, graliain-
j_dpto-ftaTrap'aurouXaSouerav TOUvoepdv,xai Xoyexriv, que nactam ab eo, ut intelligens esset, et rationalis,
xui dfldvaTov stvat, x«t ft» cruva7ro6v»io-xstv TCO crcoftaTt, et immortalis, nec una cum corpore moreretur, si-
Xix8'6ftoeoT»T« TCOV dXoycov tiiwv, «XXdxaT« J_dpevftsT- cut irrationabilia animalia, sed per gratiam parti-
ej_eevT»ffavvSeveuysvsiaf,TOUTBOTIV dSavaeriKf.MKp- ceps esset supernse nobilitatis, id est immortalitatis.
Tupee3s TOuTOif xae6 ev dyioif Icodvv»? 6 KcovcrTavTi-His testimonium perhibet sanctus Joannes Gonstan-
vouTroXecof izurptupxm -v TCO evSsxaTco Xoyco TCO etf T»VG I tinopoleos patriarcha in undecimo sermone in crea-
XTeertv•
Xsystyap o-Tcoff-i KKJsvscoucrwcre, y»criv,eeffTO tionem ; sic enim ait ( Homil. xin in Gen. n) : t El
rrp6o-co7rovKUTOU Trvoiivc_co»f, xat eyeveTO 6 uvBpoiizo; insufflavit, inquit, in faciem ejus spiritum vita, et fuit
etf -|uj_»vtcocrav.'EvTavSdTtv6ffTCOV dyvwftovcov i%ot- liomo in animam viventem.Hic nonnulli imperiti ho-
xai ouSsvBeotzpetzi;
zsicuvXoyecrfccovxevou(ccsvot, hvaavvre;, mines, propriis cogitationibus moti, ac nibil Deo
OUTS T»VeruyxaTdSacrev TCOV pnptaroiv\oyt'Cjju.evoi, Xsysiv decens in mente habentes, nec condescensionem
iiztxetpovatvori lx T»ffTOU ©eououcriaffscrTtv» ^vj_». verborum reputautes, dicere audent e Dei substantia
'Q T»f ctaveaf,co T»ffTrapKfpocruv»?;. I KaeTKVTa ftsv 6 esse animam. 0 insaniam, o dementiam ! > Atque
tzarriptzepi TCOV Tzpoxetptivaiv. ZxoVecSe, OTI7rsp7rspi haecquidem Pater de argumento proposito. Conside-
fisvTCOV c/XXcov uTzuvroiv 67riy»f 7roe»ftaTcov et7rev6 0e6f, ra autem de aliis omnibus in terra factis dixisse
<rew»6»iTco i xat c ec-Kyay.Tco » ^», xai -yeveTO. » IlepiSe Deum, fiat, et producat terra, et factum est (Ibid.);
rov uvBpiiizov kiyet,t\lotriaaiuevavBpanzov,t xul ovttovov de homine autem dicit: Faciamus hominem: nec
i dXXd« xar' eixovaripttripavxai oftoicoeriv' solum, Faciamus, sed, ad imaginem et similitudinem
17T0t»io-coftsv,
xaiXaScivj_ouv«7r6T»fy»f Taif eSiaifX;P'Tiveiz\aaerbv noslram ; et sumens pulveremde terra, propriis ma-
uvBpaiTzov, y.aiivefvanaev ei; TOnpoaonzovuvrov 7rvo»v nibus hominemfinxit, et insufflavit in faciem ejut
.co»f,xat sysveTO b uvBpanzo; stffif/uj_»v?cocrav.t 'EvTeuSev D
• spiritum vila, et factus est homoin animamviventem.
rotvuvso-T'.v iSsfv,Treoff 6 0s6f TOV uvBponzov rtutoirepov Ex his igitur perspici potest, ut Deus hominem fe-
itzoinaeTCOV ctXXcov «7rdvTcov TCOV STrey»f xrecrftdTcov. Td cerit honorabiliorem ac pretiosiorem aliis omnibus
itsvouv dXXa7rdvTaXoycost7r£,xai iyivavra' rbv Se ye qusc in terra sunt creaturis ; alia quidem omnia fecit
av9pco7rov, xa8cifeep»Tae,auTOfTaef eSiatf J_£P17^» xaTa verbo : dixit, et facta sunt; hominem vero, sicuti
T»vBeiavypufriv,iSnutovpynae' izuvra 5s Ta ysv6ft6va dictum est, propriis ipse manibus juxta divinam
UTT' a-TouS7rtT»ffy»5ff vtziru\t TCO avBponzoi TCO ysvoftevco Scripturam fecit: quascunqueautem ab eo in terra
evT»sxr»riuipa, tva 7rdvTcov TCOV itzi T»ffy»f xTeo-ftdTcovfacta sunt, subdidit homini, qui sexto factus est die :
«5»TrpoysyovoTcov, xal STOiftacrflevTeovauTtoSeaTtb'C.n,auTOff ut omnibus terrenis creaturis jam factis, ac ipsi pra>
U7r6TOU 7rXdcrTOU TOUTO
5ecr7roc.6ftevoff. Se'»ftdf StSdcrxet paratis, dominaretur, ipse plasmatoris sui obediens
xai 6 sv ayiot; flsoXoyof Tpnybpto;iv TCO Xoyco TCO eefT»V imperio. Hoc et nos docet sanctus Theologus Gre-
*
nsavxvpeaxiiv, Xeycovi OUTCO TCtzpuiroviv rifJ-epat; aptB- gorius in oratione in novam dominieam (Orat. 43);
uetrat, xai Ssurepov,xai Tpirov,xat Ta s?»f, dj_PlT"f sic enim dicit: i Ita aliquid primum in diebus nu-
-'€S6a»fx«i x«Ta7raueriftoUTwv epycovliftspaf' atff xaTa- meratur, et secundum, et tertiuin, ac deinceps, usque
ftspi^sTaeTa ytvoptsvaXoyotff apprivn; ruaabp. va,xui oux ad septimum diem , quo requies fuil ab operibus;
 «87 VIGILIUSPAPA. 188
ttBpboi;dvaSi5oftsva TC3 jr«vT«SUVKTCO [pro TTKVToSuvdy.co] A !quibus dispertiuntur ea qutn fmnt, iaeffabiliralione
Xcjyco.Ou y.ulTOvo»er«e ftovov, xai S''7r_tv, epyovlariiiapiaru- disposita,nec conferlimedita a Verbo rerum oinnium
pevov.Ei5. TeXeuTaiof 6 ctVflpcoTrof dvs5sij_6»,xai ruvra potente; cujus et cogitare, et dicere retn ipsam est
J_eepl0souxat eexove TSTettnftsvoff, 9«ufiaaT6v o-Se'v • s*-.t prpestare. Quod si postremtt» homo designatus est,
ydp uatzepj-ao-_Xs.7rpo-7roffT»VKi Td/3aeriXsea, xai o-Teoff idque manu Dei, el imagine honoratus : nihil mirum;
e.cfaj£8„vai T6Vj3acrtXea,Tracrev 2S»Sopvyopoufisvov-^Ee 1! ei enim tanquam regi oportuit prius regiam aulam
TOIVUV zaTaT»VTOU 6eoX6you TpnyopiovStSaerxaXiav TE- subsistare, ac deinde regem judici, omnium jam
XeuTatoc6 avBponzo; dvsSsij.6»,xal TauTa J_etpi6>sou, quasi satellilia stipaium acinunilum. > Quamobrem,
xai elxovtrsrtun{J.ivo;,xa! 7rdvra 7rapdTOV©EOV a-Tco , si ex Gregerji Theologidoctrina, uliimus hoino cst
jrpo»TOtftdcr8», xai aiatzepfluaikei izpoviflarurrJ.i ru /?a- designaltis, idque Dei manu , et imagine honoratus,
er/Xsca,xai o-Tcofeeer»j_6» 7rapdQsoucofjSacreXeuf truatv, ac omnia a Dea illi praeparala sunt, eique tanquam
»3» Sopvfopovptevo;, 7rcofXsyovo^tv oexaTaTOV '_lptye'v»v , regi prius subsunt palatfe, sicque a Deo introduclus
7rapaypovouvTSf, 6*Tt7rpov7idpj_ou<rat «t i|>uj_aiSi btuup- est, omniumjain stipatusobsequio : quomododicunt,
Ttaf ev crcbftacrt xaTa7rlft7rovT«e, oyeiXoucrae Sixaj vtzi- qui juxta Origen^mdesioiqnt, prasexistentesanlmas,
j_stvTCOV tzpainv»5ftapT»fie'veov; ToEftraXtvydp 6evdyiotff . propter peecata in ee^pora demrtli, prius commissa
Cpnybpta;,v.uivarepavTZUVTOIV \iyei rbv uvBponzav yeye- .B ^ luituffts? Centra enim sanctus Gregorius et postre-
viierflae,xai Teft»8»vae vizb©sou, xa! /3acreXsusev TCOV sVi2 mum omnium hominem factum esse dicit, et a Dco
y»f 7rdvTcov. OTtspriptaipia;uh o.z ecrTt,7rder»ff S-TP !; honoratum, el iis omnibus quoein terra sunt domi-
tvavTiovTzpovoia;xai evepyeaiu; ifvSee.e?u7rdpj_ee. nari: quod sane pcenaenon est, sed singularis Pro-
Svftecova8. roff TOO flsoXoyov Tpnyopiov,xal 6 iv ityiatf videntiae ac beneiicii signiljcatio. Tlieologo porro
'lcodvvnff 6 KeovoTavTevouTroXeeoff izurptupxn%iuu; Se- Gregorjo consenlit sancti Joannis Constantinopoleos
Sdaxet svTCO evSsxaTco Xoyco TMsif T.IVxricrev,Xeyeov O-J- patriavchsedoclrina in undecimo sermone de crea-
TcofCAXX' 6i7rotTiff5v,—Ka!Tivoffvsxsveertutoi- lione, sic enim dicil (Uom. 15 in Gtnes.) : < At Tor-
tcrcoff
rtpov ri ^vj_»iTOV aa>p.uro;,TO-"Xarrov tasse dicat aliquis : Cur, si anima preliosior est cor-
rzpSnov3»pteovp-
yetVat,xal T6TETOftee^ov,xal V7zepexcv ', — Ovj_6paf, pore, quod inferius est prius lil, ac demum quod
dya7T»T., 5re xal eir!T»ffXTicrecoff TOavTOTOVTO yiyovev', majus est ac nobilins: Annon vides, dilecte, in ipsa
uatzspydp 6 oupav6f,xa! &y», xai 6 i^Xtoff, xal »5ereXjjv», crealioneidemhoe factum esse: quemadmodumenim
xai r» d)Xa7rdvTa.8»fttoupy^8»,xai fterd rauTa rrdvra , ccelum, et terra, el sol, et luna, caeteraqueomnia
. S.vBpanza; . TO-T_>V 7rdvTWV T»jvapxrivj_iXXcov -yj_st- fabricata sunt, ac postremumhomo, cui eoruni om-
pii.ser6«t,TOV «urov8»)Tpirrovxa! sv aur»T» 8ta7rXdcr6i t nium imperium mandandum fuerat : sic in plasma^
TOU dv6pco7rou, tzpbrepovT6o-cofta7rXdTTETai, xat TOTS s G tione hominis, primum formatur corpus, tum anima,
Y)^uj/ii »5riutairipu. "Ovyap rpbttavrdt SXoy«T« eif qua. honorabilior est. Nam ut expertia rationis, quae
U7r»pseriav fteXXovTa stvat j_p»*o-ift« 7rp6TOOdvflpcoTrov } ad utilitatem et obsequium parabantur, ante homi-
Snuiovpyeirui,Iva lToift»vk\-n T»)V viznpealavb fteXXcov v nem exstitere, ut parata ministeria haberet, qui eo-
T»f TO-TCOV xpeiaffdrroXaiistv, ovreoxai T6ercofta 7rp6T»f rum commodisfrui debebat : ita et cnrpus ante ani-
'^VJ_»f8»ftt0upyStTKl, tVK^TTElSdv XKT« T»V«7r6ot5»TOV v m*m fabricatum est, ut cum juxta •occultam Dei
«UTOU aofiuv »5i£u;_j)7r«paj_6»,e*j_etTdffoexeiafivep- sapientiam anima induceretur, propria oflicia posset
ysfaf e7rt8£txvuo-9ae StdT»f TOU aoiy.uro;xev^crecof. > K«ll motu corporis exsequi. > Atque ha-Qsatis ad osten-
ra.Ta ftevocrov67rtSerc.at Toffuxpooiuivot;on. Td a-Td £ dendum audLentibus, nos ubique eadem seniiie ac
TOtfdyiotffTraTpdcre y8eyy6fts8a,7ravTa^_ou T^VTCOV ijiv- dicere quae Patres, qui animarum prseexistenliam
j_cov7rpo.7rap.ev avutpavat' rrdXtvSi T»f dyiaf Xsyoucr»; ? tollunt. Practerea , cum sancta Scriplura de Adam
ypufri;tzeplTOV 'A8dp,xal T»ffEuaf"«EuXoyycrsv avrouff- atqqe Eva dicat : Benedixiteos Deus, et dixit: Cre-
6 ©EOff, xai ETTTEV, — Ai .dvscrfle:cae7rX»9uvso-6e xal 7rX»- scite, et muttiplicamini,et replete terram, et domina-
pcoo-aTST»v ySv.xal xaTaxuptevaaTE a.T»f.—neofS.paei l mini ei (Gen, 1) : quomodo, si animse antiquinros
irpo:J7r»5pj_ov ai tyvyrulTC5V crcottdTcov, HtuVktxara T»iv v fuere corporibus, futurum fuit, ut secundum divinum
flsictv7ip6o-T«5tv aurdvecrflae rd 7rpou7tdpj_ovTa xaTdrouf- ^ imperium crescerent ac multiplicarentur, quaeante,
sxseveov ftuflouf; xai rrcoffslj_sv 6 0e6f euXoy»o-at Tdff juxta eorura fabulas erant? ct quomodo habebat
^/vj^dfTaef uuupriut; i?» v7T07recroveraff eej-roaucj»8»- Deus benedicere animas jam in peccata lapsas, ad
vai T6,xai 7rX»8vv8»vae; dftKOTrio-acrai ydp a? i^vj_«lx«- crescendumel multiplicandum? Animseenim pecca-
rupu; ttceXXov ntzep evkoyiu;6T-yj_«vov dl.t«t. Ei 8e . tis conlaipinatae, maledictione potius quam benedi-
7rpo'J7r»ipj_ov«2i|/vj_ai iv erepa Ta.eiv7rdpj_ouo-ae x«Tad ctions dignoeerant. At si animae prasexistebant, et
Touf'Qpeylvoufttv6ouf, 3id T! ftovov'A8dft e7rX«-'ej6 juxta Origenis fabulas, in alio erant ordine: quam-
0e6f; apa ftAvov »5i|<vj_»)TOV 'AjdftTOTS ?VStuaprriaaaa; ; obrem soluro Adamplasmavit Deus? an vero Adam
vui StdTOUTO Iv crcoft« ?TrXao-sv 0 0e6f; et ydp JcravTrpo 6 anima tum sola peccarat, ac propterea unum corpus
TOUTOU x«i dXXat!}tuj_ai,ISet xui aXXacrcoftaTaa.tea z a Deofabricatum? Si enim antea aliseaniniie fueruut,
TrXaerfljjvatuTroSejfoteeva Tdf i/.uxdf. TJcofSi »5btuaprri- alia eorpora simul fabricari oportuit, qusasusciperei(t
aaaa xura TOU;auTeovXoyovff ^uj/» xal 3idrtuaipiavel;f aniinas. Et quomodo peccatrix, ul eorum est ratio,
auuu (3X»9etcra, sif TOV izupuoetaojTriffTpuy»f7r«pd < anima supplicii causain corpus cenjecta, in paradiso
T«0xvpioveVefln;ei ydp _>edk rtuoipiavtrc-ft«TteveSXtifl», , delieiarum a Deo ppsita est ? Nam si ut pcenasde-
•v* evtrapuSeiaa)T».fTOuy»f, dXX'<vxoXdwwftl»d»rt- penderet in corpus esset missa, nan iu ilir)paradiso
 m JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 190
tiflsTO T07rco'ToiyouTQV Se6 8505;»y«7r»crs TOV ovi A sed in supplicii loco collocaretur. Tantopere vero
ctvflpcoTrpv,
tttTd7rdvr«T« S»feioupyj)fe«Ta fTrXagev, _TI[F, cocrre]x«ii dilexit hominem Deus, quem post omnes crealoras
fttTa TO7rapaS»v«iavTQvTTJV Sofletirav«VTtJiTrapdTQV ; fabricaverat, ut cum ille transgressus esset datum
| 8eo- evToXijv, x«i Sii TOVTP ifxfiXsflrivfMTQU jtap^Seiaov, , sibi prxceplum, ac idcirco e paradiso esset expulsus;
au.avoft.vouTQV - crescente hominum
xat 7rX»0uvoft5V»)ff
ysvouf z&yfcvBpaiizojy, genere, gliseente peccato, quod
T»ffdftapTtafStd TQeyxsiaOqiT»jvptdvQ'«yTWV - cogitaiio hominis ad deteriora pravo studio incuni-
dvflpw-
TTCOV s7rtttsXc_f STTIT« J.eipova, tv TreptseSev 0 £e6f ei^• berel, flgmentum suum Deus, ut pote bonus, non
dyaflofTOeStov7rXderiipe, dXXdSiafcpoiffs'vovfle'T>jff8 TpQ- neglexit, sed multis modjs reprehendit et castigavit,
7roifTotff«7r6T^ff&yi«sS»jXovftsvo«f yp«jp»f' -7rstS»i Ss. sicuti sancta Scriptura significat. Poslquam vero ob
trriSsivoTspotff Toif dpp'cocrT»rua--t (tsi?QVPf iSibusBuxai. graviores morbos majore medicina indiguimus; ipsum
T»f (Bepaizeia;)iurpsiu;, avrof 6 ftpvoysviifTQV&ft>u . unigenituni Dei Yerbum, unus, id est, una persona,
Xoyof,6 etf, TOUTSO-Tt T- ev izpbaoitzav T»f dyictffTpidSof, , sanctce Trinitatis, propter benignitatem suam liomo
Sei Tiiv savTov ftXav6pu7ri«vuvBpoma;yiveruf ptsvojy ) fit, manens Deus, nec divina sua substantia in huma-
6e6f, ft«S- T»JV Oeixriy«UTOV ouq-iavdXXoiwq^af ) nam conversa, nec humana in divinam mutata; unus-
etf T»JV
dvflpco7riv»v, ft»SeT»VuvOponzivm «UTOU pucrcay , que est ac idem in utraque natura, in iisque incon-
eif T»)V
6e't'x»vft£T«6«Xcov. K«t eWiv elf xai 6 uvjb; iv iy.ariputf- B iuse alque indivise cognoscitur. Manens enim quod
Tatf yucrsertvderuyj_uTcof y.ui aSiatpirai; yveoptWttsvof, erat, factum est quod non erat: morlemque nobj.
Mstvafydp orrsp »v, yiyoveyotzepoux»v, K«i TOV sc- debitam ex transgressionis damnatione, in propria
6J>
loftsvovBuvarovr.up' riptaivex T»ffStdT»VTrapdSafrcv xa- carne suscipiens, seterna nos morte liberavit, primitia
ruxpiaeoi;, s'vT»tfiia o-apzi dvaSs;«p.svof,nXsuS.pcoiriv j dormientium factus, ac primogenitus resurgens ex
-jf-affTOVa'eoviquflotvaTou,uvupxri ™n xexotttjjftsvcov j mortuis, consuscitavit et consedere fecit in calestibut
ysvousvof, xai TrpcoToroxcf dvaerTdf.x vszpwvcruyniyetps 5 (/ Cor. xv; Coloss. i; Ephes, n): quemadmodum nos
xai cruvsxaS crsv»ttaf sv TOtfi—ovpuviot;,xa8co.»iuaff ; docet traditio appstolica. Quamyis enim a principio
StSip-xsi» d7rofTp).|x» 7r«pdSo"if K' ydp x«eT»ivdpj_»iv v humana natura propler inobedientiam privata para-
» dvSpcoTriv» yvcrtf Std T«V7T«p$cxp»iy -crTSp»;6flTPU7f«- diso est : laroen, ut est dictum, Unigenitus Dei FUius
faSsicrou,diX' ouoifoif e'ip»Tc.i,6 uayayevrf;vib; TQV T) propler mullam eharitqtem suam qua dilexit nos
QeouSid T»iv7roXX»iv dya7r»v«UTOV , »v »iyd7r»crsv »ftaf,, (Ephes. n), naturam nostram sibi uniens indivise
T»ivriusripuy fvatv iviiau; eavro} uStuaTTuaj;f xa8' C secundum subsistentiam in utero sanctse gloriosa.
uTtocrTacrev, sv T» urirpv.T»f dytjf evSo^ouCSOTOXOU xaiX Dei genitricis semper virginis Mariaj, majori nos
usttzupBivov Mapiaf, ptzi^ovo;riptu; ifctoiazj_dotTOf,T»iv v dignatus est gratia, donans nobis regnum coelorum.
sv oupavotf$v.ad.eiuvriptivyuptauy.evo;, Huorvpei S._ Q C Atque his testimoniqm perhibet sanclus Joannes Con-
TOuTOtf xai 6 sv uyiot; Icoivv»f6 KcovcrTaVTtvouTroXscof - stantinopoleos patriarcha in serinone de Ascensiona
tzarptupxn; svTCO XoycoTCO ei; T»ivdvdX»^/tv,Xsyeov [- (Tom. III oper. ejus), sic dicens : t Quj terra indigni
ou-
Tcof i liuttf o' T»f y»f dvd.toeycevsvTSf, v exstiteramus, hodie in ccclum elevali sumus : qui ne
ariu-epovei; TQV
oupavovdv»j_6»ftsv oi a»Ss T»f xaTto apj_»,- ovTSf - inferiore quidem imperio fueramqs digni, ad regnum
i/itai, TZpb;rr,v fluaik.eiuvdvs'S»ftsv T»Vctvco,vizepiSnuev v supernum conscendimus, supergressi ccelos, regiuni-
Toufovpuvov;, £rrsX«§6fts8a TOUOpbvovroii (SacrtXtzov " que solium adepti. Natura, propter quam Cherubim
xa;»)oucrtff.St' »v ssuXaTTS TOV izupuSetaovru XzpovSipt, , paradisum custodiebant (Gen. m), ipsa supra Cberu-
uvrri itzuvaiTCOV XepovSiuy.uOnrutariuepov.AizoSiSety.rut i bim hodie sedet. > Quamobrem demonstratum est
TsivuvoTt ouj_cof'-.ptye'v»f\npei, iv ovpavoi;«t J/uj_ai :i animas, non , ut Origenes nugatur, in ccelis prjus
TTpo'.r.a.pyovaui.erzetru uuuprriaaaut xuTtiziufOnauv v fuisse, ac deinde in corpora missas, ut perpetrato-
rty.oipiu; yjiptv stf Ta crcou.aTK. 'AXX'E'XTCOV EVKVTICOV
v rum peccatorqm pcenfis exsojverent; sed contra, in
i~i yri; SnutavpynBeiauo\n »i TOUdv8pw7roufucref, , terra fabricatam universam naturam humanain, jd
Tivrian aaiuura; xai ^uj_r,f, Std T»f.TrcSaXXo.--»; v est corpus atque animam, bonitate ac djgnatione di-
TOU
6eou dya86i»TOfT»f sv ovpuvoi; n-.iairut .SacrtXetaf. vina ccelos adeplam esse : ut qui homines inandatmn
"QCTTE TOUfdv6pC07TOUf TOUfT»ivSVToX»V TOU 0SOUCSuXaT- - JDDei custodirent ac implerent, angelorum in ccelis
ravru; re, xat 7:X»pouvTaf,d^toCo-flat T»f sv ovpuvoi; f conversatione digni haberentur, quos in teira imitari
•TcovdyyiXcovcruvStaycoy»f' oijffsv Tji y» Sed T»f 7rp6f f per confessionem in Deum jussi sumus. Nam cum
6-:6v ottoXoytafptpstrfai 7rpocrJTdj_8»ftsv. f vellet Deus propter inenarrabilem huniaiiilatein suain,
Eo.Xofcsvof
yup a &eb; Stu riv w.fpuaravuvr.v ft\u^Oponziuv,ivD sicut in ccelis a sanctis virtulibus glojriflcatur, ita et
rpoTzov sv oupavoefU7r6TCOV dytcovSuvdtticov3o.d?STae, , in terra gloriflcari ab hominibus, fabricatus est homi-
OJTCO xzi srreT»f y»f vtzbTCOV dv6pco7rcov SoZu^eaOut, sS»- nem, alterum angelum in terris : ut Dei gloria oinnia
piovpynaerbv uyBpoi-ov,Sevrepavdyys/ov_7T_T»f y»f,, complereptur. Itacjue Dominus tradens quomodo sit
eofav 7rX»pco8» T«7rdvT«86.»f Qsou. "06evxat 6 xupioff f orandum, dicit: Pqter nosler, qu\ es in ccelis,sancti-
7rapaStSouf oTrcofoysiXoucre 7rpocrs-j_so-6«e,Xsyst' —ndTsp p ficetur nomen tuum, advenial regnum tuum, fial volun-
riuaiv6 iv TOtfoupavotf,uytuaOriraiTObvuuu crpu,sX- tas tuq sicut in cmlo et in terrq.
fltTu >)SacreXsiacrou, ysv»8»Tco TOflsXnftdcrou, cif sv v
ovpavcp xseiS7riT»r yi)ffr»
SuftycovaSe Tofffrrap' »ctcoveipnuhot; xui 6 sv dyiotf r Cuiu his porro quse a nobis dicta sunt, conveniunt
OtoXoyof Tpnyor.to;iv roi \oyoi TWsif ro ceytovrrdcrj^a jt qure sanctus Thcologus Gregorius docet in sermone
*9I , VIGILIUSPAPA. 192
SeSds-xei, Xsycov puTcof• c TOUTO S»i(3ouX»flstf 6 Tsj_vtT»fA de sancto Paschate (Orat. 42,17«« est 2 de P — »•
X.yof, xal ?eoov.v e? dftyoT.pcov,
trrtSeil.aerflae bpurri; re sic enim dicit : 1 Cum hanc rem Verbum artifex d ;
Xeyco xae dopaTOuyucrecof,Snutovpysi TOVuvOponzov' monstrare vellet, etiam animal unum ex ulrisque,
xai TrapdftsvT»f uX»fXaficov TOcrcofta»S» rzpov-oaru- natura videlicet visibili atqueinvisibili, Iiominem fa-
<r»f,7rap' EKUTOU SSc_co»iv svflsiff,o S» i|iuj_>)Vvospdv,xai bricalur; sumptoque corpore e materia quoeante sub-
EtV.ova 8souotSsv6 Xoyoff, otovTtva xoerftov erspovev ftt- sistebat, ac a seipso vitain indens (quod utique ani-
xpcouiyuv i-i T»ffy»fficrTMtrev, dyysXov dXXov 7rpoo"xuv»-mam intelligentem et imaginein Dei esse ratio novit),
T»ivfttxTov,E7ro7rT»v T»f dpaTflff xriaeai;, uvarnv T»f veluti quemdam alterum inundum, in parvo magnum
voovuivn;,fiuatkiu TCOV erriy»ff.(3acrtXEuoftevov dvcoflev.» constituit in terra, alium angelum, promiscuuui ado-
npo5rj_Sff Toivuv,OTIXsycov 6 7raT»p, s. uuforipaiv ratorem, contemplatorem visibilis naturae,studiosum-
iizoinasv 6 0s6ff TOV«vflpcoTrov,-poaiOnxev.OTCTOque ejus qusesola mente comprehenditur : eorum quse
s. vkn; riSnizpovizoaruan;ekuSe,rriv Se ifiu- in terra sunt, imperatorem superno oblemperautem
ft.v crcofta
j_»vouSeTzpovrzapxetv enzev,ouSslx Ttvof7rpo;J7rapj_ou-imperio. t Quare attendendum est, Patrem hunc,
o-flfoucrtafysysv»a-ae,«XX'OTI7r«p'sauTOu6 0s6ffEVS- ciim diceret Deum ex utrisque fecisse hominem, ad-
8»xsT»iv?eo»)v, o S»i$uj_)jvvospdvxat stxova0s-u otSsv didisse e prius subsistenle materia corpus sumptum :
6 Xoyof.Kai TOst7rstvSsTOV -uripa, ort fiuaikiaetzi T»f P non dixissevero prius exstitisse animam, nec ex ulla
y»f iTzoinasTOV uvBpontov 6 0s6f j3ao"tXsuo'ftsvov dvcoflsv, substantia natam quse ante existerent: sed Deum per
dvatpstTOXS_.IVcofSed xoXacrtv £vs6X»)8»crav ae i£uj_ai seipsum vitam indidisse, quod animam csse inlelli-
roi; aaibtuat' TOydp ^ao-eXsuetv sVi r»f y»f , y.uivtzb gentem, et Dei imaginem , novit ratio. Quod autem
0sou ftovou |Sao-tXsuEcr6ae, ov rtuoipiu;, dXXdueyu\n; dicit Pater, Deum fecisse hominem imperatorem in
iarl T»ffTOUQsouScopEaf. terra , superno obstrictum imperio , evertit eorum
assertionem qui ad pcenam animas immissas corpo-
ribus dicunt. Nam in terra regnare, soliusque Dei teneri imperio, non in supplicii loco duccnduui est,
sed in magno beneflcioac munere Dei.
ripof TOUTOtf Ss xdxstvo st7r£i"v dvayxatov»iyoufis8a Ad lucc illud nobis necessario dicendum existima-
7rp6fTouffT»iv7rpou7rapc.tv X.yovTKf, OTC et7rspdX»6sff »v mus in eos qui prseexistenliam asserunt : Si verum:
TO7rpo.7rdp;_tev Taffi£uj_dffTCOV aaiuuraiv,iyivoiaxovuv esset, prius esse animas quam corpora, cognoscerent
xai eptiptvnvrod Tt eizpurrav xai 7rpoTOUstcreXflstv sv ac recordarentur quse ante gessissent quam in cor-
TOtffcrcoftacrtv,aiatzepxui /t£TaT»VTEXEUT»)V Errto-TavTatpora venirent; queniadn"iodumpost obitum sciunt ac
xai ytveocrxouereTa 7rpaj_8svTa auTatffs'v Toiffaojptaatv. norunt quae in corporibus egere. Dcmonstrabimus
'A7roSsi.oIttsvSsTOytvcoerxsev T»VI|/U^»VftSTaT»ivSVTSU- auiem animam post discessume vita cognoscere qiroe
8sv dTTofJicoertvTa SKUT» izeTzpuyuhu,st. «UTCOV TCOVTOU'- gessit, ex ipsis Evangelii verbis; hsec eiiim dicit Do-
euayysXioup'»ft«TeoV Xs'ystydp 6 Sscr7TOT»ff »ctcovxae miiius nosler el Salvator Christus in Evangelio secun-
crcoT»pXpieTTOf sv TCO xeeTaA.OJXUV evuyye\iaiei; T»V dum Lucam in periocha Lazari et divitis (Luc. xix):
7reptoj_»iv TOUAa.dpou xat TOU 7rXoueriov,TavTa' «''Av- Homo quidam erat dives , el induebatur purpura et
Bpaitzb;Ttff»v 7rXoucreof, xai SVSSI.SUO-XETO rzopfipuvxui btjsso, et epulabatur quotidie splendide. Et eral qui-
Pvaaov, evfpatvbuevo;xa6' riuipavkuurtpSi;.IlTeoj_6ff S. d«m mehdicusnomineLazarus, qui jacebat adjanuam
Ttf »v ovoftaTiAa.apoff,o; -6S6X»TO stf TOV-vkaivu ejus , ulceribus plenus , cupiens satiari de micis qua
«UTOU xai -jrtfluftcovj_opTKO-8»vai
rjXxeoftevoff, d7roTCOVcadebani de mensa divitis : sed et canes veniebant,el
^tj^icovTctv7Ti7rTOVTcov «TTO T»iff rpatzi?»f TOU 7rXoucrtou" lingebant ulcera ejus. Factum est autem nl moreretur
dXXdxai oi xiiveffd7reXetj_ov -pj_6ftevoi T« SXX»auTou. mendicus, et portaretur ab angelis in sinttm Abraha.
'EyeveTO Se «7roflavetvTQV TtTcoj^ov, x«i d7revsj_9»VKt au- Mortuus est autetn ei dives, et sepullus est. Et in in-
TOV V7r6TCOV dyyeXeov eef TOVXOXTTOV 'A.padft. 'A7rs6avs ferno elevansoculossuos cum esset in tormentis, vidil
S. xat 6 TrXouereof, xai erufn. KaesvTCO dS» iizupu;Touf Abrahama longe, et ipse Lazarum in sinu ejus : et ipse
6y6aXftouff a-TQvv7rdpj_cov sv(3acrdvoef, opa TOV 'A.padft clamans dixit: Pater Abraham, misereremei, el tnitte
d7rnft«xp68sv,x«i Ad^apoviv TocrXOXTTOIJ a-TOu• y.xl Lazarum, ut intingal extremum digiti sui in aquatn, et
auTOff«ov»craff st7re"—ndTep'hSpuuu, i\enaov ue, y.ai -* refrigerel linguam meum, quia crucior in liac flamtna.
Kipt^iov Ad£apOv,tva J3dip»TOdxpovTOU SaxTuXou KUTOUEt dixit illi Abraham : Fili, recordare quia recepistt
USKTOC-, xai xaTai^u.»T»VyX-Jcrcrdv ftou,OTIoSuvoiftat sv tu bona tua in vita ttta , el Lazurus similiter tnala;
T» yXoyiTa-T».—EnreSe 'AtTpadft'—KvnaBnrt, rixrov, nuticatitem hic consolalur, tu vero cruciaris. El in liis
OTIdTrsXaSeff cruT« dya8d crovev t^ ?c-j)crov,xaeAd- omnibusinter nos et vos magnumchaos firmatum est:
T«xaxd-vuvSe auTOfTrapaxaXetTai,
i.apoffoptoicoff cruSs ut hi qui velint iransire ad vos , non possinl, neque
oSuvderae. KaeSTTI 7rdcreTOuToif ftSTa.u»ftc-VTe xai up.cov inde huc fransmeare. Et ait : Rogoergo le, pater, ut
ft.ya X-cl-a iarriptxrai,otzoi;oe6eXovTSff StaSrivativreii- mittas eum in domum patris mei; habeo enim quinque
Bev7rp6ffVftdf,pt» SuacovTKi, ft»Seot sxee9sv7rp6friuu; fralres : ut testetur illis, ne et ipsi veniantin hunc lo-
5iK7repcocriv.—Ee7re Se*—epcoTco ouvcrs, 7raTep,Tva7rs'fe- cum tormentorum. Quamobrem pudeat eos qui tueu-
ifi»ffavrovetj TOV otxovTOV ttarpb; uav , sj_eoydp TTSVTSlur Origenein vel ex sancti Evangelii verbis. Si eniin
uStkfOv;,oTrcoff 8taf*apT_p»Tat avrotf, evaft» xai a.Tot ante aniniaequam corpora fuissent, cognoscerent ea
eecrtXScocriv
eiffTOV TOVOVTOVTOV T»ffj3acrdvov.»Atcrj_vv6»-quse ante corpus fecissent, quemadmodumpost mi-
Tcoaavovv oi '-lpiytvovff«VTi7roio.ftsvot x«e sx TCOV TOV gralionem e vita reminiscuntur ea nusein corpore
195 JUSTINIANILIB. ADV. OIUGENEM. 194
dyiou suayysXioup'»ftdrcov. Ee ydp 7rpo07r»pj_ov K!i|.u- A igesserunt; hoc enim e verbis sancti Evangelii didi
j_at TWV o-coLtaTcov,Eyivcocrxov av y.uiT« TTpo TOUcrcotia- cimus.
TOff auTaif7rpaj_6svTK, xaOatzep xai ftSTaT»VaTro-teoaiv
uiuvnvzut TCOV Std TOUo-cottaTOf a-Taef 7TS7rp«yft.veov. . TOVTO
1 ydp £XTCOV TOVdyiovevayyEXiov
p'»creeov sStSd-
j_6»ftsv.
'OTt5s Taef 9so7:vsucrToeff ypufui; dxoXouSouvTSff oe Quod autem et sancli Patres, sequentes inspiratas
dyeoe7tKT-psf TaTOCKUTK xaTSxpevav S6yu.KTa, avv '1-pt- divinitus Scripturas, talem doctrinam condemnarunt,
ysvstTCO TOUTK ftu6oXoy»crKVTt, i\ «urcovTCOV stp»fisvcov unacum Origene,quiliceccommentus est, jam quidem
TOt;dytotffizarpaat xai »S» ftevcraycofa7reSsieiKteEV, ou- ex iis qua: illi dixerunt, aperte ostendimus : nihilo
SsvSi nrrov XKtStd TCOV sys.»ffptaprvptaivTCOV dyicov tamen secius et ex insequentibus Patrum testimoniis
TTKT.pcov «7ro8si.0ftsv,xat 7rpcoTov TOV dytovUsTpoviizi- sumus demonstraturi. Ac primum sanctum Pelrum,
axo-av 'AXs.avSpsiaff yevbuevovxai uuprvpu izupuBtiao- qui episcopusAlexandriseet martyr fuit, proponemus,
ueBu,ToisToto-Totff »ftcovftapTupo-vTaXoyotf. leslimonium nostris his sermonibus perhibenlem.
ToOdyiou KsTpou.7rtcrx67rou xui uuprvpo; T»f ftsya- S. Petri episcopi Alexandriacet martyris, ex primo
Xo7ro7Ecof AXs.avSpsixff, ix rav izpairavXoyou,izepi TOU i -,
-n sermone, quod nec pra.exsti.it anima, nec, cum pec-
unSi TrooCrrdpj/Eev T»VI^UJ/»Vft»Ss uuupirriauauv,Std casset, propterea in corpus missaest:«Duximus quoe-
TOUTO sif aaiua fiknOrivuft 'Hyou(ts8a T« iTEpi TOUTrpco- dam de primo e terra terreno homine proponenda,
TOUEXT»ify»f j_oi'xouyEysvv»ftivou dv8pco7rou izupuOi- ut demonslrelur unum et eumdem eodemin tempore
aOa.t,~pb; TOSst".«tsva xat TOV «UTOV SVTCO «UTCO xatpco i esse factum : quamvisparticulariter nonnunquam in-
ysvottevov, xdvueptxa; TTOTS 6 eaai xae ec,oikiynrat dv- lerior et exterior homo dicatur. Nam etsi, secundum
0pco7iof. Ei ydp xui y.y.rurbv aoirriptovXoyov,6 rrowcraff r salutarem sermonem , qui interiora fecit, exteriora
Ta eaaiOev,xui ra s".co8ev s7roi»crsv, dXX'ouvys scsK7rac., . quoque fecit: tamen semel et eodem tempore, id esl
xai sv svi xatpco,TOUTsem T» uvrn riuipu, bre eazsvo5 eadem die , cum dixit Deus : Faciamus hominemao
6e6f,—noiiicrcoftsv dvB^pcoTrovX«T'sixovaxai oftoicocrtv lifts- imaginem et similitudinemnostram; ex quo perspi-
- cuum est, non ex congressu, quasi aliquid aliud ante-
Tspav.— 'Qf EXTOUTOU euSnXov sivut, OTIOUZ «7r6eruvo-
SOJ,tif -paovro; Ttvif -Tspou,xato\f iripov rbtzovavv- cesserit, et ex alie loco conveneril, factumesse. Nam
e\n\vObra;, yeyivvnrut.Et yup avvoSo;»v, Ttvofsv-xsv v si congressus fuit, quamobrem descriptum est quod
xai TO7rs7rot»u..vov uveypufn',» KatftsS'sTspa' t "ilaree jam factum fuerat? Et post alia : Itaquenon recipi-
oux-vSsj_sTat 7rp6crcoftaTcov oupavco uuupruvaiv\F. df-sep- i- tur, ante corpora in ccelopeccare animas, qusepror-
Tavstv|-Jfvyu;,unSeoXcoc 7rp6crcopaTcov u7too-Tacraf. To
'6 _. sus ne anle corpora quidem substiterunt; ha;c enkn
yip uuBnuurovro T»f "EXX»vix»f SCTTI cseXocroytaff,.sv»fif doctrina a paganorum philosophia est, quseperegrin.
x«t dXXoTpiaf outr»fTCOV SVXptcrTco sucr£§cof8SX6VTCOV iv est, ct ab iis aliena, qui pie in Christo volunt
?»v. » vivere.
Tou auTouE'XT»f uVaruyoiyiu;,»f £7rot»o-aTo 7rp6fif Ejnsdem ex mystagogia quam fecit ad Ecclesiam,
T»ivsxx),»crtav,ftsXXcov TOV TOUuuprvpiovarifuvov dva- t- cum martyrii coronam susceplurus esset : < Prople-
S.j££cr6arlAtd TOUTO -upuxut.oi,ypnyopeire,OTC sif 0\i- i- rea obsecro, vigilate. Afflictionemenim rursum adi-
liv izuktvt/..XX-:-s sicrtXflsev.OI'S«TS7rocroufxtvSuvouf jf turi eslis. Scitis quod subierit pericula qui me enu-
urrsftstvsv6 iouBptyu; y.e rzurrip uov -/t»t E7rto-xo7rof of trivit pater meus et episcopus Theonas, ab iis qui in
6sovdfaTrjuutvouivaiv ei; ru eeScoXa* ov xui rbv Bpbvov ov idola insanirent: in cujusego sedem successi, utinara
bHSs.dot»-j, st6s Ss x«e TOV rpoizov'ai; Ss xat 6 ueyu; *f etiam in mores! scitis ut magnus se gesserit Diony-
Atovucreo; yuruxpvrzrbuevo; aizbrbizoivei; T07rouff, xui
«e sius, qui se e locis in loca abdebal, cum insuper Sa-
npb; TOUT';) xal SaSsXXiou OXi^ovTOf. Tt Se Et7rco 'Hpa- _- bellius affligerel. Quid porro dicam Heraclam et
xXavxotiAnurirptov,rov; uuxapiov; eTztay.OTZov;, o"ouf;? Dcmelrium bealos episcopos? quales tentationes
TrstoaJftoufu^EcrT^oav U7r6TOU ftavsvTOf 'Qptyivouf,xai «i J)'. sustinuerunl ab insano Origene, cum ipse dissidia in
a-Touaxiauuru |3dX).ovTOf EVT» exxX»crta, TK scif cr»i-ri- Ecclesia sereret, qua; ad hanc usquc diem ei lurbas
ftspovTapaj_dfauT»iiyeipuvru;! ricofTOtvuv SuvaTaiTtff tf excitant? » An igilur potest aliquis bene sentientiura
TCOV SUtppOVOUVTCOV EVKVTtOUO-8Kt TOtff XKTa'-Jptysvouff i- iis adversari, quse in Origenemdicta sunl a sancto
ei-
pnuivot; r.upu TOU dytouuuprvpo; x«i £7rtcrx67rou e- martyre et episcopoAlexandriaePetro ? qui egregium
'A).£-
lavSpstafn.Tpou; 6f Ttf TOV xaXovu7rspXOICTTOU dya-
<- pro Christo certamen suscipiens, non solum Orige-
Ss.dftsvofdycova,ou ftovova7rsx»puc.sv'Qptysv»vxai «i nem , sceleratamque ejus doctrinam abdicavit, sed
TKp.vaapuuvrav Sbyuuru, dX),dxai /juprvpei coffoi etiam testificatur sanctos qui ante ipsum fuerant
izpbauToudytoi izaripe; TroXXouf uTrsftstvav tzetpuauov; -ff Palres multas sustinuisse tentationes ab illius de-
ur.bT»?sxsivouypsvociXaSsiaff. mentia.
. EeTrs Ssxai 6 svayioeff'A8avdcrtoff, xai au-
e7rtcrxo7roff u- Dixit quoque sanctus Athanasius, qui et ipse epi-
Tor A)si.KvSpsiKff ysvoftsvof, ev TCOXoyco TCO EeV TOV ov scopus fuit Alexandrix, in sermone de beati Antonii
(3iov
TOUftaxapiou'AvToviou, TKUTK' itlc.f Se j_Xsud.sev }.; vita : < Quomodo nos irridere audetis, qui dicimus
«ftdf
TMftaTS XsyovTafTO,XptarbvuvBpanzov izefuvspoiaOut, i, Christum hominem manifestatum esse? cum et vos
O7rouys uusef sx TOU VOU T»ivipuj_»ivopiCovre;,fuaxsre TS dementeanimam essedefinientes,eam errassedicatis,
TrsrrXtcvMcrOat
auriiv,xat 7rs7rTcoxEyat «7r6T»f ot^iSo;TOU ou ac de apsidc cceli in corpus cecidissc? » Atlendant
Ovpavovetf soiua; > Asttzpoaixsw rov; dxpocofts'vovf, f, qui audiunt, saucium Aihanagiumiis apertc adver*
198 VIGILIUSPAPA. 190
BTto sv dyio'.f 'ACv.aaio; au.fSi; .vavTtouTa!TOtfXs-A . sari qui nienlein pr&existcre dicunt, et ex ea animain
youo-trcpovrtapxstvt&vvoSv, xai ix TOUTOU ysyev»cr8at ortam, qua. peccato se contaminavil, ac e coelicou-
T»Vi^uj_»iv uuuprriauaav, xai 7TS7rTcoxvtav KTTO T»If&^t- vexo in oorpus deoidiste.
Sof TOV oupavoustffercofta.
Tou auToOdytov 'AtVvaeriov ex Tou xaTa 'Apeiavcov. Ejusdem S. Athanasii e sermone secundo contra
SevTe'pou Xoyoui Ilacra»5yatvoftiv»XTtcrtff ev£. riueput; Arianos : i Omnis creatura aspectabilis in sex diebus
ysyove*x«! T» ftevitpo)ryTOyeof,07rspexdXcerev riptepav' facta est; ac priitiO quidem die lux , quam voCavit
xrioi SeVTepa To cfTepecofta, xui T» TpiT»crvvayaycov T« diem; secundo autem lirmamenlum; tertio, colleclis
vSaTa, £8st.t T»v %npav,xui rov; iv u\trn TrotxlXouffaquis ostendit arldam, variosque in ea produxit fru-
7fpo»iyay= xapTfoiiff, xai Tji reruprn izetzoinxerbv nkiov ctus; quarto, fecit solem et lunam, omnemque stel -
XaiT»ivcreX»)y»v, XKItzuvru rhv rSiv uaripoiv j_opov"T» larum chorum; quinto, maris natatilium, aerisque
ti 7r.ft7rT» TCOV sv T» Oukurrn.cocov,xai TCOV ev TCO dspe Volatiiiumgenerationem condidit; sexto, fecil in terra
(freTseveovT»ivyeveerev SXTCO-S' T» Se EXT»T£Tp«7ro8a sfti quadrupedes, ac demum hominem, qui ex anima ra-
T»ffyfif 7tS7roi»xs, XK!Xoi7r6v TOV av6pco7rov TOV IX i}ivj_»ff lionali est et corpore. Ac invisibilia ejus a creatura
Xoyexos xai o-tiftaTOff. TaTS dipaTa auTOu a7r6 xTi- mundi, per ea qua facta sunt intellecta conspiciuntut
tf-eiuffxoerttou tofff 7r0ir)/taifi vooufteva xaSopd- B (llom. i); et neque lux est ut nox, neque sol ut iu»a,
TarxalQ-Te T4ycoffcofi v.{, OUTS 6 »XiOf eofTJo-sX»v», neque ahgeli sicut throni, neque hi ut polestates;
outt Td dXoyaoi; b XoyixAff uvBpanzo;iartv, OUTS S.yyzkot sed creatitrse quidem omnes sunt, unumquodque au-
coffol8p6voe,OUTS O(5TOI 6l>fae e.oucriai'dXXd7rdvTafts'v tem eorum quai orta sunt, secundum genus in pro-
-0*TlxTlcTftaTa, IxaffTOV 8ET6*.V ySvottlvcuv x«Ta ysvofT»i pria substantia, ut factum est, persistit ac manet. i
i8la overlacif ylyovsv,ian xai ftsvst.t lSouxai 6 dytof Ecce sanctus quoque Athanasius tradit, post oinnes
'A^avdertOf TfapK3i8cocriv, .fc ptSTaTtdvTaTa xTio-ftaTa creoturas Deum fecisse hominem ex corpore el ani-
erroi»crsv 6 ©sof TOV oMpwTrov, TOV SXaoipturo;xai i|*u- ma inlelligente ac rationali. Neque enim dixit, corpus
j_»f votpfij XttiXoytxfjf.60 ydp eerf!:TOtfcottattETa post omnia factum esse, ut prseeiistens anima in id
TrdvTaytvier8«e,Iv« 7rpo:J7rdp)_ou<ra »5i|<uj_^etefsXS» ingrederetur : Sed dixit, post omnes creaturas homi-
evaVTeu" dXX'tlfre p.tT«TfaVTa Ta xticrftaTaTOV etv9peo7revnem esse factum , qui ex anima rationali est et cor-
ytytv»cr8at,T'Vix ^VjjSffXoytXflf xttl 8-c.ftKTOff' Ssexvuf pore i ostendens, utraque, id est corpus et animam
GTIuutfbrtpa, TOUTIOTI d-cofid tt Xai ipuj^icjv, 6 6s6f xafd Deum simul iabrtcatum esse.
TKVTOV tS»)ftt«vpy>)o-ev.
'EtzetSri81xae TOUTO fteTa TWV KXXCOV '-lpiysvouf/3Xa-/- Quoniam autem Origenes ad cateras blasphemias
(fynptecov e'tp»Tae,OTI»)TOU Kupiouij-ujjii7rpou7r»pjjs, x«2 hoc adjunxit, Domini animam prius exslitisse, eique
TauT»6 0s6f Xoyof»VCOTO TrpoT»f sx napBivovcrapxco- Deutn Verbum esse unitum antequam e Virgine in-
cswf xal T/,VTota.T»vavatpcov'knoaiSiti.v avrb; 6 s'v carnarelur : hoc eliam deliramentum evertens ipse
aylotf 'A8avdcreoff ev T» 7rp6ff'E7rixT»TOV STTICTTO).», Xeyee sanclusAthanasius in epistola ad Epictetum, sic dicit:
TaSfiEtxoTcofxaTayvcocrovTa'. sauTcov 7rdvTSf ot votti^ov- i Merito sese damnabunt omnes qui existiiuant ante
Tef 7rpoT»ffMapiaf eivai T»ivi\ uvrrit aupxu, xae 7rpo Mariam esse carnem, qua. ex ea est; ac ante eam
TauT»r scrj_»xsvae i/iuj_»ivdv6pc.»7riv»v TOV8sov Xoyov, habuisse animam humanam Deuin Verbum, ac iu
xai sv auTJ 7rp6T»f S7reS»rttt«f dst y-yev»o-6at.» Ee Toivuv ea ante adventum semper fuisse. > Quare si ex
xaTa Ta eipnptivaTcjiev dyiotf A8avacTico, »5ipuj£»TOU iis qux a sancto Athanasio dicta sunt, anima Doinini
xuptouliftcov'l»crouXpiffTouTOU xaT«nuvra buotoiOivro; nostri Jesu Christi, qui per omnia nobis similisfactus
riuivj_copifdftapTiaf, ou 7rpoiJ7r»pj_s T»fev crapxiauTOu esl absque peccato, uon fuit ante ejus in carne ad-
e7riS»fttaff, Ttoiaff«v etwft«v!«ffTOXsystv,T«SdXXecf > ventum : qualis insania. est, dicere alias bominum
TC-V
dv8pco7rcov i|iuj_dff7rpo-7tdpj_ecv TCOV trcottaTcov; animas ante corpora esse?
'Axoucjco/xsv Ss Trpoff TOUTQIC x«iTOU SVdyioiffBRS-IXIIOV Audiamusprtelerea S. Basilium in sermone in illud
E'VTCO Xoyeo eiffTO'liv dpxj» «" • Xoyo., xaioXayoff • _. (Hom. xvi) : /n prineipio erat Verbum, et Verbum
Sv 7Tp6ffTOV3EOV,XtyOVTOff OJTCOf e'Op« ft» TTOTS cre erat apud Deum , ila dicentem: <Vide ne quando te
7rap«xpo.o-»Tai TO6fteovuf«ov T»f ycoviif7rcofydp tv dpj_» vocis ambiguitas fallat; quomodo enim in principio
»v o dv9pco7rtvof Xoyor,TOV dv8pe-7rsv ni.Tr»TTSU XotSovTOferat humana ratio, cum homo poslremo principium
T»ivdpj^»ivT»ffvevecreeof; Trpo«v8pc.nov6»p£«,»fpodv- generationis acceperit? Ante hominem fuere bestige,
6pco7rovXT»V», Td ipizera, oaa xeperaiKx«l evvSpa,T« ante hominem jumenta; reptilia, tum terrestria, tum
TTSTStyd TOUOVOfCVQV, «O-TtpSf,»Xt9ff,o-tXiiv»,(30T«vr,, aquatilia; volalilia coeli, slellse, sol, luna; herb;c,
/», SaXacrcra, ovpDcveff.> 'iSovs nwnip aufSi; riuivrrpooc- lerra, mare, coslum. » Ecce Pater aperte nobis dc-'
yopsute, ft» ffvv«7ra^8»vatTOtfTOU'-Iptysvourj_«9oif nunliat, ne Origenis fabulis de animarum prseexisten-
rrspt T»f TCOV lpvj^uv TrpouTrip.soo;. Ov StSdfxse ydpi lia inducaraur. Decet enira nos, in principio fuisse
»ft«f tv ipxji TQV dv6pcoTrev8V Xsyev,TOUTSQ-TI xiv ^u^iiv, bumanain ratiooemt id est animam : sed aperte cla-
dXXd8eapp'»iS»y OTI» dv9pc.7rou
fioijt., yivsat; vatipa iart; mat, omnibus Dei creaturis ortum hominibus poste-
TrdvTMV TUVTOVdlOVXTITf-«TCOV. Ei ToivvV JTKVTa Tac riorem etse. Si ergo creaturse oniues ante houiinem,
XTtcrfi«T« TrpoTOVdv9pco7tpu,ircoffrpouTfiipjrOv al ^u- quomodo prius animoefuerunt? Pater enim non aule
£«i; 'O ydp 7raT»ip eu TrpoTOUcfcottaTOf, dXXdTrpoTOV i corpus, sed ante hominem, qui est anima et corp.us.
107 JUSTINIAM LIB. ADV. ORlf.ENEM. Ir3
dv6p->7TOV, oWepeori ipuj_»TSx«l ccofta, et7reTK7rdvTa t A dicit ornnia fuisse; ex quo ostenditur, simul utrnm-
ysyev»o-8afxae e'x TOVTOV SeixvvTaidfta exdrepov8»- que fabricalum esse.
fttovpy»8»vai.
A.yet 8e xai 6 sv dyiotf Tpnyopta; 6 Nuffer^fev rri etff f Dicit eliam sanctus Gregorius episcopus Nyssce,in
TOV av8pco7r9v 7rpayfiaTe£a* iTdj_a ydp oux ee_co T»ff7rpo- i- Disputatione de homine (Ctip. 28) : • Ac fortasse
xetptev»? »fttv Tzpayp.aTe'ax; iari, TOSeecJsTdcrat TQdftjpt- alienum non est a disputationis nostra. proposito iu
SaXXoptEvov rais sxx>»aiaif Trspiipuj^nffT«xae crcouaTOf. expendere, quod in Ecclesils de anima et corpore
Tteriftsv ydp SoxstTCOV 7rp6»ttcov,off o 7rspiTCOV dpj^cov v controversum est. NonnttlHsenim qui ante nos fuo-
iizpayuurevBnXoyof,xa6a7rsp Ttvd S»ftovev iStaJoucr» r, rimt, qui tractatum de principiis edidere, placet ani-
7r6XstTaf i£vj_dffrzpovftaruvut Xeysev • _ roas veluti quemdam populum in propiia urbe ante
izpoxetaButSe
xdzet TKT»J xzxiaff xzl T»f uperri; vizoteiyptura' xai ti substltisse : atque ibi proposita esse exempla tum
7rap^£voucr«vftsv tv TCO x«XeoT»Vi|<vj^»yT»ff7rp6fTO 6 virtutis, tum malilise : eamque animam, qua: in vir-
ereoti«cruftTrXox»f ttsvEtvatzeipaaroV st Si uTzo^pvfi rris? tute atque honestate pennanseril, congressum et
TOUayuBov ueravaiu;, rzpb; rbv rnSe plov x«ToXeer6ai- !- conflictationem corporis minime experiri : si vero a
vtiv, xat o-JTeof sv ercoftKTi ylveo-at' erepot Se T^ xardd boni participatione deiluxerit, hanc in vitam delabi,
TOV MCOUCTEK Tat.seT»f xaTKerteeunf TOUuvOpanzov - B sicque esse ih corpore. Alii attendentes ex Moyse
izpoa-
e'j_ovTSf,SsuT-pavelvat T»VI^UJ_»V TOUaoifiaro; xaTW d condendi hominis Ordinem , aniniam corpore poste-
TOV;_po'vovfuaiv. 'ETretSnizpSiravXaficov o 8s6ff J£'/Cv v riorem tempore esse dictint: quandoquidem primuiu
d7roT»f y»f TOV 1
uB' ovroi; ei/iuj_cocree Deus limum e terra sumeng, llnxit homlnem, ac eum
av8pco7rov s7rXacrsv,
Sid TOU iptfvaripturo;.t Kui psr okiyw i Oi TCO tzporipo).,, deinde inspiratione animavit. Ac paulo post: Qui
•tzaptaruuevat\oyoi, xui TzpeaSvripavrn; iv aupxi £coi3ff I- primam rationem tuentur, et animarttm : quasi civi-
T»VTroXtTEtav TCOV i£uj_cov Soyfi«Tli.ovTSff, ou ftot Soxoucrtr( tatem aniiquiorem vita corporea asserunt, non m.ihi
TCOV 'EXX»'JIXCOVxuOupevetv rSiv izepiT»ffitSTEf-i|<uj£co_.cof,- videnlur carere paganorum labulis, quoe de anima-
ptsptu6oXoy»uEveov. Ei ydp Ttff uxptSai; etsTuaste, tzpo; ,; rum ex aliis in alia corpora migratione proditx sunt.
ravro xaru tzuauvuvuyxvvTOVXoyov«UToffsupnVeexa- ,_ Si quis enim subtiliter examinei, comperiet huc ne-
TKcrjpoftsvov. 4>aairtva TCOV rzup'ixeivot; aofSivsipnxi- ;_ cessario rationem eorum devolvi. Aiunt, quemdam e
vat, ort r.ui dv»ipysyovs, XK!yuvatxoffaSiua uernufiu-.. secue suaj sapienlibus disisse, et virum ftiissc se, ct
aaro, xai ttST'bpviaivdv£7TT», x«! Buuvot; eyotTtt,xal (: muliebre corpus induisse, et subvolasse cum avibus, et
TOVevvSpovekuxe /5!ov.0. rzbppoiT»ffdX»6eeaff XKT« £ fuisse arbusculam, et aquatilein vitatn sortittun. Nou
TQVstt»v xpicrevfepbuevo;6 TrspisauTOuTauta Xeyeov. ,. Ionge,meo quidem judicio, a vero discedit, qui htBcdo
"Ovrcoffyap (SaTpdjjcov Ttveov, » xokoiSivfkvupiu;, » dXo- ,_ CG »e aflirmat. Vere enim, vel ranarum aut graculorum
ylaf lj_8ucov,» Spucovdvatcr9»cri'«fa.ea T« TOI«UT« _, garrulo strepitu , vel irralionabilitale piscium, vel
SoyftaTK,TOftiav i|/uj_»vXsystvSedTOCTOUTCOV ikBsiv.T»f j- arborum insensibililate ejusmodi disciplina digna cst,
Se ToiauT»fuTOtzia;uvrn iariv » «iria, TO7rpouyecrTd- ^. quaj tot res permeare unain animam dicat. Harum
vjte Taf ^uj_df otscr9at• 8i' dxoXou^ou ydp »idpj_n TOU „_ aulem ineptiarum huec causa est, quod prxexistera
TOtouTcu 56yu«TOf s-t TOTzpoaeyi;re, xal rrapaxsi/tsvov w animas opinabantur. Consequenter eniin talis doclri-
TOV Xoyov 7rpodyoua-«, ftsj_peTOUTOU repurevouivnSeeejse- t_ nse principiuin ad afiinia et adjuncta progrediens,
crev.Ee ydp Std TtvofxKxlaf d7roo-7racr9Ero-K T»f U^»XOT.- t_ hucusque comnicnta sua propagat. Nom si per vitia
paf >i-^vyji izo\treia; avBponzo;yivtrut, eptizuOiarepo; j. animus a subiimiori vita abstructus, homo lit, ac si
Si tzuvrai; 6 ev aapxi /3loffcofioX6y»T«e Trapd TOV }V in confesso est, vitam corpoream passionibui magis
TCOV
dtStcovxeeldercoftaTcov, dvdyx»7racraT»vsv TCO M obnoxiam esse , quam a-ternam atque incorpoream,
TO/O.TCO
ytvouivnvpio>,ev£>xui tz\eiov; ui izpb; T6 auapravetv IV necesse est animam in linc vita degentem, in qua
elaiv ufopuut, sv 7rXslov!Te xaxia yivscr9at,xal euitu- (_ plures facultates ad peccandum suppetunt, in plnri-
tiarepov StaTs9»»iafdv9pco7rtv»f SEi|iuj_»f7r«8of» 7rp6f ;. bus versari vitiis, magisque passionibuBallici. Animse
TOdXoyevEtrTtv bfjoioiat;'TOUTCO 8s7rpoooexsieo6sicrav __ autem humanoe passio , similimdo esl ad irrationa-
av-
riv ei; xrnvaiSnfvatv pterupfvrivufatzu\ 8e Std x«xt«f ,, D " bilia. Huic ergo vila. devincla
anima, in bestiarum
oSsuoucrav,ft»8s sv «Xoycoysvoft.v»vT»f srrl TOx«::6v ,v naturam delabetur, ac semel vitia ingressa, inque ir-
TtpooSou X».stv7T0TE. "Htydp TOUxaxou aruat;, upyjt T»ff ;. ralionabilitate versans. nullutn fineirt ad malitiaui
xur upsrriv iartv bpptri;-'KperriSi sv «Xoyotff j. progrediendi faciet. Ubi enim malitia sistiltir,
o.x fo-Ttv.
Ouxouvdsi 7rp6f TOyeipav i\ dvdyxnffdXXotco9»aeTae,succedit impetus ad virtutem; atqui virtus in irra-
rrdvToreTtpoffto j_eepOv xui dreptoTSpov Ttpotouefa,zal „. tionabilibu. nulla est; in delerius ergo necessa-
dst T6 j_stpovt»ff tv >JetrTeyvcrscoc; .|euptcrxou8'ifitatzep ;p rio mtitabitur, assidue ad pejora turpioraque pro-
Si TOUXoytxovTS aio-9»r6vvttoGiSnxsv,outai xai ecrzb rj grediens, ejusque natura., in qua est, deteriora
TO.TOV eiri TO«v«icr9»TOv ylvtTKi.'AXXd
ptsTdTTTtuo-iff f. quseque semper comniiniscens. Porro quemadmodum
pti-
Xpt TOVTOV 7rpoic_v 6 Xoyoff a-Torff, xai e§coTnf dX»8elaf (- ralionabili sensibile subjacet, gic et ab hoc ad inaert-
fepeTae,dXXd ys Sed TevofdxoXov9iaff KTOTTOV ). sibile flt prolapeio. Quamobrem huc ratio eorurn
st; «TOTrov
ftsTaXafitidvee. To Se -VTeu8sv»8» Sed TCOV p. evadens, a veritate aberrat, et per quamdam conge-
dcruvap-
TS^TCOV auTOeffTOSoyptaptvBotzoieirui.'H f.ev c.'xoXou9ta •w quentiam ex absutdis ad abgurda se cenfert. Exindc
TrctvTsX»StKy9opdv T»ffipvj_»f.7roSe!xvucriv. 'H ydp K7ra5 x% eorum doctrina per ea quae inter se non cohtcrent,
T»Tffu^»X»f TroXiTeijef d7roXio-9»cra--«, e'vouSsvlttetpcp cp fabtilose procedit. Consequentia vcro ipsa osVendit
 199 VIGILIUSPAPA. 200
xaxiaffarrivutowriersTat'«XXdSedTrifftzpb;ru tzuBnerj^s- •A / ommmodam animse corruptelam. Quceeniin semei a
trsoof«7r. /xevTQVXoytxou 7rp6fTOaXoyovf-STa-ricrSTac. sublimi vila decidit, nullHm modum statuit malitise
'«Tr'exsivouSe7rp6ffT»VTCOV JUTCOV dvaecr9»crl«v fteTare- sute; sed propler passionum consuetudinem atque
Briaerat, rai Ss dv«tcr9i)Tcp 7rcofTO«irJiuj_ov, TOUTCO SeTO i habitum a rationabili ad irrationabile deveniet, inde-
dvurrapxToverreTai. "QoTeStoXouSid Tnf dxoXou6i«ffque in stirpium insensibilitatem mutabitur; insensi-
7rp6fTOft» ou auTOtfi) $ux>i tt6T«j_top»_-et. O.xouv i bili autem inanimum est consequens,inanimoid quod
dpnjcavoffKUT») 7rdXiv icrTae»5TrpofTOxpsiTTOv e7rdvoSof. non subsistit. Itaque penitus ex hac consequenlia,
AXXd pc»vex BaptvoviiziTOV avBpanzov T»V^uj_»ivitzav- anima ipsis ad non ens tandem concedet. Sic nullani
dyouutv. O-xouv TzpoTtp.oripav T«v iv 6«ctvco ?eo»vT»f facultatem habitura est ad meliora redeundi. Verum
dcrcoj-dTOu Seaycoy»f sx TOUTCOV d7roSsexvuoucrtv. AsSstXTai : enim vero ad hominein e frutice animam rcducunl;
ydp OTI7rp6ffTOj_se"pov ytvoasv»»5tzpboSo;Trifi|/uj_»f,, igitur praestantiorem dernonslrant esse vilam in fru-
7rp6fT6xaTc-TSpov xaTaTOetxof-7roS»creT«t. 'X7ro.e§»xe tice, quam incorpoream vilatn. Jam enim ostensum
SeT»Vdvaicr9»TOv yucrivTQd^uj/ov,eif 6St' dxoXou6!af »; esl, progressum animse in deteriora, atque idcirco in
dpj_»TSUSbyuuro;K-TCOV T»JV^uj^nv dyet. 'AXX' EirseS»; inferiora esse; subjacel autem insensibili naturce in-
TOUTO ou pouXovTai, » TCOdvata'6»)Teo T»VI£UJ_»V x«Ta- aniinatum : quoperconsequentiamprincipium eorum
XXSIOUTIV , » ei7repevTsii6svsVi rlv itvBpanztvav auTriv , p] doctrinse animam redigit. Sed quoniam hoc nolunt,
itzavuyoisvj-lov,izportubrspov,xa6c.felpnrat, rbv .uXcoS» , aut insensibili animam coucludunt, aut, si inde ad
(3iovT»ffTzpoirn;a7roSsi.oucri xaruaraoeai;' st7rspsxef6ev , humanam vitam eam reducunt, eam vilam quse in
ptev» 7rp6f xaxiav xuTutzraiat; yeyovev,E-.TEU6SV SSri; stirpe ducatur, ut dictum est, ostendunt antecellere
trpo; upsrriviizuvoSo;yivsrui. Ouxouvdxsco«X6ff Tif, xui primo animarum statui : siquidem inde ad malitiam
dreXoff6 TotouTOff StfX.yj£tT«eXoyof,6 Taf i£uj_dffif . fuit prolapsio, hinc vero ad virtutem est reditus.
tKVTcov TrpoT»f ev crapxi£eoriff /3eoTevsev xaT«o,xsvd?cov, Quamobrem illa ratio convincitur esse sine capite,
xai ScdxaxiavevSeSeerdat TOC;crcottaort. > HpoSriXou Toivuv et sine iine, qusevivere animas separatas anle corpo-
ovan; TriffTOUTzarpb;StSaoxxXtKff, XK!«7rox»puTTOucr»f ream vitam asseverat, ac propter flagitia corporibus
TOXsystv7rpou7rdpj_stv TKJipuj_df TCOV crwftKTcov, «xou- esse devictas. » HaecNyssenus. Cum igitur apcrla sit
crcottsvx«iTOUev «yiotf QsoyiXou TOU E7ricrx67rov 'AXsijav- Patris hujus doctrina, damnetqu. eos qui dicant, ani-
Spslaf,«7r6TOU XoyouTOU mas ante corpora luisse : audiamuselsanctumTheo-
ypaysvTOff rrpoffTtv«fttovaj_our
T«'Qptysvoufc_ppovovvT«ff, XeyovTOf T«Se"i OvxouvKVK6S- philum episcopum Alexandrise, e sermone ad quos-
dam monachos qui Origein assentirenlur :
ftKTi^ovTSf TOV 'Qptyevnvx«t TO.f aXXoufaepSTtxouf, sic enim dicit : scriplo, i Quare anathematizantes Origenem,
watzepnpteef,x«i 6 Triff'-"coftaicov dyia. ixxknaiu;itzia-
xo7rof'AvacrTacreof, sx TraXatOTepeov dycovtcrtiKT-iv t.Soc;off rC cseterosque ha:reticos, exemplo nostro, et Anastasii
«TTpKTMyoff XKOU
t7rtcrrif~ou j_sepOTGv»)6stff , eoxal 7rctcr«TCOVsanctse Romanse Ecclesioeepiscopi, qui ex veteribus
certamioibus clarus nobilissimi populi dux creatus
(taxapicovxaTa T»ivSucrev.TTtcrxoTrcov E7rSTae cruvoSoff,
et universa beatorum Occidentis episco-
ttrroSsj_Oft-v» T»f TCOV 'AXec;av3p6cov ExxX»criaff T»VxaT« est, quem
rou do-sfioufi|/»yov.» porum sequitur synodus, qu33accepit ac probavit
Alexandrinorum Ecclesise sentenliam in impium
latam. >
Tou auTOusx T»ffs7rio-ToX»f T»f 7rp6fTOilfsv T^ XX»- Ejusdem de epistola ad sanctos qui in Sceti erant,
TSI«yiouff,Std ToufsyxaXouvTKff T»vTCOV SoyftaTcov 'llpt- propter eos qui incusarent damnationem Origenis
yevouff xa6«tpeo'iv<'EToXptncrdv Tivef etTretvStSdcrxaXoydoclrinse: < Dicerenonnulli ausi sunt, Origenem Ec-
tevatT»f exxX»o-i«ff 'Qpeyev»v. TApa7rp.7rov TCOV TotouTcov clesia. esse doctorem. An hi, obsecro, ferendi sunl?
dv.j_eo'6«e;el StSderxaXoff eart T»f exxX^aiaf'Qpty.v»f, Si Ecclesiae doctor est Origeues,maguos sibi spiritus
fteyaXoypovoucrtv 'Apetavo!Te, x«t Euvottiavoi,xai "EX- sumunt Ariani, et Eunomiani, et pagani: illi in Fi-
X»vefoe ftev etf TOV ulovxal etf TO7rveuftaj3X«o-f nuovv- lium ac Spiritum blasphemantes; hi similiter, alque
ref, o! Si fteT« TOVSva-ereSeiv oftoicofauToiff,xal T»V illi, impii, nec non resurrectionem mortuorum deri-
dvdffTcecrtv TCOV vexpcov j_Xeud?0VT6ff. Saysf TOIVVV EXTCOV pS dentes. > Ex his perspicuum est, eum qui sanctos
tipnuivoivyey_y»T«t,OTeTrep6 TOtf dyioeffTzurpinatv Patres sequitur, non dubitare quin ii qui cum Ori-
«xoXov6c.v ouxdftyt§«XXee,c.ff ol T«'_lpty.vouff ypovouvTEffgene senliunt, paganorum errorem Arianorumque
T»> "EXX»vex» TrXdv», xat 'Apstavtx»dxoXou9oucre ftavia. insaniam sequantur.
AsyeiS. xa! 6 ev dyioiffKuptXXoff 67r!crx07roff'AXe.av H_ec quoque sanctus Cyrillus dicit Alexandriae
Spsiaffex T»ff.7rtffToXrif T»; rrpof TOUJ ev*oucfftovaj_ouf, cpiscopus, in epistola ad monachos qui in Phua, in
).xard TCOV XeyovTcov ft» etvat dvdo-Tao-tv TCOV ercoftdTcov,eos qui affirmant corporum resurrectionem non esse:
T«Sf « <iuaiToivvvTCOV SVufttv Tivafdpvsfo-9«iTCOV dv- i Aiunt igitur, esse
apud vos qui negent humanorum
8pe-7riveov aaiuuroivTMV dvdoT0O-iv, 6*7rep iari ftepof T«ff
corporum resurrectionem : qua. pars coufessionis
OftoXoyiaff TCO
riuoiv, fe itotovp.tButzpoaibvTs; crcoT»p!f;»nostnc
est, quam fecimussalutare adeuntes baptisma.
j3a7rricrft«Tt. 'OftoXoyouvTef ydpT»VTriorTtv, izpoaeizayoptevFidem enim
Sri 7rtffTtvofttv xal eif o-apxofdvdcrTaeriv. Ee3' dvatpovttev profitentes, adjungimus credere nos et
Si hoc tollimus, nec credimus
TOUTO, xai ou 7Tto-Teuotttv OTC 6 XptcrTOff s'xvsxpcov sy»- carnis resurrectionem.
yeprut, tva riftdffe'auTco o-uvayacrTrio-», j_toXsuoucrav s'j_o- Cbristmn resurrexisse a mortuis, ut nos sibi conrc-
jttv T»VTricrTiv, xai TrivpaeriXixriv djpevTef 6S6v,|3K8!{O- suscitaret, claudicantem babetnus fidero, ac a via re- f
 VA JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 202
usv iriv StearpupLuivnv. "Eart Se» TOC«UT» XKXOSO|!K T»f A
_. gia deflecientes, praviim iter sequimur. Hujusmodi
'.Ipiyevoufypsyo-XKSsiaf6v XK!O! rzuripe; riuSivco; autem improba opinio ab Origenis demenlia est :
SeacrTpsfovTK TrivdXri8siav K7rsxripu,av, xai dvsSsftaTe- quem et palres nostri, ut veri depravatorem, abdi-
crav. Ouydp e'yp6v»ersv cofXptarrj.vb;, dXXdTaff 'EXXri- caverunt et anathemalizaverunt. Non enitn sensit ut
•JCOJ dxoXou8»eraff yXuaotaeff 7r£7rXdv»TKt. 'H Ss «pj_riTOU Christianus, sed paganorum secutus ineptias el nu-
VOCniftKTOf SVTSU6EV KUTCO avuSiSnxs.9nai yotj.brttZpOVTZ-gas, in errorem incidit. llinc aulem ei contigit morbi
apyovatv ui i£uj_ai TCOV aaipLuraiv,xai aTrobtytuaptov principium. Asseverat animas ante corpora esse, et
-upnviyOr,auvstff irztOvpXu;irovripu;, y.ui UTziamauv a sanclimonia abduclas fuisse in cupiditates ac ne-
©EOU " Xal TKUT»ff EVSXK T)5ff
KiTtKff XKTSOtXaCrSV KUTOff, quitiam, descivisseque a Deo, a quo hanc ob causain
r.uiiaoiuaroiaev,xai stVtvco?s'vSeaptoirnpioiiv aupxi.t damnatoesunt, et corpori obstricta;, suntque in carne
lanquam in carccrc. »
Tov aurou sx TriffS7recrToX»f Triftzpb; Touf sv tovu Ejusdem ex epistola scripla ad eos qui in Pliua
uamya-j;' i 'H SE sxxXncriaTafff8so7rvs.o-Toe? iizouivn erant, monachos : i Ecclesia vero, Scripturis olise-
ypayj.i;, oux oeSsrSiv aaipturaivTzpa"jizupyovaav rriv quens a Deo inspiratis, nec aniinaiii novit ante cor-
•Lvyj,v,u\X ovSiizpouuuprriauauvizpba.TC-V7rco?ydp pora fuisse, nec ante ca peccasse. Quomodo enim
ri cri -Jiso-Tcocra xttt uuuprsiv «SUVKTO; tpKftsvSe, 6*TtU 1] quce non subsi^lebat pcccare poluil? At nos aflirma-
e—\v.aeuiv 6 TCOV oXcovSnutovpyb;TOaSiuu ix y»f, mus, universilalis'opiIicem corpus e terra finxisse,
E-iu/cocrs5s KUTO ^vyn voepa.Kai a^r» EOTIV ri TOU idque animnsse intelligente anima, et liicc est Iiomi-
KvSpcoTrou xaTacrxeuri.» Kal ueB'erepu t"Ort oux sx rrpo- nis slruclura. i Et post alia: i Animamhominis ncc ob
yevearipoiv,cof fotatv, auaprnuuroiv xaTaSsSlxaaTatri prselerita, ut aiunt, flagitia atque scelera esse damna-
TOJuvBpanzov i£uj_ri,xa! st? TOUTOV xareiziufBnTO-J XOCT-tam, nec in hunc demissam munduin, sapientissinius
uov, irtaroiaerut ypufaivxa! 6 Trdvcroyof IlauXo?,—Tou? Paulus (idem facit, ila scribens : Omnesettimnos ma-
ydp r:dvTa?rietafSsf fUvspoiOrivut euirpaaOevTOU priuu- nifeslari oporlet anle tribunal Cliristi, ut referat units-
TOf TOUXpicrTOu , tva xoptianrut exuaro; TK Sei TOU quisque ea quas per corpus, prout gessit, sive bonum,
aaiptaro;izpb; d eizr,u\\sv, S"TSdyK66v, stTSWKUXOV.— Atd sive maltitn(I Cor. xv). Cur ergo propler sola pro-
T!ydp ftovKTKStd TOU aaip.uro; fuvepoiOriaeaOj.i fnat, pria corporis manifestari nos oporlere ait, nec potius
xui ouj_i8» ceaXXov xxeTK7rp6TOUcrcott«T0?, eXrzep r.Set propter ea eliani quoe ante corpus, si animam ante
tzpaovaav, y.ui irpouuv.prriauauvT«V"|UJ_»V; Et Ss E7r! fuisse norat, et ante pcccasse? Si vero ob ea sola
ftOVOt? XptVOUS^K TOfff StK TOUO^WftKTO? , OVX SJ.OfASV S»- qua? in corpore gessimus, adducimur in judicium,
AOVOTI izpoyevearipuvTOUO-COCIKTO? uuupriuv. Ov yup non utique habemus antiquius corporc peccalum :
Vfiamxtv akoi;ri TOUuvOpinzovipuj/»7rp6auTou, 7rX»-rQ nam omnino ante id non constitit hominis anima.
pofopeiSi tzpb; TOUTO rifta?xae» TOU voftexou ypuuuuro; Hoc porro planum facit et legalis lilterse vis. Si enim,
Svvuut;. Ei ydp, w? fnaiv b irerzkuvnuiva;'£tpiyhn;, ut dicil errabundus Origenes, ob superiora couiinissa
ex TCOV izpayevearipaiv uuaprnuuraiv,Xoyco xoXdcrscof »TOt in supplicii ac poenaeloco anima corpus accepit,
rtuaipiu; SSE.KTO TOcrcoftari ^uj_», Std 7TOIKV KITIKV quamobrem Ilagitiosis ac sceleratis niortem commi-
ri7rsiX»a-£ 9KVKTOV Toff uuapruvovatv; s'Sst yxp ptuk\ov nataest? Magis enim oporlueral, bonos ac justos
ro-j; Stxuiav;uizoOvriaxeiv, iva d7raXX«TTcoVT«t TCOV Sscr- viros mqrlem oppelere, ut vinculis et supplicio libe-
ptSlV, XUtTrifTlttcopue? , ?»VSs TOU?«XtT»pi0U?, tVKXO- rarenlur : vivere contra scelesios ac nefarios, ttt
Xd^covTat ^ceri
aTraXXaTTOftsvoe TWVSscrftcov. » pcenaalflcerentur, neculla vinculorumesset liberatio.»
'Ex T»? szTsSsicr»?urro TCOV XKT'Aiyu7rT0v , xa! Ex expositione synodicse epislolse episcoporum
'A/s.dvvpeeavETrtcrxoVcov cruvo5tx»? s7rtcrroXri? xaTa rSiv .Egypti atque Alexandri-Cadversus Origenis doctri-
'Hptyivov;SoyuaraiVi OUTO? TOIVUV 6 izpoy.eiiJ.evo; 'ilpt- nam :« Hicergo, de quo agitur, Origenes veluli abo-
•/sv»?,x«6d7rsoTOT»?Ep»cccocrscoff /SSsXuycea sv uiaoi T»f ininalionisdesolalioinmedio vera; Ecclesiseexslitit;
dX»Go0f sxxXr;_-iaf ysyevnTat.Kat izpiaSvrepa;yetporo- ac prcsbyter ordinatus a canonica , ab una, a vera
vr,0si;vizbTrifxavovtxrif TS, xai fttdf yetpb; u\r/Jt »f, manu, dignitatem presbyteri nudam ac solam lia-
ECJ_S TOu%iaip.a TOU rzpeaSvripov-Ijikbvrsxai ftovov,x«6- njj buit, qucinadniodum cl aposlolatus habuit hono-
d7rspXK!TOT»?anoarokri;stj_sv6 XXSTTT»? , xui izpnSb- rem fur ac proditor Judas. Is cnim cum coepis-
rn; 'IouoKf.'ApSauevovyap auTOufikuafriuov;bu.ikiu; scl blasphcmas homilias habere, Heraclas " beata:
bptO.eiv , 6 XKT'sxsfvoftaxKptT»? 'HpaxXa?b iiriaxoizo;, incmoria. lum cpiscopus, ut sludiosus verilatis, ara-
cofuporrip,XK!ap.Tze\ovpyb; tptXaX»6»? TOU T»CEzxXnataf lor ac vinitor ecclesiastici agri, eunie medio pulclira;
j_coolouTuy^dvcov, sx uiaov TOU XKXOU CT!TOU TOUTOV E.E- ac ktia; segciis evulsit, quod revera e malo zizanio
TIXSV, cofTOU7rov»oou?t.av!ouovra dX»8cof.»Kat CI-T' esset. t Acpaulo posl: «Quare hic e ccclo in lerrain
oXiya"I'Ex7rscrcovouTOf E7reT»vyri'JovpaioOev oi;uarpaTzri, decidens, laiiquam fulgur, sicut et ejus pater diabo-
y.uBu—ea b TO--T»U rturrip b StdSoXof , 6uf-ou7ry_cov 7roX- lus, multse atrocisque iracundioeconlra veritatem
Xouzai SsevouxaTa Tri?dX»5s!a?,itzi rriv xukavuivnv spirans, in Paloestinamregionem navigavit; moratus-
llukutaranv '/.aipuverzkevae• xai xaSicrafev T« Kattra- que in Csesareensiummetropoli, cum personam quam
piaiv unrpoizal.et,xixsf8svTOrzpoaonzeiov uizoxyj.v^u; sibi indueral deposuisset, seque aperuisset, veluti
bkavi\ oXouTOU xaXuuftaTOf, xa8drrsp6 lj_8'.ff» o-»7rla piscis qu: sepia apud quosdam appellatur, signilicans
jrapa TtcrtzaXouitsvn, 07rspauTOuxa9' »Soy»vSTuyj_avE, quod sibi voluptati erat, ac tenebricosum atque alrum
* Demetrii episcopi Alexandrini successor.
PATKOL.LXIX 7
 203 VIGILIUSPAPA. 204
erxoTSivov TSxai tteXava(Sioutov i\euiau;, ixeias sy- A i vita; venenum evomens, illic scriptis expressit, et
ypafoi; ittzSTVTziiauTO, x«i xaBatzsplouSaixo?xa7r»Xof sicuti caupo Judaicus, boni specie ac simulatione,
7rpoo-j_riftaTt aya8ouTrexpco yXuxuxaT6fte!.e. Tl ydp 6 x« dulci amarum miscuit. Quid enim iste prave moliens
xoft»ij_avoff, xai ftavicoSnff Xeyst;THv,fna>, izpbaoipuxra; atque insaniens dicit? Erat, inquit, anima ante cor-
» if^uj^»ev ovpavoffrcpoovau• xdxefcre, fnaiv, uptuprri- pus, et prseexistebat in coelis: eamque, cum ibi pec
aaauv iv juXax»)xaTriyyicre, TOUT-O-TIV evTCO creoftaTt xaT- casset, in custodiam immersit Deus, id est in corpus
-7rtfti/<ev,etf y.aBuptaubv, fnai, xui aoifpovtaubvrSivivi demisit : ad purgationem, inquit, et castigationem
• TrpcoTOv E'V8SVadmissorum in ceeliscriminum. Hinc primum impiis-
ovpavoi;avrri ysysv»ftevcov dftapT»,«dTcov
eu8uff6 dcreSso-TKTOff ftu8oXoysf, x«i uvy.eaButrriuknOeia simus protinus fabulatur, vcritatemque oppugnare
9sXse.»Ka!pter'6X!ya* tEl Ss7rpo»vri ipuj_»svTof?ovpu- studel.i Ac paulo post: <Si ante fuit anima in ccelis,
vof?,x«! izponuuprnxev ixeias, xuBdi;'-Iptysv»?6 p.uvtoi- ibique prius deliquit, ut malesanus Origenes Deoque
8»? xui 6softdj_o?efnaev , eSst ftri Xsysev TOV «yetoTKTOvrepugnans dixit, non oportuit dicere sanctissimum
7rpoy«T»v,— XK!TrXdcro-cov Ttvsuftadv8pco7rov svKUTW, — prophetam : E( fingens spirilum hominis in ipso
ttWu ftaXXov, XKTKyyi.cov7rv£Ufta dv8pco7rou EV (Zach. XH): sed potius, Demergens, quasiin utrem,
auTco, » Tuyu xura7ziuTzaiv. NuvSEftri TOUTO Xeyeov, spiritum hominis in ipso ; vel fortasse, Demittens.
dXXd7rX«o-o-eov ev KUTCO, SsixvucrtTOUTOV XUXOV OVTK g£ Jam vero cum hoc non dicat, sed Fingens in ipso,
fiapvTttrav,ivSsSvuivov £!.co8ev 7rpo?a7rdT»v dTreoXeia? Ta ostendit hunc lupum gravissiinum esse, indutum ex-
xcoSta.'-1? ovpavoSevydp 6 £7riX»7TTOf , xai TK Exsfcrs trinsecus ovis pellead deceptioneinperditionis. Quasi
StaTSTV7reott-va s-rztaruuevo;izpafuvSi;,ou ftovovnpoov- enim de coeloveniens,ibique coustituta aperte sciens,
aav, aWttxtti Tzpanuupmxivut T»Vipuj_rivXeyet.> ATTO- non solum vecors prxexslitisse, sed prius eliam pec-
SeStixraeToivuvSedTe Tri?8siaf ypufri;, xai TCOV casse animam dicit. > Quare demonstratum est tum
dyieov
7raTspcov, OTIouSeT» TCOV XpterTeaveov dX»6ev»7r!o'TSt, e divina Scriptura, tum e sanclis Patribus, nec vense
ouSeTCO Kt TCOV Christianorum lidei, nec recta?rationi convenire hse-
6p6coX6/CO O-UftSKtVOUCTtV K-psTexcov 7rspl
reticorum de animarum pracexistentiaimaginationes.
7rpo:J7rdpt.ecoff ipuj^cov yavTacrtae.
K«i TOUTO Si 7rp6fToffdXXotf Triv'--ptysvoufrzuptarn- Prseterea boc quoque Origenis demonstrat amen-
affirmat ccelum, et solem, et lunam, et
atv uvatuv,TOXsystvTOV oupavov,XK!TOV «Xeov,xa! T»jv tiam, quod
ersX«v»v, xa! rov; uaripu;. y.uiru vSara TZSTTKVCO TCOVstellas, et aquas quse super ccelossunt, animata esse,
ovpavSiv epffvxu, xai Xoyexd? riva; etvaiSvvuuei;.Tuvrx et quasdam esse virtutes ratione utentes. Ha?cvero
Si aufSi; aitayopevetx«t 6 sv dyio/f Bao-IXsto? sv rSi aperte refellit sanctus Basilius in tertio sermone
rpira Xoyeo TOU u7roftvriftaTO? T«? ica.np.ipov,\iyaivxur« commentariorum in Hexaemeron, sic conlra Orige-
rSiv'-Ipiy.vou?SoyjtaTcov nis doctrinain disputans (Prope finem): t Nobisporro
oureoff'1'HftfvSe v.aXizpb; Touf pC
KTTO Triffixxknaiu; iari TI?Xoyo?TrspiTWV de separatis aquis dicenduin est et ad eos qui ab
StaxptOivroiv Ecclesia
uSaTcov,oe izpofuaet «VKycoyri.XK!vo«f~KTcoy S»Ssv exciderunt, qui sub obtentu sensus anago-
et sublimiorum videlicet sententiarum, ad alle-
uif/nXoTspcov, eiffdXXnyopiav xaTsyvyov,Suvdftst?XsyovTSffgici et asserunt virtules quastlam
TrvEUftaTtxdff xai dcreoftdTOUff cpoiztxSi;ix rSiv -SKTCOVgoriam confugerunt, et incorporeas tropice ab aquis,signilicari;
o-»fcaivscr9Ki xa! ctvcoftsv E7riTOU spiriluales
arspiiip.uro; ftsftsv»- ac sursum
xsyKtTdffxpstTTOUf, xaTtoSEE'V TOtftzeptyeiot;,y.Avkt- quidem in firnianientomansisse meliores,
deorsum vero iu terrestribus silvestribtisque locis
xoffT07rotfTzpoaaizop.eivut ru; rzovnpa;. Atd TOUTO SS
deteriores perstitisse ; ac idcirco aiunt, aquas qusa
csKtrt,xuiTtts7rdvco TCOV oupavcov uSaTaaiysfv TOV xuptov, supra coelos sunt, laudare Dominum, id est bonas
TOUTEcrTt T«f dya9df Suvdftstf,d.laf oua-«?Stu y.uOuao-
rnru TOUriysftovtxou TOV atvov virlutes, qux dignsesunt propter potioris partis pu-
izpeizovrx d7roStS6vat TCO
XTicravTt' T« Si U7TOX«TCO TCOV USKTK ritatem, decentem laudem reddere Creatori; aquas
oupavcov 7rvsuftxTt-/d vero, quoe subter coelos suut, spiritualia esse nequi-
stvat T«?T.ojnpiu;,«tzbTOU xaTKyuatvv^iov;ei; TOT»f
' tise, quae e naturali sublimitate in malitiseprofundum
xaxiaf (SdSof x«Ta7r-cr6vTa a7repcofTapaj_coS» 6'vraxai
deciderunt; eaque ut turbulenta et seditiosa, passio-
crTacrtao-Ttxd, xai Toff 6opu6otf TCOV 7ra6cov xuft«tvo'ft£y«,_. numque tumullibus fluctuantia, maria appellari, pro-
CaXdcrOK? 6voftd?£o-8at, Sid TO suft£TaSX»TOv, xal «crTa- U
pter facilem mulationein atque instabilitatem volun-
TOV, TCOV XKTa tzpouipeatvxtvnuuroiv.Touf Si TotouTouf tariormn inotuum. At nos hujusmodi rationes, tan-
Xoyoufcof ovEtpaTcov cruyj_uo-stf xui ypaaiSet;p.vOov; confusa soinnia et aniles fabulas, repudiemus;
rb vSr-ipvoriaoiuevvSoip, xui rrivStu- quam
itnOTzeu^uuevai, aquam esse cogitemus *, separationemque a lirma-
v.ptatv T»)V vtzbTOU erTEpscoftaTO? zaTa T»v a7roSo6Efcravmento factam
accipiamus secundum redditam ralio-
aiTlaySs.cofts^a,XUM ei; So.oXoyiav TTOTE TOU x'evouTCOVnem. Ac si ad communis universorum Do-
quando
oXcov Sso"7rOTOU Ta uTrspdyco TCOV oupavcov TzupukauSuvnrut mini gloriiicationem aqum quce super cmlos sunl
uSaTa, ou Xoyixriv «urd ^ucrtv7rapdTOUTO rtOipteOa. 0-"TS (Psalm. CXLVIU) assumunlur, non propterea eas du-
ydp o! oupavo!sfti|/uj_ot, sVstSriStnyojVTat S6.av ®sou, camus esse naturam ratione utenlem. Nec enim cceli
oOSeTO _-Tspscofta d.coov«tcr6»Tov,ETrstoridvayysXXei idcirco animati sunt, quod enarrant gloriam Dei
T5Vj_Eipcov
7roi».--tv auTOu.»Aef SE7rpoo-sj_siyTOU? ir.y.pou- (Psal. xvm); nec flrmamentum animal est proeditum
T«ff,OTITCO stVsfvTOV tzuripu, t izpb;TOiifdrro T»? EX- scn?u, quoniam opera tnanuum ejus annunliat. » HOBC
xX»o-!ac SCTT! Ttfriuiv\byo;,> rzepi'Hptyivov;Stul.iyerut, Busilius. Attendeudumporro est audilotibus, Palrem
rri; rov 0:ou j_dpiT0fXK!T»,-dytaf TOU QEOU SXXX»-i'.Ioraodo loqucndi usum, i Sermo quidam nobisest
* Consonanttus Grxco legerelur aqtiamcsse cogtlemvtawuam.LDIT.
 203 JCSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 206
aia; «irekaBevTOC, x«!TWV oftoypoveov EXEIVCO' OUydp st7rs, . ad eos qui sunt ab Ecclesia,»de Origenedisserere, a
e, A
I TTOOi TOUff EVTJj£XxX»CriK , » dXXd€7rp6ffTOUff K7r6Triff
5f Dei gratia et sancta Dei Ecclesia expulsb , ejusque
exxX»crcKff riftfvECTTITtffXoyof» xal Std ftsv TOUEtTTEfv fv sequacibus: non enim dixit, < ad eos qtti sunt in Ec-
t rittfv,»ToufT»?ixxknaiu; iSnkaias'SedSe TOUeiTrsfv fv clesia,»sed, i Sermo quidam nobis est ad eos qui suht
« TOU? «7r6TriffexxX»crlaff, » TOuffT«uT»fd7T07rea_vTaff x; ab Ecclesia; » et per illud quidem quod dicit, < no-
scrrictKvsv. bis, > Ecclesisehomines signillcavit; per illud autem,
• qui sunt ab Ecclesia , > dejectos ab ipsa denotavil.
*Ev5EXK!ftovovTCOSuercre.et'-ipey.vsi -"rcouSKO-fta' t«- Unum autem ac solum impioOrigeni sludium fuit,
veyove,TOTriv'EXXnvtxriv 7rXav»v xp«Tuvae,xai Taff TCOV ov paganorum errorem conflrmare, et imbecilliorum
auBporipoiv ^iuj_atff£t_dviaiyxaruaizeipat. Atoxaxsfvo vo animis zizania inserere. Quamobremlioc quoque risu
TOysXcoTOf ftevaitov, rzvp^a-TOu Se ouco?et'p»ftsvov, v, sane dignum , ab eo tamen dictum , de hominum cx
7T£pi T»?TCOV dv6pco7rcov sx vsxpeov dvao-Tacseoff, :f- mortuis resurrectione, adjungere decrevimus. Aflir-
7rpoo-8sf-
vuiavveiSauev.Aeystydp, ort sv T»dvaerrderEc 5» mavit, in resurrectione corpora hominum orbiculata
er^atpoEtS»
iyeipovrat rit aiiuuru TCOV dv8pco7Tcov. f, suscitari. 0 dementiam atque inscitiam hominis in-
"f- Triffdvo!aff,
xai du.a6s.afrov eppevo.XaSouf TOUTQU, xa! TCOV ,.- sani, et paganorum disciplina.explicatoris! qui menle
"EXX»vt-
xSivSoyuitraivs|»y»Tou-o; TiffTuyXcoTrcov v, B csecutiens, studensque ChristianoTumfidei miscere
T»ivStdvot»v,
y.'jxT» TCOV XpierTtavcoy TziaretuvBov:_7rtfti.acarzovSit- i- fabulas, ipsam Cbristianorum spem ac salutem, hoc
aa;, auTrivT»VTCOV Xpeo-Teavcov eXTriSa v, est, promissam nobis resurrectionem, nixus est con-
Te x«i o-coT»piav,
Tou.scmTrivS7r»yyeXfte'v»v «ftfvdvdcrTacrev, ev tumelia violarc , ne resurrectionem quidem Domini
eoTrouSaoev
syu.picrae,f»»8tT«VTOU xuploudvdcrTKcrev ?. reveritus. Resttrgens enim Dominus ex morluis, et
Evrps7r6ftEVOff.
'Eysp8sifyap 6 xiipto?sx vexpoiv , xai utzapxri raiv xs- e- primtfttEdormienliumfaclus (Joan.xs.), diScipulisvi-
xotft«fts'veovyeviftevof,Tof? ft«6»r«f?o.fBn, X'JXs<iee,ev ev sus cst, eisque ostendit foraminamanuum ac pedum,
aurof? xai Taf SeaTprierstf TCOV j_stpcov,xae TCOV II, et plagam laleris : et post resurrectionem comedil,
7roocov,
xa!Triv7rX»y»v Triftzkevpa;' xui scaysfteTdT»vdvdcrra- x~ non ut cibo indigens, sed ut eo modo resuscilati cor-
crtv,ouj_coffTpoyrif Ssctptsvoff.uWtvurSirpbTzoi jv poris naturam conflrmaret. Et quidem cum-Dominus
rovrairriv
TOU dvacrTavTOff aiipturo;cauertv Tztaraianrat.'AttsXstTOC, e, ascenderet , -angelus ad disciptilos dixit : Hic Jesut
xa!dvaX«tt6ayoct;vou TOU xupiou,6 «yysXoff 7rf6fTOU? x- qui essumptusest a vobisin cmlum, sic veniet quetn-
p.a-
C»TafeXsyev'i OJTOJ6 'I»o-ouf6 dvaX»t|/0ei; iv admodumrirfisriseum euntemin cozlum(Acl. 1). Quod
u.f vuSiv
etf TOV oupavov,OUTO? -XsucrsT«e, ov rpbizovE8.dcrKT6e .6 si, ut insanit Origenes, orbiculattim erat corpus Do-
auTovTropsuof/tvov stff TOV OUOKVOV. » Et Ss xaSeof'i-pe- ie- mini, quomodo potuit demonstrare manuuin ac pe-
ye'v»fftKlvsTae, o-csaeposeSsf»vTOercoftaTOUxupiou, rrcof of IC dum foramina, ailt laleris plagam? aut quomodo co-
ecj_eSsf.at Taff TCOV j_etpcovx-/t TTOSCOV ,-, medere potuit, aut omnino a discipulis agnosci? Et
StaTpriosiff,
»5 T»v 7rX»yrivTriff 7rXsupa?;ri 7rco?epaysfvriSu- u- ^uoniam "rnodo sanctorum corpora.quacpost Domiiii
V«TO, » 6XcOff U7TO TCOV ft«8»TCOV fJOlpiaOrijttlJ 7TCO? ni resurrectionem surrexeriint (Uatth. xxvn) , et in
Si X«!
TKTCOV dyicovaiiuttra uerit TrivTOUxupiou dvdcrTacrev ev sancta civitate apparuerunt, poluere ab aliis agno-
iyepBevru, xui bfBivraiv T» dyecc7roXse, SuvaTov »vTTKOK)K sci, siquidem in alia erant figura atque Tuerant in
T«VaXXwv yveoo6rivKe, etTrepev dXXco o-j_»ft«Tt p' vita? In (idei ergo petra niilli) modo stabilitus, scd
»v, 7rap'
&7rsp STuyj_avsv sv T» i.cori;ev T» rcirpu ToivuvTri?Tri- i- hwsusmodi, atque his inttllo atrociores blasphemias
CTECO? [ iarnptyuivo;ovSuuSi;] oux iarnptyuivo;, u\\it >,« impiusOrigenescum edidissei, nibil iniruni est, cum
Tota.T«?xai TOUTCOV 7roXXco j_stpou?jSXao-co»ft!a? T- in ipso marlyrii arliculo Christum abnegasse, cultam-
6 Suer-
crs.riff'_lpey6v«ff sxSsftsvof,etxorcofEVTCO Xaepco TOU p- que a paganis deorum multitudinem, quam ipse in-
ftap-
TupiouTOV ftiv XptcrTov aTtnpvricraTO, T» 5e 7rap' auTOu.0 ducit, adorasse. Atque id Dei providentia faclum est,
tiauyoptivn'EXX»vtxri 7roXu8sia 7rpoo-sxuv»ers. Kat TOUTOro ne in Ecclesia pro martyre acciperetur , atque inde
Si xurit QeovyiyoveTzpbvotuv, iva.ptri dvri paprvpo; EV iv gregi Christi inferretur aliquid delrimenti. Nam si
T»ixxknaittSsj_8»,xai svTeuSev T» izoiptvnTOU DU ettam nunc sttnt qui de ejus quidem ruina conlitcan-
Xpio-Tou
p.dS»Trpocrytvnrat. Et ydp TIVEJ etcrix«!vuvOftoXoyouv- v- lur, doclrinam vero asserant, an non eam tanquam
TS?ftevT6Exeivou TTTcofta, dvTt7roeo.ftsvoc Se'Teov«UTOU, u, n martyris ac Patris erant defcnsuri, si contigisset eum,
7rcofouxetesXXov Ta auroueof ftdprupof XK!izarpb; ex- x- nulla idolis exhibita adoralione, consummari? Nemo
Stxtfv, etjreperuvsS»auTOV ft» 7rpocrxuvrio-avTa i- enim veritatis retinens excidit a Deo , ab eoque de-
Toff ee-
SwXotf T£Xeteo8»vat; ouSelfydp TrifdX»8E!a? of serilur, juxta quod dicit divina Scriptura : Respicile,
dvTej_6/jevof
6'XtrrTSiTOU ©sou,» eyxaTaXttt7rdverat vrr' KUTOU, zu fitii, naiiones hominum, et scielis quia nullus speravit
xaTa
ToeipnuivovT» 6S!Kypac^»-« 'Ect6Xei|/aTe xf in Dominol'el confusus est. Quis enim permansit in
etf dpj_Kiaf
yev£0ff,xat S6TS,Tif sirio-reuo.TCO xuplco,XK!eyxaTf- t- mandatis ejus, et derelictus est? aut quis invocavit
Xtw8»;» Ttf riX7rtcrev eif auTov, xai u7repefSsv KUTOV; > eum, et despexit itlum (Eccl. n)? Impius auleui
"_-p.y-v«f SE6 Sucro-sSrif TdffEKUTOU p\aafnptiu; ov pti- !- Origenesblasphemias suas non seipso tenus staluit,
ypt; .««TOU eamaev, dXXdStd TCOV t'S!',jv
avyypuupturoJV ov seJ propriis scriptis in multos alios suum errorcm
xettetff7roXXo-Jffiripov; rriv olxsiav7rXav»v v. transmisit, ut in eum valde convenial sancti apostol
nupiizept^ev.
"Qare izi.vvirz'uvrai upptoSiavetvutT»VTOU dyioua7ro-)- Pauli vox, quse dicit : Quorumdamhominumpeccdta
arbkovIlauXou ecovriv\iyovauv,iart rtvoivu.ivul v.uupriat xt manifesta sunl, prmcedentia ad judicium; quoiaam
* Certe legendtimquonam modo, ut conslet sensus. EDIT-
 VIGILIUS PAPA. 208
207
tiat Stf Ttcrt § i xal £7razo - j\. autem et subsequuntur (1 Tim. v). Nam ejus erroris
7rp6S«Xo! tzpouyovaut xpicrtv,
\ovBovatv.>*Hydp StaSoj_»T»ffTrXdv»? uvrav iv rai; rSiv successio in infirmiorum irrepens animas, facit ut
SiSwertv d xoXou8stv auTco, eum sequantur qua; a principio commissa ab ipso
tradporepaiv ipizovaui|»uj_at?, sunt.
Taffs. dpj_»ffU7r'auTouyevojtivaf uuapriu;. -Iff ydp, peccata
oux e;apxo''tr»f Toff Ta '-iptyevoufSoHdcTouo-t TriffTrepi Quasi enim iis qui Origenis placita sequuntur, non
TCOV dcreSEtaff, x«i TCOV «XXcoy K.TOU 1 satis sit de
Trpou7rao£eo)f ipuj_cov praeexisleiitia animarum impietas, caate-
uurutokoytSiv,xai TWV 7rspiT»?dyiaf TpidSo?(BXa-w,- raque ejus vaniloquenlia , blasphemia:que de sancla
T» otxsta 7rpoo-Ti6iKcre 7r*Xdv« ex TWV ' Trinilate : hoc
fttcov, xa! TOUTO quoque proprio errori adjungunt,
exslvouStearpauuivoivbSnyovuevot Xoycov, TOXsystv,OTI 1 ducem et auctorem habentes pcrversam ejus disci-
7rdvT»vaersScov dv6pco7rcov, x«i 7rpo?ye Satftovwvri xb- plinam, ut dicant, omnium impiorum hominum, ac
Xacrt?rzipu; eyet. Kai K7roxaTao-Ta6rio-ovT«e do-sSsf?TE, ' praelerea doctnonum pcenam linem habituram esse,
xai Satftovs?st? T»VtzporipuvavrSiv Ta.iv. Ta.Ta Ss! restitulunique iii lum impios homines, lum daemones.
XsyovTS?, i'xB'iuov;f-iv KOtovatTo.f dvSpwTrouf TrspiTO' in pristinum ordinem suum. Hceccumdicunt, igtiavos
7rX»pouv TdfIvToXd? TOU0EOU, T»? O-TEV»? xat Te8Xt«|«.- homincs efficiunt in Dei prxceptis exsequendis, eos
v«? 6Sou«UTOU? d7roTp_7rovTE?, xui izpb; rriv Tz\ureiuv ' averlcnles ah angusta et arcla via, et in latae ac spa-
y.uisupuj_copov a7rorrXavcovTS? • s'vKVTto-vTat Si y.uluizuS,
' B tiosae eirorem inducentes. Omnino autem adversan-
xai Tof? 7rapd TOUtisyd).ou 0sou xal aoirripo; «ftcov ' tur niagni Uti et Salvatoris nostri Jesu Christi dictis;
I«o-ouXpi-rou "ieyouivot;.Avrb; yxp EVTCO dytto s-ay- ipse enim in sanclo Evangelio docel, impios quidem
ysAir,» StSdoxst, co? ot uev dcrs-iif dTrsXsuo-ovrat £t? xo- ituros in xlernum supplicium , justos vero in feier-
Xaotyatwvtov,oi Ss Stxatotelf c_-ji«v atrovtov.Kai 7rdXtv ' nam vilam (Matth. sx\) ; rursusque dicit iis qui a
XiysiToffftevSX8E!.ICOV' IAEUTS, ot E.Xoy«ftsvot TGU izurpi;; dextris sunt : Venite, beuedicti Palris mei, possidete
ftou,xX«povoftritr«TS T»v»TOtftao-ftsv»v vuiv fiuat eixvuizb 5 paratum vobisregnum a constitutione mundi; iis vero
•«
y.urc.'.o\ri;xbauav' » rai; SEe§ sucovuftcov LtopECsaSs : qui a sinistris: Ite a me, maledicti, in ignem mternum,
drr' jftoii, ot x«T»pauevot,ei; TO7rupTOKICOVIOV, TOriroe- qui parattts est diabolo el angelis ejus (Ibidein). Cum
ftao-u.vovTCO StaSoXw xal TOt?dyyiXot?a.TOu. tavspco? • igilur aperte Dominus in sancto Evangelio indosi-
ouvTOUxuclouSez TOO dytousuayysXiou aTsXs'JT»Tov T»V ' nens et supplicium et regnum denuntiet, perspicuum
TSxoXaaivT»v TSJ.«crtXet«v S7r«yy;XXoft;vou, 7rpoS»Xot 1 est hos Origenis dclirainenta sentenliis Dominian-
xc.GicrTrixacrty OUTOI TOU?'ilptyivov; ft-.Souff f leferre. Ex hoc quoque illorum amentia redarguitur.
izportfj.Siv-e;
raiv rov y.vpiov cazofuaeoiVar.ovye xdxstCevKUTCOV »i Si quis enim juxta illius nugas ponat supplicium de-
avoia iStsXsyj_£Tat. Et ydp TtffXKTKTOJ?exsivouXvjpou? > siturum , necesse est hunc et promissa; juslis viloe
vtzb'!otroT.ip-j; eyitvrriv xd).«o-cv,«v«yx» TOVTOIO.TOV y.y.i
i C _clern_cslatuere iinein : 3eque enim in ulroque scter-
T.^iizfiyyzkuivri roi; Stxatot?atcovltj» toirireka; eTztOeivxt. num ponitur. Si atitem ot pcona et fruitio gloriic
ydp £7r' up.foripoivrb utiivtavy.eirut' y.uie-rzep
E.to-v:ff " habent finera, cur incarnatio fuit Domini nostri Jesu
rzipu; EJ_EC xoXatri?TSxai drroXaucrt?, StaTt ri svavSpco- Christi? cur crucilixio, et mors, et sepultura, et re-
Tznai;TOUxuptou ri.ucov 'ir.aov XptcrTOu;SIKT!Ss X«!ri ri surreclio Domini? quod commodum iis qni bonum
aruvpoiat;, xal 6 6r/.v«TO? xai » Ta^ri, xat ri dvr/o-racrt? ? certamen certaverunt, et pro Christo martyrium sub-
TOUxupiou; 7rofovSi oft\o; roi; rbv x«X6vdycovadyw- iertuit, si et daemones et homines impii eumdein
vtcraftevot?,xal .TrspXptcrav ptuprvpriaaatv,seftsXXotsv v quem sancti ordinem redintegratione habiluri sunt?
Saiuovi; re, xal dcrsSsf T»VaUT»vTof?ayiot?Ta;tv Sta « Verum hoc m eorum capita verlatur, qui hsec fabu-
T»? drroxKTao-Tao-sw? XaftSdvstv;AXXdy.uiruvru ftsv v Iantur. Nam Cbrisli verba in iideiium mentibus in-
£7ri TK? .xsiveovTpa7rsl«xsfukx; rSv ruvru uvOoko- i- concussa manent, alque in ipsa rerum veriiate.
youvTcov. Ot ydp TOU XpecrTOu XoyotStKUE'vouo-tv dcrdXsU-i-
Tot-V Tai? TCOV 7rto"Tcov ij/uj_«i?, xal sv aur» T»TCOV ivTzpuyuuroiv u\/,0eiu.
O' Ss T«v'-Iptysvou?IxStxoOvTS? xaxoSo^iav,ysuyovTSf :; Qui porro Origenis improDamopinionem tuentur,
Tou?7rsplTOUTCOV itppayei; eXsyj_ou?,xce!o-uyxp--7:TSty iv iirma IILCC argumenta fugienles , suumque conantes
T»vE'KUTCOV 7rXdv«y jSouXottsvoi, Ttvd?p'ria.:?E'X TCOV dytcov iv tegere errorem , qusedam sanctorum Palrum dicla
rzuripaivXKXCO? exXattSdvovTE?, xat Trpo?TOV tSiov vouv iv male excipientes , pravcque ex sententia sua inter-
izupepunve-OVTE? , T» otxslz Tzpoaup\i.aCsavat vbaoy bizep p pretantes, proprio morbo accominodant: quod eliam
natovai y.ui itzi TCOV 6E!COV ypaywv.'Hftsf? Si i%uvrSiv iv in divinis faciunl Scripluris. Nos autein ex ipsis
rSiv dylwv7raTspcov d7roSst.ousv ptaTalou?Etvatxai Touf if sanclis Palribus ostendemus inanes ac futiles eoriitn
ToiouTou?auTcovXoyouf.Aiy-eTOIVUV 6 EVdytotf Tpnyb- i- rationes esse. Haec igitur scribit sanclus Gregorius
pto; 6 8soX6yofEVTCO aTroXoy/.Ttxco Xoyco TaSe' «'H;jfySs, '., Theologus in apologetica oratione : i Nobis vero,
otf TOxtvSuvsuousvov soTtcreoT»~ia ^vyri; T»f ptaxaolaf rf quibus periclitatur salus aninicebeatx atque immor-
TSxai «6a'jaT0u,xal uOuvuruy.o\uaOnaouivn;» S7rat- .- talis, quaique scmpiternam aditura est vel pcenam
ys8»o-oftiv»ffStd xaxiav » dp£T»v,TTOCTOV J_priSoxsfvsTvae « vel laudem , propter malitiam aut virtutem , quanti
TOV dycovK,x«i ocr«fSsf T«?ETreo-TriftMf; »Ra! P-ST'6XiyK' e' faciendum esl hoc certamen, aut quanta scientia
«Ttf iJ/suS»?KTroXoyia; 7ro!a7rt8Kvo'T»? sv-£j_yo?,-Tt?srr!- I- opus est ? » Et post pauca : i Qua falsa defensione,
VOIK XKTKT»? «X»8E!K? TzupakoyteirutTO Stxa«rTripeo-j, , qua persuasioue artificiosa, quonam coninienlo veri-
XK!xXs'i|ȣt TrivbpOr,'Jxpiatv roi; Ttuatizv.vrxev CvySiTt- :- tatem oppugnante circumvenietur jus, ac falletur
fsftTKV, xai 7rpd|iv, xaiXayov,xai 5e«vo'»u.a, xal d.yTicr»'i- rectum judicium, qnod oinnibus omnia in statera
203 JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 210
r-ovaavTof?7roy»pofff T« fie\r'tovu,iva TOpeV.vvixricr», , A ponit, facta, dicta, cogilationesqueomnes, aGnequi-
xai tte-rdTOU7rXsiovof ri •prifo; yivnrut, p.e0'»y oux . ter commissa raelioribus repensat, ut vincat quod
eveat;, ov xptrri; v<f/n\brepo; , ovx drroXoyta8i'epyeov ii propendet, sententiaque secundum plura dicatur,
leuTipcov,ouxsXaeov7TKpd TCOVcspoviptcov izupOevaiv, »5 quam nulla excipiat provocatio, non superior judex,
TCOV TTCOXOVJTCOV ExXsi7roua«t? XatiTrdatv,ou ueruuikstu t non defensio aliorum factorum , non oleum vel a
frXoualou fkoyi T»xoft.vouXK!Tof?oi/sloiffS7rtf»TO-VTOf ? prudentibus virginibussumptum (Malth.xxv), vel ab
ou7rpo8so-ftia • «XXdxal p.ovt- iis qui dcfieicntibus lampadibus vendant, non pceni-
St6p8coo-tv, ftSTa7rotricrewff
ftov, xalyoSspov, y.airO.evruiovTOy.ptrriptov,y.uiSt-- tentia divitis qui flamma crucietur (Lue. xvi) suo-
xatov7r)iov» baov .7ric^o'ov,ftaXXov Si StdTOUTO XKI:! rumque necessariorum quserat emendationem, non .
yoSepelTSpov, OTISixKtov"«vtxa8p6yotriiivrxt, xx.iizu- ;_ ad mutationem proelinita dies : sed certttm ac sta-
Xatofriftspcov7rpoxa8sc.STat, xal /SlSXot dvotyovTKt, xai:i bile jus , et fonnidolosum , et ultimum , et aiquius
TTOTKfto? izvpb; eXxsTat,xai TOeoco? s"te7rpoa8cV, XK!TO 6 justiusque , quam quanlus est terror , quinimo pro-
' xai - pter justitiam terribile cum tbroni ponuntur, et An-
oxoTOf »TOiftacrfis'vov izapevovruto\ T« ayuOitizotri-
tTKVTtf Et?dvdoTKCr.V C^Cori?T»? SVXplOTCO VUV XpU7TTO-tiquus dierum sedet, et libri aperiuntur , et fluvius
uivn;, xui vareoav avrSi avptfuvepavuivn;'ol Se Ta _. igneus trahitur , et lux ante ipsum , et tencbrce pa-
pa-XaTrpdJavTSff, sif dvderTacrtv xpiaeoi;, »v»8» Trapd (j.BI ratae : et eunt qui bona fecerunt in resurrectionem
TOUxpivavTOff aurouf Aoyouo! ftri 7rtaTSU0VTS? XKisxpi- :_ vita: (Joan. m), qux nunc in Christo absconditur,
Bnauv.KK!ToufptivTOuzpaarov fSi; StuSiyeTut,xai ,5 » postmodum vcro cum eo apparet; qui vero mala
rnff dyiaf x«i (3acrtXtxri? TpedSofJ_dpt? ExXauTroOa»? if egerunt in rcsurrectioncm judicii; quod qui non
rpavbrtpbvre xai xuBttpiirepov, y.uioln; oXco voi utyvv- ,_ credunt, jam adjudicali danmalique sunt a Verbo,
uivn;' »v Sri xai tt6v»voupavcov(Zuaikeiuv iyoi riOnfu' ;. quod eos judicavit; ac alios quidem lux ineffabilis
r«ff ce usTa rSv dXXcov |Sxcravof,ftaXXov Si r.pb rSiv;v excipit, et sancta) regnantisque Trinitalis gratia,
ieXXwv TOdirsfj&ici>8at 8sou, xal riSVTCO cruvsiSoTiatcrj^uv» )T) aperlins puriusque elTulgentis,ac totam se toti menti
rrspafouxsj_ouaa.» inserentis : quod utique solum regnum coelorumesse
duco : alios vero una cum aliis malis tormentum, vel
potitis ante alia projectum esse a Deo, et conscientio. j. tturpiludo ac verecundia nullum finemhabens. »
Buaik.eiov eiztaxbizov Eutaupeiu;RuizizuSoxtu;, ix TOU 0 Basilii episcopi CtesareajCappadocia;,ex ejus libro
xavovtxouulrov ^t.Xlou. Ep_»T»aifEi 07rouftiv Xiyst, (> Regularum. lnterrogatio : Si itum di_it, Vapulubit
i 5«pri--T«iTroXXd, » 07rou3i t 6Xly«,»Trcof XsyoualTevsf t; multis, tum paucis (Luc. xn) : quo pacto quidam di-
(trietvjtTsXof T»fxoXdascofTOif xoX«?Oftivoe?;' kizb/.ptat;';• cunt, nullum finem supplicii fore iis qui poena affi-
Ta duylooXa,x«i E7rtxex«Xuftftsvcof eipriaBatSoxo.vTasiv ( ciuntur? Responsio: Quoeambigua sunt, acvidentur
'v Q
riae TOTrotf rrif 8so7rvsuaTOU ypufri;, vizbTWV «XXWV lv obscure esse dicta in quibusdam locis divinitus inspi-
EV
r/XXoif oftoXoyouftsvcov aafnvi^erat Tououvxupioud.rro- 3- ratse Scriptura;, alibi ab aliis qiue confessaet aperla
tj»vau.vou,OTIBTrEXsuo-ovTat OUTOI ei; xoXaatvaecovtov, , sunt, declarantur. Cum ergo Doininus pronunliarit :
olSs Sixatoese?c_coriv atuvtov*7roriSi ixrrift7rovTO? i; Ibunt lii in snppliciummternum, jnsti autem in vitam
riftaff
siffTO7rupTOatwviovTOriTotftaausvov TCO Sta.oXwxai «X mternatn (Matth.xxv); et alicubimittat nos iu ignem
TOf?dyysXoi?auTOu* xa! dXXorsovoud.ovTO? yisvvavzv xternum , qui paralus est diabolo et angelis ejus ;
7rup6ff,X-.-!eiztfipovro;, i oVou6 axcoX».auTcovou TS- _- atque alias nominet gehennam ignis, et adjungat :
Xsura,xai TOizvpuvaSivJvruf > XK!_TI7r«X«e StdTOU._, llbi u.rmis eorum non moritur, et ignis non exslingui-
tzpafriravtzepiTIVWV izpoetp,:xbro;,t ort 6 crxcoX»^ ;_. «iir (Marc. ix) : ac rursus per prophetam de quibus-
auTcov
0'i TsXeurriase, XKLTO 7rupou a6Ec^?riaSTae•» TOUTCOV al dam proedixerit : Vermiseorum non morietur, el ignis
xae
TOtouTcov 7roXXdztf exrrif 6so7rvsuaTou ypufri; Xsyoftivcov, v non exslinguetur (Isa. LXVI): cum hsec atque hujus-
EVxai TOUTO rrifffts8oSs!afTOUStafi.Xou,TOTo-jfTTOX- ^. modi sa:pe a divinitus inspirata Scriptura proponan-
XoufTctiv dvC'p_»7rwv, aiaizepS7rtXa6oftivouff TWVTOIOUTCOV _v lur, uniim boc quoque est diaboli artis et astumc,
xai ToaouTwv TOUxupioud7roydaEtov, ut mulli homines, veluti obliti taliutn tantarumqtie
TiXofX«T«TOXUKV
xoXdaseov ;' Dominisententiarum , finem sibi audeant pcenarum
T«f uptupriu;ei; TOftiXXov sauTOt?vizaypa-'|^
cyEev.Etydp T«f «tcoviou xoXdaEWff iaTat rro-i TsXoff, peccati in posterum adumbrare. Nam si Mlerni sup-
itjst
'"
7rdvTwf XKIri atwviofc.wririXof' sf Si Ijri T«; c.wriff plicii quandoque finis est futurus , omnino habebit
ovy'^ et vita SDternalincm; si in vita non sic
ovrwffvoriaaeTOp'«rovx«TaSsj_6us8a , 7rofovSJ^EI ov dicti sensi.m evangelici
Xoyov accipimtis, quic ratio cst supplic>o
T» xoki.aetT» atwvlcoriXofStSovat;ri ^i/.oTOU Ktwvlou
oyJ aiterno linem staluerc? -Eterni enim adjunctio pari-
if
7rpoa8rix« ey.uripaiv inian; xeiruf i 'ATr.XsuaoyTKt ydp,
:P> ter in ulroque ponitur. lbunt enim, inquit, hi in sup-
tji^atv,o-jToee'f xoXKaev Ktcovtov, o! Si SizKiotst? Jwriv r,v plicitim mterntim, jusli autem in vilam mternam
«tcovtov.»—Tou uvrovixravn pOTosrrTixou ti; TOf.itTzrtaua
ua
" Ata (Matth. xxv). Ejusdem e sermone adliortalorio ad
t.oyav 7rpoaxatpov u.uxpriu;«Sovriv«6dvaTajSao-a- "' sanclum baptisma : i Propler brevem ac
tempora-
vt.ou.af Sta «Sovriv aupvb; TCO atcovlw )0'
7rupi7rapKStSo- riam peccativoluplateinsempiterna crucior pcena:pro-
—
l^.. Touevayioif[dylouj'icodvvou iiztay.OKOv KwvaTav- *v" pler voluptatem carnis, aUernoigni addieor.» Sancti
TivouroXswf EXrriffrrpoff©soScopov TOV uovj.ybvnoiirn; »ff Joaniiis episcopiConstantinopoleose prima ad Theo-
etztaro\ri;' Taura SVVOEI StoXou,x«! TOV 7rOT«ft6v •ou dorum monachum epistola : i Hicc in mente jugiter
TOU
izvpbs,tr.araub; yapizvpb;stXxs Trpoizpoainzovuvrov.» .» habeas, ct fltiviuinignis : Ftuvius enim igneusrapi-
Ouz sartv ixstvco7rKpaSo6s'vra TCO 7rup!7rooaSoxriaae xo-
r.o- dusqiieegrediebalura facie ejus (Dan. xvn). Non est
211 VIGILIUSPAPA. 212
XdaecofT-Xof.'AXX' «! uiv KTOTTOI TOUjSiouriSovatTWV v A quod quisquam ei deditus igni, supplicii tineni ex •
axicovxal oveepKTcov Stact_pouacv ouSsv Trptvriydp TS- spectet. Verum improba. saeculihujus voluplates ab
XEO8»V«I T« T»5fdftapTlaf, a.evvjTat Ta TriffriSovrif'ai! umbris somniisque nihil differunt; priusquam enlm
Si vitip TOUTCOV xoXdastf Trfpafouxej_ouatv.—Touaurou j peccatum ad linem pervenerit, exstinguitur voluptas;
ex TOUu7T0ftv).ftaTCff TriffTrpofKopiv6iouf7rpcoT»ff iizt- suppliciorum vero, quse pro flagitiis suscipiuntur,
croXrif Ou pttxpbvriftfvTOTrpoxeiftsvov ^rimptuSVTSUJEV, , nullus est linis. i Ejusdem ex coimnenlariis in pri-
«XXd x«i tzepirSivafbSpu uvuyxuioiv * uizuvre; c.»To.aev v mam ad Corinlhios Epistoram: c Nonlevis nobis hinc
av8pco7roe, ei ri\o; eyet TOTrifyeivvn;izvp' ort ftsvydp. proposita qucestioest, sed de rebusvalde necessariis.
ouxsj_et,o Xpiarof«TrEc^vaTO stTrwv,i To7rupauTcoyo)u Quterunt omnes homines, ignis gebenua; sitne finem
aSea6»a6Tai,xai 6 axcoX». auTwvou TeXEUTriaEt » xat 6; habiturus : non habiturum pronunliavil Domiiius,
UauXoff Ss Sstxvijff auTov«8dvaTOV , y»aiv, i Ot Ituxpru- cum diceret: Ignis eorumnon exstingueiur,et vermis
vovTEf 5ix»vriaovatvokiOptov atcovtov.»—Tri? Toivuv 8E!K?; eorum non morietur (Marc. ix). Paulus vero eum pe-
ypufri; xotiraiv uyiaivtzurtpoiv aufSi; riuaff ixStSaa- rennem ostendens ait : Peccatores pmnas dabunt in
XOVTCOV • interilu mternas (II Thess. i). » Quarecum divina nos
ft»EtvKtTsXofxoXdaswf TCOV das-wv, xai TCOV VTZ*
exsivcovSeparreuoftevwv Satftovcov , TTO!KV KTroxKTaaTKatv _, Scriptura sanctique Palres edoceant, nullum linem
o! T« OptyivoufcspovouvTSf fuvruX,ovrui,iv oi iripu; ac. B esse impiorum supplicii, da.monuinque qui ab illis
Ttftcopiatouxs"j_ouatv; "Hydp dyla TOU XptarousxxXnaia c colunlur : quam restituliouem imaginantur, qui cum
uaizep Toff otxaiotff«TSXSUT«TOV y.npvaait ri,v atwviov , Origene senliunt, ubi suppliciorumnullus estexitus?
£e-riv,OUTW xa! Toff do-§saev «TEXEUT>-/TOV TrivxoXaaiv t Sancta enim Christi Ecclesia , quemadmoduuijustis
jrapaSiScoat.K«i TauTaftsvE'VTOUTOtff. 'HftsffSs 6Xty« _ indesinentera prsedicat vitam aaternam , ita impios
*
fiEVsx 7roXXcov T»TSOtiot T 6
yfa-jtij,TOtf dyiot?izurpuatv j perpetuo supplicia manere tradil. Atque haecquidera
eipnuicovizupayuyeivauvsiSoftsv,izpb; TOeXsyfatTriv „ in his. Nos porro paucis e multas divinaaScriplura.
TCOV nptyevtaTcov SuaaESstav. sanclorumque Patrum aucloritatibus afferendas esse
perspeximus, ad confulandam Origenistarumimpie-
tatem.
Cum autem velimus omne scandaluma sanclis-
BouXopieyot Ss7cav o-xdvS«Xov T»ff«ytcoTaT»? exxX»at«ff sima Ecclesia
TO xaTaXst propulsare, ut nulla in ea macula re-
«TreXdaat, 7rp6ff ft»Ssv«pU7rov sv auvri 8rivai,' divinis Scripturis sanctisque
xa£dxoXouSouvTSff " linquatur; obsequeiiles
Taff 8siaif ypayafff,TofffTEdyiotf 7r«- Palribus ac bujusmodi scelera-
TOV qui ipsuni Origenein
TpaertToff a.Tov 'Qpeyiv»vxai T« TOI«UT« ftuaapd' lam impiamque ejus doctrinam profligarunt, acjura
xai datSri «UTOU S6yft«T«sxoaXoua!TS, xai Stxaiwffdva-' r anathemati subjecerunt, banc epistolam ad luam bea-
^iuart vTcaSakavat, T»)V7r«pouaavrifteovETTioToXriv npcff titudinem dedimus, qua eam bortainur ut on.nium
rrivcr»jvTroioufteSa ptaxaptoTflTa, St' »f izporpiirop.sv uv-
qui in hac regia urbe nunc degunt, sanctissimorum
rriv auvuyuyeivanuvra; TOU? X«T« '
£vS«ftovvraff TauT»v episcoporum conventum habeat, ac Deo amabilissi-
vriv/Saa-tXtOa 7t4Xtv oo-tcoTaTOUffE7rtax67rouf, x«!TO.ff8eo- niorum
prsefectorumsanctis, qu%hic sunt, monaste-
ftXeardroufraiv s'v8«u6«EuaycovftovaaTnpicov riyoufts- riis, faciatque ut omnes in scriptis prsefatumimpitim
•
vouf x«l Trapaoxsudaat7rdvTafEyypdcpcof TOV eipnui- ac Deo repugnanlem Origenem, qui et Adamantius,
vov SvaaeSrire, xa! 8softdj_ov 'Qptysvnv,TOV xal ASK- qui
presbyter fuit sanctissimse Ecclesias Alexan-
ftdvTtov,7rpsa6uT6pov yevoftevov Trif xaTa 'AXe.dvSpstKV ' dria>, ac ejus nefaria impiaque dogmata, capitulaque
dyt-)T«T»fexxX»ai«r,xai TK«UTOU uvaupu x«l daES» ' omnia quaeinferius ponuntur, omnimodis anathema-
SoyftaTa,r.airx vizorsruyuivttizavraxefakatatzaatrpb- tizent: exemplaque dimittas eorum qua*a beatitu-
izott avaBeuariaat' iy.Tziu^atSs XK!TKtaa rSiv izapit dine lua ob hatic causam gesta fuerint, ad alios om-
T»fari; ptttxupibrnro;ravms svsxuT»ffKtTiaffizpurra- nes sanctissimos episcopos prsefectosquevenerabi-
uevoiv,xa izpb; TOufdXXouff UIZUVTU; uytoirurov;itzt- lium inonasleriornm : ul et ipsi subscriplione pro-
axorrouff,XK!TCOV euKyrov ftovKaT»p!wv lTyouftsvous" if pria anathematizent Origenem scelestaque ejus
coTexaittvrav; SCotxeiafvizaypotfri;uvttBeu.ariaut 'Qpt- .f. dogcaata, cum omnibus qui declarabuntur, hcerelicis.
ysv»v,x«iT« ptvaapaauTouSbypiura,ueru izavra.vTCOV ' In posterum autem, ne aliter ordinenlur episcopi,
SnXwS^aoftevtav at'peTtxc.vTOUXot7rouSs ftri c''XXwf 67rt- aut monasleriorum prsefecti,uisi prius cum aliis _>m-
axorroufj_etporovefa6«t, » uovxampioivriyovuivov;,ei nibus hserelicis, qui de more in editis libellis ana-
uritzoreizportpovpteritTCOV KXXCOV a7TKVTwv uipertxoivTCOV ' thematizantur, id est, Sabellio, Ario, Apollinario,
et; efloufev Toffyevoftevoef XeSsXXotf dva8eftaTt.0ftsvwv, Nestorio, Eutyche, Dioscoro, Tiniolheo iEluro, et
TOureoTiSaSeXXiou, 'Apeiou,'ATroXXtvapiou, Nsaroplou, Petro Moggo, et Anthimo Trapezuniis, Theodosio
Eun»j_o5f,Aeoerxopou, Ttfto6e'ouTOU AtXoupou, XK!UsTpou Alexandria., Pelro qui fuit Anliochiae,et Petro qui
TQO Moyyou,xai 'Av6i(touTpa7rs?ouvTOf, ©soSoaiouTOU Apamece, et Severo olim Antiochiae, praedictuin
'AXf^avSpewf, nerpouTOU 7rpconv'AvTioj_slaf, xai neTpou eliam Origenem, qui paganorum Arianorumque in-
TOU 'A7rafttiaff,xai Se.ripou TOU 7TOTS AvTtoj_eiaf,x«t sania laboravit, una cum exsecrabilibus impiisqua
TOV tipnpAvov'flpeysvnvTOVTIJV 'EXX»vixriv xai 'Apeta- ejus dogmatibus analbematizent. Omnibusenim pra.-
vtxriv(xaviavvoariaavra,fteTa TCOV OUTOU uvaupoiv xai dicendum est, ne omnino quisquam audeat talem
" Ut
legalur perpetua syntaxis et Groecuslextus postulant. EDIT.
213 JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 2H
aas-co»SoyttKTcov • Ssfydp «7r«at , hajrelicum, aut ejus expositiones defendere, sed eas
dvKSsftKTiacoae 7rpo«-A
yopsuaatTOU tt»SsvaToXftav TravrsXco? dvTt7roisfa8ai TOU i unusqnisque ex toto animo et tota cogitatione oderit
TOIOUTOU aipeTtxou,» TCOV «UTOU sxSiascov,dXXd Taura? et aversetur, et anathematizet, ut a Christiana tra-
exaaTOv EXizuan; ipuj_»f,xat 7rda»f StavoiafpttaeivTS ditione alienas, et simpliciorum animabus gravem
xai d7roerTpepea8ae, xui uvaOeuuri&tv,oia T»f XptaTia- afferentesluem ac pestem.
vtxrifficapuSbaeoi; itWorpix;xuOeariiax;, xui rui; TCOV i
uiz\avaripwji|iuj_afffueyaknvipyatouiva; Xuu«v.
£ Taura Se KUT« yeypayrixKftsv ou ruovovrrpo?Trivariv i Haacporro eadem scripsimus non solum ad sanc-
aytwauv»v,«XXdx«i TrpoffTOV«ytwT«TOV, xai ftaxapeco- titatem tuam, sed etiam ad sanctissimumet beatissi-
TaTov7r«7rav TriffizpeaSvripa; 'Piiun;, xai izarptupxnv i mum papam senioris Romajet patriarcham Vigilium,
BiytXtov, XK!TOilfXoiTrouff uizuvru;aytwTaTou?£7rtax6- et ad caeterosomnes sanctissimos episcopos et pa-
Trouffxa!tzurptupxx;, rovriartv 'A).s.avSpe/a?,©eouTro- triarchas, id est, Alexandrise,Theopoleos, et Hiero-
Xewf,y.oti'ispoaoXuftwv, coaTSxai auTOUfizpbvotuv Bi- solymorum, ut et hi huic rei prospiciant, et hasc li-
aOutT'7»epyco,xai irepaTeTaiJTa7rapaSo6»vae. BouXo- nem adipiscantur. Cum vero cupiamus, omnesChri-
ftevotSe7rdvTafTOU? XpeaTtavouf yvcovae, cofTa 'Qptye- slianos cognoscere scripla Origenis prorsus a vera
voufavyyeypauuevaTravTeXeof uWbrptaTriffdX»8ou? TWV i £\ Christianorum fide aliena esse, ex multis immensis-
XptartuvaivTvyykvstiziarea;, avvsiSouevix TCOV TTOX- que ejus blasphemiis paucas ad verbum apponendas
XCOV auroux«i auerpoivffkaafnpttSiv akiya; iiz' aurri?XS- esse censuimus. Sic autem habent.
.scof7rKpK8sfvKi. "Ej^ouaeSs o.Twff.
Ort nrraiv 6 uloffTOU 7TKTp6?, xui TOTrvsuftaTOUuiou,p Quodminor sit Fitius Patre, et Spiritus Filio,
sx TOU7rpwTou Xoyou TOU TrsplupySiv(3t6Xtou. e primo libro Periarchon.
'OTt6 ftSV6s6? X«!7TKT»0 OUV£J_WV TK7tKVTK fBttVeti Qtiod Deus quidem et Pater omnia continens, ad
ei; exaarovTCOV ovTcov.^uETaSeSou? IxdaTcoa7roTOU ISioui unumquodque entium pervenit, esse unicuique im-
TOEtvae.TQyip saTevSO.KTTOV* CO? SSTrapd[ta. covydpi pertiens de suo; » esse enim est minus : quod verum
EaTtv• SXKTTWV Se izupu] rbv izaripu 6 u!6?os6dvwv E7rti Patrem Filius ad sola rationabilia pervenit; est eiiim
ftovaTa Xoytxd,Sevrspo;ydp saTt TOUizurpb;' ert Ssf secundus a Patre : adhuc etiam minor est Spiritus
OTTOV TOTrvsOftK TO«yeovS7riftovoufTOU? dylou?Stix- sanctus, ad solos sanctos perveniens. Ita ex hoc ma-
J:UUSVOV. QaTSXXTK TOUTO ftslfjwvri Suvaui?TOUTra- jor est potestas Patris proefilio et Spiritu sancto :
Tpo?rrapdTOV U!6V,xai TOTrvsuftaTOaytov 7rXsiwv ae• ampliorque Filii praeSpiritu sancto, ac rursum prx-
» TOU utou 7tapdTOTrveupta TOdytov xai 7rdXtvStaye— stantior sancti Spiritus potestas pra. aliis entibus
pouaa ptaXXov TOU dyiou7rveuftaT0? ri Suvaftifuapd Ta. G sanclis.
«XXadyta.
OTI7r£7rEpaau£V« EOTIV r, TOU Qsou xal izarpb;Svvuut;, , Quod finila est Dei et Patris potestas. e secundolibro
exTOU SsuTspou XoyouTOUauTOuiSectXlou. ejusdem voluminis.
ne7r£paaus'v»v ydp slvatxal T»JV S.vautvTOU 0EOU XEX- Finitam eniin esse et potestatem Dei dicendum :
TECV, xal ou izpofitaeievfnuiu; Trivtzeptypufrivavrri;? nec, prsetexlu laudis, circumscriptio ejus tollenda
r.eptutperiav.Ral ftST' 6X!ya' IISTroinxE ydp ToaauTa i est. Et pautopost: Tanta enim fecil, quanta sub ma-
[TO!VUV] oawv riSuvaTO7rspiSpd.aa6at,xt/i s'j_sivvizb . nvm comprehendere et habere poterat, et conlinere
yeiau, xxi avyxpureivvizbT»ivIKUTOU 7rp6votaVcoa- sub providentia sua : quemadmodumet tantain con-
Trspx«i ToaauT».uX«vxaTeaxeuaaev, oanvriSiivaTO Sta- slruxit materiam, quanlam administrare et exoruare
yoau-riaat. poterat.
ToijauTousx TOU TETapTOU XoyOu TOU auTOuj3tSX!ou. Ejusdem ex quarto libro ejusdem voluminis.
M>;S£!ffSs 7rpoo"xo7rTe'Tco TCO Xoyco, »
et ptirpu itziriBeptev Nemo autem sermone oflendatur, si modumslatui-
xai T»TOU 0sou Suydftet."Awstpaydp izepikuSsiv T» fv- mus Dei etiam potestali. Infinila enim complecli,
aetdSuvaTOv Tuyjr_dvet. °Liza\ Se izsizepuap-ivoiv OVTCOV,» j) natura impossibile est, nam cum semel flnita sint
OJV a-roff6 Ss6f, dvdyx«opovstv«t[*sj_pi •
7rsptSp«TTeTai quceDeus ipse comprebendit, necesse est terminum
TTOOWV 7rE7repaaftevcov Seapxsf. esse ad quot usque finita ipse sufficiat.
OTC xTlatta,xal ysv»TOf 6 u!6f, sx TOU aurou S' Xoyou. • Quodcreatura et factus Filius est, ex eodemlibro.
OuTOf SE6 u!6?EX SsXriftaTO? TOU 7rarp6?ysvv»6st?,i o?7 HicFilius de volunlate Patris generatus, qui est
fartv sixcov TOU 6souTOUuopurov,y.ttixizuvyuaua T«? ? imago Deiinvisibilis,el splendorglorimejus, et figurq
S6;»?aurou,j_apaxT»pTSrrif u7roaT«aewff auTou,7rpco- subsianlimejus, pHmogenitusomnis creaturm, crea-
TOTOxo?7rda»? xTiaew?,XTiafta,aofia.»Aurriydp riaofiax tura, sapienlia (Coloss. i; Hebr.i; I Cor. v). Ipsa
fnaiv i 'O 6s6? exrtai us dpj_»voScova.TOuet? epya x enim Sapientia dicit: Dominus creavit me inilium
KUTOU. > viarum sltarumin opera ipsius (Prov. ix).

* Legendumest, omnibusex lib. i Periarchon c. 3. Graeco; forte sic restituendus : Ipse enim est qttt
Sic reliqua quaeex Origene hic afferuntur, in Grseco
o est; minor veroPalre Filius ad sola rationabiliaper-
quoque,quiex Lalino expressusest, sunt conigenda. veniens.
HAHDLIMS. — Locusobscurus, et conuptus «;liamin1
215 VIGILIUSPAPA. 216
OTIX«I tzepteysrxtueru TMV«XX _VXTIO.UKTMV 6 ulo?AA Quod Filius cum retiquis creaturis a Patre continea-
vT.bTOU izurpb;' xai xxrit irivTa uel.wveaTtvo rra— iur, et Paler per omnia sit Filio tnajor, cui si(
Tiip TOUulou, xat ubpuro; uvrSi Tuyj_dvst,sx TO-J etiatn invisibilis,ex eodemPeriarchon libro quarte.
«UTOU izepiuoySii 5' Xoyou.
Et Si b izurrip-U7rEptsj_=t T« TrdyTK, TCOV Ss 7rdvTo»v Si vero Paler omnia continet, etFilius est ex om-
TS saTtv6 utoff,SMXOV OTt XKITOV U'6V.AXXoff Ss Tlf niuin numero, liquet ipsum etiam contineri. Quxrat
^nmaet, s>.tiknOi;TOoftolw?TOV 6SOV vf S'KUTOU yevw— alius quispiam, num verum sit xque Deum a se ipso
trxsa8Ke, TCO yivcoaxsa'ctKUTOV TOUftovoysvou?'xa! cognosci, alque ab Unigenito ; asseretque verum
VTIO
«TrocfavEfrat, 6TITOeipnuivov,t 'O izurripb iziu^u; ue uei- essc in omnibus dictum illud : Qui misit me Pater,
_-jvp.ousaTtv,» svizuatviikr/Je;. Q.arexr/liv rSi vosfvo major me est (Joan. x et xiv). Quare inlelligendo
rra.Trip,uet^bvoi;xai rpavaripoi; y.xX TSXEIOTSCW? voeiru.t etiam Pater, amplius, clarius, perlectiusque a seipso
of ittvrov, » vizbTOUuiou. inlelligilur quara a Filio.
'Ex TOU rrpwTOU XoyouTOU«UTOU (St.Xiou. Ex primo ejusdem libri volutnine.
TEVOUSVOITOIVUV riusf?xur etxova,TOV utovizpairbrv— Itaque nos facli ad imaginem habemus Filium, ul
rr»vco?dXri8etKVeyo\j.evraiv iv riuivy.ui.Siv
TUTTWV.AUTO? . pole verilatem, pulcbrarum in nobis formationum
Ss 6 u'6? OTCEOriftsf? saftsv Trpo?KUTOV, TOIOUTO?EaTt exemplar. Quod porro nos sumus ad ipsum Filium,
jrpoffTOVizuripu, dXri^str/.v
Tuyj_dvovTK. cst ipse ad Patrem, qui veriias est.
TouauTOuEXTOUKOTOU Xoyou. Ejusdem ex eodem libro.
OUTCO TOIVUV riyouftKtXK!sVl TOUacoTripoff XKXW? dv lta igitur ceusco de Salvatore etiam coinmodedici
Xsj_8riasa8ai, OTIeixcovi.yuObrnro;rov SEOUsaTtv,«XX' possc, quod sit Dei bonitatis imago, non aulem ipsa
oux«OTO UyuObv. Ka! ruyu xat uto? uyxOb;,dXX'ojj_ w? bonitas, fortassis etiam Filius bonus, sed non simpli-
drrXco?ityxOb;.Kaioiaizipei/.iiviart TO_GsouTOUdopd- citer bonus. Et qucmadmodum Dei invisibilis est
cou, xai xard TOUTO dXX'ou TrEp!ou Xsysia-TO?6i imago, et propterea Deus, non tamen is, de quo
<9E6?,
XpiaTO?,« Iva ytviiaxaiaiat rbv ftovovdX»8tv6v Q.oV » Christus ipse ait: Ulcognoscantte tolutn verumL-cum
6-Tcoffsixeov-dy_t6err»TOf_, dXX'ouj_wf 6 izarripo.TrapaX- (Joan. xvn) : ita bonilatis imago, non tamen ut Pa-
XaxTWf dya86f. icr kicommulabiliter.
OTIp.eru TOUuitij y.xiTOdytovTrveuftaxriauu SiVtov, , Quod Filium cutn Spirilu sanclo crealuram vocans,
avvnpiOunae
* roi; «XXot?xriauxat, Stoxai XetToupytxd : annumeraveritaliis crealuris; idcirco minislratoria
KUTKC.COK XKXEf.'ExTOU5'X6yOU TOU 7TS
01«pJ__jv |3|./.tOU. vocaveritipsos animalia, ex quarto Periarchon libro.
OTIp.evouv 7rr/.v,6 T£7TOTS T^V ,(C
xat
7rapd izuripu Quod igitur qua;ciiiique alia res prseter Palrem ac
©sovTwvdXXwv [oXcov]yevnrbviartv, ix Tri?«urri? d'.o- Deuni uriiversoruin, creata est, eadem consequenlia
Xou6i«? 7rsi86us6a.Ka! pterit rtvw vEXEy£ Si 6 'E?„a"o? stiademur. Et posl pauca : Aiebat aulem Hebiicus,
Ta£vTCO 'Haaia Suoaepufipteiutzrepvyu,y.iy.puyirxere- duo illa seraphim apud haiam sex alas habentia, cla-
pv izpb; TOerepov, xul \iyavra, « "Ayto?,xyto;, dyioff manlia alterum ad alterum, et dicentia : Sanclus,
xupior aK?Kco8,» TOV p.ovoyevnslvaeTOU6sou, xai TO i sanctus, sanctus, DominusDeussabaoth (Jer. vi), csso
jrvEuptaT6dytov.'HuEf?SsoibueOa. brt xtti iv T»jworiAft- Dei ii:;igenilum, et Spiritum sanctum. Nosaulem ar-
fiaxo-ft, < 'Ev uiaai Suo ?wwvyvcoa6ria», t tzspiXptarov» bitramur, illud eiiam quod habelur in cantico llaba-
xotidylou7rveuft«TO?. cuc: 7«wicetioduorumanimatiumcognosceris(Habac.
m),referendumesse inChristum etSpiritum sanctum.
ExTOUSsuTEpou XoyouToii rspl upyoiv j3i.fvXi.ou, oTt' Ex secnndo libro Periarchon : quod purum liominem
av8pw7rov ^tXovXsystTOV xv.t v. clominumvocet.
AtaTOUTO xai xvOpanza;yiyove Xptarb;, e^ dvSpaya- Idcirco et homo faclus est Cbristus, suo merito
OriftaTO? TOUTOU TUJ_WV, w? ftapTupEf6 irpofrirnt Xsycov, boc sortitus, ul propbeta testatur, inquiens : Dilexisti
« 'Hya7r»aaf3txatoauv»vxal epXanau;dvouiav,SIKTOUTO >I) juslitiam, et odisti iniquitatem; propterea ttnxil le
as o 0s6f, 6 0s6f aou s^X.sov
ej_ptO"E' dyaXXtdasw? izapat Deus , Deus luus oleo Imtilimprm participibus luis
TOU? ft£T6j_ou? aou' » eizpeizeSi [TOV ft»Ss7roTS xsj_apia- (Prov. XLIV).Decebat siquidem illum , qui nunqu.uii
ftsvov]TOU \j.nSeizarsxexoiptauivavTOUftovoysvou? auy- ab Unigenito separalir. est, coexistere Unigenito, et
Xpnuxriaat rSi uovayevei,y.aiauvSo.KaSrivat auTto. una cum ipso conglorificari.
OTIauvatSta [TCO 6ew]TOU6EOUTa xriauaru, ix TOU 1 Quod crealurm comternmsint Deo, ex primo librn
7rpo'»TOU XoyouTOuTrspidpj_covjStfjXtou. Periarchon.
rtw? Ss oux aTOTrov TOuri eyovTu rt rSiv izpeizbvraiv i Qui vero absurdum non sit, ut Deusex non ha-
ctvrSiTOV Qsiv,sl? TOS"J_SIV sX»Xu8s'vat; srrs!Ss ouxEOTIV ' benle aliquid eorum qua; sibi conveniunt, fiat ba-
OTS7ravToxp«Twp oux»v, dsi Etv«tSsf TauT«,St' « 7rav- bens? Quoniamigiluriiunquam non fuit omnipotens,
TOxpuroip iari. Kui uii »v urr' KUTOU xpuravuevu, o.p- relerna hsec essc decel, propter qua3omnipotens est.
J^OVTC KUTCO j.pcoptsva. Eranl igittir semper ipsius dominio subjccta, ipso
ulciilia principe.
*
Legendum auTouf,id est Patrem et Filium, quod Lalino ipsos consonabit. EDIT.
«217 JUSTINIANI LiB. ADY. OIUGENEM. 218
Ex TOUavrov Xoyou. A
\ Ex eodemlibro.
IIKVTK Td ysv«xa! TKeto» dct riv' [«XX' ov SriTtf] «X- Genera oiimia et species semper erant: non ita
Xof Se Ttf epsfXK!TOXK6'SVitpiOptov ' izkrivixuripat de singularibus differentibus numero dixerit quis-
[S»XouTKtJ S»XOUVTKI, OTIoux»p?KTO 6 6sof S»ftioupyeiv piam. Vcrumtamen utrinque declarantur, Deuru
itpyriau;izori. non fecisse creandi initium, cum a.iquando fuerit iii
olio °.
TJepiT»f izpo'Jizip\eai;rSv -^uj_cov, EXTOUizpiirovXoyou De animarum prmexislentia, ex primo llbro
7T£p.d-J_WV J-toXtOU Periarc en.
'E. iStaf airla? rSiv ptriizpoaeyjvraiveavroi; dypu- Ex propna culpa minime sibi vigilanler attenden-
Trvw?yevovTKt rx.ytoi »' jScdStov[ftETHTrTcoast?] ft£T«- tium fiunt citius aut serius delapsiones, idque vel ad
TrtTrTOuT»?, xxi iizi iz\eiav » Eir' S"XKTTOV' W?KTTO TKU- longiora tempora, vel ad breviora; quod judicium
T»? Tri? utriu; xp':ast Oeu avuizapausrpavan rai; diurnum propter hanc causam bonis aut malis unius-
ixuarov j.eX.Tioatv, « ysipaat xtvriuaatxr/iTOXKTdciav* cujusque molionibus dignam commerisuret retribu-
6 fte'vTI?s_st Iv TOeaouevn5iKxoauria£tTa.ivdyy:Xtxriv,tionem. Hic quidem in fulura mundi disposilione ha>
» 8uv-lutvdpj_tx»v,» sioualav TrivETT! TIVWV , » Opbvav_- bebit ordinem angelicum, aut virtutem principalus,
TWV £7reoa<reXsuous'vwj, » xvpeiuvrriv xura So.XwvOe B aul potestatem in aliquos, aut thronumregno subdi-
Ss our.xvvTt -zTr.aovTE?, T»VS7r!TOI?sipnuevot;otxo- torum, aut dominationem in servos. Qui vero non
vauiuvre y.xi ^oriOetuv s.ouat. RK! OUTW? xaTK ptiv TO multum exciderunt, habebunt, quam diximus, ceco-
frXsfaTov ur.i Tcov.7r6ri; ttpyij.;, xat s.ouata?, xai TOU? nomiam, et adjumentum. Alque ita ut plurimuin ex
Bpovou?,xai Ta? X'jpi6T»TK?, ruytt Ss iaO' OTSxal KVT' iis qui sunt sub principatibus, et polestatibus, et
auTcovauaT»a£TKe TOTCOV dv6pw7rcov ys'vofsv TWxa6" thronis et dominationibus, forle etiam aliquando
evaxoaueo. loco ipsorum consliluelur genus htimanum uno in
mundo.
'EXTOUauTOU X6yOU, OTC EtCtSTxSdXXotEV E7r!TOXOEfTTOV Ex eodemlibro : Qitodsi dmmonesmutentur in melius,
o! Suiuove;, auu7rX»pcoaoua: 7roTedj8pw7roT»Ta. nuluram aliquando compiebunlhumanam.
Otuat Si SvvuaOutittzbTCOV u7roTSTayftsvwv Toff yei- Puto autem posse ex iis qui subdili sunt pejoribus,
paatv, ttpyjjl; xal E.o-aiatff, XK!xaauoxparapat y.uO' principatibus et potestatibus, mundique rectoribus
ixxarav x.aftov,»'[tcr.TIVO? xoaftouvoou?[TIVK? xo'aptou? per singulos mundos, aut menles alicujus mundi ci-
evtourruyt.v evepyerovuivav;, xai |3ouX»aoft_vou? s. lius beneficium accipientes, volentesque in posterum
aitrSivtj.irueiu\siv,avuizknpiiastvTTOTE uvOpanzbrnru. ^* -, ab ipsis mutari, complere aliquando genus hinna-
t- num.
Us.o!T»?rSivKVW8SV et; aSiuu y.urxyaiyr,;. De eo qui destiperfactus est in corpus delapsu.
OUTW ori7rotxtXwT«TOU xoaftcurvyyuvovro;, xai Toa- Ita cum mundus ex summa constet varietate, lan-
HUTKStufopuXoyixdizeptiyavro;, T! iXXoypri Xsysev tamque ratione utentium contineat differentiam, quitl
«•Ttovysyovsvae TOU-j7roaTrivae aurov, » TOTTOIXD.OV T»? aliud dicendum est fuisse cau=a3ut subsistat, quam
drro7rTwaEr„? TWV OJJ_ottoiw?Trif-v«So?drroprJsovTwv ; varios delabendi modos eorum qui non similiter de-
xal TOV EVUSOOV sa8' bre aX.peirtttfiiov« liujj». fluunt ab unilate ? Et aqualicam nonnunquam anima
eligit vitam.
Ex TOU SEUTEpou XoyOU TOU7T£p!doj_o»v£tS\iov. Ex secundo Periarchon libro.
H iJ"Jj_ri tttzoppiavattTOUxaXou, xa! T» y.uxiutzpoa- Anima defluens a bono, et vergens ad nequitiam,
xXtvaftEvri , xal irziiz\eiaviv T«UT»ytvouivn,ei «ri urro- diutiusque ipsam amplectens, nisi se ab insipientia
aTpsiot, u7r6Triff«voia; uTzaxrnJovruixxi vzzbrri; izo- reducat, transit ad jumenta , atque ob pravitatem
vnpia; u-rzoOnpiovrui. Kai ftET'oXiya* Kai atpEfTaerpoff efferatur. Ei\pauiopost: Eligitque ut brutescat, vitam
TO«XoywOrivKi, xai TOV evvopov, iv" ovTcoff strro»,(S.oV_, etiam, ut ita dicam, aqualilem. Et forte pro merito
ZK!ruyu y.ar K.!KV TrifS7riirXsfov ** majoris ad viliosilatem
7rTcoasco?[.xTTwasw?] | prolapsionis induil corpora
T»? XKxiKfEvSusTat crcouKTa [ffuttii]o. Seri\"a. uSapri] i aquatica talis bruti animalis.
TOio.os?woudXoyou.
Ex TOU KUTOU Xoyou,ort EVTKI TSXSIK ri TWVaoouaTwv > Ex eodem libro : Quod erit perfecla corporum aepo-
a7r68satf. sitio.
Et S=T«.[urroTayEVTa] TCO Quod si subjecta Christo tandem subjicienlur ct
urtorsTayuE^va XptarSi vtzo-
TtryriasTatETT! TSXSI xai TCO 0scp, izavre; UTzoBhaavrtti ra. Deo, corpora deponentur ab omnibus (/ Cor. xv) :
'
aoiuxru yai otuut brt rbre ei; TOttri oveorae dvdXuae?, , arbitrorque futuram tunc in non ens resolulioneni ;
T»f TWV awftaTcov yuaewf u7roaT«aofts'v/;ff SsuTEpov , sdvi natura corporum rursus esse inceptura, si ratione
rraJ.ivXoytxdurrcxaTaSri- utentia iterum descendant.
Ex TOU rpirov XoyouTOU auTou|-ec?Xlou, TrspiTOU Ex tertio ejusdem tractatus libro, de eodem.
aurou.
Asyous'vou TOU 0sou TrdvTayeveaButiv izuaiv, aiaizsp ; CumDeusdicatur lieri omnia in omnibus (Ibidem);
» Quasi aliouand" fuj>.ritotiosus Vide Pagan. Gaudentium cap. 25.
•U» VIGILIUSPAPA. 220
ti Suvdjtts8a xuxiuvXKTaXiTrifv, OUTS 8e6ffTTKVTK yiverat: A
, quemadmodum non possumus aeserere nequitiam,
iv izuatv, o-Se aXoya?0«, eva pt» xal sv xaxta6 0s6f ita neque Deus fit omnia in omnibus, neque quod
ynnrrat, XK!ev akbyot;t_cooefdXX'ouSea^vxa, evaft»i sunt bruta , ne Deus flat quod nequitia est, et quod
<al iv KUToff 6 8e6ff,oVerrdvTayiveTat*ouTcoff ovSiaco- bruta ; sed neque quod inanimata sunt, ne cum
teara, « TivaT»it'8t'apuaei otyujjde'atv. fit omnia Deus, flat etiam quod ipsa : ita neque
quod corpora, quaepropria ipsorum natura inanima
sunt.
'ExTOO SeurepouX6youTOUTrepldpj_fiv^t.Xtou. Ex secundo Periarchon tibro.
Kapa T».V«7ro7rTcoaiv xa! T»Vif<-_IVT»ivaTroTOU tpv Ex eo quod decidit et refrixit, passa scilicet Graece
TMTrveOftaTi,yiyovevh vuv yevouevn"J'UJ_>?> ouaa x«i vocalam psyxin a spiritali vita, facta est qua. nunc
SexTix») T»VeiravoSou Triffef' orrep»v evdpj_», orrepvo- anima, Grsecepsyche : quoe reditum quoque in id
(_,!{_» UTTO
Xe'ye_-8«e TOO7rpoy»jTOu evTCO, I 'ErrtaTpeijrov, quod ab initio fuit, admittit. Quod a propheta signi-
ftou, eiffTrivavuTcxvaivaov, » coaTeSXov
Jri)j_»i TOUTOficari arbitror, dum ait : Revertere, anima mea, in
eevaivov. [IV.vov; »v]- Treoff (sic) o.v ylyoviifiuj_ri,xul requiem tuam (Psql. cxix), ut tolum hoc sit mens.
^»«j/»J
xaTop6co8efaa ylveTaivou-. Mens igitur facta est anima, anima vero recte factis
1 integrata iit mens.
B
'ExTOO
OUTOU
XoyoujrepiTOO
auroO. Ex eodem libro, de eodem.

'daicep aSiauiTO«TroXeoXoff »X6ev6 aoirrip,OTB pivrot Quemadmodumad salvandumquod perierat venit

a&^trat TOaTroXcoXof, ouxeVteaTtvaTroXcoXo?' OUTW? »V Salvator (Luc. xix); idque quod perierat, ubi salvum
aSiaat »X8sij»uj_riv,eJ?a&aut TOaTroXwXo?, ouxe'Te" ftE'vei est, non dicitur amplius periisse : ita anima quain
aoiBeiaa^vyri, O"TE
"r'uJ_»i,'5 TO«TroXeoXoffd7roXcoX6f."ETt salvare venit, ut salvaret quod perierat, non est
fSWavicrriov. Et"oiatzepT6djroXwXof »v OT6OUX dTroXcoXse, amplius anima jaiu salvata, neque dici potest periisse
xa! eb-TatTroreOTSOUX iVr-.t itizokoikb;'
OUTCO xa! ri '/'Ujcri quod prius dici poterat. Expendenduni adhuc. Si
»v ore oux«v ^ujjij, xai taTat bre ouxSarat 1/'Uj_»j. quemadmodum quod periit, fuit aliquando res qu~-
non perierit, et erit aliquando cum non eril res-
qu_3perierit; ita et anima non fserit olim anima et erit c quando non erit anima.
'Ex TOO TiripTOU Xoyou. (
Q Ex quqrto libro.
'Avdyx»pt»izponyovuivnv Tuyj_dvetv TrivTCOVacoftaTtov Necesseest non prseexistentemesse corporum na-
fvatv, dXXd ix Stuketuptaroiv vfiaruaOatSidTivaauf-TTTw-turam, sed per intervalla subsistere propter aliquos
ftKTaytvoftEva Trepird Xoytxd, Seofttvaaoj/j-uroiv•xai casus, ambientium res, quaeratione utuntur, corpo-
rrdXevT»? -7t«vop6coaecof rsXeicoffyivoft.v»ffei? TOftri ribus indigentes : iacla vero einendatione perfecta,
etvaiavaXus_-6at TKUTa, coaTSTOUTO ctety.veo-at. iterum haecresolvi in nihilum, ita_ut hoc flat semper.
t-x TOO TTOCOTQU X6youTOO «UTOO /3t§X!ou,OTIeftipuj_of_ Ex primo ejusdem libri volumine: Quod sol et lum ei
»Xtof,xai ri aeXriv»,xal oeiareps;. stellmanimala sunt.
'OTI8e izptaGvTeptiL i "^vxri rov •okiovTriffevSeaeeof Quod porro solis anima antiquior sit alligationa
auTouT»ffeif TOacocta,fterd to auXXoy!aKa8ae .x auy- ipsius ad corpus, conclusumjam est ex comparationa
xpiaeot;«vBpinzov T»f jrpof KUTOV, xal ivTsvQtv itizbTCOVhominis ad ipsum : verum et e Scripturis arbitror
youfSivoiftat djroSif,«t SuvaaSae. posse hoc (iemoi)strari.
"ExTOUaurou Xoyou. Ex eodemlibro.
KaXXeov
dvaXuaat, xd! auv Xptarco etvat, izoWSiycepD I Prmstqt dissolvi,et essecumChristo(Phil. i): multo
ftaXXov
xpefo-aov voftl.w ydp OTIXsyotdv6«Xio?,i KaXXtov enim hoc melius. Sol quoque hoc ipsum, pulo, dixe-
dvaXuaai,xai auvXptaTco itveu*TTOXXCO
ydp ftaXXovxpefcj- rit: Praestat dissolvi, et esse cum Christo, raulto
aov.lRaioptevnauXof,«'AXXd T»)aapxl dvay- enim hoc melius. C_eterumPaulus quidem, Sed mq-
TO-7rtu.veev
xatovepov oupaviu nere, inquit, in carne magis necessqriumpropter vot
8t' uftaf> 6 8e »Xtof,«To -TTtftevetVTco
TOUTCOaiipturi dvayxaioTepov Sid TrivKTroxdXuipev TCOV (J6id.m);Solverodixerit:Sed permanere in hoccoe-
T-XVWVTOU xai izepi lesti corpore magis necessarium esl propter revela-
6eo0.i Td Settvra xai 7repitfeXriv»f,
TUVXoMrSv aaripoiv XSXTSOV. tionem flliorum Dei. Ha.ceadem de luna cajterisqua
Stellisdicendum.
'px TOOTITKOTOU XoyouTOO auToO|3t6X!ou,
OTIxai u«.(» Ex tntqrto ejusdem libri volumine: Quod pro damo-
SatftoveovSti TOV xa! TroXXdxif nious etiam oportet Christumcrucifigi,idquesmpe-
XpitrTovo,Taupeo8rivai,
TOUTO etf TOUffsaoftsvoufatwva?. numero per smcula futura.
xav fte'j_ptTOO
'AXXA Ttdflouf
Tif ^vrrian, .oXpuipov
56t.et Atqui si vel de passione ipsa qusestionem quis
jj.ieev 7rspi [TC-VovpayioivTOTTCOV] TOVoupdvtovTOVOVinoveat, audacter profecto videbitur circa locacoe-
«wco?MTCOV. 'AXX'et eaTi TrviuftaTixdT»fficovnpiusev lestia id quaerere.Verum si in ccelestibussunt spiri-
Ttif oupaviotf,itpa et eoaTrepivBiStovxaiSovp\e6u aruv- tualia nequitia., sicut cerle hic non erubesciraus fateri
fiovutvjv otioXoyelV £7r!xuBxtpiattcovxaSefXeStd TOU crucifixum ad demolienda quoepatiendo demolitus
&
A/
821 JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 222
7rs7.ov8s'vat, O.TOI xdxet TOrraparrXriatovStSovrefyt- A est; ita ibi quoque simileiieri concedentes.elreliqua
V£a8atxai rd s?»f swf ' rrif auvTsXel«f TOU TravTO? «Ico- usque ad lotius sseculiconsummationemnihil fornii-
vof, ouyo6»8»a6(t68«. dabimus.
'ExTOUauToOXoyou. Ex eodemlibro.
Tlf voOve;_cov opiaSTat7rpwT»v xal SsUTspav x«!Tp!r»v Quis sana mente statuat primum, et secundum, et
rittepav,iaicipav re icai izpoiiavXaPl$ n\iov yeyovivat, tertium diem, vespereque et mane fuisse sine sole,
xaeaeXriv»f, xai darepcov. luna, etslellis?
TOUTCOV ToivuvouTwfEJ_6VTWV , xai 7raat SriXwv yevo- His igllur ita se habentibus, factisque omnibus
ftevwyTcov7rapd'--ptyEvouff £ip»u£vwv[-Xaa5>»fttcov, izpoari- palam Origenis blasphemiis, anathematismum ia
xstTOV S7r"aUTwuvuBtfiurtaptbv ovrai; yiveaBat. ipsum sic Ileri convenit.
I. Si quis dicit aut sentit prseexistere hominum
Et'-iffXiyse» eyet, 7rpo_7rdpj_eev ri.; rSiv avBpinzaiv animas, ut pote qnceantea mentes fuerint et sancta.
••luj_d?,ota 7rpw»vv6a? o-aa? xai dyiaffSuvdftsif,xopov virtutes, satietatemque cepisse divina. contemplatio-
Se XaSouaafTrif8siaf Beaipia;,xa! TrpofTOj_sfpovTp«- nis, el in deterius conversas esse, alque idcirco re-
7rsia«f, xai Sed TOUTO d7roi£uysiaaf ftev rrif TOU©eoO-, T, frixissea Dei charitate, et inde ^ujrdf Gra.ce, id est
dy«7r»f,E'VTSU8SV 8S i^uj_df6vopt«a8sia«ff, x«i rtptaipiu; animas esse nuncupalas, demissasqueesse in corpora
Xaptvet; abiuuTuxaTaTTSftySsiaaf, dv«6sfta. supplicii causa : anathema sit.
Ei^TifXsyst» ej_ei TrivTOU xuplouifruj_riv izpovizup- II. Si quis dicit aut sentit Doraini animam prius
yetv, xai rivwftsv»v ysysv»a8aiTto6scoXoyo7rp6Triff-x exstilisse, atque unitam fuisseDeo Verbo ante incar •
rrapCsvou aupxiiaeii; re, xai yevvriaeco?, «vuBeptu saroi. nationem et generationem ex Virgine : anathema sit'.
E: Tt?Xsyst» s j_st, TrpwTOV 7rSTrXda6ae TOacouaTOO III. Si quis dicit aut sentit primum conformatinn
xupiouriftcov'l»aou Xpearouiv T» urirpxT»? ayla? irap- esse corpus Domininostri JesuChristi in utero beata.
8svou,xa! ftsrd Taura svw8»vatauTcoTOV QSOV Xoyov, xat Virginis , ac postea unitum ei esse Deum Verbuin,
T»V^vxriv w? Tzpavizitpcttauv, itvitBeuaearoi. et anhnam, ut pote qttaeante fuisset : anathema sit.
Et TI? Xsyei»ej_et, 7raatTof?eizovpuviot;ruypj.uatv IV. Si quis dicit aut senlit omnibus ccelestibusor-
e;oruotw6rivat TOVTOU 06OU Xoyov, ysvousvov Tof?XepouSipt dinibus assimilatum esse Deum Verbum, cherubim-
Xepou-ift, xai Tof? Zspufiu Sspaytft, xai 7rdaai; que factum esse ipsis cherubim, et seraphim ipsis
«7rAwff T«fffdvwSuvdftsatvE?oftotco8svT«, dvd6eftasarai. seraphim, ac omnibus plane supernis virtutibus simi-
lem esse factum : anathema sit.
Et Tif XEyse» sj_£e,s'v T» avuaraaet ayaepostSri T« p V. Si quis dicit aul senlit, in resurreclionecorpora
TCOV dv8pco7rcov iyeipeaBatawftaTa, xai ouj_oftoXoysf op- hominum orbiculala suscitari, nec confitetur nos
8ioufriuaf iyeipeaBut,itvitBeua. earoi. suscitari rectos : anathema sit.
VXTt?Xeyetoupavovxai »Xtovxa! aekrivnv, x«!uaripa; VI. Si quis dicit coeluni, et solem, et lunam, et
xai uSaTaTa uirepdvco TCOV oup«vwvett_»uj_ouff xa! [Xo- stellas, et aquas quoe super ccelos sunt, animalas el
ytxdf, ut bene observavit Paganinus GaudentiusJ materiales [ratione praeditas]esse quasdam virtutes :
vXixdfsivairtvu; Svvitust;,uv«0sp.uearai. anathema sit.
Ee Tt? Xsyetri e^et, OTt6 Sea7rOT»? XptaTO?EVTCO VII. Si quis dicit aut senlit DominumChristimi in
tteXXovTt aitovtaTKupcoflriaeTae U7repSaeaovwv,xa8d xai futuro sseculocruciflxumiri pro docmonibus,sicuti et
V7rspavOpinzoiv, itvitBsuxearoi. pro hominibus : anathema sit.
Et Ttf Xsysi» sj_si, » izsizspuauivnvetvai TirjvTOU VIII. Si quis dicit aut sentit, vel finitam esse Dei
QeouSuvaurv,xai [leg. »J ToaaOTaa-rov 8»ftioupy»o-ai, potestatem, vel eum tanta fecisse, quanta compre-
oaovTreptSpd.aa6«i, dvd8eftaeaTw. hendere potuit: anathema sit.
EeTt? Xeyei» ej_ee,Trpoaxatpov eivatT»v TcovSaepto- IX. Si quis dicit aut sentit, ad tempus esse daamo-
vcovxai das.covdvSpcoTrcov xoXaatv,xai TE^XO? xaTa TIVK num et impiorumhominum supplicium,ejusquelinem
j_povov auTrivI§EIV,»youvaTzoy.aritaraaiv ysvso-ai8«i- -. aliquandofuturum,siverestitutionemet redintegralio-
ftovcov, » daefiwvdv8peo7rcov, itvuBspta earai. nem fore dsemonumaut impiorum hominum : ana-
thema sil.
'AvdSeftK x-i 'Qpeysvei TCOXKI'ASaptavTWco TCOTKOT« Anathema et Origeni, qui et Adamantius, qui Iisec
-x8eftevco tteTa TCOV ftuaapcovaurou xai .7TtxaTapdTwvexposuil una cum nefaria atque exsecrabiliscelesta-
evaycoJTe SoyftaTcov, xai TTOVT! izpoainzatfpovavvrtravret, que ejus doctrina, et cuivis qui ea sentiat, aut de-
» exStxouvTt, » [xaTa TtvaTpo7rov] xard Tt 7raVT6Xtof ev fendat, aut ullo modo prorsus quocunque tempore
o!coS»7roTS XP^jVV TOUTWV avTt7roisfa8«i ToXftcovTi. tueri prsesumat.
Tpitptuarov ^xaikioi; IouaTtvtavou Trpofrrivdylavauv- a Litterm Justiniani imperqtorisad sanctam synodunt
oSov7rspt'-.ptysvouf,xai TCOV buofpovoiv auroO. C.P. de Urigeneet sectqtoribusejus.
27rouSriysyovsvriftfv x«t SVTIV, d-dpajr;ovT»Vdytav Studium nostrum fuit et est, sanctam Dei et apo-
nv 6sou x«i «Tzoaroktxriv ixxknaiuvStufvkurrtaOui,01; stolicamEcclesiama turbis securam custodire, prout

1Sunt qui hic legi velint, kiziTrifauvTeXsiaf: sed " Perlinent bccliltera ad synodum a Mennacele»
aihil mutandum. HABDUIMJS. bratam cir. an. Ch. 5.3.
£25 JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 224
Sixutov,xui rd oTfwaouv dvayuousvaT»i6p0oS6?w iziarett \J par est et ea quae quocunque modo contra ortho-
evavriaxaTaxpivsa8Ki. doxam lidem enascuntur, condemnare.
'ETrelToivuv Sts'yvwaTKt »ufv, wf Ttvifev 'IspoaoXuctoiff f Cum ergo comperlum habeamus, esse Hierosolymis
licri tiovaj_oiSri7rou8sv,EIu8ay6pa,xai nXaTcovi,xa!! quosdam nimirum monachos qui Pylhagora, Plato-
*_lpiye'veiTCO ASaftavTiw,xai T»TOUTCOV SuaaeSsix xai:l nis Origenisque Adamantii impios errores sectentur
jrXdv»xKTaxoXou.ouvTSf, xai StSdaxovTSff* v ac doceant; existimavimuscuram et inquisitionem de
Ssfv cori8»ftev
fpovriSotxui i,rirnatvizoiriauaButizepi TOUTWV ,. iis adhibendam, ne ii tandem paganicis et Manichai-
, tva ftri
TsXeov Std rriff'EXX»ytx»f xai Mavtjf_atxriff «TraTnff auT-ivv cissuis imposturis multos perdant. Dicunt enim (ut
TroXXouf dTroXeacoat. Aeyouat yap, tva sx TCOV v de multis pauca commemoremus)mentesfuisse pror-
TroXXcov
oXiyauvnuovevttoiuev, ort vosff»a«v S!j_«7ravT6f dpiSptou 5 sus et numeri et nominis expertes ; omniaque ratio-
TExai ovoftaTOf,cofE'vdSa7rdvTcov stvat TCOV Xoyexcov ;j nalia unum esse identitate substantiaeet operaiionis,
Tri
TKUT6T»TI Triffouataf xai evepyeiu;,xa! T»iSuvdftsiT» ij et virtute apud Deuin Verbum per unitionem et co-
jrpof TOV 6S6VXoyovevcoaeeTExai yveoaet.Kai wf xopov v gniiionem. Has vero mentes, ubi susceperint juxta
auTcovXaftSavovTwv Trif8slaf ityitizn; x«l Beaipiu;X«T« K uniuscujusque captum satietalem divina; dileclionis
dvaXoylav,erri TOj_sfpovTriffs'xdaTOuTpoTrrif Xs7rT0fts- et contemplationis, per mutationem ipsarum in de-
psaTSpa,» xal 7raj_uTspaawftKTattp.fiuatt.aOat, xui bvb-r_g\ terius, vcl crassiora, vel tenuiora corpora induere et
pvj.ru xknpotttttaBtti,xdvTeOSev TKf ovpuviov; XK!Xet- nomina sortiri, ac inde coelesteset adminislras sub-
Toupyixdfu7roaTrivKi Suvdptetf.*AXXd ftijvxa! »Xtov,xui (_ stitisse virtutes. Imo et solem, et lunam, et stellas, ut
aeXriv»v, xa! TOUJitaripx;, xui uvru TriffaurriffTWV XO- pote qitsc et ipsa in ralionabilium unitate sint, ex
ytxcovevdSofovra, ex Trif 67riTKJ_E'/3<"' rpotzri; TOUTO 0 mulalione in deterius facta, hoc esse ccepissequod
yeyovsvae,OTrsp 6e'ai.Td Si iiti izkeiovT»ff6staf uyurzn; ,. sunt. Ea vero rationabilia, in quibus magis Dei amor
«TroifiuyivTK Xoyixd,ipuj_dff6vo;taa6rivat,xai aiiptotat n refrixerit, -|uj_«f , hoc est animas nuncupari, et
izuyjvripot; roi; x«6' riftaff-ft§X»8rivae. Td Ss ETT! .^ crassioribus, qualia nostra sunt corpora , immitti.
TO
«zpovtriff x«x!«f -X»XaxoT«, i^uj_poiff xai (.oyspoffEV- Quseautem ad extremum perversitatis venerint, ea
SESrivat aiip.uat, xa! Saiuovaf6vouaa8»vatyevbueva.Kai ,- frigidis ac caliginosis inseri corporibus, et diemones
6rt s. dyysXixrifftsv '/aTKaTdaswf^ivxtxriyivsTKtXK- ,_ fleri et nuncupari; ac proinde ex angelico quidem
T«aT«aif, EXSs Trif4iuj_ixri?SaiftoviwSn? TEXK!dv6pw- ,. statu fleri animalem, ex animali vero damioniacum
Triv»."Ey«Si ftovovvouvsx Trda»?T»?ivdSofTCOV Xoyt-,_ et humanum. Unam autem duntaxal mentem, ex tota
xwv«XX6V»TOV ftsfvKtxai KX!V»TOV -rri?6E!K?dyaTr»?xa! ,; unttate rationalium, imperlurbalam perstitisse, et
inamotama dileclionedivina et contempiatione, eam-
8swp!a?, 6f xul XptaTOff (3aaeXeuf0e6? xal Kv8pco7ro?,
K«iOTC iart r&vaoipturaivitvuipeat;,
7r«VTeXriff . i/-, que fuisseChristum regem, Deumet hominem. Affir-
yeyovevae.
KUTOO TOUxuptouTrpcoTOu d7r0Tt8sft£V0u TOeSeovaeofta, mant etiam, corpora penitus interire : ipso Dominc
y.uirSiv \otlzSivttizuvraiv'xui brt uvuxopti^ovrut ,v primum , deinde reliquis omnibus suum corpus abji •
TrdXtv
aTravrsffstf T»Vaurriv 6vdSa, xa! ylvovTKtvoe?, XK8« _. cienlibus : et quod rursum omnes redeuntes ad ipsam
xxi ev n izpovTzup^et ETuyj_«voV K7roxK8taTKft-vou S»Xov-i- veritatem, mentes flunt juxta illud esse quod prius
OTC XK!KUTOU TOOSCKSOXOU XK!TWV XoeTrcov Satftovcov !f habebant : ac videlicet ipsum etiam diabolum resti-
Etf
Trivaurriv svdSa, xa! TWV das.covXK!«OEWV dv6pcoTrwv iv tnendum esse, et reliquos daemonesin ipsam unita-
ftSTaTCOV 6sewvx«l 6sorf6pwv dvSpcov,xa! TWVoupavlwv »v tem, atque impios et nefarios homines una cum di-
Suvduswv,x«! T»V«UTriv e.OVTCOV evoiatvizpb;rbv Qebv, ', vinis ac Deo plenis viris, cceleslibusquevirtulibus ;
btroiuveyet v.u\6 Xptarb; , XK^cof XKJizpovizripyov , cof
iff eodcmque modo , quo et Christus, cum Deo esse
tt»SsuiKV EtyatStufopitvTCO XpeaTco TrpofT«XotTraXoyexd :d uniendos, sicuti ct prius uniti erant, atque adeo Chri-
7r«vT£Xwf, O"TST» ouaicc,OUTS T»yvwase,OUTS T»8UV«- !- slum plane nibil a reliquis ratione pra_dilis diflerre,
ftse, OUTS T» evepyeiu.'O yitp rat llvOuybpu;itpyjivrSiv >v neque substanlia, neque cognitione, neque virtutc,
izavroivefnaev eivaeTJJV ftovdSa.Ka! TrdXtv Ilu8ay6pa? :? ncque operatione. Pylhagoras etcnini principium
X«!nX.KTWV SriftOV TIVKlJjUJ_C0V UttaiptttTOIV6ITr6vT6?, XK!
«I omnium rerum, unitatcm esse dixit, et rursum Pytlia-
T«? uuttpritSt rtvt izepiizeaovau;, Ttftwpia?J_a/,'vsi;:? D ] goras etPlato mullitudinem quaradam animarum in-
aiiuuruxKTaTrsft7TEa6atXsyouatv."o6sv 6 DXKTWV Sstta?? corporearum esse dicentes, dicunt etiam, quod si in
TOacofta, xai arifta sxdXsasv,cof oioveiT«f ^ujrriffev ™ peccatum aliquod inciderint, in pcenam demitluntur
TOUTCO SsSsftsv»?xai reBaptuivn; Etra Trsp!Tri?iaopti- I- in corpora. Quocirca Plato corpus appellavil S=p.«ff
y»? y.piaeai;XK!avTaTroSoasw? TWV I^UJ_O»V Ku8t?fnaiv' »' (hoc est vinculum), et ariux (hoc estsepulcrum), co
«'Hptsv7raiSsp«aTriaavTOff, x«i [dSoXwf]xaxcof (SewaavTOf>ff quod anima in ipso corpore quasi vincla et sepulta
ft6T«cpiXoaoyiaf i|ruj_riTpir» izeptbSoitri xiXtSTsfs«Tae xe sit; deinde de futuro judicio et relributione anima-
xoXarjOrivai, XJIOUTW TzrepaiBeittuTCO Tpeaj^eXtoaTco srst
si rum rursus inquit: Anima illius qui una cum sapien-
.XSKXXETK. XK!K7rspj_STKi. Ai SSdXXatOTTOTKV TOVSS iv tia; studio puerorum amore et flagitiosa vita se pol-
TOV
jStovTsXsawaev,ai psv stf TKvizby»f Stx^twTriptK K- luit, per tres millenarias circuitiones poenas luet :
e'X-
fiouaaiSixnvuptu xui XoyovTlaovaev,al SE£t? oupdvtov ,v ct sic recuperatis a4is post annorum millia " educi-
TIVKTOTTOV xoucotaSsfaKt UTTO Tri?Stx»?Sta.ouatvd.lw?, , tur et abit : reliqusc vero cum ex hac vita discesse-
x«6coff E-ieoaav.» Ou T»ivaTOTriav TOU Xoyoux«TarU«86fy :v rint, aliae quideui sub terra in judicii locum delata.

Plato in Pha-dro, post trtaannorum miltia.

2_!1 JUSTINIANILIB. ADV. OTIGENEM. 230
«utfOTSpov, ourcofsv iy.itrtpov,w? uovov."o6svi'£ exa- *A _^Ha;cenim supra hominis naturam erant. Nunc autera
ripx; fvaioi;, rovriartv i/. 8s.T»TOff xai dv6pwTror»TOf,idem ipse patitur, et salvos facit, et per passionem
»
Iva XpioTov avvOerovXsyovT-ff, auyj_uatVT»iviiaet ovx vincit, idem ipseDeus, ipse homo, utrumque tan-
CTzeiauyoptev. Kuiiv ev.uripuSi yuaei, TOUT.aTtv ev 6s6- qiiam unum, utrumque tanquam solum. Unde ex
T»TIxxi icjOponzbrnrt,TCVsva xuptov rifstwvI»aouv utraque natura, id esl eadeitate elliunianitale, iinuni
XptarovTOV TOU ©eoijXoyovaapxoiOevra, xui iravBpoiirri- Christum compositumdicentes, confusioiiemunitioni
auvru ytviiaxovre;, Stuipeatvfte'vTtva [ta. dvd uspoff] non inlroducimus.Et in utraque autem natura, id est
itptepb;,riTourivOJXiiztfipop-evT» ftia «UTOU vizoaritaet' in divinitateet humanitate, unumDominumnostrum
T»VSeSiayopdvrSv fvaeoiv,s".„» xai auvSTs8»,a»ftal- Jesum ChristumDeiVerbumincarnatum, et honiinem
voctsv,ou/. «v»p»ft_v»v Sta T»Vivwaiv, 67retSri sxaTspa factum cognoscentes, divisionem»[uidemper partes,
fJatf saTtvEVavrSi. IvvOeaeoi;yup bu.okayovu.evn;, xui vel incisionem non inferinrasuni ejus subsistentioe:
TKftEp»IVTCO oXcp U7rdpJ_£l, XKlTO6X0V EVTO"?f-s'pEat differenliamautem naturarum, ex quibus compo*situs
ycjiiay.erut.O-JTS ydp ri Oe:ufvat; ei; T»Vav6pw7riv»vest, signilicanius,non inleremplam propter unitalem
ft£TE?'Xri8» , OJTSos ri dvSpcoTriv» epuat?sl? Triv 6slav [uiiilioneiii|, quoniam utraque natura in ipso est.
irpur.n' vaovjiv,;;oi ftdXXov, XK!_7rKpj_oua»ff exuripu; Cum enim compositionem dicamus, necesse est con-
iv TWTrif tSiafffvaeai; bpoi re XK!Xoyco7re7rpKj_8«i g fiteri et partes in toto esse, et totura in partibus co-
B
fuptevT»VEvwatvxa6' _7r6aTKOtv. 'H Ss x«6'vizbaruaty gnosci. Nec enim divina natura in humanara trans
tvaiat; Snkoi,ort 6 0s6ffXoyof,TOUTSVTIV ri ft!« u7roaTa- mutata est, nec humana natura in divinamconvcrsa
aif EXTWV TCtcov riif Beb-.nro;vTzoaruaeaiv,ov izpov- est. Magisautem intelligitur, quod utraque in proprie-
T.oaritvrtdv6pr„7rw i.yy.6»,«XX'EVT» yaarpi T»ffdyiaff tate et ratione sua3natune manente, facla est unitas
Trapvivou iS.;u.tovpynaev iavrai s. aurriffEVT»iSiu.iizo- [unitio] secundumsubsislentiam.Unitasautenisecuu-
arxaet aupy.a£ij.uj_wfiE.»v fvyri Xoytx»i y.aivoepa,bizep dum subsislentiam signiflcat,quod Deus Verbum, id
iari yuaiff xvOpanzivn'ruvrnv Si Trivx«6' uTroaT«atv est una eubsislenliaextribusdeitatis subsistentiis,IIOII
TOUQsouXoyouizp',; rriv aapy.u evoiatvStSdaxcov rifteeff ante plasmato hominiuuitus est, sed in utero sanctse
XKt68sfofdrroTToXof, \iyet,t"0; ivftopy»©souvifpyaiv Yirginis creavit sibi ex ipsa in sua subsistentia car-
ouj_uciza.yj.bvriyriauroTOetvat ta« 8sw, «XX'EKUTOVnem animatam anima rationali et intellectuali, quod
ezsvwae,uapfrivSouXou Xaocov.i Aedydp TOO stirsfv, 6? est natura humana.Hanc autein secundumsubsislen-
sv ftopcj» Qsou u rra p j_eov, T»jvTOU XoyouuTroaTaotv tiam unilatem [unitionem] Dei Verbi ad carnem do-
o-i.pyavauvs'dst_sv svouata8sou.AtdceTOU eiizeiv,ua p- cens nos et divinusApostolusdicit: Qui cumin forma
o f,vSouXous"XKo ev. o.alotdv6pwTrou, xai ovx UTroaTK-Dei esset, non rapinam arbitratus est mqualem sese
ast, »VotTzpaaii-oi ivaiOrivutrbvQebvXoyov sVriftavsv. OUTS C ess. Deo, sed semetipsumexinanivit, formam servi ac-
ydpstrrs.TOv iv ptopff, Sov/,ov vTzupy^avrae/.otSev, cipiens (l'hiiipp.n). Per boc enim quod dixit, Qni
tv« ftri TrpojjroaTKvTi ivaibrivui
xv'ipinzoi SE!.»3 TOV Xoyov, cumin (ormaDei esset,\erbi subsislentiam in natura
XKScof BsoSwpofx«i KsaToptoff das.ouvTSff E6X«ayriu»- Dei esse ostendit : per hoc autcm quod dixit, For-
aav, aj_STtxr;-j T»Veviiaiv XsyovTSff. 'Hptefff Ss T»i6eia mam servi accepit,naturse lioininis, et non subsisten-
ypufri, xai TOf?dyioi?TraTpdatv iizbp.evot oftoXoyouftsy,ti_esive persona;, unitum esse DeumVerbum signi-
OTIo 6sc?Xoyofadp. iyivero, oizepitiri xa6' vizaaraatv ficavit. Nec enim dixit, quod eum qui in forma servi
euvroiivSiauifvatv uvOponzivnv. \tb xai stf .7rdpj_sio erat, accepit, ne ante plasmato homini unitum esse
xupto?ri,_wv'i»aouf XptoTOf,ev CKUTW sj_covTOTeXetov DeumVerbumostenderet, sicut Theortorusel Neslo-
Trif6stx»?ouasw?,y.uiTOTsXseov Tri?dv6peoTriv»? csuaseo?' rius impii blasphemaverunt, aflectualem dicentes
xai eart ftovoysvri? ftsvxat Xoyo?w? sx0soOrraTpofy5V- unitatem. Nos autem sequentes divinas Soripturas et
v»8sif,xat rpwToroxofSs sv -rroXXoff dSeXyoff6 auTOff, sanctos Patres, confitemur quod Deus Verbum caro
OTS ysyovsvdv6pw7ros'6 ydp uiof TOU 0SOUu:6f dv8pco- factusest,quod est secundumsubsistenliamsibi unire
TTouyiyave.Kaiftsivaf07rep»v, ou ftsTS.aXsv orrsp ys— naturam hunianam : ideoet unus esl Dominus noster
yovsv.08EVXX! SUOysvvri^Etf TOU a-TOU ftovoysvouf ©sou Jesus Christus , habens in semetipso perfectionem
XoyouoptoXoyouptsv' T»VptsvTrpoattovwvexTOO TtarpofD divina. naturas, et perfectionem naturae Inmiaiuc. Et
dae.jft«Twf, T»VSeETT' Eaj_«Twv TCOV riuepitvTOOauTOU est unigenilus quiJem Verbum,ut pote cx Deo Patre
EXTrifdyietf£vS6 .ou 8EOT6XOU , x«i «si7rKp6evou Maptaf natus , et primogenitus atilem in multis fratribus :
aapv.oiOivTo;, v.uiivuvOpanzriauvro;. 'O yxp ev.izurpb; idem ipse cumfactus est htYmo(Filius enim Dei,lilius
ExXaftl^KffUTTSp SVVOtKV , EXfl»Tp6?KVETStXsV UTTEp X6yOV. hominis factus est), et manens qood erat, non trans-
KK!wv@s6ff aX»6ri? dvSpwTro? ysyovsvdX»8co?. AtdTOUTOmutavit quod factus est. Unde et duas nativitates
xupicofv.j.ixx.ruiii.riOetuv SSOTOXOV TIJVdyiKV,evSo.ov, ejusdem ipsius unigeniti Dei Verbi confltemur : ante
x«i ueitzupOevov Nupiavbuo\oyovuev.Ouj_wffTOU®sou sseculaqnidem ex Patre incorporaiiter naii, in ulti-
Xoyou T»Vetpj_riv =. «uTijffX«S6vTOf, «XX'OTI-TT'eaj_«Tcov inis atttem diebus ejusdem ipsius incarnati et nati
TCOV riuepcov6 TTOO TW-J«twvwvptovoyevrif 8s6f Xoyof [humanati Grmc.]de sancta gloriosa Dei Genitrice et
s. auT»f«TpSTCTOf • xai
capxaiOsi; sv»v6peoTr»as dop«TOff semper Virgine Maria. 0_uicriim de Patre splenduit
covsv Toff eauTOu,bparb; yiyovevev ToffTrap' riftfv* supra inteilectum, ex matre ortus est supra rationem
xai KTraS»? cov0:6? ouxa7r».twcrs7ra5»TO? SIVKI dv6pco- [orationem]. Et cum Deusverus esset, faclus est vere
a Simul ulrumque, ila unum utrumque ut unicus.
231 VIGILIUSPAPA, 232
iroff,xat 6 d6dv«T0ff, voftotfvizoysiaOut Bxvurov.TOUTOV A bomo. Ideo proprie el verc Dei Genitricem sanctain
TOVev B»6Xe iu yevv»8e'vTK ex airspfiKTOfA?.u!SXKTK gloriosam ct semper virginem Mariam confileniur :
ci.pv.u, buotaiOivrudvSpwTrotf, v.ui aravpaiOivruvizip non quia Deus Verbuni initium ex ipsa accepit, sed
riftcovTCOVdv6pwTrwv iizi UOVTIOU UIVKTOU, sxripu.avo! quod in ultimis diebus unigenitus Deus Verbum, qui
«ytoidrroaToXot KUTOV stvat ©eov,KUTOV uvOpancov, uvrbv anle ssecula erat, incarnalus ex ipsa, immutabiliter
vtbvavOpinzav , avrbv e. oupavou,aurovdrroyriff,auTov horno factus est : ct cum invisibilis in suis esset, vi-
a7ra8»,«UTOV 7r«8»TOV. "0 ydp yEyv»8Ei? avw8sviv. TOU sibilis factus est in noslris: et cum impassibilisDcus
TraTpo? XoyOffuppriroi;,ufpitttrai;, itv.ara\riizrai;,diStwf essel, non dedignatus cst passibilis es?e homo ; et
auTOfsv J_povu)yevvaTatxaTco8ev sx 7rap8svouMaplaf, immorlalis, morlis legibus subjacere. Istum, qui in
iva o! XKTW6SV izpbrepovyewnOivrt;,uvo.Bev iv.Sevripov Belhlehemde semine Davidnatus est secundum car-
yevvnOSiat, rovriartv ix 0eoO. AuTOfouv unripa ubvov nem, et simiiis faclus hominibus, ct crucifixus est
«j_eeeirl Trifyriff,xui rifteifizuripa. ubvoveyoueviv ov- pro hominibus sub Ponlio Pilato , praidicaverunt
OKVw. AKSWV ydp TOV 6V»T6V izariptt rSiv itvBpinzoiv rbv sancti apostoli ipsum esse Deum, ipsum hominem ;
ASdft, EScoxeToffdvSpcbrrotf TOV eaUToO izurepttuBuvu- ipsum Filium Dei, ipsum flliiim liominis ; ipsum de
TOVXKTK TOXsyoftEyov, i AsSwxsv KUToff s'r.ouaiayTS'XV«ccelo,ipsum de terra ; ipstim impassibilem, ipsum
0£ou yeviaOxt.t"08svxai 6«VKTOU XKTK adpxKysuETKt 6 B passibilem. Deus enim Verbtim, qui nalus est desur-
u!6? TOU0sou Std TOVaapxtxov KUTOU 7raTspa, tva o! sum ex Patre ineffabiliter, inenarrabiliter, incompre-
u!oi TOUdv8pco7rou Tri? .wriffauTOuftSTaXdScoai Std TOV hensibiliter, scmpiterne, ipse in tempore nascitur
xard 7rvs0ftaauTcovTraTepaTOV0S6V.A-TO?OUVxard dcorsum de VirgineMaria, ut illi qui deorsum prius
y.atv u:6? saTtTOU0EOU,rittEi?XKTK J_dpev.KK!TrdXtv nati sunt, desursum secundum nascerentur, id est ex
KUTO? XKT'cixovo^ulKV XK!St' »,ua?u'6? y.yovsTOU 'ASdft, Deo. Ipse igitur malrem tanlummodo habet super
riftsf?Si v.uru f-batveaptevvioi TOO'ASitu. Tlurripyitp terram, et nos tantu:) modo palrem habemus in coclo.
aJTOuEariv 6 0s6ff xaTa fvatv, riftcovSs XKTK yuptv. Cum cnim accepisset mortalem patrcm hoiniiium
Ka!0s6ffauToOysyovsxaT' oexovoftiav, SioVtuvOponzo;, Adam, dedit hominibus siiiini Patrem imiiiortalein,
riucovSi xxru fvatv Seaizbrn; iari v.ui @eb;.Kai Std securidum hoc quod dicitur : Dedit eis poteslalem
TOUTO 6 Xoyoff,6f saTiv ulof TOU 0SOUizurpb;, s'vw6£if filios Dei fieri (Joan. i). Unde et uiortem secundura
cup/.i yiyavea«p\, tva o! Kv8pw7rot evw6evT6f TCO 7rveu- carnem guslal Filius Dei, propler camalem siiuin
U.KTI. ySVWVTKl EV7rvs0fta.AuTOff OUV 6 dX»8lV0ff u'6ffTOU patrem, ul filii bominis vita; ejus participes flercut,
©EouTouftcttvra;rip-u;fooei, tv« ot TrdvTEff sva fopiaoi- propter suum secundum spiritum Patrem Deum. Ipse
ftsv ©sov• xa! eaTt x«! fteT«Triv ivavOpincriatv ei; T». igitur secundum naturam Filius est Dei, nos autem
dyiaf rptitSo; 6 ttovoysvrif u!6f TOU ©SOU6 xuptoffriftwvC secundum graliam; eliterumipse secundum dispen-
'l»aouf XpiaTOf,auv8sT0fs. sv.arip«: yuaswj. 2VV8ETOV sationem et propternos lilius fuit Adain, nos autem
SeTOV XpiaTovoftoXoyoOftsv T^ TCOV dylwvizaripoivdxo- secundimi naturam sumus (iliiAdam. Pater cnim est
XOU6OUVT6? StS«ax«X!a. 'E7riyap TOU XKTK XptarbvUUOT»- ejus Deus secundum naluram, noster autem secun-
piou ri X«T«avvBsatvevnttt; Trivauyj_uatvxal Stalosaiv dum graliam. Et Deus ei fuit secundum dispensalio-
KTTOSKXXETKI' XK!rjjuXdrTei ftevTiiviv.uripu; fvaeai; iStb- iiem, eoquod homo factus esl; noster autem secun-
mru, ftiav 5s uTroaraatv,»TOI7rpoaw7rov TOU 0SOUXoyou dum naluram Dominus est et Detis. Et ideo Deus
x«i usTtiTri? aapxoff8sixvuai, x.i EOTIV slffxal6 «uToff Yerbum, qui eslFilius Dei Palris, unicus carni, factus
TeXetof ev.660T»TI , xa! TeXeiofsv dv8pco7r6T»Te, ouj_wff est caro, ut homincs unili spiritui, lierent unus spi-
SuaivUTroaT«aeaev »TOttcpoainzot;, «XX'EV 6si/ fbaet rilus. Ipse igitur verus Filius Dei omnes nos indutus
x«t«v6pcoTrlv»j yvc-pt.oftevof'tv« eFf» xa8' ixurepu, ri- est, ut omnes induamur unum Deum. El est etiam
Xeiof6e6f, xai TeXetOf avBpanco;,6 auTO?6 xupto?riuwv posl incarnationem unus de sancta Trinilale, unige-
'lflaoufXptaTOf,6 elf T»f ayiaffTptdSofauv3o.a.6uevoff nitus Filius Dei Dominusnostcr Jesus Christus, com-
TCO icurpixuiTCO dyico7rv£UftaTt. OUTS ydp reruprav Trpoa' positus ex utraque nalura. Composituniautem Cbri-
COTTOU Trpoa8»x»v erreS-lKTO »5ayia Tptdfxai aupxtnBev slum confiteinur, sanctorum 1'atrum doclrinani se-
TOfTOUEv;f Trif «yiaf TpidSor©souXoyou.TauT»vT»VD quentes. In mysterio enini Chrisli unitas secundum
xaXrivTrap«x«Ta8rix»v, »v irapd TCOV ctyiwviruripoivstXri- coinpositionem, confusionem et divisionem rejicit,
faftsv, cf.uXdTT0ft6v, ev»J£&ptev xai TroXtTeu6fie8«, x«l »v et seiTat quidera utriusque nalunu proprielatem ;
cuv.z3»ftov XdSoiftev, elff 7r«Tip«;x«i XpiaTovTOV uiiv nnam autem subsistentiaiji seu personam Dei Yeibi
Tsu0eoOTOUc_wvTOff, xal ayiov7rve0ftaOftoXoylav. et cum carne ostendit, et est unus idemque perfectus
in deitate, et perfectus in humaniiate, non lanquam
in duabus subsistentiis sive personis , sed in divina natura et humana cognoscendus, ut unus sil in utra-
que, perfectus Deus et perfeclus horao; idem ipse Dominus Jcsus Christus, unus dc sancta Trinitate
conglorilicandus Patri et sancto Spiritui. Nec enim quarta; persona. adjectionem suscepil sancla Trinitas
et incarnalo uno de sancta Trinitale Deo Verbo. Istam igitur bonam Iraditionem, qtiam a sanciis Pa-
tribus accepimus, cuslodimus, in qua vivimus et conversamur, et quani, ab 'hac viia' prolieiscenies,
oramus nobiscum habere, qua. esJ in Patrem et Christum] Filium Dei vivi, et sanclum Spiritum con-
iessio.
TauTa ou.TWf 6.u.oXoyouvrsff TrpoffT«tff«XXatfTOUEV Haec ila confilentes super alias sancti Cyrilli de
«ytotf KupiXXou TreplTrif6p8ri?rriaTecofStSax.aXlaf, xat ude recta doctrinas, et hoc quod diclum est ab ip.o,
S53 JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 234
TOeipnftevov7r«p' KUTOU , ftiav yiicr.vTOO©eoOXoyouA $ unam naturam Dei verbi incarnatam, suscipientes,
ataapxoiuivnv,8ej_6ftevoi buokoyovuev, OTIex rrif Gsta? coniilemur quod ex divina natura et humana unus
yuaecof, xai T»? itvBpanzivnt eiff Xptarb; iacerekiaBn, Christus elfectus est, et non in una natura, prout
xa. ou^tia yuatff,xaScofTivsfxaxcoff T»VXe5wexXaftSd- quidam male intelligenlesdictionem, conanlur dicc-
vovrsff Xeystv e7rtj_eipouaiv.'AfteXetTOi xatauTOff 6 TraTiip, re. Unde et ipse Paler, quoties unam naturam di-
ocdxiffftiav yiiaiv et7rsTOUXoyoucreaapxwft.v»}v, iici xit Verbi incarnatam, in hoc naturse nomine pro
TOIITOU TCO T»ffipuaeeoff6vo'ttaTtKVT!urroaTaaewf-J_pri- subsistentia usus est. Et in quibus libris dixit hanc
aaTO.Kai ev otf XoyoifitTreTaiir»v TrivXe^tv,evToff dictionem, in sequentibussaspiusintulit, <ct quanilo.
if«Sriffeiffiici TOV7rX6farov emiyays,icori ftevulov,izori Filium, et quando Verbum, aut Unigcnituni, qua*
8. loyov» ftovoyevri* «.izepou yuaswff,«XX'uTroardaeeoffnon naturam, sed subsistentiamseu personam signi-
»)TOI 7rpoae_7rou eaTt S»XwTtxd. 'H Toivuvvitbaraat; TOU i ficant. Subsistenlia igilur Verbiincarnata non unain
Xoyou aapxoiBeiau ou fiiavyiiatv, dXX'sva XpeaTov aiiv8e- naturam, sed unum Christum compositum effecit,
TOV direT-Xsae TOV aurov©eovTexal dv8p_.7rov * ©eovSe: eumdem ipsum Deum et hominem. Eos autem qui
xai av8pco7rov TOV XptaTOV opoXoyouvraff, ftiav tpvatv»TO£ t Christum Deumet hominemconfitentur, unam natu-
ouoiavitc'aurcoXeyetv dae.ej • dSiivaTov ydp TOV xuptov, ram sive substantiam ipsius dicere, impium est.
isftwj'l»aoOvXptaTovxard ftlavxai Trivaurrivyuaiv,»TOI i _j
] Impossibileenim est Dominumnostrum Jesum Chri-
ouaiav,xai 7rp6aicovwv ecvaix«i svjvpovco,» d7ra6» xali stura secunduraunam eamdemquenaturam seu sub-
7r«8»Tov, 07ripE7riT»ffftectfauTOuvizoaratttai;»TOI 7rpoa- stantiam et ante sseculaesse, et in tempore, aut im-
«.TTOu 6p8cofOftoXoyouftsv. 'E! aurcov8s TCOV stp»ftevwv, passibilem et passibilem : quod in una subsistentia
TOO auToOsv dyloif KupiXXou d7roSs_.ofjiev TrivTrsplTrif sive persona ejus recte confitemur. Ex ipsis autem
«tp»ftev»f X.!.scoff
aaysaTKTnv auToOStSacrxaXiav" ev ydpi diclis ejusdem sancti Cyrilli ostendemus de memo-
T»)TrpcoT» TrpofSo.zsvaov.TriaToX» EtirwvftiavfiiacvTOV i rata dictione manifestam ipsius doctrinam. In prima
Xoyouaeaapxwp;_v»v, eu8uf«Trriyayiv* <Ouxouvoaovftivi enim ad Successum epistola, cum dixisset, unam
»xeveif evvotav, et; ye ftovovTOopavToeffTrif i|ruj>_»ff : naturam Dei Verbi incarnatam, statim intulit: i Er-
ouuotat, TivotrpbtzovivnvBpinznxev 6 ttovoyevijf, 8iioT«ff: go quantum quidem ad intellectum perlinet, et ad
fiiaeif £tv«ifufievru; ivaiBeiau;,eva.Seu!6vxai XptaTov i videnduratanlummodooculis animx, quemadmodum
xa! xiipiovTOV TOU ©eoO7raTp6?Xoyovevav6pco->T»iaavTa, , incarnatus est Unigenitus, duas naturas unitas esse
xa! trsaapxcoftsvov. » AidTOUTWV SS6 TraTripTOV rpincovi dicimus, nnum autem Filium, et Christum, etDomi-
T»f ey«y8pwTrriaecof 7rap«aTriffKe |3ouX6ttsvoff, xal TO > nutn, Dei Patris Verbum incarnatum, et hominem
«StaipeTov x«i dauyj_urovyuXaTTtov,xat TOVitptBptbv t Jactum. i Per ista autem Pater modumincarnationis
TCOV cruveX8ouacov jiiaewv eSee.e, xai sva Xpeorovexri- -CI volens manifestare, et indivisam et inconfusamcu-
pu.sv, «XX'ouj_eftiavyuaiv6e6r»TOff xai aapxoff.Ka!evi Btodiens unilionem, et numerum naturarum qusc
TriSeuTe'pa Trpo?TOV «UTOV 2ouxevaov eiriaToXjiTa jrapa- convenerunt demonstravit, et unum Cbristum pra>
rrXriaiaSiSaaxcov [Xeyei] ypitftt OJTwf*c Et ftevydp ftlavii dicavit, et non unam naturam deitatis et carnis. Et
elTrovTef TrivTOU Xoyou yliatv aeatyrixaftev,ouxIrrevey- in secunda ad eumdem Successum epistola similia
xovT6f T6,aeaapxwuev»v, «XX'oloveljw6s'vTSfTrivoixo- docens, ila scribit: i Nam siquidem unam dicentes
voftiav, »v aurotffT«J_«TTOU x«i oux«Tr!8«vo_' o Xoyor ; Verbi naturam tacuissemus, non inferentes, Incar-
TrpoaTroiouftevotff
epcoTav, rrouTOTSXECOV SVdv6pco7r6T»Ti, , natam, sed quasi exlra ponentes dispensationem;
» TO,7reoff »ix«8' riftdfouaia; 'E7retSri
uc_?s'aT»xsv 81xa! »6 erat illis forsitan et verisimilisratio confingentibus
EVdv6pw7r6T»Te TeXsedmff, xotiT»ffx«6' »ft«s ouaiaf »5 interrogare, ubi perfectio in humanitate, vel quo-
SriXcoatffeicrxexofuaTat StdTOO \iyetv, aeaapv.aip.ivnv,, modo subsistit [substitit] humana nostra substantia ?
izavauaOaiactv xaXaf_iv»v pd.Sov e'«uTOfff uTroarriaavTSf. Quoniam autem et perfectio in humanitate, et no-
ToOydp ExSdXXovTOf T»Voixovoftiav, xal dpvouprivou T»Vv strsesubstantioedemonstratioinlroducta est, dicendo,
ai.pj.ijiatv,»v TOeyxaXe.a6atStxaiwfafutpovuivavrbvt Incarnatum ; cessent arundineam virgara sibi sup-
uiov TriffxeXtiaffdy8pcoTr6T»TOf. Ee Se, eoffey»v, ev TCO _ ponentes. Ejicientem enim dispensationem, et ab-
ataupv.SiaOut Xsystv«vrov, aotfri; iart x«i uvaptfiSo\o; ? JJ neganlem incarnationem, oporlebat juste accusari,
oftoXoyia TOO,OTIysyovsvuvBponco;,ouSsven xcoXusi i auferentem a Filio perfectam humanitatem. Sin au-
voefv,c6ffsiffvTzxpyoiv xui ftovoff utof 6 XpcaTof,6 auTOf : tem (ut dixi) incarnalum esse dicendo ipsum, mani-
©eofeoTtxai uvBpanco;, oiaizepev 66O'T»TI TeXeiof,OUTCO > festa est et indubitabilis confessio, quod factus est
xa!evdv8po»7r6TnTi TeXetofopfloTaTa S. xa!Trdvuo-uveTcof r homo ; nihil jam prohibet intelligere, quia cum unus
i ari TsXstt>T»ffTOV 7rspiTOO aaimpiovizaBov;exTsSstTae e sit et solus filius Christus, idem ipse Deus esl et
Xoyov, ouxaurovTOV uavoyevri u!6vTOO 6eoO,xa66vostTtu i homo, sicut in deitate perfeclus, ita et in humanita-
xa!eari ©eoj, 7ra6efv elffISiavyuaivTa aiipturo;,iaj>y te perfectus. Reclissime autem et nimis prudenter
pt.oftev»,Tr«8efv SeftctXXov T»5xoitrifuaet. Aeeydp dvay- tua perfeclio de salutari passione rationem exponit,
xaiuf xufbrepuaiiteaOutTCO ev!xul VSJ.TX «Xridseav , non ipsum unigenitum Filium Dei, secundum quod
uleo,
TOxai ftriTraaj.eivdetxcof,xaiTOXeyea8at fra6efvdv8pco- intelligitur et est Deus, passum esse in sua natura
7riywf.'H auroOydp Tre7rov8e aap\. i Kai evTCO Tptaxae- quaesunt corporis affirmans, magis autem passum
SsxaTco SExe^aXaico TCOV aj^oXicov 6 aurof ev dyloif Kii- essc terrena natura. Oportel enim necessario ulra-

Aliquando quidem Filium, aliquando vero Verbum, est quarnlo Filium, est quando Verimiu.
PATROL.LXIX. 8
 ...5 VIGILIUSPAPA. 2i6
| ptiXo?ojtoivf «rroSaXXoftsvof TO-fTSSUOutoufEtadyov-.A que servari uni et vero Filio, et non pati secundum
T«ff,TOU? T6ftl«v ^uatvXeyovT«ff 6eoT»TOff x«iTriffaupxb; deitalem, et dici pa.sum ess. eumdem ipsurasecun-
TOO XptaTOU, ypafet ourcof"i Ou Stoptariovovvupu rbv dum humanitatem : ipsius enim passa est caro. >
sv« xupiov'I»a«.vXptaTOV stf dv8pwTrov iStxwf, xai etf Et in tertiodecimo capite scholtorum idem S. Cy-
06ovtSixcof, «XX'eva x«!TOV KUTOV I»aouvXptarav xu- riilus similiter rejlciens eos qui duos filios introdu-
piovfauev, TrivT«-V fvaiaiv eiSbre;Siajopdv, y«i itavy- cunt, et eos qui unam dicunt naturam deitatis et
j_UTWf «XXriX«if T»pouvTSf «UT«?.» Et Toivuv,xa6cofSi- carnisChristi, ita scribit: <Nondiscernendumunum
Sdaxsi 6 sv dylotffRvpiXXoff, et? sariv 6 xupio;riptcov DominumJesum Christum in hominem separatim,
I»aou; XptaTof,T-Xsto;ev8;6T»TI,xui TeXeto; 6 atiTo;ev et in Deum separatim ; sed unum eumdemque Do-
dv8pw7roT»Tt, x«i oux eW«6eT» 6ei« fvaet, dXXd< rri minum Jesum Christum dicimus, naturarum scientes
j_otx»ifvaet, otSeSi xui T»ivTWV fvaeaivStatpopav,xai difleremiain, et incontusas eas sibi invicem conser-
TOdauyj_UTOu? avru; dXXriXatf ev fti^tvizoaruaeiyuXdr- vantes. » Si igitur (prout docet nos sanctus Cyrillus)
reaSat, SriXov ort TOV KUTOV evT» 6eia fvaet xai T»idv- unus est Dominusnoster Jesus Christus, perfectus
Opanzivn Xeyei6 icarripyvwpi£ea6at,xai sx«Ts'pavfvatv in deitate, et perfectus idem ipse in humanitate, et
sv «UTW stvat, e. covxa! auvSTsS». Kal ouxdv Tt?OUTCOnon est passus divina natura, sed terrena, scit autem
ftavei», ciff 6p6cofvoftiaae fpoveivTO.f XeyovTaff ftiav B et naturarum diSerentiara, et quod inconfusse sibi
eevaefvatv, »TOIouaiavaapxb; xai6S6T»TO; TOU XpeaTOu, invicein in una subsistentia conservantur: certum
T»VauTrivSetKV XK!j_ot'xriv, 7r«8»Triv xai «7ra8ri. est, quod euradem ipsum in divina natura et in hu-
mana dicit Pater cognosci, et utramque naturam in
ipso esse, ex quibus et compositus est. Et non aliquis sic insaniat, ut arbitretur eos recte sapere qui
dicunt unam esse naturam sive substantiam carnis et deitatis Cbristi, eamdem et divinam et terre-
nain, passibileraet impassibilem.
'ETreiSriSe x«i eT£pw6£v xaTaox5ud?6iv-7rej_6ipo€ai Quoniam autem et alio modo quidam ostendere
Teve?TOuiav etvaefvatv TriffBeornro;xa! T»Cdv8pa»7r6- conantur, unam esse naturam deitatis et humanitalis
T»TQfTOUXptaTou,TOTOU dvSpcoirou TrapdSetyua7rpo- Ghristi, exemplum hominis proponentes, et dicentes,
SaXXopievoi, xai XeyovTif,aiaizepet; eTSpoyueov fvxri; quod sicut ex diversis naturis, anima et corpore
xal aeofiaTOff auvsaTcof6 dv8pco7rof ftla r^uaifX.yer«i,p. cousistens homo, una natura dicitur, sic et ex dua-
o-Tcox«i ex Siioqpiiaewv, 6soT»TOf xat dv8pw7r6T»TOff, TOV bus naturis deitatis et humanitatis Christum dicentes,
XptaTOV XeyovTSff, bfeikoptev uiav fvatv eir avrSiXeyeiv' debemus unam ipsius dicere naturam : illud ad eos
exefvoTrpofauTOiifep-.uttev , OTI6 ptsvavOponzo; xdv sx dicemus, quod homo quidem licet ex diversis con-
Stttfbpoivavviarnxe,TOUTeaTt ipuj_»fxal ae-ftaTOf,Oftwff stet, id est, anima et corpore, tamen ideo una natu-
Sid TOOTO ft!« rfuiaifXeyeTai,ETTEtSri xotvcofX«T«izaaSiv ra dicitur, quoniam de omnibus subsistenliis sive
TCOV u7roaT«aewv, »youv7rpoaw7rwv TWV UTTOTO aUTO elSo; personis, quaesub eadem specie referuntur, commu-
dvayoftevwv xaT»yopefTat. Eex«i T« ft«XtaT« ydp exdaT» niter prtedicatnr. Licet enim unaquaequesubsisten-
u7roaT«aif,»TOIicpbaonzovoiov II.Tpof, xa! UaOXof, tia sive persona, sicut Petrus et Paulus, proprietati-
ToffiSiwftaatvdir' «XXriXwv Staj_t.)pi_ovTai, «XX'oftco?ou bus a se invicem separentur, sed tamen non nalura
T»jfvaet Sittipovvrxfuptfbrepotyitp«.vOponcot' xai7r«Xiv dividuntur: ambo enim homines; et iterum, nec
OUT6 ipuj_»iX'''pit acoftaTOf,O-JTS acocta /wplf ipuj_riff anima sine corpore, nec corpus sine anima homo
[dv6p_)7t6f eaTtv]dv6pwTr6r»To;, dXX'exTOU ftri6'vTOf eiff est, sed ex eo quod non erat, ad boc quod est, ex
TOeevatsx i/iuj_ri?xui aiipturo; eSnutovpyriOn. Ilav Si anima et corpore creatus est. Unaquasque autem
xrittua, ei xal ex StayopwvauveaTMxsv,dXX'ouv ftlav creatura licet ex diversis constet, sed tamen unam
exeiy»vejfeivXe'yeT«i yiiatv, x«6'»v izupitTOU©SOU eS»-if. illam habere dicilur naturam, secundum quam a Deo
* OUTS
ftioupyri8».'O 8« Xpiaro? ouj_ ouTwff ydp ftiav creata est. Christus autem non sic : nec enim unam
fvatv , »youvoiiaiavS»Xofxoivco?XKTK 7roXXcov UTroaTa- naturam sive substantiam significat, qusecommuni-
aecov,»TOI7rpoawTrcov xaT»yopoufte'»»v, coarrep6 avBpai- ter de plurimissubsistentiis sive personis pradicatur,
tzo;' e!ydp TOUTO »y, 7roXXo! XpiaTo!6iipe8riaovTai, xafl sicut homo. Si enira hoc esset, multi christi inveni-
wy TOxotvovTri? yiiaewf xaT»yopriT«e, 07repx«i Xeyeiv rentur in [de] quibus commnnitas unius naturse
EaTtvdae.ef * «XX'OUT6 KTT' dpj_riffsx 6soT»TOff xzi dv- pradicabitur ; quod et dicere impium est. Sed ne-
6pw7roT»TOj, oiatcep6 avSpwTtoff sx i|iu^rif xai ocoftaTOf, que ab initio ex deitatc et humanitate sicut homo
6 XptaTofeS»uioupyii6», tvaTOUTO » ^uats Xptarov' «XXd ex anima et corpore, Christus ereatus est, ut hoc sit
©s6?o»vTTPO «iwvwvo Xoyoff, x«! Tri?auT»?fiasai;, nrot natura Christi : sed cum Deus esset ante sascula
oOirl«fu7rdpj_cov TCOTraTpi,xai S»pttoupy6? uizavroiv,in Verbum, et esset ejusdem naturse sive substantioe
£aj_«TwvTCOV riftEpcovdv8pw7roufiatv xa8' u7roaT«atv ctim Patre, et creator omnium, in ultimis diebus
evcoaa?E«UTM , yeyovevavOpanco; , ptriExaTarTOU EIVKI hominisnaturam secundumsubsistentiamsibinniens,
@£o'f. factus esl homo manens Deus.
"EaTivouv6 XpeaTOf ftta uTroaraatf, »TOticpbttoncov, Est igitur Christus una subsistentia, sive persona,
XK!eTjf_etTOTeXetov ev .auTto TrifTS 6sl«ffxal «XTiaTOu et habet in semetipso perfectionemdivinseet increa-
fvaeai; , xal TOTeXsiov T»f dv8pr,)7riv»f xai XTiaTriff fb- bilis naturse, et p.rfectionem humana. et creabilis
aeviff.ncoffouv,evcoSiioff-aeifyvtopitovTKt, «XTtaroff xa! natunc. Quoraodoigitur, in quo duse naturae cogno-
zTiaTri,eiziTOUTOU pilKvyiaiv »TOIovaiav\iyeaOxi.Sv- scuntur, increabilis, et creabilis, in eo unam natu-
257 JUSTINIANILIB. ADV.ORIGENEM. 258
VOTOV; Et ydp x«! ftia ''7ro'aTaau «TOI7rp6aco7rov o A ram sive substantiam dici possibile est? Licct enim
Xoiaro:, «XX'cuoouatof.T'j»icttrpi©eco, xai oftooiiaiof una subsistentiasive persona Ghristus sit, sed con-
ifxiv 6 aurof, ouftrivx«TaftiavxaeTrivaurriv«iiiatv,»TOI substantialis Oeo Patri, et consubstantialis i.ohis
ouaiav* et 8e ftia rj.iiaif »TOIouaia »v XptaTof,» uaxp- idem ipse est, non tamen secnndumunam eamdem-
xof eovftovco TW©etoxa! [TraTp!L. sic leg. in ClirOnico que naturam, seu substantiam. Sin autem una na-
Alex.] izvevptetrieartv oftoo-atof, iicstSripua T»f 6eo» tura sive substantia esset Christus, aut sine carne
TDTOff ouoia, »TOIfvat;' » iJitXofeovdv8pco.roff, ttA- est, et soli Deo Patri [et Spiritui Grasc.]consubstan-
vorf >5piiv eariv oftoouaeof,sTTEtSri ftla yiiaif Triff«v- tialis, quoniam una deitatis substantia sive natura
Bpancbmrro;' » TpaTTEfaa ixarepa fvai; irepofvritiartv. est: aut purus homo exislens, nobis est solum con-
'AitSTtktatirapd Taf auvsX8oiiaaff, xai xaT auTOUf OUTE substantialis, quoniam tma natura humanitatis est:
©eoffeptetvtv, OUTB avOpanco; yiyovevb TLptaro;*xa! aut immutata utraque natura alteram eflecit nalu-
Stit TOOTO OUT6 TCOTTKTpi, OUTSriftfv SVTIV 6 aUTOff rara, pncter eas qtis. convenerunt, et secunduraiilos
oftoouaiof.To SEOUTCO fpoveivtcaant 7rs7rXripe_r«i das- neque Deus mansit, neque homo factusest Christus,
€eia;. Kal TauTa Xeyoptev oux dyvoouvTef, OTIxal Ttvsf et ideo neque Patri, neque nobis idem ipse consub-
TCOV dyicovizaripaivTCO TOOdv8pco7rou u7roSsiyttaTi itzi stantialis est. Sic autem sapere omni plenum est
TOUxnrd Xptoriv ftuaT»piouej_priaavTO* dXX'exeivoiB * inpietate. Et ista dicimus, non ignorantes quod et
tev, evaSei.coa-tv, oTtxuBdizepb avBpanco; ex^uj/riffxa! quidam sanctorum Patrum hominis exemplo in
acoptaTOf etf dTroreXefTai, xai ouj_iSuo dv8pco7rot, OUTCOmysterio Christi usi sunt': sed illi quidem ut osten-
xae6 Xpierrofsx 6eo'T»roff xai avBponcortiro; avvreBei; derent, quod sicut homo ex anima et corpore unus
etf iari, xal oux eiff8uo XpeaTOuf,» Siioyioufftteo!?e- efGcitur, et non duo homines, sic et Christus ex
T«t. OUTOI 8i TCO TOO avBpincoviizoSeiyptartxixpnvrut, deilate et bumanitate compositus, unus est, non in
tv« ftiav fvaiv »TOIoiiaiav 8e6r»TOff xai dvSpwTronjTOfduos christosvel in duos fllios dividendus.Isti autem
TOO XpiaToO eiadyt-aiv,07repd7re8e!r|aftev dXXorpeov etvcu hominis exemplo utuntur, ut unant naturam sive
T»f euaerjsiaf.'AXXd SidTOUTO eXeyj|_6ftevo{, cof7rapdT»V substantiam deitatis et humanitatis Chrisli introdu-
6p6riyTiv tcariport StSaaxaXlavdva7rXaTTOuaiv ev !«u- cant: quod demonstravimus alienum esse pietatis.
Toffftiav f uaiv, »TOIovaiav 6e6r»roffxai aapxoff,if Sed cum per hxc convincuntur, quod praster rectam
irtpa pteraSuivovttt keyovTe;,pti) Seiv itptOptbv fvataiv Patrum doctrinam sibi confinguntunam naturam seu
itzi XpiaTouXeye,v,cofTOU dpiSptouSealpsaiveiadyovroff. substantiam deitatis et carnis, ad alia transeunt, di-
laTcoaavTolvuvOTI6 itpiBptbsorav ttsv sVi Stufbpaiv i centes non oportere numerum naturarum in Christo
icpoaintm, » -••roaTdffewv Xs'yeTai, TCOV rrpaytedTcov au- dicere, ut pote numero divisionem introducente.
TCOV T»Vdvd uspoffe*j_e!Siaipeatv, otov e&fiizi 8UO»i C ( Sciant igitur, quod nmnerus quando in diversis per-
TrXeiovcov •
uvOpinzaivOTOV Se eiri riveoftEvwvizpuypturoiv, sonis, sive subsistentiis dicitur, rerum ipsarum per
njvtxaOTaftovtpXoyeo x«i Sewpta, ou ftriv«UTCOV TCOVi partes habet divisionem,sicut in duobus vel etiam
Trpayfidrwv e"j_etT»VSe«ipeaiv, oioveiri fttaf vizoarttatoi; pluribus hominibus: quando autem in rebus unitis,
icvOpinzov exi/iuj_»ffxai aiiptaro; avvsaToian;'Siioydpi tunc verbo solo [ralione sola] et inteilectu, nan
xat evra06a_>. aetff SeeopoOvrai, iripa ptiv Trif^u^rif, tamen ipsarum rerum habet divisionem, sicut in una
twtiiripet TOUacoftaroff'xai oftwfou Sed TOUTO etf 8uo, suijsisientiahominisex anima et corpore conslituta.
avBpinzov;Siutpeirai,dXX'sva taftevTOV dvSpuTrov, xal1 Duaeenira et hic natura. intelligunlur, altera anima»,
puetvavroO rriv uTroaraatv.Ka! iizi TOU xarit Xptarbv » el altera corporis: et tamen non propler hoc in duos
TOIVUV ptvampiovT»f iv&aeai;ysvott.v»ff, ei x«i Sedpopa t hominesdividitui, sed unum scimus homineraesse,
Oeaipeirutrit ivaiBivru,«XX'ouv ou 7rp«yft«Ttxcoff, x«lI et unam subsistenliam ejus. Et in mysterio igitur
dvd ftepofdXXriXwv St'taTavT«e T« s^ cov6 xupioffriftcov •J Christi facla unitione, licet diversa intelligantur quse
I»aoOfXpeo-Tof auv«T.6»'T»ivftiv TOIStayopdvxaTa- unita sunt, sed non ipsa re et per partes a se invi-
VoouvTSf, xai TauT»vanptuvutj3ouX6ft6voi, TOV «pt6ftov Tra- cem separanlur ea, ex quibus dominus noster Jesus
paX«f_6dvof_ev, xal S.o TaffevXpiaTco yuaeefeevaiyateev, , Christus compositus est, differentiain tamen consi-
xai ou SedTOUTO 6 etf XpeaTOfeif Siio Xptarouff,»5Suo oD derantes et hane significarevolentes, numerum as-
1
utouffStatpttTat' xai uaprvpei roi; izap riftcovei'p»pte'- suminus, et duas LnChristo naturas esse dicimus:
voif6ev dyioifrpnybpto; 6 ©eoXoyof ev Tcp7rp6fKX»So'- nec ideo unns Chrislus in duos christos, vel in duos
vttvicpinoiXoyeo ypitfoivouTcofi EiTiffsiai.yetSiioulouf,, filios dividilur. Et testimoniumprsestat nostris diclis
iva ftrv TOV ex TOU ©eoOxai icarpb;, SeurepovSee'xT»f f sanetuffGregoriusTheologus, scribens in primo libro
f")Tp6ff,«XX' ouj_teva xai TOV aurov,T»5ff vioBeaijjt;ixici- ad Cledoniumsie : <Si quis introducit duos filios,
aot Triff-TnoyyfXpt»j»ff Toff6p6cof7riaT«iiouae. v unum quidem ex Deo et Palre, secundumaulem ex
ucreif ptiv
ydp Suo,©eofxeciStvbponzo;, iicti xai "pu^»xai acofta' malre, sed non unum eumdemque, ex adoptione ca-
uloiSeouS»io,ouSe8eoi.OuS.ydpEvTauSa Siioav.p_)Troi*
:* dat, quae promissa est credentibus recle. Nalurac
EIxal ouTOJff 6 naOXorTOevTOff TOOdv8p_»irou, x«l TO6 enim du*e,Deus homo, quomodo et anima et cor-
£XT;fizpoanyopevas' x«i el 8ee auvroftco?tiizeiv, «XXo ,o pus; non autem duo filii, nec dii duo. Nec enim bi
ftevxa!dXXo t* .5 eov6 aorrrip,etizepptriTOVTOV TO«6pa- :- duo homines, licet Paulnssic appellaverit (/ Cor. iv)

1 S. Athanasius in
symbolo quod ejus nomine inscribitur.
239 VIGILIUSPAPA.
TOV TCO 6p«TW, X«!TOdj_pOVOV TwUTTO J_p6vOV, O.X«XXoff j(Vquod est intus hominis, el quod est exlrinsecus:.el
.£ x«i «XXof, ftriyevotTO.t- ut compendiosedicamus, aliud quidem et aliud ea ,
ex quibus salvator est, cum non idem sit invisibileet ,
visibile, et hoc quod sine lempore est, et hoc quod isub tempore : non autem alius et alius : absit. i
'iSou Sid TOUTWV aaycoffStSdaxet6 EVdyioif Tpntb- Ecce per hasc evidenter docet sanctus Gregorius, . <
piof, 6'TIITTITOU xard Xptarbvptvampiov6 ftiv S7rirrpoa- quod in mysterio Christi ille quidem qui in personis
corrwvTOV uptBptbv .Xsywv,cofdasfiriffx«T«xplvsTKC* 6 Ss numerum dicit, ut impius condemnatur: ille autem
ETriTWVfvaeaiv E. eov6 st? auvsTs6»XptaTOf,TOOTOVqui in naturis, ex quibus unus Christuscompositus
*
izuptt\up.Suvaiv bpOSi;opoXoysfw?TrivftsvStufopuvTCOVest, numerum accipit, rec'e confitelur, ut pote dif-
auvsX8ouacov euastovSid TOUTOU anuxivoiv,StuipeatvSe lerenliam quidem naturarum quce convenerunt,per
Trivdvd ptipo; v.xr' avSivurpbtzovTrotoOftsvo?. "Ctaizep hoc signilicans : divisionem autem, quseper partem
yitp iripu yuatf T»f -^uj_»f, xai iripu awftaTOf,XK! est, nullo modo faciens. Sicut enim altera natura
6'ftWffEtf XKTKa.v9salV«v6pWTT0ff K7rOTsXsfTKt, XK!OU est animse, et altera corporis, et tamen unus secun-
Suo• OUTW XK!iv XptaTwei v.uiSuo y.astff 6£wpouvTKt,dum compositionem homo efficilur, el non duo ho-
ETSpX ftSVTlif SsoYlJTOff, ETEpK Ss T»ifKv8pW7rOT»TOff, mines; sic ct in Chrislo licet duae intelligantur
«XX'ou Std TOUTO Suo XptaToi,» Suouloi siadyovTat.B . naturae, altera quidem deitatis, altera vero humani-
"Ctarerbv itptOubvrSivsvXptaTwyiiaswvXKTK TOV slp»- tatis, sed non nropler hoc duo christi, aut duo filii
pteyov rpbizovizttptttrovptevot \iyetv, SriXo! slat TrivStufo- introducuntur. Ergo qui numerum naturarum qua:
pxv TOUTWV dpyouftEvoe, xai aiiyj_uatviizsiaityo-jre;T») in Chrislo sunt, secundum praedictummodumdicere
oiv.avop.iu. Ei SET»VStufopxvoftoXoyouatv, dvdyx»7rdv- recusant, raanifesti sunt diiTerentiamnaturarum ab-
TcofS7riTaur» xxi TOVdpi6ft6vTWV uavyyyrai; avve\- negantes, et confusionem introducentes dispensa-
OovcSiv fvaeoivel; ftiav u7roaT«aiv XeyeivauTOiif.O7rou tioni. Si vero diflerentiam conlilentur, necesse est
ydp StUfapufvkamrttt, T«UT»TrdvTw? v.uiitpiOp.b; eire- omnimodoad eam significandam,et numerumdicere
rut. EiffaiiaTaaivSs TWV Trap'ritcwveipnuivaivT» TWV nalurarum quoesine confusione in unam subsisten-
dytwvizuripaivptuprvpiuj_pcbftE'jot, Ss!.oftEV auTOiiff XE- tiam convenerunt. Ubi enim differentia servalur, ibi
y£fv, 6'TI£7riTOUxara XpiarovftuaT»p!ouoepiv Xoyoi omni modo et numerus sequitur. Ad confirmanda
StaipouvTKt X«TK TrivStufopxvTCOV fvtteaiv,Oebrnro;x«i autem ea quse diximus, sanctorum patrum testimo-
dv8pw7roT»TOff, s. coyx«i auvsrsS»,x«i TOV dpiSftovE7ri nio utentes, ostendemus eos dicerc, quod in [myste-
TOUTOU Trap«XaftSdvouatv, ouftrivTrpayfiaTixcof dvdftspof rio Christi Grmc.] uno Domino nostro Jesu Christo
TrivTWV yiiaewv7rotouvT«e St«!psatveif Siiovizoaritttei;, rationes quidem dividuntur secundum differentiam
»'TOI Siioizpoaanztt. G naturarnm deitatis et humanilatis ex quibus et com-
positus est, et numerum in hoc assumunt, non tamen
ipsa re et per partes naturarum faciunt divisionem in duas subsistentias sive personas.
Aeyetydp 6 sv dylotf KiiptXXof sv Tri Epft»vslaTOU Dicit enim sanctus Cyrillus jn Levitici interpreta-
A-UITIXOO o-Twf• i "oXovSriTrdXiv sv TOUTOtf izepiuBpet lione (Levit.xiv), sic : i Totura in his iterum circum-
oafSi; TOU aoirripo;riptSivTOftuaTriptov,x«i TOV SidTOO spice aperte Salvatoris nostri mysterium, et emun-
«yiou (-aTTTlaptaTOf xaSaptaptov.Aiio ftsv ydp 6pvi8tK dationem quseper sanctum baptisma fit. Duas enim
knfOnvutxsXsuei.WVTK xai y.xOapit, ivu voria»fSid TWV aviculas sumi jubet vivaset mundas, ut intelligasper
7reTeevwv TOV oupdveovuvOpanzbv re bptovxui Qebv ei; volatilia coelestemhominem simul et Deum, in duas
Siioyiiaetf, 6'aov»xev st'f TOV E'xaaT»TrpsTrovTa Xoyov, naturas, quantura perlinet ad rationem unicuique
SiatpoiiftEVOV' Xoyofydp riv6 iv.©souizurpb;dvaXdpt^/a? convenientem, dividendum.Deus enim Verbum, quse
sv aapxi T»isx yuvaixo?,7rXriv ou ftspt^oftsvo? ' et;
yup s. ex Deo Patre est, splenduit in came quia ex muliere
dftyofv6 Xpiaro?.» K«lTtdXtv 6 «UTO? EVdyiot?KiiptXXo?est, verumtamen non partiendum; unus enim e\
EVT» 7rp6?SoiixsvaovSevripu errtaToX») • utrisque Christus. > Et iterum idem sanctus
ypufet OUTW? Cyrillus
« 'AXX' riyvo'»a«v, ou 6a«X«T«ftov»vTrivOeoipiav Staipet- in secunda ad Successum epislola ita dicit: i Sed
aOutftkei, ruvru ov IZOVTOI; X«IEIC- erspbrnTUTrivdvd i^ioraverunt quod quseper solum inlellectum dividi
ftspo?oXoTporrwf XK!iStxwfd7royoiTriastEv dv KTT' dXXri- solent, non hsec necessario etiam in alteritaleni,
Xcov. >K«!6 sv«yloiffBaaiXsioff EVTCO TETKpTeo XKT'Eiiyo-D quaj est per partes, omnimodoet specialiter a se in-
ptiouXoyw ipftr.vsuwv TO—KiiptOf EXTiaifts, XK!TrpoTrdv- vicem separabuntur. > Sed et sanclus Basilius in
TWVpOUVWV y=VVK flS ypUfSlOUTCOf' t A»7TT£OV OUVTO ftEV quarto libro contra Eunonium, interpretans hoc quod
.yevv»asv, e7rtTOU 0eouutou'TOSs exTtasv, eTr!TOO est: Dominuscreavil me, et ante omnes collesgenuit
T»ivftopyrivTOO SoiiXouXK.ovTOff.'EvTrdatSsTOUTOtff ouSiio me (Prov. ix): ita scribit: i Intelligendumhoc quidem
Xe'yoftev, 0e6vtSla, xai uvOponzov iSiu ' ei; ydp »v• dXXd quod dicit, creavit, de eo qui formam servi accepit.
xaT'.rrivotavT»iv-xaaToucoiiaevXoye?6ftevoi. » Kai 6 ev In his autem omnibus non duo dicimus, Deum sepa-
dylotf Se Fpnyopto;6 6eoXo'yoff ev TCO Trsp!uloOSsuTEpco ratim, et hominem separatim, unus enira erat: sed
Xoyo» SeSdaxwv riftaff,07rwffSsf Taf ev TCOxuplwriptwv secundum intellectum, utriusque nalurara exisli-
I»aou XpiaTwcouaet?XKT'eTrlvotavStaxpivstv,ypitfst mantes. > Sed et sanctus GregoriusTheologusin libro
O-JTW?- i "Hvixatti fvaet; Sitttruvrui rai; itzivoiat;,auv- secundo de Filio, docens nos quomodo in Domino
StaipefTKtxtti r« bvbp.tt.TU. EIKUXOU XsyovTO? «xouaov* nostro Jesu Christo oportet naturasquse in eo siinr,
— Iva6©s'»ff TOU xuplourip.SivI»TOU XpiaTQu 6 rzurxjarri; secundum inlellectum discvrncre, ita s.iibit : « Cum
925 JUSTINIANILIB. ADV.,ORIGENEM. 226
piStov.Tiffydp auTOV sSiSa.sT«?TWV ETWV TrsptoSouf xal ;A paenas simul et ralionem dabunl : alisein coclestem
j_iXt«5a?;x«i OTIj_t,Xttov SISX»XU86TWV ETWV, TOTS rcov quemdamlocum per judicium elatce,feliciiale fruen-
£'xda.T»
iJ»uj_cov s'f T'.VtStovTOTTOV «Trs'pj_STai; Ta SEfts- tur pro vilsc meritis. Est autem in promplu hujus
ru'-v TOUTCOV OUOE Toff dyav KasXysaTKTOtf ripctorrs\i- sentenlioeabsurditalemperspicere. Quisenim eum'do-"
yetv, piriratyefit.oabfoiTOeourep. Toff ydp T»Vdxpacyv» cuil millenarias islas anuorum conversiones, el quod
TroXtTsiavxaTwp6o»xoai, TOiifdxoXzaTOU? y.-jXTraiSs- post milliumannorum decursuma unaqua-queanima
pxarit; avvittv^s, x«i TO.TOUf xdxsivoufTWV«UTWVad snuni perveniat locum? Qusevero hisinterserit.ne
efnaev icJzo\avaeaBut. Ilu8ay6pafTOIVUV , xa! HX/TWV , a procacibusipsis, quamvislibidinosis,congruumesset
xai nXwTfvof, xui oi m; ixeivoivavuuopiu;, uBuvxrov; dici, neduma tali ac tanto pbilosopho : quippe eos
sevaeT«f^vyx; avvou-ik.oyriauvre;, izpavizapyjtvravra; qui vilampurilaleplenam ad extrenium usque duxe-
Sfncuv TCOV awftKTcov, r.otiSriftovetvat i/<uj_cov, xal Taff runt, cum intemperanlibus et puerorum amaloribus
etf oiiuuru xaTa7rt7rTeev,
7rX»u.ftsXoiiaaf cof s*y»v.Kai conjunxit, eisdembonis utrosque frui dixit. Pythago-
TOUfftsv7rixpou? ei; izovnpov;[ta. 6xv»pouf,e!f 6'vouf], ras ergo, el Plalo, et Plotinus, aliique horum secta-
S. dpTTKXTtXOUff
TO'jff ElffXlixOUff, TO.ffSl SOXECOU? Stff tores, qui unico consensu animas immorlales esse
dXtoTrsxa;,TOi/f8s Bnk.uavei;ei; lizizov;.'ll SssxxJ.naia fatentur , eas corporibus priores affirmant, et esse
Toff8siotfeizoptivn Xrjyotf,fi.av.et Trivifuj_rivauvS»-B quamdam animarum multitudinem, el qusc delin-
fttoupy»6riv«iTcoawftaTi,xai ouTOftsv izpbrepav,TOSe quunt, in corpora demilli, ut dixi, et pigrorum qui-
uaTepovXKTK T»iv'-Xptysvouff ypevoSXd?et«v. Aid TKUTKdem animas abire in asinos, rapacium vero in lupos,
youvTKizovnpuxai 6Xe8ptaS6ypt«TK, ftdXXov Se \npri- dolosorum in vulpes, mulieruin amore friieniiumiii
uuru, izpoTpitttuev TO-ffoatwTaTouff liftd?,stffEVauv»y- equos. Sed Ecclesia divinis astipulans Scripturis,
ftsvouff,ETriftsXcoff
evTuj_efv T»UTroT6T«yfts'v» 6x6sa£t,XK! animam una cum corpore creatam aflirmat, non al-
EX«OTOV TWV KUTOU xeosKXaiwv xuray.pivuirs, xai «v«8s- terum altero prius, ut vecordi Origeni visum est.
ftKTiaattteTKTOU SuaaeSoOff 'Qptyivov;v.xtrzuvraivrSiv Propter has igilur nefarias et perniciosas opiniones,
T«TOCKUTK eopovouvTeov, » ypov»aovTwv et?TeXoff. imopolius nugas, vos hortamur, o sanctissiraiPatres,
ut in unum collecti, subjectam expositionem diligenter perlegalis, et singula ejus capila damnelis, et
«nalueinalizelis una cum Origene omnes qui idem sentiunt, aut senticnt ad fiueni.
° Plato, posl trium milliumannorum decursum.

3 CONFESSIO RECTiE FIDEI

JUSTINIANIIMPERATOUIS
ADVERSUSTRIA CAPITULA.

t_v6v'ftaTi0sou xai izxrpb;, xat TOU ftovoysvou? auToOiC h ln nomine Dei Patris, el unigenitiipsius Filii Jcsu
ulou l»aouXptarouTOU xuoiouripwv, xai TOO dyiou ChrisliDomininoslri, el sancti Spirilus. Imperator
izvejuaro;.AvraxpdzoipKuiaup*tX6j_ptaTO? "IOUOTI- CwsurChristi«mans, Juslinianns,Atamanicus,Got
vtavo?,'AXaftavez ?, ror8txo?,*payxtz6ff,repftavtxoff, tliicus, Francicus, Germanicus,Anticus, Alanicus,
'AvTtxof,AXavtxor, OiiavSaXtxo?, dypixav:?,EiiasSri?, Vandalicus, Africanus,pius, feitx, inclylus, viclor,
EUTUj/riff.evSo.o?,viz»T»ff,TpOTraiouj_Off,detas.aaTOf, triumphator,sempervenerabilis,Auguslus,tiiiiverse
Auyouaro?.drravrtTW7rX»pcbftKTt Tri?xa8)Xtv.rifx«l coslnicatliolicwet apostolicmEcclesim.
«TroaToXtzriffsxxX»ai«ff.
EtSoTEff wffouSsv0'JTW6sp«7rsu6iTOVCr)tXdv8pt_7rovScientes quod nihil aliud sic potest misericordem
0e6v,wffT6evx«i TOKUTO ypovefvituvrtt; TOU? Xpittrtu- Deumplacare, quam ut omnesChristiani unumidcm-
JOU? 7rsoiT;)v6p6»vXK!dftcofi»TOV TrlaTtv,x«! ft» eevae que sapiant in recta et immaculala(ide, nec sintdis-
aj_lauKTaevT» KyiaTOU ©SOU .xxXqa-ta* dvayxafov »y»- sensioncs in sarcctaDei Ecclesia: necessarium pula-
auueOuizucavicpbfaatvdvatpouvTe?Tof? axavSaXtc_o-vimus, omnem occasionem inlerimenles eis qui
ftevotc.» ax>vSaXi?ouat TrivT»?bpOri;iziarsai;buo\oyiuv, scandalizanlur vel qui scandali-.nt, reclse (idei con-
T»i'JEVrri «yta TOU ©sousxxXqaioc X»pUTTOfi£'v»V, fuvipi.v fessionem, qusc in sancla Dei Eccicsia prsedicatur,
Std TOU 7rap6-TOf riSixTOuizotriauaBut, izpb; TOxai TOiif prseseuli edi.cto facere maiiifeslam : ut et illi qui
T»v6p8rivrriaTtvofioXoyoivTKf EvpeSuiairuvrnv fvkx.r-]) rectam fidem coniilentur, firmiler eain custodianl;
TSIV,XK!TOUf 7Tp6fTKUT»V C»tXovSIXOUVT«f, fCKvSd.VOVTKff et illi qui adversus illam conlendunt, discenlesveri-
Triv«X.ri6etKV,_r:ou8aaatsvco6rivat Tji dyi/. TOO ©EOU EX- tatem, festinent seraetipsos unire sanclse Dei Ec-
zX»at;r. clesinc.
'OftoXoyouusv Toivuviztarevetvei; izaripu, y.uivibv, Confitemurigitur credere in Patrem, et Filium, ct
xai dytovrrvsuua,TptdSaoftooiiatov,ftiav6soT»Ta,»TOI Spiritum sanctum , Trinitatem consiibslaiitialem,
» ln cod. Bohierii: Edictum piissimi imperatoris rittcovTWVyjtartttvSiv : ubi et alia versio a scquente
Justinianirectmfideiconfessionemconlinensel refula- distincta.
tionemhmresiumqumadversantur catholicmDei Eccle- i>Est bsecversio veleris interpretis, quam ex ms.
tim. At pag. 794 ChroniciAlexandrini, ut vocanl, a cod. Colberlino emendatiorem edidit vir clarus Du-
Radero nostro editi : npbypuvtua»'TOI StS«axaXi« xat cangiuf. Grseeeprimus eiiiditLeuclaviusex Cbronico
exSoatfd/pt?rifrrspirrii uuoiurirovxai 6p8o56 .ouTtiaTewf Alexandrino, tunc nondum edilo. IIARDUIMIS,
227 VIGILIUSPAPA. 22«
fiatv vuiovaiavxal Siivaftey x: I s.ouaiavsvTptalvurro-,A unam deitatem, sive naturam et substantiam ct vir-
CTdcreaiv,»TOC TrpoacoTroiff So.d<.ovTSff, s;f « |3sl!a7rTia- tutem et potestatem in tribus subsistentiis sive per-
pti6a. etff d 7r£TrtaTEiixa,uev, xa! otffauvT£T«yfts8K, TKf sonis adoranles, in quibus baptizati sumus, iu quas
flEVtStOT»T«? J_wpl.OVTS?, SVOUVTSf SeT»iv8sOT»TK. Mo- credimus, in quibus confessionemdedimus, proprie-
vdSceyr/pE'V rptitSt, v.ttirptitStt iv uovaStizpoaxvvo:uev, lales quidem separantes, deitatem autem unientes.
Tr«_dSo.ov e'j_ouaavTTJV StalpeatvxaiT»ivsicoatv ftovdSa Unitalem enim in Trinitate, et Trinilatem in unitale
uiv v.o-.ttTOV Triffo.al«ffriyouv6svT»T0ff • TpidSKS'e adoramus, mirabilembabentem et divisionemet uni-
Xoyov
XKTK TKftStoTWTaf riyouvUTroaTaasif,V.TOI Trpoawrra" tionem ; unitatem quidem, secundum rationem sub-
Liaipsirui yx.pxStuipiroi;, tv"ourwffenzaiptev,xa! auv- stantise seu deitatis ; Trinilalem autem, secundum
«TrTiTatSt»p»fiEva>ff, et yap evrptaiv ri 6soT»ff,x«l TK proprietales, vel subsistentias, sive personas. Divi-
Tplasv, ev otf » 666r»f » Toyeuv.pt%iarepov ehzeiv,u ri ditur enim sine divisione (ut sic dicamus) ct conjun-
8e6T»f,GeovsxaaTOv,dv 8swpriT«t ptovov TOOVOO j_o»pl- gitur divise. Unum enim est deilas in tribus, ct tria
^OVTO? T« «j_copiaT«. ©sovTKTplaftST'dXXriXwv vooJftsva unum, in quibus deitas est : ant (ui subtilius dica-
TWTKUTCO Tri?["a. Svvdftsco?] xtvriasw?x«l T»f yiiaswf* mus) ipsa tria est deilas, qua; tria Deus Paler, Deus
-TtetSri J_prix«i TOVev« ©eovouoXoyefv,xal ru; Tpeff Filius, Deus Spiritus sanctus, cum unaqusequcper-
iitoaraaet; vnpvrretv,riyouvTptaTtpoacoTra, x«!e'xdaT»vP sona soIumintelligitur,menteseparanteinseparabilia,
p6T«TriffiSiOT»TOff. KaiOUTS T»vEvcoatv [ta opoXoyouvTSff] et tria unus Deus, cum simul intelligunlur propler
avyyyaiv IpyutpueBuxuru -a.s^XXtov, ev7rp6awiroy rptii- eamdem virtutem eamdemque naturam : quoiriam
vvpt'.vXsyovTa T»ivTpidSa,TOV auriv iz«ripu, v.uivibv, oportet el unum Deum confileri, et tres subsisten-
xui y.ytovizvevua, ovre Stutpavvre;[ta. Ta? eSi6T»Ta?] tias prscdicare, seu tres personas , et unamquamque
«XXoTpeouftev rri? TOU©sou7r«Tp6fovaiu; rbv v"ov, xui cum sua proprietate. Et unilalem conlitenles, con-
TO7rvs0ft«TOdytov, xaTKTriv'f.peiovptaviav,st? Tpsff lusionem non facimus secundum Sabellium, dicen-
StKyopou? ouaiK?xKTKTSftvovTS? T»V6S6T»T«. Ei? TOIVUVtem , Trinitatem unam esse personam trinomium
©SOff 6 7T«Trip, -5 0'J T«TrdvTa"x«! slf u!6f ftovoyevijf, [trinonyinumj eumdem Patrem, et Filium, ct Spiri-
St'ouT« Trdvra• xa! evTtvsufiad.ytov,sv coT«TTOVTK. tum sanctura : uec dividentes proprielates, alicnamiis
a Dei Patris substanlia Filium et Spiritum sanclum,
secundum Arii furorem, in tres diversas [naturas incidentes deitatem. Unus igitur Deus Pater, ex qno
omnia : et unus unigenitusFilius, per quem omnia : et unus Spiritus sanctus, in quo omnia.

'OftoXoyouftsv Se KUTOV TOV ftovoysvriuiovTOO©EOU, (C Confitemur autem ipsum unigenitum Filium Dci,
©EOV Xoyov,TOV rrpoRt'wvwv xat dj_povwff sx TOUizarp':; Deum Verbum, ante soeculaet sine tempore ex Patre
yewnOivra,ov izotnOivrx , iiz' iayu.raiv TWV riuepSivSt nalum, non factum, in ultimis diebus propter nos et
riuu;, xal StdTrivrifterepavaairnpiuvxurs\0bvruiv.raiv propter nostram salutem descendissede ccclis,et in-
oupavcov, xa! aupxaiOivraiv. izv.vutt.ro;uyiov, xat Triff carnatum esse ex Spiritu sancto, et sancla gloriosa
dylKf ev36|ou8EOT6XOU , xai dsirrKpSsvou Maplr/f, xai Dei Genitrice semper virgineMaria, ct naluni ex ipsa,
ysvv»5s'vTa i? aurrif, 6f laTt xiipior'I»aour XpiaTorsif qui est DominusJesus Christus, unus de sancta Tri-
T»f dylaf TptaSoff, oftooiiaio? TW6etozat tzurpi xuru Triv nitate, consubslantialis Deo Patri secundum deita-
6SO'TWTK, xa! octoouaio? riftfj6 auTO?xard T»vdv8pwTro- tein, et consubstantialisnobis idem ipse secundum
T»Ta,Tra6»TO? aupxi, itizuOrii6 auTo?6£0T»iTt. OUTS ydp humanilatem, passibilis carne, impassibilis idem ipse
erepb; ri; iart izapitrbv ©sovXoyov 6 TOTrd8o?xal TOV deilate. Non enim alius quidam est proeter Deum
6dvaTOv dvaSsSsyftsvo?' iikXuvrb; b uizuOr,;xa! atSto? Verbum, qui passionem et morlem suscepit : sed
TOU©souXoyo? yswriaseo? aapxo?avBpanzivn; uvuaxous- ipse impassibilis et sempilernus Deus Verbum gene-
vo?, Ta izavra izsiz\ripoixs. At6ouxdXXov TOV ©SOV Xoyov rationem carnis humannesustinere dignalus, implevit
TOVBauftaTOupyriaavTa, xa! aXXov TOVXptaTOv TOV TTK- omnia. Ideo non alium DeumVerbumesse qui mira-
66vTa6Trt0Tdfte8a' «XX'6va za! TOV auTOV xiiptov»ruwvD ] cula operatus est, el alium Christum qui passus est,
'I»aouv XpeoTOv TOVTOU©eoOXoyovaapxwSEVTa, xa! cognoscimus : sed unum eumdemque Dominumno-
eyaySpcoTrriaaVTK, x«i TOUauTOuT«ye 6«iiftaTa,xai TX strum Jesum Chrislum, Dei Verbum incarnatum, et
izizBn,utzepexouaiw?uT^sttetve aapxi, oftoXoyouftev* OUT6 hominem factum, et ejusdemipsius miracula et pas-
ydoavOponzb; Ttf uTfspriftwvSKUTOV SSSWXEV, dXX'auTOf siones, quas carne voluntariesustinuit, conliteniur.
6 ©sof XoyofTOtSeovaSiuu.SsSwzsvuirEpri^ucov , ZVK ftri Non enim homo aliquis pro nobis semetipsum dedit,
etf uvBponcav riTriaTiff xai » eXrriff rittcovn, u\X ei; uvrbv sed ipse Deus Verbum suum corpus pro nobis dedit,
TOV©eovXoyovT»5V rifteTepaviciartv ejjcoteev. Kai 8e6v ne in homiuem fideset spes nostra sit, sed in ipsum
Toivuvaurov o'ftoXoyouvTeff ouxuOerovuevTOstyKtKUTOVDeum Verbum nostram fidemhabeainus. Et Deum
xai dv6ptOTrov • XK!avBpantov aiirov, ouxdpvoii- igitur eum confilenles, non abnegamus ipsum esse
XsyovTEff
fte?aTOetvKiKUTOV XK!©eov.El ydp ©soffftovovriv,7rwf et hominem : et hominem dicentes euro, non abne-
eTraaj^e; TrcoffiaravpovTOv.aXitiziBvnaxsv;dXXoTpea gamus ipsum esse ct Deum. Si enim Deus tantum-
ydp TauT«©sou.Ei Ss uvOponzo; ptovov, irco?Std TOO Trd- rnodoesset, quomodopaliebatur? quoraodoerucitige-
6ouffevlra; Trcoff e'awc_s;Trcofsc_rot)Trc!ee; TauT«ydp uTrsp, batur et moriebalur? Aliena enim ista sunt Deo. Sin
5v8p-.)Trov»v. NuvSi b «UTO? Trdaj_st,x«! aw.st, xai Std aulcm homo solum, quomodoper passionem vince-
TOU Trd8pufvix'j.,buvrb; 0=6?.6 K.UT6? S.vBponco; TOauv- bat? quomodo salvos faciebat?Quomodovivifioabat?
«II JUSTINIAMLIB. ADV. ORIGENEM. 2i_
S6H»f'XpicrToO [ih 6s6f, TrifSs S6.»ffTtaTrip. El ydp x«i A . naturse intellectu distanl, simul dividunlur etiam no-
TOauv«fty6TEpov sv, «XX' ouT»fva-.t, T»ISe auvoSw.> K«l mina, Paulum dicentemaudi: Vt Deus Domininoslri
6 ev ayiotffSe Tpnybpto;6 Niiaa»f 6Trlax07rof ev TCO X«T* Jesu Christi, Patcr*glorim(Ephes. i) : Christi quidcm
Euvoftlou TeTapTco Xoycp Ta avrd riftdffStSdaxcov,ypitfet Deus, gloriseautem Pater. Nam etsi utrumque uniini
b-T_>_" «Kai_>ff av ftri TiffT»dx»p«Tep TOXKTK
_>iiast TOV est, tamen non natura, sed convcntu.»Et sanctus au-
cTTaupov ird8offizpottrpiSotro,Se'irepoivrpuviiTepov T»iv tem Gregorius Nyssenus[EpiscopusNyssse]in quario
T0tauT»ySTravopSoOTai 7rXdv»v,ftsaiT»vauTov©souxa! libro contra Eunomium, eadem nos docens, ita scri-
dvOp&ncov, &tbvxa! Kv6pco7rov KUTOV 6vofta?wv,tva e'x bil: i Et ne aliquis incorruptibili natursc crueis pas-
TOO TaSiioTrepiTOSVXs'yso8ae TOizpbttfopovvoofTO 7rspii sionem applicaret, per alia manifestius talem emen-
ixttrcpov,izepiftsv TO6sfovri d7rd8stK, TrepiSeTOdv8pco- dat errorem, medialorem ipsum Dei et hominum
jrivov» xaTa TOrrdSoffolxovorui«. Tri? ouv ETrivoia? Stai- (I Titn. n), et hominem et Deum ipsum nominans:
oouawff TOxaT«ytXavSpwTrlav ftsv »vcous'vov, TWSS Xoyw ' ut cum duo de uno dicantur, congruum intelligatur
Siaxptvoftsvov, OTKV ftsv TOuTrspxsiftevov, xal UTreps'j_ov 1 circa utrumque, circa deitatem quidem impassibilitas,
izuvTttvoOvxnpvaan, roi; v^inkoripot;xsj_p»TaiTWV 1 circa humanitatem autem dispensalio passionis. In-
ovoftaTcov, ETTITrdvrcov ©EOV, xa! fisyav0e6v,xal Suvautv tellectu igitur dividente hoc quod per misericordiam
8eo0, xal aoytav, xai TKTotaOTa XKXCOV. "OTKV SS T»V 1B quidem unitum est, ratione autem diseernitur, eum
dvayxaiw?Std TOripterepovaaBevi; cvuTzu.pu\nfBeiaav hoc quidem, quod superposilum est et supereminens
TCOV Tr«8»ft«Twv izeipuvizeptypitfnTWXoyep, s'xTOO ripts- omnem sensum, prsedicat, altioribus utitur nomini-
TSpouzaTOvoftdJJst TOauvautpoTspov,a.vOpanzov avrbv bus, super omniaDeum, et magnum Deum, et virlu-
izpaaayapevoiv, ovxotvOTrotcov Trpo?T»ivXoimriv _>0atv Std tem Dei, et sapientiam (Bom. x; Tit. n; 1 Cor. i),
tri? ycovriffTOV S»Xo.ft£yov, «XX'coaTS 7rsp! exurepQV TO et talia vocans: cum aulem passionum experimen-
euas.Effs»uXKj_8»y«e. » lum necessario propler nostram inlirmitatem acce-
ptum verbis significat, ex nostro nominans utrumque
hominem ipsum appellat, non communicans per vo-
cem ad cseteram naturam eum qui signiflcalur, sed
ut circa utrumque pietas conservetur. >
TOUTWV ovTcoffaTroSeSeeyusvoiv SedTriffTCOV icarepaiy i His ita demonslratis per sanctorum Patrum doclri-
SeSaaxaXlaj, 7rauada6waavo! TOV itptBpj.vrSivev Xpe- nam, cessent qui nuuierumnaturarum qusein Cbristo
aTcoyiaewv7rp6s«aivTrif oixetaff7rXdv»ff , sunt, occasionem sui erroris faciunt, et earum diffe-
Trotoiiptsvoi,
xai TWSid TOUTOU Triv StotfopxvupveiaBat,aiiyj_uatv i rentiam [ob id differentiam negando, Grmc.] numeri
Etadystvs7rij_sipouvTSf. Kcofydp avx dvayxafof6 dpt6-C recusalione negando, confusionem introducere co-
pof, eoSTTI a»ftKalKTrifStKtpopctf TCOV s'vw6etrj-covelf peiKV» nantur. Quomodo enim non cst necessarius numerus,
.7r6oTKatvyiiaecov,XK!OUX 67rlT» dvd pt.poffStaipeasi i quo, ad significandamdifferentiamnaturarum quse in
KUTWV, ot izuripe; e/priaavTO; 'ArroSeSetycts^vou Toiyuv » unam subsistentiam unitsc sunt, et non ad divisionem
TravTa;_66sv, ai; x.ceSi;iart TOXsystv,ftiav coiiaev, »TOI i per partes earum, usi suntPatres? Demonstralio
ouaiav8EOT»TOf xai Trif aapxb; TOUXptaTOu,xdxEfvo a igitur undique, quod impium est dicere unam natu-
epoOptSJ, ciffoiiSeXK86 ftlKVuTroaTaatv X.yoptsv Triff8e6- ram sive substantiam deilatis et carnis Christi, et
T»TOff, xa! Triffdv8pwTro'T»TOf TOOXpiaToO,OIJTW Suva- illud dicimus, quia nec secundum quod unam sub-
TOVxa! plav yiiaiv Xe'yeiv Xpiarou. 'ErreiSriftriTaurov > sistentiam dicimus deitatis et humanilatis Christi, sic
*
yiiai? T6xui vTzbcruat;.ItdvTS?ydp ot dytot TrKTspef possibile est et unam naturam Christi dicere : quo-
auuywvwfriftaf StSdaxouatv,akko etvat yuatv »TOIOU- niam non idera est natura et subsistentia. Omnes
aiav, xai ftopyriv,XK!KXXO .TroaTKatv»TOtTrpoawirov* enim sancti Patres consonanter nos docenl aliud esse
XK!Trivptevyuatv, »TOIoiiaiavx«i ftop_>»v TOxotyovan- naturam sive substantiam et formam, et aliud sub-
' 6i1 sislentiam sive
ptaivetv,TrivSsxnzbarttatvnrot izpbaonzav,TOISIXOV personam; et naturam quidem vel
Si friaaiai Ttvsff,OTIoiaizeppia vizbartttti;ttvvOero;et- substaiitiam et formam, et hoc quod est commune,
Ssfxa! ftlavyiiatvauv8sTov - D signilicare; subsistentiam autem sive
Xs-
pnrat itzi XptaTOu,OUTW personam, hoc
y-tv, «*roSs_.oru-vx«iTOUTO dXXoTptov stvaiT»?eucre-sla?. quod est speciale. Sin vero dixerint quidam, quod
Miavydp fittiv 8SOT»TO?, «rot ouaiavXsyovTSf, TpsfffS'TT' sicut una subsistentia composita dicitur Christi, sic
«irri? Soc;d.oftsv.TroaT«aei?sv sxdaT»)UTroaTaasi T»ivn oportet et unam naturam compositam dicere : osten-
aurriv tpiiatv,»TOIoualavyvwplfovTe? ' x«i eiiasfiw?ex< demus et hoc alienum esse a
pietate. Unam enim na-
TcovTpecovuTroaTaaewv ftiav uTrocrTaaev TrivTOU Xoyou i turam sive substantiam deitatis dicenles, tres ipsius
Tpb; T»ivaupv.uavvreBeittOui fuusv. OuSs!.'-/xp izorsi confitemur [glorilicamus, Grmc.] subsistentias, in
erb\ur,tttv iv T» XK8OXIX^ exxX»alisi etrrefv,OTtoiaizep i unaquaque subsistentia eamdem naturam sive sub-
Tpeffu7roaTaa£'?,.O-JTW xal TpEt?'jiirj-et?sla! Tri?dyl-/? : stantiam cognoscentes. Et recte ex tribus subsisten-
TpidSo?,waTexai rjiivKa^Kt XsyEtvftla.v ouatv ix TWV » tiis unam subsistentiamVerbi ad carnem compositam
'
Tpicov tpiiaecovauvTe6sfa6ai xrpofttupv.u. rpei; ydp fv- esse dicimus. Nemo cnim unquam ausus est in ca •
aet; ETT! Tri?dylaf TpidSofptovoff ''kpeto; ToXptriaaff 6i- tholica Ecclesia dicere, qued sieut tres subsistenlise,
rrsfvtof fikuttfnuo;xurexpiBn.AtdTOUTO TOIVUV xaTaTOV » sic et tres naturse sunt sanctse Trinitatis : ut possi-
6p66vXoyov SuofvaeaivevoiatvXsyoftev, XK!piKvUTroaTK-bile sit dicere, unam naturam ex tribus naturis com-
atv. 'EjrstSri6 TOU ©eoOuioffXKT« TrivurroaTKcriv erepo;: positam esse ad carnem. Tres enim naturas in sancta
2.5 VIGILIUSPAPA. 2 5
covrr«pdTOV izaripa, rril «uTrjff 81 _>iiasco? riv TWirKTpi,.A Trinilate solus Arius ausus diccre, taiiquain bla^plie-
e'vTri iSia vTrooTaaei.S»uioupy»aeveauTcoaupxu ei//u- mus condemnatus .st. Ideo igitur secuudum reclam
j_wftev»v ijiuxj)Xoyex») x«l voepa, OTTIJJ 8»Xofdv8peo7r£v>) rationem, duarum naturarum dicimus unitionem, et
wiaeievwSrivat TOV TOU ®eo0Xoyov, xal oiij_u7roaTdaet»TOt unam subsistentiam : quoniam Dei Filius, cum esset
TrpoawTrM TOUSF Ttvoff" eVri TOIVUV 6 TOO ©eoOXoyoff xal secundum subsistentiam alter prseter Patrem, eam-
a«pxw6eifftla uTrdaTaat? evixaripix fvaet yvtoprfjofievo?,dem autem naturam habens Patris, in sua subsisten-
iv Si T» Oeiu,ev»}U7rripj_s xaTaTO,—*Ofevptopfy©sou tia plasmavit sibi carnem animataro anima ralionali
U7rapj_wv, — xa!sv T»idvSpwTrivij xard TO,—'Ev oftotco- et intellecluali: quod significat, humansenaturscuni-
ftKTe dv8pco7rcov yevoftsvof. — KK!8id TOOTO euaeScofet7rot tum esse Deura Verbum,. et non subsistentiae seu
Ttf dv ftiav uiroaTKaivTOO©SOO XoyouotivSeTOv, »Trep personse cujusdam. Est igitur Deus Verbuni et incar-
CIIKV fjaiv aiiv8eTOv" eireeS»6T6xa8*saUT»v dTrXcof juatf natus, una subsistentia in utraque natura cognoscen-
kiyerat, ftriTrpoaxeiftevou Taur» IStxoOTevof7rpoaco7rou, dus: in divina, in qua erat, prout dictum est, Qui
•
uoptarbvTt, x«.ldvvtziaraTovS»XoiTOSi itbpiarovizpb; cumin forma Dei esset (Phiiip. n); et in huinana se-
OUSEV auVTe8rivat SuvaTai.Ei Ss Ttffx«i ptST& ToiifTOIOU- cundum hoc quod est in similitudinemhominumfactus
ToufXoyouf7rp6fyeXovsixiav ftov»vopcov,dvrtSefvatiizt- (lbidem). Et ideo [pie, Gratc.] reclius dicat aliquis
j_eipriaEiXeywv,OTIxard TOVd7ro8o6rvraT»r yuaewf B unam subsistentiam Dei Verbi compositara, quam
Xdyovj_prixai T»ivdv8pw7r!v»v fvatv TOOXpiaToOtSiav unam naturam compositara : quoniam cum per se
UTrooTr/cr-V, VTOI TrpoawTrov 1'Stovsj_etv,Trp6S»X6ff SOTIV 6 absolule natura dicitur, non adjecta ei speciali cu-
TOiouTOf, OTI7rpo:J7roaTavTt dv6pt_7rcp s'vw8rivaeXeyee TOV jusdara persona, infinitum, et non subsistens aliquid
Xoyov,xai aj_6Tex»iv ysysyriaOae Trivsvcoaiv.Aiioydp UTTO- significat: infinitum autem ad nihil potest componi.
aTaaswv, »TOI7rpoaw7rwv xa6' u7roaTaaivysvsa6«tsvw- Sin autem aliquis et post tales raliones ad contentio-
tttv dSiivKTOv. "iiaTS6 TKUTa Xsywv,TOSuvaToyTOO ©EOU nem solam respiciens, opponere conatur, dicens
Xoyotfdv8pw7riv»r aofiu; xEvwaaia7rouSd?cov, dyvosfTO quod secundum redditam naturse ralionem oportet
ftsy« Triff£iias§s!afffiuaT»piov,07rspxapSlotftiv iztareve- et humanam naturam Cbrisli suam subsistentiam seu
Tttt ei; Stxatoauv»v,arbuart Se SftoXoysfTat EI?acor»- personam propriam habere : manifestus est talis,
'
piav OUTS ydp ri dv8pwTrlv» yuat? TOOXpiaTOua7rXw? quod ante subsistenti homini unitum esse dicit Deum
TrorsXiysTai,dXX'OUTE eSiavuTroaTaaev, y.rotTrpoawTrovVerbum, et affeclualein factam esse unitatem. Duae
ettyev, dXX'EVT» vizocTaaetTOOXoyouTTJV dpj_»5vTri? enim subsistentiseseu personse secundum subsisten-
uTrdp.sco?e\uSev."oSevauTovTOV ©eovXoyovaTpsTTTw?tiam uniri non possunt. Qui igitur hsec dicit, Dei po-
av8pwTrov y=ysvria8atoptoXoyoupev, xai oiixsl? uvOponzbv tentiam verbis humansesapientiseevacuare festinans,
TtvaauToveX»Xu6evat • xai TOO aurou©eouXoyouaapxw-C ignorat magnum pietatis mysterium, quod corde qui-
6s'vT0fT»iv6x7rap8e'vou yiwnatv etvut,xa! Std TOUTO 6SO- dein creditur ad justitiaro, ore autem confessioiil ad
TOXOV EtvaiTrivdyiav EVSO.OV detizupBevov Mapiav.Atd salutem. Neque enim humana Christi natura per se
TOUTO x«i 7rp6Triffa.<pxcoaswf TOU©SOU Xoyou,xa! ftsTa absolute unquam dicitur, sed nec suam subsistentiam
T»VauTOuaapxaiatvrpei; uTroaTaast?Xeyoftev TQO Tra- seu personam habuit: sed in subsistenlia Dei Verbi,
Tpo?XK!TOU U'OUXK!TOUdyiou TrveuptaTOff, T»ffdylaf natura humana initium [initium existentise accepit,
rptxSo; TEruprn; vTzaaruatai;,fiTotizpoaanzovtzpoaOri- Grmc.] ut esset, habuit: unde ipsum Deum Verbum
xnv ftri STrtSs.afts'v»f.'Ex TOUTCOV TO!VUV irdvTcovSesXsy- immutabiliter hominem factum esse confitemur, et
yovTtttot \iyovre; izpb TflffEvwaswfSiio rjjiiaeif,wf non in hominem quemdara venisse; et ejusdcm Dei
Trpo-JTroaTavTa Xsyouaevav6pwTrov, xa! ovrai; evaiOrivut Verbi incarnati esse nativitatem ex virgine, et pro-
rSi ©ECO Xoyro, xaTaTrivftaviav©soSripou,xa! NsaTOplou pter hoc Dei Genifricem sanctam gloriosam seniper
TWV aaE-wVoi SEXsyovTEf ftri yprivat XsystvftsT« Triv virginem Mariam esse. Ideo et ante incarnationem
svwatvSiiofvatt; eiziXptarov, «XXdft!«vyuatv, aiiyj_u- Dei Verbi, et post ejus incarnationem, tres subsi-
atv, xotiftt.vrttttittveiaayovre;[etadyouat]zard ATTOXI-stentias dicimus Patris, et Filii, et Spiritus sancti.
vdoiov,xai EuTuj_eaTOufdaer?eff.'AXX'ouTOt piivruvru. Non enim sancta Trinitas quarlae subsistenlise vel
Oi 3. «yiot izotTspt;pteru T»ivTOUXoyou.vav8pwTr»atv -) personse adjeclionem suscepil. Ex his igitur omnibus
SeeopriaavTSf Ta i\ wv6 XptaTOf,xai OTIaauyj_uTotfts- convincuntur qui dicunt, ante unitionem duas nalu-
ft£vrix«atva! fvaet;, 6p8oT«T«T«f Siio fvast; TrivTS ras esse, quodante plasmalum [subsistentemj dicunt
8E!«V,XKIdv8pw7r!v»v sv TWXpiaTcosivae siprixaaiv. hominera, et sic unitum esse Deo Verbo, secundum
OuTeydp 7rp6Trif E'vav8pco7rriaswf Suo^Oasef»aav TOU insaniam Theodori et Nestorii impiorum. Qui autem
xupiou, ovSiftSTKT»v EVKv8pco7r»aev xi SiiofttK yeyelva- dicunt, quod non oportet post unilatem duas naturas
aev,s! XK!SVftta vToardaei yvaipi^ovTut. in Christo, sed unara dicere, confosionem et phan-
tasiam inlroducunt secundum Apollinarium el Euly-
chen impios. Sed isti quidein hsec. Sancti vero Pa-
tres, posl Dei Verbi incarnationem considerantes ea
ex quibus Christus est, et quod inconfusaemanserunt naturae, rectissirae duas naturas, divinam et huma
nam, in Christo esse dixerunt. Nec enimanteincarnationera dusenalurseerant Doraini.nec post incarnationem
duse nalurae una faclsesunt, licet in una subsistenlia cognoscantur.
TKUTK SSX«!EXTW-J8siwvypatpcov,xai ix Tri?TCOV Hsec autem et ex divinis Scnptuns et Patrum do-
iraTspwvStSaaxaXia?8t5aj_8_vTS? rrpo? dvKTpoTrriv TWV ctrina edocti, ad refutandos eos qui confundunt ot
245 JUSTINIANI LIB. ADV. ORIGENEM. 246
o-uyxeovruv, x«i T6ftv6vTwv TO T»f 6eia? ohovouia; A _. dividunt divinae dispensationis mysterium, merito
(jtvarripiav,e.xoTcofeypdijiaftev,xal ouTS aay»vi?etvTa scripsimus, et non eo quod declaramus ea ex quibus
_5 wveaTi, xal ev otf yvwpi^eTat6 XpiaTOf,aiiyj_vatv »j est, et in quibus cognoscitur Christus, confusionem
SmipeactTjiSetototxovoptiaeiadyoftev.'AftsXetSoijoXoyiav vel divisionem divinse dispensationi facimus. Itaque
xai TOV T»fevwaew?Xdyov tzpofipovrs;, eva .XptaTovxa£ glorilicationem et unitionis rationem proferentes,
uiov xai xtipiov TOV TOO0eoOXoyovaeaapxeoptevov, x«i unum Christum et Filium et Dominum, Verbum Dei
sv«v6pw7r»iaavTa ouoXoyouftev Te, xai.7rpoaxuvovftsv aiiv incarnatum et horainem factum conlitemur eJ ado-
r& izurpi xai TWdyiw TrveiipKce. TOUTCOV OUTW? liffoTri? ramus cum Patre et Spiritu sancto. Hscc ita cum
TOO©eoOXKSOXIX»? ixxknaiu; OftoXoyouftevwv, yivwaxeiv universali Dei Ecclesia confitentes ', scire volumus
/3ouX6fte8a jrdvTafToufXptaTiavouf,OTIaiairspeva©eov omnes Christianos, quod sicut unum Deum et Domi-
x«i xuptov£J_Oftev, OUTW xui ptiavtciartv. Eif ydp eaTiv num habemus, ita et unam fldem. Una enim defmi-
opof iriareoi;, TOoptoXoyefv XK!opSeoff Soc;d£6tv izaripa, tio fldei est, conliteri et recte gloriiicare Patrem, et
xal XpiaTovTOV uiovTOU ©eou,XK!dytoyTrveOfta. T«0T»V Christum Filium Dei, et Spiritum sanctum. Istani
TrivoftoXoylav yuXaTTOftsv, s'? »v XK!._'«7TTla8»ftev, Sco- confessionem conservamus, in qua et baptizati su-
p»flefa«vftevjrapd TOU fteydXou©eoux«i awTripoff riftcov mus donatara quidem a magno Deo et Salvatore nc-
'l»aoOXpearouToff dyloif «UTOU fiK8»T«ffx«i «TroaTO- I stro Jesu Christo sanctis suis discipulis et aposlolis,
__t
Xotff,Tr«p'auTcov8e x»puj_6efaavevb\ai TWxoofteo.Oi Se ab eis autem prsedicatam in toto raundo. Trecenti
TpiaxoatoiSsxa xai OXTCO TraTspefdytoi oi auvzj_8e'yT6f autem decem et oclo sancli Patres collecti in Nicsea
E*VNizaiaxaT«'Apeiou,x«i TOOTOV fterd T»if auTOudae- adversus Arium, illo cum sua impietate condemnato,
tteiaf x«T«5ixdaavT5ff, T»VauTiivottoXoyiav,» aiiftSoXov eamdem confessionem, id est, sanctum rnathema et
x«i [dytov L.] ft«8»fta Triff7riaTecof7rapaSeSwxaaiT»i symbolum fldei tradiderunt sanctse Dei Ecclesise; et
etyiaTOU©eoOexxX»aia-x«i ftST'sxsivoufo! E'x«T6v7rsv- post illos, centum quinquaginta sancti Patres Con-
T»XQVT« dyioi izaripe; o! auvajr;8syTEf EVKwvaTavTtvou- stantinopoli collecti adversus Macedonium sancto
TroXst x«TaMazsSoviouTOU7rvsuft«TOftdj_ou , x«i Mdyvou Spiritui repugnanlem, et Magnum Apollinarislaiu,
Toij'ATroXtvaptaTou, xat rovrov; xurttStxdauvre; p-tru illis condemnatis cum sua perfidia, secuti per oiunia
Triff«UTWV uaeSeiu;, dxoXou8ouvT£f TExard Trdv-KTW idem sanctum symbolum traditum a trecenlis decer.i
auTwdyiwvauptSoXo» TCOTrapdTWV TptaxoaiwvSSXKOXTW et octo sanctis Patribus, explanaverunt qua: suni cle
dyicovizureaaivizupuSo'jivrt,-TpdvwaavTa TrEpiTri?6so- deitate sancti Spiritus (Act. 5). Insuper antem et
T^TOfTOU«yiou Trvsup.KTOf. ETI bi xui o: EV'E^saw qui in Epheso prius collecti sunt sancti Patres ad-
cruvKj_6svTSf TOrtpbnpov dyeoetzuripe; xa.ri. Tiearociov versus Nestorium impium, et qui in Chalcedone
TOU SuaasSou?, XK!O!SVXaXx»86vtdytoeizxripe; y.x.ruC convenerunt sancti Patres adversus Eutychem im-
EUTU^OU? TOUSuaasffou?, dxoXou8riaKvT£? xaTKTrdvTa pium, secuti per omnia prcedictum sanctum
symbo-
TCO »TOC
etp»usvcp«yicoauftfioXcp, fta8riftaTtTri?r.iareoi;, lum sive mathema fidei, condemnaverunt prsedictos
XttTtS'tV.ttttttV
TOU?TrpOSip»fts'vOU? GttpSTlX.U? p.STCtTriff hsereticos una cum eorum impietate, et hos qui si-
KUTWV das.slaf, xa! TWV 6'uota «uToff tppov»advTr>>v , ri milia illis sapuerunt, vel sapiunt. Et super hsecana-
x«! ypovouvTwv. Ka! Trpof TOUTOtf dvs8Eft«TiaavTOU?- thematizaverunt eos qui aliam deflnitionem lidei,
ETspov dpovTrlo-TEWff »TOIaiift.oXovxai pdOnptuizupuSi- sive symbolum, sive mathema tradunt accedentibus
SdvT«fToffirpoatouaiTCO dyico^uizrittpurt, ri i%olaaSri- ad sanctum baptisma, vel ex quacunque bseresi con-
7TOT6 alpeaeeoferriaTpEfOuat 7r«pdTOV7rapaSo6£'vTa, cof versis, prseter tradituni (sicut dictum est) a trecen-
t pnrat, UTTO TCOV Tptaxoaicov8sx« xai OXTW «yiwv7ra- tis decem et octo sanctis Patribus, et explanatum a
Tspcov, xa! TpavwSevTa urro TCOV ex«TovTrevTrixovTa dyteov centum quinquaginta sanctis Patribus. His ila se ha-
TraTEpwv. TOUTWV ouTwffej_6vTeov auveiSoftevxoti xeyd- bentibus, perspeximus et capitula supponere, quibus
Xaia uTroTa.aiT»ivTE TriffTrlaTSwff 6p6rivSftoXoyiav ev tamrectse fidei compendiosa confessio, quam hsereti-
auvTOftco, TrivTeTCOV aipeTixcov xardxpttttvTrepis_»_ovTa.corura condemnatio continetur.
E" Ttf ouj^ OftoXoysf TTKTspa,xai uiov, xa! dytov I. Si quis non confitetur Patrera, et Filium, et
Trvsufta,Tpt,Sa oftooiiaiov,ftiav 6S6T»T«,riyovvfiittiv D Spiritum sanclum, et Trinitatem consubstantialem,
y.i.iouaiav, uiav Te Suvapttvxai E^ouaiavEVrpiaiv vizo- unam deitatem, seu naturam, et substantiara, et
ardasatv, »youv7rpoae_Troeff 7rpoaxuvouftsv»v, 6 TOiouTOf unam virlutera et polestalem in tribus subsistentiis
dv«8;tta eaTco. seu personis adorandam, talis anathema sit.
E?Ttf ouj_ oftoXoyef TOV Trpoalcbvwv,xai dj_p6vo>ff ex II. Si quis non confitetur eum, qui ante sseculaet
TOCTtarpoffyevv»8evTa ©eovXoyove7r'saj_dT_»v TCOV rifts- sine tempore ex Patre natus est, Deum Verbnm in
oSiv|z>.TS/.66vra sx TWV oupavcov v.alL.] aapxw6evT«ex ultimis diebus descendisse de ccelis, et incarnatum
vrif «yiaf [.vSo'§ou I,.] Ceoroxouxai dei7rap6.vouMapiaf, esse de sancta gloriosa Dei Genitrice et seraper vir-
xai tt-hpancovyevdftevov yew»9evra e? auTiiff, xai Sed gine Maria, et hominem factum, natum esse ex ipsa,
•,:.\-.oTOU «UTOU ©souXoyoueevatT«ffSuoyevvriaee?, Triv propter hoc ejusdem Dei Verbi duas esse nativitates,
\L irpb aiiivaiv iaoiuttroi;, xa! Triv ETT'eaj/aTwv TCOV [Suppl. aeternain scilicet et] eam quae est in ultinik
n;j.epoiv xu u a:.px/., 6 TOIOUTOJ dvdSeptasa-co. diebus secundum carnem, talis anathema sit.
ht TtfXeysir/'».),ov stvai TOV ©SOV Xoyov TOV6«uft«T0up- III. Si quis dicit alium esse Deum Verbum qui mi-
' Universatis D. e. confiteatur. Grsec.
Atque ita mss. codex Bohierii.
247 VIGILIU8 PAPA. «8
^riffKvra,XK!«XXov TOV Xpior.v TOV TT«8dvTa" »»T6VSeovi A , racula operatus est, et alium Christum qui passus
XoyovauveevaiTCO XptarSiXeyeiyevoit.vtpex yuvaixof,»! est, aut dicit Deum Verbum cum Christo esse na-
e'vauTcoelvKtcofSXXov evaXXco, «XX" oujelevaxa! TOV au- scente ex muliere, vel in ipso esse tanquam altemm
TOV xupiov»piwv'l»aoOvXptaTovTOV TOO 610OXoyov aup- in altero, sed non unum eumdemque Dominumne-
XW6EVT«, X«! svav6pwTr»aavTa, xa! TQO «UTOO TK6«ii- strum Jesum Christum, Deum Verbum incarnatum
ptaTa xai Ta 7rd8», drrep exouaieof.7reftttveaapxi, 6> et horainera factum, et ejusdem ipsius miracula et
TOtouTOf dvd8eitaearco. passiones, quas carne sponte sustinuit, talis anathe-
ma sit.
Et TI? Xeyetxttrd xap*v, » xaT' evepyeiav,» xar' IV. Si quis dicit, secundum gratiam, vel secun-
R.iav, » xaT' iaoTiftiav,» xa^' au8evTiav,» dvayopdv,»5 dum operationem, vel secundum dignitatem, vel
ajteatv, » 8-vautv, TrivEvcoertv TOU©EOU Xoyouirpoffav- secundum sequalitatemhonoris, vel secundum aucto-
Qponcav yeysv»a6at,» xa8' optwvufilav, xa8' rivo! NsaTO- ritatem, vel relationeni, vel affectura, vel virtutem,
otavo!xal TOV 6SOV XoyovXpiaTOV xaXouvTey, xa! TOV KV- unitionem Dei Verbi ad hominem factam esse, vel
epwrrovxej£wpiafteveoff XpeaTOV ovottd.-VTeff xaTa ftovrrvD secundum homonymiara, per quam Nestoriani et
•crivizpoanyopittv sva XpiaTov\iyovatV » seTtffXsyetxaT* Deum Verbura vocanles Christum, et hominem sepa-
luSoxiavTrivsvwatvyeyevria6«i,xa6ciffQeoScopoff 6 aipe-- B ratim Christum nominantes, solo vocabulo unura
Tixff auTaiffX6.eatXsysi, wffupsaBvJTO; TOO8eo0Xoyou J Christum dicunt: aut si quis per bonam voluntatem
TcodvSpcoTrw aTroTOO eu xai xaXdS6?aiauTwTrepiauroO, , dicit unitionem factam esse, sicut Theodorus hsere-
e-j_! x«6' uTroaTaatvTOO©eouXdyourrpoffTiiv adpxa * ticus ipsis verbis dicit, quasi placuit Deo Verbo ho-
tipuj^wftevijv i^ujjp Xoytxrix«l vospaTrivevcoaiv 6/toXoyef,, tno, eo quod bene visum est ei de ipso, sed non se-
xa! Std TOUTO ftiav aurou T»ivUTroaTaaivtTiiv63T0v, 66 cundum subsistenliam Dei Verbi ad camem anim&-
TOiouTOf icvttOepjxforco. tara anima rationali et intellectuali unitionem con-
fitetur, et ideo unam ejus subsistentiam compcsitasa
esse, talis anathema sit.
Et Ttf x«rd dvKyopdv, » x«T«xp»aTtxcof 6eor6xov Xeyeit V. Si quis per relationem, aut abusive, Dei ge-
Trivdylav evSo.ovdetTrdpSevov Maplav, ri dvSpwirOTOxov, , nitricem dicit sanctam gloriosam semper virginem
» XpiaToroxov, cofTOUXpiaTOuftri6Vof ©eou, dXXd h Mariam, aut hominis genilricem, aut Christotoc«H,
ftri
jiupluf xal XKT'«XriSeiav 6eoToxov a-JTrivoptoXoyef, Sid< tanquam Christo Deo non existente, sed non proprie
TOTOVTrpoatuvwvsx TOU izotrpb;ysvv»8svTa©sovXoyov D et vere Dei genitricem ipsam confitetur, eo qHod
ITT'6aj_dTtovTCOV riftepwve. aurrif aapxco6rivai xai yev- ipse qui ante ssccula ex Patre natus est Deus Ver-
vtjOrivat,6 TOtouTOf dvd8eftaeffTco. C bum, in ullirais diebus ex ipsa incarnatus et natus
est, talis anathema sit.
Ee Tif ouj_optoXoyef Tov ittravpaiptevovaapxi xiipiov i VI. Si quis non confitelur Dominum nostrum
jjftwv'I»ao0vXptarov0s6v stvat dX»8tvov, xa! xiipiovTrif Jesura Chrislum qui carne cruciiixus est, Deum esse
S65»ff,XKI6VKTrifdyiaf rptuSo;, 6 TOtouTOf dvd6epta . verum, et Dominum glorise, et unum de sancta Tri-
tarco. nitate, talis analhema sit.
x«i ev, VU. Si quis iu duabus naturis dicens non tanquam
Ee Tiffev Suai yiiaeai Xeycov pt» eoffev 8eoT»Te,
_.v8peoTr6T»Ti TOV6VKxiipiovriftcov"I«aouvXpiaTOV TOV, in deitate et humanitale unum Dominum nostrum
TQU06OOXoyov oftoXoyee, ft»Seliri TWer»ftd- Jesum Christum, Deum Verbum incarnatum confite-
aKpxeo8evTa > tur, nec ad significandam differentiam naturarum,
VKC T»vSeayopdvTCOV , i%wvxa! auveTe'8»,«XX'
coiiaecov
ttzt StatpsaeeT» dvd pepofT»ivTOtavrnvXap:t»dvee ywvriv , ex quibus compositus est, sed pro divisione per
iizt TOUxaT«XpearovttuaT»piou* cofxej_coptattevaf xat• partem, talem excipit vocem in mysterio Christi,
tStouTroaTaTOUff etvat Taf epiiaeiff,xa8wff©eoScopof . quasi separatira unaquaque natura suam habente
v.tti
NearoptoffJ-XaayMfiouaiv, 6 TOiouToff dvdSeptaeoTw. subsistentiam, sicut Theodorus etNestorius blasphe-
uiaverunt, talis anathema sit.
Et Ttf ETriTOO evofxupiouriftcov 'I»aoOXptaToO,TOUT- VIII. Si quis in uno DominoJesu Chrislo, hoc est
.ari TOUaapxw6evTOff ©eouXoyouTOVdptOptbv TCOV fv- DeoVerbo incarnato, numerum confitens nalurarum,
trecovoftoXoywv ft» T» Beaipixrriv StttfopdvTOUTWV, 6. cov, non intellectu differentiam earum, ex quibus et com-
xal auveTe6»,\uuSdvst, oi; T«.T»foux dvnpnp-hntSid. positus est, excipit, ut pote non inlereraptam pro-
Trivevcoatv,«XX'iizi Stutpiast T» dvd ftepoffTW«ptOptai , pter nnilatem, sed pro divisione per partem numcro
xej_p»Tae,o TotouTOf dvdOsptu sttroi. utitur, talis anathema sit.
Et Ttf Xeywv,ptiavcoiiatvTOO ©eoOXoyouaeaapxaipti- IX. Si quis dicens unam naturam Dei Verbiincar-
v»v, oux ouTeorauTOexXaptfidvet,eoffOTIex Triff8eiar natara, non sic hoc intelligit, quod ex divina natura
fuo-ecoff,xai TriffdvOpancivnteiff XpiaTof dTreTeXeafi» i et humana unus Christus effectus est, consubstantia-
cptoouaiofTWTraTpixaTa T»iv6s6r»Ta, xa! ottoouaeof lis Patri secundum deilalem, et consubstanlialis no-
«ftev6 auTOfxaTaTrivdv8pwTt6T»Ta, dXX'OTITriff6E6T»- bis idem ipse secundum huraanitatem, sed quod dei-
TOff,x«! T»f aapxof roOXpiaTOuftla yiiaiff, »roe oiiaiat tatis et carnis Christi una natura sive substanlia
dTreTsXsa8», x«TaT»iv'ATroXtvapiou xai EuTUxoufxaxo- effecta est secundum Apollinarii et Eutychetis per-
maTiav, 6 TOiouTOf dvdSspaetrtco. fidiam, talis anathema sit.
 249 JUSTMANI LIB. ADV. ORIGENEM. 25t>
'ETr£ff»ffydp xa! TOilfdvd ptepofSiatpoOvTaf,»roi /t\ X. jEqualiter enim et eos qui per partem incidunt
T8ftvoVT«ff, xai Toufauyj_s'ovraff TOT»ff8s!«f otxovofttaf vel dividunt, et eos qui confundunt diVinsedispensa-
ftuarripiovTOO XptaTOuuizoarpiferui, x«i dv«8sft«Ti.et tionis mysleriura Chrisli, rejicit et condemnat uni-
>5xaSoXtxri ixxkntria. versalis Dei Eeclesia.
Et Tiffp.ridvaBtuttri^et"Apstov,Euvouiov,MaxeSovtov, Si quis non anathematizat Arium, Eunomium,
'AiroXtvdpiov, NeaTopiov,EUTUJ_S«, XK!TOiiffTa oftoia Macedonium, Apollinarium, Nestorium, Eutychem,
TOiiToiff ypovoOvraff, » ypovriaavTaff, dvd8s(taeaTw. et eos qui similia ei sapuerunt vel sapiunt, talis ana-
thema sit.
Et Tiff dvTiTroiefTKi ©soSwpouTOOMoi|/ousaTtaff TOU XI. Si quis defendit Theodorum Mopsuestenum,qui
etTrovTOff, dXXov etvai TOV©eovXoyov,xal «XXovTOV , dixit alium esse Deum Verbum, et alium Christum
XptaTov,urroTT«6COV ^uj_»ff xai TWV Triffttupxb;-TTI6U- a passionibus animse et desideriis carnis molestias
ftieove'voj_Xouuevov, v.a.1ix izpoxoizrttepycov(SeXTtw8e'vTa, patientem, et ex profectu operum melioratum, et
XK!fitticricBivTaei; ovoptaicarpb; xa! uioO xai «yioui baptizatum in nomine Patris, et Filii, et Spiritus
TrveiiftaTOff, x«i StdTOU PaTTTlaftaTO? TIJVJ_dpivTOU dyloui' sancti, et per baptisma gratiam sancti Spiritus acce-
7rveiiuaTOff Xa.efv, xal ulo6eaiaffd.iw6>jvKt,xa! xaT* pisse, et affiliationem meruisse, et ad simililudinem
ia6T»T«jSaaiXixriff sexovoff stf izpoaanzovTOO 6eou XoyouB » imperialis imaginis in personam Dei Verbi adorari
Trpoaxuvoiiftevov, xai fteTK/rrivdvdaTaaivurpsTzrovra.it [adoratum], et post resurrectionem immutabilem
ivvoitttt,x«i «vaptuprnrovizuvre\Sitysvbptsvavy.aiizd\tvi cogitationibus, et impeccabilem omnino factum fuis-
lipnxbrot T»VeywaevTOU 0SOOXoyouTrpofTOV Xpearov i se ; et iterum dixit talem factam esse unitionem Dei
TOI«UT»V ysyevria6«e,ot«vstTrev6 «TroaToXof sizi uvSpb; Verbi ad Christum, qualem dixit Apostolus de viro
jtui yvvatxb;,«"EaovTKiotSuoelf adpxa ft!«v.> K«!7rp6f • et muliere : Erunt duo in carne una (Eph. v) : el su-
TKif«XX«tff dvapi8ft»TOif KUTOO _-X«a_>»ft!«tf ToXft»ia«VTOf : per alias snas innumerabiles blasphemias ausus est
tiTrefv,OTIft6T«T»V«vdaTaatviptfvariaa; 6 xiiptofToff diccre, quod post resurreclionem cum insufflasset
ptaOnrui;,x«l etTrcov, i A«SeT6 izvevptixdytov,»ouSsScoxsv i Dominus discipulis suis, et dixisset: AccipiteSpiri
auTOff7rveuptadytov, dWd ayrip-urt ptbvovivefvanaev. lum sanctum (Joan. xx) : non dedit eis Spiritum
OuTOf8e x«i Triv6ftoXoy!«v ©uptd,TriveiziT»ii^»Xay»iast . sanctum , sed figuratim tantummodo insufflavit:
Tcovj_6epcov xal T»ffTrXeucafTOUxupiouftSTKT»ivdvz- sed et [Hic autem ctiam G'r.] confcssionem, quam
araatv, Xsywv,i '0 TOxiiptofftouxal ©so?ftou,» S.TTS ftrii fecit Thomas cum palpasset manus el latus Domini
tlpriaSairrep!TOOXpiaTouTTKpd TOU©wfta, oiiSeyapi post resurrectionem, dicens , Dominus meus et Deus
eevaiXeyeiTOV xuptov©soy, «XX'S7r!TCO . meus (lbidcm), inquit non esse dictam a Thoma de
Triff
7r«p«S6?r,»
dvaaTdaswf EX7rXayevT« TOV0wpt«vuftvriaai TOV0e6v ,>'C Chrislo (nec enim dixit Theodorus Deura esse Chri-
TOV Eysip«vT« TOV Xptarbv.To Si j_E»pov,oTt xai EVT» 5 stum), sed ad miraculum resurreclionis stupefactum
TWV rcpd\eoivrSivdrroaToXwv yevouev»rrap' «UTOU „ Thomam glorilicasse Deum, qui Christum resuscita-
Sri8ev
eppt»ve!« auyxpivwv6 «Oro?©eoScopo? TOVXptaTovnX«- vit: et quod pejus est, etiam in interpretatione quam
TCOVI, xai Mavtj_a!cp, xa! 'ETrixoupcp, XK!Mapxie-ve, Xe'ysi, in Actus apostolorum scripsit Theodorus, similem
OTIaitttzepixeivaivEXKOTO? evpduevo;oixsfojSoyptuTOii? f fecit Christum Platoni, et Manichaeo,et Epicuro, et
«uTwftK8»TEuaKVTaff Tzeizoinv.ev.u\siaBatnXKTwvtxouf, xaiX Marcioni, dicens quod sicut illorum unusquisque ex
M«vtj_a!ouff,xai ETrtxoupeiou?, v.uiMapxewviaTK?, TOVv dogmale quod invenit, suos discipulos fecit vocari
Oftoiov Tporrov xai TOUXptarov eupaptivouTOSoyfta, s.^ Platonicos, et Manichseos,et Epicureos, et Marcio-
auroO TOU? XptaTtavoufx«Xsfa8«i.E? TI? TO!VUV dvTt- nistas, simili modo et cum Christus dogma invenis-
TroisfTat 6soScopou TOU Tarotavru [3X«ac»»uriaavT0?, «XXdi set, ex ipso Christianos vocari. Si quis igilur defen-
ftridva66ftaTi?6i aurov, xai Ta auTOUavyypdptptaru,xai:_ dit eumdem Theodorum, qui talia blasphemavit, et
ToufTa optotaauTwypovouvTaff, » fpovriaavru;, dvd- ._ non anathematizat eum, et ejus conscripta, et eos
6tfta eo-Tco. qui similia illi sapuerunt, vel sapiunt, talis anathema
sit.
Ee Tef «VTt)TOteiT«t TeovavyypuptpLxraiv D XII. Si quis defendit conscripta Theodoreti quse
©eoScopiTOU,
. a7repiziBerovtcepNsaToplouTOU atpSTexou, xal xaTaTriff? exposuit pro Nestorio hoeretico adversus rectam
6p8ri?iziareai;, xui rrit sv 'Eyeacoicpiirn; uyiu; avvb• fidem, et Ephesinam primam sanctain synodum, et
Sou, xal TOOsv dyioif KupiXXou,xa! TCOV I6' OUTOU XS- S. Cyrillum, et duodecim ejus capilula, in quibus
sv otf dasfisai auyypdftctaaiaj_ETixriv
fttk.ttioiv, XsystT»iv . sceleratis conscriptis idem Theodoretus affeclualem
evoiaivTOU Ssou Xoyou7rpofTOV Ttva uvBponcoV izepiov5 dicit unitatem Dei Verbi ad hominem quemdam,
j.Xaay»ucov Xsyst,OTIS'|»)_.f»ae ©wptdfTOV dvaardvTa, de quo blasphemans dixit, quod palpavit Thomas
xai Trpoasxuv»as TOV iyeipavra, xai Sid TOUTO dasSsfff eum qui resurrexit, et adoravit eum qui resuscitavit;
x«XsfToiifT»fsxxX»ai«fSiSaaxdXouf,TOU? x«8' vizaara- et propter hoc impios vocat doctores Ecclesiae qui
atv T»ivsvo»aiv TOO ©SOU Xoyou7rp6?T»iva«px« oftoXoyouv- i_ unitatem secundum subsistentiam Dei Verbi ad car-
T«f xa! 7rp6?TOuTOif SEOTOXOV «Tr«pvsfTai T»ivdyl«veii- nem confltentur ; et super hsec Dei Genitricem ab-
So^ovdeiTrdpSevov Mapiav. Et TI? TOIVUV Ta eipnptha x negat sanctam et gloriosam semper virginem Ma-
9V'iypttup.ttTu ©soSwpiTou eTraiyef,dXXdptridva6eftxTi_si i riam. Si quis igitur memorata conscripta Theodoreti
«Jrd, dvdSsuKeaTu• Std TKUT«S ydp T«f [ikuttfnuiut ; defendit, et non anathematizat ea, talis anathema
rh; srriaxoTrrif 6|e6Xri8», xai fteTaT«UT«S'VT» dyia auv- sit. Propter tales enim biasphemias ab episcopatu
 251 VIGILIUSPAPA. 252
6Sw T» Jv Xa).Z»S6vt ffUVw6/j8» 7TCCVTa TOCEVC/VTtK tf A dejectns est, et poslea in sancto Chalcedonensicon-
TOCff
fevvjftovsuSseertvKOTOJ eruyypaftftafftTcotrjerat,xai T»v riv cilio compulsusest omnia contraria memoratis suis
6p8rivrreiTTtv 6fto)oy»ffat. conscriptis facere, et rectam fldem confiteri.
Ecref KVTCTroescTai -»ffacrsSouff S7reerTo).»fT»ffXeyofte'- i- XIII. Si quis defendil impiam epistolam quam ad
v»f irapa "lSayeypa^SaeTrpoff MaptvT;.VIlEperrjv TOV c- Marim Persam ha?reticum Ibas scripsisse dicitur,
a:!-
otTtzov, T»ff«pvoufee'v»f TOV0e6v ).6yovav6pwrrov ye-:- quse abnegat DeumVerbum hominem factum esse,
/Evrjo"6ac, xai )tyoOcr»;eir)TOV©EOV )6yovex TrjfTr«p- 0. ct dicit non DeumVerbum ex virgine incarnatuin,
flcvouff«pxw6sv7a ysvv»8»v«t,«)).a ij/eVvv.vOpatTiov Itj natum esse, sed purum hominemex ipsa esse natum,
i%
aOT»ffyevv»6»vac, ov v«6va7roxa)se,coffa).).ov£cvacTiv OV quem templum vocat, ut alius sit Deus Verbum,
©e6v)6yov, xai aXkovTOV «v6pw7roV 77/06;TOUTOCC; Ji et alius homo; et super hoec injuriat Ephesinam
Se
eVL/Spl{oOo"»ff Triv£V'liCSSCTM 7rpCOT»V ffOvoSoV, Wf£Wpif if primam synodum, quasi sine inquisilione et exami-
£»Triffswf xai xpiffswfNEffToptov xaTaStxa<7K<7»ff, x«i TOV iv natione ab ipsa Neslorio condemnato, et sanctum
EV«ye»e?Kupe).)ov a;pSTex6v a7roxa)o0ff»f,xae «ersS»Ta <i Cyrillum vocat hfflreticum,et duodecimejus capiluki
16''«OTOU xsc/>a)«ta' NsaTopiov Sexat QeoSwpov cteTaTWV i„ impia dicil, Nesloriuni autem et Theodorum cum
KUTOO ao-etlwveruyypatefcaTwv erratvoOcr»ff, xai szotxoO- 1- iuipiis eorum conscriptis collaudat et defendit. Si
t7»f. Et Ttf TOtvuv rriv •cpnf/svrjv «ejetHJ S?Uc770.r,V ixoV t. quis igitur, sicut dictum est, eamdem ipsam epislo-
XSf, » 6p9»>ajTrivEtvcuiiyst, r/ ftipoffauTrjff,«),).eifttj ,,; B lam vindical, vel rectam esse dicit ipsam vel partem
av«9sicaTt?£t «OTriv, avaOsfta effTw. ipsius, sed non anathemalizal eam, analhema sil.
Trjf TOtaOTijf TOCVUV S7rtcrTo).»f Sexaiwfdva8sftaTjer8ei- i- Tali ergo impia epistola juste anathemalizata
trrjf Se«T«f rrefes/oftevaff ev aOTri[3).acry»ttc«f, oe Ta « propter insertas ei blasphemias, Theodori et Nestorii
NeerTopiou, rj GeoSwpou «ff£ow,-ypovouvref eTre^etpoufft re impiorum sequaces conantur dicere, susceptam esse
tiyui, TXOTUV SsSe;z6ai7rapa T»f ayiaf tv Xa)x»S6ve vt eam a sancto Chalcedonensi concilio. Hoc autem
eruvoSou, TOUTO Se ),eyouffi T»Vftsv ceyiavcrOvoSov cuxo- 1- dicunt, sanctam quidem Chalcedonensem synodum
f«VTOuvTSf, TWSeT«0T»fTpoo~ C xijJ-ari <T7rouS«£ovT£ff if calumnianlos, nomine autem ejus feslinantes debila
T»ff
6fee).Oftev»;x«T«xpterewff e),su6Epwffae 8e6Swpovxac te condemnatione liberari Theodorum, et Nestorium,
NSCTTO/OCOV, xae T»Vaffsfirje7reaTo)»v, rrspi ijf "ifia; TTO)- et impiam epistolam, pro qua Ibas saipius accusatus,
).«xefxaT»yop«6s;ff ou:t i-.ot\fj.r,asvocxetwcraffSae Sta Taff:f non est ausus eam suam dicere propier inserlas ei
nsptzxoiiivxi ev auT»8).acrep»feiaff. KaeTauTa«7toSsic;o- )- blasphemias. Et hrjec demonstrabimus ex his qux
ttsv ex TcovStayo/)cof 7C£t>c TOUTOU xsxtvrjctsvcov. '£v yap ,p diverse de ista causa mota sunt. In his enim quse
Toef7ra/3a4>wTtou, xacE0ffTa8cou rreTr/Jayftevoef ev TOpw u apud Pliotium et Eustathium [a Photio et Eustathio]
XKTUyOjOoOftEVOf 6 7r/30),£^8ECf "l<5yfTrspeTWV ZSpeoiV TOU5 Tyri acta sunt, cum accusaretur prccdictus Ibas de
ev KytotfKU|Ot).)ou yavsfwf xaT£8sro,ft£TaTrivevcuerev [v G injuriis S. Cyrilli, manifeste confessusest, post uni-
TWV ava-o).cxcTiVrrpofTOV evayotf KOjOiWov ftrjSevvSpia; )f tatem Orientalium, quae ad sancla; memorireCyril-
e^o^svov£ipr,?.iw.t nepi «OTOU' rj Se eTrterTO^n ,. lum facta est, nihil injuriosumde eo dixisse. Epistola
riTreTrXrj-
paiiivn Tdv ecoijfteveov (B^acrcorjftcwv, etf'atf xaTrjyopetTat „ autem plena proedictisblasphemiis, pro quibus accu-
"l5af, TroW.af zaT« TOU EV«ytoef KuptA/Vou 7re/5texouffa a sabatur Ibas, mullas conlra S. Cyrilluminjurias con-
7r«/xffTW v, OTC ftSTaTrivevwfftv TrjvTr/vof ToOfOV«TO- 1- tinens, facta esse oslenditur post unitatem ad Orien-
).exoufysyovev,i\ ou SetxvuTatliSaf«7r«/3vrjo"«ctevof T«0- ;. tales factam, ex quo demonstratur Ibas eam abne-
T/JV.08ev0: ftvrjftoveuSevTEf *ci)Ttof,xaeEOaTaSeof Seai gasse. Unde praedictiPholius et Eustalhius satisfa-
TrivTftivsyz«)ouvTO)V nlnpofopiuvkyypasfoi; SceTUTreacTav, () «ientes accusatoribus in scriptis deffnierunl, pr*-
T6Vdpripivo-j "l6avrravTaTaevavTtaT«eViffTo^ri 7r/3a?at,j dicluin Ibam omnia contraria epistoloeperagere,
/«Gwfri 7re/)tTOOTOU SoSscera r:ap «OTWV eTrcxpecref „. sicut judicium ab eis de hoc datum signiiicat. Sed
SEC'X-
vuffev.'A))a ftio7r),rj/iwffaf "lSaf TOC T.ap'sxetvwverrtxpt- t. cum Ibas non adimplesset ea quse illi judicaverunt,
6ivTai&G/XriQv Trjf e7rtffxo7rrif Sta T«f |3),affynfttafT;. »f ejectus est ab episcopatu propter blasphemias
eeprjftsvrjf xaeNovvof
irrtcTTo),rjf, avT'auTOue%eepOTOvrj8rj, , prsedictaeepistoke, et Nonnus pro illo ordinatus
of xae <Tuvexa6sff8/j Triayc« ev Xa)x»S6veffuvoSw. ,; _] est, qui et consedit in sancto Chalcedonensi
Ilepe'
TWV auTwvTOtvuv xai ev X«)xr/S6vt x«Trjyop»6eif ,. concilio. De eisdem igilur etiam Chalcedone
0 ftv»-
ftovevSeif "l§af /t£TaT»Vavayvwfftv T»faffeSoi/ferrtffTO- 3- accusatus memoratus Ibas, post lectionem im-
),rjfoOxeTo^ftncre T^0T»V otxeewffaerSai, a)V e060fauTaff ff piae epistolsenon est ausus eam suam esse confiteri,
"
lifyctv ernjyayev,6'TC «X),OTpe6f etfeeTWV S7ray0fte'vcav e. sed statimipsis verbis inlulit, alienum se esseeorum
ftoe.
"o5svn «yia eruvoSof, ft» «cxeffSseera T»aov»ffee"l?a T» •rj quaeei inferebantur. Unde sancia synodus, cum ei
e?74T» affeSeceTrecTTo)» CTUVCO8»C"£V auTOvTavavTa TaOT» n non sufficeretabnegatioIboc, quaefacla cst de impia
Trpcc^ac, TouTecTTe T»Vev auT/i«8eTOuci£v»v rricTTtv 6p6»viv epistola, compulit eum contraria ei peragere, id est
oftoXoyrjffat, xal T»Vocyiavev "Eeoecroj TrpwTHV crOvoSov,v reprobatam in ea rectam fidem conliieri, et Ephesi-
SE^aiSac,xai TOV £vayiocfKvpulovirxTipxf.«XStSaffxa- <- namprimani sanciam synodumsnscipere, et sanctum
lov Erriypai/iaffSae, TtievT/i aaeSu c'7rtffroXi) 06/>e?6ft£v«'c- CyrillumPatrem et doctoremascriberequaein eadem
xai NsffTO/stov «ai TOcicrsSe;«OTOU Soyfta«vaSsftaTierae. t. impia epistoia injuriantur, et Nestoriumimpiumque
'ATTEp rj aerstrif^rreffTOA» Irraevstxai EXSIX£C. Ee Toivuv iv ejus dogma anathematizare, qusect impiaepistolade-
xai aOTOf "iSaf Sta^o/owfzaT»yop»8cif rrepiT»f affeSoOf 'f fenditet collaudat.Si igituret ipse Ibas propter impiam
frr;?To)rjf,oOxeTo^pt/jcrev aurrjv otxetcoff«a"8«i, d))a xai <e epistolamsaspiusaccusatus, non est ausus eamsuam
253 JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 254
n «yiotev X«Ax»S6vt trOvoSoff 7ravTaTOC evavTiaTKUTnf .
Adicere, sed etiam Chalcedonensesanctmn concilium
7TapecrxeO«o"ev KUTOV jrpaljae,Trwfeeyjevn aOrnayia O"0v- omniaeicontrariacompulit eum peragere : quomodo
«"Soff T»Vetpnftevnv e7rtoT0Ariv 5er;ao"6at,xai TWxpiftaTt eadem sancta synodus memoratam epislolain susci-
rrjf Treptexoftevnf «UT»«erefieiafuTroTreeretv, «y' rjf "iSav peret, et condemnationi impietatis qua; in ea conli-
s?.eu6epwcrat eo"7roOSao"sv; erreeS» 8eTraerafOrrepSatvovTefnelur, sese subjicerel, a qua Ibam liberare festinavil?
T«f Trepie^oeteva? irj errterTO^» (3)aerfnfti«fot «epeTcxoi, Quoniam autem omnes blasphemias epistoloeproeler-
TOUTO ftovovi\ aOTrjfrrpoyepoufft TO7rp6ff«TrairnvTWV miltenteshoeretici.hocsolum ex ipsa proferuut, quod
«rr^ouerTepwv Traf)aTOUT»VeTrtoTo).rjv ypa^/avTOff etpnpte- ad decipiendos simpliciores scriplor epistohe dixit,
vov, TOUTeoTt 80o fOeretf,ftiav SOvafttv,ev Trpoffwirov, hoc est, duas naturas, unam viiiutem, unam pcrso-
aTroSsicjOftev SCUTOV, xai evTOOTW TriveSiavaere§ee«v Tra- •nam; demonstrabhnus quod ipse etiam in lioc suam
patieyvuvra.Ttvofyap av iUyoeSuoepucreef, xai ev rrpoff- commiscuit impietalem. Cujus enim dicerel duasna-
WTTOV 6 aTrapvoueiEvoff TOV©eovWyovo"apxw8»vat exT»f turas et unam persunam, qui abnegat Deum Verbum
«ycaffevSorjou 6eor6xouxai «et7rap6evou M«pi«f,xaiTejr,- incarnatum de sancla et gloriosa Dei Genitrice et
firivati\ aOrnff; aXXarrpoSnXov wf exaarrj epOeret ?5eov semper virginc Maria, et nalum esse ex ipsa ? Sed
7r/36erw7rov arrove'ftet,x«6wf ©eoSwporxai NsoTopeo? ev certum est, quod unicuique natur* suani pcrsonam
ToefeSiotf).oyotff |5Xao"e/<»ftouvTeff ei;e6£VTO, ouf xai exStxet attribuit, sicut Theodorus et Ncstorius in suis libris
o yp«i|/«fTIJV eTrtffTo)»v pceTaTnffaOTwvaffefieiaf.-E/ec- blaspbemanies exposuerunt, quos defendii scriptor
votyap ej>«vspwf Xeyoucrt SOoTrpoffwrra TOU ©eouXoyou, epistola; cum eorum impietate. Illi enim aperte di-
jeai TOU XptffTou,ov ipt).6vav6pwrrov aTroxaAovert. KaTa centes duas personas Dei Verbi et Christi, quem pu-
c^ETtxnvSeeruvaepeeav, xai T»VaOTrivai;iavTe xae Te/arjv rumhominem vocant,per aHeclualemcoiijuiiciioiiem,
ev Trpoffwrrov avaej)aivecT8ai Aeyoufftv. 'AXXaxae TWVSOO et per eamdem dignilatem el bonorem unain per-
epuerewv eiiavSOvatttv,MTOI SuvaoreiavAeywv6 yr.a^aff sonam apparcre dicunl; sed el duarum nalurarum
TrjveVeoToXjjv yavepofeortv, ws xai evTOUTW dxoAou8ei"unam virtiitem sive potenliam dicens scriptor epislo-
TOtffEcpnptevotf atpeTtxoeff,©soSwpwftev).e'yovTt e'vToiff te, manifestus est quod et in boc memoratos hacrcli-
rrepi svavSpwrrnerewff auTou Sea&opotff Aoyotfaoetjwf ex- cos sequilur, Tbeodorum quidem dicenlcm in diver-
TsSetcrt,NeerTopiw See'vrroAAotf ffuyypa/tftafft, fcciXeora sis libris dc incarnatione impie expositis, Nesiorium
oeevT»errtoTOAJi TJjrypacj>sicr» rrpor'A),e?«vSpov TOV «epe- autem in mullis quidem scriptis, et maxime in epi-
Ttxsv"ieparro^tTnv, OTCTWVSOOyOerewv ftia eoriv aO- stola scripla ad Alexandrum Ilierapolitanuin haere-
6evTia,xai ftia SOvapteff, r,TOtSuvaerTeiaxai ev7rp6ffW7rovticum, quod duarum nalurarum una csl auctoriias,
xaTafiiav aejiav,xai T»VaOrnvTtptnv.Ay' covarroSsix- el una virlus, sive potentia, et una persona jsecun-
vuT«to TriverrtffToXriv ypaipafxaTa T»VsxeivwvxaxoSo-_ dum unam] per dignitatem eumdemquahonorem : ex
i;iavavTiTrpoffwrrwv TJ TCOV 5/OffEwv 7rpocr»yopia ^pnffa- quo ostenditur, qui scripsit epislolam, secundum
ftevof.MtayapauSevTia,xai fttaSOvaptef rjTotSuvacrTeia, illorum pcrfidiam pro personis usus vocabulo natu-
xat ftia arjta, xai ri«OT»Ttft» ouxE7riSea^opwv 5»Offewv,rarum. Una enim auutoritas, et una viitus sive po-
a/V eri Seayopwv 7rpoerw7rwv x«i T»f «OT»JoOeriaff )e'ye- tentia, et una dignilas et ideui bonor, non in diversis
Tat, orte/3e7riTrjf ayiaf TpiaSof6fto).oyo0ftev.06EVxat naluris, sed in-diversis personis ejusdem substanliae
oi aytotTiaTepeff ave6eftaTtcr«v ToOfxar' a05evTiav,» 30- dicitur, quod in sancta Trinilale confitemur. Unde
vafttv,nVoiSuvaffTeiav, n ceHtav, » taoTifiiavXsyovrafTOV et sancti Patres analhemalizaverunt eos qui pcr au-
©eovioyovTwXpecrT'j) »vwer6ae, 6vi|/ei\6v «1v6pw7rov oea7ro ctoritatem, aut virlutem, sive potentiam, aut digni-
OioSwpouxai NeoTopiou xa).ouo"tv,alX QV/Jxa6' O716- tatem, aul sequalitalem honoris, dicunl Deum Ver-
cTTacrtvTrivTOU Xoyou7rp6fT«vcrapxaei^u^wftev^v i|>uv_;j bum unitum esse (hrislo ; quem puruni hominein
).oytx»xai voepaT»Vevwertv ysyev»ff6at6fto)oyouvTaf. vocant Tbcodori etNestorii sequaces, sed non secun-
dum subsistentiam Dei Verbi ad carncm animalum
anima rationali et intellecluali, unitatem factam esse confltenlur.
Kai npxetftevTauTa 7rp6fT> SteXey^at T»Vaffs'6etav Et haecquidem sufliciebant ad convincendam im-
TCOV exStxoOvrwv Trjv/xucrapaviy.eivnveVttTToijiv. U)rjv]Q pietalem eorum qui sceleratam epislolam vindicant:
6'ftwf xai rrpof TWTeAetT»f aOTijfe7rtOT0^»ff 0 TaOTnv tamen et in fiiie scriptor ejusdem epistolceostendit
ypa^af TrjvtStavSeixvucrcxaxoSo:tav^eywv,6*TtSetTrt- suam perfidiam, dicendo quod oportet credere in
aTeOetv ee'fTOV vaovxai eefTOV svotxouvTa ev TWvaw, ev templum, £t in euni qui habiiat in templo : per qu;e
Suo eeerayee
otf ejiayepcof rrpoerwTra. 'AX)axai TauTnvT»V aperte duas introducil personas. Sed et istam inipie-
«0"eSet«v 6 ypa^af T»Ve7reo"T0Anv nxpx ©eoSeopou, xai tatem a Theodoro et Nestorio scriptor epislolce edo-
NtcTTopiou eSeSaxSrj.'H ftevToex«6oXtxnexx^ncriaT»V ctus est. Catholica autem Ecclesia talem condem-
TOtauTrjv xaxoSo^tavxaTaxptvoucra oOjf^t etf TOV vaovxai nans perlidiarn, non in templuni, et in eum qui habi-
f'if TOVsvotxouvTa evTWvaw, idX ei; eva xupeovInoouv tat in templo, sed in unum Dominumnostruni Jesimi
X/sterTOv TOV TOU©eouioyov 0"apxw8evTa, xai e'vav8/3w-Christum , Dei Verbum incarnatum et honiineni ia-
mjeravTaopo^oyeev, xai TrtareOetv rrapaStSwcrtv. OOSev Se ctum conliteri et credere tradit. Niliil autem miran-
fiauptaercov, et T» TWV yucrewvovociaeriaev^prjcraTO 6 T»V dum est, si vocabulo naturarum usus est scriplor
, «ff£§rjixtivioveTrtOToAriv ypa^af • s6ofy«p TOifatpsTtxoff illius impiaeepislolce. Solent enim hceretici, ul sim-
rrpof eeTr«Tnv TWV anv\ouo"Tepwv Taff 7r«,oaTWV 6p8oS6- pliciores dccipianl, vocibus quidem uti quceab ortho-
ejwveOereSwf >eyoptevatf ywvaef xixpiiaQKi,x«i TnveO doxis pie dicuntur, reclum autem earum inieilectum
2S5 VIGILIUSPAPA 2 0
ersSriTOUTWV evvotdvTSxai ec;»y»o"tv rrpo; T»Votxeiav ,Aj et expositionem ad >fsuamimpietatem transferre :
' eVetS»saTtv OTSai aOrai
pteTacfepetv dereSeeav ywvai quoniam autem [ interdum ] eoedemvoces , quando
xaXwfpeevsijnyoOfievae, xacvooOftevae, ftETaT»? suere- bene exponuntur et intelliguntur, cum pietate sunt;
6eiaf ecVi,xaxw?Serrapd TWV aepSTtxwvspft»veu6ftsvat, quando autem male ah hsereticis intelliguntur et pro-
xai TrpocsEpoftsvat TOaffsSsffe/oufftv ' dftsXetNecroptov feruntur, impietatem habent. Itaque Nestorium duas
etrrovTaftev SOo yOcretffxai ev rrpoffWTrcv, ftri 6fto).o- quidem naturas et unam personam dicentem, non
youvTKSeTOOTWV T»Vxa6'Orro'o"Tafftv evwfftv,ri ev'EcseVw confitentem autem earum unitatem secundumsubsi-
TrpwT/j dyia ffOvoSof, rj? ecjrjp^ovKeXeerTivof xat KOptX- stentiam, Ephesina prima synodus, cujus auctores
Xo?ocevoercaT»ftvrift»,ou TrpocreS£c;aTO, d),Xdxai xaTeSi- erant Coelestinuset Cyrillus sanclae memorice, non
xafffv.'Hftsef5e T»iTWV dytwv TTKTSOWV StSacrxaXca Sta suscepit, sed condemnavit. Nos autem sanctorum
7TKVTWV axo)ou6ouvTSf, xai T»VTWV SOoc/JUffewv svwffev, Patrum doclrinam per oinnia sequenles, et unitatem
\\ wv o xOpeoff rjftwvI»erou?Xpeoro?6 elf Tri? dye«? duarum naturarum, ex quibus Dominus noster Jesus
TptaSoff,6 6e6ffXoyoff ffapxw8ee?eruveTs6n, xaeT»VTOO- Christusunus sanctae Trinitatis, Deus Verbum incar-
TWVSeac/iopav oOxccv»p»ftev»v Scd T»ivevwcrev dvwrspw , natus, compositus est, et quod earum differentianon
ffaysffTepov dTre5sit;afcsv. KaenpxseftEvTa rrap' rjuwvEC- interempta cst propter unitatem , in superioribus
**
pnptsva7r)r,pocoo.'.»ffae ToOfft» jSouXoftEvou? ytXcvEtxefv.apertius demonstravimus. Et sufficiebant quidem
'AXX' 67retS» Trpofderefieiav drrat; exxXivavTS? xae eripoc? quae praediximus,satisfacere eis qui nolunt conten-
eTreje/etpoCfftv, dvayxaiw;rjttee?xac TK?TotaOTa?«OTWV , dere. Sed quoniam illi qui semel ad impietatem de-
Trpoydcretf ft«T«i«{drro5sii;oftsv.<Daeri ydp ft» SscvOrro , clinaverunt, et alia proponere conantur, necessario
ftsfc/ievysvEff8«e T»VdffeSriE7rtffToX»v 5td TOt/ipeaOai nos et tales eorum occasiones vanas ostendemus.
evTeffe(3e6Xtotf. A).X'ti TOUTO Ttf xaTaT»VaOTwvavoeav , Dicuntenim non oportere vituperare impiam episto-
Trpoff5e'c;»Tat, Seexai EvTVyJa.xai NeoTopcov 5s/Eff6ae, , lam, eo quod in aliquantis fertur codicibus.Sed si hoc
sVetSrirroXXd xat rrepeTOOTWV Tcffe'vT» ffuvoSw itZTtpuy- aliquis secundumeorum dementiamsufficiat[F. susci-
AXX' TWV '
ftevoeffeftyepETae. oOSeiff eOypovoOvTwv Tof? rrap' piat], oportet etNestorium et Eulychem suscipi, quo-
«OTWV Xeyoftsvoe? TrpocTslse TOVvouv.Td ydp TrsptTWV i niam plurima et de his in gestis continentur quseapud
«tpsTtxwvev TaefferuvoSotff 7rpoyep6ftsva,xae ftepoffTWV , synodum acta sunt. Sed nemo sapiens dictis eorum
uTrofivnfiaTwv ytvopceva oOxETTC TWsXsu6spw5»V7.e, d).X'e'ff animum intendel. Quoeenim de hoereticisproferuntur
eXsy^ovaOTwv,xai sVefcei£ove xaTaxpiff-tauTwvTS,xaii in synodis et pars gestorum fiunt, non ad liberatio-
Ta Oftoea«uToefcopovoOvTwv Trap»X«fA§KVSTKe. c nem inseruntur , sed ad majorem condemnationem
lCexai 6'TI
Ta T»f derefioufeireffToX»f caepo/tsvauTrofevrifeaTa e ^ eorum, et qui eis similia sapiunt. » Quamvis autem
sv Ttffc
ptsvfStSXiotff, wffetp»T«t,evTSTaxTae, sv Se'TofrauOsvTC- exemplaria impiaeepistolaequcc circumferuntur, in
xotf, ev otf urreyoaipavo! ocrtwTaToe -
eiriffxorroc, ouSaftwf aliquibus codicibus,ut dictumest, insertasini, tamen
»up»Tae.nXrivxdxeivwSst npoo-iyzivToOfT/jvdXrifiscav i in authenticis in quibus sanclissimi episcopi subscri-
epeuvwVTaf' OTC rroXXaxeff Tevde'vTaeffffuvoSotfrrapd Tt- pserunt, nullatenus inveniuntur.Oportetautem etiam
vwvev auTaff eOptcrxoftevwv Xeyeratri xaTaTrpoffTrci^etav, , illud attendere eos qui veritatem perscrutanlur, quod
» xaT evavTtwcrcv, » xa^' ayvoiav, oOSetfSe 7rpoo"s^st e forsitan in conciliis quaedama certis ibi convenienti-
TOtffxaTaftepofTrapdTtvwvXsyoctsvoiff, dXXdfiovotfToff r bus dicuntur, aut per favorem, aut per contrarieta •
xaTa xotvriveruvaivsfftv TrapdTrdvTwv opetopesvoeff. Eeydps tem, aul per ignoranliam. Ncmo autem attendit ea
xaT* sxetvouf[3ouX»6sc» Tef Trpocre^eev Taff Toe«0T«t? ? quacper partem a quibusdam dicuntur : sed sola illa
evavTtwffecrtv, E'xdffT»ffuvoSofeOpio"xsTac eauT»v dva- quae ab omnibus communi eonsensu definiuntur. Si
Tperrouffa.AedTauTaToivuve'S-eauTOUf,sirreo 6p6wf ff enim aliquis secundum illos voluerit attendere ejus-
ESE'^OVTO T»v dyiav crOvoSov, ftri TOeaOTaf aUT»ftefti^eifr modi conlrarietates, unaquaequesynodus invenietur
7repta7rTetv, «XXddxoXou8»ffat T fffStScccrxdXocff T»f x«8o- semelipsam destruens. Propter haec igitur oportebat
Xixrifs'xxX»ffiKf, xai ftdXeoraTCO sv dyioef'ASavaeriw o J) eos, si sanctum concilium recte susciperent, non tales
TW
ysvopcevw Triff'AXsi;avSpswv sxxXnffiaf erriffxOTrw, xai TroX- blasphemias ei applicare, sed sequi doctores catho-
XoOfxai fteydXoufdywvaffdv«5ic;afeevo) uTrepTriffTWV v licic Ecclcsiae, et maxime sanclum Alhanasium, qui
XpcffTtavwv 7ricrTeo)ff6p6rij X«T«7rdff»ffacpscrewff, xat:e fuit Alexandriaeepiscopus, et plurimos et magnos
'
ftditffTa TWVdffeSeffTaTCiv 'ApeeavwvTWVydp auTwv v labores suscepit pro recta Chrislianorum fide adver-
'Apeeaveov jrpof drrdrnvTWV Xawvec'fTrive'auTwv >e sus omnem haeresin, et maxime contra impiissimos
ftepiSa
tTTtffTrwftevwv Atovuertov, rrpo rroXXwv eTwvTOUev dyioeff f Arianos. Ipsis enim Arianis ad decipiendos populos
'AflavaeriovTriff'AXe^avSpeiaff ysvo/tEVOv eTticrxoTrov, xai
« suo errori conjjuugentibusDionysium, qui ante mul-
XeyovTwv, wff xai aOTOf6 AeovOereoff Ta o^ttoeaaOTOff :? tos annos Athanasii [multis annis ante Alhanasium]
eypovncrev, 'A8avdcreoff 6 fteyaf TriffexxXncriaf SiSderxaXofif fuit Alexandriaeepiscopus, et dicentibus quod et ipse
7roXXoff Tporroeffeyypdepwf«TreSeele, TIJV6p6rivrriffTtv :v Dionysius similia cis sapuit, Athanasius magnus Ec-
AeovOertov e| «pxriffx»pOi;at,xai ftnSauwffe7rexotvwv>;ffat tt clesiaedoctor multis modisostendit in scriptis, rectam
Tri TWV 'ApetavwvdffsSeiy.Ourot 5e T« TWVacp-Tcxwv iv fidemDionysium ab inilio praidicasse,nulloque modo
opovouVTeff TIJVocxeiavdffeSeeav TaOT»TrepearrTecv ffrrou- participem Arianae impietatis fuisse. Isli autem hae-
SdSoutrev.'OrrofovSs eerrixaTaxpipta,x«i rrota eTrixetT«t ct retica sapientes, suani impielatem eidem synodo ap-

1 Haecabsunt a ms. Bohieriano , et apud Leunclavium.

257 JUSTINANILIB. ADV. ORIGENEM. 258
dpd TOefetf TraTe'p«f «fca/OT«vouert,StSdcrxstriftaffxai »h A plicare festinant. Qualls autem est condemnatio, et
6ei« ype.fi).Et ydp Xdft o ueofTOUNwe6saffdftevoff yu- qualis imminet malediclio eis qui in Patres peccant,
ftvo»TOV TStov 7r«TSpa,y.ui ftrjxaXOif/afTrivTOUrraTpof r docet nos et divina Scriptura. Si enim Cham lilius
ffwciKTtxriv yOftvwertv, s!.sX8eov eTrriyyetXe T^0T»VToff ; Noe (Genes. ix) cuni vidisset nudum suum patrem,
«SeXyoff,xai exefvottfianw TauT»vrreptSffxerraffKV, au- quOniamnon cooperuit patris corporalem nuditatem,
TOff5e Xdftxai oi e. aOrou ysvv»8sv7Sf 07roxaTapavye- sed egressus nuntiavit eam fratribus, et illi vesti-
yovafftv,ocSeffx£7rdcravTSf euXoyia?fteydX»?ri?tw6»crav" mentoeamcooperuerunt, ipsequidemCham, etilliqui
7roX).w ftdXXov OUTOIf.ei.ovofxcctere rrXeiovoff xaTaxpioewf ; ex ipso nali sunt, sub maledictione facti sunt; qui
ecfftvae;tot,oi T»Vft»Saftw?Trpoffouo-av aTefticvTjjeruv- autem cooperuerunt, magnam benedictionem merue-
oSwerrrouSdfovTeff Sed T»?dffeSeia?T»? eVeerToXrif xaii runt : multo magis isti majore et ampliore conde-
SsoSwfOu TrspeaTrTStv aOr». 'AXX' OOStd TOUTO ? mnalione digni sunt, qui ad synodum minime perti-
ri dffeSriff
ri ot TKOT»?
errtffToXri, «vTtTrotouptevotexc/<e0.ovT«t T»VeVe i neniern infamiam, festinant per impictatem epistolae,
T»aOrwvdereSeia-/«Taxptffev. 'AXX'oOSe©eoSwpo? 6"EX- - et Theodori, eidem sanctoe synodo applicare. Sed
XnvdfTe.x«i 'louS«ioufxae TrdvTaff aepSTtxoOf T»dere- non ideo impia epislola, vel defendentes eam, con~
Seia u7repcta).X6ftevoff.OuTOff ydp 7rp ff T«fffdXXatfaOrou j demnalionem suae impietatis effugient : sed neque
oOx»px-fcr6»
j5).ao"5)»aiKeff TWrrpoffTriveSiav7r).dv»v Trap-B ] Theodorus, qui paganos et Judseos, et omnes baere-
epft»vsucratTOffOptSoXov TWV Tpeaxoffiwv Ssxa xai OXTW > ticos impietate superat. Impio enim Theodoro non
dyiwv rraTspwv,u)./\a x«e TrspeapovriffKff TOOTOU erepov i suffecit super alias ejus blasphemias ad sijum erro-
erOfeSoXov s:e6eTOTtder/-ff doeSeia? Trs77X»po>ftivov, evw; rem male interpretari symbolum trecentorum decem
dva8eftaTicra'. TOU?mpwf copovouv-a?, » 7rapaStS6vTa? r et octo sanctorum Patrum, sed etiam contempto eo,
eTo/ftnaevwore offovxard T»Vsxsivwvftaviav 7rdvTaf ; aliud symbolum exposuit omni impietate plenum, in
ToOffdytouffaTroffTolou?, xae Kutepu; xaTax:xpiff8at' quo anathematizare ausus est eos qui aliler sapiunt
TOUTO Se TOdffe§e?0so5ei)pouffOftSoXov xai ev TrixaT'' vel tradunt, ut, quantum ad illius insaniam perlinet,
EcvSffov rpwT» ffuvoSwTrpoxotitffSsv, xai E'VX«).x»S6vi t omnes sancti apostoli el Palres condemnarentur. IIoc
dvayvwer6e'v if iy.uTSpu;ouvoSovft£TaTOU sx8sptsvou xatl autem Theodori impium symbolum et in Ephesina
TWV SsHafee'vwv «OTO xaT£xoi8». prima synodo prolatum, et in Chalcedonensi recita-
tum, ab utraque synodo cum ejus expositore, et eis
qui illud suscipiunt, condemnatum est.
'E7retSriSs Ttvs?TOV Owsp©eoSwpou XoyovTroeoOftsvoc t Quoniam autem quidam, verba pro Theodoro fa-
rrpoyspoftevwv TWV dffeSwvaOToOcruyypaufidTwv SedT»V K cientes, cuin proferuntur impia ejus conscripla, pro-
evouffavaOroe?S.aery»y.iuvTrpocrTroeouvTai fes'vXeyeev,, iC pter insertam eis blasphemiam confingunl quidem
6VtdffsSriTauTa Tuyy.dvst,«OrovSe TOV TOtaOTnv do"e- dicere quod impia sunt, ipsum autem qui talem im-
Sstav st;5ftSffKVT« 7rap«tT0uv7«e «vaSsftaTiJstv,6auftdc.o- pietatem evomuil, recusant anathematizare : mira-
ftsvT»VTOOTWV avoeav,OTC Tri6eia ToXftwerev svavTeouer- mur eorum dementiam, quod divinoeScripturao con-
6aeypufii ifavspw?XsyoOo», OTII sv "erwp.ternTd 6ew v.ai e traria agunt, evidenter dicenti, quia mqualiler horri-
o dcreSwv xae» dcrs'Ssca OCUTOU.> Kai ydp TOnpuyjtiv ffOv v tilia sunt apud Deutn impius et impietas ejus (Sap.
TWSpdcravTe Ec5s ottoicoff
xo).aff6riffSTae. T»«OTOU dcre- xiv). Actio enim cum auctore [actore] punielur : si
Ssia fceff»T0f 6ew xai 6 dcreScov,rrp6S»Xov wf 6 TOtouTOff ? autem similiter impietali horrihilis est Deo et ille qui
xe^wptcrTat TOU ©eou,xac TWdva8eptaTc Scxaiwff OrroSdX- impie agit, certe separatus est talis a Deo, et anathe-
XeTat.Toydp dvK8sftaouSeveTepovan;j.aivti,ri TOV j mati juste subjicitur. Anathema enim nibil aliud si-
aTro
TOU ©sou^wptffftov,eoffev TJJTraXaea xai xaevjj Stse6»x» i gnificat, nisi a Deo separationem, sicut in Veteri et
TOTrepcTOUdva6e'ft«TOff xpffta SnXof."OTCSE 6 xOpto? ; Novo Testamento judicium de anathemate significat.
ToOffptriovraf svTWT»f dXn8siaff aOrouX6yw,xsj_wptff- Quod autem et Dominus eos qui non permanent in
ptevou;ecvacXeyetTriffexxXncriaf,ev TWx«Ta 'iwdvvnv i verbo veritatis ipsius, separatos esse ab Ecclesia
euayyeXiw 7rp6fToOf IouSaioufStaXeyoptevof OUTW _)»ffi' dicit, in Evangelio secundum Joannem Judseos allo-
i Udf orrotwvTrivdptapTtavSouXoff IffTtTriff«ptapTiaf.'O) D quens, sic ait : Omnis qui facil peccatum, servus est
3e SouXof ou ftsvetev T»ocxicteif TOVacwva,6 Seueoffte- peccati. Servusaulem non manet in donw in teternum;
vei eif TOV atwvK.» °0TI5e T»VrcapdTOU xuptoueovofiaff- filius autem permanel in mlernum (Joan. vui). Quod
ftev»votxiav ri 8eia ypayrisxxX/,criav ©eou^SJJTO; xaXef,, autem, quam Dominus nominat domum, divina Scri-
o «7ro'o"ToXof ptapTupefev Tp TrpoffTtft68eovTrpcoT» errt- ptura Ecclesiara Dei vivi vocat, Apostolus testatur
CTToXrj. ki Epistola prima ad Timotheum (Cap. m).
Et Se XeyouffiTtvsf ftri Sefv ©eoSwpov fteTa 8dv«TOv i Si vero quidam dicunt, non oportere Theodorum
dva6eftaTic_6o-6ae, eorwffavoi TOV TOIOUTOV «epSTtxov ex- post mortem analhemalizari, sciant qui talem haere-
StxouvTef,wf Tfdf aepeTtxofffte;_pc TeXoujTfi oexeicc i ticum defendunt, quod omnis hxreticus usque ad
7rXdv»sfifieivaffStxatoTepovStnvexefdvaSeftaTtcrftw xaii finem vitae in suo errore permanens, juste perpeluo
fteT«8dv«TOv OrroSdXXeTae. KaiTOUTO srri 7roXXofff ys'yo- anathemati et post mortem subjicitur. Et hoc in
vsvatpSTtxoffupxaiorepoi: T6 xai ToffeyyuTepw"TOUT- - mullis haereticis et anliquioribns et propioribus fa-
effTt DaXsvTtvw, BafftX.eiS»,M«pxtwvt,K»piv6w,MKV(- clum est, id est Valentino, Basilide, Marcione, Ce-
/ai';>, Euvotiiw,xat Bovocw'TOUTO Se«UTO xai srri ©eo- rinlho, Manichceo,Eunomio, et Bonoso. Hoc autem
owproyiyovj/M iv ?wrix«TnyopnO;'vTi, xai ftsTaSdvxMv i ideni et in Theodoro factum est, et in vita accusato,
 VJGILIUS PAPA. 260
2_,9
U7rd TWV «.ytwv r raTepeov. Oef et ftri poO- A et post iiorlem analhemalizato a sanclis Patrihus,
«v«6eftaTtcr6evTt
quibus si credere noluerint ut haeretici ejus defenso-
AOVTKC Trei6eo"8ae co?atpeTtxoi oeTOOTOU dvTCTtotouccevot, cre-
STreoToX» TTC- res, vel iropiaeepistolae, quam ipsi defendunt,
rri youv 7rap' KUTWV sxScxouftsv» dffeSef
dant. Quae licet Theodorum§ collaudet, manifeste
cTTeuffdTwtrav, »Tt?ec xat Ta ftdXiffT« ©soSwpov exSexee,
tamen dicit, quod in Ecclesia a sanctis Patribus ana-
6'ftw?coavspw?Xeyet, OTC xae irri exxX»ffta? irap' ayewv thematizatus est, et ex illo plurima inquisitio facta
rraTspwv«ve6sftaTicr8», xai ic, exeivounoXXri ?rir»ffCfys- est de
ejus conscriptis, ut pote plenis impietate. Hoc
yovsTrepiTWV auTOU ffuyyp«ftft«Tcov, coffdersSstaffS»Xov- autem tunc faciebant catholicac Ecclesiae doctores,
OTITreTrXnpwftevtov" TOUTO 5E eVoiouvTrjvexauraot Trif
ne simpliciores legentes illius impia conscripta , a
xaSoXex»? exxXncria?, w ft» ToOfa7rXoucrTe'pouff
ec/>' IvTuy- recta fide declinarent. Quod aulem impii, licet non
j_dvovTa? Toff exeivouda-eSecrteruyypdftu.acrc T»? 6p8ri? in vita in suam analhema susceperint, ta-
personam
TrterTewf. "OTISe ol «creSefffst xai.ft»
7rapaTpe7rEff8«e men et post mortem anathematizentur a calholica
x«T« rrpOffWTrov ftev ev c_w»Ss?wvT«tdv«6ejcaTto"ft6v,Ecclesia, ostenditur a sanctis synodis. Nicacnaenim
d/viwffx«i fteT«6dvaTOV «va8eitaTt?ovTKt U7rdTriffxa8oXt-
synodus eos qui impii [impiam] Arii sectam colunt,
x»ff exxX»ffia?,SeixvuTatex TWVdyiwv eruvdSwv. 'H ftsv
sine nomine anathematizavit. Quae autem Constanti-
yup sv Ntxata TOOJTOdereSsff'Apeiouc/jjOov^eca Trpecr-B nopoli congregata est,' impiam Macedonii haeresim
SeOovraff dvwvOftwff dvs8eftaTtffev.. 'H 5s ev KwvcrravTi- simililer condemnavit; sed tamen sancta DeiEcclesia
vou7ro'Xst T»VMaxeScvioudcreSsffTKT»v «cpeffevo/coiw? et post mortem Arium et Macedonium nominatim
• xai anathematizat. Cum auiem ex multis
dvs6eftaTtffsvdXX'dftw?« «yta TOU©EOU exxX»o-ia probationibus
ftSTKSdvaTOv "Apetov, xai M«xs56veov ovoftaorldv«6sfi«- convincuntur, quod supervacue et impie agunt qui
TtC^et.'Ex rroXXwv Se TWVd7toSsi.swveXey^dftevot,w? Theodarum et impietatcm ejus defendunt, ad aliam
dcreSouffe Siaxev»?ot ©soSwpoux«i T»? dereSsiaffaurou vanam occasionem confugiunt, dicentes non opor-
dvTtTrotoOptevot, ecp'Erspcv fceTatavrrpocoaotv xaTacseO- tere eum anathematizari eo quod in communicatione
youcrtXfyovTeff, ptriSsfvauTovdvK8sfiaTtcr6»vae ScdTOev' Ecclesiarum mortuus est. Oportebat autem scire eos
T» xotvwviaTWV exxXneriwv TeTsXsuT»viv«e. "ESeeSs «u~ quod illi moriuntur in communicatione Ecclesia-
ToOffetSevat, eof exeevotTSXSUTWCTIV EVzr) xoevwviaTCOV ' rum,
" qui commune pietalis dogma, quod in univer-
txxX»crccov, oe TOxoevdvT»ffsOffeSeiafSdyftaTOeViT»ff saliEcclesia praedicatur, usque ad finem servaverunt.
xa8oXtx»ff exxX»eriaff x»puTTOftsvov fts;_peTsXouff yu).a- Iste autem usque ad mortem in sua permanenS
ijdpisvot.OuTOfSs T» oexsia evTsXeuTricra? dffeSeia«7r6 ' impielate, ab omni Ecclesia ejectus est. Itaque et
7rdffnfsxxXnffia? e?eSX»6». 'ApesXse TOtxae 7rdvTOTrX»- oienis plenitudo Mopsuestenae Ecclesise, in qua
ev ij XsySTat "t
srriffxo-
pwfta Triffsv Mo^ouserTia sxxXnffiaff, Q episcopus dicilur fuisse [ propter blaspheinias , ob
7rof ysysv»ff6«t,Std T«f (3Xaffq)»ctiaff, St' aa-Kep"EXXneri ' quas paganis] cuin invenisset quod paganis et Ju-
TS, xai 'iouSaioeff,xae ^oSofiiTaifTrapdTWVdyiwv7ra- dseis et Sodomitanis a sanctis Patribus connume-
Ts'pwvffuv»pc8fc»8», d7rriXsei|/«v s%sxsivouTWV cspwvT»ff ' ratus est, deleverunt ipsi ex illo a sacris Eccle-
exzX»ffiafSOTTO;_WV . triv TOOTOU 7rpoff»yopi«v,wj Ta* siae diptychis ejus nomen, sicut gesta de lioc in ea-
jrepeTOOTOU cruffTKVTa xaT« T»VauTviv7rd),tvrrapd T» fi dem civitate apud concilium episcoporum illins pro-
cruvoSw Tri?eTrap^ia?OrroftvriftaTa Seixvufft.©auftdc.of/.ev v vinci.ie confecta ostendunt. Miramur igitur Theodori
ToivuvToOffexStxouvTKff ©soSwpov,OtXSlOUftEVOUf v sequaces, qui eum ct impietatem ejus tanquam suam
aUTOV
T£xai T»Vaurou dffsSstKv,oVouye » exxX^cria, ev » ye-
:- defendunt, cum Ecclesia, iu qua fuit episcopus, ut
yov:v eTricrxoTroff, wff «cpeTcxov sx TTOXXWJ TWVy_pav',,v v pote haerelicum ex multis temporibus euni ejeceril.
«OTOV d7rESd).£TO. "Orc5s e7rixaraxpiffseoixeiaT»VToea.j- Quod aulem ad condemnationem suam lalem occasio-
T»VTTpoSdXXovTae Trpoepacrev oe ©edSwpovexSexouvTSff , nem [pratextum] proponunt defeusores Theodori,
e%euTtyvwvatxai e? «OTOU TOU EVC'ioOSayevotievoucoo- scire licet et ex ipso adversus Judam facto tremendo
Sep-jOxpiftaTOff. 'Exefvofydp vopciffaff Xav8dveev TOVTa d judicio. Ille enim cum putasset latere eum qui oc-
xpU7TTa TWV dv6pw7rwv ytvwffxovTa, s'xotvwv»crE TCOV r- culta hominum cognoscit, sacramentis communicavit
uuff-
TnpiwvToif «7roffT6Xotf, «XX'oftwffoOSsvaUTOV :, 'j) cwn apostolis : sed lamen nihil ei profuit quod cum
COV»ffS,
xae » fterd Orroxptffewff xotvwvia.'AXXd oOSexKiTOfteTa d dolo communicavit. Sed licet post mortem ejus duo-
SdvaTovaOTOu5wSe;-«dvOft«ff8»v«t ToOfft«6»Tdf, w? i? decim nominati sint discipuli, sicut Joannes evange-
'Iwdvv»?6 eOayeXto-Tri?
_)»fftv Xsywv,i 0wft«? Sed Xsyo'fte- :- lista dicit : Thomas autem , qui Didymus dicebalur,
voffAiSuftoff,etff TWVSwSexa,oOx»v /IST' auTwv,OTS :s umts ex duodecim, non erat cum ipsis quando venit
»X8ev6 'inffou?,s » s.aipsiTov 'IoOS«vT»J xaTaxpiffewf, ;, Jesus (Joan. xx ) : tamen hoc non liberat Judam a
» cruvapt6u.efff6at TrotetTO?fdrroffToXoef. 'AfteXet TOIfteTa d condemnatione, aut connumerari facit apostolis. Unde
T»VTOUxupiou dvdX»i|/tvoi «7r6ffToXot 5t' otxsiaf iprjjouiu post ascensionem Domini, apostoli per suam senten-
TOV«OTOV 'loOSavxai ftsTa 8dvaTovxaTeSixaffav,x/.i y.i tiam eumdem Judam etiam post mortem condemna-
ETepov dvTSiffriyayov. "OTtSe ftaTaiav rrpdyafftvrrpoSdX- X- verunt, et alium pro illo introduxerunt (Acl. i). Quod
Xovrat XeyovTef, ftri Sefv ToOffTeXeuTrivTaff jff autem vanam occasionem proponunt, dicentes non
aipeTtxoOff
dva8eft«TiCeff8at, xai st; aOrwvTWV TOUxupiou p'nptaTwv ov «portere haereticos mortuosvanathematizari, et ex
d77o8etc;oftev.ToOfydp dffeSsfffxai irt c_wvTa? j? ipsis Domini verbis ostendemus. Impios enim et ad-
vexpoOf
dvoftd?se XsywV«"Aeoef TOU?vsxpoOf8d^aeTOUJ avTwvvs- s- huc vivos, mortuos nomiuat, dicens : Dimittemortuos
xpouff"i wffTrsp ouvxacToOff Stx«iouffTeXsuT»ffavTaff v- sepelire mortuossuos (Matth. vm): sicut justos et jam.
c.wv-
 26i JUSTIMANI LIB. ADV. ORIGENEM. 262
T«ff «7rox«Xsf. /Vsyelydp Trspi ASpadft xailtradx xai A defunctos, vivos nominat. Dicit enim deAbraham et
'laxwS, OTCd ©sdffoOx sore vexpwv,dXXdC_WVTWV. Ee Isaac el Jacob, quod Deus non est Deus mortuorum,
ToivvvxaT« ToOfexetvwvXdyoujou xpr) ToOfatpSTtxouf sed viventium (Matth. xxn). Si ergo secundum verba
TeXsuTwvTaff dva6eftaTic_eo"8ae , ouSe £wVTefatpsTtxoi illorum non oportet hsreticos mortuos anathemali-
«va8sttaTio"6rio"ovTae , ouf vsxpoOfd xOptOff«7roxaXef, zari, nec viri hoeretici anathematizabuntur, quos Do-
9turd dVoxeyjwpto"fts'vouf stvae,aOTOu etVdvTOff, « Eycoetfci minus mortuos vocat, quia separali sunt ab ipso qui
rj ?wri->xai xar' auroOfXoc7rdv oure ?wvTef,oire TeXeu • dixit: Ego sum vita (Joan. xi et
xiv), et secundum
TcovTSfaepeTixoedva6ept«Tecr8ricrovTc<f x«e fcaTnvxaT' eos jam nec vivi, nec mortui hoeretici anathemaliza-
exeivoufri drrocrToXexri ScSaffxaXiaTrapaSeSwxev dvaSe- buntur; et sine causa, secundum illos, apostolica do-
ftari?eff8«eTOU?TrapaStSdvraff rrap' o 7rapeXdSofeev pcd- ctrina (Gatat. i) tradit anathematizari eos qui tra-
T»vai «yeaeffuvoSoe ToOfatpeTcxoOff xaTexptvav"ft«T»v dunt prseter quod accepimus : sine causa sanct&esy-
xai oi SXXot dytoenuTeps; y.al StSderxaXoe T»f exxX»criaf nodi hsereticos condemnaverunt, sine causa et alii
wOf oeipeTtxouf dve8ej*dTterav. MefiiJ/wvTac Ss xat lepe- sancti Patres et doctores Ecclesise hasreticos analhe-
ftcaTWizpotpnTQ XeyovTt, t 'EmxuTupuTos d TrotcovTa spya matizaverunt. Inculpent autem et Jeremiam prophe-
TOuxupiou dfteXwfi xaiAauiSTW7rpoyriT» SCVOVTC,«'ETTI- tam dicentem : Exsecrandus qui opera Domini (acit
xaTapaTOt oe exxXivovreff a7rdTWV EVTOXWV crou"i xui ouv- B negligenter(Jer. XLVIII) ; et David prophetam dicen-
TOfcwf eeVefv,Trder»T>J8eia ypay^ 7roXXay_ou Taf Toeau- tem : Exsecrandi qui declinunta mandalis tuis (Psal.
Taf xaTaxpierteff sVayoOff» TOefdffsSsertv. Et Ss ot dptsXwf cxvm); et ut compendiose dicamus, omnem divinam
TrotoOvref Ta epya xupiou, xai dftapTavovTsf7rept Taf Scripturam in diversis locis tales condemnationes
auTou evroXdf,TOtaOTatfxaTaxpio-eertv OrroSdXXovTat,inipiis inferentem. Sin autem illi qui negligenter
7roo"w ptdXXov ©sdSwpofd dereSrjff, d TOtauTaxar' auTOu opera Dei facinnt, et peccant in mandatis ejus, tali-
TOUfteydXou©eou xai ffwTripoffriftwv'InffouXpeorou bus condemnationibus subjiciuntur : quanto magis
jSXacrc)»cjtr,o"af,
StxatdrepovxaT«xs'xptT«t, xui dvd8etcaTt- impius Theodorus, qui talia adversus ipsiun magnum
?eTKl. Deum et Salvatorem nostrum Jesum Chrisium bla-
sphemaviljustecondemnatusestetanathematizatus?
Kat ripxstptevTauTa7rpd?Taf? 7r«paTe8eiffatff dvwTepw Et hsec quidem sufficiebant, super [superius] me-
te, xui h eTspot;riftcovXoyotff drroSei.Sfft,rrepeTOU Sefvxae moratas et aliis nostris libris insertas prohationes,
ptJTdTeXeuTiiv ToOff aepeTixoOf xaT«xpiveer8at, xaTatffy_u- quas protulimus , ostendentes, quod oportet etiam
vttv ToOf©eoSwpoufteTaTrotouftevouff, xai TtauetvT»? post morlem hasreticos condemnari, confundcre eos
TOcauTijf dcreSeiaff.Atd Se TOeeeeaeXoveixwf TOtfaurofff qui Theodorum defendunt, et compescere a tali im-
eVefceveev,xai TOTTXSOV epouptev , OTITtveffTWV ffuvay_6ev- C pietate. Quoniam autem contensiose in iisdem per-
TWV evT»xaTaNtxatav dyta ffuvoSw,y.ai'UTCoypdipavTeff manent, etiam quod est amplius, dicimus quia quidam
TwsxTe8e'vTc Trap*aiiTri?dpw,riYoe eruu.66)/;)T»?TrtffTewf, ex ipsis qui in Nicoenasancta synodo convenerunt,
eVeeSri fceTtiTauT«evavWae»povrj7avTSff ecj>dv»erav,ocftsv et expositse ab ea fidei definitioni vel symbolo sub-
?wvref, ot Ss ftETa6dvaTOvdv:6eftariff6nff«v 7rapd Aa- scripserunt, quoniam postea conlraria sapientesappa-
ftdffouTOUTrjffdcriaffftvriftnffrr«7ra T»f 7rpsffSuTepaff ruerunt, aliiquidem vivi,alii autem post mortem ana-
Pwptnff,xai TTJ? ev SapScxri«ruvoSou,x«8d ftapTupefxat themotizati sunta Damasosanctaemcmoriaapapaanti-
o ev dyiotf 'ASavdffcof. 'AXXdxai ri ev XaXxnSove «yia quiorisRomae,et ab universali Sardicensi synodo.prout
ruvoSof Ao/cvov TOV'AvTcoxei«fyevoptevov£Viffxo7rovtestatur sanctus Athanasius. Sed et Chalcedonensis
fteT« 6dvaTOV xaTeSixaffe,ToXptriffavTa ftdvovypdipat, sancta synodusDomnumAntiochiaefactum episcopum
Sefv7rapaffiw7r»8rivat T« ScoSexaxecydXaca TOUev dyiocf post mortem condemnavit,quod solum ausus est scri-
KupiXXou. bere, oporlere taceri duodecim capitulasancti Cyrilli.
Seoe©eoSwpou
"ETreeSri dvTC7roeo0fcevoe aipeTexoiTrdernf Quoniam autem Theodori defensores hoereiici,
7rpoTaffewf xai ey^sepriffewff tcxTrerrTwxdTeff eTzsyjipr,<ruv omni propositione et conatu excidenles, proesumunt
Xsyecvjrpof d7raTnvTWV dyvooOvrwv,wf o Trif dciaf dicere ad deceptionem ignorantium, quod sancloe
ptvriftnff
KuptXXoff evTtvtfte'peteTrtcrToXri? TOUTOV EVriv-ffev'B memorioeCyrillus in aliqua parte epistoloeillum col-
J)
ex 7roXXwv drroSsixvuTac, OTCOUeruftSaivetTOaO^wvey- laudavit; ex multis ostenditur, quod non convenit
yeipnfia Toff eip»ttevotff rrapd TOUIVdyiotf KupiXXou ev' eorum conamen dictis a S. Cyrillo in diversis ejus
SeacpdpotffOUTOU Xoyotff xaTaTOUSuffffsSou?©soSwpou, ev libris contra impium Theodorum, in quibus magis
0^ dffeSsffTepov OOTOV TrdvTWv TWV dXXwv aipeTtxwv«7ro- impium omnibus aliishaereticis eum ostendens.deinde
Seil_afsivai, oOxeveyxwvTO 7rXri8df Te, xaf TOfteys6off non snstinens plurimas et maximas ejus blasphemias
TCOV aurov flXaerynftiwv TCOV eepnftevwv xaTaTOU fteydXou contra magnum Deum et Salvatorem noslrum Jesum
•^©eou xai erwTrjpof riftwv'InerouXpterroud7tecp8syr;«TO ou- Christum dictas, exclamavil, ita dicens:« Expavit cce-
TwfecVw»'<'Ec;e'crTn doupavdfirri TOOTW, eTre lum super hoc, et horruit amplius vehementer, dicit
xai e5>pet.ev
irXeiw erf6Spa,XsysexOptoj.*QTrjfaTropprirou trxaeoTn- Dominus. 0 inlolerabilem malignitatem, o linguam
TO?,S>yXwercrrjff XaXoOemf dStxiavxaTaTOU©eou,xai TO loquentem iniquitatem contra Deum , et in altiludi-
xs'pafacpoOer/if.i Kai rrdXcv'»'ETrc6ef, avOpwrrs,T» o-auTou nemcornuextolienteni!»(Etiterum:«Impone,homo,
yXeoTT» 8upav x«i ftoxXdv.Ilauerat TOxepaf stf ui|/Of ture linguoeostium et seram, cessa cornu in altitudi-
erraipwv,xat XaXwv «Sextavx«Ta TOU©eou. Ms/pt Tivoff nem extollens, et loquens iniquitatem adversus Deum.
«vei.tx«xouvTt
eTtwrrjSijif XptcTTw; eif vouvs*v_e TOyeypaft- Quousque insultas patienti Christo ? In mente habe
263 VIGILIUSPAPA. 264
pevovffapKToOfleffffefftounauXoiT — OUTW 5e dftapTavov- i scriptum a divino Paulo : Sic aulem peccantesin fra-
A
Tlf sif ToOf«SeXyouf,xai TfXrjTTOVTSf auTwvdffSevoucrav tres, et percutienleseerum infirmam conscientiam,in
TrjvffUvetSnertv eif XpeorovdptapTaveTe. — KaccvaTCxaiex Christum peccatis(I Cor. vm). Et ut aliquid etiam ex
ir/Ooc/)»Ttxwvy6ey£.Mptac j3c6Xiwv, — EStxatw6n SoSoptaex propheticis loquar codicibus : Justificata est Sodoma
crov.— NevixnxafTaffT5V'EXXrivwv dSupoffTopciaff, df ex te (Ezech. xvi), superasti paganorum verbosilales,
xaTa XptcrTOu,
«TrotricravTO ptwpiavriyoOptevoe TOV orau- quas contra Christum fecerunt, stulliliam exisliraan-
pdv.OOSev 6vTaSteSetc;af T«Triff'lou5ae'x»ffaTrovotaf eyxXrj- tes crucem (/ Cor. vm), nihil esse ostendisli Judaicoe
jiazu. i TOOTWV ToivuvouTWfeVi xaTaxpiffet TOO dersSouf superbioecrimina. » His igitur ad condemnationem
©eoSwpou U7r6TOUevdyioif KupiXXou ee'pnpte'vwv, ecx«i Theodori sic a sancto Cyrillo dictis, liGetaliquis con-
Sot»TtffxaT«ToOffexeivwvXoyoujTOV ev dyiotffKOpeXXov cedat, secundum illorum verba sanctum Cyrillum
ee'p»xevae TCurrsp ©EoSwpou, oOSeTOUTO e.aepecTae aOrov aliquid pro Theodoro dixisse, neque hoc liberai illum
TriffxaTaxpiffewff. EOpiffxoftsv ydp, wffTroXXoi TCOV «yiwv a condemnatione. Invenimus enim, quod multi san-
rraTepwvTtvd?TWVaepeTtxwvdrre5e't;avTO, wffrrepy.uio ctorum Patrum quosdam hoereticos collaudaverunt,
e'v«yioeffAdptacroff, xai 'A6avdfftoff, xui BauiXstof'ArroXe- sicut et sancli Damasus et Athanasius et Basilius
vdptov, xai AewvSe 6 Triffdyiaffptvri««ffE0Tuy_ea.Kai Apollinarium, et sanctus [sanctsememoriae]Leo Eu-
dftwffeVetSriyavepdyeyovev» TOUTWV dffeSeta, oux e.e'- B ] tychen : et lamen cognita eorum impietale, non pro-
yuyov Std Triv TOtaOT»v «7ro5oy_riv aepeTtxoiTrivftsTa pter hoc evaserunt hserelici condemnationem et ana-
T«0Taeiffotxefov7rp6ffw7rov xai TrivaOTwvdersSseavys- thenia, quod postea contra eorum personam et
vopts'v»v xaTaxptffivTe xai dva6sfiaTtfffi6v. ToeraOT» 5e impietatem factum est. Tantus aulem est furor de-
eoTtvri fcaviaTWV ©edSwpov exoexoOvTwv, oTt ToXftwffefendentium Theodorum, quia proesumunt adversus
xaTa^euSeff^atxat rpnyopiouTOU 8eoX6you, xai Iwdvvou Gregorium theologura, et Joannem Constantinopoli-
TOUKwvffTavTtvourroXswff, w? eVioroXdff7rpdffaO^ov tanum mentiri, dicentes epistolas ad eumdem Theo-
©eoSwpov «Troo"TeiX«vTwv TreTrXwpw/iteva? eVaevou oitep dorum plenas laudis eos direxisse : quod falsum est.
i|/eOSoufsori fiEOTOv. Ypnyopto;ptevydp, OTS07repT»? Gregorius enim, cum in Constantinopoli pro veritate
«X»6etaff ev KwvffTavTtvou77oXec dywvtcrdftevoff, xai ToOf laborans, conversis per eum ab Ariana insania ad
XaoOfdrrdrriff TWV'ApetavwvTr).dv»f eiy Triv6p665o|ov catholicam fidem populis, ad suam patriam reversus
TrtffTtveTrtffTpe^aff etf Trivoixetav eTtavriXSe TraTpiSa, est, epislolas quas hoereticidolose proferunt, non ad
Taf TrapdTWVaepeTtxwvxaxoupywfTrpoyepoftevaf eVt- Theodorum Mopsuestenumscripsit, sed ad Theodo-
tTToXdf ou Trpof©sdSwpov TOV Moi|/oueoTiaff eypaij/ev,«XXd rum episcopum Tyanensem, quoeesl secundoeCappa-
Trpdff©eoSwpov erriffx07rovTudvwv,rirtff EffTtTriffSSUTE- docioemetropolis. Ejusdem aulem provinciocsunt et
pug Ka7r7raSdxwv ft»TpdrroXt?. TriffSeaO^riff y_wpaff eoriv C
( Nazianzus civilas, cujus fuerat episcopus idem sanctse
ri i/Nat.(avc.df,»ff yeyoveveVtcrxOTroff d aOTOff EV«ytoeff memoria! Gregorius, et Arianzus praedium,unde or-
Tpnydptoff, xai 'Apt«vc.dff TOy_wpiov, 6'8EV wpfcaTO. TOUTO lus fuerat. Hoc enim et ipsse epistolaeaperte signifi-
ydp x«i aO^aioaywf SnXoucrcv ai sViOToXai, ftsptv»ftevat cant, memoriam facientes consueludinum et colle-
e6vwv, xai eruvdSwv, xai TOUaOTouy_wpiou 'Apcav?ou, ctionum, et ejusdem procdiiArianzi, et aliorum prae-
xai erepwvy_wpiwvTYJ?aOT»?eVapy_iaf,xai pc»v6fT» diorum ejusdem provincioe, et mensis vernacula
eVty^wpiwStaXe'xTW KarrTraSoxwv wvoftafffievwv, xai lingua Cappadocum nominati, et Bosphorii[Bospori]
Boerrropiou sVtffxorrou Orr'UVTOV TsXouvTOf KoXwviajTriff episcopi sub eodem Theodoro constiluli, qui tunc
TrdXewff, xui STspwveTrtffxoTrwv, xai y_eope7rtffxd7rwv , x«i temporis Coloniaecivitatis ejusdem provincioeepisco-
ptovaffTnpiwv OTTO TOV «OTOV TEXOOVTWV ©sdSwpov ftv»fto- pus erat, et aliorum episcoporum, et chorepiscopo-
vsOouerat,wvxat ftey_pevuv ffwc_eTae Ta dvdftaTa.Uoia rum, el monasleriorum, quoesub Theodori juris-
Se fteTOUcrta Ka7t7raS6xatf7rp6ffToOff TriffSsuTe'parKtXe- dictione erant, quorum usque nunc eadem nomina
xt«ffri TOTeri vuv urrdpy_et,SiapteptepttrftevMff TriffTWV scrvantur. Qualis porro communio Cappadocihus ad
»7rapy_twv TOOTWV Stotxriffewff;» 7roiouffemffxdTrouff ucj/' secundam Ciliciam, vel tunc, vel modo divisa earum
eauTove'y_etv riSOvaTO d Mo-^oueoTiaf ETricrxoTrof, aurdff provinciarum gubernatione ? Et quos episcopos sub
OTCO TOV Tri?aOrri?SsuTepa?KtXtxiaff ptnTporroXiT»v TeXcov; I se habere poterat Mopsuestenusepiscopus, cum ipse
D
Iwdwnff5e d KwveTTavTevourrdXcwff eypaij/everreffToXrivsub metropolitano secundaeCilicioeconslitulus esset?
QedSwpov
rrjodff TOV Moij/oueffTiaff, oOxe7raivwv Ss, dXXd Joannes autem Constantinopolitanus scripsit quidem
fteft^/ewv xae EVtTiftricrewv ouo-avftsffTrjv,wf sx7rscr6vT0fepistolam ad Theodorum Mopsuestenum, non tamen
«OTOO rriff6eoffe6eiaf.Suvacrxriffaff ydp «UTW TOV ftovrip» laudibus, sed querimoniis et increpationibus plenam,
/5iovevevix«i TW«UTW pcovaffTnpiw, T»f exsfoeo-uvSta- ut pote illo a bona conversatione [pietate] lapso.
ywyriffdvapttftvriffxetCCOTOV. Kai TauT«ftapTUpef Xwjdae- Quoniam enim cum eo monachicam vitam in uno
voff,x«i'llff0y_toff,xae2o>xpKT»ff, xai ©eoSwprrof 6 TTOX- eodemque monasterio exercuit, conversationis ibi
XoOfuTrep©eoSwpou Xdyouff re xai eTraivouff exTeivaf.Ee' factoeeum admonuit: et pro his testimonium pr;c-
Si TTpoyepoucrc pcapTupiaff 'iwdvvouTOU'AvTeoy_eiaff xai bent Sozomcnus, et Hesychius, et Socrates, et Theo-
TriffUTT'aOTovdvaToXexrif ffuvoSou,uTTEp ©eoSwpou xae doretus, qui multas proTheodoro orationes et laudes
Trif aOTOU dereSeiaffysvojtte'v»f,dvayxn aOroOfxd/.eeva fecit. Si antem teslimonia proferunt Joannis Antio-
Set;aff6ae,aTrepdffovTOye ETT' «OTof?EC?xaTaxpeerev TOU cheni, et Orientalis concilii sub eo constituti, facta
ev dyiotffKupiXXou , xai d6sT»ffivT»ff6p8»ffTriffTEWf oe pro Theodoro, et ejus impielate, necesse est eos, et
wept'lw«vv»vSTdXftnffsev' xai y.vep eypa^av, NsffToptov illa snscipere, qu$ (quantum ad illospertinet) ad
z65 JUSTINIANILIB. ADV. ORIGENEM. 266
MtiTrivauToOxaxoSo.iavIVc7rXeferT0v y^povov sxScxouv- A condemnationem sancti Cyrilli, et reprobationem
fSf. KaiTOUTO SsixvuTKt ex Staydpwv«UTWV Xdywv TSv.ai rectse fidei fecerunt Joannes et qui cum illo erant,
sVtffToXcov Trpdf©eoSocreov TOV TriffeucreSou? X»t.ewf,xai nec non etiam quoe scripserunt, Nestorium et ejus
Wpouf Seaydpovf ypa^eccrwv. perfidiam diutius defendentes. Et hoc ostenditur ex
diversis eorum libris et epistolis, quas ad Theodo-
sium pioerecordationis, et ad alios diversos scripserunt.
KaiTauTafcevouTwf eva§e ft»SevTriffdxpcSeiaff 7ra- Et hoecquidem sic se habent. Ul autem nihil sub-
paXsiipcofcev, «vayxafovevofciffaftev ptv»ff8rivat xai TWV iililatispnetermitlamus, necessarium putavimus me-
ypaysVrwv 7rapdAOyouerrcvou TOU Trifdereafjj.vriu.ns sVe- morare etiam illa quoeab Augusto sanctcememorioc
trwrrouev'Aeppexjj yevopcsvou. Zrjrricrswff yap TCVOJ Ttepi Africano episcopo scripta sunt. Quoestioneenimali-
KacxcXcavou ftSTdSdvaTOv aO^oOxtv»8eiff»f,ciffTriffex- qua post mortem Coecilianide eo mota, quod ab ec-
xXnereaffTtxriffTrapaTjOaTrevroff TrapaSdcrewff., xuiTIVWV TOU- clesiastica traditione declinasse dicebatur, et propter
rou y_apevxwptcrdvTwv eauToOff dVd Triffxa8oXexrjf e'x- hoc quibusdama catholica Ecclesia separatis, scribit
xXnffiaf,ypufet TrpdfBovtyaTiovd aOrdf T»ffdffiaff ad Bonifacium idem sanctus Augustinus,quod non
ftvriftnfAuyouffTcvoff, wf ouxeSeeTcvdff ScdTOUTO y,"/3'" oportebat, aliquos ideo separare sese a catholica Ec-
crae eauTOJfTriffxa8oXtxrifexxX»creaff. Ee ydp «X»8rjB clesia. Si enim vera essent ea quas Coccilianoinfere-
UTrrjpx 5 T<*eVaydpeeva KatxeXeavw, xac eyavepwSn evavTta banlur, et manifeslalus esset contrarium aliquid ec-
ypovricraf T»f xafioXexrif xKTacrTdcrewf, xai pteTa6dvaTOVclesiastico statui sapuisse, etiam post morlem ciuu
ctvTOUTOV dv«6eptarcu7re'6aXov. ''kXkaxai xaveiv T»f anathemali subjicerem. Sed et regula sancloesynodi
«yiaffsv'Aeppexri crovdSou StayopsOstTOUff sVccrxoVouff,Africanscstatuit, episcopos qui suas facultates in te-
ToOfT»voexscav » ev Sca8»xn,ri s? dSeaOsTOU aipsTexw stamento, vel ex intestato hoereticorelinquunt, opor-
TrapaTrefCTrovTaf ypnvat xui ptSTdSdvaTO» dvaSsfcari- tere etpost mortem anathematizari. Super hoecau-
c_sff9ai.npof ToOToef 5e aTraere,Tif dyvoecTa ev Toff tem omnia, quis ignorat ea quocnostris temporibus
rifteTepotfy_pdvoisev T» exxXnffiaT»f 7rpeffSuTepafin Ecclesia antiquioris Romtecontra Dioscorumacta
'PwptiiffyevdftsvaxaTa Atoffxopou; df ouSiveVi 7riffTtv sunt? Qui cum nihil in fldempeccasset, tamen prop-
ri/uapTnxwf, Std ftdv»vc?xxX»crc«ffTcxriv xaTacrTaffCV ftsTa ter solura ecclesiasticum ordinem post mortem ab
BdvaTov Trap'auTrifTriffxaT«'PwptnvaycwTaTnff sxxXn- eadem sancta Ecclesia Romana anathematizatus est.
criaf dve8efcaTiff6». Et TOIVUV oi pt»Ssvetf TricrTtv 7TT«i- Si igitur nihil in fidem peccantes episcopi, propter
eravreffeVicrxo7roe Scd xaTacrrafftvexxX»crtacrTexriv, x«i solum ecclesiasticum ordinem, et propter causam
Scdy_pnpcaTcxriv atTcavdv«8s/xaTe x«i ptETafldvaTOV UTTO - pecuniariam anathemati etpost mortem subjiciuntut,
fidXXovrae, 7rdcrwptaXXov ©edSwpoff d etffOUTOV TOV ©edvC quanto magis Theodorus, qui in ipsum Deum pecca-
do-ovSe Trpdff
dffeSrieraff; TJJV avotav TCOV Xeydvrwv, ft» vit? Quantum autem ad insipientiam dicentium non
Sefvdva8efcaTi?ecr8at pteT«8dvaTOV Touf ev T»Ioixeia oportere anathematizari post mortem eos qui iu sua
dffsSstKTeXeuTwvTaf, ou Sef/x»SeTOuff «SixwfxaTaxpt- impietate mortui sunt: oportebat nec eos qui injusta
©evTKf TraTSpaf pesTdSavaTOV dvaxaXsfo"8at, drrspcrupc- condemnati sunt Patres post mortem revocari, quale
6e6»xexai eVi'IwdwnTWev dfficpTriftvriftneVtcrxorrojcontigit in Joanne sanctoe recordationis episcopo
yevoteevw Kwvo"TavTcvou7r6Xewf OrrdTrifxaSoXexriff exxXn- Constantinopolitanoecivitatis, ab universali Ecclesia
eriaffeeTa6dv«TOV dvaxXnSevrc' xaceVe*Xautavw TWT»f post mortem revocato, et in Flaviano sanctoememo-
dffiaf ptvriftnfxai aurw KwvffT«VTevoU7rdXewf yevofcevcoriocet ipso episcopo Constantinopolitanse civilatis,
errccrxoVw, «Sixwfptevev ttu» xUTUxptOevTi, StxatwfSe injuste quidemin vita condemnato, juste autem post
fteTa6dvaTovdvaxX»6evTt uTrdTeTOUTriffdffiaf ptvriftnf mortem revocato, tam a sanctoe memorise pmpa
ndrra AeovTOff, xacTrif evXaXx»Sdvc dyiaffffuvdSou. 'Ev- Leone quam a sancta Chalcedonensisynodo. Es hoc
Te08ev Se crufcSaivec xaTa ToufexsivwvXdyouf,ToOff ftev autem contingit secundum illorum verba, hoereticos
«tpETtxoOf Toff«yiotfTraTpdcri eruvapt8fcefcr6ac, ota eXeu- quidem sanctis Patribus connuraerari, ut pole libe^
T»ffoyscXoftsv»? aOToffxaTaxpierewf • ralos debita eis condemnatione,sanctos aulem Patres
Sepoufdcpcefcevouff
ToOfSe «yiouf TtaTepaf«Sixwffx«T«Stxacr8e'vTaff TOfjD injuste condemnatos,hoereticisconjungi, ut pote non.
«ipeTtxofff eruvdrrTecrSac, oca ftriXuoptsvnff Trif srr' aOToff soluta contra eos facta iniqua damnatione. Omnibus
«StxouxaTapicrewf. 'A?corrccrTdTEpoff Se TrdvTwv e'o"TiSc- autem magis credendus [fide dignus] est DoctorDo-
SdcrxaXof d xupcoff xac©edff riftcov'incrouff XpcerTOff irepc minus et Deus noster Jesus Christus, de se dicens :
eauTOu Xeywv" t OUTW ydp rjydTrnerev o ©edffTOV xdcrftov, Sic enim dilexitDeus mundum,ut Filium suumuni-
eooreTOV ueovaurouTOV fcovoyevri eSwxev,cvarraf d irc- genitumdaret, ut omnisqui credit in eum, non pereat,
CTTSOWV eif OUTOV ptrjdrrdX»Tat,dXX'ey,» ?wrivatwvtov. ted habaet vilam ceternam.Non enim misit Deus Fi-
00 ydp dirstTTScXev d ©eo?TOV uedvaurouetf TOV xdffptov, liumsuumin mundumut judicet mundum, sed ut sal-
tvacxptijpTOV xdffftov, dXX'tva crw6ri d xdcrptof St' «UTOU. velurmundus per ipsum. Qui credit in eum, nonjudi-
'& jrtffTSuwv eif OUTOV oOxpiviTKi'dSi ptriTrioreOwv eig catur : qui autem non credit,jam judicalusest, quia
auTOv nS»xexpcTae, OTC pri TreTrtcrTeuxev ec'fTOovofeaTOU non creditin nomineunigenitiFili Dei (Joan. m). Et
ftovo/ysvoOffuiouTOU ©SOU. > Kai TOrrveuftaTOdytovStd Spirilus autein sanctus per prophelam David dicit
TOU irpofrjTOu AautSXeyet,ToOfdeneSeef ptridvaffTnffecr8«c(Psal. i), impios non resurrecturos in judicio. Tali
iv xpicrei.Trjf ouvTOcaOTrjf TOU xupioudrro^dffewfe£;e- igitur Dominisententia prolata adversus omnem im-
xaTarravTdfdffeSoOf,
vey_6eicrnff x«cpc»Sev StaffTeXXoucrnf piuiu, otnihil discernente iutervivos et mortuos hoe-
PAiaot. LXJX. 9
 267 VIGILUSPAPA. 263
«eT«?u{COVTWV xai vex/lwvacpeTcxcov, vA
7rwf ToXfewerev , reticos, quomodo audent resistere tali sententiaj,et
olvTcrrijTrecvTi)TOIKOT» cwroydffst,xai TOufairat. dcre-- eos qui semel impie egerunt, et
propter hoc jam a
'frieravTa?,xai SedTOOTO »Sn urroTOU xupcouxaT«xexpc- Domino condemnati sunt, dicere, non oportere post
ptivouff,Xe'yetv,ctriSefvpteTaSdvaTovxaTaxpiveorSae; Kai
:i mortem condemnari? Et divinus autem [etiam] Apo-
o)fiefoff
8edTrdcrToXoff TOV XpiffTov s^wvsveaUTw , stolus, qui Christum in semetipso habet 'loquentem,
XaXouvTa,
ri pcdvovxaTa dvSpwrrwv, uXkaxai XUTdyyeXwvT»V v non solum adversus homines, sed etiam adversus
TOtauTnv «Vriyayev drrdcj/accv,sirrwvev T» eVcerToX» Tri
ri angelos talem protulit sententiam, dicens in epistola
Tp6fTaXdT«f'«'AXXd x«i edvriftefff,ri «yysXof 0 ad Galatas (Cap.i) : Sed licet nos aul angehesde coslo
etfoOpavou
EOayyeXicrnrac Oftaf7rap'6 e0ayyeXtff«fte6« Oacv,dv«6eu.«
x evangelizaveritprmlerquamquod evangelizavimusvo-
1'CTTW. 'flf 7rposep»x«fcev, x«i apTC7rdXcv Xeyw"sc TCff
f bis, anathema sit. Sicut prwdiximus,el nunc iterum
Opcaff euayyeXc^eTKC 7rap'6 TrapsXdSsTS, dvd6eftaSCTTW.t dico: Si quis vobisevangelizaverilprceterid quod ac-
>
Kai TiffouTwff dffsSriff,eoff eerrefv
ToXftricrae , eo?Ta Trapd
x cepislis,anaihemasit. Et quis ita impius est, ut proe-
©eoSwpou dcrsSw?ffuyypaysvTa,» ftepo?aOTwv i. sumat dicere, 'quod Theodori impia scripta, vel pars
7rapsSd9rj
7T0Te Triayiz TOU QeoOexxX»o"ia, dXX'oux e080fd TOX- eorum, tradita est aliquando sanclaeDei Ecclesioe,et
jc»ffaffTt TotouTov7rapay8eyc;«o6at dv«8epcaTt xK8u7re- non stalim, qui ausus est aliquid tale loqui anathe-
6X»6»rrapd TCOV dyiwvTraTepwv; ] mali subjectus est a sanetis Patribus?
B
E?TCff ToivuvfteTa TrivTOtauT»v dp8»jvoftoXoyiav v.ai
:l Si quis igitur post ejusmodi rectam confessionem,
xaT«xptertv TWV aipsTtxwv,TriffsOersSouff svvoea?cw£o- et haereticorumcondemnationem,salvo inanenle pio
ptevnff,7rspidvopt«Twv,[ri ffuXXa6wv,-rj Xsc.swv >, intellectu, de nominibusvel syllabis vel dictionibus
^uyoftaywv,
_j_wpic_steauTovTriffdyiaffTOU0eoOexrfX»ffi«ff, wffTrepe'v
v contendens, separatse asancta DeiEcclesia, tauquam
dvdptaerc ftovotfxai Xet;efft , non in rebus, sed in nominibus solis et dictionibus
xetftevnfriptfvTrif eOcreSeiaf,
dXX'oux ev 7rpayftao"cv,d TOCOOTO? t posita nobis pietate : talis ut pote dissensionibus
W?Toff ery_ierftacrt
yutpun XoyovOcj>e!.et OTtepeauTOu,xac TWV Orr' aO-ou
3 gaudens, rationem pro semetipso, et pro deceptis et
aTraTwftEvwv, ri a7raTn6»ffOftsvwv T£ fteydXw0sw xai,. decipiendis ab eo, reddet magno Deo et Salvatori
trwTript riftwv'l»ffouXpeorcosv riftspaxpiffsw?.'Aftrjv. noslro Jesu Christo in die judicii. Amen.

TOVoff TOU fafftXewff'IouerTtvtavou 7rpd?TrivdyeaverOvo- Justiniani imperatorisad sanctam synodumepistola<fo

5ovirspi©soSwpou TOU Mo^/oueoriaffxaiTWV Xotrrwv. TheodofioMopsuestenoel retiquis.
S7rouSri ftsv ys'yovevdei Toff 6p6o5d.otff, x«eeOffeSwf - Semper quidem sludium fuit orthoaoxis et piis iin-
7r/5o€eSao"t).eux6fft TOffrifteTspoifTraTpdcrt,Taff xaTa i I-eraloribus patribus nostris, pro tempore exortas
xatpov uvv.foop.hu;aepeereeff Sed ouvdSwvdffcwTaTwy i, c( hoereses per congregationem religiosisamoruiu sa-
tepswvExxoTTTStv, xcciTriffdpSriff
7riffT£wffxa6apwfxnpuT- cerdotum amputare, et recta lide sincere praedicata,
TOftsvnffsv se'p»v»Trjvdyiav TOU©eouexxXnffiav Stacou- in pace sanctam Dei Ecclesiamcustodire. Quapropter
XKTTSIV "
Stoitepr.ai KwvoravTivoff d pteyaff,'Apeiouj3Xaff- et ConstantinusMagnus,Ario blasphemante et dicente
y»ptoOvTOf x«i XeyovTOff, ptrieevatTOV UC'6V optooOertov TM-, Filium non esse consubstantialem Deo et Patri, sed
©ewxai 7raTpi,d)XdxTiffftaxai lc;ouxOVTWV , creaturam, et ex non exstantihus factumesse, con-
yeyovevat,
o-uvayaywv s'vNexaiaToOff TptKxocriouffSsxaxai OXTW TraTS- gregavit Nicaeoetrecentos decem et oclo Patres, et
pa? , xai «OTOff exsf Trapayevoptevoff, x«i TOU 'ApeeouXK- cum ipse concilio interfuisset, danmatoet anathema-
T«5cxaff8evTOff x«i dva8spe«Ttff8s'vTOff,
eerrroOSaffe T»V6pSd- tizato Ario rectam iidem confirmare sluduit : per
So.ovxpaTuvatrriffTiv. it'»j6ftoXoy»ffavTeffoe8efoe7raTipeff ? quam divini illi Patres confitentesFiliuni consubstan-
d/AOoucreoveevatTOV uiovTW0ewxac7r«Tpt,dXXd i tialem esse Deo et Palri, non vero creaturam et ex
fc»xTtfffta
XKii. oOy6'VTWVysyovsvat, ftey_ptvuvceSeTac [tcr.aSovrac], , non exstantibus factum, usque ad hodiernum diem
Kai ©eoSdffeoff 5e d TrpSffSOTspof, MaxeSovtou ; canitur. Theodosius autem senior, Macedonione-
dpvoufts'vou
T»vOSOTI)TU roOdyiou77VsO/taTOff, xai ATfoXcvapiou TOUi gante deitatem sancti Spiritus, et Apollinario ejus
U.K8»TOU aOToO|3XaffC))»ftoOvTOff EI? Trivoexovofttav TOOi discipuloblasphemante incarnati Dei Verbidispcnsa-
©souXoyou,xai o/dffxovTOf, voOvdvSpcoTrtvov ptriscXncosvac
cD] tionem, et dicente DeiVerbumnon assuinpsissemen-
TOV TOO 6sou Xdyov,«XXdcrapxcs'vw6rivac 4"J/C1'V aXoyovu tem humanam, sed carni animam ralionalem habenti
ey_oOff», ffuvayaywvsv KwvoTavTivouTrdXsi ToOfpv 7ra- fuisse unitum, congregatis in Constanlinopolitana
Tspaf xai fiSTaery_wv y.aiauTOffTriffo-uvoSou", x«i TWV v urbe centum quinquaginla Patribus, ac ipse parti-
etpnftevwv xa8atps8evTwv, xai dva8eft«Tiff8svTwv atpeTc- ceps concilii effectus, damnalis et anathcmale per-
xwv, fteTaxai TWV dcreSwvC.OTWV SoyptaTwv xai dfeoypd- culsis prsedictis haereticis una cum impiis eorum
vwv,7r«pecrxeuaffe Triv6p66So.ov 7ricrTtv
x»joOTTecr8«t. Kaii dogmatibus ac sectatoribus, curam adhibuit nt recta
6eoS6crtoff 5e d vs'of, TOUdffsSoOff NeoropiouXe'yovTOf, , fldes proedicaretur. Theodosius vero Junior, impio
«XXov etvatTOV©sovXoyov,xai aXXov TOV XpterTov,xai:e' Nestorio dicente alium esse DeumVerbum, et alium
TOV ftevyOeree ucdvTOO ©eouxai Trarpdff,TOV Si yjtpint Christum, ac Verbum quidem hatura esse Filium
vlbvdoeSwfectrdyovTOf, xai TrivdyiavMapiavecvae8eo- Dei et Patris, Christumvero tantum ex gratia Filium
TOXOV dpvouftsvou,truvayaycovTrivirporipaviv 'Eyscrtj) j) impie introducenle, et sanctam MariamDei genitri-
TcovStaxoffiwvdyiwvTcaTSpwv cruvoSov, x«i aTrocrTeiXaff? cem esse negante ; congregavit priorem Ephesinam
ap5_Q,VTaffofstXovTaff 7r«pefvac T»cruvoSw, 7r_ooo"s'T«£;e .1 synodum ducentorum sanctorum Patrum, et direclis
xai
10» Neo-Toptov TrapayevscrSae, x«t xpifftvSTT' aOxwysvs'- priocipibus qui deberent concilio interesse, jussit et
2C9 JUSTINIAINILIB. ADV. ORIGENEM. 270
cOae.Kai 5» yevopte'v»ff dxptSoufec.ST«ffsw? xKTeSixaerav DA . ipsum Nestorium adesse, et judicium de eo fieri :
VeffToptov , dv«6eftaTis"«VTSff ffuvTotffdftdypoertv «OTOO. diligentique examinatione facta, damnarunt et ana-
TOOTWV SSOUTW rrposXSovTwv, eVavaffTavTef KupiXXw TCOi thematizarunt Nestorium una cuin sectatoribus ejus.
rravoffewTaTw oi T»?sc_ayiffTOU NsffTOpiou ftspiSof,effrroO- His autem ita subsecutis, cum insurrexissent contra
Saerav,TOye eV'aOroff,dv«Tpe^aiTrivxaTa NserTojoiou > sanctissimum Cyrillum seclatores impii Nestorii,
ysyev»ftevnv xpiatv.'AXX'OUV ye QeoSoffeOff d paereXeOff: conati sunt (quantum in ipsis fuit) rescindere senten-
dvTtXaftSavofcsvoff TWVOVTW? dp8wffxaTa NsffTopiou xaii tiam contra Nestoriumlatam. Sed Theodosius impe-
TWV Trovnowv aOTouSoyfeaTwv xpe6s'vTwv, TrapscrxsOacres ratorj defendensea quec ita recte contra Nestorium
xp«Tefvyewaiwf [Latinus inlerpres legit OUTW?] » et impia ejus dogmata fuerant judicata, damnationis
Triv
eV' aOrw ysyev»fce'v»v xpiatv. Kac ydp 7rp6ff TOU- sententiam in eum factam ratam haberi curavit. In-
Toejxac SXKuTIVUXUTU TOU6eiou KupiXXou xaTa- super autem cum et qusedamalia crimina diyino Cy-
5>Xuap»ffdvTwv, ypafet rrpdf TOVj?acriXsaKuptXXof ; rillo apud imperatorem nugaciter impingerent, ad
TOIKOTK" I 'ETrstSriVep EVu8dft»v, w euffsSeffTKTE , imperalorem Cyrillus in hanc sententiam scripsit:
|3affiXeu,
TWV otXoXoysfv etwSoTwv Ttvdf dypicovoynxwvSixnvire- i Postquam mihi, piissime imperator, renuntiatum
pcSoftSsfv,xai fto;_8»po0ff ipexiyeaOut XUTSftouXdyouf, , ' est, quosdam garrulos instar vesparnm ferarum su-
w? s_ oupKVoO xKTaxopttffSev, xai oOxsx T»? aytaff7r«p- B surris suis aures luas personare, et maledicta in me
6.'vo'JXsyovTOf TO6seoverwpea XpeffTOU, xai ftev TOC xaei eructare, nugantes me asserere Christi divinum cor-
50oucoJffxaTaNeoroptov optoXoysfv riftdffxaTeepXudpnerav, , pus ccelo delatum, et non de sancta Virgine assump-
Sefvw»8i|ftsv dXiya7repiTOOTOU 7rpdffaOToOff scrrEfv ourwff- tum; itemque duos filios de sententia Nestorii confl-
'H dvo»TOt xai ptdvov ecdoTSff ffuxoyKVTSev, 7rw?si? TOUTO » teri: existimavi debere me adversus ipsos pauca in
77ap»y_6rjTE yvcbpt»?,XKJTOC7K0T»V vevoffrixaTe ; hanc sententiam dicere : 0 falui, et nullius rei nisi
ctaviav;
e*5stffKc/w? svvosev,OTIffy_s56v a7ra?ripcfv6 'J7repT»f- calumniandi gnari, quomodo in hanc devenistis
7riffrew?dywvffuvexsxpoT»TO SeaSe?«coUfievoe?, OTI6eo- sententiam, tantumque insanise concepistis? Omnino
TOXO? effrivri dyia Mapia.'AXX' sVsi7rsps. oOpavou,xac. enim oportebat hoc vos perspicue sentire, toiam fere
oOxsi;aOT»?ysysvv/jff6at TO6efovcw/xaTOOXptcTouXs- nostram de fide disputationem inde orlam, quod nos
yoctev,wffyafft, 7rwffav voofTO SeoTOXoffJ Tivaydp dXwff r sanctam Mariam Deiparam esse contendimus. Atqui
TETOXSV, et pt»sVrtvd).»6efOTIyeye'wnxe v.uruerdpxaTOV i si, ut illi dicunt, nos corpus Christi divinum ccelitus
'EftftavouriX; yeXdoSwo-av Toivuvoi TauTaxai TaTotKUTa . venisse, non ex ipsa natum dicimus, quomodo Dei-
xaT' eptouTreyXuapnxoTeff. Ou ydp ijveOSeTKt Xs'ywvo1 para dici poterit? Quem enim peperit, si hoc verum
ftaxdpcoff 'Hffacaff" — 'iSou» TrapSsvof evyaorpt e£.et,xael non est, quod secundum carhem pepererit Emma-
TsfeTaiu:6v,xai xaXecroufft TOovopta«OTOO (Q
'EftptavouriX, ( nuelem? Rideantur ergo qui hoecet talia de mebla-
d eori, fts8'riftwvd @so?.— 'AX»8s0ei SeTrdvTWf xaid up- terant. Non enim mentitur sanclus Isaias cumita va*
Triv7T«p6ivov EtVwv, — MrieooSou, tlcinatur : Eccevirgoin utero habebit,et pariet filium,
y dyysXo? TaSptriX 7rpdff
Mapeift, supsffydp x^Plv nupu TW0ew' x«ee'SoueruX- et vocabunteum Emmanuet, quod est, nobiscumDeus
).»£»evyaorpi, xai Tsi;stffutov, x«ixaXsVseff TO6'vopta< (lsa. xvn). Et haud dubie verum dixit Gabriel ar-
KUTOU 'Incrouv.AOTO? ydp ffwerscTov Xaov^OTOO drrdTWVj changelus ita Mariam alloquens : Ne timeas, Maria,
dfiapTiwv OUTWV. —"OTav Si).Eyoft£v, dvw^Ev e. oOpavo 0TOV\> invenistienim gratiam apud Deum. Ecce conciviesin
xOpeov ripcwv 'l»crouvXpcffTOv , o0y_w? avw6evei, oOpavou ; utero, et paries filium, et vocabisnomenejus Jesum :
'
xaTevey_6eiff»? TriffdyiaffaOTouo-upxb;TUVTU coaftev,«XX' ipse enim salvum faciet populumsuum a peccatiseo-
co?errdftEvoe TWeepwIlaOXw CJ/KCTXOVTC, —'OrrpwTOff av6pw- rum (Luc. i; Matth. i). Cum autem Dominum nos-
7roffexyriffyoixb;, 6 SsOTepo; d xupeo?sc.oOpavou. — trum Jesum Christum dicimus desuper de coelove-
Msptvrifts8a Si xai aOroOTOUxupiouXsyovTOf, — OOSsif r nisse, non eo sensu dicimus, quasi putemus eum
dvaSeSnxev erf TOV oOpavov, ei pt» d ex TOU eOpavou xa- sanctam suam carnem de ccelo delulisse; sed sequi-
TaSd?, d u'6ffTOU dvSpcoTrou. — KaiTOtyeys'vv»Tae xaTac mur sanctum Paulum, qui ita ait: Primus homode
crdpxK,eo?ec'p»Tac,ex Triffdyia»rrapSevou,eTretS»Sed5 terra terrenus; secundus,Dominuse ccelo(I Cor. xv).
avw8svs. oOpavouxaTac»oiTrio"«f 0e6? Xdyojxexevwxev iD ] Imitamur etiam et ipsum Dominumdicentem •.jVernio
eauTOv, fiooyrivSouXou XaSwv,xai xe_(_p»ftdTtx£v dv8pw- ascenditin ccelum,nisi qui descenditde ccelo,Filius
TTOU UCOff flBTaTOU ftsfvat0 »V,TOUTe'ffTt ©EOff' ; hominis(Joan. i). At vero quod ad carnem atlinet,
aTpE7TTOff
• eiffstff»5» vooO- nalus est, sicut diximus, ex beata Virgine. Sed
ydp xat dvaXXoiwTOf xaTa yOfftJecrTiv quo-
ftevoffftSTaTri?iSiafferapxof,st; oOpavoO XsyeTae xaTeX- niam Verbum Dei de ccelo descendens, seipsumexi-
6efv,wvoftaffTat 5s xai av6pw7roff e? oOpavou,TeXeco? wvi nanivit, formam servi assumendo,filiusquehominis
ev8edT/iTe, xai TsXseoc d aOTOff sv dv6pw7roT»Ti, xai wf: exstilit, cum tamen idem permaneret qui antea fue-
ev evi 77poo"w7rw vooupeevoff. Etff ydp xuptoff'l»croOf ; rat, scilicet Deus (est enim immutabilis, et nulli al-
XptffTOff , xav ri TCOV csOcewv StaipopaptridyvoriTat,ei; ; terationi obnoxiae naturse), cum jam unus inlelliga-
covT»Vdrr6p'p'»TOV IvwoivoapcsvTre7Tp«y_6«t. Totyapouv ) tur esse cum propria carne, dicitur de ccelovenisse.
daoXoyouptev TOVftovoyev»uiov TOU©eouXoyov,©eov i Et nominatur etiam homo de ccelo, cum sit perfeclus
TsXeeov, xat av8pw7rov TsXstov,sx ipuyriffXoytxriff xatt in deitate, idemque perfectus in humanitate : intelli-
crwfiaTOff, rrpdatwvwv ptevsxTOU rraTpo?yEvv»6evTa XKTKt giturque una esse persona. Unus enim est Dominus
Triv6eoT»Ta,eTr'ecry_dTwv Se TWVriftepwv TOVaOrdvSt' Jesus Christus, tametsi naturarum discrimen non
ri/xdfxai StdT»vriftETSpav crwT»piav exMapiafT»f rrap- ignoretur, cx quibus ineflabilem.illamdicimus factam
Al VIGILUSPAPA. 272
SivouXCCTCC T»v dv8pwTroT»ta'dptOoucrtov TW7raTpcTOV JAJ unitionem. Falemur ilaquc Verbum, unigenitum
XOTOV xaTa T»v6eoT»Ta,xai optooOfftov nctfvxaTa Triv v Dei Filium, Deumesse perfectum, et perfectum ho-
jcv6pw7rdT)iTa. AOoydp yuoewvevwoejyeyoveVd8eveva x minem corpore et anima ratione prxdita constantem;
Xpio-Tov, eva utdv,ev«xOptovdptoXoyoOptev. KaiTrivdyiav v quod ad deitatem attinet, ex Patre natum ante sa>
jrapSsvovdX»6wjSSOTOXOV, Std TOTOV©sdvXdyovffap- cula, eumdem autera ultimis temporibus propter nos
xw8»vat,xae evav8pw7rrjcrai, xat e. aOTriff ffuXXri^ewjf et propter nostram salutem ex Maria Virgine secun-
evwcracaOrw TOVst. aOTriffX»y8evT«vaov. Kai, ee :t dum humanitatem : consubstantialem Patri secun-
Soxef, Ser.wfts6asif TrapdSstypt« Triv x«6' riftdf au- dum divinilatem,et consubstantialemnobissecundum
ToOfO"0v8eercv, xa8' »'v softev avSpwrrot.'SuvTsSsiftsSa x humanitatem. Duarum enim naturarum iacta est
yap ex ijiuy_rifxat erwfiaTOff , xai dpwptevcoOo-etff f unio. Inde est, quod unum Christum, unum Filium,
30o, erepav ptevTOUerciftaTOff, eTcpuvSe T»f ij/uy_riff. unum Dominum confitemur, atque etiam sanctam
'AXX'elff et, dptyocvxaS' evwfftv«vSpwTrof,xai oOy_e ;t Virginem vere fuisseDeiparam, ideo quod Deus Ver-
TOex Suo c/iuffswv eruvTeSeferSae, 80o «vSpwTrouff TOViv bum carneminduit et homo factus est, atque in ipsa
fva'voefff6aeTrapaffxsudc.sc. AXX' evaTOV dvSpwTrov xaTad conceptione sibi univit templum, quod ex ipsa assu-
crwv6ecrcv,eoffeej>»v, TOV ex ^uy^riff xai 0"WftaT0f. 'EKV ydpp mebat. Si placel, exempli loco accipiamus nostrum
ctvsXwftev TO,OTts'x SOoxai Stacodpwv cpOffewv o ecffxaeci B ipsorum compositionem, quatenus homuics sumus.
ptdvofecTTc XpcffTOf, dSederrraffToff wv p.eTaTrjvevwfftv, i5 Constamus nimirum anima et corpore. Ac videmus
•
cpoufftvot St' svavTcaf— Eiftia yucrtff TOo\av,rrwfev»v- i- duas naturas, aliam corporis, aliam animae;hominem
6pwTr»crev , » rroiav iSiav eVoeriffKTo ffdpxa;— ToOfSe ,4 vero, ex ulriusque unitione facta, uuuin : neque
XeyovTaf, OTCxpdfftf,ri ffOyy_ufftf, ri fvpu.bgeysvsToTOU 0 compositio ex duabus naturis eflicit, ut pro uno ho-
©eouXdyouTrpdfTrivoupv.u,xaTai;twffdTw crouri 6eco"e-•- mines duos cogitemus; sed unum (ut dixi) ihtelligi-
6eta 7rpo5riXwf eVtffTOftic_etv.> MeTaSe TauTaKupiXXou u mus hominem ex anima et corpore compositum. Si
TeXeuTneravTOff, eVeyOeTae fcovay_o'f Ttffxai dpy_ifcavSpiT»j ,_• enim hoc tollamus, ex duabus et differentibusnatu-
E0Tuy_rif dvopta?6ftevoff, xai a7roff7ra xaT07rtv «OTOO if ris unum et indivulsumChristumab unitioneexistere,
ptepof
oOxoXtyovTOUXaoO,xupwvTa Neerropiou xai TOaOrou 0 dicent adversarii: Si una natura totius Christi est,
7rov»pdv Sdyfta, codo-xwv ptrietvatTijvoupv.uTOU xupiouu quomodo potuil humanam naturam induere, aut
ripttvdptoouffiov. Kai Sri TrdXtv pteT'oXiyov St«6oXtxrif iff- quam carnem sibi propriam asciscere? Eos autem qui
_£Uff«cr»j y_etpdff,erepa erOvoSof ev 'Ecoeo-w Xrjorptx»ri dicunt. contemperationem, confusionemaut mixtio-
xai ouy_do"iayiveT«t,7rapa7reftej)8e'vTOff exefcrs xac *Xauea-:- nem naturarum Verbi Dei cumcarnefactam, palamiis
vou KwvoTavTtvouTrdXewff, Trivrraffave!_ouffiav Acoffxdpouu ora obturare tua pietas dignetur. » Post lioecautem
'AXe£.avSpei«ff ey.0VT0f.Kai cooveOeTat ftev *X«ut«v6ff d C Cyrillo mortuo, emersit monachus quidam et archi-
6efof U7reppi«y_wv Triffdp8oSdt.ou TriffTSwff, dvaTpeVeTae cc mandrita nomine Eutyches. Hic non exiguam populi
3e ri ev'Eej>eerw TrpwT»crOvoSo?, Orroypa^dvTwv » partem sibi adjunxit, Nestorii sectam et iinpiumejus
coovex»
_3i«TIVWV eVcerxd7rwv, i%wv u7rripy_E BaffiXeeof d SeXeu- - dogma approbans, ac dicens carnem Domini uon
xstaff.KavTSuSsv TWVTOUNsoropiouxac Atoffxdpou ci esse consubstantialem nobis. Et rursum quidem non
xai
EuTuy_oOff Snptocrtsuoftsveov Trovnpwv SoyuaTwv, x«i TTOX-multo post diabolicamanu proevalente,aliud Ephesi
>»ffTapay_»ff yevopts'v»ff,ptdXtffTa sv TJ5dvaToXrj, :- conciliumlatronum, et nequaquam sanctum cogitur:
yoveOe-
Tat IIpoTfptoff d /xeyafftepeOf,xai eTepot7rXeioroi. i- misso ad id etiam Flaviano Constantinopolitano,
ToO-
TWV ouv ouTWfey_dvTwv, dvio"TaT«t 6ed8evMapxtavd?d cum penes DioscorumAlexandrinoeepiscopumsum-
BacrcXeOf, xai eruvayayeov ev X«Xx»Sdvt TrivTWV :- ma rerum ibi esset. Divinus autem Flavianus defen
y_X'7r«-
TepwverOvoSov, TrapdvTwv Aiocrxopou x«i E0Tuy_o0f, ei dens orthodoxam fidem, occiditur : priorivero Ephe.
x«t
«OTOfeTropeu8n. K«i x«T«Stxd?ovT«t ftev Atdffxopof ei sinoesynodo auctoritas abrogatur, subscribenlibus
xac
EOruy_riff, xu\ NeerToptoff rrdXevdva8ept«Tit_STae. ©eoSwpt-i- quibusdamepiscopis lethali vi compulsis, inter quos
TOV Se, xai iSdv, xai BacriXeeov SsXEUxsiaff ESEt;avT0 i- fuit etiam BasiliusSeleucioeepiscopus. Hinc cum pu-
xaS-
UTroy/>4^avT«ff, xai T»ffX»<TTpex»ff ffUvoSou dvaTparrsi-'.- blice docerentur Nestorii, Dioscoriet Eutychis per-
«mjxai iva8spt«Tiff9stffnff, etf ftiav crupccj)wvi«v nyayoviv D niciosa dogmata, magnique proesertim in Oriente
7rdvTaff ot 6sfot 7r«Tepsf. TOOTWV SeTWV Teocrdpwv >- existerent tumultus, occisi sunt Proterius sacerdos
ffuvd-
SwvOUTW yevoptevwv xat 67ri6eSaiw8eto'wv, xai xpuTOv- magnus, et alii plurimi. Eo rerum statu Marcianus
trcovevTriTOU ©eoOsxxXncria, oiTa NeffTopiou copovouvTeff divinituscreatur imperator : qui coacto Chalcedone
eo"TrouSao"av au6tffTrivatpecrtvaOTwv xpaTOvatStd Triff if sexcenlorum triginta Patrum concilio, proesentibus
©soowpou TOU KaitouecTTiaff dyopptrif,TTOXXW yiipovaTOU 0 Dioscoroet Eutyche, iu eo una cum ipsis interfuit:
/C«9»TOU «OTOU NecrTopiou "09evToivuv
(3Xaffcj)»piriffavTOff. iv ibique damnantur quidem Dioscorus et Eutyches, el
xai riptefffdxoXouSoOvTeff ToiffrifteTspotff 7raTpdfft,xai *i iterum Nestoriusanathematizatur : Theodoretus au-
/SouXdptsvot xriv6p9rivrrio-TtvdXw6»T0v StacouXaTTScrSat,c, tem, Ibas et BasiliusSeleucioeepiscopusrecepti sunt,
ir^orpeVoptev xai TOOTOU TaffpXao"y»ptiaff :, cum tamen priori [legeprius, ut infra ] conciliosub-
Stec;eTdo"avTaff,
JC«TaUTOu xai T£Vdptoypdvwv aOToO drroej)rivaff8ae. if scripsissent. Et ita abolitis proedatoriaesynodi actis
Dpdf
yip Taff etXXatfdvapt8pt»TotfauTOuSuo-ynftiatff 'f et damnalis, concordia a sanctis Patribus inter om-
etf
Xptrrdv TOV©edvriptwvyevopcevatf , aXXovetvat TOV iv nes conciliata est. His quatuor conciliis sic actis et
8edv Xdyovxai aXXov TOVXptffTov «7r6TWV Trif^uy_rijij confirmatis, et auctoritatem in Ecclesia Dei obtinen-
ira6cdv,xai TCOV TriffffapxdfeTrcSuptecov evoyXoO/tevov, xae
ci tibus, Nestorii sequaces denuo suam hoeresimconfir-
275 JUSTINIANIIMP. EPISTOLA. 274
rwv y_etpdvwv XKTK fttxpdvdeotcTTdfievov rrpdffTK xpeiT-j1 maverunt opera Theodori Mopsuesteni, qui inulio
rovaT» 7rpox07r» TWVIpywv eX»Xu8svKt, xai T» dpior» pejora quam Nestorius ejus discipulus blasphemavit.
TroXtTsia yevdftsvov up.oiu.ov.Kai eoffij/iXovdv8pw7rov sv Nos igitur sequentes sanctos patres nostros, et vo-
6v6,tt«Tt 7raTp6?,x«i uiou, x«i dyiou7cvs0u.aTOj paitTia- lentes rectam fidem sine ulla macula conservare,
6»JKI,xai StdTOOparcTiffftaTojTrivX"PIVT0" ayiou horlamur vos, ut hujus quoque blasphemias exami-
jrvsuftaTOjeiXnyevKt xai uioSecriajri?tcocr8Kt, XKIxa8' nantes, de eo sectatoribus ejus sententiam feratis.
dftotwcrtv j5afftXex»jsixovojsif 7rpdffw7rov TOU 0eoOXdyou. Nam prseter innumera alia quocimpie in Christum
TOVXptffTovTrpoffxuvefff8ai, xai ftsTa Triv dvdffTacrtv Deum noslrum maledicta evomuit, id quoque protu-
e/.TpsrrTOv Tafffevvoiatfxai dvaftdpT»TOv yeyev»ff8at.Kat lit, alium esse Deum Verbum, alium Christum, qui
rrpofToOTOtff ecrre, TOtaur»vysyev»ff8«e Trivevwfftv TOU animi perturbationibus et carnis cupiditatibus mo-
8so0 Xoyou7rpdf TOVXptffrdv,drroiavd «TrdoToXoff eepn lestiam ipsi exhibentibus, paulatim a delerioribus
TOO xai Triff • « "EffovTac ot50o etff desistens, factorum profectu in melius evaserit, in-
rrepi dvSpoff y uvaixdf
crdpxafttav" l ert SeTrpoTpeVoftat Oftdffec;eTdffKtx«t Ta culpataque optimoe vitae ratione usus sit. Qui, ut
XKxoiff ypufhzu nupu ©soSwpiTOU zai "l6a xard Triffsv purns homo, in nomine Patris, et Filii, et Spiritus
'EieffwTrpcoT»? dyiaffffuvoSou, xai dccoiwff TKxa^' aOTOu sancti baptizatus, per baptismum gratiam Spiritus
«Tr05)rivacr6«e. JJ sancti conseculus, adoptione sit dignatus; et ad sinii-
litudinem regiae imaginis Christus in persona Verbi
Dei adoratus, post resurrectionem animo constanli et peccatorum vacuo fuent. Prseterea pronuntiavit
eam fuisse Verbicum Christo unitionem, qua; est ab Apostolo dicta viri cum muliere : Et erunt duo in
una catne (1 Cor. ix). Ad ha;c vos hortor, ut ea etiam cxaminelis quoe a Theodoreto et Iba male scripla
sunt eonlra prius Ephesinum sanctum concilium;, contraque eos eodem modo sententiam feratis.
Kai TaOTaTrdXtv wcraOTwff ot 6sfotitUTepeg 7roXuTrp«y- Patres, his rursum accurate consideratis, respon-
• ri ftevevXaXx»Sdvt 8eia crOv- derunt: Chalcedonense sacrum concilium Theodo-
ftovriffavTSff dTrsxpi8»ffKV
dSoff©eoSwpiTou xui "iSa7roW.d xaT«Soriff«ff«, oOx«X).wj retum et Ibam graviter verbis insectatum, non alia
aOrouje5e?«-o,et ptri 7rpoTepov «ve8eptdTtff«v T« tSta conditione in gratiam recepil, quam ul prius sua
mala scripta, etTheodorumac Nestorium.
7rov»pderuyypd^paTa, xai ©sdSwpovx«i NeffToptov. damnarent
'IlptefffSe -/«TKxpivoftev xai dva8ettaTi$ofiev 7rp6ffTOfff Nos autem proeler reliquos omnes hsereticosa diclis
aXXotjaTcacrtv aipeTtxofjTofjxaT«xpt8effft xai dva6sfta- quatuor sanctis conciliis damnatos, atque Ecclesia
Tcff8sIo"tv urrd TWV eipnp-ivav«yiwvTecrffdpwv eruvdSwv, exclusos, damnamus etiam atque proscribiinus Theo i
x«c0sd5wpovysvdftEvov eTrioxOTrov Mo^ouecrTiaj , xai Ta dorum, qui fuit Mopsuestioeepiscopus, ejusque im-
Suero-eSri ffuyypdftftaTa aOToO. K«i /xevTOIxai Ta xaxcojQ pios libros : nec non ea quoe Theodoretus male scri-
7rapd 0eo5wpiTou avyypufivTUXUTU TSTriffbpOngrri- psit contra vcram fidem, et duodecim sancti Cyrilli
x«i TWV
ffTScoff 5wSsx«xsyaXaiwvTOOev«yiotffKupiXXou, capita, ac primam sanctam Ephesinam synodum, et
xai Triffev'Ecoscrw 7rpwT»ff ispdffcruvoSou, x«e dcraOrrep pro defensione Theodori ac Nestorii. Praeterea dam-
o"Uv»yopi«f ©eoScbpou xai Neoropiou«OTWyeypuKTat. namus etiam epistolam quam Ibas fertur scripsisse
IlcdffToOTOef dva8ef/.aTi?Ofcev xai TrivdereS»errtffToXrivad Marim Persam, quoenegat Verbuin Deiex sancla
TrivXeyoftev»v Trapd"l6« yeypufOutTrpoff MdptvTOV Ilep- Virgine Deipara Maria incarnatum hominem esse
crnv,Tijvdpvouftevnv TOV ©EOV XoyovexTriffayiugirapOe- factum, el divum Cyrillum pro hoeretico traducit; ac
vouT»f6SOTOXOU Mapiaffffapxw8eVTa dvSpwrrov yeyevrjff- primam quidem Ephesinam sacram synodum repre-
6ac,xai TOV 6eo"TrEfftovKOptXXov wffaepeTtxdv Se«6dXXou-hendit, ut quoe incognita causa Nestorium damnavc-
crav, xai ttsfteooptevnv ftevTYJV ev EyeowTrpwTnv dyiav rit; duodecimautem capitula sancti Cyrilli conspuit,
erOvoSov, wf y_wptfv.piaew;xai c_»Triffewf TOV Nearoptov Nestorio vero et Theodoro eorumque impiis scriptis
xa8e).o0o"«v, x«i T« SWSEX« xeyiXataTOOptaxapiouKu- et opinionibus patrocinalur. Quapropter effrenes lia>
piXXou StarrTOouffav, exStxouffav Ss ©edSwpov xai Neard- reticorum istorum linguas, impiissimaque scripla,
ptov,y.uiTXSeocTTuy» aOTwvcruyypdptfiKTd TExai Sdy- ipsosque ad extremum in falsis suis opinionibus ac
piKTa.At6SriToivuvTaffftevTWV «ipeTtxwvTOOTWV, xat D malilia perseverantes, optimo jurc patri niendacio-
TTKVTWV «SupOffToptouf yXwcrffKff, y.uiT«f TOUTWV dffeSe- rum diabolo annumerantes, dicemus : Vaditein tu-
ffTKTafffuyypaydff, aOTOuff TE ToOffaipsTcxoOj TOOJ pcs- mine ignis veslri, et in flamma quam concepistis
J_peTSXOUJ scepesivavTaj T» oixsiaxaxoSo.ioc xai 7rov»pioc, (Isai. L).
ftSTaTOO TtuTpb;TOOij/eOSouj eexoTwjStaSdXoutruva-
• TWywTi TOUnvpbg uptwv,y.aiT/JpXoyi,» et;exaOffaTe.
peSftoOvTej epoupcev DopeOeffSe

JUSTINIANI IMPERATORIS EPISTOLA

ADVERSTJS
NOSNULLOSIMPIUM THEODORUMATQUEINIQUAEJUS DOGMATA , ET EPISTOLAM\BJB
DICTAM,NECNONTHEODORlLIBROSCONTRACATHOLICAMFIDEM, SCRIPTISPRUPUGNANTBS.

'IffoveTrtffToXrij
«VTtypayeicr»jTra.pdTOUeuffeSsffTKTOu Exemplar epistolm a piissimo ulque Christianissimo
xai y_peffTeavexwTaTou
B«ffe).ewj louffTeveavoO
rrpoj TC- imperaloreJusliniano perscriptw adversus nonnul-
los impium Theodorumatque iniqua ejus dogmata,
vajypd^avTajxaiexStitriffavTKjeedSo^povTOvSuffffsSri,
275 VIGILIUSPAPA. 270
xai TCC OOT.OU 7rov»pdSoyftaTa, xai rriv Xeyofte'v»v J} et epistolam Ibm dictam, nec non Theodoritilibros
A
"jSa srreerToXriv, xai TKffuyypd/tftaTa©eoSwpirouTa contra catholicamfiifem,scriptis propugnanles°.
xaTa T»f 6p8riff TrierTSWffyeypaptftsva. Litteras vestras accepimus, quas cum legeremus,
rpdptptKTK uptcov eSec_dfte8a, drrepdvayvwvTeff e8auftd- vehementer mirati sumus, vos minime ad eam domi-
eraftev,Ootaffft» IvvoricravTKff TrivTOUxupiouStSaffxaXiav nicam institutionem advertentes animum, qua dictum
XeyovTOff, cMd8eTe drr'eptou,OTITtpabgeifee,xai Tarretvoff est : Discite u me quia mitis sum el humilis corde
T»xapSta,» «XX' eej TOOOUTOV u7repnco«vsi«j upOivTUg, wj (Matlh. xi, 29), in id fasligii esse sublatos, ut nihili
'
TtuvTu; ToOfiepefffT»J TOU ©souexxAncriaf ei.ou5evwffKe,faciendos universos EcclesiaeDei antistites judicetis,
xai p.bvovg OptdffKOTOUJ ix TTKVTCOV 5ixatwcr«e, xuOurtep vos autem solum prse coeteris justitiam consecutos
Ixsfvoffd tuptaaio;, o; oOSeTOV TeXwvnv xaTaxpivajeSe- esse arbitremini; ejus propterea Pharisoeisimiles, qui
xatw8»' xui iv dffwriXiric.opiev Opeaj,dptotaToffXotTrofffjustificatus non esl, quod pubticanum condemnasset
cepeuffe ypovefv,»upoptevrtaf eXTriSaj sx.Efva0/caffsxSt- iniquitatis (Luc. xvm, 14). Cumque vos haud ab ca>
xoOvTKf Ta xai TW0sw, xai T»)6p8»TriflTEt svavTtoOptEva"teris sacerdotibus dissimilia sapienter sentire spera-
xai optwffTOta0T»vdo"e'6etavexSexouvTef,teroufuptaff remus, inopinato invenimus, dogmata a vobis cum
aOToOff etvKtTofffK7rooTdXotff UTreXaSsTe XeyovTeff, /tij Deo rectaque fide ejus pugnantia sustineri, simulque
dcoeXetvTtvdeoffdypoixou?0ft«? 6vetSit.sev • EVseSrixai d ejusmodi impietatem omni conatu defendentes, id
©sdffdypoixocjTrpoffeTKc.ev ro «OKyysXcov • XKC vobis proesidio sumere, quod apostolis pares vos
x»pOTTetv
ftevetXKidypoixouff,
«ptefff wfXeyeTae, OpedfExaXsffaptev,Stdesse jactetis, neque fas esse, ut a quopiam imperitioe
TOUTO ouTwfecVopcsv, ETretSridyVOOUVTEff TrivEX.xXnfftaCTTl- atque ruditatis reprehendamini, propterea quod
x»vTac_tvTSxai7rapd5offtvxaiTIJV dp66So.ov Triartv,TOcaO- Deum etiam ipse rudibus atque agrestibus homini-
T»vdffeSetav exStxefTKi[F. exStxefTe]' TOU?-drroerToXouffSe, bus mandaverit Evangelii sui proedicationem. Ac
oujOftefjdypoixoujxaXefTatt^. x«).efTe],60s6jS'/rEXei;aTO nos quidem, cum agrestes vos nominaremus, ea usi
eauTw, xai TOUtSiouTrveOftKTOj xai y_dptTojxai aofia; sumus loquendi ratione, propterea quod ecclesiasti-
eVXripwffe, xai OUTCOJ «OTOOJ drreffTetXev,cvaT« E^V» Ta cas regulas atque traditiones negligentes, ipsiusque
TOV ©sovdyvoouvTa TipdjT»VTrijdX»8siaj6S6v6S»yriffw- orthodoxse fidei imperiti, eam iinpietatem propugna-
ercvd6svx«caOTofju-bvot;TOtgunoaTblotgSITTSV, « T/xsfff retis. Apostolos namque, quos vobis agrestes appel-
effTSTOywffTOUxocrpcou" > fuvspoiToivvvSffTe,y.uOuitep lare libuit sibi proeelegitDeus, Spirituque suo atque
b «7rdo"ToXof etTrev,e ftri VOOOVTE?, pwJTe d XeyeTe,ptjjTe sapientia replevit, eaque ratione pncparatos misit,
TrspiTtvwvSt«SESatouff8e- « OTIeTo).ptriff«TSxai TocfaTro- ut geutibus quseignorant Deum, duces essent ad se-
tTTdXoej e'auTo0ff i%to£>aut, xai ToOff 7raTpcdpy_«ff xai rrdvr mitam veritatis. Itaque Aposlolis ipsis unice dictum
TKffToOff iepeffevuSpierae. TOOOUTOV SeTrivexxX»ffeaffTtx»v est : Vos estis lux mundi (Mattlt. v, 14), lucidi ergo
xaT«trT«crcv oOxecouXd^aTe, OTI[F. wffTe]TOSVft»5evc" estote, quemadmodum ipsis iterum subjeclum est a
_j_povw yevdptevov urrd XptortavwvEToJptricrKTE TrocriffKc.Domino : Nolile cogitare, neque quid loquamini, ne-
ndvTwvydp TWV ipaxaptwTaTwv TraTpcapy_wv T»V7rp6ff que qua de re laturi silis leslimonium(Mallh. x, 29).
dXXriXouff evwirtvey_6vTwv oOSeiff sauTOvTriffxaSoXtxriffAusi estis vosmetipsos apostolis comparare, om-
exxXnffiajly_wptffev, ei ftri coavspwj aipeTtxriptaviaxa- nesque sacerdotes injuria lacessere non estis veriti,
Teiy_eTO' 07repOptefjsrri TOUTrapovTOj rrotefveff7rou- atque adeo a vobis neglecloesunt ecclesiasticoesan-
SdcraTS* dXX' ECxai TOUTO ysyovEv rrap'Optcov, d,ctwjriftsfj ctiones, ut id moliri per summam audaciam inslitue-
ou 7rauofte6«Trdvd TCOUV rrpdj eVavdp8wcrcv OptsTepav ritfs, quod nulla unquam Chrislianoereligionis oelata
xat TroeoOvTeff xae ypufovreg.'ErretSriTOIVUV iypu^uTS lieri a qiiopiam tentatum est. Bealissimis videlicet
XeyovTef, Std TOOTO riptdf erTrouSriv Trotriffaff8atTa Tpia patriarchis mutuam traditionem omui tempore invio-
TauTa xsfAkoua XKTaScxaff8»vae, TOUTSOTC ©sdSwpov latam vicissim custodientibus, nemo unquain, nisi
ptsTdTWV otxsiwveruyypaptftdTwv, xat TnvXeyoctevnv iSa qui palani hoereticavesania captus esset, Ecclesiani
eTrtOToXrjv, xal Ta ©eoSwptTou cruyypdfcptaTK, eva TO schismate divisit, quod vos imprcesentiarum ut iie-
6e'X»u.a 7rX»pw6ri TCOV «7rdTriffxaSoXtxriff exxX»eriaff eau- ret curavistis. Cui quidem nialo quod patrare ag-
TOOJXMp-Gtcnaiv, yiveocrxeTe OTCriftefffoO St'exeivouf gressi estis, ut ipsi medeamur, vehementi flagramus
erroericrapiiv TOUTO, «XXditp&TOv ftev Std T»VdcreSetavfl ' desiderio, qui nimirum opere ac scriptis id ununi
TCOV 7rpoetpi7fievwv xeeoaXaiwv, eTretTaSe, OTITtvej TO contendimus, ut resipiscatis. Jam vero, cuin in hanc
Neo-Topiou ovoftacrtwrravTrpoffTrotoOftsvot StdTWV 7rpost- sentenliam scripserilis, a nobis diligenter curatum
p»ptevwv,auTOVNeffToptovxai Triv xaxoSot;iavaOTOU esse, ut tria haec capitula, Theodorus scilicet cum
«ierotyayefv err«y_eipouv Tijvdffe'6etav TWV xeyaXaiwv TOO- scriplis suis, epistola quoe lboe dicitur, Theodoriti-
TWV Tp xaSoXtxrj exxXnffioc npoaunTOim;. que pariter scripta condemnarentur, hoc animo, ut
voluntati nostroelieret salis, quod incredibili cupidi-
tate mcenderemur, ut a catholica separarentur Ecclesia : cognoscite, id minime a nobis eorum
caosa factum fuisse; sed primo quidem quod graviter commoti essemus eorum capitulorui» impielate,
post autem, quia non defuerant, qai suppresso Nestorii nomine, Nestorii tamen studentes partibus, erro-
neam ejus fldem inducere niterentur, Ecclesiaaquetribuere non vererentur eorum capitum impietatem.
a Quoequidem epistola, cum omnibusadhuc ignnta Jo. Dominicus Stratico, in lucem prodit, ex recen-
latuerit, plurimuinque rei ecclesiasticocpromovendoe sione V. CI. Angeli Mar. Bandini. I. U. D. et Csesarei
conferat, nunc addita Latina versione, quam elegan- Mfidice&e bibliothecsepraefecti.
ter confecit Clariss. DominicansefamiiiseMonachus
_H7 JUSTINIANIIMP. EPISTOLA. 278
. AtdTOUTO riptetf,et xai yavspdrivri TWVaOrwvxecoa-A, j Quanquam igitur capitulorum iniquitas manifesto
XaiwvdersSeca,dptwff»pwTricr«ftev ToOffiepsfffTriffTOU pateret, tamen nihilo secius EcclesiaeDei antistites
©iouexxXnaiug, Ttrrtpi TOOTWV cj/povoucrtvot TtvefSetS.at in nnum congregatos interrogavimus quid de his de-
/SouXdptevot, OTC TrivTOtaOTnv dereSecavri xa8oXtxri exxXvj- cernerent esse sentiendum; qui cum perspicuo tesli-
cria oOSseery_eiroTe,oOSee"xsl>xaTeSixaerav xai auToe monio ostendere vellent ejusmodi errores, neque
TrivToeauT»v8ucro"e6etav, OTTO
et;apyvriff TWV dyiwvTraTepwv Ecclesioe probari, neque ullo unquam tempore pro-
xaTaSsStxaffptsvnv" oOSsydp ot Triffx«8oXexriff exxXnfftaf balos esse; eam impietalem initio a sanctis Patribus
xey_wptfficivot Trepi TOOTWV TWVxecoaXaiwv XdyovTtvd praedamnatamsuo omnes suffragiorursus proscripse-
7roto0vTac, ttSdreffOTC TaGra oOSsijSOvaTaty_ptffTtavou runt. Qui porro ob trium capitulorum defensionem,
itpoanyopixv%ym>exStxefv,dXXdTWdpw evavTtoOvrac abj Ecclesia divisi sunt, ii tacent omnino : plane
T»ffdyiaf ev XaXxnSdvt eruv6SoU,Tw irepiTriffTriorewj namque inlelligunt, minime posse hoec ab eo qui
7rpoevS/_8s'vTt rrpoffxardxptfftvNeffTopiou, xai E0ruy_ouj, Christianus nominetur defendi; cseterum aperte
xai T»? auTwvdrrtffTia?.Oi ydp TOC? bpOoig T»J exxXn- sanctseChalcedonensi synodo adversantur, quaeFidei
criajevavTtoOftevot Sdyptafftv, uuXkov
eVi8urcto0o-cv TUcev»- doclrinam delinivit in Nestorii, Eutychetis errorum-
ptovEu8evra Acre6ri xeydXataexStxefv TrivdyiavToO ©eoO ex- que ab ipsis invectorum condemnationem. Qui vero
xXnffta-j, evaSedraOT»?TriffTrpocodfffwjroOff drrXouoTepouff 1 rectis Ecclesioedogmatibus adversantur, onini con-
B
«7raT»ffwffe, xuiTOV XptortavovXaov Tri?exxXvjffia? y_wpierw-tenlione niluntur, ut proefatatria iniqua capita, ceu
trtv. ETrfeSri Se hypujiuTE SOo,et Sri[F. elSeisiveeiy_prij ab Ecclesia Dei admissa suslineri judicentur, ut hac
T»vdffeo»sxsivnvrrspiiy_eiv eVtoToXriV evptsv,OTIdpSwff, videlicet ratione, simpliciores decipiaut, populusque
«offXsysTac, xaTa'ATcoXtvaptou riywvieraTO" trepovSe, OTC Chrislianus schismate dividalur. Itaque cum duo po-
xav evSoe,sv d ypici/u;T»VeVtffToXriv TOV ev dyiotffKO- tissimum (si omnia quoeimpiis iilis litteris continen-
ptXXov StaffOpetv, dftwf TOUTOV TOV orrfXov Trif06pewjev tur contrahantur in pauca) scripseritis : alterum
TWT»J errtffToXrif dverpeij/eTeXec, xai SedTOOTO XeysTat, nempe, recle inibi conlra Apollinarium disputatum
bftuen T»VaOrrivdcre6»sViffToXriv opSdSo.ov xpivsff8ae- esse; alterum vero, epistolaescriptorem, et si videa-
SriXotxaSecTTiixaTe, OTCoire TOUCOOJ, oure T»vSOvaftw tur S. Gyrillumprincipio injuria lacessere, hanc ta-
fyvwreT»J auT»?dffsSouj eVtffToXrij, xaTa 'ATroXiva- men irrogata; ab se injuriaelabem circa linem depu-
piouydp oOSev 7reptey_et,dXX' OOTOV TOV evdyioijKuptXXovlisse ; quapropter operoeprelium esse, ut impia ea
'ATTO) cvapCKffTwv xaXefxai oOSeevTWTeXstri «OTIJ dos— epislola calholica esse judicetur : hoc primuin pro
€rij errterToXri dvsTpeipeTK X«T«TOUauTou ev dyiotj certo habelote, vos neque verborum contextum, nc-
ttpnp.hu KupiXXou, ftdXXov ftevouvT« y_eipova xaT'aOrou que seulenliarum vim illius impioeepisloloe perce-
ev TOfjTeXeuTaiotj etrrev"TrpoidvTSj Se 6'ftwjxai rrderavQ I pisse. Non enim adversus Apollinarein concludit,
T»VdffsSeeav T»?Xeyoptsvnff "iSa eVtffroXriff, XK!Trivpta- sed sanctum Cyrilluniipsum Apollinaristisannume-
TatoTnraTCOV xecoaXaiwv, eovTrep a7roSeii.oftev.rat, alque lanlum abesl ut circa ejus miem quid-
E7te'ptif/aTs,
ndvTwv TWV ex iis quee adversus sanctum Cyrillum pro-
ydpdvayvwO"6evTc.)V Trap'Oftcov yeypaftftevwv, piam
CfbSpaikvnnOnuev,OTIeig ToiavTniihntiaaTe itkmnv, nuntiata sunt, revocatione castigetur, ut circa ex-
avOpaitote, sxsiv»?OVTEJ Triffy_wp«f, OTTOU dsi TTOO tremum potius ejus scriptor in Cyrillum deterius de-
Octwv ri 6p8»i rriffTtff d/uwft»TO? ecj.uXdy_6n.08evdvayxKfov bacchatus esse videalur. Quamobrem id ipsum prin-
evoftiffKftev Etvatxat 7rp6fTK pnOevTu uptwvxeydXata cipio, simulque universam hujus quoeIbse nuncupa-
dvTtypd^at,xai 7rKpatveffai 0/xfvTuvTn;T»ffdffe6ei«f, tur epistoloe impielatem, eorumque quae ad nos
xui TOOdo-eSoOf Opcwv StSacrxdXou drroffTrivat, TOUT« misislis capitum insaniam argumentis ostendemus.
7rpoetp»fte'va xscod)*taeruyypaij/aftevou. 'ATraTriffat ydp Cum enim ea omuia quse scripsistis, legissemus,
6eXwvOftdf pnfLuTu. Ttva Trporiyaysv ex TWV 8eiwvyp«- gravissimo affectisumus dolore, vos ejus urbis cives,
cowv,d Tivavorieraff xaxwj Trpccrappiocrat TtcrtTriff in qua semper ad hoecusque tempora unice servata
p'rjccacrt
7rpoetp»ftEvnf dcreSoOfeVecrToXrjf erreyjeiptffevoTrepoc fuil recta fldes, in tantum errorem esse prolapsos.
alpsrtv.oiTrdvreff rrotoOert, /oriftaTaTtvaTWV 6eiwvypacow» Quapropter necessarium esse exislimavimus adver-
TrapeppcnveOovTeff, xui rtpbg T>1V SteffT/saftftevnv : sus procdiclacapilula ad vos scribere, alque de eo-
e'auTc3v
D
ptSTayepovTej svvotav-xat Soxetriftfvd dffefirifOpcovSt- rom impielate vos ipsos admonere, ut ab iniquo
SdffzaXoff, ri ptridvsyvwxiv«t Trivdvwvupcov exetvnveVt- proeceplorevestro, qui ea monumentis mandavit lit-
CTToXriv,ri dvsyvwxevat ptevxaxoOpywfxai p'riftaT« Ttva lerarum, recedatis. Etenimcum is sibi proposuisset
TaOrnff 7rpoayayeiv, TarrXeiova Sexacy_eipova crcw7rrjffat.in animo vos in deceptionem inducere, nonnullas
AeyoOffMf ydp Trif auTriffeVto-ToXf.ff 7repeTOUptaxapeou ex divinis litteris sententias hausit, quibus in pra-
KupiXXou, xai TOUdffeSoujNeffTopiou,drt exaTepoe xaT1 vam siguiucationem conlortis, impioeillius epistoloe
dXXriXwv pXaSepoOj Xdyoujsypaipav,xae OTINetrTdpeoj opinionesnonnuUasconfirmare aggressusest, quem-
piv i)syev, T»VptaxapiavMapiavfiij ecvai©eoTOxov, wj admodum hoereticisfuit semper in more positum,
voftecr6rivat Tofj 7roXXofff ex TrifIlauXouTOOSaptoffKTewjquaedamdivinarumlitterarum testimonia pervertere,
«cpeerEwf sevat-KOpiXXoff Se /3ouXo'ftevoff
ToOfNeo-Topiouatque in conlrariam intelligenliam detorquere. Ita-
dvaTpeij/«t Xoyouj,wXecrflev xai eve7recrevee'ffTO'ArroXeva-que vel proeceptorem vestrum, minime anonymam
piou Sdyfta.*avepdveerTtvOTId ypuj/agTriveVterToXriveam epistolam perlegisse existimamus, vel mala
Tij NcffTopiou ftaviaxiv.puTnp.hog SeixvuTafdffaOrovccev admodum fide, nonnulla legissequidem ipsuni, reli-
Titatoptovdpvoupcevov QeoTOxov etv«tTrivdyiav rrap6evov qua vero, quaeinullo deteriora essent, silentio prse-
279 VIGILIUSPAPA. 289
M«pi«V|fte'xpif**w'3S' T»f TtvwvOVoi{<iaff eX»Xu6evae y»- A. teriisse. Cum enim in ea epistola de beato Cyrillo
criv,oO ptrivatpeTtxdvex TOUTOU ej>av»v«r TOV ev «yioif atque impio Nestorio narretur, proscidisse eos sese
Ss KOptXXov TOVT»J exxX»ffiaff StSdffxaXov, stf TO'ATroXt- invicem conviciis; atque affinnasse Nestorium mi-
vapiouSoyptadXto"6rio"«t Sti'cry_upic.ETai xat 7rscrefv.AtoTt nime Deiparam esse beatam Virginem, ut ipsam no-
slrrevaO^dvTOV 0e6v XdyovC7a/!)xw6rivat xai evavSpwrcri-miuari permullis ex Pauli Samosateni hieresi place-
cuf xai TauTaftsvTa p'riftaTa7rap«XeXocTrev, eojstprjxa- bat; Cyrillum contra, qui Nestorii errorem refutare
ptEV, d StSdffxaXoJ Oftwv,ytvwerxwv OTtd XeywvTOVe'v 1niteretur, lapsum pariter esse, inque ApolUnarii
ecyioiffKuptXXov dXtff8riff«txai Treerefv,xai aipsTtxoOf dogmata descendisse : luce clarius est epistoloeejus-
jtaXwvToOfTOOTOU Xdyouff, rraffav xaTaSixd£ec Trivex- dem scriptorem Nestoriana dementia proeoccupatum
xX»fftav,T»V7raTep«xai StSderxaXov etxorwffKOptXXovagnosci, qui Nestorium sanctam Mariam Virginem
ey_ouffav. IlwffSs oOxscj>pic,e Xeywv,eojd iv dyiotj KO- Deiparam fateri detrectantem, suspicionis tantum
CIXXOJ aipeTtxdjeorev, «VeeSrietTrev,OTIaOTojd ©edj adversus se locum quibusdamtribuisse; minimevero
Xdyoj«v8pw7roj ye'yove,x«i OTC OUTW Xeywv StufopuvTOU exinde hoereticum demonstrari conlendat: Cyrillum
vaou xai TOOIVOCXOOVTOJ ev aOrw ouy_ dfcoXoyef. Aed autem sanctum Ecclesiae doctorem in Apollinarii
TOOTWV ydp Twv XdywvoOpedvov TOV ev dyioejKOptXXovhxresim incidisse diserte tradat, proplerea quod
tcEftcj)ET«t,dXXdxaiTOV euayyeXtoTriv TOV Xs'yovT«, OTCId B ipsum DeumVerbum incarnatum esse dixerit, atque
Xoyojerdpe;sysvsTO, » xai TrdvTajTOOJ itpofhTugT»VSid assumpsisse humanitalem. Hoecaulem verba, ut su-
trapxoj S7rtS»pci«v auTOuTOU ©SOU XO-VOU x»pOt;avTaj, xai perius animadvertiraus, proeteriit prseceptor vester,
/ptdXtffTa "lepeptiav TOVXeyovrac OUTOJ d ©edfriftwv,oO plane perspiciens, eum qui Cyrillum lapsum esse in
Xoyccr9rio"STat erepoj irpdj auToVfteTaTaOTK 67rtTri?yriJ hoeresim tradat, contendatque hoereticas ipsum de-
eocj)S» , xai Tofj dv8pw7roijffUvaveffTpdcj)»' » xai TrdXtv fendisse sententias, in universam Ecclesiam danina-
HeratavXeyovTa,« TorratSiov©eovicry_updv ("Hcrat.IX, tionis ferre judicium, cum universa scilicet Cyrillum,
6)" » xai TrpdToOTOtj TOV «TrderToXov nauXovXsyovTK e'v ut Patrem colat atque doctorem. CaHerumqui lieri
Tri Trpoj 'EcoscrioujerrtffToXri, e 'O xaTaSdjOOTOJ sffTt, potuit ut non exhorresceret hoereticumdicens Cyril-
xai d dva6dj uTrspdvw TrdvTwv TWV oOpaveov, tv« 7rX»pwffn luun, propterea quod DeuiuVerbum hominem faclum
T«"7r«VT«. > Kai ydp, wj exsfvojuptwvd StSdoxaXoj esse docuerit : indeque consequi subjungens, ab
Ttapacopovwv Xsyet,pceptij/ewj etertv«!.coexui ot Trpocj/riTat,Cyrillo hoec docente discrimen inter templum in
x«i oi eOayyeXco"T«e, xai oe«TrdffToXoi XsyovTej, OTt«OTOJ eoque inhabitantem uon admitti? Hac quippe aiendi
e ©sdffXdyojev»v6pcoTr»crev, eij StdTOOTWV TWV p'npt«Twv ratione non sanctum Cyrillumcriminatur, sed Evan-
TporrrivTrij 6eo'T»TOj eij TJJVdv6pwTrdT»Ta XeyovTej ye- gelistam, Verbumcarnem factum esse (loann. i, 14)
yevriff6«t* ot Ss auTovTOV ©sdvXdyovEV«v6pwTr»o"at ft» C diserle pronuntiantem, sed prophetas omnes, qui
optoXoyoOvTSff, fovepoieecrcTOVXpiffTOV ^iikbv«'vSpwirov Verbi Dei adventum per carnem procdixerunt, Jere-
«cvae,xai xaTa y_d/oev uidv ©eou 6voftd_;eff6at XeyovTSff,miam potissimum dicentem : Hic Deus noster : alius
coffri xaxoSot;iaNeffTopiou xat ©eoSwpou TOUScSacrxdXouadversuseumnon mstimabitur: post hmc in lerris ap-
«OTOO Xsyse. paruil, et cum hominibus conversalus est (Baruch
IH), atque Isaiam aientem simililer : Puer, Deus
fortis (Isai.ix, 6) : sed apostolum proe coelens Paulum, cujus haec est in Epistola sua ad Ephesios sen-
tentia : Qui descendit,ipse est el qui ascendit super omnes coelos, ut impleret omnia, (Eph. iv, 9). Si igi-
lur desipienti doclori vestro assentiri velimus, prophelas, evangelistas, apostolos hoereseos accusabi-
mus, qui Dei Verbum dixerint hominem factum esse, quasi his loquendi modis admiserint conversionem
jDivinitatis in humanitatem. Verum qui Deum Verbum hominem factum esse non confitentur, iidem
tnanifeste Christum purum hominem faciunt, per gratiam tanlum Filii Dei nomine decoratum, quem-
admodum erronea Nestorii Theodorique magistri ipsius sententia constituitur
Ac yap Osiut ypufui, xai oi dytot ituTepe; TuvTutg Divinsenamque Litteroe,atque his inhoerentessan-
«xoXou6o0v:eff, aO^ovTOV ©eovXdyov TOVddpaTOv,TOV. cti EcclesiaePalres ipsum Deum Verbum invisibile,
«erwftaTov, TOV EXTOUCOWTOJ cowff,TOVttpb aiwvwv,xai D corporis expers, lumen de lumine, ante saxula et
«ypdvwffex TOO rraTpdffyew»8e'vTaaO^dvxareX8efv, xae tempora ex Patre genitum, hoc idem advenisse, et
trapxw6»vat,xui evav8pwTrriffat Xeyoufftv. Kaid ftev ev incarnalum esse, et hominem faclum esse disertis-
eeyiot?Vpnybpto;iv TWXoywTWEC?Ta ©eocodvta OUTW sime confitentur. Sanctus enim Gregorius in sermone
Xeyet-« AdTOf d TOO 0eoOXoyoff, d 7rpo«twvtoff, d ubpuTO;, de Theophaniis, seu de Chrisli Nativitate hoechabet:
o uitspiknTtTog, 6 dffwptaTOf, ri ex Triff«py_rij«py_ri,TO c Ipsum Dei invisibile Verbum, ille saeculisanliquior,
ex TOO CJJWTOJ ri r:»yriTrifft_wriff
cocoff, x«i TriffuOuvuaiu; ille incompreliensibilis,ille incorporeus, illud lumen
TOexptayeiov TOOdpj_ET07rou, ri ftri xtvouftsvnffeopayif, ex Imnine, ex principio principium, fons vitaeet im-
ri «7rapdXXaxT0ff stxwv,d TOO ituTpb;opo; v.aiXdyoff iiti mortalitatis, illa archetypi expressio, illud immotuin
TriviSiavetxovay_wpefxui aupxu fopsi Std T»Vaupxu, sigillum, illa per omnia similis imago, ille Patris
xai i|/uxrivoepdStd Triveptrivijjuy_riv ptiyvuTat,TWdftoico terminus et ralio; ille, iuquam, ad imaginem suam
TOdftotovdvaxa6aipwv, xai TrdvrayiveTae TrXriv T»J«ftap- se confert, et carnem ob earnem gerit, et animae
TiVjav8pwTroj,xu»8sijex Trij Trap6svouxai i}<uy_riv xai intellectuali propter animam meam jungitur, ul si-
trdpxa 7rpoxa6ap8eiff»ff TW7rve0ptaTt- e^Set ydp xai ysv- mile per simile repurget, atque humana omnia,
•nriatvTtpt»8»vat, xat rrupOeviuv 7rpoTtft»8rivat. > Td 7r«- excepto peccato, suscipit, conceplus qmdem ex Vir-
«,8l JUSTINIANIIMP. EPISTOLA. 282
pa-rcArieriaSexat d ev dytou 'A8«vdfftoje'vTW7rspeTOU i _,gine, animo, et corpore a Spiritu proepurgata; nam
ayiov TrjsOftaToj XdywX«T«'Apstavcov OUTW Xsyec-€ O et Nativitatem honore afiici, et virginitatem prse-
ysvvnSeiff dvwSevex TOOTraTpdff dppnTwj, dypacrTWff, ferri oportebat. » Simili prorsus modo Athanasius
dxaTaXriTTTwff, deSiwf,auTojev y_pdvw 7SVV«T 0" x«Tw6ev edisierit in ea oratione quse adversus Arianos est,
ex T»J Trap6svouMapiaj. » Kai TrdXtv d ev dyiotj Baeri- de Spiritu sancto. « Ille, inquit, qui sursum in coelis
XscojTrpoj'Aft_)tXdy_tov ypaeowvev TWdySdwxeyaXaiw ex Patre genitus erat ineffabiliter, inexplicabiliter,
CUTWJ eeVeV« OOydp TOO"OOTOV oOpavdj,xai y», xai Ta immutabiliter, oeterne : ipse in terris deorsum geni-
pteyt8nTCOV itekxyav,xat Ta ev uSacreScatTcoptsva, xai tus est in tempore ex Virgine Maria. i Basilius pa-
Ta y_epcrai«TWV c_cbwv,xai fVTU,x«i doTepej,xai drip> riter octavo libri ad Amphilochiumcapite sic scribit:
xai wpac, xai ri TcoexD.» TOO7ravTOjStaxo'o"ft»o"cj TO « Neque enim ccelum ac terra, immensaque maria,
u7reoe'y_ov Trij ccryjOoj ffuviffT»criv,ocrovTOSuv»6rivae TOV nec animantia, vel in aquis, vel in terris degentia,
©edvTOVdy_wp»TOV drra8wf Sid aapxbg cruft7rXaxriv«enec plantae, nec astra, nec aer, nec horoe, nec mul-
TWOavuTa,hu riptfvTWt'5iw7rd8etTrivdrrd8etavxaPl~ tiplex universi ornalus excellentiaui polentioe illius
er»Tat.» 'AXXdxai d ev dyiotffAOyouorfvo? sViffxoTTOff nobis perinde commendant, atque quod Deus in-
ex TriffTCOV Acopcov y_wpaff evT^ 7repiTOUffupt6dXou sx8s- comprehensibilis sic per carnem conflictatus est, ut
crstTaOTaXsysf t EtVexaiffO*,'Aft6axoufCTrpof»Ta,pap- B ipsa divinitas nihil pateretur, quo nobis sua morte
Tuptav TrepiTOOXptffToO. KOpie,cj)»fftv, eiffaxrixoaTriv largiretur immortalitatem. > Sanctus eliam Augusti-
dxo»verou,xaeECJ)O6»8»V xaTsvd»<r« Ta fpya crou,d ©edff, nus Africanaecujusdam civitatis episcopus, in expo-
xai e.-'ffT»v.> fjoea epya TOU©eou ouTOf8«upcdffaff sitione Symboli disserit in hunc modum : « Protulit
I.EffT»;fc»Tt TrivXTicrtvTOUxdfffcou," ftri yevocTO' dXX tibi [GVecc.proleret tuj Habacuc prophela dc Christo
axoucrovTr^dffTCec;effT».« 'Ev ptecrw,cprjeri,SOoc_cbwv testimonium : Domine, inquiens, auditii auditionem
yvwffSriffovrac Ta epya ffou• OTterOd ©sdffXdyofffdpc; tuam, et limui,intellexi operatua, Deus,et expavi.Quoe-
eysvou'EVptEo;w SOoc_cowv yvwff8riff».Ti? wvpteyjptTtvof nam opera Dei hic admiratus expavit? Nuni mundi
xaTs'6»f.'ExerTrivai pte7TS7roi»xaff, OTId Xdyoj,Si' ouTa creationem? Nequaquam. Cur autem expaverit, ac-
rrdvTaeysvsTO s'vcoaTV» eTex8»j.»T« dftota Se xai d e'v cipe. In medio,inquit, duorum animalium cognoscen-
«yiotffAewv7rdrraff'Pwft»ffe'v T» Trpdf*XKUIKV6V TOV tur opera tua, Deus, quoniam tu Deus Verbum caro
dpy_tsrriffx07rov KwvoTKVTivourroXewff e7rto"ToXrjOOTWJ et- factum in medio duorum animalium innotesces. Qua-
rreV t 'O «7r«6riff ©edffoOxd7r»t;iwffe 7ra8»TOff ecvaedv- lis cum esses, usque quo descendisti! Obstupefacere
BpwTrof, xai d uOavxragvbu-ot;OrroxefffSai 8avaTOU.» me fecisti, quoniam Verbum, per quem facta sunt
omnia, in praesepe natus es.> Horum similia sanctus
Leo Romanus pontifex habet in epislola ad Flavianum archiepiscopum Constantinopolitanum. «Impassibilis,
inquit, Deus non dedignatus est esse homo passibilis, et immortalis mortis legibus subjacere.»
KaiTOOTK ptevat Te 6efat ypacj/ai, xac ot «yiot Tra-G | In hanc igltur sententiani divinaeLittersesanctique
teper eiphxuatv' dffovSs 7rpd?TOV;OftSTspouff Xoyouff Palres loquunlur, vestra scilicet senlentia castigandi,
xaTrjyopiaff seerivai;tot, cofferOyy_uerev T»ffaapxbg, vui tanquam carnis divinitatisque confusionem inds-
rrif 6eoT»TOff eeVdyovTeff, ereetSriaOTovTOV ©SOV Xoyov centes, cum ipsi quoque Dei Verbum liominem
ivOptaitov yeysvriff8at eiprixafftv, 07r0Texai TOV evdyioiff factuni esse diserte pronuntient, eadem prorsus ra-
KOpcXXov Xs'yovTa aO^dvTOV ©eovXdyov avOpontuv yeviaOui tione qua Cyrillum aientem, ipsum Dei Verhuiu
irOyy_uffiv etffdyeivStd TOOTWV TWVp'»pt«Twv eiprixaTS. hominem factum esse, quasi confusionis hoc aiendi
OTtSed TT/V errtffToXrjvypdipaffT» ©eoSwpou xaTey_6ptevojmodo invectorem, traduxistis. Caeterumepistolx illius
tcaviaripvriffaTO TOV©eovXoyov6cv8pwTrov yeyovsvat,st; auctorem Theodori deliramentis captum negasse
«OTWV Seic.ioptevTWV xaTa 'ArroXtvapiou TOOdcreSoujTW Deum Verbum hominem factum esse fateri, ex his
«OTW acpeTtxw©eoScopw ypaysvTwv,Evydp TWTSvdpTw manifeste conclusimus, quoe ab ipso ad liocreticum
}.oyw ypufst OUTWJ" « AeSwxsvae croiTevaj TCOV ripterepwv Theodorum contra impium Apollinarium scripta
etna? Ta ouxav 7rore5o8e'vTa 7rapdTCVO? TWV Tri?exxXn- sunt. Hoecquippe in quarto sermone scribil : « Dixi-
trtaffTtxrijdvTey_Eff8ae Sd.nj sff7rouSaxoTwv. 'E7ruv8«vd- sti quosdam ex nostris nonnulla sentire quoe nun-
tts6a ydp se TOV ©EOV Xoyov dftoXoyoOocv av8pw7rov y£ye- quam iis probata sunt qui ecclesiasticis dogmatibus
vhaOutetTrcov srrhyuyegeSiSocrav.Kai Ttffav ey_wvvouvj. adhoererestudent. Cum enim ab iis sciscitati esse-
av8pwrrovstVoeTOV0e6v yeysvriffSae Xoyov,wf Oftefff mus, num Dei Verbum hominem factum esse fateren-
oaTe; et ptriap« Triv aOTrjvOftfv rrpoTepovvocrriffEtsvtur.affirmansprotulereresponsum.Quisaulemmeriti
«votav.'Hfteffydp siXncj)s'vac «v6pwrrovTOV©sdvXdyov [F. mentis] compos Deum Verbum factum esse dixe-
xai ercodSpa coapcsv, yeyevriff8acSsav8pwrrov-xa6' O/caf,oOx rit, ut a vobis proponi solet, nisi qui priiuum demen-
sevrroreecrjsfvdvaffy_oifts8a. » tiaevestrsemorbo sit affeclus? Nos porro Deum homi-
nem assuinpsisse constanter fatemur, csetcrumhomi-
nem lactum esse, quemadmodum expnmere vobis consuetum est, nulla ratione dici toleramus. »
# A7ro5sty_8e'vTOj TOIVJV Std TWVetp»pcsvwv ©eoSwpw Cum itaque ex iis qua3 ad Theodorum scribit,
trupcywvov eivacTrivuaiSeuc/ Triffs7rtffToXriff T» «cpsTtxr^ ostendat cum hujusce deliramentis epistolaeimpieta-
rxeivouftKvicz, TrwjoOStxaiwffrrdffTriveX7riS« ey_wveig tem egregie convenire, quomodo non quisque justus,
T9vtrapxwSivTa xoi ev«v6/3wrrricr«VT«©sdv Xoyov,dpcoiwff cujus sit in Dei Verbo incarnato homineque facto
*
Legendumetrrexai erot'Ap.6«xc,0pt Trpocorirnj, si texluum Graeci et Latini consona,ntiadesideretur. EWT.
5.U5 VIGILIUSPAPA 234
*ul 8edSw/50v, xai Trivee'p»ftev»v dffe6rieTrtffToXriv
xaTa- .\ locata spes, Theodorum, unaque impiam sunul epi-
Scxdcrec; 'ErrecSriSe erraivefTe Trivdcre6rieVeoroXriv rrepte- stolam condemnabit? Cum autem id vehementer
yquffav, OTId Xe'ywv «OTOV TOV©eovXdyover«pxw6rivac probetis, quod in exsecrabili ea epistola traditur,
icai evav6_3WTciffatT»VStayopdvuvatpsi TOUV«OO xai TOU doctmam nimirum qua Verbum Deus incarnatus
evotxouvTOf evTWvaco, ycvwffxeTe OTIScacoopav ptev TWV homoque factus dicitur, discrimen inter teniplum
yOcrewv,i% wvd etf Xptordffd xOptosxat ©edf rificov atque in templo inbabitanlem sustollere, cognoscile,
•
eruvSTeS», dp6wj ri dyia TOU©eouexxXnffiaxnpOTTet naturarum diversitalem, ex quibus unicus Christus
Siacoopdv Se TOO vaou xat TOO evotxoOvtoj ev aOTw,oOSeij Deus atque Salvator noster constituitur, recte ab
rwvdyiwvrrate'pwveSiSa!.ev,uXkuptovotoi dffeSefjNe- sancta Dei Ecclesia praedicari; coeterum tcmpli hoc,
trToptojxai OedSwpojetprixaert,SOoeVreOSev Trp6erw77aatque in ipso inhabitantis discrimen a nemine uu-
eiffdyetv(SouXdptevot. K«vydp ai 6sfat ypacpai,xai oedytoc quam sanctorum Patrum luisse propositum, sed ab
itaTsps;TriTOO VKOU ovoptaoioc xEy_pnvTat, dXXdTOerwpta impiis solum Theodoro alque Nestorio excogitatuni,
TOU ftovoysvoujuiouTOO 0eoOffnpiaivovTej TOUTO Xeyouffi, quod duas exinde personas inducere decrevissent.
x«8cojeerrevd eOKyyeXeoTrij' « AOTOS Se sXeyerrepi TOU Quod si quandoque divmoe Litteroe sanctique Eccle-
vabuTOUffWftaTOff aOTOu.» oOSeiffydp TOUe'vo?Trpoffw- siae Patres hac quoque templi translatitia usi sunt
jrou TOOXptffTouStac/iopdv 7rp6fsaUTOetvai fnatv, coffJ. appellatiOne, id tamen, ut significarent tanlum Uni-
teXXov sv dXXw stvai, dXXdTWV COOITEWVftovov, e| 6>vb etff geniti Filii Dei corpus adhibuere, eo prorsuS modo
XptffTOf dffuyy_OTwf xai dStaipeTwjdrreTeXsffS». quo de ipso inquit Evangelista : Ipse aulem loqueba
tur de templo corporis suis (Joan. n, 21). Nemo
porro hsec m unica Christi persona invexit discrimina , quasi alia in aha sit, verum disiinctionem tanlum
naturarum admiserunt, ex quibus unus Christus perficitur, non commixtionem passus, neque divisionem.
K«i OftsfffTOIVUV TrivTf.f ErrtffToXrif exStxouvTEff «ffe- Vos itaque ilUus epistolse impietatem defendentes.
6et«v, T»ffdpvouftsv»ff aOrdvTOV©sdvXdyovavOpumov qua Deum Verbum hominem factum esse negatur,
ysyevriffSat,Ttp6Sn/otxa8eerT»xaTe Suo itpbaotitueeVcyov- manifeslo duplicis in Christo admissoepersonx red-
Tej, xae TaOTavoouvTeff rteplTOUXptcrToO wj yeXoudv- arguimini, atque hoc modo de Christo, tanquam
Spcorrou" ottep b «rrdffToXoff ecrrsvSedToOffTrecroOff « 6'TI puro homine deliria docentes, in eamdem de ipso
upeeffvadr ©eouSOTS , xacTOTrvsOfta TOU©soOaj.xtiiv sentenliam loquimini, qua de credentibus diclum esl
bu.iv. » 'Qy Tfard Tri^ upteTepavrrXdvnvft»Septi«velvat ab Apostolo : Quoniam temptum Dei eslis vos, et Dex
5t«cj)opdv fteTae;urifccovTWV dv8pw7rwv, xae TOUXptoroO, Spiritus inhabitat in vobis (I Cor. m, 16); ita ut, si
xa8d xxi avTog©edSwpoff d atpeTtxof,d StSdffxaXo? TOU erroris vestri habenda sit ratio, nullum jam supersit
ypdiJiavTOff T»veVtffToXriv, iv TWTpiTco xaTa'A7roXtvapiou ( nos homines inler Christumque discrimen, juxla id
C
Xoyw77«pac»povwv T«0T«coffex TtpaaintovTOUXoeffToO quod Theodorus hoereticus illius episloloe scriptoris
Xeyet'«'Eyw ttsv,ov bpuTSSvvuptutptsv7rocefv oOSev xaTa magister in tertio adversus Apollinarium sermone,
Trivotxeiav yOfftv aTe av6pw7rOff d)v. "Epydt.opt«tSs, Chrislum de se ipso loquentem introducens hoc ino-
ErretSriev eftoiccsvwv d Tr«TripdrravTarroisf. E7ret5ri ydp do, inepte commentus est : « Ego quidem, quem
eyci T6,fnaiv, ev Tw>7raTpi, xai d rraTripev ectoi,©sd?8e prospicilis nihil facere possum secundum meam na-
XdyOfev eftoto TOU0eoOftcvoyevriff, SriXov6'TIxae rraTrip turam, cum homo sira : operor autem, quoniam in
truvaOTw,eveptoiTeptevw./,xai Ta spya rrotwVxai 6KU- me manens Pater cuncta operatur : enimvero, in-
ptatrTdvyE ouSsverriTOOXptffToO TOUTO voftic_etv,ffacowj quit, et ego in Patre, et Pater in me, Deus autein
CCUTOO TrepiTWV XOCTTWV Xeyovroff dv8pwTrwv, — 'o uyavStv Verbum unigenitum in me est: certum est, quod et
pteTOV XdyovptouTnphast,x«t d nuTnpp-ovdyarrriffec aO- Pater cum ipso in me manet, et opera facit. Et non
TOV , xai TTpdff aOTOv eXeucrdpte6a, xai ptovrivrrap' auTw est mirandum de Christo lioecexislimari, cum evi-
TrotricrbftEV.—Eiyupnup' IxdffTwTWV TOIOUTWV oTeTraTrip denter ipse de coeterishominibus dicat : Qui diliyit
xdt o uidf Trivftovriv7roto0vT«t,Ti 6«uptaffTdv et ev TW me, sermonem meum servabil, et Pater nieus diliget
xaTa aapxa oeo"7roTrj Xptorw aacowXKT«TKUTOV vopti- eum, et ad eum veniemus,el mansionemapud eum fa-
£otVTO ptlvetv,T»f x«Tatriv oOffiav xotvwvfaff7rpofftepts'v»j,D ciemus (Joan. xiv, 23). Si enim apud quemque ejus-
c6f«ixdj, xai TrivT»J ptovrj?xotvwviav.» modi homiiium et Pater et Filius mansionem fa-
TOOTWV ToivuvOUTCO 7rapd TOU5uffcrs6o0j©EOSWBOU ciunt, quid mirum si in Domino secundum carnem
Eipnft6vwv, ou flaufcacTTov, etVepd EXTreffwv TOO6SO0T» Christo; ambo simul putarentur manere, communio-
«Ts6eia 0-uvec.suyptBvrjv i^ei zai ftwptav,x«8w?7repiTI>;V ne eorum secundum substantiam, communionem
tco"s6wv d TrpoyriTnj "HffatajXsyst,« '0 ftwpdjftwpdXa- quoque mansionis fortasse suscipiente? » His igilur
Xritrst,xai ri xa/oSia«OTOO ptdtata voricrsi.> '0 ydp TOV in hunc modum ab impio Theodoro propositis, mi-
jratepa xocitdv uidv OUTM piiveivh TWXpterrw,xa8wj rum essc minime debet quod a Deo excidens inipie-
xat s» TOtfXotTroff dvSpcorrotj8ttffy_uptc.dfisvoj, x«i ptri tati desipienliam adjunxerit, quemadmodum de iin-
dpcoXoywv TOV XpcffTovetvat TOVOsdvXdyoverapxw8s'vTKpiis prophetica Isaioepraefert sententia : Vir insipiens
xai rvavSpcttTrricravTa, TTWJ Xs'y-tXptffTOV xard aapxu; stulta loquetur, el cor ejus fatua cogilabit(Isai. xxxn,
Oi ya/B«yiot ztaTeptgdftoXoyoOvTej TOV XptcrTov etvatTOV 6). Quisquis enim Patrem et Filium sic in Christo
©edvXdyovffapxw8evT«xai evavSpwrr/jffavTa, OT'KVTC quemadmodum et in reliquis hominibusuianere aflir-
TrepiauTOUTarreevdv Xsyouoev,6p6wffSTrdyouffe TOx.KTa mat, Deumque Verbum Christum incarnatum, homi-
trdjOxa.AXX' ei x«i Txpocrrixov nvToOf©edSwpov exStxoOv- nemaue factum esse non contitetur, quomodo potesl
 285 JUSTINIANIIMP. EPISTOLA. 286
rttff,xai ex TauTnff aOroOTri?xaS'uVepfioX.riv (5)aerynftiag. Chris*tumipsum secundumcarnem nominare? Sahcti
A
rrjvTOOTOU exxXfvat Suffffe6st«v'a/X ouvStd TT'V TOOTWVquippe Patres Christum Deum Verbum esse incarna-
KvaiSstav, xai aXXajauToO/SXafff»ptiaj rrpoaydywpiev, St* tum, atque hominem factum confitentes, si quidpiam
tovSOoeterdyetitpbaantu. de ipso humile proferunt, recte id secundiim carnein
Mepte«6fcevoj ydp TOOJXsyovTajOTId ©soj Xdyoj,d ei convenire subjiciunl. Caeterum sequumvidebatur
rrpd atwvwv,yeyoveveV' SffY_«Twv d'v8pwTroj, OUTW Xeyee Theodori propugnatores vel hac exsuperanti blasphe-
evTWxaTa'ArroXtvapiou tetdptw Xdyw' mia commotos ab ipsiusimpietate recedere: attamen,
«'O rrpd acwvwv,fnoiv, yeyovevsV' ecr^aTwV7rdXtv ut ipsorum rcfellatur impudentia, reliquas quoque
cojTtvwvSSSWXOTWV, xai TOOTO Xs'ywv oOSsvoj* KVTWV ejus blasphemias proferemus in medium, quibus du-
e0ffe6efveffrrouSaxoTwv TauT»veXoftsvouvoerriffatTMV plicem Christi personam inducit. Insimulans itaque
avoiav,wffreTOV rrpo «itovwvetrrsfveV' effy_aTwv yeye- eos qui Deum Verbum ante ssecula genitum, in ntf-
vrjVSaf» KaifteS'erepa' «OOxoOvTofjOpteTepotf eVdpcevoevissimo hominem factum esse profitentur, in quarto
voptotff,xai TijvOTTO trif crriffdyy_eyoiafvotto6etoufte'v»vcontra Apollinarium libro haecscribit: « Hoc quod
avtiffTpocoriv, ptdXXov Ss'xuTaoTpofhv5et;aptsvot,cospsSri [bic qui Grmc.]anle soeculaerat, in novissimis dicit
TraVTa ec'fTauTOV eruyy_e'wpcev, XKJft»SsftiaXotrrov eorw faclum esse temporibus, utpote quibusdam hoc con-
Stiv.ptotg,ptri©eouptopfhg,ptriSoOXou ptopyrif,ftri vaou B fitentibus, cum nemo ex his qui pietatis curam habent
X»y6e'vTOj, ftriTOU evoexoOvroj EVTWVKW , pt» TOU Xu8e'v- islum se patiatur morbum habere dementioe, ul di-
TOJ,ftri toOeyeipKvtoj,fcriTOU TeXeew8e'vTOff sv TrdSefft, cat, eum qui est ante secula, in novissimo factum
«riTOU TeXeiwffavTOf, pt>jTOO ptv»ptoveu8e'vTOff, ftriTOO ftv»- esse. > Et post pauca subdit: < Vestras igitur leges
ftoveOffKvroff, ptri TOUeTrtffxecj)6evT0f, ptriTOU eVtffxsij/a- sequenles, et a tua sapientia constitutam obversio-
ptEvou , ptriTOU/3pay_0Trap*uyyekov;eXaTTw6e'vTOff, pt» nem, imo magis subversionem suscipientes, age
TOO t"XaTTwffavTOff, pt»TOU Sdc;»xai Ttpt»o,Tefavw8EvToj,simul omnia confuudamus, et nulla jani sit discrepa-
ptriTOU cTTfyavwffavTOf, ptriTOO xaTafftdvTOf ejTeT« epya tio, nec Dei formae, nec servi forniae, nec templi
TWV ^etpwvTOO 0eoO,ptri TOO xaTao-rriffavTOff, pc»TOU Xa- sumpli, nec ejus qui in templo habitavit, nec ejus
OOVTOJ aurd ev u7roT«yri,p» TOU SOVTOJ TrivOrroTayriv.» qui solutus est, nec ejus qui suscitavil, nec ejus qui
Ex TOOTWV ToivuvTWV dcreSwv©eoSwpou dnptaTwv, x«i perfeclus est in passionibus, nec<ejus qui perfecit,
TrijOUTWJ «UTOU 7rpocj>avo0ffj5Xaffcj)nptiaff
epvQpiaoaiaiv ot nec ejus qui memoriam meritus est, nec ejus qni
dvTtTotoJftsvot aOroOTexai triffdff£6oO?eViffToXriff. Td memor factus est, nec ejus qui visilatus est, nec ejus
ydp dvatSwfxai TroXXaxef aXXov sevatTOV ©eovXoyov,x«i qui visitavil, nec ejus qui paulo minus ab angelis
«XXov TOV XptcrTov Xeyetv aOTOv, xai TOV fesveOepyeToOvTa,minoratus est, nec ejus qui minoravit, nec ejus qui
tov5i euepysTOuptevov, xai TOV ftev crwffavta,tov Seow- (C gloria et honore coronatus est, nec ejus qui coro-
6evta, yavspwffdpvsfractriv Std TOU ftsydXou ©souxul navit, nec ejus qui constitutus est super opera ma-
ffwrripoffriftwv'InffouXpto"ToO itpoayevopivnvripcfvo-w- nuum Dei, nec ejus qui constituit, nec ejus qui ad
Tnpiuv.'0 ydp rrap' ceXXou eOepyeffiav Xa6wv,»TOCOO>- sublevationemhsec accepit, nec ejus qui dedit suble-
6eef, ETepouf7rwfSOvaTaeffwc.etv;Ot Toivuvtov taOra vationem. » Ex quibus impiis Theodori verbis, pro-
/5Xaffc)»ptriffavTa exStxouvref, rivof otovTaeffwfta xai fanoque blasphemiarum genere effectum est ut pu-
cctptaX«ft6dveiv, TOO eOep/eTn6£vTOf ri TOO EOspyeTriffav-dore afflcerentur omnes qui ipsi impioeque illi
TOf; d),X'ei /civ TOOeOepyeTriffavrof QEOOXoyou,rrwf epistoloeadversabantur. Namque crebro el impudeii-
TOOTO XsyouertvptridftoXoyoOvTSf auTovoapxw6rivat,xat ter aliud esse Dei Verbum inquiens, alium autem
evavSpwrrriffat; ei SeTOOeOepysTn8e'vtOf, ptaTaiaaOTcov Christum; alium qui beneflcium suscepit, alium qui
ri e).7rifdv8pw7roXaTpsiav 7rpeff6eOovTwv, OTC hoiSaaOnaav contulit; alium qui salvat, alium qui salvatur, aperte
xai eXdrpejffavT»xriffEc7rapdtov xticravta. salutem inficiatur partam nobis per magnum Deum
et Salvatorem nostrum Jesum Christum. Quomodo
emm salvos facere potesl reliquos, is, qui non secus ac coeteribeneflcium percepit salutis, atque salvatus
est? Cujusnam igitur corpus et sanguinem sumere se existimanl, qui hoec blasphemantem defendunt?
Ejusne qui beneflciumcontulit, an ejus qui suscepil? Quod si Verbi Dei beneflcium conferentis capere se
sacramenta respoudcrint, quomodo id dicanl, cum ipsum incarnatum et hominem faclum esse minime
confiteantur? Sin autem ejus cui beneficium collatum est dixerint, stulla est ergo eorum spes, qui ho-
minem cultu veuerantur quoniam creaturam super Creatore adoraverunt (Sap. xv, 5).
"Hpteff SeTrdvtefoi rrif xx6oXexriff sxxXnoiaff TOV ©eovD Nos autem omnes, qui calholicB Ecclesise sumus,
Xdyov crapxw6s'vTa, xai evavSpwTrrjffavTa , eva T£O'VT« triff Dei Verbum incarnatum et hominem factum unum
dyeaffTptdSofoptoXoyoOvTef, aOTouxai TOffflfta, xai TO ex sanctse Trinitatis personis esse confltentes, cor-
atfta Sey_6pte6a etf acoeffev dpiapTtwv, xai ecj ?w»v atw- pus ejus et sanguinem sumimus in remissionem pec-
vtov, xa8wfxai aOtdf d xOptofXe'yet• « 'O tpwywvccou catorum, et in vitam aeternam: quemadmodum do-
T»Verdpxa,xai rrivwv ptouTOottfta,sy_etc_w»vaewveov, cuit nos ipse Dominus dicens : Qui manducal meam
•
xdyd)dvaerrrio"w aOrdvsv T» so"y_dT» rifte'pa ri ydp erdpc. carnem et bibil meum sanguinem, habet vitam mter-
ftou d).»8coff ecrrc(3pc3creff, xai TOalfcdftou «X»8wffBOTC nam, et ego resuscitaboeum in novissimo die: caro
Troffcff.'0 Tpcoywv ftou T»Vcrdpxa, xai 7rtvwvptou TO enim mea vere est cibus, et sanguis meus esl potus:
ccfta, ev e/xoiftsvee,xdywev aOrw.Ka6wffdTrecrrseXsv pte qui manducat meamcarnem et bibil meum sanguinem
Forte legendum : '0 Trpd sVydTwvrrdXtv,w?TIVWV TOUTO
ScSaffxdvTwv xaiXeyoVTwv, oOSsvof...EDIT.
287 VIGILIUSPAPA. 288
i ?wvTr«Tripi xotyw?w Std TOV TtuTspu,xui b Tpwywvfts A }. in me manet, et ego in eo (Joan. vi, 54). Sicut misit
xdxefvoff £»creeSt' epce.» Kai taOta ftev OUTW x«i rrt- me vivens Pater, et ego viva propter Palrem, et qui
eriuoitev,xai dftoXoyoOptev. manducat me et ipse vivet propter me. Atque haec
quidem credimus et conhtemur.
ndffouSe i/VeOSouf eeTTiv xdxefvoftecrdv,drrep T» ftvn- Quanti quoque mendacii plenura est id quod in
pcovsuSeiff» dcreSefeVtffToXri rreptey_eTat TrepiTWV SwSexa memorata impia epistola de duodecim sancti Cyrilli
xeyaXaiwv TOUev «yiotffKupiXXou ; 2uxoej>«VTef ydp «u- capitibus continetur ! Calumniatur namque Cyrillum
tdv, cif pciavcoOcriv triff©60T»TOf x«i T»r dv6pwrrdTnTOff ipsum, quod unam divinitatis humanitatisque natu-
TOUXptffTOu evTOOTOIJ XsyovT«,v.ui SedTOUTO wdffnf ram in Christo, in praefatis capilibus admiserit, in-
dffs6sc«ffTrsTrXnpwff8Kt TK aOrd xscodXKea Xeyec.OTrep deque scatere ea capita concludit omni iniquitate,
d OfteVepof StSdffx.KXof TrccvoOpywff sp/jtrivsueratXeywv[F, quod ipsum callide ab praeceptore vestro expositum
e'pft»vsOffaf Xeyet],ftri Std Ta SwSexaxecodXata sv T» est, dicente, non ut ipsi injuria fieret ea vocata
eVtoToX» eiphaOatOTtTKUTK Trdff»ff uosSeia; TrsTrXripiwv- fuisse universoe impietatis plena, sed quoniam ibi
T«t, dXX'OTIeXpmuiftiav eevaccj/Offtv 6edr»Toffv.ai dv- unicam esse docetur divinitatis humanitatisque na-
BpojTroTrjTOff."OTrtpTrpocpave? if's05dff eo-Ttv. turam. Id autem putidum est patensque mendacium.
'O ydp ev dyiotffKOptXXof oure ev ToiffdXXotfaOroOB ] Nullibi enim demonstratur Cyrillum, neque in ea
eruyypdptptafftv, OUTS ev TIJeViffToXij, » TtvtTKSwSexa epistola quoeduodecim capitula complectitur, neque
xscodXatie UTTOTSTaxTac, dXX'oOSee'v auToiffTofffxscoa- in eorum capitum aliquo, neque in coeterisquibus-
Xaiocff pccavcoOffcv 8EOT»TOff xai dvSpwTroTnTOj SsixvUTat libet libris suis unicam divinitalis humanitatisque
etpnxwj, dXXaftiav OrtoffTKfftv rjTOtTrpdcrwTrov Triff8sd- naturam dixisse, cum contra diserte doceat, unicam
tntoff xai Tri?dvSpwTroTnTOff TOUXpterroOetvat SISKV- esse in Christo divinitatis humanitatisque hyposta-
xsi. "Ortepxai h dyia TOU0EOOsxxXnciaxnpOttsi, xai sim sive personam, quod sancta Dei proiitetur Ec-
TrdvTSff ot itaTspe; eSiSafav,dva8eftaTic.ovTeff ToOfptiav clesia, universique Patres perpetuo docuere, ana-
fvatv Triff6eoT»TOff xai T»? dvSpwrtoTnTOff TOUXptffTOu thema in eos dicenles qui unicam divinitatis hu-
Xeyovraff. "AXXo ydp efftt fuat;, xui aXXouTr6o"T«crt?,manitatisque naturam esse in Christo dicerent;
riVotTrpdffwrrov. Kai ri ftrivcoOfft? td x.otveo?x«i ysvcxcoj aliud quippe natura est, aliud hypostasis sive
xatd rrdvTwvTrpoffwTrwv xKTnyopou/tevov ernftKivet,ri persona. Natura videlicet communiter alqoe gene-
uTroffTKfftj Se riroc 7rpdffw7rov TOiStxovSstxvuerc" Trpoff- rice de quavis persona prsedicatur, persona autem,
wrrov ydp sv «XX»7rpoffwTrw «ux errtSewpefTae. 'OTISe' sive hypostasis exprimit proprietatem; quamobrem
ri ftuerapdeTctcrToXri rrepi TWVSwSexaxeyaXatwv TOUev una persona minime in altera consideratur. Quo-
dyioij KupiXXou Xsysi,wj 7rdff»?dffs6eia? Tre7rXripwTat, ,Q niam autem in iraproba eaepistoladeduodecim sancti
e^effTtv Optfvex Twvecoec;»? Trij «O^ri?dcreSoO? eTrtffToX»?Cyrillicapitibus dicitur, ipsa esse iniquitalis plena,
toOto eOpefv,ev ocffcoavspwrscTrev Ta aO^dSw5ex«xe- id quam falsum sit ex ipsa epistoloe serie pervesti-
ccdXaiaevKVTia etVKtT» dp8rjTriffTet. : gare licebit illaque perquirere, in quibus duodecim
'ErreiSriSe.ftep.coeTat
ri aOr» dffe6rifferrterToXri ri Xsyopcsv» "l6« TOVSVdyiotff : ea capita affirmat cum recta flde pugnare. Cum au-
KupcXXov, wf cj)wvwv StayopdvdrrapvoOftevov, ytvwffXSTe i lem impia ea epistola quoeIbaedicitur, negati appel-
OTt x«i ev TOOTW xai d ypx^u; T»Vdffe6ri sViffToXriv, , lationum discriminissanctum Cyrillumaccuset, scia-
xat d uptstspofStSdffxaXoff ^eOSsTat.'Ev rrafftydp Tofff : tis, circa hoc ipsum quoque non modo epistoloe
iStoiffXdyot?d ev «yiot?KOptXXoj, rrepiTOOxupiouriftwv j illius scriptorem, verum magistrum quoque vestrum
InffoOXptffToO StSdcrxwv, ifwvwv XeyetStacoopdv, xai Tajr esse mentitum. Enimvero quocunque in sermone
itsv vtynku; XUTUTriv8sdT»TaauToO,Taj 8s TaTrstvd? r suo sanctus Cyrillus de Jesu Christo Domino nostro
xard T»Vdv8pwTroT»Ta KOTOO, 7rdcrajSe dttw?I. evo?, , sermonem instituit, appellationumsive denominatio-
xai Ttepievd?,xai TOUaOroO0eoOXoyouoeaapv.wu.ivov / num discrimen hoc docet, et sublimes quidem dicen-
eiphaOuf drrayopeOetSe d aOTo?ev dyiot? KOptXXoj, , di raliones ipsi secundum divinitatem, humiles au-
ccXXw xai dXXo> TrpOffwTrw 5eavefteff8ae TaO^aj. AXXd c tem et demissas secundum humanitatem convenire,
dv5tftcot66Xw? Oftef?50o Trpocrcb7rotj 5tave'ftetv6e),ovTCj Taj: JJ omnes tamen ex uno atque de uno incarnato Deo
cowvdj,SfciTOUTO XeysTS TOVev dyioej KOptXXov cowvwvu Verbo praedicari. Vetat autem Cyrillus ne ejusmodi
StacoopdvKTrapvriffKff6Kt. 'ETreiSri5e |3ouX6ftevoj ? denominationes alii et alii personoedivisim tribuan-
Oftdj
KTraTvjffat XKJev TOOTW d StSxffXKXoj uftwv emev, Triv v tur. Vos autem procul dubio duplici sejuuctim per-
«OT»V dcre6rierriffToXriv TrivXsyoftsvnv 'l6aTrif 'ArroXi- sonoe ejusmodi appellationes tribuere volentes,
vaoioudffs6siaffxaTaypdyeiv, xaiStdTOUTO dcoeiXecv ' Cyrillum ideo appellationum discrimina sustulisse
auTriv
6p86Soe;ov eiSsvatOftdffy_priort xai evTOOTW
voftit.effSat" > calumniamini. Cum enim circa boc quoque vos in
ti|/e0ffaTO"ouTeydp xaTa'A7roXtvapiou, xa8a7repdvwTepw * errorem inducere sibi proposuisset in animo magister
eiprixaptev,yeypuitTxcdfto>ff Se ei xai xaS' OftdfTOUTO » vester, itaque commentus esset eam quoeIboedici-
rjv
«Xn8eff, oOStdtoOtoriXsu8spo0to triffxuTaxpioeu;riauT» 6 tur epistolam adversus Apollinarii impietatem fuisse
srricrToXri. Kccvyip et Tt; atpeTiv.bg XUTU «cpeTtxoO, ouv perscriptam, proindeque expedire ut orthodoxa
StdTOOTO «UTOff6p8d5oc;o? 5eixvuT«c. Kat"Apeto?ydp xaT« i. judicaretur, animadvertatis oportet, eo quoque loci
SaoeXXiou ecjrev,xai 'ATCoXevRpeof xaTa'Apeiou,xai EO- menlitum paritcr esse : non enim, ut superius indi-
tuy_»f xaTa NeffTopiou. Kai XKVTa /J.U\IOTU Stacoopw/> ^cavimus,adversusApollinariumscripta est. Caeteruui,
rrXdv»iraVTefOUTOI x«Teiy_ovro,dftwf oOSeiff aOrwvex x etiamsi, ut vobis placel, id ipsum pro vero conceda-
 289 JUSTINIANIIMP. EPISTOLA. 290
Triff TOiautnffdvTi,dp'»crew? dp9dSot.oj xpiveTKt, «XX* , tur, non propterea ipsa immunis censenda erit a
A
dftoiwf7tdvTefdrrdtrif xa8oXtxriff sxxXnfftajxaTaStxdc_ov-condemnalionis judicio; non enim ideo haereticus
T«t. Kaiex TOOTOU Se coavepdjeortv d triv ptv»ptoveu8ef- quispiam flt orthodoxus, propterea quod adversus
cravdoeSriypd-^ajeVtTTo)>»v SOoirpdffW7r« eiffdywv,OTt alium hoereticum disputaverit. Namque Arius etiam
ei7rsv,«HwjSUVKTOV X»eo6riv«tTOVev dpy_riXdyov eViTOU adversus Sabellium disseruit, et adversus Arium
I/KOOtou ex Mapiaj yew»8evT0j ,*i Ac'wvpVpcaTwv Setxvu- Apollinarius, et Eutyches contra Nestorium, et quan-
tat coavepcoj,OTCOUTOV©edv Xdyovcrapxw6rivat,xai quam diversis potissimum erroribus adhaererent uni-
Tiy_8>jvatex T»Jdyiaj TtapOhovWiapiug Xeyet,aXku.iJ/tXdv versi, nemo tamen ex ipsis, mutuarum ejusmodi
«v6pw7rov TOVXptffTovdv vaov drroxaXsf."OTCSe xai concertationum causa, orthodoxus est habitus, sed
tautnv triv dffe6ee«vextriff©eoSwpou SeSaffxaXiaj ekuSev omnes pari omnino ratione ab Ecclesia condemnan-
d t»v ptuffapdvexeivnvypdv/aj £7rtffTo).rjv, SriXov et.wvev tur. Ex hoc porro perspicuum est, memoratoe epi-
tw tpcrw XdywxaTa'ATroXtvapiou TOOaipeTtxoud auTOj stoloescriptorem duplicem personam inducere, quod
• «'AXX'
dffeSrij©soSwpojsypwysvXsywv OUTWJ dye 0s6ff dixerit: « Quomodo iieri potest utVerbum ab inilio
x«iex ©soOxai OfiooOcrtOff TWrtuTpi, TWpcevex Tf,ff7r«p- de templo acceperit, quod ex Maria genitum est ?»
BEVOU yevvnSevTt, w 6«Uftdffte,xat OTTO TOUdyiou 7rveu- Quibus verbis expriniit evidenter se minime confi-
/xaTOff xaTa Taff8se'ajSta7rXaff6svTt ypaydj, xai Tnvye A , teri Verbum Deum incarnatum esse, ac de sancta
cruffTaffeveViTriffyuvacxetasSe£;aptevw yuazpbg, evriv, wj Virgine natum, sed purum hominem Christum quem
ecxdj, eTTEtSri «fta TWSt«7rX«ff8nvat, xai TOetvat©eou templi vocabulo designat. Constabit pariter dilucide,
vadvetXriyee'o0 ptrivTOV©eovyeyevrierSae »y»Teovriftfv hanc quoque impietatem ab improbo epislolae scri-
ex TriffTtupOhov,ei pt»apa taUTOvriy»TEOv TOTEyev- ptore haustam esse ex Theodori doctrina, si cum
ri.otfv
v»8evxai TOSVrw ysvvij8e'vTt TOV vaov,xai TOV evTWvaw iis quoeTheodorus ipse in tertio adversus hoereticum
©eovXoyovoOft»vo05eXKTK Trivffrivcowvriv dirocoavTeovApollinarium libro scribit, conferatur. «At enim,,
TrdvT» TOVex T»fTtupOivov ysvvn^EVTa ©EOV etvatex ©eou inquit, Deus, et ex Deo, consubstantialis Patri, et is
dftooufftovTWrtuTpi.Eiyup oux av8pwTrdff earev, wffcoriff, idem [Grmc.illijqui exVirginenalus erat, omirande,
d yevv»8eiff
dv«X>}cj/6eiff exTriff
Tr«p5evou, 0e6j|SeaxpxoiOei;, et quiper Spiritum sanctum, secundum divinas Scri-
TTWJ d yev»6eij©edffex ©eoO,x«i dptooOfftoff XeyotTO KV pturas plasraatus est et in muliebri ventre accepit
tw rraTpi,T»ffaapxbg ov 5uva/xe'v»ff TauT»vTtpoaisoOut confictionem, inerat forsitan, quia mox, ut plasmatus
trivcowvriv;'Eoriv ftev ydp dvi»tovTOTOV©sdvex Triff est, et ut templum Dei esset accepit: non tamen
rcap8evou ysyEvv»o"8at XjyEtv. TOOTO ydpoOSsv sTspbvEffTtv, existimandum est Deum ex Virgine natum esse, nisi
8 sx crTrepftaTOj «OTOV Xe'ystvA«6i5 sx T»J ouffiaj Trij forte idem existimandum nobis est, et quod natum
• C est, et quod est in nato templo, et qui in templo est
rtupOhov TSTSyftlvov,xai ev auT» Sta7rSTrXafffte'vov
erreiyeTOe"xoitipptuTo; AafiiS xai E'XTrif ovoia; T»ff Deus Verbum : non tamen, nec secundum tuam vo-
rrapSsvou OVOTUV evT»pt»TpwayuaTpi, xai Tn TOO dyiou cem pronuntiandum est omnino, ex Virgine Deum
.rrveOftaTOffSiarrXaffSev Suvdptetyeysvvriff6ai coaptsvexTriff natum esse, et ex Deo consubstantialem Patri. Nam
TiapSsvou. l si non homo est, sicul dicis, assumptus, qui natus
esl ex Virgine, Deus vero incarnatus, quomodo qui
natus est Deus ex Deo, et consubstantialis dicitur Patri, carne non potente hanc vocem suscipere ?
Nam est quidem dementia dicere Deum ex Virgine natum esse. Hoc enim nihil aliud est quam ex semi-
ne eum dicere David, et de substantia ;Virginis genitum, et in ipsa plasmalum, quia quod ex semine
David, et de (substantia Virginis est in materno ventre constitit, et sancti Spiritus plasmatum virtute,
nalum fuisse dicimus ex Virgine. >
OJTWToivuvj3Xaffco»ftoOvTOff ©soSwpou,xai TroXXdxiff Sic ilaque blasphcmante Theodoro, atque saipe
ScaSe6Ktouftevou ftij SuvaToveivat TOV©eovxui ex ©eou saepius argumentis decertante minime Ueri posse
xai dftooOertov TWttuTpi, ff«pxw6riv«txai Tey_6rivat s'x Deum de Deo, Patrique consubstantialem incarnari,
T»f TtapOhov,eVetSrioOSsri ffdpt; dptoouffcdff eore TW et ex Virgine nasci, cum caro Patri consubstantialis
rr«Tpi,TcwfoOx epuSptwfftvoi TOVTOIOOTOV «ipSTtxov esse non possit, quomodo pudore maximo ejus hae-
exSexoOvTeff ; dffTeffTOOTO ptevT«f?8ei«t?ypafuig, TOOTOretici patroni non afficiuntur, qui hoc sacris littcris
Se xai Toff«yiocj ituTpxatv hw/riu ptuffapwgst.eSeTO, contrarium, id cum sanctorum Patrum tradilione
OTroteSriXovTrderex«8effT»xev toj drrapy_rije. ou7repd pugnans invexerit, in quibus scilicet certissimum
©edffTrivexxXnfftav eSspisXiwffev ev Tii apOhbptokoyiu' est unicuique, Deum ab initio Ecclesiam suam in
ituvreg oi TOU©eoutepefffexri/3uc;av TOV©eovXdyovTOV recta confessione constiluisse ? Universi enim Dei
ex ©eoOerapxwSnvai ex Triff«ytaj xai evSdi.ouTrapSevou sacerdotes praedicarunt Deum Verbum, Deum de
Mapiaj oupxi eij/uy_wftsv» ^vxy Xoytx»xat vospa, xai Deo, ex sancta atque gloriosa Maria Virgine natuni
ev«v6pwTrriffac xai 'e\auTrij Tey_6rivac' xai OJTWStSdoxov- et incarnatum esse, carnemque anima rationali et
TSJ,oOSeTporrriv Trij6eoT»tojetj aupxu eiahyayov,oOSe intellectuali vivificatam assumpsisse, et hominem fa-
Std triv erdpxadptooOcriov aOtovstvaeTWTtaTpiaimpvh- ctum esse, atque de ipsa Virgine nalum : idque do-
«ravTO,xaSwj ©soSwpojX»psf• dXX'eva x«i TOV«OTOVcentes neque conversionem divinitalis in humanita-
xupcovxai ©edvriftcov 'Inaovv XpcffTov,XKTK pcsvTriv tem invexerunt, neque ipsum secundum carnem Patri
6EO'T»TK dftooufftov stvatTWTrctTpi, xard Se T»VdvSowjrd- coiisubstantialem esse comment.i sunt, prout Theo-
trjta tdv aOtdvduooOcrtov rictfveivateSiSai_av. dorus ineplit; sed unicum et eumdem Dominum et
291 VIGILIUS PAPA. 2'J2
Deum nostrum Jesum Christum, secundum divinitatem Patri consubstantialem esse, nobis autem se-
cundum humanitatem esse consubstantialem docuerunt.
•A
ndXtvSe ev TW7rpoXey_8evTt Xdyw6 Suffcre6riff ©eoSw- i Rursus autem impius Theodorus in praefatoser-
poff^Xacrynftwv xai T«0T«XEyst'« AXX' o0j_ri 8sia eouertff: mone haec quoque blasphemat. « Non autem divina
ex rrap6svouyeyevvntat• ysyevvnTatSe ex T»ffTrap6svou » natura ex Virgine nata est, sed natus est ex Virgine,
h ex T»ffoOertaff TriffrtapOhav OVOTU;' o0y_d ©edffXdyoj r qui ex substantia Virginis constat: non Deus Verbum
ix triffMapiaffyeysvvntat' ysyevvntatSe ex Mapiaffd ex« ex Maria natus est; natus est autem ex Maria qui
tT7reppi«T0j Aa6iS. O0y_6 ©edjXoyojex yuvatxofysyev- ex semirie est David. Non Deus Verbum ex muliere
v»Tat*yeyevv»TatSe ex yuvatxojo T» TOU«yiou rrveu- natus est, sedinatus est ex niuliere, qui ex virtule
ftaTOj SuvdpcecSe«7rXaff8sij ev aO^ri' oux ex ftrirpKj ; Spiritus sancti plasmatus est in ea : non ex matre
tetexTat d dftooOffioff TW7raTpi,dpiriTwp ydp OUTOJ XKTK i natus est consubstantialisPatri, sine raatre enim est,
triv TOUptaxaptouIlaOXoucpwvriv, dXXdd ev Offrepoef ? secundum beati Pauli vocem, sed qui in posteriori-
XKipoffev T^ pt»TpwKyxoTpiTn TOOayiou TrveupeaTOf ?• bus lemporibiis in materno ventre sancti Spiritus
SuvdftstScarrXaffSeiff, aTe xai «TraTwpStdTOOTO Xsydpts- virtute plasmalus est, sine Patre propterea dictus. >
vof. >Kai TKOTK ftsv d dere6riff 0s65wpoc; 7r«paXoyec_dfcsvoffj Haecimpius Theodorus pervertens doctrinam Apo-
triv 7repeTOOTOU 5t5«o"x«Xi«v TOOdTrooroXou XsyovTO? v stoli in Epistola ad Hebroeosde Christo Domino df-
s*v
tri Trpdff'ESputovg sVtaroX»Trspi TOUxupiou OUTW? • centis : Primo quidem interpretalus est Rex jusiitia!;
« IIpwTovptev e'pct»veudftevof j3«crtXe0ff StxatoffOvnff ,B ^ deinde vero eliam rex Salem, quod est Kex pacis,
eVstTaSe v.ui§uaikevgSaXrift,d SVTI(3ao-tXe0f eipriv»?,, sine patre, sine matre, sine genealogia, neque inilium
drrdTwp,dptrirwp,dyeveaXoy/jTO?, ftriTSdpy_rivriftspwv, , dierum habens, neque vivendi finem (Hebr. vn, 3).
ftriTe?w»fftsXoffey_wv.>Tou ydp aTrooroXou TrepievoffXKI t Cum enim Apostolus de uno eodemque dicat, sine
TOU KUToOecVdvTo?, KTraTwp,dptrjtwp, dyeveaXdy»- palre, sine malre, sine genealogia, neque inilium die-
toj, ptritedpy_riv»ptep)wv, ftrits?w»jTeXojl'y_wv, , rum habens, neque vivendifinem; impius ipse Theo-
d Sucrffe6rijQedSwpojd'XXov XsyetdrraTopa, xai uXkov v dorus alterum sine patre ab allero sine malre dis-
KftriTopa'dXXdSteXey^optsv triv twv OUTW ^OOVOOVTWV v cernit. Caeterum ex sanctorum quoque Patruin
Kffe6eiav,xai ex Trij TWV«yiwvTraTe'pwv StSaffxaXiaj. doctrina ejusmodi desipientium impietas demon-
Aeyetydp d ev dyiot? Vpnybpto;b Nai.tavc.oO _ stratur. Sanctus enim Gregorius Nazianzi episcopus
e7riffxo7roff
evTWTrepitwv 8socj/aviwv XoywOUTWJ" « Tij oOTrpocrxuvsc :£ in eo sermone qui de sanctis Theophaniis, sive de
tdv d7rapy_rij;Tij oOSo|d?ec TOVTSXSUTKIOV ; 7rdXtvT6O Christi Nativitate inscribitur, haechabet: «Quis eum,
CTXOTOJ XOeTat,TrdXtv TOycojOcotffTaTat, TrdXtv Atyu7rT0ffg qui a principio est, non adoret ? quis novissimum,
erxOTw xoXdc_eTKt, TTKXIV 'iffpKriXCTTOXW cj)WTic.et«t. '05 non laudet ac celebret ? Solvuntur iterum tenebrae,
XKOJ 6 xaSriftsvojev ffxoTStT»ffdyvotaff,ISSTWcj/wff pteyac rursum creatur lux; iterum tenebris vexatur ^Egy-
triffETrtyvwffsw?. Ta upyuiu itupnkQs,v.uiysyovsTaTrdvTa u C ptus, rursus Israel per columnam illuminatur. Po-
xatvd, TOypdftftKuTtoy_wpsf, TO7rv£0pta Ttupa\atu'C,STUt'.• pulus qui in tenebris sedet, magnam cognitionis
ul oxtui TtupuTpexavotv, h ukhOsiairtsioipxsTut' d MeX- !_ lucem inspiciat, vetera praeterierunt, ecce facta sunt
y_tffeSex ffuvdyeTat* d dftriTwp,UTtitTwp yivsTut,dftnTwp ,o omnia nova : littera cedit, spirilus superat, umbroe
TO7rpOT6pOV, TOSeOTepOV. NdftOtCj)Uff£W? XKTK- .- praelereunt, veritas ingreditur; Melchisedech colligi-
dTTKTWp
XOovTKt, TrX»pw6rivat Sef TOVdvw xoffpcovXpcffTO? xe-:.. tur: qui sine matre erat, sine patre fit, prius quidem
XeustftriccvTtTsivwftsv. t npo? TOUTOtff Se xai d ev dytotf i- sine matre, post autem sine patre. Naturae leges ob-
ripdxXo? d sViffXOTroff KwvffTavTivourroXewff sv TWkby*> ^i vertuntur, stipremum mundum impleri oportet;
TCO sif Triv©SOTOXOV OUTW Xeyet*« "O wvxaTa coOfftv KTTK-«- Christns jubet ne obsistamus. > Horum similia habet
6riff,yeyoveSt*OIXTOV TroXurrKS»?' oOxex TrpoxoTr»? ysyovei/e S. ProclusConstantinopolitanusepiscopus in sermone
©edff,d XptffTOff, ptriyevotTO, dXXdSt' oix-ovjysyovev KV— - suodeS.Deipara.« Quinatura,inquit, impassibilisest,
SpwTrof d Qsdf, w 7rtffTeuoftsv'oux avSpwrrovaTro8sw- o- factus est per calamitates [Grmc.per misericordiamj,
8e'vTK x»puTTOftev, dXXd©edverapxw6e'vT« dptoXoyouu.ev.v. multis subjectus passionibus: non ex progressu factus
Triv oixetav 5oOX»vsVeypd-^KTo pt»Tep«d xaT'oucriav xv est Deus, quominus Christus fleret, sed per misericor-
dftriTop, x«i X«T'otxovoftiav d7r«Twp'STreiito>gb uvTog )f diam Deus faclus est homo, in quem credimus ; non
XUTU IlaOXovdftriTwpxat a7r«Tfop ; Et ^itkb; Kv8pw7roff, ;, D hominem Deificatum praedicamus,sed Deum incarna-
oux dft»Twp,e"y_ee ydp pt»TSpa'vOvSe 6 «OTOC; dpc»Twp,p tum confitemur : ancillam suam sibi matrem delegit,
cof TrX«ffT»ff, «TraTwpeoffTrXdfffta. > K«t6 ev dyiotffS£ y qui natura sirie matre esl, et dispensatione sine pa-
AOyouerTivoff evTWrrepiT»J exBecrewf TOOcrufi66Xou Xdyw w tre. Quomodo enim ipse, juxta Pauli sententiam
ouTwffXeyee"« IltffTeOoftev eiffTOV utov «OTOO 'l»crouvtoviv sine patre et sine matre est? Si purus homo, non
XptffTov y£vv»6lvTa ex ttvsvp.uTogdyiou, xai rriffitupQi- i- sine matre ; matrem enim habet: sin autem nudus
vav Mapiaff. AiaTi TaOT»vtriv yevv»o"tv, w dVtffte,ex- «- Deus, non sine patre, Palrem quippe habel: est ita-
TrXriTTetff; pt»Trtffteueet ptovovdv6pwrroj»v d yevv»8eij- j• que idem ipse matris expers, ut creator; carens
ecSe ©edjdcv8pwTroj »v,i\hg [F. e~»?] »8eX»ffev eyswriS»,i), autem patre, ut creatura. > Sanctus etiam Augusti-
eVeiSrjwf ri6eX»ffev eyevvni6n" exefvo6aOpcaffov ftdXXov, dttrt nus in sermone de expositione Symboli haec habet:
d Xoyofs"Xa6sv erdpxa,xai ouxstpaTrvisiffoupxa' dti fts- e- «Credimus in Filium ejus Jesum Chrislum nalum
vwv ©sdffysyovev«v8pwTroff • TrXrjv tt 6auptd?etffott »ri deSpiritu sancto, etexMariaVirgine. Cur, infidelis,
yewricrao-a, tdv "Stoveyevvncrev xttertijv, ott ,to Trotnpm i« hanc nativitaleni perturbas ? Ne credas vel soluin
293 JUSTINIANIIMP. EPISTQLA. 294
TOV 7roint»veyswncrev ; oOrwf »6ouXri8»d V-^IOTO; yev-H hominem esse qui natus est, vel si Deus homo erat,
v»9»vatTKrreivdff, tva evaOr»TI?TaTreiveberse sVtSeic;»Tac deinceps nasci voluisse : nam quemadmodum ipse
TrivftsyaXscOTilTa. > voluit, sic natus est. Illud polius mirare, quod Ver-
bum caro factum est, et non est conversum in car-
nem, quodque manens Deus , factus est homo. Sed quid mirare, eam quaegenuit proprium genuisse fa-
ctorem, creaturamque suum creatorem protulisse ? Sic voluit Altissimus humilis nasci, ut suam in ipsa
humilitate magnificentiam ostenderet. >
Kai taOta ftev ot uytat Tratepej."Ott 5e xai «c 8efat Et haec quidem a SS. Patribus disputantur. Sed
yeacpai,aiff rixoXo06»ffav o? dyiot rtuTipsg, UVTQV TOV haud perspicuum eslminus divinas Litteras, quas se-
&sbvXoyov ffapxw6»vaev.uiTeyOhvutsx Triff«yiaffrrap- cuti sunt sancti Ecclesi* Palres idipsura docere, ni-
CsvouMapiKff, v.uisvav8pw7rrier«e Seodcrxouffc 5»Xovvitup- mirum Deum Verbum incamalum, et ex sancta Ma-
yn. Aeyseydp 7rpcoT0v d 7rpoeorir»ff 'Herata?, i 'iSoOri ria Virgine natum, et hominem factum esse. Ac
itupOivo;h yaorpi EC.EC xai Te!.eTaiucdv,xai xaXeVoucrt primo Isaias prophela : Ecce, inquit, Virgoconcipiet,
TOovoftaaO-oO'Eftftavouri),> d EVTC u.e8epft»vEu6ptsvov et pariet fitium, et vocabitur nomen ejus Emmanuel,
fts6'ritcwv 6 0s6ff. EITUxui AuSiSb-rtpofhTn;kiytt h quod est interpretatum, Nobiscum Deus. Rursus
TWs'x«T0fftw SXTW TKXUW" «'ATTEVTSIXEV TOV Xdyov aOToO,B David propheta psalmo contesimo sexto canil: Mi-
xs.i iaauTOavrov;, xai sipvaxTOKOTOO? SXTWV StUfOo- sit Verbumsuum, et sanavit eos, et eripuit eos de in-
pwvKUTCOV. >'AXXdxai o dyto? drroffToXo? DVOXo? O-JTW teriiionibus eorum. ApostoluspariterPaulus: Quando
Xsysfi OTSSi ri).8sTOjtkhpoiu.uTWV zatpwv,elarreffTet- aulem, inquit, venit pleniludo lemporis, misit Deus
Xevd Oed?TOV uiov«OTOO yevoftevov sx yuvatxo?,yevduc- Filium suum, factum ex muliere, factum sub lege, ut
vovOrrdvdftov,eva TOO?urrd voftovsc.Kyopdffn, tva T»V eos qui sub lege erant redimeret, ut adoptionem filio-
ufo8sfficcv drroXd6wftsv. > TOOTWV ToivuvOUTW? syovrwv, rum reciperemus. Qux cum ita se habeant, quis adeo
TtffO-JTW ftKtvsTKt,wffTEToXjct»ffae eirrefv,OTId'v8pwrroff desipiet, ut dicere audeat hominem quempiam in
rjv ev Toff oOpavoff,xdxefvo?-dTreffTaX» tva ysvvvJTat coclisfuisse, ipsumque missum esse, ut ex muliere
ix yuvatxoff,xai Orrdvdptov;Oi uvOpattotyc/.pitpa Thg alque sub lege nasceretur ? Etenim homines quideni
TOUXdyoucrapxwffswj 07rdvdaovnouv «XX' aOTOff6 0soj ante Incarnationem sub lege erant; at ipse Deus
Xoyoff d ftovoysv»ff utdff TOO0SOO,d ftri wv O776vdctov, Verbum unigenitus Dei Filius, qui non subjiciebatur
«XX'auT6f SeSwxw? TOV vdctov, drrsffTaX» TrapdTOO 7t«Tpd?, legi, sed erat ipse Iegislator, missus esl a Patre, e<
v.uisx yvvutv.b;ysvdftsvofysyovsvuTrdvdftov,tv« ri,ct«f factus ex muliere, factus est sub lege, ut nos, quj
touff UTTO vdftove~uyopaan,xxi Trivuio6sffiKV drroXd- sub lege eramus, redimeret, ut adoptioneui iiliorum
6wptsv • 'C reciperemus.
Et Toivuv,wf d ypu\ug TijvdereSriexetvnveViffTo)»v, Si itaque is qui ex muliere natus est, vere excel
xa! d aipeTtxdff ©eoSwpof,ftaivovTat,oOx»v dX»6w?xac lenterque non foret Dei Filius, quemadmodum im-
xupiw?uiof TOU©eoud Tey_9siff sx yuvatxoff,7rwfri50- pise illius epistolaescriptor baereticusque Theodorus
vaToriftfvuioSsffiaf 5wpriffaff8at; HpofTOOTOIJ 7rspieysTat inepte contendunt, quomodo potuissel nobis liliorum
sv TriOUT» dffs6eferrtffToXji,OTITO,riXaTTwffaj «OTOV adoptionem elargiri? Praeterea in exsecrabili ea epi-
/3pay_0Tt rrap' dyyeXou?, oOxeffTtSUV«TOVrrepi TMJ stola conlinelur illud psalmi, minuisti eum paulo mU
TOUftovoyevoOf • '
8eoT»TOf p'»8rivaidrrep x«i Optefff,wj nus ab angelis, minime affirmari posse de Unigenitj
dpSwjp'»8sv7rpoTs8sixaTS Xsyovrsf,OTC 7rspiTOU dv8pw- divinilale dictum esse, quod vos, ceu calholice pro-
7TOU, xai oOy_i7rspi TOO©EOOXoyouTOO0"Kpxw6s'vTcjnuntialum pariter proposuistis, aientes horaini, non
TOOTO SOvaTae Xs'yeff8ae. 'OTC8e v.uiTUVTnv T»Vdffe6eeav autem Verbo incarnato id tribui posse. Hanc autem
7r«pd©eoSwpou TOO aipeTtxoO St5ay_8eij6 t»v sViffToXrivsimiliter impietatem ab haeretico Theodoro edoctum
ypd-iaj T«TOtaOTa I^Xaffco/ift^ffSV, eoavspdv ex epistolaescriptorem ejusmodi protulisse blasphemiam,
Trotriffwpcev
TWV TMauTw ©eoSwpweip»fte'vwv ev TWTCTapTw Xdyw perspicuum a nobis fiet ex iis quaeipsemet Theodo-
TWxard *A7roXevocpiou. *Ey_ee SeouTWff* «Tov5e «'vSpwTrov,rus disserit in quarto adversus Apollinarium libro.
rrepi ou TaO^d cj>»erev d rrpoyriTnff, ffaywj 6 ptaxdpeojD . « Hominem, inquit, de quo propheta loquitur, mani-
SnXofIlaOXoff, TOVOrroTOUptovoyevoOj eiX.»ptptevov«v8pw- festebeatus indicat Paulus, eum esse qui ab Unigenila
770V etvaf sip»xwjydp, drt StsaupTvparaSi 7ro0Ttj ki- assumptus est; inquiens [Grmc. cum enim dixisselj
ywv,— T£eo"TtvctvSpwTroj, OTIfti/xvriffx» «OTOU, » uidj leslimonium de ipso esse prolalum ab eo qui dixit
dv6pwTrou, drt iTrtffxe7tT» auTOv;»XdTTwo"«ff aOrdv/3pK- (Psat. VIII,Hseq.: Quid est homoquod memores ejus,
%vTt 7rap'dyyeXouf,86t.nxai Ttpiijeoreejidvwffaj aOTOV, aut fitius hominis, quia consideraseum ? Minuisti eum
xui xutioTnaa; aurov erri Ta ipya Tetivy_eeowv crou, paulo minusab ungelu; gloria el honorecoronasti eum,
rrdvra07reTat,ajOTroxaTw TWV TTOSWV auToO,— Irrdyec' et constiluislieum superopera manuum tuarum; omnia
—TovSe/Spay_0 TCrrap' dyyeXoujriXaTTwftevov (3Xerrwftsv-subjecisti sub pedibus ejus, sic pergit (Hebr. 11,9) :
'IncroOv, StdTO7rd8»pta TOO SavaTouSo.n xa! TtptriEffTS- Minoratumvero paulo minusab angelis videmusJesum
yavwftsvov-—ffacocojSetxvOj.OTt'Incrouj av8pw7ro? Ttepi01T propter passionemmortis,gloria et honorecoranalum :
0 ptaxdptdj«Mjeri Aa6i5exTrX»TTOftevoj OTIri 8eia eoOoeff r)v evidenter declaransJesum eum hominem esse de quo
soye ToreaOrouTroeriffauBac ftv»pt»v(sic)"xai 8»xai eVt- sanctus loquitur David stupore affectus, quod divinae
erxs'j/ewff
a.twcracraoixeiaf fSpa^OftevTt TrapdToOfecyyl- quam habebat naturae ibi mentio facta esset; et
>.owf aOrdvriXdtTwcrat (sic)TOys>'/aaaQui itothoatSKVKTOU, quod propria ipsuin dignatus essel visitatione : mir
595 VIGILIUS PAPA. 296
Sdt;»Se «UTOV x«c TtptfiTrdfftTrept6aXscV coorexai xO- A noratum vero paulo minus ab angetis, quia mortem
ptov«Troeorivai TCOV «TT«VTWV SIKT»J TrpcVeautdv cruv«- erat gustaturus, gloria porro et honore circumdari,
ysiaff.>Kat7r«Xtv ev T» eppt»veiaTOUdySdoui/VaXptoO jrept ita ul Dominus etiam constitueretur universorum,
TOUaOTOup'»ToO d autdff dffe6riffQedSwpofoutw Xeyet* ob suam cum ipso conjunctionem. Et iterum in
« AtdtoOtoToivuvTrivptsvStafopuvtou te ©eoOXdyou, xat expositione octavi psalmi de eodeni prolati impius
tou dvaX»c/)8evtOff dvSpeoTrou, toffK0t»v riptfvSsixvufftv d idem Theodorus haec habet: «Ideo ergo diuerenliam
•fuku-b;'8tstp»fte'v«Se TUVTU ev T>jxatvij Sta8rix»eO- quidem Dei Verbi, et ab ipso recepti hominis tan-
piffxetat,TOUptevxvpiav eo/eautdv Xa/x6dvovtOff td rrpd- tam nobis ostendil hic psalmus. Divisa vero haecin
tepa tou i|/aXptou,ev oiffTrotntrivte aOtdv etvai ftiai Novo Testamento reperiuntur, Domino quidera iu
triffxtiffewf,xai eV»pftev»v ey_stvU7repdvw twv ol/oavwv se accipiente primordia psalmi, in quibus factorera
triv tcsyaXoTrpeVeeav, xai Ts8auftdffTWff8at ev Ttdff»T» eum dicit esse crealurae, et elevatam habere super
yh' TOOSe aTroordXou Ta SeuTepaT« rrepi TOU dvSpwrrou ccelos magnificentiam, et miriflcari in omni lerra.
T»f TocraOT»fevepyeaiu; x«Tac;iw6e'yTOj eVeTOO 'hjoou Apostolo autem reliqua, quae de homine sunt, qui
Xaft6dvovTOj, TTWJ ou Trpd8»Xov OTC irepov pcevriftdj ri benencium meritus est, de Jesu accipiente, quomodo
6eia ypufh StSdcrxstcraywjecvacTOV©sdvXdyov, eTepov non manifestum, quod alterum quidem divina Scri-
Se TOV av8pw7rov7roXX»v T6«OTWV oua-avSeixvucrtv ] ptura docet evidenter esse Deum Verbum, alterum
riftfvB
t»v Stacjwpdv.'0 ftev ydp ptv»ptoveOet, d Se trij ptvrift»j vero hominem, et multara eorura nobis esse osten-
xatac;toOtaf xai d ftsv eTrtffxe7rtet«i,d Se XK!^KOT^J dit differenliam. Nam iste quidem memorat, ille au-
xaTa£_eoOptevoj ptaxapi5sT«fxui b pteveOepyeTwv sX«TTOf tem memoriam commerelur; iste quidem visitat,
|3pay_0TI 7rap'dyyeXouj, d Se eOepyeTefTai xai eVi TJ3 alter autem visitationem eam commeretur, beatus-
TOtaOT» eXaTTwcref xai d ftsv 5dc;»xceiTCftijcrTsyavof,d que dicitur ; et iste quidem beneficium dando mi-
8e ffTecoavoOtat, xai eVi toOTOtjft«xapic.eT«t'xai d ftsv nuit paulo minus ab angelis, ille autem etper talem
xaTso"T»ffev «OTOV IViituvTUTUepya TWVx^p^ XVTOXI,minutionem beneficiura accepit; et iste quidem glo-
xui ixaVTUVTtiTu\svurroxdtw twv TroSwv ^OTOO , d Se ria et honore coronat, alter aulem coronatur, et
xaT»r,cco8» tou Ssff7rd?etv TOOTWV, eovTrpoTepov oOxely_ev i propterea beatus dicitur ; et iste quidem constituit
t«v erjouffiav.> ipsum super omnia opera manuum ejus, omniaqua
Kat TaOTa ptev d dffe6riffQedSwpoff,xai ri p.vauou subjecit sub pedibus ejus, alter autem meritus est
exsiv» ETrtffToXri jSXaerconptoOfft coavEpw? XsyovTSf«XXov i dominari eis quorum antea non habebat potestatem.>
etvat TOV0s6v Xoyov,x«t uXkavTOVXptoTov,ocj x«iI Hactenus impius Theodorus, similiter atque exse-
u/usfj«XOXOU8OOVTSJ yiypufhv-UTS,dtt td , « riXdttwo-aj : crabilis epistola blasphemans aperte aliun» Dei Ver-
«Otov/3pay_0tt Trap'dyyeXouj,> rrepedv8pw7rou, l
y.uioulCbumesse, alium vero Christum; quos vos secuti,
Trepitou irapxwSevtoj0eoOXdyouetp»T«f xai Tot ey_priv / pariter scripsistis locum illum , Minuisti eum paulo
uptdj vosfv, OTtrrdj av8pw7rojeXdttwveoriv TCOV dyye'- minus ab angelis, de homine, minimeautem de Deo
Xwv,«XXdTOOTO et'p»TatSid TOV ptovoyev»uiovTOU ©SOU. Verbo incarnato esse prolatura. Oporlebal aulem,
©edj ydp wv rit;iwffevuvOpoiitog yevecr^atT^ ripteTepa c ut intelligeretis omnem hominem angelis esse mi-
0"uyx«Ta6aivwv dff8sve:a*drrep xai d drroo-ToXoj ; norem, sed id de unigenito Deo Verbo dictum esse,
riptdj
StSdffxec Xeywv,« TOV SePpay_0TCTrap'dyyeXouj»XaTTW- qui Deus existens dignatus est homo fieri, nostrana
ptevovj3Xerrwptev 'l»ffouv,Std TO7r«6»pt« TOU 6avdtouSdt;» i sibi conjungens infirmitatem, quod docet ipse Apo-
xai Ttfiri efftsyavwptevov. > Et toivuv, wj OpteijXsysTS, , stolus dicens : Minoratum paulo mmus ab angelis vi-
SXt.ogSCTTIV 'I»ffouj d /3pay_uTt 7rap'dyyeXouj riXKTTw- demusJesum per passionem mortis, gloria et honore
ftevoj, XKCaXXojd TOO©eouXoyoj d perieXaTtw6eij, , coronatum. Si itaque, ut veslra est scntenlia, alius
«vaftept66Xwj d Xptffrdj-yikogioTtv Sv8prorojd TOTrd8oj ? est Jesus paulo minus ab angelis minoratus, alius
uTroftsivaff,werTexa6' u/ctd?xxi TOV drrdffToXov iJ)e05eff8Kct autem Deus Verbum non minoratum, procul dubio
Xeyovra,« Ei ydp eyvwffav,oux dv TOV xOptovT»? 56,»fj purus homo est, qui passionem sustinuit, Chrislus,
eoraupwffav.> Tiff ydp effTtv6 xuptoffT»ffSo.nff,st firi ri mendaxque adeo flt a vobis Apostolus dicens : Si
o 0s6ffXoyoffo o-apxw8siff,dvoi 'iouSatot©edvEIVKI dyvo-- D cognovissent,nunquam Dominum glonm crucifixissent
ouvTSffsleyov, « AIKTC CUuvOpo>itag wv Trotsfj ffEaurov v (I Gor. II, 8). Quis enim Dominus est gloriae nisi
©sdv;>"07rspxai d vptsTspog StSuoxukog Stu TriffTtovnpug ? Deus Verbum incarnatum, quem Judsei Deum esse
taOr»f s/octnvsiaff tofff 'louSatotff ptdXXov dxoXou6riff«ff, , negantes increpabant: cur tu homo cum sis, facis te
x«rsv«vttTOU0so5 riptwve).«X»ffSV. ipsum Deum (Joan. x, 33) ? Quod ipsum etiam prac-
ceptor vester Judaeos impia ea interpretatione secu-
r tus, pariter commentus est.
IlpdffSe peSatwcrtvtcov ufteTspwvXdywv7r/5oo"e6»x«Ti. s. Ut vero sententias praedictas argumentis confir-
Toff xecj)«Xatotj uptcovXe'yovtejtd eip>»pte'vov Trapdtou0 marelis, dictum illud |Apostoli capitibus vestris pro-
«TiocrtoXou « oj ev ptopyp0eoOuTr«py_wv exe'vwffev eautdv>v posuistis: Qui cum in forma Dei esset, exinanivit se-
ptopyrivSoOXou X«6wv> eruvdSeev t^ upteTepce s'pptnveicc,, metipsumformam servi accipiens (Phitip. n, 7), egrc-
x«i ptriTrspiTOO©eouXdyoucrapxw6e'vT0j, iXku rtepi dv- i- gie cum expositione vestra convenire, ac non de
6pwrrouptdvov eijoriff8«i.'AXXd et xae OptefjT» TWV aipe- Verbo Deo incarnalo, sed de puro homine solum ibi
Ttxwvx«ilv TOOTW dxoXou8ouvTej TrXdvn, 7repidv8pw7rou u esse sernionem. Ac quanquara vos circa id etiam se-
tou «TcdcrToXov ec'p»xev«c Sia6e6atoOff6«c, dtc exevwcrev v ctati haereticorum errorem, de homiue contendatis
y/. JUSTIMANlIMP. EPISTOLA. 29?i
EKUTOV, di/o)?rroeffeTof?dp6oSd.ot? oriXov iz-tv, d drro- A loculum esse Apostolumdicentem, quod semetipsum
CTTOXOJ «OTOV TOV0e6v Xdyoveaurdv xsvwoaifnotv, exinanivit, nihilo tamcn secius, exploraluin catho-
sVseSris'v ftopco»QeoOOrrdoy_wv, TOUTSVTIV sv Tri6eia licis omnibus est, Apostolumde ipso DeoVerbo sni
cOcree,ri?iwcrev ftopyrivSoOXcu Xafisfv"ri Ss ftopyriTOU ipsius exinanilionemdocere. Quoniam cum in fornia
SoOXou T»Vdv8pw7riv»v coOfftv OT/tiaivet, »v ev TjjyuoTpi Dei esset, in divina scilicet natura, dignatus cst fcr-
T»?TtapOhov,v.uii% aOtriffT» iSiccurrofftdffetd ©edff niani servi accipere: forma porro servi humanam na-
Xoyofrivwoev.Rai oO7rpo5ca7rXaff6evTi dv8pw7rw rivw6», turam significat, quam ex Virgineo utero atque cx
vxOuT.sp » NeffTOptou v.ui©eoSeopou 7rKpaSe'5wxsv uoeSstu propria subsistenliaDeus Verbum sibi perfecit : et
Tof?dxo).ou6oOffev aOtoff.Nefftdpeo? fesvydp Xsyst, dtt non prius plasmato hominiextrinsecus adjecit,qnem-
d ©sdffXdyo?eruvriv TWdv8pw7rw TWex Mapia?Tey_6evtt. admodum impia Nestorii Theodoriquedisciplina tra-
©sdSwpo? Ss Xsyst[OTI]svrivwffsixdffTWT£y_8s'vTt. ditum est. Inquit enim Nestorius Dei Verbum esse
simulcum eo homine qui ex Mariaedilus est: Theo-
dorus autem,quoa ei ex Mariaedito inerat, ut simile, pronunliavit.
'OTt 5e 7rspiTOO©soOXdyou TOU erapxwSsvTOf tB
e"pnTut I Quod autem de Deo Verbo incarnalo diclum sit
To, « »XaTTWffaff auTov(3pay_uTt Trap'uyyfkovg,> x«ii illud «Minuistieum paulo minus ab angelis, > atque,
t sxevwfftv EVUTOV u.opfr,vSouXou ).«6wv,» xat i\ KXXWV p'»- «Exinanivitsemelipsumformamserviaccipiens,>alio
t/KTwv TOOdrroffToXou SeS«erx6fce6« OUTW XeyovTO?' «Tt- Apostoli loco doceinur de ipso dicentis : « Cogno-
JwffzeTe ydp T/ivyjptv TOV xvpiovriptwvI»croO Xptorou, , scile gratiani Doniininostri Jcsu Christi, quoniain
dri 3t' ri.ctdff
S7TTwy_euffev 7rXoOfftof wv,tva rifteffT» exei- cum dives essel. propter nos egenus faclus est, ut
vou7TTwy_eiK 7rXouT.Vwft£V. > Tif Toivuv ToXptricet , nos ejus inopia divites essemus (// Cor. vm, 9). >
Xeyetv,
OTtKv8pw7roff TrXoOcrtoff riv, x«i e77Tcoy_euerev, - Quis autem dicere audeat hominemdivitem fuisse,et
tv« riftdff
rrXouTriff»; E7rstS»Se Xeysts, dtt ec tcffeiV»7repitoO j egenum faciuin esse, ut nos locupleiaret. Cumque
ffKpxw6evT0f ©soOXoyouTOOctovoyevouf uioOTOO , rursus dicatis eum qui de incarnatoDeo Verbo, uni-
©eou,
ort «OTO? »X«TTW8», » sxsvw6n, TporrrivTri?6eiaj coOffew? ? genitoquc Dei Filio affirmelminoratum esse ipsum
TroesfxaTatriv ATroXcvapiou aaitiv/.v, » 7ra6»T»v t atque exinanitum, conversionemdiviriaenalurac in-
tccrdyec
triv6soT»Ta XKTK triv Apeiouftaviav,«pptd?etTrpo;Oftdff ? duccre juxla Apollinarii impietalem, vel secunduni
TO» eO«yye).ixdv exeivovXdyov eeVeiv* «n),«VKff8s ftriscSdTEf; Arii errorem divinitatem passibilemfacere, cgregia
tdff yoaidff, ft»SsT»VSOvapttv TOO 0eoOeTrtffTafievoi. > adversus vos quadrat evangelica sententia dicens :
Ti ydp eVefve'y_ererrepiTOOp'»6svT0f OTTO TOO oC
xupiou ) Erratis , nescientes Scripturas neque virtutem Det
« dtc oOSsi?dv«6s£nxsv scffTOV oupavov,ee ptrid sx TOU v (tlaith. xxn, %)). Quidenim vobis supererit, ut dica-
oOpavou xaTa6df,6 uioffTOO uvOpintov d wvsvTMoup«- tis, de eo quod dictum est a Domino,Nemoascendii
vw.>MriKv8pw7rov XeysTKt xaTa?s6»xevat exTOO i, in cmlum,nisi quidescendilde coclo,Filius hominis,i/tn
oupavoO,
dXXd TrpdSnXov dtt «OTOff d ©eofXoyofexsvwffev iv est in cozio (Joan. m, 13). Non hominemdicit de
eauTov
ex TWV oOpavwv XKTS).8WV , xat ff«pxw6eifaTroTriffdyiaff :f ccelo descendisse, sed evidentissimeastruil Deum
8eordxouxai deirrapSevou Mapia;, v.ai huvOponthoa;, :, Verbumeum esse qui semetipsumexinanivit, qui de-
v.xiTtyOsi;e. auTrij, xai d XUTUGU; UVTO; SOTCJ v.uibd scendit de coelo, et incarnatus est ex sancta Deipara
dvaSdff,xai auTO-0 XeySTKt ri eXaTTWffiff, xai ri xsvwffiff
if semperque virgine Maria, et homo factusest, et ex
ScdT>jv xaTK^Kfftv. ipsa natus, et is qui descenditille idem est qui ascen-
dit, cui ob descensionem exinanitio niinoratioquc
tribuuntur.
'ErrstSriSe xai sv dXXw T07rr;) ee7rev6 x.Opto? ev rof?]
"fD Dicenteetiam alibi quoque Dominoin Evangeliis:
euayyeXtotff, « OTI6 ituthp ptoufteic.wv ftouecrTi,>ftridpa « Pater major me esl (Joan. xiv, 29), ne cogilelis ibi
avSpwrrov TCVKiteft UVTOV TUVTU eipnv.hutvoftic.STS, xat
*! hominem quempiam, non autem Deum hominem
ouy_iTOV ©sdvXoyov TOV evav6pw7T»'ffavTa, d).).dcoavspov
iv faclum eo modo de se fuisse locutum. Evidenlissi-
effTtv,oTtdetVwv,«bituThpftouftei?o)vptou ecrTev, >aut!ff mum quippe est eumdemipsumqui dixit, Pater ma-
eiTrev, «eywxai d 7raTrip eveVftsv.» 'A),X' EVuh TWEcVsfv, i, jor me est, dixisse pariter, Ego el Pater unumsumus
« sywxui b Trarripevecrptsv, >T»VicroTnTK, »vKOTOJ st (Ibidetn, x, 30). Quo enim loco ait, F.goet Pater
s'y_st
TfpdffTOV T.UTepu XUTX TnvOsiuvfvotv 3»Xof. 'EvSeTW w unumsumus,rcqualitalemdivinaeNaturae,quam cum
XeyeivTov CCUTOV,«d Ttuthpp.ovuei^uvp.oj eVriv,»T»V5t' 't' Patre habet, designat: quo autem illud, Pater major
riptitffoixovofttxwffyevoftev»v eXdrrwfftv S»Xoe. 'ExKTepoviv me est, profert, minoralionemsuani propter nos, sua
Se, xai ri iaoin; xat ri eXaTTwfft?, 7repie'vdffxctiTOO i- dispensatione, factaiu ostendit. Utrumque scilicel,
au-
toOxupiouxai 9eoOriptwvI»ffoO XptoTOv,touTecrTiv TOO
iO xqualitas atque minoralio, de uno atque codem Do-
©eoO XsyouTOU ffapxw8evT0f, XeysTat. mino nostro Jesu Christo, hoc est de incarnato Dei
Verbo, dictumcst.
Kai 'ApetavotptevttovnpaStavoia sx TWV Tairstvwv
iv AtqueAriani, quidem erronea opinatione ex ejus-
p'»fcdtwvdpcooOfftov eivattw TtuTpiTOV uidvdpvouvTKt, , uiodi loquendi demissismodis Filium Patri consub-
xat StdTOOTO eXdrTova aurovelvat Sta6e6«to0vTaf ff stantialeni esse inficiantur, aiuntque propterea esse
Optefff
Ss jtc»SeXovreff TrepiTOO er«pxco8svTo; ©soOXdyoutd ta-c- ipsum Patre minorem: vos aulem fateri renuentes,
rrstvdSe|«ffflat,aXXo Ttpboontov TfiTptuSteiVdyetsx«t« d humiliahaecdicla de incarnalo Dei Verbo esse intel-
triv QtoS&pav xat Necrtopiou Suo"ffs6siav. 'AXX' ricefffx«i
ci ligenda, novam invehitis in Trinilale personaiu,
PATROL.LXIX. 10
 2'J9 VIGILIUSPAPA. 300
T«0^p»Xd, xai TaTarretvdrrepi Evdff,xai TOO auToO0eoOj\ Theodori Nestoriiqueprobanles iiupietatem: nosvero
XoyouTOU ffapxw8evro?, roOxupiouriptwvInffouXptr/Tou humiles, haud secus aique sublimessenlentias de uno
Xeyovtef,oute avyyyotv, oSte Staipsfftvrwv yOoewv eodemqueDeoVerboincarnato, acDorainonostro Jesu
stVdyoptsv,ee.wv Trivftiav CT0V8STOV OrrdffTafftv TOOXU- Christo exponentes,confusionemdivisionemquepari-
piou x«t©eouriftwv'l»ffo0XptcrToO dptoXoyoOptEv, o3te Se ter vilamus naturarum,ex quibus unicamDeiacDomiui
tetaptov TrpdffwTrov eVetffdyoptev T»Jdyta TptdSt. nostri Jesu Chrisli constitui subsistentiamconlitemur,
nequequartarainducimus personam sanctaeTrinitati.
'OTISe rrepiTOOftovoyevoOff ©eoOXdyoucrapxwSsvTo? Verura sancti quoque Palres, atque Ecclesiaedo-
xa8dTrpoeip»T«t «TOriX«TTwo"«? auTOV Tt 7r«p'«y
|3pa;)_0 ctores, sacras exponentes litteras, eum locum : mi-
ysTiou? • yiypuitTut,xai oc uytot ituTSpe;v.uiStSdffxaXot nuisti eum paulo minus ab angelis : juxta ea qusesu-
tri? exxX»ffi«ff, oi tdff «yt«?ypa.fage'pft»vsOffKVTEff, sSi- perius disputata sunt de unigenito Deo Verbo incar-
SKC;KV riftdff.Kai 6 ev dyiot?ftevKOptXXo? ev T»7rp6?Trjv nato dictum esse docuerunt. Sanctus enim Cyrillus
BafftXiSaeVtffToXri O-JTW? • « Ilw? ouv »X«TTWTatin epistola ad Basilidem haechabet: < Quoinodoigi-
SITTEV
TrapdTOO? dyyeXouf d Tr«p'aOTWv 7rpoffxuvoupcevo?; «XX« tur angelis est minoratus, qui ab ipsis adoratur? Sed
SVTIffacori? ri Ttpbfuat;.KuOeiv.STO [F. xaTety_STo] yip ev " evidens est haec causa. Sedet enim in humanitatis
TofffTriffdv8pw7rdT»To? xai TOdrroSvriVxetv
ftsTpotff" - conditione, et corpore mortali quod &ssumpserat,
7reepu
xd? crwftaXa6wv,tSiovre aOro Trotnffdptevo?, ev aOrw sibique fecerat propriuni: in eo volens passus est, ei
TrerrovOev exwv,v.uiTui;dvwTcVw 86,«:?OTeyavoOT^.e StdTO suprema gloria propler passionem coronatur, quod
ird8of,eofSt' aOTOu xv.Tupyhau;tov6dv«tov, xai dVpax- per ipsam aboleverit mortem, et sustulerit corru-.
tov «7TOcj)rivaff triv co6op«v«TeSrixui 0rr«py_wv ufOupaiu ptionem, exislens ipse vita et incorruptio. Quando
v.ait,o>h."OTSKVOUV 'I»cro0vovofedc.», v.uiriXaTTWff6«eitaque Jesum nominal, et ipsura angelis esse minora-
Xeyoe TTKpd ToOfdyysXou? K0T6V,OUX «v8pw7rov dvdftspo? tum dicit, non ibi hominem seorsim et singularilei
XK!iSexco?,dXX'auTOvvooOftsv TOVptovoyevri 7rapay_w- acceptum intelligimus, sed ipsum Filium Dei unige-
poOvTato 7rpouy_etv oV.ovo/xtxwff tofff dyiotffdyysXot?, nitum secundum dispensationem sanclis augelis di-
ott xatd «Xri6stavysyovsv dv8ow770fd rri? sxsivo/v gnitate cedentem, quia secundum veritatem faclus
• T« SS Triff eminentia est minoratus.
07repoy_riff riTTwpcevo? vrtipoyh; Toffdyioc? est homo, qui ab eorum
dyyeXocf, 6'TC x«i ec;woupxb; x«i TOOTe8v«v«c Sublimitas enira sanctorum angelorum est exlra
xpetTTOv?
eifftv, yeyovoTO? ev TOUTOI? TOO uioO5c«TIJViv.ovatovxs- carnem esse mortique minime subjici, quam ipse
.iwertv.'AXX' d f?p«y_0 Tr«p'dyysXou? rjXaTtwptivof Std td voluntaria exinanitione suscepit; et qui parum ab
t»f dv8pwTroT»Tof /xsTpovEVvitspoyjnOeoTnTo; wvitpoa- angelis minuitur, propler humanitatis scilicet condi-
xuvefTat7rap' aOrcov, xai evtSpuTac 6wxot?ou? itspttOTU- tionem, in sublimitate Deitalis existens ab ipsis ado-
aw exeivotSoc;oXoyoOvTe? dei, xai TWVSuvdftswvKUTOVratur, et in thronis sedet, circa quos stant angeli,
dvoftdc^oVTe? xuptov.» "OTtSs xai ri xs'vwfft?«OTOO TOO glorificantes semper, ipsumque Dominum virtutum
©eouXoyouffapxw6evto? d «OTO?
ECTTIV, SVdyiotj KOptXXo?incessanter proclamantes. » De eadem rursus sua
iv TOtff rrpdffTaf dvTtppriffst? QsoSwpiTOu ypacoeffftv, K? exinanitione ad incarnatumDeumVerbum pertineute
67rotrio"«TO d aOTOff ©eoSwptroff xard TOO TerdpTouaOToO constat ex eodem Cyrillo in libro adversus confuta-
xeyaXaiou OUTWJ Xeyef«"OTIptevffpttxpaTWex TOO 0eoO tiones Theodoreti, quas ipse fecit contra quarluui
CJ)0VTC XdywTrdvTaIOT! Ta dv8pw7rtvayai»v «v dxvou ejus capitulum. < Quod parva, inquit, sint omnia hu-
Siy_a Travtdff.Z»TWSET»VxevwcrtvTivoj dv yeveffSae manaVerbo exDeo nato absque mora quin haeream
V»OITO- x«i Tif d TOOTO Tr«6wve'xoueriwff Ecpcsvydp, wf dixero. Quaeso autem cujusdam esse putetur exina-
auToievaffiv,riTOOSOOXOU »TOITOSXaitipu-x-og nkio, et ':uis hanc voluntarie tulerit. Itaque, si, quem-
ptopcori,
Aa6iS,7rwjri TivaxsxevwTat Tpbitovet 7rpoffe),ri5)6n7r«pd admodum alii dicunt, forma servi, uti quod est ex
©eou;Ei Se auTojd ev uapfh x«i to"OT»Ti TOO 0eoOx«t semineDavid; quomodovel quo>[S«pp.paclo], quasso,
TrarpdfOrrdpy^wv Xdyof,eauTovxsvwer«e XeyeT«e, rrwffSri exinanilum est, si a Deo assumptura est. Si auteni
7rdXtv ri TivaTpbitovxexsvwrat,ei 7r«p«tT0eT0 TTJV xevw-D ipsum Verbum,quod informa et sequalitateDeiPatris
triv; xevwfftff 8e TW©ewXdyw7ra8efvoOxeiSoTttr,v Tpo- existit, se ipsum exinanivissedicitur; quomodo, vel
7rriv,TOSpdo-aeTt xc.i eeVefvTWVdv8pw7rivwv SedTriv quopacto exinanitumest, si refutavit exinanitionem?
rrp-jfftrdpxa erOvoSov oixovopttxriv.> Kai 7r«Xtv d KOTO? ev Exinanitio autem.Deo Verbo versionera pati nescio
ayiotf KOpeXXof ev TWaOrw /3i6Xtwxard NsoTopeaVwvest facere ac dicere quiddam humanum propter dis-
ouTwXeyet'«TAp'ouv d 6eff7refftOf
IlaOXo? T7e'raivdxixs(sic) pensativum ad carnem conventum. > Iterum sanctus
toOffriytaffftevoufStd trif TrioTEo)?- hupyeaTUTaXsywv Cyrillus in eodem libro contra Neslorianoshsecha-
|rrepe TOUftovoyevoOff, dVtTrXoOfftOff wv £7rTwy_EUffEV St bet: « Nunquid igitur divinus Paulus fidesanctific: -
friftdff; ftri yevotTO' dX»6e0et ydp Travrwff TriffKX»8ei«f d tos seduxit, perspicue de Unigenitodicens: Cum es
xri/sue..AXXd ydp Tcffd TrXoOfftdff eo"Ttv,xai Ttva -pOTtov set dives, egenus propter nos effectus est? Absit.
sVTw;_euerev; (3acravt?e'Tw xai vOvd Xoyofriptfv.Ei ptev Vera namque omnino loquitur Veritatis prseco. Quis
ydp, xa6dx«i ypovefv xai Xeyetv«OTO! Te8apcrrix«ffcv,av- enim est dives, et quomodofactus est egenus? Si qui-
SpcojrofdvsXrjc/)8n rrapd TOO©eoO,rrwf errTwy^euffev d dem, queiuadmodum senlire ac proloqui ausi sun<
xat ToffuTr^pcjoucrev
ft»oeX>ie()8sif d?twftaertvexXEXaptrrpuff-quidam, homo assumptus est a Deo, quouodo pau
ptevof;AeSd.affTat ydp, » ei ptriTOUTO eo-TivdX»8ef,5i«- per faclusest derogabitur *is qui assumntusest, digni
*
Derogabiturexpungendumclamant textus Graecitset syntaxis. EDIT.
501 JUSTlNIANilMP. EPISTOLA. 305
6e6X»tat Trap' aOtwv » dvz).»^i? wff xataxopciffaera A tatibus super naturam effulgens: nam glorifieatusest;
rpof td ftefov,xai Trpdfys td SuffxXeecrtepov TOtrif dv- vel si hoc nequaquam verum est, ab eis assumpliooi
fipwTrdtntofptsrpov.'AXX' w8e cppoveivd7r»y_eff. OOxouv quod [ F. leg., obtiectaluni esl ab eis assumptioni
oOxsrrTwy_euffEv d dvaXneoflsij" XstVetattoivuvstVefv,dtt quasij eum ad ignobiliorematque minoremdeduxerit
ysyovsvs'vTrtwx«iot T~xa9' riptdjb «rXouffioff cJf ©edf.» humanitatis mensuram, id porro absurdum est cogi-
tare. Non igitur egenus factus est assuniptu»: reli-
quum estergo utdicamus in paupertate nostra factum
esse eum qui, tanquam Deus, diveserat. >
'OptoiwfSexai d e'vuyiat; Ypnybptogb fleoXdyof Iv T~> Similiter S. Gregorius Theologus in sermoue de
).6ywtw Trepitwv 6eocoavtwv outw Xeyef< TlpoeXflwv Si Christi Natali hsec habet : « Progressus autera Deus
©rdffftetd T»f rrpoffXri^ewf,ev ex Suo TWVIvavriwv cum humanitate, unum ex duobus inter se contrariis,
crapxdffxai TrveOfta.tof, wv td ptlveflewffe,td Si e6ecb8». carne nimirura et spiritu, quorum alterum deificavit,
*il T»Jxacvriff ftit.ewf,w T»ffTraoaS6l_ou xpdcrewff. '0 wv "alterum deiflcatumest. 0 novam mixtionem! o ad-
/tveTat,xal d axTiorosxric.eTai,xai d dy_wp»Toff y_wpsf- mirandam temperationem1 Qui est, fit; qui creatus
rat Std ptecnjff ^uyjriffvaspa; ftefftTeuoOonff 8eoT»Ttx«i Q non est, creatur; qui nullo loeo contineri potest, per
trapxo?Tray_UT»Tt, xa! 6 7rXouTic_wv -tTOiysvst'7TTwy_e0etinterventum animcc spiritualis inter divinitatem et
/up TriveptrivxuOapatv,ev'eyw TrXouTricrw T»VaOrou carnis crassiliem medius continelur. Qui locupletes
5edr»ra xal d TrXrip»? xevouTafxevoOTae ydp TrifflauTou alios ditat, paupertate afiicitur : carnis enim mese
8of.7jjeVipeexpdv, iv' eyw T»ffsxeivoupt-TaXd6w 7rX»pd)- paupertalem sumit, ut ego divinitatis illius divitias
crewf.i consequar. Et qui plenus esl, exinanitur : sua enim
gloria ad breve tempus exinanitur, ut ego pleniludinis
ipsius particeps efflciar. »
AXXdxai d Iv dyiotff AflavdfftofepptnveOwv rd TOO Sed sanctus etiam Athanasius exponens ea Apo-
irroordXoup'»TaXeyovTOff, < offevptopfh©eouOTrc'py_wvstoli verba : Qui cum in forma Dei esset, exinanivil
i/ivwotv eauTOV, ctopyrivSoOXou luSav, » OUTWJ X/yee• semetipsum, formam servi accipient : hsecscribit :
« Ti TOOTOU XsuxoTspov xal aTroSetxTixwtepov yevoitoav; « Quid hoc clarius aut probatius esse poterit ? Non
»•)ydp e? iXattdvwvj3eXttwv yeyovev,akku ftaXXov ©edff enim ex deteriore melior factus est, sed potius, cum
jrcdpy_o)V, TOUSouXouptopcorlv s*Xa6ev, xai Iv TCO Xa6etv Deus esset, servi speciem assumpsit; neque in assu-
JUXe6eXtti!)8rj, dXX' ItaTreivwtrev lautdv.»Kaiptet' dXiyov* mendo melioratus esl, sed humiliavit semetipsum. >
t Ti 81TOUTO Itrttv, » tov Iv ftopco» ©eouovta, xal su- Et post pauca : « Quid hoc est aulem, quam eum,
/evouffiratpdf uedvtaTretvcoerat eautdv, x«i SouXovdvfl' qui in forma Dei esset nobilisque Patris Filius,
riftwvxai urrlp riftwvyevferflae; i Kai fcet'oXiyoV <"0 ydp huiniliasse semetipsum, et servum pro nobis factura
Idyoc;erdpc;lyeveTO, xai XeyeTatOTC d TOtouTOfavfltwrrof esse. > Rursusque post pauca : « Verbum enim caro
l~ oupavou,xal eVoucdvtoff, 8td TOi~ oupavoOxc«Ta6e- factum est, diciturque proplerea hic homo de ccelo
firjxsvaetdv Xdyov.» coeleslis, quia Verbum ipsum de ccelo descendit. >
'AXXd xal d ev dytotj Tpnybptogb eVierxorroff Nuo"0"»f Sanctus pariter Gregorius Nyssoenusin tertio ad-
xatd Euvopttou ev TWTpirwXdyco ouTWff Xeyet• < TauTa versus Eunomium iibro disserit in hunc modum :
• xai Sta « Hsec
»»eplT4VeerTOupwftevov rift-c?rreTrtffTSuxapnv ipsi de Crucilixo credidimus : itaque juxta
TOOTO uTrepuij/ouvTe? xaTa TOrjftsTspovT»? Suvdptewf proprioevinutis mensuram ipsum extollere non ces-
uitpov oux aTroXriyoftn, ott d ft»Ssviy_wp»TO? Std tiiv samus : quod scilicel ob ineuabilem, inaccessibilem-
ceeopaOTSV ocOroOxai aTrpdfftTOv pteyaXeedT»Ta,TrX»v eauTw que magiiiticentiamsuam indivisusa Patre etiam, ct
taiTco rratpi, xaitw 7rveOaatctw «yiw, oijtof xai Trpd? a Spiritu sancto ad noslra» inflrmilatis communio-
/totvwviav triff derfleveiafriftcovx«TsX8efv riSuvrifl»'otSl nem advenire potuerit : illi autem , id argumentum
rttOtrjvdTrd8eic.tv triffxatd triv cyucrcv «XXoTptOTnTOff tou D esse natura extraneitatis Fjlii a Patre conslituunt :
i)toOrrpdfftov -cuTeparrotoOvtat,to Std aapxbg xai apparuisse nimirum aientes Dominumper carnem et
«rtaupouyavepw8rivat tdv xuptov"wftriff ftevtou rraTpdff crucern, ita ut paterna natura in impassibililalepro-
fOcrew;xaflapw;ev drraSeiz StzftsvoOffn?, xdi ftnSsvi manente, nullaque ratione passionis coiiiinunionem
rpdrrwtriv TrpoffTOrrdSoffxotvwviav dva']e.aff8atSuva suscipere potenti, Filius, transformatus in humilio-
tievnff,tou 81 utoO3td TOrrpdffTOTa7reivwtepov rrap»X- rem naturam, per carnem et mortem minime incapax
/dy_8attriv epOfftv, Trpdffffapxdf TSxai flavdtourrefpav passionis advenerit. >Et post alia, subdit : « Idcirco
ouxdSuvatoOvtof IX8s;v.»Kaifte6'etepa' « AtdTOOTO ydp enim, et Dominiglorise crux dicitur, et omnis lingua
/.uitw xupiouT»f 3dc.r,fd ffTaupdfXeyeTat,xat Traera Dominum Jesum Christum in gloria Dei Patris esse
yXcoffffaIJoptoXoyefTat, OTI xOptof'incrouf Xptcrtdf sig confitetur. Namque si cselera etiam eodem inodo di-
Sb~av©eouiratpdff.Et 8e y_prlxai td Xotxdxatd tdv videre oporteat, quis sit ille qui mortuus est prospi-
«utdvSuMtvtpdirov,erxeij/dpiefla ti td d7ro8v«icrxov,xai ti ciemus, quis qui mortem dissolverii: et quid reno-
to xataXOov tov Sdvatov,xat TI TOdvuxcuvouptevov, xcci vatum , quid autem exinanitum. Exinanitur quippe
TI TOxtvoOftevov xtvoUTat ftsvydp » fledrnff,cvay_wp»Tn divinitas, ut humanitatis suscipiendaecapax tiat; hu-
T» dvflpwirivn yevnratyOffefdvc«.x«tvo«T«i St TOdvflpw- manitas autem propter commixtionein divinilalis
irevov8cdtriffTrpdftdflsfovdvaxpdffswjSefov yevofcevov.» divina effecta renovatur. >
KxiTauta ctevex tri? SiSaffxaXiajtwv dvio^vTTKTSPWV Atque hxc nos quidem ex sanctorum Patrum do-
 S05 VIGLLIUSPAPA. 504
Te6sixaptev, 'iva TKOTK xatavoouvteff yvoinrswf td Trap' _ ctrina proposuimus, ut ca percipienles intelligatis,
p' A
Ofcfiv7rpoTe6sept£va, xai Apetavoi,xai NeffTOctavoi xaTa
rd ea quce constituta a vobis sunt, ea ipsa ab Arianis
toO xupioux«i QeoOriftwv'InffouXpioroOXsyouctvdcre- i- atque Nestorianis adversus Dominumnoslrum Jesum
6wf. Ocptevydp 'ApeiavoiffrrouSdc^ovTeff TOV uedvXTiffpta,x, Christum impie sustineri. Ariani scilicet Filiuin
xai «XXoTptov Tri? TraTptxrijoucriajaTroSef.ai,xai TO rd creaturam esse atque extraneum a paterna substan-
Tr«6of,xaiTd d).XaT«TarrstvdT»6eoT»Tt aOToO ptdvrjeVd-d- tia demonstrare conati, passionem ejus caeteraque
youfftv,ot Se NeoroptavoiSOouioOfeiauyetv/SouXdptevot, i, humilia soli tribuunt divinitati; Nestoriani contra,
xey_wptffftevwf Xeyouere T6V©eovXdyov, t>; qui duos invehere filios nituntur, separatim Deum
xai xey_wptffpt£vwff
TOV XptcrTov iptkbvS.vOpuTtov, xui ptdvwTWdv8pwTrw :d Verbum, separatimque purum honuueiu profitentur,
Ta
tarretvddTtovsptoufftv. 'AXX' o0y_oCtwffot «ytocTtuTspe; eff quseque ad humilitatera pertinent passionis solo
StSdffxouffiV oOSeydp Std rd Ta7retvdTpo7rriv ev homini adjudicanda esse decernunt. Verum non hcec
Xe'youo"tv
triffTOOutoO6soT»TOff, oOSsStd Ta Oij/»Xd SiKtpouere h a sanctis Patribus docemur : neque eniin ex his quae
Triv
dv8pw7roT»T« T»ff8eoT»TOff, «XXdTOO evofxai TOU «OTOU,v demisse dicta sunt divinitalis Filii conversionemad-
ftovoysvoOff ©eouXoyoucreffapxwftsvou xai IvavflpwTrri-j- mittunt, quemadmodumneque ex subliinibusdivini-
cravTOff, x«i T« uv/»Xd,xai Ta Tarcsevdstvat 7rap«Sc- e- talem dividunt ab humanilale, sed de uno eodemque
SoKfftV. . ] Deo Verbo incarnato homineque facto tam sublimia
B
quam humilia dicta esse tradiderunt.
"EjTeiSriSi xai TOUTO toff OftsTepotff svTeSeixaTe xsya-,. Cum autem in vestris iisdem capitihus hoc adje-
Xaiotffex TriffauTriffeVtcTToXriff, OTIxaXwjetTrevSuo ej>0- ._ cerilis etiam , ex eadem haustum epistola , recte ibi
erscff, ptiav I .oucriav, ev Trpdffwrrov, xai ev TOOTCO _y duas naturas, unicam autem personam, unicam po-
Triv
jrovnptavTOU ypu^iuvTo; TriveVioToXriv SteXey.wptev. 0O testatem dici, circa idipsum quoque illius scriptoris
yup ptrid/uoXoywv, OTI«OTOff d ©edffXoyoffo"«pxw8eiff Ix impietatem operce pretium erit detegere. Qui enini
ex
triff7T«p6evou IvnvflpwTcnerev, TivoffTKJSOOeouereeff Xeyet;t; non confitetur Deum Verbum incarnatum ex Maria
AXXd TrpdS»Xov, OTC «VT!TtpoaitTtuv T«ffSOocoOeretf /.. Virgine , et hominem factum esse, cujusnam dicil
)apt-
fidvet,x«TaHeoToptov xui ©eoSwpov, ouffiTratvef» doe- :_ duas esse naturas? Sed palet ipsum duas iiaturas
6ijf aOTrierrtffToX». Et ydp xai ev Ttpbamcov, xai eva iR loco personara admittere, Nestorii Theodorique sejn-
ui v SoxsfXsyetvri ertffToXri i TOOTO xai ©edSwpofxae d su , quos summis laudibus exsecrabilis ea extollit
NeffTopto;xai Xeyouertv, TOVXptordvavOpuTto-j ,v epistola. Si enim unicam personam unicumque Fi-
ptdvov
XeyovTef STre'y_etv TOTrpdffW7rov TOU©eou Xdyou,sxslv :. lium indicare videlur epistola, hac loquendi ratione
Trivdc;iKvxai T»VTtptriv TOU ©eoOXdyou,xat TIJV/dptv.. usi sunt Nestorius etiam et Theodorus, aientes Chri-
trif uto8effi«ff, xai eif tdrrov«OtoO7rpoffxuvefff8«t, ,. C
xai ^ stum purum hominem superhabere Dei Verbi perso-
Stdtouto 07roxpivovtKt Xeyeiv eva uidvx«i sv Ttpbaoiitav )V nam, habereque DeiVerbihonorem alque dignitatem,
toO Xdyouxai tou Xptotou,xotvwvoOvTOff ptovwtw dvo- i- gratiamque adoptionis prseterea , atque ejus loco
• TOOTO Se SeixvuTKt Ix tou 0 adorari; quamobrera se unicura Filiura unicamque
pt«TtTrif ueoTrjTOf tjoKvepwf
Xiyetvtriv STrtffToXriv TWVSOOcoOcrswv ctiKvlc;ouffi«v, ,- Chrisli personam dicere simulant, solo convenientes
wj
xai Optefje'ypd-_/«Te. Miaydp e.ouoia oOxSTriStacodpwv iv filiationis nomine, quod manifeste ex sentenliarum
yutriwv,dXX'ITTI Sczcjodpwv XeyeTat TrpoffwTrwv, direpe7re ri modo , quod in epistola adhibetur , colligilur, quo
trij «yi«j tpidSoj dftoXoyoOptsv. "o8evxai oi dytot 7rate- ;. dicitur duplicis nalurae unicam esse potestatera,
pej dve8eftdtcff«v toOj XeyovtKj XKTK SOvKpttv, ri u~iav,i, quemadraodum pariter vos ipsi scripsistis. Unica
n aOflsvriav, ri cr%effiv, ri Tipcrivriuwff8atTWXdywTOV lV nempe potestas non de diversis naturis, sed
Kvfl/owrrov, xai ftri dptoXoyoOvT«j XK6'urrdcTTafftv TWV SOO0 de diversis personis dicitur, quod etiain in
cfuorewv triv svwfftvysyevvriVSKt. "OrrwjSexai TOUTO bp- sancta Trinitate agnoscimus atque conliteniur.
6wf elpnphov Tofj ayiotj rtuTpuatTteptStufopugTWV v Quamobrem SS. Palres anathema dixerunt iis
Suoej/ucrewv, oi T«NecrTopiou So.d^ovrej,covTriffuTttoTtug f qui afflrmarent hominem Deo Verho unitum esse
itpxnybt IffTt ©sdSwpof, dffe6cofe'xX«ft6«voufft, Taf coO- secundum potenliam, vel potestatera, vel habitum,
trecffdvTiTrpocrcoTrwv Xey/vTEff, xai TipOffWTroiv x«Ta o%e- i- D
"* yel dignitatera; neque unionem factamesse in dupli-
trcv Ivwfftv Trpecr6euovT£ff, sv itpbaoiTtoviTtoxpivovTui « cis naturce unica subsistenliafaterenlur. Quemadmo-
Xeyetv,auTOff d dere6riff©eoSwpoj Seixvuotv IvTWT6T«pTw i) dum quod pariter recte dictuin a sanctisPatribus est
XdywTCOV XKTK ArroXcvapiou TOO acpeTexoO ypdywvovTwf' :• de duplicis naturae discrimine,id Nestorii sectatores,
« AOtdpxwfSritd|Stdcoopov twv cpOffewv riptfvOjroSeixvufft•t Theodoro infidelitalis duce , sibi assuniunt, naluras
8td toutwv*et ye td ptevex7rXrittetac, wf St' u7rep6oX»v v loco personarum nominantes, et personarumhabitua-
_)tXav8pwTriaf eXdptevov, ttvript»vTS xui STrierxs^tv Trot/j- lem unionemvenerantes, ut unam siniulentpersonam
eraffSatTOOoutwfsureXoOftdv Se ptaxapiorovriyeftat u se dicere. Impius ipse id ostendit Theodorus, in
elj TOtoutwv »c;cwpievwv (Sic). 'AXXd ydp OUTW ptivTrivTE e quarto adversus Apollinarium haerelicnm sernione
«Ttaipecrtv TWV epOerswv rrotefTKt, xai pcriv
xai rriv Stacjiopdv v hoecscribens : < Satis profecto nobis naturarum di-
Triftt toO XaSdvtoftpOerewff xai TriffTOU Xj;tj)8svT0ff v scrimen ostenditur, per haec quseproposita sunt, si-
riptev
uTrooeixvufftv ri 6eta ypayri"eopovTic.ouffc» Se toOxai triv v quidem hoc concluditur, lanquam per benignitatis
IvwcrtvriftfvurroSetxvOvat, » tw X»co9e'vtc rrpoffyeyovev, , superabundantiani inslilutum esse ut sic sumpti ho-
XeyetTToXXdxtff xafl'evwcrtv Ta sxuTipuTWV coOffewv eSca- minis memoria et visitatio fieret, beatissimumporro
^dvtwf TTpdfdvta, co?av triv Ttpbgtdv X«6ovt«evwffiv v existimatur, veluti taliunicausa digaationum(Sic).Id
S03 JUSTLMANIl.MP. EPISTOLA. 306
toO X»?6evTOf riptfv7rap«S»Xcoaeeev, oo« T£TOUTW exTriffA ipsum autem natiirarum distinctionem ostendit, quod
irpdi exefvov yeyovev iATroSsie.«vTSf
ffuvacj>si«f. toivuvTOV quidem sumentis sumplique naturx discrimen divina
3uo"ffc6» ©sdSwpov tdf yOffscff dvti TrpoffeoTrwv Xsyovta, ipsa nobis ostendit Scriptura. Indicare quippe eam
ire ftsic_ovx Tcpoaydywftsv «utou |3Xaff _>»ftiavSt£Xs'yj_ou-unitatem volens quse ad id quod sumptum est perti-
trav autov, rrotavXsyEttriv evwfftvTrpdfxatdxptfftvtwv net, clicit per unitatem siveunionemutrasque naturas
sxStxoOvtwv autdv. *Evydp tw TrspisvavSpwrrriffSwff 6y- sibi fecisse proprias ; ita ut, «que ejus qui eral atque
SdwXdywOUTW Xsyef« rjp6S»Xov 8e £>;TOT»f evwffewffsurapsil ac ejus qui sumptus est nobis ostenderitunita-
• Stu yap TaOtnffffuvaj_6efffaiai ej>Offetff, sv tem, qu« ex facta cum ipso conjunctione processit. >
ecoapftdSet
Trpdffwrrov xaTa TrivsvwffevdrreTeXeffav' wf TS orrspo Cum ilaque demonstratum luculenter sit impium
xOpeoff eVt te tou dvSpdff xat triffyuvatxdfepncrtv, wffte Theodorum naturae nomen pro persona usurpasse,
oOxitteiffivSOo,dXXdaap~ftta, scVoiptsvav xai riftsff deterioreni adhuc ejus blasphemiam proferemus in
Eixdtwfxatd TOV triff evwtrswc; Xdyov,di?TSOOXSTI stViv medium, qua docet, quid ipse unitatis nomine intel-
30o Ttpbatoitu, ukXev, S»XOVOTI twv yOffewvStaxexpi- ligat, ut plenius condemnentur ejus patrocinatores.
ptevwv."Qffrrepydp exeeou XuuaivetaeTWdpt6ptwTriff In octavo igitur sermone de Incarnatioue hsec scri-
SudSoffTOJXIKV XeyeerSae Trivaapxu (TtpbSnkov ydp x«6d bit : < Constat autem quid unitate importetur : per
pcia XeyeTat), ouTwfxdvra08a ou XuttaiveTatTrivTWV B hanc enim coalescentes naturae unicam personam
tpucrewv SeayopdvTOU7rpoffw7rou ri evwffcff.OTOV ptev unitate perficiunt; ita ut, quemadmodumde masculo
ydp T«fcoOcetj Seaxpivwftev, teXeiavtriv yufftvtoO©eou et femina Doniinusinquit eos non jam duos, sed unam
Xdyoutoa/xev,xui teXetovtd TtpbaojTtav' ouSeydp urtpba- carnem esse; similiter etiam , unitatis rationes non
urcbveffTtvujrderTafftv etVsfv• TsXstavSe xai Triv TOU jam duse, sed unica sit persona , constante seniper
dv8pw770u coOcrtv, xxi TOrrpdffMTrov dftoiwj."OTavp.e'vtot distinctione naturarum. Quemadmodumenim ibi nu-
iVt triv avvufetave"Swftev, ev it,pboo>Ttov TOTecpapcev. > meri non tollitur duplicitas, quod una caro dicatur,
Tavra riftsfff,si xui ypexToveore Xeyeiv^ptoTCKvofff,liquet enim quemadmodumuna dicatur, eodem pari-
oftw; SexTJJV ftavi«vTCOV exScxoOvTwv ©edSwpov x«i Trjv ter modo niinime naturse aufertur[Le_/.aufert] discri-
dffsSriixeivnvSTttoTokhv, Trpoay«yefvriuayxdo"8»ftev, tXew men unitas ipsa persona;. Cum porro naturas discei-
Tov©edvripecvTrapaxaXoOvrsff ysvsffSaf3t' wvrrdvTwv nimus,perfectamDei Yerbi naturam profitemur,per-
tTtVoSsSetxrat, OTC rrdffnffTriff©eoSwpou uoeSeiu; fteffTii fectamquepersonam (nonenim hypostasis dici absque
ttTTtv ri xctTapaToj IxsivnerrtffToXri. personapotest),perfectam pariter humanam naturam
personamquesimiliter. Cum autem in harura copula-
tionem sive conjunclionemanimum intendimus, unicam tunc esse personam prsedicamus.i Hsec nos, quan-
quam dictu Christianis horribilia, producere in medium coacti sumus ex Theodori impiseque cpistolaj
patronorum msania, propitium nobis Deum fieri postulantes : quibus tamen demonstratum est universa
Theodoriana impietate exsecrabilem eam epistolam esse refertam.
KaiT«UT« ptevartuvradrrexpivdfie6a rrpdjT«TW OpteTe'pwiC Et hxc quidem omnia respondimus ad ea quaein
xeeaXatoypayiw (Sic) Trepte^dfteva, Se'wv eerTrouSdffaTSvestro capitulorum libro continebantur, quibus im-
Trivdffe6»execvnvsrrecrToXriv exScxriffac, xai Sid TaOTrjv piam pnefatam epistolam vindicare nitebamini, pra-
triv ©eoSwpou xai NeoropiouxaxoSot.iavdvavewffaffSat, vasque propterea Theodori Nestoriique instaurare
eovTrjv dere6eeav» aOrri STrcffToXri S7raivee.'ErretSriSe sententias, quorum preefataepistola commendat im-
TroXXd Triffftv»fcove'j6eiV»ff eVtoroXriff triff TrpdfMdptvTOV pielatem. Quoniam vero permulta in meraorala im-
«tpeftxovyeypaptuevnff 7r«p«XeXoi7r«Te, xai oux eToXptri- pia epistola ad Marim hferelicum scripla prseteriislis,
craTeTaOra TofffvueTepotgxecoaXaiotff ev6efv«t,cvaftri neque ausi estis ea veslris capitibusinserere, ne forte
x«"ce'xTOOTWV T»Ve. OawvexScxouftev»v aosSstavb rrap' ex iis eliam Christianus populus,quanta a vobis pro-
utcfvTWV XptffTtavcov ptd8»Xadff,dvayxafovhou.iaap.sv pugnaretur impietas intelligeret, necessarium esse
etvutx/i TUVTU Std |3pav_e'wv oavepwffat.ne/3te5_eTat yap judicavimus, haec quoque paucis oslendere. In ea
Tofff7rap'OptwvrrapaXeXetftftevoeff priftaertTriffdffe6o0f eniin epistolae parle , quae prsetermissaa vobis est,
< drt KOptXXos
erticrTcXriff, Taj dxodfTTKVTWV twv eTricrxo- habetur * : « Cyrillum aures omnium episcoporum in
TTWV twv s'vrri XKT' "EijeffovffuvdSw<TuveX86vTwv, TW Ephesum convenientiuraveneno obccecantiomniuni
cvapptdxw TW7r»po0vrtTOOJ6co8aXftoOff TWV eroycovxaT- oculos obtinuisse sapientium; invenisse aulem mo-
iiysv, svpevSe dsopptriv ex TOOXKTK Nearopiouptiffouff, D dum ex odio in Nestorium prseconcepto: atque nulla
x«i OTtx«6efXe TrjffeTrterxorrriff
NSffToptov ri evEcjjeffwcrOv- inslituta disquisilioneet judicio Nestoriura ab eadem
oSoff,xpierewf x«i c.nTricrew; ptriysvofte'v»ff. >Kai rrdXcvev Ephesina synodo sede sua fuisse deturbatum. >
T»aOtri67rto"ToXri TtepdxsTut'« OTC T« ScoSexa xeco«X«taPariter in eadem epistola habetur : « Duodecimea
Ta rrapdKupiXXou ypufivTU,evwvTta dvTaTriff6p8ri?Tri- capitula ab Cyrillo conscripta, quanquam cum rccta
ffTewj,7rpoe8»x«v oi e'v'Eyecrweruvaj_8evTej eTriffxorroc, lide pugnarent, ab Ephesinsesynodi episcopispropo-
xai e6e6aiwercrv, xae ouvrivecrav «OToff,wf T» dp8^7ri- sita fuisse atque confirmata , illisque eos tanquam
oretffuvd3ouo•lv• xat oTt NeordptoferreiSrieptterefTO eV verse iidei consonantibus consensisse; alque Nesto-
cii iStocTtdXet, xai TrapdTWV TrpwTwv aOrriff,uTroffTpeipatriinn, propterea quod odio haberetur ab civitate sua,'
btti oux»)3uv68». >Kai StdTrdvT'<v 6 ypdij/ajtriv aOtriv primariisque civibus ejus , illuc minime potuisse re-
ioeSh eVtfftoXriv, oOftdvovTOOJaipsTtxoOjexStxeexai verti. > Atque hoc modo nefarie illius epistoke scri-
" Exslat in actis conc.
Constantinop. u, Coll. 5, apud. Labb.
 307 VIGILIUSPAPA. 308
eVatvsf,dXXdx«i ToOff 6p8oS6t;ouj Xeyei. Ilepi ydp T.UA ptor, non modo haereticostuelur ac laudat, sed catlio-
ttaxKpcou Ta66oOXou TOUESsVnfsViffxdrrou, dvSpdffev licos eliam nominare non veretur. De beato namque
errtffXOTrotffSTrtffripeou,ou td ptvrjfta8a0ftaTaTrotefu-sypt Rabula Edessenorum episcopo, eximisepietatis auti-
7»? crrijctepov, outwr fnoiv sv TYJ aOt» aatSti STttOTokh'stite, cujus ad sepulcrum ad hsec usque tempora
« OTI d TupavvofTrij rifteTepafTrdXewf, dv oOSeautdff mirabilia patrantur, hoc modo in impia illa sua epi-
dyvoefff,TcpofuatttriffTriorewff ouptdvovToOfffuc.wvTaffstola scribit: « Tyrannus noslroecivitatis , queui tu
aOTtoStwxet, dXXdx«i TOOJ»8» TrdXat rrpdffTOV xvptov i etiam ipse non ignoras, qui occasione iidei, non so-
drreX86vTaff wveejICTTIV d ptaxdpioj©sdSwpofd xripu.Triff lum cum eo viventes persequitur, sed etiam eos qui
dX»8siaffxai StSdcrxaXoff triff exxXntrtaf,oj oO peovov svi dudum ad Dominumabierunl. Quorum unus est bea-
Triocxsisetwij TOOJ aipeTixoOjexoXdcotcrev Std Trifoixeiu; tus Theodorus proedicalorveritatis, et doctor Eccle-
TrtffTewff, dXXdxai fterd 8dvaTOV drrXaTrveupaTtxd Toi? sise, qui non solum vivens lucretieos per propriam
t'3ioif |3t6XiotfTOffTriffiv.xknaiu;TexvotfxaTeXenj/ev,fidem percussit, sed etiam post morteni arma spiri-
eofx«i riffrieOXd?et« fteT'KUTOO XaXricraffa yivwcrxee, xai; talia in libris suis dereliquit Ecclesiseuliis , sicut et
ex TWV Trap'aOTOu avyypafivToiv iTtiaTtvat'TOOTOV eroX- tua reverentia, cum eo collocuta cognovit, el bis qusa
ij.nosvb ttuvTaToXftwv eV' exxX»eriaj cj/avepcof dvaSefcaTc- ab eo scripta sunt prsebuit fidem. Hunc ausus est,
o-ai.>KaiTTKXIV Trepis^ETat tri aOtridcrs6efEVIOTOX» rrpoj (3 13qui omnia audet, ab Ecclesia anathematizare. >
06p(vTOO ev «yiotj KupiXXou" « "OTI» xapSia TO,U Aiyu- Rursusque in sancti Cyrilli contunieliam , hsecipsa
/rtiou sceaXd;_8», v.ui }_wpij erxOXffewj T» 6p8» rcicrTSt . iu exsecrabili ea epislola contineulur : « Cor jEgypti
ffuvrivsffs.Kai OTtdTax.TwjxaTa TWVC.WVTWV xai TCOV i emollitum est, et sine vexatione, rectx fidei asseu-
TsX£UT»ffdvTwv oppcriffavTEf, ev aiffj_uv»eeerivU7repTWV , titus est; et inorditale contra vivos et mortuos irruen-
tSiwv«7roXoyodfi6VOi TrT«tffp«Twv, v.uievctVTia T» TtpwT» , tes in confusionesunt, satisfacientes pro delictis suis
aOrcovStSaffxaXioc StSdffXOVTs;, xai OTIXP*> dftoXoyefv , et conlraria priori suae doctrinse docenles, et quod
stf TOV vaov,xai eif TOV evotxoOvTa evaOrw.> Kai TaOra oporteat confiteri in templura alque inhabitantemin
/xeveyxetpteva Tri /uv»ftovsu6eiff» STriffToX» coavspdOptfv , eo. >Atquehsecquidem in memorata epistola sparsim
eerTrouSdffafiev xaraTTriffat,tva xav OUTW? 6i|/eTTOTS T« infricala, manifestevobis ob oculos ponere conati su-
6p8dsrriXsydpcevot dv«%wpriernTS TaOtnftrif xaxoSo.taj. mus, ut, etsi sero, quandoque tamen, recta cogitantes
ab pravis iis opinalionibus, erroribusque discedatis.
ToffaOT»8e effTtvri rri? pwaupugiittoTokh;uaitsiu, Q C Tanta porro sceleratse illius epistolacesl inipietas,
OTtoOSeOftetfeToXptriffare TrdvTa,w; ecp»Tat, Ta7repes- ut neque vos ipsi ausi sitis, ut dicitur, universa quaa
Xau.tvu«0T»toff rrap'Oftwv7reptco8efffiv xsyaXaiot;ev6ef- ipsa complectilur, in capitibus quse niisislis, pro-
vae, et xaiwa i~ «OTCOV SteffTpavftev» evvoiaepptnveOetvponere, quanquam nonnulla perversa explicatione
eVetpd8»Te. Tif ydp j_pto"Tiavoff SOvatateruvapt6ptetff8atinterpretari tentaveritis. Quis enini Chrislianis erit
LtrjXeywvdcreSritriv eVtoroXriv, "ev ri TotaOTatxaiTOCT-annumerandus, qui eam impiam non dicat, qusc lot
auTat 7repisyjOVTat j5Xaffco»ptiat; '0 yap T»ViirtcrToXrivtantasque continet blasphemias? Quisquisenim ejus
exStxwvtriv tdv dytovKuptXXov a!pettx6vxaXoOo-av , xai epislolaedefensionem.suscipitin qua S. Cyrillus h;e-
rrivev 'Ecoscrw TTJOWTTJV ffOvoSov ex6dXXouff«v, coavepcoffreticus appeliatur, primaque Ephesina rejicilur sy-
Nefftdpto»xa» triv «OroOaaiZetuv Se^srai, ovri auTri nodus, hic mauifestestat a Nestorii partibus, ejusque
eTriffToXri Xiyec.Si/_a xptffswffxai c.»Triffewff x«T«Stxa- adhseret impielali, quem ipsa epistola inquisitione
crSrivae, xai ouStdTa SdyptaTa,dXXd3td TOfcfffo?TWV judicioque bis damnatum fuisse fatelur quidem, sed
JTOXITWV eifTrivexxXnffiav ftij OTroo"Tpei|/at' xai oO ftdvov non dogmatum causa, verum *:
civium odio ad Eccle-
st? TOUTO d TrivuoeSh sTrtffToX»v sVStxwv siam non esse reversum alque non peccatireus est
dftapTavst ,
dXXd xai KeXsorfvov TOVIlaTravXata8ixd?ei,TOV etVdvTa modo ob hanc causain, qui ejus epistolaetuetur par-
7rspiKupiXXou, OTIri TtioTigKupiXXou, ri/"ETsp« , nJJ tes , verum quia Coelestinumquoque papam conde-
rriffTtff
EffTtVx«cd Tt«SwSexaxeeodXata TOUev dyiot,-KupiXXou, mnat, de Cyrillo dicentem, Cyrilli tidem nostram
svavTiairpdpSriTtioTetXeywv'JTrdpj_ecv, oO ptdvovaOrov fidemesse. Ac pariter, qui duodecim ea sancti Cyrilli
TOVev dyiotffKOptXXov, xai TOVev ftaxapia T^ ftvri/t» capita cum recta fide pugnare contendil, is non san-
KeXecrTtvov, xai triv rrpwTrjv ctum Cyrillurn modo atque beatoeinemoriseCcelesti-
ev^Eeyeffw crOvoSovxaTaxpivet,
(tXXd xai TrjvevXaXxnSove erOvoSov xaTa8exdc.ee, Tijvrra- num, primamque Ephesinam synodum damnat, sed
tepa xac ScSdffxaXov t8tov KuptXXov ' adversus quoque sanctum Chalcedonense concilium
ETrtypaijI/aftsvnv fert quod Cyrillumscriptis Patrem esse sibi
OTTOTE xai AsovTaTOV ev dyiotffTrdrrav 'Pwftr/fdftoiwfxa- judicium
raStxdt.ee,Of rrpdffTIJVev X«Xx»S6vt crOvoSov atque doctorem declaravit; alque insuper adversus
yp«cj)wv, sanctuin Leonem Romaoorum pontificum, qui ad
itTrsvrrepiTWV SWSSXK xeyaXaiwv toOsvdyioe;KupiXXou"
f Oi opocoi Trposve;_8e'vteff Chalcedouensem concilium scribens de duodecim
xard NeffTopiouTrapd Ku-
TOU sancti Cyrilli capitibus haec habel : « Deiinitioncs
ptXXou trjf ev
dyiaf ptvriptnff/3e6aiwptevetwerav. •
adversus Nestorium ab sanctserecordationis Cyrillo
propositae in tuto perstiterunt [Grmc. persislanl]. >
| ndcr»ff81«ert6ei«ffTreTrXnpcopiejn ri ptucrapdsrreertoXri, Quanquara vero omnis plena sit iniquilalis exse-
sv ptdvovtwv dX»6wv«TroxpO^/at oOxtcr^ucrEv,oTt drro crabilis ea epistola, unam taraen ininime celare po-
dp8oSdi;wv x«i dyiwvdv8pojrrwv ©sdSwpof drr' exxX»fft«f tuit veritalem, Theodoro scilicet post morlem eliam
* Phrasis omnino
vitiosa, quse, si Gixecitextus est : quem ipsa epistot. SI.NEinquis.Jud. damn.
atque antecedentium ratio habeatur sic corrigenda fuisse IJICIT,nec dogm. causa, verum EDIT.
309 JUSTINIANIIMP. EPISTOLA. 310
/.«!pteTa6dv«TOV dve8ect«-iff6»,dv dffe6ri©edSwpov Si- A _ a piis orthodoxisque hoininibus fuisse dictura aua
SdffxaXov TriffsxxX»tria?,x«i xripuxaT»SdX»8eiaffx«Xef thema, et ab Ecclesia rejectum esse, quem Theodo-
ri «UT»dcre6riff sVtcTToXri,TOV Orrep TrdvrafftoOff «cpSTt- rum omnium qui hactenus exstitere hsereticorum
xoOf |SXaffepnftriff«VT«. OuTtvo?TWVjSXaerynfuwv ptspoff blasphemum, impia illa epistola Ecclesise magistruni
eXd/tffTovSt' SrepaffOftfvsVtfftoXriff err' aOtcovOftfvtwv vocat prseconemque veritatis, cujus blasphemiarum
pnpdtwvrjS»scj/avspwffaptsv aVoSei!,avTSff, xai Tt oi «ytot exiguam parlem altera jain vobis epistola exposui-
rraTspsf, KupcXXof, xai EpdxXoff,xai cPa66ouX«ff xaTa mus : verbis namque SS. Cyrilli, Procli ac Rabuli
©eoSwpou, xai twv dere6cov autoO Xdywv eypaU/av,xata- quid ipsi contra Theodorum scripserint, ostendimus
xpivavTSf «OTOV ftSTdtrifaOtrij dffS^Eiaj.ToaUTatydpat atque quemadmodum eum, impiamque ejus doctri-
©eoSwpoupXaffconftiat stVtv,OTI[F. WOTS] oOSsOftsfjETOX- nam, atque iniquitatem condemnaverint. Ejusmodi
TauTajIxStxriffat,sixai TOVex8eftevov
firitraTS «OTajexSt- autem sunt Theodori blasphemise, ut neque vos ipsi,
x»Te-ciiavepoO dvtoj oTtoOSsiff Ta xaxa xaTaxpivwv, TOV i qui Theodorum eas proponenlera tuemini, illas pro-
iy.0iu.svovUVTU ixStxei,rrXrivsi ftriexsfvovtdv fteTavorjffav- pugnare ausi sitis • cum tamen constet a nemine,
Ta, xai TriffiSiaj drroffTdvTa rrldvnf, xai TaOTKxataSi- qui impietatem judicio suo proscripserit, defendi
xdVeevta.Taff Se aXXatfv&ptat Taff ev T»a-vTheVeoro- posse ejusdem impietalis patronuiu, nisi is fortasse ab
X» xaTa TOOev dyioeffKupiXXou pnOsioutgTtpbav.snat : g] errore recesserit primum, atque resipuerit, atque illa
xdxefvo,OTIdvatff^OvTnff auTOfev dyto'f KuptXXdf EOTI, condemnaverit, quse olim impie docuisset. Ad csete-
VMOTIptsTaueXn6eif evavxiuTp TrpwT»aOtou StSaffxa- ras autem contumelias adversus sanctum Cyrillum ea
/ea ;HS6STO e| oiv d TJJV eTctffToXrivsxsiv»vypdu/affSsi- in epistola jactatas adjicitur etiam, turpiter egisse
xvuTatrrdff»ffu.voi'/.g IloOydp 6 sv dyiotf KOpiX-* Cyrillum, adeo ut eorum pcenitens quae docuisset
ftscrTOff.
Xo?svavTiatri rrpwtn aOtoOStSaerxaXicc » ftEts- pridem adversam illis doctrinam proposuerit. Exinde
££.£'86^0,
vbnosv, h rrcoffri sv XaXxnSovt dyia oOvoSoffTtuTspa vero epistolse scriptor insanissimus esse proditur.
TOOTOV STtiypxfSTO, si pteT6fteXri8», x«8d tr^ eTTtfftoX^ Quo naraque loci doctrinam astruxit Cyrillus cum
Treote^eTKi; 'O ydp ftsTavowvoOVoffStSaoxdXotff cruva- sua priore pugnantem? quo pcenituit? vel quomodo
ptOustTut, ukV wf «7rd 7rXiv»ffUTroeTTpeil/af SsxTe'of fieri potuit ut a sancta Chalcedonensi synodo sairclis
SffTt. Patribus annumerarelur, si, quemadmodum narrat
epistola, prioriseum suse doctrinoe pcenituisset? Qui
enim ab errore.revertitur ad sanitalem non inter doct( tores ascribitur, sed veluti ab errore conversus.
TsXojSsTOUTO aOxrijd ypd-^as TrivsVtffToXv/v S7rotri- Hoc denique niodo epistolaui scriplor concludit:
eraTO Xsywv"« "OTISefdftoXoyefv etffTOV vaov, XKieifTovi « Contiteri ac credere oportet in templum, et emn
evoixoOvtK sv vwvaco. • 'Ex TOOTWV Se dffovnxeveiffTriv i qui in templo inhabitat. > Quo ex loco, quantum ad
uosSs.uvTriffeTrtffToXrif, xai ToOff£?3txo0vTaf«vrriv, impietatem epistolse spectat ejusque patronos, uni*
7rdffari dp8riiriffTtfKVKTpsrcsrKt. 'H ydp XK.8oXtxriEXXX»- versa subvertitur recta fides. Catholica quippe Ec-
criasva xvpiov InoouvXptffTOv ftovoysvijuiovTOO©EOO i C clesia unicum Dominum Jesum Christum Filium Dei
dftoXoysf, xui oO^t etf TOV v«dvx«i sig TOVevotxouvtaevi unigenitum conuietur, neque uspiam docet creden-
TWv«wTtcffTeOetv ri dftoXoyefv StSduxet."o8ev xai Tofff dum esse in templum, ejusque inhabilatorem, aut
TOOdyioudc.eou/jcevotff /SaTCTiffftaTOffTrapaSiSorat6/jtoXo- hsec confiteri oportere, quemadmodum ad sancti
yefvxui ictaTfjttv ei; eva TCUTtpa rravTOxpccTopa, xai eiff
: baptismatis gratiam ad; issis tradit, ut confiteantur
eva xOptov'Ino-ouvXptaTovtdv uidv aOToOTOVftovoyev», et credant in unum Deum Patrem omnipotenlem, et
xai eic TOdytov rrveuft», oOpt»vtig SOouioOff,» Suo, in unum Dominum Jesum Christura Fitiuin Dei uni-
XptffToOf, drrepri rrpdcMdptvtdv UspanviittaTakhSnXof, genitum, et in Spiritum sanctum, non in duos Filios,
Xe'youff«^privatoptoXoysiv siy TOVvadv xai«eiffTOVevot- vel in duosChristos, prout epistola ad Marim Per-
xoOvraevTCO vaco,x«i ex TOOTOU TeVapTov jrpdffWTrovT»I sam diserte statuit esse credendum, templi atque in
«yia TptdSteVecffdyouffa. ipso inhabitantis fide proposita, quo iit ut quarta
sanctaeTrinitatis persona conslituatur.
Ex TOUTWV ToivuvdrrdvTwvSeSetxTat,dtt dXXotptdff . Demonstratum est itaque his omnibus, prsefatse
sffTiTrif 6p6oSdc;ou jricrTewff d TrivTrposep»ptev»v uaeSh; exsecrabilis epistolse patronos atque laudalores ab
erriffToXrjveTratvwv, rj exStxwv.'ErretSrj5e XfyeTe,wf d e'v / orthodoxa fide omnino alienos esse judicatos. Caete-
d.ytoifKupcXXof ScdTOUTO rrapd tcovdvatoXtxcov eSe;_6»,, D rum, quia sanctum Cyrillum idcirco ab Orientalibus
OTITa tScaxtcoctXata ripptriveucrev,ou 8auptKC_oftev uftdf,, esse receptum dicitis, propterea quod sua illa ca-
drt x«i iv tofff7teftcj)5efffirrap' OptwvxeyaXaiotfourwf: pita interprelatus sil, minime miranmr vos in vestris
»7rc.Tii6»re,ot xai aOrd T«EVTJJxat' "Ecoecrov TrpwT» j ad nos missis capitibus similiter esse deceptos, cum
cruvdSw yeypa/iptsvariyvonxoTeff. Kai ydp xui b h dyiotf; videlicet acta quoque prioiis Ephesinae synodi igno-
ReXscTTfvoff, vai ri h EcoEerw rrpwTnffOvoSof,x«i d evj' rare videamini. Namque sanctus Ccelestinus, et prima
dyiotffAswv,xui ri ev X«Xx»S6vt «yt« truvodoff auT«xa';' Ephesina synodus, et S. Leo, et ipsum quoque S.
aurd Ta xsydXataTOUev uyiotg KupiXXou xai eSe'c;avTO,
, Chalcedonense concilinm, ea S. Cyrilli capitula ex-
xai e6e6aiwcrav, xuioOSsctiav TOOTWV eppt»veiav ec_riT»ffav' ceperunt, suoque suffragio confirmaverunt, nullani-
ri ydp epptnveia oOStd TOUJ6p6oSd?oufsysvsto, dXXdSide que eoruni expositionem unquam quaesivere. Expli-
toOff«ipETtXoOff , OtNeffTOpiOV ExStXoOvTSff, TofsftV»ftO- catio enini adhibita est non catholicorum gratia, sed
veuflefcrtxecoaXaioif dvreXeyov. 'Q; yup OfteffXeyers,OUTS s propter hx'reticos, qui Nestorii partibus addicti me-
511 VIGILIUSPAPA. 51*
Td dyt« suayysXsa,OUTSd «rbaToko;, OJTS«i XotTrai J\ morata capiia oppugnabant. Ut enim vos ipsi fate-
J\
OSCKC ycufui SexTuiseVev,ei ftri OTC oi «yiot TCUTSOS; T«u- mini, neque sancta Evangelia, neque Apostolus, nec
T«ffripftrivEuffav. 'EpuSptavSs OCOSCXSTE XsyovTEf,OTCOC reliquoedivinselitterse perciperentur satis, nisi essent
dvKToXtxoi o' NEfftdptov SXSIXOUVTSJ sSs?«vtotdv sv«yiotff a sanctis Patribus interpretatae. Cseterumin vos ipsos
KOptXXov td tSta xsejoccXata sVfinvsOovTa. 'ExtoOIvavTtou argumenta confusionis congerilis, aientes tunc ab
yap ri «TroffToXex» x«8e5pa 'Pcopenj,xai HOptXXof d ev Orienlis Nestorii propugnatoribus receptum esse Cy-
«yiotf TOOJ «vaToXtxoOj eViffxo7rouj xaTaxpivavTKj Neord- rillum, cum sua capitula exposuisset. Contra nam-
ptov, xui TrivKOTOO dffe6etav,eij xoivwviaveSe.avrowj que apostolica Romana sedes, atque Cyrillus in suain
xvi d ev dyiois n«7r«j 'PeifinffSOoTOff ypufoiv u-tTUTrij communionem admiserunt episcopos qui in Nesto-
tSiaj cruvdSou rrpdj TOVev dyiotj KOptXXov, xai TOOJ XK- rium sententiam dixerant, ejusque impietatem con-
JJ-KTOUJ erratvwvTOOJ«OTOU TOUJOrrepTriffeJwoewj demnaverant. Itaque sanctus ipse Romanus pont fex
yevoftsvouf ptSTa.O aXXwv OUTWJ etTrsV«"E7r«vriX8ov Trpoff Xystus, cumconcilio suo ad S. Cyrillum scribens,
rittdff, ot «SeXepoi, 7rp6jriftdj conptt,ou T»VVOCTOV xotvjj laboresque ab eo pro Ecclesise unitate susceptos lau-
a7rouS»«7roSewH«vTej TriffTWV^UJ_WVeeppovTiffaptev dans inter csetera hsechabet: « Ad nos reversi sunt
6epaTreiaj.> KaiTrdXtV« EOypaivou,dSeXcpe dy«7r»TS, fratres, ad nos, inquam, qui morbum communi studio
x«i rrpoj riftdj sVi ffUv«5_6evTwv TCOV dSeXeowv vex>JT»f R persequentes animarum curavinius sanitalem. > Et
ri
«y«XXtw. 'Ec.rjTetri exx.X»ffi« ouj a7reXa6ev. Et ydp /jtnSeva post pauca : « Exsulta, frater charissime, et ad nos
teovpeexpwv aTroXeff8at 6eXoftev, rroffwpedXXov Ssf yuipetv recollectis fratribus victor exsulta. QuocrebatEcclc-
riftdffErriT»uyeeiaTWV riyoupcsvwv; 'Aveyvoptev [leg. dvs- sia quos recepit. Nam si neminem perire volumus de
yvwftsv] Trdff»v XaP^JTtupiaxiv^vTtpb&aTov uvuxou.taOiv, pusillis, quanto magis gaudere nos oportet sanitate
xui TOOTO svvosfvdysiXofiev, rrdffovIVatvovsV_st ToaovTovg rectorum. Legimus quantum gaudii una ovis repor-
7rotftEvaff avyxukeauaOat.'EvsxdffTwuyekutSswpoOvtKi, tata prsestiterit, et idcirco intelligendum est quid
o\>xevdffe'vrK08«TOTtpxyu-xt,»TsfTKt, bav.v.tgTtpxTTe- laudis habeat tot revocasse pastores. Greges aspi-
Tut TtepiTriffOytsiaffTWVTTOXXWV. > K«irrdXcv'« X«ipw- ciuntur in singulis, nec unius bic causa tractatur,
ftsv eViTWxaXsfffSae TOV T»J'AvTtoj_Ewv sxxX»ffi«? lEpsa quoties agitur de sanitate multorum. > Et rursus :
7rapdT»ffffrif dyiwcruv»?»5» vOvsOX«6sffTaTOv utSpu « Gaudeo, inquit, Anliochense Ecclesix sacerdotem
X«ixOptOV" X«i EtXOTWf XK.XstTKt x.Optoj,sVstSriTOV xotvdv vocari jam a sauclitate tua venerabilem virum, et
xOptovErrsyvw,df TOrrij ffKpxwffSwff «OTOO u-vOThptv domnum ; et nierilo vocalur domnus qui communem
dp6oS6:wcpwv» pcs8'riftwvoptoXoysf. > EaerrdXtV« EOxrKi Dominum recognovil, qui incanialioiiis inysterium,
sifft Std T.V.VTO; ui 6Xii|/suTWT»V7riffTtvxnpOffffovrt. vocecatholica, nobiscumconfitetur. >Etileruin:« Vo-
Kai ydp TOOTOIJ ftETaftaxaptffftoOrrXoOfftoj \uaOb; evn- tivx, ait, sunt semper molestiai iidem prsedicantium;
TOCff oupavotf ntotuuaTui, oiff urrep T»ff otxatoffuv»j hisnamque cum beatitudinecopiosamercesparalur iu
Z&p-t;, StwyftoOj,xai TTKV xaxovrrpoffTETKXTKt Orrofte- coelo,quibus propter juslitiam maledictiones,persecu-
vetv. Trriftetvaj TOipeOSoj, tv« vtxriffKtTrotriff»;T»V tiones, et omne lnalumprsecipitursustinere. Passus es
«Xri9et«v. Kai Stu TOUTO VOVx«Te7raviffTKff8Kt yph toO falsitatem, utvictricemfaceresverilateni,et ideo nunc
cj/eOSouff, 67retSript»Sei?«7rco>.£TO T» dX»8sia.>KKi7rdXeV insullandum estfalsitati, quia nullusperire potuilve-
« TauTa TrpojT»VffriveOX«6stav ri ftsT's'ftoOdyia «SsX- ritati. > Ac denique. « Haic, inquit, ad veneralionem
codrnff«VTEypa^ev «TroSs/oftsv» ToOfcouf e'vd7rafft,xui tuam fraternitas mecum sancta scribit, probans luos
fis&utovottxaptotTOUff, oe Tivsffiapsig, h rttxpoi oOysyd- in omnibus, et confirmans labores, qui tameu gravcs
vafftv, sVseS»07rsp exsivouxaTs6Xri8»ffav, ou tevor td aut amari esse non potuerunt, quia huic impeusi
eXacopdv coopTiov, xaiTov^pnffrdvt,uyov(3«o"Tdc_oftev. > sunt, cujus onus leve, et jugum suave portamus. >
KKJT«UTK ftsv 6 ev dyiotj Suffroj 7rp6j TOVEVdyiot? Hsec ad S. Cyrillum de Orientalibus S. Xystus;
KuptXXov Tripi TWV«VKToXtxwv eypw^iev.'ETretSriSs sed cum stulte admodum proluleritis pariter, ea epi-
dffuvsTw? XKJTOUTO scprixKTe, 6'TI(3X«7rTSi Triv0rr6X/j'j/iv stolae qusead Marim Persam inscribitur damnatione
Triffdytaff ev X«Xx»SivtouvoSouri x«T«xptffirTriffdcre- laedi sancli Chalcedonensis concilii definiiionem,
6o0f TrpofMdptveVtffToXriff, epwTcoftev Ojttdff,7roiwXdywp quserimusqua landem ratione commoti id scribere
touto OTrectsivKTe ypdcostv.MriKpa vofttc^ETe TrjvexOzaiv sustinueritis ? Non itaque putelis, sanctse Chalcedo-
T»f dyiaf EVX«Xx»Sdvt ffuvoSou,dptotdvTt Triffdff£6o0ff nensis synodi doctrinam quidpiam eorura quse in im-
TteptiyeiveVtfftoXrjf; 'AXXdf«j yivotro^ptffTiavovTOOTO pia epislola continentur simile complecti; id enim
ecVsfv.KKTKvoriffKTe ydp, OTCTtdvTaTa ev T» dffe6sf dicere Christianum non est. Quinimo scitote ea oin-
sxriv» sVeffToXjj, XKIToff©soSwpou avyypuu.p.uot rtepts- nia qusc in eadem epislola, Theodorique libris ha-
Xouevu, havTiu eiai TWdpw'-»f xaT«XaXxnSdva truvd- bentur, cum sanctse lidei definitione, a Chalcedo-
SouTWrrepi Tri?TriffTewf SeSoctevw. ©eoSwpo? ydo, y.aXh nensi concilio tradita, omnino pugnare. Epistola
errtffToXriukkovXsyoufftv sivKtTOV ©eovXoyov,XK!«XXov enim ac Theodorus alium esse Deum Verbum,
tdv Xpccrtdv.'H Se dyi« XKTKX«Xx»Sov« a'.voSoghu alium Christum statuunt; sancta autera Chalcedo-
XeyetTOVxvptovripecov 'l»croOvXptorbvTOV0e6v Xdyov nensis synodus, unicum agnoscil Dominum nostrum
trapxw6jVT«, v.acdTpeV™jsvKv8po)77»V«vTa. 'H 67riffToXri,Jesum Clmstum Deum Verbura incamatum, ac
xai ©edSwpojoujr_dptoXoyoufft TOV ©SOV Xdyov caoxw6rivai absque sui inilatione hominem factum. Episloli
e'xTrij dyiaj evSdc;ou ©SOTOXOU, xai dscrtupOhovKapiug, atque Theodorns Dei Verbum ex sancta atque glo-
x«t Tej_6rivat i~ uvTn;,xai Std TOUTO dpvoOvTat ©SOTOXOV riosa Deipara, ac semper virgine Maria carnem as-
:,!T. JUSTIMAM IMP. EPISTOLA. 3U
.tvat T»v«yi«vrtapOhovMapiaV o! SE'dycotTtuT-.psg ot J\ sumpsisse, ac ex ipsa naluni esse non confitenUrr,
tv XaXx»S6vi cruvsX86vTSff CTUVOSIXWJ, ©SOTOXOV slvat Triv quare etiam sanctissimam Virginem Mariam infician-
iyiav TcapSevov MapiavwctoXdynerav. ©sdowpojo dffe6»f, tur Deiparam esse : sancti vero Patres in Chalcedo-
zai » dvwvuftojsVtoroXriSuo 7rp6o"wrra Xsyovtsjxatd nensi conciiio congregali sanctissimam Mariam Dei-
oyiTtxhvEvwfftv sv Trp6ffW7rov dva7rXdttoufftv. 'H ffOvoSoj param confessi sunt. Impius Theodorus atque ano-
5i TWV Svoeouffewv TTJV x«8' uTrdffTKfftv svwocvXsyouoa, nyma epislola duas admittentes personas, unicam
VJxnovTTSt Trpoffwrrov,riroiptiavOrroffTKfftv XpterroO TOU tamen personam per habitualem unionem profiteri
ftovoyevoOj ©eouXdyou.ndXev» uoe&hgexeiv»eVtoroXri se simulant: synodus autem duplici naturae hyposta-
x«T«5txd?etTriv ev'EepeffwrrpwT»vffOvoSov, xai TOV ev ticam esse unionem affirmans, unicain personam
etyioijKOpiXXov, xai uoe&hTUUVTOV xsepdXata dvoptdc.et. prsedicat, sive potius unicam subsislenliam Christi
NeordpiovSexui 0so'8o>pov exStxeix«i eVatvEf* ri Si h unigenili Filii Dei. Rursus ea epistola priorem Ephe-
XaXx»Sdvt erOvoSoj SedTrdvTwv dxoXou6sf T»«OT»TrpwT» sinam synodum, ac sanctum CyrillUmdamnat, cujus
ev Ecoserw cruvdSw,v.uiTcuTtpaxai SeSdffxaXov KupeXiov etiam capitula impia vocat : Neslorium autem et
eVeypdeoeTae, xai TrivffuvoStxrjv aOroOeVtffToXyjv, sv n T« Theodorum vindicat ac laudat: Chalcedonensis vero
SwSexaxeydXata-JTrOTSTaxTat, ^s&atoi,Nsffrdpiov Ss TOV synodus in omnibus Ephesinam priorem synodum
dffE6»xaTaxpivEt,xai rrpdjTOOTOU TOIOUSKCXOV avu-Sa-]} sequilur, Cyrillum Patris doctorisque tilulis ornat,
XovTO«Trd©EoScopou avi/Ttsitkuauhov,TOv.uiiv T» xaT* synodicamqiie illius epislolam, cui duodecim ea sub-
"EysffovTrpwT»avvbSwv.aTttv.piOiv, xai ev aOT»rri s'v nexa sunt capitula, conUrmat, Nestorium damnat;
XaXxnSdvt ffuvSw U.ST«T«0Ta Ttpov.op.iaOh P-STU TOU atque ad haecJudaicum symbolum a Theodoro con-
ypdiiavTOfaOroTraparrXnfftwff xaTaSixdcTst. sarcinatuni, quod olim etiam in prima Ephesina syn-
odo damnatum fuerat, et post ea quse superius recensuimus in eadem sancta Chalcedonensi synodo
rolatum fuerat, similiter exsecratur, atque cum auctore suo anatheraatizat.
TaOTaSe ev TOffdpto-6sfertv ri ayia svXaXxnSovt ffOvo- Hsecitaque definitionibus sanctse Chalcedonensis
Sof itiOsTO,oO-/.«tvic.ouffd Tt TrepiTriv6p8o'So£.ov rriffTiv, synodi constituta sunt, nec obscuruin quidpiam pro-
dXXiStdTTKVTWV dxoXou8o0ffK T» dftoXoyia T»?TtioTSag, locuta est circa Udeinsynodus, verum ubique et in
f,v d xOptoffStd TCOV «yiwv«7roffTdXcov eSwpriffKTO, x«t oi omnibus eam sectata est confessionemlidei, aDomino
aycota7r6ffToXot exriput.av,xai o' TptuxbototSixuxai OXTWbenigne concessam per apostolos suos, quam sancti
dytoiTtu-ips; 7rKp«Seowx«fft T» TOO©eouexxX»fftK, x«i ipsi pradicarunt apostoli, quam sancti trecenti octo
o: exarovTrsvrrixovTK TtuTips;s6e6aiwff«v,ffaco»viff«VTef decim Patres Dei Ecclesise tradiderunt, quam cen-
7reptTriff8SO'T»TO? TOO «yirj 7rvsOft«TOff. T«OT»SSxai ot tum et quinquaginta Patres ltidein de Spiritus sancti
ev'Ecosffw TO7rpwnvffUva;_6svTSff «ytot itaTeps; rixoXou- divinitale dogniata declarantes confirmaverunt. Hanc
Bncrav.'H Se ev XaXxnSovt dyi« o-uvoSoff xai uvsOsptaTtae Jr>secuti sunt sancli Patres Ephesum convenientes pri-
zov; sTspovff-Jp.6oXov ri SXSSITCV 7riffTSwr 7rap«St8dvT«ff, mum; hanc amplexa esl sancta Chalcedonis synodus,
rraodTOurrdTWV Tptaxoeriwv Ssxa xai OXTW dyiwvrraTe- quse anathemate feriit, quicunque aliud symbolum
owvTrzpa8o8iV. traderet, sive Udeiexpositionem, prseter eam quse a
sanctis trecentis et oclodecim Patribus tradita est.
O-JTWJ ToivuvTriJdX»8eiaje^oOonj,b-t/syoOvxaTa- Quaecum ita se habeant, sero tandem cognoscite,
iohouT'., Tij oo8wj TT/V ayiav ev XaXxnSdvt cuvoSovex- uter reclius sanctam Chalcedonensem tueatur syno-
Stxef; HoTspovd Ssixvuwvorc Tofj sipnp-hotg dytoij dum , isne qui eam praefatos SS. Patres lideliter se-
TraTpdfftv dxoXou8riffaffa TrdvTadp8wj i~iOsTO,» o TOOJ cutam, recte universa definiisse conlemlit, an is qui
uos&eigTWVatpeTtxwvXdyouffTCpoauTCTetv ffrrouSd?o)v ei tribuere nititur impios loquendi modos hscretico-
jcOrri;Touffydp xaOapi. avvetShoet.,xai 6p6womvb} rum? Fieri namque minime potest ut qui puras
JexoptevoujT^v _,,'Ecpscrw 7rpwT»vcOvoSov,xai TOOJ primsc Ephesinse synodi sanctiones, catholicasque
«cyioujT.aTspug KsXsorivov,KOpeXXov, x«e ASOVTK, xui voces admittunt, quique SS. PP. Cceleslinum,Cyril-
tov dpov trij ev X«Xx»Sdvt ffuvdSou,«SUVKTOV ecrTtv lum, Leonem ac Chalcedonensis synodi definitio-
3sxsff8«t usTa TOOTWV xat T»Vrrpoj Mdptv ftuerapdv nem recipiunt, ii scelestam quoque ad Mariin epi-
sVtffToXrjvTrivxaT«TrdvraTOOTOI? svaVTtouftev»v. Tiffydp stolam, cum iis quse percensuimus, oranino pugnan-
TOO? ScSaerxdXou? TrifexxX»criaf, xai ToOffTKevKVT^K St- D tem admiltant. Quis enim Ecclesiaemagistros atque
S/a/.o-JTug ,h ToOfdpSoSd.ou?,xai TOO?ulpsTtxavg,» contraria docentes vel orthodoxos simul atque howe-
roOffxaTaStxdffavTaf, xcttToOfxaT«xpt8e'vTaff dftoOSOva- licos, vel condemnatos una cum condemnantibus
TKI3e.aff6«i; "iva Se TEXstoTEpov T« Sid 'l6«v x«i ©so- valeal amplecti? Cseterum, ut plenius ea quse a Theo-
SWOITOV xexiv»fte'vayveoTB,dvayxafov ivop.iaup.evy.ui doreto el Iba turbata sunt intelligatis, hsec alia quo-
TU.VTU Optfvcoavepwffat. que vobis exponere operae pretium existimavimus.
TtvwffxeTe ToivuvOTC xaTa Stacj/opouff xutpovg Std T»v Noveritis itaque, quod cum diversis temporibus
«ffs66tav©eoSwpou xai NeffTopiou Trivzn uxiTherreffToX»accusatus esset Ibas apud piissimse recordationis
icsptexau.ivnv, xui Stu TU; v&pttgzug XUTU TOO ev «yiotff rcgem Theodosium, ob Nestorianam Theodorianam-
KupiXXou xai TWV aOToOxetpaXaiwv Xej_6eiffaff, xaTnyo- que impietatem in sua ca epistola contentain, ac
"l6a Trapd©soSoffiw tw triffe0ffs6o0ff X/it.ewff' propter contumelias in sanctum Cyrillum ejusque
p»8evT0ff
/iaertXei,xai 7rapdIlpdxXwtw ev dyiotf dpj_ts7rtffxd7rwcapitula prolatas, et apud Proclum sanctuin Cou-
1 Vel Xe!.ewff.
riooxXof Kwvfftavttv.'S.px<-trc.
SIS VIGILIUSPAPA. 316
KwvertavttvoUTrdXewf, xai rcapu Siaepdjootf 'AvTto;_si«ff ,A stantinopoleos archiepiscopuni, atque apua complu-
dpj_terrttrxdrrotJ, TsXsuTafov rrapd TOUaOtoOj3afftXswf, res Anliochiaearchiepiscopos , novissime aulem ab
x«t *Xauiavouptjti ripdxXov toOsv dyiotfdpy_eeTreffxdrrou eodem rege, ac Flaviano, qui Proclo in Constanti-
KwvfftavttvouTrdXewf yevoftevou,drreve/triS» » xtvouftevrj nopolitana sede successor sufTectusfuit, judicio ad-
Six»xatd toO «OTOO "l6a, *wTiweirtffxoTrw TOpou,xal versus eumdem Ibam lerendo Pholius Tyri, et Eusta-
E0ffT«8iw errtffxoVwBnpuTpO,Trap'otf rrepiTSrriffTewff thius Beryti episcopi delecli sunl : a quibus de iide
xuTnyophOn b uvTog"l6«f, xai 7repi06pewvxaTaTOO e'v sua reprehensus Ibas, deque injuriis in sanctum Cy-
«yiotf KupiXXou yevoptevwv. 'ExsfvoffSe drroXoyodu.6VOf rillum jactatis, cum sibi defensionis daretur locus,
drrexptvaTO, ftnSev06ptffTov pttTaT»Vevwfftvrriv yevopte'- negavil quidpiam ab se in sanctum Cyrillum contu-
vnvjcteTac.0 TCOV 'AV«TOXCZWV, xai roOev dyiot? KupiXXoumeliose dictum vel scriptum esse, post reconcilia-
eVsfv, ri ypd-jj/atxaT' «OTOO. 'H Se ftucrapdaurn sVt- tionem inler Orientales sanclumque Cyrilum ipsum
crToXri riTcpaxapnoOtiou irapu tcovxatwydpwvaOtoOS»Xof coiistitutaiii; verum criminosa ea epistola ab accu-
drt ptstd Trivevwcrtv ylyparrtat. satoribus producla palam eam posl reconcilialionem,
conscriptain fuse demonstratum est.
AeixvuratTOIVUV "l6aff ex Trifoixeiafxata6eVewftriv Ibas igitur, ex suamet eadem depositione memora-
ftv»fioveu6efffav sVtaToXriv drrapvoOpievof' d8evoi rrpoef U i tam episjlolam omnino repudiasse cognoscitur:
pnptevot ErriffxorrotdpwvTSff T»Vdere6ecav TriffeVterToXriff,quamobrem prselaudati episcopi impielatem epistoke
ti xai "Ifiaj ovx wftoX6y»crsv TaO^nviSiav stvat, dftwff coiisideranles, eliamsi Ibas eam ab se editam esse
Qihfovee;riveyxav, SedTtdvrwvsvavrtavT» ders6eiaT»iIV n.ininie coniiteretur, par per omnia suQragium pro-
T»KOTIO S7rto"ToXri7reptsj_opiev». AtsTUTrwtrav ydp cofTS lulere adversus iinpielatemquam epistola compleite-
*l6avdvaBeptaTiVat ftev Neoroptov,xal Ta dffs6» «OTOO balur. Censuerunt quippe ab Iba analheinaiizari
Soyftara, xai ToOfexStxoOvrafauTOv,d7T«pri dffe6riff Nestorium cum impiis dogmatibussuis; quse in iuiqua
tVtoToXri eijeSixet'Se£.aff6atSe eViff»fTCOV T/staxoiriwv epislola colligebantur, excipi autem trecenlorum
SexaoxTw dyiwvrraTepwv,xai T»Ve'v'EyeffwrrpeoT»v ffOv- atque octodecim Patrum fidem oportere, prioreuique
oSov,eof«TrddyiouTrveuptaTOff ffuvav_8eierav, x«6'buotb- Ephesinam synodum ceu in Spiritu sancto congregn-
f»T«TWVtptaxoffiwvSsxaoxTwdyiwvrraTEpwv, »'vTtva tam, eodem modo atque eam quseex trecentis iisdem
tv Ecoeffw eruvoSov ptet'«OtoOtoOsv «yiotj KupiXXou xal atque octodecim sanclis Patribus constitit, quam
rwv SwSexa«utou xeco«Xaiwy evu6pic.et ri «utri uoe&hf Ephesinamsynodum, una cum sancto Cyrillo, duode-
i-tOTQkh, cimque capitulis ejus ea irapia epislola contumeliis
lacessebat,
Td toivuvrrapd twv StxaorwvxtxptpAvx ptri7rX»pweraff iQ Cum porro ab Iba minime perlicerenliir ea quse
"i€af trif eTriffxoTrriff xaOnpeOn, xai /JJSTK tauta cruv- fueranl ab judicibus constituta, ipse ab episcopaln
riy_8nri ev XaXx»Sdvt dyia erOvoSof, h >JoOSeexXri6» dejectus est, atque interea sancta Chalcedonensis
"l6«f, oOSecofSTriffxoTrof rrapayeyovev,Ndwou »5» etff synodus coacta, adquam neque vocatus est Ibas,
vorrovautoO j_sipotov»8£vtOff, toO xai xX»6svrofev t» neque ul episcopus inlerfuit, Nonno jam in ejus lo-
dyia eyXaXxnSovt eruvdSw.'AXXd ptetd tdv dpovt',v rrept cum 1er manuum impositionemsubrogato, qui eliam
Trif rricrtewffSeSoptevov etVeXSwv d /«vnftovsu8eiff "l6af, ad sanctam eamdem Chalcedonis synodum advoca-
htnoev Trivrrepi aOroO0Trd8efftv ?»Tn6rivat,St' rivt»f tus fueral. Perfeclis autem iis quse circa fulem con-
ETrtffxo7rrif xatrjpe'6»,xai Trposxdpttffev T»VTrpoeip»ptiv»vstiluenda fuerant, adveniens Ibas postulavit, de sub-
iprifov4WTJOU xai E'JffT«6iou' »f dvayvwff6eier»f, eeersX- slitulione sibi facta causam agitari, qua ab episcopaiu
66»Teff x«i oi TOOTOU xaT»yopoi rrpoexdpteerav T« ev Tupw dejiciebalur, prsefatumque Pliotii Eustaihiique sul-
TtSTtpuyp.hu, ev oif Trsptsi^eTo ri auT»dcre6riff eVtffToXri"fragium in raedium prolulit; quod cuin legerelur,
?ffdvayvwcr6eiffv;ff, eiScoff "(6af, wf tl dptoXoyriffO'. TaOT»v advenientes pariier accusatores ejus, acta Tyri pio
tSiavslvat, StdTriv dtrs6£iavaO^riffxaT£8txdc_eTO, eyxd- duxerunt, in quibus eliam impia ea epistola contine-
•a/affTijv tcov rreTrpayptevwv dvdyvwcrtv,ouTWfetTreV batur. Hac legi simililer ccepta, cognoscens Ibas ob
i KeXeucraTe dvayvwvatTa ypdptft«T«TWV xXnptxwv 'ESe-D ejus iinpielatem condemnandum se omnino fore, si
trnr, evae. aOTwvptd6»TeOTI«JXdtptdfeiftt tcov iTtuy suam esse faleretur, actorum interpellans leclionein,
6evtwvptot,1Eai dvayvwff6evTwv aOTwv xaTavoriffavTSf oi sic locilus est: Clericorum Edessenorum litteiasleg"
eTriffxOTroetriv ihfov *wriou xai EvoTaSiou, xai T»V jubete, i:t, quam alienus ab iis sini, quorum insimu
xaTa "l6a yevoptevnv xaTnyopiav,drr/iT»ffav«Otdv td lor, cognoscalis. Cum hsec pariter lecta essent, con-
Trapd *wtiou xai E0ota6iou xexptpte'v« 7rX»pwerai, x«i siderauies eDiscopi Pholii Euslathiique suflragium,
Ss.aff8«ttdv dpov,dv ri C.0T»J dyi« ffOvoSof si.scj>cov»ffsv, atque instilutam adversus lbam accusationein, con-
xzi Orroypdif/ai ev «UTCO, St' ou xai triv Trpwtnvsv 'Efiot,> stituere rursus ab ipso impleri oportere qusePhotius
cruvoSov, xai TOV SVdyiocf liOptXXov, xai Triv«OTOU St- atque Eustathius judicaverant, ac suscipi delinilio-
SxerxaXiav eSet.aTO* drrsp arravTa, wf etprixaptev,ri ftu- nem quam ipsa sancta synodus conclamavit, ipsique
erapd sxeiv» e'vu6ptc.stirrtcrToXri'St' wy a7roSsixvuTat subscnbi, qua quidem dcflnilione, et primam Ephe-
TrdvtataOta triv dyiavsv XaXxnSdvt erOvoSoy ircix«Ta- sinam synodum , et sanctum Cyrillum complexa
xpieretxal dvaTpoirri triffctffe6o0s sxeiv»?E7rtTToXriff "l6av fueral, ejusque doclrinam, qme omnia, ut animad-
rrapacrxeudffatTcocricrat. 8auu.d?oftsvroivuvOfidf1 OTI vertimus, in nefaiia ea epistola ludibriis contomne-
triv fjLvaupuvsxsivnvsrrtffToXriv sxStxsfTS, rivoOSeKOTOJ bantur. Hisautem manifeste docemur, sanctaiu iusam
 317 JUSTINIANlIMP. EPISTOLA. Rlft
"l6«f, ij ev Tupw, » xat fteTa TauTa sv Tji dyia xardc A , Chalcedonensera synodum disposuisse, ut ea onmia
XaXxnSdva cruvddweToXu.nffsy , ab Iba fierenl, ad impisessepius raemoratse epislolai
iSiav etrrsfv, ri ex.Sexriffat,
«XXaxai TOffypd/tpiafftTWVxXnptxcov 'ESecrnf,xai trij eversionem atque condemnationem. Miramur igilui-
tyhfoi*wtiou xai EOffraBioutj_priffaTO 7rp6fTOdrrocjou- vos adhuc iniquaeei epistolsepalrocinari, quam nequo
ysfvtrjv rrepit»f dffe6o0?eVtfftoXriff i Iba» ipse, vel Tyri, vel post ea, quse ibi acta sunl,
x«t' «OtoOyevoftiiiJ»v
xat»yopi«v. in sancta Chalcedonensi synodo suam ausus est ap-
pellare, neque sustinere , quin potius cleri Edesseni
litteris, Photiique, atque Eustathii suffragio usus esl,, ut inslilutam adversum [se ob impiam illam epislolam
declinaret accusationem.
DpdfSetoif dXXotf«rrKffttofj xaxcofrrap uptwvsppc»- Ad caetera porro omnia pessime a vobis exposita
veu8efffi,xai trjv EuvotiiouStaXaXidv triv rrepi l6a yevo- adjecislis etiam, ut Eunomii divulgationem de Iba
pcevnvTrpdfYeuSrisvvotavftetnydyete, Sia6s6ato0jttevoe i factam mendaci intelligentia perverterelis, allirman-
triv SiaXaXtdvEOvoptiou OrrepTrif dffe6o0f eVtoroXrif : tes eam Eimomii divulgationem super impia ea epi-
yeyevriffBaf. Aeyetat ydp 7reptej_scv triv aOtrivStaXaXiav, ^ stola institutam esse. Fertur enim hsec in ipsa conli-
, _,
OTtev Toffavwtepotfftriff eVtotoXrjfvSpiaug I6af ,tdvi neri: quod cum in priore epistolseparte lbas sauclum
ev dyioifKupiXXov, e'vToffTeXeuTaiotf eautdv67ravwp6w- Cyrillum injuriis proscidisset, circa iinem tamen se
OUTO' drroTSSriXdv tffte TrivEOvoftiouStaXaXtdv, oOTrepi\ ipsum corrigendo cmendaverit: cum tamen niani-
Triffdffe6ouff exeivnff sVtffToXri?,dXXdrrepiT»ffxaTa660"Swff : festum sit Eunomii eaui declamalionem minime ad
"l6a Triffev Tupwyevopeevnff Trapd *wriwxat E0ora6iw > impiam eam epistolam pertinere, sed de subroga-
eipriff8at.'Evydp TOTf 7r«p'auToffTcsTtpuyuhotg yavepwf? tione, quae Tyri Ibsc facta fueral per Pholiuni et
"l6af wftoXdynffsv, wf x«idvwT;pwsip»x«ftev, TrpdTOUTOUi Eustalhium in ea sermonem institui. In aclis enim
uiv ftsTa TWV dXXwy dvaToXtxwv eVtffxOTTwv 06piVaiTOV / apud ipsos manifeste fassus est Ibas, quemadmodum
evdyiotffKOptXXov, OTB fteTot.0aOrcov3i;_6votariv teeTa . etiam superius indicavimus, se ante bscccum reliquig
Si T»vevwcrtv triv ftSTa$0aurcovyevoptevnv, pt»Sev06pt- Orienlis episcopis sanctum Cyrillum injuriis afle-
iTTtxov etVefvxaTKTOOev dyiotffKupiXXou' e' n; dftoXo- cisse, cum scilicet ipsorum ejusque dispar esset sen-
fiu; eupicrxwv EOvdftto;"l6av rrpcoTov ftsv 06piffavTaTOV i tentia : post aulem, unione inter ipsos perfecta, hihil
h dytotffKOptXXov, ftSTa TUVTU Se dTroXoyoOptevov, xaij omnino ab se injuriosum in sanclum Cyrillum fuisse
ieyovta ott ftetd T»VevwcrtvoOSev 06ptffttxdv xatd toui prolatum; ex qua Ibae confessione, Eunomius Ibam
evdyiotffetTreKupiXXou, triv ctv»ftoveu8efffav i ._ primum in sanctum Cyrillum injurias congerentem
eVointTev
JeaXaXtdv. "Oti Si h Ttposepnftevn uat&hg erreoroXri,ri reperiens, posl aulem resipiscentem, aientemque abs
tsyottiv» "l6a, 7rdff»fuot&tiug,v.ui twv xatd KupiXXou 1 se nihil omnino, posl constitutani unionem, adversus
j6pewv a.Tcapxh; eco;tsXouffTrerrXripwTai, oOSevidpt- sanclum Cyrillum fuisse prolatum, memoratam per-
jpt6d)X,etat* dXX'oOSs'eyst Xdyovtd TCIOTSVOUI OTIEuvd- fecit dcclamalionem. Nemini porro dubium esse po-
jteoffTa TrpwraptsvSti^KXerriffeirtffToXrif, wf xaxd, Ta: test, indicatam impiam epistolam Iba: tributam, ab
reXsuTafcSi v_eipova oWa i7r»'veff£v. oOSeifydp eOcopo- initio ad extremum omni iniquilate, atque in san-
juv UTcaSixe-.ut TOV eVi evdffx«i TOU«OtoOTrpdy/jtatoff, ctum Cyrillum contumelia scatere , neque causa;
jfiou tdv «Otdv erratvoOvTa xat iJ/ey.vTa.Et TtffTOIVUVquitlpiam est, ut credatur, Eunomium priores epi-
rri»EOvOfttou StaXaXidv ToXftrioet Xsyttvu.»tri "l6a xaTa- stolae partes, tanquam pravas traduxisse, reliquas
Sscrsc Th ev TOpcoyevopeiv», dXXdrw uojetcruvdSftvtriff vero, quaepejores sunt, laudibus efferre voluisse.
uv»ccovsu8secrn{ dcrs6o0f sVeertoXrif,triv trij «X»8eiaf Nemo enim cordalus probat eum qui unius ejus-
ixoXouSiav ou cj/uXdtTEt, dXX'cif aipsTtxof06ptvToffrra- demque ac similis rei simul laudator sit, idemquc
rcdfftvTtpoouTtTetv ffrrouSd?et. vituperator. Quisquis igitur Eunomii declamationem
non ad Iboe subrogationem Tyri faclam spectare,
verum ad impise memoratae epistolse.... perlinere, quisquis, inquam, id dicere audet, is niiniuie veritali
obsequitur, verum, veluti haereticus Patribus injuriam afferre nilitur.
K«i eij toOTO Se i6auptdff«ptev OTIypd^ai OTrepteivaTe, D Atque id etiam mirati sumus, quod scribere veriti
T« xifukutu ptevTOO EVdyioif KupiXXouffxotetjd etvaf niinime silis Sancti Cyrilli capila obscura essc, eam-
triv Ss ttoeSherricrtoXriv, wf TOO«yiourrveOptaTOf pteffd- que impiam epistolam, taiiquam Spiritu sancto af-
tovTO?KTro5e^8eVav errr.veffaTe-xai coavspdvSffTtvOTI ilante, clarescentem laudaveritis. Manifestuniest si-
T«0T«TKpriftaraoOxe; «yiou TrveOptKTO?, dXX'e,e'vsp- quidem verba hoec non Spirilus sancti virtute, sed
ysiaj toO rrov»poOTrveOptKTOf rrpowydyeTe- OTtTOOJCIEV maligni spiritus impetu a vobis csse prolata : cum
TtaTspu;y.aiSZxaxu/.ov;Trij sxxX»ffiKfffxoretvoOff e'x«- Palres Ecclesiseque magistros obscurilatis redargue-
XeffaTe, trjv Se y.axoSo~itti Triff£7rtffToXrif pteTajSXaffcp»- rilis, epislokc aulem illius malitiam blasphemiasque
ptiaf STrfveTKTS" dOevxaXwfdpftdjet XKJOptfv,xai Tofff laudibus extulerilis : quamobrem recte convenit vo-
«XXotff TofffTa TxapttTckhattt Optfv7repiTWV dyto/vTraTepwv bis caeterisque omnibus similia de sanctis Ecclesiae
c/jOOvoOfft, TOTrapd TOUdyiou IleTpou TOO«TroffToXouPatribus scntientibus, illud a Pelro apostolo de iis
: p'r,6ev 7repiTCOV XKXW? VOOUVTCOV Taff57rtffToXdff TOOdyiou dictum, qui Epislolas saucli Pauli perverse intellige-
liaOXout OTtTauTaoi uptuOeigv.uidorriptxTotffTpeoXw- baul: quod has indocii aique instabiles depravant, ul
troufftv[» ffTpe6Xo0ertv], wffxai Taf Xot7rdff ypacodf,Trcdf et cwteras Scripturas, ad suum ipsorum pefditionem
rhv tSiavOOTCOV drrwXetav. > OUTW Toivuvx«i Optfvxaxwj (II Petr. in, 161. Sic itaque vobis etiain prave inlei -
 519 VIGILIUSPAPA. 3f>
iiooOfft erxotetvdetvatSoxefTKrrapd TWVT»JsxxX»crt«; : A ligentibus ea quse ab Ecclesise magistris tradita sunt,
StSaffxdXwv, xai TOOV 8eiwyypacowv exTe6ecpteva. KaiT«UT« x atque ex divlnis litleris hausta obscura esse viden-
ttiv TK 7repi "l6a, xai Triffdffe6ouj exeiv»jerriffToXrij ? tur. Atque haecquidein de Iba atque inipia illa epi-
OUTW 7tapaxoXou8»ffavTa ev Ttfft(3t6XioijeOpiffxovrat. stola in aliquibus libris perscrutala reperiuntur.
EtSevaeSi uptdff;_priOTtTa iteTcpttyp.hu,h oi? ri ri Namque opersepretium est ut sciatis acla ea in
dere6riffexeivn errtffToXri Treptixstat, ouj_ uTroTiTaxTai ;( quibus impia illa continetur epistola, minime com-
tofffa06evtixoff,otgot i7riffxo7rot urreypa^av,wvx«i tdx plecli in aulhenticis iis quibus episcopi subscripse-
tffOTurra a08evTtxd,evTeT» «ytwT«T»ixxX»ffi«Pwce»f, , runt, quorum authentica exemplaria in sanctissima
xai evT» KwvffTavTtvourrdXet, xai iv TW6eiwriftwvrra- Romana Ecclesia et in Constanlinopolitica, atque
X«Tiw TrapaSsSwxafftv. 'E7reiToivuvSeixvuraiT.uVTuybOev v etiam in sacro nostro palatio servata sunt. Quoniam
Ttuon; uoeSsiugTteitknpo>u.ivn ri aOrrido-e6riff STrcffToXri, , igitur undique manifestumest impiam eam episto-
xai evavTiaouVaTotj bptaOsiotv OrrdTriffdyiaff£vXaX- lam omni iniquitate refertam esse, sanctisque sacrse
x»S6vtffuvdSou, ot T«UT»V Xs'yovTEf SE8S;_8«I OTTO _. Chalcedonensis synodi dclinitionibus adversari, reli-
Triff
dyiaffh XaXxuSovt eruvoSou , ou ftovovTrivoixsiavx«xo- quum est ut qui dixerint ipsam in sancta Chalceiio-
So.iav ffTrouS«c.ouffiv exScxsfv, «XXd XK!06pev T» KOT» ;; nensi synodo contineri, ii non modo propriam lutari
dyia auvoSwTrpoffKTrrsiv. T« ydp 8s;_6ivTax«i (3s6«tw- . j}I malitiam omni conalu eniti censeantur; veruui insi-
6SVTK rrapd Trifffiv»ftovsu6siff»j dyiaf CTUVOSOU, ovofiaffri.. giieui quoque sanclo concilio faciant injuriam. Quse-
evTWrr«p' «OTriff SsSoptsvw 7repiTri?7riffTSWff opw itspt- cunque enim approbata atque confirmata a memo-
iysTttt rata sancta synodo sunt, ea oinnia nomiiialim iu
fldei definitione ab ipsa tradila continenlur.
TtvwffxEtv Si ufidf (3ouX6fts8a , dtt xai ©EoSwptTOf, , Volumusaulem vobis simul constare, Theodoritum
STrstSrixaTaTWV SwSsxaxecoaXaiwv TOO iv dyiot?KuptX- quoque, postquam adversus duodecim sancti Cyrilli
Xousypav/E,NeffTopiov, xai TTJV «OTOO xaxoSo^iavexSc- capita calamum perstrinxissel, Nestorium ejusque
xwy,pteTaTOVdpov Triffev XaXxnSovt«yiK? truvoSou u pravitalem defendentem, post sanctse synodi defini-
ffuvw6ri8» , 7rpwT0v ptivdvaSepcaTiffat NecToptov xai TWV v tionem id habuisse in mandalis, primo quidem ut
koitstuv TJJV«OTOO, xai dftoXoyriffat 8eoTo'xovTIJV dyavv analhematizarel Nestorium, sanctamque el gloriosan'
E'VSOC;OV ueiTtupOivov Mapiav, xtti o-JTiofeSiyJn. "oOsv v semper virginem Mariam Deiparam confiterelur, el
xai "I6af xai ©eoSwpiroff ouv_wffScSdo-xaXot xai TTKTE-idipsum exseculus est. Quare Ibas pariler atque
p£ff,dXX' cofffteTavooOvTeff, x«i dva6ept«Tic,ovT£r triv xaxo-i- Theodorhus, non veluli magistri aut Patres, sed ut
Soliav, OTripn? xaTnyopri6»ffav, xai SsfidftevotTOVdpov v poenitentes, et perniciosas sententias detestantes de
Triffiv XaXx»S6vt ffuvdSou,xai OrroypdiJ/avTSff iv aOrw,, Q quibus fuerant accusati, atque detinitionem Chalce-
ioixOnouv.'ErreiSrie8of iffTivsv T» xa8oXtxri f donensis synodi amplexi, ipsique subscribentes, in
s'xxX»ffia
«rr«vT«ff TOUff «ipsTtxoOff Tri?otxsta?7r)c<v»ff dva/wpoOv- ea recepti sunt; cum in Ecclesia catholica sit in
Taf, xai rrpdfTrjvdpSdSocJov erraveovTa? Ttioztv,SsyOhvut t more positum hsereticos qui proprium exsecrentur
st? xotvwviav,oO ptriv ci>fStSaoxdXoufTotf Ttm.Tpi.ot . errorem ad orthodoxamque fidemrevertantur, suscipi
ovvuptOp.eioOxt. °08evxai TOO?dXXouf dvaToXtxoOff errt- in communionem, non autem veluti magistros Patri-
crxoTrouff, o'cTtvsf Neo-TOptov exStxoOvTeff dvTeirrovTJJ _ bus connumerari. Itaque alios etiam Orientales epi-
rrpwT»ev EcoiffwcruvoSw, xai TWiv dyiotf KupiXXw, scopos, quorum quidain a Neslorii partibus stantes,
CTrsiSri fterd TaOTaNecrToptov xai njv xaxoSo.iavdve- priori Ephesinse synodo sanctoque Cyrillo contradi-
8eftaTtff«v Triv«OTOO, iSit;aTOd xaTa 'Pwft»vdrroffToXt- xerant, cum postea anatheraa dixissent Nestorio,
xd?Opbvag, xxi b h uyioigKOptXXoff, xai Std TOOTO xui ri. perversseque ipsius sententise, apostolica Romana
ayia TOO ©SOO sxxX»ffiK SS/STKI «OToOf. sedes sanctusque Cyrillus in commuiiionem recepe-
runl, atque propterea ab sancta Dei Ecclesia susce-
pli intelligunlur.
K«i TOUTO Si OptdfsiSsv«t(3ouX6pts8a, OTIou pcdvov „ Id autem a vobis eliam aniraadverti cupimus, non
"l6Kf xai ©soSwpiTOf Std TO«VTetTrefv toff SwSex« xD I Ibam tantum el Theodorilum ob oppugnata duode-
xecoaX«iotf TOO SVuyiot; KupOXou i.s6Xri6»ffav tri? sitt- cim ea sancli Cyrilli capita fuisse ab episcopatu de-
crxorrri?,'«XXdxai Adftvo? d 'AvTto/eiaffdp^terriffxorroff f jectos, verum Domnum quoquc Antiochensemarchi-
StdTOUTO xateSixdff8», w? ypd^affdyeiXetv ptovov fftwTr»- episcopum condemnationis subiisse judicium, pro-
9rivat td aOtd ScoSexaxecydXata" »v ttva xuTttxptotv v pterea quod scripsisset, expedire ut duodecim ea
K«rd Aoptvouyevoftevnv, x«i fteTK6«V«TOV «OTOO » evv capila silentiopremerentur; quod judicium in Dom-
XaXxnSovt ffOvoSoff eSilaTOTe xce e6e6aiwoev."OrtSii num institutum, synodus Chalcedonensis, eo quoque
TOUTO dX»8e'ff iffTt,xai aOrd? ©eoStbpiTOff TrpdffIwdvvnv v e vivis sublato, probavit atque confirmavit. Hsec
tdv reoptavtxtaff eTriffX07rovpiaptupefypdywvoutcaff*• Tti porro verissima esse, atque ita queinadmodum a
Srirrotsxat Trpocoavwj if/sOSoyTat, xai yaert ftnSsftiavye- nobis exposita sunt, se liabere ipsemel Theodoritus
- testatur in epistola ad Joannem Gennanicisc episco-
yevriff8«tTrepiSdy/ca xaiyoTOftiav;Std rroiouj fbvov;
xui yonTiiaj ic;»Xd8»y iyeo;d Sefvativaj ptoty_eiajSTOX- pum hsecscribens: t Quid enim profani menliuntur ac
ptners;Troioufd Stfva8ewpue.s TUfavg;S»X6v iffTtxai Toff; dicunt, nullam circa dogmata novam factam esse
jSupSapotg'Tcapaxuku(sic) co?SoyptaTwv x^Plv Xi*P^ xa*i sectionem, propter quas csedes igitur, sive prsestigia
TOO? aXXouff e5riX«ffav.X«i ydo TOV xOotovAoavov,wffT« i, expulsus ego sum? quasnam moechias perpetravit
521 JUSTIMAM IMP. EPISTOLA. 5*2
xseodXaia ftrj SerjdfisvovxaSseXo) ot psXTtsrot7ravs0o)»pia A quispiam? qusenara quissepulcra pervertit? sed no-
TaOTaxKXiffavTEj, xai sftptivstvTOOTOIJ dptoXoyricravTSj.tum ipsis quoque Barbaris est atque perspicuum, me
Eycoyip aOTwvTaj xaTa8iffetjdviyvwv,eptiSe wj T»J cseterosque dogmatum causa fuisse dejectos. Enim
«toiffewjs^cupyov d7rsx.ripuc.av.'Ex TOOTWV TOCVUV Seixvu- vero dominum etiam Domnura, tanquam capituta
Tat, ort Stdta v.SfukatutoO sv dytotf KupiXXou Ta XKTK non admitlentem expulerunl, ea omni laude digna,
NsffTopiou TtporsOivTU, xai Aoptvof,xai auTOff©soSwpt- optimi illi votintes, seque in his permansuros proii-
To?, xai I6aj, xai aXXotTtvsj i?e6Xri6»ffav- xai ©eo- tentes. Me autem qui ipsorum constitutiones lege-
SwptTOV ftiv, x«i "l6«v fteTafteX»6evTaj, x«i Set.aptivouj rem, ut hsereseos principem divulgarunt. J EX
Ta ftvnaov£u8ivTa xseodXata, x«i T« ukku, St*d s.e6Xri- quibus aperte colligitur ob saucti Cyrilli capita
8»o"av,ri dyia oOvoSoj ri sv XKXX»S6VI iSs!.aTO.Oi d).Xot adversus Nestorium proposita, et Domnum , et Theo-
Ss oi pri cteTaptsXr,6svTSff oOxiSi;_8»ffKv"ri Si Ao/tvou dorelum ipsum, et Ibam, et nonnullos preeterea de-
XKTKxptcriff v.ui[XSTU OUVUTOV aO-oue6e6«tw6». turbatos sedibus suis fuisse, ac Theodoretum quidem
et Ibam resipiscentes, atque memorala capitula
probantes, acreliqua omnia quorum causa suis pulsi sedibus fuerant, a sancta Chalcedonensi synodo
fuisse receptos : minime vero eos qui non resipuerant: Domni vero condemnationem etiam post inor-
lem ejus fuisse confirmatara.
ErretSriSi iypu-liuts,OTITK? ©eoSwpouj5X«ero)»ctiaff 1
B Cum autem scripseritis pariter exsecrari a vobis
T«ffTr«p'riftwvTteptfOtiox;vu.ivKV«6eft«Ti?STS, si TIVOJ eas Theodori blaspliemias, quas ad vos ipsi transmi-
dv wfftv,KUTOV SE©soowpov dfteps6d).STS- dv«6spt«Tiff«c Std simus, cujuscunque illscsint: Theodoro porro ana-
TOri'5»rrpoTS/EuTriffKt aOroviv T» xotv&)via, cojXsySTac, thema dicere dubiletis, quod jam ipse sit in Eccle-
TWV ixx.Xnfftwv, ytvwcrxSTS [F. supp. oTt] ot XiyovTSj , siarum, ut dicitur, communione prscmortuus : scitote
peri
ecovscvKt ©sdSwoov uvuOsuuTt^saOut, «XXd TofffeTriffxdrrotf eum qui dixerit minime Theodorum anathematizari
0"uv«pi8fc£fff8at, £7rstS»sv T» xotvwvice, xa8wj EcorixaTS, licere, sed episcopis esse adnumerandum, ob eam
TriJ ixxXnoiaj ETsXsOTnffsv, ocosiXo-Jcrevxai 'ioOSavTOIJ causam, quod, ut asseruistis, in Ecclesise comrau-
drroffToXocj ffuv«pe8ftsivTOVwj ivofctffsvX«86VT« TOV nione decesserit, eum pariter et Judam posse in
ytvwffxovTa TK xpurrTaTWVdv6pw7rwv0sov, xai ptETK apostolorum numerum asciscere, qui latens, et notus
TWV KXXWV aK6»Twv xotvwviav Ss^dftsvov a7r'auToO*oo*ov , solum perscrutanti humana secreta Deo, fuit ab ipso
ydp »xsvscj TOOJTKUTaXiyovTa?,jctift^Eeoj , cum cscteris discipulis ad communionem admissus;
sierivdt.eot
y.ttiot d7ro'ffTo)ot 0! ft£TKTOVKUTOO OUVXTOV XKT' nam juxta id quod sentire haec aientes videntur,
-cfiricjjov
«OTOO r.poxyuyovTt;, xuTxv.pivuvTs; KOTOV, xui si; TOTCOV, digni reprehensione sunt apostoli quoque, qui post
UVTOV aXXovdvTEtffKyccyovTSff. Kai TTKXIV . mortem ejus, suuragio adversus ipsuni lato, eom
errstS»ev Tofff
dyiotj eOayyeXiotj T6 6'vofiaaOroOp.ST'/'?vTWVdXXwv ,C' condemnaverunt aliumque in locum ejus substitue-
drrOffToXwv dvKytvwffzsTKt, ftri dpa ix TOUTOU » w?KTCO-runt. Prseterea, cuin nomen ipsius in sanctis Evan-
ff-oX.OJ Ss^STKl, » T»? XKTaXpiffSCOff TOOuvx0iu.uTO; geliislegatur inter cseteros apostolos, non tamen id-
wcoseXsv iX£u6spw8»v«e. KKTavosfTS toi.uv dtt sxsfvof circo, vel ut apostolus recipilur, vel exinde anathe-
TSXSUTK iv T» XOtVWviK TWV6XxX»fftWV, 6 T»V6p665o.OV t matis judicio potuit liberari. Sic igilur habete, eum
rriffTivfts/pt T.ipuTa;rris aiv.siu;c_w»jfv/.ucu;. in Ecclesiarum communione decedere,. qui iidein
catholicam ad mortem usque illibalam custodierit.
H.uiyup ei v.xit>\uvtyj/.io;,n 'Apscavdj,» NserToptav;.ff, , Enimvero, si Manicbaeus quispiam, vel Arianus,
» EOTu^tavtffTri?, » uD.o; olo; ouvacpsTixdf,» 'EXXnvixri 5 sive Nestorianus, vel Eutychianus, aut alius cujus-
ftavia xpaToOftsvoj )*.8»xotvwvwv T» sxxXncria, xaiOUTW » cunque generis hsereticus vel Graecorum iusania
TsXiuTnV», XKIp.ETKSdvctToy » ix TWVovyypup.p.UTO>v v caplus, Ecclesise communicans vixerit', atque hoc
ICOTOO, » x«6'sTspovTpoVov&ipsTtxd?sivKicoavri,OplWJ ; niodo decesserit, post mortem autem vel ex scriptis
tiOxix TOOTO-J ri 6p66S'.t,o? j5).dTrTSTct j ejus, vel alia quavis ralione hsereticus fuisse depre-
rriffTij, ri exsfvoj
iksvOspoxiTttt Tri? xaTKxpiffEW?, st iv [Ili Cod. ri] T»s'\- hendatur, nihil tamen calholica iides delrimenli
priv» TWVixx).»ffcwvXsyeTKC TEXEUTriffKt" xtti ysvtxwjj capit, neque ipse propterea a condemnatione libera-
OOSSVK TWV KipSTtxwv Sdvaroj ix T»J TrepiTrijxaxoSo^iaj ;D . tur, quod in Ecclesiarum pace dicatur decessisse; ac
KOTOO xaTaxpiffewjsXsu8spof* ptdXXov KSVOUV Std TOUTOo revera nequaquam interilus haarelicos a condenina-
xaTaStxdfsi,OTIC_WV OOft£T£fts).ri8». tionis judicio, quod perversa eorum commerita est
opinatio, liberat, quinimo potius vel ob hoc ipsum,
quodviventesnon resipuerint, justius coudeninantur.
"OTISe oi aepeTixoioee'vT» ?wji KOTWV j-
ptriptSTKftEX»- Multisautem id ipsum confirmari potest exemplis,
Bivrej, xui pteTaSdvKTOV xKTexpi8»ffKv, ix TroXXwv :- haereticos videlicet, qui duiu viverent, ad sanitalem
Sei-
xvUTafxai EOvdcteOff ydp, xat ArroXtvdpto?, xai Bdvwcro?,:, reversi non sunt, post mortem fuisse condemnatos.
xed ev Tof? otpxatoTipoi;xpdvoifOOaXevTfvof, i- Eunomius enim, et Apollinarius, et Bonosus, ac su-
BafftXsi-
Snff, Mapxiwv,xai HhptvOo;,xai aXXoirroXXoi iv T»
» perioribus lemporibus Valentinus, Basilides, Marcion,
oixetcci.w»ftri ttvuOeuxt\TiaOivTeg, pt-td SdvaTOvxuTSxpi- i- et Cerinthus, aliique permulti, qui anathematibus
Onouv,x»iU7:dT»Jxa8oXtxriff izxXncrca? dva8sfcaTi?ovTac,t, dum viverent, subjecli non fuerant, post mortem
srrstSriiv T» oixsiccTfXdv» ETsXsOTncrav &oicspot sv T» » daiunali sunt, atque ab Ecclesia catholiea anathema-
iSia c.wri«Stxw,-xaTaxptSivref,ftsrd 6«V«TOV UTTO ;,- tizantur, orooterea quod in suis erroribus vita functi
T»J
:}*> VlGlLIUS PAPA. 3*4
jta8oXtxi5f exxXntriaff «vexX»8»ff«v, TOUTiffTtv 'lwdvv»?A sunt, quemsdmoduni econtra ii qui mjuste dainna-
*ai *Xautavdf,ot sv dyioiffdp/ieTriffxortot KwvoTavTtvou-tiouis passi fuerant judicium, Flavianus videlicet
jrdtswf xaTa ydp T*jvvp.tTspavsvvotavxpv ToOfa!ps- atque Joannes, sancti Constantinopoleos archiepi-
ftxouf iv T>5oixsta irXdv»TeXeuTrjVavraff eXeu8e/oouff8at)scopi, post mortem sunt ab ipsa calholica Ecclesia
toOff5i opOoSb~ovg TOUJdSixwfx«Taxpt8svTaf, ptriava- restituti. Vestro porro judicio hsereticos qui propriis
xdXsf8'8at pcita TOV6dvcXTOv• drrspTrdcrnf«crs6ei«frrsTrXri- iuhaerentes erroribus decesserint, daranatione libe-
owtat. rari opus est : calhoticos autem injuste judicatos
minime post mortem revocari ad Ecclesise pacem,
quod quanta plenum sil iniquitate, vix dici potest,
kOti Si ixxXncrtaffttxri sort rrapaSoo"tftoOf «tpsttxoOf Quibus exemplis perspicue ostendimus, Ecclesise
xal ptstd SdvatovxataStxdc.scr6ai, xat ava6sitati{sff6at, esse traditione sancitum hcereticos post mortein
• rrXrivdptwfx«iexe quoque judicari posse, atque anathematibus conde-
fuvtpbv ptivsx toutwv STrotriVaptev
tcov 3t«tdl;ewvtcoy dyiwv drrofftdXwv touto Setxvutai' mnari. Cscterum ulterius adhuc idipsum ex sancto-
Xeyovtefydp irpoffrixetv UTrspdvairaOo-ewff twv tsXsutoy- rum aposlolorum Constitutionibus deraonstratur
rwv eXe»ptOffuvaf 7rape;_sff8at, outw? eTrayoufft" i Tautat Validius: quo namque loci constitumit utiles essa
Si rttpi tcovs0ffs6wvXiyoptevrrspi Setwv dere6wv,edvtd< B ] pro mortuorum requie eleemosynaruiu oblatioues,
toO xoffttouSw Trivncriv,oOSivdyricretautov w ydp> sic prosequunlur i Id autem de piis hominibus dici-
rrsptovtt evavtiov»v td 6sfov, S»Xovott xai ptetatr- mus : de impiis enim etiamsi universa inundi sub>
t&vri. i 'Orrdts toivuv ot drrdfftoXotrctpl tcov eucre- stantia pro ipsis pauperibus distribueretur, nou eis
6covoutw ScetuTrwffav, ttff ecTrotxprjveu ytra 6«vatov v quidquam proderit: cui enim superstiti divina ad-
touffatpettxoOf, » «utov fweXtora©edSwyjov triff xaTa- versabantur, certum est eliam amoto non esse pro-
xpiffswftoO dvaSiptatOfikevOepovaOut, dvttva ot dycot ( futura. i Apostolis igitur hoc modo circa pios, qui
rratipsf cof%sipova'iouSaiwv,xat 'EXXrivwv, xai SoSo- decesserinl homines, deflnientibus, quis statuere au-
ftttwv, xai Trdvtwvtcov aipsTtxwv/9Xacr_)»pi»ff«VTa, TOU- deat, hsereticos post mortem, potissimum vero Theo-
rotffffuv»pi8pt»crav, xai ftSTaTriffaOroOders6si«fXKTS- dorum ipsum, a condemnationeliberos esse oportere,
xptvttv; quem sancti Patres, veluti Judseis. Grsecisatque So-
domitisdeterius blasphemantem, ipsis connumerarunt, il, alque una cum impietate sua condemhaverulit?
'OTISi xai ptstd SdvatovtoOf aepsttxoOf,wf irposi- Cselerum hsereticos post mortein quoque, ut supe-
rroptsv dva8eptati(so"6ai Ssf, xai b h dyiotf Auyouertfvof ff rius constituimus, esse damnandos, sanctus etiatn
STricTxoTrof sx Tnf TWVAypwvv_wpaf OJTWXsyetevtrr Augustinus Africanse cujusdam urbis episcopus iu
eTrtertoX» TjiTrpdfBovifaTtov yeypap.p.hn' i 'OTTOTS XKVv n• epislola ad Bonifacium diserte tradit: <Quamvis, in-
d).»6»jj 8UV«TOV Sst;_8rivatTU itap aOrwvdvttteSsvta x quit, et si vera essent quse ab eis objecta sunt Cseci-
KextXeavv), xai uptfv, xai artoOavbvTa av aOtovdva6epta- :• liano et nobis possent aliquando monstrari, ipsum
rtcjopiev«XX'dptwfT»VTOU XptffToOixxknaiav, » Ttf oui jam mortuum anathematizaremus ; sed tanien Eccle-
Taff eveptXovetxotf Sfie.«iffptst«6dXXst«t,dXXdtafff 6siatfj siam Christi, qusenon litigiosis opinionibus fiugitur,
ptaptupiatfJ3s6«to0tat,St' otovSrirrotsavOpwrtovxata- sed divinis altestationibus comprobatur, propter
AstVetv oux dcjosiXoptEv.I quemlibet hominem relinquere minime debemus. >
Kai TaOTaptiv d ev dyiotj AOyouffrfvoff. "OptwfoO 0 Hsec Augustinus. Similiter autcm non modo per-
(tovovToOfsif TrioTivaptupTavovragftsT« 6«V«TOV it mullos, qui adversus fldem erraverant, mortuos
ot
ayibe ituTipeguvaOep.uTtt,avaiv, dXXaxai TOOJSTrtffxd- anathemalizavit Ecclesia et sancti Patres, sed epi-
/TOuf,Touf ev tri teXeutaia autwv (3ouXri«"6t, ri i%dSta- :- scopos etiam qui vel in ullima sua voluntate, vel ab
BiTouaipeTtxof?o-uyyevifftv,» ic;wTcxofff xaTaXcptTrdvov-i- intestato hsereticis consanguineis, vel etiam exlra-
raff. Triffydp ev AyptxricruvdSoudySonxoffTOf TtpSrra;j neis sua bona reliquissent. Octuagesiraus enim pri-
/avcovoutw Xiyet• i UaXivi>piaOn,et ttff eTriTxoTrof xX»- mus Africansesynodi canon haechabet: i Item con-
povoptouff ec;wttxoOff Trifft'8i«ffffuyyeveictf,» u\pntxovg, , stitutum est, ut si quis episcopus hseredes extraneos
xv.vtSiouftruyyevefff,ri "EXXnvKf TriffexxX»-
jrpoTiptriffet - ij) a consanguinitate sua, vel hsereticos etiam consan-.
ffiaff, XKI/xeTKSavaTOV dva8eptaTic.iff8w,xai TOovopta x guineos, aut paganos Ecclesiaepraeluleril, eliam post
dOtOufteta£;utwv TOU©eou tepswvptri dvayiywffxeV8w, , morlem ei dicatur anathema, et nomen ejus inter
xal oOSeec;aipsfTai trif xaTuv.piasmg, ei aSiuBtTOg TSXSU- sacerdoles Dei non computelur; nec excusationis
Tricrefe7rec5»j ixphv «UTOV i7riffxorrov
ysvdpteyov pcnSaptwfj illi locus sit, quod intestatus decesserit: quia utique
dva6aXiff8attriv TrifftSiaf oOcriafStotx»crtv,apptoSiaj ., debuil factus episcopus, rei suse ordinationem con-
Toibixeico eTrayye^XptaTi.» Ei Toivuv,xa6wffd exx)»o-taqTt- gruani suse professioni nequaquam in aliud tempus
xo? Spictexavcov,vTtipiSiag ot erricrxOTroi Trsptoucrtaff ri differre. J Si itaque, quemadmodum ecclesiastico
ft»
6p9wffStotxnSetffnff, xai ptetd Bdvatovdva8efiatic.ovtae, :, eo canone definitum est, post mortem quoque ana-
rrotrw/iaXXbvdv«6epiatit.eer6ai wyetXovoeeiff aOtdvtdvv themale feriunt episcopi ob divitias ipsas haud re-
©tdv*ft*ptcSvoVteff, triff ayfaf ypaynj XeyoOernj, i 'Edvv cte distributas, quanto justius excommunicationi
KvSpeuTrof etf a»9pw»roV dttdpT», xai 7rpocreuc.ovTac )i subjiciendi erunt qui in Deum ipsum peccaveruut,
TrejOc
«Otou- ti Si eiff©edvttff kpApTn,Ttffrcpaasv\nTaintpiit dicente Scriplura : Si homo in hominem
peccaveru,
autoO; i erit qui pro ipso oret; si autem in Deum deiiquerit,
tmis orabil oro eo ?
525 JUSTlMANI IMP. EPISTOLA. 3!.fj
'AiroSei?aVTEj Si 6'TIev Tofj 7rpoX«6o0fft;_pdvotjA Cum autem ostenderimus fuisse preeteritis tempo-
e4piff6»rrapd TWV dyiwvTtttTspavxphvut xui pteTa6dva- ribus a sanctis EcclesisePalribus lege sauciturn,,post
fov dva8epiaTt£eff8ai TOOJeire eij TtioTiv,eire etj xavd- mortem etiam, eos qui vel contra fidem, vel adveri
yaj «pt«pTriff«VTaj, dvayxafovstvat ffuvsiSoptsv xai T« ev susEcclesisecanones erraverint, anathematizari opor-
toif riftetipotffj_p6vot;yevdfteva7rdfftSriXaxataprtriffat tere : uecessarium pariter esse prospicimus ea quo-
rrpcffdvaipefftvTrdff»ff dfopptrifftcovtoOf Ttpofavsigaipt- que quse nostra hac aetate facta sunt omnibus ma-
rtzouff,xai Trjvtoutwv doiSetav ix8txo0vtwv.AuvpsVTtov nifesta consliluere, ul omnis lollalur contradictio,
yup , xai Atdcrxo/5ov, ToOfh Stufbpotg;_pdvotffTTJV TOU quse a profanorum haereticorum, ipsorumque impie-
«TrooToXtxov 6pdvouiepwffOv»v vfapTtuouvTa;, ei x«t ftri tatis palrocinatoribus possit excitari. Laurenliuin
etff7riffTtvri/tapTov, dXX*ouv eVetSrixaTa TteptSpopthv «amque et Dioscorum, qui diversis temporibus apo-
iartovnuauvTri?S7rtffxorrri? ijttku&eaOtti,I*6T«6«vaT0vd stolici throni sanctilalem subripuerant, quanquam
KrroffToXixd? 6pdvoffxarexptvs,xat dve6eiudTtffev. nihil in fide peccassent, ob idipsum tamen, quod per
ambages episcopatum suscipere conati fuerant, vita
jam functos apostolica judicavil sedes, atque condemnavit
ErreiSriSi xai TOUTO Tofff OpteTipotjTrpocrs8»xKTe B Verum cum in vestris litteris id etiaiu adjeceritis:
ypKfCftafftv, OTIiav TCJTOV uipeatapxnv uvuOsp.uTion, si quis hsereticum anathemalizaverit, et in ipsum
xut strr»x«T«xpivwv, xai TOO? TKdptotacopovoOvTaj «OTW, sententiam ferens, omnes quoque cum ipso sentientes,
0"Uft7repiXaft6dvst TCUVTU; TOOJOTSS»VOTS TaOTaypovri- adjunxerit, eum illos omnes complecti, qui quavis
ffavTKj-xat Std TOUTO 67retSriDaOXov TOV Sa/jcoo"«Ti«, xai ratione id ipsum quod damnatur probaverint: ita-
iwrtov, xui Bovwffov, xai Nsordptovdva8st/.aTic.sTe , oux que cum Paulum Samosatensem, et Photium, et
ofeiktTtxui ©edSwpov TOV TCCdftota ixiivoij cj)povriffavr« Nestorium, et Bonosum condemnaveritis, minime
dvoctaerti dva8eftatier«e. rtVwtrxsTSdtt TrpwTovptev opus esse ut Theodorum quoque eadem cum ipsis
exsfvotSiya dvdftaroj dvaSef.KTtc.ovTKt ol XKT«TrXdvnv senlienlem nominaliin condemnetis : scitote primo
dxoXou6»ffaVTSj Tofj uineaiupyu'.; , oO u.hv o? aXXoUj quidem illos suppresso nomine analhematizari, qui
«7r«Trio"«VTSj. ToOjydp dp;v_»yoOj TWV uipioeoivxai bvo- lucresum auctores sunt in errore secuti, caeteros au-
/xaffti ri sxx).»ffi« TOO ©eoudva8eu.atic.et'QedSwpofSi oO tem minime deceperUnt. At vero hseresum duces et
ftdvovSISKCTXKXO; »Vtri? Nsoropiou3uffere6eiKJ, dXXdxai magistros Ecclesia noniihatihi analhematizat, Theo-
TroXXoOj Std TWV dffs6wvaOToO ffuyypaftftKTwy rirrdTncrsv. dorus porro non modo Nestorii magister exstitit, ve-
QffTrepydp oe 6p6oiTrij ixxX»ffi«j StSdcrxKXoc Std TWV rum etiam impi s scriptis suis permultos induxit in
oixEiwvix8iffswvyvwpic.ovTKt, xae STratvoOvTat, OUTW I errorem. Etenira quemadmodum recli Ecclesisedo-
x«i C
ex TOOivavriou TTKVTSJ ot T»J xaxoSo.iaj ip;_»yoi Std ctores ex propriis doclrinis agnoscuntur atque pro-
TWV cSiwvdffe6wveruyypafifeaTwv iXiy;_ovTat,xai «va- pter ipsas commendantur, ita econtra, perversarum
8etiaTi?ovTai.'OrroTeToivuv©edSwpojxai acpecrtdp/»j sententiarum auctores ex propriis ipsorum litteris
yiyove, xai dvapi8pi»TOUff fikaofnptiag ev Tofffoixeiotf redarguuntur atque anathematizantur. Cum igitur-
/3t6Xiotff i|rifteffsv,oOSeftiav iyvct Stx«i«v dcfopptriv rrpdj Theodorus et hseresiarches exsliterit et innumeras
TOTrapatTriff«ff8«t TOV xat' «OtoOdvaSsptattffftdv. prope blasphemias in suis libris protulerit, nihil vo-
bis superest causae cur analhema in ipsum dicerc
detrecletis.
nepi Si T»J ex8io"Swj trij irifftews, »v tofs vpiTipotg Circa fidei vero expositionem, quam vestris litte-
ypdpiftaffivhsOhxuTt,ei xai TroXXd ety_ojtsvftifti|/acr8at, ris inseruistis, etsi mulla sint de quibus nobis vo-
«XX'ouv drrwj Std TJJV OpteTipavayvoiav xai UTtkbrnTU biscum esset conquerendum, nihilo taineu ininus id
TOVTO TtupuksiTcetv Tiwj Ssfv hou.iaap.sv, ev Ttfft ydp totum, ignorantise simplicitatique condonari opor-
versate scripsi-
AvKffcfaXwff iypiciiuTe."Ev TicrtphuaTu TsOiixuTs,ptnSe tere existimavimus. Alicubi namque
rafffOsiatgypufui; , ft»Si TOf?dytotf rraTpdfftveyvwer- stis, alicubi verbis usi estis, neque in sacris litteris,
ttsva' ey aXXotfSi TOJJSeSaerxdXouj Trij ixxXneriajtdye neque a sanctis Ecclesise Patribus unquam adhibitis;
lij Oftdj hv.ovx«TeStxdff«T£. rtpdj TOUTOU Si x«i TIV«etj Jn alibi Ecclesise doctores ipsos, juxla quod vobis visuiu
rriv dp6dSoc;ov ffuVTsivovTa rricrTivTrapeXsii//e»TS. "08ev est, condemnastis, atque adhuc quemdam ad ortho-
Xphuptd? xaTa TJJVTrapaivscrivTWVdytwv TtaTsptav n doxam tidein omnino pertinentem silentio prseterii-
/tvwffxovTajkakeiv,ri dyvooOvTaf fftwrrdv,xai djrs TCOVstis. Quapropter oportet vos, juxta sanctorum Pa-
trrtffTattivwv StSdffxserSat. trum admonitionem, vel scientes loqui, vel si ignari
estis, tacere, atque ab doctis et scienlibus eru-
diri.
'BTrstSriSi iypdujiateriftiv, jrwj dc/ieiXopiev toff Ai- Jam vero cum scripseritis, quemadmodum yJEgy-
vos
^uTTTiotf drroxpivaO"8ac, Ouvptxtoptev Oftdf, d:t Trivaoe&h pliis respondere debeamus, miramur quidem,
E.TtffToXriv exstvnvxai QsdSwpov,xai Nefftdpiov,xcciTriv scilicet qui impiam eam epistolam, Theodoruni, Ne-
xaxoSoc;tav TrivaOTwvexSixoOvTef, ripttvirapaivsfvirrt- storiuin, perversasque eoruni sententias defenderitis,
sit a nobis,
XsipstTE,Ti dysiXoftev«XXovsvavTiotffT»J sxxX»ffi«j nunc commonere nos instituisse, quid
Ei TU tofj eruvE- aliis Ecclesise hostibus respondenduni. Siquidem si
drroxpivKffSKt.ydp Trap' d ptwv ypacj/sicrt
«iffst, (sic) oOSivstspov 7rapatvetrettofj Atyujrttotj, n ea quse scripla a vobis sunt quis consideraverit,
©sdSwjOov xai NserTo'peov TOO;aepSTtxoufSi"aoO'/.t,xal nil.il aliud 'Egyotios hortabitur, quam ut Nestoriuin
527 GILDAS SAPIENS. NOTITIA. 3-28
TrdvTajTOOJdyiouf TcaTS pug xuTuStxi.aui,TOUJxaTa- A Theodoruraque hsereticos suscipiant, universosqne.
exeivouj TSxai T»V «OTWVdrrtffTtav, xai jrpdj sanctos Patres rejiciant, qui ipsos eorumque infule-'
xpivavTa?
TOUTOtj i~ tTepag Ttkxvngeij dXX»v eftrrscrsfv,07rdTe riftfv litatem condemnaverunt: atque adeo ex uno in alium
iypaiiUTSUTtoxpivaaOui Tofj evavTiotjtriff exxX»ffiaff, incidant errorem ; cum ad nos scribentes ut hosti-
x«X»vxai 6p6dSol.ov etvaitriv u-vaupuviv.eivn^eTttaTokhv. bus Ecclesiaerespondereraus abominabilem eani epi-
STrouSdffaTe ToivuvrrpwTovftiv uftd? «OToOf Stop8co- stolam orlhodoxam appellare non dubilaveriiis.
eracr8«t,xai OUTW? dXXou?SeSd:at. E" Ttffydp ri ©edSw- Nitimini itaque primum vosmetipsos corrigere,
pov, » T»VXeyoftevnv "l6a eVtertoXnv,» Ta ©soSwpiTou post autem caeteros docere : si quis enim vel Theo-
eruyypdftftKTa TU.XUTU Triff6p8»?rriffTewfexTeSevTa ix- dorum, vel dictam Ibse epistolam, vel Theodoreti
Stxef, Tofff atpettxof? eaUTOV ffUvaptSftcov, dXXorpcov scripta adversus rectain fidem proposita defendit,
eaUTOV TroiefTri?xa8oXtx»fixx).»crtaff,»ff xecj/aXri eo-Tiv ha?reticis is annumeratur, et ab Ecclesia calliolica
uidffTOOQeoOd xuptoj xai ©edffriftcov
d ptovoysvriff 'I»ffo0f alienus efiicitur, cujus caput est Unigenitus Dei Fi-
d XptffTOf,ou Ttvof OftdffaOToOff y_wpi(,eTe, T»Vdcre6ri lius, Deus et Dominus nosler Jesus Christus, ab cu-
xat ©edSwpovexStxoOvref
errtffToXriv • x«i Std TOOTO i jus Ecclesia irapia ea epistola separatur, et.Theodori
Tcpoahxbv iffTiv u/xKffTriffdffe6eiKfT»f errto-ToXriff, xzi• patrocinatores. Itaque expedit vobis ab impise illius
tou ix.Sexeiv©edSwpovTOV OUTW «ipeTixovdrro- B epistolae, Theodorique defensione cessare. Si enim
Trpocoavri
ery_io"8at.Et ydp d dytoff diroffToXo? IIKOXO? xwXOet, Paulus apostolus prohibet aliquid suo, aliquid caete-
touto ptivex TOUiSioudvdptaTO?,TOOTO Si exTWV Xot7rwv rorum apostolorum noniine vocari, eosque objurgat,
KTroffToXwv xaXeeo"6«iTtva, xai eTrtTtftaTofffXiyoufftv, qui dicebant: i Ego sum Pauli, ego autem Cephse,
sywptiv etc. »
OuxoXiyaeXXeirroufft. Pauca desiderantur.

ANNODOMINIDLVI.

GILDAS SAPIENS.

NOTITIA (ex Gallandio).

J. Gildas cognomento Sapiens natus perhibetur C runt ... sed inter ODSiaionemet ipsius opusculi scri
anno Christi 493. Eo namque anno se fuisse iu lucem ptionem. Nam loquitur de annis quorum extrenms
editum prodit ipsemet auctor his verbis (a) : Ex eo dum hsec scriberet, adhuc in fluxu erat: quadragesi-
tempore ... usque ad annum obsessionisBadonici mon- mus quarlus, inquit, ordilur annus, mensejam unc
tis ... quique quadragesimus quartus, ut novi, oritur elapso. i Haec vir doclissimus. Verum, meo quiden;
[al. ordilur] annus, mense jam primo emenso, qui judicio, interprelatio ejusmodi ab ipsius Gildseraente
jam et mece nativitatis est. Quo ex loco Vossius ar- aliena esse videtur: eo imprimis nomine quod au-
guit (b) ortum Gildar.i eo ipso anno quem modo in- -ctor Badonicusetiam dictus fuerit, a prselio adversus
nuimus. Saxones euim, inquit, anno 449, teste Be- Saxones apud Badonicum montem a Brilannis coin-
da (c), in Britanniam advenere, quos Britanni ad misso; hujusmodi nimirum cognomentum sortitus,
Badonicum monteiu contriverunt : adeoque annus quod eo ipso anno Badonicaeobsessionis in lucem
44 a primo Saxonum advenlu assurgit ad annum 493, editus fueril.
qui Gildse nativitatis fuerit, ut ipsemet asserit. Aliamn II. De Gildse gestis complura litterarura monu-
tamen a Vossiana interpretationem verborum Gildse raentis tradidit monachus Ruyensis anonytnus in
profert Joannes Smithus in notis ad suam ecclesia- Vita ejusdem Gildse, quam primus Joannes a Bosco
sticse HistoriseBedoeprseclaram editionem (d). Exi- D Lugduni anno 1605 ((), deinde BoIIandus (g), postre-
stimat enim vir erudilus annorum numerum a Gilda mo integriorem edidit Mabillonius (h). Ex ea itaque
edilum scribendi potius tempus, quam Saxonuin ad- discimus gente Britannum fuisse scriplorem nostruni,
venlum spectare : scripsisse scilicel Gildam anno a et Hilduti discipulum; a quo cum liberalibus litleris,
pugna Badonica 44 anno ipsi imprimis notabili, cui tum divinarum Scripturarum studio primuui excultus,
et natalitius fuit. In eamdem Smithi sententiam prsei- deinde sacris ordinibus initiatus, monasticam vitam
verat Mabilloniushis verbis (e) : i Quatuor et qua- sectatus fuerit, multis virlutum insignibus in Ban-
draginta anni quos Gildas memorat inter adventum cliorensi nobili ccenobioclarus. Floruit quo tempore
Saxonum et obsidionem Badonicam non intercesse- quinque reguli Britanni terris diversis rerum potie-
!
(ti) Gild. part. I Hist., cap. 26, infra col, 000. (e) Mabiil. Act. SS. Ord. Ben. saec. i, tom. I,
(b) Voss. de Histor. Lat. lib. n, cap. 21, p. 243. p.130.
(c) Bed. Hist. eccl. lib. i, cap. 15. (f) Bosc. Bibl. Floriac, pag. 426.
(d) Smith. ad Bed. Hist. eccl. lib. i, cap. 16, p. (g) Bolland. Act. SS. Jan. tom. II. p. 958
55, edit. Cantabr. 1722. (h) Mabillon. 1. c.
330 GILDJESAPIENTISDE EXClDlOBRITANNIJELIBER QCERULUS. 530
bantur, Constantinus videlicet, Aurelius Conanus, A ex quo trcs coniicti ieruntur. Qua de re plunbus Bol-
Vortiporius,Cuneglassuset Maglocunus.Quos omnes landus (k), Mabillonius(l) et Fabricius (m), ut Ca-
ob scelera et rempublicammale adminislratam, ipse veum (n) aliosque omiltaraus.
in transmarina Britannia extra periculum constitulus IV. Prodiit primum Gildselibellus Londini anno
acerbe exagitat (a). i Porro unum ex iis, inquit Ga- 1525, cura Polydori Virgilii; cujus tamen exemplar,
leus (b), ad sanam mentem auctor nosler revocasse inquit Lelandus (o), mancum, luxatum ac mutilum
comperitur : nam in quodamchrouico Cambricolegi exslat; usque adeo ul si jam vitse restilueretur, vix
de Conslantino quem Gildas increpuit : Conversio fetura agnosceret parens. Gravem hujus edili Virgi-
Constanliniad Dominum.» liani censuram attexuit Joannes Josselinus ad suam
III. Ut fide ac sanctimonia pneslans, ita summsc Gildsceditionera anno 1568 Londini pariler evulga-
cruditionisvir, a fratribus religiosis rogatus qui adf tam. Priorem Polydori exhibent utraque Orthodoxo-
eume Britanniisvenerant, post decem annos ex quoi grapha Basiliensia, et BibliothecicPatrum Parisien-
inde recessit,scripsit epistolaremlibellum.Verba suntt sis, ColoniensiselLugdunensis. Josselini posteriorem
monachi Ruyensis, qui Gildse Vitam contexuit (c). secutus est Commelinus in Collectione Britannico-
Sic autem ejusmodiopus inscribilur : De excidioBri- rum scriptorum. i Hiu tamen duse ediliones, inquit
tannia;liber querulus, tres in partes divisus : I. Histo-. B
] Galeus (p), sive Polydori Virgilii, sive Joannis Josse-
ria, II. Epistola, III. Increpalio in clerum. In Hislo-. lini, adeo inler se discordabant, ut omnem fidern
ria multa paucis concludit. Exinde fusius proceditt auctori suo detraherent, et Gildam in Gilda adhuc
cum ad reges, tum ad sacerdotes ejus temporis in- qusereres. Quare consultissimum habui eum denuo
crepandos. Hoc autem opusculum post annum 5435 cudere, scripto codice usus quem priorum editorum
scripsisse Gildam ex eo colligilur quod narrat de_ neuler inspexerat, quique purus esset a fcedaet ab-
Constanlino Damnoniaetyranno (d); qui duum pue- surda interpolatione quse alia exemplaria infamarat.
rorura regiorum tolidemque nutritorum latera interr Nec uni soli in emaculandoGilda innisus sum libro:
sacrosancta altaria ense haslaque pro denlibus lace-. aliunde eliam ad hanc rem suppetias accersivi. >
ravit: idem enim anno 543 contigisse tradit-Mat-- Haecille : qui partem i opusculi Gildse, sive Histo-
lhaeus West-Monasteriensis. Si vero Usserium au- riam, ad vetustum ms. codicemCantabrigensem; re-
dias (e), scriptum edidit Gildasanno 564, diemque» liquas vero duas, Epistolam scilicet et Incrcpalionem
supremum clausit anno 570. Aliter tamen Mabillo- inclerum, ad codicem Cottonianum exegit. Hauc
nius, qui Gildam jam octogenarium anno 565 e viviss igitur editionem quam ignorarunt Historiselitteraria:
excessisse opinatur (f). Mabilloniumassectanlur Hi- Galliac auclores modo laudati (q), orauium sane
storise litterarise Galliac auctores (g). Porro Gildse eQ ( optimam et accuralissimam, anno 1691 Oxoniaein
ejusque opellaememinere proe cseteris Beda (h) et:t lucem emissamstudio ThOmseGalei in limine operis
Alcuinus, qui GildaraBrellonumsapientissimumvo- sic inscripti: Historia Britannica, Saxonicw,Anglo-
cat (i). Caelerum, ut observal Smithus (j), i liberr Danicm Scriptores xv, ex velustis codd. mss. editi,
GildaeDe ExcidioBrilanniscsatis bodie notus. Gildas s typis excudendam tradidimus; nonnullis huc ct illuc
auclor fere ignoratur, nimia scilicet distinctione. >. observationibus auctam, quas cl. editoris notis sepa-
Hinc tot cognomina, Albanius, Sapiens, Badonicus, i, ratim intextas eruditorum arbitrio diinittimus.
Historicus; cum revera unus est idemque Gildas » :
(a) Gild. part. n, Epist'. (j) Smith. ad Bed. Hist. eccl. lib. i, cap. 22.
(t>)Gal. ad xv Script. Hist. Bril. prsefat., p. 9. lk) Bolland. 1. c, pagg. 953 seqq.
(c) Anon. Vit. Gild., num. 19. (/) Mabill. 1. c, pagg. 129 seq.
(d) Gild. part. n, Epist., § 2. (m) Fabric Bibl. med. Latin. tom. III, pagg. 174
(e) Usser. Britann. eccl. antiqq., pag. 532, edit. 2 seqq.
Londin. 1687. Cav. Hist. litt., tom. I, p. 539.
Mabill.1. (n)
(f) c, p. 138, not. a. (o) Leland. in Assert. Arth., pag. 32.
(g) Hist. litler. de la Franc. tom. III, p. 280. <p)Gal. prsefat. ad xv Script. Hist. Brit., p. 4.
(h) Bed. Hist. eccl., lib. i, cap. 22. (q) Hist. litt. de la France, 1. c, p. 283.
(i) Alcuin. epist. 28 Opp., p. 1535.

GILDiE SAPIENTIS

DE EXCIDIO BRITANNLE

LIBER QUERULUS.

PRJEFATIO AUCTORIS.
ID hoc libro a quidquiddeflendopotius quam de- D secutus, ne quis me afleclu cuncios spernentis, om-
damando (vili licet stylo, tamen benigno)fuero pro- nibusve melioris (quippe qui conimune bonoram
HEditi, hac epistola.
PATROL.LXIX. U
3J.1 GILDJE SAPIENTIS DE EXCIDIOBRITANM.cE 33«
cumulum -A
quere- I animo revolvere l et (ut mihi renum scrutator est
dispendium malorumque lacrymosis
lis defleara), sed condolentis patrise incommoditati- Dominus) spatio bilustri temporis, vel eo amplius
bus miseriisque ejus, ac remediis coudelectanlis, edi- praetereuntis : imperitia, sicut et nunc, una cum
cturum putet, quia vero 3 non tam fortissimorum mi- charissimis c mei amicis imperantibus, ut qualem-
litum enuntiare trucis belli pericula mihi slatutumn cunque gentis Brilannicsehistoriolam sive admonk
est, quam desidiosorum. Silui (fateor) cum imraenso o tiunculam scriberem. In zelo igitur domus Domini,
dolore mentis b et animi compunctione cordisquee sacrse legis seu cogilatuum rationibus, vel fralrum.
contritione, et atlonito sensu ssepiushsec omnia inn religiosis precibus coactus, nunc persolvo debitum,
» Deest edit. vox viro, el merito quidem, ut vide- :- mini, et judicium timebam. Laudahain gratiam, sed
lur : aut forte legendum vere. reddilionem unicuique secundum opera sua verebar.
b Ed., cordis dolore. Reliqua desiderantur usque e Oves unius ovilis dissimiles cernens, merito beatissi-
ad ut mihi. mum dicebara Petrum ob Christi integrara confessio-
« Ed., una cumvilibusme merilis inhibentibus,nee nem, at Jmlain infelicissimumproptercupiditatis amo-
qualemcunqueudmonitiunculamscriberem. ln iinpres- rem; Stephanum gloriosum ob martyrii palmam, sed
sis sequunlur ista : i Legebam nihilominus, admi- Nicolaummiserum propter immundsehaereseosnotain.
randum legislatorem ob unius verbi dubitalionem, i, Legebam certe : Eranl illis omnia communia(Acl.
terram desiderabilein non inlroiisse; iilios sacerdolisis iv, 32); sed et quod dictum est : Quare convenitvo-
alienum admovendo allari ignein, cito exitu periisse;; bis tenlare Spiritum Dei (Act. v, 3)? Videbame re-
populum verborum Dei praovaricatoremsexcentorum n JJ
] gione quantum securitatis hominibus nostri tempo-
millium (duobus exceptis veracibus), et quidem Deo :0 ris, ac si non esset quod tinieretur, increverat. Hxc
charissimum (quippe cui iler levissime stratum pro- >- igitur et multoplura, quaebrevilatis causa omiltenda
fundi glarea maris Rubri, cibus ccelestispanis, potus IS decrevimus, cum qualicunque cordis compunclione
novus ex rupe viator, acies invicla manuum sola iu- l- attonila mente saepiusvolvens: Si, inquam, peculiari
tensa erectio fuerit) bestiis, ferro, igni jJer Arabiseae ex omnibus nalionibus populo, semini regali genti-
deserla sparsim cecidisse; post ingressuin ignotaeac ic que sanctae [ad quam dixerat, Primogenitus meus
si Jordanis portse urbisque adversa mcenia, solis tu- 1- Israel (Exod. IV, p2)] ejusque sacerdolibus, prophe-
barum clangoribus jussu Dei subruta; palliolum au- l- tis, regibus,per tol saeeul.i,Apostolo ministro, mera-
rique parum de analhemate prsesumplum multos is brisque illius primitivse Ecclesise Dominusnon pe-
stravisse ; Gabaonitarum irritum foedus, calliditate ,e percit, cum a recto tramite deviarint; quid tali hujus
licet extortum, nonnullis intulisse exitium ; ob pec- > alraraenlo setalis faclurus est, cui prseter illa nefanda
cata hominum, querulas sanctorum prophetarum vo- i- immaniaque peccata quse commuuiter cum omnibus
ces, et maximeJeremise ruinam civitatis suaequadru- l- mundi sceleralis agit, accidit etiam illud veluti inge-
plici plangentis alphabeto. Videbamque etiam nostro •o nilum quid et indelebile insipienlisepondus, et levita-
tempore, ut ille defleverat, sotam sedisse urbein t» tis ineluctabile?Quid (mihimet aio)? Tibine raiser ve-
viduam, antea populisplenam, gentiumdominam,prin- t- luti conspicuo ac surarao doctori talis cura coramit-
cipem pronnciarum sub tributo fuisse factam [id est 3t titur, ut obstes ictibus tam violenti torrentis, et con-
EcclesiamJ (Thren. i, 1); obscuralum aurum, colo- )- tra hunc inolitorum scelerum funem per tot anno-
remque oplimum mutalum (Thren. iv, 1) [quod est,t rum spatia interrupte laleque protractum, serves de-.
verbi Dei splendoremj; Filios Sion (id esl sanctsema- j- C
( positum tibi creditum? Et : Taceas ; alioquin hoe est
iris Ecclesiae)inclylos et amictosauroprimo, amplexa- i- dixisse pedi, Speculare; et manui, Fatere. Habet Bri-
tos fuissestercora (Ibid., 2). Et quod illi inlolerabili-
i- tannia reclores, habet speculalores. Quid tu nugan-
ter ut pote praecipuo,niihi quoque licet abjecto, ut- t- do mutire disponis? Habet, inquam, habet si non
cunque atl cumulum dolnris crescebat, dum ita eos- s- ultra, non cilra numerum. Sed quia inclinati tanto
dem statu prospero viventes egregios luxerat, ut di- i- pondere sunt pressi, idcirco spalium respirandi non
ceret : CandidioresNaxarmi ejus nive, rubicundiores is habent. Prseoccupabantigitur se mutuo talibus objeo
ebore anliquo, sapphiro pulchriores (Ibid., 7). Ista ta tionibus, vel multo his mordacioribus, veluti conde-
ego etmulta alia velut speculum quoddam vitaenos- i- bitores sensus mei. Hi nonparvo, ut dixi, tempore
trae in Scripturis veleribus intuens, convertebar ir rcum legerim lempus essetacendi et loquendi (Eccle.
etiam ad novas, et ibi legebamclarius, quaemihi for- r- ' m, 7) ] et in quadam ac si angusta timoris porticu
sitan antea obscura fuerant, cessante umbra ac ve- ;- luctabanlur. Oblinuit vicitque tandem aliquando
ritate flrmius illucescente. Legebam, inquam, Do- >- creditor : Si non es, inquiens, talis audaciseut inter
miiium dixisse : Non veni nisi ad oves perditas do~ j- veridicas rationalis secundaaa nuntiis derivationis
mus Israel (Matth. xv, 24); et econtrario : Fitli au- t- . creaturas, ut non perlimescas libertatis aureae de-
tem regni ejicientur in tenebras exteriores : ibi erit it cenli notainuri; aflectum saltera intelligibilis asinse
fletus et stridor dentium (Mallh. vm, 12); et iterum : eatenus elinguis non refugito Spiritu Dei aiflatae,no-
Non est bonum tollere panem filiorum et mittere re lentis se vehiculum fore tiarali magi devoturi popu-
canibus (Matlh. xv, 26); ilemque : Vcevobis, scribce m lum Dei, quae in angusto maceriae vinearum resolu-
et Pharismi hypocritm(Matlli. xxm, 1'3et seq.). Au- i- ni tum ejus attrivit pedem, ob id licet verbera hoslili-
diebam : Multl ab orienleel occidenlevenient, et re- e- ter senserit, cuique angelum ccelestemensemvacuum
cumbent cum Abraham, Isaac et Jacob in regno 10 vagiua habentem, atque contrarium (quem ille cru-
coelorum (Matth. vm, 11); et e diverso : Et tune ie da stolidltate csecatusnon videral) digito quodammo-
dicam eis : Discedite a me, operarii iniquitatis is do, quanquam ingralo ac furibundo, et innoxia ejus
(Matlh. vii, 23). Legebam : Beatm steriles, et ubera a latera contra jtii iasque eedenti, demonstravit. Ia
qum non lactaverunt (Luc. xxm, 29); et econtrario : zelo igitur, etc > — Haud equidem exislimarim, ab
Qum paratm erant, intraverunt cum eo ad nuplias. s. alia quam ab ipsius Gildaemanu scripta fuisse qure
Postea venerunt et reliium virgines,dicentes: Domlne, e, hucusque relata sunt. Retractaverit nimirum auctor
Domine, aperi nobis (Matth. xxv, 10-12). Quibus re- e- opusculum suum, ut accidere solet, el quaenunc sup-
sponsum fueratet : Non novi vos. Audiebam sane : posita sive interpolala putantur adjecerit; ac proiude
Qui crediderit iti nujusinodi codicem auctum et a Canlabrigiensi diver-
baptizatus fuerit, salvus erit; qui
autem non crediderit, condemnabitur(Marc.xvi, 16). ). sum nacli Polydorus, Virgilius et Josselinus, genuina
Legebara Apostoli voce (Rom.xi, 17), oleaslri ra- i- hsec additamenta bona fide evulgarint.
mum bonse olivse insertum fuisse ; sed a societate te ' Deesse videtur verbum finilum, contuevi, aat
radicis pinguedinis ejusdem, sl non timuisset, sed >d quid
alta saperet, excidendum.SciebammisericordiamDo-
553 LIBER QUERULUS.PARS I. HISTORIA. 554
multo terapore aotea exactum, vile quidem stylo *,, A9-De diversis haeresibus,10. De tyrannis, 11. Dt
sed fidele(utputo) et amicalequibusqueegregiisChri- duabus gentibus victricibusd, de prima vastatione •_
slianis ; grave vero et importabile apostatis insipien- 12. De defensione,13. De secunda vastatione ', 14.
libus. Quorumpriores (ni fallor)cum lacrymis forte Desecunda ultione, 15. De tertia vastatione, 16. De
quse ex Dei charitate profluunl, alii cum tristitia fame, 17. De epistolis ", 18. De vicloria, 19. De sce-
(sed quse de indignationeet pusillanimitatedepre- leribus, 20. De nuntiatis subito hostibus, 21. Defa-
bensseconscientiaeextorquetur) iljud excipient. Igi- mosa peste, 22. De consilio, 23. De ssevioremulto
lur b, Deo volente, pauca, 1. De situ, 2. Decontu- primis hoste, 24. De urbium subversione, 25. De
macia, 3. De subjectione, 4. De rebellione, 5. De reliquiis, 26. De postremapace, h qusepostrema vi-
secunda subjectioneac duro c famulatu, 6. De reli- ctoria temporibusnostris Dei nutu donata est, dicere
gione, 7. De persecutione, 8. Desanctis martyribus, curabo *.
" Deesthaecvox edit. fsEdit., epistolisad Agitium.—At veroinBibl. PP.
b Edit., Sed anle promissum. Paris. ann. 1644tom. V, pag. 361, omittuntur voces
c Edit., Itemde subjeclioneuc diro. ad Agitium,ut profert ms. codex Cantabr.
d Edfl., vaslalricibus. b Al. Patrim, victoria,qum.—Bibl.PP. Paris. 1.c
• Haecdesuntedit. pacequmtemp. n.
1 Edit., Itemquevastalione. 1 Edit., conamur.

PARS PRIMA.

HISTORIA* GILDJl.

CJUTJTPRIMUM. De situ Britannim.— Britannia in- rumque " quorum h culmina minaei proceritate *
sula in extremo ferme orbis limitecircium' occiden- porrecta in edito i forti compagepangebanturk mo->
temqueversus,divina, ut dicitur, statera terraetotius litionibus l non improbabiliter instructis decorata :
ponderatrice librata ; ab Africoboreali propensius campism late pansis, collibusqueamoenositu locatis
tensa axi, octingentorumin longo millium, ducento- prsepollenticulturaeaptis, montibusquen alternandis
ram in iato spatium (exceptis diversorum prolixiori- C' animalium pastibus magne ° convenientibus (diver-
bus promontorium[promonloriorum]traclibus, quse sorum P colorum flores humanis gressibus pulsati,
arcuatis Occani sinibus ambiuntur) tenens : cujus non indecentem quondara i seu picturam eisdem
diflusioneb, et ut dicam, intransmeabili undiquecir- iraprimebantr), electa veluti sponsamonilibusdiver-
culo, absque meridiansefreto plagsequo ad Galliam sis ornata : fontibus lucidis, crebris undisniveasvel-
Belgicamnavigatur, vallata duum « ostiis nobilium uti glareas pellentibus, pernitidisque rivis leni
Thamesisac Sabrinaefluminumveluti brachiis, per murmure serpentibus,quorumque * in ripis accuban-
quseeidera olim transmarinsedelicia? ratibus vehe- tibus suavis saporis pignusprsetendentibus,et lacu-
bantur, aliorumqueminorum meliorata : bis denis, bus frigidumaqusetorrentem vivseexundantibusir-
bisquequaternis d civitatibus ac nonnulliscastellise, rigua.
murorum f, turrium serratarum, portarum, domo- CAP.H. De contumacia.— Hsecerecta cervice et
" Edit., Epistola— Bibl.PP.Paris. 1.c hujusmodi electasponsadiversisornata monilibus.Fontibus luci-
refert epigraphen: GildasSapiensDeExcidioet con- dis crebrisquegaudet; ex quibus rivuli leni murmure
questuBritannim,siveacris Correptioin totiusBrilan- serpentes, suave pignus soporis tribuunt viatoribus
tucrnnobilitalisordinemel plebem. fessis. Duorumetiam osliisnobilium(luminum,Tame-
b Edit., diffusiore, sis videlicetac Sabrinm, velutibrachiismeliorata, per
c Edit., duorum. qumeideniBritannimotimtransmarinmdelicimratibus
d Quaternisfulget,Fragm., apud Joan. a Bosco. vehebanlur; aliorumque fluminum minoruminfusione
e Castellisdecoratur.Ita Fragm. supradiclum.
f Murorum quoque ac turrium, serratarumporla- D irrigatur.
~ Edit. deestvox
quondam.—Bibl.PP. Paris., non
rum.Ila Fragm.—Bibl.PP. Paris., serratarumomit- indecentemCEU picturam eisdemimprimebant.Recte.
tit\ * Al., imprimebat.
6 Deest queJossel.; domorumeliam, Fragm. 8 Edit., ipsorumque.— MoxBibl.PP. Paris., *MO-
h Edil., quarum. vis soporibus.Forte soporislegendura, ut superiusin
1 Ita Jossel. et Fragm. In ms. vero Cantab. cor- Fragm.
rupte legitur proteleritate. 1 Ita edit. Oxon.exms. codiceCantabr. utequidem
i /n editum,Fragm.
k Cernuntur,Fragm. Al. circum.Nisi mendumsuspiceris sive in co-
1 Munitionibus,Jossel. Locusautem integer hoc puto.
dice sive in edito Anglico, proba censenda fuerit
rnodolegitur in Fragm., non improbabiliterest ador- lectio circium.-Estenim circiu», ut ex lexicographis
nata inslructismunitionibus. erudimur, ventus violentissimus,qui spirat inter oc-
" Campisquoquefutget,Fragm. cidenteraseslivumet septentrionem: sic dictus a ctr-
n Deest queJossel.; montibusetiam, Fragm. cus, obturbinem ejus ac vertiginem, qua omuia tur-
0 Optime,Fragm.— Bibl. PP. Paris., maxime. bat ac circumverlit. Post haecanimadvertims. codi-
T Quorumdiversorum, Jossel. Parenthesi inclusa cis lectionemCircium probam esse retinendamque.
sic legunturin Fragm., guidiverstrumcolorumflori- Infra enim auclor cap. 11 meminit Scolorum a Cin-
bus grati redduntur humanisvisibus. Quaevero se- CIONE, pictorum ab Aquilone.MiroreditoremOxonien-
quuutur usque ad finem capitis hoc modo : veUtti sem hunc locum prccU-riisse.
 535 GILVJESAPIENTISDE EXCIDIOBRITANNIjfc 536
raente, cx quo inhabitata est, nunc Deo, interdum nA & bella ) potioris famsevicibus firmassent, non acies
eivibus, nonnunquametiam transmarinis regibus, et :t flammsequodammodorigidi tenoris' ad Occidentem
subjectis interdum " ingrata consurgit. Quid enim n caeruleoOceanitorrente vel cohiberi potuit i, velex-
deformius, quidque iniquius potest humanis ausibus is stingui: sed transfretans insulseparendi leges nullo
vel esse vel intromitti negotium,quam Deo timorem, i, obsistenleadvexit, imbellemquepopulum sed infide-
bonis civibuscharitatem, in altiore dignitate compo- )- lem, non tam ferro et igni k machinisque, ut alias
sitis b absque fidei detrimento debitum denegare ho- )- gentes, quam solis minis vel judiciorum concussio-
norem, et frangere divinosensui humanoque fidem, i, nibus, in superficie tamen vultus, presso in altum
et abjecto coeliet terrae metu, propriis adinventio- cordis dolore, sui obedientiamproferentem edictis
nibus aliquem ex libidinibus c regi? Igitur non omit- ;- subjugavit.
tens priscos illos communesquecum omnibusgenli- — Quibus statim Romam,
CAP.IV.De rebellione.
bus errores, quibus ante adventum Christi in carne
ob inopiamcespitis, ut aiuntl, repedantibus et nihil
omne humanum genus obligabatur astrictum, necc de rebellione rectores sibi relictos ad
enumerans patriaeportenta ipsa diabolica, pene nu- enuntianda suspicantibus,
mero vincentia /Egyptiaca a (quorum nonnulla, Ji- mina leaenatrucidavit pleniusvelcontirraandaRomaniregni moli-
dolosa.Quibusita gestismcum
neamentis adhuc deformibus intra vel extra deserta a "I talia senatui
mcenia solito more rigentia, torvis vultibus inlue-!~ lis nunliarentur, et propero exercituvulpecu.
(ut flngebal) subdolisnulciscifestinaret: nonmili-
mur), neque nominatim inclamitans montes ipsos ,s taris in mari classis
aut colles vel fluviosolim exitiales, nunc vero huma- l~ parata forliter dimicare pro pa-
tria, neque quadratura agmen, nec dextrum cornu
nis usibus utiles, quibus divinus honor a csecotuncc aliusve belli
apparatus in litlore ° , sed terga pro
populo cumulabatur ; et tacens vetustos immanium n scutis fugantibus dabantur P et colla
, gladiis (gelido
tyrannorum annos qui in aliis longe positis regioni-
[" per ossa tremore currente) manusquevinciendsemu-
bus vulgati sunt (ita ut Porphyrius rabidus canis IS liebriter : ita ut in proverbium et de-
orientalis adversus Ecclesiam e, dementiaesuseacc risura protenduntur
longe Iateque efferatur, quod non Britanni
vanitatis stylo hoc etiam annecteret: Brilanniaest', ' sunt * in bello fortes, nec in pace fideles.
inquiens, ferlilis provinciatyrannorum), illa n
tamen
proferre conabor in medium qusetemporibus impe- CAP.v. Desecundasubjeclioneet duro famulalu.—
ratoruuiRomanorum et passa est, et aliis intulit civi. [, Itaque multis Roraani i perfidoruracaesis,nonnullis
bus longe positis " mala ; quanlum tamen potuero, 1, ad servitutem (ne terra penilus in solitudinera redi-
nontam ex scripturispatriaescriptorumvemonumen- 1- geretur) mancipalibusreservatis, patria vini oleique
tis (quippe quse, vel si qua fuerint, aut ignibus ho-- pj j experte r, Italiam petunt, suorumquequosdamprse-
stium exusta, aut civium exsilii h classe longiusde- positos relinquenles, indigenarum dorsis masligias,
porlata, non compareant) quam transmarina rela- cervicibus jugum, solo nomen Romanse servitutis
tione; quse crebris irrupta intercapedinibus,non sa- hserere iacturos, ac non tam militari manu quam
tis claret. flagelliss callidam gentem maceraturos; et si res sic
CAP.III. De subjectione.— Etenim reges Romanili postulavisset,ensem (ut dicitur)vaginavacuumlateri
cum orbis imperiumobtinuissent, subjugatisquefini- 1- ejus populi * accommodaturos; i'taut non Brilannia,
timis quibusque regionibus vel insulis Orieutemver- sed Romana u insula censeretur, et quidquid habere
sus, prima Parthorum pace Indorumque confinium 1 poluisset sews,argenti vel auri, imagine Csesari(F.
(qua peracta, in omni pene terra tum cessavere 5 Csesaris]notaretur.

a Deest edit. vox interdum. prosperoexercitu vulpeculassubdolas, omissis ut fin-

b Edit., positis. gebat. Caelerummagis placet lectio ms. propero.
• 0
Edit., et lib. — Hsecvero lectio editorum for- Edit., nequed. c. aliive.... conseruntur.— Bibl.
tasse alteri ms. codicis prseferenda.Moxubi legitur,, PP. Paris. habet conspiciuntur,sed male omitlit nec
Igitur non omittens, sive in ms. sive in editis, de- sive neque.
lenda videtur particula negans ex contextu. Sic enim1 P Edit., scuto... dantur. Et paulo post pro efferatur
deinceps, nec enumerans.... nec nominaliminclami-- babent efferretur. — Bibl. PP. Paris., effertur; et
tans.... el tacens.... iila lamenproferre conabor, etc, , D paulo ante Ita pro ita ut. Leclionem vero editorum
ul proinde paleat superius rescribendumesse Igiturr dantur meliorem esse altera ras. dabantur , suadet
omiltens. sequens verbum protenduntur,
0 Edit., /Egyptiaca vincentia. 1 Edit., Romanimullis.
0 Edit., rabidus orientalis adversusEcclesiamca- T Edit., experlerelicta. Et inox, suorum... relin-
nis. quentesprmpositos.
"
f Edili omittunl est. Edit., flagris.—Bibl.PP. Paris. pauloante, soto
1 et long. pos. nomine Romanmservitulishonoremfacturos. Et inox,
h Edit.,
Edit., exsulum, quod magis placet. caUidam gentem mercaturos.... itaut non Britannia,
1 Edit., Romanorum. sed Romanacenserelur.Pessimeomnia.
i Edit., cohiberivelpotuit. * Deestedit. vox populi.
k Deest conjunctio edit., el stalira machinisprse- u Edit., Romania.
ferunt.
1 Vtagebant, *osselin.: male. — Bibl. PP.Paris., 1 In Bibl. PP. Paris. 1. c pag. 365 margini addita
ut aiebant. lectio terroris coiispicitur.
m Hic incipit cap. 4 in ms. Canlabr. * Bibl. PP. Paris. absolute : Britanni non sunt:
" Al., vulpeculas...subdolas.—Bibl. PP. Paris., ut! fortasse reclius.
 o37 LIBER QUERULUS. PARS I. HISTORIA. 538
CAP.VI". De religione.— Inlerea glaciali frigore! A i Legionum urbis cives, et caeteros k utriusque sexus
rigenti insulse, et veluti longiore terrarum secessui diversis in locis summa magnanimitate in acieChristi
soli visibili non proximse, verus ille sol, non de fir- perstanles dico. Quorum prior postquara charitatis
mamento lemporali b, sed de summa eliam ccelorum i gratia confessorem alium l persecutoribus insecta-
arce tempora cuncla excedente, universo orbi prae- tum, et jam jamque comprehendendum [imitans et in
fulgidum' sui coruscum ostendens; tempore (ut sci- hoc Christum animam pro ovibus ponentem(Joan. x,
mus) sunimo Tiberii Csesaris (quo absque ullo impe- 15)], domo primum, ac mutatis dein mutuo vestibus,
dimenlo ejus propagabatur religio, comminata, se- occuluit, et discrirainim se fratris in supradicti vesli-
natu nolente, a principe morte delatoribus militumi mentis libenter persequendum dedit: ita Deoplacens n
ejusdem) radios suos primum indulget, id est suax inter sacram confessionem cruoremque coratn im-
pracepta Christus. piis, Roraana tum stigmata cum horribili phanta-
"
—
CAP.VII. De perseculione. Quae licet ab incolis smate prseferentibus signorum v miraculis mirabi-
lepide suscepta sunt, apud quosdam tamen integre, liter adornatus est, ut oratione fervenli, illi Israelili-
et alios minus, usque ad persecutionem Diocletianij caearenli viaeminusque trilse (stante diu arca, prope
tyranni novennem : in qua subversae per totura mun- glafeas teslamenti in medio Jordanis canali) simile
duoi sunt ecclesiae,et cunclae sacrae Scripturaequse. B iter ignotum, trans nobilis fluvii i alveum, cum mille
iuveniri polueranl, in plateis exustae, et electi sacer- viris sicco ingrediens pede (suspensis utrinque modo
doles gregis Domini cum innocentibus ovibus truci- praruplorum fJuvialibusmontium gurgitibus), ape-
dati: ita ut ne vestigium quidem (si fieri potuisset)i riret, et priorem carnificem tanta prodigia videntem
in nonnuliis provinciis c Christianae religionis appa- in agnum ex lupo mutaret, et r una secum triumpha*
reret. Permansered lunCquantae fugae, quantse stra- lem marlyrii palmam sistere vehemenlius, et ex-
ges, quantsediversarura mortium poense,quantae re- cipere fortius faceret. Caoteri vero sic diversis cru-
ligionis B apostatarum ruinse, quantae gloriosissimo- ciatibus torli sunt, el inaudita membrorum discer-
rum martyrum coronae, quanti perseculorum rabidi ptione lacerali sunts, ut absque cunclaraine gloriosl
furores, quanlae econtrario sanctorum patientiae, in egregiis Hierusalem veluti portis martyrii sui tro-
Nam qui superfuerant, silvisacde-
fuere, ecclesiastica historia narral : ila ut agmine[ psea defigerenl.
deuso certatiiu, reliclis post tergum mundialibus te- sertis abditisque speluncis se occultavere, exspectan
tes a justo rectore omnium Deo carnilicibus severil
nebris, ad anicenaccelorum regna, quasi ad propriamt ........
quandoque judicia, sibi vero animarum tutamina.
sedem, tota festinaret Ecclesia. * Igitur bilustro supradicti turbinis necdura ad inte-
CAP.VIII. De sanelis martyribus-. — Magnificavit, fj f_ grum adimpleto u, emarcescentibusque nece suoruin
igitur misericordiam suam Deus nobiscum ', volensi auctorum nefariis edictis v, lsetis luminibus oinnes
omneshominessalvos fieri (I Tim. n, 4), et vocansi Christi tirones, quasi post hiemalein ac prolixain
non minus peccatoresquam eos qui pulant se esse; noclem, temperiem lucemque serenam aurae cccle-
juslos 8 (Matth. ix, 13; Marc. n, 17; Luc. V, 32), quii stis excipiunt; renovant ecclesias ad solum usque
gratuito munere supradicto, ut cognoscimus h, per- destructas ; basilicas sanctorum martyrum fundant,
secutionis tempore, ne l crassa atrsc noctis caligines construunt, perficiiinl; ac velut victricia signa pro-
Britannia obfuscaretur, clarissimas lampades sancto- palant; dies festos celebrant; sacramenla x mundo
ruin martyrum nobis accendit, quorum nunc corpo- corde oreque conficiunt; omnes exsultant filii, gre-
rum sepulturse et passionum loca, si non lugubrii mio ac si matris Ecclesioeconfoti.
divortione i barbarorum, quamplurima ob scelerai CAP.IX. De diversishmresibus.— Mansit namqiie
nostra civibus adimerentur, non minimum inluen- hoec scripli capitis membrorumque y consonanlia
tium mentibus ardorem divinaecharilatis inculerent. suavis, donec Ariana perfidia , atrox seu ' anguis,
Sanctum Albanum Verolamiensem, Aaron et Juliumi transmarina nobis evomens venena, fratres in unum
a Hic incipit caput v in ms. cod. j» n Deest placensedit.—Habet tamen Bibl.PP. Paris.
b Edil. omittunt sol, habentque firmamento solum 0 Edit., phantasia.
temp. p Edit., placens signorum,exceptaBibl.PP.Paris.,
' Edit., locis. ubi supra suo loco recte habet.
provincim
d Deest apud Polidor. Virgih vox permansere Sic 1 Edit., trans Thamesis.
etBibl.PP.Paris.et forte quidem absque ullo dispen- ' Edit., silire. Magisplacfit.
dio : paucis enim interjectis occurrit verbum fuere. 9 Deest edit. vox sunt.
« Edit. deest. vox religionis. Et mox gloriosorum. %Hic incipit cap. vn in ms. Cantabr.
— Bibl. PP. Paris., gloriosm. u
1 Edit., NobiscumDeus,—Id est, Emmanuel, uuod ~ Edit., expleto.
decrelis.
Edit.,
est interpretatum NobiscumDeus. Matlh. i, 23. x Edit., sacra.
s Edit., aui se pulant justos. y Deest que edit.
h Edit., 1 Bib!. PP. Paris.,
1 Edit., conjicimus. prmfulgidumsui lumenostendens
ne penitus. Christus, suosradios, id est sua prmceptaindulget tem-
i Edit., divorlio. pore, ul scimus, summo Tiberii Cmsaris, quo absque
k' Edit., cmterosque. ullo impedimento,ejus propagatur religio, indicta, se-
Deest edit. vox alium. natu nolente,a principemorte delatoribusmititum ejusr
m Edit., else discrimini in fratrk supradkti. Pla- dem. Inversa omnia.
nius. * Malim equidem ceu,
 "~*
559 GILD/E SAPIENTISDE EXCIDIOBRITANNIJ*. 340
habilantes ex.tiabilea facerel sejungi; ac sic quasi >iA destinatur legio praeterili mali immemor, suflicienter
via facta trans Oceanum omnes omnino bestiae ferae e armis instructa. Quaeratibus trans Oceanum in pa-
mortiferum cujuslibet hsereseos virus horrido oree triam advecta, el corainus cum gravibus hostibus
vibranles, lethalia dentium vulnera patriae novi sem- congressa,magnamque exeis multiludinem sternens,
peraliquid audire volenti, et nihil certe slabiliter ob- et omnes e finibus depulit, et subjectos cives tam
tinenti, infigebant. atroci dilaceratione ex imminenti captivitate libera-
CAP.x b. De tyrannis. — Itemque landem tyran- vit. Quos jussit construere inter duo maria trans
norum virgultis crescentibus, et in immanem silvam u insulam murum , ut esset arcendis hostibus turba °
jam jamque erumpenlibus, insula nomen Romanum,i, instructus terrori, civibusque lutamini. Qui vulgo
nec tamen mores «legemque tenens, quin polius ab- >- irrationabili absque rectore factus, non tam lapidibus
jiciens, germen suaeplantationis amarissimaead Gal- l- quam cespitibus, non profuit.
lias, magna coraitante satellitum caterva , insuperr CAP. XIII. De secunda vastatione. — Illa legione
etiam imperatoris d insignibus, quse nec decenterr cum triurapho magno el gaudio domum repetente P,
usquam gessit nec legitime ", sed rilu tyrannico etit illi priores inimici, ac quasi i ambrones lupi pro-
tumultuante initiatum milile Maximum mitlit. Qui, i, funda fame tabidi, siccis faucibus in ovile transilien-
callida primum arte potiut quam virtute, finilimos s B tes, non comparente paslore, alis remorum remigum-
quosque pagos vel provincias contra Romanum sta- que brachiis, ac velis vento sinualis r vecti, terminos
tum, per f retia perjurii mendaciique sui facinoroso 0 rumpunt, cseduntqueomnia, el quaequeomnia ma-
'- turam ceu segetem metunt, calcant, transeunt.
regno annectens, et unam alarum ad Hispanias, alte-
ram ad Italiam extendens, et thronum iniquissimi >i CAP.XIV". Iterum de eadem vastalione.—Itemque
imperii apud Treveros slatuens, tanta insania in do- >- mittuntur queruli legati, scissis (ut dicitur) vestibus,
minos debacchalus est, ut duos imperatores legiti- i- opertisque sablone capitibus, impetrantes a Romanis
mos, unuin Roma, alium religiosissima vila pelleret.t. auxilia, ac veluti timidi pulli patrum fidelissimis* alis
Mecmora : tam fertilibus ~ vallalus audaciis, apudd succumbenles, ne penitus misera patria delerelur,
-
Aquileiara urbem capite nefando caeditur, qui deco- nomenque Romanum u quod verbis tantuni apud eos
rata totius orbis capita regni quodammodo cervici- auribus resultabat, vel exterarum gentium opprobrio
bus h dejecerat. obrosum vilesceret. Al illi, qnantura humanas naturse
CAP.XI. Deduabus gentibus victricibus, et de prima <~ possibile est, coumioti tantaehistoria tragcediae,vo-
vastatione. — Exin Britannia omni armato milite e Iatus ceu aquilarum, equitum in terra, naularum in
militaribusque > copiis, recloribus linquitur i imma- i- mari, cursus accelerantes, inopinalos primum,tan-
nibus, ingenti juventute spoliata (quse comitata ve-- Q dem terribiles inimicorum ungues cervicibus infigunt
stigiis supradicli tyranni domum nusquam ultra re- mucronum ~, casibusque foliorum tempore certo ad
diit), et omnis belli usus ignara penitus "s duabuss simulandam istam x peragunt stragem ; ac fit, si
primum gentibus transmarinis vehementer soevis, i> montanus torrens crebris tempestatum rivulis auctus,
Scotorum a circione, Pictorum ab aquilone calca- sonorosoque niealu alveos exundans, ac sulcalo dorso
bilis multos stupet gemitque per annos ». fronteque acra, ercclis, ut aiunt, ad nebulas undis
CAP.XII.De defensione.—mGens igitur Britonum,, (luininum quibus pupilli perssepe licel palpebrarum
Scotorum Pictoruraque non ferens, ob quorum n in- couvolutibus y innovati, adjunctis sibi minutissima-
festationemac dirissimam oppressionem,legatos Ro- rum rotarum tautonibus veluti fuscantur ~) mira-
mam cum epislolis mittil, militarera manum ad see biliter spumans ; ast uno objeclassibi evincit gurgite
vindicandam lacrymosis postulationibus poscens, ett moles: ita semulorumagmina auxiliatoresHa egregii
subjectionemsuiRomano imperio continue tola animiii (si qua tamen evadere potuerant) propere trans ma-
virtute, si hostis longius arceretur, vovens. Cui mox x ria fugaverunt, quia anniversarias avide prsedasnullo
* Edit., exitiabiliter. mum... repetente.
k vin in ms. i Edit., ac si. Mox, ovile, praepositionein omissa.
e Edit., morem. —
D ' Bibl. PP. Paris., ovilecircumsilienles.
d Edit., imperatoriis. Edit., juvatis.— Bibl. PP. Paris., velis venlorum
" Edit., non leg. plenis.
f Deest per edit. ' In ms. x. Initio
~ hujus cap. pro ltemque legitur
Edit., feratibus. Iterumque in Bibl. PP. Paris., quod magis placet.
h Deest cervicibusedit. Ubi etiam regnopro regni. i. Mox vero ibid. sabulone scribitur, emendatius quam
1 Deest que edit. in 'edit. Oxon. sablone.
i Edit., ticet. Edit.,/idtssimis.— Bibl. PP. Paris. legit matrum
k Edit., usu penitusignara. locopatrum fid. edit. Oxon., fortasse melius.
1 Deest per edit. u Edit., Romanorum.
m Hsecdesunt edit. usque ad ferens. In ms. autem1 v Edit., cervicibusinfingunt mucronumungues.
boc est caput rx. x Edit., assimulandamiisdem.Et mox, ac si pro ac
•» Edit., ob quarum, habito nimirum respectu ad1 fit, si.
superiora, a duabus primum gentibus : quae quidem\ y" Edit., convolatibus.
prcepositioa deest sive in ms. Cantabr. sive in editoj Edit., adjunctissimarumrolarum rivuUsfusc. —
Oxon., ubi ex contextuforte legendum obeorum. Bibl. PP. Paris. post voces alveosexundans, omnia
o Edit., a turba. omittit quaesequuntur, usque ad uno objectas.
P Edit., Illa domumcumtriumphomagno el gaudio i aa Edit. (excepta Paris.), auxiliares. Et mox, prth
repedante. — At JBibl.PP. Paris., Legione autemdo- propere.
311 LIBER QUERULUS. PARS I. HISTORIA. 342
a '
obsistente ttans maria exaggerabant. Igitur Ro- i
A nodorum tela quibus miserrimi civcs de muris
maiii patria reversi.denuntianles nequaquam se tamI tracti solo allidebantur. Hoc scilicet eis immatura
laboriosis expeditionibus posse frequentius vexari,, mortis supplicium, qui tali funere rapiebantur; fra-
et ob imbelles erraticosque lalrunculos, Romanai trum quo pignorum m suorum miserandas imminen-
u
stigmata, tantum talemque exercitum, terra ac marii tes pcenas cito exitu devilabant. Quid plura loquar ?*
fatigari: sed ut insula b polius, consuescendo armis3 Reliclis civitatibus muroque celso, iterum quibus
ac viriliter dimicando, terram, substanliolam, con- fugse : iterum dispersiones solito desperabiliores.
juges, liberos el (quod his majus est) libertatem vi- Item ab hoste insectaliones : item strages acceleran-
tamque totis viribus vindicaret, et gentibus nequa- tur crudeliores : et sicut agni a lanionibus, ita de-
quam se forlioribus (nisi segnitia et torpore dissol- flendi cives ab inimicis discerpuntur, ut commemo-
verentur " ) ut inermes vinclis vinciendas nullo) ralio eorum ferarum assimilaretur agrestium,
modo, sed instructas peltis, ensibus, haslis, et ad} CAP.XVI.De fame. — Nam laniunt seipsos mutuo,
coedempromptas prolenderel manus, suadentes (quiai nec pro exigui victus brevi sustentaculo miserrimo-
et hoc putabant aliquid derelinquendo populo com- rum civium latrocinandor; et augebantur extranesel
'
modi accrescere) murum, non ut alterum, sumptui clades domesticis motibus : quo et hujusmodi tam
publico privatoque adjunctis secum miserabilibus_ ~% ] crebris direptionibus vacuaretur omnis regio tolius
indigenis solilo struclurae more,tramite a mari usque» cibi baculo, excepto veuaterise artis solalio.
ad mare inter urbes quae ibidem forte ob metum ho- CAP.XVII.De epistolis—Igitur rursum misersere-
stiura collocataefuerant, directo librant, forlia formi- liquise mittenles epistolas ad Agitium Romanse po-
doloso populo monita tradunt, exemplaria instiluen- testatis virum ( hoc mndo loquentes) inquiunt * :
dorum armorum relinquunt, in littore quoque Oceanii Agitioter consuli gemitus Britannorum. Et post pauca
ad meridianam plagam, qua d naves eorum habeban- u loquentes : Repellunl nos barbari ad mare, repellit
~
tur, et inde barbarise e ferse bestioe timebantur, tur- nos mare ad barbaros : inter hmc oriuntur x duo ge-
res per intervalla ad prospectum maris collocanl,., nera funerum, aul jugulamur, aut mergimur. Nec pro
valedicunt f tanquam ultra non reversuri. eis qmdquam adjutorii habent. Interea famis dira ac
CAP. xv «. De tertia vastatione. — Itaque illis add famosissima vagis ac nulabundis hseret, quse multos
sua remeantibus, emergunt cerlatim de curicish, qui- eorum cruentis compellit y prsedonibussine dilalione
bus sunt trans Tithicam vallem vecti » (quasi in altoo victas dare manus , ut pauxillum ad refocillandam
Titane incalescenteque caumate de altissimis fora- animam cibi caperent : alios vero nusquam *; quin
minum cavernulis fusci vermiculorum cenei i) tetri'i potius de ipsis montibus, speluncis ac sahibus, dumis
Scotorum Pictorumque _greges, moribus ex partee C consertis continue rebellabant.
dissidentes, et una eademque sanguinis fundendi avi- i- CAP.XVHI.De victoria Et tum primum inimicis
ditate concordes, furciferosque magis vultus pilis, i, per multos annos in terraaa agentibus, strages dabant,
quam corporum pudenda pudendisque proxima vesti-i- non confidentes bb in homine, sed in Deo, secundum
bus tegentes : cognitaque condebilorum reversionee illud«xemplumcc Philonis: Necesseestadessedivinum
et reditus denegatione, solilo confidentius k omnema. ubi humanumcessal auxilium. Quievitparumper inimi-
aquilonalem exlremaraque terrae partem pro indige- corum audacia, nec tamen nostrorum malitia. Reces-
nis muro tenus capessunl. Statuitur ad hsec in ediloo serunt hostes a civibus, nec cives a suis sceleribus.
arcis acies ad pugnam, inhabilis ad fugam, tremen- CAP.XIX.De sceleribus.— Moris namque continui
tibus prsecordiisiuepla, quse diebus ac noclibus stu- erat genti (sicut et nunc est), ut infirma esset ad re-
pido sedili marcebat. Interea non cessant uncinataa tundenda hoslium lela et fortis et invicta dd ad civi

• Hic incipit cap. xi in ms. Cantabr.

b Deest edit. vox insula.— Bibl. PP. Paris., sed ut:t temperabant.
i Edil., externm.
potius sola.Et paulo ante, Romana signa pro R. stig- I- ' Edit., quod hujusm.
mata : fortasse rectius. D « Edit., miltentes epistolas reliquim. — Bibl. PP
c Edit., dissolveretur; ubi et omitlitur sequens par- Paris., Iqitur rursum miserm mittentes
ticula ut. epistolas reli-
quim ad Aelium Rom. Ms. codex Cantabr. corrupte
d Edit., trtto.Paulo ante Bibl. PP. Paris., directo :
0 Agitio neque enim in Fastis consularibus comperi-
adificant. tur uspiam hujus nominis consul. Rescribendum igi-
'' Edil., quia el inde barbaricm. tur Aetio. Fuit aulem is Aetius m, sive ter consul,
Edit., et vatedicunt. Deest coniunctio eliam in(l ut ait Gildas, qui ann. 446 consulalum gessij cum
Bibl.
~ PP. xu.Paris. Q. Aurelio Symmacho. Yide Baronium ad ann, 446,
Ms., § 2,1 ubi hunc Gildse locum exscribit.
h Edit., curucis. Bibl. PP. Paris., carruchis. Deest edit. vox inquiunt.
1 Edit., Styticam.... evecli.—Bibl. PP.Paris.Sct/- u
ticam.... evecti. ~ Edit., querentes.
deest nos edit.
1 ~ Utrobjque
caverniculis... cunei. Deest edit. vox oriuntur.
k Edit.,
Edit., confidentiores. 7 Edit., eompulit.
1 Edit., nudorum. ~
m Edit., quofratrum pignorumque aaEdit.,
Edit.,
nunquam.
prmdas in.
n Deest edit. vox toquar. bb Edit., fidentes.
o Edit., iltis. c« Deest edit. vox exemplum.
P Edil., Nam et ipsos mutuo nec perexigui victus s dd Edit., fortis esset, reliquis omissis.
tret* tustentaculo miserrimorumcivium latrocinando o
 343 GILDJE SAPIENTISDE EXCIDIOBRITANNI/E 344-
bella.et ad onera peccalorum sustentanda ": infirraa aA , exemplo esse omni plebi debuerint, ebrietate quam-
est b (ut inquam) ad exsequenda pacis ac verilatiss plurimi, quasi vino madidi torpebant resoluti, et
insignia, fortisc ad scelera et mendacia. d Revertun- animositatum tumore, jurgiorura contentione, iuvi-
tur ergo impudenlesgrassatores adhibernas domose,, diac capacibus ' ungulis, indiscreto boni inalique
post non multum lemporis reversuri. Picti in ex-- judicio carpebantur ; ita ut pcrspicue, sicut et nunc
trema parte insulsctunc primura et deinceps requie- est, effundi videretur contemptiosuper principes, ct
verunt, prsedas et contritiones nonnunquam facien- seduci vanis eorum el errore x , in invio et non in via
les. In talibus itaque induciis desolato populo sseva j (Psal. cvi, 40).
cicatrix obducitur, alia virulentiore tactus f pullu- CAP.xx. De nuntialis subilohostibus.— y Intcrca
lante. Quiescente autein vaslatione ", tantis abun- volente Deo purgare famHiamsuam, et tanta malo-
dantiarura copiis insula affluebat, ut nulla haberi h:i rum labe infectam audilu tantura tribulalioniscmcn-
tales retro aetas memiuisset, cum quibus omnimodis s dare, non ignoli rumoris penniger ceu volatus arre-
et luxuria crescit. Crevit etenim gerraine praepollenti,
, ctas omnium penetrat aures, jam jamque advenlin
ita ut eodem tempore diceretur : Omninotalis audi- velerum hoslium volentium penitus totam 7 delere
tur fornicatio, qualis nec inter gentes (I Cor. v, 1). et inhabitare solito more a Une usque ad termimim
Non solum vero hoc vitium, sed fuerunlJ omnia quse ;B] regionem. Nequaquam tamen ob hoc proficiunt, scd
humansenalurseaccedere i solent, et praecipue(quodl comparali jumentis insipientibus, striclis (ut dicitur)
et nunc quoque in ea totius boui evertil slaluan)| morsibus rationis frenum obfirmantes, per latam di-
odiumveritatis fuit cumassertoribus suisk, amormen- versorum vitiorum, mortique ua proclive ducentem
dacii cumsuis fabricaloribus,susceptiomali pro bono,, (relicto salulari, licet arcto, itinere ), discurrebant
veneratio nequitise pro benignitate, cupido tenebra- viam.
'
rum pro sole, exceptio Satanm pro' angelo lucis (II CAP.XXI.Dc famosapesle. — Dum ergo (ut Salo-
Cor. xi, 14). Ungebantur reges et non per Deum,, mon ail) servus durus non emendalurverbis; flagel-
sed qui caeleriscrudeliores exstarent; et paulo postt latur stutlus, el non sentit (Prov. xxix, 19): peslifera
ab uuctoribus non pro veri examinatione trucidaban- namquc lues feraliter insipienti populo incubuit bh,
tur, aliis electis trucioribus. Si quis vero eorum mi- quoein brevi tempore e~ tantam ejus multitudinem,
tior, et veritate aliquatenus propior videretur, ini remoto mucrone, sternit, quantam ne possent vivi
hunc Britanniae quasi m subversorem omnium odiai liuware. Sed ne hac quidem emendantur dd, ut illud
telaque sine respectu torquebantur a, el omnia quais Isaise prophette in eo quoque populo '" impletum di-
displicuerant Deo, placuerantque °, sequali saltrkn centis: Et vocavitDeuspopulum's ad planctum, et ad
lance pendebantur, si non gratiora fuissenl displicen-f. Q calvilium,et ad cingulumsacci: eccecmperunt"" vitu-
tia : ita ut merito patrisc illud exeraplum P prophe- los occidereet jugulare arietes; eccemanducareet bi-
ticum, quod veterano i illi populo deuuntiatum est, bere et dicere : Manducemusel bibamus, cras cniiii
potuerit aptari: Filii, inquiens, stne legedereliquislis moriemur (Isa. xxn, 12,13). Appropinquabatsiqui-
Dominum, el ad iram ~ provocaslissanctum Israel. dem terapus quo ejus iniquitates, ut Amorrhscorum,
"
Quid adhuc percunctemini apponentes iniquitatem? complerentur.
Omnecapul languidumet omnecor mmrens: a planta CAP.xxn. De consilio.—Initur namquc consiliiRii:
pedisusque ad verticem,non esl in eo sanitas (Isa. i, quid optimum, quidve saluberrimum ad repellcndas
4-6). Sicque agebantur * cuncta qusesaluti contra- tam crebras et tam ferales hh supradictarum genlium
ria fueriut, ac si nihil largiretur mundo medicinsea irruptiones proedasque,-decerni potius il deberet.
veroomnium medicou.Et non solum hac~ saeculares CAP.XXIII.De smvioremultoprimis hosle. — Tum
viri, sed et ipse grex Domini ejusque pastores, qui orancs consiliarii una i i cum superbo lyranno Gur-

" Edit., peccatorumonera sustinenda. D u Edit., mundomedicinaa veroomniummedicolar-

b Edit. omiltunt. giretur.
~ et fortis. " hmc.
Edit., Edil.,
x Desunt edit. el seduci vanis eorumel errorc. —
d Hic incipit cap. xiv in ms. Cant.
e Hyberni domum,post non longum. Joss. et Beda Bibl. PP. Paris., super principes, qui eos facerent er-
lib. i, cap. 14. rare in invio, el non in via.
' Edit., obduciturfamis... lacite... Rectius fortasse. y~ Hic incipit caput xv in ms. Cant.
t Edit., vastitate. Deest totam edit.
h Edit., habere. aa Edit., ad mortem.
1 Edit., et fuerunt. hb Edit., incumbit.
i Edit., accidere. ec Deest temporeedit.
k Desunt edit. fuit et suis. Slatim vero, amorque. dd Edit., emendatur.
1 Deest et edit. " Deest populoedit.
m Edit., quasi Britannim. ff Deest populumcdit.
n Edit., contorquebantur. BBDeest cmperunledit.
-i"Edit., displicuerint,Deoqueplacuerint. hh Edit., refellendastam ferales et tam crebras.
P Deest exemplumedit. ' Deest po(t»s edit.
ii Edit.,uno.
*1 Edit., Deum...
veteri.
iracundiam. \
» Edit.,
Edit., percutiemini.Bene. 1 An rapacibus''
* Edit., agebant.
 545 LIBER QUERULUS. PARS I. HISTORIA. 346
Ihrigerno Britannorum duce" coccantur, et b adinve- A agrosque populans, quis non quievit accensus, donec
nientcs tale prscsidium, imo excidium patriae, ut cuncta pene exurens insulae superiiciein rubra
ferocissimi illi nefandi nominis Saxones, Deo homi- occidentalem trucique Oceanum lingua delarnberet.
nibusque invisi, quasi in caulas lupi, iu insulam ad In hoc ergo impetu Assyrio, olim ut in Judceam *
relrudendas c aquilonales gentes intrqrailterentur. comparando, completut quoque in nobis secundum
Quo utique nihil ei usquam perniciosius, nihil ama- historiam,ul dicitur u : Incenderunt igni sanctuarium
rius factum est. 0 allissimam sensus caliginem, oi tuum, in terra polluerunt tabernaculumnominis tui
desperabilemcrudamque mentis hebetudinem! Quos; (Psal. LXXIH,7). Et iterum dicit T : Deus, venerunt
propensius morte, cum abesscnt, tremebant, spontei gentes in hmreditatemluam, polluerunt templumsan-
( ut ita dicam) sub unius tecti culmine invitabant : ctum tuum (Psal. LXXVIII, 1), elc Ita ut cunctseco-
Stulti sunt d principes (ut diclum est) Thafneos e,, lumnacx crebris arielibus, omnesque coloni cum
dantes Pharaonis consiliuminsipienti* (/sa.xix, 11). prscpositis ecclesiac, cum sacerdotibus ac populo,
Tum erumpens grex calulorum de cubili lexnaebar- mucronibus undique micantibus ac flammis crepitan-
barisetribus (ut lingua ejus exprimitur) Cyulis,nostrai tibus, simul solo sternerentur, et miserabili visu, in
~
lingua longis navibus , secundis velis , secundo h' medio platearum, una lurrium edito cardine evulsa-
omine auguriisque ; quibus vaticinabatur certo apud. B I rum y, murorumque celsorum saxa, sacra altaria,
eum praesagio, quod ter centum annis terram l cuii cadaverum frusta, cruslis ac gelantibus ~ purpurei
proras librarat i, insideret: centum vero quinqua- cruoris tecta , velut in quodam horrendo torculari
ginla, hoc esl detnidio k temporis soepiusquoque l mixta viderentur, et nulla esset omnimodis proeter
vastaret. Evectus primo in orientali parte insulx, horribiles ""- domorum ruinas, bestiarum volucruni-
jubente tyranno, terribiles inlixit ungues, quasi proi que ventres in medio sepultura, salva sanctarum
patria pugnaturus , sed eam certius impugnaturus. aniraarum reverentia ; si tamen mullacinventoi», sint
Cui supradicta genitrix (primo comperiens agmini m quse arduis coeli per id bb temporis a sanctis angelis
fuisse prosperatum) item miltit satellitum canumque> vehebanturcc. Ita enim degeneraverat vinea illa olim
prolixiorem cataslam ', quae ratibus advecta aduna- bona in amaritudinem versa dd, uti raro secuudum
tur cum manipularibusspuriis. Iride germen iniqui- prophetam videretur post tergum vindemiatorum
latis, radix amaritudinis, virulenta plantatio nostrisi (Mich. VII,1) aut messorum racemus vcl ipsa.
condignameritis, ih nostro cespile, ferocibus palmi- CAP.xxv. De reliquiis. — Itaque nonnulli misera-
tibus pampinisquepullulabat ". Igitur intromissi ini runi reliquiarum in montibus deprehensi acervatim
insulam barbari, veluti militibus, et magna (ut men- jugulabanlur : alii fame confccti accedentes, manus
( hostibus dabant in ocvumserviluri ee : si tainen non
tiebantur) pro bonis discriminahospilibus ° subituris,, C
impelrant sibi annonas dari. Quae multo tempore> continuo trucidarenlur; quod altissimse gratise sta-
imperlitseclauserunt (ut djcitur) canis famem. Itemi bat in loco f f : alii transmarinas petebant regiones
queruntur P non affluenter sibi epimenia contribui,, cum ululatu magno, seu celeusmalis* vice, hoc modo
oecasionesde industria colorantes; el nisi i profusiorr sub velorum sinibus canlantes : Dedistinos tanquam
eis munificentiacumularetur, testantur se cuncta in- oves escarum, et in gentibus dispersisti nos, Deus ~e
snlaeruplo fcedere depopulaturos. Nec mora , minas•> (Psal. XLIII,12): aliia hhmoutanis collibus, minacibus
eflectibus prosequunlur. proeruplis vallati et densissimis saltibus marinisque
CAP.XXIV.De urbiumsubversione.— Confovebatur• rupibus, vitam suspecta semper mente credentes, in
namque ultionisjustae.prsecedentiumscelerum causa,, patria licet trepidi perstabant. '»Tempore igitur in-
de mari usque ad mare ignis orientalis r sacrilego- tervenienle, aliquanto cum recessissent domum cru-
rum manu exaggeratus, et finitimas quasque civitatesi delissimi prsedones, roboratse a Domino i) reliquiae

a Haec,GurthrigernoBrilannorumduce, desunt edil. » Deest edit.

b Conjunctio et deest edit. x JEdil., colonxm.
e Edit., retundendas. y Edit., mdilo... avutsarum.—Bibl.PP. Paris., una
d Deest sunt edit. "1 turrium cardine avulso.
* Edit., Taneps. ~
f Edit., insipiens. Edit., sigillantibus. — Bibl. PP. Paris., crustis
~ Deest purp., intermediis omissis.
edit. •• Deest horribiles edit.
' h Deest lingua
secundoedit. bb Pnepositionem omiltunt edil. —PauIoantcBibl.
1 Edit., patriam PP. Paris., qum ad ardua cmli: clarius.
i Edit., iibrabat. "<•Edit., veherentur.
^': k] Edit,, dimidio. dd Deest versa edit.
~"Deest quoqueedit. '° Edit. (excepta Bibl. PP. Paris.), senaturi.
ff Deest prsepositio edit.
- Edit., comperiensprimo agmini.
Edit., pullulat.
* Edit., «* Deest Deusedit.
Discrimina pro bonis hospitibus. hh Prsepositionem omittunt cdit., cl mox vallalis
P Edit. (excepta Bibl. PP. Paris.j, qumruntur. habent pro valtati.
1 Edit., ni. i» Hic incipit caput xvm in ms. Cant.
r Edit., orientali. ii Edit., a Deo.
~ Deest edit.
* Edit., qui
Judam. — Addit facto pro comparando, 1
Bibl. PP. Paris. ' Bibl. PP. Paris., catervam.
Rescribendum ceu celeusmatis cum Bibl. PP.
u Edit., quodprophsta
deploransait. Paris.
547 GILDJE SAPIENTIS DE EXCIDIOBRITANNI/E 348
diversis in locis " miser- A
. blici privatique m, sacerdotes ecclesiastici suum "
(qqibus confugiuntundique
rimicives, tam avide quam apes alvearii procella ordinemservarunt. At illis decedenlibus, cum succes-
imminente), simul deprecantes eum toto corde, et sisset aetas tempestatis illius nescia, et prsesentistan-
(ut dicitur) innumeris onerantes mlliera volis, ne ad tum serenitatis experta, ita cuncta veritatis ac ju-
internecionem- ita usquequaque b delerentur, duce stitiae moderamina concussa ac subversa sunt, ut
Ambrosio Aureliano viro modesto (qui solus fuit co- eorum ~, non dicam vestigium, sed ne monimentum
nies fidelis, tortis, veraxque " forte Romanaegentis, quidem in supradictis propemodum ordinibus appa-
qui d fantaetempestatis collisioue , occisis in eadem reat, exceptis paucis, et valde paucis, qui ob amis-
parentibus purpura nimirum indutis ', superfuerat, sionem lantae multitudinis, quoequotidie prona fuit P
cujus nunc temporibus nostris soboles niagnopere ad tartara , tam brevis nuraeri i habentur, ut eos
avita bonitate degeneravit) vires capessunt, victores quodammodo venerabilis mater Ecclesia utr in suo
provocantes ad prselium, queis victoria, Deo an- sinu recumbentes non videat, quos solos veros »
nuente e, ex volo cessil. habet. Quorum ne quis me egregiam vitam homini-
CAP.XXVI.De postremapace : qumpostremaviclo- bus « admirabilem, Deoque amabilem carpere putet
ria temporibusnostris Dei nutu donata est. — El ex (quibus nostra inlirmitas sacris u oralionibus, ut non
eo tempore nunc cives, nunc hosles vincebant, ut B penitus collabatur, quasi columnis qnibusdam ac ful-
in ista gente experiretur Dominus solilo more prae- cris saluberrimis sustentatur ), dixi T si qua liberius
senlem Israelem utrum diligat eumDominusf, an non: de his, imo lugubrius, cumulo malorum compulsus,
usque ad annum obsessionis Badonici montis , qui qui serviunt non solum ventri, sed diabolo potius
prope Sabrinum oslium habetur s , novissimseque quam Christo, qui est benedictussuper omnia Deus in
ferme de furciferis non minime stragis, quique qua- sceculax (Rom. ix, 5), non tam disceptavero quara
dragesimus quartus (ut novi) oritur h annus, mense deflevero. Quippe quid r celabunt cives quod non
*
jam primo emenso, qui jam i et mese nativilatis solum norunt ~, sed exprobrant in circuitu aa na-
est. Sed ne nunc quidem, ut antea, civitates inhabi- tiones?
tantur k, sed desertse dirutaeque hactenus squalent,
cessantibus licet externis bellis, sed non lamen l ci- Historiam GildmCormac sic perlegescriptam
vllibus. Hoesitenira tam desperati insulse excldii, in- Docloris digitis, sensu culluqueredaclam.
speratiquementioauxilii memoriaeeorum,qui utrius- Hmc tenues superat, multos carpitque superbos '.
gue miraculi testes exstitere; et ob hoc reges, pu-
Edit., De diversis tocis. C ° Edit., earum. Recte, veritatis nempe ac ju-
<
b Edit., internecionemusque. ttilim.
" Hsec, comesfidelis,forlis veraxque,desunt ed. P Edit., ruit. Melius.
(uit
ADeest trai edit. q~ Edit. (excepta Bibl. PP. Paris.), numerus.
• Edit., Domino ann. Deest ut edit.
' * Edit., veros filios.
Deest Dominus edit. Et recte quidera. Utquid * Edit., omnibus.
enim experiretur Dominus, utrum ipsemet diligeret u Edit., tn sacris.
Israelem? At Dominus experiebalur, ulrum Israel v Deest dixi edit. ,
diligeret EUM(Dominumscilicet). x Edit., tn smcutaDeus.
s Haec, qui ptope Sabrinum ostiurrihabetur, desunt
edit. y Enimvero, Fragm.
h Edit., orditur. * Edit. (excepta Bibl. PP. Paris.), nostrorum.
> Edit., uno. a« Cercuitu, ms. : male.
i Deestjatn edit.
civilatespatrim inh. * Bibl. PP. Paris., tnrfttius: quod magis placet.
kEdit., * Hic desinit codex Cant. ms. Quaevero sequuntur,
1 Deest tamen edit.
mEdit., prtualt. exacla sunt ad codicem Collonianum.
n Edit., suum quique.

PARS SECUNDA.

EPI5TOLA GILDiE.

— "
CAPDT PRIMUB. Increpatio in Constanlinum. 1. D jurantes; voventes, et continuo propemodum men-
RegeshabetBritannia a,sed tyrannos; judices habet, tientes ; belligerantes, sed civilia et injusta bella
sed impios, sscpeprsedantes et concutientes, sed in- agentes; per patriam c quidem fures magnopere in-
nocentes; vindicantes et patrocinantes, sed reos et sectantes, et eos qui secum ad mensam sedeut, la-
d
lalroues; quamplurimas conjuges habentes , sed trones non solum amantes, sed et munerantes c;
scortantes b etadulterantes; crebro jurantes.sed per- eleemosynas largiter dantes, sed e regione immen-
• Enimvero habet Britannia reges, Fragm. Fragm. Deest vero latrones Joss. — Sic et Bibl. PP.
b Scorta, Joss. Scorta ct udulteras, Fragm. Paris.
« Al. regionem. c Etiam mun., Fragm.
d Eot autem qui ad mensam sedent lairones,
549 LIBER QUERULUS. PARS H. EPISTQLA: 550
sum montemscelerumexaggerantes; in sede arbitra- A solve secundumprophetam vmcu.a colli tui, fili Sion
turi a sedentes, sed raro recti judicii regulam quae- (Isa. LII,2). Redi, rogo, e longinquis licet peccatorum
rentes; innoxios humilesque despicientes; sanguina- recessibus ad piissimumpatrem, qui despicienti por-
rios, superbos, parricidas, commanipulares b et adul- coriim sordidos cibos ac pertimescenti dirae famis
teros Dei inimicos, si sors (ut dicitur) tulerit, (qui c mortem et revertenti sibi, lselus occidere consuevit
cum ipso nomine certatim d delendi erant) ad siderat vitulum filio saginatum, et proferre primam erranti
prout possunt, efferentes; vinctos plures incarceri- stolam et regium annulum (Luc. xv, 13); et tunc spei
bus babentes, quos dolo sui potius quam merito pro- coelestisac si saporem prsegustans, senties quam
terunt e, calenis onerantes : inter altaria juraudo f suavis est Dominus (Psal. xxxm, 9). Nam si haec
demorantes, et hseceadem ac si lutulenta paulo postI contempseris, scias te inextricabilibus tenebro-
saxa s despicientes. Cujus tam nefandi piaculi noni sisque ignium torrentibus jam jamque rotandum
ignarus est immundseIeaenacDamnonise' tyrannicus> urendumque.
catulus Constantinus. CAP.II. Increpatio inAurelium.—4. Quid tu quo-
2. Hoc anno post horribile juramenti sacramen-- que, ut prophela ait (Psal. xvi, 12), catule leonine,
tum, quo se devinxit nequaquam dolos civibus (Deoi Aureli Conane h, agis ? Nonne eodem quo supradi-
priraum jureque jurando, sanctorum demum choris; B ctus, si non exitiabiliore, parricidiorum, fornicatio-
et genitrice comitantibus fretis) facturum, in duarumi num adulleriorumque coeno,velut quibusdam marinis
venerandis matrum sinibus, Ecclesiae carnalisque! irruentibus libi voraris feraliter undis? Nonne pacem
sub sancti abbatis amphibalo, latera regiorum te- patrise mortiferuni ceu serpentem odiens, civiliaque
nerrima puerorum, vel prsecordia crudeliter duumi bella et crebras injuste praedas sitiens, aniraaetuae
totidemque nutritorum (quorum brachia nequaquami ccelestis porta pacis ac refrigerii praecludis?Relictus,
armis, quaenullus pene hominum fortius hoc eis tem- quseso,jam solus ac si arbor in medio campo are-
pore tractabat, sed Deo altarique protenta, in die ju- scens, recordare patrum fratrumque tuorum phanta-
dicij ad tuse civitatis portas, Christe, veneranda pa- siam, juvenilem immaturamque mortem. Num cen-
tientise ac fidei susevexilla suspendent) inter ipsa, ut tennis tu ob religiosa merita, vel coaevusMatbusalse
dixi, sacrosancta altaria nefando ense haslaque proi exceptus pene omni prole servaberis ? Nequaquam.
dentibus laceravit, ita ut sacrificii ccelestis sedemi Sed nisi citius, ut Psalraista ait (Psal. vn, 13), con-
purpurea ac si coagulati cruoris pallia attingerent.Et t versus fueris ad Dominum, ensem in te vibrabitin
hoc ne post laudanda quidem merita egit. Nam mul- brevi suum Rex ille-quiper prophetam : Ego, inquit,
tis ante annis crebris allernatisque fetoribus adulte- occidam, et ego viverefaciam; percutiam, et ego sa-
riorum victus, legitima uxore contra Christi Magis-C . (_Jnabo; et non est qui de manu mea possit eruere (Deut.
trique gentium interdictum repulsa dicenlium: Quodf xxxn, 39). Quamobrem excuterede fetido puiveretuo
Deus conjunxit, homo non separet (Matlh. xix, 6;; (lsa. Lii, 2), et convertere ad eum toto corde qui
Marc. x, 9); et: Viri, diligiteuxoresvestras (Colot.m,, creavit te ut, cum exarserit in brevi ira ejus, beatut
19). Amarissimumenim quoddam de vite Sodomo- sis sperans in eum (Psal. u, 12); sin alias, aeternsete
rumin cordis sui infructuosabono semini gleba, sur-- manebunt pcenaeconterendum saevacontinue et ne-
culamen incredulitatis et insipienlise plantaverat,, quaquam absumendum tartari fauce.
qModvulgatis domesticisque impietatibus velut qui CAP.III. Increpatio in Vortiporium. — Quid tu
busdam venenalis imbribus irrigatum, et ad Dei of- quoque pardo similis moribus, et nequitiis discolor,
fensam avidiusse erigens parricidii sacrilegiique cri- canescente jam capite, in throno dolis pleno, et ab
roen produxit in medium. Sed nec adhuc priorum re- irais vertice tenus diversis parricidiis et adulteriis
tibus malorum expeditus, priscis recentia augett constuprato, boni regis, nequam lili, ut Ezechiae
malis. Manasses, Deraetarum tyranne Vortipori stupide
3. Age jam quasi praesentem arguo, quera adhuc: riges? Quid te tam violenli peccalorum gurgites,
superesse non nescio. Quid stupes animaecarnifexi. quos ut vinum optimum sorbes, imo tu ab eis vora-
propriae? Quid tibi flammas inferni voluntarie accen-- D fj ris> appropinquante sensim vitse limite non satiant?
dis nunquam defecturas? Quid inimicorum vice pro- Quid quasi culminis malorum omnium stupro pro-
priis te confodis sponte ensibus, hastis? Anne ipsaa pria tua amota conjuge, ejusdemque honesta morte
quidem virulenta scelerum ac si pocula pectus tuumn impudentis filise quodam ineluctabili pondere mi6e-
satiare quiverunt? Respice, quaeso, et veni ad Chri- ram animam oneras? Ne consumas, quaeso,dierum
stum, siquidem laboras et iramenso pondere curva-- quod reliquum est in Dei offensam : quia nunc tem-
ris; et ipse te, ut dixit (Matth. xi, 28), requiesceree pus acceplabile et dies salutis (11 Cor. vi, 2) vultibus
iaciet. Veni ad eum qui non vult peccatoris morlem, , poenitentium lucet, in quo bene operari potes, ne
sed ut convertaturet vivat (Ezech. xxxm, 11). Dis- fiat fuga tua hiemevel sabbato (Malth. xxiv, 20). Di-
~ '
Arbitrum, Fragm.
b Deest in Fragm. et. ~ Intrando, Fragm.
Saxa paulo post, Fragm.
commanipulares h Edit. (excepta
c Hos qui, Fragm. Bibl. PP. Paris.), Canlne.
d Deest certatim in Fragm.
• Dotose potius quam merilo poterunt (forte prote- 1 Bibl. PP. Paris., Dannonim.
runt), Fragm.
 5M Gll.D/E .SAIUENTISDE EXCIDIOBRITANNLE 334
verle, sccundiim Psilmislam, a malo et fac bonum: A _) minum regix ccrvici spontc, ut ita dicam, inelucta -
inquire pacem bouum el sequere eam (Psal. xxxm, biies celsoruni ccu montium iimcciis moles? Quid te
15-18); quia oculi Domini super tc bona agcnlem, non ei rcgum onmium rcgi, quein cunclis penc
et anres ejus cruiil in preces luas, et non perdet de Brilannix ducibuslam regno fecit, quanistatus linea-
terra vivemiummemoriam luam. Clamabis el cxau- mcnto cdiliorcni, exhibcs cajleris moribus nicliorcm,
diet tc; et ex omnibus tribulatiombus luis eruet tc. scd vcrsa vice dcteriorem ? quorum indubitalam
Ctr siquideu. contrilum et liumiliatum (Psal. L, 19) sequanimiter conviciorum auscultato parumpcr asti-
limorc cjus nusquam Chrislus spcrnit. Alioquin ver- pulalionem, omissis domesticis levioribusquc (si
mis lortionis luacnon morielur, et ignis ustionis luoe tamen aliqua sunt levia) propalata ' solum longe
no« exstinguetur (Isa. LXVI,24; Marc. IX,44). laleque per auras admissa teslaturam. Nonne in
CAP.VI. Increpalio in Cuneglassum.— Ul quid in primis adolescenlise tuse annis avunculum regem
nequitioe tuoe volveris velusla foece, et tu ab adole- cum fortissimis propemodum militibus, quorum vul-
scentise annis urse multorum sessor aurigaque currus tus nori calulorum leonis in acie magnopere disparcs
receptaculi ursi, Dei contemptor forlisque ejus de- videbantur, acerrime ense, hasta, igni oppressisti?
pressor, Cuneglasse, Romana lingua lanio fulve? parum cogitans prophelicum dictum : Viri, inquiens,
Quare tantum certamen tam hominibus quam Deo B ] sanguinum et doli non dimidiabunt dies suos (Psal.
proestas, hominibus civibus scilicet armis exiliali- LIV,24). Quid pro hoc solo retributionis a justo ju-
bus a, Deo inlinilis sceleribus? Quid prseter innume- dice sperares, etsi non talia sequerentur quse secula
rabiles casus, propria uxore pulsa, furciferam ger- sunt, itidem dicenle per prophelam : Vm tibi qui
manam ejus perpetuam Deo viduilatis caslimoniam prmdaris, nonne et ipse prmdaberis? et qui occidis,
promillentem (ul poeta ait), summam ceu teneritu- nonne et ipse occideris? et cum desinerisprmdari, tum
dinem ccelicolarum (tota animi veneratione vel po- cades (lsa. xxxm, 1). Nonne postquam tibi ex voto
,tius hebetudine) nympharum, contra interdictum violenti regni phantasia cessit cupiditate inleclus e
Apostoli (Gal. v, 21) deneganlis posse adulleros re- ad viam reverlendi rectam, diebusque ac noctibus id
gni coelestis esse municipes, suscipis? Quid gemitus temporis, conscientia forte peccaminum remordente,
atque suspiria sanctoruro, propter te corporaliter de deiUco timore monachorumque decretis, sub
mcerentium b, vice immanis lescnsedentium ossa tua dente primum multa ruminans, deinde popularis
*
quandoque fractura crebris instigas injuriis ? Desine, aurse cognitione proferens, monachum sine ullo
quseso, ut prophela ait, ab ira, et derelinque exitia- infidelitatis, ut aiebas, respectu, coram omnipotente
Iem ac temetipsum maceraturum (quem coelo ac Deo, angelicis vultibus humanisque (ruptis, ut puta-
terroc,"hoc est, Deo gregique ejus spiras) furorem C ( batur, capacissiuiis illis quibus prxcipitanter involvi
(Psal. xxxvi, 6): faceos potius mutatis pro te orare solent pingues tauri moduli tui retibus : omnis regni,
moribus, quibus suppelit siipra mundum alligandi auri argentique, et quod majus est, proprise volunta-
cum in mundo reos alligaverint, et solvendi cum tis distensionibus ruptis) perpetuo vovisti, et rele ac
pcenitentes solverint potestas. Noli, ut ait Apostolus, si stridulo canum lapsu aerem valide secantem, sse-
superbe sapere, vel sperare in incerto divitiarum, sed vosque rapidi harpagones accipitris sinuosis flexibus
in Deo qui prmstal tibi multa abunde (I Tim. vi, 17), vitantem, ad sanctorum tibi raagnopere fidas spelun-
ut per emendationem morum thesaurizes tibi funda- cas refrigeriaque salubriter rapuisli ex corvo colum-
mentum bonum in fulurum, et habeas veram vitam, bam? 0 quanta Ecclesise matri laetitia (si non (c
perennem profecto, non deciduam. Alioquin scies, et cunctorum mortalium hostis de sinu quodaramodo
videbisetiam quam malum et amarum esl reliquissete ejus lugubriter abslraxisset) foret! 0 quam profusus
Dtminum Deum tuum, et non essetimorem ejus apud spei ccelestis fomes desperatorum cordibus, te in bo-
te (Jer. n, 19); et in fuluro, tetro ignium globo nis permanenle, inardesceret! 0 qualia quanlaque
oelernorum te exuri, nec tamen ullo modo mori. animam tuam regni Christi praemia in die judicii
"
Siquidem tam sceleratorum sint perpelim immor- raanerent, si non lupus callidus ille agnum ex lupo
tales igni animae, quam sanclorum laetitisc. ] factum te, ab ovili dominico non vehementer invi-
D
CAP.VII.Increpalio in Maglocunum.— 1. Quid lu tum, facturus lupum ex agno sibi similem rapuisset!
cliam insularis draco, multorum tyrannorum depul- Oquantam exsultalionem pio omnium Patri Deo
sor tam regno quam etiam vita, supradictorum no- sanctorum tua salus servanda prscslaret, si non te
vissime in d stylo, prime in malo, major mullis po- cunctorum perditorum infaustus pater, veluti magna-
lentia simulque malitia, largior in dando, profusior rum aquila alarum unguiuraque daemon,infelicifilio-
in peccato, robuste armis, sed animseforlior cxci- rum suorum agmini contra jus fasque rapuisset! Ne
diis, Maglocune,in lam vetusto scelerum atramcnlo, mulla, tantum gaudii ac suavitatis tum coelo terrse-
veluti madidus (Jer. xxm, 9) vino de Sodorailana que tua ad bonam frugem conversio, quantum nunc
vite expresso stolide volutaris ? Quare tantas pccca- mccroris ac luclus minislravit ad horribilcm, more
0 Edit., speciatibus. ' Ita rcscripsimus, Bibl. PP. Paris. cdiiioni inhse-
b Edit. (excepta Bibl. PP. Paris.), versantittm. altcra Oxon. palata rcjecta.
c Edit., perpeti. * Biol. PP., lectionc
rcntcs,
Paris., cognitioni. Et mox, fractis ut
d Deest proepositioin, edit. putab.
• Edit., injectus,
353 LIBER QUERULUS. PARS II. EPISTOLA. SS4
molossi (Prov. xxvi, 11; 11 Petr. n, 25) aegri, w>mt-A i somno, sic qui enarrat slulto sapientiam. ln fine enim
tum nefandareversio. Qua peracta, exhibentur mem- narrationis dicet : Quid primum dixeras (Eccli. xxn,
bra arma iniquitalis peccato (Rom. vi, 13) acdiabolo, 8, 9)? Lava a malitia cor tuum (sicut dictum est),
qurc oportuerat salvo sensu avide exhiberi armajusli- Hierusalem, ul salvussis (Jer. iv, 14). Ne contemnas,
t':m Deo. quseso, iueffabilemmisericordiam Dei, hoc modo per
2. Arrecto aurium auscultantur captu, non Dei prophetam a peccatis impios provocantis : Repente
laudes canora Christi tironum voce suaviter modu- loquar ad gentem et ad regnum, ut evellam, et dissi-
lante, pneumaque ecclesiasticaemelodise,sed propriae pem, et destrtsam,et disperdam(Jer. xvm, 7). Pecca-
(quae nihil smit) furciferorum referto mendaciis si- torem hoc vehementer ad pcenilentiam hortalur : Et
niulque spumanti flegmate, proximos quosque truci si pmnilentiamegerit gens illa a peccatosuo, pmniten-
daturo praeconumore, ritu bacchantium, concrepan- liam el ego agam super malo quod locutus sum ut fa-
te; ita ut vas, Dei quondam rainisterio prceparatum, cerem ei (Ibid., 8). Et iterum : Quis dabit eis tale
vertatur in Zabuli organum, quodque honore ccelesti cor, ut audiant meet custodiant prmceptamea, et bene
putabatur dignum, merito rejiciatur in lartari ba- sit eis omnibus diebusvitmsum (Deut. v, 29)? ltem-
ralhrum. Nec tamen tantis malorum oflendiculis que in cantico Deuteronomii: Populus, inquit, absque
tuus hebetatus insipienliac cumulo sensus, velut j} ] consilioet prudentia. Utinam saperent et intelligerent,
quodam obice tardalur, sed fervidus, ac si pullus ac novissimaproviderent. Quomodo persequatur unus
amoeiia quseque imperagrata putans, per extensos mille, et duo fugent decemmillia (Deut. xxxu, 28, 30) ?
scelerum campos irrevocabili furore raptatur, au- Et iterum in Evangelio Dominus : Venite ad me,
gendo priscis nova piaculis. Spermmtur namque otnnes qui laboratis et onerali estis, et ego vos requie-
primse, post monachi votum irritum, illicitse licet, scere facium. Tollitejugum meum super vos, et discite
taraen proprise conjugis prsesumptivsenuptise; alia a me, quia milis sum et humilis corde: et invenietis
viri viventis, non externi, sed fratris filii adamala. requiem animabus vestris (Matlh. xi, 28, 29). Num
Ob quod dura cervix illa multis jam peccaminum. si haecsurdis auribus audias, prophclas contemnas,
fascibus onerata, bino parricidiali ausu, occidendo Christum despicias, nosque (licet vilissimsequalitatis
supradictum uxoremque tuam aliquandiu a te habi- simus) nullius momenti ducas propheticum illud
tam, velut summo sacrilegii lui culmine, de imis ad sincera animi pietate servantes [utcunque si non ego
inferiora curvatur. Dehinc illam cujus dudum collu- implevero fortitudinem in spiritu et virtute Domini,
dio ac suggestione tantsc sunt peccatorum subitse ut enuntiem domui Jacob et domui lsrael scelera
moles publico et (ut fallaces parasitorum lingute tuo- eorum (Isa. LVIII,1)] ne simus canes muti non valen-
rum conclamant, summis tamen labiis, non ex in- Q j tes latrare (Isa. LVI,10). Et illud Salomonis ita di-
limo cordis) legitirao, ut pote viduatam, thoro; ut centis : Qui dicil impiumjustum esse, matedictuserit
noslrse vero a, sceleratissirao adscivisti connubio. populis et odibilis genlibus: nam qui arguunl, me-
Cujus igitur sancti viscera tali stimulata historia kora sperabunt (Prov. xxiv, 24, 25). Et iterum :
non statim in fletus singultusque prorumpant? Quis Non reverearis populum in casum suum, nec retineas
sacerdos cujus cor rectum Deo patet, non stalim verbumin lempore salulis (Eccli. iv, 27). Itemque :
hsec audiens magno cura ululatu illud prophelicum Erue eos qui ducuntur ad mortem; el redimereeos qui
dicat : Quis dabit capiti meo aquam, et oculis meis interficiuntur, ne parcas (Prov. xxiv, 11); quia noit
(ontemlacrymarum, et plorabo in die et nocte ihter- proderunt, ut idem propheta ail, divitimin die irm :
feclos populi mei (Jer. ix)? Heu! si quidem parum juslitia a morte liberat (Prov. xi, 4). Si juslus quidem
auribus captasti propheticam objurgationem ita di- vix salvus sit, impius et peccator ubi parebil (1 Pelr.
centem : Vm vobis, viri impii : dereliquistislegem iv, 18; Prov. xi, 31)? Ille profecto te tenebrosus
Dei altissimi; et si nati fueritis, in maledictionem tartari torrens ferali rotatu undisque ac si acerrimis
erit pars vestra. Omnia qum de terra sunt, in lerram involvet semper cruciaturus et nunquam consumptu-
ibunt : sic impii a malediclione in maledictionem rus; cui tunc erit sera inutilisque pcenaeoculata co-
(Eccli. XLI, 11-15) (subauditur, ibunt ') si non re- ,l>
' gnitio ac mali poenitudo, a quo in hoc tempore ac-
vertantur ad Dominum, exaudita saltem tali admo- cepto et die salutis ad rectura vitse iter differtur
nitione : Fili, peccasti, ne adjicias ultra; sed et de conversio (11 Cor. vi, 2).
pristinis tuis deprecare (Eccli. xxi, 1). Et iterum : 4. Hic sane vel antea concludenda erat (uti ne
Non tardes converti ad Dominum, neque differas de amplius os nostrum loqueretur opera hominum) tam
die in diem (Eccli. v, 8, 9). Subilo enim venil ira flebilishsec querulaque malorura aevi hujus hisloria.
ejus; quia, ut Scriptura ait : Rege audiente verbum Sed ne formidolososnos aut lassos putent, quominus
iniqutim, omnes qui sub illo sunl, sceleslisunt (Prov. illud Isaianum infatigabiliter cayeamus, Vm, in-
xxix, 12). Nimirum rex, ut propheta dixit, justus quiens, qui dicit bonum malumet malum bonum, po-
suscital regionem(Ibid., 4). Sed monita tibi profecto nenlestenebrasin lucemet lucemin tenebras, amaram
non desunt, cum habueris proeceptorumpene totius i» dulce et dulcein amarum (Isa. v, 20) : qui viden-
Britanniseraagistrum elegantem. tes non vident, et audientesnon audiunt (Matth. xm,
3. Caveto igilur ne tibi, quod a Salomone nota- 13); quorum cor crassa obtegilur quadam vitiorum
tur. accidat. Quasi qui excitat dormientemde gravi nube : libel quid quanlumque minarum [his supra-
"
Hsec, ut nostrmvero, desunt edit. •Sic Bibl. PP. Paris. Deest ibunt in edit. Oxon
385 GILDJE SAPIENTIS DE EXCIDIOBRITANNI/E SM /
dictis ' lascivientibus satellitum Pharaonis (quibus iA lator ad corrigendos iniquos abunde sufficeret; t*- >l
ejus periturus mari provocatur exercitus strenue Ru- men ut in ore multorum teslium omne comprob&ttir
bro) eorumque similibus quinque eqtiis] minarum Britannise malum, transeamus ad csetera.
prophetica inclamitent strictim edicere oracula, 6. Quid David numerando populum evenit, di-
quibus veluti pulchro tegmine opusculi nostri moli- cente ad prophetam Gad? Hmcdicit Dominus: Trium
men (ita ut ne certatim irruituris invidorum imbri- tibi optio datur. Elige unum quod volueris ex his, ut
bus exstet penetrabile) Bdissimecontegatur. Respon- fuciam iibi. Aut seplem annis veniet tibi fames : aut
deant itaque pro nobis sancli vates nunc ut ante (qui tribus mensibus fugies adversarios luos, et illi te per-
OS quodammodo Dei organumque Spirilus sancti sequentur : aut cerle tribus diebus erit pestilentia in
inortalibus probibentes mala, bonis faventes exsti- terra tua (11 Reg. xxiv, 12, 13). Nam arctalu» tali
tere) contumacibus superbisque hujus setatis princi- conditione, et volens magis incidere in manus mise-
pibus, rie dicant nos propria adinventione et loquaci ricordis Dei quam hominum, septuaginta milliorum
tantum temeritate tales minas eis tantosque terrores populi sui strage humiliatur, et ni pro contribulibus
incutere. Nulli namque sapientiura dubium est, in apostolicae charitatis affectu, ut illos plaga non tan-
quantis graviora sunt peccata hujus lemporis quam geret, mori optasset, dicendo, Ego sum qui peccavi,
primi, Apostolo dicente : Legem quis transgrediens, B ] ego pastor inique egi : isti qui oves sunt, quid peceur
duobus mediis vel tribus lestibus morieiur : quanto runt ? Vertatur, obsecro, manus tua eontra me (Ibid.,
putalis deteriora mereri supplicia, qui Filium Dei con- 17); inconsideratam cordis elationem propria morte
culcaverit (Hebr. x, 28)? piaret. Nam quid Scriptura in consequentibus de
5. En primus occurrit noriis Samuel jussu Dei filio ejus narrat?Feci(, inquiens, Salomon quod non
legitimi regni stabilitor, Deo antequam nasceretur placuerat coram Domino, et non adimptevitut sequere'
dedicatus, a Dan usque Barsabee omni populo lur Dominumsieut pater ejus. Dixit Dominusad eum:
Israel veridicus propheta signis indubitanter admi- Quia habuisli hoc apud te, et non custodisti paclum
randis uotus, ex cujus ore Spiritus sanctus cunctis meum et prmcepla mea qum mandavi tibi, disrumpens
mundi potestatibus intonuit, denuntiando primo regi scindam -regnum tuum, et dabo iltud servo tuo
apud Hebroeosduntaxat Sauli pro eo quod quaadam (111 Reg. xi, 6, 11). Quid duobus sacrilegis (aeque
de mandatis Doraini non compleverat, dicens : Stulte ut isti sunt) Israel regibus Hierobose et Baasseacci-
egisti, nec custodisii mandata Domini Dei tui qum dit audite, quibus sententia Domini dirigitur per
prmcepit tibi. Quod si non fecisses,jam nunc pararet prophetam ita dicentis : Propter quod magnificavi te
Deus regnum tuum super Israel. Sed nequaquam re- principem super Israel, quia exacerbaverunt me in
gnum luum ultra consurget (I Reg. xm, 13, 14). iC vanis eorum (III Reg. xiv, 7). Ecce ego suscito post
Quid ergo simile hujus temporis sceleribus, adulte- Baasam et post domum ejus, et tradam domum ejus
riumne vel parricidium fecit? Nullo modo. Sed sieut domum Hierobom Nabath. Qui mortuus fuerit de
jussionis ex parte mutationem; quia, ut bene quidam suis in civitate, comedenteum canes, et mortuum cor-
noslrum ait : Non agitur de qualitate peccati, sed de put illius in campo comedentvolatilia cmli (111 Reg.
transgressione mandati. Itemque illum objecta, velut xvi, 3, 4). Quid illi quoque scelerato regi Israel isto-
putabat, purgantem, et apologias, ut generi humano rum commanipulari (cujus colludio et uxoris dolo
nioris est, sagaciter hoc modo annectentem, imo Naboth innocens propter paternam vineam oppres-
audivivocem Domini, et ambulavi in via per quam sus est) sancto ore illius Helise atque ignifero Do-
misit me (I Reg. xv, 20), tali animadversione mulcta- mini alloquio instructi, minatur ita dicente? Occi-
vil : Nunquid vull, inquit, Dominus hotocausta aut disti, insuper et possedisti. Et post hmc addes : Hmc
victimas, et non polius ul obediatur vociDomini? Me- dicit Dominut: ln loco hoc in quo linxerunt canes
lior estenim obedientia quam victimm,et audire magis sanguinem Naboth, lambent quoque tuum sanguinem
quam offerre adipem arietum. Quoniam sicut peccatum (III Reg. xxi, 19). Quod ita factum fuisse certissima
ariotandi est repugnare, et quasi scelus idololalrim ralione constat. Sed ne forte secundum supradictum
notle acquiescere. Pro eo ergo quod abjecisti sermo- D Achab spiritus mendax loquens vana in ore propheta-
nem Domini, abjecit et le, ne sis rex (Ibid., 22, 23). rum (III Reg. xxn, 22) vestrorum seducat vos, ne
Et post pauca : Scidit, inquit, Deus regnum Israel a sermones Michseseprophetse audiatis, Eece permisit
te hodie, et dedit illud proximo tuo meliori te. Porro Deus spiritum mendacii in ore omnium prophetarum
triumphator in Israel non parcel, et pmnitudinenon tuorum qui hic tunl; et Dominus locutus est contra te
ftectetur : neque enim homo est ut agat pmnitentiam malum (lbid., 23). Nam et nunc certum est, aliquos
(Ibid., 28, 29) (subauditur, super duris malorum esse doctores contrario spiritu repletos, et magis
praecordiis). Notandura ergo est, quod dixit scelus pravam voluptatem quam veritatem asserentes, quo-
idololatrim esse, nolle Deo acquiescere. Non ergo sibi rum, verba super oleum molliuntur, et ipsa sunt jacula
scelerati isti, dum non gentium diis perspicue litant, (Psat. LIV, £2); qui dicunt, pax pax, et non erit in
Subplaudant: siquidem conculcantes porcorum more peccatis permanentibus pax (Jer. vi, 14; vui, 11), ut
pretiosissimas Christi margaritas, idololatrse sunt. alibi propheta dicit : Non est gaudere impiis, dicit
Sed licet hoc unum exemplum ac si invictus astipu- Dominus (Isa. XLVIH, 22; LVH,21).
1 BBCet sequentia parenthesi conclusa omitluntur in Bibl. PP. Paris.
 357 LIBER QUERBLUS. PARS U. EPISTOLA. 3§g
7. Azarias quoque filius Obed ad se revertenli de A , Manus, inquiens, vestrmsanguine plenm sunt. Simul-
csede decies centenum millium exercilus yEihiopum que ostendens quomodo placaretur, ait : Lavamini,
locutus dicens : Dominus vobiscum est, dum estis mundi estote, auferte malum cogitalionum vestrarum
cum ipso; et si exquisierilis ettm, invenietur a vobis: ab oculismeis : quiesciteagere perverse. Discile bene-
et si dereliqueritis eum, derelinquet vos (II Par. (acere, qumritejudicium, tubvenite oppresso,judicate
xv, 2). Nam si Josaphat ferens prsesidium iniquo pupillo (Ibid., 16, 17). Quasi placoris vicissitudinem
regi ita ab Jehu propheta Ananioe filio increpatur, adjungens, ait: Si fuerint peccata vestra ul coccinum,
dicente : Si peccalorem tu adjuvas, aut quem Domi- quasi nix dealbabuntur: et si fuerint rubra quasi ver-
nus odit, lu diligis? propterea ira Domini est super miculus, velutlana alba erunt. Si volueritxsel audieri-
te (II Par. xix, 2; : quid illis qui propriis scelerum tis me, bona terrm manducabilis. Quod si noluerilis et
suorum criniculis compediuntur, fiet? Quorura nos me provocaveritis ad iracundiam, gladius devorabil
necesse est (si in acie dominica volumus dimicare) vos (Ibid., 18, 20). Accipite veracem publicumque
peccala odisse, non auimas, dicente Psalmista : Qui astipulalorem, boni malique vestri retributionem abs-
diligitis Dominum, odite malum (Psal. xcvi, 10). que ullo adulationis fuco, non ut parasitoruin vene-
Quid ad supradicli Josaphat lilium currus et auriga rata vestrorum venena in aures sibilant ora, lestan-
Israel propheta Elias, Joram scilicet parricidam, qui B lem : Principes tui infideles,socii furum, omnesdili-
egregios fralres suos, ut pro ipsis regnaret, spurius gunt rmnera, sectantur retributiones : pupillo non
trucidavil, effatus est? Sic dicit, inquit, Dominut judicant, causa vidum non ingreditur ad eos. Propter
Deus patris tui David : Eo quod non ambulaverist» hoc ail Dominus exerciluum fortis Israel: Heu! con-
via Josaphat patris tui et in viis Asm regis Juda, et solabor super hostibus meis, et vindicabor de inimicis
ambulasti in viis regum Israel, et sluprose ' ut gessit meis : — et conlerentur scelerati et peccatores simul,
domus Achab, et fratres luos filios Josaphat melioret el «mnes qui dereliquerunl Dominum consumenlur
te inlerfecisti; ecce Dominus percutiet plaga magna (Ibid., 23, 24, 28). Etinfra : Oculi sublimeshominis
te et filios tuos (II Par. xxi, 12, 14). El post pauca : humiliabuntur, et incurvabitur alliludo virorum (Isa.
Et tu eris in magna valetudine, in languore venlris ii, 11). Et iterum : Vm impio in malum: retributio
tui, donec exeatventer tuus cumipsa infirmilate de die enim manuumejus fiet ei (Isa. III, 11). Et post pauca :
ex die (Ibid., 15). Et ad Joam regem Israel, ut vos, Vm qui consurgitis mane ad ebrietatem seclandam, et
derelinquentem Dominum, quid Zacharias lilius Joia- ad polandumusque ad vesperam ul vino msluetis. Ci-
dsevalis minatus sit, Pttendite; qui surgens populo thara, et lyra, et tympanum, et tibia, et vinumin con-
dixit: Hmc dicit Dominus: Quid prmlerilis prmcepta viviis veslris : et opus Domini non respicitis, el opera
' manuum ejus non consideratis.
Domini, et non prosperaminif Quia dereliquislis Do- C Propterea captivus
minum, et derelinquelvos (II Par. xxiv, 20). Quid de ductusest populusmeus, quia non habuit scienliam, el
auctore prophelarum Isaia dicam, qui prooeinium nobiles ejus interierunt fame, el mullitudo ejus siti
prophetiae susevel visionem ila exorsus est, dicens? exaruit. Propterea dilalavil infernus animam suam, el
Attdtfe, cmli, auribus et percipe terra, quoniam Domi- aperuit os suum absque ullo lermino : et descendent
nus locutusest: Filios enutrivi et exaltavi; ipsi autem forles ejus, et populus ejus, et sublimes gloriosique '
spreverunt me. Cognovil bos possessorem suum, et ejus ad eum (Isa. v, 11, 14). Et infra : Vm qui po-
asinus prmsepedomini sui: Israel autem me non co- tentes estis ad bibendumvinum, et viri fortes ad mi-
gnovit, el populus meus non inlellexit (lsa, I, 2, 4). scendam ebrietalem : qui justificalis impium pro mu-
Et post pauca minas raeritas tantae insipienlise neribus, et justiliam justl aufertis ab eo. Propter hoc
aplans : Derelinquetur, inqnit, filia Sion ut taberna- sicut devoral stipulam linguu ignis, el calor flammm
culum tn vinea, el sicut tugurium in cucumerario,sicut exurit: sic radix eorum quasi favilla eril, et germen
civilas qum vustatur (Ibid., 8). Et principes speciali- eorum ul pulvis ascendet. Abjecerunt enim leyem Do-
ter conveniens ait: Auditeverbum Domini, principes mini exercituum, el eloquium Sancli lsrael despexe-
Sodomorum, percipite legem Domini, poputus Go- runl. In omnibushis non est aversus furor Domini,
morrhm(lbid., 10). ] sed adhuc manus ejus extenta (Ibid., 22-25).
D
8. Notandum sane, quod iniqui reges principet 9. Et post aliquanla de die judicii et peccatorum
Sodomorum vocentur. Prohibens namque Dominus ineffabilimetu disceptans ait: Ululate quia prope est
sacriflcia et dona sibi a talibus offerri (et nos inhian- dies Domini (si tunc prope erat, quid uunc putabi-
tes suscipimus quse Deo ab omni natione sunt non tur?), quia vastitas a Deo veniel. Propter hoc orunes
placita, eademque egenis et pene nihil habentibus manus dissolventur,et omne cor hominis tabescet et
distribui in perniciem nqstram non sinimus) cum conteretur : torsiones el dolorestenebunt; quasi partu*
latis divitiis oneratis sordibus peccatorum intentis riens dolebunt. Unusquisquead proximum suum stu-
ait : Ne offeratis ullra sacrificium frustra : incensum pebit: facies combustmvultus illorum. Ecce dies Do-
abominatio est mihi (Ibid., 13). Itemque denunliat: mini veniet crudelis, et indignationis plenus et ires
Et cum extenderilis manus veslras, avertam oculos furorisque, ad ponendam terram 'in soliludinem, et
meos a vobis; el cum mulliplicaveritisoralionem, non peccatores ejus conterendos de ea. Quoniam sleltce
exaudiam (lbid., 15). El hoc quare facit, oslendit: cmli et sptendor earum non expandent tumen tuum :
1 Sic Bibl. PP. Paris. At edit. Oxon. et ttupore te: nullo sensu.
389 GILD/E SAPIENTIS DE EXCIDIO BRITANNIiE 360
obtenebrabitur sol in orlu suo, et luna non splendebit A j\ cognoverunt, el non est judictum tn gressibus eorum.
in temporesuo. Et visitubo super orbis mala, et contra Semitm eorumincurvatmsunt eis : omnis qui calcat in
impiosiniquitatem ipsorum, el quiescerefaciam super- eis, ignorat pacem. Propter hoc elongatum est judi-
liiam infidelium, et arroganliam fortium humiliabo cium a vobis, el non apprehendel vos justitia (lbid.,
(Isa. xin, 6, 11). Et ilerum : Ecce Dominus dissipa- 6, 9). Et post pauca : Et conversum est retrorsum
bit terram, et nudabit eam, et affligetfaciem ejus, et judicium, et justitia longe sletit: quia corruil in platea
disperdet habitatores ejus. Et erit sicut populus sic veritas, et mquitasnon potuit ingredi. Et facta est ve-
sacerdos, el sicut servus sic dominus ejus , sic ancilla ritas in obtivione: et qtti recessit a malo, prmdmpatuit.
sic domina ejus, sicut emens sic ille qui vendit, sicut El vidit Dominus, et non placuit in oculis ejus, quia
fenerator sic ille qui mutuum accipit, sicut qui repelit non esl judicium (lbid., 14, 15). Hucusque Isaise
sic qui debet. Dissipalione dissipabitur terra, et dire- prophetoe pauca de multis dixisse sufficial.
ptione prmdabilur : Dominus enim locutus est verbum 10. Nunc vero illum, qui priusquam formaretur
hoc. Luxit et defluxit terra, defluxit orbis, infirmata in utero prsescitus, el priusquam exiret de vulva
est ab habitaloribus suis : quia transgressi sunt leges, sanctificatus, et in cunctis gentibus propheta posilus
mutaverunl jus, dissipaverunt fmdus sempilernum. est, Jeremiam scilicet, quid de populo insipiente ri-
Propter hoc malediclio vorabit terram (Isa. xxiv, B ] gidisque regibus pronuntiaverit, paruraper attenden-
1, 6). Et infra : Ingemiscent omnes qui tmlanlur cor- tes audite, hoc modo leuiter verba initiantem. Et
de, cessabit gaudium tympanorum, quiescet sonitus factum est verbum Domini ad me, dicens: Vade et
Imlantium, conticescet dulcedo citharm, cum cantico clama in auribus Hierusalem, el dices: Audile verbum
non bibent vinum, amara erit potio bibenlibus illam. Domini domus Jacob, et omnes cognationes domus
Atlrita est civilas vanitatis, clausa est omnis domus Israel: Hmc dicit Dominus: Quid invenerunt in me
nullo inlroeunte. Clamor erit super vino in plateis, palres vestri iniquitatis, qui elongali sunt a me, et am-
deserta est omnis tmlitia, translatum est gaudium ter- bulaverunt post vanilatem, et vani facli sunt; et non
rm, relicta e%tin urbe solitudo, et calamilas opprimet dixerunl: Ubi est qui ascendere nos fecit de terra
portas : quia hmc erunt in medio terrm, et in medio JEgypli (Jer. n, 1, 2, 4, 5, 6)? Et post pauca : A sm-
populorum (lbid., 7, 13). Et post pauca : Prmvari- culo confregisli jugum meum, rupisti vincula mea,
cantes prmvaricati sunt, et prwvaiicatione transgres- dixisti: Non serviam. Ego plantavi te vineam electam,
sorum prmvaricati sunt. Formido, et fovea, et laqueus omne semen verum: quomodoergo conversa es in pra-
iuper te qui habilator es lerrm. Et erit: Qui fugerit a vum vinea aliena? Si laveris le nitro, et mulliplicaveris
voceformidinis, cadet in foveam; et qui se explicaverit tibi herbam borith, maculata es iniquitate lua coram
de fovea, tenebitur laqueo : quia cataractm de excelsis Q ( me, dicit Dominus (Ibid., 20-22). Et infra : Quid vul-
aperlm erunt, et conculientur fundamenta terrm. Con- lis mecumjudicio contendere? Omnes me dereliquislis,
(ractione confringetur terra, commotionecommovebi- dicil Dominus. Frustra percussi filios vestros : disci-
iur, agitalione agitabitur sicut ebrius, et auferetur ptinam non receperunt. Audileverbum Domini: Nun-
quasi t.abernaculumuniusnoctis; el gravabit eam ini- quid solitudo factus sum Israel, aut terra serotina?
quilas sua, et corruet, el non adjiciet ul resurgat. Et Nunquid obliviscetur virgo ornamenti sui, aut sponsa
erit: In die illa visitabil Dominus super militiam cmli fascimpectoralis sum? Populus vero meus oblitus est
in excelso, et super reges terrm qui sunt super terram, mei diebus innumeris (Ibid., 29-33). Quia stultus esl
et congregabuntur in congregationem unius fascis in populus meus, me non cognovit: filii insipientes sunt
lacum, et claudentur ibi in carcerem, et post multos et vecordes: sapienles sunt ut faciant mala, bene au-
dies visitabuntur. Et erubescet luna, et confundelur tem facere nescierunt (Jer. iv, 22). Tum propheta ex
sol, cumregnaverit Dominus exercituumin monle Sion sua persona loquitur dicens : Domine, ocuti tui respi-
et in Hierusalem, el in conspectusenum suorum (uerit ciunt fidem : percussisti eos, et non doluerunt: altri-
glorificalus (Ibid., 16, 23). Et post aliquanta ratio- visli eos, et noluerunt accipere disciplinam(Jer. v, 3).
nem reddens, quamobrem talia minaretur, ita ait : ltemque Dominus : Annuntiate hoc domui Jacob, et
Ecce non est abbreviata manus Domini, ul salvare r\ i auditum facite in Juda dicentes: Audi, popule slulte,
nequeat; nequeaggravata est auris ejus, ul non exau- qui non habes cor; qui habentesoculos non videtis,
diat. Sed iniquitales vestrm diviserunt inter vos et et aures, el non audilis. Me ergo non limebitis, ait Do-
Deum vestrum, et peccata vestra absconderunt faciem minus, et a facie mea non dolebitis? qui posui arenam
ejus a vobis ne exaudiret. Manus enim vestrm pollulm terminum mari, prmceplum sempiternum quod non
sunt sanguine, et digiti vestri iniquilate: labia vestra prmteribit: et commovebuntur, et non poterunl: intu-
locuta sunl mendacium, et lingua vestra iniquilatem mescentfluctus ejus, et non transibunt illud. Populo
falur. Non est qui vocetjustiliam, neque est qui judi- autem huic factum est cor incredulum et exasperans,
cet vere: sed confiduntin nihil, et loquuntur vanilates, recesserunt et abierunt: et non dixerunl in corde suo :
et conceperunt dotorem, et pepererunt iniquitatem Metuamus DominumDeum nostrum (Ibid., 20-24). Et
(Isa. LIX,1, 4). Et infra: Opera eorum inutilia, et'. iterum : Quia invenli sunt in populo meo impii insi-
opus iniquitatis in manibus eorum. Pedes eorum ini diantes quasi aucupes, laqueos ponenles et pedicas ad
malum currunl, el festinant ut effundant sanguinem\ capiendosviros. Sicut decipulaplena avibus, sic domut
innocentem. Cogitationes eorum cogilationes inutiles :: eorum plenm dolo: itfeo magnificati sunt et dilati: in-
tastitat et contritio in viis eorum, et viam pacis noni cratsati sunt et impinguati, et prmlerierunt sermonet
361 LIBER QUEUULUS. PARS II. EPISTOLA. 3C-3
meos pessime: causumpupilti non direxerunt, et judi-- A Quare veneruntmala hmc? Propter multiludinemini-
cium pauperumnon judicaverunl. Nunquid super hiss quitalis lum. Si mulare poteslJEthiops pellemsuam,
non visitabo,dicit Dominus? aut super gentem hujus- aut pardus varielales suas, et vos poteritis benefacere,
modi non ulcisceturanima mea (Jerem. v, 26-29) ? cum didiceritis malum (Jer. xui, 22, 23): (subaudi-
11. Sed absit ut vobiseveniat quod sequitur : Lo- tur) quia non vultis. Et infra : Hmc dicit Dominus
quere ad eos omnia verba hmc, et non audienl te: ett populo huic, qui dilexitmqverepedessuos, et non quie-
vocabiseos, et non respondebuntlibi. Et dicesad eos: vit, et Domino non placuit : nunc recordabitur ini-
Hmc est gens qumnon audivitvocemDominiDei sui,, quitalum eorum, et visilabil peccata eorum. Et dixit
nec recepitdisciplinam: periit fides, el ablataest dee Dominusad me: Noli orare pro populoisto in bonum.
ore eorum(Jer. vui, 27, 28). Et post aliquanla : Nun- Cumjejunaverint, non exaudiam preces eorum: et si
quid qui cadit, non resurget; et quiaversus esl, non n obtulerint holocauslaet victimas, non suscipiam ea
revertetur? Quareergo aversus est populusiste in Je- (Jer. xiv, 10-12). Et iterura : Et dixit Dominus ad
rusalem aversioneconlentiosa? Apprehenderuntmen- me: Si steterit Moyseset Samuel coram me, non esl
dacium, et noluerunt reverli. Altendi et auscullavi: anima mea ad populumislum. Ejice illos a faciemea,
nemo quod bonum est loquitur. Nullus est qui agatt et egrediantur(Jer. xv, 1). Et post pauca : Quis mi-
pmnitentiam super peccalo suo, dicens: Quid feci? ? JJ
\ serebilur lui, Jerusalem? aut quis contristabitur pro
Omnesconversisunt ad cursum suum, quasi equus s te? aut quis ibit ad rogandum pro pace lua? Tu reli-
impetu vadensad prmlium. Milvus in cmlo cognovit \t quisli me, dicit Dominus, et relrorsum abiisti: et ex-
tempus suum: lurlur el hirundoet ciconiacustodierunt it tendammanummeamsuper te, et interficiamle (Ibid.,
tempusadventus sui: populus autem meusnon cogno- 5, 6). Et post aliquanta ; Hmc dicit Dominus: Ecce
vit judicium Dei (Jer. vm, 4-7). Et lam vehementi ti ego fingo conlra vos cogitationem: revertatur unus-
sacrilegiorumcsecilateet ineffabiliebrielate propheta a quisquea via sua mala, et dirigite vias vestras et stu-
[, dia veslra. Qui dixerunt: Desperamus: post cogilalio-
conterritus, et deflenseos qui se ipsos non deflebant,
(ut el nunc infelicestyranni agunt) oplat sibi auclio- nes noslras ibimus, et unusquisquepravitatem cordis
nem fleluuma Dominoconcedi, hoc modo dicens : swtmali faciemus. ldeo hmc dicit Dominus: Interro-
Super contritionefilim populimei conlriiussum: stu- i- gate gentes: Quis audivit talia horribilia, qum fecit
por obtinuit me. Nunquid resina non est in Galaad, (, nimis virgo Israel? Nunquid deficietde petra agri nix
aut medicusnon esl ibi? Quare ergo non obductaest U Libani, aul vetli possunt aqumerumpenlesfrigidm de-
cicatrix filim poputi mei (Ibid., 21, 22)? Quis dabitit fluentes? Quia oblilusest me populusmeus (Jer. xvm,
capiti meoaquam et oculis meis fonlemlacrymarum, i, 11-15). Et post aliquanta, oplione proposila loqui-
et plorabo die ac nocle interfectos filim populi mei?i? (Q tur dicens : Hmc dicit Dominus: Facile judicium et
Quis dabit mihi in solitudinediversoriumviatorum, etet juslitiam, et tiberate vi oppressumde manu catumnia-
derelinquampoputummeum, et recedam ab eis? quia \a toris : el advenam, et pupiltum, el viduamnolite con-
omnesadulteri sunt, cmlusprmvaricalorum.Et exlen- i- tristare, nequeopprimalisinique: et sanguineminno-
derunt linguam suam quasi arcum mendaciiet non « centemne effundalis. Si enim facientes feceritis ver-
veritatis; confortali sunt tn terra, quia de malo ad\d bum istud, ingredienturper portas domushujus reges
malum egressisunt, el me non cognoverunt,dicit Do- ~- sedentesde genere Davidsuper thronum ejus. Quodsi
minus (Jer. ix, 1-3). Et ilerum : Et dixit Dominus: i: non audieritisverba hmc, in memelipsojuravi, dicit
Quia derelkiueruntlegem meamquam dedi eis, el non m Dominus, quia in solitudinemerit domus hmc (Jer.
audieruntvocemmeam, et non ambulaveruntin ea, et xu, 3-5). Et iterura (de rege enim scelesto loque-
abierunt post pravilalem cordis sui; idcirco hmc dicit
:it batur): Vivoego,dicit Dominus:quia si fuerit Jecho-
Dominus exercituum Deus Israel : Ecce ergo cibabo ho nias unnulusin manu dextera mea, inde evellameum:
populum istum absynlhio, et polum dabo eis aquam m et dabo in manu qumrenliumanimam ejus (Ibid.,
fellis (Jer. ix, 13-15). Et post pauca (quod etiam m 24,25).
crebrius stylo propheta adjunxil dicens ex persona la 13. Sanctus quoque Habacuc proclamat dicens:
Dei) : Tu ergo noli orare pro populo hoc, et ne assu-
«- D Vo~qui mdificant civilalemin sanguine, et prmparant
mas pro eis laudemel oralionem: quia non exaudiam m civilatemin iniquitalibus,dicentes: Nonnehmc sunt a
in tempore clamoris eorum ad me, et afflictioniseo- o- Domino omnipolenle?Et defecerunt populi multi in
rum (Jer. xi, 14). igne, et gentes multmminoratmsunt (Habac. n, 12,
12. Quid ergo nunc infausti duces facient? Illi Ui 15). El ita prophetiara querulus incipit: Usquequo
pauci invenientes viam anguslam, amota spatiosa, a, clamabo,et non exaudies? vociferaborad te? Ut quid
prohibiti a Deo ne preces pro vobis fundant perseve-e- mihi dedisti labores et dolores inspicere, miseriam et
rantibus in malis, el tantopere incitanlibus; queis iis impietatemcontra me? Et factumestjudicium, etjudex
econtrario ex corde ad Deum repedantibus, Deo no- o- accepit. Propler hoc dissipata esl lex, et non perduci-
lente animam hominis inlerire, sed relractanle, ne . tur ad finemjudicium (Habac.i, 2-4). Sed et bealus
penitus pereat qui abjeclus est, vindiclara non po-o- Osee propheta, attendile quid loquatur de principibus
tuissent inducere: quia nec Jonas, et quidem cum m dicens : Pro eo quodtransgressi sunt paclum meum,
multum concupiveritNinivilis propheta. Sed omissis ;is et adversus legem meam tulerunt, et exclamabant:
interim noslris, audiamuspolius quid prophetica tuba
ba Cognovimuste, quia adversum sis Israel. Bonum ut
persultet: Quod si dixeris, inquiens, in corde tuo>:: iniquumpersecuti sunt. Sibi regnaverunt, et non per
PATROJ..LXIX. 12
 565 GILD/E SAPIENTIS DE EXCIDIOBRITANNI/E 364
me: tenueruntprincipatum,nec me agnoverunl(Ose. A J non poterit eximere eosin die irm Domini.El i« igne
vni, 1-4). Sed et sanctuin Amos prophetam hoc zeli ejus consumetur omnis terra, quando consumma-
modo minantem audile: In tribus impielatibusfilio- tionem et solitudinem .faciet Dominus super omnes
rum Juda, et in quatuor non avertam eos : propter commorantesin terram (Sophon. i, 14-18). Convenhe
quodrepulerunt legemDomini, et prmceplanon cuslo- el conjungiminigens indisciplinala,priusquamefficia-
dierunt; sed seduxerunteos vana eorum. Etemittam mini sicut ftos prmteriens,priusqvamveniat super vos
ignem super Judam , et comedet fundamenta Jerusa- ira Domini (Sophon. u, 1, 2). Et quid Aggoeussan-
lem. Hmcdicit Dominus:ln tribus impietatibuslsrael, ctus propheta dicat, altendile : Hmc Hicit Dominus:
et in quatuor non avertam eos : propter quod)radide- Semelego movebocwlumet terram, et mareet aridam:
runl pro pecuniajustum, et pauperempro calciamenlis et avertam regnum, el exterminabovirtutemregnorum
qum calciant super pulveremterrm: et colapltiscmdc gentium,et averlamquadrigas el ascensores(Agg. u,
bant capita pauperum, et viam humilium declinave- 22, 23). Nunc quoque quid Zacharias filius Addo
runt (Amos n, 4-7). Et posl pauca : QumriteDomi- propheta eleclus dixerit, inluemini, hoc modo pro-
num, et vivelis: ut non reluceat sicut ignis domus pheliam suam exordiens : Revertimini ad me, et re-
Joseph, et comedaleam, nec erit qui exstinguat (Amos vertar ad vos, dicil Dominus: ei nolitelales essesicut
v, 6). QuiAnios prohibitus ne prophetarel in Israel, iH patres veslri, qitibus imputaveruntpropheta: priores
absque adulatiouistempore respondens : Non eram, dicentes: Hmc dicit Dominusomnipotens(Zach. i, 3,
inquit, ego propheta, nec filius prophetm: sed eram 4). Et infra : El dixil ad me angelus : Quid tu vides?
pastor caprarius vellicans sycomoros. Et suscepit me Et dixi: Falcem ego video volantemlomjiludiniscu-
Dominusab ovibus,et dixit Dominus ad me : Vadeet bilorum viginti: malediclioqumprocedit super faciem
prophetizain plebemmeam Israel. Et nunc audi ver- tolius terrm: quoniam omnis fur ex ea usque ad mor-
bum Domini (regem namque alloquebatur) : Tu di- tem punielur. El projiciameum, dicil Dominusomni-
cis : Noli prophetarein Israel, et non congregesturbas polens; et intrabit in domumfuroris el in domumjura-
in domum Jacob. Propter quod limc dicit tDominus: liouis in nominemeomendacium(Zach. v, 2-4). San-
Uxor tua m civitaiemerelricabitur, et filii tui el fiixm ctus quoque Malachias propheta dicit : Ecce dies
tum gladio cadent, et terra tua (uniculo meiietur: et Dominivenielsuccensaquasi caminus: eterunt omnes
tu interra immunda morieris; Israel autem cuplivus superbi el oinnesfacientesiniquitatem ut stipula : et
ducetura terra sua (Amosvn, 14-17).El infra : Audite inflammabileos dies adveniens,dicit Dominusexerci-
itaque hmc, qui contribulatisimmanepauperem,et do- tuum, qum non relinquet ex eis radicemet germen
minationemexercetis in inopes super terram, qui di- (Mat. iv, 4).
citis : Quando transibit mensisut acquiramus,et sab- C Q 15. Sanctus quoque Job, attendite; quid de prin-
bata ut aperiamusthesauros(Amosvm, 4, 5) ? Et post cipio imDiorumet line disceptaverit, dicens : Propter
pauca : Jurat Dominus contra superbiam Jacob, si quidimpii vivunt, et senueruntinhonesle? Et semen
oblivisceturin contemptioneopera vestra; etin his non eorum secundumdesideriumeorum, et filii eorum ante
conturbabiturterra, et lugebit omnis qui commorabi- conspectumeorum. Et domuseorumfructuosmsunt, et
tur in ea, et ascendet sicul flumen consummatio? Et limor nunquamnec plaga Dominiest super eos. Vacca
convertamdies feslosveslrosin luclum, et injiciam in eorumnon ubortivit, et prmgnanseorum pertutitpar-
omnemlumbumcilicium,el in omne caput decalvatio- lum , et non erravil, sed permanet sicut ovesmternm.
nem: et ponam cum sicut luctum dilecti, et eos qui Et pueri eorum gaudent, el psalterium sumenleset ci-
cum eo sunt, sicut diem mmroris(Ibid., 7, 8, 10). Et tharam finieruntin bonisvilamsuam, in requieminfe-
ilerum : Gladio morienlur omnes peccatores populi rorum dormierunt (Job xxi, 7-13). Nunquid Deus
mei, qui dicunt: Non appropinquabuntneque venient facta impiorum non respicit? Non ergo, sed lucerna
super nos mala (Amosix, 10). impiorum exslinguetur: et supervenieteis eversio, et
14. Sed et sanctus Michseasvates, atlendite quid dolores tanquam parlurientis eos ab ira lenebunt. Et
sit effalus : Audt, inquiens, tribus. Et quid exornubit erunt sicul palema vento, et sicut pulvisquemabstulit
civitatem? Nunquid ignis ? Et domusiniquorum the- nD fttrfio. Deficiantfiliis ejus bona, videanl oculiejus oc-
saurizans in thesaurosiniquos, et cum injuria injusli- cisionemsuam, nec a Dominoresolvetur (lbid. , 17,
tiam. Si justificabiturin statera iniquus, et in sacello 18, 20). Et post aliquanta de iisdem : Qui gregem,
pondera dolosa, ex quibus divilias in impietale reple- inquit, cum pastore rapuerunt, et jumenlumorphano-
verunt (Mich. vi, 10-12). Sed et Sophoniaspropheta rum abduxerunt,el bovemvidumpignoraverunt,el de-
clarus, quas minas exaggeral, audile : Prope est, clinaveruntimpotenlesa via necessitatis. Agrumente
inquit, dtesDomini magnus,prope el veloxvalde.Vox tempusnon suum demessisunt : pauperes potentium
diei Domini amara conslituta est et polens, dies irm vineassine mercede et sine cibo operati sunt : nndes
diesitle, dies tribulationiset necessitatis, dies nubiset multosdormire fecerunlsine vestimenlis: tegmenani-
nebulw,dies tubmel clangoris, dies miserim et exter- mmeorumabstulerunt (Job xxiv, 2-4, 6, 7). Et post
minationis, dies tenebrarumel caliginissuper ctvitates pauca : cum ergo sciret opera eorum, tradidit eos in
firmas et super angulos excelsos. Et conlribulaboho- tenebras : Maledicaturergo pars ejus a terra: pariant
mines, et ibunt sicutcmci, quia Domino peccaverunt: plantaliones ejus aridm. Relribuatur ergo illi sicut
et effundamsanguinem sicut pulverem,et carnes eo- egit : conlribuletur omnxs iniquus sicut lignum sine
rum stcit<fimumboum: et argenlumeorttm et aurum sanitate. In iracundiaenimsurgensimpolentemevertil.
365 LIBER QUERULUS.PARS II. EPISTOLA. 366
Proptereaenimnon credelde vila sua : cuminfirmare A _. non morietur. Omniadeliclaejusqumcunquefecit,non
cmperit,non sperel sanitatem,sed cadelin languorem. erunt: in sua justilia quam fecit,vita vivel. Nunquid
Multosenim imsilsuperbiaejus; elmaroidusfaclus est volunlutevolomorteminjusti, dicit Dominus, quamut
sicut malva tn msiu, velut spica cum de stipula sua avertat se a via mala el vivat?,cum autem se conver-
decidit (Job xxiv, 18,20, 22, 24). Etinfra : Quodsi terit justus a justitia sua, et feceritiniquitatemsecun-
mulli (uerintfilii ejus, in occisionemerunt. Quod si dumomnesiniquitalesquasfecitiniquus,omnesjuslilim
collegeritul terram argenlum, el similiter ut lutum quas fecit, non erunt in memoria. In deliclosuo quo
prmparaveritaurum, hmc omnia justi consequentur excidil, et in peccalis suis quibuspeccavit,morietur
(Job xxvn,. 14-17). Quid prseterea beatus Esdras, (Ezech. xvin, 20-24). Et post aliquanta : Et scient
prophela ille bibliotheca legis, minatus sit attendite, omnes genles,quia propler peccata sua caplivi ducli
hoc mododisceptans : Hmcdkil DominusDeus: Non sunt domus Israel, eo quod reliquerunlme. Et averli
parcet dextera mea super peccatores, nec cessabit faciammeamab eis, et tradidieosin manusinimicorum
rhomphma super effundentemsanguinem innocuum ejus, et omnesgladio ceciderunt.Secundumimmundi-
(uper terram. Exibit ignis ab ira mea, et devorabit tias suas et secunduminiquitatessuas feciillis, et averti
fundamenlaterrm, et peccatoresquasi slramenincen- faciemmeamab eis (Ezech. xxxix, 23, 24).
sum. Vmeis qui peccant, el non observantmandata B J 17. Haecde sanctorum prophetarum minis dixisse
mea, dicit Dominus: non parcam illis. Discedite,filii sufficiat: pauca tantum de Sapientia Salomonis,quae
apostalm,et nolitecontaminaresanclificationemmeam. adhortationem vel denuntiationem exprimant regi-
NovilDeus qui peccantin eum; propterea tradet eos bus, non minus quam minas, huic opusculo inserere
in mortemet in o~cisionem.Jam enim tenerunt super necessarium duxi, ne dicant rae gravia et importa-
orbem terrarum mala multa. (IV Esdr. xv, 21-27). bilia iu humeros hominum verborum onera velle
Immissusest gladius velut ignis; et quis esl qui recu- imponere , digito autem meo ea , id est consolatorio
tiel eum? Nunquid recutietaliquis leonemesurientem affatu, nolle movere (Matth. xxm, 4). Audiamusita-
in silva? aui nunqxiidexstinguetignem, cum stramen que quid propheta dixit : Diligite, inquit, justitiam
incensumfuerit? DominusDeus mittet mala; et quis qui judicatis terram (Sap. 1,1). Hoc unum tcstimo-
est qui recutietea? Et exibit ignis ex iracundia ejus; nium, si toto corde servaretur, abunde ad corrigen-
et quisexslingueteum? Coruscabil; et quis non time- dos patrise duces sufflceret.Nam si dilexissentjusti-
bit? tonabit; et quis non horrebit? Deus cunclamina- tiam , diligerent utique fontem quodammodo et
bitur; et quis nonterrebitur? A facieejus tremellerra, originem totius justitiae, Deum. Servite Dominoin
et (undamenlamatrisflucluanlurinprofundo(IVEsdr. bonitate, et in simplicitatecordis qumriteeum (lbid.).
xvi, 3-12). ( Heu! quis victurus est, ut quidam ante nos ait,
C
16.Ezechielquoquepropheta egregius,quatuorque quando ista a civibus perficiantur, si tamen tisquam
evangelicoruraanimalium mirandus inspector, quid ,• perlici possunt ? Quoniaminvenilur ab his qui non
de sceleratisedixerit, attendite; cui primum Dominus' tentanl illum : apparet autem eis qui fidemhabentin
miserabiKler plagam lsrael deflenti ait : Iniquitas! eum (Ibid., 2). Nam isti sine respectu tentant Deum,
domusIsrael et Juda invaluitnimis , 171110; impleta est' cujus praecepta contumaci despectionecontemnunt,
terra iniquitateet immunditia(Ezech.ix, 9). Ecce ego1 nec fidem servant ilii, cujus oraculisblandis vel ali-
sum : non parcel oculus meus , neque miserebor quantulum severis dorsum versant et non faciem.
(Ezech.v, 8,11). Et infra : Quoniamterra plena po- Perversmenimcogitationesseparant a Deo (Ibid., 3).
pulis, et civitasplena iniquitate est : et averlam impe- Et hoc in tyrannis nostri temporis perspicue depre-
tumvirlutiseorum, et polluentursancta eorum. Exo- henditur. Sed quidnostra mediocritashuic tam aperto
ratio veniel,et qumretpacem, et non erit (Ezech.VH, , sensui miscetur? Loquatur namque pro nobis, ut
23-25). Et post aliquanta : Factus est, inquit, sermoi diximus , qui solus verax est, Spiritus scilicet san-
Dominiad me, dicens: Fili hominis, terra qumpec- clus , de quo nunc dicitur : Spiritus autemsanctus
caveritmihiut delinquat detictum, extendammanum1 disciplinmeffugietfictum(lbid., 5). Et iterum : Quo-
in eam, el conteramejus firmamenlumpanis, et emit- r. , niam Spirilus Dei replevitorbemterrarum (lbid., 7).
tamin eam famem,et tollamde ea hominemet pecora. Et infra , finem malorum bonorumque oculato judi-
El si sint tres viri isli in medioejus, Noe, Danielet! cio praetendens, ait: Quomodospes impii tanquam
Job, non liberabunteam : sed ipsi in sua justitia salvii lanugo esl quma venlo totlilur, el tanquam fumusqui
erunt, dicit Dominus.Quodsi etiam besliasmalas in- a vento diffususesl, et tanquam spumagracilis quma
ducamsuper terram et puniamillam, el erit in exter- procella dispergilur, et tanquam memoria hospitis
minium; et non erit qui iter faciat a facie besliarum. unius diei pimtereuntis. Justi autemin perpeluumvi-
El tres viri isti in medioejus, tivo ego dicil Dominus, , vent: el apud Deum est merces illorum, el cogitatio
si fitii et filim ejus miserebuntur: sed ipsi soli sulvii eorum upud Allissimum. Ideo accipientregnum deco-
erunt, terra autemerit in interilum (Ezech.xiv, 12-16). ris, el diadema speciei de manu Domini. Quoniqm
Et iterum : Filius non accipietinjustiliampatris, ne- dexlera sua prolegeteos, et brachiosanclo suo defen-
que pater acctpielinjusliliamfilii. Justitia jusli super delillos (Sap. v, 15,17). Dissimilesenim qualilate
ipsum erit. Et iniquussi averlat se ab omnibusiniqui- sunt valde justi et impii : niinirum, utjdixit Domi-
talibus quas fecit, et custodiatomnia mandata mea, ett nus : Eos qui honorant, inquiens, me,-honorabo;et
facialjustitiam et misericordiammultam, vita vivetetl qui me speruunt, erunt ignobiles(I Reg. 11,30). Sed
§67 GIl.D/E SAPIENTI5 DE EXCIDIOBRITANNIJE 3C8
transeamus ad coalera. Audite, inquit, onuies reges el ,A non habemus in nobis illud apostolicum,ut dicamus :
intelligite; discile judices finium lerrm: prmbeteaures Oplabam enim anathema esse a Christo pro fratribns
ros qui conlinelis multiludinem, el placelis vobis in meis (Rom. ix, 3) ; lamen illud propheticum lolo
turbis nationum. Quoniamdata est a Deo potestas vo- corde possimus dicere : Heu! guta attima perit. Et
bis et virlus ab Allissimo,qui interrogabilopera vestra, iterum : Scrutemur vias nostras, el qumramus, et re-
elcogitationesscrutabilur.Quoniamcumessetisministri vertamur ad Dominum(Thren. m, 40, 41). Sed et illud
regni illius, hon reclejudicastis , nequecuslodistisle- Apostoli: CjtpimHS unumquemqueveslrumin visceribus
ijemjustitim, neque secundumvoluntalem ejus ambu- Christi esse (Philip. i, 8). Cum enim libenter hoc in
lastis. Horrende et celeriter apparebit vobis; quoniam loco , ac si marinis tluclibus jactatus , et in optato
judicium durissimum his qui prmsunt fiel. Exiguo evectus portu remis (si non tantos talesque raalilise
enim concediturmisericordia: potentes aulem potenter episcoporum vel caelerorumsacerdotum, aut clerico-
tormenla patientur. Non enim personas subtrahei qui rum in nostro quoque ordine erigi advcrsus Deum
est omniumdominaior; nec reverebitur magniludinem vidissem montes, quos me secundum legem ceu testes
cujusquam,quoniampusillumet mngnumipsc fecit, et primum duris verborum cantibus , dein populum, si
wquaKtercura esl illi pro omnibus.Forlioribus autem tamen sanctionibus inhaerel,non ut corporaliler inter-
fortior inslal cruciatio. Advos ergo, reges,hi sunl ser- B ficiantur, sed mortui vitiis vivar.tDeo,ne personarum
mones mei, ut discatis sapientiam , et non decidatis. arguar exceplionis, totis necesseest viribus lapidare),
Qui euim custodierintjusla, juslificabuntur; el qui di- verecundia interveniente quiescerem. Sed milii
dicerint sancla, sanctificabunlur (Sap. vi, 2-11). quacso, ut jam in superioribus dixi, ab his veniam
18. Hactenus cum regibus palriae non minus pro- imperliri, quorum vitam non solum laudo, verum
phelarum oraculis quam nostris sermonibus discc- etiam cunciis raundi opibus praefero, cujusque nie,
ptavimus, volentes eos scire quoepropheta dixerat : si iieri possil, anle mortem esse aliquandiu partici-
Quasi, inquiens, a facie colubrifugepeccala. Si acces- pem oplo et sitio , nostris jam nunc obvallalis san-
seris ad itla, suscipientte dentes leonis: denteseorum ctorum duobus clypeis laleribus invictis dorso adver>
interficientes animas hontinum (Eccli. xxi, 2, 3). Et sitatis mcenia, stabilito capite , pro galea adjutorio
itenun : Qnain magna misericordia Dotnini, et propi- Domini fidissime conteclo, crebro veracium volalu
tiaiio ejus convertentibusad se (Eccli. xvn, 28)! El si vel alilent conviciorum cautes.

PARS TERTIA.

GILDM INCREPATIO IN CLERUM.

CAPUTPRIMUM. Increpatio in clerum.—Sacerdotes (C dicam, licet inepta non tam mihi quam talia agenli-
habetBritannia, sed insipientes; quamplurimos mi- bus) humiliantes ; ecclesiasticos post hsec gradus
nistros, sed imprudentes; clericos, sed raptores sub- propensius quam regna ccelorum ambientes, et ly-
dolos; pastores, ut dicuntur, sed occisionianimarum rannico ritu acceptos defendentes , nec tamen legi-
lupos paratos; quippenon commoda plebi providen- timis moribus illustrantes ; ad prsecepta sanctorum
tes, sed proprii plenitudinem venlris quoerentes: (si aliquando dunlaxat audierint quae ab illis saepis-
ecclesiaedomus habentes, sed lurpis lucri gralia eas sime audienda erant) oscilantes ac stupidos, et ad
adeuntes; populos docentes, sed prscbendopessima ludicra et ineptas saeculariumhominum fabulas , ac
exempla, vitia malosque mores; raro sacrificantes, si iter viaequse mortis pandunt, strenuos et intentos;
et nunquam puro corde inter altaria stantes; plebem pinguedinis gratia taurorum more raucos, et ad illi-
ob peccata non corripientes, nimirum eadem agen- cita infeliciler promptos; vultus arroganter in allum
tes; praecepta Christi spernentes, et suas libidines habentes , et sensus conscientia remordenle ad ima
modis omnibusimplere curantes; sedemPetri apostoli vel tartarura demersos : uno sane perdito denario
immundis pedibus usurpantes, sed merito cupiditatis mcestos, et ad unum inquisitum lsctos: in aposlolicis
in Judaetraditoris pestilentem cathedram decidentes; sanctionibus ob insciliam vel peccatorum pondus
veritatem pro inimico odientes, et mendaciis ac si D (ora etiam scientium obturantes) hebetes ac mutos,
charissimis fratribus faventes; justos inopes immanes et in flexibus mundialium negoliorum mendacibus
quasi angues torvis vullibus conspicantes, et scele- doctissimos : quorum de scelerata conversatione
ratos divites absque ullo verecundioerespeclu sicut multos sacerdotio irruenles, potius vel illud pene
ccelestes angelos venerantes; egenis eleemosynam omni pecunia redimentes, quam tractos, et in eodem
esse dandam summis e labiis prsedicantes, sed ipsi veteri infaustoque intolerabilium piaculorum coeno
vel obolum non danles; nefanda populi scelera ta- post sacerdotalem episcopatus vel presbyterii sedem
centes, et suas injurias quasi Christo irrogalas ara- (qui nec itidem usquam sederunt) ut pote indigne
pliflcantes; religiosamforte matrem seu sorores domo porcorum more volulanles, rapto tantum sacerdolali
pelientes.Jet externas veluli secretiori ministerio fa- nomine, nec tamen lenore vel apostolica dignilale
miliares indecenler levantes, vel polius (ut vera accepta ; sed qui nondum ad integram fidem sunt vel
5G9 LIBER QUERULUS. PARS III. LNCREPATIO1N CLERUM. 570
malorum pcenilentia idonei , quomodo ad quemlibet A i libus, i;t dixit Aposlolus (Tit. i, 12), bestiis ventris
ecclesiasticum (ut non dicam summum) convenien- procslolaris'?Hisne corrigeris, qui seipsos non modo
tes, et adepti gradum quem nonnisi sancti atque ad bona non incitant, sed secundum propheloeex-
perfecti et apostolorum imitatores, et (ut magistri probrationem : Laborant ul iniqueagant (Jer. ix, 5) ?
gentium verbis loquar) irreprehensibiles legitime et Talibusne oculis illustraberis, qui haeclantum avidc
absque magno sacrilegii crimine suscipiunt? speculantur, qua>,proclive vitiis, id est tartari portis
CAP.II. De eadem re. — Quid enim tam impium ducanl ? Yel certe secundum Salvatoris diclum
tanique scelestuni est, quam ad similitudinem Simo- (Matlh. xv, 14), si non istos rapacissimos ut Arabiae
nis Magi (Act. vm, 18), non intervenienlibus licet lupos, ac si Loth ad montem igneum Sodomorum
interea promiscuis criminibus, episcopatus officiumi imbrem fugerilis, caecieducti a caecis in inferni fo-
.
presbyterii terreno pretio, quod sanclitale rectisque veam cadetis. Sed forsitan aliquis dicat non ita omnes
moribus decentius acquirilur, quempiam velle mer- episcopi vel presbyleri ut superius comprehensi, quia
cari ? Sed in eo isli propensius vel desperatius errant, non schismalis, non superbiae, non immunditioein-
quo non ab apostolis vel apostolorura successoribus,, famia maculantur, mali sunt : quod nec vehementer
sed a tyrannis et a palre eorum diabolo fucata et; et nos diffitemur. Sed licet sciamus eos castos esse
nunquara profutura emunt sacerdotia : quin potiusi B ] et bonos, breviter tamen respondebimus : Quid pro*
velut culmen tectumque malorum omnium quoddam, fuit Heli sacerdoti(/ Reg. n, 11, 12; m, 12) quodso-
quo non facile eis improperentur a quoquam admissaL lus non violaverit proeceptaDomini, rapicndo in fu-
prisca vel nova, et cupiditalis guloequedesideria, utt scinulis, antequam adeps Domino offerretur, ex ollis
pole praepositimullorum facilius rapiant, scelestse carnes, dum eadem mortis ira qua filii sunt mulcta-
viu» structurae superponunt. Nam si talis profeclo, tur (1 Reg. IV,11)? Quis rogo eorum ob invidiam
coemptionis conditio ab impudentibus istis , non di- melioris hostioccoclestisqueigne in ccelos evectoc, ut
cam apostolo Petro , sed cuilibet sancto sacerdotii Abel, Occisus(Gen. iv, 8); qui etiam mediocris verbi
pioque regi ingesta fuisset, eadem responsa accepis- aspernantur convicium? Quis perosus est consiliuni
sent quae ab apostolo auclor eorumdem MagusSi- malignantium, el cum impiis non sedit (Psalm. xxv,
mon, dicente Petro : Pecunia tua tecumsit in perdi- 5), ita ut de eo veridice quasi de Henoch diceretur :
lionem^Ibid.,^). Sedforte, heu! qui ambitores istos5 AmbulavitHenochcum Deo, el non inveniebalur (Gen.
ordinant, imo potius humilianl, atque pro benedi- v, 22), in mundi scilicet vanitale omnis post idola
ctione maledicunt, dum ex peccaloribus non poeni- proclive id temporis claudicare, relicto Deo, incipien-
tentes, quod rectius fuerat, sed sacrilegos et despe- tis ? Quis eorum salutari in arca (hoc esl nunc Ec-
ratos faciunt, et Judam quodammodo in Petri(i C clesia), nullum Deo adversantem , ut Noe diluvii
calhcdra Domini traditorem , ac Nicolauin in loco) tempore (Gen. vn, 7), non admisit; ut pcrspicue
Stephani martyris staluunt immundaehscreseosadin- monslraretur nonnisi innoxios vel pcenitentes egre-
ventorem, eodem modo sacerdotio ascili sunt; et ideoj gios in dominica domo esse debere ? Quis victoribus
non magnopere detestantur in filiis, quinimo vene- solum, et in tricentario numero (hoc est Trinitalis
rantur, quod similiter ut patribus subinde venisse8 sacramento) liberato justo (Gen. xiv, 18), regum
cerlissimum est. Etenim eos, si in parochiam, resi- quinque victriciumque turmarum exercitus ferales
stentibus sibi et tam pretiosum qusestum deneganti- vincentibus, et nequaquam aliena cupientibus, sacri-
bus severe comessoribus, hujusmodi margaritam(i ficium offerens, ut Melchisedech, benedixit ? Quis
invenire non possint; prsemissisante sollicite nuntiis,, sponte proprium in altari capite caedendum,ut Abra-
transnavigare maria, terrasquc spatiosas transmearee hara, Deo jubente , obtulit filium (Gen. xxu, 1); ut
non tam piget quam delectat; ut omnino talis spe- simile quoddam huic impleret Christi mandatum di-
cies inocquiparabilisquepulchritudo, et, ut verius di- centis oculum dextrum scandalizanlem evelli debcre
cam , diabolica illusio , vel venditis omnibus copiiss (Matth. v, 29); et prophelae prsccaveret, se maledi-
comparetur. Dein cum magno apparatu magnaque e ctum esse gladium et sanguinem prohibentem (Jer.
phanlasia vel potius insania repedantes ad patriam,i, D XLVIH, 10) ? Quis memoriam malefacli de cordc radi-
ex erecto erectiorem incessum pingunt, et dudum n citus, ut Joseph (Gen. i, 15), evulsit? Quis in monte
summitales montium conspicantes, nunc recte add cum Domino loculus, et nequaquam concrcpantibus
oethera vel ad summa nubium vellera, luminum se-- tubis exinde perterritus (Exod. xix, 16), duas tabu-
midormitantes acies librant, ac sese nova qusedam n las cornutamque faciem aspectu incredulis inhabilem
plasmata, imo diabolica organa, ul quondam Nova- i- et horrendam tropico sensu, ut Moyses(Exod. xxxiv,
tus Romoe dominicse mulctator margaritae porcus is 29), advexit ? Quis eorum pro peccatis populi exo-
niger, patrise ingerunt, violenter manus non lam ve- !- rans imo de pectore clamavit, ut ipse, Domine, in-
nerabilibus aris quam llaramis inferni ultricibus, >, quiens , peccavilpopulus iste peccalumgrande; quod
'
dignas in tali schema positi sacrosanctis Christi ti st dimitlis , dimilte; alioquin dele me de libro tuo
sacrificiisextensuri. (Exod. xxxn, 51,32)? Quis zelo Dei accensus mirabilt
CAP. III. De eademre : ubi proposita exempla de 'e ad ullionem fornicationis sine dilalione sanando poe-
Henoch, Noe, Abraham, Melcliisedech,Moysis, Phi-i- nitenlioc mcdicaminc stupri affcctum , ne ira populo
nees el Jesu Nave. — Quid, lu infelix popule, a la-i- inardesceret, sicut Phinees sacerdos (JVKW.XXV,7;
a Fortc schemate.
 371 GILDJE SAPIENTIS DE EXCIDIOBRITANNIJE 572
Psalm. cv, 31), ut per hoc ih sevoreputaretur illi. i A niatus nos, neque oppressisli, neque tulisti de manu
justitia, strenue consurrexit? Quisvero eorum vel in(l ulicujusquippiam (Ibid., 4).
exstirpationem usque ad internecionem de terra pro- CAP.v. RecensenturexemplaElim, Elismiet lsaim.
raissionis septemgentium morali intelligentia, vel ad1 — Quis eorum igne ccelesti centum superbos exu-
conslabilitionem spiritualis Israel pro eis (Jos. xxiv,, rens, quinquaginta humiles servans (IV Reg. i, 10,
11) Jesum Nave imitatus est? 11, 15), et absque adulationis fuco non Deum per
CAP.IV. Proponuntur Jesus et Phinees (seu potiuss prophetas, sed idolum Accaron, consulenti mortem
Eleazarus), Jephte, Jedeon, Samsom et Samuel. —- imminentem iniquo regi annuntians (lbid., 16), om-
Quis eorum populo Dei linales terminos trans Jorda- nes prophetas simulacri Baal (qui interpretati acci-
nem , ut sciretur quid cuique tribui conveniat, sicutt piuntur sensus humani invidiae, avaritise, ut jam
supradicti, Phinees a scilicet et Jesus (Jos. xix, 51),, diximus, semper intenti) mucrone corusco, hoc est
sagaciter divisere, oslendit? Quis ul adversariorumi verbo Dei,ut Elias egregiusvates,prostravit (/// Reg.
plebi Dei immunem prosternere gentium millia, uni- xviu, 40), et zelo Dei coramotus iniquorum lerrae
cam filiam quoepropria voluptas intelligitur, imitans-, inibres adimens setherales, ac si fortissimo penurise
et in hoc Apostolum dicentem : Non qumrens quod; clustello tribus annis sexque mensibus obseratos
] (/// Reg. xvn, 1), fame, siti moribundus in deserto
mihi utile est, sed quod multis, ut salvi fianl (I Cor., jj
x, 33), obviantemvictoribus cum tympanis et choris; conquestus est : Domine, inquiens , prophetasluos
(Judic. xi, 31), id est carnalibus desideriis, in sacri- occiderunt,el altaria tua su/foderunt; et egorelictussum
ficium votivaeplacationis, ut Jephte, mactavit? Quisj solus, et qumrunt animam meam (III Reg. xix, 10)?
eorum ad conturbanda, fuganda sternendaque super- Quis eorum charissimura discipulum terrenis extra
barum genlium castra mysteriis Trinitatis, ut suprat solitum ponderibus oneratum (IV Reg. v, 23), quoe
diximus, cum lagenas viris tenentibus (Judic. vn, 6,( ante ea a se magnopere licet rogato ut acciperet de-
16, 20) egregias in manibus sonantesque tubas (id estt specta fuissent (Ibid., 16), elsi non perpetua lepra,
propheticos et apostolicos sensus, ut dixit Dorainusi ut Elisseus, saltim .expulsionemulctavit (IV Reg. v,
prophetae: Exalta quasi tuba vocemtuam [Isa. LV-III, 27) ? Et quis ex illis puero in vilse desperatione
1]; et Psalmista de apostolis: In omnemlerram exivit! scstuanti, atque improvisosuper bellico hostium ap-
sonuseorum[Psa/m.xvni,5])et lagenas splendidisrfmo, paratu civitatera in qua erant obsidientiumtremefa-
ignis lumine noctu coruscanles (quae accipiuntur ini cto (IV Reg. vi, 15), inter nos (ut ille) animsevisus
sanctorum corporibus bonis operibus annexis, et; ferventi exoratione ad Deumfacta (ita ut intueri po-
sancti Spiritusigni ardentibus,ut Apostolus:Habentes, terit [Ibid., 17] auxiliarium coelestisexercitus arma-
inquitf//Cor.,iv,7], thesaurumistumin vasisfictilibus)C Q torum curruum ceu equitum ignito vultu fulgenlium
post idololatrix luci (quod moraliter interpretatum, montem plenum) patefecit, et credere (Ibid., 16)
condensaeetfuscsecupiditatis)succisionemsilvoe(/Mdtc.quin forlior esset ad salvandum quam inimici ad
vi, 25), et eyidentia figmenta Judaici velleris imbris pugnandum? Et quis eorum corporis tactu (IV Reg.
coelestisexperti (Z6td.,37), et gentilis, rore sancti iv, 34), mortui scilicet mundo, viventis autera Deo,
Spiritus madefacti, fidenon dubia, ut Gedeon, pro- alii diverso funere occubanli, procul dubio mortuo
cessit (Judic. vn, 1) ? Quis eorum mori exoptans Deo, vitiis vero viventi, quasisupra dictus, proliciet;
mundo et vivere Cbristo (Philip. i, 23), luxuriosos ita ut stalim prosiliens Christo grates pro sanitate
gentium convivaslaudantes deos suos (Judic. xvi, 23- agat cunctorum pene morlalium ore desperata ?
25) (id est sensus exlollentes divitias, ut Apostolus : Cujus eorum carbone ignito de altari forcipe cheru-
Et avaritia, inquit [Co/oss.m,5],qumest simulacrorum bin advecto (ut peccata sua delerentur humilitate
servilus)concussisduabusvirtute brachiorumcolumnis confessionis) labia, ut Isaiae, mundata sunt (Isa. vi,
(quse intelliguntur in voluptatibus nequam animse 6, 7), et efiicaci oratione sibi adjuncta pii regis Eze-
camisque, quibus domus humanse omnis nequitise chiae (IV Reg. xix, 1, 14; Isa. xxxvn, 1, 15), sup-
quodammodopangitur ac fulcimentatur) tam innu- plantatione centum octoginta quinque millia exerci-
merabiles, ut Samson (Jtidic. xvi,29,30), prostravit? pj j tus Assyriorum , nullo apparente vulneris vestigio,
Quis orationibus holocaustoquelactantis agni metum angeli manu, ut supradicti, proslrata sunt (IV Reg.
depellens (/fleg.vii,9), insperatas tonitruorum voces xix, 35; Isa. xxvn, 36)? Quis eorum ob proecepla
nubiumque imbres concilans (/ /leg. xu, 17), absque Dei et minas ccelilus datas (Jer. i, 17), veritatemque
adulatione regem constituens (/ Reg. x, 1, 24), eum- vel non audientibus proferendam.squalores paedores-
dem Deo non placentem abjiciensuncto pro illo me- que carcerum (Jer. xx,2; xxxn,2; xxxvn, 15;
Hore in regno (/ Reg. xm, 14; xv, 28; xvi, 13), ut XXXVIII, 6), et momentaneas mortes (Jer. xxvi, 8,
SamueljValedicturuspopuloastabithocmodo dicens: 14), ut beatus Jeremias, excepit? fc'tne multa : Quis
Ecce prmslosum; loquiminicoram Dominoel Christo eorum, ut Magistergenlium dixit (Hebr. xi, 37, 58),
ejus, ulrum bovem cujusquam tulerim, an asinum; errare in raontibus, et in speluncis et in cavernis,
si quempiamcalumnialussum, si oppressi aliquem, si lapidari, secari, totius morlis genere pro nomine
de manu cujusquammunus accepi (I Reg. xn, 2, 3). Domini attentari, sicut sancti prophetse, perpessus
Cui a populo responsura est dicente : Non es calum- est?

Memoria lapsus auctor. Rescribe Eleazarus.

373 LIBER QUERULUS.PARS ID. INCREPATIOIN CLERUM. 374
CAP.VI.Deinde ex Novo TeslamenloJacobus pri- A . dispersiones ossium , discerptionesque raembrorum,
mus, Pelrus et Paulus. — Sed quid iramoraraur in ac lolius corporis pcense, et omnia in me unum sup-
exemplis veteribus, ac si non essenl in novo ulla ? plicia diaboli arte quacsitacompleantur, duramodo
Audiant itaque nos qui absque ullo labore angustum Jesum Christum merear adipisci. > Quid ad haec
hoc iter Christiansereligionis, practento lanlum sa- dormitantibus anirascoculis aspicilis? Quid talia sur-
cerdotali nomine, inlrare se putant, carpentes paucos dis sensuum auribus auscultatis? Discutite qusesole-
flores, veluti summos, de extento sanctorum Novi nebrosam atramque cordis veslri caliginem temporis,
Testaraenti tironum amcenoquepralo. Quis vestrum, ut veritatis et humilitatis pracfulgidumlumen videre
qui torpetis potius quam sedetis legilime in sacerdo- possilis. Christianus non mediocris sed perfectus,
tali sede, ejectus de concilio impiorum, post diver- sacerdos non vilis sed summus,martyr non segnis sed
sarum plagasvirgarum (Act.-xvi,23), ut sancti apo- praecipuusdicit: Nunc incipio esse Christi discipulus.
stoli, quoddignus habitus est (Act.v, 41) pro Cbristo Et vos ac si Lucifer ille de coelo projectus (Isa. xiv,
vero Deo contumeliam pati, toto corde Trinitali gra- 12), verbis non potestate erigimini, et quodammodo
tias egit? Quis ob testunonium vero Deo feren- sub dente ruminalis et gestibus pratenditis, quae
dum fullonis vecte crebro percussus, ut Jacobus, antea auctor vester depinxerat: /n cmlum,inquiens,
primus in Novo duntaxat episcopus Testamento, » conscendam, et ero similisAllissimo (Ibid., 13). Et
corporaliter interiit ? Quis gladio vestrum ab iniquo iterum : Ego fodi et bibi aquam, et exsiccavivestigio
principe, ut Jacobus Joannis frater (Act. xu, 2), pedummeorumomnesrivosaggerum(Isa. xxxvn, 25).
capile caesusest ? Quis ut protominister martyrque Multo rectius oportebat vos iraitari illum et audire,
evangelicus,hoc solum criminis habens, quod viderit qui toiius bonitatis et humilitatis vere invictum
Deum, quem periidi videre nequiverunt, nefandis exemplar est, dicentem per prophetam : Ego autem
manibus lapidatus est (Act.vn, 57) ? Quis inversis pe- sum vermis et non homo, opprobriumhominumet ab-
dibus crucis affixus pro reverentia Christi patibulo, jectio plebis ( Psalm. xxi, 7 ). 0 mirabile quoddam
ut clavicularius ille ccelorum regni idoneus, extre- dixisse eum opprobriumhominum,cum omnis mundi
mum halitum fudit? Quis ex vobis gladii ictu veridi- opprobria deleverit; et iterum in Evangelio : jLVon
cantispro confessioneChristi post vincula, carceres, possumego a me ipso facere quidquam (Joan. v, 50);
naufragia, amaram virgarum cxdem, post fluminum, cum ipse coaevusPatri ac Spiritui sancto comraunis
iatronum, gentium, Judseorum, pseudoapostolorum ejusdemque substantiae ccelum et terram cum omni
continua pericula, post famis, jejunii, vigiliarum la- eorum insestimabiliornamento fecerit, non alterius,
bores, post perpetem sollicitudinemomnium Eccle- sed propria potestate ; et vos arroganter verba exal-
siarum, post sestumpro scandalizantibus, post infir-. p tasse, propheta dicenle : Quid superbit terra et cinis
mitalem pro iulirmis , post admirabilem praedicando , (Eccti. x, 9) ?
Christi Evangelium orbis pene circuitum , ut Vas'> CAP.VIII.Exemplumsancti Polycarpi : ubi et loca
electionis magisterque gentium electus, capite ple- sacrarum Scriplurarum in mediumadducta. — Sed ad
xus est? propositum revertar. Quis, inquam, ex vobis, ut
CAP.vn. Exemplumsancti lgnatii martyris. — Quisi Smyrnensis Ecclesioe pastor egregius Polycarpus
vestrum, ut sanctus martyr Ignatius Anliochiaeurbis> Chrisli teslis, mensara humane hospitibus ad ignem
cpiscopus,posl admirabilesin Christo actus, ob lesti- eum avide trahentibus apposuit, el objeclus ilammis
monium ejus leonum molis Romaeconfractus est ?f pro Cliristi charitate dixit: Qui dedit mihi ignis ferre
cujus verba cum ad passionem duceretur audientesi supplicium,dabit ut sine clavorumconfixioneflammas
(si aliquando vultus vestri rubore suffusi sunt), nont immobititerperferam. Unum adhuc, proeter magnam
solura in comparationeejus vos non putabitis sacer- verbis volans sanclorum silvam, exempli gratia po-
dotes , sed ne mediocres quidem Christianos esse. nam Basilium, scilicet Caesariensemepiscopum, qui,
Ait enim in epistola quam ad Romanam Ecclesiam' cum ab iniquo principe minoehujusmodi intentaren-
misit : i A Syria usque Romam cum bestiis terra' tur, quod nisi iu crastinum Ariano coenout cacteri
marique depugno die' ac nocte, connexus et colliga- j) macularetur, esset omnino moriturus, dixissefertur :
tus decem leopardis, militibus dico ad custodiamt ' £90 sane ero cras qui hodie sum; lu te utinam non
datis, qui et beneficiisnostris ssevioresfiunt. Sed ego> mutares! Et iterum : Utinam haberem aliquid digni
eorum nequitiis magis erudior, nec tamen in hoc: muneris, quodafferrem huic qui maturius Basiliumde
justificatus sum. 0 salutares bestias quae prseparan- nodo follis hujus absolveret! Quis ex vobis apostolici
tur raihi, quando venient? quando emiltentur?? sermonis regulam , quae ab omnibus semper sanctis
quando eis frui licebit carnibus meis ? quas ego) sacerdotibus quibusque temporibus exstantibus, bu-
exopto acriores parari, et invitabo ad devorationemi manam suggestionem prsecipitanter ad nequitiam
mei, et deprecabor ne forle (utin nonnullis fecerunt)) festinantem recutientibus, servata esl, in concus-
timeant attingere corpus meum; quinimo, elsi cun- sione tyrannorum indirupte custodit, hoc modo
ctabunlur, ego vim faciam, ego me ingeram. Date,, dicens : Obedire oporlet magis Deo quam hominibut
quaeso,veniam : ego novi quid expediat mihi. Nunc c (Act.m, 29) ? Igitur confugientes solito raore ad Do-
incipio esse Christi discipulus : facessat invidia, vel1 mini misericordiam sanctorumque prophetarum ejus
humani affectus,vel nequitiaespirilualis, ut in Jesum» voces , ut illi pro nobis oraculorum suorum jacula
Christura adipisci merear jignes, cruces, bestias,, imperfectis pastoribus, ut antea tyrannis, queis com-
375 GlLDyE SAPIENTISDE EXCIDIOBRITANNl/E 576
puncti sancntur, librent; videamus quod Dominus A judicium. Omnes enim mensm repletm sunt vomit»
per prophetas ad desides et inh.onestos sacerdoles, sordium, itaut non esset ultra locus. Propterea audite
el non bene populum tam exempla quam verba do- verbum Dotpini, viri illusores, qui dominaminisuper
centes, minarum loquatur. Nam et Heli ille sacerdos poputummeum qui est in Jerusalem. Dixistisenim :
in Silo pro eo quod non digno Dei zelo severe in Percussimus fmdus cum morle, et cum inferno fecimus
filios contemnentes Deum ultus fuerat, sed molliter pactum. Flagellum inundanscum transierit, non veniet
et clementer ut pote paterno affectu admonuerat, super nos, quia posuimusmendaciumspem nostram, ct
tali animadversione damnatur, dicente ad eum pro- mendacio prolecti sumus (Isa. xxvm, 7, 8, 14, 15).
pheta : Manifeste oslendi me ad domumpalris tui, Et post aliquanla : El subvertelgrando spem menda-
cum essent in JEgyplo servientesPharaoni; et elegi cii et protectionemaqum inundabunl. El delebilur (m-
domum patris lui ex omnibus tribubusIsrael mihi in dus vestrumcum morte, el pactum vestrumcum inferno
sacerdotio (I Reg. n, 27, 28). Et post pauca : Quare non stabit; flagelluminnndans cum transierit, erilis ei
respexisli in incensum meum et in sacrificiummeum in conculcationem; quandocunquepertransierit, tollel
improbo oculo? et honorificastifilios tuos plus quam vos (Ibid., 17-19). Etiterum : Et dixit Dominus: Eo
me, ul benedicereseos a primordio in omnibussacri- quod appropinqualpopulus iste ore suo, el labiis glori-
ficiis coram me? Et nunc hmc dicit Dominus: Quo- R B ficat me, cor aulem eorum longe esl a me; ideo ecce
niam qui honorificanl me, honoraboeos ; el qui pro ego addam, ut admirationem(aciam populo huic mi-
niliilo habent me, ad nihilum redigenlur. Et hoc tibi raculo grandi et stupendo. Peribit enim sapientia a
signum sit, quod venietsuper duos filios tuos Oplmiet sapienlibusejus, et inlellectusprudenliumejus abscon-
Phinees; tn uno die morienturamboin gladio virorum detur. Vmqui profundi estis corde, ut a Dominoabs-
(lbid., 29, 31, 34). Si hsec itaque patiuntur, qui condalis consilium; quonim sunl in tmebris opera, ct
verbis tantum subjectos, et non condigna ultione dicunt : Quis videl nos? et quis novit nos? Perversa
emendant; quid ipsis iiet qui ad mala hortantur enim hmc vestra cogitatio (Isa. xxix, 13-16). Et post
peccando et trahunt? Quid illi quoque perspicuum aliquanta : Hmc dicit Dominus: Cmlumsedes mea, el
est vero vati, post expletionem signi ab eodem prae- terra scabellumpedum meorumesl. Qumista est domus
dicti, et restilutionem aridaemanus impioregi, misso quam mdificabitismihi? et quis erit locus quielismem?
a Judiea prophetare in Bethel, prohibitoque ne quid Omnia hmcmanus mea fecil, et facta sunl universa
ibidem cibi gustaret, ac decepto ab alio (ut diceba- ista, dicit Dominus.Ad quem autem aspiciam, nisi ad
tur) propheta, ut parum quid panis et aquacsumeret, pauperculumet contritumspirilu et tremenlemsermo-
obtigit, dicente ad eura suo hospite : Hmc dicit Do- nes meos? Qui immolat bovem, quasi qui interficiat
minus Deus : Quia inobediensfuisli ori Domini,et non C virum; otttmaclatpecus,quasiquiexcerebretcanem; qui
custodislimandalumquodprmcepitDominusDeus tuus, offerloblalionem,quasiqui sanguinemsuillum offerat;
et reversuses, et comedislipanem, et bibisli aquam in qui recordalur thuris, quast qui benedicatidolo. Hmc
hocloco in quomandaveramtibi ne manducarespanem omnia elegerunt in viis suis, et in abominalionibussuis
nec biberesaquam, non ponetur corpus luum in sepul- anima eorumdelectata est (Isa. LXVI,1-3).
cro palrum tuorum. Et faclum est, inquit, poslquam CAP.x. Ex Jeremia. — Jeremias quoque virgo
manducavit panem et bibitaquam, stravit sibi asinam prophetaque qoid insipientibus loqualur pasloribus,
suam et abiit: et invenit eum leo in via, et occidit attendiie : Hmcdicit Dominus: Quid inveneruntpalres
eum (III Reg. xm, 21-24). vestri in me iniquilalis, quia elongaverunta me , et
CAP. IX. Ex Isaia. — lsaiam quoque sanctum ambulaveruntpost vanitatem, et vani facli sunt (Jer.
prophetam de sacerdotibus hoc modo loquentem au- II, 5) ? Et paulo post : Et ingressi conlaminaslister-
dite : Vm impio in malum; retributio enim manuum ram meam, et hmreditatemmeam posuistisin abomi-
ejus fiet ei. Populum meumexacloressui spoliaverunl, nationem. Sacerdotesnon dixerunt: Ubiest Dominus?
et mulieresdominatmsunt ejus. Popuie meus,qui bea- et tenentes legemnescierunt me, et pastores prmvari-
tum te dicunt, ipsi te decipiunt,et viam gressuumtuo- cati sunt in me. Propterea adhuc judicio contendam
rum dissipant. Stat ad judicandum Dominus, et stat D vobiscum,ait Dominus, et cum filiis veslris disceptabo
ad judicandos populos. Dominus ad judicium veniet (Ibid., 7, 9). Item post aliquanta : Slupor et mirabi-
cum senibus populi sui et principibusejus. Vosdepasti lia facta sunt in terra. Prophetmprmdicabantmenda-
estis vineam meam : rapina pauperis in domoveslra. cium, et sacerdoles applaudebantmanibus suis, et po-
Quare atteritis populum meum, el (acies pauperum pulus meus dilexil talia. Quid igilur fiel in novissimis
commolitis,dicit Dominusexerciluum(lsa. m, 11-15)? ejus (Jer. v, 30, 3) ? Cut loquar et contestabor,ut au-
Et item : Vm qui condunt legesiniquas, et scribentes dial ? Ecce incircumcismaures eorum , et audire non
injustitiam scripserunt, ut opprimerenlin judicio pau- possunt. EcceverbumDominifuclumest illis in oppro-
peres, et vim facerent causmhumiliumpopuli mei, ut brium, et non suscipiunlillud (Jer. vi, 10) : quia ex-
essentvidumprmda eorum, et pupillosdiriperent. Quid tendam manum meam super habilantes lerram , dicit
facieiis in die visilationis et calamitatis de longe ve- Dominus. A minore quippeusque ad majorem omnes
nienlis (lsa. x, 1-3)? Et infra : Verumhi quoqueprm avaritimstudent, et a propheta usque ad sacerdotem
vino nescierunt, prm ebrietate erraverunt, sacerdotes cuncti faciunt dolum. Et curabant contrilionemfilim
nescierunl prm ebrielate, qbsorpti sunl a vino, errave- populi mei cum ignominia,dicentes: Pax, pax; et non
runt in ebrietate, nescierunt videntem, ignoraverunt erat pax. Confusi sunt, quia abominationemfecerttnti
377 LIBER QUERULUS. PARS III. INCREPATIOIN CLERUM. 578
trwiiipotius confusionenon sunt confusi, et erubescereA / meum lsrael. Et in prophetis Jerusalem vidisimilitu-
nescierunl. Quamobremcadent inler ruentes; in tem- dinem adulterantium, et iler mendacii; et confortave-
pore visitationiseorumcorruent , dicil Dominus (Jer. runt manus pessimorum, ut non converleretur tmus-
vi, 12-15). Et iterum : Omnesisti principes declinan- quisquea malitia sua; facti sunlmihi omnesutSodoma,
lium ambulantes fraudulenter, ms et ferrum; universi et habilatores ejus quasiGomorrha.Propterea hmcdicit
corrupti sunt. Defecitsufflatoriumin igne; frustra con- Dominusad prophetas: Ecce ego cibaboeos absinthio,
flavit conflator; matitim autem eorum non sunt con- et potabo eos felle; a prophelis enim Jerusatem egressa
sumptm.Argenlumreprobumvocateeos, quia Dominus est pollutio super omnemterram. Hmc dicit Dominus
projecit iltos (lbid., 28-30).Etpostpauca : Egosum, exerciluum : Nolite audire verba prophetarum, qui
ego sum; ego vidi, dicil Dominus.Ite ad locum meum prophetant vobiset decipiuntvos; visionemenim cordis
in Siio, ubi habitavitnomen meum a principio; et vi- sui loquuntur, non de ore Domini. Dxcunteuimhis qui
dete qum fecerim ei propter maliliam populi Israel. me blasphemant : Locutus est Dominus : Pax erit
Et nuuc quia[ecislis omnia opera hmc, dicit Dominus; vobis. Et omnibusqui ambulantin pravitate cordis sui,
et locutus sum ad vos mane consurgens et loquens, et dixerunt : Non veniet super vos malum. Quis enim
non audistis; el vocavivos, et non respondislis : Fa- adfuit in consilioDomini, et vidit et audivil sermonem
ciam domui huic in qua invocatumesl nomenmeum, et B ] ejus? Quis consideravitverbum illius el audivit? Ecce
in qua voshabetisfiduciam, el loco quem dedi vobiset lurbo dominicm indignationis egreditur, et tempeslas
palribus vestris , sicut feci Silo; el projiciam vos a erumpenssupercaput impiorumveniet. Non revertetur
facie mea (Jer. vn, 11, 15). Et iterum : Ftfit met ea;t'e- furor Dominiusquedum [aciat, et usquedum compleat
runf a me, el non subsistunl; et non est qui extendat cogitationem cordis sui. In novissimisdiebus inlelli-
ullra tentorium meum, et erigat pelles meas. Quia gelis consiliumejus (Ibid., 11-20).
stulle egerunl paslores, et Dominumnon qumsierunt; CAP.XI.Ex Joel, Osee, Amos. — Paruin namquc
propterea non intellexerunt, et grex eorum dispersus cogitatis vel facitis , quod sanctus quoque Joel mo-
est (Jer. x, 20, 21). Et post aliquanta : Quid est quod nens inertes sacerdotes, ac deflens detrimentum po-
dileclus meus in domomea fecit sceleramulta ? Nun- puli pro iniquitatibus eorum edixit : Expergiscimini
quid carnessanclm auferent a te malitias tuas, in qui- qui estis ebrii a vino vestro, et plorale et lamentamini
busgloriata es? Olivamuberem,pulchram,fructiferam, bmnes qui bibitis vinumin ebrietatem, quia abiata est
spedosam vjocai>tl Dominus nomen luum; ad vocem ab ore vestro jucunditas et gaudium (Joel. l, 5). Lu-
loquelm,grandis exarsit ignis in ea, et combustasunt gete, sacerdotes, qui deservilisaltari, quia miseri facti
fruteta ejus (Jer. xi, 15, 16). Et iterum : Venite,con- sunt campi. Lugeat terra, quia miserum faclum est
gregaminiomnesbestimterrm, properate ad deeoraii- C ( frume.nHsm,et siccatum est vinvtn, dimimttum est
dum. Paslores mulli demolili sunt vineam meam, de- oleum, aruerunt agricolm. Lugele possessionespro
derunl portionem meam desiderabilem in deserlum trilico et hordeo, quia periit vindemia ex agro, viliis
solitudinis (Jer. xn, 9,10). Itemque loquitur : Hmc arefacta est, ficus diminutmsunt: granatn, et palma,
dicit Dominuspopulo huic, qui dilexit movere pedes et malum, et omnia ligna agri arefacla sunt, quoniam
suos et non quievit,et Dominonon placuit. Nunc re- confuderunl gaudium filii hominum (Ibid., 9, 12).
cordabitur iniquitalumeorum, el visitabit peccataillo- Quaeomnia spiritualiler intelligenda erunt vobis, ne
rum (Jer. xiv, 10). Prophetm dicunt eis : Non vide- tam pestilenti fame verbi Dei animscvestroe aresce-
bilis gladium, et fames non erit in vobis, sed pacem rent.Et iterum: Flete, sacerdotes qui deservilisDomi-
veram dabit Dominusvobis in loco isto. Et dixit Do- nojdicentes : Parce, Domine, populo tuo,etne deshm-
minus ad me : Falso prophelmvaticinantur in nomine reditatem luam in opprobrium,et ne dominentureorum
meo; non misi eos, et non prmcepieis; visionemmen- gentes, uti ne dicant gentes : Ubi est Deus eorum
dacem, et divinationem,et (raudulentiam, et seductio- (Joel. II, 17) ? Sed hocc vos nequaquam auditis, sed
nem cordissui prophetantvobis. Ideo hmc dicit Domi- omnia quibus propensius divini furoris indignalio
nus : /n gladio el (ame consumenturprophetmilli. Et inardescat, admittitis. Quid eliam sanctus Osee pro-
populi quibus prophetaverunl, projecti erunt in viis ,TJpheta sacerdotibus vestri moduli dixerit, signanler
Jerusatem prmfame et gladio; et non erit qui sepeliat attendile : Avdite hmc, sacerdoles, el intendat domus
(Ibid., 15-16). Et iterum : Vmpastoribus qui disper- Israel et domus regis , infigite auribus veslris : quo-
dunt et dilacerant gregempascummem,dicit Dominus. niam ad vos est judicium, quia laqueus facti estis
Ideo hmc dicit Dominus Deus Israel ad pastores qui speculationiet velut reticutumexlensumsuper Itabu-
pascunt populum meum : Vos dispersistis gregem rium quod indagalores venationis confixerunt (Ose.
meum,et ejecistis eos, et non visitastis illos. Ecce ego v, 1). Yobis etiam a Domino alienatio hujuscemodi
visitabosuper vosmalitiam studiorum veslrorum, dicit intendatur per prophetam Amos dicentem : Odio
Dominus(Jer. xxm, 1,2). Propheia namqueet sacer- habui el repuli dies festos vestros, et non accipiam
dos pollulisunt; et tn domo mea inveni malum eorum, odorem in solemnibusconvenlionibusrestris : quia et
dicit Dominus.Et idcircovia eorumerit quasi lubricum Si oblulerilis hotocuustomala et hostias veslras, non
tn tenebris; impellentur enim, et corruent t» ea; affe- accipiam ea : (et salutare declaralionis veslrm uon
ram enim super eos mala , annum visilationis eorum, aspiciam.) Transfer a me sonum cantionum tuarum,
dicit Dominus. Et in prophelis Samarim vidi fatuita- et psalmum organorum luorum non audiam (Amosv,
tem; et proplietabantin Baal, et decipiebantpopulum 21, 23). Famis cnim evangelicicibi culina ipsa vestra
579 GILDJE SAPIENTIS DE EXCIDIOBRITANNIJE 580
animoeviscera excomedens grassatur in vobis, sicut; A teo rugientes : judices sicut lupi Arabimnon relinque-
supra dictus propheta prscdixit : Ecce, inquiens, dies; bant in mane : prophetmejus spiritum portuntes viri
veniunt, dicit Dominus: et emittam famem in terra,, contemptores: sacerdotes ejus profanabant saitcta, et
non famem panis neque silim aqum, sed [amem in au- impie agebant in tege. Dominus aulemjustus in medio
diendo verbumDei. Et movebunturaquma Mari usque> ejus, et non faciet injuslum : mane, mune dabii justi-
ad mare, et ab Aquilone usque ad Orientempercur- tiam suam (Sophon. m, 5). Sed et bealum Zachariam
rent, qumrentes verbum Domini, et non invenient! monentera vos in verbo Dei audite : Hmc enim d,cit
(Amos vin, 11,12). Dominus omnipotens : Judicium justum judicale, et
CAP.XII.Ex Michma.—Auribus quoque percipite1 misericordiamet miseralionem facite, unusquisquead
sanctum Michaeam, ac si ccelestem quamdam tubami fratrem suum: et viduamet orpkanum et advenam et
adversus subdolos populi principes concisius perso- pauperem per potentiam nolite nocere : et maliliam
nantem. Audite nunc, inquiens, principes domusJa- unusquisquefratris sui non reminiscatur in corde sno.
cob. Nonne vobis est, ul cognoscatisjudicium odien- Et contumaces fuerunt ne observarent, et dederunt
tibus bona, el qumrenlibusmaligna, rapientibus pelless dorsum stultitim, et aures suas degravaverunt ut non
eorumab eis, et carneseorumab ossibuseorum? Quem- audirent : elcor suum statueruntinsuadibile, ne audi-
admodum comederunt carnes plebis mem, et pelless JJ j. rent legem meam, et verba qummisit Dommusomni-
eorum ab eis excoriaverunl, ossa eorum con[regerunl,, potens in spiritu suo in manibus prophetarum prio-
et laniaverunt quasi carnes in olla. Succlamabunl adi rum : et facta est ira magna a Domino omnipolente
Deum, et non exaudiet eos, et avertet faciem suam>i (Zacli. vn, 5-12). Et ilerum : Quoniamquitoqueban-
ab eis in ilto tempore, propler quod malitiose gesse- lur, locuti sunl moleslias, et divini visa fatsa et som-
runt in adinventionibussuis super ipsos. Hmc dicitt nia falsa loquebantur, et vane consolabantur: propter
Dominussuperprophelas qui seducuntpopulumntcum,, hoc aridi facli sunt sicul oves, el affliclisunt quoniam
qui mordent denlibus suis, et prmdicant in eum pu-r. »0)1eral sanilas. Super pastores exacerbata est ira-
cem, et non est dala in os eorum : excitavi in eum n cundia mea, et super agnos visitabo (Zach. x, 2, 3).
bellum. Propterea nox erit vobisex visione, et tenebrm _• El post pauca : Vox lamentantium pastorum, quia
vobiserunt ex divinatione : et occidel sol super pro- misera fucta est magnitudo eorum. Vox rugientium
phelas, et contenebrescetsuper eos dies. Et confun- leonum, quoniam miser factus est dccursus Jordanis.
denlur videntes somnia, et deridebuntur divini, et ob- Hmc dicit Dominusomnipotens : Qui possidebant, in-
trectabunt adversus pmnes ipsi : quoniam non erit\l lerficiebant, et non pmnituil eos; et qui vendebatil
qui exaudial eos. Si non ego imptevero fortitudincm ,. eas, dicebant : Benedictus Dominus, quia ditati su-
in spiritu Domini et judicio et poteslale, ut annuntiem u rp mus : et pastores earum nihil passi sunt in eis. Propter
domui Jacob impietates suas et Israel peccata sua.:> quod non purcamjam super inhabitantes terram, dicit
Audile hoc ilaque duces domusJacob et residui do- Dominus (Zach. xi, 5, 6). Qnid prseterea sanclus Ma-
mus -Israel, qui abominaminijudicium el omnia recta„ lachias propheta vobis denunliaverit audite : Vos,
pervertitis, qui mdificatisSion in sanguine, et Jeru- inquiens, sacerdoles qui spernitis nomen meum , et
salcmin iniquitatibus.Ducesejus cum muneribusjudi- dixistis : In quo spernimus nomen tuum? Offerendo
cabant, et sacerdotes ejus cum mercederespondebant, tt ad atlare meum panes poltutos, et dixislis : ln quo
et prophetmejus cum pecunia divinabant, et in Do- polluimus eos? In eo quod dixistis : Mensa Domini
mino requiescebant, dicentes : Nonne Dominusin no- i. pro nihilo est. Et qum superposita sunt sprevistis :
bis est? Non venient super nos maia. Ideo propter vos iS quoniam si adducatis cmcumad victimam, nonne ma-
Sion sicut ager arabitur, et Jerusalem sicut specula a lum? Si admoveatis claudum aul languidum, nonne
pomarii erit, et mons domus sicut saltus silvm(Mich. i. malum? Offer itaque illud prmposito tuo, si suscipiet
n illud, si accipiet personam tuam, dicit Dominus om-
iii, 1,12). Et post aliquanta : Ileu me, quia factus sum
sicut qui colligit stipulam in messe,et sicul racemusinn nipotens. Et nunc exorale faciemDei vestri, et depre-
vindemia, cum non sit botrus ad manducandumpri-;_ camini eum : in manibusvestris facla sunt hmc, si ac-
mitiva. Heu me, anima quia periil terrenis operibus ;: T cipiam ex vobis personas vestras (Mal. i, 6, 9). Et ite-
semper reverentia exoritur reverens a terra : el qui [_ runi : F.t intulistis de rapina claudum et languidum,
corrigat inter homines non est. Omnes in sanguinem ,. el intulislis munus. Nunquid suscipiam illud de manu
judicio contendunt, et unusquisque proximum suum n vestra, dicit Dominus? Maledictus dolosus qui habet
tribulatione tribulat, in malum manus suas prmparat xl in grege suo masculum, el votumfaciensimmolat de-
(Mich. VII, 1, 3). bile Domino, quia Rex magnus ego sum, dicit Domi-
CAP.XIII.Ex Sophonia, Zacharia, Malachia. — nus exercituum, et nomen meum horribile in gentibus
Quid Sophonias etiam propheta egregius de vestris js (Ibid., 13, U). Et nunc ad vos mandatum hoc, o sa-
olim comessoribus disceplaveril, atlendile : de Je-,_ cerdoles. Si noluerilis audire el ponere super cor, ut
rusalemnamqueloquebatur, quscspiritualiterEcdesiaa delis gloriam nomini meo, ait Dominus exercituum:
vel aniraa intelligitur. 0, inquiens, qum erat splen- miltamin vos egestatem, et maledicambenediclionibus
dida et liberata civitas, confidenscolumba, non obau- veslris,quoniatnnonposuislis supercor. Ecce ego pro-
divit vocemnec percepit disciplinam : in Dominonon n iciam vobis brachium , et dispergam super vuttum
confisa esl, et ad Deum suum non accessit (Sophon. \. vestrum stercus solemnilatum vestrarum (Mal. u ,
m, 1, 2). Et id quare, ostendit : Z^rinctpesejus sicutrt 1, 3).
 381 LIBER QUERULUS. PARS III. INCREPATIOIN CLERUM. 382
CAP.XIV.Rursus ex Malachia. — Sed interea ut.t A qua principes in medio ejus sicut leones rugientes, ra-
avidius organa nequitiaeprseparelis ad bona, quid de: pienles rapinas, animas devoranlestt polenlia, et pre-
sancto sacerdote dicat (si quanlulumcunque adhuc: tia accipientes: et vidumlum multiplicatmsunt in me-
interni auditus in vobis remanet), auscultate :.Pac- dio tui, et sacerdotes ejus despexerunt legem meam,
tum meum, inquiens, (uit cum eo (de Levi namque'. et polluerunt sancta mea. Inter sanctum et pollutum
vel Moyse secundum historiam loquebatur) vitm ett non distinguebant, el inter medium immundiet mundi
pacit : dedi et timorem, et timuit me : a facie nomi- non dividebant: et a sabbalis meis obvelabanloculos
nis mei pavebat. Lex veritatis (uit in ofe ejus, et ini- suos, et potluebant in medio eorum (Ezech. xxn, 24,
quitas non est inventa in labiis ejus : in pace et ini 26). Et iterum : Et qumrebamex eis virum recle con-
mquitateambulavitmecum: et multos avertit ab ini- versuntem, et stantem ante faciem omninoin tempore
quilate. Labia enim sacerdoiis custodient scientiam, et'. irm, ne in fine deleremeam : et non inveni. Et effudi
legemrequirentex ore ejus : quia angelus Domini exer- in eam animummeumin igne irm mem ad consumen-
cituumest(Mal.i\,§, 1). Nuncitem mutavit sensum, et; dum eos : vias eorum in caput eorum dedi, dicit Do-
malosincreparenondesinit: Vos, inquiens, recesstsits minus (Ibid., 50, 31). El post aliquanla : Et factus
de via, et descandalizatis plurimos in lege : et irritumi est sermo Domini ad me dicens: Fili hominis, loquere
(ecistis pactum cum Levi, dicit Dominus exercituum., J} ~
filiis populi mei, et dices ad eos : Terra in quam ego
Propter quod et ego dedi vos contemptibileset humiles; gladium superinducam, et acceperitpopulus terrm ho-
in omnibus populis, sicul non servastis vias meas, et>, minemunum ex ipsis, et dederit eum sibi in specula-
accepistis [aciem in lege. Nunquid non pater unusi torem; et viderit gladium venientemsuper terram, et
omnium nostrum? nunquid non Deus unus creavit: tuba cecinerit, et significaverilpopulo: et audierit qui
nos? quare ergo despicit unusquisquefratrem suum; ttttdtf, vocem lubm, el non observaverit; et venerit
(Ibid., 8,10)? Et iterum : Ecce veniet Dominusexer- gladius, et comprehenderit eum: sanguis ejus super
cituum ; et quis poteril cogitare diem adventus ejus ? caput ejus eril; quia cum vocem tubm audieril, non
et quis stabit ad videndumeum? lpse enim egredietur observavit: sanguis ejus in ipso erit: et hic quia cu-
quasiignis ardens, et quasi poa lavanlium : et sedebit stodivil animam suam; liberavit. Et speculalor si vide-
conflans et emundans argentum , et purgabil filios rit gladium venienlem, et non significavit tuba; et
Levi, et cotabit. eos quasi aurum et quasi argentum populus non observaverit; et veniens gladius accepcrit
(Mal. III, 1, 3). Et post pauca : Invaluerunt super me>. ex eis animam ; et ipsa propter iniquitatem suam ca-
verba vestra, dicit Dominus: et dixistis : Vanus est pla est, sanguinem de manu speculaloris requiram. Et
qui servit Deo: et quod emolumenlum,quia custodivi- tu, fili hominis, speculalorem te dedi domui Israel, et
mus prmcepta ejus, et quia ambulavimuscoram Do- /- ( audies ex ore meo verbum,cum dicampeccatori: Morle
mino exercituum tristes ? Ergo nunc beatos dicemus; morieris ; et non loqueris ut avertat se h via sua im-
arrogantes : siquidemmdificalisunt facienlesiniquilu- pius, et ipse impius in iniquitate sua morielur, sangui-
tem: lentaverunlDeum, et salvifactisunt (Ibid., 13,16). nem uutem ejus de manu tua requiram. Tu verosi prm-
CAP. xv. Ex Ezechiele. — Quid vero Ezechiel dixeris impio viam ejus, ut avertat se ab ea, et non se
prophela dixerit, attendite : Vm, inquiens, sttper vm averterit a via sua: hic in sua impietate morietur, el tu
veniet, el nuntius super nuntium eril: el qumretur vi- animam tuam eripuisti (Ezech. xxxm, 2-9).
sio a propheta, et tex peribit a sacerdote, et consilium CAP.XVI.Ex Evangelio Malthmi. — Sed sufficiant
de senioribus (Ezech. vn, 26). Et ilerum : Hmc dicit hacc pauca de pluribus prophetarum testimoniis,
Domihus: Eo quod sermonesvestri sunt mendaces, et queis retunditur superbia vel ignavia sacerdotum
divinationesveslrmvanm; propter hoc ecceego ad vos, contumacium, ne putent nos propria potius adinven-
dicit Dominus: Extendam manum meam super pro- tione quam legis sanctorum vel auctoritate eis lalia
phetas quividenlmendacia, et eos qui loquunfurvana : denuntiare. Videamus igitur quid evangelica luba
in disciplina populi mei non erunl, et in scriptura do- mundo personans inordinatis sacerdolibus eloquatur:
mus Israel non scribenlur, et in terram Israei non in- non eiiiiu de itlis, ut jam diximUs, qui apostolicam
trabunt: et scielis, quia ego Dominus. Propterea po- »»sedem
r legilime obtinent, quique bene norunt largiri
pulum meum seduxerunt, dicentes: Pax Domini; et spiritualia conservis siiis in tempore cibaria (si qui
non est pax Domini. Hic struit parietem; et ipsi un- tamen multi inprasentiarum suftt), sed de pastoribus
gunt eum, et cadet (Ezech. xm, 8, 10). El post ali- imperilis, qui derelinquunt oves et pascunt vana,
quanta : Vmhis qui concinnant cervicalia sublus om- et non habent verba pastoris periti, nobis sermo est.
nem cubitummanus, et faciunl velamina super omne Evidens ergo indiciura est, non esse eum legitimum
capul universm mlalis ad subvertendasanimas. Ani- paslorem, sed mediocrem quidem Christianum, qui
mmquesubversmsunt populi mei, et animas posside- haccnon tam nostra (qui valde exigui sumus), quam
banl, ei contaminabanl me ad populum meum propler Veleris Novique Testamenti decreta recusarit vel in-
manum plenam hordei el propter fragmenlum panis, ficiatus fuerit, sicut bene quidam nostrorum ait :
ad occidendasanimas quas non oportebal mori, et ad i Optabiliter cupiraus ut hostes Ecclesise sinl nostri
liberandas animas quas non oporlebat vivere, dum lo- quoque absque ullo fcedere hostes, et araici ac de-
quiminiptpulo exaudienti vana eloquia (Ibid., 18,19). fensores nostri non solum fcederati, sed etiam pa
El infra : Fili hominisdic : Tu es terra qumnon com- tres ac domini habeanlur. « Conveniant namque
pluitur, nequepluvia facla esi super te in die irm; in singuli vero examine conscientiam suam, et ila de-
553 GILD/E SAPIENTiS DE EXCIDIOBRITANNLE 58.
prehendent an secundum rectam rationem sacrdo- A Domine, Doinine, intrabit in regnuni catlorttm: scd
tali cathedrae insideant. Videamus, inquam, quid qui facil volunlatemPalris mei qui in cmlis est, ipse
Salvator raundi factorque dicat: Vos eslis, inquit, inlrabit in regnum cmlorum(Ibid., 21).
sal terrm. Quod si sal evanuerit, in quo salielur ? ad I CAP.XVII.Iterum ex Evangelio Matthmi. — Quid
nihilum vulel ultra, nisi ut projicialur foras, et concul- sane vobis fiet qui, ut propheta dixit (Isa. xix, 13;,
celur ab hominibus(Mutlh.v, 15). Hoc unum testi- labiis tantum et non corde Deo creditis ? Qualiter
monium ad confutandos impudentes quosque abunde autem implelis.quodsequitur : Ecce, inquit, egomif-
sufficcre posset. Sed ut evidentioribus adhuc aslipu- to vos sicul oves in medio luporum (Matth. x, 16),
laiionibus, quantis semetipsos intolerabilibus sce- qui versa vicc ut Iupi in gregem ovium proceditis ?
lerunTfascibus falsi hi sacerdotes opprimant, verbis vel quod ait: Estote prudentes sicut serpentes,et sim-
Chrisli comprobctur, aliqua adneclenda sunt. Sequi- plices sicut columbm(Ibid.) ? Prudenles quidem estis
tur enim : Vos estis lux mundi. Non polest civilas ut aliquem ore exitiabili mordealis, non ut caput
abscon'disupra montem posita. Neque accendunt lu- vcstrum quod est Christus, objectu quodammodo
cernam, et ponunt eam sub modio, sed super candela- corporis defendatis, quem totis operum malorum
brum, ut luceal omnibusqui in domosunt (Ibid., 14). conatibus conculcatis. Nec enim simplicitalem co-
Quis ergo sacerdotum hujus lemporis ita ignorantise ft lumbarum habelis, quin potius corvino assimilali
csccitate possessus, ut lux clarissimse lucerna?, in nigrori, ac semel de arca, id est Ecclesia, evolilan-
aliqua domo cunctis noctu residentibus scieniise si- tes, inventis carnalium voluptatum fetoribus, nus-
mul et bonorum operum lampade lucet ? Quis ita quam ad eam puro corde revolaslis. Sed videamus
universis Ecclesi* filiis, tutum, publicum conspi- et coeiera. Nolite, ait, timere eos qui occidunlcorpus,
cuumque refugiuin, ut sit civibus lirmissima forle animam atttcm non possunl occidere; sed potius timete
editi montis civilas vertice consliluta, habetur ? Sed eum, qui poteslet animam el corpus perdere in gehen-
el quod sequitur : Stc luceal lux vestra coram homi- nam (Ibid., 18). Quidnamhorumfeceritis, recogilale.
nibus, ut videant opera vestra bona, el magnificent Quem vcro veslrum scquens testimonium non- in
Patrem vestrum, qui in cmlis est (Ibid., 16) : quis profundo cordis arcano vulneret, quod dc pravis
corum uno sallem die potest implere ? Quin potius anlistitibus Salvator ad apostolos loquitur ? Siuile
densissima qusedam eorum nebula, atraque pecca- ilios : cmcisunt duces cmcorum: cmcusmtiemsi cmco
minum oinni Insulsc ita incumbit nox, ut omncs pe- ducatum prmstat, ambo in foveam cadent (Matth. xv,
ne avia recta avertal, ac per invios impedilosque 14). Egent sane populi quibus procestis, vel potius
scelerum calles errare faciat, quorum non modo Pa- quos decepislis, audire. Attendite vcrba Domini ad
ter coelestisnon laudatur per opera, sed etiam into- p( apostolos et ad lurbas loquentis, quoc et vos, ut
lerabiliter blasphematur. Velim quidem hsccScriptu- audio, in medium crebro proferre non pudet. Sttper
raesacraeteslimonia huic epistolseinserta velinseren- cathedram Moysisederunl Scribmet Pharismi. Omnia
da, sicul noslra mediocritas posset, omnia utcunque ergo qumcunquedixerint vobis, servale et facite: se-
hislorico vel morali sensu inlerpretari. Sed ne in cundumvero opera eomm nolile facere : dicunl enim,
immensum modum opusculum hoc his qui non tani et ipsi non faciunt (Matth. xxm, 2, 3). Periculosa
noslra quam Dei despiciunt, fastidiunt, avertunl, certe ac supervacua sacerdotibus doctrina est, quse
protelelur, simpliciler el absque ulla verborum cir- pravis operibus obfuscatur. Vm vobis, hypocritm,qui
cuilione congesta vel congerenda sunt. Et post pau- clauditis regnum cmtorumanle homines: vos uutem
ca : Qui enim solveritunum de mundalisislis minimis, non inlratis, nec introeuntessinitis inlrare (Ibid., 13).
el docuerilsic homines, minimus vocabitur in regno Non solum enim prae tantis malorum criminibus
cmlorum (Matth. v, 19). Et itcrum : Notite judicare, quse geritis, in futuro, sed eliam pro his qui vestro
ul non judicemini: in quo enhn judicio judicaverilis, quotidie exemplo pereunt, pccnali pccna pleclemini:
judicabitur de vobis (Matth. vn, 1, 2). Quis, rogo, quorum sanguis in die judicii de vcstris manibus rc-
veslrum respiciet id quod sequilur ? Quid autem vi- quiretur. Sed quid mali quod servi parabola prxlcn-
des, inquit, festucam in oculo (ralris tui, et irabem in j. derit inspicite, dicentis in corde suo : Moram facit
oculo tuo non consideras ? Aut quomodo dicis [ralri dominusmeusvenire. Qui pro hoc forsitan incmperat
luo, Sine ejiciam [estucam de ocu!otuo, el ecce trabs percutere conservos suos, manducans et bibenscum
in oculo luo est (lbid., 3, 4). Vel quod sequitur : ebriis. Veniet ergo, inquit, dominus servi illius in dic
Nolite dare sanctum canibus, neqne miseritis marga- qua non sperat, et hora qua ignorat: et divideteum
rilas vestras anle porcos : ne (orte conculcenleas pe- (a sanclis scilicet sacerdotibus) partemque ejus ponet
dibus suis, el conversi disrumpant vos (Ibid., 6) : cum hypocrilis (cum eis cerle, qui sub sacerdotali
quod soepissimevobis evenit. Et populum moncns legmine raultum obumbrant nequitice): illic, inquiens,
ne a dolosis doctoribus, uteslisvos, seducerelur, erit ftelus et slridor dentium (Matth. xxiv, 48-51);
dixit: Attenditevobisa (alsis prophetisqui veniunt ad quibus in hac vita non crebro evenit ob quotidianas
vos in veslitu ovium, inlrinsecus aulem sunl lupi ra- Ecclesioematris ruinas filiorum, vel desideria regni
paces : a (ruclibus eorum cognoscelis eos. Nunquid ccelorum.
colligunt de spinis uvas, uut de tributis ficus? Sic CAP.XVHI.Ex Pauli Epistola ad liomanos. — Sed
omnis arbor bona bonos [ructus facit, et mala malos viileamus quid Chrisli vcrus discipulus, magister
(Ibid., 15-17). Et iufra : iVo» omnis qni dicit mihi,> • gentium, Paultis, qui omiii ecclesiastico doctori
m LIBER QUERttLUS. PARS III. INCREPATIO IN CLERUlI. 38*
imilandus est ( stcul et ego Cliristi [I Cor. xi, 1]), in A J tiis (Rom. xm, 12, 14). Et iterum ad Corinthios in
tali negotio praeloquatur in prima Epistola dicens : prima Epistola : Ut sapiens, inquil, architeclus fun-
Quia cumcognovissentDeum, non sicul Deum magni- dameniumposuit: aller supermdificat. Unusquisqueau-
ficaverunt, aul gralias egerunt: sed evanuerunt in co- tem videat, quomodo supermdificet. Fundamentum
gitalionibus suis ; et obcmcalumest insipiens cor eo- enim alittd nemo potesl ponere, prmter id quod est Je-
rum : dicentesse essesapientes, slulti facli sunl (Rom. sus Christus. Si quis autem supermdificet super hoc
I, 21, 22). Licel hoc gentibus dici videatur, inlue- aurum et argentum, lapides pretiosos, tigna, fenum,
mini tamen quia competenler istius ocvisacerdolibus stipulam : unumquodque opus manifestum erit. Dies
cum populis coaplabitur. Et post pauca : Qui com- enim Domini declarabit illud, quia in igne revelabiiur :
mutaverunt, inquit, verilalem Dei in mendacium: et et uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit. Si cu-
coluerunt, etservierunl crealurm polius quatn Crealori, jus opus manserit, omnia per ignemjudicabuntur. Qui
qui est benediclus tn smcula. Propterea tradidit illos supermdificaverit, mercedem accipiet. Si cujus opus
Deus in passiones ignominim(Ibid., 25, 26). Et ite- arserit, detrimentum patietur (l Cor. iu, 10, 13). iVe-
rum : Et sicut non probaverunt Dettm huberein no- sctfis quia templumDei estis, et Spiritus Dei habitat in
titia, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut fa- vobis? Si quis aulem temptumDei violaverit, disperdet
ciant qum non conveniunt, replelos omni iniquitate, g. illum Deus (Ibid., 16,17). Et itenim : St quis videtur
malilia, impudicitia, fornicatione, avarilia, nequilia, apud vos sapiens esse in hoc smculo, stultus fiat, itl sil
plenos invidia, homicidio (scilicet animarum populi) sapiens. Sapienlia enim hujus mundi, stutlitia cst apud
contenlione, dolo, malignilate : susurrones, detraclo- Deum (Ibid., 18, 40). Et post aliquanta : Non bona
res, Deo odibiles, contumeliosos, superbos, elalos, tit- gloriatio veslra. Nescitis quia modicumfermenlum lo-
ventores matorum, parentibus inobedientes,insensatos, tam massam corrumpit? Expurgate igitur vetus fer-
tncomposilos, sine misericordia, sine qffeclione. Qui mentum, ut sitis nova conspersio(1 Cor. v, 6, 7). Quo-
cum justitiam Dei cognovissent, non intetlexerunl, modo expurgabitur vetus fermenlum, id esl pecca •
quoniamqui talia agunt, digni sunl morle (Ibid., 23- tum, quod a diebus in dies cunctis conatibus cumu-
52). Quisnam supradictorum his omnibus in veri- latur? Et ilerum : Scripsi vobisin Epistola : Necom-
tale caruit ? si enim esset, forte caperetur subjecto misceamini fomicariis. Non utique fornicariis hujus
sensu, in quo ait: Non solum qui faciunl ea, sed mundi, aut avaris, aul rapacibus, aut idolis servienti-
etiam qui consentiunt facienlibus (lbid., 32) ; nullo bus : alioquin debueralis de hoc mundo exire. Nunc
scilicet hoc malo eorum exstante immuni. Et infra : aulem scripsi vobisnon commisceri: si quis nomina-
Tu autem secundumduriliam luam, et cor impmnitens, tur fraler, el est fornicaior, aul avarus, aut idolis ser-
thesaurizas tibi iram in die irm, et revelalionis justi.'.p viens, aut maledicus, aut ebriosus, aut rapax; cumhu-
judicii Dei, qui reddet unicuique secundum opera sua jusmodinec cibum quidem sumere (Ibid., 9,11). Sed
(Rom. n, 5, 6). Et iterum : Non esl enim acceplioi latro nequaquam pro furto vel lalrocinio lorem alium
personarum apud Deum. Quicunque enim sine tege: damnat, quem potius optat, tueiur, amat, utpote sui
peccaverunt,sine lege peribunt : el quicunquein legei sceleris consorlem. Ilem in Epistola ad Corinlhios
peccaverunt,per legemjudicabunlur. Non enim audi- secunda : Ideo, inquit, habentes hanc administratio-
tores tegisjusli sunt apud Deum, sed faclores tegis: nem juxta quod nvsericordiam consecuti sumus, non
justificabuntur (Ibid., 11-13). Quid ergo severitatis; deficiamus: sed abjiciamus occulta dedecoris,non am-
ingruit his qui non solum implenda non faciunt, etl bulanlcs in aslulia, neque adulteranles verbum Dei
prohibita non declinant, scd etiam ipsam verborumi (// Cor. IV, 1, 2). In subsequentibus autem ita de
Dei lectionem vel tenuiter auribus ingestam proi malis doctoribus dicit: Nam ejusmodipseudoapostoli
ssevissimoangue refugiunl ? sunt operarii subdoii, transfigurantes se in aposlolos
CAP.XIX.Item, ex eademEpistolael ex duabusEpi- Christi. Et non mirum: ipse enim Satanas transfigural
slolis ad Corinthios.— Sed transeamus ad sequentia. se in angelum lucis. Non est inagnum igitur, si minis-
Qutd ergo, inquil, dicemus? Permanemus in peccalo,p tri ejus transfigurenlur ul angelijuslitim, quorum finis
ul gratia abundet? absil. Qui enim mortui sumus pec- ij. erit secundum opera eorum (II Cor. xi, 13,115).
' CAP.xx. Ex Epistolis, ad Ephesios, ad Thessaloni-
cato, quomodo iterum vivemusin illo (Rom. vi, 1,2)?
Et post aliquanta : Quisnos, ait, separabit a charilat censes I, et ad Colossenses.— Attendite quoque quid
Christi ? tribulatio, an anguslia, ait perseculio, an fa- ad Ephesios dicat. An nescilis vos pro hoc in aliquo
mes, an nuditas, an periculum, an gtadius (Rom. vm,, reos teneri? Hoc, inquiens, dico et testificorin Do-
55)? Quem veslrum, quseso, talis inlimo corde occu- mino, ul jam non ambulelis sicut gentes ambiuant in
pabit affectus, qui non modo pro pietate non labora- vanitate sensus sui, tenebris obscuralumhabentes intel-
tis, sed etiam ut inique agatis et Christum offendatis,, lectum; alienali a vita Dei, per ignorantiam qumest in
multa patimini ? Vel quod sequitur : Nox prmcessil,i illispropter cmcilatem cordis eorum; qui desperanles
dies autem appropinquavit. Abjiciamus ergo opera te- semetipsos tradiderunt impudicitim in operalionem
nebrarum, et induamur arma lucis. Sicut in die, ho- omnis immunditim etavarilim (Ephes. iv, 17, 19). Et
neste ambnlemus: non in comessationibuset ebrieta- quis veslrum sponte explefverit id quod sequilur ?
libus, non in cubilibusel impudiciliis, non in conten- Propterea nolite fieri impmdenles, sed intelligentes
tione et mmulatione: sed induimini DominumJesum> qum sil votuntas Dei: et nolite inebriari vino in quo
Cliristum,et camis curam ne (eceriiis in concupiscen- est luxuria, sed replemini Spiritu sancto (Ephes. v,
387 GILD^E SAPIENTIS DE EXCIDIO BRITANNIJE 388
17,1S). Sed et quod ad Thessalonicenses dicit : Ne-, A coronafrtltir,ntst legitime certaverit (11 Tim. n, 3, 5).
bonorum adhorlalio. Quod vero item
que enim (uimus apud vos aliquando in sermone adu- Hsecquidem
/ationis, sicut scitis : neque in occasione avarilim : comprehendit, malorum hominum (ut vos quibus-
nec qumrentes ab hominibus gloriari, neque a vobis, que intelligenlibus apparetis) denunlialio esl. Si
et non acquiescit sermonibus
neque ab aliis; cum possimus honoriesse, sicutcmteri quis, inquil, aliter docet,
apostoli Christi. Sed [acti sumus sicul parvuli in me- sanis Domininostri Jesu Chrisli, et ei qum secundum
dio vestrum, vel tanquam si nutrix [oveal parvulos pielatem est doctrinm, superbusest, nihil sciens, sed
suos. lta desideranies vos, cupide volebamusvobis tra- languescens erga qumslionesel pugnas verborum: ex
dere non solum Evangelium, scd etiam aitimas noslras quibus oriunlur invidim, -contentiones, blasphemim,
(1 Thess. n, 5, 8). Si hunc vos Apostoli retinelis in suspiciones malm, confliclationeshominummente cor-
omnibus aflectum, ejus quoque cathedrae legitime in- ruplorum, qui veritate privali sunl, exislimantes qum-
sidere noscatis. Vel etiam quod sequitur : Sciiis, in- stum esse pietatem (1 Tim. vi, 3, 5). Sed quid sparsim
quit, qum prmcepta dederim vobis. Hmc est voluntas posilis amplius utentes testimoniis, sensuum ac di-
Dei sanctificalio vestra : ut abstineatis vos a (ornica- versorum undis in despecta ingenii nostri cymbula
tione, ut sciat unusquisquevestrum vas suum possidere fluctuabimur ? Recurrere tandem aliquando usque ad
in honore et sanctificatione, non in passione desiderii, B lectiones illas (quae ad hoc non solum ut recitentur,
sicul et gentes qum ignorant Deum. Et ne quis super- sed etiam aslipulentur benediclioni qua initianlur
grediatur nequeCircumveniatin negoliofratrem suum, sacerdotum vel minislrorum manus, eosque perpe-
quoniam vindex est Dominus de his omnibus. Non luo doceant, uti ne a mandatis quoe fideliter conli-
enim vocavilnos Detis in immundiliam,sedin sanclifi- nentur in eis, sacerdotali dignitate degenerantes re-
calionem. Itaque qui hmc spernit, non hominem sper- cedant, ex omni pene sacrarum litterarum textu me-
nit, sed Deum (1 Thess. iv, 2, 8). Quis etiam vestrum rilo excerptse sunt) necessarium duxiraus, ut aper-
circumspecte cauteque cusiodivit id quod sequitur? tius cunctis pateat scterna supplicia mansura eos, et
Mortificate ergo membra vestra qumsunt super terram, non esse sacerdotes vel Dei ministros, qui earum
fornicationem, immundiliam, tibidinem, el concupi- doctrinas atque mandata opere secundum vires suas
scentiam malam: prbpter qumvenitira Dei in fitiosdif- non adirapleverint.
fidentim(Colos. m, 5, 6). Videtis enim pro queis pec- CAP. XXII.EX epislola I Petri. — Audiamus ergo
catis ira Dei potissimum consurgat. quid princeps apostolorum beatus Petrus de tali ne-
CAP.XXI.Ex Epistolis ad Timoiheumet ad Titum. gotio signaverit: Benedictus,inquiens, Deus et Pater
— Audite itaque quid de vobis prophetico spiritu Domini noslri Jesu Christi, qui per magnam misericor-
sanctus idem apostolus vestrisque consimilibus proe- Q diam suam regeneravit nos in spem vitm mternm, per
dixerit, ad Timotheum aperle scribens : Hoc enim resurrectionema mortuis Domini nostri Jesu Christi,
scilo, quod in novissimisdiebus instabunt tempora pe- in hmreditatem incorruptibilem, immarcescibitem, in-
riculosa. Erunt enim homines semetipsosamantes, cu- contaminalam, conservatamin cmlisin vos, qui in vir-
pidi, elati, superbl, blasphetni, parentibus inobedien- lute Dei custodimini (I Petr. i, 3, 5). Quare enim in-
tes, ingrati, scelesti, sine affectione, incontinentesim- sipienter a vobis violatur talis hoereditas, quse non
mites, sine benignilale, proditores, protervi, lurnidi, sicut terrena, decidua; sed immarcescibilis atque
votuptatum dihalores magis quam Dei, habentes qui- teterna esl? Et post aliquanta : Propler quod succincii
dem speciempietalis, virtutemaulem ejus dbnegantes. estote iumbosmenlis veslrm, sobrii, perfecte sperantes
Et hos devita (II Tim. m, 1, 5). (Sicut et prophela in eam qum offertur vobis gratiam in revelationeJesu
dicit: Oditit ecclesiammalignorum, el cum impiis non Christi (Ibid., 15). Rimamini namque pectoris vestri
sedebo[Psal. xxv, 5] ). Et post aliquanla (quod nos- profunda, an sobrii sitis, et perfecte sacerdotalem
tro lempore videmus pullulare) ait : Semper discen- gratiam examinandam in Domini revelatione consei-
tes, et nunquam ad scientiam veritatis pervenienles. vetis. Et iterum dicit: Quasi filii benediclionisnon
Quemadmodum enim Joannes el Mambres restiterunt configuratttesvos iliis prioribus ignorantim veslrm de-
Moysi; ita et isti resistunt veritati, homines corrupli |v sideriis : sed secundumeum qtii vosvocavitsanctos •>,
mente,.reprobi circa fidem; sed ultra non proficienl: et vos sancli in omni conversatione estole. Propter
insipientia enini eorum manifesta erit omntfrus,sicut quod scriptum est : Sancti eslote, quia ego sum san-
et itlorum fuit (II Tim. m, 7, 9). Etenim evidenler ctus (lbid., 14,16). Quis rogo vestruni ita sanclila-
ostendit, qualiter se exhibeant officio sacerdotes, fta tem toto animi ardore seclatus est, ut hoc quantum
ad Titum scribens : Te ipsum prmbe exemplumbono- in se esl, festinaret implere?Sed videamus quid in
rum operum, in doctrina, in integritale, in gravituie, ejus secuhda lectione contineatur. Charissimi,inquit,
verbum sanum habens, irreprehensibile; ut is qui ex «ntmas veStras castificate ad obediendumfidei per spi-
adverso esl, vereatur; nutlum malum habens dicere de riium in charitale, in fraternilate, ex corde vero invi-
nobis (Tit. n, 7, 8). Et iterum ad Timotheunl : La- cem diligentes perseveranter, quasi renati non ex se-
bora, inquit, sicttf bonus milesChristi Jesu. Nemo mi- mine corruptibili, ted {ncorruplibili verbo Dei vivi et
litans Deo, implicat se hegoliis smcularibus,ut placeat permdnentis in mterhum (Ibid., 22, 23). Hoccquidem
eicuise probavit. Nam elgui conlendit inagone, non ab Apostolo mandata, et in die vestrse ordinationis

« Vulg., sanctum. El paulo ante, tilu obedientim. Sic et Grsec.

389 .LIBER QUERULUS. PARS Ht. INCREPATIOIN CLERUM. 390
lecla, ut ea indirupte custodiretis; sed nequaquam A irreprehensibilemesse (Ibid:, 2). In hdc namque ser-
a, vobis in judicio impleta, sed nec multum cogitata mone lacrymis magis quani Verbis opusest;ac si
vel inteilecta sunt. Et infra : Deponentesigitur om- dixisset Aposloluseum esse omriibus irreprehensibi-
nem maliliam, el omnem dolum, et simulalionem, et liorem debere. Unius uxoris virum (lbid.). Quid ita
invidiam, et detractiones, sicut modo geniti infahtes, apud nos quoque conlemnilur, quasi hori audiretur,
rutionabiles, et sine dolo lac concupiscite,ul eo cresca- vel idem dicere et virum uxoruiri? Sobriuin, pruden-
tis in salutem: quoniam dulcis est Dominus (1 Pelr. tem (Ibid.). Quis etiam ex vbbis tioc aliquaiido inesse
n, 1, 3). Recogitate an hoccquoque surdis auribiis a sibi saltem optavit? Hospitalerh (Ibid.). ld si forte
vobis audita crebrius, conculcentur. El ilerum : Vos casu eveneril, popularis aurse potius quam proecepti
autem genus eleclum, regale sacerdotium, gens sancla, gratia factum, non prodest, DbininoSalvatore ita di-
populus in adoplionem,ut virtutes annuntietis ejus qui cente : Amen dico vobis,receperuht mercedemsuam
de tenebris vos vdcavitin itlud lam admirabile lumen (Matth. vi, 2). Ornatum, non vinolentum, non per-
suum (Ibid., 9). Non solum per vos virtutes Dei non cussorem, sed modestum,non liligiosum,hon cupidum
annuntiantur vel meliorantur, sed etiam pravissimis (I Tim. III, 2, 5). 0 feralis immutaiio! 0 horreiida
veslris apud incredulos quosque despiciuntur exem- procceptorumccelesliumconculcatio! Nonne infatiga-
plis. ] biliter ad hsec expugnanda, Vel potius obruenda ac-
Jj
CAP.XXHI.EX Aclibus apostolorum et rursus ex tuum verborurnque arma corripitis, pro queis conser-
Epistola I ad Timolheum.— Audislis forte in eodem vandis atque firmandis, si necesse fuisset, et pcena
die quod in lectione Actus aposlolorum lectum est, ultro subeunda, et vita ponenda erat? Sed videamus
Pelro in medio discipulorum surgenle, qui dixil: et sequenlia: Domum, inquil, suam bene regentem,
Vtrt fratres, oportetscripluram impteriquamprmdixit filios habenlemsubdiios cum omni castitate (I Tim.
Spiritus sanctus per os David de Juda (Act. i, 15,16). ni, 4) Ergo imperfecta est patruhi castitas, si eidem
Et pauloposl : Hic ilaque acquisivitagrum de mercede non etfiliorum accumuletur. Sed quid erit, ubi iiec
iniquilatis {Ibid., 18). Hoc securo vel potius hebeli pater nec filius mali genitoris exemplo pravatui
corde, quasi non de vobis lectum fuisset, audislis. conspicitur castus? St cjutsautem domui sum prmesse
Quis, quoeso,vestrum non quaerit agrum de mercede nescit, quomodo Ecclesim Dei diligenliam adhibebit
iniquitatis? Judas namque loculos compilabat : vos (Ibid., 5)? Haecsunt verba quseindubitalis eflectibus
Ecclesiae donaria filiorumque animas ejus vastatis. approbantur. Diaconos simitiler pudicos, hoh bilin-
Ille adiit Judaeos ut Deum venderet : vos tjrannos et gues, non vinomultum deditos, non lurpe lucrum sec-
patrem veslrum diabolura ut Christum despiciatis. tantes, habentes mysteriumfidei in conscientia pura.
Ule triginta argenleis venalem habuit oniniwn Sal- C ( Hi autem probenlurprimum, el sic ministrent, nullum
vatorem : vos vel nno obolo. Quid plura? Ferlur vo- crimen habenles (Ibid., 8,10). His nimirum horre-
bis in raedium Matlhise in confusionem vestrant scens diu immoravi : unuiri veridice possum dicere,
cxemplum, sanctorum quoque apostolorum electione quin hoecomnia in contrarios actus mutentur; ita ut
veljudicio Christi, nonpropria voluntale sortiti : ad clerici (quod non absque dolore cordis fateor) im-
quod caeci effecti non videtis quam longe a raerilis pudici, bilingues, ebrii, turpis lucri cupidi, habentes
ejus distetis, dum in amorem et effectura Judoetradi- fidem et (ut verius dicam) infidelitatem in conscien-
toris sponte corruistis. Apparet e'r'g'6eum qui vos sa- tia impura, non probali in bOnO,sed in malo opere
cerdotes sciens ex corde dicit, non esse verum Chri- praescitiministrantes, et innumera crimina habentes
stianum. Sane quod senlio, proferam. Posset quidem sacro ministerio adsciscantur.
lenior fieri increpaiio : sed quidprodestvulnusmanu CAP.XXIV.Iterum ex Matlhmi Evahgelio. — Au-
tantum palpare, unguenlove ungere, qUod tumore distis etiam illo die (quo multo dignius multoque
.jam vel fetore sibi horrescens cauterio et publico rectius erat, ut ad carcerem vel catastam pcenalem
ignis medicamine eget; si tamen ullo modo sanari quam ad sacerdotium traheremini) Domirio scisci-
possit, aegro nequaquam medelam quocrenle, et ab tanti, quem se esse putarent discipuli, Petrum re-
hoc niedico lOngius recedenle? 0 inimici Dei, et non D spondisse : Tu es Christus Filius Dei vivi (Malth. xvi,
sacerdotes, veterani malorum et non pontifices, tra- 16); eique Dominum pro lali confessione dixisse:
ditores et non sanctorum apostolorum successores, Beatus es, Simon Bar-Jona, quia caro el sanguis non
et non Christi ministri. Auscultaslis quidem secundse revelavil libi, sed Pater meus qui in cmlis est (Ibid.,
leclionis apostoli Pauli verborum sonum (sed in nullo 17). Ergo Petrus a Deo Patre doctus recte Christum
modo monita virtutemque servastis, et simulacrorum confitetur: vos autetri moniti a patre vestrOdiabolo
raodo quoenon vident neque audiunt, eodem die al- inique Salvatorem malis actibus denegatis. Vero sa-
tari aslitistis) tunc et quolidie vobis intonantis: cerdoti dicitur : Tu es Petrus, et super hanc pelram
Fralres, inquit, fidelis sermo est, et omni accepiione mdificabo Ecclesiam meam (Ibid., 18). Vos quidem
dignus (I Tim. m, 1). Ille dixit fidelem et dignum : assimilamini viro stulto, qui mdificavildomum suam
vos ul infidelemel indignum sprevistis. St quis epi- tuper arenam (Matih. vn, 26). Notandum vero est,
scopatumcupit, bonumopus desideral (Ibid.) Vos epi- quod insipientibus in Sedificaridadotno arenarum pen-
scopatum magnopere avaritioe gratia, non spiritualis dulae mobilitati Dorainus non cooperetur, secundum
profeclus obtentu cupitis, et bonum opus illi condi- iltud : Fecerunt sibi reges, sed non per me (Ose. vm,
gnum nequaquam habelis. Oporlelergo hujusmodi 4). Itideraque quod sequitur eadero sonat dicendo :
53J PELAGIUSPAPAI. <..__
Et portm inferi non prmvatebunt (Matth. xvi, 18): A . solum conscientia supplaudat, cutn eorum queis .
ejusque peccata intelliguntur. De veslra quid exitia- proeest(si qui propler ejus imperitiam vel desidiam
bili structura pronuntiatur ? Venerunl flumina, et fla- seu adulationem perierinl) in die judicii de ejusdem
verunt venli, et impegerunl in domum illam, et ceci- manibus, veluti inlerfectoris, animae exquiranlur.
dit: et fuit ruina ejus magna (Matlh. vn, 27). Petro Quia nec dulcior mors quae infertur a bono quoque
ejusque successoribus dicit Dominus : Et tibi dabo homine, quam malo. Alioquin non dixisset Aposto-
claves regni cmlorum (Matth. xvi, 19) : Vobis vero : lus, velut paternum legatum suis successoribusdere-
Non novi vos : discedite a me, operarii iniquitatis linquens : Mundus ego sum ab omnium sanguine.Non
(Matth. vn, 23; Luc. xm, 27); ut separali sinistrae enim subterfugiquo minus annunliaremvobisomnemy-
partis cum hscdis, eatis in ignem selernum. Itemque sterium Dei (Act. xx, 26, 27). Multo namque usu ac
omni sancto sacerdoti promittitur : Et qumcunque frequentia b peccatorum inebriati, et incessantcr ir-
solveris super terram, erunt solula el in cmlis: et qum- ruentibus vobis scelerum cumulatorura ac si undis
cunque ligaveris super lerram, erunt ligata et in cmtis quassati, unam veluti post naufragium (in qua ad
(Matlh. xvi, 19). Sed quomodo vos aliquid solvetis vivorum terram evadatis) pcenitenliae tabulam toto
ut sit solutura el in ccelis, a ccelo ob scelera adem- animi nisu exquirite, ut avertatur furor Dorainia
pti, et immaniura peccatorura funibus compediti, uti JJ vobis misericorditer dicenlis : Nolo mortem peccato-
Salomon quoque ait : Criniculis peccatorum suorum ris, sed ut'convertatur el vivat (Ezech. xxxiu, 11).
unusquisqueconstringilur (Prov. v, 22) ? Quaquc ra- Ipse omnipotens Deus totius consolationiset miseri-
tione aliquid in terra ligabitis quod supra mundum cordim(II Cor. i, 3) paucissimos bonos pastores con-
etiam ligetur propter a vosmetipsos, qui ita ligati ini- servet ab omni raalo, et municipes faciat, subacto
quitatibus in hoc mundo tenemini, ut in coclisne- communi hoste, civitatis Jerusalem coelestis, lioc
quaquam ascendatis, sed in infausla tartari ergastula, est sanctorura omnium congregationis, Paler ct Fi-
non conversi in hac vita ad Dominum, decidatis ? lius et Spirilus sanclus : cui sit honor et gloria in
Nec sibi quisquam sacerdotum de corporis mundi sxcula saeculorum.Amen.
a Ita recte, ut videtur, Bibl. PP. Paris. Neque enim b Hic iterum sequimur Bibl. PP. Paris., rejecla le-
placet Iectio edit. Oxon., supra modumeliam ligetur ctione Oxon., Multumquenam usu.
prmter vosmelipsos.

ANNODOMINIDI.V-DLX.

PELAGIUS PAPA I.

NOTITIA(ex Libro Ponliiicali).

Pelagius * natione Romanus, ex patre Joanne Vi- C
cariano, sedit annos undecim,' menses decem, dies
octodecim h. Et dum non essent episcopi qui eura
ordinarent, inventi sunt duo episcopi, Joannes de
Perusio, et Bonus de Ferentino, et Andreas presby-
ter de Ostia; et ordinaverunt eum pontificem. Tunc
enim non erant in clero, qui eum possent promo-
vere (a). Et multitudo religiosorum, sapientium et
nobilium, subduxerant se a communione ejus, dicen-
tes, quia in morte Vigiliipapsese immiscuit, ul tan-
tis pcenisaflligeretur. Eodem tempore Narses et Pe-
lagius papa, consilio inito, data litania a sancto Pan-
cralio (b) cura hymnis et canticis spiritalibus, vene-
runt ad sanctum Petrum apostolum. Qui Pelagius

* Anno Christi redemptoris 555, qui est vigesi- D gentesimaginibus, et nunc usque hactenusa nobis ve-
mus nonus imperii Justiniani, ejusdem Justiniani nerantur. Hanc ecclesiara Pelagius inccepit, Joannes
imperatoris promotione, in locum Vigiliisubrogatus vero successor ejus perfecit, alque titulo Sanctorum
est Pelagius archidiaconus, qui ob imminentem ja- Philippi et Jacobi eamdem consecravit, juxla versum
cturam catholicaelidei, vel ignominiamChalcedonen- quem teste Baronio antiqua monumenta Valicanaj
sis concilii evitandam, quinlam synodumapprobavit. basilicoca Manlio collecta habent:
Quare cum Occidentales episcopi majore scissuradi- Pelagius cmpit, complevilpapa Joannes.
viderentur, per lilleras aliquoties a se frustra moni- SBV.BINIUS.
tos per Narsetem compelli curavit.
Hujus temporibus Franci, cum plurimas regiones b Anaslasii commentarius, qui tesle Baronio scri-
Italiscdepopulati fuissent,
* a Jusliniano debellati, at- ptus habetur in bibliotheca Vaiicana, habet Pelagium
que Romano iraperio subacti legunlur apud Aga- sedisse annos qualuor menses decem et dies octode-
tniara. Hadrianus papa in epistola ad Carolum Ma- cira. Ila Baronius anno 359, num. 1. SEV.BIMUS.
grium de imaginibus, de Pelagio hoocscribit : Mullo (a)Cod. Luc, qui poterant promoveri.Monasteria
amplius vero ejus sanclissimi successoresdomnusPe- et multiludo religiosorum.
lagius el domnus Joannes, mirm magnitudinis eccle- (b) Idem cod., ad Sanclum Pancratium.
siam Apostoloruma solo mdificantes,historias diversas
tam in musivoquam in variis coloribus cum sacris pin- 1 Alii annos 10, menses
' Hocfalsissimum. 10, d.ies 18 , alii annos (j
tantum ci tribuunt.
xq5 PELAGIIPAPJE I EPISTOLJE. 594
tenens Evangelia et crucem Domini super caput A euin (b) usque ad primum gradum venire. Eodem
suum, in ambonem ascendit. Et sic satisfecit cuncto tempore ecclesiocrebus (c) pnefecit (d) Valeiilinum
populo et plebi (a), quia nullum malum peregisset notarium suum timentem Deum,et restitui fecit om-
contra Vigilium. nia vasa aurea et argentea, et pallia per omnes ec-
Item adjecit Pelagius papa, et dixit: Peto ut pe- clesias. Eodem tempore iniliata esl basilica aposto-
titionem raeam confirmetis, utsi quis ille esl qui lorum Philippi et Jacobi. Quoedum initiaretur fabri-
promovendus est in sancta Ecclesia, ab ostiario us- cari, mortuus est a, et sepultus in basilica beati Pelri
que ad gradum episcopatus, neque per aurum, neque apostoli sexto nonas Martias (e). Hic fecit ordina-
per aliquas promissiones proficiat (vos enim omnes tiones duas per mensein Decembrium, presbyteros
scitis quia hoc siraoniacura esl): sed si quis ille est viginti sex, diacones novem, episcopos per diversa
doctus in opere Dei, bonam vitam habens, non per loca numero quadraginta novem. Et cessavit episco-
dationem, sed per bonam conversationem, jubemus palus menses tres (f) dies viginti quinque.
d Ex antiquis Vaticansebasilicsemonumentis, quse Nil prelio faciensimmaculatamanus.
Manliuscollegit, epitaphiumPelagio papaeiuscriptum Captivosredimens, miserissuccurrerepromplus
hoc recilatur: Pauperibus, nunquamparta negare sibi.
Terrenumcorpus claudant hmcforte sepulcra Tristia parlicipans, tmtimoderator opimus
Nil sanctimerilis derogatura viri. Alterius gemituscredidit esse suos.
Vivitin arce poli cmlesliluce beatus, Additur eodem loco : Hic requiescitPelagius papa,
Vivilet hic cunclisper pia facla locis. B qui sedit annos quatuor, mensesdecem, dies decemet
Surgere judicio certus, dexlramque tenentem octo. Depositusquarto nonas Marlii. Hoecex Baron.
Angelicapartem se rapiente manu. anno 559.
Virtutum numereltitulos Ecclesia Dei,
Quos venturaut smculaferre queant. (a) In eodem et plebi deesl.
Rector apostolicmfidei, venerandaretexit (b) In eodem, jubemus eum deest.
Dogmata,qumclare conslituerePalres. (c) In eodem cod., ecclesimrebus deest.
Eloquiocuranserrorumschismatelapsos, (d) Idem cod., posuit.
Ul veramleneant corda placata fidem. (e) In eodem, sexio nonas Martias deest.
Sacravit multosdivina lege ministros, (f) Idem, duos
4

PEIiAGII PAP/X I

EPISTOL^E.

EPISTOLA PRIMA (olim II.) C affectugloriam vestram, pelimus ut praefatis,qui a

ADNARSETEM *. nostra sede directi sunt, in omnibusprsebealis auxi <
Hortatur ut legalis auxilium prmstet ad episcoposEc- lium; nec putetis alicujus essepeccali, si hujusmodi
clesimperlurbatores corrigendos. homines comprirauntur. Hoc enim et divinaeet hu-
manoe[al. raundanoe]leges slatuerunt, ut ab Eccle-
Pelagius, Narsoepatricio et duci in Italia '.
sioeunitate divisi, el ejus paceni iniquissime pertur-
Quali nos de glorisevestrse studiis judicio gratule-
a
mur, non solum vestram, sed multorum ac pene om- bantes, soecularibusetiam potestatibus compriman-
niura credimus habere notitiam; et idcirco nunc de tur. Nec quidquam majus est, unde Deo sacrificium
his quaevobis prsesentibusibi Ueristupemus, fiducia- possilis olferre , quam si id ordinelis , ut hi qui in
liter apud gloriam vestram duxiraus conquerendum. suam et aliorum perniciem debacchanlur, compe-
Thracius siquidera atque Maxirailianusnomina lan- lenti debeant vigore compesci.
tum episcoporum habentes, et ecclesiasticam ibi EPISTOLAII (Olitn III).
unitatem perturbare dicuntur, et omnesecclesiasti- ADEIIMDEM.
cas res suis usibus applicare : intantum ut contra Monet ul schismaticoscoerceat.
uuuraeorum, id est Maximilianura,usque ad nos per D Non vos hominumvaniloquiaretardent, dicentium
tam longuraiter, necessitate compellente, quidam quia persecutionem Ecclesia faciat, dum vel ea quas
iufatigabiliter venientes, preces offerrent. committuntur reprimit, vel anirnarura salulem requi-
Ob quam causam Petrum presbyterum sedis no- rit '. Errant hujusmodi ruirioris fabulalores. Non
stroe, sedet Projectum notarium ad eadem locaduxi- persequitur, nisi qui ad malum cogit. Qui vero ma-
mus destinandos, ut ea quaecanonicis statutis a prse- lum vel factum jara punit, vel prohibet ne fiat; non
dictis pseudoepiscopis compererint commissa , vel persequitur iste, sed diligit. Nam si, ut illi putant,
digna debeantibi ultione compescere, vel eosdera ad nemo nec reprimendus a malo , nec retrahendus a
uos usque perducere. Et ideo salutantes patemo maload bonum est, humanas et divinas leges necessa
Duplex usurpata est hujus nominis declinatio, ut ' Polyc, lib. vn, tit. 5. Ans., lib.
xn, c. 45. Ivo,
lectori facile patebit. EDIT. p. x, c. 95.
1 Ansel., lib. xn, cap. 46; Polyc, ibid,
PATROUJ.XIX. 13
39-; PELAGO PAPjfc I 59b
est evacuari, quse et malis pcenam, et bonis prsemia A aut aliud altare erexerit, seu schisma fecerit; iste
justitia suadente constituunt. Malumautera schisma excommuniceturatquedamnetur.Quod siforte et hoc
esse, et per exteras etiam potestates hujusmodi ho- contetnpserit, et permanserit divisiones et schisma
mines debere opprimi, et canonicae Scripturse ancto- faciendo, per potestates publicas opprimatur. Ecce,
ritas, el paternarum regularum nos veritas docetl. doraine , quod anihius vester forte timidusest, ne
Quisquis ergo ab aposlolicis divisus est sedibus , in persequi videaris , de Patrum vobis auctoritate haec
schismale eum esse non dubium. est, et contra uni- breviter dirigenda curavit [L. curavi] :'cum mille alia
versalem Ecclesiam altare conatur erigere. Sed quid exemplaet constilutiones sint quibus evidenter agno-
de lalibus insertus Chalcedonensi synodo canon sta- scitur, ut facientes scissuras in sancta Ecclesia , non
tuat, gloria vestra consideret, ubi post alia sic dicit: solum exsiliis, sed eliam proscriptione rerum et dura
Qni a communione seipsum suspendit, et collectam custodia per publicas potestates debeant coercen.
facit, et altareconslituit;et nolueritvocanti episcopo EPISTOLA III (olim IV).
consentire, et noluerit eidem acquiescere, neque obe-
tlire primo et secundum vocanli, hunc omnino dam- ADNARSEN PATRIC1UM.
nari, nec unquam vel orationem mereri, nec recipere _ Ut schismaticostnlerdicftts
, a quibus fuerat injuste communione
eura possehonorem .Si enimperraanserit turbas faciens , reprimat.
et seditiones Ecclesiae, per exteram potestatem lan- Pelagius Narsaepatricio *
quam seditiosum comprimi. Et beatus Augustinus Relegentes litteras excellentiaevestrae , de iujuria
de talibus dicit (Enchir. c. 72) : Mulla etiam cuin quidem quani vobis iniquorum hominum praesumptio
invitis benigna quadam asperitate plectendis agenda ingessit, valde doluimus. Sed quia scimus occulto
sunt, quorum potius utilitati consulendum estquam Dei judicio animam vestram, etsi per aliorum iniqui-
voluntali. Nam in corripiendo filio, quantumvis as- taiem et superbiam, et a contaminalione schismatis
pere, nunquam paternus amor amittilur : fil tamen, custoditam; egimus omnipotenti Deo gratias, qoi
quod nollet, ut doleat, qui etiam invilus videtur do- etiam de malis hominum actibus bona operari con-
lore sanaiidus. Ecce videtis quemadmodum tanti suevit. Nec enira sine illius providentia factumesse
testimonio Patris non persequatur coercendo talia , credendum esl, ut insensati el perversi homines ad
sed diligat emendando tales semper Ecclesia. Facite hoc usque prosilirent, ut suam divisionem catholi-
ergo etiam vos, quod scientes intentionem Chrislia- cairi esse credentes Ecclesiam, a sua vos pollutione
nitatis vestrae. frequenter hortamur; et date operam prohiberent. Sic enim per misericordiam Dei etiam
ut talia fieri ultra non liceat, sed eliam (quod vobis nescientibus illis hoc factum est, ut a schismaticorum
facillimum esse non dubito) hi qui talia prsesumpse- r faetione eruti, catbolicae, quam diligitis, servari vos
runt, ad piissimum principem sub digna custodia di- contigisset Ecclesiae. Quamvis igitur vestra per illo-
rigantur. Recolere enim debet celsitudo vestra, quid rum scelus utilitas facta sit, nolite tamen impunitam
per vos Deus fecerit tempore illo quo, Istriam et Ve- proesumptioneminiquorum hominutn grassari permit-
netias tyranno Totila possidente, Francis etiam cuncta tere. Si enim hocquod in vestram gloriam prsesump-
vattanlibus , non ante tamen Mediolanensemepisco- serunt, non fucrit vindicla compressum, quod in
pum fieri permisistis, nisi clementissimum principera minoribus non valeant puniri, ambigi ultra non de-
exinde retulissetis: et quid fieri debuisset, ejus ite- bet. Exercete igitur in lalibus debitara auctoritatem,
rum scriptis recognovissetis , el inter ubique ferven- et ne eis amplius talia committendi spiritus crescat,
tes hostes, Ravennam tamen et is qui ordinabalur, vestris coercitionibus reprimantur. Ad hoc siquidem
et is qui ordinaturus eral, providentia cufminis ve- Dei nutu etiam contra vos lalia praesumpserunt, ut
slri deducti sunt. De Liguribus , alque Vcneticis, et alia vobis corrigentibus, ab eodem scelere alios pos-
Istriis episcopis quid dicam ? quos idonea est excel- sitis, Deo propitiante, munire. Quales autem sint qui
lentia vestra et ratione et potestate reprimere, et Ecclesiam fugiunt, Eufrasiivos scelera (quse ampiius
dimittitis eos in contemptum apostolicarum sedium occulta Deus esse noluit) evidenter informant: qui in
de sua rusticitate gioriari: cum, si quid eos de judi- n homicidio quidem nec hominis necessitudinem, nec
cio universalis synodi, qiiod Cohstantinopoliper pri- fratris charitatem , nec sacerdotii reyerentiam cogi-
mam nuper elapsam indictionem actuni est, forte tavil. Incesluoso autem adulterio ctiam ipsius vin-
movebat, ad sedem apostolicam (quomodo semper dictae absiulit modum : quia, si adulterium punias,
factum est) electis aliquibus de suis, quidareetac- non remanet inquovindicetur incestus. Si incestuoso
cipcre ralionem possent, dirigeredebuerunt; et non ingeras poenam, inultura crimen adulterii remanebit.
clausis oculis corpus Christi Dei nostri, hoc est sanc- Ecce de quo collegio sunt, qui quautum ad super-
tam Ecclesiam lacerare. Nolite ergo dubitare iiujus- biam suam , injuriam vobis inferre molitisunt; et
modi homines principali vel judiciali auctoritate quantum ad providentiam Dei, iinpollutos vos Eccle-
comprimere : quia regulae Patrum hoc specialiter siseservaverunt. Auferte tales ab ista provincia , uti-
constituerunt, ut si qua ecclesiastici offlcii persona mini obiata vobis a Deo opprimendi periidos occa-
cui subjcctus est restilerit, vel seorsum collegerit, sione. Quod iunc plenius fieri poterit, siauctores
1 11, q. 9. Si quispresb. Actio 4 in ep. archiman- ' Ansel., lib. xn, cap. 47. PolyC, ibid.
dritarum adipsum concil. Antioch., canon 5.
397 EPISTOLyA, 39J»
scelerum ad clementissimumjprincipem dirigantur, A estj in schismate , etin eo maledictus, nec honoreiu
et maxirae EcclesiaeAquileiensiinvasor, qui et [forle episcopi poterit retinere nec meritum.

AD EPISTOLAS II et III (olim III et IV) PELAGHI

ADNABSETEM
ANIMADVERSIO CRITICA.

Quemadmodumv. cl. AntoniusPagi ih CriticaBa- mento quod lloUtenius vulgavit, legiturquein Collec-
ronii epistolam10 Pelagii I ad Childebertumex du- tione Veneto-Labbeanatom. VI, et Vaterianopatricio
pUcifragmentoduarum plane diversarumepistolarum inscribitur : quod sane fragmentumpr.mo quidem to-
conserlam esse animudvertit; ita plane et hoc idem tam epislolam quinlam ad Narsetem reddit, cui unica
atiis ejusdem Pelagii epistolis accid.sse non dubito. serie succenluriala est epistola 3. Nec sane geminm
Geminmad Narsetem epistolm, illa nempequm num. B ittm epislolmargumentumhabent diversum, neque al-
5 et altera qumnum. 5 apud Labbeumleguntur,unam tera ab ultera sejungi commodepossent.
eamdemquecontinuatam epistolam exhibent in frag-

EPISTOLA IV (olimV). dolemus, quibus dOnanteDoraino propositura est ih

ADNARSEN PATRICHJM.
Monel ut Aquileiensemet Mediolanensemeviscovosad
principemsub custodia dirigat.
Pelagius, Narsaepatricio '.
Istud est quod a vobis poposcimus, et nunc iterum
postulamus, ut Paulinum Aquileiensem pseudoepi-
scopum, et illmn Mediolanensemepiscopum ad cle-
tneiitissimumprincipem sub digna custodia dirigatis;
ut et iste qui episcopus esse nullatenuspotest, quia r
contra omnera canonicam consuctudinemfactus est,
alios ultra non perdat; et ille qui contra moremi
antiquum eum ordinare praesumpsit, canonum vin-
diclaesubjaceat. Nec licuit alicui aliquando, nec lice-
bit pailicularem synodum congregare : sed quoties>
aliqua de universalisynodo aliquibus dubitatio nasci-
tur , ad recipiendam de eo quod non iutelligunt, ra-
tionem , aut sponle ii qui saiulem animsesuaedeside-
rant, ad apostolicain sedem pro recipienda ralionei
conveniant, aul si forte (sicut de talibus scriptumi
est (Prov. xvm), Peccalor cumveneritin profundumi
malorum, contemnit) ita obstinati et contumacesi
exstilerint, ut doceri non velint; eos ab eisdem apo-
Etolicis sedibus aut attrahi ad salutem quoquomodo» "
necesse est, aut (ne aliorum perditio esse possint)) *
rsccuiidumcanones per sseculares comprimi poles-
tates.
EPISTOLAV (otimVI).
ADEPISCOPOS
TUSCLE.
Ipsos ob schismareprehendit.
Dilectissimisfratribus Gaudenlio, Maximiliano, , vel ad beatissimi Leonis prsesulis apostolicsc sedis
Gerontio , Justo , Terenlio , Vitali et JLaurentioperr
Tusciam Annonariam, Pelagius.
Directam a vobis relationem , defensoreEcclesioe ; vel in dubium (quod absit) deducendum aliquando
nostroeJordane deferente , suscipientes, satis miratii
sumusita vosapostolicseauctoritatis oblitos,ul divisio-
nem vestraraab universali Ecclesiameo etiam volue-
ritis (quod absit) consensu firmari; et quos decuitt
popularemignoranliam sacerdotali doclrina compri-
mere , in contumeliarasedis apostolicoe,plebis velle:
sequi judicium. Necista dicentes, injuriam nostrami
Ausel., lib. xu, c. 4. Polyc. lib. i, tit. 15.
mansuetudine supportantes oninia fraternse pacis
vinculo custodire : sed (sicut diximus) divisionem
vestram agenerali Ecclesia, quam tolerabiliter ferre
non potero, vehementerstupeo. Cum enim beatissi-
mus Augustinus dominicx senlentioe raemor, qua
fundamenlum Ecclesise in apostolicis sedibus collo-
cavit, in schismate esse dicat, quicunque se a prse-
sulis earumdem sedium auctoritate vel communione
suspenderit; nec aliam manifestet esse Ecclesiam,
nisi quse in pontificibus apostolicarum sedium est
solidata radicibus : quomodo vos ab universi orbis
communione separatos esse non creditis , si mei in-
ter sacra inysteria secundumconsuetudinem nominis
memoriam reticetis, in quo, licet indigno, aposto-
Jicae sedis per successionem episcopatus prsesenti
tempore videtis consistere firmilatem?
Sed ne apud vos forte, vel apud greges qui vobis
commissi sunt, de fide nostra aliqua possit remanere
suspicio , hoc dilectionem vestram certissime nosse
desidero.me illam, donante Domino, custodire fideiri
quam sacra aposlolorum doctrina constituit, quani
Nicaenaesynodi firraavil auctoriias, quam Constanti-
nopolilanoe, Ephesinae primac, et Chalcedonensis,
sanctarum synodorum explanavere sententiae, nec
quidquam de prsefatarum synodorum definilionibus
vel imminuisse me aliquid, vel auxisse, aut in aliquo
perrautasse; sed omnia, Deo propitio, quse ab illis de
fidei purilate conscripta sunt, inviolabiliter custo-
dire: auathematis nihilominusjudicio subdens, quis-
quis ad suprascriptarura -quatuor synodorum fideni
Tomum , qui in Chalcedonensiest syhodo confirma-
tus , aliqua ex parte vel infirmandum quoquomodo,
consenserit. Hac igilur dilectio vestra fidei nostrae
professione munita, ignorantiam hominum (sicut sa-
cerdotes decel) in spiritu mansuetudinis edocere
feslinet, et a prava intentione modis omnibus revo-
care atque unitali Ecclesiaereddere. Quod si quis
forte eliam post haecaliquem sibi superesse credit
scrupulum; ab insano tumultu desinens, ad nos ma-
599 PELAGII PAP.cEI 400
gis venire festinet: ut ex his quae dubitat, rationa- j^ trecentorum decem et octo, Constantinopolilano
bili satisfactione percepta , lsetus , Beo propitio, co- centum quinquaginta, Ephesino primo ducentorum,
gnila veritote, universali reformetur Ecclesise. Nos sed et de Chalcedonensi sexcentorum triginta, ita me
enim (secundum apostolicam sentenliam) parati protegente divina misericordia sensisse, et usque ad
sumus ad satisfactionem omni poscenti nos rationem terminum vitsemeoesenlire toto animo et tota virtute
de ea qumin nobis est fide (I Petr. m) : quia in nullo profiteor, ut eas in sanctse fideidefensione et damna-
nos a sanctis Palribus, custodiente nos divina gratia, tionibus haeresumatque hsereticorum, ut pote sancto
cognovimus deviasse. Dominus vos incolumes custo- firmalas Spiritu, omniraoda devotione custodiam :
diat, fratres charissimi. Dat. xv calend. Marl., aono quarumfirmilatem, quiauniversalisEcclesise firmitas
15 post consulalum Basiliiviri clarissirai. est, ita me tueri ac defendere profiteor, sicut eas de-
cessores meos defendisse non dubium est : in quibus
EPISTOLA VI (olim VII).
illum (S. Leo) maxime et sequi et imitari desidero,
ADUMVERSUM POPULUM DEI.
De fide calholica. quem Chalcedonensissynodiauctorem novimusexsti-
iisse;quisuo congruens nomini.ejus se membrum qui
Pelagius episcopus universo populo Dei. de tribu Juda leo exstitit, vivacissimafideisollicitudine
Vas electionis beatissimus Paulus aposlolus , cum _ evidenter ostendit. Similem igitur suprascriptis sy-
de Judaeisin Christo necdum credentibus loqueretur, nodis reverentiam me semper exhibiturum esse con-
zelum eos Dei habere professus est, sed ne ex hoc fido, et quicunque ab iisdem quatuor conciliis abso-
sine culpa esse crederenlur, consequenter adjecit : luli sunt, me esse orthodoxos habiturum, nec un-
Sed non secundum scientiam (Rom. x): ut eos ne- quam in vita mea, Deo nos in omnibus protegente,
cessarie per doctrinam a Deo sibi creditam ostende- aliquid de sanctoeet verse praedicationis eorum auc-
ret emendandos. Quod testimoniura nostro etiam torilate minuere.
tempori convenire charitas vestra non ambigit: Sed et canones, quos sedes apostolica suscepit, se-
quia etsi zelum Dei in quorumdam mentibus esse de- quor et veneror, et Deo adjuvantedefendo, neque
prehendimus, in hoc tamen quod suspicionibus qui- vel de hac professione relicere aut discedere ali-
busdam sine notitia veritatis se concusserunt atque quando promitto. Epistolas eliam beatsc recordalio-
concutiunt, et quod se a visceribusunicoemalris Ec- nis papoeCcelestini, Sixti et praeomnibus beati Leo-
clesise nefaria animositate discerpunt, sine scientia nis, nec non eliam successorum ejus, Hilarii, Simpli-
eos esse non dubium est. Et possemus [possumus] cii, Felicis , Gelasii, Anastasii, Symmachi, Hormis-
quideni totius causaerationem ad sedandos rumores dse, Joannis, Felicis, Bonifacii, Joannis allerius, et
hominum, divina nobis cooperante misericordia, Agapeti, pro defensione fidei catholicse, et pro Drmi-
fiducialiter explicare; nihilque contra fidem Palrum •- tate suprascriptarum quatuor synodorum, et contra
contraque quatuor synodorum firmitatem ullatenus haereticos , tam ad principes quam ad episcopos",vel
esse tentandum [tentalum], lucidissimisapprobatio- quoslibet alios per Orientem et Illyricum atque Dar-
nibus demonstrare; magisque id actum, ut memora- daniam, aliasque proviucias diversis teinporibus
tarum synodorum firmitas contra omnes inimicosim- missas, inviolabiliter, adjuvante Christo Domino
mobili soliditate consisteret. Sed quia boc his qui nostro , me custodire profiteor, el oranes quos ipsi
lacte potius quam solido cibo nutriendi sunt (/ uor. damnaverunthabere daranatos; et quos ipsi recepe-
vi) necessarium esse non duximus, ut (sicut memo- runt, praecipue venerabiles episcopos Theodoritum
ratus Doctor gentium dicit) inter perfectos loquenda et Ibam, me inter orlhodoxos venerari.
sit sapientia: hocinterim quod etiam parvulis abunde Hoecest igitur fides mea et spes mea, quoe in uie
sufficiat, ad nolitiam omnium deferendum esse per- dono misericordiseDei est: pro qua maxime paratos
speximus. Id autem est, ut fidem meam annexa sub- nos esse debere.beatus Petrus ad respondendum
ter professione definiam, in qua, Deo propitio , et omni poscenti nos rationem (/ Petr. m). Cum hac
rectae me apostolorum doctrinoeet Patrum inhajrere professione me vivere opto, cum ipsa ante tribunal
Vestigiisevidenter appareat, ut per vos, qui zelum Christi assistere : per hauc a peccatis meis absolvi
Dei etiam cum scientia possidelis, coeterisinnotescat, D me credo, et ad dexteram gloriae divina misericordia
quos operante Domini nostri gratia, non sine veslra deportandum. Quicunque autem aliud senseril, cre-
mercede ab irrationabili divisionis suoemalo confi- diderit, praedicaverit, hunc anathematizat sancta et
dimiis liberandos. universalis Ecclesia Dei. Deus vos incolumes custo-
De sanctis vero quatuor conciliis, id est Nicaeno diaf, filii dilectissimi. Amen.

ADMONITIOJACOBI SIRMONDI, S. J.
DEORDINE EPISTOURUM
SEQUENTIUM

Quo nune ordine a nobis digestmsunt, hunc ipsum sumjnoviro, ul ordinem interpolaret, fecit corrupta in
exhibent codices antiqui, Pithmanuset Lirinensis, at- antigrapho quod acceperal ejus epislolmsubscriptio,
que Arelalensisadeoille unde primum descriptm et ad ubi anno 15 scriplum fuerat pro anno 16 Basilii; quod
Bnroniumcardinalemmissm,in lucem vrodierunt. Sed mendum veterum eorumdemlibrorm ope sustulimus.
401 EPISTOLJE. 402
EPISTOLAVU (olim VIII). A affectuqueni vobis inipendimus,et pro rei gestseno-
ADSAPAUDBM EPISCOPUM ARELATENSEM. vitate, salva oequilale,competentein illi queiu dile-
Salutatoria priusquam a Sapaudo litteras acciperet. ctio tua miserit, praeberefavorem. Deus te incolu-
Dileetissimofralri Sapaudo Pelagius. mem custodiat, frater charissime.Data dechno sexto
Quacnobiscum omnipoteutis Dei gralia fueril ope- calendas Octobris, anno 15 post consulatum Basilii
rata, ad charitatem tuam credimus fuisse perlatum; viri clarissimi.
pro qua re ad nos destinari convenerat, ut visitatione EPISTOLAIX (o/tm X).
communi magno invicem gaudio frueremur. Nos ta-
men fraternse meraores charitalis, praesentiumporti* ADCHILDEBERTUM REGEM.
torum occasione reperta, officium fraternae saluta- Anathemadicit iis qui de fide aliter sentiunt quam in
tionis irapendimus,optantes ut alterna in timore Do- epistotis Leonis et in concilioChalcedonensiconli-
mini charitate vivenles, mutuo frequenter refovea- netur. Reliquias sanclorum mitlit per Hominem-
bonumsubdiaconem.
mur alloquio. Deus le incolumem custodiat, fratei,
charissime. Dataiv nonarum Juliarum, anno 15 postt Domino filio gloriosissimoatque praecellentissimo
consulatum Basilii viri clarissimi (An. Christi 556). Childeberto regi Pelagius episcopus.
!
JJ Rulinus vir magiiificus,legatus excellentiaeveslrae,
EPISTOLAVIII (olim IX). nobis dixit quod et in provinciis Galliarura quidamj
ADEUMDEM. seminascandalorum sparserunt, dicendo quid contra
Modestelaudes rejicit quibus illum Sapaudus in lit- fidem calholicam, quod Dominus non paliatur, ad-
teris suis ornarat.
missum. Et quamvis a transitu divaememoriaeTheo-
Dileclissimofratri Sapaudo Pelagius. dorae Augustaenullas de fide quaestionesEcclesia Dei
Fraternitatis vestrsegrata nobis colloquia Felice5 in partibus OrientisDeoraiserante formidet, sed quoe-
viro honeslo deferenle suscepiraus; quibus recensi- dam capitula extra fiderafuerint agitata, de quibus
tis, communi Domino ac Deo nostro insufficientes 5 longum est ut epistolari possint complecti sermone :
gratias egimus, quia dilectionistuae incolumitatem,, hoc breviter, secundum admonitionein prsefati ma-
quaenobis est desiderabilis, eorum testificatione co- gnifici viri Rufini, ad sanandum animum vestrum.vel
gnoviraus. Ea aulem quoein nostris laudibus facundiai oinnium fralrum et coepiscoporumnostrorum in Gal-
oris vestri disseruit, quanquam vos congruentem vo- liocregionibus consistentium, faciendum esse pro
bis rem fecissemanifestum sit, nos tamen nihil no- speximus: dicentes analhemalizare nos, et alienos ab
strum ex omnibus quaedicla sunt agnoscentes, vere- oeternaevitse prsemiisjudicare, quicunque ab illa flda
cundiam magis incurrimus, illud doctissimi viri ad1 „. quam beatserecordationis papa Leo in suis epistolis
animum producentes, qui dixit: Sicut vera laus or- prsedicavit, et quam Chalcedonenseconcilium, se-
nat, sic falsa castigat. Multumenim vitaenostracaet quens eumdem proesulem,edita definilione suscepit,
morum verba charitatis vestroemensuras excedunt.. in una syllaba, aut in uno verbo, vel in sensu, erra-
Optamustamen ut sanctorum omnium precibus ett vit aliquando, aut declinavit vel declinaverit ali-
vestris orationibus faciat nos Deustales exislere,i, quando. Quibus se ita habentibus, non attendat celsi-
quales vos esse ex bona voluntate pinxistis. Alque e tudovestra, nec fratres nostri episcopi, fabulaseoruiu
ideo salulantes debito charitatis affectu, indicamus s hominum qui scandalis delectantur : quoniam hxc
nos, invenla ante hoc parvum tempus occasionequo- ipsa ita conligerunt, ut cum pater vester clemenlis-
rumdani de provincia vestra Romara venientiura, i, simus imperator omnes haereses, quae Constantino-
tanto amoris vestri fervore fuisse succensos, ut im-i- poli episcopos suos et ecclesias, cum magnis rediti-
palienter ferremus hujusmodiopportunitatem silen- i- bus et vasorum diversitate, usque ad tempora impe-
tio praeterire. Scribentes namque gloriosissimocom- l- rii ejus babuerunt, everterit, et sublalis basilicis eo-
muni filio Childeberto regi, eliam ad charitalera n rum atque reditibus, omnibusque aliis rebus, catho-
tuam litteras, quales sub brevitate lemporis potui- i- licis tradiderit. Hi ergo qui in ipsis erroribus reman-
mus dictare, transmisimus. Quaedam-autem nobis, >, .serunt, conglobati sunt in unum.etagunt vehemenler,
sicut scripsistis,proprio ore litterarum vestrarum inn qualiter Ecclesiamcatholicam scindant atque per-
compendioportitorintiraavit, quaenosnon mediocri- i- turbent. Nam et huc in Ilaliam, quandiu nos in Con-
ter permoverunt, admirantes nimirum qua ratione le stantinopoli fuiraus, de nomine noslro chartas milte-
tam nova res fuerit usurpata; et necesse habemus is bant, dicendo quasi nos dixerimus fidem caiholicam
solliciti esse, ut si quis venerit, non facile nobis, tan-
I- fuisse corruptam. Nunc vero etiam contra nos affe-
quam ignaris, subripere aliquid videatur. Meliusta-i- runt huc chartas tacitis nominibus, ut nesciatur quis
men fralernitas tua faciet, s« cognoscensillos quos is eas misit. Sed sic faciunt Christiani qui in Constan-.
suspicamini ad nos esse venluros, etiam vos perso- i- tinopoli sunt, dum eos constet non esse Christianos.
nam instructam ex omni parte dirigatis, quaeeis pos- 3- Maximetamen Nestoriansebseresis homines, pro eo
sit obsistere : quia cum epistola vestra nihil decausa>a quod Nestoriusduas naturas in Christo separalas qui-
conlineat, si hic qui nobis modo ex voluntate vestra •a dem et divisas astruxerit, fraudulenter moliuntur di-
verbo suggessit, tunc apud nos nequeat inveniri, vi- i- cere non longe ab intellectu esse Chalcedonensissy-
debimur nos accusatorisofficiumsusecpisse. Quod si nodi et papse Leonis, dum Nestoriuni, pro eo quod
a tua charitate persona dirigitur, nostruiu est, et proo divisas duas naturas assereret, ipso dogmate beati
405 PELAGII PAP/E 404
papoeLeonis constat esse damnatum. Haec breviter. A contigerunt, sicnti et posteriorem ab his verbis: Re-
insinuanda esse excellentiae veslrse curavimus, ut liquias vero tam beatorum aposlolorum quam sancto-
rum martyrum, jam quixiemper servosDei monusterii
ille ardor iidei vestrse, et unitatis amor, non alicujus Lirinensis direximus, et csetera usque in finem.
perversi hominis fabulas, aut chartas superfluas per- Reliqua omnia in epistola ad Childebertum con-
mittat attendi : quia et liic simplices aliquos episco- tenta desumpsit consarcinator ex aliquibus litteris a
et nescientes elementa Vigilio papa ad Juslinianum imp. datis. Nam haec
pos, prima fidei, spllicitaye- verba verbi gratia nonnisi ad imperatorem Constan-
runt, ut nec rationem ipsam intelligant, nec discer- tinopolitanum scripta sunt: Hmcipsa ita centigerunt,
nant quantum sit bonura a fide catholica non errare; ut cum pater vester clementissimus imperator omnes
sed si qua sunt alia quibus criraen ab hoereticispati- hmreses qum Constantinopoliepiscopos suos el eccle-
sias, cum magnis reddilibus el vasorum diversitateus-
tur sancta Ecclesia refutare. Quis enim patiatur ut que ad lemporaimperiiejus habuerunt,everteritet, sub-
Nestorii vel sectatorum ejus blasphemias, pro eo lalis basiliciseorum atque redditibus, omnibusqueatiit
tradideril. Cerlum est autem Justinum
quod duas naturas in Christo separatas, id est divi- rebuscatholicis,
Seniorem hserelicorum basilicas orthodoxis tradi-
sas esse astruxerit, catholicaefidei existimet concor- disse, et Jusiinianum ejus filium adoptivum fuisse;
dare? Ut autem nos diutribulationes Constanlinopoli cum cqnlra Clodoveus MagnusChildeberti pater, nec
est imperator, prsesertim a ponlificibus
pateremur, illa res fecit quam breviter superius teti- appellatus
gimus : quoniara vivente Augusta, quidquid in eccle- " Romanis, nequealiquis Francorum rex hacreticorum
ecclesias Constantinopoli evertere potuit. Ad haec
siasticis causis raovebatur, suspectum habuimus.Nam auctor illius epistolse infra ostendit imperatorem
pater vester clementissimusimperator, et bealipapac quem alloquitur alium non esse quam Juslinianum :
Leonis dogma, et Chalcedonensis synodi fidem nullo Ut autem nos diu tribulationesConstantinopolipatere-
illa res fecil quam brevilersuperius tetigimus:
mur,
modo unquam patilur violari. Reliquias vero tam quoniam vivente Augusla (nempe Theodora, quam
beatorum apostolorum quam sanclorum martyrum, jam iu eadem epislola nominarat) quidquid in eccie-
siusticis causis movebalur,suspectumhabuimus. Nam
jam quidem per servos Dei monasterii Lirinensis di- paler vester clementissimus
rexiraus. Sed et nunc quas legati vestri poposcerunt, Leonis dogma, et Chalcedonensis imperator, et beati papm
synodi fidem nullo
r.os misisse signamus, deputantes Hominembonura modounquampatitur violari. Ubi loco patilur legen-
6ubdiaconum ex clero Ecclesioenostrae, a quo usque dura passus est. Milto alia in ea epistola memorata
ad fratrem et coepiscopum nostrum Sapaudum ju- quae dici non potuere ab alio pontifice Romano quam
a Vigilio post suum Constantinopoli in Siciliam re-
bente Domino deferantur. Data ni idus Decembres, ditum. Denique inter partes tres, quibus epistola
anno 15 post consulalum Basilii viri clarissimi, per illa consuta, nulla connexio est, ut legenti patet.
Rufinum Iegatum (AnnoChristi 556).
EPISTOLAX (olim XI).
Subscriptio. ADSAPAUDUM EPISCOPUM ARELATENSBH.
Q
Pelagius misericordia Dei episcopus Ecclesise ca-
tholicaeurbis Romae,exemplari epistolaenostraesub- Commendatilli reditum Hominisboni subdiaconi, at-
scripsi. que ut Placido patri suo suggerat de comparandis
OBbERVATIO P. ANTONII PAGl Romamquemiltendisvestibusqumin pauperes ero-
ad annum Christi 556, n. 7, 8. gentur.
Epistola Pelagii ad Childebertum regem III id. De- Dilectissimo fratri Sapaudo Pelagius.
c.emb. anni 556 scripta, ex duabus aliis, quarura Quia legati filii nostri gloriosissimi regis Childe-
altera ad Childebertum, altera ad Justinianum a Vi- berti, beatorum apostolorum Petri et Pauli, et alio-
gilio dala fuerat, consarcinata est. Hsecduarum epi- rum sanclorum
stolarum, adChildebertumscilicet et adJuslinianuni, martyrum reliquias poposcerunt, ne-
consarcinatio, nemini huc usque observata, quoe ta- cesse habuimus Hominembonum subdiaconum de
nieu non videlurin dubium revocanda. Finis enim et• clero nostro dirigere, qui eas usque ad fralernitatem
initium epislolaequoead Childebertum regem scripta tuam cum reverentia
supponitur, spectat ad Gallias el ad Francorum re- deportaret. Et ideo salutantes
gem, qui, ut liquet ex alia Pelagii epislola, Rufinum,, hortamur ut quaesitaoccasione, sive navi, sive ter-
Romam ad Pelagium papam miserat : qui poslulavitfcmreno, cum talibus personis de quibus nulla periculi
ut ponlifex vel Childeherto significaret se per omnia1
B. Leonis scriplis assentiri, vel propriis verbis con- -p.possit esse suspicio, ad nos eura juvante Dominore-
fessionera suae iidei ad eumdein destinaret. Id con- mittatis. Ea autera quaepro honore charitatis tuse a
stat ex alia Pelagii ad Cliildebertum regem epistola, nobis supradicti legati poposcisse noscuntur, parati
in qua pontifex ait : Veniens Rufinns vir magnificus, sumus Deo concedere. Sed nisi litteras tuas
excellenlim vestrm, confidenter a nobis, ul de- juvante
legatus
cuit, postulavilquatenus vobisaut bealmrecordalionis per te acceperimus, sicut etiam decessores nostri
papiv.Leonis tomuma nobis per omnia conservarisigni- postulantibus tuis decessoribus prcesliterunt, suner-
ficare debuissemus, aut propriis verbis nostrm confts- fluum judicavimus ullro transmittere. Sed mox ad
siontm fidei deslinare. Hujusmodipetitionis ratio hsec
fuit quod semina scandalorum in provinciis Gallia- nos, juvante Domino, unum de clero tuo cum litleris
rum a quibusdam spargebanlur, quasi quid conlra direxeris, si Dominus voluerit, et si vixerimus, pro-
fidem catholicam in quinta synodo generali peractum mittimus nos esse facturos. Praeterea hortamur, viro
esset. Quare Pelagiuslitteris hoc anno ad Childeber-
tum tertio idus Decembres missis, illam pelitionem^ magnittcentissimofilio nostro, palricio Placido geui-
implevit, et analhema dixit iis qui de fidealiter sen- tori tuo dicas, ut quod de peosionibus possessionum
tiebant quam in epistolis sancti Leonis et in concilio' Ecclesiaenostroecollectum est, aut per suum homi-
Chalcec^onensicontinebatur. Artifex epistol» de qua1 aut per harum nobis dignetur dirigere portito-
agitur refert priorera ejus partem ad Childebertum, nem,
ab initio usque ad haecverba : Quoniam hmc ipsaitai rcm : uuia Italisepraedia ita desolata sunt, ut ad re-
405 EPISTOIJE. 4G6
cuperationem eorum nemo sufnciat. Et si possibile A . tatem morum exhibeas clariorem. Scriptum esf.
est, ut nobis de ipsis solidis saga tomentacia, quae enim : Cui commendaveruntmultum, plus petent ab
pauperibus erogari possint, et tunicas albas, aut cu- eo (Luc. xn). Usum quoquepallii tibi alacriter affec-
cullas, vel colobia, aut si quaealiaespecies in provin- tioseque concedimus, pariter etiam palliumdirigentes,
cia fiunt, quaepauperibus, ut diximus, erogari de- ut in tanli loci fastigio constilutus, praeclaroquoque
beant, nobis exinde facite comparari, et opportuni- habitu decoreris sciluris omnibus ecclesiastici gra-
tate navis invenla dirigite, ul maximas fraternifati dus hominibus, nullam haberi liceutiam, sine for-
tuae gratias referamus, duin in hujusmodi sollicitudi- mata tuae charitatis, ex quacunque Galliarum parte
ueui nostrain providentia charitatis tuaerelevari con- longiores petere regiones; ne prohibita proesumentes
tigerit. Hortamur etiam ut Anastasium fratrem Paulii ipsi se proprio videantur privare officio. Haec igitur
defensoris Ecclesiaead nos faciatis occurrere. Deus; per Flavianum diaconumct Nestorium subdiaconum
te incolnmem custodiat, frater charissirae. Data xix Ecclesise tuae, per quos epistolas tuas accepimus,
calendas Januarias, anno 15 post consulatum Basiliii scribenda esse curavimus. In quorum etiam conver-
viri clarissimi. satione laudabile luoecharitatis agnovimusinstilutum.
Deuste incolumem custodiat, frater charissime. Data
EPISTOLAXI (olim XII).
g III nonas Februarii, anno 16 post consulatum Basi-
ADSAPAUDUM ARELATENSEM. lii viri clarissimi.
Vicesilli suas in Gallia delegal, paliiique utum EPISTOLA XII (olimXIII)
imperlilur.
Dilectissimofratri Sapaudo Pelagius. ADCHILDEBERTUH REGEM.
Majorum nostrorum, operante Dei misericordia,, Significal se vicessuas et pallii usum Sapaudo con-
. eessisse, quemregi commendat.
cupienles inhserere vestigiis, et eorum actus divino
juvamine in omnibus imitari, charitati tuoe per uni- Dominn filio merito gloriosissimoatque proecellen-
versam Galliam sanctoesedis apostolicsc, cui divinai tissimoChildeberlo regi Pelagius.
gralia praesidemus,vices injungimus. Hoc enim anti- Excellentise vestrse litteras, post illas quas legali
quitatis memoria docet, hoc etiam Romana testanturr vestri detulerunt, etiam per eos quos frater et coepi-
scrinia a sanctisPatribus et decessoribus nostris tuis» scopus noster Sapaudus ad nos direxit, reverenter
decessoribus esse concessum : ul illius stabilis petrse accepimus, et salutis vestrse, quas nobis semper
sempiterna soliditas, supra quam Dominus Salvatorr optanda est, cognoscentes indicia, gratias divinae
nosLer propriara fundavit Ecclesiam a solis ortu1 pietati retulimus, exorantes clementiam ejus ut vos
usque ad occasum, primatus sui apicem successorumI C largiflua pietate sua servel incolumes. Litteras au-
suorum auctoritale, tam per se quam per vicarios suos,» tem nostras proefatoconsacerdoti nostro Sapaudo se-
firmiter obtineret. Nos autem, sicut dicit beatus Apo- cundum
pelitionem vestram direximus, usum pallii
stolus, non m immensum gloriamur, sed secundum 1 pariter concedentes : quia in scrinio ecclesiastico
mensuram regulmqua mensusesl nobis Deus mensu- hujuscemodi exempla reperimus, quibus ostenditur
ram pertingendi ttsque ad vos. Nec enim quasi non1 Arelatensibus episcopis a sanctserecordationis deces-
pertingentessuperexcedimusnos. Sic ergo participata1 soribus nostris hoec fuisse collata. Propterea salu-
sollicitiidiue sanctam Dei universalem Ecclesiam no- tantes cultu regalibus infulis debilo, postulamus ut ila
stri per Dei gratiam rexere majores. Hinc est quod et' eum
atque Ecclesiam ejus gratia excellentioevestroe
nos fraternitati tuse hujusmodi curas injungimus, ut' tueatur ac foveat, ne quem per vices nostras augeri
sedis nostroevicarius institutus, ad instar noslrum in1 Deo postulastis, in aliqua parte cuiquam
Galliarum partibus primi sacerdotis locum oblineas,' propitiante
Gallicanorum sacerdotum , vel cujuslibet ordinis
et quidquid ad gubernationem vel dispensationem 1 non oporlel, conteinpti-
eccjesiasticipersonae, quod
ecclesiastici stalus gerendum est, servatis Patrum re- bilis
habeatur; et in eo auctoritati sanctoesedis apo-
gulis et sedis aposlolicx constitutis, divioi judicii1 stolicat, et genio vestro, qui pro eo suflragatores
consideratione dispenses; talemque te in custodiendis ' D
aceeditis, quod absit, videatur in aliquo derogarj.
canonibus sancta conversatione demonstres, qualem1 Perincolumem excellentiara vestram Deus> noster
lanti loci decet esse vicarium : memor sententise _,
custpdiat, domine fili gloriosissime atque prsecellen-
beati Pauli apostoli, qua Timotheuin discipulum sol- tissirae.
licite magister informat dicens : Teslor coram Deoet
ChristoJesu, et electis angelis ejus, ut hmccustodias s EPISTOLA Xin (olim XIV).
sine prmjudicio,nit faciens iit aliam parlem declinando - ADCHILDEBERTUM REGEM.
(1 Tim. xv). Uterogetur, charissime frater, aucto- De Sapaudo Arelatensi, qui contra sedis sum,privile-r
ritas ponlificis, et pastoris mansuetudo, per nos tibiii giitm alterius episcopi judicium subire jussus fue*
locum vicarii, sicut et decessoribus tuis, noveris gra- rat.
tiae largitate concessum. Quia licet apud Deura noni Dorninofilio gloriosissimo atque proecellentissimo
sit acceptio personarum, tuam tamen charitaterai Childeberto regi Pelagius.
etiam carnali generatione constat esse praeclaram.Ett Cuni .celsitudini vestrse multa dona misericordia
ideo convenit ut quanto in te Dominus multipliciabo- divina contulerit, pro amore tamen quem Ecclesias
h.i largitus est, tanto in sacerdotalibus aclibus probi- ejus sinceriter cxhibetis (Nicol. 11, epist. 8, ad Mic,
 407 PELAGD PAPJE I 408
imper. Grmcorum),fecit vos mullis regnantibus cla- i- A nostro magnificentissimoviro patricio Placido, geni-
riores : quoniam inter alias regni vestri curas proo tori luo, ex nostra persona volumus commendari:
i- ul in sua conlinentia recognoscant quantum apud
tranquillitale sanctseEcclesisepraecipuamsollicitudi-
nem vos certura est exhibere. Qusecum ita sint, mi- i- charitatem tuam eis commendatio nostra profuerit.
ramur quia quantum nobis prsesentium portitorum m Sed el illud ad commemorationem tuaefraternitatis
suggestio patefecit, passi estis subripi vobis Sapau-i- adducimus, ut sicut jampridera scripsimus, vestes
dum fratrem et coepiscopumnostrum, Arelatensis is qusepauperibus erogentur, id est cucullas, et tuni-
civitatis antistitem, cujus Ecclesia in regionibus is cas, atque saga, de eo quod pro pensionibus eccle-
Gallicanisprimatus privilegioet sedis apostolicsevici-
i- siasticarum possessionumnobis dqmnus filius noster
bus decoratur, ad pelitionem episcopi ab ipso ordi-i- Placidus directurus erat, comparari facialis, et ad
nati, in judicium sequentis civitatis episcopi, quod d portum Romanum, Deo propitiante, dirige; quatenus
i_ sollicitudinem nostram ex parte aliqua relevetis :
nulla ecclesiastica lege vel ratione conceditur., judi-
candum juberetis occurrere; ut ipso de conculcato o quia tanta egestas ct nudilas in civitate ista est, ut
loci sui proejudicioconquerente, illum qui usurpavit it sine dolore et angustia cordis nostri homines quos
necesse sit de illicita praesumplioneculpari (Hincma-:_ honesto loco natos idoneos noveraraus, non possi-
YUS,ep. 6, c. 15). Pro quibus, Christianitalisveslraec B mus aspicere. Deus te incolumera custodiat, frater
confidentia freti, paterno studio postulamus ut si;i charissirae. Data idibus Aprilis, anno 16 posl consu-
quid tale factum est, congrua satkfactione celeriterr latura Basilii viri clarissimi.
amputetur, nec ullumsui exemplum in perturbationee EPISTOLAXV (olimXVI).
Ecclesiarum quas vobis Deus credidit, relinqueree ADCHILDEBERTUM REGEM.
concedatur. Et hujusmodi causis sollicitam vos in" Mittit
confessionemfidei sum, monetque ut caveat
reliquo decet exhibere cautelam, ne quid contraa ne qua in Galliis per hmrelicos excitari discidia
ecclesiasticas regulas petentibus concedatis : quia, sinat.
quod bene cognitum est religiosaemenli vestrso, nont Dominoiilio gloriosissimoalque prsecellentissimo
aliter Deo nostro recte potest regalis devotio famu- Childeberto regi Pelagius episcopus.
lari, nisi providentia ejus ecclesiasticorumordinumi Humani generis Salvator ac Dorainus discipulos
servetur integritas. Incolumitatemexcellentioevestrae J suos docens, ait : Non est voluntas Patris veslri,
Deus nosler custodiat, domine Uli gloriosissime i qui in cmlis est, ut unus sattem pereat de pusillis
atque prxcellentissirae. (Malth. xviu): de quibus nec scandalizari quemquam
EPISTOLAXIV (olim XV). sine magni asseril coraparatione supplicii. Cuiu igi-
D SAPAUDUM ARELATENSEM. C tur etiam de pusillis ista forma proecepti sit, quanto
studio ac labore salagendum est ut pro aule-
De epistolasua, quam de fide catholica ad regemante nobis
scripsit. CommendatRomanosqui Iwstiummelu eo-, rendo suspicionis scandalo obsequium confessionis
confugerunt; iterumquede veslibusin urbem mit- nostrse regibus ministremus; quibus nos eliam subdi-
tenttis. tos esse sanctse Scripturae prsecipiunt? Venienset-
Dilectissimofratri Sapaudo Pelagius. enim Rufinus vir magnificus, legatus excellentise
Tanta nobis est circa personara tusc fraternitafisi vestroe, confidenter a nobis, ut decuit, postulavit,
affectio, ut nullas occasiones transire silentio patia- quatenus vobis aut bealserecordationis papaeLeonis
mur. Deniqueveniente illuc Petro urbis negotiatore,, tomum a nobis per omnia conservari significare de-
prsesentia curavimus ad fraternilatem tuam scriptai buissemus, aut propriis verbis nostroe confessioneni
dirigere, desiderantes ut de incolumitale quoque vi- fidei destinare. Et primam quidem petitionis ejus
cissim datisopportunitatibus agnoscamus.Atque ideo> partem, quia facilior fuit, mox ut dixit, implevimus;
salutantes fraterno cbaritatis amore, indicamus pro- meque in omnibus prsedicli proesulis tomum pro
pitiante Dominocirca nos omnia prospere geri. Ett catholicsefidei assertione conscriptura, Deo propi-
hortamur ut, si epislolaquam per diaconum atques tio, custodire, raanus nostraead vos professione sig-
subdiaconum fraternitatis tu» ad excellentissimum iDj naviraus. Ut autem nullius deinceps, quod absit, su-
filium noslrum Childebertum regem direxiraus, ini spicionis resideret occasio, etiam illam aliam partem
qua de instilutis beatissimorum Patrum nostrorumi quam memoratus vir illustris Rufmus admonuit,
fidemcatholicam nostro per Dei gratiara sermonei facere mntavi; scilicet propriis verbis confessionem
deprompsimus, tam ipsi gloriosissimo regi quaini fidei quam tenemus, exponens. Definitiones quoque
charitali tuse vel aliis fratribus coepiscopis nostrisi de eadem catholica fide qusein quatuor sanctis con-
placuit, rescripta tucc charitatis celerius agnosca- ciliis statutoesunt, sed et memorati pontiflcis,quas
mus. Prseterea commendamusspecialiler dilectionii universalis semper tenuit ac lenet Ecclesia , nos
tuoeRomanos qui hostilitatis metu confugerunt, ut cum Dei auxilio tenere atque defendere, prsesenliad
solatium fraternitatis tuse, et continentiam qualemi excellentiamvestram colloquiointimandumnecessa-
peregrinatio eorum poscit inveniant; quos etiam filioi riojudicavi.

FIDES PAPJE PELAGII.

Credo igitur in unum Deum, Patrem, et Filium, tem, sempiternum, ingenitum; Filium vero ex ejus-
et Spiritum sanctum: Patrem scilicet omnipoten- dem Patris substantia vel natura genifinn anfe omnc
 409 EPISTOL/E. 410
omnino vel temporis, vel cujusquam initium, de A subsistentiam adunatas credimus esse naturas, ut
omnipotente omnipotentem, sequalem, consempiter- ulriusque proprietate servata, neutra converteretur
num et consubstantialem genitori. Spiritum quoque in alteram. Ac propterea, sicut saepe diximus, unum
. sanctum omnipotentem, utrique, Palri scilicet ac eumdemque Chrislum esse verum Filium Dei, et
Filio aequalem,consempiternum atque consubstantia- eumdem ipsum verum filium hominis confitemur,
lem; qui ex Patre intemporaliterprocedens, Patris consubstantialem Patri secundum deitatem, consub-
est Filiique Spiritus. Hoc est tres personas, sive tres stantialem nobis eumdein secundum humanilatem ;
subsistenlias unius essentiae sive naturoe, unius vir- per omnia nobis similem absque peccato ; passibilem
tutis, unius operationis, unius beatitudinis atque carne, eumdem ipsum impassibilem deitate. Quem
unius poiestatis; ut trina sit unitas, et una sit Trini- sub Pontio Pilato sponte pro salute nostra passuni
tas, juxta vocis dominicseveritatem, dicentis : Ile; esse carne conlitemur, crucifixum carne, mortuum
docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine carne, resurrexisse tertia die glorificata et incorru-
Patris, et Filii, et Spiritus sancti (Matth. xxvni). ptibili eadem carne, et conversatum post resurre-
In nomine, inquit, non nominibus, ut et unum ctionem cum discipulis suis, ac raultis modis evi-
Deum per indistinctum divinae essentise nomen denler eis ostendisse sui corporis veritatem ; et qua-
ostenderet, et personarum discretionem suis B - dragesimo die videntibus eisdem discipulis ascendisse
demonstratam proprietatibus edoceret : quia dum in ccelos; sedere etiam ad dexteram Patris. Quem
tribus unum deitatis nomen est, sequalitas osten- credo et confiteor, secundum testificationem angelo-
ditur personarum ; et rursus sequalitas personarumi rum, sicut ascendit in ccelos, ita venturuiii judicare
nihil extraneum, nihil accedens in eis permittit in- vivos et raortuos. Omnes enim homines ab Adam
telligi : ita ut et unusquisque eorura verus perfe- usque ad consummationem saiculi natos et mortuos,
ctusque sit Deus ; videlicet ex pleiiitudine divinitatis> cum ipso Adani ejusque uxore, qui non ex aliis pa-
iiihil minus in singulis, nihil amplius intelligatur ini rentibus nati sunt, sed alter de terra, allera aulem
tribus. Ex hac autem sancta, et beatissima, atque: de costa viri, creati sunt, tunc resurrecturos esse
consubstanliali Trinitate, credo atque confiteor unami conliteor, et astare anle Iribunal Christi, ut recipiat
personam, id est, Filiura Dei pro salule luimani ge- unusquisque propria corporis, prout gessit, sive bo-
neris novissimis temporibus descendisse de ccelo, na, sive mala; et justos quidem per iargissimam
nec palriam sedem, nec mundi gubernacula relin-' gratiam Dei, ut pote vasa misericordiae in gloriam
quentem ; et sanclo Spiritu superveniente in beataL praeparata, aeternoevitse praemiis donaturum, in so-
Virgine Maria, atque obumbrante ei virtute Altissimi,, cietate videlicet angelorum, absque ullo jam lapsus
eumdem Verbura ac Filium Dei in utero ejusdemLC ( sui metu sine fine victuros; iniquos aulem arbitrio
sanctse Virginis Marise clementer ingressum, et dej voluntatis proprise vasa irse apta in interitum per-
carne ejus sibi unisse carnem anima rationali et in-- manentes, qui viam Domini aut non agnoverunt, aut
tellectuali animatam: nec ante creatam esse carnem,, cognitam diversis capti proevaricationibus relique-
et postea supervenisse Filium Dei; sed, sicut scri- runt, in pcenis aeterni atque inexstinguibilis ignis,
ptum est, sapienlia mdificantesibi domum (Prov. ix),( ut sine fine ardeant, juslissimo judicio tradilurum.
mox carnem in utero Virginis, mox Verbi Dei car- Hsec est igitur fides mea et spes mea, quse in me
nem factam, exindeque sinc ulla permutatione aut. dono misericordiaeDei est: pro qua maxime paratos
conversione Verbi carnisque naturse, Verbum ac; esse debere bealus Petrus apostolus praecipit(// Petr.
Filium Dei factumhominem unum in utraque natura, m) ad respondendum omni poscenti nos rationem.
dtvina scilicel et humana, Christura Jesura Deumi Nunc convenit excellentiam vestram pro fervore
verum, eumdemque verum hominem processisse, idI ejusdem fidei, quam vos in corde habere gaudemus,
est natum esse, servata integritate maternae virgini- peculiarem curam per universas Galliaevestrneregio-
tatis : quia sic eum virgo permanens genuit, quem- nes irapendere, ne illic scandala serainantes, sicut
admodum virgo concepit. Propter quod eamdemi in partibus istis facere conabantur, frontis suoepro-
bealam virginem Mariam Dei Genitricem verissime, D J cacilate impellenle discurrant, et alios fratres et co-
confitemur: peperit enim incarnatum Dei Verbum. episcopos noslros, vel creditas eis plebes, ad dissen-
Est ergo unus atque idera Jesus Christus verus Fi- siones exagitent: quia dum rectse fidei non sint,
lius Dei, et idem ipse verus filius hominis perfectus3 dolore oppressionis suoe, ut se ad nutrienda scandala
in deitale, et idem ipse perfectus in humanitate;; catholicis familiares efficiant, etiam rectam fidem se
ut pote totus in suis, ct idem ipse totus in nostris ; simulant vindicare, maxime apud eos qui fraudes
sic per secundam nativitatcm sumens ex hominee ipsorum et dolos ignoranl. Sed Deus, qui gloriam
nialre quod non erat, ul non desisterel esse quodd veslram contra inimicos pacis ecclesiasticoemiseri-
perprimam, qua ex Palre nalus est, erat. Propterr corditer hoc tempore proeparavit, prsestet vos ita
quod eum ex duabus eti in duabus, manentibus indi- sollicitos et circumspectos existere, ut non praeva-
visis inconfusisquc credimus esse naturis. Indivisis s leant intra sala sanclse Ecclesise in illis partibus lo-
quidem, quia et post assuraptionem naturse nostrse e liorum suorum semina maligna jactare. Perincolu-
unus Christus Filius Dei permansit et permanet:: uiem excellentiam vestram Deus nosler custodiat,
inconfusis autem, quia sic in uuam personam atque: domine fili gloriosissime atque prsecellentissime.
k\! PELAGII PAPJE I 413

EJUSDEM PELAGII PAPM I EPISTOL_tE,

SEU POTirjS FRAGMENTA
LCC_3HOLSTENHSTUDIOPRIMUME TENEBRISVINDICATA.

elagius Joanni Patricio caburtario, inter cmtera. A

, Idem Pelagius Viatori et Pancratio iUustribus, inter
Pudenda, ita ut dicam, rapina in divisioneest non cmtera.
consecratus, sed exsecralus episcopus. Si enim A schismaticorum sacrificiis, potius autem sacrile-
ipsum nomen consecrafionis rationabili ac vivaci giis abstinere debetis. Schisma siquidem ipsura, quod
intellectu discutimus, is qui cum universali delrectat Graecumnomen est, scissuram sonat. Sed in unitate
consecrari Ecclesia, consecratus dici vel esse nulla scissura esse non potest. Non ergo unitati commu-
ratione poterit. Consecrare enim est simul sacrare. nicant qui scbismaticis communicant. Partes sibi
Sed ab Ecclesisevisceribus divisus, el ab apostolicis ipsi fecerunt, et ab eo quod unum est, ut apostoli
sedibus separatus exsecrat ipse potius, el non con- Judxi jam verbis loquar, semelipsossegregantes, spi-
secrat. Jure ergo exsecratus tantum, non consecratus ritum non habent (Jttd.,9). Quibus omnibus illud elQ-
poterit dici, quem simul sacrare in unitate conjun- citur, ut quia in unitates unum non sunt, ut quia in
ctis membris non agnoscit Ecclesia. Videamus ta- parte esse voluerunt.ut quia Sp.iritum non habent
men utrum vel tpsarum consuetudinem partium in corporis Christi, sacrificiumhabere non possint. Nou
sua ordinatione conservaverint. Nempe is mos anli- autem nobis nunc illa quoestio est, ulrum tolerare
quus fuit, ut quia pro longinquilate vel difficultate ' malos, scd utrum debeamus schismaticis sociari. Si
itineris ab apostolico onerosum illis fuerat ordinari, B etiam ipsi, licet in suo sensu abundanles, intra ma-
ipsi se invicera Mediolanensiset Aquileiensis ordi- terna tamen positi viscera quoererent veritatem, a
nare episcopi debuissent: ita taraen ut in ea civitate nobis repellendi non erant, donec apud eos ratione
in qua erat ordinandus episcopus, alterius civitatis duce rei veritas claruisset. Sed quia se ab universali
pontifex occurrere debuisset; ut el ordinandi electio Ecclesia diviserunt, sicut beatus Augustinus ait, om-
a proesenti ordinalore, ex consensu universalis cui nis catholicus securus eam partera dctestatur, cui
praeficienduserat Eeclcsisc, melius ac facilius potuis- Ecclesiam universalem apostoljcis sedibus roboratam
set agnosci; et in sua qui ad episcopatum prove- non communicare cognoscit. Nec enim levigat cri-
hendus erat, nec tamen ordinatori suo subdendus> men eorum, magis vero auget, quod eos diu resti-
fuerat, ordinareturEcclesia. Noli catholicam semper tisse dixistis, ne apostolicis communicantes sedibus
tnentem aliqua schisraaticorumcoramunionepolluere. in sua communione reciperent. In hoc enim dum et
Unum Christi corpus, unam constat esse Ecclesiam. illi culpandi sunt, qui coramunicare talibus volue-
Divisum ab unitale altare veritatem "Chrisli corporii runt, multo magis tamen illi exsecrandi sunt, qui non
non polest congregare ; loleranda sunt in compagei solum in sacerdotibus coramunionem apostolicarura
corporis positorura etiam illa nonnunquam vitia quoe sediura, verum etiam in ipsis laicis spreverunt. Sed
pro unitate interdum parcentes resecare non possu-1C nec illud eis prodest quod eos in eisdem litteris vel
mus. Quia et evangelicum agricolam (Joan. xv, _), ignorantia rationis, vel simplicitate intellectus sui a
minus afferentem fructum palmitem, si tamen in nostra se communione suspendisse perhibetis. Idip-
vite maneat, purgarc posse noster Salvalor edocuit: sum enim magis est, propter quod schismaticisunt:
abscissum aulem a vile palmitem nisi igni ad com- quia non eos diversasentiendi judicium, sed quaedam
burendum aptum esse non posse, ejusdem ccelestis apud se delata, sibi tamen incognita meluentes, et
magislri veritate didicimus (lbid.). Noli ergo eorum contra aposlolicam sedem temere credentes, pessima
qui igni apti sunt, IIQIIconsecrationi, sed exsecra- divisit opinio. Quod scbisma specialiter esse beatus
tionibus consentire. Nec existimes illos vel esse vel deouutial Auguslinus dicens de talibus : Qui adver-
dici Eoclesiam posse. Etenim cum, sicut diximus, sum auctoritalem illarum Ecclesiarumqumaposlolicas
Ecclesia una sit, cui in Canticis canticprum dicitur : sedes et epislolus accipere meruerunt, temere cre-
Una esl cotumbamea (Cant. vi); nullam aliam esse dit, immanissimumschismatis crimen a se propul-
constat nisi quaein apostolica est radice fundata : a sare non poterit. Ad summam, aut illos Ecclesiam
quibus ipsam fidem in uniyerso propagalam orbe csse creditis, et cum duoe Ecclesiaeesse non pos-
non potest dubitari. Quod vobis licet notissimum sint, nos, quod absit, schismaticos judicabitis ; aut
omnino sit, beati taraen Auguslinilestimpniocompro-• J) si veram in apostolicis sedibus esse constat Eccle-
beruus. Audite quid in quodara operp suo praeclaris- siam, et illos ab unitate divisos cognoscite, et com-
Simus doctor dicat Ecclesiae; ail epim : Quod si nul- munionis quaestionem esse sublatam, quam veram
lo modo recte dici potesl Ecclesia in qua schismaest; nisi in unitate constat esse non pqsse. Noli ergo,
reslqt ut quqniam Ecclesia nulla esse non potest, ea quasi nulla schisniaticoruraatqueEcclesiseditTerentia
sit quam in sedis apostolicmper'successiones,episco- sit, velle indifferenter utrorumque sacrificiissociari.
p.orumracficeconstitutam,nullorum hominummalitia, Non est Christi corpus.quod schismaticus conOcit,
etiqmsi nplq excludinon possii, sed pro ratione tem- si verilate duce dirigimur. Nec enini divisum esse
poris loterandq judicetur, ulio modo. valeal exstin- Christura polerit quisquam sine Apostolireprobatione
guere. confingere. Unara , ut saepe dictuin est, quse Ghristi
i.3 EPISTOLJE. «4
invitut vi-
corpus est, constat esse Ecclesiam, quaein duovelin A fit tamen quod nollet, ut doleat, qut etiam
Ecce videlis quemadmodum
plura dividi non potest(/C'or. i, 13). Simul enim cumi detur dolore sanandus.
ab ea quisque recesserit, essedesistitEcclesia. Unumi tanti lestimonio Patris non persequalur coercendo
Hierusalemlempluraest: idolis necesse est ut immo- talia, sed diligat emendando tales semper Ecclesia.
let qui semetipsumdiviserit. Facile ergo eliam vos, quod scientes inlentionein
Christianitatis vestrae frequenter horlamur; et date
Jdem Pelagius Valeriano patricio, inter cmtera.
operam ut talia iieri ultra non liceat, sed etiam,
Istud est quod a vobis poposcimus, et nunc iterum1 quod vobis non facillimum esse non dubito, hi qm
postulamus, ut Paulinum Aquileiensem pseudo'epi- talia proesumpserunt ad piissimum principem sub
scopum, et illum Mediolanensemepiscopum ad cle- digna cuslodia dirigantur. Recolere enim debet cel-
mentissimumprincipem sub digna custodia dirigatis,' situdo veslra quid pcr vos Deus feceril tempore illo
et isle qui episcopus esse nullatenus potest, quia1 quo, Istriam et Venetias lyranno Totila possidente,
contra omnem canonicamconsuetudinem factus est,> Francis eliam cuncta vaslanlibus, non ante tamen
alios ultra non perdat, et ille qui contra morem an- Mediolanensemepiscopum fieri permisislis, nisi ad
tiquura eum ordinare praesumpsit,debitae canonibus s clementissimum principem exinde retulissetis; et
vindictsesubjaceat. Sednec licuil aliquando nec lice-" -]$ quid fieri debuissel, ejus iterum scriplis recognovis-
bit particularem synodum ad dijudicandum genera-" setis, et inter ubique ferventes hostes, Raveimam
lem synodum congregari. Sed (Ivo, p. iv, cap. 239)) lamen, et is qui ordinabatur et is qui ordinaturus
quotiensaliqua de universali synodo aliquibus dubi- erat, providentia culminisvestri deducti sunt.
tatio nascitur, ad recipiendarade eo quod non intel-
PelagiusCethegopatricio.
ligunt rationera, aut sponte hi qui salutem animx suae
desiderantadaposlolicas sedes pro recipienda ralione Quod de ordinando EcclesiaeCatanensi episcopo
conveniant, aut si forte, sicut de talibus dictum est,t' salubris electione judicii fieri desiderastis, agnovi-
mus , confestim sequenti die eum juxta morem dis-
peccatorcumveneritin profundum malorum, conlem-
nit (Prou.xvni, 3), itaobstinati et contumaces exsti- cutientes, tertio quo venit die episcopum consecrare
terint, ut doceri non velint, eos ab eisdem aposto- curavimus. Siraili quidem modo et de Syracusanse
licis sedibus aut attrahi ad salutem quoquomodone- urbis antisliteoptaveramus in ipso initio glorise ve-
cesse est, aut ne aliorum perditio esse possint straedesideriisobedire, nisi nos multiplex ratio ipsius
secundumcanones per ssecularesopprimi potestates. non paucis temporibus ordinalionem differre sacer-
Nec in hac parle vos hominum vaniloquia retardentI dotii coegisset; ob hoc quod vel personae qualitas, et
dicentium, quia persecutionemEcclesia faciat, dum n . sicut vos melius nostis, vel superstes uxor, aut lilii
vel ea quse commitluntur reprimit, vel animarumsa- C per quos ecclesiastica solet periclitari substantia,
lutem requirit. Errant hujusmodirumoris fabulatores nostros animos diutius ab ejus ordinatione suspen-
(/t'o par. x, cap. 95). Non persequitur nisi qui ad derent. Ef quantum ad cautelam huraanam pertinet,
malum cogit. Qui vero malum vel factumjara punit, , integro pene anno distulimus; opinantes quod melius
,' Syracusanorum provenire electio poluisset. Sed quia
vel prohibet ne fiat, non persequitur iste, sed diligit.
Nam si, ut illi putant, nemo nec reprimendus a malo i' in voluntatis suaeproposito irrevocabiliter perslile-
ad bonum est, bumanas et divinas leges necesse est ,, runt, et nullus est alius in eadem repertus Ecclesia,
evacuari; quse et malis pcenamet bonis proemiajus- nisi longioribus adhuc lemporum differrelur spatiis,
tilia suadente constituunt. Malum autem schisma ne paulo amplras insanirent, sicut filii nostri magni-
viri proetoristestificatione didicimus, inter hujus-
esse, et per exteras etiam potestates hujusmodi ho- fici
mines debere opprimi, et canonicaeScripturae aucto- modi ambiguitales illud co..su!tius judicavimus fa-
ritas, et paternarum regularum nos yeritas docet. ciendum, ul congrua providentia, causam propte»
.' principalis constitutio habentes iilios et uxores
Quisquisergo ab aposlolicisdivisus est sedibus, in quam
schismate eum esse non dubium est, et contra uni- ad episcopalusprohibetordinempromovere, salva dis-
versalemEcclesiamaltare conatur erigere. Sed quid .. positione concilii muniremus. Qua de re summo stu-
de talibus insertus Chalcedonensisynodo canon sla-' D dio ab eodem priusquam a nobis eum contingerel
t ' ordinari, hujusmodi exegimus cautionem, per quarn
tuat (Acl. 4, canon. ant. 5), gloria vestra consideret,
ubi post alia sic dicit : Qui a communione seipsum et suam fateretur quantula esset praesentistemporis
suspendit, et colleclam facit, et altare conslituit, et , habita rerum descriptione substantiam, et nihil un-
noluerit vocanti episcopo consentire, et noluerit . quam per se, aut per filios, aut per uxorem, sive pei
eidem acquiescere, neque obedire primo et se- " quamlibet propinquam, aut doraesticam, vel extra-
cundo vocanti, hunc omnino damnari, nec un- neam forte personam, de rebus usurparet Ecclesis;
'
quam vel orationem mereri, nec recipere eum posse et universasui episcopatusquaesitatempore Ecclesise
honorem. Si enim permanserit lurbas et seditiones dominio sociaret; nihil ultra id quod modo descrip-
tum est, filiis suis vel haeredibusrelicturus.
Ecclesiae,per exteram potestatem tanquam sedilio- i)-
sum comprimi.Et bealus Augustinusde talibusdicil: .. Pelagius Eleulherio episcopo(C. Deusd., I. m, c. 10.)
Multa etiam cum invitis benigna quadam asperilate te Maximusdiaconus Ecclesiaedilectionis tuse nobis
plectendisagenda sunt; quoruinpolius utililati consu-!t- suggessit, in fundo qui appellatur Pancellus, orato-
leiidumest quumvoluntali. Nam in corripiendofilio io rium se pro sua devotione fundassc, quod in honore
ananiumvisaspere, nunquantpaternus amor amitiitur. r. beatoe Caiitianse martvris desiderat consecrare. Ei
415 PELAGII PAPJE I 416
ideo, frater charisslme, si in tua dicecesi memorata A Pelagius Joanm comiti patrimonii, post cmtera. (lb.;
constructio jure consistit, et nullum corpus ibidem. c. 114).
constat humatum, percepta prius donatione legitimat Gloria igitur vestra secundum bonitatisconsuetum
vel possessione illa et illa, prscstantes liberos a fisca- morem, filio nostro Luminoso presbytero solatia in
[ibus titulis solidos tot, gestisque municipalibus alle-- prsefato itinere, quibus tute ad destinatum locuni
gatis, praedictum oratorium absque missis publicis> pervenire valeat, subministret. Sed et commendare
solemniter consecrabis; ita tamen ut in eodem loco> eura digneraini illic hominibus vestris, ut etiam ibi
nec futuris temporibus baptisterium construatur, nec; vestris fultus auxiliis, injuncti sibi negotii facilius
presbylerum constituas cardinalem : sed quotiens3 possit terminum recipere.
missas ibi fieri forte maluerit, a dilectione tua pres- Pelagius Anilano comiti, post pauca. (lbid.,c. 115.)
byterum noverit postulandum, quatenus nihil tale a Petrum liliura nostrum apostolicse sedis presbyte-
quolibet alio sacerdote ullatenus prsesumatur. rum ad corrigenda ea quse in qusestionem veniunt
Pelagius Asterio episcopo. (Ib., c. 10.) duximus dirigendum; faciliorem omnium causarum
Vindiraius abbas petitorii nobis insinualione sug- futurum esse judicantes exitum, si illum ab aposlo-
gessit, quod habetur in subditis, juxta muros civi- lica contigisset publice sede transmitti, qni et rei
tatis Salernitanae inlra monastenum suum oratoriumi merito, et pro charitatis vinculo potestatis publicae
se pro sua devotione fundasse, quod in honore bea-. juvaretur auxiliis. Sic enim et canonum et legum
torum martyrum Chrysanthi et Dariaedesiderat con- statuta nos admonenl ut et doceantur humiles et su-
secrari. Et ideo, si nullum corpus ibidemconslat hu-> perborum spirilus comprimantur. Quia nonnunquara
malum, prsedictum monasterium absque missis con- mentibus desperatis et doctrina sine potestate con-
secrabis; ita tamen ut si fundator prsedictus missass temnitur, et dominantis vim habere creditur poteslas
ibidem fieri forle maluerit, a dileclione tua presby- sine ratione doctrinae. Huic aulem, ut possint ea quae
terum noverit postulandum. jussa sunt facilius Domino adjuvantecompleri, Pro-
jectum notarium sedis nostrae adjungeiidum essecre-
Pelagius Viventio Neapolitano, Gemino '
Puteolano, et didimus, ut participalo consilio,
Constantio Misenali episcopis, post cmtera. (Ib,.
v ' c. quoerauunabilia sunt
112.) exsequi non morentur. Salutantes igiturpaternse cha-
Et ideo charitali vestrae praesentium decrelorum ritatis alloquio, ut praedictis in oranibus quoevel ad
lenore mandamus, ut exsequente Consiantino sedis ecclesiasticara unitatera, vel ad correptionem exces-
nostrae defensore, clerum vel cives Ecclesise Pari- suum pertinent, feralis auxilium postulamus.
siensis, et e diverso Ecclesise Vulturninse, vel Vici ;i r Pelagius Elpidio Catanensi episcopo, inter cmtera.
Feniculensis ad vestrum faciatis convenire judicium,l)
el ex scripto sententiam coram p^artibusdeferatis; ; Sicut unumqueraque clericorum tuorum ecclesias-
antedicto sedisnostrse defensoremodisomnibusexse-_. ticis utilitatibus vel dispositionibus dilectionis tuse
quente, ut quse stalula fuerint effectui mancipentur. pro eadem Ecclesia usque ad justitiselegumqueratic-
Pelagius Benegesto defensori, post pauca. (Ibid., c. nem procedentibus fideliter obedire prospexeris, ita
113.) dilectionis tuseeffectu continuas secundum fidein di-
Propter quod experienlise tuae proesenti aucloritate, ligentiamque suam uniuscujusque merita prose-
mandamus, ut quibus in causis quaelibet ecclesiastici .; quendo.
officii persona loco petitoris existit quemdam laicum n Pelagius Laurentio episcopo Centumcellensi.
pulsatura, apud provincise judicem suas proponeree Principali devotissimonrm militum, qui illic in ci-
non desinat actiones. In his vero negotiis in quibus is vitale Centnmcellensi consistunt, relatione. ad nos
ecclesiaslici oflicii persona pulsatur, totius summoto :o directa sacram insinuant se clementissimi principis
pulsationis obstaculo ad episcopi vel episcoporum m impetrasse, quse eis presbyterum, diaconum, et sub.
in loco ubi qusestio vertitur constitutorum occurrat it diaconum iieri debere prsccepit. Ideo hortamur di-
indifferenter examen, nullis causae diclionem frus- i- D lectionem tuam ut personas ipsas videas, et diligen-
trationibus declinando : quatenus omne negotii me- i- ter inquiras, ne aliquid contra canones commisissent;
ritum de sola veritate sua, solisque legibus discep- i- et si e"bsinculpabiles repereris, et vitseipsorum Iau-
tatum, cleri proveniente sententia terminetur. Anni- i- dabile testimonium videris, veniente mediana septi-
tente quoque exsecutione tua, ut quse statui contige- e- mana Paschae, si Dominus voluerit, et si vixerimus,
rint, effectui mancipentur: nullaadnosdecujusquamm unumquemque per officiaquaeproediximuspromovere
ecclesiastici pulsati contumacia deinceps querimonia ia non differas. Caveat sibi presbyter ille nunquara se
reditura, perquam non solum contumaces excessus, s, sine nostri et tui nominis recitatione sacra mysteria
verum tua quoque negligenlia sit plectenda celebrare
417 EPISTGLJE. 418

FRAGMENTA EP1STQL«ARUM PELAGH I.

,(Ex CollectioneDeusdedit.)

Pelaghts Melleosubdiacono, inter cmlera '. * tavi die III cal. Augusti post consulatum Basilii viri
A
.
Nolariorum sedis nostrse insinualione didiciraus, clarissimi.
nulliusindictionis a tempore quo tibi primum fcccle- ,_ Pelagius Dulciliodefensori,post qumdam.
siaepatrimoniumconstat essecommissum, usquehac- Prseterea rationes nobis nescio quas Groecorum
lenus ratiocinia sunt decissa, et ea sint necessario o more fucatas de vi indictionis pensionibus direxisti,
dispungenda,ut quid ecclesiasticis ulilitatibus debea- suggerens te per 50 solidos, et pro aliis 60, a dia-
lur, vel quid a quoquam usurpatum sit, fidei inspec- > cono Varino, et nescio quo alio casas recollegisse. Et
tione cognoscere valeamus; et tu, vel hseredes tui inn cum tibi cotidie hinc et inde accrescant prsedia , tu
fuluro tempore securitate plenaria comrauniti. nullass nobis de pensionibus angustias generas. Non tibi
possitis inquietudinessustinere. sufficit, quod te a notariiset aliis diversis officiis
vix te liberare potuimus, etc.
Pelagius Mauro episcopoPrmnestino, inter cmtera.
Pelagius Vito defensori,inter cmlera.
Didicimusde patrimonio Hilviade annis quidem Ideoque prsesenti libi.ussionemandamus,utcurara
de prima, secunda et tertiaindictionibus, Ampliato
vices ipsis patrimonii peragere non oraittas; sciens quod
et
quondampresbytero Slephano diacono pon- _, nos a te jara, et vi indictionem, et omnes
media reliquam
tificisin urbe R. agentibus, quod exegisti fide
secundum or- singularum deinceps indictionuma vn cxigemuspen-
persolvisse. De quarta vero indictione siones ut secundum morem et eraittas in scrinio
dinationemfilii nostri viri religiosi Narsaesacripala- et brevem ejusdem patrimonii possis
tii filiisnoslris Dulcitio, Felici atque Spanni presby- cautionem,
accipere.
teris, quod exactum fuerat, intulisse. Supervenienti-
bus vero nobis et per Dei gratiam ordinatis intulisli tj Pelagius Melleosubdiacono (Ivo part. vni, cap. 55).
de eodem quarta indictione. El infra. Ideoque sup- i- Dulcitia, Ecclesioenostrse famula, Tarpeiana massa
plicante dilectionetua ex omnibus suprascriptis prse- i- consistens, hujusmodi querelam suam nostris sensi-
teritis vi indictionibusfralernitatem tuam hac secu- i- bus intimavit, dicens, quod posteaquam eam, marito
rilale credidimusmuaiendam, ut nulla charitati tuseinn suo defuncto, contigit viduari, Celerinus quidam no-
posterum a quolibet calumnia raoveatur. mine, ex ancilla (ut perhibetur) Ecclesiaeprocrea-
Narsm inter cmtera. tus, diversis blandiliis atque suasionibus praefato.
Pelagius patricio Anagnoslicon, mulieris animos inclinando in suo curasset afficera
Bene noverit excellentia vestra nos habentibus is consortio, ex qua etiam filiumprocreasset. Nunc au-
duntaxat hominibus, et nullam nec necessitatem pa- l" tem post conjunctionis suse non parvum tempus,
rentibusresdarepauperum nulla ratione praesumere:' : ^ quippe jam nato et educalo filio, nullis (ut perhibe-
quia neque hoc vobis placere novimus, neque hocc tur) rationabilibus causis exstantibus, eamdem mu-
nostro esse olficioconveniens judicamus. lierem deseruisse, atque in eam prosiluisse contu-
ut ad declinandam servitutem debitara, cu-
Pelagius Bomtio prmfecto prmtorio Africm, interr maciam,
cmtera. rialis sibi nomen audeat usurpare; qui et primara in
Romana, cui Deo auctore praesidemus,Ecclesia, Ecclesise possessione genitam ex colonis Ecclesise
habuisse memoretur uxorem, ex cujus peculio quem-
post continuam 25 et eo amplius annorum vas-
taliouem bellicam in ltaliae regionibus acciden- dam agellum dicitur hactenus delinere : sed et alia
non pauca in suo fertur habuisse peculio.Quapropter
tcra, et pene adhuc minirae discedentem non aliunde
nisi de peregrinis insulis aut locis clero pauperibus- ._ experienlia tua, prsesentisjussionis vigore suscepto,
que, etsi non sufficiens, vel exiguum tamen stipen- L. eodemdesento (Sic) Clarentio caussetotius veritatera
dium consequitur. diligente agnoscens , quse de memorati persona seu
rebus ecclesiastica requirit utilitas , exsequatur; et
Pelagius Juliano episcopoCingulano. si eum de ecclesiaeancilla genitum, vel alio modo
Constal dilectionem tuam intulisse rationibus Ec- legitimo juri Ecclesiaeconstal Ecclesioeobnoxiumre-
clesiseex proestationemassarum, sive fundorum perr **perire cum omnibus rebus suis in massam Ecclesioe
Picenum ultra 11 positorum, quod cursecomraissura o festioet revocare; et ei praefatara mulierem, quam
est, de indictione vu, filio nostro Anastasio argenta- sibi ipse ascivit, in consortium [sociare, nullatenus
rio, et arcario Ecclesiaenostrse auri solidos 500. No- habiluro de csetero eam relinquendi licentiam.
1 AsseruntBalferiniin dissert.
proev. ad tora. HI Oper. S. Leonis Magni, pag. cccvi.
419 AD EPISTOLAS PELAGII PAPyE I APPENDIX. m

APPENDIX AD EPISTOLAS PELAGII PAP^E I.

EPISTOLA XVI (olim I) l. ;ADeum super omnia benedictum insinuat? Quorum

Patrem et Filium unum esse Deum probal. patres (inquil) ex quibus Christus secundum carnem,
qui est super omnia Deus benediclusin smcuta (Rom.
ix). ltem Isaias dicit: Dominus DeusIsrael qui libe-
Pelagius episcopus Vigilio episcDpo salntem. ravit eum de JEgypio. Ego sum primus, el ego post
Gaudeo fidei devolione, quod religiosura stUdiura
'ra hmc, et prmter me non est Deus, sicut ego sum, qui
et divinum officium ditjnanter irapendis (S. Leo ep. P' stet et vocet et prmparet mihi, ex quo hominem [eci in
35), 'et maxiirie quod hdei inimicos oemularis, apo- °~ smculo ilem alibi : In teest Deus, et ne-
tam (Isai. XLUI).
stolicae sedis quserens exempla. Didici sane er scicbamus : Deus, el non est alius Deus prmter le. Tu
per
latorem lillerarum tuarum, quam et per litteras tuas, 1S' enim es Deus, el nesciebamus Deus Israel satvator
quod sint quidam penes vos qui dicentes •"' (Isai. XLV). Unus Deus non sunt Paler et Filius?
garriunl,
""
qualiter Pater el Filius unus potest esse Deus (Itlta- Quis est hic Deus in quo esse dicitur Deus, prater
cius ad Varimadum c. 2), cum prseler Patrem alius us quem alium Deuiii rion esse propheta sajpenumero
non sit Deus qui dicatur ingenitus atque invisibilis. 'S- singulari^prolestatur? Et Jeremias : Hic Deus noster,
Hi sane, si scirent donum Dei, et verse fidei regulas ~s ait, et non applicabitur alter ad eum, qui invenil om-
intelligerent, nequaquam talia mussitarent. Sed quia !'* nem scientimviam el dedit eam Jacob puero suo, et
non habentes mundum cor, quo videre secreta Dei Israel dilectosuo. Post hmcin tcrris visus esl, et inlcr
et inlelligere mysteria valeant divina , mundanda j est (liaruch m). Et in Salomoiie
sunt prius corda eorum per pcenitentiam, ut intelli- J:a hominesconversatus
el lumen vcrilatis |l"
" '• (Eccli. xxxvi) : Miserere nobis, Deus omnium, et
gere postmodum capere possint: _" oslende nobis lumea miseralionis, et immittetimorem
quibus lamen, ad eorum ac multorum illuminalio- °" tuum super gentes qum non exquisierunl le, ut cogno-
nem, corrigendd talium errorero, aposlolica aucto-
°" scaiit quia nonest alius Deus ntsi tu (Deut. iv). Item
ritate respondendutn est ita : Quomodo vos Patrem
!ra ibi: DomineDeus lsrael, non est tibi similis in cmlo
et Filium unum profiteri non vultis? Eos enira nos os sursum, neque in terra deorsum (III Reg. vm). Et
unum et verum Deum a prophetis et apostolis osten- n" psalm. xyn : Quoniam quis Deus prmler Dominum,
dimus proedicatum, a quibus etiam Spirilura sanctum lrn aut quis Deus prmter Deum nostrum? Et in Genesi:
credimus non esse discretum, Isaia prophela dicente: e: Et pluit Dominusa Domiifoignem et sitlfur super So-
Ego sum Deus, et non est alius prmler me (lsa. XLIII).
-I' domam et Gomorrham, el evertit civitates itlas (Gen.
Et: Per memctipsumjuro quia exivit ex ore meove- 'e.~ xix). Si soius Pater Deus est, qui pluit ignem el sul-
ritas, et sermo meus non averlitur [retiertetar., quia
!'* fur a Domino, ut supradictas civitates everteret,
mihi inclinabitur omne genu, et omnis lingua jurabit "" quseso,responde. El in Deuteronomio : Dominus solus
per Dominum, dicens: Justitia et gloria ad eum veniet.
et' deducebat eas, el non (uit cum itlis Deus aiienus (Deut.
Et ut hoc in testiiiionio Patrem simul et Fiiium im n). Et Paulus appslolus : Verus Deus, qui justificat
cognoscas fuisse, Paulum.audi dicentem : Ut in no- °~ circumcisionemex fide, el prmputium per fidem(Iiom.
mine (inquil) Jesu omne genuflectatur cmlestium,ter- !r" m). Et ad Corinlhios: Deus eral in Christo, inundum
reslrium et infernorum; et omnis lingua confitealur M.r reconcilians Sibi. Et iterum : Non esl Deus nisi unus
Dominus Jesus Christus in gloria est Dei Palris
"*
quia
omnibus (Pltilip. n). Qnod si iste Filius minor est (/ Cor. v). El ad Galatas : Mediator aut.m unius non
}st est; Deus autem unus est (Gal. m). El uiiilalem Pa-
Palre suo, ergo miiiorala est gloria Patris in Filio.
'?• tris et Filii et Spiritus sancli nioiislrans, Ephesiis
Et ubi est quod in Salomone Scriplura loquitur di- '." C scribens ita confirmat : Sufferentes invicem in cliari-
cens : lAtmtetiam in conspectueorum (inquit) magni- ll" tate, solliciti servare unitalem spiritus in vinculopacis.
in
ficutus es nobis, ila in conspectu nostro ,a~
magnifica- Unum corpus et unus spiritus, sicut vocuti estis in una
beris in tltis, ut cognoscant te sicut et nos cognovimus, '*?.' spe vocationisveslrm. Unus Dominus,una fides, unum
quoniam non esl Deus prmter te , Domine "•
(Eccli. baplisma, unus Deus (Eplies. iv). Si enim pnedicti
xxxvi)? Diligenter attcnde, et agnosce Filium esse,
ie> hscrelici unilaiem lidei voluerint Simplicicorde reci-
qui magniiicabilur in judicio, dum venerit vivos et pere, ex hoc jam testimonio in uno spiritu possunt
morluos judicare. simul Palris et Filii unilatem condiscere. Patrem
Item Isaias : Audite, domus Jacob, et residuumdo- o- igilur (ut ipse se dicunl invenisse in divinis litteris)
mus Israel, qui egredimini ex utero meo, et erudimini \ni genitum proprie positum nec legere possunt penilus,
a puero usque aa seneclutem. Ab initio ego sum, et nec probare. Sed quia idipsum fides exigit Christia-
quousquesenescatis, ego sum. Ego vos (eci, et ego sus- is- na, absque ulla dubitatione iugenitus cre litur qui
tiueo. F.go remittam, et ego suscipiam, dicit Dominus \us tamen, secunduin seriein Scripturarum, in Filio a se
(/sat.xLvi). Eliterum :Ego sum DominusDeus,elprm- IE- genito visus esse monstratur. Apostolus vero Paulus
ler me non est atius Deus, annuntians novissimaprius- ts- raissionemFilii Dei in Spirilu sancto longe ante con-
quam fiant, et slatim consummata sunt (Ibidem). t). spiciens (Ejusdetn Ithacii c. 3), Romanoe Ecclesioe
ltem alibi : Audi me, Jacob et lsrael, quem ego feci. ct. scribens, haec testatus est, dicens : Quodenim impos-
Ego sum Dominus Deus tuus, et non esl alius prmter ter sibile eral legi, in quo infirmabalur per carnem, Deut
me. Itein alibi : Ego sumDominusDeus tuus, primus, ts, Filium suum misit in similitudinemcarnis peccati, et
et ego novissimus, et in ea qum superventura sunl in de peccato damnavil peccatumin carne, utjustitia legis
novissimo,ego sum {Isa. XLIV).Ileni alibi : Ego sum tm D impleretur (Rom. vin). Cernisne, quoniaui Filius non
Deus qui te creavi, qui te adjuvi, et communividextera •ra secundum deilaiem a Paliemissus est, sed secundum
mea (PsaL XLI).Et unitatem Palris el Filii assignans, IS, camem, quam clementer el pie pro nobis assumere
loquitur dicens : Ego iesiis vesier, dicit Dominus \us non dedignatus est? Nam quod semelipsum, exinani-
Deus, el puer meus, tu quem ego elegi; ul sciatis et ta majestatis suoe polentia, idcm se Filius miseril,
credalis quia ego sum. Ante me non fuit alias Deus, is, Apostolus conlestatur, dicehs : Semetipsum exinani-
et post menon erit (Isa. XLHI).Unum haeretice elige ge vit, [ormam servi accipiens. Humiliavit semelipsum,
e duobus : Aut fateie Palrem et Filium unuin lm faclus obediensusquead mortem, morlem autem cru-
Deum, aul si soliim Patrem Deum esse contendis, is, cts (Philip. n). Ei Isaias : Non legatus, neque ange-
ergo tibi DomiiiusJesus Cliristus Dei Filius non erit rit lus, sed ipse Dominus veniet, et salvabit eos (Isai.
Deus, quia scriptum est: Anle me non [uil alius iieus, 'ts, xxxlu). Item ibi: Palam dpftorttti!non c/Misrentitius
el post me non erit (Isa. xxxiv). Si secundum te ita me (Isai. LXV).Et in Jeremia : Dereliqui domum
est, cur Apostolus falia praedicat, et eumdein Filimn, in, meam, dimisi hmredilalemmeam, et veni, et factus
1 lraposloris audaciara multa arguunt.
421 M. AURELIUSCASSIODORUS.PROLEGOMENA. 42_
fem iltit in opprobrium(Jer. xn). El in MictiSea:Ecce; A
j non habuit. Sciriiusenim quon.am nuila pars ccelorurri
Dominus veniet, et commovebunturmonles sub eoi ac lerrse a conspeclu. Patris excipilur, ubi secundum
(Mich. i). Et in Zacharia: Gaudeet exsulta,filia Sion,, eos a patre Filius mittereiur. Interim vero del ope-
triia ecceegovenio,ei commoraborin medio tui, dicitt ratn (quara fieripotest) tlia dilectio (S. Leo, ep. 52),
Dommus (Zach,u).Et Apostoius ad Timotheum:: ut oranibus Ecclesise filiis innotescal, quid conira
Fidelis sermo et omni acceptione dignus, quia Jesuss impium sensuin evangelicam doctrinam et aposloli-
Clirislusvenit tn hunc mundum peccatores salvos (a- cam praedicemus: quia licet plene, quoesemper fuis-
cere (1 Tim. i). Et Malachias : Etce subito veniet ini set atque esset catholicorum sententia,scripserimus,
templumsuum Dominus quem vosqumrilis, et angelus s tamen nunc quoque ad confirmandasoinnium mentes
testamenti quemvos vultis (Malach. 111).Et in Evan- hori parum exhortationis addimuS.Membr enim sum
gelio : Non venivocarejustos, sed peccaloresin pm- rae sub illius nomine Ecclesiac proesidere, cujus a
nitentiam (Mallh. ix; Marc. n). Item : Qutd nobis,, Domino Jesu Christo est glorificata confessio(Matth.
et quidlibi, Jesu Fili Dei? venistiante tempusperderee xvi), et cujus fides omnes quidem hsereses destruit,
nos (Marc. i)? Idem ibi: Venit Filius hominis qum- sed maxime impietalem prcesentis erroris expugiiat.
rere, et salvum (acere quod perierat (Luc. xix). Ibii Et intelligo aliler mihi non licere quam ut omnes
item : Ego eeni, ut vitam habeant, et abundantius s conatus meos ei causse, ih qua universalis Ecclesise
babeant (Joan. x). Item ibi : Nemoascendit in cmlum, , salus infestalur, impeudam. Ne autem aliqua negli-
uisi qui descenditde cmloFilius hominis,qui est in cmlo
o gentia: occasione scripta noslra ad vos non potuerint
(Joan.m). Nunquidin his tantis ac talibus teslimoniis,, pervenire, exemplaria eorumdem hunc mitienda «&•
quibus se Fiiius Dei a semetipso venisse, dum [F. leg.. dimus, ut nulld modo fldei quam defendirilUs,prsedi-
non locodum] manifestumest eum qui carnem no-- " caiiovestroedoctrinsenolitisesubtrabatur.Daiaquinto
stram dignauter assumpsit,voluntarie et non ab alio» nonas Maii, Joanne et Narsete a viris clarissimiscon-
niissuni,advenisse?Namqui in Palre manens, ubiquee sulibus '.
potentia sua consistit,qui in Patre mitteretur, omnino
>
1 Mendax consulum adnotatio. Quod si Narsetis vel aliorura consulatus post Basilii
* Nota * consularis in fine addita hanc epistolamj fconsulatumfastis interpositus fuisset, certe non ab
de fide suspectam reddit. Cum vetera quaequemonu- illo ultimo consulatu Basilii lot ahni post ejus consu-
menla signata ubique reperiantur post Basiliiconsu- latum inscripti reperirentnr, sed post consulatuni
latum toties repelitum, plane significatur nullum ^ Narsetis et Joannis. SEV.BINIUS.
-lium interea consulem esse creatum. Apud Cassio- (") Plura poteratex Baroniomuluari Binius,sed veri.
iorum reperitur consulatus Basilii vicies repetitus. tus est ut in Mercatorissui imuosturasinciirreret.

A~tm DOUINl DLX.

MAGNUS AURELIUS

CASSIODORUS

SENATOR,

VIVARIENSIS ABBAS.

ILLUSTHISSIMO
VIROMICHAKLlLE TELLIER FBAINCIJS
C4NCELL4R10.
Cum publicandi libri omnes ad te , tanquam ad sorlis sum arbitrum, communi Pge
referah'
tur, vir illustrissime , unus omnium suo quasi jure securus, absqiie venice prwfatione in sinum
tuum convolat Cdssiodorus Senator, qui dudum in animum tuum totus
penetravit, illapsus,
transfususque est. Hunc quippe decursi honorum grddus, inculpati mores , vitagenus, grafia
principis ac vulgi studium ita similem tui effecerunt, ut qui Cassiodorum laudaverit, ZW/e-
rium laudare videatur. Is primum ab Odoacre rege comitivm
privalarum ac sacris Idrgiiibni-
bus; tnm a Theodorico variis provinciis, dein prcslorio prcefectus , eidemque ab epistolis, se-
cretis et mandatis; patricidtus demum et consulatushonorempromeruit. Quid horum otnh um
aut sub Ludovico Justo non explevit, aut sub Ludovico
Magno non prcetergressus est Telte-
riui f Uterque porro non fragili felicitate proYectus, forturiiB ludo ad
apicerri fasciuii-re-
4-5 M. AURELIESCASSIODORUS. 42*
pentinis successtDus evo.avit: sed , ut crescere virtutes solent, ad fastigium preeconii con-
scendit gradibus dignitatnm {Var. lib. i, epist. k). In Cassiodoro incorrupta fides, animus
recti tenacissimus, prudentia singularis viguere: in Tellerio summa hcec omnia. In ambobus
virtus in dies honoratior, fama non arte quwsita, non varia , sed semper et ubique sibi con-
stans. Et quidem ea csquitate commissasibi munera gessit Cassiodorus , ut quisquam de illo
contraria submurmurare nescierit, sed derogare cupientes vicerit integritas actionis (Var.
Ub. ix, epist. 24). Idem vero de Tellerio dictum puta , cui nunquam dentem infigere ausa est
invidia etiam morosior. Hlius labore actumest, contestante Athalarico , ne laboraret impe-
rium ; et cum novitas regni multa posceret ordinari, esset solus ad diversa sufQciens , hunc
dictatio publica, hunc consilia regis poscerent (Ibid., epist. 25). Hic apertus esset de Tellerio
dicendi locus, si funestissima illa Galliw tempora, quibus incumbentem regno perniciem pru-
dentiaet consiliis suis strenue amolilus est, in memoriam revocare jam liceret. Denique si
Cassiodorus Theodorici ore laudatus est, uti summa temporum laus (Ibid. epist. 24); Telle-
rius arege Chrislianissimo tantonobiliorareportavit elogia, quantoLudovicusMagnus Theo-
doricum antecellit.
Imus in compendia laudum tuarum, vir prcsstantissime, non ut ex Cassiodori comparalione
illuslrior evadas , sed ut ille ex te fiat ornalior. Diceret alius te Cassiodoro justiorem, pru-
denliorem , sapientiorem , ac prcsstantiorem esse : mihi sntis fuerit te dicere nostri temporis,
id est Ludovici Magni Cassiodorum. Hunc modum exigit modestia tua, si tamen is modus
est regi maximo usque adeo placuisse. De una hac virtute cum Cassiodoro, ne tibi inferior
existimetur, tu ipse ultro contenderes. Et vero hoc prcecipuum est ornamentum virlulum tua-
rum,vir integerrime, quw in aliis fuerint humanw, morales, polilicw : in te sunt (utverbo
dicam) penitus Christianm. Palere ut ita de te sentiat ac prcedicet aula, populus , propria
familia. Hanc primum aggressus es coercere intra modestiw leges : quod plerisque haud minus
arduumait Tacitus, quam provinciam regere. Deindetu ipse in publico pompam fugere, os-
tentationem, plausum : quo nihil efficacius adpromerendam augendamque famam. Insuper ad
auctorem et ducem ut minister, illustria facta tua referre didicisti; procul ab csmulatione ad-
versus collegas, procul a contentione adversus alios. Inde procedit illa in omnes comitas, hu-
manitas sine supercilio gravis, sine fastu venerabilis : ut Tellerii animus, non secus atque do-
mus, universis patere videatur. Hinc factum est, ut quw aliis fere wmulos excitat dignitas
summa, omnium animos, studia et plausus amplius ad te converterit. Et certe quis invidiat
locus ubi modestics ac beneficentiw totum impenditur? Imo majora sibi de se fecit optari ,
quiintra modesliae terminos magna cohibuit (Var. lib. i, epist. 4). Electionem tuamarege
tamsapienter factam mox prosecuta est omnium ordinum acclamatio. Tu solus tibi ipsi quasi
vim inferebas ad obsequiumprincipis, cum libi tantum non deprecanti summus cancellarii ho-
nos delatus est. Hic erit, inquiebas , supremus titulus honoris brevi morituro ab optimo
principe apposilus. Imo vero hwc erit meritorum amplissima seges, quw virentem senectam in
juris publici utilitatem exerceat, quw non tuam , sed summi per te officii augeat dignitatem.
Nihil enim Tellerio (si ita loqui fas est) addit honor iste, nisi novum Ludovici Magni
suffragium, nisi supremam modestiw coronam. Nimirum, ut Cassiodorus , ita semper fuisti
moderatus in prosperis (Lib. IX, epist. 25), ut nullounquam rerum feliciter procedenle cursiii
nullo popularis aurw afflalu elata sit grandis animw tuw wqualilas et constantia.
Agnoscis, opinor, vir illustrissime, in Cassiodoro imaginem tui; quinetiam le dissimutanle
agnoscunt omnes. Unum est tamen, ut alia prwteream , in quo Cassiodorum vicisti. Ejus qui-
dem genus , Theodorico teste, in ufroque orbe prseclarum fuit; et gemino senalui decentei
aptatum, tanquam duobus luminibus oculatum , purissima clarilate radiavit (Var. lib. i,
epist. k). At Cassiodoro ipsi defuit prolis gloria, qua traducem parentis prudentiam cwteras-
que virtutes cum sanguine transmitteret ad posteros. Tu vero, vir clarissime , gemino sena-
tui geminam prolem in utroque orbe suppeditas, alteram sacro , politico alteram. Hi gemini
tunt oculi , quorum alter divina speculatur et sacra regit; alter humana circumspicit ac diri-
git. Hi sunt quos non sera, sed prwoccupata manet gloriwvirtutumque tuarum hwreditas, non
prcsrepta parenti, sed amplificata
Sed vicissim unum est in quo Cassiodorum te feliciorem (quw tua pietas tst) ac superioretn
existimas, vir prcsstantissime, quod ille in vivario suo tandem impetraverit secessum a pu-
tS5 PROLEGOMENA. 426
blicis curis: quod tu ipse inCavilleo rurepratendebas. At quando alio Deus te vocat, sequere
modo, ac vive regno, vive tuis, vive omnibus. Hactenus, ut ille, ornasti conscienliae inte
gritate palatia (Var. lib. iu , epist. 28) : nuncjustitiw tribunalia aquitatis tuw luce illuslra
etrepurga. Quod superest, ordinem nostrum, congregationem, inquam, nostram, ut soles, ut
toties probavimus, amare ac fovere perge. Illeipse Cassiodorus, qui tibi hujus facti auctor et
exemplum, idempermein integrum restilutus sub auspiciistuis,vir Ulustrissime, erit grali
animi erga te nostri perpetuum monumentum. Ita meo, ita omnium nostrum nomine voveo.
Tibi addictissimus et obsequentissimus servus.
FR. JOANNESGARETIUS, congregationis Sancti Mauri monachus.
Rothomagie monasterioSancti Andoeni,cal. Januar. an. 1679.

PRJEFATIO
IN NOVAM CASSIODORI OPERUM EDITIONEM.

Habes hic, benevole lector, operuni omnium Ma- A / emendavimus. Auxilio potissimum fuere manuscri^
gni Aurelii Cassiodori Senatoris novam editionem , ptus codex S. Audoeni, sed in quo desiderantur libri
quam quidem dum aggredimur, nova cur dicatur, a v, vi et vn, et antiquissimsemembranacS. Remigii
nobisnecesse est paucis edisseri. 1° Nullus ante nos Rhemensis; in quibus lamen praolerquatuor priores
singulas celeberrimi scriptoris lucubrationes quoe iibros, coeteridesunt. Habuimuseliam e bibliotheca
hactenus reperiri potuerunt, in unum corpus rede- nostra horum librorum editionem a MariangeloAc-
gerat, quas perquisitis summa cum diligentia codici- curtio anno 1555 evulgalam,quam vir clarissimus el
bus manuscriptis, et reseratis eruditorum scriniis> doctissimus Claudius Grulartus supremi Normaiiiiiic
collegiraus.2° Plura, quoe desiderabantur in ediiisi senatus olim princeps cum exemplari celeberrimi
operibus ex antiquioribus manuscriplis probatoefideii Cujacii Biturigibus contulerat. Verum cujus notoe
restituimus : inlegras nonnunquampaginas dediraus, fuerit is Cujacii codex divinare non possumus, cum
hiulca supplevimus, mendosa fcedequecorrupta ubi- ea tantura in libri nostri fronle invenerimus verba,
que operum vel amanuensium inscitia,vel preli vitio» Grularli manu sic exarata : ContuliBiturigibus, no-
sic emendavimus, ut interdum , neglecto prorsusi B ] nis Novembris157S, cum exemplariclarissimiviri D.
contextu impresso, solis codicibus nostris manuscri- Cujacii. At quidquid tandem fuerit illudCujaciiexem-
ptis adhoererenecessum fuerit. In toto tamen operes plar, plurimas sane et optimas tum castigationes,
margines oneravimus diversis quibusdam textibus \ , tum observationes suppeditavit nobis Grularti liber,
qui licet dubii, probi censeri possent ab oequoleclo- quas quideni qui legerit, quantum editionis noslroe
re. Tertio denique nova dicitur proesens cdilio, cuii textus et notas illustraverint facile ipse perspiciet.
de novo quxdam opera nunquam edita adjecimus. Eas porro animadversionesan Cujacii exemplari, an
Quod attinet ad librorum seu tractatuum seriem,, Grularti polissimum ingenio et curis debeamus, cum
quam hic, lector, vides , totum opus digcssimus inl nobis hactenus non constiterit, singulas sub utrius-
duos tomos, quorura primus omnia compleclitur qusc j que nomine suis quibusque locis attexendas esse
Senator noster politicus ct historicus exaravit; alterr censuimus. Nobis denique iinprimis adfuit doctissi-
ea continet quaeauctor in sacram Scripturam edidit,, mus vir Franciscus Juretus, cujus notationes el di-
et libros de Divinarum et humanarura liiteraruml versas ad fidem plurium manuscriptorum codicum
Institulionibus, ac tandem eum quem de Animali- in Variarumlibros lectiones, ipsius Jureti manu con-
brum inscripsit. scriptas humanissime transmisit ad nos vir perillus-
Sed ne lectorem lateant quaj sui juris jam essee tris D. Bouhierius iu supremo Burgundioe senatu
volumus, de singulis pauca proloqueraur. Inchoamus sC I prseses infulatus, et Jureti scriptus hoeres.
ab opere insigni Variarum, quod duodecim libriss Jara vero eas omnes quotquot ab erudilis viris lia-
absolvitur. Congeries est varii generis epistolarumi buimus in hos libros observationes in fine cujusque
quas sub regibus Gothis Theodorico , Athalarico , epistoloesubjunximus, ut uno veluli conspectu om-
Theodahato, Yuitige, et eorum nomine frequeuss nia cernere possit lector eruditus. lbi ergo ea iteruin
scribebat; etquas ipse, dummunere prsefectiproeto- videbit, quoe jam publici juris fecerant Fornerius et
rio sub illis regibus fungeretur, suo nomine dirige- Brossseus; sed non sine emendatione aliqua, iis enini
bat. Ibi etiam varisehabentur formulocdignitatumsubb adjunximus Jureti notas varia eruditione conspi-
illa Gothorummonarchia concedendarum.Hoc scri- cuas, quibusSenatoris nostri verba et sentenliasiioii
bendi genere famamsibi conciliavit apud oranes Au- tantum illustrat, sed castigat etiam ipsas Fornerii
relius noster; licet querantur nonnulli styli barba- animadversiones, pluresque ab eo cum jurisconsul-
riem rerum dignitatem et regii nominis majesta- torum, tum aliorum auctorum vitiose ailatas aucla-
tem non assequi. Reclamant alii, nec denegant Cas- ritates vel corrigit, vel reslituit.
siodoro suos scribendi lepores; neque diflitebitur r Quidammale feriati ad singulas Cassiodoriepisto-
vel ipse rigidus aristarchus nuliibi reperiri lantuma las summariaseu synopses proemisere,sed tam pin-
ingenii acumen, tot pondera rationum, tantam sen-- D _ gui Minerva ct perfunctorio conatu, ut plures sint
•
tentiarum gravitatem, tam multiplicem varioeerudi-- qui opinentur illos vel eas non legisse, vel sensum
tionis copiam, ac refertissimum utriusque sapienlise e earum assecutos non esse. Nobis inlentior cura fuit,
nenu, quam apud clarissimum Senatorem nostrum.i. ut minus aberraremus a scopo, cditis lemmatibus
Is enim licet eam non exhibeat styli venustatem et;t aliis, qusc lectorum censuroclibenter subjicimus.
elegantiam,qusecum imperii Romani majestale vi- Ne quid deesset huic editioni Variarum, qua; difll-
gebat sub Augusto, ea tamen pollet in setate rudi,i, cilia, subobscura, nec cuiquam lacile pervia putavi-
et sub regibus barbaris, quam jure mireris , et cuili mus, explanare nobis ctirsefuit. Exhibemus item no-
melioris notse scriptores merito suffragantur. titiam dignitatum, locorum, fluminum,et id genus
Singulashorura librorura ediliones, quotquot nactiLi plurium, qure notatu dignissimaeo in opere inveniri
suinus, percurrimus, easque omnes cum pluribus va- possunt. Verum ne nimiaforet hujus voiuminisnio-
rice senectutis codicibus et contulimus, et ex iis is les, separalim curret tantillum hoc opus nostruni.
* Yariantesillaslectionesipsotextuiadjunctasuncinisquedistinctasinhacnoslraeditionc,leclor bencvolc,repenes. tu.
PATROL.LXIX, 14
4_7 M. AURELIUS CASSIODORUS. 428
postquain huic * nostrae editioni raanum uitimam ad- A riaeillius scriptoris oscitantia peccatum fuisse plurimi
moverimus. suspicentur. Re tamen serip diutiusqu.e perpensa ma-
Variarum libros proxime sequitur Historia, quae nuscripti noslri et veteris editJQiiisleclionem texiui
ideo Tripartita dicta esl, quod eam ex tribus Graecis noslro inseruiraus; ad quod non utriusque tantum
auctoribus, Socrate scilicet, Sozomeno, et Tneodo- auctoritas nos induxit, sed graviores profccto ratio-
reto in uno corpore duodecira libris collegisset Cas- nes. 1° Quod sex bebdomadaruni ante Pascha jeju-
siodorus : Quosnos, inquit Senator noster (Lib. Div. nium Socratis tempore Romse fuisse observatum
Litt., cap. 17, in prmfat. Hist. Triv.), per Epiphanium egregie probaverint doetissimi quainpluies. _° Toti-
Scholaslicum Latino condentes eloquio, necessarium dera hebdomadis a Romanis jejunatum luculenter
duximus eorum dicta deflorata in unius styli tractu, docet Cassiodorus nosier in expljeatione lituli psalmi
Domino juvanle, perducere, et de tribus auctoribus XL,ubi aiff: Quadraginla dievus S. Moyses ab escis
unam (acere dictionem. Et ne quempiam res indislin- corporeistemperavit... Eodern modo Elias...lpse quo-
cta turbaret, per universumtexlum operis titulosse ap- que Dominus totidem diebus ac noctibusjejunavit, ut
posuisse dicit. Nec aliura eo in opere scopuin sibi nobis formam beatmpurificationisoslenderet. Quadra-
fuisse testatur, quam ne historia hsec ab iis auctori- gesimm quineliam ipsius docemurexemplo. Prmmilti-
bus mirabiliter, ut ait (Lib. Div. Lilt., cap. 17), con- tur tempus abstinentim, ut dilutis sordibus peccatorum,
scripta, monachis suis Vivariensibus deesset : Ne, ad ResurreciionemDomini puris menlibusaccedamus.
inquit, insuttet se habere (acunda Grmcia necessarium, flionita sane de quadraginta dierum jejunio loquere-
quod vobisjudicet essesubtractum. tur Cassiodorus, si Socratis tempore tribus lanlum
Scimus B. Rbenanum in Epiphanii versionem hebdomadis, exceptis sabbato et dominica, id est si
acerbe et contnmeliose invehi (In epistola prmfixa B I quindecim tantum diebus anle Pascha Romani jeju-
operibus Eusebii), eique Groeci ac Latini sermonis nassent; vixerat enim cum plurimis qui Socratis
imperitiam objicere, cujus oscitantiam et typogra- setate Romse florucrant, a quibus non indubitanter
phorum menda perioesus, non sine supercilio monet acceperat qualis tum apud Romanos foret quadrage-
plura se castigasse, delevisse, supplevisse. Sed simalis jejunii observatio. 5° Certo certius constat eo
quam parurii justa sint illius in interpretem convicia in Tripartitse capite agnoscendum aliquod scriptoris
fatebitur omnis qui nostram hanc editionem ad fi- efratum, quod nec ipsi diffitentur heterodoxi; nam
dem manuscriptorum sincere reductam cum asciti- post superius allala verba : Romani tres ante Pascha
tiis Rhenani contulcrit. Mirabitur fortasse eum nihil seplimanas prmler sabbatum et dominicam sub conti-
ut plurimum emendasse quam verba quoedam, quse nuatione jejunant, ista deiiide leguntur : Rommsab-
cum ba barismos et solcecismos esse judicaret, fa- bata universa jejunant, et a fortiori Quadragesimse
stidio quodam delicatissimo bilem ipsi et stomachum tempore. Quis ergo sciat an eliam sex, non tres hebdo-
mirum in modum commoverant. Non difiitemur Epi- madas ibi oiim a Cassiodoro scriptum fuerit, quod sit
phanii versionem purae Latinitatis parum, barbariei postea anliquariorum vel dolo, vel incuria mutatum.
Gothicse plurimum habere : sed non ita fcedeaber- Scimus equidera doctissimum Quenellium implica-
ravit, ut ob barbaricas nsenias, et incultum sermo- tissimsediflicultatis nodum solvisse (Dissert. de sabb.
neni tota peiiret operis facies; sicut earadem ob jejunio), cum in Socratem hominem Grsecum longe
causam cseteros Gothorum scriptores de medio tol- ab urbe Roma dissitum, et falsis rumusculis dece-
lendos nemo jure dixerit. Quapropler litteratis om- ptum, errorem omnem refundit, quem a Cassiodoro
nibus, quibus semper antiquior fuit auctorum quam Q ( exscriptum ait, non malitiosi animi vitio, sed exposi-
interpolalorum leclio, gratum fore putavimus, si toris officio, cujus cum ibi munus obeat, omnia So-
totum quale est Cassiodori Senatoris et Epipb.auii cratis verba bona fide reddere detrait. Huic praestan-
opus in pristinam integritatem restitueremus; maxi- tissimsc observationi, qua Senator noster ab oiiini
me cum a doctissimi Valesii versione paucissimis ini labe purgatur, libenter acquievissemus, nisi tantillus
locis sensu discrepet, nec eum infeliciter interprete nos adhuc retineret scrupulus. Non enim expositoris
nostro suis in observationibus nou semel usum fuisse solummodo, sed, ut ipse ait, defloratorisprovinciam
videamus. suscipit, id est, ex tribus aucloribus alia ab uno, alia
Huic itaque editioni reformandae suppetias tulit; ab altero, vel assumendo, velrejicieudo, continuatam
antiquus codex monasterii B. Marioe de Lyra qua- scribit historiam. Id certe iis quoeex eo snpra retuli-
dringentorum plus minusve annorum optiina manuL mus verbis aperte signiflcatur, et adhuc planius ex
exaratus. Nec rainus profuit alter ms. S. Theodoricii eadem Tripartitse prsefatione: Nos aulem, inquit, eo-
prope Rhemos, qui sexcentorum circiter annorumi rum relectisoperibus,et unumquemquecautamenle tra-
characlerem proefert. Dissimulare non possumus ini ctantes, cognovimus non mqualiter omnes de unaqua-
his manuscriplis codicibus eos inveniri loquendi tro- aue re luculenter ac subtititer exptanasse : sed modo
pos, quos barbarismos et solcecismosvocavit Rhena-; Awnc,modo alterum aliam partem melius expedisse.
nus ; sed benignius condonandi sunt Latino interpreiii El ideo judicavimus de singulis dicioribus aefiorala
apud Gothos, et Gothis scribenti, qui forsitan ut Grse- colligere. Si ergo ea tanlura quse meliora censebal
cam phrasim melius redderet, verbum e verbo ex- collegit, nihil quod falsum csse putaverit, scripsisse
primi debere arbitratus est. dicendus est.
Utilissima sane foret Rhenani opera, si quomodoi D ! Fateor equidem multa scitu dignissima ibi apud
Epiphanii Lalinitatem, ita librariorum vitia castiga- Socratem haberi, quae monachos suosdocere volue-
visset; constat enim multa in hos libros irrepsissei rit Cassiodorus.At id sane absque verilatis dispendio
menda, quse fucum faciunt lecloribus, difflcultates- aliter praeslare poterat, vel scilieet prsetermisso So-
que non modicas ingerunl. Plura conaiiiur manuscri- crate, ut alibi saepius, a Sozomeno, qui de iisdem
ptorum codicum auxilio emendare : fatendum tameni rebus agit, nec tamen de Romanis loquilur, verba
duobus praecipucin locisnos diu multumquc hsesissc,, mutuando; vel saltem si Socratis verbis uti veiiet,
quod ojieroepretium esl leclori semel explicare. Pri- ea paucissiraa, quse de Romano jeiunio loquuntur,
mus occurrit tot erudilorum disputationibus celeber- silere poterat; quOd et eum alibi fecisse, vel ex eo
rinius Tripartitoe locus Iib. ix, cap. 58, ubi hsec le- solo, quem mox afferemusSozomeni loco, constabit.
giinus : Romani enim tres ante Pascha seplimanasi Qusecura ita sint, non lemere forsan quis eorum
prwter sabbatumet dominicamsub continuationejeju- subscriberet opinioni, qui corruptum fuisse Tripar-
nant. Manuscriptus autem codex Lyrensis el vetus> titae locura suspicabunlur. Nostras lamen conjecluras
edilio quoeex aliis codicibus niss. prodiit, non tres, eruditi lectoris judicio lubentissime permittiraus;
sed sex hebdomadas habent. Verum an ea lectio ai sicque eam lectionem, quse tres Itebdomadas habet,
nobis admittenda esset hactenus addubitavimus, cumi in inarginem rejecimus, non ut respuatur a quoquam,
summse eruditionis viri nullum ibi in Tripartitai sed ut eam quisquis veriorem probaverit sponte am-
mendum arguant; sedvel Socratis errore, vel histo- plectatur.
*
Uanc Notitiam nullibi reperiinus. EDIT.
429 PROLEGOMENA. 450
Eadem profitemur de alio Tripartitae loco, nimi- A / potissimum perstringunt, qtiibus in consignandiscon-
rum in cap. 59 ejusdem libri, ubi sic ex Sozomeno sulum fastis a Tiberio Csesare usque ad Diocletianum
habetur : In qua Ecclesia, iil est Romana, neque auctor adhoesit: sed eadem censuroe severioris nota
episcopus, neque alter quisquumcoram populodocel; Prospero tanto viro, et Victorio inuri deberet, qui-
id falsumesse plerique doctissimi contendunt, neque bus forte, utait Bucherius(Commettt.in Victor. Can.,
certe quomodo verum esse possit videmus. Sed qui . cap. 13), confusioncm istam immanis suffectorum
fieri poluerit ut ea quoe proeceduntet subsequunlur per ea tempora consulum farrago peperit. Aliam ipse
praetermiserit Senator, et illa tantum exscripserit, Scaliger causam indicat (ln Nolis ad Euseb., pag.
quaefalsa esse constantissime noverat? Sic enim post 96, 425) cur a veris epochis tantillum deflexerii au-
Cassiodoriverba mox citala prosequitur Sozomenus: ctor, scilicet quod Eusebio duce consulatum Junii
Sed apud Alexandrinos solus civitatis Alexandrinm Bruti una integra olympiade superiorem fecerit. Sed
episcopusconcionalur, quam consueludinem, cum an- lapsus hic, etiamsi esset certus et verus, sine super-
lea non fuisset, introductam esse (erunt, ex quo Arius cilio condonandus erat viro de litteris meritissimo,
presbyter de doctrina fidei disserens nova dogmata majoribus curis obsilo, totius regni Gothici Atlanti,
invexit.Haecomnia, non tamen plura omittit Cassio- et gravissimumsententiaesuaeteslem citanli; maxime
dorus. Cui ergo probabile videbilur Ilalum Ilalis, cum alii minus distracti gravius peccent citra famse
abbatem monachissuis scribentem ea quoeRomaefieri dispendium, et nemine suggillante. Quid quod ipsi
falso putabantur, ex auctore Grscco retulisse; ea tam morosi cavillatores Onuphrius et Scaliger negare
vero quoeAlexandrioegerebantur, licet vera etnotatu non possunt istud Senatoris Chronicon plurium votis
dignissima,consulto taeuisse? satisfocisse, qui res ecclesiasticas et imperii Romani
Is forsan felicius divinavcrit, qui mendum aliquod B I litteris consignarunt: imo vero eo etiam suis utrum-
librarii oscitanlia in Tripai titam subrepsisse augura- que in operibus nec invite, nec infeliciler usum fuisse
bitur. Enimvero S. Theodorici codex pro verbo docet saepesoepius cernimus? Quid quod ipse suggiilator
legit dicit; quoe quidem lectio alium oninino ac ve- Onuphrius fatetur vel invitus sibiin multis Cassiodo-
rissiiniim sensum elficit. Ibi enim de canlico Alteluia rum proeluxisse? Quid landem quod Scaliger ipse,
agit Cassiodorus in hunc modum : Apud Romanosin licet ejusdem cuni Panuino storaachi, multus agno-
unoquoqueaiino semelpsallunt Alleluia primo die Pa- scit (ln Nolis ad Euseb., pag. 9 etseqq.) Senatorem
sclim,ila ut Roinani pro juramento haoeanl, ut hunc nostrum ita studuisse Eusebio et Hieronyrao, ul ne
hyinnumaudire mereanlur. Valesii versio habet: ul verbis quidem ab iis dissensissevidealur ? At certe
hunc hymnumaudire et canere ipsis contingat. His non hos tanlum, quamvis optimos, viaeduces habuit;
continuo subjungit Tripartila : 1n qua Ecclesia neque secutus est eliam Titum Livium, Aufidium Bassum,
episcopus,neque aller quisquam coram populo dicit, Paschalem, id est, ut ail Bueherius (Comment. in
supple illud primum Alleluia paschale. Nec aliam Victor. Can., cap. 15), Paschatem Victoriicanonem;
fuisse' Cassiodori mentem inde probabitur, quod si nec iis aut aliis prselermissis,qui tum proecseterisin
de concionibus, vel catechesibus Romanis egisset, instruenda temporum ralione eminebant, quidquam
nusquani quod ibi de Alexandrinis a Sozomeno dice- fixum esse voluit.
batur silenlio prsetermisissetfraudulenlo. Neque vero Libentius igitur Baronio, Bucherioel Jurelo assen-
negaverim in GroecaSozomeni historia legi SiSao-xtc: lior, qui re maturius expensa, non auctori, sed scri-
sed quis asserere audeat corruptum non fuisse Gracci barumimperitiaeparachronismoscensentimputanclos.
auctoris textum ? Sciunt oinnes quam in Graecisde- ,"p Nequevero iis reluctanter subscribenteruditi, quibus
scribendis facilissit imperitorum librariorum lapsus; dubiuni nusquam esse potest, quam facile isthaec
aliquem forsan deprehendcnt aliquando veritatis et chrouologisemenda, quoesaspiusin describendis con-
antiquilatis amatores, si in melioris notoemanuscri- sulum nominibus posita sunt, vel typographioe,vel
ptos codicesGraecosiucideriut, vel certe illud emen- amanuensium vitio subrepanl. Haccitaque, ul quan-
dabtuit ex variis Triparlitoamss. codicibus, quos ex tum nobis licuit, emendarenlur, novain Cassiodori
aliis bibliothecis, ubi delilescunt, habere non po- nostri Chronicorumeditionem ad veterum omnium
tuimus. amussim delineavimus : praecipue tamen Onuphrio
Tripartitam suam cum colligeret Cassiodorus, prae- et Cuspiniano adhoesimus,qui manuscriptos se codi-
ter auctorum nomina nullum aut librum, aut locuni ces vidisse testantur. Atquo omnes eorum lectiones,
unde verba niuluarelur, ullibi aperuit. Quamobrem quotiescunque variaverunt, sic in marginibus nostris
nec injucunda, utputo, nec inutilis eiit lectori opera adnotavimus, ut nihil quod in omnibus aliis edilioni-
nostra, qua cujusque scriptoris librum, caput et pa- bus inveiiitur, iu nostra possit ab erudito iectore de-
ginam juxta Cliristophorsoniet Valesii editiones, ubi siderari. Ailjecimus etiam ad haecChronica Compu-
ea habentur quacin Tripartita vnostradescripla sunt, tum Paschale, de quo sub finem vitoeCassiodori Se-
in marginibus indicavimus. Qunties tamen eadem natoris pauca disserenius.
sunt apud ulrumque capita, iis citatis, Valesianae Historiam Gollwrumin duodecim libros partitam
tanluin editionis paginam, et locoruin indiceni lille- ediderat Cassiodorus,utconstabit ex dicendis in ejus
ram indigilavimus.Caeterumutraqueilla edilione ita vila; sed quo fato perierit nullus dixeril, nemo non
usi sumus, ut in diflicilioribuset in aliis vel librario- luxerit. Tantum hunc omnium mcerorem utcunque
ruin interpunctionibus, vel orthographorum imperi- D I levare potest hujus hisloriaequasi synopsis, et com-
tia depravatis Tripartiloe locis emendalioni no.4ra; pendiosa rcductio, quam Jornandes seu Jordanus
lucem non modicam atlulerint; ac tandem ubi a no- episcopus Ravennas, ex eo collectam, posteritati re-
stris codicibusmss. et editis proecipuedissiderent, ad liquil. Ne ergo aliquid Cassiodori operum diligentiam
textus nostrioras aliquandonotavimus.Pluresibidem nostram fugeret, tomum hunc claudet illa Senatoris
soepiusaddidimus aeraeChrislianoeannos, consulibus historioebrevis et exquisita collectio, qnae ile Geta-
in Tripartila nolatis juxta Cassiodori Chronicon re- rura, sive Gothorum origine et rebus gestis ad Ca-
spondenles, quos ab anno Christi 514, quo Senato- slalium inscribitur. Jam vero ut proba, et omnium
rem consulem factum fuisse constat, semper ascen- emaculatior redderetur nostra Chronici hujus edilio,
dendo, non incertis forsan calculis a nobis ntimera- a Bonaventura Vulcauio apud Batavos excusis usi
tos oequusfector adverlet *. sumus, in quibus totum opus capitibus perlucide di-
Tertium in boc lomo locum dedimus Senatoris stinguilur, et accuratissma: capitum synopses exhi-
nostri Chronico,quod jubente Theodorico rege coin- bentur. Ilis cum aliis editionibus collatis varias Ju-
posuit. Incredibili prorsus iracundia et stomacho in reli Iectiones et animadversiones, ipsasquc B. Vul-
hoc Cassiodori opus exarsit Onuphrius Panuinus, canii nolas adjecimus, ut eoruin eru lilione planior
ejusque iram non repressit Josephus Scaliger, neque fiat obscura Jornandis elocutio.
minori faslu in Senatoris Chronica inveclus est. Ea Alter tomus ea complectitur quaead S. Scripturas,
'
Qusehic in marginibusse nolalurum ailinonel Ga- excepta indicalione auclorum, quam in line loco-
relius, nos in textum intra parenlhescs revocavimus, riun ciiatorum, signaturoeinslar cxscripsimus. ECIT.
 431 M. AIIRLLHJSCASSIODORUS. 452
vel ad sacrum corum studium pertinent, quibus me-• A meris absolutissimus : quamobrem accitis undequa-
, que, et adhibitis Hebraicmlingumpertlissimis, ut ipse
rito et ordine pracit illuslre in Psalmos Comtnentarium,
seu Psalterii Expositio. Egregium hoc Cassiodorii suggerit (In prmf. in Psal., cap. 16 ), cum eorumvo-
Senatoris opus nullibi editura scimus, nisi primumi lumine contulit, quidquid ipse in Psalmos scribebat.
Basileae, tum Lutetiae cum characteribus Gothicis,, Quibus omnibus faciie supersedisset simplex Augu-
et frequentiori lilterarum abbreviatione : uirde cumi stini abbreviator. 5° Id certe apertius suis verbis Se-
niinus hominum nostri temporis usibus esset accom- nator ipse declarat cum ait (Prmfal. in Psat., circa
niodalum, et vix ac ne vix quidem in majoribus bi- initium): Tale est de ejus sensu, scilicet Augustini,
bliothecis reperiri possel, ingens sui apud eruditosi aliquid subripere, quale Herculi clavam de manu tol-
relinquebat desiderium. Quapropter ne doctis piisque; lere. Et posl pauca : Qumdam vero noviter inventa
viris deesset tam luculenla tantoque studio a Cassio- post tam mirabilemmagistrum sola Domini prmsump-
doro elaborala Psalmorum expositio, eani in publicumi tione subjeci, qui parvulis confidenliam, cmcis vi-
rursus emiltendi difflcilem provinciam suscepi, quaei sum, etc.
postea Iabori noslro in edendis omnibus auctoris 4a Denique evidentissimum est, non soli studuisse
operibus primam occasionem dedit. Quoniam autemi Augu=tino in his Commentariis doctissimum abba-
libris prius editis ob Gothicos characieres, vitiosas> tem, sed aliorum sanctorum Patrum placita affatim
interpuncliones, creberrimas abbreviationes, et innu- congessisse, ut Cypriani, Origenis, Athanasii, Hila-
mera alia menda uti non poterant Iibrarii nostri, rii, Ambrosii, Hieronymi, Leonis, Chrysostomi, Cy-
exemplar Basileense minus aberrans propria manui rilli, Didymi,Facundi, Primasii, Sedulii, etc. Quorum
integrum exscripsi, et ad fidem quatuor codicum omnium non secus ac Augustini operibus et auctori-
manuscriptorum melioris nota; conluli et emendavi. B tate usus est; quod etiam fatetur nosler venerabilis
Quorum tres primi totum Commentarium exhibent; Beda : In Expositione Psalmorum, quam egreyiam
quartus vero una tantum parte mutilus cenlum prio- fecit, Cassiodorus diligenter intttilus esl quid Ambro-
res psalmos non excedit. Primum e bibliolheca S. sius, quid Hilarius, quid Augustinus,quid Cyriltus,
Germaui ad Lutetiam suppeditavit R. P. D. Lucasi quid Joannes, quid CmteriPatres dixerunt.
Dacherius, quem codicem ante nongentos vel circiter Neque tamen negabimus Senatori nostro familia-
aunos exaratum esse diflitebitur nemo. Secundum, rem fuisse doctrinam Augustini, in quam etiam in
quem ante quingenlos annos scriptum esse conjicerei aliis suis lucubrationibus ssepiuscollimavit; sed seli-
Iicet, debemus monasterio Sanclissimoe Trinitatisi gendo quoemagis arriderent, non eligendo cui im-
Fiscanensis. Tertium ejusdem fere aetatis commoda- pensius et unice adhsereret. Id ipse de suo in Psal-
vit monasterium B. Marioe de Lyra, quem sponte mos Commentario, de quo nunc quoestioest, sponte
concessum servat nostra regalis abbatia S. Audoenii et gratanter profitetur, eum ait (Lib. Div. Litt.,
Rothomagensis. Quartus paris etiam senectutis estt cap. 4) : Ab eo, ut fieri solet, mutuans lumen de lu-
monasterii Beccensis. Quibus omnibus serio consul- mine, aliqua de ipso, scilicet Psalterio, Dominotar-
tis, quae fcede mendis scalebant plusquam sexcenlisi gienle conscripsi. Nec aliam sane ob rationem Augu-
in focis sedulo correximus *. stini vestigiis tam sedulo institit, nisi quia tutissimam
Indicavimus etiam textus et loca S. Scripturoequae>. eum semper viam aperuisse constantissime noverat,
vel perperam citantur, vel desunt in duabus superio- qui, ut ipse monet (In Prmf. Comm.in Psal.), totus
ribus editionibus; non tamen sine labore et toedio i orthodoxus, totus catholicus invenitur.
defectu Concordantiarum pro Versione LXX Inter-- Q Jam vero non desunt aliqui, quibus suffragalur
pretum, qua ut sibi familiari et fere sola usus est, eminentissimus cardinalis Baronius, qui puteni Cas-
Cassiodorus, cujus citationes ad formam editionis; siodorum suam in Psalmos Expositionem non suapie
Vulgatse reducere mihi cordi fuit. Relegendus etiami sponte, sed jubenle summo pontifice aggressum
fuit et eliminandus error mss. codicum, in quibus; fuisse. Ipsum ut teslem accersunt, dum sic loquitur
plerumque scribarum oscitanlia unus propheta pro> (1n Prmf. in Psal.) : Quocirca, Pater aposlolice, qui
alio, Jeremias pro Isaia vel Daniele laudanlur, qui- cmlestes litteras sanclis moribus reddidisli, prxslante
bus citandis supersedere satius duxerant, qui editio- Deo, tua invitatione provocatusabyssos ditiinas ingre-
nibus Basileensiet Parisiensi operam dederunt. Quami diar : qui clemenserrata corrigis, nec severusimpulas,
autem Psalmorum versionem in suis Commentariisi quod emendas. Gravior proicclo erit conjeclura, si
seculus fuerit noster Cassiodorus Senator, manife- quis id, quod a nemine prius notatum legimus, no-
stuin est antiquiori Romansc adhocsisse; sed quaml biscum advertal nullum a Cassiodoro ubique operuni
teste Fabro Slapulensi ad priorum editionum, quoc ; suorura tali lemmate, Pater aposlolice, compellari
tum circumferebantur, et Hebraici textus primige- proeter S. Leonem; indicium enim est ad summo-
niam puritatem contulerat, ut ex 16 cap. suae proe- rum pontilicum aliquem orationem suain convertisse.
fationis colligere licet, ejiisque commentatione ini Responderi tamen potest tali alloquio in S. Hieio-
psalmos xin, 6; uv, 5, etc. llinc oritur, ut versuuml nymum paulo ante cilatum, intendisse, idque vel ex
Psalterii distinctio non eadem sit semperapud Cas- eo evincetur, quod hoec verba lua imitalione, non
siodorum quoein Vulgata editione reperitur. autera invitatione provocatus, in editis, el in ipso
Alios proelerea SS. Patrum lextus indigitavimus,, Baronio legantur, quibus solum innueret se Psalmo-
quos Senator Iaudavit quidein, scd tacito libri no-- D rum Explanationera Hieronyrai exemplo traclaudam
mine, nec indicalis capitibus lam in mss. codicibuss suscepisse. Verumenimvero non alieno impulsu, sed
quani in edilis, unde nobis non semel necesse fueritt sua se sponte huic operi niaiium admovissc non oii-
integros Palruni revolvere tractatus et libros, ut de- scure significat Senator, cum statim ab initio prologi
tecto fonte vel unius a Cassiodoro citatai auctoritatiss sic proefatur : Cum Psallerii cmleslis mella gustas-
locus designaretur. sem, etc, ubi eorum dulce/line suaviter induclum se
Opinantur quidam recentiores hos Cassiodori Com- fuisse ostendit, ut uberiores latentis spiritus sub ve-
mentarios mcram esse Augustinianorum epitomen,, lamine litterae delicias, quas feliciter prsegustaverat,
quos celeberrimus ille doctor stylo prolixiori concin- monachis suis aperiret. Quis eliam credat quod vir
navit: sed gratis omnino id eflingitur. Nam 1° illai mira humanitate politissimus, et in auloe fastigio
psalmorum versio quam sequilur Cassiodorus, plu- jugiter versatus, summum pontificem non antea
limum distal ab ea cui jugiter Auguslinus adhsesit,, salutatum, imo dequo ne minimum quidem prius ct
irti ante nos adnotavit Faber Stapulensis : Auguslinus,, postea verbum habet, slrictira et ex abrupto, ut di-
inquit, Psalterium vetus,quodminuscmteriscasligalumi cunl, compellaverit ? Age vero Agapetum papam
esi, Cassiodonis Romanam secutus est psatmodiam. hunc esse volunt. Sed qui lieri possit ut tam iuepte
2" Nullis impensis nullique sludio defuit Cassiodoruss Senator allocutus sit eum, qui jam a multis annis c
irt Commentarius iste prodirel in publicum suis nu- vivis excesserat cum traclatum in Psalmos inchoavil?
* Nos tamen
plusquam duLentis in locis Garclianam edilionein einendavimus. Euir.
455 PROLEGOMENA. 454
Nihil tamen leclorum judicio.hic detractum volumus, A , lis congregationis nosliae sccretarius, qui edita cuin
ut sua cuique senlentia maneat. vetustissimo ms. bibliothccae Thuanse contulit, et
Huic Commentario in Psalmos, qui genuinus est varias iectiones ad nos transmisit. Alios discrepan-
Cassiodori fetus, proxime subjecimus alium in Can- tes textus vir ofliciosissimusPelrus PelhesterRotho-
tica canticorum, quem ejus nomine consignatum magensis metropoiis bibliolhecarius nobis concessit
legimus in codicibus nostris mss. et in edilione Ger- ex ms. bibliothecoe Regiae,quem oclingentorum ad
nianica, quam, uno excepto R. P. Philippo Labboeo minus annorum esse character indicat, qui tamen
S. J., secuii sunt quicunque librorum Cassiodori desinit in fine libri de Arithmelica, et numero 1467
elenchum tradidere. Quibus forsitan fucum fecerunt consignatur.
liaccultinia Commentarii in Psalmos verba : Nunc Prscfationem huicce libro restituimus, quae inter
Salomonis dicta videamus, qum proprios expositores opera Alcuini post traclatum de Virtutibus et Vitiis
habere noscuntur. His tamen verbis aliter imbutus reperitur, quamque germanum esse Cassiodori pi-ac-
cardinalis Baronius, aliler etiam sensit, videlicet ludium sic evincimus. 1" Ita incipit haecproefatio :
abbatera nostrum Vivariensem in Parabolas Salomo- Superior liber, Dominoprmslante, completus, Institu-
uis scripsisse, sed effato tam singulari, ut nullus tionem Divinarum conlinet Leclionum. Ilic tilulis 53
proeteripsum sic divinasse videatur. noscitur comprehensus. At nunquam Alcuinus, sed
Al hos CommentariosCassiodori partum suppositi- solus Cassiodorus librum de Divinis Litteris sive
lium esse plura demonstrant. 1" In hoc enim super Lectionibus 55 tilulis comprehensum edidit; et ideo
Cantica opusculo citatur Gregorius Magnus, et pra> ab eo superior liber dicitur, quod ad posleriorem,
sertim super Evangelia, cui operi manum non admo- ' quem de humanis Iitteris composuit, referri debeat.
vit, nisi jam pontificales ad infulas evocalus, quod 8 2 Hujusprsefationis auctor de septem artibus, quas
contigit anno Christi 592, quo jam 17 ad minus ibi recenset, se aclurum pollicetur : verum Alcuinus
eflluxerant anni a morte Cassiodori, quem anno 575 de tribus tantum disseruit, nusquam ullra progres-
superstitem non fuisse communior est auctorum sus; solus Senator noster septenarium attigit et con-
sententia. 2° Hic Commenlarius in sacrum Epithala- summavit. 5° Ea verba : Dicendumde arle gramma-
raium a Cassiodori stylo et scribendi charactere tica, qux in hac proefationelegunlur, usque ad illa
raultum abhorret. bJ Tractatum hunc se conscripsisse quoehoc litulo inscribuntur, caput 2 de arle rhetorica,
nusquam memioit Senator noster, et altuni de illo tam in excusis quam in mss. Cassiodori nomine
silentium in prsefatione in librum de Orthographia, proenotatis reperiuntur. lilud aulem caput 2 de rhe-
ubi libros omnes recenset quos monachus ediderat. torica habent quidera nostroe membranac, sed inverso
Tandem familiare est Cassiodoro nostro S. Scripturae tantisper ordine.
textus proferre juxta versionem LXX, secus huic Certum est librum de Grammatica incompleluni
fictitio. esse, sed ejus defectum nullus nostrorum codicum
Cur tamen prodeat hic in publicum tam illustri suppiere potuit, nec ipse Thuanus, qui longius excur-
parenle desiituius, sola raovit legentium utilitas et rit : abunde tamen lacunam explebit Commentarius
dignitas libri, quoe tanta est, ut inter opera Isidori in Donatum, de quo mox diclun sumus.
Hispalensislocum obtineat; sed tam pressus el con- Qui hos septem tractalus publici juris fecere sic
tractus, ut hujus, quem integrum damus, solum vi- lectorem proomonehtiuitio libri de Rhetorica : Quod
deatur epitome. Consulendum etiam fuit huic Com- sequilur de Rhelorica reslituimus, adjuti hoccompendio
menlario, ne forsan periret deliciente editione Ger- n, a studioso quodam arlium diligenter collecto. Quibus
manica, quoerara est et unica. Eam sicut et alia verbis, quanlum assequi licet, nobisinnuunt,-ve!sibi
plura ex iraraensa doraesticaque librorum supelle- defuisse Cassiodori operis codices, vel mutilos tan-
ctili humanissimenobis coinmodavit vir clarissimus tum naclos esse, quorum inopia sic jejuni, ad bre-
Emericus Bigotius eruditlone sua salis apud doctos viariuui seu synopsim alicujus collectoris recurre-
celebratus, et rei litteraria: bono deditissimus. rint, ut liber ille de Rhetorica a Cassiodori primige-
Tertio loco dedimus libros de Divinis et humanis nio felu non prorsus abhorrere viderelur. Nobis,
Lilteris seu Lectionibus,quibus ut necessariis prselu- leclor, fortuna blandior arrisit, relectis illis mss. co-
diis et prolegomenis Vivariensis abbas monachos dicibus de quibus supra, qui sincerum et inlegruni
suos ad sacrse Scripturoe studiura instruebat. Putant Cassiodori opus exhibenl, et nos tibi; sed pristinas
aliqui Iibrum de Divinis Litleris a Cassiodoro pri- editiones rejecimus, quoe,ut falenlur, commentarium
mum in duos divisum, eo quod in editis omnibus potius studiosi cujusdain sapiunt quam textum att-
post caput 25 hoecaddita sint: Explicil liber primus. ctoris.
Incipit liber secundus. Sed errorem depellunt omnes Si quis in cditionibus consulat librum de Diale-
codices mss., apud quos nulla talis distinctio reperi- clica, offendet non pauca mira confusione inversa,
lur. Neculli mirum esse debet quod in ultimis editio- praesertim ubi de defiiiiiionibuset de inlerpretatione
nibus ea verba iiondum ftierint expuncta; hi enim agitur. Nos omnia restituimus in suum quemque lo-
libri, licet toties impressi, suos tamen naevos et cum juxta mss. codicum fidem, quibus unice adhse-
hialus maximos non amisere, ut in capp. 12, 15 siinus.
et 28, advertere licuit. Ad eos corrigendos et resar- Circa librum de Arithmetica sufflciat adnotasse
ciendos iisi sumus antiquioribus membranis quingen- D quod in editis islud monitum legilur initio 3 divisio-
torum ad miuus annorum, quas suppeditarunt lum nis : Hmc 5 divisio adjecta est, qum in ms. desidera-
bibliotheca nostra S. Audoeni, tum monasteriiun de batur : sed unde aut quomodo desumpta sit penitus
Noa in confinio Ebroicensium et Conchensium. Nec tacetur, neque nos divinare possumus. Unum tan-
minus feliciter nacti sumus castigationes plurimas, tum scimus, quod ea qtioeibi edita sunt, omnino
quas ex aliis mss. codicibus exscripserat doctissimus dilferanl ab iis quae in mss. nostris reperiuntur.
Juretus, etplura subjunximus ab eo in hunc Cassio- Quapropter veritati cauiuin volenles, his omnibus
dori librum observata. rejeclis, nostris tantum merabranis verbatim el ad
Liberde Humunis Litteris tractatibus septem, sed lilteram inslitimus. In hoc codice S. Germani alius
compendiosesatis absolvitur. De Grammatica, Rhe- Arilhmeticoelibellus subjicilur, sic inscriptus : Bre-
lorica, Dialectica,Arilhmetica,Musica, Geometria, et viarium Arithmeticm.Sed quia synopsis est seu bre-
Astronomia.Editus fuit cum libro de Divinis Litteris; vis collectio quorumdam capiium libri primi de
sed librariorum inscitia sic depravatus, mutilus et Arithmelica Severini Boelii, eam ideb prselerire
hiulcus, ut eum vix agnoscas, si cum isto quem tibi, consultiusvisum est, cum inter opera Boetii facillime
lector, damus, conferre volueris. Auxilio fuit codex possil inveniri.
S. Gerraani Pratensis, cujus setatem ad Hincmari Plurima quac ad elemenla geometrioe pertinent in
Rhemensis lempora referunt. Nec minores suppetias Cassiodori nostri libris hactenus editis deerant, licet
tulit R. P. doninus Simon Bougis, reverendi admo- ea in suis in Psalmos Commentariis aliquando citet,
tfum Patris D. Vincenlii Marsolle superioris genera- vel ad illa lectorem reiiiiliat, ut iu expositione
 455 M. AURELIUS CASSIODORUS. 456
bsaimi xcvi, ubi de puncto, linea, circulo, trigono, '^ rum locis, qui in eodem Commentario passim repe-
quadrangulo, etc, loquens, sic ait : Quorum noti- riebanlur.
liam pleniorem in libris Geometricmdiscipiinm,diti- Licet Cassiodbrus librura de Anima scripserit an-
gehs lector, invenies.Quaetamen nulltisin editis repe- tequam raonasticeri profiteretur, placuit tameu illum
riet, sed in solo continentur ms. Sangermanensi. proxime subjungere tractatibus illis quos scnex edi-
Itaque quamvis ex Euclidis Elementis videantur dit, rati nullum ei locum aptius convenire, si solitum
excerpta, ea tamen hic dedimus, cum certissimum phiiosophicoruih ordinem specles, ubi tractatus de
sit de iis scripsisse Cassiodorum, et sub ejus nomine Animastica coeteris quos enumeravimus non male
in tam vetusto codice proferantur. cohseret. Noevosautem abstersimus ope mss. codi-
Aurelius nOsterdum libros recenset quos jam mo- cum nostri scilicet S. Audoeni Rolhomagensis, et
nachus ediderat, duos a se super Donatum Commen- abbatioede Noa; quibus omnibus insignitcr pracluxit
tarios prodiisse perhibet, quorura initio libri de Juretus suis in Cassiodori opera animadversionibus
Grammatica sic meminil: Cuius, scilicet Donali, ge- et marginalibus notis.
mina commenta reliquimus. Hactenus nobis inconi- Plura scripserat Cassiodorus, sed diligentiacnostrae
pertum an edita fuerint. Unicum damus in Donatum omniumque votis excidere. Si immensa illa librorum
Cassiodori Commentarium, quem suppeditavit vetu- supellex, quam in Vivariensi suo ccenobiomona-
stissimus codex ms. bibliolhecae S. Michaelis in chorum sludiis profuturam allegerat, haclenus exsta-
Monleseu in Periculo Maris; ex cujus titulo, nimia ret, nori dubium quin major et numerosior foret ista
senectute pene consumpto, haec tantum eruere li- colieclio. Cernere forsan licerel librum de Divisioni-
cuit. In priina linea : Incipit CommentariumS In bus; alium de Titulis, qui alias Mentorialesacrarum
secunda linea : Cll. de Orationeet rfeVIII El in g Scripturarum inscribitur; breves Commentarios in
tertia linea : tibus Orationis. Quaesingula, si placeat Epistolas apostolorum, eoruin Acta, et Joannis Apo-
conjectura, reddunt hoc integrum lemma : Incipit calypsin; tractatum de Etijmologiis,et alios quosdam,
CommenlariumSenatoris, quod proprium etiam Cas- de quibus inejus Vita pauca disseremus. Unus nobis
siodoro nomen, ctarissimide Otatione, el octo parli- obvius fuit HincmarUs Rhemensis, qui Cassiodori
bus Orationis. Nec forte aberramus a vero, tum quia scholia in Epistolam ad Roinanos se legisse testalur
certo scimus Cassiodorum in Doriatum librOs scri- (Lib. de Prmdestin., c. 25). Nec alios sciinus, quibus
psisse, tum quia sibi jugiter cohaerent, quae hic et hi in sacras litteras tractatus innotuerinl.
quaein libro de Gramraatica leguntur; ita ut quoein Non semel forsitan offendes in alios libros, quibus
isto desiderantur sub finem, ex illo possint abundan- celeberrimum Cassiodori nomen illusit vano men-
ter suppleri. dacii fuco, utiilhoecduo voluhiina, quocCantabrigiae
Omnes editiones libri de Orthographla Cassiodori in bibliotheca Corporis Christi asservanlur, primum
Senatoris, sed eam nlaxitne quoe Aiiluerpioeprodiit de ecclesiasticis Officiis, allerum sic inscriptuin :
opera Ludovici Carionis serio contulimus cum illo Senlentim Cdssiotlbriex S. Cypriano. In bibliolheca
codice Montano, de quo hiox prssfati sumus, et Oxoniensi, et apiid quemdam privalum Anglum duo
quem miicumhabuimus in hac materia. visuntur exemplaria, CassiOdorinoniine sic proeno-
Meminit Cassiodorus (Prm(. Ortlwgr.) se alium tala : Scintillarium Scripturarum; et apud Petrum
librum Sacerdotis de schematibus,Dominoprmstante, de Natalibus, qui Cassiodori lucubrationcs receii-
collegisse,hancque ait compilationem98 tropos con- seiis, librum de Triniiate inter genuinos ejus felus
tinere, quos de libro cujusdam aucloris cui Sacerdos annumerat. Sed de his omnibus altum apud omnes
noineii excerpserat. In cxcusis duo circumferuntur C scriptores cosevos et suppares silentium; nec iis
libri de schematibuset tropis sub nomine Cassiodori, sufliagalur CassiodoriisSenator, qui nullibi horuiu
iidemque veherabili Bedse inscripti tomo I hujus librorum, ne operum quidem suorum catalogum
operum. Inde iri oinriesCassiodorieditiones, excepta texcns, mentidhem habuit. Nec minus aberranl a
Nivelliana, manavit error, ut sub utriusque noinine vero qui vilas sanctorum Paphnutii, Spiridionis et
prodirent cum hoc titulo : Magni Aurelii Cassiodori coeterorum, r_tidsin priinam parteni Legendarii sui
de schematibusei tropis collectioex Sacerdote, id est congessit Lipotrianus, a Cassiodoro primum coi.scri-
ex Beda 'presbytero.Sed quam imniani clrronologioe ptas putant, quoeprimis HislorioeTriparlitse scriplo-
mendo vel ipsi rudes agnoscant, quibiis certum Be- ribus jure debentur. Improbabilior videtur opinio
dam CassiOdoro ducenlis fere annis posteriorem Gesneri in Bibliotheca sua, ubi sexdecim libros de
fuisse. Tutior fuerit conjectura, si Bedaepotius Cas- Re ruslica, quos vano ruinore innuit rcperiri in bi-
siodorum praeluxisse quis opinetur, ut et Isidoro bliotheca nionaslerii S. Michaelisde Monte, Cassio-
Hispalelisi, inter cujus opera liber idem de Schema- doro nostro tribuit; magis enini ascribeudi sunt Co-
tibus recensetur, nisi quod iste tropos seu figuras a lumelloe,qui ea de re toiidem libros scripsit, ipso
scriptoribus profanis, Bedavero a Scriptura sacra et t.esteCassiodoro Senalore (Lib. Div. Litl., cap. 28).
a SS. Patribus fnutualur. In codice 114 cl 1469 bibliolhecro Vaticanoc alius
Habent veteres membranoe coenobii Floriacensis invenitur libei1cui tilulus hic appingitur : Cassiodori
eumdem tractatum quem legimus apud Bedam, eum- de divinarum Scripturarum libris Etymotogim;sed ab
que Cassiodoro tribiiunt hoc titulo : lncipit liber illo lemriiate dissentit contextus, qui lotus esl dc
Cassiodori de Figuris seu modis locutionum, qum a _" DivinisLitleris.
Grmcisscltemata vel tropi dicuntur, missus ad Galer- Major controversia oriri potest de libro de Amici-
tum levitam. Hinc lamen non constat genuinam esse tia, quem in editis quibusdam exemplaribus, nec
prolem CassiodoriSenatoris. 1° Hunc quippe librum paucioribus manuscriplis Cassiodoro nostro ascrihi-
ad suos Vivarienses monachos, non ad alium nomi- tur; verum totius libri stylus ipsi non favet, sed iu-
natim et peculiariter intentum direxisse certum est. signiter Bernardo aut Petro Blesensi. Procterealiber
2" Bis in eo citatur Gregorius Magnus, qui post Cas- hic de Amicilia vulgalac ediiionis Sciiptur.c sacivc
siodori nostri tempora scribebat. 3" Reluciatur ipse textus adhibet, quibus nunquain usus cst Cassiodo-
Senator, qui perhibet se 98 schemata seu tropos rus. Senator noster nullibi opcrum suorinn Imjus
, complexum esse, quorum vix mediam partem attin- libri meminil. Hunc libruin Petro Blescnsi tauquaiii
' git codex Floriacensis, Bedae luciibrationibus assu- vero parenti salis asseruit ullinia cjus opcrum editio,
tus. Eo igitur libro inter opera Bedaerelicto, melius non ita pridem repetita.
ndbis visum est, et ad mentem Senatoris nostri aptius Ulerque lomus Cassiodori operum claudilur suo
haeceadem schemata, quaein Coinmentario ipsius in indicc locuplelissimo, quibus Senatoiis noslii viri
Psalmos passim obvia cernuntur, in unum corpus certe procstanlissimi, nccdum laiiien satis coguili,
redigere juxta seriem alphabeti, apposilis ad singu- vitam ciini disserlationc de ejiis vila monastica pr;c-
las figuras uno aut pluribus exempiis, quod in gra- misi, adjuliis opcra noslii Nicolai Nourrili, qui in iis
tiam lectoris non ad 98 tanlum tropos, sed ad 120 coiiciniiandissludiorum meoriiin sociusfuit el laboris
et ultra protendimus, additis quibusdam rhetorico- particeps.
437 PROLEGOMENA. 438

MAGNI AURELII

CASSIODORI

SENATORIS

T I T A.

PARS PRIMA.
PR.«FATIO. — Ea sunt Magni Ahrelii Cassiodori A i iis ornamentis decorata fuerit Cassiodori familiaqui-
Senaloris merita, ese laudes quibus illum scriptores bus clarissima generis nobilitas comraendatur; atque
passim exornant, ut ad historiam tarili viri mandan- id sane ex optniis arguitur glorioetitulis quos illi
dam lilteris facile quidem aniitiutn cujhslibet indu- Theodoricus rex tribuit; nam, sive antiquitatem spe-
xissent, nisi a lali cohsilio rei beiie gerendse difli- ctes : anliqua proles, inquit (Var. lib. i, ep. 4); sive
cultas plerosque deterruisset. Etenim pauci aliquot quam sibi pepererat nominis famam atque existima-
in exaranda Senatoris spectatissimi vita stylum exer- tionem attcndas : laudala prosapies; sive proecelsos,
cuere : eminentissimus vero card. Baroinus, Anto- ad quos evecta est, honores contempleris : cum to-
nius Yepezius,et Cuspinianus,quos prolixius coeteris ; gatis clari,; sive fortitudinem animi atque virtutem
scripsisse de ilio tiovimus, compendioso tamen, ut; suspicias: inter viros fortes eximii; sive denique exi-
ita dicain, tractu lam ingens et itrduum iter videu- mias corporis dotes admireris : quando et valetudine
tur confecisse. At ego, qui omnia Cassiodori nostrii membrorum, et corporis proceritate floruerunt. His
opera prclo subjicieftda nova editione suscipio, ope- adde quod spectatissima hoec familia nominis splen-
roe pretium fore sum arbitraius, si paulo diligentiusi dorem in utriimque orbem intulerit: Genus, verba
in ejus vitoeactus fronti hujus libri praefigendosin- sunt ejusdem Theodorici (Ibidem), in utroque orbe
quirerem. Quapropter labori audacius commisisse! prmclarum. Et quos ex hac gente senalores ad sui
nie si videbor, dabil veniam lectoris beniguitas, apudl ornamentum in curiam admisit Roma tum antiqua,
quem profiteor adduxisse rae nihil in hanc vitaelu- tum nova , ii sane omnibus ofliciorum generibus
cubrationein quod ex celeberHmi scriptoris nostrii utramque sibi devinxere : Quod, genus, gemino se-
libris non hauscrlm, aUt ejus non sit auctoritate fir- .R iialui decenter aptalum, ait ilerum Theodoricus (Ibi-
matum. " dem), tanquam duobus luminibusoculalum purissima
§ I. De Cassiodori nominibus. Cassiodori nomeni claritale radiavit. Familia denique niriia tanlum gio-
ad plures etsi pertineret, proprium tamen fuisse fa- risein Orienle simulet Occidenteconsecuta est, quan-
milioeillius cujus historiain ih lucem hic edimus,, tum gens boec nobilissima: Qum enim se aliquavis
manifeste colligiiur ex Theodorico rege: Quod voca- nobililas ultra dislendit quam hmc, qum in ulroque
bulum, inquit, etsi per atios videatur currere, pro- orbe clara esse promeruit(lbideni)l His denique ac-
prium tamen conslat esse familim ( Var. lib. i, epi- cessere proventus amplissimi non proprioe modo
ttola 4). digniiati provehendse,sed eliam cogendis exercitibus
Utrum autem vir proestantissimusSenatoris cogno- pares simul et alendis.
miue uli proprio sit appellalus adeo non constat, utt § III. Cussiodoriavus et paler. Atque ut propius
quibusdamvisum fuerit additum illiperav-sjvoctczcriav; ; ad ipsos Cassiodori parentes accedamus, Theodori-
alil et quidem melius indilum illi ccnsuerurit quo se- cum adire placet (Var. lib. i, ep. 4), a quo rem to-
cerneretur a cseteris quos Cassioiioros appellatoss tam mutuabimur. Et primum quidem Illustratus ho-
fuisse legimus.Quas enim proetoriipnefecluram ge- nore cinclus est avus ejus. Ric a Vandalorumincur-
rens scripsit litleras, SenatOiiSuniConomine subsi- sione Siciliam, Bruliosquearmorum defensionelibera-
gnare solitus est; iiiio consulalum sUnin hac eaquee vit; debuitque virtutibus ejus Respublica, quod illas
sola appellatioiie voluit desiguari : cujus etiam voca-
i- provincias tam vicinas Gensericusnon invasit, quem
buli prseclaro titulo utuntur jurisperiti, dum suiss postea truculentumRoma suslinuil; ideoque in egre-
scriptis, aut pronuntiatis hujus clarissimi viri accer- giae virlutis proemium concessit, ut merito primatum
sunt auctoritatem. (. in illis provinciis haberet, quas a tam smvoet repen-
Nullusest fere auctor, nullus manuscriptus codex,, tino hoste defenderat.
qui MAGM proenomineCassiodorum non insigniant;; Nec minorem sibi laudem praeclare gestis peperit
quanquam non inlicior Senatorera nostrura luml sub Valentinian© imperalore Cassiodori pater; sic
Gesnero in Bibliotheca sua, tum recentioribus qui- enim Theodoricus (lbidem) : Candidati pater (id est
busdam non Magnum quidem, sed Marcum vocitari;; Cassiodori) sub Valeniinianoprincipegessil tribuni et
licet nulla prorsus exstet apud eos appellatioiiishujuss notarii laudabiliter dignitalem, honor qui tunc daba-
novoe ratio. Forsiian Cassiodoro Marci proenomen, , lur egregiis. Ea necessitudo eum junxit Aetio qua
non secus ac Ciceroni tribuendum ideo censuerint,;, solent sociari quos et amor in palriam singularis, et
quod sicut hujus, sic et illius nomini M proemittere- sua supra vulgares animas virtus evehit : Ut se pares
lur. Utut sit, non dtibitanter ego pronuntiaverim in- animi solenl sempereligere, phlricioAetio projuvanda
numeros pene melioris notae scriptores honorifico o republica magna fuit charitale sociatus. Ea fuit illius
Magni Cassiodorumexornasse titulo, ut amplis ejuss in rebus tum forensibus, tum bellicis forliludo, ca
opibus, amplo generi, amplis dignitatibus, pietati,:, prudentia, ut imperator eum tunc propter sapientiam
(joctriiisc,ipsius qtloque nominis amplitudo respon- sui, et gloriososin republicalaboresin omni consilii
oerel. parte sequerelur. Quineliain tantam apud Valenti-
§ II. De Cassiodorifamitia. Extra dubiunl est quinn nianum virlutis et sapienlioeopinionem sustinebai,
 459 M. AURELIUS CASSIODORUS. > 440
ut eum inler legatos ad Attilam Romaeimminentem A Italise factas divisiones. Nec forsan ipslus Cassidiori
missos praecipuura elegerit. Quis autem fuerit lam,, verba perpendebat, ubi tam eleganti calamo patrise
periculosse in afflictissiniis ac fere perditisarebus ad situm amoenissimumpingit, utejus hic verba sisub-
ferocissimum victorem legalionis exitus, Theodo- jecero (Epist. 15, lib. xn), pergratum lectori fore
.rico ipso accipe (Ibidem). < Ad Attilam, inquit, po- confidam. t Scyllacium prima urbium Brutiorum, pa-
tentem armorum legationis est oflicio non irrite triolica nos probatur affectione contingere : civitas
deslinatus; vidit intrepidus, quem timebat imperium: supra sinura Adriaticum constitula iu modum Bo-
facies illas terribiles et minaces fretus veritate de- trionis pendefc in collibus; non quod diflicili ascen-
spexit; nec dtibitavit ejus altercationibus obviare, sione turgescat, sed ut voluptuose campos virentes,
qtti furore nescio quo raptatus, mundi dominatum et caerula maris terga respiciat. Hoecnascenlera so-
videbatur expetere. Invenit regem superbum, sed lem ab ipsis cunabulis intuetur, ubi ventura dies non
reliquit placatum; et calumniosas ejus allegationesi proemittit auroram; sed raox ut oriri cceperit,lampa-
tanta veritate destruxit, ut voluisset gratiam quae- dem suam vibrans fulgor ostendit. Gaudentem respi-
rere, cui expediebat pacem cum regno ditissimo noni cit Phcebum, propria illic luminis claritate resplen-
habere. Erigebat constantia sua partes tiinentes, nec: det, ut ipsa magis solis ptiletur esse patria, Rhodi
imbelles sunt crediti, qui legatis talibus videbantur opinionesuperata. Fruitur luce perspicua; aeris quo-
armari. Pacem retulit desperatam; cujus legalio quid[ que temperie donata, apricas hiemes, refrigeratas
profecerit datur intelligi, quoe tantum est gratanter sentit oeslates; et sine aliquo mcerore transigitur,
excepta quantum et videbatur optatafuerit .» ubi infesta tempora non limentur, etc.»
Neque hic dissiuiulandum quanta Cassiodorii _R § VI. Ravennam non esse palriam Cassiodori. Ver-
paternis in laudibus moderatio, cum sancli Leonisi "* bis lam exquisitis, quibus situs opportunitalem, et
papoc opera pacera ab Attila impetratam in Chronicoi; alia Scyllacii commoda belle admodum commendat,
testetur. Cum quo, inquit, a Valentiniano imperatore prorsus nihil addendum superesset, nisi tenerentur
papa Leo directus pacem fecit. Tamen ex Theodoricii aliena opinione scriptores aliquot, qui Cassiodorum,
verbis satis intelligitur, quod in hujus legationis> quasi Ravenna oriundum, Ravennalem appellant.
obeundo munerc multam navaverit operam Cassio- Sed ab ea facile deducentur, si modo eum alibi etiam
dori pater : quem sane non minori laude dignum ego) non semel in scriptis (Var. lib. i, ep. 5; lib. xn, ep.
dixerim, quod remunerationis loco ab aula ad Bru- 5 et 12) Brutios et Lucaniam, ut natale solum patriam-
tios, ab improbo labore ad hoiieslum otiuni, ad si- que suam celebrasse animadverterint.
lentium a strepitu secessum ab imperatore postula- § VII. An Cassiodorus anno 479 vel480 nalus. Op-
verit. Incredibilera sane dolorem Valentiniano atlulitt landum sane foret, ut quam accuratam Cassiodorus
inexspectata pelilio : viri tamen deflecti se ac de repu- urbis suaedescribendaerationem habuit, eanidem tera-
blica perbelle meriti precibus non non potuit. poris quo natus est, designandi adhibuisset. Nodi
Sed itle (verba sunt Theodorici) potius naliva mode- profecto difficultatum solverentur, quibus implican-
ratione diiissimus, dignitatem suscipiens otiosam, ini tur scriptores pene omnes qui de eo memoriaeprodi-
remunerationis locum expetiit ammnissimaBrutiorum. derunt; quorum nonnulli,ut Augustinus Florenlinus,
Negare ilti non potuit oplatam quietem, qui eum red- et R. P. Angelus a Nucein suo Chronico Cassinensi,
diderat ab immani hoste securum : tristis ab obsequio o ortum ejus ad annum Christi 480 referunt: Morilur,
suo reliquil, quem sibi necessarium fuisse cognovit t inquiunt, anno 575, mlal. sum 95; et Bucelinus: San-
(lbid.). , ,Q cto fine quievilsub an. Christi 575, mtat. 95. Quibus-
§ IV. Proba, Galla et Symmachus affines Cassio- dam, ut Sixto Senensi in Bibliotheca (in qua ex ejus
dori, et Heliodorus ejus consanguineus. Probam no- obitus tempore nativitas arguitur), placet ortum
bilissimam virginem, Romae quondam ornamentum,i, sumpsisse an. 479. Moritur, inquit, an. 97 mtat. sum,
sanguine sibi propinquam fuisse gloriatur Cassiodo- an. Chrisli 576. Barius vero, vel cardinalis Sirletus
TUS;nam in lib. de Divinis Litleris (cap. 23) paren-i- in Brutiorum575. Historia : Obiit annum agens 96, a
tem suam Probam appellat. Gallse soror illa fuit,l, Ghristonato His, licet eruditorum, consentire
ideo et Symmachi lilia : unde Patricio illi celeber- non possura opinionibus, quas cura Cassiodori epi-
rimo affinitate conj'unctum Cassiodorum facile in-i- slolis pugnare sentio. Ibi enim laudatur a Theodo-
telligas. rico, quod in ipso regni sui exordio, anno videlicet
Longum esset genus omne recensere : satis itaque e 495, illum habuerit sibi devotissimum, et Siculos
fuerit, si Heliodorum Probse adjiciamus, qui sicut af- r- quielis et jugi tunc temporis impatienles, suas ad
fines ejus non pauci antiquoe Romoesenatum virtuti-i- partesvictriciCassiodori persuasione transirecompu-
bus illustrarunt, sic novae Romoerempublicam rectee lerit. t In ipso quippe, inquit (Var. lib. i, ep. 3), im-
factorum raeritis exornavit. Heliodorus, ut Theodo- i- perii nostri devotus exordio, cum adhuc fluctuaritibus
rici verbis ular (Var. lib. i, ep. 4), quiinilla, scilicet;t rebus provinciarum corda vagarenlur, •Hnegligi no-
Orientis, republica nobis videntibus prmfecturam bis is vum dominum novilas ipsa pateretur, Siculorum su-
novenis annis gessit eximie, eorum consanguinitati pro- o- spicantium mentes abobstinatione praecipiti deviasli:
batur adjungi. Hic summus vir generis claritate nulli li culpam removens illis, nobis necessitatem sublrahens
secundus, postquam araplissima Reipublicoemunia ia ullionis. Egit salubris persuasio, quod Vehemens po-
feliciter obiisset, privatus vitam egit reliquam; at- t- D terat emendare dislrictio. Lucratus es damna pro-
que in dispari conditione omnium in sc anlmos amo- )- vincise, qusc meruit sub devotione nescire: ubi sub
remque pariter convertit. Vixit et in provincia honore •e procinclu Martio civilia jura custodiens, publica pri-
i- vataque commoda inavarus arbiter oestimabas; et
privali; cunctis vel
judicis et securitateanimos nobititale po-
lior, omnium ad se attrultebat, ut qui libertutis
is proprio censu neglccto, sine invidia lucri morum di-
magis continuis is vitias retulisti: excludens, vel querelis auditum, vel
jure non poteranl subdi, viderenturVerum ul homi- i- derogationibus locum; et unde vix solet reportari pa-
beneficiissuaviter obligari (Ibidem).deessenl ornamen- i- tientisc silentium , voces tibi militaverunt lau-
nis excellentissimi felicilali nulla
ta, opibus erat copiosissimis cumulatus, adquibus ad ld dantium. i At 13aut 14 annorum adolescentem tol
muniiicentiam utebatur, non abutebatur m proeclare factis potuisse probare virtutem quis cre-
iniquara
dominationem : Tanla quineliam patrimonii sui uber- r- dat ? Quse tamen laus Cassiodoro tribuenda foret, si
; late gtoriatus est, ut inter reliqua bona equinis n- jam citatoestarent opiniones. Adde quod eodem an-
gregi-
bus principes vinceret, el donando smpius, invidiam m no, videlicet 493, Theodorico erat a secretis, cujus
nominis non haberet (Ibidem). nomine, ut adnolat Baronius (Ad an. 493), litteras
st quibus pacem efllagitabat, ad Anastasium imperato-
est
§ V. Scyllacium patria Cassiodori. His exorlusurbs
clarissimis parentibus Cassidiorus Scyllacii, quse bs rem scripsit (Var. lib. i, ep. 1). An igitur vix primos
Brutiorum lum erat primaria; quamvis contra sentiat at adolescentise annos assecutum Cassiodorum reputa-
scriptor non ignobilis, haud satis animo reputans di- i- bimus, cum ad id muneris est a Theodorieo prove-
versas a Romanis, diversis temporibus provinciarum m ctus ? Denique ex ep. 4 lib. i Var. intelligimussub
441 PROLEGOMENA. 442
Odoacre Theodorici antecessore, hoc est ante an. I. A
£ non pciturbationem rerum ad proclivem vitiorum
495, glorisenon parura slbi comparasse Cassiodorum, i, viam eum rapuisse meridiana luce elarius innoluit.
quem constat comitivseprivatarum, et sacrarum lar- r- Sapiens admodum dignilatis prioris administratio
gitionum id temporls gessisse dignitates. At his 13 3 gradum ad majores juveni noslro fecit. Itaque comi-
annorum adolescentem imparem esse nemo est qui li tem sacrarum largitionum insliluit eum Odoacer
eat inficias; cujus lum setatis erat Cassiodorus,si su-l- (Var. lib. i, ep. 4): quo munere donis regiis largien-
pra mentorafis auctoribus assentiamur. Quid quodd dis, monelse cudendse, omni negotiatorum commer-
Baronius ad an. Christi 495 iis senatoribus eum an- i- cio promovendo, ofliciis ac dignitatibus confirman-
nuinerai, quorum consilio et opera in rebus polilicis is dis, etcaet., proeficiebatur(Lib.vi,form.l). Ut digni-
nioderandis initio regni Theodoricus ulebatur ? Id- l- tatum, ita virtulum splendore et merito crevit
ciicxi adolescenlise annos tunc excessisse Cassiodo- )- Senalor; eaque fuit ejus in hoc gerendo munere
rum faleamurnecesse est. oequitasanimi, ea moderatio, ut suoe laudis praeco-
§ VIII. Quo anno Cassiodorus natus. Quod vero o nem habuerit ipsum Theodoricum, cujus hoec proe-
spectal ad annum quo natus est,cerli nihil astruxere •e clara verba sunt (Ibidem): Qui mox deinde sacrarum
reliqui auctores qui de eo scripserunt. Trilhemius IS largitionum munere susceplo, crevit lanlum conversa-
quidem, Claruit, inquil, annos habens plusquam 95, ), tionis laude, quantum profeceral dignitale. Quid pro-
anno Domint 575. Verura quid constans aut slabile le vinciis reddilam disciplinam? Quid diverso hominum
colligas ex hac parlicula plusquam? Baronius et qui- i- generi momentajustilim infusa referamus? Vixil enim
dam alii rerh taciti proetermiserunt, quod nihil de ea sa tanta conitnenlia, ut mquitatemet instruerel monilis,
definiri posse judicarent. Hactenus adductoe contra •a et doceret exemplis.
primam opinionem rationes, nec non et ea quoedi- i- "I § X. Quid egerit Cassiodorus post superatum a
centur in serie hujus historiaevidentur efficere vige- s- TheodoricoOdoucrem.Nec tamen hic stetit laudabi-
siraura terlium circiter aut vigesimum quartura oela- i- lis adolescentioevirtus, publicis muneribus jam con-
tis annum attigisse Cassiodorum initio regnanlis is secrata. Sub linem enim regnanlis Odoacris eara
Theodorici, anno videlicet 495. Cum eum proeserlira n prudentia; laudem in rebus agendis est consecuta, ut
res magnas in primo aetaiis flore sub Odoacre pa-i- politicorum sapientissimis oeternuraadmirandscjuxta
trasse constiterit, tesleturque Theodoricus illum ad-1- et proedicandoesapienlioe causam sufliciat sequissi-
huc juvenem in aulam suam, exstincto Odoacre sta-i- mani. Anno quippe Domini 490 ingressus in Italiam
tira ingrcssum, imposita dignitatum onera laudabi-i- Theodoricus movit contra Odoacrem eo successu, ut
liter administrasse. Unde liceat inferre Cassiodorum n victum profligalumque adegerit in urbem Ravennam
natum esse Scyllacii anno Domini469 aut 470. ad perfugium secedere. Castris ad urbem locatis,
§ IX. Cassiodorieducalio, ac dignitates quas priuss post tertium obsessionis annum pactis conditionibus
gessit sub Odoacre.ln ejus tractabilis puerili03inslitu-i- supplicem suscepit regem; et ei quam sibi paraii ab
tione cura omnis exhibita, quae decet egregiaenobili- i- illo suspicabalur necem inlulit.
taiis adolescentes. Ad militarem disciplinam, quaa Quid consilii tum cepisse Cassiodorum putas in
grandior sctas rile informata est, accessere ornamen- l- tani dissiniili ulriusque principis forluna?Cum, in-
ta litterarum; quoeincultam illius turbatissimi tem- i- quam, cerneret imperio potiri Theodoricum quo
poris, et alienoe dominationis barbariem elsi redole- ;- Odoacrem spoliaverat, in hac fluctuanti rerum sorte,
rent, in illis tamen progressum eum fecit, qui spem n quas in partes se converteret anceps Cassiodorus, in
omnem praeriperet. Nec multo posl tam prseclara in- i- /Q Brutiorum landem se plagas recipit. Ibi divino acci-
genii et eruditionis dedit argumenta, ut iiobilem ado-> disse consilio cum inlellexisset, ut principatus Italise
lescentem intra juventutis annos tantum facultatis et ;t cederet Theodorico, privati commodi poslhabita ra-
prudenlioeadeptum cum cerneret Odoacer Erulorum m tione, rebellanles Siculorum animos coercuit, atque
rex, lotius Ilaliae dominatum gerens, iis affecerit it tum eloqucntioe, tum armorum viribus novi regis
honoribus qui praecipui tum habebantur in imperio. ). parere coegit imperio; sicque se in aulam ipsius in-
Ac primo quidem comilifa; privatarum (Var. lib. i, sinuavit, oblata provincia, quoe sine bellorum in-
ep. 4) ornavit dignitate,qua veluti parenti publico acic commodis, aut ullo sumptu ditioni principis accessit.
legitimo proesuli decrela erat custodia : ne quis se ;e « In ipso quippe imperii nostri devotus exordio, in-
proximorum commixtione pollueret, ne quis sepul- 1- quit Theoiloricus (Var. lib. i, ep. 3), cum adhuc
crorum j'ura violaret; atque utcaduca bona et repo- )- iluctuantibus rebus provinciarum corda vagarentur,
sitivocpecunise regalibtts aerariis applicarentur (Var.r. et negligi novum dominum novilas ipsa pateretur,
lib. vi, (onn. 8). Magnum certe onus ex ephebis vixx Siciiloiuni suspicanlium menles ab obstinatione pras-
excedenli Cassiodoro imponebatur. Imprudenliae ta-i- cipiti deviasti, > elc.
men non erat culpandus Odoacer, qui rerum maxi- i- § XI. Fit Theodoricoab epistolis Cassiodorus. Ex-
nii momeuli j'udicem creabat eum queni octasab hu- l- pletis bonorifice partibus quse ipsi ab Odoacre rege
jusmoditractandis negotiis removere videbalur. Ipsi si creditae fuerant, cum strenue quoque se probasset
enim timendum nusquam fuit, ne in ferendis senlen-4 i-4 Thtoiiorico, ab illius gralia ad hujus amiciliam, ab
tiisanimi levitate peccaret proesesadolescentior, cum n illius palatio ad hujus aulam volo processit obsequio.
juvenilibus annis senilis jam maturilas proeponderas- 3- His itaque, pergit Theodoricus (Lib. i, ep. 4), sub
set. El re quidem ipsa tam rite perfunclum fuisse eD [ prmcedentirege gymnasiis exercilatus, emerilis laudi-
lanto munere Cassiodorum ait Theodoricus, ut sin-i- bus ad pulatia iioslra pervenit. Excepit eum rex cuin
gulis probaretur sagax Odoacris prudentia, qua fe- eo honore qui splendori generis et rarae virluli de-
rendo illi oneri parem judicaverat eum, qui quidem li bebalur, admiralusque in juvene cura ingenii doli-
in vitia juventulis, tam alto positus gradu, non modo o bus lot adjuncta decora virtutum, ab epistolis illura
noncorruit proecipitilapsu,sed etiam earum quoevel il esse sibi voluit. Hujus quidem rauneris prima rudi-
ipsis senibus invidiam facerent, virtutum splendoree menta posuit senator facuudissiinus, in lilteris illis
claruit. t Primus enira, ut scitis (ita Theodoricus is eleganiissimis quas ad Anaslasiura imperatorein di-
[Lib. i,ep.4J) administralionis introitus comitivoepri-
i- rexit rex, ut pacem quam pelebat ab eo facilius
vatarum mole fundatus est: ubi non tirociniorum in- l- impelraret; cujus tum amicitiam slabiliendo regno
lirmitate titubans, novitatis vitio, vel innocenter cr- suo opporlunissimam judicabat.
ravit; sed abslineniioe firmalo vestigio, imitando o § XII. Principum Arianorumgralia religionemCas-
vixit exemplo. > Quid modo necesse est, novis ra- siodori non labefaclavit.Verum quod principurn Aria-
lionibus fatigemus lecloris ingenium, quibus planumu norum graliam amoremque sit promeritus Cassiodo-
fiat quam eximioeCassiodori adolescentiam virtutes!S rus, nemini veniat in suspicionem fides ejus alque
nobililaverinl? Probalionum omnium instar eril cita- religio, quam ab omni erroris fuco liberaui, solida
tum principis flde dignissimi teslimonium, quo nonn testalur pietas, exhibita Ecclesioe prscclara oflicia
clarilalem generis, non luxuriantis oetatis turbulen-i- significanl, addictissimum seniper erga summos pon-
tam aniinam, non morum corruptelam patriorura,i, lifices et episcopos cammendat obsequium; quara
 14? M. AURELIUS CASSIODORUS. 444
denique scripta ejus omnia, quibus et Arianos ct alios,A cess-2est aut gruiunn puri nlela proiocet, nvt ottiiitn
quoscunque funditus deslruit hoerclicos, firinissime tongmcontentionesexaspernil ( Lib. i, ep. 5).
aslriiunt. Deinde illud de Odoacre meniorioe prodi- § XIV. QitidrevocatusCassiodorttsapud Theodori-
tum est (Baron. an. 476), Nulltim faclum abeonego- cum egerit. Explelo aimuo iiKigislralu,Cassiodorum
tium rebits sacris, quanlumlibetArianus essel. Enno- apud se revocat Theoiloricus, ul si quse litterse ad
dius vero tliaconus : Mttlta pclenlibusepiscopisortiio- rcgcs cl principes, aut primiirios rcgni admiuislros
doxis emndem principem indulslsse commcmorat. essent scribcndic; si panegyrico scrinone excipiendi
Refcriml etiam nonnulli (Bar. an. 495) Thcodoricuin rcgcs aut reginoein curiam ad principem adcunles;
Romanm Ecclesim auctoritatem reveritum asse, qui denique in gravissimis quibuslibel negotiis ejtts ope-
nulli fuil itlius scdis episcopoimpcdimenloquin ple- ra, consilio ct eloquentia uterelur; ut etiam amicos
nissima auctorittite ciincla quw essent jurinm setlis cura eo non minus utili quam grato colloquio mis-
apostolicwexerceret. Qtiiiictiam rcgni principia non cere inierdum sermones posset. Quam regis familia*
soltiin ortliodoxorum vcxatione non focdavit, sed rilalein commendans Allialaricus : Egisti, inquit
etiain onuiibus cos prosccuius est officiis; eousque (Lib. ix, ep. 24 ), rerum Dominojudicem famitiarem,
ut iralum eum experiretur quisquis regii favoris ain- et internum procerem. Quis credat Theouoricum ar-
bituad parlcs transiret Arianas; cujus rei exemplum, morum gloria quam litterarum studio clariorem, re-
Zonara et Cedreno rcfcrcntibus, liabemus luculentis- bus nuper adepti regni componendis impeditum,
simum. Aulicus quidam Theodorico graiissimus a erudita Cassiodori facundia tam mirabiliter affectum
vecta fide ad Arianam sectam defecerat, quo altius fuisse, ut si quid otii publicis curis posset interci-
iu regis animum illaberetur. Factum Theodoricus pere, quserendis ab eo sapientum polilicorumque
ubi rescivil, jussiieum capite truncari, hoecproeclara B> sententiis totum impenderet; amaretque ab eo scisci-
verba adjiciens : Si Deo fidein sinceramnon servasti, lari occulta naturoe miracula, philosophioearcana,
quomodo mihi, qui homo sum, conscientiam sanam siderum cursus, maris abyssos, meatus alveosque
prmstabis? Nemo ilaque culpoe tribuendum ducat, fontium? Fidem tamen si quis mihi derogandam pu-
quod regibus el quidem Arianis acceplissimus ftierit tet, leslem locuplelissimumAthalaricum audiat in
Cassiodorus, cuni ad procurandum Ecclesioebonum hacc verba disserenlem (Lib. ix, ep. 24): Cumesset
auctoritate et giatia qua pollebat apud illos, religiose pubtica cura vacnatus Theodoricus, sentenlias pru-
non ininus quam prudenter uteretur. dentum a tuis, scilicel Cassiodori, fabulisexigebat,
§ XIII. Prwficitur Rrutiis etLucanis. Porro Theo- ut factis proptiis semquarelantiquis, stellarum cursus,
doricus sive non immemnr ofliciimaxiini, quod sire- maris sinus, fonliuin miracula rimator acutissimusin-
nue procstiterat regioe majcslati Cassiodorus, cuin quirebat; ttt rerum naturis diligentius perscrutatis,
scilicet ejus opera Sicilia Gothorum adjuncta est im- quidam purpuralus videretur esse pliilosophus. His
perio; sive ul Brutioruin et Lucanorum ancipiles 'orsitan Athalarici verbis scriptores nonnulli, inter
animos arctiussibi devinciret; deslitui se aliquandid quos Cuspinianus, adducli sunt ut assererent Cassio-
tanli viri solatio et prsesentia sibi admodum neces- doro magistro litteris studuisse Theodoricum, nulla
sariis passus est, ut illi eas provincias adminislran- tamen assertionis allala probatione. Illud ergo pru-
das committeret. Quod ipse deCassiodoro disserens, dens leclor expendat, utrum Theodoricusrex sctatem
luculenter docet Theodoricus (Var. lib. i, ep. 3). peneomneni in remililari,neglecta scientiarum cura,
t Sed non eo proeconiorumfine contenti, Brutiorum cum posuisset, Cassiodorum discipulus audicrit. Id
et Lucanioetibi dedimus mores regendos : ne bonum r/ quidem vel ullum hominem sibi facile persuadere
quod peregrina provincia meiuissel, genitalis soli posse vix crediderim.
fortuna nesciret. > Per annuum proefecturoespatiuni § XV. QuoordineCassiodorusdignitates administra-
Scyliacii vivaria et slagnantes lacus exquisito artis verit. Etsi magnis rebus tam ingenlem, tain serium
labore excavalis montis visceribuseffodit. Quod opus animum afferebat, ut maj'oribus intentus esse non
egregium velul sub aspectum ponit ea in epislola posse videretur, lamen capacissimaementis proeslan-
qiiam in proeloriana sede collocatus ail Maximum tiam tolies regi consultissimo asseruerat, ut eum
Lucaniac et Brutiorum cancellarium scripsit. t Feci- altiora moliri posse non iniquus aestimator Theodo-
mus, inquit (Ep. 15, lib. xn), claustra Neptunia. Ad ricus pulaverit. Quare ex praefeclura Bruliorum et
pedem siquidem Moscii niontis, saxorum visceribus Lucaniaeredeunlem ad amplissimoshonores gradalim
excavalis, fluenta Nerei gurgitis decenler immisimus, promovit;vix tamen lempoiis rationem seriemque
ubi agnien piscium sub libera captivitale ludenlium, annorum quibus dignilates gessit, vix ipsum quo-
ei deleclalione reficit animos, el admiralione mulcet que honorum ordinem rile quis possit explicare. Si
obtiitus. »Id ioci monasterio postmodum aedificando quid nihilominus cerli investigari queat, ab eju-j
vidcbalur jani destinare, quasi secessum ad ccelestia scriptis lotum repetemus.
conlemplanda tum meditaretur, cum lalissimus ipsi § XVI.Cassiodorusfit qumstor.Post Lucani;e Bru-
ad amplissimos honores palerel aditus. tiorumque praefecturam,quocstorfactus est; hinc est
Quanluni vero boni illis regimiibu* sua contulerit qilod pro tiujusmodi suscepta dignitate laudalur ab
auctoritas alque proesentia, non ambitioso quidem Athalarico (Var. lib. ix, ep. 24) : Deniqueex lepro-
faslu, sed simplici verborum ductu testatur ipse (Lib. bare possumus cximium principis instilulum, quein
n, ep. 59) : Senserunt me judicem sunm, el quibus D I primmvumrecipiens ad qumstoriso/ficium,mox reperit
privatus ab avis aiavisqueprofui, vivacius nisus sum conscientiaprmditum, et legum eruditione malurum.
meis fascibus adjuvare. Pauca profecto, ct exigua Et post pauca : Quolies ille te grandwiis proreribus
hocc esse videbuntur, si cum majoribus, quae pro imputavil, dumnon sufficerentad primordia lua, quos
tuenda juslitia et prudenter suscepit, et strenue per- lanta longievitas wtatis instruxeral'.?Cassiodorus ipse
fecit in proefectura,componantur. Quid porro? Non in priori pnefalionc Variarum, inter primaria quic
elalus ainbilione, non ainore viclus, vel odio in fe- anle magisterii proetoriaiiDequesedis proefecturain
renda sentenlia deflexit unquam ab aequitate.Verum- suscepil munera, quoestoris reponil oflicium : cujus
enimvero inlegritalem animi non palriae charitas, proecipuoeparles erant, tit regiw lingum vox essel
non jura propinquitatis, aut alia quaevishumanocra- ( Lib. vi, form. 5). Ad hunc honorem proveliebatur
tionis persuasio violavil. Dcnique tam piobum se iicmo quein sua eruditio et negotiorum capax animus
procslitiljudicein, ut a Thcodorico eximias hascclau- non commendarent, ut recte docet Theodoricus
des sit conseculiis : At tu consiietudinemdevolionis (Lib. v, ep. 4 ) : t Omnes quos ad quaeslura;culmen
impendens, eo nos obtigasti muncre, quo tibi putumus evehimus, doctissimos oesliniamus, quales lcgum in-
oinnia reddidisse: inde amplifteando debitum, unde terpretes, et consilii nostri decet esse participes:
credi poteral absolittum, Egisti te per cuncla judicem dignitas, quoenec divitiis, nec solis natalibus inveni
totins erroris experlcm, nec invidia quemquam depri- tur: sed tantum eani doctrina cum conjuncta potest
tnens, nec gralia blandientesubtimans. Quod cumubi- impetrare prudentia, elc. >
qui sit ardttum, tameiifil i» pairiitgloriositm: ubi ne- His animi dotibus, et virlutum ornamentisinstru-
445 PROLEGOMENA. 44«
elissinniin CassiOdorUniliuic admovit ofllcio; cujus A J virtuiis meritum habuerit, nemo mirabiliir, qui hcec
onus pro dignitate cum suslineret, regis prudenliam Alhalarici verba expenderit (Ibidem) : Non enim
in honoribus impertiendis singularem unusquisque proprios fines sub te ulla dignitas cuslodivii, quando
laudavit. Quo propius ad regiam majestalem, suoe conscientiw tuw constat creditum, quod a muliis pro-
illum dighltatis sustollente grailu, Sehator accedebat* ceribus fuil sincerissimeperagendum.
eo magis crescebat singularis in eum principis amor, § XVIII.Fil prmfeclusprmtorioCassfodorus.Exinde
quem ipsi acceplissinium reddebat animus a viliis ad praetoriiproefecturam,culmeii honoris altissimuiii«
alienus. tlinc Alhalaricus (Var. lib. ix, ep. 24): Vi- evectus est : in quo constitutum Hon aura vanitatis
debaris, inquit, tBt/itissimoprincipi gloriosa dilectione afflavii, quasvel nobiliores aninms solet perstringere:
sociatus, quia eras a vitiis probabili sequestratiotie Nullo quippe, ut plerisque moris est, elalus [avore[or-
ttivisus. Itaque in qutestore suo rex mirabatur vacuam tunm in colhurnumse mngtimpotestulis erexil; majora
omni cupiditale mentis integrilatem , el sermonum sibi de se [ecitoptari, dtim inlra modeStimterminos
ej'us lepores amcenissimos avidus excipiebat: Te in magna cohibuil (Lib. i, ep. 4). Hsec oequabilitasat-
dictationibus amcenum,prosequitur Atbalaricus, te ad que moderatio-qua indignum se tantis muneribus
jusiitiam rujiduin, te habuit a cupiditatibus alienum. sentiebat, haud retardabal mentis devotionem in
Litigantium actiones querelasque illius judicio per- gloria principis, et commodis subdilorum procuran-
niisit dirimendas. t Interpellaiitium te ponderibus dis, Qui propensa bonitate in provincialium aniuios
sapientissimusarbiter onerabat; tantumque de animi inllueb^t suaviter, mililibusque verendum se proesta-
tui cognita disceplalione pracsumpsit, ut in benelicii bat : Fuit itaque, utscilis, militibus verendus, provin-
locuiii, luum praestaret oestuanlibus sine aliqua "' cialibusmitis (Lib. i, ep. 4). Justitioeadeo tenax fuit,
cunclatior.e judicium (Ibidem). > Sordidum venalis ut cum quis lile contenderet, arbitrum causoe illuni
animi quocstumewsusSeiintor, parandi opes officio- oplarel; et quamvis tributa imponeuili munus, po-
rum taxalione viain iniquain nusquam lentavit, vir- pulis exosuni, tractaret, ea singulis lanta oequitate
tuiis honeslatem perituris bonis longe anteponens : dispensabat, ut neino gravari se taxatione querere-
< Beneficia ipsius, scilicet Theodorici, nulla abomi- tur, nemo solvere detrectaret. Hanc sequilateni egre-
nabili laxatione vendebas, ut bonor tibi ad opinio- gie lamlat Theodoricus (Var. lib. n, ep. 5) : Cuncta
nis diviliasproticeret, dum iiiinime prelio subjaceret. provide gubernatione disponens, ostendisii qttam leve
Erat plane, quod in te pnedicaret eximium animum sit slipendia sub judicis integritale dependere; nullus
ad | rmnerenda beneficia patulum, et contra vitia enim gravanter obtulit, quod sub mquitate persolvil.
cupiditalis obsliiictuni (Ibidem). > Hoec sane oequo Qua, quaeso, putas solerlia pracditum eiiiii qui sic
aninio qui perpeudet, liaiid dubiuin quin eam ipsi novit slipendia juraque principis cum devoto popu-
laudis comineiidalioueu asserat, quam in obeundo lorum obsequio componere, ut neque illius, neque
quaeslorisapud regein et stibdilos est promerilus. horum odiuni contraneret; quiniino gralanter face-
§ XVII. jifarrisfeiiidignitatetitdbil Cassiodorus.lluc rent subditi, quodjuste exigi a priucipe non ignora-
pertinet qUod, velut in grali aiiimi testilicationem, rent? Junxii bene, verba sunt Theodorici (Lib. i, ep.
quoestorem inlegritate notissimuin honore magisterii 4), cum univeisorumgaudiisnostracompendia : mrario
affecit Theodoricus, testanle Athalarico (Lib. ix, ep. munificus, et juste solvenlibusgraliosus.
24). Veniamusad magisleriamdignitatem, quam non Adeo benelicus in omnes fuitCassiodorus,ut dandi
pecunim largilale, sed moiiim nosceris suffragio con- quain accipiendi longe avidior, judicum damnaret
seciitus.Adeum qui hujus muneris fungebatlir oflicio, (_ ^ avaritiam qui muneribus clientum dignitatem inqui-
palalii discipliiia, causarum pondus, aliena judicia, nant : dandi avidus, accipiendijastidiosii". Nunquam
vcredorum cura, etc, pertinebat : per eum senato- vir suinmus criminum conlagione meutein illacsam
res regi prasentabanlur, legatorum adventus proe- ad virtiitisamorem non convertil: detesiatorcriminis,
nunliabatur; denique inter prjetorianas cohortes, el amator mquilalis. Qttis igilur inirabilur quod recte
urbanx pracfecluroemilites habebat primatum. Porro factoriim ejus in obetmda proefecttira meinoria prin-
cum ad hoc culmeh solis virtutuiri gradibus elatus cipis aiiiiiiilin mirilice oblectaret? Oblectaligitur, in-
fuerit Cassiodorus,ea liincfloriiil integritate justitioe, quit rex (Lib. i, ep. 3), nos actus prmjecturmrecotere.
quoeprobum et prudeiitem viriini decet. Principis Et vero quani gratuin erat Theodorico mente repe-
jura subditorumque partes sic defendebat, ut ohines tere procclaram subdili sui modestiam, justiliam, fi-
quibuscum res ipsi erat, sibi demereretur. Grande dein! JEquitatecuncta moderatus, gratiam noslram in
hoc miinus operosi negoiii, cui vix par esset vir ca- se hon reddidit otiosam. Sane de proefectoprsetorio a
pacissimoementis, eminenS Seriatoris non gravabat setOrtslituto verissime posse pracilicareerat illi sua-
ingenium; euin enim iii riiagisleria digiiitale cOnsli- vissimum, quod sensil iunc respublica ex illo cmlu
tiitumpraeciuuiseliatri quacsturaeofficiisvacaireTheo- Romuieo innocentim virum; qni licet se moderando
iliiieus voluil. Quo loco positus, inquit Athalaiicus gloriosum(ecerit, lioc taineit majiis coiitulit, quott
(Lib. IX, ep. 21), seMperqxwsloribusadfuisli; et cum bonw aclionis exemplumsequentibttsdereliquil ( Lib.
rerum lum gravitas, tiini a:iip!iluilbelnqueiilidin lion i, ep. 4).
vulgarem exigerent, catisti credebalur ejus ingenio § XIX. Quid egerit TheodoricoRomampetenle. Fi-
(Ibidem). Nunquid felicem procdicahlseuriicuj'us con- riein non facialn, si referre sigillatim volucro quam
silium et industriam aileo sibi necessaria rex judica- D I sollicile provinciis et urbibus proeposilusconsuleret,
bat, ut ab eo exigere teneivliir, quod se noveratmi- tum in jure civium tuendo, tum in componeiidis ple-
vime commisisse (lbideiii)? Nuiiquid eam gratiam beiorum hoinirium dissidiis. At proelermilti se iiiui
singularem censebis, quoil vacaulibus a'iis, simiiiiaiii palilur providentissimi praefecti solersdiligeniia, qna
rerum solus attingeret? Quadum gratia prwjudicidli Urbem ad regium Theodorici iiigressuin ornari iu-
vacabat alios laborare, ut le sententim suw copiosa sliuique curavit. Ravennoerex sedem iiuperii collo-
laude compleiet(Ibidetn). Age vero hanc felicitatein, cavcrat, unde Romam, quam sibi vectigalem fecerat,
hunc favorerii principis quam funesti casus, quam pcteret necesse fuit, Ut seditiones lurbasque compri-
infesla invidiiclela e.xcepissent, nisi praecavissetsa- Iiieret, quobper anlipapam Laurentium adversus le-
pienlissimi viri reruin politicarum peritissima saga- gitiinum papam Symmachiiin coinmotoe, clerum cl
cilas! Id eniin sua prudentia el oequitate est assecu- senatum agebant in partes, Urbemque lacerabant.
tus, ut ne vel levi obtreclatortim morsu lacderelur; Quamvis enim ad canonicam Symmachi electioiiein
quinimo invili laudarcnt adversarii ejus probitatem. regia pariter accessisset auclorilas, ea tamen nova-
« Nescivitde le quisquam submurmurare conlraria, riim reruih auctores non cohibueral. Votisigitur Ro-
cum tamen de {irincipaligratia sustineres invidiam: manorum orthoduxoruin rex cuui acquiesccrct, Ro-
derogare cupieules vicit iritegritas aCliOtiis;adversa- riiain venire cogitavit, ut orlam prassens sedarct
rii tui s:cpe locuti su:il eoacli, quod animUs non ha- tenijieslatem, et optatam Christiauoercipublicoctran-
tiebal (Lib. ix, ep. 24). » Ctelerum quod maximis quilliiatein resiitueret. Ubi priraum inteliexit proefe-
negoiiis majorem setnper animuin, majus semper clus proetorioCassiodorus regi in animo esse ut Ro-
447 M. AURELHIS CASSIODORUS. 44&
mam proficisceretur; ad Constantinianum, quem A nemini venire possit in dubium laudala viri hujus
experientissimum virum appellat, et ad Maximianum procslanlissimiprobitas.
suum in Urbe vicarium prolinuslitteras mitlit, quibus; § XXI. Quo anno factus consul Cassiodorus.Qqo
mandal ut dent operam ne quid desit ad solemnemi anno consulatum gesseril, non convenit inter scri-
ingressus regii pompam, vias publicas procurent, sii ptores. Ad annum 513 referunt nonnulli, ut Cusuuna-
opus erit, instaurari, pontes refici, mensas dignis; nus in Commentario in Chronicon Cassiodori; nec
rege cibis instrui. In quam rem, inquit (Var. lib. xn, enim rationem haberi volo errati quod irrepsit in
ep. 18, 19), scribens ad Maximianum, itlum sedis; edilionem quse consulatum ejus in anno 512 collo-
nostrm mititem nos direxisse cognosce, aui tibi offi- cat; bis siquidera numeratus reperitur anuus 451.
cioque tuo debeat imminere, quatenus nobis omnia pa- At verosimilius in anno 514 ponunt aliorum Chroni-
rata renuntiet: quia committinon potestcasui, quod! ca, ut Marcellini, Onufrii, Bucherii, quibiis consentit
noslro pericnloconslat ascribi. card. Baronius. Hane opinionum diversitalem induxit
Nec ego quidem diflitear non liquere, an regnanle, fibrariorum incuria, qui in transcribendo Cassiodori
Theodorico, aut successoribus ejus, qui et ipsi quo-[ Chronico Dexecrati et Volusiani consulatum, qui
anno 503, prselermisere.
que Cassiodoro praefecto praelorio Romam petiere, contigit Quod vero in anno 514 sit collocandus Cassiodori
scripta fuerit haec epistola. Hic lamen factum illudI consulatus, etiam potest observatione a me
prseclarum Senatoris memoravimus, eo quod nullibiI, facta, quse inprobari citatis auctoribus non occurrit; videli-
de Maximiano, nisi in litteris Theodorici nomine cet
missis sermo liat; ex quibus sane, quo in numeroJ a Theodorico quod juxta Cassiodorum ep. 2 lib. n Var., Felix
esset apud regem Cassiodorum populumque Roma-. R consulatum adeptus sit indictione iv,
"j in annum 511 incidit; atque ipse in Chronico
num, quidve sustinere posset, intelligi polest. Quodj quoe
si cui forsan adhuc dubia videtur hscc epocha, fatea- suo consulatus duos inter Felicis et sui ipsius consu-
lur certe necesse est nihil Cassiodoro nostro circa( latum recenseat : ex qua supputatione flt ut consula-
tus ejus sit ad annum 514 referendus.
principis, quisquis ille tandem fuerit, ingressum inj XXII. Sub Cassiodoriconsulalu antipapm Lauren-
Urbem sollicitius reperiri, ne dicam excogitari po- tii §schisma
luisse. exstinguitur. Nunc illud quid altinet com-
memorare amplissimi hujus honoris quam prseciara
Ravenna itaque rex cum proceribus, quos interr fuerint ornamenta, quam alta munera? Ea nosse qui
Cassiodoruspriraariuseminebat, Romarn progreditur,
• voluerit, discat ex form. 1 lib. vi Var. Sat erit ad-
quo ingenti civium el
gaudio plausu receplus, dissi-
: notasse renascenlis schismatis flammas exstin-
dentes Romanorum animos, exitialis clero et senatui1 gui suo quod sub consulatu ingenti animi gaudio viderit
schismatis peste rescissa, composuit. Nunc vero apudJ Cassiodorus. Qua occasione olim venerit in Urbem
se quisque reputet, quam juste Cassiodorus, cujus5 Theodoricus, supra diximus, videlicet ut ortas ex
tantum pondus in regis animum fuit, in partem lau- schismate dissensiones compesceret. Post regis dis-
dis venire debeat, quam assecutus est Theodoricus,i cesstim, Laurentii factiosse partes novam, horriferi
cum auctoritate sua pessimam schisinatis luem re-" Boreaealicuj'us instar, commovere tempeslatem, qua
pressit, et sua orlhodoxorum bona, j'uxta canones5 ad obitum usque Symmachi, qui hoc anno contigit,
Romani concilii reddidit; fuit enim in hoc negotio1 miserura in modum perlurbata est Ecclesise tranquil-
consiliorum factorumque principis adjutor potissimus5 litas. Sublato e vivis Symmacho, proborum landem
et particeps Cassiodorus. C/ hominum consensione et diligentia factum est, ut
§ XX. Ad patricii dignitatem evehitur.Wx functus5 dissidentes partes convenirent, et factam Hormisdoe
erat praetorii proefectura, cum eum ad palricii digni- papseelectioneracommuni suffragio iirmarent. Quam-
tatem Theodoricus extulit, quam quidem ut conse- obrem reliquioe schismalis omnino dissolutaesunt,
queretur, rara illius, tura in regem, lum in rempu- ut verbis moderatissimis in Chronico testatur ipse
blicam merita suo quodam jure poscebant. jtfis igiturr Cassiodorus. Me etiam consule, in vestrorum, scilicet
tot amplissimis laudibus incitali, ait Theodoricus3 Theodorici, luude lemporum, adunato clero, vel populo
(Lib. i, ep. 3), patriciatus tibi apicemjusta remunera- Rom., Ecclesimrediit optata concordia. Quam utinam
tione conferimus; ut quod aliis est prmmium, tibi sitl fusius explicassenl cocteri scriplores! Clarius profecto
reliibntio meritorum. Petens vero a senalu ut electuml innolesceret quantum operoepro suoedignitatis par-
regio calculo patriciura assensu mutuo coniirmaret : libus, et officiosissima erga matrem Ecclesiam pie-
Meministis, inquit (Lib. i, ep. 4 ), et adhuc recentiumi tate proestiterit magnanimus consul, ut discordes
rerum memoriaministralur, qua moderalione prmto- animos ad pacera revocaret, et j'uxta canones et
riano culmineloculus insederit. Quam excelsus apexi Ecclesisedecreta surami pontificis electio haberetur :
hujus honoris fuerit, ex form. 2 lib. vi compertumi quanquam propensa in Ecclesise utilitatem et Rei-
habemiis, cum hanc dignitatem, quara constat uno> publicocsalutem nostri consulis voluntas et sollicita
consulalus fasligio fuisse inferiorem, capere reges; diligentia illud non patitur in dubium adduci.
honorificum duccrent. Prmfectorios, et aliarum digni- § XXIII. Cassiodoriabsentiam quam impalienler tu-
latiim viros prmcedit, verba sunt Theodorici (Lib. vi,, ierit Theodoricus. Dum cousulatum gererel Senator,
form. 2), uni tantum cedens fulqori, quem interdumi _."l vel ea circiter tempora Romam ut peteret, aut alio
etiam a nobis conslal assumi. Non annui durationej proficiscerelur, gravissimumprocul dubio, quod ur-
honoris, sed perpeluo dignilas hoecsplendore patri- gebat, negotium postulavit. Quapropter abesse ali-
cium cingebat: Ornatus individuus, cingulumfidele,, quandiu a regio palatio necesse fuit : sed Theodori-
quod nescil qnte deserere,quam de mundoconlingaiho- cus eum absentem ferre diu non potuit, ctijus ex
mines exire (lbidem). consilio summa regni negotia pendebant, cujus eru-
In eximias Cassiodori laudes prorupisse egregiisi ditis sermonibus animum pascere sibi utilissimum
illius faclis cum se provocatum signiflcavisset Theo- existimabat. Itaque litteras mittit quibus eum obnixe
doricus, eurti ut oequitatemvirtutemque, quam sin- rogat in aulam quantocius revertatur. Gratissimum
gularem praebuit in ante concessis muneribus, ini hoc litterarum regis commercium quanto honori sibi
patricia dignitate pariter exhibeat, adhortatur. Hisi esse duxerit, hinc coliige, quod inler illas quas regis
sane monitissollicitandus non erat advirtutis gloriami nomine ad diversos scripsit, hanc ejus reposuerit
Cassiodori animus, quam adeo coluit in aula princi- epistolam (Var. lib. III, ep. 28), quocbrevissima qui-
pum, ut proceribus el viris candore morum conspi- dem est, sed compendioso sermone laudes omnes
cuis eximium se semper proebuerit inlegritatis exem- quibus affici potest subditus a principe complectitur.
plHm : qualem commemorat Theodoricus, dum pa- In his ejus a se merito requiri praesentiam dicit, cui
tricii intemeratam fidem commendat (Lib. \,ep. 26):: factam susedignitati et gloriseaccessionem maximam
Magnificiviri Cassiodori Patricii pura nobis fide, ett debere se proiitelur. Convenitenim etiam te reqniri,
integrilate comperti,ele. Cujusreitot adhuc argumentai qui nostra (ecisti eximie tempora prmdicari. Monim
quaiu certissima in hujus vitse serie proferemus, utt ejus splendore sua ornari palaiia non dubiianler
 449 PROLEGOMEiNA. 450
affirmat : Ornasti conscienlimintegritate palatia. Ac- A ret iniquius, el illius mandatis privata commoda
ceptum illi referre pacis gratissimum otium populos sub proeponeret : cujus rei argumenla clarissima eum
fatetur : Dedisli popufisaltam quietem. Fide plenum Theodorici successoribusprsestitissevidebimus.Et
fuisse, et sequitalis adeo amantem in ferendas sen- quia noveral maximo bono regi fore, si magisterii
tentias eum asserit, ut damni nihil susciperent, qui- oflicium iniret, illudnon minorisignificationelselitifc
bus judicia decerneret : Prmscntati tribunalibusjudi- quam altiores dignitates suscepit, parique seraper
cemte sine aliquo damni terrore viderunt. Hoc studio- gessit sequitate ac prudentia. Eo in munere ccelesti
sius apud omnes commendari probat, quod neglectis nutu potiusquamTheodoricijussu fuisse constitutum,
propriis utilitatibus, sui copiain prompto aninio sin- felix reruin significavit eventus; junioris etenim
gulis lacerel : Pretiosior (actus cunctis, quia nullo Athalarici incredibile est quanlum consilio et opera
,prmmio vendebaris.Laborem nullum, aut ofucium juveritregniprimordia.quibusmotus intempeslivi po-
principis causa non suscepisse gratanleret commemo- terant a sediliosis excitari ob infirmani regis aetatem.
rat, seque idcircolaudes ipsi publicas, grati animi § XXVII. Quomodoprimordia regni Athalaricijuve-
testes rependisse : Magnitudinemtuam gloriosonobis rit. Scilicet Theodoricus decesserat nulla relicla prole
servitiocomprobalampalatio tesle,/aMdafimus.Qnanto- mascula proeter Alhalaricum oclennem, quem Ama-
cius festinet in aulam summis omniura votis exspe- lasunllia filia susceperal ex Eularico Ciiica, qui ante
ctatus, adhortatur : Tende gradus, accelera festinus socerum ejus fato functus est. Regni gubernaciila
adventum. Ecquid, amabo vos, huic laudum cumulo pro filio cepit Amalasuntha, cui adminislrando impar
potest accedere? Merita profeclo cuj'usquam alterius procul dubio fuissel, nisi manura, ut ita dicam, her-
excederet; Magni Cassiodori virtutes vix exsequat, " culeosque humeros oneri tanlo Magnus Cassiodorus
quarum excellens raagnitudo ex ante gestis jam co- supposuisset. In bac nova rerum facie, a fide et ofli-
gnita uberem absque ullo lscdendaeveritalis metu, cio nunquam deflexit; imo facultalibus, litleris el
laudationismateriara suppeditat. armis juvil regni primordia (Var. lib. ix, ep. 25),
§ XXIV. Litteras, panegyricoset chronicon scribit. ut Athalaricus ipse gralanter gloriatur. Nec con-
Cassiodorusitaque cum in aula regis suis se virtuti- lentns unicain provinciam, ut olim Siciliam, in of-
bus secerneret a procerum reliquis, litteras ejus no- ficio cohibere, majora Senator eximius prseslitit,
mine scripsit, habuitque ad reges et reginas sermo- cum videlicet gentem Gothorum omnem Athalarico
nes panegyricos : Dixisti ad cotnmendationemuniver- subdidit; atque ila faclum esl, ut oplala publicsepa-
sitalis frequenter reginis et regibus laudes (Prima cis feiicitas laborem ejus ac prudenliam exciperet,
prmf. in Var. lib.). Regis etiara jussu Chronicon a et, ut cum Athalarico loquar: ipsius labore uctum
prima mortalium origine compendiosostylo deduxit est,Felix ne laborarel imperium(Ibidem).
ad sua tempora, hoc est ad consulatura Justini im- profecto Athalaricus, qui regni administrum
peratoris et Eutarici Cilicae,quo oeroeChristianaean- sub ipso nactus est exordio, in quem setas tenera, in
nus 519 numerabatur. Nullum hic habemus de hoc quein regni novitas tuto recumberet; qui et digiiita-
Chronico prolixius disserendi locum, de quo quanr tem regiam asserere, et negotiorum pondus ferre
diversimode sentiant auclores fuse in nostra prsefa- posset. JVamcum novilas regni multa posceret ordi-
lione diximus. nari, erat solus Cassiodorus ad universa sufficiens.
§ XXV. Golhorum historiam componit. Gothorum Quare si dicendum in publico, nullus paratior, nullus
Historiam in libros duodeciradistribulam sub eodera eloquio inslructior aderat. In negotiis inslantibus
rege Cassiodorus edidit, ut in priori proefationeVa- Q consilio si opus erat, rebus obscuris lucem splendorc
riarum ipse monet; et Athalaricus rex ad senatum ingenii sol novus affundebal; resdubiaset ambiguas
scribens, hujus historioeformam quamdam generalem nullo negotio OEdipus novus explicabat; nusqiiam
exhibet, dum ita loquitur (Lib. ix, ep. 25): Iste reges desperandus erat exitus rei quam quis ejus arbitrio
Gothorum longa oblivione celatos lalibuto vetustatis susce;;erat. Ipsum denique, inquit Athalaricus (Ibi-
eduxit; iste Amaloscum generis sui claritate reslituit, dem), diclatio publica,-ipsum consilia noslra posce-
evidenterostendensin decimamseptimamprogeniem, bant. Eximia profecto sapientia virum ornatissimiim
stirpem nos habere regatem. OriginemGothicamhisto- ad res polilicas moderandas, rei militaris scientis?i-
riam fecit esse Romanam : cotligens quasi in unam mum viruni ad bella gercnda, denique qualem cxi-
coronamgermen floridum,quod per librorum campos gebant consecuta sunt Amalasunthacet Aihalarici
passim fuerat dispersum. Ardens movet desideriura gravissimis negoliis implicata regni initia. iVomdum
hujus operis jactura, hominibus hisloriae amantibus curm liltorum regias cogilationes incesserent,subilo a
inagnopere dolenda, ex quo proeclara sane antiquita- litterarum penelralibus ejeclus, par suis majoribus
tis raonumenta eruere liceret. Quanquam modura ducalum prmslitit intrepidus (lbidem). Ecquis igitur
aliquem ponit desiderio noslro Jornandes, sive Jor- tam multiplici virtulum laude mirabilem Cassiodo-
danus Ravennoeprsesul,qui totius historiae Epitomen rum non mirabitur? Audens dico eum regni Gotho-
posteritali commisit; sic aulem de ea ad Castellium rum sub Athalarico maximumexslilisse ornainentum,
praeloquitur: Suades utnoslris verbisduodecimSena- qui nimirum sub Theodorico summa laus temporuin
toris volumina de origine acluque Getarum, ab olim fuit (Lib. ix, ev. 24).
usquenuttc per generalionesdescendenle,in uno et hoc 11 § XXVIII.I it ilerum qumstor.Annuo magisterii vix
parvolibellocoarctem: dura satis imperia, etc. Si haec perfunctus munere fuerat, cum qusestoris oflicium
ultima Jornandis verba scientibus quam operosum iterum obire cogitur; illud Theodoricibenelicio prius
sit res gestas scribere, probare debeant quantum acceptum gesseral ea fideet integritale, quam debi-
laboris irihistoria concinnanda posuerit Cassiodorus: lis et rex el subdili iaudibus palam extulerant. Sed
omnes sane mirari non desinent, virum publicis hanc dignitatem rursum excellentiore modo adniini-
regni distentum negotiis, tam ardua opera non slrandi amplam fecit occasionem initium regni Atha-
suscepissemodo, sed strenuo labore confecisse. larici : Implevit nobis, inquit ipse rex, vel potius
§ XXVI. Magisterii digmtalem iterum suscipit Amalasunlha(Lib. ix, ep. 25), qumstoris ojficium, el
Cassiodorus.Ad magisterii inunus ilcrum vocatus est mercedesjustissimu devotvenscautela,quam ab auctore
a Theodoricoanno Domini 526, qui regni vitaeque nostrodidicerat, libenterhmredisutilitatibusexhibebat.
illius supremus fuit; sic enimAthalaricus: Reperimus Hic non stetit qusesloris studium erga regem et rem-
quidemeum magistrum(Lib. rx, ep. 25). Mirura pro- publicam : Verumhis majus aliquid adjiciens, nwre et
cul dubiovideri poterat, quodpost tot lanique ampla exemploparenlum, Gothorumarmat exercitus,JZIbono
munera in regis utilitatem et gloriam laudabiliter instituto metior, quoda parentibus accepit hmreditaria
admiuistrata, ad magisterii parles, quas egregie jam largitate custodil (Lib. i, ep. 4). Proprio censu Go-
impleverat,quasque raeritis inferiores poluisset salva thorum copias alit prsevertendis molibus destinatas,
modeslia despicere, rursum sustinendas Theodoricus qui flucluanlis regni principio concilari saspe sub
inusilato more Cassiodorum invitaret. Verum emi- puero rege consueverunt. DeputatosGotlws propriis
nentiori* erat auimi Scnator, quam ut de rege senti- pavitex-pcnsis,ut necprovincialespercelleret,nec ftscum
 .51 M. AURELIUSCASSIODORUS. 45.
nosCrumexpensarum oneribus ingravaret (Lib. ix, A i raolliant hebetentque ammi vigorem. Reginoeitaque
ep. 25). voluntati consilioque saluberrimo tam proefractetan-
Ea fuit ejus animi nobilitas, ea de singulisbene me- taque ferocitate obslitere, ut eorum furori cedere
rcndi voluntas, ut non modo in cives, verumeliam tandem coacla fuerit. Idcirco Athalarici mollis et
in regera beneiicusexstiterit; et alieni commodiadeo fluxa setas exstinctis virtutum et optimarum arlium
providus, ut arma ejus nulla possessorumdamna sen- seminibus ad vilia facile deflexit, ac pessimura regis
serint. Quam ergo juste laudatur apud senatum ab exemphim cito secuta est subdilorum pene omnium
Athalarico, dura provinciarum custodem appellat I miseranda corruptio.
Fuit nimirumprovinciarumverissimuscustos.Et ceite Depravata omnia nec sine lacrymis, nec sjne acer-
quis unquam regisemajeslatis assertor magis religio- bissimo animi sensu videre poterat Amaiasunlba,pia
sus et fortis, magis bonorum vitsequesuse prodigus, imprimis regina; ipsique et bonis omiiibus ineredi-
quem nec vacillantis regni principia sub infante rege, bilem dolorem inurebat misera tum regioe,lum regni
nec dubia rerum facies, aut incerta vicissiludo a facies. Summum tamen nicerorem minuebat spes
proposito potuit unquam deterrere? JEris regii lidis- unica in Cassiodori probitate posita; noverat cnim
simus fuit conservator; seris proprii provisor vel quantum regis adolescentiamconsilii»et opera, curis
parcissimus, vel nullus; generoso namque praeditus et opibus fovisset; quot qusestor factus iniquas resci-
animo, posthabitis his aliisque rationibus quibus ad disset leges; quot improbissimeeversas jusle relixis-
res snas procurandas duci poterat, ad alliora erigi- set. Unde vitiosas omnes el corruplas consueiudines
tur; ut cujus fides nullis limitibus tenebatur, nullis brevi ab eo emendandas confidebat, quem tum a Deo
ipse rebus parcerel pro regis obseqttio. "
^ donalum pulabal ut prislinum reipublicaesplendorem
§ XXIX. Quid dimissismilitibusin qumslura egerit. reslitueret.
At ubi ab armis discessum est, curam omnein alque § XXXI. Creatur iterum prmfeclus prwtorio. Eam
ingenium in eo posuit, ut sua singulis pro sequitate sane ob causara cuncli quibus chara erat patrise glo-
j'ura tribueret: quod Alhalaricus ita testatur (Var. ria, per Senatorem integerrimum praetorii proefeclu-
tib. ix, ep. 25), ul belli cura resoluta esl, ingenium ram administrari oplabant ardenlissime; idque ab
suum legumpotius duclor exercuit. Belli enim confu- Athalarico soepius postulaverant, quorum precibus
sione dissoluta, corrupta pene omnia, ac dissipatas annuens rex illum proetorio prsefecit indictione xn,
leges, imo judicum, quos avarilia invaserat, reperit id est anno Domini 554. HoecAlhalaricus non sine
venalia judicia. Quid vero? Hsec damna reparare, praeclaia Cassiodori commendatione insinuat, dum
hanc pestem eliminare studuit ea prudentiaeet justi- ail (Var. tib. ix, ep. 24): Diutius quidem differendo
tise laude, ut ejus judicio sequius nihil possent optare pro te cunctorumvota tassavimus,ul benevolentiamin
litigantium turbae : Signans sine litigantium damno, te probaremusgeneralitatis, et cunctisdesideralioratl-
ante sineprclio consiabatesse laceralum(Ibidem). venires. Pari lauile subditum rex afficit, dum sena-
•uosin hoc secutus sit Cassiodorus si scire velis. tum admonel qua duclus ratione proefeclumproctorio
Juod
audi eumdem Athalaricum (Ibidem) : Talem Metelli illum fecerat, videlicel ut omnium votis expetiins
in Asia, talemCalonisin Hispania legimusfuisse du- corruptelas omnes et pravos usus facilius corrigeret.
catum, qui plus de sua disciplina,quam per arma lau- Huic ergo prmfecturwprmlorianmregendamtribiiiinus
dati sunt. Nec eos imitando lanlum assecutus est, dignilalem, ul querelas omnes inhdeiium nundina-
sed longe raultumque superavil: quandoquidem tam lione colteclas,Deo prwstante, sua integrilate compo-
praeclarum eximise illius.virtulis Athalaricus dedit (n nat, fuciatque lamnimium desideratus, ut cunclispos-
testimonium, ut asseverarenon dubitet eum (Ibidem), sit esse beneficus(Lib. ix, ep. 25).
dutitnescirel aliena qumrere,novisse tantum propria Docel prseterea rex eum a se pracfectumea nienle
largus offerre. Hinc, inquit, cunclisita fuii benevolus, ut provinciasj'udicibusiniquis oppressas sublevaret:
nt suarum rerum non dominus, sed distribulor egre- ut probalumjudicem sine metu provincim suscipiant,
gius videretur. Nunquam tamen rerum feliciter pro- quas hactenus improborumcognovimusaclione fatiga-
cedente cursu, nec popularis auroeafflalu elata est tas (Lib. ix, ep. 24). Atque ut qui sordido semper
ejus animi moderalio; etenim solidis Christianochu- quaestu abslinuil, avaritiaedamna resarciat: Solittts
militatis fundamentis firmiter innixus, fuit semper es quidemjusla non vendere; sed ntinc oporletimpen-
moderatusin prosperis. Verum quo proeceplore has sius tmsisper injuriam subvenirei Ibidem). Quid plura?
proborum moruni leges didicerat, quas s;cculi pru- ut qui unteactis, inquil (lbidem), fuscibusmirubilis
denlia respuere solet ? Nullo certe nisi Cliristo Do- co:itineniim exempla prmbuit, iucorruptibili morum
mino, quem in sacris codicibus doccnteni audierat. ejus integritate abusus omnes el fraudulenta sliidia
Hosigitur moreslectiodivina solidavit(Lib.K,ep. 25). exstirpenluretfundilus tollanlur. lnvigUelincorrupti-
Ex his fontibus illas virlutes hausit quas in scternum bilissensus adversusmale consuetas manus (Ibidem),
polilicorum omnium exemplumiraduxit; ethoccce- etc. Hinc eiim in proelorianasede, tanquam in spe-
festi Doclore novit humilitate Christi in amplissimis cula a se collocatum pronunlial; ul nulla sagacem
honoribus mores modestissimos conformare. Hinc ejus prudenliam effugiat malilia, quam vel punire,
virlutum omnium sumitur manifesla cognitio; hinc vel emendare non possit: Lumenle immisimusrcbus
sapientia verilalissapore condilur: sic ad omnia red- cetatis, quando nec prudentim tum quisquam polerit
ditur humilis, quemimbuit doctrinacmleslis(Ibidem). D 1 illudere, nec fidem aliqua oblutione tentare (Lib. ix,
His tam Christianse pielatis virtutibus animum ep. 24). Nullo tameii exemplo eum induci oporlere
dum exerceret Cassiodorus, niuneris allerius partes praedicat ad ea qu;c magna sunt pcragenda. Qiiain
suslinere cogebatur, quo ul nuper sub Tlieodorico, puias ob causam? Ipsum audi Alhalaricum; miram
sic sub Alhalarico illius mandalo et nomine varias sane rei insolitae profert raiionem : Aliorum tibi
ad pontificem, ad episcopos, ad clerum, senatum exemplanon ponimus,velera moribus tuis, et omnium
populumque Romanum, ad imperalorem, ad regem vota complesti(Ibidem). Summiviri laudcm absolu-
Vandalorum, perniultosque alios litteras scribebat lissimam nec brevius, nec melius quis compleciipo-
pietale singulari, et exquisitis senlenliis rairabiles, lest, quam his paucioribus, sed luculenlissimis ver-
quas videre est libris vm et ix Variarum. bis : Velera moribusluis, el omniumvola complesii.
§ XXX. Cassiodorussves unica Amalasunthmdo- § XXXII. Quid,cur, el quomodoscripseril ad sum.
lentiremotam a studiis Athataricum.Octavura, ut vi- ponlif. JoannemII. Mirum profecto quara constans
dimiis, annum agebat Alhalaricus cum ad guberna- semper fuerit summis in laudibus Chrisliana Cassio-
cula imperii Gothici accessisset, quem Ainalasuntha dori humilitas; nam ubi primum pracfeclusproelorio
mater in iis omnibus disciplinis et artibus qu;e Chri- creatus est, statim ad summum ponliliceni Joan-
stianum et maximum regem decent, erudiendumtra- licm II supplices litteras scripsit, quibus ul filiusob-
diderat. At Gotbi, gens ferox, se regi scientiisdedito secral, Deum pro se enixius oret qualeiuis coiiunis-
parere vellc superbe negaverunt: pulantes armorum fam sibi provinciam ac reipublicae partes sustinere
gloriam cum studio litterarum slare non posse, qnoe pro dignilate valeat. Precor, iriquit (('«;-. lib. _i, ep.
 453 PROLEGOMENA. 454
2), ut vivaciusoretis, ut quidqtiid est alienum a rectoo A defensorimminttat, donei quieta lempora, et ad tau-
abhorreat animus; ut ingenium ccelestilumine illu- dem sui nominiscopiosa(Ibidem).
slraiim a vero nunquam discedat; ut talem denique e Integra describenda foret epistola, si vellem inti-
judicem se praeslel, qua-lemcatholica postulat Eccle- i- inos pielatis ac sanctitalis sensus aperire quibus
'sia. Sed luec melius describi non possunt, quam ej'us is M. Cassiodorianimus afliciebatur; sed quoniam eara
verbis aeri mansuro incidendis (lbidem), ut milii filio o suo loco perlegere est unicuique pervium, unum illud
vestro intelligenliwsensus aperiat, ul qum vere sunt it adjiciendum puio, quo praesulesorando monet, pa-
utUia sequar, qumvitanda refugiam. Vigor ille rqtio- i- ternse charitatis aftectu populura sic diligant, Ut a
nabilis animmnobisconsiliumprmslet, facies veritatis is regni lanien legibus non discedant, aut induigentia
albescal: ne mentem nostram innubilet caligo corpo- j- mollior aliis praebeatoccasionemerrandi. lta tamen,
rea; sequamurquod intus est, ne foris a nobissimus; verba Cassiodori ipsissima sunt (Lib. xi, ep. 5), ne
inslruat quod de vera sapientia sapit, illuminel quod d q".odaccidit per nimiampietalem, dum miseris subve-
cmlesti claritale resplendet : talem denique judicem \n nire quwiitis, tocumlegiousauferatis; nam si aliquid
suscipiat publicusaclus, qualemfilium calholicamiltat ut offendit forie districtum, talia date cunclis moniia, ut
Ecclesia. jutHcia reddere possitis.feriata. Nec quisquam igitur
Et quia se non tanlum summi pontificis filium, scd :d eril, ut arbitror, adeo morosus censor, qui Cassio-
etiam discipuluniprofitetur, rogat hoc nomine, ut si dori offlciosamlidem in obsequio principis corrupti
quid in obeundo munere peccaverit, admoneatur a et Ariani damnandam putet, cum religionis aut con-
magistro, ut citius possit emendare. Certum sibi esse, e, scienliae integiilatem, quandiu illi fidus adhsesit,
ait, a recio aberrare non posse, si ipsum habeat om- l- , nusquani loesissereperialur.-
nium suarum actionum monitorem. Monete me qum wP t § XXXIV.QiioinodoSenalorirescripscritsummuspon-
sunt gerenda, bene agere vel correplus exopto : quia ia ti[ex. Quas et summus pontifex, et episcopi litteras
errat dilficiliusovis quw vocesdesiderat audire pasto- 9- Cassiodoro rescripserinl, non occurrit. Hae, si quae
lit sunt, haud dubiiuuquin in ipsius laudes longius excur-
ris; nec facileefficitur vitiosus, cui admonitor insislit
assiduus. Sum quidemjudex patatinus; sed vesternon m rant. Iterum tamen ad Joannem II direxit litleras, ut
desinam esse discipulus. Addilque : Tunc ista recte te eum ad mysteria palholicoereligionis omnibus expli-
gerimus, si a vestris regulis minimediscedamus(Ibi- j- canda incluceret. Id conjicere licet ex ea quoeexstat
dem). Denique minaciter quidem, sed pergrate ur- r- apud Baronium (An. Cht: 554) Joannis papoe epi-
get, ut precibus ejus el consiliis adjuvetur, quae si stila Cassiodoro, et nonnullis senatoribus suadenti-
deesse senserit, imputandum illi fore quidquid jn in bus roganiibusque scripta, qua fidem orthodoxam
pnrfectura a recto fecerit alienum. Sed cum mea vo- o- circa sanctissimani Trinitatem fusius exponit.
bis desideremel moneri consiliis, el adjuvari oralioni-t- § XXXV.LitlermCassiodoriad senalum, ejusquead
bus, jam vobisapplicandum est, si quid in me fuerit it cmteros magistratus edicia. Priusquam ad Joannem
uliler quain optabalur inventum (Ibidem). Haec sibi a papam et episcopos scriberet, M. Senalor misit ad
summo pontifice ideo deberi asserit, quod in Petri ,ri senatum litteras grali animi significaiione plenas,
cathedra sedeat, cujus admiratus splendorem el po- j- quod a patribus fuisset in proetoriopiaefeclumpostu-
testatem, quanli eum fecerit his verbis significat at latus : beneficiorum tum .inaximese memoreni proe-
at bens apud eos qui de ipso bene meruerant. Sed et
(Ibidem) : Sedesilla loto orbe mirabilis proprios tegat
affectionecullores, quw licel generalis mundosit prw-e- juslitiac amantissimum se probai lilteris sigi|latim
fe |Q scriptis (Var. lib. n, ep. 1) ad provinciarum magi-
slila, vobisetiam cognosciturlocaliter atlribula. Inde
eum orbi Christiano praeessedicit (Ibidem) jure et stratus et judices; atque edicto per provincias pro-
auctoritate pontificia: Vos enim speculatores Chri- j- mulgando, eos serio admonel, ut ad rectam virtutis
stiano populo prwsidetis; vos Patris nomine universa sa regulam actus suos solliciti componant. Stitdete,
ditigilis. Securitas ergo plebis ad vestram respicit :it cuncti,aciibus bonis, transigitesemperinnoxii(Lib.x],
famam, cui divinitusest commissacustodia. Christia- a- ep. S). Additque, ne ducti cupiditate pecunioeiniqua
nissimam epistolam his claudit verbis (Ibidem), qui- ii_ lucra causis injustis quaerant : Quid lilibus honesta
bus oeteriiunilestalur summam in apostolos obser- r- confunditis? Si qumritis lucra, vitale polius damnosa
vanliani, dum eos sibi semper optat patronos : Te- e- liligia (Ibidem). Cuncta se ad aequitalis leges expeu-
nemus aliquid sanctorum apostolorum proprium siirum iisdem liileris profitelur: Omnia vobis jusla,
sit omnia moderata promittite; nam nitndinatio a me
niliil ergo timemustulibus palronis, si oratio non desit
aniistitis. Attenclatnunc, obsecro, quisquis haeclege-
e- fmda nescietur; cujus praeclaram reddit rationem,
rit, an vel levissima violatoe fidei, aut religionis iis non enim nteaverba more vestiumsuspensa venduntur.
suspicio cadere possit in sapientissimumrerum civi- i- Nullam passuros danini injuriam a proetorianispolli-
lium administratorem, quandoquidem tam Chrislia- a- cetur ; eteniiu ne falsa officii alque opercc impensae
noepietatis in?igne cum judicis ofticio mirum in mo- o- specie pecuniam injuste exigant, a se provisum est.
duin in ipso enituisse cernimus. Non vos quisquam militum pro sua volunlale concu-
8 XXXIII. Quomodoad episcoposencyclicam epi- ii- tiet; non exactor adjectitiisgravabit incommodis;non
stotam scripserit. In eumdem plane sensum encycli- li- solum noslras, sed et officii innoxias custodivimus
cam ad episcopos, quos spirituales Patres appeliat, it, manus. Subdit cur ea non verbis tantum, sed suo
direxit epistolam (Var. lib. xi, ep.3), qua petit san-
n- P potissimum firmaverit exemplo. Oslendimus, Deo
ctissimam exorent Trinitaiem, ut in pracfecturoesuae joe juvante, continentiam, ut eam sine pudore imperare
administratione judex semper sit incorruptus et inle-,e- possimus.Proetereatot votis expetitam promolionem
gerrimus. Vos spiritualesparenles, qui Auctorem re- re- suam publicaefore incrementuni rei, non privatarum
rum iltuminata mente conspicitis,pro me sanclmTri- ri- facullatum iniminutionem, et sine pecuniaelargitione,
nilati sedulo supplicule: dignitatemconscientimdonel,el, non empto alterius patrocinio, non venalieloquentia,
qui tribunatia conferre dignatus est; faciat inoffen-7j- sed proprio cuique ore causam agere liberum fore
sumjudicem, ne damnet erranlem. Impelrent, ut in promittit. Ordinatio nostra utilitatem publicam lan-
j'udiciissuis judicantem Deumseniper aspiciat, amet, et, tummodorespiciet, non furta privata.... auctor causm
!et sequatur. Sit nobis prosperrimeprmsens, ut infau- IM- non redempla, sed propria lingua utelur. Nemo a no-
sta vitia reddantur absentia: amoremsuum tribual, ut bis quam venerat minus tocupletior redibil. Dcnique
peccandiambiiummiseratusexcludat(Ibidem). DeinSe 8e eos obtestalur ut ad recla consilia propositumque
plenissimam pielatis adjungit petitionem, quae evi- vi- servandaejuslitioe consensione animorum accedant,
dentissime demon-trat quanta in iudictis ab Ecclesiasia patrem ul se potius, quam juJicem praestet: Vos ad
jejuniis aliisque severioris pcenitentiseexercitiis po-
io- omnia gesla estote devoli, ut me provinciarumpatrem
sita sit ipsi spes alque flducia. Quapropier animm nm faciatis esse quumjudicem. Alterum ad judices pro-
reri parenles, affectuosapetitionevosdeprecor, ul indi-
ii- vinciales edictum protulit, lam praeclaris illustratum
cto jejuitio Domino supplicetis, qui vilam principum %m sententiis, et piis adeo documenlis plenum, ut illud
noslrorum florenti regnoprotendal, Itostes reipublicwcw ab Ecclesioeproesule,non a palatii procfcclodiclatum
455 M. AURELIUSCASSIODORUS. 456
esse crederes. Singula hic describere longum esset:. A singulas rerum species ad sequabilemponderis cen-
id lamen praetermittere non possumus, quo sub se suram exigit; sancitque sensu verborum cuique sta-
conslitutos judices sic alloquitur (Lib. xi, ep. 9) : /u- lim obvio, sub animadversione gravissimaepcenae,ne
diciumquasijurisdiciumcognoscitevocitatum; prmsu- quis-pretium a se constitulum minuere, vel augere
lem agere non decet, quod aiter accusel. Quid timeat usquain audeat.
reus, cum viderit crimenin (ascibus constitulum? Altero edicto cavet ne justam publici pretii men-
§ XXXVI. Quid scripserit Senator ad Joannem et suram excedant in hospitibus excipiendiscaupones :
Ambrosium.Cseterumsingulis magistratibus scribens Recipialurhospes ad pretia definita, iniquitatem non
Seoator, eos adhortatur ad sequitatis observationem paliatur avaram, qui invilalur ad gratiam. Hujus de-
ea vi verborum, eo mentis vigore, ut mirari satis quis creti violatores iisdem subjicit pccnisquas pro prio-
non possit ardens justitiae studium, quam quidem ris conservatione decernit; et ne cui ullus querela-
unam spirare, cui uni se totum a puero mancipasse rum relinqueretur locus, prsetorianum militem ad
videbatur. Et vero nullus ab iis quos cancellarios publica diversoria et hospilia destinavit, quo cum
suos creaverat, promptiorem in expediendismandatis primarii cives et episcopi annonsepretium statuerent.
voluntatem, et in referendis ad se supplicum petitio- Sic enim ipse : Quam miles noster in rem directus
nibus fidem magis incorruptam exigebat : nullus prelia cum civibusatque episcopis locorumhabila ra-
districtius prohibebat, ne pecunise aut munerum lione censucril. Nec omittenda ratio quam subjicit:
largitione manus inficerent; nullus prsecipiebat solli- Sufficereenim debentomnibushonestalucra de civibus,
citius commissum oflicium sic obirent, ut cunclis ne obsessapotius videanlur iltnera esse latronum.
probari posset summa tum cancellariorum, tum prae- -. • Idcirco justitise amanlissimumfuisse fateamur ne-
•
**
fecti proetorio sequilas. Elucet hoc perspicue in ejus cesse est, quam rebus in singulis administrari serva-
epistola ad Joannemd Var. lib. xi, ep. 6): Per te no- rique voluisse testantur ab eo sancitoe leges, edicta,
slris auribus desiderium supplicis innotescat: jussa decreta; et quamvis totus esset ad humanitateni
nostra sine studio venalitdtis expedias. Omniaque sic compositus, zelo tamen oequilatisincitalus ad seve-
geras, ut nostram possis commendarejustitiam, etc. ritatem aliquando flexit animum. Verum cum ardore
Quid vero in oflicio proestandum Joanni nominatim juslitise vir prudens tam sequabilitemperamento pa-
designat, prsecipitque ut expendat diligenler, quain temum in subditos amorem sociavit, ut res quoc
debeat monitis suis esse intentus, ne cuiquam displi- diflicullatis aliquid paterentur, suo ipse judicio ex-
ceal, aut improbetur evectus ab eo ad publici hujus penderet, aut ad solos episcopos, qui Patres spiri-
honoris gradum. Eodem pene exemplo scribit (Lib. tuales sunt, reraitteret.
xi, ep. 5) ad Ambrosiumvices suas Romsc agenlem, § XXXIX. Romm fame laboranti succurrit Cassio-
ut in procuranda populorum quiete labori non par- dorus. Admiranda sui erga cives amoris argumenta
cat : adjiciens non eum latere, quantum officiat lum raaxime proebuit,cum summa annonac dilficul-
juslitise legibusjudicum negligentia; detque operam, tate Roma laborarel: quod ubi primum intellexit,
ut suo splendorijustitia restituatur. Labor vesterpro- omnem operam sollicitus impendit ut Urbis inopiam
curet mihi omniumquietem. Scitis qum turpia negle-' sublevaret, nihil non molitus ut quam celeriter pu-
clus intuleril: scopulusvitandus est, ubi alter offendit blico malo mederetur, etiam suscepto longo et arduo
(lbidem). itinere, ut ipse ad Ambrosiura suas in Urbe vices
§ XXXVII. Edicta et sollicitudo Senatoris, ne tri- gerentem scribens testatur (Var. lib. xi, ep. 5): Ideo
buta populos gravarent. Videbantur tributa contra |Q enim peregrinationisincommoda, ideo tot angusta co-
jura sequitatisimpune delinquendi exactoribus proc- gitationis intravimus, ut populus ille antiquis delecia-
bere occasionera: quae res animum proefecti vehe- tionibus assuetus beatissimis regnantium lemporibus,
menter movit ad hanc licentiam procul amandandara. explosis necessilalibusperfrualur. Et ex ea ratione
Scriptis ilaque litteris judices provinciarum admo- quam adducit, liquido constat quam paterna charilatc
net, ul in hac parte contra peccantes severius agant; fameconfectos, Urbisrerumdominaeincolas foverct.
jubetque ut possessor nihil aliud, nisi quod publice Ait enim (Ibidem): Procul sit ut aliquo illiuscivitatis
debetur exsolvat. Suis diligentissimeprsescribitvecii- esurienle, satiemur : illorum, quod absit, indigentiu
gaiia quseque persolvi temporibus: ne fraudulenta nostra penuria esl. Quid plura ? Lmti, inquit, essenon
venalique exspectatione pondus abominabilis nundi- possumus,nisi et illos gaudentes communiter audia
nalionis imponeretur magis quam hujusmodi onera mus. Quis unquam illorum quibus sua erga rempu-
sublevarentur. Absit a noslris temporibus delestabilis blicam charilas Patris populi gioriosissimum nomen
et [ugienda versutia. Sicut fiscalia onera nulla occa- comparavit incredibilis amoris sensus verbis arden-
sione volumus aggravari, itu conslitutis temporibus, lioribus explicavit? Atque ut maximoecivium om-
prmfinitas illaliones prmcipimus, Deo juvante, com- nium egestati pro votis occurrerel, tantam frumcnti
pieri (Lib. xi, ep. 7). Impia hsec lucra luculenlissima vim in Urbem transvehi curavit providus proefectus,
ratione proscribit (lbidem): De mquilatepotius quam ut felix rerum copia miserorum ditarel inopiam.
de rapacitate proficilur.Quid enim (o aureum diclum!) Atque ideo, ut mandat Ambrosio (Ibidem), tanta vi-
acquiri putatur, ubi bona conscientia perdilur? Aut in vacitale incorrupta species frumenli congregetur, ut
qua parte possit homo proficere, si innocentiamproba- 1 panis inde coctus non horrori, sed deticiisvideutur
tus fuerit amisisse?Nolile sine prmmio credere, qumD esse propositus. Et quia a militibus vectoribusque
videntur ad bonam conscienliam perlinere. Atque ut emolumenti aliquid citra proestitutum pretium cx
animos addat judicibus quos tam acriter monct esse asportato frumenlo fraudulenter percipi posse, ple-
recti observatores, remuneratorem beneficum fore bemque damni aliquid inde passuram esse praevide-
se poliicetur illius quem in munere implendo fuisse bat, praecepit ut praefecli vices gerens in Urbe id
noverit justitioe tenaciorem : Remuneratoremilli esse raali pro sua aucloritate quam diligentissimepronver-
promitlo, quem se aliqua honestatetractasse cognovero teret. Quidquidenim, inquit (Ibidem),ibi male prmsu-
(Ibidem). mitur, in mei animi tmsionegrassatur. Addilque pro
§ XXXVIII.Eadem sollicitudo Cassiodori in rebus sumraain populum Romanumbenevolentia : lu no-
etiam minoris momenti. Age vero, videamus quam bis facilius consentimus excedi, quam Romanorttm
erecta mens Senatoris fuerit ad amorem justitioe,qui utilitates patiamur imminui. Negat tamen se rebus
eo processit, ut publicum commodumin rebus mino- Romanorum ideo consulere, ut popularis aurocfavo-
ris etiam momenti procuraret. Quapropter edictis rem captet;_sed ut propensum in suos voluntaiis
duobus proecepit(Var. lib. xi, ep. 11) ut annonseim- studium possit ofliciosa araoris signilicalionedemon-
poneretur moderata pretii taxalio; veritus ne paupe- slrare. Non ut favorem, verba ipsius sunl (lbidcni),
riores opprimerentur immani redemptorum avaritia. plausumquepopularem, sed ut, juvante Deo, mcum
Priori edicto providit j'usto ut prelio res venunda- in illis compleam dilectionisarbitrium.
rentitr; et ne in alienum sensum verba edicli detor- Et re quidem ipsa quam longe abesset ab hum;;ii;c
(.VMveritur, tollit omnem dubilationis ambagem, dum existimalionis ambitu, qusesequuntur verba satis an
457 PROLEGOMENA. 458
nuunt, quibus non sua provldentia quidem, sed pro- A leris bello repetendam provocabat. Armorum insue-
borum bominumprecibus et Iacrymis effectumdicit, tus Theodahatus, imminentempraeliorummolemex-
ne dinlius acribus famis incommodisRoma preme- pavescens, ad pacem quibuscunquepotueral modis,
retur. Ita enini ille ad Joannem II papam scribens at frustra, Justinianum sollicitaverat.Itaque eo anuo
(Lib. xi, ep. 2.): Ecclesiaslicissiquidemjejuniis fames invadebat Dalmatiam Mundus,Beliiarius tributa Siciliam :
est exclusa popularis, decoris lacrymis trisliliu fmda quibus nt rex obsisteret, primum jussil ad
discessit; etper sanctosviros acceleralumest, ne tra- belli expensas subditi penderent; difflcillimainque
herelur tfiuliusquodgravabat. cogendoea barbaris, et principi suoinfensisgentibuS
§ XL. Quo anno mortuus sitlunc Alhalaricus, eique pecunioeprovinciam commisit Senatori. Diirum qui-
successeritTheodahatus, et quanta Cassiodoricon- dem mandatum illud visumest viro amantissimopo-
stantia. Cum praefecturamtam procclareCassiodorus pulorum, nec non el Theodahati observantissimo.
adminislraret, ex Athalarici obitu ingentem animi Imposilumtamen onus ea industria tulit, ut maxi-
dolorem suscepit. Prirao enim setalis flore cum an- main omnibus moverit admirationem, nulliusoflen-
num ageret decimumsextum, regni autem octavum, sionem subierit: ea felicitate ut Deo pro insperato
praeleromnium opinionerainteriit rex adolescentior. successu, quam maximas potuit gratias egerit. Sic
Non pepercit florenti principis aetati, non reverita enim exorditur secundam libri xn epistolam : Gra-
est regiam dignitatem prsematurscmortis dura con- tias Divinilalirefero, quia el provincialesfeceruntqum
ditio. Inversam quidem tertio vidit lunc Cassiodorus monui, et ego complevi omnia qumpromisi. Tum et
regni faciem; nulla taraen rerum mutatio firmissi- suam et suorum in exigendisvecligalibus commen-
mam grandis animoeconstanliam, imo nec fortunam dat integrilatem , dum populos reperisse affecluosos
labefactavit. * judices: se veronullumcoegissedare quod non debuis-
B
Atbalarico Theodahatus ab Amalasuntha conso- set offerre; se priscorwmtetrores fecisse ignorari; a
brina suffectusest in regnum circa mediumvel Unem senon publicis, non privatis quemquamafflictumesse
anni 554. Cujus rei facilis ex Cassiodori epistolis commemorat. Addit excusationemnullam esse posse
probatio eruitur (Var. lib. x , epist. 6 el 7). Patri- judici ab offlcio declinanli; nil vile, nil cupidumju-
cium siquidem indictione xm, qusein annura 535 in- dicemdecere; a judice tribunaliaconscendi,ut morum
cidit, qusestorem instiluil Theodahatus; f.nno vero gradibus eveltalur; claras reddi maculas judicis, si
superiore, hoc est 534 , ab Athalarico Cassiodorus ipse, ad quem multi respiciunt, aliqua reprehensione
practorioprsepositus est indictione xn, qua idcirco sordescat.Postmodum eos quibus imperata tributa
Athalaricus ipse decessit. fuerant, non asperis, non minacibus, nonconlume-
§ XLI. Quid egerit Cassiodorusinitio regni Theo- liosis, sed lenibus, sed ofliciosis, et servandoeerga
dahati. Non ignarus novus princeps quantum opera oranes aequilatis prsenuntiis verbis compellat : i'os-
et consilio anlecessores juvisset Senator, apud se sessor mihi pecuniaspublicaslibens offerat; ego illi in
constiiuit prsestantissimumvirumrebus moderandis conventujustilim tributa persolvant.
adbibere, ratus non discessurumab obsequio et offi- § XLIII. Conatur Romm scholas sacras erigere.
ciis quibus Theodoricum Athalaricumquedemerue- Qua cura utilitatibus principis et subdilorumCassio-
rat. Quapropler ubi primum suscepit regni admini- dorus servierit, modo vidimus : verum ut conditis
strationem, praeteradeptas quas gerebat dignitates, rebus conditorem ipsumlonge proestarcconfitebatur,
illum in litleris ad imperaiorein Justinianum, ad sic EcclesioeDei commoda negotiis reliquis semper
senatum, diversosquealios miltendis adjutorem ha-. Q ( anteponenda judicabat. Locupletissimum hujus rei
bere voluit; quo in munere Amalasunthaereginseno- testimonium habemus. Meluebat Senator ne varioe
nune scripsit ad eumdem imperatorera et senatores,, Gothici regni vicissitudines,et Ilalioebella scientias
ut suffragiosuo atque auctoritate Theodahati regisi divinas ecclesiasticasqueRoma tandem expellerent,
electionem ab ea factam dignarenlur. Quinetiami quibus populorum vel ab ipso pacis et litterarum
GudelinseTheodaholi uxori ad Justinianumet Theo- nomine abhorrentium comes barbaries succederet.
dorara Augustam, lilteras rupti fcederisipsum irape- Quare nullum nnn lapidem movit cum Agapitopapa,
ratorem inter et Theodabatum conciliatrices scri- ut exponendis Scripturis sacris scholseinstitueren-
benli variis lemporibus manum commodavit. Theo- tur. At consilia, quo capiuntur salubrius, eo diffici-
dahatus enim illalocnecis Amalasunthoe,cujns bene- lius ut pluriraumperfici tum maxime sensit. Id enim
licio regnigubernaculumtenebat, jure in suspicionem i quominusfleret Ilalici tumultus impedimento fuere,
venerat. Hinc est quod graviter offendit apud Jtisti-• ut ipse in praefationeIibri de DivinisLitteris asserit.
niaiium imperatorem, qui praecipuo semper honore> Nisus sum cumbealissimoAgapilourbis Romm pon-
prosecutus est reginam, quam noverat eximiissuprai tifice,ut, sicut apud Alexandriummultolemporefuisse
sexum dotibus exornatara. Quid causoead id flagitiii traditur instilulum, nunc eliamin NisibicivitateSyro-
Theodabatura impulerit, non est in promptu. Forte5 rum Hebrmissedulo fertur exponi; collatis expensis
aut socioeregni impatiens , aul memor injurioequai in urbe Romana professosdoctoresscholmpotius acci-
eum paulo ante affeceratAmalasunthaquam imperio) perent Christianm, unde anima susciperet mternam
praeficeret,impias sanguineregio manus contaminarei satutem , et casto atque purissimo eloquio fide-
non formidavit.Ulut sit propter exslinctam misera- lium lingua' comeretur.Sed cum propterbella ferven-
bilicasureginam,cujus observanliainin se maximam lD] lia, et turbulentanimis in Italico regno certamina,
soepenumerocomprobarat Cassiodorus, non esl du- desideriummeumnullatenusvaluisselimpleti,quoniam
bium quin trislitia fuerit perculsus incredibili;; non habetlocumres pacistemporibusinquietis, ad hoc
coaclus tamen est tandem dolori modum iniponere,, divina charitale probor esse compulsusut, etc. Quo
cui nullumjam suppetere remedium cognoscebat. potuit altius gloriam sponsseChristi Ecclesisepiissi-
§ XLU.Cassioaoritertium prmfecti prmioriomo- mus Uliusefferre, quam ut sacrseadolescentumedu-
deratio in exigendistributis. Itaque Theodahatusre- cationi consuleret, quo scientiarum omniuin insi-
rum dominus tertiura prsetorioprsefecitSenatorem;; gniti luminibus, utiiissimuraaliquando matri proesta-
sed an unovel pluribus annishanc sub eo rege digni- - rent obsequium?Verum etsi tam rectum, tam san-
tatem gesserit, satis non liquet. Nimirumrem obscu- ctum desiderium, bellis passimgrassantibus, impleri
ram faciuntdiversseauctorum opiniones, quos interr tunc non potuit, potuit tainen tandem aliquando in
de Agapitipontiflcatus et legationisejus ad Justinia- monaslerio Vivariensi, ubi sacras a Cassiodoro ab»
num tempore non convenit. Atlamen ut negotium e bate scholas apertas fuisse videbimus.
Cassiodori scriptis pro more noslro totum conlicia- § XLIV. QuandoConstantinopolim petieritAgapitus,
mus, epistola 35 libri u, et epistola 2 libri xu, indi- cui vasasacra Cassiodorusrestituendacuravit. Com-
ciione xni datse, eum anno 535 prsetorioprsefuisse e ponendis imperii et Ecclesiserebus cum laudabiliter
aperte nobis indicant. vacaret Senator, totus erat in avertendo suis a flni-
AmalasunthsereginseiuteritusGolhos ad sediliosos s bus bello Theodahatus.Imbellisiste princeps pacem
tumultus, atque imperatorem ad ultionem tanti sce- s- ab iraperatore diu flagitaverat: sed irritos conatus
PATROL.LXIX. 15
m M. AURELIUSCASSIODORUS. «60
animadvertens, Agapitum summum pontificem ad- A £ quo Romanos premebat. In anno 537 nonnulli repo-
duxit, ut Constantinopolim peteret, conveniretque nunl, asseruntque tunc tantum Datio Mediolanensi
Justinianum, quo saltein Chrisli Vicarii precibus episcopo hac de causa scripsisse Cassiodorum. Sed
concedetet, quod rex ipse arte nulla consequi po- ut ingenue dicam quod sentio, Baronio assentiri
tuerat. Scriptores quidam senliuntpapamprofectum minime possura, dum faraenhanc Athalarico impe-
esse ipso initio regni Theodahati. Al id falsum qui- raute grassatam essecontendil, cumeam Tbeodahato
dera : quoniara regem cum imperatore plures lega- rege, Cassiodoroautem prsefectoprsctoriocontigisse
torum voce sermones habuisse ante 'Agapiti disces- videamus. Nara ad Senatorem nostrum, hac jam
sum Cassiodori lilteraeProcopiusquetestantur. Quid- ornatum dignitate, misitepistolamTheodahatus, quse
quid sit, Senatorem tunc lemporisprsefecturam prae- in lib.x vigesimaseptima occurrit; qua Ticino etDer-
torianam adniinistrasse constat: qui si Theodahatum tona in Liguriam, et aliunde Venetias jubebat fru-
a consilio mitiendi Conslantinopolira Agapitura menta deportari. Cui quidem epistolae titulus hic,
reraovere minus potuit, sanctissimo certe legato Honorio prmfecto, legitur prsefixus in impressis
omnia pietalis persolvit officia. codicibus; sed mendum irrepsisse colligitur ex
Regis ei/iin volunlati parere coactus Agapitus, quibusdam editis, in quibus ad marginem habetur,
itineri priusquam se commitlerel, pecunias obeundae Senatori prmfecto prmtorio. Deinde erratura hoc
Iegalioni necessarias conficere incassum cogilavit, manifeste indicant rass. cod. quos vidi; habent enim,
adeo erat exhaustum Roraanse Ecclesise serariura ! Senatori prmfecloprmlorio. Adde quod Romsetune
Quapropter sacrara supelleclilem fisco cum obligas- prsefectusfuerit Honorius, utex cp. 30 lib. x couslat,
sel, M. Cassiodorus, quera lantse ignomiuiaelabes, "*_ ad quem proinde cura provinciarum dissitarum,
Ecclesioeboni specie inusta vehementer commovit, qualis tunc erat Liguria, non spectabat. Denique in
pro sui aucloritate offlciizelo religionisaccensus, il- eumdein sensura quo Cassiodorus ad Datium episco-
lata serarioregio vasasancla, ut temploDiviPetri resti- pum Mediolanensem scribit Theodahatus, aut certe
tuerentur, a rege alioqui pecuniseavidissimo tandem juxta ipsius Theodahati raandatum, quod habet prior
impetravit. Hauc iu rem ad Thomasura et Petrum pars epistolseregise, scripsit Senator, distrabendum
regise pecunise praepositos litteras prolinus dedit, scilicet ex Ticinensibus et Dertonensibus horreis
quibus sacram supellectilem et obligationis cbiro- fruraentura, ut inopiacMediolanensiumsuccurrere-
graphum reddi prsecepit (Var. lib. xn, ep. 20). tur; prospexit quoque Venetis, sicut erat a rege im-
Quapropter nostra prmceptionecommoniti, et regia peralum, ut legere estep. 26 et 27 lib. xn.
jussionesecuri, sanctorumvasa cum obligalionechiro- § XLVH. Quomodoprovinciasfame laborantessub-
graphi auctoribusSancti Petri apostolisine aliqua di- levaverit.Verura quid diutius hseremusin designando
latione refundite. Quo in facto longe majori exislima- penuriaetempore , cum potius necesse sit intelliga-
tione dignus habitus est, quod laudem sibi promeri- nius quantum sollicitus prsefectuslaboraveritut eorum
tara regi tribui totam voluerit. Nara iisdem litteris occurreret calamitati, quibus Dei puuientis manus
signiflcat Theodahatum exhibuisse se Christianoe gravior imminebat ? Ubi enim quanta Vencli fame
pietatis Alarieo longe observantiorem, quod hic et inopia premerentur ab Augustino accepit, iis
reverendorum sanclorum vasa diripere noluit, qui slatim sic consultum esse voluit, ut ne miniraum
tanta se Urbis vastatione ditaverat : itle autem reli- quidem pati possent ingravescentis annonsedamnum.
gioso proposito reddidit vasa, qumjure pignoris pro-' Nonsolum autem maximam rei frumentarioecopiam
pria videoantureffecla. Meraorandumsane praecoete- Q ( iis suppeditari curavit, sed summa etiam jussit beni-
rishoc pietalis exemplum prolulit Cassiodorus, qui gnitate omnia illis tributa relaxari. Crudelesiquidem,
dignitatis honorem gratiamque qua valebat plurimumi ut ipse ait (Var. lib. xn, ep. 261,sibi visumest atiquid
apud principem , in optiraos usus transferre consue- a pelenlibus postulare, et illua sperare quo provincia
verat. Cum enim nec utilius nec proeclariuspro suii noscitur indigere. Lucentissiraani humanitalis suse
norainis augenda gloria, quam in EcclesisecommodaL hanc continuo subjungit rationem : A lalibusenim
auctoritatem, qua Deo conccdente pollcbat, impen- solas lacrymas exigit, qui quod non inveniturimponit.
disset, ea tamen animi moderatione se continuit, ut: Noverat vigilantissimus Senator Datiura tam ar-
non modo non tanti boni auctorem, sed ne partici- denti charitatis zelo fervere erga commissassibi
pem quidem se voluerit repulari. oves, ut earum rebus consulere nerao possel dile-
§ XLV. Pielas Cassiodorierga sanctimonialesquas- ctioue majori. Quamobremad eum scripsit, ut collecla
dam. Arguraenlum pietalis eximiseiterum edidit ini ex civitatibus Ticino et Dertona frumenta ipse dis-
juvandis monialibus, quse tributum unde solverentt tribuere curaret egentibus. Epistolam hoc prseclaro
non habebanl, ob damnumagris illatum inlempestivai auspicalus est exordio (Lib. xn, ep. 27): Minus pro-
exundantium aquarum eluvie. Justinianura depre- dest bonum jubere, nisi hoc per virossunctissimosve-
cantur religiosoefeminae,ut apud Theodahatum velitt limus efficere.Tum, quod rem nostram maxime spe-
auclorilatem interponere. Earum preces audit impe- ctat.orat ne per fraudera quidquam teratur. Egehti-
ralor, ad regem supplices litteras eum in iinemI bus visumest,non divitibussubvenire.Ideoprmtorianos
miltit, quibus permotus rex protinus ad Senatoremi mitites duosad hoc curavimusdestinare, qui sanctitatis
scribit (Lib. x, ep. 26), ut pro ofUcii munere remi n, vestrm ordinationibus obsecuti, nihil ex se faciant.
expendat, sanclimonialesque, si quid injusli patian--'" Denique non ignarus qua sint veneralione colendi
tur, ab imposito tributi onere prorsus eximat. praesules, excusalum se rogat, quod tanti viri opera
Potentibus adeo stiraulis opus non erat, ut pietatei videatur uti liberius : Quapropter sanctitas vestra
notissimus Cassiodorusad iunatam inunificenliaminl miserationis officianon putet injuriam : quia totum
sacras virgines exhibendam instigaretur. Nam quo> vobis dignum est, ubi pielas invenitur.
magis sanctitalis propositum in illis venerabatur, eo> Nec conteutus admirabili vigilantia providisse la-
magis in eas largus fuit et beneUcus. Et cerie nemo)- borantibus tot provinciis.edictoraad Ligures diVexit
non facile intelliget, quam singulari charitate monia- (Lib. XII, ep. 28), quos fames vehementior urgebat,
libus subvenerit proefectusnoster, si modo raemine- recrealque amoenaconsolatione,qua principis laudat
rit paterni ejus amoris in sublevandis Romanis s pietatem : quippe qui subditorum egestalem tam
annonsc difflcultate pene deficientibus; si noveritt larga ubertate compensaret, ut penurise incommocla
etiam qua sollicitudine Ligurum, Mediolanensium, , persensisse non viderentur. Excurrit longius iif regis
Venetorum fame oppressorum inopise, invecta fru- commendationem, quem cum Josepho patriareha
menti copia uberririia, terapestivara opera tulerit. conferre non dubitat; imo humaniorem Josepho
§ XLVI. Quo anno (ames Liguriam vicinasque e conatur demonstrare, quod llle jEgyptios quidem
provincias vexaverit. Distrabuntur varias in seclass egestatis difflcilis tempore adjuvisset, rex verii fru-
auctores dura definiunt quo potissimum teraporeB menti copiam, adjecta etiam condonalione tributi,
jEmiliam provinciam egestas aftlixerit. Si Baronio ) suppeditaret. Pace tanti patris dixerim, quanlSprm-
credimus, eodem anno, hoc est 534, Mediolanenses, , stantius est tibertute suiva frumeutum vendeft, et
m PROLEGOMENA. 462
propter indulgenliamtributarelaxare! Additsane cu- A locatur M. Senator, ut iridicantepist. 16 et 22 !ib.
mulura commendalionis, dum plura suis omnibus xn, indictione 1huic anno correspondente notatae.
subditis quam Josephum fratribus largilum fuisse Nec tamen eum tunc a majoribusqusesturoecuris va-
Theodahatumconfidentiusasseverat. Plus iste, Theo- care rex voluit, ut ex proef.Variar., quam tunc scri-
dahatus, generaliter contulit tribulariis, quam ille, bebat, arguilur; ubi de negoliorumquibus opprime-
Josephus, sofis visus est prmslilisse germanis. Eam batur pondere sic lotjuitor : Addimusetiam quodfrt-
tamen induigentiam a principe, se poslulante, dona- quenterqumsturmviciousingravato, etc.
tam Senator modeste commemorat. Inde factum § LI. Quam recte prmtorii prmfecturamsub Vitige
puto quod ep. 28 iib. x legimus concessisseTheo- administraverit. Hanc prsefectiproetoriodignitatem
dahatum Cassiodoro, ut propter annonoecharitatem priusquam monasticum aniplecleretur instituturn,
rerum venalium pretium justa moderatione tempe- iramensispene laboribusconflictatusultimumtenuit.
raret. Hanc ille principis largilatem in plebis com- Copiis siquidem ingentibus, quas Belizarii viribus
modura convertit ea liberalitate, ut Iribula penitus opponerel, Viligis rex totam premebat Italiam; unde
relaxaret; eo humilitatis sensu , ut quam sibi pro- necesse habuit Senator proeterreliqua oflicii onera,
priam facti hujus laudem detrahebat, in aiium sollicilius intendere, ne quiddamni a railitibusinfer-
derivaret. retur, tributa non gravale solverentur, tot copiis
§ XLVIII. Quomodoimminenlipenurim providerit. alendis pecunias absque provinciarumvexationeco-
Nec regnantem niodo abigebat penuriam, sed et im- geret, denique leges, quoevulgo silent inter arma,
minentem sagaci providenlia pvoeveniebat.Hac de curaret, ut res et tenipcra ferebant, observari. Tot
causa futuram agrorum sterilitatem ex aeris incle- __j cnris pressus, tam ponderosa rerum mole gravatus,
mentia lemporumque difUcultaleconjiciens, ad Am- B abjectus nescio quis non defecissetanimus ; at vero
brosium scripsit, ut uberem frumenti copiam anno constantem solidumque mentis vigorem tenuit inter
superiori collectam, anni sequentis egestali pro- ardua tot et molesta negotia erectus, et ad magna
futuram conderet in horreis (Ep. 25, lib. xu). Alque compositus Cassiodorus. Hoc quippe supremo anno
ideo, inquit, de veteribttsfrugibusprudentia tua futu- quo pracfecturafungebatur,more sideris lucidissimi,
ram vincat inopiam: quia lanla fuit anni prmteriti cujus claritas eo splendidior emicat, quo propius
felix ubertas, ut etiam venturismensibttsprovisa suf- vergit ad occasum, puriores virlulis sparsisse vide-
ficiant. Hanc epistolam si quis legerit ex integro, tur radios vir probitate conspicuus.
mirari non desinet indefessam Senatoris sollicitudi- §LII.BrutiosetLucaniama mititumvexationedefen-
nem circa populos, quos eodem dilectionis affectu dit. Interea BrutiosetLucaniamVitigisexercitus depo-
quo pater liberos amplexabatur. Etenim et cibos pulabatur .Quibusaudilis, iis stalim-incredibilisprsefe-
esurientibus, et indigentibus pecunias sufficiebat, ctiprudentia tanta oequitateprovidit, ut necmilites in-
nt Liguribus, quibus auri libras ceutum distribui digerent, nec incolsegravarentur,histribulorumparte
jussit (Lib. xi, ep. 15). Devolm Ligurim neces- rcmissa, illorum stipendiis procuratis. Quatenusnec
sitatibus consulentes, centum libras auri per itlum possessordispendia, necexercituslaborqnssustinerepos-
atque illum pieiale solila destinarunl gloriosissimi sit inopiam(Lib. x, ep. 5). Ad hsec, si quid peccarint
domini; ut judicio vestro quibus est causa notis- milites, prsefecloseorum jubet damnum injuriamque
sima, lanta unusquisque hujus muneris participa- illatam reparare, castrensisquedisciplinaeobservan-
tione Imtelur, quanta necessitategravalus esse cogno- tissimiut sinf, imprimisproecipit(lbidem): Custodiant
scitur. p
Q disciplinam,unde robusliusarmatur exercitus.Monet
XLIX. In bonorumEcclesimraptores animadvertit. quoque magistralus cives intra offlcii Iimites coer-
Vere paterna prpeditumfuisse pietate Cassiodorum ceant, rusticosque obstinatoe mentis homines a tu-
fatearis oportet, quam ut amoris teneritudo laudabi- multu et seditione cohibeant : ilt, dum belligerat
lem reddidit, sic pusillaniraitasnon infecit damnabili Gothorumexercitus, sil in pace Romanus(Ibidem).
criminum indulgentia.Id aperte probat lex illa, sive § LIU. Quomodoregni tranquillitaticonsuluerit.Sic
edictum contra bonorumEcclesioeraptores promul- erat acerba temporum conditio, ut a rege ad Beliza-
gatu i ,quo severius inillos jubet animadverti,eorum rium Itali facile descivissent,nisifuturaprospexisset,
fortunas fiscoadjudicari, ipsos ofliciisomnibusexui. rebellionemque populorum avertisset oculatissima
Rationem addit (Lib. xu, ep. 13) memoria dignara M. Cassiodorivigilantia. Quare scribens ad judices
et zeli singularis in tutandis Ecclesisebonis testem : el magistratus (lbidem) : Conlinete,inquit, possesso-
Vltra omnes crudelitales est, divilem velle fieri de rum intemperatosmotus, amenl quieta, quos nullusad
exiguitate mendici: Ecclesiaefacultates non auro incerta prmcipiial.Etne forle vitiorum licentior gras-
emptas, sed pia lidelium largitate veluti mendico, saretur lues, sil judicibus vigor ex tegibus, ila ille
ullro concessasdeiiionstrans.Tumpraeclaresubjicii: prosequitur (Ibidem),subselliunon desinanljura ma-
Qni potesttalibusesurienlibussubvenire,si non pascit, lis moribusintonare; scilicetnoverat vir eximiustu-
exstinguit. tam tranquillamque pacem trahi, cum oranes suo
§ L. Qum Cassiodori dignitales sub Vilige, qui continentur in oflicio, iniproboriiniquemolus et co-
occisoTheodahatosuccessit.At his Christianocpieta- natus prohibentur. Addit ergo (lbidem): Omnia pa-
tis operibus misericordetnvirum non averlebat tem- cata vosredditis, si duces scelerumcomprimatis.At-
porum iniquitas, non bellorum exilialis furor, quo 0D que ut animos ad hoec inflammet ardentius, adjicit
ene tola conculiebaturItalia; siquidembellicosissi- fieri posse ut provinciarum administralionemmedise
us Belizariusacerrime urgebatTheodahatum,quem conditionis ingenia sustineant, dum pacala vigenl
onjuralione facta impio ferro sustulerunt Golhi : tempora : sed inter bellorum tumultus, ad id munus.
ausati ignaviamejus , et in propellendis hoslium operosissimum, vix sufficereingenii non vulgaris et
iribus imbecillitatem;cujus in locura Vitigem,cly- probatseperitioeviros. At inemorandum sane illud
eis more militarisublatum subrogaverunt, ut colli- est quod subjungit, et virtutis Cassiodorodignoe ar
itur ex ep. 31 lib. x Var. gumentum,nempe quod vir alioquidignilatis et au
Probalam antecessoribusCassiodori fidem iisdem ctoritatis notissimaisuos mitius cseteris usquam tra-
tiam honoribus affecit Vitigisrex; illum enim a ctari nolil. Mihi enim, inquit (Ibidem),propria cura
heodahato proetorioproefeclumanuo 537 cum in- dilapsa est, posiquamgeneralemcmpicogitarecusto-
enissel, eam dignitatem reliquo anni tempore non dium : optomeis bene,sed quodpossitessecommune:
ntum administrarevoluit, sed et per ipsum lilteras quia magnminjustilim genusest, aliud sibi judicem
dsubdilos scripsit,quibusmilitumsulfragioelectura vellequampoteslgeneralilassuslinere.
regera significabat,et ad imperatorem, ut ab illo § LIV. Quomodojudices sub se constitutosptslitim
acem peleret; et ad prsesules,ut eorum se oratio- legesservarevoluerit.Longumesset pluribus hic Cas-
ibus coramendaret; aliis de causis ad alios non- siodori sequitalemverbis prosequi, quam etiam nnn
los. modo a Brutiiset Lucanis judicibus, verum etiaon
In prsetoriana sede anno 538 a Vitige iterum col- ab iis omnibus quos ofliciialicujus beneficioafficie-
 ~
46S M. AURELIUSCASSIODORUS. 464
bat, voluit diiigenter exerceri. At nefas esse duxi ea A severiores ad pmnam, ut ad Redemptoremomnium
silere quse uni ex cancellariis suis scripsit in haec •-remissionis itinere pervenire possimus. Deinde tam
verba (Lib. xn, ep. 1) : Persona tua sit refugiumop- -praeclaro ornaloque sermonis cultu indulgentiam
presso, infirmo defensio, prmsidiumaliqua calamitate ipsam per apostrophen alloquitur, ut mentem subeat
concluso; sic enimnostros proprie cancellos agilis, si singula hic ejus verba recensere. Sed ne nos oequo
Imsorum impia claustra solvitis. Eum deinde monet prolixiores legentibus forte videamur, sententiasali-
(Ibidem) persuasione potius concionatoris ecclesia- quot ex longiori orationis duclu proferemus.Macte,
sticiquam auctoritate judicis proetoriani; neavariti;e inquil (lbidem), indulgentia, qum soivis,et prmsules;
sineret se contagione usquam afllari: Reginam illam quis tuo non egeat munere, cum sit peccare com-
procacium viliorum avaritiam fuge, cui cuncla crimi- mune? Remittendoaliis, nobis parcimus. Deinde so-
na detestabiit devolionefamulanlur ; qum dum pectus lutos vinculis reos compellat, ut concessum facili-
hominis ingressa [uerit, gregalimquoque malefidas tate judicis vitoe beneficium, in peccandi licentiam
cahortes admittit. jperri non potestrecepta, quia nescit non transferrent; quin potius perditos mores, per-
esse solilaria. Agmenhabet blandissimum,armasusci- versamque vitoe conditionem deponerent, quae eos
pil ex talentis, et per dulcedinemsuperat quos amara carceri et neci addixerant, debilam sceleribusdatu-
deceptionecaptivat. Eodera mentis ardore singulos ros pcenani, nisi ipsa supervenisset indulgentia :
administros semper adhortabalur, in ea co- Odisse debelis,quod vos tradidit neci (Ibidem). Post-
enda fidem sic prsestarent incorruptara, ut nemo a modum hoc eflato sermonera concludit, quod non
1~uslitiae
Cassiodoro deslinatos ad exercenda judicia magi-' modo rei vinculis constringerentur, verum etiam
stratus improbaret. Reddite, ita ad illos Senator --» quod patiatur omnis homo periculososnexus (Ibidem),
E
B
(Lib. xii, ep. 6), hanc vicissitudinemjudicio meo, ut' quibus nos convenit eximi; ut sicul vincti naturse,
qui vos nullo proprio suffragiogravari (eci, sludealis; nos cnclesiis gralise libertate gauderemus : Ctaustra
7iivobismea (acta laudari. Et quantum boni, sublatoi reos ditnittant, nos vincula improbmcogitationis ab-
semel omnis injurioemetu, servataque semper aequi- solvanl (lbidem).
tate, conferrent et sibi, el reipublicae, aureis demon- § LVII. ScribittibrosVariarum. Illud denique nobis
strat verbis (Ibidem): Publicisulilitatibus servilefixi,, proecipueconsideranduin est, quod curis gravioribus
quoniam vos nulla privata mala concutienl.Hunc soc- cum teneretur; nec ei horarum momenta prsestaren-
pius iterare se sermonem dicit (Lib. xn, ep. 2), quiai lur : sed, ut ipse ait (7n prima prmfat. Variarum),
nmc nos annuo sermoneconvenitloqui, quod bonarumi dum alter eum frequentia invidiosm interpellalionis
rerum nulla satietas est. exaggerat, alter miseriarum mole castigat, alter fu-
§ LV.ModeratioCassiodoriin tribulorumexactione,, riosa conlentionum sedilione circumdat: dum ipsas
el munificenlia in prmtorianorum suorum remune- quoquenocles inexplicabiliscura circumvolat, ne desit
ratione. Temporum necessitali tribuendura puto,, alimonia civilaiibus; uno verbo dura proctorianae
quod et iisco inferendam, et indictam alendis regiis5 prsefecluracimmenso onere gravaretur, rogatur ab
exercitibus pecuniam paulo acrius aliquando pracce- amicis ut varias lilleras publici juris faceret, quas
perit exigi deflnito tempore. Ea tamen animi beni- sub imperio, vel ex mandato regum scripserat, quo-
gnitate lemperavit jussionem, ut et acceptior flerett rura favore et beneficio ad amplissimas regni digni-
populis, et imperatum sibi vectigal singuti lubentiuss tates fuerat evectus. Absque ulla famiiiarium oflen-
exsolverent. Legenda hanc in rem lib. xn epist. 16,, sione ingenles illas curas, illam gravera negotiorura,
ubi non obscure demonstrat necessitate compulsum i Q( quibus oneralus tunc erat, molem j'ure Cassiodorus
fuisse se ad repetenda vectigalia ; ea lege, ut nece excusasset: pro sua tamen erga oranes animi bene-
exactionis anteverteretur lempus, nec ad iniquum;i volentia, libros duodecim epistolarum edidit, quos
tributum quisquam cogerelur. Et sane quam longee titulo Variarum inscripsit, propter diversa quoe in
aberat ab inferendo cuiquam damno, qui datas sibii eis conlinentur rerum argumenta. Quinque prioribus
occasiones subveniendi provinciis animo propenso o libris litteras et edicta complexus est quocsub Theo-
nunquam non arripiebat; testes Brutii, testis Lu- dorico; octavo, nono et decimo ea quaesub Atha-
cania, quibus dimidium censum remisit: testis urbss larico, Theodahato, et Vitige scripsit; sextus et
Rhegium, erga quara eodem indulgentiaebeneficio o septimus dignitatum continent fbrraulas quse sub
usum esse virum munificentissimum comperimus. ;. Gothorum imperio vigebant; undecimus denique et
Quineliam eo usque progressa est praefecti noslrii duodecimuscollectas habent epistolas et decreta quse
liberalitas, ut etiam privata quorumdam pracdiaacc ipse cum praetorio proeesset ad plures destinavit.
possessiones calamitate afQictas,relaxata penitus in- i- Nec aliura seculus est ordinem in colligendis litteris,
diclione tributi, sluduerit restaurare (Var. lib. xn,i, quam ut eas simul componeret quas sub singulis
ep. 7). Cumque accepisset uberiores solito fruges is regibus scripserat; non secus ac in unum eas con-
Istriensem agrura prolulisse, quo fructus faciliuscol- 1- gessit, quas prsefectus praetorio misit ad diversos,
ligerentincolse, pecuniam adillos destinasse legiraus ts omissa teraporis ratione quo singuloescriptoefuerant.
(Lib. XII,ep. 12). Id constat ex hoc argumento, quod unum ad pro-
Quid tandera? Quam ampla prsemiamilitibus suis, >, bationem rei sufficiet. Siquidem epistolse _0 libri xn
is . ad Thomacem et Petrum directoe in eum finem ut
aliisqueproetorii adminislris contulerit, facile prorsus
advertet qui epistolas 56 et 37 libri unJecimi perpen- l- v vasa sacra redderentur quoeab Agapito papa fisco
derit. Nullam ibi certam primiscrinio pecunioesum- l- fuerant addicla, prseposita reperitur sextadecima
mam constituit; sed eum tantumdem mercedis jubet Jt ejusdem Iib. xn, data sub indictione i, hoc est an.
ri 558, cura ad Thomacem et Petrum scripserit anno
percipere, ut el juslis laboribus perfruatur, et posteri
ejus exemplumlibermfamulationisaccipiant, cum eum ti ad summum536.
pro sua fide benehabitumesse cognoscunt.Quid vide- i- § LVIII. Scribit librum de Anima. Hanc Variarum
licet aliud a munificentissiinoprsefecloexspectares, i, collectionem vix absolverat, cum iterum poslulan-
qui natus solum ad tribuenda larga manu singulis is tibus amicis, librum scripsit de Anima et virtutibus
beneficia videbalur, qui sequissimumdicebat, ut la- t- ejus; in quo tam reconditos pietalis sensus aperit,
i- in ultimo prsesertimcapitulo, et in libri conclusione,
boris sui pretia recipianl, qui publicisulilitalibus ob-
secundanl ? ut eum a viro altissirase contemplationi tantum de-
§ LVI. Vinctiscarceribusqueinclusis libertatemdal. iC. dito compositum potius diceres quam a proefecto
Supererat ut quam pius, quam benignus esset, vel el praetorio tot curis diurnis ac nocturnis impedito, u
ipsi rei comprobarent. Id feliciter quidam experti •ti ne momeuto quidem sibi a publico labore vacar
sunt carceribus vinculisque detenli, quos pio mise- e- posset. Scio eum in exlremo libri hujus capite, at
rationis sensu permotus jussit solvi. Scelerumultio- o- que etiam in Commentario in Psalmos opinari j'ust
nem, inquiebat (Lib. xi, ep. 40), omni quidem tem- n- rum animas in sinum beatae aeternilatis prius no
pore urgere debet judicum integritas; sed feslis so- o- esse admittendas, vel in aeternaecalamitatis abyssu
lemniortbusremissioresad veniamesseconvenit quam m impios demergendos, quam extremj discussione ju
465 PROLEGOMENA. 46C
dicii factorum omnium fructum capiamus. Verum,A Anno igitur 538 vel 539, deposila prsefectursedigni-
nemo nescit qusesint hac de re sanctorum Patrum tate, sscculoquevalere jusso, Magnus Aurelius Cas-
opiniones, quse quidem crimine facile purgabunt siodorus in urbem Scyllacium vitse quietioris desi-
Cassiodorum. derio contendit; juxta quam constructum a se mo-
§ LIX. Quantumpietas Cassiodorieluceat in fine nasterium veluti tutissimum salutis portum ingressus
libri de Anima. Hic lectorem sislo, illumque etiam est. Ingentem tanti viri jacturam segre admodumtulit
atque eliam obsecro ullimas hujus libri paginas Gothorum gens, eorumque regno, cujus decus et
evolvat attentius, ut expressa passim humilitatis ornamentum exstiterat, ardentissimum fecit sui de-
cscterarumque virtulum insignia perspiciat; obser- siderium; nec multo post ejus discessura subsecuta
vetque quam fuerit sejunctus a lerrenis M. Cassio- est regni jam deflcientis ruina. Contra vero mona-
dorus, quam expeditus a vauis cupiditatibus, qualis sticse professioni magna facta est honoris et splen-
falssehonorum imaginis contemptor. Et sane mirari doris accessio in clarissimi hujus viri susceptione;
desinet quod vir proestantissimus,ad culmen digni- cujus vita in instituto ccenobialitantum fuit conspi-
taium earum evectus quaeamplissimseomnium cen- cua monasticis virtutibus, quantum ornamentis pro-
sentur, cuj'us adeo felix fuit fortunse conditio, ut bitatis inter proceres claruerat gloriosa.
eam rerum temporumque rautabilitas non attigerit, Ad annum cetatis69 vel 70 processerat quando in
quem amaverunt et coluerunt reges qualuor; qui- monasterium se recepit, eo animi vigore et robore
bus regnantibus, tam libera et plena fuerat politus proeslans,ut injustus habeatur quisquis eum sseculi
auctoriiate, ut famam sibi glorise singularem claris- tempestatibus subduxisse caput, et imperii oneribus
simosque tilulos comparasset; non mirabitur, in- T. "
humeros eo potissimum tempore subtraxisse dicat
quara, quod his omnibus postpositis honorum gra- quo patrioe famulam manum amplius commodare
-dibus,spretisque divitiis ab aula secesserit, ut in- fessus noii valeret. Etenim in altera hujus historise
tra clauslri ambitum, solitudinis et tranquillitatis parte quam multos labores, quam duros constanti
amore, se cohiberet, uni Deo ac ccelitibus vaca- anirao pertulerit in professione monaslica, ubi ad
turus. annum 93 et amplius vitam produxit, Deo juvante,
§ LX. Quomodo, et quando smculo renunliaverit. demonstrabiraus.

PARS ALTERA.
§ I. Slatus Cassiodori cum smculo renuntiaret. credibiles triumphos stupentes omnium intuebantur
Hactenus tam claris in aula rcgum et pietatis, et animi, plaudentia omniura ora loquebantur. •
dignitatum collucentem decoribus, suspexiraus Ma- § III. Rejicilur Centurialorumopinio de causa se-
ut
gnum Cassiodorum; absolutissimum, quod adrai- cessusCassiodori. Nam quod ex inaudita regum Ita-
rari raagisquam imitari vel sapientissimi quique viri lorum crudelitate innocenlissimos viros fu-
virtutum quosque
possint, prudentisecseterarumque exemplar rori mactantium suo, in claustris latitandi ansara
eum vocare non dubitem; quandoquidem nec humi- ,[1arripuerit Cassiodorus,
lkatem Christianamcum purpurse fulgoribus erubuit oculatus e summo illo et fortunae mobilitatis testis
dignitatis fastigio se ad mo-
insuetsesocielalisvinculo colligare; i.ec minori de- nasticseconditionis humilitatera ne et ipse
votione sacris Evangelii oraculis, quara justitioe hu- quoque inconstantissimsererum demiserit,
humanarum dominoe
inanse legibus obtemperavit. Intueri eum nunc lubet ludibrio foret, licta est
abdicantem se honoribus sseculi, et aulain ccenobio, turiatorum fabula. Scilicet profecto et temeraria Cen-
cum proeclarissimum,et
contubernio monachorumsocietatem principum ser- posteris consignandum hujus nobilissimiviri factum
vorumquefrequenliam,divilias paupertate commercio practermitti silentio non posse animadverterent, il-
felicissimocommutantem. lud tam frigide meraoraverunt homines invidi, ut
§ II. Status regni Gothici et monastices, Cassio-
doro illud deserente, et hanc amplectenle. Golhorum opibus, potentia, et, quod maj'us est, virtutibus
Senatorem, propterea quod iniqusefor-
imperium, quod virlutum suarum diu munimine conspicuum tunse diffideret, amplissiraa munera, facultates am-
sumilserat Cassiodorus, certissimam ad ruinam lan- plissimas
dem inclinabatur, ardebatque bellorura ignibus Italia monasticse abjecisse dixerint. Nec mirum quod quibus
fere jam consumpta, quos imperator Justinianus dioso verborum vitse institutum nauseam facit, ii fasli-
rex ambitu dignum Cassiodoro secessum
Vitigisque passim accenderant. Inlerim solatium
baud exiguum afflictis temporibus cepit imperium renuntient.
ex instauratione monasticse disciplinse, quam pene § IV. Rejicitur senlentia Trilhemii de causa ejus-
dem secessus.Sed et eum Trithemius lib. in de Viris
eollapsara in Occidente D. Benedictus pristino splen- Illustribus
dori restituere, et sanclissimis legibus communire ordinis S. Benedicti, cap. 7, refert con-
satagebat. Principem hanc orbis regionem bellicus.~ysilium ad asylum sacrse religionis ex aulse periculis
furor deprsedabatur,funestoque languentes populos confugiendi tandem iniisse, quod nimirum claris-
involvebat incendio; at grassantes impune flammas simo Severino Boetio necem Theodoricus intulisset.
nemo non conlidebat brevi exstinguendas a novo Verum Trithemii, viri alioqui doctissimi, et de or-
legislatore Benedicto, qui constitutus in monte, ut dine nostro meritissimi sententise nullus, opinor,
alter Moyses,supplices manus ad ccelos tendebat, subscribet; proesertimcum ab utriusque obitu Theo-
largissimam gralise copiam impetraturus. Ea erat dorici videlicet et Boetii, multis decoratum honori-
Italorum calamitas, ut undique armorum audiretur bus ab Alhalarico, Theodahato, Vilige, maximorum-
fragor, ubiqueTames, ubique mors dorainarelur : at que oneratum regni negotiorum mole Cassiodorum
coeleslimystse Benedicto terrenus aderat angelorum fuisse nemo est qui nesciat.
chorus, hoc est, pia monachorum turba, sanctis- § V. Vera causa Cassiodorisecessus.Itaque simi-
simi raagistri verbis et exemplis erudita, quorum ad lius vero nobisvidetur tantum virum fluxasopes, di-
Deum fusse preces assiduseinfelicem patriam haud gnilates fluxas despexisse, ut per religiosam humili-
dubium erat, quin auxiliis sublevarent opportunis- latem summo rerum Moderatori se manciparet.
simis. Hoecila cum essent, non temere possel quis Sciebat enim vir sapientissimusprsestantissimisqui-
hic aflirmare conlemplum sseculi fastidiuroqueCas- busque imperiis longe prsestantiorem esse Christia-
siodoro concitalum fuisse tum ex contemplalione nam servitutem; eamque omntbus soeculidignitali-
regis adversis succumbenliscasibus, el Golhici regni bus, divitiis mundi, et carnis deliciis cur prselulerit
tot ubique tumultibus bellorum insonantis; tum ex non obscuram, ut puto, reddit rationem, cum in fi-
fauia D. Benedicti, et discipulorumejus, quorura in- ne libri de AnimaCbristumhumjlis discipulus humi-.
 «7 M. AURELIUSCASSIODORUS. 168
lem Magistrumsic alloquitur : Tibi utilius est servire A . mo transfugoepepereril, indicare voluissedoctissimos
quam regna mundicapessere. viros : aut certe tempus quo.amplissimis fulgebat
§ VI. Cassiodorumnon prope Ravennamsed prope honoribus, scribebatque regum" nomine liileras ele-
Scyllacium secessisse.Jara vero quod loci, dum e gantes, atque sermones habebat, eloquenlioetum sa-
procellosis undis soeculiloetus eraergeret, velut ad croe,tum profame testes, ab eis fuisse designatum,
tutissimum appulerit, non satis constat. non incertus, non ambiguus interpres divinaverim.
Sortura
onnulli auctores, ut Trithemius, Barrius, Riibeus, %W.Cassiodorusmonasteriumexstruxitpattio insolo
Ugellus, Cuspinianus, eum in ccenobio prope Ra- prope Scyllacium.Igitur palrio in solo prope Scylla-
vennam constructo, monasticas vesles induissevo- cium ibi ccenobium exstruxit M. Cassiodorus, ubi
lunt : alii vero quos sequimur, in Brutiorum regio- olim cum Lucanis et Bruliis esset prseposilus,uno
ne juxta ScylUcium, nataie solum, suum, in quo re- circiter ab urbe milliari versus Scyllaceum sinum, ad
ligiosam vilam egit, monasterium sedificatuma Cas- Moscii montis radices, vivaria jusserat effodi (Lib.
siodoro fuisse aequiorijudicio censent. Geminasuam xn Var., ep. 15). Illud enim terroespaliumquod a
ttanc opinionemratione flrmal Baronius (Ad an. Ch. civitate ad mare protenditur, lotum Senatoris pos-
562). Altera est, quia ccenobium Castelliense, qnod sessionibus annumeralum fuisse laudalus auctor Ita-
Scyllacium situm fuisse ex epistolis duabus lus tradit. Quin eliain illic hodie cernilur praedium
Srope
l. Gregorii Magni colligere est, Cassiodorus ipse alias Schilitano, nunc Scallati nuncupaluni, subja-
suum appellat. Altera, quod incredibile sit virum au- cens monasterio Vivariensi,cujus in fundo situm esl;
lici beilicique strepilus jam dudum impatientem, quare monachis censum annuum incolaepersolvere
tranquilla sanctoesolitudinis otia toto pecloris oestu™ quondam tenebantur, ut colligiturex cpistola D.Gre-
jam tandera anhelantem, secessumsibi apud Raven- ' gorii ad Joannem episcopum Scyllaceum,quoetri-
nam, insolitis armorum quassatam motibus, de- gesima tertia est lib. vn ltcgistr., indict. i. Ibidem
legisse. peramcena villa, Castellesi appellata, visitur, quam
§ VII. Idem uberius demonstratur,et quis sit fluvius Cassiodorusolim, nunc tenet clarus nobilitate civis
Pelena. At certe Baronio Pelena qua parte Italioe Scyllacii, ex antiqua oriundus Gerondsefamilia, quoe
tuas aquas volveret, haud innotuit, cujus tanien Arnaldum Gerondam Norraaiinum, Rogerio comiti
fbienta monasterio Vivariensi admodum vicina Se- quondam imprimischarum, auctorem agnoscit.
nator nosler asserit, adeo ul amnis arte moderalus § X. Prmdia, reditus, et silus monasterii a Cassio-
in 'tortoscumnecessariusjudicarelur, facile influeret doro exslrucli. Cassiodorumel hoc et aliis quoeipsi
(Divin. Litt., cap. 29). Sed et scriptor Italus brevi hoeredilariojure obtigerant, ccenobiumVivariensedo-
e.iitarus sacrain Brutiorum historiam, ut ad nos nasse procdiis probabile omnino est. Annuoscerte
Scyllacio rescriptum est, qui quidem haecoculis per- reditus superbissimis, tesle Fabro, aedificiisrespon-
lustravit loca, dicit, luce clarius patere fluviumPele- disse copiosissimos non dubitanter affirmaverim.
nam eum esse quem hodie Scyllacii aranera vocant, Situm vero graiissiraumexhibebant monlis marisque
et vicinum raonasterio Vivariensi agrum labentibus vicinia, etPelenseaquis irriguaplanities. At ingenium
leniter aquis irrigare. Unde ccenobiumad quod e tu- soli Vivariensis tam docto, tam accuralo exaravit ca-
midis soeculitluctibusCassiodorus feliciter enaviga- lamo Cassiodorus ipse cap. 29 lib. de Div. Lilt., ut
vit, non procul Scyllacio dislare nova certaque pro- illud quale sit, non legere magis quam ipsis oculis
jbatione conflci potest; cum et illud Pelenaeundis cernere liceat. Quare ne jam actum agere videar,
pervium fuisse vel ipse commemoret (Divin. Lilt. (Q sufficiat hic ex innumerabililaudum copia ea com-
cap. 29). His adde quod mons vulgo Mosciodictus memorare, quibus tarrta ait fuisseloci feliciscomnio-
et Castellesi,cujus ad radices vivaria effoderat, cujus da, tantamque ubertatem, ut aliis, eliam perfectiori-
in verlice raonachis ad eremiticam vitam a ccenobi- bus ascetis posset non immerito invidiamfacere;
tica transire cupientibus cellas destinarat Cassiodo- suos enim, postquain Vivariensialoca descripsit, sic
rus, declivifacilitate ad urbem Scyllacium deprimi- alloquitur monacbos : Ita fit, inquit (Lib. Divin.
tur. Et sane geographis tum anliquis, lum hodiernis Lilt., cap. 29), ut monasteriumvestrumpotiusqumra-
planus est ubique, et palustris, nec montibus cir- tur ab aliis,qnam vosextranea loca desiderare possilis.
cumvallatus ager Ravennatensis; cura tamen conler- § XI. Monasterium Cassiodori cur Vivariense,et
niinum, imo inclusura seplis monasterii sui fuisse Castellienseappellatum.Au ccenobium quod- subter
montem Moscio, seu Castellesi Senator asseveret. montem, et ceiluloequas supra eumdcraeremitis con-
Denique contra Ugellum,Augustinum Florentinum, didil Cassiodorus,unicum vel duplex monasterium
el aiios quosdara probal citatus auctor Italus ad cce- censeri queant, non immeritoforsan addubites.Nam
nobium Classense, D. Apollinari sacruoi, tertio mil- utrique sententioe favere Senator ipse videtur, dum
liari procul Ravenna exstructum, nusquam se contu- modo his utitur verbis : Monasterium Vivariense:
lisse monasticscdisciplinsecandidalum Cassiodorum; Monasterium vestrum : in Monasterio Vivariensi;
quod iieri non possit ut in monasterio, quod anno modoislis : Monasteriasancta. Abbalem de proprio
tantum 545 excitatum, cujus basilicara anno 549 claustro loquentera hic sequimur. Ac primo quidem
consecratam, in quo monachos anno 595 in canoni- unicuinfuisse probant situs intra eosdem muros, pre-
corum loco subrogatos novimus, monasticoemilitioe cum cccnobitasinter et anachoretas communio, cce-
nomen anno 538 vel 539 claustri novus incola D ' nobitis facilis ad montem aditus, transitusque ad vi-
dederit. tam eremiticam. Duplex autem fuisse eorum a se
§ VIII. Cur dictus sit Cassiodorus apud Romam invicem distantia, victus, colloquii et abbatum diver-
floruisse. Cseterumin dissolvendis nodis quibus his- sitas clare demonstrnut. Igitur si monasterii vocabu-
torias implicuere scriptores quamplurimi, dissentien- lum in arctiori sensu accipias, Vivariensia loca dis-
tes a nobis, si quid et temporis et laboris posuimus, tingues; si vero in ampliori, confundes,quemadrao-
lector benignus excusabit, dicam? an pergratum sibi dum alias de Benediclinorum, nunc aulera de
fccisse nos sequus fatebitur; quippe qui lucem non Montisserratiet CamaldulensiumHispanorumsolitu-
modicam attulerimus iis quse tum apud Paulum dinibus dici potesl. Hac ego de causaCassiodorilem-
Diaconumde gestis Longobardorum,tum apud abba- poribus binominefuisse ejus monasteriumreor, adeo
tem Uspergensem in Chronicoad anntnn 527 sat ob- ut quoepars Vivariensis clicebatur,ccenobitarumse -
scuris verborum ambagibusleguntur : Cassiodorus, des esset; quseCaslelliensis,ereraitarum.
inquiunt, apud Romam tam smculari quam divina § XII. Quinam a fundationeusquead hmc tempora
tcienlia claruit. Quasquidein voces nolira sic inlelli- monasteriumVivarienseincoluerint.Nec ingratum hic
gas, quasi Romoeraonachuinegerit, aut monasterium fore arbitror curioso Iectori, quod ab auctorc
condiderit, quod, sicuti ex dictis liquet, erexit juxta Italo nuper accepirnus, Cassiodori scilicetmonaste-
Scyllaciuin ; sed aut guantum glorisenon Romoeso- rium ab ipso exordio, mullisque post annis Benedic-
tum, verum etiam in Italia tota divitiarum contem- tinos incoluisse; his successisseS. Basiliidiscipulos,
ptus secessusque in solitudinem piissimoac fortissi- quos inde tandem aut bellorum injuria, aut vicissi-
 4«9 PROLEGOMENA. 470
tudo temporum, aut exitialis toti CalabriseMaurorum im A . paupertatem facto magis quam voce coramonstraret
Saracenorumve incursiones expulere. Attamen ex- x- viam ; comitas in alloquio, et obvia in omnes volun-
stat etiamnum antiquissima illa domus, D. Gregorii rii tas; fortitudo, qua severiorem nunquam patiebatur
Thaumaturgi et illustri nobilis titulo, et sacris cine-
ic- remitti disciplinam; cunctae denique virtutes conten-
ribus dives : sed raiseram heu! rerum humanarum im debant inler se pia quadam lite, quaenam prius,
experta sortem, quoenec stabilem et inoffensumcur- lr- quoenamauguslius Cassiodori pectus exornavisset.
sum diu retinere, nec semper indeficienti splendore ire § XVII. Maxima Cassiodori circa divinumofficium
clarere consueverunt. totliciiudo. Incredibilis erat abbalis Cassiodori circa
§ XIII. An Cassiodorus monasticam professionem '.m divinum cultum sollicitudo, sedulitas, assiduilas.
emiserit in monasterio a se constructo. Monachum lm Nimirum ut nihil supremo rerum opilice nobilius esse
fuisse Cassiodorum in eo quod sedificaveratmonaste- te- prohe judicabat vir religiosissimus : ila nihil ipsi
rio unanimi tot auctorum tura veterum, tum recen- n- opere Dei charius, nihil antiquius fuit. Eumdem ac
tiorura, nec catholicorum modo, sed et heterodoxo- ;o- D. Benedictus in Regula divini ofticii tam diurnis
rum, nempe Cuspiniani Ceniuriatorumque consensu isu quam nocturnis horis ordinem, eadem tempora con-
receptum est, ut mirari satis non possim quosdam im stituerat, ut intelligitur ex ejus verbis in psalmum
huj'ussevicriticos ea de re litem adhuc raovere velle,le, cxvin, versn, Septies in die, etc. El si, inquit, ad lit-
maxime cura Senatcr ipse suis in operibus passira de teram velimus advertere, septem illas significat vices,
humili raonacbi conditione glorietur. Ait enim in quibus se monachorum pia devotio consolatur, id est,
prsefatione psalrai cxxx : Utinam boves simus, qui pti matutinos [id est laudes], lertiam, sextam, nonam, lu-
agrum Dominisulcisregularibusexaremus! Et in iibro ro . cernariam [id est vesperas] nocturnos [id est vigilias
de Divinis Litteris (Cap. 23) de Dionysio Exiguo lo- o- B J noclurnasf. Primam vero recitari soiitam apud eos
quens, Nobiscum, inquit, orare consueverat, etc. Ex Ex in choro lestatur in praefationePsalterii : Ipsi, scili-
quibus non monachi niodo gestasse habitum, sed et cet psalmi, nobis primam diei horam dedicant. Com-
regularis instituti praescriptasleges observasse Cas- is- pletorios denique sic designat : Ipsi noctis adventu,
siodorus arguitur. Hanc ipse recte vivendi discipli- li- ne mens noslra tenebretur efficiunt.Haecerat ultima
nam in prsefatione libri de Orthographia conversionis tis diei hora, quam a D. Benedicto in Occidente primuni
sum tempus vocat. Quamobrem in veteribus manu- IU- inslitutara fuisse eminentiss. cardin. Bona (Cap. 10
scriptis Cominentarii in Psalmos, et in Historia Tri- ri- de Div. Psal.),pluresque alii, quorum adducit auclo-
partita Conversus,et Servus Weicognominatur. ritatem, adnotarunt. Parura quidera non erat quod
§ XIV. An Cassiodorus regulam S. Benedicti am- m- tam praeclaro canonicas horas digessisset ordine;
plexus sit. Alumnis suis clarissimuin el pietate et sed excitandi adhuc erant monachi ut summa cum
scienlia virum accensuerat bactenus Benedictina fa- a- feslinalione statutis temporibus ad oralorium occur-
milia; dnnec ttlio charissimo nil tale suspicantem m rerent : id non verbis solum et exemplis egregie proe-
niatrem, nescio an satconsulto, orbare ausu-sest car- r- stitit Cassiodorus verum etiam ab eo cum aquatilia,
dinalis Baronius. scriplor alioqui consultissimus. is. tum solaria hcrologia procurala sunt, ut militesChristi
Utrum ei proles erepta reddenda sit brevi disserta- a- certissimis signis admoniti ad opus exercendumdivi-
tione expendimus; quam, ne lanti viri recte facto- o- num, quasi tubis clangentibusevocarenlur (Lib. Divin.
rum intermitteretur series, in calcem hujus historise ae Lilt., cap. 50). Huic abbatis sui vigilantioeresponde-
censuimus rejiciendam. bat summus monachorum fervor; eos enim audivis-
§ XV. Cassiodorusregularis observantim tenacissi- ;t- rQ ses diu noctuque pari contentione mentis ct oris Vi-
mus. Qua micuerit saiiclitate Cassiodorus, nemo, ut nt ctori Christo laetum pseana decantare; eos angelicoc
opinor, faciliusdemonstrare queat, quam si primum m revereiitioc aemulamodestia divinaeastare Majestati
ostenderit quantum fuerit regularis disciplinsetenax ix conspexisses : Silenti nocle humana vox prorumpil
et religiosus cultor. Primus ad eam gradus est inti- ,i- in musicum, verbisque arte modulatis ad illum redire
moestudium soliludinis : eam porro sic coluit Seua- a- facit, a quo pro salute humani generis divinum venit
tor, ut statim atque se a turba slrepituque aulicorum m eloquium... Sit una vox psallenlium, et cum angelis
in otium contulit, ab omni prorsus raortalium con- n- Dei, quos audire non possumus, laudum verba mi-
sortio vixerit remotissimus. ld facilius ut assequere- e- scemus (Prmfat. in Psalter.).
tur cum monasterium conslrueret, cavit imprimis liS | XVIII. Exercitia regularia Cassiodoriet Vivarien-
ne uUa sibi aut suis esset cum reliquis hominibus us sium. Oralioni, quam esse viliorum expultricem, in-
communionis societatisque necessitas. Quamobrem m dagatricem virtulum, severioris disciplinoeconserva-
hortos omni genere cum olerum, tum arborum con- i- tricem, piarum cogitationum seminarium fertiiissi-
seri jussit; vivaria, quaepisce plurimo nunquain non m mum, contra dsemonumfureniium impetus propugna-
abundarent, effodi; molendina exoedilicari,ut lesta- a- culum apprime noverat abbas exiraius, eo studio
lur capite 29 lib. de Div.Litteris : Habelis horlos irri-
i- cum Vivariensibus suis vacabal, ut quempiara ab ea
guos, el piscosi amnis Pelenm flnenta vicina, qui in-" n-" neque utilitatis sive domesticae, sive publicaeratio,
fluil vobisarte moderatus, ubicunque necessurius ju- u- neque negotiorura incumbentiumnecessitas eximeret.
dicatur, el hortis vestris sufficiens, et molendinis, s. Jam quidquid vacui temporis dabatur orationis, et
Denique sagaci adeo providentia ea omnia quibus us officii divini penso perfunctis, id totum aut lectioni,
vita coenobiiicaindiget, ipsis monasterii muris inclu- ii- D\ aut exscribendis antiquariorum raore seu S. Scriplu-
sit, ut nihil ibi ad commodammonachorura habitatio- o- roo- seu Palrum libris, horologiis sua cuilibet exer-
nera potuerit in poslerum desiderari, neculli unquara ra citio spatia tribuentibus, impigri consecrabant; ea
extra clauslra Vivariensia vagandi vel miniina data ta propler suas etiam se clepsydras et horologia con-
sit occasio. slruxisse testatur, cura ait : Sed nec horarum modu-
§ XVI. Cassiodorumabbatemfuisse Vivariensismo- o- los passi sumusvos ullatenus ignorare, qui ad magnas
nasterii. Quis primus ccenobio Vivariensi praefuerit it ulilitates humani generis noscuntur inventi. Quapro-
archimandrila certo non scimus; illud unum scimus is pter horologium vobis unum, quod solis claritas in-
et ex prsefationeIibri de Orthographia, et ex commu- i- dicel, prmparasse cognoscor; allerum vero aqualile,
ni scriptorura fere omnium consensione munus ab- }- quod die nocluque horarum jugiter indicat quantita-
balis aliquando gessisse Cassiodorum. Et vero tali ili tem.
honore digniorquis Vivariensiumunquam esse potuil? I? § XIX. Quibus taboribus suos monackosexerceret
Aut qusevirtus abbati necessaria in anima Cassiodori, i, Cassiodorus.Eam vim, id momentum in scientiis po-
velutinsolio regina, non dominabatur ? Prudentia in in situm esse ad tuenda bonisque omnibus cumulanda
eo singularis eminebat, qua sicut ltaliam ante, sic ic monasteria exlslimabat vir eruditissimus, ut nullum
postea ccenobium rexil; ardentissimum in eo erat at non discipuloruin ad litterarura sludium, propositig
perfectionis studium : totum quippe vitae spatium m iis quse solent ex illo percipi commodis, admotisvel-
sic transegit, ut seipso melior fieret in dies et san- i- uti calcaribus insligaret. Si qui forte tarditatem in-
ctior, discipulisque ad continentiam, humilitatem, i, genii prsetendebant, monebat radicum amarissima-
471 M. AURELIUS CASSIODORUS. 472
rum fructus fore suavissimos; quod asperum etina-1 - A prmstante Domino,in Ecclesim pace susceptus, inter
moenumputabant, sic esse dulce, sic jucundum,nihil1 Dei-famuloscredendusest habere consortium.lllustro
ut dulcius, nihil ut jucundius votis quidem conceptis s hoc de amico suo teslimonium vocibus claudit mo-
expeti posset. Tunc, inquiebat (Lib. Div. Litt., cap.~ destia et humilitate plenissimis : Pudet me de con-
28), salutaris assiduitas eruditos e/ficiet,quosinprima sorle dicere, quodin me nequeoreperire.
fronle profunditas leclionis exterruit. Quos autem na- § XXII. CassiodorusS. Scripturarum studiis suos
tura linxerat hebetiores quam ut ea quae vulgo in- exercet. At redeamus, si placet, ad lycseum Cassio-
docto arcana sunt, et suspensos animos lenent, pos- dori, quod ipsius et Dionysiiprseceptionibus, vclut
sent unquam perscrutari; rudia saltem in obtusis in- limpidissimis gemini fontis aquis irriguum, quin
geniis sic exprimi curabat litterarum lineamenta, utt magno Castelliensis domus, et lotius orbis bono ver-
atiqua scientimmediocritatesuffulta (Ibidem), rusti- naret, revocari in dubiuina nemine posse arbitror.
cano postmodura operi juberet incumbere : Quia nec c Non alia de causa humaniores litteras Senator doce-
ipsum esse a monachisalienumcensebat hortos colere,, bat Vivarienses, quam ut iis exercitationibus prac-
agros exercere, et pomorum(ecundilalegratulari (lbi- culti, et quibusdam, ut ita dixerim, sublali gradiuus
dem). Quid vero eum causse irapelleret ad amandan- ad sacra theologiseadyta landem pertingerent. Ve-
dam procul a coenobitisotiositatem, aperit ipse hacc rumtamen, inquiebat (Lib. Div. Litt. cap. 28), nec
proeclara sententia : Peccato profeclotolterelur locus,, sanctissimi Patres illud decreverunl, ut smcularium
si oliosum tempusnon haberet mens inquieta morla- iitterarum studia respuanlur: >quianon exinde mini-
lium (Lib. Div. Litt., cap. 16). Et alibi: Nolile amaree mum ad sacras Scripturas intelligendas sensus noster
desidiam, quam Domino cognoscitisodiosam (Ibid.,, _.* instruitur. Hinc factum est, ut quanto caducis seterna,
cap. 32). ccelestia terrenis antecellunt, tanto diligenliorem
§ XX. Cassiodorusmonachossuos philosophiamdo- operam divinis Scripturis, quam levioribus studiis
cel, et litleras httmaniores.Quoerecensuimushactenus ,s impendi voluerit. Scholassacras aperturura se olim,
ea sunt, ut nullo dicendi genere, Tulliano licet, digne e publicis dum adhuc implicaretur negotiis, promise-
satis exprimi queant. At quoe supersunt, humanae e rat, quemadmodum in altera hujus historise parte
mentis captum ita superant, ut vix mihi ipsi Udem n praefatisumus. Fidem jam liberat suam in coenobio,
habeam de Cassiodori tum setate, tum dignitate.Quis s quam lum Romseeffervescentibusundique bellis non
eniin sibi inducat animum senem monachis pueris lit- potuerat. Cavit ergo imprimisne ascelis VivariensibuS
terario in ludo collusisse? Abbatem tanla fama cele- !- nac in parte ullalenus defuisse aliquando videatur;
brem, scientias humaniores publice docendas susce- i- alque ut laboribus suis majori responderent assidui-
pisse? Virummultis assidue occupationibusobrutum,i, tate et diligentia, monet eorum ope, si modo ad re-
quo facilior ad litteras fratribus sterneretur via, in n rum divinarura notitiam curas omnes, omnia studia
Donatum Commentarios, libros de Orlhographia, i, contulerint, discutiendas ignorantisetenebras; virtu-
Grammatica, Rhetorica, Dialecticaemisissein lucem, i, tem, ad cujus templumper oedemsapientise iter est,
sociumque sibi in tradendis philosophiaeproeceptis is posterorum animis ingenerandam; glorioe,quoeex
DionysiumExiguum ascivisse?Incredibilia sane nobis is sapientiatanquara ex uberrimo fonte profluit,omniura
haec viderentur, nisi quantum suo in monasterio Mu- meniibus inserendam cupiditatem.
sis regnum semper esse voluerit vir de re litterariaa § XXIII. Sacrm Scripturm studio incumbendi me-
meritissimus, nisi quanto preliosiorem negotiis reli- tltodumsuos docet Cassiodorus.Non ignorabat Cas-
quis discipulorumprofectum vir splendoris monasiici, ;i *- siodorus quidquid peccatur a lironibus in sacrarum
studiosissimussemper habuerit, nosceremus. litlerarum studio, peccari ut plurimum ordinis per-
§ XXI. Quid DionysiusExiguus Cassiodori socius s turbatione; dum qui prius libri legi debuerant, ii po-
in monasterio Vivariensiegerit. Quoniain autem dee sterius; qui poslerius, ii prius pervolvunlur. Quare
DionysioExiguo, quem mutuoenecessitudinis abbati ti discipuiisproccipit (Prmf. in lib. de Div. Litt.), ut
monachisque Vivariensibusj'unxerat nexus, fieri a moderentur sapienter desideria sua, per ordinem qum
nobis mentio coepit, quali virlutis doctrinaeque luce e sunt legenda discentes.Quam quidera methodum quo
micuerit, non erit hic abs re commemorare. Et quiaa servarentreligiosius,librumdeDivinis Litteris edidit.
Cassiodoro quicum plures annos vixit amicissime, !, Adhoc, ail, divina charitate probor esse compulsus,ut
notissimus fuit; viri clarissimi, qui fulgore scientiaeB ad vicemmagistri inlroducloriosvobis libros, Domino
calholicam Ecclesiam mirum in modum illustravit,t, prmstanle, conficerem;per quos, sicut mstimo, Scri-
veram et veluti spirantem iconemabbatis nostri scri- i- pturarum divinarum series, et smcularium litterarum
ptis expressam lectoris oculis objiciemus. Fuic, aitit compendiosanolilia Dominimunerepanderentur. Ad-
Cassiodorus (Lib. Div. Litt. cap. 25), noslri tempori- i- dit (Ibidem) ascendendumauoquead sacram Scriplu-
bus Dionysiusmonachus,Scytha natione : sed moribus s ram per exposilionesprobaoiles Patrmn. Unde non
omnino Romanus, in utraque lingua valde doctissi- i- tantum divinseauctoritatis codices, quos ibidem no-
mus : reddens actionibus suis quam in libris Domini >i vem in partes distinxit, proposuit pervolntandos;
legerat mquitatem.Scripturas divinas tanta curiositate e verum etiam quscessent opera sanctorum doctorum
discusseratatque intellexeral, ut undecunque inlerro- )- explanandis idonea indicavit. Et ne qua hsereticse
galus fuisset, paratum haberet competens sine aliqua a contagionis labes fldeipuram integritatem inUceret,
dilatione responsum. Qui mecumdiatecticam legit, et, ',l D quibus in locis a vero deviaverint auctores, designa-
in exemplo gloriosi magisterii plurimos annos vitam n vit; sic autem ab errorum Origenisscopulis eos aver-
suam, Domino prmslante, transegit.... Fuit in ilto o tit (Lib. Div. Litt. cap. 1): Quapropter in operibus
cum sapienlia magnasimplicilas,cumdoctrinaImmili- ejusdemOrigenis, quantum transiens invenire prmva-
ias, Cumfacundiu loquendiparcitas; ut in nullose vel >l lui loca qumcontra regulasPatrum uxpiitTTuv repudia-
exlremis famulis anteferret, cum dignus esselregum n lione signavi, ut deciperenon prmvaleat,qui tali signo
sine dubitalione colloquiis.... Quipetitusa Slephano o in pravis sensibuscavendus esse monstratur. Nec ob
episcopoSalonilano ex Hrmcis exemplaribus canones >s aliam quoque causam lanla quanta poluit diligentia
ecclesiaslicosmoribus suis pares, ut eral plantis atque
:e perleclam epistolam ad Romanos, qusetum omnium
diserlus, magna eloquenlimsum luce composuit,quos is versabatur manibus, et calholicos doctores in partes
hodie usu ceteberrimoEcclesiaRomanacompleclitur... agebal, quod a Gelasiopapa scripta vulgocrcderetur,
Alia quoquemultaex Grmcotranstulil in Lalinum, qum K nefariis Pelagiansepravitatis purgavit opinionibus.
utilitati possunl ecclesiaslicmconvenire... Fundebat il § XXIV. Prmclaraminstruit bibliothecamCassiodo-
lacrymas molus compunctione,cum audiebat verba a rus. Libros quibus opus esse ad planiorem Scriptu-
garrula Imtitim...Sed ut bona menlis infucata laude \e rarum intelligentiamnoverat, quosve aliis sludiorum
referamus, erat totus calholicus, totus palernis regulis
is generibus, quoecontemplationi deditos viros non de-
perseveranteradjunclus; et quidquidpossunt legentes ;s decereut, subsidio fore arbitrabatur, incredibilipror-
per diversosqumrere, in illius scienlia cognoscebaturir sus magnificentiaprovidit abbas noster, pie prodigus
fulgere... Sedillejam smculi perversitate derelicta, x, in procurandis necessariis, in emendis superfluispie
475 PROLEGOMENA. 474
parcus. Nec eum sane unquam aul certioribus, aut A A manus non effugerit prsefatusliber, habere eos Gau-
illustrioribus suum tum in discipulos, tum in Musas dentium Muliani Latinum; quem si sellicita intenlione
amorem declarasse indiciis puro, quam dum biblio- tegant, hujus scienlimscilicet Musicse, eis atria pate-
tbecam ingenti advectorum non ex Italia modo, sed facienda pollicetur (Ibiltem).
et es ipsis etiam remotissimis provinciis voluminum § XXVII. CassiodorussuisdemonstratquantuminS.
ditaret supeliectile, sacris prsesertim codicibus, san- Scriplurm studio prosit oratio. Quis jam Vivarienses
ctorum Patrum operibus, interprelum Scripturse fortunalos admodum non reputaverit, qui tam sancto
explanationibus, orthographorum lucubrationibus abbati parebant, tam eruditum magistrura audiebant,
adornaret; vel ipso, quo proprium cuilibet auctori tam 'faciles sibi,ob immensampene librorumcopiam,
assignabat locum, ordinc mirabilem decoraret. Ve-' ad scientias omnes, maximeque ad divinorum noti-
rum, ut quas summatim attigi Senaloris in compa- tiam aditus patere gaudebant? Quis Cassiodornm ip-
randis libris curas, persequar jam singillatim : ubi sum non fatebitur discipulis olim raerito suos in
primum rescivit factas a divo Hieronymo divinarum colligendisundequaquc voluminibus labores posuisse
iitterarum expositiones, misit mora nulla in diversa ob oculos his verbis (lib. de Divin. Lit., cap. 33) :
terrarum loca, qui et perquirerent diligentius, et jEia nunc, charissimi fratres , feslinate in Scripturis
citius afferrent : Quos continuo de diversis partibus sanclis proficere, quando me cognoscitispro doclrinm
ubique direximus inquirendos, suscepluros nos esse vestrm copia adjutorio dominicm gratim tanta vobis
divina miserationeconfidimus(Lib. Div. Litt.,cap. 8). et talia congregasse? Quoequidem voces mirum est
Petri quoque Tripolitanse provinciae abbatis in Epi- quantum monachos ad sectandam magistram illam
stolas D. Pauli commenlarios ex Africa in Italiam ut D _, ac reginam disciplinarum theologiam, penetrando3ve
"
comportarentur, effecit : Qui vobis inter alios codices abstrusos Scripturarura sensus incenderint. Sibi ta-
divina gratia suffragante de Africa parte mittendus men ac fratribus suis perilurum oleum, perituram
est (Ibidem). Ul intelfexit regionum variarum Iuslra- operamvir humillimus existimabat,nisi quod naturse
toribus, sedulis licet, non incidisse in manus libro- viribus nimium erat et impervium, id orationis ope
rum quorumdara Scripturoe sacroe interprelationes a a Deoscientiarum Domino consequerentur. Hinc eos
Uellatore presbylero, ut occurreret inopioe tantse, sic hortatur in ipso libri de Divinis Litteris limine :
nec non et homilias Origenis in Esdram Latinitate Oremus ut nobis aperiantur illa qttm clausa sunl, el a
donatas ad se transmitteret supplex impetravit. Quin legendi studio nullatenus abscedamus. Asserit alibi
eliam Epiphaniumquemdam virum doctissimura sibi- (Lib. Div. Litt., cap. 28) perfectam sapientiam non
que amicissimum, opus quod sermone Groeco in tam studio quam aciibus bonis el orationibus assiduis
Cantica canticorum D. Epiphanius contexuerat, Ro- obtineri, retinerl obtentam.
manam in linguam, et ad bibliolhecaesupplementum, Quoniam autem exempla efftcacius esse solent ad
ct ad discipulorum usum transferret, exoravit. qusclibet incitamentum, proponebat iis Davidera
§ XXV. Tabernaculi et templi Salomonis figura a (Prmf. Divin. Lilter.), qui licet divinae legis medila-
Cassiodoro depicta. Annumerandam prseclanssimis tioni nunquam non intentus, nihilominus his coeliim
Cassiodoranaebibliothecoeomamentis censeo elegan- continuis pulsabat clamoribus : Da mihi intetlectum
tem lempli tabernaculique Salomonis iconem, qum ul discam mandata lua (Psal. cxviu, 73). Dicebat
depicta sublililer, ut ipse ait, lineamentis propriis in hominem quemdam imbecilliori proeclosumingenio,
pandecle Lntino corporis grandioris competenterapta- prece creberrima reclusisse sibi dilficillimi Scripturse
verat. Nondum perierat Bedaetemporibus opus illud Q textus inlelligentiara. Referebat alium, vel ipsorum
mirabile, quod a se visum, et sibi utile fuisse suis in alphabeli elementorum imperitum, frequenti ora-
libris de templo tabernaculoque Salomonis ultro con- tione codicem traditum, ut facillime perlegeret, ob-
titetur (Lib. u de Tabernac, c. 12) : arbitrabatur ni- tinuisse. Quapropter, inquiebal (In prmf. lib. Div.
mirum venerabilis doctor nihil figuris illis perfectius, Litt.), oremus ut nobis aperiantur illa qum clausasunt.
nihil accuratius excogitari posse. Hmc, inquit (Lib. § XXVIII. Docel S. Scripturm intelligentiam et ta-
de Templo Salom., c. 16), ut in piclura Cassiodori bore simul, et oratione comparari. Monebat tamen
reperimus distincta, breviteradnotare curavimus : ita a ccenobitis ante diviuum numenprocumbentibus sic
eumab antiquis Judmis didicisse [forleadd. credimus], fundi preces non oportere, ut quoepostulassent, olio-
nequevirumtam eruditumvoluissein exemplumlegendi sis sibi annuenda crederent; sapientisc candidatis
proponere, quod non prius ipse verum esse cogno- nulli operoeparcendum ; paucos admodum sine la-
visset. bore el velutdorraientes preliosissimo illo thesauro
§ XXVI. An Cassiodorus bibliothecas Romm et pro arcanis et inscrutabilibus mentis divinaeconsi-
Ravennm habuerit. Quemadmodum non in otio tan- liis locupletatos fuisse : eos, si tantum munus decus-
tum Vivariensl, sed et aulicos inter strepitus scientias satis, ut aiunt brachiis ccelitus accepturos se conU-
excoluerat Cassiodorus : ita quin et Romseet Raven- derent, temeritatis el inertise pcenas daturos magis
nae, dura Gothicum regnum nrraissimis fulciret prse- qnam vanis et audacioribus votis fruituros: Legite,
sidiis, bibliothecam instruxerit, non ambigo. Roma- precor assidue,verba ipsius sunt (Prmfat. Div. Ltlt.);
naenientionem ipse facit in tractatu de Musica. ln recurrite diligenter, mater est enim intelligentimfre-
bibliotlieca,inquit, Romm nos habuisse, etc. De Ra- quens et intenta meditatio. Et ut hsecaltius discipulo-
vennate pariter dubitaturum neminera reor, nisi D 0 rum infigat animis, proeclaram hanc D. Hieronymi
forte voluerit temere omnino asserere, hac in urbe, profert sententiam (Lib. Div. Litt. cap. 52) : Ama
id est in ipsa Gothorum regum sede, unde Theodo- leclionem Scriplurarum, et carnis vilia non amabis.
rici, Athalarici et successorum selate, vel uno fere Eo deniquc in opere nihil penitus prsetermittendum
momento abesse Cassiodoro non licuit, musarum sic eorum inculcat auribus, ut nihil antiquius , nihil
alumnum charissimum, nec non acerrimum fautorem magis ipsi cordi esse videatur. Ita cnira monachos
musas lara longo temporis spatio neglexisse. Egres- suos ilerum alloquitur (Lib. de Divin. Litt., cap.
sus tandem e Vitigis aula Senator, et in claustris 28): Quapropter toto nisu, toto labore, totis desideriis
absconditus, Roma Ravennaque intactos a bar- exquiramus, ut ad tale lantumquemunus, Domino lar-
tariscodices invexit, quibus Vivarienscm bibliothe- gienle perveniremereamur.
1"am
cam locupletaret. Hinc monachos monet, librum § XXIX. Quantum Vivariensesmaaistro Cassiodoro
queradam cujus auctor Albinus, cui litulus de Musi- in S. Scripturm scientia profecerint. fteque vero sua
ca, Roma in coenobiura deferant, si modo genlili Cassiodorum spes fefellit; messuit enim tandera
incursione non sublalum (Lib. de Musica, in fine) quod seminaveral : agnovit exsultans eum in
repererint. At subsistamus hic paulisper, si placet, scientiis progressum fecisse monachos suos, «J illos
et singularem abbatis in subministrandis raonasterio divinarum el humanarum litterarum cognitionepollere
necessariis libris diligentiam intenti contemplemur. fateatur; quoequeipse leviler ducto se inchoasse pe-
Quid enim ibi a Vivariensibus potuisset desiderari? nicillodiceret, ut peritiore manu perficerent, roga-
cum allatis modo verbis subdat, si forsan hostiles verit his magistri humilitalis non minus quam dis-
475 M. AURELIUS CASSIODORUS. 476
cipulorum eruditionis indicibus verbis : Undesupptico ) A ul eos et tunc coactaneorumapplausus, et venluris
ut quod nos legendoparum, explicare minuspoluimiis, , temporibus lselilia posterorum, et semper reipublicoe
vos copiosa lectione saginali, lam de istis codicibus s Christianoecompendium comilarelur.
quos dereliquimus,quam quos potueritis feliciler inve- § XXXII. Alios exscribendisPatrum operibusva-
nire, perfectiusin Cltristi nominecomplealis(Lib. Div. care prmcipit. In exscribendis eliam Patrum operibus
Litt. cup. 15). Attamen veritus ne spiritus illis for- totos esse voluit nonnullos monachos, quibus viam
sitan immitteret altiores lanta rerum divinarumi qua faustos ad exitus res brevi perveniretindigitavit.
perceplio, docet quaeabsconduntursuperbis, ea par- Sermones et homilias sanctorum attentiori studio
vuiis revelari. Nec in solis litteris posilam esse pru- prsecipit perlegi, non secus ac contra hserelicos dis-
dentium, sed perfectam sapientiamaare Deumunicui- sertationes, in quibus si quid ad elucidanda obscura
que prout vult (Litt. Div. Litl., cap. 28). divinseScripturse loca congruum occurreret, rogabat
§ XXX. QuantumCassiodorusVivariensibuset totii ut sacris voluminibus attexere nondubitareiil: Sicut
Ecclesim profuerit. Sic noverat abbas doctrina san- et nos, inquit, in libris Regum [ecisse cognoscimur.
ctitateque proecseteris eximius pari pietatis et scien- Deinde quam fructuosus, quara glorio-us futurus sit
tioe ccenobitas exercere cullura. Sic etiam abbatis> eorum labor verbis ostendit pulcherrimis (Lib. Div.
sui curis labore suo respondebant Vivarienses; sic: Litt., cap. 15) : Considerateigitur qualis vobiscausa
verse giorise, ad quam sua eos jam nalura ferebat,, commissasit, ulilitas Chrislianorum, thesaurus F.ccle-
viam hortatore atque impulsore Cassiodorotam con- sim, lumen animarum. Quamobremmonet, in id ope-
cito decurrebantgradu,utiniisad immortalilatemno- ris curiosam studeant conferre sedulilatem : ne qua
minis, ad felicitatis seternitatem cuncta conspirarent.. -.
_ remaneal in veritate mendositas, in puiitate falsitas,
"
Neque id mirum quidem. Ecquis enimpotentioresadl in integritale perversitas litterarum.
integritatem morum et optimas artes Vivariensibus> § XXXIII. Cassiodoricura in tibris mss. S. Scri-
6ubdidissetstimulos, quam is qui frequenter apud eos> pturm cooperiendis.Hocunum supererat oculatissimoe
de utililale, de gloria divinarum Scripturarum intel- abbatis nostri providentioe, ut codices mss. quo diu-
ligentisc comite perorabat? Hoc enim nobisest salu- tius servarentur intacti, compingendoset cooperien-
iare, proficuum, gloriosum, perpetuum, quod nullai dos curaret omatu quo poterat eompliori: His etiam
mors, nulla mobilitas, nulla possitseparare oblivio;: addidimusin libris cooperiendisdoclosartifices, ut sa-
sed illa suavitate patrim cum Domino (aciet mlern»t crarum litterarum pulchritudinemfacies decora vesti-
exsultatione gaudere (Lib. de Divin. Litl., cap. 28). rel (fifr. Div. Lilt., cap. 30). Cuj'usin societatem la-
Ecquis illustrius prseluxissetdiscipulis,quam is cujusi boris ut ipse quoque veniret, tegumentorum fbrmas
virlus excelso loco sita, satis ipsa perse in omniumi solerli confecil industria : Quibusmultiplicesspecies
incurrebat oculos; cujus scientia singularisnon clau- facturarum in uno codice depiclas decenler expresse-
sis invidioso modio, sed e candelabro spectabilibusi rat, ut qualem mallet studiosustegumenliformam ipse
omnes qui erant tum in domo Castelliensi, tum ini posset etigere.
Ecclesia universa radiis illustrabai ? Accenderatsiqui- § WjUN.Cassiodorustucernasmirabiles concinnat.
dem solemhunc splendidissimuraDeus;ut et pullulan- Non absque piaculo sane hic taceremus lucernas illas
tia in orbe universo vitiorum monslra, etrenascentiai nonadmiratione solnm, sedoeternisetiam laudibus di-
semper in communem Chrislianorum omniumperni- gnissimas, quas fratrum multam in noctem labores
ciem hsereticorum, veluti tot hydrarum capita, purai producentium vigiliis stupendo arlificio concinnave-
luce detegeret, igneque consumeret actuosissimo. Q rat: Paravimus etiam nocturnis vigiliis mechanicas
§ XXXI. Cassiodorussuorumquosdamindescrtben- lucernas, conservalrices illuminantium flammarum
dis SS. codifibus occupari jubet _eosquejuvat. SedI ipsas sibi nutrientes incendium, qum humanominisle-
non singuia hic narrari possunt; jara jamque vocat; rio cessante, prolixe custodiantuberrimiluminis aktn-
nos ad se, nec de iaudibus suis silere diutius patilur dantissimamclaritalem: ubi olei pinguedo non defi-
antiquariorum labor, quos jussit describendis sacrisi cit, quamvisflammisardentibusjugiter torreatur (Lib.
codicibus occupari; ut manu hominibusprmdicarent,, Div. Litt. cap. 30).
digitis linguas aperirent, et contra dmmonissubreptio- § XXXV. Cassiodoriprudenlia in operibusunicui-
nes calamo atramentoque pugnarenl. Fruclum inde! que suorumindicendis.Frustra moraremur hicin ejus
profecturum demonstrans acldit (Lib. Divin. Litt.,, qua Vivariense coenobiumregebatur, prudcniioeejus,
cap. 50) : Scriptiones eorum tolo orbedisseminandas, quo res quaelibetaple disponebantur, ordinis con-
et in locissanctissimis tegendas tam ingenli utilitate, templatione. Possumus admirari indefessam, qua
eorum ut laboremrecto si susciperenl animo, mercesi singulis pro cujusque induslria et viribus pensum in-
v'txulla possetmquare. Neque vicissitudinemillum dei dicebat abbas sapientissiraus, prudentiam eloqui
tol bonisnon posse percipere, si tamen non cupidilatisi non possumus. Nullusresolvebatur otio; fractus la -
ambilu, sed recto studio talia noscalur ejficere.Ut au- bore deficiebat nullus, nullius, cum se ad abbatis
tem antiquariis id genus operae possel exvoto succe- excmplum componeret, non fervebat opus; nullus
dere, voluit ut qui divinis et huraanis ingenium ap- cum abbatis prsecepta sequeretur, rem celeriter fe-
prime excoluerant litteris , ii scribentium opera ciiii- liciterque non expediebat.
genter expenderent castigarentque, si quid forteviiiii § XXXVI.Qumjejunia a Cassiodoro, et Vivarien-
nolentibus excidisset : A paucis, inquit (Lib. Div.. D stfiusobservata.Non dubium quin arctissima obser-
LiCC,cap. 15), doctisque(aciendumest, quod simplicii valione jejunia viguerint aptid Vivarienses, discipli-
et minuseruditmcongregalioninoscituresse prmparan- naemonasticoecustodes acerriraos; illaque haud in-
dum. lslud quippe genus emendalionis, ut arbitror,, fimum in regula locum tenuisse certissimura est ex
valde pulcherrimum est, et doctissimorum hominum i ipso Cassiodoro, ubi de psalmodia : Ipsi, videlicet
negotium gloriosum. Divinoeauctoritalis locutionesi psalmi, nobis nona jejunia resolvunt (In prmfat.
dictionesve Hebroeasrebusaul personis convenientesi Comm.in Psal.). Quo quidera in loco de jejuniis,
quibus linguaesuocservanda est decora sincerilas, aut; quoevocant regularia, verba facit. Namea quaestatis
majoris perspicuitatis, aut cujuslibet rei alterius ob- diebus proescribitEcclesia, et religiosa devotionesus-
tentu nolebat immutari: Corrumpisiquidemnequeunt[ cipiebant Castellienses, et sancta scrupulositate ad
qum inspirante Domino dicta noscuntur (Ibidem). vesperam usque ex veteri Christianorum consuelu-
Unde facile quis intelligat, qua veneratione, quoi dine producebant.
sensu pietatis sacras paginas traclandas esse duxerit. Jam quid opus demonstrare apud eos fuisse in
Cassiodorus; quoeut suo (ulgoreniteant, non humanoi raore positam familiarera tunc omnibus monachis
desiderio carpendm subjaceant, par esse toto ea- perpetuam a carnibus abstinentiam? Consulile, si
pite 15 libri de Divinis Litleris demouslrat. Atques placet, supremas capitis 23 de DivinisLitteris pagi-
ut opera sua juvaret discipulos, commenlarios scri- nas, ubi agilur de hortis agrisque colendis ; moneu-
psit m Donatum Grammaticum, ac librum de Ortho- turque monachi, yEmilianiet Columellselibroslegant
grapbia, quorum ope sic eraendati prodirent codices,, de educandis columbis, et cicuratispecudibus : duee,
477 PROLEGOMENA. 478
inquit Cassiodorus (Lib. Div. Litt., cap. 28), mgrotis _ vere, et mttndi vitia non amare; vitam prmsentemcon-
A
prmparanlur. Hinc facillime, utopinor, arguetis sa- rere temnere, el (uturm beatitudinis gaudia semper exqui-
nis et bene habentibus usu carnium prorsus fuisse : ad postremumipsius temptum fieri, cujus ima-
interdictura. ginem conditio humana suscepit. Verura plures mira-
Insuper a piscium comeslione abstinuisse, vel turos nontemere suspicor eo candore morum el uxisse,
certe iis rebus vesci non ita consuevisse, aliquis nec eo flagrasse fervore mentis Vivarienses non paucos,
incongrue forsan ex subjecta ibidem sententia col- ut ex ccenobiticaemilitioccastris ad singularem ana-
ligi posse putaverit; ait enim Senalor (lbidem) : choretarura pugnam contra spirilualia nequitim, vel-
Quate est languentescolumbarum(etibus enutrire , aut uti emeriti' transierint. Quorum vota cum antea
piscibusaiere. Hanc tamen Iectons judicio permitti- prospexisset Cassiodorus, cellas ad eremiiarum se-
mus conjecturam , ut ad sollicitudinis quam infirmis cessum in Castelli montisculmine jusserat sedificari:
monachis solebat abbas impendere, comraendationera i Habetis, inquit (Lib. Div. Litt., cap. 29), montis
animos oralionemque converiamus. Castelli secreta suavia, ut velut anachontae, prse-
§ XXXVII.Pielas Cassiodorierga fratres infirmos. stante Domino, feliciter esse possetis. Quapropter
Fralribus his valetudinarium curae esse voluit (Lib. aplum erit vobis eligere exercitatis, jamque proba-
Div. Litt., cap. 31), qui medicam probe callerenl ar- tissimis illud habitaculum, si prius in corde vestro
tem, tantaque erga infirraoscharitate moverentur, ut fuerit prseparatus ascensus. >
ipsis nullura studii, nulluro pietatis oflicium deesset. § XLI. Quos Cassiodorusmonachuslibros ediderit.
Omnibus oegrotantiumnecessitatibus sic hos medicos Quam vitoe rationem cum coenobitis ut monasterii
voluit subvenire, ut iis non facilis modo tolerabilis- fundator, ut abbas, ut magister instituerit Cassiodo-
que, sed et dulcis ac jucundus morbus ipse raira mo- *» ' rus hactenus expendimus; nunc vero a conversionis
nachorum sedulitate redderetur. Atque ut oegrisso- exordio, quid privatus egerit, quam fauste, quam
latiaomnia e monasterio suo etnon aliunde suppe- diligenter aniinum conlulerit ad sacrarum studia lil-
ditarentur, statuerat a fratribus infirmorum cursc terarum, consideremus. Primum quidem Psalmogra-
deputatis non proescribenda tantum, verum eliam phum commentario suscepit illustrandum; deinde
conlicienda medicamenla; adeoque naturam virtutes- iibros edidit de Divinis et humanis Litleris ; tum alia
que herbarum ab eis addiscendas. Vetabat tamen vir opera, qusc in praefatione libri de Orthographia, hoc
piissimus, a lerrenis ad ccelestiadiscipulorum animos enumerat ordine : Post commenta 1'salterii, ubi,
semper erigere solitus : ne ponerent in herbis spem, prmstante Domino, conversionismemtempore primum
aut in humanisconsiliissospitatem. Nam quamvisme- sludittmlaboris impendi. 2° Deinde post inslilutiones,
dicina legatur a Dominoconstiluta, ipse. tamen sanos quemudmodnm divinm et humanm debeant intelligi
efficit, qui vitam sine fine concedit (Lib. Divin. Lilt., lectionesduobuslibris, ut opinor, sufficienterimpletis,
cap. 31). Fovendis quoque oegris corporibus exaedifi- ubi plus utililalis inveniesquam decoris. 3° Post expo-
caverat balnea : ubi fontiumperspicuilasdecenterilla- sitionem Epislolm qum scribitur ad Romanos, unde
bebatur, qumet potui gralissima cognoscebaturel la- Pelagianm hmreseos pravitates amovi, quod etiam in
vacris (Lib. Div. Lilt., cap. 29). reliquo commentariofacere sequenlesadmonui.&"Post
§ XXXVHI.Pietas Cassiodorierga hospiteset pere- codicemin quo nrtes Donati cum commenlis suis, et
qrinos.Qualiter autem pietatis et humanitatis ofliciis librum de Elijmologiis,et alium librum Sacerdotis de
hospiles et peregrinos exciperet vel id unum indicio Schematibus, Domino prmstante, collegi; ul instructi
est, quod eos ante omnia suscipi prsecepisset (Lib. Q ( simplices fralres, ubi simile fuerit, similia dicta sine
Divin. Litt., cap. 31). Quibus sanandorum inlirmo- confusionepercipiant. 5° tost librum quoqne titulo-
rum fratrum, iis eliam hospitura curaraideo deman- rum, quem de divina Scriptura colleclum,Memorialem
daral (lbid., cap. 32), ut si qui forte procasperitate volui nuncupari; ut breviter cuncta percurranl, qui
itineris, aut quavis segritiidine deficerent, remediis legere prolixa fastidiunt. 6° Post complexiones in
slatim recrearentur ceriissimis. Quoeut alacriori of- Epistolis apostolorum, et Aciibus apostolorum, et
ferrent animo, ea, dum peregrinis prmparantur, fieri Apocalypsi,quasi brevissimasexplanationes decursas.
cmlestiadictitabat (Ibid., cap. 28). 7° Ad amantissimos orthographos disculiendns anno
§ XXXIX. Jubet suos contemplationiel piis lectio- mlatis mem 95, Dominoaajuvante, perveni.
nibus vacare. Quamvis sanctissima essent, quibus § XLII. Quo ordine librossuos composueritCassio-
sub sancto magistro Vivarienses distinebantur mini- dorus. Luculenta profecto hoecverba sunt et perspi-
steria, quo tamen magis ac magis in via virlutis pro- cua: an tamen, quem modo recensuimus, ordinem
cederent, eos ita labore manuum exercebat, ut jube- in operura editione sil secutusCassiodorus, dubitandi
ret cerlis etiam horissacro vacareotio, in conspectu ansam vel illud unum prsebet, quod in prioribus li-
Dominicor in orationibus effundere, mentis arcana bris eorum faciat mentionem, tjuos longo post tem-
Deo cuncta perspicienti aperire, pios iibros, Regulam poris tractu scripsisse se commemorat. Et certe in
prsesertim, nec non et Collationes Cassiani, aliaque praefationeCommentariiin Psalmos librum de Divinis
id genus voiumina frequenti manu versare, quibus ad Litteris citat in hoecverba : De cujus eloquenlimmo-
recisc ralionis normam mores componerenl, pravos dis multi Patres lalius prolixiusquedixerunt, quorum
animi cohiberent affectus, el ad summum tandem nomina in libris introauctoriis commemoranaa per-
perfectionis apicem citius ascenderent. CassianumD \ speximus. Meminit etiamlibri de Geometria in versi-
presbyterum, inquit (Lib. Div. Lilt., cap. 29), qui culura illum psalmi xcvi; < Illuxerunt fulgura : >
conscripsitde inslitutionefideliummonachorumsedulo Quorumnoliliam, inquit, plenioremin tibris de Geo-
legite, et tibenteraudite. Hic noxios motus animorum metrica disciplina, diligensleclor, invenies.El re qui-
ila competenter insinuat, ul excessus suos hominem dem ipsa, quod eo loci adducit e Geometria, totum
pene viderefaciat, el vilare cnmpellat,quos antea con- in libro queni de hac disciplina composuit, reperitur
fusione caliginis ignorabat. Et quia sagacem virum juxta editionem noslram, in qua ad fidem manuscri-
non latebant errores, in quos olim agens de libero ptorum reslituiraus ea quae in aliis desiderabantur.
arbitrio Cassianusimpegerat, raonebat serio, ut qui a Tandem in libro de Divinis Litteris, cap. 15, libri de
beatoProsperojureculpatus esl, sub Victorianoeemen- Orthographia tilulum profert: Et extrinsecushuic li-
dationis cautela legeretur. bro tilulum de Orthographia dedi. Et cap. 30 : In
§ XL. Quidam sub Cassiodoroa vita cmnobiticaad libro sequestralo atque composiloqui inscribitur de
eremilicamtransibant. Jam quis negaverit Castellen- Orthographia.Quibus equidemcitationibus adducimur
sium el florentissiraam fuisse solitudinem, et vitam ut dicamus Cassiodorum, cum ordinem notat quo
prope divinam? Nunquid vivis eorum mores adum- sua opera emisit in lucem, ad id temporis referri
Jbrassecoloribus videtur Cassiodorus, dum praecla- voluisse quo singulis ccepit manum admovere, quoe
rum monasticessic prosecutus esl encoinium (Com- procul dubio nondum erant absoluta, cuin ad alia se
ment. in Psal. cm, v. 17) : Cmlestisin terravita, et accingeret: unde recte dici potest Psalterii Commen-
imitatio fideliumangelorum, spirilualiter in carne vi- tarios eum inchoasse sub ipso reiigionis ingressu,
«9 M. AURELIUSCASSIODORUS. 480
quos tandem extrema in setale perfecerit. Hinc in iiss A rum etiam novi fioederislibros in amplo memorise
libros citandi nata occasio, quos longo interjectoa sinu reconditos complecteretur.
spalio Senator edidit : aut saltem fatendum est in- § XLV. Quantum qualuor prima concilia generalia
stilulam ab eo prsefationem, vel potius prolegomena a veneratussil. Cum untversalia sanctaque concitiafidei
in Psalterium post complelura opus Commenlarii, ett nostrmsalularia sacramenlasolidasse, et in eis aqnosci
eum inlerim de Divinis Littens scripsisse librum,, verm religionis arcanum probe sciret Cassiodorus,
quein adeo in eadem proefalione quominus laudarett quatuor primorum reverentiam, Patrum exempla
nihil in causa fuil. Quod spectat ad librum de Geo- imitalus, tanta laude concelebrabat,ut sanctm aucto-
melria non iramerilo forte asserere possumus, tum!i ritati merito judicaret comparandam (Lib. Div. Litl.,
absolutum fuisse, cura est interprelalus psalmumi cap. H). Dolebat quidem attollere nonnunquam ca-
xcvi. Idem judicium eslo de libro Orthographiae, , put ex orci tenebris irapatientes quietis homines, qui
quem in Divin. Litt. cap. 15 et 30 memoratura abj pularent esse laudabile, si quid contra antiquos sape-
«o fuissediximus. Nisiforte malis Cassiodorum dumi rent, et aliquid noviunde perire videantur, invenirent.
suarelegeret opera, prioribus libris tales posteriorum(l At gaudebat synodos proefatas tanta fidei noslrmlu-
citationes inseruisse juvandaelectorum memoriaegra- mina prmstitisse,ut in nullum perversitatis scopulum,
tia. Cui quidem conjeclurse suffragari videtur auctorr si tamen Dominoprotegentecuslodimur, cmcatismen-
noster iis in locis ubi de operibus suis ipse lo- tibus incidere debeamus.Hinc ne quis raouachis er-
quitur. randi pateret Iocus, atque ut majoris apud ipsos pon-
§ XLIII. Quantus senis Cassiodorilabor in S. Scri- deris esselChalcedonensiumPatrum auctoritas, illius
ptnrm libris elucidandis, exscribendis et mendositate.e n synodi codicemeyr.urltov,id est totius orbis Epistola-
purgandis. Utcunque se res habeat, assiduuraCassio-- "• rium, aul epistolas coniirmationis conciliiChalcedo-
dori laborem in Scripturis sacris elucidandis, exscri- nensis, e Grseca lingua in Latinam ab Epiphanio
bcndis, mendositale purgandis, digne quis explicet?? translatum bibliothecocinseruit. Hic si Baronio cre-
Faletur ipse se in Psatterio, et in Prophelis, et Epi- dimus (Baron. ad an. 556) per Encyclicum codicem,
slolisaposlolorummdximumstudiumlaborisimpendisse. tomum illuni intelligebat Epistolarum, procurante
Si quaeras qua ratione, quoniam, inquit, milii visit Leone imperatore a quampluriraisej'ustemporis epi-
sunl profundioremabyssumcommovere,et quasi arcemi scopis pro defensione Chalcedonensis concilii con-
totius divinm Scripturm, atque alliludinem gloriosam i scriptarum.
conlinere. De brevissimis explanalionibus Actuumi § XLVI. Quid de quinlo conciliomcumenicosense-
apostolorum et Apocalvpseosa se editis agit in prac- rit. Neque hic prsetermittendum putavimus quod de
falione libri de Orthographia, non secus ac de Me- abbate nostro Annalium scriptor adnolat. Eum ait
moriali Scripturae sacrae, quod, ut conjicio, compen- non secusac Occidenlales episcopos, et postea Gre-
diosa Scripturae fuit complexio, ut uno velut intuilu,, gorium Magnum de quinta cecumenica synodo pror-
tola pene oculis subjiceretur. Libris Paralipomenonl sus tacuisse. Neque enim, inquit Baronius (Ibidem),
novos praefixit tilulos, veteribus araissis : Quoniam <t ullum movere debet, si Cassiodorus recensens cecu-
titulos antiquos non reperi, ita ille cap. 2 de Diviniss menicas synodos de quinta nullam habuerit inentio-
Litteris, nouos ad similitudinem prmcedentiumlociss nem, quod in ea non de fide, sed de personis sit
singulis, ut mstimo,competenlerimpressi. Nec laboriss actum. Quanti hoc argumentum sit momenti docti
difiicultas, nec frigus oetatis grandoevoeremittebatt viri perpenderint.Ego sane firmiusquid ex Cassiodori
ardens studium sacrorum codicum; aut obstabat~t (Q scriptis excerpi posse censeo. Abbas quippe noster
quominus sub ultima senectute sanctos libros facla discipulos docet (Lib. de Div. Litt., cap. 1) Origenem
collatione cum manuscriptis vetuslioribus, incorrup-i- eloquentissimasnimis in Octateuchumedidisse homi-
toc integritati restitueret in bibliotheca asservandos. lias ; al declinandos ejus errores, quem, inquit, mul-
Quos eqo, verba sunt ipsius Cassiodori (Prmf. lib. lorumquidem Patrum sententia designat hmrelicum...
Divin. Litl.), cunctos novem codices, in tol enim vo- et prmsenti tempore a Vigilio beatissimo papa denuo
lumina sacra Biblia parlittis erat, auctoritalis divinm,
, constat esse damnalum. Aul igitur ea Patrum auctori-
ut senex potui, sub collatione priscorumcodicum, ami- :- tas eadem est cum analhemale quoquinlura concilium
cis ante me legentibus, sedula lectionetransivi. Et nee Origenem ej'usque seclatores perculit, aut diversa.
quis mediocrem putet in his lucubrationibus ab ab- Si primum, gratis eflictum est a Baronio Cassiodori
bate nostro collocatam operam, audiat quoeibidera a de quinto concilio silentium. Si secundum, validius
non superbe, sedsincere subjungit. Ubi, inquit, mul- arguerc sic potuisset. Si Cassiodoro probarelur
tum me taborasse, Dominojuvante, profiteor; quatenus s quiuta synodus, ad fugienduinOrigenem non ob aii-
nec eloquiomodificatodeessem,nec librossacros teme- quorum lantum Patrum opinionem, sed magis ob
rafia prmsumptionelacerarem. cecumenici illius concilii decreta raonachos fuisset
§XLIV.CassiodorusS.ScripturmlexlusinSS.Palrum n adhortatus. Cum itaque id, ut supponitur, non proe-
libris miniomarginali notat. Age vero tantislaboribus,, stiterit, ab eo sicut et ab Occidentalibus quintam
tanlissndoribus nusquam frangebatureffeli senis invi- i- synodum nec receptam, nec rejeclam, sed prudenti
clusanimus.Rursusin graliam fratrum suorum curama silentio prseterraissam fatearis necesse est.
omnem et diligentiam exhibuit in perquirendis san- Verum non teraeraria forte conjeclura nileretur,
ctorum Patrum operibus; nam ut adduclas in variiss D qui contenderet Cassiodorum per multorumPatrum
eorum libris sacrae Scripturce auctoritates discipulis s auctorilatem, quintum concilium intellexisse; hisque
suis designaret, singulasminio marginali notavit. Hsec c verbis usum esse ex iudustria, quod eam synodum
ipse leslatur cum ait (Lib. Div. Litt., cap. 26): Quan- nondum recepissenl Occidenlales, quam taraen scie-
lum aut senex, aut longa peregrinationefatigatus re- bat a Vigilio papa jara approbatam.
legereprmvatui,quibusdamcodicibusPatrum prmsentes s _ Sed ut relinquamus tandem hsec omnia, quoruni
notas minio designatas, qum sunt indices codicum, , judicium esto apud criticos; suspicienda certe summa
singulis quibusque locis, ut arbitror, competenterim- Cassiodoriin Roraanam sedem et suinmos ponlifices
pressi. Quam probe in Scripluris versatus fuerit im- observantia, suspiciendum studium, quo omninoca-
mortali menioria dignus Cassiodorus, vel eo solo pro- veri volebat eos quos provida damnarat Ecciesia; su-
babis argumento, quod ea actate qua deficientisme- spiciendus, aut potius imitandus singularis ejus cul-
morioeresolvitur tenacitas, omnes sacrarum pagina- lus erga sanctorum Patrum placita.
. rum lextus, qui singulis Patrum occurrebant in li- § XLVII. Assiduitas Cassiodori in pervolutandis
bris.suis feliciter assignaret locis.dum ei amonachis5 SS. Patrum operibus. Sane quam assiduus in pervo-
legerentur. Ego quidem meditatum in lege Domini i lutandis SS. Patrum operibus abbas noster fuerit,
die ac nocle dixerim Cassiodorum; jureque vocave- haud oegre perspecturos arbitror eos qui tum Com-
rim arcam non sensus expertem, qualem Veteris Te- mentarium in Psalmos, tum librum de DivinisLitteris
stamenti fuisse novimus; sed animalam, sed allissi- legerint accuratius; quique quam prudenter digno-
nise rationis compotem, quae non prisci tanlum, ve- verit ubi aut amplectendac aut refugiendoeforent
ioi PROLEGOMENA. 482

aliorum opiniones, intenta mentis acie maturoque ne A J Chalcedonio et Geruntio convertit orationem ad fra-
us tres, qua illos ad pacem et concordiam, ad Scri-
fontibus
judicio perpenderint. Ex his purissimis e- pturae sanctae meditationem, ad regulse observalio-
sanac illius orthodoxaeque doctrinae fluenla scalurie-
banl latissima, quibus Cassiodorus el sitientes Eccle- e- nem, emollituris vel ferrea pectora vocibus adhor-
siae catnpos irrigabat uberius, et protervos hseretico- o- tatur. Denique petit ut nihil sibi in vicem beneficio-
ruin greges felicius proefocabat. Hinc eura non turpi pi rum quibus cumulavit eos, dum possessiones, prsedia,
mendacis adulatione, non cseco
co bona omnia, suos labores, seque ipsum totum con-
aliqua paranymphi i-i- secravit, rependaut: sed pro me, inquit (Lib. Div.
aliquo Benedictini in fratrem suura amore, sed veri-
tatis unius justitiaeque studio impulsus Beda Venera- a. LtCC, cap. 35), tantum Domino supplicaredignemini.
bilis sacros inter doctores reponere non dubitavit fit Atque sub finem libri de Orlhographia : Valete, fra-
in tom. tres, atque in orationibus vestris mei memores esse
(Comment. Ezram, IV, pag. 379). sicut vos ab imperitorum numero
§ XLVIII. De Tripartita Cassiodori Historia, et dignemini, quatenus
co sequestraiosessevolui: ita nos virtus divina non palia-
libro de Orthographia. Donatas ab Epiphanio amico tur cum nequissimispmnali socielateconjungi.
lingua Latina Gnecas Socratis, Sozomeni, ac Theo-
0.
doreti historias, in unum opus, veluti continuatara ,ra § LI. Cassiodorusanno 562 edtt Paschalis Computc
historiseseriem in libros 12divisam, collegit patien- n, Rationem. Opinantur nonnulli, in quibus Baronius e&
tissimus laboris archimandrila, cum j'am inchoasset ;el Bucelinus, Cassiodorum post absolutum de Ortho-
in Psalmos omnes Commentarium, necdum tamen en graphia tractatum, alium scripsisse ad indictionem,
aggrefsus fuisset librum de Divinis Litteris : ubi ca- a. epactas, et ea omnia quoepaschalis computi raliq-
17 sic habet: Post historiam Eusebii Grm-
m. „ nem spectanl, facilius indicanda perutilem. Et qui-
pite apud "'; dern mihi verisimile videtur eum id operis ad mona-
cos, Socrates, Sozomenus ac Theodorelus, (;a
sequenlia chorum suorum informationem pro anno 562 edi-
conscripserunt,quos a viro diserlissimo Epiphanio m in
uno corpore duodecim libris "fecimus, Deo juvante, (e disse. Hoc Computum inter etopera Cassiodori
in reponunt alteri editiones Parisienses Genevenses; et
transferri. Cseterum hunc librum, quamvis vel lm i,J
certe cui tribui non videmus, cum ante
ejus tantum partibus ordinate disponendis pluriraura hunc annum Dionysiuspossit Exiguus, cui uni ascribendum
desudaverit: cur tamen omiserit in recensione eo- ,0_
rura quos monachus scripserat, non est in promptu; j_. videbatur, e vivis jam duduin excessisset.
tribuendum id humilitati non immerito forte conje- e' § Lll. Quo mtatis sum et Chrisli anno mortuus sit
m Cassiodorus. Ultimumhocsuum opusculum Cassiodo-
cero, quoevetuit quominus opus illud, quod aliorum anno oetatis 94 aut 95 publici juris fecit: quot
potissimunt industria translalum in idioma Latinum im rhs vero annos superstes vixerit non conslat. Varias
fuerat, suis annumeraret. <~ variorum auctorum de illius morte sententias in
Quo propius ad occasum accedebat magnum Ec- prima parte retulimus § 7 et 8; eas hic vitandi fasti-
clesioelumen, eo splendidiores virtutum longe late- 'e*
et prolixitatis causa non repelimus. Quasdain
radios. Quare rogatus a nonnullis
Ijg dii,
que spargebat . addere modo sufliciat quas ibi omisimus : nimirunt
monacborura suorum ul Orlhographioeleges certas-
que regulas prsescriberet, non erubuit, stupendo et „j anno oetatisfere centesimo mortem cum vita com-
ttj mutasse scribil Baronius (Ad an. Chr. 562): imo
humilitatis et charitatis exemplo, senex annorum 93 non ante centesimum annum vitara clausit, si Baconi
ad id operis raanum admovere. fides (Histor. vitm et mortis, p. 554). Nec male for-
§ XLIX. Abbatiali dignilale se abdicat Cassiodorus, '
et quid postea egerit. Neque minoribus, ut reor, hu-" Q i ' san putaverit aliquis doctissimum cancellarium aliu-
sisse ad hoecCassiodori verba, de seipso loquentis
miiem se tura probavit indiciis vir sanctissimiis, cum ™ in conclusione psalmi centesimi: Pudet enim dicere
oetateprovectiori jam pene attritus, dignitalera suam
abbatialera Chalcedonio et Geruntio commisit, quo- peccatis obnoxium, cenlenarii numeri fecunditate pro-
rum alter eremitas, qui in montem Castelli secesse- p vectum, etc.
rant, alter coenobitasregeret. Pastorali cura exone- |"
~~ clauseritNeque clarius patet quo Christi anno extremum
ralus senex, jugi ccelestium rerum contemplatione Sixlus diem Senator. Auguslinus Florentinus,.
animum liberius suaviusque reficiebat; a terrenis Jv| Senensis, Barrius, aut cardinalis Sirletus»,
! Joannes Ferrerius, Gesnerus, Possevi-
namque omnibus secretus ac liber divinis et seternis "s Trithemius,
totum se dedit; cceloque j"am raaturus emerilus us Nuce, nus, Calerrius, Bucelinus, Stengelius, Angelus ai
et alii, eum obiisse sentiunt anno 575.
Christi miles futuraebeatitudinis in quielissimaecon- n" Baronius plures vero et nonnulli quidain niliil ea de re certi
templationis otio gaudia prsegustabat. Sed antequam m aflirmant tantum eum adhuc anno 562
ad oplata proemiaconvolaret, summoetandem, quam m pronuntiant;
vixisse. Neque nos quoque credimus aut mensem,
nnice coluerat ultima in fratres suos charitatis in- a~ aut annum morlis illius definiri posse.
dicia patefecit; dum eos a quibus brevi abscessurum m
se prsevidebat, supremis duxit adhortationibus com- § LIII. Cassiodorumsanclo fine quievisse.Quin vero
monefaciendos.Ac primum quidem ad abbates sibi ™T sancto fine quieverit Magnus Aurelius Cassiodorus
01 Senator, ut ore Baronii, Ugelli, et Bucelini
subrogatos plenissimum tenerrimi amoris sermonem m nemo, ut puto, diflitebitur; cum id, vel tacentibus loquar,
habuit : illos obtestatus, ea prudenlioe laude, eo 50 nobis, clauiel tum in vilam monasticam, tum in se-
pietatis studio creditas sibi oves pascant, ut oeternse iseD ]
beatiludinis proemiavaleant tandem adipisci. Ultima dem Romanam, tum in Ecclesiam universam amor
et veneratio : ad quaruin utilitatem consiliis in om-
hoficeffata ab ipsius ore, si placet, excipiamus (Lib. ^a
*• nibus, et factis lanquam ad dignissiraum catholicor
Div. Litt. cap. 32) : Vos autem sanctissimos viros °s viro scopum semper collimabal:
abbates Chalcedoniumel Geruntium deprecor, ut sic clamet in sacros.
i!C codices, velut in totidem sancti flaminis inlernunlios
cuncta disponatis, quatenus gregem vobis creditum, n» observantia singularis; clamet sana fides, quse cun-
prmstante Domino, ad beatitudinisdona perducere de- *" ctis ejus in operibus candore lucet integerrimo;;
beatis. Postmodum rogat: Peregrinum ante omnia la clamet spes firmissima, qua ut semper diffldebat sibi,,
suscipiant, eleemosynamdent, nudum vestianl, esu- "- sic in Deo semper confidebal; clamet ferventissimai
rienti panem frangant: quoniam iile vere dicendusest st in Deum et proximum charitas; clament denique:
consolator, qui miseros consolatur. Tum monet, ne ne raisericordia in
monasterii viltici adjeclarum pensionum pondere gra- pauperes, profunda in verbis et scri-
a~ ptis humilitas; spontanese illse afflictationes corpo-
ventur, sed bonis moribus erudiantur: illis ordo con- n~ ris, in quibus omnemmonachis triumphum esse fre--
versationispurissimus imponatur, frequenter ad mo- °~ asserebat (Comment. in psal. cm, v. t7)_
nasleria sancia convenianl, ut erubescant eorum se quens Tandem si Petro de Natalibus credimus (Cot, 2Stf
dici, et non de eorum inslitutione cognosci. Tantum in edit. 1519), Sepuitus in miraculisvivit. Quod si.tamen
erat in religioso viro charitatis studium! Tanta de ae huic scriplori fidem dare quis recusat, ea quaj(u.Cas-
salute aliorum sollicitudo! siodorus in terris duxit vila, non levibus certe nos
§ L. Postrema Cassiodoriad fralres sttos verba, A inducit argumentis, ut in ccelis illum inter beatos
485 M. AURELIUS CASSIODORUS. 4S4
agere credamus; adeoque Alcuinum rectissime illi, A dus, 27 Martii), postea m menologio BeneriiUiao
dum cjus auctoritatem citat (Ltt>. v conlra Felic. (25 Seplemb.) non iramerito scriptum fuisse con-
UrgeL), Sancti appellalionem tribuisse; et nomen fiteamur.
ipsius jam pridem iu Witfordi martyrologio (Bollan-

DE M. AURELII CASSIODORI

VITA MONASTICA
DISSERTATIO.
Nemini profecto displicere debet genuinus ille pie- tice suam sedem fixisse, et ibidem ccelo maturum
tatis ardor, et insita raonachorum animis in ordinem obiisse anno 543, ex nobiliori epocha.
suum pia propensio, qua provehendis illius utilitali- Quinto. Ea fuit sanctissimi patriarchac vitse fama,
bus et glorioe certatim incuinbunt: si tunc taraen ea miraculorum gloria, is regulaegenius et character,
non imraodice ferveant studia partium, si facessat ea demum in ejus discipulis observantiae regularis
ambitus, si exsulet cupiditas, et praccipue qtiaescri- B disciplina, ut sibi nomen apud omnes celeberrimura
*
bentium surama sit religio, si nullus veritati fucus fecerit; nec in Italia solum, cui toli multus inclaruit;
accedat. Verura plerosque videas usque eo difficiles sed in Sicilia, Galliis, Hispauiis coeterisque nobiliori-
et raorosos, ut nihil auctoribus qui sodalitio alicui, bus Europoc partibus, dum in terris degerel, miran-
aut religioni nomen dedere concedendum velint, dum se pracbuit aut stupendum.
dum domestica proponunt; quamvis aucloritas suo Sexto. Rcgulam suam, ipse dura adhuc viveret
pondere gravis, el ratio suis librata momentis, quoc legislator, promulgaverat, eamque Siculis per Placi-
m causoesubsidium veniunt, secus eis suadeant. So- dura, per Maurum petentibus Gallis observandam
lum scriploris noinen, aut operis titulis eis nauseam tradiderat.
parit, et eo terrentur, velut offendiculo veritatis. Septimo. Notandus famosissimus ille locus epi-
Quapropter ne Benedictinum me in Benedictina con- stolse abbatis monasterii de Fundis ad Simplicium
troversia versantem damnet nescio quis, sciat velini Cassinatem (Chron. Cassin. pag. 355), qui tertius a
dissertalionis liujus scopum non esse ut quid novum B. Benedicto ccenobiumrcxit ejusque discipulus fuit:
accenseam ordini meo, qui pene ad invidiam locuples unde colligunt omnes qui soli student veritati quod
et felix, nihii alienum aut supposiiitium, niliil furto circa annum quingentesimum et sexagesimum Regula
abreptum , aut precario concessum ambit. Litandum sancti Benedicti non solum omnibus Italioe provinciis
esse veritati, non cupiditati conscientia docet. Secu- innotuerat, sed eliara singulis earum monasteriis
rus igitur et plagii suspicione liber thesim nobilissi- imperabat: Hinc factum est, inquit abbas Fundanus,
mani propono circa monachatum Magni Aurelii Cas- ut jam omnta monasteria Campanim,Valerim, Tuscim,
siodori Senatoris : num scilicet Benedictinam regu- Ligurim, el aliarum provinciarum Italim, certam et
lam, quae tum florebat, sit amplexus; vel aliud quod- r>r. rectam regulam vivendi quam sanctissimus et Deo ac-
dam, puta, Basilii, autEquitii, aut alterius secutus sit ceptissimus Benedictusmagister tuus inslituit, servare
inslitutum. Benedictinum fuisse constans firit vete- decreverint, ul juxla illum viventes, nec ad dexteram,
rum assertio. Primus omnium dissensit ab aliis emi- nec ad sinislram declinare prmsumant. Hujus auctori-
nenlissimus cardinalis Baronius, et qui post ipsum tatem epistoloenemo jure vocaverit in dubium, quara
purpuree forsan fulgore perstricti, veritatis lucetri probavit doctissimus Lucas Holstenius bibliothecse
aspicere minus potuerunl. Non dubiunr quin aliqua Vaticanoeprsefectus, visis prius et serio discussis ve-
utrinque mililare sibi argumenta ptitent doctissimi tustissimis Musoci Cassinensis membranis \Chron.
pugiles. Nos hic nostra primum subjiciemus, deinde Cassin. pag. 356), in quibus exstat illud venerandura
audiemus Baroniura, et sinceritati non mintts quam antiquitatis monimentum: quam eliam commendant,
veritati, ut decet religiosos viros, cautum volentes, et acerrime propugnant Hugo Menardus, Hseftenus
non ea practermiltemus quoc ejus opinioni utcunque in suis Disquisitionibus monasticis, Angelus a Nuce
suffragari videbuntur. Libratis eum in modum, ac in suo Monast. Cassinensi, et quidam alii.
serio perpensis hinc inde rationnm momentis, nihil Octavo. Juverit etiam adverlisse, priusquam re-
hic a nobis de quoestione tam diflicili definiendum gula hoec Benedictina publici juris fieret, singulos
esse pulavimus, ut ipsi pronuntient cordatlet oequio- abbates peculiares ad libitum suis monasteriis leges
res viri, an citra injuriam deseri possit Baronius, et lixisse, ut monet Cassianus Iustit. 2, cap. 2: Tot
citra iuvidiam Benediclinum dogma dcfendi; ac ei propemodumtypos et regulas vidimus usurpatas quot
tandem, quam meliorera judicaverit, celeberrimi etiam monasteria cellasqueconspeximus.Cui consentit
problemalis parti adhoereat lector cruditus. citatus abbas de Fundis: experientia comperiumest
J multorum rectorumtnores varias vivendiformas in mo-
D
ARGUMENTUMPRIMUM. nasteriis peperisse.
Ul argumentum hoc, quod liti dirimendse primum Vice coronidis atteximus Vivariense coenobiuma
occurrit, volis succedat, quscdam sunt procmittenda, Cassiodoro conslrucium fuisse prope Scylacium in
cx quibus velut a conglobatis, ut inquiunt, leclor Calabria, et regno Neapolitano, in quo suum eliam
persuasum habeat quod inlenciimus. Cassiuense monasterium erexerat D. Benediclus; cu-
Primo. Concedunt omnes, nec ipsi diflitentur hete- jus vita prope divina omnibus Italis notissima Sena-
rodoxi, Cassiodorum aulocssecularis curas et digni- torem nostrum sive apud Gothos fulgentem, sive
tates perlscsum monasticen professum esse, et cu- apud Vivarienses absconditum, latere non potuit.
culium induisse ex allatis in ejus Vita parte u, § 13. Ex his omnibus sincere prsemissis, et firmiter
Secundo. Hanc soeculi fugam, et monasticac pro- stante Fundani abbatis sententia, colligere liquet
fessionis enccenium contigisse anno 538 aut sequenti, notissimum fuisse Cassiodoro S. Benedictum, audi-
ut in ejusdem vitse parte prima, § 60, a nobis serio visse vitara ejus sanctissiraam et miracula, nec non
notatura. et discipulorun» pietatem atque sanctimoniam; raa-
Tertio. VixisseCassiodorumad annum 575, ut habet xirae cura triginta et amplius annis celeberrimi Iegisr
coramunis chronologia, quam sequuntur Honorius laloris sctatem excesserit; nonignorasse quo ambitu,
Augustodunensis, AugustinusFlorentinus, et alii quos quo mentis ardore, et quibus studiis Regula illius
sub finem vitseauctoiis citatos a nobis invenies. passim efilagilata ad alias naliones transvolaril; ncc
Quarto. Nec minus certum est B. Benedictum lieri potuisse quin ea jam a tot monasteriis accepta
anno 529 Cassinum inigrasse, et in illius montis ver- in Senaloris manus devenerit, eamque legeril. Quaui
 485 PROLEGOMENA. 480
igilur aliam vivendi regulam sibi, et suis monachis A J Bened. cum prsefat. Cassiodori in Psalmos, et cum
delegisset vir quidem Christiane .probus, sed hacte- iis qusc diximus in ejus vitac part. n, § 36.
nus elaustri neophytus, et qui prima jaciebat mona- 3. Par apud ulrumque cura infirmorum, et de
siice perfectionis fundamerita, nisi Benedictinam, balneis in eorum subsidium conslruendis, pene ver-
qua:n cseterisomnibus excellentiorem et prseslantio- bis cohaerent : Balneorum usus, inquit Benediclus
rem esse tota fatebatur Italia, quaraque orancs ini cap. 3ti Reg., inhrmis, quoties expedit, offeratur.
monasiica disciplina exercitatiores ullro amplexa- , Balnea quoque, inquit alter cap. 29 lib. de Div. Lilt.,
banlur? Nura ergo aliis omnibus ad S. Benedicti Re- congruenter mgris prmparala corporibusjussimus mdi-
gulam curreiitibus, inquit ejus synchronus abbasi ficari; nec minor ulriusque providentia, quin potius
Fundanus, ipsis etiam abbatibus in novam hanc Ec- idem statutum D. Benedicli cap. 36 Reg. et Cassio-
clesiseregularis matricem velul iterato iutroeuntibusi dori cap. 21 cilati libri, ne a serviloribus negligan-
et renascentibus, Cassiodorus solus hsesisset in vete- tur oegrolantes.
rum ccenobiorum ruderibus, ex disjeclis et undequa- 4. Mem apud eos hospitalitalis cultus.
que dispersis aliorum maceriis novam sibi molerai 5. Mirabilem bibliothecam instruxerat Cassiodo-
excitalurus? Num aliisomnibus peculiares suaslegesi rus, ut monachi juxla D. Benedicti prseceptum
deserentibus, et Benedictinas ampleclentibus, dere- acciperent omnes singuloscodicesde bibliotheca(Reg.
lictam ab aliis viain aggressus fuisset vir prudentissi- S. Bened. cap. 60; Cass.lib. Div. Litt., cap. 28 el 32;
mus : aut novam sibi paravisset vir modestissimus?' Reg. S. Bened. cap. 48; Cass. lib. Div. Litt., cap. 8).
Equidera non dubitaverira quin succensus ille can- 6. Et quod mireris monitura palris de candeia ju-
dicl.e pietatis studio, inonasticoe perfectionis aman- giler ardente, sie integrum voluil filius obediens, ut
lissimus, et fratrum profectui imprimis deditus, eami B ' perpeluoe lampadis usum Vivariensibus adinvenerit
sibi et ccenobitissuis proposuerit proficiendi metho- ex cap. 30 libri Divin. Iitterarura (Reg. cap. 22).
dum et normam, quse cseleris jam proevalebat; nec: 7. Nec siluil Baronius ad annum 562 Cassiodorum
quispiam nisi plane divinans asserere queal, quodI sic suis cavisse ab omni ssecularium conturbernio,
exauctoralis omnium Italioe monasteriorum peculia- ut quidquid ad vitsc et pietatis commoda auxilio
ribus legibus in graliam Benedictinse, sola eam re - foret, ipso contineretur raonasterio, et salva reli-
spuerit domus Vivariensis, nulli adhuc reguloe ad- gione silentii, et otio contemplalionis, cunctorum
dicta. necessitalibus fratrum Ueret satis. Quod exquisitse
Verum urgeamus acrius, si placct, majoremque, sapientioe digeslum Benedictinoc debel Regulsc cap.
si fas est, huic argumenlo iucem afferamus. Cassio- 66, quai jubet monaslerium sic construatur ut omnia
doro monaslicen professuro necessarium fuit tum necessaria, id est aqua, molendinum, hortus, pislri-
abbalem, tum monachos eligere, sub quibus prima rium,vel artes diversmintra monasterium exerceantur,
saltem tirociuia poneret vitoe claustralis. Nec eniin! ul non sil necessiias monachis vagandi foras, quid
homo huj'usdisciplinocimperitus a magisleriostudiuin omnino non expedil animabuseorum. Nec prselereun-
aggrederetur humilitatis et obedienliae; superiorern dum ita religiose Cassiodorum huic mandato legisla-
ageret nondum novitius, et aliis verbo proeluceret toris obtemperasse, ut libros qui de medicina et re
nondum priraa artis elementa doctus; nec minus a doniestica, et alendarum avium, maxime columba-
prudentia Senatoris quam a monachorum moribus rum cura disserunt propter inUrmos, quibus solis
fuisset alienum, e solis soecularibus novam statirn sunt usui, a suis voluerit esse legendos.
inslitui congregationem, non permixtis saltem duo- f Verum hic forsan oppones non aliis sub legibus
*
C
bus aut tribus senioribus mystis, quorum exemplo et quam iis quarum modo mentio facta est, ut pluri-
nsu recens ille Vivariensiuinccetus erudiretur. Quero Jiiuin cseteros vixisse monachos, ut proinde cerla
igilur abbatem, quos monachos accerserel, nisi Be- iion sit ex allatis ratio concludendi pro Benedictino
nedictinos statim obvios, probatos, et ab exteris Cassiodori monachatu. Damusid quidem lubenlissime
etiain undequaquequsesilos?Stat igitur, Baronii pace> Cassiodorum nonnulla ex prsefatis statutis D. Bene-
dixerim, Cassiodorum, sicul caclerosltaliaeccenobiar- dicto cura omnibus monachis coramunia servasse;
cbas, Benediclonomen dedisse; nec aliam Vivarien- neque vero inde solummodo colligimus eum Bene-
ses monachos regulam amplexos quam Bcnedi- dictinis ascribi oportere : verum cuin et cominunibus
ctinam. et propriis sancti legislatoris placitis Senatorera pa-
ruisse ostenderimus, ipsum a tota Regula ne vel la-
ARGUMENTUMII. tum quidem ttnguem deflexisse inferendum merito
Desumitur illud ex eadera Regulse Benedictinse censemus. Adde quod ea quae coinmunia diximus
pTaxi, seu pari vivendi forma Vivariensibusac mona- «odem sensu iisdemque pene ac Benedictus verbis
chis Benedictinis familiari, ex qua non obscure col- sibi tribuerit Cassiodorus, ut amplius patebit ex
ligere licet eos diversis legibus non vixisse. Quod ut arguraenlo sequenli.
demonstretur, illud imprimis occurrit, quod Itegulae ;
primo cap. S. Benedictus duo tantuin probans mo- ' ARGUMENTUMIII.
nachorura genera, ccenobitarum et anachoretarum , Non solum ex iis quse Cassiodorus jam monachus
primum instituendo proccipit,-alteruni exercitatis, et <egitnobis asserere licet ipsum Benedicto vel viventi,
jam emeritsc mililiseveteranis consulit. At Magistri __. ~~
"
vel proxime defuncto noraen dedisse; sed quoe ubi-
vesligiis sedulus inhacrens Cassiodorus, secretiores que operura suorum ad Vivarienses passim scripsit,
cellas in ambitu raontis Castelli, qui muro mona- id certo demonslrant; videtur enim succincta sparsim
sterii cingebatur, distinxit; utquibus impulsus Deiet in Benedictinam Regulam commentaria exarasse,
consensus abbatis faveret, liceret bene instructis quibus tacito legislatoris norairie ejus loquendi tro-
fraterna ex acie ad singularem pugnam eremi de- pos usurpal. Pauca delibabimus ex multis, quibus
scendere. Procmissis enim in capp. 29 el 32 libri lectori cilra tacdiumfiat satis.
Divin. Litt. iis quas forlissimum ccenobilariim dispo- Primura occurrit officii, seu operis divini dispo-
nuntgenus, sic pro eremitis edicit: Habelis monlis sitio, diu noctuque peragendi, quam adamussim Be-
Castclli secreta suavia, ubi velul anachoritm, prm- nedictinam, seu ad sexdccini integra Regulsecapila
stante Domino, feliciler esse possitis, etc. Quapropter Senatorem concinnasse, probant ea quae scripsit in
uptum erit vobis eligere exercitatis jamque probatissi- prsefatione Commentarii sui in Psahnos, et aliis in
mis, illud habitaculum,st prius in cordeveslro prmpa- locis, ut etiam ostendimus in cjus vitse parte u, § 17.
ratus fuerit ascensus: quod sensu verboque tenus 2. Horaecanonicae dicuulur opus divinum, ut a
Benedictinum est effatum. Benediclo Reg. cap. 43, sic a Gassiodoro lib. Divin.
2. Quoad horas prandii et ccense, quoad regula- Litt. cap. 30, etc.
ria, et alia severiora ab Ecclesia indicta jejunia, con- 3. Eadera apud utrumque nomenclatura ea pars
sentit pariter cum legislalore nostro Senator, ut per- ofUciiquam nos matutinos dicimus, vigilim noclurnc-
spicuum est ex collatione cap. 39 et 41. Regulse norainatur (Reg. cap. 43; Cassiod. in psal. LXXVI) ;
487 M. AURELlfeSCASSIODORUS. 4»_
et ut ad eas tempestivus et facilis esset accessus, A . non enim difliteri possunt eruditi regulam hanc ipso
tinniensium horologiorum, et jugis luminis usu in- etiam vivente legislatore sic inscriptam, et a coseta-
geniose providit Cassiodorus : Hmc ergo procurata neis auctoribus eo sub titulo laudatain; eam enira
sunt, inquit cap. 30 lib. Divin. Litt., uimilites Chri- Gregorius inter magnos B. Benedicti discipulos
sli cerlissimis signis admoniti, ad opus exercendum maximus sirapliciler et absolute vocat Regulam mo-
divinum quasi tubis clangenlibusevocenlur. nachorum in lib. n Dialogorum. Sic etiam in anti-
4. Convenit inter eruditos nullum in Occidente quissimis chartis, pontificum decretis, diplomalibus
setate Benedicto superiorem in serie horarum cano- regum, et conciliis citatur (a), ubi Lex Monachorum,
nicarum completorii meminisse, et illius usum et Regula sancta, Regula Patrum, Norma Patrum, nihil
formam Occidentalibus monachis proescripsisse, cu- aliud sunt, nisi ipsa Regula Benedicti, quam ex me-
jus ritum sanctissimo Patri debet etiam Romana lioribus et exquisitis Palrum sententiis confectam
Ecclesia, ut probe scribunt Bellarrainus, Francoli- advertens Cassiodorus, non male Regulas Patrum
nus, Hugo Menardus, cardinalis Bona, et alii ab eo more cocterorumappellavit.
citati cap. 10 de Divina Psalmodia. Igitur haud du- Quod si pertinacius quidam reluctentur, et malint
bium quin Benedictinam Regulam secutus sit Sena- Senatorem ad omnes indiscriminalim et universim
tor, dum in prologo sui in Psalmos Commentarii, et regulas antiquorum Patrum memoratis verbis inten-
in psalmo cxvm, et maxime in conclusione psal. xc, disse, quem obsidem dabunt suaclidei, ut isthseccitra
complelorios post omnes aclus diei, noclis advenlu tanti viri injuriam posse asseri quis tuto credat ?
jussit decantari. Nutaret certe, ne dicam penitus obrueretur Cassiodori
5. Similis ulriusque in manuum laboribus mona- prudentia sub tanta prseceptorum mole, si constaret
chis, ne otio torperent, praescribendis, similis in B 1 virum discrelione proecipuuintot importabilia onera
distribuendis unicuique secundum vires suas operi- suorum bumeris alligasse, puta regulas Antonii, Pa-
bus cura et sollicitudo. Similibus ambo verbis ini- comii, Macharii, Oresii, Basilii, Cassiani, et id genus
micam animarum otiositatem et desidiam a claustris piurium; quasquidem monachis indigitarc utilissi-
procul amandare contendunt (Reg. cap. 48; Cass. mum est, ad eas cogere nocivum; secus autem de
lib. Div. Litt. cap. 30. Reg. cap. 48; Cass. lib. Div. Regula, quam ipse specialiter profiteris, a cujus im-
Litt. cap. 32). periis totus pendeat monachus necesse est.
6. Uterque pari veneratione Cassiani scripla co- Sed ut longius facessant, et funditus ruant adver-
luit, suisque legendaproposuit. Sedeant omnes,inquit sariorum responsa, vel unum adhuc urgere liceat,
Benediclus Reg. cap. 42, et legat unus coltationcs quo citra scrupulum quilibet facile credat Cassiodo-
Patrum, scriptas scilicet a Cassiano. Cassianumpres- rum per Regulas Patrum nulluni alium Regularum
byterum, ait Cassiodorus lib. Div. Litt., cap. 29, codicem insinuasse, quam Benedictinum. Certum est
sedulo legite, et libenter audite: id est forsan audite, quam toties suis commendavit observantiseregularis
dum sedentibus aliis, ut proccipit Benedictus, Cas- perfectionem eara esse, cujus usum vigere voluit in
siani collationes unus coram legeret. suo monasterio Vivariensi; certis enim legibus, certis
7. Cassiodorus Vivarienses obedienlia proecseteris usibus non vagis, non temere, aut perfunctorie con-
virtutibus exerceri jussit, cujus ut religiosior esset ceptis slare debet familia regularis. Sed ex ejusdem
observantia, eam ipsis pene verbis corainendavit, Senatoris scriptis, dictalis, et a nobis superius re-
quibus S. Benedictus ea, veluti tessera quadam, disci- censitis, maximequc ex completorii totiusque officii
pulos insigniri voluit (Reg. cap. 5; Cass. lib. Div. ,Q divini dispositione constat Vivariensis monasterii
Litt. cap. 32). usus alios rion fuisse quam quos proescribit Regula
S. Nec minus persuadent BenedictinumVivarien- S. Beuedicti. Ad illas igilur observantias Benedictinse
sium institutum tot peculiares Benedicto loquendi Reguloe a se pridem propositas, ad illam, inquara,
formulac, quibus sic studuit Cassiodorus ad suos praxim cuique notam, in Italia universa receptam,
scribens, ut pene in verba Magistrijurasse videatur: suos hortatur Cassiodorus; quam ideo Regulas Pa-
exemplo sit quod variis in locis lib. Divin. Litt. fra- trum appellat, quod alio tunc temporis non vocare-
tres suos vocet milites Christi, usu Regulse familiari tur nomine, sciretque a legislatore compendiose in
(Cass. lib. Div. Litt., cap. 30). Item, fitque illa scala sua Regula redactum quidquid in iramensa variaque
Jacob, etc; sed qradus iste humililatis (In prmfai. veterum Patrum supelleclilisparsura jacebat.
vsal. cxix), etc. vnde scalam illam Jacob pro parte ARGUMENTUMIV.
aliqua (Lib. Div. Litt., cap. 32), etc, magnmremu-
nerationis esl prmmiumsine aliquo murmure prmceplis Eruilur illud ex auctoritate scriptorum qui asse-
salutaribus obedire(In psal. LXX,v. 15). Item : Qum runt Cassiodorum S. Benedicti discipulum, et regu-
vilius comparari possunl (In psal. cxxxvi, t>. 11); lam ejus professum, quos antequam proferamus in
Item, islmcogilaliunes,dum sunt parvulmpercutiunlur medium, notandum liaud sine admiralione altum
in petram (Prolog. Reg. cap. 7, 5, 55). Ex quibus et apud veleres de viro in sscculoet in claustro vita et
aliis passim obviis facilis est conjectura nullalenus scriplis clarissimo silentium. Jurgautur pene posle-
Bencdicti Regulam sic Cassiodoro ad manum fuisse, rioris oeviauctores cum Procopio, Jornande Raven-
nisi ex illius usu et diulina lectione quam in congre- nate, et ipso etiam Isidoro Hispalensi, qui aut vix,
gatione sscpius iterandam prsecipit illa cap. 66. D aul jejune nimis de Cassiodoro, et ejus vivendi ra-
Idem nec inepte quidem probari potest ex hac Se- lione prolocuti sunt; quamvis ab ejus operibus non
natoris sentenlia, sic ad suos scribentis cap. 32 lib. pauca mutuati fuerint. Veruravix ullus nobis videlur
Div. Litt., Tam regulas Palrum quam proprii prmce- conquerendi locus, si de BenedictinoCassiodorimo-
ptoris jussa servale. Per regulas quippe Patrum Be- nachatu, quem unicum inquirimus, sit sermo; non
nedictinam intelligi opinantur nec pauci, nec ignobi- desunt enira qui sentenlioe nostrse aperte suffra-
les viri, rati SS. legislatorem Benedictum modestise gentur, et tandiu synchronum testem citabiinus,
causa suum nomen genuino fetui suppressisse, et quandiu integra stabit et invicta superius allata ab-
Patrum nomine, quorum placitis multus adhaesit, balis Fundani auctorilas. Secundus lestis accedet
posteritati nuncupasse. Vide Hugonem Menardum GabrielVuarri lib. III de Situ et anliquitate Calabrisc,
lib. de Orig. ordinis sancti Benedicli, Hseftenum in circa finem : Si tamen is, inquit Paulus jEmilius San-
Disquisit. monast., et plures alios ideo ita sentienles; torius in Historia monasterii Carbonensis, pag. 14,
quia, ut recte notat S. Benedictus abbas Anianse Ubri auctor fuerit, licet nomineejus in lucemprodierit;
in prsefatione Concordise regularura, certum est B. nam multi, et forlasse non insulseGuillelmicardinalis
Benedictumsuam a cmteris regulam assumpsisse.Et \ Sirleti prmstantis doctrinm, et exacta studiorumdisci-
ut in vita S. Martini de Vertano legilur: Quamregu-
lam, S. Benedicti, vriorum Patrum decretis institutam (a) In Chron. S. Wandregisili. Concil. Rothoniag.
a transalpinis regionibus ferunt ab ipso delatam. sub Ansberto. Beda in Vita S. Willridi. In diplo
Superllui esset laborisplura in hauc rem congerere; inate Theodorici in gratiam S. Mauri monasierii,
489 PROLEGOMENA. 490
ascribunt. Is, inquam, auctor, A ARGUMENTUM BARONII,
plina celebris ingenio seu res Ca- Et
quisquis tandem ille sit, qui antiquitates, j *Ua qumdamcontra BenedictinumCassiodoritnc-
labriaeet Scylacii, ubi situm Vivariense ccenobium nachatumobjiciendaexpenduntur.
apprime noverat, sic de Senatore loquitur: Fuit
Cassiodorus in smcutaribusdisciplinis omnium suo rum Certum est ex superioribus momentis nulla vete-
smculofacileerudilissimus;sed, smculihonoribuscon- ia Baronio auctoritate ex albo Benedictinorumexpunctum
Cassiodorura. Quibus ergo putas argu-
temptis, divi Benedicti monachus factus, divinarum raenlis fretus doctissimus annalista, tol a nobis
Scripturarum scienlia atque etiamsanclitaleeffulsit. hactenus allalis aucloritatibus, tot adductis rationi-
Non aliter doctissimus Espencoeuslib. III suarum bus conlradixit? Nullo sane, nisi
Digressionum,pag. 345, ubi de cancellariis erudite aiunt, negativo. Illius vim, si quamunico, eoque, ut
disserit. Similia profert Hieronymus Faber i parte tum non habet, non lan-
Uistoriaeurbis Ravennat., pag. 1370, in qua proeler minuemus, sed eam majoribus conjecturis
alia commemoral Cassiodorum gloriae ssccularis augebimus in gratiam eminentissimi cardinalis; et
fastidio nuntium mundo remisisse, et in schola S. ne quid candori desit, non silebimusea ad quseforsan
Benedicti aitius meruisse; exstructo suis sumptibus\ ipse non adverlit, el quibus opinioni suseutcunque
et magniUcentiusaucto Vivariensiinonasterio. Non[ blandiri potuisset. Sed ante omnia j'uvat eum ore
absirailia legimusapud HieronymumPlatum lib. n, proprio loquentem audire; sic igitur ille, ad ann.
de BonoStatu Et Sanderum [ 494: Sed quidinsuperCassiodorumpro animiarbiirio
cap. 32, religionis. apud monachumreferunt,
in sua Bibliotheca ms. Belgica, vetus codex S. sub ejusdemS. Benedicliregulis
_. cum agensipse de monachis a se collectisin Comment.
Amandiin Flandria, ab ipso Sandero leclus, ut ipsej1B **de DivinisLection. cap. 29 et 32, nec ullam quidem,
testatur, hoechabet in titulo : Magni Aurelii Cassio- versatur, S. Benedictivel re-
dori Senatoris, el postea monachiBenediclini,liber deo cum in eo argumento habueril menlionem;qum cerle ante
Anima, et de ejus DivinarumLilterarum e
inslilulione gularum ipsius
liber primustantum. omnia ipsis monachis ante oculos ponendm erant?
Hsecomnia, nec plura profert Baronius ut Senato-
Claudent agmenqui praciredebuerant ipsi reruraa rem ccetuiBenedictinorum immerito ascriptum os-
Benedictinarumex professotraclatores, qui Senato- - tendat. Siluit de Benedicto capp. illis 29 et 32 ab-
rem nostrum suo ordini ascribenduraunanirai con- bas Vivariensis, inquit summus Annalium scriptor,
sensu asseverant, mnllisque argumentisdemonstrare e ubi nulla major eum laudandi, et regulas ejus alle-
contendunt. Ita Trithemiuslib. u et IIIde Virisilk- gandi sese proebebat occasio; non potuit igitur in
stribus ord. S. Benedicti; Amoldus Wion lib. v dee ejtts ordinem convolasse.Sed poluit, reponent alii
Ligno vilae,cap. 5; Anlonius YepeziusabbasValliso- i- in aliis libris, quos haclenuslatere vel periisse cer-
letanus lom. I Cbron.; Slengelius,Bucelinusin Meno- )- tius constat, tanti Patris et ejus Regulsememinisse.
logio et in Annalib. Benedictinis,et alii quos citaut. I. Quid tum etiam si Baronio objiciamusalium cardi-
non mediocris litteraturoevirum, ipsura ilem
At forte suspecta fuerit Baronianis domeslicorura n nalem,
biblioihecarium S. RomanaeEcclesioe, Guillelmum
scriptorum auctoritas: irao vero iis ut pote oculatis
ls Sirletumdoctrinaefama et auctorumsui soecufitesti-
testibus, et veritatem e fecundo bibliolhecarum n celebrem, qui in Historia CalabriseCassiodo-
nostrarum sinu eruentibus major adhibenda fides !S moniorum Benediclinisaccenset?
quam extraneis, quibus nec ordinis Benedictini '"
pa- Sed ul argumentum negalivum vim obtinet non-
tuere scrinia, nec mss. supellex propemodumim- '" C(] si suis libretur momentis, placet rationi
mensa. NecuUus quidem sanoementis coecaumbra- '" nunquam,
Baronii nihil luminis et investigare quid
tilis cujusdamgloriaeordinis sui libidine abreptos >s landem illud sit, quodenegare,prsevio deflectere potuerit a
censuerit, tam curiosos hujusce rei discussores, et
3 via communiet aliorum consensu. Si Cassiodorus,
'"
inlegerrimosopinionissuacob argumenta non con- inquit, S. BenedictiRegulamvovisset, iliius procul
temnenda propugnatores. Quid plura? eorum qui UI dubio meminisset in citatis supra capp. 29 et 32.
Baroniumsetateproecesseruntneminidubia fuit un- '" Illud benevole concedendum, si lunc nulla potuit
quara BenedictinaCassiodoriprofessio,quem si qui ul excusatiosilentii; puta quod cum ea scri-
uionachumsimpliciler et sine addito, ut aiunt, ali- suppetere
1- beret, jam usitalissimaesset Vivariensibusillius Re-
quandovocavere, sicuti Paulus Diaconus, Honorius ~s guiseobservatio : ut proinde nulla fuerit ratio Sena-
Auguslodunensis,Sigibertus, Ordericus Vitalis, Ro- a~ tori ad illius praxim adhorlandi; sed illud unicum
bertus de Monle,abbas Urspergensis, Otho Frisin- a" sibi superesse censuit, ut exemplo S. patriarchoc
gensis, Gesnerus, Sixtus Senensis, et alii quamplu- -~ emendicatis ex aliorum Patrum lectione subsidiis,
rimi, eum hoc nomine Benediclinumfuisse signiUca- aT suos instigarel ad perfectionis evangelicseculmen.
verunt, vel quod ntillus eoruin oevo prxler Benedicli Non dubium certe quin BenedictinaRegula legere-
discipulos monachi gloriaretur appellatione, vei :l[
el tur quam frequentissime,ut illa proescribil,in quo-
quod non alio charactere tot viros illustres, quos os tidianis monachorum synaxibus, omnium manibus
ordini nostro nemo invidet, suis in scriptis insjgni- tereretur, et ab ipsis etiam ordinis incunabulis,ut
verint. Eodem plane sensu antiquioribusmss. codi- [!"
"" ferunt vetuslissirasenostroe membranse,memoriter
cibus Cassiodori in Psalmos titulus hic praefigitur, !r>y. addisceretur. Quis igitur, araabo, post hsecCassio-
Cassiodorijam DominoprwslanleConversiExpositio, °' doro iocus, aut quoe necessitas ad lectionem illius
elc. Quid eniin aliud, quoeso,innuitConversivocabu- u" Regulsemonachos invitandi, cogendi, trahendi? Si-
lum, nisi Benediclinam Regulam professura mona- a" luit, inquam, Benedictum,qui privatim et coram
chumjam adultoe,vel provectoeaetatis,et chori rau- u" jugiter audiebatur in ccenobio Vivariensi, et alios
niis addictum; sicut Nutriti nomen nondum, aut vix -1X solum ccenobiticsepalaestraemagistros et Patres in-
puberemvoto polius parenlum quam suo sancti Be- e" digitavit, ne quid opis et adminiculideesset iis quo-
nedicticuculluminduentem. Id enim aperte colligi- ?i" rum prolectui nunquam non sedulus invigilabat.
tur ex GregorioMagnolib. n Dialog., capp. 17 el 18 18 Age vero non minus incommoda videtur ipsi Ba-
et alibi. D. Lanfrancoin Decretispro ordine S. Be- e~ ronio ejus argumentatio, et in ipsum retorquenda,
nedicti, cap. 1, sect. 4. lmprimis autem ex D. An- n- qui consentit Senatorem monachum fuisse, et cce-
selmo capite 78 lib. de Similitudinibus,qui inscribi- t»i- nobitas certse regulae sese subdidisse,priusquam in
tur: De ConlentioneinlermonachosNutritosetCon- n- Benedictinamomnesconvenirent. Ita enim ille : Si
versos, apud quos omnes, et aliosnon paucos, idera iip Cassiodorus fuisset monachus S. Benedicti, ejus
est Conversus,qui raonachusBenedictinus.Stel igi- D>- meminisset, aut saltem Regulsequam promulgavit;
tur ratum ac plane indubitalunisuis semper alumnis Jis et quidem capp. illis 29 el 32. Sed non meminit :
a Benediclinorumordine annumeratumSenatorem; n; igitur, elc. Sic retorquemus: Si Cassiodorus fuisset
donec buic eum landemnoslro saeculoeripere tenta- la- monachus, eo loci meminissetregulsecui se addixe-
verit eminentiss. cardinalis Baronius. At quo jure ire rat, et quam Vivariensessequebantur. Sed non mc-
videamus. minit. Igitur non fuit inonachus. Atqui ipsam mo-
P-TUOI..LXIX. 1G
 491 M. AURELIUSCASSIODORUS. 492
nasticen professum esse scribit Baronius. Igitur non >nA legislatoris sui legibusjam addiclissimisalios mo-
usquequaque certa fides argumenti negalivi; et eam m nasticse perfectionis duces proponere'tCassiodorus,
utrobique periclitari oequuscenseat annalista. Non in eorumque sensa depromeret; dum recondiloslam
facilis quidem doctissimocardinali hujus nodi solu- I- in sacris litteris quam in Patribus orthodoxis di-
tio; vel enim respondebit, nihil curae et necessitatis is vinoesapientise fontes reseraret, licet ibi eorum re-
fuisse Cassiodoro capitibus illis ullitts reguloememi- i- gulam siluerit, jure tamen merito el illis, et oflicio
nisse, et sic convenimus: vel ibi sat superque suis is suo facere plusquam satis sibi videbalur.
insinuasse quam ipsc regulam sectaretur. At hoc si IniquiusobjicituraBaronio caput32, nec enimpro-
ita esset, disertis verbis expriinere debuisset Baro- ->- bat cur in eo plura quam in superiori capite 29 de S.
nius, quac illa Vivariensittmnorma; et ex ejus ob- 3- Benedictoejusque institutisverba facere debuerilCns-
servatione non abnutivo quidem arguinento, sed po- > siodorus; et quse de priori capite 29 diximus, illius
silivo conficere Benedictinum non oblinuisse ut it in posteriori silentiumfacile apud omnesexcusarent.
communem et usualem, si dicere fas est, Cassiodo- )- Neque tamen S. Benedicti Regulain ibi a Senatore
rensis monasterii canonem. Non minus enini lusisset et praetermissamstalim concessero, cum nec levis sit,
syllogismosuo negativo, et dialectico cavillo, quam m nec improbabilis superior conjectura, qua cuncti
qui probalurus sanctum Bonaventuram Benedicti- i- opinari liceat Cassiodorum sui praeceptoris Bene-
num non fuisse, hoc solum nobis objiceret enlhy- t- dicti non obscure meminisse, vel primis illius capitis
mema : Nulla apud eum RegulaeS. Benedicti men- l- verbis, cum ail: Tam regulas Palrum, quam prwce-
tio, ubi tamen commoda citatio videretur. Igitur lr ptoris propriijussa servate.Non enim audienduses-
certum illam amplexum non esse. Sed rem acu te- ;- set is qui gramraaticaemagis quam rationi serviens
st B regularum nomine non unam, sed plures intel-
tigisset hoc meliori effalo : Regula Francisci alia est
a Regula,Benedicti: primam servavit Bonaventura; ligi contenderet; nam Baronius ipse, cluin disputal
non igitur alteram. Sic ccrle indicare debuit Baro- i- de eadem Regula, non semel eam regularum vocibus
nius quam regulam Cassiodorussequerelur, siquidem n appellat.
ipsi constet, quod de illa disseruerit citalis capitibtts
IS Addimus denique quod unicum Baronianoe opi-
29 aut 32. Sed non potuil: unde recurrit primuin n nionis fundamentum eam funditus evertat; illud
allataeresponsionis membrum, nihil scilicet eo loci ci enim quod unice nobis opponit, si verura est de Re-
Senatorem movisse, ut de S. Benedicti Regula no- i- gula Benedictina Cassiodori in lib. de Div. Liit.
minatim ageret, quod iterura paucis demonstra- i- silenlium, clamat illam fuisse regulam ccenobiiVi-
mus. variensis. Quod hac ratiocinatione demonstramus:
Illud unum videtur intendisse Cassiodorustoto inn Notissima est Senatoris sollicitudo in conquirendis
libro de Divinis Litteris, ut ad studium sacrae Scri- i- et undique comparandis libris, quibus fere ad mira-
pturse coenobitassuos instrueret. Hinc ostendit qui-i- culuin crevit celeberrima Vivarii bibliotiieca: non
bus potissimum libris legendis et addiscendis im- i- minus perspicuumquot votis, quot raodis satageret,
pensius incumberent. Deinde circa medium capitis is ut niliiisuis deesset opis humanoe,quo assidua pio-
28 provide monet, ut si quibus grave fuerit aut in- l- rum codicum lectione Deo sublimius inhoererent.
vium penitus studium illud Scripturae sacrae,hortis is Tertio supponimusex proemissisut indubitatum Re-
excolendis, sereudis arboribus, aut alendis piscibus IS gulam S. Benedicti suo merito, sua fama et celebri-
sese dedant, non inutili quidem opera, sed fratribus, 3, tate Senatori commendatissimainfuisse. Qui igitur
hospitibus et infirmis profutura. His porro monilis is Q fieri posset ut vir suorum salutis cupidissimus,dum
absoivitur capul 28. Toto vero capite 29 primum de le coeteravestigat longius, ambit sollicitius, emit im-
facultatibus monasterii Vivariensis non parce disse- i- pensius, pietatis et perfectionis monasticaesubsidia,
rit, et quoead necessaria et commoda vitae multus is hanc unam Regulam neglexerit omnibus numeris
contulerit, prudens recenset. Tum suos hortatur ut lt absolutam, probatissimam singulis, vicinamtandem,
caducis et terrenis omnibus valere jussis, ccelestia ia ipsique notissiraam? Hanc siluit; esto, sed quam
serio medilentur. Eaque ut animo prosequantur ala- i- Vivarii parietes altius personabant!
criori ducem indigilat Cassianum, quem pari enco- '~
mio extulerat etiam S. Benedictus. Tertio legislato- SECUNDAOBJECTIO.
ris Cjusdem insistens vestigiis, ejus licet suppresso 0 Hanc et eas quae sequuntur a viro doctissimo mul-
nomine, cellarum mentioncm facil,quas exstrui jus- tisque titulis a nobis colendo propositas objectiones
serat iis quibus post exhauslos coenobiticocvitae e subjiciraus in gratiam cardinalis Baronii, ad quas
labores sacrum jam eremi otium arriderel. Verum n forsan non advertit. Objicit igitur Cassiodorum S.
qaid iis in omnibus necessc liabuil Cassiodoruscom- I- Benedicti discipulum non fuisse, scd Cassiani, quod
raendare sancti Benedicti Regulaui, iis proesertim n ej"us scripta Vivariensibus suis sedulo commenda-
monachis, quos, pace Baronii dixerim, sallcm hic c verit.
supponimus Benedictinos; quippe ne res ipsa qui- Respondemus: 1° Aptam omnino non videri hanc
dem quam prosequebatur illud exigebat, aut ipse e consecutionem: Probavit Senator, et commendavit
mouachorum fervor, quibus nihil tuni erat antiquius s suis monachis scripta Cassiani; igitur regulara ejus,
quam Regulae,omnium votis expelitoc, oinniuin lin- si quam evulgavit, amplexi sunt.
guis celebratse, proeccptis strictius inhscrere? Quis sD . 2° Pari quis luderet enthymemate : Non minus
enim dixerit quod quolies superior aut abbas verbaa hortalur idem Cassiodoruseosdera monachos inde-
facit ad suos de studiis, dc labore, vel aliis regula-- fesso labore vacent lectioni Patrum, puta Hieronymi,
ribus exerciliis, loties regulam eis familiarem, usu- Auguslini, Basilii et caeterorum, et magis de illis
que notissimam in meinoriara cogatur revocare?? quam de Cassiano perlegendis sic edixit: Legite,
Quasi vero tot abbates sanctissimi, quos in D. Be- sedulo legile, constanter legite : igilur Vivarienses
nedicti ordine meruisse cerlissime constat, interr monachi regulas SS. Hieronymi, Basilii, etc, so-
Benedictinos censendi non sint, quia in aliqua ad1 lemni et speciali votorum nuncupatione professi
suos parsenesi nullam de Benedicto ejusqueRegulai sunt.
fecere mentionem. Fateor eqtiidem.sicoenobiunire- 3" Nonne parem de Cassiano legendo privatim et
gularis observanlioepatiatur aliquid detrimenli, nul- coram, ac in publicis conventus synaxibus legem
lum tunc aut impendenlibus aut grassantibus jamI lixit S. Benedictus?quis tamen juredixerit Benedi-
malis prsesentiusfore remedium, quam ipsius Re- ctinos sub Collatoris regula meruisse?
guloememoriam, in cujus verba publico sacramento> 4" Si quid diligentisein laudando Cassiano posuit
sit j'uratuin. Sed rebus integris, et dum illibatus, utt Cassiodorus,indiciura illud est mentis paria sentien-
in Senaloris noslri monasterio, perseverat disci- tis cum sapientissimolegislatore Benedicto, qui Cas-
plinoc vigor, supervacanea profecto est, ne dicainI sianum impense coiuit, eique legendo suos addixit,
molesta, iterata fere singulis momentis ad regulae j dum jubet capke 42 suseRegulae,ut Sedeantomnes
observationeiu adhortalio. Certe cum Vivariensibus i in unum; et legat unus collationesPatrum; et capite
495 • PROLEGOMENA. 494
73 : Nec non et collationes Palrum. Quem sequiturr A cap. 29) : Nam si vos in monasterio ^tvartenst, sicut
abbas noster, dum monet libro de Divinis Litleris is credere dignitm est, divinagralia suffragante, cmno-
capite 29 : Cassianumpresbyterum,qui conscripsilde \e biorum consuetudo tompelenler erudiat, el aliquid
instilutione fideliummonachorum, sedulo legite, et ',t sublimius defeclos animos optare contingat, habetis
libenteraudite. montis Castelli sccreta suuvia, ut velut anachorelm,
Tandem respondemus scopum Senaloris eo loci si prmstanleDomino,(eliciteresse possitis,elc Accedit,
non esse scripta Cassiani proponere, ut propriam n quod duodecim Sublacensibus coenobiis duodecim
aliquam .vivendinormam; sed quoedam menda do- r> abbates praeposueritquondam D. Benedictus, cum
ctrinseillius discipulis suis delegere, ne offenderent it inter ea tamen rainus interesset spatii quam inter
incauti, praeserlimin materia de auxiliis et gratia ia Cassiodorana; quandoquidem illoruni tria sita in
Dei, collatione 13, quam sanclus Prosper et alii in- a- ejusdem montis cacumineunius fontis S. legislatoris
victissimumvictricis gratioedefeiisorem Augustinum m precibus impetiati, cxterarumque rerum cominu-
secuti, reprehensionedignam judicaverunt. Sic enim m nione gaudebant. An igitur Vivariense institulum
ail Cassiodorus(Lib. Div. Litt., cap. 29): Ctissianum,it, pugnet cum regula noslra viderit vir erudilissimus;
qui conscripsit de institutione fidelium monachorum, ii, maximecum bactenus salis, ut arbitror, oslenderi-
ro mus nihil esse causaecur per regulas Patrum Regu-
sedulo leyite, et libenter audite; qui tainen de libero
arbilrio a beato Prosperojure culpatus est. Unde mo- o- lam D. Benedicti Cassiodorumindicare voluisse dif-
nemus,ul lalibusrebusexcedentemsub caniela iegere re fiteamur. At unicum forsan, inquies, Senatoris tem-
debeatis,elc. Nechic tanluni se censorem exhibuit; l; poribus ccenobiumfuit, tum quia iisdem ibi cuncla
sed quoties sese dedit occasio, aliorum etiam auclo- j- _-, cingebantur niuris, tum quia vocem hanc, monaste-
rum noevosaut scopulostoto de Divinis Litleris libro *
"
ro riurn, suis ipse in scriplis usurpat. Esto, usurpet: at
suis tanta diligentia studuit indicare, ut si non uni-ii- nonne bac etiam, monasteria, utitur aliquando? De-
cus, sallem proecipuushujus libri scopus esse videa- a- intle quis novil an IIOIIplura illa Sublacensiumcoe-
tur. Sed quid, amabo vos, in Regula S. Benedicti :ti nobia idem quoque caperct murorura ambitus?
male sanum, aut minus orthodoxura, quod aniraad- i- Denique si latius monasterii nomen accipias, uni-
versioneSenatoris indigeret, ut tanquam rea citari, ri, cuin; si arctius, duplex fuisse apud Castellienses
et corara eo judice sisti debuisset? Quid in opere re aflirmabimus,contendemusque nihil obstare quomi-
quod tolies prima sedes probavit, quod tot ponti- ti- nus duobus abbalibus subdita dupiex domus Benedi-
fices, tot sancti, et Ecclesia universa, summis extu- u- ctinoepariter Reguloetotam sese mancipaverit.
lere laudibus, inveniri posset, cui censorioeseverita-"
tis nota inurerelur a Cassiodoro1 Contra vero, cum im" TERTIA OBJECTIO.
nihil in eo codice contineatur nisi laudabile, uisi isi Objicit iterum : Profanis et humanioribus litteris
sanctissimum,nisi divinum; quid mirum si ubi Cassia- ia- ex Cassiodori imperio vacabant Vivarienses mona-
num arguebat Cassiodorus,deS. Benedictolacuerit? t? chi, ut satis patet ex libro de Divinis Litteris, quod
jit tamen in ipso Benedictiniordinis exordio non legi-
Urget tamen, etniliil reniittit vir doctissimus; ait
eniin: QuiBenedictinusesse potuit Cassiodorus,cum im mus usitatum; et proinde aut regulaesuaetransiliisse
duos abbates proelerBenedictinaeRegulaciiistitutum mi leges, aut Benedictinum non fuisse Cassiodorum
monasterio suo praefecerit,imitatus videlicet Africa-a- fatearis necesseest.
nos, qui, sicut in Fulgentii Vita legitur, sua duobusIUS At quomodoprimo Benedictinorumaevoea studia
abbatibus aiiquandocoenobiasubdidere? linde Sena- ia- Q
( non viguisse probabit vir doclissimus, cum illius
torem, dumad servandasPatrum rcgulas adhortatur lur sxculi annales ad nos usque minime pervenisse non
suos (Lib. de Div. Litt., cap. 32), non de Benedicti cti ignoret?
quidem Regula, sed de mixta quadam alia, quam ex Deinde neutiquam concedendum, qui in ipso
variis ipsorumordinis monastici legislatorumregulis ilis ordine praecaeteriscrevit, et insigniter adolevit scien-
cxcerpserit, loqui censendumest. liarum humaniorum usum, ad illius eliam cunas pri-
NegamusclaustiisVivariensibusduos abbales prse- se- mordia sua non referre. Verumenimveroquis credi-
fuisse, donec Chalcedoniuraet Geruntium successo- so- derit, cum ad S. Benedictume latebris Sublacensibus
res sibi senior Cassiodorus subrogaverit. Nec sane ine vix emergentem confltieret nobilissima Romanorum
quid tum feceritalienuin a Regula Benedictinavideo.eo. pubes, eiim tot adolescenteset tot pueros quos in
Ul enim duos abbates, sic duo nionasteria, unum um monasleria sua deinccps admittendos curavit, in
ccenobiiarum, anachoretarum allerum, apud Viva- va- suiiiina politiorum litterarum ignoratione versari
rienses fuisse planius atque apertius Senator ipse pse voluisse? Nisi forte dixeris, quod lamen incredibile
dicit quam tit ab ullo in dubium adduci queat. Nam am est, sapientissimum legislatorem suis sacroe Scri-
primo subjacentia Castelliensi monti cccnobilarum um pturocstudio sese totos dareut tam accurale proece-
claustra sic describit capite 29 de Divinis Litteris
is : pisse, ut vel ipsas horas, vel ipsuni niodum quo
Invitat siquidemvoslocus Vivariensismonasterii, etc.
:tc. sacroelectioni vacarent proescripserit: iisdem lanien
Deinde vero, si quibus forte anachorelicoevitaecu- aditum ad eas procclusisse,dum hos a primis studio-
pido mentem subierit, ejusmodi secessibusCastelli elli rum elementis avocasset. Existimaverimequidem de
montis secrelasuavia assigriassese leslatur. Haccitaita n S. Benediclo, omnium justorum spiritu pleno, eum
cum essent, et cuin coenobitoeatque anachoreloe etoe•* melius judicalurum, qui dixerit sanctissimuin illum
vivendiratione minus conveniant, eorum curam non ion virum primls de litteris ea statuisse, quae de iis ab
uni, sed duobus demandandamesse vir prudenlissi- ssi- antiquis Patribus decreta fuisse commemorat Cassio-
inus exisliraavit. Neque id quidein paruni valet ad dorus noster, dum ait (Lib. Div. Litl., cap. 28) :
denionstranduinBenediclinuinCassiodori monaclia- ha- SanctissimiPatres, quibus forte et ipsum S. Benedi-
tum, cum, ut jam monuimus, de gemino illo mona- na- clum aniiumeratum voluit, decreveruntne smcula-
chorumgenere, vel iu ipsoprimo Rcgulscsuoecapite jite rium litlerarum sludia respuaniur: quia non exinde
fre- minimum ad sacras Scripturas intelligendas sensus
sanctissimuslegislator verba faciat; nec idein infre-
quens olim fuerit, aut eliamnum sit in quibusdam lam noslerinstruitur.
nostrorum monasteriis. Unde colligas Cassiodorum um Respondcmus3° quod dum prioribus et decanis
haud Africanos longo intervallo a Vivariensibtis biis educandos pueros committeret S. Benedictus, hos
seplis dissitossectatum fuisse, sed linilimos Euro-iro- vellet sub iis prsccepioribusnon pietatis modo, sed
poeos; nec transmariiia, sed domestica Benediclino-no- ctiam scienliarum tirocinia ponere. Nam, teste Me-
rura non in Italia modo, verum etiam in aliis regio-
_io- nardo , cap. 75 Concord. Reg., Isidorus Hispalensis
nibus jam notissimorum exempla quacsivisse.Quod uod in Regula sua (quoequidem, ut ait idem auctor in
vel ex ipso supra iaudato capite 29 discimus, ubi pracfationeConcordantioe,non multum differt a Be-
propositis ad imilationem vicinis inonacliis (quos uos nedictina) jubet virum sanctum, sapienfem, atque
alio fuissea Beneilictiiiisnenio dixcrit), creinilicic
ie;e mlate gravem,purvutos studiis litlerarum inforinare.
vil;i' studio sic inceiiditdiscipulos(Lib. Dh: Liv.,
W., Ai, inquies, quis in primo Beneclictinorumccctu tot
495 M. AURELIUS CASSIODORUS. 496
exiraiis dotious quas Isidorus requirit instructus fuit?1A legibus quara Vivarienses, nihilque Cassiodorum,in
Obvius statim adest celebris ille Gordianus litterisi ejus laudes alias abunde profusum, in eo nolasse quod
Grsecis apprirae eruditus, qui vitam et acta martyriii communem monasterii ejus vitam saperet, quam
S. Placidi testis oculatus exaravit tanta sermonis; synaxes ad orandura, quibus religiosius intererat:
elegantia, ut ipsi Justiniano imperatori admirationii Nobiscum, inquit (Lib. Div. Litt., cap. 23), orare
esset, quod nec ipse diflitetur Baronius. Ejus itidemi consueverat.Imo dum ejus vivendi modum et mores
collega fuit Faustus monachus a septimo setalis;i prosequitur Senator, plura recenset quaeab institulo
anno S. Benedicti discipulus; is Vitam sancti Mauri Vivariensium prorsus abhorrebant; sic enim de Dio-
arte politissima conscripsit, quam vehementer ap- nysio loquitur : Castus nimium cum alienas quolidie
conviviis gralanter inlererat : parvo
probavit ac laudavit summus pontifex BonifaciusIV. videret uxores;
Ex quo iterum, quod magis ad rem nostram pertinet, quidemcibo, sedlamenesciscommunibusutebalur; non
concludendum est non aliundesingularem illam scien-'. aspernabatursmculariumconversationibusinleresse,elc.
tiam hausisse Faustum, quam ex uberrimis mona- A quibus omnibus quantum abfuerit tum Cassiodorus,
steriorum fonlibus quos vel ab ineunte pueritia te-.. - tum Vivariensescerto certius produnt ejus ad mona-
neris adhuc labris delibaverat. chos suos parseneses, et ea quse de illoruin solitu-
Respondemus 4° qttosdam ex hujusmodi pueriss dine et secessu, silentio et abslinentiis in Cassiodori
monachos in clerum a B. Benedicto primisque ordi- Vita fusius prosecuti sumus.
nis nostri abbatibus cooptatos fuisse, et ad sublimia a Hinc iterum ruil secunda objectio superius diluta,
diaconatus ac presbyteratus decora provectos, qui- asserens Cassiodorum instituta Cassiani vel vovisse,
bus idcirco deesse non debuit litleratura illa omniss _ vel observasse. Nam si par fuit et idera observantise
" regularis typus Exiguo et Senatori, non solum a
quam dignitates lantse jure suo postulant. At nullibiI B
nisi in suis ccenobiisprima illius doctrinse elementa a Vivariensium usibus discrepavit uterque, quod de
edoceri potuerunt. posteriore vix unus adraiserit; sed neuter cum Cas-
Ilis omnibus responsis coronidis vice attexamus,; siano consensit. Nihil enim apud Cassianum frequcu-
si lubet, BonifaciiIV pontilicis maximi aucloritatera;,'- tius quam strictioris abstinentiscstudium, silentii per-
pulchre enim omnino asseverat quidquid sanctissi- [l petua religio, intimi secessus, rarissimura cura viris
mus patriarcha Benedictus expressis verbis non pro- ,. ssecularibuscolloquium, cum feminis nullum. Quod
fuerit a Dionysii moribus alienum, cum Vi-
hibuit, i.lludofficiososilentio permisisse. Sed si nullaa quantum scholse prseesset, evidentius patet ex su-
S. Benedicti lege sancitur litterarura studium, nullaa variensiumverbis Cassiodori.
quoque proscribitur; imo RegulscBenedictinoedecre-!_ perioribus Nullus inter objecta vel objicienda recensuerit nu-
tis non obscure congruere videtur. Cassiodorusitaque |e
non modo non deflexit a Benedictinis statutis, dum n peri cujusdam scriptoris opinionem, ne dicam som-
suas Vivarii aperuit scholas, sed et illum ad eorum m nium, asserentis Encoraiastici Augustinianipag. 104,
se normam religiosius composuisse non indubitanter ,r Cassiodoruminter Eremitas sancti Augustini solita-
aflirmaverim. rium delituisse. S. Aurelius, inquit, sive Magnus
OBJECTIOQUARTA. Aurelius Cassiodorus urbis Romsc Senator, etc. Ad
Objicit tandem verisimillimura esse iisdera legibus1S singula pene suse fabulaeverba cespitavit. 1' Putat
inonachum vixisse Cassiodorum quibus Dionysium m illud Senaloris nomen honorarium esse, et quoddam
Exiguura, quem opinatur Benedictinse Regulse non in ejus dignitalura insigne, nescius proprium illius fuisse
„ vocabulum. 2° Ipsum ad fasces consulares assumptum
paruisse. ( fuisse dicit anno
'- 510, cuin conslet apud eruditos ex
Facilis esset responsio, nec probatione forsana
destitula, si diceretur hactenus esse controversutn 1U ipsis consulum fastis, ejus consulatum quatuor annis
de monachatu Dionysii, quem non inttrasenotsc scri- j_ posteriorem fuisse. 3" Impingit gravius cum Heliodo-
ej rum Cassiodoro socium asciscit Orientalis peregrina-
ptores nobis concedunt: qua stante sententia rueret et collegam prscfeclurseConstantinopolitanse
objeclio. Verum quamvis non prscvaleret opinio qusc x tionis,
magnum Exiguum Benedictinis accenset, non ideo ,.' per octodecim annos; qui tamen Senator nusquam
statim periret illa qusc Senatorem inter eos annume- Constantinopoli egit. 4° Vivariense ccenobiumrauris
Ravennatensibus conjungit, quod in Scylacensi Cala-
rat, et objeclioni fieret satis hoc modo.
1. Consentiunt omnes Dionysiumalibi monasticam brioctractu Geographia constituit. 5ftCum Cassiodo-
vitam professum esse quam Vivarii, nec ibi obiisse,' rum Eremitis suis ascribit, Possevinum, Sixtum Se-
sed Romse; indeque abhatem Romanum dictum esse.' nensem, et, quod mireris, ipsum Trithemium testes
Scd ut erat laudatissima fama viri in omnium scien-" citare non veretur, quasi iliiussubscripserintopinioni,
tiarum genere versatissimi, voluisse Senatorem, pro? de qua altura apud duos priores silentium, et posle-
suorum studiis impigre sollicitum, ut ad se diverteret rior BenedictinisCassiodorura non semel norainatiin
attribuit. Plures viri alienis in messibus, vel melius
jure hospitii et necessitudinis, ac Vivariensi scholse I
magister proeesset ad tempus. Hinc est quod eum j~ in spatiis imaginariis, ut aiunt, abunde luxurianlis,
errores prosequi per otium lecloris nobis licere non
collegam elconsortem nominat, quera nirairum ca- *". credidimus.
thedrse studiorura et curarum socium asciverat: Qui
mecum, inquit (Lib. Div. Lilt., cap. 23), dialecticam m CONCLUSIO.
. legil; et post pauca : Pudet me de consorte dicere. I
Non insolens eral apud monachos iila pro lilteris '?.' Expensis ad trutinam superioribus raoraentis, et
examinatis Raronii aliorumque argumen-
confcederatio, qua instructiores scientisc viros vel el diligenter
'^
jam sit lectori liberum definire iu quam partem
ad se evocabant abbates, vel fortuito adventantes es tis, ipse propendeat, an Benediclinara, an CsesarisBaro-
rogabant subsisterent tantisper; ut illa doctrinoe [* nii. Reddat quae sunt CsesarisCscsari,quoesunt Bene-
singularis et variae eruditionis fluenta in monasteria
,a dicti et quoesunt Dei Deo. Venerabumlus
uberius derivarent. Quod si ad doctrinae cumulum m igiturBenedicto,
et pronus amplexetur eminentissimara doclis-
accederel virtus eximia, tunc non solum recipieban- n" simi cardinalis
tur benevole, sed, ul monet S. Benedictus cap. 61 purpuram; fateatur virum esse om-
u} nium suffragiis dignissimum, et pro tot impensis
Reg., ad emitlenda slabilitatis vota invitabantur. His
1S laboribus ad Ecclesise decus et utilitatera immortali-
Benedictinse Reguloeconsiliis eruditus Senator Dio- tatis laurea coronandum. Verum ex adverso non mi-
ad se P,"
nysium accersivit, curavitque fratrum studiis
ns noris obsequii vices veritali repensurus perpendat,
prseficiendum; sed talo litterarura commercium, 0 > an juste invideantur Cassiodoro natales Benedictini,
scholseprsefectura, et quasi peregrina doctrinaccom- n- quibus, ul vidimus, suffragantur Senatoris sub cxtre-
municatio in advenis hujusmodi, atque hospitibus ns mam B. Benedicti setatem, et post ejus obitum vita
magistris, qualis apud Vivarienses erat Dionysius, >s, et monachatus; ipsa Benedictinacreguise celebritas,
non earadem regulaeprofessionem exigunt. et ad eam amplectendam omnium concursus, Cassio-
2. Respondetur planius (stante hypothesi de statu tu doro non ignolus; exemplum oiiiniuni abbatura ct
dubio monachatus DionysiiExigui) aliis illum vixisse se coenobiorum Ilalise, cam oevoCassiodori protitea-
 497 PROLEGOMENA. 498
tium; par Vivariensiura et Cassinensium vivendi ra- A ctinaCassiodori professione adoetatem usqueBaronii;
tio; farailiares apud Senatorera Benedicti Regulse tandem ad objecta quoesincere ffdeliterque retulimus,
textus, et haud absimiles apud utrumque scribendi nec levis nec conteranenda responsio.
formuloe; consensus auctorum unanimis de Benedi-

AUCTORDM TESTIMONIA
DK MAGNOAURELIO
CASSIODORO SENATORE.
Sanctus Beda vulgo Venerabilis dictus, tib. n ini bium construxit, et in sseculari divinaque litteratura
Ezram, cap. 7.—Cassiodorus quondam Senator, , clarus effulsit, Psalmos exposuit, libros Instilutio-
repente Ecclesioedoclor, qui dum in Expositiones num et Chronica fecit, et Triparlitam Historiam
Psalmorum, quam egregiam fecit, diligenter intuitusi ordinavit.
est quid Ambrosius, quid Hilarius, quid Augustinus, Petrus de Natalibus, pag. 280 edit. 1519.— Cassio-
quid Cyrillus, quid Joannes, quid caeteri fratres dixe- dorus confessor ex senatore monachus, quondam
runt, edoctum se procul dubio a senioribus Juda»o- g Theodorici regis Italiae cancellarius, natione Apulus,
rum, id est confitcntium et laudantium probavit. floruit tempore Childeberti regis Francorum. Hic vitse
Paulus Warnefridus Diaconus, lib. i de GeslisLon-• sanctitate admodum effulgens, divina et humana litte-
gobardorum, cap. 25. — Hujus, id est Jusliniani,, ratura pollens, nonnulla perutilia Ecclesise Dei di-
temporibus Cassiodorus apud urbem Romam tarai gessit. Scripsit nempe librum de Trinitate, de Anima,
soeculariquam divina scientia claruit, qui inter cac- de Amicitia, familiarium epistolaraim. De Orthogra-
lera quae nobiliter scripsit, Psalmorum praccipuei phia, super Psalterio 150 tractatus super CLpsalmos.
occulia potenlissime reseravit. Hic primitus consul, Scripsit etiam Historiam Tripartitam, et Justiniani
deinde senator, ad postremum vero monachus ex- primi temporibus humanitatis debitum solvit. Sepul-
stitit. tus in miraculis vivit.
Hincmarus archiepiscopusRhemensis,de diversa et! Joannes Trithemius, libro n de Viris illustr. ord.
multiplici AnimmRatione, cap. 2. — Cassiodorus, vir S. Benedicli, cap. 3. — CassiodorusTheodorici regis
acerrimi ingenii et insignis eruditionis, in libro quemi Italise quondam cancellarius, ac deinde urbis Ra-
de Anima conscripsit, magistros sancloeEcclesioeini vennse senator, vir in ssecularibus Scripturis erudi-
hac re sicut et in aliis se sequi ostendit. Pfura ite- tissimus, philosophus et rhetor iflsignis, cum S. Pa-
rum citat ex Commentariis Cassiodori in Psalmos, tris nostri famara et religionem audisset, divino
cap. 25 et 33 de Prmdestinatione. amore inspiratus sceculumcontemnens, in uno cceno-
Sigeberlus Gemblacensis de Scriploribus ecclesia- biorum ejus monachus effectus est, in quo omnipo-
sticis. — Cassiodorus consul et senalor, poslea mo- tenli Deo ex toto corde servire cupiens, ad studium
nachus et abbas, fecit tractatus super Psalmos, et sacrarum Scripturarum totum se contulit. In quibus
totum operis corpus per tria membra, per psalmos C tum scribendo adeo profecit, ut suo lempore vix
scilicet quinquagenos divisit. Scripsit duos libros haberet aequalem, in quo tanta utriusque litteraturae
Institutionum , qualiter divinocet huraanoe lectiones abundaret scientia. Teslantur hoc muita prseclara
debeanl intelligi, et librum de Etymologiis, et alium quae scripsit opuscula: de quibus ego ad prsesens
librum Sacerdotis de Schematibus collegit. Scripsit tantum reperi subjecta. In Psalterium tolum opus
librum Titulorum, quera de divina Scriptura colle- egregium 150 tractatus; de Ratione Animse librura
ctum, voluit nuncupariMemoriale; ut breviter percur- unum; Tripartitam Historiam nostram fecit libris
rant qui fastidiunt proiixa perlegere. Fecit Comple- duodecim; in Cantica canticorum librum unum; de
xiones in Epistolis apostolorura, et in Actibus apo- Inslitutione divinarum lectionum libros tres; Memo-
stolorum, et in Apocalypsi, quoesunt brevissima ex- riale divinarum Scripturarum librum unum; in Epi-
planatione decursae. Digessit etiam Catalogum con- stolas Pauli breves complexiones libros quatuor-
sulum Romanorum. Epiphanium Scholasticum, qui decim; in Aclus apostolorum librum unum; in Apo-
tres Theodoreti, Socratis et Sozomeni hislorias de calypsim librum unum; Caialogum Romanorum
Groecoin Latinum transtulit, in unam Tripartitam consulum librum unum; de Grammatica, de Dia-
historiam redegit. Novlssimeanno scilicet actatis suoe lectica, de Rhetorica, de Philosophia, de Mathema-
93, precatu fratrum suorum scripsit de Orlhographia, tica, de Geometria, de Astronomia, de Musica;
cujus regulas de duodecim nominatissimis gramma- Epistolarum ad diversos libros viginti octo; Etymo-
licis collegit, de Animalibrum unum. logiarurri librum unum; de Tropis et Schematibus
Robertusde Monte,inler operaGuiberti,pag. 718.— librum unum. Alia quoque multa edidit, quoead no-
Ego, inquit, magis assentior Cassiodoro Senatori et titiam meam non venerunt. Hic post aliquot con-
monacho viro undecunque doctissimo , qui antiqui- D j versionis suacannos abbas electus est, el monasterio
late temporis, ne dicam multiplici rerum scientia, ut multo tempore utiliter proefuit. Cuin esset annorum
pote consul, et apocrisiarius Theodorici regis Gotho- nonaginta triiun, rogatu fratrum scripsit de Ortho-
rum, Bedam proecedere non dubitandus est. graphia elegantissimum librum, cujus regulas de duo-
HonoriusAugustodunensisde Scriplor. ecclesiast.— decim nominatissirais collegit. Claruii autem circa
Cassiodorus ex senatoribus Ravennoepracfectus, arte annum Domini sexcenlesimum. Plura vide apud
philosophus, professione raonachus, exposuit magni- eumdem lib. i de Viris illuslr. ord. S. Benedicli,
fice Psalterium, et multa alia scripsit. cap. 6, et lib. m, cap. 7, et Ub. de Scriptor. eccles..
Helinandus et Vincentius Bellovacensis lib. xxi pag. 241.
Speculihistor., quos citat et sequiturS. Antoninusin u Trithemium sequuntur qui scriplorum ecclesiasti-
parte Histor., tit. 11, c. 14. — Floruit Cassiodorus corum Calalogos edidere , el bibliothecarii fere
senator, poslea monachus, qui Theodorici regis omnes iisdem pene verbis, ut Joannes Ferrerius,
firius
taliie fuit cancellarius, et ex parte cjus multas fecit Gesnerus, Sixtus Senensis, Bellarminus, Possevinus,
epistolas ad diversas personas de negoliis curiali- Philip. Labboeus,Vossiuset alii.
bus.... Idem super Psalmos coramentatus 150 tracta- Ex epistola Joan. Cochleiad clariss. virum et Deo
tus fecit. Librum quoque de Ratione Animoeelegan- dignum martyrem Thomam Morum, data in tdus No-
tercomposuit, etlibrura de Orlhographia. vemb.anni 1528.— Inveni in bibliotheca D. Stephani
Jordanus in Chronko Cassiodorus consul fuit, Chronicon Cassiodori, libellum quidem parvulum,
qni postea Conversus et monachus effectus, co.no- sed Romana nobilitate insignem, eruditisque omni-
 499 M. AURELIUS CASSIODORUS.PROLEGOMENA. 500
bus uierilo desiderabilem Habet auclor isle eru- A Gabriet Buceimusin suo McnologioBenediclinoad
ditionis quidem ac pietatis suae certissima in suis VIIcalend. Octob. — Magnus Aurelius Cassiodorus
super Psalterium Commentariis lestimonia : probi- nobilissimo orlus genere, erudiiione rerum gerunda-
tatis autem et prudenliae,justitiaeque ejus integrita- rum dexlerilate supra fideniet omne praeconiuinex-
tem, ac omnimodum dignilatum fulgorem ex duo- celluit. Primum comitiva reruin privalarum, dein
decim libris Epistolarura ejus plane cognoscet quis- largitionum sacrarum insignitus est; insuper praife-
quis felix eorum librorum possessor est Auctor cturis Siciliae,utriusque Brutjorum alqueLucanise po-
iste inter omnes doctores ecclesiasticos dignitatura tilus:patriciatusposteasublimeconsccndens,palatiii93
soeculariumhonore summa cum integritate, religio- ilem quaestnrcemunere functus, crevit in magistrura of-
neque et pietate proefulsit.Quamvis enim reges ejus ficiorum,mox praefectiproeloriograndi honore auctus,
essent Ariani, ipse tanien fidelissimeperpetuo tenore verlicem denique dignitatum Urbis consulaium ine-
catholicse Ecclesioepartes defendit, uii probant di- ruit. Verum admirabilis patriarchoenostri recens de-
versi ejus in re theologica tractatus, et propria ejus functi gloriosissima memoria, et recentissimis disci-
verba, quoein proefecturaad papam Joannem II scri- pulorum exemplis solidissima nostrorum virtute et
psit lib. xi, epist. 3. Et quod adhuc mirabilius est felicilate illectus, susdeque habenda censuit, dum-
magisque pium ac religiosum, relicto tondem saeculo modo ad eam quoquedignitatem perveniret. Condito
cum omnibus honoribus dignitatibusque imperii, mo- proin sumptibus propriis Vivariensi sive Castellensi
nasticam vilam ita suscepit, ut monasterium Viva- ccenobio, dum nostris in illud accitis familiarius ute-
riense non longe a Ravenna situm amplissimis censi- retur, solidioraque religionis bona penitus agnosce-
bus donaverit, variis oedificiisornaverit, ac locnple- _ ret, paulo post periturorum fastidio, aeternorum
tissima instruxerit bibliotheca. Id quod latius cogno- " desiderio cucullura et ipse indutus, et monachum
scet, digniusque mirabitur qui introductorios ejus professus, inter prima et praecipua orclinis decora
ad fratres Vivarienses legerit libros. primaevo sanctissiini instiluti flore ad miraculum
Gabriel Barrius, vel potius emiitent. cardinalis Sir- effloruit. Et quanta in sseeulomajestate et gloria,
letus, Vaticanmbibliothecmprmpositus, de Situ et an- tanla in coenobioaniini deniissione exsplenduil. Eum
tiquitate Calabrimlib. m, circa finem. —In hac urbe Baronius doctissimum acque ac sanctissimum, etc.
Scylaceo, sive Sylacio fuit Cassiodorus vir et doctri- PJura ibidem habet, et Annal. Benedictin. parle i,
na et sanctitate perspicuus Fuit in soecularibus ad an. Chr. 543, ttbi pneterea citat Antonium de
disciplinis omnium suo saeculofacile erudilissimus, Yepez,Petrum Opomerum,PossevinuinCarolumSlen-
sed saeculihonoribus conteniptis, D. Renedicli ino- geliuin, elc.
naclius factus divinarum Scripturarum scientia atque Eminent. cardinalis Bona in libro de Divina Psat-
etiara sanctitate effulsit Scripsit epistolarum li- modia, in nolitiaauctorumel librorum Cassiodorus
bros, etc. Claruit temporibus Justini usque ad iin- Senator, et regi Tbeodorico ab epistolis, postea nio-
perii Justini junioris (inem. Obiil annum agens 96, nachus, vir gravis et solide doctus, cujus sacroe
a Christo nato 575.Functus est autem Romoemagnis et profanoelucubrationes plcnocsunt jucunditalis et
ac summis honoribus ac magistratibus; nam fuit gralioe.
senator, et quoeslor, et consul, et magister oflicii, et Bollandusin ActissanclorumMMartii.— Cassiodo-
prcepositus officiorum Tlieodorici et Athalarici re- rus Senator Theodorico et Aihalarico Ostrogothorum
gum, el totius Italioeproefectus. regibus in Italia charissimus, el scriptis inclytus,
Eminent. cardinalis Baronius, anno Christi 562. — | anno 514 solus consulatuin gessit, et 562 adhuc vi-
Sed raiio temporis a nobis exigit ut doctissimum vebat nonagenario major in suo prope Scylitanam
illum et aeque sanclissiraum virum, decus Romanae Urbemin Calabria monasterio, qnod exslruxerat, et
nobilitatis, proefecturisinnumeris diulius illuslratum, referla oplimis libris bibliotbcca ditaverat: qui san-
conveniamus Aurelium Cassiodorum, non oliosum ctum diceret, et ecclesiastico cultu hac die propone-
illum quidem licet feriatum, degentem in monasterio rel venerandum primus repertus Witfordus in suo
quod exslruxit: ubi velut in portu residens post natt- Martyrologio.
fragia regum Gothorum, quorum regna pracfectura Proeclara paucioribus licet verbis de MagniAurelii
praetoriana curarat, Deo et lilteris vacans, reliquum Cassiodoritura sanctilate, tum doctrina habent Ai-
yiiae tempus ad obitum usque semper aliquem ferti- cuinus lib. v, contra Felicem Urgelit. ; Aymoinus de
lissimi ingenii partuni edens, efletam licet annis, fe- Gestis Francorum cap. 9; Jonas Aurelianensis epist.
cundam frugibus senectulem ducebat. Scribebat hoc lib. I de Culttt imagin.; Ctho Frising. Chronic. lib.
anno paschalem computum, etc. Et infra. Sic igitur v, cap. 4; Ordericus Vitalis lib. n Eccles. Histor.;
qui vegetiorem cctatem in optima regni gubernatione Augustinus Florenlinus in Chron. Camald. lib. v,
utiliter honorificeque consuinpsit, nec in decrepita cap. 5; Espencocuslib. in suarum Digressiou., pag.
senectule labores ad rcs divinas conversos vel mini- 545; Maucleriisde MonarchiaEccles. etsoecul. part.
niuni intermiltens, in suo monasterio tandem sancto iv, lib. ix, cap. 2 et 3; Baconus iu Histor. vitoeet
iine quievil; ad monasterii curam duobus prsefectis mortis, pag. 534; Ugellus lom.IX, fol. 586; Rubeus
abbatibus viris sanctissimis, Chalcedonio scilicet at- inllistor. Raven. pag. 1570, et alii scriptores hislo-
que Geruntio, quorum alter Vivariensibusccenobitis, rici Italiacet Ravennoe.
Castellensibus alter prseesset, ibidem junctis anacho-
retis.
 M. AURELII CASSIODORI

VARIARUM

LIBRl DUODEGIM.

PRJEFATIO.
\ Cum disertorum mihi graliam, aut communibus sA. visaesunt immensum onus imponere, dum ad ipsam,
fabulis, aut gratuitis beneficiis, nullis tamen veris is honoris gratia, maluerunt pene omnia pertinere.
meritis collegissem, dicta mea, quae in honoribusis Quod enim spalium possis publico labori subripere,
saepe positus pro explicanda negotiorum qualitatee quando in unum pectus conQuit, quidquid utilitas
profuderam, in unum corpus redigere suadebant : utit generalitatis exposcit ?
ventura posteritas, et laborum meorum molesfeias, j, Addimus etiam, quod frequcnter quoesturoevicibus
quas pro generalitatis commodo sustinebam, et:t ingravato otii tempus adimit crebra cogitalio, et vel-
sinceris \ed., sinceroe]conscieutiae inemptam a [ms.,, ut mediocribus fascibus insudanti, 2 i"a tibi de aliis
ineptam] dignosceret actionem. Dicebam dileclionem n honoribus principes videntur imponere, quoe proprii
ipsorum mihi potius fore contrariam : ut quod mihili judices nequeunt explicare. Haec aulem facis nulla
modo propter desideria supplicantium putabaturr vendendo, sed exemplo proprii genitoris, a speran-
acceptuni, postea legentibus videretur insipidum. libus accipis solos labores; sic peteniibus proestando
Addebam, debere illos Flacci b dicta recolere, quii gratis, sub continentioe munere cuncta mercaris.
monet quid periculi vox praecipitata possit incurrere. Regum quinetiam gloriosa colloquia pro magna diei
Respondendi celeritatein cunctos videtis exigere,, parte in bonuin publicum te occupare noverunt; ut
et creditis me impcenilenda proferre. Diclio semperr B ] fastidium sit oliosis exspectare, quoetu continuo la-
agrestis est, quae aut sensibus electis per moram nonn bore cognosceris sustinere. Verum hoc magis tibi
comitur, aut verborum minime proprietatibus expli- ad suifragium laudis polest proficere, si inter tanta
catur. Loqui nobis communiter datum est : soluss et talia valueris legenda proferre; deinde quod
ornatus est, qui discernit indoctos. Nonus annus adi rudes viros, ct ad rempublicam conscia facundia
scribendum relaxatur aucloribus, mihi nec horarumii praeparalos, labor tuus sine aliqua offensione poterit
momenta procstantur : mox ut coepero, clamoribuss edocere, et usum quem tu inter altercanlium peri-
imminetur, et festinatione nimia ingeritur, ne cautiuss cnla jaclalus exerces, illos qui sunt in tranquillitate
ccepta peragantur. Alter nos frequentia invidiosae e positi, tontingit febcius adipisci. Proinde, quod salva
interpellationis exaggerat; alter miseriarum molee fide, qua frueris, dissimulare non poteris, tanta re-
castiga^; alii furiosa intentionum \ed., contentionum]] gum beneflcia si pateris ignorari, frustra maluisti
seditione circumdant. Inter hcec cur requirilis dicla- benigna festinatione concedi. Noli, quoesumus, in
tionis eloquium, ubi vix copiam possumus haberee obscuruin silentii revocare, qui te dicente meruerunt
sermmum? Ipsas quoque noctes inexplicabilis curai illuslres dignitates accipere. Tu enim illos assumpsisti
circumvolat, ne desinl alimonia civiiatibus, quae su- vera lauile describere, et quoilammodo historico co-
pra omnia populi plus requirunl, studentes ventri,, Q < lore depingere. Quos si celebrandos posteris tradas,
nonauribusMIincest quod cogimur animo per cunctass abstulisli, consuetudine majorum, morientibus decen-
ire provincias, et injuncla semper inquirere : quiai ter interitum. Deinde mores pravos corrigis aucto-
non suflicit agenda militibus imperare, nisi hoecju- ritate rectoris [mss., regis], excedentis audaciam
dicis assiduitas videatur exigere. Nolite, quoeso, , frangis, liinorem legibus reddis; et adhuc dubitas
noxie nos amare. Declinanda esl suasio quae plus3 edere, quod tantis utilitatibus probas posse con-
habet periculi quam decoris. Sed illi me potius talii gruere? Celas etiam, ut ita dixcrim, speculum mentis
disceptatione fatigabant. Praefectum te prxtorianoee lua:, ubi te omnis oetasventura possit inspicere. Con-
sedis omnes noverunt : cui [mss. Aud. et Remig.,, tingit enim dissimilem lilium plerumque generari :
quod] dignitali occupationes publicaevelut pedisequoe e c oralio dispar moribus vix potest inveniri. Est ergo
semper assistunt. Ab hac enim exerciluales flagi- ista valde certior arbitriiproles; nam quod de arcano
tantur expensae;ab hac victus quoerilur sine lempo- pecloris gignitur, aucloris sui posteritas veracius
ris consideratione populorum; huic etiam vel solum n aestimatur. Dixisti etiam ad commendationem uni
grave judiciorum pondus adjectum est. Cui ideo legess versitatisfrequenler reginis ac regibus laudes. Duo-
• Inemptam dicit ea forma qua redemptam lau- ms. Rhemensi.
dem, in malam partem scilicet, infra lib. v, epist. ° Vide Sidonium Apollin. lib. vu, epist. 18. D.
40. Etredemptam sentenliam timere lib. vi, forrn. 9.I. Ambrosium lib. i Offic, cap. 18, et Cassiod. infra
b Flacci, id est Qtiinli Horalii Venusini, qui dicit:: lib. v, episl. 22.
Et temel emissumvolat irrevocabileverbum. Haecexx
£05 M. AURELIt CASSIODORl 104
decim librisGolhorum historiam « defloratis prospe- A gustatione suspensis, aliter a litierarum sapore jeju-
ritatibus condidisti. Cum tibi in illis fuerit secundus nis, persuasionis causa loquendum est; ut inlerdum
eventus, quid ambigis, et haec publico dare, qui jam genus sit peritiae vitare quod doctis placeat. Proinde
cognosceris dicendi tirocinia posuisse? majorum pulchra deUnitioest, Sic apte dicere, ut
Victus sum, fateor, in verecundiam meam; nec audientibus possis concepta vota suadere. Neque
obsistere tantisprudenlibus[ed.,precibus] potui, cum enim tria genera dicendi incassum prudens definivit
me viderem ex affectione culpari. Nunc ignoscite le- aotiquitas. Humile, quod communione ipsa serpere
gentes, et si qua est incauta prcesumptio, suadenti- videatur. Medium, quod nec magniludine tumescit,
bus polius imputate; quia mea judicia cum illo vi- nec parvitate tenuatur; sed inter utrumque positum,
dentur facere, qui me decreverit accusare. Et ideo propria venustate ditatum, suis finibus continetur.
quod in quaesturac,magisterii ac praefecturaedignita- Tertium genus, quod ad summum apicem disputatio-
tibus a me dictatum in diversis publicis actibus potui nis exquisitis sensibus elevatur, videlicet, ut varietas
reperire, bissena librorum ordinatione composui; ut personarum congruum sorliretur eloquium, et licet
quanquam diversitate causarum legenlis intenlio ab uno pectore proflueret, diversis tamen alveis ema-
concitelur, eflicacius tamen rapiatur animus, cum narel: quando nullus eloquentis obtinet nomen, nisi
tendit ad terminum. Illud autem sustinere alios passi g qui trina ista virlute succinctus, causis emergentibus,
non sumus, quod nos frequenter incurrimus in hono- viriliter est paratus. Huc accedit quod modo regibus,
ribus dandis impolitas et praecipitesdictiones; quaesic modo potestatibus aulicis, modo loqui videamur hu-
poscnntur ad subitum, ut vix vel scribi posse videan- millimis : quibus alia contingit sub festinatione pro-
tur. Cunctarum itaque dignitatum sexto et septimo fundere, alia vero licuit cogitata proferre; ut merilo
libris formulas comprehendi, ut et mihi, quamvis sero Variarum dicatur, quod tanta diversitate conficitur.
prospicerem, et sequentibus in angusto tempore Sed ulinam sicut ista regulis accepisse probamur
subvenirem. Ita, quaedixi de praeterilis convenient antiquis, ita eadem promissaeresignent merita di-
et futuris [mss., Itaque dixi de praeteritis, convenien- ctionis. Quapropter Humile de nobis verecunde pro-
ter et futuris]: quia non de personis, sed de ipsis mittimus, Mediocrenon improbe pollicemur, Sum-
locis, quae apta videbantur explicui. Librorum vero mum vero, quod propter nobilitatem sui est in edito
titulum, operis indicem, causarum prseconem, lotius [mss., in edictione; alii, editione] constitutum, nos
orationis brevissimam vocem, VARIARUM nomine attigisse nou credimus. Verumtamen sileant proe-
praenotavi: quia necessenobis fuit stylum non unum sumptiones illicitac, qui legendi sumus. Incongrue
sumere, qui personas varias suscepimus admonere. namque nostras de nobis disputationes ingerimus,qui
Aliler enim multa lectione satiatis, aliter mediocri veslra potius judicia sustinemus.

Hoc etiam teslatur Jornandes in prooemioChronici; et ipse Cassiodorus infra, lib. xn, epist. 20.

LIBER PRIMUS.

3 EPISTOLAPRIMA. ( ideo, piissime principum, potentiae vestraeconvenit

C
ANASTASIO IMPERATORI « THEODORICUS REX. et honori, ut concordiam vestram quoereredebeamus,
cujus adhuc amore proficimus.Vos enim estis regno-
Rogat pacem certis de causis intermissam; laudat im-
peratorem, et ad illum mittit legatos, qui contenlio- rum omnium pulcherrimum decus, vos totius orbis
nes dirimant, et concordiam sum deincepsfirmitati salutare pracsidium, quod coeteri dominantes jure
restituant. suscipiunl[alii, suspiciunl],quia \ed, Niv. et Accurs.,
Oportet nos, clemenlissimeimperator, pacemquae- quasi] in vobis singulare aliquid inesse cognoscunt;
rere, qui causas iracundiaecognoscimur non habere: el nos maxime,qui divinoauxilio in republica vestra
quando ille moribus obnoxius jam tenetur, qui ad didicimus, quemadmodum,Romanis oequabiliteriin-
justa deprehenditur imparatus. Omni quippe regno perare possimus. Regnum nostrum imitatio vestra
desiderabilisdebet esse tranquillitas, in qua et populi esl, forma boni proposili, uuici exemplar imperii;
proflciunt, et utilitas gcntium custodilur. Haec est qui quantum vos sequimur, tantum geutes aliasan-
enim bonarum artium decora mater; hoecmorlalium teimus. Hortamini me frequenter,ul diligamsenatum,
genusreparabili successione multiplicans, facullates leges principumgratanter ampleclar, ut cuncla Italiae
protendit, mores excolit, et tantarum rerum ignarus membra componam. Quomodo potestis ab augusla
agnoscitur, qui eam minime quaesiisse sentitur. Et pace dividere, quem non optatis a vestris moribus

a Baronins putat hanc epistolam fuisse scriptam
anno Cnristi 493. Consule eum tom. VI Annal.,
pag. 476 editionis Antuerp.
Theodoricusrex]. Hic primus se regem dixit, cum
Odoacer ante eum se imperalorem Romanumdice-
ret, et ante Odoacrem Augustalis. Theodorici regis
Gothorum formam et habitum eleganter describit
Sidonius Apollinaris lib. i, epist. 2. Quomodo autem
invaseritltaliam, vide Aimoin. de Gestis Francorum
lib. i. Theodoricus Odoacrem interemit AlbinoV. C.
cons., anno Christi 493, imperii Anastasii secundo.
Haec epistola videtur aliquot post annis scripta.
GlILLELMUS FORNERIUS.
505 VARIARUMLIBER I. 506
discrepare? Additur etiam veneranda Romanoeurbis A guinea regnantem discernit, dominum conspicuum
affectio, a qua segregari nequeunt, qui se nominis facil; et praestat humano generi ne de aspectu prin-
unitate junxerunt. Proinde illum et illum * legationis cipis possit errari. Mirum est subslantiam illam
officio ad serenissimam pietatem vestram credidimus morte confectam, cruorem de se post spatia tam
destinandos ; ut sinceritas pacis, quae causis emer- longi temporis exsudare, qui solet vivis corporibus
gentibus cognoscitur fuisse vitiata, detersis conten- vulnere sauciatis 4 vix effluere. Nam cum sex pene
tionibus, in sua deinceps flrmitate restituta perma- mensibus marinae delicioea vitali fuerint vigore sepa-
neat : quia pati vos non credimus inter utrasque ratae, sagacibus naribus nesciunt esse gravissimae;
respublicas,quarum semper unum corpus sub antiquis scilicet ne sanguis ille nobilis aliquid spiraret horro-
principibus fuisse declaratur, aliquid discordiae per- ris. Hic cum infecta semel substantia perseverat, et
manere; quas non solum oportet inter se otiosa di- nescit ante subtrahi, quam vestis possit absumi. Quod
lectione conjungi, verum etiam decet muluis viribus si conchyliorum qualitas non mutatur, si torcularis
adjuvari. Romani regni unum velle, una semper opi- illius una vindemia est, culpa nimirum artificis erit,
nio sit. Quidquid et nos possumus, vestris praeconiis cui se copia nulla subtraxit.In illis aulem rubicundis
applicetur. Quapropter salutationis honorificentiam fontibus cum albentis comas serici doctus moderalor
praeferentes, prona mente deposcimus, ne suspenda- B intinxerit, habere debet corporis purissimam caslita-
tis a nobis mansuetudinis veslraegloriosissimam cba- tem, quia talium rerum secreta refugere dicuntur
ritatem, quam ego sperare debui, etiamsi aliis non immunda. Hsec si omnia constiterint, si in nulla
videretur posse concedi. Caetera vero per latores parte praetermissavideatur esse solemnitas, miramur
praesentiumpietati vestrae verbo suggerenda commi- tua te pericula minime cogitasse, dum sacrilegus sit
simus, ut nec epistolaris sermo redderetur exlensior, realus negligentiae[alii, dum sacrilegii sit reatus ne-
nec aliquid pro utilitatibus nostris praetermisisse vi- gligenter] in tali veste peccare. Quid enim agunt
deremur. lot artifices, tot nautarum calervae, tot familiaerusti-
EPISTOLA II. corum? Tu quoque comitiva subvectus tantis jubes,
THEONIO ' VIROSUBLIMI THEODORICUS REX. tantate istius nominis proesumptione defendis, ut
Redarguit illum negligentim circa purpuram, quam cum regale opus crederis agere, in multis videaris
singulis annis ad aulam regiam miltere solebut, el tanquam tuis civibus imperare. Hoc ergo remissio
originem ac modum conficiendmpurpurm describit. tua negligit, quod te et in provincia subvexerat, et
Comitis Stephani insinuatione comperimus, sacrae ad conspectum principis honorabilem venire faciebat?
veslis operam [ms. Remig., superiora], quam nos vo- Quod si te facultalis tuceadhuc cura non deseril, si
lnimus necessaria festinationc compleri, disrupto C salutis propriae tangit affectus, intra illum diem iin-
magis labore pendere : cui cursum [ed., usum] sub- minente tibi harum portilore, cum blatta d, quam
trabendo solemnem, abominandam potius inferre nostro cubiculo dare annis singulis consuevisti, ve-
cognosceris tarditatem. Credimus enim aliquem pro- nire festina : quia jam non compulsorem ad te mit-
venisse neglectum, ut aut crines illi lactei, carneo timus, sed ultorem, si aliqua credideris ludiflcatione
[Juretus, forte aheneo] poculo bis terque satiati, tardandum. Verum talis lantaque res, quam facili
pulcherrima minus ebrietate rubuerint; aut lanaenon legitur inventa compendio ? Cum fame canis avida
hauserint adorandi [ ms. Aud., adornandi] muricis in Tyrio e littore projecta conchylia impressis man-
pretiosissimam qualitatem b. Quapropter si perscru- dibulis contudisset, illa naturaliler humorem sangui-
tator Hydruntini maris infusa [alii, intusa, velintrusa] neum defluentia, ora ejus mirabili colore tinxerunt.
conehylia solemniter condidisset apto tempore, Et ut est mos hominibus, occasiones repentinas ad
acervus ille Neptunius, generator ilorentis semper artes ducere, talia exerapla meditantes, fecerunt
purpuroe c, ornator solii, aquarum copia resolutus principibus decus nobile f de re quae substantiam
imbrem aulicum flammeo liquore laxaret. Color ni- noscitur hnbere mediocrem. Eoa Tyros est Hydron 8
mio lepore vernans, obscuritas rubens, nigredo san- Italica, aulicum. profecto vestiarium, non antiqua
« Baronius existimat hos legatos fuisse Faustum D dri operibus continenti conjuncta. Tyrus, inquit
et Irenoeum.Vide tom. VI Annal., ann. Chr. 493, Plinius (Lib. v Nat. Hist., cap. 19), quondam insula
pag. 477. praeallo mari seplingenlis pnssibus divisa, nunc
b Continetur hic purpuroe principalis el muricis vero Alexandri etiam oppugnantis operibus conti-
descriptio et usus. Qua de re vide Plin. lib. ix, cap. nens, olim partu clara, urbibus genilis Lepti, Utica,
33. Virgil. lib. iv Eclog. et iv jEneid. PETRUS BROS- et illa Romani imperii remula, terrarum orbis avida
SEUS/. C. Carthagine, etiam Gadibus exlra orb^m conditis.
' Florentissemper unica diclione, ut Lncretius Nunc omnis ejus nobilitas conchylio atque et pur-
lib. i, pag. 52, semperflorenlisHomeri. pura constat : et hoc esl quod auctor declarat.
A Hujus rei meminit Achilles Statius lib. n de Bnoss.
Amor. Leuc; et Cedrenus, et Pollucis Onomastic. f In hanc rem vide Arnobium lib. n, pag. 517 ;
lib. i. Blatla est vermis lucifuga, quia lucem videre et MariumVictor. in Genes. lib. n, pag. 30.
non polest, unde per noctem ambulat, a colore nun- •i Hydron, quoe civitas esl in ltaiia, apud quam
cupata, quae comprehensa manum tingit; unde et conchyiia reperiuntur, sicul et apud Tyrum. Hsec
blatteum dicimus, et inde blatta vestis esl talis colo- ms. S. Rem. Vide Ammianum Marcellin. lib. xiv,
ris. Haecex ms- Rheraensi. pag. 24.
e Tyrus urbs ftiit Phoenices olim celeberrima, una 1 Alii, Theodonio viro senatori; alii, Tlieodonio
ex iis quaeTripolim efficiunt; olun insula, sed Alexan- comitiyestis; alii, Theoni,
507 M. AURELHCASSIODORI 508
custodiens, sed jugiter novella transmittens. VideJ A , nec invidia quempiam deprimens b, nec gratia blan-
ergo, si quis te patiatur minus implere, quod noss diente sublimans. Quod cum ubique sit arduum, ta-
tam necessarie cognoscis expetere. men fit in patria gloriosum : ubi necesse est, ut aut
EPISTOLA III. gratiam parentela provocet, aut odium longaecon-
CASSIODORO VIROJLLUSTRI ATOUE PATRICIO THEODORI-tentiones exasperent. Oblectat igitur nos aclus prse-
CUSREX. fecturse recolere, totius Italiae notissimum [Niv.,
Summislaudibus illum extoltit, el illi conferlpatricia- novissiraum]bonum, ubi cuncla provida ordinatione
tus apicem, cumjam fuisset rector Lucanimet Bru- disponens, ostendisti 5 quam leve sit stipeudia sub
tiorum, ac prmfecturamprcetorianamgessisset. judicis integritate dependere. Nullus graviter obtulit,
Quamvis proprio fruatur honore, quod est naturai quod sub acquitatepersolvit: quia quidquid ex or-
laudabile, nec desint probatae oonscientioe fasces, dine tribuitur, dispendium non putatur. Fruere nunc
cum generat [Gr. Cujas, gerat] animo dignitates (om- bonis tuis, et utilitatem propriam, quam respectu
nia siquidem bona suis sunt juncta cum fructibus,, publico contempsisti, recipe duplicalam. Hoec est
nec credi potest virlus quse sequestratur a praemio),( enim vitse gloriosa commoditas, dominos esse testes,'
tamen judicii nostri culmen excelsum est: quoniami cives habere laudantes. His igilur tot amplissimis
qui a nobis provehitur, prsecipuus et plenus meritisi g] laudibus incitali, patriciatus tibi apicem justa remu-
[mss., praecipuisplenus meritis] sestimatur. Nara sii neratione conferimus; ut quod aliis est prscmium,
aequabiliscredendus est, quem justus elegerit; sii tibi sit retributio meritorum. Macte, summe vir, fe-
temperantia praeditus, quem moderatus ascivit, om- licitate laudabili, qui ad hanc vocem dominantis
nium profecto capax potest esse meritorum, qui ju- animos impulisti, ut bonorum tuorum potius fatea-
dicem cunctarum meruit habere virtutum. Quideniml mur esse, quod cedimus. Sint haec divina perpelua
majus quserilur *, quam ibi. invenisse laudum testi-- [ed., divino perpetrata auspicio], ut cum haec pro
monia, ubi gratificatio non polest esse suspecta ? Re- remuneratione tribuimus, ad meliora iterum tuis
gnantis quippe sententia judicium de solis actibus5 meritis exigamur.
sumit, nec blandiri dignatur animus domini [ed. Niv. EPISTOLAIV.
et Gamon., domenii] potestate munitus. Repetantur"" SENATUI URBIS nOUXTHEODORICIIS REX.
certe quae te nostris senslbus infuderunt; ut tni labo-
ris fructum capias, cum nostris animis singula sua-" Significat se Cassiodorumad patriciatus apicem pro
meritorum remuneratione, et post administralas
viter inhoesisse cognoscas. In ipso quippe imperiii egregieinferiores dignitates evexisse.Summelaudat
noslri devotus exordio, cum adhuc fiuctuantibus re- Cassiodorum,ejuspatrem, avum, Heliodorum, lo-
bus provinciarum corda vagarentur, et negligirudemj |- lamque ejus (amiliam.
[Nivel., nomeii] dominum novitas ipsa paterelur,, Oplamus quidem, Patres Conscripti, coronam
Sicdorum suspicantium mentes ab obslinatione prae- vestram diversorum fascium flore depingi. Optamus
cipiti deviasti, culpam removens illis, nobis necessi- ut libertatis genius gratam videat turbam senatus.
talem subtrahens ullionis. Egit salubris persuasio,, Conventus siquidem talium est dignitas imperantium;
quod vehemens poterat emendare districtio. Lucra- et quidquid in vobis festiva gratulatione respicitur,
tus es dainna provinciae,quse meruit sub devotionee nostris vere laudibus applicatur. Illud tamen maxime
nescire : ubi sub procinctu Marlio civiliajura custo- desideranler appetimus, ut collegium vestrumornent
diens, publica privataque commoda inavarus arbiterr luraina dignitatum : quando decenler augmenta pa-
oestimabas; et proprio censu neglecto, sine invidia a trioe reddunt, qui aulica potestate creverunt. Hos
lucri, morum divitias relulisli : excludens vel quere-'- viros noslra perscrutatur intentio; iis morum the-
lis auditum [ed. Accursy, adilum], vel derogationibus s sauris gaudemus inventis, in quibus velut iiguratis
locum ; et unde vix solet reportari palientiae silen- honorum vultibus, clementia nostrae serenitatis ex-
lium, voces tibi mililaverunt laudanlium. Novimus s primitur. Hinc est quod Cassiodoro illustri et magni-
enim, leslante Tullio (In Bruto), Siculorum naturara,i, fico viro, prsecipua in republica claritale notissimo,
quam sit facilis ad querelas, ul solita consuetudine e palriciatus dedimus pro remuneratione suggestum :
JJ
possint judices etiam de suspicionibus accusare. Sed
d ut per hondrem magni nominis declarentur merita
non eo proeconiorum fine conlenti, Bruliorum et!t servientis. Qui non fragili felicitate provectus, for-
Lucanise libi dedimus mores regendos, ne bonum n tunae ludo ad apicem fascium repentinis successioni-
quod peregrina provincia meruisset, genitalis soli •i bus evolavit; sed, ut crescere virtutes solent, ad
fortuna nescirel. At tu consuetudinem devotioniss fastigium prseconii conscendit gradibus dignitatum.
impendens, eo nos obligasti munere, quo tibi puta- Primus enim, ut scitis, administrationis introitus
mus omnia reddidisse: inde amplificando[ed., appli- comitivae privalarum mole fundatus est: ubi non
cando ] debitum, unde credi poterat absolutum. '• tirociniorum infirmitate titubans novitatis vitio vel
Egisti per cuncta judicem totius erroris expertem,i, innocenter erravit, sed abstinentise firmato vesligio,
a Laudari omnes appetunt, quod reprehensibilee t>Haesunt veri judicis partes; etenim vel amore
non est, nisi finemrecti in laudibus collocent, ut te-
i- vel odio, vel pecunia corrumpitur. Exstat judicis
statur Ovid. i de Arte amandi. Juven., salyr. 10;; corrupti severa castigalio apud Ovid. lib. i Amor.
Persius satyr. 1. Hic prseclarum a principe laudariri BROSS.
innuit auctor. Baoss,
509 VARIARUMLIBER I. &10
imitando vixit exemplo. Qui mox deinde sacrarum A , cedentes fama concelebrat. Quod vocabulura etsi
largitionum honore susceplo, crevit tantum conver- per alios videatur currere, proprium lamen ejus con-
sationis laude, quantura profecerat dignitate. Quid stat esse familioe.Anliqua proles, laudata prosapies,
provinciis redditam disciplinam, quid diverso generi cum togatis clari, inter viros fortes eximii, quando
hominum momenta [alii, monimenta] justitise infusa et valeludine membrorum, et corporis proceritate
referamus? Vixit enim tanta continentia, ut sequita- floruerunt. Pater enim hujus candidati sub Valenti-
tem et institueret monitis, et doceret exemplis. Fa- niano principe gessit tribuni et notarii " laudabilitcr
cilis enim recti persuasor est innocens judex, sub dignitatem : honor qui tunc dabatur egregiis, dum
cujus prsedicabili conversatione pudet mores proba- ad imperiale secretum tales conslet eligi, in quibus
biies non habere. Quis enim vereatur scelus, cujus in reprchensionis vitium nequeat inveniri. Sed ut se
suggeslugremiicomplicemvidet? Incassum personam pares animi solent seraper eligere [Grul. et Cujac,
flcUeseveritatis induit [alii, inducit], cum avarus pe- diligere], patricio Aetio pro juvanda repub. magna
cuniae ambitum dissuadet, cum legibus parendum fuit charitate sociatus; quem tunc rerum dominus b
ceuset injustus. Non habet distributionis gremium propter sapientiam sui et gloriosos in repub. labores,
[Jur., districlionis genium] cui auctoritalem libera in omni consilii parte sequebatur. Ad Altilam igitur
conscientia non ministrat : quoitiam excessus tunc B armorum potentem cum supradicti filio Carpilione
sunt in formidine, cum creduntur judicibus displi- legationis est ofiicio non irrite deslinalus. Vidit in-
cerc. Hic itaque sub proecedentirege gymnasiis exer- trepidus quem timebat imperium ; facies illas tcrribi-
citalus, emeritis laudibus ad palatia nostra pervenit. les et minaces, fretus veritate [ed. Niv. el Gam.,
Meminislis enim, et adhuc vobis recentium rerum auctoritate], despexit; nec dubitavit ejus allerca-
memoria ministratur, qua moderatione praetoriano tionibus obviare, qui furore nescio quo raptatus,
culmini locatus insederit, et evectus in excelsum, mundi dominatum videbatur expetere. Invenit regein
inde magis despexerit vitia prospectorurn [alii, pros- superbuin, sed reliquit placatum; et caluuiiiiosas
perorum]. Nullo quippe, ut plerisque moris est, ela- ejus allegationes tanta veritate destruxit, ut voluis-
lus favore fortunae,in cothurnum se magnaepotesta- set gratiam quxrere, cui expediebat Q pacem cum
tis erexit; sed oequitate cuncta moderalus, gratiam regno dilissimo non habere. Erigebat constanlia sua
nostram in se non reddidit odiosam. Majora sibi de partes timentes; nec imbelles sunt crediti, qui lega-
se fecit optari, dum inlra modestioeterminos magna tis talibusvidebantur armari. Pacem retulit despera-
cohibuit. Hic est enim probatse conscientioegratissi- lam. Cujus legatio quid profecerit, datur intelligi,
mus fructus, ut quamvis summa poluerit adipisci, quae tantum est gratanter excepta, quantum et vide-
judicetur tamen ab omnibus plus mereri. Junxit bene C batur optala. Mox honore illustratus, mox reddituum
cum universorum gaudiis nostra compendia, aerario dona sequus arbiter offerebat. Sed ille polius nativa
munilicus et juste solventibus gratiosus. Sensit tunc moderatione ditissimus, dignitatem suscipiens otio-
respublica ex illo coetu Romuleo innocentise virum; sam, in remuneraliouis locum expetiit amcenissima
qui licet se moderando gloriosum fecerit, hoc tamen Bruliorum. Negare illi non potuit optatam quietein,
majus conlulit, quod bonoe actionis exemplum se- qui eum reddiderat ab iinmani hoste securum; tri-
quentibus dereliquit. Pudet enim eum peccare, qui stis ab obsequio suo reliquit, quem sibi necpssarium
laudatis videtur potuisse succedere. Fuit ilaque, fuisse cognovit. Avus enim Cassiodorus illustratus
ut scitis, mililibus verendus, provincialibus mitis, honore cinctus, qui ejusgeneri non poter.U abnegari,
dandi avidus, accipiendi fastidiosus, detestator cri- a Vandalorum incursione Siciliam Brutiosque ar-
minis, amator sequitatis. Quidnam fuit illi difficile Morum defensione liberavit; ut merilo primalum
custodire.qui se a rebus alienis decreverat abstinere? in illis provinciis haberet, quas a tam saevoet repen-
Est enim invicti animi signum, famse diligere com- tino hoste defendit. Debuit itaque virlulibus ejus
modum, et Iucra potius odisse causarum. Verum haec respub. quod illas provincias tam vicinas Gensericus
in illo jure mirentur, qui patris atque avi mores non invasit, quem postea truculentum Roma susli-
nobilissimos nescierunt. Cassiodoros siquidem prae•;D nuit. Hi aulem et in partibus Orientis parentum laude
" Haecoflicia duo soepe conjungi solent in consti-
Aliquando etiam reruni domini pro principibus usur-
tutionibus imperalorum, ut videre est in 1. 4 Codice pantur. Solemus itidem alios quam imperatores do-
de advoc divers. jud.; in 1.1 Digestis de mand. minos vocarc. Sueton. tamen in Augusto narrat
princip., 1. neque. 61 Codice de decurion.; in 1. 1 Auguslum domini appellationem maxiine exhorruisse
C. Theod., qui a proeb.apud Sidonium Apolliiiarem ut maledictum ac opprobrium, doniinumque sesc
libro v, epistol. 9. Amm. Marcell. libro xxvi laudat posthac appellari non passum fuisse. Idem factita-
Procopium quemdam tribunum ac notarium. In runt Tiberius ct Severus. Hinc Tertullianus : Dicam
quadam novella imper. Yalentiniani de Testamentis, plane imperatorem domjnum, sed more communi;
Csesarius nominatur vir spectabilis tribunus ac no- et alibi : Domini vocem potestatis summse nomen
tarius. BROSS. esse arguit. Jure civili domini appellatione continen-
b Imperatores hoc titulo honestantur sacpe in li- lur, qui babent proprietatem, 1.recte D. de verb.
bris veterum, ut apud Plinium in epistolis in 1. 3 D. signiOc Veruiptamen domini vox proprie non nisi in
de his quae in testam. del. Sidonius in Panegyrico servos. Reperio autem Augusti sevoet infra a liberis
Major.: palres appellatos dominos, et a fratribus blandienti-
bus fratres. Obvios quosve dominos etiam appella-
Hea Galliarerum bant, ut in Seneca videre est: Quomodo obvios, si
Ignoraturadhucdominis. nomen non succurrit, dominos salutamus, BROSS.
Bll M. AURELII CASSIODORI 512
viguerunt. Heliodorus enim, qui in illa repub. nobisi A j EPISTOLA VI.
videntibus proefecturambis novenis annis gessit exi- AGAPITO PRiCFECTO URBIS' THEODORICCS REX.
roie, eorum consanguinitati probabatur adjungi. Scribit Roma miltat perilissimosmarmorarios Raven-
Genus in utroque orbe prseclarum, quod gemino se- nam ad basilicamHerculis perficiendam.
natui decenter aptatum, tanquam duobus luminibus; Decet principera cura quae ad rempublicam spe-
oculatum, purissima claritate radiavit. Quo enim se: ctat augendam; et vere dignum est regem sedificiis
qusevisnobilitas ultra distendit, quam haec, quaeini palatia decorare. Absit enim ut ornatui cedamus
utroque orbe clara esse promeruit? Vixit et ipse ini veterum, qui impares non sumus beatitudine soeculo-
provincia honore judicis, et securitate privati : cun- rum. Quapropter in Ravennate urbe basilicoeHercu-
ctis illis nobilitate potior, omnium ad se animos at- lis amplum opus aggressi, cujus nomini anliquitas
trahebat; ut qui liberlatis jure non poterant subdi,, congrue tribuit, quidquid in aula proedicabiliadmi-
viderentur magis continuis beneliciis suaviter obli- ratione fundavit, magnitudini tuae studiosissime de-
gari. Tanta quin etiam patrimonii sui ubertate glo- legamus; ut secundum brevem * subter annexum,
riatus est, ut inter reliqua bona equinis gregibus3 de Urbe nobis marmorarios peritissimos destinelis,
principes vinceret, et donando ssepius invidiam no- qui eximie divisa conjungant, et venis colludentibus
minis [nominis deestin ms., et D. Jurel. legil, ho-. g illigata naturalem faciem laudabiliter mentiantur
minis] non haberet. Hinc est quod candidatus nosterI- \ed., metiantur]. De arle veniat, quod vincat.nalu-
Gothorum semper armat exercitus; et bono instiluto) ram : discolorea crusta marmorum gratissima pi-
melior, quod a parenlibus accepit, hoereditaria largi- clurarum varietate texantur. Quia illud est semper
tate custodit. Quaeideo per ordinem nostra dignalio) in prelium, quod ad decorem fuerit exquisitum. 7
percucurrit, ut unusquisque intelligat, et parentum\ His sumptus subvenlionesque praestabis: ne quem-
suoruni apud nos laudes posse reparare, qui vivere. quam nostrum gravet imperium, quod ad utilitatem
proeclaris elegerit instilutis. Et ideo, Patres Con- volumus respicere singulorum.
scripti, quia vobis est commodus honor bonorum, ett EPISTOLA VII.
judicium nostrumvestercomitaturassensus, prosperoy FELICIVIROCLARISSIMO \ed. et DD. Grul. et Cvjac.,
auspicio suscipiatur ejus provectus, qui sibi fecitt COMITl] THEODORICUS REX.
gratiampaterecunctorum. Estenim potius vicissitudo) Illum jubet restiluere Plutiani pupilli bona, quw a
Neoterio ejus frutre non tam comparaveral quam
quam proemium; ut qui nos probabili actione coltie- subripueral, el illum reprehendit quod successionem
vunl, reciproco favore gratulentur. inter mqualesmqualemnon divisisset.
Venantii lutoris Plutiani adilione cognovimus, in
EPISTOLAV. C ea te, qua non decuerat, actione versatum; ut eum,
FLORIANO VIROSENATORI TIIEODORICUSREX. quem sumptu proprio juvare debuisses, dispendio
affligeres. Affinitatem quippe tuam so-
Jubet ut staluta comitisAnnm de Mazene fundo ser- proprietatis
latia \mss., sola etiam| debuerant impensa teslari.
ventur.
Quale ergo videtur sanguine conjunctis, quod crimi-
In immensum trahi non decet finita litigia. Quaj e nosum probaretur exiraneis? Atque ideo proesenti
enim dabitur discoidantibus pax, si nec legitimiss jussione censemus, ut quidquid a Neoterio prodiga
sententiis acquiescant? Unus enim inter procellass volnntate lascivo, te non tam comparasse quam sub-
humanas portus instructus est; quem si homines s ripuisse cognoscis, incorporanda [ ms. Aud. et ed.
fervida voluntate praetereunt, in undosis jurgiiss Nivel., incomparanda] militi nostro sine aliqua dila-
semper errabunt. Et ideo spectabilitati luoeproesen- tione restituas : ne nos hujusmodi factum cogas
tibus affamur oraculis, quatenus, si ita res se habet,;, legibus vindicare, qui nunc videmur omnia mansue-
ut a praesentibus suspicatur [ms. Remig. et ed., sup- tudine temperasse. Perire enim pupillo non patimur,
plicaturj, et in comitis Annaejudicio Mazenis fundi I' quaeparentibus sub nostra laude dederamus. Gravis-
controversia statutis legitimis est decisa, nec aliquaa simum est enim per calumniam subtrahi, quod col-
probalur appellatione suspensa, quse sunt decreta* D iatum est munificentia principali. Reliqua vero, quse
serventur. Quia sicut nolumus oppressis negare ju- te pro jugalis tuaeasseris portione contempto justitise
dicium, ita irrationabilibus querelis non praebemus s tramite divisisse (si tamen appellanda divisio est,
assensum. Cogi enim debet ut sit quietus, qui suoo quam sub unius celebratam constat arhitrio), sic
vitio renuit esse pacificus. Nam et medendi perituss ad nostrum comitatum festines occurrere ; ut inter
invitum frequenter sanat segrotura, dum voluntass vos ea quaejustitise conveniunl ordinemus. Iniquum
recla in gravibus passionibus non est, sed potiuss est enim , ut de una substantia , quibus competit
illud appetitur quod a salutis judice gravare posse e aequasuccessio, alii abundanter affluant, alii pauper-
sentitur. tatis incoramodisingemiscant.
a Infra, lib. iv, epist. 21 : Infra scriptis hrevibuss I. 15 Cod. Theod. de indul. tribul. lib. ult. Cod.
definita; et lib. n, epist. 39 : Pecunia quaelibi dataa de jur. fisc. Symmach. lib. i, epist. 34. FORNER.
est, missis brevibus indicabis. Lib. n Cod. Theod. dee ' Ms.Aud., Agapitoviroillustri pontifici;ins. Rhem.,
excus. arlif.: Artificesartium brevi subdito compre--
hensarum. D. Hieronymusepist. ad Florenlium, bre-- Agapito viro Senatori. DD. Grulard et Cujas, Agapito
rem subditum eodem plane sensu usurpavit. Breves,i, viro illustri prmfectourbis,
gl3 VARIARUMLIBER I. 5U
EPISTOLA VIH. A creditur, etiam tacitus ab excessibus excusalur.
AMABILI EXSECUTORI THEODORICUS REX. Manifesta proinde crimina in talibus vix capiunl
fidem. Quidquidautem ex invidia dicitur, veritas nor.
Prmcipit ut bona Plutiani pupilliajratre ejus Neoterio
male vendita curet Venanlio Plutiani lulori sine; putatur. Volumusenim impugnatores ejus legitima
ddatione restitui. Quod si inlercesserit frater, cau- pcena percellere; sed quoniam et ipsi clericatus
sam vult ad tribunal suumvocari. nomine fungebantur, ad sanctitatis vestrse judiciura
Cordi nobis est cunclos in commune protegere,, cuncta transmisimus ordinanda, cujus est scquitatem
sed eos maxime quos sibi novimus defuisse. Sic enima moribus talibus imponere, quem novimustraditionem
sequitalis libra servabitur, si auxilium largiamur im- ecclesiasticam custodire.
paribus, et metum nostrum pro parvulis, insolenti- 8 EPISTOLAX.
bus opponamus. Fortuna minor principem quaerit, BOETIO VIRO 1LLUSTRI PATRICIO THEODORICUS REX.
se ATQUE
quia in viluperationem nostram corruunt, quibus
lutoris Plu- Scribit domesticosprotecloresequitumet peditum,qui
publica vota subducunt. Venanlii itaque aulm regimjugiter excubant, conqueslosesseab ar-
tiani lacrymabili suggestionecomperimus, Neoterium 1 cario prmfeclorum se pro emolumentissolemnibus
fratrem suum, affectum germanitatis oblilum, bonaa integri ponderis solidosnon percipere, et in numero
lacerasse. nos rerumn n
] gravia dispendia sustinere. Vbi tractat de arithme-
parvuli hoslili furore Quod pro tica, de denario numero, de solido, de senario, uncia
suarum acerbilate commovit : ne largitas nostra,'» et libra, qum prohibet quominus ullatenus immi-
quam velut titulum volumus stare pietatis, usurpalaa nuantur.
prsesumplionibus videatur illicitis; et quia dubium m Licet universis populis generalis sit impendenda
non est in repetitione minoris maxime submoveri ri justitia, quse sic nominis sui obtinet dignitatem, si
dispendia tarditatis, ideo devotio tua, nostra jussione le sequabilimoderatione per potiores currat et humiles;
firmata, si nihil est quod rationabiliter a pulsato to confidentius tamen illam expetunt, qui a palatii mili-
possil opponi, postulatas res prsedicto tutori faciat at tia non recedunt. Otioso enim gratuite prsestatur
sine dilatione restitui. Aut si quid est quod pro suis is aliquid munificentia principali; consueludo autem
partibus intentio retentoris [D. Grul. et Cujac, reten- i- quodam debito redditur fideliter obsequenti. Dome-
tatoris] objiciat, legali posiiione praecedente, ad id stici patres [D. Grul. et Cujac, protectores] equitum
nostrum venire deproperet comitatum; ut allegatio- >- et peditum,qui nostraeaulsevidentur jugiter excubare
nibus cognitis, pro consuetudine nostroe judiceraus >s (quod ex magnis fieri doloribus [Juret., laboribus]
sequitatis. solel), adunata nobis supplicatione conquesli sunt,
EPISTOLAIX. ab illo arcario praefecloruma, pro emolumeniis so-
C lemnibus, nec integri ponderis solidos percipere, et
EUSTOB.GIO VIROVENERABILI MEDIOLANENSI EPISCOPO 0 in numero
THEODORICUS REX. gravia se dispendia sustinere. Quapropter
•
Dicit se episcopumAugustanm civitalis falsis crimini- prudentia veslra lectionibus erudita dogmaticis sce-
e, leslam falsitatem a consorlio veritatis ejiciat, ne cui
bus a clericis accusatum lionori pristino restituisse,
et remittil ad Eustorgium clericos illos , ut eos >s sit appetibile aliquid de illa integrilate subducere.
debita poenacoerceat. Haecenim quaeappellatur arithmetica, inter ambigua
Tuta est conditio subjectorum , ubi vivitur sub 10 mundi certissima ratione consistit; quam cum cce-
sequitateregnanlium; nec dubio debet rumore [mss., •» lestibus aequaliter novimus, evidens ordo, pulchra
ratio more] trahi, a quo debenl nonmulanda conslilui. '•• dispositio, cognitio simplex, immobilis scientia, quse
Fidem siquidem rerum a ratione colligimus, quae * et superna continet, et terrena custodit. Quid est
nunquam desiderantibus absconditur, si suis vestigiis is enim quod aut mensuram non habeat, aut pondus
perquiratur. Alque ideo, quod beatitudini veslrse '* excedat? Omnia complectitur, cuncta moderatur;
gralissimum esse confidimus,prsesenti tenore decla- »- et universa hinc pulcbritudinem capiunt, quia sub
ramus, Auguslanaecivitatis episcopum, proditionis is modo [ed., modio] ipsius esse noscuntur. Juvat inspi-
palriae falsis criminationibus accusatum; qui a nobis is cere quemadmodum denarius numerus, more coeli,
honori pristino restitutus, jus habeat episcopatus; us D et in se revolvitur, et nunquam deficiensinvenitur.
omne quod habuit. Nihil enim in tali honore teme- e- Crescit nova conditione, per se redeundo, addita sibi
raria cogitatione prsesumendum est, ubi si proposito to semper ipsa calculatio; ut cum denarius non videa-
a Fuerunt variae arcse, ut arca theatralis us in epistolis 1. 13 Cod. de suscept. Hinc arcarius
, cujus
meminit Julianus nov. 63 ; arca quaestoria et arca sa servus, cui arcae in qua domini pecunia condita csl,
praefecti praetorio 1. 9 et ult. Cod. Theod. dele procuratio commissa est, idem qui'aclor aul dispen-
mdulg. deb. I. veu. Cod. de cur. pub. 1. 6 Cod. d. sator. Scaevola de fldeicommissariis liberlalibus,
de exact. trib. Inde arcarius praefectorum. Fuit et Stichus arcarius probante domino nomina fecit. Ex
pontificialisarcarius, qui arcam pontificum olim cu- u- arca solvunt, qui pecuniam domo depromunt, ad
rabat, cujus mentio habetur in anliquo quodam mo- o- discrimen ejus solutionis, quse iit ex mensa argenla-
C.
numento. Calphurnius, V. C. el Septimia Ammias as riorum, i. 1 Cod. de iis quae ex pub. rat. 1. 4
conjux comparaverunt sibi memorias duas et Cal- il- Cod. de canon. largit. lib. ull. Cod. de suscep.
phumio Ammiano equ. Rom. filio suo , et libertis
is Arcam prsefecti prsetorio T/SKTTE^KV sive mensam
libertabusqueposterisque eorum armarium dislegum, n, vocant; et ideo non male Sidonius arcariis deputat
cum taberna et hortulo. Si quis hoc armarium ven- n- pondera, quae simul ac mensuroe susceptoribus
dere voluerit, tunc inferet arcse pontiflcum H. S. L. L omnibus tribuunlur, 1. pcnult. Cod. de defens. civit.
M. I. N. Fuit et arca vinaria, ut testatur Symmachus J* BROSS.
515 M. AURELtl CASSIODORI &i /
'
tur excedi, ex modicis prsevaleat majara complecti. A } dare, et scelestas imminutiones eflicere. Providete
Hoc ssepe repetitum inflexis manualibus digitis ett itaque, et ut arbiter arcaehabeat justas eonsuetudines-
erectis, redditur semper extensum; et quanto ad1 suas «; et quod benemeritis impendimus,incorrupio
principium suum supputatio reducitur, tanto ampliusi munere consequantur.
indubitanter augetur [mss. et ed., redditur]. Quanti- EPISTOLA XI.
tate numerabili arena maris, guttse pluviarum, stellse SERVATO DUCIRHETIARUM THEODORICUS REX.
lucidae concluduntur. Auclori quippe suo omnis' Imperat ut mancipia a Breonibus militibus ablata,
creatura sub numero est; et quidquid ad existenliam» Maniario curel sine mora ulla restilui.
pervenit, a tali non potest conditione dimoveri. Ett Decet te honorem quem geris nomine, moribus
quoniam delectat hos secretiora hujus disciplinae exhibere; ul per provinciam cui praesides nullam
cum scientibus loqui, pecunioeipsscquamvis usu ce- fieri violenliam patiaris; sed totum cogatur ad ju-
leberrimo viles esse videantur, animadvertendum estt stum, unde nostrum floret imperium. Quapropter
quanta tamen a veteribus ratione collectsesunt. Sex: Maniarii [mss., Moniarii] supplicalione commoli,
enim millia denariorum solidum esse voluerunt; ; prsesentibus te affamur oraculis; ut si revera manci-
scilicet ut radiantis metalii formata rotunditas sela- pia ejus Breones irrationabililer cognoveris abstu-
tem muhdia, quasi sol aureus convenienter include- R j lisse, qui militaribus officiis assueti d, civilitatem
ret. Senarium vero, quem non immerito perfectum b' premere dicuntur armati; et ob hoejustiliae parere
docta antiquitas definivit, uncioe,qui mensuroeprimus> despiciunt, quoniam ad bella Martia semper inteu-
gradus est, appellatione signavit; quam duodecies> dunt, dum nescio quo pacto assidue dimicantibus,
similitudine mensium computatam, in librse plenitu- difficileest morum custodire mensuram. Quapropter
dinem ad anni curricula collegerunt. 0 inventa pru- omni protervia remota, quse de praesumptionepotest
dentium! 0 provisa majorum! Exquisita res est, quse: virtulis assumi, poslulata facies sine intermissione
et usui humano necessaria dislingueret, et tot arcanai restitui: ne per dilationis incommoda, eorum videa-
naluroe figuraliter contineret. Merito ergo dicitur tur supplex odisse victoriam.
libra, quae tanta rerum esl consideratione trutinata. EPISTOLA XH.
Taiia igitur secreta violare, sic certissima velle con- EUGENITI VIRO1LLUSTRI MAGISTRO OFFICIORUM THE0DO-
fundere, nonne veritalis ipsius videtur esse crudelis> RICUS REX.
ac fcedalaceratio ? Exerceantur negotiatores [mss. Conferl illi post administralamlaudubiliterquwsturatr.,
et Accur., negotiationes] in mercibus; emantur late,, magisteriam dignilatem, el hortalur eum admeliora
promerenda.
quoevendantur anguslius; constet populis pondus ac
mensura probabilis, quia cuncta turbantur, si inte- Q ^ Porapa meritorum est regale judicium, quia nesci-
gritas cum fraudibus misceatur. Mutilari certe noni mus ista, nisi dignis impendere. Et quanquam pote-
debet, quod laboranlibus datur; sed a quo fidelis> stati nostrse, Deo favente, subjaceat omne quod vo-
actus exigitur, compensatio imminuta prsestetur. Dai lumus, voluntatem tamen nostram de ratione meti-
cerle solidum, el aufer indesi praevales; trade Iibram, mur; ut illud magis sestimemur elegisse, quod
et aliquid inde , si potes , imminue. Cuncla ista no- cunctos dignum est approbare. Uinc est quod te lit-
minibus ipsis constal essc provisum , aut inlegrai terati dogmatis studia laudabiliter exsequentem, pri-
tribuis, aut non ipsa quoe dicuntur cxsolvis. Noni dem ad qusesturseculmen elegimus, ut honesti laboris
potestis omnino , non polestis noniina inlegrilatumi tui fleret praemium dignilas litterarum. Quid enim
a Ergo Cassiodorus existimat mundum sex anno- Origen. Adamantius in Evangelium Joannis tomo
rum miilibus duraturum. Laclant. lib. vu de Divino) XXVIII: Qui naturas, inquit, numerorum invesliga-
Prsem., deridens Chaldrcos : Sciant, inquit, philoso- runt,primumquidemsenariumdefinieruntperfectum,
phi, qui ab exordio mundi soeculoruinmillia enume- cum ex suis ipsius constet partibus et conipositione
rant, nondum sexlum millesiinum annum essei duplali, ab unilate unius et duorum, quod est tria :
conclusum : quo numero expleto, consiiminalionemi numerus primus , et in quem exiit duplicatio; dico
iieri necesse est, et humanarum reium slalum iui aulem duo, multiplicatus enim duo in tria facit ipsum
melius reformari. Idem in Divinar. Inslit. Epitome : sex. FORNER.
Nondum sex millia completa sunt, quo numero con-- _."' c Inf., lib. ui, epist. 23, et lib. vn, epist. 2. Huc
summato tum deinum maliim omne lolletur, ut regnett pertinet nov. 43; 1. Francise a Carolo Magnopro-
sola juslilia. Quaesententia rabbi Eliseexslat in libro) mulgata lib. m, tit. 12 de teloneis : Placct nobis ut
Sanhedrin, in cap. Hclcch , et lib. Havoila Znza, ini antiqua et justa telonea a negotiatoribus exigantur;
cap. Lipline edehen. Sex milliaannorum erit mundus,, et lib. iv, lit. 24 de injustis occasionibus et consue-
et iteruiii destrueliir. Duo millia inanitatis, id est, utt tudinibus noviter institutis, sicut sunt tribula; et tit.
tlieologis placct, ante legem duo millia Iegis , duo> 52 de teloneis et cispaticis : Teneant id, ut ubi an-
millia dierum Messioc. Galatinus lib. iv, cap. 20. tiqua eonsuetudo fuit, exigantur, et ubi nova fuerint
Isiilorus sub finem libri vi Etymolog., cum de tliscre- inventa, destruantur. Congruit 1. un. de auro coron.
tione temporum et sex mundi oetatibus ageret, dispu- Cod. lib. x. Nihil. Cod. Theod. de extraord. sine
t.iiionem his tandem conclusit verbis: Residuumi sord. mund. FORNER.
sexl.se setatis tempus soli Deo est cognitum. Cuii d Coercitio et astriclio morum usurpanda cst in
|!;i'liibeiiter assentior. FOR.NER. exercitu; propterea tria sunt sine quibus non robur
11Senarium perfeclum. Quia I, 2, 5, faciunt 6. in exercitu, non ordo: continentia, modeslia et abs-
Viile Sever. Boelii Arilhmclicam, et Jordaui dei tinenlia : continenlia in cibo et venere, a quibus
senarii numeri vi ac religione. Macrob. lib. i ini languor ac mollities; modestia in verbis, vestibus ct
Soinn. Scip. Sic 9 centenarium iiumcium mullisi factis; abstinentia, ne provinciales infestet, nec pas-
iaudibus cxtulit Julian. epistola ad, Serapionem. $im rapiat. BROSS.
517 VARIARUMLIBERI. 818
advocationis officio a, si pure impendatur, ornatius, 5, Anamentum
j est ordinum caeterorum. Atque ideo Eu-
quod ' peregrinum negolium ad suas molestias tra-i- genitem illustrem virum litterati dogmatis opinione
hit, ut laboribus subvenial. alienis? In hoc campo io fulgentem, magisterii honore snbveximus; ul gereret
exercitatus cursu meritorum, ad palmam nostri judi- li- nomine quam possidebat meritis dignitatem. Quis
cii pervenisti. Nec tamen benignitas nostra una re- e- enim tot ejus ofliciosos labores ignoret, 10 1llos
muneratione contenta, honorem geminat, augmenla ta non vilitate mentis exercuit, sed palrocinii bonore
procurat;et eo studio dona reparat, quasi debeat at servavit ? Dedimus itaque personam tantis honoribus
omne quod praestat. Sume igitur magisteriae infulas JS parem, ut alterutro decore fulgentes, mutua se gra-
tuos ha-
&- '
dignitatis, usurus omnibus privilegiis qusc tia qualitatis ornarent. Hic est, qui nostro pridein
buisse constiterit decessores. Atque ideo tanto judi-ii- lateri veridicus quaestor adhaesit,quem livorisnebula
cio laetaresuscepto, qui pro labore honoris lUi, ho- >- nulla fuscavit, nec malevolentisestudio nocemli artes
norem alterum accipere meruisti. Quid enim de le fellilis sensibus exquisivit; sincero pectoris arcano
priore senserimus prsemio, secundse dignitalis decla- a- puritati nostrae paruit, et ad pietatem jussionum in-
ramus augmento. Nati sunt fasces ex fascibus,etet nocentiam suam praebuit. Animus enim dolosus non
naturam retinentes fetus arborei pullulaverunt ite- e- arbitrium sequilur imperantis, sed suas polius expli-
rum decenter abscisi. Verum te bsec remuneratio io ]R cat voluntates. Habetiscerte evidens nostrum in hac
satietate non expleat, nec det laboribus tuis ferias as parte judicium; ut post illius apicis culmen, ad al-
nostri laus invenla judicii. Desiderabilior quinimo >o teram conscenderet dignitatem; nec passi sumus
sit honeslas, cum pervenit ad proemium; et tunc flat at otiosum, quem merita non sinebant esse privatum :
gratius labores anxios fuisse perpessum, cum te sereni solis consuetudinibus sestimandus, qui licet
fructum eorum intelligis invenisse. Honores ergo *° susceptum diem peragat, alterum tamen eadem gra-
quos sumis ex chartis, redde de meritis. Nosti enim ni tia claritatis illuminat. Hunc ergo, P. C, tot meritis
bene, quo nobis studio placeatur, qui ab ipsius con- n- absolute relucenlem favor vester excipiat. Debetis
silii penelralibus venis. Meministi, quoties apud nos os enim bene gerenlibus, ut eos laudis vestrsecomitetur
laudati sint innocentes, quoties bonis actibus reddi- i- assensus. Nam si equorum cursus hominumclamori-
dimus vicem. Ore tuo judicia nostra loquebamur':: bus incitalur, et insonanlium manibus agitur, ut a
exemplis talibus incitare. Esto innocentioetemplum b, mutis animalibus velocitas appetatur, quantum indc
temperantiae sacrarium, ara justitise. Absit a judicia-
a- homines stimulari posse credimus, quos ad laudis
riis mentibus aliquid profanum. Pio principi sub ib aviditatem nalos singulariter invenimus!
quodam sacerdotio serviatur. EPISTOLA XIV.
c
EPISTOLA XIII. FAUSTO PR/EFECTO PR.BTORIO TIIE0D0RICUS REX.
SENATUI CHBISROMJE THEODORICUS REX. Pracipil ul genus Tertiarum quod Cathaliensibusim-
se ad munus subvexis- perabatur, annis singulis persolvatur.
Significal magisterii Eugenitem
se, qni maximislaudibus exornatur, quodqumstoris ns Libentes omnibus modis praebemus assensum,
olficiumbene exercuerit. quoties dvox est fusta poscentium : quia nec decet
Dignitas, Patres Conscripti, dum ad incognitum m esse difflcile beneflcium, quod Iargitate non palilur
venit, donum est; cum ad expertum, compensatio ;io detrimentum. Et ideo pracelsa magnificcnlia tua,
meritorum; quorum alterdebitor judicii, alter obno- o- quod a Calhaliensibus inferebatur, genus tertiarum
xius est favori. Hos enim aestimatione subvehimus, is, faciat annis singulis in tributaria summa persolvi;
alios gratia promovemus, et ad omnes indulgentiae <SE nec post super hac parte palianlur supplicesaliquam
vias nostra se relaxat hnmanitas. Sed amoris vestri tri quaestionem. Quid enim interest quo nomine posscs-
intuitu commonemur, quoties in vestrum coetum m sor inferat, dummodo sine imminutione quod debe-
ducitur, qui de gloriosis virtutibus aestimatur. Quid-
d- tur, exsolvat ? Ita el illis s"uspectumTertiarum nomen
quid enim humani generis floris est, habere curiam m auferimus, et a nostra mansueludine importunitates
decetc; quaesicut arx decus est urbium, ita illa or- r- Q competentium submovemus.

a Hoc est advocati officium, ut secundum juris •is
ordinem suscepti sui causam peroret: nunquid pote- e-
ritvita ejus, si turpis est, obesse causoesuscepti ? Per-
r-
sona enim advocati nec obesse, nec prodesse pote- e-
rit, inquit Augustinus. Qualis enim fuerit causa , sic ic
et respondebitur ei. BROSS.
b Sic dixitlib. vi, form. 3, quoddam essesacerdo- o-
tium recte agerepraefecturampraetorianam.Et form. n-
19 ejusdemlibri. Simili exemplo Ulpianus in lib. I de ie
Justilia et jure vocat jurisconsultos sacerdoles justi-i-
tioe; et ut Synhnachuslib. x, ep. 54, et lib. vn,ep. 58.
JDRETCS.
c Hoc exemplo dixit Ennodius in Panegyrico Theo- ?'
dorici : i Coronam curiae innumero flore velasti, i,
nullum de honoribus teligit desperatio, quem juve-e-
ruiit deprecantem bona conscientire; » quibus con- n-
senlit Nazarius : « Sensisti, Roma, te tandem arcem
omnium gentium, et terrarum esse reginam, cum ex
omnibus provinciis opiimates viros curisc tuoepigno-
raveris, ut senatus dignitas non lam nomine quam
re essct illustrior, cum totius orbis flore constaret. »
Hlud auteni non omiltam, Heliogabaliunadeo sena-
tum coniempsissc, ut mancipia togata senatores ap-
pellaret, tesle Lampridio. BROSS.
<JNota hic juste petentibus nihil esse recusandum.
Idem Plaul. in Amphitr. :
Jusian rem el facilemesse oratama vohisvolo.
Namjuste a justisjustus sumoratordatns.
BROSS.
' Ms. Aud., Gr. et C. Quid enim dignius est nd ofj\
si per eumimpendalur ornatus, qui, Glc.
i
«19 M. AURELII CASSIODORI 580
EPISTOLA XV. i supplicum damna, ita nobis eorum fructuosa debent
A
THEODORICUSesse compendia. !
FESTOVI«0ILLUSTRI ATQUEPATRICIO
REX.
Illi commendattuilionem domus patricii Agnetli adf EPISTOLA XVII.
CNIVERSIS GOTHIS ET ROMANIS DERTON^ CONSISTENTIBCS
Africam descendentis. THEODORICUS REX.
Gratum nobis est, quoties de magnitudinis tuae castrum circa eos positum, dum pace fruun-
Prcecipit
meritis seslimatio talis procedit, ut et intirmorum1 tur, communianl, ac domos sibi in eo construant.
auxilium, et absentium credaris esse tuitio. Nam11. Publicae utilitatis ralione commociti (quae nos
ideo et senator [ms., senatusj prior esse meruisti,» cura semper libenter oneravit), castrum juxta vos
ut te sequentibus pro justilioe contemplatione prae- positum praecipimus communiri : * quia res praelio-
stares. Unde fit ut bona nobis de te crescat opinio,, rum bene disponitur, quoties in pace tractatur. Mu-
gloriosae actionis exemplo. Nulli enim propria res a nitio quippe tunc efficitur prsevalida, si diulina fuerit
discedente committitur, nisi de cujus bona conscien- excogilatione roborala. Omnia subita probantur in-
tia judicatur. Idcirco praesenti jussione decernimus,, caula, et male consfruclio loci tunc quaeritur, quan-
ut domus patricii Agnelli ad Africam descendentis,i, do jam pericula formidantur. Adde quod animus ipse
qui regnum petens alterius, nostris est ulilitalibuss uj non potest esse in audaciam pronus, qui diversa
serviturus, salvis legibus tua luitione vallelur : nee fuerit cura sollicitus. Hanc merito expeditionem no-
violentos cujusquam impetus subtracla domini defen- minavere majores, quia mens devota praeliis non
sione patiatur. Perviae sunt enim semper injuriiss debet aliis cogitationibus occupari. Quapropter am-
facultates absentium; et quodammodo videtur occa- plectenda res est, quae generalitatis consideratione
sio homines in delictum trahere, quae non poteslil prcecipitur : nec moram fas est incurrere jussionem,
animum pervadentis de resultatione terrere. Ideo-'- quae devotos maxime noscitur adjuvare. Et ideo
que celsitudo vestra, quam volum pium esl haberee proesenti auctoritate decernimus, ut domos vobis in
vicinam, erigat humiles, eripiat opprimendos; et,-, prsedicto castello alacriter construatis, reddentes
quod potestatibus raruin est, proficias cunctis, quii animo nostro vicissitudinem rerum; ut sicut nos
universis celsior inveniris. vestris utilitatibus profutura censemus, ita tempora
nostra ornare vos pulcherrimis fabricis sentiamus.
EPISTOLA XVI. Tunc enim accidit ul et sumptus competentes no-
JULIANO COMITI PATRIMONH THEODORICUS REX. stris jam penatibus congregare velitis, et habitatio
Jubet discutial cuusam Apulorum conductorum \ru-[. vobis non sit ingrata, quam propria potest commen-
menli, qui couquesli fueranl [rumenta sibi inimico- '- , dare constructio. Quale est, rogo, in laribus propriis
rum subreptionibus concremata; el imperat (si ita £
res se hubei) ut de retiquis primm indiclionis habita esse, cum durissimas mansiones hostis cogitur sus-
moderalione detralial. tinere? Ille imbribus pateat, vos tecta defendant;
Illud amplius noslris utilitatibus applicamus, quod. illum inedia consumat, vos copia provisa reficiat. Sic
misericordi humanitate concedimus. Regnantis enim vobis tutissime constitutis hostis vester ante even-
facultas tunc fit ditior, cum remittit; el acquirit no- tum certaminis fata patietur perditoris. Constat enim
biles thesauros famae, neglecta vililate pecuniae. ," tempore necessitatis illum probari fortissimum vi-
Nam quis eum
Hinc esl quod consuetudinis nostroe humanitale com- rum, qui se per multa non distrabit.
habuisse putet, si tunc cceperit fabricis
moniti, opem fessis, manum porrigimus oneratis; ut, providentiam
nostroe remedio fortunse suoe operam dare, aut penum condere, cum oporteat
pietatis surgant, qui
acerbitale corruerant. Dudum siquidem conductores bella tractare?
Apuli deplorata nobis aditione conquesli sunt, fru- !- EPISTOLA XVIII.
menta sibi inimicorum subreptionibus concremata : DOMITIANO ET UVILLE THEODORICUS REX.
postulanles ne cogantur ad integram proestationem, n* Itlis respondet quod debeant restilui prmdia a prm-
quibus commerciorum sum commoda diminuta. a* sumptoribus occupata, nisi aul contractus, aut
Quod nos pro ingenita humanilate considerandura ra D prmscriptio triginla annorum obviet; el quod fratris
esse judicamus, ut quorum non possumus accusare re percussor sit in exsilium deportandus.
desidiam [Accurs., desideria], relevandam potius us Oportet vos colere et observare justitiam, qui
sestimemus fortunam. Inde enim constitutas pensio- o- sequitatem populis dicere suscepistis : quando non
nes inferri volumus, unde constat subjectos com- n- licet delinquere, qui alios creditur sub sequitatis
moda consecutos. Et ideo hanc causam sublimilatem :m regula continere, ne iiat exemplum pravum, qui
tuam jubemus diligenter inquirere, ut quantum eos os electus ad laudabile [ms., habile] cognoscitur insli-
minus vendidisse constiterit, de reliquis primse indi- li- luturn. Et ideo ad interrogationem vestram curavi-
ctionis habita moderatione detrahatis : ita tamen ut mus prsebere responsum : ne per dubitationem posr
nulla fraus nostris beneficiis inferatur, nealiqua ne-ie- sitis errare, nisi (quod absit) velitis excedere. Si
gligentia reddaris obnoxius, qui semper nobis pro- o- Romanum prsedium (ex quo, Deo propitio fonlium
vida intenlione placuisti. \\ Quia sicut nos tangunt int [ed., sonti] fluenta transmisimus, ubi primum Italiae

0 Constat ex hoc loco munienda esse castra lem- m- nibus castra vallo et fossis probe munita, ut ex Pro-
pore pacis, etenim necessaria sunl in longis obsidio- o- copio lib. n de Bello Gothorum liquet. BROSS.
m VARIARUMLIBER I. 528
nos suscepit imperium) sine delegatoris cujusquam Aminima A videatur, principem de spectaculis loqui:
tamen pro amore reipub. Romanacnon pigebit has
pyclacio [ed. Niv. etGam., petilione], prsesumptor
barbarus occupavit, eum priori domino submota di- quoque cogitationes intrare : quia undecunque proe-
latione restituat. Quod si ante designalum tempus stare possumus, dignum noslris sensibussestimamus;
rem videtur ingressus, quoniamprsescriptioprobatur praesertimcum beatitudo sit temporum, loetitiapopu-
obviare tricennii, petilionem jubemus quiescere lorum. Illud eniin, propitiante Deo, labores nostros
pulsatoris. Illa enim reduci in medium nolumus, asserit, quod se otiosam generalilas esse cognoscit.
quae nostris temporibus praesumpta damnamus : Partis itaque Prasini insinuata pelilione, comperi-
quia locus calumniandi non relinquitur, cum longi mus (quoniam hoc introductum est, ut populi de co-
temporis obscuritas praeteritur. De percussore tan- lore vocitentur) seditiones turbuleutas a quibusdani
tummodo, non etiam peremptore fralris, quanquam scelestissimisincitari, et causam loetitioepublicae ad
onmium communilege damnetur, solumque sit par- furoris certamina prorupisse. Quod utique gaudii
ricidium, quod lotius tragoediam reatus exsuperet: decoram non potesl habere qualitatem, si \ms. Aud.,
tamen humanitas nostra, quaesibi etiam in sceleratis ubij pacem non meruerit possidere communem. Et
locum pietatis inquirit, praesenti auctoritate definit, ideo dignum est clementiam nostram bas quoqua
ut hujusmodiportenta provincisefinibus abigantur R. B ] parles aspicere, ut ubique possit morum probitas
Nam quibus fuit exosa societas parentum b, civium elucere. Non enini inania verborum popularium
non merenlur habere consortium, ne puri corporis cogitamus, sed perniciosaesemen seditionis excludi-
jucunda serenitas nebulosis maculis polluatur. mus. Quapropter illustris magnitudovestra prsesenti
EPISTOLA XIX. jussione commonita, patrocinium partis Prasini,
SATURNINO ETVERBUSIO VIRIS ILLUSTRIBUS SENATORIBUS quod gloriosse recordationis pater vester [ed.,
THEODORICUS REX. noster] impendit, dignanter assumat. Putari enim
Prmcipit ut quicunqueGothorumfiscum delrectaverit: non debet injuria, populos regere ac gubernare Ro-
implere, eum ad redhibitionis mquitatem compel- manos. Nam si bonorum [Gr. et Cuj., honorum]
lant. «mnium causa pensetur, pro eorum utilitate delecti
Fisci volumus legale custodire compendium: quia sunt, qui honores gloriosissimosaccipere meruerunt.
nostra clementia rebus propriis videtur esse con- Convocatis ergo spectatoribus, de Hellandioet Tho-
tenta. Et sicut nullum gravare cupimus, ita debila doron [ed., Theodoro], qui laetiliae
publicse aptior
nobis perdere non debemus. Indigentiam juste fugi- fuerit sestimatus,populi confusionesublata consti-
d,
mus, qusesuadet excessus : dum perniciosa res est tuatur a vobis Prasini pantomimus : quatenus sum-
in imperante tenuitas. Modusubique laudandusestc. ptum, quem pro speclaculo civitatis impendimus,
Q
Nam cur aut vituperabilis negligentia in propriis electis contulisse videamur. Hanc
Et partem musicoe
defluat, aut aliena cupiditas turpis abradat? ideo
disciplinaeMutam nominavere majores, scilicet quse
vobis prsesentijussione proecipimus,ut Adriansecivi- ore clauso manibus
1 loquitur, et quibusdamgesticula-
tatis curialium insinuatione suscepta, quicunque tionibus facit intelligi, quod vix narrante
eum ad lingua aut
Gotborum fiscum detrectat implere, sequita- scripturse textu possit agnosci.
tem redhibitionis arctetis : ne tenuis de proprio co«i
gatur exsolvere,quod constat idoneos indebite deti- EPISTOLAXXI.
nere. Hac scilicet ratione servata, ut si quis contu- MAXIMIANO VIROILLUSTRI ET ANDREjE VIROSENATORI
macise vitio maluerit nostra jussa tardare, cum{ THEODORICUS REX.
mulcta reddat, quse debuit etiam non compulsus( Decernituttota discutiant, num pecunia fabricis Urbisde-
putata, fuerit absquefraude in eas expensa.
offerre; quatenus protervo spiritu indecenter erecta,' Provocandi sumus affectuosis civium studiis ad
impunita juslis sseculisnon relinquatur audacia.
augmenta civitatis: quia nemo potest diligere quod
12 EPISTOLA XX. habitatores intelligit non amare. Unicuique patria
ALBINO ETALBIENO VIRISILLUSTRIBUS ATQUE PATRICIIS
i sua charior est, dum supra omnia salvum fore quoe-
THEODORICUS REX. ,D ritur, ubi ab ipsis cunabuliscommoratur.
Quapropter
Iltos commonelut in spectaculispatrocinium parlis' votis paribus invitemur ad dona; quatenus quod
Prasini assumant, et ut de Hellandioet Thodoron,
qui Imtitimpublicmaptior fuerit mstimatus, ab illisj sponte tribuimus, duplicata gratia conferamus. Et
Prasini pantomimus,confusionepopuli sublata, con- ideo nulli grave sit, Romanis fabricis deputataepecu-
slituatur. nisereddere rationem, cuni pura conscientia deside-
Licet inter gloriosasreipublicsecuras et regaliumi ret se probari : quando fruclum laboris sui capit,
sollicitudinum salutiferos fluctus [ed., fructus] pars> dum ad nos prospera de se pervenire cognoscit.Quo-
a Ciceroin Verrem : i Scelusin ultimas terras de- gratia inter speclatores et pecunias erogare, et cor-
portandum. » FORN. pora diris cruciatibus affligerenon dubitant, per co-
J>Gradusamicitise.Cicerode Offic i. FORN. • lores dissidentes, ait Procopius lib. i de Bello Per-
« <Ratio jubet, ne quid nimis, sed omnia cum mo- sico : seditionem Constautinopolihinc nalam descri-
deramine fiant. > Cicerode Oratore el de Senectute,, bens, cujus meminit Justinianus sub finemnovel. 17,
lib. i Offic.Colum.lib. n. BROSS. jubetque auctores seditionis, qui aufugerant, con-
APopuli jam his temporibus ccepere in qualibett quiri, et in urbem ul puniantur, adduci. Hujusca
civitate in factionescolorumVenetiscilicet et Prasinii autem formuloememinit infra hujus lib. epist. 33.
dividi. Colorumquidam nomina et fullonia, quorumi FORNER.
PATROL.L-XIX. 17
 m M. AURELIICASSIODORI 814
circa prsesenti decernimus jussione, Romanaecivita-- A i Festt et Symmachicontra patriciumPaulinumdirt-
tis fabricas vos debere discutere, si labor operis con- imant.
cordat expensis, vel si apud aliquem constet resi- Decel regalis apicis curam, generalitatis custodire
dere pecuniam, quse non sit fabricis expensa,, concordiam : quoniam ad laudem regnantis trahitur,
tleputatoe rei reddat erogandam. Quibus rationibuss si ab omnibus pax ametur. Quid est enim quod nos
evidenter expressis, ad nos inslruclionem fidelissi- melius prsedicet, quam quielus populus, concors se-
mam destinate; ut judicio nostro respondere videa- natus, totaque respub. morum nostrorum honestate
mini, qui estis ad indaginem veritatis electi. Nullum u vestita 1 Hinc est quod praesenti jussione decerni-
enim de largitaie nostra fraudari veile credimus, i, mus ut magnifici viri atque patricii Festus atque
quando in tali negotio et de propriis facultatibus s Symmachusj contra illustremetpatricium Paulinum
eum impendere posse judicamus. Avesipsseper aeraa in judicio vestro, quas se habere dicunt exerant
vagantes proprios nidos amant; erratiles ferse add actiones. Quibus pro legum ratione susceptis,et, si
cubilia dumosa festinant; voluptuosi pisces campos s juris ordo patitur, definitis; tunc patricius Paulinus,
liqnidos transeuntes, cavernas suas studiosa indaga- quidquid adversum supra memoratos magnificosvi-
tione perquirunt; cunctaque animalia ibi se noruntt ros se habere causatur, pari sorte depromat. Nec
refugere, ubi longissima cupiunt setate constare.i. B I tardari volumus in ejus quoque parte sententiam,
Quid jam de Roma debeamus dicere, quam fas est ab1> dum velimus omnia inter eos esse decisa; nihilqua
ipsis liberis plus amari? aliud relinqui, nisi quod debetur affectui. Videte
ergo tanti judicii arbilrosvos electos; videte exspe-
EPISTOLA XXII. ctalionem nostram, sequabilem flagitare justitiam :
MARCELLO VIROSENATORI ADVOCATO FISCITHEODORI-relaturi gratise uberrimum fruclum, si pracsensdisce-
CUSREX. ptatio, quos dignos credidit, non impares probel
Illum ex advocato privato creat aavocatumfisci. «sse. Debet enim de talibus viris esse cura prseci-
Solida laus est regise largitatis, quoties conve- pua, qui dare possunt minoribus evidenter exempla.
niunt indulta judiciis; nec sibi audet casus ascri- Nam qui inter pares summos viros litem negligit ab-
bere, quod bonse dispositionis librat examen : quiaa solvendam \ed., aboleudain], hoc imitari reliquos
ubi aptantur officia meritis, nil debetur incertis. Nona sine dubitatione permittit.
enim de rudibus sententiam ferimus, sed de proba- EPISTOLA XXIV.
tissimis judicamus. Polisti siquidem forensi cotee i
ONIVERSIS GOTHIS THEODORICDS REX.
multifarie prsedicatus ingenium; nutristi facundiam
Indicat se per Nandium Saionem illos admonendos
exercitatione causarum; expertus es quam suaves s G.
f_ curasse, ut ad expedilionemGatticanam viu calen•
fides afferat fructus, ut etiam ipsa conciliet cordaa dar. Juliar., rebus omnibus necessariis sufficienter
regnantium. Haec in te speculator virtutum nosterr instrucli, properent, et seniores junioribus exemplo
sensus iuspexit. His apud nos suffragiisplacere me- sint.
ruisti, ut dignus existeres ad publicas causas, quiii Ianotescehda sunt niagis Golhis quam suadeuda
gessisti hactenus sub inlegritate privatas. Sume igi- certamina, quia bellicossestirpi est gaudium com-
tur fisci nostri tuenda negotia, in utendis offlcii tuiii probari. Laborem quippe non refugit, qui virtutis
privilegiis decessorum exempla secuturus. Ila ergoo gloriam concupiscit. Et ideo, juvante Deo, quo au-
per mediura justitise tramitem moderatus incede; utt ctore omnia prosperantur, pro communi utilitata
nec calumnia innocentes graves, nec justis petitioni- exercitum ad Gallias constituimus destiuare; ut si-
bus retentatores exoneres [Jur., exhonores]. IUa 13| miulet vos proveclus occasionemhabere possitis, et
enim vera lucra judicamus, quae integritale suffra- nos quae praestitimus, meritis conlulisse videamur.
gante percipimus. Non ergo quoties superes, sedi Latet enira sub otio laudabilis forliludo; et dum se
quemadmodumvincas, inquiramus. ^Equitatemnobis s probandi non habet spatium, occulta est lux tota
placiturus intende : non quceras de potestate nostra,, meritorum. Alque ideo per Nandium Saionem no-
sed potius de jure victorias : quando Iaudabilius a D J strum admonendumcuravimus, ut ad expeditionem,
parte fisci perditur, cum justitia non habetur. Nara n in Dei nomine, tnore solito, armis, equis, rebusque
si dominus vincat, oppressionis invidia est; sequitas s omnibus necessariis sufiicienter instructi, octavo dia
vero creditur, si supplicemsuperare contingat. Non n cal. Juiiarum proxime veniente, modis omnibus,
ergo parvo periculo causas dicimus, quando tuncc Deo favente, moveatis; quatenus et parentum ve-
fama nostra proficit, cum se commoditas injusla sub- strorum in vobis ostendatis inesse virtutem, et uo-
ducit. Quapropter fit interdum causa mala fisci, utit stram peragatis feliciter jussionem. Producite juve-
bonus princeps esse videatur. Majoriquippe compen- nes vestros in Martiam disciplinara. Sub vobis
dio perdimus, quam si nobis indebite victoria suffra- videant, quod posteris referre contendant. Nam
getur. quod in juvenlute non discitur, in malura setala
nescitur. Accipitresipsi, quorum victus seroper ex
EPISTOLAXXIII.
prseda est, fetus suos nOvitate marcentes nidis pro-
C«LIANO LGr. et Cuj., FELICIANO] ET AGAPITO VIRIS
;s turbant, ne molli otio consuescant; alis verberanl
ILLUSTRIBUS ET PATRICHS THEODORICUS REX.
immorantes, cogunt pullos teneros ad volatuin; ut
Hi jndices eliguntur ut lilem vutriciorum virorum n tales debeant existere, de qnibus possit pietas ma-
555 VARIARUMLIBER I. 526
terna praesumere. Vos autem, quos et natura erigit, j nui, quibus alia convenit a nostra sscpius largitate
t, A
et amor opinionis exacuit, studete tales filios relin- i- prsestari. Sed sicut quac semel annuimus rescindi in
quere, quales vos patres vestros constat habuisse. perpetuum non merentur, sic qui largitatem nostram
EPISTOLA XXV. raode:atis precibus impetrarunt, nostrorum terminos
SABINIANO VIROSENATORI THEODORICCS REX. praestitorum immodica non debent prsesumptione
Jubel porlum Luciniet porlus junctos reparari, eorum- transcendere. Unde quia religiosr studii reverentia
que diligentioreminposterumcuram haberi. commonemur, ut quoedudum Ecclesiae viri venera-
Nil prodest initia rei solidare, si valebit prsesum- bilis Versillaeantistitis prsestitimus, valere in perpe-
. luum censeamus; nunc quoque illustrem maguificen-
ptio ordinata destruere. Illa sunt enim robusta, illa
, tiam tuam duximus admonendam, quatenus superin-
diulurna, quae prudentia incipit et cura custodit.
•
Atque ideo major [ed., non minor] in conservandis dictorum onera titulorum [id est, cxtraordinariorum
rebus quam in inveniendis adhibenda cautela est : tributorum], prsefata Ecclesia in ea snmma non sen-
quia de iniliis prsedicatiodebetur invento, de custo- .,_ tiat, quoc usqne a magnilici viri Cassiodoripatricii,
ditis aulem acquiritur laudata perfectio. Dudum si- j_ pura nobis fideet integritate comperti, temporibus
quidem propter Romanoemcenia civilatis, ubi stu- j_ est soluta. Ea vero quoea tempore beneficii ad Ec-
dium nobis semper impenderc infatigabilis ambilus JS B] clesiam vestram ab aliquibus est translata possessio
erit, portum Lucini deputatis redditibus reparari rj [mss. Gr. et Cuj., professio], commune cum univer-
B_ sis possessionibus \Gr. et Cuj., possessoribus] onus
jussio nostra constituit; ut viginti quinque millia te-
gularum annua illatione prsestentur; simul etiam m solutionis agnoscat, et illius subjaceat functioni,
portubus junctis, qui ad illa loca antiquitus [mss., ;> cujus nacta est jura dominii. Alioqui grata nobis
antiquitate] pertinebant, et nunc diversorum usur- r_ augmenta eorum esse non possunt, qui fisci daiimo
patione suggeruntur invasi. Cuncta ergo ad statutam m proficiunt. Sufficiat possessoricompendium pensio-
proestationem facies sine dilatione revocari : quia ia nis. Tributa sunt purpurae, non lacernae. Lucrum
licet nostra jussa pro sua reverentia in nullo vio- j_ cum invidia periculum est; quanto melius omnia
landa sint, ea tamen custodiri volumus maxime, e moderata gerere, quoenulltis audeat accusare!
quae Urbis faciem videntur omare. Quis cnim dubi- i- EPISTOLAXXVII.
tet, fabricarum miracula hac provisione servata, et et SPEClOSO THEODORICUS REX.
pendenti saxo formatas [mss., tornatas] cameras te- 5- Indicat populumpartis Prasini, dum ad curiam veni<
gularum tegmine custoditas? Ut antiqui principes ",s rent, insidias a Theodorico patricio et Importunt
nobis merito debeant suas laudes, quorum fabricis b, ita ul unus occisusfuerit; ju-
IS - consute pertulisseviros
betqueprmdictos itlustres moneat,ut instructat
dedimus longissimamjuvenlutem a; ut pristina no- >-" * personas ad judicium Cmliani et Agapiti mittant,
vitate reluceant, quoejam fuerant veternosa sene- >- qui hanc causam legibusdirimant.
ctute fuscata. Si exlerarum gentium mores sub lege modera-
EPISTOLAXXVI. mur; si juri Romano servit quidquid sociatur Italioe;
r'AUSTO PR/EFECTO PRjETORIO THEODORICUS REX. quanto magis decet ipsam civilitatis sedem legum
Statuit ut qum dudum Ecclesim Versillm antistitis is reverentiam plus habere, ut per moderationis exem-
prmstilit, valeant in pcrpelimm, et extraordinaria •a plum luceat gratia dignitatum? Ubi enim quseratur
tribula, qum a temporibusCassiodori sunl solnla, ''
non senlial : vult tamen ea qum Ecclesim postea modeslus animus, si fcedent violenta patricios! Po-
collatasunt bona, oneri solutionis subjaceant. puli itaque nobis partis Prasini petitione suggentur,
Nefasest apud eos fidem beneficii prioris imrai- i- dum ad nostrum disponerent comitatum venire, re-

« ^Etatem sediliciistribui non est novum, etenim m tes, ait, paulatim reparavit Sylla dictator. Sic e|
Manierlinusin Panegyrico Juliani dixit nrbium moe- 3- Claudianus his verbis;
nia renovata ab imperatore induisse .juventulem; i; Priscamqueresumunt
pari quoque ratione, ornamenta urbium ac decora
'a Caniliemloges, emendanturquevetusUB,
marmorumsenium temporis senlire dicimus, ut vi- i- jrv Acceduntquenovae.
dere est in 1. 16 C. Thcod. de oper. publ. ^Edes is Aulus Gellius : « Passus est enim Ieges istas de tam
etiam dicuntur setatis senio concuti in 1. 15, eod. i- immodico supplicio, situ atque senio emori.» Eodem
lil. Et Ovid. : modo Cicero legum inlerilum, et bellum civile ac
Canescuntturpi teclarcliciasitu domeslicum, et totum Urbis atque imperii occasum
appropinquare dixit. Eodem sensu setas vinorum,
14 EnnodiusTicinensisepist. ad Boelium : « ^Edifl- i- operum, silvarum et arborum, pro annis et diutur-
cia ejus sub negligentiaconsenescunt; » et alio loco,
0, nitate legitur. Quod AggenusUrbicus hi Commenta-
Anjurantpriscam,te praesule,lecta senectam. riis ad Julium Frontinum ad arbores transtulit :
Alter econtrario, inquit, similiter quaereret ex simi-
Sic etiam setaschirographi dicitur in 1. 1 C. Theod.i. litudine fere culturae comparationem accipiens, id
si cert. pet., et setalem finemqiielibri apud Gellium,
(i, est, si silva, cujus sit oelatispars caesurse,et aetas
et setalemvino accedere apud Plin. Iib. xxm, cap.l.1. arborum ut solent relinqui, quas antemissas vocant,
Memini quoque legibus oelatem tribui, easque ab ib et silvarum quoque setatessint pares; si vineoe,simi-
optimis auctoribus dici consenescere, languere, mori ri les erunt in comparatione, an ordines sequedistantes,
et occidi. Constanlinus in 1.23 C. Tlieod. dea|ipell.,., an pari constitutione, et an simile genus vitium.
jubet consenescere legem quoe velabat a prsefecti :ti Hoecille. BROSS.
Urbis sententia provocare. Ammianus Marcellinus IS b Haecepistola fuit scripta anno Christi 509; Ira-
lib. xvi, de legibus sumptuariis loquens, Senescen- l- portunus enim hoc anno erat consul.
8-7 M. AURELII CASSIODORI Sl8
inedia consueta poscentes, se truculentas insidias a A , celerrimus praestatureffectus.Et ideo, velut neces-
patricio Theodorico \ms. Rem., Theodoro]et Impor- sariaerei, major adhibendacautela est, ut qui ad
tuno viro illustri consule pertulisse, ila ut unus continuos excursus constiluti sunt, turpi macie uon
eorum defleatur exstinctus. Quod nos, si ita est, pro tabescant : ne jejuna tenuitas laboribus prseventa
facti sui acerbitate commovit, ut innoxiam plebem succumbat, et incipiat iler fieri morosum, quod ad
furor persequeretur armatus, quam fovere civicus celeritatem constat esse invenlum ». Quapropterde-
debuisset affeclus. Sed quia conditio minorum re- volio vestra, proesentijussione comraouita, terrarum
gnantis aequabiliterimplorat auxilium, supra memo- spatia quse veredis (Vide infra, lib. v, ep. 5) antea
ratos illustres admoneri praesentijussione censemus, licuerant mutalionibus suis b, a possessore vindicata
ut ad Cceliani atque Agapiti illustrium virorum adae- restituat; ut nec illis parvo spalio inducantur [ms.
que judicium instructas destinare non differant, te indicantur] damna, et islis recuperata sufliciant.
instante, personas; quatenus legibus examinata co- EPISTOLAXXX.
gnitio, eorum sententia terminetur. Sed ne forsitan
SENATUI URBIS ROM,£ THEODORICUS REX
magnificos viros loquacitas popularis ofleuderit,
Queritur apud illos quod servilis furor armalus tem-
praesumptionishujus habenda discretio est. Teneatur porespectaculorumpersecutussit innoxios, et sancit,
-
ad culpam quisquis transeunti reverentissimo sena- B ut si cujuspiam senatoris famulus in ingenui cmde
tori injuriam protervus inflixit, si male optavit, cum fuerit versatus, eum traaat herus legibus punien-.
dum. Quod si reumjudicibus sislere distuleril, no-
bene loqui debuit. Mores autem graves in spectacu- verit se decemlibrarum auri dispeudiomulctandum.
lis quis requirat? Ad Circum nesciunt convenire Ca- Animum nostrum, Patres Conscripti,reipub. curis
tones. Quidquid illic gaudenti populo dicitur, injuria calenlera, el diversarum gentium consilia perscru-
non putatur.'Locus est qui defeudit excessum. Quo-
tantem, pulsavit soepius querela populorum, orla
rum garrulilas si palienter accipitur, ipsos quoque quidem ex causis levibus, sed graves eructavit ex-
principes orrotre monstratur. Respondeant nobis cessus. Deplorat enim pro speclaculorum voluptata
certe qui talibus studiis occupanlur, si tranquillos ad discriminisse ultima
pervenisse; ut legum rationa
oplant adversarios suos; certe volunt eos esse victo- innoxios servilis
calcata, desperate persequeretur
res, quando ad injurias tunc prosiliunt, cum se supe- furor armatus; et
ratos turpiter erubescunt. Unde ergo irasci volunt, tise causa quod illis humanilas nostra Iseti-
sine dubio se proestitit, in tristitiam audacia plectenda
quod optasse cognoscunt? convertit. Quod nos clementioe nostroe solita provi-
EPISTOLA XXVIII. sione comprimimus, ne paulatim sinendo, graviorem
UMVERSIS GOTHIS ETROMANIS THEODORICUS REX. vindicare cogamur offensam. Benigui quippe princi-
tlac epistola sancit, ut si quis cujuslibetgeneris saxa G ' pis est non tam delicta velle punire, quam tollere :
in agris suis jacenlia muris profutura habuerit, li- ne aut acriter vindicando, sestimetur nimius; aut
bens ad instauralionem urbium impendat. leviter agendo, putetur improvidus.Atque ideo proe-
Digna est construclio civilatis, in qua se commen- senti definitione sancimus, ut si cujuspiam senatoris
dat cura regalis : quia laus est temporum 15 repa- famulus in iugenui csedefuerit forlasse versatus, eum
ratio urbitnn vetustarum : in quibus et ornatus pacis tradat legibus impetitum; ut facli qualitale discussa,
acquiritur, et bellorum necessitas praecavetur. Ideo- proferatur jure valitura sententia. Si vero tanti faci-
que prsesentijussione profulura sancimus, ut si quis noris reum mala fide dominus judiciis proesentare
cujuslibet generis saxa, in agris suis jaceneia [ms. distulerit, noverit se decem Iibrarum auri dispendio
Aud., jacenlibus], muris habuerit profutura, libens vulnerandum, et noslrse ingratitudinis [id est indi-
animo sine aliqua dilatione concedat. Qui tunc ve-
gnationis], quod multo gravius est, pericula subitu-
rius possidebit, cum hseccivitatis suse utilitati indul- rum. Sed ut honestatem omnium par libra compo-
serit. Quid enim est gralius quam videre crescere
neret, el civilitatis [mss. et ed. Accurs., civitatis]
publicum decus, ubi omniura utilitas in generalitate gratia reductis moribus conveniret, ad populum quo-
concludilur? Et licel prsestentur vilia, ad auclores nostra direximus, quoevobis reserari
,que prsecepta
suos magna sunt coramoditate reditura. Datur enim D ] libenter amplectimur; ul alterutra jussione pensala
plerumque, quod niajori utilitate recipitur. Et fre- resarciatur civibus scissa concordia. Proinde niillum
quenter homo lucra sua complectitur, cum necessa- a spectaculoruin gaudio removemus, sed seditionis
rio pro temporis qualitate largitur. semina radicitus amputamus. Inlersit igitur inter
EPISTOLA XXIX. splendorem vestrum moresque mediocres : refugite
ONIVERSIS LUCMSTANIS SUPER SONTICM CONSTITUTIS THEO" tales familiares, qui sint injuriarum minislri : qui
DORICUS REX. honori vestro nitantur ascribere, quod delinquunt,
Jubet ut terrarum spatia qum veredis anlea licuerant cu-
muiationibussuis, a possessorevindicatacurent re- et dum levitates suas asserere (mss., exerere)
stitui. piunt, vestram reverentiam implicare contendunt.
Non dubium est ad utililalem reipub. cursus cu- Vos enim, quos semper gravitas decet, nolite trucu-
stodiam pertinere, per quem noslris ordinationibus lenter insequi inania verba populorum. Si quid est

* Multa in hanc sentenliam lib. vm C. Tlieod., tit. vocant. Ammian. Marcellin. lib. xxi : <Mature de-
5 constituuntur. FORN. cessit, veclusque mutatione celere cursus publici
b Mutationes infr. Iib. iv, epist. 47, poslas vulgo transitus AlpibusJuliis, etc > FORNER.
529 VARIARUMLIBER I. 550
forte, quod pcenam mereatur admissum, in prsefectii A quadam harmonia citharse concavum theatrum per
Urbis notitiam deferatur; ul culpa legibus, non per• vos resonat, ut tonos possit quilibet credere \subaudi,
prsesumptain coerceatur injuriam. Quid enim discre- potius] quam clamores. Nunquid iuter ista rixae de-
psrt a peccante, qui se per excessum nititur vindi- cent, aut inflammala contentio? Abjicite furores,
care ? Impcenitenda est ultio de cive, quse de legibus; lseti, iram gaudentes excludite. Taliter enim animi
venit; et excellenter videtur de pulsato triumphasse, aliorura temperari possunt, cum vestri favores \ed.
qui victor pronuntiatur a judice. Inter ipsos quoque Niv., fautores] suaviter audiuntur.
adversarios, ut scitis, non erant prius armata certa- EPISTOLAXXXU.
ruina, sed pugnis se quamlibet fervida lacessebat in- d
tentio; unde et pugna nomen accepit a. Postea Be- AGAPITOVIROILLUSTRI PR^EFECTO ORBISTHEODORI-
CUSREX.
lus b fcrreum gladium primus produxit, a quo et
bellura placuit nominari. Consilium atrox, crudele Illum monet se scripsisse ad senatum el ad populum,
jubetque ut si a quoquamirrogata fuerit injuria se-
prsesidium, ferina concertatio. Nam et si datum illi nalori, confestim ille legum severitateptectatur; si
est prius inermem facile vincere, tamen crimini ap- vero senator quemquamingenuumnefaria cmdeve-
plicandum est, quod inde posterilas potuit interire. xaverit, statim muictam excipiat. Decernil prmlerea
Non permittatis ergo a faraulisvestris fleri in civibus "n ut Helladius habeat aqualitatem menstrui cum cw-
teris panlomimis.
quod adhuc debet in hostibus accusari.
. ExiraiaeUrbis prsesulem, pacis convenit esse cu-
16 EPISTOLAXXXI. stodem. Nam a quo melius moderatio debet sperari,
POPCLO ROMANO THEODORICUS REX.
quam cui potuit Roma committi? Illa eniru mater
Edicit ut si quis ex poputo atroces injurias in quem- omnium viros sibi gaudet prsesidere vir-
piam senalorum protulerit, noverit se a prmfecto tutum. Etdignitalum
Urbis pro qualitate facli plectendum; et prmcipilut ideo honori tuo debes animos exaequare,
pantomimi prmfinilislocis arles suas exerceant. ut quod nostris adeplus es beneflciis, tuis meritis
Spectacula voluptatura, loetitiamvolumus esse po- invenisse credaris. Circumspicere te decet, ne qua
pulorum; nec crigere debet motus irarum, quod ad in spectaculis sedilionum causa nascatur, quia tuum
remissionem animi constat inventum. Ideo enim tot prseconium est populus quietus. Sit insultandi con-
expensarum onus subimus, ut conventus vester non suetudo moderata, ut nec liberlali pereat honesla
sit seditionis strepitus, sed pacis ornatus. Mores pe- licentia, nec desit moribus disciplina. Quocirca sicut
regrinos abjicile; Romana sit vox plebis, quam de- nostris oraculis et amplissimum ordinem docuimus,
lectet audiri. Convicia nec gaudium pariunt; nec de et plebem decrevimus admoneri, hoc tuam quoque
lselitia procreantur. Hoc fuit certe, quod culpabatis magnitudinem observare censemus; ut si a quoquam
in exteros. Nolite modo vilia turbulenta contrahere, '" irrogata fuerit injuria senalori, confestim loquax
quse videlis alios abjecisse. Alque ideo edictali pro- temeritas leguin severitate pleclatur. Si vero sena-
grammate definimus (Vide lib. seq., epist. 24, 25), tor, civilitatis immemor, quemquam ingenuum ne-
ut si alroces injurias in quempiam senalorum vox faria fecerit caede vexari, protinus relatione trans-
injusta prsesumpserit, noverit se a proefecto Urbis missa perennitatis noslroe mulctam perculsus exci-
legibus audiendum; ut pro facti qualitate discussa, piat. Meminerint enim cuncti sic spectacidorum
cxcipiat promulgatam jure sententiam. Verum ut sludia partesque dividere, ut in patria debeant esse
omne semendiscordiscfunditus ampuletur, pracfinitis concordes; nec ad hoc voluptatum sibi exhiberi cer-
locis pantomimos artes suas exercere praecipimus; lamina, ut exinde hostilis ira fervescat. Verum, ue
quod vos poterit instruere ad pnefectum Urbis data posthac ulla possit iterum furiosa contentio prove-
prseceptio. Tantumest,ut animiscompositisperagatis nire, Helladius de medio, voluptatem populis prse-
lselitiamcivitatis. Niliil est enim,quod studiosius vos slaturus, introeat: habiturus sequalitatein menstrui
servare cupimus quam vestrorum \ed. Niv., virorum] cum cseteris partium pantomimis *Niv et Gam., Gr,-
veterum disciplinam; ut quod ab antiquis laudabile et Cuj., Prasini pantominus]. IUudetiam, quod cre-
semper habuistis, sub nobis potius augeatis. Soletis bras inter eos seditiones exagitat, praeseuti jussiona
cnim aera ipsa mellifluis implere clamoribus c, el D ] deflnimus, ut amatores Helladii, quem de medio sal-
uoo sono dicere, quod ipsas quoque belluas delectet tare prsecepimus, sine utriusque partis studio, spe-
audire; profertis voces organo dulciores; et ita sub ctandi eis, ubi delegerint, libera sit faeultas. Si vero

« A pugno nempe. Caius pignus quoque a pugno
appellatum scribit, quia res quae pignori dantur,
roanu capiunlur, 1.238 plebs de verb. signif. donatio
seu §w,oov, a doro, id est palmo, quia munera oblata
manu caperentur, ut Vitruvius Pollio lib. n, c 5;
Plin. lib. xxxv, c 14 : quo allusum a Paulo videri
possit in 1. 35, senatus, de mort. caus. don. FORNER.
b Quod Cassiodoruspatri, Isidorus tribuit filiolib.
xviii, c 1, Elymol. Primus bella intulit Ninus Assy-
riorum rex. Suidas &pvt proprie 6 o-i§npoj,a-ny-a.au
5i xui xm ?ro).s^ov : quoniam in bello non verbis, sed
fodO opus est : sv :£>T.o~Uij.ayap ov VjyovodXcpyov
Zfiziz. Et Homerus, c'vyap ^soo-iTs),o;7ro)if*0'J,
ejriwv
S' evi /3oiA»5. Eustathius in Homeric illud Iliad. n,
vaXzsos- apu?: 'o aiSnoo; upns. Vide Varronem et
Festum in dict. duellum. FORNER.
e Acclamatio et plausus erat ex arte, et Quiritium
compositaemodulatsequevoces. Hunc autem modu-
latum clamorem concentum appellat Plinius in Pane-
gyrico. Et populus quidem Romanus dilectum prin-
cipem servat, quantooue paulo ante concentu for-
mosura alium, hunc ftfftissimumpersonat. BROSS.
d Eidem rescripta est epistola sexla hujus lib.
Praecipue autem Theodoricus seditiones in ludis ex-
citari solitas compescia prafeclo Urb. voluit. Eodem
speclat epist. 44 hujus lib. FORNER.
531 M. AURELII CASSiODORI 552
earutu lubrica voluntas in unius coloris favorem mi- jA solis reflexus australia signa discurrens, natune or-'
0ra,\eril, studia sua populus tam in circo quam thca- dinem modificat \ed., ordine modificatus], tumuUuo-
Urobabeat pro parte quam diligit; ut is qui praesum- sas procellas aeris permislione rcsuscitat; quod ab
pserit vetita, ipse judicetur qusesiissediscordiam. ipsis quoque mensibus datur intelligi, quando ex nu-
EPISTOLA XXXIII. mero imbrium fulurorum competenter nomina * sus-
AftAPITO VIROILLUSTRI PR/EFECTO URBIS THEODO- ceperunt. Quoeergo talis mora, ut in tantis tran-
RICUSREX. quillitalibus velocianecdum fuerint destinata navigia,
Prmsenti ordinalione decemit ut pantomimoab Albino cum slellarum non mergenlium lucidum sidus tendi
et Albienoeleclo solitum menstruum partis Prasini carbasa festinanter invitet, et aeris sereni iides pro-
sine imminulionetribuat.
perantium nequeat vota terrere? Aut forte incum-
Nescit serenitatis nostrse semel prolatum litubare bente Austro, remigiisque juvantihus meatus naviuin
judicium; nec quod provida dispositione constituit, echeneis *>morsus interundas liquidas alligavit; aut
cujusquam occasionis subreptione mutare [alii, mu- Indici maris conchsesimili potenlia labiis suis navium
tavit]. Dudum siquidem ad Albinum atque Albienum dorsa fixerunt; quarum quietus tactus plus dicitur
patricios viros prsecepta nos dedisse retinemus, ut retinere quam exagitala possint elementa compcl-
pantomimum Prasini partis eligerent, qui prsestantius B ] lere [mss. el Ac, complere]. Stat pigra ratis tumen-
spectaculis conveniret. Quod nobis factum sua rela- libus alata velis, et cursum non habet, cui ventus
tione reserarunt. Et ideo nunc prsesenti auctoritate arridet; sine anchoris figitur, sine rudentibus alliga-
decernimus, ut quem a supra memoratis magnificis tur; et lam parva animalia plus resistunt quam lot
viris electum esse constiterit, ei solitum menstruum auxilia prosperilatis impellunt. Ita cum subjecta
partis Prasini sine imminutione tribuatis; ut quod unda prsecipitet cursum, supra maris tergum navi-
17 nostra provisio confusioiiis [mss., compulsionis] gium stare constat infixum; miroque modo natantia
tollendse causa constituit, non flat seditioais occasio, mconcusse retinentur, dum innumeris niotibus unda
sed quietis. rapiatur. Sed ut dicamus aliam piscis naturam, forte
EPISTOLA XXXIV. nautse praedictarum navium torpedinis tactu segnis-
FAUSTO PR43FECTO PR^TORIO THEODORICUS REX. sime torpuerunt: a qua tantum infigentium dexlroe
Jubet ut per singula loca maritima commoneatne quis- prsegravantur, ut per hastam qua fucrit vulnerata,
quam prmsumat peregrinas naves ante frumentis ita manum percutientis inficiat, quatenus vivse sub-
onerare quam provinciw quod necessarium fuerit stantise
retinuerint. pars sine sensu aliquo immobilis obstupescat.
debet Credo talia incurrerunt, qui se movere non possunt.
Copia frumentorum provinciae primum pro-
desse cui nascitur : quia juslius est ut incolis propria Q * Sed echeneis illis impedimentosa venalitas est; con-
charum morsus, insatiata cupiditas; torpedo, fiau-
fecunditas serviat, quam peregrinis commerciis stu-
dulenta simulatio. Ipsi enim studio pravo faciunt
diosse cupiditatis exhauriat. Alienis siquidem parli-
ut occasiones incurrere videantur adversas.
bus debet impendi quod superest, et tunc de exteris moras,
Quod magnitudo tua, cui specialiter convenit cogi-
cogitandum, cum se ratio proprioe necessitatis exple- tare de
verit. Atque ideo illustris niagnificenlia tua per loca talibus, celerrima faciat emendalione recor-
rigi: ne inopia non tam a sterilitate temporis quam
singula, qui curam videntur habere littorum, faciat
! a negligentia matre nata esse videatur.
commoueri, ut non ante quispiam peregrinas riaves
frumentis oneret ad aliena littora transituras, quam EPISTOLA XXXVI.
expensse publicse ad optatam possint copiam per- THERIOLO VIROSENATORI THEODORICCS REX.
venire. Jubet illum in Pedonensi civitate Benedicti locum
EPISTOLA XXXV. suscipere, et ejusdem fiiios civili tuilione vallare.
FACSTO PR^FECTO PRiETORIO TIIEODORICUS REX. Utilitas personarum bonarum debet successione
Significat se nonnihil commoveriquod frumenla pu-' renovari, ne defectu servientium patiatur aliquod
hlica, quw de Calabro atque Apulo littoribus per res suspensa dispendium. Et ideo locum te jubemus
cancellarium mstatis tempore consueverant depor-! Benedicti in Pedonensi civitate ex nostra
tari, autumno adjecta nondum fuissent; et prmcipit quondam
ut hoccelerrimacurel emendationecorrigi. auctorilate suscipere, ut omnia vigilanti ordinatione
Cum siccitas prsesentis anni, quae localiter certis; procurans, nostrse gratiae merearis augmenta. Debes
solet dessevire temporibus, terrenis visceribus nimio, cnini advertere quam vicissitudinem reddere studea-
calorc duratis, abortivos messium fetus non tam mus vivis, qui mortuorum fidem non possumus obli-
edidit, quam imperfecta ubertate projecit, majori visci. Illud etiam pietatis noslroe consuetudine com-
nunc studio quaerendasunt quseetiam in abundantia monemur, ut quoniam devotorum nobis memoria,
expeti consueverunt. Et ideo frumenta publica quae; probata non deficit, antefati Benedicti quondam filios,
de Calabro atque Apulo littoribus per cancellariumi qui sincera nobis cognoscitur devotione paruisse,
vestrum sestatis terapore consueveranl destinari, necj civili facias tuitione vallari; quatenus defensionis
autumno venisse modis omnibus permovemur : cuml prsesentis commodo sublevati, securitatem sibi gau-
• UtSeptember, quasi septimus imber; October,, b Ecbeneis, Latine remora. ti«pi TOiyjtv riv vouv.
November, ex Varrone, cui ab imbribus menses3 Plin. lib. III, cap. 1; D. Grul. el Cujac."
istos dictos placet. FORN.
553 VARIARUMLIBER a. 534
deant paterna servitia contulisse. Prosit»ergo generi, A sione praestamus; ut neo iegibus te subtrahat, nec
quod potuit unius devotione prsestari: quia majora iterum contra jura publica laborare permittat,
nos decet tribuere, quam videamur a servientibus EPISTOLA XXXVUI.
accepisse. Hic [Niv., Haec]sequalilas sequitas non est, COIONI \alii, "COINONI, alii, BAIONI] VIROSENATORI
sed pars nostra justissime pensat, cum reddendo THF.ODORICUS REX.
plus fuerit onerala. Prwcipit ut bona Viriliani nepotis, quw non modo
non ampliandi, sed «liamminuendi studio detinebat,
EPISTOLA XXXVII. quamprimumreslilual.
CRISPIANO THEODORICUS REX. " Non est beneficinm, quod praestatur invitis: nec
lllum ab exsilio revocal, si revera in adulterio depre- cuiquam videtur utile, quod adversa voluntate con-
hensum occiderit, et jubel ut pecunia Agnellofide- ceditur. Unde spectabilitas lua Viriliani [ed., Hilarii]
jussori Crispiani a vicario 18 «rbis vei 'ejus ojjicio adolescentis nepolis tui cognoscat nos querelis gra-
extorta restituatur) illique Candacistuilionemcontra
vibus expetitos, quod res patris ejus, non melio-
quoslibet impelusprmstat.
randi causa, sed deteriorandi voto detineas. Qua-
Quamvis homicidii facinus primus detestetur au-
cruentam manum oculi propter quidquid ex jure memorato te retentare
ditus, et refugiant judican-
n sine aliqua dilatione restitue, ut res pa-
tum; quia proclivior ad misericordiam via banis ] cognoscis, : et nobis
mentibus semper patet, tamen justitiae considera- rentum propria voluntate disponat quia
esse persona, qui assumpta domini
tione librandum est, qua cuique iiat injuria nefarium congrua videtur
libertate proficiat. Pullos suos audaces aquilsetandiu
scelus, quod nova infelicitate fortunse commissum donec paulatim a molli
est: lunc erit detestatio cunctorum, si se servet in- procurato cibo nutriunt,
adulta actate pennescant: quibus
noxium. Quis enim ferat hominem ad leges trahere, pluma recedentes,
ut constiterit firmus volalus, novellos ungues in pras-
qui malrimonii nisus est jura violare? Feris insitum( nec indigent alieno la-
est copulam suam extrema concertatione defendere: dain teneram consuescunt;
satiare. Sic
dum oranibus est auimantibus inimicum, quod na- bore vivere, quos potest captio propria
turali lege damnatur. Videmus tauros ferainas suas juvenes noslri, qui ad exercitum probantur idonei,
cornuali concertatione defendere; arietes pro suis indignum est ut ad vilam suam disponendam dicanlur
suam non regere, qui
ovibus capitaliter insoevire;equos adjunctas sibi fe- inflrmi; et putentur domum
minas colaphis ac morsibus vindicare. Ita pro copu- creduntur bella posse tractare. Gothis setatem legi-
latis sibi animas ponunt, qui verecundia non mo- timam virtus facit; et qui valet hostem confodere,
ventur. Homo autem quemadmodum patiatur adul- ab omni se jam debet vitio vindicare.
terium inultuin relinquerea, quod ad seternumsuumi C < EPISTOLA XXXIX.
dedecus cognoscitur oraisisse \ed. Niv. et Gam., com- FESTOVIROILLUSTRI PATRICIO THEODORICUS REX.
misisse]? Et ideo si oblatse petitionis minime sis ve- Scribit Filagrium rogassesui ut ad lares proprios reverte-
ritate fraudabilis [ed., veritate fraudaris], et genialis3 retur, filiosquefrdlris Romam studiorum causa
misisse, et illumjubet eos sic in Urbe constituere, ut
thori maculam deprehensi adulterii sanguine diluisti,> eis non liceat inde ante discederequam secunda de-
nec sub proetextu cruentse mentis causam pudoris3 cernat jussione.
intendis, ab exsilio quod tibi constat inflictum, tee Rationabiles petitiones supplicumlibenter amplecti-
prsecipimusalienum : quoniam pro amore pudicitise e mur, qui etiam non rogati justa cogitamus. Quid
porrigere ferrum raaritis, non est leges calcare, sedi est enim dignius quod die noctuque assidua delibe-
condere. Ita tamen, ut si legitimus exstiterit accusa- ratione volvamus, nisi ut rempub. nostram sicut
tor, de facli tui qualitate te noveris audiendum; ut' arma protegunt, sequitas quoque inviolata cuslodiatt
si innoxios peremisti, criroen publica districtionee Spectabilis itaque Filagrius in Syracusana civitate
resecetur. Si male initos complexus adulteroruma consistens, palatii nostri longa observatione dilatus,
morte divisisti, sestimetur potius vindicta quamft reverli se ad lares proprios supplicavit, qui studio-
culpa. Si quis autem tibi calumniantium damna ge-- rum causa fratris filios ad Romanam exhibuit civita-
neravit, et Agnello, ut asseris, fidejussori tuo a vi-- D lem. Quos illustris magnilicentia tua ex nostra con-
cario vel ejus officio extorlam constiterit fuisse pe-i- tinens jussione, in supradicta Urbe constituat; nec
cuniara; nostra jussione convenlus (Accurs., convi- '<• iflis liceat anle discedere, nisi hoc secunda decerna-
ctus], secundum leges ablata restituat. Nolumusenim n mus iterum jussioneb. Ita enim et illis ingenii pro-
ea in cujusquam prsedara cadere, quae nostra visa estit vectus acquiritur, et nostrae ulilitatis ratio custodi-
sententia liberare. Pari modo contra incivilium im- tur. Non ergo sibi impositum putet, quod debuit esse
petus Candacis tibi tuitionem sub sequabili defen-- votivum. Nullisit ingrata Roma quce° dici non potest
" Confer hunc locUra cum 1. Marito. D. ad leg. darium prseceptum prioris liberalitatis et iteratam
Jul. de Adult. FORNER. supplicationem 19 vocat 1.2,1.3, de incorporatione.
b Lib. n seq., episl. 11, iterata jussione : quae e Cod. Theod. lib. x, tit. 9. FORNER.
majoris momenti est. Justinian. novell. 17: oO pjvv «Roma comraunis patria esse definitur in 1.53. D.
Tt 7r/)a§sife. aurou izpivav g-j ijftaf u»»0o-af, Ssvripav
v ad munic, et 1. 4. D. de excus. tut. Inde venuste
vircp TOOTOM £7riTpo7r»iv
ijf-STSpav 7rjooa}a6o(f.Et nov. Sidonius Apollinaris ait, in ea totius orbis civitate
134: "QOTS SsuTepav ii™» 7rsptTOUTou i.
yivsaOaixi).eucrtv. unica solos barbaros ac servos peregrinari. Annaeus
Iterata enim eadem de re postulatio, et coacessio,, Seneca : Ab hac civitate discede, ait, quoeveluti
obreptionis et crroris suspicionem amovet. Secun- communis patria dici potest; omnes urbes circumii:
gj(5 M. AURELII CASSIODORl 856
aliena. Illa eloquentise fecunda mater; illa virtutum A aliter timiditas non tollitur, nisi cum rebu» necessa-
oranium latissimum templum: sentiatur plane quod riis novitas abrogatur.
clarum est. Non enim sine gratia creditur, cui habi- EPISTOLA XLI.
tatio tanta prastatur : quibus mora potest esse pro- AGAPITO VIROILLCSTRI PR^EFECTO CRBISTHEODORICUS
iicua, dum interdum expedit patriam negligere, ut REX.
sapientiam quis possit acquirere. Ulysses Ithacusa nisi Prwcipit ut Fauslum adultum, filium illustrit Fausli,
hoc fecisset, in laribus [Ac, laboribus] propriis for- inter referendos curiw annumerel.
sitan latuisset; cujus sapientiam hinc maxime Homeri Praecipua vestri ordinis cura cautiora nos facit
nobile carmen asseruit, quod multas civitates et po- proferre judicia; et admittendum reverendo coetui,
pulos circuivit: dum illi prudentiores sunt semper examinare cogit sollicitius honor senatus, quem non
liabiti, qui multorum hominum conversationibus solum volumus numero augeri civiura, sed ornari
probantur eruditi. Natura siquidem humana sicut maxima luce meritorum. Recipiat [mss. et Ac, Reji-
duris laboribus instruitur, ita per otia torpentia ciat] alius ordo fortc mediocres; senatus respuit exi-
fatuatur. mie non probatos. Quapropter unde melius nobilitati
collegam quaerimus, quam de vena nobilium b, qui
EPISTOLA XL. "j se promittat abhorrere moribus, quam refugit san-
ASSUIN. Gr. etCuj., ASSUM.]
[ed. Accurs., ASSIO.7). VIRO
guine, vilitatem? Atque ideo illustris magnificentia
ILLUSTRI COMITITHEODORICUS REX.
tua Fausto adulto, filio illustris Fausti, decernat at-
Jubet ut arma necessaria Salonitanis militibus, ante- tribui, quse circa referendos curise priscus ordo de-
quam ad bellum proficiscanlur, procuret, signavit [alii, dictavit]. Hsec enim prsecipientes nibil
Ordinatio nostra non debet per moram impediri, imminuimus sacro ordini de solita auctoritate judi-
ne quod saiubriter constat esse dispositum, per tar- cii: quando gloria major est dignitatis spectare sen-
Ornatus
ditatis vitium incurrat obstaculum. Et ideo ante dis- tentiam procerum, post regale judicium.
illi deligere, nos
tribuenda sunt arma quam possit flagitare necessi- enim ipsorum est, si quae solent
ut cum ea ad im- jubemus; et si quod ab illis quotidie petitur, uos
tas; tempus exegerit, paratiores
perata sufficiant. Ars enim bellandi, si non praeludi- magnopere poslulemus.
tur, cum necessaria fuerit non habetur. Proinde il- EPISTOLA XLII.
lustris sublimitas tua Salonitanis militibus, ut cuique1 ARTEMIDORO VIROILLCSTRIPR^EFECTO CRBISTHEODO-
se expediendi facultas obtulerit, pro nostra jussione! RICCSREX.
arma necessaria procurabit : quia fida reipub. salus. *p'-, Illi confertur prmfectura Urbis, et summis laudibut
est defensor armatus. Discat miles in otio quod per- exornatur.
ficere [ed., proficere] possit in bello. Animos subitoi Remuneratio meritorum justum dominantis prodit
ad arma non erigunt, nisi qui se ad ipsa idoneos, imperium: apud quem perire nescit, quod quempiam
prsemissa exercitatione, confidunt. Gestiunt vitulii laborasse contigerit. Nam si inopinata tribuiinus,
certamina, quseimpleant oetate robusta; catuli in no- quemadmodum negare possumus qu§d debemus ? In
vellisvenationibusludunt.Focosipsoscomprehendere i tutum apud nos omnis reponit devolio, quod mere-
virgultis teneris inchoamus; cseterum si robora pri- tur; et duplicem fructum metit, qui nobis se inali-
mis scintillis adhibeas, igniculum opprimis, quemi quo paruisse cognoscit. Olim quidem quod esset di-
fovere contendis. Sic animi hominum, nisi prius le- gnitate pretiosius a nobis habere meruisti, ut regio
niterfuerint imbuti, ad hoc quod tendis, idonei ne- laleri dignus adhsereres. Differri te pertulit noster
queunl reperiri. Primordia cuncta pavida sunt; ett affectus : apud amantem provectus tui causani tar-
nulla est ubi magnam partem peregrinoe multitndinisi » Sic legunt Justus Lipsius tom. III, pag. 312, et
non invenias. Apud Dionem McecenasCaesaremhor- D. JORETOS.
tatur ut omnibus sociis civitalem Romanam donet,, b Hsecvox soepiusreperitur in auctoribus. Legimus
quo hujus participes facti fldeliores redderentur, ut- enim vigere fraternam venam, et virorum bonorum
que Romam incolentes eam solam vere urbem, suas3 fecundam venam esse. Sic Macrobius venam Latinac
autem patrias agros et pagos esse arbitrarentur. Cumi linguaenuncupat; et Cicero venam reipublicoe;Spar-
jgitur communis patria Roma sit, non est obscura1 D 1 tianus venam paternae disciplinae. Ennodius, vena
ratio cur Ulpianus scribat in 1.7. D. de interd. ett linguarum: ita etiam venaeaquarum dicuntur a Sem-
releg. constitutum fuisse, eum cui patria interdictuma pronio in 1. si in meo, 21 ff. D. de aqua et aqua pluv.
erat, eliam Urbe abstinere debuisse, cujus quidemfi arc. Alber. de Ros. in 1. forma, § salinm. C. de cen-
constitutionis auctor fuit Claudius, ut teslatur Sue- sib. Ccepola in I. inter publica, § publica, de verb.
tonius in ejus Vita. Cicero contra Rullum : «Rorna a signilic. Paul. Castr. consil. 5. Venae putei ab Ul-
communis patria omnium nostrum. >Fuit olimRomaa piano in 1. fluminum24, § etiam videamus. 12 D. dc
comraunis patria Romanorum et Italorum ex legee dara. infect. metallorum, lapidicinarum et saxorum,
Julia, hodie est omnium qui ditioni Romansc subjectii in 1. si ususfructus, 13, § inae quwsilum5. D. de usu-
sunt. Relegatus non potest Romse morari, quia om- frucl. 1. juncti. 3C. de melallariis. Sic vena lapidea
niuni est patria, ut ait Callistratus in 1. relegatus.i. vel ferrea Bart. in 1.venditor. § si conslat. D. comm.
1. praedior. Venae quoque de afboribus dicuntur, ut
D. de interd. et releg., novell. 78. Vide Cujac. ad 1.
unic C. de decur., Alciat. lib. n dispunct., cap. 21;; testalur Plin. lib. xvi, cap. 38 : in quarumdam ar-
Brisson. lib. in Select., cap. 6; Dec. ad cap. Memi- i- borum carnibus pulpse venceque sunt. Dicimus etiam
nimus, num. 16; extrade appell. Felin. adcap. iin. i. venas auri et argenti, ut ex Cicerone lib. n de Nat.
col. pen. nu. 26; de foro compet. Rom. sing. 146. I. deor. liquet. Nos aeris, argenti, auri vetias penitus
Consule quse notavi ad epist. 2 Jib. xi, infra. BROSS.i. abditas invenimus. Buoss.
537 VARIARUMLIBER I. 538
dius impelrasli, ut post sacrse amicitise [id est impe-- A reipub. curas, quas emergentium rerum necessitate
ratoris] genium ad honores ornatior pervenires. suscipimus, sermonis suavitate deliniret. Blandus
Cuncta siquidera, unde famam captat humanitas, ini alloquio, supplicantium fidelis patronus, accusare
te congeminata[ed. Ac.,congenita] sederunt, patria,, nesciens,coramendare prsesumens.Qui tanta se animi
gcnus, institula prseclara. Quorum si unum nobilita- puritate clariflcavit, ut cum apud nos meretur aulicas
tem complet, in te collecta plus facient, qui non mi-- dignitates, spectaculorum ordinatione Isetissimam
nus genitalis soli fortuna resplendes, quam gloriai sibi militiam vindicaret; quatenus sub specie volu-
stemmatis et virtutis ornaris. Hinc est quod nunc> ptatis liberae[mss.,libenler. Quidam,libere] videretur
te per 20 indictionem feliciler tertiam [id est, an. velle servire. A laboribus quidem temperans, sed in
Chr. 510] ad prsefecturaeurbanse* culmen erigimus: nuila se nobis parte dissocians. Regalem quin etiam
tribuentes tibi in ea civitate fasces b, ubi perpetui mensam conviva geniatus ornavit [ed., amavit]: ibi
sunt houores. Quod nos, qui munera nostra vere- se nobis studens jungere, ubi certum est nos posse
cundius sestimamus,certe fatebimur, multum te me- gaudere. Sed quid ultra de ejus moribus est dicendum,
ruisse de nostro judicio, ut illi coatui prsesiderepos- cui ad perfectam probationem sufficit quod amorem
sis quem reverendum humano generi esse cognoscis. nostrum jugiter habere promeruit? Non est majus
Nunquid hoc est palatia regere, et domos propriasi B \ meritum, quam gratiam invenisse regnantium. Nam
ordinare? Plerumque honor ex commendatis acqui- quibus fas est de cunctis optimos quaerere,videntur
ritur; nec tale est cellam vinariam tuendam susci- semper meritos elegisse. Atque ideo labores ejus
pere, quale pretiosa diademata custodire. Illa, quaei remuneratione pensantes, Artemidoro illustri viro
potiora credimus, ad conservandum melioribusda- urbanae praefecturse fasces indulsimus. Huic ergo,
mus ; et in quibus sustinere damna non patimur, fi- P. C, tot ac lalibus meritis prselucenti, favete linguis,
delioribus profecto mentibus applicamus. Roma sii favete collegiis. Erit vestrae quoque benevolentisa
habet parem, sestimanos et aliis similia credidisse;; laus, ut cum dignis charilatem impendilis, ad exein-
si vero singulare bonum est, judicem te prsecipue> plum csetcrosinciletis.
rei facimus, quam aucwre semper optamus. EPISTOLA XLIV.
EPISTOLA XLIII. POPCLO ORBIS K0M<E THEODORICCS REX.
SENATUI URBIS ROM.E THEODORICCS REX. Illumcertiorem facil se Artemidoroprmfecturmurbana
llli significatse Artemidorofasces urbanw prmfecturm ' fasces dedisse regendos, ut innoxii purissimum ha-
indulsisse, et magnopere eum laudal, pelitque ull berent testem, et erranles juslissimum paterentur
ipsiuselectionemsuis confirmelsuffragiis. ultorem.
Scitis, Patres Conscripli, nostrum esse geniumi < C Charitatem vestri praecipuamnos habere ex ipsa
[Niv., gremium, Acc, gaudium, Juret., prsemium] cura vos potestis agnoscere : pro quibus ita videmur
culmina dignitatum; scitisvobis proficere, quod no- esse solliciti, ut nihil admonitionis patiamur omitti.
bis contigerit in fascium honore prsestare. Quidquid1 Caulela siquidem prodit affectum; et quse studiosius
enim ab unoquoque suscipitur, senatus est, qui me- diligimus, majori gratia custodimus. Hinc est quod
retur. Quid enim de vobis sestimemus, agnoscitis : viro illustri Artemidoro, diu nostris obsequiiserudito,
quando viris longo labore compertis, hoc certe ini prsefecturaeurbanoe dedimusfasces regendos; ut quia
prsemiuradamus, ut vestri corporis mereantur esses quorumdam illicitis seditionibus civilitas turbatur,
participes. Hic est enim vir, qui genitalis soli reliclai haberent et innoxii purissimum testem, et erranles
dulcedine, nobis maluit inhoerere. Et licet esset cla- justissimum paterenlur ultorera. Quod nos, qui de-
rus in patria, nostram tamen elegit subire fortunam,, lectamur insontibus, in cunctorum notitiam duxiuius
superans gratiae magnitudine vim naturse : qui prin- perferendum, ne quis inopinata districtione solite
cipe Zenone, non tam benevolo quam afflne gaude- prsesumat excedere. Quocirca talia nos prsefalo viro
bat. Et quid in illa repub. gralia non potuit obtinere! delegasse noveritis, ut si quispiam incivilis exstiterit,
parentis, qusesic facillime favet extraneis ? Sed hsecs districtionem illico nostrce jussionis incurrat. Et
omnia nimius despexit affectus; ut nos ipsi, pro qui-' D quanquam prsefecturseurbanse hanc potestatem de-
bus haecfecissecognoscitur, merilo stupere videaraurr derint leges, nos tamen specialiter delegavimus, ut
in unius gratia tot desiderabilia fuisse contempta. confidentius fieret, quod duplex permisisset aucto-
Qui super hanc eximiam fidera solatia nobis suse 5 ritas. Audebit ergo seditiosos, et a disciplina publica
confabulationis adjecit; ut asperas nonnunquamt deviantes, nostra auctoritate percellere. Quiescat

•Videsupra epist. 32, et 1.1, D. offl. prsef. Urb.
FOEII.
b Olim nonnisi magistratus populi Komani, autt
qui cum imperio in provinciis, fascibus usi; quodl
ab Augusto originem sumpsit, cujus honori senatusi
decrevit anno Urbis 735, uti consulari potestate sem-
per esset, fascibus duodecim uteretur, eumque mo-
rem tenuerunt principes, ita tamen ut laurum fasci-
bus non adderent, nisi in victoria. Postea per adula-
tionem irrupit, ut omnium principum fasces semper
laureati essent, eaque nota maxime distinctusa vulgo>
princeps. Talis autem erat fascium flgura. Detractis
ex betula arbore virgis ita includebatur securis, ut
acies ferri in summitate emineret, reliqua pars cir-
cumducto loco tegerelur : quod eo consilio a majo-
ribus excogitatum fuit, ut testatur Plutarchus iu
Problemalibus, ut ostenderent raagistratuum iram
in sumendo supplicio non debere esse prsecipitem,
eosque fasces habere, sed tamen ligatos, quique sine
justa causa non debeant dissolvi. Ponuntur aliquando
fasces pro ipsis magistratibus. Virgil. lib. u Georg.,
Liv. lib. ii; Plin. lib. vn, cap. 30. BROSS.
 m M, AURELIICASSIODORI 510
concertantium fervor animorum. Bona pacis, quse,, A Alibus] considentem, auctorum libris invitantibus,
i- cordis lumine cognovisti, cui ardua nosse usus mi-
Deo propilio, nostro labore meruistis, cur seditioni-
busfcedanlurillicilis? Nunquammajori damno peri- i- racula, monstrare propositum est. Molitur ostende-
clitati sunt mores, quam cum gravitas Romana cul- l- re, quod obstupescant homines evenisse; miroque
patur. Reparet itaque honesta civitas moderalionem n modo naluris conversis facti detrahit fldem, cum
suam. Pudor est degenerassea prioribus, eo prseser-- ostentet ex oculisvisionem.Facit aquas ex imo sur-
tim tempore cum talera principem cognoscitis voss gentes, prsecipitescadere, ignein ponderibuscurrere,
habere qui praemiabenemeritis, ullionemtribuat in- i- organa extraneis vocibusinsonare, et peregrinis fla-
' tibus calamoscomp!et,ut musica[erf.,injuncta;mss.,
quietis.
EPISTOLAXLV. minuta] possint arte cantare. Videmusper eam de-
21 fensiones jam nutanlium civitatumsubilo tali firmi-
B0ETIO VIROILLUSTRI PATRICIOTHEODORICUS REX. tate consurgere, ut machinamentorumauxiliissupe-
Dicit se rogalumesse a Burgundionumrege ut horo- rior reddatur, qui desperatus [ms: R., desperatis]
logiaaquatileet sotaread ipsumtransmilleret; Boe- viribus invenilur. Madenlesfabricsein aqua marina
tiumqueomniamathesismiraculaapprimecallentem,
ad hoc opusperficienduminvitat, siccantur; dura cum fuerint, ingeniosadispositione
Spernenda non sunt quse a vicinis regibus prse- _ B solvuntur. Metalla mugiunt, Diomedis in xre grues
fri-
sumptionis gratia postulantur: dum plerumque ress buccinant, seneusanguis insibilat, aves simulatse
parvseplus praevalenlprastare quam magnsepossuntt tiniunt b; et quse propriam vocera nesciunt habere,
obtinere divitiae.Frequenter enim quod arma ex- dulcedinem[ed., ab sere dulcedinem]probantur einit-
plere nequeunt, oblectamenta suavitatis imponunt. tere cantilense.Parva de illa referimus, cui ccelum
Sit ergo pro repub. et cum ludere videmur. Namj imitari fas est. Hsecenim fecit secundum solem in
ideo voluptuosa quserimus, ut per ipsa seria com- Archimedis sphaeradecurrere; haec alterum zodia-
pleamus. Burgundionum itaque dominus a nobis3 cum circulum humanoconsiliofabricavit.Hseclunam
magnopere postulavit ut horologiumquod aquis subj defectu suo reparabilem artis illuminationemonstra-
modulo fluentibustemperatur, et quod solis immensii vit; parvamque machinam gravidam mundo, coelum
comprehensa illurainatione distinguitur, cum magi- gestabile, compendium rerum, speculumnaturse ad
Btris rerum ei transmittere deberemus: quatenus5 speciem setheris incomprehensibili mobilitate volu-
impetratis delectationibus perfruendo, quod nobis5 tavit. Sic astra, quoruin licet cursum sciamus, fal-
est quotidianum, illis videatur esse miraculum. Me- lentibus tamen oculis, prodire non cernlmus. Stans
rito siquidemrespicerecupiunt, quodlegatorum suo- quidani in illis transitus est; el qusevelociter currere
rum relationibus obstupescunt. Hoc le, multa erudi-. G C vera ratione cognoscis,semovere non respicis. Quale
tione saginatum, ita nosse didicimus, ut artes quasi est hoc homini etiam facere, quod vel intellexisse
exercent vulgariter nescientes, in ipso disciplinarumi potest esse mirabile? Quare cum vos ornet talium
fonle potavcris. Sic enim Atheuiensiumscholas lon- rerum praedicanda notitia, horologia nobis, publicis
ge positus introisti; sic palliatorum choris miscuistii expensis, sine veslro dispendio deslinate. Primum
togam, ut Grsecorumdogmata doctrinam feceris esse> sit, ubi stylus diei index, per umbram exiguam horas
Romauam. Didicistienim qua profunditate cum suis; consuevit ostendere. Radius itaque immobilis, et
partihus specuiativa cogitetur; qua ratione activa; parvus, peragensquod tam miranda magnitudosolis
cum sua divisioue discatur : deducensad Romuleosi discurrit; et fugam solis sequiparat, quod motum
senatores quidquidCecropidaemundofeceranl singu- semperignorat. Inviderent talibus, si astra-sentirenl;
lare. Translationibusenim tuis Pythagoras musicus, et mealum suum fortasse deflecterent, ne tali Iudi-
Ptolemaeus astronomus leguntur Itali. Nicomachus brio subjacerent. Ubi est illud horarum de lumine
arithmeticus, geometricus Euclides audiuntur Auso- venientium singulare miraculum, si has et umbra
niis. Plato theologus, Arisloteles logicus Quirinali < demonstrat? Ubi prsedicabilis indefecta roratio, si
voce disceplant. Mechanicumetiam Archimedem* hoc et metalla peragunt, quaesitu perpetuo conti-
Latialem Siculis reddidisti. Et quascunque discipli- U nentur? 0 artis inaestimabilisvirtus, quse dum se
nas vel artes facunda [ed., fecunda] Grceciaper sin- D < dicit ludere, naturseprsevaletsecreta vulgare! Secun-
gulos viros edidit, te uno auctorej patrio sermone dura i sit c, ubi prseter solis radios hora dignoscitur,
Roma suscepit. Quos tanta verborum luculentiared- noctes i inpartesdividens; quod ut nihildeberet astris,
didisti claros, tanta linguaeproprietate conspicuos, rationem
i cceliad aquarum potius fluenta convertit:
ut poluissent et illi opus tuum prseferre,si utrumque iquorum motibus ostendit, quod ccelumvolvitur; et
didicissent.Tu artem praedictam,ex disciplinisnobi- audaci ; prsesumplioneconcepta,arselementis confert,
libus natam, per quadrifariasmathesis januas introi- < quod originisconditio denegavit.Universsedisciplinac
sti. Tu illam in natursepenelralibus [Jur., penetrabi- < cunctus prudentium labor naturaepotentiam, ut tan-

• Is fuit Syracusanus, de quo Cic. lib. v Tuscul.
qusest., et Vilruviuslib. ix, cap. 3, de Architectura.
Cujus incredibUe nec unquam intermissumstudium
Piutarchus commemorat, 22 ai>seni sit admini-
stranda resp. FORNER.
Juretus pro Latialem, putat legendum Latiarem.
*>Juret. putat pro [ritiniu.nl,legendumfringultiunt%
u apud Apuleiumpag. 240 : <Meruloein remotistes-
ut
q c fringultiunt.>
quis
De horologiohydraulicoscripsit Athenseus.
841 VARIARUMLIBER II. f?*2
tum possint, nosse perquirit. Mechaaismasolum est,. st, A modis expetita : quando nou est abjectum, quod
quod iUam ex contrariis appetit imitari; et si fasest
:st potest explere desiderium. Nam per quaslibet pretio-
dicere, in quibusdam etiara nititur velle superare. e. sas res ad illud tantum tenditur, ut cupientis animus
Hoc enira fecisse dignoscilur Dsedalumvolare a : hococ expleatur. Quapropter salulantes gratia consueta,
ferreum Cupidinem in Diansetemplo sine aliqua alli- li- perharum portitores illum et illum «, oblectamenta
gatione pendere. Hoc hodie facit muta cantare, in- n- prsesentise[D. Jur. legit prsestantiae]veslrse, horolo-
sensata vivere, immobilia nioveri. Mechanicus, si fas
as gia cum suis dispositoribus credidimus destinanda :
est dicere, pene socius est naturae, occulta reserans,
is, unum, in quo humana solerlia videtur colligi, quod
manifesta convertens, miraculis ludens : ita pulchrere totius ccelinosciturspatia pervagari; aliud, ubi solis
simulans, ut quod compositumnon ambigitur, veritas as meatus sine sole cognoscitur d, et aquis guttantibus
seslimetur. Haec, quia studiosius te legisse cognovi-i- horarum spatia terminantur. Habetote in vestra pa-
mus, prsedicta nobis horologia quantocins transmit- it- tria, quod aliquando vidistis in civitate Romana.
tere maturabis, ut te notum in illa parte mundi fa- a- Dignum est ut bonis nostris vestra gratia perfruatur,
eias, ubi aUter pervenire non noteras. Agnoscantper er quaenobis etiam affinitate conjungitur e. Discat sub
te exterae gentes, tales nos babere nobiles, quales es vobis Burgundia res subtilissimas inspicere, et anti-
leguntur auctores. Quoties non sunt crediluri quod )d B] quorum inventa laudare : per quos f [ed., per vos]
viderint, quoties hanc veritatem lusoria somnia pu- a- propositum gentile deponit; et dum prudentiam re-
tabunt? Et quando fuerint a stupore conversi, non jn gis sui respicit, jure facta sapientium concupiscit.
audebunt se scquales nobis dicere, apud quos sciuntnt Distinguat spatia diei actibus suis, horarum aptissime
Bapientestalia cogitasse. momenta constituat. Ordo vitaeconfusus agitur, si
EPISTOLAXLVl. talis discretio sub veritate nescitur. Belluarum quippa
GUNDIBABO b REGIBURGUNDIONCM THEOD0RICCS x> ritus est s ex ventris esurie horas sentire, et non
REX.
m habere certum, quod constat humanis usibus con-
Horotogia solare, el aquatile a Boetio fabricata cum
eorum dispositoribusilli mittit. tributum.
Amplectenda sunt munera quse probantur omni- i-
* Simile exemplum exstat apud D. Prosperum de le quoniam. C. Th. de appei. i. i. C. Th. ne quid pu.
Promiss. et Prsedict. Dei, parte ni, cap. 38; et apudid blic loetit. Portitores alioqui sunt telonarii, qui por-
RufUnumHistor. ecclesiast. lib. vn, cap. 23; et apud id tum obsidenles, omnia sciscitarentur, ut ex eo ve<
Laonicum de Repub. Mahometi lib. III de Rebus IS tigal acciperent. Non. Marcel. Donat. in Terent.
Turcicis. JUR. Phormion. FORNER.
b Al., Gnndibaldo; al. apud Adonem Viennen- \- ri d Loquitur de clepsydra, quam Nasica censor pri-
sem. Is Gundibaldus paucis post temporibus viclus is mus fecit Romanis teste Censorino de DivinaNatura.
est a ClodoveoFrancorum rege, apud Greg. Turo- )- JOR.
nen. lib. 11,cap. 32. Iluic Theod. mittit duo horo- 3- o Nam Gundibaldus duxerat iiliam Theodorici.
logia, uiuiiu totius motionis ccelestis, alterum hora-
a- Toron. lib. cap. 5. FORNER.
' Plane hic restituim,debet
Gregor.
rum 46. FORNER. per quos, non autem per
c Nuntios saepehoc nomine significat et lib. vm, :i, tios. Ut scilicet ad vocem prsecedentem antiquoruni
epist. 8; lib. x, epist. 8. Nam ante chartse usum in referat. Alia lectione per vos videtur lapsus per Pi-
dolatisex ligoo codicillisepistolarum eloquia scribe-e- theum in sua pncfatione ad libros Salviani de Provi-
bantur. Unde et portitores earum tabellarios voca- i- dentia Dei, qui interpretatur de Guudibaldo rege, et
verunt, inquit Isidor. lib. vi, cap. 8, Etymol. 1.7. C.
1. propositum gentis de foedere et socielate inita cum
Tb. Si cert. petatur. de chirogr. portitores et bajuli
ili Romanis Gothisque successoribus accipit. JURET.
pecunise,et gerulus litterarum, 1.23, omnes, et 1. 31,
1, « AmmianusMarcellinus lib. xxm, pag. 302.

LIBER SECUNDUS,

23 EPISTOLA PRIMA. D dignitatum, et beneficiis principum sacretur memo-

ANASTASIO
PIISSIMO IMPERATORI THEODORICUSREX. ria saeculorum.Felix a consule sumat annus auspi-
RenuntiatFelicem Gatlum pro meritishoc arnio con- cium a, portamque dierum tali nomine dicatus annui
suiem fuisse crealum.' introeat, faveatque reiiquae parli fortuna principii.
Admonetnos consuetudo soleranis dare Fastis no- Quid enim vobis credi possit optatius quam ut alum-
men, ornatum proprium Romae,terrenam curiae cla- nos proprios ad ubera sua Roma recolligat, et in ve-
ritatem; ut per annorum numerum decurrat gratia nerando nominis coetu senatum annumeret Gallica-
Formula 1 lib. vi, anni per consules numeraban- re. Est et novus annus pars illa anni, quse novag
tur. fruges, novosque fruclus parit. Tibullus :
Felix a consulesumat annus auspicium.] Constat Et quodcunquemihipomumuovuseducataniius.
ex hoc loco consulum fuisse inchoaro annum et
pandere, ut liquet ex 1. 1 C. Theod. ne quid publ. Sic sestatem novi anni dixisse videtur Gellius, quod
Isetit.; Salviano lib. vi de Providentia, inultisque sestasnovas fruges afferat. Ssepenumeroetiam usur-
aliis. Sic novus annus dicebatur, primus aunus im- patur pro anni initio, ut novum ver. nova sestas e|
perii alicujus imperatoris, ut ex Seneca colligere sestatisinitiura. Ovidius
est. Quid actum sit in ccelo ante diem terlium idus
Octobris, Asinio Marcello, Aciilo Aviola coss. anno Dicage, fri,oribus quare novusincipitannus.
BROSS.
novo, initio sseculifelicissimi, volo memorioetrade-
m M. AURELII CASSIODORI 541
numn? Agnoscat curia Transalpiui sanguinis decus,, A prsedicantur. Currat quinimo honorum gratiaper pa-
quse non semel coronam suam nobilitatis ejus florei rentes, sub imperio boni principis omnium fortuna
vestivit. Novit inter reliquos fasces viros inde sumere2 proficiat. Nam quis desperet augmentum, ubi est in
consulares, qui longo stemmate ducto per trabeas,, amore donum, et prsestare propositum ? Hujus ex-
lege lemporum originarius est honorum. Nam quiss perimenla clementisete retines approbasse | mss.,lenes
bonorum indolera nesciat esse Felicera, qui primiss me approbasse], cum soli genitalis fortuna relicta,
auspiciis hinc prodidit meritum, quod ad patriami velut quodam postliminio in antiquam patriam com-
visus est festinare virtulum. Bonum judicium est,, measses .Excepit te noster affectus,implevil beneflciis
secuta prosperitas : crevit cum libertateprovectus; ; manus, fecitque esse votum, quod nostrum expetiis-
nec passi sumus eum inglorium relinquere, qui adi ses imperium. Sic enim decebat crescere, qui nie-
honorem reipub. meruit pervenire. Dignus planee liora visus est elegisse. Mutatur eoim fortuna cura
largilatibus nostris, qui in ipso puerilise flore malu-- dominis; et in laude regnantis proficit, quod subje-
ris moribus lubricamfrenavitsetalem; et.quod rarumn ctus acquirit. At tu parem te huic iudulgentiae prse-
continentise bonum est, patre privatus, gravitatiss stitisti. Illustri enim honore ditatus, tanta te malu-
factus est filius : cupiditatem inimicam sapientise e ritale tractabas, ut annos leves patereris esse sub
Bubjugavit, vitiorum blanda conlempsit, superbise » B pondere, quem non potuit in prima setate vincere
vana calcavit. Ita superatis excessibus ante dare vi- fortissima vis naturse. Paterna enim substantia locu-
sus est de moribus consulatum. Nos autem qui bonis is pletatus, quoesemper novos extollit haeredes, conser-
redimimur institutis, quos probitas inspecta concilial,l, vasti divitias, cum ad eas prseter laboris studia per-
curules infulas b prsestitimus candidato, ut virtutumn venisses. Soletenim facile labi, quod sine diflicultate
desideria possiraus provocare per munera : quia nonn potuit inveniri. Auxisti palrimonium vivacitatis [ Gr.
deficit rei studium, quaeprsemium largius habet. At- t- et Cuj., vicinitatis ] instantia. Nam quod signum ma-
que ideo vos, qui utriusque reipub. bonis indiscreta ,a gis bonse dispensationis [ed. Ac, dispositionis] quse-
potestis gratia delectari, jungite favorem, adunatee ratur, ubi testis estconsulatus? Iti tanta facultate
sententiam. Amborum judicio dignus est eligi, qui ii meruisti, ad quod vix eversis patrimoniis pervenitur.
tantis fascibusmeretur augeri. Privata parcitas liberalitates publicas c enutrivit.
Transiisti gloriam patris disposilione laudabili; et
EPISTOLA II.
non valuit, de ejus opibus cffe-
FELICIVIR0ILLUSTRI CONSCLI ORDINARIO THEODORICCSJS quod ille assumere
REX. cisli. Celsos currus nisi confidenlia magna non ap-
,_ petit, dum generosi est animi optare quod summum
Confertur illi indictione iv consulis dignitas , multis-
que taudibus efferlur. C est. Audentes facit homines flducia sui, quia se non
G
Amamus beneflcia nostra geminare, nec semel el patitur occulere, quem prsecipital natura prodire.
prsestat largitas collata fastidium; magisque nos >s Rediit per te Transalpinse familiae consulatus, et
provocant ad frequens prscmium, qui initia noslrae ae arentes laurus viridi germine renovasti. Sacram
gratise suscipere meruerunt. Novis enim judicium m Urbem aspice tuis votis candidatam. Tende igitur ad
impenditur, favor autem semel placilis exhibelur. r. laudum celsa vestigia; ut priores tuos, quos honore
Decorum esl namque principis arbitria non hacrere, e, reparas, virtute transcendas. Sume igitur per indi-
quia commendantur priora posterioribus donis, et ctionem quartam [id est.an. Chr. 511 ] consulatus in-
firmalur omnis indubitata de repetitione sententia. a. signia, dignumque te tantorum desideriis pnesenli
Pridem tibi honorura tribuimus gradum, nunc fasti- ;i- comproba largitate. Hic profecto locus est, ubi prae-
gium concediraus dignitatum; ut et anteriora libi bi conium meretur effusio; ct virtulis genus est, pro-
merito contulisse videaraur, et in sequentibus con- n- priam substantiam non amare, ubi lanlum opinionis
stantiam tenere nostra benignitas aeslimelur. Non m acquiritur, quantum facultatibus abrogatur. Respice
enimrelinquiingloriospatimur, qui generis claritale ile te supra omnium humeros atque ora volitare; ta-

« D. Grul. et Cirjas putant legendura, et in vene- e- DJ
tandi nominis cmtum annumerel Gallicanum. Mss.,
>.,
Et in venerando nominis cwlu annumerel Gallica- a-
num.
b Infula fascia est in modum diadematis, a quo iio
dependent vittse ab utraque parte. Quidam infulas as
sacerdotum iilamentum vocabant. Aliiscribunt infu- u-
las filamenta alba esse quibus terapla ornabantur; r;
et moris fuisse ut nubentes, priusquam mariti domum im
ingrederenlur, infulis postes ornarent. Hinc factum, n,
ut ad omnem dignitatem referatur, quoniam quselibet let
dignitas habuit insignia sua. Erat et infula corona na
imperialis. 1. iin. in fine. C. de quad. proes.Hoc est
;st
diadema quod Valerius vocat nobilem magis quam tm
felicem pannum, multis curis, sollicitudinibus, mise-ie-
riisque refertum. Sunt etiam infulaeconsulares, et ct
prsefecti praetorio, ut 1.1 C. de Consul. 1. fin. § 1.
C. de decur. 24 Hcm infulaemagistri officiorum, 1- 1.
2 in fin. C. de primicer. Item sunt infulscqusedara IIU
signa quibus distinguitur liber a servo, 1. jubemus.
C. deprsep. sacr. cub. Sichonorum infulsein 1. 1 C.
de temporib. appel. Imperiales infulsein 1. ult. C.
de quadri. prsescr. majoris administrationis infulsein
1.1 C. ut omnes judices. BROSS.
c Paulo post effusionem nominat T«; vicaztiag,et
missilia consulum intelligit, et munera eorum sum-
ptu eduntur populo, infra lib. vi, form. 1. I. 36.
Publicilus, D. de cond. et demonstr. Quod postea
Leonis et Zenonisconstitutionibus prohibitum, et ad
aquseductuuminstaurationem translatum est, 1. 2, 3,
i, C. de Consul. lib. xn. Martianus quoque impcra-
torspargi pecunias aconsulibus vetuit, novel. 105.
irepi ujraTO»v.
FoRN.
d De erogationibus et sumptibus consulum in Iu-
dos et missilia loquitur auctor; qua de re vide Vo-
piscum in Aureliani Vila; Dionem lib. LVHI, ubi de
Valerio Asialico loquitur. BROSS.
545 VARIARUMLIBER II. 546
lemque te prsebe, ut dignusgenere, dignusUrbe, A ed., constantiamj. Et quanquam oniniumgratiam m-
dignus nostro judicio, dignus trabeis [aestimeris. discreta fuerit electione sectatus (quod de magnis
EPISTOLAIII. raro eligi potest), tantum se ornavit patricii Paulini
SENATOI ORBISROMJE THEODORICOS REX. affectu, ut hinc daret mirabilisconscientisesignum,
Felix Gallusuna cumpatre plurimumcommendalur, quod ad virum visus est festinare proecipuum.Prse-
ejusque ad consulalumpromotiosenalui renuntiatur. stat enim decus araicitiadesiderata potiorum, quam
Gaudete, Patres Conscripti, vobis rediisse stipen- societas bonorum morum callet infundere, dum affe-
dia dignitatum; gaudete provinciaslonga setate de- ctione concordi parem sibi studet esse, quem diligit.
suetas viros vobis penderc consulares, et de lali au- Huic ergo, P. C, avitis bonis cum suis meritis relu-
spicio raajora promittite. Solent enim initia porten-- centi, vestrae gratiae prcestate fulgorem. Non impar
dere meliora, dumaparvis inchoant, quoein sequein• ad curialium insignia venit, qui de speciosa stirpe
tibus magna se admiratione sublimant. Jacebat no-• descendit. Legit enim Roma frequenter fasces de
bilis origo subGallicanojustitio a, et honoribus suis» mcenibusGallicanisb: ne aut in damno suo prcecipua
privata, peregrinabatur in patria. Tandem pressos3 contemneret, aut probatavirtus inhonoraesset [mss.,
divina levaverunt, Romam recepere cum gloria, ett inhonorasceret]. Impleatur igitur nobilis curia pro-
avorum antiquas laurus ab ornata curioesilva lege-- B ] vincialibus bonis, cujus esi proprium quodcunque
runt. Nara quis possit negare generi munus, cujus> videtur esse prsecipuum.Ipse quoque annus, tempo-
habeatisvelut iu arce depositum? In ore quippe ru- rum pater, quadrifaria se diversilate componit; nec
moris est, quondam Felicis adhuc vivere consula- desideriumcaperet, si novitatis gratiam non habe-
tum: quia bona durare norunt post hominem;et quodl ret. Favete ergo, P. C, augmento vestro, nostro
gloriosegeritur, fine temporis non tenetur. Cujus utt judicio. Nam si candidatus ornabitur, jam vobispro-
antiquam prosapiam, satiati veterum copia, transea- ficil quod meretur.
mus ; est adhuc in oculis omnium candidalinobilis- EPISTOLAIV.
siuius pater, qui prudentise facibus ita prseluxitin ECSICIO Niv. et VIRO HONESTO
[ed. Gam., BENEDICTO]
curia, ut haberetur merito clarus inter tot iumina1 THEODORICUS REX.
dignitatum. 'Litterarum quippe studiis dedicatus,> Confertsiliquaticivel monopolii,quos antea exercebal
perpetuam doctissimisdisciplinismancipavitsetatem. Anliochus,tilulos, cumSaionis adminiculis.
Non primis, ut aiunt, labris eloquentiam consecutus,>, Deleclamur vetustatis invento, et sequi regulas
toto se Aoniifontesatiavit. Vehemens disputator inn constilutas libenter amplectimur: quia locus subre-
libris, amoenusdeclamator in fabulis, verborum no-'- ptionibus non relinquitur, quoties ralionabiliter con-
vellus salor, sequiparaverat prorsus meritis, quos 'S <Q stituta servantur. Et ideo supplicationum tuarum
leclitarat auctores. Commendavit etiam studiorum n tenore comperto, prsesenti auctoritate defiuiuius, ut
bona per benignitatis insignia : sciens iraperitiaran quidquid ad Antiochura, siliquatici vel monopolii
magisinflari aura superbise,quoelevibus flabris ex-;- titulos exercentem, nostra jussione pertinuit, ad to
ponitur, quia virtutum radicibusnon tenelur. Fuit it ratione simili transferatur, contra omnium calum-
quidam nostrorum temporum Cato, qui abstinendo o niantium insidias, salva scquitate,prsesenti auctori-
vitiis, alios formaret exemplis. Rerum quoque natu-i- tate munitum; habiturum etiam adminiculaSaionis,
ralium causas subtilissime perscrutatus, Cecropii ii qusepro vindicandis titulis anlefalis noslra tibi so-
dogmatisAtticose mellesaginavit.Dignaplane scien- i- lemniter auctoritas depulavit: ita tamen ut privalis
tia, in qua mens honestissima conquiescat; quse 3,3 minime negotiis misceatur defensiotua. Nam quod
animo semper aliquid salutare complectilur : cui ni ad auxilium dedimus, contrariura nullo modo justi-
25 accidere nulla possunt ingrata, dura sibi cora- »- tise senliatur : quia rationabililer aliena culpa te
mendat oinnia mundanarumrerum : sola cui labilis is respicit, si quem tibi petis prodesse, per te sibi aller
Fortuna non imperat. Cseterade ipso meminisse vos 3s sentiat obfuisse.
sufflcit, quando bona explicare tanti viri non vacat
at EPISTOLAV.
occupatis [mss. et ed. Niv., etGam., otio patris]. J' J> FAUSTO PR/EFECTO PR.ETORIO THEODORICUS BEX.
Nunc ad candidatumora convertite, ut paternarum m Prmcipit ul triginla mititibusin
Auyuslanis cluiuris
laudum in hunc recognoscatis esse vestigium, nec ;c conslitutis. annonas easdem auw aliis tribuunlur
tam pater imaginem dedisse corporis, quam signa ia prwstet.
judiceiur transfudissevirtulis. Vixit enim inter vos,
s, Cum nostra humanitas locum munificentioevidea-
ut scitis, non consuetudineperegrina, sed gravitatete tur exquirere,et interdum personisminusnecessariis,
Romana.Ab ipsis quippe primordiis honoribus ag- ;- araore clementise, sua desideria Iargiatur, quanto
gregatus, pueritiam suam (quod est certissimsepro- > magis in utilitate reipub. delectamur expendere, ubi
bilatis indicium) gloriosissimis viris semulasemper;r quidquid tribuitur, donantis utilitas duplicatur! Qua-
gravitate sociavit,ut post domesticaevirtutis exempla
la propter illustrem magnificentiamtuam prsesenti au-
Bumeretde pubUcaaucloritate sententiam [ms. R. et ctoritate prsecipimus,sexagintamilitibus in Augusta-

a Videtur respicere ad tempora quibus Maximusis nemoribusGallicanis,ut figuratus sit sermo, velut
occupavit in Galliis.JCRET. initio hujus epist., ubi dixit, curiaj silva. JURET.
b Vetus tyrannidem
de
cod., mentibusGall.; forte legi debetd»
i»
547 M. AURELII CASS1OD0RI 548
nis clusuris a jugiter constitutis annonas, sicut aliis A rem crescere civitatis : quia non est sapientisc pro-
quoque decretae sunt, sine aliqua dubitatione prse- futura contemnere. Et ideo illuslris magnificentiatua
stare; ut utilitas reipub. gralo animo compleatur, marmorum qiiadratos qui passim diruti negligunlur,
quse emoluraentorum commoditatibus adjuvatur. quibus hoc opus Videtur injunctum, in fabricam mu-
Decet enim cogitare de railitis transactione, qui pro rorum faciat depulari; ul redeat in decorem publi-
generali quiete finalibus locis noscitur insudare, et cum prisca constructio d, et ornenl aliquid saxa
quasi a quadara porta provincise genliles ibtroitus: jacentia post ruinas. Ita tamen ut metalla ipsa de
probatur excludere. In procinctu semper erit, qui locis publicis corruisse, apud te manifesta ratione
barbaros prohibere contendit: quia solus metus co- doceatur : quia sicut uolumus ornatum Urbis cujus-
hibet quos fides promissa non retinet. quam prsesumptione temeraria violari, ita privatis
compendiis calumniam delestamur inferri.
EPISTOLA VI b. EPISTOLA VIII.
AGAPtTO VIROILLUSTRI PATRICIO THEODORICUS REX. SlWKRO VIROVENERABILI EPISCOPO THEODORICUS REX.
Legatus eligitur in Orientem mittendus. Millequingenti solidi per Montanarium mittuntur, ut
illos provincialibusdispendium per exercitumpassis
Oeliberationis nostrse consilium virorum pruden- dislribuat.
tium requirit obsequium, ut utilitatis publicse ratio* B ] Quis melius ad sequitatis jura deligitur quam qui
sapientiura ministerio compleatur. Et ideo illustris1 sacerdotio decoratur, qui amore justitise personaliter
magnitudo tua, Deo auxiliante, cognoscat legationem1 nesciat judicare •, et diligens cunctos in commune,
nos ad Orientem deliberasse transmittere : cui te1 locura non relinquat invidise? Proinde aptam consi-
idoneum judicantes, jussis prsesentibus evocamus, ut deranles vestris meritis actionem, significamus nos
et tibi de sestimalione nostra crescat ornatus, et' per Montanarium sauctitati vestrae mille quingentos
nostris jussionibus per te procuretur effectus. Sed' solidos destinasse, quos provincialibus, prout quem-
licet omnis legatio virum sapientem requirat, cui1 que proesenti anno, exercitu nostro transeunte, dis-
provinciarum utilitas totiusque regni status commit- pendium pertulisse cognoveris, habita Isesionisaesti-
titur vindicandus [ed. Ac, judicandus]c; nunc tamen1 matione, distribuas; ut nullus a nostra munificentia
necesse est prudentissimum eligere, qui possit contra1 reddatur alienus ', quem sua damna gravaverunt.
subtilissimos disputare, et in conventu doctorum sic3 Nolumus enim sub confusione largiri, quod decet sub
agere, ne susceptam causam tot erudita possint in- ratione distribui: ne quod necessario nos transmi-
genia superare. Magua ars est contra artifices loqui,> sisse constat afflictis, superfluo tribualur illsesis.
et apud illos aliquid agere qui se putant omnia prse- < EPISTOLA IX.
videre. Lsetare igitur tanto judicio, quando antei c«( PRiETORIO THEODORICOS REX.
FAUSTO PRJEFECTO
suscipis electionis donum quam tuum probare po- Decernit ut Sabinus auriga supra solidummenstruum,
luisses ingenium. alterum, ne mendicare cogatur, accipiat.
EPISTOLA VII. Inclinari precibus nostra novit humanitas, nec pro
siiNiE[ed. SUU/E] VIROCOMITI THEODORICUS REX. affectu pietatis fines potest justitise custodire. Beni-
Prwcipit ul in (abricam murorum colligat quadratosi gni quippe principis est, ad clementise commodum,
marmorum passim dirutos et neglectos. transilire terminos sequilatum : quando sola est mi-
Sine usu jacere non decet, quod potest ad deco- sericordia s, cui omnes virtutes cedere honorabiliter
* Sexaginta mililibus in Augtistanisclusuris v. ita:: Rom. itpoa-afK6kw\i'w dicitur: ut lex non in singulos,
sex millibus Augustanis clausuris, 1. 2, c de off. sed generaliter in omnes personas concipitur, 1. 1,
prmf. prmt. clausuris et burgis, et 1. 4, c de off. mag. 1. 7, jura.; 1.8, neque. D. de legib. Quinlil. decl. 254.
off.; 1. ult., c. de off. mil. jud.; et inscriplio epist. 19) Phil. de Mundo : vbp.o;ftsvyap jjpv iaarlivr,; @s6;.
hujus lib. ii. Sane in Pandect. Florentin. carcerei Et Leo inilio novel. 21, de lancis et legura sequali-
clusus est legend. 1. ccxvi. Verum, de verb. sign. tate pereleganter. Imperalor Comnenus quatuor vi-
Anton. Augustin. lib. i, cap. 8, Emendation. FORN. ros judiciis praefecit,quorum unus erat episcopus, a,
b Baronius putat hanc epistolam fuisse scriptam an.. i quibus jusjurandum exegil, Ut non habita persona-
Chr. 515. Videeum hoc anno t. VI, p. 655, edit. Ant.. JJ ' rum ralione
incorruple judicarent, «.TtpoauKoXrnxTw
26 c Mutua istorum verborum, judicare, indi- TS Ytd 7rotsto-8ai
Ǥtj/)oSoz))Twj xa; r.pian;. Nicephorus
care, vindicare, commutalio est. Seneca lib. xc Gregora lib. ix Hist. Rom. Philo Judseus -xtpiTOD
Conlroversiarum, ult. D. August. epist. 164. Sed ett SIXKO-TOV tertium judici prseceplumtradit, T« npaypu-
in libris juris frequens, 1.IIIad Syllan., 1. xvm, de- T« Ttp0T«ivxptVOflSVMV E?ST«?EtV, Z«t lttipuaQci.17TOVT
ferre. § Veterani, D. de jur. fisc 1. pen. ne de slat. rpoizovafilxeiv «UTiirri; TWV oixatoptivwv yavTairiaf,si;
defunct. 1. ult. D. ad exhib. Florent. ad vindicandos;; ayvotav xat IrfirtvRiaX,by.tvov, tov £7TIO"T»}«*]V
st^s xai
al. judicandos, pro, indicandos conscios. Et Cod. fivijurjv,otxstiuv,ytVov,7toXtTwv,v.ai Ttaktv«Xk'jrptwv,
Theodosiano, 1. pen. de Fid. testam. Iib. xi, lit. 39,, iyrOprav,^svwv,tva fivir'sdvota pnre filao; imomuari
1.12, indicare nitilur : leg. vindicare, est enim sen- rriv yvSiaivrS>vSt/atwv : id est, ut in res prius
tenlia 1. 11, Cogi., c depetit. hmred.FORNER. in reos inquirat; easque a persona liligan-
d Eo pertinet 1. V, de ting. injunct.; 1. 7, D. de off. quam tium conetur abducere; veniatque in eorura quos
prsef. Urb.; 1. 4 c de op. publ.; i. 4, 1. 5, c de mdif. norit oblivionem, necessariorum, amicorum, ci-
priv.; 1. 2, § si quis nemini; 1. ult. D. Nequid in loco) vium, rursus alienorum, inimicorum, exterorum,
publ. Plinius lib. x.epist. ad Trajan. de loco Bali- ne vei behevolenlia, vel odio temere justi et aequi
nei Prusiensibus cohcedendo : nunc deformis ruiniss offendantur. FORNER.
consequerelur, ut foedissimafacies civitatis ornetur. f Vide Baronium Annal. tom. VI, ad annum Chri
Vide infra lib. m, epist. 29. FORNER. sti 509, sub. cap. 22. JCRET.
* Sinc personarum delectu : qui a D. Paulo u adI s Vide Senecam lib. de Clementia. FORNEB
549 VARIARUMLIBER II. 550
non recusant. Dudura siquidem sestimatis merilis, A j msequitur d. Error matris transit ad filios; et novo
Sabino aurigseunum solidum dari menstruum fece- infelicilatiseventu, fit dedecus proprium, scelus alie-
ramus. Nunc aulem (quoniam Histrio [in ntts. leg. num. Ideo enim jura vel divina vel publica nexum
Yitrio. Acc, Istorio] honesta nos supplicalione per- conjugiitanta cautela prsecipiuntcustodiri, ut crimen
movit, asserens ut qui lsetitise publicseminisler exi- sit magnum conscientise,alienos affectusin reveren-
stit, mendicitate tristissima non debeat ingravari) tiam non habere. Basilius si .uidem vir spectabilis
prsesentijussionedecernimus utalterum solidum per datis precibus intiraavit, Agapitam conjugem suam
mensem supra memoratns equorum moderator acci- de propriis penatibus a quibusdam vitio sollicitatio-
piat, quod publicis debeat rationibus imputari. Gau-. nis abductam (dum sexus ille femineusad mutabili-
demus quoties expensarum paginse his litulis one- tatis vitia patet); quod etiam oblata nobis supra me-
rantur : quia magnum nobis est commodum,quando moratsc conjugis suse petilione firmavit: adjiciens
nonnulla pauperibus in qualibet conversalione lar- eam, cum in sacrosanctse ecclesisesepta refugisset,
gimur. ignorante marito, magnitudini tuse casam Arecireti-
nam ratione postposita contulisse. Undenunc resipi-
EPISTOLA X.
SPECIOSO VTRO DEVOTO THEODORICOS deplorat ingestam sibimet gravissimam nudi-
REX., scens, factum
COMITIACO suum ipsa condemnans; quippe ut
Conlractusab Agapita factus, dum fuit a marito sepa- B ' tatem,
viro donaret
rala, rescinditur, et quidquid bonorum alienum in| pauper diviti, casto lubrica, prudenti
dominium transtulerat, quamprimum restituatur,, insipiens. Nunc abjicite lucra, quse honestam non
jubet Theodoricus. videntur commendare personam : quia illud vos po-
Propositumregale est, gravatis per injuriam sub-1 tius decet acquirere, quod et famamvestrara possit
venire, ut coercitio pravi justitiam faciat plus amari. augere. Hinc etiam prius prsecepla dederamus, et
Nec dissiroularipotest, salva communione qua vivi- nunc ilerata jussione repetimus, ut suprascriptam
lur, ut sollicilatoresa publicos 27 habeat genialis1 rem sine aliqua dubitalione reddatis. Alienatio eiiim
lori reverenda societas b, et illud humani generis> rerum solidum desiderat habere judicium *. Et certe
procreabile sacramentum c scelerata temeritate pro-' in his versata rebus, firmumdocetur perdidisse con-
fanetur. Agapitseigitur spectabilis feminse supplica- silium. Quid enim facere potuit probura , quse nullis
tione commoti (quseab universis [Jur., forte a per- culpis exstanlibus reliquit maritum?
versis] tentatum asserit suum secretum, ut etiam' EPISTOLAXII.
promitterent de nece mariti, a quo juste potius mere- ETPORTCS CCRAS
rentur exstingui) praesentijussione decernimus, ut a1 COMITI SILIQCATARIORCM, AGENTI
THEODOftlCOS REX.
tempore quo jugalem copulam animo vitiata dereli-."
quit, orani contraclu, qui levilatis errore firmusessei Prmcipit nesed sinat ad exleras provinciaslaridum trans-
in Italia ad usus propriosservetur.
non potest, legum ratione cassato, quidquid a reten- mitli,
tatoribus constiterit possideri, sine ulla facias dila- Si desideriis nostris cominercia peregrina famu-
tione restitui : ne scelerati ad illusionem juslilise lantur, si prolato auro acquirilur externa devotio;
fraudumsuarum valeant compendia vindicare. Nimis; quanto magis suis bonis abundare debet Italia, cuni
eaim absurdumest ut quos poenameruit consumere,, nulla in parendo probetur sentire detrimenta ! Et
etiamlucrum sibi valeant vindicare ideo speciem laridi nullatenus jubemus ad peregrina
EPISTOLAXI. transmitli, sed in usus nostros propitia Divinitate
: ne quod in nostris partibus conflcitur,
PROVTNO VIRO1LLUSTR1 PATRICIO THEODORICUS REX. servetur
Laudat conjugalemaffectum, et Provino prmcipit ut noxia negligentia deesse videatur. Cavete ilaque ne
casam Areciretinamipsi ab Agapita ratione post- culpis quamvis parva prsebeatur occasio, scientes
positacollatam, Basilio ejus maritoreddat. periculum gravissimum fore, si studealis vel leviter
Inter csetera humani generis pondera conjugalisi injussa committere. In qualitate est, non in quanti-
affectuscuram sibi praecipuamvindicavit. Non imme- tate peccatum; mensuram siquidem non quserit in-
rito, quia in honore esse meretur, unde reparatio> juria. lmperium, si in parvo conleranitur, in omni
-
posteritalis acquiritur. Omne facinus auctores solosi Dparte violatur '.

1 Atienarumnupliarum interpellatores, etsi effe-
ctu sceleris potiti non sint, propter voluntatem per-
niciosselibidinis, extra ordinem puniuntur. L. 1, D.
extr. criminibus. Paul. 1. 5, tit. 4, sen. 12. FORN.
b De tuendo conjugii pudore Plutarch. sv
napayy.
fap.ir.ol;. D. Basilius orat. 7 in Hexaemer. Uxor
dignitatis nomen, 1. 13, si is, c. de capitu., 1. 29,
quse adulterum, c ad l. Juliam; de adult. I. 49,
item legato quae,de leg. 5, I. 41. probrum, de verb.
sign. I. antep., c. de nat. lib. Afranius apud Non.
Marcellum: Tuam majestatem, et nominismatronse
sirailitudinem. FORN.
c D. Paul. fwo-Tjiptovad Ephes. v.
d L. 22., Sancimus, c de pwnis, I. 21. Crimen
paternum, D. eod. Bion apud Plutarch. ntpi
ppaSiu; Ttuup., sequeabsurdum esse aiebat innocen-
tem filiura ob delictum patris plectere, ac si ob pa-
ternum morbum filio bona Valetudineutenti medici-
nam prsescriberet.Excipitur laessemajestatis crimen,
I. 5, c ad l. Jul. majest., quam abrogatam nego ;
elsi Budseo, Duareno, Balduinovideatur seCus : ve-
rum singulare odium perduellionis communi jurit de
quo tit. generali de pcenis, d. I. 22, derogavit,
d. 1. arg. 1. 5, in toto, de reg. jur. FORN.
• Id est npouiptat*: quasi dicat t nemo errans fa-
cile rei suse dominium transf«rt aut amiltlt, 1. 56,
si procurator, D. de acqui. rer. dom. I. 18, si ego,
D. si cert. pet. 1. antepen. D. de jur. et fact. ignor.
Error autem judicio et consensuiadvereatur, 1. 15, si
perf errorem, D. de jurisd. FORW.
Dignitates sunt individ. glo. in 1. 7, D. comm.
divid. Corn. Tac. I. 1 de Tib, C. Imperial. § pra-
551 M. AURELII CASSIODORI 552
EPISTOLA XIII. A humanitas. Ubi est illa nalurse vis, quse amplexu
FRCINARITH [ed., FRCINAIL] SAIONI THEODORICUS REX. copulte destinatur ad posteros? Ferarum caluli
lmperat ut Venantio Ulpiani nomine diem dicat, cuii sequuntur parentes; a cespite suo virgulta non
debitor publicusin quadringentis solidisfidejussionis
' discrepant; propago vitis proprise servit origini, et
te vinculotradideral.
discrepat homo a suo fusus initio ? Quid dicamus illa
Commovemur quidem pietatis studio querela sup-" beneficia quae vel extraneam possunt obligare
plicum , sed ea maxime quse versatur in dispendiis5 personam ? Nutriuntur a parvulis, ipsis laboratur,
innocentium; ut quibus non fuerint in exigendo com- ipsis divitiaeconquiruntur c; et cum sibi unusquisque
pendia, gravem subeant in reddendo jacturam. Quod' credat abundare quod possidet, cum a patribus adhuc
nostri temporis 28 manifestum est non decere justi- quseritur, pro altera potius setate peccalur. Proh
liam, ut alterius despectus alterum gravet», et rea- dolor! Non merebimur [ed., mcerebimus] eorum
tus sit innoxiis de conteinptibus alienis. Ulpianus3 affectum, pro quibus subire non recusamus exitium
siquidem flebili petitione suggessit, administrationis3 [mss., exitum]? Maria ipsa ssevistempestatibus exci-
suse lempore debitorem publicum in quadringentis5 lata genitoris cura non refugit, ut peregrinis nierci-
solidis Venanlio postulanti fidejussionis se vinculo> bus acquirat quod propriae soboli derelinquat. Aves
tradidisse. Quo sponsionem suam prsesumptione 3 B ipsse,' quarum vita semper in escis est, naturam
truculenlium rusticorum despiciente complere, sup- suam extranea sorde non maculant. Ciconia d, re-
plicem memoratus solidorum numerus oneravit. deuntis anni jugiter nuntiatrix, ejiciens trislitiam
Ideoque praedictum Venantium, quem frequenterr hiemis, lsetiliamverni temporis introducens, raagnum
multorum scelerum pulsat invidia, nolum solummodo > pietalis tradit exemplum. Nam cum parentes eorum
querelis assiduis, in prsesenti negotio decernimus» pennas senio coquente laxaverint, nec ad proprios
conveniri; ut legaliter convictus, ea quaepromisissei cibos quscrendosidonei potuerint inveniri,plumis suis
suggeritur, sine aliqua mora tergiversationis adim- genitorum membra frigida refovenles, escis corpora
pleat. Quia melius semper legum pondere pressai lassa reficiunt; el donec in pristinum vigorem ala
curatur audacia; et dum metus lalibus imponitur i», » grandsevaredierit, pia vicissitudine juvenes reddunt,
peccandi licentia non praebelur. quod a parentibus parvuli susceperunt. Et ideo non
immerito Ionga vita servanlur, qui pietatis officianon
EPISTOLA XIV.
THEODORICUS REX. relinquunt. Perdicibus etiam mos est ova perdita
SYMMACHO PATRICIO alterius matris damna sarcire; ut adoptione
per
Exponit crimencujusdamRomuli, qui in patrem suum aliensesobolis e incommoda suaereparent orbilalis;
Marlinum manusviolentasinjecisse dicebatur; el in,
illum, si modo reus fuerit, animadvertere pielatiss C sed mox ut nati flduciamhabere cceperint ambulandi,
esse genusindicat. ad campos exeunt cum nutrice; qui ut fuerint mater-
Quis possit accusare jam reliqua, si pietatis nomi- na voce commoniti f, ovorum suorum potius geni-
na probantur esse crudelia ? Negligitur levis reatus,, tricem petunt, quamvis ab aliis, furtivis fetibus,
cum tragcedia criminis magna tonuerit [v. c Forn., , cducentur. Quid ergo homines facere debebunt,
lenuerit]; nec aliquis nititur, quod parvum est vin- quando et hanc pietatem avibusinesse cognoscunt e?
dicare, si delicta summa respiciantur evadere. Romulum itaque, qui facti sui acerbilale pollutus,
Inimicum trucem ratio ipsa professionis ostendit,, nomen foedat Romanum, ad vestrum facite venira
iratum plerumque poleris invenire collegam; inobe- judicium; et si eum patri suo Martino manus
dicnlem vero iilium declinare pcenas non permittitt injecisse constiterit, prolinus legitimam sentiat ultio-

terea, De prohib. feud. alien. per Erider. c. in apibus5-
7, q. 1, c. majoris, extr. de prseb. Qui aurem homi-
nis tetigit, totum hominis corpus affecisse injuria»
videtur, 1. 21, vulgaris, D. de furt. FORNER.
« Ncmo innocens alieno debet odio laborare, 1.
53, si quis suo, c. de inoff. test., quod in regulasi
juris a Bonifacio conjeclum est, c. Non debet, de5 nu
reg.b jur. G. FORN.
Eadem sententia inculcatur ab auctoribus, 1.
16, aut facta fl. 1.28. Capitalium, § famosos, de;
pmn. Acerbitas plerumque ulciscendi maleficii benei
atque caute vivendi disciplina est. Sext. Caecilius > substantiam proprise facultatis addicant : id est qui-
apud Aul. Gell. lib. xx, cap. 1. FORN.
c Sirapliciusapud Epictetum de causa, ortu, vi ett
effectu patrise potestatis apud Romanos usurpatse1
disserens, eamdem propemodum, quam hic Cassio-
dorus expressit sententiara his verbis : Ot Ss ira^atot i
TMV *Pwf*a£wv vnspoxvvuno-
voftotizpb;rrtv rii; <f\>aeo>;
SU^avre;, xat npb; TOUJ nbvov;oij ot yovst?vnip rtav>
TEXVWV Trovoufftv, uwx.xat TOUJnul^u; nuvroSund;:
vnoru&ai (3ou/dftsvoi', xat T»iTUV•VOVSWV OTJXKI ij
yuo-txjj
yikoaropyiuBappriauvre;, xat ninpuaxsivxai ei fiovkoivro
0 uvOpoinovimOupavipsuSofiSvou
rov; TratSaj Tot? yovzvaivinerpzjiav, v
yovsiistv
Quintil. declam. vet. Qusedamanimalia,,
«Tifiw/5))TWf.
etc, p. 218 et seq. Adoptione alien. Sob. et post
eligimus mores vestros. Euripideum illud ex Ere-
chtheo profertur a Stobaeo, cap. 74, prseslantiores
oportet judicare naturales adoptivis, GSTWV Si nuiSuv
T6 xparo;, T«y&vruyupy.peiaao> voftt^stvTWV SoxtjiuarCiv
Xp"v- FORN.
d Aristot. OEconom. , vbp.01
nelupy&.oi.Quintil.
declam. 387 aliique multi. FORN.
• Theoph. de adopt.; Corn. Tacit.; Aul. Gell. lib.
v, c. 19; Timotheus episcopus, lib. 11ad Ecclesiam
calholicam. Multi filiosnon habentes, quseruntquibus
bus umbratile aliquod propinquitatis nomen inscri-
bant, quos sibi quasi adoptatos imaginarii parenles
iilios faciant; et in locum eorum , quse non suut,
pignorum perlidia generante succedant, 1. pen. c de
adopt. FORN.
1 Huc pertinet quod eleganter scribit Philastrius
in praefat. libri de Hseresibus.JURET.
s Sic ratiocinatur Tullius in Rosciana, et Lucian.
epigram. : oOSsvsv uvOpimoiai^a).s7rwTE/!ov eZptv
iff
ifikinv. Ou yup d>;
sxOpbvnpofvkuaabp.tH',ukXuyanHvrt; o>; fikov, iv
TOOIM 7t^stovafikanrbixeOa.FORN.
8S5 VARIARUMLIBER II.' 55 ;
nem. Quia ideo elegimus mores vestros, quia crude- A accendere. Nutriunt enim prsemiorumexempla vir-
libus parcere non potestis: quando genus pietatis est tutes, nec quisquam esl qui non ad morum sumimr
in iUos distringere qui contra naturse ordinem scele- nitatur ascendere, quando irremuneratum non relin-
'
ratis se docentur actionibus miscuisse. quiturquod conscientia teste laudatur. Hincestquod
illustrem Venantium, tam suis quam paternis meri-
EPISTOLAXV. tis lucentem, comitivsedomesticorumvacantis digni-
VENANTIO VIROILLUSTRI THEODORICUS REX. tate subveximus; ut natalium splendor insilus orna-
Confert illi comitivam domesticorum tum ob merita tior collatis redderelur honoribus. Relinetis enim,
patris, qui taudatur plurimum, lum ob litterarum P.
studia, quibusse totumdederal ipse Venantius. C, patricium Liberium et in adversitate noslra
Providentise noslrae ratio est, in tenera setate me- fuisse laudabilem; qui sic Odoacris integerrimis pa-
rita futura tractare, et ex parentum virlutibusa 29 rebat obsequiis, ut nostra post fuerit dilectione [ed.,
prolis judicare successus : quia bona certa sunt, quae electione] dignissimus, contra quos multa fecisse
fidem ab exordio trahunt; dum origo nescit defi- videbatur inimicus. Non enim ad nos vilissima trans-
cere, quse consuevit radicilus pullulare. Fertur etiara fugae conditione [mss., cognitionej migravit, nec
cursu perenni fonliura vena vitalis; et hanc conditio- proprii domini flnxit odiura, ut alterius sibi procura-
nem sustinent cuncta manantia, ut sapor, qui conces- B ret affeclum. Exspectavit integer divina judicia, nec
sus est origini (nisi per accidentia fueril forte vitia- passus est sibi regem quaerere, nisi rectorem primi-
tus), nesciat rivulis abnegari. Hinc est, quod tei tus perdidissct. Unde sic factum est, ut ei libenler
magnifici patris meritis sestimatum comitivsedome- daremus prsemiura, quia noslrura fideliter juvit ini-
sticorum vacantis honore provehimus ; ut qui es micum; qui casu patrocinante contrario tantum
clarus stemmate , splendeas dignilate. Quis enim in nobis reddebatur acceptus, quanto lunc cogncsci
te [ed., vitae], quamvis futura, tamen certa non polerat indevotus. Flexo jam pene domino nullis est
teneat, dum gloriosi patris recolat ofliciososlabores? terroribus iuclinatus : suslinuit immobilis ruinam
Qui prudentise ratione flammatus, sic fuit ad repen- principis sui; nec novitas illum turbare potuit, quam
tina sollicitus, quasi per raoram crederetur instru- [ed.; quem] etiam ferocitas gentilis expavit. Pruden-
clus. Praefecturam enira, sollicitudinum omnium ter cst secutus communes casus; ut cum divina judi-
nobilissimum pondus, quod vel solum fuisset expe- cia Uxe sustineret, humanain gratiam commendatior
dire laudabile, juncta exercitus nostri cura disposuit; inveniret. Probavimushominis fldem : trislis ad jura
ut nec provinciis ordinalio deesset, nec exercitui se nostra transivit, qui superatus animum convertit,
provida sollicitudo subtraheret. Superavit cuncta non autem ut vinceretur, effecit. Cui mox ut prsefe-
infatigabilis et expedita prudentia, traxit mores bar- Cfj cturce prsetorianaeconcessimus dignitalem, credita
baros ad quietem, in votum noslrum cuncta mode- sibi tanta integritate disposuit, ut miraretur aliquis
ratus est, ut sic accipientibus salisfaceret, ne dantes sic simpliciter devotum, quem lam calide [mss., cal-
locum querimoniis inveniret. Verum ut de plurirais lide] noverat fuisse contrarium. Is igitur infatigabili
pauca sufficiant, probavit de se tanta, ut eligeretur cura, quod difficillimumvirlutis est genus, sub gene-
ejus inexplorata posteritas. Inter bsec tamen generis ralitatis gratia publica videlur procurasse compen-
ornainenta, quod maximum pulcherrimse nobilitatis dia : censum non addendo, sed conservando proten-
indicium est, nec tuorum indiges suffragiis merito- dens; dura illa quseconsueverant male dispergi, bene
rum. Litterarura siquidem studia, quse cunctis hono- industria providente collegit. Sensimus auctas illa-
ribus suo sunt digna suffragio, sedulus perscrulator tiones, vos addila tributa nescistis. Ita utrumque
assequeris, addensclaritali generis ingeniumsuaviter sub admiratione perfectum est, ut et fiscus cresce-
eloquentis. Incumlieergo talibus studiis, ama qusein ret, et privata utilitas nulla damna perferret. Juvat
te remunerata cognoscis; ut nostra quoque judicia nos referre quemadmodum in tertiarum [Juret.,
cum tuis proveclibus tendas. Tantum enim a nobis thermarum,] deputatione, Gothorum Romanorumque
exigis,quantum te bonis actibus imminere cognoscis. et possessiones junxerit et animos. Nam b cum sc
EPISTOLA XVI. D homines soleant de vicinitate collidere, istis prsedio-
nm communio causam noscitur prsestitisseconcor-
SENATOI URBIS ROM.B THEODORICCS REX.
diac. Sic enim contigitut ulraque natio, dum com-
Electio Venantii ad comitivamdomesticorumvacan- muniter
temindicatursenalui, lum patricius LiberiusVenan- vivit, ad unum velle convenerit. En factum
tii pater multis taudibus effertur. novum el omnino laudabile, gratia dominorum de
Studii nostri est, Palres Conscripti, remuneratio- cespitis divisione conjuncta est : amicitiac populis
nem reclo conferre proposito, et bonse indolis viros per damna crevere; et ex parte agri defensor acqui-
ad instituia»meUora fructu impensse benignitatis situs est, ut substantiae securitas integra servaretur.
* Parentum virtulibus aestimamur. Vide supra xaT«7rauo-«txai T»jvivrsvQtviyeipojxevriv 1.
ytAovcixiav.
lib. n, ep. 3, et lib. m, ep. 12. JCRET. ult., c comm. divid., lib. LXXXIV , cum araplius,
b Scilum est ex rerum communione inter socios de reg. jur. 1. 2, quand. el quibus quart. pars deb.
discordias excitari, 1. 77, cum pater, § dutcis- C. lib. x. Arist. lib. n, cap. 3, Politicun. Mamerti-
simis. de leg. 2. Theophil. § qumdam.De actionibus : nus in Panegyric. quem Maximianodixit elegantis-
Ideo esse comparata judicia divisoria, ut communio, sime : ubi obiter pro semulationisstiptilis, emendabis,
ex qua lites oriri soleant, tolleretur, inl TO-JTW
yup stimulis. Plutarchus de Tuberonum familia in vita
avyxpo-iin ri $'.r.aarvpiaruvru, ini TOrnv mivbvnra Marcel. FORNER.
PATROL.LXIX. 18
 555 M. AURELUCASSIODORI $56
Una lex illos et sequabilis disciplina compleclitur.. A \ed., providentia] vestra, pro integrilatis suaepropo-
Necesse est enim, ut inter eos suavis crescal affectus, silo, examinala verilale, disculiat quae veniunt ia
qui servant jugiter terminos constilutos. Dcbet enim querekm; el si desideria petitorura * veritale subsi-
Romana respubiica el memorato Liberio tranquilli- stunt, pro implendis inuniis eos ad curiam fcuam
tatem suam, qui nationibus tam prseclaris tradidit remeare permiltat. Si vero clero vestro creditis in
'studia charitatis. Perpendite, Patres Conscripti, si eis aliquid rationabiliter suffragari, ad nostrum co-
hanc sobolem irremuneratam relinquere debuimus, mitatum instructam personam modis omnibus desti-
cujus auctorem tot eximia fecisse relinemus. Faveant nate, quse adversariorum debeat intentiouibus [id esi
superna dispositis; ut sicut nos virtules collatis be- contentionibus] obviare. Quod si de negotii qualitate
neflciis invitamus, ita crevisse merilis lionoratas dubitalis, eonvenit sacerdotalibus iuslitutis, ut anle
conscientias approbemus. controversiara justitiam raagis ipse cognoscas, quam
de judicio victus abscedas. Talem siquidem non
30 EPISTOLA XVII.
HONORATIS POSSESSORIBCS, DEFENSORIBUS ET CURIALI- oporlet publice superari, quem amatorem sequitatis
REX. convenit inveniri.
BUSTHIDENTIN.fi CIVITATIS THEODORICCS
Declaral se exemisseButilianum presbyterum a fisca- EPISTOLA XIX b.
Us calculi solutione, et vetat quominus id quod ei B UNIVERSIS GOTUIS, ET ROMANIS, ET UIS001 P0RTUBUS
remisit ub aliis exigatur. VELCLUSTRIS PR£SONTTHEODORl-
[mSS.CLACSTRISJ
Muuiflcentiam nostram nulli volumus exslare CUSREX.
damnosam : ne quod alteri tribuitur, alterius dispen- Jubet ut famuti qui Stephanum dominum trucidave-
diis applicetur. Et ideo praesenti auctoritate cogno- rant et inhumatum projecerant, extremo plecTantur
scite, pro sorte quam Buliliano presbytero nostra supplicio.
iargitale contulimus , nullam [forte nullum] debere Cuncta quidem jure detestamur scelera, et omne
persolvere Uscalis calculi functionem; sed in ea prae- quod iniquum est, clemens exsecratur auditus; sed
statione quauti se solidi comprehendunl, de lerlia- ea maxime quse, humani sanguinis effusioncpolluta,
rum illationibus vobis noveritis esse relevandos. Nec noslram contra se incitavere censuram. Quis enim
inferri a quoquam volumus, quod alleri nostra hu- ferat in domesticis prsesidiis c locum fuisse periculis,
manilale remisimus : ne, quod dictu nefas est, bewe- et ibi inventum dulcis vilae exitum, unde nasci dc-
Bieriti munus innocentis contingat esse dispendium. . bueral defensionis auxilium? Et ideo praesentijus-
sione mandamus ut in famulos qui Slephanum do-
EPISTOLA XVill. minum suum plectibili scelere trucidantes, inhuma-
iiVMLJE E PISCOPO THEODORICCS REX.
Q tam quoque reverentiam ejus funeris abjeceruntd,
Remiltitur ad episcopi curiam causa inter Sarcenates districtione resecetis; quatenus qui exemplis
municipes et Ecclesiam, quain quidem vull ab ipso legum
dirimi, si a Sarcenatibus steteril wquitas; sin au- provocantur pessimis, pcenis arceantur aspectis.
tem, jubet ad comitalumprincipis instructa persona Proh dolor! pietas in avibus invenitur, quse ab hu-
dcitinetur, qumadcersariorum contentionibusfinem mana conditione deseritur. Vultur
tandem qneal imponere : si dcmum dubia causa vi- ipse, cui vita est
debitnr, ait episcopumanle controrersiamjustitiam cadaver alienum, lantse maguitudinis corpus nec
potius cognoscere debere, quam a judicio victum exiguis alitibus probatur infestus [atii, infestumj, sed
abscedere. magis accipitrem, vilam plumigerum avium perse-
Priscarum legum reverenda dictat auctoritas, ut quentem, alis caedit, ore dilaniat,
toloque suo pon-
sascendo curialis nullo modo possit ab originis suse dere periclitantibus nililur subvenire : et homines
muniis discrepare; nec in aliud reip. ofiicium trahi, parcere nequeunt, cujus se genus esse
sorte nascendi. si cognoscunt!
qui tali praeventus fuerit Quod eos IUe non vult exstinguere quo poterat vesci: servi
vel ad honores transire jura vetuerunt, quam vide- maluerunt occidere qui eos superstes consueverat
tur esse contrarium, curialem [mss. et ed. Ac, curio- enutrire. Fiat ergo pastus pii vulturis, necem
qui
nemj reipub. amissa turpiter libertate servire, et potnit crudeliter desiderare pastoris. Tali polius se-
nsque ad conditionem pervenisse postremam, quera pulcro recipiatur, qui dominum reddidit insepul-
vocavit antiquilas minorem Senatum (Vide infra tum.
lib. vi, for. 3; lib. ix. ep. 7)? Noveril itaque reve-
rentia vestra, Sarsenatcs [Brisson., FarcinatesJ mn- EPISTOLA XX.
nicipes collegas suos asseruisse, Ecclesiam vestram VUILIGIS \ed., UNILIGIS]SAJ0NI THEODORICUS REX.
irrationabililer sibi velle defendere. Unde prudentia Decemit ut quas naves in urbe Ravenna frttmentis
tt Si preces veritate nitantur, meudax prccalor stione a familia uecatorum habenda, 1.1 de Sena-
careat impetralis, 1.5 D. in inleg. restit. I. pen. tusconsul. Syllan. Seneca lib. i, cap. 16, natur.
1. ult, c. si contra jus, vel ulilit. publ. 1. ult., c. de Qusest. Plin. in Epistol. FORN.
diver. rescrip. FORNER. d Porro veterum de sepulturse cura et exem-
b Ejusdem argumenti epistola exstat apud Sido- pla commemorem? satis sil vel indice leges ostendisse tit.
nium Apollin. lib. vm, ep. 11; et Plinium lib. m, de relig. et sumpt. fun. 1. penul. de cond. insl.
ep.c 14. Ese lucem sibi mutuo afferiinl. JUR. Lactant. lib. vi, cap. 12. Agathius de Bello Gothico
Ulpian. Cum nulla domus luta esse possit, nisi lib. II, sub finem. Val. Max. lib. vi, cap. 3, de seve-
periciilo capitis sui cusloitiam dominis tam ab do- ritale. ^Elian. lib. xn Hist. var. de Alexand. Magno,
mesticis quam ab extrnneis prsestare servi cogaiilur : et infra hujus lib. epislol. 22. FORN.
ideo senatusco!i>iili;\iiiirndiictu suntde publica qu;e-
557 VAMARUMLIBER II. 5Ei8

fiscalibus oneratas invenerit, ad Liguriam inopia X_ 'consortem beneficii, gloriam nostri lemporis per- :
frugum laborantem, el in qua tunc erat rex, trans- raittat implere. '.
miltal.
EPISTOLAXXII.
Omnes decet gratanter impendere, quod publicas FESTO VIRO1LLCSTRI PATRICIO THEODORICCS REX.
vident ulililates posserespicere: 31 quando necesse Prmcipit ut Ecdicii filiosex Urbe ad patriam genitoris
est hoc membra sentire, quod corporis summa sen- sepelienaicausa remearejubeat.
titur. Atque ideo prsesenti decernimus jussione, ut jEquumest utcommodet seregalispielas"falivul-
quantas in Ravennali urbe sulcatorias potueris repe- nere sauciatis : quia erigi plus merenlur, quos sortis
rire, frumentis fiscalibus oneratas ad nos usque suse adversa presserunt. Atque ideo magnificentise
perducas; quatenus alimonia publica tali provisione tuse prsesentiauctoritate declaramus,ut Ecdicii filios,
relevata, necessitatem inopisenon debeat sustinere. quos in Urbeprimitus residere censuimus,adpatriam
Reddal Ravenna copiam Ligurise,quam ex ipsa con- cum genitoris sui funere, votivo quidem reditu, sed
suevit accipere. Nam quseprsesentiamnostram susti- acerbo casu, remeare jubeatis: ne eorum desideriis
net, multorum debet solatia reperire. Trahit enim abnegatis,vulnus geminetur afuiclisb; et, quodnefas
observanlium catervas comitatus noster; et dum ad dictu est, qui dolorum nubila nostra semper sereni-
beneficia prsestandacurritur, necessario populis cc- _D tate delergimus, nunc miserispias lacrymasdenegare
pia postuiatur. videamur. Insatiabilisquippeflelusest, quihumandis
non sinitur corporibus interesse : duin semper se
EPISTOLAXXI. reum judicat, qui cineribus justa non prsestat. Pria-
10ANKI APPARITORI TnEODORICDS REX. mus quanto pretio sepeliendum Hectorem redemit?
vitamque
Spci et Domiliopaludes in Spolelinolerrilorio ea rex Rogavit furentem, supplicavit armato, non
concetseratconditione, ul si eorum opera exsicca suam exponere maluit, ut cadaveri debita nega-
retur illuvies,liberata rura ipsis proficerent; sed ret. Et quoniam in his personis mutua sunt oilicia
cumDomitiivitioirritus forci labor incwptus, man- non im-
dat Joanni, ipsum conveniat,ut aut cwptam rcm pietatis, iniquum est liliumgenitori gratuito
perficiat, aut Spei propriam cedat portionem. pendere, quod patrem magnis talentis constitit effe-
Grave nimis e^t ut fructu laboris sui fraudetur in- cisse.
dustrius; et cui debet pro sedulitate conferri prse- EPISTOLAXXIII.
i.ium, dispendiumpaliatur injustum ; in ea prseser- AMPELIO, DESPOTIO ET THEODCLO VIRISSENATORIBOS
tim re, quae ad nostram respicit largitatem : ubi THEODORICCS REX.
nihil debet licere negligentise,ne videamur minus Figulinw a rege ipsis conceduntur,et regia protectie
profutura sanxisse. Dudumsiquidem Spei et Domitio fl C contra improbosel dolosospromittitur.
spectabilibusviris Ioca in Spoletino territorio, cce- Decet nostri temporis disciplinam, ut qui publicis
nosis fluentibusinutiliter occupata , largitas nostra utililatibus serviunt, superfluis oneribus non gra-
concesserat: ubi aquarum vasta profunditasterrenara veutur. Nec dignum est ut cujusquamlaedat invidia
gratiam in nullos usus profuturam (ed., profuturos) nostris moribusordinata. Quapropter figuiinisRegia
absorbuerat. Jacebat tellus naufraga, palustri lorpore vobisauctoritate concessis operam navanter irapen-
confusa, et sub utroque jactala dispendio, nec aqua- dite; nec vereamini ad alias vos actiones posse tra-
rum puros liquores meruerat, et decus terrense soli- duci, a quibus injuncta prsesentiavix credimusex-
ditalis amiserat. Hoc nos, quibus cordi est iu melius' plicari. Cessabit ergo circa vos improborumnefanda
cuucta mutare, supra memoratis talis conditione prsesumplio,et obscuris dolis eflectum nostra toliit
concessimus; utsi eorum opera vel labore turpis de- auctoritas. Incassum enira odit, cui se principalis
siccaretur illuvies, ipsis liberala rura proficerent. clementia objecerit.
Sed quanlum actorum (mss.,auctorum) Spei loquilur
EPISTOLAXXIV.
ingesta pelitio, Domilii viri spectabilis vitio, dum
immemorjussionis tenaciler parcit expensis, ad ini- SENATCI CRBISUQHJE THEODORICUS REX.
tium revocalus est labor operantium, cum jam in1"[ Dicit se provincialinm judicumrelaiionead prmfectum
soli faciem paulatim mollities siccata duresceret, prmloriodirecta comperisse, si- primm vectigalium
illationis lempuselupsum,ut nihil aut parum a se-
celatamque longa voracitate lellurem sol insuetus; natoriis domibusconsletillatum; alque ideo tenues
afflaret. Quodnos nequaquamnegligipossepatiemur, oppressos,quosdecueralsublevari. Quare 32 m°-
net senaiitm, sic omnia mquabitiler ordinel, ut
ut bene coeptainvida destruantur ignavia. Proinde• quidquidunaquwquedomussenatoriaprofitelur, de
devotio lua prsefatumDomitium moderata exsecu- stinatis procuratoribusper provinciastrina illalione
tione conveniat, ut aul cceplserei seduius operator persolval.
immineat, aul si hoc sibi sumptuosum esse credide- Constat senalum populis vivendi regulam prsesti-
rit, propriam cedat supplicanti portionem. Oportet tisse. Nam quod ornal nomen Romanum, a vobis le-
enim, ut si ipse opera postulata nequit efficere, gitur institutura. Ad boc Patres in iUo principio no-

a Conveniuntquse a jureconsultis de cadaveribus '•>Adversafortuna utentibus non est calamilas no-

damnatorum sepeliendis disputantur lib. XLVIII vo dolore cumulanda. In eamdem sentenliain I. 6,
Pandecl, tit. ult. Arianusin Epicletum lib. i, cap. 9. de jure dot. 1.14. Divus de off. prscsid.FORNER.
De cura sepullurschujnsTelib. epist. 19. FORNER.
859 M. AURELUCASSIODORI .66
minati, ut quasi filiorum per vos possit vita componi. A per mediocrium damna sentimus. Nuper ltaque prc-
Vos enim devotionem provinciis.vosprivatisjura de- vincialiumjudicuiu relatione coraperimus domos ali-
crevistis, et ad omnes juslitiae partes subditos quas prsepotentium suas non implere per ordinem
parere libenter docuistis. Et ideo non decet functiones. Hinc fieri, ut dum illationis quantitas
inde signum resultationis exire, unde exemplum po- procurari quseritur, a tenuibus summa potior exiga-
tuit exsultationis [Gr. et Cuj. moderationis] effulgere. tur. Superbia deinde conductorum canonicos solidos
Quod nostra clemenlia, cui cordi est rerum omnium non ordine tradilos, sed sub iniquo pondere immi-
tencre mensuram, in vestram notitiam credidit per- nentibus fuisse projectos, nec universam siliquam,
ferendum : ne niagis ignorantia nutriatur excessus, quam reddere consueverant, solemniter intulisse.
sub quorum conscientia error non potest esse perpe- Proinde faclum esl ut curiales, quibus nos volumus
tuus. Igitur provincialium [mss. et ed. Ac. provin- esse prospeclum, imminentium sollicitudine coacti,
ciarumj judicum relatione, ad magniiicum virum gravia damna sentirent, et, si dici fas est, cum alie-
prsefectumpraetorii directa, coraperimus, sic priroae nis debitis sub truculentis compulsoribus [ed. Niv. et
transmissionis tempus exemptum, ut nihil aut parum Gen., corapulsionibus)urgerentur, possessionumquo-
a senatoriis domibus constet illatum : allegantes per que suarum amissione privati sunt. Quod scelus ut
hanc diflicultatem tenues deprimi, quos magis de- .r. debeat amputari, ad reverentissimum quoque sena-
cuerat sublevari. Fiet enim ut exactorum nimietas, tum prsecepta transmisimus, et nunc edictali pro-
dum a polentibus contemnitur, in tenues conversa grammate definimus, ut quisquis possessorum sivc
grassetur, et ille potius solvat aliena, qui est devo- curialium gravatum se senserit in aliena calculi func-
lus ad propria : praeterea multoacerbiora jungentes, tione, ad nostrse serenitatis audienliam venire de-
quod pro sua quisque voluntate aliquid exigentibus propcret: sciturus, nobis priores excessus omnino
dignetur objicere. Quaetamen omnia detrimenta cu- displicuisse, cum videril profutura succedere. Patuit
rialibus dicuntur infligi; ut qui in usus publicos fue- ergo vobis arbilrium justi principis , quamvis multis
rant nostra provisione reparati [Ed.Ac, repertij con- semper declaretur indiciis. Nunc autem sub silentio
tumacibus distrahantur injuriis. Atque ideo, P. C., patientiam doloris obducite, aut sub justitia iter
qui parem nobiscum reipub. debetis adnisum , sic vocis aperite. Jam in vobis erit hujus summa con-
sequabiliter ordinale, ut quidquid unaquaequedoaius silii, quibus adjacet eligere, quod vobis prospicilis
senatoria profitelur, destinatis procuratoribus per expedire.
provincias trina illalione persolvat. Aut certe, quod EPISTOLA XXVI.
in locum beneficii solebatis expetere, arcaevica- THEODORICOS REX.
FACSTO P R^EFECTO PRjETORIO
rianae sedis, si id diligitis, universa complele, ne ne-
et inefficacemcon- C Vetat quominusApulimel Calabrimnegotiatoret gra-
cesse sit curiali per mulliplicem ventur imposterum, debilasqueiis qui has principis
ventionis laborem in exiguis vestris illationibus sua jussiones infregerint, mullas imponit. Tum sequilur
polius damna suscipere; eveniatque detestabilis ca- edictumde aurariis.
sus, ut qui fiihctionem propriam vix poterat susti- Nullius compendiis deleclamur injustis, nec ad ani-
nere devotus, alienis oneribus prematur infirmus. inum noslrse pietatis perveniunt quseprobitatis gra-
Quod nos, salva civililale , dissimulare non possu- tia deseruntur. Respublica siquidem jure semper
mus; ut siue acerbilate belli rebus suis exuantur op- sequitatis augelur; et cum temperantia diligitur, ve-
pressi, et illi magis pereant qui reipub. parere festi- lociter profutura succedunt. Atque ideo illustrem
nant. Hoc etiam nos edictali prograramate in cunc- magnificentiara tuara, negotialorum Apulisesive Ca-
torum noveritis provincialium notiliam pertulisse, ut labriae supplicalione perraoti, duximus inslruendam;
libere prorumpat in publicum, qui se alienaefunctio- ut frumenta, quse per supradictos negotiatores pu-
nis pondere novit oppressum : relaluri a nobis jus- blico comparantur, noniterumabeisdem interpretiia
titiae fructum, qui fessis novimus dare prscsidium. nomine solidorura quantitas exigatur. Nam si coem-
EPISTOLA XXV. Sive EDICTUM THEODORICI ptam speciem expensis publicis necessariam non
. ab ofliciovestro suscepta modiatio [ed. Niv.
REGIS. ] habelis,
esse et Gam., moderatio] fideliter distrahatur : eventum
Conqueritur rex possessores sive curiales oppres-
eo
sos, quod indiclam sibi summam non solvissent rei ratio iiscalis babitura est, quse injuste videlur
primates : deinde si quisquamhac de causa grava.- imposuissequod respuit. Nimis enim iniquum est, ut
tumse senseril, jubet u( ad regem querelas deferat. ille patiatur
dispendium, qui imperium fecit alie-
Quamvis sit querula vox doloris, necsecontineant num. Pari conditione censenles de sextario quoque,
imminuli, et lsesus animus vociferatione pascatur, quem negotiator ejus provincise videtur inferre : ne
tamen liberior sermo promitur, qui [edit., si] nostra quisaudeatdamnata semper pretia prolervusexigere.
auctorilate laxatur. Detestamur enim miseros premi, Et ut validius retundamus excessus, poenamtriginta
commovemur et non querentium malis, velociusque librarum auri sedisvestrse33 praefectisimponimus,si
ad nos pervenit quod dissimulatio patientis abscon- quis contra hsec saluberrima constitula ausu teme-
dit. Merito, quando cunctorum nos respiciunt lsesio- rario venire tentaverit. Ofliciumvero decem Ubra-
nes; dura illud pietati nostrse perire credimus, quod rum auri dispendio se noverit esse feriendum, si in-

a Ea dictio exstal etiam in Cornelio Valcnti de Suariis, edita a Pithseo, pag, 29. JUR, '' ^
 561 VARIARUMLIBER II. K.
hibilas <prxsumpscrit exsequi jussiones. In illa quo- A miorum, quia exprobrata militia creditur quse irre-
que parte fessis clemenlia nostra se porrigit, utt munerata transitur. Atliletam populis palma desi-
si pensionem hujus lituli Siliquatario prsestat, mono- gnat esse victorem. Sudores bellicos civica corona
polium quoque negotiator exerceat. Si vero siliqua- teslatur. Exspectanl eliam equos prsemia sua; et
tarius hunc titulum negotiatoribus judicat [ed.,indi- tanta justitise vis est, ut nec illis tardius detur labo-
catj abrogandum, nullam ab eis exigat pensionem,> ris pretium, qui sentire non poterant denegatum.
quia satis absurdum est, ut affligatur daranis, quii Quod si ita est, dignum est hoc homini reddere, qui
commoda non.habet actionis. In aurariis denique' per honesta cognoscitur obsequia placuisse. Per tot
priscus ordo servelur, et ad eos tantum functio ipsa1 enim actionum lubricos casus fixum tenuisti militirc
respiciat, quos huic titulo servire voluit antiquitatis probataevestigium; et quod raro in serviente prove-
auctoritas. Quapropter beneficia nostra erga negotia- nit, permutatio judicum nunquam circa te variavit
tores, qui nostris titulis necessarii comprobantur, affectum. Nec erat in te alieni judicii quhquam invi-
omnimodis facite custodiri : ne genus hominum, dus, cum etiam decessorum suorura ordinationibus
quod vivit lucris, ad necem possit pervenire dis- redderetur adversus. Placere siquidem meruisti cun-
pendiis. ctis, cum semper diligenda custodis, silentium in
EPISTOLAXXVII. secretis, in actionibus eflicaciam, in observationis
B
ONIVERSIS JCD/EISGENCECONSISTENTIBCS THEODORICCS labore frequentiam; et quod rarum continentiaebo-
REX.
Permittit quidem illis synagogam reficere, non vero num crebra hominumvitia fecerunt, cum multis prse-
ampliare, dummodo tamen tricennalis non obstet beres oflicia, nulli tuam operam venditabas. Voca-
prwscriplio. bulum principis nulla sorde maculasti, servans digni-
Sicul exorati juslum cupimus praebere consensum, tatem nominis exercitatione virtutis. Hinc est quod
ila per nostra beneGcia fraudes fieri legibus non spectabilitatis honorem, quem militise sudore deter-
amamus; in ea parle praecipue in qua divinsereve- sis justa deputavit antiquitas, praesenli tibi auctori-
rentise credimus interesse. Ne ergo insultare videan- tale conferimus; ut laboris tui tandem linitas excu-
tur elati, Divinitatis gratia destituti; quapropter te- bias, remuneratione comitivte primi ordinis b, jam
gumen tantum vetuslis parielibus superimponere sy- securus intelligas. Etquia gratiam principis dignitas
nagogse vestrae, praesenti vos auctoritate censemus, nuda non asserit, nec beneficium dici potest quod
petitionibus vestris eatenus licentiam commodantes, nulla utilitate sentitur : privilegia libi quoque, quse
quatenus constituta divalia permiserunt. Nec aliquid tribui scholsc tuse exprincipibus divalia constituta
ornatus fas sit adjicere, vel in ampliandis aedibus voluerunt, simili munificentia condonamus. Necquid-
evagari. Et noveritis vos severitatem minime diffu- n quam in his debes metuere, quse forsitan novella
gere veleris sanctionis, si rebus non abstineatis illi- usurpatione tentantur. Ab omni ergo damno oneri-
citis. In ipsis vero parietibus cooperiendis vel fin- busque sordidis juste munivit antiquum. Sed quan-
gendis [Ed., reflciendisj, tantum licentiam damus, si quara prsesenti remuneratione tibi digna solvamus,
vobis tricennalis non potest obesse prsescriptio. Quid futuris tamen votis spem maximam pollicemur. Sed
appelitis, quaerefugere deberetis? Damus siquidein quoniam angusta suiit beneficia, quse non etiam de
permissum, sed errantium votum laudabiliter im- futuris aliquid pollicentur, aderit providentiaprinci-
probamus. " Religionem imperare non possumus, palis; ut quos dignos favore nostro credimus, eos
quia nemo cogitur ut credal invitus. quoque majori honore cumulemus.Verum quia celari
EPISTOLA XXVIII. non decet regium bonum, irapetrata prsesenlia ad
STEPHANO VIROSENATORI, COMITI TRIMIOBDINIS ET EX-
PRINCIPINOSTRI THEODORICUS REX. provincialis judicis facito notitiam pervenire, quate-
OFFICII, nus spectabilitatem tuam decoratam nostro teslimo-
ei
Laudalur Stephanus, el conferlur dignitas spectabi-
lilalis seucomitivmprimi ordinis, nec non et privi- nio, universitatis corda cognoscant, tibique ut pote
legia qumdamprwctara. militise 34 munere persoluto, cultus corapetens pro
Tribuenda est justis laboribus corapensatio prse- nostrorum temporum laude servetur.

• Religio Cliristiana imperari non potest. Lactan-1D apiid Baronium tomo III, ad annum Christi 324.
tius : Defendendareligio est non occidendo, sed mo- JURET.
nendo; non ssevilia, sed palienlia; non scelere, sed Justiniano imperatoriTheodaliadusinf.lib. x, epist.
fide. Iila enim malorum sunt, haecbonorum. Et ne- 26. Cum Divinitas diversas patiatur religiones esse,
cesse est bonum in religione versari, non malum. nos unam non audemus imponere. Retinemus enim
Nam si sanguine, si tormentis.si malo religionem de- legisse voluntarie sacrilicandnm esse Domino, non
fendere velis, jam non defendetur illa, sed polluetur cujusquam cogentis imperio. Tertullianus ad Scapu-
et violabitur. Nihil tam voluntarium quam religio, in lam in fin. Non est (inquil) religionis cogere religio-
qua si animus sacrificantis aversus est, jam sublata, nem : quoe sponte suscipiJacobumdebet, non vi. Clemens
jam nulla est. Recta igitur ratio est, ut religionem initio lib. x Recognit. ad fratr. Doni. D.
patientia vel morte defendas : in q:ia fides conse- Bernardus in Cantica, serm. 66. Fides suadenda
crata, et ipsi Deo grata est, et reUgioni addit auclo- (inquit), IIOIIiinponenda. FORN.
ritalem. Lib. v Instit., cap. 20. Beda Histor. Anglic Porro hujtis rescripli ad JudseosGenuenses emissi
lib. i, cap. 26. Gregor. Nyssen. cap. 31 Cathec. Ter- inscriplione admonitus conjicio in 1. 8de Judseis, ex
lul. Apolog. cap. 23. Hilariusad Constanliuni Augus- Cod.Thcodos. FoRN.Et1. ult., cap. deJudmis. GROL.
tum. D. Ambrosiusepist. 30 ad Valentin. Et prseclare b Vide 1. ult., c. de Judwis.
Constantinus in veteribus actis Silvestri pap.T F,
563 M. AURELH CASSIODORI 564
EPISTOLAXXIX». A EPISTOLAXXXI.
ADIL.H VIROSENATORI, COMITI THEODORICUS REX. DROMONARIIS THEODORICOSREX.
Imperat ut tueaiur pradia et hominesMediolanensis Insinuat se comilisacrarum largitionumprwcevisseul
Ecclesiwintra Siciliam conslitulos; vult tamen ut in Hosliliensi loco dromonarii constituanlur, quibut
causis publiciset privalis contra eos propositisquam- fiscalem pecuniam atlribuit pro excursibuscumve-
primum respondeant. redariis per alveumPadimore solito faciendis.
Quamvis nullos velhnus gravamen aliquod susti- Publicis debent utilitatibus insudare qui nomen
nere, quos videtur pietas nostra protegere (quia re- dedere militiae. Quid enim agat homo, si professo
gnantis est gloria, subjectorum otiosa tranquillitas), desit obsequio , ut nec commoda privata reperiat,
tamen specialiter Ecclesias ab omni injuria reddi cu- nec gloriam strenuitatis acquirat? Et ideo comiti sa-
pimus alienas; quibus dum sequabihaprsestantur, crarum largitionum nostra prsecepit auctoritas, ut
misericordia Divinitatis acquiritur. Et ideo beatis- in Hostiliensi loco constitui debeatis ; quatenus
simi viri Eustorgii episcopi sanctse Mediolanensis fiseali humanitate recreati, excursus cum veredariis
Ecclesisepetitione permoti, prsesentibus te affatibus per alveum Padi more solito faciatis, ut diviso labore
admonemus, ut praediis vel hominibus [ed. Niv. et equis publicis debeat subveniri, quando cursus vester
Ga., honoribus] illius Ecclesiseintra Siciliam consti- ." non atteritur c, qui per vias liquidas expeditur. Non
tutis, ttiitionera studeas salva civilitate prsestare; enim vobis nimio labore claudicare contingit, qui
nec a quoquam cujuslibet nationis homine contra fas manibus ambulatis. Vehiculum vestrum non sentit
patiaris opprimi, quos decet Divinitatis intuitu su- iujuriam, nec defectum patitur , quod unda polius
blevari. Ita tamen, ut causis publicis et privatis, quae currente portatur.
conlra eos ralionabiliter proponuntur, respondere
EPISTOLA XXXII.
non differant : quia sicut nolumus eos ab aliquo
SENATCI URBIS ROH£THEODORICUS REX.
prsegravari; ita exceplos a tramite justitise non pa-
timur inveniri. Decernit ut ad paludem Decennonii, quam patricius
Deciusexsiccandam pistulabat, duo senatores mil-
EPISTOLA XXX. tantur, qui spatium paludis fixis adnotatumtermi-
nis, juris ipsius Decii [aciant.
FAUSTO PR.EFECTO PR^TORIO THEODORICOS REX.
Grata nobis est, Patres Conscripli, circa utilitates
Eximilur ab Ulalione tribulorum unus ex negotiatori-
bus MediolanensisEcclesim, qui pauperum servilio publicas impensa devofio : quia dum civium lauda-
deputandus eral; quw gratia Ravennali Ecclesiw biles aniraos comprobamus, locum juslis beneficiis
antea concessa fuerat. reperimus. Quid est enim tam senalorium , quam si
Non praejudicaljuri publico personalis exceptio, C ( utililatibus publicisimpendat affectum, ut possit pro-
quia beneflcialem esse principem licet, nec intra re- desse patrise, cui natus est ? Vir itaque magnificus
gulas constituli potest muniflcentia regalis arctari. atque patricius Decius, glorioso circa rempub.
Ira lcvia coerceatur gravissimis institutis; impatiens amore devinctus.ultropostulavit voto mirabili, quod
ambiliojure refrenetur : clementia non habetlegem; vix potuisset sub consilio nostrse pietatis imponi.
nec debet sub anguslis terminis benigna sequi quam Paludem Decennonii, in hostis modum vicina vas-
[ed.,quemj decet sine finelaudari. Defensores itaque tantem, fovearum ore patefacto promisit absorbere :
sacrosanctaeMediolanensisEcclesiseproexpensispau- illam famosam saeculi vastitatem, quam sub diutur-
perum, quse sub lucri exaggeratione fundunlur, nitate licentise quondam mare paludestre possedit
unum sibi ex negotiatoribus urbis suae desiderant [ms. Rem.et ed. Ac, consedifj, cullisque locis ini-
oportere praestari: qui emptoris functus offlcio, ex- micura superfundens unda 35 diluvium, terrenam
ceplis negotiationis oneribus debeat implere quod gratiam silveslri pariter horrore confudit: nihil utiSe
suscipit. Haecenim nos et Ravennati Ecclesise com- nutriens, sub liquore spolialum fruclibus est solum,
memorant, molos ratinnabili allegatione, tribuisse : postquam obnoxium coepit esse paludibus. Et ideo
quod pietatis exemplum , ad suum quoque commo- miramur priscse confidentisevirum , ut quod diu vir-
dum supplicant transferendum. Ideo illustris et prse- D 1 tus publica refugit, manus privata susceperil. Hunc
celsa magniflcentia tua (salva in aliis negotiationibus ergo audacem laborem aggressurum se laudabili
commoditate publica, quseab universo corpore con- perfectione pollicitus est; ut pereunle damnoso gur-
suevil inferri) unurn eis, quemsibivisifuerint eligere, gite, quse fuerant amissa, ulterius non perirent Unde
deputabit; qui ita commercium negotiationis exer- nosfrse super hac parte serenitatis postulat jussioncs,
ceat, quatenus nec monopolii nec siliquatici b, nec ut auctoritate publica subeat opus eximium , quod
auraricealiquid pensionis impendat, vel quodlibetgra- erit cunctis viantibus profuturum. Sed nos, P. C,
vamen ex permissa nundinatione sustineat. Cur enim quibus cordi est bonum desiderium juvare auxiliari-
illud tardemus annuere, unde nulla possuraus damna bus conslitulis, prsesentibusdecretis annuimus, ul ad
sentire? loca ipsa Decennoniiduos ex vestro corpore diriga-

Citat hanc epistolam Baroniustom.VI Annal., ad
" b Chr. 504.
an.
Siliquaticum et monopolium erat mercatorum
onera. Siliquaticum in nundinis exigitur ob venditio-
nem proponendam, monopoljum ab eo exigitur qui
monopolium beneficio principis exercet, quo tamen
uti hodie non licet ex 1. 1, c. detnonop. BROSS.
« Juret. putat hoc esse quod vocatur ab aliis
evectio navalis.
5::; VARIARUMLIBER II. 566
tis, quibus arbitrantibus, quantuin spatii restagnaliss A , dignuui piu^uleiu le Roinanis arcibus exsiitisse, qui
(Erf. Ac, negatis] incursibus paludeslris illuvies oc- gcnerosis aniinis amicum fraudibus uon passus es
cupavit, fixis terminis adnotetur; ul cum ad perfec- :- velare secretum : ne vos aut delicta complices face-
tionem promissam pervenerit, liberatori suo reddilaa rent, aut securitas ad majora polius incitarel. Atque
terra proficiat; nec quisquam inde aliquid praesumat t ideo universa pecunia, quse fuerat fabricis deputata
nttingere, quod tandiu invadentibus aquis non poluitt Romanis, et uunc magnitudinis tuge diseussione c
vindicare. constitil abjuratam [mss., adjuratam; alii, abdica-
EPISTOLA XXXIII. tamj, cum nec reddita suo tempore, nec docetur ex-
DECIO VIROILLUSTRI, THEODORICUS REX. pensa, sme aliqua dilalione resumalur, et vobis or-
PATRICIO, dinantibus iterura Romanis mcenibus applicetur. Ne-
Concedit Decio puludis Decennonii dominium; tum
decernit, ut si quis hunc laborem una cum co sub- fas est enim ut in alios usus transeant quse sibi sub-
eundum delegerit, habita operis mstimutione,habeat •t <ractanon immerito Roma suspirat. Deberemus ita-
jitris proprii spalia pro parte quam susceperit. que celatores deputatsepecuniaeimmodica pcena per
Juslitise ratio est, ut Iautlabiledesiderium sequaturr cellere, qui in tali causa nostram rnunificentiam
prosjieritas jussionum; et quod bona voluntate sus- ;- fraudaverunl Sed adfuit moderalrix, semper quacno-
cipitur, regalibus quoque ordinationibus impleatur.•. Bbis\ est juncta, clementia, ne indecore facta plecta-
Vobis itaque desideria justa poscentibus, prsesenti ti mus graviter incitaule juslitia. Sufiiciat nobis cupidl
auctoritate concedimus, ut stagnis Decennonii palu- i- tatem non implesse, quod voluit. Nec major potest
dibusque siccatis, sine fisco possideas in solom ruraa provenire vindicta , quando velut propria videtui
revocata; nec ullam metuas liberalis rebus exhibere •e perdere, qui se suppressa turpiter judicaverat [ed.,
culluram, quas sub generalitatis testimonio absolvi- i- vindicaveratj possidere.
mus. Hinc etiam ad amplissimumsenatum prsccepta
EPISTOLA XXXV.
transmisimus, ut definito nunc spatio ad tuum pul- ja
TANCIL/E VIROSENATORI THEODORICU3 REX.
chre transeat dominium, quod est a foedisgurgiti-
bus vindicatum. yEquum est enim ut unicuique pro-'" Admonet ut perquirat statuam mneam de civilate Co-
mensi furlo ereplam, promitlens centum aureos et
liciat labor suus "; et sicut expendendo cognoscit in-I- qui furta prodiderit.
commoda, ita rebus perfectis consequatur augmenta. ». Acerbum nimis est nostris temporibus antiquorum
lllud etiam, qui studio reipub. semper invigilamus, 3, facla decrescere, qui ornatum urbium quotiilie desi-
aspeximus; ut si quis hunp laborem juncta tecum m deramus augere. Quocirca praesentibuste jussionibus
societate subire delegerit, habita operis aestimalione,
J, admoneinus, ut de Comensi civitate seneam statuam,
habeat juris proprii spatia pro parte quam suscipit:: C quseperiisse suggeritur, omni animositate perquiras:
ut nec solus iminensis oneribus prsegraveris, et ani- i- spondens etiam centum aureos d, si quis hsecsacri-
mosius peragatur, quod sub collegii adjuvatione b lega prodere furta maluerit; quatenus oromissio no-
snscipitur. Ita flet ul et, quse rebus maximis est ami-
i- strse serenitatis trepidos ad spem confessionis invi-
ca, molesta careatur invidia. Quapropter gloriosis is tet, quod etiam ad te destinata edicta proloquuntur.
desideriis gralanter (ed., navanter) insiste, ne opi- i- Sed cum hsec tamen jussa promulgaveris, si adhuc
nioni tuse grave sit in assumptis conatibus marcuis- ;- facinus secreta velaverint, post diem venerabilem
se. Intuere quippe omnium ora, atque oculos in te te locorum artifices facias congregari : a quibus sub
esse conversos ; respice serenitatis nostrae suspensasa terrore perquire quo ministro fuerit perpetratum. Ab
judicia ad eflectum operis instituti. Quanta yales 3S imperitis enim harum rerum statute facilis eversio
animositate festina, ut dignus tanta re emersisse ju-i- iion fuisset, nisi eara lentasset movere loco magistra
diceris, qui jam nunc omnium admiratione lau- i- prsesumptio.
daris.
36 EPISTOLA XXXVI,
EPISTOLA XXXIV. SIVEEDICTUM THEODOBICI
REGtS.
ARTEMIDORO PR^FECTO URBIS THEODORICUS REX. n" Promiltit rex centum aureos et criminis indulgenliam
ei qui furtum statum wncw sponte retexertl. Tum
Statuit ut pecunia fabricis Romanis deputata, nec ec minitatur mortem ei qui celaverit culpam, et alieno
expensa, sed subtracta, resumalur, et mwnibusre-
e~ indicio delectus fuerit.
ficiendis applicetur. Celatores hujus pecuniw ple-
ctendos quidem faletur, ipsis tamen ,_
clementer in- Quamvis ad proditionem sceleris relaxata nimis
dulget. pcena sufficiat, nec parvum sit munus audaciscsup-
Gaudemusin te nostra floruisse judicia; Isetamur ir plicii declinasse terrorem, addimus tamen prsemium,
' c De cujus ratione prsescribitur imperatoris Zeno-
Augmentum patrimonii non sine labore quseri- i-
tur. L. si defunctus, c arbit. tit. quemadmodum et nis constitutio, lib. vn cod. de raliocin. oper. pu-
pecunia. L. quod si minor, s. Scaevola,D. de minor. r. blic FORN.
d Furtum indicanti praemium^proponitur , quod
beneiicia ecclesiastiea.cap.super.de renunt. honoris is
augmenta. L. contra pnhlicam, c. de re milit. sti- :i- et jure Ul. L. 16, solent, de prsesc verb.; 1. 13, si
pendia longo sudore. L. fin. c de omn. agr. des. s. Balsatoram, c de fidejuss.; I. 4,1. 5, D. de cond. ob
BROSS. tur. caus. Et Athenis usilatum ex Suidsecolleclaiieis
b Juret. legit adunatione. Ea vox frequens Cassio- o- in Diagora, Melio et Ammonio, in dictione imr.r>p<i-
doro, ut lib. iv, ep. 33 et 36, et lib. v, ep. 3, et iib.
b. £at manifestum est. FORNER.
III, ep. f. Adunate sententias.
S67 M. AIRELH CASSlODORi 868
quod habere innocentia solel : non quia commissa A , solutionis accedit: qui memoratis negotiatoribus no-
placuerunt, sed delectat nos muniflcosesse in amore scuntur mutuasse pecuniam, celsitudo lua faciat ad-
vindictse. Quapropter prsesentis edicti unusquisque raoneii ne in hoc biennii spatio quidquam de credita
auctoritate cognoscat, centum se aureos largitale summa sestiment postulandura, quatenus sub in-
nostra promereri, si prodat qui statuam de Comensi duciis supradictis et datam possint reparare pecu-
civitate rapueril; et de suo facto (quod maxime no- niam, et aliquatenus debitorum valeat respirare sub-
cens requirit) indulgentiam se noverit habiturum. slantia. Quid enim proficit creditorem se urgere,
Daraus in seneo compendio aureum munus; etmetal- quando incassum nititur nudalos exigere? Quibus
la, quae invenire possumus pretiosiora, largiraur : il- magis prospicimus, si ad mutuata sustinendo perve-
lud potius hac liberalitate redimentes, ne transeat nire faciamus.
in usum, quod constat esse prohibitum. Quis ergo EPISTOLA XXXIX.
tanta stultitiae caecitate damnetur, ut dubitet erura- THEODORICCS REX.
ALOISIO ARCUITECTO
pere, quando et securilatem reperit, et praemium Significat rex se cupereAponum fontem, cujus varias
confessionis acquirit? Si quis autem dissimulandum virtutes graphice describit, refici. Quod ul prospere
forte crediderit, eumque aliquo verilatis indicio sere- succedat, jubel anliquam illic wdificiorumsolidila-
nitas nostra detexerit, ultimo se noverit discrimine g1 tem innovari, patatium quoquelonga senectulequas-
• rapiendum. Indignum estenim ut qui respuuntin- satum reparari.
Si audita veterum mlracula ad laudem nostrse cle-
dulgentiam nostram, detectis postea suffragetur hu-
manitas. mentise volumus continere (quoniam augmenta re-
galis glorise sunt, cum sub nobis nulla decrescunt),
EPISTOLA XXXVII. quo studio convenit reparari quod et noslris oculis
FAUSTO PR<EFECTO PRiETORIO THEODORICUS REX. frequenler constat oflerri ? Delectat enim salutiferi
Conceditrex Spoletinis civibus ad exhibitionemther- Aponi meminisse potentiam, ut intelligas quo desi-
murunt supra consueludinem,aliam millenam. derio cupimus reficere, quod de memoria nostra ne-
Provectum [ed., ProventumJ regni nostri benigni- scitexire. Caeruleumiontem vidimusin formam dolii
tas debet semulari, ut tantum humanilas relaxet do- concavis hiatibus sestuantem, et fornaces anhelan-
na quantum respub. suscepit augmenta. Non enim tium aquarum circumducto tereli labio (ms. Aud.,
aliter laudatum modum possumus custodire, nisi ad tentilabio. Ed. Niv. et Gam., tentilatioj, naturse pro-
considerationem rerum nostrum debeamus excitare babiii dispositione coronatas ; quaelicet, more cali-
propositum. Inter tot enim quotidie, Deo propitiante, dae, nebulosos vapores exhalent, hanc taraen jucun-
successus, tenacitatis esset vitium angusta largitate r dam -perspicuilatem aspeclibus humanis aperiunt, ut
contentum. Alque ideo illustris magnificentia lua quivis hominum illam gratiam desideret contiugere,
prsesenti auctorilate cognoscat, Spoletinis civibus ad etiam cum non ignoret ardere. Ore plenissimo b, in
exhibitionem thermarum [Accur., tertiarumj supra sphaeraesimilitudine, supra terminos suos aquarum
consuetudinem, aliam millenam esse deputandam. dorsa turgescunt. Unde c lalex tanta quiete defluit,
Cupimus enim libenter irapendere quse ad salubrita- tanla quasislabilitatedecurrit; uleum nonputes cre-
tem civium novimus pertinere : quia laudes sunt scere.nisiquiaindealiqiiidraucomurmuresentisexire.
noslrorum temporum, celebrata gaudia populorum. 37 Veniunt aquaeper algentes meatus tali fervore
EPISTOLA XXXVUI. succensse, ut post recurva spalia, quae arte facta
sunt longiora, calores sint maximos rcdditurae [ed.,
FAUSTO PRJEFECTO PR^ETORIOTHEODORICOS REX. in calores maxime sunt rediturse]. 0 magistri miran-
Prohibet ne Sipontini negotiatores hostium depopula-
tione vaslati, per juge bienniumobsolulionemfisci, dum semper ingenium, ut natursi- furentis ardores
et ob ea quw muluo acceperant vexentur. ita ad utilitatem humani corporis lemperaret, ut
Opes nostras cupimus thesauro pietatis augeri: ex- quod in origine dare poterat raortcin, doctissime mo-
secrantes commoda, quae nobis vexalorum fuerint deratum et delectalionem tribueretetsalutem! Juvat
calamitatibus acquisita. Molesta est illatio noslrae D ] videre secretum, latices vapores igneos exhalantes,
clementise, quse defletur, quia quidquid sub Isetitia amicum undis indesinenler ardorem, et calorem ve-
penditur, accipientis laudibus applicatur. Urbis ita- nire decursu rivi, unde usualiter solebat exslingui.
que Sipontinse negotiatores hostium se asserunt de- Merito dicunt philosophi elementa sibi mutuis com-
populatione vastatos. Et quia egentium Ievamina no- plexibus illigari, et mirabili conjungi fcederatione,
stras potius divilias sestimamus, illuslris iiagnificen- quse inter se contraria intelligunlur varietate pugnare.
tia tua per Iwc juge biennium nuncupatos nulla fa- Ecce madentem substantiam vapores producere con-
ciat coemptione [ed. Ac, commotione] vexari. Sed slat ignitos, qui mox ad thennarum sedificiadecora
quoniam lapsos nihil relevasse pioticit, si onus aliud pervenerunt, iilis a cautibus uada descendens, et

• I. morte, quod ultimum supplicium, et animad-
versio ultima deiinitur, 1. ult. de pcen.; 1. ult. de se-
pulc viol.; 1. 51, omnes, c. de episc. et cler. Ultima
pcena, Suet. in Julio, SO-^KTW riunpiu, Harmenop. et
novell. 153. Novissimaexempla, Cornel. Taciti lib.
xn et xv. FORNKR.
b Os fonlis. infr. lib. m, epist. ult. Paulo post,
caput fontis vocat : et Ulpian. 1.1, D. de aqu. quot
id. et sestiv. FORN.
« Perennilas aquar. Ulpian. 1. 1, § quanquam,de
aqu. quolid. et msliv. Theophr. de rerum divis. TO
\>$o>pTO«sw«ovexposuit. FORN.
569 VARIARUMLIBER II. 670
aera sua qualitate succendit, et tactu fit habilis, A graviter in longa setate peccare. Quapropter antiqua
cum recepta fuerit in lavacris : unde non tantum illic aedificiorumsoliditas innovetur, ut sive in ther-
deliciosa voluptas acquiritur, quantum blanda medi- mis, sive in cuniculis fuerit aliquid reparandum, te
cina conferlur. Scilicet sine tormento cura , sine debeat iinminente reconstrui. Virgultaquoquenoxia d
hnrrore remedia, sanitas impunita, balnea contra importunitate nascentia, evulsis cespitibus auieran-
diversos dolores corporis attributa a. Quaeideo Apo- tur : ne radicum quidam capilli paulatim turgentes,
num Giteca lingua beneficialis nominavit antiqui- fabricarum visceribus inseranlur, et more vipereo
tas b; ut causam tanti reraedii seger cognosceret, prolem sibi fecunditate contraria nutriant, unde se
cum de tali nomine dubium non haberet. Sed inter compago casura disrumpat. Palalium quoque longa
alia loci ipsius bona, illud quoque stupendum esse senectute quassatum reparatione assidua corrobora.
didicimus, quod una Uuentorum nalura diversis mi- Spalium quod inler aedempublicam, et caput igniti
nisteriis videatur accomraoda. Nam protinus saxo fontis inlerjacet, silvestri asperitate depurga. Rideat
suscipiente collisa inhalat primse cellulsesudatoriam florenti gramine facies decora campestris, quseetiam
qualitatem; deinde in solum mitigata descendens, ardentis aquse fertilitate lsetatur; miroque modo dum
minaci ardore deposito, suavi temperatione molle- proxime salem generet sterilem, nutriat pariter et
scit; mox in vicinum producta, cum aliqua dilatione R virores. Sed non his tantum beneflciis Antenorea
torpuerit, multo blandius intepescit; postremo ipso terra fecunda est; infert et alia, quaemulto grandius
quoque tepore derelicto, in piscinam Neronianam obstupescas. Corda illa (ut ita dixerim) montium, in
frigida tanlura efficitur, quantum prius ferbuissesen- vicem secretarii, negotiaconlentiosa distinguunt. Nam
titur. Non iramerito auctoris sui participans nomen, si quis forte pecus furatum pilis nativis soiito more
collega est cum viriditale gemmarum; ut ipsa quo- spoliare praesumpserit, undis ardentibus frequenler
que vitrei elementi colore perspicua, quasdam tre- imraersum, necesse est ut anlea decoquat quam
mentes undas quieta commoveat. Sed ut ipsum quo- emundare prsevaleat. 0 vere secretarium jure reve-
que lavacrum mundius redderetur, stupenda quadam rendum, quando in his aquis non solum sensum, sed
continenlise disciplina, in undam, qua viri recrean- eliam verum constat esse judicium; et quod humana
tur, si mulier descendat c, incenditur : propterea nequil altercatione dissolvi, fontium datum est sequi-
quod et ipsisaltera exhibitio decora collata est; sci- tate deflniri. Loquitur illic lacita natura, dum judi-
licet, ne ardentium aquarum fecundissimum locunt cat, et senlentiam quodammodo dicit, quse perfidiara
non crederent habuisse, unde plurima largiretur, si negantis excludit. Sed quis ista conservare negligat,
uterque sexus uno munere communiter uteretur. quamvis plurima tenacitate sordescat? Siquidem or-
Hsec perennitas aquarum intelligendi praestat indi- C nat regnum, quod fuerit singulariter toto orbe nomi-
cium, per igneas terrac venas occullis meatibus in- natum. Et ideo pecunia, quse libi dala est, si opus
fluentem deintus, in auras erumpere excocti fontis non poteril implere susceptum, quantum adhuc ex-
irriguam puritatera. Nam si naturse fuisset illud in- pendendum esse credideris, missis nobis brevibus, in-
cendium, sine interitu substantise non fuisset amis- dicabis: quia non gravamur expendere, ut tanta videa-
sum [ed. Ac et For., admissumj. Sed aquse materia mur ruris amcena [ms. Rem., ruris mcenia] custodire.
sensibilis, sicut peregrinum contraxit iguem, sjc ite-
rum nativum facile recipit [ed. Ac, repetitj algorem. 38 EPISTOLA XL.
BOETIO PATRICIO THEODORICOS REX.
Praestat et aliud adjutorii genus vis illa medicabilis;
citharwdum magnis precibus
nam juxta caput fontis scintillosiquemdam sibi mea- Dictt regem Francorum
expetiisse. Rogat Boetiummusicwperitum, ul eum
tuin provida natura formavit. Hinc desuper sella eligat. Multa de musicmlaude, tonis, modis, etc,
coraposita, quse humanis necessitatibus in absidis disserit.
speciem perforatur, segros suscipit interno humore Cum rex Francorum, convivii nostri fama pelle-
defluentes : ubi dum iessi nimio languore conse- ctus, a nobis citharcedum magnis precibus expetiis-
derint, vaporis illius delectatione recreati, et lassa set, sola ralione complendum esse promisimus, quod
viscera reficiunt, et humores noxia infusione larga- n te eruditionis musicse peritum esse noveramus. Ad-
tos [ed. Niv. et Gam., laxatosj, vitali ariditate con- jacet enim vobis doctum eligere, qui disciplinam
stringunt; ut quasi aliquo desiderabili cibo refecti, ipsam in arduo collocatam potuistis attingere. Quid
valentiores queant prolinusMnveniri. Sic medicabili enim illa prsestantius, quse cceli machinam sonora
substantisevenit a siilphure, quodcalet; asalsedine, dulcedine, et naturse convenientiam ubiquedispersam
quod desiccat. Talia posteris non tradere, hoc est virtutis suaegratia comprehendit? Quidquid enim in

• Savaro ad Sidon. Apollin. lib. v, ep. 3, repo-
nit ex iide veter. cod. dolos, et probat veieres sic
locutos. JCR.
b Si verum amamus, nullum homini majus a Deo
donum concedi potest secunda corporis valetudine :
ex qua morum conditio quadaratenus temperatur,
iEIianus de Socrate. Hinc «7tovof,id est labore ca-
rens, a Julio Polluce Onomaslicoij lib. uvoao; xat
avoo-nTOf exponilur. Fonlem igitur Aponum morbo-
rum expertem, quod summi beneficii ac felicitatis
loco ponitur, signilicat Cassiodorus.FORN.
c Unde Mart. 6 : Fontes Aponi rudes puellis, D.
Grul. et Cujac
a Arborum radices fabricis inferunt ruinam, inf.
lib. vu, fonn. 6; 1. 1, c. de aquwduct.; 1.1, c. de
interd. Harmenop. lib. /i, ti<.4. neoiovr&v: 'H rS>v
9>VTWV r.urafjrevat; o\> ru; rvxovau; rui; otxisttr
intfipet fiku&u;, pt?o§oAoCvTc<yap fvru, etC. Locu»
huic sirailis ac fere geminus. FORN.
 S7I M. AURELUCASSIODORI 572
conceptum alicujus modiCcalionisexistit, ab harmo- A J que Dircscus,canendo chordis, Thebanosmurosdici-
ni;e conlinenlia non recedit. Per hanc competenter tur condidisse; ut cum homines labore marcidosad
cogitamus, pulchre loquimur, convenienter move- studium perfectioniserigeret, saxa ipsa crederentur
mur; qusequoties ad aures nostras disciplinsesuse relictis rupibus advenisse. Musseumetiam et artis
lege pervenerit, imperat cantum, mutat animos : Orphei filium, et nalurse, Maronis prsepotenslingua
artifex auditus, et operosa delectatio. Haeccum de concelebrat: dicens apud inferos in summa beatitu-
secreto naturse, tanquam sensuum regina, Iropis suis dine conslitutum, quod per Elysios campos felices
ornata processerit, reliquae cogilationes exsiliunt, animas septem chordarum pulsibus amoenabat,signi-
omniaque facit ejici, ut ipsam solummodo delectet ficans summo prsemio perfrui, cui disciplinse hujus
audiri. Tristitiam noxiam jucundat, tumidos furores contigerit suavitalibus epulari. Sed hsecomnia hu-
attenuat, cruentam ssevitiamefttcit blandam, excitat mano studio per manualem musicam videntur effe-
ignaviam soporantemque Ianguorem [ms.Aud. et D., cta. Naturalis autem rhythmus aniraatnevoci cogno-
Gr. etCuj., ignavia soporantem humorem; Ms. Rem., scilur attributus : qui tunc pulchre melos custodit,
saporat languorem], vigilanlibus reddit saluberri- si apte taceat, congruenter loquatur, et per accen-
mam quietem, vitiatam [ms. Aud., bumatam] turpi tus viam musicis pedibus composita voce gradiatur.
amore ad honestum studium revocat castitatem, sa- B 1 Inventa est quoque ad permovendos animos orato-
nat mentis taediumbonis cogitationibus semper ad- rum fortis ac suavis oratio, ut criminosis irascantnr
versum, perniciosa odia convertit ad auxiliatricem judices, misereantur errantibus; el quidquid potest
gratiam; et quod bealum genus curationis est, per eloquens eflicere, ad hujus disciplinae non esl du-
dulcissimasvoluptales expellit animi passiones. In- bium pertinere gloriam. Poelis etiam, Terenliano
corpoream animam corporaliler mulcet, et solo au- testante, duo primum metra principaiia sunt attri-
ditu ad quod vult deducit: quam tenere non praevalet buta, id est, Heroicum et Iambicum : unum quod
verbo tacito manibus clamat, sine ore loquitur, et erigeret, alterum quod placaret. Ex quibus ad oble-
per insensibiliumobsequiumpraevaletsensuumexer- ctandum animos audienlium diversa progenita sunt.
cere dominatum. Hoc totum inter homines quinque Et ut in organis toni, ila in humana voce varias ani-
tonis agitur, qui singuli provinciarum ubi reperti mi affectiones gravida metra pepererunt. Sirenas in
sunt nominibus vocilantur. Miseratio quippe divina miraculum cantasse curiosa a prodit antiquitas; et
localiter sparsit graliam, dum orania sua valde fecit quamvis navigantes fluctus abduceret, carbasa ventus
esse laudanda. Dorius pudicitiaelargitor, et castitalis inflaret, eligebant suaviter decepli Scopulos incur-
effectorest. Phrygius pugnas excitat, et votum fu- rere, ne tantam paterentur dulcedinem praeterire.
roris inflammat. JEoIius animi lempestates tranquil- C ( Quibus solus Ilhacus evasit, qui nautis sollicitatorem
lat, somnumquejam placatis altribuit. Jastius intel- prolinus obstruxit auditum contra noxiam dulcedi-
leclura oblusis acuit, et terreno desiderio gravatis nem. Cogitavit vir prndentissimus felicissimamsur-
ccelestium appetentiam bonorum operalor indulget. ditatem, et quam vincere intelligendo non poterat,
Lydiuscontra nimiascuras animaequetsediarepertus, melius non advertendo superabat. Se vero solidi-
remissione reparat, et oblectatione corroborat. Haec lati arboris constrictis nexibus illigavit, ut et fa-
ad soluliones corruplibile saeculum flectens, hone- mosos cantus liberis auribus probare potuisset, et
stum remedium turpe fecit esse comtnentum. Hic pericula dulcisonaevocis unda rapiente vinctus eva-
vero numerus quinarius trina divisione consistit. deret. Verum ut et nos talia exemplo sapientis Ithaci
Omnis enim tonus habet summum, et imum; hsec transeamus, loquamur de illo lapso e cceloPsalterio,
autera dicuntur ad mediura. Et quoniam sine se esse quod vir toto orbe cantabilis ita modulalum pro
non possunt, quse alterna sibi vicissitudine referun- animsesospitate composuit, ut his hymnis et mentis
tur, utiliter inventum est, artiflcialem musicam, id vulnera sanarentur, et Divinitalis singularis gratia
est auctorum operationibus diversis organis exquisi- conquiratnr. En quod saeculummiretur et credat:
tam, modis quindecim contineri. His rebus aliquid pepulit Davidica lyra diabolum; sonus spiritibus im-
inajus adjiciens humana solertia, terris quamdam D E peravit; et canente cilhara ler rex in libertatem re-
barmoniam doctissiraa inquisitionecollegit, qusedia- diit, quem internus inimicus turpiter possidebat.
pason nominatur, ex omnibus scilicet congregata; Nara licet hujus delectationis organa multa fuerint
ut virtutes, quas universum melos habere potuisset, exquisita, nihil tamen efficacius est inventum ad
hsecadunatio mirabilis contineret. Hinc Orpheusmu- perraovendos animos, quam concavse 39 citharse
Msanimalibus efficaciter imperavit, vagosque greges blanda resultatio. Hinc etiam appellatam existima-
contemplis pascuis ad audiendi epulas potius invita- mus chordam, quad facile corda moveat. Ubi tanta
vit. Illo cantante amaverunt siccas Tritones terras; vocum collecta est sub diversitate concordia, ut
Galatea lusit in solidis; deseruerunt ursi amabiles vicina chorda pulsata alteram faciat sponte contre-
silvas; leones domestica tandemcanneta reliquerunt; miscere, quam nullum conligit atligisse. Tanta enim
juxta prsedonemsuum prsedagaudebal. In unuracon- vis est convenientise, ut rem insensualem sponte se
ventuin contraria vota collecta sunt, et fidemdicente movere faciat, quia ejus sociam constat agitatam.
lyra, omnia sibi adversa crediderunt. Amphionquo- Hinc diversseveniunt sine Iingua voces; hinc variis

* P. Jaret. putat legendum cario$at vel canat ut infra lib. ui, ep. 33, cana dictat antiquitas,
S73 VARIARUMLIBEll II. 574
sonis efficitur quidam suavissimus cborus, illa acuta A , mnnnis: tum suadel clementiamergaillos qui Itatiw
nimia tensione, ista gravis aliqua laxitate, hsec mc- [iuibus exterriti celabanlur; tandem monet se binos
dia tergo blandissime temperato; ut homines se ad legatos cum citkarwdo expetilo in Gallium misisse,
tantam perducere non praevaleant unitatem, in quan- Gloriosa quidem vestrae virtutis affinitate b gralu-
tam ad socialem convenientiam ratione carentia per- lamur, quod gentem Francorum- prisca setate resi-
venerunl. Ibi cnim quidquid excellenter, quidquid dem, feliciter in nova praelia concitastis, et Alaman-
ponderatim, quidquid rauce, quidquid purissime, nicos populos, causis fortioribus inclinatos, victrici
aliasque distantias sonat, quasi in unum ornatum dextera subdidistis. Sed quoniam semper in aucto-
constat esse collectum. Et ut diadema oculis varia ribus perfidiseresecabilis videtur excessus (quia et
luce gemmarum, sic cithara diversitate soni blandi- primariorum plectibilis culpa omnium debet esse
tur auditui. Musarum lela loquax, stamina verbosa, vindicta ), motus vestros in fessas reliquias tempe-
fila canentia, in quibus argulo pleclro lexitur, quod rate : quia jure gratise merentur evadere, quos ad
dulciter audiatur. Hanc igitur ad imitationem varise parentum vestrorum ~ defensionem respicitis confu-
testudinis Mercurius dicitur invenisse, quam tanta gisse. Estote illis remissi [mss., remissusj, qui nostris
utillima procurantem astronomi intcr slellas requi- finibus:celantur exterriti [Gr. Cuj. et Forn., exler-
rendam esse putaverunt : persuadentes eoelestem 3 ni]. Memorabilis triumphus est, Alamannum acerri-
esse musicara, quando lyraeformam comprehendere mum sic expavisse, ut tibi eum cogas de vitse mu-
poluerunt inter sidera collocatam. Harmonia vero nere supplicare. Sufficiat illum regem cum genlis
cceli huroano sermone idonee non potest explicari, suse superbia cecidisse; sufficiat innumerabilem na-
quam ralio tantum animo dedit, sed auribus natura tionem partim ferro, partim servitio subjugalam.
non prodidit. Dicunt enim debere credi, ut beatitudo Nam si cum reliquis confligis, adhuc cunctos supe-
coelestis illius oblectationibus pcrfruatur, quac nec rasse non crederis. In talibus causis accipe frequen-
fine deficit, nec aliqua intermissione marcescit. Ia ter expertum. Illa jmihi feliciter bella provenerunt,
ipso quippe intellectu habitare referunt superna, quaemoderato fine peracta sunt. Is enim vincit as-
ipsis deliciis ccelestia perfrui, et talibus con;empla- sidue, qui novit omnia temperare, dum jucunda pro-
tionibus inhserentia beatis jugiter delectationibus speritas illis polius blanditur, qui ausleritate nimia
contineri. Bene quidem arbitrati, si causam ccelestis non rigescunt. Cede itaque suaviter genio noslro,
beatitudinis non in sonis, sed inCrealore posuissent: quod sibi gentilitas communi remittere consuevit
ubi veraciter sine fine gaudium est, sine aliquo taedio exemplo. Sic enim fit, ut et, meis petitionibus satis-
manens semper aeternitas; et inspectio sola Divini- fecisse videamini, nec sitis solliciti ex illa parte,
tatis efficit, ut beatius esse nil possil. Haecveraciter |C quam ad nos cognoscitis pertinere. Qtiocirca salu-
perennilalem praestat, haec jucumlitates accumulat: tanles honore et affectione, qua dignum est, ilhiin
et sicut prseter ipsam creatura non exstat, ita sine et illum
legatos nostros ad excellentiam veslram
ipsa incommutabilem lsetitiam habere non prsevalet. consueta charitate direximus; per quos et sospitatis
Sed quoniam nobis facta est voluptuosa digressio vestrae indicium, et
speratse petitionis consequamiir
(quia semper gratum est de doctrina colloqui cura effectum. Qusedamvero, quae ad nos pro vestris uli-
perilis), cilharcedum, quem a nobis diximus postu- litatibus pervenerunt, per harum portitores verbo
latum, sapientia vestra eligat praesenli tempore me- vobis insinuanda commisimus; ut cautiores cffecti,
liorera : facturus aliquid Orphei, cum dulci sono
optata possitis vicloria constanter expleri. Vestra
gentilium fera corda domuerit. Et quantse nobis gra- siquidem salus, nostra gloria est; et toties regnum
tise fuerint aclae , tantac vobis ex nostra sequabili ltalise de vobis Iseta co-
proficere judicamus, quoties
corapensatione referenlur : qui et imperio nostro gnoscimus. Citharcedum etiam arte sua doctum pa-
paretis, el quod vos clarificare possit, efficitis. riter destinavimus expetitum, qui ore manibusque
EPISTOLA XLI. consona voce cantando d, gloriam vestrse potestatis
LCDUIN a REGlFRANCORUM THEODORICUS REX. oblectet. Quem ideo fore credimus gralum, quia ad
Gratulatur Clodovwo de victoria reportata ex Ata- D vos eum judicastis magnopere dirigendum.
~ Sic Luduin dicitur infra lib. ni, epist. 4, qui et Venantio Juniore et Celere coss.J. FORNER.
[lege
b Nam Theodoricus, ut regni sui vires stabiliret,
Clodovseus.Vide Baronium tom. VI Annal. ad an.
Ch. 499, sub cap. 27, pag. 594. Qui putat hanc epi- Adelphedam sororem Francorum regi copulaveral.
stolam fuissescriptam anno supra citato. JUR. MatthseusPalmerius. FORN.
Luduin, id est Clodovseo, quia Ludovicus dieeba- 0 Nam Theodoricus sororem Clodovseiin matri-
tur, inquit Hermann. Contraclus in Chronico : et monio habuit. Greg. Turon. FORN.
d Inde loquacissimse manus dictse, et linguosi di-
ait victoriam Alemannorum, quam hic nuntiat Theo-
doricus, circa annum Christi 508, Anastasiani vero> giti. Infra lib. iv, epist. ullima. JURETUS.
imperii 18, conligisse, Felice et Secundino coss.
575 M- AUREI.1ICASSIODORl 57<}

LIBER TERTIUS.

40 EPISTOLA PRIMA ». A regios juvenes objecta ratione moderari: quia illud

ALARICO RECIVISIGOTHORUM THEODORICUS REX. in nobis [alii, in vobis] vere sentiunt displicere, qui
Monet, ne in multitudine parentum confidat, nec bel- dum male cupiunt, audaciam suaevoluntatis retinere
lum regi Francorum indicat, doneclegalos ad illum nou possunt. Vereantur senes, quamvis sint florida
dirigat, qui litem inter eos motam dirimant; et hanc aetale ferventes. Scianl nos adversarios esse conlra-
ob rem ei miltit legatos, qui etiam Gundibadum et rietatibus
alios reges conveniant. suis, et illud velle persequi, ne ab utris-
excedi. Decet enim nos aspera verba di-
Quamvis fortitudini vestrse confidentiam tribuat que possit
ne affines nostri ad exlremum debeanl perve-
pareiitumveslrorum innumerabilis multitudo, quam- cere, Et ideo illum
vis Attilam potentcm reminiscamini Visigothorura nire. et illum legatos ad fraternitatem
viribus inclinatum : tamen quia populorum ferocia tuam credimus deslinandos, ut, si filio nostro Ala-
corda Ionga pace mollescunt, cavete subito in aleam rico visum fuerit, ad regem Francorum cum conju-
ratis nobis gentibus dirigere debeamus : quatenus
mittere quos constat tanlis temporibus exercilianon
habere. Terribilis esl hominibus conflictus, si non causa quse inter eos verlitur, amicis mediis rationa-
sit assiduus; et nisi usu prsesumatur, concertandi biliter abscidatur. Convenit enim lales tantosque re-
subito fiducia non habetur. Absit ut vobis aliquid in- ges non inler se lamentabiles rixas quacrere, ut de
suis et nos possint casibus sauciare. Quapropter fra-
dignatio cseca surripiat. Moderatio provida est, quae B
servat. Furor autem instantia ternitas veslra, adhibito mecum studio, eorum nila-
gentes plerumque prse-
tur reparare concordiam : quia nemo potest credere
cipilat, et tunc utile solum est ad arma concurrere,
cum Iocum apud adversarium justilia non potest in- sine noslro voto illos ad haec prselia pervenisse, nisi
venire. Quapropter suslinete, donec ad Francorum omnino clareat, ne ad confliclum veniant, nostra
regem legatos nostros dirigere debeamus, ut litem, potius esse certamina. Aliqua vero a prsesentiumge-
vestram amicorum debeant amputare judicia. lnter rulis litterarum sermone vobis commisimusintiman-
duos enim nobis afiinitate conjunctos non oplamusi da; ut sic prudentia vestra cuncta componat, quem-
aliquid tale lieri, undeunum minorem contingat for- admodum consuevit, Deo juvante, perficere, unde
sitan inveniri. Non vos parentum fusus sanguis in- solet diligentissime cogitare.
flammat, non graviter urit occupata provincia, adhuc EPISTOLA III.
de verbis parva contentio est: facillime transigitis, HERULORCM, GCARNORCM, THORINGORUM REGIBUS THEO-
si non per armavestrosanimos irritetis. Objiciamus, DORICUS REX.
quamvis cognalo, cum nostris conjuratis eximias Hortatur ut mittant legatosuna cum suis et Gundibadi
gentes. Justitia, quse reges efficit forliores, cito con- ad Clodovwum; ut aut expeditionemin Visigothos
vertit animos, qui contra se tales sentit armatos. Et; iQ cohibeat, et legesgenlium quwral: aut omniumpassu-
rum se incursut s iat.
ideo salutationis honorificentiam prselocuti, legatos Divinita;i semper exosam persequi de-
nostros illum et illum ad vos crediraus esse dirigen- betSuperbiam
: vobis et mandata nostra sufflcienter insi- . generalitatis assensus. Nam qui vult opinabilem
dos qui
ad fratrem nostrum b gentem volunlaria iniquitate subvertere, non disponit
et
nuent, usque Gundibadum, ' caeteris jusla servare. Pessima consuetudo est despi-
vel alios reges, cura vestra voluntate deproperent: cere veritatem. Credit sibi omnia cedere, si elatum
ne videamini eorum immissione laborare, qui mali-
alieno certamine. Avertant enim contigerit in abominabili cerlamine superare. Et
gne gaudent divma, ideo vos, quos conscientisevirtus erigit, et conside-
ut supra vos iniquilas illa praevaleat. Commune ma-
ratio detestabilis praesumptionis accendit, legatos
lutn, vestrura judicamus inimicum. Nam ille me jure vestros, una cum meis et fralris nostri Gundibadi
sustinebit adversum, quivobis nititur essecontrarius.
regis, ad Francorum regem Luduin [ed., Ludovi-
EPISTOLA II. cumj destinate; ut aut se de Visigothorum conflictu
GUNDIRADO REGIBURGUNDIONUM THEODORICUS REX. considerata sequitale suspendat, et leges gentium
Sitadet Gundibado, legatis ad eum missis, concordiami quserat: aut omnium patialur incursum, qui tanto-
Alaricum inter et Clodovwumreslituat. .. rum arbitrium judicat esse temnendum. Quid qusent
Grave malum est inler charas [alii, curas] regias- ultra, cui offertur absoluta justitia? Dicam plane
que personas, voluntales sibimet videre conlrarias, quod sentio : qui sine lege vult agere, cunctorum
et dissimulando spectare, ut de uno aliquid dolen- disponit regna quassare. Sed melius est, ut inter ini-
dum possit emergere. Non sine invidia nostra geri- tia perniciosa reprimatur assumptio; ut sine labore
tur, si nobis patientibus afiinium clade dimicetur. perficiatur omnium, quod certamen esse poterat sin-
Habetis omnes per me pignora magnsc gratite : noni gulorum. Recolite namque Eurici \ed., llenrici] se-
est unus ab alio segregatus; si quid in 41 vobis de- nioris aflectum, quantis vos juvit semper muneribus,
linquitis, meo graviter dolore peccalis. Nostrum est,, quoties a vobis proximarum gentium imrainentia
• Baronius refert hanc epistolara et tres sequentess Clodovseus et Alaricus elegere arbitrum belli Theo-
ad annum Christi 507, tomo VI Annal, pag. 533,, doricum : cujus arbitrio nolens parere Alaricus a
edit. Antuerp. Clodovaeovlctus est. Aimoin. Monach. lib. i, cap.
k Visigothorum, qui Aquitaniam tunc oblinebant.. 20. FORNER.
577 VAIUAHUMLIBER III. 578
bclla suspendit. Reddite fllio ejus gratiam, quam ta--A 42 EPISTOLAV.
uien \ed., tantumj agnoscitis vestris ulilitatibus attri- IMPORTCNO VIROILLCSTRI, PATRICIO, THEODORICCS REX.
bulam. Nam si tanto regno aliquid prsevaluerit, vos Laudatur cum et patruo Imporlunus, et ei ob
patre
aggredi sine dubilatione prsesumet. Quaproplerr prmclara merita palriciatus insignia conferuntur.
excellentiam vestram epislolari sermone salutantes,
per legatos nostros illum et illum praesentium porli- Si te aut nobilitas sola decoraret, aut merilorum
tores, verbo vobis aliqua dicenda commisimus; ut. tantum laude polleres, conferendas forsitan dignitales
vos, qui nostrum sequimini, Deo juvante, disposilum, dilatione probabili libraremus : ne magna viiesccrent
unus complectatur assensus; et foris hoc agatis, ne cum simul omnia funderentur. Nuric aulem cum te
in veslris provinciis dimicare possitis. universa facto agmine comitentur,nec desit uni quod
prsedicatur in pluiibtis, convenit jusliliac r.ostrae ut
EPISTOLA IV. cum tu copiosa bona protuleris, uberrime le repleat
LUDUIN REGIFRANCORUM THEODORICUS REX. munificentia principalis. Ncn enim crescendi vobis
Hortatur ne bellum adversits Alaricum paret, donec 0 hic ordo, qui mullis est : paulatim provehi, medio-
eorum conlroversia mediisamicis dirimatur; et mi-
natur a se et ab amicis arma movendain eum qui': cris probalur esse virtulis; dum morosius agnoscitur
hmcmonita contempserit. Quapropter ad utrumque s •>
I quod sub levitate prseparalur [ed. Ac, praestalurj.
legalos mittit. Saltu quodam se tendit vestra prosperilas, solaque
Adeo inter reges afflnitalis jura, divina coalesceree perfectio a vobis quaerilur, cum vobiscura multa na-
voluerunt, ut per eorum placabilem animum prove- scantur. Elaboralse sunt enim longa setate vestri ge-
riat quies optata-populorum. Hoc enim sacrum est,, neris dignitates, quse notissimo quodam habilaculo
quod nulla permittitur commotione violari. Nami lares iu vestra posuere familia. Nam, ut prisca ssecula
quibus obsidibus habeatur fides, si non credaturr transeamus, quse affatimviros sunt visa perferre prse-
affectibus ? Sociantur proximitate domini, ut nationess cipuos, gemino radias patris ac patrui decore con-
divisse simili debeanl voluntale gloriari, et quasi perr spicuus; qui non solum ornamentum familise suse,sed
alveos quosdam concordiseadunata se possint gen- ipsi decus senatui prscstitere : modernis sseculis mo-
tium vota conjungere. Quse cum ita sint, miramurr ribus ornabantur antiquis; bonitate prsedili, constan-
animos vestros sic causis mediocribus excitalos, utt tia gloriosi, in amicitia proni, ad odia sumenda diffi-
cum filio nostro Alarico rege durissimum velitis sub- ciles. Ita, quod maximum felicitatis genus est, cum
ire conflictum; ut multi, qui vos meluunt, de vestra\ multse probarenturesse potentise, invidiam illos per-
concertatione lsetentur. Ambo estis summarum gen- sequentium contigitnon habere. Pendebant quinimo
tium reges, ambo setate florentes. Non leviter regnai p circa eos anxia vota civitatis, crescens supra privatos
vestra quassatis, si data partibus libertate confligitis. C publicus amor eorum. Senatus animum eorum se-
Virtus vestra patrise non fiat inopinata calamitas, quiai quebatur, lurba propositum. El necesse erat Romam
grandis invidia est regum, in causis levibus graviss velle quod cuncti videbantur optare; miroque prospe-
ruina populorum. Dicam libere, dicam affectuose ; ritatis eventu firmum circa eos custodiebat arbitrium
quod sentio : impatiens sensus est ad primain lega- voluntas vaga populorum; quod inter cscleras digni-
lionem protinus arma comraovere. A parenlibus,, tates munus judicamus esse prsecipuum. Nam si pau-
quod quseritur, electis judicibus expetatur. Nam interr corum amor juste jam gloria est, tantaecivitatis affectus
tales viros et illos \ms. R., illisj gralum est dare,, quod potest habere prseconium? Proinde sicut omnia
quos medios volueritis eflicere. Quid de nobis vos5 ingrata videntur obscura, sic generaliter dilecta prse-
ipsi sestimare poteritis, si nos intenliones vestras> clara sunt. Tot igitur parentum laude decoratus, tot
reliquisse cognoscitis? Absit ille conflictus, ubi unus3 etiam morum luce conspicuus, sume post consulares
cx vobis deieri poterit inclinatus. Abjicite ferrum,, fasces emeritos, patriciatus insignia, tuarum munus
qui in meum pugnaie vullis opprobrium. Jure patris> plenarium dignitatum; et cani honoris infulis adul-
vobis interminor et amantis. Ille nos, et amicosi tam cinge csesariem,qui meritorum laude setatis prse-
nostros palielur adversos, qui talia monita (quod noni n judicia superasti. Cur enim tardo evenirent prsemia
D
opinamur) credideril esse teranenda. Quapropter ad1 cui tot generis suffragabantur exempla? Eligitur
excellentiam vestram illura et illum legatos nostros; quippe in te nascendi laus, virendi gloria; et cum
magnopere credidimus dirigendos : per quos etiami multa trahas ab antiquis, meruisti placere de pro-
ad fratrem vestrum, filium nostrum, regem Alaricumi priis. Ab ipso quippe vitse principio, quod inter adu-
scripta nostra direximus, ut nullatenus inter vos> lantium greges rarum solet esse, nobilibus studuisti
scandals.seminet aliena malignilas; sed in pace per- fidem virlutibus exhibere. Atque ideo instiluti tui fir-
severantes, quse sunt inter vos, mediis amicis, placa- ma vestigium, ut qui primaevus gloriam conseculus
biliter finire debeatis. Per cos eliam el verbo vobisi es, florentibus annis gloriosis honoribus augearis. In-
aliqua dicenda mandavimus; ut gentes quse sub pa- spice denique quanta tuorum laude prsecipua deco-
rentibus vestris longa pace floruerunt, subita non de- reris. Culpsegenus est non te fecisse quod summum
beant concussione vastari. IUienim credere debetis, est. De maturitale quippe tua raulto debent venire
quein vestris utilitatibus arridere cognoscilis : quo- meliora, qui in sctate tenera te novimus fecisse prse-
niam qui vult alium in prsecipites casus mittere, eum dicanda. Confidimusenira nee tui generis institutum,
ccrium est fideliter nou nionere. nee nostrum circa te errare possc judieiutn.
 '
J79 M. AURELII CASSIODORI m
EPISTOLAVI. A 43 auxii patrimoniis, ornavit moribus; et quot ediait
SENATCI URR1S ROM.E THEOBORICUS BEX. famUisejuvenes, tot •reddiditcuriseconsulares. Hae -
Multis laudibus senatum Romanum mqueac lmportu- igitur rimator morum noster sensus inspexit, qui
num extollit, quemad patriciatus dignilatem evexe- etiam bonum domesticsevirtutis inquirit: ut inter
rat, senatuiqueplurimum commendal. priVata laudatis publica debeat ornamenta largiri.
Gratum quidem nobis est, Patres Conscripti, per- Atque ideo, P. C, illustri et magnilicoviro Importu-
sonas novas ad honorum celsa producere [mss., per- no patriciatus cuhnen indulsimus, ut vester coetus
ducerej. Delectat peregrini germinis viros gremio ii- sicut pullulat sorle nascendi, ita et fascibus possit
berlatis inserere, ut variis frondescat senatus aula augeri. Impendite parenti gratiam, adunate senten-
virtutibus. Ornat enim talis multitudo conventum, et tias: vestra est indoles, quam probamus. Habetis
Iselam reddit faciem publicam honorala frequentia. certe quod vobis ingeniosa laude tribuatis, si amore
Sed multo nobis probatur acceptius, quoties dignita- necessitudinum publicum faciatis esse judicium; et
tibus reddimus, qui de ipsa curise claritate nascuntur, quod pro naturse charitate deperiaitur, collatum no-
quia non sunt de vobis examina nostra sollicita dum slris jussionibus aeslimelur.
prsejudicata bona transfunditis, qui merita cum luce EPISTOLAVD.
prsestatis. Origo ipsa jara gloria est, laus nobilitati "_ JANOARIO VIROVENERABILI, EPISCOPOSALONITANO THEO-
connascitur. Idemvobis est dignilalis quod vilse prin- DORICCS REX.
cipium. Senatus enim honor araplissimus vobiscum Jubet ut persolvat Joanni prelium sexaginta orcarum
gignitur, ad quem vix maturis setalibus pervenitur. olei, quas ad implenda luminaria ab eo acceperat.
Haeclicet de vobis omnibus veraciter judicemus, ut Omnes quidera justitiam colere et observare prse-
ordinis genium complectatur gratia senatorum, ma- cipimus, sed eos roaxirae qui divinis honoribus eri-
xime serenitatis nostrseluminibus Deciorum sanguis guntur; ut supemse gratise fiant proximi, dum a ter-
irradiat: qui tot annis continuis simul splendet clari- Tena fuerint cupiditale longinqui. Joannes itaque
tate virtutis; et quamvisrara sitgloria, non agnosci- flebili nos ailegatione pulsavit, sanctitatem vestram
tur in tam longo stemmate variata. Saeculissuis pro- a se sexaginta orcas olei ad implenda luminaria sus-
ducit nobilis vena primarios : nescit inde aliquid na- cepisse : quarum pretium sibi postulat oportere re-
sci mediocre, tot probali quot geniti; et, quod diffl- stitui. Bonum quidera volum, si tamen non ibi ali-
cile provenit, elecla frequenlia. En pullulat ex uno quid misceatur adversum. Nam licet ubique deceat
germine quadrifariura decus, honor civium, gloria justitiam custodiri, in illis rebus maxime necessaria
generis, augmentum senatus; qui quamvis fulgeant est quse divinis obtutibus offeruntur : ne putemus
communione meritorum.invenies tamen quem possis; c( ignorare Deum, unde accipiat, si fraudatis oblatio-
laudare de propriis. Respicite certe juvenem per for- nibus acquiescat. Et ideo, si veram queriraoniam
mse gratiam mentis pulchritudine plus placentem. cognoscitissupplicantis,consideratione juslilise,quam
Refert facie sanguinis decus, proditur animi naturai sancla iege prsedicatis, facite quaejuste debentur sine
per vultum, et serenitate corporis nubila quoque. tarditate restitui; quatenus nullus ingemiscat, illata
mentis abstergit. Verum hoecnaturse bona litterarurai sibi per vos fuisse dispendia, quos decet potius prse-
decoravit insignibus : ut cote magistrarum artiumi stare juvamina. Quapropter studete ut, qui non sole-
detersis mentis penelralibus plus luceret ~. In librisi tis pro magnis rebus excedere, non videamini (quod
veterum Decios cognovit antiquos, nobilcmque pro- absitl in parvitate peccare.
geniem gloriossemortis beneficio viveniem. Felicis- EPISTOLAVIII.
simus profecto studiorum labor, cui priscorum car- VENANTIO VIROSENATORI, CORRECTORILUCA.MJ£ ETBFU-
men contigit discere per parentes, et de avita laudeS TIORCM, THEODORICUS REX.
primordia teneri pectoris erudire. Libet referre quami Monet ut tempora conslituta exaclionis binorum et
magno tunc spectaculo totius scholaein eum conver- ternorum ilti delegatmcompleat.
lebatur aspectus ; quem, cum audiret parentem, illai Justitise ratio persuadet ab unoquoque postulan,
mox inlendebat hseredemquserens; uHquse auctoremi D | quod ei constat iujungi, et pecunias publicas instan -
cognoverat dicere, perhujus posset similitudines ap- ter quserere, ne debitorem neglectus debeat ingra-
probare. Nam sicut indigna posteritas laudes antiquii vare. Nam si remissio in admonitionibusveniat, cun-
generis abnegat, ita prseclara de patribus egregie di- ctos necesse est ut contemptus involvat. Et quodam-
cta [alii, dona] confirraat. Creditum est de his omne5 modo nascitur de pietate crudelitas, si quem negligis
quod legitur, dum prseconia veterum prsesens docmt' admonere, postea cogaris exigere. Ulilis est ergo
vena virtutum (in auditorii officinaingeniorum flam- cura prsedicere, quando et occasio subtrahitur deli-
ma recalente). His quidera formabatur exempiis, sedI ctis, et locus non datur iilicilis. Quaproptcr illustris
domesticis felicius producebatur imperiis. Subtracto• viri comitis sacrarum Iargitionum suggestione com-
eniro solatio maritali, onus regendi mater gloriosai perimus, pridem tibi, secundum morem veterem,
suscepit: quain nec ampla patrimonii cura, nec toti exactionem binorum et ternorum b fuisse delegatam.
flliorum potuit turbare custodia. Aluit nutrimentis, Unde te prsesentibus commonemus affatibus, ut se-

• Ms. Aud., ut pote magnarum arlium diserlus, b Binorum et ternorum vide infra lib. vn, form. 20.
menlis penetralibusplus placeret. FORN.
581 YARIARUMLIBER III. 582
cundum canonicarisefidemtempora debeas constitutaa A j eteo usqueprsestare, quo se erectusstupeatattigisse?
complere : ne quidquid dispendii assis publicus sus- Beneficia siquidem sunt, quse regna sublimant; et
tinuerit, de proprio exsoWere tu cogaris, a quo necc libertatis dominus jugiter poiest crescere, si sibi sub-
tantse jussioni est habita reverentia, nec fides suse e jectos studeat ampliare. Hoc mansuetudinis nostrse
promissionis impleta. glorioso proposito, quem gratia generalitatis patrio
EPISTOLAIX. fovemusaffectu,per indiclionem quartam \idestanno
POSSESSORIBUS, DEFENSORIBUS ET CURIALIBUSjfcSTUNIS511] prsefecturseurbause infulas tibi copiosa liberali-
CONSISTENTIBUS THEODORICUSREX. tate largimur, ut paternis honoribus successio clara
Jubet ut columnasmarmoreas el lapides sine usu ja- lsetelur, et sub nobis possit proficere quidquid me-
cenles, ad urbem Ravennam devehendoscurent. ruit ad nostra ssecula pervenire. Circumspice itaque
Propositi quidem nostri est nova construere, sedd quam magnum sit primordiis tuis canam Romam
amplius vetusta servare : quia non minorem laudemii potuisse committi; ut in illo amplissimo ccetu judicis
de inventis, quam de rebus possumus acquirere cu- videaris eminere suggestu, ubi est arduura, vel ipsum
stoditis. Proinde moderna sine priorum imminutione e obtinere collegium. Slude ergo ut a meritis tuis exi-
desideramus erigere. Quidquid enira per alienumu gere possis quod nos prsestitisse cognoscis. Avara
venit incommodum, nostrse justitise non probaturr gj fuge, justa sequere, modesta dilige, iracunda con-
acceptum. In municipio itaque vestro sine usu jaceree temne. Quid erit suavius quara in illa turba summo-
comperimus columnas et lapides vetustatis invidia a rum nobile protulisse judicium, ubi tot patriciorum
demolitos. Et quia indecore jacentia servare nil pro- corda provocantur ad gratiam, ubi bonum factum
ficit, adornatum debent surgere redivivum, antequamn celebretur ore sapientum ? Nunquam majore Iaude
dolorem monstrare ex memoria prsecedentium ssecu- virtus [Ac, virtutisj agitur, quam si recte Roma tra-
lorum. Atque ideo prseseuti auctoritate decerniraus,;, ctetur. Quas divitias sestimes aptiores quam in ocu-
ut, sivera fides est suggerentium, nec aliquid publicoo lis senalus conscientiae pretiosam gerere puritatem,
nunc ornatui probatur accommodum, supra memo- et ante ipsum libertalis gremium nullis vitiis esse
ratas platomas, vel columnas ad Ravennatem civita- caplivum ? Videmus, reliqui fasces qua gloria cen-
tem contradat [ed. Niv. et Gam., contrahatj modis is seantur. Urbanus prsesul dignitas est honorum. Non
omnibus devehendas; ut collapsis metallis obliterataa patitur claritas illa committere, quod possit nobilis
facies reddatur iterum de arte pulcherrima ; et quse e turba nescire. Locatus in raediuni cunctorum ad se
situ fuerant obscura, antiqui nitoris possint reciperee trahit aspectum , et lolius vitse judicium promulgat
qualitatem. fama populorum. Hsec te et animo concipere, et re-
EPISTOLA X. („ bus evidentibus explicare, credibile apud nos faciunt
FESTOVIRO1LLUSTRI, THEODORICUS REX. studia lilterarum : ubi cognovisti omne quod deceat,
PATRICIO,
Jubet ut marmora e domo Pinciana in Ravennalem n et ad usum vitse gloriosse animum, doctorum nimi-
urbem per catabulenses deferantur. rum institutione, formasti. Fugiat ergo doctrina de-
Decet prudenliam vestram in augendis fabricis re-i- lictum. Indocilis est aniini ad vilia trahi. .Edificatus
gaiibus obtemperare dispositis, quia nobilissimi civisis libris Iocum non relinquit injuriis : ubi in teneris
est patrise suaeaugmenta cogitare, maxime cum sit it annis acquiritur, quod matura setate servetur. Ad
studii nostri illa decernere, quibus cunctos nolum estit tramitem recti hortentur te tuorum facta seniorum,
sine suis dispendiis obedire. Atque ideo magnitudini ii admoneat Iectionis auctoritas, deinde judicii noslri
tuse prsesenti admonitione declaramus ut marmoraa electio gloriosa ; ut majora de nobis sumere possis,
qusede domo Pinciana [ed. Niv. et Gam., Pinciniana] t] cum te ea quae commisimus implere cognoveris.
constat esse deposita, ad Ravennatem urbem perr EPISTOLA XII.
catabulenses * vestra ordinatione dirigantur. Sub-*~ SENATCI ORBISROMJE THEODORICCS REX.
vectum vero direximus de praesenti, ne aut mora no-" Argolicumcum parentibus multis laudibus exornat, et
stris ordinationibus proveniret, aut laborantes aliquaa approbatam a senatu ejus in prwfectumnrbis electio-
nem cupit. <-
detrimenta sentirent.
D Amaraus, Patres Conscripti, dignitates eximias de
44 EPISTOLAXI. nostra benignitate nascentes. Publici enim decoris
ARGOLICO VBtOKjLUSTRI, PRjEFECTO CRBIS,THEODORICOS,s mater est mens regcntis; et quale fuerit dominantis
REX.
urbana illi et ad eam arbilrium, talem parit libertalis aspectum. Facilius
Prwfectura confertur, prwclara
dignitatem laudabiliter exercendam monita tradun- est quippe, si dicere fas est, errare naturam, quam
lur. dissimilem sui princeps possit formare rempub. Hinc
Optamus cunctum diem plenum beneflciis nostris is est quod cupiinus, ut perpetuis honoribus fulgeatis :
excurrere, optamus ubique prsestita nostra radiare,;, quia quidquid de vobis fama loquitur, noslris insti-
i- tutionibus applicatur. Nam cum omnia celsa merea-
quia in sevura vivit quod munificentia principalis in-
dulserit. Quid enim tam regium quam fecisse felicein,l, mini, nostram invidiam tangit, si quid vobis fortasse

a Vide Cod. Theod. lib. xiv, tit. 3; et infra lib. iv,

r, ut indicat locus prisci auctoris de pontificibusRoman.
ep. 47. Sic dictos accipe a catabulo, quod erat
tt in vita Marcelli papac apud Baronium in notis ad
stabulum jumentorum publicseutilitati inservientium,i, Martyrol. Roman. die 16 Jan. JCRET.
885 M. AURELII CASSIODORI $84
defuerit. Proinde, quod felicibus sancialur auspiciis,. s, A EPISTOLAXIV.
illuslrem Argolicum prsefecturseurbanse dignitate pro- 3- ACRIGEM VIROVENERABILI, EPISCOPO, THEODORICOS REX.'
movemus; ut etille augeatur fascibus, etvobis=tanli li Scribit Julianum conqueri uxorem suam, velres a sub-
judicis minime subtrahatur ornatus. Scitis enim, ssepe ,e dilis episcopi fuisse subtractas; et jubet, si modo res
ila se habuerit, ut reus quamprimumpleclatur.
ex hac familia viros enituisse prsecipuos.Recordamini .
provecti avum perfecti dogmalis honore ditatum, ttt Quamvis judicio vestro credamus omnia facinora
cujus innoxiam[ed., maxiraam] facundiamfora mirata ta displicere, maxime a vobis contidimus exsecrandura
sunt. Studuit vero, cum abundaret eloquio, sciens, s, | ms. Aud., obsecrandumj quod matriraonii genialis
dicendi peritum debere esse puritate conspicuum a. impugnat affectum. Quibus enim animis a continen-
His meritis ad honorum celsa perductus, largitiones es tibus accipitur, quod etiam laicorum detestatione
sacras fida protexit custodia, implens eliam doctrina, a, damnatur? Julianus itaque nobis lacrymabili aditione
quam susceperat magisterii dignitalem b : ita in utro- o- conquestus est, uxorem suam, vel res a vestris ho-
que laudatus, ut iu singulis crederetur esse prseci- :i_ minibus injusta usurpatione pervasas. Unde si veram
puus. Accedit etiam provecti nobilissimus pater, qui ui pelitionem supplicanlis agnoscitis, nec se ralionabi-
comitivse privatarura infulas nullius acerbitate ca- a- Iiter pulsatus absolvit, inauctorem facti sine tarditale
luranise profanavit, qui affectans famse corainoda, a, \B aliqua resecate. Malum enim cum perseverat, auge-
pecunise neglexit augincnta; et, quod rarum virtutis is tur, et remediabile bonum est in peccatum, accele-
exemplum est, his egit se temporibuscontinentem,i, rala correctio.
quibus crimen avaritia non habebat. Principis enim 111
EPISTOLAXV.
propositum facit, aut negligere judices, aut amarerc c V1R0SENATORI
TIIEODAUADO TUEODORICCS REX.
virlutes. Tol igitur originis documenta prsemittens as
Commiltilur ejusjudicio examinandus, qui Sonwjudi-
[ed., promittensj, credamus bona de nobili: quia u"
lau- cium declinaverat.
dabilis vena servat originem, et fldeliter posteris tra-•' Injuria quidem nostra est lsesa justitia, quia viola-
dit, quse in se gloriosa transmissione promeruit. liones earum rerum merito ad nos trahimus quas
Favele ergo, P. C., vestris dignitatibus consecrato, °> amamus. Unde illud maxime inultum esse non pati-
ut ad majora virtutura desideria concitetis quos nos 08 mur, quod in contemptum nostrae
jussionis constat
munerum [mss., nimirumj provocamus exemplis. admissum. Quse enim praesumptioplectenda non au-
EPISTOLAXIII. deat, si sacrse jussionis reverenda conlemnal ? Ideo-
SONHIVADO VIROSENATORI THEODORICCS REX. que illum , quem dudum ad viri illustris Sonsejudi-
lllum laudat, el jubet ut petat Samnium,jurgiaRoma-a. cium decrevimus convenire, qui se inveterata [ed.
norumcum Gothis composilurus. C Ac, invenlaj calliditate subtraxit, examini veslro
Laborum tuorum longa servitia, et exploratse fidei ei commitlimus audiendum ; ut finem detis jurgio ple-
multa documenta hoc nobis judicium tradunt, ut qui ui ctibili machinatione dilato. Prsestate ilaque audienlise
tuos animos moderalus es, nunc 45 alienis moribus us curam, ut justitise vobis crescat opinio, quando pro
praeferaris ; et prsestes [ms., Aud., paresj provkiciaeiae remedio causantium committuntur vobis ambigua
disciplinam, qui privatus amasti continentiam. ls jurgiorum.
enim potesl alios beneregere, qui se sluduit sub ub EPISTOLA XVI.
decore tractare. Samnitarura itaque supplicatione ne GEMELLO VIROSENATORI THEODORICCS REX.
perraoti, hoc remedio credimus laborantibus subve- Miltitur in Gatlias officiovicarii prwfectorum functu-
niri, si spectabilitalem tuam juberemus ad finienda da rus, et ei danlur plurima et utilia monita.
jurgia \atii, sumenda negotiaj proflcisci. Unde nunc IIC Firmum est judicium cujus tenelur exemplum, nec
enilere, ul tam bono judicio laudabili respondeas in- n" locus ambiguitali relinquilur, ubi experimenta pro-
slituto : aptumque nostris prsebe mandatis, qui hac- c~ babilia suffragantur. Exploravimus eificaciam tuam
tenus propria sponte placuisti. Intra ilaque provin- *" per diversosindustrise gradus; sed non imparem me-
ciam Samnii. Si quod negotium Romauo cum Gothis "s
n ruisti gratiam, variis actionibus sequaliter approba-
est.aut Gotho emerserit aliquod cumRomanis.legura m tus. Hinc est quod prsesenti tempore in Gallias d no-
consideratione definies ; nec permittimus indiscreto ;t0 bis, Deo auxiliante, subjugatas \ed., subjectas. Ms.
jure vivere quos uno voto volumus vindicare. Cen- n_ li., substitutasj, vicarium te pnefeclorum c nostra
sebis ergo in commune, quse sunt amica justitise' : millil auctoritas. Unde perpende qualia de te videa-
quia nescit personas respicere, qui meram cogitat at mur habere judicia, quando ad illos populos mitteris
sequitatem. corrigendos, quos nostris laudibus specialiter credi-
n Eloquentia innocentia est. Apuleius Apol. 1; et dorus noster in Fastis consularibus scribit. FORNER.
lib. vni, ep. 12. JCRET. e Vicarius est qui et in historia beati Apollinaris
b Magisteria dignitas. De hac post lib. x, epist. 33.
'5. martyris judex atque vicarius prsefecturaenominatur,
fl- propterea quod, ut aiunt 1.1, c. de off. vic; 1. 1, c.
Magister officiorum, qui militibus praetorianis prsefi-
ciebatur, Zosimus lib.Histor. Cujacius in tres poslre-e- de proxim. sacr. scrin. lib. xn, imperalores pro
inos Codicis libros. FORN. prsefecto diceceses sibi creditas temperant, et ideo
'-' Hic postea regnum Gothorum adeptus est : ad ad vicariam prsefecturam in inscriptione, 1. 5 C. Theod.
quem exsiat Theodorici epist. 39, Iib. seq. FORN. de sponsal., et 1.3 C. Tbeod. de iam. lib. et vices
d TheodoricusGallias Francorum oppressione libe- >e- prsefecli prsetorio agere in inscriptioiie, I. 1 Cod.
ravit, Venaplio et Iniportuno coss., ut idem Cassio- o- Tlieod. de usuris, dicitur. BROSS.
S85 VARIARUMLIBER III. 586
nms acquisitos. Chara est principigloria; et necesse A EPISTOLAXVIII.
est de illis araplius esse sollicilum, unde sibi trium- CEMELLO VIROSENATORI THEODORICCS REX.
phorum venisse sentit augmentum. Age igitur man- Jubet ut Magno, qui ab hestium parlibus ad natale
data, si cupis in te proficere nostra judicia : turbu- solumremeaverat,bonasine utla morarestituantur.
lenta non ames, avara declina, ut talem te judicem Merentur bona, qui nostram visi sunt elegisse
eos veraciter judicasse,per augmenla
provinciafessasuscipiat,qualemRomanumprincipem clementiam;ut
transmisisse cognoscat. Desiderat viros egregios propria possimus ostendere.Quod si talibus publica
coacta cladibussuis. Efliceut victam fuissedelectet. decet prospici largitate, quanto magis eos rsua dig-
Nihil tale sentiat quale patiebalur cum Romam quse- num cst possidere, quod commune munus probatur
reret. Abscedatomnisde calamitate tristitia. Sere- esse justitise? Spectabiiis itaque Magnus, hostium
netur tandera nubilus vultus. Nunc illam gaudere, conversationedamnala, quod natus est reminiscens,
convenit, cum ad sua vota pervenerit. ad Romanum repalriavit imperium : cujus absentia
contigisse dicitur, tit ejus potuissetperire substantia.
EPISTOLAXVII.
ideo prsesentijussionesancimus quatenus tam
UNIVERSIS PROVINCIALIBUS GALLIARUM THEODORICOS REX. Atque
' in agris quam mancipiis urbanis, aut ruslicis, vel
Denunliat se Gemeltumvicarium prwfectorumad re-
gendam eorumprovinciammisisse,et jubet ut ejus jn sum quidquid sibi competens quolibet modo nunc amis-
mandatis obediant. polerit probare, sine aliqua tarditate recuperet,
Libenter parendumest Romanseconsuetudini, cuii relinens ex nostra auctoritatedominiijus omne quod
cslis post longa(emporarestituli; quia gratus ibire- Iiabuitjnec qusestionemeum de rebus sibi antiqua
gressus est ubi provectum vestros constat habuisse 2 possessione competentibus volumus sustinere, cui
liwjores. Atque ideo in anliquam libertatem, Deo) propositi nostri est etiam nova praestare.
prsestante,revocati, vestiminimoribustogatis \id est, EPISTOLAXIX, siveCOMMONITORIUM.
Romanis]"; exuite barbariem,abjicite mentiumcru- _
DANlELI THEODORICOS REX.
delitatem ; quia sub sequitate nostri temporisb non
vos decet vivere moribusalienis. Proinde de neces- Iltisandi marmorarioperitissimoconceditur[acultasdispen-
arcas marmoreasin urbe Ravenna ad sepe-
sitatibusvestrisinnata nobis mansuetudine cogitan- liendadefunctorumcorpora.
tes (quod feliciler dictum sit), spectabilem viruma Decet ut palatio nosfro servientibusjustis commo-
Gemellum,vicariumprsefectorum,fidenobis el indu- dis consulamus,quia fructuosusdebet esse labor pu-
stria comprobalum,46 -d componendam provin- - blicus; ut quamvis obsequia nobis graluita jure de-
ciam credidimusdirigendum; sperantes in nullo eum a beantur, servitia tamen per moderata compendia
posse delinquere,qui nobis peccantesgraviter intel-- n, provocemus.Et ideoartis tuse peritiadeleclati, quam
ligit displicere. Quapropter ordinationibus ejus exx in excavandisatque ornandis marmoribusdiligenter
nostris jussionibusobedite, quia eum credimusvobis is exerces, prsesenti auctoritate concedimus,ut, te ra-
profutura decernere.Recipitepaulatimveridicos[«rf., •, tionabiliter ordinante, dispensentur arcse qusein Ra-
juridicosj mores.Nonsit novitas molesta, quseproba a vennatiurbe ad recondendafunera distrahuntur,qua-
est. Quid enim potest esse fcliciusquam hominesde le rum beneflciocadavera in supemis humata sunt, lu-
solis legibusconfldere,et casus reliquos non timere?? gentium non parva consolatio: quoniam animsetan-
Jura publicacertissiraasunt humansevitsesolatia, in- i- tum de mundiconversationediscedunt,corpora vero
firmorum auxilia, potentum frena. Amate unde et ii dulces quondam superstites non relinquunt. Hinc
securitas venit,etconscientia proficit.Gentilitasenim ~~
~~ quibusdamveniunt ad pretiura dolores, et miserabili
vivit ad libitum:ubi magisreperit mortem propriam sorte votorum crescit mercantibusde humana morte
qui potest habere quod placeat. Vos jam securi os- s- compendium.Ita tamen, ut non sit iniquitas sub hac
tentate diviliasparentum. Bona longo situ recondita ta occasionetaxari,ne coganHrrmiseri inter acerba Iu-
prodantur in lucem : quia tantum quis nobilior est st ctuura gravia plorare dispendia facultatum; et ne-
quantum et raoribusprobis et luculenta facultatere- ~- fandadevotioneconstricti, aut urgeantur patrimonia
luxerit. ldeo enimvobis prsefectursevicariumdirexi- i- n pro mortuis perdere, aut dilecta corpora vilissimis
mus, ut curatanta dignitate et civilem videamurre- 5- foveis potius dolentes abjicere. Sit modus in volun-
gulam destinasse.Fruamini,quod tantum audiebatis. s. tate poscentium,quando ipsa miseratio pro ementi-
Intelligitehominesnon tam corporeavi quam ratione •e bus [ed., moderatio promerentibus] facit. Nam mi-
prseferri,et illosmeritocrescere qui possunt aliis ju- i- nus debet laedi,cui ampliuspro pietatis officiovide-
sta prsestare. tur imponi.
"
Togatiraoresbarbaris opponunlur.Toga Romana ia bra in eorum constilutionibusmentiodocet, sup. 1.1,
fuit 1. 32, sed etsi accepto,D. de jur. flsc. Plin. lib.
b. epist. 6 : Smculi beatitudo; lib. u, epist. 13 : Nostri
iv, epist. Audistine; Cic. pro Corn. Balbo. Carent nt temporisjuslitiam; Justinian.: Secta nostrorum tem-
usu togseperegrini, barbari el ii quibusaqua et igni ni porum non patitur, 1.ult.c. de pact. Oblrectatornoslro-
interdicitur. Paul. lib. m, tit. 4. CingulumRomanos os rum temporum,1. un. c. Siquis imp. mal.; ad quani
cinxisseadnolatuma Macrobioest lib. vi, cap. 5 Sa- a- legem Gracus scholiastes Basilicon lib. LXcolligit
turnal. Et infra Cassiod. in formula praefect. urb.: .: eum quiprincipis sseculumcriminatur, principi ipsi
Habitu te togatmdignitalisornavimusut indulusvesle te maledicerevideri, quo de instituto aliquandoin Sele-
Romuleajura debeasaffectareRomana.FORNER. ction. libris, quos propediem editos curabo edisse-
b Solernneesse principibussui sseculisectam, feli- li- ram. FORNER.
citatem, roores, leges,laudes denique celebrare, cre- e-
PATBOL.LXIX. 19
587 M. AURELH CASSIODORl 588
EPISTOLA XX. A moenibusjugiler immoranti disponendseutiUtatispro-
GRIMODJS » SAJONI ET FERROCtNCTO APPARITORl THEO- prise causa inducias libi postulas debere concedi;
DORICUS REX. non quod habitatio tam clara pertsedeat, sed quod
Decernil ut sl Faums ea quwCastorius possidebat,vel duls or fla( renovata regressio. Atque ideo illustri
titulis ingravavit, vel privata usutpalione detinuit, magnitudini tuse secedendi ad provinciam quatuor
mox eiprwdium cum aiio ejusdem pretii, illis cogen-
tibus, a pervasorereddatur. mensiura inducias pietas nostra largilur : ita ut ex-
ad penates proprios redire festines ;
Inter gloriosas reipub. curas, quas perpeti cogita- pletis eisdem, habitatio Romana, quam multiplici voluraus
tione, Deo auxilianle, revolvimus, cordi nostro est quatenus deusare conventu, subtractis incolis, terrarum opi-
levamen humilium; ut contra potentiam superborum c non rarescat. Hoc etiam et vobis aptis-
natissima
nostraepietalis erigamusobstaculuin, nec liceal quid- simum
nos est judicamus, quando senator Romanus alibi
quam apud audacise, cujus propositi, superba dolere tardatus. Ubi esl illa gratia parentum,
calcare. Castorii igitur flebili calamitate permoti, possit ubi tanta mceniumpossit respici pulchritudo? PiacuU
quem exitialis hactenus diversorum pressit invidia,
\ est, absentem sibi Romam diutius facere , qui
occasionem prsebuit salutaribus constitutis; «t plus genus in ea possunt constitutis laribus habitare.
valeret noslrse pietatis auxilium, quam iniqua calli-
ditas improborum. Atque ideo prsesenti auotoritate>B 1 EPISTOLA XXII.
decernimus ut si prsefectus vir magnificus Faustus eai ARTEMIDORO VIROILLISTRITHEODORICCS REX.
quae Castorius possidebat, vel titulis ingravavit, vel1 Vocat illum ad aulam et ad consortium suum.
privata usurpatione detinuit, mox ei prsedium, cum1 Congruit comitatum nostrum viris nos decorare
alio ejusdem meriti b, vobis imminenlibus, a perva- nobilibus, ut et illofum expleatur votum, el obse-
sore reddatur; ut crudelibus damnis afflicto, pietatis3 quium nostrum ornent merita personarum. Proinde
nostrai remedio consulamus. 47 Si quis aulem in' magnitudinem tuam ad conspectus uostros, quos libi
hac praesumptionemedius [Juret., forte modicusj in- hon ambigimus esse gratissimos, his oraculis cvoca-
venilur, ut ad ea quse jussa sunt idoneus neqUeat in- mus; ut qui longa nobiscum setate versalus es, prse-
veniri, ad hos reducite vinculis illigatum, ut pcena ~ sentiaenostrse dulcedine
capiaris. Festinat enkn ad
possit satisfieri, cujus facinoris facultas non suificit principem, qui vel solum potest videre propitium.
ultioni. Tali igitur confusione jam iniquse mentis im- Nam cui libet [Ed. Ac, licetj habere nostra collo-
petus conquiescat, ne non lam Castorium quamI quia d, munera credit esse divina. Quapropter non
nostruiil votum persecutus esse videatur. Quod siII tardamus desiderium,
" cujus optanms aspectum. Ve-
posthac qualibet occasione ssepe memoratum Casto- , nire te gaudentem credimus, quem alacriter susti-
rium notus ille artifex nocere tentaverit, quinqua-" < G neraUs.
gihta librarum auri mulcta protinus feriatur. Silque e
EPISTOLA XXIII.
lnajbr cruciadbus pceua respicere Ulsesum,quem vi-
iS COLOSSJEO VIROILLOSTRI ,' COMITI,THIODORICCS REX.
dere desideravit afflictum. En factum quod cunctas
protinus temperet ac corrigat poteslales, prsetorii ii Itli commillit regimen Pannoniw Sirmiensis, et eum
salutaribus ad hoc munus bene obeundum monitis
prsefeclus bacchari non est in humUis lsesione per- imbuit.
missus; et cui a nobis assurgitur , officiendipotestas is
Juvat probatis ordinanda mandare, siquidem et de
miseris abrogatur. Hiuc omnes intelliganl quo amore
eorum secura
delectemur sequilatis , ut et potentiam nostrorum n talibus judicium gaudet eligentis, et
substanlia est, quae committitur approbalis. Nam ut
judicuiu velimus imminuere,quatenus bona conscien-
tise possimusaugere. optamus esse qui [ms. Aud. quidj placeat, ita cura-
mus ut qui placueril, enitescat. Proinde prosperis
EPISTOLA XXI. initiatus auspiciis ad Sirmiensem Pannoniam e, quon-
FAUSTO VIROILLUSTRI THEODORICUS REX. dam sedem Golhorum, proficiscere, illustris cinguli
llli quatuor mensium induciw ad secessum ab urbe Je dignitate prsecinctus, commissann|ue tibi provinciam
Roma in prvvinciamutilitatis proprim causa conce- >- armis protege, jure compone ; ut antiquos defenso-
duntw. res recipere laeta possit, quse se nostris pareittibus
Humante consuetudinis mos est ut variata plu3 13 feUciter paruisse cognoscit. Nosti qua te nobis con-
capianl \Ed. Ac et vet. cod. For. sapiant]; et quan:- i!- versationis sinceritate commendes,Sola libi placendi
vis in usum habeantur eximia, fastidium prsestet et via est, si qusegerimus imiteris. ,/Equilati fave f, in-
omne quod satiat. Proinde sacris [id est Romanisj sj iiocentiam animi virtute defende; ui inter nalionum

«Ms. Aud., Trantitw. MsS.R., Gruvialw; Cuj. et D. Juretns rejici debere.

Forn., Trimvtlw.
b Jure civili raptores in triplum leneri nemo ne- s-
scit. In pervasorem, qui ih alienos agros irrumpit,t,
actio in duplura redditur, ex Constantini ad Bassum a\
<>onstitutione,quae exstat apud Jul. Frontinum, de le
Limitib. agror., et 1. 4, c. fin reg. FORNER.
« Sic opinatissimain Rhodon vocat Florus lib. n,i,
cap. 7, ut ex V. C. restituil Pighius ad Valer. Max. >;.
lib. lv , cap. .8. Cujus lainen interpretalionein dicit
it
~f
d Colloqui cum imperatore magnum quidpiam rex
Theodoricus censet, ut et mensse adhiberi; qua de
re infra pluribus , lib. vi, form. 9, et nos nonnihil
/ib. III, cap. 13, Select., attigimns. FORNER.
e Sirmiensis Pannonia quondam sedes Gotborum.
Nonpaucse Csesariiraconslitutiones in Codiceexstant
datse Sirmii, ut earum subscriptio indicat. FORNER.
' De Gothorum juslitia ride Procop. de Bello Go-
thorum. BROSS.
S89 VARIARUMLIBERIII. 590
consuetudinem perversam, Gotborum possis demon-• A vivere , quemadmodum parentes nostros, Domino
strare justitiam ~ : qui sic semper fuerunt in laudisi prseslante, cernitis floruisse.
medio conslituti, ut ct Romanorum prudentiam ca- EPISTOLAXXV.
perent, et virtutem genlium possiderent. Remove! SIMEONI VIROILLUSTRl, COMITI, THEODORICUS REX.
consuetudines abominanter inelitas [alii, inoblitas. Illi commiltil per Dalmatiam siliqualici titutum, et
Alii, inditasj b : verbis ibi polius, non armis causai jubet ut (errarias venas inquirat; [errique ulilitates
tractetur: non sit convicium negotiumperdere, cumy describil.
i Amamus publicis actionibus personas inserere mo-
pro re abjurator aliena [alii, proprie abjurator alieni] rum
furtum, non animam reddat: ne plus intentio civiliss probitate conspicuas, ut per obsequia fidelium
hobis crescat utilitalis augmentum. Proinde sinceri-
rapiat quam bella consumant. Scuta in Iiostes eri- tatem animi tui
per prseclara [ms. A., sinceritate
gant, non in parentcs. Et ne quem forte ad mortemj animi tui
videatur prsecipitare paupertas, redde pro talibus prseclara, etc] documcnta noscentes, sili-
titulum quem iide dominicatusjure dedera-
gloriosum plane damnum. Lecturus a nobis gratise quatici ter-
uberrimum fruclum, si civile ibi potueris plantare mus discussioneIndictionis primse,secundse,vel
et nostris vere si dis- tise (id est an. Chr. 508, 509, 510), per provinciam
propositum; judieiis dignum,
ut vitam _ Dalmaliamordinatio tibi nostra committit; ut quo-
peudium judex subeat, periturus acquirat. I libet damnum fraudis
Quapropter consuetudonostra feris mentibus insera- vestigiopublicum te fuerit ex-
tur, donec truculentus animus velle vivere consue- ploranle repertum, procul dubio nostris serariisinfe-
scat. ratur : quia non tantum lucra quserimus, quantum
EPISTOLAXXIV. hiOres subjectorum deprehendere festinamus. Prse-
terea ferrarias venas prsedictseDalmatisecuniculo te
CNIVERSIS BARBARIS, ETROMANIS PERPANNONIAM CONSTI-'" veritatis
TLTISTIIEODORICUS REX. jubemus inquirere, ubi rigorem ferri parturit
lerrena mollities, et igne decoquitur, ut in duritiem
Prwcipit ut Colossmo obedianl, et duellum exsecrenlur,"' transferatur. Hinc, auxiliante Deo, defensio patrise
Golhorumexemplum seculi.
venit; hinc agrorum utilitas procuralur, et in usus
Institulum suum providentia nostra non deserit,> humanse vilse multiplici commoditate porrigitur.
cum subjectis semper intenta, profutura disponit; ut 1 Auro
ipsi imperat, et servire cogit locupletespaupe-
ad raajorem devotionemconcitentur [ms. Aud., dis- 5" ribus coiistanter armatis. Canvenit
itaque hauc spe-
positionem conferantur], qui sui curam nos babuisse >e ciem
diligenli indagatione rimari, per quam et nobis
cognoscunt. Hinc est quod Colossseo viro illustri, '' lucra generantur, et hostibus procurantur exilia.
nornine viribusque praepotenti, gubernationem ve- e" Esto ergo de antefata [ms.A., antefactaj disctfssione
stram, defensionemquecommisimus; ut qui suse ,ae( sollicitus, et in publicis utililatibus lemperatus; ut
hactenus multa dedit experimenta virtutis, augeatur ljr nostrum ralionabile coinpendiumcrescendi tibi pos-
potius in futuris. Atque ideo parientiam \id est obe- e" sit procurare augmentum.
dientiam; Ed. Ac, patientiamj ' vestram saepiusap- p" EPISTOLAXXVI.
probatam, nunc quoque eodem prsesente monstrate; ~> OSCNI VIRO ILLUSTRI, COMITI,THEODORICUS REX.
quatenus in his quaepro regni nostri utilitate ratio-
ul solalia Simeoui ad ett pro quibusin Panno-
nabiliter agendaprseceperit,devolione probabili com- n" Jubet nitimmissus(uil, neccssarianon neget.
pleantur: quia Ddem.constantia probat, et ille inte-
e" Quamvisprudentioetusesit utililati publicsedepu-
gritatem propriseasserit menlis, qui jugibus persistit llt talis fcrre prsesidium, tamcn admonitio nostra se
obsequiis.Illud prseterea vos credimus aduionendos, ,s> cumulat, ut securius fiat, ubi se reverentia nostrse
ut non in vos, sed in bostein ssevire cupiatis. Res e~~
jussionis accommodat. Simeonem itaque viruin cla-
parva non vos ducat ad extrema discrimina. Acquie- ie~ rissimum, cujus iides olim nobis est cognita vel de-
scite justilise, qua mundus Isetatur. Cur ad mono- °" votio compiobata, ad ordiuationem siliquatici, ncc
machiain recurritis, qui venalem judicem non habe- ie" non ferrariarum, ad provinciam Dalmatiaiunostra
tis? Deponite ferrum, qui non habetis inimicura. m- ordinatione direximus. Cui expetita solatia non ne-
Pessimeconlra parentes erigitis brachium, pro qui- 11" ut sublimitastua nobis commendaliorliat, cum
getis,
bus constat gloriose moriendum. Quid opus est ho- °" actibus se publicis prxbere festinat.
inini lingua, si causam maiuis agat armata? Aut
M[ EPISTOLAXXVII.
unde pax esse creditur, si sub civilitate pugnelur? ir? JOANNI VIROSENATORI, CONSULARI CAMPANIJE, TIIEODOIII-
Imitamini certe Gothos nostros, qui foris praelia, ia> CUSREX. I
intus norunt exercere modestiam. Sie vos volumus lus lllum varia jam persccutionejactatum tuelur a prw-

a Gothorum tamen gentem perfldam, at pudi- Ji- norib. Justinian. ru; i>piau.ivu;avvvOtkt-Nov. 123
cam, aMSalvian. lib. vu de :
Providentia inter quos
IOS ei 128. FOHN.
nulli scortatores, nuUiimpudici sint, nisi Romani. ni. c Parientiani, ut infr. lib. vn, form. 27; 1. 1, e.
FORN. qui pro sua jurisd. Parientiam autcm paulo post,
48 l Cohsnetudinesinolitas, infr. lib. vn, form. 2. et obseqtiia pro eodein usurpavit. Nonnemo paren-
Et supra lifc.I, epist. 10. ConsueludiTiisnomine in-
in- tiam legit, d. I. uti., ubivulgopatienliain, ut hic men-
tellige id qu»d solet peinii, vklelicet tributum. So-
o- dose prius scripliim Jacobi Cujaeii vjaroyja resti-
leinnia vectigaliavocat, 1.1, D. de munerib. el ho-io- tuit lilj, i, cap. 0, Observat. FoiiN.
591 M. AURELH CASSIODORI 59*
fectoprwtorio, nec non et hortatur ul officiumcon-n-Ate etiam, palatio teste, laudavimus. Tcnde gradus,
tularttatis summa cum fide obeat. accelera festinus adventum. Alacrem venire convesit ' !
is
Propositum est pietatis regise locum injuslis odiis qui se a principe sustineri posse cognoscit.
amputare el potestatis armatse supercilium cohibere "e EPISTOLAXXIX.
reverentia jussionum. Infesta est siquidem hnmilibus is
ARGOLICO VIROILLCSTRI, PRJEFECTO ORBSTHEODOMCOS
superioris offensa, cura ad laudem trahitur, si vin- REX.
|"
dicta de mediocribus acquiralur. Proinde diu et variaia Scribit se Paulino
patricio horrea vetustate destructa,
persecutione jactalus, ad pietatis nostrse remedia ia ut ea rewdificei, et in proprios itsus convertat, con-
haud irrite couvolasti: arserens eminentissimam m cessisse.
praefecturam tibimet esse terrori, ne privata in te Quis nesciat nostrum esse commodura supplicantis
odia satiarentur [ed. sociarenturj per publicam di- j_ ad qusestum, et illud bonis principibus crescere',
sciplinam. Sed nos , qui donatas dignitates justitisejje quod benigna possunt largitate prseslare? Hoc sunt
p. enim regia dona, quod semina : sparsa, in segetem
parere cupimus, non dolori, contra illicitas prsesump-
t;s coalescunt; in unum coacta, depereunt. Optamus
tiones nostra te tuitione vallamus, ut regisemajestatis
objectu ferventiuin furor animorum in suis cautibus jS ergo munera multis collata dividere, ut possint ubi-
elidatur, et de se magis sumat pcenasprotervia, dum m „ que nostra beneficia pullulare. Alque ideo illustris el
cohibetur innoxia. Tandiu enim judex dicitur, quan- „_ magnifici viri patricii Paulini actorum [alii, auclo-
diu et justus putatur: quia nomen quod ab sequitate te rum, alii, ac eorum] supplicatione suscepta, quae
sumitur, per superbiam non tenetur. Reslat nunc lc habentur in subditis horrea longi temporis vetustatc
ut assumptum impleas consularitatis offlcium, et te destructa (quibus illud atque illud vocabulum prse-
49 utilitatibus publicis, quas egisse tuos constiteritit Uxit antiquitas), si nunc usui publico minime neces-
decessores, sedulus ac devotus impendas; quantura- a. saria esse monstrantur, nec aliqua ibidem cst spe-
que a nobis protegeris, tantum modesliseparere fe- e_ cies, qusead fiscum pertinet congregata, prsefatoviro
stines. Nam si gaudio perfrueris, quod a lsesionetua ]a cutn omnibus ad se pertinentibus absoluta liberali-
praefectosprsetorii remotos esse cognoscis, qui sub 1D tate concedimus; ut sedificandiet ad posteros trans-
illo esse monstraris; quid te male agentem passurum m mittendi assumpta licentia, suis utilitatibus profutura
esse cognoscis ? disponat : quia confert magnum reipub. munus,
quisquis diruta maluerit suscipere reparanda, in ea
EPISTOLA XXVIII. prseserlim urbe, ubi cuncta dignura est constructa
CASSIODORO VIROILLUSTRI,PATRICIO, THEODORICUS s relucere, ne inter tot decora mcenium deformis ap-
REX. pareat ruina b saxorum. In aliis quippe civitatibus
Illum multis laudibus ornatum ad comilatum suum m G minus nitentia sustinentur; in ea vero nec mediocre
evocat. aliquid palimur, quse mundi principaliter ore lau-
Gratus est nobis eorum semper aspectus qui no- >• datur.
stris animis gloriosis actionibus insederunt, quoniamm EPISTOLA XXX.
perpetuum obsidem dederunt amoris sui qui apud ,a< ARG0LICO VIROILLCSTRI, PRJEFECTO CRBIS,TBEODORI-
nos probati sunt studere virtuti. Proinde magnitu- 1_ COSREX.
dinem tuam, glorioso nobis servitio comprobatam, 1» Jubel ut Joannam in cloacarum Romanarum repara-
ad comitatum jussis prsesentibus evocamus, ut et et tione adjuvet.
ornatus de te regalibus crescat obsequiis, et tu no- )- Romanse civitatis cura nostris sensibus semper
stris conspectibus augearis. Convenit enim etiam te invigilat.Quid est enim dignius quod tractare debea-
requiri, qui nostra fecisti eximie tempora prsedicari.i. mus, quam ejus reparationem erigere [ms. Aud. et
Ornasti de conscientise integritate paiatia; dedisti ti Tet. Forn., eligere] quam ornatum constat nostrse
populis altam quietem. Hinc omnibus factus notior, r, reipub. continere? Proinde illustris sublimitas tua
quia multi te positura in potestate nesciunt"; prse- 3- spectabilem virum Joannem nos direxisse cognoscat,
scntati autem tribunalibus judicem sine aliquo damni li propter splendidas Romanse civitatis cloacas; quse
terrore viderunt: preliosior factus cunctis, quia nuUo
lo D tantum visentibus conferunt stuporem, ut aliarum
prsemio [ed. Ac pretioj vendebaris. Quis talem nonn civitatum possint miracula superare. Videas iUic flu-
desideret videre, cui nos publice constat gratiam re-:- vios, quasi montibus concavis clausos, per ingentia
tulisse? Nam qui alterum reprimere conati sumus, ;, ligna « decurrere. Videas strnctis navibus per aquas

" Gr. et Cuj., quia qui noluitin potestatete positum,

i, vectigalibus dedit. 1. 4 et 1.16, Quicunque,c. de oper.
nescivit. publ. Addequoeinfraincomitivafor.adnotavi, lib. vn,
'«Deformilas ruinam sediflciorumac murorum si- i- form.
- D.7.Juret.
FORNER.
gnificat, ut inf. lib. vn, form. 6, in comitiva forma-i- legit in V. C. ligna. Sic in senigmate
rum ostendimus. Virgil. xn j<Eneid.accendere bel- I- Symphosii, eap. In ligno vehitur medio, quse ligna
ium, deformare domum,id est evertere, 1.23. Lexque e vehebat.
tutores, c. de adm. tut., jubet tutorem deformatum n Per ingentia signa. Al. per ingentia ligna. Suspicor
pupilli sedificiumrelicere. Deformes ruinse, 1. 4,1. 5,>, legendum stagna. arg. 1.un. ut ln fluminib. publ. na-
c. de wdif. privat. Lamprid. Alexandro Severo, thea-i- vig. li., et I. 2. § si quis cloacam, § ideo, Ne quid in
trum Marcelli reficere voluit raultis civilatibus, quae
:c. loco publ.; et SaUust. lib. iv histor. apud Nomium :
post terrseraotus deformes erant, ad inslauralionem n Mcenia oppidi stagnabant redundantibus cloacis ad-
operura et privatoruin, ct publicorum pecuniam exx verso sestu maris. Stagnum enim Varroni ac Festo
595 VARIARUMLIBER III. 554
rapidas non minima sollicitudine navigari: ne prse-. - A direptioni est mollissimum plumbum, de ornatu mos-
cipitato torrenti marina possint naufragia sustinere. nium re/eruntur esse sublata, qua> auctores suos
Hinc Roroa singularis, quanta in te sit, potest colligii sseculisconsecrarunt. Ms enim Jonos Thessaliserex,
magnitudo. Quse enim urbium audeat tuis culroini- plumbum Midas regnator Phrygise repererunt. Et
bus contendere, quando nec ima tua possunl simili- quam miserum est, ut unde famam providentisealii
tudinem reperire? Et ideo supradicto Joanni officiii susceperunt, nos opinionem negligentise incurrisse
nostri solatia vos prsebere censemus : quoniam ordi-- videamur? Terapla etiam et loca publica, quse pe-
nationes nostras publicas volumus implere personas;; tentibus multis ad reparationem conlulimus, subver-
'
privatas'manus amoventes, quaeaudacius merguntur sioni potius fuisse mancipata. Et quoniam malarum
iUicitis. rerum emendatio nos delectat, ne concessa videatur
EPISTOBA XXXI. ex taciturnitate licentia, Joannem virum spectabi-
SENATOI CRBI3 ROM.E THEODORICCS REX. lem electum nostra justilia ad hsec quse supra me-
Scribil se misisse Joannem ad inquirendumin eosquii rnoravimus, direximus inquirenda; ut cuncta suo
aquas formarum ad proprium usum dcrivaverant,, ordine discussa, nobis relationis obsequio luciden-
et eliam in eos qui 50 #* el ptumbumex ornatu1 tur; quatenus quid de singulis rebus, aut de
mmnium absluterant, et ut ipsi in his auxilio sit,' praesura-
admonet. J ptoribus earum iieri oporteat, more nostrse justitiae
JJ
Quamvis universae reipub. nostrse infatigabilem, censeamus. Adhibete nunc studia, prsestate solatia;
curam desideremus impendere, et, Deo favente, adI ut inquisitionem, quam debueratis petere, grata vi-
statum pristinum studeamus cuncta revocare, tament deamini mente complere.
Romansecivitatis sollicitiora nos augmenta constrin- EPISTOLA XXXII.
gunt, ubi quidquid decoris impenditur, generalibus' GEMELLO VIR0SENATORl THEODORICCS REX.
gaudiis exhibetur. Pervenit itaque ad nostram con- Scribit se Arelatensibus, qui regis partibus faverant,
scientiam, suggestione multorum, quse prava noni et ob hoc obsidionemet penuriam pertuleranl, per
potest dissimulare commissa, plura in prsejudicio , quartam indictionemtributa relaxasse.
urbis Romansedeteslabiles praesumptores assumere;; Constat apud nqs Udeliumnon perire servitia, sed
ut cui nos summum desideramus adhibere studium,, in tristibus irapensa recipere in raeliore fortuna.
dolura patiatur injustum. Quapropter ordinationes> Arelatensibus itaque, qui nostris partibus perduran-
nostras ad vestram facimus notitiam pervenire, qui- tes gloriosse obsidionis penuriam pertulerunt [Anno
bus amplius credimus civitatis vestrae dispendia dis- Christi 511], per indictionem quartam fiscalia tributa
plicere. Dicilur ergo, commodi cura privati, aquami nostra relaxat humanitas, ita ut futuro tempore ad
formarum a, quam summo deceret studio communiri,, C ( solitam redeant iunctionem; quatenus et nos bene-
ad aquse molas exercendas, vel hortos irrigandos> meritis vicissitudinem reddidisse videamur, et ab il-
luisse derivatam. Turpe hoc, et miserabile in illai lis, cum res poposcerit, solita devotio non negetur.
urbe fieri, quod per agros vix deceret assumi. Et; Salientur in libertate qui pro nobis in angustiis esu-
quia non possumus admissi qualitatem ultra jura rire maluerunt. Sint laeli qui tristitiam fideliter per-
corrigere (ne dum fabricis prodesse volumus, legum tulerunt. Non decet statim de tributis esse sollicitum,
cuimina destruamus), si hujus nefandissimserei do- qui casum vix potuit declinare postremum. A quietis
minus Tricennii praescriptione [ed„ praesumptionejI ista, non obsessis inquirimus. Quid enim a domino
munitur, accepto pretio competenti suum vendat er- agri exigas b, quem eum non coluisse cognoscas ?
rorem; ut quod laesionem publicis praestat fabricis, Pretiosum vectigal jara nobis dederunl suae fidei. In-
non prsesumatur ulterius : ne quod nunc suh largi- justum est ut. viles pecunias exigamus ab illis qui
tate corrigimus, postea severissime vindicemus. Sii gloriosas conscientias obtulerunt.
vero tale aUquid moderna prsesumptione tentatumi EPISTOLA XXXIII.
est, sine dubitatione tollatur. Unius enim desiderio1 ARGOLICO VIRO1LLCSTRI, PRJEFECTO CRBIS,THE0D0RICUS
pravo generalis debet utilitas anteferri, cui vel in1 REX.
causis justis raro poterit obviari. Mancipia vero for- "] Jubet ut Armentarius alque Superbusejus filius iisdem
marum servitio principum provisione deputata, in quibus referendi curiw, privilegiisgaudeant.
privatorum cognovimus transiisse dominium. yEs Gratum nobis est vota nostra [ed., vestra] circa
prxterea, non minimum pondus, et quod facillimum sacri ordinis augmenta proficere. Lsetamurtales viros
dici placet, quod iu eo aqua stet. Sed et infra lib. aclores D. Chrysostomus insectatur, qui ab agricolis
seq., episl. 50, liquida fluenta decurrere. FORNER. ea quse ne terra quidera protulissel, flagitarent; eos-
Ms. Aud. et ed., sujna. Ms. Rem., sagimina, for- que in comparatione reg. et monach. communes re-
te,*signina, ut notavit D. Cujas. Vide ep. 58 lib. v. gionis hostes VOCat: xoivoinve; nokeptwi. T»? x^pu;,
Lmendo aquarum formam, ex 1. 1, I. 6. Oranis, unep oOxeirtveyxev r>yri, ruvra TOUfyeapyov; tianoar-
de aquseduc.Cod. lib. xi, lib. 7, form. in
6, formula Topevoi. Puteolanis semel CLMmodiorum donata 2
comitivseformarum Urbis. Formse aulem pro aedifi- Symmachus iib. i, epist. 39. Et Publicanos remissio-
cio ac structura, 1. 27, si pendentes, § si quid cloa- nem pelenles tertia mercedis parte relevavit Jul.i
cam, D. de usufruct. formara aquseductus, Ulpian. Csesar,auctore Sueton. Huc pertinetl.25, Sed addes,*
Harmenop. lib. n, tit. i, agens de sedificiisex aliena § vis major, D. locati, et lib. iv, epist. 7, infr., et quse
exstructis maleria, TKeiSrjvocal, rcspir£>vi\ ukkorpiu- a Bartolo in hanc senlentiam disseruntur, in 1. H,
vkri;ytvoulvoiv e'(~u>v.
FoRN. Cotem, %ult. D. de public. vect. et commiss.FORNER,
b Avidiorestributorum a principe inductorum ex-
595 M. AURELH CASSIODORl 811
emergere [Ac, eligerejffoui senatoria mereaniur luces A . EPISTOLAXXXV.
radiare,utlaudeconspicuis deferatur gratia dignitatis. BOMGLO THEODORICOS REX.
Curia namque disciplinis veterum patet \ms. Aud.,, Confirmatquidquidipsi ejusquematri ex regia edieto
bonarum t Liberiusper pictatiutnconcesserat.
placet];nec eijudicari polestextraneus, qui
Liberalitatem nostrani Ormam decet tenere con-
artiumest alumnus. Atque ideo illustrismagnificentiak
: vo-
tua in clarissimo Armentario atque. Superbo ejus filio, stantiam quia inconcussumdebet esse principis
nos^-
ea faciat exhiberi quse circa referendos curise * cana, tum, nec pro stuflio malignorum conyelli, quod
tra noscitur prseceptione firinari. Atque ideo prsesenti
dictat antiquitas. Hic est enim prsefatus Armentarius3
jussione censemus ut quidquid ex nostra ordinatione
qui et parentum bono, et suo nobis commendatur in- Liberium tibi matrique tuae per piclatium
: merilis quam sperat precibus digni- patricium
genio exigens
tatem. Nam quid dignius si et senalorio vestiatur ho-,. (id est, per labellam vel scriptum) constiterit depu-
i lasse, in suo roboredebealpermanere; nec a quo-
nore togala professio? Ut in illa turba doctorum gl
audeat liberam proferre sententiam, nec frenetur im- ,. quam meluas irrationabilem quseslionem,qui nostri
beneficii possides firmitalem.
peritiae terrore, quem hortantur ad vocem jura facun
dise. Gloriosa est denique scientia liileraruiu , quiaa EPISTOLA XXXVI.
quod primum est, in homine mores purgat; quodi B ] ARIGERNO VIROILLCSTRI, COMITI, TUEODOItlCOS REX.
secundum, verborum gratiam subministrat: ita utro- Jmperat admoneat Venanliumul inslructam personam
ad aulam mittat, quw rationiSus Firmini ante judi-
que beneficio mirabiliter omat et tacitos et loquen-. ces a rege designatos valeat respondere.
tes. Ducantur ergo ad penetralia libertalis laudati
merito suo, ornati judicio nostro : habituri sine dubio3 Pietatis nostrse propositum est, miserandis fletibus
atidientiam non negare, maxime cum moris noslri sit
gratissimum senatum, quorum ars est facere de ira-
to benevolum, de suspecto placatum, de auslero mi- ad leges cuncta remittere,ut et conquerens mereatur
tem, de adversante propitium. Quid ergo patribuss eflectum, ct pulsatus nullum se queratur sustinuisse
imponere non possit, qui flectere animum judicantiss praejudicium.Proinde Firminus \ed., FirmiusJ contra
evaluit b? magnificumvirum patricium Venantium se dicit ha-
bere negotium, et frequenler ab eo ejus propositio-
EPISTOLA XXXIV.
nes fuisse contemptas. Et quia in causis semper est
MASSILIESSIBUS THEODORICUS REX.., suspecla potentia0, dum velle creditur quod posse ju-
Scribil se comitemMarabadum ad eos protegendosmi- j. dicatur, antefatum servata reverentia a te prsecipi-
sisse, et prmcipit ut ipsi libcntibusanimis obediant. mus admoneri; ut sub sponsione legilima instructam
Propositi nostri est probatas forlitudine el mpde-_ (Ti i personam ad comitatum nostrum dirigere se promit-
ratione personas ad ordinationem vestram defensio- ,. tat, qui apud delegatos motu nostro judices [ms.
nemque dirigere, ut et provinciaUum ratio subleve- ,_ Aud., monitu ; Ac, motus veslro judicio] ejus inten-
tur, et utilitas publica bonis prscsidentibusaugeatur,., tionibus valeat praibere repousum. Actor [alii, Au-
Proinde comilem Marabadum, nobis sequitate com,. ctorj hic poenam suse recepturus audaciae, si contra
pertum, ad Massiliensera eivitatem credidimus diri-i_ magnificumvirum habuerit falsitatis eventum.
gendum, ut quidquid ad securitatem vestram vel uti-i- EPJSTOLAXXXVII.
litatem pertinet, Deo juvante, perficiat; memorque e PETItO PPISCOPO THEODORlCUS REX.
gratise nostrse, curam possit habere justitise : mino-'* Jubelut partem facultalis quam detinebat, Germano
ribus splatium ferat, insolentibus severitatem suse K restituat, si leg~ilitmsfilius sit Thomatis; quod si [a-
districtionis objiciat, nullum denique opprimi iniquaa cere renuat, causam vult ad aulam vocari.
prsesumptione patiatur; sed omnes cogat ad justum,t, Si in alienis causis beatitudinem vestram convenit
unde nostrum semper floret imperium. Quapropter ir adhiberi, ul per vos jurgantium slrepilus conquie-
designato viro in his quse vobis pro publica utililate,e scat, quanto roagisad vos rendtti debel^uod vos spec-
prseceperit, libentibus animis obedite, ut fides vestra,i, lat auctores ? Aque ideo sanctitas vestra a Germano
qusejam prioribus monstratur exemplis, subsequen-- D nos aditos flebili allegalione cognoscat, qui se filium
tibus quoque declaretur indiciis: quia gralius est ob- i- legitimum asserit quondam Thomatis : dicens par-
sequium quod devotione perpeti custoditur. Nos au-i- tero facullatis patris sui a vobis detineri, sibimet le-
tem reddere cogitamus locum vicissitudini, qui im- i- gibus competentem. 52 Qusc pelitio, si veritate
pensa servitia non possumus oblivisci. fulcitur, et genitoris ejus subslantiam probat [alii,
a In vet., circa reverendoscur. Alii malunt referen- '- rendos pjro reverendos eodem jEolum more scriptum
darios : referendos tamen legitur etiam, Ub. i, epist.i. fuerit. Viderint qui in islis minutis oculatiores inge -
41.Forte digamma ^loiicum est, cujusraodi et illa a uiosarum regularum laudeni eaptant. FORN.
in Etruscis Pandect. venlorum fi pro ventorum vi, I.I- Non sunt confundendi referendi curise seu senatus
9j Si post, de peric. et coram. rei it
vencV,praeiuerint cum referendariis aulse,quorum utrorumque lormula;
pro praebuerint; 5, 1. de vacat. et excus. mun., ad- i- cxstant lib. vi, form. 16,17. JURET.
I.
vixa pro affixa; 52, librorum, § si quid igitur. De e b Quanta sit eloquentiaevis testantur
1. ex in
Jeg. 3, provectsepro profectae; 35, facto, Dn., jEneid.; Lucanus ad Virgil. iib. i
De hsered. instit.; et ea quse Donat. in Terentii An- ;» Pisonem; Ovid. xni Metam. ;
driara adnotavit, Dafus, cerfus, corfus, pro Davus, |" Val. Flac. lib. iv. BBOSS.
c Ciccro in exordio orationis
servus, corvus. Quintil. lib. i, cap. 13! Ita hic refe- J- pro Quinctio. JDBET.
597 VARIARUMLIBER III. ' 59S
probatisj sibi jure competere , supplicanti, conside-- A inlactum fuerit, ad bellicas impensas aliqutd con
rata justitia, quam monetis, sine observationis lon- (erant.
gse dispendio, debita tribuantur : quoniam causaruma Quamvis sensum nosirse pietatis turba multiplex
vcstrarum qualitas vobis debet judicibus terminari,j cogitationis intraret, et diversas regni partes con-
a quo est spectanda rungis quam imponenda justitia.1# sueta sedulitate respiceret, festine tamen remedia
Quod si hanc causam stib sequitate vestrum minimee vestrse ulilitatis aspeximus : quoniam apud conscien-
definit arbitrium, noveritis supplicis querelam add tiani nostram laesionisgenus est, profutura tardare,
nostram audientiam perdticendam. Vos enim docetiss nec possumus sestimare jucundum, quod ingrata
voces pauperum non debere negligi, quas potestit fuerit dilatione suspensum. Nam excrescentibus mor-
justitia comitari. bis lsesio debaccliari permittitur, cum medicina dif-
EPISTOLA XXXVIII. fertur. Vobis itaquc hostili ferocitate vastatis pro
VUANDIL THEODORICUS REX. qualitate lsesionis per indictionein quartam (id est
Prwcipit ul nullam violentiam ab exercitu fieri Ave- anno Chrisii 511) relaxatam agnoscite tributariam
nione putialur. functionem : quia non gratulamur exigere, quod
Quamvis pietatis nostrae constet esse votum ut it tristis noscitur solutor offerre. Ita tamen ut de illis
ubique civilia, ubique moderata peragantur, maximee JJ B 1uae constat intacta, exercituales juventur expensse:
tamen bene geri \ed. Niv. el Gum., agerej oplamus!S quia illos in totum devotio non debet deserere quos
in regionibus Gallicanis : ubi et recens vastatio nonn pro se laborare cognoscit. lnvalidus est siquideni
portat injuriam, et ipsa initia bene plantare debentit jejunus defensor, nec animus ministrat audaciam, cimi
nostri nominis famam. Principis siquidem opinionem n virtus corporeo fuerit robore destitula.
longe lateque disseminat subjectorum custodita se-- EPISTOLA XLI.
curitas; et ubi exercitus dirigitur, non gravandi, '» GEMELI.O VIROSENATORI TIIEODORICUS REX.
sed defendendi causa potius sestimetur. Atque ideo0 Decernit ut triticum ad bellicas
impcnsas in casiella
prcesenti auctoritate delegamus, ut in Avenione, in
n supra Druenliam constiluta e Massitiensibushorreis
qua resides [ed. Niv. et Gam., quam regis], nulla„ communi sumptu devehatur.
fieri violentia patiaris. Vivat noster exercitus civili- j_ Tolerabile fit omne quod sequabili ordinalionc
ter cum Romanis; prosit eis destinala defensio; nec !C tiisponitur, quia divisum onus sub communione,
aliquid illos a nostris sinatis pati, quos ab hostili ni-l_ subjeclos certum est non gravare. Pars enim exlrema
tiraur oppressione liberari. ad unumquemque redit, cum summa universos in-
cluscrit. Tritici itaque speciem, quaru ob execci-
EPISTOLA XXXIX. tuales expensas, noslra providentia de Italia desti-
FELIClVIROILLUSTRI, c
("
CONSULI a, TIIEODORICUS REX. -, navit, ne fatigata provincia hujusmodi
Jubet ut aurigis Mediolunensibutilla quw mos priscus prsebitione
15 hederetur, ad caslella supra Druentiam constiluta de
indulserat largiatur.
Massiliensibus horreis conslat esse portandam. Qua-
jEquitatis ratio persuadet ut exercentibus lseti-
tiam publicam consueludinem servemus antiquam,' propter jubemus ut sludium devehendi supradictse
praeserlira a cousule venientem, cujus constat esse speciei eommuniler subeatur; quatenus celeriler
propositi, ut debeat ex liberalitate laudari: ne videa- possit fieri, quod universitatis studio vidclur assumi.
tur aliud dignitas promittere, et aliud senatorem m EPISTOLA XLII.
velle complere. Quocirca sub opinione munifici, i, «NIVERSIS PROVINCIALIBCS IN GALLIA CONSTITUTIS
parcum non decet inveniri: quia inumbrat famam m THEODORICUS REX.
publicam in consule lenacitatis obscuritas. Quapro- 3- Renuntiat se misisse ex Italia bellicas expensas mili-
pler illustris magnitudo tua a Mediolanensibus aurigis ,js libus, ne Galliwnimis gravarentur.
nos aditos esse cognoscat, illa sibi vestris tempori- i_ Non occurritur sub principe beniguo b rcmedia po
bus fuisse subtracta, quse mos priscus indulserat,t stularesubjcctos,quoniam53suPPncatioiiemP1'8eceQ'"i
cum prsestante tempore muniiicentia sit pro lege. e> humanitas, et miro modo posteriora flunt vota quam
Proinde si nullo mendacio asserta vitiantur [ms. Aud., -, DH prsestita. Nuper siquidem moti justitia, jusseramus
juvanturj, sublimitatem vestram sequi convenit ve- e_ ut pars aliqua illsesa provineise Gothis nostris alimo-
luslalem, quae suo quodam privilegio, velut debita, a nia reperta prsestaret. Sed quia licet principem sem-
quac donantur exposcit. Nec licet negari, quod te per humaniora censere (dum varietatis non habet'
cognoscis sub antiquitate largiri. vitium, quod pro beneflcio fuerit immutatum), et ut
EPISTOLA XL. nec nimia possessores illatione gravarentur, ex Ita-
UNIVERSIS PR0V1NCIALIBUS IN GALLIA CONSTITUTIS lia destinavimus exercitaales expensas, ut ad defen-
TIIEODORICUS REX. sionera vestram directus exercitus nostris humani-
Proi'tn*ta/t6usGaltim hoslililer vastalis, kabita ratione
ne tatibus aleretur, solumque auxilium provincise de
twsionisrelaxat tribula, ea lamen lege ut ex eo quodod tam magna congregatione sentirent. Ducibus eliain

» Hsec epistola videtur scripta an. Ch. 511; Felixix

enim hoc anno erat consul. ret, nec adhiberet muneribus artem diflicultatis,
b Latinus Pacatus in Vita Theodosii refert tam quare gloriantur Arcadius et Honorius in I. 2 C.
m Theod. De infirm. his quse sub tyr., ubi profitetur
certa fuisse illius beneflcia, ut tum accepta yideren-
n- sese ultro deferre beneficia inopinantibus. BROSS.
tur, cum sponderet: quia vola hominum non fatiga- a-
599 M. AURELII CASSIODORI .'£.
ac prsepositis sufflcientem transmisimus pecuniseA nostra i promissione [ed., provisione] recreali,
quantitatem; ut eorum prcebendse", quse non potue- copisespem tenentes, divino favore, habetole '' *
runt convehi, ibi debuissent sine alicujus dispendio ciam : quia non minus est quod nostris verbis qnajn
comparari: quia deleclui nostro nec illa voluimus quod horreis continetur.
imponere quse vos potuistis (ut arbilramur) offerre. EPISTOLA XLV.
EPISTOLA XLUI. ARIGERNO VIROILLUSTRI , COMITI, THEODORICOS REX.
UNIGIS SPATARIO THEODORICOS REX. llli orlam pro quadam domo inter defensores Ro-
manm Ecclesiwet Ju&moslitem discutiendamcom-
Jubet ut, cum exercitus Galliat intraveril, mancipia mittit.
adalios deficienliaprioribusdominisrestituantur.
Justitise nostrse convenit ut de indultis beneficiis
Delectamur jure Romano vivere quos armis cupi-
calumnias fieri non sinamus; et quidquid prava in-
mus vindicare; nec minor nobis cura est rerum mo- '
mendacii nube revele-
ralium quam potest esse bellorum. Quid enim profl- terpretatione tegilur, fugata
mus. Defensores ilaque sacrosanctse RomanseEccle-
cit barbaros removisse confusos, nisi vivatur ex le-
? Deo Gallias exer- sise conquesti sunt, beatse recordationis quondam
gibus Quapropter cum, propitio, domum in sacratissima Urbe positam ab
citus noster inlraverit, si qua mancipia servitium Simplicium
Eufrasio acolyto instrumentis factis solemniter com-
declinantia b, ad alios se quam quibus videbantur 3"
parasse; quam per annorum longa curricula Eccle-
[ed. Niv. et Gam., debebantur] competere contule-
dubie- siam Romanam quieto jure suggerunt possedisse, et
runt, prioribus dominis jubemus sine aliqua
tate restitui: quia confundi non decent jura, impe- in usus alienos transtulisse securitate dominii. Nunc
Samarese [mss., ainarse]superstitionis
rante justitia; nec potest abjecto favere servitio li- autem existere
bertalis defensor. Aliorum forte regum pralia capla- populum improba fronte duratum, qui synagogam
conatibus mentiatur; cum ad
rumcivitatum aut prsedas appetunt, aut ruinas: nobis ibidera 54 fuisseiniquis
humanos [Forn. et Grul., in hosj usus habitacula
propositum est, Deo juvante, sic vincere, ul subjecti
se doleant nostrum dominium tardius acquisiisse. longe aliter formata doceantur, quam potest esse
memorata constructio. Quapropter magniludo tua,
EPISTOLA XLIV. suse probata justitia, causam diligenti
CNIVERSIS POSSESSORIBCS ARELATEN3IBCS TBEODO- conscientise discutiat.
RICUS REX. examinatione Et si vera cognoverit, quae
Scribit se certam pecunim summam et alimoniat, veniunt in querelam, considerata sequitate definiat.
ipsis ad murorum Arelalensium turriumque vetusta- - Nam si humanis actibus sunt calumnisesuramovendse,
rum reparationem misisse.
quanto magis credimus emendanda qusecontumeliam
Quamvis primuin sit Isesosincolas refovere, et in n ( Divinitatis tangere judicamus ?
Q
hominibus roagis signum pietatis ostendere, tamen n EPISTOLA XLVI.
ulrumque humanitas nostra conjungit; ut et Iargita- i-
REX.
JVDEODATO THEODORICUS
tis remedio civibus consulamus, et ad cultum redu-
Mulat pwnamacerbissimam, qua ob raptum Valerianm
cere antiqua mcenia festinemus. Sic enim fiet, ut *' puellw adultm, a Lucaniw Brutiorumquecorrectore
fortuna urbis, quse in civibus erigitur, fabricarum KI fueral condemnalus, in exsilium sex menswm, post
quoque decore monstretur. Pro reparatione itaque ie quod patriwrebusqueomnibusrestituitur; tum indicit
murorum Arelatensium vel turrium vetustarum cer- r" pmnam trium librarum auri ejusmodistatuti violato-
rifrus; tandem eos ab omni formidine liberat, qui
tam pecunise direximus quantitatem. Victualia quo- )- crimini bona fide inlerfuerant.
que, quse vestras relevare videantur expensas, feci- i- Maleria est gloriaeprincipaiis delinquentis realus,
~~
mus prseparari; ut vobis destinentur, cum tempus quia nisi culparum occasiones emergerent, locum
navigationis c,arriserit. Relevate nuuc animos, et de ie pielas \Ac, pietatisj non haberet. Quid enim salu-

"Prsebendse, id est militaris annona. Ulpian. ejus us jam per se malos dominorum nequitia Ueri pejores.
meminit; qui prsebenda exercitui conduxerunt, 19, <?> Sic 1. 3, c. de liber. et eor. lib., dixit, recipere nequi-
inviti de teslib. T. Livius lib. u belli secundi Punici,
''. tiam servilis ingenii. Et Arnobius, petulantis amoiis
Gell. 1. xv, c. 4. Plaut. Persa, JEdiles prsebendaelo- °- D flammam servilibus obumbrare fallaciis. Sic eiiain
caverunt. Cseterum, tribuenda, quod more solito Tacitus, Suspecta, ait, majoribus nostris fuerunl in-
tribuerentur, ut et prsebenda, dixit Symmacbus lib. [°
6 et 8. Eo nomine ••?• genia servorum, etiam cum in agris aut domibus
i, epist. beneficia ecclesiastica si-
s|- iisdem nascerentur, charitatemque dominorum satis
gnificantur, tit. deprsebend. eldig., et tit. de concess.
»s- acciperent. Vetus exstat proverbium, Tol nos habere
et can. si quis dator, can. ex multis. i, q. ~\. hostes servos, ut est apud Senecam. BROSS.
. FORN.
Srsebend., " quot
b Fugitivi servi, si se ad alios quam quibus debe- Tempore hiemis navigatio periculosa : inde ma-
>c* ria claudi dicuntur. lib. iv, cap. 3; I. 6,
. bantnr corapetere, contulerint, prioribus dominis l'~ Civitas, c. de off. rect.Vegetius
prov. Cic. lib. n, epist. b, ad
restitui jubet hic Theodoricus. Prseterea requirendi ltil Q. fr. Adhuc mare clausum fuisse scio, sed quosdam
fugitivos servos potestas dominis conceditur in 1.
'• tamen venisse Ostia dicebant. Hinc lucem mutuatur
Requirendi, c. de ser. (ug. Quanta autem sit servo-
°- a Scaevola tractata 1. 122, Qui Romse,
rum improbitas lestantur veteres , quibus suspecta species
;ta | Callimaclius, de verb. oblig. FORNEB.
fuerunt servorum ingenia, illisque ingenitas esse >se d gic Valer. lib. ni, Nube infamisecastitalero ob-
fraudes crediderunt. Hinc Terentius, scurare. Paulinus epistol. ad Severum, Curarum ter-
Ne faceresquod vulgus servorumsolet, dolisut me de- le- restrium nube circumdari. Virgil. Ub. x .Eneid.,
s.
[luderes. Belli nubem. Et Paulus Orosius, Belli nebulas in nia-
Apud Salvianum de Providentia Dei, vitia ad servos os gna malorum nubila coituras. BROSS.
relegata, eisque ascripta legimus, et animos serviles les
601 VARJARUMLIBER UI. 602
bris ordinatio gerat, si morum probitas cuncta com-, n-A - ecclesite refitgisset, pmnam capitis exsilioin Vul-
m canias insulas, quw describuntur, commutasse.
ponat? Arida siccitas madentis pluvise beneficium
exoptat. Salutiferismedentium manibus nisi infirma oa In partem ~ pietatis recidit mitigata districtio;
valetudo non indiget. Sic dum imbecillitati succum- n- et sub benelicio punit [ed. Niv. et Gam., prsestatj, qut
bitur, convenienter remedia tribuuutur. Quapropter cr pcenaindebltam moderatione considerala palpaveriu
casibus asperis prsestandum est sub justilise laude de Jovinum curialem, quem corrector LucaniseBrutio-
moderamen; ut nec vindictam sinamus superare re rumque humani nobis suggerit sanguinis effusione
peccata, nec culpam insullare patiamur legibus im- n- pollutum b, ob hoc quod mutuaecontentionis ardori-
punitam. Datis itaque precibus allegasti, viri spe- c- bus excitatus, rixam verborura usque ad nefarium
ctabilis Venantu, Lucanise et Brutiorum prsesulis lis collegse deduxil inleritum : sed conscius facti sui
[Juret., id esl, correctoris], odiorumte acerbilale com-
n- intra ecclesisesepta refugiens", declinare se credidit
pressum, custodiselongo situ laborantem, in confes- !S- prsescriptam legibus ultionem, Vulcaniseinsulse d
sionem raptus adultsepuellse Valerianaefuisse cora- Q- perpetua relegatione damnamus; ut el sancto templo
pulsum; ut gratius fuerit spem citse mortis expelere, 'C, reverentiam habuisse videaraur, nec vindictam cri-
quam tormentorura crudelia suslinere. Inter supre- c- minosus evadat in toturo, qui innocenti non credidit
mas enim anhelantis angustias, votum est potius us B esse parcendunu Careat proinde patrio foco, cum
perire quam vivere : quia detestabilis sensus poena- ia" exitiabili victurus incendio : ubi viscera terrse non
rum excluditdulcissimaesalutisaffectum.Illud etiam, ^» deliciunt, cum lot sseculis jugiter consumantur.
quod minimejustilia pateretur, adjiciens, defensorum im Flamma siquidem isla terrena, qusealicujus corporis
tibi patrocinia saepius postulanti fuisse subtracta, ~>
imminutione nutritur, si non absumil, exstinguilur :
cum adversarii florentes ingenio etiam innocentem ,m ardet continue inter undas medias raontis quantilas
te possent legum laqueis obligare. Quse supplicatio i10 indefecta; nec imminuil, quod resolvi posse sentitur;
cum efficaciter animum nostrae pietatis intraret,t» scilicet quia naturse inextricabilis polentia tanlum
paulatimque ad misericordisejura deflecteret, occur- r- crementi caulibus reponit, quantum illi vorax ignis
rit Brutiorum prsesulis missa relatio, quaeprivatam >m ademeiit. Nam quemadmodum saxa incolumia per-
allegationem tragcediaesuaevoce compressit: negan- n- manerent, si semper ignis adunala decoqueret? Po-
do credi contra fidem publicam fallaciler supplicanti.ti. tentia siquidem divina sic de contrariis rebus mira-
Ideoque asperitatem pcenaenostra lenitate mollimus, ls» culum facit esse perpetuum, ut palam consumpta
statuentes ut ex die prolati oraculi, sex mensium 1111 occultissimis instauret augmenlis, quae vult tempori-
patiaris exsilium. Ila ut nulli post constituta nostrara bus slare diuturnis. Verum cum et alii montes moti-
sub quaiibet interpretatione libi liceat objicere re G< i)USvaporatis exsestuent, nullus simili appellatione
crimen infamise: quando fas est principi maculosas as censetur sestimandus : quia gravius succenditur, qui
notas vitiataeopinionis abstergere. Sed hoc exacto t0 Vulcani nomine nuncupalur. Mittalur ergo reus capi-
tempore patriae rebusque omnibus reformalo [Alii, "> tis in locum prscdictum vivus. Careat quo utimur
deformato],jus tibi sit liberum omne quod primitus: s •' mundo, de quo alterum crudeli fugavit exitio : qnan-
quia nulla te ingemiscereprobri adustione censeraus, IS> do supersles recipit, quod eventu mortis inflixit: sa-
quem temporali volumus exsilio detineri. Pcenam m lamandraesecuturus exeraplum, quseplerumquedegit
trium Ubrarumauri nibilominuscomminantes, si quis 11S in ignibus. Tanto enim naturali frigore constringitur,
aut obviando, aut aliter intelligendo,prscsensnoslrum m ut flanimis ardentibus temperelur. Subtile ac parvum
violare tentaverit constitutum. Sed quoniam hsecsta- a- animal, lubricis lumbricis associum, flavo colore
tuta ad innocenles nolumus usque protendi, ne sua ua vestitum. Vitani prsestal soli, qui mortalia cuncta
cuiqueminime videatur jgnorantia profuisse,prsesenli lli consumit. Memorant autem sevi pristini servatores
auctoritate eos a formidine liberaraus, quos ut pote lte [Juret., forte scrutatores, vel observatoresj, hanc in-
nescientes, in eadem causa quolibet loco vel tem- n" sulam ante 55 aliquol annos, undarum ruplo terrore
pore inlerfuisse constiterit. Similis cnim videlur ur ignitus e erupisse, cum Hannibal apud Prusiam Bi-
absentis, qui conscientiam criminosi non habet. 1 thynite regem veneno secum ipse pugnavit, ne tantus
•-*
EPISTOLA XLVH. dux ad Romanorum ludibria perveniret. Plus inde
FAUSTO PRJEFECTO PRJETORIO TIIEODORICUS REX. mirabile, ut mons tanla flaramarum congregalione
Scribii se Jovino collegmoccisori, eo quod intra septa<ta succensus, marinis lluclibus haberetur abscondilus;

~ Casu facta caedes lib.' ix. FORNER.

indulgetur; consultse non Ut
gratia. Imo excepta semper intelligitur, quia capite te
vindicatur. 1. 1, 1. 3, 1. 4, 1. 7,1. 8, Cod. Theod. de
Indulgentiis criminum. FORN.
b Praeclare Lactant. lib. i, et in Epitorac Divin.n.
Instit. Plat. lib. ix De Legib. Phil. de Legib. specia-
a-
ILbus.Porphyrius,nepi r~; unbr"v ip.tyvx&vunoyji,;. ;.
Imperatores Gratian., Valent. et Theo., cum cseteris is
reis vinctis crimina condonarent, exceperunt eum m c D. Juret. iorte imitus, ut adnotavit Lipsius apud
qui parricidali furore raptus sanguineproprio manum m
tinxit, et qui cujusque horainiscsede maculatus est. ,t.
1. 6, Pascbalis, tit. 38, de indulgenliis, C. Theod. d.
C. Theod. lib. ix, tit. 47, de his qui ad ecclesias
confugiunt; lib. I C. Theod.,extr. tit. 12. Luithprandus
lib. i, c. 9; lib. 3, c. 4, c. 6, de Immun. eccles.
Sozomenus lib. vm, c. 7. Socrates lib. xm, c. 5.
FORNER.
d Vulcaniseinsulae, Vulcania olla dicitur apud S.
Gregor. dialog. lib. iv, cap. 30. JURET.
Gellium lib. xxvn, cap. 10; et Apuleius pag. 165.
Sic Cassiodoriepist. 50 lib. iv, ait Vesuvium mon-
tem exarsurum uutiere fluviospulvereos.
605 M. AURELII CASSIOfJORI 604
etardor ibi indesinenter viveret, quem tanta undai A . EPISTOLAXLIX.
videbatur obruere. HONORATIS POSSESSORIBCS, DEFENSORIBUS.ET CliWALIBUS
CATANENSIS CIVITATISTJIEODORICUS REX.
EPISTOLAXLVUI. Permittit ut saxis ex amphillreatrolonga vetustatecol-
UNIVKRSIS GOTHIS ET ROMANIS CIRCA VERUCAM CASTEL- lapsis ad muros urbis reparandos utantur.
IUMCONSISTENTIBUS THE0D0RICUS REX. Optabilis nobis est et grata devotio, qusc bonam
Scribit se mandasse Leodifridosajoni ut eo impulsore 3 prsecesseritjussionem; et merito acceptum rcdditur,
in Verucacastello, quoa describitur, ipsi sibi domi- si id quod possumus iroperare, poscatur. Fclicilas
cilia construant. enim regnantis est, famulantesamare quod expedit:
Lsetjtia debet esse cunctorum, provida jussiodo- quando nobis labor cogitationis aufertur, dura sub-
minantium : quando illud quod vos debuistis expe- dili sibi profutura disponunt. Atque ideo suggestio-
tere, nos videtis offerre. Quid est eniro gratius quam1 nis vestrse tenore compcrto, quam charitate civica
humanis rebus cautelam semper adbibere, quse aut* in communiendis mcenibus suscepistis, absolutam
sit necessaria, aut non gravat esse superfluam?v hujus rei vobis censemus esse licentiam : nec quid-
Et ideo Leodifrido sajoni nostro prcesenti delegavi- quara de hac re vereamini, unde gratiae nostrae ex-
mus jussione ut ejus instantia in Veruca castello vo-" . spectare prsemia mox debetis. Yeslra eniin munitio
g'
bis doraicilia construatis; quod a positione sui con- nostra est nihilominus forliludo; ct quidquid vos ab
gruum nomen aecepit. Est enim in mediis campis3 incerto eripit, famam nostrae defensionis exlendit.
tumulus saxeus in rotunditale consurgens, qui pro- Saxa ergo, quae suggeritis de ampliitheatro longa
ceris lateribus silvis erasus, totus mons quasi unaI vetustate collapsa, nec aliquid ornalui publico jain
turris efficitur; cujus ima graciliora sunt quam ca- prodesse, nisi solas turpes ruinas osiendere, licen-
cuoiina, et in raollissimi fungi modo superius exten- tiam vobis eorum in usus dunlaxal publicos damus;
ditur, cum inferiori parte tenuetur. Agger sine [ed. ut in murorum faeiem surgat, quod non polesl pro-
Niv. et Ga., sub] pugna, obsessio secura : ubi neca desse, si jaceat. Quocirca pcrficite conlideuter quid-
adversarius quidquam prsesumat, nec inclusus aliquid quid cautio ad munimcn, quidquid ornatus expelit
expavescat. Hunc Athesis, inter fluvios honorus,> ad decorem : tantum nobis scituri gratum fore, quod
amcenigurgitis puritate prseterfluit, causam prsestans s facitis, quantura exinde gralia se vestrse civitatis
muniminis et decoris : castrum pene in mundo sin- extulerit.
gulare, tenens claustra provinciae; quod ideo pro-~ EPISTOLA L.
batur magis esse prsecipuum,quia feris gentibus con-
PROVINCIALIBUS NORICIS THEODORICUS REX.
stat objectum. Hoc opinabile munimen, mirabilem
C Decernil ut Alemannorumbovesilineris longinquitate
securitatem, cui desiderium non sit habitare, quam 56 et labore (racti, Noricorum bovibuscammu-
vel externos delectat invisere ? Et quanquam, Deo 0 tentur.
juvante, nostris temporibus provinciam securam II Grate suscipienda est ordinatio, quse dantem ju-
credamus, tamen prudentiae nihilominus est cavere,!> vat, et accipientem pro temporis necessitate Isetificat.
etiam qusc non putantur emergere. Munitio trac-:" Nani quis putare possit onus, ubi majus meretur in
tanda est semper in otio : quia tunc male quseritur,> commutatione compendium? Et ideo praesentibusde-
quando necessaria judicatur. Mergi, quibus nomen n cewimus constitutis, ut Alemannorum boves, qui
est cx facto, cohabitatores piscium, aquatiles volu- l" yidentur pretiosiores propter corporis grandilatem,
cres, futuras tempestates naluraliter prsevidentes, '» sed itineris longinquitate defecti sunt, commutari
sicca pelunl, stagna derelinquunt. Delphini, fluctus 18 yobiscum liceat, minores quidem membris, sed ido-
pelagi metuentes, vadosis littoribus immorantur. neos ad labores; ut et illorum profectio sanioribus
Echini, quj sunt mella carnalia, costatiUsteneritudo,'» animalibus adjuvetur, et vestri agri armentis gian-
crocesedeliciaedivitis maris, dum futuras tempestates' iS" dioribus instruantur. Ita fit ut illi acquirant viribus
agnoverint, loca mutare cupientes ( quia LUispro le- robustos, vos fdrma conspicuos; et quoil raro solet
vitate corporis nandi nulla flduciaest) lapillos, quibusIS emergere, in una mercatione utrique vidcainini dc-
n
pares possint esse, complexi, quadam anchorarum Q siderala compendia percepisse.
pqnderatione librati, scopulos petunt, quos fluctibus s
EPISTOLALI.
vexandos esse non credant. Avesipsaeadventu hiemisg
Ferae cubilia
a FAUSTO PRJEFECTO PRJETORIO THEODORICUS REX.
patrias mutant. pro qualitate temporis
e Scribil Thomatem aurigam frequenler in spectaculis
qucerunt. Horainum sollicitudo non debet providere victorem, cui justas annonas targitus fuerat, men-
quod potest in adversitate requirere Non ? est 11
in strua targitate este sotidandum; tum de speclaculh
mundo unde [ed. Niv. Ga. Gr. etCuj., undis. Ms. R.,, et Augusliimper- circo (useloquitur.
in inundo unum] humanseres mutabililate qualiuntur;•; Quantum histrionibus rara constantia honestura
ct ideo providentia dicitur, ut quse sunt futura trac-- que votum, tanto pretiosior est, cum in eis proba-
tentur. bilis monstratur affectus. Charum est enim homini

* Munitiom otio fiat. Senec. lib. u, episl. 18 : Inri jacit, et supervacuo labore lassatur, ul sufficerene-
ipsa securitate animus ad ditflcilia se prseparet, et1 cessario possit. Quem in ipsa re trepidare nolueris,
contra injurias fortunseinler beneficiafirmetur. Mi- ante rem exerceas. Isocrates monet spoutaneosesse
leg in media pace, decurrit sine ullo Uoste, vaUuuii . labores adeundos, ut ardentius perferamus,FOKJ».
6uS VAP.lARUMLIBER III. GOJ
reperisse, ubi aliquid se laudabile non putaverat in- A temporum quadrifaria divisione funduntur; prasinus <
venire. Dudum siquidem Thomati aurigae, ex Orien- virenti verno, venetus nubilaehiemi, roseus sestati
tis parlibus advenienti, annonas ralionabiles consi- flammese, albus pruinoso autumno dicatus est, ut
deratio noslra largita est, donec ejus arlem proba- quasi per duodecim signa digrediens annus integer
remus et animum. Sed quoniam in hoc agone pri- signarelur. Sic factum, ut naturae ministeria specta-
matum noscitur obtinere, ejusque voluntas, patriai culorum composita iraaginatione luderentur. Biga
derelicta, nostri sedes fovere delcgit imperii, mens- qmsi lunae, quadriga solis imitatione reperta est.
trua cum duximus largitate solidandum : ne adhuce Equi desullorii, per quos circensium ministri missos
ambigmim redderemus, quem Italiaedominatiun ele- denuntiant exituros, luciferi prsecursoriasvelocitates
gisse cognovimus. Is enim frequenter victor per di- imitantur. Sic accidit ut dum se colere astra puta-
versorum ora volitavil, plus vectus favore quam cur-- rent, religionem suam ludicra similitudine profana-
ribus. Suscepit partem populi protinus inclinalam,, rent. Alba linea * non longe ab ostiis in utrumque
el quos ipse fecerat tristes, laboravit iterura redderee podium, quasi regula directa, producitur; ut quadri-
la:tiores: modo agitatores artesuperans: modo equo- gis progredientibus, inde certamen oriretur : ne dum
rum velocitate transcendens ". Frequentia palmarumi semper propere conantur elidere, spectandi volup-
eum dici faciebat maleficum b, inter quos magnumi gj tatem viderentur populis abrogare. Septem melis s
prseconium videtur esse ad talia crimina pervenire.. certamen omne peragitur, in similitudinem hebdo-
Necesse est enim ad perversilatem magicam referri,, raadis reciprocse. Ipsse vero metsesecundum zodiacos
quando victoria equorum meritis non potest appU- - decanos ternas obtinent suramitates, quas ad iustar
cari. Spectaculura expellens gravissimos mores, in-- solis quadrigse celeres pervagantur. Rotae Orienlis et
vitans levissimas contenliones, evacuatio honestatis,, Occidentis terminos designant. Euripus maris vitrei
fons irriguus jurgiorum, quod vetustas quidem habuitt reddit imaginem, unde illuc delphinisequorei" aquas
sacrum, sed contentiosa posteritas fecit esse ludi-- interfluunt. Obeliscorum quoque prolixitates ad cceli
brium [ac. lubricumj. Primus eriim hoc apud Elidemi altitudinem sublevantur; sed potior soli, inferior
Asiae civitatem j£noraaus fertur edidisse : quodi lunse dicatus est : ubi sacra priscorum Chaldaicis
postea Romulus in raptu Sabinarum, necdum funda- signis, quasi litteris indicantur. Spina infelicium cap-
tis sedificiis, ruraliter ostentayit Italise. Sed mundii tivorum sortem designat : ubi duces Romanorum
dominus ad potentiam suam opus extollens, miran- supra dorsa hostium ambulantes, laborum suorura
dam etiam Romanis fabricam in vallem Murciam te-- gaudia perceperunt. Mappa b vero, quse signum dare
tendit Augustus; ut immensa moles firmiter prse- videtur circensibus, tali casu fluxit in morem : cum
cincta monlibus contineret, ubi raagnarum reruml pf Nero prandium protenderet, et celeritatem, ut asso-
indicia clauderentur. Bissena quippe oslia ad duo-- let, avidus spectandi populus flagitaret, ille mappain,
decim signa poSuerunt. Hsec ab hermulis * funibuss qua tergendis manibus utebatur, jussit abjici per
demissis subita aequalitate panduntur : docentes to-- fenestram, ut liberlatcm daret certaminis postu •
tnm illic, ut putabatur, consiUo geri, ubi imago ca-- lati [ alii, postulandi; alii, postulanti ]. Hinc tractum
pitis d cognoscitur operari. Colores aulem in vicemi est, ut ostensa mappa ' cerla videatur esse pro-
« Aurigse, ut celeriores equos nedderent, magicis s e PUnius lib. xxxv, cap. 17; el Seneca lib. xix,
artibus utebantur, ut colligere est ex Hieronymo, Hi-- epist. \Q9. JURET.Albara lineam vocat auctor, qtiod
lario, Arnobiolib. i, et ex I. ix, cap. de maleftc. Martiahs cretatam mappara nominat. Vide Cedrenum
JURET. in HistoriseCompendio : ibi enim confirmantur et il-
b Laudatur hic nobilis auriga, quod modo agitato-- lustrantur quaeab auctore de mappse origine dicuntur.
res arte superaret, et modo equorum velocitate trans-- BROSS.
cenderct : quo loco notandum esl mirifice placuisse e * Vide Suetonium in Claudio cap 21; et Isidorttm
in spectaculis equorum celeritalem, adeo ut narret:t Etym. lib. xvm, cap. 30; et cap. 37, de septem spa-
Capitolinus Yerum impcratorem volucri equo Pra- tiis. JURET.
sino aureum simulacrum fecisse; quinetiam multi ti s Alciatus Paren. lib. v, cap. 27. JURET.
ex agitatoribus adversariorum equos daemoniaeisim-I- h Mappam vocat circensium spectaculum, qusequi -
precationibusimpediebant, ut suos ad cursum facilins s •n dem vox legitur in NovellisGraecis: meminit Suelo-
impellerent. Optime Arnobius de magorum artibuss nius in Augusto , c. 45, ubi loquitur de aurigatione,
loquens : Quis enim hos nesciat famil arium dirum- deque circo maximo, atque adeo de equis certanti-
pere cbaritates, aut sine clavibus reserare qua?clausaa bus et circensibus, et mappa, quam magistratus olim
sunt, aut ora silenlio vincire, aut in curriculis equoss mittebaut, stgni videiicet dandi gratia. Figurate etiam
debilitare, incitare, tardare. Ac Ammianus Marcelli- equorum agitatio circensis mappa per synecdocheu
nus scribit Apronianum prsefeclum Urbis, capitalili vocata est, et ita non modo apud Justinianum, sed
animadversione damnasse Hdarium aurigam convi- apud Juveiialem Satyr. 12 quocfueaccipitur, cum ait,
ctum ac confessum,vixdura pubescentem liliumsuumi ludos circenses, qui et magm"dicti sunt, et Megalen-
venelico tradidisse doccnti artium nefariarum secreta_ ses, intelligens,
icgibus interdicla, ut nuUoconscio admimculis juva- Interea Megalesiacaaspectaculamappse;
retur intemis. Bnoss.
" Vide et apud Senecam cap. 50, de ira, lib. m, quo loco ur-
Joseph. Scaliger. Lect. Ausonii. cap. 14.
JURET. sos leonesque mappa proritat. BROSS.Vide nov. de
d Lorinpus lib. i de Iaudib. justitise, pag. 75"; ett Consulibus. GRUL.et CUJ.
Isidorus Etyinolog. Ub. xviu , cap. de colorwus equo- 1 Id etiam refert Tertull. lib. de Spectac, cap. de
rum; et cap. de desulloribus; et cap. de obelisco. munere. Servius in lib. ^Eneid. Et Isidor. lib. xvm,
Yide Suetonium cap. 7; et Pliniumlib. ix, episl. 6. cap. 24 et cap. 41. JUR.
JURET.
 607 M. AURELUCASSIODORI C.8
* «missiocircensium futurorum. Circus," a circuitu A Quid isti
lacerent, si in ^Egyptiacispartibus poui-
dicitur; circenses, quasi circuenses: propterea quod derent, ubi Niii fluminissupervenientediluvio.mtneia,
apud antiquitatem rudem, quse necdum spectacula finium vastissimus gurges abradit, et indiscreta terrae
in ornatum deduxerat fabricarum, inter enses et flu- facies redditur, ubi omnia limus tegere coraprobatur?
mina locis virentibus agerentur. Nec vacat quod vi- Quapropter nec tunc ad arma concurrere debuissent,
ginti quatnor missibus b conditio hujus certaminis si excitata lis nulla satisfactione superala discederet.
expeditur, utdiei noctisque horse tali numero clau- Hoc enim per geometricas formas et gromaticara
derentur. Nec illud putetur irritum quod metarum 0 disciplinam ita diligenter agnoscitur, quemadmo-
circuitus ovorum erectionibus exprimatur: quando• dum litteris omnis sermo conclusus est. Geometriam
actus ipse, multis superstitionibus gravidus, ovii quippe, ut est hominum genus nimis acutissimum
exemplo, geniturum se aliqua profitetur. Et ideo da- atque sollicitura, Chaldseiprimura invenisse memo-
tur inteUigi,volitantes atque inconstantissimos indei rantur: qui rationem ipsius disciplinse generaliter
mores nasci, quos avium matribus aptaverunt. Cse- colligentes,et in aslronoraicis rebus, et in rausicis, et
tera circi Romani longum est sermone decurrere,, in mechanicis, et in architecticis, et in medicinam,
dum omnia videantur ad causas singulas pertinere. et ad arlem logisticam, vel quidquid potest formis
Hoc tantum dicimus omnimodis stupendum, quodI B generalibus contineri, aptam esse docuerunl; ut sine
illic, supra csetera spectacula, fervor animorum in- ea nihil horum possit ad agnitionem verissimam per-
consulta gravitate [Jur. forlepravitatej rapiatur (Vi- venire. Hanc post jEgyptii, non dissimiliter animi
de Cypr. lib. de Spectac). Transit prasinus, parsi fervore calentes, propter augmenta Nilotica, quae
popuhmoerel; prseceditvenetus, et potior turba ci- singulis annis votiva inundalione patiunlur, ad di-
vitatis affligitur : nihil proflcientes, ferventer insul- mensionem terrse et recuperandas formas finiuin
tant; nihil patientes, graviter vidnerantur; et adI transtulerunt; ut fieret arte distinclum, quod liti-
inanes contenliones sic descenditur, tanquam dei giosse confusioni videbatur obnoxium. Quapropter
statu pericUtantis patrise laboretur. Quod merito) agrimensorero peritissimum, cui ab arte nomen est,
creditur dicatum numerosse superstitioni, ubi ab ho- vestra nihilominus adhibeat magnitudo; ut jam om-
nestis moribus sic constat excidi. Hsecnos foverousj nia, qnse manifesta ratione distincla sunl, per evi-
necessitate populorura imminentium, quibus votumi dentia debeat documenta monstrare. Nam si hoc egit
est ad talia convenire, dum cogitationes serias dele- illa disciplina rairabilis, ut indeterminatos agros ra-
ctantur abjicere. Paucos enim 57 ratio capit, et ra- tione certa distingueret, quanto magis iste monstrare
ros probabilisobleclatintentio, et adUludpotiusturbat debet omnia, quaejam probantur suis finibus termi-
ducitur, quod ad curarum remissionem constat in-. C nala ? Augusti siquidem temporibus orbis Romanus
ventum. Nam quidquid sestimat voluptuosum, hoc ett agris divisus, censuque descriplus est; ul possessio
ad beatitudinem temporum judicat applicandura. sua nulli haberetur incerla, quam pro tributorum
Quapropter largiamur expensas, non semper ex ju- susceperat quantitate solvenda. Hoc auctor Hyrum-
dicio demus. Expedit interdum desipere, ut populij metricus redegit ad dogma conscriplum; quatenus
possknu» desiderata gaudia continere. studiosus legendo possit agnosccre, quod deberet
EPISTOLAIII. oculis absolute monstrare. Videant arlis hujus pe-
CONSCLARI VIROILLCSTRI THEODORICCS BEX. riti, quid de ipsis publica sentit auctoritas. Nam di-
illae, toto orbe celebratae, non habent hunc
Prwcipit ut eligat agrimensorem, qui contentionem sciplince
inter Leontium atque Paschatium pro catarum ter- honorem. Arithmeticam dicis, auditoriis vacat. Geo-
minis ortam dirimat. metria, cum tantum de ccelestibus disputat, tantum
Sicut invidiosa nirais interpeUantinm suggestione e studiosis exponitur. Astronomia et musica discuntur
comperimus, inter Leontium atque Paschasium spe- ad scientiam solara; agrimensori vero finium lis orta
ctabiles viros finalis orta contenlio est, ila ut ter- committilur, ut conlentionum protervitas abscinda-
minos casarum suarum non legibus, sed viribus cre-i- tur. Judex est ilaque artis suse,forum ipsius agri de-
derent vindicandos. Undemiramur tanta animositate e jn serti sunt : 58 fanaticum credis, quem tortuosis
Iuisse liligatum, quod aut terminis testibus, aut jugiss semitis ambulare conspexeris. Indicia siquidem rc-
montium, aut fluminum ripis, aut arcaturis construc- '- rum inter silvas asperas et dumeta perquirit, non
tis aliisque signis evidentibus constat esse definitum.
i. ambulat jure communi, via illi est sua lectio, osten-

" Circus locus erat

publicus, OJ-O"p&ktara,,ut est
>t Sic Cassiodorus in Chronico sub Philippo 24 imp.,
apnd Herodianum lib. u Hist., rb nkr>0o;awtbv ix- :- vEmiUanoetAquilino cons., Varro de Re rustica lib.
Ttknaia&t,in quo populus ludos spectans considebat. !• i, cap. 2. JUR.
* Tam
Virgil. lih. v JSneid. : editiones quam manuscripti habent gram-
..Mediaquein valletheatri maticam, sed error est; legendum enim gromaticam,
Circuserat. quo nomine inscripsit olim librura Hyginus, ut te-
Fuerunt autem tres circi Romse. Circus maximus iS statur Volaterranus Urba. Comment. lib. xvi et lib.
inter Palatium et Aventinum; circus Flaminius, qui ji xxx. Est autem vox propria agrimensorum. Vide No-
et Apollinaris, et circus Neronis in Vaticano. BROSS.s. nium MarceUumin verbo Grumut et Grumw.JURET.
b Mittut, ut. Erat cursus septem curriculorum J_ Hanc lectionem emendavit etiam Vossius de Arte
solemnis confectus ab agitatoribus in ludo circensi. i. Gramm. pag. 3.
9uuph. Panuin. — Missibut ex V. C. iegendum est. t.
609 VARIARUMLIBER IV. 610-
dit quod dicit, probat quod didicit, gressibus suis A t rum volitare spissitudinem conspexerint omnino
concertantium jura discemil; el more vaslissimi flu- muscarum, tunc proraittunt lsetifacile quod quseritur
minis a, aliis spatia tollit, aliis rura concedit. Qua- inveniri. Addunt etiam in columnsespeciem conspici
propter auctoritate nostra suffulti, talem eligite, post quemdam tenuissimum fumum, qui quanta fucrit al-
quem partes erubescant impudcnti fronte litigare; titudine porreclus ad summum, tanto in iihum Iati-
quatenus possessorumjuraconfusa essenondebeant, ces Iatere cognoscunt; ut hoc sit mirabile, quod per
quibus est necessarium rebus propriis adhibere cul- hsecaliaque signa diversa mensura definita prsedici-
turam. tur, quanta profunditate qusesita monstretur. Prscdi-
EPISTOLA LIII. cunt etiam sapores aquarum d,ut nec aspera dispen-
APRONIANO VIROILLUSTRI, COMITI PRIVATARUM, THEO- dioso labore debeat quseri, nec dulcis necessariaque
DORICUS REX. inhonore conlemni. Hanc scientiam sequentibus pul-
chre tradiderunt apud Grsecosille, apud Latinos Mar-
Prwcipit ttl si aquitegem, qui Romam ex Africa ve-
neral, compererit esse hujus artis peritissimum, cellus; qui non solum de subterraneis fluentis, sed
inopiamejus necessariisannonis relevet, eique jun- de ipso quoque ore fontium sollicite tractaverunt.
gat mechanicum,qui eum opera sua juvet. Dicunt enim aquas quae ad orientera austrumque
Magnitudinisvestrse relatione jcomperimus, aqui-' •n prorumpunt, dulces atque perspicuas esse, et pro
lcgium b Romam venisse de partibus Africanis, ubi sua levitale saluberrimas inveniri; in septentrionem
ars ipsa pro locorum siccitate magno studio semper vero atque occidentem qusecunque manant, probari
excolitur, qui aridis locis aquas possit dare venati- quidcm nimis frigidas, sed crassitudine suse gravi-
les c; ut beneficio suo habitare faciat loca nimia tatis incommodas. Atque ideo, si viderit memoraio
sterilitate siccata. Hoc nobis fuisse gratum cognosce; illi sapientia vestra et codicum leciione, et usu re-
quotenus industria illa majorum libris exposita, no- rura quse sunt praediclaconstare, corapetentibus am-
stris temporibus venerit approbanda. Signis quippe nonis de publico deputatis, peregrinationera ejus
virentium herbarum ac proceritate arborum vicini- inopiamque relevabis : accepturus mercedes, cui ar-
tatera colligit decenter undarura. Terris enim, qui- tis susedona praestiterit. Nam quamvis Romana ci-
bus dulcis humor non longe subest, ubertas quorum- vitas aquis abundet irriguis, sitque fontibus gaudens,
dam gerrainum semper arridet; ut est jimcus aqua- et formarum inundalione ditissima, reperiuntur ta-
tilis, canna levis, rubus validus, salix lenta [mss. men plurima suburbana quse hanc videantur desi-
Gr. et Cuj., IsetaJ,populus virens, et reliqua arbo- derare peritiam. Et merito conlinetur, qui vel pro
rwm genera, quse tamen ultra naturain suam felici parte necessarius esse cognoscitur. Huic tamen me-
proceritate luxuriant. Sunt et alia hujus artis indi- (/i chanicus omnino jungendus est, ut undas, quas iste
cia, cum nocte adveniente lana sicca in terram po- reperit, ille. levet; et arte subire faciat, quod ascen-
nitur jam provisam, et rudi cacabo tecla relinquitur: dere non prsevalet per naturam. Habeatur ergo et
lunc si aquse proximitas arriserit, mane humida re- iste inter reliquarum artium magistros,'ne quid desi-
peritur. Sole autera declarato intuentur etiam magi- derabile putetur fuisse, quod subnobisnon potuerit
stri loca sollicili, et ubi supra lerram minutissima- Romana civitas continere.
a Et contra fluminavice censitorum funguntur, 1. " Id est,
aquas fluentese vena perpelua. JUE. Alii,
30, ergo, alluvio, De acq. dom. FORNER. vernatiles.
b Legendumaquilegem. Vocanlur enim aquileges d De sapore aquaeVictruviuslib. vm, cap. 1 : quo
a Seneca Natur. qusest. lib. m, cap. 15; a Plinio lib. in lib., et Seneca lib. m Natur. qusest. , multa de
x, epist. 38. JUR. aquis,quaenunc prudens omilto, disputantur. FORNER .

LIBER QUARTUS.

59 EPISTOLAPRIMA. 1 etiam longius claritate imperialis sanguinis fulgca-

D
HERMINAFRIDO REGITHOMNGORUM - tis. Mittimus ad vos ornatura aulicse domus, aug-
fnlSS. UERMAFRIDOj
THEOUORICUS REX. menta generis, solalia Udelis consilii, dulcedinem
Dat illi in matrimoniumneptem suam, qumlaudatur;>' suavissimam conjugalem; quac et dominatum jure
'
et renuntiat se equos, quorum pulchritudo describi-
lur, nec non el alia munera ab eo missa libenter vobiscum impleat, et nationem vestram meUore in-
accepisse. stitutione componat. Habebit felix Thoringia, quod
Desiderantes vos nostris aggregare parentibus,i, nutrivit Italia Utteris doctam », moribus eruditam,
neptis [Ac, Reptemj charo pignori, propitia Deitate,i, decoram non solum genere, quantum et feminea
sociamus; ut qui de regia stirpe descenditis, nuncc dignitate; ut non minus patria vestra istius splendeat
* Uxoris dotes, doctrina, mores, forma, genus,, ntpi nat~s>vuyoyr,;- Galieni imp. tempore puellse et
dignitas; sed principera locum eruditioni tribuit. vidux Plolini philosophi scholara disciplinse causa
Solebant autem veteres puellas erudire : Liviuslib. frequentabanl : cujus instituti meminerunt Julian.
ni, de Virginia; Plin. Ub. i, epist. 17; Athen. lib. lib. iv. Ubi pupil.educ, Gordiau. lib. xv, si paterno,
xin; Lucian., nspt -.€>>
ini i>.iaOr,>
avvbvzut.Plutarch. c. de neg. gest. FORN.
,611 M. AUBJELIICASSIODORI 612
moribus quam suis triuraphis. Quapropter salutantesi A / enim Herulis Gothorum, Deo juvante, solatia. Nos
vos gratia competenli, indicamus nos venientibus le- arma libi dedimus; gentes autem olimvirtutum pignora
galis veslris improliabilis quidem rei, sed more gen-~ prsestiterunt. Salutantes proinde gratia competenti,
tium suscepisse pretia deslinata, equos argenteo reliqua per illum et illum legatos nostros patrio ser-
colore vestitos, quales decuit esse nuptiales. Quorumi mone mandamus, qui vobis Utteras nostras evidenter
pectora vel crura sphaeriscarneis decenter omantur;; expotrant*et ad confirmandam gratiam quse sunt di-
costsein quamdam^IatitudinempOrriguntur; alvus ihi cenda subjungant.
breff&te constrihgitur; capat cervinam redditeffl- EPISTOLA III.
" , THEODORIGCS RE*.
giemf imitantes velocitatem eujus videnlur habereS SENARIOVntOILLUSTRl,C0MITI
simttitudinem. Hi sunt sub piuguedine niihia man- Ilti confertur dignitas comilivmpatrimonii, et sumrm-
sueti, magna mole celerrimi, aspectibus jucundi, pere taudalur.
usibus gratlores; incedunt etiira molliter, sessores, Ad ornalum palatii credimus pcrtinere aptas di-
suos insanis festinationibus non fatigant; quiesciturr ghitat_bus persohas eUgere : quia de clarilale ser-
fama dominorum. tales enim pro-
potius in ipsis quam laboretur; et compositi delecta- vientium crescit
bili moderatione, agilitate norunt continua perdu-. vehere principom decet, ut quoties procerem suum
rarei Verum hune, quamvis nobilissimum gregem,, jj ] fuerit dignatus aspicere, tolies se cognoseat recla
belluasque morigeras, vel alia qusedirexistis eximia, judicia habuisse.Moribusenim debet esse conspicuus,
victa cognoscitis : quando omnia jure superal, quse. qui datur imitandus. Facile est qualemcunque sib£
decus regise potestatis exornat. Destinavimus et noss deUgere; mnltis autem electum vivere [ed., viderej
quidem, quse principalis ordo poscebat; sed nihilI decet. Cape igitur per indictionem quartam (An. Ch.
majus persolvimus., quam quod vos tantse feminse j 511) illustris comitivsenostrid patrimonii dignitatem,
decori copulavimus. Adsintveslro divina conjugio, utt quam tibi non immerito tribuit regalis auctorilas.
sicut nos causa junxit affectionis, ita et posteros no- Diu namque nostris ordinationibus geminum mutua-
slros-obUget gralia parentalis. tus obsequium, et consilii particeps eras, et disposita
EPISTOLA II. laudabili assumptione complebas.Subiisti ssepearduse
REGIHERULORUM THEODORICUS REX. legationis officium; restitisti regibus non impar as-
Adoptat eum in filium per arma, et dat illi equos,en- sertor, coactus justitiam nostram et ilUs ostendere
tes, clypeoset reliqua bellorum instrumenla. qui rationemvix poterant cruda obstinatione sentire.
Per arma b fieri posse filium, grande inter gentess Non te terruit contenlionibus inflamraata regaUs au-
constat esse praeconium: quia non est 60 dignuss ctoritas : subjugasti quinimo audaciam veritati, et
meretur ~
In
adoptari, nisi qui fortissimus agnosci. obsecutus ordinationibus nostris in conscientiam
p
sobole frequenter fallimur. Ignavi autem esse ne- suaro barbaros perculisti. Quid studium tuum longa
sciunt, quos judicia pepererunt. Hi enim gratiam nonII lucubratioue sollicitum, et continui laboris inculpa-
de natura, sed de solis meritis habent, quando vin- '* bile referamus obsequium? Usus es sub exceptionis
culo animi obligantur extranei; et tanta in hoc actu11 oflicio eloquenlis ingenio : favebat ipse sui delectalus
vis est, ut prius se velint mori, quam aliquid aspe- audjtor, dum meliora faceres, cum [forte, quara] re-
rum patribusvideantur infligi.Et ideo more gentium,» citare ccepisses. Pronuntiatio tua nostrum dclectabat
et condilione virili, filium te prscsenti munere pro- arbitrium : quia tantum diclantium reficiebas ani-
creamus; ut competenter per arma nascaris, qui bel-'- mum, quantum se lassare poterat cura cogitantium.
licosus esse dignosceris. Damus quidem libi equos,>, Fuit quoque in le pars altera vitse laudabilis, quod
enses, clypeos, et reliqua instrumenta bellorura; scdd arcana nostra morum'probilale claudebas, multorum
quse snnt oraniraodis fortiora, largimur tibi nostraa conscius, nec tamen, cum plura nosses, elatus. Col-
judicia. Summus enim inler gentes esse crederis, quiu legis gratia, superioribus humilitate placuisti. Sic
Theodorici sententia comprobaris. Sume itaque ar- oranium pro te factus est unus animus ex magna
ma, mihi libique profutura. Ille a te devotionem pe_ ;- diversitate sociatus. Carpes certe probatse institu •
tlt, qui te magis defensare dispouit : probat tuum11n lionis gratissimum fructum, quando provectus tuus
animum, et opus non habebit obsequium. Adoptat tee ita potuit onines lsetos efflcere, ut universi in
talis, de cujus gente tu potius formideris. Nota sunt1 te judicent soa desideria profecisse. Tuere igitur

» Ut luteus color nuptiis dicatus fuit, sicut ex Ca-

lullo et Apuleio eximisedoctrinse vir Turneb. probat,,
lib. xxvin, cap. 2, Adversar., ita et argenteus scu'
candidus, ut ex hoc loco constat: Apuleio lib. vn de~
Asinb; Yater; Max. lib. n, cap. 1; Plutarch. in Pro-
blera. Unde in luctu interdicebatmr, Paul. Ub. i sent.
tit. ult. Qui luget, inquit, abstinere debet a conviviis,>
ornamentis et alba veste. j&chmes oratione cohlrai
Ctesiph. exprobrat Demostheni, quod triduo postt
fiUaeunicaeobitum hvrm ia%ru >«g<&v sacrificarit.
FORN.
b Per arma infr. lib. vm, epist. 1 et 9. De qua ree
ne quidquam hic amplius adnotem, impedior doctis-
simi viri Pithoei, sagacissimi rerum antiquarum per-
scrutatoris, diligentia : qui hunc ritum lib. i Advers.
exseculus est. Sic investitura fiebat baculi et annuli
traditione, cap. 4 de concess.prmben.Sic manumissio
apud Longobardos per sagittam, Paul. Diacon. lib. l
de Gest. Lohgobarci. Sed hacc alias fottasse fusius.
FORN.
c Hunc mox dieit saepe subiisse arduse legationis
oflicium, et regibus restitisse. Unde arbitror illum
esse Senarium de quo in prisco carmine seu*elogio
,qitoi exstat Veter. Epigrafn. lib. ni, pag. 168. Ad
hunc' etiam scribit epist. 7 hujus libri. JCR.
In illo vetusto elogio Senarii dicitur : Aulica
quippe comes rexi patrimonia clarus. Jjpp.
 613 VARIARUMLIBER IV. 614
hanc virtutumamabilempraeclaramqueconstantiam; ; A,estj enim b, sub amore principis custodire mode-
nostraeque domus auctoritate subnixus, tanto studio- stiam : quia gaudia semper animos inquietant; mo-
sius gratiam qusere, quantum te locum beneGciisi dus etiam raro Q\ lsetis rebus imponitur, qui magis
respicis invenisse. Tende itaque adhuc bonis actibus> in tristtbus intervenit. Garrula res est Isctitia «; nec
tuos ad poliora successus : sciens gratiam nostrami enira prse gaudio polest spiritus contineri. Verum
in illo semper augeri« qui se dignum adepto culminei inter hsec stupenda meritorum, originis quoque si-
dejsideratinveniri. mili claritale resplendet; ut bsereas qua parte sit
EPISTOLA IV. ditior, cum copiosius utraqfltj,possideati Habent
SENATCI CRBIS ROM.E THEODORICUS REX. ergo sigillatim distributa prseconium, junctji Miracu-
.Renunliat se illustrem virum Senarium ad comitivam lum. Quapropter, P. C, assurgat primsevisinfroetin-
patrimonii subvexisse,qui multis laudibus effertur. tibtls cana libertas d. Nihil de genio vestro subtra-
Gloriosum quidem nobis est, Patres conscripti, bitiir, quando venientium novitas honorabiliter in-
honores passim impendere; sed laudabilius beneme-, vitatur. Parentes e publici de clemehtia nominati,
ritis digna prsestare. Quidquid enim talibus tribui- duplex vos ratio benignitatis invitet : incipiens me-
mus, pro generali potius utilitate largimur. Cunctis reatur gratiam, provectus favorem.
siquidem proficit recti tenax provectus; nec locus, B ] EPISTOLA V.
relinquitur injurise, cum ad bonos pervenit regula AMABILI VIRODEVOTO, COMITI, THE0D0RICCS REX.
disciplinse. Hoc itaque praeclaro desiderio illustrem Statuil ut omnes navicularii Campanim,Lucanim, sive
virum Senarium comitivae patrimonii dignitate sub- Thusciw fidejussoribus idoneis se commitlanl ad
vexiraus, qui venalitatis obscura animi claritate re- tictuales species in Gallias fame laborahteSdevelien-
fugiat, qui calumnia non lsetetur, nec patrimonii das, prelioque dislribuendas.
auctoritate suffullus, de nostro sibi faciat terrore Nullumdecet nostras gravanter suscipere jussiones,
compendium; sed jus sequabile possit tenere cum qucemagis utilitales noscuntur extollere devotorum.
aeteris, unde nobis placere respicit servientes. Hsec In Gallicana igitur regione victualiutn coghovimus
de illo fulura promittere, prseteritorum facil tempo- charitatem, ad quam negotiatio serbperprothpta festi-
rum fides. In ipso quippe adolescentise flore palatia nat, ut empta largius angustiore pretio distrahantur.
nostra meritis maturus intravit; et qUod robustas Sic evenit ut et venditoribiis satisfiat, et illis provisio
quoque fatigat setates, nullo deceptus novitatis er- nostra subveniat. Atque ideo devotio ttia prsesehti
rore, ad imperantis conversus arbitrium, effectum auctoritate cognoscat omnes navicularios Canijianiae,
bonarum prsestitit jussionum. Nunc ad colloquia Lucanise, sive Thusciae fidejussoribus idoneis se de-
dignus, nunc ad exceptiones aptissimus, freqUenter C bere committere, ut cum victualibus speciebus tan-
etiam in legationis honorem eleclus, cujus multiplex tum proficiscantur ad Gallias :' habituri licenliam
meritum incertum apud nos reddebat officium. Non distrahendi, sicut inter emptorem venditoremque
enim uhius loci vir debet dici, a quo multa videntur convenerit. Grande commodura f est, cum indigen
impleri. Sed hsec amplius commendabat humilitas tibus pacisci : quando fames totum solet contem-
[Ac, utilitasj, quse tam clara quam rara est. Novum nere ",utsuamnecessitatem possit expellere [mts.,
* Mss., tuis ad poliores voces suscipiens gratiam ait enim in eumdem hominem non posse eodem tem-
nostram, optans inillo, elc. pore gaudiura ct silentium conveifire. Plinius quoque
b rvi>im perpulchra. Novum est, sub amore prin- scribil inesse gaudio viin cogendi. Manca est sine
cipis custodire modesliam, pro eo quod diceremus, sermone hilaritas, et simulacrum mceroris est occul-
arduum est eos qui apud principem plurimum pos- tare quod gaudeas, et affliciionis mutatio vocem in
sunt, se moderale submisseque gerere. Novum, id laetitianon habere. Praetennitlendum non est quod
est magnum, tit. de publ. judic. nova pcena, pro M. Cato in oralione (iro Rhodiensibus afiirrnat, res
atroci. Servius Honorat. in illud Virgil. Potlio, Et secundas Isetitia transvorsum nos trudere a recte
ipse facit nova carmina, et in illud, Quis novus hic consulcndo atque intelligendo. Apuleius vero Florid.
nostris, elc. Galenus apud Hippocrat. veuvtr.b";,inter- lib. III lsclitiam obstrepere ait faciindisc, et cogita-
pretatur yiwcdas, vel afoSpm;, vel iaxvpoi;, id est, tionem voluplate impcdire. Quibus congruit vettis
generose, valde, vebementer. FORN. _ proverbium rclatum a D. Hieronymo, nimirum clo-
* Huic sententiae suffragalur Symmach. lib. i, epist. D
" quentiam rem non esse tristem. BROSS.
37. Quippe laelitia, inquit, Ioquax res est atque d Itl est curia, seu senatus. JOR.
ostentatrix sui, adeo ut magnse parti hominum nulla • Id est senatores. JCR.
* f Hic pretia rerum variantur, 1. 63, pretia, ad
ab hac cautio sit. Idem epist. seq. In serenis fron-
tibus animorum indicia perleguntur; non enim se ca- I. Falcid. commerciorum mater necessitas, 1. 1 de
pit exundantis lsetitiaemagnitudo, sed dedignata pe- contr. empl. FOHN.
ctorum latebras ita multa et candida foris prominet, 8 Famis tempore omnia charius venduntur: imo et
ut intelligatur non ingentior esse quam verior, Apu- liberi a parentibus distrahuntur. Valentin. novell.
leius lib. mFlorid. Nam nimc'laetitia facuhdiseob- II, Notum est, inquit, proxime obscenissimam fa-
strepit, el cogitatio voluptate impeditur, ac mens mem per totam Italiam dessevisse, coactosque homi-
occupala delectatione mavult imprsesentiafum gau- nes filios et parentes vendere, ut discrimen inslantis
dere quam prsedicare. Quid faciaro? cupio gratus morlis effugerent. Paul. Iib. v, tit. 1 sentenl.; 1.'2,
videri: sed prse gatidio nondum mihi vaCai gratias Dc patrib. qui fi. distr. Annibale Cassitium oppidum
agere.
' FORS. obsidente, Strabo lib. v testatur, 6>;vnb ktp.ovSiaxo-
Quod autem hic dicitur garrulam esse Isetitiam, aiu 'puxp-vv nparivre; p.e~v\j.vov,imo murem ea in
congruit iis quae leguntur in Panegyrico Pacati: obsidione 20 nummis venisse, refertur a Plinio lib.
"Hiclocus non est,Symmaclii,secl Nazariiin 1'anegvr. ut D. .lureiusdicit se ohservassead Svmm.lib. i, «p. 31.
61$ M. AURELHCASSIODORI 615
explerej. Nam cura ambitioni suaeserviat, propemo- o- A tium sublevare fortunas : quia quod aliena vi con-
dum donare videtur, qui vendil rogatus. Ad satura- a- stat impositum, trahere non possumus ad delictmn.
tos cum mercibus ire certamen est: suo autem pre- e- Iniquum est enimut hominis vitio depntetur quod'
tium poscit arbitrio, qui victualia potest ferre jejunis.
is. ejus voluntate non regitur; et illud imputetur peri-
EPISTOLA VI. clitanti, unde raro datur evadere. Atque ideo subli-
mitas tua prosecutores frumentorumc, qui de Sicilia
SYMKACHO VIROILLUSTRI, PATRICIO, THEODORICUS REX.
causa fuerant ad Gallias destinati, lacrymabili nos aditione
ut
Jubet filios Valeriani, quos pater sludiorum
Ramam deduxerffw in ea detineat; nec liceal eis >;_ pulsasse cognoscat, dum susceplum onus promovis-
a$uje3dre quam decrevert. sent in pelagus, adversis flatibus fuisse susceptum:
Rawrrabiles petitiones supplicum libenter ample- ~- ubi fatiscenle
compage trabium, omnia vis undarum
ctimur, qui etiam non rogati justa cogitamus. Quid id absorbuit; nec quidquam miseris de aquarum nimie-,
est enim dignius quod die noctuque assidua delibe- ~- tate, nisi solas lacrymas restitisse. Unde illustris su-
ratione volvamus, nisi ut rempub. nostram sicut ut blimitas tua, pnesenti auctoritate commonita, mo-
arma protegunt a, sequitas quoque inviolata custo- ~- diationem tritici d quam sub hac sorle periisse pro-
diat? Spectabilis ilaque Valerianus in Syracusana ia baverint, supradictis prosecutoribus sine aliqua facial
civitate consistens, reverti se ad lares proprios sup- p- TJcunctatione reputari. Crudelitatis enim genus est,
plicavil, qui studiorum causa liberos b suos ad Ro- o- ultra natifragium velle dessevire e, et illos ad dispen-
roanam civitatem deduxit. Quos illustris magniflcentia ia dia cogere, quibus inopem vitam probantur immania
tua, ex nostra continens jussione, in supradicta urbe )e eleraenta [ms. A. et ed. Niv. et Gam., periculaj~
faciat commorari; nec illis liceat ante discedere, e, cessisse.
nisi hoc noster proloquatur affatus [ms. Aud., affe- P-
. EPISTOLA VIII.
ctusj. Ita enim et illis studiorum provectus I-
acquiri- HONORATIS POSSESSORIBCS ET CCRIALIBCS FOROLIVENSI-
tur, et nostrse jussionis reverenlia custoditur. Non BUS[ED.,FOROJULIENSIBUSJ THEODORICUS REX.
ergo sibi putet impositum, quod debuit esse votivum. "• Decemit ut accepto pretio, e patria sua trabes ad Al-
Nulli sit ingrata Roma, qusc dici non potest aliena. a. suanum sine ulla mora devehant.
Illa eloquentise fecunda mater, illa virtutum omnium m Grave videri non debet, quod noslra ordinatione
lalissimutn templum. Sentiatur plane, quod charum m eensetur :
quia novimus sestimare, quod vos oportet
est [ed. clarumj; non sine gratia esse creditur, cui UI
implere. A nobis quippe potestis ralionabiliter custo-
habitatio tanta prsestatur.
diri, quibus profecistis non gravati. Proinde devo-
©2 EPISTOLAVII. tioni vestrse prsesenti auctoritate decernimus, ut ac-
SENARIO VIROILLCSTRI,COMITI PRIVATARCM, THEODO-)- ,c cepto pretio competenti, de locis vestris ad Alsua-
RICCS REX. num trabes sine aliqua dilatione devehatis; quatenus
Moneteos qui e Sicilia frumentum in Gallias devehe- et nostra ordinatio sortiri
banl, naufragium passos esse trislissimum; atque *~e possit effeclum, et per-
tideojubet ut quod periit triticum iis reputetur. ceptis mercedihus nec vos videamini sustinere dis-
Propositum nostrte pietatis est, injuste periclitan- x- pendium.

viii, cap. 57. Val. Max. lib. vn, cap. 6. Vide epist. t. riit, sine navicularii culpa, a fisco accepto ferri, nec
27 lib. 12, infra. FORN. navicularii periculo cedere. Quod autem ad hanc mo-
a Et Justin. prooemioInstit. et I. un., c. de relig. et diationis vocem attinet, reperitur ssepissitoein jure,
tumpl. (un. Synesius ad Pseonium vnip TOO j. ut in supradicta lege, et in I. 1, Cod. de ann. civil.
~i>pov.
Aihenis fuit Eleaticum gymnasiuro, ubi pari liltera- i- et aliis multis. Male quidara modiationem pensita-
rutn et armorum cura studioque exercerentur, StSua- r- tionem esse fruraentum , cum potius sit mensura:
xaJWov,kbynvrt r.ui aptu onko>vbp.oriu.ta;inep.skriOn- Q- perperam quqque alii modiationem ad sestimationem
ffav. FORN. numerariam referunt in lege Rhodia. BROSS.
b Fuere olim domicilia litterarum omnium optima- i- « Humana sententia : cui non absimile illud UI-
rum Athense, Rhodus, Roma, Berythus, Constanti- i- piani videtur, Si labes facta sit, omnemque fructum
nopolis, Alexandria, FORN. tulerit, danmum coloni non esse : ne supra damnum
c Sic etiam dicuntur prosecutores equorum in 1.1, i, seminis amissi mercedes agri prsestare cogatur. Nam
c. de tract. et stat.; prosecutores publicarura functio-0- D vis divina, quam OeoOpiav,vel, utapud Harmenopu-
num, 1. 9, c. de curs. publ.; prosecutores reorum m lum est, Oeofuiviav vocant, non debet conductori esse
in 1. solent. D. de custod. reor. BROSS. damnosa, si plusquam tolerabile est, lsesi fuerint
d Modialio, modius. Epiphanius nspi aruOu.i"v.j. 1. fructus. L. 11, Ex conducto, | si vis; l. 25, Si mer-
ull., c. de naufrag.; lib. xi, 1. 52, Cum navarcho- o- ces, D. locat. et cond. Nautragiorum legibus hsee
rum. De naviculariis lib. xm C. Th., 1.16, Cum non )D quoque ascrihitur, Naufragia ad publicanos perti-
frumentum, c. de usur. Calculus modiationis d. 1. nento, 1.1 C. Theod. de naufrag., lih. xm, tit. 8.
ult.: ubi obiter observa lacunam dispendii eo sensu 1U Quod perantiquum esse ex Hermogene et Fortuna-
diei ab Honorio et Theod. quo lacuna serarii. Sym- ). tiano liquet : ne ex calamitate miserorum fiscus
macho lib. i, epist. 19. Gellio, famse lacuna, lib. xi, i, luctuosum lucrura captet. D. 1.1,1. 2, L3,1. H, C.
c. 3. Ciceroni Verrina 4 ptoStapi; longe aliud in le- >. Justinianeo, de naufrag. intra anni spatium naufra- T
gibus navalibus Justiniani. FORN. gus remedium ex indulgentia consequitur. Hoc addit
Modiationemtrilici. Hic locus pertinet ad 1. super ;r 1. pen. ut confestim, et levato velo ejusmodi causse
naufragiorum, 6, c. de naufrag.; hsecenim vult ut si cognoscantur. FORN.
naviculariorum culpa navigandi opportunitale trans- 3- f Noster Cassiod. infra hoe Ub. ep. 19, de nautis,
acta, ex annona publica aliquid tempestate maris is quos frequenter plus affligunt damna, quam solent
deperierit, periculum ad omne naviculariorum corpus is nudare naufragia. Seneca lib. VIIControvers. 1:0
pertineat pro rata poi tione, non ad flscum, non ad id maria, justiora judiciis! o meliores procelte patre,
collalores. Sciendum lainen est quod naufragio pe- e- etc. FORH.
(U7 VARIARUMLIBER IV. 618
EPISTOLAIX. A visse vitiorum. His multo acerbiora jungentes, alicnis
OSUIN [ed., OSUNI] VIROILLUSTRI, COMITI, THEODORICUS debitis ad solutionem alios trabi, solamque causam
REX. probabilcm videri, si aliqua debitori potuil in civita-
Constituit ut si qui Maurentioel Paulw palris aurilio te conjungi. 0 iniquum persuasionis (lege pervasio-
orbatis litem inlenderinl, eos ad curiam regiam nis. JURET.Jerrorem. Dividuntur causse germanis :
mittat. d
Innocenliseprofessio est nostram elegisse prscsen- iilius obligationibus paternis, si non sit haeres, exui-
liara : ubi ncc violentiac Iocus dalur, nec avaritise lur; uxor maritalibus debitis, nisi per successionis
vitia formidantur. Maurentius alque Paula, palris vincula, non tenctur; et audaciasolulionemtrahitex-
auxilio nudati, multorum se injuriis testanturexponi: traneos,cum absolvanl jura conjunctos. Hochactenus
fieri nostri ignorantia fortasse perlulerit, nuncnecessc
quorum adolescenlia pervia videtur incommodis a,
cum facile possit subripi vcl juvenibus deslitutis. Et est remedium de legibus habeat, quod noslram po-
ideo noslrum merentur prscsidium,a quibus se calli- tuit intrare notitiam. Proinde edictalis programma-
ditas non abstinet improborum. Proinde sublimilas listenore compertospectabilitas vestra ad cunctorum
vestra tenorem prxsentis jussionis agnoscens, supra faciat nolitiam pervenire, ut quisquis quod repetere
memoratos adultos, si quis jurganlium pulsare ma- debuisset, pignorandi studio fortassis invascrit, voce
luerit, ad nostrum comitatum noverit dirigendos: j» E [mss., vocemj juris amittat, nec liceat cuiquam sua
ubi et innoceutia perfugium, et calumnialores jus sponte, nisi obligatum forsitan, pignus auferre. Si
vero alterum pro altero, quod nefas dictu est, pigno-
possunt invenire districtum.
rare maluerit, in duplum cui vim fecit direpta resli-
EPISTOLAX. tuat: quia scelera damna pluscohibenl, et sola dc-
JOANNI VIRO SENATORI, CONSULARI CAMPANI.E, TIIEODO-trimenla cogitant qui pudoris fecerejacturam. Quem
RICUS REX. vero ab hac redhibitione [alii, redirailione] foeduin
Decernit ul edictumpromulgel in eos qui sponte ad tenuilatis excusal, pro admissi qualitate
pignorandise studia contulerint; et jubel ut quis- patrociniura
quis, qttodrepeteredebuisset,pignorandigratia for- facinoris in eum fustuario supplicio vindicetur. Non
lassis invaseril, voce jitris amittat. Qttod st quis enim patimur impunitum quod nolumus esse pcrmis-
solvendonon sit, in eumvult fustibus animadverti. sum.
Fcedumest inter jura publica privalis odiis licen- EPISTOLAXI.
tiam dare, nec ad arbitrium propriumjudicandus est SENARIO VIROILLUSTRI, COMITI, TIIEODORICUS REX.
inconsullusfervor animorum. Iniquum quippe nimis Remiltit ad eum causam inler possessoresVolienses
est quod dclectat iratum.Furentesjusla non sentiunt, atque curiulesdiligenti exuminediscutiendam, nec
quia dum commotianiroo in vindictam sscviunt, re- C r non el finiendam.
rum temperantiam non requirunl. Hinc est quod le- Spes est certa remedii, vola supplicum ad pru-
gura reperla est sacra reverentia, ut nibil manub, dentis rcinisisse judicium ; ul per ordinationis bene-
nihil proprio agerclur impulsu. Quid enim a bellica ficium, confusionis abrogctur incertum. Proinde
confusione pax tranquilla distabit, si per vim litigia magnitudo lua, cujus ordinationi \idetur subjacere
terminentur [ms. A., per jura litigia non terminen- provincia, inter possessorcs Volienses atquc curia-
tur] ? Provincialium igitur Campaniseatque Saninii les causam diligenti cxaminatione discutial, quale-
suggestionecomperimus, nonnullos, ncglectatempo- nus inter cos sopiarur querela, a vobis patefacta ju-
rum disciplina, ad pignorandi c se studia transtulis- stitia. Non enimdecct post audicnliam veslram nego-
se, et quasi ediclo misso, per vulgus licentiam cre- tium tralii, a quo posl alios judices debuisset audiri.
"
CircumscriptioadolescentumLsetoria lege pro- pro aiienis vicaneorum debilis tenealur; Ub. xi C.
hibita, Cicer. inOfQc.et de Nat. deor. Jul.Capilolin. Justinianus novell. 52et I5i, et vimomnera a repub.
in AntonioPhilosopho,1.2. C. Theod. De donat. lib. abcsse jubet, ul non manu, sed actione experiatur.
tit. 12. Insidisefiunt adolescenlibus, I. 1, de Minori- Idque juri nostro consentaneum est, 1. exslat et 1.
bus. FORN. quod met. caus., 1. 9, negantes, c. de obtig. et
b Nihil manu, ystp&vvbp.a,id est vi. Pompon.1.2, pen. act. FORN.
de orig. jur. : Omnia maiiu regis gubernabunlur. D I d Al., alligationibus,etc. Scribit vero Sextus Em-
Florent., manu a regibus. Ms.liber, manuumlegibus. pyricus lib. i, cap. 14, in fin. Pyrrhon. hypothes.,le-
Paulus, adversusexlraneos homines, si quid raanu gem esse apud Romanos, ut qui palernis bonis re-
commiserinl. Quod genus dicendi qui minus perspe- nunliat, non persolvat patris uomina. Apud Rhodios
xerunt, ausi sunt integrsePandectarura Florentina- autem dissolvereaesalienum paternum compellatur.
rum lectioni substituere, roodo, manus; modo, in Quamvis non omnis filiusesthxres, necstatim invi-
alium; modo, malum. El in Photii Nomocanone, tit. tus obstringilur aeri alieno a patre conflato : a cujus
9, cap. 7 : Si episcopusadversus collegam avvsni- hsereditate(quod hodie licet)abstinueril, tot. traclatu
ar.o-ovactionem habens non agat, sed cum illo tra- de jur. del. 1. 12, cum a matre, C. de rei vindic.; 1.
ctet, ysiplnpdisi, id est manu et vi agat. Male Hen- 15, seris; 1. 24, si palri, C. dedonat., c. non omnis,
ricus Agyleus,ystpunruasi, conatus emendare, frus- 32, q. 2. Quare Alexander pontifex Rom. quod indi-
Ira, ut ex concilii Carlhagin. can. 121, et Jusliniaui stincte rescribit filium patris debita exsolvere teneri,
novel. 1.3, convincitur. Vis omnis legibus infesta, c. 1 de solut., idnon simpliciter de (ilio, scds<cun-
cum insnper habito magistratus imperio privati sibi dum ea quse sacpiuscontingunt,de filio haereditatem
jus ipsi dicunt. L. non est singulis, de reg. ju., uvup- tantura patris adeunte accipiendumest, arg. I. 4, 5,
-AUJSavswTwvvocat. Harmenop. lib. III Epilom.,Iit. 6, de legib. Ut plurimum existit hseres patris, cujus
o, uvi.pxu;, Juslinian. leg. Bustic, lit. 1,1. 6. FORN. hsereditas lacita quadam nalura liberis addicilur. L.
c Pignoraliones,etquas reprsesaliasdicunt, prolii- 11, in suis, de lib. ct posthum.; I. 7, ciim ralio, D. de
bet Theodoricus,et Zcno 1. un., >itnullus ex vicanis bon. damu. FORNER.
PATROL.LXIX. 20
519 M. AURELH CASSIODORI 620
EPISTOLAXII. A EPISTOLAXIII.
MARABADO VIROILLUSTRl, COMITIETGEMELLO VIRO SENARIO VIROILLUSTRI, COMITI PRIVATARUM, THEODO-
SENATORI, TnEODORICUS REX. RICUS REX.
Iltis committit causam inler Archotamiam et JEthe- .. Illi insinuatse decrevisseut Colosswoad Sirmientem
riam nurum ejusjuxta leges audiendam, ut mediis ;s Pannoniam mitto, juxta contuetudinemvetereman-
sacrotanctit Evangeliisciimtribus honoratisjurispe- i- nonmprmbeantur.
rilis tententiam secundumprisci jurit formampro- J- Emolumenta deesse laborantibus non oportet, ut
ferant. ct bonsespei aditus aperiatur, et desudantium quere-
Proposili nostri est ut provincias nobis, Deo auxi- '" la
justa compensationeclaudalur. Atque ideo provi-
liante, subjectas, sicut armis defendimus, ita legibus ls dentiam uostram,quae omnes reipub. parles sub cce-
ordinemus : quia semper auget principes observata la lesti favore circumspicit, ordinasse cognosce, ut Co-
juslitia; cl quantum probabili institutione vivitur, r> lossseoviro illustri pro laboribus et meritis ad Sir-
tanium summis adhuc provectibus aggregalur. Ar- r~ miensemPannoniam destinato, juxta consuetudinem
chotamia itaque illustris femina flebiliter ingcmi- '* veterem victualia praebeaiilur,quatenus dum memo-
scens, nepotis sui calamitatem lali conquestione de- 5" ralo viro necessaria fuerint prscparata, locus injuslis
ploravil (dumsempcraviaccura a tenerior esl suorum), )» prsesumptionibus abrogetur. Discipl.nam siquidem
asserens iElheriain nuriim suam, mariti postposita ta non potest servare jejunus exercilusb, dura quod de-
dilectione, cuidam se Liberio jugali fcedere sociasse, '> est semper prsesumitarmatus. Habeat quod emat c,
ct cum ornatior cupit novis thalamis apparere, stu- >" ne cogatur cogitare quod auferat. Necessitasmode-
duerit prioris viri facullalcs everlere, allegans dita- '* ramen non diligit, ' nec pntest imperari mullis quod
lam filiorum spoliis, quibusmagis decuit congregari. '• nequeunt custodire paucissimi. '
Ideoque nos, qui desidcria supplicum consiicvimus IS
EPISTOLA XIV.
rcmitlere ad slaluta divalium sanctionum, ut nec in- i-
GESILJE SAJONI THEODORICUS REX.
sinuationem supplicum renuamus, ncc advcrsarii ne- Jubct ut cogat Gotliosin Thuscia utraque commorun-
golium credula facilitate damnemus : sublimitatis
IS tes, debita vectigalia exsolvere,et contumacespu-
vcslrsc judicio hanc causam legibus commiltimus au- ir niat.
dieudaui , ut omniincivilitate subroota, mediis sa- i- Magni pcccati gcnus est alienis debitis alterum
crosanclis Evangeliis, cum tribus honoratis, quos >s prscgravare, ut quod polcst exigi non merealur au-
partiuni consensus elcgerit, qui legum possint haberee diri. Sua qiiemquc darana e respiciant, ct is solvat
nolitiam, quidquid prisci juris forma constiluil inter :r tributum qui possessionis noscitur habere compen-
t3ieos, considcrala disciplina noslri teinporis,profe- ;- dium. Alque ideo prsesenti tibi auctoritate delega-
ralis. Quia non decel pervim cos aliquidagere qui add C mus, ul Golhi per Picenum sive Thuscias ulrasque
nostra meruerunt regimina pervcnire. residentes, te imminenle cogantur exsolvere debitas
a Ea vis est aropyf,; fvatrJi; npl; ru rsxvu, Ut pa- i- surous, cum fere mendicitas ad omnem desperatio-
rentes malint liberis quam sibi bcne esse : et amor a nein vocat arinalos: nam, ut cum imperatore loquar,
natura hominibus insitus descendat magis quara as- >- miles non timet vcstitus, armatus, calcealus, et
cendal, 1.10, Inslitutus, D. quod met. cau.; 1. pen. i. satur, el bahens aliquid in zonula. BROSS.
§ de uno, D. de rit. nupt., propter propagationem n c Miserrimaomnino castrensis fame?quiddesigna-
«cilicel luendam studio educandacprolis immortalita- i- rit in Spendianis militibus Polybius, et Porphyrius,
tem quaradam generis humani naliira commenta vi- i- nspi iptyvxoovunoyn;, fib. n, quid Numantiuis; Val.
detur. Aristot. in OEconom.: K«T«TOOTO yup p.bvov n Max. lib. vn, cap.'6. Quid Romanis Livius lib. iv, et
»5
T«VuvOpunavxuruaruat; ovau 6V»IT»3 sr.rn; StuSox''
); Ammian. Marcellin.; quid Hierosolymitanis Euseb.
TOJueistva:rvy/avsi, r.ui ui ro>vyovsave\>xuiei; TOOTO ro ni, cap. 4, Eccles. Histor.; Joseph. Anliqu. lib. ix,
nuaut avvrdvovat. Quod Thcophil. tit. de jure nat.t. cap. 4; idcm de Bello Judaicolib. vi, cap. ult., et
adumbravit, 'H fvai; bp&auTOXUO' sr.uarovro>v£w«v >v lib. vu, cap. 6. Vide lib. xn, epist. 5. FORN.
6KV/T6» Sunuvo>p.svov,Stu TOUyup.ov, r.uir~; EVT£U6SV v d Quanta sil necessitaiis vis ac potestas declarant
7rat5onoit«s, r.uirn; npb; rexOivra; aropyn;TS,XU>. :- auclores, nam, ut loquitur Horatius,
ava-
rpofnc, r.jx SiaSoyrt;rnv uOuvuaiuv TOuTOtj «-
iunxuvnau- Onniiarapit
TO.Val. Max. de censoria nota : Natura vobis quem- i- D .../Ec|ualege necessitas,
admodum nasccndi, ila gignendi legem scribit, pa- Sortitur insigues,et imos.
rcnlesqiic vos alendo nepotum nutriendorum debito o Omnecapaxmoveluruanomen.
(si quis est pudor) alligaverunt. FORN. Prseterea idem antearabulatricem forlunsedicit esse
Sic loculus est Sidonius Apo linaris : Roscia te sa- i- necessitatem, forlunse dominalum ei potentiam con-
liilat cura communis, quae in aviaeamicarumque in-i- stiluens, quod quidquid ei collibucrit, nulla vis tanta
diilgentissimo sinu (quod raro contingil nepolibus is sit, ut impedire possit. Clavos eliam trabales perele-
aliis), et cum severilate ntitritur, qua tamen tene- )- ganti fictione et conceplione ibidem tribuit necessi-
rum non infirmaturseviim, sed inlirmalur ingenium. i. tali, quibusomnia figat,firmetque, et retineat. BROSS.
Et alibi : Filiara unicam parvam posl obilum uxoris is <'Nam tributi et vecligalis nomine, prsediaipsa et
relictam solatio cselibatusalit teneritudine avita,ma-»- possessores conveniuntur, I. 7, Imperatores, D. de
terna diligcntia, paterna benignitale. BROSS. ptiblican. Demoslhen. advers. Timocratemait tributa
b En cur tam multa annonsemilitari nostris legibus is non a corporibus, sed a possessoribusseu fundis de-
jure quodam singulari conslituta sint, de quibvs is beri, ru; eiafopu; ru rjTnpuru,ovru ai><jLura bftO.stv.
alias. FORN. Tu yup unb TOUTMV L.
eiafipopA.v. 1 el C.
5, si propler
Ad bellum gerendura tria sunt necessaria, ut pu- i- publ. pens. et tit. sinesensu, vel reliqn. fund. comp.
ta, apparatus pecunise,commealuum, armorum; est- I- non poss. Legem de publicanis et vectlgalibusnoii
que apnona adeo necessaria, ul qui frumentura ne- !- adversus homines, sea adversus rem scriptara esse
cessariumque commeatumnon prseparat, vincatur si- i- docel Quinlil. declamat. 341,Salvian. lib. v de Pro-
ne ferro, etin eo culpare hodiernara incuriam pos- i- videnlia. FORS.
c_l VARIARUMLIBER IV. 622
functiones. In ipsis enim initiis comprimendusexces-- A animis impleatur; quatenus et excessibus tollalur ii-
gus est, ne foedaimitatio, quasi turpis scabies, pau- centia, el quod optamus niaxime, locum nequeat
latim reUquoscomprehendat. Si quis ergo jussa no-- invenire vindicta. Si qua etiam per ejus absentiam
stra agresli spiritu resupinatus abjecerit, casas ejus, culpa provenerit, inter vos justitise considerationc
appositis tilulis fisci nostri juribus vindicabis, ut quii corrigite, sicut nobilitati vestrae convenit agere, cui
jusle noluil parva solvere, ralionabiliter videaturr semper probitas placet: quoniam nos specialiter in-
maxiraa perdidisse. Qui enim debent ad fiscum cele-- junxisse cognoscite, ut error, qui ab auctoribus suis
rius esse devoti, nisi qui capiunt commodadonativi?? miuime fuerit emendatus, legumdistrictione rescce-
Quando ampUusdenostra humanilate recipiunl quami tur. Pareatur ergo, P. C, viro multis temporibus
stipendii jure pnestetur. Nam si liberalitatis nostrse: jam probato, cujus necesse est prsedicandasequi,qui
causa tractelur, nos potius voluntaria tributa solvi- se hactenus sub vestra omnium laude tractavit, et in
mus, qui fortunas omnium sublevamus. tanla frequenlia nullius reperit adversa judicia.
EPISTOLA XV. EPISTOLAXVII.
BENENATO VIRO SENATORI THEODORICUS REX. IDJEVIROSUBLIMI, DUCI,THEODORICUS REX.
Statuit ut vigintiunum dromonariosrobustosin locum I _ Prmcipit ul ecclesiw Narbenensis possessionetab ali-
B quibus pervasoribusoccupatas, restituendas curet.
defunctorumeligat, viresqueeorum probet.
lllustris el magnificiviri comitisPatrimonii sugges- Deflnitamrem ab anliquo rege, quam tamen con-
" ~
lionecomperimusdromonarios viginli65 et unumde stat rationabiliter esse decretam, nulla volumus am-
conslituto numero mortis incommodo fuisse subtra-* biguilate lilubare: quia decet firmum esse quod com-
ctos. Undeprovidentiamnostram, cujus est proprium~ mendatur probabili jussione. Cur enim priora quas-
quod casu subducitur reparare consilio, hoc statuis-* semus, ubi nihilest quod corrigere debeamus? At-
se cognosce; ut supradictos dromonarios probare sine~ que ideo prsesentitibi auctoritate prsecipimusut pos-
aliqua dubitatione festines, qui tamen ad hoc opus5 sessiones Narbonensis ecclesiae,secundum praecelsse
possint idonei reperiri. Remigum enim labor opero-~ recordationis Alarici prsecepta, a quibuslibet perva-
sus valentes animo el viribus quserit, ut confidenlia soribus occupatseteneantur, sequitatisfacias contem-
menlis procellis obviare possit undosis. Quid enim~ platione restitui: quoniara versari [mss., adversari]
audentius quam illud infidum ac vastissimum mare~ nolumus in Ecclesise dispendioprsesumptionesillici-
intrare parvo navigio, quod eluctari facit desperatio- tas, dum nostra deceat lempora sedare confusa.Esto
nis sola prsesumplio?Quapropter jussis te nostriss conlra talia omnino sollicitus, ut qui es bello clarus,
hanc cauielam convenit adhibere, ul querelam de5 _, civilitate quoque reddaris eximius. Sic el arma tua,
cnngregatisdebilibus non facias, cum nos [Imp., necjJ 'J Deo juvante, corroboras, sijustitiam mediocribus
robustissimos qusesiissecognoscas. servare contendas. Improbis enim potuisse resistere,
EPISTOLAXVI. non prsevales excusare, quando omnes libi libenter
SENATUI URBISROM/ETHEODOBICUS REX. cedunt, quem gloriosum in bellorum certaniine co-
Renunliatse Arigerno comili, quem ob prmclare gesta % gnoverunt. lgnavus forle audacibus jubere nil possit:
laudat, Romanmurbis disciptinamcommisisse,et ut' nemo plus prsesumentibus imperat quara queui sua
illi pareant omnesjubet. facta commendant.
Utilitalis publicaecausa, quam noster animus sem- i-
perspeclat, virum illustrem comitem Arigernum, ci- EPISTOLAXVIII.
vem pene vestrum, dudum ad Gallias sestimavimus S ANNJEVIROSENATORI, COMITl, TIIEODORICUS REX.
dirigendum, ul ejus maturitale consilii titubantium n Decernit ut diligenterinquiral num Laurentiuspresby-
potuissent corda firmari. Novitatem quippe sollici- ter, effossismorluorumsepulcris, thesaurosinvene-
tam prudentes convenit habere rectores, ut quemad- rit.
modumfuerit vitse formalns ordo, sic currat inslitu- ,. Consuetudo est nostrsc clementise,probatse nobis
ta devotio. His rebus ad nostra vota composilis, et,t fldei agenda coromiltere, ut cum judices delegamus
gloriam civilitatis retuUt, et. quod inter vos didicit _ prsediclos tractatu maluro, locum prava nequeat in-
it T)
diligenter ostendens, bellorum iusignia reportavit. venire subreplio. Dudum siquidem ad uos multorum
Quem desideratum,sicut putamus, ccetui vestro red- suggestionepervenit, Laurentium presbyterum eflbs-
didiraus, ut qui vobis longa selate placuit, uunc gra- sis cineribus funeslas divilias inter hominura cadave-
tior Uat, cum eum adjecta bona commendant. Qua- ra perscrulatum, concussionemquemortuis intulisse,
propter disciplinacse prsefati viri Romanus ordo re- quem oportet viventibus quieta prsedicare. Non abs-
stituat, ut quod quietis amore orsecipilur, devolis s tinuisse perhibelur b lam crudeli contagio piis dica-

" Dromonesnavigia celerrima quasi cursoria a Ju-
stiniano vocantur in 1. 4, C. de off. prsef. prset. aff.,,
quos celones Lalini appellant a celeritate, nt testaturr
Nonius. Mililes,inquit, constituas qui possint et ip-
sum trajecluni servare, et omnia qusecunque in par-
tibus Hispanisevel Galliae,sive Fraucorum agunlur, •,
viro spectabiliduce denuntiare: inquo trajecto etiam ii
dromones quantos provideris, ordinari facias. Isidor.
19 Etymol. BROSS.
Dromones erant navigia celerrima et expediti cur-
sus, quorum meminit infra lib. v,epist. 16 et 17, quse
alibi naves cursorise vocantur, ut apnd Sidon. Apoll.
lib. i, epist. 5. Inde igitur dromonarii dicti, qui erant
remiges dromonura. JUR.
b Nota sepultorum ossa eruere nefasfuisse testan-
tur veteres, et Horat. ode 16 Epod., Virg. iv ^Eneid.
BROSS.
0.5 M. AURELII CASSIODORl «2*
tas consecralionibus nianns, aurum exsecrabili qurc-• A pauperum detestabili raente versetur, prsesenti au-
siisse fertur affectu, quem suam decuisset egentibus> cloritatc dccernimus ut ca quse retro principumcon-
dare stibstantiam, vel.sub asquilatc colleclam. QuodI stiterint humanilate deputata, supra memorala eb-
le diligenti examinalione prsecipimusindagare, ul sii clesiasine aliqua imminutionepercipiat, manente po>
vcritati dicta perspexeris convenire, hominis ambi- na etiam pervasori, qui ct veterum dona et ecclesiae
lum eo tantum line concluJas, ne possit aurum sup- probatur violasse compendia.
primere, quod eum non licuit invenire. Scelus enim> EPISTOLA XXI.
quod nos pro sacerdotali honore relinquimus impu- GEMELLO VIRO SENATORl TnEODORICUS REX.
nilum"-majori ponderc credimus vindicandum. Admonetut sii ad injuncta sotliciius, necessitatelem-
66 EPISTOLA XIX. poris id exigente.
GEMELLO VIROSENATORI THEODORICUS REX. Quamviseflicaciam tuam insistere credamusinjun-
defleclcre quscnobis cognoveris dis-
Scribtt se remisissead prwsens tempus solttlionemsi- ctis, et sludiose
liquatici in [rumciilis,vinoel oleo, ut copiampossitt plicere, tamen sollicilumadmonilio noslra non desc-
prmstare provinciis. rit.ut instructior reddaris,dum infra scriplis brevibus
Decet principalem providenliam fessa refovere, utlt definita susceperis. Proinde ordinatio nostra nulli vi-
~
asperitatem casuum miliget lenilas jussionum. Non ,TJderi debet ingrala, cum necessitas temporis excuset
cnini senliturincommodum, si quod per adversitatem n onera jussionis. Eslo itaque ad injuncta sollicilus,
constat oppressum, concessa prosperitas ostcnderitt quia licet sit semper adhibenda, maxime tamen utilis
sublevatum. Siliquatici namque praestalionem,quam n cst in necessilate custodia. Parebis ergo commonitus,
rebus omnibus nundinandisprovida definivilantiqui- ut sic possis cum provincialibusagerc quemadmodiim
ta«, in frumenlis, vino el oleo dari prscsenli temporee nos eis rcspicis velle praestare, quatenus securus do
non jubemus, ut haecremissio solutionis copiampos- >- nostra gratia consequaris, quidquid sollicilus de pra-
sii prsestare provinciis, ct respirent aliquatenus fessi
>i vo studio habcre contempseris.
prscscntissalubritate decreli. Quis enim ad venden- EPISTOLAXXII.
dum non inciletur largius, cui solila dispendia sub-|_
irahunlur? Portus nostros navis veniens non pave- ARGOLICO VIROILLUSTRI, PRJEFECTO
CUSREX.
URBIS,THEODORI-
scal, ut cerlum naulispossit esse refugium, si manuss Narral
non incurrcrinl exigenlium, quos frequenter plus af- ._ se ab eo accepisseBasiliumatque Prwtexlatum
magicarum artium [uisseaccusalos, et decemit ut
fltgunl damna quam solent nudare naufragia.Sit hocc quinquesenaloribussecum assumptis, adhibito quo-
forsitan sub quicle tolerandum, nunc autem, dum n que Arigernocomite, hanc cansamjuris ordine cu-
„ stodito examinel, el si reos compererint,legum di-
provincialibus prxslare cupimus, mercium dominis G strictione plectant.
iulcrim consulamus. Inlolerabilis excessus est °, qui supernsemajestatis
EPISTOLA XX.
affectat injuriam, et oblitus pietatis, crudeliasectatinr
CEBF.RICIIVIROSENATORI THEODORICUS REX. erroris. Qucm eiiim speravit veniseIocum, qui reve-
Decernit nt unum jugtim ecclesimComlanlii episcopi
pietale principum coltulttm el ab usurputoribusde- rendum contempsit auctorem? Abscedat ritus de*
tcnlum, restituatur. medio jam profanus; conlicescat pcenale murmur
Si dcsiderainus locum beneliciis invenire, ut titu- animarum. Yersari non licct in magicis artibus tem-
los possimus noslrse pietatis crigere, quanto magiss poribus Chrislianis (Vide Baron. ad an. Christi 504).
aliena benelicia intaclavoluraus defendi, qui propriaa Magniludinisilaquc luscrelatione comperimus Basi-
cupimus sponte largiri, maxime quando et illud con- lium atque Prsetexlatum, artis sinistrac jamdiu con-
scienlisenoslrsc reponitur, quod de tiseo sub antiquaa tagione poliutos, in accusalioncm lui examinis perso-
•solemnitate prseslatur! Proinde viri vcnerabilis epi-i- narum intenlione dcductos. Super qua re noslr.ir.ite
scopi Conslantii supplicatione eomperimus, sacro- asseris spcclare d sentcntiam, ut confidentiusfialqiiod
ganctse ecclesise ipsius unum jugiiin, veterum prin- v pielalis noslracmandat auctoritas. Sed nos, qui ne-
cipum pielale collatum, cl nunc quorumdam usur- scimus a legibusdiscrepare, quorum cordi est iu om<
palione violenta retincri. Sed quia nos uti nullum n JJ
] nibus moderatam tenere jusliliam, praesenliauclori-
volumus fraudibus suis, prsesertim cum in dispcndio o lale decerniinusut quinque senatoribus ~, id est ma-
" Sic in legibus Wisigothoruin lib. iv, tit. 6. Deo
o lius Prudenlius lib. i contra Symmachi relalionem,
polius vindicanda relinquimus, quam nostio rescin- Murmurenamm.igicotenuesexcire liguras,
ilenda judicio definimus. JUR.
bTota bsecepistola esl de arte magica,et in magos Atquesepttlcralesscire incantarelavillas.
dandos essejudiccs declarat, quoiiiam, inquit, versa-i- Ccdrenus de Apollonii Tyanaeiprscstigiispag. 53,
ri non licel in magicis arlibus tcmporibusChrislianis. yonrsiav ab ejulatu ad sepulcra deducil, neinpc unb
Cum autcm magi apud Persas potissiinum deoruni U TWVybuv, r.ai Opnva>v ro>vnspi TO-J-Tayouf Totf TO
cultui vacare solereut, in tatitum postea aucta estt TO(«0T« s-ffiTijS-uo-jci v, infra lib. ix, cp. 18.
7IVO«EV.
eorum vanitas, ut non solum observatione 67 s'de~ FORNER.
rura futura praedicare, sed artibus quibusdam et ma- d Speclare pro exspectare: ut contra, exspcclant,
leliciis et scire se omnia, et facere posseprofileren- pro spectanl, 1. 3, C. de red. act. Paul. lib. i, tit. 9;
tur. BROSS. lib. v, tit. 6, Sentent. FORN.
c Justinianus novell. 115, yor,rsiuvdixit, id estt e Thcodoricus hoc loco jubet Argolicum prsnfe-
magicos susurros, interprete Juliano, qui liunt ma- clum Urbi, quinque senatoribus adhibitis, de rriniiue
nibus accilis, 1. 6, C. dc malefic. et malhem. Aure- Basilii atque Prsclextati cognoscere, qui artis sini-
625 VARIARUMLIBER IV. CZO
gnilicis ctpalriciis viris,Symmacho,Decio, Volusianoi A . squalor veluslatis obnupserat, splendoretn reparatio-
atque Cceliano, nec non illuslri viro Maximiano,hanc: nisexpetere; ut rebus antiquitate confusis novilalis
causam legiliroa examinalione pcnsetis. Et per om- facies adulta reddatur; et beneiicio tuo rediviva con-
nia juris ordine custodito, si criinen.quod inlendilurr surganl, quse annosilatc inclinala corruerant. Quod
fuerit comprobatum, ipsarum quoque legum distric- nos, respectu meritorum luorum, et impensi longa
lione plectatur, ut rei abditi alque secreti per hocz sedulitate servitii, libenlianimoduximus annuendum,
vindictse genus a culpis talibus arceantur, quos ad1 ut et votis justa poscenlium tribualur effeclus, et ci -
leges trahere non polest incerta notitia. De qua re3 vilaii reparationis crescat ornatus. Atque iileo pcli-
illuslri viro comiti Arigerno prsecepta direxiraus, utt tioni tuse robur prscsenli humanilate largimur, ut
omnium violenta defensionesubmota, si se occulunt,, porlicum cum areola post Turasii thermas, si taiiien
ad judicium prolrahat impetitos a, et vobiscum inl publico c u-ui non deservit, absolula liberalilale po-
hac causa residens, nec opprimi faciat innoxios, nec3 liaris : quia in licenliam reparationis accipiuntur po-
ieges sinat evadere criminosos. tius prsemia quam donantur. Hac igitur auctorilale
suffullus, in supradictis locis sedificandisume fidu-
EPISTOLAXXIIIb.
ciam; nec aliquam imposlerum roeluasquseslionem,
ARIGERNO VIROILLUSTRI, COMITI, THEODORICUS REX. . cum te ct civitalis lueatur utilitas, et
Jj principis rcve-
Prmcipit ul Basiliumet Prwtextatum magicw artis
insimulatos el fttgaelapsosquwrat, et reperlos ad\ renda volunlas.
jttdiciumquinqueviraleducal, quo causamcuret dis- EPISTOLA XXV.
cuti el finiri.
Quamvis oporteal commissamlibi disciplinamRo- ARGOLICO VIROILLUSTRI, PRjEFECTO URBIS TIIEODO-
RICUS REX.
inausecivitatisin omnibuscuslodiri, tamen in cis ma-
xime studiosior esse debes, quse noslra tibi aucto- Staluil xtt Pelrus genere clarus el senaloriw dignilatis
candidatus, votisui composftut secundum priscam
ritale delegata cognoscis; ul circa te augeat gratiami consuetudinem.
ciislodila justitia, et augmenta sumas noslri judicii,> Conslat eum dc se prxsumere, qui ad sacri ordi-
qui nobis hactenus de integritale placuisti. Praefectus
5 nis cupil fasligia pervenire. Merita enim suggerunl
igitur Urbis sua nobis relatione declaravit, Basilium i bonse appetentix [ed., apparentise] nisus, el in qua-
atque Prsetextatummagicis artibus involulos, impelii litale desiderii potest meus honesta cognosci. Quis
accusatione multorum, quos elapsos intimat mentis3 enim palscslricseartis igtiarus in sladium luclalurus
alienatione custodum.Eos te prsccipirausubicunquc~ introeat? Aut quis cerlamini misceatur, quod virtulis
repertos ad judicium quinquevirale ducere, quod ini conscientia non suadel? In ipsis conalibus scgra lan-
~/
prsesentinegolio noslra delegavil auctorilas, ubi te (_ guescunt, quae roeritorura prscsumplionibusnon ju-
residere censemus; ut violenta omnium defensione ~
vantur. Praeconiorum ergo professio est, collegium
submota, banc causam disculi facias legibus et finiri. desiderasse summorum ; bonumque de se judicium
Et si rei criminis, cujus impeluntur, fuerint appro- tradit, qui ceissegradus expetit dignitalis. His ergo
bnli, sententiam subeant, quam juris definitasanxe- desidcriis pietas se nostra libcnterindulget, qui etiam
runt. Si vero innocentia eorum delestabili pulsalurr in spem erigimus vota marcentia ; ut dum provectus
invidia, opprimi eos nulla ratione patiaris : quia ini quacritur, probilalis studia plus amentur. Proinde il-
omnibus causis, consideralione divina, illud fieri vo- luslris magnificentialua Pelrum, parcnlum luce cou-
lumus, quod opinionemnostrsepietatis accumulat. spicuum, suaque gravilate jam senalorem, in albuni
EPISTOLA XXIV. sacri ordinis sccundum priscam consuetudinem curct
ELPIDIO DIACONO TIIEODORICUS REX. referri; 68 ut et tant0 ccetui proficialnumerus, et
[ulU,HESPIDIO]
Concedit(acultalemwdificandiquibusdamin locis Spo- (_ candidalo de sacro ordine crescat ornatus.
letinmcivitatisjam veluslaleconfectis,modopublico ~
EPISTOLAXXVI.
usui non deserviant. CONSTITUTIS
UNIVERSIS MASSILIJE THEODOBICUS REX.
In lucruincedunt quse benemerilis conferunlur; et
de ipso munere magis acquiritur, cum optimis digna Confirmat immunitatem « principibusillorum regioni
aO] collatam, et promillit se eos ab omni gravamine
praestanlur. Petilionis tuae proinde lenore comperi- liberaturum, relaxatque eis censum prmsenlisanni.
mus, loca iu Spolelina civitate, quae jam longo situi Libenli animo antiqua circa vos bencliciacustodi-

slrse, id est magicserei deferebantur. Valentinianus s Sane 1. 13, eod. C. Theod. de accus., oslendil eliam
etiam, et Valensin 1.10 C. Theod. de maleiicis, quiaa quinquevirali judicio liniri apud prsefeclumUrbi cri-
ex ordine senatorio maleficiorum invidia quidainri men inslitulum adversus senatorem, vetatque spe-
stringebanlur, ideo illa negotia urbanae praefecturse e ctatos judices sponte delcctos adhiberi, sed tantum
disculiendareraittere sese inquiunt; quod si quandoo sorte ductos. BROSS.
ejusmodiquseslioiucideret, quse commode deiiniri a a Impelitos, id est accusatos; nam epistola se-
prsefectoUrbi non posset, ad principem recurrendumn quenti ait, impeti accusatione. Et lib. v, epist. 33;
erat, ut liquet ex d. 1. 10, C. de maleficis. Lex autemn et lib. xiv de accusat. C. Th. JUR.
ultima Cod. Theod. de jurisd. omn. judicum, nomi- b Hancepislolam et prxcedentem citat card. Baro-
nalim cavet prxfectum Urbi non posse cognoscere e nius tom. VIAnnal. ad an. Chr. 504.
de causa criminali senatoris, nisi adhibuerit in con- c Cwn hac tamcn exceplione, Si publico usui non
silium quinque senatores non eleclos, sed sorte du- deservit; addit el alleram, Ne vicino quoque oflicial
ctos, ne de capite atque innocentia alteritis judicio o acdilicaluiuopus. L. 2, D. ne quid in loco publico.
electi judicent; et addit id jampridem statulumfuissc. FORNER.
657 M. AURELHCASSIODORI
nras, cuin nova ulilitalibus vestris prscslare cupia-,i- A qusemale commissaclaruerint, sine aliquadibttioue
mtis. Servare quippe tcrminos ignorat humauilas, ett componal. Tuitionemb vcro postulanlicontra lncivi-
novellis decel blairdiri beneficiis,post longa lemporaa les impelus ex nostra jussiohe salva civilitateprae-
reslitulis. Proinde immunitatem vobis, quam regio- stabis, non exemplo accusati, sed considerationede-
nem vc-Tam constat principum privilegio consecu- center electi.
tam, hac auctoritate largimur; nec vobis aliquid novsee
EPISTOLA XXVIII.
prsesumptionispatiemur imponi, quos ab omni volu- DUDJE VIROSENATORI, THF.ODORICUS
mus gravamine viiidicari.Censum prsctereaprsesenlis COMITI, REX.
anni " relaxat vobis munificentia princ palis, ut et,t Itlum constituit judicem causw sajonis Amara, qui
vulneraveratPetrum.
illa possitis accipcre quscvos non conligit postulas-
se. Ipsa est enira perfecla pielas, quseantequam fle- .. Conscientiam probaraus, cui judicanda committi-
ctalur precibus, novil considerare faligatos. mus: quia dignus est inter alios sequenda decernere,
qui sibi modumvisusest legitimseconversationisira-
EPISTOLA XXVII. ponere. Petrus itaque vir spectabilis Amaram sajo-
TEZUTZAT SAJONI TUEODORICUS REX. nem noslrum, qui contrario omine pro ejus tuitione
Illi committitPetri tuitionem,quamab Amara tajone,.. T»directus esl, educto gladio se asserit vulnerasse, de-
eo quod Petrum vcluissetoccidere,aufert; et jubet '! fensoremquefecisse, quod vix iniraicuspoluisset au-
ul quidquid commodia Petro acceperat Amara, inn dere. Hoc te et legitima volumus
disceptatione co-
duplumrestituat,atque de plagainflicta ad judicium
comitisDudwveniataudiendus. gnoscere, et probabili sententia tcrminare; quatcnus
.
Delestabilisest quidem omnis injuria, et quidquid nullus lenlare ausus sit, quod nobis displicere co-
contra leges admjltitur justa exsecralione damnalur;» gnoscit.
sed malorum omniura probalur extremum, inde de- EPISTOLAXXIX.
trimenta suscipere, uude credebantur auxilia prove- ARGOLICO VIROILLUSTRI, PRjEFECTO BRBISTHEODO-
nire. Exaggerat enim culpam in contrarium versa3 RICUSREX.
crudelilas, et majus reatui pondus est, inopinata de-~ Reprehendileumquodmanduta principis,propriocom-
ceptio. Vir spectabilis itaque Petrus admiranda nobis modo ductus, nondumexpteverit; alque decernit ut
sorte conquestus cst sajonis Amarsetuitionem,quam_ jussa sine mora facessat.
ei contra violentos indulsimus, in se potius fuisse ~
Si loci vestri cogitaretur auctorilas, si reverenliae
grassalam; ita ut ictum gladii in se demersum aliqua- cura Romansc*; ultro debueratis expetere, in qui-
tenus postium retardaret objectio : subjecta est vul- bus arguimini. Quid enim prscsentileropore potuislis
neri manus, quae ut in totura truncata non cade-- C ( culmini urbano d lam proprium, quam senatus crc-
ret, januarum percussa robora praesliterunt: ubi las- inenta cogilare, quando famseprsesulisproficit, quod
sato [Jur., laxato} impetu corusca fcrri acies corporis5 ordo sacer acquirit ? Sed quantum viri clarissimi Ar-
extrema perstrinxit. O exsecrabilemcasum! Impu- mentarii testatur missa suggestio,in contrariurafcedo
gnavit hominem auxilium suum, ut solatii prosperi-* arabitu de mora quserilis commoda,cujus vos optare
tate subtracta crevit ex defensione necessitas. His9 debuisse constat augmenla. Quid ciiim amplius esse
multo acerbiora subjungens, ut quasi laesioveniret• possit incongruum, quam nostris jussionibus cx-
ad pretium, ita scelus proprium enormi exactione5 peditis supplicantium vota suspendere, et post
taxatum est. Alque ideo jusle in illos pietatis nostrae! sacrse prseceptionis affatum, si dici fas est, adhuc
ira consurgit, qui benigna jussa [Jur. legil jura] ia1 69 regium suspendisse judicium ? Sed uos, quibus
truculenta ministeria mulaverunt. Nam qusc erunt1 cordi est post primamculpam non statim desiderare
refugia supplicantibus, si et nostra beneflcia vulne-' vindictam, ad admonilionem potius jussa converli-
rabunt ? Proinde prsesentijussione censemus,ul quid-' mus : ne sit noslra districtio nimia, quam lenis pa-
quid suprascriptwsAmara commodinomine de causis' lientia non prsecedat. Ideoque piacsenti auctorilate
memorati suppiicantisaccepit, quasi oppugnator in- decernimus, ut jussionibus nostris nulla dilationis
gratus a te eonstriclus, in duplo ei cogatur exsolvere:: D I calliditasafleratur: quia non habel veuiaclocum,qui
quia sub pcena restitui dignum est, quod improba1 delinquit admonitus.
temerilate constat exlorlum. De plaga vero quami
educto gladio temerarius prsesumptorinflixit, ad ju- EPISTOLA XXX.
diciumcomitis Dudsesscpedictus sajo te compcllenle, ALBWO VIROILLUSTRI, PATRICIO, THEODORICUS REX.
veniat audiendus; ut secundum edictorum seriem Illi concedilur curbw porticus ticentia, ut super eam

a ConceditTheodoricus Massiiiensibuscensus im- sibus. BROSS.

niunilalem: quando autem coeperitcensus, non salis
constat; alii enim a Julio Csesare putant, alii ab
Augusto, et melius meo judicio, ut testanlur Florus
ac Livius; idque accidisse septimo Augusticonsulatu
cx Dione discimus. Hujus autem census duplex mo-
dus : videnlur eniin tributum et in capita contulisse,
el in agros, lacus, pecudes, aliasque facultates : in
capila, inquam, ut apud Am. Marcellinumlib. xvi
viuere csl; in agrosr apud jurisconsultos tit. decen-
•> Tuitionem, Noslrates, tauvegarde, vocant, de
quac infra quoqoe lib. vn, form. 39.Romanm.
FORN.
Aliqnilegnnt, reverentiacurim
<•Prsefecturaeurban* dignitas omnes urbanosma-
gistralus superabat. L. 5, G. de off: prscf. Urb.noster
Sym-
mach. lib. i, episl. 22. Urbanum prsesnlcm
Cassiod. superioris lib.epist. H digniutem bonorum
vocat: de quo infra quoque lib. vi, form. 4. FORN.
C29 VARIARUMLIBER IV. 650
possit novas (abricas construere, dummodoutilitati A Joannem sub emissionechirographifuitsedepositas;
publkw non officiantaul decori. et prmcipil ut uxoremJoannis filiumqueejus Janua-
rium conveniat, el nisi libere eas restituerint, ipsi
Decet quidem cunctos patrise suse augmenta cogi- veniant ad consulurem Campaniw juxta leges au-
tare, sed eos maxime quos respub. sibi summis ho- diendi.
noribus obligavit: quia ratio rerum esl, ut eum ne- Cum in omnibus causis velimus juslitiam custodiri
cesse sit plus debere, qui visus esl majora suscipere. (quia regni decus est sequilalis aflectus), in eis maxi-
Porrecta itaque suppiicalione testatus es,curbse [Niv. me qux flsci nostri nomine proponuntur: ne quem -
et Gam., curise]porlicus qusejuxtadomum Palraalam quam detestabilis calumnia in invidiam regnanlis af-
posita, forum in modum aresedecenter includit, su- fligat. Patimur enim suptrari salva sequitate per Ie-
perimponendis fabricis licentiam condonari; ut et ges, ut inter arma semper possimus esse victores.
privalarum sediumhabitatio prolendatur, et antiquis Nam quem Iicenter subjeclus superat, nou debellat
moenibusnovilatis crescat aspectus. Ita fit ut quod adversus. Marini ilaque relatione coniperimus res
pcr incuriam polerat labi, manentiura videalur diii- Tuphx apud Joannem quondam sub eraissione chi-
gentia suslineri: quia facilis est sedificiorumruina, rographi fuisse deposilas. Et quia nobis corapelerc
incolarum subtracla custodia; et cito vetuslatis de- manifestum est quod ad proscriplum polerat perli-
coclione * resolvitur, quod hominum prsesenlianon B _ nere*, ideoprsesenti auctoritate prsecipimus,uluxo-
tuetur. Unde nos, qui Urbem nitore cupimus fabri- rem supradicti Joannis flliumqueejus Januarium mo-
caruni surgentium componi, facultatem concedimus derata exsecutione convenias. Qui si intestata [ed.,
postulatam : ila tamen, si res petita aut utilitati pu- intentala] injusle se retinerc cognoscunt, aequitalis
blicsenon officitaut decori. Quapropter rebus spe- considcralionereslituant: rainusve[id est, sinminus],
ratis securus innitere; ut dignus Roinanis fabricis competenti sponsione prsemissa.ad consularemCam-
habitator appareas, perfectumque opus suum laudet panise veniant legibus audiendi; ut coram partHuis
auctorem. Nulla enim res est, per quain melius pos- positis, te imroinente, quod fornia continel sanclio-
sit agnosci ct prudentis ingenium, et largitatis ef- num divalium, censeatur. Ila tamen, ut hullo prscju-
fectus. dicio, nulla injuria, nullo damno, innocenlia pracgra-
vetur : ne alienae accusationis invidiam tuam facews
EPISTOLA XXXI.
videaris offensam '.
JZMILIANO VIRO VENERJVBILI,EPISCOPO, TIIEODORICUSREX.
lllum hortatur ut perficial aquwductumquem auclori- 70 EPISTOLA XXXHI.
tate regis susceperalreficiendum. BNIVERSIS JUDJEIS GENU.E CONSTITUTIS THEODORICUS REX.
Ad flnemdebet perducere, quseprudenlum inten- / Confirmat privilegiaquw eis leges indulteranl.
tio visa est suscepisse : quia sicut perfecta laudem Custodia legum civilitatis est indicium, et reveren-
pariunt, ita et vituperationem generant, quae in me- lia priorum principum nostrse quoque testatur devo-
dKs conatibus aegra deseruntur. Defcclusenim rerum tionis exemplum. Quid enim melius quam plebem sub
aul consiiium tilubare, aut vires arguit defuisse. prseceplo degere velle justitise, ut conventus multo-
Quapropler sanctitas vestra a tali oblocutione rcfu- rum disciplinabiliumsit adunatio e voluntatum?Hsec
giens, qusein aquseductureficiendo probabili cura ex eakn populns ab agresti vita in humanscconversatio-
nostra auctoritale suscepit, celeriter ad effeclura fa- nis regulam congregavit. ITaccratio a feritate divisit:
ciat pervenire. Nam quid aptius quam ut sitienti[ ne arbitrio casuali vagarentur, quos regi consiliodi-
plebi provideat aquas sanctissimus ille sacerdos; et[ viiia voluerunt. Oblata itaquc supplicatioue deposci-
bumana providentia satiet, quos etiam miraculis pa- tis privilegia vobis debere servari, quse Judaicis in-
scere debuisset?Imitaris enim antiquissimumMoysen,t slitutis legum provida decrevit antiquilas : quod nos
qui Israelitico populo longa ariditale siccalo, de saxi[ libenier annuimus, qui jura velerum ad uostrara cu-
sterilitate copiosos latices eduxitb; et ad implendumi pimus reverentiam custodiri. Atque ideo prsesenti
miraculum, inde fecit currere humidos liquores, ubi[ auctoritate censemus, ut qusecunquelegum statuta
erat sicca durities. Tu autem si fontes irriguos saxo-. _, monuerunt, circa vos illibata serventur; quatenus
rum constructione [ed. Niv. et Gam., constitutione]] quod ad civililalis [mst., civitatis] usum constat esse
deducis, hoc labore tuo prscstas populis, quod ille> repertum, perpeti devotione teneatur.
miraculis. EPISTOLA XXXIV.
EPISTOLA XXXII. DUDJE SAJONI THEODORICUS REX.
DUDJE SAJONI THEODORICUS REX. Decernitut loca adeatubi thesauri lalent, el, si inventi
(uerint, fisco addicat publieo.
Significat te accepisse res Tuphw proscripti, apudi Prudenlise mos est in humanos usus terris abdita
« Omnia tempus aediflciaquoque, Vi- d Ut judex male judicando, litem suam facere di-
depasritur,
truvius lib. i, c. 8. Plin. 36, cap. 6; I. 15, si quan- citur. Publius Miraus: Amicivilia si feras, facis tua.
do. 2 C. de oper. puhlic, 1. 58, domus, de Ieg. 1.. FORN.
Paulinus in 10 Natali Felicis. FORNER. e Gellius lib. n, cap. 29, adunare messem, tractum
b Psal. CXIII: Qui convertit petram in stagna aqua- a Grseco,qui eodera sensu nvapivovet avvrip.svo<j vo-
* et rupem in fonlet
rtim, aquarum. FORNER. cant, I. 30, Reruro, D. de usucap. unita corpora ;
Proscriptoruro bona lisco applicantur. Authent. Senecaelib. u, cap. 2,Nal. Quxsl. FORN.
boua damnatorum. C. de bou. proscrip. BROSS.
631 M. AURELII CASSIODORI 652
talenta revocare, commerciuinque viventium non di- }Vbeneficiuin lcges sacraiissimx prxslitcrunt, niliilque
cere mortuorum : quia et nobis in fossa pereunl, et cst quod jure contra referalur; patronum vestrum
illis in nulla parle i>rofuluralinquunlur \alii, locan- soleraniter causa cognila in inlegrum reslilui noslra
turj. Metalloruraquippe ambitus solatia sunt boini- quoque permittit auctorilas. Ita tamen ut omnia se-
num. Nam divitis auri vena similis est reliqux lcrrx, cundum juslitiam legesque peragantur, quia sic
si jaceat: usu, crescit ad pretium, quando et apud supplicanlibus consulere volumus, ut eorum adver-
vivos sepulta suut, qux lenacium raanibus includun- sarios per injustitiam non gravemus.
tur. Atque ideo moderata jussione deceruimus, ut ad
illum locum in quo Iatere plurima suggeruntur, sub 71 EPISTOLA XXXVI.
FAUSTO PRJEFECTO PRJETORIO THEODORICUS REX.
publica testiflcalione convenias; et si aurum, ut di-
Significat se previncialtbusAlpium Cotliarum assem
citur, vel argentum fuerit tua indagatione delectum, publicumper ui indiclienemrclaxasse, quorum sata
compendio publico fideliter vindicabis : ila tamen ut trunsiensexerc>lusvastaverat.
abslineatis manus a cineribus raortuorum, quia no- Providenlissimi principis est graviter imminiitis
lumus lucra quxri qux per funcsta possunt scelera relinquere tributariam funclionem, ut redivivis stu-
repcriri. jEdificia tegant cincres, columnx, vel mar- diis ad implenda solemnia recreentur, qui pressi
mora ornent sepulcra; lalenla non teneant, qui vi- jB damnorum acerbitate defecerant. Nam si fessis mi-
vendi commercia reliquerunt. Aurum enim sepulcris nime relevelur onus, necessitate cernilur jacere pro-
jusie detrahilur, ubidominus non habctur: imo culpx slralus. Meliusest enim prxsentia damna conlem-
genus est, inuliliter abditis [Cor. Gam., abdita] re- nere, quam exiguo quxstu perpetua commoda non
linquere mortuorum, unde sc vila potrst sustcnlarc habere. Alque ideo illuslris magnificentia tua pro-
viventium. Non cst cnim cupidilas criperc, qux vincialibus Alpium Coltiarum assem publicum pei
nullus se dbminus itigeniiscat amisisse ". Primi eniin tcrliara indictionem (id est, an. Chr. 510) nos rela-
dicunturauruin Eacus, argentum Indus rex Scythioe xasse cognoscat; quos transiens noster exercitus
reperissc, ct humano usui summa laude tiadidisse. morc fluminis, dum irrigat, oppressit. Nam licet pro
Quod nos in contrarium ncgligere non dcbemus, ne gcnerali sccurilale frementi aduualionc proruperit,
sicut latentia cum laude sunt prodita, ita invcutii prxteriens lamen istorum culta vastavil. Radil enim
cum vituperatione videantur esse ncglecta. sempcr fluvius alveum suum; et licet molliter egre-
EPISTOLAXXXV. diens vicina fecundet, illud (amen reddil stcrile, quo
ACTORIBUS ALBINI TIIEODORICUS REX. collectus infliixerit. Unde nccesse fuit, civica vasta-
Permitlit ul bona Albini, siper mlalemliceut,saleisqitc tione dejectis porrigere dextram salularem, nec in-
'uslilia el legibusin inlegrum resliluanlur, in qiiiottsC grati dicant se pcriisse solos pro dcfensione cuncto-
per pravos conlraclus gravia passus eral dispendia. rum : misceantur potius Ixtilix, qui viam Ilalix de-
Consullo provida decrevit anliquitas, Minorcscon- fcnsoribus prxslilerunt. Tributa eniin non debent
tractus liberos non babere b, ut ct insidianliiim la- trislcs exigi, per quos tribularios feliciler acquisivi.
queic frustrarentur, et lapsis xtas lubrica subveni- Dicat pro illis nosler animus, quod regi nonpotest
ret.Obruereturquippc innoccnlia,si relaxarelur auda- imputare subjectus. Emiinus noslro dispcndio pro-
cia, essetque cunctis fallcndi sludium, si fraus speritalem Gothorum : nos necessaria prxbuimus,
subreptitium lucraretur cffcctum. Et ideo priscse ut hostis vincerelur illxsus.
consucludinis supplicatione porrecla suggcrilis pa-
EPISTOLA XXXVII.
tronum vestrum in annis minoribus constitutum, in
TUEODAGUNDJE ILLUSTRI FEMINJETUEODORICUS REX.
facultalibus suis polius aggrcgasse dispendia ; dum
contraria Notum facit Renalum conquestumesse, cum judicium
ignara puerilia gerit, qux profutura pula- contra Inquilinam meruisset,nondum lamen adver-
verit; et nunc id terapus xtatis agere, quo lapsis sarii cessare calumniam: el jubet ut negoliumjam
possimus per ignoranliam subvenire : allegantcs, ut finitum in sua curet firmitate permanere, si modo
nostra benelicia iar- inquilina jure non provocaverit.
quod jura tribuerunt,- quoque
giantur. Atque ideo, si pctilio veslra a verilate non n Decet prudentix nostrx curam subjectorum nego-
deviat, ct intra annorum spatia deget, quibus hoc liis adhibere custodiam, quia nobis ordinantibus illa
a Ajure tractum. Thesaurus enim, favente Paulo, Hxc narrat Ulpian. lib. xi ad edictum, ubi ait
cst vclus quxdam deposilio pecunix, cujus non cx- iniirmiim esse hujusmodi xlalum consiliuni, multis
stat meraoria, ut jamdominum non habeat; sic etiim captionibus suppositum, mullum insidiis exposilum;
fil ejus qui invenit, quod non alterius sit : alioquin ideo auxilium eis prxtor edicto pollicitus cst, et ad-
si quis aliquid vel lucri causa, vel metus, vel cuslo- versus captiones opilulationem. BROSS.
dix condideril sub terra, non cst thesaurus : cujus c Insidix pro dolo, I. ult., C. de re milit. lib. xn;
cliam furtuni lit. L. 51, nunquam, D. de acqui. rer. I. pen. fi. de jur. dot. 1. anlepen., C. dc dol. : ubi
dora. Scxvola lib. i responsor., a tutore pupilli do- quod ante, indiciis, legebalur passim merilo in insi -
muni mercalus ad cjus refcctionero fabrum induxit. diis, docti viri mulant. Ideoque probanda est 1. pen.,
Is pecuniam invenit : quxritnr ad quem pertineat. C. de dol. Joan. Fabri lectio, quised quod postea aliis
placere video, non ex indiciis, insidiis legit:
Respondit Scxvola : Si non thesauri fuerunt, scl libri roanuscripti coniirmant, el consimilesju-
pecunia forte perdila, vel per errorem ab eo ad queni quod
perlinebat non ablala : nihilominus ejus eam cssc ris loci I. ult., C. de re milit. in lin. D. dc her.jure dot.
fuerat. 1. 67, a lutore, D. de rei vindic. FORN. Hinc insidix fortunx, 1. ult., C. denecess. iust.
cujus
b DionChrys.jirepi ur.taxiv.;rol; vsotripot;TOOOUTWV FoitN.
STWV vbp.o;ovr.iu avixfjxHstv,i>; uniarot; ovavi. FoBN.
633 VARIARUMLIBER IV. 634
iieri debent qux Pegiam possunt demonslrare prx--A, ejus summa cum injuria fiietint occupatw; elprw-
senliam. Sic enim credimus, quia memor natalium(i cipit ul, imminenteDuda sajene, direpta omnia cu-
tuorum a te abjicias omne vitiosum, et illa sola dili- ret sine aliqtta mora reslitni : si tamen invasoribus
et ~ quid favere credideril, instructam personam milli ad
gere possis qux nos amare cognoscis. Proavorum aulam imperat, quo parlibus utrinque audilis justa
forsitan oblillerenlur exempla, si longi generis mi- feralur sentenlia.
nus facta recolantur; similes aulera filii patrum prx- Inter cxtcras quibus humanum gcnus sollicitalur
conia mox sequuntur. Renatus itaque flebili nobiss illecebras, prsecipue vitanda est alienarum rerum
aditione conquestus est, nobis delegantibus cognito- turpis ambilio : quia in iromensumjaclata 72 raPi-
res judicatum se contralnquilinara nominc postlongaa tur, si justitix ponderibus non prematur. Avaritiam
temporis intervaila meruisse; et excubiis damnisque e siquidem radiccm esse omnium maloruin b et lectio
confecto vestram tandem prospexisse jusliliam : necc divinatestatur,quxlaIisortepunita[mss.,polita] est,
tamen litigatoris iinprobam cessare calumniam, dum n ut cuin niulta rapiat, semper egeat: quam propter
redivivis Iilibus lenuitatem insequitur supplicanlis;; vicinitatem generis nostri sic in animis vestris coa-
ut non tam vincendi votum ", quam adversarii vi- lescere nolumus [mss. R. el A., quapropter, etc,
deatur quxsiisse detrimentum. Quapropter si nobiss volumus], ut illi nec initia concedamus. Quid enim
jubenlibus judicala cognoscitis, nec constat adver-- JJ faciuntsordes animorum in splendorc natalium? Illud
sarium provocasse Iegaliter, finitum jure negotium n te polius decet eligcre, quod nos possit ornare. Amali
in sua facias Urmitate manere : ne longa quxstio lili- i- sanguinis virum non decet vulgare desiderium : quia
ganlium non tam augcat patrimonia quam ever- genus suum conspicit esse purpuratum. Corrigamus
taf; ct quoo (il ambitu lucri, causa videatur esse dis-:- itaque te per incitamenta prxconii, in quo adhuc
pendii. non debemus esse districti. Domitius itaque vir spe-
ctabilis data nobis supplicalione conqueslus est, pos-
EPISTOLA XXXVIII.
FAUSTO PRJEFECTO PRJETORIO THEODORICUS REX. sessiones juris sui, id est illam atque il'am, ab boini-
nibus vestris negicctis legibus fuisse pervasas, dum
Significat Gravasianos atque Pontonates conquestos civiliter
essese a Januario et Probo iniquis oneribus ingra- i. oportuerit recipi, si jure videatur exposci.
vatos; decernitqueut tiilnl aliud solvanl quamquod d Sed quia de vobis non patimur diutius obscura ja-
Odoacristemporeconsueverant. ctari, qui generis claritate fulgetis, prxsenti aucjo-
Cum omnes reipublicx noslrx partes xquabiliterr ritate censemus, ut imminente Duda sajone noslro',
desideremus augeri, crementa lamen liscalium tribu-l_ si momenti lerapora suflraganlur c, occupala nuper
torum justissimo sunt pensanda judicio : quia ser- cum omnibus qux direpla sunt, supplicanli faciatis
vienliuro imminulio est hujus illalionis accessio;'>n sine aliqua dilalione restilui. Et si quid partibus ve-
quantumque pars illa proficit, tantum se hxc a fir- '" stris de
legibus credilis posse competere, instruclani
roitale subducit. Sed a nobis, qui fisci utilitatem sta-l* personam ad nosCrumcomitatum destinare vos con-
bili volumus diulurnitate consislere, excludenda est'' venit; ut intentionibus parliuin sub xquitate discus-
dispendiosasemper enormitas : ne augmento suo tu-" sis, feralur sententia, quam juris dictat auctoritas.
mens summa deficiat, incipialquc raagis deesse, quiaa Generosos quippe viros omnia convenit sub mode-
immaniter visa est accrevisse. Proinde illustris ma- rala civilitate peragere : quia tantuiu potentibus lae-
gnitudo tua Gravasianos atque Pontonates nobis sup-" sionis crescil invidia, quantum prenii possecrcditur,
plicassc cognoscat, a Januario sed ct Probo discus- qui forluna inferior comprobalur.
soribus, iniquis se oneribus ingravatos; cum sterili-
tas jejuna locorum nulla sibiaugmenta fieri patialur. EPISTOLA XL.
Repugnanle siquidem natura, quxlibet cedit indu- ACTORIBUS PROBINI TIIEODORICUS REX.
stria; nec prodest studium laboris impendere, quemII Monel se jamdiu prwcepisse,ul Basilio possessioAre-
ubertas loci non cognoscitur adjuvare. Ibi polcstt ciretina, quum ab uxore ejusAgapita 1'robinuseme-
cecsus addi, ubi cultura profecerit. Inde et varia tri- rat, redderelur; modojubet ut Basitius ipse novis
emptorumralionibus quamprimumrespondeat.
buta, quia non est agrorum una fecunditas. Alque~
J) Districtius aliqua jubere compellimur amore jusli-
ideo consuetudinem eis pristinam censemus esse re-
ul sicut Odoacris tributa solve- tix, dum circa minores fortunas clenienliora sunt
vocandam; tempore nostri pecloris institula. Trahit enim ad miscricor-
runt, ita el nunc ab eis publicis utilitatibus servia-
diam, qui potuitsubdi; et hoc habet beneflciiim
tur; cl si quid amplius probatur adjectum, conside- raediocritatis sux, ut probatione salva interira ino
ratione defeclarum virium submovemus. Nolumus 5 veat ad dolorem :
enim lale aliquid indici, quod sit ncccssc removeri. quia crudelilas [ed. Niv. et Ac,
credulitas] sublevat humiles, premit invidia potiore-.
EPISTOLA XXXIX. Datis itaque precibus allcgalis Basilium virum spc-
THEODAUADO VIROILLUSTRI TIIEODORICUS REX. ctabilcm nostra dudum prxcepla meruissc, ul pos
Scribit Domitianum exposlulasse, quod possessiones s sessio Arecirelina, quam patronus vesler a conjuge

Papinian. Videtur, inquil, hxredi succurri de-
bere, cum animus liliganlis et obtincndi votuml
hanc opinionemadmiltat, 1.11, in ralione, ad 1.Fal-
cid. FORN.
b Sccleruin omnium niater appcllatur. Claud. 2.
Slil. Petron. arbilcr. Lucan. lib. III el vn. Proper.
3, 7, 13. Tibull. 1. 10. Mart. lib. xn. Juvcn. Satyr.
M. Ovid. 1. Fast. llorat. Satyr. 1 Scrm. BROSS.
c Interdicla eniin siiul annalia, Anianus in tit. 0,
lib. v, Sentcut. Paul. FOBN.
635 M. AURELII CASSIODORl 656
ejus Agapilajuris fuerat solemnilalc mercatus, post- A i nihil fieri volumus incivilc, cujus quotidianus labor
posita dilalione cum documenlis omnibus prxdieto esl pro gencrali quietc tractare.
conjugi redderetur, dum a suis penetralibus sollici- EPISTOLA XLII.
tatam lacrymabili quxstione quereretur uxorem: ARGOLICO PRjEFECTO URBIS TUEODORICUS REX.
addentes more nosirx justitix postea fuisse prxce- Jubet ut restituantur Marciano atque Maximo filiis
ptum, ut si patroni veslri de causx qualitate prxsu- Volusianilurris circi atque locus amphilheatri, quc
merenl, ad nostrum comitatum ocius dcstinarent; sibi erepta, dum deflendw morli patris vacarenl,
ut qux rauone conveniri poterant, velut a justitix conquerebantur.
Bene principalis clementia suscipit, quos pietas
fontibus emanarent. Quapropter si nullo mendacio " genito-
palcrna destituit, quia sub parente publico
vitiantur asserta, per officium noslrx sedis Basilium *
ris minime sentiri debet amissio. Ad nos siquidem
decernimus admoneri; ut si nihil est quod pro suis
in hac causa jure recurrit infantia destitula, quibus universorura
partibus possit opponere, quominus
vestris intenlionibus bominum proficiunt incrementa. Clarissimorumigitur
pulselur, responsurus occurrat, adultorum Marciani
seu ad coniilalura venire, seu in competenli foro jur- atque Maximi nos querela pul-
cum paschalibus diebus paterni luctus essent
gare maluerit: quia nullis necessitatem longinquila- _ savit,
tis irapoiiimus, nisi qui suis hoc commodis expedire, ] vulnere sauciati, et in ipso lxlitix tempore soli coge-
rentur tristitiam suslinere, ulilitatera suara pio ne-
cognoscuut. In locum siquidem beneflcii nostram cum vel firmx xlati inter lacry-
et ideo non decet invitis glexisse contemptu,
prxsentiam damus; imponi, mas ista
merelur cogilare, gcnus videretur insanix. Cessat
quod optari. enim lucri ambitus, cuin vacatur ad planctus; nec
EPISTOLA XLI. roens quodlibef aliud capit, cum eam qualitas pietatis
JOANNI ARCHIATRO THEODORICUS REX. impleverit. Hac crudeli subreptione captata lurrem
Declarat se abolere senlentiama ricario urbis Romw, circi alque locum amphitheatri illustris rccordationis
contra eum urtificio Viviani promulgatam, et eumi patris eorura delestabili ambitu a Vestris suggerunt
reddil patrim rebusque omnibus, communitqueeum1 fascibus expetilum. Quorum insidialorem non hunia-
imposlerumtuitione Albini patricii. nitatis ullus revocavit aflectus, non simllis terruit
Propositum regale est pressis labe forlunse pietatiss casus : gravavil infantiam, cui non subvenire, me-
reraedio subvenire, et acerbos casus injurise meliore: rito pudoris xstimatur csse jaclura. Sed nos, qui re-
sorte mutare. Data siquidem supplicalione conque- gulas veterum, qui servamus raomenta pictatis, sa-
reris, virum spectabilem Vivianum legum artiQcio,, lubri ordinatione censemus; ut si quondam patricius
quo callet [Cor. Gam., calel], elatum, personami r atque magnificus vir Volusianus pater supplicum
tuam objectis criminationibus insecutum; et eo us- commemorata loca communi jure possedit, filiis
que perventum, ul indefensus contra juris ordinerai perire non debeant; prxsertim cura germen senato-
vicarii urbis Romx senlenlia damnareris : nunc au- rium d novis cupiamus beneficiis enulrire, non inler
tcm religiosx mentis aflectuodia mundana damnasse,, ipsa inilia spem adultx xtatis aliqua lxsioue couipri-
auclorique suo tuum displicuisse periculum. Et ideo,, mere. Atque ideo illustris magnificentia tua, si quid
si nullis impugnationibus enervantur asserta, Ixsio-- tale factum esse meminit, illiconoverit corrigendum:
• ncm non patimur miseris inhxrere, quam suis con-- ne venerandura examen senatorii ordinis iniqua pne-
stilerit raachinatoribus displicere. Quapropter in abo-- sumptione temerelur.
liluni missa sentenlia, qux a vicario urbis Romx~
EPISTOLA XLIII.
super hac parte noscilur promulgala, patrix te re- SENATUI URBIS ROM.ETHEODORICUS REX.
busque omnibus a nostra reddit auctoritas; nec ullo Decernitut inquirat in eos qui seditionemcommoverant
tempore calumniam super hac parte formides. Scd1 et Judworum synagogam concremaverant; atque in
ne cujusquam forsitan plectenda temeritas b in tee auctoret paueos, quos polueril invenire, antmad-
vertat.
hnpetus reparare possit audacise, patricii Aibini,
salvis legibus, tuilio te deputata communiet; quiaa Urbis Romanse celebris opinio suo conservanda

* Sentenliam tutores status publici. Ammianus Marcellinusscribit

passi restitutip : Iib. super., epist.»
46, exemplum famx restitutx fuit. Antoninus, Resti-
tuo te in integrum provincix tux; et adjccit: Utt
autem scias quid sit 111integrum restituere , hono-
ribus, el ordini tuo, etcxteris omnibus restituo, 1.1.
C. de sent. pass. et restit. Julianus imper. Zenonem
medicum religionis causa exsulantem revocans, ilaa
rescripsit, xurtBtTOIVVIV x-ATOnpbrspovfyuvv
Inirt^io;,xxix.
Aromian. Marcell. hb.
«"toofjiK. Illi vero exsilio
et pecuniariis afflicti dispendiis paulo poslea redditaa
sibi mililia sunt revocati, dignitalibus integris etit
splendore. FORN.
b Gr. et Cuj., teveritas. Jur., forte, tcwvitas.
~ Theodoricus rex sese
parenlem publicum essee
asserit, et aliquoties principes dicuntur esse nati bonoo
reipublicx, et imperatorem ad salutem publicaiu ge-:-
nitum legiuius; idco Sencea vocat principes et reges
a salule principis, velut fiio pendere statum rerum
orbis, nibilque aliud esse imperium, nisi curain sa-
>- iutis aUenx. Nec abs re Chrisliani orabanl pro ma-
gistralibus principibusque etiam paganis, ul refert
ii Tertullian. in Apolog. et Arnobius; quoniam salus
principis privatorum quoque salus est. VideSenecam,
lib. n de Tranqnill. vitsc cap. S. Mamerlinum in
o Genelhliaco. Paul. in 1. 3, D. off. prxf. vigil., ait
salutem reipubUcx tueri nulli magis convenire, nec
alium sufficere ei rei quam Cxsarem. BROSS.
d Senatorum velut paternarum laudum hxredes
eximio quodam nobilitalis honore censebantur, 1. 6,
1. 7, Senatoris; 1. 9, filius, D. de Senatorihus; 1. 39,
exemplo, C. de decur. multa Bud.; 1. ult. D. dc Se-
natonbus : nonnihil cliam nos nolavimus, I. i, cap.
:s 12, select. FORNER.
037 TARIARUMLIBER IV. 638
est nihilominus instituto; nec vilia peregrina capil,, A i remque veslrum [atii, noslrum] longa xtate posses-
quae seniper se de morum probitate jactavit. Levi- sam, ante hos fere novem menses ab hominibus Ec-
tales quippe seditionum, et ambire proprix civitatiss clesix, cui prxsidetis, despecto civilitatis ordine
incendium, non est velle Romanum. Ideoque ini fuisse pervasam. Quod si ita factum b esse cognosci-
auctoribus facli legum est servanda districtio : nee tis, eam justitix consideratione momenti jurec resti-
dctestabilis aspectus incendii ad imitalionem nefan- luite supplicanti. Decet enim a vobis corrigi, quod a
dam vulgi pectora comprehendat. Viri illustris itaquee veslris familiaribus non debuisset admilti. Verumta-
comitis Arigerni suggestione comperimus, Judxorum,i uien si partibus vestris in causa possessionis monien-
querela se fuisse pulsatum, quod in dominorum cxdee taria vei principali d justitiam adessc cognoscilis,
proruperit servilis audacia : iu quibus cum fuissett tractalo prius diligenter, inspectoque negotio (quia
pro districtione publica rcsecatum, statim plebis in-- sacerdoteme non decet protendere improbam liiem),
flammata contentio synagogam temerario duxcruntit instructam legibus ad comitatum nostrum destinale
incendio concrcmandam, culpas hominum " fabrica- personam ; ubi qualitas negotii agnosci debeat el
rum excidio vindicanles : dum si quis Judxoruma flniri. Quapropter sanctitatis vestrx animus non gra-
probaretur excedere,ipsedebuisset injurixsubjacere,, ' .vetur, nec se fallacibus verbis doleat accusatum -.
non autem justum fuit ad seditionum fceda concurri,, B multo major est opinio purgata, quam si desinenlibus
aut ad fabricarum inccndia festinari. Sed nos, quibus, i, querelis non fueril impelila.
Deo propiliante, cordi est perperam commissadiri-i-
gere, ut cunctis possit placatis moribus convenire, !, EPISTOLA XLV.
prxsenti auctorilale deccrnimus, ut causam supraa C0M1T1BUS , DEFENS0R1BUS ET CURIALIBUS TICINENSIS
memoratam legitima discussione noscalis, et in an- CIVITATIS, THEODORICUS REX.
ctoribus paucis, quos potueritis hujus incendii reos lS Jubel ut prwstent Ilerulis narem usque ad urbem Ra-
reperire, habila dislriclione resecetis : quia noluinus is vennam,et annonat pro diebus quinque.
aliquid detestabile fieri, unde Romana gravitas de-~ Ad comitatum supplices Herulos, auclore Deo,
beat accusari. Illud pari>ratione censentes, ut si 51 nostris venire jussimus constitutis, quibus navis est
aliquid sibi contra Judxos rationabiliier qiiispiam n prxbenda subvectio : ne in palria noslra adhuc
pro-
crediderit suflragari, ad vestrum judicium veniat lt vincix sux laborare videanlur inopia. Ilaque prx-
audieudus; ut quera reatus involverit, censura con- '" senti jussione commoniti, el navis eis usum
usque ad
dcmnet. Hoc enim nobis vebementer displicuisse co- '" Ravennatem urbem, et annonasdierum
quinque sino
gnosce, ut intenliones vanissimx populorum usque ie aliqua dilalione prxstate, nec aliquid eis necessarium
ad eversiones pervenerint fabricarum, ubi totum h G deesse faciatis; quatenus provinciam se deseruisse
pulchre volumus esse compositum. jejunam de copix invcntione cognoscant, silque illis
nberior peregrina terra quam patria.
74 EPISTOLA XLIV.
AtiTONlO VIRO VENERABILI, POLENSI EPISCOPO THEODO- EPISTOLA XLVl.
RICUS REX.
:- MARABADO V1R0ILLUSTRI THEODORICUS REX.
Scribit Stephanumconquestum casam sui juris a tub-
ditit Ecclesiw, cui prwtidebal, fuisse occupalam, i, Indical Liberium suggessisse conjugemsuam in judi-
quam jubet ut restituat supplicanti. Quod si quid d cio fuisse prwgravatam. Quod si ila est, permitlit
occupatoribus suffragetur, vutl instructam personam n ut, aut ab electisarbitris causa disculiatur, aul ad
mittt ad aulam, ubi negotiumfiniatur. aulam judicandm partes veniant.
Invidiosa est contra eum querela , cui sunt reve- ;- Convenit pietatem nostram petitiones supplicum
renlix jura servanda : quia nescio quid admissura n salubri ordinatione disponere : quia subjeclorum
grave creditur, ubi contra tales silenlium non lene- j- animi relevantur, quoties mcerentium querela coiu-
tur. Stephanus siquidem Uebili aditione conqueslus is ponitur. Vir spectabilis itaque Liberiusdolenda nobis
cst, casam sui juris ante decessorem prxdecesso- )- aditione suggessil, conjugein suam iu vestro judicio

a rvwuu eademab Honorioct el Arcadio usurpala::
Sicut sacriflciatemplorum probibemus, ita volumus
publicorum operum ornamenta servari. Ac ne sibili
aliqua aucloritate blandiantur, qui ea conantur ever-
tere, elc. L. 3, C. de pagan. et sacrif. et templ. nonn
esse in innocentia xdiiicia, sed civium reos animad-
vertendum. Exslat Belisarii epistola ad Totilam, nee
Romanos muros dirueret: qua lecta statim ab inceplo
moeniumexcidio hostis abslinuit. Procopius lib. mu
de BeUoGothico. Interdum tamen reorum xdes solo
adxquanlur, vel cerle Uscoviudicantur, veluli per-•-
duellium, lyrannorura, falsx monetx artificum, cse-
lerorumque, quorum culpa gravior, aut contumacia
in exempluinxdificiorum eversione vindicantur : autt
cum id publica utilitas videlur postularre, I. 24, D.
de poen.; I. 20, si is cuni quo, D. comm. divid.; I.
2, § si quis nemine; I. ult., D. iie quid in loco publ.;;
O
1. 11, fidei comm., § quit illiciti, D. de leg. 3. FORN.
S b Omnesin integrum reslitutiones causa cognita a
prxtore promiltebantur, ut Modest. scribit, scilicet
ul justitiam earum exarainet, an verx sint, elc. L. 5,
D. de in integ. restit.; supra, epist. 40 hujus lib.
FORNER.
*
d Supra, hujus lib. epist. 40. FORN.
o Principali, id est proprietatis, ut vocatur a sancto
Gregorio Magno lib. vn, indict. 2, cap. 43, 44, 100,
o 101 : quod de jure dicit Symmach. lib. x, cp. 41.
-
Vide lib. x, de Judic. C. JUR.
e Sacerdotes improbe litigare non modo dedecel,
a sed vix etiam litigare, nisi per procuratores, qui
apocrisiarii nominanlur. Novell. 125, nec fidejubere,
pro aliis postulare, etc. C. 1, de Udejuss. iyyvu;
SiSovvut,can. 20 Apostol. Synesii epist. 121. Optatus
Afcr lib. i. Photius Nomocanone,tit. 8, c. 13. FORN.
6:9 M. AURELII GASSIODORI
coulra juris ordinem prxgravatam. Quod si ita cst,, A i suam prodit quisquis secuin mulla portaverit, n»
remotis prxjudiciis, apud arbitros, quos parlium con- cogilat de celeritate qui delicata se maluerit convef-
sensus elegerit, te iraminente, causa legibus audia- satione tractare. Grues denique pelagus transitune,
lur. Quod si illic linis negotii nequiverit inveniri, perr parvos lapillos uncis pedibus amplectuntur, ut nec
instructas personas, si tamen ipsx venire non eligunt,, eorum levitas nimio vento rapialur, nec nalivacele-
noslro coniitatui concurrendi licentiam-partibus noni ritas iniquis ponderibus ingravetur. Hoc unitari ne-
uegamus : ubi ncc redemptio sit forte suspecla, nec; queunt qui se ad publicas necessitates electos esse
insidiosa [Niv. el Gam., invidiosa]possit nocere ca- cognoscunt. Et ideoquinquagintasolidoruramuktain
lumnia. jam non veredarius, sed catabulensis d incurrat,
EPISTOLA XLVII. quisquis ullra centum libras parhippum " crcdiderit
onerandum. His aulem qui suprascriptaruin dignila-
CUDISAL [ed. CODISCALCO] SAJONI TIIEODORICUS REX. tum vicibus in Urbe prxsunt, te observare prxcipi-
Significal se accepissea legatis sttis veredosfrequen- mus; quatenus exccssus, qui ab illis dclectus fuerit,
tiori cursu faligari; el quos in ulititalem publicam
jusserat cuslodiri, in usum privalum as&umi.Ideo9 exseculioue lua supradicta coiidcmnalione punialur.
decernilut nullumGothumvelRomanumexire Romai Si quos autem inlemperans culpa pcrculerit, colle-
patialur, nisi quem prmfectusprmtorio el magisler r ,"j ctam quanlitatem per vices agentes inancipibusf mu-
officiorumdimiserinl; ul qui unum equum invitiss tationura voluraus applicari; ut cursualis traclus inde
illis quibus hmc cura mandala est, assumpserit,
centum solidos mulctw nomine cogatur inferre; utt habeat remedium, unde hactenus sumpsit inconimo-
etiam nemo plusquam centum librarum onera equo ~ dum. Mundanis
siquihem rebus frequenter nascilur
imponat. adversitate prosperitas; et homines cum Ixdere cu-
Assiduasollicitudine rcfovenda sunt qux conlinuiss piunt, beneficia frequenter iropcrliuul. Sed omnia sic
cxerciliis subjacere noscunlur. Quemadmodumenimii cfficaciter ac diligenter implebis, ut provocati bonis
subjecli veredorum necessario sufficiant Iabori, siii aclibus devotioni tux roajora commillere debear-us.
pcrmittalur exccdi " ? Incitamentum siquidem im- EPISTOLAXLVIII.
probx prxsumptionis est, neglecta cuslodia. Legato- EUSEBIO VUIOILLUalRlTHEODORICUS REX.
rum itaque nostrorum suggestionecoraperimus cur- Permiltit ut per oclo mensesin Lucaniam secedat,
6ualcs equos frequenti usurpatione faligari; ct quoss poslea Romam redilurus.
nos nccessilalibus publicis ctipimus custodiri, inii Post tumultuosx Urbis solliciludines txdiosas, et
usum cognovimus privatx voluntatis assumi. Alquee observationum molestias ingravantes, magnitudo tua
ideo in urbe Roma ordinatione prxfecli prxlorio ett provinciali desiderat amrcnilate recreari, asserens oc-
magistri officiorum,quousque utiUtaspublicasuaserit,., n( cupalionum tibi causas prxsenlibus emersisse tempo-
te residere censemus; ut nullum Gothorum vel Ro- ribus, quibus expedilis rurali desideras suavitale
manorum exinde egredi patiaris, nisi quos prxdicta- gaudere. Et quia vera illa securitas est, qux nostris
rum dignilatura vices agentes forte dimiserint. Ett jussionibus datur, curo tempus tibi fuerit occupatio-
quod nobis frequenler usurpatura esse suggerilur, si>i nis emensum [Ac, emersum], octo mensiura inducias.
quis invilis his quibus hxc 75 cura mandata est,, in Lucanix dulces recessus " nostra auctoritale con-
veredos b prxsumere fortassis assumpserit, cujusli- cedimus, ut ex illo tempore supputentur, cuni te
bct nalionis fuerit vel honoris, per unum cquum cen- egredi ex Urbe divino favore contigerit. Quibus per-
tum solidos mulctx nomine cogatur inferre; nonn actis multorum desiderio ad Romanas sedes venire
quod lanti est unius xstimanda jumeuli lxsio, scdd festina, conventui nobilium, et digna tuis moribus
quia grandi damno reprimenda est importuna prx-:- conversalione reddendus.
sumptio. Nullum prxterea sajonum discursus faccrcc EPISTOLAXLIX.
paliaris; sed ad causam quam directus fuerit, unoo
tantum ilinerc permittalur accedere vel rcdire. Qui- UNIVF.RSIS PROVINCIALIBUS ET CAPILLATISb, DEFENSORl-
BUSETCURIALIBUS 1NSUjiVIA CONSISTENTIBUS,TUEO-
bus in superiorem roulctam cadat interdicta frequen- '" RICUS REX.
tia. Parhipporum quinctiam onera centum librarumn [) Insinuat se rectoremeorum provincimcreasse Fridi-
nullus exccdat. Expeditos cnim properare mitlenda- badttm,
rios volumus ", non migrare censemus. Inerliamn Districtio semper subtrahi non debct regix jussio-
" Gr. et Cuj., qum ad modum subvecli veredorum ii Parciusutarismoneorapientc verndo,
nccessario sufficiat cxcedi. Vide ep. 5lib. v. Prisce, uec in leporcs lam violeniu*eas.
b Veredidicuntur equi cursus velocissimi, BROSS.
qualibuss c Id est, exaclores tribulorum,vel palatinos milites.
antiqui utebantur in venalione. Marlial. lib xiv : d Id est, stubularius. Vide cpist. 10, lib. m.
0 Parltippum, infr. lib. seq., epist. 5. Julian.ep. ad
Slragulasuccinclivenalo-snmeveredi:
Nainsolet a nudosurgere licusequo. yElium, 1.14, quiconlra,eodem lit.Cod. Theod. FOR.
f Mancipibus,al. mancipescursus publici, et man-
Veredisetiani utuntur principnm labellarii, qui mu- cipes clabularii cursus, 1.15 mancip., 1.23 ad pro-
talis per stationes equis, quam velocissimequo insti-- curationem, 1. 26 cursus, I. 35 a nullo, 1. 6-2usurpa-
tuerunt perveniunt, qui inde eliam veredarii appel- tionem, C. Tb. de cursu public, Ammian. Marcellin.
lati sunt. Jul. Firmicus lib. m, Rcgum nunlios vcrc- s- lib. xx, et supra lib. i, ep. 29.
dariosque reddent: in qua eliam significalionevoceni ii B Juret. legit secessus,ut dixit ad Symmach. lib. i,
eamdem usurpavit Procopii inlerpres lib. n Bclli Per- ep.h 29. Secedendiinducim,supra lib. 111,ep. 21.
sici. Hinc Marlialis : Capillati dicebatur gens quxdam e Gothorum
OH VARIARUMLIBER IV. 642
nis, ut et audacesmelus comprimal, cl laceratos spes /K lore vaslala, qux Iselissimafucranl viriditatc dcpicta.
futura refoveat. Plerumque enim denuntiala commi- Vomitfornax illa perpetua puniccas quidem, sed fer-
nalio plus efficitquam pcenacomponit. Et ideo, Deo tiles arenas,qux licel diuturna fuerint adustione sic-
auspice.Fridibadum locis vestris prxesse censuimus, catx, in varios fetus suscepta germina mox produ-
qui abactores animalium legitima severitatc \Ac, cunt, et magna quadam celerilale reparant qux paulo
securitale] coerceat, homicidia resecet, furta con- ante vastaverant. Qux esl ista singularis exceptio,
demnet, quietosque vos a sceleratis ausibus reddat, unum montem sic inTremere, ut tot mundi partes
quos nunc prxsumplio iniqua dilacerat. Vivitc com- probetur aeris permutatione terrere d, et sic suam
positi, vivite bonis moribus inslituli, nullum nalio substantiamubique dispergere, ut non videaturdam-
[Ac, ratio] a, nullum promcrilus honor excuset. Ne- na senlirc e ? Longc lateque pulvcres rorat; vicinis
cesse esl vindictx subjaceat qui pravis moribus ob- autem quasdam moles eructat, et tot sxculis mons
sccundat. habelur, qui erogationibus tanlis expenditur. Quis
credat tam ingentes glebas usque in plana deductas,
EPISTOLA L. de tam profundishiatibus ebulliissc,et spirilu quodam
FAUSTO PRj-iFECTOPRjETORIO TnEODORICUS REX. efflantemontisore eonsputas,quasi leves paleas fuisse
Prmcipitut mittal virum probatmfidei ad Nolanum ,B ' projectas? Alibi cacumina magna tcrrarum localiter
sve ad Neapolitanum lerrilorium Vesuvii monlisin-
cendiovaslalum,ut agris ibidem diligenler inspectis, videntur ardere; hujus incendia pene mundo datum
qitantum damni passus fuerit possessor,tanto tri- est posse cognoscere.Quemadmodum ergo non cre-
bitlariw(unclionisonere sublevetur.Mire describitur damus incolis, quod lcstimonio potest universitalis
Vesuviimontis incendium. agnosci? Quapropter, ul diclum est, talem eligat ve-
Campani Vesuvii montis hostilitate vastati cle- stra prudentia, qui et remedia Ixsis conferat, et lo-
mcnlix nostne supplices Iacrymas profuderunt, ut cum subreptionibus non relinquat.
agrorum fructibus enudali, subleventur oncre tribu-
tarix funclionis b. Quod Ueridebere nostra raerito EPISTOLALI.
pietas acquiescit. Sed quia nobis dubia est uniuscu- SYMMACIIO PATRICIOTIIEODORICUS REX.
jusque indiscussa calamitas, magniludinem vestram
ad Nolanumsive Neapolilanum terrilorium probalx Illum laudat ob multiplicesel prwclarissimas[abricas
quas in Urbe el suburbanisconstruendttscuraverut,
fideivirum prxcipimus destinare, 76 UD'neccssitas el pclit ul tlieatntm Pompeii ruinosum sumptibus
ipsa domcslica quadam lxsione grassatur, ut agris regis roboret reparetque. Quodtheatrumet quwin
ibidem diligenter inspectis, in quantum posscssoris eo aguntur describunlur.
laboravit utilitas, sublevetur; quatenus mensuratx Q Cum privatis fabricis ita sludueris, ut in laribus
[Gam.,mensurata]conferaturquantilasbeneficii, dum propriis quxdam mceniafecisse videaris, dignum est
modus integer cognoscitur Ixsionis. Laborat enim ul Romam, quam domuum pulchritudine decorasti,
hoc uno malo terris deflorala provincia : qux ne per- in suis miraculis continere noscaris : fundalor egre-
fecta bealitudine fruerelur, hujus timoris frequenter gius fabricarum, earumque comptor eximius, quia
aceibilate concutitur. Sed non in totum durus est utrumque de prudenlia venit, et arilc disponere, et
evcnlusiUe lcrribilis : prxmillit signa gravia, ut to- exstanlia competenler ornare.Nolum cst enim quan-
lerabilius uisiineantur adversa. Tanlis enim molibus ta laude in suburbanis suis Romam trakeris, ut quem
natura rixante mortis illius hiatus immurmurat, ut illas fabricasintrare contigerit, aspectum suum extra
excitatus quidam spiritus grandisono fremitu vicina urbemcssenon sentiat,nisi cum seet agrorum amoc-
tcrrilicet. Fuscantur enim aera loci illius exhalatione nilatibus interesse cognoscat. Antiquorum diligenlis-
telerrima, et per totam pene Italiam cognoscitur, simus imitator, modernorum nobilissimusinstitiitor,
quando illa indignatio commovetur. Volat per mare mores tuos fabricx loquunlur : quia nemo in illis
magnum cinis dccoctus, et lerrenis nubibus excitatis, diligensagnoscitur, nisi qui et in suis sensibus orna-
transmarinas quoque provinciaspulvereis gutlis com- tissimus invenilur. Et idcotheatri fabricam magna se
pluit. Etquid Campania pati possit agnoscitur, quan- JJ mole solventem, consiliovestro credimus esse robo-
do malum ejus in orbis alia parte sentitur. Videas randam, ut quod ab auctoribus vestris in ornatum
illic quasi quosdam fluviosire pulvereos, et arenam patrix constal esse concessum,non videatur sub me-
slcrilem impetu fervente velut liquida fluenta decur- lioribus posteris imminulum. Quid non solvas, o se-
rere c. Stupeas subito usquc ad arborum cacumina neclus, qux tam robusta quassasti ? Montes facilius
dorsa intumuisse camporum, et luctuoso subito ca- cedere putarcntur, quam soliditasilla quaterctur :

numero, eratque id nomen magnum et honorificum.
Testatur Jornandes in Chronico cap. 11. Vide Sava-
ronem ad Sidon. Apollin. lib. i, ep. 2. JUR.
B Fornerius vult hic legi ratio ex uno v. c, sed
non rccte. Nationis enim nomine auctor intelligit
Gothos illos qtii speciali nominedicebanturCapillali,
de quibus in inscriptione hujus epistolx. Et illi vole-
banl sibi plus cxteris licere, ut arbilror, hic infra
lib. v, ep. 59, quacunque gente sint editi. JUR.
b De tributorum remissione et reliquorum condo-
nalione ob calainiialcm non uno loco aclum csl.
Cxterum hic notanda suntmontis exarsuri signa,qui-
bus non absimilia descripsil Plin. 1. vi, epist. 16 et
20. FORN.
c Sup. 1. in, ep. 31, stagna decurrere. FORN.
d Vide Baronium lom. Vl Annal. ad annum Christi
471, pag. 297, ubi reprehendit Bodinum ista riden-
lcm. JURET.
* Damna
sentire, id est diminulionem. Paul. I. 5}
de damn. Inf. Gcllius, damna Iunx et aucta, pro di-
minutionc et augmenlo, 1. x.v,cap. 7. FORN.
643 M. AURELII CASSIODORI 644
quando etmoles ipsa sic tota de cautibus fuit, ut prx-- ;A esse videantur. His levium pennarum acumina ideo
ter arlem additam, et ipsa quoque naluralis esse cre- in fronte pingunlur, quoniam 77 earum sensus-ce-
deretur. Hsecpdtuissemus forte negligere, si nos con-- leri cogitaiione subvectus res altissimas intuelur.
tigisset talia non videre : caveas iilas saxis penden- Panloraimo igiturc cui a mullifaria imitatione nomen
tibus apsidatas, ita juncturis absconditis in formas5 est, cum primum in scenam plausibus invitatus adve-
pulcherrimas convenisse, ut cryptas magis excelsii nerit, assistunt consoni chori diversis organis erudi-
montis crederes, quam aliquid fabricatum esse judi-- ti : tunc illa sensnum manus oculis canorum cartuen
cares. Fecerunt antiqui locum tantis populisparem,, exponit, et per signa composita, quasi quibusdam lit-
ut haberent singulare spectaculum, qui mundi vide- teris, edocet inluentis aspectura ; in illaque legunlur
bantur habere dorainatum.Sed quia nobis sermo pro-,- apices rerum, et non scribendo facit quod scriptura
batur esse cum docto, libet repetere cur antiquitas5 declaravit. Idem corpus Herculem designat et Vene-
rudis legalur hxc mceniacondidisse.Cum agricultoress rem, feminam prxsentat el marem, regeiu facit et
ferialis diebus sacra diversis numinibus per lucos vi- militem, senein reddit et juvenem : ut iu uno credas
cosque celebrarent, Athenieusesprimum agresle prin- esse multos tam varia imitatione discrelos. Miinus
cipium in urbanum spectaculuni collegerunt: thea- etiam, qui nunc tantummodo derisui habetur, tanta
trum Grxco vocabulo visoriura nominantes, quodi B Philistionis cautela repertus est, ut ejus actus pone-
eminus astantibus turba conveniens sine aliquo im- retur in litteris, quatenus mundum curis edacibus
pedimento videalur. Frons autem theatri scena di-- sestuantem Ixtissimis sentenliis temperaret [Cuj. et
cilur, ab umbra luci densissima, ub. a pastoribus in- Forn., repararet]. Quid acetabulorum tinnitus? Quid
choanle verno diversis sonis carmina cantabantur. dulcissimi soni referam varia percussione roodula-
Ibi actus musicus etprudentissimi sxculi dicta florue-- men? Quod tanla gralia jucunditatis accipitur, ut in-
runt. Sed paulalim factum est ut honeslissimx disci-- ter reliquos sensus auditum sibi ad munus summum
plinx improborum consortia fugientes, verecunda se! tunc homines xsliment fuisse collatum, ut xtas sub-
cxinde consideratione subtraherent. Tragcedia ex vo- sequens miscens lubrica [Jur., ludicra] priscorum
cis vastilale nominatur; qux concavis repercussioni-- inventa traxit ad vitia, et quod honestx causa dele
bus roborala, lalem sonum videlur eflicere, nt pene• ctalionis repertum est, ad voluptates corporeas prae-
ab hominc non credatur exire. Erigitur autem ini cipitatis mentibus impulerunt. Hosritus Romani, sic-
hircinos pedes, quia si quis inter pastores tali vocee nl cxteras culturas, ad suara rcmpub. ulililer tra-
placuisset, capri munere donabalur. Comcediaa pa- henles, xdiflciumalta cogilalione conceptumroagna-
gis dicta est. Comusenira pagus vocatur, ubi ruslicii nimitate rairabili condiderunt. Unde non immerito
gcstientes, humanos actus lxlissimis carminibus irri-. C i creditur Pompeiushinc polius Magnus fuisse vocita-
debant. His sunt additx borcistarum loquacissimse » lus d. Et ideo sive masculis pilis contineri, sive talis
inauus ", linguosi digiti, silentium clamosum, expo- fabrica refeclionis sludio potuerit innovari, expensas
silio tacita, quam musa Polymniareperisse narratur, vobis de noslro cubiculo curavimus destinare, ut et
ostendens homines posse et sine oris affatu suum vel- vobis acquiratur lam boni operis fama, et nostris
le declarare. Musxi vero Eoa lingua quasi bp.ovaatb » temporibus videalur anliquitas decentius innovata.
dicuntur, quod invicem sicut virtutes necessarisesibii
a Vide lib. de Div. Litt. cap. 30, et D.
Cyprianumi tu manibusque linguarum, etc. Velus et incerlus au-
lib. contra speclacula : Homo fractusomnibus mem- ctor in epigramraate de pantomimo :
bris, et vir ultra muliebrem raollilicm dissolulus, cui' Tot linguse,quolmembraviromirabilisars est,
sit ars manibus verba expedire. Etibid:, In arliculoi Qui facilarticulosore silenie loqui.
sonos frangens loqui digllis elaboral, ingratus artiflcii JlIRET.
qui linguam dedit. Vide eliam supra lib. i, epist. 20. d Servius P. Danielisin illudlib. i .Kneid.: A magno
JuRET. demissumnomen Iulo. Sicut Alexander (ail), sicut
b Aliis placet musas appellatas unb TOUfiuaivstv, , Pompeius. Grxci enim omne raagnificuih magnum
id est a quxrendo, quod per ipsas, sicut antiqui vo- vocant, ut Mater magna, dii magni. Lampridius in
liieruut, vis carminis et modulatio quxreretur. Cas-- D i Alexand. Sever. scribit noraen Magniacceptum ab
siodorus noster de Musica ex ClemenleAlexandrino. Alcxandro post magna gesta, et a Pompeio post uia-
Etymologicimagni auclor, povauv TCJS;yuat p.vovauv i gnos triumphos, et fuisse rejectum ab Alcxandro Se-
f.vut avrnv, n yup fiovartri ovSivStufipti TWV fivarn- vero imp. cum senatus Rom. ei offerret. De Pompeio
piuv £>;Si akkot,pt&axri; iari, fio>yup xai p.iap.at,rbi scite Ovidiuslib. i :
Snru, elc. Vide totum locum. FORN. Testor
c S. Augustinus lib. n de Doctr. Christ., cap. 25,' Magne, tuum nomen; rerura est mensuratuarum
refert saltanle pantomimo moris fuisseut prxco prse- Sed te qui vicitnominemajorerat.
nuntiaret populo quid suis molibus vellet significari. Caligula Cn. Pompeiostirpis anliqusc magni nomen
Vide Claud. Paneg. Theod. de Speclaculis : Qui nu- adcmit, ait Suetonius. JURET.

LIBER QUINTUS.

78 EPISTOLA PRI.MA. per legatos suosin remuneralionislecum alia ei con-

REGlVANDAL6RUM TIIEODORICUSREX. ferl dona,
Scribit se lubenlissimecxcepissearma ab eo missa, el Cum piceis, tymbribus et pueros geniali latiat*
845 VARIARUMLIBER IV. 646
gentili] candore lucentes, et spalhas nobiseliam ar- A . Proinde 79 requirite nos sxpius per vias quas amor
ma desecanles vestra fraternilas destinavit, ferro vester apcruil, quia semper prodest divitum reguui
qnaui auri pretio ditiores. Splendet illic claritas ex- acquisita concordia; qui dum parvo munere leniun-
polita, ut intuentium facies fideli puritate restituant, tur, majore semper compensatione prospiciunt. Ali-
qnarura margines in acntum tali xqualitate descen- qua vobis etiam per Iegatos veslros verbo mandavi-
dunt, ut non limis compositse, sed igneis fornacibus mus, per quos, qux grataesse debeant, nos destinasse
credantur effusse.Harum media pulchris alveis exca- declaramus.
vata, quibusdam videntur crispari posse vermiculis :
ubi tanta varietatis umbra concludit [Cor., Gam., col- EPISTOLAIII.
ludit], ut intextum raagis credas variis coloribus lu- nONORATO VTRO ILLUSTRI, THEODORICUS
QUjfSSTORI, RF.X.
cidura metaUum. Hoc vestra cotis diligenler emun- Confertilli qumstorisofficium,quo Decoratusejtts fra-
dat, hoc vester splendidissimuspulvis ita industriose ler, dum viverel, potiebalur; et ambo maximopere
detergit, ut speculum quoddam virorum faciat fer- luudanlur.
ream lucem; qui ideo patrixvestrx.naturalargiente, Usu quidem provenit benemeritosdona nostra sus-
concessus est, ut hujus rei opinionem nobis faciat cipere; sed tu jure hxredilatis
principis libi benelicia
singularem. Enses qui pulchritudine sui putentur esse ] vindicasti.Honorem fratris adipisceris,quia sapientia
B
Vulcani, qui tanta elegantia fabrilia visus est excole- quoque germanus es. Ab eisderabonis non repelli-
re, ut quod ejus manibus formabatur, non opus mor- mus quem similem comprobamus. Eant nunc paren-
talium, sed crederelur esse divinum. Proinde per les ac liberi, et bonarum artium studia incitameiilo
ilium et illum legatos nostros solventes debilx salu- similitudinis xmulenlur. Novamin te fecimus
legein,
tationis affectum, arma vestra libenler nos accepisse pareutes in administratione succedcre.Hic provectus
declaramus, quse bonx pacis studia transmiserunt: non adimilur, sed et mutalur : quia licet persona
vicissitudinera muneris pro expensarum vestraruin subrogata sit, familix tamen non delicit, quod gratis-
consideralione tribuentes, qux tantum vobis reddan- simus germanus acquirit.O vere vestris
meritiselecli,
lur accepta, quantum nobisvestra fuere gratissima. et
auspicio nominis honorati! Pnesenliunt quxdam
Prsestent divina concordiam, ut bxc inter nos grala
parentes, positis in prole vocabulis a, et ul venlura-
menle facientes, gentium noslrarum velle jungamiis, rum rerum cursus ex alto est
imperio Divinitalis, co!
et invicem solliciti muluis possimus utilitatibus obli- gitatio prxsaganlis instruitur; loqui dalur quod nos
gari. sensissenescimus; sed post casumreminiscimurquod
EPISTOLAII. igntrantes veraciter dixeramus. Tali igitur oiiiinc
HJESTIS TIIEODORICUSREX. I decoratuscvaluit : evaluit, inquam, ac se honoribus
C
Nolumfacil se licenleraccepisseper eorumlegalossuc- palatinis, judicio noslro laudatus, iminiscuit, digui-
cinum; quod unde orialur describit. tatem sumens quam solemusdare prudentibus. Hoc
Illo ct illo legalis vesiris venientibus, grande vos plane supra cxleros adipiscens,quod potuil emcrge-
studium notitix nostrx habuisse cognovimus, ut in re post electos. Sub genii noslri luce intrepidus qui~
Oceanilittoribus constituli, cum nostra mente jun- dem, sed reverenter astabal, opportune tacitus, ne-
gamini: suavisnobis admodumet grata petitio,ut ad cessarie copiosus, curarum nostrarum eximium leva-
vos perveniret faina noslra, ad quos nulla potuimus men; et cum potestatis nostrx gralia ditaretur, mo-
destinare mandata. Amate jam cognitum, quem re- ru ii magis laude contentus, mediocribusse potius
quisistis ambienlcr ignotum. Nam inter tot gentes exxquabat. Vivit apud nos recordatio bonoriim,quia
viam prxsumere, non esl aliquid facile concupiisse. fldes hominis nescit cum morte delicere. Secrela
Et idco salutatione vos affecluosarequircntes, indi- noslra, quasi oblivisceretur, occuluit; jussa, quasi
camus succina, qux a vobis per harum portilores di- scriberet,per ordinemretinuit: sine avarilia scrviens
recta sunt, grato animo fuisse suscepta : qux ad vos et graliam noslram summa cupidilate perquirens.
Oceaniunda descendens, hanc levissimam substan- Divertimusquidem ad benemeriti laudes, sed coni-
tiam, sicul et vestrorum relatiocontineb.it, exportal;; D pendio sermonis assumpli, cum illum referimus, te
sed unde veniat, incognitum vos habere dixerunt, docemus. Fuit nimirum gratusquod apud nos el posl
quam ante omnes homines palria vestra offerenle fata esse non desinit. Tristes quxrimus quem 1105
suscipilis. Hxc, quodam Cornelio scribente, legilur amisiseedolemus.Sed acerbum casum miligat, qnotl
in interioribus insulis Oceani ex arboris succo de- eivicaria virtute succedis : quia ueino perdidisse se
fluens, unde et succinum dicilur, paulatiin solis ardo- senlit quod in alterum invenisse cognoscit. Non ex-
re coalescere [Forn., cxlescere]. Fit enim sudalile tranea secterisexempla.cui domeslica suppetunt lam
raetallum teneritudo perspicua, modo croceo colore magna prxconia. Tu decoialus ex illo es, ille hono-
rubens, modoflammeaclaritate pinguescens; ut cum ratus ex tc cst. Adunent se merita quando se junxere
in maris fuerit delapsa confinio, xitu alternante pur- sic nontina. Namde te justius credimus meliora, qui
gata, vestris liltoribus tradalitr exposita. Qtiod ideo sequeris, quia semper est diligentioriniilatorprioris,
judicavimusindicandum, ne omnino putelis noliliam quando te prxcedenlis bona licct eligere et nova cu-
nostram fugere, quod occultuiu creditis vos babere. mulare. Atque ideo ab indiclione tertia qusesturse
a Forn.: Umnesnalttrm meriiiselecli. Prwsentiunt qumdamparentes, postlis tn prole vocabulis.
 017 M. AURELIICASSIODORl -
^tt
te dignilale subvehimus(AnnoCltr. 510vel 525), fa- A tilubanlia non profcrrc. Hoc in Decoratocerlissimum
cimusque noslri consiliiclaritate vivere Honoratum, fuit, hoc et ante nostra judicia vos probaslis. Quis
ut esse nunc incipiasquod ante vocabaris. Age nunc: euim tcmpore suo eura quasi gubernatorem lilium
inhxrendo justilix, ut qui inexperto honorcm dedi- ignorare <potuit, qui causarum scopulos transire
mus, meliora tibi probatissirao conferamus. contendit? Legibusprofeclo minus indiguit,qui ejus
solatia non quxsivit. Jam nonde mortefestinatacon-
EPISTOLAIV.
SENATUI URRIS ROMjE TIIEODORICUS REX. querimur, ex hujus fecunda pullulavit stirpe gerraa-
nus. Nam qui prius fratris umbra tcgebalur, illo na-
Declaratse elegissein qumstoremHonoratum (ralrem1 lurx lege subducto, famx sux comas per
Decorati: dui ambo,poslquamprmclara de qumstura aperla dis-
dixil, laudantur; et ul Ilonoralum cwtui ascribant[ tendit. Bona siquidemgerminisjuste prxcox [Forn.
suo pelit. et Cor. Gam., prxdecessor] £0 inlulit, qui nascendi
Certumest, PalresConscripti, prudentibusvirisve- ordine primus evaluitc: sed fetura nobilis fructum,
strum florereconsilium;sedethoc probaluregrcgium,, quem in decessore perdidit, in successore servavit.
quod vobis permiscetur dignitas litlcrarum. Omnes 3 Concordathuic familix ramus ille dilissiinusqui Vir-
enim quos ad quxsturx culmenevehimus°, doctissi- giliano carmine semper enascitur : Hoceniin avulso,
mos xstimamus : quales legum interpreles el consiliii ug non deficit alter aureus, etsimili frondescit virga me-
nostri decet esse parlicipes. Dignitasqux nec divitiis> tallo. Nutrivit quippe et hic advocalionefacundiam:
nec solis nalalibus invenitur, sed tantutn eam doctri-- opinionem Romanx urbis cedens fralri, Spoletino-
na cum conjuncta polest impetrare prudentia. Nami rum se maluit miscere negotiis : res tantum dura,
licet in honoribus aliis beneficia conferamus, hinc; quantum a veslra prudentia cognoscilursegregata.
seuiper accipimus. Esl nimirum curarum nostrarurai Inter bene moratos enim asseruisse justa facilliinum
felix portio : januain nostrx cogitationis ingredilur;; fuil; provincialibusaulem, se vaga libertale tractan-
pectus, quo generales curx volvuntur, agnoscit. JEs- tibus, nimis arduum. Yidelur juris suasissc uiode-
timate quid de illo debeat judicari, qui lanti parli- stiam, ubi ipsiquoquejudicesimprobaplerumquccu-
ceps sit secretL Ab ipso legum perilia postulalur, il- piditate rapiuntur; et quantum sibi inter mediocri-
luc vota confluunt supplicanlium, et quod est omuii tatem videntur esse prxcipui, tantum animo nou si-
thesauro pretiosius, penes ipsum civililalisnostrx fa- nunt suis voluntatibusoBviari.Inter lalia leges viudi-
ma reponitur. Quxstore juslo innoccntum conscien- care difficileest; et magnx persuasionis vis ad pro-
tia fitsecura, improborumtantum vota reddunturan- positum recli venalitatemrevocarejtidicanlis. Sumite
xia; et cum malissubripiendispcstollilur, studiumbo- ergo, P. C, libenter nostra judicia, et Honoratum
nis rooribusadhibclur. Unicuiquepropria jura custo- rQ quxslurx culmine provectum gremium veslruin gra-
dit, pecunix continens, xquitalis profusus, nescius> tanter cxcipiat. Dignusest enim a vobis diligiqui pair
deciperc, promptissimussubvenire : ingenio princi- tantis honoribus meruit reperiri.
pis scrvit, quod universa superat; illius ore loqui co-
gitur, cui nullus similisinvenitur. Hunc locum vitiis. EPISTOLAV.
vacuinii, virtulibus plcnum, qui sub noslra potuit ex- MANNILJESAJONITHEODORICUS REX.
pedire prxsentia, nonne vobis dignus csl esse colle- Docel quid in muneresajonis ab eo gerendumsit, vel
ga? Scitisenim qua glorielur stirpe provectus. Memi- non.
msiis cnim Decoralum advocationis Iaboribus insu- Laudabile est in illa parte geminare custodi.nn
dantem b, qua se unicuiquebonorum probilale con- quam conslal reipub. necessitatibusexquisitam. Per
jutixcrit. Causis vestris fidelisorator adfuit, necessa- hanc enim et legationum utilitas, et ordinalio-
riis rebus assistens, judicantis portavit animum ad[ num noslrarum celerilas explicatur. Hxc et aulicis
subsellia cognitorum : cui merito frequens palma polestalibusper varias jussiones ministrat effectuni;
contigit, quia sapienter alleganda traclavit. Pudoris hxc crebris illationibus nostrum ditat xrarium : ut
cnim suslinere jacluram nesciunt, qui sepriusjudice> pene quidquid in repub. gerilur cursuali ministerio
corrigunltir. Inferior gradu prxstabat viris consulari- JJ rj compleatur. Decet proinde semper esse paratum,
bus se patronum, et cum honoribus vestris impar ha- quod ulilitalibus publicisprobalur accommodum:ne
beretur, palricius ei diclusest in celeberrima cogni- quod ad celeritatem repertumest, incongruam potius
lione susccptus [id est cliensj. Nimisrarum est, P. C, festinantibus inferat tarditatem. Atque ideo prxfecti
solidum loqui, et cui multa necesse est dicere, prxtorio et magistri officiorum,ubi pro publica utili-
* Qusestorisofficiumdescribitur, de quo etiam lib. versarenlur, tit. 8 Nomocan. Pbotii, cap. 13. FOR-
seq., form. 5; lib. vm, epist. 11 et 14. FORN. I
NER.
b L. 9, moris, de poenis; 1. 1 in fin. de oflic.prxf. • Honoratiores sunt et chariores primogcniij.
Urb. Plin. lib. i, cpisl. 21: Advocalioseu advocalia Philo ] Judxus in Agrippx oratione ad Caium.Plutar-
speciesquxdam est seu fundi seu commodiquant vul- chus i in Vita 10 rhetorum. Hinc Procopius de Bello
go pensionemdicimus, in usib. feud., tit. de pace lc- Persico, lib. i, Cabademnatu majorem, xlatis gralia,
ncnd., Si quis advocaliam suam vel aliquod aliud lex I vocabat. Idera de Bello Vandalico,lib. m, Gizeri-
beneficitiin.Ac Theodorns quidem Balsamonduo ad- cus < senex decedens lestamenlum condidit, in quo
voca:oriimgenera conslituit, unum eorum qui statio- mandavit i Vandalisut per manus ejus regni successo-
nem in foro habcrent et tesseras frumentarias ab im- res i illi propinquiori ex genere virilis prolis Irade-
peratorc acciperent, alterum eorum qui tanquain li- rentur, i et ex eis qui xtate prxcederent. FORNER.'
ueralcm artem cxercer^nt, in olficio advocationis
 :{9 VARIARUMLIBER V. 650
tate delegerint, ordinatione locatus, excedentium im-- A quatenus si inlracal. Septembrium diem, quod ralio-
probam prxsumptionen» tali te prxcipimus districtio- nabiliter exponitur, a Thomate minime fuerit exso-
ne resecare, ut sivc Gothus sit aut Romanus qui sinee lulum, prxdicta substantia Joanni viro clarissimo
uostra vel eomm quorum interest evectione vereduml contradatur, qui ejus debilum luere noslro promisit
prxsumil attingere, per unum equum centum statirai xrario.Quodsi obligationemsuam prxdictus Thomas
solidos a le cogalurexsolvere, etde illis quoque parii solvere intra prxfinitum tempus fortasse potuerit,
severitatecensemus,qui supra evectionum nuroeruma universa ei qux sublata sunl illibata reddantur : ila
cursuales equos usurpare prxsumunt.ParhippisfFirf*e ut nec fiscusnoster sustinere gl videatur incommo-
ttb. IV, epist. 47j quin eliam non ultra quam cen- i- da, et nos cognoscanmr subjectis solitam prxstitisse
tum Iibras jubemus imponi. Nimisenim absurdum est;l juslitiam. Possemus enim adbuc ultra differre, si quid
nt a quo celeritas exigitur, magnis ponderibus oppri- prodesset negligentissiraumsustinere, quera per tam
matur. Avis [Gr. et Cuj., Navis] ipsa onere grava- longura lemporis spatium semper invenimus impara-
ta pigrescit. Carinx qux labores non senliunt reple- tum.
tx gravius movenlur. Quid quadrupes facere possit,
nimietate succumbit? Si autem I
a EPISTOLA VU.
qui pressus quis
modulo definito amplius fuerit habere repertus, dua-- «j JOANNI VIROCLARISSIMO, ARCARIO, THEODORICUS REX.
rum unciarum auri damiio feriatur. Quam summam » llli tradit Thomatis bona, dummododecemmillia soli^
protinus"exactam, sicul jam anterioribus ediclis con- dorum mrario pro eo solvat, nec ipse Thomas debito
inlra calend. Sept. satisfacial.
stitutum est, per officium magisterix dignitatis cur-
sui proficere debere censemus; justum est enira utlt Docet eorum vota in tutum reddcre, qui roalunt
cogatur illa vendere unde publicum equum male no- utilitates publicas continere; nec palimur de damno
scitur onerasse; sit nuditatibus expeditus qui volun- proprio esse sollicitos, qui nos a dispcndiis fecere
tale noluit esse celerrimus.Prxterea commonemusutt securos. Tua igitur suggestione conipcrimus, rer
pncpositorum commodanon prxsumas, nec quidquid ,\ illam indictionem patrimonii nostri prxdia iii Apulia
eos potestatis habere reverenda sanxit antiquitas, provincia constituta, id estillud atqueillud, bonesto
~ c
aliqua usurpatione degenies [Gr. et Cuj. et ed., dene- viroThomati libellario litulo (id est, contractu) com-
ges]. Nos enim per te geminare volumus cuslodiam, , misisse; sed euin niale administrando suscepla, us-
uon antiqux consuetudinis removere cautelam. que ad decein millia solidorum de iudictionibus illa
EPISTOLAVI. atque illa rcliquatorcm publicis ralionibus exslitisse:
STABULARIO COMITIACO THEODORICUS REX. qui a proceribus nostris frequenter admonilus, de'bi(a
Juhet utuniversas [acultatesThomatis, qui obcerta do-_ /» reddere dctestabili callidilate neglexit. Et ne libi
mus regiw prmdia duodecimmillia solidorwn debe- aliqua imposlerum quxslio nasceretur, publicis uli-
bat, fisco applicel, reddendas ipsi, si modo intraa litalibus debitam quantitatcm, sub hacralione satis-
culend. Sept. solverit; sin minus, Joanni tradendas,
qui prmfalam summamillaturum se mrario promise- _ iacere te velle testaris, si libi prxdia supradicti de-
rat. biloris loco pignoris contradantur. Hinc est qtiod
Suscipiendaprecatio est qux publicis utilitatibuss desiderium tuum justa rationc conceptum prxsenti
non repugnat, et amplectenda desideria privalorumii jussione flrmamus. Primum, ut nullam ex hac re no-
qux sic remedium quxrunt, ut nobis non videanturr mine publico meluas quxslionem; deinde sub hac
generare dispendium. Viri itaque clarissiini Joanniss conditionc tibi universam substantiam, quam vel
querela comperimus Thomalem domus nostrx cerlaa nunc tenel, vel primo tempore possidebat, cum no-
prxdia suscepisse, id est illud alque illud, et nuncc stris ralionibus obnoxius esse jam cccperat, Thoina-
decem milliasolidorum reliquatorcm nostris utilita- tis debitoris addicimus, quam pridem noslro nomine
tibus exstitisse, et per diversas ludificationesnon iin- fixis titulis fecimus vindicari. Hoc tanlum huniaiiita-
plere debitam quantilalem : quod apud nos quoquee tis intuitu relaxaules; ut usque ad cal. Septembrium
procerum nostrorum suggestione perclaruit. Ideoque e spatium habeat reddendi dcbitam 'quantitatem; mi-
causam tali credimusremedio muniendam.ut univer- nusvc (pro, sin niinus, ul ep. 32, lib. IV), cuin ad
sam subslanliam supradicli Thomatis sub hac condi-- r supradictam diem tu pecuniam viro illustri coniiti
tione fixis titulis b juri publico debeas applicare:: patrinionii noslri, qux debelur, intuleris, facultas

a Aliqui sic legunt. Vox enim genius et geniatus is gunt. Ne domum, inquit, ipsius invadat aliquis po-
crebra Cassiodoro: inde dictum puto degeniare proo tens, ponit ibi titulos potentis, titulos meiidaces :
dehonestare, diminuere. Degenialusinfra ep. 10, lib.i. ipse vult esse possessor, et frontem domus sinc de
xn. JUB. lilulo alieno muniri; ut cum titulus lectus fuerit,
b Ut enim Athenis signala prxdia , oppignerata a conterritus quis potenlia nominis abstineat se ab
dicebanlur, libera vero uartr.ru; Harpocrationi inn invasione. BROSS.
" Libellario
diclione bpo;, et in aariv.Tovyapiov; Polluci lil). IIIII nomine, lib. i, lit. 5 : Quibus mod.
Onoraaslici: ila aflixi fundo privato tiluli principiss feud. amitt. nomine libelli; et lib. n, tit, 55 : Do
Gallice) rem fiscovindicatam arguunt. prohibita feud.alien. per Fritler. An quia brevi libello
ipanonceaux,
lic et epistola proxime sequenli, et infra lib. IX, , et scriplura contraheretur, ut perpetua,!. 1 versic.
epistola 18. FORN. scriptura interveniente, C. de jur. emphyt. Leo,
Pro inlellectu hujus loci vide qux notavi ad lib. novell. 13 : nspi TWV StnvsrS>vifxfvrsvaiojVnpocypu-
K, epist. 16; quibus libet ascriberc bxc Augmv.ini i fofj.ivn; Snkovb-ti
TJIJ eiafopu; unuan; iv rotj rri; sx-
verba de iis qui lilulos potentioruin suis prxdiis alii- obatoj;yuprut;. FORN.
PATROL.LXIX. 21
681 M. AURELU CASSIODORI
cju.iuniversa, sicut diximus, tuis compendiis appli- A i EPISTOLAX, :"^;.'.!
cetur. Quod trisle non credimus esse perdenli, VERAHO SAIONl THEObORicUS R_X. '-*#*$*'.
quando nec ex toto videtur araittere, quod te gene- Prmcipil ut a transeuntibusGepidis, quos ad GHUthH
ruro [Cor. Gam., germanum] suum cognoscit acqui- cuslodiam mitlebat, Venetias atque J-tgtirioitt*W#«j-
damni pali sinat; ideoque omnia necestarxu. eit sutt-
rere. Nara quod poteras adipisci jure successionis, peditentur.
condilione a te possidelur emptoris. Cum, Deo juvante, pro defensione generaUfeUcis-
EPISTOLA VIII. simus producalur exercilus, providendum est ne, aut
ANASTASIO CONSULARl THEODORICUS REX. ipsi penuria inconsulta faligentur, aut (quod dici ne-
Decemil ut e Faventina civitate quadratos lapides Ra- las est) vastationera nostrx videantur provincix
vennamsine cujusquamdamno devehendoscuret. sustinere. Priraus enim prosperitatis gradus est suis
Convenit sublimiiatem tuam nostris jussionibus> non esse damnosum; ut pro quorura compendio la-
obedientix tribuere sedulam firmitatera; quatenus> boramus, eorum non videamur afflixisse fortunas.
ad effectum trahatur quod salubri ordinalione dispo- Et ideo devolioni tux prxsenli aucloritate delegamus,
nitur. Moderatesiquidem novit injuncla sibi compleres ut multitudinero Gepidarum, quam fecimus ad Gal-
prudentia, et sine"ingratitudinis nxvo a delegata ex- lias custodix causa properare, per Venetiam atque
plicabili procurare consilio. Alque ideo ad Faventi-- B ! Liguriam sub omni facias moderatione transire. Qui-
nam civitalem civilem exseculionem le prxcipimus> bus ne aliqua excedeudi prxberetur occasio, per
destinare; ut sine cujusquam concussione vel dainnoi unamquamque hebdoroadam sumptus eis tres solidos
quadrali b ad Ravennatem urbem ex noslra jussione' largitas nostra direxit; ut illis cum provincialibus
devehantur; quatenus el nostro desiderio gratule- nostris non rapiendi volum, sed commercii sit facul-
rr.ur irapleto, et querulis vociferandi ampuletur oc- tas '. lllud,plane pro cunctorum quiete laborantibus
casio. indulgentia nostra concedit; ut si aut eorum carpenla
EPISTOLA IX. itinere longiore quassantur, autanimalia attrila lan-
POSSESSORlBUS FELTRINIS THEODORICUS REX. guescunt, te custode atque raediante, cum possesso-
Jubet ut conslruendis muris novm civilalis in Triden- ribus sine aliqua oppressione mutentur; ut qui da-
tina regione operam impendant. turi sunt corpore aut qualitaiemeliora.quamvis par-
Necessitas publica multorum debet devotione com- vis sanis animalibus acquiescant: quia incerla est
pleri : quia non decet paucos suscipere quod con- vita eorum qui nimia faligalione lassantur. Ita fit, ut
stat plurimis expedire : ne regia jussa tepefacta len- nec illis desit subvectio necessaria, et nullus se lx-
tescant, dum res ulilis delegatur iufirmis. In Triden- sum tali permulatione cognoscat.
tiua igitur regione civitatem construi nostra prxce--G ' EPISTOLA XI.
pit auctorilas. Sed quia territorii parvitas magnitu- GEPIDIS ADGALLIAS DESTINATIS THEODORICUS REX.
dinem operis sustinere non potest, hoc sollicitudo> Proficiscenlibusin Gallias Gepidis tres sotidosin auro
nostra prospexit, ut acceptis mercedibus compe- per hebdomadamconcedit.
tenlibms pedaturam murorum omnes in commune " Fuerat quidem dispositionis nostrse ut vobis iter
subealis, qui vicinilate jungimini; quatenus accom- agentibus " annonas juberemus expendi: sed ue spe-
rnodato solatio d securius impleatur, quod pauciss cies ipsx aut corruptse, aut difficile prseberentur, in
~
kiexplicabile fortasse cognoscitur. Hac conditione auro vobis tres solidos per hebdomadam eligimus
sciliccl defmita, ut nullus ab bis oueribus excusetur,, deslinare; ut et mansiones vobis, prout herbarum
unde nec divina domus excipitur °. copia suppetit, possilis eligere; et quod vobis est
"
Eleganter, quamvis in quibusdam vitio scriptum,, jud.; 1. 32, cum navarchorum, C Theod. de navicul.
ut Cic. ad Attic. ingrati crimen dixit. FORN. solaliis pro mercedula prxstilis, etc. Aliter ac vulgo,
Eodem modo Sidonius Apollifiaris nxvum crudeli- pro napap.vOiasolet accipi, § feminm, de adopt.,
talis ac suspicionis nxvuin dixit, et Honorius in 1. 1. 6, D. de jure dot.; 1. 2, Cod. Theoi., si petitionis
16 C Theod. de agent. in reb. nxvum excusationis,, j. socius
' sive bxred. decess. FORN.
et Valenlinianus novell. de 30 annor. prxsc. Sic ett " L. 7, ad instructiones, C. de sacrosanct. eccles.
D. Ambrosius nxvum erroris. BROSS. 1. 2, tit. 5. FORN.
b Marmorum quadratos vocat, ut supra lib. u,, Harmenop. Hic intelligitur principis domus. Vide qux dixit
epist. 7, pro lapidibus scilicet. Hinc artilices qua- D.fJuretus ad Symraachura lib. v, epist. 64.
dralarii leguntur in lib. n de excusalionibus artili- Id est frumenti, Ulpiano, emendi vendendique
cum, Cod. Theodos. pag. 418; et in lib. i Cod. invicem jus, frag. tit. 19. Theophil. § 1, de inutili-
Justin. eod. tit. Vetusta hisloria qualuor Coronalo- bus stipulat. * yap iartv »jTOUSvvaaOatnt-
v.op.p.ipr.iov
rum: Et coeperunt artiflces quadratarii incidere lapi-i- npuaxsiv uyopuC,etv '"ovaiu; 1. 1, § eam, D. quxres
dem columnx. JUR.
" Aad collyrium pign. Nam quod Paulus negotiandi causa dixit, 1. 12,
jure civili sumptum : quo vicini ac cives proo senatus, de contrah. empt. Ulpian. in eodem versans
viribus in operis publici exstructionem vel reslaura- argumento, commercii et promercii nomine denolat, 1.
tionem conferunt. 1. 11, Omnes, C. de operibuss 41, Cxtera, de leg. 1. Martianuset Alexander nego-
publ.; 1. qui ex vico, D. ad municip. et de incol.>. tiandiquoqueverboin eamdemrem uluntur,l.ult.,D.
82 Et quidem instructe sublala etiam ecclesiastico- de damn. inf.; 1. 2, C de aedif. privat. quod ipsuiu
rum immunilale, 1. 6, ad portus, C de operibus publ.;; GrXCiillterpretes npuynureiu; X"-\~~'> et °*t'efinopiav,
1. ad exstruclionem, C de sacros. eccles.; novell. I. et ini r<~npuyfjittTevauaOui exposuerunt, lib. xix Ba-
133. FOHN. silicon. FORN.
d Supra lib. iu, epist. 26, pro mercede ac salario,
), s L. 1, D. furti advers. naul. caup. stab.; I. 5, C
1. 13, venditor, fin. D. commun. prxd.; 1. 35, a tuto-
»- de metat. et epidem. Quo tamen iu loco interagens,
ribus iin. de adra. tut.; 1. 3,1. 5, C de adyoc. div.
i. vir doctus restituit. FOKN,
655 VARIARUMLIBER V. 654
aptum magis, emere debeatis. Nam et possessoremi A _ ad cunctos possit quietis suavitas pervenire. Nam
haec res occurrere facit, si vos necessaria compararei quemadmodum xquabilitas agitur, si vires medio-
cognoscit. Movete feliciter, ite moderati. Tale sitt crium consurgere non sinantur ? Provincialium itaque
iler vestrum, quale debet esse qui laborant pro salutes nostrorum sxpius querela comperimus, possessores
cunctorum. idoneos,Suavix non solum casarum suarum tributa-
EPISTOLA XII. riam functionem in tenuem relisisse [pro rejecisse.
THEODAIIADO VIROILLUSTRI THEODORICUS REX. D. Gr. et Cuj., resilisse] fortunam, verum etiam sce-
Jubel ttt Patentiana mussahmredibusArgoliciel Aman- lerato commercio aliquid exinde suis passim appli-
diuni erepta, restituatur : si tamen invasoribusquidl care compendiis, ut funclio publica commoditas sit
faveril, prmcipit ut ad curiam veniant, jus suum de- privata. Hoc quidera per plurimos desideravimus
(ensuri. sed hactenus in tuam laudem videtur po-
Si justitiam colere universos et amare prsecipimus, corrigi;
tuisse differri; qualenus fldes haberetur acceptior,
quanto magis eos qui nostra proximitate gloriantur, '
omnia decet sub laude ut quando post mullos neglectus sludium vestrum effi-
quos gerere, regix possint cacissime comprobatis. Atque ideo prudentia qua
fulgorem consanguinitatis ostendere! Hxc est enim
notus es, universum possessoreraconsiderata justitia
indubitata uobiUtas, quse moribus probatur ornata ': te
B juberaus inspicere, et xquabililatem tributi hac
quia pulchrum est commodumfamx, fcedaneglexisse ratione moderari; ut
lucra pecunix. Argoliciitaque viri illuslris, etAraan- qux sub aliis facta est omnium
diani viri clarissimi hxredes supplici nobis aditione redemptione cassata, pro possessionum atque homi-
num qualitate assis publicus imponatur. Sic enira et
conquesti sunt, Palentianam massam, quam eis pro
justitia perficitur, et vires nostrorum provincialium
compeusatione largitas nostra transfuderat, ut casae sublevantur.
Arbitanx amissionem hac commoditate solarentur, Eos autem quos sine jussione nostra
ab hominibns vestris, nullis causis exstantibus, in-[_ censum imposuisse constiterit, et pro Ubito suo quo-
decenter invasam; et inde crevisse culpandx subre- rumdara onera in alios projecerunt, legum severitas
unde dari debuit insequatur; ut omnia iUisdetrimenta sarciant, qui-
pliouis vitium, gloriosae modera-
bus incompetenter damna fecerunt. lllud quoque
tiouis exemplum. Quapropter si nullo mendacio as-
serta vitiantur, Magniludovestra, quse sunt ablata prxcipimus inquirendum, ul inter defensores, curia-
restiluat; et si quid vobis ereditis posse competere, [ les et possessores illatorum ratio vestigetur; et
ad comitatum nostrum instructam jure personam quidquid ab octava indiclione [id est, anno Chr. 515]
niodis omnibus deslinate, ut civiliter plantata [Cor. nuper exempta super tributarium solidumse posses-
sor probaverit intulisse, nec nostro xrario constat
Gam., placata] causatio finem de legibus sortiatur.i" '
lbi enim quidquid gerilur, invidix tux potius appli- C illatum, aut in expensis necessariis; qux in provincia
catur; et majora detrimenta famx suscipis, dum factx sunt, justa ratione non claruerit erogatum, ini-
taUa non vita.recontendis : hic autem confliguntcau- qua prxsumptio modis omnibus corrigatur. Hanc
ssejuribus suis, et sine derogatione quiUbet medio- quoque parlem non xstimes negligendam, ut si hoc
cris addicitnr, quando justitia teste superatur. quod tabularius a cubiculo nostro suscepit; rationa-
biliter non docetur expensum, ab injusto retentatore
83 EPISTOLA XIU. reddatur. Quid enira tam absurdum, nisi ut liberali-
EOTROPIO ETACRETIO THEODORICUS REX. tas universis proficere volumus, nunc
Monetut annonas conslitutas exercitui prmbeant, ne a nostra, quam
ejus direplioni paleant provinciales. paucis furtivo compendio opprimatur? Judices
Sludium veslrum reipub. grata mente debelis im- quoque provincix vel curiales atque defensores tam
de cursu quam de aliis rebus illicita dicuntur posses-
peadere, quia nos agnovistis benemerilis multa prx-,_
stare. Nam pietatis inluitu vicissitudinem pollicemur, soribus irrogare dispendia. Quod te perquirere, et
cum tamen pro vobis omnia jubeamus. Atque ideo SUDratione legum emendare censemus. Anliqui bar-
praesentijussione vos credimus admonendos, ut an- bari qui Romanis mulieribus elegerint nupliali fce-
nonas constitutas exercitui prxbere debealis; quate- dere sociari, quolibct titulo prxdia quxsiverint, fis-
uus nec Uli negligantur adverso voto, nec provincia- D cum possessi cespitis persolvere, ac super indicliliis
les perniciosa debeat gravare direptio. Commodins oneribus parere cogantur. Judex vero Romanus
enim sub expensarum lege tenetur exercitus, quam propier expensas provincialium,qux gravare paupe-
si cuncta fuerit vastare permissns. Ignorat modum res suggeruntur, per annura in unumquodque muni-
servare prxsumptio, nec polest sub modo redigi, cui cipiuin semel accedat: cui non amplius quam tri-
duanx prxbeantur annonx, sicut legum cauta tri-
licenlia fuerit visa concedi. Quapropter consequatnr ir
exercitus alimoniam deputatam, ne qua pars prse- buerunt. Majoresenim nostri discursus judicum non
, oneri, sed compendio provincialibus esse voluerunt.
dictam possit sustinere violentiam \alii, molestiam].
Domesticicomitis Golhorum, nec non et vicedomini
EPISTOLAXIV.
aliqua dicuntur provincialibus concinnatis \alii, con-
SEVERIANO VIROILLUSTRI THEODORICUS REX.
tinuatis] terroribus abstulisse. Quibusjustilia veslra
Prmficit eum tributis unicuiquepro possessionumdi- '." \alii, instantia nostra] in examinationem deduclis,
versitateimponendis,et jubel nt perguirat numjudi-
cesob frequentioremper provinciasaiscursumincolis !S quidquidsuper hac parte inique gestura esse cogno-
ilticila dispendia irrogaverint. verit, amotis dilationibus, legalitcr orJinabit. His
Justilix ratio nersuadel excedentes reprimere, ut tt ergo ac talibus, qux ad utililatcm publicam vel pro-
658 M. AURELH CASSIODORI 656
vinciales pertinent, sub omni ralione discussis, ea lee A , EPISTOLAXVI.
per omnia volumus agere, qux nostrx mansueludini li
ABUNDANTIO FRJEFECTO TRJETORIO THEODORICUi REX.
non debeant displicere. illud sane providenlia nostra
respexit, utomnibus a tesollicita atquexquabili iu- ,_ Prmcipit ul per cunctam Italiam inquirat, emalqite
ligna ad mille dromonesconstruendos,et idonevm
dagatione compertis polyptychis" jubeantur ascribi;• 1 naularum numerumclassibus servi'.urumcolliaal.
J
quatenus et testimonia fidei vestrx clareant, et nulla
a
b Quamvis utilia reipub. nostra semper consuetudine
poslbac, qux abrogari volumus, semina fraudis ls
iterentur. censeamus, et ob id omnibus possint esse gratissima
qux jubemus, quia cunclis profutura noscuntur :
traclandum lamen est, ut principis desiderium nulli
EPISTOLA XV
existere debeat onerosum. Nam si prxclare cogitata
UNIVERSIS POSSESSORIRUS 1N SUAVIACONSTITUTIS > non bene agantur, ingrata sunt; illud aulem solum-
THEODORICUS REX. modo perfectum dicitur, quod ue voluntale simul et
Scribit se ad eos misisse Severinumcum edictis, ut lt actione laudatur. Cum nostrum igitur animura fre-
oppressostribtttorumpondere relevet. quens cura pulsaret, naves Ilaliam non habere, ubi
g tanta lignorum copia suffragatur, ul aliis quoque
Licet cunctis laboranlibus comitatus noster conce- :~ provinciis expelita transmiltat, Deo nobis inspirante,
dat, Deo auxiliante, justitiam, et hinc remedia sub- >" decrevimus mille interim dromones d fabricandos
jeclis ad reliquas regni partes, quasi a vivo fonte ;e assumere, qui et frumenta publica possint convehere,
descendant, tamen frequenti aditione permoti, inge- '- et adversis navibus, si necesse fuerit, obviare. Sed
niosa pietate reperimus et xquitatem vobis concedere, 3> lantx rei quem desideramus effectura, magniludinis
et faligationem longi itiueris abrogare : quia dul- '" vestrx sollicitudine credimus esse procurandum.
ciora sunt beneficia qux nullis difflcullatibus obti- l" Ideoque per cunctam Italiam directis artificibus apta
uentur. Misimus itaque illustrem et magniticum Se- '- operi ligna perquire. Et sicubi
cupressos auf pinos
verinum nostris institutionibus eruditum, ut hoc ,c repereris in vicinitate littoris, dato competenti pretio
apud vos gererel quod nobis semper placuisse cogno- )_ dominis consulatur. Hxc enim tanlum sunt qux ad
vit. Vidit enim quam honorabilis apud nos justus 844 taxationem vocentur. Cxtera vilitate sui non indi-
habealur, quemadmodurn bonis actibus clementia ia gent xstimari. Sed ne provisio nostra in mediis co-
nostrx serenitalis arrideat. Exercet profecto quod d nalibus deserta languescat, nautarum te jubemus
nos gratanter xslimat accipere; nec potest amari ri sub hac moderatione jam nunc competentem nu-
rapacitas continenti principi nulla redemplione [Ciy. /'• r merum, Deitate juvante, procurare. Et si is qui
Gr. et For., ratione] placitura. Praesumenter ergoo nobis necessarius xsliinatur, servus fuerit alienus,
conveniat ad eum lxsorum tumultus ; speret reme- '- aut couducat eum classibus servilurum, aut, si hoc
dium qualibet pressus injuria. Diflicultalemvobis is ipse magis elegerit, acceplo pretio rationabili, pu-
querelx submoveraus, dum in ipsis cunabulis scelera "a blico cedat sui jura dominii. Si vero libertate gaudet
coramissa resecaniur; sine aliqua formidine alieni ii electus, quinos solidos donalivum, et annonam se
tributi sarcina gravatus exclamet, accepturus reme- ~- noverit accipere competentera. Eo modo et illi tra -
dium quod de legibus habet. Sic enim confidimus, ", ctandi sunt qui a suis dominis exuuntur, quando li-
quia per eos quos inslituta nostra componunt, inno- J- bertatis geuus est servire rectori. Frequenter cnim
centibus detrinienta non vcniant. Qualia vero proo laborum patientes existunt, quibus districti doraini
quiete vestra vel xqualitate tributorum disponenda la colla presserunt : ila tamen ut supradicti nautx ar-
censuimus oracula " nostra, qux dedimus ad supra- a- rharum [ed., curaruraj nomine pro hominum quali-
dictum virum illustrem Severinum, vulgata declara- a- tale binos aut trinos solidos a nostra debeant sede
bunt; ut unusquisque unde supplicare debeat, evi- i- percipere; quatenus unusquisque cum fuerit admo-
denter agnoscat. nitus, paralus debeat inveniri. Piscatores vero non

" Id est, libris censualibuset pubticarum ralionum, i,
—
SIRMONDUS.Infra, boc lib., epist. 36 et 59. Andr. r.
Alciatus lib. n,cap. 26, parcrg. Greg. lib. vn, epist. t.
40, et lib. xn, episl. 30. FORN.
b Ob eam oliin causam tahulx tributorum publi- i-
cilus incidebanlur. cent, 6, cap. 34 ct40; cent. 1, I,
cap. 72. FORN.
* Oracula, lib. i C. Theod. derei vindic, et I. 2,l,
de epise. aud., et 1. i, si per obrept.; et I. 5, de hx-:-
ret.; 1. 18, de med. eod. Superba principum de se- s-
ipsis oratio : qualis et illa, ad oralionein xternitatisis
nostrx, 1. 3 C. Theod. de fabric; I. 2, C eod. Sedd
nec ferenda ista, nostris altaribu; suggestio oflere- s-
jbatur, 1. ult. de reiationibus. C Theod. novel. Au- i-
then. de mulier. qux se serv. Valenlin. novell. i, de le
testam.; 1. 8,quicuuque,C Theod. nuiiieii nostrum;i;
1. un.,Cod. Theod. de imaginibus, quasi non mor- r-
tali hominum conditione ac lege, sed singulari divi-
noque jure imperatores censeantur. FORN.
JEternitatem, altaria et numen principuro notavii
D. "Juret. ad Syramachum. lib. iv, ep. 54.
Dromones naves sunt, ut Ethicus Hister scribit
lib. v.Harura ut ad rem frumentariam aptarum inemi-
nit hic Cassiodorus, a quibus et dromonarii navicu-
larii dicti. Et Procopius lib. III de Bello Golhico;
Isidor. Hb.ix Etymol., cap. 1, dromones longas na-
ves vocat : qux, quoniam fugx cursuique opportu-
niores sunt, u.naTOOSO6//OU diclx videnltir, quasi
cursuarix. Jul. Pollux Onomast. ad Commod. imp.,
holcadas vocavit; Fulgentius vero SpofxuSnv leinbuin;
sed et Moschopulo Oan vuv;; usitata etiam nautis
Ligerira nostrum accolentibus voce, Towe; nupu rb
Oilv.FORN.
657 VARIARUMLIBER V. 658
jitbemus iii hac definitione concludi, quia dolenter A / bem Ravennateni congregatio navium ctincta con-
amittilur, qui ad procurandas delicias possidelur, veuiat; quatenus res de vicino line gaudenles, ad
quando et altera consuetudoest ventis sxvienlibus plenissimum perducantur effectum. Sed quoniam
occurrere, et lillora piscosa sulcare. dromonum numerum, juvante Deo, cupimus am-
EPISTOLAXVII. pliari; si qua ligna fabricis eorum necessaria per
ABUNDANTIO PR/EFECTO PRJETORIO TUEODORICUS REX. utramque Padi ripam potuerint inveniri, nullo obsi-
slente jubemus abscidi, quia sine prxjudicio domi-
lllum laudal ob subitam navium construclionem,et
jubet ut eas Ravennammittat, aliasque curet fabri- norum operi lantum prxsenti volumusinjuncta con-
candas; tum prohibet quominus naulis piscaloresi cedi. Miltat Padus noster indigenaspelago naves; et
alveosMincii, Otlii, cwterorumquefluminum suis1 abies, qux fluentis amnicis nutrila surrexit, mari-
prmcluduntsepibus. narum superare cumulos discat undarum.Illud etiam
Alacriter incumbendumest inchoatis, cum jam vi-
credidimus ampulandum, quod vestra
cinitas perfectionis arriserit : quando spes effectus roagnopere fieri suggestione comperiinus : ne quis in fluminibus
txdium laboris excludit, et magnum genus incita-
desiderata Dudum navigeris, diversis territoriis meantibus, id est in
menti, credere compieri. igitur
ex Italisc littoribus oliicia Mincio, Ollio, Ansere, Arno, Tiberi, audeat flumi-
magnitudini vestrx, jussi- num alveos studio turpissima sepe couclu-
nius prxparare naularum; ut dromones, quos indu- B dere et piscandi
b; qux sunt prxsumpta, prolinus auferantur.
stria fabricare valuisset, manus remigum provisa Paleat aranis in navium cursus; sufflciat humano
susciperet. Sed tu judicio nostro electionique re-
desiderio consuetis artibus delicias quxrere , non
spondens ostendisti, quara fueril indiibilala perle- arliflcio
elficacissimis Renun- [Ac.,commento] rustico libertatem fluminis
ctio, iroperasse, quod quxrilur. : dici nefas est, utilitati publicse
tias illico completum quod vix credi poterat in- inpedire ne, quod
"
voluptasprivata obstitisse videatur.
choalum; ut pene quanta velocitate navigari solet,
constructio naviumtanta sitceleritale compIeta.Nec I EPISTOLAXVIII.
solura verba narrala sunt : obtulisti oculis nostriss CVIUJE VIROILLUSTRI, COMITI PATRIMONH, THEODORICUS
subito classeamsilvam hominum, domos aquatiles, REX.
exerciluales pedes, qui nullo labore deficiant,' Scribitse jussisse ut nautw quwrerenturet Ravennam
mitterentur; lum prmcipitul si quwtigna per ripam
Eedinconcussos homines ad destinata perducs»nt: ' Padi (abricandis dromonibusapta eliam in prwdiis
trireme vehiculum remorum fantura numerum pro- regalibusinreniantur, abscindereea liceat.
dens, sed hominumfacies diligenterabscondens. Hocc Utilitas publica sicut ad conservationem respicil
primuminstituisselegimusArgonaulas.Quodetanna-:- omnium, ila debet perflci studio ac labore cuncto-
tisaplum.et congruumprobaturesse commerciis; utt C rucn : quia magnx laudis occasio est, si in causa
quiperegrinas classesoptabamusaspicere, nunc mit- communi aliquid singulariter videatur impleri. Facit
lamus aliis provinciis85 et lerrorem pariter ett enim unde commendetur et reliquis, qui taiuen et
deeorem. Ornasti rempub. lua instilutione repa- sihi se profuisse cognoscit.Pridem igitur nos jussisse
ratam. Non habet quod nobisGrxcus impulet aul Aferr meministi, ut per domum nostram navigandi qux-
insultet. Illud apud nos invidivigere respiciunt, utide» rerentur artilices. Quos, Deo auxiliante, provisos ad
ihi per magnaprelia sua vota complebant.Nunc prx- Ravennatem urbem die iduum Juniarum praecipiuius
dictis rebus armaraenta procurate, vela prxcipue alass incunclanter occurrere; ut adventus eorum constru-
avium facienlia,litiumvolatile, quidam spiritus cur- ctioni navium opportune videatur offerri: iie res di-
enliumcarinarum,prxnuntiamercium, auxilia quietaa visx generare sibi videantur aliquamtarditateui; et
lautarum : quorumbeneficioconflciuntotiosi,quod ai parum sit unam perficere, nisi contingat utramque
elerrimis avibus vix probatur impleri. Hoc Isis ralii proctirare. Si qua etiam per ripam UuminisPadi
rima suspendit, cum per maria Apochran filium _ Jtgna fabricandis apla dromonibus in prxdiis regali-
uum audaci femina pietate perquireret. Ita dumi bus potuerint inveniri, artiiicibus huic operi a magni-
aterna charitas suum desiderium festinat explere,, ficoviro Abundantioprxfeclo prxtorio deputalis ab-
nundo visa esl ignota reserare. Atque ideo, divino 0 D scindendi sit permissa licentia. Volumus enim hoc
obisauxilio suflragante, cujus virtutis est hominumI exemplum a nostris prxdiis inchoare c ut nulli gra-
ola perficere, proxima die iduum Juniarum ad ur- vis sit jussio, qux constringit et principem.

8 Tale est quod ait imperator Constant. lib. vn de3
pcribus publicis. 6odex Theodos. Monendi suntt
ldices, etc. JUR.
b Libertatem fluminis impedire. Prodita sunt in1
nc rem a prxtoribus interdicta, ne impediatur na-
gatio : Ne quid in flumine publico ripave ejus5
cias; Ne quid in flumine publico, neve in ripai
us immitlas, quo stalio iterve navigio delerior sit,,
1, D. de fluminibus. Item, ut in flumine publico)
vigare liceai, lib. XLIII,tit. 13etl4, Pandect. Sed1
veterum prxtorum de retandis fluminibuslocandis
icta refert, et inlerprelatur AulusGell. lib. xi, cap.
. Cui respondet institutum Ligeris alvei purgandi,,
quod Aurelianensesaccolx, balizerla Loire. FORN.
c Volumus hoc exemplum a nostris prxdiis in-
choare, ut nulli gravior sil jussio qux constringit et
principem, 1. 4, C de legibus. Legem statuens, legi
se subjicere debet. Seneca de legumlatoribus, epist.
91. Ausoniusex Pitthaco : Pareto legi, quisquis le-
gem sanxeris. Quamvis princeps sit solutus legibus,
1. Princeps, D. delegibus. Dion. lib. LIH: Aikwrut Ss
rS>vvojxwv,inquit, TOOT' sartv , skevOspot unb nuan;
tiat, rai ouSevtTWV
uvayr.uia;voixnasri>; ysypafi.fj.ivon>
3 svs^ovTat.Quare Theodahadus rex infra lib. x, epist.
lfj: Cum possimus, inquit, omnia, sola nobis credi-
mus licere taudanda. FORN.
659 M. AURELII CASSIODORI 600
EPISTOLA XIX. A quam ultra prsesumere, sed inviolati alvei tractus
GUDINANDO SAJONI THEODORICUS REX. navium rclinquatur excursibus b. Scimus enim reli-
Jubel ul collectinautm Ravennamcitius miltantur. bus, non sepibus esse piscandum. Nam hinc quoque
detestabilis aviditas prodilur, ut sibi tantum festi-
Majora sibi facit credi quisquis efficaciter a
injuncla net includere, quantum ad mullos
poterat pervenire.
peregerit: quia indubitanter illi aliquid committitur, r»
qui optime comprobatur; et honeslum suffragium « EPISTOLA XXI.
est * secundi judicii, documentum prioris. Atque le CAPUANO VIROSENATORI THEODORICUS REX.
ideo ordinatione magnificorum virorum Abundanlii
.. Multis laudibut illum evehit, ipsique decuriarum re-
prxfecti prxtorio, atque Uvilix comitis patrimonii cturam confert; et quw sit hwc dignilat exponil.
ad illam provinciam te jubemus excurrere; ut tam
de domo regia quam in Iocis aliis habitanles secun- ,_ Si te tironem nostra judicia delegissent, si ad exa-
dum priora prxcepta provisos naulas ad urbera Ra- ^. minis trutinam venisses incognilus, xslimareraus
vennatem die iduum Juniarum, Deo auxilianle, fesli- i_ monendum, quali te prudentia, quo decore tracta-
nare compellas; qualenus uulla larditas lam prx->. res; sed omnium crederis intelligentiam habere vir-
claris jussionibus afferatur. Cave ergo ne te venalitas IS lutum. qui exerceri meruisti militia lilterarum. /Esti-
maculet, autneglectusturpisinvolvat; et tam magnx ffi " mas enim qua te debeas modestia continere, qui
rei supra te ruenlis pondere comprimaris, si lantis ,s alieni negotii visus es vota peregisse. Nam si te ju-
ac talibus rebus impar exstiteris. dicis suspicio sxva [Jur. scxva, id est sinistra et per-
versa] tetigisset, laudando justitiam leni ac pene-
EPISTOLA XX. trabili remedio ejus animum corrigebas : obtinens
AVILFO S AJONI TIIEODORICUS REX. suavi persuasione quod superiori non potuisses im-
Slatuit ut ad ripam Padi cum artificibus accedal add ponere. Quis ergo dubitet illa te diligere, qux con-
ligna dromonibut apla concidendu, ubsque lamen " stat voce publica suasisse! Professa bona non ha-
possessorumdumno. El jubet ut auferantur sepes ''
bentur .. . ....
a flmninibusMincio, Ollio, Ansere, Tiberi et Arno, , ambigua; neccujusquam acquiescit rogemuro,
quo alvei tractus liber sit naviumexcursibus. ubi quod ipse potuit emeritus prosequi, ab aliis tan-
86 Per utramque ripani Padi reperiri ligna com- i- quam rudis videatur edoceri. Prolati documeuti U-
perimus fabricandis apta dromonibus. Ideoque tibi )i dem fieri legitima voce poscebas : examinans, si re-
prxsenti jussione delegamus, ut secundum ordina- i- tinerent incorruptam scrinia veritatero. Judex, nunc
lionem magnificorum virorum Abuudantii prxfecti li exhibe, quod te volebas apud alios obtinere c. Age,
prxtorio atque Uvilisecomitis patrimonii ad loca de- !- ne tua tibi objiciatur oratio, quia pondus est pudo-
signata cum artificibus incunctanter accedas; et sive e (C ris gravissimi, propria voce convinci. Sume igitur,
in domo regia, seu in privata reperta fuerint, sine « auctore Deo , recturam decuriarura , humanorum
aliqua facies tarditate procurari : quia nulli gravee actuum verissimum testem , securitatera possiden,-
credimus prxbere quod, Deo auxUiante, pro com- '* tium, publicx fidei splendidissimum templum. Unde
muni utilitate prxparalur. Verum ita volumus te in- i- tantum tibi laudis acquirilur, quantorum d illic uli-
juncta peragere, ut nibil ad Ixdendum possessorem ii litas incorrupta servatur. Vivat tibi perpetuis sxcu-
studiose videatur inquiri, sed tantum qux sunt ne- '- lis decedentiura voluntas; transeant in posteros ju-
cessaria utiljtatis nostrse causa prxsumantur. Non n dicia parentum; scriniis tuis servelur omnium quies.
exquiratur aliquid a doniino, quod postea publico :o Alii honores habeant et terribilcs fasces : tibi vitx
nou dicatur acceptum. Ligua silvestria jubemus cxdi,i, humanx gratissimi videntur militare custodes; ibi
non aliquid de alienis facullatibus violenter abscidi. i. enim absolutiqnes sunt hominum, vincla causarum,
Talia nobis prosunt qualia nostros gravare non pos- 5- catena litium, carcer furoris. De quo verius diceret
sunt. Qux si causa prxsens non exquireret, ille se >e vates Mantuanus : < Clauduntur litis porlx, furor
crederet non habere. In Mincio, Ollio, Ansere, Ti- i- impius intus inclusus, fremit horridus ore cruenlo. »
beri et Arno fluminibus comperimus quosdam sepi- i- Decuriales igitur, habita meriloruro xstimatione,
bus cursum fluminis, quantum ad navigandi studium n j\ deligito : quia non decet tantx urbis appellare, quo
pertinet, incidisse. Quod te volumus ordinatione ie vile est. Majoris etiara natu utere (cum fucrit ne
magnifici viri Abundantii prxfecti prxtorio modis is cesse) seotentia, factus tot patribus senior, tanli
omnibusamputare; nec tale aliquid permittatisquem- l- tacentibus vox senatus. Vide quid dignitatis accepe

* L. non omnes, § a barbarit, D. de re milit. t.
FORNER.
b Retibus, non sepibus esse piscandum, flumina a * Nolandum
esse et jnrisconsulti prxcipiunt iib. XLIII,
i,
I. tit. ne quid in flumine publ.; 1. un. C lib. x,
Eurganda t,
tit. 29, de Alexandrinis Primatibus. Congruit huic ic
loco quod Aul. quoque Gellius in veterum prxto-)-
rum edictis, quid significet fluraina retanda publice :e
redempta habere, interpretatur purgare a retis, id id
est arboribus qux aul ex ripis fluminum eminerenl,l,
aut in alveis eorum exstarent; appeliata autem esse se
quasi a retibus, quod prxtereunte» naves impedirent, t,
et quasi irretirent. Hxc ille lib. xi, cap. 17, Noct
Attic. FORN.
est collegium decurialiuin in urb
Roma fuisse, qui S. C acta, auclorilates senatu
excipiebant, perscribebant, complebant, scrini
senatus servabant, viri scribendi dicendique periti
quibus prxfuil reclor, quem jndicem auctor appellat
quoniam judicabat inter decuriales et alios; ideo 1.1
C. de Decurialibus, ail eum qui velit cum decurial
agere de auferendo privilegio, et jure veleri conces
»0, judicem decurix adire debere. BROSS.
d Ahi, quoniameorum. Cor. Gam., quantumeorum
661 VARIARUMLIBER V. 662
ris, ut inter tot eloquentes viros sis dicendi prima- A Assiudium doceamus esse conceptum. His ergo, P. C,
rius, quos etiam nobis profllemur esse reverendos. C Capuanum bonis dolatum, a prxsenli indictior.e de-
Assume ergo concedere qux jubemus, prxslare qux curiarum c rectorem esse prxcipimus, majoris etiani
credimus; ut illis aperias januas curix, quos nostra natu ri auctorilate snbvehimus; ut qui se morum cana
elcclio aulam jusserit libertatis intrare. n
maturitate tractavit, quod est amplissimumreveren-
t genus, in vestro ordine xlatis honore gratuletur.
tix
EPISTOLA XXII. tAugebit eloquentiam officio meliore ditatus: quo-
SENATUI URRIS ROMJE THEODORICUS REX. n
niam multumfacundiorest qui sententiam dictat, quam
Indicat se elegisse in rectorem decuriarum Capuanum ille il qui supplicat. Libertas verba nutrit, metus au-
prwclaris virtutibusexornatum. t
tem copiani frequenter intercipit. Actus quoque ipse
Licet caute semper eligendus sit qui vobis milti- longe li dissimilis; ut qui pridem assistebat etiani me-
lur approbandus (quia ipse magis traditur examini, diocribus d bumilibusque fortunis, nunc introducat
cujus sententia noscitur prolata pcnsari), illas tamen vestrx v curix consulares.
prudentibus viris sociari cupimus dignilates, qux Ro- EPISTOLAXXIII.
manis arcibus [Gr. el Cuj., arlibusj quasi gemuix ABUNDANTIO PRjEFF.CTO PRjETORIO THEODORICUS REX.
nobiles affigunlur. Ubi enim dignius eloqiieus quam Bk\IJubet nt sagittariis ad comilemJulianum destinatis
in civitate proficiat lillerarum, ul ibi declarel meri- annonaset nuvigiuprwbeat.
tum, ubi nulrivit ingenium? Aptum est omne bonum Tatancm [Gr. et Cuj., Tanmem] sajonem nostrum
locis suis; et laudabilia quxque sordescunt, nisi cum c sagittariis ad illustrem virum comitem Julianum
congrua sede potiantur. Requirit pugna validas nia- se
xstimavimus esse dirigendum, ut niajUs sunieret ro-
nus, desiderat liavigiurapectus animosum : sic scri- bur b duplicatus exercitus. Ostentent juvenes nostri
nia veslra iidele propositum, sic curia facunda diser- bellis,
b quod in gymnasio didicerevirtulis. Schola Mar-
tum. Multa ergo deliberatione pensandus esse credi- tia ti mittat examina, pugnaturus ludo, qui se exercere
tur, -qui quotidie vestris sensibus offeratur. Capua- consuevit
c in otio. Atque ideo illuslrem magnitudinem
num igitur spectabilem virum xstimatio nostra re- tuam
i eis annonas et navigia secundumconsuetudineni
spexil, qui curix vestrx scnlentiam majoris natu prxbere P censemus ; qualcnus (juvanle Deo) quo di-
aucloritate facundus ediceret, et seiiatus scrinia con- recti r sunt, debeant pervenire. Veslrx eniin sollicitu
scientix puritate servaret; ut actus illos niundo cele- d
dini damus nostrarum efficaciam jussionum : quia
berrimos 87 sua reddat inlegritate laudandos. Ma- nullatenus n deslitui posse creditur quod, Deo juvanle,
gnum munus est, Patres Conscripti, ad integritatem tuis t ordinalionibus inchoatur.
deligi; nec mediocriter probatur conscientia cui est C
veritas commissa sxculorum. Nam si prxdicatur EPISTOLA XXIV.
-
testis qui in prxsenti negolio vera dixerit, qua laude HPIPHANIO VIRO SENATORI, CONSULARI PROVINCIJEDALMA-
TI.E, THEODORICUS REX.
censeri poterit qui cunctis temporibus certa trans-
i ut bona Joannw, quw intestata et nullis affi-
mittit ? Sed quamvis alumni vestri habeatis cuncla Monet nibus superslitibusdecessisseperhibebatur, fisco re-
notissiraa, juval magis illa repetere qux omnium gio applicet, dummodotamenremita se habereconu
consensus possit agnoscere. Adest semper elecla pererit.
quxdam sermonum gratia, blandilur aurihus, raen- JbannaAndrex quondam jugalisuo successisselegis
lem trahit, ulitur perspicuitate facundix, qualem de nmunere perhibetur;qux intestata, nullis existentibus
pura conscientia decet emanare. Est enim quoddam proximis, P luce dicitur esse privala. Cujus substantia
speculum morum agenlis oratio; nec majus potest a diversis nullo legitimojure suffultisusurpatione vo-
esse mentis testimonium, quain qualitas inspecta lunlaria li suggeritur possideri. Et quia caduca bona
verborum. Nam ut ejus propria describarous, patitur fisco ii nostro competere " legum cauta decreverunt,
in siinplicibusrebus lingux retinacula : his eo tamen ideo ii te prxsentibus oraculis adinonenius, ut liujtis
lorrentior [Alii, correctiorj cum perorat; et hoc illi rei r veritate discussa, si revera, ut ad nos perlatum
ad gratiam dalum est providente natura, ut quem JJ Deest, nullus ei aut testamento hxres exstitit, aut pro-
prx foribus hxsitantem videras, eloquentem in cer- ximitatis x jure successit, lisci nostri eam facias com-
laminibus obstupescas. Illa vero memoria, qux ora- pendiis P aggregari: quando innocentix nostrx profes-
torum thesaurus jure vocitatur, tanta in eum iirmi- sio s est, justa compendia non negligere, apud quem
lale consedit, ut semel audita scripto apud eum calumnia c nunquam locum potuit invenire. Rogari
putes esse recondita. Magnum beneficir.m, oblivio- enira e in talibus causis non fraudari principem decct,
nis nescire defectum; el quxdam similitudo vere quia q negligentix vitium est prxsuroptiones relinquero
icelestium est, tempore decursa semper habere prx- quas q jura prxcipiunt amputare. Si quid autem contra
sentia. Qux nunc ideo declaramus, ut cognoscatis rrepereris, quietos dominos habere palieris, quia ma-
subjectorura gratas nos habere virtutes ; et judicium gis g illa nostra sunt palrimonia qux a subjectis legiti-
nostrum non per casuale votum, sed per electionis nme possidentur.

* Ex jure quo aSEO-troTa,*at uxknpovbfinru
principis
fisco cedunt, ut thesauri, ut. vacantia bona, qux hx-
redem non inveniunt, vel indignis relicta aut incapa-
ccibus auferuntur. Ulpian.fragra. tit. 17 et 18, l.unic,
C cad.toll.; Plinius Panegyricoad Trajan. Sup. lib.
C.de
\vi, furm. 3. FORJJ.
CC3 M. AURELH CASSIODORI 66i
EPISTOLA XXV. A stodila disciplina grala nobis esse vestra occursio
BACAUDjfS
VlROSUBLIMI THEODORICUS REX. possit: quia ideo exercituales gratanler subirausex-
pensas, ut ab armatis custodiatur inlacta civilitas.
Concedit illi in perpetuum Mediolanentxs tribunatus (S
curam. EPISTOLA XXVII.
Fessos annos munificentia nostra corroborat, dum Dl GUDUIM SAJONI THEODORICUS REX.
xtatem occiduam penurix non facit delrimenta sen- i- Imperat millenarios provincimPiceni el Samnit com-
js moneat ut ad aulam tum donativum accepluri, litm
tire. Juvenum siquidem virtus prxsumptione laboris
est invenisse re-
2~ gestarum in bello rerum rationem redditnri cilius
:
animatur sola senura vila quielis properent.
media. Atque ideo tua supplicatione permoti, desi- ' Consueludine liberalilatis regix commonemur ut
a
gnati tribunatus curam in Mediolanensi urbe dili- '" Golhis nostris debeamus solemnia dona largiri d. Et
gentissimeperagendam,adle decrevimuspertinere.ita ideo devotio tua millenarios provincix Piceni et Sam-
ut, quod est in reipubl. militia novum, donec vixeris, s> nii sine aliqua dilatione commoneat, ut eos qui annis
nunquam tibi successorem tribuat cujusquam plec- c"
singulis nostrx mansuetudinis prxmia conscquuntur,
tenda prxsumptio; quatenus in exhibendis voluplali- '"
pro accipiendo donativo ad comitatum faciat mcun-
bus officii hujus cura mansuetudinis nostrx beneficio 10 ». ctanter occurrere; quatenus qui bene nobis merili
jugiter perfruaris, babens in ulroque, quod tuam m fuerinl,
majore munificentia gratulentur. Inculpa-
consoletur xtatem, loci commodum et lxtitiam vola- u" biliter enim necesse est vivat qui suam prxsentiam
ptatum. novit principibus offereiidam.Bonos enim laus, malos
88 EPISTOLA XXVI. querela comitalur. Decel etiam nos sub hac occasione
UNIVERSIS GOTHIS PERPICENUM ETSAMNIUM is singulorum facla perquirere e,ut nulli possit perire
CONSTITUTIS
THEODORICUS REX. quod fecit in acief. Namsi semper cousueludinarias res
Prmcipit ul vin iduum Juniarum ad aulam sine ullo lo exspectet exercitus, virlutera non potest amare negle-
e~ ctus.
provincialium damno, regalia dona accepluri ve- Trepidus discat ad judicem venire, qui se non
niant.
meminit audacter aliquid egisse; ut meiius possit bo-
Quamvis munificentia nostra sit omnibus ubique stibus violeulus
credimus insurgere, qui nostrx maluit impula-
gratissima, multo tamen acceptiora qux tionis vulnera declinare.
nostri prxsentia conferuntur: quia majora de con- n-
spectu principis populi sumunl, quam de largitate be- e- EPISTOLA XXVIII.
neficia consequuntur. Nam pene similis est mortuo, °> CARINO VIRO1LLUSTRI THEODORICUS REX.
qui a suo dominante nescilur; nec sub aliquo honore re Illum accersit ad comitatum suum, ut pote virumillu-
vivit, quem regis sui notitia non defendit. Et ideo !0 C slrem sibique necessarium.
prxsenti jussione mandaraus ut oclavo iduum Junia- a- Habent hoc gloriosuraprxjudicium bonarum meril.i
rura die, Deo auxiliante, ad prsesentiam noslram ve- 3- personarum, ut otio lorpescere non sinantur qui probis
nhe debeatis, qui solemniter regalia dona suscipitis b actionibus innolescunt : et ideo tam desiderio vestro
si venire protinus festinalis. Illud tamen necessario io satisfacientes, quam quod vos necessarios esse creui-
commonentes, ut venientium nullus provenire possit >it dimus,jussisprxsentibus evocamus; quatenuset viris
excessus, nec possessorum segetes, aut prata vaste- e- nobilibus obsequia nostra decorentur, et qux ulilia
tis c *sed sub omni continentia properantes, de cu- u- nobis credimus, per te expedire possimus.

" D.Juret. existimat hxc

intelligendaesse de tribuno
10 Procop. lib. iv de Bello Vandalico. Infr. I. xn, cp. 5.
voluptatura, cujus mentio est infra lib. vi, for. 19, et d
FORNER.
Ub. vn, for. 10. Solemnia dona et annua munera, infra epist. 42
*>Vide Luilprandum, lib. vi, cap. 5. Hxc autem donana hujus lib. v. FORNER.
conferebantur calendis Januariis. Nicephor. lib. x, • Idem tribuil Alexandro Mammex filio Lampri-
cap. 23; Sozom. lib. v cap. 17; Ambros. serm. 14. 4. dius. FORNER.
' Regia munera hxc donativa, prxter stipendia
JURET.
c Transitns militum sit innocens, neve fruges lse- s- _.. consuela, militibus in prxmium fortitudinis cedebant,
dat.Iiaquequod dejure servitutis hastx rectx illxsis sis "* nec temere, neque passira omnibus cilra delictum.
fructibus ferendx a Paulo scriptura est, 1. 7, qui [ui Fuit sub Justiniano quxstor prxmiorum Agathias Iib.
sella, D. de serv. rust. prxd., quidam tractum a re- e- III de Bello Goth. In exercitu, inquit, nec ducis, nec
gibus suspicantur, qui extero exercilui commeare re prxfecti munere fungebatur; nec miles quidem.
dilionis sux regionem per aliquara permittunt. Unde de Quxstor alioquin, et regix pecunix custos, haud ta-
Lysander Laconumdux apud Plutarchum vidensBcco- io- men earum qux militibus in stipendium pendeban-
tos incertx (idei, cum per eorum agros transiret, sci-;i- tur; nam alteri erat hxc cura demandata ; sed qux
scitatus est ulrum rectis an inclinatis haslis transiret.
et. ex imperatoris xrario ad exercitum,his et in prx-
Sed ego pulem jurisconsultum de privato jure, non on raium mittebantur, qui insigne aliquod facinusih bello
imperatorio sensisse., 1. 13; item quxritur, § exer- !)•- gessissent. Qua ex re non obscurus is erat, sed prxpo-
citu; 1.15, ex conduclo, versic. exercitus prxteriens ns tens factus, atque adeo ut arcanoruraesset inler cxteros
per lasciviam, D. locat. Idem Justinianus novell. 130,>0, particeps, ita ut flrmitatis tum plurimum et lidei prin-
nspi napbSovarpanarav constituerat: cujus auspiciis iis cipura dicta viderentur habere, cum illi placerent:
ac legibus Belisarius rexit exercitum. Nam cum mili- li- quod hic Cassiodorus quoque subindicare videlur,
tum qtiidam in agros discurrenles, fructus attingerent,
U, dum ail singulorura facta, etc, quasi esset in castris
eos iguominia notatos convocans, sic est allocutus: s: quidam explorator industrix el fortiludinis cujusque
Vim aflerre, et exalienis pasci turpe semperac pro- o- militum, cujus renuntiatio apud principeni valeretj
brosum videlur, quod injustum in ipso feratur. Auct. ct, ad mililis strenui commendalionem. FORH,
665 VARIARUMLIBER V. 666
EPISTOLA XXIX. j memorat, nonnullos maximam pecunix quanlilatem
A
NEUDI VIROILLUSTRI THEODORICUS REX. retinere \D. Grut. et Cuj., debere; alii, redhibere]
conquerilur. Et quia utilitatem publicam diuturna
Jubet ut non trahatur Ocerus cmcus in servilulem, si
se esse non convenit ludilicatione differri, ideo devotio tua
probavisse ingenuumreperiatur.
Oceri fusa sed prxsentia decreta suscipiens, Marcum presbylerum,
Movit nos quidem precalio, magis Andream , et Simeonium, vel reliquos quos brevis
[
miserabiliorem reddidit virum luminis sui ademptus subter annexus eloquitur, servala in omnibus civili-
ornalus, quia necesse est ut amplius permoveat visa tate conveniat : ut si eos non per calumniam, sed
quam auditacalamitas. Is enim perpetua nocte super- manifestos revera fisco constiterit esse debitores,
stes ad remedia nostra mutuati luminis beneficio fe- summam
qux rationabiliter postulatur, sine aliqua
stinavit; ut quem videre non poterat saltem clemen- imroinutione
ti:e suavitate senliret. 89 Clamat enim sibi Gudila, persolvant. Providendum est enim ne
conlumacium personarumpublicis rationibus
vel Oppane incognilam suo generi conditionem ser- spirilus
videatur afferre dispendium. Quivero miniis
vitutis imponi, cum pridem sub libertate nostros fue- aliquod
iutentata ad te im-
rit secutus exercitus. Mirati sumus talem in famula- minente cognoscunt, ut judicium competens
tum trahi, qui a vero domino debuisset expelli. No- conveniant; quod xquilati congruit,
B
vus ambitus est talem [Jurel., cxcum] quxrere, quem utrarumque partium allegatione recognita, salvis le-
gibus impleatur.
possis horrere; servumque dicere, cui debeas divina
consideralione servire. Adjiciens eliam hujusmodii EPISTOLA XXXU.
calumnias Pythix comitiscelebratx opinionis viri sibi1 BRANDILJE THEODORICUS REX.
examinatione submotas. Nunc autem inlirmilatis sux"
Admonet ul corrigat Proculam uxorem suam, qua
mole compressum, manu vindicare non posse, qux3 gravissime percussisseuxorem Palzenis dicebatttr.'
patrona fortibus probatur assislere. Sed nos quorumi si tamen accusatam falso eam esse crediderit Bran-
est proprium inter pares ac dispares xquabilem justi- dila, vult ut ad aulam cum uxore veniat causam
dicturus.
liam custodire, prxsenti jussione decernimus, ut si in
judicio supra roeraorati quondam Pythix se probavitt Adiit nos innumeris vicibus Patzenis repetita con-
ingenuum, calumnianles protinusamoveatis; nec au-- queslio : qui cum esset in expeditione felicissima
deant ulterius necessitatibus alienis illudere, quos3 constitutus, a Procula conjuge tua uxorem suam as-
semel convictos decuerat sua vota damnare. seruit trina fuisse cxde laceratam : ita ut solo bene-
ficio desperationis evaderet, cum non plagis fessa,
EPISTOLA XXX. sed jam crederetur exstincta. Hanc nos, si lanien
GUDUI VIROSUBLIMI THEODORICUS REX. vera est, in femina quara maxime mirantes auda-
Prmcipit ut a Costula atque Daila Golhorumtibertateo ciam, transire non patimur impunitam. Atque ideo
gaudentibus onera servilia amoveanlur. decretis te prxsentibus admoneraus, ut si facluni
Quos duces eligimus, eis simul et xquilalis mo- evidenter agnoscis, delatam querimoniam, pudorj
menta jure delegamus : quia non tantum arraiss tuo consulens, maritali districtione a redarguas ;
quantum judiciis nos effici cupimus clariores. Co- quateifus ex eadem causa ad nos querela justa non
stula igitur atque Daila cum, Deo propitio, Gotho- redeat; et legibus noveris resecari posse, quod te
rum noslrorum libertate lxtentur, onera sibi serviliai oportuerat domestica districlione corrigere. Quod si
a vobis causantur injungi, qux nec ipsos deceat per- mendacium magis pelitoris accusans causam dicere
peti, nec cuiquam irrationabiliter fas sit imponi. fortasse volueris, siimmoto dilationis obstaculo, ad
Quod si ita gestum esse cognoscis, sine aliqua dila- comitatum noslrum cum supradicta conjuge tua in-
tione faciasamoveri: ne ad nos exinde ulterius que- cunclanter occurre, exceptura aut de iniqua prx-
rela revocetur, el incipiat gravis esse animo nostroi> sumptione vindictam. aut de mulieris improbitate
in ducem revoluta causalio, quem magis oportett b victoriam.
taUa peragere qux nos deleclet audire.
D EPISTOLAXXXIII.
EPISTOLA XXXI
WILITANCHO DUCITHEODORICUS REX.
DECORATO VIRODEVOTO TIIEODORICUS REX.
lubet ut discutiut causamBrandilw, quiReginamuxo-
Decernit ut Marcus presbyter, Andreas et ulii co- rem Patzenis, dum in expedilione Gallicanaversa-
gantur ad pecuniam Hsco solvendam,si debitores s retur, in matrimoniumduxeral; et si accusationem
esse constiterit. veram cognoverit, adulleros puniat.
Thomas vir clarissimus inter Apuliam Calabriam- Gravis est Patzenis clementix nostrx sensibus in-
que provincias de siliquatici litulo indictionum octa- timata conquestio : qui se in expeditione Gallica
vx, nonx, undecimx, primx, secundx et quintacde- constiluto, in eum Brandilam prosiluisse testatur
cimx, quas ad conductionemsuam pertinuisse com- excessum, ul uxorem ejus Reginam proprio socian-

*L. un. C. Theod. de emend. propinq. Malronas s b Feminis ad scelera vires esse ait Fabius Quintil.
prostratx pudicitix, quibus accusator publicus de- declam. 2. L. ult. C. Theod. ad leg. Corn. de sicar.:
csset, ut propinquimore majorum de communi sen- mitior enim circa eas debel esse senlentia, quas pro
tentia coercereiit auctor fuit Tiberius. Suetonius iuu iufirmitale sexus minus ausuras esse confidimus,
ipsius Vila cap. 35. FORNER, FORNER.
667 M. AURELII CASSIODORI 668.
dam ducerel esse conjugio; et in injuriam nostrorum A ignarus : obliviosus cum relinquifur, trepidus curu
(einporum adulterium simulatamatrimonii fueritlege lcnetur. Mutat verba, variat coustitula; necin una,
conimissum ». Hxc nos, si vera sunt, transire nequa- dicli sui qualitate conlentus, diversis imaginibus
quam patimur irapunita. Nam quando affectus tutos immutatur. Merito chamxleonli bestix confereudus,
quis habeat, si tunc sceleri subjacebit, cum pro oin- qtix parvoruni serpentum formx consimilis, aureo
nium salute 90 pugnaverit? Respicite, impudicx, tantum capite, et reliquis membris subalbentispra-
gemenlium turturum castissimum genus; quod si a sini colore dislinguitur. Hxc quoties humanos aspe-
copula sua fuerit casu intercedente divisura, per- ctus incurrerit, dum ei fugiendi velocitas denegatur,
petua se abstinentise lege constringit: gratiam con- nimia limiditate confusa, colores suos mullifaria
ut modo veneta, modo blaltea,
junctionis non repetit, quam reliquit; fidera servat, qualilaic commulat;
dum laudem pudoris ignoret; et moribus studere de- modo prasina, modo possit cyanea reperiri. Unde
mirum est in una superficie tot diversa conspicere.
prehenditur, quod nulla viduitatis conversalione glo-
rialur. Muiierum se, proh dolor! vota conlinere, Qiiam non immerito Pandix gemmx dicimus esse
in unus se lulgor non polest conti-
nequeunt, quibus caslilatem ratio persuadet, pcenat consimilem, qua
legis iraponit, terror raaritalis extorquet. Perierunt ; nere : flucluat aspectibus tremulis, duni lapis tenea-
profecto mores, si nec illis comparari possunt, qux , _} 1 tur immobilis. Nam quod modo videris, mox aliud
ralione carentia temperantur. Et ideo subliraitas tuat ibi, si amplius intuearis, adverlis : sic mutatum cre-
impetilos ad suum faeiat examen occurrere; et re- dis, quod neminem eripuisse cognoscis. His permu-
rumveritate discussa, sicut jura nostra prxcipiunl, tationibus xslimalis mcns Frontosi simillima reperi-
in adulteros maritorum favore resecetur : quia de- tur, qux dicli sui non habet fidem, qux tot varietates
fensorem reipub. redirenoluerunt, qui scelerata prx- continet quot verba protulerit : Prolei fabulis c jure
sumptione conjuncti sunt. Confundisine dubio desi- sociandus, qui subito comprehensus, suhsianlisesu.se
deraverunt omnia, qui tentaverunt legibus inimica. formain omnimodis non habebat. Nam ut celaret
Sed melius est paucorum damno b malorum corri- hominem, aut leo frendebat, aut sibilabal anguis,
galur intentio: quia omne matrimonium, quod absit, aut in undas liquidas solvebatur. Et quia sic notus
incertum relinquitur, si in tanta reverentia sine ali- est, cum facies ai tuum venire judicium, primuro.
quo terrore peceetur. agito, ne proraittal : cave ne constituat : quia levis-
simi animi mos est, polliceri facile qux non disponit
EPISTOLA XXXIV. implere. Quidquid autem persolvere considerata
ABUNDANTIO PRJEFECTO PRJETORIO THEODORICUS REX. xquitale potuerit, constrictus sine aliqua dilatione
Sancit ut Frontosum absque mora aaigat ad solutio-. rI jam reddat : quia post tot falsitates argulix suse
nem pecuniw publicw, quam decoxerat, et quam* reputare poterit, quod se frequenter illusisse co-
multoties redditurum se promiserat. gnoscit.
Frontosum, sui nominis testem, frequenli nobis EPISTOLA XXXV.
insinuatione suggestum est pecunix publicx de-[
coxisse non mininiain quantitatem; quem a diversiss LUVIRIT COMITI ET AMPELIO THEODORICUS REX.
judicibus fecimus juxta examinatione perquiri: nee Monet te ex Hispania frumentorum copiam, ad penu-
forsitan, ut assolet, eum non veritas, sed infamaret,| riam Romanorumsublevandamdevehijussisse: eam
tamen naucleros in Africam deportasse el vendu
[alii, infirmaret] invidia. IHe omnia confessus, red- disse; quibus ideo mille triginta octo solidorum
dere se posse constituit, si ei largx prxberentur in- mulctam imponit.
ducise,:quibus frequenter emensis, immemor pro->- Cuiu pro incerti lemporis eventu Romanas xdes
missionis suse ad constituta semper imparatus oc-;- inopia facie castigala pulsaret, et quamvis rara, la-
currit. Fugere siq.uideranescius, sed sux sponsionisis men lam pulchrx civitali videretur esse fcedissima;
» Qux fuerint olim adulterii pcenx paucis demon- l- In anliqua, inquit, Saxonia, ubi nulla Christi cogni-
slrabo. Romuli lege, matrona ejus culpx rea, ntarito o j-vtio, si virgo in materna donio, vel maritata sub con-
permissa cognatisque, ii, uti visum, mulctabanl ac ic juge sit adulterala, manu propria strangulalam cre-
puniebant etiam morte : eteniin jure ipso, mulier :r iuant, autcingulo tenus vestibus abscissis flagellant
qux juxta sacratas Romuli leges nupta, ita in manu u eam castx matronx, et de villa in villam missx oc-
viri, ut proles in patris. In eas qux sacris Baccha- i- currunt novx flagellantes, et cultellis pungunt, donce
nalibus incestu usx, cognali maritique intra domos )S interimant. Bnoss.
animadverterunt, aiunt Livius et Valerius. VideValer.r. b Statuerunlveteres, auctore in Cluentiana Cicero-
Max. lib. vi, cap. 3. Plin. lib. xiv, cap. 13. Terlull.1. ne, ut si a multis esset flagitium rei mililaris ailmis-
in Apolog. cap. 6. Prxterea adulterx domo exactx,e, suni, sorlitione in quosdam animadverterelur : ut
et dote privatx, ut Plautus in Ampbitr. indicat. Va- i- raetus videlicet ad omnes, pcena ad paucos pervc-
ler. lib. vm, cap. 11. Quod si marili cognatique dis-s- niret. Hinc decimandi ortus mos fuit, quod Ssrarevstv
siraulabant, hoc est ( ut cuni Livio loquar) idoneus is dicebant. Livius lib. n et lib. xxvm; Polybius lib. vi;
in privato supplicii exaclor nemo erat: non raro pu- i- Sueton. et Dion. in Augusto; Xiphilin. in Galba ;
blico judicio persequebantur id crimen magistralus IS Capilolin. in Opilio Macrino; Tertul. ad Scapulam :
et prxsertim xdiles. Postea secuta est lex Julia, l, deciinanda Carlhago. Bene igitur cum paucoruni sup-
quam lulit Augustus, qui adulteros raorte aut fuga ;a plicio reliqui sapiunt civcs, exemplo alieni mali com-
punivit, ita ut capitale criraen esset, ut ex Arnobio o monefacti, 1. 16, aut facta, D. de pcen., Gel. lib.
lib. iv, et Salvian. iib. vi, constat. Quam adulteriiii xvi, cap. 1-4.FORNER.
pcenam tribuit prisck Saxonibus Bonifaciusarchiepi- i- c Vide Horatium lib. u, satir. 3. JURET.
scopus epistola ad Ethelbaldum Anglorum regem.I.
669 VARIARUMLIBER V. _70
iciiuum judicaviraus Hispanix triticeas illi copiasi A lantur, maxime cum pro servanda civilitate uec illis
exhibere; ut antiquura vectigal sub nobis felicior sunt neganda beneficia justitix, qui adhuc in fide
Rouia reciperet. Jussis siquidera nostris viri specta- cognoscuntur errare. Atque ideo discant rerum bo-
bilis Marcianilaude digna servivit industrla. Sed pa- narum suavissimumsaporem; ut qui humanani justi-
rum diligenler impleta jsunt, qux constat optimei tiam nituntur quxrere, sollicitius incipiant divina
fuisse procurata. Hi enim, qui portanda 91 susce-- judicia cogitare. Proinde quoniam nonnulloruni vos
perant, morarum txdia non ferentes, destinatumi frequenter causamini prxsuraptione laceratos, et,
frumentum in Africsepartibus pro suo dicuntur ven- qux ad Synagogam vestram pertinent, perhibetis
didisse compendio.Quod quamvis inullum minime! jura rescindi; opitulabitur vobis mansueludinis no-
transire debuisset ( ut ainor proprii commodi tott strx postulata tuitio; quatenus nullus ecclesiasticus,
populorum jejuna vota suspenderet), tamen quiai qux Synagogx vestrx jure competunt, violentia in-
nobis insitura est culpas remiltcre, quas possumuss tercedente pervadat, nec vestris se causis importuna
cauta ordinalione corrigere, Catellum et Servanduml acerbitate permisceat; sed ut religionis cultu, ita
viros slrenuos esse credidimus dirigendos; ut quiai et actuum sint conversatione discreli: hac tamen
naucleri ducentos octoginla solidos in triticum, et inl moderatione principalis auxiliibeneUciumconceden-
naulis septingentos quinquaginta octo solidos acce-- TJ j tes, ut nec vos quod ad prxfatx Ecclesix jus vel re-
pisse perbibentur, si apud vos facti veritas innote- ligiosas personas cxteras legibus pertinere conslite-
scit, in summani ralione collecta, ab eis niille tri-- rit, inciviliter attrectare tenletis. Tricennalis autein
ginta oclo solidorum quanlitas inferatur; ut quii humano generi patrona prxscriptio c, eo quo cunctis,
vindictam remisimus, damna minime sentiaraus. Ini vobis jure servabitur ; nec conventionalia (ed.
qua parte ita se sublimitas vestra diligenler impen-- Acc, commodalia) vos irrationabiliter prxcipimus
» sustinere dispendia; ut hac pietatis nostrx defen-
dal, ut et justitix et publicis utilitalibus satisfecisse
videatw ». sione muniti, petitio vestra ab illicitis se liberataui
EPISTOLA XXXVI. gratuletur incommodis, Concedimus quidem, cle-
STARCEDIO VIROSUBLIMI TUEODORICUS REX. mentix nostrx consuetudine, qux rogastis. Sed quid,
Itlumobmembrorumdebilitalemab expeditionebellica j Judxe, supplicans temporalem quietem quxris, si
exixmi; el permittit ut deinceps vitam remissam, , xternam requiem invenire non possis?
privatus lamen donativo, exigat. EPISTOLA XXXVIII.
Conlinuatis laboribus altritum corpus debilitatem1 UNIVERSIS POSSESSORIBUS THEODORICUS REX.
tibi causaris altulisse membrorum; ut qui ante belli- Jubet ut arbores Signino alveoinnascentesradicitus
cis fueras aptus insignibus, nunc vel ad otiosam vi-. /p amputenlur.
tam vix idoneus approberis: expetens ut ad expedi- Admonet nos formarum cura prxcipua, ut qux
tiones felicissimasnon cogaris , a quibus non voto,, possunt noxie crescere, debeamus celerius amputare;
sed necessitatesubduceris. Atque ideo allegationibus s quatenus et soliditasaquseductus, Deo auxiliante, iu-
tuis diutius perquisitis, et ad rerura Udcm deduclis,i corrupta servetur, et vobis leve sit opus, quod in te-
otiira tibi no« ignobile [Gr. et Cuj. ignorabile] prse-w neris arboribus adhibetur. Nam qux nunc virgulta
senti jussione largimur: quia non est ignavix culpa,, sunt, erunt, si negligautur, et robora. Ista enim qux
quem excusat miseranda calamitas. Sed sicut tibi re-,_ uiodo facili avulsiohe dirimuntur , postea vix secu -
missam vitam concedimus, ita te donativo prxsentili ribus icta succumbunt. Atque ideo sociata debetis
auctoritate privamus : quia non est xquum ut, cumn properatione contendere, ut prxsenli diligentia futuri
de tuo cognoscaris idoneus, rem laborantium acci- laboris evadatis incommoda. Hxc esl enim civilis
pere debeasotiosus.Fruere igitur secura vita, adver- [D. Grul. et Cuj., curilis; Juret., (orte, subtilis] ever-
sorum insidiisnostro munimine liheratus. Nec aliquiss sio, sine oppugnatione dissidium, aries, ut ita dixe-
tibi imputabit desertoris opprobrium, quando illili rim, fabricarum. Quapropler omnem silvam qux pa-
quos contigerit a mililia morbi causa suspendi, exK rielibus inimica consurgit, de Ravennate forma ju-
prioribus factis habendi sunt jure reverendi. Nec c jn bemus radicitus amputari; ut Signini alvei reparala
enim dignus est a quoquam redargui, qui nostro ju-i. constructio talem nobis deducat liquorem, qualeni
dicio meretur absolvib. potuit a fontibus suscipere purilatem. Tunc erit ex-
EPISTOLA XXXVH. hibitio decora thermarum, tunc piscinx vitreis fonti-
JIID.EISMEDIOLANENSIBUS THEObORICUS REX. bus fluctuabunt; tunc erit qux diluat aqua , non in-
Contervatjura eorum Synagogwolim concessa,dum- quinet; post quam lavari continuo nonsit necesse.
modojuribus Ecctesiwnon noceant. Additur etiam quod si ad potandum unda suavis in-
Libenter annuimus qux sine leguin injuria postu- i- fluxerit, omnia nostro victui reddunlur accepta :
* Vide Symmachuralib. x, ep. 50. JURET. scribilur tricennalem prsescriptionemsic constanter
b Fas est maculosas notas vitiatx principis opinio- i- inolevissein negotiis actionum, ut jam non quasi ex
nis abstergere. Sic 1. *, C. ad S. C Tertullian. aitt instructione humana, sed veluti ex ipsa rerum pro-
maculas reraitti imperiali beneiicio , sed tamen prin- cessisse natura videatur. Et paulo post additur : Ne
cipis indulgenlia quos liberat, notat. I. 2, C dee contra hunc numerum in quo veritas perfectx com-
gener. abol.; cui addo locum Suetonii in Claudio o pletur xtatis, attentet commoveri vox cujuscunque
cap. 15. BROSS. petitiouis. Vide supra lib. m, ep. 31, et lib. i, ep.
c ln IegibusWisigolhoruin lib. x , til. 2 , xra
i,, 18. JURET.
671 M. AURELH CASSIODORl 672
quando humanx vilsenullus cibus gratus eflicilur, ubi A I fraudes noscatur esse corruptum ?Conductores domus
aquarum dulcium perspicuitas non babetur. 92 I regix, quacunque gente sint editi, ad liquidum veri-
Nam si lavari cupimus purissimis liquoribus, quanto tate discussa, tantum decerniraus solvere , quantum
magis satiari talibus festinamus ? Qux si nunc fulura. nostra prxdia constiterit pensitare. Et ne cuiquam
tractentur, nulli labor facit txdium, quisumitur pro' labor suus videatur ingratus, salaria eis, pro qualilate
deleclaiione cunclorum. locatx rei, vestra volumus xquitate constitui. Non
enim noslra, sed illorum rura [ed. Ac, jura] dicenda
EPISTOLA XXXIX.
AMPELIO ET LIVERIJE THEODORICUS REX. sunl, si pro voluntate conducentis modus eveniat
pensionis. Transmarinorum igitur canonem, ubi non
Mitlit eos in Hispaniam, ul reprimanl auctorilale' fraus fleri utilitalibus publicis intimatur, vos
legum tumhomicidas, lum exigentes assem publicum,\ parvaattente jubemus exquirere, atque statutura nuraerum
qui per gravamina ponderum possessorumpalrimo--
nia premebant; tum denique omnesin malis et (ur- pro jurium qualitate defiuire : quia contra fraudes
tivis aclibus versatos. utile remedium est nosse quod inferatur. Monetarios
Decet provincias regno nostro, Deo auxiliante,, autem , quos specialiter in usum publicum constat
subjecias, legibus et bonis moribus ordinari: quiai inventos, in privatorum didicimus transiisse compeu-
illa vita vere hominum est, qux juris ordine contine-- B 1 dium. Qua prxsumptione sublata , pro virium quali-
tur. Nam belluarum ritus est sub casu vivere : qux: tate functionibus publicis applicentur. Tolonei quin-
dum rapiendi ambitu ferunlur, improvisa teineritalei etiam canonem nulla faciatis usurpatione confundi;
succumbunt. Agrum suum denique a dumosis senti- sed modum rebus utillimum, quem prxstare debeat,
bus doctus purgat agricola : quia laus excolentis est,, imponentes, coramerciandilicentiam xquabili ratione
si agreste solum dulcissimis fructibus amoeiietur. Sic~ revocate, ne se tendat in vagum ambitiosa enormitas
quies suavissima populi, et tranquilla dispositio re- exigenlium. Actus prxterea Lxli, cujus conscientia
gionum, prxconium probalur esse regnantium. Mul-- summa pulsatur invidia, sub consuela nobis censemus
torum itaque querela comperimus, in provincia His- xquitate perquiri; ut nec fraus aslutis machinationi-
panix, quod sumraum inter mortales crimen est,, bus occulatur, nec innocentia falsis criminalioiiibus
vitas hominum vaga prxsumplione populari, et le- ingravetur. Quoscunque vero in furtivis actionibus
vium occasione causarum subire multos interitum. reperitis fuisse versatos, pro fortunarum quantilate
Sic mala pace quasi ludo corruunt, quanti vix potuis- suppressa, reddant vestra xstimatione pecuniam.
sent cadere sub necessitate bellorum. Dehinc nona Quod si hxc per alios dispersa esse constilerit, et
polyptychis publicis, ut moris est, sed arbitrio com- illi nihilominus teueantur obnoxii, qui scientes passi
pulsorum suggeruntur provincialium subjacere for-- C sunt in lali actione misceri. Coraplices enim exstite-
tunx. Quod genus evideutis est prsedx, pro illius vo- runt criminis, qui non detexerunt facta raptoris.
luntate dare qui ad suum commodum amplius festi- Prxbendarum " tenor ascriplus, quem nostra diversis
nat exigere. Cui rei nosregali providentia succurreree largitur humanilas , provincialibus suggeritur intole-
cupientes, sublimitatem vestram per universam His- rabilis causa esse damnorum , quando et in species
paniam loco muneris credidimus destinandam; ut subb exigitur, et impudenter ejus pretium postulatur. De-
ordinationis vestrx novitale, inveteratx possit con-i- testabilis cupiditatis isla sunt documenta, competen-
suetudini nil licere. Verum ut more medicorum sx-'- tia sibi dislrahere , et ad exigendi impudentiaro mox
vioribus morbis accelerata remedia tribuamus, indee redire. Quod nimis improbum, nimis videtur absur-
curationis nostrx iiatinitium,ubi magis noscitur essee dum; ut et nostra constituta prselercai)t,.et tribulario-
periculum. Homicidii scelus legum jubemus auclori-i- ruro, qui fovendi suut, videantur afflixisse subsiaii-
late resecari; sed quantum veheraentior pcsna est,, tiam. Sint igitur prxfixo modo contenti, sive ibidem
tanto ejus rei debet inquisitio plus haberi: ne amoree positi, sive hinc nibiloroinus destinati : habcantlibe-
vindictx innocentes videantur vitx pericula susti- i- rum arbitrium , unum tantum de duobus expetere,
nere. Pereajit itaque soli nocenlesin correctione mul-1- dummodo geminata exactione fortunas alienas non
torura, quando el hoc pietalis genus est, coercere in-
l- D debeant ingravare. Exactorum quoque licenlia ferlur
fantiam criminis, ne juvenescat augmentis. Exigentes :s amplius a provincialibus extorqueri, quam nostro
vero assem publicum per gravamina ponderum pre-i- cubiculo constat inferri. Quod diligenti examinatione
mere dicunlur patrimonia possessorum ; ut non tamn discussum, ad hunc vos modum functiones publicas
exactio quam prxda esse videatur. Sed ut lotius is revocare decernimus, quem Alarici alque Eurici
fraudis abrogetur occasio, ad libram cubiculi nostri,i, temporibus constat illatas. Paraveredorum b itaque
qux vobis in prxsenti data est, universas functiones ss subvectiones exigere eos, qui habent veredos ascrip-
publicasjubemus inferri.Quid enim lam nefarium quam n tos, provincialium querela comperimus, quod nnllum
prxsumploribus Iiceat in ipsa etiani trulinx qualitate« penitus sinatis prxsumere, quando per turpissimos
peccare; ut quod est juslilix proprie datum, hoc per sr quxstus et possessor atterilur, et commeantium ce-

Prwbendarum, al. prmbendorum. L. 19, Inviti, dele et 28. FORN.

testib. Plaut. in Persa, prxbenda xdilf-s locaverunt.t. b Paraveredorum meminit et inf. lib. xi.epist. 14,
Aul. Gell. 93 Kb. xv, cap. i; Symniach. lib. i, et 1. 2,1. 22, C de curs. publ.; 1.2, C de prxpos.
epist. 19, eademque forma tribuenda dixit, utprx-j- sacr. cub. FORN.
benda quse more solito tribuebantur, lib. i, epist. 6
675 VARIARUMLIBER V. 674
leritas impeditur. Villicorum quoque genus, quod ad A officium, missus ad summx quidem peritix viros;
damnosam luitionem queruntur inventum , tam de sed nulla inter eos confusus es trepidatione, quia niliil
privala possessione quain publica funditus voluraus libi post nos potuit esse mirabiie. Instructus enim
amoveri : quia non estdefensioqux prxstaturinvilis, trifariis linguis, non tibi Grxcia quod novum osten-
suspeclum est quod patiuutur nolentes. Nam hoc est tarel invenit; nec ipsa, qua nimium prxvalet, te
revera beneficium,si sine murmure feratur acceptum. transcendit argutia. Accessit meritis tuis cunctis lau-
Servitia igitur qux Gothisin civitate positis superflue dibus pretiosior lides, quam divina diligunt, morla-
prxstabanlur, decernimus amoveri. Non enim decet Iia veneranlur. Nam inter mundi fluctuantes procel-
ab ingenuis famulatum quxrere, quos misimus pro las unde se humana fragililas contineret, si nostris
libertate pugnare. actibus mentis infirmitas non abesset [Niv., inentis
EPISTOLA XL. firmitas non adesset]? Hxc inter socios amicitiam
CVPRlANO COMITI SACRARUM LARGITIONUM THEODORICUS servat, hxcdorainis pura inlegritate famulatur, hxc
RF.X. supernx majestati reverenliam pix credulitatis im-
Jlli conferl sacrarum targitionum comitivam, muttis- pendit; et, si beneficium tantx rei latius quxras,
que laudibusettmexornat. incommulabilis fidei est omne quod bene vivitur.
Quamvis ullra desideria suppliciim frequenter nos g£ Sume igitur per indictionem tertiam [Anno Chr.
prsestitisse beneficia gaudeamus, el, quodest difficil- 510 vel 525] sacrarum largitionum a , Deo propitio,
limum, humanx ambilionis interdum»vota supere- dignilatera. Utere congruis tuis natalibus institutis.
raus: hxc tamen libentius amplectimur, qux nos Meruisti hactenus, ut honorum fastigia credereraus :
merito fecisse gloriamur. Diu quippe trutinandus est, agenunc, ut tibisratix nostrx celsiora nihilominus
cui traduntur examina; talisque debet a principe de- conferamus.
ligi, qualis ab ipsa polest lege diclari. Gemmarum EPISTOLA XLI.
divites venx auri fulgore pretiantur; el gloriam pul- SENATUI URBISROMJE THEODORICUS REX.
chriludinis capiunt, quia nulla degeneri vicinitate Indicat se Cyprianum meritis
propriis et nalalium
sordescunt. Sic bona merita splendidis dignitalibus ad
splendore fttlgenlem sacrarum largitionum comi-
sociata, alternis prxconiis [Ga., alterius pr-emiis] tivam evexisse.
adjuvantur; et unius rei facies de addita venustate . Licet canditlatos vobis frequenter genuerit muni-
pulchrescit. Non enim de te aliquid redemptx laudi, ficentia principalis , et fecunda indulgentia b nostra
aut loquaci famx credidimus, qui nobis spectantJbus vobis altera sit nalura; habetis nunc profecto virum
sxpe placuisti. Inlerpellantium siquidem confusas quem et nos elegisse deceal, et vos suscepisse con-
querelas distincla nimisac lucida relatione narrabas. „( veniat. Cui sicut fortunatum fuit a nobis eligi, ita
Et qui proprios dolores expriraere non poterant, tuis laudabile erit vestro ccetui honorum lege sociari.
commendali allegationibusobtinebant; etnefavoris Hoc tamen curix felicius provenit, quod nobis et
alicujnsputareturexcessus, desideria supplicum ipsis in-polittis tiro militat: illa vero non recipit, nisi qui
prxsentibus intimabas. Orituo altercantium desidcria jam dignus honoribus potuerit inveniri. Convenien-
convenerunt; et, quod difficillimum gratix genus terergo ordo vester xstimatur eximius , qui semper
est, alternx parti indiscreta laude placuisti : qux est de probatissimis congregatus. Non enim illic pro-
res ipsos oratores quoque poslponit. Nam cuni illis fanis reseralur introitus, sed tales illuc permittuntur
sit proposilumdiu tractata unius partis vota dicere; accedere, quales inde eliam cernunlur exire. Susci-
tibi seraper necesse fuit repentinum negotium ul«ro- pite itaque collegam quem palatia nostra longa exa-
que lalere declarare. Additur etiam regalis prxsen- minalione probaverunt : qui regiis ita intrepidus nii-
tix gravissimum [Niv., gralissimumj pondus : sub litavit affatibus, ut jussa noslra sxpe nobis spectau-
<juo le ita facile contigit expeditum, ut quod illi vix tibus atque laudantibus explicaret. Cognoscitis pro-
possunt artiliciosisschematibus a judicibus obtinere, fecto qtix loquimur. Quis enim vestrum a Cyjiriani
tu probareris a principe puris allegationibus iinpe- devotione submotus est? Nam qui solatia eius petiit,
trare. Erat nimirum screnilatis nostrx in boniim pu- j.. mox beneficia nostra suscepit. Obtinuit flle sxpius
blicura parata sentenlia : quia nullam*tarditatem in invectationibus nostris, quod in consistoriis agi sole-
cognoscendonegotio sustinebat. Mox enim a te nar- bat antiquis. Si quando enim relevare libuit animum
rata causa conspeclaesl; etcur tardaret negotii finis, reipub. cura fatigatum, equina exercitia pelebamus,
cumtu suggestionemlucida brevilale concluderes? ut ipsa varietate rerum soliditas se corporis vigorque
Didicisli, ut crcdinius, judicare nostris serviendo ju- recrearet: lunc nobis causas multiplices relalor de-
diciis. lla , quod efficacissimumdiscipulatus genus lectabilis ingerebat, eratque ejus infastidita sugges-
cst, agendopotius iiislructus es quam legendo. Tali- tio, sub judicis animo txdioso. Ita durn causas prx-
busigilurinstitulis edoclus, Eoscsumpsistilegationis standi benignus artifex ingerebat, reficiebatur animus
a Ofliciumcomitis sacrarum largilionum describit Hujus frequens mentio fit in Cod. Theod. et Juslin.
Claudianusiu panegyr. Mallii. BROSS.
b Nam senatorum filii nascebantur senatores, lib.
Tiincsacr»in.nidaiitiir
opes,orbisquetributa, Si quis senatorium. Cod. Tbeod. lib. vi, tit. 2,
Po.,.-essi f
tjuidqtiid luv>is
evolviturauri;
luce
Quidqutd procul venasrimata sequaces, JURET.
AhdtiapallentisfoditsolerJa Bessi.
 675 M. AURELn CASSIODORI .ft
beneficiorumaviditate succensus. Hig igitur adhxsitt A _) siispirat. Spectaculuintantum fabricis clarum, sed
obsequiiscandidatus qui sic miiitavit animo nostro,, actione delerrimum, in honore Scythicx Diansere-
ut nulla eum gravaret offensio. Irascebamur sxpe3 pertum, qux sanguinis effusione gaudebat. 0 miserse
causis improbis, nec tamen displicerepolerat Iinguai deceptionis errorem, illam desiderassecolere qux
relatoris : damnabamus interdum negotium, cujuss homihum morte placabatur! Primum sibi per Iucos
placebat assertor; et impetum nostri animi frequen-- et silvas agreslium populorum nota [ed. Ac, vola]
ter sustinuit, qui gratix momenta possedit. Gloriaturr et venationibus dedita : hanc triplicem deam falsa
etiam non extrema luce nataliuro. Nam pater huic,, imaginationefinxerunt,ipsam in coeloLunam, ipsam
sicut meiniuistis, Opilio fuit, virquidem abjectiss in silvis Dianam, ipsam apud inferos Proserpinam
lemporibus ad excubias tamen palatinas electus. Quii esse firmantes. Sed solumErebi polentem non im-
multo amplius crescere potuit, nisi fides sub aridis-- probe forsitan xstimarunt, quando tali falsilatede-
siraa remunerationis sterilitate jacuisset. 94 Qma i cepti, in profundas vivi tenebras cum suis erroribus
enim conferre poterat tenuis donator? Qui si lanieni intraverunt. Hunc ludum crudelera, sanguinariam
non ditavit, innotuit " : quia magnx abundantise e voluptatem, religionem impiam, huroanam (ut ita
laudis est, in penuria reipub. vel mediocria munera_ dixerim) feritatem, Atheniensesprimum ad civitatis
meruisse.Vicit ipse majores suos felicitate sseculo-1 - B sux perduxere cnlturam, justitia permittente divina,
rum; et, quod amplius evectus est, nostris est tem- ut ad illusionem spectaculi perveniret, quod falsse
poribus applicandum. Talis quippe est in subjecliss religionis ambitus invenisset. Hoc Titi potentia prin-
mensura provectuutu, qualis fuerit et distautia domi- cipalis divitiarum profusofluminecogitavitxdiflciura
norum. Quapropter, P. C, prxdicfum Cyprianum i fleri, unde caput urbium potuisset. Cum theatrum,
suismeritis et nalalium splendore fulgentem, ad sa-- quod est hemisphxrium, Grxce dicatnr, amphithea-
crarum largilionum culmen eveximus; ut et veslerr trum quasi in unum juncta dno visoria, recte con-
augeatur numerus, et incitelur devotioservientium. stat esse nominatum: ovi specie ejus arenam con-
jfjStimate, reverendissimiPatres, quid de vestro or- cludens [ed., Qui speciem ejus arena concludens],
dine ceuseremus : quando eos, quos vobis aggregan- ut concurrentibus aptum daretur spatium; et spec-
dos credimus, multipliciallegationeprxdicamus. tantes omnia facilius viderent, dum quxdam prolixa
rotunditas universa collegerat. Itur ergo ad talia,
EPISTOLAXLII.
quxrefugere deberel humanitas. Primus fragili ligno
MAXIMO VIROILLUSTRI , CONSULI, THEODORICCS REX. conttsuscurrit ad ora belluarum, et illud quod cupit
Feritas spectaculorum, amphitheatrum Titi, et ludi' evadere,
magno impetu videtur appetere. Pari in se
qui in eo edebanlur describunlur; hortalurque con-" cursu festiuat
sulemad prmmia pugnantibus munificenliut lar- C et prsedateret prscda; nec aliter tutus
gienda. esse potest, nisi huic quem vitare cupit, occurrerit.
Si consularcm inuniflcentiamprovocant, qui per- Tunc in aere saltu corporis elevalo quasi vestes le-
uncla corporum flexibilitate luctanlur ; si organo> vissimsesupinata membra jaciuntur, et quidam arcus
canentibusredditur vicissitudoprxmiorum; si venitt corporeus supra belluara libratus, dum moras disce-
ad pretium deleclabilis canlilena : quo munere vc-- dendi facit, suh ipso velocitas ferma discedit. Sic
nator explendusesl, qui ut spectantibus placeat,, accidit ut ille magis possit milihr videri, qui proba-
suis mortibus elaborat. Voluptatem prxstat sanguine• tur illudi : alter angulis in quadrifaria mundi distri-
suo b, et infelici sorte conslriclus festinat populoi butione compositis, rotabili [Gr. et Cuj., roboralij
placere, qui eum non optat evadere. Actusdetesta- facilitate prxsumens , non discedendoftrgit, non se
bilis, certamen infelix, cum feris velle contendere,, longius faciendodiscedit, sequitur insequentem, po-
quas forliores se non dubitat invenire. Sola est ergoi plitibus se reddens proximum, ut oravitet ursorum:
in fallendo prxsumptio, unicum in deceptione sola-• ille in tenuera regulam ventre [alii, venire] suspen-
tium. Qui si feram non mereatur effugere, inlerdurai sus invital exitiabilem leram, et nisi periclilaluS
nec sepulturam poterit invenire. Adhuc superstites fuerit, nil unde vivere possit acquirit; alter se ges-
homine perit corpus, et antequam cadaver efiiciatur,, D U tabili muro cannarum contra sxvissimum animal,
truculenter absumitur. Captus esca fit hosti suo, et1 ericii exemplo , receptatus includil, qui subito in
illum (proh dolor!) satiat quem se perimere possei tergus suum refugiens, intra se collectns abscondi-
* Innotuit active
posuit pro notum fecit, ut S. Gre- ex rebus Dei constant. Sic Lactantius spectacula
gorius Magnus lib. vu Reg., indict. 2 , cap. 113 et damnans , voluptatis voce sxpenumero utitur. L. i,
114. Sic supra dixit CassiodorusinnotetcendaUb. i, C de Spect. L. i, C. de expens. ludorum. Trebel-
ep.b 24. JURET. lius Pollio in Galienisduobus. Ne diutius, iuquit,
Venalioneui et spectacula, ih quibus homines theatro el circo addkta resp. per voluptatum depe-
cum ferisdecertabaut, vocat ludumcrudelem etsan- riret illecebras. Salvianus de Providehtia Dei ait
guinariam voluptatein, quemadiuodum theatrales nihil essecriminum vel flagitiorum quod non esset
functiones, spectaculurumeditiones, et alia ejus ge- in spectaculis, ubi horaines lacerarentur cum cir-
neris , voluptates appellari constat, qudd confirmat curaspicientiura voluptale. Hinc Prudentius contra
Vopiscus in Aureliano : Sequentibus diebus datx Symmachum, cum ad ahroganda Spectacula Hono-
sunt populo voluptates ludorum scenicorum, 95 riuiu cohortatur.
ludorumcircensiura, venationum, gladiatorura, nau- Tu mortesmiserortimliominuuiprohibetolilari
machix. Et Tertuilianus his verbis : Nam et omnes Nullusiu orbe cadat,cujussit pxna voluplas.
istse profanx spectaculorumsxcularium voluptates Bnoss.
677 VARIARUMLIBER V. 678
~~ aliena
tur; et cum nusquam discesserit, ejus corpusculum A t regna transniitti; qux ne vobis redderenlur
non videtur. Nani sicut ille veniente contrario revo- i>- infesla, nostra fecerunt absolute certamina. Ubi est,
lutus in sphxram naturalibus defensatur aculeis, sic ic quod tanta lectione saginatus , alios solebas docere
iste consutili crate prxcinctus, munitior redditur ur de moribus? Hoc si voluisses cum sorore nostra
fragilitate cannarum; alii tribus, ut ita dixerim, dis-s- tractare, ulique vobis non potnisset accidere: quia
positis, ostiolis \ulii, hosliolis]paralamin se rabiem m nec fratrem permiserat Isedi,nec maritum fecerat in
provocare prxsumunl : in patenti area cancellosis >is rebus talibus inveniri. Atque ideo per illum et illura
se postibus occulentes , modo facies, modo terga ?a legatos nostros salutantes bonorificenliacompetenti,
roonstrantes; ut mirum sit evadere quos ita respicis :is petimus ut hanc injustiliam deliberatio vestra per-
per leonuro ungues dentesque volitare: alterlabenti lti traclet : ne parenturo vestrorum animus evidenlibus
rota feris offertur; eadero alter erigitur, ut periculis
Us causis excitatus, eogitet aliquidtentare quod pacem
auferatur. Sic hxc machina ad infidimundi formata ta videatur irrumpere. Graviter siquidem dolet injuria,
qualitatera, istos spe refovet, illos tiniore discruciat:
it: qux contigerit insperata; et si inde proveniat dolus,
omnibus lamen vicissim,ut decipere possil, arridet. Jt. uHdecredebatur auxllium. Quxdam vero per harum
Longum est per tot periculorum casus sermonibus us portitores verbo vobis insinuanda commisimus; ut
evagari. Sed apte jungendum est, quod ait de inferis ris B xstimantes omnia, quid (ieri in tanta causa oporteat,
Manluanus : Quis scelerum comprehendere formas? s ? providentia veslra reponat: quia noh est leve pru-
quis omnia pcenarumpercurrere nomina possit ? Sed ed dentes viros in pacis constituta peccare.
vobis, quibus necesse est talia populis exhibere, lar-ir" EPISTOLAXLIV.
gitale manus fundite prxmia, ut hxc miseris faciatis tis
TRANSMUNDO a REGlWANDALORUM THEODORICUS REX.
esse votiva. Alioquiviolenta compulsio est, solemnia iia
dona subtrahere , et mortes detestabiles imperare. Scribil se excusationemejtts purgationemwe ob Ge-
*• laseci susceptionemlibenli animo acceptsse; et re-
Et ideo quidquid in longam consuetudinem antiqua ua mittit muneraab eo sibi oblala.
liberaUtate pervenit, sine aliqua dilatione concedite ite Ostendisti, prudentissimereguiri,post errdris even-
supplicanti : quia homicidii reaius est, illis esse te-e- tum sapientibus subvenire posse consilium; nec per-
nacem, quos editio vestra invitavit ad mortem. Heu eu tinacix vitium vos aroare, quodbrutis honiinibusvi-
mundi error dolendus! Si esset ullus xquitatis intui- ui- detur accidere. Obligastisanimum meum, tanta vos
tus, tantxdivitix pro vita mortalium deberent dari, ri, in melius celeritale mntando. Nam cum rex salisfa-
quanlx in morles hominum videntur effundi. cit, quxlibet dura dissolvit: quia sic est in principi-
EPISTOLAXLIII. bushumilitas gloriosa,quemadmoduinin mediocribus
vobis objecimus
TRANSMUNDO REGIWANDALORUM THEODORICUS REX. C odiosa potest esse jactantia. Nuper
Laudat sororemsuam, quam Transmundoin matri- Gesaleciquondamregisdolosamedilationediscessum;
ri-
moniumdederat; et conquerilurquodipse Gesalecum m sed vos nobilitatis vOsirxmemoreset honoris, actum
regno propler perfidiamexpulsumbenigneexceperit, it, rei nobis sub veritate declarastis. Unde non fuil sic
atque in exteras ptagas cum divitiis transmiserit. vituperabile, hominera \ed. Ac, hoininum] pravts
Quamvisa diversis regibus expetiti pro solidanda da suspicionibuslocum dedisse, quantum gloriosum est
concordia aut neptes dedimus, aut filias, Deo nobis )is dominantemtam celerrime se potuisse purgare. llle
inspirante, conjunximus,nulli tamen xstimamus nos os enim qui minus poterat cogi, animx non passus est
aliquid simUecontulisse,quam quod germanam no- io- arcana violare. Cui laudi vicissitudinero,in qua pos-
stram, generis Amali singulareprxconium, vestrum im sumus parte, reddenles, sinceram purgalionem pura
fecimusesse conjugiura : feniinain prudenfix vestrx rx mente suscepimus; sed auri traiismissi munera non
parem, qux non tantum reverenda regno, quanlum im lenemus; ut et ipsi intelligalis, causam per justiliam
ie- fuisse motam, quam nulla potuil fihirevenalitas. Fe-
mirabilis possil esse consilio. Sed stupeo vos his be-
neliciis obligatosGesalecum, qui nostris inimicis, is, cimus utrique regalia. Sic nos superavimus tyranni-
dum a nobis foveretur, adjunctus est, in vestram de- le- cam cupidilalem, sicut et vos vicisseconstat errorem.
fensionemsic fuisse susceptum, ut qui ad vos viribus >usD Redeant ad cubiculura vestrum munera, quorum
destilulus, privatusque forlunis venerat, subita pe- ie- lantum oblatio videtur esse gralissima. Negligatur
cunix ubertate completus, ad genles exleras probe- ie- aurum, ubi eleclum est conscientix prxmium; pa-
tur transmissus; qui quamvis, Deo juvante , lxdere >re tiatur aliquando repulsam, quod semper avaris regi-
nil possit, tamen aniiiiunivestrx cogitationisaperuit.
lit. bus imperabat. Eat nunc aclus iste per gentes ,
Quid exspecteut extraneorum jura, si sic meretur lur charum parentera non excusasse culpam , et lxsos
alfinitas? Namsi causa misericordix susceptus est animos respuisse pecuniam. Ita, quod per bella so-
in regno veslro, leneri debuit : si nostro propter ler lebat quxri, amoris studio declaratum est potuisse
excessus pulsusest, non oportuerat cum divitiis ad contemni. Intelligant parenles tales fuisse qui sludio

'
ExNicephoro lib. xvn Eccles. Histor., cap. 11.
1.
Transmundusforma eximia et animo magno vir, ad
Theodoricum Gotliorum regein legatione missa, 3.,
Atnalasunthamejus germanam in matriiiiouium pee -
lons impetravit,et prxterea mille dedit armatos et
iiuinque hominura milUa, qux satellitum ordinein :in
implerent. Hocautem defuncto Hilderichus Honorici
ex Geuserico prognati filius regnavit, vir mitis et
non, ut hic Transmundus, Arianus et Christianorura
virorum persecutor. Adhunc HildericumAthalaricus
scribit infralib. IX, epist. I.FORN
 679 M. AURELIICASSIODORI 680
avaritix causas sibi nequiverint excitare. Omniasi- cAaiiimusin fuluris, quando prxteritorum commonetur
quidem superavit affectus : tunc ccepitpctitio magis exemplis. Quapropler illo et illo legatis veslris re-
desinere, quando pulsalus objecla non passus esl deuntibus plenissirae reddimus salutationis aflec-
abnegare. Recipilc igitur munera sensibus suscepla, lum, optantes ut sospitatem vestram divina conce-
non manibus. Suavius nobis fuit ista reddere quam dant, cujus nobis aniraos validissime cognoscimus
niullo grandia suscepisse. Estote nunc ad simiUa esse sociatos.
cauti, ad ventura solliciti : quia instructus redditur

96 LIBER SEXTUS.
I. FORMULA CONSULATUS. bat, ut LUadextra qux sanguinera copiose fuderat
Priscorum judicio qualis sit consulatus, hinc om- hostium, vitx auxilium civibus manaret irriguum.
nino dalur intelligi, quando inter mundi dignitates Sic quos felices per bella fecerat, studio largitatis
eximias solus meruit habere palmatas vestes ~, quas explebat. In augmentum \alii, argumenluiiij eliam
felicitas dabat; prsemiavincentium,uomen annorum; publicx glorix solvebat fainulos jugo servili b, qui
compensatio sola cui debebanlur omnia. Statum libertatem tanlx dederat civitati. Sed nunc sumilis
reipubi. Romanx viri fortisdextera tuebatur, forlunas ista felicius, quando nos habemus labores consulum,
omnium, ac liberos hujus consilia vindicabant; et et vos gaudia dignitatum. Palraatx. siquidem vestrx
lot magnis debitis sola erat hujus retribulio digni- nostrx probanlur esse victorix; et prosperrimx
tatis, reperta in lihertatis ornalum, inventa ad gene- conditioniseventu *, vos in pace ingenuitatem ceditis
rale gaudium. Per illam nimirum status imperiiju- famulis, cum nos securitatem demus per bella Ro-
giter crevit, illam semper felixRoma suscepit, roerito mauis. Atque ideo per illam indictionem coiisula-
pridero [alii, quidem] genus babebatur imperii, me- tus te decoramus insignibus d. Pinge vaslos humeros
rito supra omnes cives poterat, qui ab hoste patriam vario colore palmatx, validam nianiim vicloriali sci-
vindicabat: utilitates publicas sub xquilate dispo- pione nobilila , lares proprios etiam calceis auratis
nens, jus dicebat etiam capiti; sed tuto illi commissa egredere, sellam curulem pro sua magnitudine inul-
est poteslas necis, qui fuerat auctor salutis. Hinc est tis gradibus enisus ascende; ut in otio subjectus me-
quod etiam fasces atque secures tantx poteslati prx- rearis, quod nos per maxiinos labores assumknus
ceptx sunt illigari, ut cum tardius solverentur, mo- imperantes. Rem victoriarum agitis, qui bella nesci-
ram deliberationis acciperent, si de cxde aut nece " tis : nos, juvante Deo, regimus, nos consulimus, et
hominis aliquid censuissent: ita ut cum omnia ejus vestrum nomen aiinum designat e. Vicistis felicitate
traderentur arbitrio, ne insolesceret animo, consul principes, qui et honores summos geritis, et domioa-
diclus est a consulendo. Hinc tanta Iargitas proflue- tionis txdia non habetis. Quapropler erige confiden-
" Ex bis verbis apparel habuisse consulesprxlextas consiliuui prjebere manumittere volentibus. De cir-
et palmatas vestes, qux Capitolinx dicebantur; et censium editione, deque manumissionibus, qux a
cum imperatores cuipiam consulatum decreverant, consolibus stalim atque magislratum inierant expe-
ad eum lale aliquid datis lilteris ascribebant : < Te diebantur, Ammianus quxdam memorix prodidit
manet Capitoliapalmata; > quod ex Vopiscoprobo. lib. xxn. Eodera pertinet Sidonii Apollinariscarmeu
Vide Lazium, cap. 4, lib. ix, Comraent. BROSS. — in Panegyrico ad Anlhemium, in hne, et Claudiani
VideFeslum et Servium, Grul. et Cuj. Vide Mamer- in 4 consulatu Honorii. BROSS.
tinum initio Panegyrici,pag. 174.JURET. d Insignia magistratus, napuanu.a,qualia Jusliuia-
b L. un. De offic.contul., 1. 5, et 1. 20, Si rogalus, nus, novell. 24, de Prxtore Pisidix, describit,
Sifpov
de manumiss.vindic. Sunt autem octo hic obiter ob- re i\ upyvpov,rai ntkfxvv,r.ai potSSov;, etC. FoRN.
servanda, a Cassiodoro accuratius, quara usquam ° Nominibusconsulum Roman. anni numeraban-
a quoquam notata consulatus argumenta : 1. iastis tur, infra, lib. ix. ep. 29. Justinian., novell. 105,
dare noraen; 2. fasces et secures habere; 3. manu- ovofxuro>xpbva ysvriaerui.Seneca, lib. m, cap. 31,
mitlere; 4. vestis pahnata; 5. victorialis scipio; C. D de Ira : Deditduodecimfasces, sed non fecit ordiua-
aurali calcei; 7. sella curulis; 8. denique missilia, rium consulem : a me nomerari voluit annura, sed
qux hoc versu significantur : ad has largitates ve- deest mihi sacerdoliuin. Pacatus panegyristes Theo-
niatis, qui vos pares tanlis expensis esse cognoscilis. dosio Seniori : Consul quis creatur, habiturus est
De quibus sup., lib. n, epist. 2, egimus. Insignia nomen annus. Apuleius, apologia 2, ad Claud. Maxi-
consularltatis ac potestatis dicuntur initio lib. vi mum proconsulem : Signa, qux imprcssa sunt reco-
Cod. Theod. FORN. gnoscat, consules legat, annos computet. In veteri
Sic Ammian. Marcell., lib. xxn, Mamertinocon- Iapide :
sule cal. Januariis ludos edente, manumittendis ex
more inductis per admissionum proxiuium. Claudia- Ter vicequi sacradiscinxiljurgia judex.
nus in Eutropio, lib. i: Consulet «terno decoravitnominefastos.
Liberlatemciue daturus, Hinceditx rationes cum die et consule, 1.1, 1. 6,
Quamnondummeruit, scanditsublimetribunal. iSiquis ex., § Si initium, D. De edendo.Libellisaccu-
satorum dies el consules exprimebantur, 1. 3, De
Sic in lib. III HeracliaitiCod. Theodos. de infir. accus. Leges inter Cod. conslitutiones sine die et
his"quwsub tyran. JUR. consule promulgatx. Ut mihi non sit dubium quin
Solebant illi qui consulalum inierant, manumis- Laclantius, lib. consules his verbis intelligat:
siones expedire, servis imponere vindictam, eosque Qui ad gerendos,vi, magistratus vitx sux ope-
ad libertatein perducere. Ideoque faclum puto ut ram convertunt, utinquit, faslos signent et annis imponaiit
Ulpianuslib. ndeoflicio97 consulis.idemanumissio- nomen. FORN.
nibus traclaverit, offlciuraqueconsulisesse dixerit, k
 ' VARIARUMLIBER VI.
681 <S8_
tiam mentis tux : consules esse magnanimos decet. A tatem, ne aut nos parum dedisse videamur, aut tu
Opes privatas non cogites, qui gratiam publicam do- negligentius tractes,si te aliquidmediocre suscepisse
nando habere decrevisti. Hinc est enim, quod alios putaveris. Quapropter ab illa indictione nostro rau-
judices etiam non rogantes evehimus; consules au- nere sublevatus, patriciatus culmen ascende, quod
lem sperantes tantummodo promovemus; ut soli ad quidara juridicorum * a patribus dictum esse voluc-
has largilates veniatis, qui vos pares tantis expensis runt, facturus omnia qux tantam reverentiam decent.
esse cognoscitis. Alioqui onera essent potius, non Nam quamvis magua contulerit nostra clementia,
honores, si supra vires aliquid imponeremus invilis. habesadhuc quodexspectes, si leprobabiliter tractare
Fruere igitur decenter oplatis. Hic est ambitus qui contendas.
probatur. Esto mundo clarus, libi prosperrimus, tuis III. FORMULA PRJEFECTI MUETORIO.
aulem posteris feliciler imitandus.
Si honoris alicujus est origo laudabilis, si bonum
II. FORMULA * PATRICIATUS. initium sequentibus rebus potest dare prxconium,
Si antiquitatis ordinem perscrutemur origine di- tali auctore prxfectura prxtoriana gloriatur, qui et
gnitatum, patriciorum [Gr. et Cuj., potitiorum] fa- mundo prudentissimus, et Divinitatimaxime proba-
milia Jovi noscitur fuisse dicata, ut summi Dei (sicut tur acceptus. Nam cum Pharao rex ^Egyptiusde pe-
™
pulavere) cullura locum primarium possideret. Sed riculo fulurx famis inauditis somniis urgeretur, nec
quia vos aliquid habere decebat eximium, et nomea visionemtanlara humanum possetrevelare consiUura,
ipsum patribus magna se vicinilate jungebat, super- Joseph vir beatus inventusest, qui et futura veraciter
stitione dereUcta, ad vestrum ccetum felici oondi- prxdiceret, et periclitanti populoprudentissime sub-
lione migravit, quia ponliUcalis laus conscientix se- veniret. Ipse primum hujus dignitatis infulas conse-
ualui recte polerat convenire. Sic ex augurali famUia cravit; d ipse carpentum reverendus ascendit: ad
reges quoque legis instilutos, non injuria, quia de- hoc glorix culmen evectus, ut per sapientiam con-
cuit a tali proposito venire, qui pubUcapoterat jura ferret populis quod prxstare non potuerat potentia
tractare. Hinc esl quod et honor ipse cinctus est, dorainantis. Ab iilo naraque patriarcha et nunc pater
cum vacaret, nihil jurisdictionis habens, el judican- appeUatur imperii : ipsum hodieque resonat e vox
tis ciugulumnon deponens; in quo felicitas perpetua prxconis, instruens judicem, ne se patiatur esse dis-
nascitur, dum successoris ambitio non tiraetur. Nam similem. Merito, ut cui tanta potestas potuit dari,
mox ut datus fuerit, in vitx tempus reliquuin homini videretur semper subtiliter admoneri. Quxdam enim
fit coxvus : ornatus individuus, cingulum fidele, huic dignilati et nobisGum jura comniunia sunt.
quod nescit ante deserere quam de mundo homines Exhibet enim sine prxscriptione ionginquos, magua
contingat exire. Credo ad similitudinem pontificatus,'C quantitate mulctat erranles, fiscum pro sua delibera-
unde venerat, rem fuisse formatam; qui sacerdotiuna tione distribuit, evectiones simili potestate largitur,
non deponunt, nisi cum vilx munera derelinquunt. vacantia bona proscribit, delicta provinciarum judi-
Additur quod leges tantam UUsreverentiam detule- cum punit, ( verbo sententiam dicit. Quid est, quod
runl, ut in sacris positus, cum hoc fuerit honore non habeat couunissum, cujus est vel ipse sermo ju-
prxcinclus, paternx polestatis nexibus exuatur, nisi dicium? Pene est ut leges possit condere, quando
contra specialiter a principe caveatur. Quod constat ejusreverentia potest uegotia sine appellationefinire.
ratione probabili constitutum, ut qui amplissimum Ingressus Palatium nostra consuetudine frequenter
genium pretiosx Iibertatis acceperat, vilissimaincon- adoratur; et tale officiuin morem videtur solvere,
ditionem cum subditis non haberet. Prxfeclorios et quod alios potuit accusare. Potestate igitur nulla di-
aliarum dignitatum viros prsecedit, b uni tantum ce- gnitas est xqualis. Vice sacra ubique judicat. 98
dens fulgori, quem interdum etiam a nobis constat Nullus ei miles de fori sui auctoritate prxscribit,
assumi. Proinde necessario laudatam intelUgedigai- excepto ofhcialimagistri militum : credo, ut vel illis
"
« Patricialus, suramus honos, ut curia, sic palria NampriusAusoniasmatres carpentavehebant;
potestate liberat. Hic, et § Filius familias, tit. Quib. Hsecquoqueab Evandridictaparente reor.
mod.jus patr. pol. solv., 1. ult.; C. De decur., lib. x; sed*postea hic mos in desueludinem abiit. BROSS.
1. ult., De consul., lib. xu. Cod., infra, lib. vm, epist. Infra lib. xi, epist. 3, qux in judiciis tum publicis,
21, et lib. x, epist. 7. FORN.— Vide Baronium, in tum privatis, adhibebatur. L. 2, De jur. immunit.;
notationibus ad diem 29 Augusli, in Martyrol. Rom. 1. pen.,De integ. restil.; I. ult., C. De(eriis. Quiutil.,
JURET. lib. vi, c. 4; Euseb., lib. iv Eccl. hist., cap. 15. Aga-
b InteUigitconsulatum. Vide Symmachum, lib. iv, thias judicium abs Justiniano institutum describens,
8. JURET. lib. IVde bello Gothico, ait: Instrufcnsjudicem. Do <
ep. natus in Terentianam Phormionem, act. scena 2;
c Suidas, narpixto;, b nurrip TOV xoivoO: Justin., d. Demosthen. pro Ctesiphonte; Lucianus in1,Bis accu-
§ Filius fam., d. 1. ult. C De consulibus.FORN. sato : qua de re aUas forte pluribus. FORN.
d Prxfecti prxtorio carpentis usi sunt, eaque as- ' Inter jura etpolestatis prxfecti prxtorio insignia,
cendere poterant, ut etiam prxfecti Urbis, qui mos ne ex scripto sentenliam ferat, 1. 2, C De sent. ex
sacerdotibus sacris antiquitus concessus, ut ex Sue- brevic. recit. Quod cxteris judicibus non est permis-
tonio in Gaudio, cap. 11 constat, matri carpentum, sum, qui ex tabella litigantibus sentenliam edebant.
quo per circum duceretur; et iii Caligula, cap. 15, Symmachus, lib. i, epist. 27; 1. 34; 1. ult., C. De
matri circenses carpentumque iustituit, quo in poinpa prmd. dec; 1. ult., C De princip. agent. in reb.; 1.
traduceretur. Matronx quoque vulgo carpentis ule- In sacris, C De prox. sacr. scrin., 12. Sed oppor-
bantur ad sacra, sicut testatur Ovid. lib. i Fast. : tuniore aliquando loco nos id prosequemur. FORNER,
PATROL.LXIX. 22
G33 M. AURELHCASSIODORl m
aliquid anliquitas cederet, qui videbantur pro repub.I. A IV. FORMULA PRJDFECTUB.E URBANJE.
bella tractare. Curiales etiam verberal, qui appellatii Cum de dignitate commissa laus semper judicis
sunt legibus minor senatus. Iu officio suo jus retinett xstimetur, el potior habendus est quam sint illi
singulare, et taUbus tanlisque noseitur jubere, quoss quibus prxesse cognoscitur, nemo amplius videtur
etiam provinciarum non audeant judices in aliqua a erigi quam cui potuil Roma committi. Grande est
parte contemnere. Officiumplane geniatum, efficax, :, quidem procerem esse, sed multo graudius de pro-
instructum, et tota animi iirmitate prxvalidum ; quili ceribus judicare. b Senatus ille mirabiii opinione
sic peragent jussa, ut nuUis morentur dilationibus s gloriosus probalur habere prsesulem, quem mundus
imperata. Militia perfunctis tribunorum et notario- suscipit jura condentem. Eoque fit ut illi ulantur in.
rum honorem tribuit; et milites suos illis exxquat,, senatu potestate perfecta, qui apud te trepidant di-
qui inter-proceres irilxti nostris conspectibus \Gr. et
't cere proprias causas. Yerum hxc quoque modestia
"
Cuj., jussionibus] obsecundant. Gratanter imple-- cognoscitur esse prxdicanda; nt optent \ed., Niv.
raus qux ille constituit; cujus reverentia et nos itaa et- Ga., oporteret] se iegibus teneri, qux ab ipsis
coustringimur, ut sine dubitatione faciamus qux illum n sciuntur posse constitui. Qux res pro parte nobis
decrevisse cognoscimus. Non immerito, quando pa-i- absolute communis est: sed bac sola ratione discre-
latium sua provisione sustentat, servientibus nobis is g ti, quod alteri subdi non possumus, qui jodices non
procurat annonas, humanitates quoque judicibuss habemus. Respice tot doctos viros, et considera
ipsis facit, legatos gentium voraces explet ordinatio-)- quale sit his aliquid dicere, nec erroris verecundiam
uibus suis, et licet alix dignitates habeant titulos 'S formidare. De talibus disceptas, quos tibi cognoscis
prxfinitos, ab ista totum pene gerilur, quidquid inn esse potiores. Sic ergo locum tuum tracta, ut omnes
imperio nostro sequabili rooderatione tractatur. Hanc c te judicem honoratx congregationis agnoscant. Cos-.
denique curarum omnium pulcherrimam molero n sides supra omnes scilicel consulares : sententiaro
(quod prosperum nobis, utile reipublicx sit) ab illa a primus dicis; et in illa libertatis aula reverendus
indictione tuis humeris decenter imponimus; quaro n aspiceris, in qua commissos habere mundi primarios
lu et ingenii virtute suslineas, et summa fide trac-:- approbaris. Quis jam de obscuro vilio [Gr. et Cuj.
lare conteudas. Qusequantum diversis sollicitudini- i- delent hoc nomen] cogitare possit, qui se inter mo-
bus constringitur, tanto magis laudes amplissimas is rumluminatol esse cognoscit? Vis odium non reci-
digniias hxc triumpbat. Et ideo tanlum lumen glorixe pere? Studium a te gratiflcationis exclude. Publicum
fit actionibus veslris, ut et iu palatio nostro fulgeat,t, amorem necesse esthabeas, si secretius nil promittas.
et in provinciarum longinquitate reluceat. Par tiiii )i Erit nimirum magnum, et singulare prxconium, si
sit cum potestate prudentia : conscientix tux qua-i- Q judices non accipiant, ubi sunt, qui mullum dare
drifaria virtus assideat. Tribunal tuum ideo tamn contendant. Ditionic lux non solum Roma commissa
excelsum factum esse noveris, ut locatus ibi nihil il est (quamvis in illa conlineantur universa), verum
humile abjectumque cogitares. Considera quid debeas is etiam intra centesimum potestatem te protendere
dicere, quod a tantis excipitur. Monimenta publica a antiqua jura voluerunt, ne tantx civitatis judicem
lalia contineant, qux se legisse nullus erubescat.l. muralis agger includeret, cum Roma omnia posside-
Prsssul mirabilis partem non habet cum delictis, quiaa ret. Tu etiam ex designatis lege provmciis, ab appel-
nisi aliquid egregium assidue fecerit, culpara vel il latione cognoscis. Advocati tibi militant eruditi,
otiosn» incurrit. Nain si prxdictus auctor sanctissi- i- quando in illa patria difficile non est oratores im-
mus illc recolatur, quoddam sacerdotium est prxfec- 5- plere, ubi magistros eloquentix contingit semper
lurse prxtorianx competenter agere dignitalem. audire. Carpento veheris per nobilem plebem, pu-

" Pruefectis i- b Epictetus cum ab Adriano imperatore interroga-

prxtorio dalam fuisse pleniorem licen-
liam ad disciplinx publicx emendationem jurisconsul- I-
tus, 1. 1, D. De off. prw[. prwt., auctor est. Tempo-i-
re Constantii imperatoris omnes castrenses, ordina- i- n
rixquepotestates,ut honorum omniumapicera priscx se
reverentix more prxfectos semper suspexere prxto-i-
rianos, ut Ammian. Maircellin., lib. xxi, tradit. Prx-i-
fecturx meritum cxteris dignitatibus antestare V.a- i-
lentinianus, Valens, etGratianus, in 1. 1, C De offi-i-
cio vicarii definiunt; et merito : etenim prxfecturaa
prxtoriana quidam principatus quondam imperii erat,t,
attamen sine purpura. Et in eo discrimen principis is
et prxfecti statuebatur, quod sacram purpuram et ;t
imperatorias infulas non gestaret. Deinde prxfectisis
prxtorio rerum summa commissa fuit propter loci ;i
dignitatem, ut testantur imperalores Valentinianus, 3,
Theodosius et Arcadius, in 1. Quilibet, 40, C De )e
decur., lib. x. Patres hnperu etiam vocantur, ut n lutis publicxque mentis appellat. Vide Majorian. no-
testatur auctpr. Qui autcm plura de auctoritate, mu- i-
nere et dignitate prxfecti prxlorio scire voluerit, t,
consnlat Dion., lib. LII, Suetonium iu Galba, cap. i.
14, in Tito, cap. 0, Uitoss.
retur quid esset senatus : ornamentum, dixit, Urbis,
splendor civium. Sic legati a Pyrrho interrogati quid
de Romanis sentirent, responderunt Urbem sibi tew-
plum visam; senatum vero regum consessum. Qui-
dam eum vocarunt recti bonique prxceptorem; alii
mundi liimina. Probus apud Vopiscum ail Romanos
senatorcs mundi principes esse, lales semper fuisse,
et in posterum futuros. Petronius in Satyrico vocat
senatum recti bonique prseceptorem. Prudent., lib. i
in Symmachum, mundi lumina. Sic AmmianusMar-
cellinus , ubi de Constantio Romam ingresso ait :
Cumque Urbi appropinquaret, ait, senatus ofttcia re-
verendasque patrix stirpis effigies ore sereno con-
templans, non ut Cyneas ille Pyrrlii legatus, in unum
coactam multitudinem regum, sed asylum mundi to-
tius adesse xstimabat. Cicero senatum principero sa-
vell. 3, De ritu imperiisui; Virgil., vi ^neid.; 1. 74
C Theod., De decur.; Quintil. deciam. 329. BROSS.
c D. Juret. legit dicationi, ut ep. 7 lib. xi; et Ac,
dictioni.
085 VARIARUMLIBER VI. 686
blica te vota comitantur, favores gratissimi consona A do lenere boiniiium mciites, allicere volunlates, im-
99 tecum voce procedunt. Bene age, quia te ve- pellere quo velit, unde aulem velit deducere. Nam si
liienle licet popuiis conlicere. Habes copiose unde oratoris est proprium graviler et ornate dicere, ut
tibi gratiam tantae civitatis acquiras, si merces di- possit animos judicumcommovere, quanto facundior
versx sub nulla venalitate vendantur, si exbibitio debet esse qui ore principis populos noscitur aduio-
salubriter accensa thermarum rapinarum ardorihus nere, ut recta diligant, perversa conlemnant, bonos
non lepescat, si spectaculum, quod prxbetur volu- sine fine laudent, pessimosvehementer accusent? Ut
ptati, non sit causa litigii. Suaviter eniro cogit gra- pene feriata sit districtio ubi prsevalet eloquentix
tum esse populum, quisquis in certaminibus partium fortiludo. Sit imitator prudentissimus antiquoruin, l
declinat injustum. Tanta esl enira vis gloriosx veri- mores alienos corrigat, et suos debita integritate cu-
tatis, ut etiam in rebus scenicisxquitas desideretur. stodial. Talein deniqueoportet esse quxstorem, qua-
Admonitionurnigitur ordine decurso, per indictionemi lem portare principis decet imaginem. Nam si nos,
LUamhabitu te togatse dignilatis ornamus, ut ~ in- ut assolet, causamgestisaudirecontingat,qux aucto-
dulus veste Romulea,jura debeas affectare Roinana. ritas erit lingux, qux sub oculisregale geniurapossit
Nam si isti b dignitati par fueris, nihil est quod ai implere? Adessedebet scientia juris, cautela sermo-
nobis minime consequaris. Ad omnia enim taU suf-• "J nis, ut nemo debeat reprehendere quod principem
fragio eris nihilominus dignus, si actionem tuami constiterit censuisse. Opus erit prxterea firmitas
laudet senatus. Perfecta enim rei fides esl, uhi con-: aniijii, ut a justitix tramite nullis muneribus, nullis
sentanei testes probantur esse summates. terroribus auferatur. Nam pro aequitate servanda et
V. FORMULA QUJESTURJE- nobis patimur contiadici, cui etiam oportet obediri.
Si lanlum clarx sunt dignitates quantum nostris> Sed vide ut tantum doctrinx deferas, quatenus pro-
affatibus[Gr.. Cuj. et Cor. N., aspectibus]perlruun- babiliter oinnia perquisitusexponas. Alix quippe di-
tur.si prxseutia frequensprodit dominantisaffectuta,, gnitates assessorum solatia quaerant,tua vero digni-
nullus ita judicumpotest esse gloriosus quara ille (j/iii tas principi consilia subministrat. Atque ideo pru-
est in cogitalionumnostrarura participalionesuscep- deutix vel eloquentix tux fama provocati,quxsturam
tus. Aliis enim pecunix publicx committimusprocu- tibi, gloriam litterarum, civilitatis templura, genitri-
rationem, aliis causas concedimus audiendas, aliiss cem omnium dignitatum, continenlix domicilium,
patrimonii [atii, matriraonii] nostrijura delegamus;; virtutum oraniura sedem, per illam indictionem,Deo
quxsturam toto corde recipimus,quam nostrx linguai prxstante, concedimus,ut sic agas quemadroodumte
vocemesse ceosemus.Hxc nostris cogitationibusne- parem rebus prxdictis esse coutendas. Ad te enim
cessario familiariterappUcatur,ut propriedicere pos-' - C provincix sua vola transmittunt; a te senatus juris
sit quod nos sentire cognoscit.:arbitriura sux volum- quxrit auxilium; a te docti probantur expetere quod
tatis deponit, et ila raentis nostrx velle suscipit, utt noverunt; et necesse tibi estomnibus sufficere,quan-
a nobis magisputetur exiisse quod loquitur. 0 quaml tos a nobis contigerit legumremedia postuiare. Sed
arduum est subjectum verba dominantis assuinere,, cum hxc omnia feceris, nullis elationibus efferaris,
loqui posse quod nostrum credatur, et provecti ini nulla mordearis invidia, aUeniscalamitatibusnon lee-
publicuradecoremgloriosamfacere felicitatem! Con-- teris.quia quod odiosumest principi non potest con-
siderate quid ponderis habeatis pariter et decoris. venire quxstori. Exerce potestatem priucipis condi-
c Si quid dubitamus, a quxstore requirimus, qui estt tione subjecti. Sic orevero [alii, nostro] glorificatus
d thesaurus farax publicx, armarium legum, paratuss eloquere,ut te tamen rationem credasnobis judicibus
semper ad subitum; et, ut ait Tullius, magister elo- i- redditurum, ubi aut culpabilis vicissiludinemrecipit,
queutix,nihil prxstabiliusvidetur quam posse dicen- aut boni propositi gloriam laudatus acquirit.
R Togam inlelligitqua Romani cives utebantur, 1. cuiusdignaturabore
32, Sed etsi accepto,deiur. fis., quo allusuralib. ui,_ Csesariu orbe loqui, licetel quaestorediserto
Polleat.
epist. 17 : Vestimininforibus togatis : exuite barba-
riem. NotaturAntonius a Dione lib. L : iaOnn.ir. rS>v v I)
. Ulpianus etiam, in 1.1, De off. qumstor., refert
nurcia>vsypnro; Tertullianus, de Pallio; Salvian.,, candidatos solis principum libris in senatu legendis
lib.ivdc Providentia; Claudian. in Rulinum : vacasse.BROSS.
d Quxstor sacri palatii petitionibussubscribebat,
Barbariemrevocal. vel etiam responsa reddebat; et ut hoc locoomne
NecpudelAusouiosciirrusei jura regentem
SumeredeformesritusveslemqueGetarum, ejus offieiuinpaucisexsequar, leges dictabat preces-
Iusignemque habilumLatiimutaretogaeque. que ac responsa subnotabat, ut constat ex Notitia
Romani imperii et nov. 53 et 114,1. ult., C. De di-
Toga advocatorum,1. 3, C De advoc divers.judic. vers. rescr. Symmachusad 100 Auson. : Quxstor
b Prxfecturx urbanx familia,qux hic dicilur, Ul- es, memini; consiliiregalis particeps, scio; precum
1- arbiler, legum conditor, recognosco; et alio Ioco: Te
piauo sunt stationarii, 1. 1, De off. pratf. Urb. FORN. magis qusesturx honos, et condendarumsanetionum
* Ad usus exercuit. Procop. lib. i de BeUo Persico : His
quxstoris officiumpertinet orationes impera-»- de causisjustitix et legum cuslos appellatur, et the-
toruiu, et cxtera senatui nota facere, quod constat »t saurus famx publicx, et armarium legum, ut in nov.
ex Suclonio in August.,cap. 05 ; in Nerone, cap. 15;>; Valent. De homic cas. fact. Deniqueis plane est qux-
et in Tito, cap. (i; jElio Sparliano in Adriano, sta-
i- stor quem in aula cancellarium appellamus.Ad qux-
~- storem etiam perlinebant meinoriales, hoc esl leges,
•ini in princi|)io;Cornelio Tacito, lib. xvi; quod de-
signare voltiitSidonius Apollinarisin pauegyricoMa- i- et rescripta excipiebant et implebant,id est perscri-
jor. : bebant aut perscribi curabant. BROSS.
 687 M. AURELII CASSIODORI 688
VI. FOKMULA MAGISTERI/E DIGN1TATIS. AVmus ejus prxsidium quinobis prxstat fidelesolatium.
- Reverehdum honorem sumit quisquismagistri no- Hanc igitur dignitatem, tot titulis claram, tot insigiri-
men acceperit, quia hoc vocabulum semper de peritia bus opulentam, per indictionem illara, gubernandaui
venit, et in nomine cognoscitur quid sit de moribus tibi, congrua gravitale, committimus, ut omnia qux
sestimandum.Ad eum nimirura palalii pertinet disci- gesseris, magister fecisse videaris : quia nihil raori-
plina; ipse insolenlium scholarum a mores procello- bus residuum relinquitur, si (quod absil) a tanta roa-
sos moderationis sux terrainis prospere disserenat. turitate peccetur.
Taramulti ordines sine confusione aliqua componun- VII. FORMULA COMITIVJE SACRARUMLARGITIONUM.
tur; et ipse sustinet onus omniura, quod habet turba Grata sunl oronino nomina qux designantprotinus
discretum. Sic nominissui gravitate perfunctus, ornat acliones, quando tota ambiguitas audiendi tollitur,
actibus principatum. Per eum senalor veniens nostris ubi in vocabuloconcluditur quidgeratur. Donisenim
prxsenlatur obtutibus; adraonet trepidum, componit prxsidere regalibus comitivam sacrarum largitionuin
loquentem, sua quineliam verba solet inserere.ut nos indicia rerum verba teslantur. Quod vere decorum,
decenter omniadebeamusaudire.Aspectus regi haud verefuit omnimodis exquisitum, in donorum regaiiuin
irritus, promissor collocutionis nostrx, gloriosus do- parte sequestratam iacere dignitatem, et alterius ho-
1nator aulici
consistorii, quasi quidam lucifer; nam JB norem dicere, dum nos constet dona conferre. Actus
sicut ille venturum diem promittit, sic iste desideran- innocens, pietatis officium, illud semper ingcrere,
tibus vultus nostrx serenitatis attribuit. Causarum unde se fama principis possit augere. Rcgalibus ma-
prxterea maximura pondus in ejus audienlix [Ac, gna profecto felicitas militare donis, et dignitatem
audacix] finibus qplima securilate reponiraus, ut ejus habere de publica largitate. Aiii judices obtemperant
curis fidelibus sublevati, utilitatibus publicis vivacius residuis virtutibus regnatoris; hxc sola est qux tan-
occupemur. b Veredorum quineliam opportunain ve- tummodo serviat ad momenta pietalis. Nihil enim
locitatem, quorum status semper in cursu est, dili- per ipsam districtum geritur, nil severum forle cen-
gentix sux districtione custodit, ut sollicitudines no- setur; sed tunc obsequitur, quando pro nobis vota
stras, quas consiliojuvat.beneficio celeritatis expe- funduntur. Supplicum per te fortunas erigimus, cal.
diat. Per eum exteris gentibus ad laudem reipub. no- Januariis affatim dona largimur, et lxtitia publica
strx [Cor., Gam., nostra] ordinatur humanitas; et militia tua esl. Verura hanc liberalitatem nostram
nolentes redeunt, quos merentes exceperit. Per eum alio decoras obgequio, ut figura vultus nostri melal-
quippe nobis legatorum, quamvis feslinantiura, prx- lis usualibusimprimatur, monetamque facis de nostris
nuntiatur adventus : per eum nominis [Jur. legit nu- temporibus fulura sxcula commonere. 0 niagna in-
minisj nostri destinatur evectio; et isti principaliter C » venta prudentum! o laudabilia instituta majoruiu! ut
creditur, quod tam necessarium esse sentitur. His et iraago principum subjectos videretur pascere per
eliam laboribus xstimatis potestatem maximara huic coramerciura, quorum consilia invigilare nou desi-
decrevit antiquitas, ut nerao judicura per provincias nunt pro salute cunclorum. Sed huic, ut ita dixerhn,
fasces assumeret, nisi hoc et ipse fieri decrevisset. munerarix dignitati, prxconem largitatis nostrx, pu-
Subdidit ejus arbitrio aliena judicia, ut ad ipsuin re- blicx felicitatis indicium, locum quoque primiceria-
dtret quod alter visusest prxstilisse. Molestiasquidem tus adjungimus, ut per te demus honores, per quem
non habet exigendx pecunix, sed aperte bono frui- et nostrx pecunix conierimus largitates. Merito ,
tur potestatis adeptx [Grul. et Cuj., indemptx] : cre- quando ct simili gratia utraque prxstanlur, etabuno
do, ut ex diversis titulis defloraretur dignitas ad le- debuerunt judice geri qux parili videntur laude con-
vamen principis instiluta. Perxquatores etiam victua- jungi. Parum est autem quod provinciarura judices
lium rerum in urbe regia propria voluntate consti- tux subjaceant dignitati : jpsis quoque proceribus
tuit, et tam necessarix rei judicem facit. Ipse enim charlariim confirmas officiqro,dum perfectum non
gaudium populis, ipse nostris temporibus prxstat creditur nisi a te fuerit pro solemuitate completum.
ornatum, quando tales viros copix publicx prxficit, Yestis quoque sacra tibi antiquitus noscitur fuisse
irt plebs querula sedilionem nesciat habere satiata. D j commissa, ut quidquid ad splendorem regum perti-
Officiumvero ejus tanta genii prxrogativa decoratur, net, luis non minus ordinationibus obediret. Curas
ut militix perfunctus muneribus, ornetur nomine quoque littorum adventilia lucri provisione comroit-
principatus, miroque modo inter prxtorianas cohor- lis. Negotiatores, 101 1m~ bumanx vilx constat
tes et urbanx prxfecturx milites videantur invenisse necessarios, huic potestati manifestum est csse sub-
primatum,a quibus tibi humile solvebatur obsequium. jectos. Nam quidquid in vestibus, quidquid iii xre,
Sic in favore magni honoris injustitia quxdam a legi- quidquid in argento, quidquid in gemmis atnbitio hu-
,' bus venit, dum alienis excubiis prxponitur, qui alibi mana potest habere pretiosum, tuis ordinalionibus
: miUtasse declaratur. Adjutor etiam magistri nostris obsecundat; et ad judicium tuum confluunt qui de
. prxsenlatur obtutibus, ut vicaria sorte beneficii eliga- extremis mundi partibus advenere.Salis quoque com-
a Vide leges sub tituloi)e privilegiis scholarum. Ju- sit. L. 3, C De cursu publico: idcirco non mirura si
RETUS. evectiones dant; prxsidibus autem dandarum evec-
b Evectiones danturaprincipe.vel a prxfecto prx- tionum lacultas non est, ut nov. Major. De cursu pu-
torio, vel magistro officiorum:ad eos refertur si quid blko, nisi publicarum functionum prosecutoribus.
luinus legitime in usurpando cursu publico facium BROSS.
689 VARIARUMLIBER VI. . 690
inercium inter vestes sericas et pretiosissimam mar- A.xstimatione, discrevit, quia longe aliud debetur
garitam non inepte tibi deputavit antiquitas, ut sa- proximitati natttrx quam corporali possumus indul-
pientiaui tuam evidenter ostenderet, cui talis species\ gere licentix. Contra hos eligeris unicus et continens
depulata serviret. Quapropter per illam indictionemi inquisitor, ut dum talia probra persequeris, conse-
comitivx sacrarum et primiceriatus tibi conferimusi quaris prxconia castitatis. b Defunctorumquinetiam
dignitates, ut multis laudibus decorari possis, qui ho- sacram quietem xquabilia jura tux conscientix com-
norura nuraerositate prxcingeris. Utere igitur solem- miserunt, ne quis vestila marmoribus sepulcra
niter titulis tuis; et si quid tibi de antiquo privilegioi nudaret, ne quis columnarum decorem irreligiosa
usus abstulit, plurima certe qux vindicare debeasde-• temeritate prxsumeret, ne quis cineres alienos aut
reliquit, quando duarum dignitalum gloriosa quidemi longinquitate temporis, aut voraci flamma consum-
cura, sed et laboriosa custodia est, qux tibi copiosumi ptos, scelerata perscrutatione detegeret, ne corpus,
fructum decoris afferunt, si probis moribus excolun- quod semel reliquerat molestias mundanas, humanas
tur. iterum pateretur insidias. Nam etsi cadavera furta
VHI. FORMULA COMITIVJE PRIVATARUM. non sentiunt, ab omni pietate alienus esse digno-
Comitiva privatarum, sicut nominis ipsius sentitur scitur, qui aliquid mortuis abrogasse monstratur.
insonare vocabulum, per rationalium [Cor., Gam.,, uB Vide qux tibi commissa sunt, castitas viventium et
rationabilem] curam, quondam priucipum privataml securitas mortuorum. Habes quoque per provincias
fertur gubernasse subslantiam. Et quia judicis fasli-- de perpetuario jure tributorum non minimam quan-
gium exercere non poterat inter homines extremiss titatem. ° Canonicariosdirigis, possessores adrnones,
conditionibus inclinatos, alios quoque titulos providai et cum aliis judicibus non modica jura partiris,
deliberatione suscepit, ne dignitas Latialis causaml caduca bona non sinis esse vacanlia. Ita quod usur-
tanlum videretur habere cum famulis : sed actibus3 patio potuit invadere, tu fiscum nostrum facis justis
urhanis tunc se felicius occupavit, postquam agre- compendiis obtinere. Proximos defunctorum nobis
slium causas decenter amisit. Quid enim prius face- d Iegaliter anteponis, quia in hoc casu principis
rent inter servosjura publica, quia personam legibus5 persona post oinnes est : sed hinc optamus non
non habebant? Non ibi advocatus aderat, non se3 acquirere, dunimotlo sint qui relicta debeant possi-
"
partes solemni actione pulsabant. Erat secretariumi dere. Depositivx quoque pecunix, qux longa vetu-
impolitar [Gr., impolluta] seditione confusum; ett state competentes dominos amiserunt, inquisitione
appellabatur abusive judicium, ubi non allegabanturr tua nostris applicantur xrariis, ut qui sua conctos
a partibus dicta prudentium. Utitur nunc dignitass patimur possidere, aliena nobis debeant libenter
liberorum causis, et legitimus prxsul veraciter ha-- i» JJ_offerre. Sine damno siquidem inventa perdit, qui
betur, quando de ingenuorum fortunis disceptarei propria non amittil. Proinde (quod felicibus appU-
posse sentitur. Primum tibi contra nefarias libidines> cetur auspiciis) per indictionem illaiu comitivx pri-
et humani generis improbos appetitus, quasi parentii vatarum te honore decoramus, quam leges prxfectis
publico, decreta cuslodia est, ne quis se probrosa( quoque parem esse decreverunt; est eniin et ipsa
conimixlione pollueret, dum vicino sanguini reve- aulica poteslas palatio nostro jure reverenda, quam
rentiam non haberet. Gravitas enim publica proxi- tu facies iiltra terminos suos crescere, si susceptatn
mitatis sanctitatem et coujunclionisgraliam, hahitai continenter egeris dignitatem.

Servi personam non habent, ideoque a Theo- disciplinam, § Thesauros, De rer. divis., Instit. 1
philo, initio tit. De stipul. serv., 'Anpbaunoi nomi- 3i, in fin., D. De jure fisci, 1. un., C De thesauris.
nantur; de quibus Dion, nepi umariu;, et 1. un., C Sane Plato, initio lib. xi, de Legibus, thesauros tol-
Si per vim, velalio tnodo.Basil.Sovkiuvvocat urtfxLuv. lendos esse negat. Porro securitatis causa in monu-
FORN. mentis ac sepulcris pecunix credebantur, ut hinc,
b Sup., lib. iv, epist. 18. Constantius, 1.3 et 1. 4,, et ex Eunuchi Terentianx prologo constat, quod
xdes ac domunt defunctorum vocat sepulcra, tit. postea vetitum fuit : exstatque titulus lib. XLV,
De sepulcr. viol. C. Theod. Ea autera cognitio Pon-I- Basilic. : Ne pecuniam cum mortuis sepelire liceat,
tificum olim fuit, 1. 2, vers. Cum pontificibus,eod.1.j» o'r. iisart avvrunrstvrsOvedatxpnfxuru. Sed et quod
tit.; 1. 50, Hwreditas, D. De petit. hwred.; 1. ult., Dee in d.. I. un. legilur, condita ab ignotis dominis
mort. in(., hic sacram quietem vocat. Yide Sueton. tempore vetustiore raobilia, seu monilia, hujus for-
in Domitiano, c. 17; n, Tull. de legib., 10 epist.;. mulx descriptioni consentaneum est; sic enim et
FORN. :
' Videinfra, lib. xu, ep. 13. Hi sunt qui canonem Poeta
publicum exigebant. JUR. Auxiliumqueviseveterestellure reclusit
d In successionibusab intestato fiscus novissimum Thesauros,iguotumargenliponduset auri:
locum occupat, et agnatis, cognatis, collegis, com- et Homeri scholiastes, Iliad. m, xeifxriktu exposuit upya.
roilitonibus poslporiitur, tit. De hwred. decurion.,, r.uiunbOeruyontxaru,opesabditasel reconditas.FORN.
Cod. Inde Hannenop., cxterique Grxci juris inter- Hic dicitur comes ihesaurorum, sacrarum largi-
pretes apte vacantia bona uSianora -/«£«xknoovbtxnru
' a tionum, sacraruin remunerationum, vel muneratio-
definiunt. FORN. num, 1. 2, C De commealu.,1. Palalinos, C De palat.
e Depositivw,vet., repositivw:utrumque recte, sed d sacr. larg.; I. 41, C Theod., De appellat. Is etiam
lamen prius arridet magis, ex 1. 31, Nunquam, D. >. dicitur prxsidere donis iraperialibus, et per eum
De acq. rcr. dom. Ubi a Paulo thesaurus definitur ir erigi supplicurn fortunas, et cal. Januariis affatint
vetus quxdam depositio pecunix, cujus non exstet !t largitiones fieri; quique largitionum dies notatur in
memoria, ut jam dominum iion habeat, et inventori ;i 1. Laudabite, C. De adv. div. jud., et a Nicephoro
ciuiceditur. Hie vero fisco applicatur, prxter juris,s cap. 23, lib. x. BROSS.
 691 M. AURELHCASSIODORI Wfr
102 IX- FORMULA COMITIV/EPATRIMONU. A i laudare cognoscas? Alibi forte judices formidentnr
Antiqux consuetudinis ratio persuadet chartis injusti, hic ubi remediura prxsens petitur, redempta
nostris illos imbuere qui longe positi transmissas sententia non timetur. Querimonias possessorum
sine venali protractione discinge [Gr. et Cuj^, di-
accipiunt dignilates, ut quos non poteramus prx-
scntes instruere, lectio probabilis commoneret. Sed stringue. Niv. et Ga., distingue|. Oinne siquldem
te, quem ad patrimonii nostri curas regalis [Gr., Cuj. justum celeritatis commodo transit ad beneficitirii;
et Forn., legalis] defloravit electio, non tam desti- et quod debito redditur, tali gratia munus putatm\
natis prxceptionibus instruimus, quani usu serenis- Possessiones noslrx, vel quia sunt immobiles, non
simsecollocutioniserudimus. Confabulationessiqui- egrediantur terminos constitutos, ne conditione con-
dcm nostrx erunt tibi instrumenta justitix, quando traria quod non potest moveri, malis moribus con-
illud gratum nobis esse perspexeris, quod et divinis tingat extendi. Trade etiam railitibus tuis quam
potesl convenire mandatis. Patrimonium siquidem seclari delegeris animi castitatem. Quomodo ille
noslrum pro sublevandis privatorum fortunis libi juslus potest dici, sub quo non prohibeatur excedi?
credidirous, non premendis. Nam si tranquillitatis Utere igitur, auctore Deo, concesso tibi feliciter
nostrx velis considerare ralionem, quoddararefjix privilegio dignitalis. Incitet te ad bonorum deside-
domus famulisprxjudicium hurailitatis imponis. Pro- JJ B rium, sxpissime quod videris, quia in his qux
Nain el si epulas sollicita
prias quippe utilitates inij robus dominus quoquo feceris judex et testis ero.
modo nititur vindicare; cxterum qui bonx famx ordinatione disponas, non solum nostro palalio cla-
studere cognoscitur, suo semperjudicioplusgravatur. rus, sed et gentibus necesse est reddaris eximius.
Insolens libertatis genus est rusticorum, qui adeo Legali pene ex tota orbis parle venientes, cum
sibi putant licere voluntaria, quoniam ad nostram nostris coeperint interesse conviviis, admirantur
dicuntur pertinere subslantiam. Esto igitur illis cum copiose repertum, quod in patria sua noruut esse
erec,ta potestate moderatus. Temperamenlum simul rarissimum. Stupenl etiam abundantiara unius inen-
darnus, cui posse conccdimus. Considera, suscepta sx tantas servientium turbas posse satiare, ut
dignitas quo debeat splendore tractari, per quam judicent consumptarecrescere, unde tanla probantur
supra cxteros judices farailiarilatemprincipis habere exire. Habent nimirura in sua patria quod loquanlur,
meruisti. Nam sicut sol ortus corporum colores dum parentibus suis dicere gestiunt, qux videruut.
• Sic
fugata nocte detegit, ita se moruin tuorum qualilas, propemodumin toto mundo celeberrimus redtK-
assidue viso principe, non celabit. Menstua et oculis tur, quiprovidusnostrisapparatibusinvenitur. Adda
nostris patebit et auribus. In vultu et in voce cogno- quod tempora nostrx lxtitix secretaria tua sunt,
scimus servientium mores. Si facies tranquilla, si Q C cum pectus redditur curis alienura; et tunc tibi
vox moderata suggesserit, credimuses£e probatissi- tribuitur suggerendiIocus, quando cunctis adimitur.
mas causas. Quidquid enim turbulenter dicitur, ju- Merito, ut qui es judex tanti apparatus et epularum,
stitiam non putamus. Quapropterpensabitloqui tuuoi h delinitus [Gr., delicatissimus; Cor., Niv., delica-
dominantis examen, quando nequeunt proprias te- lissimis] cibis tibi animus concedatur.
gere voluntates, qui suos possunt proferre sermones. X. FORMULA QUAPERCODICILLOS VACANTES PR0CERE3
Speculum siquidem cordis hominum verba sunt, FIANT.
dum illud [Gr., Niv. et Ga., illicoj moribus placere Periclitarentur graviter boni mores, si aut solis
creditur, quod ipse sibi ad agendum legisse mon- divitibus, aut corpore valentibus prxslarentur tan-
stratur. Superbus quinetiam a varicatis gressibus tummodo dignitates, dum multos invenias excubias
patel. Iracundus luminum fervore declaratur. Sub- palatii refugere, qUimagis possint laudabili conver-
dolus terrenum semper amat aspectum. Leves incon- satione fulgere. Multisenim facultas sua non sufficit
stantia ,prodit oculorum. Avarus obuncis unguibus ad triumphum; niultis philosophantibus corporis
explanatur. Et ideo ad qtias provecti eslis, studete valetudo subtrahitur; et fit plerumque ut sapientes
virtutibus, quia nemo potest principem fallere, qui inremunerati jaceant, si semper homines ad honores
etiam rerum naturalium causas in vobis oplime D ] comitatensiobservatione perveniant. Rarum est uni
probatur inquirere. Quapropter ad comitivampatri- multa confluere, cura omnibtis debeat regnantispie-
monii nostri te per indictionemillam (Deojuvante) tas suhvenirc. Quid si ad expensas consulatus pauper
promovemus, ut inavarum judicem palatia nostra nobilis expavescat? quid si sapientia clarus prxfec-
testentur, quem nos judicavimusesse promovendum. lurx nequeat sustinere molestias? quid si pondera
Quid enim magis cupias quam si te linguas nobilium quxsturse affluens lingua forraidet? quid si reiiqui
\ » Varicatis gressibus, id est dolose : unde prxva- .>> Delinitus,vet., delicatissimus. Obiter notandus
ricatores, 1. 212, Prmvaricatores, De verb. sign., 1. mos, quo regum conviviislegati adhibebantur, quod
\, ad S. C. Turpill. Plin., lib. xvm, cap. 9 : Arator, perhonoriflcum fuit. Amraian. Marcell., lib. xv :
inquit, nisi incurvus prxvaricatur. Inde translatum Honoreque mensx regalis adeo antepositus aliis.
id nomen in forum; ibl itaque caveatur ubi inven- Paeacus Panegyristes : llle cohonestatus affalu, ille
, "tum est. Ulpianus tamen, ex Labeone, in 1. 1, De mensa beatus, ille osculo consecratus est. Q. Cur-
pravaricatoribus, a varia concertatione nomen trac- tius, Iib. vin : Prxcipuus honor habebatur, quod
lum ait: qux nolatio defendiposset, quia varii dolosi licebat sedentibus vesci cum rege. Valer. Max., Jib.
nomiuantur, 1. 1. D. de dolo, b not-xikoi*arnyopo>v a v, cap. 1, de Paulo loquens : Nec indignummensse
Grxcis verlilur, tit. 1. lib. LXBasilic. FORN. bonore. FOR.NER.
 695 VARIARUMLIBEft \i. C94
fasces molesiiarum txdio vitentur forte, quam. ro A scunt spnrsa scinina, nisi etiam terrx qualitas fue-
meritis? Nonne si a raagnis viris talia fugiantur inve-
e- rit operata) habiturus messem de nostra gratia co-
recundia nostrx mansueludinis, quamdam repulsam m piosam, si a tejudicia nostra cognoverimus optime
suscipiunt dignitates? Quanto justius bono principi pi fuisse tractata.
inremuneratura nihil relinquere, quod facit natura ra
laudabile? Sapientia est, qux honores meretur, XII. FORMOLA COMITIVJ* PRttltORM&B.
totum aliud extrinsecus venit. 103 Sola est pru- u- Magnumquidem multis et inter vices videtur esse
dentia, qux rebus omnibus prxponitur, quando in geniatum, publicx utilitati probis actionibus occu-
homine feliciler invenitur. Sit apud nos et forlunis iis pari. Sed quanto felicius honorem splendidum su-
integerrimus consularis, sint et sine longo labore re mere, et cogitationum molestias non habere? Inter-
primates, habeant exercitia prxmia sua; sed et iste te dum enim assidui labores etiam ipsas ingratas faciunt
honorabiUs Iocus sit, qui tantum meritis comparatur. ir. dignitates, dum imbecillitas humana cito solet snsti-
Neque enim absurde leges sacratissimx censuerunt nt nere fastidia; et quod prius ambiisse creditur, postea
eos quos bonx opinionis fama coramendat codicilUs Us vitare velle sentitur. Sed hoc multo prxstantius
vacantibus tales quxrere sumraitales. Quos ctsi facul-.1- adesse conspectibus regiis, et abesse molestiis; gra-
tas in tanti honoris apparatu desereret, virtus conscia
:ia B tiam habere loci, et vitare contumelias actionis.
non celaret. Animati sunl ad talia, qui de sua vide- e. Dulceest aliquid sic mereri, ut nulla possit anxietate
banlur desperare fortuna. Hoc et validissimus ad jd turbari, dum multo gratiiis redditur, ubi prosperita-
labores, hoc et imbecilliscorpore meretur ad laudes. s. tis sola gaudia sentiuntur. Hune igitur houorem tibi
Nam omnes sub diversitate prxdicanlur, quos hujus Us respicis otiosa remuneratione prxstitum, qui nimium
nomen lionoris amplectitur; et magis nescio quid id laborantibus antiqua noscitur provisione collatus, ut
amplius meriti extorsisse creditur, qui [Gr., Cuj., ;#> rectores provinciarum ahni actione laudatos vix ad
Niv. et Ga., quod] rem laborantium otiosus meruisse ;e tale culmen adducerent, quibus confftebantur plu-
sentitur. Atque ideo prxsentibus codicillis ab illa ]a rima se debere. Consiliarii quoque prxfectorum con-
ut scientia clari, dictatione prxcipui, qui in illo actu
indictione illud libi propitia Divi.nitate defende, ut
considerata ralione prxsentis temporis, adepti hono- 0. amplissimx prxfectufx sic Videntur exercere facun-
_s diam, ut ad utilitates publicas expediendas alteram
ris ordine potiaris. Ita lamen, ut illi modis omnibus
prxferantur, qui sudore maximo nostris aspectibus i,s credas esse quxsturam. Unde frequenter et nos judi-
adfuerunt. Necesseest enim ut unuin cedat [Ed., Ac, :, ces assumimus, quia eos doctissimos comprobamus.
Niv. et Ga., credat ] meritum duobus evictum \Ac., Quid ergo de tali honore sentiatur, agnosce: quando
evectum]. Alioquiomnes ad quietas possunt currere re (C prsefecti [Gr. et Cuj., perfecti] viri pro tot laudabili-
dignitates, si laborantes minime prxferantur otiosis.s. bus institutis hujusmodi inveniunt prxmia dignitatis,
Consequanturilla, qui possunt; necnobisdesintista,a, et merito cum tanta pompa ceditur, quse senatorii
id quoque ordinis splendore cerisetur. Spectabilitas
qux credimus. Sic utraque gratia concitati, et illi ad
palalia nostra festinare poterunt, et vos optati ho-o- clara et consistorio nostro dignissima, qux inter
' noris gaudia comitantur. illustres irtgreditur, inter proceres advocatur : otiosi
cingUlihonore prxcincta dignitas, tjux nullum novit
XI. FORMULA ILLUSTRATUS VACANTIS. offendere, nullum cognoscitur ingravare, et super
Constat felicem esse rempublicam qux multis ci- :i- omnia bona concitare nescit invidiam. Quocirca pro-
vibus resplendel ornata. Nam sicut ccelum stellis [is vocati moribus tuis, comitivam tibi primi ordinis ab
redditur clarum, sic relucent urbes Iumine dignita- a- illa indictionc majestatis favore largimur, ut consisto-
tum. Non quia fiat homo alter honoribus, sed quia ia rium nostrum sicut logatus [atii, rogatus] ingrederis,
modeslior efficitur, a quo conversationis ordo me- e- ita moribus laudatus exornes, quando viclnus honor
lior postulalur. Quis enim opinionem suam vitupe- e- est illustribus, dum alter medius non habetur. Dele-
rabiliter tractare velit, quam specialiler ad laudeses clet te illos iraitari, quos proximitate contingis. Tunc
electam esse cdgnoscit ? Illum siquidem honores glo-9- D] locum amplum et hohorabilem facis, si te moderata
rificant, quem commendat et vita. Nam malo insti- ti- consideratione tractaveris. Admoneat te certe quod
tuto vivere, nec principi fas est, quando et de illolo suscepta dignitas primi ordinis appellatione cense-
populus occulte potest dicere, cui mores suos pu- u- tur : utique, quia te sequuntur omnes qui spectabili-
biice nuUus ausus est imputare. Cape igitur pro liile
le tatis honore decoranltrr. Sed vide ne quis te prxce-
ac laboribus luis comitivx domesticorum illustralum m dat opinione, qui sequitur dignitate. Alioqui grave
>t, pondus invidix est, splendere cinguli claritate, et
vacantem, ut et tuis civibiis decoratus appareas, et,
quod est dulcissimum mentibus bonis, jugiter prO- 0- morum lampade non lucere.
priis utilitatibus occuperis. Quid enitn fortunatiusus .
quam agrumcolere, et in urbe lucere, ubi opus pro- 0- XIII. FORMULA MAGISTRI SCRINH ET COMITIVjE TRIMl
prium deleetat auctorem, nec aliquid fallendo con- n_ ORDINIS, QUJEDANDA EST COMICIACO, 0.UANDO PER-
quirituf, dum suavi horrea labore ciimulantur? Qua- a. MILITAT. ,
prdpier nos dedimus delectabilein honorem, tu con- n- . Si honor frequenter defertur otiosis, si interdura
versationis associa dignitatem (nani utraque sibi bi atit iiomllys eligitur, aut ad promerendum aliquid
conjuncta sunt, unum pendet ex altero; non coale- e- persoiix fantum gratia suffragatnr, quo Studioremu-
«95 M. AURELII CASSIODORI «96
nerandisunt qui ad agonis sui prxroia pervenerunt? A i rali fecunditate compleri, sobolemque ejus taiitum
Considerandum quali labore servilum est, et sic de crescere, ut, quod difficillimumaviditalis geuusest,
remuneratione cogitandum. Harum quippe rerum parentum videatur vota satiare. Sed minus amantis
mensura de contrario venit, dura tale obedientibus est non "amplius quxrere unde tantum numerum
dari debet donum, quale indevolis potuit esse per> possit augere. Agricola diligens prxvenieudo adjuvat
culum. Grandia sunt, qux sustinent excubanles per- imbrem ccelestem, et ante rigat plantaria, quam plu-
sonas, contumaees ad parendum cogunt, latentes in vias mereantur optatas. Arborum quineliam felns
cubilibus suis prudenti sagacitate vestigant, superbis meUorare contendens, diversi germinis feturas insti-
medestiam xqualitatis imponunt. Ita quod a judici- tuit, ut multiplicata dulcedine fructuum, hortis suis
bus breviter dicitur, ab ipsis eflicacia famulante conferat varietatis ornatura. Sic nos virtutuni jucun-
completur. Notum est qux pericula sustineant, cum dissimas laudes incinctum Graium desideramus in-
104 aa" causas mittuntur alienas. Si segnius agat, cludere, ut germen alienum amplexu gratix colliga-
petitor queritur; si districte, pulsatus vociferatur. tum curix moribus Inolescat. Sed hxc cullura longe
Sic inter utrumque diversum rara laus est invenisse dissimilisest. Arboribus enim quod melius putatur
prxconium. Dignitatum pace dicamus, facilius est inseritur; ad illas peregrina veniunt, ut de illorum
laudatum judicem reperire, quam militem injuncta g] potius suavitate dulcescant: vobis autem, ut agre-
sine offensione complere. Aliudest enim tantum di- stia proficiant, offeruntur. Nam quamvis ignis nocte
cere legitiina, aliud ad terminum deduxisse justi- reluceat, soli tamen prxsentatus obscurus est. Hinc
tiam. Laudabiliter quidem bonum dicitur; sed multo est quod ad illum ordinem nihil potest eximium de-
gloriosius statuta complentur. Verba tanturo diri- ferri, nisi quod per ipsum probatur augeri. Et ideo
guntur a prxsulibus, a militibus autem postulatur ef- illum natalium splendore conspicuum, et ingenii ca-
fectus. Post omnia periculissubduntur, si constricti lore prudenter accensum, senatus lumen excipiat;
aliquid verisimile conquerantur. Frequenter nocuit Hactenus fuit suis meritis clarus; sed jam erit de
aliis ipsa quoque integritas actionis. Nara multos, vestra perspicuitate prxlucidus. Pandite curiaiu, su-
quosin exsecutione contristare nisi sunt, ipsospostea scipite candidatum. Jaiu senalui prxdestinatus est,
impensos judices pertulerunt. Offendunt enim fre- cui nos contulimus laticlaviam dignitatem. Benignos
quenter ignari, quibus sunt postea parituri; et dum esse necesse est publicos patres, quia hoc vocabu-
causis alienis lidem custodiunt, interdum pericula lum non tantum suo debet germini quantum studio
proprix salutis incurrunt. Verum inter hsecmilitem voloque generali.
evasisse laudatum, nonne juste videtur esse miracu- XV. FORMULA VICARH URRISROMJE.
lum? Talibus igitur meritis vicissitudo reddenda /
est, C
Vices agentium mos est sic judicum voluntatlbus
ut nimio labore lorpentes indictis [Gr. et Cuj., in-
excitemus. Utere igitur obedire, ut suas non habeant dignitates. Splendent
dultis] compensationibus rautuato lumine, nituntur viribus alienis; et qux-
conlidenter quidquid veteranis munificajura tribue-
te dam imago in ilUsvidetur esse veritatis, qui proprii
runt, nulli sordido subjiciendus oneri, qui puris- non habent jura fulgoris. Tu autem vicarius diceris,
sima conversatione tractasli. Comilivam quoque tibi et tua
tali militia cana de- privilegia non relinquis, quaudo propria est
primi ordinis, quam perfunctis
secundum statuta divalia vindica- jurisdictio qux datur a principe. Habes eniin cum
putavit anliquitas,
bis. Hxc quidem priscorum beneficio consequeris, prxfectis aliquam porlionem, partes apud te sub
prxtoriana advocatione confligunt. a Vice sacra sen-
sed nostri nominis contra inciviles impetus et con- tentiam
ventionalia detrimenta perenni tuitione vallaris, ut b in dicis, et, quod maxiinx fidei signum est,
officium quod nostris jussionibus speciali sollicitu- inscriptionibus vita tibi committitur honiinum,
inter mortales constat esse pretiosum. Additur ,
dine famulatum est, amplius aliquid a militibus cx- quod
nec salutari te sine chlamyde jura voluerunt,
teris promereri potuisse videatur. Mulcta quoque tot quod
decem, Gr. et Cuj.\ librarum auri perceUen- scilicet, ut sub veste militari semper visus, nunquam
[id est, credereris esse privatus. Sed hxc omnia ad prxfectu-
dum esse censemus, si quis statula nostra qualibet |
esse concessa, ut qui tantx
crediderit occasione violanda. Nec tamen aliquid rx gloriam judicamus
Consi-
contra te valere permittimus, quod dolosa fuerit ma- sedis vicarium diceret, umbratile nil videret.
chinatione tentatum. dera qualia de te prxstes, qui tanta auctoritate sub-
veheris. Exuendus a crimine non nudetur [alii,
XIV. FORMULA DE REFERENDIS IN SENATU. videtur] ab innoxia facultate. Nam quid tibi debere
Optamus quidem curiam senatus amplissimi natu- possit, si minimis [Cor., Gam., meritis] suis irapu-
" Siipra, hoc lib., form. 6; sacra, 1; principe, niantibusimpendet, obstringat, 1. 7, C. Decal.; 1.11,
I. 38, Si quis aliquid, 2 D., De pmnis.Sacra vice ju- 8 Quidam; ad I. Jul. De adult.; I. 5, D. De accus.; 1.
dicant, form. 3, lib. vi. Vice sacra judicavit prxfe- 1, C ad Turpill. inscriptionis vinculi. 1. 11, et ult.
ctus prxtorio, supra, for. 3. Vicarius urbis, form. 13. Nultut, C De accut.; I. ult. C Theod. De exhib. vel
FORNER. trantmit. reit; 1. pen. et ult., C De accutat.; 1. ult.,
b 1Q5 -n inscriptionibus, id est, accusalionibus, D. De privat. delict. Exemplum 1.3, D. De aceut., et
C. Theod., lib. ix, tit. 1, De accus. et inscrip. Nemo apud Lucianum; iv Sixn fuvnivro>v,gloss. Basibc,
ad cfimen deferendum admittitur, nisi qui solemnia liO. LX,tit. i% FORNER.
accusationis impleat, el sese ad pcenam, qux calum-
 C97 VARIARUMLIBER VI. 698
tet quod evasit? Ad similitudinem quippe summo-- A > debes igitur ad labores, quando tibi tale prseraium
rum, carpento veheris. * Intra quadragesiraum san- propositum vides, quale se gaudent invenisse sum-
ctissirax Urbis jura custodis. Prxnesle ludos edis,, mitates.
in vicem consulis in honorem positus, dignitatemque
senatoris aequiris, et Ula tibi pandunlur atria qux ' XYII. b FORMULA REFERENDARIORUM.
summatibus probantur esse collata. Hinc est quod in, Quamvis tantum sit clara quxque dignitas quantum
aula libertatis locum patrium tenes; et ibi mereris, eam prxsentix nostrx conspectus illuminat (dum
consessum, ubi est vel intrasseprseconium. Ipsi quin- semper honorem suscipit, qui nostra colloquia de-
etiam senatores, qui prxcedunt ordine, aliqua vi- center acquirit), nemo tamen sermones nostros tan-
dentur a te necessaria postulare. Habes quod prx- tum meretur quam qui referendarius esse dignosci-
stes potioribus te; nec immerito inter prxcipuos5 tur. Per eum nobis causarum ordines exponuntur,
censendus es, qui aut juvare potes, aut Ixdere con- per eum interpellantium vota cognoscimus; et ipsis
sulares. Erige animos sub qualitate modestix. Taliss responsa reddimus, ut negotia compedita [Cor.,Gam.,
est unaquxque dignitas, qualis administrantium estt expedita] solvamus. Magnum est in hoc agoue priu-
voluntas. Nihil abjeclum est, quod in repub. geri- cipali servire prudentix, et ad subitum sic dolores
tur, nisi malis fuerit moribus forte vitiatum. Nam si' l'« aHenos asserere, ut conquerentium videatur vota sa-
humilium privatorum placet xqualitas, quanto magis„ tiare. Quale est enim in tumultuosis processionibus
grata est in potestatis culmine custodita, qux diffi- nostris nulla permixtione confundi, aut minime tan-
cilem modum servat, dum ad suum velle festinat ,? tis clamoribus impediri ? Necesse habet a turbatis
Proinde vicarix tibi dignitatem serenitatis nostrxe exquirere, quod nobis possit placabiiiter intimare et
xstimatione conferimus, quam sic Romx geras, ut, distinctius referre quam potnisset audire. Arduuin
conscienliam tuam tanta civitate facias esse dignissi- est trepidantium dicta componere, et verum dicere:
mam. Usurus omnibus privilegiis, qux tuos decesso- non tantum interpellator formidat negotii sui casum
fes habuisse constiterit, quia sicut a vobis antiquo- quantum sustinet iste in relatione periculum. Si quid
rum instituta deposcimus, ita et dignitati vestrxu minus dixerit, inimicus asseritur, redemptus clama-
vetera non negamus. tur. Negotii dominus timoris patrocinio potest sua
XVI. FORMULA • verba convertere, referenti aulem non licet aliquid
NOTARIORUM.
Non est dubium ornare subjectos principis secre- immutare. Sententix vero nostrx tanta memorke
cautela tenendx sunt, ut nihil minus, nihil additmn
tum, dum nullis xstimantur necessaria posse com-
nisi fuerint fide esse videatur. Nobis plerumque audiectibus noswa
milti, qui magna solidati. Publicum
est quidem omne quod agimus : sed multa non sunt' r dicturus es; et difficiliconditione constrictus, judicio-
ante scienda, nisi cum fuerint, Deo auxiliante, per- nostro subjaces, dum alienas causas explanare cou
fecta. Qux tanto plus debent occuli, quanto amplius tendis. Quapropter referendarium te electio nostra
desiderantur agnosci. Regis consilium solos decet constituit: sed tu puritatem conscientix et veritatem
scire gravissimos. Imitari debent armaria, qux con- lingux noslris jussionibus adhibeto. Eruditionem
tinent monuroenta charlarum, ut quando ab ipsis ali- vero mirabilem collocutio tibi nostra concedit, qux
qua instructio quxritur, tunc loquantur : totum au- dum per te alios ordinat, qualitatem tux mentis ex-
tein dissimulare debent, quasi nesciant scientes. Nam ornat. Sub nobis enim non licet esse imperitos,
sollicitis inquisitoribus sxpe et vultu prodilur, quod. quando in vicem cotis ingenia splendida reddimus,
tacetur. Adsit innocentia, qux cuncta commendat,' qux causariim assiduitate polimus. Quapropter iUa
quia in placida mente regia decenter debent verba cunctis jussisse nos referte, qux aut debuistis, aut
deponi. Sed quoniam te probatis moribus institutum,' potuistis accipere. Nostra sic probatis, si justa redi-
venatrix bonx conversationis, solliciludo nostra re- citis. Amate quod .nos glorificat. Sit velle vestrum
spexit, ab illa indictione notarium te nostrum esse quale videtis nostrum esse propositum. Ad summum
censemus, ut ordine decurso militix, ad primiceria- [Juret. legit ad summamj tales vos esse cupimus, ut
tus feliciter pervenias summitatem. Houor qui efficit, TJ eiiam per vos judices corrigamus. Peculiare de vo-
senatorem, cui patram aula reseratur, non injuria ; bis aliquod vectigal exigimus, ut sicut vobiscum fa-
nam qui nostris curis railitat assidua lucubralione,' miliariter miscemus affatus, ita et nostra opinio spe-
juste videtur et curiani libertatis intrare. Additur cialiter a vobis mereatur affectum.
etiarii perfuncti laboris aliud munus, ut si quo modo9 XVIII. FORMULA PRJEFECTI ANNONJE.
ad illustratum vel vacantem meruerit pervenire, om- Si ad hanc mensuram censendx sunt dignitates,
uibus debeat anteponi, qui codiciUariis illustratibtiss ut tanto quis honorabilis habeatnr
quanto civibus
probantur ornari. Unde absolute colligilur primice- profuisse cognoscitur, is certe debet esse gloriosus,
riatus meritis datum nti, ut in nno eoderoque titulo» » qui ad copiam Romani populi probatur electus.
"
dispar esset dignitas sequaliter acquisita. Animarii Tui siquidem studii est ut sarratissirax Urbi prxpa-
a Quadragesimumlapidem, seu milliarium
intelligit. quam, ut Sigebertus scribit in Chronico, publicas
FORN. conscriptiones annulo seu sigillo regis confirroant.
b Referendarii sunt, qui supplicum desideria prin- BROSS.
cipi referuut et exponunt, jussiones principis judici- ~ vocat alimenta et annonas, ut in 1. 4. C
Copias
bus insinuant. Novell. 10, 113, 124. Ac nonnun- Theod., De oper. pub.; iu 1. 20, D. De compent.; et
 699 M. AURELII CASSIODORl 7C0
retur annona, ubique redtindet panis copia, et tami A l pretiosissimi metalli, Inluere ccrte iiuod loqtiiinur.
magnus populus tanquam una mensa satietur. Per Quid habes meliusquod optes quam illius populi gra-
officinas pistorum cibosque discurris, pensum et; tiam quxrere quaro nos etiarn conslat optare?
munditiam pahis exigis ; nec vile judicas esse, unde XIX. FORMULA G0MITIS.ARCH1ATR0RUM.
to possit Roma laudare : inerito, quando gloria sin-
gularis est, illius civitatis affectus. Et ne quod agis Inter ulilissimas artes, quas ad sustentandain hu-
aliquid putetur extremum, carpenlum prxfecti Urbis manx fragilitatis indigentiam Divinatribuerunt, nulla
mixta glorificationeconscendis. Tu illi in spectaculis prxstare videtur aliquid simile, quam quod potest
conjunctissimus inveniris, ut plebs, quam industria auxiliaris medicina conferre. Ipsa enim morbo peri-
tua satiat, in suam reverentiam le lionoratum esse co- clitantibus materna gratia semper assislit. Ipsa con-
gnoscat. Nam si querela panis, ut assolet, concite- tra dolores pro nostra imbecillitate confligit; et ibi
tur, tu promissor ubertalisgeditiones civicasmomen- nos nititur sublevare, ubi nullx divitix, nulla potest
lanea satisfactione dissolvis, et per te prospicitur nei dignilas subvenire. Causarum periti palmares haben-
quid a populis conquerentibus excedatur. Non im- tur, cum magna negotia defenderint singulorum: sed'
nierito Pompeius fertur, copix quanlitale provisa, quanto gloriosius est expellere quod mortera Videba-
nsque a(l rerum pervenisse fastigia, quia merito sin- nj tur inferre, et salutem periclitanti reddere, de qua
gularis est amor populi, cum potuit a penuria libera- coactus fuerat despera.'e ? Ars qux in homine plus
ri. HSncille gralificationem meruit, plausumque po- invenit quara in se ipse cognoscit. Periclitantia con-
pulorum. Hinc unice semper amatus est, et in firmat, quassata corroborat, et futurorum prxscia
gratia civium, omnium 106 vicit facta [Ac, malo- valetudini non cedit, cum se xger prxsenti debilitate
tt in honore turbaverit, amplius intelligens quam videtur, plus
rum] majorum : qui ne aliquando
dlceretur, cum nominis laxatione vocabatur et Ma- credens actioni [Ac, lectioni] quam oculis, ut ab
guus. Hoc le exemplum invitet ad prospera, quando ignorantibus pene prxsagium putetur qiiod ratione
illc honoris tui locum egisse cognoscitur, quem felix colligitur. Huic peritix deesse judicem, nonne hu-
Roma mirabatur. Ne quis autem provocel abjectis te manarum rerum probatur oblivio? Et cum lascivx
hon.inibus imperare, dignitati quoque tux pistorum voluptates recipiant tribunum, hoc non meretur ha-
jwa famulata sunt, qux per diversas mundi partes bere primarium V Habeant itaque prxsulem, quibus
possessione latissima tendebantur, ne inopia faciente nostram committimussospitatem. Scianl se huic red-
vilcsceret, quod Romanx copix laudabili famulalione dere rationem, qui operandam suscipiunl humanani
serviret. Suarii quoque, Romanx copix causa reperli, salutem. Non quod ad casum fecerit, sed quod Icge-
,tuo deputati videntur examini. Gloriare privilegiis /- p rit, ars dicatur : alioqui periculis potius exponiinur,
acquisitis. Tribunal tuum non est inter minimasdi- si vagis voluntalibus subjacemus. Undest hxsilaluin
gnitates, quando et Romana gratia frueris et provin- fuerit, mox quxratur [Ac, queratur]. Obscura nimis
ciis jussa transmittis. Sed ut actionis ipsius in totum est hominum salus, temperies ex contrariis himiori-
merila perscrutemur, triticeas quidem copias prxfe- bus constans : ubi quidquid horum excreverit, ad in-
ctura prxtoriana procurat. Sed non minor laus est flrmitatem protinus corpus adducit. Hinc est quod
dispensationem probabilem facere quam frumenla sicut aptis cibis valetudofessa recreatur, sicvenenum
colligere, quando in quavis abundantia querela non est, quod incompetenter accipitur. Habeantur itaque
tollitur, si panis elegantia nulla servetur. Sic Ceres medici pro incolumitate omnium; et post scbolas
frmnenta dicitur invenisse, Pan autem primus con- magistrum vacent, libris delectentur antiquis. Nullus
sparsas fruges coxisse perhibetur ; unde et nomine juslius assidue legit quam qui de humana salute tra-
ejus panis est appellatus. Itaet illa prxdicata est, qux ctaverit. Deponite, medendi artifices, b noxias xgro-
reperit; etiste laudatus est, qui decenter edenda hu- tantium contentiones, ut cum vobis non vultis cede-
ntanis usibus applicavit. Atque ideo cognoscentes re, inventa vestra invicem videamini dissipare. Ha-
industriam tuam, qux semper est amica sapientix, betis quem sine invidia interrogare possitis. Omnis
prsefecturam annonx per illam indictionem nostra prudens consilium quxrit, dum ille magis studiosior
tibi electione deferimus. Considera nunc quia non agnoscitur, qui cautior frequentiinterrogatione mon-
licet aliquid furari de populo. Nam quod in civitatis stratur. In ipsis quippe artis hujus initiis quodam sa-
dainno committitur, silentio non celatur. Nescit cerdolii genere c sacraraenta vos consecrant. Docto-
plebs tacerfl, quando interdurn et hoc loquitur, quod ribus enira vestris promittitis odisse nequitiam, et
a neiuine perpetratur. In fraudulentos dislringe, pa- amare puritatem. Sic vobis liberum noti esl sponte
nis pondera xquus examinator inlende ; sollicitius delinquere, quibus ante momenta scientix aiiimas
auro pensetur, unde a Quiritibus vivitur, quia gratior imponitur obligare. Et ideo diligentius exquirite qux
nobis est lxtitia faventis populi Romani qtiam copia curent saucios, corroborent imbecilles.Nam videro

apud Valer., lib. v, cap. 1. Indecopiari magnocom-
ineatu, prxdaque ingenti, apud Agellium,lib. xxvn,
e. 2, et NoniumMarcellum; quod verbum castrense
est,» nec facile apud alios reperitur. BROSS.
D. Juret. putat legendum, unica lectione, in/io-
nore, ut supra, lib. IH, epist. 53. Et infra, lib. ix,
epist, 24. Et Mamertin. Paneg. 198.
b Vide Sidon. Apollin., lib. n, epist. 12. JUR.
* Inlelligit opy.ovHippocratis, quo nihil sanctiuset
caslius, integrius nihil. FORN.—VideD. Hieronyinuin,
epist. ad Nepotianum, de vita clericorum in fine.
JltRET.
701 VARIARUMLIBER VI 702
si quod delictum lapsus excuset. Homicidii criniea A _ adhuc provinciis ornatus penula, carpenti etiam sub-
est in homiuis salute peccare. Sed credimus jam ista vectione decoraris, ut multis declaretur indiciis per
sufficere, quando facimus qui vos debeat admonere. expressas imagines rerum vices te prxceisse gerere
Quapropter a prxsenti tempore a comitivx arcbia- dignitatis. Considera magnum esse quod suscipis, et
trorum honore decorare, ut inter salutis magistros nulla criminum dejectione vitieris. Nominis tui au-
solus babearis eximius, et omnes judicio tuo cedant, ctor multa conferendo prxdicatur. Tu age, ne ullis
qui se ambilu mutux contentionis excruciant. Esto ar- cupiditatibus accuseris; ut si dare non prxvales,
biter aitis egregix, eorumqueL discinge [Jnrei. putat certe te moderari velle feslines. ProximUsenim ha-
legendum, discingue] conflictus, quos judicare solus betur donanti, de quo potest dici, abslinens est jugi-
solebat effectus [iYtv.et Ga., aflectus]. In ipsis xgros ter alieni. Cerle fcedissimxcontrarictatis vitium est,
curas, si contentiones noxias prudenter abscidis. Ma- studere furtis, et habere vocabulum largitatis. Erigat
gnum munus est, subditos habefe prudentes; et inter ad Iaudem tuos animos, quod vocaris. Non te pro-
illos bonorabilem fieri, quos reverentur cxteri. e Vi- fecto meritis imparem facis, si turpissimsearobitionis
sitatio tua sospitas sit xgrotantium, refeclio debi- delicta calcaveris. Nam errores noxios vincere, est
lium, spes certa fessorum. Requirant rudes, quos vi- vitia maculosa superare, el iste revera editus est de
silant, xgrotantes.si dolor cessavit, si soranus adfue-. JJ] moribus consnlatus. Necenim superflueprudentissirai
rit. De suo vero languore te segrotus interroget, au- veterum talia rebus nomina imposuerunt: dum con-
diatque a le verius quod ipse patilur. Habetis et vosi tinentix magnx prxsulem provinciis mitlerent con-
cerle verissimostestes, quos inlerrogare possitis. Pe- sularem. Triumpha jura publica, largire justiiiam,
rito siquidem archiatro venarum pulsus enuntiat; et ex fortiori parte imitari prxvales, quetn nominis
quid intus natura patiatur. Offeruntur etiam ocu- proximitale contingis. Pecunils pritesl indigere me-
lis urinx, ut facilius sit vocem clamantis noni dlocris [Ac, mediocribusj; morunl talenta non po-
advertere, quam hujusmodi minime signa sentire. iesl ilon habere, qui justus est. Non pavescas largas
Indulge te quoque palatio nostro : habeto fiduciam[ eonsulum manus. Habent et boni pauperes divitias
ingrediendi,qux magnis solet pretiis comparari. Nam[ suas. Illud ergo a te quxritur, qUod in pectore hu-
licet alii subjecto jure serviant, tu rerum Domino> mano nascitur, non quod terrx visceHbuscontinetur.
studio prxslantis observa. Fas est tibi nos faligare f|uanto melius triumphare cx aninii thcsaufo, unde
jejuniis, fas est contra nostrum' sentire desiderium, naaquam nascitur pcenitudo! Quia nectenuis efficeris
et in locum beneficii dictare quod nos ad gaudia sa- cwn plura concedis : quinimo tantiim locuplelior
lutis excruciet. Talem tibi denique licentiam 107 ' reddcris, quantum le boiia \atii, borlse]conscientix
nostri esse cognoscis, qualem nos habere non proba-. ri sparsisse cognoscis. Quapropter opinionis tux laude
mur in cseleros. pellecti, per illam indictionem in illa provincia con-
sularilatis te prxcipimus agere dignitatem, ut tibi
XX. FORMULA CONSULARITATIS. non sit acceplum, quod legibus probatur inimicum.
Quamvisdignitatem tuam a consulibus descenderei Illa magis diligc, qux xquitalis jura commendant.
nominis ipsiusvideantur testiraonia declarare, tameni Nomen tuum actionibus proba. Consule fessis, et
et insignia tanta circumstant, ut nullus possit ambi- tunc vere diceris consularis. Sed ut oronia xquabili
gere te de illius lampadis claritate lucere. Secures5 moderaiione pensentur, institue pecunias non qux-
enim et fasces, quos illi [Jur. legit illiusj dicavit ge- rere, et agnoscis munera libi copiosa provcnire.
nio antiquitas, tuis videntur faleris depulata, utt Hanc enim conditionem humanis aclibus divina po-
jurisdictio concessa vel tacita possit admonere pro- suerunt; ut ille magis'possit ditescere, qui lucra
vlncias. Sed'quale tibi debet esse quod curules in- turpia nescit optare. Ignorantes accipinnt, qui bcne
clytas probatur ornare? Vultus quinetiam regnan- agunt, qttia necesse est ul duni parumper malorum
lium geniata obsequii pompa prxmittil, ul non so- ambilio coiitemnitur, superno niunere plus donelur.
lum sumnii judicis, sed et dominorum reverentia
cumulatus orneris. 0 magnx temperationis inven- XXI. FORMULA RECTORIS PROVINCIJE.
lum! De nominecousulis promitteris clcmentissimus,, Omnino provide decrevil anliquilas judices ad
et de principum imagine metuendus. In aliquibuss provinciam mitti, ne possit ad nos veniendo medio-

" Cura plures archiatrormn ordines essent, in sin-
gulis erant, qui cxteros anleirent, et hi comitess
arcbiatrorum vocabantur; de quorum eligendorumi
formai et auctoritale boc loco scribit Cassiodorus;;
nec unum fuisse comitem, sed tot, quot ordiness
archlatrorura erant. Cognat. obser. lib. cap. 15.
h Discmge, vetus, distingue, minus scite. Idemn
mendum insederat bactenus, I. vi, sicut, Cod. Theod.,,
De legitim. hmred., pendentiumnegotiorum fata dis-
linguunt, pro, discingmit, ut supr., hoc lib., form.
9, querimonias possessorum sine venali prolraclionee
discingue : in manuscriptis membranis, distingue.
Sic jttrgiura discingere, 1.4C Theod., lin. regund.;;
1.64, Non ignoramus. C Theod., De appelt., 1.2;;
I. 3 C. eod.: quor. appell. non recip. causam sine-
"lilalione discingere. FORN.— Discingere uegotitim.
D. Juretus dicit se notasse ad Alti. Avit. lib. n,
num. 34, et ad Syramac. lib. x, epist. 32.
c Hi nspi.oSzvrrjii.
a Modestino dicunlur, i. vi, De
excus. tut.; et nsptspxofxevov:Lucas vocat Actuum
apostolorum cap. xix; circuibaut enim et obambu-
labant urbes medici, ut ex lege Hippocratis colligi-
llir, ru; nbktu; yotTsuyrcffixri kbya ixovvovukku raX
spyo>iarpo"; voixiCeaOut.Sicphilosbphi se frequcntes
atque utilos per eamdem.studioriim sectam conten-
dentibus prxbere, 1. 8, In houoribus, D. De vacat.
mun. Suidas in Snfxoaievoi;Nomocan., tit. 1, cap.
34. FORN,
 ,„,, M. AURELH CASSIOPOilI /04
eritas ingravari. Quis enim latronum ferret auda- A • xquitas est a se prxsulcs inchoare, ut debeant cri
rainosi metuere quem nequeimt similem reperire.
ciam, si longe positam cognoscerent disciplinam?
Absolule poterat vis permissa grassari, si conque- Nullas enim in se culpas limel reus, quas habere
rens tardius crederetur audiri. Sed quanto meUusin respexeril cognitorem, quando agenlem male nisi
bonis moribus non xslimat displicere. Suos actus
ipsis cunabulis adhuc mollia reprimere, quam indu-
rata crimina vindicare! In compendium mittimus nullus damnat in allcro, quia natura est humani ani-
mola , si prxsentia facimus esse judicia. Quis enim mi ut nitalur potius vindicare, quod se cognoverit
audeat peccare, cum supra cervices suas districtio- admisissc. 0 quale est, libcrum tribunalibus insidere,
nem cognoverit imminere? Et ideo te illi provincix non esse obnoxiuin reo suo! ne incipiat potior iieri
rectorem per illam indictionem nostra miltit electio, qucm redeniit : timeat districtum, timeat conlinen-
ut revera corrigere nitaris quos tibi commissos esse lem, non audiat blandum. Da ut possit rigidam for-
cognoscis. Chlamydis tux proculdubio inter alia inidare senlenliam. Avari judices nesciunt quantum
clavos intende, quos scias non inaniter positos. Hinc dclinquunt; nam curo vendunt aliena crimina, sua
fit, ut [Gr. et Cuj., nisi, utj cum publicum agentes faciunt esse peccala. Quapropter esto sollicitus, ut
audiamus. A nobis
purpuram a cernerent, de vigore semper principis ad- bonx aclionis tux laudes potius
monerent. Geniatus indiitus, vestis gratiosa, quam |J ! confidcnier exigis quod remitlis, quia tantum de re-
lilio suo Priapo [Gr. et Cuj., Priamo] Venus dicitur nuineratione tua cogitamus, quantum te pecunias
texuisse, ut eximix puichritudinis matrera singula- iion quxsiisse cognovimus.
riter omatus filius testaretur. Respice quantum de-
XXII. FORMULA COMITIVJESYRACUSANJE.
derint leges, et ad mensuram te potestatis extende.
Tibifiscaliumtributorum b credita monstraturexactio. Regalis est providentix, tales judicum personas
Constat esse tux fidei commissumprincipi renun- cligere, ul ad comitatum necessitatem non habeant
liare, quod in provinciis probatur emergere. Tu veniendi, quos in longinquis regionibus contigerit
etiam senatorem ibidem residentem juberis audire, immorari. Nullum enim tale negotium est, quod Si-
tu in prxfectorum militem cum ipsius tantura con- culi ilineris tantas pati possil expensas, duin com-
scientia vindicare. Tuum nomen in subscriptionibus modius sit causam perdere quam aliquid per lalia
jusserunl honoratis provincialibus anteferri. Quid de dispendia conquisiisse.d Non eniin querelas deSicilia
lc xstimatum sit, datur adverti, cui tot videntur no- volumos venire, sed laudes, quia gravalur apud nos
biles potuisse postponi. Addilur, quod a principe actio prxsulis, si eam tam longiuqui poluerint ac-
~ frater vocaris, ut nobilitate
pretiosi nominis a vili- cusare petitores. Falsus enim dolor esse non credi-
tate criniinum tollereris. Cogita 108 tantorum ho- C ( tur, ubi tanti laboris txdia subeuntur. Et ideo ma-
minum tibi commissas esse forlunas. Fama erunt jore cura tractanda sunt, unde invidia plus timelur.
nostri temporis tui mores. Esto vitx [Gr. et Cuj., Proinde per indiclionem illam comitivam tibi Syra-
in te] continens, ut possis in alios esse judex. Prima cusanx civitatis, propitia Divinitate, concedimus, ut

a Vulcatius Gallicanus, in Avidio Cassio : Ut om- fraternitas contrahitur, 1. 13, Non epistolis, C. De
nes purpuratos Augustos cognosceres. Herodian., prob. Huc referenda est 1. 58, Nemo, fin., de hxred.
lib. 1 : *H("aaiksto;07rsSi?aTOr.opfvpu, me ex alvo instil.; 1. 6$ Verum, lin., pro soc. Nec aliorsnm,
prodeuntem purpura imperatoria suscepit. Idem, lib. opinor, Theobaldum fratrem Amalasuentba, nec
II, rriv fiuaikstovnopfvpuv vocat, ubi ait Nigrum a hanc ille sororem dixit, quam quod essent consor-
Syriaco exercitu imperatorem factum, amictumque tes imperii, inf., lib. x, epist. 1, 2, 3. FORN.
purpura et reliquo Augusti apparalu. Lamprid., in' d Ut in provincia lites dirimantur, ne necesse sit
Alexandro, de Ulpiano : Quem sxpe a militum ira ad comitatum principis accedere, iisdem propemo-
objectu purpurx defendit. Peplum imperatorum dixit dum verbis Majorianus, novell. de indulgentiis, reli-
Trebellius Pollio, in Saturnino xxi tyranno. FORN. utitur : Nec de longinquisprovinciseregioni-
b Judicum, vel prxsidum, munus erat tributorum quorumbus cum magno sumptuum expensaruraque detri-
exactione incumbere. L. In fiscalibus. C De exact. raenlo ad comitatum nostrum venire audeat ille qui
trib., nov. 161. Idem et catholicorum munus est, et queritur;' cui sub durum patientix gemitum tolera-
ex constitutione Augustijam ab initio proconsulum. J) ] bilior videtur deprxdatio sxvienlis, quam sub magno
Dio, lib. Liii. BROSS. observationis incommodo sustinendus impetrandx
c Fratris nomen amicitix causa positum, Sym- ultionis eventus. Et infra noster Cassiodor., lib. ix,
mach., lib. n, epist. 21, 45, 67 et 71. Non potest epist. 20, Justin., novell. 17, de roand. princip., §
esse amicitia lam felix qux imitetur fraternitatem. Si libi: Prxcipue, ut lites quanta poterunt celeritate
•Quintil., declam. 321.Hinc opinor, I. 58, Nemo, D. deUniant. Valentiri., novell. 4 : Providere decet ne
De hwr. instit., 1.63, Verum,pro socio jus quodam- provinciales tenues homines defensoris inopia , ad
modo fraternitatis in se habet. Eos quoque qu; irj requirenda auditoria sumpluose venire cogantur.
magistratu essent, amicos a principibus quibus m&- Novell. Marcian. 1 cavetur neminem exhiberi de
rebant, quod et nunc in usu est, dictos observavi. provincia ad comitatura, nisi ad relationera judicis,
L. 1, C Simancip. ita ven.; I. ult., D. De off. prwf. a quo fuerit appellatum : Occurrit, iuquit, quod duro
vigil.'; 1. 11, Si in vita, C De nup.; 1. 1, D. De ap- possint longi temporis intervallo, et enormibus sum-
pel.; 1.17, Divi, D. De iure patron. Sic Ulpianura ptibus legitimoegentes auxilio liberari; videtis enira
Alexander non xlate, ut Glossularius censet, sed ob- agmina, videtis calervas adeuntium infinitas, non
servantia et dignitale, amicum mmcupavit, 1. 4, C solum a fmilimis provinciis, verum extremo orbis
De contrah. el comm. stipul. Jul. Fjrnticus Maternus, limite confluentes, et adversum suos adversarios
lib. vni, cap. 27, Matheseos: Erunt advocati optimi conquerentes. Quod profecto nullatenus accidisset,
et regum amici. Non secus hic frater principis su- si in locis integritas vel 'severitas judicum floruis-
mitur. Nec enim epistolis, cautionibus, testationibus set. FORN.
705 VARIARUMLU3ERVII 706
omnia sic agere nitaris, quemadmodum nos libi prx-- A / mercia. Prxstas ementibus de pretio suo; et gralise
stitisse cognoscis. De proximis vota causantium sus- tux proficit quod ayidus mercator acquirit. Sed inter
tinemus: inde autera ultro requirimus, unde ad nos3 hxc-prxclara fastigia optimum e»se judicem decet,
difficile veniri posse sentimus. Habes qux te deco-- quando se non potest occulere, qui inter frequentes
rare debeant, si tu tainen ibi conscientia defxcatuss populos cognoscitur habitare. Factum luum erit ser-
adveneris. Militum. tibi numerus nostris servit ex- mo civitalis, dum per ora fertur populi quod a judice
pensis. Redderis inter arnia geniatus : processio tuai contigerit actitari. Habet ultionem suam hominum
~
procinctualis ornatus est. Exercilu uteris pacato, nec frequentia, si loquar [alii, loquantur] adversa; et de
pericula belli subis, et armorum pompa decoraris. judice judicium esse creditur, quod multis astipula-
Verum inter hxc civilem cogita discipiinam. Noni tionibus personatur. Contra, quid melius quam illum
permittas milites esse possessoribus insolentes. An- populum gratum respicere, cui cognosceris prxsi-
nonas suas sub moderatione percipiant; causis noni dere? Quale est perfrui favore multorum, el illas
misceantur extraneis. Pro securitate se omniuml voces accipere, quas et clementej dominos delectat
cognoscat electum, qui se glorialur habere arma- audire? Nos tibi proficiendi maleriam damus : tuum
tum. Privilegia dignitatis tux nec volumus minui,, est sic agere, ut sua beneficia principem delectet
nec jubemus excedi. Sufflciat tibi tanlum gerere,, B ] augere.
quantum decessores tuos constiterit ralionabiliterP XXIV. FORMULA HONORATIS POSSESSORIBUS ET CURIA-
efleeisse. LIBUS CIVITATISNEAPOLITANJE.
Tributa quidem nobis annua devotione persolvitis:
XXIU.FORMULA COMITIVJENEAPOLITANJE. sed nos majore vicissitudine decoras vobis reddimus
Inler cxtera yetustalis inventa, et ordinatarumn dignitates, ut vos ab incursantium pravitate defen-
rerura obslupenda prxconia, hoc cunctis laudibus s dant qui nostris jussionibus obsecundant. Erit no-
meretur eflerri, quod diversarum civitalum decoraa strum gaudium vestra quies: suave lucrum, si nescia-
facies aptis administrationibus videtur ornari, ut et,t tis incommodum. Degite moribus compositis, ut
conventus nobilium occursione celebri coUigatur, ett vivatis legibus feriatis. Quid opus est quemquam
causarum nodi juris disceptatione solvantur. Unde e facere, unde pcenaspossit incurrere? Quxrat judex
nos quoque non minorem gloriam habere cognosci- l_ in vos causas, et non inveniat. "Ratio motus vestros
mur, qui facta veterum annuis solemnitatibus inno- ,_ componai, qui rationales vos esse cognoscitis. Im-
varaus. Nam quid prodesset inventum, si non fuisset ,[ probis judicem, testem bonis moribus destinaraus, ut
jugiter custoditum? Exeunt a nobis dignitales relu-{_ nemo se cogi senliat, nisi quem ordo legitiinx con-
centes, quasi a sole radii [ed., a solis radiis], ut in
nQ < versationis accusat. Atque ideo illi nos comitivam
._ Neapolilanx civitatis per illani indictionera dedisse
orbis nostri parte resplendeat custodila justitia. Ideo
enim tot emolumentorumcommoda serimus, ut se- declaramus, ut nostra gubernatione laudalus, allc-
curitatem provincialium colligamus. Messis nostra ram mereatur de nostro judicio dignitatem. Cui vos
cunctorum quies est, quam non possumus aliter re- ,_ convenit prudenter obedire, quia utrumque laudabile
cordari, 109 nisi ut subjecti non videantur aliquid i est, ut bonus populus judicero benignum faciat, et
irrationabiliter perdidisse. Et ideo ad comitivam te le mansuetus judex gratissimuni populura xquabili ra-
Neapolitanam per illam indictionem libenter addu- tione componat.
cimus, ut civilia negotia xquus trulinator examines, S, XXV. FORMULA MILITIRUS.
tantumque famam tuam habita maturitate custodias, .. Omnes apparitiones decet habere judices suos.
quantum te illi populo vel in levi culpa facile dis- 5- Nam cui prxsul adimitur, et mililia denegalur [Cor.,
plicere cognoscas. Urbs ornata multitudine civium, l, Gam., apparitores. Cui prxsul adimitur, el militia
abundans marinis terrenisque deliciis, ut dulcissi- i- denegatur]. Sed nos, quibus cordi est locis suis uni-
mam vitam te ibidem invenisse dijudices, si nullis is versos ordines continere, indicamus ilU comitivam
amariludinibus miscearis. Prxtoria tua officia re- ;- Neapolitanam, Deojuvante, largitos; ut judicibus
plent, mililum turba custodit. Considis geniatum m rj annua successione reparatis, vobis solemnitas non
[Niv. et Ga., gemmatum] tribunal; sed tot tesles :s pereat actionis. Quapropter designalo viro prxstate
pateris quot te agmina circuindare cognoscis. Prse- 3- competenler obsequium, ut sicut vos non patimur
terea liltora usque ad prxfinitum iocum data jus->- eroolumentorum commoda perdere, ita et vos pa-
sione custodis. Tux voluntati parent peregrina com- i- rendi debealis priscam regulam custodire.

LIBER SEPTIMUS.
a cludantur armata, et b civilibus veslibus vidcantur
110 I. FORMULA COMITIVJE
PROVINCIJE.
Quamvis omnium dignitatum officia a manu se- induti qui districtionem publicam docenlur operari.
a In Notitia imperii Rom. nominantur comes Afri- b Prxscriptum fuit vestium genus, lib. IV, lit. 10,
cx, Asix, Ponticx, Thracix; comes rei roilitaris per Cod. Theod., de habitu, quo uti oporlet intra Ur-
.Egyptum; comes TingiUnx; comes littoris Saxo- bem, 1. 1 : NuIIus senatorum habitum sibi vindicet
nici; comes Isaurix, etc. FORN. militarem, sed chlamydum terrorc deposito, quieta
 707 M. AURELHCASSIODORI 708
_ tua tamen dignitas a terroribus ornatur, qux «gladio A cere possit inimicus. Nec tamen spes vestra vetat
bellico, rebus etiam pacatis, accingitur. Vide quo fastiditate deseritur; nam si bene provinciaruroad-
judicio fueris evectus, quando aliis vigorem fascium rainistralionibus prsesidetis,bonores vos amplissiraos
videamus esse credilum, tibi autein ab ipsis legibus sperare leges merito censuerunt. Unde jam videtur
ferrum constet esse porrectum. Rem cruenlam de- pene debitum, quod vobis a tanta auctoritate ultro
derunt animo pacato, ut et noxii nimium meluerent, noscitur fuisse promissum [Gr. et Cuj., Cor.t Niv. et
et b lxsi de optata ultione gauderent. Alioqui cul- Gam., provisum].
parentur priores, si temperata omnia non fecissent.
Sed cum te intelligas ad moderamen electum, huma- U. FORMULA PRJESIDATUS.
nuin facile non concupiscas exitium. Reus qui dici-
tur, et probetur. Scito puniendi remedium datum Prudenter omnimodis inspexit antiquitas provin-
tibi pro salute multorum. Arma ista juris sunt, non ciarum dignitates annua successione reparari, ut nec
furoris. Hxc ostentatio nimirum est contra noxios diutina potestate unus insolesceret, et multorum pro-
instituta, ut plus terror corrigat quam pcena consu- vectus gaudia reperirent. Sufficit enim unicuique
mat. Non enim cogilur ferro succidere robustam, discessisse Iaudatum, quia dum tempus potestatis
qui adhuc leneram verbis curvat audaciam.Civilisest gj prolixum quseritur, culparum opprobria non vitanlur.
pavor iste, non bellicus, quem tu sic facies esse glo- Illa enim vel in brevitate declinare mirabile est, duin
riosum, si habere non probetur excessum. Habes frequenter et his subripiunt, qui a fascibus sub velo-
etiam et ferrum, nihilominus incruenlum. Claudan- citate discedunt. Annus universus et ad declaranda
tur nexibus catenarum, quos levium criminum puisat conseientix bona sufficit, et faciUus se ab errore cu-
invidia. Cuuctator esse debet, qui judicat de salute. stodit. Sit in vestro proposilo administrationem
Alia sententia potest corrigi, ° de vita transaclum unius anni suscipere, nostrum est merentibus tem-
non patitur iramutari. Signa tua abactores timeant, pus augere, quia non facile removere cupimus quos
fures pavescant, latrones perhorreant. Innocentia justos esse senlimus. Idcirco, conversationis tux mo-
tantum Ixta respiciat, dum sibi auxilia venisse cre- ribus invilati, per illam indictionem prxsidalum libi
dit, qux legum disciplina transmisit. Nemo redem- in illa provincia, propitia Divinitate, concedimus, ut
ptionibus tuum velle'deflectat. Gladius conteranitur, sic debeas agere quemadmodum nobis possessor gra-
ubi aurum suscjpitur [Niv., Gam., conditur. Gladius tias cum trihutis videatur exsolvere. Decessorum
contemnitur, ubi aurum suscipitur]. Tu te inerraem bona exempla sequere; a vitiosorum te imitatione
reddis, si a virili animo cupiditate recesseris. Quo- disjunge; non putetur omnis d consuetudo probabilis.
(_ Cautum debet reddere non sequacem error alienus.
circa per indictionem illam comitivx tibi in illa pro- Q
vincia tribuimus dignitatem: ut ad titulos tuos per- Prodit stultitix culpam, qui sequitur accusatum. Sed
tinentia civililate potius laudabilis exsequaris; nec illud melius eligitur, unde prxsidentis opinio sub ad-
quidquam prxsumas facere, nisi quod privatus pos- minislratione laudatur. Respice quantis sit provincia
sis legibus vindicare. Ipsa est enim recta admini- plena nobilibus. Habes qui et bene loqui de te de-
stratio, qux et sine potestate defenditur, ut tunc beant, et derogare prxsumant, quia nulla potestas
probetur fuisse justus, quando ei qux mavult obji- est, qux qualitatem famx sux de ore hominum pos-

coloborum ac penularum induat vestiraenta. Cum L. 20, Si vindicari, C. De Pmn. 1. 5, DePwn.i

aulem "velconventus, etc, togatum eunidem interesse Cic., pro Rosc. Amer.; Arist., Problem. : "Er.uaro;
iubemus. Nempehic habitus est civilis, quo intra rifxo>v uukkovuv npoikotro rov uStv.ovvro;ur.o-iinfnau-
Urbem, et extra caslra magistratuum uti constitu-• aOat, d>;ovr.«Stxst, r>TGOuri aStv.ovvro;r.uruinfnau-
tum erat, cujus mentio in anliqua fori Trajani in o-Qut,o>-aStr.ti. Quod si in alterutram partera peccan-
scriptione est : Statuam poni habitu civili in foro dum sit, longe xquius fuerit nocentem absolvere
divi Trajani pecunia publica censuit. Huc pertinet quam damnare ac perdere innocentem. Illud quidem
~ lisdem, C de advoc div. jud. FORN.
1. 7, peccatum est, hoc vero etiam impielas, ut ex Anti-
Hinc prxsidis provincix et comitis diffcrentiam phonte Stobxus, Gnomolog.cap. 44 : &' Sioiri uftap-
notare licet. Prxsides enim provinciarqm non erant D reiv, TO u.Sixo>; unokvaut baiinspov, n rb uSiro>;unoki-
magistralus mililares. FORN. aat, rb //.ivyap ujxuprnfJ-aiart, rb S' uSir.o>;cj.nor.rslvut
b Humanum est, ut doloris rcmedium sit inimici aai§nu.u. Cujus sententix insigne est apud jEIian.
dolor : hinc vindiclx solatium CaUislrato, 1. 28, Ca- cxemplum lib. Var. Hist. 14, de Ptolemxo et Bere-
pilalium, § Famosos, de pcenis; Apuleio, lib. m, nice, etc. FORNEB.
et lib. v Metamorph., ultionis solatium. Plin., lib. m, d Consuetudo,id est tributum, rb riko;; supr., 1.1,
epist. 14: Diflugiuntservi, quorum magna pars com- epist. 10. Theodoricus Boetio rescribens : Arbiler
prehensa est, cxteri requiruntur; ipse paucis diebus arcx babeat consuetudines justas. Rursus lib. m, ep.
xgre refocillatus non sine ullionis solatio decessit, 23 : Remove consueludines abominanier inolitas. Ju-
ita vivus vifldicatus,ut occisi solent. Quintil. declam. lianus Misopogone, sidiauivoivsiafopavnifj-nrov,Con-
381 : Nihil dulcius est ultione lxsx. Senec. i de cle- suetorum vecligalium quinta. ldem, epistola ult.,
ment. cap. 21 : Ultio duas res prxstare solet, aut eiaoiasrut r.uri. TOSOO;.Nam consueludo in exactioni-
solalium \\\ affert ei, qui accepit injuriam, aut in bus et tributis maxiine speclanda est, 1. 15, Quo-
reliquum securitatem. FORN. niam, C Theod., de exact.; I. 23, dZrarim, de anno-
c Aurea, et Cassiodoro digna, et ab aliis auctori- na et Iribut.; C Tbeod. 1. 13, Imperatores, in fin.,
bus tractata sentcnlia. Juvenal. satyr. 6 : D. De pollicitation. cl in vecligalib.; 1. 4, 1. 9, Loca-
Meruitquo crimineservus tio, § Pozu., D.-De public FORNER.
Supplicium?quis Oslis adest?quis detuut? audi.
Nutlaunquainde moriehoraiuiscunctatiolongaest.
 709 VARIARUMHBER VII. 719
sit auferre. Contraque, fructus esl, opinione prxdi-- A.
A\ videtur quibus confinales populi deputantur, quia
cabili per confines ire provincias; et ibi inveniree non est tale pacatis regionibus 112}""' dieere.quale
vcrissimam Iaudem, ubi non imperas potestate. Ad- .- suspectis gentibus assidere, ubi nou tahtura vitia
ditur, quod irremuneratuui non reUnquimus, si tee quantum bella suspecla sunt; nec solum vox prx-
egisse probabiliter audiamus. Horre vitium, et prin- conis insonat, sed tubarum crepitus frequenter insul-
cipis mereris affectum. Voluntatem regiam in legibuss tat. Rbxtix namque munimina sunt Italix, et clau-
babes : illis obtempera, et nostra cognosceris im- stra provincix. Qux non immerito sic
appellata esse
plere mandata. judicamus, quando contra feras et agrestissimas
III. FORMULA COMITIVJE GOTHORUM PER SINGULAS PRO- gentes, velut quxdam plagarum obslacula, disponun-
VINCIAS. tur. Ibi enim impetus gentilis excipitur, et transmis-
Cum, Deo juvante, sciamus Gothos vobiscum ha- sis jaculis sauciatur furibunda prxsumplio. Sic genti-
bitare permixtosj ne qua inter consortes, ut assolet,. lis iinpetus veslra venatio est, et ludo geritis quod
indisciplinatio nasceretur, necessarium duximus il- vos \Juret. tegit nos] assidue feliciter egisse sentitis.
lum sublimem virum, bonis nobis moribus bactenuss Ideoque validum te ingenio ac viribus audientes, per
comprobalum, ad vos comilera destinare qui secun- illam indiclionem ducatum tibi credimus Rhxtiarum,
dum edicta nostra inter duos Gothos litem debel,t j3 B utmilites et in pace regas, etcum eis fines noslros
amputare : si quod eliam inter Gothum et Romanum a solemni alacritate circumeas : quia non parvatn rcm
nalum fuerit fortasse negotium, adhibito sibi a pru- tibi respicis fuisse commissam, quando tranquillitas
denteRomano, certamen possit xquabili rationedis- regni nostri tua creditur sollicitudine custodiri. Ita
cingere. Inter duos autem Romanos Romani audiant, taraen, ut milites tibi commissi vivant cum provin-
quosper provincias dirigimus, cognitores, ut unicui- cialibus jure civili; nec insolescat animus, qui se sen
que sua jura serventur, et sub diversilate judicum til armatum, quia clypeus illeexercitus nostri quietem
una justitia complectatur universos. Sic pace com- debet prxstare Roiuanis. Quos ideo conslat apposi-
muni utrxque nationes, Diviiiitate propitia, dulcij tos, ut intus vita felicior secura liberlate carpatur.
olio perfruantur. Scitote autem unam nobis in omni- Quapropter nostro responde judicio, fide nobis et in-
bus xquabiliter esse charitatem; sed ille se animo no-_ dustria placiturus, ut nec gentiles sine discussione
stro amplius corameudare poierit, qui leges mode-_ ,' suscipias, nec nostros ad gentes [Gr., Cuj. et Fom.,
rata vo}untate dilexerit. Non amanius aliquid inci-_ agentes] sub incuriositale transmittas. Ad necessita-
vile; scelestam superbiam cum suis detestamur au- tem siquidem rarius venitur armorum, ubi suscepta
cloribus, Yiolentosnostra pietas exsecratur. In causa^ surreptio custodiri posse sentitur. Privilegia vero
possint jura, non brachia. Nam cur eligant quxrere, rC dignitatis tux nostris tibi jussionibus vindicabis.
violenta, qui prxsentia probantur habere judicia ? b FORMULA
V. CUR.SPALATH.
Ideo enim emolumenta judicibus damus, ideo tot of-
ficia diversis largilatibus continemus, ut inter vos Aula nostra sicul cognoscitur peritis dispositioni-
non sinamus crescere quod possit ad odium perti- bus instituta, ita doctorum in ea diligens debet esse
nere. Unum vos araplectatur vivendi votum, quibus eautela : quaudo pulchriludo illa mirabilis, si subiude
unum esseeonstat imperium. Audiat uterque popu- non reficilur, senectute obrepente vitiatur. Hxc no-
lus quod amamus. Romani vobis sicut sunt posses- stra sunt obleclamenta, potentix imperii decora facies,
sionibus vicini, ila sint et charitate conjiincti. Yos teslimonium prxconiale regnorum : hxc legatis sub
autem, Romani, magno studio Gothos diligere de- admiralione liionstranlur; et prima fronte falis do-
betis, qui et in pace numerosos vobis populos fa- minus esse creditur, quale ejus habitaculum compro-
ciunt, et universam rempublicam per bella defen- batur. Et ideo magna voluptas [Gr. et Cuj., voluntas]
dunt. Itaque destinato a nobis judici vos convenit est prudentissimx mentis, pulcherrima jugiter habi-
'
obedire; ut quidquid pro conservandis legibus cen- latione gaudcre, et iiiter publicas curas animum fes-
suerit, modisomnibus impleatis; quatenus et nostro sum ' reficere dulcedinc fabricarum. Quas primum Cy-
_ clopes dicuntur ad antrorura raodum ampUsgimasin
'mperio, et vestrx utilitati satisfecisse videamini. D'
iSicilia condidissej postquam in cavernis montium
IV. FORMULA DUCATUS RHJETIARUM ]Polyphemus ab Ulysse singularis oculi lugeudam
QuarovisspectabUitatis bonor unus esse videatur, pertulerat
] orbitatem. Inde ad Italiam fabricandi peri-
nec in his aliquid aliud nisi tetupus soleat anteferri, lia legitur fuisse translata, ut quod tantis ac talibus
tamen rerum qualitate perpensa multum his creditumi institutoribus inventum est, xmulatrix posteritas in

* Adhibitoprudente Romano, id est jurisconsulto,
qui non patietur ad arma et rixam procedere, quos
possit sua jurisdictione coraponere, 1. 13, »i cujus,
vers. Cttr. enim, D. De usufmc. Nam, ut subjicit: m
causa possint jura, non brachta; id est, vis noa adhi-
beatur in disceptatione a Hjigantimis, ut apud Grx-
cos o x~too>v vbfxo;,sic Latinis manus. Porapon.: Om-
nia mami a gubernabantur 1., 2, de orig. ju-
* i is. Paul. 5 regibus
sent. : Qui custodiam militi prosequenti
magna manu excusserint, capite puniuntur. FOIIN.
i>Sidon. Apoll. cap. 23, pag. 348. Vide qux ibi
dicit SJavaro. Vigilius papa in epistola qux exstat
tom. IV Concil. pag. 164 : Sed et Justiiium exconsu-
lem et cura palatii; ad cujus lociofam editor notavit
]legendum forte ex curia palatii. Sed fallitur; nam
i
restituendum dico exconsulem et cura palalii. In ap-
pendice Gregor. Turon. Histor. Franc, lib. xi, cap.
j8. : Curara
palalii gerebat. JUUET.
 711 M. AURELII CASSIODORl 71»
suum commodum custodiret. Hinc est quod sublimi-- A j videaris incedere, vel ut ipso testimonio vicinitatis
tatem [Juret. legit spectabilitatem] tuam ab illa indi- nostrx agnoscamustibi palatia commisisse.
ctionecurampalatii noslri suscipere deberecensemus,
ut et antiqua in nitorem pristinum contineas, et novaj VI. e FORMULA COMITIVJEF0RMARUM URBIS.
siraili antiquilate producas. Quia sicut decorum cor- Quamvis Roraulese fabricx collatx sibi vix possint
pus uno convenit colore vestiri, ita nitor palatii si- prxcipux reperiri (quia tolum ad admirationem
~
milis debet per universa membra diffundi. Ad quxe 113 noscitur exquisitum, quod ibi cernitur esse
sic poteris idoneus inveniri, si frequenter geometrama fundatum), tamen interesse arbitramur quod utilitas
lcgas Euclidem; si schemata ejus, mirabili varielatee necessaria gratificat, et quod pulchritudinis lantum
descripta, in tux mentis contemplatione condideris;; causa commendat. Trajani forum vel sub assiduitate
ut in hora commonito famuletur tibi copiosa notitia. videre miraculuro est. Capitolia celsa conscendere,
Archimedes quoque subtilissimus exquisitor cum Me- hoc est humana ingenia superata vidisse. Sed nun-
trobio tibi semper assistanl, ut ad novareddaris para- quid per ea vivitur, aut corporis salus aliqua iude
tissiinus. Non enim tibi minimacuradelegaturquando» delectatione recrealur? { In formis aulem Romanis
animum nostrum fabricandi sludio cupidissimumartiss utrumque prxcipuum est, ut fabrica sit mirabilis, et
tux ministerio probaris explere. Nam sicubi aut civi-- r> : aquarum salubritas singularis. Quod enim illuc flu-
talein reficimus, aut castellorum volumus fundare no- mina, quasi constructis [Cor., Ga., obstriclis] monti-
vitatem, vel si construendi nobis prxtorii amoenitas s bus perducuntur, naturales credas alveos solidilales
blandiatur, b te ordinante, ad oculos perduciturr saxorum, quando lantus impetus fluminis tot sxculis
quod nobis cogitantibus invenilur. Decorummagiste- lirmiter potuit sustineri. Cavati montes plerumque
rium, proposilum omnino gloriosum, in tam longas s subruunt, meatus torrentium dissipanlur; et opus
xtates miltere, unde te debeat posteritas admirataa illud veterura non destruitur, si industria suffragante
laudare. Quidquid eniin aut instructor parietum, ault servetur. Respiciamuscerte aquarum copia quantum
sculptor marmorum, aut xris fusor, aut camerarumii Romanismcenibusprxstal ornatum. Nam thermarum
rotator, aut gypsoplastes, aut c musivarius ignorat,,, illa pulchritudo quid esset, si dulcissima quxdam
te prudenter inlerrogat; et tam magnus ille fabriliss xquora non haberet? Currit aqua virgo sub delecla-
exercitus ad tuum recurrit judiciuro, ue possit ali- tione purissima; qux ideo sic appellata creditur,
quid babere confusum. Yide ergo quanta debet nosse,:, quod nullis sordibus polluatur. Namcum alix pluvia-
qui possit tantos instruere. Recipis certe bonx dis- rum nimietate terrena commixtione violentur, hxc
pensationistuxuberrimumfructum, cum lude illoruma aerem perpetuo serenum purissime labens unda men-
labore laudaris, si ab eis diligenter facta monstrave-t- r( titur. Quis possit talia sermonibus idoneis explicare?
ris. Quapropter quidquid ad te pertinet, ita deeenter,, Claudiam per tantara fastigii molem sic ad Avenliiij
ita lirmiter volumus explicari, ut ab opere veterumi caput esse perductam, ut cum ibi ex alto lapsa ce-
sola distet novitas fabricarum. Sed hxc possibilia fa- ciderit, cacumen illud excelsum quasi imam vallem
cis, si dona nostra nulla cupiditate suppresseris. irrigare videatur. ^Egyptius Nilus certis tempori-
Efficaciterenim imperat artifici, qui eum competentii bus crescens per campos jacentes superducto diluvio
11011 patitur commoditate fraudari. Manus larga ar- aere sereno turbulentus exxstuat; sed quanio pul-
tiura nutrit ingenia, quando qui de victu noncogitat,, chrius est, ClaudiamRomanam per tot siccas montium
periicere jussa festinat. Illud quoque considera, quai summilales lavacris ac domibus liquores purissimos
gratificatione tracleris, ut d aurea virga decoratus,, iistularum uberibus eroisisse; et ila xqualiter fluere,
iuter obsequia numerosa, ante pedes regios primus> ut nunquam se possit desiderala subducere? llle

u Merabrura xdilicii pro parte domus, 1. 13, Sit rus. Petr. Fabr. Agon. Iib. i; jomes, lib. i, cap.
~ qumri, D. De manu testam.; 1. 32, Li- 3. "JUR.
ila, § Idem
brorum, Plene, de leg. 3. Plin., lib. n, epist. 17,', Comitivwformarum Urbis, id est aquxducluum.
Apuleius, lib. in de Asino. Cic, lib. iu ad Qu. fratr.,, De eo dicitur quicurator xdificiis prxficilur, unde de-
epist. 1: Nec habere poterat adjuncta cubicula, et:l TJ forraitas xdificiorum et deformes ruinx. Sueton. in
ejusmodi membra. Quare non dissimulandum estit Nerone : Deformitale veterum xdificiorum offensus,
Grxcos paulo angustius videri membrura xotrHvuex- etangustiis flexurisque viarum; 1. 22, Lex quw tulo-
posuisse, d. § Idem qumri. FORN. res, C. Deadmin. lut.;\.\, D.De tign. injuncto; I. 7,
b Te otdinante, te prxeunte, ex tuo prxscripto;; Prmses, de off. prxs. Cassiod., supra, lib. iu, cp. 29,
formulas enim et ideas, et typos, et schemata, et:t in iin.: Ne inter tot decora mcenium deformis appa-
ichnographias futurarum fabncarum faciebat et pin-i- reat ruina saxorum. Et in pragmatica Justiniani san-
gebat architectus. FORN. ctione, qux veteri Juliani Novellarum conversioni
\ c Musivarius, a musivario opere, quod sectilibus is additur : Reparationi formarura, ete. Sic TO slSo;
parvisque varii coloris crustis constat, formas et ima-i- Harmenopulo xdificium est, libro n 'EiriTofi.FORN.
gines rerum efflngens. jElius Spartian., in Pescen-i- f Formx aquarum, lib. i, de aquaeduct.Cod. 1-11,
nio; D. Augustin., lib. xvi deCivil. Dei, c, 8; Gul- Ubi male Alciat. formarum: Formx enim aquxduc-
i- tuum exstructionem xdificiumque significant. L. 27, j
liel. Philander, in Vitruvii lib. vn, c. 1, niusivum in-
terpretatur quod nunc mosaicutn diclitant, cujus ar-- Si pendentes,§ Si quid cloucarii, D. De usufr.; leg 41. i.
tifices hic, et-lib. x Cod., lit. de excu. artif., musi- Idem Julianus, vulgo 1. 38, Cum servus, § Idem vult,
varii nominantur. FORN. vers. Hmres, de leg. 1, pro aqux forma. FORN.—t
dQui inaula posteriortim imperii Rom. principum n In formis. In coiistitutionibus principum legimus
curx palatii honore ac munere fungebantur, aureaa formas aquarum, ut 1. 1, C. De aquwd., nov. 7, de
virga decoratos incessisse tradit hoc loco Cassiodo- i- mand. priucip. BROSS.
T13 VARIARUMLIBER VII. 714
enim dum recedit, limus est; duin venit insperate,. , A versulias irretire possitis. Facilius enim xstima-
diluvium. Quis ergo famosum Nilum Urbis nostrxe mus sphingts xnigmata comprehendipotuisse, quam
fluminibusnon xstimet essesuperatum? Quando ille e raptoris fugacem prxsentiam reperire. llle circum-
incolas suos aut veniendo terret, aut recedendo de- spectus ad omnia , instabilis ad venlura, trepidus ad
stituit. Yerum hxc non superflua cnmmemoratione e insidias, quemadmodumpotest capi, qui more venti
narraviinus, ut possis advertere qualis a te diligen- :- nullo loco cernitur contineri ? Vigila impiger cum
tia perquiratur, cui pulchritudo tanta committitur. noclurnis avibus : nox tibi pandat aspectus; et sicut
Qua de re per indictionemillam comitivam tibi for- illsereperiunt in obscuris,cibum, ita lu possis inve-
marum sub magna deliberatione credidimus, uttt nire prxconium. Esto nunc ad injuncla sollicitus.
summo studio nitaris efficere quod lanlis ac talibuss Venalitas libi non adimat quod concedit induslria.
rebus videris expedire. In primis noxias a arbores,>, Nam licet hxc sub profunda caligine videantur geri,
qux inferunt fabricarum ruinas, dum sunt quidam n nullus tamen actus esl qui possit abscondi. Privilegia
mcenium importabiles arietes, censemus radiciluss quoque tua vel officiideputati, ex nostra tibi aucto-
amputari, quia nulla lxsio removetur, cujusorigo nonn ritale rationabiliter vendicabis, quia necesse est in
tollitur. Si quid autem conficicntesenio fueril demo- i- tam magna civitate pcr diversos judices agi quod ab
litum, pervigili celeritate [ed., Niv. et Ga., claritate]
;i B imo non polest explicari.
reparetur, ne crescente defectuaugeatur nobiscausaa 134 VIII. FORMULA PRJEFECTIVIGILUMURBIS RAVEN-
dispendii. Ductus aqux fortuna tua est, dum incolu- NATIS.
mis eris, si illa solidaveris; tantumque apud nos pro- Quamvisdignitate magni nominis prima fronte de-
ficis, quantum te illi sluduisse [Cor., Niv. et Ga., stu- coreris (quia non potuit anliquorum prudentia summa
diose] probaveris. Agat ergo peritia fidesquetua, utt imaque simili appellatione censere, ne splendorem
et constructio fabricx illibata permaneat, et aquse e quem summisdabatalterius vilitate pollueret), tamen
distribulio nulla se custodum venalitate subducat. hinc intelligitur quid sentire majorum potuisset auc-
toritas, quando prxfectos vigilibusappellare voluere,
VII. FORMULA PRJEFECTI VIGILUM URBIS ROMJE. qui pro generali quiele discurrunt. Tibi enim com-
Quamvisnomen tuum b ad civilatis te vigilias de- naissa est forlunarum securitas, civitatis ornatus, uti-
beat exciiare, ut possis implere quod diceris; tamen n litas omirium; scilicet ut circa doinesticos grassatores
providentix nostrx solita caulela non deserit, nisi >i bellum pacatum gereres, si quem civium lxdendum
eos quos ad agendumdeligiraus, ad parendum quoque e esse sentires. Custodi fortunas omnium. Securus
suaviter invitemus. Quid est tibi pulchriusquam in n somnus te vigilante carpitur, et molestia nulla
illa Urbe operam navanter impendere, diligentix tusc ~
C sentitur. In pace positus sumis de nocturno fure
ubi tales testes videntur assistere ? Cautela quidem n victorias. Tuis laureis mane civitas defensa lxtatur;
tua, mox ut adbibita fueril, per patriciorum et con- qux dum captos respicit, tunc se occulto hoste ca-
sulura ora discurrit: vix te contigit aliquid sollicitee ruisse cognoscit. Quotidie triumphas, si bene vigilas.
facere, et audis proceres cum admiratione laudare. s. Et cum rara sit gloria belUcicertaminis , libi jugiter
Mediocrem dignitatem regis, et in summa opinione e latronibus famulatur inventis. Oducatum nimia ci-
versaris. CustosRomanx civilatis diceris, quandoeam n vium affectionesusceptum'. Assumesprxdones inqui-
ahintestinohostedefendis. Quaproptercircafures sol- 1- rere quos per se dominus non valet invenire; et du-
licitus esto; quos etsi tibi leges punire minime prx-s- plici ratione beneficus aut futura furta prohibes, aut
cipiunt, tamen eos indagandi licentiam contulerunt;;; commissa concludis.Nonne ista quxdam est ineffabi-
credo ut quamvis essent raptores detestabiles, tamen, l, lis gratia civitatis, unum in se.suscipere, quod videt
quia dicebantur Romani, majori eos subderent digni- i- omnibus expedire? Merito tibi gloriosum nomen
tati. Ulere igitur per indiclionem iUam prxfecturx~~ prxfecti prudens antiquitas deputavit, quia istud fa-
vigilum dignitate. Horror tibi pcenarum ademptus is cere non poterat, nisi qui cives a suis commodisplus
est, non potestas; nam lex a quo voluit malos capi, i, amabat. Officium quoque tuum non parvo constat
ipsum censuit plus tiraeri. Eris securitas soporanliura,
i, JJ munere sublevatum : quando et ipsis momenti jura
rauDvimen domorura,tutela claustrorum, discussorob- i- dilatala sunt, qui pro securitate civium militare no-
scurus, arbiter sUentiosus,cui fallere insidiantes fasis scuntur c. Qux cura ita sint, prxfecturam libi vigilum
est, et decipere gloria. Actus tuus venalio nocturna ia per illam indictionem, delectati tua opiiiione, conce-
est, qux miro modo si non cernitur, tunc timetur ir dimus; ita ut et curam hujus dignitatis et privilegia
[Alii, tenetur]. Furta magis in furibus facis,dum illos
>s tibi compelenlia modis omnibus exsequaris. Sed
tircumvenire niteris quos omnibus illudere posse co- )- quamvis nomen odiosissimumfurum generalis perse-
gnoscis. Prxstigii genus est quod agitis, ut latronum n quatur assensus, tamen quia de effusionehumani san-
• Arbores quw inferunt fabricar. ruinas. Arboreis :is biter silentiosus, incendiariorum et furum indagator.
xdificiis noxix, 1. 1, C. Deinterd.; lib. n, epist. 39.
~. Eleganter auctor, furta eum facere in furibus, dum
FORN. illos noctu circumvenit. Harmenop., tit. de dignitat.,
b Prxfecti vigilum nihil de eapitalibus causis suala § 3, refert officiumprxfecti vigilum ad incendia ar-
auctoritate slatuere debent: sed si quid hujusmodi di cenda instituium, et de incendiariis,effractoribus, fu-
evenerit culminitux potestatis referre, ut de memo- )- ribus el receptaloribus cognoscere. BROSS.
ratis causis celsiore sententia judicetur., 1. Prmfecti, ~ Hune locuin exphcat Cuj., in Paralil. Cod. 183,
i,
C. De off. prwf.vigil. ldeo dicitur obscurus judex, ax-
r- 1U>. vm, tit. 5.
PATROL.LXIX. 23
 715 M. AUREUI CASSIODORI 716
~
guinis agitur, nil subitum aut indeliberatum jubemus A tur efferri posse licentia, tamen moderatrix providit
assumi. Modestiam sequere, qui damnas audaciam ; antiquitas ut in totum non effluerent, cum et ipsx
continentiam dilige, qui furta condemnas. Ad geslai judicem sustinerent. Administranda est enim sub
perducti audiantur aliquid pro salute dicturi, quo- quadam disciplina exhibitio voluptatum. Teneat sce-
niara quidquid non discutitur, juslitia non putatur. nicos si non verus, vel umbratilis ordo judicii. Tem-
Convictis vero atque confessis, qux sunt decretai perenlur et hxc legum qualitate negotia, quasi ho-
~
serventur; quando crudele nil eificit, qui sequitur nestas imperet inhonestis ; et quibusdam regulis vi-
leges. vant, qui viam rectx conversationis ignorant. Stu-
IX. FORMULA COMITIVJEPORTUS URBIS ROMJSE. dent enim illi non tantum jucunditati sux, quantum
Deliciosamagisquam laboriosa militia est, in portut alienx lxlitix; et conditione perversa cum domina-
Romano comitivx gerere dignitatem. Illic enim]co- tum suis corporibus tradunt, servirc potius animas
piosus uavium prospectalur adventus. Hlic veligerumi compulerunt. Dignumfuit ergo moderalorem susci-
mare peregrinos populos cum diversarum provincia- pere,qui senesciuntjuridica conversatione[Gr.,Cu/\,
rum merce transmittit, et inter tot spectacula dnl- Niv., Ga., moderatione] tractare. Locus quippe tuus
cium rerum commodumtuum est, venientes evasissei his gregibus hominum veluti quidain lutor est posi-
periculum. flis primum faucibusRomanx delicix sen-. B 3 tus. Nain sicnt illi xlates teneras adhibita cautela
tiunlur, et undis Tiberinis quasi per alveum vadunt, custodiunt, sic a te voluptates. fervidx impensa ma-
qux ad commercia civitatisascendunt. Bene inventa turitate frenandx sunt. Age bonis institiilis quod ni-
dignitas, qux copias videtur ornare Romanas. Nam mia prudenlia conslat invenisse majores. Leve desi-
quid elegantius potesl agi quam unde probatur popu- derium, etsi verecundia non cohibet, districtio pro-
lus ille satiari? 0 inventa majorum! 0 cxquisitapru- nuntiata raodificet. Agantur spectacula suis consue-
dentum! ut quia longius a liitore Roma videbatur tudinibus ordinata, quia nec illi possunt invenire gfa-
posita, inde magis csse inciperet, ubi decorum in- tiam, nisi imitati fuerint aliquam disciplinam. Qua-
gressum navium possideret. Duo quippe Tiberini al- propter c 115 tribunum te voluptatuni per illara
veimeatus ornatissimas civitates ", tanquara duo lu- indictioneranoslra facit clectio, ut omnia sic agas,
.mina susceperunt, ne vacaret a gratia quod tanlx quemadmodumtibi vota civitatis adjungas : ne quod
jurbirainistrabat expensas. Exiraia ergo res tibi com- ad lxtitiam constat invenlura, tuis temporibus ad
mittitur, si moderate peragatur. Tu copiam facis, culpas videatur fuisse transmissum. Cum faraa di-
dum ingredientes juste tractaveris. Avara manus mhiutis salva tua opinione versare. Caslitatem di-
portum claudit; et cum digilos attrahit, navium si- lige, cui subjacent prostitulx ; ut magna Iaude di-
mul vela concludit.Merito enim illa mercatores cun- C i catur : Virtulibus studuit, qui voluptalibus misceba-
cti refugiunt, qux sibi dispendiosa esse cognoscunt. tur. Optamusenim ut per ludicram administrationem
Quapropter adversus ibi ventus est, immoderata prx- ad seriam perveuias dignitatem.
sumptio. Nam placidum mare damnat, qui undas cu- XI. FORMCLA DEFENSORIS CUJUSLIBET CIVITATIS.
piditatis exaggerat. Unusquisqueprosolemnitalecom- Si ad cujuslibet negolium peragendum talis eligi-
monitus offerat voluntarium munus. Xenia sunt enim tur, qui consilioet gravitate laudetur, quanlo prx-
ista, non debita. Apaucis accipit qui nimiumquxrit; stantior esse debet, qui suscipit negolia civitatis ?
,et sibi ipsi mittil [Gr. el Cuj., ipse vult mitti] vitx Nam si
periculum est unum decipere, quod erit im-
munera, qui moderatur oblata. Sit tibi ergo cura parem tantorum judicio exstitisse ? Causa enira mul-
prxcipua non solum te abstinere, verum etiam cohi- torum bene acta nobiliiat, quando tolura bono pro-
bere prxsumentium manus; quia non est leve in illa
posilo agere creditur, qui generatibus desideriis ad-
tibertate delinquere, quam decet cunctos indesinen- essesentitur. Defensoremte itaqueilliuscivilatisper in-
Jer optare. Quocirca per indictioneraillam comitivx dictionera illamciviumtuorum supplicationepermota,
portus te honore decoramus; ut sicut dignitas dulces nostra concedit auctoritas, ut nil venale, nil impro-
delicias administrat, ita et tu bonori opinionemlau- bum facere taU nomine nuncuparis. Com-
™ velis, qui
dabilem derelinquas. j mercia civibussecundum temporumqualitatemxqua-
X. FORMULA TRIBUNI VOLUPTATUM. bili moderatione dispone. Definitaserva qux jusse-
Quamvis b artes ludicrx [Alii, iubricse] honeslis ris, quia non est labor vendendi summasincludere,
moribus sint remotx, et histrionum vita vaga videa- nfsi statuta pretia castissime custodire. Imples enim

* Scilieet Portum et Ostiam. JUR.
b Sic artes ludicras vocat lib. ultim. Cod. Theod.,
Ue Majuma, pag. 469. Idem nxvus apud Isidorum,
Etym. lib. xvm, cap. 16, ubi de spectaculis loquens:
iLec et lubrica, ait, nuncupat, quod in ludis geran-
"iur aut in scenis; corrige et pone hxc et ludicra. Co-
lumella, in prxfat. lib. i de Re rustica, pag. i: Nam
sine ludicris artibus, etc. Sic Cornel. Tacitus, lib. xv
Ann.: Et circense ludicrum edebat. Et Val. Max.,
lib. ii, cap. •*,de Spect., exempl. i: Ammian. Marc,
ljb. xrv, pag. 19 et 21; Salvianus, de Gubem. Dei. Et
infra, hac formula 10, vocat ludicram administralio-
nem. JURET.Hac de re tractat Petr.Fab. Agon. lib. i,
cap. 1.
c Hinc constat Romsefuisse Lribunumvoluplatum,
quod et reperio in 1. ult. C Theo., tit. de scenic,
iiogenianum voluptatum tribunum nuncupari. Nescio
an huc recle accommodari possil quod a Suetonio
scribitur in Vila Tiberii, cap. 42, Tiberium scilicet
novum inslituisse officium a voluptatibus, prxposito
equite Roraano T. Cxsonio Prisco. L. 1, C De ex-
pensis ludorum;1. 5 C Theod., de scenic; 1.29 et 32
C Tbeod., de prxtorib.us. BROSS.
*
 717 VARIARUMLIBER VII. 718
revera boni defensoris officium, si cives tuos nec le- le- A. XIV. FORMULA COMITIVJE RAVENNATIS.
gibus patiaris opprimi, nec charitate consumj. Si xstimanda est dignilas ex labore, si laudabilis
XII. FORMULA CURATORIS CIVITATIS. soUiciludo actuum publicorum parit gratiam liberali-
Quamvis per se honorabilis habeatur, qui vel mi- ui- ter servienti, summa gralificatione locus tuus haben-
nimam sollicitudinemcivitati proprix videtur impen- 8n- dus est, qui suis necessitatibus probatur adimere no-'
dere, et inter suos magna reverentia perfruatur, qui jui slris ordinationibus tarditatem. Quis enim nesciat
cives se amare professus est, tamen indubitatus ho- 10- jquantam copiamnavium leviter procures admonitus?
nor est, qui noslra eleciione confertur, quia prxdj- o]j- A dignitatibus H6 palatii nostri vix in evectioni-
tu- bus scribilur, et jam a te summa celeritate comple-
lus bonis institutis creditur, cui aliquid principis au-
ctorilate delegatur. Et ideo ab indictione illa illiusius tur. Nam inter dimissorum feslinationes anxias vix
civitatis curam ad le volumus pertinere, ut laudabilesles sufficitalter advertere quod te vivaciter contingit im-
ordines curix sapienter gubernes; moderata pretia tia plere. Negotiatorum operas consuetas nec nimias
ab ipsis quorum interest facias custodiri. Non sit exigas nec venalitate derelinquas. Sit modus qui non
merces in potestate sola vendentium, xquabilitas tas polest gravare laborantes, ut cum res querelosas sine
grata custodiatur in omnibus. Opulentissimasiquidem »ni querimoniis egeris, majora de nostro examine me-
et hinc gratia civium colligitur, si pretia sub mode- le- -P
• rearis. Proinde comitivam Ravennatem per illam in-
ralione serventur; ut vere curatoris impleas officium,m, dictionem libi serenitas nostra concedit, ut dignitatis
cum tibi sollicitudo fuerit de utilitate cunctorum. m. tux privilegia subeas et labores. Ofliciumtuum sequi-
~
Consuetudines autem tibi ex nostra auctoritate (te tatis consideratione moderare. Semper enim et prse-
defende, quas in eodem loco tuos constat habuisse ise standi et Ixdendi causas invenit, qui publicis actioni-
majores. bus adhibelur. Sed quantum administratio tua inler
mediocres agitur, tanta debet xqualitate trutinari,
XIU. FORMULA COMITIVJE ROMANJE.
Si clausis domibus ac munitis insidiari solet nequis- quia illum potius expedit tenere mensuram, qui de-
simum votum, quanlo wagis in Romana civilate vi- feclam noscitur gubernaresubstantiam. Idonei damna
VI-
detur illici, qui in plateis pretiosum reperit quod vix sentmnt, tenues aulem levi dispendio vulneran-
tur, quando vel mediocri injuria totum videtur amil-
possit auferri ? Nam us
quidam populus copiosissiraus .tere, . . .. .,
statuarura, greges etiam abundantissimi equorum, tali qui exiguum cognoscitur possidere.
sunt cautela servandi, quali et cura videntur affixii : XV. FORMULA ADPRJEFECTUM URBIS DEARCHTTECTO
ubi, si esset humanis rebus ulla consideratio, Roma- ia_ PUBLICORUM.
nant pulchritudinemnon vigilix, sed sola deberet re- ,e. „Q Romanx fabricx decus convenit peritum habere
verentia cuslodire. Quid dicamus marmora metallis ]js custodem, ut illa mirabilis silva mceniumdiligentia
et arte preliosa ; qux si vacet eripere, rara manus us subveniente servetur, et moderna facies operis affa-
est qux possit a talibus abstinere? Ibi sunt exposita,;a bris [Jur., forte, affabri] dispositionibus construatur.
qux facere potuerunt divilix generales et labor mun- „_ Hocenim studio largitas nostra concedit, ut et facta
di. Quem inter ista deceat esse negligentem ? Quis in velerum exclusis defectibus innovemus, et nova ve-
causa tali patitur esse venalis, quando gravissimum i,„ tustatis gloria vestiamus. Proinde illum illustris ma-
damnura potest fieri in pulciiritudine singularii i? gnitudo tua Romanis arcibus ab illa indiclione datum
Quare per indictioneraillam comitivx Romansecum lm architectum esse cognoscat. Et quia justis commodis
privilegiis et justis commodis suis tibi concedimus us studia conslat artiuni nutrienda, ad eum volumus
dignitatem; ut fideli studio magnoque nisu quxras as pertinere quidquid decessores ejus constat rationa-
improbas manus, et insidiantes aut privatorum for- ir- biliter consecutos. Videbit profeclo meliora quam le-
tunis aut mcenibus, ad tuum facias venire judicium; n; git, pulchriora quam eogitare potuit, statuas illas
et, rei veritate discussa, congruam subeant de legibus us auctorum suorum, scilicet, adhuc signa lelinenles.
ultionera. Quia juste tales persequitur publicus dolor,
ir, ut quandiu laudabilium personarum opinio superes-
qui decoremveterum fcedantdetruncatione membro- o- n^. set, tandiu et similitudinem vivx substantix imago
rum, faciuntque illa in monumenlis publicis, quse ise corporis custodiret: conspiciet expressas in xre ve-
debent pati. Officiumtuum et milites consuetos no- o- nas, nisu quosdam musculos tumentes, nervos quasi
ctibus potius invigilare compelle; in die autem civi- vi- gradutensos, et sic hominem fusum in diversas simi-
tas seipsa custodit. Vigilans enim sludio non indiget ;et litudines, ut credas potius esse generatum. Has pri-
alieno. Furta quidem persuadent: sed tunc prxsum- m- mum Thusci in Italia invenisse referuntur, quas am-
ptus facile capitur, cum cuslos minime supervenire ire plexa posteritas pene parem populum Urbi dedit
sentitur. Statux nec in toto mulx sunt: quandoi a quam natura procreavit. Mirabitur formis equinis si-
furibus percussx, custodes videntur tinnitibus admo- 10- gna etiam inesse fervoris. Crispatis enim naribus, ac
nere. Proinde diligentiam tuam devotione laudabili )ili rotundis constrictis membris, auribus remulsis, cre-
sentiamus, ut cui nunc laboriosos fasces injungimus, is, det forsitan cnrsus appetere, cuni se metalla noverit
securos honores postea conferamus. non movere. Quid dicamuscolumnarumjunceam prp-
* Consueludines.Alias vectigalia et tributa, hic pro
>ro consuetudinibusscriptum est. Form. hujus libri 25,
annonis; quinetiam in formula ad commendandos los subfinem. FORN.
comiti principes, utruroque conjunctim, annonis et
 7i9 M. AURELII CASSIODORI 720
cerilatem ? Moles illas sublimissimas fabricarum,, A _ quantum prodesse Urbi proprio labore constiterit.
quasi quibusdam erectis hastilibus contineri, et sub- Dubium non est coctilem calcem, qux est nivibus
stantix qualitate concavis canalibus excavatas, utt concolor, spongiis levior, instrumentum esse maxi-
magis ipsas xstimes fuisse transfusas, ceris judices3 mum fabricarum. Hxc quantum ignis adustione sol-
factum, quod metallis durissimis videas expolitum,, vitur, tantum exinde parietum firmitas roboratur: pe-
marroorum juncturas venas dicas esse genitales; ubii tra solubilis, saxea mollities, arenarius lapis, qui tunc
dum falluntur oculi, laus probatur crevisse miraculis. potius accendilur, quando aquiscopiosissimisirrigatur;
Ferunt prisci sxculi narratores fabricarum •' septeml sine quo nec saxa fixa sunt, nec arenarum minuta
tantum terris attribula miracula : Ephesi Dianx tem- solidantur. Et ideo majus studium meretur accipere,
plum ; regis Mausolipulcherrimum monumentum, ai quodprimum locuin in Romanis 117 moenibusno-
quoetmausolea dictasunt; RhodisoUsxneumsignum,, scitur obtinere. Quocirca industriam tuam, multorum
quod colossus vocatur; Jovis Olympici simulacrum,, sermone celebratam, ad coctionem distributioncm-
quod Phidias primus artificum summa elegantia ebo- que calcis ab indictione illa nostra prxponit aucto-
re auroque formavit; Cyri Medorum regis domus,, ritas, ul tam publicis quam privatis fabricis abunde
quam Memnon arte prodiga illigatis auro lapidibus3 procurata sufficiat; et ad xdificandum cunctorura
fabricavil; Babylonix muri, quos Semiramis reginaI i]j animi concitentur, dum viderint paratum esse quod
latere cocto, sulphure ferroque construxil; pyramidess quxritur. Privilegia vero Ioci tui nostris jussionibus
in jEgypto, quarum in suo statu se umbra consu- rationabiliter vindicabis, ut majora mereri possis, si
mens, ultra constructionis spatia nulla parte respi- bene tibi delegata compleveris.
citur. Sed quis illa ulterius prxcipua putabit, cum in
una Urbe tot stupenda conspexerit ? Habuerunt ho- XVIII. FORMULA DEARMORUM FACTORIBUS.
norem, quia prxcesserunt tempore, et in rudi sxculo} Considera quod suscipis, et inteiliges locum le dare
quidquid emersisset novum, per ora hominuro jure5 non debere peccalis. Arma enira bene conslruere,
lerebatur eximium. Nunc autem potest esse veridi- est salutem velle omnium custodire : quia prima
cum, si universa Roma dicatur esse miraculum. facie ipsis terretur inimicus, et incipit animo cedere,
Quapropter talia virum peritissimum suscipere decet,> si se coguoscit similia non habere. Atque ideo ab
ne inler illanimis ingeniosapriscorum ipsevideaturesseJ indictione illa militibus te et fabris armorum, invi-
metallicus; et inteUigere non possit, qux in illis arti- tati morum luorum opinione, prxfecimus, ut tale
fex antiquitas, ut sentirentur, eflecit. Et ideo det ope- opus ab artificibus exigas, quale nobis placere posse
ram libris anliquorum, instructionibus vacet, ne' cognoscis. Securitas te noslrx non inducat absentix.
~J
quid ab illis sciat minus in quorum locum cognoscitur Q Quidquid feceris nos videmus, qui usu ipso sublilis-
subrogatus. simx perquisitionis et errores artilicum possuraus
XVI. FORMULA COMITIVJE INSULJE CURRITANJE ET prima fronte reprehendere [Cor., Gam., deprehen-
CELSINJS. dere], et laudabiliter operata judicare. Vide ergo
Constat plerumque bene posse agi, ubi non de- qua diligentia , quo studio sit faciendum quod ad
fuerit persona monitoris. Omnia enim sine priore» nostrum venturum constat examen. Age itaque ut
confusa sunt; et dum unusquisque secundum volun- nulla te venalitas , nulla culpa demergat, quia
tatem suam cogitat vivere, regulam cognoscittu- r veniaie esse non potest quod in tali causa delin-
omittere discipiinx. Itaque antiqux consuetudinis5 quitur, ne inde puniaris de qua parte peccaveris.
morem secuti, Curritanx et Celsinx insulis tejudi- Opus quod mortem generat et salutem, interi-
cem per illam indictionem nostra cedit auctoritas. tus peccanlium , custodia bonorum , contra im-
Justum est enim ut qui a reliquorum hominum suntt probos necessarium semper auxilium. Hoc primum
ut inventum
conversatione divisi, ad habitationes eorum vadatt Phoroneus Junoni dicitur oblulisse,
eos ratione componat, ne quxdam t
sit suum numinis, ut putabat, auspicio consecraret.
qui probabili
necessitas injustitix communes actus longe positos5 IIxc in bello necessaria, in pace decora sunt. Hxc
Habetis qui inter vos; 1
D denique imbecilles fragilesque mortales cunctis bel-
ignorasse. igitur, supradicti,
luis efficiunt fortiores.
emergentes causas et audire debeat, et flnire. Et sii
quid etiam fuerit a nostra pietate decretum, eodem1 XIX. FORMULA ADPRJEFECTUM PRJETORIO DEARMORUM
commonente, peragite ; quia erroribus locus tollitur, FACTOR1BUS.
quando vobis cui debeatis obedire declaratur. Quem1 Multorum insinuatione comperimus illura probis
credimus ita bonis actibus studere, ut augmenta no- moribus institulura commissa sibi posse fideliter ex
strx gratix possit accipere. Necesse est enim ut pedire. Idcirco illustris magnitudo vestra nos eum
a nobis remunerationem sumat, si vobis qux sunt elegisse cognoscat, ut et militibus prxsit secundum
profutura disponat. morem pristinum, et artiflcibus jubere possit armo-
XVII. FORMULA BE PRJEPOSITO CALCIS. rum; quatenus consuetudines suas sic eleganter
Gloriosum opus est servienii unde Romana civitas adimpleant, ut nulla in eis inveniri possit offensio.
hic tamen graviter per-
probatur ornari, dum tanlum quis apud nos proficit Quia licetubique culpa lxdat,

«DeOlympii Jovis agno et fanis, vide Petr. Fabr. Agon. lib. i. BROSS.
721 VARIARUMLIBER VII. 722
cutit, si bellorum instrumenla neglexerit. Proditionis nis A
_ possessor supra modum possessionis exsolvat. Et
quippe instar est, exercitui subtrahere quod eum lm non dubitetis commotionis nostrx vos periculum
constat armare. Quibus consuetudines suas provi- ,i- sustinere, si quid actum contra priscum ordinem po-
dentia vestra depulabit; ut dum illis victualium lex ex terimus agnoscerc.
[Cuj., Niv., ex victualium summa] tollitur, necessa- >a-
ria vivacius exigantur. H8 XXIII. FORMULA VICARII P0RTUS.
' Beneficia nostra
XX. FORMULA BINORUM ET TERNORUM SI PERJUDICEtf
_M gratix tux specialiter damus, si
AGANTUR. teagere commissa rationabiliter approbemus. Nec
Ad genium dignitalis tux credimus pertinere, si. enim irremuneratus jaces , si et populos peregrinos
competentia tibi videamur injungere : quia tanto t0 prudenter excipias, et nostrorum commercia mode-
quis gratior redditur, quanto parendi causas amplius us rata xqualitate componas. Nam licet ubique neces-
~ saria sit prudentia, in hac potius actione videtur ac-
suscepisse monstratur. Et ideo binorum et terno- ,
rum titulos , quos a provincialibus exigi prisca de- commoda, quando inter duos populos nascuntur
crevit aucloritas, per illam indictionem , officio tuo semper certamina, nisi fuerit justilia custodita. Qua-
procurante, ad scrinia comilis sacrarum largitionum lm , ProPter arte placandi sunt qui mores afferunt.simil-
^
transmittere maturabis; ita ut omnis quantitas intra tra 'iraos ventis>•pmrum nisi prius animi temperentur ,
cal. Martiarura diem solemniter impleatur, ne de in contemptum maximum nativa facilitate prosiliunt.
. ' Qua de re modestix tux fama provocati, curas illius
proprio reddere cogaris quod procurare neglexeris.
Tuam enim tetigisset injuriam , si alter eos titulos , portus per illam indictionem te habere censemus, ut
videretur exigere quos ad te prxceperunt leges san- omnia ad tuum titulum pertinentiasic agas, quemad-
modum ad raeliora pervenias. In parvis enim disci-
ctissimx pertinere.
tur, cuipotiora prxstentur.
XXI. FORMULA BINORUM ET TERN0RUH , SI PEROF-
FICIUM AGANTUR. XXIV. FORMULA PRINCIPIS DALMATIARUM.
Quamvis prisca consuetudo binorum et ternorum lm
Magna inter collegas suos prxrogaliva decoratur,
exactionem ad te jusserit pertinere; tamen , ne te
quisquis gerit militiam nomine principatus. Cogno-
multiplex occupatio prxgravaret, et impedimenta scitur enim agere locum primarium : quando in re-
.
tibi faceret sollicitudo gerainata, illum et illum scri-'" bus humanis magna pars nominum [Alii, horamum]
niarios officii nostri duxiraus destinandos, ut tibi asserit excellentiam
tuo debeant ~ dignitatum. Hoc etiara tui loci
oflicioque imminere; quatenus cum eo- sine quo nec secretarii prxstatur
rum solatio intra cal. Martiarum diera ad illustrem rC probatur exemplo,
nec postulationis [Grut. et Cuj., osculatio-
virum illum comitem sacrarum largitionum solemnis accessus,
„ nis] pompa peragitur; totusque illejudicii genius ita
quantitas deferatur, ne opinionis publicx reus effi-
tibi legibus probatur creditus, ut sine te nequeatesse
ciaris, si largitiones sacras per moram aliquam pu- Comiti quidem provinciarum potestas
taveris esse tardandas. Ita ut te excipiendum esse perfectus.
data est, sed tibi judex ipse commissus est. Tu e
non xstimes, quem nos credidimus adjuvandum.
Nam si quid minus fuerit quam oportebat iilatum ', vitem [Alii, vitam] tenes improbis minautem; tu
de tuis hoc noveris facultatibus eruendura. disciplinara inter jura custodis; tibi insolentiam per-
orantis fas est discingere, quam prxsuli non licet
XXH. FORMULA b COMMONITORII ILLl ET ILLISCRI- u- vindicare : gesta quinetiam totius actus te subscri-
NIARIIS. bente complentur; et consensus tuus quxritur, post-
Non dubitamus esse gratissimum, quando quis lis quam voluntas judicis explicatur. Age, ut qui talibus
commonetur officium implere susceptum, quia illud ud prxponeris, ea implesse merito sentiaris. Itaque per
est potius grave , si miles vivat otiose, cui quxstus us indictionem illam, ad illara te provinciam jubemus
est actio sua : honor , principalis injunctio. Similis Us excurrere; ut raixtus judicis offlcio corapetentia loco
enim discincto habetur , qui ignobili torpori relin- n- tuo peragas; et qui princeps a nobis egrederis, nul-
quitur. Quapropter per indictionem illam ad illam m lis vililatibus accuseris. Reverentissimum enim te
vos provraciam jubemus accedere; ut cum judice, ~, omnibus facis , si quod de nomine tuo creditur et in
vel ejus oflicio, intra diem cal. Martiarum, qux de le raoribus sentiatur.
binis et ternis quantitas solemniler postulatur, ad id
coraitis sacrarum largitionum scrinia , postposita ta XXV. FORMULA ADCOMMENDANDOS COMITI PRINCIPES.
dilalione, dirigatis : sic tamen, ut nec xrarium no- o- Invitat nos consuetudo solemnis, etvobisornatum
strum aliquid minus a consuetudine percipiat, nec ec officii dirigere , et pristinos ordines excubantium
~ De exactione binorum et ternorum, supra, lib.b. militarium. Vilis legitur pro indicio potestatis, eam-
m, epist. 8, et infra, duab. seq. formulis. FORN. que illi gestabant, de qua D. in tilul. de re militari;
b Vincentius Lirinensis adversus profanas : Obli-
i- Juvenal., satyr. 7; Plinfas, lib. xiv, cap. 1. Spartia-
vionis mex gratia commonitorium mihimet parasse se nus in Adriano : Yitem nulli nisi robusto et bonx
sufliciel. Eodem verbo utitur Augustimis epist. 129
29 faiiix dedit. VideEuseb. Histor. Eccles. lib. vn, cap.
ell58. Svmmachus pro eodem monitorium usurpat. it. 14. JURET.Vide etiam Pithceum, subcis. lib. i,
For. adllb. iv, tit. i, 1.1. cap. 15.
e Legendum vitem tenes. Sic enim centurionum m
78S', M. AURELII CASSIODORl 724'
custodire. Nostra enim laus est, si vos Romana mili-- A i agitis, quoties vobis non defuerit prxsentia judi-
tia comitetur,-qaandb talibus ministris potestis agere5 . cantis. Relativa ista intellectui sunt nomina : si prse-
quod videtur priseis sanctionibus convenire. Sic_ sulem ademeris, militem non relinquis ; apparitio
enim Gothos noslros, Deo juvante, produximus, utt enim tollitur, quoties qui jubere poterat abrogatur.
et armis sint instructi, et xquitate composili. Hoce Vobis ergo aptum credimus [Gr. et Cuj., altura cedi-
estlquodreliquxgentes habere rioh possunt; hocestt mus], dum ad vos dirigiraus dignitates, et landiu vos
quod vos efficitrsingulares, si, assueti bellis, videa- militare facimus, donec judices destinamus; nec
mini Iegibus vivere cum Roraanis. Quapropter ext istud leve credatis beneflcium, ut cum vos scitis ob-
officio nostro illum atque illum ad vos credimus essee sequium, vobis occurrat eleclio cognitorum. Et ideo
dirigendos; ut, secundum priscam consuetudinem,, per indictionem illam illum comitem militix vestrx
qui tuis jussionibus obsecundant, eos rationabilili cognoscite destinatura. Quem ita acturum esse pnta-
debeant antiquitale moderari. Cui gratiam tuam inn mus tam in causis publicis quam privalis, ut etim
conservandis annonis et consuetudinibus suis exx laus optata comitelur. Cui devotionem juslissimam
nostra jussione prxstabis. Debet enim a te diligi, quiii cOmmodantes,his qux vobis prxceperit solemniter
a nobismeruit destinari. obedite, quia reverenliam noslram hoiioratam esse
B crediraus, si bene habitos nostros judices sentiamus.
XXVI.FORHULA COMITIVJE DIVERSARUM CIVITATUM.
XXIX. FORMULA DE CUSTODIENDIS PORTISCIVITATIS.
Sseculihujus honor humanx mentis est manifesta a
probatio, quia libertas ahimi voluntatem propriam Nullatenus de ejus Udedubitatur qui ad custodiam
seraper ostendit, dUmse Conlemnit occulere, qui sibi (j civilatis eligitur, quia probatx conscientix constat
alios cognoverit >iubjacere.Sed humanx raentis felix x esse credendum qui fuerit pro securilate multorum.
illa conditio est, qux arbilrium provectionis sux in-_ Atque ideo curam porlx illius civitatis nostra tibi
tra terminura moderationis includit; et sic peragit[t auctoritate concedimus, ut improborum non pateat
dignitatiSbTevissimumspatium, ut universis tempo- adventibus, et bonorum non retardet accessus. Nam
ribus reddatur acceptus. Quapropter interdum, judi-l_ si porta semper obserata sit, instar est carceris ; si
ces, ad blanda descendite. Laboriosum quidem, sedj iterum jugiter pandalur, murorum nil prodest habere
non est irapossibile justitiam suadere mortalibus : munimina. Sit ergo utrumque moderatum, ut et
quam ita cunctorum sensibus beneficium Divinilalis !S custodix nocturnx satisfacias, et incompetenter eam
altribuit, ut et qui nesciunt jura, rationem tamenn clandere non prxsumas. Eris nimiruro via civium,et
veritatis agnoscant. Necesse est enim ut quod a na- ingressus mercium singularum, amicus simul copix
tura conceditur, submonente iterum eadem suaviter ,r (C quam optas intrare. Stude ergo cum alimoniis invi-
audiatur. Et ideo non laboretis populis imponeree tare venientes^ Non tibi quod despiciatur est credi-
quod eos constat ex propria vohmtate senlire. Facile le tiim. Quibusdam faucibus civitatis prxponeris, qui
enira sequuntur vestigia verbi alieni, qui se posse ;e ingredientibus victualibus prxesse monstraris. Quod
credunt monilore compelli. Propterea per illam in- ,_ te oportet sine querela perficere, ut in parvis agno-
dictionem in illa civitate comitivx honorem secundi jj scere possimus, cui majora credere debeamus.
ordinis tibi, propitia Divinitate, largimur, ul et cives
'S XXX. FORMULA TRIBUNATUS PROVINCIARUM.
coinmissos xquitate regas, et publicarum ordinatio- )-
num jussiones conslanter adimpleas, quatenus libi jj jEquitali convenit ut untisquisque ad fruclum mi-
meliora prxstemus, quando te probabiliter egisse ,e litix emenso tempore debeat pervenire, et laboris
prsesentiasenliemus. recipiat prxmium pro compensatione meritorum.
Unde quia priscx consuetudinis ratio persuadet ut a
XXVII. FORMULA HONORATIS POSSESSORIBUS ET CURIA- nobis debeat designari, qui a vobis tribunus esse
LIBUS. mereatur; ideo hac auctoritate censemus, ut ille
Utile est unum semper eligere, cui reliqui debeant ,_ quem locus videtur exposcere, vobis in supradicto
obedire; quia si voluntas diversorum vaga relinqui-_ D - honore prxsideal; qualehus cum ad lempus venerit
tur, confusio, culparum amica, generatur. Ilaque ci- l_ constitulum, optato bonore potiatur. Divinasunt ista
vitatis vestrx comitivam per indictionem illam nos judicia, non humana, ut quem superna ad tempus
illi largitos fuisse noveritis, cui saluberrimam a pa- debitum voluerunt perducere, merito videatur et la-
rientiam comraodate, ut causis vestris ferat reme-' boris sui prxmia suscepisse. Excubiarum suarum
dium, et jussionibus H9 publicis procuret eflec- igitur competentia privilegia consequatur, quia nul-
tum : sciluri quod si quis se probabili devotione e lum emolumento consueto fraudari . desideramus,
.
sine ad pnmatum venire cognoscimus.
tractaverit, similia de nostris sensibus haud irrile quem culpis
postulabit. Quapropter illi, pro utilitate publica disponenti, mo-
dis omnibus obedite : quoniam poteslalem [ Cuj.,
XXVHI.FORMULA PRINCIPIS MILITUM COMlTlVjE. Cor., Niv. et Gam., artem] judicis habent priores,
Gratum vobis esse confidimus, quando militix £ quando ab ipsis requiritur, si quid a vobis insolen-
noslrx judices destinamus: quia tunc ondinesnoslros is tius excedatur.
* L. 1 Cod., Qui pro sua jurisd. et supra lib. m,
epir»f.14. FORN.
7.5 VARIARUMLIBER VII. 728
XXXI. F0RMCLA PRINCIPATUS URBISROMJE. A XXXIII. FORMULA LEGATORUM GENTIUM blVERSARUM.
Cum in urbe Roma plurima lieri censeamus, et Quis dubitet utilitatis publicx interesse fationi,
necesse sit ibi potestatem esse comitiaci officii, ut ut quibus nos constat dona conferre, nullam videan-
utUitates publicx videantur impleri, nostro more tur itineris molestiam sustinere, quando nec vobis
prospexiraus, ut quia principem cardiiialem obsequiis morarum detrimenta faciunt, et illi se bene habitos
nostris deesse non patimur, tu ejus locum vicarii fuisse cognoscunt? Atque ideo humanitatem subter
nomine in urbe Romana solemniter debeas cohti- annexam,vel ad equos capitum definitumillius gentis
nere; quatenus et ille primatus sui Iaboribus per- legatis sine aliqua tarditate prxstabitis, qiiatenus ad
fruatur, et tu in allerius honore possis discere, sedes suas irremunerati non debeanl pervenire, quia
quod in tuo debeas feliciter exhibere. Si quos etiam festinantibus gratior est celeritas in redeundo quam
comiiiacorum ad comitatum judicaveris esse diri- quselibetmunerum magnitudo.
gendos : consulens obsequio nostro, tuo subjacebit XXXIV. FORMULA EVOCATORIA, QUAM PRINCEPS DIRIGIT.
arbitrio. Eos autem quos retinendos putaveris, in- Non dubitamus ullronea grale suscipi, qux in lo-
dulta securitate potiantur. Ita tamen, nt vicissim cum muneris solent postulata conferri: quia domini
omnia modereris; quatenus nec excubantes conli- recordatio concedit semper augmenta, nec possunt
nuus labor atterat, nec segnes iterum rubigo otii1"E esse principis vacua gralificationis judicia. Quapro-
fugienda consumat. pter ad comitatum nostrura jussis te prxsentibus
evocamus, ut non mediocri gaudio perfruaris. Et
XXXII. FORMULA QUAMONETA COMMITTITUR. ideo otii delectatione postposita, ad illam diem, ad
Omnis quidem utililas publica fideli debet actione Urbem illam devenire propera, ut et tibi aspectum
nostrum gratum fuisse judicemus, cum te festinasse
compleri, quia tolum vitiosum geritur, ubi con-
scientix puritas non habetur : tamen omnino mo- cognoscimus. Desideratenim aula nostra prxsentiam
netx debet integritas quxri, ubi et vultus noster im- bonoruni, dum nescio quo pacto quidquid regali sa-
esse cognoscitur, et divino judicio
primitur, et generalis utilitas invenitur. Quidnara pientix gratum
erit lutum, si in nostra peccetur cffigie; et quam comprobatur, quia ille qui corda nostra regit, ipse
etiam quid debeamussenlire concedit.
subjectus corde venerari debet, manu sacrilega vio-
lare festinet ? Additur quod venalitas cuncta dissol- XXXV. FOHMULA EVOCATORIA , QUJEPETENTICON«
vil[Gnt/., Cuj., Niv. et Ganx.,dissolvitur],si victualia, CEDITUR.
metalla vitiantur, quando necesse est respui quod in, Manifestatio est conscientix bonx, prxsentiam
niercimoniiscorruptumvidetur offerri. Quis ergo pa-. („ justi principis expetiisse, quam solus ille desiderare
tiatur unius esse commodumdispendia scelesta cun-. potest, qui de magna mentis puritate confidit. Aspe-
ctorum , ut detestabile vitium venire possit ad pre- ctum solis nisi clara ltimina non requirunt, quia illi
tiutn ? Sit mundtim quod ad formarn nostrx sereni-_ tantum possunt rulilantes pati radios, quos constat
tatis adducitur. Claritas regia nil admittit infeclum. oculos liabere purissimos. Sic prxsentiam principis
Nam si vultus cujuslibet sincero colore depingitur, ambiunt qui de cordis sinceritate prxsumunl. Hinc
uulto justius metallorum puritate principalis gratiaj est quod veniendi tibi ad comitatum fiduciam grata
uistoditur. Auri flamma nulla injuria permixtionis5 mente largimur, ne honor evocationis, qui pro no-
albescat, argenti color gratia candoris arriueat, xriss stra gloria constat inventus, ad injuriam convertatur,
rubor in nativa qualitale permaneat. Nam si unumj dum aliqua fuerit dilatione tardatus. Invitamus quin-
Ixdere legibusputatur esse damnandum, quid illeg imo desideria venientium, quia inde magis crescimus,
mereri poterit, qui in tantam hominum numerosi- _ si viros nobiles nostris obsequiis aggregemus.
taterit peccaverit? Pondus quinetiam constitutura1 XXXVI. FOBMULA COMMEATALIS.
denariis prxcipimus 120 debere servari, qui olimn Nemodubitat homines sua varietate recreari, quia
tam penso quam numero vendebantur : unde ver- in continuatione rerum magnum menlibus constal
borum vocabula competenter ab origine trahens,., jj i esse fastidium. Dulcedo mellis, si assidue sumatur,
compendium et dispendium pulchre vocitavit anti-- horrescit: serena ipsa, quamvis magnopere deside-
quitas. Pecunia enim a pecudis tergo nominata, i, rentur, jugiter adepta sordescunt; non immerito,
Gallis auctoribus, sine aliquo adhuc signo ad metallaa quia cum sit homo coramutabilis, naturx sux desi-
translata est. Quam non sinimus fxculenta per- derat habere qualitates. Et ideo festinanli libi pro-
mixtione fieri coutemplibilem, ne iterum in anti- i- vinciali oblectatione refbveri copiam tot mensium in
quam cognoscatur redire vilitatem. Proinde te, cujus is supradicia provincia concedimus immorandi ( quia
nobis laudata est integritas actionis, ab illa indi- i- pene reclusus advertitur, cui mutare solum liberum
ctione per juge quinquennium monetx curam ha- i- non^videtur), ita tamen, ut cum promeritas inducias,
bere prxcipimus, quam Servius rex in sere primum n Domino juvante, transegeris, ad urbanas sedes redire
impressisse perhibetur; ita ut tuo periculo non du- i- festines. Nam si txdium est continuatim vivere in
bites quxri, si quid in illa fraudis potuerit inveniri.
i. urbis celebritate, quanto magis in agris diutina tem-
Nam sicut casus asperos subibis, si quid fortasse de- e- pora peregisse? Libenter ergo damus inducias disce-
liqueris, ita irremuneratum non relinquimus, si te le dendi, non ut debeat Roma deseri, sed ut magis
egisse inculpabililer senserimus. commendetur absenti.
727 M. AURELU CASSIODORl 728
XXXVII. FORMULA SPECTABILITATIS. _! quem primitus detestanda premebat audacia. Et quia
A
Optamus nobis, Deo auxiliante, subjectos varia ministros efficaces nostra debet habere prxceptio,
dignitatum prxrogaliva gloriari: desideramus proba- nec decet principem loqui quod non videalur posse
bile genus hominum impressa gratia dignitatis or- compleri, prxsentis henelicii jussione, adversus Go-
nare, ut laudabilius unusquisque possit vivere, cum thos illa, adversus Romanos illa, facile te fides et
se honores reverendos cognoverit accepisse. Sic enim diligentia custodivit : quia nemo laborat defendere,
et ad virtutis studia decenter ascendilur, et a bonis nisi qui timetur offendi, dum prxstans dominus fieri
civibus respublica plus amatur. Atque ideo tespecta- formidatur ingratus. Fruere igitur nostra clementia;
bilitatis nitore decoramus, ut sentenliam tuam in beneficio lxtare suscepto. Nam si ulterius a quoquam
conventibus publicis spectandam esse cognoscas, sub incivilitate ter.taris, tua de iniraicis potius vola
cum inter nobiles decorus assederis, ut si hxc prx- complebis.
dicabili conversatione tractaveris, in futurura prxmiis XL. FORMULA DEMATRIMONIO CONFIRMANDO ET b LIBE-
melioribus augearis. RISLEGITIME CONSTITUENDIS.
.Eteriium est beneiicium, quod posteritatis fuerit
XXXVIII. FORMULA CLARISSIMATUS. favore collalum; nec plus est conveniens regi, quam
Constat jucundum esse rerum bonarum saporem, B ut humanx prxstet origini. In lucem quippe venturus
et utilem ambitura laudis, qui appelitur per aug- casus suscipere non meretur adversos, ne anle gra-
menta virtutis. Hoc nos studium providx liberalitatis vamen districtionis jncurrat quam gaudia supernx
infundimus, ut major sit cultus rnorum, dum cre- lucis inveniat. Oblata itaque supplicatione deprorais
scunt desideria prxmiorum. Clarissimatus igitur ho- mulierem quam tibi placitus [Cor., Ga., placidus]
norem, ornamenta judicii nostri, regia tibi largitur illigavit amplexus, beneficio noslro jugali honestale
auctoritas; quod prsebeat et exactx vitx testimo- debere sociari, ut ex ea liberi nati nomen nanci-
nium, et futurx prospcritatis polliceatur augmentum. scantur hxredum. Nam cum spontanea copula ani-
Quapropter nihil jam obscurum agere patiaris, qui roantia cuncta consociet, dignumque videatur esse
clarissimatus dignitate resplcndes. Grande siquidem1 durum est libertalem liberam non ha-
quod placuit,
vitx testimonium est, non tam clarum quam claris-
bere, unde liberi procreantur. Et ideo illam qnx,
simum dici, quando pene totum de illo optimum sicut jure prxcipitur, honestate non fuisse probatur
creditur qui tanti fulgoris superlalivo nomine vo-
xqualis, legitimam libi lieri censemus uxorem; et
citatur. filios ex eadem conjuge, sive qui suscepti sunt, sive
121 XXXIX. FORMULA TUITIONIS. qui suscipiendi, hxredum volumus jura sortiri, ut
Superfluum quidem videtur tuitionem specialiter'>C sub nulla dubielate diligas quos tibi absolute succes-
a principe petere, cujus est propositi universos com- sores futuros esse cognoscas. Natura enim tibi prx-
muniter vindicare. Sed quia securitatem tuam quo- stitit filios, sed nos tali securitate facimus esse cha-
rumdam violentorum exsecranda temerilas inquietat,, rissimos.
non piget dolentium querelis ad hanc partem pietatis5 XLI. FORMULA JETATISVENLX.
adduci; ut quod omnibus prxstare cupimus, suppli- Gloriosa supplicatio est, qux veniam quxrit xtatis:
canti potissimum confcramus. Atque ideo diversoruml quando se gravitatem de moribus confitetur accipere,
te, quemadmodum quereris, dispendiis sauciatum, inl quam maturitatem vitx adhuc non contigit intulisse.
castra defensionis nostrx clementer excipimus, utt Minor nascendo, grandxvus cupis esse consilio. Ita,
cum adversariis tuis, non, ut hactenus, campestrii quod in humanis rebus audacissimum est, ad erroris
cerlamine, sed murali videaris protectione conten- auxilium benelicium contemnis annorum. Quapropter
dere. Ita fiet ut, truculentis viribus pressus, reddaris3 oblata supplicatione depromis, ut cum tibi sit ratio
auxiliis regalibus exxquatus. Quapropter a tuitioneml firma prudentix, actiones tux non relinquantur am-
libi nostri nominis, quasi validissimam turrem con-- bigux, ne infirmetur jure quod non potest utilitate
tra inciviles irapetus et conventionalia detrimenta,, titubare. Hoc nos, quibus cordi est bona desideria
nostra concedit auctorilas; ita tamen, ne, his prx-- D perficere, libenler accipimus : quia nullas se captare
sumplionibus sublevalus, civile respuas prxbere re- velle profitetur insidias, quisquis habere c Jiberos
sponsum; et tu videaris insolens calcare jura publica,, contractus constanter affectat. Atque ideo, si d id
a Hxc est formula tuitionis, id est securitatis,; '
Id lempus, nempe in maribus vigesimi anni me-
aafaksiu;, de ~qua sup., lib. IV, epist. 2", in fin., etit tx; in feminis oclavi et decimi Constantini constitu-
1. 6, Illicitas, Ne potentiores, D. De o/fic prmsid.; tione definiuntur, 1. 2, C. De iis qui ven. mtal.
I. 1, § Quies, D. De off. prmf. urb. Exemplum apudi impetr., quara xtalem hic acerbam maturitatem
Livium, lib. n de Thrasybulo, FORN. eleganter vocat, ut Ulpian. in 1. 2, vers. Maturius,
b Vide D. Ambrosium, lib. i de Abraham, cap. 5.>. 1. 5, vers. Quasi ambitiosa, D. De minor.; et Philo-
JUR.—Ergohxcformula derogat 1.1, C. Denatur. lib.,, strat., lib. i de Vita ApolloniiTyanei videtur aliquan-
quac vetat Constantinus id per rescriptum peli. FORN. i. do maturius adolescentes sux tutelx fieri solitos
Sup., lib. iv, epist. 9. Insidias hic ut illic quoque
e innuere. Quamobrem prxdiorum alienatio non per-
dolum vocat. L. pen., C. De dolo; 1. 8, Si voluntaW, ', mittitur, ac ne quidem immobilium, I. 3
C. De resc vend. Dolus ex callidilate atque insidiiss Cod. eod. Undehypotheca usu quoque Gallorum clausula so-
emptoris argui debet. Dolum ex insidiis perspicuiss lemnis in concipiendis ejusmodi codicillisvenialibus
probari convenit, I. pen., C. De dolo. Sed et hacdee (vulgo, bail a gouvernement)adjicitur, a la charge de
re sup., epist. 35 lib. iv. FORN. rialiiner les immeubles. Cujus exceptionis vis hac
729 VARIARUMLIRER VII. 730
tempus constat elapsum, quo ad hanc veniam accedi A _! splendidissimum officiumcensoria quadam gravitate
jura voluerunt, nos quoque probabilibus desideriisi reluceat, et turpe sil illis misceri qui dignis moribus
licenliam non negamus; ut in foro competenti ea non possunt approbari, congruum videtur tales qux-
qux in his causis reverenda legum dictat antiquitas, rere qui in nullo debeant displicere. Atque ideo tri-
solemniter actitentur. Ita ut in alienandis rusticis vel buni « chartariorum suggestione comperta, penes
urbanis prxdiis constitutionum servetur auctoritas : quem officii est digna reverentia, ab illo die chartaril
ne cum opinioni prxstare volumus, utililatem publi- te volumus nomen adipisci; ut qui nobis bene actu-
cam lxdere videamur. Cape igitur nostro beneficio rus promitteris, documenlis laudabilibus approberis.
potiorem annis xtatem; et quod petis ab oracuio, Avaritiam declina, longius fuge iniqua compendia.
moribus exhibeto. Nam professio maturitatis acerbx Multo melius prolicitur, si bonis moribus serviatur.
locum denegat actionis, quando multo gravior est b COMPETITORIBUS.
XLIV. FORMULA DE
culpa quam sux promissionis impugnat auctoritas. Nescio quid grande de se videtur promittere, qui
122 XLII. FORMULA EDICTIADQUJISSTOREM, UTIPSE loca desiderat publica possidere. Hoc enim ita iieri
SPONDERE DEBEAT QUISaiONEM MEBETUR. decet, si c res squalida in meliorem loci faciem
transferatur et revocetur ad ornatum quod pridem
Frequenter sajones, quos a nobis credidimus pia B t
voluntate concedi, querelis maximis cognovimus in- videbatur jacere incultum. Atque ideo desideranti
libi illum locum proprietario jure concedimus,prxter
gravatos. Corruptum est (proh dolor!) beneficium aul plumbum, vel marmora, si tamen ibi fuerint
nostrum, crevitque potius de medicina calamitas, ses,
dum ad alios usus potentium malignitate translati sunt latere comperta. Age itaque ut per te sumat decorem
quam eos nostra remedia translulerunt. Unde nobis boni quod negleclum incuria vetustale jacuerat; quatenus
civis laudem invenire merearis, si faciem tux'
necesse fuit remedio salubri votis pestiferis obviare,
ne dum pietatis studium ad xqualia beneiicia trahi- civilatis ornaveris, securus etiam ad posteros trans-
missurus quod proprio fuerit labore compositum.
tur, surreptionum iniquissima paliamur. Atque ideo
edictali programmate definimus ut quicunque contra Quia tanto firmius unusquisque possidebit, quanto
violentas insidias propter ineluctabiles necessitates se auctoresque suos amplius expendisse probaverit.
suas mereri desiderat fortem sajonem, officio nostro XLV. FORMULA, QUACENSUS d RELEVETUR EI QUIUNAM
0 CASAMPOSSIDET PRjEGRAVATAM.
poenali se vinculo cautionis astringat; ut si prxcepla
nostrx jussionis immissione plectibili sajus quem Cum de agri ulilitate vivatur et omnibus inde cer-
meretur excesserit, et ipse pcenx nomine det auri tum sit justum venire compendium, tributum illud
libras lot, et satisfacere proraittat quxcunque ejus r(_ possessionis in illa provincia constitutx ita quereris
adversarius potuerit tam commodi quam ilineris sus- •uerosum, ut universas tibi voraverit facultates lacus
tinere detrimenta. Nos enim cum reprimere inciviles ille vastissimus functionis; et quod aliunde magr.o
animos volumus, prxgravare innocentiam non debe- labore potest colligi, per illam videalur assumi, cu-
mus. Sajus autem, qui sua voluntate modum prxce- jus utilitatem nimia transcendit illatio, dum plus
ptionis excesserit, donativis se noverit exuendum, et com^ulsoribus redditur quara a sedulo prxstetur.
gratix nostrx (quod est damnis omnibus gravius) Quapropter credimus te evadere posse nuditatem, si
incurrere posse periculum; nec sibi ulterius csse dominium hujus ruris [Alii, urbis] amiseris, cui jugis
credendum, si jussionis nostrx, cujus exsecutor esse sterilitas de compulsoribus venit; ne conditione mi-
debuit, temerator exstiterit. serabili servias necessitati, cujus dominus esse me-
ruisti. Sed quia hoc genus beneficii prxstari medio-
XLIII. FORMULA PROBATORIJE CHARTARIORUM. cribus leges sacratissimx censuerunt, ut qui pro
Consiat militiam bene geri, qux probatis videtur unius cespitis enormitate deprimitur, nec alterius
imponi, quando ipse secnm potest revolvere quod commoditate sublevatur, moderaticne habita ei de-
judex eum potuit admonere; niaxime cum ad palri- beat subveniri, magnitudinis nosjrx, cui cordi est
inonia divinx talis doraus mereatur accedere, ut cogitare justitiam, prxsenti auctoritate decernimus,
cupiditale detestabili non possit accendi. Deinde cum ut, si ita est, tot solidos tributario supradictx posses-

AHodie vetita est petitio relevationis, vel transla-

quoque formula excipitur, vers. Ita ut in atienan-
dis, etc. Athenis adolescentes in Lexiarchico com-
mentario relati ac censiti sux tutelx efficiebantur,
utscribit Pollux, tumijue iis administrandi palrimonii
jus erat. Suidas : ol; s~rivra narpaa. oixovop.siv; hujiis
moris meminit et jEschines : K«£ v.vpto;iyivsro rri;
ovaiu;. Sed de adolescentibusxlatis veniam principis
indulgentia consecutis, alio loco certum est pluribus
agere. FORN.
~ Cartharii
meminit lib. ix, epist. 3, hujusque
nientio fit in veteri inscriptione Neniausensi. Jurt.
b L. 2,C. De pelit. bon. subt., lib. x, tit. 12. FORN.
c Inlelligit auctor opera publica, vel qux ad rem-
publicam, vel civitatem pertinent, ut videre est in 1.
Si quando, C. De oper. pub. BROSS.
tionis, vel adairationis, etc, lib. x Cod., til. 28, de
collat. donatorum vel relevatorum, etc. FORN.
0 L. i, D. De censib. et tit., C. De censiloribus et
permquat., novell. 1G5. Ulpian. Rhet. in oratione de
male obita legat. scribit vacationem a muneribus
pauperibus (qui hic mediocres dicuntur) concessam
fuisse, ul rem domesticam curarent. Basilii Porphy-
rogenetis conslilutio reccnsetur a Cedreno, et lib. i
Juris Orientalis, qua pauperum, qui minus solvendo
essent, iributum a locupletioribus exigeretur, quod
allilengium vocabatur, de quo alias pluribus. Tolius
autem hujus epistolx argumentum convenit disputa-
tioni, 1. 4. D. De censib.FORN.
/31 M. AURELII CASSIODORI 752
sionis, datis prxceptionibus ad eos quorum interest,t, A , itaque, Deo favente, posteri solemniter hseredes,
ita faciatis de * vasariis publicis diligenter abradi, ult castum matrimonium, gloriosa permixtio, quandG
hujUs rei duplarum vestiginm non debeat inveniri,i, quidquid a nobis ficri prsecipitur, necesse est >utnon
sed per sseculasine errore servetur quod una com- culpis, sed laudibus applicetur.
muni sumtna concluditur.
XLTH. FORMULA, AD FRjEFECTUM, UT SUBDECRETO
123 XLVI.b FORMULA QUACONSOBRINA I.EGITIMAFIATT CURIALIPRJEDIA VENDAT.
UXOR. Patitur hoc improvida mortalium plerumque con-
Institutio divinarum legum humano juri ministratit ditio, ut cum lxdere putalur, consulat; et cum con-
exordium, quando in illis capitibus legitur prxce-i- sulere videtur, affligat. Sed illud magis est eligendura,
ptum qux duabus tabulis probantur adscripta. Sacer :r quod prodesse cognoscitur. Nam Avenena ipsa si ju-
enim Moses, divina institutione formatus, Israelitico o vare probantur, accepta sunt. E contra, refugienda
populo inter alia definivit, ut concubilus e suos a est suavitas mellis qux inferre dignoscitur Ixsiones.
vicinitate pii sanguinis abstinerent, ne et se in proxi-i- Finis ergo sapientis est amare quod expedit; sic nec
mitatera redeundo polluerent, el dilatalionem provi- i- igitur volum respicit, qui prodesse contendit. Prxdia
dam in genus extraneum non haberent. Hoc pru- i- jj quidem curialium non facile e distrahi prudens defi-
dentes viri sequentes exemplum, longius pudicam n nivit antiquitas; ut ad necessilates publicas nielius
observantiam posleris transmiserunt, reservantes >s efficerenl \Gr. el Cuj., suflicerent], si substanti»
principi tantum beneficiura, consobrinis nuptiali co-i- juvaraina plus haberent. Sed in hac iterum parte
pulatione jungendis -.intelligentes rarius posse prx-s_ prospexit, ut si apud vos ineluctabilisnecessitas ap-
sumi quod a principe jusserant postulari. Admiramur tr pareret, rerum suarum distractio subveniret. Nam
inventum, et temperiem rerum stupenda considera- t- quid prodest, si quispiam videtur idoneus, et lieri
tione laudamus, hoc ad principis fuisse remissura n non possit a contractis nexibus absoltilus? f Egenti
judicium; ut qui populorum mores regebat, ipse et it similis est, qui reddere nequit alienum; nec dici po-
moderata concupiscentix frena laxaret. Et ideo, ), test proprium, quod liberare domihum non videlur
supplicationum tuarum tenore permoti, si tibi illa !a 8 a debito [Alii, addifum; alii, addictum]. Sedquam-
tantum consobrini sanguinis vicinitate conjungitur, r, vis hoc vestrx potestati fuerit legum auctoritate con-
nec alio gradu proximior approbaris, matrimonio tuo IO cessum, taraen, ne quam rarissimi facti sustineretis
decernimus esse sociandam, nullamque vobis exinde le invidiam, illius municipis allegatione permoti, nos
jubemus fieri quxstionem, quando et leges nostra •a quoque eminentix vestrx prxsenti jussione permitti-
permilti voluntate consentiunt, et vota vestra prx-1 i- G mus, ul aliquis, veritate discussa, si aliter solvi ne-
sentis auctoritatis beneficio firmaverunt. Erunt vobis is queat, distracta ligamina prsedii sui, quod propria
a Vasaria publica hic sunt archivorum ac census .s lib. i, tit. i, Instit.; Harmenop., lib. vi, tit. i. Unde
tabulx, tit in 1. 12, Loca, de censitoribus et perx-- accidit ut apud Theophil., dicto § Duorum,ov Sv-
qual., C. Theod.,quibussinguIorumciviumfacultatesis vavrtti quibusdam exemplaribus legatur, cum ab
describebantur, id est, ut Theophili definitionerase-i- archetypo
d
Latino absit negatio. FOBN.
quar, til. de libert. : _«vijirroi x"P~""~>%vOu n
'Po>fitt~oi Veneni verbum medium est : ideoque qui vene-
unsypttfovroru; olr.siu; nsptovalu;, ini rb iv v.utpt" ii> num dicit, adjicere debet, an bonum, an malum;
nokiuovra.ru uirpovrri; ISia; vnoaruasa; sr.uarovsia- r- nam et medicamenta venena sunl, quia eo nomine
tfipsiv. Alioqui vasarium est pecunia qux publice da- i- omne continetur quod adhibitum naturam ejus cui
tur magislralibus in provincias eunlibus, ut equos, 3, adhibitum est mutat, 1. 256, Qui venenum, de verb.
mulos, vasa et suppellectilem, cxteraque qux magi- i- sign. FORN.
e Decurionum seu curialium prxdia sine decreto et
stratus instrumentum implerent, quod publico sum- i-
ptu compararent. MeminitCic. in Pison.: Sestertium n causx cognitione alienare non licuit, lit. 33 lib. x
centies et octogies, quod, quasi vasarii nomine, inn Cod. Noster Cassiodorus, lib. lx, epist. 2 : Prxdia,
vendilione mei capitis ex xrario tibi tributum Ro- )- inquit, Curialium, unde maxime mediocribus paran-
mx in quxstu reliquisti. Hujus moris idem meminit, t, tur insidix, nullus illicita emptione pervadat, quia
n in Rull., et v in Verrem; Sueton. in Augusto; i; contractus dici non potest, nisi qui de legibus venit.
Lampridius, in Alexand.; Budxus de asse, lib. m.i. j) Justinian., novell. 101 : Causa prohibitionis subjun-
FORN. gitur, utad nccessitales publicas melius sufficerent;
b Vide sanctum Augustinum, de Civit. Dei lib. iv, v, sic enim emendandum censeo, cum prius perperarii
cap. 16; et sanctum Ambrosium, lib. vm, ep. 66. i. scriberetur, eflicerent, si substantix juvamina plus
JURET. haberent. FORN.
Hodie, tale rescriptum jure nostro probibetur,•, f Bona eleniin cujusque intelliguntur, qux deduclo
1. 1, C. Si nuptimex rescriptopetantur. FORN. xre alieno supersunt. L. Subsignatum, de verb.
c Ratio vitandarum inter consobrinosseu patrueles ;s sign.; 1. 72, Mulier, de jur. dot.; 1. 11, Non possunt,
nuptiarum; de quo divus Augustin. lib. xv cap. 16 6 dejur. lisc; 1. 69. Usufruct.,"). Ad l. Fatcid.; Quin-
de Civit. Dei, quas inter consobrinos jus civile olim m tilian., declain. 253; Harpocration, in dict. ivenia-
permiserat, 1. 23, Uter, in fin.; 1. seq., D. De cond. i. r.nfJfxa.FORN.
iustit.; 1.~pen., de rit. nup.; 1. 19, Cetebrandis,C. Z. « In veteri quidem manusc. legilur, a debito, quod
De nupt., Duorum, eod. t. Inst., Quinlilian., proce- e- anlequam consuluissem, addictum ipse emendaram;
niio lib. vi de filii Obitu querens: Tene Consulari ri an rectius, alii viderint; mihi certe non omnino con-
nuper adeptione ad omnium spes honorum palris is jectura displicebat; et liberare dominum addiclum,
admoturo, te avunculo prxlori generum destinatum ? tanquam opposilo relata accipiebam, quando is qui
Cousobrinorumnuptias vetuit Theodos., dicto c. 16, ), debet, creditori obnoxius esl, u7re-J6-jvo?, ut et Gor-
1. 3, C. Theod., De incest. nup.; Ambros., epist. 66, 3, dianus ait, quasi cliens, 1, 3, C. De Novot. FORN.
ct lib. i Cod. Tlieod., Si nuptim ex resc. pet.; Caius,
s,
735 VARIARUMLIBER VIH. 754
voluntate delegerit, habeat licenliara distrahendi; ita A utrumque enim potest esse culpabile, aut malis mo-
ut reddat debitura quod probatur esse contractum, ribus frena laxare, aut justas iterum qUerelasexclu-
ne, vitio voracitatis imbutus, facultates suas absor- dere. Quapropter provide vobis permisit antiquitas
bere videatur esse permissus. Constet apud vos pro- de illa causa decernere, cui est utile curiam custo-
babilis causa damnorum, quoniam illis volumus sub- dire. A quibus enim inunia poterunt siistineri, si
veniri qui duris necessitatibus probantur astringi; civitatum a nervi passim videantur abscidi?

a Curiales, nervi civitatum, epist. 2, infra, lib. ix, et in Majoriani Novell., ubi non servos, sed nervos
legendum. Novell. 5. FORN.

LIBER OCTAVUS.

124 EPISTOLA PRIMA. buisse. Aliquid forsitan et amplius mereor sincerita-

JUSTINIANO IMPERATORl ATHALAR1CUS REX. B tis, cujus nec, xtas videtur esse suspecta, nec gene-
Petit ejtts grutiam et amicitiam iisdem interpositis ratio jam probatur extranea. Quxdam vero per
conditionibusquibuscum Theodorico priores impe- suprascriptos legatos nostros serenissimis sensibus
ratores societateminierant. verbo inlimanda commisimus, qux clementix vestrx
Juste possem reprehendi, clementissimeprincipuro, more ad effectumfacite pervenire.
si pacem vestram quxrerem tepide, quam parentes
rneos constat ardentius expetiisse; aut in qua parte EPISTOLA II.
dignus hxres existerem, si auctoribus meis impar in SENATUI URBISROMJE ATHALARICUS REX.
tanta gloria reperirer? Non vos majorum purpuratus
Eum reddit cerliorem se regem unanimi Golhorum
tantum ordo clariflcat, non sic regia sella sublimat Romanorumqueconsensucreatum fuisse, et millit
quantum longe lateque potens gratia vestra nobilitat. ad eum Sigismerem comitemcum aliis qui ipsius
Omnia enim regno nostro perfecte constare credi- nomine sacramenta prmstent.
mus, si hanc nobis minime deesse sentimus. Sed et Plenissimumgaudium constat esse, patres conscri-
pietati vestrx prxconiale est diligere quorum patres pti, cognoscere dominantis exortum, ut qui creditur
contigit vos amasse. Nemo enira creditur impendisse universos posse protegere, audiatur ad regni culmina
veteribus puritatein innocuam, nisi qui eorum stir- iC pervenisse. MensuraIxtitise de magnitudine nuntii ve-
pem habere probatur acceptam. Claudantur odia cum nit; et tanta fitalacritas animi,quanta fueritet conside-
sepultis; ira perire noveritcum protervis; gratia non ratio rei. 125 Namsi prudentesviros erigunt [Ed.,Ac,
debet occumberecum dilectis : sed magis affectuo- exigunlj commoda prsedictasodalium, si amicorum
sius tractandus est, qui ad regni causas innocens in- relevat sospilas nunliata, quanta exsultatione suscipi
venitur. Perpcndite quid a vobis mereatur successor debel, omniumrectorem feliciter provenisse terra-
bonorum. Vos avumnostrum in vestra civitale celsis rum, quem non protulit commota seditio, non bella
curulibus extulistis, vos genitorem meum in Italia ferventia pepererunt, non reipublicx damna lucrata
palmatx claritate decorastis. Desiderio quoque con- sunt, sed sic factus est per quietem, quemadmodum
cordix factus est per arma filius,quamvis vobis pene venire decuit civilitatis auctorem ? Magnumprofeclo
videbalur xquxvus. Hoc nomen adolescenti con- felicitatis [ed., fidelitatis] genus, obtinere sine con-
gruenlius dabitis, qualia noslris senioribus prxsti- tentionibus principatum; et in illa republica adole-
tistis. In parentelx locum noster [Ac, nostruro] jam scenlem dominum lieri, ubi multos constat maturis
transire debet aflectus; nam ex iilio vestro genitus, moribus inveniri. Non enim potest cuiiibet xtati de-
naturx legibus vobis non habetur extraneus. Atque esse consilium, ubi tot parentes publicos constat in-
ideo pacem non longinquus, sed proximus peto, quia jj ventos. Prxlata est ergo spes nostra cunctorum me-
tunc mihidedistis gratiam nepotis, quando meo pa- ritis; et certius fuit de nobiscredi quam quod de aliis
renti adoptionis gaudia prxstitistis. Introducamur et poluit approbari, non injuria : quoniam quxvis cla-
in vestram mentem, qui adepti sumus regiam hxre- ritas generis Amalis cedit; et sicut qui ex vobis na-
ditalem. Iilud est mlhi supra dominatum, tantum ac scitur, origo senatoria nuncupatur,ila qui ex hac fa-
talem rectorem habere propitium. Primordia itaqne milia progreditur, regno dignissimus approbatur.
nostra solatia mereantUr principis longxvi babere ; Probata sunt prxsenti facto qux loquimur. Nam cum
pueritia tuitionem gratix consequatur; et non in domni avi nostri pro beneficiorum quantilate dulcis-
totum a parentibus destituimur, qui tali protectione sima nobis recordatio urgeretur extremis, magnitu-
fulcimur. Sit vobis regnum nostrum gratix vinculis dinem dominationis suxtantain nos celeritate trans-
obligatum. Plus in illa parte regnabilis, ubi orania fudil, ut non tam regnum quam vestem crederes esse
cliaritate jubetis. Quapropter ad serenitatem vestram mutalam. Tot proceres manu consilioque gloriosi
iilum et Ulumlegatos nostros xstimavimus esse di-, nullum murmur, ut assolet, miscuerunt: sed ita cuin
rigendos, ut amicitiara nobis illis pactis, illis condi- magno gaudio secuti sunt principis sui judicia, ut
tionibus concedatis, quas cum divx memorix domno voluntaleraibipotius agnosceresconfluxisse divinam.
a*/o nostro inclytos decessores vestros constat ha- _ Quapropter
' necessarium duximus, propitio Deo, d«
«Vf
735 M. AURELIl CASSIODORI 736
ortu regni nostri vos facere certiores,a quia dilalata-- A
I nibus Gothorum Romanorumquesuffragiis evectum,
tum [Jur., subaudimagis] quam mutatum videtur im- atque per legatosse juslitium servalurum pollicetur.
Si vos externus hxres imperii suscepisset, dubita-
perium, cum transit ad posteros; nam quodammodo j
ipse putatur vivere, cujus vobis progenies cognosciturr re forsitan poteratis ne quos prior dilexerat, inviden-
imperare. Hxc habuerunt vestra vota, hxc illius fuitt do subsequens non amaret: quia nescio quo pacto
indubitala sententia, ul hxredem bonorum suorum^ cum successor amplius laudari nilitur, prxcedenlis
relinqueret qui beneficia ejus in vobis possit augere. fama lentatur \alii, lxtatur; alii, lxdatur].Nunc vero
Amore principum constat inventura ut siraulacris x-,. persona tanlum, non est autem vobis gratiacommu-
neis fides servaretur imaginis, quatenusventura pro- tata, quando recte vobiscum agi credimus, si avi ve-
Nostrx siquidem opi-
genies auctorem videret, qui sibi rempublicam mul- neranda judicia subsequamur.
tis beneficiis obligasset. Sed quanto verior est qui,1 nionis interest ut quos ille benignissime tuitus cst,
vivit in posteris, per qnos plerumque et forma cor- nos etiam statuta constantia et beneficiorumubertale
poris redditur et vigor animi prolelatur? Et ideo no- pascamus. Minuscogitant qui obscuris principibus et
bilitatis vestrx fidem majore nunc studio debetis os- versatis in mediocri actione \Ed., Niv. etAc.,natione.
succedunt. Nos talis prxcessit, ut ex-
tendere,quatenus el priora munera meritis videanturr Gam., nomine]
esse collata, et futura indubilanter eis prxstemus. T. ] quisitis virlutibus ejus sequi vesligia debeamus.
Deo dictum sit, gloriosi
quos prxteritorum immemores fuisse minime sense- Quapropler, quod auspice
rimus. Noveritis etiam divina providentia fuisse dis- donini avi nostri ita vobisnuntiamus ordinatione dis-
ut Golhorum Romanorumque in regnum
positum ut Gothorum Romanorumque nobis genera- positum,
lis consensus accederet, et voluntatem suam, quam nostrum suavissimusconsensus accederet; et ne ad-
versis rebus aliqua possit remanere suspicio, vota
puris pectoribus offerebant, b juris etiam jurandire-
ligione firmarent. Quod vos secuturos esse minime sua sacramentorum interpositionefirmaruntse domi-
dubitamus tempore, non amorc; nam a vobis potuit, nalum nostrum tanto gaudio subire, tanquam si vel
inchoari quodprxventi Ionginquitate sequimini. Con- illis domnus avus noster fatali sorte non videretur
slal enim excellentissimos patres lanto ampliusposse„ subtractus,ne solis linguis, sed etiam imis pectoribus
diligere, quanto majores honores a cxteris ordinibus probarentur esse devoti. Quod si vos, ut opinauiur,
visi sunt accepisse. Sed ut primordia nostra, et circaa libenti animo sirailia feceritis, harum portitores sub
vos benignitatem possitis agnoscere (quia decet cu- obtestatione [Edit.,Ac, ostentatione; Forn., atlesla-
riam vestram beneficiis introire), jllustrem Sigisme- tione] divina vobis fecimus polliceri, juslitiam nos
rem \Ed., Ac, Sigisinem],comitem nostrum, vobiscum et xquabilem clementiam,qux populosnutrit, juvan-
his qui direcli sunl fecitnussacramenta prxstare, quia (_ te Domino, custodire, et Gothis Romanisque apud
inviolabiliter servare cupimus quod publica auctori- nos jus esse commune, nec aliud inter vos esse divi-
tale promittimus. Si qua autem a nobis postulanda sum, nisi quod illi labores bellicos pro comrauni uti-
•
creditis, qux vestrx securitatis incrementa multipli- litate subeunt, vos autem civilatis Romanx habitatio
cent, indubitanter petite commoniti, quos ad funden- quieta multiplicat. Ecce ad condictionem 126 [ms-
das preces nos etiam videmur hortari. Promissio po- A., conditionem] clementissiraam sacramenti incli-
tius est ista quam commonitio; nam qui reverendum nando nostrumeveximusprincipatum, ut nihildubium,
senatum supplicare prxcipit, quod impetrare possit •t nihil formidolosumpopuli habere possint quos beatus
nihilominus compromisit. Nunc vestrura est tale ali- nosterauctorenutrivit. Ecce Trajanivestriclarum sx-
quid sperare, quod communera rempublicam possit r, culis reparamusexemplum. c Jurat vobis per quem
augere. juratis; nec potest ab illo quisquam falli, quo invo-
cato, non licet impune mentiri. Erigite nunc animos,
EPISTOLA III. et, Deo propitio, meliora semper optate, ut sicut a
POPULO ROMANO ATHALARICUS REX. charitate potestatem regiam inchoavimus, ita tran-
Theodoricumregem prwclaris laudibus extollil, et re- >. quillitatem Deo placitam sequentibus temporibus cx-
nunliat populo Romano ad soliumse fuissecommu- i- sequamur.

* Est notanda phrasis, qua subaudiatur dictio, ma- a- D b Jurabant senatores, jurabat populus principi, et
gis, ut apud Grxcos [xukkov;infra, lib. xi, epist. 8, etjt vicissim ipse princeps populo ac senatui statim post
epist. 2Slib. seq. Pindar., Nemxis: 'jnvovfxsv•JTOTTEJ :; susceptas imperatorias infulas; quem morem in Gal-
n marsvousv.Tertullian., Exhortatione ad caslilatem:i: lia retentum, et ad hxc usque terapora in principibus
Puto nobis non licere nascentem necare, quam et et nostris inaugurandis observatum scimus. BROSS.
nalum. Arnmian. Marcellin., lib. xxxi : Concito, ), c Pro intellectu hujus loci vide qux in superiori
quam considerato civium assultu perterritus est. t. epistola adnotavimus, quibus adjungere libet verba
Utrobique, magis, vel, quidpiam signilicationiscom- l- Plinii in Panegyrico ad Trajanum ad jusjurandum
parativx subinlelligitur, quod Hellenismumvel Ju- u- principi et a principe consulalum ineunte prxstitum
daismum redoleat; quale illud est: Functionem reci- i- pertinentia: Accedis ad consulis sellam, adigendum
piunt per solulionem, quam specie, 1. 2, Si cerl. pet., ., te prxbes in verba principibus ignola, nisi cum ju-
et meritis liberos, quam pactionibus adslringi placuit. t. rare cogerent alios. Et paulo post: Quineliam sedens
Paul. lib. lv Sentent., tit. S: Et nihil est gratum his iis stanti prxbuit jusjurandum, et ille joravit, expres-
prsestari posse, quam libertatem. L. 39, de fidei- i- sit, explanavitque verba, quibus caput suum, domnm
comm.
~ libert.; I. 2, fin., de judic.; 1. 7, Si hominem,
ii, suam, si scienter fefellisset. Ex quibus apparet post
1, Depositi. Anton. Augustinus, lib. iv, cap. 8, 8, vota jurari solitum imperatori a magistratibus, a se-
Emend., primus omniumadmonuit. FORNER. natoribus, a populo ipso. BROSS.
737 VARIARUMLIBER VIII. 738
EPISTOLAIV. A nis impendere, ut et nobis regnanlibus bonarum re-
UNIVEBSIS ROMANIS PER1TALIAM ET DALMATIAS CONSTt- rum fruclus dulcissimosafferatis, qui sub nostris pa-
TUTISATHALARICUS REX. rentibus copiosa virtutum laude floruislis.
Scribit se GothorumRomanorumquesacramenta pro
munimine adepti regni suscepisse,et petit ut eaaem I EPISTOLA VI.
prmstent. LIBERIO PRJEFECTO GALLIARUM ATIIALARICUSREX.
Honorabile credimus indicare quod fama potuistiss Renuntiat se a Theodorico, dum adhuc viveret,regno
teste cognoscere. Jure siquidem de se bene arbitra- donatum; sibiqueGothos Romanosquefidemsub j«-
risjurandi religionepromlfisse. Tumpetit ut qui ver-
bitur xstiraatum, qui regium meretur alloquium : sanlur in Galliis illos imitentur.
quia dignitas est subjecli affatus meruisse dominan- Scimus animum vestrum de obitu gloriosx memo-
tis, in ea prxsertim causa in qua omnium corda sic c rix domni avi nostri acerbo dolore fatigari, dum
videntur esse sollicita, ut si non cognoscant prospe- omnia bona graviter defleantur amissa. Plus enim
rum, credant semper adversum. Nam qui audit mu- queritur \Edit., quxritur], dum dominus desiderabi-
taturo, novumnihilominusformidat imperium. Et re-:- lis abrogatur. Expedit autem studio pielatis afflictani
vera nescioquid triste creditur cogitare, qui tardatit mentem compensativo remedio consolari, quia vix
inter initia benigna promittere. Quapropter locum si- j sentitur amissus, cui non succedit extraneus. Sic
i- j}
aistris cogitationibusamputantes, aliter de nobis non n enim, Deo sibi imperante, prospexit, dum esset et
patirour credi quam quod denoslris poluit parenliLus is post fata providus, ut regionibus suis pacem relin-
xstimari. Et ideo, quod Divinitate propitia dictum sit,t, queret, ne aliqua novilas quieta turbaret. In sellam
giorioso domno avo nostro feliciter ordiuanle, tam» regni sui nos dominos collocavit; quatenus decus ge-
GothorumquamRomanorumprxsentium pro munirai- i- neris, quod in illo floruit, in successores protinus
neindepti [Ms. A., inccepti]regni sacraraenta susce- xquali luce radiaret. Cui ordinationi Gothorum Ro-
pimus, quod vos quoque facturos esse libenlissime e manorumque desideria convenerunt, ita ut sub juris-
judicamus; utqui fideles parentibusnostrisexslilistis,i, jurandi religione promitterent fidemse regno nostro
Mobisquoque siroilidevotionepareatis. Suaviusenira a devoto animo servaturos. Quod ad illustris magnitu-
diligit hxredem, qui beneficiorurarecordatur aucto- dinis vestrx notitiam credimus perferendum, ut ab
rera. Sed ut vobis benevolentix nostrx jam nunc in- his qui in Galliis regno pietatis noslrx devoti sunt
tegritas iunotescat, jurisjurandi vobis fecimus reli- simile proferatur exemplum; et sicut animos nostros
gione promiltiquod et noslrum possit declarare pro- circa se minoresnon desiderant effici, ita pari condi-
positum, et spem debeat munire cunctorum. tione teneantur astricti.
EPISTOLAV. C
G 127 EPISTOLAVII.
NIVERSB GOTHTS PERITALIAM CONSTITUTISATHALARICVS !S DNIVERSIS PROVINCIALIBUS PER GALLIAM CONSTITUT1S
REX. ATHALARICUS REX.
Significatse, Theodoricoadltuc superstite,omniumsa- r. Hortatur ut Gothi Romanis, et Romani Gothisvicissim
cramenta tn regia civitate recepisse, et hortatur ut
tt jurent se fidemregi prwsliluros.
eorum exemplumsequantur, nec non per comitemiis is Licet gloriosx memorix domni avi nostri pro ex-
interposilo sacranientofidemspondet. cellentibus merilis tristis vobis videatur occasus,
Voluisserausquidem domni avi nostri lougxvx vi- i- tamen, quia ille huraana «.onditionedecubuit, ad
tx gaudia nunliare : sed quoniam diligentibus dura •a continuttndam gubernationem quam singulariter ges-
conditionesubtractus est, nos hxredes regni sui, Deo io serat nos reliquit; ne damnum boni principis senti-
sibi iraperante, substituil, ut successione sanguinisis retis, cujus vobis noscitur regnare progenies. Nullus
sui beneficiavobisa secollata,faceret esse perpetua, ~, enim apud nos perdit, quod [AIH,qui] illi paruit; sed
dtrrtinos illa et augerc et tueri cupimus qux ab illolo duplici largitate munifici et illius debita reddimus, et
facta esse cognoscimus. Cujus ordinationi adhuc eo :o futuris obsequiis beneficia ingenila pietate mulua-
superstite in regia civitate ita sacramenti interposi-i- rous. Atque ideo Udera pristinam majori nunc vos
tione cunctorum vota sociata sunt, ut unum crederes js _.
. convenit devotione monstrare, quia bene prospicit
promiltere, quod generalitas videbatur optare. Hoc >c rebus futuris, qui regnantium servit initiis : dum
vos sequentes exemplum,pari devotione peragite, ne le ipse et in reliquum perseverafe creditur, qui primor-
quid a prxsentibus minus fecisse videamini, a qui- i- dia fovere sentitur. Indicamus autem, favore divino
bus creditur totum similiter posse compleri. IUum m cum ad regni culmina perveniremus, omnia nobis
vero comitem vobisfecimusjurata voce promittere; j; sic felicia, sic tranquilla cessisse, ut unum loqui cre-
ut sicut nobis vestrum animum devotissime proditis, s, deres quod generalitas insonabat, nec putaretur hu-
sic optata de nostris sensibus audiatis. Recipite ila-
a- manum quod tot vota ingentium populorum nihil
que prosperum vobis semper nomen, Araalorum re- e- probata sunt habere contrariura. Unde vos quoque
galem prosapiem, blatteura germen, infantiam pur- r- prxdicta oonvenit imitari, ut Gothi Romanis prx-
puratam, per quos, Deo juvante, parentes nostri de- e- beant jusjurandum, et Romani Gothis sacramento
center evecti sunt, et inter tara prolixum ordinem m confirmentse unanimiter regno noslro esse devotos,
regum susceperunt semper augmentum. Credimus us quatenus et nobis vestra sinceritas laudabiliter inno-
enim de Divinitatepropilia, qux majores nostros di- li- tescat, et ad quietem vestram proficiat invicem pro-
gnanter adjuvit, nunc quoque gratiam sux dignatio- o- missa concordia. Eat inter vos legalis missa tran-
739 M. AURELII CASSIOpORl T«
quillitas; potior minori non sit infestus. Habetote A pro omnium utilitate tractatur. Solatium curarum
animum pacatum, qui bellum non habetis externum, frequenter sibi adhibent maturi reges; et hinc me-
quia primum inde nobis placere poteritis, si vobis liores xstimantur, si soli omnia non prxsumunj.
hac ratione prospicilis [Ed., Niv., Gam., Grul. et Quod si longxvi domini subjectorum ingeniis adju-
Cuj., proficiatis]. vantur, consulte relaxamus xtalis nostrx breves fe-
rias; ut suis incrementis devota prosperius, robustior
EPISTOLA VIII. ad imperii pondera sustinenda consurgat. Atque ideo
VIGTORINO VIROVENERABILI, EPISCOPO, ATHALARICUS REX.
successisse. Tum te, cum favore divino, suggestu prxsentalis palri-
Renuntiat se Tlteodorico morluo ciatus evehimus; ut pro republica nostra traclantem
ipsius orationibus se commendans,pelit ut provin- sedes celsa
ciales cunclos ad fidem principi servandam cohor- sublimet, ne sententia salutaris, cui decet
tetur. liumiliter parere, a loco videatur venisse communi.
De fide alque constantia tales sunt commonendx Hic est honor qui et armis convenit, et in pace re-
personae, qux desideriis humanis diversa sorte qua- splendet. Hunc illa dives Grxcia, qux multa glorio-
tiunlur. Vos autem, quos sapienlia firmos efficit, et sissimo donino avo nostro debuit, gratiQcata persol-
mens religiosa consolidat, * ad provincialium potius vit; velayit fortes bumeros chlamydum vestis, pinxit
convenit adunationes animari, quia juste debitor fit JJ j suras sericis calceus iste Romanus, et dignanter visus
aljeni arbitrii, qui a piuribus meretur audiri. Qua- [Gr. et Cuj., jussus] est accipere, quod se cognosce-
propter salutantes veneratione qua dignum est, quod bat assumere per bonorem. Crescebat visendi slu-
vobis quidem mcerorem possit indicere, transitum diura Eois populis heroem nostrum, dum, nescio quo
gloriosx memoriaedonini avi uoslri cum dolofe ma- pacto, in eum qui bellicosus creditur, civilia plus
ximo nuntiamus. Sed inde potest vestra tristitia amantur. Hac igilur honoris remuneratione conten-
teraperari, quia nos in sede regni sui, Divinitate pro- tus, pro exteris partibus indefessa devotione labora-
pitia, collocavit; ut in totum desiderio vestrd non vit; et prxstare cum suis parentibus principi digna -
videatur ereptus, qui vobis consurgit in successione batur obsequium, qui tanlorum regum fuerat stirpe
reparatus. Favete nunc orationibus sacris, nostris procreatus. Sic se magnorura beneficia semper extol-
libenter auspiciis, ut Rex ccelestis humana nobis lunt, ut et quibus imperare nequeunt, jura venera-
regna confirmet, gentes externas atterat, peccata tionis 128 imponant. Diligunt omnes sui provectus
absolval, consolidet et conservet propitius quod pa- semper auctorem; et mortalitatis jura nesciunt, qui
rentibus nostris dignatus est prxstare gloriosus. Qua- beneficiis non tenenlur [Gr., Cuj. : Diligit memor
propter sanctitas vestra provincjales cunctos admo- mens sui. Mortalitatis jura nesciunt, qui beneliciis
neat, ut, inter se concordiam habentes, regno noslro C , non
teneniur]. Sed longum est de ejus gloria sufli-
per omnia debeant esse purissimi. Cupimus enim in cienter loqui, quem singularem gentibus sxcula fe-
subjectis fidem reperiri, quam larga possimus pietate citnda genuerunt. Ipsius te labor inslituit, ut nos
munerari. minus laborare debeamus. Tecum pacis certa, tecum
belli dubia conferebat; et, quod apud sapientes reges
EPISTOLA IX. singulare munus cst, ille sollicitus ad omnia secure
TULUM [Alii, THOLUIT] VIROPATRICIO ATHALARICUS REX. tibi
pectoris pandebat arcana. Tu tamen nullos re-
Illi confertur patriciatus dignilas, prwclarisque laudi-
bus una cum Gensemundoexornatur. sponsis ludebas ambiguis. Amasti in audiendo pa-
tientiam, in suggestione veritatem; sxpe qux ad
Licet ad regendos populos idoneos efliciant, quos> eum falso pervenerant, b recti studio corrigebas; et,
ad augustum culmen Divina provexerint (quando nec quod rarum confidentix genus est, interdum resiste-
xtas impedit, ubi sese potentia cceleslis infundit), bas contra vota principis, sed pro opinione rectoris.
tainen ad relevandam florentissimx nostrx xtatis ' Patiebatur enim invictus ille prxliis pro sua fama
sollicitudiuem, visum est te virum prudenlissimum superari, et dulcis erat justo principi rationabilis
convenienter adhibere, quem constat etiam domni conlrarietas obsequentis. Ama nunc sublimior justi-
avi nostri tractatibus jugiter et laudabiliter adhx- »JJ tiam, quam serviens diligebas. Ostende te illius esse
sisse. Quod si dignum fuit hoc illum talem lantum- discipulum, qui nunquam laboravit incassum : jun-
que facere, quanlo magis nobis convenit solatiura ctus Amalo generi, nobilissima tibi facta consocia
quxrere quo [Ed., Ac, quodj pro adolescentix flore [Alii, consortia]. Omne siquidem bonum regia sua-
deeenter adhuc possumus indigere [Ed., Ac, intelli- dere debet affinitas. Acturus es consueta prudentia,
gere]? Magna est enim infinilaque prudentia, quam ut laude morum fasligium contigisse videaris excel-
nemo sic assequilur ut eam non uecessarie et per sum. Exstat genlis Gothicx hujus probitatis exem-
alios quserere videatur. Senes ipsi consiliis sapien- plum; Gensemundus ille toto orbe cantabilis, solum
tiam discunt, et a maturis in commune quxritur quod. armis filius faclus, tanla se Amalis devotione con-

* Aul. Gellius, lib. n, c. 29 : Veniant, operamque
mutuam dent, et niessem hanc nobis adunent. Quan-
quam nonnullis in libris, adjuvent, scriptum, sed
perperam, FORN.
b Sic. D.legalur.
Anibrosius de Theodosio : Dilexi virum,
qui magis arguentem quaro adulantem probaret. Sic
Ammian. Marcell., pag. 55, 259 et 341; Sueton. in
Octav. cap. 56; et in Tiber. cap. 31. Epipbanius
apud Ennodium : Nemo ut Ecclesix principem ad-
monere timeat, si probet errantera. Sic infra, epist.
13. Vide supra, lib. vi, form. 5. JURET.
741 VARIARUMLJBER VIII. 7*8
junxit, ut haeredibus eorum curiosum exhibuerit. t A Martio viro didicerat verbis, in camporum libertate
famulatum, quamvis ipse peteretur ad regnum. lm- monstraret. Egit de Hunnis inter alios triumphuin,
pendebat aliis meritum suum, et moderatissimus 3 et emerilam Iaudem primis congressibus auspicatus,
oinnium, quod ipsi conferri poterat, ille potius par- neci dedit Bulgares toto orbe terribiles. Taies mit-
vulis exhibebat. Atque ideo eum nostrorum famai tunt nostra cunabula bellatores; sic paratx sunt
concelebrat: vivit semper relationibus, qui quando-- manus, ubi exercelur animus. Nutriius in olioso ser-
que moritura contempsit. Sic quandiu nomen su- vitio laboriosos subegit; et quod exercitatione non
perest Gothorum, fertur ejtis cunctorum attestatione3 didicit, virtus manus propria [Ms. A., et Ac, virtus
prxconium. Unde fas est de te meliora credere,, prona] coraplevit. Rediit subito ad principem vete-
quem nostri constat generis affinitate gaudere. ranus, egressus primxvus; ut non pacalis obsequiis,
sed armis semper studuisse crederetur. Hoc rimator
EPISTOLA X. ille actuum et honorum remunerator inspiciens,
SENATUI URBIS ROMJE ATHALARICUS REX. vigorem illi regix domus virtutis contemplatione
Eximia facinora Tulum exponit, et scribit se eum adi commisit; ut quem ingeniosum bella probaverant,
patriciatus culmenevexisse. lortissimi regis consiliis misceretur : ad invenienda
1 subtilis, ad implenda robustus, ad celanda cautissi-
Habetis, palres conscripti, unde glorioso principii B
gratiam referre debealis, quando prxcelso viro Tu- raus. Egit locum inerito publici secreti. Cuin ipso
lum, et nostra affinitate fulgenti, vestri ordinis con- prxlia, cum ipso negotiorum xquabilia disponebal;
tulimus dignitatem. Auctus est enim pacis genius de; et in tanlam se similitudinem ejus cogitationisadjun-
ferri radiantis ornatu; nec discincta jacet loga, jamx xerat, ut causis recognilis, quod illc velle poterat,
procinctuaUseffecta.Ante vobis conlulimus honores, iste sua sponte peragebat. Defensorem omnium suis
sed nunc ipsam ereximus dignitatem. Per omnes estt tractatibus adjuvabat; et ministrando consilium, re-
nimirum splendor refusus, quem prxsens potest ha- gebat ipse rectorem. Admonet etiani expeditio Gal-
bere patricius : quando illa est natura purissimii licana, ubi jam inter duces directus, et prudentiam
luoiinis, qux relucet et proximis. Sed quamvis sitt suam bellis, et pericula promptissimus ingerebat.
vobis notissimus candidatus, qui domni avi nostrii « Arelate est civitas supra undas Rbodani conslituta,
tam claris ac diuturuis adbxsit obsequiis, tamen ju- qux in Orientis prospectum labulalum pontcin per
vat illa repetere, qux constat ad institutoris ejus3 nuncupati fluminis dorsa transmittit. Hunc et hosti-
gloriam pertinere. Primum, quod inter nationes exi- bus capere, et nostris defendere uecessarium fuit,
mium est, Gothorum nobilissiraa stirpe gloriatur, quii Quapropter excitata sunt Gotborum Francorumque
mox ul inter parentes infantiam reliquit, statim ru-- G( validissima tempestate certamina. Adfuit illic dubiis
des annos ad sacri eubiculi secreta portavit: agenss rebus audacia candidati: ubi tanta cum globis ho-
non ut xtas, sed ut locus potius expetebat. Nam licett stium concertalione pugnavit, ut et inimicos a suis
omnia regum obsequia sub cautela peragenda sint,, desideriis amoveret, et yulnera faclorum suoruni si-
illic tanto timoris amplius acquiritur, quanto proxi- gna susciperet: vulnera, inquam, opinio inseparabi-
mus plus habetur. * Arduumnimisest meruisse prin-- lis, d sine assertore prxconium, propria linjju.avir-
cipis secretum, ubi si quid cognoscitur prodi, vel ab) tutis; qux licet ad prxsens periculum ingefant,
alio formidatur. Has procellas moderalor sui sinee reliquum tamen vitx lempus exornant, Eget enim
offensione transmisit : charus summatibus, collegis s astipulatoribus corpus illxsum : quxrit alios qui vjsa
semper acceptus; ut jam tunc magnx felicitatis vi- divulgent: de fortitudine probata non ambigitur, qux
deretur esse prxsagium, gratiam meruisse cuncto- tali leslimenio comprobatur. Conflictusvirorum for-
rum. Cujus ut ccepit xtas adolescere, tenerique annii tium mutua tela repulil, nec semper tutus fnit, qui
in robustam gentis audaciam condurari, ad expedi- cum numeroso hoste contendit. Unius forsitan ictus
tionem directus est b Sirmiensem; ut quod ab illo» ' solerter eluditur [Ed., eliditur]; qui multis reslitit,

tt Silentium omnino servandum in consilio, quod1 D ] rium : quibus commoditatibusinvitatus Constantious

vim habere vis aut usum. Alexander cum arcanas5 tyrannus, qui tempore Honorii Junioris imperator in
quasdam litteras Hephxslioni legisset, detractum an- Britanniis declaratus fuit, Arelate fixit sedem imperii
nulum ori ejus admovit; quisque sibi id factum pu- sui, statuitque Constantinam urbem vocari. Exstat
tet, et simul in consilium lectus est, os sibi clausumI autem ejusdem imperatoris de Arelate constilutio,
a principe signatumque. Is Persarum mos fuit, utt quam notat Joseph. Scaliger, vir totius antiquitatis
uemo consiUorum conscius esset, prxter optimatess peritissimus, in suis Ausonianarum lectionum libris.
taeiturnos et fidos, sicut et apud Roraanos. Notabile e BROSS.
illud de Eumene rege, qui cum Romam venisset, ett d Vocat auctor vulnera corporis sine
prxconium
regem Persen in senatu accusasset, ac de toto bello0 assertore, quemadmodumsoUs lilteris vocem trjbni-
cum patribus deliberasset, in prxsentia nihil, prx- mus, et dicimus sidera clamare, et aves loqui fata :
in
terquam fuisse curia regem scire quisquam potuit:: quibus adjicere libet eleganlem Ammiani Marcellini
bello denique perfecto, quxque dicta a rege, quxquee locum de Juliano imperatore loquentis : Si nocturna
responsa essent emanavere. Mira et diuturna silentiii lumina, inquit, inter qux lucubrabat, potuissent voce
fides. BROSS. iilla profecto ostenderent inter hunc et quos-
b SirmiensisPannonia quondam sedes Gothorum. dara testari, principes multum interesse, quem norant volu-
Supra, lib. m, epist. 23. JUR.
~ ArelatemGallulam ptatibus ne ad necessitatem quidem indulsisse natu-
Romamvocat Ausonius,quod1 rse. Baoss.
esset et celeberrimum et opportuuissimum empo-
745 M. AURELII CASSIODORI 744
a parte qua non credidit vulnus excipit; qux in tan- / _ tendis quoque honoribus apud gloriosx memorix
tum ei sunt gloriosa, quantura tunc habuere periculi. Theodoricum principem reguni mea vobis sxpe vota
Juvat igitur fortissimi viri narrare quielum felicitatis conjunxi; ut quadam prxscientia talia videar prxmi-
Confi-
exemplum, quia non esl in duce perfecta laus asse- sisse, ad quos me cuingloria decebalinlrare.
rere semper anxios labores. Mittilur igitur, Franco et dentius illud expetitur, ubi post collata beneficia f,-
Burgundio 129 decertantibus, rursus ad Gallias stinalur. Sxpe consules, sxpe patricios, sxpe prxfe-
tuendas : ne quid adversa manus \Ms. A., adversa- ctos habita intercessione promovi: vobis impetrare
Con-
rius] prxsumeret, quod noster exercitus impensis contendens quod mihi ardue potuissem oplare.
laboribus vindicasset. Acquisivit reipublicx Romanx gaudete nunc, patres conscripti, meis auspiciis, qui
aliis contendenlibus absque ulla faligalione provin- vestris favi semper honoribus. Yultis sctre qua vos
vocabu-
ciam, et factum est quietum commodum nostrum, affeclione complectar? Insertus stirpe regia
ubi non habuimus bellica contentione periculum. lum vobiscum volui habere commune. Vivite, Deo
suavitalis
Triumphus sine pugna, sine labore palma, sine cxde propitio, securi; et, quod est felicissimum
victoria. Tantum ergo ejus glorisedebemus, quantum [Gr. etCuj., felicitatis] genus, exsultate cum liberis
utilitatis accepimus; quem et ille arbiter rerum lar- veslris. Studete, sicut semper, prxdicari moribus
gitione reddituum judicavit esse prosequendum, ut ]B Romanis, et bonorum actuum formam sub alta quiete
ibi lieret dominus possessionum, ubi utilitati publicx perquirite. Interest nostrx glorix ut quorum nume-
procuravit augmentiun. Aquilienses quoque tempe- rum auximus, eos, propitia Divinitate, tueamur.
states inter ejus prospera jure memorantur, quiadis- EPISTOLA XU.
crimina dum feliciter cedunt, suavissimx memorix
ARATORI [Mt. A., ORATORl] VIRO1LLUSTRI ATHA-
sensum relinquunl. Cum venlis ssevientibusfurentem LARICUS REX.
pelagum spuma testaretur undarum, diu jactatum Plurimum eum palretnque laudat ob eloquentiam,et
navigium tumens fluctus absorbuit, nullum relin- iltum comitivwdomesticorumhonore decorat.
quens forti viro solatium, nisi tantum remigia bra- Perfectionem necessariarumrerum completam esse
chiorum. Tunc iste nautis pereuntibus cum charo judicamus, si quemadmodum eligendo virum magni-
pignore solus evasit. Ibi amor piissimi regis, ibi me- ficum patricium armatx reipublicx parti providi-
ritum probalum est periclitantis, quando regnator mus, ita et de sociando ei litterarum peritissimo
ille vix littori constitutus, ut eum exitio prxvaleret consulamus. Decet enim traclatores habere doctissi-
eripere, undas iterum desiderabat intrare. Tunc ejus mos, quibus potestas summa commitlitur; ut, nullo
pericula formidavit, qui saluti proprix timere nesci- defectu impediente meritorum, provisa reipublicx
vit. Nonne vobis, patres conscripti, asperis casibus ,f_ utilitas explicetur. Alii sunt honores qui se ordinaria
divinitus videtur exemptus, cui prxsens parabatur provisione componunt: de generali autem securitate
eventus ? Hunc itaque virum bellis exercilatum, feli- sollicito talis associandus fuit, qui parera in suis
citate clarum, prudentia comprobatum, quod Deo studiis non haberet. Neque enim adhuc minus pro-
auspice dictum sit, ad patriciatus prxsentalis \Ac, batus 130 agnosceris, licet primxvus veneris atl
prxsentale] culmen eveximus. Favete nunc auspiciis honores. Advocationis te campus exercuit, te judicii
candidati, et viris nostris libertatis atria reserate. nostri culmen elegil. Nam ita intra te fuit, quamvis
Convenit gentera Romuleam Marlios viros habere ampla professio litterarum, ut tuura ibi consenescere
collegas. non pateremur ingenium. Auspicatus es militem
EPISTOLA XI. [Jur.: Id est, advocatum], cum implere potueris co-
giiitorem [Jur.: Id est, judicemj; et quamvis tra-
SENATUI URBISROMJE TULUM VIRILLUSTRIS PATRICIUS.heret de
eloquentia pro defensione dicere, suadebat
Hortalur senatores ut regi gratias re[eranl, quod ab tamen xquitas judicanda proierre. Probalum est
eo ad patriciatus honorempromotus (uerit. quid utililatis habeal moribus armata facundia. Nam
Confido, patres conscripti, quod agendas optimo sicut perniciosum est doctos prava suadere, sic salu-
regi gratias omnium vestrum studia debeant conci- •D tare munus, cum veritatis terminos disertitudo ne-
tari, quando provectum meum excogilatum noscilis scit excedere. Sed ut merita tua exemplis potius lau-
pro utilitate cunctorum. Atque ideo alacriter exci- dabilibus asseramus, juvat repctere pomposam lega-
piendum esl quod necessarie fuisset optandum. Om- tionem, quam non communibus verbis, sed torrenti
nibus quippe utile est judicia principum sequi; sed eloquentix Uumine peregisti. Directus enim de par-
ipse facit propria, qui gratanter suscipit aliena. Re- tibus Dalmaliarum ad domnum avum nostrura, sic
tinetis me senatus semper fovisse coetum; sed nunc necessitates provincialium, sic utilitates publicas al-
maxime, cum vestrum videor intrare collegium. As- legabas, ut apud illum raagna cautela sollicitura, et
sumptio dignitatis ordinis vestri [Ac, bene] nobis copiosus esses, et fastidia non moveres. Abundanlia
gratiam duplicavit, quando me inter eos esse sentio, siquidem verba cum suavissimo lepore delluebant;
a quibus me amari posse confido. Accedit etiara il- et cum Unemfaceres, adhuc dicere quxrebaris : mo-
lud animi vestri gratissimum pignus, quod patricio- vendo, delectando implebas raagis veri oratoris ni-
rum genius per nos constal erectus [Ac, genus sura, cum jam causidici deseruisses ofQcium.Geni-
erectum], quando nemo gentilium in vobis putavit toris quinetiam tui facundia et moribus adjuyaris,
abjectum, quod in me respicit honoratum. In expe- cujus te eloquium instruere potuit, etiamsi libris
745 VARIARUMLIBER VIII. "46
veterum non vacasses. Erat enim, ut scimus,egregie A_ inter
i gymnasia litterarum adscitus ab illo iuspectore
litteris erudilus. .Et ut aliquid studiose exquisitum imeritorum, qui judiciis suis etiamfutura prxdicebat,
dicere videamur, has primum, ut frequenlior tradit privalarum
] largitionumfascibusprxfuisli: suscipiens
opinio, Mercurius repertor [Ed., reparator] artium patrocinium
] meritorum, ita gratiam dominantisauxi-
mullarum volatu Strymoniarum avium collegisse isti, ut tibi sxpe committeretur quod dignitas non
memoratur. Nam et hodie grues, cum classe conso- haberet. Quod si laudabile est, vel mediocribus esse
ciant, alphabetiformas, nalura imbuente, describunt': honoribus parem, quanto prxstanlius vicisse mori-
quem in ordinem decorum redigens, vocalibuscon- bus aulicam dignitatem? Hxc cum tu sub tanto ju-
sonantibusque congruenter admixtis, viam sensua- dice i laudata perageres, gratiam quoque loci alterius
lem reperit, per quam alta petens, ad penelralia pru- invenisti. Dictationibusenim probaris adhibitus, cum
dentix mens possit velocissimapervenire. Hinc Hel- sit i offensionibus alter expulsus; et ita suspensum
lenus, auctor Grxcorum, plura dixit eximie [Ed., honorem tuum sustinebat ingenium, ut palatio non
Hellen. Hellenus plura dixit eximie], virtutem ejus sineres deesse judicem, cujus ad tempus abrogatain
compositionemque sublilissima narratione descri- cognovimusdignitatem. Non sunt imparia lempora
bens, ui in ipso initio possit agnosci magnarum co- nostra transactis. Habemus sequaces xmulosque
pia litterarum. Sed ut ad propositum redeamus, pa- B _>priscorum. Ecce iterum ad quxsturam commeans
lerno igitur exemploingenium extendisse credendus evenit [Gr. et Cuj., cum immenso evenit] ingenio.
es, qui in Romano foro eloquentiam non enutristi. Redde nunc Plinium, et sume Trajanum. Habes ma-
0 beatum raagistrum, felicissimumque discipulum, gna qux dicas, si et tu simili oratione resplendeas.
qui affectuosedidicit quod aliis doctorum terror ex- Fama temporura de legitima atque eloquenti jus-
torsit! Rornanum denique eloquium non suis regio- sione generatur. Omnia siquidem bona curaulat lin-
nibus invenisti; et ibi te Tulliana lectio disertum gua diserta; et quod a nobis prxcipitur, gratia di-
reddidit, ubi quondam « Gallicalingua resonavit. Ubi clantis ornalur. Esto nobis ad bona suggerenda
sunt qui litteras Latinas Romx, non eliam alibi as- promptissimus, et adversus improbitatem male prx-
scrunt esse discendas? Evaserat Cecilius pondus sumentium constanter erectus. Dicet jam auribus
verecundix, si hunc provectum sxcula priora ge- nostris quod est omnino pro nobis. Bonus princeps
nuissent. Soluta est quippe vis illa sententix, mittit ille est, cui Iicet pro justitia loqui; et contra, tyran-
et Liguria Tullios suos. Cognoscequid ex merilis nicx feritatis indicium, audire noUeconstiluta velc-
tuis xslimavimus,quando illiusconsilio te videses6e rum sanctionum. Renovamuscerte dictum illud ce-
sociatum, qui nostri imperii tractat arcanum. Hinc leberrimum Trajani : Sume b dicationem [Atii, di-
est quod te comitivx domesticorum illustratumho- G Q ctationem], si bonus fuero, pro republica et me ; si
nore decoramus, ut raerito majora de nostris debeas malus, pro republica in me. Sed vide quid a te qux-
sperare judiciis, qui in te adhuc meliora credimus ramus, quando nec nobis aliquid injustum licere
inveniri. Grande tibi negotium vides esse commis- permittimus. Decreta ergo nostra priscorum reso-
sum, quidquid egeris generalitas senlit. Nam qui nent constituta, qux tantam suavitatem laudis inve-
potest in universitate peccare, gloriosus nirais est, niunt, quantum saporem vetustatis assumunt. Prse-
si nescit excedere. judicia, qux nos horremus, in aliis non amamus.
Obligamuste certe generalilati, dum absolute prxci-
EPISTOLAXIII. pimusjura servari. Quodideo nunc dicimus, ut op-
AMBROSIO VIROQU^STORI ATHALARICUS REX. portune omnibus in te consuluissevideamur. Decet
Multislaudibuseum effert, eo quod multas dignitales enim prxmonere, ne te jam tardius post aliena peri-
sub Tlteodorico sapienter administraverit. Tum cula videamur velle corrigere. Bonorum exempla
quwsturamilli confert. sequere, et nobilitatis tux memor incede. Illi digne
Securus celsa conscendit, qui se in paulominori- ad vitia generis sui redeunt, qui contemptibili stirpe
bus approbavit; et cerlo procedit vestigio, qui gra- nascuntur. His igitur in bonum publicum prxdictis,
datim desiderio potitur accepto. Sine merito siqui- T»per quintam feliciter indictionem (Anuo Christi 527)
p,
dem remuneratum putatur omne quod subitum est; quxsturx tibi insignia, Deoprxstante, 131concedi-
nec inexplorati suspicionem refugit quod repente raus : honorem prudentiura, c fontemomnium digni-
provenerit. Conlra, omnia deliberata sunt robusta tatum, quando exinde procedit, quod indulgentix
[Ms. A., inexploratum. Omnia deliberata suntrobu- nostrx largitate manaveril. Age ut qui ad consilium
sta]; el totum bonis actibus obtinuisse creditur, qui nostrum adscisceris, prudentia cunctis et gravitate
post documentalaudatx mUitixproraovetur. Dudum prxminere noscaris. Nam quid tibi conveniat, vides.

a De eloquenlia Gallorum velerum Juret. dixit se
observassead Symraach. lib. ix, epist. 86.
b Legendumdicationem, qux vox infra, lib. xi,
epist. 7 et 9. Hinc lucem capit illud Sidonii Apollin.
in Panegyr. Majorian., in fine :
Cuiteste senatu
In se etiamtractumcommiseraiUlptusenseni
PATROL.LXIX.
Vide Nicephor., lib. m, cap. 23; Plinium, in Pane-
gyr.~ 358. JURET.
Quxstoris partes hx erant sub imperatoribus :
Ille leges condebat, et veritatem precum rimabatur,
ut subscriberet illis, si justa ratione niterentur, ut
videre est in 1. 2, C. De pelit. bon. subl.; et in 1. ult.,
C. De divers. rescr.; Novell.Valentin., de homic.
casu aut vol. fact. BROSS.
24
 747 M. AURELII CASSIODORI 748
* Vox legum diceris, dum nos [Ed., nostra] jura con-- A j se ad provectum cognoscat rerum dominos invitasse.
dimus. Incumbe nunc probitati vel fldei; ut sicut te5 Quapropter, patres conscripti, illustrem Ambrosium
prior honor dignum fecit alteri, ita secundus tertises quoesturoeculmine decoratura favor veslrae benigni-
faciat dignitati. tatis excipiat. De illo cnim non debet dubitari, qui a
vestro ordine jam in prima dignitate meruit ap-
EPISTOLA XIV.
SENATUI URBISROM;G ATHALARICUS REX. probari.
Eximia laude Ambrosiumexornat, et nuntiat se illum ,, EPISTOLAXV.
qumslurmdignitate insignivisse. SENATUl URBIS ROJI.Ii
ATUALARICUS REX.
Accipite, patres conscripli, judicium quod judiciax Scribit sibi gratissimum fuisse, quod pontificem ele-
nostra protulerunt, quando plus cogitantur omnino gerint eum quem Theodoricusdesignaverat.
quae cauta sunt; quia talis subsecutio creditur, qualee Gratissimum nostro profitemur animo, quod glo-
primordium venisse senlitur. Nemo enjm futurumi riosi domni avi noslri respondistis iu episcopatus
pulal esse diligentem, quem in ipsa novitale opinio- eleclione judicio. Oportebat enim arbitrio boni prin-
nis sua; non videt csse custodem. Providus insiitu- cipis obediri, qui sapienli deliberatione pertractans,
tor si horlum suum fecundis nititur ornare plantariis,,, _- quamvis in aliena religione, talem visus est ponti-
ut reddant fructus optaios, qux sollicitis fuerantt licem delegisse, ut nulli merito debeat displiccre; ut
culta laboribus; quanto inagis regnum decet interr agnoscatis illum hoc optasse prsecipue, qualenus bo-
initia pacis amoenitate componi, ne habere speciem i nis sacerdotibus Ecclesiarum omnium religio pullu-
agri videatur inculli? Et ideo beneficiis nostris quasii laret. Recepistis itaque virum, et divina gratia pro-
quamdam januam cogitavimus dare qusestorem, perr babiliter institulum, et regali examinalionelaudatum.
quem venientium dignitatum culmina decenter cxi- Nullus adhuc pristina contentione teneatur. Pudo-
rent. Sunt vobis certe de candidato nota, quando ett rem non habet victi, cujus votum contingit a principe
moderna quseIoquimur. Nam cum transitum gloriosas e superaii. Ille quinimo suum efficit, qui eum sub
memorise domni avi nostri subjectorum anxia cordaa puritate dilexeril. Nam qux sit causa doloris, quando
lugerent (bonum quippe amissumdum quoeritur, pluss hoc et in isto reperit, quod alteri in partem duclus
amatur), per eum vobi» et nostri auspicii, et vestrai e optaverit? Civica [Ed.t crinea] sunt ista cerlamina,
securilalis optata patuerunt. Intelligile quali noss pugna sine ferro, rixa sine odio ; clamoribus, non
sequitale conslringiraus in futuris, ut ipse nobiss doloribus res ista peragitur. Nam etsi persona sub-
legum fieret cusios, qui conservanda justitias fueratt mota sit, nihil tamen a fidelibusamitlilur, cum opta-
promissor effectus. Adfuit mandatis regalibus (Ms. i. p( tum sacerdotium possidetur. Quapropler, redeunte
A., legalibus]eloquens et decorus ornator : permul- legato vestro, illustri viro Publiano, rationabile
cens eliam inspectus, quos gratissimos reddebat au- duximus ad ccctumvestrum salutationis apices desti-
ditus. Tales enim decet esse aulicos viros, ut naturoee nare. Magna enim jucunditate perfruimur, quoties
bona indicio frontis aperiant, et possint agnosci dee cum nostris proceribus verba miscemus. Et hoc
moribus, cum videntur. Tacens enim plerumquee ' quoque suavissimum vobis miniine dubitamus, si
despicabilis est, si eum tantum lingua nobilitat:: quod illius fecistis imperio, nobis eliam cognoscitis
semper autem in honore manet, si cujus est tran- esse gratiosum.
quillus animus, eum quoque serenissimus commen-
det aspectus. Hoc denique facto lestamur copiam noss 132 EPISTOLAXVI.
liabere prudentium, quando talis eligitur, qui exX OPILIONICOHITI SACRARUM ATHAI.ARICUSREX.
utraque parte laudetur. Eloquentkc vero bona ine- Summislaudibuseum cum fratre extollit, et illi comi-
tivam sacrarum largitionum concedil.
ptum est in qusestoreproedicare,cum ad hoc specia-
litcr probetur adscitus, ulopinionem temporum com- [. Solent quidem venientes ad aulicas dignitates diu-
mendet qualitale dictorum. Aliis eniin judicibuss lina exploralione trutinari, ne imperiale judicium
ii n aliquid probare videatur ambiguum, quoniam gloria
provinciarum committilur exaclio, aliis privati oerarii,
custodia delegatur; huic autem aulicaefamseinsignia a regni est reperisse judices exquisitos. Sed tam fre-
reponuntur, unde per totum mundum opinio vulgataa quens est familioevestreefelicissimus proveclus, tam
laudetur. Quod nobis adeo, palres conscripti, sesti- in multis personis declarata prudentia, utlicel aliquis
mavimus esse repelendum, ut tales nos quoerere e vos eligat ad subitum, nihil fecisse videatur incer-
credatis, quales et nostroe laudi, et veslroesecurilati,i tum. Similitudinem suorum felix vena custodit,
expediat inveniri. Agnoscile docli bonura principiss quando pudet delinquere, qui similia nequeunt in
votum; confiditede beneficiis, qui litterarum proba- suo genere reperire. Hinc est quod melius agnoscitur
mini habere notitiam. Segnissimi est torpere, cumi elegisse nobilem, quam fecisse felicem; quia iste

* Sidonius Apollinaris, in panegyr. Majorian., sub>
finem:
Cujusdignaturab ore
Caesarin orbe louui,licet etqusestoredi«erto
Polleat.
Et noster Cassiodorus, lib. vi, in form. qusesturoc;:
Quanlo facundior debet esse, qui ore principis popu-
los noscitur admonere? Notum cst etiam quaestorum
opera usos imperatores, cum orationes, aut quid
aliud in scnalu recitarent, ut ex Suetonio liquet, in
Augusto, cap.65; inTilo, cap. 6; inNerone, cap.lS.
FORNER.
749 VARIARUMLIBER VIII. 75<>
commonitus, per veterum se facta custodit; ille! A et peiit ui faveant promolioniejus ad comitivamsa-
exemplum non habet, nisi quod fecerit. Quaproptcr crarum largiiionum.
secure tibi credimus quod toties tuo generi commis- Tanta est, patres conscripti, in candidato copia
sum fuisse gaudemus. Pater bis fascibus praefuit, sed• meritorum, ut vereamur ne lardius putetur electus,
et frater eadem resplenduil claritate. Ipsa quodam- quam non sit judicio comprobalus. Nam cum divae
modo dignitas in penalibus vestris larem posuit, et' memorioeavus uosler oplimos viros exquireret, no-
domesticum factum est publicum decus. Nam militise ' bis enm irremuneratum
prosiicrior fortuna servavit.
ordinem sub fralerua laude didicisti; cui mutuo' Illi paruit, illi multa ofiiciositate servivit, et a do-
connexus affectu, implebas laboribus socium, et' mino largissimo beneficiorum sine aliqua retribu-
consiliorum participatione germanum, ad te potius» tione constat esse derelictum. Credo diiala est com-
perlinere dijudicans quod frater acceperat. Hoc: pensatio meriii, ut nobis aplior [Edd., Ac, aperlior]
baculo reclinabatur ille felicior, aslu quoedamnegli- fieret causa proestandi. Conveniat enim se pietas
gens praesumplionelui, quia per te omnia cernebatt nostra lege natura:. Condignumest ab haerede solvi,
impleri. En dulce fratrum obsequium, ct proesenlium i quod collatum constat auctori. Cur enim munificentia
temporum antiqua concordia. Bene talibus sensibus> nostra eum differret, cum eum proficere consuetudo
judicium creditur, qui servare mores naturaliter sen- B suscnobilitatis urgeret? Pater huic nianu clarus, ac
tiuntur. Quod si amcenisecessus ei provincialeotiumi summa fuit morum nobilitate conspicuus, quem nec
forte libuissent, ad le catervsc causantium et anxiai ferventia bella respuerunt, cum tranquilla otia proe-,
currebant vota loesorum.Boni judicis inter eos assu- dicarent : corpore validus, amicitia robustus, oevi
mebas officium; et fulurorum quodam urgente proe- anliquitatem gestabat, abjectis saeculi vitiis [Ms.
sagio, quod a nobis accipere poteras, meritorumi Aud., abjcctis soeculisOdoacris], ditatus claris hono-
assumptione peragebas. Meminimusetiam qua nobis: ribus. His temporibus habilus est eximius, cum prin-
in primordiisregni nostri devotione servieris, quando» ceps non esset erectus. Sed quid anliquam parentum
maxiine necessarium fidelium habetur obsequium. ejus repetimus nobilitatem, cum vicina resplendeat
Nam cura post transitum [Juret.: Id cst, mortem]] luce germani; cujus non dicam proximitati, sed vel
divoememorix domni avi nostri anxia populorumi amicilioe conjunctum fuisse potest esse laudabile?
vota trepidarenl, et de tanli regni adhuc incerto> Hujus virtutibus ita se sociavit atque connexuit, ut
hoerede subjectorum se corda perfunderent, auspiciai hoc polius sit incertum, qui magis ex altero proedi-
nostra Liguribus felix portitor nuntiasti; et sapienlioe • cctur. Amiciliisille praestat iidem; sed magnam pro-
tuae allocutionc firmati moerorem, quem de occasui oiissis debet iste constantiam. llle quoque avaritia
conceperant, ortu nostri imperii in gaudia commu- C vacuus, et istc a cupiditatibusprobatur alienus. Hinc
tabant. lnnovatio regis sine aliqua confusior.e trans- est quod norunt regibus servare fidem, quia nesciunt
ivit, et sollicitudotua prsestititquod nos nulius offen- vel inter aequalesexercere perfidiam. Ibi enim mores
dit. Atque ideo probato talibus institutis aliindicliones facilius probantur, ubi natura sub libertate monstra-
feliciler sexta (Anno Chrisii 528) sacrarum largitio- tur. Quomodoergo sub puritate non serviant dominis
num comitivam, propitia tibi Divinitate, concedimus. suis, qui nesciunt illusisse collegis? His laudibus
Usurus es omnibus privilegiis atque emolumentisi eleclus a conjuge, Basilianoesociatus fertur csse
quse ad tuos decessores pertinuisse noscuntur. Absit; famiiiac; quod plerumque evenit a merilis conjungi
enim ut aliqua calumniccmachinalione quatiantur, posse nobilibus. Inspicite in eo, si placet, etiam
qui actionis suocfirmitate consistunt. Fuit cnim tein- familiarem vitam, quia soepius majoribus nostris
pus, cum per delatores vexarentur et judices. Depo- viros induslrios boec signa prodiderunt. Res buic
nite jam formidinem, qui non habelis errorem : privata tanto fuit moderamine disposita, ut nec ali-
fructibus vestrarum utimini dignitalum; nam quodI qua tenacitate sorderet, nec iterum nimia effusione
vobis per decessores pracdecessoresquenostros tcm- laberetur. Gcnliles victu, Romanos sibi judiciis obli-
poribus domni avi nostri consuetudo longa dedil, gabat; et unde ingralitudo 133 dignilatibus plc-
indulgentia quoque nostra cuslodit. Conferimus tibii D rumque venit, iste disceptando sibi amicitiam colli-
honorem germani, sed tu lidem ejus imitare servitii. gebat. Vidcte quid faciat nobilisnalura. Ex judicibus
Nam si illum sequeris, multos laude proecedis:: natus arbitrum agebal; quod nisi ex morum probi-
virum auctoritatis maximoe,probatocconstantioc[Ac,i tate nulla potest contingere ratione. Nam fascibus
conscientiae],qui sub tanto principe et sine culpai obedire, plerumque^potestalis necessitas cogit: pa-
paruit, et justitiam laudalus exercuit. Promplum estt rere judici privato, sola sentenliarum probitas facit.
enim xstimare quid gesserit, quando sub ingrato• Unde nobis plus laudis videtur habere voluntarius
successore palatinum oflicium proeconia ejus tacere• judex, quaudo ad audientiam non eligitur, nisi qui
non potuit. Diflicile itaque non est moribus sequii justus esse moribus oestimatur. Quapropter, patres
posse germanum; quia et in conversationis fructui conscripti, favete vestris alumnis, et nostris favele
plerumqueconsenliunt, quiunius semineprocreantur. judiciis. Secundo ad vestram curiam venit, qui ex
senatore natus est, et aulicis dignitatibus probatur
EPISTOLA XVII.
honoratus.
SENATCI CRBISROM.E A THALARICUS REX.
Uultutn laudat Opilionem,patrem et fratrem ipsius;
 M. AuRELII CASSIODORl 752
751
EPISTOLA XVIII. I tur innumeris, laudatur pinguis arvi dtnsior seges-
A
FEUCITIROILLUSTRI, ATHALARICUS
QUeESTORI, REX. Antiquitas vos fecit nobiles haberi, nos senatum vo-
Eum et amplissimis laudibus celebrat, et qumslura lumus eliam de numerositate prscdicari. Hinc est
donat. quod vobis aggregare cupimus quem reperimus ubi-
Professionem constat esse justitiae , legum peritos cunque praccipuum. Nam licet apud vos seminariura
judices ordinare; quia vix potest negligere, qui no- sit senatus, tamen et de noslra indulgentia nascitur,
vit oequitatem; nec facile erroris vitio sordescit, qui vestris ccetibus applicetur. Alumnos cunctae no-
quem doctrina purgaverit. Dudum te forensibus ne- bis pariunt aulicoedignitates; quoestura autem vere
gotiis insudanlem oculus imperialis aspexit; nec la- mater senatoris est, quoniam ex prudentia venit.
tere potuit qua fide suscepta peregeris, qua luculen- Quid enim dignius quam curiae participem fieri, qui
tia tractata peroraveris. ^Equo gradu eloquentia tua adhaesit consilio principali? Sed quia prudenti viro
atque conscientia pariter incedebant; nullus a sus- non sufficit generaliler conclusa laudatio, ejus nota
ceptus quod amplius desideraret habuit; nullus ju- propriaquc langamus. Quoestorem nostrum, palres
dicum quod in te corrigere posset invenit. Accessit conscripti, cognoscite eloquentia prius exercitata
enim venustas oris ct castitas animi. Juvcnem te placuisse, el sic advocationis sux [Ac, Niv., assidue]
solus decor ostendit, ab ore primoevo cana verba JJ crebras egisse victorias, ut merilo sibi eum electio
manaverunt. Contendit flos oetatiset maluritas men- triumphalis adsciverit, quatenus palmis felicibus
tis : sed potius illa superavit, quoe nos ad virtutum inauguratus vobi» daret omina laureatum. Ad fo-
gradus gloriamque perducit. Quapropter aptamus1 rcnse gymnasium prima oelate deduclus, sluduit scm-
inuncra nomini et meritis tuis; ut arcana regia per integritatimentis; et nobilissimus pudore, casti-
fldelis accipias , et vir eloquens litleratam reperias tatem corporis sub nimio labore transegit. Oralor
dignitatem. Nunc causas gloriose judica, quas lauda- facundus, gravissimus patronus, susceptas causas
biliter perorabas : assideat tibi propria el exercilata1 suis prseconiisadjuvabat; quando credi non poterat
doctrina. Modo est felix et certa conditio negotio- negotium improbabile, cui talis videbalur assistere.
rum, quando ille sententiam dicit, qui non polest; Nonne proetermittere hunc virum esset publicum dam-
ignorare quod eligit. Non enim decet judicem mini- num? Quid enim aut nobis aut vobis debel esse ac-
strum esse voluntatis alterius; ut magis alteri pa- ceplius quam vestro conjungi lateri, qui inter leges
reat, cui tot milites obsecundant. Certe si in aliis to- meruit approbari? Amare namque eas potesl, per
lerandum utcunque, nimis in quoeslore pudendum1 quas doctus enituit: dum aiTeclat unusquisque glo-
est; ut qui eligitur ad principis consilium , solatium1 riam suam, nec oblivisci potest animus, ex qua no-
exspectet alienum. Et ideo, quod Deo auspice diclum1Q bis parte fuerit socialus. Creditis forte, principes
sit, per sextam indictionem (Anno Chrlsii S28) quac- viri, novam in hunc irapelratamque apparuisse pru-
Sturse libi conferimus dignitatem. Sed tuus honor dentiam. Origo ejus hsereditarias sibi litteras vindi-
imperitis opprobrium est. Nam sicut conscientia loetai cavit, cujus pater ita in Mediolanensi foro resplen-
est, quaeprovehitur meritis, ita sub reatu jacet, qui1 duit, ut aelernofructu e Tulliano cespite pullularet.
se imparem cognoscit muneribus consecutis. Habes» Proinde quamvis sit vel inter mediocres difficillimum
1
priscos viros , quos le deceat imitari. Proeccde fama placendi genus, tamen advocationis laudem inler
vir- primarios eloquentise frequenter meruit invenire. Is
quem sequeris dignitate. Nam si te privata vila
tutibus exercuit, quanto melius provecta declarabit? contra magnura Olybrium stetit, is palmarum Euge-
Sumpsisti nomen ex meritis : custodi, ul semper loc- netis linguae ubertate suflecit; et illis par exslitit,
teris veritate vocabuli. Nam cum omnis appellatio' quos singulares Roma cognovit. Quid enim genero-
ad declarandas res videatur imposila , nimis absur- sius quam tot litterarum proceres habuisse majores ?
dum est portare nomen alienum, et aliud dici quam1 Nam si inveteratae et per genus ductse divitisenobiles
possit in moribus inveniri. Verum haec bonoecon- faciunt, mullo magis prseslantior est, cujus origo
scientise dicta sufficiant: quia dubitari de illo cre- thesauris prudentioe locuples invenitur. Quapropter,
ditur, qui plurimis admonetur. j) palres conscripti, favete nostro judicio, ac suis me-
ritis candidato, quando 134 s' [*'s-1 Gr. et Ciy.,
EPISTOLA XIX.
SENATUI CRBIS ROMJE ATHALARICUS REX. sic] collegoemanum clementioe porrigitis, vos polius
Felicem cum familia plurimis ornat laudibus , el scri- sublevatis.
bit se eum qumstorem-elegisse. EPISTOLA XX.
Licet ccetus vester genuino [Ac. el Forn., gemino]' ALBIENO VIROILLUSTRI, PR^EFECTO ATHALA-
PR^ETORIO,
splendore semper irradietur, clarior tamen redditur r RICUS REX.
quoties augetur lumine dignitatum. Nam coalura ip- Scribit se prafeclum pratorio propter improbitalem
sum stellis copiosissimis plus refulget, et de nume- prmfeclura amovisse, et in ejus locumsujfecisseAl-
rosa pulchritudine niirabilem intuentibus reddil de- bienum, qui summopereprmdicalur.
corem. Naturae siquidem insitum est ut bonorum\ Asserlio meritorum est, potuisse eligi post impro-
copia plus delectet. Prata denique floribus pingun- bitatem judicis accusati: quando excessus pneceden-
u Suscepti nomine clientem intellige. De quo verbo dicit Juret. se observasse in notis ad Symmach., Iib
v, cpist. 59.
753 VARIARUMLIBER VIII. 754
tium non corrigitur, nisi cum successor optimus in- A pienti offendere, ubi alterum reperit incidisse. Jus
venitur. Contrariis rebus plerumque medicina succe- forte proetereat, qui jura nescivit; totum a te legili-
dit. Nam dum calor vitalis adhibitus fuerit, frigus mum quaeritur, cujus origo indocta fuisse nescitur.
pesliferum tunc recedit. Nubila ipsa ventorum spira- ^Equales tibi sunt libri veterum et actiones paren-
tione terguutur; et Aquilofaciem cceli tranquillam tum. Prsesta opinioni tuoe, proesta nostro judicio ut
reddit, quam Australis aura turbaverit. Sic nos de- impar non sis meritis quorum oequastiper nostra be-
cessorem tuum submovimus amore generalitatis, ut neficia dignitates.
tu saluberrimus advenires. Contraria prioribus imi-
EPISTOLA XXI.
tare, et laudanda peregisti. Ille calumniis odiosus, tu
CVPRIANO VIROPATRICIO ATHALARICUS REX.
stude ut juslitia reddaris acceptus. Rapax ille, tu
ob egregia bellicmvirtutis facinora, ct ob filios
conlinens. Bonorum omnium brevis est delinitio, vi- Illum bene instilutos regique oblalos lauAat. Tum patricia-
tare quocfecit; quoniam vere illaudanda sunt, quoe tus dignitatem ei confert.
suo judicio comprobavit. Respice denique in illo Licet propriis frequenter honoribus et germani tui
odium publicum, et tu amorem affectare cunctorum. fueris dignitale laudatus, tamen quia natura bonorum
Tanti tuis moribus gratias agant, quanti illius acer- non expenditur cum refertur, quasi ad judicium re-
bitatem actionis accusant. Animare igitur dedecorc B vertimur, de quo jam proeconiamulta sonuerunt. Te-
praecedentis, quando post illum professse malitioevi- stificatum est de te quidquid de fidelibus, quidquid de
rum, vel a malis abstinuisse laudabile est. Nam benemeritis debuit oestiraari.Sed digne laudum, cum
quale erit, si benelicia provinciis tribuas quoehacte- voluerit, novilates emittit, qui se actionis probitate
nus non habebant? Bonum insolitum plus amatur; et complevit. Natura perennis fonlis est glorioevena
sequenti gaudio confert dulcedinem temporum prse- laudabilis; nam sicut ille a fluendo non expenditur,
missa trislitia. Atque ideo praefecturoetibi fasces per sicnec ista celebri sermone siccatur. Quod et si trans-
sextam feliciler indictionem (Anno Christi 528), Deo acta taceanlur, nova probaris suggerere quoedican-
auxiliante, conferimus : quae quanto fuit hactenus tur, qui cum oetate crescis semper et meritis. Cursus
Isesioneterribilis, tanta nunc habere debet beneficia annorum Iaudis tibi procurat augmentum. Senescis
lenitatis, siquidem sauciata tua cura refovenda sunt. quidem corpore, sed laude juvenescis. Merito tibi
Non tuis, non alienis manibus quisquam gravetur. prolixior oelasoptatur, in quo fama semper robustior
Nam uitra omnes impietates est nocere \Gr. et Cuj., invenitur. Habuisli sub divoe memorise domno avo
necare] locsos,qui sanare creditur vulneratos. Redeat nostro in utraque parte laudatas semper excubias.
ad nomen antiquum praefectura illa praetorii, toto Vidit te adbuc gentilis Danubius bellatorem : non le
orbe laudabilis. Cujus si principium quoeramus, per C terruit Bulgarum globus, qui etiam noslris erat prse-'
Joseph a beneficiis inchoavit. Nec immerito a legi- sumptione certaminis obstaturus. Peculiare tibi fuil
bus riostris pater provinciarum, pater etiam praedica- et renitenles barbaros aggredi, et conversos terrore
tur imperii: quia sic juste, sic provide agi voluerunt, sectari. Sic victoriam Golhorum non tam numero
ut non districtum judicis nomen, sed vocabulum illi quam labore juvisti. Postea vero, quod non minus
pietatis iraponerent. Juslis ac debitis compendiis ipsis certaminibus fuit, referendarii officium laborio-
noslrum per te crescat oerarium. Lucra reuuimus, sis contenlionibus exhibebas. Fuerunt enim apud
quse legum cauta profanant; pecunias illas volumus, illiim virtutum omnium virum exercituaiia vel pacala
quibus libra justitisesuffragalur. jEdes nostras nequi- servitia. Quis enim non ageret bellum, qui illi potuii
tiam non patimur introire, quia nec privata intro- competens exhibere responsum ? Qui tanlam firmi-
mittere [Ms. et Gr., privatim introducere] possumus tatem animi semper exegit, tantam verborum in as-
quam publica voce damnamus. Audite, judices, quid serenda veritate constantiam, ut merito se vicisse
amemus, nolite aliud in malum publicum suspicari. diceret hostem, qui illo procsente vitare valuisset
Naw cui vos per iniquas provisiones creditis esse pla- errorem. Hinc fuit quod ejus obsequia reddiderunt
cituros, cum nos cognoscatis sola illa diligcre, qusc prudentes, quia cautela semper adhibita erigit sen-
possunt justitiae monitis convenire? Vestris jam mo- D sum; et dum culpam quis formidat incurrere, sapien-
ribus peccatis, si post ista delinquitis. Sed illi forte tibus se nititur aggregare. Contulit etiam dignitatem
talia gesserint, qui ad dignitales suis parentibus in- sacrarum largitionum, hoc est laborum tuorum aptis-
cognitas pervenerunt: tu post patris proefecturam simum [Ac, apertissimum] munus, quam sic casta,
laudabilem aliquidquod melius proedicetur adjunge; sic moderata mente peregisti, ut majora tibi deberi
quia diligentior semper esse debet qui sequitur, dum faceres, quamvis eam in magna praemia suscepisses.
bona parentum probabiliter et imitari cupimus, et Per 135 haec,te florida juventus exercuit, sed no-
vincere festinamus. Accedit etiam tuis laudibus quod stris temporibus setas matura servavit. Consilio qui-
dictis prudentum probaris imbutus. Grave est sa- dem plurimum vales, nec b fraclus tamen aetate co-

R Basil., de Eleemosyna : Ut putei quo soepius
hauriuntur, eorum aquse purius iluunt, T« tppiata
iroWazif scavS).oiJfi-va, IQ-TI.FORN.
s-JpooJTspz
b D. Hieronymus, c. Presbyterorum, c. seq. : Non
enira in homine setas, sed virtus spectanda est. Me-
nander : oO^ w. ~pLyj; 7roiouo"tv
as Mv/.aiypovsfv,«).V
o TOOVOJ EVIWV !O-T£Tr)tpvtju VS/JMV. Quam sententiam
adumbrans in Catone Majore Cicero : Non cani, in-
quit, non rugae repente auctoritatem afferunt, sed
recte acta ;ctas auctoritatis fructus proebet extremos.
FORN.
755 M. AURELII CASSIODORI 756
gnosceris. Sic enim adeplus es senectutis bona, utt A j quo nobis sermo est, noslrum sibi tantummodo con -
ejus non subires incomraoda. Haecsunt quse in te! ciliavit [Juret. V. C, reconciliavit] arbilrium : ab
sestimamus augenda [Ac, agenda]; ut sicut ee con- uno quippe principe provebi, videtur forte gralio-
scientia proeditus, reddaris quoque honore reveren- sum ; jam et sub altero meruisse provectum, apud
dus. Sunt enim beneficiisnostris consentanea et vitae i utrosque inlegrum constal fuisse judicium. Cunctos
superna judicia, quando talium filiormn pater effe- ergo sequaces habet, qui aliquid ex veritate decer-
ctus, natura ipsa videris esse patricius. Quorum bonai nit. Hunc proveclus sui auctorenimeruit, ut nos aug-
vernantia non est absurdum referri, quando educan- mentatores dignissime reperiret. Ille in eum funda-
tium felicior laus est de filiorum probilate laudari. menla posuit bonorum, nos culmen construximus
Primum, quod non minimae laudis prsestat initium,, dignitatum. Et ideo, patres conscripti, tot laborihus,
infantia eorum nota est palatio. Sic fetus tui, more5 tot laudibus clarificalo illustri viro Cypriano sugge-
aquiloe se probantes, regales oculos ab ipsis pene5 stum quoque patriciatus addidimus, ne major esset
cunabulis pertulerunt. Relucenl etiam gratia gentili,, merilis suis quam honoribus nostris. Favete nunc
nec cessant armorum imbui fortibus institutis. Puerii collegaequem saepe decorastis extranei. Securus ad
stirpis Romanoenostra lingua loquuntur, eximie in- vos redit, qui jam honores suos in libertatis aula
dicanles exhibere se nobis futuram Udem, qu»rum* B ] reposuit. Habet etiam unde nobis reddatur acce-
jam videntur affectassesermonem.Habemusunde tibi,> ptior, quando tales curioe vestrae alumnos protulit,
felix pater, proemium debeat referri, qui et filiorum i de quibus quamvis avidus pater, tamen propria vota
tuorum nobis animos obtulisti. Quapropter multiss superavit, non infantia trepidos, non ad responden-
laboribus multaque fide et constantia comprobatoJ dum, ut licebat, ignaros. Variis linguis loquuntur
patriciatus tibi, Deo auspice, conferimus dignitatem:: egregie, maturis viris communione miscentur. Sic
honorem quidem celsum, sed qui luis merilis probe- cum nobis noti sunt, in ipso aetalis primordio adole
tur esse aequalis.Fruere igilur probatissimis institu- scentiam transierunt. Praestet divina majestas ul sicut
tis, ut cum bona tua geminaveris, nnstris interim. 4 de patrc eorum munificentioenomen extulimus, sic
beneiiciis augearis. et in eis pietalis nostrae litulos augeamus.
EPISTOLA XXIII.
EPISTOLA XXU.
BERGANTINO VIROILLCSTRI, COMITI PATRIMONII, ATHA-
SENATCI URBISROUJG A THALARICCS
REX. LARICDS REX.
Post enumeralas Cypriani filiorumque ejus laudes, '; ut massas quasdam qum ex facultatibusma-
scribit se illum ad patriciatus honorem evexisse; ett Prmcipit
tris Theodahado, quem eximie laudat, obtigerant,
ul electioniejus faveant, hortatur. n. actoribusejus absqueulla moratradat.
Si favore vestro dignus est, qui vel semel regalee Licet munificentiam regis quotidie deceat cum
potuit impetrare judicium, quid, patres conscripti,i, sole relucere, et jugiter aliquid facere, quo possit
vir magnificusmerebitur Cyprianus, qui vobis totiess largilas priiuipis apparere, huic tamen conscientiae
gratior debet eftici, quoties a nobis dignitates acce- debitum solvitur, quolies parenlibus sub aequitate
perit? Cerlantes in stadio numcrosior corona glorifl- praestatur. Lucrantur principes dona sua; et hoc vere
cat, Olympicos currus [Ac, cursus] frequens palmaa thesauris reponimus, quod famoecommodis applica-
nobilitat: sic vel in levibusrebus gloriosior efficitur,
', mus. Absit enim ut negemus affini,quod solemuscu-
cui frequenler praeroia referuntur. De primo deni- stodire subjectis: quando qui nobis sanguine con-
que provectu potest esse cunctalio, dum multi fal-1- jungitur, plus meretur; nec fraudari potest proprio
lunt principis animum, quando facile est illudere cuiil desiderio, qui mililat sub judice gratioso. Atque ideo
semper votum est pruestitisse. Sed talem mentis ex-- illustrem magnitudinem luam proecelsoatque am-
hibuit constantiam, tantum bonorum habuit propo- >- plissimo viro Theodahado massas subter annexas,
situm, ut semper in se provocaverit regium munus.i. tot solidos pensitantes, ex patrimonio quondara ma-
Hoec est certa gloria, hoecindubitata sententia, fre- gmficaefeminscmatris ipsius, praecipimusreformari,
quenler potuisse mereri per quod homines conslal il jj ejus feliciter dominio plenissime vindicandas; cujus
ornari. Hos etiam intrare in nostram curiam decet,:, successionis integrum jus in ea qua proecipimusparte
qui ad primos honores non expendunt meritom n largimur. De cujus fide ac sinceritate prsesumimus,
suum, sed cum magna susceperint, iterum majoraa ut sequenti tempore reliqua supra memorati » matri-
promerentur. Ornant quoque tales et noslra judicia;; monii [Alii, patrimonii] cum omni adjecta quanti-
quoniam bene prius electus credilur, qui sxpius ap- i- tate mereatur. Quid enim tali viro negare possimus,
probalur. Natura ipsa boni adhibita perseverantia a qui etiam meliora suis J,3<5 obtinere possit obse-
pretiatur, quia minus est laudanda incipere, quam n quiis, vel si non probaretur affinis?Vir quem nobili-
bonorum propositum custodire. Similes habuistis is tatis suscnulla inflat elatio, modestia humilis, pru-
olim, patres conscripli, Decios, similes velustas is dentia semper sequalis,quid a nobis mereatur inten-
praedicat fuisse Corvinos. Neque enim hic vir, dee dite, quoniam ad gloriam nostram trahimus, qui eum
a Quo nomine bona quaeIiberis a matre obvene- !- tione disputat ev mtpayysXjiao-t cui hujus
inlerdum yafity.oi;,
rint, significari Fr. Connanus, lib. vm,i, loci lectio, patrimonii, duorum manuscriptorum co»
cap. 3, nolat, aliique ex Seneca, Valer. Maximo et !t dicum auctoritate confirmata suffragalur. FOHN,
guelonio coutendunl. Piutarchus contra no« levi ra»
757 VARIARUMLIBER VIII. 758
proxiroum confitemur. Quapropter oequissimoejus-- A est enim duplici pcena percelli, qui et divinam reve-
sioni opera navanter \Juret., ovanter] impendite, di- rentiam, et nostra jussa temerarit. Sed interim vos,
lectisque [Gr., directis] sedis vestrse chartariis desi- quos judicia nostra veneranlur, ecclesiasticis vivite
gnatas massas auctoribus [Gr., acloribus] ejus sine5 institutis. Magnum scelus est, crimen admittere, quos
aliqua dilatione contradite; ut summa nobis chari- nec conversationem decet habere soecularem; pro-
tate sociatus, gratia prsesentis muneris reddatur ac- fessio vestra vila coelestis est. Nolite ad mortaiium
ceptior. vota humilia et errores descendere. Mundani coer-
EPISTOLA XXIV. ceantur humanojure, vos sanctis moribus obedile.
CLERO ECCLESLE ROMAN^E ATHALARICCS REX. EPISTOLAXXV.
Rcmittit ad papm judicium eos qui clerico Romano li- JOANNI VIROILLUSTRI, REFERENDARIO, ATHALAMCUS REX.
tem intenderint. Qui sanctm sedis auctorilalemcon-"
lempserit, eum vultet causa cadere, et decemlibra- Conftrmat munificenliam Tulum, qua domum in ca-
rum auri mulcta pauperibus eroganda puniri. stro Lucullano positam Joanni concesserat.
Tanto Divinilati plurima debemus, quanto a coete- Valde dignum est, in eis aliena servare, quibus
ris mortalibus majora suscepimus. Nam quid simile nos oportet propria dona conferre. Quid enim Ao.
illa munificcntia possis ambigere, quando a nobis te
rependat Deo, qui potitur imperio? sed licet pro. j
tanto munere nihil compensari possit idonee, ipsi intelligis mereri quod a nostris decessoribus accepi-
tamen gratia redditur, dum in servientibus honora- sti ? Profitemur ilaque allerius quidem donum, sed
lur. Itaque flcbili aditione causamini hoc fuisse lon- nostrum esse judicium, et modernam principis men-
tem prsevenisse tanlum velocissimam largitatem.
gse consueludinis institulum, ut si quis sacrosanctoe
e
RomanceEcclesiseservientem aliqua crederet actione Hinc est quod divae [Juret. V. C, divinae]memorise
avum nostroeclemenlioedomum in castro Lucullano
pulsandum, ad supradictoe civitatis antistitem nego-
tium suum dicturus occurreret, ne clerus vester fo- positam, obsequiorum tuorum sedulitate provoca-
rensibus lilibusprofanatus, negotiis \Ms. Gr., Cuj.et tum, constat .voluisse largiri. Cujus dispositionem
Tulum (Superius, epist. 9 et 10),
Forn., officiis]potius ssccularibusoccupetur: adden- seculus patricius
tes diaconum quoque vestrum ad contumeliam reli- posteaquam illi nostra est liberalitate concessa, proe-
fatam domum actu Iegitimo in tua oplime jura trans-
gionis tanta exsecutionis acerbitate compulsum, ut
misit. Quapropter serenitas nostra vel inchoatsevo-
sajus eum proprioe custodise crederet mancipandura.
luntatis desiderium, vel Tulum plenissimse donatio-
Presbyterum quinetiara Roraanse Ecclesioepro levi-. nis effectum
bus causis asserilis criminaliter impetitum. Quod proesenti aucloritate , corroboramus, u*
dicta domus patricioe [IViti., Ga., Gr. et Cuj.
nobis, pro ingenita reverentia quam nostro debemus Q soepe
Auctori, displicuisseprofitemur, ut qui pridem sacris paternsej recordationis Agnelli, in Lucullano castro
meruerant inservire ministeriis, conventionis irreve- posita, cum omuibus ad se pertinentibus in tua vel
renter nefariis injuriis subjacerent. Sed aliorum ple- hoeredum tuorum possessione permaneat; et quid-
ctenda subreptio nobis oblulit plenissimoe laudis quid de hac facere malueris, habebis liberam pote-
vel privnli nominis, vel publici
eventum, ul causa contingeret prsestandi. quse nos stalem: cujuslibet
coelestibuscommendaret auxiliis. Atque ideo consi- posthac inquieiudinem submoventes; ubi et si quid
derantes apostolicse sedis honorem, et consulentes esset quolibet casu, qualibet inquisitione fortassis
desideriis supplicanlium, proesenti auctoritate mode-[ ambiguum, hujus auctoritatis nostroejudicio constat
rato ordine definimus, ut si quispiam ad Romanum explosum. Fruere, juvante Deo, rebus propriis ex
clerum aliquem pertinentem in qualibet causa pro-i- nostra quonue auctoritate solidatis. Alii . .
enim tibi
babili crediderit actione pulsandum, ad beatissimi• jura legitima prxstiterunt, nos possessionis qmetem
papse judicium prius conveniat audiendus; ut aut et cunctis sxculis securam conferimns firmitatcm.
ipse inter utrosque more suse sanctitalis agnoscat,' Sed ne quis forsilan tam egregiaevoluntatis nostrae
aul causara deleget sequitatis studio terminandam; et invidus temerator existat, jubemus eum qui ex hac
si forle, quod credi nefas est, competens desiderium J re, quolibet tempore, vel lisci nomine, vel privali,
fuerit peliloris elusum, tunc ad sseculariafora jurga- movere tentaverit aliquam quxstionem, dare tibi,
turus occurrat, quando suas petitiones probaverit a vel ad quem pertinere volueris, domum 137 supe-
rius designatam, poense nomine auri libras centum,
supradictaesedis praesule fuisse contemptas. Quod si
et frustratum suis ausibus infamatumque discedere.
quis exstiterit tam improbus liligator, atque omnium suoemeretur invenire fructum,
fuerit judicio sacrilega mente damnatus, qui reve- 3- Hunc enim voluntatis .....
..
rentiam tantse sedi exhibere contemnat, et aliquid qui aliquid contra nostrum videtur quxsnsse ju-
de nostris affatibus crediderit promerendum, ante te dicium.
alicujus conventionis effectum decem librarum auri ri EPISTOLA XXVI.
j_
dispendio feriatur, quoea palatinis sacrarum largitio- CNIVERSIS REATINIS ETNURSINIS ATHALARICUS REX.
num protinus exactoe, per raanus saepe memorali [li Prmficit illis Quidilanem, et jubet ul ipsi obedianl.
antislitis pauperibus erogentur : carensque impetra-a- Gloriosus domnus avus noster desideria vestra co-
tis, negotii quoque sui amissione mulctetur. Dignus ns gnoscens, Quidilanem Sibiae filium R priorem vobis
* Cuspinianusin AustriaCaHistoria; Prior iroperii Romani. Et Abdias Babylon., ljb, i de Zachseo.JUR.
 ' '
759 M. AURELII CASSIODORl 760
quidem facere disponebat: sed quia, intervenientee A £ suo peculio causantur ablatum : adjicientes,ne rerom
mortali conditione, nequivit cogitata complere, neces- suarum repelitionibus imminerent, liberis sibi conai-
se nobis est ejus vota perficere, ne tantus vir de ali- tionem ultirase servitutis iraponi. Atque ideo magni-
quo inaniter judicetur bona potuisse sentire. Atquee tudo tua, decretis obsecuta prxsenlibus, praefatum
ideo proesentiauctoritate prxcipimus ul eum priorem» suo jubeat adesse judicio ; ubi omni inter parles ve-
feliciter habere debeatis; et qux ordinaverit pro dis- ritale discussa, juri consenlaneam et amicam veslris
ciplina servanda, ubi nostra maxime utilitas contine-- moribus proferte sententiam. Quia sicut grave eslde
tur, in omnibus obedire debeatis : quia sic domni avii suo dominos jure cedere , ita nostris est sxculis ini-
uostri eslis moribus instituti, ut et leges libenter au- micum servitulis jugo libera colla deprimere. Mo-
diatis et judices. Hoc est enim quod nostrum comitt menti jure si competunt," primitus reddantur invasa;
imperium, quod opinionem nostram inter gentes am- i- ita tamen, ut persona legitima disceptationibus non
plificat, si talia geratis, qux et nobis accepta, et Di- desistat. Cesset violenta prxsumplio, ut causa judicis
vinitati possunt esse gratissima. Robustius enim ini- cognoscatur arbitrio; et aut convictos [Ed., con-
mici nostri vincuutur moribus bonis; quia quos su- junctos] servos cum rebus sibi competentibus possi-
perna protegunt, felices adversarios habere non pos- deat, aut probatos liberos indemnes atque integros
sunt. Pugnatis enim efficaciter foris , dum in sedibuss _ derelinquat. Sufficit enim quod ei relaxamus poenam
vestris justitiam fovere contenditis. Ista enim duoo qui facere prxsumpsit injuriam.
mutua se amplexatione consociant; qui xquitatem" EPISTOLA XXIX.
coluerit, fructum victorioe possidebit. Nam qux ne-
HONORATIS POSSESSORIBUS ET CURIALIBUS PARMENSIS
cessitas ad injusta compellat, cum vos et sortes alant CIVITATIS ATHALARICUS REX.
proprix, et munera nostra, Domino adjuvante, ditifi- Jubet ut cloacarumtirbis ora pandant, et ut hoc opus
cent ? Nam et si cui aliquid expetendum est, speret11 Genesius urgeat.
[Jur.: Subaudi potius] de muniiicentia principis, quam11 Dignumest ut libenti animo faciatis qux juberi pro
de prxsumptione virtutis. Quia vobis proficit quod urbis vestrx ulilitate cognoscitis; nam quod proprio
Romani quieti sunt, qui dum xraria nostra dilant, ve- sumptu decuit aggredi, compendiose vobis constat
stra donativa nxultiplicant. offerri. Civitatem siquidem vestram diutina siccitate
EPISTOLA XXVII. laborantem, juvante Deo, domnus avus nosler salu-
DUMCRIT SAIONI ETFLORENTIANO VIRODEVOTO COMITIACO 0 berrima unda rigavit. Cui nunc studio veslro cloaca-
ATHALARICUS REX. rum ora pandanlur, ne, sordium objeclione tardata,
Prmcipit ut percurrant Faventinum lerritorium, et si>i reciprocans unda vestris xdibus illidatur; et quas
quem Gothorum aut Romanorumincolas vexassere- debuit abluere, easdem vobis cogalur inferre. Cui
pererint, is, habita damni ratione, et mulcta affliga- '* ^(
. tur et pwna. operi, quanquam vos urgere debeat civicus 13g
virum Genesium prxcipimus im-
Severitas publica , sicut ab innocentibus vacat, ila • amor, ut nosspectabilem
suse ls
districtionis minere, ad meliora provocetis, si qux jussi-
necesse est ut in sceleratis operam
unum merentur mus gratanter efficitis.
impendat, quia non semper judicium
diversa merita personarum. Morbi ipsi dissimilibus is EPISTOLA XXX.
succis sanantur herbarum : aliis cibi, aliis ferrum 11 CENESIO VIROSPECTABILI ATHALARICCS REX.
optatam revocat sospitatem, et pro qualitate passio- i- Pracipit ut cogat Parmenses municipesantiquos cuni-
nis prxceptum merenlur artificis. Et ideo devotio ve- >. culos ita diligenter emundare, ut aquam influenicm
nihil impediat.
stra per Faventinum territorium incunctanler excur-
Amore civitatis vestrx antiqui operis formam[Jar.:
ral; et si quos Gothorum atque Romanorum in dire-
se miscuisse secun- Intellige aquxductum] domnus quidem avus noslcr
ptionibus possessorum repererit,
dum facti xstimationem, et damnis affligantur et largitate regia construxit. Sed nihil prodest aquarum
• copias urbibus immisisse, nisi nunc providealurcloa-
;
pcenis quia gravius plectendi sunt qui nec admoni-
carum opporluna digestio : more vitx humanx, cu-
tionibus justis, nec judiciis principis obediendumesse . jus ita salubritas continetur,si quod ore quis suscipit,
crediderunt, quando major ambitus est dominisnobis i
" alia parte corporis relaxatus effuderit. El ideo subli-
velle servire, ut commendati' bonis initiis reliquam mitas tua Parmenses
vitam securitatis munere perfruantur. municipes faciet huic operi gna-
viter [Ed., noviter] insistere, quatenus antiquos cu-
EPISTOLAXXVIII. niculos, sive subterraneos, sive qui junguntur
CUNIGASTO VIRO ILLCSTRI ATHALARICCS REX. marginibus platearum, diligenter emundenl [ Alii,
Decernil ul Tancanem, qui Conslanliiet Venerii agel-
lum Fabriculam nomine abstulerat, quique eos ser- r" emendent]; ut cum solemniter optatus vobis liquor
vituti addixerat, suo jubeat adessejudicio, ut juriri influxerit, nulla adjecti [Mt. et Ac, abjecli] lxtami-
consentaneamsubeat sentenliam. nis objectione tardetur: quia gratiam unda non habet,
Permovit serenitatem nostram Constantii atque ie nisi qusejugiter influit, et visa semper abscedit. Illa
Venerii dolenda conquestio , qua sibi a Tancane ie enim quaepulchre [Juret. legit publice] rivis exerci-
juris proprii agellum, quod Fabricula nominatur, cum m tata ridet, quam deformis est in lacunis! Palus
a Translatitia juris sententia est, dejectum vi de le Si quis ad se, C. Ad l. Jul. de vipubl.,cap. 7, Conque-
rei suoepossessione, seu spoliatum anle omnia resti- tt- rente, de restjt, spol. FORN.
tui oportere, 1. 1, C. Si per vim vel alio modo; 1. 7,
7:i VARIARUMLIBER VIII. 7G2
cnim nec visu grata, ncc jumentis accommoda.Ele-- A pium summadecurrunt. Additur quod ulroque latere
mentum pulcherrimumquidem, sed cum in naturalili copiosa marina possidet frequentatione commercia,
puritale servatur. Sine hac agri squalent, urbes an- ut et propriis fluctibus affluenter exuberet, et pere-
hela siccitate fatigantur [Juret. legit anhelant]; utt grino penu vicinitate liltorum compleantur.b Vivunt
merito antiqua prudentia quos a civicaconversalione e illic rustici epulis urbanorum, mediocres autem ab-
segregandos esse judicavit, aquarum interdictione e undantia prxpotentium, ut nec minima ibi fortuna
punieril". Quapropter tam ulillimx rei omniumdebet st copiis probetur excepta. Hanc ergo provinciam civi-
studere consensus; quia civis animum non habet, t, tatibus nolunt incolere, quam vel in agris suis se
qui urbis sux gratia non tenetur. fatentur omnino diligere ? Quid prodest tantos viros
latere litteris defxcatos? Pueri liberaliumscholarum
EPISTOLAXXXI. conventum quxrunt; et mox ut foro potuerint esse
SEVERO VIRO SPECTABILIATHALARICUS nEX. statim incipiunt agresli habitalione nesciri:
digni,
Provinciam Brutiorumdescribit, et jubet ut lam pro- '" ul et
vinciatesqunmcuriales,fidejussoribusdalis pmnaque proficiunt, ut dediscant; erudiuntur, negligant;
i_ cum agros diligunt, se amare non norunt. Quxrat
interposita, promiltant se majori unni parte in ci-
vitatibusquas incoleremaluerintmansuros. eruditus ubi possit existere gloriosus : prudens fre-
Cum te prxfectorum consiliislaudabiliterinhxren- (i-B quentiam non respuat hominum, in qua se novit esse
tem omnia didicisse credaraus qux ad reipublicx x Iaudandum.Alioquivirtutibus fama tollitur, si earum
statum perlinent componendum, maxirae cognovisti ti merita in hominibusnesciantur. Nam quale desidc-
litteris eruditus pulchram esse faciemcivitatum quxx rium est civium frequentiam deserere , cum aliquas
populorum probantur habere conventum.Sic enim n quoque aviura conversalioni humanx se videamus
et in illis splendet libertatis ornatus, et noslris is velle miscere? Mortaliumenim penatibus fiducialiter
ordinationibusnecessarius servit effcctus.Feris da- i- nidos philoraela suspendit, et inler commanentium
tum est agros sylvasquequxrere, hominibusautem m turbas pullos nutrit intrepida. Foedumergo nimis est
focos patriossupra cuncta diligere. Avesipsx grega- a- nobili filiosin desolationibuseducare, cum frequen-
tim volant, qux innoxiavoluntate mitescunt. Canori ri tationi humanx videat alites sua pignora commisisse.
ni Redeant igitur civitates in pristinum decus, nullus
turdi amant sui generis densitatem. Strepentes sturni
compares sequuntur indesinenter exercitus. Mur- r- amcenitatem ruris prxponat mcenibus autiquorum.
murantes palumbi proprias diligunt cohortes; et Quomodopotest in pace refugi, pro qua oportet bel-
quidquid ad simplicem perlinet vitam, adunationis lis lum (ne vastetur) assumi? Cui enim minus grata no-
gratiam non refutat. Conlra, animosi accipitres, 3, biliumvidealur occursio? Cui non affectuosum139
aquilx venatrices, et supra omnes alites acutius in-
n- C£ sit cum paribus miscere sermonem, forum petere,
luentes,volatus solitarios concupiscunt,quia rapaces
es honestas artesinvisere, causas proprias legibus ex-
insidixinnoxiaconventiculanon requirunt. Ambiunt nt pedire, interdum Palamediacis calculis occupari, ad
enim aliquidsoli agere, qui prxdam cum altero non )n balneas ire cum sociis, prandia muluis apparalibus
desiderantinvenire. Sic raortalium voluntasplerum- n- exhibere? Caret profecto omnibus his, qui vitam
que detestabilisest, qux conspectumhominum pro- o- suamvult semperhabere cum famulis.Sed ne ulterius
er in eamdemconsuetudinemmensaliter imbutarelaba
balur effugere, nec potest de illo aliquid veraciter
credi, cujus vitx teslis non potest inveniri. Redeant
nt tur, dalis fidejussoribuslam possessoresquam curia-
possessoreset curiales Brutii in civitatibus suis.Co-
0- les, sub xstimatione virium, poena interposita, pro-
loni sunt, qui agros jugiter colunt. Patiantur se a mittant anni parte majore se in civitatibus manerc
rusticitate divisos, quibus et honores dedimus, et quas habitare delegerint. Sic Hatut eis nec ornatus
actiones publicasprobabili xstimatione commisimus, is, desit civium, nec voluplas [Juret., voluntas]denege-
in ea prxsertim regione ubi affatim veniunt inela- a- tur agrorum.
boratx delicise[Ms., divitixj. Ceres ibi multa fecun-
n-
ditate iuxuriat; Pallas etiam non minima largitate le EPISTOLAXXXII.
SEVERO VIROSPECTABILI ATHALARICUS REX.
[Juret.: Subaudi,olex] congaudet; plana rident pa- j_ Drj
iis Fontem Arethusmdepingit; et jubel ut eos qui equos
scuis fecundis,erecta vindemiis; abundat multifariis
animalium gregibus, sed equinis maxime gloriatur_ Nimfadii abstulerunt,et perquiral, et puniut.
armentis; merito, quando ardenti tempore tale est !St Cum Nimfadiusvir sublimis pro causis suis ad
vernum silvarum, ut nec muscarum aculeisanimalia ia comitatum sacratissimum festinaret, ilineris longin-
fatigentur,et berbarumsempervirentium satietatibus us quitateconfectus,animaliafessarepararecontendens,
expleantur.Videas per cacumina montium rivos ire re ad fontcm Arethusx in Scyllatino territorio consti-
purissimos; et quasi ex edito profluant, sic per Al-1- tutse elegit ponere mansionem; eo quod ipsa et loca

Lucianus in Alexandro,'seu Pseudomant., de le Feralia in Christianos edicla recensens Victor Uti-

prXStigiatorisoraculis:OOzi'ziTOV
TotouTOV OUTS
axeyri
yri censis, lib. m, de Pcrsecutione Vandalica,addit : Ut
Tt?sSeZSTO,0'JTS7TUJ30C u\V
« vSaxo;sxotvwvst, ESSI «v
yrjv nullus quempiam illorum bospilio reciperet, aut ali-
TzpoynseAauvso-Satw?
ao-=§rj Id
xataSsov. est: Hujusmodidi moniamprxstaret. FORN.
hominem neque tecto quisquam excipiebat, neque ie ii Lege Plinium, lib. i, epist. 3; et Sidon. Apol-
igni aquave impertiebat; verum erat illi solum alio
io lin., lib. vm, epist. 8. JURET.
vertenduin,tanquam impio deorumqueconlemptori. ri.
763 M. AURELII CASSIODORI 764
et pascuorum ubertate fecunda sint, et inundationes A convenial, ad reprimendamquorumdamrusticorum
. audaciam, qui negolialoresbonis spoliabant. Tum
aquarum pulchrescant. Est cnim, ut dicitur, sub describit locum, fonlisque Marciliani virtules et
pede collium supra maris arenam fertilis campus : miracula.
ubi fons vaslus egrediens, cannis cingentibus in co- Sicut incognita velle nosse, prudentis esl, ita coin-
ronx speciem riparum suarum ora contexit : amoe- perta dissimulare, dementia est; eo prxsertim tem-
nus admodura et arundineis umbris, et aquarum1 pore, cum noxia res ad correctionem possit celer-
ipsarum virtute mirabilis. Nam cum ibi tacitus bomo' rimam pervenire. Frequenti siquidem probatione
et studiose silentiosus advenerit, aquas fontis irri- didicimus, Lucanixconventu, qui priscasuperstilione
gui reperit sic quietas, ul in morem stagni non tam1 Leucolhea nomen accepit, quod ibi sit aqua nimio
currerequam slare videanlur. Atubi concrepans tus- candore perspicua, prxsuiiiptionibus illicilis rustico-
sis emissa fuerit, aut sermo clarior fortasse sonuerit,1 rum facultales negotiantium hoslili direptione sxpe
nescio qua vi statim aqux ibidem concitatx prosi- laceratas; ut qui ad natale sancti Cypriani religio-
liunt: os illius gurgitis ebullire videas graviler exci- sissime venerant peragendum, mercimoniisque suis
tatum, ut pules aquam rigenlem succensx ollx' faciem civilitatis ornare, egentes lurpiter inanesque
suscepisse fervorem : silenti homini tacita, loquenti1 discederent. Hoc nos simplici ac facili remedio
strepitu et fragore respondens; ut stupescas sic; **credidimus corrigendum, ut spectabilitas vestra prx-
subito perturbalam, quam nullus taclus exagilat. dicto tempore una cura possessoribus atque conduc-
Nova vis, inaudila proprietas, aquas voce hominum1 toribus diversarura massarum, ad quietem conve-
commoveri, et quas.iappellatx respondeant; ita ut, nienlium, anticipata debeat cautela procurare, ut
homiuum sermonibus provocalx, nescio quid im- atrocis facti reos inveniat, quos pcena consumat.
murmurent. Credas ibi aliquod aniraal prostratum1 Quod si aliquis rusticorum, vel cujuslibet loci homo,
somno quiescere, quod excitatum magno strepitu1 causas nefandx lilis attulerit, inter ipsa initia com-
libi respondeal. Legitur quidem nonnullos fonlium1 prehcnsus fustuarix subdatur prolinus ultioni; et
variis scaturire miraculis, ul aliqui polati animalibus' pompalus mala nota [Ms., vota] corrigat, qui prius
reddant variuni colorem, alter greges albos efficiat,1 occultum facinus excilare tenlabat. Est enim con-
quidam in saxeam duritiam suscepta ligna conver- ventus isle et nimia celebritate festivus, et circum-
lant. Sed has causas nulla ralio comprehendit, quia1 jectis provinciis valde proficuus. Quidquid e.nim
supra intellectum liumanum esse cognoscitur quod prxcipuum aut induslriosa mittit Campania, aut
tantum rebus naturalibus applicatur. Sed ut ad que- opulenti Rrutii, aut Calabri peculiosi, aut Apuli
relam supplicantis cito redeamus, hic cum inansio- idonei, vel ipsa potest habere provincia, in ornatum
nem supradiclus Nimfadius habuisset, insidiis rusti-' C pulcherrimx illius venalitalis exponilur, ut merito
corum abactos sibi asserit caballos : quod lemporum1 tam ingentem copiam judices de multis regionibus
nostrorum babere non decet disciplinam, ut delec- congregatam. Videas enim illic collucere pulcherri-
talio illius loci lali damno redderetur horribilis. mis a stationibus latissimos campos, et de amcenis
Quod vivacitatem tuam diligenti censemus examina- frondibus intextas subito momentaneas domos, po-
tione discutere, qux et de palatio nostro auctori- pulorum cantaniium lxtanliumque discursum. Ubi
tatem, et de legibusvisa est juslitiam collegisse; ut,' licet non conspicias operam mosnium, videas lamen
more ipsius fontis, scelus quod actum est videaris' opinatissimx civilatis ornatum. Prxsto sunt pueri
ulcisci. Perquirantur sonles summo silentio, tenean- ac puellx, diverso sexu atque xtate conspicui, quos
tur in suis laribus quieli; ut dum mox inscculor" non facit captivitas esse sub prelio, sed libertas;
[Jnr., exsccutor] increpuerit, eorum corda turbentur,» hos merilo b parentes vendunt, quoniam de ipsa
in voces prosiliant, et sic teiribili murmuralione; 140 famulatione proficiunt. Dubium quippc non
confundanlur. Sic aquas suas omina sibi judiccnt cst, servos posse meliorari, qui de labore agrorum
dedisse poenarum. Sit ergo in eis compelens vindicta,' ad urbana servitia transferuntur. Quid vestes refe-
ut Ioca sint pecvia : invilet posita disciplina studium1 ram innumera varietate discretas? Quid diversi
commeantium; ne latronum excessibus vitetur lale D generis animalia nilore [Alii, nitere] pinguissima?
miraculum, quod semper lxlificare cognoscitur in- Ubi tali cuncta taxatione proponuntur, ut quilibet
quisilum. emptor fnstidiosissimus invenitur. Sic de illo com-
EPISTOLA XXXIII. mercio nerao ingratus redit, si cuncta probabilis
SEVERO VIROSPECTABILI ATUALARICUS REX. disciplina componit. Est enim et locus ipse campo-
suburbanum quoddam
Decernit ut pridie natalis sancti Cypriani una cum rum amcenitate distensus,
possessoribus et conductoribusdiversarum massa-\ Consilinatis [Jar : Forte, Consilini] antiquissimae
rum ad Lucanim conventum Leucotheam nomine: civitatis, qui a conditore sanclorum fontium Marci-
" Officinx ac pergulx nundinarum significantur. el filim noslrm multm sunl nimis : uccipiamus pro
Quid enim aliud his verbis, mercimoniis, ac mo- prelio eorum frumentum,et comedamus et vivamus.
nienianeas domos, Athalaricus innuit, nisi pergulas?? Quod ct tempore Maximiniimperatoris accidisse te-
1. 19, Hmres, de indic.; 1. 5, in fin., D. De iis quit statur Euseb. Ovid. viu Metamorph.:
dejec. FORN. Et tandemdemissoin visceracensu *
Filia restabat, nonistodiguaparente,
b C. De patrib. qui fii. distr. Jerem. v populusi Haucquoquevenditiuops.
fame oppressus in lia;c verba prorupit : Filii nottrii FOftNER,
 765 VARIARUMLIBER IX. 766
lianum nomen accepit. Hic erumpit aquarum per- A Erigitur brntum elementum 'sponte sua, et quadam
spicua et dulcis ubertas : ubi in modum naturalis devotione solemni prxparat se miraculis, ut sancti-
antri absidis fabricata concavilas sic perspicuos li- ficatio Majestatis possit oslendi. Nara cum fons ipse
quores emanat, ut vacuum putes lacum, quem non quinque gradus tegat, eosque tanlum sub tranquilli-
dubitas esse plenissimum. Hic perlucidus usque ad tate possideat, aliis duobus cernitur crescere, quos
fundum patet, ut aspectibus tuis aerem potius ap- nunquam prxter illud lempus cognoscitur occupare.
parere judices, non liquorem. jEmulalur serenum Magnum stupendumque miraculum, fluenta labentia
diem aqua subtilissima; nam quidquid in imo geri- sic ad humanos sermones vel stare, vel crescere, ut
tur inoffensaaeris [Ms., Grul. et Cuj., oculis] clari- eis credas audiendi studium minime defuisse. Fiat
tatc monstralur. Colludunt illic gregatim lxtissimi venerabilis [Jur., meinorabilis] omniuin sermone
pisces, qui ad manus poscenlium [Ms. et Fom., fons iste coclestis. Habet [A/s.,habeat] et Lucania
pascentium] sic intrepidi veniunt, tanquam se 110- Jordanem suuni. Ille exeinplum baptismalis prxstilit,
verint non esse capiendos; namquilale aliquid prx- hic sacrum minislerium [Jur., niyslerium] annua
sumpsit efficere, mox poenam Divinitatis cognoscitur devotione custodit. Quapropter et reverenlia loci,
excepisse. Longa sunt illius fontis memoranda de- et ulilitas rei dare debet populis sanctissimam pa-
scribere. Veniamus ad illud singulare munus sanc- B cem; quia cunclorum judicio sceleratissimus haben-
tumque lniracuium. Nam cum die sacralx noctis pre- dus esl, qui talium dierum gaudia temerare conlen-
cem a baptismatis cceperit sacerdos effundere, et de dit. Releganlur populis et proponanlur ista quse
ore sanclo sermonum fontes emanare, mox in altum diximus, ul cum inulla esse minime credunlur,
unda prosiliens, aquas suas non per mealus solilos excedendi liceriiia non quxratur.
dirigit, sed in altitudinem cumulumque transmitlit.
a Similia narrat de fontibus miraculose repleri pam I, qux exstat tom. II Concil. inter Epist. Leo-
solitis tempore paschali pro baptizandis Paschasius nis. Adde qux de fontibus Hisp. referl Gregor.
episcopus Lilibetanus, in epislola ad Leonem pa- TWon. JURET.

LIBER NONUS.

141 EPISTOLA PRIMA. lantis casibus afferatur. Nam etsi quodlibet negotium
HILDERICO REGIVANDALORUM ATHALARICUS BEX. Q ( in tali persona fuisset enatum, nobis debuil intimari,
Conquerilurde nece Amalafridm ab Hilderico illata. ut et noslro judicio periret, qux se pessimis actibus
Tum mittit leq::tos,apud quos crimen excuset. Quod miscuisset. Rcstat ut naturalis ejus fingalur occasus.
si renuerit, betlumipsi minilatur.
Impossibilia non dicimus, nova non quxrimus : illum
Durissimanimis sorte constringimur, ut quos anle atque illura tradite, per quos facla res debeat elu-
dulces parentes diximus, nunc eis causas amarissi- cere. Sit in eis totius causx absoluta probatio, sine
mas imputemus; quas nemo potest relinquere, qui bello, sine cxde, aut nos efficiat placatos, aut voa
pielatis noscilur monimenla cogitare. Quis eniin ne- reddat obnoxios. Quod si credilis esse temnendum,
sciat divx recordationis Amalafridam, generis noslri nec vos ad rationabilia responsa componitis, condi-
decus i gregium, violentum apud vos reperisse lucis tione initx pacis absolvimur, qui lxsi fcederisvinculo
occasum; et quam habuislis pridem dominam, passi non tenemur. Vindicet nunc superna majestas scelus
non estis vivere nec [Ac, nunc] privatam? Hxc si qualibet arte commissum, qux ad se clamare proli-
conlra fas parentelx gravis esse videbatur, remitti telur fraterni sanguinis cxdem impiam.
ad nos debuit bonorabilis, quam magnis supplicatio-
nibus expetiistis. Parricidii genus est, ut quam vobis II.
fecerat affiuem conjunclio regis, nefandis ausibus in EDICTUM ATnALARICI REGIS.
ejus vos interitum miscerelis. Quid tanluni mali a Protegit curiales ab omni injuria, indicla vexatoribus,
suo conjuge relicta promeruit? Si successio debeba- aut decem tibrarum auri multa, aut corporea
tur alteri, nunquid femina in eo ambitu potuit inve- pmna.
niri? Mater quinimo haberi debuit, qux vobis regna Qui reipublicx statum et generale cupit stare fa-
transfudit. Nam et hoc nobilitali vestrx fuisset adje- stigium, ad universa debet esse sollicitus : quia non
clum, si inter Hasdirigorum stirpem relinuissetis est salus in corpore, nisi quam et membra potueriut
Amali sanguinis purpuream dignitatem. lloc Gothi obtinere. Injuria unius loci compago tota concutitur;
noslri ad suura potius opprobrium intelligunt fuisse et tanta convenienlix vis est, ut unum vulnus ubi-
tentatum. Nam qui dominx alienx gentis intulit ne- que credas accipi, quando illa coeperit condolere.
cem, omnino ejus parenlum visus est despexisse vir- Respublica siquidem non est unius civitatis cura, sed
tutem, quando nemo quod resecandum [Gr. el Cuj., totius regni provisa custodia. Quapropter si quid ex
ulciscendum; Fom., recusandum] credit, putat esse ipsa minuilur, in origine dispendia sentiuntur. Minus
tentandum. Et morali ideo ratione commoniti, per enim habere necesse est, cui aliquid perit. Et ide»
illiim et illum legatos nostros verbis prius a vobis diversarum civitatum pervigil nos cura sollicilat, nc
expetimus xquitatem, exspectantes qualis excusatio permjssa Jongius mala nostra possint gravare pajatia,
767 M. AURELII CASSIODORI 768
Arbor, quam florere vides, quam summa 142 conj A qux primalum tenuit, esse posterior non recusat. Sic
spicis viriditate lxlari, subterraneo succo fecunditatis quadam communionesociatx sibi sine regibus obse-
animatur; reddens in superficiem quod continet ini quuntur, sine dominatu parent, sine terrore famu-
radice. Hominum quoque vultus magna hilaritate lantur. Voluntarie serviendo liberx sunt, et invicera
decoralur, si visceribus sanis gravamen nuliius sen- se diligendo muniuntur. Quarum morem scriptores
tiat lxsionis. Sic regnum jure dicitur integerrimum, rerum naturalium contuentes, politiam quamdam
si nusquam fuerit imrainutum. Hoc fieri potest, cumi inter ipsas esse commemorant, quas civico affectu
undique submovetur effrenata licentia, nec datur vivere cognoverunt. Has si vos imiteraini, omnes a
ausus menti malignx sub abominabili libertate pec- vobis pravitatum calumnias excluditis. Nam vos, qui
care. Curiales, quibus a provida sollicitudine nonieni recti vota recipitis, habetis per leges potestatem in
est, gravissima dicuntur infestatione quassari; ut1 civibus vestris. Non enim incassum vobis curiam
quidquid eis honoris causa delegatur, ad injuriami concessit antiquitas, ncn inaniter appellavil minorem
potius videatur esse perductum. 0 nefarium scelus,i senatum : c nervos quoque vocilans ac viscera civi-
importabile malum! Quando debuit reipublicx ser- tatum. Quid in ista appellatione non habealis, vel
viendo proficere, lunc libertatem suam cum fortunis> potentix, vel honoris? Nam qui senatui comparatur,
videtur amittere. Quocirca edictali programmate de- B a nullo genio claritatis excluditur.
finimus, ut si quis versatus [Ed., vexatus] fuerit in1 EPISTOLAIII.
injuria, aut in dispendio curialis, vel ei
aliquid (prx- BERGANTINO VIRO1LLUSTRI, COMITl PATRIMONII, ATHALA-
terquam jussum fuerit a nobis, vel ab aulicis, quo- RICUS RF.X.
rum interest, potestatibus) imponere forlasse prx- Jubel ut chartarium miltat ad massam
Ruslicianam,
sumpserit, autdecemlibrarum auridispendioferiatur,, in cujus visceribusaurum lalel, et illud curet e/fodi.
ipsi qui tale aliquid pertulerit nihilominus profutu- Tum aurificum industriam describit.
rum, aut, si facultas vindictx non suflicil, per "Si labor omnis assiduus adeo diversos exigit fru-
fustuaria supplicia laceretur, et reddat debitum pce- clus, ut aurum argentumque solita commutatione
nis, quod non potuit compensare pecuniis; ita tamen( [Ac, communione]mercetur, cur non ipsa diligenter
ut qux pro publica utilitate fuerint delegata, ingenuai exquiriraus, propter qux poscere alia videbamur?
sollicitudine compleantur, quando plus incipiuntt Italia dives inferat nobis el aureos fructus. Omnis
dcbere, quos alienas iniquitales non permittimus; proventus [Ac, provectusj acquiritur, ubi metallum
suslinere. a Prxdia curialium, unde maxime medio- Mvidum reperitur. Nam quid necesse est lerram
cribus parantur insidix, nullus b illicita cmptione• multiplici fecunditate lassari, si ipsa magis pretia in
pervadat, quia contractus dici non potest, nisi qui de! p ea potuerint inveniri? Frumenta vobis usualiter na-
legibus venit. Circa sajonum et mililantum molestiasi tura, industria suffragante, concedit; passim se vina
judicum protegantur auxilio. Ab ipsis quoque mode- profundunt; metallum raro prodilur, ut studiosius
ratoribus eos nostra vindicavit auctoritas; quanto, expetatur. Quapropter ad massam juris [Ac, ruris]
gravius pleotendus est, si ille cui delegatur auxilium,, noslri Rusticianam, in Brutiorum provincia consii-
probetur inferre detrimentum? Erigite colla, depressi;; tutam, magnitudinem tuam jubemus chartarium de-
sublevate animos, malorum sarcinis ingravati; date! stinare; et si (ut ab artiflce harum rerum Theodoro
studium recuperare qux vos male cognoscitis ami- dicitur) memoratis rebus terra fecunda est, officinis
sisse. Unicuique civi urbs sua respublica est. Ad- solemniter [Gr. et Cuj., officiis solerterj institutis,
ministrate civitatum sub consentanea voluntate ju- monlium viscera perquirantur; inlretur beneficio
slitiam. "Ordines vestri xquabiliter vivant. Nolite; artis in penetrale telluris, et velut in thesauris suis
gravare mediocres, ne vos merito opprimere possintt natura locuples inquiratur. Cameris [Ac, cavernis]
potiores. Pcena ista peccati est, ut unusquisque in sej enim ingeniosa prxsumptione revolutis, talpinum
recipere possit quod in alterura protervus exercuit. animal imitantes, itinera fodiunt, qux nullis ante
Vivite juste, vivite conlinenter; quia vix audet quis- patuerunt. Sic ambitio nil relinquit absconditum, nec
quam in illos excedere, in quibus culpas non potestt JJ ubi inlcrdum sustinere possit extremum. Intrant ho-
invenire. Grues moralem noverunt exercere concor- mines caligines profundas, vivunt sine supernis, ex-
diam; inter quas nullus primatus quxritur, quiai sulant a sole; et dum sub terris compendiaquxrunt,
iniquitalis ambitus non habetur. Vigilant vicissim, nonnunquam lucis gaudia derelinquunt. Est aliquando
communi se cautela custodiunt, ipse paslus alternus» illis ruina via sua, et reditus procurare nequeunt, qui
est. Sic honor.nullis [Ms., nullusl adimitur, dumi pedibus suis semitas operosis manibus effecerunt.
omnia sub communioneservantur. His etiara volatus> Sed quibus caulior ars, vita felicior est : intrant
vicaria xqualitate disponitur : ultima fit prima; et, egentes, exeunt opulenti; sinefurto divitias rapiunl,

a Venditio prxdiorum curialium non valet, nisi fiat ptionem accesserit pretium amittat et sumptus. BROSS.
causa probata apud acta prxsidis, ). 2, C. De off. b Idem epist. ult. lib. vn. Justinian. Novell.lOf
1
ejus qui vic, al. jud. obt., vel prxlecti prxtorio ex vetatTaf ouo-tafTWV SOUXEUTWV xaT ouSsvaxpiirm CMO-
nov. Majoriani de curialibus. Qui prxdium curiale xfis7r6/£ufijysto-tSouAeuTat.
Tn?|3ouA>5s'
TjatoOo-flat FORN.
einit, sine decreto curiali venditori restituit prxdium « Nervi civitatum curiales ex novell. Majorianide
cum fructibus, nec tamen ab eo pretium recipit, vel curialibus. JURET.
meliorationes. ;Equum. igitur est, ut qui ad eam em-
769 VARIARUMLIBER IX. 770
optatis thesauris sine invrdiaperfruuntur, et soli sunt A
j el tuin adesse quiil proderit, si eum contingal defe-
hominum qui absque ulla nundinatione pretia vi- cluni viribus inveniri? Similis quippe est absenti, a
deantur acquirere. Moxenim ut supernx luci fuerint quo non potuerint imperata compleri. Deinde dum
restituti, minula quxque graviora discernentibus curia mulliplici numerositate lxtetur, non videtur
aquis a genitrice terra separant; ac fictilibus recon- perculsa damnis paucos perdidisse de plurimis. Qua-
dita, vasta fornace decoquunt, donec solvantur utili- propter illustris magnificentia tua Agenantiam, uxo-
ter in liquorem. Rivos quoque de flamma venientes rem Campaniani viri diserlissimi, in Lucania provin-
tanto igne 143 depurgant, quousquepulcliritudinem cia constitutam, filiosque eorum de albo curix sux
sui prodant, quam terrena viscera, ne cuperentur, faciat diligenter abradi, ut ventura posterilas ne-
absconderant. Vincitur natura, dum eam meliorat sciat fuisse, quod velalur abigere [Jtir.: Forte, ob-
industria. Pulchrior est dum arserit, potior dum de- jicere; Jlfs., obigere]: quia calumnia non prxsumi-
coxerit; quia tantum crescit ad pretia, quanta fuerit tur, ubi aliqua probalio nonhabetur. Proinde in pos-
sincerilate mundata. Origo quidem nobilis, sed de sessorum numero potius collocentur, R passuri ni-
flamma suscipit vim coloris; ut magis credas inde hilominus molestias quas ipsi aliis ingerebant. Ad
nasci, cujus similitudine videtur ornari. Sed cum tribula enim solita turbabuntur; faciem compulsoris
auro tribuat splendidum ruborem, argenlo confert g] horrebunt (a potestatibus jussa prius venisse nescie-
albissimam lucem; ut mirura sit unam subslantiam bant), et voliva ignorantia fatigali, formidare dele-
tradere quod rebus dissimilibuspossit aptari. Proinde gata incipient per qux antea timebantur. Nam et ex
quidquid ad exercendam hujus artis peritiam perti- ea parte bonismoribus vixisseprobandi sunt, quando
nere cognoscitis, ordinatio vestra perficiat; ut et perpetiuntur inlcr illos otiosi vivere, quorum se uon
terra Brutiorum ex se iributum, quod dare possit, cognoscunt odia meruisse. Alioqui [Niv. el Ga.,
inveniat, qux fructibus copiosa luxuriat. Decet enim aliqui] non patcrentur sub illis esse, quos se cogno-
ut inter tanta bona, nec ilia desint qux putanturcsse scebant malis aclibus incitasse. Fruantur ergo bene-
prxcipua. Cur enim jaceat sine usu [Ed., Niv., Ga., ficio principali; vivant rcmissa pace tranquilli, qui
Gr. et Cuj., cultu] quod honestum potest esse com- fuerant in actionum suarum qualitate composili.
pendium? Aurum siquidem per bella quxrere nefas EPISTOLA V.
est; per maria, periculum; per falsitates, oppro- EPISCOPIS ET IIONORATIS ATHALARICUS REX.
brium; in sua vero natura, juslitia. Honesta vero Conslituit ut qui in annonm charitate frumenta abdi-
sunt lucra per qux nemo lxditur, et bene acquiritur derunt, illa moderatopretio vendant.
quod a nullis adhuc dominis abrogatur. Gryphes au- Possessorum territorii vestri querela comperimus,
rum jugiter leguntur effodere, atque hujus metalli C ( supra temporis necessitatem quorumdam civiumsuo-
inspectione gaudere : quibus quoniam non est ambi- rum exsecrabilem sustinere sxvitiam, dum primo
tus Iucri, cupiditalis crimine non dicuntur accendi; tempore panicii speciem coemptam in propriam
scilicel, quia omnis actus in qualitale propositi est, redegere substantiam, spectantes charitatem medio-
et non est vituperandum quod nuiia fuerit voluntate cribus graveni, ut parcius reponentibus detestabilem
lascivum.Sint ergo sedula operatione continui qux- inferant nudilatem, quando homines in famis peri-
stus, invidiam non pavescant; quod ars dicitur, a culo constituti rogantes offerunt quos se spoliare
crimine liberatur. posse cognoscunt. In necessitate siquidem peaurix
EPISTOLA IV. pretii nulla contentio est, dum patitur quis induci,
ABUNDANTIO PRffiFECTO PR^ETORIO ATHALARICUS REX. ne possit aliqua tarditate percelli. Hxc igitur vola
Decernilut Agenantiam,uxorem Campaniani, et libe- damnantes, prxsentes direximus portitores, ut sive
ros ex albocurialium expungat, et in possessorum in gradu b, sive in. aliis locis frumentorum condita
numerocollocet. potuerint invenire, tanlum sibi unusquisque dominus,
Felix querela est, quando leges pietate superan- vel familix sux retineat, quantum se expendere
tur; et beata conditio subjectorum, si cognoscant il- posse cognoscit: reiiquum pcriclilanlibus vendat,
lum aliis misertum, quem et sibi optant esse propi- D ] prxsentibus scilicet harum gerulis, qui ad eam rem
tium. Neque enim ob aliud curiales leges sacratis- dcstinali csse noscuntur : moderala tamen pretii
simx ligaverunt, nisi ut cum illos soli principes ab- quanlitate, qua eum constiterit a suis provincialibus
solverent, indulgentix prxconia reperirent; hoc est, comparasse; ut nec nimium gravetur qui emit, et
ubi dominus adversum sua judicia amabili concerta- aliquo compcndio foveaturillequidistrab.it. Quapro-
tione dissentit: quando et ipsiusquxdam justitia est, pter libentibus animis implete qux jussa sunt; quia
ut qui pius dicilur, districtionis termino minime vobis debetis in hac parte consulere invicem, ne dum
teneatur. Nam et iste quidam rationabilis ordo est, charitatem nimiam quxritis, scelestum vobis aliquid
militia tandem solvere, qui impares laboribus pro- potius (quod absit) optelis. Ne quis ergo yenditionem
bantur existere. Cnrialis enim, si nulla valetudine sibi impositam conqueratur,, sciat libertatem in cri-
corporis continetur, ad solas deceptiones apponitur; mine non requiri; sed illud boni ingenii magis esse,
« Hoc ideo dieit, quia curiales tractabant tributa, sine pretio, ut ex singulis fere legibus tit. 17, lib.
et ab illis distributionum forma procedebat, ut Ju- xiv, C. Theod., ostenditur. Prudentius, lib. i contra
ret. dicit se notasse ad Symmach. lib. IX, epist. 10. Symmach. Cujacius, ad tit. de conditis in public.
b Panis gradilis, de gradibus dari solilus civibus horr., lib. x Cod. FORN.
771 M. AURELII CASSIODOW 772
si non feslinet excedere. Vendat itaque subjustara- .A et tanto a comraunibus balneis salubrior invenitur,
tione, qui distrahil. Si consentit, operatur laudem quantura ab humana industria celsior est natura.
suam; si discrepat, nostrum facit esse prxconium : Videas illic undas perpetuis fumare gurgitibus, qux
quando bonum est jubentis, si justitia imponatur in- ita videntur lavanlium explere desideria, ut bumano
vilis. credas studio temperatas. Cedat Corallici pelagi
laudata semper opinio; assurgat Indki maris de al
144 EPISTOLA VI.
barum candore fama locupletior. Quid milii cum
PRIMISCRINIO ATHALARICUS REX.
si animus non fruatur optatis? Baiani, litto-
Permittit ut ad balneum Buiunumsanilalis causa se pretiis,nil
conferat, militimtamen emolumenta per id lempus
ribus potest esse prxslaniius, ubi contingit et
perceplurus. dulcissimisdeliciis vesci, et impretiabili munere sa-
Cum diuturnis laboribus excubares, ita le imbe- nitalis explcri. Fniere igitur bonis nMiilominusex-
cillilate corporis asseris graviler sauciatum, ul nee pelilis. Nostris beneficiisad tua emolumentaperve-
ad famam mililix percipiendam possis occurrere, ad nies. Raianisremediis consequere rem salutis.
quam constat volo te prxcipiti festinasse, metuens
ne per absenliam lui ab ipsls pene faucibusdulcissi- EPISTOLA VII.
mus tibi fruclus videalur auferri, postulans etiam ut, T> RErARATO PRJETECTO URRIS ATHALARICUS REX.
algentis corporis necessilate constriclus, Baiani lava- Mullislaudibus palrem socerumqueejus exlollit. Tum
cri siccitale laxeris. Dignuui plane qiiod inter prx- ilti prmfecluramurbanam conferl.
mia summa prxstemus; ut sicut conferimus victis Post parentum claras administraiiones bene con-
spem, ita tribuamus supplicantibus salulem. Quapro- ferunlur posteris eminentissimx dignitates; diim
pler ct a vinculo te emolumentitii terroris absolvi- nullius acquiescit ingenium jacere intra xstimalio-
mus, Ct prxdicti lavacri munere sublevamus, ul, nem suorum, quandoquidem honeslus ambitus est
primum menlis gaudio recrealus, facilius membro- quos sequimur lempore, velle prxconiis anteire. Ad-
rum recipias sospitatem. Naturalis siquidemcura est, ditur etiam quod priscorum dogmalibus eruditi opi-
xgris dare lxtitiam; nam fac invalidumgaudere, sa- nionis gratia delectentur augeri. Nam quauto se
natus est. Perge igitur ad amoenos recessus : perge unusquisque melioribus cognoscit artibus studuisse,
ad solem, ut ita dixerim, clariorem: ubi, salubritate lanlo amplius grandiora prxsumit appetere. Dudum
aeris temperata, terris blandior est natura. Illic mi- ilaque illustris recordationis genitoris tui respublica
raculisaita cogilatione perpensis, cum arcanis mundi sensit Romana diligentiam. Comilivx siquidem lar-
mens humana colloquitur, nec admirari desinit qux gitionum prxsidens, functus etiam vicibus prxfe-
ibi agi posse cognoscil: primum Nerei fluenta mari- „ ctorum, prxtorianam egit integerrime dignitatem :
nis deliciisesse completa, tot portus naturx pruden- curiam reparans, pauperibus ablata restituens; et
tia lerrcnis sinibus intennissos, lot insulas nobiles quamvis liberalibus studiis fuerit impolitus, placere
amplexu pelagi dolatas; deinde'immissum Averno non omisit industrius : quoniam naturaliter per se
stagneum mare, ubi ad voluptalem hominuin vita te- commendari potest bonuni ingenium, etiam cum rc-
gilur [Ms., regitur; Cuj. el Gr., gignilurj oslreorum; bus acceilentibus non videtur ornatum. Sed hoc
industriaque morlalium fieri ut res alibi fortuita ibi quantum est ad tuarum notitiam lillerarum. Doctrina
semper appareat copiosa, Quantis ibi molibus marini siquidcin quos ab imperitis discernit, sapienlibus
lermini decenter invasi sunt! Quantis spaliis in vi- amica societate conjungit; cui perfacile est ornare
sceribus xquoris terra promota est! Dextra lxvaque generosum, » qnx etiam ex obscuro nobilem facit.
greges piscium ludunt. Claudantur alibi induslriosis Crescit quoque prxclaris meritis tuis quod in aflini-
parivilibuscopiosx delicix, caplivi teneantur aquali- tatis gratiam te talis elegit, quem semper conligit de
les greges; hic ubique sub libertate vivaria sunt. judicii sui inlegritale prxdicari : moribus commuiiis,
Adde quod tam amcena est suscepla piscalio, ut conscie.itia singularis, qui se semper suis moribus,
ante epulosum convivium inluenliuin pascat aspe- et amicorum conversatione, et sua fecit probitatc
ctum. Magnumesl enim gaudium desiderata cepisse : ' 'laudari. Qualem ergo suo sanguini xstimandus est
sed in hujusmodi rebus gralior est plerumque amce- " sociasse, qui nunquam improbum vel communioni
nitas oculi quam utilitas captionis. Sed ne longius sux decrevil adjungere. Et ideo licet primxvus ve-
evagemur, inter Neptunias gazas habitare creditur, nias ad honorem, post tanti viri judicium ineptum
cui olia Baiana prxslantur. His itaque rebus deli- est te dicere non probatum. Nam si bene illis sug-
ciosa exercitatione saginati, ad pulcherrima lavacra gerentibus in exlraneis causis placidas aures prxbe-
conteudilis qux sunt et miraculis plena, et salutis mus, cur magis in genere suo eorum judicia non se-
qualitate pretiosa. Nameisi hominum cura fabricala quamur, ubi semper studiose sibi prospiciunt, etiam
noscuntur, naturalibus certe minisleriis exhibentur. qui in aliis actibus frequenter excedunl? Atque ideo,
Fornaces ibi non robora convecta succendunt: ces- quod feliciter dictum sit, per indictionem illam ur-
sante flamma, ibi perpeluus calor operatur; illic banx tibi tribuimus infulas dignitatis; ut sicut in
globi fumiferi nesciuntur: aura est purissima, qux jllo ordine primus, ita habearis et meritorum laude
ministrat vapores, sudores provocat dulciier anhelos; prxcipuus. Pene siquidem terrarum oculis habelur,

» Vide Tiraquellum, lib. de Nobililate, cap. 5, ubi probat doctrina effici nobiles JUR.
773 VARIARUMLIBER IX. 774
quod in i'Ia civitate peragitur. Quera jam sibi judexc A insidiis : quia non minus est malum bcllicum vitasse,
placatum faciat, si illum senatum tantx benignitatiss quam sxva discussionisevadere. Ipsa est enim vera
oflendal ? Quid sit maluritatis, quid prudentiic, inn securitas, qux de nulla judicis impielate formidat.
ordlnis ipsius xstimatione cognoscis; cujus primxvaa Atque ideo, quod Deo auspice dictum sit, illuslrcm
germina mox ut adolcverint, Patres vocanlur. Ado- comitem Osuin, ct palatio nostro clarum, et pro-
lescentia illic inchoat a malurilate consilii : tractantit vinciis longa conversalione notissimum, Dalmatiis
juvenes cum modestia senum [Alii, senium], ubid decernimus prxsidere. Cui pro utilitate nostra ju-
inorum pondus in flore permittitur quod vix alibi d benti parere procurate; quoniam tantam ejus estis
cana xtate generatur. Talem te ergo habita modera- justitiam frequenter experti, ut et sine regia jus-
tione tractabis, 145 ut cum tot proceres ad curiam n sione ei deberetis priorum memores obedire. Habet
vocas, dignam ante illos sententiam tux voluntatis 's enim proprium jus ille, qui juslus est; nam etsi
aperias. Nimis quippe arduum est tale aliquid interr terrore minime [Jur. legit minimx] potestatis erigi-
illos dicere, quod nequeat tantis prudentibus displi- tur, xquitate tamen suadente semper auditur. Simul
c«re. Ideoque non unius dignitatis vir xstimandusls etiam et virum illustrem Severinum ad vos xstima-
est qui ab illa lurba doctorum bonum poluit referree vimus 'dirigendum, ut compositi consona voluntate
judicium. Nam si gratum est vel sub raritate prxdi-'" B possint vobis laudanda prxcipere. Nam si disparibus
cari; quid illi gaudii provenire possit, quem tot no- calamis convenit unum melos eflicere [Ms., Gr.,
bilium vota laudaverint? Justiliam dilige; oppressis 's Cuj., edicere], multo magis viris prudenlissimis
te dignanler iinpende; redde laudes posteris tuis,'» aptum est justa concordi [Ed., cordis] voce suadere.
quas lu a majoribus [Jur. V. C, melioribus] acce- I_ Verum ut primordia nostra a prxstitis inchoarent,
pisti. clementissimuinque domiiiiim in ipso regni limine
EPISTOLAVIII. sentiretis, per quartam indictionem (Anno Christi
OSUIN [Ed., OSUM] VIRO ILLUSTRI, COMITl,ATHALA- 526), quod a vobis augmenti nomine quxrebatur,
RICUS REX. illustrem virum comitem patrimonii noslri nunc
Mittitur denuo ad Dalmatiarum atque Suavite pro- jussimus removere. Hoc etiam insuper vobis con-
vinciasregendas. cedentes, cum (Deo propilio) supradictum virum
Proposili nostri esl honestos labores palma re-1" ad nostra obsequia venire fecerimus, tales homines
munerationis ornare, nt vicissiludine qua provecti lt destinare, per quos. possimus evidenter agnoscere
gaudent desides mordeantur, sibiquc imputare pos- '" qucmadmodum in futurum census doceatur impo-
sint quod clementissimis temporibus judicii nostri ri situs; ut si gravatos vos esse cognoscimus, pro
prxmia non merentur. Atque ideo illustrem magai- i- Q parte vobis qua visum fuerit, considerata xquilate,
tudinem tuam, Deo juvante, ad Dalmaliarum atque ie relevemus. Ita fit ut habeatis spem et futuri bene-
Suavix proviucias iterum credidimus destinandam ; ficii, qui cstis jam pro parle remedia consecuti.
ut quidquid pro utilitatibus noslris esse cognosces, 5, Quapropter servire vos convenit utilitatibus nostris,
xquabili ordiiialione disponas, populumque nobis is quando ea qux magis sperare precibus potuistis,
devotum per tuam justitiam facias esse gralissimum, ') ultro contulit munilicenlia principalis. Sic enim
quia dominorum laudibus applicalur, cum se pro- •- tradente clenientissimo nobis auctore didicimus, ut
babiliter traclal electus. Non exempla aliena perqui-'- a subjectorum beneficiis non vacemus. Disciplina
ras; memor esto qux feceris, et non indiges ad- '- videlicel imperandi est, amarc quod multis e.xpedit;
moneri. Quidest enim quod de tua quisquam debeat ,l quoniam rcspublica nimium soliditatis accipit, si
actione dubitare, quando ipsis provinciis adhuc lc tributariorum facullas illxsa consliterit.
propria bona redolere cognoscis? Quodammodojam EPISTOLAX.
debitum est illi velle prxstare, apud quem scis tc ["
1 UNIVEP.SIS POSSESSORIBUS, DEFEDSORIBUS SYRACUSAN.E
fuisse laudabilem. Obedientibus enim juste indul- VELUNIVERSIS PROVINCIALIBUS ATHALA-
f.lVITATIS,
getur animus; et quos scimus memores bonorum, 'i RICUS REX.
indubilanler eis denuo prxbemus affectum. .4£tas D Relaxat
quie iltis prmter consuetudinem imposita
quidem tua provecta est, sed actus quoque maturior, r> fuerunl tributa, concessafacultale iis qui a censi-
Quid enim nunc subripere valeat, in quo nec juven- i- toribus vexati fuerint apud principem conquerendi.
tus reprehensibilis fuit ? Sed hxc in domni avi sl Dudum quidem vobis ortum nostri imperii xsti-
nostri regno fecisli : nunc talia demonstra, ut tem- '" mavimus nuntiandum; nunc decet subsequi benefi-
poribus nostris reservasse videaris quidquid pro- '- cium pro lxtitia augenda cunctorum; ul quibus
bilatis addideris. fuit gratissimus noster exortus, sit illis regalis
EPISTOLAIX. animus in aliqua partc munilicus. Crescere nobis-
UMVERSIS GOTHIS £T ROMANIS ATHALARICUS REX. cum, Deo prxstante, cuncla desideramus ; quia
Siqnificatse misissead Datmatias regendas comilem i» vere ille noster est ccnsus, quem Ixtus possessor
Osuin, et Severinum,quibusut obediant imperat. exsolvit. Proinde subtrahimus pecunix quod aug-
Per provincias nobis Deo prxslante, concessas is mentetur glorix; et avari ad laudes, profuse nitimur
tales viros cupimus destinare, qui sint armis prx-:- sublevare cultores. Pridem divx memorix domnus
diti, et justilia gloriosi; ut absit a vobis et extra-L- avus de suis beneficiis magna prxsumens (quia longa
nearum gentium metus, et calumniosisnon pateatisis quies et culturam agris prxslitit, et populosampliavit),
775 M. AURELII CASSIODORI
intra Siciliam provinciam sub consueta prudentix x A nulione reddatur : quia sine querela suscipi debet >
sux moderatione censum statuit efllagitari; x\t it onus impositum, quod longis lcmporihus consUt -.
vobis cresceret 146 devotio, quibus se facultas ex- ;- esse portandum [Gr. et Cuj., solvendum]. Nunc, r
tenderat. Sed illius prxdicanda justitia locum nostrxx quod restat, provinciales vos convenit admohere,
benignitati prxparavit; ut quod ei offerri jusle ;e ut quibus beneficia dedimus, eorum devolionem
potuit, nos clementi animo, quasi illata stipendia, i, per omnia sentiamus; et quod debetur principi,
donaremus; et quodam prxsagio mentis divinx fecit it grato animo videatur exsolvi.
etiam pium, cui parabal imperium. Atque ideo per
Anno Chrisli
^ EPISTOLA XII.
quartam feliciter indiclionem (Id est,
m VICTORI ET WITIGISCLO VIRISSpECTABILIBUS
526) quidquid a vobis supra consuetudinariam , LARICUS REX.
ATHA-
functionem augmenti nomine vel petebatur, vel
constat exaclum, liberalitas nostra concedit. Quod )(1 Jubet ut si quid super tribularium salidum per
etsi juste potuistis pendere, gloriam vos potius quartam indiclionem a provincialibus ewqerinl,
sine aliqua imminulione reddant.
nostrx largitati jubemus inferre. Sed ut latius ex- s-
Tarditas vestra apud gloriosx memorix domnuiA
tendalur noslra clementia, suavemque dominum
3_ T, avum nostrum merito vos fecit esse suspectos, quos
impensis beneficiis sentialis, quidquid a discusso- Jj
ribus [Alii, discursoribus] novi census per quintam m eliam secundis [Ed., seris] prxceptionibus crediilit
indictionem (Anno Christi 527) probatur aflixum, admonendos; ut relicto tandem provincialium gra-
ad vestram eos fecimus deferre notitiam; ut quod j vamine, ad ejus deberetis jusliliam festinare; et
rationabile fuerit xstimatum, libentibus aniinis per- nunc qnoque suspicionis maximx fecit augmentum,
. ut nec ad initia noslra voluissetis occurrere, quod
feratis, quia nullum lxdit observata justilia. Sed libera conscientia
ne credatis per ordinatorum tantum arbitrium vos potuisset optare. Et ideo prxsenti
si est de eorum facto xstimet , auctoritate censemus, utsi quid super tributarium
gravari, quis qui . solidum per quartam indictionem (Anno Christi 520)
conquerendum, ad remedia nostrx pielatis occurrat,' a
ut judicantes corrigamus, qui etiam non rogati be- provincialibus exegistis, sine aliqua eis imininu-
tione reddatis, quia supra veterem censum nulla
neficia clementer indulsimus. Nam et gloriosx re-
cordationis domnus avus noster de eorum commotus indictionis prxdictx eos volumus damna senlire.
Hoc eliam addendum esse credidimus, quoniam a-
fuerat tardilatc, ut erat altx prudentix perscrutator,
xstimans eos tandiu in provincia non sine nostro ro more clementix errores nolumus invenire, ne coacti
cen- polius resecemus quod salva justitia dissimulare
gravamine residere, quos repetita jussione non possumus; ut si aliquem studio lxsistis pravo,
suerat jam redire. Sed nos, quos decet implere *-* Q vestro magis emendetis arbitrio,
quia hoc est pro-
quidquid ille sub xquitate disposuit, Deo auxiliante,' pria delicta corrigere,
nunc in vobis inchoata perficimus. Reddite quod et non facere. Et ne
cjus , forsitan credatis ionginquitalis difficultate latere
modo largitali nostrx prosperrimum volum et fidele
Siculis fiduciam vos dedimus sub-
servitium. Habelis principem, qui vobiscum bene- qux gesta sunt,
ficiis probatur exortus; et quod subjectis dulcius sequendi. Videte nunc si voces possitis ferre que-
rulas, quas etiam nostra invitavit auctoritas. Ad-
est, augetur ingenio benevolo cum xtatis augmento." monuimus
In quam rem Quidilanemsajonem nostrum credimus igitur quos pios decet esse. Jam suo
vitio videtur accusari, qui spontanea noluit volun-
dirigendum, per quem vobis jussa prosperrima,' tate
Deo largiente, pandanlur. corrigi [Gr., Niv., Ga., vitavit. Suo viiio
videtur accusari, qui sponlanea volunlate noluit
EPISTOLA XI. corrigij.
GILDLE VIROSUBLIMI,COMITI SYRACUSANJE CIVITATIS
,s EPISTOLA XIII.
ATHALARICUS REX.
YilLlMVIROILLUSTRI, COMITI PATRIMONII ATHALARICCS
Prohibet quominus quidquid tributorum per Victorem 'm REX.
et Wiiigisclum de quarta indictione est adjeclum, ">
a possessoribusexigant. TJ Prmcipit ul domesticis qui comitibus provinciarum
D
obsequuntur, supra ducenlos solidos et decem an-
Ad Victorem et Witigisclum spectabiles viros, s, honas curet quinquaginla solidos annuos adjungi,
Sicilix provincix censitores, prxcepta nostra dire- o- regis rationibus imputandos.
ximus, ut quidquid possessoribus tributarix func- c- Magnitudinis lux suggestione comperimus de do-
tiouis per eos nuper videtur adjectum, de quarta ta mesticorum excessibus qui destinatis comitibus ob-
indictione non exigant, quia gravis est ejus rei illa- a- sequuntur provinciales damnis plurimis ingravatos;
tio, cujus adhuc juslitia non probatur. De ordina- a- quod credimus emolumenlorum parvilale nutritum, '
tionibus vero eorum nobis fecimus instructiones es quia sub quadam excusatione peccare creditur, cui
deferri, ut si xstimalis viribus quidquid xqualitate te necessaria non prxbentur. El ideo speciali bene-
sit dispositum, debeat permanere moderatum. Sin in ficio generalia compendia largientes, magnitudini
vero aliquem contra rationem constat esse prxgra-i- lux prxsenti auctoritate prxcipimus ut supra dueen-
vatum, noslro relevelur arbitrio; ita tamen, ut si tos solidos et decem annonas quas hactenus acce-
aliquid per quartam indictionem (Anno Christi 526) 3) perunt, a quinta feliciter indictione quinquaginta
probatur illatum, possessoribus sine aliqua immi- i- eis solidos annuos faciatis incunctanter adjungi,
777 VARIARUMLIBER IX. 778
qui nostris rationibus dcbeant imputari; ut dumi A rum debere sajones accipere, expressa qu.inlilale,
mater criminum necessitas tollitur, pcccandi ambilus5 constituit. Commodumenim debct esse cum modo.
auferatur. Si quis autem jussionum noslrarum im-- Nam si mensuram xqualilatis excesserit, vim sui
probus temerator exstiterit, ul aliquo casu 147 >n i nominis [Jur., amoris] non habebit. Si vero tua jus-
dainnis provincialium aul prxjudiciis implicetur,, sione conventio destinalur, duntaxat in illis causis
eroolumenlis careat universis : quia ille dignus estt atque personis, ubi te misceri edicla voluerunt, me-
rrxniia consequi, qui parere cognoscitur xquitati. diam porlionem exseculor accipiat, quam de prxce-
Idco enim a nobis accipit, ne ab aliis quxrat. No- plis regiis sumere potuisset, quia non potest conve-
strum dare, nobilitas esl : dona regalia quamviss nire justitix ut tanlum a te directo tribuatur, quan-
parva sublimant : quia simul et merilorum gra- turapro reverentia noslrxjussionis offertur. Si quis
liam reperisse creditur, qui principali munere sub- autem saluberrimi constituti temerator exstiterit, in
levatur. quadruplumjubemus ablala reslitui; ut quod dele-
ctalione cupiditatis admiltitur [Ms. et Ac.,amittitur],
EPISTOLA XIV.
asperitate vindicetur. Edicta vero gloriosi
GILDI.EVIROSUBLIMl, COMITI SYRACUSAN.E CIVITATIS,' domni avi dispendiivel universa
ATnALAUICUS REX. nostri, prxcepta, qux ad
Decernit ul quidquida provincialibuspro reparatione I Siciliamprocommonendis[Ed., commovendis; Jur.,
e ]j
murorum fuit extortum, aut reitituatur, aut reficien-
i- forte, componendis] universorum moribus destina-
dis mmnibus impendatur. Tum reprehendit eum, i> vit, sub tanta volumus obedientia custodiri, ut sacri-
sine aliqua discrelione
quod subslanlias mortuorumvindicaret. *
nomine fisci caduci Insuper di- legii reus habeatur quisquis belluinis motibus [Ed.,
justitim
cil provincialesconquerise conventionibusomnimo- moribus ] excitatus munimcn tentaverit irrumpere
dis gravatos. Denique slaiuit ut edicla a Theodo- - jussionum. Duorum negotia
Romanorura, eliam his
rico pro componendisSiculorummoribus promul- •" invitis, ad tuum diceris vocare
judicium; qux, si
gata ita custodiantur, ut sacrilegii reus habealur,'
quisquisea violarealiquatenustentaveril. cognoscisfacta, ulterius non prxsumas, ne "dum vis
ProvincialiumSiculorum nobis est suggestione de- >. judicium incompetenter quxrere, reatum potius vi-
claratum quxdam a tua potestate iieri, unde eorura n dearis invenire. Memorenim prius debes esse edicti,
fortunx videantur affligi. Quod ideo leviter accepi- i_ qui inter alios mavis a te sequenda constitui. Alioqui
nius, quia ipsi vindicari prxterita noluerunt. Constat )t tota tibi decernendi auctoritas tollitur, si a te illa
enim esse dubium, quod concedit adyersarius; etper-r_ regula minime custoditur. Ordinariis judicibus ad-
celli non polest jure, cui mavult querulosus igno- ,_ ministrationum suarum poteslas illibata servelur.
scere. Sed ut suspiciones iniquas futuris casibus is Cognitores suos legitima turba comitelur. Observa-
abrogemus, observandajugiter prxsenti jussionc de- .. Q( tionum illarum non mordearis invidia. Gothorum
cemimus, ut uec isti aliquid de futuro metuant, nec ;c laus est, civilitas custodita. Tota ad vos fama con-
tu per ignorantiara qux dicuntur incurras. Prima ,a fluit, si vobis rarus [Niv., Gam., Gr. et Cuj., rarius]
fronte pro reparatione murorum pecunix diversis js litigator observet. Vos armis jura defendite, Roma-
provincialibus dicuntur exlortx, cum tamen nulla la nos sinite legum pace litigare. Navigiis vecta com-
exinde surrexerit promissa constructio. Hoc si con- !_ mercia le suggerunt occupare, et ambitu cupiditalis
stat admissum, aut muri exinde pro eorum muni- i_ exosx solum antiqua prctia definire; quod non cre-
niine construantur, aut unusquisque recipiat quod ei ditur a suspicione longinquum, etiamsi non sit
probatur incompetenter ereptum. Nimisenim absur- r. actione vicinum. Quapropter si rumorem hujusmodi
dum est spondere munitiones, et dare civibus exse- e. vitare festinas, episcopus civitatis et populus con-
crabiles vastitates. Quorumdam etiam substantias as scienlix tux testes assistant. Omnibus placeat, quod
mortuorum, sine aliqua discretione justitix, fisci ci ad cunctorum necesse est pertinere fortunas. Pretia
nomine caducite perhibent tilulo vindicare, cum tibi Di debent communi deliberatione conslitui, quia non
hoc lantum de peregrinis videatur esse commissum, „ est delectatio commercii, qux jubetur invitis. Quo-
quibus nullus hxres, aut testamentarius, aut legiti- ;i_ circa sublimitalem tuam jussis prxsentibus crediinus
raus invenilur. Nefas est enim ut quod a nobis prx- e. n admonendam, quia excedere nolumus quos amamus;
cipilur, a te nostro nomine per injuriam vindicetur. |r> nec aliquid de talibus sinistrum patimur dici, per
Prxterea conventionibusse gravari omnimodis inge- e_ quos aliorum mores putaraus esse corrigendos.
miscunt; ut ad judicium deducendi pene tanta vi- n- EPISTOLA XV.
deantur amiltere, quanta vix probantur addicli dis- :S" JOANNI PAPJ5a ATHALARICUS IIEX.
pendia sustinere. Vocatio enim judicis spes justitix 13e Decrela promulgat saluberrima in simoniacos
juxla
debetesse, nonmulcla. Nam ipsejuste suspectus red- i- antiqua senatusconsulla.
ditur, anle cujus audientiam gravaraina sentiuntur. ir. Si anliquis pnncipibus studiumfuit Iegesexquirere,
Unde censemus ut si vestra conveniunt decreta pul- il- ut subjecti populi delectabili tranquillitate frueren-
satos, tantum commodipercipial exsecutor, quantum m tur, multo prxstantius est talia decernerc, quxpos-
gloriosusdomnus avus noster pro honoribus persona- a- sunt sacris regulis convenire. Absint enini *>a no-
• Hujusnominissccundo,cujusadJustinianumimp. p. nifaciiII, prxdecessoris scilicettui. FORN.
ac in
epistola, Justiniani ad ipsum exstat I. ult. Inter er b L. ult., C. De pact., supra, lib. i, epist. 5; lib*
claras, C. De summ. Trin. elfid. catlwl., dc quo in- i- u, cpisl. 13; lib. vui, epist. 28. FORN.
ira, hoc Iib., epist. 17, etlib. xi, epist.' 2 : Papx Bo-
o-
PATROL.LXIX. 25
 779 M. AURELIICASSiODURI 780
stro sxculo damnosa compendia. Illud lantum vere e A quam qoingentos solidos se distribuluros esse co-
possumuslucrum dicere, quod constat divina judiciaa gnoscant. Reliquos accipientes, et edicti prxsentis,
non punire. Nuper siquidem ad nos defensor Eccle- :- el senatusconsulli nuper habili poena eonslringat,
six Romanx flebili allegationepervenit, cum aposto- i- sed et dantes canonum severitas persequatur. Yos
licx sedi peteretur antistes quosdam nefaria machi- ;- autem, qui palriarcharum honore reliquis prxsWelis
nalione necessitatem temporis aucupatos ita faculla- i- Ecclesiis, quoniam [Ac, quem] conslilulio nostra
tespauperum extorlis promissionibusingravasse, ul,l, ab illicila promissione liberavit, restat ut bona imi-
quod dictu nefas est, etiam sacra vasa emptioni li tantes exempla, sine aliquo Ecclesiarum dispendio
148 publicx viderentur cxposila. Hoc quantum n dignos majestate pontifices offeratis. Iniquum est
fuit crudele comraitti, tanlo gloriosum est adhibita a enim ut locum apud vos habeat ambilus, quem nos
pietate resecari. Atque ideo sanclitas vestra sta-i- Iaicis divina consideratione perclusimus, Quapro-
tuisse nos prxsenti definilionccognoscat, quod eliamn pter si quis apostolicx prxsulem Ecclesix, vel pa-
ad universos patriarchas atque melropolitanas cc- :- triarcharum episcopum, sive per so, sive per paren-
clesias volumus pertinere, ul a a tempore sanctis- ;- tes, aut servientium quascunque personos aliqua
simi papx Bonifacii, cum de talibus prohihendis suf-f- suffragiicrediderit ambilione promovendumc, et ip-
is j} sum reddere accepta definimus, et quod est canoni-
fragiis patres conscripli senatusconsulla nobilitalis
suse memores condiderunl: Quicunque in episco- bus statulum, eum modis omnibus esse passurum.
patu oblinendo sive per se, sive per aliam quamcun- i- Si quis vero qux dederit, aul promiscrit, eodem
que personam aliquid promisisse declaratur, ut ex- ;- superstite timuerit publicare, ab hxredibus, vel pro
secrabilis contraclus cunctis viribuseffetetur. Si quis
is hxredibus ejus Ecclesia repelat, cujus suffragioan-
autem in hoc scelere deprehenditur fuisse versatus, i, tistes deprehenditur ordinatus, nota infamix nihilo-
nullam relinquimus vocem : verumetiam si aut repe- i- minus superstites inurente. Reliquos quoque ordines
lendum, aut quod acceptum esl non reddendum esse e sub eadem fieri districlione prxcipimus. Quod si
a forsitan dolosae machinalionis invento sacramenlis
crediderit, sacrilegii reus protinus habeatur, accepta
restituenscompulsioncjudiciscompetentis.Justissimx c persona intercedenlibus fueritobligata, ut salvosiafti
siqnidem leges, ut bonis aperiunt, ita claudunt maliss animx commissam iniquitatem neque approbare
raoribus actionein. Prxterea quidquid in illo scnatusis possit, neque audeat accusare, damus licenliam qui-
decretnm est consulto, prxcipimus in eos modis om- >- buslibet honcstis personis i.i singulisquibusque civi-
«ibus custodiri, qui se quoquo modo per interpo- talibus apud judices competenles hoc crimen de-
sitas quascunque personas b scelestis contraclibuss ferre; et quidquid ex ea potuerit probatione recol-
miscuerunt. Et quia omnia debent sub ratione nio- '- C ligi>ut ad probationem [Alii, approbalione] inse-
derari, nec possunt dici justa qux nimia sunt, cum n quentes animemir, terliam partem jujicalx rei iHc
deaposlolici consecratione pontificis intentio for-- \Ac, illius]percipiat, qui tale facinus voluerit publi-
tasse pervenerit [Jur. V. C, provenerit], et ad pa- i- care. Rcliqua ipsis Ecclesiis proficiant, qux viden-
latium nostrum producta fueritaltercalio populorum,, lur extorta, aut in fabricis earu:n, aut in minisleriis
suggerentes nobis inlra tria millia solidorum cum n nihilominusprofulura. Decet enira ad usus bonos
collectioue charlarum censemus accipere. A quibus s convertere qux voluit perversitas iuimica fraudare.
lainen minus omnes idoneos rei ipsiusconsiJcratione e Quiescat igitur malignantium prava cupiditas. Quo
fremovemus, quia de ecclesiastico munere pauperi- tendunl qui a fonte prxclusi sunt? Recolatur et li-
4>usest polius consulendum. Alios vero patriarchas,, meatur Simonis justa damnatio, qui emendum crc-
quando in comitatu noslro de eorum ordinatione 3 didit lotius largilatis Auctorem. Orale igitur pro
"tractatur, in supradiclis conditionibus alque perso- nobis, edicla nostra cuslodientes,quia divinis nosci-
nis inlra duomiHiasolidorumjubemus expcndere. Ini tis convenire mysteriis. Sed quo facilius principis
civitatibus autem suis lcnuissimx plebi non amplius s volura universorum mentibus innotescat, hoc sena-

a Vide 1. 51, Quemquam,C. De episc. et cler., no- D\ c Juslinianus, cum sine suffragio, id est pecunia
•vel.Quooportetepiscopumeligere, cap. 9, Platinain ;; ac sordibus, magistratus deferri prohiberet, novel.
iit Canone, pag. 88; et in Bonifac, 3, pag 75. 8, gravissime adjecit nundinationem magistraluum
JURET. omnium scelerum fontem esse, iniquitatis princi-
•\Quarum interventu fraudes sxpe fiunt, I. 18,, pium ac finem, upyvpoloyeiv xa; apxa; naa-ri; eori
Deferre; I. .5, ln fraudem. 8 Conductor; 1. 46,, novnpiusitpooifuivxi /.«ir:ipa; : quanto niagis ambi-
Confertur,§ Quod a prmside, dejure fisci; 1. un.,, tum largitionuin et sordesecclesiasticoriiramunerum
de mulieribus qux se prop. serv. junx.; 1. mi. C. ex sacerdoliorum collatione fugere necesse est!
De cont. jud., 1. 9, Quamvis,de reb. eor.; Cicero, Concilium Chalcedouense : Et xig imo-mizo; iizl
in Cluent. de Aviliose Asininmsimulante : Qui sup- Xpviiaat yee^oTOVtav iroinzaxo, xai ei; Ttpaan xaxn-
posita, iuquit, persona falsum testamenlum obsi- yayevniv artpaxovxapw, etc. Qui pretio gratiam, qux
gnandum curavil; novel. 124, mpi SIZK^OUSVMV. vendi nequit, vendiderit, etc. C. Si quisepiscopus,
<
Quod enim plerique per se ipsi verentur, id per alios c. Sanctorum, i; c. Ex multis, 1, q. 3. Hanc vena-
nonVerentur efficere; ut Stolo, qui cum legem ro- litalem etiam Anthemius detestalur, 1. Si quem-
gasset, ne quis plusquam 500 jugera possiderel, quam, C. De episc et cler. Exstant et pontificumde
supposita filii emancipatipersona, mille possiderein- simonia conslitutiones lib. v Decretal. Eodem per-
ventus sua ipsius lege damnatus est. Varro, lib. i, tinet sequens Athalarici ad Salvantium epist. 16.
cap. 2, de Re rustica ; A. Gellius, lib. xxi, cap. 1; FOIIN.
Plin. lib xvin, c. 5. FORN.
 VARIARUMLIBER IX. 782
781
tui, hoc populis per prxfeclum Urbis prxcipimus in- i- \ deiinebanlur-,et permittil eis ut se justis legibus
j vindicent.
limari; ulgeneralitas agnoscat nos illos pcrsc.iiii, Si principes anliqui mceniaRomana in populorum
divinx potius viderentur adversi. -,s
Vos
qui majestati Ixtitiam, ne cives illis merilo singu-
quoque hoc universis quos Deo propitio regilis i_
epi- cxquisivcrc
intimate sit alicnus a B. lares aliquid commune cum cxteris possiderent,
scopis ; neque culpa, qui po-
nefas est inter tol rerum jucunda cos Iongam susti-
tuit agnoscere constiluta.
nere trislitiam, quia exsultatio civilalis illius gcne-
EPISTOLA XVI. rale votum est; dum necesse est lxtari reliqua, si
SALVANTIO VIROILLUSTRI, PR_EFECTO URBIS,ATHALARI- '" mundi caput gaudere proveniatc. Apostolicisiquidem
CUSREX.
papx Joannis et procerum noslrorum relatione co-
Jubet ut ediclumsuum el senatusconsultade abigenda 'a gnovimus illum et illum Romanos pro sola suspi-
simonia tabulis marmoreis incidantur, et anle cione sedilionis tam longx custodix poenamaceralos,
atriumbasiticmsancli Petri coltocentur.
ut cuncla civitas mcerorem de illorum continua
149 Grata res est cuncta profulura vulgare, ut
calamitate contraxerit, ut eis nec dierum festivitas,
generale fiat gaudium, quod potuit esse votivum. n nec ulla (qux apud nos [Ms., veslros] est gratissima)
Alioqui Ixsionis causa noscitur [Gr. et Cuj., nasci-
'" _ nominis sui dignitas subveniret. Quod nobis pro sui
tur], si beneficiapotius occulantur. Dudumsiquidem I facti acerbitate displicuit, ut qui in judicio convicti
senaius amplissimusa splendore suo cupiens macu- u~ minime
feruntur, debila malis tormenta cruciatus-
lam fuedissimxsuspicionis abradere, provida deli- '"
que perlulerint. Et ideo magnitudinem tuam jussis
beralione consliluit ut in bealissimi papx consecra-
prxsentibus admonemus, ut quocunque loci reperire
tione nullus se abominabili cupidilate pollueret, ' '-
potueris eos, absolvere non rooreris. Quos eiiam i
pocna etiam conslituta, qui talia prxsumerc tenta-
aliquo reatu involutos esse claruerit, intercessioni-
visset: non injuria, quia tunc elecli vere meritum bus supradictis eos jam a metu liberoscsse censemus.
quxrilur, cum pecunia non amatur. Quod nos lau-
u" Si vero innocentesse tormenta sustinuisse confidunt,
dantes, el augentes invenlum, ad beatissimumpapam ' damus querelis eorum liberam vocem, ut justis
direximus constituta, qux his ante lata prxfulgent,' legibus vindicent quod iniquis ausibus pertulerunl:
ut ab bonestate sanctx Ecclesix profanus ambitus us
quia nolumus innocentes a judicibus deprimi, quos
a
auferalur. Hoc vos ad notitiam senatus et Romani ad eorum prxsidia constat elevari. Revocentur nunc
populi volumus sine aliqua dilatione perducere, *e' ad Ixtitiam
pristinam Romani; nec nobis credant
quatenus cunctorum figatur cordi us
quod cupimus placere posse, nisi qui eos eligunt modesta xquali-
omnium sludio custodiri. Verum ul principale be- . late tractare. Intelligant parentes nostros pro sua
neficium et prxsentibus hxreat sxculis, el futuris,' "4 quiete laboriosa subiisse pericula, nos autem multis
tam definita nostra quam senatusconsulta tabulis expensis agere ut illi debeant garrula exsultatione
marmoreis prxcipimus decenter incidi, et anlee gaudere. Nam et si quid inique vel acerbe hactenus
atrium beati Petri apostoli in testimonium publicum im
pertulerunt, non credant a nostra mansuetudiue
collocari b. Dignusenim locus est, qui et gloriosam lm negligendum, qui nec nobis otia damus, ut illi se-
uiercedem nostram, et senatus ampiissimi laudabi- J1~ cura pace ac tranquilla Ixtitia
perfruantur : ciio
lia decrela contineat. In quam rem illura direximus, ns' sentiant quia nos amare non possumus quos illi pro
quo redeunte noscamus implela qux jussimus. JS" suis excessibus horruerunt. Nam quorum gratiam
Incertum enim videtur habere quod prxcipit, cui. :m- impetrare possunt, qui suiscivibus displicere merue -
rerum efleclus tardius innotescit. runt; et dum tempus habuissent amoris publici,
EPISTOLAXVII. egerunt unde juste debeant exsecrari [Ms. A.,
SALVANTIO VIRO1LLUSTRI, PR^FECTO URBIS, A_ exsecari] ?
ATIIALA-
RICUS REX. XVIII.
Decernit ut liberet quosdam, nobitet Romanos, qui fl(j EDICTUM ATUALARICl REGIS.
pro sola sedilionis exortm suspicione in carcere 're rt '' C°ntra pcrcasoresbonorumalienorum. 2. Contra

» Hic obiter animadversione digna duco quod se- >e- Quomodo.Sic rector Ecclesix. Vide novell. 8 Justi-
natusconsulta ad diuturnilatem marmoreis tabulis dis niani, in fine. JURET.
inciJi jussil Atbalaricus, ut olim xreis, 1. 2, de orig.
ig- « Theodoretus, in Ep:slol. ad Roman. ait magislra-
jur. Plato in Minoerefert Talum regem Cretx pagos >OS tUSpublicailOS,et xo'j; iirayyiV.oiixu;
xa; yaptxa;, tri-
quolannis lustrantem leges xneis tabulis cxlatas cir- :'r- butorum exactores, provinciarum prxsides a Roma
cumtulisse,indeque-Erei nomenei inditum, h x<thtoi; o«» manare, ut qux Romx fiant, omnibus nola esse
ypatiiiaxiot; £X->v yeypup.p.ivo\i;xov; voi_o-j, o8_v 8sv debeant. Hinc Juslinianus, in prxfatione Pandectis
~/alr-o\);ixAii-w/Alterum,quod in edito etconspicuo :uo prxlixa, de conceptione Digestorum, tradit consue-
loco, nempe atrio beati Petri collocCntur, quo cui- ui- tudinem Romanx urhis sequendam ab omnibuscivi-
que pateant, et de plano legantur. Sic idem Plalo, lo, tatibus, quia Roma caput orbis terrarum, iTzixo[i-h
lib. II de Legibus, prxcipit rerum venalium leges ?es Tnf oixouf-svn?, ut scribit Athenxus : orbis compen-
medio in foro columnx afligi, ..... iv <rxri>.n xs^.ivxu
>xu diiim, et coinmunis omnium patria, 1. 33, lioma, D.
xn; apxri; VOW.11U. CTK Ad municip.: Romanx tamen civitatis ila demum
Demoslhen., Philipp. 3, Tpu.iip.uxa
T_ivrrooyovc-v TWV _>_-T-pwv u ey.ehiot
Sctxviiwv ro, sequi oportet, si non sit corruptura exemplum. Et ut
xaT£-_VTO,
ci; axifki.vj>;aA„iiv
ypd-^uvxe; FORNER. eleganler Proculus: Nontam spectandumquid Roiiwe
ei; uv.poTzo\rj.
b Leges olim in atriis ecclcsix locabantur, Cujas jas factum sit, quam quod fieri debeat, 1. 12, Sed licet,
in lib. l Feud., tit. 17; et lib. ni Capit. Car. Mag.,lit.
lit. D. Dc offic prmsid. FORN.
 785 M. AURELII CASSIODORl 7i
affigentestitulosnominepubtico.3. Contraobtinenlcs sA_ quanlum prxsumptor potuis;ct addici, in auctoribu?
callideel perverse senlentiam prindpum. 4. Conlra tainen facinoris manentibus constitutis.
dividentes aliena matrimonia. 5. Conlra uduiteros. in tantam Quod si qui.
6. Conlra eos qui duabus uxoribus copulabanlur. raplalus amentiam, tyrannico spiritu juri
7. Contra concubinarios el concubinas. 8. Contra! publico parere neglex;erit,viribusque prxpotens [Ac,
eos qui lerrore donaliones exlorquebant. 9. Conlra' prxposteris] destinati officii spreverit
paucitatem,
mateficos. 10. Contra homicidas. 11. Contra eos relalione judicis nostris auribus notabilis
qui in una causa secundo a judicibus ordinariis| ut indulta ingeratur,
provocabant. 12. Contra violalores edictorum tam, exsecutione sajonum, ultionem senliat
ipsius quam Theodorici. vigoris regii, qui obedire noluit cognitori.
150 Provide decrevit antiquilas universitatem1 2. Et quia summis principibus juris communione
edictis generalibus admoneri, per qux et delictum vivendum est, si b legum ordine prxtermisso,
quis,
omne corrigitur, et excedentis verecundia non gra- nomine
publico titulos prxsumpserit affigere, in lan-
vatur. Cuncti enim sibi xslimant dici, ubi nullura tum fiat obnoxius, quantum sanctio supe-
conli-" possidenti
constat exponi; et similis fit innocenli, quem rius memorata testatur. Merito enim et sacrilegii
gerit sub communione purgari. Hinc et nostra vere c pervasionis pondere
poena percellitur, qui iniquo
pielas custoditur, dum feriato gladio nascitur metus,' ausus est majestatera regii nominis ingravare. Litis
et provenit sine cruore correctio. Commovemurenim B ,
et clementer quoque expensas judicio superatus exsolvat: quod
placati; minamur otiosi; irascimur, ' hinc dantur fomenta detestabilis jurgii, cum improbi
quando vitia sola damnamus. Diu est quod diverso-*
vincuntur illxsi; ncc dolet calumnianlibus pudoris
rum querelx noslris auribus crebris susurralionibus si evaserinl dispendia facultatum.
affeclare daranum,
insonarunt, quosdam civilitate despecta
vivere belluina sxvitia; dum regressi ad agreste prin- 3. Si quis aulem de nostris scriniis aliquid credi-
deril promovendum, adversario suo,quantumad cau-
cipium, jus humanura sibi xstimant feralitcr odio- sam
sum. Quos nunc apte judicavimus comprimendos; ut ejus pertinet, de consecula [Ms. et Ac., con-
serie jussionum nihil xslimet supprimendum:
eo tempore inimica bonis moribus crimina persequa- suela]
ni feceril, careat inipetralis; vel si aliquod ex eo
mur, quo hoslibus reipublicx divina virtute resisti-
mus. Utrumque quidem noxium, utrumque pellen- agere tentaverit, nihilominus habealur infirmum;
illos solos volumus uti beneficiis nostris, quos
dum; sed tantq gravius grassantur vitia, quanto quia
interna. Unum recumbit in altero. non cognosciraus studere versuliis.
magis probantur
Facilius*quippe inimicorura acies cadunt, si nos.tro o 4. Qui suasione piectenda matrimonia dividere
xvo delicta subducimus. nititur aliena,ipsiusconjugium habeatur illicitum; ut
1. Primum humano generi noxiam pervasionem o (_ magis contigisse sential sibi, quod in altcro nialignus
(sub qua nec dici potest civililas, nec haberi) seve-. exercere tentavit. Si vero pro conjunctionibus clia-
ritate legum, et nostra indignalione damnamus : ritate privatur, futurura malrimonium illi jure
slatuentes ut sanctio divi Valenliniani adversum eoss denegamus : quia non meretur jugalis reverentix
iliu pessime neglecta consurgat,a qui prxdia urbanaa prxmia eonsequi, qui in genialis tori ausus est di-
vel rustica, despecto juris ordine, per se suosque e visione grassari. Sed ne aliquos hujus sceleris reos
prxsumpserint, expulso possessore, violenter intrare; ullio noslra derelinquat, illos quos spes non habet
nec aliquid de ejus districlione detestabili volumus s prxsentis conjugii, vel futuri, si quid in alienos tha -
temperatione mitigari : insuper addentcs ut si quiss .lamos dolosa machinatione prxsumpserint, faculta-
ingenuorum ad salisfaciendum legi superius definilx ,3 tum suarum media portione priventur, slatim fisci
idoneus non habetur, deportationis prolinus subja- [. juribus applicanda. Si vero prohibente pauperie in
ceal ullioni: quia plus debuil cogitare jura jpiblica,i, aliquorum subslantia nequierit vindicari, poena rele-
qui se noverat alibi non posse suslinere vihdictam. i. gentur exsilii: ne, quod dictu nefas est.ideo videan-
Judices igitur competentes, ad quos potest admissum n tur comminationemjuris publici evadere, quia Vilis-
facinus pertinere, si, invasorem cum possint amovere, ., simx noscuntur subjacere fortunx. Sed hxc de
pertulerint tenere prxsumpla, et adepli singuli ho-- .' sollicitatoribus affectusalieni pietas nostra decrevit.
nore priventur, et fisco nostro tantum fiant obnoxii,, 5. Cxterum in adulteris totum districtissime volu-
.
' » Vide 1. Si quis in tantam. Cod. Theod. De vi, § Pervasionis aclio, I. 5,1. 6, C. Theod. De denunt. ct
G8.GR. et CUJ. edit. rescript. Novell. Valentin. 12, de episc. aud.
b Solius fisci est titulos alienis prcediisimponere;; Idem mendum ex cap. 25 lib. v Eiymologiarum
nec licet privato, vel suis rebus potentiorum, alie- pridem sustuleramus, quod tamen in recentissima
nisve proprios aut publicos imponere tilulos, impri- edilione repetitum, persuasio, pro pervasio, scriptum
inere signa, suspendere regia vela, sive, ut Ambro- vidirhus. Quid quodet aliis auctorum librisinsidel?
sius loquilur, corlinas regias : qua de re exslantt Vitruvius, lib. ix, cap. 4, fin. : Singulis mensibus
mulli loci inNovellis et in Codice; quinetiamEcclesixe sol signa persuadens (pro, pervadens) auget et mi-
tilulorum impositio interdicilur synodo a Gregorio 3 nuit dierum ethorarum spatia. Salvianus Massilien-
Mauricii Augusli lempore habita : a fisco igitur solo5 sis episcopus, lib. iv de Providentia, ubi divilum ra-
jure imponuntur, videlicet teslato, publicis personis i pinas increpat, persuasionibus prxpotentum , etc.
pnesentibus et solemni juris ordine servato. Gregorius s Idemque, lib. v, bis eodem verbo citra mendiim uli-
eliam in quadam epistola queritur de Stephano quo- tur, pervasoribus et pervasionibus. Euseb. quoque
dam charlulario , quod nomine fisciloca singulorura _ Emissenus, homil. 11, de Pascha : Pervasorem dere-
invaderet.ac titulos iraponerct indicta causa.Bnoss. linquit, remanet prxdx deceptus, ct raptor orbalus.
c Pervadere, supra, lib. i, cpist. 15. et ahas ssepe. FORN.
785 VARIARUMLIBER IX. 786
mus custodiri, quidquid divali potuit commonilione Aratione
y) firmata, cl usualia jura publica, sub omni
dccerni. censemus dislriclionis robore cuslodiri; qux tanto
6. Uno tempore duabus nemo copuletur nxoribus: munimine se tegunt, ut nostra quoque jurisjurandi
quia se noverit rerum suarum araissione plectendum. interpositione cingantur. Quid per multa discurri-
Nam aut libido est, et rccle per.rui non sinilur : aut mus? Legum usualis rcgula, ct prxceptorum nostro-
cupidilas, et jure nuditate damnatur. rum probitas ubique servelur b.
7. Si quis autem superflua lurpique cupidine con-
EPISTOLA XIX.
jugali honestate despecta, ad concubinx clegerit SENATUI URDIS ROM.E ATHALARICUS REX.
venire complexus : si ingenua fuerit, jugo servitutis
Scribit se ediclum duodecimcapitumedidisse; et jubet
cum filiissuis modis omnibus addicatur uxori; utilli ut in senalu recitelur, et a prmfectoUrbisper.triginta
se per honesta judicia sentiat subdi, cui per illicilam dies lucis celeberrimisproponalur.
[Ac, pollicitum] libidinem credidit possc prxponi. Laudabilium jussionum causas plerumque prxbet
Quod si ad tale flagitium ancilla pervenerit, excepta vituperabilis excessus alienus, et miro modo mo-
pcena sanguinis, matronali subjaceat ullioni; ut il- menta justitix de iniquitatis occasione nascunlur. Si-
lani patiatur judicem, quam formidare debuisset ab- let enim xquitas, si culpa non vociferetur admissa ;
senlem. »B et feriatum quiescit principis ingenium, quod non
8. Donaliones nullius terror extorqueat: nullus fuerit aliqua querela provocatum. Conquerentium si-
acquirere per fraudem, vel exsecrabilem lasciviam quidem vocibus adacli, et frequenlium populorum de
concupiscat. Sola enim honestas merito capit Iucrum rebus quibusdam interpellatione cominoniti, neces-
de legibus. In allegationemjustissimx largitatis illam saria quxdam Romanx quieti edictali programmale
districtionem volumus custodiri, quam pro veritate duodecimcapilibus, sicut jus civile legitur institutum,
sollicite legalis sanxit antiquitas. Sic enim, ut ipsa in aevumservanda conscripsimus : qux custodita re-
testatur, ct fraudi iion patebit occasio, et veritati siduum jus non debilitare, sed polius corroborare
major crescil auctoritas. Alioqui nulli prxcipimus videantur. c Hxc in coetus vestri splendore reciten-
videri firmum,quod ipse conditor, non implendoqux tur, et per triginta dies Aprxfectus Urbislocis cele-
leges vel jura prxcipiunt, fecit incerlum. berrimis faciat solemni more proponi, nt nostra ci-
9 Maleficos quoque", vel eos qui ab eorum nefa- vilitate recognita, spes truculentis moribus auferatur.
riis artibus aliquid crediderint expetendum, legum Nam qua confidentia protervus assumat quod pri»-
severitas insequatur : quia impiura est nos illis esse cipis agnoverit damnasse clemenliam? Redeat amor
remissos, quos ccelestispietas non patitur impunitos. omnibus disciplinx, per quam et parva coalescunt,
Qualis enim fatuitas est, Creatorem vitx relinquere, rQ et potiora servantur. Ideo enim exercitus nostros,
et sequi potius mortis auctorem? Turpis actus ex juvante Deo, crebris expedilionibus commonemus
toto sit a judicibus alienus. Nemo faciat quod jura [Gr., Cuj. et Ga., commovemusj, ut universitatem
condemnant : quia decrelali pcena plectendi sunt, composilam vivere legibus scntiamus. Reddatur hxc
qui se prohibitis excessibus niiscuerunt. Quid enim animo nostro vicissitudo prxmiorum ; ut quem rei-
in aliis damnent, si ipsi se inhonesta contagione publicx utilitalibus cognoscitis occupatum, rarissi-
commaculent? Sit etiam sub divitibus tuta medio- ma querelarum adilione [Ed., editione] pulsetur.
crilas. Teneant judiccs legitimas districtiones : votum foe-
10. A cxdis temperetur insania. Nam prxsumptio dissimxvenalitalisabjicianle.Meluscunctacomponit,
manuura actus probatur esse bellorum , maxime in si reus crimen in judicante non invenit.
cis quos tuitionis n/jstrx munit auctoritas. Si quis
autem contra facere improba prxsum?>tionetentave- EPISTOLA XX.
rit, violator noslrx jussionis habeatur. ADUNIVERSOS JUDICES PROVINCIARUM ATHALARICUS RHX.
11. Appellari a subjecto judicibus ordinariis in Sancil ul edictumsuum per triginta diesin conventibus
una causa secundo non patimur : ne quod ad reme- pubticis more solemnirecitetur.
dium repertum est innocenlis, asylum quodammodo _ Cum vos provinciis nostris, juvante Deo, annua
videalur esse criminosis. Si quis vcro vetita itcrarc reparatione prxstemus; ncc desint judicia per uni-
tcnlaverit, negotio privatus abscedat. versos fines Ilalix distribula, inlelligimus de inopia
12. Sed ne, pauca tangentes, reliqua credamur juslilix copiam venire causarum. Culpa siquidem
noluisse servari, 151 omnia edicta tam nostra, vestrx probatur esse negligentix, quoties a nobis
quara domni avi nostri, qux sunt vencrabili delibe- coguntur homines legum beneficia postulare. f Nam
a Constantinus: Cxteri quos maleficos ob facino- d Triginta diebus proposita pendcbant edicta, seu
rum magnitudinemvulgus appellat, 1. 5, C. De malef. legesprincipum, ut cpist. sequenti. Exemplum apud
el mfl./.em:,dequibuslibro iv, epist. 22. FORN. Josephum, Antiq., lib. xix, cap. 5. JUR.
b Vide Novell.Theod. titul. 44, Ne duciani, etc. 0 Sordes nummariorum judicum magistratuumque
Et Jusliniani Instit., .itul. de pcena lemere litigan- his formulis graviter a Cassiodoro identidem exagi-
lium. JIIRET. tatas legimus apud Plulonem Judxum, de oflicio ju-
cSuperioris edicti in senatu recitatio.ex Rom. in- dicis disserenlem. FORN.
stituto, quo leges et conslitutiones imperatorum in f Romanis imperatoribus semper maximx curx
senatu recitatx confirmabantur, 1. 8, Humanum, C. fuilne litiganlcs in longinquis auditoriis consectandis
de legibuset senatusconsult., quem morem nos alias vexareutur sumptibus et labore. Eoque referrc pos-
fusius exponemus. FORN. suni quxscribit Juslinianus, novell. 17, § Si tibi; et
787 M. AURELIICASSIODORI 788
quis eligeret tam longe petere, quod in suis vidcret A ,\ gularis. Arma enim et reliqux gentes habent, sola
scdibus advenisse? Sed ut vobis versutas excusalio- reperitur eloquenlia qux Romanorum dominisobse-
nes, et a duras necessitales provincialibus tollcre- cundat. Hinc oratorum pugna civilis juris classicum
mus, de aliquibus casibushactenus pessimotorpore canit, hinc cunctos proceres nohilissima disertitudo
-
neglectis edictalis programmatis definilionecensui- commendat; et, ut reliqua taceamus, hoc quod lo-
mus; ulet vobis cresceret conbdentia recte judican- quimur inde est. Qua de re, patres conscripti, hanc
di, et paulalim audacia rnaligna possit imminui. vobis curam, hanc auctoritatem, propilia Divinitate,
Quod more solemni per conventus publicostriginta largimur; ut b successorscholx liberaliumlitterarum
dierum facite proponi, ut jure condemnatus ha- tam grammaticus quam orator, nec non et juris ex-
bealur qui post hxc remedia manere prxsumpserit positor, commodasui deccssorisab eisquorum inte-
despcratus. rest sine aliqua imminutione percipiat; et semel pri-
mi ordinis vestri ac reliqui senatus amplissimiau-
152 EPISTOLAXXI.
ctoritate firmalus, donec suscepli operis idoneusre-
SENATUl URBISROM.B ATHALARICUS REX.
peritur, neque de transferendis, neque de imminuen-
Prmcipit ul professores grammaticm, eloquentim el dis annonis a quolibet patiatur improbam quxstio-
juris constitulaemolumenla sine aliqua imminutione
percipiant. 1 nem ; sed, vobis ordinanlibus atque custodientibus,
JJ
Filiorum causas jure ad patrum cognoscimus re- emolumentorumsuorum securitate potiatur, prxfecto
misisse personas; ut ipsi de illorum provectu debeant Urbis nihilominusconstituta servaute. El ne aliquid
cogitare, quorum interest studia Romana proficere. pro voliintate prxbentium relinquatur incertum, mox
Neque enim credendumest vos inde posse minusesse ul sex menses exempti fuerint, slalutx summx con-
sollicitos, unde et generi vestro crescit ornatus, et sequantur prxdicti magistri mediam portionem : re-
ccetui provenit assidua leclioneconsiUum.Nuper si- sidua vero anni tempora cum annonarum debita red-
quidem, ut est de vobiscura noslra sollicita, quo- hibitiohe claudanlur, ne cogantur de alieno pendere
rumdamsusurralionecognovimusdoctoreseloquentix fastidio, cui piaculumest vel horarum aliquo vacasse
Romanx laboris sui constituta prxmia non habere; momento.In tantum enim qux sunt decrela volumus
etaliquorum nundinatione fieri ut scholarum magi- firmissimecustodiri, ut si qui cujus interest differen-
slris deputata summa videatur imminui. Quapropler, dam putaverit hanc quasi debitam functionem, pro-
cum manifestum sit prxmium artes nutrire, nefas curato more usurarum dispendia ipse patiatur, quia
judicavimus doctoribus adolescentium aliquid sub- justa commodalaudabililer laboranlibus [Mss., com-
trahi, qui sunt potius ad gloriosasludia per commo- morantibus] plectenda cupiditate subtraxit. Nam si
dorum augmentaprovocandi. Prima enim grammati- Q C opes nostras scenicis pro • populi oblectatione [£_..
corum scholaest fundamentum pulcherrimum lilte- collectione]largimur, et ea studiosissimeconsequun-
. rarum, mater gloriosa facundix, qux cogitare novit tur qui adeo necessariinon babentur; quanto magis
ad laudem, loqui sine vitio. Hxc in cursu orationis illis sine dilatione prxbenda sunt, per quos et honesti
sic errorem cognoscit absonum, quemadraodumboni mores proveniunt, et palatio nostro facunda nutriun-
mores crimen detestantur exlernum. Nam sicut mu- tur ingenia! Hxc autem prxsentibus litterarum magi-
sicus consonantibus choris efficit dulcissimumme- stris venerando coetuivestro prxcipimus iulimari, ut
los, ita dispositis coiigrtienter acccnlibus melrum sicut nos agnoscunt de suis commodisesse sollicitos,
novit decantare grammaticus. Esl grammalica ma- ita a se provectus adolescentium enixius noverint
gislra verborum, ornatrix humani generis ; qux pcr nos exigendos. Cesset nunc illa satyris doctoribus
cxercitationem pulcherrimx lectionisantiquorum nos querulis usurpata sentenlia, quia d duabus curis inge-
cognosciturjuvare consiliis.Hac non utunturbarbari nium non debet occupari. Ecce jam babere tolerabile
reges, apud legales dominosmanere cognoscitur sin- probantur hospitium : unde nunc merito, uni sollici-

novell. 23, § Illud, quibus adde Valentinianum, no- DI quis pluribus militiis det nomen, et cingulumcingulo
vell. 10, tit. de conf. ; et Marcianum, novell. I, conjungat, 1. 5, Qui militare poss. C. lib. xu Justi-
Nemin. exhib.; Majorianum, novell. 14, de iiidulg. nian. sanxit ne quis duobus magistratibus assideret,
releg. BROSS; et ulriusque judicii curam gereret, 1. ult., C.
a Ne provinciales cogantur ad comitatum principis De assess. T. Livius, lib. ix de Bell. Macedon.,vete-
jus petere, cavetur eliam form. 22 lib. vi, et novell. rem Roman. legenrostendit, duos simul magistralus,
Jusiin. 17. FORN. curules, ne quis capere possit, neque ge-
b VideJuslinianiPragmal.Sanclion. post novellam prxsertim
rere; nec decet plures magistratus ab uno geri, cum
Juliani super, cap. 22. GR. et CUJ. unicum ab uno oplime perficialur opus. $auAov.Tva.
c IlOnesla collectio est, ducto a voluptate ad mo- xo 7.„-to-_'apx&; f-v aur.v apxew, ev yup up' ivb;
rum cullum argumcnto, quo utitur Demosthenes epyovupiax' uTzoxeleizai.. Aristot., lib. II, C. 10, Poli-
Olynth. n, dum Atheniensibus auctor est ut, specta- tic. Quodita interpretandum censeo: Cumanimus in
culoruin voluptale posthabila, utilitali magis servia- diversa negotia distrahitur : alioqui uihirvelal pluri-
(ur, et pecunix theatrales in usus militares transfe- bus sludiis inlendi, dum unius cura ad alterum rau-
rantur . 6_.-j-.___£(___I_.T« „-),__'__
yiveaQaixi axpa- niat viam, ut juris civilis scientiam foro judiciisque
xiuxiv.u.Libanius.FORN.
d Quinlil. lib. x, cap. 3. Neque enim bona fidesi- cxercendis non mediocriler condHcere: contraqae
usum forensem verx germanxque legum cognitioni
inul se intendere animus toluin potesl, etquocunque in plurimum conferrc quotitfie sic experimur, ut al-
respexerit, des nit intneri quod proposiluni eral: ob tcram sine allcrius prxsidio suos fincsvix tucri posse
camque causun vetal Justiiiianus imperator nc siiuul arbitrcmur. FORN.
7S9 VARIARUMLIBER IX. 70*0
tudini jugiter iuhxrenles, tolo vigore animi a ad bo-.A prcestando dcsideriis palrum e felicia germina [Ed.,
narum arlium sludia transferantur. genera] masculorum.Hinc estquod in illo rerum ca-
pite collegam vix videtis exlraneum : hos habetis ju-
EPISTOLA XXII. dices, quos parentes. 0 lemporumsingulare pncco-
PAULINO YIROCLARISSIMO, COSSULI, ATHALARICCS REX. nium ! Curia Romana
completurpene vestra familia:
Prmclaris laudibus Paulinum ejusque familiam exor- ecce vere nunc unum dicendum est corpus, quando
nat. Tumconsulalusei confertinsignia.
constat vicini sibi generis societate permixtum- Sed
Indiscreti hominum mores confusiquevagarentur, non remitlas animos contidentialuorum; nec credas
si aut culpa formidinem,aut virtus prxmia non habe- possc sufficerc, quod tibi conligit de illorum prxdi-
ret. Scd cum utraque suis finibuspropriaque termina- cationegauderc. Plus exigiturhxres bonorum,quando
tionec.audantur,deillol53 nefas estambigi.qui me- sine cessatione compellitur, qui majorum virtutibus
ruit eligijudicio principali. Non enim quidquam aut admonetur. Adde laudes egregias senioribustuis; se-
odiodecernimus,aut pellectt-aliqua gratiGcalionelau- quens xtas cum aliqua opinabili novitale succedat.
damus. Electio nostra de meritis venit, et tanto quis Nam si gloriosura esl posteris avitas extendere facul-
regali animo proximatur, quanlo bonis studiis socie- tates, quanlo prxstanlius est hxreditarias augere
tate conjungitur. Non vereamini absentes, hec sitis ,B virlutes! Mores tuos domesticosconversalione lau-
de principis ignoratione solliciti. Latere potest forsi- davimus : sed majus aliquid nunc decet publicis ex-
lan vulgare hominumgenus, nesciri non potest proles hibere conspeclibus, unde sibi nec xtas tenera blan-
senatus : quando bene noli sunt, qui meritis asserun- diatur, ncc metus quisquam vindicet, nec magister
tur; et abunde cognoscitur, quisquis fama teslc Iau- assumat.
dalur. Quapropter te longissimeconstilutum mentis
nostrx oculus serenus inspexit et vidit meritum quod EPISTOLAXXIII.
non habebatur occultum. Propositum siquidem tuum SENATUl URRIS ROMA! ATUALARICUS REX.
celebrafa dilatavit opiuio, faciens fidem generis Magnopereextollit Venanlium Paulini patrem, iptum-
que Paulinum, quem creaverat consulem;et pelil «t
morum pondere, non xtale b. Neque enim fas erat ut ejus eleclionifaveant.
quem familia tanta produxerat, sententia nostra in Quid, patres conscripti, de vobis judicemusexpen-
eo corrigendum aliquid inveniret. Semen generis dile, cum ad suinmarumculmina dignitatumgerminis
morum fructibusreddidisti.Nihilvobisxlaslongasub- vestri viros quos nuuquam vidimus eligamus, non
duxit. Antiquosin te Decios Roma cognovit; Decios, fastidio negligentia., sed honorabili prxsumptione
inquam, priscis sxculis honoralam prosapiem, liber- naturx. Ad examen veniant qux pulantur incerta.
tatis auxilium, curix decus, Romani nominis singu- Q Nam quis de illa re xstimet deliberandum, ubi nihil
lare prxconium : cui specialiter adscriptum est quod repntalur ambiguum? Omnesquidem benignilas no-
immanissimumhostem statu reipublicx periclitante stra complectitur, sed lales veritatis lestimonio prx-
evasit; et in tanla virorum fortium multitudine solus dicamus. Prxcedit quidem gratia, sed sequitur in-
inventus est,qui patriam plus amasset. Hxc nos corrupta sententia. Nam sicut idem euricccorpus est
exempla subraonendo sempcr accendunt: quia ma- vobis, ita in unum laudabili proposito convenitis.
gnus verecundix stimulusest, laus parentum c; dum Vos ergo dilexisse, judicium est, unde libertatis aug-
jllis non patimur esse impares, quos gaudemus au- mentum et nostri imperii crescit ornatus. Rerum
clores. Et ideo, quod Deo auspice dictum sit, per causx semper in semine sunt, fructus editus prodit
indictionemduodecimam (Anno Christi 534) sume auclores; et quidquid a Divinilatemereraur, de felici
insignia consulatus; honorem quidem arduum , sed prole colligitur. Hinc est quod patricium Venanthim
familix vestrx domesticum.Vos enim completispa- sub admiratione pensemus, et fecunda prole gauden-
ginam consularem; vos crebro nominat d cursus an- tem, et tot consulatibusparem. Educavilenim libe-
norum ; et dnm copia plurimum soleat haberc fasti- ros nulla discretione laudandos, pondere moderatio-
dium, vestrum nomen repelitum semper efiicilur nis xquales,ingenii vivacitate consimilesf,et morum
gloriosum. Huic denique gcneri Superna faverunt, jv socielale vere germanos; quorum infanliam bonis
* Hac de re vide 1.1 de var. et ext. cogn.; Senec. STz&iWiio; y.ui-br' evxov o /povor
o.TOf, apiQpeZxub;
lib. xni.epist. 89; Plin.,prooem. lib. xiv. FORN. novell.: izepix&v VTZUXVV ; et nov. 47, 1. 3, D. De ac-
b Virtutisenim quamxtalis cursuscelerior,auctore cusat.; et supra, lib. vi, iii formulaconsulatus : No-
M. Tullio, v Phil. Nec enim cani, non rugx repente> men annoruin, clc. FORN.
auctoritatem afferre possunl, sedhoneste acta supe- • Leges Voconix, Salicx mares feminis prxtule-
rior xtas auctoritatis fructus prxbet extremos, ut runt, et
idem in Calone Majore.Itaque D. Hieronymus pres- lloc Menander jus Roman., 1. In mullis, de slalu homiu.
columenfamilix vocat.
byterorum nomen non ab xtatis senio, sed morum
gravilate el maluriiale Iracluni ait. FORN. 2T0),O; yap otxounaiZi; eio-ivuopeve;.FORN»
c Magnusverecundix stimulus est, laus parenlum, f Similitudo frairum vel geinellorumgratiam con-
y.ftK-j.Virgilianxsimilis: ciliat, Ieg. 59; 1..40, Hi enim, D. De mdil. edict.;
E pater.Eneas,et avuuculusexcilatHector. Plin. lib. vn, cap. 12, de M.Antonio triumviro. Mar-
Hic autem Theodoricum, parentem suum, Athalari- lial. lib. ix :lam tibiLetlauiinisiros,
cus inleUigit.FORN. Oua.nova similpsf<ciiuit
d Per consulesanni Rom. nuincrabanlur, Alhcnisi elc; 1.22, Vroinde,adl. Aquil.FORN.
pcr cponymos,Jul. Pollux, lib viu Onomast.: 'Eori o"
791 M. AURELII CASSIODORI 79?.
artibus enutritam, juvcntutem quoquc armis cxercuit, A i gratia cuslodiret. Nam quem ille virum aut exerciti-
formans animum lilleris, meinbra gyranasiis; tradens bus prxficiens cum victoria non recepit; aut judicem
amicis exhibere conslantiam, dominis fidcm; et quid- cingens [Ms. Niv. et Gam., ungens; Jur. : forte, au-
quid in illo viro gralia divina concessil, inlegra per- gens],non justissimum comprobavit? Cum futuris
fcclione transmissum cernas in posleros. Jactent se rebus eum crederes habere tractatum; nam quod
alii possessione locupleli, summumquepulenl bonum concepissetahimus, reddebal semper effeclus; miro-
solas esse divilias. In hac autem domo non lantum que sapientix studio non habebat dubium, quod ve-
palrimoniis, sed et virtulibus adilur hxreditas. Hoc raciter prxvidebat csse venturum. Denique ex te
est profeclo quod vfcredivites facit, quando nullum probare possumus eximium principis institutum :
melius polest esse compcndium, quam laudibussuc- quem primxvum recipiens ad quxstoris officium,
cessisse majorum. Probatum esl eliam in eo bonis mox reperit conscientia prxditum, et legum erudiiio-
dispensatoribus nil deesse. Alieni conlincns, propria ne maturum. Fuisti nimirum summa temporum laus;
sub moderalione dislribucns, et inusilala laude mira- ut illum sic ad omnia sollicitum inoffensa redderes
bilis, nulli gravis tot protulit consulares. Recipiat famulatione securum, dum molcm tantam rcgalis in-
hxc audiens fructum bonorum; agnoscat se prxco- genii facundix tux viribus suslincres. Te in diclalio-
nem habere quem dominum, et inler tot lumina pro- B | nibus amccnum, te ad justitiam rigidum, te habuit a
ccrum singulariter fuisse laudalum. Nam si homines cupiditatibus alienura. Beneficia quippe ipsius nulla
oruat semel accepisse palmalam, .quid ille censendus abominabili taxatione vendebas b ; ut honor tibi ad
est, qui tot meretur in filiisconsulatus? Et ideo, pa- opinionis divitias proficeret, dum minime prelio sub-
tres conscripti, alumnum vestrum Paulinum laurea jaceret. Hinc est quod videbaris xquissimo principi
[J_f-., aurca] dignitale veslimus; ut juvenlus ejus, gloriosa dilectione socialus, quia eras a vitiis proba-
qux fulget meritis, trabea quoque resplendeat trium- bili sequestratione divisus. Inlcrpellantium le pondc-
phali. Hunc honorem Deciorum].5^, familianon mi- ribus sapientissimus arbiter onerabat; tantumque de
ratur.quia eorum p.ena_*uut atria fascibus laureatis. animi tui cognita disceplatione prxsumpsit, ut in be-
Aliis rara dignilas ista contingit, iii hoc dccursu ge- nclicii locum tuum prxstaret xsluantibus sine aliijna
ueris pene nascitur consularis. Favete ergo, patres cunclatione judicium. Quoties ille te grandxvis pro-
conscripli, noslris muneribus, et vestro nihilominits ceribus imputavit, dum non sufficerent ad primordia
candidato. Nam licet nuncupemini omnibus genera- tua, quos tanta longxvitas xtalis instruxerat ? Erat
liler patres, huic etiam estis specialiler et parentes. plane quod in te prxdicaret eximium animura ad
Nomen veslrum a curx simililudine derivatum fide- proraerenda benelicia pa.ulum, et contra vilia cupi-
lissima rerura appellatione [Ac, applicalione] con- Q ( ditatis obstructum : dum nescio quo paclo rara est
licmat : non a translatilia usitatione vocabuli, sed in hominibus manus clausa, et aperta justitia. Venia-
honora sorte nascendi. Cedant vobis hanc felicitatem mus ad magisteriam dignitatem, quam non pecunix
Divina perpetuam ^ut licet gratiam prxsletis exoti- dignitate *, sed morum nosceris suffragioconseculus,
cis, prole vestra vivacius gaudeatis. quo loco positus semper quxstoribus affuisti. Nam
cum opus csset eloquio defxcato, causa luo protinus
EPISTOLA XXIV.
a
SENATORI PR.EFECTO rRJJTORIO ATIIALARICUS REX. • credebatur ingenio. Exigebaris benigno principe
se tibi noverat minime commisisse ; et quadam
Enumeral digriitatesquas Cassiodorussummocumho- quod
nore el integritate sub Theodorico ipsoqueAthala- gralia prxjudiciali vacabat alios laborare [Ms. Gr. et
rico gesseral. Tum itti eximiis laudibus cumulato Cuj., labore], ut te senlentix sux copiosa laude com-
prmfecluramprmlorianam conferl. pleret. Non enim proprios fines sub te ulla dignitas
Si te volunlas noslra adliuc lalentem aul inhono- cuslodivit, quando conscientix tux constat credilum
rum forsitan invenisset, gauderemus quidem reper- quod a mullis fuit proceribus sincerissime peragen-
tum; sed bene dubilaremus aclurum,quia spes magis dum. Nescivit quisquam de te subraurmurare con-
quam fructus in novo est. Sed cum domni avi nostri traria, cum tamen de principali gratia sustineres in-
innumeris.provectibusmagnoquejudicio glorieris, in- nr vidiam. Derogare cupientes vicit integrilas actionis,
conveniens res est disceptationi snbdere, quem vix adversi lui sxpe locuti sunt coacti quod animus non
possumus sub admiratione prxdicare. Tanti quippe habebat. Nam quxlibet malitia formidat contra
non examinanda, sed veneranda sententia est: quia manifcsla bona aliquid profiteri, dum generalibus
non potest de factis ejus ambigi, cum el nos ab ipso odiis verelur exponi. Egisti rerum domino judicem
cognoscamur elecli; qui divinx supplicationisemper familiarcm, et internum procerem. Nam cum esset
assiduus, exegit meritis ut illa faceret qux superna publica cura vacuatus, sententias prudentum a tuis
a Translatitiam usitationem,vulgarera etassuetam, Turpitl. : Prxvaricator est, qui translatilie munere
etquasi neglectam vocat. SicPlinius lib. vn, cap. 5: accusandi fungitur, id est, negligenter, nonvere,
Translalilium in -Egyplo est. Lib. xxvn, cap. 2 : Si nec bona lide accusatoris parles implet. BROSS.
mensa adsit nullum ponere, translatitium videraus, b Novell. 8,etsupra, hoc lib., epist. 15 el 16.
etiam quia multas religiones pollere manifestumest. FORN.
Sic etiam nostri jurisconsulti, 1. 55, Si patroni, D. c Vox, dignilate, olel mendum ; forte, ind'gnitate.
Ad tenatusconsult. Trebellian. Sed nec illud transla- Sic alicubi dicit Sencca ad dignilates veniri per ii_-
lilie Qmiltendum est. L. I, D. De jur. patron.: Non digna. JURET.
translattlic cxscqui debet 1. 1, D. Adsenatusconsuli.
793 VARIARUMLIBER IX. 79 i
fabulis esigebat ul factis propriis sc xquaret anli- A . ctavil; et nisus cst lempora faccre, qux merito lan-
quis. Stellarum cursus, maris sinus, fontiummiracula darentur in principe. Trahebat regnantis animum
rimator acutissimus inquirebat,ut, rcrum naturis di- veritas, et discrtitudo dictorum ; cui sic omnia relu-
ligentius perscrutatis, quidam a purpuratus videre- lit, ut miraretur ipse qui fecit. Allegavit solus quod
tnr esse philosophus. Longa fiunt, si cuncla profera- oir.nes juvaret; et dum purpuratas audilori suo fe-
mus : quin potius ad beneiicia nostra converlimur, rierat laudes, graliosum vobis nostrum fecit impe-
ut quod ab illo cognoscebalur deberi, ab hxrede rium. Commendat enim suam genlem, qui oralione
imperii libi sentias juste persolvi. Quapropter, placabili pcnnulcet regiam summitatem, quando ex
juvante Deo, quo auctore omnia prosperantur, ab vobis et alter talis creditur, a quo similia postulen-
indiclione duodecima (AnnoChristi 534) in prxfectu- tur. Patrem quoque clementix nostrx in ipsa curia
rx prxtorianx te suggestu atque insighibus colloea- liberlatis qua diserlitudine devotus asseruit? Reco-
mus; ut probatum judicem sine metu provincix sus- litis quemadmodum facta ejus orator nobis excolebat,
cipiant, quas hactenus improborum cognovimusi virtutes ipsius plus mirabiles faciens quam honores.
actione fatigatas. Sed quamvis habeas paternami In absoluto datur probare quod dicimus. /Estimale,
prxfecturam Ilalico orbe prxdicatam, aliorum libi patrcs conscripti, quali gralia poluistis ab illo respi-
lamen exempla non ponimus : vetera moribus tuis et, TJci, a quorum se corpore sic videbat ornari. Gloriosis
omnium vota [Alii, voto] complesli. Percurre, ju- quippe dbminis gratiosa sunt prxconia quam tribula :
vante Deo, glorix campum, quem semper a te novi- quia stipendium et tyranno pendilur, prxdicalio
mus expetitum. Nam si le conlinentem (ut credimus)I aulem nisi bono principi non debetur. Quid, prxco-
et dignitas ista probaverit, hoc esi sxculi ambiliosai niales viri, creditis his tantum fuisse conlentum, ut
superasse. Solilus [Ms., sollicitus] es quidem justai dominos niterelur laudare superslites, a quibus dum
non vendere, sed nunc oportet irapensius lxsis pcr vicissitudo prxmiorum forsitan quxritur, laboris tx-
injuriam subvenire. Invigilet incorruplibilis sensus> dia non vitantur? Tetendit se etiam in antiquam pro-
adversus male consuetas manus : excludatur undiquc! sapiem noslram; lectione discens quod vix majorum
sludium fraudulenlum,quia hoc dignum est per judi- notilia cana retincbat. Isle reges Golhorum longa
ccm provenire sincerum. Diulius quidem differendo> oblivione celalos latibulo velustatis eduxit. Isle Ama-
pro le cunctorum vota lassavimus, ut benevolentiam los cum generis sui claritate rcslituit, evidenter
in te 155 probaremus generalitatis, et cunctis desi- oslendens in decimam septiinam progeniem stirpem
derabilior advenires. Habet hoc enim humana condi- nos habere rcgalem. Originem Gothicam historiam
lio, ut celerius adepta fastidio sint : dum orane pre- fecit esse Romanam, colligens quasi in unam coro»
liosum vilescit oblatum; et contra dulcius accipitur, Q nara germen floridum quod per librorum campos
quod siib aliqua dilatione prxslatur. Sed non sumus passim fucral anle dispersum. Perpendite quanlum
tantummodo de tuorum temporum laude contenti; vos in nostra laude dilexerit, qui vestri principis na-
perquire omnia ad tilulos prxfecturx prxtorianx 1 tionem docuit ab antiquitale mirabilem; ut sicut
perliiieulia, qux aliorum visa est fraudare cupiilitas. fuistis a majoribus vestris semper nobiles xslimati,
Non liceal quemquam gloriari furtis aut prcejudiciis ( ita vobis rerum antiqua progenics imperarct. Credi-
suis. Lumcn te immisimusrebus celatis, quando nec; mus, patres conscripti, ct si adhuc referre volumus,
prudentix tux quisquam polerit illudere, nec fidem1 beneficia collata superantur. Nostris quoque princi-
aliqua oblatione lentare. Constitue et huic rcgulam1 piisquanto se labore concessit, cum novitas regni
diguilati, qui anleactis fascibusmirabilis conlinenlix1 multa posceret ordinari ? Erat solus ad universa suf-
exempla prxbuisti. Nam licet omnes pcne honores1 ficiens. Ipsum dictatio publica, ipsum consilia nostra
summos xqualiter egeris, habes tamen proposita poscebant; et labore ejus aclum est ne laboraret im-
conscientix bona, ubi nullam decet esse mensuram. perium. Rcperimus eum quidem magistrum, sed im-
Hic enim decorum est terminum non habere : hic plevit nobis quxstoris officium; et racrcedes justissi-
honesta probalur ambitio, cujus etiam ct nimielas ma devotione persolvens, cautelam, quam ab auclo-
placet. Omne siquidem prxdicandum quanto profu- I) re nostro didicerat, libenter hxredis ulilitatibus
sius quxritur, tanlo gloriosius invenitur. exhibebat. Verum his aliquid majus adjiciens, pri-
EPISTOLA XXV. mordia regni nostri et armis juvit et lilteris. Nani
SENATUl URRISROM_! ATUALARICUS REX. dum curx iittorum regias cogitationes incessercnt,
Scribit se Cassiodorct,quem magnopere commendat, subito a lillerarum penetralibus ejectus, par suis
prmfeauram prmtorianam concessisse. majoribus ducatum sumpsit intrepidus : cui quia de-
Cumulavimusquidem, patres conscripli, beneliciis fuit hostis, moribus Iriumpiiavit eximiis. Nam depu-
noslris copiosum virlulibus, divitera moribus, ple- talos Gothos propriis pavit expensis, ul nec provin-
num magnis honoribus senatorem : cujus si merila ciales percellcret, nec fiscum nostrum expensarum
consideretis, debemus omne quod solvimus. Qua oneribus ingravaret. Arma ejus nulla possessorum
enim compensatione commendandus est, qui aures damna senserunt. Fuit nimirum provinciarum veris-
dominantium luculenla sxpius prxdicalione com- simus custos. Nam ille dcfensor proprie dicendua
plevit? Dignitales sibi creditas eximia gravitate tra- est, qui tuetur innoxic. Mox autem ut tempus clausit
a Infra, epist. scq.,
purpuralx Iaudcs; lib. vm, cpi.l. 5, ii-fanliainpurpuraiam. FORNEK.
705 M. AURELII CASSIODORI 786
naviura commealum, bcllique cura resoluta est, in- .\ propria iargus offerre. Hos igitur mores lectio divina
genium suum legum potius ductor exercuit, sanans solidavit, quando semper [Ed., sxpe] bene geritur,
sine damno litigantium [Niv. et Ga., signans fine si ccelestis melus humanis motibus opponatur. Hinc
liligantium ; Ac, sanans fine litigantiumj quod anie enim virlulum omnium sumitur manifesta cognitio;
sub prelio constabat esse laceralum. Talem Metelliin hinc sapientia 156 veritatis sapore condilur. Sic ad
Asia, talem Catonis in Hispania legimus fuisse du- omnia reddilur humilis, quem iinbuit doctrina coele-
catum, qui plus de sua disciplina quam per arma stis. Huic ergo, palres conscripti, Deo auspice, a
laudali sunl: non injuria, quia hoslcm congredi va- duodecima indictione (Anno Christi 534) prxfectursfc
rius semper evenlus est; indubitata vero gloria, mo- prxlorianx regendam tribuimus dignitatem; ut que-
rum custodiisse mensuram. Quid ergo ? nunquid relas omnes infideliumnundinatione \Ac, omnes in-
tali actione prxsumens aliqua se elalione jactavit, liciatione] collectas, Deo prxstante, sua integnlale
dum cst familiare hominibus extolli cum bene de se componat : faciatque tam •niniium desideratus, ut
cognoverinl xstimari? Nonne tanta se communione cunctis possit esse beneficus. Adsint Superna dispo-
tractavit ut principis sibi gratiam ad benelicia tantum silis; ul quem nos probavimus longa conversalione
crcJcrel esse concessam ? Benevolus cunclis, mode- prudentem, prosperrimus sibi, fidelissimusnobis,
ratus in prospcris, ignorans nisi graviler lacessitus n utilis reipublicx debeal inveniri; et relinquat poste-
irasci. Qui cum sit juslitia rigidus, ad remissiones ris famam, per quam gloriosara sxculis suam faciat
irarum non perdurat austerus : suarum rerum distri- csse familiam.
butor egregius; et duin nescial aliena quxrere, novit

LIBER DEGIMUS.

157 EPISTOLA PRIMA. tis erigeret. Jungite nunc vola felicia; ut, sicul nos
JUSTRNIANO IMPERATORI AMALASUNTIIA [MS., AMALA- in imperio pietalis vestrx omnia fieri prospera desi-
SUINDA ; alii, AMALASUENTUA] REGINAa. deranter expetimus [Ac, experimur], ita nobis favere
Scribil se posl mortemAthalarici in consortiumregni vestram benevolentiam comprobemus. Peracto ita-
Theodaliadumadscivisse,et misisse legalos qui pacis que nuntio, quod vobis pro ingenita clementia cre-
prorogationempelant. dimus esse votivum, addimus etiam gratissimx.lega-
Adeo, clemcntissiine principum, vobis amore lionis officium, ut pacem, quam mente semper geri-
inhxsimus, ut distulerimus hactenus indicarc b liliii C tis, etiam mihi relinctis esse collatarn, adjectione
nostri gloriosx rccordalionis occasum; ne amantis quoque temporum protelutis. Nam licet concordia
Ixderemus aniinum post tristia nunliorum : scd principum semper deceat, vestra tamen absolute me
nunc, juvante Deo, qui consuevit casus asperos in nobililal; quoniam ille reddilur amplius cxcelsus,
prospera commutare, illa magis elegimus in veslram qui veslrx glorix fuerit unanimitate conjunctus. Sed
dcferre notiliam, dequihus, nobiscum posili, parti- quoniam epistolarum brevitate universa sufficienter
cipata exsultatione gaudeatis. Juvat eniin divina mu- nequeunt expediri, salutantes reverentia competenti,
nera diligentibus confiteri. Perduximus ad sceplrai quxdam legatis nostris verbo vobis insinuanda com-
virura nobis fratema c proximitate conjunctum, quii misimus; qux coRsuetudine vestrx serenitatis liben-
regiam dignitatem communi nobiscum consilii robo- ter accipile, ut ab omnibus evidenter possit agnosci
re sustineret; ut et ille avorum suorum d purpureo> quod juste nobis probamus de vestra mansueludine
decore fulgeret, et animos nostros solatium pruden- polliceri. Convenil enim de vobis indubitanter prx-
a Thcodoriei (ilia, Athalarici mater, cujus virtutes> i de Bello Gothico, verba purpurea. Parysalis filia
el aniini magniludinem Procopius commemorat lib. Cyri, et Arlaxerxis mater, jubebat eum quiregem
i de bello Golhico, et lib. i de Bello Vandalico : ex liberius esset allocuturus, verbis nitidioribus et gra-
quibus libris multa ad sequentium formularum cogni-• D vibus uterelur. Plnlarchus Apophtheg. : '_.j._).euo-_ T.V
lionem sumi possunt, qux mihi subsecivo sludio hxcI /3ao.Xsap.iX).ovxa (__T_izuppnciu;S.K/iy.o-^at,/3uo,_-_v__j
feslinanlius adnolanti colligere non licuit. FORN. j.yjf.ao-..Purpuralum filium dixit libri se-
•' In hoc filioeducando magnam curam maler ad- XpwQui quentis epist. 1. Crebrum et huic auclori familiare
:
bibuisse dicitur corruplus lamen fuit postmodiimi cpilhetum, cum quid illuslre regiumque signilicct;
ab xqualibus. Obiit anno Christi 552 (Lege, 534),, ut et Ennodio in panegyrico qucm Theodorico regi
cum regnasset annos decem (Lege, oclo.) FORN. dixit : Usus, inquit, in 158 tuorum fidem merito-
« Theodahadum consobrinum , regni socium; quii rum lesle Et sub finem : Utinam aurei
purpuralo.
ob muilas rapinas ab ea corripitur. Sed tandein utt bona sxcuh purpuratum ex te regem amplificet. Uti-
solus regnaret, mox eam in carceyem detrusit, dcinde: nam hxres regni in tuis sinibus ludat, etc, sup., lib.
occidi jussit, et regnum annis quinque obtinuit. Pro- ix, epist. 24, et lib. x, epist. 1. Procopius, sub
copius, lib. I de Bello Gothico ; Malthxus Palmeriusi finemlib. n de Bello Gothorum : Theudibaldumcom-
in Chronicis, et Herman. Contraclus. FORN. muni omnium Golhorum consensu ex Verona acci-
d A regibus orto. Aurel. Prudentius, in Symma- lum et ad se venientem stalim vesle purpurea dona-
chum lib. i, de cultu Adriani et catamiti ejus : vit, regemquecum adslanlium acclamalione el plausu
Nuncdiviprincipisillum creavit. Plin., lib. xxn, Coccum imperatoriis dica-
Purpnreoin gremiospolialumsorle virili. lum paludamentisscribit; qua veste et duces exerci-
Thcodahadus enim regia slirpc ortus crat, ncinpe, luum prius usos Plittarchus in Crasso ait. FORNER.
Thcodorici ex sovore Amalafreda nepos, Procop. lib.
797 VARIARUMLIBER X. 798
sumi, quando el nos pro desiderio vestro in his quos A \ ut non mcerorissui causas, sed vestra polius augmen-
commendastis talia facimusqualia vos sperasse co- ta cogitaret. Quxsivimusregales curas quo solalio
gnovimus. fulciremus. Sed auctor ille castitalis el misericordix
singularis, qui nobis primxvum subtracturus erat
EPISTOLA II. maluri fratris reservavit affcctum. Elegimus,
JDSTINIANO 1MPERATORI TUEODAIIADUS REX. filium,
Deo auspice, consortem regni felicissimumTheoda-
Significat se ab Amalasunlha in socium regni astum-
et ut suo hadum (Vide Baron. tom. VII Annat., pug. 226); ut
plum, petil judicio faveat.
a qux hactenus reipublicx molcm solilaria cogitatione
Novis regibus mos est per diversas genles pro- pertulimus, nunc utililates omnium junclis consiliis
vectus sui gaudia nunliare, ut acquirant affectum
externide communione exsequamur; quatenus in traclatibus duo, in senten-
principis ipsa regnandi. Quod tiis unus essc videamur. Astra ipsa cceli mutuo re-
facienti mihi, piissime imperator, multo mclius Di-
guntur auxilio, et vicariolabore parlicipata mundum
vina tribuerunt : quoniam vestram graliam securus
suis luminibus administrant. Ipsi quoque homini du-
expeto, quam prxcellenlissimam domnam sororem
plices manus, socias aures, oculos geminos Divina
nostram vobis pepigisse cognosco. Ab ejus enim ju-
tribuerunt; ut robuslius peragerelur ofiicium quod
dicio me nullalenus deviare certissimum est, qux -_ r>duorum fuerat societale complendum. Exsultate,
tanta sapientix luce resplendet, ul et propria regna
et cun- palres conscripti, et factum nostrum supernis com-
mirabili dispositione componat, promissam mendatevirtutibus. Nihil reprehensibile desideramus
clis gratiam robusla firmitate custodiat. Ideo enim
el agere, qux cum consilio alterius cuncta delegimus
me curarum suarum fecit csse socium, qualenus ordhiare. Communio siquidem regni mores asserit,
ego illos desiderem habere reverendos, quos sibi quando placabilis esse j-ustecrcditur, qui potestalis
ipsa fecit esse pacificos : prudentix sux more diju- sux habere participem comprobatur. Reseravimus
dicans, ut laliumamicitias eligeret, qui in lolo orbc itaque, Deo juvante, palatia viro nostri generis' cla-
similenilhaberent. Neque enim novaestista dileclio; ritate Amalorumslirpe progenitus,
conspicuo, qui
nain si decessorumnostrorum [Ms., vestrorumj facta
regalem habeat in aclibus dignilatem : paliens in
recolalis, agnoscitisquamdam esse consuetudinisle- moderatus in prosperis ; et, quod difficilli-
b adversis,
gem, cum illo imperio amiciliam Amalos semper mum potestatis genus est, olim rector sui. Accessit
habuisse. Qux tanlo certior, quanto vetuslior, quia his bonis desiderabilis eruditio
litterarum, qux na-
facile mulari non potest c quod per longa sxcula turam laudabilemeximie
redditornatamd.Ibiprudens
custoditur. Suscipiteitaque affectuosis mentibus et invenit, unde
sapienlior fiat; ibi bellator reperit,
noslra primordia, et domnx sororis noslrx, cui sin- _ unde animi virtute roboretur : inde princeps accipit
Q
gulariter studetis. judicio favete. Namsi me similiter quemadmodum populos sub xqualitate componal;
diligitis, regem quodammodo pariler efficitis. Sed nec aliqua in mundo potesl csse fortuna, quam lilte-
quoniam nos amplius loqiii desideria novitatis expo- rarum non augcal gloriosa notitia. Accipite quod
scunt, et litterarius sermo narrare plurimum non majus generalitalis vota meruerunt. Princeps vester
patitur, ideo tantis merilis (sicut dignum est) salu- eliam ecclesiasticisest Iilteris eruditus e: a quibus
tationis honore completo, harum portitoribus legatis
semper quidquid est pro homine [Ed., honore] com-
nostris aliqua pietali vestrx delegavimusintimanda, monemur :
judicare recle, bonum sapere, divina ve-
quia nemo utilius tractat quam qui vestrx mansue- nerari, futura cogitare judicia. Necesse est enim ut
tudini committeresua vota deliberat.
sequalur juslilix vcstigium, qui de sua scntentia
EPISTOLAIII. causam se credit esse dicturum. Viderim qux lectio
SENATUI URRIS ROMJE AMALASUNTUA REGINA. acuat iiigenium, divina semper efficerenititur pium.
Denuntialse in societalemregni Theodahadummutlis Veniamusad illam privatx Ecclesix largissiraam fru-
virtutibus, multa sapienlia exornatum vocasse; et galitatem, qux tantam procurabat donis abundan-
petilut kac de causa gratias Deo referant. tiam, conviviiscopiam, ut considerato ejus antiquo
Post flebilem filii nostri divx recordationis occa- D TJsludio nihil novi habere videatur in regno. In hospi-
.um, vicit animura pix matris generalitalis affectio; talitate promptus, in raiseratione piissiraus; sic cum

a Hunc morem teslatur 1. ult., tit. ult., lib. xn
Cod. Philostratus, lib. v de ApolloniiVita, de Nero-
nis in canendovictoria, e\>uyyi\iu90_.v;eo sensu o_
iituyys&ovxs;xa; x&pi-xu;dicuntur a Theodoreto in
Epistolam Pauli ad Komanos.FORN.
b Epistol.iult. Ub. superioris; lib. vm, epist. 5, et
epist. seq. FORN.
« Cerie non debet, 1. 32, De quibus; 1. seq., De
legibus. Nam in rebus novis coi.sliluendis evidens
utilitas esse debet, ut recedatur ab eo jure quod diu
xquum visum est, 1. 2, De const. princip. Concilii
Niexni cap. 6 : Ta upyuiu i'9ri v.paxsixo Locorum
satis noia lex. FORN.
d ln consiliumlibcntcr adiuitlemli sunt littcrati,
scd qui non sinl hoc lanluii. munerc prxdili; el-
enim qui sola et nuda ista lilterarum cognitione se
jactant, valdc repellendi sunt, nec doctissimi ple-
rumque sempcr ad rempublicam apti. Necesseest
adsinl alix animi dotes, nempe, ut sinl fidi, sive vita
probi, prudentes universe et dislincte, xtate gran-
des, sortis utriusque gnari; et ut Milhridatesde se
ait: Mihi fortuna, niultis rebus ereptis, usum dedit
bene suadendi. BROSS.
eProcop., lib. i, scribit Theodatum, seu Theoda-
hadum, litterarum Lalinarum et Plalonicorum do-
gmaluin perilum fuisse; nullam theologix cognitio-
nem tribuit;'disciplinx mililaris expertem, et pecu-
niaruui [cogendarumel possessioiium accumulanda-
rum sludiosum. FORN.
799 M. AURELH CASSIODORI -W.
multa expenderet, census ejus ccelesti remuneratione A < quatur. Non dubitavit parentem prius juri publico
crescebat. Talera universitas debuit optare, qualem tsubdcre, quem paulo post voluit ipsis quoque legibus
nos probamur elegisse; qui rationabiliter disponens anteferre. : Exploravit conscientiam, cui erat regni
propria, non appetat aliena. Tollitur enim necessilas 1tradilura censuram ; ut et illa domina cognosccretur
principibus excedendi, quolies assueverint propria esse i cunctorum, et me probalum perducere dignare-
moderari. Laudalal59nimirumsenlentia, quxrerum i ad regnum. Quando his muneribus, quando sol-
tur
prxcipit modum, quia nimium non placet etiam quod vamus tanlx gratix qux debemus; ut qux cum par-
bonum putatur. Gaudete nunc, patres conscripti, et vulo filio imperavit sola, nunc mecum delegerit re-
supernx gralix pro nobis vota persolvite, quando ignare sociata ? In ipsa est enim decus regnorum om-
talem mecum constitui principem, qui el de nostra ihium, inipsanoslrx originis flosbonorum. Quidquid
xquitate~bona faciendo propria sux pietalis ostendat. ifulgemus, ab ejus claritate suscipimus ; quando non
Hunc enim et majorum suorum a commonet virtus, <
solum parentibus laudem contulit, sed ipsum quoque
et b avunculus efficaciter excilat Theodoricus. Igenus humanitalis ornavil. Quis possit suflicienter
edicere quahta pietate, quanto morum pondere de-
EPISTOLA IV.
i
coretur? Discerent profecto nova philosophi, si vive-
SENATUI CRBISROM.E THEODAHADUS REX. _
B rent; et minora Iibris suis falerenlur condita quam
Scribit se ab Amalasunlha, qum mullis laudibus extol- huic cognoscerent attributa. In tractatibus acula, sed
lilur, ad socielatem imperii proveclum. ad loquendum summa moderalione gravissima. Hxc
Divina nobis benelicia , patres conscripti, prove- ,est regalis proculdubio virtus, cclerius necessaria
nisse feliciler nunliamus, dominam rerum, toto orbc' sentire, et tardius in verba prorumpere. Nescit enim
gloriosam , consortem me regni sui Iarga pietate fe- pcenitenda loqui, qui proferenda prius suo tradidit
cisse; ut hec illi deesset fidele solatium, et nobis avi- examini. Hinc est quod ejus doctrina mirabilis per
tum congrue prxstarelur imperium. Suscipiatur gra- mulliplices linguas magna ubertate diffunditur; cujus
lissime quod generalitatem conslat oplasse \Ac, or- ingenium ita paratum reperitur ad subitum, ut non
nasse]. Rescrenlur nunc sine metu vota cunctorum; puletur esse terrenum. In libris Regum regina Auslri
ut unde periculum perluli, inde me universitas co- venisse legitur ad discendam sapientiara Salomonis,
gnoscat ornari. Prxsumpsislis enim me inconscio su- hic principes audiant quod sub admiralione cogno-
surrare, quod palam non poteralis assuraere. Quan- scant. Paucis verbis sensus clauditur infinitus; et
twn vobis debeam hinc dalur intelligi, ut illud mihi1 summa facilitate coraponitur, quod ab aliis nunc sub
festinaretis divinitus evenire, quod meus animus non1 longa deliberalione formatur. Beata respublica qux
audebat appctcre. Hoc nobis est potius novum quam1pQ tantx dominx gubernatione gloriatur. Minus fuil ut
vobisincognitum. Magnaergo graliacompletum debet» generalilas sub libertate serviret: additum est tanlis
accipi, quod velociter quam oportebat videatur ape- meritis, ut ei subderetur et reverentia principalis.
riri. Sed si quid de vobis meremur, cum tamen plu- Hoc enim obsequio dignissime dominamur. Nam cuin
rimutn apud vos valere nostram gloriam confidamus,> tantx prudentix pareo, cunctis virtulibus obsecundo.
domnx et sororis nostrx gloriosas laudes jugiter per- Sub tali siquidem monitore regni pondere non gra-
sonate : qux magnitudinem imperii sui noslra voluit1 vamur, dum si quid sit pro novitate incognitum, fiet
participatione roborari; ut tanquam in duobuslurni- nobis ejus instructione certissimum. Ad bonum pu-
nibus uuus esset aspcctus, et concordem sensum1 blicura veritatem non pudet confiteri. Agnoscile,
nemo credcret segregatum. Sic sunt enim simul,• principes viri, sapientissimx esse dominx quod in
quos et gratia jungit, et parenlela conciliat. Arduura. *• nobis potuerit plus placere. Hlam enira aut interro-
sibi boc forsitan xsliment impares mores. Diflic.le 2 gando melius sentimus , aut cjus imitatione prolici-
est illos aliter vivere, qui sibi possunt bonarum cogi- mus. Vivile nunc felices; vivite, Deo auxiliante,
tationum simililudine convenire. Consilium quippee concordes; et xmulamini graliam, quam regiam co-
mutare delreclat improvidus; sapientiam vero illee- gnoscilis tenere concordiam.
quxrit in altero, penesquem est scientix magnitudo.• nD EPISTOLA V.
Sed inter diversa munera , qux nobis cum regia ma- THEODOSIO H0MINI SUOc THEODAHADUS REX.
jestate Divina tribuerunt, illud amplius permulcet Vetat quominusdomeslici sui tillatenus insolescant,
animum nostrum, quod nos sapientissima dominaa prmcipitqueut modeslia et legum custodia reliquis
trutina magnx disceplationis elegit: cujus prius ideoo exemplosint.
ut ad Potestalis nostrx censuram rerum volumusessemo -
justiliam pertuli, prius ejus provectionis gra-
liam pervenirem. Causas enim, ul scitis, jure com- destiam; ul quantum divina benelicia 160 percepi-
muni nos fecit dicere cum privalit. 0 animi nobilitass mus, tantum xquabilia plus amemus. Privata siqui-
singularis! En xquitas mirabilis, quam mundus lo- dem sludia a noslro animo probantur exclusa : quia
a Ad vilx decora domesticx Iaudis exempla pro- c Homini suo, id est, domestico et clienli, 1. 4,
vocare debent. L. un. C. Theod., de emend. pro- C. De dignit.; 1. pen. C. Theod., de censitorib. per-
pinq. FORN. xquat. et inspect.; I. 1, de conductorib. et horhi-
b Alludit ad illud Virgilii: nib. domus Augustx, C. Theod.; 1. 5, de reparat.
Et paler -Eneas, et avunculusexcitat Heelor appell., C. eod. FORN.
JURET.
801 VARIARIIMLIBER X. 802
generalis dominus cuslos factus sum, Deo auxilianle,, A . [Ac, excolerc]? Naturaleest, iuvcnire; sed facundi,
cunctorum. Et ideo prxsentijussione prxcipimus utt decentcr asserere. Qualc est enim.cunclis desideran-
quicunque ad dorauinnoslram noscitur perlinere, et:t tibus loqui, et res communesoralione ita diserte di-
curx tux probatur esse commissus, nullis prxsum- cere, quas etiam prudentes se mirentur audiisse? In
ptionibus insolescat; quia solus dicendus est illee hac te cognovimus arte prxvalidum , ut el suadere
meus, qui legibus potueril esse tranquillus. Augete e possis suaviler, el suggeslionibustuis nescias mali-
famam nostram per palientiam vestrara. Si quis ha- gna miscere. Atque ideo a quxslurx libi fasces per
buerit cum altero forte negotium, ad communia a decimam tertiam indictionem (Anno Christi 555),
jura descendile : fora vos tueantur, non iniqua prx- propitia Divinilate, concedimus, '•>ul saties [Niv. et
sumptio. A domeslicis inchoare volumus discipli- Ga., facias] generalitatis votum, juridicorum se-
nam, ut reliquos pudeat crrare, quando noslris co- quendojudicium. Totum te legibus, lotum te respon-
gnoscimur excedendi licentiam non prxbere. Muta- sis trade prudentium. Sic nobis oplime famularis
vimus cum dignitate propositum; el si ante justaa [ed., consulueris], si priscorum servias constitulis.
districte defendimus, nunc clementer omnia mitiga- Considera in verbis tuis laudem positam principa-
mus : quia domura exceptam non habent principes ; lem. Fama noslra est quod loqueris; conscicnlia
sed quidquid divino auxilio regimus, noslrum pro-- JJ sine dubilatione quod senlis. Intellige quantum sit
prie contitemur. Estote ergo circa eos qui juri no- quod a te exigatur, cui opinio nostra commiltilw.
slro ante fuere subjecti oranino soliiciti, nullura n Hxc subjectos nostros ainpleclilur, hxc per gentes
conlra legem aliquid permittatis excedere. Laus add exteras pervagatur : per hanc ubi non videmur,
me vestra potius perveniat, quam aliqua querelaa .agnoscimur. Decreta noslra tradunt civitatibus pro-
procedat; quia bona conscientia lunc vere imperat,', vinciisque sermones. Judicare de nobis possunt, qui
cum gemeraliterprxstare festinat. ctiam noslris jussionibus obsequuntur. Summo crgo
studio conslat esse servandum, quod de nobis polest
EPISTOLAVI. ferre judiciuni.
PATRICIO VIRO ILLUSTRl, QU.ESTORI. THEODAIIADUS REX.
Plurimum eum laudal, eumque ad qumsturamevehit. j* EPISTOLA VII.
Necessarium probatur reipublicx personas digni- SENATUI URDIS ROM.E TIIEODAHADUS REX.
lalibus aptas eligere; ut cui juslitia commitlitur,, Denuntial se Patricio praclaris virlulibusprmfulgenli
malis moribus non gravelur. Alioqui inefficaxest abL qumstorisdignilalem conlulisse.
homine exigere quodagnoscitur non habere; contra,i, Post primordia nostri unperii vobis felicilcr nuu-
coafidenter quxritur, quod inesse Sentitur. Et ideo o C tiata, congrua nobis conligit, patres conscripti, causa
primum nobis piacuit tuos mores inspicere, sine qui- sermonis; ut judicem nos cognoscatiselpgisse, cujus
buspossuntquxlibetoptima displicere. Ornamenlum tt nos [Ed., vos] lingua possit ornarc. Quxstor enim
euiin bonorum omnium est sincera benignilas; qux» eloquens reipublicx decus est, qui et vota nostra
non estsola, quia de virtutibus cognoscilur esse ge- !- oplime videatur eiiicere, et antiquorum jura firmo
nerata. Ordinera serva nostri judicii; ut sicut hxc:c consilio custodire. Hic est cnim Patricius suis jara
prima quxsivimus, ita te custodire justitiam prx om- i- vocabuiis honoratus. Nam perpelua fruitur laude,
nibus sentiamus. Secunda nobis cura fuit, eloquen- i- cui est honor in nomine; cujus affluentemfacumliam
tix tux fluenta perquirere; quam licet singulariler :r sludia Romana genueruntc, ostentans merito de loci
diligamus,moribus tamen juste postponimus. In illis is dignitate peritiam. Nam qui illic potuil imbui, me-
ci.imvita cognoscitur, hic laiitum lingua laudatur : ruit ubique laudari: ibi defxcalus sermo Lalinus est;
sedin te valde decorum, quia utrumque nosceris ha-i- inde discuntur verba toto nilore Iucentia. Alix re-
bere sociatum. -Equaliter enim splendes actionisrae-;- giones vina, balsama et olentia thura transmiltant:
rilo et dictionis eloquio, ut juste possit intelligi per>r Roma tradit eloquium, quo suavius nil sit ainlilum.
te voluntas principis expediri. Naminter cxteras ar- Sic bonis artibus eruditus, mox est forensibus apla-
tes oratoriam sic diligimus,ut eam ornamentum om- i- D tus excubiis; utoratoresquos longa medilatione per-
nium litterarum esse fateamur. Quidquid enim in n ceperat, consimili declamatione monstraret. Notuin
qualibet disciplinaconcipitur, abista sub decore pro- i- est etiam quanta cum collegis suis moderatione con-
fertur. Reperiat quamvis magna philosophus; quid id tendit. Certaminibus ejus modestia semper adfuit :
proderit sentire, si laudabiliter non possit extollere •e dicendi calore raptatus, studuit laudabilibus inven-

aDe quxstoris oflicio et eloquentia, supra, lib. vi,I,
form. 5; lib. vm, epist. 13 et 14. FORN.
b Hinc constat qux fuerint partes quxstoris subb
imperatoribus; ille enim condebat leges, etverita--
tera precum rimabatur; ul subscriberet illis, si justaa
ratione niterentur; quod liquet ex I. 2, C. De pelit.'..
bon.subl. Vide Symmach., lib. u, epist. 8; lib. iv,',
epist. 5l»; lib. v, epist.,.52, et qux nolavimus add
forin. 5, lib. vi, supra. BROSS.
c Hic de Romana cloquenlia loquitur : ct qui.lcm n ptum in larario servo. FORN,
tum inclinante Lalini sermonis dignitate, haberi in
pretio cceperunt qui Latine scirent. Constat jani inde
ab eo lempore, certe imperii Justinianxi xtate con-
tractus, qui a tabellionibus perscriberentur, conce-
ptos ieofere sermone quo nunc vulgus Italix utilur;
ut constat ex instrumento bibliotnecx regix, quo
Stephanus lutor Gratiani pupilli cum ipso transegit,
quod Ravennx scriptum est anno Juslinianxideseri-
impe-
rii 38, indictione 12, cujus exemplum a me
 803 M. AURELIICASSIODORI 804
tis; non, quod plerique faciunt, vacavit injuriis " ; A EPISTOLAIX.
qui sic peroravit causas sub tranquillitale, ut mores JUSTINIANO AUGUSTO THEODAHADUS REX.
proprios seroper assereret. Contendisse siquidem, Petit ut tinal in Italiam transferri qumCalogenilu»
non litigasse repertus est. Alienam enim causamfa- emerat.
ciebat suam 161 gloriam. Nam sic cognitus est vin- yEquuni est, sapientissiraeimpcrafor, ut illa nobis
cere, ut probaretur contrarium animum non lxsisse. libenti animo faciatis impendi, ad qux si essemus
Talem ilaque virum non decuit diutius juslitiam pe- desides, a vestra potius clementiadeberemusborlari.
tere, sed docere; quia judiciaria virtus est, lingux Vobis enim gratura esse non dubiura est quidquid
bonis abundare, et mentis lemperantiam custodire. per nos ad Italix decorem contigerit expediri: quia
Cognoscite, patres conscripti, quid fieri velimus, laudibus vestris jure proficit,quando videlur crescere
quando in judicibus primum mores elegimus, in ea quod ad nostrx reipublicx potest gloriam pertinere.
magis dignitaie qux jura consuevit edicere. Noni Quapropter exhibens principalui vestro reverentissi-
enim lemporibus noslris potestate regia esl armatai mum salutationis affectum, harum portitorem ad illa
quxstura, sed legibus probatur esse composita. Vetlc! direximus exhibenda, ad qix quondam Calogenilus
noslrum anliquorum principum est voluntas, quos ini fuerat destinatus; ut, etsi persona rcbus humanis
tanlum desideramus imitari, quanlum illi justiliami gj subtracta est, beneficia tamen vestra ad nos, Deo
sunt secuti. Ula est enim reverenda priorum aucto- juvante, perveniant, ne cassetur desiderium quod
rilas, qux a recto tramile rion declinat. Sequendii convenienter est de veslra prxsumptione sccurnm
enim necessitalem reliquit posteris, qui justitiami [ed., secutumj.
suis miscuerit constitutis. Et ideo, patres conscri-. * EPISTOLA X.
pti, per decimam tertiam indictionem (Anng Christi1 THEOD0R_- ALGUST.E d AMALASUNTHA REGINA.
555) illuslri Patricio quxsturx contulimus dignita- ut de sospitale sua per legatosquos ad Justi-
ut est clarus nomine, magniiicuseliam sit» Rogal
tem; qui nianum miseraladmoneat.
honore. Fovete in eum nostra judicia; ut quod nos> Dum proposili nostri sit illa quxrere qux proban-
prxslitimus, vobis placitum nihilominussentiatur. tur ad gloriam pii principis pertinere, dignumest vos
sermone venerari quos bonis omnibusconstat sempcr
EPISTOLAVIII. augeri. Concordia non cst sola prxsentium : quinimo
b illi se melius respiciunt, qui animi charitale se con-
JUSTINIANO AUGUSTO AMALASUNTHA REGINA.
jungunt. Alque ideo reddens augustx reverentix
Rogal ut marmoruvelalia necessaria,qumCalogenitus 1 salutationis affectum, spero ut redeunlibus
legatis
comparaverat,jubeat ad reginam transmitli.
rQ nostris, quos ad clementissimumet gloriosissimum
Ila nos gralia veslrx pietalis oblectat, ut quidquidI principem destinavimus, de vestra nos faciatis sospi-
ad decorem nostrum potest proficcre, libenter a ve- tate gaudere; quia prospera veslra ita nobis grata
stris velimus-partibus postulare : quia talia vobisi videntur, ut propria; et necesse est sospitatem desi-
[nu. et Ac, nobis] Divina tribuerunt, ut et VOBejusi deranter suscipere, quam nos jugiler constat optare.
affluenter muneribus abundetis, et sperantibus beni-
sunt necessaria | EPISTOLAXI.
gno animo qux concedatis. Et ideo
inansuetudinemvestram reverenter salutans, harum MAXIMO VIRO1LLUSTRI, DOMESTICO, THEODAHADUS REX.
illuni ad Maximum ex Aniciorumfamilia, qum multis ornatur
porlitorem excellentix veslrx beneficia de- encomiis,oriundum, et uxori regimslirpis matri-
ut
stinavi, marmora, vel alia necessaria, qux quon- moniojunclum ad primicerialum,sivedomeslicalum,
dam Calogenilumcomparare feceramus, per prxsen- promovet.
tium [Ac, pium] portitorem ad nos pervenire, Do- 162 S'1 gloria est bonorum principum incognilas
mino favenle, jubeatis; ut cognoscamusnos a pielale honoribus clarificare personas (dum quidquid a sub-
vestra revera diligi, quorum facitis vota compleri. jectis proficitur regnantium laudibus applicatur),
Yestra enim gloria est nosler ornatus, quando vos quanto nobis prxslantius est nobilissimxfamilixred-
prxslitisse cognoscilurquod noslris laudibus appli- dere quod eam cognoscimus etiam nascendi sorte
catur. Decet enim ut et orbis iste Romanus c juva- meruisse? Sic enim justitiam sequimur, si bonis hx-
mine vestro resplendeat, quem amor vestrx sereni- redibus parentum prxmia non negemus. Decet enim
tatis illuslrat. etiam priores suos vincere, qui ad nostra meruerunt

* Laudatur hic quxslor ex eo quod in agendis et Golhico. FORN.

perorandis causis ab injuriis sibi omnino temperave-
rit; turpissimus enim est conviciandimos, ut lestatur
Valentinianus imper. in I. Quisquis,C. De posl. Prx-
terea orationes non sunt conviciis iraplendx. Vide
Am. Marcellinum,lib".xxx. BROSS.
Advocati in perorandis causis lemperare sibi de-
bent a conviciis.Vide 1. vi, C. De postulando; nolas
ad Symraach., lib. ix, cpist. 28. JURET.
b Amalasunthacogitavil ab ItaliaConstantinopoIim
usque adire Juslinianum imp. Procop. lib. i de Bello
c L. 17, In orbe Romano, de slatu hom. Plin.,
lib. xvn, c. 12; lib. xxxni, cap. 4. Maleprius, in urbe
Romana, legebatur, d. 1. 17, quod editio Florentina
arguit : el jam Alciat., lib. u cap. 22 Dispunct., ad-
notarat, cui et hic locus suffragatur, et 1. 1, C. De
eunuchis.FORN.
0 TheodormAugustm,Jusliniani conjugi, de cujus
forlitudine animi Procopius merainit. Ad eamdem
scribitur infra, epist. 20, 21, 23, liujus libri. FORN.
805 VAltfARCMLlBER X. Stlf,
tempora pcrvenire. A.iiciosquidem pene priucipibus A _ turus nulla viderctur siimerc, qui prima_-vusrmcriu
pares xtas prisca progenuil : quorum nominis digni- cognosciltiraccepisse. Avari quippe principis erat in
tas ad te sangulnisfonle pcrducta, colleclis viribus, uno honore spatia vitx tam magna concludere, et
hilarior instaurala rutilavit. Quis ergo relinqueret in ideo magis nihil prxstare, quia prius cognoscitur
posteris minus honoros [ed., honoris], quos tandiu summa meruisse : quin potius omnia promiscue
constat fuisse prxcipuos? Accusarentur sxcula °, si concedamus. Nulla dignilas minor est, cum bcne
talis poluisset lalere familia. Atque utinam nobis geritur, quando reverenliam plerumque actio videlur
Marios vel Corvinosannosior vita servasset! vix sa- accipere de claritate personx. Hxc autem tunc sunt
tiaretur principis votum, si nos conlingerel peisouas gradibus dislincta, cum diversis fucrint distribula.
illas lalium possidere meritorum. Quemadmodum Nam honorem suum semper xqualiter relinet, quid-
nunc profecto negligamus inventa, qui dcsideramus quid probe gesserit consularis. Sic minorum ilumi-
habere prxlerita? Atque ideo (quod feliciter diclum num vocabula major amnis absorbel, et quamvis
sit) primiceriatus, qui et domeslicatus nominatur, plurima flucnta Tiberis vestcr accipiat, tamen a pro-
ab indictione decima quarla (Anno Christi 536) tibi prio nomine non declinat. Et ideo, quod feliciter dl-
conferimus dignilatcm. Usurus cs omnibus tilulis qui clum sit, illusiri viro atque magnificopatricio Maxi-
ad ejus perlinent actionem. Hichonor quamvis tantis B | mo primiceriatus, qui et domesticatus nominatur, a
natalibus videalur inferior, cunclis taincn fascibus quarla decima indictione (Anno Christi 536) geren-
tuis videtur esse felicior; cujus lempore meruisli dam tribuimus dignilatem, ut mediocritas honoris
conjugemregix stirpis accipere, quam in tuis curu- merito cresceret prxsidenlis. Neque enim fas est
libus [Gr. et Cuj., tuo consulalu] nec prxsumpsisscs humile dici quod gerit Anicius : familia toto orbe
optare. Age nunc, ut sicut tibi est votivus, ita nobis prxdicata, qux vere dicilur nobilis, quando ab ea
reddatur acceptus. Considera quid merucris, et di- actionis probiias non recedit. Sed his bonis addimus,
gnum te noslra aflinilate tractabis. Nam qui familix patres conscripli, ut nostrx affinilati prxcelsx clara
regnanlis adjungitur, in laudum gremio coilocalur. familix vestrx gratia misceatur. Verumhanc gloriam
Nunc major opera mansuetudini dclur; nuuc onini- non sibi lantum potest unus assumere, quam nos'
bus communio benigna prxbeatur; ut talem probe- probamur Romano nomini contulisse. Reddite affe-
mur elegisse, quem nulla possit prosperitas immu- ctui meo plenissimam charitatem. Plus est amandus
tare. Humilis age rem glorix, quia de modestia laus a doniino, qui parentis pomen dignatus esl prxstare
sumitur, de elatione odium concilatur. Provectibus subjccto. Sed xquum esl, patres conscripti, ul cha-
quidem proxima est indubilanler invidia; sed tole- rus existat, per quem vobis tam felicia conligeruiit.
rantia melius vincitur, qux contentione semper au- C i Exsultate generaliter, et has nuplias Ixtilia profusa
getur. Supra cxteras enim virtutes amicam sapienti- celebrate. Unde proficit nomen omnium, vota debent
bus ama patientiam : erectus cx nobis, sustinendo esse cunctorum. Qux preces a me exigere poluerimt
potius quam vindicando laudaberis. Iram vince, be- quod meus animus spontanea deliberatione conces-
nigna dilige, cave ne major videatur esse felxilas sit, ut vestri ordinis viros parenles vere appellare
moribus tuis; sed qui nostro jungeris generi, proxi- possimus,qui nobis affinitatisclarilate jungendi suni?
mus gloriosis actiouibus comproberis. Laudali sunl
EPISTOLA XIII.
haclenus parentes tui, sed tanla non sunt conjuu-
ctione decorati. Nobilitas tua non est ullra quod SENATUI URRIS ROM.E THEODAHADUS REX.
crescat. Quidquid prxconialiler egeris, proprio Senalores reprehendit quod plebis levitati el vanis su-
matrimonio dignissimusxstimaris b. spicionibusin ipsisregni ejus primordiis non occur-
rerint.
EPISTOLA XII. Postquam venerabiles viros episcopos agnita lega-
SENATUI CRBISROM.E THEODAHADUS REX. lione remisimus, nec pelitionibus vestris, quamvis
Scribit se Maximo olim consuli primiceriatusseu do- essenl quxJam repreheusibilia, 163 nosier aninius
meslicatusdignitatem et uxorem regim slirpis con-
cessisse, et petit ut has nuplias tmtitia profusa obviasset : venienles ad nos aliqui retulerunt civita-
celebrenl. tera Romanain adhuc inepta solliciludine laborare,
Ne quis nos, patres conscripti, in bonoribus dandis et id agere ut nisi nostrx mansuetudinis interesset,
non xstimet habuisse rationem, quod post insignia pericula sibi polius ccrta ex dubiis suspicionibus
consulalusminora magis posterius conferamus. Quin- concilaret. Unde xstimate cui debeat populorum
iino suascrunt nobis merita candidati, ne jam ma- inanis Ievitas impulari, nisi veslro ordini, a quo de-
a Disciplinatemporum et sxculi felicitas a princi- Serv. Honoratus, in illud Virgil. lib. i et iv -Eneid. :
pibus prxdicatur, lib. i, epist. 5; lib. n, episl. 13; CMiinubio stalnli, dic.ibo.
fib. iv, epist. 10; hoc lib., epist. 18; et alias sxpe- Hersilix jungam Aul.propriam.ue
numero. FORN.-- Plinius non mulliun dissimilia Iiceat prccatio apudel Gell., lib. xm, c. 21 : Ut
in Panegyricode sui sxculi felicitale agens : aJ nuptiis propriis prospcris uii; nec enim uxor
Erotulit
alva est omnibusvita, ait, el dignilas vilx, nec jam citur.tempus, sed in perpctux vilx consuetudinem du-
consideratusac sapiens, qui xtalem in lenebris agit : L. 1, de rit. nupl., § 1, de patrix polest. in-
eadem quippe sub principe virtutibus prxmia, qux slitut., ca;\ ult., cxtra dc conil. appos. FORV.
inlibertate; nec benefaclis tantum ex conscicntia cnsViileD. Hieninym., Ii!>.n in Jovinian. : Nulla apud
merces, sed etiam prxinia sunt. BROSS. conjux propria csi, cl''.; el Allim. Avitum, lib.
b Vetere et eleganti loquendi more, propria uxor. n. JURET.
 807 M. AUUELHCASSIODORI 808
cuerant cuncta componi. Pcr veslram siquidem sa- A_ reperiamus, quod noslris indignationibus esse possit
pientiam admoneri provincias oportuit univcrsas, nt idoneum. Fides vestra, qux vos liactenus asseruit,
talia probarenlur assumere qux principis primordia modo polius evidenler ostendat [Niv. et Ga., osten-
viderentur ornare. Verum qux civitas non Uatexcu- datur]. Nori varium [Ed. vanumj, non dolosum, nec
sabilis, si Roma deliquerit? Rex minor ad potioris seditionibus plenum populum decet esse Romanum.
curril exemplum, et alieni facti jure invidiam susli- Mali mores vestro nomini probantur adversi. Sed
net, qux peccatis prxstat exemplum. Sed gralias hoc quoque mirabile est, quod gravitatem vestram
Divinitati referimus, qux dona sua vestris potius cogimur admonere, quam constat semper sponle sa-
ornavit excessibus. Ecce prius culpas ignoscimus, puisse. Nulix vos inepta. suspiciones, nulla timoris
quam devotiones aliquas sentiamus. Nil debemus, et umbra delerreat. Habctis principem qui pietatis slU-
solvimus : ante benefici sumus, ut postea gratissimos dio optet in vobis invenire quod diligat. Hostibus
invenire possimus. Sed licet in hac parte nostrx vestris, non defensoribus obvielis. lnvilare, non ex-
modeslix graviias asseratur, nolumus tamen nos cludere debuistis auxilium. Sed sensus iste fortassis
tantum prxdicari, nisi ut et devotionis Romanx be- eorum esl qui minus probantur inlelligere qux gc-
nignitas possit ostendi. Plus enim vestra opinione neraliter polerant expedire. Ad vestrum potius re-
pascimur, quam si de nostra semper tranquiflitate jg dite consilium. Nunquid vos nova gentis facies ulla
Iaudareraur. Amovete suspiciones ab ordine vestro deterruit? Cur expavistis, quos parenles hactenus
sernper extraneas. Non decet senatum corrigi a, qui nominastis? Qui relictis familiis ad yosvenire prope-
debet alios paterna exhortatione moderari. Nam ex rabant, de veslra erant potius securitate solliciti.
quibus habebunt geninrn mores, si parentes publicos Quando, rogo, talis ab illo vicissitudo rccepla esl,
minores contigeril inveniri? Sufficiunthxc nobilibus, cui salutis prxmiadebebantur? lllud cnim, quod ad
sufUciunt ista verecundis, ut ad studiura perfectx nos altinet, scire debuistis, quia die noctuque inccs-
devotionis incitemus, quos paululum de prava suspi- santer oplaraus ut quod parentum nosirorum tempo-
cione culpavimus. Nos enim, quod prxsentiam ve- ribus constat enulritum, sub nobis potius diviuis
. stram expetivimus, non vexationis injuriam, sed ftiixiliis augeatur. Ubi enim fama regnanlis eril, si
ulililatis vestrx causas profunda cogitatione tracla- vos (qaod absit) patiaraur imminui? Nolite lalia co-
vimus; ut illud raagis debuissetis efficere, quod vobis gitare, quafia nos minime videtis assumere. Imo
cognoviinus expedire. Certe raunus est videre prin- raagis, si quis aliqua iniquilate depressus est, spem
cipem. Hoc a vobis pro reipublicx utilitate volumus de bona conscienlia non amittaf, quoniam sublevare
fieri, quod prxmiis solebat optari. Sed ne ipsa re- cupimus quos intendere probis moribus invenimus.
media in aliqua parte viderentur auslera, cum res .Q Aliqua ciiam vobis per illum dicenda commisimus;
poposcerit, aliquos ad nos prxcipimus evocari, ut ut nostrum circa vos in omni parle animum propi-
nec Roma suis civibus enudelur, et nostra consilia liuin sentientes, jugibus (sicut oportel) obsequiis ct
viris prudentibus adjuvenlur. Redite ergo in pristi- oratione sincera de.voliesse debeatis.
nam devotionem, ut sollicitudines mex, quas pro
generalitale suslineo, vestro potius adjuventur inge- EPISTOLA XV.
nio : quia hoc vobis seraper insitura fuil, principibus JUSTINIANO IMPERATORI TIIEODAHADUS REX.
vestris votum puritatis offerre; nec parere necessi- Ei commendatquemdampro EcclesimRavennalis ne-
tate terroris, sed potius amore dominantis. Reliqua golio Conslantinopolimmissum.
per illum harum porlitorem verbo dicenda commisi- Conslat desiderium noslrx voluntatis expleri, quo-
mus, ut submolis cogitationibus ambiguis, nostris ties ad pietatem veslram saluliferos apices contigerit
admonitionibus credere debeatis. destinari, quia semper felici gaudio repletur, qui
vobiscum sincera mente colloquitur. Et ideo salulans
EPISTOLA XIV. clementiam vestram honorificentia coinpetenii, ha-
POPULO ROMANO TIIEODAHADUSREX. rum portitorem pro negolio Ravennatis Ecclesix ve-
Populum ad fidem regi servandamet ad abjiciendam nienlem gratissima vobis pelitione commendo :
vanam suspicionemhortalur.
Licet vobissit insitum dominosvestros puramente quando talis offertur causa prxstandi, ubi merces
videatur acquiri, quam vos facere semper exoplanl
diligere, et obsequiis id agere, utregnantis animtim
serenitalem vestram florere desiderant. Non esi
possilis habere placabilem : hoc tamen majorum qui
vestrorum semper proprium fuit, ut tanquam mem- enim dubium.meliora recipcre, quos contingit jusla
bra capiti, ita suis principibus viderenlur adjungi. prxstare.
Quam enim vicissitudinem reddat, qui maximo la- 164 EPISTOLA XVI.
bore defendilur, cujus per dies singulos civilitas cu- SENATUI URRISROM.E TIIE0DAHADUS REX.
stoditur, nisi ut illos diligat supra omnia, per quos Scribit se misisse aliquosad sacramenta senatui prm-
habere probatur universa [ __.__,imraensa ]? Absit standa.
enim a temporibus noslris ut in vobis aliquid tale Imperiosa nimium res est, palres conscripli, pielai

• Ordo senatorum carere orani vitio debet, L. 74, cantur, quia famosis dignilatum portx non patent.
C. Theod., de Decur. : Qui viliis anleaclai vitx op- Vide Cornel. Tacit., lib. xi Annal. BROSS.
probriis laborenl, amplissimo ordine indigni judi-
sn<. VARIARUMLIBER X. 810
nostra, quando propria voluntate vincimur, qui alie-.-A mente tractavimus [ ed.,transmisiinus j, non sinimus
nis conditionibus non tenemur. Nam cum (Deo prx- vobis fieri acerba suspicione contrarium; quia l_e-
stante) possimus orania, sola nobis licere credimus s sionis instar est occulte consulere, et aliud velle
iaudanda. Cognoscitis,prudentes viri, verba qux lo- moiistrare. Cognosciteitaque arma nostra pro salute
quimur, vel nunc clementiam quam vobis ante pro- vestra potius destinata; ut qui vos tentaverint appe -
mittere debuistis agnoscile. Ecce nec sollicitos pati- tere, divino auxilio manus eis Golhorum debeat ob-
mur, quibus infensi esse putabamur. Sic est a prin- viare. Nam si insidias gregis strenuus pastor exclu-
cipe gravis vincenda suspicio; sic curare debuit, quii dit, si paterfamilias diligens decipientibus locum
noxius esse non voluit. Postulata siquidem sacra- subreplionis intercipit, qua nos convenit caulela Ro-
menla vobis ab illo atque illo prxstari nostra decre- mam defendere, quam constat in mundo simile nihil
vit auctoritas; quod bene imperaluro non est diffi- habere? Summa non mittuntur in easu, quia proba-
cile persuasu, quia sic vobis securitatem dedimus, utt tur ininus diligere, qui negligit adversa tractare. Sed
nihil nostro proposito addere videremur. Talia siqui-- ne in aliquo vobis gravis existeret vel ipsa defensio,
dem qualia promittimus eramus acturi, quia Deo de- exercitui destinato, ordinante illo, annonas fecimus
bemus ista, non homini. Nam qui per lectiones sa- secundum forum rerum venalium computari [ _•_..,
cras anliqua regna cucurrimus, quid aliud optare. B compararij; ut et illis tolleretur necessilas exceden-
possumus, nisi quod Divinitatiin aliis placuisse sen- di, ct vobis auferretur causa dispendii. His etiaui
timus? Ipse enim remunerator est bonorum omniumi prxfecimus majorem domus nostrx Vaccenem, qut
Deus, nam quidquid in subjectos pietatis efficimus,, pro suarum qualitate virtutum bellatoribus esset jure
illum nobis repensare sine dubio judicamus. Qua-• reverendus; cujus exemplo et excessus vitarent, et
propter conscientiamfidelemadepta securitate mon- fortitudinis instrumenta perquirerent. Quos tameu
strale; quia post talia redditur clementix nostrx: locis aptis prxcipimus immorari, ut foris sit armala
potius quam offertur affectus. defensio, intus vobis tranquilla civilitas. Intelligite
quid excogitaverit consolatorium principis pro vobis
EPISTOLA XVII. ingenium : defensio vos obsidet, ne manus iuimica
POPULO R0HAN0 THEODAHADUS REX. circumdel; et a periculisexcepimus,quos nostrorum
Scribit se aliquos Romam misisse, qui regis fidem 1 sanguine vindicamus.Absit enim ut * nostris
tempo-
obligent. ribus Urbs illa muris videatur protegi, quam constat
Cognoscite,Quirites, quali vos princeps vester fir-
vel sola opinione fuisse terrori. Ita enim de
mitate dilexerit, ut tentatus asperis rebus non vos gentibus
divino speramus auxilio, ut qux semper fuit libera,
pateretur esse sollicitos : nec volumus amplius vota
nulliusinclusionisdecoleretur [K.decoloretur]injuria.
veslra diflerri, quos semper optamus iu summa rei- Q
publicx celebritate lxtari. Vestra enim securitas no- EPISTOLA XIX.
ster ornatus est; et hoc vere gratanter accipimus,• JUSTINIANO IMPERATORI TREODAHADUS REX.
cum gaudia vos habere sentimus. Quapropter, flexi1 Laudat imperatorem, petit pacis conservationem; et
petitionibus vestris, per illum atque illum prxstarii remiltit ConstanlinopolimPetrutn legatum, adjuncto
vobis sacramenta censuimus.ut regis vestri animumI ei tuo legato.
non habeatis incognitum : nec liceat falsis suspicio- Gratias Divinitati referimus, cui est regum semper
nibus errare, dum manifeste tenealur quod creditis. accepta tranquillilas, quod provectum nostrum cle-
in principe. _£stimate quid vobis benignitatis videa- mentix vestrx gratissimum esse declarastis. Constat
tur impendi,quando ille jurat, qui non potest cogi. enim amare vos posse, quem gaudetis ad regni cul-
Scimus enim pro remedio nos datos esse cuncto- mina pervenisse. Sic decuit suscipi qui se per vos
rum: non despicimussanare subjectos; el ideo, licett prxsumpsit augeri. Prxstale igitur inundo vestrx
culmini nostro videretur incongruum, libenter ac-- benignitalis exemplum, ut detur intelligi quantum
quievimus facere quod generalitatem probamus op- promoveatur qui se pura vobis affectione commen-
tasse. InteUigitequantum vobis imponere vester vi- dat. Non enim rixas 165 viles per regna requiritis;
deatur affectus : fide vobis constringimur, qui vel1" non vos injusta certamina, qux sunt bonis moribus
solo verbo promissa servare sacris lectionibus admo- inimica, delectant : quia nihil aliud vos coustat ap-
nemur. Oslendite nunc devotionem vestram; super-- petere, nisi quod opinionem vestram possit ornare.
n_emajestati jugitersupplicate, ut tranquilla tempora,, Quemadmodumenim pacem exorati abjicere pote-
qux vos habere cupimus, ccelesti munere conce- ritis,quam pro ingenita pietate et iracundis gentibus
danlur. consuevistis imponere? Bona quidem vestrx concor-
dix non tacemus. Tolum creditur eximium,quidquid
EPISTOLA XVIII.
SENATUl URBIS ROH_B vobis fuerit prxdicabili charitale sociatum. Sed et
THEODAHADUS REX.
Scribit se exercitumad Romanorum defensionemmi- vobis, gloriosi principes, cum sitis absolute mirabi- <:
titte, et ei Vaccenemmajorem domus regim prwfe-'m les, aliquid tamen addilur, cum vos omnia regna ve-
citte. nerantur. Nam commune est cunctis in snis imperiis ,
Remediumquod pro vobis, patres conscripti, piai prxdicari: sed illud est omnimodissingulare, in ex-

* Identidem hoc inculcaluni satis indicat quantat 11; hujus lib. epist. 5; Iib. i epist. 13; Iib. vu et liu.
fuerit principibus cura famxsui sxculi, supra, epist. iv epist. 12. FORN.
PATROL.LXIX. 2<5
 811 M. AURELII CASSIODORI Slt
trattea gentft laudes proprias invenire; quia ibi sunt. it A nostrum tale est, ut interveiiicnte gratia non minus
tertt jUdicia, ubi neminem comprimit ulla timiditas.;. in regno nostro quam in vestro jubeatis imperio.
DiEgerisquidem, piissime imperator, in propriis re- Signilicamus itaque supradictum ante nos a venera-
gnis : sed quanto prxstantius in Italix partibus pluss bili viro papa egredi fecisse, quam vester legalus
amarf, unde nomen Romanura per orbem terrarumu harum portitor de urbe Roma poluisset exire, ne
constatesse diffusuml Oporlet ergo nostram pacem ri aliquid accederet quod vestris animis obviaret. Qua-
servari, qux vobiscontulit gloriosa exordia vocabuli. i. propter salutantes veneralione qux tantis debet me-
Sed Ut Sacris affatibus ordine respondere videamur,, ritis exhiberi, virum venerabilem illum, et moribus
reverentissima salutatione decursa, piis scnsibus in- doctrinaque pollentem, sanctitatis etiam honore re-
dicamus, beatissimum papam urbis Romx, vel am- i- verendum, ad vestram cleraentiam legationis officio
plissimum senatum nostra prxceptione commonitos, >, peculiariter curavimus destinanduni: quia gralas
ut vir eloquentissimus Petrus legatus serenitatis ve- i- vobis illas credimus esse personas, quas divinis mi-
Strx, et doctrina summus, et conscientix claritatee nisteriis jud.camus acceptas.
pr-ec_puu_, sine aliqua dilatione competentia re- EPISTOLA XXI.
6p0i-sa reciperet, nec contra voluntatem vestram I
>
moras inCongruas sustineret, quia totuin illud desi- |_ THEODOR* AVGUST.E CCDELINA RTWTU.
deramus efflcere, quod vestro nequeat judicio displi- Indieat te et Theodahttdvmgratiam ejut enixius qum-
" rere, et rogalut in glorhe tjus societatem tentant.
:
cere quando et pietatem vestram hoc studere co- iEstimare te convenil, augustarum prudentissinia,
gnoscimuS,qtiod nobis per omnia prodesse sentimus. ''
quantis cupiam nisibus gratUm vestram quxrere,
Cui vtfum venerabilem illum, legatum nostrum, ad- et donmus jugalis raeus magno studio desiderat obtj-
jungendum esse credidimns, ut non per occasionem II aere. Nam licet hoe illi sit omnimodis cbaruru, lami
Iegationis vestrx, sed propria potius destinatione >e tamen
cognoscitur esse prxcipuum; quaudo me
nostrapossitisvota cognoscere. tantx dominx ita potest amor erigere, ut supra re-
EPISTOLA XX. gnum cognoscar majns aliqufd invenire. Quid enim
THEODOR_E AOGDST.E 60M.LINA RECtKA. gratius qaam si glo___evestne videar charitatis par-
Gratiasagii de legato et epistolis ejut; teribitque te te ticipatione sociari, trt quia TOS abunde firfge-is,
curavisse ut papa senalusque Uli per litterat respon~
'T nobis libenter de proprio splendore mutuemini, cum
deanl. Tum dicit te ad illam misiste legalum multts ,s damnum non est
lumini, alleri de sua claritate lar-
Virlutibnset doctrina prmditum.
giri? Fovete desideria nostra, qux cognoscitis since-
Litteras pietatis vestrx gratia, qua desiderata ritate Gratia vestra per omnia nos regna
. prxcipua.
seU-peYsumuntur, accepi; et colloquia oris vestri, '' ^ eommendet. Debetis enim nos claros reddere, qui
muneribus omnibus celsiora, reverentissima gratula- l" de veslra volumus Iuce
fulgere. Quapropter, sereni-
tione promerui: cuncta mihi de tam sereno animo 10 tati vestrx reverenliam salutationis
impertiens, af-
promittens, quando quidquid optare potui, in tam 01 fectuosa me animis vestris prxsumptione commen-
benigna eollocutione suscepi. Horta____nienim ut "' do :
sperans ut sic omnia mirabilis prudentia vestra
quidquid expetendum a triumphali pritteipe domno 10
componat, quatenus fiducia qux nobis de animo ve-
jugali nostro credimus, vestris ante seasibus inge- 2~ stro data est uberius
augealur. Nam cum nullara
ramus. Quis jam dubitet s_d effect«__ipervenire, e' inter Romana regna deceat esse discordiam, emer-
quod talis potestas dignabitur allegare? Ante quidem 00 sit tamen et
qualitas rei, qux nos eflicere chariores
de eausarum nostrarum xquitate pnesumpsimus,;' vestraedebeat xquitati.
sed nunc amplius de vestra promissione lxtamur.r.
Non enim poteruntvota noslra differri, quaadointer-r- 166 EPISTOLA XXII.
est, qux merentur audiri. Nunc implete pro__-_89a, 1, - JUSTINIANO IKPERATORI TUEODAUAIKIS Mt.
ut rem tenere faciatis, cui spem cerUss_a_an_ eontu-
_t- Pacem ab eo petit per iegatum sacerdetio clarum ei
listis. Additum est etiam gaudio me» quod talem vi- {_ doctrina}iaude conspicuum.
rum vestra serenitas destinavit, qualem et tanta glo- )- j) Retinetis, sapientis.ime principum, et per legatos
ria debuit mittere, et vestra decet obsequia retinere. e. noslros, et per virum disertissimam Petruin, quem
Dnbium enhn non est illam mores dare [ed„ reti- i- «uper ad nos vestra pietas destinavii, quo studio
nere], cui observatur [Jur.: ForU, obversatur] as- a- coBCordiaiaaugustx seremtatis optemus. Et nuM
sidue, dum constat defxcari aniiaum bo-iis prxce- e- iterum pec iUumviran sancl_ss_s_uraeadem credi_i«-
ptionibus institutum. Hinc est quod, vestra reveren- l- mus esse repetenda, ut ve.a atque affectuosajudice-
tia eeunmoniti, duximus ordinandum ut sive beatis- s- tis qux frequenter expelita cognoscilis. Pacem siqui-
j simus papa, sive senatus amplissimus sinealiqua di- i- dem sub omni sinceriiate petimus, qui causas certa-
laiione respondeant, quod ab eis expetendum esse ie minis non habemils. Talis ergo ad nos veniat, sic
Hjud-castis; negloria vestra minusreverenda putetur, r. composfta, sic decora, ut eam tantfc.votis merito
\ cui studium dilationis opponitur, sed potius de cele- e- qoxsiisse videamur. Absit autem ut quod «obis
ritate facti votiva gratia possit augeri. Nam et de le committitur debeat ingravare. Pro nobis [Cr., Siv.
illa persona, de qua ad nos aliquid verbo titillante te etGa., vobis] potius tractate quod couvenit. Trahi-
pervenit, hec e*diuatum esse eognoscite, quod ve- .- tur enim ad benevola, cui eausa emiitnr ratiotiabr-
stris credidimus animjs convenire. Desid-ri-i-nenia. n liter ordmaada; nec potest utihtatem propriam an«
813 VARIARUMLIBER X. 814
teferre, cui magis decorum est credenti profutura A dio opinio vestra cunctorum admiratione _aud_.ur.
prxstare. Considerate etiam, principes docti, et; Familiariter vos et frequenter videat harum portitor,
abavi vestri historicamonimenta recolile, quantumi quem direxi, quatenus effectum possit celerem pro-
decessores vestri studuerint de suo jure rclinquere,, mereri, qui ad prxsumptam graliam visus est de-
ut eis parentum nostrorum foedera provenirent. stinari. Speramus enim justa, non gravia, cum ta-
.Estimate qua gratia debent oblata suscipi,qux con-- men nihil videatur impossibile, quod per talem
sueverant postulari. Non arroganter loquimur, quii gloriam cognoscimusallegare.
veritatem fatemur. Glorix vestrx potius proiicit quod1 EPISTOLAXXIV.
demonstrare contendimus, quando nunc.illi vestrami
JUSTINIANO IMPERATORI GUDELINA REGtNA.
gratiam ultro quxrunt, qui suis parentibus meliores
se esse cognoscunt. Associentur amicitia gratuila_> Indicat se ei scripsisse per Theodahadilegatum, ut
vestris animis, quos prius vobis largitatis studio rediens afferat litteras imperalorisincolumitaliset
ne bona tantum illorum fuisse gratim^ergaipsamGudelinamet marilumtettes.
jungebatis, temporum
credantur, qux vos et copiosa benignitate vincitis, Veniente viro sapientissimo Petro, ita nos amor
et affluentimunere superatis. Atque ideo salutationis s vestrx serenitatis explevit, ut vidisse nos xstime-
honorificentiamprxlocuti, illum virum venerabilem, j» I mus, cujus colloquiabenignesuscepimus. Quis enim
sacerdotio clarum, doctrinx laude conspicuum, le-M lanta affabilitate suscepta non reddat veneratiouis
gationis nostrae ad pietatem vestrara fecimus votaa eximia, cui ante dignationiseloquiumjure ab omni-
deferre. Confidimusenim in virtute divina quod ett bus commendationissux debelur officium? Et ideo
suis meritis vobisabunde placeat, et desideria probat . per illuin virura venerabilera, legatum domni jugalis
petitionis obtineat, sperantes ut eum cuni effectu B nostri, ad vos specialiler directum, salutiferos api-
[ed., affectuj rerum celerius recipere debeamus. Sedj ces curavimus destinandos, ut recurrens vestrx se-
quia epistolaris series continere non poterat uni- renitatis affatus, et de optata incolumitate Ixtificet,
versa, aliqua sacris sensibus verbo insinuanda a et de firmissiinx gratix nos faciat exsultatione gau-
commisimus,ne fastidiumvobis faceret lectio diffusa a dere. Tali enira coinpendiocausarum bene disponi-
chartarum. tur ordo, el nostrx tranquillitatis geminata crescit
affectio. Suscipiamusergo vestri animi bona : quia
EPISTOLAXXUI. hoc est vere regale propositum, gloriose vivere
THEODORiE AUGUSTJE GUDELINA REGINA. amore cunctorum. Quxdam vobis per harum porti-
"
Scribit te excepissegratanli animo Petrum ejut lega- torem verbo
tum, et per virum, quemad eum mittit, pacisfirmi- suggerenda commisimus, qux pro in-
lateminter ulrumqueimperiumrogat. C genita mansuetudine et libenter accipite, e't effica-
Q
Suscipienteslegatum vestrum virum eloquentissi- citer, Deo auxiliante, prxstate.
mumPetrum, et, quod est ipsisdignitatibushonora- t" 167 EPISTOLAXXV.
bilius, vestris obsequiis inhxrentem, optata nobis 1S JUSTINIANO IMPERATORl THEODAHADUS REX.
augustx gratix mouumenla ut
fulserunt, per eumn
Significat se accepisse litleras imperatoris ab Hera-
disceremus acceptumvobis esse quod in hac repu- i- cleano, quibusstalim respondet,nuntiansse pro ejus
blica constat evenisse. Ostendistisvos diligere quid- [_ votoad papamscripsisse.
quid ad justitiamcognosciturpertinere, quando, per >r Per venerabilem virum Heracleanum[Gr., Cuj. et
divinam providentiam omni suspicionedetersa, de-i- For., EracemumJpresbyterum augusta nobis pagina
siderabilis potest unanimitas permanere. Nunc est _t vestrx serenitatis illuxit, gratiam sermonis benigne
polius quod regna conjungatpromissiofixa etvotivaa tribuens, et apte muncra salutationis impertiens; ut
concordia. Et ideo illumvirum venerabilem, vestris is revera magnum sit beneficiumtam suave principis
conspectibusvere dignissimum,Iegatum nostrum ad d meruisse colloquium. Cui reddimus, quanta valemus
vos specialiter credidimus esse dirigendum, ut, vo- )- charitate, responsum, optantes ut el sospitatem ve-
bis annuentibus,serenissimijugalis nostri pacis gra- i- stram sxpius nos audire contingat, et regni vestri f'e-
tia solidetur, quatenus generalitas evidenter agno- i- D
] licitas semper accrescat: quia tale votum nos decet
scat merito venisse nos ad suavitatem foederisper ir habere, quod gloriam salutemque vestram jugiter
tale vinculumcharitalis. Et quia semel bene inita ta possit extendere. Significamusetiam pro vestro voto
nulla debent contraria occasione suspendi, si quid id ad papam urbis Romx nos litteras destinasse, ut
est quod difncultate sui nobis non oportel imponi, i, prxsentium gerulo litterarum sine aliqua dilatione
sapientix vestrx moderatione mitigetur, ut affeclum n respondeat, quatenus qui a vobis dirigi meruit, cele-
quem circa regnum vestrum habere ccepimus,jugi- i- ritatis gratiam consequa.ur. Nostri enim voti est
bus studiis augeamus.Quapropter exigite vestrx sa- i- causas emergere in quibuspossimusvestrisdesideriis
pientix firmitatem, et hanc vobis pahnam concordix x obedire : quia sic nos ad reddendam dilectionemef-
specialiter vindicate; ut sicut clementissrmi impera- i- ficaciter commonemus, si vobis in aliqua parte pa-
toris fama in prxliis inclyta dicitur, ita in pacis stu-i- reamus.

* Gratim monumenla, forte momenta, ut infra,, menta gratix. Sic apud Synmiach., lib. ui, epist.
4,
lib. xi, epist. 25, dixit, moraenta integritatis; et>t meriti augustamomenta, pro quo solaeditio Froben-
upra, lib. i, epist. 4 et 19, momenta justitix; et;t nii monumentahabet. JUR.
lib. iv, epist. 5niomenta xquitatis; et episl. 41, mo-
 815 M. AURELUCASSIODORI 816
EPISTOLAXXVI. A_.stituta, ut de repositis copiis populum saturare pos-
JUSTINIANO IMPERATORI THEODAHADUS REX. setis, Liguribus, quos tamen indigere cognoscitis,
Dicit te jussisse Senatoremprmfectum prmtorio ad tertiam portionem ex horreis Ticinensibus alque
prmdium quarumdam monMium accedere; ul, si Dertonensibus per solidum viginli [Cuj. et For.,
quid ei injurim aquarum intuterit illuvies, tributa quindecim] quinque modios distrahi censitote. Ve-
abroget. Tum respondetiis qum de Veranitda scri- netis autem ex Tarvisino
pserat. atque Tridentino horrcis
Intelligimus serenitatis vestrx gratiam muneribus ad definitam superius quantitatem item dari facite
omnibus ditiorem, quando illa nos hortamini facere terliam portionem; ut miserata Divinitas copiam
qux ad mercedem nostram possint omnimodis perti- largiri possit, quam homines in se exercuisse cogno-'
nere. Tale siquidem votum semper amantis est, ut scit. Et ideo tales viros his distributionibus adhi-
causas nos misericordix velitis agere, qux nos divi- bete, ut indulgentia nostra maxime ad illos perve-
nxpossint commendare potentix. Et ideo significa- niat qui suis viribus pasci minime potuerunt.
ruus glorix vestrx monasterium famularum Dei,
EPISTOLAXXVIII.
quod vobis insinuatum est, tributorum gravi sorte
Iaborare, eo quod ager ejus niinia inundalione per- SENATORl PRyEFECTO PR_3TORIO THEODAHADUS REX.
fusus, sterilitatis vitia de inimica humectatione con- B ConfirmatquidquidCassiodoruscirca arcarios proro-
traxerit; ad virum eminentissimum Senatorem prx- gatores tritici, vini et casei, macellarios,elc, in ur
bibus Roma, Raeenna, Ticinoet Placentia cousli-
fectum prxtorio dedisse nos nihilominus jussionem, tuerat. Tum vetat sub gravi pmna ne quis inlra
ut ejus ordinatio provida ad prxdium de quo querela quinquennium ipsis succedat. Deniquejubet ut ob
est diligens inspector accedat, et, rebus moderata sterilitatis damna pretia rerum temperet.
inquisitione trulinatis, quidquid gravaminis potest 168 Decet regiamjustiliam custodire quod a ju-
habere possessio, rationabiliter abrogelur; ita ut dicibus bene agenlibus fuerit ordinatum, maxirae
competens atque sufficiensdominis remanere possit quorum conscientia sic nota est, ut nihil incaute,
utililas, quia vere nobis lucrum pretiosissimumju- nihil venaUtatis studio fecissevideantur. Et ideo ar-
dicamus, quod pro mansuetudinis vestrx [ed., no- carios prorogatores tritici, vini et casei, macella<
strxj voluntate concedimus.Veranildx quoque causa, rios, vinarios, capitularios horreariorum et taber-
unde vestra serenitas me commonere dignala est, nariorum, fenerarios et cellaritas, qui ad urbem
quamvis ante longum tempus sub parentum nostro- Romanain, vel ad mausionera pertinent Ravenna-
rum regno contigerit, tamen necesse nobis fuit ne- tem, sed et eos qui ripam Ticinensemet Placentinam,
gotium de propria largitate componere, ut lali facto ' sive per alia loca quicunque publicos titulos admi-
eam non pceniteret, mutata religione. Earum siqui- C nistrare uoscuntur, quos a vobis comperimus ordi-
dem rerum judicium non prxsumimus, unde manda- natos, cujus judicia sic libenter amplectimur, sic
tum specialiter uon habemus. Nam a cum Divinitas servari desideramus, tanquam a nobis facta esse
patiatur diversas religiones esse, nos unam non au- credanlur; nec sinimus contra illos cujusquam prx-
demus imponere. Retinemus enim Iegisse nos volun- valere malitiara, qui vestro judicio adrainistrationes
tarie sacrificandumesse Domino, non cujusquam co- publicas susceperunt. Quapropter in designatis titu-
gentis imperio. Quod qui aliter facere tentaverit, lis ambilio, inimica semper justitix, conquiescat;
evidenter ccelestibus jussionibus obviavit. Merito consuetudinarium bene agentibus locum protinus
ergo pietas vestra invitat nos ad talia qux nobis prx- tollamus invidix; non liceat cuiquam intra quin-
cipiunt divina mandata. quennium prxdictis velle succedere, si tameu vestra
inquisitione cos nulla culpa respuerit. Sint ergo in-
EPISTOLA XXVH.
trepidi, qui vestra voluntate vel sunt, vel fuerunt or-
SENATORI PR.EFECTO PR.ETORIO THEODAnADUS REX. dinati : procurent sibi necessaria securi. Non timea
Jubel ut Ligurum Venetorumqueinopim succurrat. intra hoc quinquennium expelli, quem commendave
Non dare b, sed reddere videtur expensas, quis- rit probitas actionis. Propter sterilitatem quoqu
quis tributariis aliquo remedio subvenire festinat. D I prxsentis temporis de singulisspeciebus,prout emi
Quid enim justius est quam petenti conferre quod nenlix vestrx rationabiliter visum fuerit, pretia fa
intelligitur ipse laborasse? Ad misericordiam forsitan cite temperari, ut hi quibus commissumest exercer
poscantur otiosi; cultor agri ad futurain famem de- singulos apparatus de injusto gravamine uou que
seritur, nisi ei, cuni necesse fuerit, subvenitur. Qua- rantur. Sed quoniam humana ambilio nisi per me
propter industriosx Ligurix devotisque Venetiis co- tum damni non potest inhiberif is qui a nobis tituli
pia subtracta dicitur esse de campis, sed nunc na- ordinatis, sive suffragiis, sive patronorum precibu
• scatur in horreis, quia nimis impium est
plenissimis nisus [-<-., visus] fuerit cuiquam succedere, stati
cellis vacuos esurire cultores. Atque ideo illustris triginta librarura auri mulcla feriatur, a vobis nihilo
magnitudo tua, quorum dignitas ad hoc legitur in- minus exigenda. Quod si ad hoc damnum idoneu
» Nemoinvitus ad religionem compellendus,
quae stianisad impp. Commodumet Antoninum, statim
sponte suscipienda sit, non vi, supra, lib. n, epist. principio. FORN.
27. Theodoricus universis Judxis : Religionein, in- b Dare, reddere, discrimen hoc nos, lil). m, c. 1
quit, imperare non possumus, quia nemo cogitur ut Selcct., iractavimus. FORNER.
credat invHus. Athenagoras, in legatione jiro Chri-
817 VARIARUMLIBER X. 818
non potuerit inveniri, corporali supplicio po_nan_ n A / ctione mollescant; et qui ab hoste foris superari mi-
luat,» qui non potuerit in supradicta perculsione suf. f- nime potuerunt, ab interna potius contrarietate
ficere; et frustretur ausibus suis, pcena etiam inu- i- vincantur. Perge igitur, auctore Deo, gressibus tuis
rendus infamix, qui contra interdicla nostra aliqua ia ad locum prxdictum. Absit enim ut bellator noster
tergiversatione venire tentaverit. Nihil enim secu- n- ambulel passibusalienis. Equino dorso, non humana
rum, nihil poterit stabile reperiri, si semper inviden-n- subvectione portetur : quia viro forti grave est siG
tiura vota ad illicitas accedere permiltantur insidias.s- vivere, ut nec vitam inertem possit \ed., raortem
Quod magnitudo vestra in omnimn faciat pervenire "C possitj implere. Qux ideo tibi exaggerata narratione
nolitiam, ne quis per ignorantiam se existimet ex- <" relulimus, ut ad studium sanitatis votiva nimis cupi-
cusandum, quod non inteUexeritfuisse prohibitum. a. ditate rapiaris. Utere igitur aquis illis, primum potu
delinitoriis, deinde thennarum exhibitionibus sicca-
EPISTOLAXXIX. tivis, ubi merilo indomabiliscervix illa passionis fle-
VUINUSIADO COMITI THEODAIIADUSREX. ctitur, quando interna plurima effusione mundantur,
Conceditilli facultatemaquas Bormias pelendi ad sa- j. exteriora attractiva virtute libera fiunt, et velut
nandam podagram, qum graphice describitur. duobus auxiliis congregatis in mediummissa supera-
Cum gentis tux honoranda nobilitas et magnx fi- * tur. Amentur illic munera concessa divinitus. Con-
j_ __}
dei documenta suasissent ut tibi urbem Ticinum, , tra illam humani generis debcllatricem data sunt op-
quam per bella defenderas, gubernandam pace cre- ,_ portuna muniraina lavacrorum; et quam uon edomat
deremus, limosx podagrx subita inundatione com- _, juge decenniura, non rnille potionum mollit inlroi-
Bormias sicca- tus, voluptuosis illic remediis effugatur. Prxstent
plutus [ms., complelus., aquas potius
__ optatum Divina beneficium, ut fainam loci verissi-
tivas, salutares huic specialiter passioni, velle te pe-
tere postulasti. Desiderium tuum remediali jussione e mam tua potius salubritate noscamus, quem nobis
adimit corpoream.
sanamuS, ut sospitatem quam merito in te quxri-^_ desiderabile est evadere quidquid
mus, jussionis beneficio compleainus. Absit enim ut ]t sospitalera.
bellicosum virum tyrannis gravissimx calamitatis is EPISTOLA XXX
exarmet, qux miro modo membra virentia infusione ie HONORIO PR/EFECTO URBISTHEODAHADCS REX.
poenalis humoris cogit arescere, nodosque mobiles es Jubet ut labantes
elephantes mneos prislino statui et
replet marmoreo tumore crescentes, cum norit alia ia firmitati restituat. Tum elephanteset eorumproprie-
cuncta vacuare juncturx. Petit concavas lacunas, S, tates mirificedepingit.
ubi paluslri statione pigrescens, saxa perficit de li- '- 169 Rclationis vestrx tenore compenmus, in via
e- C ' Sacra, quam multis superstitionibus dicavit [ed., di-
quore; et qux ad decorem inflexionis natura laxave-
rat, in turpissimuin rigorem soliditate peregrina con-n- tavitj antiquitas, elephantes xneos vicina oninimodis
stringit. Hxc passio insanabilis et sanitas passibilislis ruina titubare; et qui solent in carnali substantia
ligat solutos, contrahit nervos, et decrescere facit :it supra millenos annos vivere, occasum videantur pro-
corpora, qux nulla sunt mulilatione truncata. Con- n- ximum in simulacris xreis sustinere. His providentia
stantibus membris proceritatis mensura perit, et mi- li- vestra reddi faciat propriam longxvitatem, uncis
b- ferreis biantia membra solidando, alvum quoque de-
nor cernitur, cui itil.il subductum esse senlitur. Sub-
trahuntur supersliii ininisteria membrorum : corpus us missam subdito pariete corroboret, ne illa magnitudo
vivum est, nec movetur; et intra insensibilia reda- a- mirabilis solvatur turpiter in ruinam. Nam et vivis
ctum, jam non proprio voto, sed motu fertur alieno. o. ipse casus adversus est; qui dum ingeniis cubationis
Hxc viva mors supra omnia tormenta sana dicitur; r; arle hominum succisis arboribus ingentia membra
et meliushabere fertur, qui evasissecausas tanti peri-
ri- commiserint, toto pondere supinati, nequeunt pro-
culi non probatur. Deserit quidem dolor, sed dimittittit priis viribus surgere, quos semel contigerit corruisse;
reliquias fortiores; et, novo infelicitatis exemplo, io, scilicet, quia pedes eorum nullis articulis b inflectun-
passio videtur abscedere, et xger non desinit xgro- )- tur, sed in modum columnarura rigentes atque in-
tare. Appendia ipsa cruciatis debitoribus aliquando io D - curvabiles jugiter perseverant. Ibi tanta mole pro-
solvuntur : ista autem vincula sunt qux cum semel lel strati sunt, ut tunc raagis metallicos possis credere,
potuerint illigare captum, nesciunt in tota vita dis-is- cum se vivos aspicias non movere. Jacent su.perstites
solvere. Infelicia signa relinquit abscedens, et moreire similitudine cadaverum : mortuos putes, quos vivos
gentiura barbararum hospitium corporis occupatum im esse non dubites; et more cadentium fabricarum,
suis indiciisviolenta defendit; ne ubi ferox ista ccepit
pit nesciunt locum sponte relinquere, quem suis mem-
succedere, adversa illuc iterum sanitas audeat forlas-
>s- bris potuerint occupare. Magnitudoilla terribilis nec
sis intrare. Hoc licet omnibus videatur esse contra- a- formicis minutissiniis par est, quando benelicium
rium, illis maxime qui armorum exercitatione flo- lo- non habet naturx, quod ultima videntur animalia
ruerunt, ne membra illa durissima languoris deco- :o- meruisse. Humano solatio consurgunt, cujus arte
»L. 1, de in jus voc.; supra, lib. iv, epist. 10, in t>Falsum hoc esse scribit P. Gilliusin descriptione
fin.; et sup., lib. ix, epist. 2 : Si facultas, inquit,
it, elephantis, qux adjuncta _Eliani libris de animalibus
viudictx nou sufficiat, per fustuaria supplicia lace-e- in editione Guil. Rouilii Lugduni auno 1565, pag.
a .< 500. JURET.
retur. ltem eod. lib. ix, epist. 18, iu edicto [Athala
rici regis. FORN.
 819 M. AURELHCASSIODORI 820"
jacuerunt. Bellua tamen gressibus suis restitula, /A ipsa dignoscitur esse collatum, tamen quam maxime
novit memor esse beneficii; in magistrura quippe causa regix dignitatis supernis est applicanda judi-
recipit quem sibi subvenisse cognoscit : ad ipsius ciis, quia ipse nibilominus ordinavit, cui suos populos
arbitrium gressus movet, ipsius voluntale cibos ca- parere cognoscit. Unde Auctori nostro Christo gra-
pit. Et, quod omnem intelligentiam quadrupedum tias humillima satisfactione referentes, indicamus
superat, non dubitat primo aspectu adorare quem parentes nostros Gothos inter procinctuales gladios,
cunctorum intelligit rectorem esse : cui [Ac, qui] si more majorum, scuto supposilo a, regalem nobis con-
tyrannus appareat, infiexa permanet; nec imponi tulisse, prxstante Deo, dignitatem, ut honorem arma
potest bellux hoc et malis pendere, quod a se novit darent, cujus opinionem bella pepererant. Non enim
bonis principibus exhibere. In vicem manus promu- in cubilis angustiis, sed in campis lale patentibus ele-
scidem tendit, et magistro profutura gratanter acci- ctum me esse noveritis; nec inter blandientium de-
pit, quia se ipsius cura vivere posse cognoscit. Est licata colloquia, sed tubis concrepantibus sum qux-
enim (ut ita dixerim) prxdictx bellux nasula manus, situs, ut tali fremitu concilatus desiderio virtutis
per quam data suscipit el ori suo voranda transmit- ingenitx regem sibi Martium Geticus populus inveni-
tit. Nam cum sit altum animal, brevissima cervice ret. Quandiu enim fortes viri, inter bella ferventia
compositum est; ut quod cibos ex humo non prxva- B ] «utriti, principem ferre poterant non probatum, ut
lebat carpere, hoc se ministerio videretur posse sa- de ejus fama laboraret, quamvis de propria virtute
liare. Tentando solmn cautus semper incedit, reti- prxsumeret? Necesse est enim talem de cunctis opi-
nens initio captivationis sux fuisse sibi noxiam nionem currere, qualem gens meruit habere recto-
ruinam. Flatum suum, quia dolori capitis human) rem. Nam, sicut audire potuistis, parentum periculis
mederi dicitur, rogatus exhalat. Hic dum ad aquas evocatus adveneram communemcum omnibus subire
venerit hauriendas, per cavum promuscidis in modum fortunam; sed illiducem me sibi esse non passi sunt,
pluvix imbrem postulatus effundit; et sic agnotcit qui exercitatum regem quxrere videbantur. Quapro-
quod patitur, et ut libens faciat quod rogatur. Motu pter primum divinsegratix, deinde Gothorum favete
corporis a diversis postulat quod magistro porrigat, judiciis, quia me regem omnes facitis, qui unanimiter
et nutritoris compendia, sua pulat alimenla. Quod si vota confertis. Deponite nnnc damnorum metum,
aliquis prxbere contempserit postulata, vesicx colle- dispendiorum suspiciones abjicite, nihil sub nobis
rtaculo patefacto, tantam dicitur alluvionem egerere, asperum formidetis. Amare novimus viros fortes, qui
ut in ejus penatibus quidam tluvius videatur intrasse, sxpius bella peregimus. Additur, quod unicuique vir-
conteraptum vindicans de fetore. Nam et lxsus servat tutum vestrarum [mt., virorum vestrorum] testis
offensam, et longo post tempore reddere dicitur, a C < assisto. Ab alio enim mihi non est opus facta vestra
quo injuriatus esse sentitur. Oculi quidem parvi, sed narrari, quia omnia vobiscum laboribus sociatus
graviter se moventes. Credas aliquid regium ejus agnovi. Arma Gothorum nulla promissionum mea-
intendisse conspectum. Despieit scurriliter ludentes, rum varielate frangenda sunt [ed., amici, etc, fran-
honestum aliquid gratanter attendit; et advertis re- gendi]. Ad gentis utilitatem respiciet omne quod agi-
cte judicare, cui levia cognoveris displicere. Cutis mus, privatim nec nos amabimus. Hoc sequi promit-
hujus ulcerosis vallibus exaratur (a qua transporta- timus quod ornet regium nomen. Postremo noslrum
neorum nefanda passio noinen accepit), qux in lan- per 170 omnia pollicemur imperium, quale Gothos
tam duritiam solidalur, ut putes esse osseam cutem. habere deceat post inclytum Theodoricum : vir ad
Hxc nulla vi transmittitur, nullo ferri acumine pe- regni curas singulariter et pulchre compositus, ul
netratur. Ideoque Persarum reges banc belluam ad roerito unusquisque principum tantum prxclarus in-
belia traxerunt, qux et nullis ictibus pulsata cederet, telligatur, quantum consilia ipsius amare dignosci-
et adversarios sua mole terreret. Quapropter habere tur. Idcirco parens ipsiug debet cred), qui ejus facta
eorum formas gratissimum est, ut qui vivam substan- potuerit imitari. Et ideo pro regni nostri utilitate
liam non viderunt, opinatum \id ett, celebrej animal estote solliciti, de interna conversalione, Deo ju-
tali imaginatione eognoscant. Et ideo non paliaris D ] vante, securi.
perire, quando Romanx dignitatis est artificum inge- EPISTOLA XXXII.
niis in illa urbe recondere, quod per diversas mundi JUSTINIANO1HPERATOR1 VITIGIS
REX''.
partes cognoscitur dives natura procreasse. Exponit calamitates quat Itatia propter betla sustine-
EPISTOLA XXXI. bat. Tum per legatospucem al>imperqtorepetit.
VNIVERSIS GOTHIS VITIGIS REX. Quanta sit nobis, clementissime imperator, gratix
vestrx votiva suavitas, hinc oronino datur intelligi,
. Scribit se ab exercitu, more majorum, regem (uiste
creatum. ut post tot gravissimas Ixsiones, et tanta effusione
Quamvis omnis provectus ad Divinitatisest munera sanguinis perpetratas, sic videamur paceni vesirain
referendus. nec aliquid constat bonum, nisi quod ab quxrere, tanquam nos nemo.vestrorum putetur ante

• Sic Ado Viennensis in xtate sexta : Sed Francis
consentiens more gentls impositus clypeo rex consti-
tutus est, sic ille. Sed et Romani et barbariquem im-
peratorera faciebant, eum in altum tollebant.ut liquet
ex Joruaade in Chronico, cap. 60, ubi alia Ustimo-
nia nntavi. Ea antem levatio suppositis scutis fiebat,
ut hinc colligere liquet. Vide Lorippura. JURET.
b Hpjus epistolx argumentum nascitur ex victorjj.
Jnstintani adversus Gothos, historiis testata satis, A
quo Vitigis pacem per legatos petit. FORN.
821 VARIARUMLBER XI. 8S*
lxsisse. Perlulimus talia qualia et «ipsos offendere.A vobis debet corrigi quod non deeuisset admitti. Sed
possimt qui fecerunt insecutiones sine reatu, odium potestis omnia gratanter, omnia pracabiliter ordina-'
sine culpa, damna sine debitis, Et ne pro parvitate re, quia dulcior solet esse gratia post amaritudine»
sui negUgi potuissel, non in provinciis tantum, sed expiatas. Refugere vos enim potiusset ignotus : ego
in ipso rerum capile probatur inflictuin. _4_stmi„te autem, qui ornatum reipuWiex vestrx vidi, qui tot
quos dolores abjicimus, ut vestram juslitiam reperire nobflium corda procerum eognovi, non me desidero
possimus. TaUs res effecta est, quam Mundusa lo- a piissimi principis gralia dividere, si in me velitquse
quatur : qux sic a vobis meretur componi, ut xqui- sunt justa cogitare. Nam si alter offensam uieruit,
tatem vestram generalitas debeat admirari. Nam si ego debeo gratissimus haberi, qui odioso cum vindi-
vindicta regis Theodohadi quxritur, mereor diligi; cta successi. Vestros animos sum secutns; pramia
si commendatio divx roemorix Amalasunthx reginx mibi fuerant reddenda, non Ixsio. Et ideo non ne->
prx oculis habetur, ejus debet filia cogitari, quarq getur gratia, cui nulla penitus sunt imputanda; atqu»
nisus [Niv. et Ga., jussisj vestrorum omnium perdu- ideo sepultum sit odium cum morte peccantis. Nant
cere decuisset ad regnum, ut cunctse gentes potuis- etsi de vobis aliquid minus ferte mereamur, Romana
sent agnoscere vicissitudinem vos gratix tanlo [Ac, Iiberta6 cogitetur, qux per bellorum tumu.t-sub.qi_*
tanlxj pignori reddidisse. IUud eteniir. vos debuit JJ 3 concutitur. Pauca dixisse sapientix vestwe sufflcial,
permovere, quod distributione mirabili ante regni quia in alto pectore protenditur quod eonsideratum '
fastigia invicem nos Divinitas vestram fecit habere semper augetur.
notitiam; ut amoris causam tribueret, quibus aspe-
ctus gratiam [ed., gratiaj coaluUsset. Quali enim EPISTOLA XXXIV.
reverentia principem colere potui, quem adhuein EPISCOPIS SUISVITIGISRXX.
iUa positum fortuna suspexi? Sed potestis et nunc Petit »1 et legatot, quot ad imperatoremmititt adjth
vent, et pro ipso preces Deo fundant.
omnia reintegrare qux facta sunt, quando non est
difficile illum in affectu retinere qui gratiain constat i Si s^cerdotibus etiam iguotis bonorecn debemus,
desideranterexpetere. Et ideo salutantes clementiam -quantomagis illis quos amabili veneratione conspexi-
veslram honorificentia competenti, indicamus nos mus? Allterenim requirimus notuin, et aliter appel-»
legatos nostros illum atque illum ad serenitatis ve- lamus iacognitum, Visorum major semper affectuj
strse sapientiam destinasse, ut omnia morevestro est, dura gratissime retiuetur qui assiduo et suavj
cogitetis; quatenus utrxque respubliex restaurala sermone conjungitur. Et ideo per harum portitores,
concordia persererent; et quod temporibus retro legatos nostros, quos ad serenissimum principeqi
principum laudabili opinione fandatum est, sub ve- j destinavimus, sanctitati vestrx prxsentamus debita
•stro magis imperio divinis auxiliis augeatur. Reliqia venerationis obsequium ; sperantes ut pra nobis
vero per legatos prxdictos serenitali vestrse verbo orare diguemim, et, ubi usus exegerit, solatia vestra
Insinuanda commisimus, ut et aliqua ep-stolaris bre- reperiant, quia necesse est ut beoe veUtis quos vobia
vitas peistringeret, et causas nostras Buggerenles religione junctos esse cognoscitis.
plenkis intimarent.
171 EPISTOLA XXXV.
EPISTOLA XXXIII. [«-.., PATRICIO VIROQU-ESTORl] THESSALO-
1PR/GFECTO NICENSIVITIGIS REX.
-UGISTRO OFFICIORUM VITIGISREX.
Rogat ut imperatorem inducal ad pacem. Italim con- Petit ut leqati ad imperatorem mini mtlam moram
cedendam. patiantur.
Illum et iUum legatos nostros ad serenissituum Iltum et illum legatos nostros ad serenissimum
principem dirigentes, congruum fuit magnitudini ve- principem, Deo favente, direximus, per quos ne-
slrx per eos salutiferos apices destinare, ut in omni cesse fuit magnitudini vestrx reddere salutationis
parte vestra benelicia mererentur, cum nostrx de- affectum, quando honori vestro et sapientiae debetur
portarent collocutionis affectum. Et ideo epistolarem ut vobiscum collocutlonis gratia perfruamur. Spera-
gratiam vestris meritis exhibentes, speranius ut apud j)£ mus autem ab excellentia vestra ut moram non de-
clementissimi imperatoris animos eis vestra prudentia beant sustinere, quos nos sub cele_.l_.-eprospicitis
suffragetur: quia sic sunt justa qux petimus, ut om- destinasse; quatenus vestris beneiicUsapplicemus, si
nium sapientium mereantur adnisum. Facile enim a eos remota tarditate pervenire cognosclmus.
* Hic erat dux exercitus Justiniani, et vieit Dal- percussns. Proeopius, lib. i de Bella Gothico;
matas, et Salonem urbem cepit. In qua tamen victo- Sente attlixus Palmerius, in Curonico; {.aonardus Are-
ria ipse cum Mauricio filio occisus est, a Gotho fu- lin., de BeUoItaUcoadversus GQtJjis,lib. i, FORN.
-" . ' - - ' -»',.' "ii ..ii i.u.n _ji||i.i.iii|' .[illliii ..i,

llBm UNDECIMUSi

172 PRiEFATIO. ptori, quod potuit impedire cogitantem. Quse res etsi
Prxfationis auxilium ex contrarietate naseitur taudes adiroit, dementer t__aen veuiam traetata
plerumque actionum, quando illud opitulatur scri- coneedit: quia «uod constat otiosos debere, nemo
823 M. AURELU CASSIODORI 814
potest oceupatos exigere. Quapropter administrator A , ficia postulare? _f.grescit profecto ingenium, nisi
amplissimus si vacasse credatur, opprobriuin est; jugi lectione reparetur. Cito expenduutur horret,
cujus etiani secretum dicitur, quodtumultuosis actio- qux assidua non fuerint adjectione fulcita. Thesau-
nibus verberatur. Sed vix nobis aliquid prxstabit ad rus ipse quam facile profunditur, si uullis iterutn
effectum ducta probatio, quando et occupati fuisse 173 pecuniis compleatur? Sic humanus sensus,cum
credimur, et male scribere minime debuisse judica- alieno non farcitur [Forn., sarcitur] invenlo, cilo
mur. Nam multo satius est viliosa tenebris occulere, potest altenuari de proprio. Si quid autem in nobis
quam culpanda prxsumpla importunitate vulgare. redolet, studiorum flos est; quod nihilominus mar-
Verum hoc mihi objicere poterit otiosus, si verbuu. cidum redditur, si a matre lectiotie carpatur. Illic
improvida celeritate projeci, si sensum de medio enira potest esse lxtissimum, unde docetur et na-
eumptum non ornaverim yenustate sermonum, si tum : quando omnia in origine sua plenissime vi-
prxcepto veterum non reddiderim propria persona- vunt, qux necdum a naturalibus sinibus \ed., iini-
rum: occupatus aulera, qui rapitur diversitate cau- bus] auferuntur. Proinde venia. magna pars est, si
sarum, cui jugiter incumbit responsum reddere, et scribimus non vacantes, si legiinur non legentes. Sed
alteri expedienda dictare, non me addicere polerit, jam removeamur ab excusationis voto, ne magis of-
qui se in talibus periclitatum esse cognoscit. Facile JJ j fendat nimis affeetala defensio.
euiin absolutor est alieni conscius sui; neque in illis
semper valemus, qux interdum posse judicaniur. EPISTOLA PRIMA.
Argutum inventum Ixtum fundit ingenium, tepentia SENATUI URBIS ROM.ESENATOR PR/EFECTUS PRJSTORIO.
dicta mens concipit occupata. Aliquando acutum ju-
esse dicendi ars in Pluribut laudat Amalasuntham, et parentet, et filium
giter decet compositum, quia ejus Alhataricum.Tum rogut senatoret ut principi-
nostra sita potestate cognoscitur, alacritas mentis di- but gratiat pro collata ipsi prmfeetura prmtoriana
vinis tantum muneribus applicatur. Reroanet itaque referant.
ad excusandum brevitas insperata librorum, quam Commendatis mihi, patres conscripti, provectum
nemo purgat diutius, nisi qui bene creditur esse di- meum, si vobis inteUigofuisse votivum. Credo enitn
cturus. Sed ne quis forsitan possit offendi quod in evenisse prosperrime quod tot felicesconstat optasse.
prxtoriano culmine constitutus sic omnimodisactioso Desideria quippe vestra bonorum omniuui probantur
pauca dictaverim, accipiat viri prudentissimi Felicis auspicia, quando nemo potest talium favore suscipi,
pi-esuniptione factum, cujus participatus sum in nisi quem Divinitas prxcepit augeri. Mutuamini
omni causa consilium. Etenim vir primum est mo- ergo gratiam, nt exigatis obsequiuin.' Natura rerum
rum sinceritate defxcatus, scientia juris eximius, ver- Q< est amare collegam. Laudes quinimo vestras ex-
borum proprietate distinctus, senilis juvenis, alter- tolUtis, si honorem qui senatori datus est erigatis.
'cator suavis, mensuratus eloquens; qui necessitates SoUicitudo patrum ad publicas me utUitates instan-
publicas eleganter implendo, ad favorabilem opinio- ter impellat, ut vestro magis imputetur prxconio,
nem suo potius labore perduxit. Alioqui tantis cau- cum tali meruero placere patrono. Secunda mihi
sarum molibus oneratus, aut impar esse potui, aut est cura, vobis me commendare post principes, quia
forte arrogans inveniri. Sed melius, quod ejusfati- illud vos amare confidimus quod et reriim dominos
gatione recreatus sic regalibus curis adfui, ut non jubere sentimus. Primum, ut hoc puteiuus ntile,
potuissem in arduis rebus deficiens approbari. Duos quod honestum; ut nostros actus quasi pedisequa
itaque libellos dictationum mearum de prxfectura. semper justitia comitetur; et quod a continenti
actione subjunxi; ut qui decem libris ore regio sum principe non emimus, nulii turpiter venditemus. Au-
. locutus, ex persona propria non haberer incognitus: distis, principes viri, qux rerum pondera prredicatus
quia nimis absurdum est in adepta dignitate conti- exceperim. Supra vires exigitur, qui dignitalis cul-
cescere, qui pro aliis videbamur plura dixisse. Sed; mina laudatur ingressus. Hxc non audemus falsa
postquam duodecimlibris opusculum nostrum desi- dicere, sed confitemur esse potiora. Nam talia judi-
derato fine concluseram, de anirox substantia, vel JJ cia non invenerunt merita, sed fecerunt. Nequeenim
,de virtutibus ejus, amici me disserere coegerunt; ut' nos inde jactamus, qui intelUgimusdominos nostros
, per quam multa diximus.de ipsa quoque dicere vi- humilia voluisse sustollere, ne videantur immeritis
deremur. Modoparcitediserti, favete potius inchoan- tam ingentia prxstilisse. Rapiunt nos prxdicandi
tes; nam si nihil mereor eloquentix munere, consi- temporis bona ; et velut longa ariditate sitientes, ad
derandus sum potius ex ofliciosissimo labore; qui, haustum dulcissimi saporis invitant. 0 sxculi beata
tantis reipublicx necessitatibus occupatus, sic vacare1 fortuna. sub priucipe feriato matris regnat affectio;
potui sub urentibus curis, si me gloriari contigisset per quam totum sic peragitur, ut generalis nos te-
fluminibus Tullianis. Nam ipse quoque fons elo- gere charitas sentiatur. Huic gloriosura prxstat ob-
quentise *, cum dicere peteretur, fertur excusasse,, sequium cui omnia serviunt; et mirabili tempera-
quod pridie non legisset. Quid jam aliis accidere po- niento concordix, antequam possit populos regere,
terit, si tanta laus facundix auctorum visa [est bene- suis jam ccepit moribus imperare. Hoc est profecto

Cicero servum manumisit, quod dilata in erasti-- que tantus arlifex ad dicendum accedebal. Plutareh.
nutn comitia renuntiasset : adeo paratus meditatus- FORN.
82r, VARIARUMURER XI. 826
difGciUimumregnandi genus, exercere juvenem int A etiam, tot barbarorum victoriis prxpolentes, quam
suis sensibus principatum. Rarum omnino bonurai ingenti expeditione turbati Sunl? Lacessiti melue-
est, dominum triumphare de moribus, et hoc conse- runt cum nostris inire certamen, qui prxcipitatis
qui in florida xtate, ad quod vix creditur cana mo-• saltibus prxlia semper gentibus intulerunt. Sed
destia pervenire. Gaudeamus, patres conscripti, et quamvis superba natio declinaverit conflietum, vi-
supernx majestati gratias supplici devotione refera- tare tamen proprii regis nequivit inleritum. Nam
nius, quando nulla erit accessu temporis difflcilis; Theodoricus ille diu polenti nomine gloriatus in
clementia nostro principi, qui in annis puerilibus di- triumphum 174 principum nostrorum languoris
dicit servire pietati. Sed hoc miraculum utriusquei potius pugna superatus occubuit: ordinalione, credo,
moribus demus; nam tantus est genius maternus, divina, ne nos aut affinium bella polluerent, aut ju-
cui etiam jure princeps servire debuisset extraneus. ste [Ac, juxta] productus exercitus vindictam ali-
Hanc enim dignissime omnia regna venerantur, quam non haberet. Maete procinclus Gothorum
quam videre reverentia est; loquentem audire, mi- omni felicitate jucundior, qui hostem regalem capite
raculum. Qua enim lingua non probatur esse doctis- cxdis, et nobis nec unius ultimi facta subducis. Rur-
sima? Atticx facundix claritate diserta est, Romani[ gundio quinetiam ul sua reciperet, devotus effectus
eloquii pompa resplendet, nativi sermonis ubertatei JJ est, reddens se totum, dum accepisset exiguum.
gloriatur; excellit cunctos in propriis, cum sit xquali- Elegit quippe integer obedire, quam imminutus [Ac,
ter ubique mirabilis. Nam si vernaculam linguam. immunitusj obsistere : tulius tunc defendit regnum,
bene nosse prudentis est, quid de tali sapientia pote- quando arma deposuit. Recuperavit enim prece quod
rit xstimari, qux tot genera eloquii inofiensa exer- amisit in acie. Reatam te, doraina, laude multiplici,
citatione custodit? Hinc venit diversis nationibus ne- cui divino beneficio necessitas tollitur cuncta certa-
cessarium magnumque prxsidium, quod apud aures; minis, quando adversos reipublicx aut ccclesti felici-
prudentissimx dominx nullus eget interprete. Non tate vincis, aut tuis imperiis spontanea largitate con-
enim aut legatus moram, aut interpellans aliquam jungis. Exsultate, Golhi pariter ac Romani. Dignum
sustinet de mediatoris tarditate jacturam, quandoi miraculum, quod omnes loquantur. Ecce (prxstante
uterque et genuinis verbis auditur, et patriotica re- Deo) felix domina quod habet eximium uterque
sponsione componitur. Jungitur his rebus quasi dia- sexus implevit; naui et gloriosum regem nobis edi-
dema eximium, (impretiabilis notitia litterarum; per dit, et latissimum imperium animi fortitudine vindi-
quam dum velerhm prudentia discitur, regalis digni- cavit. Hxc quantum ad arma pertinent, utcunque
tas semper augetur. Sed cum tanta gaudeat perfe- referuntur. Nam si pielatis ejus velimus atria iu- '
ctione linguarum, in actu publico sic tacita est, ut, Q trare, vix nobis poterunt centum lingux centumque '
credalur otiosa. Paucis litigia nodosa dissolvit, bella ora sufficere : cui par est quidem xquitas et volun-
ferventia sub quiete disponit, silentiose geritur pu- tas, sed major benignitas quam potestas. Dicamus
bUcumbonum. Non audis prxdici quod palam vide- igitur parva de magnis, pauca de plurimis. Scitis
tur assumi, et temperamento mirabili dissimulando quanta bona nostro ordini ccelesti bemgnitate largila
peragit quod accelerandum esse cognoscit. Quid tale est: nihil est dubium, ubi est testis senatus. Afflictos
anliquitas honora promeruit ? Placidiam mundi opi- statu meliore restituit, illxsos sublimavit bonoribus,
nione celebratam, aliquorum prosapia gloriosam, et sigillatim bona tribuit, quos sub universali lnuni-
purpurato filiostuduisse percepimus; cujus dum re- mine custodivit. Ea qu_e'asserimus jam creverunt.
misse administrat imperium, indecenter cognoscitur Respicite namque patricium Liberium prxfectum
imminutum. Nnrum denique sibi amissione Illyrici etiam Galliarum, exercitualem virum, communione
comparavit, factaque est conjunctio regnantis divisio gratissimum, meritis clarum, forma conspicuum, sed
doledda provinciis. Militem quoque nimia quiete vulneribus pulchriorem, laborum suorum munera
dissolvit. Pertulit a matre protectus quod vix pati conseculum; ut nec prxfecturam, quam bene gessit,
potuit destitutus. Sub hac autem domina, qux tot amitteret, et eximium virum honor geminatus orna-
reges habuit quot parentes (juvante Deo), noster D p ret; confessus meritum, cui solus non sufficit ad
exereitus terret externos; qui provida dispositione prxmium. Accepit enim et prxsentaneara dignita-
libratus, nec assiduis bellis atteritur, nec iterum tem; ne, de republica benemeritus, diu absens puta-
louga pace mollitur. In ipsis quoque primordiis retur ingralus. 0 admiranda Renevolentia domino-
(quando semper novitas iucerta tentatur) contra rum! qux in tantum extulit prxdiclum virum, ut do-
Orientis principis votum, Romanum fecit esse Danu- natis fascibus et patrimonium judicaret addendum ;
bium. Notum est qux pertulerint invasores; qux quod sic ab universis gratanler acceptum est, ut in
ideo. prxtermittenda dijudico, ne geuius socialis munere ejus cuncti se potius crederent esse ditatos,
principis /verecundiam sustineat perditoris. Quid quando quidquid digno creditur, hoc multis sine du-
enkn de vestris partibus \Ac, nostris patribusj sen- bio collatum esse sentitur. Quid ergo de animi fir-
serit, hinc datur intelligi, quando pacem contulit mitate loquar, qux vicit et philosophos valde prxdi-
laesusquam aliis concedere noluit exoratus. Additur catos? Procedit enim ex ore dominx beneficus
quod tantis nos legationibus tam raro requisitus or- sermo, et manens sub securitate promissio. Non
uavit, et singularis illa poten.ia, ut Italicos dominos suut nobis, patres conscripti, minus probata qux
erigeret, reverentiam Eoi cuhninis inclinavit. Franci loquimur: verus lestis est, qui laudat expertus. Go-
827 M. AURELH CASSIODORl 8tt
gnovistis enim quse contra me vota conflixerunt, A utilia sequar, qux vitanda refugiam. Vigor ille ratio- ,
non aurum, non magnx valuere preces : tentata nabilis anhncenobis consilium prxstet; facies veri-
sunt universa, ut probaretur sapientissimx dominx tatis albescat, ne mentem nostram innubilet caligo
gloriosa constantia. Ordo flagitat dictionis augusta- corporea; sequamur quod intus est, ne foris a nobis
rum veterum pompam moderna comparatione discu- simus : instruat quod de vera sapientia sapit, illumi-
tere. Sed quemadmodum illi sufncere poterunt exem- net quod ccelesticlaritate resplendet. Talem denique
pla feminea, cui virorum laus cedit universa ? Hanc judicem excipiat publicus actus, qualem filium ca-
si parentum cohors illa regalis aspiceret, tanquam in tholica mittit[Gr. etCuj., nutrit] Ecclesia. In suis
speculum purissimum sua prxconia mox videret. nos etiam muneribus virtus sancta custodiat: quia
Enituit enim Amalus felicitate, Ostrogotha patien- graviores insidias antiqui adversarii tunc subimus,
tia, Alhala mansuetudine, Munitarius xquitate, Uni- quando ejus dona suscipimus. Nolite in me tantum
mundus forma, Thorismuth, castitate, Unalamer ., rejicere civitatk illius curam, qux potius vestra
«de, Theudimer pietate, patientia (ut jam vidistis)i laude secura est. Vos enim speculatores Christiano
inclytus pater. Cognoscerenl hic profecto universi si- populo prxsidetis, vos patris nomine universa dili-
gillalim propria, sed feliciter faterentur esse supe- gitis. Securitas ergo plebis ad veslram respicit fa-
rata, quando unius prxconium cum turba se jure noni Bmam,
j cuidivinitus est commissa custodia. .Quapro-
potest xquare virtutum. .Estimate quale eis esset de*' pter nos decet custodire aliqua, sed vos oronia. Pa-
tnli hserede gaudium, qux merita potuit transire scitis quidem spiritualiter commissum vobis gregem:
eunctorum, Quxratis forsitau sequestratim principis> tamen nec ista potestis negligere, qux eorporis vi-
boua: abunde prxdicat sobolem, qui ejus laudat au-r dentur substanliam 175 continere. Nam sicut horno
ctorem. a Deinde retinetis facundissimi Symraachil- eonstat ex dualitate, ita boni patris est ulraque re-
eximium dictum: Speclo feliciter virtutis ejus au-- fovere. Primum penuriam teroporis, quam debcta
gmenta, qui differo laudare principia. Subvenite, pa-- promerentur, orationibus sanctis amovete. Si quid
tres conscripti, et agendo pro me eoromunibus do-- tamen (quod absit) acciderit, tunc bene necessitas
minis gratias debitum meum vestra satisfactione per- excluditur, quando contra eam sub ubertale [Gr.«(
solvite. Nam sicut mius satiare non valet omnium* Cor., veritate; Jur. pulat legendumliberlatej tracta-
vota, ita mulli unius possunt complere disposita. tur. Monete me qux sunt gerenda sollicite. Dene.
agere vel correptus exopto, quia difficiliuserrat ovis
EPISTOLA II.
qua. voces desiderat audire pastoris; nee facife effi-
JO\NNIPAP/ESENATOR PR_EFEGTUS PR/ETORIO. cilur vitiosus, cui admonitor insistit assiduus. Sum
Pelil ut orationibut ejus, admonitionibut, correptio-* Qc quidem judex palatinus, sed vester non desinam
nibus etiam adjuvetur. esse discipulus. Nam tunc ista recte gerioius, si a
Supplicandum vobi»est, beatissime pater, ut lxti- vestris regulia minime discedamus. Sed cum me a
tiain quam per vos (Deo largiente) percepimus, cu- vobis desiderem et moneri consiliis, et orationibu.
stodiri nobis vestris orationibus seutiamus. Quis- adjuvari, jam vobis est applicandum, si quid in roe
eniui dubitet prosperitatem nostram vestris meritiss fuerit aUter quam optabatur invenlum. Sedes illa
applicandam, quando honorem adipiscimur, qui a toto orbe mirabilis b proprios tegat affectioneculto-
Domino diligi non mererour, et permutatione effi- i- res; quse licet generalis mundo sit prxsUta, vobis
caci bona recipimus, dum talia non agarhus? Eccle-i- etiam cognoscitur et localiter attributa. Tenemus
siasticis siquidem jejuniis fames est exclusa popula- aliquid sanctorum apostolorum proprium, si peccatis
ris.decoris lacrymis tristitta foada discessit, etperr dividentibus non reddatur alienum, quando con-
sanctos viros acceleratum est, ne traheretur diutiug ig fessiones illas «,quas videre universitas appetit, Roma
quod gravabat. Et ideo salutans ofliciositate qua di-- feUcior in sujs sroibus [ed., finibus] habere prome-
gnum est, precor ut vivacius oretis pro salute re-i- ruit. Nil ergo timemus talibus patronis, si oratio
gnantiuro; quatenus eorum vitam ccelestis Princeps>s non desistat antistitis. Arduum est quidero roulto-
faciat esse longxvam, Romanx reipublicx hostes « D ] rum desideriis satisfacere, sed novit Divinitas magna
imminuat, tempora tranquiUa concedat : deinde, ), prxstare. Ipsa retundat invidos, ipsa nobis faciat ci-
quod ornat pacem, necessariam nobis copiam dee ves coelesti aspiratione gratissiraos; et suppiicationi-
abundanlix sux horreis largiatur : mihique iilio ve-}- bus vestris tempora tribuat, quibus superna gratia
6tro intelligentix sensus aperiat: ut qux vere suntit prxdicetur indulta.

* Deinde retinetit faeundistimi Symmachi, etc._.
Hxc verba non exstant in libris Quinli Symmachi li
bodie editis. JUR.
b Romam intelligit, quam legum domicilium, gym- i-
nasium litterarum, curiam dignitatum, verticem m quine corporum sanctorum subaltari, non aulem
roundi, et patriam libertatis Sidonius appeUat. Hie-
.-
ronyraus etiam in quadaro epistola miratur Gadita-1-
num quemdam Titi Livii solo nomine et gloria potius
is
commotum fuisse, quam Romanx urbis splendore, e,
ctna Romam pergeret. Nunc vero nowinis sui d*co_- i-
trix jacet, nihilque aliud est quam sux venqstatis
pristinx spurcum cadaver. BROSS.
• Confessionesillas (Petri et Pauli). Confessionis
nomine vocabant partem ecclesix ubi conditx reli-
ipsam integram ecclesiaro, ul notat Baronius Com-
menl. in Martyrol. Rom., sub die 6 Julii. Sic accipit
claves confessionis sancti Petri Aimoinus, Histor.
Franc. lib. iv, cap. 84. Adde loeum Ennodii, apud
PWOP,. tou*. VI, paiv-SOl, ^oc___x_
829 VARIARUMLIBER XI. &0
EPISTOLA1H. _A.[ed„ adjurator; Ms., arbi.rator]; quod generaliter
DIVERSIS [ed. , UNIVERSIS]EPISCOPIS SENATOR PR/EFEC- debeo, incoactus exsolvo. Rependo etiam sanctitati
TUSPR/ETORIO. vestrx honorificx salutationis ofticium, textumque
Commendatseillorum precibus; et petitut jejunium. epistolx affectuoso fine concludo, ut in mente ve -
pro salute principumet pro pace obtinendaindicant. stra dulciora remaneant, quia bene sibi animus
Tum eos hortatur ut vilia cuncta a populo pro-
cul amandent. posteriora commendat.
Corporaliumpatrumnaturalismosest, de flliorum i EPISTOLAIV.
provectione gaudere, dum eorum institutionibus ap- AMBROSIO VIRO1LLUSTRI, AGENTI VICESSENATOR PR-E-
plicatur quidquid laudis in clara prole conceditur. FECTUS PR/ETORIO.
Vos autem spiritales parentes, qui auctorem rerumi Admonelut officiumsibi commissumfideiiler exse-
illuminata mente conspicitis, pro me sanctx Trinitati: quatur.
sedulo supplicate, ut splendere late faciat in medio> Secure vobis, Deo juvante, opinionem nostram
positum candelabrum; quatenus nec mihi inleriorr credimus, cujus conscientiain per causarum varios,
desit visus, et de me aliis pandatur aspectus. Nun-- usus longa xtate probavimus. Namsi in advocationisb
quid proderit judicem aliis esse perspicuum, si sibii studio justitix claritate fulsistis; 176 qu'd nunc,
potius reddatur obscurus? Dignitatem conscientix_ B provecti ad consilia nostra, facietis? Crescit enim ii»
donet, qui tribunalia conferre dignatus est. Faciatt illo meritura, cui majus datur officium, quando jam
inoffensumjudiceni, ne damnet errantem. Sil nobisi habendus est in judicum partem, qui meruit auiicis
prospcrrime prxsens, ut infausta vitia reddanturr potestatibus assidere. Ornentur ergo subsellia, cujus
absentia. Amorem suum tribuat, ut peccandi arabi- ore fora tonuerunt. Absens adhxre nostro lateri,
tum raiseratus excludat. Quapropter, animx verii pleniorem laudem inde sumpiurus, quia integrura tibi
parentes, affectuosa et probabili petitione vos depre- repulabitur quod bene ordinaveris sdlus. Hanc coram
cor, ut indicto jejunio Dominosupplicetis, qui vitami positus mecum curam participaveris et gloriam :
principum nostrorum florenti regno protendat, nunc autem tibi tantum eogimur debere quidquid
hostes reipublicx defensor imrainuat, donet quieta_( inde (prxstante Deo) laudis potuerimus accipere.
tempora, et ad laudem sui nominis copiosa; faciat-. Quapropter ofBciumtibi observare censemus quod
que rerum omniumtranquillitatem, et [alii, ut] me vo-i- nostris jussionibus obsecundat; prxceptis etiain tuis
bis reddere digneturamabilem. Sed quo faciliusvestraai pro publicis ulilitatibus juslissirae designatis prxci-
quoque exaudiatur oratio, estote circa eos quos de- pimus obediri, quatenus et tibi sit pro publica uti-
stinamusattoniti [Ac., attentij. Quodnescirous,nobiss litate mittendi flducia, et nullus te contemiiendi
non debet imputari. Actus eorum testimonia vestraa C sumat audaciam. Si quos etiam fidejussoribus com-
prosequantur; ut aut laudatus gratiam, aut accusatuss roittere necessariumxstiraaveris, confidenter assume,
apud vos invenire possit offensam. Neque enim11 quia illud magis relevare potesl aniinum nostrum, si
vobis iraputare poterunt, si delinquunt, quando noni aliquid per vos cognoscamus iinpletum. Prxsenti
jubentur male dare, ut perperam cogantur accipere.i. enim sola verba prxstares, nunc dutem facta potius
Orphanis viduisque contra sxvos impetus Deo placitaa debentur absenti. Consilium quippe tantx sedis «n-
\ed., debent placita, etc] prxstate solatia : ita ta- gens est proculdubio fama merilorum. Sed considera
iflien,ne (quod accidit a per nimiam pietatem ) duraa quid exigatur cui tale nomen imponitur. Labor
miseris subvenire quxritis, locum legibus auferatis.;. vester procuret mihi omnium quielem. Scitis quse
Nam si aliquid offendit forte districtum, talia datee turpia neglectus .ntulerit. Scopulus vitandus est, ubi
cunctis monita, ut jura possitis reddere feriata. alter offendit. Sed hoc vos monere mea potius curio-
Excludite, sanctissimi, inter immundos spiritusim- sitas quam veslri diffldentia facil. Nam omnia vos
placabiles vitiorum furores, violentiam teuiperale,i, illa agere credimus, qux (juvante Deo) famx nostrx
avaritiam depellile, furta removete, depopulatricem n el reipublicx utilia esse judicamus.
humani generis luxuriam a vestro populo segregate.
EPISTOLAV.
Sic auctorem iniquitatis efflcaciter vincitis, si ejussD
AMBROSIO VIROILLUSTRI, VICES AGENTI SENATORPR/E-
persuasiones de humanis cordibus auferatis. Episco- FECTUS PR-ETORIO.
pus doceat, nejudex possit invenire quod puniat.• Hortatur ut populoRomano penuria laboranli quam-
Administratio vobis innocentix data est. Nam sii) primum succurrul.
'
prxdicatio vestra non desinat, necesse est ut poenalis
i Gaudere vos quidem in eis credo qux charitatem
actio conquiescat. Et ideo dignitatem roeam in omnii vestram optasse dijudico; nam ipsius quodammodo
vobis parte commendo, quatenus aclus nostri sanc- res agitur, cujus in alterum vota complentur. Sed
torum orationibus adjuventur, qui minus in humanaa hinc intelligo antiqux amicitix fructum, qux venu-
potestate prxsumimus. Familiariter etiam mihi sua- state felicior est, in suavissimi saporis emanasse
dete quod justum est. Non sum callidus abjuratorr dulcedincm, si prius Romaux eivitatis copiain per
* Per nimiampielatem.Hoc sensu vetustus auctor,, tempta justitia misericordia observelur, ipsa niiseri-
sed incertus, homil. 14 in Matth. eap. vi (qui falsoj -cordia non est misericordia, sed faluitas. JURET,
vulgo tribuilur sancto ChrysostomoV: Misericordia a b Advocatorum acliones cum liniuntur, tunc inci-
tunc vera est misericordia, si sic racta fuerit, utt piunt dignilates, ait Sidon. Apoil., lib. i, epist. 11.
justitia per eam non contemnatur; si autem con-- JURET.
 851 M. AURELHCASSIODORI 832
eos quorum interest, tanquam munus eximium,, A i et tempora sibi custodiant, qui judicum jussionibus
nostris hospitiis offeratis. Ideo enim peregrinationis> obsecundant, tuus honor cognoscitur solemni ordine
incommoda, ideo totangusta cogitationisintravimus,, non teneri, qui suis primatibus meruit anteponi.
ut populus ille, antiquis delectationibus assuetus,, Tibi enim reddunt obsequia, qui te prxire noscuntur;
beatissimis regnantiumteraporibus, explosisnecessi- et reflexa conditione justitix, illis reverendus aspi-
tatibus, perfruatur. Prncul enim sit ul aliquo illius> ceris, quos subsequi posse monslraris. Hanc inxqua-
civitalis esuriente satiemur. Illorum (quod absit) in- bilem xquitatem, speciale decretum, singulare
• iigentia, nostra penuria est. Quid plura ? Ixti essei beneficiumsub aspectu judicis agis; nec potest ratio-
non possumus, nisi et illos gaudenles communiter nabiliter culpari, quod impugnante ordine videalur
audiamus. Atque ideo tanta vivacitate incorruptai assumi. Nullustibi de temporis qualitate prxscribit.
species frumenti congregetur, ut panis inde coctus; Transgressio matriculx actio tua est; et solus confi-
non horrori, sed deliciis videatur esse propositus. denter negligis quod aliis servare contendis [ms.,
. Ponderatio jusla servetur. Vincant copix mentium contemnisj. Sed talia libi pro excellentibusmeritis
desideria. Non putatur abundare quod quxritur. conceduntur, dum crederis omnes industria fideque
Fugite scelerata lucra, vitale nefanda compendia. superare, quem nos constat elegisse. Nemo enim
Qu-dquidibi roale prxsumitur, in mei animi lxsionei B ] sequentem probat, nisi quem sibi laudanda virtus
grassatur. Nemo putet veniale, quod in ista tenia- associat, quando vituperabile est inferiorem erigere,
verit parte prxsumere. In nobis facilius consentimus nisi meritis alios videatur excellere. Hoc igitur lau-
excedi, quam Romanorum utilitates patiamur immi- dabile prxjudicium, sententiam gratiosam, militiara
nui : non ut favorem, plausumque popularem, sed domesticam, a duodecima indictione (Anno Chrisli
ut (juvante Domino) meum in iUis compleam dile- 534) cancellorum tibi decus attribuit, ut consistorii
ctionis arbitrium. Cives siquidemomnesfovendisunt, nostri secreta fideli integritate 177 custodias. Per
sed Romani aliquid plus merentur. Urbs ornata tot te prxsentandus accedat; per le nostris auribus
exiniiis senatoribus, beata tam nobilibus populis, desiderium supplicis innotescat; jussa noslra sine
laudes debet nostrorum principum personare, quas sludio venalitatis expedias; omniaque sic geras, ut
homo nalionis exterx se mirelur audiisse. Nam juste noslram possis commendare justitiam. Actus enim
se illic extollit lxtitia popularis, qux dominos co- tui judicis opinio est; et sicut penetrale domus * de
gnoscitur habere viclores. Quapropter impendendum foribus potest congruenter intelligi, sic mens prxsu-
est quidquid Udes, quidquid raagna potest exhibere lis de te probatur agnosci, non injuria, quia lalem
cautela, quia iilud vere nostrum est comroodum, unusquisquead responsa sua videntur eligere, qualem
quod illorum mihi procurat affectum. Lxtentur prx- C se cunctos decreverit xstimare [Gr., Niv. et Ga.,
sentibus gaudiis, qui erant de nostra actione suspen- custos, elc, xstimari]. Vestes ipsx, qux nostris
si : illorum me desideria, illorum me vola juverunt. corporibus applicantur, nonne nos deformare pos-
Et hoc mihi apud rerum dominos profuit, quod ab sunt, si aliquo inquinamento sordescant? Quanta
eis universaliter audiebatur optari. Agite nunc ut vero gratia nos decorare videntur, cum laudabili
amor iste, juvante Domino, perseveret, quia eos . puritate nituerint ? Sic miles ad secreta judicis pro-
amplius in reliquum credo facere, quod se in me ximatus, prxsulis sui famara [ms. el Ac, formam]
feliciter sentiunt inchoasse. Abundantiamnunc peta- aut ornat, aut maculat. In nobis siquidem peccaut,
mus communibus votis : supernx misericordix hu- qui alios maculant; et dum spolium observantis [ed.,
miles supplicemus,ut priraum nobis salutera domino- obsecrantisj ambilur, fama prxsidentis exuitur.
rum cleraentiadivina concedat. Cxterum proventum Considera, si negligere debemus unde nos culpari
quem prxstiterit non negligentia diminuit, non vena- posse cognoscamus. Ultra clementes b [Gr., Cuj. et
litas ulla subducit. Fidem raeain promitto, sed cum Forn., dementesj esl, qui ulcisci non appetit quem
ipsis Divinitatis dona sustineo; cautelam offero, grassatum in suo dedecore comprehendit. Respice
turpia fraudulentissimx nundinationis excludo. Ipsi quo noinine nuncuperis. Latere non potest quod
autem in Dominode promerita ubertate glorientur. D J_ inter cancellos « egeris. Tenes quippe lucidas fores,
claustra patentia, fenestratas januas; et quamvis
EPISTOLAVI.
studiose claudas, necesse est ut te cunctis aperias.
JOANNl CANCELLARIO SENATOR PR/EFECTUS PR/ETORIO. Nara si foris steteris, meis emendaris obtutibus; si
Joannes a Cassiodorocreatur cancellarius, el quid in intus ingrediaris, observantium non potes declinare
hac dignitate agendum admonetur. conspeclus. Vide quo te antiquitas voluerit coUocari;
Quamvisstatutis gradibus omnismilitia peragatur, undique conspiceris, qui in illa claritate versaris.
a Lib. i, cap. 2, Nazarii in panegyrico, pag. 206. drodi a leone agniti, qui vere Androe/usapud ____lia-
Sanctus Ambros. lib. n de Virginibus : Rona domus num. Et Nemesianus,divoslene jacentes, pro c.ivos.
in ipso vestibulo debet agnosci. Sic Apuleius. Et Describit enim Capitolii ascensum, in quo et clivos
Hieronym., epist. ad Marcellin.et Anapsych. : Quos fuisse constat, vel ex Alpheno, 1. 52, Si ex plagis,
cum legeris, etvestibula videris, facilis conjectura 5 In clivo ad 1. Aquiliam. Simile peccaturo apud
erit, qualis ipsa sit futura domus. JURET.
b Ctementes,
Grxcos in x^Sia, pro Y«SI._-_K, et x_._i.-_-',pro >
Vet., dementet. Proclivis fuit error, XaSveria,Hartungus deprehendit. FORN.
ex affinitate cl cum d, ut alias eodem mendi genere * Glossx antiqux, caula : cancelli anle judicem
laborat Gellius, lib. v, cap. 14, in nomine servi An- extra caula, foris versus atria. JURET.
8S3 VARIARUMLIBER XI. 834
Proinde ad nostra monita aures animumque con- A absolule facias esse periculum. Verumtamen, ut ju-
verte; fige menti omnia qux jubemus : non te,, stissimarum prxceptionum diligenlior procuretur af-
tanquam vacuam fistulam a, dicta perexeant, qux_ fectus, illum atque illum, prxcedentibus meritis com
landiu plena conspicitur, quandiu in eam undx_ probatos, tibi oflicioque tuo imminere, ut niliil possit
influere posse noscuntur. Esto polius conceptaculum,, nocere negligentia, ubi adhibetur solUcitudo gemi-
quod audita custodias, quod suscepta non fuudas : nata. Unde continenter agite, si provectum vestrum
quia nihil proderit, si auribus tuis transilura pla- magis desideratis extendere. Impia lucra sinl a vobis
ceant, et in cordis sinibus se omnia nou deiigant. omnimodis aliena : vos possessorem devotum red-
ditis, si fraudulentis non gravetur incommodis. De
EPISTOLA VII.
xquitate potius quam de rapacitate proficitur. Sem-
U.MVERSIS JUblCIRUS PROVINCIARUM SENAT0RPR_SFE- per metuit injusta prxsumptio. Quid enim acquiri
CTUSPR.ETOR-0.
admoneantur tribularii ut trina illatione et putatur, ubi bona conscientia perditur? Aut in qua
Prmcipit
lemporibus constilulis vectigaliasolita persolvant. parte possit homo prolicere, si innocentiam proba-
tus fuerit amisisse? Nolite sine prxmio credere, qux
Justissime quxritur quod annua devotione prx-
videntur ad bonani conscientiam pertinere. Habe-
statur, quando sub quodam gaudio constat inferri,' bunt nos bene in quo possumus, auditores.
solvitur naturali. B agenles,
quod lege Stipendium uamque est,' Remuneratorem enim illi esse
quod subjectum facit jnuniticum dici; et offerentis promitto, quem se
nomen accipit, qui se, quod penditur, debere co- aliqua honestate tractasse cognovero. Agite ergo,
laudes ad me potius vestri perveniant quam querelx.
gnoscit. Quam lautum [_•_..,cautumj est intrepidum non quxratis, quam si nihil ven-
foro assistere, pubUcumnon timere, et inter devotos Majus commodum
ditis. Ula tantum sequenda sunt lucra, qux polest
laudabilem collocari, qui pudorem non sinitur habere
possessor lxtus offerre, et miles soleroniter securus
compulsi ? Inhonorum est enim omne quod cogitur
accipere. Non censor, sed laudator vester esse desi <
[ed., agitur]; nec offerentis habet graliam, qui dam- dero. Cavete
nis suis perducitur ad tributa : contra, quaro libero ergo, ne reddatur infestus, qui vobis
esse beneficus. Nam gravius semper irascitur,
dignum est compulsoribus nihil debere? llle solus cupit
delectabilis ager est domino, in quo supervenire non qui contra propositura commovetur.
timetur exactor. Merito ergo testimonium solutio- 178 VIB.
nis securitas dicitur b, de qua non solum animus, sed d EDICTUM PER PROVINCIAS SENATOR PR.EFECTUS PR/E-
substantia communitur. Et ideo, quod feliciter dictum n * TORIO.
sit, indiclione duodecima ( Anno Christi 554 ), persr Mulla el prmclara prmbet monita, et promiltit se ju-
dioscesimdicationis lux solerani raoderamine custo-H C * dicem integerrimumfulurum.
dito, possessorera te oificiumque tuum prxcipimus is Priscorura raos fuit nova jura decernere e, ut suc-
admonere, ut trina iUalione devotus, constitutis is cedenti populo aliquid quod oroissumvidebatur ad-
temporibus csuam compleatfunctionem; ita ut cesset _t jungerenl: nunc autem sufliciens laus conscientke
venaUsilla dilatio d, qux non ad tribulariorum com- I- est, veterum decreta servare. Erat ante genus homi-
pendia, sed fraudis ambitu cognoscitur exquisita. i. num sub hac novilate sollicitum, dum regulam vitx
Nam qui se hujusmodi onera sublevare dicunt, aliud id sux in aliena cognoscerent voluntate pendere: modo
majus pondus abominabUis nundinationis imponunt. t. vero unusquisque novit fixnra, quod ab antiquis ple-
Absit a nostris temporibus detestabilis et fugienda la nissime non dubitat constitutum. Sufficiunt ergo vo-
versutia. Possessor nihil aUud, nisi quod publico de- .- bis jura, si non desit voluntas eximia. Quid ' proe-
betur, exsolvat; nam sua damna polius agunt, qui _i conum voces , quid periculosas senlentias prxsulum
sub uobis aliqua fraudare contendunt. Quapropter ;r ereclis auribus sustinetis ? Proprix vitx imponit mo-
sicut fiscalia onera nuila occasione volumus aggra- i- dum, qui sibi se judicem intclligit constilutum. Stu-
vari, ita constitutis temporibus prxfinitas illationes .s dete cuncti aclibus bonis, et formidanda nescitis.
prxcipimus, Deo juvante, compleri, quatenus et et Nolite inardescere ad prxsumptiones illicitas; amate
possessorum devotio gratissima dominis innotescat, t, -D
J vivere quieti; transigite semper innoxii. Quid litibus
et tarditatis involuta confusio nostris rationibus [ed., ., honesta confunditis? Cur facitis qux mox timere
orationibus ] auferatur. Unde singulis quibusque le possitis? Si quxritis lucra, vitate potius damnosa li-
temporibus solemni more factos breves ad scrinia ia tigia. Si quod tamen emerserit civile certanien, le-
ostra transmitlite, sicut te et prisca legum et nostrx x gibus patriis estote contenti. Nullus ad seditiosa con-
jussionis prxsens commonere videtur auctoritas : ne le surgat, nullus ad violenta confugiat. Furoris genus
si ahquid horum xstimaveris negligendum, tu tibi bi est, in sxculo pacato turbnlento studere proposito.
a SimUeillud Comici :
bantur, nempe quarto quoque mense, C. De apoch.,
Plenusrimarumsnm : liac atque illac perfiuo. lib. x, tit. 22. FORNER.
d Venales moras, infra, hoc lib., epist. 35; et I.
FOKN. Si D. De usuris. FORN.
b Apocha securitas dicitur. Petronius in SatyricoI : 33,e Sicbene, Ulpianus ait proconsulem edictum ejus ali-
Redde mihi apodiximdefunctoriam, id est remissio- o- quam sui commendationem continens mitlcre dcbere,
nein senilis xtatis. Sidonius contra tributa securita- a- etc, 1. 4, de offic. procons. FORN.
tibus, etc. BROSS. •fSupra, Iib. vi, fonu. 3, 1. ull., C, Dc feriis.
«Omnes illaliones fisco tribus pensionibus solvc- c- FORNER.
<&5 M. AURELII GASSiODORI 856
Sed quia vobis de judicmus, etsi non verus, tamena A _ tione prxstate. Compellat rationabiiiter proprius
orilur rationabilis metus (dum inexperta potestass animus, ne vos urgeat terror armatus. Odium sibi
trahit potius ad limorem ), quantum ad meum pro- excitat, qui justis resultat imperiis. Quem jam coe-
sunt
positum pertittet, juvante Deo, rerumque dominiss gero, non amabo. Sic enim cuncta qux agenda
faciamus
regnantibus, omnia vobis justa, omnia moderataa volumus explicari, ut vos nullo coropulsore
promittite. Primum, quod raaxime judicem deho- imminui. Servari vobis cupimus concessa pridem
nestat, nuhdinatio a me fceda nescietur. Non enimn dominorum beneficia, nulla abominabili prxsum-
verba raea, more vestiuro , suspensa venduntur ".'. ptione distracta. Honorem nostrum sola vos opta-
Sperari a vobis aliquid sola specierum indigentiaa mus gratulatione sentire, et regnantibus bona pe^
faciet, non malitiosa venalitas, ubi tamen erit quce » tere, qui vestra desideria nisi [ed., visij sunt prx-
lempus mitigat moderata prxceptio. Non indicimuss stitisse. Vivite nunc adepta securitaDe gaudentes.
quod ematur, nec ad taxationem trahimus qux ne- Quem fas non fuit cogere, potuistis voluntariis spon-
cessaria non habcntur. Estote tantum ad consuetaa sionibus obligare. Nam qui dubitat sub Dei confi-
solliciti, de novitate securi, quia illud solum nobis is dentia justa promittere, vult habere liberum quod
arbitrii
judicavimus esse commodum, si vos, juvante Do- non est pollicitus immutare. Tenete igitur
mino, servemus illaesos. Non vos quisquam militumn B ] mei idoneum vadem, speculum cordis, imaginem
pro sua voluntate concutiet; non exactor adjectitiisis voluntatis; ut quibus non sumfacie notus, fiam uio-
'-
giravabit incommodis; non soluro nostras, sed et of- ruin qualitate recognitus. In hac me potius parte
ftcii innoxias custodivimus mahus. Alioqui inutilee conspicite, qua latent prxsentes. Non est vobis
bonum est judicem non accipere, et mullis acci-i- daunum absentiae mex : utiUus est judicem mente
piendi Iicentiam prxbuisse. Neque enim sic a nobis is nosse quam corpore.
egrediuntur, ut ea qux passi fuerint aliis merito fe- "
179 EPISTOLA IX.
cisse videantur. Imminula smit enim vestro amore JUMCIBUS PROVWCURUM SENATOR PR/EFECTUS __-__-
suffragia, qu_ehactenus oranium detrimento cresce-'• TORIO.
bant. Ostendimus in nobis, Deo juvante, continen-i- Hortatur ut diligant justitiam, eamque a subditis tuit
obtervari curent.
tiam, ut eam militibus sine pudore imperare possi-i-
mus. Non enim potest auctoritatem habere sermo,>> Sciens ab eis eontrarium posse credi, qui pl_.ce-
qui non juvatur exemplo, dum iniquum sit bonaa dentibus malis fuerant imminuti (dum inens humana
prxcipere, et talia non fecisse. Ordinatio igitur no- >- facile suspicatar de quolibet Ula qux pertulit), pro-
Btra utililatem publicam tantummodo respiciet, nonn positi nostri votura «dictali teitore promisiinus, ne,
furta privata. Scimus qu_e pro nobis vota fuderitis,, ,C juvante Deo, quos seeuros esse cttpimus, vei de ipsa
qua fuistis anxietate suspensi. Deforme nobis est ta- i- soUicitodine gravaremus. Non enhn est parvtim tor-
lia facere, ut minns possitis in vestra exsuitatione >e mentum, adversum aliquid formidare venturum, durn
gaudere. Patebunt, Deo propitio, aures nostrx ad K_ semper gravius xstimatur emergere, quod timetur.
suscipienda desideria supplicantium : auctor causa. x Absit a nostris temporibus vel minima credulitas
suis nos oculis sub libertate visurus est; nourredeia- i- laesionis. Reo j*m vkinus est, qui malus putatur :
|>ta, sed propria lingua loquetur. Vobis euim nec ser- r- quia tunc aliquid persuadetur animo, cum intrave-
vitus imperabit, nec a nobis uobilitas veneranda fa- i- rit pectus apta [ed., acta] suspicio. Quapropter dica-
tigabitur. P.setoria denique nostra nullus turpis is tio tua per Ioca celeberrima proponi faciat destinata.
actus intravit, nemo a nobis quam venerat minus IS Aptum est enim ab bis jussa cognosci, quos decrevi-
locupletior rediit, Nescivit domesticum penetrale a mus tdmoneri. Excitelur nunc amor omniuni circa
subselliis discrepare. Judicem me observans inveniet. t, dominos felices; ut, sicut nos nulluin contraria vo-
quocunque respexerit. Verecundix memores, ju- u- luimus cogitatione sospendere, ita se et illi devotos
vante Deo, sic agere nos optarous, quemadmodum a debeant pie regnantibus exhibere. Sponsiones autem
rerum dominis mandata suscepimus. Vos ad omnia ia nostras [ed., vestrasj vos veras efficitis, si provincia-
justa estote devoti, ut me provinciarum patrem m D libus xquabiliter prxsidetis. Diligite justittam, qux
faciatis esse quam b judicem : quia iterum gravius ira-a- vos et amabiles faciat, et gloriosum commodum sna
: scitur, qui minime de probitatum actione pensatur. r. participatione concedal. Scitote officia vobis quasi
Nam si prxbuiftis lxsionibus obsequium, quid illi lli actuum vestrormu tesles assistere. Et ideo quam
impendere debetis, quem vobis magnopere sludere re magnum est in tantoruro conspectu facere qaod
cognoscitis? Solemnia commoda * sedis vestrse la- a- omnium possint ora prxdicare? Judicium quasi ju-
, borantibur. militibr.s non negenlur, quia ipse prxbet.t ridicium cognoscite vocitatum. Prxsulem agere non
. viam excedendi, qui __©__ patitur justa Dersolvi. Prx-e- decet quod alter aocuset. Qaid timeat reus, eum vi-
ceptis etiam nostris obedientiam xquabili modera- a- derit criroen in fascibus constitutum? Sola malis
!
« Imperator Constantinus: Non sit venale judicis is lib. vu Controv., novel. 8, vaSapai/_.-/._.•. FORN.
b Quam, sine comparationis particula, ut magis,
verbum, non ingressus redempti, non iufame licita- I-
tionibus secretariiun, 1.1, de offic. rect. provin., C,_. vel quidpiam simile suppleatur. Sup., lib. vm, epist.
Tlieod. Quidam, verbuin, pro, veluin; niliil temeree 2, et lib. ix, epist. 25. FORN.
mutem; arg. 1. 5, C. De naufrag.'; 1. 6, Cod. Theod., ., c Solemnia commoda, id est salaria; 1. Cotnmodis,
i-
eod. tit. Vide iufra, hoc lib. xi, epist. 32, ofiicii in- derejud.; Vitruvius, in prxfatione lib. i; et iufra,
uoxias laanus ._>¥ ._&-_.*«_,uianus purx. Seneca, a. hoclib.,epist. 33. FORK.
 657 VARIARUMLIBER XI. 838
illa tormenta sunt, si publica vota moribus suis sen-- A _. cum pinguis arvi fecunditate consentiens, herbaspro-
tiant esse contraria. Dici enim non potest disciplina,, ducit dulcissima qualitate condilas ; quarum pastu
', quando ipsa fuerit corrigenda. Studele ergo nobis-- vaccarum turba saginata, lac tanta salubritate con-
l' cum, ut boni mores provincialibus dentur, sed nu- ficit, ut quibus medicorum tot consilia nesciunt pro-
ditas anferatur. De remediis potiu. quam de ixsionee desse, solus videatur potus ille prxstare : reddens
\ tractetur. Grave malum es_, quidquam ad largiendaa pristino ordini resolutam passionibus vim naturx.
juris beneficia fieri, et mixtum Ixsionibus inveniri. Replet membra vacuata, vires effelas instaural; el fo-
Sic agite, ut cum justitia probata quxritur, annuss mento quodain reparabili xgris ita subvenit, quem-
vester brevis esse videalura. Honores potius vobis of-- admodum somnus labore fatigatis. Hxc itaque ar-
feranlur. Necessitatem quippe ambitus amittitis, si;i menta in tam abundanti pabulo exhausts videre, mi-
provincialium vobis vota societis. Nullos vestrorumn raculum est; ul humor ille lacteus non prxstet ori-
actuum facimus esse custodes; nec sub privato arbi- gini sux, qui corpora morlalium probatur lxsa refi-
trio ingenium judicis inclinamus : sed omnia sic ge-- cere; miroque modo herbis animalia non proiiciunt,
rite, ne fiat necessarium quod nunc Credimus esse e unde horainum membra pinguescunt. Exiles per du-
turpissimum. Instar nostrx geritis dignitatis, si voss meta discurrunt montium, tenues videntur, et, instar
conscienti* puritate tractetis. Obviate malis, fovetee B j ejus cui medentur, sustinent passionis. Lac autem
nihilommusinnocentes. Si quis tamen est qui ausu u tam pingue, ut hxreal digilis, cum exprimalur in va-
temerario contra vestros fasces erigatur, nec possi- i- sis. Qua de re annonas deputatas subventionemque
tis exercere quodPjustum est, aut petitorero proti- i- necessariam prxbele venienti; ut in supradkto loco
irtrscmn vestra relatione transmiltite, aut, si viri-;- salubriter pastus, eodem alimento reparetur ejus ju-
bus [«_. Ac, juribus] deserilur veniendi, negotium n ventus, quo nutritur infanlia. Consurgite animi tali
destinata relationedeclaretur, quando et evectiones ;S passiOne laborantium. Jam non amaro antidoto bor-
publicas accepistis, et nobis gratum fit audire de ta-i- rebitis dulcissimain vitam, Voluptuose bibite qu_e
libus. Alque ideovobistolius excusalionis causa sub- i- saluberriina senliatis. Felicila.is genus est, inde eu»
mota est, quando aut per dignitatem vestram pote- rari, unde libens animo seger possit exoleri.
stis recla gerere, ant certe nobis qux sunt necessaria a XI.
nuntiare.
EDICTUM DEPRETIIS CUSTODIENDIS RAVENN.E.
EPISTOLA X. Dectarat se speciebusprelia fixisse, slatuta edicti vio-
kEATO V-B0_-__R.SS._.0,CANCELLARIO, SINATOR PR/EFE- latorious pecuniaria corporeavepmna.
CTUSPR_£,TORIO.
••r 180 Venalitas b victualiumrerum temporis [Niv.
Significatregetnconcettiste Davo (acultatem petendi -
Lactariummontemad sanitatem recuperandam, et ,, el Ga., eniptoris] debet subjacere rationi, ut nequ.
jubetul ei necessaria qumque suppeditet. in vilitate caritas, nec in caritate vililas expetatur;
sed xqualitate perpensa, et rourmur ementibus, et
Cum rerum domini clementia de famuli sui Davi
salute votum est de gravaroen querulis negotiatoribus auferatur. Atque
[alii, David] cogitaret (cujus ideo trutinatis omnibus, et ad liquidum calculatione
cunciorum sospitate Ixtari), remedia Lactarii mon-
*is eum jussit expetere, ut cui rrredela humana nil .. collecla, diversarum specierum pretia subter affixi-
mus , ut omni ambiguitate submota, definitarum re-
profuit, vulgatiIoci beneficium subveniret; qui cre- rum debeat manere
bra tussi retonans anhelo pectore membra tenuavit: custodia. Si quis autem venden-
dum ministeria naturx, nimia concussione debilitata,' tium non servaverit qux prxsentis edicti tenor elo-
virtutes suas explicare nequeunt ad salutem. Escas quitur, per singulos excessus sex solidorum mulctam
a se noverit exigendani, et fustuario po.se subja-
enim in auxUiumhumani corporis eontributas, dum
cere supplicio <; quatenus eum et damni metus ter-
apte non transigit, reddit inutiles. Nec interest tali-
.
bus aut sumere cibum, aut sustinere jejunium. In reat, et prxdicta pcenavehemedter affligat.
dies singulossubstantia viva deficit; et, velut rimo-
sum dolium, paulatim defluens, donec evacuetur,* r» EDICTUM PRETIORUM PERFLAMINIAM.
expenditur. Huic ferocissimx passioni beneficium 10 Statnit ut ab hospitibusexigantur tantum pretia pei
montis iliius Divina tribuerunt: ubi aeris salubritas is mititemsuum, civetet episcopumloci definita. Qui

• Vide Apuleimn, lib. n Florid., ubi proconsti- 1- Ivtoty&foaUS. FORN.

lem Africx alloquens inter alia sic scribit : Utinamm
perpetuo Uceretfrui! Quid nobis cura istis proconsu-I-
fum vicibus ? Quid cum annis brevibus el festinan- I-
libns mensibus? 0 celeres hominum dies! 0 prxsi-i-
dum eptimornm citata pericula! JURET.
b Hoc supra, in formula defensoriset curatoris rei-
i-
publ., lib. vi, form. 18; et Ub. vn, form. 11 et 12.1.
Pretia justa rebus venalibus statuantur, noveil. 122,
2,
edict. 6, Justiniani;supra, hb. ix, eptet. 5, c. 1, I,
in
extra de empl. et vend.; Cedrenus Theophilo im- *-
peratore; Athenxus, lib. vi Dipnosophist., c. 2, de le
pisciom venditorib.; Moschopulus et Suidas, in ii»
« Hujus mentio in jure Crebra, I. 7, Saccularii,
fin., de exlr. criminib., Novell.Majoriani; Papinian.
respons., tit. 14, et tit. 21; 1.5 C. Theod., de episc.
et cler.; Paulus, Iib. v Sent., tit. 4, et tit. 21; et su-
pra, lib. ix, epist. 2; lib. iv, epist. 10 ; Ilb. vm, epist.
ttlt.; 1. 2, tit. ult., C. Qui ad ecctes. confug. Adria-
nus papa apud Gratianum : Qui in altenus famam,
inquit, publice, scripturam aut verba contumeliosa
confinxerit, flagelletur, can. 1, 5, q. 1. Renovat le-
gemxnTab., qux famosi IfbelJi auctorem firstuario
puniri jubebal. Cornut. in Persii satyr. 1. FORNCK.
839 M. AURELII CASSIODORI 840
tecut jecerit, in eum sex solidorum mulclam el (u- _•_ pace geminavi, ecce civibus ornata resplendui. Si me
sluarium suppliciumdecernit. Ixdi pateris, ubi jam nomen tux pietatis oslendisi
Si otiosi popuU urbium singularum sub pretio- Quid enim pro me nitaris amplius agere, cujus re-
rum justitia continentur, quanto magis debet labo- ligio, qux lua est, cognoscitur sic florere ? Senatus
rantibus subveniri, ne utilitas commeantium sau- meus honoribus crescit, facultatibus indesmenter
cietur discrimine fortuitorum! Et ideo susceptio augetur. NoU per discordiam dissipare quod deberes
transeuntium requies debet esse curarum ; ne quod per beUadefendere. Habui multos reges, sed nemi-
ad levamen inventum esse constat, delestabile po- nemhujusmodi litleratum [ed., litlerarumj; habui
tius gravamen infligat. Recipiatur hospes ad pretia prudentes viros, sed nullum sic doctrina et pietate
definita; iniquitatem non patialur avaram.qui invi- poUentem. Diligo Amalum, meis uberibus enutritum,
talur ad gratiam, quoniam turpis accusatio [Ac, oc- virum fortem mea conversatione compositum, Ro-
cupatio; JViii.el Ga., aucupatio] est, terrere enor- manis prudentia charum, genlibus virtute reveren-
mitate pretii, et susceptione blandiri. Prxdoni simi- dura. Junge quinimo vota, participare consiUa; ut
lis est, qui sub iniqua cupit voluntate distrahere; tux glorix proficiat, si mihi aliquid prosperitatis ac-
utrosque enim constat aliena velle diripere, et consi- cedat. Noli me sic quxrere,- ut non valeas invenire-
derationem justitix non habere. Nescitisquantapos- ,B Tua sum nihilominus charitale, si [Ac, sed; Niv. et
sitis acquirere moderati? Ultro ad commoda vestra Ga., sic] nullum facias mea merobra lacerare. Nam
veniunt, qui vos temperanter agere posse cogno- si Libya meruit per te recipere libertatem, crudele
scunt. Nullus ergo se xstimet, quodestfamiliare sem- est me amittere quam semper visa sum possidere.
per absentiom, longinquitalis oblivione defendi, Impera molibus iracundix, triumphator egregie.
quando ad nos veniunt quotidie qui vestra merci- Plus est quod generali voce petitur quam si vesler
monia patiuntur. Cavete potius damna multorura, aniraus cujuslibet ingratitudinis offensione vincatur.
qui lucrorum aviditales appetitis. Sex enim solido- Hxc Roma loquitur, dum vobis per suos suppMcat
rum dispendium se noverit sustinere, et laceralione senatores. Quod si adhuc rainus est, beatorum apo-
corporis affligendum, si quis aliler vendendum esse slolorum Petri atque Pauli petitio sanctissima cogi-
crediderit, quam roiles noster in rem directus pretia tetur. Nam qui securitatem Romanam saepe defen-
cum civibus atque episcopis locorum, habitadelibe- disse probantur ab hostibus, quid erit quod eorum
ralione, censuerit. Sufficere enim debent omnibus meritis 181 vester non tribuat principatus ? Sed ut
honesta lucra de civibus, ne obsessa potius videan- omnia reverentix vestrx congruere videantur, per
tur itinera esse latronum. illum virura venerabilem, legatum piissimi regis no-
EPISTOLA XIII. Q stri ad vestram clemenliam destinatum, preces no-
JUSTINIANO IMPERATORI SENATCS URHISR0M.E. slras credimus porrigendas; ut tam multi [alii,
debeant eflicere, qux vel singuU poterunt
Rogat ut regi pacem concedat. Quodut (acilius asse- multa]
quulut, Rommsanctorumqueapottolorum Petri et apud pios animos obtinere.
Pauli preces suis adjungit.
EPISTOLA XIV.
Honestum nimis et necessarium videtur esse ne- GA.DIOSO CANCELLARIO PROVINCI/E LIGURI/E SENATOR
gotium, pro securitate Romanx reipublica: pio prin- PR/EFECTUS PR/ETORI0.
cipi supplicare, quia convenit a vobis expeti quod Describit Comum civitatem, el indical regem ejus in-
nostrx possit proficere libertati. Nam iuter cxtera colas munere perpetuo affecisse.
bona qux vobis singulariter Divina tribuerunt, uihil Dum multis itineribus Como civitas expetatur, ita
gloriosius probatur accedere, quam quod vos cogno- se possessores paraveredorura assiduitate suggeruut
scitis ubique posse prxstare. Rogamus ergo, cle- esse fatigatos, ut equorum nimio cursu ipsi potius
mentissimeimperator, et de gremio curix duplices atterantur. Quibus indultu regali beneficium prxci-
tendimus manus, ut pacem vestram nostro regi fir- pimus jugiter custodiri, ne urbs illa, positione sua
missimam prxbeatis; necnos patiaroini abominabUes libenter habitabilis, rarescat incolis frequentia lxsio-
fieri, qui semper de vestra concordia videbamur ac- n nis. Est enim post montiura devia, et laci purissimi
cepti. Roroanum siquidem nomen vos commendatis, vastitatem, quasi murus quidam planx Ligurix. Qux
si nostris doraiuis benigna conceditis. Gratia vestra licet munimen claustrale probetur esse provincix, in
nos erigit ac tuelur; et hoc mereri cognoscimus, tantam pulchritudinem perducitur, ut ad solas deli-
quod de vestra mente sentitur. Quietem ergo llalix cias instituta esse vidoatur. Hxc post tergum cam-
fcedera vestra componant; quia tunc amari possu- peslria culta transmittit, et amoenis vectationibus
rous, si per Vosdilectio votiva copuletur. Cui rei si apta, et victualibus copiis indulgenter accommoda:
nostrx preces adhuc non videntur posse suflicere, a fronte sexaginta miUibus dulcissimi xquoris amce-
xstiniate patriam nostram in hxc precatoria verba nitate perfruitur, ut et animus recreabili delecta-
prorumpere : Si tibi aliquando grala fui, ama, piis- tione satietur, et piscium copia nullis tempestatibus
, sime principum, defensores meos. Qui mihi domi- subducatur. Merito ergo Como noraen accepit, quse
nantur, tibi debeant esse concordes; ne incipiant ta- tantis lxtatur compta mnneribus. Hic profecto lacus
lia in me facere, qux a votis tuis cognoverint dis- est nimis amplissimx vallis profunditate susceptus,
crepare. Non mihi sis causa crudelis exitii, qui sem- qui concharum formas decenter imitatus, spumei
per vitxgaudiaprxstitisti.Ecce alumnosmeos subtua i littoris albore depingitur. Circa quero couveniunt in
841 VARIARUMLIRER XI. 842
coronoe speciem excelsorum montium pulcherrimx: A pietatis stipendium tributarii, el dominorum xstl-
Sumroitates : cujus ora pr_etoriorum luminibus de- mate c.ementiam, qui conditione mutala hoc vos ab
center ornata, quasi quodam cingulo Palladix silvxi xrario videtis accipere, quod consueveratis inferre.
perpetuis viriditalibus ambiuntur. Super hunc fron- Sed ut beneficia dominorum subtractis exactionum
dosx vlnex latus montis ascendunt. Apex autemi incomroodis augeantur, celerius relatio vestra nos
ipse, quasiquibusdarncapillis, castauearuin densitate. instruat quid unicuique de hac summa relaxandum
crispatus, ornante natura, depingilur. Hinc rivi ni-- esse judicetis, ut tantum de prima illatione faciamus
veo candore relucenles in aream laci altitudine prx- suspendi, quantum ad nos nolitia directa vulgaverit.
cipitante descendunt. Hujus sinibus ab Auslro ve- Quapropter piissimis dominis votis salutaribus red-
niens Addua » fluvius faucibus apertis excipitur. dite qux debelis, ut ralio vestra supplicandoperagat
Qui ideo tale nomen accepit, quia, duobus fonlibus_ quod se in ipso universitas recepisse cognoscat.
acquisitus, quasi in proprium mare devolvitur; qui EPISTOLAXVI.
tanto impetu vastissimi xqttoris undas incidit, ut no-\
LIGURlBUS SENATOR PR/EFECTUS PR/ETORIO.
men retinens et colorem in Septentrionem obesiore
Promiltit se perpensurumquerelasde tibra et mensuris
alvei venlre generetur. Putes quamdaro lineam fu- delatas, et si quem in fraude versatum compererit,
sciorem in aquis albentibus esse descriptam; miro-- J$ f ad reparanaam illatam injuriam coaclurum. Tum
que modo influentisdiscolor natura conspicitur,qux, petit ut ad apparatum exercitus necessaria qumque
misceri posse simili liquore sentitur. Hoc et in ma- confeslimet libenterprocurent,
rinis quidem fluctibus fluviorum inundatione contin- 182 Studiose nos oportet erigere quos statuit
nam quibus [Ac, quos] do-
git : sed ratio ipsa vulgariter patet, ut torrentes regalis pietas sublevare;
minorum clomentia voluit condescendere, convenil
prxcipites limosa fxce corrupti, vitrco sint xquori etiam his
discolores. Hoc autem jure putabilur stupendum,' subjectos de propria dignitate prxstare.
mihi gratias retulistis quod tam spem vobis
quod simile lanlis qualitalibus elementumper pigrum Nuper
bonorum quam fructum aliquem contulissem. Invi-
stagnum videas ire celerrimum, ut amnem per soli-
dos campos putes decurrere, quem se peregrrnis tastis nie ad beneficia, quia magna suscepistis gra-
undis non videas colore posse roiscere. Quapropter tulatione promissa. Absolvimusvotura judicis obli-
iiicolis harum rerum jure parcitur, quando amoena gati. Qux fuerunt prxdicta, nunc probantur irapleta.
omnia delicata sunt ad labores, et facile onus aflli- Initium igitur a libra faciemus, quia ubi conscien-
ctionis sentiunt, qui uti suavibus deliciis consueve- tiam fas est intendere, inde debet sermo judicis
runt. Fruantur ergo munere regali perpetuo, ut sicut. inchoare. Hinc est quod in ponderibus atque rhen-
gaudenl nativis epulis, ita eos exsultare faciat muni- C r suris vos suggeritis ingravatos. Et ideo nostra cura
ficentia principalis. providebit ut nullius vos ulterius ex ea parte vexare
possit iniquitas : quia grave scelus esse judicamus,
EPISTOLAXV. aut mensuras modum excedere, aut libram xquis-
LIGURIRUSSENATOR PR-EFECTUS PR/ETORIO. simi ponderis justitiam non habere. Milites etiam
Notum facil regem centumlibras auri ad necessitales ' sedis nostrx, necnon exactores atque susceptores, a
eorum sublevandasconcessisse,et ut regi graiias' quibus gravia vobis inferri dhpendia
suspirastis,
referanl horlalur. prxceptis nostris fecimus conveniri; ut, deductis ad
Regale munus impetratum gaudium debet esse' ratiociniis, si quid fraudis potuerit inveniri,
cunctorum, ut provocetis ad meliora, cum de nobis liquidumsine aliqua dilatione persolvant: quia hoc nostris
concessa probaveritis esse gratissima. Nam s' sub-
confltemur inimicum, ut alter alterius
venire semper amantis est, cujusmodi vos xstimatos temporibus
Ixtetur incommodo.Nunc ad apparatum florentissimi
inteUigitis,quos relevatos esse sentitis? Sed ne ve-
vota convertite, universa sine querela vel
stram lxlitiam longis prxlocutionibus differamus exercitus
tarditate aliqua procurantes. Efiicaciter enim me ad
(quia bonarumrerum celerrima semper desideralur
omnia benigna constringitis, si gralanter qux sunt'
agnitio),gloriosissirai domini, devotx Ligurix neces-
sitatibus consulentes, centum libras auri per illum D . jussa completis. Lxtus obediat, quem causa genera-
lilalis invitat. Illa sola dolere debent dispendia, qux
atque illum de cubiculo suo, pietate solita, deslina- studio videntur Nam quod pro
ut est causa cupiditatis imposita.
verunt; judiciovestro, quibus notissima,' rerum necessitate
tanta unusquisque hujus muneris participatione lx- prxcipitur, inde prudentium ani-
mus non gravatur.
lelur, quanta necessitate gravatus esse cognoscilur :
ue quod afflictisdatum est usurpel illxsus, sed illii XVII.
reparatis viribus consurgant, qui damnorum sarcinaa PROMOTIONES OFFICH PR-ETORIANI, QU/ENATALE DOMINl
premente corruerant. Astensis aulem civitas, quxe FIUNT.
supra cxteras suggeritur ingravata, disposilionis ve-- , Si hodicrno die redemptionis invenimusvitale re-
slrx juslitia maximesublevetur, ut secundummodum ;i medium, si ccelesli beneficio panditur spes salutis,
dispendii commoditate beneGciiperfruatur. Sumitee convenit etiam nos longo labore fatigatis gaudu de-

* Fluvius est in Insubribus, Adduaquoscissasspumosiorincitatundas.

qui per medium La-
riurn lacuin fertur, ila ut aqux non commisceanlur. Bonos pisces nutrit, et potissimurotinulos. VidePlin.
Hinc Claudianus : lib. II, cap. 103. BROSS.
PATROL.LXIX. 27
•m M. AURELU CASSIODORl 844
lerre medicinam, ut superna bona qux periclitanti_ i A negotii perfectione laudatur. Et ideo Catellum,quem
mundo collata sunt generaliter sentianlur. Alioqui i matriculx series fecit accedere, noslra auctoritas
piaculumquoddam est inter trisles velie gaudere, ett quoque actorum scriniarii curam prxcepit obtinere.
humanitalis refugit affectum, qui dolorem non sequi-*
lur alienum. Conlra, quanto se melius excitat dc XXIII.
DECURA EPISTOLARUM.
communione lxtitia! Quantum incitamenlum magnx_
alacritatis est, plurimos videre gaudentes! Hinc estt Constantiniani merita licet plures asserant, asti-
quod sapicntes mortale genus unum hominem esseB pulatio quoque nostra commendat. Tanta est etenim
teslati sunt, quoniam omnes a cunctis casibus suiss in eo sinceritas mentis, ut et, judice teste, roereatur
indivisos esse voluerunt. Quapropter unusquisque e laudari. Hic itaque epistolarum canonicarumcuram
juxta matriculx seriem tua designationevulgetur, utt provectus accipiat, ut 183 aroplius momenta sux
quem loci ordo poslulat, gradus promotionis accedat. integritatis exbibeat, quando fidem publicam sibi
Egredialur unus, ut anteponat universos. Totain se- respicit esse commissam.
quentium seriem ad provectum trahit, dum priorr XXIV.
militiam perfunctus exierit. DESCRINIARIO CUR/E MILITARIS.
XVIII. 1 Convenienterhonoris prxstat augmentumprobitas
B
DECORNICULARIO QUIEGREDITUR. actionis; necdecet differri, quem frequenter [_-_..,
Amplectenda est promolionum grala solemnitas, decenterj eflicacemcontigitapprobari. Hinc est quod
«rux benemeritorura solvit excubias, quia tironibus Lucillum scriniarium curx militaris esse prxcipimus,
conceditur spes laboris, duro vicissitudo fuerit red- exhibiturus obsequium cui se merilo non dubitat
dita veteranis. Et ideo Antianum, qui prxtorianiss aitributum.
inculpabiliter paruisse perhibetur obsequiis, interr XXV.
tribunos et notarios ad adorandos aspectus properett DEPRIMICERIO EXCEPTORUM.
principales, ut, juxta consuetudinem prxsenlatus,j Decet nos incunctanter tribuere promolionisascen-
spectabilitatis decoretur insignibus. sus, quos labor militix meretur assiduus. Sicut enim
xquum est desidiosis laboranlium prxmia denegare,
XIX. ita convenit excubantibusremuneralionis optata con-
DECORNICULARIO QUI A CCEDIT. cedere. Et ideo Palricius exceptorum primicerium se
Optatus ad optala perveniens, sui nominissortiaUirr a nobis noverit institutum; ut ad lale perductus of
effectum. Et ideo supradictum, assiduis laboribus8 ficium, placuisse suarum merila gaudeat actionum.
comprobatum, corniculariorum sumere censemus ( XXVI.
officium, ut jure inter primates assistat, qui tironum|C DESEXTO SCUOLARIO.
inculpabUiteregit excubias.
XX. Dignus est nostro judicio promoveri, qui a multis
DEPRIMISCRINIO QUIEGREDITUR. prxsulibus roeruil approbari. Uni enim acceptum
Olim quidem efBcaciler peragens imperata, me- fuisse, interdum gratia est; multis placuisse, judi-
ruisti multorum bona judicia : sed nunc et divino cium. Juslus igitur locum sexli scholaris se noverit
:
favore commendatus erigeris, quando militix labo- consecutum inventtirus militix prxmium, cum se
ribus perfunctus esse monstraris. Quapropter spe- aclibus studuerit sociare fidelibus.
ctabilitatis honore suffultus, inter tribunos et nota- XXVII.
rios venerandam purpuram adoraturus accede ", utt DE PR/EROGATIVARIO.
per sacros aspectus principis tux subsistat firmitas 9 Quis Joannem non xstimet merito esse promoven-
dignitalis. duro, qui nostro judicio cancellorumolim sumpserit
XXI. oflicium, et tunc jam prxrogativam conscieniix me-
DEPRIMISCRINIO QUIACCEDIT. ruit, quando secreti munus judicialis accepit? Frua-
Differrlnon patimur merita fidelium, ut ad sludiai D tur itaque gaudio et ordinis et honoris, qui moribus
bonorum actuum provocerousvota cunciorum. De- noscitur placuisse laudalis. Hunc igitur prxrogativa-
mus igitur qux sunt justa laboribus, ut provectul rium sentenlia nostra confirmat, ut gradus potius
priorum inviteraus corda sequentium. Atque ideo> emeriti devotioribus animis pubiice pareat jus.ioni.
Andreas, qui prsetorianis fascibus inculpabiliter no- XXVIII.
scitur obsecutus, gradum feliciler primiscriniatus;
DECOMMENTARIENSI.
ascendat, ut locum quem versutia nescivit exquirere,
se gaudcat probis moribus invenisse. Juval benemerilorura votis beneficiis respondere
vicariis; ut devoliore mente possitobsequi, qui me-
XXU. ruit anteferri. Quapropter Cheliodorus commenta-
t>ESCRINIARIO ACTORUM. riensium fruatur officio. Digne siquidem ejus inle-
Jusle potenUora consequitur,qui de commissasibi1 gritati committimusqux custodiendaesse censemus.

"*Pro intelleclu hujus loci vide qua. adnotavi ad epist. 31, infra, hoc eodem libro. Rnoss,
845 VARIARUMLIBEfl XI. 840
XXIX. A\ Neque enim decet ut nostrorum factorum dissimiles
DE REGENDARIO. essc debeamus, dum oporteat crescere numerositale
.-.quitati videlur accommodum, si efficaciactione remedii, cui administralionistcmpora videntur auge-
laudatis digna moribus vicissitudoprxstetur. Habet ri. Et ideo de prxsenti vobis delegatoriosnestra lar-
enim suam gloriam, qui pensatis excubiismilitarem gitur humanitas; ut tunc habealis commoda prxmii,
noscilur promovere [Ac, ad mil... pervenire] fortu- quando estis et sudoris lerminum conseculi.Nonvos
nam. Hinc est quod Cartherium regendarii locum fe- anxia mora suspendimus,nec cruciabili dilatione fa-
liciter oblinere censemus; ut spe futuri provectus, tigamus. Unussit finis sollicitudiniset laboris. Nam
avidius prxtorianis possil inhxrere laboribus. differendumquis putet, si beneficiasua venderennn
retractet ?
XXX.
DE PRIM1C_R10 DEPUTATnRUM XXXIV.
, ET DEPRIMICERIO
ADGUSTALIUM. ANTIANO SUGGEBENTE DICTUM EST. f,
Petilionem tuam retinebit officium,donec consen-
Dignum est ut sequaturvola fideliumfructus labo- sum
rutn; ct superior gradus excipiat, quos gestarum .sequentium, dum facultas fuerit, inquiramus :
quia uni incaute credilur quod est a plurimis asse-
integritas effectacoinmendat. Hinc est quod Ursum r>
B rendum. Ite omnes provecti. Estote cuncti feliciter
primicerium deputalorumatque Beatum Augustalium
esse censemus; ut qui ad majora provecti teudunlur approbati. Nil sustinuislis dubium, dum omne judi-
cium habeatur incertum. Sola nos alpha complecti-
offlcia, prxdicanda conscientix sequantur exempla.
tur, ubi ea littera non timetur. Sic enira unusquis-
XXXI. que proprio usus est voto, tanquam de alieno non
DE PRIMICERIO SINGULARIORUM QUIF.GRECITUR. pependisset arbitrio.
Decet palmx prxmia consequi, qui sacramentis XXXV.
mUitaribusvidentur esse perfuncti, quia diutinus la- DELEGATORIA.
bor sibi vindicat quod iuexperta vix potest invenire
nobilitas. Et ideo, quoniam Urbicus primiceriatus Si Olympiaci currus agitator rapit prxmia post
sui noscitur tempora peregisse, inter domesticos el labores, si ferarum certamen inhoneslum velociter
solet coronare victores, quam celeritatera remunera-
protectores sacram purpuram adoraturus accedat»; tionis
ut, venerandisclarificatusaspectibus, militaribusex- merebitur, a quo laudabiliter mililix sacra-
cubiis se gaudeat liberalum. menla peraguntur ? Cur enim agentium in rebus roi -
les ofticii post tot laboris incerta aliquid patialur
XXXII. C ambiguum,qui crebris actionibus excubando, ideo
Q
DEPR1H1CER10 SINGULARIORUM C.UIACCEDIT. principis nomen habere promertiit, quia militix sa-
Adest militaribus obsequiis integritas judicantis, cramentis cxteros antecellit? Observabit enim jugi-
quia gratanter exsolvit quod deberi juste cognoscit. ter imperialibusjussis, et ut reverentiam prxtorianx
Quapropter Pierius primicerium singulariorum se sedis extolleret [Ac, excelleret], tunc ad ejus venit
noslra aucloritale cognoscat effeclum. Si qua sunt obsequium,quando vocabulum ccepithabere prxci-
taUa, liducialiler suggerantur; quia non est hxsita- puum. Tales ergo tardare, pipculum est, quia post
tionis metus, ubi non est judicis venalis auditus h. palmam nemo dilatus est. Votivum non potest dici
quod tristis suscipit. Gravaminanulla metuant abso-
184 xxxni. Iuli. ne portus hoc ingerat liberis quod facere potuit
DECONCEDEKDIS DELEGATORIIS. procella vexatis. Quapropterexperientia tua de illa
Moras [m.., horas] intercipit, quem prxslandii provincia, ex illatione tertia, fiscalium tributorum
consuetudo constringit: quia plus ille ad beneficia i solidos, quos principi Augustorum[id est, agenlium
coropellitur, qui innata benevolenlia commovetur. in rebusj provida deputavit antiquitas, sine aliqua

a Differentiamesse inter domesticos et protectores. D] provinc.: Non sit venale judicis velum, non ingres-
constat. Nam bi armatam militiam subeuntes, noni sus redemptio.JTulliusin Verrein: Utadeas, tantum
solum defendendicorporis sui, verura etiam prole- dabis. SalvianusMassiliensis,lib. III de Providentia:
gendi lateris nostri solliciludinem patiuntur : unde. Intra januas non raodo illustrium, sed etiam prxsi-
etiam protectorum nomen sortiti sunt, et sunt ini dum aut prxposilorum non omnes passim intrarc
acie. Alii, ut indicio nominis apparet, familiarins ; prxsumunt, nisi quos aut judex vocaverit, aut nego-
militant, et sunt domestici protectores. Sed ex iis. tium traxerit, aut ipsa honoris proprii dignitas in-
alii fuere bipedes, alii equites, ut alii coroitesdo- troire permiserit; ita ut si quispiamingressus inso-
meslicorumequitum, alii comitesdomesticorurape- lenter fuerit, aut cxdatur, aul propellatur, aut ali-
ditura : viri illustres, a quihus domestici regebantur,, qua verecundia atque existirtiationissux labe multe-
cum eis licitumerat attingere ac adorare purpurami lur. Valentin. et Valens impp.: Apertis foribus intro
principis. L. 2, C. Defabricens.; 1.1, C. De domesli- vocatis omnibus, etc. L. 2, C. Theod., de off. rect.
cis. In salutandisetiamet osculandisvicariis prxfect. provinc; 1. 9, Quisquis, Cod. Theod., de hxrct.:
prxtorio, ac multo magis prxsidibus admittantur;; Aperiat forura, etc- Nolimtamen ab antiqua et edita
qux omniasummihonoris loco tribuunlur; et sic inl lectione, auditus, facilerecedere. Namaures prxbere
1. 109, C. Theod., de deeur., osculum his in pro- dicitur jud-ex.Martian., novell. I, lib. m : Neminem
vincia judicantiumet consessusinduttus sit. BROSS. exhiberi de provinc. iniegras adeuntibus au-es prx-
l>Meritoquis addubitet num rectius aliquanto le- bere. Contra, aures obseratx, Yaler. Maxini., lib
gatur, aditus. Arg. 1.1, Cod. Theod., de off. rect. vii, cap. o. FORNER.
847 M. AURELIICASSIODORI 848
dilatione persolvat, quos noveris tertix decimx in-- A perior, non redemit. Nostis omne quod loquimur,
diclionis (Anno Chrisli 535) ralionibus imputandos. i. neque enim in cubiculis noslris secretaria nostra
Sed cave venales moras ", declina damnosa fastidia;; peracta sunt. Quod egimus, cobortes noverunt. Fui-
ut qui desideras similia consequi, exemplura tibi non u mus nimirum ad nocendum privati, ad prxstandum
videaris intulisse dispendii. Quapropler poscenlem n judices. Districtio nostra in verbis est habila; et in
ratione [Gr., nej submoveas, si te actionis tux qua- i- factis sensa benignitas. Irascebamur placati, mina-
litatc couslringas [Ac, constringat]. Honorabiles >s bamur innoxii; et ne potuissemus lxdere, lerrorem
quidem a cunctis habendi sunt veterani, sed ab bis is videbamur inferre. Habetis, ut solcbalis dicere,
maxime qui militix labore delinenlur. Tibi ergo o caslissimum judicem, reUnquaro vos integerrimos
prxstasquod parcis alteri,quando indemnitas prioris is testes.
lucrum polius fit sequenlis.
EPISTOLAXXXVII.
EPISTOI.A XXXVI. LUCINO VIROCLARISSIMO, CANCELLARIO CAMPANI/E
ANATIIOLIO [ed., ANATOLICOJ CANCELLARIO PROVINCI.-E SENATOIl PR/EFECTUS PR/ETORIO.
SAMNII SENATOR 1'R/EFECTUS PR/ETORIO. Slatuit ,ut primiscrinio,officiojam perfunclo,soliaot
Decernitul seplingenlisolidi denlur ei qui laudabiliter >r n ex canone provincimCampanimsolemnitertribuat.
cornicularii ... perfunclus officio, et suam ipse se I
integrilalem commendal. Bene antiqua moderalione provisum est ut laboris
Qui iaboriosas excubias et officiamagnx sedulitatis sui pretia recipiant, qui publicis utilitalibus obsecun-
irivenit, raiionabil-ter ct lemporis definita constiluit;' dant; ne quis haberetur pneteritus, qui probabili
ut quod erat sub vitx termino positum, prxmium fuerat actione laudandus. Nam cui officioremunera-
non haberet incertum. Alioqui quis sufficeresemper tio solverelur, si prxtorianis laboribus prxraia tarda-
et spectare posset, cum se mortalibus lux ipsa sub- renlur ? Quidquid enim pene in republica geritur,
duceret ? Qua'de re aub incerta vita certa militiaest. 't. eorum ...
strenuitate coinpletur, et, quod difficillimura
/ . emm
. . ...
Nec habet quod possit metuere, qui ad designatum serviendi genus est (sic cogilur orania implere,
tempus inoffense meruit pervenire. Aslra ipsa, ut ut non permitlalur excedere), exercitibus parct, ar-
astronomi volunt, licctassidua repetitione volvantur,' roalis oblemperat; el inde reportat gratiam, ubi in-
cursus sui deflnitacuslodiunt. Nequitesseambiguum, venire potest aller offensam. Quid publicas rationes
.' [Mss. et Ac, actiones] per difficilesroinutias refera-
quod fine proprio tenetur inclusum. Saturnus annis
i_ mus esse collectas, quas magna subtilitale composi-
triginta consliluta sibi cceli spalia pervagatur. Stella
Jovis duodecimannis attributam sibi regionem illu- tas et ab illis exigunt, quos offendere non prxsu»
slrat. Martis sidus, ignca celeritate raptatum, decem m p( munt? Eorumest etiamsudoribusapplicandum.quod
et octo mensibus depulata sibi discurrit. Sol anni victuales expensx, longequidempositx, sed tanquam
spatio Zodiaci circuli signa prxtervolat. Astrum Ve- . in urbe regia nalx, sine querela provincialium con-
neris mensibus quindecim spatia concessa transcen- greganlur : quia dum suis temporibus aliquid aptc
dit. Mercurius, velocitate succinclus, tredecim men- quxrilur, danti dispendium non putatur. Actus ipso-
sibus proposita sibi intervalla prxtervehit. Luna,' rum nostra gloria est, opinio temporum, virtus ex-
peculiari nobisvicinitate proximior, triginta diebus plicabilis jussionum; et quidquid pro continendis
peragit, quod anni spatio sol aureus circumaclus ug omnibus gratificationis accipimus, eorum juste pro-
impleveril. Merito ergo laboris (inem mortales inve- ,e_ visionibusapplicamus.Splendescuntusu ipso labori-
niiuit: quando, ut philosophidicunt, et ipsa qux de- e. bus attributi, qui reddunt hominessemper instructos:
ficere nequeunt nisi cum mundo cursus sui terraihos os labores, inquam, violenti magistri,sollicitipxdagogi,
rationabiliter acceperunt; hac lamen interveniente ,e pcr quos cautior quis efflcitur, dmn incurri pericula
distanlia, quod illa opus suura finiunt, ut ad princi-,j_ formidanlur. Erudiatur quis forensibus litleris; alter
pium redeant; humanum genus idco mililat, ut per- ,r_ qualibel disciplina doceatur : ille tamen instruclior
a_ redditur, qui actu continux devotioniseruditur. Et
aclis sudoribu. conquiescat. Et ideo illi qui inculpa-
os ]n '^eo la''DUScum honore solvendumesl quod meren-
biliter corniculariiest perfunctus officio,septingentos
solidos, quos et Iongxva consuetudo deputavit, per ,er tur; ut et sibi aliquando accipiat, qui semper reipu-
illam indictionem dc Samnii provincia ex illatione ne blicx utilitatibus acquirebal. Quocirca illi primiscri-
tertia sine ambiguitale contrade : quia non potest »st nio>Jam militix Iabore perfuncto, ex canone provin-
dubitare do prxmio, quem vera principis commendat lat cix Campanix, terlix illalionis tol solidossolemniter
__. te dare censemus; ut et ille justis laboribus perfrua-
assertio. Prxfuit enim cornibus secretarii prxloriani,
unde ei nomen est derivatum,. laudatis actionibus us lur, et posteri ejus exemplura liberx famulalionis
comprobatus : eo ministranle caliculum [Gr., Cuj., ;. accipiant, cum eum pro sua Udebene habitum fuisse
Niv. et Ga., calculumj 185 scripsimus inempti, ,li_ cognoscunt.
quod magnis pretiis optabatur impleri; gratificati a'i EPISTOLAXXXVIII.
suraus, cui leges faverunt; negavimus, cui justitia tia J0ANNI CANONICARIO THUSCI/ESENATOR PR/EFECTUS
non promisit. Nemo tristis exstitit de victoria suaa : PR/ETORIO.
quia salvis facullatibus obtinuit, quando ut fieret su-
iu- Describitmodumconficiendmchartm, necnonejus uti-
tt Venalem dilalionem
supra, hoc lib., epist. 7. Venalitas studii, Majoriani novell. 7, de bon. caduc.
FoRN.
8.9 VARIARUMLIBER XI. 850
lilatem. Tum prmcipitut cuidam prmscriptampecu- _! . dorum de 186 Thuscia provincia illi ex illatione
v.irnsummam e Thuscia provincia deportatam lar- tertia te prxbere censemus, tertinm de decimx in-
giatur. dictionis rationibus computandam[Gr. et Cuj., iertix
Moderatrix rerum omniura diligenter consideravit decimx
erat imputandamj; qualenus scrinium publi-
[ed., desideravit] antiquitas; ut, quoniam pluri- cum fideisux laudabili debeat
mis per nostra scrinia consulendum, copia non tate integritatem defectum inter mortalia perpetui-
servare; quod nescicns,
deesset procurata chartarum "; quatenus cum judices .' annua cumulalione
odiosas moras dulcia sempcr augescit, nova jugiler
multis profutura decernerent,
accipiens el vetusta custodiens.
beneficia non haberent. Hoc munus supplicanlibus
datum est, ne avare conslringerentur ad commodum, EPISTOLAXXXIX.
pro quibus a largitate publica constabat acceptum. VITALIANO VIROCLARISSIMO, CANCELLARIO LUCANI/E
Ademptus est impudentissimtts exactionibus locus : ETBRUTIORUM, SENATOR PR/EFECTUS PR/ETORIO.
specialiter a damnis exemit, propter quos principis Jubetut assem publicum,quem Lucani et Brutii loco
humanitas dedit. Pulchrum plane opus Memphis in- suum el boum singutis annis Urbi pendebant, sol-
geniosa concepit, ul universa scrinia vestiret, quod vendum curet. Tum recenselbona quibuspalriam
unius loci labor elegans texuisset. Surgit Nilolica _B suamcumulaveral.
silva sine ramis, nemus sine frondibus, aquarura se- Apparet quantus in Romana civitale fuerit popu-
ges, paludumpulchra cxsaries, virgultis mollior, her- lus, ut eum etiam de longiuquis regionibus copia
bis durior, nescio qua vacuilate plena, el plenitudine provisa satiaret; qualenus circumjectx provincix
vacua, bibula teneritudine spongeum lignum : cui peregrinorum viclui sufficerent, cum illis ubertas
more pomi robur in corlice est, mollities in medullis, advecta servaret. Nam quam brevi numero esse po-
proceritas levis, sed ipsa se continens, foedx inunda- terat, qui mundi regimina possidebat! Testantur
tionis pulcherrimus fructus. Nam quid tale in quali- enim turbas civium amplissiraa spatia raurorum,
bet cultura nascitur, quam illud, ubi prudentum speclaculorum distensus amplexus. mirabilis magni-
sensa servantur? Periclitabantur ante hoc dicta sa- tudo therraarum, ei illa umversitas molarum, quain
pientum, cogitata majorum. Nam qucmadmodura specialiter contributam constat ad victum. Hocenim
velociter potuisset scribi, quod repugnante duritia inslrumentura, nisi fuerit usuale, necessarium non
corticis vix potcrat expediri ? Ineptas nimirum mo- habetur, quando nec ornatui potesl proficere, nec
ras calor animisustinebat; et cum differebantur ver- parli alix convenire. Deniquehxc, quasi veslimenta
ba, tepescere cogebanturingenia. Hinc et priscormn pretiosa corporum, ita sunt indicia civitatum, dum
opuscula libros appellavit a.rtiquitas. Nam hodie,P nullus acquiescitsuperflua facere, qux se novit ma-
quoque librum virentis ligni vocitamus exuvias. Erat gnis pretiis explicare. Hinc enim fuit ul montuosa
indecorum, fateor, doclos sermones committere ta- Lucania sues penderet, hinc ut Brutii boum pecus
bulis impolitis; et in veternosis ramalibus imprirae- indigenaubertate prxstarent. Fuit nimirum utrumque
re, quod sensualis polerat elegantia reperire. Gra- mirabile, ut et provincix lantx civitati suflicerent,
valis manibus paucis memoriam coramonebat; nec et sic ampla civitas earum beneficiisvictualiumindi-
mvitabatur plura dicere, cui se talis pagina videbatur genliam non haberet. Erat quidem illis gloriosum,
offerre. Sed hoc primordiis consentaneum fuit, quo- Romam pascere : sed quanto dispendio videbatur
niam rude princip.um h tale debuit habere commem- posse constare, adducere tam multis itineribus [ms.
tum, quodprovocaret ingenia sequentium. Invitatrix et Ac, muneribusj qux darentur ad pondus, dum
pulchritudo chartarum affluenter dicitur, ubi exce- qux probantur decrescere nullus poterat imputare!
plionis subtrahi materia non timelur. Hxc enim ter- Redactum est ad pretium, ubi pati non poteral de-
go niveo aperit eloquentibus canipum, copiosa sewi- trimenlum, quod nec ilineribus imminuitur, nec la-
per assislit; et, quo fiat habilis, in se revoluta colli- boribus sauciatur. Intelligant provincix bona sua.
gitur, dum magnis traclatibus explicetur. Junctura Nam si anliqui eorum fuerunt ad dispendia devoli,
sine rirnis, continuitas de minutiis, viscera nivea n cur isti non sint ad compendia solvendamunilici?Et
virenlium herbarura, scripturabilisfacies, qux nigre- ideo ambos tilulos in assem publicum jam redactos
dinem suscipit ad decorem : ubi apicibus elevalis diligentia tua statutis illationibusprocuravit, ne meis
fccundissimaverborum plantata [Grul., Cuj., Niv. et temporibus negligentes esse videantur, qui alienis
Ga., plantatrix] seges fructum mentibus loties sua- dignitatibus laudabili integritale paruerunt. Nam li-
vissimumrerldit, quolies desiderium lectoris invene- cet et alias provincias studuerim reficere, nihil tamen
rit: humanorumactuum servans fidele teslimonium, in aliis \Ac et Cor., Ga., illis] actum est quod vo-
prxteritorum loquax, oblivionis inimica. Nam me- luerim vindicare. Senserunt me judicem suum, et
nioria nostra, etsi causas retinet, verba commulal : quibus privatus ab avis alavisque profui, vivacius ni-
illic autem secure reponitur, quod semper xqualiter sus sum meis fascibus aSjuvare, ut me agnoscerent
audiatur. Quapropter deputatam summara tot soli- retinere affectum palrix, quos in meis provectibus

• VideIsidor. Etym. lib. vi, cap. 10 ; Ovid. lib. b Rudia esse rerum omnium principia probat
Bletam., ubi de liaphne; sanclum Hieronym. ad Seneca episl. 96; /Elianus Vaiiarum Historiar. lih,.
Niceam; Alcim. Avit., pag. 51; et Cassiod., in prx- x, ubi de piclura; etApuleius, lib. I; Florid.,
fat. lib. de Arlib., pag. 558. JURET. Panegyr. Maxim.p. 270. JUBET.
851 M. AURELII CASSIODORl m
senliebain propensa exsullatione gaudcrc. Pareant at A Quid seraper inferis laboras ? Aliquando et superis
ergo non compulsionealiqua, sed ainore : quando et milita. Olium tibi elemens actus indicit. Qui justitix
hanc summam illis minui, qux solebat offerri. Nam m inexorabili excubat, necesse est ut eum pietas beni-
curo milleducenti solidi annuis prxstalionibus solvee-- gna discingat. Et ideo cella gemituum », tristitix
rentur, ad mille eos regia largitate revocavi; ut ex- x- domus, apud superos Plutonis hospilium, locus per-
sultarent gaudiorum cremenlis de oneribus immi- d- petua nocte cxcatus, tandem infusionelucis albescal:
nutis. in quo non unum tormenlum suslinet reus, qui au-
XL. lequam incurral necis exilus, a supernis probatur
INDULGENTIA *. abscissus. Primum pedor ille, collega catenarum,
Senalor mutlosin carceribus delentos pietate duclus u abominabili mcerorediscruciat; auditum alieni gemi-
liberat. tus et lamenta conlurbant; gustum jejunia longa de-
Quamvis nomen ipsum judicis dicatum videatur ar bilitant; tactum pondera prementia defatigant d;
csse juslitix, et tolius anni orbilam xquitatis jubea- a_ Iumina diulroistenebris obtusa torpescunt. Non est
mur ambulare vestigiis, his tamen diebus in domici- ,j_ unum clausis exitium; multifariamorte perimitur, qui
lium pietalis jure deflectimus, ut ad Redemptorem m carceris squalore torquelur. Nuuc ergo reosde Averno
omnium remissionis itinere pervenire possimus. Ex jx B* luo 187 vicluros emitte; redeant ad superos, qui ex
hac enim virtule suavissimos fruclus legimus, et re- e_, magna parte inferos pertulerunt; atria tua vacuita-
mittendo aliis nobis parcimus. Nam qui periculose se tibus impleantur. Locus ille perennium lacrymarum
justi sumus, sub securitate semper ignoscimusb. Qua- a_ quondam tristes incolas perdat. Non sunt inde qui
propter pcenas abdicamus, tormenta damnamus, et Ixli sunt; qui tunc profecto habebit gratiam, si de-
tunc vere judices sumus. Macte indulgentia, qua. IDB sertus appareat. Exite, inclusi, vicina morte sem-
«.olvisel prxsul es. Tu patrona huraani generis, tu per pallentes; redite ad lucem, quos caligantes te-
afflictisrebus medica [ed., medicina] singularis. Quis ,is nebrx possidebant, nihil amplius optata morte pas-
tuo non egeat munere, cum sit peccare commune? e? suri, nisi quod adhuc poteratis occidi. Sed vos, qui
Ab universis necessario peteris; quaudo sub te spes es nulla debetis ambitionejam decipi, delicta relinquit.
vitx sumitur, qux sub justitia non habetur. Nam dum m cum catenis, dierum beneficiis absoluti. Vivite nunc
tribus aliis sororibus coelesti gralia perfruaris, et bonesle, qui didicistis superstites mori. Cognoscite
amabili amplexatione nectamini, omnes tibi (quam- n_ quam beneiicialis sit bona conversatio; allera conlu-
vis et ipsx virtutes sint) honorabiliter cedunt, quan- n, lit telerrimum carcerem, hxc novit splendidam tri-
do te humano generi saluliferam esse cognoscunt. ,t. buere libertatem; ista prxstabit ut velitis vivere,
Sed quid tantura de terrena conversatione dicamus. ? C ( Hladedit ut eligeretis jain perire. Si leges astrin-
Pietas est, qux regit et ccelos. 0 si lecum liceret et gunt, ulterius vos nullus includit. Secreta pavescite,
longis temporibus habilare! Totus excluderetur rea- a- ad forum sine trepidatione venite. Illa juste refugi-
tus, et parcendo fieret ut Parcx tollerenlur[a/ti, parce
ce tis, per qux tristia pertulistis. Mirentur vos liberos,
tolleretur]. Sedprovidentissimetanta ressacris soium im qui viderunt reos. Odisse debetis, quod vos tradidit
lemporibus videtur esse concessa, ut graiius mundus us neci. Pecora ipsa vitare norunt, qux se Ixsisse co-
acciperet unde pro rerum novitate gauderet. Qua- a- - gnoscunt; itinera illa non repetunt, ubi in foveam
propler abstine noxiam, lictor, securim, cui licet :et corrueruut. Tenaces laqueos avis capta declinat,
impune facere quod in aliis cognosceris vindicare; e; bxrenlem viscum alis suspecta non insidet. Pisceus
ama paulisper ferrura splendidum, non cruentum. m. lupus arenis se roollibus, ut plumbali Uni insidias
Catenas tuas lacrymis madidas felicior rubigo susci- ei- evadat, immergit: cujus ut superducla retia ejus
piat; illud polius reconde, quod solebat includere. 'e. tcrguro frustra diraserint, alacer in undas exsilit, et
Audiloria feralium vocuromeliore sorle mutescant. _t. vitati periculi gaudia liberatus agnoscil. Scarus esca
Sic revera nomen custodis, sine mortibus alienis. is. pcllectus, cum junceum carcerem coeperit introire,

- Exstat Cod. Theod. lib. ix, tit. 39, de indul-ul-
gentiis. Hic aulem propter sancti Paschalis diei iei
Ixtitiam, et lib. m, iv, vi, Cod. Theod. Religio an-
in-
niversarix obsecrationis vocatur, lib. vn. Et ob
rempublicam tyrannide Uberatam, lib. ult. Sed et
ob partum CrispietHelenx Constantinus indulsil, lib.
ib.
I, beod. tit. FORN.
Ait Plularchus justitiam virginem incorruptam,
m,
pudicam seu verecundam, lemperanlera ac utilera
ira
esse oportere. Prxterea juslitiie comitem pudicitiam
im
assignat Juven. lib. n Salyr. Hoc est verecundiam,
n,
quasi timere debeat princeps, qui juslus est et poli-
li-
ticus, non ut accipiat, sed ut inferat aliquod subdi-
li-
lis malum, incommodum, injuriam. Verecundia ita- ,a~
que justitix comes dicilur, quasi vereri ac metuerere
principem oporteat, ne cui subditorum temere, falsaIsa
ex causa et contra jus, pocnam infligat; prxsertim im
eum sub sccuritate cliam ignoscalur, et juslus esse'Se
nisi periculose nemo possit. BROSS.
c Carcer in roedia primum urbe, foro imminens
xdificatus est, ut testatur Livius : in quo baralhrum
fuit, quo ad ullimum supplicium sontes daranati de-
trudebantur, quod Tullianum nuncupabatur; qua de
re vide Dion. lib. XLVI.Est locus, inquit Saliustius,
in carcere, qui Tullianus appellatur, ubi paululum
ascenderis, ad Ixvam circiter duodecim pedes humi
depressus, eura rauniunt uudique parietes; atque
insuper camera lapideis fornicibus juncta, sed in-
culta lenebris, odore fceda, alque terribilis ejus fa-
cies est. BROSS.
d De his lib. ni C. Theod.; de exactorib. Et apud
Aul. Gellium, lib. xx, cap. 1. Alia eram pondera la-
pidum , quihus aggravati martyres eranl, ut ait
Baron. in dicm 1G Septemb. in Marlyr. Roraan.
JURET.
855 VARIARUMLIBER XII. 85»
raox ut ad se exitium suuin invilatum fuisse cogno- A cemus. Patere poenale secretarium tuum innocenter
verit, in caudam labitur, paulatim se ab angusto esse secretum. Torqueris quidem, quod nullus affli-
subducens. Quem si alter ejusdera generis cognove- gitur; a communibus gaudiis mcestus exciperis, dum
rit irretitura, extrema ejus raordicus trahit; ut qui tibi soli non parcitur venia generali, lividx invidix
sibi captus non polest subvenire, alterius solatio comparandus. Sustine de omnium securitate jaclu-
probetur evadere. Sic et sauri argutum piscium ge- ram, qui habuisti de multorum afflictione lxliliara.
nus, a velocitale nominali, cum se in insidias nexuo- Sed ut tuos quoque gemitus consolemur, illos tibi
sas impulerint, quasi quibusdam funibus xquabiliter lantummodo vindica, quos lex pietatis gralia non
illigati, totis nisibus trahentes relrorsum, socios co- relaxat: ne cum truculentis parceret, asperrima fa-
nanlur liberare captivos. Plura sunt, si talia perqui- cinora levigaret. Solvamus ergo cuncta, sxcularibus
ranlur. Omnia enim qux possunt habere contraria, actibus implicati. Patitur omnis homo periculosos
facilis casus absumeret, si curam salutis proprix non nexus, quosfestinetevadere. Claustra rcos dimittant,
haberent. Ad te claustrorum magistrum vcrba revo- nos vincula iraprobx cogitationis absolvant.

LIBER DUODECIMUS.

188 EPISTOLA PRIMA. B sentis pudorem. Nam quid debeas tenlare vile [Cor.+
DIVERSIS CANCELLARIIS PROVINCIARUM SINCULARUH SE- Ga., vides], qui militas sub honore ? Fasces tibi judi-
NATOR PR.EFECTUS PR/ETORIO. cum parent; et dum jussa prxtorianx sedis portare
Electis a prmfectoprmtorio cancellariis, et in diversass crederis, ipsam quodammodo potestatein reveren-
provinciasmissis, salutaria monita ad munus bene 3 dus assumis. Edicta nostra tu
primus [ed., impri-
gerendum, et prmcipue ad avariliam fugiendam,' mis] observa, ostende bonam te intendentibus viam.
traduntur.
Nescio quis magnus esse creditur, qui de penetra-. Nam cujus est judicis custodire mandata, si milites
libus judicis destinatur : quoniam tanto plus xsti-. nostra videantur negligere constituta ? Reginam ii
niatur quis amare justitiam, quanto ab illo frequen-. lam procacium vitiorum avaritiam fuge, cui cuncta
tius conslat auditam. Per milites suos judex intelli- crimina detestabili devotione famulantur : qux dum
gitur, et sicut discipuli magistri scientiam produnt", pectus hominis ingressa fuerit, gregatim quoque ma-
sic nos obsequentium mores aperiunt. Prxceps non. lefidas cohortes admittit. Ferri non potest recepta,
nescit esse solitaria. Agmen habet blandissi-
putatur observasse moderato, avarus paruisse non, quia
advertitur continenti; stultus prudentibus serviisse3 mum, arma suscipit ex talentis, et per dulcedinero
non creditur. Periclitamur, fateor, in actionibus ve- superat quos amara deceptione captival. Proinde ad
stris, si vos mala intentione tractelis; el, quod nulli'i G utilitates publicas esto sollicitus, injuncta morali
accidit vestrum, alienum vilium nostrum celebraturr compulsioneprocura. Plus agit inculcator ralionisv
opprobriuro. Sustinemus tales casus, quales nos in! quam possit exercere terribilis. Persona tua refu-
alios judicare non possumus; et lex qua fruunturr gium sit oppresso, infirmi defensio, prxsidiura ali-
cuncli in nobis non potest custodiri. Sed habemus3 qua calamitate concluso. Sic enim proprie nostros-
iterum ex alia parte solatium, quod vestra bona no- cancellos agitis, si Ixsorum impia claustra solvatis.
stra creduntur esse mandata; et nobis otiosis acqui- 189 EPISTOLA II.
ritur, quidquid glorix vestris laboribus expeditur. UNIVERSIS JUDICIRUSPROVINCIARUH SENATOR PR/EFECTUS-
Si te enim aliquissapienter agere videat, statim fa- PR/ETORIO.
mam tui prxceptoris exaltat: dum tale instilutumi lnvilat judicet ad tuiipsiut imitationem. Tum prmci-
fuisse creditur, qualia gesla nihilominus sentiuntur. pit et possessoremadmoneant ut tributa indiclionit-
13 devotamenle lemporibusquettatutis persolvantur,
Una est sententia plebis, tales esse judices quales5 et fidelem expensarum notitiam ad scrinia prmto-
nos contigerit approbari. Et ideo magnopere caven- riand diriganl.
dum est, ne ille de vobis incipiat judicare, cujus vos. Gratias Divinilati refero, quia et provinciales fe-
opinionem contigerit ante lacerasse. Ulciscitur poe-- cerunt qux monui, et ego complevi omnia qux pro-
nis quod misistis in fabulis; et tormentis veslriss D misi. Nam nec me sensit quisquam aliqua venalitate
compensat [Ac., ut lormentis nostris compescat]] pollutum, nec ego pertuli tributarios indevotos. Ha-
qupd populus vulneratus exaggerat. Quam periculo- bemus utrique quod in nobis diligere debeamus; illi
sum est pati judicem rationabihter iratum, et illum> repererunt affectuosos judices, nos acquisivimus in-
de fortunis tuis decernere, quem le constat graviler tegerrimos prxcones. Agamusilaque, Deo prxstante,
irritasse! Quapropter stude magis ut nostra potius> quod ccepimus. Possessor mihi pubUcas pecunias
voce lauderis: quia sicut te potest judicis vel sermo• libens inferat: ego illi in conventus justitix tributa
deprimere, ita prosperriraa sententia sublevare. persolvara. Vobis autem commode repetilur, quod
Perge igitur per illam indictionem, juvante Deo, adl veraciter actum esse senlilur, quando de rebus prx-
illam provinciam, cancellorum pompa decoratus, ett terilis spes magna reddilur in futuris. Probastis enim
gloriosa gravitate prxcinctus. Absens cogita prx- quia nullum coegiraus dare quod non debuisset of-
• In hanc rem belle Salvianus, de Provid. Dei, pag. 97. Ennodius, pag. 3517.JURET.
 855 M. AURELHCASSI./DORI 856
ferre. Non publicis, non privatis a me quisquam A . EPISTOLAIII.
damnis affliclus est. Discussorum lerrorcs fecimus UNIVERSIS SAJONIBUS QL'1SUNT C.VNCEI.LARIIS
DEPUTATI,
SEAATOR PR/EFECTUS PR/ETORIO.
ignorari. Necextraordinaria quxsivimus, qui cuncta cancellariis depulalos officio suo
geri legibus optabamus. Sed nec vos sitis in ea parte Quomodo sajones oporteat, admonet.
dissimiles. Prxsules imitatores esse nostrx fungi
dignitatis
eamdem nobis Oportet quidem cuncta sub tranquillitate peragi,
jura voluerunt, quibus pene quam
contulerunl. Nullura quemadmodum possil bonis moribus convenire. Sed
jurisdictionem per provincias tanla esl in reipublicx de morum varietate diversi-
repudiat sequenda justilia, omnes clarificat, quos sui
las, ut nemo valeal leges defendere, nisi lerror
participatione snblimat: minorem se ille solus facit, videatur
Cur vola sectemur ? aliqua temperare. _~_grisnon una causa sa-
qui ab ipsa discessit. accipiendi lutis est: alter cibis reficitur, alter per abslinentix
Nullam gloriam recipit, qui dives vocatur: contra beneficia tenuatur; hic lavacra mollia, ille ferrum
omni laude decoratur, qui justus edicitur. Desidere- ad vulnera; et varium poscit remedium di-
facit. quxrit
mus polius quod nos pretiosiores locuplelibus versa qualitas passionum : sic qui populis prxesse
ut
Fasces accipimus, graves esse debeamus. Tribu-
cognoscitur, non uno consilio prxditus [ms., prxdi-
nalia conscendimus, ut morum gradibus evehamur. invenitur. Feroces districtione premendi sunt,
Nil vile, uil cupidmn judices decet. Claras enim suas R 1 turas]
sansueii civiliter admonendi; dolosi caule, simplices
ad
roaculas reddunt, si ilti quos multi respiciunt ali-
sibblenilate tractandi sunt. Et ideo ubique probatur
qua reprehensione sordescunt. Alioqui expedit non
esse necessaria prudenlia, quoniam rebus omnibus
videri, quam cunctorum irrisione signari. Omnes
adhibere videtur accommoda. Quapropter devotio-
ergo, qui gremiorum [_•_/.,prxmiorum] celsa petimus, nem tuam solatiis illius viri clarissimi canccllarii
vitiorurn hmnilia deseramus. Sit in nobis frons libera, noslri solemni more
ut aliorum possimus emendare peccata. _f_quat cri- alium depulamus; ut conlra iiulhim
nisi qui legibusparere despexerit. Ad
men omne quos inquinat, et ideo dissiroilisab accu- forumerigaris, trahe qui justa non recipit; sub contincnkia
sato debet esse qui judicat. Hxc nos annuo sermonc sub maturitale distringe. Timeri te amplius
convenit loqui, quia bonarum rerum nulla salictas irascere,
volumus quam probari, quia maxime illud vigori tuo
est. Fateor aviditatem desiderii mei, cupio me vo-
reputabitur, si nullius prxsumptione peccetnr. Cogi-
biscum velle prxdicaria. Veniamus nunc adconsueta:
tetur prx omnibus pecunix publicx fidelisexactio.
qux ideo debent suscipi grata, quia probanlur esse
Sit luum commodum contemptus alienus. Coactus
solemnia. Quapropter, quod feliciter dictum sit, te
cum Dci faciat, qui justa sponle complere neglexeril. Causis
officiumque tuum, juvamine, possessorem tantum te
ut tribula indictionis tcrlix (r delegalis impende. Si prxcepta sequcris,
prxcipiraus admonere, devia non requiris. Caret cuipa, qui imperata per-
decimx (AnnoChristi 535) devota menle persolvant,
feceril. In exsecutore illud est pcssimum, si judicis
quatenus, trinx illationis rooderamine cuslodito, de-
190 relinquat arbilrium. Non inde jacteris, quod
bitaro reipublicx inferant funciionem. Tempora
tibi non potest obviari: nec assumere superbisnn
exactionuro statuta serventur; ita tamen, ut nullus
velis, quia te multorum bumilitas perlimescit. Viri
sub immaturx compulsionis injuria se ingemiscat
fortes semper in pace modesti sunt, el jusliliam ni-
exaclum, nec iterum sub turpi venalilate induciarum
mis diligunt, qui frequenler prxlia tractavcrunt.
largilas damnosa prxbeatur. Dilatio enim tributi
fit causa irrite Quam gratum est, si inter parentes reversus, quere-
major dispendii, quando suspendilur larum non reportes opprobrium, sed ita le cogno-
quod nullis prolraclionibus evitatur. Expensarum scant egisse, qucmadmodum diligentes probantur
quoquc fidelem notiliam, qualernis mensibus com- optare! Nos etiam gralanter excipimus cum laude
prehensamb, consuetudine cuslodita, ad scrinia nostra venientem, et olio vacare non sinimus, quem proba-
dirigere maturabis; ut totius erroris detersa caligine, biliter egisse sentimus. His etiam et rerum dominus
publici raliocinii possit claritas apparere. Nam si majora credil, quos bona conscienlia utilitates suas
aliter facias, te damna respiciunt, qux per neglectum
luum publicis utililatibus ingeruntur. Et ut faciiius "j cgisse probaverit. Quanta sunt qux possunt toliere
sapicntes! Nemo amplius acquiril quam qui se bona
possis, Deo auxiliante, qux sunt statuta perlicerc, conversalione tractaverit.
illum atque illum sedis nostrx milites tibi officioque EPISTOLA IV.
vestro consueludinarie praecipimusimminere, quate- CANONICARIO VENETIARUM SENATOR TR.EFECTUS
nus ordinatio nostra inculpabiliter sortiatur efiectum. PR/ETORIO.
Cave ergo ne te imparem noslris prxsles admonilis : Jubel ul pisces cxqtiisilosel vinum acinalkium, quod
quia nimis fcedum est ut a quo laudanda rcposci- pturibus lauaalur, mensmregis provideat.
mus, resecanda potius approbemus. Mensx regalis apparatus ditissimus, non parvus

* Vide Plinium, in Panegyr., pag. 357 : Vota,
qux semper, etc. JUR.
b llinc quadrimenslrui breves, qui de singulis
pensionibus conficiunlur a chartulariis, el ad ofli-
cium palatinum aut prxfectum prxtorio transinittun-
tir. Conslat enini tribus pensionibus anni cujusquc
indicliones solvi, lib. ult., C. Deannon. el trib.; lib.
xv el xvi C. Theod., eod. lit.; et inde singnlarum
pcnsionum breves quadrimenstrui sunt, ut hoc loco
videre est.Hxc auiemauc.loris verba Accursius usur-
pavit in lib. 1, C. be apochispubticis; ct Majorianus,
novella de ind. rel. BROSS.
857 VARIARUMLIBER XII. 85*
rcipublicx probatur ornatus, quia tanla dominus; A . decora csl, et serena puritas; ut illud de rosis, hoc
possidere credilur, quantis novitalibus epulalur. Pri- credatur natum esse de liliis. Colore quidem exlra-
vati est habere quod locus continet; in principalii neum, sed sapore germanum esl : aspectus dispar,
conviviohoc profecto decet exquiri, quod visum de- et similis in utroque suavitas. Nam quod acute sapit,
beat admirari. Destinet carpam Danubius, a Rhenoi quod cilo reflcit, commune illis intelligitiir : sed
veniat anchorago, exormiston Sicula quibuslibet la- magna est distantia qux videtur. Istud intueris ru-
boribus offeralur, Brutiorum mare dulces miltat; bore Ixlum, illud conspicis candorcfeslivum. Et ideo
acernias, sapori pisces de diversis finibus afferanlur. procuralio eorum debet esse celerrima, quando in
Sic decet regem pascere, ut a legalis gentium cre- ambobus esse cognoscitur quod pariter exspectatur
datur pene omnia possidere. Et ideo procurandai [ed., expetaturj.
sunt vina, qux singulariter fecunda nutrit Ilalia, ne1
EPISTOLAV.
qui externa debemus appetere, videamur propriai
non quxsiisse. Comilis itaque palrimonii relatione VALERIANO [mS.A., VALERIoJ VIROSURLIMI SENATOR
declaratum est, acinaticium, cui nomen ex acino est,i PR-EFECTUS PR/ETORIO.
enlhecis aulicis fuisse tenualum. Et quia cunctx> . Significatrcgem pretia rerumin Lucania, Brutiorum-
B queagris obillatam ab exercilu injuriam minuisse.
dignitates [Ac, civitates] invicemsibi debent neces-. Tumjubet ut populi a judicibus, a ducibus mililes
saria ministrare, qux probantur ad rerum dorainos> in ojficiocontineantur.Deniquevetul quominusulla
pertinere, ad possessores Yeronenses, ubi ejus reii domus, ne sua quidem,aut regia, ab alendis copiis
cura prxcipuaest, vos jubemus accedere ; qualenus,> eximatur.
acceplo preiio competenti, nullus tardet vendere. Generaliter quidemamplissimumcognitorem decet
quod principali gratix deberet offerre. Dignaplane_ beneficiadilatare : quoniam qui onmibus prxesse
species, de qua se jactet Italia. Nara licet ingeniosa i cognoscitur, cunctis impendere profulura censetur.
Grxcia multifaria se diligentix subtililate commen- Sed gratificante natura illis amplius debemus, qui
det, et vina sua aut odoribus condiat a, aut marinis. nobis aliqua proximitate junguntur; dum quoddam
permixtionibusinsaporet: sub lanta tamen exquisi- genus recti videatur esse proposili, ab xqualitate
tione reperitur simile nil habere. Hoc est enim me-- discedi. Nammodestiam collegisimpendimus, reve-
rum et colore regium, el sapore prxcipuum, utt renliam patribus exhibemus : civibus debemus com-
blattam aut ipsius pules fontibus lingi, aut liquores- munem gratiam, sed affectum filiis singularem; e.
ejus a purpura credantur expressi. Dulcedo illic3 lanta necessitudinum vis esl, ut nullus se contem-
ineffabilisuavilale senlilur : stipsis nescio qua firmi-- ptum dijudicet, si sibi aliena pignora prxlata esse
tate roboratur, lactus ejus densitate pinguescit, utt ' cognoscit. Et ideo non est aliquid injustum, de pa-
dicas esse aut carneum liquorem, aut edibilem po- tria plus esse sollicitum, eo prxserliro temporc, cum
ti.nem. Libet referre quam singularis esse videalurr ejus videamur periculis subvenire. Plus enim eos di-
ejus collectio. Autuinnolecta de vineis in perguliss ligere credimur, quos eripere festinamusl Veniens
domesticis uva resupina suspenditur, servatur ini itaque numerosus exercitus, qui ad defensionem
vasis suis, thecis naturalibus cusloditur. Rigescit,> 191 reipublicx noscitur destinatus, Lucanicc Bru-
non liquescit ex senio : tunc fatuos humores exsu- tiorumque dicitur culta vastasse, et abundantiam
dans, magna suavitate dulcescit. Trahitur ad men- regionurii studio tenuasse rapinarum. Sed quoniam
sem Decembrem,donec fluxum ejus hiemis tempuss et illis dare et islis sumere pro temporis qualitate
aperiat; miroque modo incipit esse novum, quandoJ necesse est, pretia qux antiquus ordo consliluit ex
cellis omnibusreperitur antiquum. Hiemalemustum,, jussione rerum domini cognoscite temperata, ut
uvarura frigidus sanguis, in rigore vindemia, cruen-- roulto arctius quam vendere solebatis in assem pu-
•- blicum prxbita debeant impntari; qualenus nec pos-
tus liquor, purpura polabilis, violeum nectar : defer-
vet primum in origine sua; et cum potuerit ado-- sessor dispendia, necexercilus laborans sustinere
Iescere, perpetuam incipit habere novitatem. Non n possit inopiam. Nolite igitur esse solliciti. Evasistis
calcibus injuriose lunditur, nec aliqua sordium ad-- D exigentium manus, tributa vobis prxsens adimit ap-
mixtione fuscatur; sed, quemadmodum decet, nobi-- paratus. Sed quo facilius instrueretur vestra notitia,
lilas tanta provocatur. Defluit,dum aqua durescit;; imputationum summas infra scriptis brevibus credi-
fecunda est, cura omnis agrorum fruclus abscedit. t. dimus exprimendas, ut nemo vobis vendat beneli-
Distillat gemmis comparem liquorem, jucundum n cium quod publica noscitis largitate collatum. Con-
nescio quid illacrymat; et prxter quod ejus delectat it tincte ergo possessorumintemperantes molus. Ament
dulcedo, in aspeclu singularis ejus est pulchritudo. i. quieta, quos nullus ad incerta prxcipitat. Dum bel-
Hoc quantociusperquisitum,et compelentibuspretiis is ligeral Gothorum excrcitus, sit in pace Romanus.
aggregatum, chartariis qui in rem directi sunt tra-i- Felicium votum est quod jubetur. Ne rustici, agreste
dite deferendum. Nec illud negligendum puletis,, hominum genus, dum laborandi txdia fugiunt, illici
quod iacteo poculo relucescit, quando plus est mi- tis ausibus efferanlur; et contra vos incipiant crigi,
rabile quod potueritis difliciliusinvenire. Albedoibi )i quos vix poteratis in pace moderari. Quapropter ex

a Notandumhic est vcteres frequentcr usos fuisse e -4-lian., lib. xn Hist. Eunap.; Sardian., in Jambl.eo;
vino odoribus condito, tesle Athenxo, lib. n, cap, 1;; et Arnob., lib. v. Baoss.
359 M. AURELHCASSIODORI 8G0
regia jussione singulos conductores massarumet pos- A genita pielate prxceperunt, interminationes tamen
sessores validos admonete, ut nullam contrabant in importunis et fatuis adhibita districtione geminamus,
concertatione barbariem; ne non lantum festinent ut qui nequeunt erubescere, saltem se contineant pei
bellis prodesse, quantum quiete confundere. Arri- timorem. Quis enim de sua prxsumptione gratuletur,
piant ferrum, sed unde agros excolant; sumant quando famaraperditurus est, qui interdicla tentave-
cuspides, boum slimulos, non furoris. Defensorura rit? Retundatur [Ac, recondatur] ambitio cxca cu-
maxiraa laus est, si cum illi videantur prxdictas re- pientium; proterva refrenetur audacia; qui lucrura
giones protegere, isti non desinant patrioticas pos- de malo quxrit, pcena proposita terreatur; qui ho-
sessiones excolere. Sit judicibus vigor ex legibus, norem per nefanda desiderat, amissa polius opinione
subsellia non desinant jura malis moribus intonare. turbetur. Additur etiara quod nostr.s temporibussce-
Timeat latrojudicium quod semper expavit. Adulter leralx pecunix non valebunt; nec culpam suamredi-
gremium" judicis intremiscal. Falsarius vocem prx- mit, qui reum se esse cognoscit. Iniquis fraudibus
conis exhorreat. Fur fora non rideat, quia tunc li- non patebit occasio; persequimur, non vendimus ex-
bertas gaudet, si talia non Ixtentur. Sic enim pro- ccdentes. Ubi jam male capientes spem habebitis,
sperrime geri non sentietis bellum, si vobis sil com- quando vobis et rerum domini et vestri judices com-
muiiiter de civilitate consilium. Nullus opprimat B minantur? Vos tamen quos ad publicas administra-
indigentem : invadite pervasores, insequimini perse- tiones pervenire nostra fecit eleclio, de actionum
quentes. Est vobis competens pugna civilis. Omnia honestate confidite: quia vosnulla venalitas excludit,
pacata vos redditis, si duces scelerum comprimatis. si probitas continuerit actionis. Publicis utilitatlbus
In annonis vero reputandis esto sollicitus,ne aliquem servite fixi, quando vos nulla privata darona concu-
cujusquam possit fraudare versutia. Rectoribus au- tient. Reddite hanc vicissitudinem judieio meo, ut
tem exercitus a rerum dominis sub mea prxsentia qui vos nullo proprio suffragiogravari feci, studealis
cognoscite delegatura; ut dum a vobis necessario in vobis mea facta laudari. Prxfixum itaque tempus
fuerint commoniti, gravalis per injuriam debeat a rerum dominis noveritis esse servandum; ila ta-
subveniri. Custodiant nihilominus disciplinam, unde men, ut ea qux vobis pro publica utilitate decreka
robustius armalur semper exercitus. Additum est sunt, providere ac solvere debeatis.
etiam beneiicii genus, ut a prxsenti devotione prx- EPISTOLAVII.
ceplis regis nec divina domus videatur excepta : CANONICARIO VENETIARUM SENATOR PR/EFECTUS PR/E-
sed tolum communiter sustineatur, quod pro gene- TORIO.
ralitate censetur. Nunc ergo cum omnibus fratribus lndicat regemfiscumindictionisiSaliquibus incursione
vestris sludiose consurgite, et sub omni cautela ne- pQ Suevorumvastatisrelaxasse.
cessaria providete, ut prosit revera nobilissimx pa- Sub clementia boni principis nihil conslat licerc
trix talia volumina prxtulisse. Quieta enira regere, lortuitis; quando sinistros casus corrigunt, 192 qui
et ex usu adminislrare provincias, homines vel me- prxstare prosperrime consueverunt [Ms. etAc, cen-
dio.iis intelligentix possunt : sed hoc opus, hic la- _uwunl]. Nain qiiernadmodum ferrct nudus sxvam
bor est, illud magis regere, quod se relictum non barbariem,el dislrictum principem,quaiido spoliatus
potest continere. Ccssat enim nautarum in tranquil- jure negatquod affluensinferre didicerat?Atqueideo
litate perilia; nec nomen prxstat arlifici, nisi fuerit illivel illi, Suevorumincursione vastatis, fiscumde-
vis magna periculi. Habelis ergo tempus, ubi et fa- cim_equintx indictionis (Anno Christi 537) serenitas
mam sapientum possitis acquirere, et in omni parte regalis indulsit, sicut te poterit instruere relecta prx-
vos laudabiliter, juvante Domino, custodire. Meos ceptio. Unde obedientiam commendantes a supra-
autem ultra cxteros roinimecommendo: quia omni- dictis possessoribus de prxdiis, qux tamen cognove-
bus hoc cupimus accidere, quod nostris laribus [ed., ris esse vastata , prxsenlis indictionis tributa non
laboribus] desideramus evenire. Mihi enim propria exigas : reUqua vero solemni compulsione procura,
cura dilapsa est, postquam generalem coepicogitare ut constitutis lemporibus arcario nostro residuam
custodiam. Opto meis bene, sed quod possit esse D n suppleasquantilatem. Cave ergo ne gravior fiashosli-
comraune : quia raagnx injustilix genus est, aliud bus, si adhuc nudare velis exutos: chlamydes non
sibi judicem velle quam potest generalitas susti- pavescant, qui arma timuerunt, rapinas non sentiant
nere. post prxdones. Validascontra te apochas invenerunl;
invictas securitates illis dedit calamitas sua; violen-
EPISTOLA VI. tus abslulit qiiod quxrebas. Cui nihil videtur relic-
UNIVERSIS PR/EFECTUR/E TITULOS ADMINISTRANTIBUS tum, a tributis constat csse liberalum.
SENATOR PR/EFECTUS PR/ETORIO.
EPISTOLA VIII.
Minatur pmnas judicibusiniquis, et hortatur bonosul CONSULARI PROVI.NCI/EL1G0RI/E SENATOR PR/EFECTUS
publicis utililatibut indefessi consulant. PR/ETORIO.
Quamvis abunde sufficiant qux rerum domini in- Eximit casas quorumdama fisco publico exactoribus
a Juret. putat Iegendum, genium, ut lib. i, epist. novell. 130, ut ob eamdemcausaroprivatis conducto-
4, licet dixerit gremium curix lib. xi, epist. 13. ribus censionesjure nostro remiltuntur, leg. 15, £..
Hacformula tribulum reroittitur ob transitum mi- conducto,§ Si vis, § Si exercilusprateriens. D.Locat
iitum, quem innoceulem esse dcbcre constiluilur, et cond., sup., lib. v, epist. 2(j. FORN.
 861 VARIARUMLIBER XII. 862
tributorum persolvendo,-dummodosuis ipsi manibus A __ nem memoratx rei ofliciumveslrum celebret ex roore,
illum regias in arcas lemporeprmscriplodeferanl. qualenus antiqua pietas regnantium prxsentiura re-
Novum genus videtur esse compendii, postulantes paret beneficia dorainorum; et possit pro illis suppli-
acquirere,etprxstanles nulladamna sentire. Namsic care, sub quibus se magis inlelligit votiva meruisse.
accipitur ab uno, ut perire non possit ab altero : do- Resumat facultatem, quam se suspiraverat amisisse.
natur sine dispendio; ceditur sine imroinutione, et no- Peregrinum se ultra dicere non
potuit, qui optata
men habet munificentix quod [Ac,quij jura Domini rura [Ac, juraj conquirit. Habeat possessorum simi-
nescit exire. Quapropter ille casarura suarura fiscum lem dignitatem, et jam tributa reparatns inferat, qui
in iUa provincia constitutarum, quas brevis subter opem ab alienis manibus expetebat. Gaudeat se ad
conscriptus eloquilur exaclorum suggerit enormitate hoc perductum , ut daret quod utique nisi habenti
.vexari, desiderans sine aliqua imminutione publicx non probatur emergere ; cxteris dominis in hac tan-
utilitatis, inferre se debere noslris arcariis debitam tum sorte deterior, quoniam alienare nequit quod
functionem. Quod nos qui nullorum damnis sludere possidere prxvaluit. Sed et hoc quoque magna cre-
cognoscimur, duramodo fisco competentia rationabili dimus xquitate reperlum,ut qui loco succedit pigno-
satisfactioue solvantur, libenler annuimus : quia hoc ris, subslantiam suam affectu
[Grut., Cuj., Niv. et
cst bona desideria suspendere, quod illicita perpe- rB Ga., effectamj patris jure servet extraneis. Misera-
trare. Qua de re spectabilitas tua commonitiscuria- lione nastus, nunc
pascat et alios : felix illi conligit
iibus, vel compulsoribus, necnon et his quorum in- el prxdicanda captivilas, Romana civitate pcrfrui, et
teresse cognoscit, ab iUa indictione prxdictis casis Afrorum
privilegiis potuisse misceri.
exactionem faciet sub hac conditione removeri; ut
si intra illas calendas summa qux competit non fue- EPISTOLAX.
rit arcario persoluta, intra provinciam soleranis ex- ilVERSIS CANCELLARIIS PROVINCIARUU gENATOR PR_2FE-
actio peragatur. Minusvefidera sux promissionis ar- CTUSPR/ETORIO.
cariorum apochis probaverit esse completam, ab Pmcipit ut summam futurm indictionis sine mora
omni inquietudine compulsorum designata prxdia ulla exigant. Si secus fecerint, minatur se eos rigi-
dius tractalurum.
liberentur: quia illa magis debent eUgi, qux sine
Rationura publicarum reliquix infaustx sunt xgri-
suspicione damni libenli animo probantur offerri. tudini comparandx, qux gravant et debilitant \ed.,
Grata enim nobis est sine inslantia compulsoris ex-
et hoc devolum vix coa- gravatum debililant], nisi sub celeritate discedant.
actio; facere, quod poterat Reatus quidam est esse sub debito, nec liber potest
clus knplere. Atque utinam possessor ultroneus et
veraciter 193 d_c'. qu' probatur obnoxius reperiri.
nobis necessitatem morarum tolleret, et sibi damna
illationibus enimim- C Prudens se ipse compeliit: minus cautus est, qui ur-
compelentibus abrogarel! Ipse ab altero. Nam quid egit totius anni suscepla
minentem necessarium facit, qui solemnia prxbere getur
distulerit. compulsio? Sumraa futurx indiclionis et quantitas
exigatur. Parcendo non parcitis , exonerando prx-
EPISTOLA IX. gravatis; et dum venales moras quxritis, tributi
onera duplicalis. Relinquile tandem crudelem mise-
PASCHASIO PR/EFECTO ANNON/E SENATOR PR/EFECTUS
PR/ETORIO. ricordiam, beneficia tota detestatione fellita. Gravius
Significat Afrumaliquem ambiisse facultales relictas a percutit, qui blandiendo grassatur; et sub indulgen-
quodam nullis filiis aut hmredibussuperstitibusmor- tia lxdit, qui consuetis teraporibus exigere tributa
tuo, quemjubel moresolemniin illas inlroduci. distulerit. Et ideo desinite aliquando posscssorum
Pietate plenum est, peregrinam gentem publicis damna mercari.quia tolum constricti per incommoda
beneficiis obligare, et non tanlum eonsanguineos ad redditis quod iniquis dilationibusabstulistis. Post ista
6ubstantix lucra miltere [Ms. Cuj. et Gr.,permittere], eniro non vos credatis verbis iterum commoneri,
quantum ipsos quoque advenas invitare. Hxreditas sed irremissibili exactione compelli. Quapropter si
qux est sine proximis, absque parentela successio; ad illum diem arcario nostro, qux de provinciis
solaque fides generis est, patrios sonare sermones. D solemniter postulantur , dispunctis ralionibus, non
Afer enim sic expelit beneficia, ut sibi olim doceat aul per te inluleris, aut destinaveris quantilalem,
fuisse concessa : donum sine accipientis noraine prx- degeniatus in provincia velociter reddes, qux le male
ter personam largitas, quia primum collatum est distulisse cognoscis : quia nimis iniquum esl ut assis
genti, ut postea petentium vocabulumpotuisset afligi. publicussub tua negligentia jaceat, et arcariis [ed.,
Hinc est quod jure quodam postulant hxreditates arcariusj mutuatam pecuniam pubticis utilitalibus
alienas, etillis lantum videtur competere, quod Ro- incessanter expendas.
manus non potest in causis similibus obtinere. Bene-
ficium tale non habuerunt in patria sua; sedhicom- EPISTOLAXI.
nes sub hac condilione parenles sunt : universa na- PETRO VIROCLARISSIMO, EROGATORI OBSONIORUM, SENA-
tio, qnantum ad successionisbeneficium, una familia TORPR-EFECTUS Pfl/ETORIO.
est. Quocircaexperientia lua preces illius diligenti Jubel ut obsonia populo Romano a rege concessa abs-
examinatione disculiat, et si revera ilie quem sug- que (raude distribuat.
gerit de hac luce transiisse filios non reliquit, ncc Probatx dcbct esse conscicntix, qui principalia
ab alio constat rationabiliter possidcri, in.roductio bcncficia prxponitur crogarc, nc aliqua cupidilat_j_
863 M. AURELHCASSIODORI 864
sorte desiccelur quod a tanla liberalilate prolundi- \A flagrans virtutc diversa, thuris senlitur inspiraresi-
tur. Mutant enim quaslibet largilates rapientium milia. Iluic tanla pinguedo sociatur, ut arbitreris
manus. Et sicut fontis puritas per limosa corrumpi- simul decurrere Palladium liquorem; nisi quod ab
tur, sic aflluentia boni regis avaris distribulionibus illa prasina viridilate niveo candore discernitur. Tunc
immutatur. Aurum ipsum, cum solvitur in liquorem, cadis late patentibus copia ilia mirabilis lxto nimium
nisi mundissimo caliculo suscipiatur, inlicitur, quan- [alii, nimirumj pastore suscepta, cum admixtione
do puritatem sui illa sola custodiunt, qux nulla sor- coaguli in callosam cceperil teneritudinem condurari,
dium admixlione fuscantur. Quam gratum per nivcos ad pulcherrimum orbem forma perducitur; qux sub-
caliculos rivulos videre currentes, et ipsam quodam- terraneis horreis aliquantulum congregata, diulur-
modo naturx Iiberam ridere purilatcm, quando nullis; nam casei facit esse substantiam. Hoc quantocius
maculis injuriata turpatur! Sic dona rerum dominii superimpositum navigiis destinabis, ut desideriisre-
nulla debent polliitione fuscari : sed sicut ab ipsoi galibus parvo munere satisfecisse videamur. Vinum
exeunt copiosa, ita debcnt ad Romanos pervenire) quoque, quod laudare cupiens, Palmalianum [Forn.
purissima. Nam licet omnis fraus gravis esse videa- et Cor., Ga., Palmatinum, vel Palmarium] nominavit
lur, illa tamen importabilis redditur, qux in Romu- antiquilasb, non slipsi asperum,sed gratum suavitate
lea plebe grassatur : turba qux vivit quieta; populus> perquire. Nam licet inter vina Brutia videatur ex-
qui nescitur, nisi cum lxtus est; clamor sine sedi-- " tremum, factum tamen est pene generali opinione
tione; strepitus furoris nescius; quibus sola conten- prxcipuum. Ibi enim reperitur et Gazeto c [Cuj.,
tio est paupertalem fugere et divitias non amare. Gazeo] par, el Sabino simile, et magnis odoribus
Nesciunt enim csse lucripetes, nec aliqua se negatio- singulare. Sed quia illud famam sibi nobilissimam
nis calliditate discruciant: vivunt fortuna mediocriurai vindicavit, hoc et in suo gencre nimis elegans per-
et conscienlia divitum. Nonne piaculum est lalibus5 quiratur, ne prudenlia majorum aliquid appellasse
rapere, qui nesciunt aliena fraudare? Quapropterr videalfir improprium. Est enim suavi pinguediue
obsonia Romano populo dislribuenda ab illa indi-- molliler crassum [Gr., Cuj., Niv. et Ga., salum],
ctione, propitia libi Divinilate, concedimus, ut sineJ vivacitate firmissimura,nare violenlum, candore quo-
aliqua diminulione percipere possit quod regia lar- que perspicuum; quod ita redolet ore ructatum, ut
gilale promeruit. Cave ne quod illi raeruerunt, alterr merito illi a palma nomen videatur imposilum. Vi-
accipiat; el tu a gratia noslra peregrinus reddaris, si1 scera defecta constringit, vulnera madida desiccat,
a civico amore discesseris. Non fiat Latialis pretio,> lassum reficit
peptus; et quod vix prxvalet implere
qui civitatis illius non habet jura nascendo. Hono- potus arte compositus, hic naturaliter prxstat infe-
randum semper est quod nomen gentibus dedit,• clus. Sed provide ut supradictas species exaclas
quando potior in humanis rebus redditur, de cujuss C debeas destinare , quia falli non possumus, qui hoc
aliquid claritale prxstatur. Munera ista Quiritum1 patriotica veritate [ms., varielate] relinemus. Ad
sunt. Non subripiat locum liberi fortuna servilis. In1 prxsens enim de cellariis nostris qux desiderabantur
majestatera Romani populi peccat, qui sanguinis illiuss obtulimus. Tu autem luo periculo dissimilia facis,
puritatem famuloruin societate commaculat °. quorum jam judicia teneri possc cognoscis.
EPISTOLAXII. 194 xin.
ANASTASIO CANCELLARIO LUCANI.E ETBRUTIORUM SENA- EDICTUM.
TORPR/EFECTUS PR/ETORIO.
Laudat imprimis vinum Palmalianum, necnon Sila- In eos qui munera regis collata Ecclesiis subripuerant.
num caseum; el jubet ut utrumque ad aulam regiam n Usu contineri debet omnium largilas impensa do-
millendumsollicilius pcrquirat. minorum, quando neccsse esl universitati proficere,
Cum apud rerum dominum solemni more prande- quod illos impulsu Divinitatis probalum fuerit effe-
remus, et diversx provincix de suis deliciis lauda- cisse. Pietas siquidem principum totum custodit
rentur, ad vina Bruliorum et Silani casei suavitatem,i, imperium, et dum illis vicissiludo digna reddilur,
currente, ut assolet, sermone, perventum est; quod d incolumia reipublicx membra servantur. Dudum
herbarum beneficio tanta ibi nalurx jucunditate con- \\ siquidem imperialia consiilula per Brutios alque
i- D
ficitur, ut non credas deesse mellis gustum, quem n Lucaniam sacrosanclas Ecclesias aliqua munerum
nulla conspicis qualitate permixtum. Manat illic le- :- dcvotione juverunt. Sed ut est sacrilegis mentibus
viter provocatum Iac uberibus fistulosis, et quasi in n familiare, et in ipsa quoque reverenlia divina pec-
alios ventres naturx ubertale collectum, non guttis is care, nonnullam exinde partem numerariorum no-
impluit, sed quibusdam repentinis torrentibus influe-;- mine canonicarii subtrahebant, facientes laicum
scit [Ac, intumescit]. Redolet suavis et varius odor ir commodum subslanliam clericorum. Quod sedis no-
herbarum, naribus agnoscitur pccudum paslus, qui li slrx numerarii exsecralione delestabili respuentes,

"Videqux de donationibusTiberii principis scribitit mine 17, ad Ommatium :

Dion., lib. LVII,pag. 787. JURET.
b Vid. in hunc locum Baronium, tom. VIII, ad,
an. Cbr. 591, pag. 21. JURET.
' Gazeti vini mcittio lit a Gregor. Turon., lib. dee
Gloria confcss., cap. 5 ct 6; a Sidon. ApoII. in car-
Vinamiliinonsunt Cazetica,Chia, Falerna.
Hoc autem dictum a regione Gaza, scilicet Palxslinx,
ut scribit I.idorus, Origin. lib. xx, cap. 5. JURET.
gC- VARIARUMLIBER XII. 866
nunquam sibi illalum fuisse suggerunt, quod de tali A vix possit a.iquos cophinos de summa ubertale com.
scelere manus impix defraudaverunt. Quid adhuc plere. In hortis autem ruslicorum agmen habetur
roinime, audacia humana, tentabis, si et ibi furta operosum, quia olus illic omne saporum esl marina
porrigis, ubi te minime latere posse cognoscis? Ut irroratione respersum. Quod humana industria fieri
illudas oculis fortasse mortalibus, quamvis iniqua, consuevit, hoc cum nulriretur accepit. Contra Ma-
tamen aliqua videlur prxsuraplio : quanta ergo cx- ronis autem sententiam intyborum illic fibrx dulcis-
citate damnatur, qui se xstimat perpetrare quod simx sunt, qux prxcinctx foliis tortuosis callosa
Divinitas non possit advertere! Sed ne similis ulle- teneritudine conglobantur : unde in morem nitri
rius grasselur forte prxsumptio, aut divinam palien- [Ac, vit]|jj aliquid decerptum frangitur, dum a fe-
tiam frequens provocare possit excessus, edictali cundo cespite segregatur. His viclualibus, si vis
programmate definimus, ut qui in hac fuerit ullerius nosse, regio illa fecunda est; nam et marinis deliciis
fraude versatus, et mililia careat, et compendium copiosa jucunditate perfruitur, quia ibi mare super-
proprix facultalis amittat. Graviore siquidem poena num ac infernum, inserlis frontibus adunatum, deli-
plectendus est qui usque ad injuriam divinam suam cias utriusque pelagi in unam congregationem sinus
nihilominus tetendit audaciam. Habeant pauperes sui volubilitate perducit. Necesse est enim illic et
dona regnanlium; possideant aliquid, quibus nulla B pisces properare, ubi conslal et undam posse de-
facultas esi. Cur aliena substantia in regali posila fluere. Exormiston a quoque inter pisces regiuin
largitate pervaditur? Possessio ejus principis munus genus, compar murenis corpore vel colore distans,
est. Quemadmodumprxsumat subjectus contingere naribus setosis, colostrea delicata teneritudine prx-
quod Deo respicit humilitatem dominantis offerre? ditum, oleoso ac suavi liquore coagulatum, appeti-
Additur quod taUbus non dare, tulisse est; et me- bilis grataque pinguedo, cum spumis flucluaiilibus
rito, quando qui potest esurientibus subveuire, si inter aeris confinia cceperitenatare, nescit ad cubilia
non pascit, exstinguit. Pudeat illis tollere, quibus redire qux deserit: credo, aut immemor reversionis,
jubemur oflerre. Ultra omnes crudelitates est divi- aut, teneritudine summa mollilus, nequit undis ele-
tem velle lieri de exiguitate mendici. Amenlur hone- vanlibus contraria obluctatione demergere; ferlur
sta lucra, horreantur damnosa corapendia : nullus velut corpus exanime, nullis nisibus periculum, nulla
audeat inde tollere quod possit collecta dispergere. arte devitans; et hinc viribus destitutus, redire non
Addendo perdit, qui retinendo collegeril; et pauper- creditur, quia nec fugere posse sentitur. Hic plane
. tatem polius ad se trahit, si exigenlium pecunias tanlx dulcedinis esse dignoscitur, ut ei nemo piscium
noii repellit. comparetur. Hxc sunt in liltore Rhegino qux dixi-
C mus; quod non alio referente cognovimus, etsi vi-
EPISTOLA XIV.
ANASTASIO CANCELLARIO LUCANI/E ET BRUT10RUM SENA- suali probatione relinemus. Quapropter laridi alque
TORPR/EFECTCS PR-ETORIO. tritici species, nullis temporibus coemptionis nomine
Describit Rhegiensemregionem, et prohibet quominus inde decernimus postulari, quia nimis calumniose
laridum et triiicum ab ea deinceps coemptionis petilur, quod loci beneficio non habetur. Deinde
nomine postulentur. sufficere debet defensio verilatis et teslimonium ju-
Rhegienses cives, ultimi Bruliorum, quos a Sicilix dicis, quianimisexsecrabile malum cst, si, cum aliud
corpore violenti quondam maris impetus segregavit, noverit conscientia, aliud lingua decernat. Addilur
unde civitas eorum nomen accepit (divisio enim p-h- etiam quod tantis commeantium faligatur adventibus,
yiov Grxca lingua vocitatur), iniqua suggerunt se tanta excurrentium laceralione deleritur, ut ratio-
exactorum prxsumptione fatigari: implorantes non nabiliter illi remilti debuisset, vel quod apud ipsam
aurium, sed oculorum nostrorum nota remedia, qui nasci posse [Grul., Cuj., Niv., Ga., non posse] con-
possumus scire territorium eorum quod petitur non starct.
babere. Est enim monlanis lapillis terra rarissima,
arida pascuis,-sed undosa vindemiis; segetibus ad- 195 EPISTOLA XV.
" MAXIMO VIROCLARISSIMO, CANCELLARIO LUCANI/EET
versa, sed olivis accommoda : et ideo cultura ejus J) BRUTIORUM, SENATOR PRjEFECTUS PR/ETORIO.
omnis in sarculis esl, quia superlicies ipsius sicca
urbem Scyliaciumpatriam suam, et vivaria
nutrire non valet superne nascentia. Tergore illic Describ't
qumad pedemMosciimontis effoderat. Tum qumdam
ager nudus, industria potius quam natura vestitur. de paraveredis, annonis el pulveraticis judicum
Nam Palladix silvx viriditate contegitur, qui in solo edicil.
aridissimus approbatur. Talibus enim locis illa pro- Scyllaciumprima urbium Brutiorum, quam Trojx
ficiunt, qux radicibus proceris ad humi penetrale deslructor Ulyssescreditur condidisse, irrationabililer
dcscendunt.Segetes rigantur, ut vivant; et conditione dicitur prxsumentium nimietate vexari, quod nobis
mutata hoc aristis impendilur, quod oleribus exhi- prxsidenlibus non oportuisset assumi: quia lxsiones
betur. Quanta seges est, qux manu coUigitur [Ac, ejus cogimur plus dolere, dum patriotica nos pro-
coliturj? Raro illic ab area venit humeris gravalus batur aflectione contingere. Civitas supra sinum
agricola, ut non messes in horreis colligantur, sed Adriaticum conslituta, in modum botryonis pendel
a Est piscis genus ita a Grxcis illis qui ullimam quod dicitur proprie de navi sublatis anchoris, el
oram Grxcix in Italia accolebant vocatum, quia contra, cum est fundata anchoris, dicitur optno-0-nw.L.
fundum roaris deserere solet, ut in sumraum enatct, BROSS.
867 M. AURELII CASSIODORl 868
in collibus; non quod dlflicili ascensione turgescat,, A _. inluitu ciyitas veslra [forte, civitatem vcstrani] rele-
sed ut voluptuose campos virentes et cxrula manss vare judiciarium est, quod libi rcferimus, non remis-
terga respiciat. Hxc nascentem solem ab ipsis cuna-- sum. Vive, juvante Deo, justitia sxculi, el securitalis
bulis inluetur, ubi ventura dies non prxmillit auro- gaudio singulari. Alii dicant insulas, ego habitationes
ram : sed mox ut oriri cceperit, lampadem suam(i tuas appellem potius fortunatas.
vibrans fulgor ostendit. Gaudentemrespicit Phcebum : EPISTOLA XVI.
propria illic luminis claritate resplendet; ul ipsa CANONICARIO [ms. Aud., CANONICARIA].
magis solis puletur esse patria, Rhodi opinione Jubetsubditossibi admonealut tributa consuetalibenter
superata. Fruitur luce perspicua : aeris quoquc c exsotvant : nultus statuta pondera excedal; mitlat
temperalione dotata, apricas hiemes, refrigeratasis ipse quarlo quoque mense ad prmloriana scrinia
senlit xstates; et sine aliquo mcerore transigitur, fidelemexpensarum nolitiam.
ubi infesta tempora non timentur. Hinc et homo o Terapus admonet humanis rebus indesinenter ac-
sensu liberior est, quia teraperies cuncta moderatur. commodum (dum res nobis etiara asperas captata
Patria siquidem fervens leves efficit et acutos, fri-- semper opinione concilial), ut illalionum fiscalium
gida tardos et subdolos; sola temperata est, qux_e curam annua festivitatereparemus, quando reipublicx
mores hominum sua qualitate componit. Hinc est ;t £J ordo tali consistere cernitur instituto. Et merito
>- votivum sistere cernitur, quod pro cunctorum utili-
quod antiqui Athenas sedem sapientium esse dixe-
runt, qux aeris puritate peruncta lucidissimos sensus is tale prxstatur. Diligcnda sunt ista, unde respublica
ad contemplativam parlem felicilargitate prxparavit.t. videtur esse iirmissima. Qux dum redeunte censu
Nunquid eniro tale est corpori aquas ccenosas sor- r- reficitur, slatus sui firmissimo robore continetur.
bere, quale perspicuitatera dulcissimi fontis haurire?? Quapropter magria est quolibet tempore monstrala
Sic animx vigor oneratur «, dum spiritu graviore e devotio : sed tunc acceplior redditur, quando neces-
comprimilur. Subjacemus cnim necessario talibus IS saria plus habelur. Prxbeanl igitur possessores sti-
rebus, quando nubilo tristes efficimur; et iterum m pendia, sux gratix profulura. Debitum siquidem,
naturaliter ad serena gaudemus, quia ccelestisanimx x quod non potest evitari, prona debet mente semper
substantia ad infecta quxque et purissima lxlatur.r. offerri, ut fiat beneficium, quod sine compulsione
Fruiturraarinisquoque copiosa deliciis, dum possidet et constat illatum. Atque ideo, quod feliciter dictum sil,
vicina qux nos fecimus claustra Neptunia. Ad pedem m per indictionem primam [AnnoChrisli 358]indicecesi
siquidem Mosciimontis saxorumvisceribus excavatis is tua possessorem te prxcipimus adinonere, ut, trina
fluenta Nerei gurgitis decenter immisimus. Ubi ag- ;- illationeservata, assem tribularium devotus exsolvat;
men piscium, sub libera caplivitate ludentium, et et Q( quatenus nec aliquis se sub immalura compulsione
delectatione reficit animos, et admiratione mulcet et ingemiscat exaclum, nec iterum remissione lentata
obtutus. Currunt avidi ad maiius hominum; et ante- e- quisquam se dicat esse prxteritum. Nullus quantita-
quam cibi fiant, escas expetunt. Pascit homo delicias is tem justx ponderatiouis excedat, silque libra justis-
suas; et dum habet in poteslatem quod capiat, t, sima : modus non erit rapiendi, si pondera fas sit
frequenter evenit ut repletus omnia derelinquat. t. excedi. Expensarum quoque fidelem notitiam per
Spectaculum quoque pulchre laborantium non adimi- i- quaternos menses ad scriuia iiostra solemniter desii-
tur in civilate sedcntibus. Cernuntur affatim copiosx x nabis; ut, totius erroris obscuritate detersa, ratio-
vindemix : arearum pinguis tritura conspicitur, oli- i- nibus publicis verilas elucescat. Sed quo facilius
varum quoque virenlium vultus aperitur. Non egct et possit, Deo juvante, qux sunt inslituta complere,
aliquis agrorum aracenitate, cui datum cst de urbe >e illum atqne illum sedis noslrx mililes tibi oflicioque
cuncla conspicere. Hoc quia roodo tion habet muros, s, tuo periculorum suorum memores 196 prxcipimus
civitatem credis ruralem, villara judicare possis ur- r- imminere, qualenus quod agnoscis jussum, inculpa-
banam; et inter utrumque posila, copiosa noscitur ir biliter sortiatur effeclum. Cave ergo ne te aut
laude ditata. Hanc dum frequenter invisere deside- _- improbx redemptionis, aut torpentis desidix culpa
rant comraeantes, dum txdialaborisrefugerecupiunt,;t, D 1 respiciat; el quod expedire neglexeris, tuis inferat
amcenitate civitatis in paraveredorum et annonarum m damna fortunis.
prxbitione propriis cives fatigantur expensis. Qua- *~ EPISTOLA XVII.
propler ne lxdat urbem amcenitas sua, aut res
_s
JOANMSILIQUATARIO RAVENNATl SENATOR PR/EFECTUS
prxconii fiatcausadispendii, paraveredorum el anno-
D" PR/ETORIO |JMS.ATHALARICUS RExJ.
narum prxbitionem, seeundumevectiones concessas, s> Prmcipil possessores moneat uljuxta montemCapra
inassem publicum constituimus iroputari: pulveratica :a rium et loca circa murosjacentia fovearumingenlia
quoque judicis funditus araputantes, trium lantum m ora pandant.
eliam dierum prxsulibus annonas prxberi secundum [ii Muniliocivitatum spes est certa cunctorum, quando
velera conslituta decernimus, suis expensis facta ta in pace ab exteris gentibus discitur, quod veraciler
tardilate vecturx. Leges enira administrantes, reme- e- in cerlamine timeatur. Plena est euim diversis gene-
dio, non oneri esse voluerunt. Qua de re xquitatis ;is ribus hominum habitaiio urbium singularum. Quis

* Locorum silus-ingenia hominum format, ait Curtius Rufus, lib. vu et lib. vni. VideStobx. senn.
_»9,pag. 327; Cicer. lib. n de Nat. Deor. JURET.
889 VARIARUMLIBER XII. 87t)
novitcumqua gente confligat? Ideoque omnes debentt A universus exercitus. Magnavobis erit gloria, et me
agnoscerc quod fuluris hoslibus gratum non sit au- securum reddere, el tantorum bona judicia raeruisse.
dire. Quapropter ex nostra jussione possessores*
admonere curabis, ut juxta montem Caprarium et EPISTOLAXIX.
loca circumjecta muris fovearum ingentia ora pan- MAXIMO VICARIO URBIS ROM*SENATOR
TORIO.
PR/EFECTUS PR/E-
dantur [Ac, condantur]; talisque ibi pateat hiatus,
ut nullus relinquatur introitus. Cur, nefandi homines,'» Commonelul omnia ad regemsolemniter excipiendum
necessaria paret.
perscrutaraini accessus illicilos, quibus porlarum.
Advenlum quidem regium ex ipsa potestis cogno-
permillitur licenter ingressus ? Nescio quid videmini scere
commeantium : quia necesse est ut
tegere, qui palam non desideratis intrare. Conscientia res frequentia
recla vias publicas tenet, obviorum [ed., plurimo- magna competentia prxmittat semper indicia.
Venturum diem Lucifer demonslrat exortus; serena
rum] collocutione gralulatur; et cum diversos gra- scculura
tanter inquirit, laboris txdio non gravatur. Amicum favens ventus oslendit; imminenlia bona
est autem crimini, velle nesciri; et qui vias suas quadam animi prxsagitione dignoscimus; et difficile
occulit, conscienliam prodit. Proindeinususgenera- magna res geritur, qux signorum prxcursione mini-
Ics itinera prisca revocentur : ne, dum compendium nI roe declaretur. Verumtamen et vos necessario com-
laboris quxrunt, vilx dispendia patiantur. Ilie enim n monemus, ut ponlis junctione Tiberinos fluclus
jurehabendus esthostis, qui muniminanititur violare ,e solemniter vesliatis, quatenus transilum prxbeat
civitatis. intremuliim, Uxumconcatenatione navigium, et de
suo situ celerem nobis prxslet excursum. Non mo-
EPISTOLA XVIII. veatur pigris funibus, ul solebat; non manibus tra-
CONSTANT1N1ANO VIROEXPERIENT1SS1MO SENATOR PR/E-
;" hentium moles tanta torpescal; celeritatem
FECTUS PR/ETORlO. potius
fixa conferat, quam se raovens antea non prxbebat.
Jubet ut iier Flaminim reficial; paraveredorumprm- '- Ambulent commeantium
numerum; sine greges; profecto non navi-
scriptum procuret congreget posses-
•~ giis incisa nos unda deportct. Sic decet dominum
sorum dispendio annonas; cibos qui mensis regiis
parantur sedulo perquirat. suscipi, ul aliqua debeat novitate gratulari. Tabula-
rum fortiter junclura constricta soliditatem debet
Regius apparalus sicul negligentibus affert pericu-
lum, sic strenue laborantibus prxstat ornatum : quia ja prxbere necessariam, ut pavorem undas dubitantium
prxmium est vitx, domino vidente, servire, cui nec ec terrenasimilitudine possit auferre. Opleturquinimmo
culpa celari, nec bonum possit abscondi. Quam gra- longior fuisse, cum transitur innocue. Cancellorum
tum est sine offensione aliqua iler agere destinatum, Q ( tutamen dextra Ixvaque decenter aptetur. Prosper
videre judicia diligentia, dubia sine timore transire,' dalur transitus, cum fuerit casus asper exclusus.
Vide quemadraodum reliqua ad te pertinentia prx-
gressu facili montuosa conscendere, in ponlibus con-
trabium non tremere, viamque sic conficere ut omnia ; pares, qui te occursurum esse cognoscis. Quale est
euim in tanta frequentia non potuisse culpari! Uni-
probentur animo convenisse! Militiam vestram tran-•
scenditis, si rerum domino placere possitis. Nam cui versos affligit,qui regi aliquid necessariumsubtrahit:
nos parere contendimus, magnus provectus est, sij quia, dum lxtus optatur ab omnibus, cunctos contri-
mereamini ad ejus placidos venire conspectus. Quo- slat, si probetur offensus. Adde quod sic prxclarum
circa iter Flaminix, rivis sulcantibus exaratum, est sub tanta senatoruiu _j,97 occursione laudari,
hiantes ripas latissima pontium interjeclione conjun- n_ principem sic suscipere, ut omnes inlelligant nil
•_
gite, oppressas margines platearum asperrirais silvis deesse; ante ipsum quoque dominum venire lxtum",
enudate; paraveredorum ascriptus numerus procu- u_ quam aliqua trepidatione confusum. Insperatum bo-
retur cum electa qualilate membrorum; annonarum lra num est, si is ad quem deceptionispertinet periculum
designatarum copiasinealiquo possessorumdispendio [jo sibi gratix procuret augmentum. In quam rem illum
congregetur. Quia sic omnia grata redditis, si ia sedis noslrx militein nos direxisse cognosce, qui tibi
nulla parle peccetis. Res una subtracta cuncta defor- D ] officioque tuo debeat imminere, quatenus nobis
mat; et totum deesse creditur, ubi vel minima que- omnia parata renuntiet, quia committi non polesl
rete asperitas commovetur. Species prselerea, qux casui, quod nostro periculo constat ascribi.
mensis regiis apparantur, exactas tota sedulitate
'". EPISTOLAXX.
perquirite.Nam quid proderit exercitui satisfacere,1si' THOMATI
vos contigerit in ipsa dominorum pastione [ms. *' et ETPETRO, VIRISCLARISSIMIS,
AHCARHS, SENATOR
PR/EFECTUS PR/ETORIO.
"
Ac, passionej peccare ? Pareant provinciales admo- Jubet ul
. reddanl actoribussancti Petri cum obligatione
niti; civitates singulx declarata brevibus subminis- 1S~ chirographi vasa sacra qumAgapituspapa ad Orien-
trent. Nam quotiesIxto principioccurritur, eflicaciler
.er tem legatus missuspro pecunia accepta arcariis re-
beneiicia postulantur. Cogitate etiam quod prxsens ,ns giis oppigneraverat.
facta vestra dijudico, aut gratias vobis doroini gau-u- Retinetis mecum, fidelissimi viri, sanctum Aga-
dens reddo, aut commoniiionem principis iratus us pitum, urbis Romx papam, cura ad Orientis princi-
attribuo. Agite ergo ne mihi imputetur vester ex- x- pem legationis gratia mitteretur, jussione regia datis
cessus, quia cuuctis de vobis satisfacio, quod culpis)is pignoribus, avobis tot libras auri facto pictatio so-
vestris offendero. Persolvat mihi potius gratiam m lemniter accepissc; ut cui providus dominator
871 M. AURELll CASSIODORI 872
jussit, ad subitum ejus etiam urgeret excessum. Pri-- A J rei jugiter prxcipiinus esse custodem, ut qui bacte-
mum quidem benigne prxstilit, qui in necessilale3 nus de inlegritate placuisli, nulla debeas varietate
mutuas pecuuias dedit; sed quaulo gloriosius fecitt fuscari. Videquod tibi committilur antiqua fides, et
eliam illud largiri quod cum graliarum actione po- quotidiana diligentia dirimis jurgantium litem. Apud
luissetoflerri! Yicta est sinedamno necessitas:manuss cunclos prxsules de tua cura litigatur ; et lu potius
papx dabat quod ejus subslanlia non habebat; ett judicas, qui causarum vincula dissolvis. Hoc hono-
illui iler est imlemne redditum, quod donis constatt rabile decus, indisputabile testimonium, vox antiqua
expletum. Quale, rogo, vidcbatur antistitem petenti- chartarum, cum de tuis adytis incorrupta processe-
bus Ecclesiam, et Ecclesiamnulladetrimenta sentire ? rit, cognitores reverenlerexcipiunt; litiganlesquam-
Dislribulorfuit potius quam donator, quia necesse estt vis improbi, coacti lamen obediunt [forle Obau-
illi applicari, de cujus facultatibus videbatur expcn- i- diunlj. Et cum fas sit promulgatam senlentiam sus-
di. Quid non agat apud pium principem talis legatio,', pendi, libi non licet obviari. Quocirca non habeat
quam destinatam singulari constat exemplo? Qua- venale proposituin. Tinea documenlorum est, obla-
propler nostra prxceptione commoniti, el regia jus- lio maligna redimentis, dum quxrunt consumere
sione securi, sanctorum vasa cum obligatione chi- quod se cognoverunt impedire. Pascat te editio [Gr.
rographi acloribus sancti Petri aposloli sine aliquaiBd ] Cuj., edictioj decora veritatis; facullas lua habea-
dilalione refundite, ut lucrose reddila, celeriter im-i- lur inlegritas. Da pelentibus qux olim facta sunl.
petrata videantur oplata \ms., impetrare videanturr Translator esto, non condilor antiquorum gestorum.
optataJ;referanturmanibus Lcvilarum ministeria lotoo Exemplar, velut annulum, ceris imprime ; ut sicut
orbe narranda ; donetur quod proprium fuit, quo- vullus expressa non possunt signa refugere, ita ina-
niam juste per largitatem recipit quod sacerdos legi- nus tua ab authenlico nequeat discrepare. Quo.lsi le
bus obligavit. Superatum est exemplum quod in hi- a'iquisiniqua subreptione traduxerit, queinadmodum
storia nostra magna intentione retulimus. Nam cum n in alia causa tibi acquiescatcredi, quem scil potuisse
rex Alaricus, urbis Romx deprxdalione satiatus,i, corrumpi ? Impugnal te fraudesua; et facile convin-
aposloli Petri vasa suis deferenlibus excepisset, mox x cit, quem in una parte decepit. Ama justitiam, de
ut rei causam habila inlerrogalione cognovit, sacriss qua nemo queritur ; ut etiam iralus testimonium sa-
liminibus deportari diripienlium manibus imperavit ; lubre possit dicere, qui le incassum voluit deviare.
utcupiditas, qux deprxdationis ambilu admiserat it Publicum est omne quod feceris, dum aut laudatus
scelus, devotione largissima deleret excessum. Sedd gratiam, aut accusaius invenire possis offensam.
quid mirum, si reverenda sanclorum "• diripere no-
luit, qui tanta se Urbis vastatione ditavit ? Rex a_-- C ( EPISTOLAXXII.
tem nosler religioso proposito reddidit vasa quxB PROVINCIALIRUS ISTRI.ESENATOR PR/EFECTUS PR/E-
jure pignoris propria videbantur effecta. Et idco tali-
'" TORIO.
bus faclis frequens prxstetur oratio, quando Ixla Jubet ut tributumin vino, oleo el tritico,
quibus hoc
concedi possc credimus, cum retributionem bonis ls anno provinciaabundabat,solvant; 198 et mittit
nctibus postulamus. Laurenlium cum pecunia ad majorem ejusmodi re-
rum numerumcomparandumRavennamquedcvehen-
EPISTOLAXXI. dum. Tum illam provinciamaccurate depingit.
DI-.USDKDITSCHIB.E RAVENNATI SENATOR PR/EFECTUS Expensx publicx diversa lemporum varietate titu-
Pll_iTORIO. bantes, liac ralione se poterunt cominere, si proven-
Officiumscribarum et ulititatemdescribit. tum locorum sequatur salubritas jussionum. lllic enim
Scribarura officiumsecuritas solet esse cuiiclorum, i, facilis est procuratio, ubi fuerit fructus uberior. Nam
quando jus omnium ejus sollicitudine cusloditur. si indicatur [Jurel. legit indicitur] quod sterilitas je-
Alios enim depopulantur incendia ; alios nudat fur- juna denegavit, tunc et provincia Ixdilur, et effectus
tiva subreplio; nonnullis negligentia peril quod d optabilis non habetur. Commeantiumigitur attesta-
diligens auctor acquiril; sed fide publica robustissi- ;- , tione didicimus, lstriam provinciam a tribus egregiis
roe rcparatur quidquid a privalis amittitur [ms., ad- fructibus sub laude nominatam, divino munere gra-
raittitur]. Diligentior estin alienis, quam potest esse e vidam, vini, olei, vel trilici, prxsenti anno fecundi-
cura de propriis : non admonitus facit quod vix ro->- late gralulari. Et ideo memoratas species in lot so-
gatus impleret, et requisitus non potest negare quodj lidos date pro tributaria functione, qui vobis de prx-
is cujus inlerest se fatetur amisisse [m_., admisisse]. |. sentiprima indiclione (Amio Chrisli 558) reputentur :
Armarium ipsius forluna cunclorum est ; et merilo o reliqua vero propter solemnes expensas relinquimus
refugium omnium dicitur, ubi universorum securitas is devotx provincix. Sed quoniam nobis in majore
invenitur. Ad paterna transit offlcia si incorruple sit it summa sunl quxrenda qux diximus, tot solidosetiam
veritas custodita. Nam sicut diligens genitor servatit de arca nostra transmisimus, ut res necessarix sine
quod otiosus successor inveniat, sic arbiler artium n vestro dispendio uberrime debeant congregari. Fre-
nullum palilurpropriautilitate.fraudari.Etideo tantx<e quenter enim, dum exlraneis urgemini vendere, so-

«Simili lociilionedixit, sacrx jussionis reverenda, lib. m, epist. 15; et, slupenda meritorum, lib. IV,
epist. 4. JUR.
873 VARIARUML.IBERXII. 874
letis damna sentire; eo prxserlim tempore, cum vo- rt /. actionibus adhibere, ul facile possit impleri quod sub
bis peregrinus emptor efeplus esl; et rarum est au- sterilitale temporis videturinquiri. In abundantia re-
rum capere, quando mercatores cognoscitis noni rum quxlibel se polest expedire persona; eleclis opus
a.iesse. Quanto vero melius est parere dominis,quaini est militibus, cum fuerit necessitalis impulsus. Atque
pitestare longinquis, et debita fructibus solvere,, ideo experientiam tuam, frequentibus nobisque tali
quam ementium fastidia suslinere! Prodimus etiamit devotione gralissimam, ad Islriam provinciam jube.
amore justilix quod nobis suggerere poleralis; quiaa mus excurrere; ut in tot solidos vini, olei, vel trilici
in pretio Ixdere non debemus, unde nauloruro prx- species de tributario solido debeasprocurare : in aliis
bitionibus non gravamur. Est enim proxima vobis re- .- vero tot solidis, quos a nostro arcariopercepisti,tam
gio supra sinum maris Ionii constiluta, olivis referta,i, a negotiatoribus quam a possessoribus emere matu-
st-getibusornata, vite copiosa : ubi quasi tribus ube- •- rabis, sicul te a numerariis instruxit porrecta nolitia.
ribus, egregia ubertate largitis, omnis fructus opta- i- Quapropter crige nunc animosadparendum, qui lan-
bUi fecundilate profluxit. Qux non immerilo dicilur ir tis excubiis indiscrela sorte placuisti. Admoneat te
Ravennx Caropania, urbis regix cella penaria, vo- prioris conversationisexemplum, quia nimis grave
luptuosa nimis et deUciosadigressio, fruitur in Se- '- est emerilum delinquere, quem tironem nuUalenus
ptentrione progressa cceliadmiranda teraperie. Ha- i- 1B constat errasse. Qualisaulem supradictarum specie-
bet et quasdara, non absurde dixerim, bajas suas, s, rum ubertas se optala laxaverit, veraci nobis, ut de
ubi undosum mare, terrenas concavitates ingrediens, s, te crediinus, relatione significa, ut nos habilo modo
in faciem decorara stagni xqualitate deponilur. Hxc :c constituere debcamus quod nec provinciales Ixdat,
loca et garismatia plura nutriunt, el piscium ubertale
le nec publicas gravare possit expensas.
gloriantur. Avernusibi non unus est. Numerosxcon- *" EPISTOLAXXIV.
:
spiciuntur piscinx Neptunix quibus, etiam cessante
le
industria, passim ostrea nascuntur injussa. Sic nec _„ TRIBUNIS MARITIMORCM SENATOR PR/EFECTUS PR/E-
TORIO.
studium in nutriendis, nec dubietasin capiendispro- Jubetul naves
baturesse deliciis. Prxtorialongelaleque lucentia in , parent ad vinum et oleum ex Istria
provinciaRavennamdevehenda.Tum de navigatione
margaritarum spectem putes esse disposita ; ut hinc ic et nautarumlabore, prmcipuein salinis exercendis,
appareat qualia fuerint illius provincix majorumju- a_ disseril.
dicia, quam lanlis fabricis conslat oruatam. Additurir Data priderajussione, censuimus ul Istria vini et
etiam iili liltori ordo pulcherrimus insularum, qui ui oleispecies, quarum prxsenti anno copia indulta
amabiUutilitate dispositus,et a periculis vindicat na-
a- perfruitur, ad Ravennalem feliciler dirigeret mansio-
ves, et ditat magna ubertale cultores. Reficit planele iQ nem. Sed vos, qui numerosa navigia in cjus confinio
Comitatensesexcubias, Ilalix ornat imperium,prima- a- possidetis, pari devolionis gratia providete, ut quod
tes deliciis, mediocresvictualiumpascit expensis; et iNa parata est tradere, vos studealis sub celeritate
quod illic nascitur, pene lotum in urbe regia [Ac,., portare. Similis erit quippeulrisque gratia perfeclio-
prxcipua] possidetur.Prxstetnunccopiassuassponte,e, nis, 199 quando unum ex his dissociatum impleri
magis devota provinciaampliuspareat, dum spera- _- non permiltit effeclum.Estote ergo promptissimiad
lur ; quando gratissime faciebat, dum minime qux- v- vicina, qui sxpe spatia transmittitis infinila.Perhos-
rerelur. Sed ne aliqua jussionibus nostris dubielas as pitia quodammodo vestra diseurrilis, qui per pa-
nasceretur, Laurentium, virum experientissimum, et triam navigatis. Accedit etiam commodis vestris,
roagnis nobis in reipublicx laboribus comprobatum, 0, quod vobis aliud iler aperitur perpetua securitale
cum prxsenli auctorilale direximus, ut secundum m tranquillum. Nam cum ventis sxvientibus mare fuerit
breves subter annexos incunctanter expediat quod )d clausum, via vobis pandilur per amcenissimafluvio-
sibi pro expensispublicis injunctum esse cognoscil. 1. rum. Carinx vestrx fU)tus asperos non pavescunl;
Nunc procurate qux jussa sunl. Vos enim facitis de- e- terramcum summafelicilate contingunt; et perire
votum mililem, cum libenter suscipitis jussionem. n. nesciunt, qux frequenter impingunt. Putanluremi-
Pretia vero vobis moderata sequenti jussione decla- i- j) nus quasiperprataferri, cum eorum contingilalveum
rabimus, cum nobis gerulus prxsenlium nalivilatis is nonvideri. Tractx funibusarobulant, qux stare ru-
modum roissa relalionc suggesseril.Taxari enim nli- i- dentibus consueverunt; et conditionemulata pedibus
quid non potest juste, nisi copia rei evidenter potue-
e- juvant homines naves suas : vectrices sine Iajiore
ril indagari. Inxqualis quippe esl arbiler, qui sen-n- trahunt, et pro favorevelorum uluntur passu pro-
tentiam mittii in casuin [ms., incassum] ; et mali ili speriore nautarum. Juvat referre quemadmodurnha-
sibi probalur conscius, qui est indeliberata di- i- bitationes vestras sitas esse prospeximus. Venelix
clurus. prxdicabilesquondamplenx uobilibus, ab austro Ra-
vennam Padumque contingunt, ab oriente jucundi-
EPISTOLAXXIII.
tale Ionii litloris perfruuntur: ubi allernus xstus
I.AURENTIO VIRO EXPEMENTISSIMO SENATOR Plt/EFE- egrediens, modo claudit, modoaperit faciem rccipro-
CTUSPR/ETORIO. ca inundalione camporum. Hic vobis aquatilium
rmcipiltit Istriam provinciamvinum,oleumtritkum- i- aviummoredomusest. Nam qui nunc lerrestris, mo-
queempluruspelal. do cernilur insularis; ut illic magis xslimes esse Cy-
Deliberatio judicis probalos viros debct publicis is cladas, ubi subito locorumfacies respicis immutatas.
1'ATROL.LXJX. -1»
875 M. AURELIICASSIODORI 876
Earum quippe similitudine pcr xquora longe paten- A sperelur posse venire temperi.es,quando menses qui
tia domiciliavidenlur sparsa, qux natura non protu- fructus decoquercpoterant Boreis flatibus vehemen-
lit, sed hominum cura fundavit. Viminibus enimi ter aigebant? Quid eniin ferlilitatem producat, si
flexibilibusilligalis terrcna illic congregata soliditasi terra xstivis mensibus non calescat? Quid germen
aggregalur ; et marino fluclui tam fragilis munitioi aperiat, si mairem [ms., Niv., Ga., malris] pluviarn
non dubitalur opponi, scilicct qnando vadosura lit- non resumal? Duobxc elementis omnibusprobamus .
tus moles ejicere nescit undarum, et sine viribus fer- adversa, rigorem perpetuum et contrariam siccifa-
tur quod altitudinis auxilio non juvatur. Habilalori- tem. Mutaverunt se tempora non mutando [Niv. et
bus igitur una copia est, ut solis piscibus expleantur. Ga., rautanda]; et quod mixtis imbribus solebat ef-
Paupertas ibi cum divitibus sub xqualitate convivit. fici, ex ariditate sola non potest obtineri. Atque ideo
Unus cibus omnes reflcit; habitatio similis universai de veteribus frugibus prudentia tua futuram vincat
concludit; nesciunt de penatibus invidere, el sub hac. inopiam, quia tanta fuit anni prxteriti felix ubcnas,
mensura degenles evadunt vitium, cui mundum con- ut et venturis mensibusprovisa sufficiant. Beponatur
stal esse obnoxium. In salinisautem exercendis tota, omne quod ad viclum quxritur. Facile privatus ne-
contentio est: pro aratris, pro falcibus cylindros3 cessaria reperit, cum se publicus apparalus expleve-
volvitis : inde vobis fructus omnis enascilur, quandoj gB rit. Sed ne te prxsens causa magna hxsilatione
in ipsis et qux non facilis possidetis. Moneta iliic-. discruciet, ad considerationemrevertere naluralium
quodammodo percutitur victualis. Arli vestrx omnis3 rerum, et fit ratione certum, quod stupenli vulgo
ffuctus [rns., fructusj addiclus est. Potest aurum ali- videtur ambiguum. Sic enim constat divina ordina-
quis minus quxrere, nemo est qui salem non deside- tione dispositum : sic astra prxsentis in domiciliis
rel invenire; merilo, quando isli debet [Forn., de- suis muluis administrationibusconvenerunt, ut supra
belur..,. qui] omnis cibus, quod potest esse gratissi- solilum hiems sicca redderetur et frigid-. Hinc aer
mus. Proinde naves, quas more animalium vestris s nivibusnimio rigore densatus, ardore solis in nulla
parielibus illigaslis, diligcnti cura reficite , ut cum(1 raritate perductus est: sed in assumpta crassitudine
vos vir experientissimus Laurentius, qui ad procu- ,_ perdurans, et caloribus ejus obslilit, et aspcctum
randas species direclus est, commonere tcntaverit, bumanx fragilitatis elusit. Media-enim qux sunt,
feslinetis excurrere ; quatenus expensas necessarias s nostris dominantur obtutibus; et per ipsa lantum
nulla difficultalctardetis, qui pro qualitate aeriscom- videre possumus, quantum nobis sui corpor s tenui-
pendium vobis eligere potestis itincris. tate concedunt. Hoc enim inane raagnum, quod in-
ler ccelum terramque elementi more pervagatur,
EPISTOLA XXV.
c dum contigerit esse purum, et solis claritate resper-
Q
AMBROSIO VIROILLUSTRI,AGENTIVICES,SENATOR R sum, vestros veraciler pandit aspeclus : si vero ali-
PR/EFECTUS PR/ETORIO. fuerit permixlione congregalum, tunc tenso
Ex quibusdamsignis fuluram inopiam coltigit; cui ut qua
occurralur,jubet vetcrum(rugum ingenscopia con- quasi quodam corio, nec colores proprios, nec calo-
gregelur. res pervenire facit astrorum. Quod etiam aliis sxcu-
Plerumque soiliciti fiunt, qui mutalos rerum ordi- i- lis aere n.bilo pro tempore frequenler efficitur.
nes intuentur, quia sxpe portendunt aliqua, qux£ 200 Hinc est quod diulius radii siderum insolito
consuetudini probantur adversa. Nibil enim sine c colore fuscati sunt, quod novum frigus messor ex-
causa gerilur, nec mundus forluilis casibns implicai- pavil, quod accessu temporis poma duruerunt, quod
tur; sed quidquid venire videmus ad terminum, di- i- uvarum senectus accrba est. Sed si hoc divinx pro-
vinnm constat esse consilium. Suspenduntur homi- i_ videntix tradatur, satagere non debemus, quando
nes, cum sua reges constituta mutaverint, si aliter •r ipsius imperio prodigia quxrere prohibemur. Illud
induti procedant quam eorum usus inolcverat. QuiS iS tamen sine dubio terrenis fructibus adversariumesse
autera de lalibus non magna curiositate turbetur, si cognoscimus,ubi alimonia consueta nutriri legepro-
versa vice consueludinum, a sideribus aliquid venire <e pria non videmus.Proinde agat soi.icitudovestra ne
videatur obscurum? Nam sicut certa securitas est I nos unius anni sterilitas lurbare videalur; dum sic
st D
suis vicibustcmpora notare currentia, sic magna cu- i_ ab illo primo administralore dignitalis nostrx provi-
riositate complemur, cura mutari talia sentiuntur. r. sum est, ut prxcedens copia sequentem valuisset
Quale est, rogo, stellarum primarium conspicere, et et mitigare penuriam.
ejus solita ltimina non videre; lunain, noctis decus,s> EPiSTOLAXXVI.
intueri orbe suo plenam, et naturali splendore va- a" PAULO VIROSTRENUO SENATOR PR/EFECTUS PR/ETORIO.
cualam ? Cernimus adhuc cuncti quasi venetum so- *" Succurrit libenter et
gratis Veneiis inopia ob anni
lem; miramur media die umbrascorpora non habere, e, sterililatem laborantibus, tributa remittendoet an-
et vigorem illum fortissimi caloris usque ad cxtrc- e_ nonas concedendo.
mam lemporis inertiam pervenisse, quod non eclipsis is Frequenter utilitas publica compendiosa pietate
momenlaneo defectu, sed totius pene anni agi nihilo- o- servatur, quando illud raagisacquirit, quod bonorum
minus constat excursu. Qualis ergo limor est diulius us intercessione remiserit. Veniens itaque vir venera-
«ustinere quod vel in summa solet populos celeritate le bilis Auguslinus., vita clarus et nomine, Venetum
terrere? Ilabuimus ilaque sine procellis hiemem, sineie nobis necessitates flebili allegalione declaravit, non
temperie veriium, sine ardoribus xslatcm. Unde jam m vini, non trilici, non paniei species apud ipsos fuisse
8"7 VARIARUMLIBER XII. 878
procrealas : asserens ad tantam penuriam provincia- i- A_, qui sanctilatis vestra. ordinalionibus obsecuti, nihit
Uum pervenisse fortunas, ut vilx pericula sustinere re ex se faciant, sed lantummodo vobis obedire conten-
possint, nisi eis pietas regalis solita. humanitate te dant. Solidi vero quanli ex supradicta quanlitate pa-
prospexerit. Quod nobis crudele visum est, aliquid a nici potuerint congregari, vestra nobis relalione de-
petentibus postulare; et illud sperare, quo provincia ia clarate; ut apud arcarium [Ac, arcanumj recondili
cognoscitur indigere. A lalibus enim solas lacrymas is ad supra memoratam speciem reparandam, futoris
exigit, qui quod non invenitur, imponit. Et ideo 10 reserventur, Deo auxiliante, temporibus: more veslis
tanti viri allegatione permoli, vinum et triticum, ?» redivivx, cujus adunatio per fila resolvilur, ut in no-
quod nos in apparatu exercilus, ex Concordiense, e> vam faciem splendido potius decore texalur.
Aquileiense et Forojuliense civitalibus colligere fe-
ceramus, prxsenli auctorilate remitlimus : carnes es XXVIII.
tantum, sicut brevis vobis datus continet, exinde pro-_i- IDICTUM.
videntes. Hinc enim, cum necesse fuerit, sufficien- i- Indical Liguribus victoriam c Buryundiombm repor-
tem trilici speciem destinamus. Et quoniam in Istria ja tatam, ei (ugamAlcmannorum. Deinde dicit regem
vinum abunde natum esse comperimus, exinde, j,' ob inopiam eis relaxasscdimidiam tribuli partem, et
horrea sua ad eos sublevandosaperuisse.
quantum de supradictis civitatibus spcratum esi,
'» I.1
postulale, sicut in foro rerum-venalium rcperitur;.. Quis nesciat providentiam divinam usibus noslris
quatenus nec ipsi Ixdi possint, cum eis pretia justa .,] aliqua velle subducere, ut humanum possit animuni
servanlur. Quapropter prxsentem indulgentiam nulla comprobare? Nam si nullum penitus indigere contin-
credatis venalilate taxandara: ut dum fuerit reme- geret, locura proinde largilas non haberet. Data est
dium gratuilum, possit existere nihilominus glorio- provinciis in regis noslri laude penuria; sleriles facli
sum. Noveritisenim gravi vos subjici posse vindictx, sunt agri, ut ubertas domini possit agnosci. Minus
si quid interdictum est dari, a vobis videatur ae- esset acceptissimum donum, nisi prxcessisset incom-
roodum. Gaudete, provincix, malisque vcslris potius
ceptum.
gratiam referte, quando talcm.probatis animum prin-
EPISTOLA XXVII. cipis, ut nullis cedat adversis. En pielas mirabilis,
DATIOEPISCOPO HEDIOLANENSI SENATOK _s qux ubique noslris repugnat incommodis. Naincum
PR/EFECTUS
PR/ETORIO a. sc ferilas gentilisprioris lemporis animasset, __Eniil>a,
Mitlit ingenlempanici numerum populo penuriam >» el Liguria vestra, sicut vos retinere 201 necesse
patienti distribuendum. est, Burgundionumincursionc quatcrelur, gcreretque
Minus prodj»stbonum [Ac, verum] jubere, nisi si bellum dc vicinitale furlivum, subilo prxscnlis im-
hoc per viros sanclissiraos velimus eflicere. Auget' et ^ perii tanquam solis orlus fama radiavit. Expugnatum
enim beneficiumvoluntas recla justorum; et quidquid id se hoslis sua prxsumptione congcmuit, quando
sine fraude geritur, hoc vere donanlis meritis appli-i_ illum cognovit nominalx gentis esse rectorcm, quem
catur. Decel enim ut munificcntiam principalem sa- i- sub militis nomine probaverat esse singularcm. Quo-
cerdolalis puritas exsequatur. Nam cui est studium, i, ties se optavit de suis finibus non cxirc Burgundio,
bonum de proprio facere, laudabiliter potest aliena ia ne principe nostro pugnaret adverso j.cujus licet prx-
vota complere. Et ideo sanclilatem vestram petimus is sentiam relevatus evaserit. fclicitalem tamen prxci-
le pitatus incurrit? Nam mox utGolhi ad belli studium
(cujus propositi est divinis inservire mandalis) ul de
horreis Ticinensibuset Dertonensibuspanici speciem, I, gemina se fortitudine contulerunt, ila prospera con-
sicut a principe jussum est, tertiam porlionem esu- i- cerlatione cxsa est rebellium manus, quasi indo
rienti populo ad viginti quinque modios per solidum m nudos, hinc starc contigisset armalos : divini xqui-
distrabi sub nostra ordinatione faciatis, ne cujus- .- tate judicii, ut iu ipsis campis prxdo corrueret, quos
quam venalitate ad illos perveniat, qui se de proprioo vastare prxsumpsil. Exsulta adversariorurn cadave-
videntur posse transigere. Accipiat minus habens ini- ribus ornata provincia; accrvum ride funerum, quem
dulgentiam principalem. Egentibus jussum [ftiv. et ?. inimicorum vitio constat eflectum. Nunc mclius culta
Ga., visum] est, non divilibus, subvenire. Fundit po-i- DI Liguria, cui, negalo fruclu segctis, messis provenit
i- hostilis. Narn etsi tribula lua rainus potuerunt accipi,
tius, qui mittit in plenum; nam illud potius recoKili-
tur, quod vasis vacuis congregalur. Quapropter san- i- triumphos in te natos fclicitcr obtulisli. His additur
ctitas veslra miseralionis offlcia non putet injuriam:: Alemannorum nuper fugata subreplio, qux in primis
quia lotum vobis dignum est, ubi pielas invenilur : conatibus suis sic probatur oppressa, ut simul ad-
siquidem aliena desideria fideliler gerere, hoc est .t ventum suum junxisset ct exitum, quasi salutari*
bona propria perfecisse. Adquam rem, Deo juvante,., ferri exsecatione purgala; quatenus et male prxsu-
procurandam illum atque illura curavimus desliuare : menlium vindicaretur excessus, et subjeclorum non

n Hoc scriptum esl post consulalura Belisarii: quo

o dam mulieres in Ligurix parlibus ex familia Ecclesix
tempore adversus Witigem Gothorum regem (cujus is sux proprios lilios prx nimia fame comedisse. Hxc
aliquot supra, lib. x, exslant rescripla) Belisariusis cx libro Pontilicali in Vila Silverii papx, qux exstat
Romam vi obtinens resistebat. Nam eo anno tantaa tomo II Conciliorum, item ex Paulo Diacono, lib.
per universum fames fuit, ut Datius episcopus Medio-i- xvn. FORNER.
Ianeusis relatione sua hoc evidentcr curaverit, quas-
879 M. AURELHCASSIODORI 880
oinr.ino grassaretur interitus. Possem quidcm vobisi A / nem rerum fxculi mulavit humanitas : nos jubemur
d.numerare quanta in aliis locis hostium turba ceci- vile disirahcrc, cum esuriens paralus silcarius com-
derit: sed more humani animi ad vestra /elicia f.sli- parare. 0 novum prxdicalionis eventum! Affectu
nantes, illud nos tantum dicere cupilis, quod ad vos; damni negotiatio provenil; et votum est vendenti
specialiter pertinere sentitis. Redeamus ergo adi magis perdere, ut quxstum comparans valeat inve-
suave principium, quando quos defendita betli clade,, nire. Talia profeclo regem decet traclare commercia,
nec inopix palitur pericula sustinere. Nam qui per- talem convenit nundinationem exercere pietalem; nl
culit hostem provincix, et famera jussit exire. 0 cer- tunc minus acquiescat accipere, quando emptor plu-
tamcn toto orbe prxdicandum! Contra indigentiami rima prxcipitatur offerre. Libet referre qualis in vo-
sxvam gloriosi principis pugnat humanitas, cujus; bis sit dominanlis affectus, quia et primo cessit,
vere castra sunt horrea referta, qux si claudere vo- quantum sufficere credidit, el nunc iterum postulala
luisset, tunc importabilis intrasset inimica; scd quiai geminavit. Verecundum vobis erat aliquid sperare
magis aperuit, sxvientem adversariam mox fugavit. posl dona, cum se adhuc ad bencficia principis re-
Nescio qux principis nostri bella mundus polius ad- servaret humanilas : non audita despexit, quando
miretur, egb tamen dicam quod sentio. In usum estt ipse visa testatus est: Felix illa calamitas, qux prius
viris fortibus feliciter egissepugnas, sed supra hunia-- B | miserantem reperil leslem; ut post districlum judi-
nitalem virtutem esse constat vicisse penuriam. Ve- cem non haberet. Gaude igilur assuete jam bono
rum cum his tantis ac talibus bonis nulla potuissentt Ligur, in usu luo secunda [ms. et Ac, sxcula] vene-
supplicnm vota suflicere, adhuc et dimidiamrelaxares runl; nam collalo. tibi -Egyplios magnaprosperitate
perlulit fiscaliscalculi functionem, ne tristes in aliquai vicisli: evadis tempora necessitatis, et liberlatis prx-
parte faceret, quibus tot felicia prxstitisset. Josephl raia non amittis; iramo illo tempore securus es ab
legimus contra famem funestam emendi quidem tri- hoste rcdditus, quando et de famis periculo cogno-
lici dedisse lxliliam : sed tale posuisse prelium, ull sceris esse liberatus. Adliuc te prxdiclum ornat
sux subventionis avidus, se polius venderet alimonia „ exemplum, adbuc est in qua parte superetur. Legi-
mercaturus. Quale fuit, rogo, tunc miseris vivere,, tur enim Joseph fratribus suis tantum saccis occulta
quibus acerba subventib libertatem suam videbaturr pretia reddidisse. Quid miium, si, natura compel-
adimere: ubi non minus ingemuit liberatus, quam n lenle, proximis suis huroanior vsus est exslitisse?
poluit flere caplivus! Credo virum sanctumAac ne- :- Hic autem cunctis large vendidit, funclionem debitam
cessitate conslrictum, ut et avaro principi satisface-- rellquit; et plus iste generaliter confulil tributariis
ret, et periclitanli populo subvenirel. Pace tanti pa- quam ille soiis visus est prxstitisse germanis. Brevi-
tris dixerira, quanto prxslantius est liberlate salva » Q ter dicantur effusa; hinc bona sua discal universitas,
fruroentum vendere, et propter indigenliam tribulaa quando non regibus coraparantur nostra sxcula, sed
laxare! Gratis constat isla venaUtas, quandoetundee prophetis. Sed ne diutius beneliciorum regalium cu-
emalis cessit, el pretium quod vos oblectet iinposuit. t. pidos occupemus, prxcepta nostra ad eos quorum
Vendit itaque largitas publica vicenos quinos modios, -, interest manasse cognoscile, ul sccundum tenorem
dum possessor invenire non possit, ad denos ordi-i- jussionis ad vos perveniat munilicenlia principalis.
. . —_-_______—_____-_____._._________-_______________

M. AURELII CASSIODORI

HISTORIA ECCLESIASTICA

vocata

TRIPARTITA,
EX TRIBDS GR.ECIS AUCTORIBUS, SOZOMENO, SOCRATE ET THEODORETO.
PER EPIPHANIUM SCHOLASTICUM VERSIS EXCERPTA, ET IN
COMPENDIUM A SE REDACTA.

PIL-SFATIO.

203 Utiliter nimis in capile libri prxratio poni- D Theodoreto, venerabili episcopo et duobus disertis-
tur, ubi fuluri operis qualitas indicatur. Quid enim simis viris, Sozomeno el Socrate; quos nos per Epi-
commodiiis quam prius per eam aliquid discere, ne phanium Scholasticum Latino condentes eloquio,
dictio possit inopinata confundere ? Ha_Cigitur Hi- necessarium duximus eorum dicla deflorata in unias
sloria eeclesiastica, qux cunclis Christianis valde slyli tractum, Dorainn juvante, perducere, et de tri-
necessaria comprobatur, a tribus Grxcis auctoribus bus aucloribus unam facere diclionem. Sciendum
mirabiliter constat esse conscripla; uno scilicet plnne quod prxdicti scriptores a temporibus divce
881 IHSTORIATRIPARTITA. LIBER I. __..
memorix principis Constantini usque ad auguslx A auctoris sui nomine in ordinem collocare. Legat
recordationis Theodosii Junioris, qux sunt gesta di- ergo intrepidus, qui ad hxC opuscula Domino do-
gesserint. Nos autem eorum relectis operibus, et nante perveneril; multum utilitatis atque notitix lu-
unumquemque cauta mente tractantes, cognovimus, cralurus, si qux posila sunt per hos duodecim libros,
non xqualiter omnes de unaquaque re luculenter ac memorix sux sollicita mente condiderit. Prxterea,
subtiliter explanasse;sed modo hunc, modo alterura ne quempiam res indislinrta turbaret, per univer-
aliam partem melius expediisse. Et ideo judicavimus sum textum hujus operis titulos cognoscat apposi-
de singulis docloribus \Ms. Lyr. et Santheod., dicto* tos ; ut suis locis exigere possit quod sub numero
ribos ; ed., dictatoribus] deflorata coUigere, elcum competenli prxdictum esse cognoscit.

LIBER PRIMUS.

204 CAPUT PRIMUM. ravit. Cretx siquidemniille numismata carmini comr

Oralio allocutoria Sozomeni (pag. 393) ad Tlieodo- •• "-
' pensanles Ilonierico, et lanquani de exccllentissima
sium imperatorem. largitate glorianles, in publica stalua munera con-
Aiunt antiquis principibus diligentiam sludium- scripserunt. Alevadx autem, el Dionysius, et Phi-
que fuisse' ut eis amalorcs quidem ornamentum,, lippus nequaquamanimoparciores fuereCrelensibus,
purpurara atque coronam, et his similia prxpara-;- de superba se republica philosophiaquejactantibus;
rent; librorum vero habentes intenlionem, circaa qui velociter illorum statuam imitari poluerant, nisi
quasdam fabulas occupali, conscriptiones agerent,;, opere ftf.ssent minores in munere. Severus autem
qux audicntium corda mulcerent: porro bella se- pro melrico poemate per versum uno aureo donaus
ctanles, ut sagiltam opportune dirigerent, bestiam n Oppianum, tantum prxbuit de largitale miraculum,
prosternerent, lanceam bene jacularentur , autt ut aurca carmina Oppiani hactcnus apud plurimos
cquum decenler ascenderent. Prxsenlabant enim n nominentur. Hxc dona fuerunl olim amantium litte-
singuli regalibus eorum, studr-ntes rebus illis quxc • ras et doclrinam. Tu vero, potenlissime principum,
forent gratissima dominanti. Alius itaque lapides s nullo priorum excellenlia minor inveniris, largitali-
pretiosos diflicile compertos offerebat; alter tinctu- bus luis circa dictiones exhibitis. Scd mihi vidcris
ram purpuream; clariora plurirai pocmata aut diver- non incongrue talia facere. Nam cum omncs virtu-
sas conscripliones insinuabant; alius bona cingula,, 'C tibus 205 cviceris, studiose ad cremenlum sempcr
aut optimum armorura pendebat [_•<_.,pandebat]] qux tua sunt evehis, quoniam rcrum olim geslaruni
usum. Maximavero et imperialisputabatur liujus_>o- i- apud Romanos et Grxcos veritalem integerrime co-
pularis virtulis pars illa ad quara tunc amanlis inten- gnovisti. Aiunt etenim te per diem quidem exerccri
tio declinabat. De pietate autem, qux e.t verus im- armis et corpore, subjectorumquenegotia disceptare,
perii ornatus, nulli sludiose quqdammodosermo fuit.;. judicare simul et agere, modo seorsum, modo com-
Sed tu, o polenlissimeTheodosi, ut complexive di- muniler, qux sunt agenda considerare; noctibus di-
cam, cunctamsuperasti, Deojuvante, virtulem. Pur- vinis libris incumbere. Fertur autem tibi ad eorum
pura siquidera et corona qua videris propter inspi- scienliam ministrare candelabrum arle mechanica
cientes (quia est majeslatis signum)circumdari, pie- facluni, et sponte fundens oleum in lucernam , ut
tatem libiet clemenliamintrinsecussemper enutriunt. nullus circa regalia conslitutus in laboribus tuis co-
Unde conscriptores, et prxf.cti, ac reliqui subjecto- gatur affligi, et naturx vim faciat somno repugnans.
rumcircatetuosquelaborant aclus. Disceptator autemn Sic equidem clemens et mansuetuscirca proximos,
positus judcxque librorum, non camerato eloquio o et maxime circa omnes existis, ccelestem Regem
caperis, aut qualibel figura furtum paleris veritatis ; tuum imilando patronum, cui gralum est super ju-
sed perfecte metiris utrumque, serraonein proprrum nD 1 stos et injustos piaere, et soiem facere oriri (Multh.
aptans causx : figuram quoque diclionis, et partes,;, v, 45); et alia siuiul invidia recedente largiri. Per
el ordinem, et congruentiam, et eloquium, et com- multam vero doctrinam audio te eliam lapidum
positionem, et collectiones, el sensum, ef historiam n scire- naturas potestatesque radicum, effectusque
profunde discutiens. Compensas autem recitantibuss curarum non rainus Salomoue David filio ; magis au-
et tuo judieio, et fav»ribusopportunis,nec non aureiss lem poiior es virtutibus. Ille siquidem faclus libidinis
imaginibus, et positione simulacrorum, et donis, etit servus,.pietatem non custodivit ad lerminum, qux
honoribus universis. Qualem vero te circa recitantess illi causa /uerat bonorum et sapienlix. Tu vero, o
prxbes, tales dudum fuerunt judices [ed., Niv., ju- potentissime, negligentix objiciensrationem, videris
dices Crelesj circa dulciloquumHomerum: aut Ale- noii solum hominibus juste, sed etiam corporis et
vadx [alii, Alevas]circa Simonideni; aut Dionysius s animx passionibusimpcrare. Si autem oportet et hoc
Sicilix tyrannus circa Pla.onem Socralis discipu- i- dici, audio le _ti_m totius cibi vel poculi desideria
lum; aut PhilippusMaeedocircaTheopompum histo- superare; et neque poina dulcia, neque aliud quid-
riographum; aut Severus Cxsar circa Oppianum,quiii quam speciosumappetere, ni.i quautum ad tacluiu
melris genera pisciumet naturas, captionemque na- convcnit, et solummodo sapori congrucril;_.prjmo
 883 M. AURELIICASSIODORI 884
tamen benedicere omniura Creatorem. Sitim vero, 9, A, Tertius autem et quartus qux sub ejus filiis. Quintus
xstum et frigus ferre consuelus, quotidianis exerci- i- et sextus qux sub Juliano consobrino filiorum ma-
tationibus jam ipsam continentix putaris habere na- i- ximi Constantini, et Joviuiano, nec non Valenli-
turam. DudumsiquiderainPontocivitatemHeracIeam n_ niano et Valenlegesla noscuntur. Septimus et octa-
ab Hercule nominalamvidere festinans, et laboran- i- vus nobis aperiet tomus qux sub Gratiano et Valen-
tem longo tempore sublevare [Ms. Lyr., exercituro m tiniano fratribus acta sunt usque ad leropora imperii
sublevare], in xstatis ardore per Bilhyniara faciebas is jucundissimi avi tui Theodosii: quando scilicet ve-
iter. Sole vero circa diem medium vehementer _r ster, clementissime principum, sacratissirous pater
urente, videns te quidam iter agentium sudoremulto .o Arcadius paterno succedens imperio, una cum piis-
simul et pulvere squalentem, quasi prxstaturus oc- c- simo patruo tuo HonorioRomanuraorbem gubernare
currens, obtulit tibi poculum valde perspicuum, et et sortitus est. Nonumvero librum Chrisliano ac vene-
velut radiis emicantem, suavissimura quemdam inn rabili vestro apici dedicavi, quem Deus sempiterne
eum potum mittens, et aqita perfundens frigida. Tu u custodiat magnanimitate inconvertibilihostibus prx-
vero, o potentissime, sumens, laudasti quidem proo valentem, et habentem sub pedibus universos, et ad
sua magnanimitatevirum, et largitate priiicipali posl 51 liliorura filios pium imperium dirigentera, annuente
paulukira citmulasti; sed cunctis militibus ad illius is g| Christo, cum quo et Deo Patri gloria una cum san-
poculi claritalem nimis inhiantibus, et bealiticantibus
is cto Spiritu in sxcula sxculorum, Amen.
qui esset bibiturus cum, rursus ei poculum reddidi-
sti, prxcipiens ut quo vellet uteretur eo. Unde mihi I,i CAPUT II. .
jusle vidclur luis virtutibus superatura etiaroAlexan-,_ Cur gentilesfaciliusquam Hebrmi fidem Christi sus-
drum, de quo narralur ab eis qui opera illius admi- ceperint.
ranlur, quia ci, dum per inaquosa loca properaret et Cogitatio mihi aliquando provenit, cur, putas,
cutn Maccdonibus, dilig.ns quidam miles aquam in- „. aliis quidem hominibus velocior fuit circa Domini
«d verbura fides, Hebrxis autem incredibilis [ed. Fro-
venicns, hausit cl obtulil ci; ille vero non bibit, sed
corpms infudit. Ul crgo absolute dicatur, omnium m ben., Hebrxi incredibiles], cum ab initio divinaman-
priorum priucipuni principiorem, si dici fas est, te data perceperint etiara de Chrisli prxsentia, el quo-
vocare dcberous secundum Uomcrum. Alios etenim m modo hxc forent, antequam fierent, didicerint per
reges nihil dignumbabuissecomperimus; aliosautem m prophetas. Ahraham etenim princeps eorum generis
ornasse una aut duabus rebus imperium. Tu autem, n et circumcisionis existens, inspector et conviva .FUii
o screnissimc, omncs simul virlules amplectens, uni- i_ Dei esse promeruit (Gen. xvm). Isaac ejus filius
;. . imilatione sacrificii honoratus est, lypo crucis a pa-
versos dignosccris evicisse pietate, clementia, forti-
i_ tre vinctus et oblalus altari (Gen. xxn), sicuticonti-
ludinc, caslilatc, justitia, largitale, atque magnani-
milale dignilali imperiali convenienle. Sine sanguine_e gitetin Christi passione fieri, ut aiunt qui Scripturas
autem et purum a cxde, supcr omnium priscorum, U| sacras integerrime collegerunt. Jacob autera exspe-
luum cuncli gloriantttr imperium. Res studiosas cum m ctalionem gentium in eo nunc existentem, nec non
deleCaiione subjectos prxcipis edoceri; favoremque ie et tempus quo venil prxnuntiavit (Gen. XLIX,10),
et reverentiam circa luum amorem et communem m ubi ait tunc deficere duces Hebrxorum ex genere
ulililalcm cunctis ostcndcrc. Quapropter omniumho- 0- Judx principis ejus tribus. Significabatautem prin-
rum causa necessarium videtur mihi ecclesiasticam m cipatum 206 Herodis, qui cum Idumxus esset ge-
hisloriam conscribenti, te priroitus alloqui. Cui nam-s- nere paterno, Arabs aulem a malre, commissaesl ei
que potius boc ascribam, multorum ac venerabilium m gens Judxorum a senatu Romano et Cxsare simul
virlutes uiique narralurus, et ea qux circa cathoU- i- Augusto..Sed etiam quidam aliorum prophetarum
cam r-cclcsiara provenerunt, vel per quantas ipsa _a clare Chrisli generationem prophelaverunt, et illum
transiens tempestates, ad luos parentumque tuorum m sacrum ineffabilemque conceptum, et matrem pos
porlus accesseril? Age nunc oronia sciens, omnem- i- partum virginem permanentera, et genus, et pa
que virtulera babens, et prxcipue pielatem, quam m .n triam; alii vero passionem, et resurrectionem a
nrincipem esse sapientix sermo divinus docet. Sus-' s- mortuis, et ascensionem iu coelos, et eventum sin
cipe a roe hanc scripluram, et Ubenter examina; i; gularum prxsignaverunt rerum. Sed hxc quide
tuxque integrilatis adjectiones et delractiones adhi-i- eos non ignorasse scire poterit qui sacris litteri
bens, tuis laboribus eam purga. Indubitanter enim m incumbit. Josephus autem Matthathix filius atqu
quodcunque tibi placuerit, ulile legentibus clarum- 1- sacerdos, vir apud Judxos nobilissimus,nec non e
que videbitur; nec quilibet reprehendet quod tu quo- i- apud Romanos dignissimus, erit testis de verital
que probaveris. Procedil autem mea conscriptio a Christi (Josephus,Antiq. lib. XVIII,cap. 6). Vocar
tertio consulatu Crispi et Constantini Cxsarum us- .- namque eum virum non audet, tanquam factore
qu>5ad septimumdecimumtuum °; visumqueest mihi li insignium operum magistrumque sermonum vera
bene se habere in novemdecisiones opus omne divi- i- cium: Christum vero aperlc norninat, et pcenx cruci
sere. Conlinebitautem primus el secundugtomus eaa adjudicatum, et lertia die apparuisse vivum, et aU
qu_esub priucipa Constantino Ecclesix provenerunt. t. inGnitamiracula de eo a prophetis sanctis non ign

» Id est, ab anno Ch. 523 usque ad 459.

S3i HISTOUIA TRIPARTITA. LIBER i. 831.
rat esse prxdicla; sed etiam multos tunc exstitisse,, A _ bililer apparebit non inops Deo. Nisus sum eleiiiiu
quos elegit, Grxcos atque Judxos, et in cjus perma- prirao quidem hoc opus ab origine mundi dirigere
nere dilectione, atque gentem ab eo noininatara ne- [._.., digerere] : sed considerans qnoniam etalii ta-
quaquara defccisse testatur. Et mihi videtur quoniamI lia fecerunt usque ad tempus suum,"id est, Clemens
hxc referens, quasi clamare videtur operibus Deum i cl Egesippus sapicntissimi, successionem sequentes
esse Cbristum, rerum miraculis obstupescens. Cum n apostolorum, Africanusqueconscriptor, et Eusebius
autein hoc dixisset, etiara medius ipse transcurrit: : cognomine Pamphili, vir in divinis Scripturis et Grx-
in nullo tamen contradicens credentibus in eum, po- corum poeiis atque rhetoribus perscrutator erudilis-
tiusque consentiens. Hxc igitur cogitanti mihi digne e simus : tunc ego quxcunque in Ecclesiis contigcrunt
mirabile visum est Hebrxos etiara ante alios homines s post Christi ascensionem ad ccelos,usque ad Licinti
ad Christianitatem non potuisse converti. Nam licetit dejeclionem colligens, in duobus redegi libris : nunc
Sibylla et alia responsa apud gentiles eaqux in Chri-- autcm, favente Deo, qux poslea provenerunl, aperire
sto erant ventura prxdixerint, non tamcn ob hocc tentabo, Quocirca memorabo causas quibus interfui,
omnes Grxci de incredulitate culpandi sunl. Pauci :i et a scientibus aut contemp.anlibus eas audivi, lam
namque, qui videbantur eruditiores, prxcipue hujus-i- in nostra quam ante nostram gencrationem gestas.
modi prophetias intellexerunt, plerumque metricas ,s g Cxlerorum vero explanabo notitiam ex legibus posi-
e_-is-en.es, et disertioribus verbis prolatas ad popu-;- tis causa religionis, et ex conciliis per tempora con-
lum. Erat itaque, sicut mihi videtur, supernx provi-i- stitutis, ac novitatibus factis, et imperialibus, alque
dentix ul ad concordiamfulurorum non solum pro- sacerdotum epistolis, quarura alix quidem hactenus
priis prophetis ventura commitlerentur, sed etiam n in palatiis ecclcsiisque custodiunlur, alix vero pas-
ex parte gentilibus, veluli si quis melodix composi- ;- sim apud diligentes inveniuntur. Quarumdain ratio-
tor, proptcr utililatem peregrjni soni alias chordas is nem [ms., Quorumdam ratione] potius complecti in
plectro discurrat, aut super eas qux sunt alias adji- i- hoc opere melius approbavi propler raagniludinem
ciat. Hcbrxi siquidem pluribus et raanifestioribus is lectionis, ut sensus earum breviter indicetur : nisi
prophetlis utenles, in prxsenlia Christi minores sunl il forte quxdani venire possint in dubium, pro quibus
inventi quam Grxci. Sed neque hoc extra rationem n apud mullos est diversa sentenlia. Tunc enim, si
videbitur, cur ex aliis gcnlibus tantum Ecclesia cre- '- quarolibet scripturam invenire potuero, propler pro-
dideril. Primura quidem, quoniam Deo gralum est, t, bationem veritatis eam ponere non omitto. Ut autem
ex miraculis nasci mutationes in divinis maxiraisque * nullus ignoralione rerum accuset mendacem esse
negotiis; deinde quia non fortuilis virlutibus prxsu-i- conscriptioneni, conlrarias legendo forsan epistolas,
lum ejus ab initio desperata reperitur esse religio. >•C sciendum est quoniam occasionc dogmatis Ariani
Nam licet linguam ad elocuiionem aut pulchritudi- i- et eorum qui poslea sunt oborti, discordanlcs inter
nem scrmonis disertam non habuerint, neque verbis is alterutros. Prxsules Ecclesiarum, singuli de quibus
aut probalionibusphilosophicisuterentur, ad suaden- '- studebant suis consectaloribus scribebant, et pcr
dura lamen non ob hoc minus sludium fuit eis; sed d concUiacongregati decernebant qux vellent; et sibi
exuti substantiis, et bona propria contemncntes at- contraria sapientes, pcr absenliam se sxpe damna-
que nudati, et velut in aliis corporiblis plurima pes- >- banl; et per lempora principes ac proceres eorum,
sjmaque lormenta suscipientes, cl neque civitatum n qua poteraut virtute flectebant, et sibimet unanimes
populis submissi, neque judicum blandimentis ille- ;- faciebant, ut eorum consensu recta colere pularen-
cii, neque terroribus forte deterriti, clarurn fecerunt II tur. Alii siquidem istis, alii v.ro faventes illis, colte-
universis quoniara pro maximis prxmiis hujusmodi *' ctionem fecerunt epislolarum pro hxresi propria di-
cerlamina suslinerent. Quapropler neque suasione ie rectarum, et eas sibi contrarias rcliquerunt. Porro
verborum opus erat, dum per domos et civitates !S nobis dillicile valde fuit ut inveniremus omnia qux
ad credendum res ipsx compellerenl qux nequa- '" de lalibus provenerunt. Quia vero prxcipua cura-ve-
quam primitus videbantur auditx. SOZOMEM. , /._>.il>
, ritatis habenda est, propler historix puritatem, „nc-
cap. 1, p. 398. rj cessariuni mihi visum est eliam .itteras hujusmodi,
CAPUT III. ut fuit 207 possibile, perscrutari. Si igilur eliani
Qum fuerit intentio Sozomeni hisloriam conscri- j_ seditiones ecclesiasticas inter allerutros gestas de
bendi, et ex quibus priorum gesla collegerit. prxsulalu vel de honore primalus, proprix hxreseos
Tanta evgodivina atque rairabili mulatione inorbeie explanavero, non grave aut malx voluntatis esse vi-
lerrarura facla, ita ut et prior religio, et leges patrixx dealur. Primo namque, sicut dictum est, conscripto-
spernerenlur, crudele nimis erat Calydonium qui- i- rem omnia decel verilati postponere, deinde dogm»
dem aprum, et Maralhonium taurum, et alia bis si- i- Ecclesix calholicx veracissirae declarare. Quod sci-
milia per provincias et civitates facta, aut fabulis is iicet invenilur sxpe quidem adversariorum insidiis
divulgata, tanto nobilitari studio, ut raulli Grxcorum m impelilum, et tamen tanquam divinitus roboratum
et probalissimi conscriptores circa talia laborassent, t, in propria mansisse virtulc, et universas Ecclesias et
scribendi habentes ingenium : me vero vim inex non m populos ad suam traxisse veritatem. Cum itaque
inferre naturx, et historix ecclcsiasticx gesta nar- r- vellem, si tamen liceret [ed., deceret], ea sola con-
rare. Reor enira quoniam argumcnto rei hujus non m scribere qux ad meam videbantur notitiara perve-
ab bominibus instituto, conscriplor quoque inopina- a- Bisse do. Ecclosia in Romano imperio constituta :
887 M. AURELH CASSIODORI «84
placuit tamen, quantum valuero, ut eliam apud Per-1A occidens. Quem volens Constanlinus opprimcre,-et
sas et Barbaros qux sunt gesta de religione conscri- Romanos a cladibus liberare, cogitabat quem in bello
bam. Non autem absurdum erit ah historia ecclesia- Deum haberel auxilio : sciens nihil prodesse deos
stica, si in hoc opere eliam illi referanlur qui quon- quos Diocletianus venerabatur, et quia potius ejus
dara patres el prxceptores fuerunt monacborura,, pater, paganorum contempta religione, feliciter ad-
aut qui post eos per successiOnesutiles visi sunt, sic- vixisset. SOCRATES, lib. i, cap. 2, p. 5.
ut audivimus atque probavimus. Npn enim aut noss In his ergo sollicitudinibus conslitutus, in somno
ccelo splendide collocatum : mi-
ingrali esse videbimur, taciturnitali tradentes virtu- vidit crucis signum
tero eorum; aut illi exsortes erunt hujus historix quii rantique visionem (An. Dom. 515), astiterunt angeli
tanlx philosophix exempla reliquerunt, quibus uten- dicentes : 0 Constantine, in hoc vince. Fertur autem
tes posteri, beatissimo et felicissimo fine potientur. et ipsum Chrislum apparuisse ei, signumque mon-
Sed hxc quidem sermo procedens, ut potuerit obser- strasse crucis, ac prxcepisse ul figuram similem fa-
vabit. Converlar nunc ad narralionem rerum, co- ceret, et in prxliis auxilium hoc haberet, quo vi-
Eusebius itaque Pamphili
operatorem invocans Deum. Hinc enim habehitt clorixjura conquireret.
prxsens scriplura principium. SOZOMEN., lib. i, cap. cum jurejurando ipsum imperatorem dicentem au-
i, p. 400. ] diisse se refert, quia circa meridiem, declinanle jam
B
CAPUT IV. sole, crucis signum ex lumine faclum, et scripturam
ei INHOCVINCE, vidisset ipse et
A quo tempore historim fecit initium, el qnomodo consertam dicentem,
Constanlino signuin crucis ostenditur, et qui impe- milites qui cum eo tunc essent. Pergenti namque ali-
ratoret et Cmsares per idem fuere tcmpus. quod per iter cura exercitu, hoc, inquit, ei miracu-
Crispo et Constantino Cxsaribus alque consulibus s lum est ostensum. Dumque cogitaret quid esset, nox
( Anno JD.322), Romanx quidem Ecclesix Sylve- supervenit, et dormienti Christus apparuit cum signo
strius prxsidebat. Alexandrinx aulem Alexander, ett quod vidit in ccelo, jussilque ut lieret ejus signi fi-
IlSerosolymorum Macarius, Antiocbix vero qux estt guratio, qux foret auxilium in congressionibus prx-
lib. i, cap. 3, p. 403.
apudOronlem [ed.Frob., OrientemJ post Romanumr_ liorura. SOZOMEN.,
nondum quisquam fueral ordinatus, persecutionibus* CAPUT V.
scilicet prohibentibus. Non longo post tempore, hi11 QuomodoConstantinusChristianum dogmacognoverit;
qui in Nicxa collecti sunt, sapientia et eloquiis ad- el de miraculis crucis, etmorte Maxentii.
mirantes Eustathium, dignum approbaverunt sedii Cumque jam opus non esset interprele, sed aperte
apostolicx prxsidere; et cum essct episcopus vicinxe imperalori monstralum fuisset quid de Deo credere
Bercex, eum in Antiochiarotranslulerunt. Tunc ergoo 'C conveniret, mox die facta sacerdotes Christi convo-
Christiani orientales quidera usque ad terminos -Egy- cans, de dogmate consulebat. At illi sacros libros
pti circa Libyam comroorantes, non prxsumebantit offerentes, de Christo loquebantur, suaque dicta ex
aperte in ecclesias convenire, cum Licinius favorem n propheticis comprobabant. Signura vero quod appa-
quem in eos habuerat permutasset. Sed neque perr ruerat ei, dicebant tropxum esse victorix adversus
Occidenlem Helladici, vcl Macedones, et Illyrici li- infernum, quam victoriam ascendens in ccelos egit
center in religione durabant propler Constantinum,, Christus, crucifixus et mortuus, et terlia die resur-
qui prioceps erat in his parlibus Romanorum ( Anno o gens, secundum quodsperandum esse dixerunt: quia
D. 315). Huic enim viro et alia quidem pluriroa a post hujus vilx terminum circa finem sxculi prx-
postea provenisse percepimus,quibus flexus est Chri- i- senlis, omnes homines resurgant, et imraortales exi-
slianorum dogma venerari; prxcipue tamen propterir stant: alii quidem ad prxmia rerum, quibus bene
signum quod ei divinilus ostensum est. SOZOMEN., lib.
>• vixerunt; alii ad supplicia, eo quod ab eis raala sint
i, cap. 2, p. 403. gesta. Esse tamen eliam in delictis qux committun-
Et quoniam ad hxc venimus, paulo latius aliquid d tur hic occasionem salutis puriftcationemque pec-
referamus. Cum Diocletianus et MaximianusHercu- i- cati: nondum initialis quidem baplismatis adeptio-
<jlius privatam elegissent vitam, et Maximinus Gale- i* D nem secundum ecclesiaslicam legem, 208 initiatis
rius, qui cum eis imperaverat, tenens Italiam, duos is autera custodiam, ne delinquant. Sed quia hoc agere
Cxsares fecisset, Maximinum in Oriente, et Severum n omnino paucorum sanctorumque virorum est, doce-
in Italia (AnnoCh. 306); tunc Conslantinus in Bri- i- bant quoque purificationera secundam ex pcenitenlia
tannia patre mortuo ordinatur imperalor primo annoo constitutam; clementem enim esse Deum, et veniam
olympiadis 271, die 27 Julii mensis. Romx vero a tribuere delinquentibus, si pcenitentiam agentes slu-
prxtorianis militibus Maxenlius Maximiani Herculii n deanl eam operibus roborare. Hxc sacerdotibus ex-
filius imperalor instiluitur. Hinc ejus paler impe- '-
pianantibus, admiratus imperator prophetias de Chri-
randi cupidine voluil (ilium regno privare, quod fa- ' sto ita promissas, jussil viros erudilos ex auro et la-
cere nequivit. Post hxc aulem Tarso Cilicix mortuus >s pidibus pretiosis in vexillum crucis transformare si-
est. Porro Severus Romx contra Maxenlium ve- '' gnum quod Labarura vocabatur. Hoc enim signum
niens, militum prodiiione peremplus est. Maximinus 1S bellicum inter alia pretiosius erat, eo quod impera-
autem Galerius instituens Licinium Augustum, mori- i- torem prxeederc, et adorari id a militibusmoris esset.
tur. Proinde Maxenlius Romx velut tyrannus habe- J- Unde prxcipue Constantinum reor nobilissimum de-
batur, adulleria impudenter exercens et earum viros )s cus impcrii Romani in siguum niutasse ciucis; ut
889 IIISTORIATRIPARTITA.LH3ERI. 890
frequenti visione atque cura desuescerent a priori•i A _ damus facile potuisse principem loqui Sopatro, aut
more subjecti; et eura solum arbilrarentur Deum 1 per epistolam suam consuluisse pro quibus vellet,
quem coleret imperator, vel quo duce atque auxilia- non est tamen verisimile ignorassephilosophum quia
tore uteretur adversus hostes. Semper enim hocc Hercules Alcraenx purgalus Alhenisest post filii ne-
necem
signura proponebalur ante ordines universos, quodi cem in Cereris sacris; et quia post Hyphili
roaxime laborantibus aciebus in prxliis adesse prx-:- peregrinum el amicum injuste peremit. Cura igilur
cipiebat. Constiluit itaque cerlos signiferos, qui inn Grxci in hujusmodi delictis purgationem annuntient,
eo laborarent; quorum opus erat ut vicibus humeriss sufliciant qux dicla sunt, et accusent de mendacio
veherent illud, et omnes acies ita luslrarenl. Ferturr eos qui Sopatrum contraria Constantino respondisse
enim quidam, eo quod aliquandoferens hoc signura, i, finxerunt. Non enim credo hxc ignorasse tunc nobi-
repente hostibus invadenlibus expavisset, dedisset- lissimum apud Grxcos cruditione litterarum. Sozo-
que illud alteri devehendum; cumque se de prxlioo MEN.,lib. i, cap. 5, p. 400.
sublraxisset et jacula declinasset, subito percussuss
sacrum CAPUT VII.
interiit; ille vero qui suscepit tropxum,
multis se jaculantibus permansit illxsus. Mirabiliter T De Constantiopatre Constanlini.
enim divina regente virtute, sagittx hostium Uge- - Igilur Ecclesix subregimine Constantini alacriter
bantur in signo; a signifero autera inler periculaa agebant, et quotidianis diebus augebantur, favente
prolinus evolabant. Dicitur autem neque alium un-;- et uoanime principe, et multis eas beneficiis cle-
quam hujus signi miiiistrum, ut solet, in bello vul- 1- vante [ed., multis ejus beneflciiselevatx]; quas eliam
neremortuum, aut cladem captivitatis perpessum. '• prius inconcussasDominusa periculis turbisque ser-
SOZOMEN.,/... i, cap. 5, p. 404. vavit. Nam cum persecutiones diversas Ecclesix in
Congressus ergo circa pontem Milviumvicit, in a alio terrarum orbe paterentur, solus Constantius
flumine necato Maxeulio. Erat enirn annas septimus IS Constantini pater licenter Cliristianis in sua consi-
imperii Constantini. Inter*bxc Diocletianus Salonx K stere religione concessit. Denique aliquod tale eum
defunctus est (An. Dom. 315). SOCRATES, lib. i,h miraculum et memoria dignum egisse cognovi. Is
eap. % p. 7. enira probare volens quosdam in suo palalio Chri-
CAPUTVI. stianos, si boni et solidi essent viri, evocansuniver-
sos prxcepit dicens , ut si quidem venirent ad sacri-
De derogationepaganorum. ficandumet ejus colerent deos, circa eum essent, et
Non autem ignoro quia Grxci referunt Constanti- i- in suo cingulo permanerent; si vero refugerent,
num, eo quod aliquos genere proximos occidisset et egrederentur de palatio gratias agentes quod minime
( An. Dom.316), et cooperator exstitisset in nece ;e punirentur. Cumque in utroque apparuissent, alii
filii sui Crispi, pcenitentia ductum, de purificatione">•"*quidem desertores religionis, alii vero divina prx-
consuluissephilosophumSopatrum, qui tempore illo lo sentibus prxponentes, deliberavit eis amicis el con-
prxerat in sede Plotini; illumque respondisse nullam m siliariis uti qui in melioribus fidelesconstanter per-
esse in hujusmodi delictis purgationem; Constanti- i- manserant; alios autem velut effeminatosaversitus,
num vero hac interdictione turbatum, invenisse epi- i- expulil a suo colloquio: credens nunquam eos circa
scopos qui pcenitentia seu baplismate promilterent nl principem devotos fore, qui fuerint Dei sui sic para-
eum ab universoposse purgari delicto: tunc gavisura m tissimi proditores. Et ideo adhuc superstite Constan-
in illis qui dixerant quod volebat, admiratumque le tio non videbatur contra legem,quempiam esse Chri-
dogma, factumdeinde Cbristianum, et ad sui simili- li- stianum apud eos qui ullra Italiam , Galliasque, et
tudinem deduxisse subjectos. Mihi autem videntur ur Britanniam, et qui circa Pyrenxum habitabant raon-
bxc fictaab eis qui student religioni Christianx de- e- lem usque ad OceanumHesperium. Cum vero Con-
trahere. Crispusetenim, propter quem dicunt Con- a- stantinus in ejus successisset imperium, potius res
stanlinum eguisse purgatione, anno 20 imperii pa- a- Ecclesia. effloruerunt. Maxentio enim Herculii filio
terni defunctusest ( An. Dom. 329). Qui cum adhuc _c perempto, cum ejus pars Constanlino cessisset,jam
viverel, multascum eo pro Christianis posuit leges; >; licenter inreligione vigebant qui circa Tiberim flu-
secundo quippe loco honoratus imperii, el Cxsar exi- ti- vium et Eridanum (quem Padum provinciales ap-
stens; sicut etiam nunc principum nomina et tem- o- pellant) commorantur,et qui circa Aquilam comma-
pora legibus subjecta testantur. Sopatrum vero non -n nebant; in quem locum sermo fertur adveclam na-
est credibile ad colloquium Constantini venire po- o- vigio Argo, et ad Tyrrhenum pelagus fuisse perdu-
tuisse, in sola Oceanicirca Rhenum parte regnantis3:: clam. Argonautx enim ventumvalidum declinanles,
prbpter intenlionemvero conlra Maxenliumhabitam m non eodem 209 navigio in regressione sunt usi;
degebat in ftalia. Tunc Romana respublica turbaba- a- sed transeuntes mare quod super Scythas est, per
tur; et non erat facileut Rritanni et Galli conveni- li- hxc fluminavenerunt ad terminos Italorum; et hic
rent cum illis tunc, apud quos constat Christianare- e- hiemantes condiderunt civitatem qux nuncupa.ur
ligione Conslantinumparticipatum, nisi dum contra ra .Emonia. iEstate vero superveniente,coeperanti_.us
Maxentiumcastrametarelur, et transiret ad Romam. n. eis provincialibus,fere quadringenta stadia arte me-
Testes autem sunt rursus horum tempora, nec non Dn chanica trahentes Argo per terram ad fluviumAqui-
et leges quas pro religione sanxit. Ut autcm conce- ;e- lam deduxerunt, qui permiscetur Eridano. Eridanus
891 M. AURELIICASSIODORI 892
autem fauces habet in Italicum mare. Post prxliumi \j eara Iegem dicens: quia miuistrum opportunum eum
itaque, Cibalx, Dardanii, et Macedones, et qui circai habere dignatus fuerit Deus sui consilii, et a Brilan-
Istrum tunc morabantur, nec non et Hellas, et Hly- nico mari usque ad loca Orientis adduxerit eum,
riorum gens omnis sub Constantino redacta est. So- quatenus augeretur Christiana religio; et qui propter
ZOMEN., lib. i, cap. 6, p. 407. Dei culturamdurabiliter permanseruntin confessioni-
bus marlyrii, clariores ejushonoribusapparerent.Hxc
CAPUT VUI.
igitur concionatus, etalia mulla dicens, per qux cre-
Quomodo Licinius fugatus , et Chrittianos fueril per- debat
scculut, et novissimeviclus. subjeclos ad culium reIigionisadducere,infirrha
Porro Licinius hinc fugatus , cum prius sectatorr esse sancivit qux contra religionem fuerant cogitala
fuisset dogmalis Christiani, mutata voluntale, pluri- vel gesta sub persecutoribus Ecclesiarum, remissio-
mos sacerdotum in sux partis afflixit imperio, multoss uemque cunclos babere decrevit, qui propler confes-
quidem et aliorum , prxcipue lamen de collegio mi- sionemCbristi migrare in insulas aut alibi prxter vo-
litari. Nimis enim Christianis erat infensus propterr luntatem propriam commorari jussi sunt, aut in me-
Constanlini bellum , xstimans eum posse contristari; tallis affligi [ed. affigij, aut publicis operibus , aut
aut laniflcis ministrare, aut dari curiis
propter calamiiatem sux religionis : simul eliam^ mulieribus,
arbitratus, quia orarent et studerenl redigi sub illiuss ,, cum curiales primitus non fuissent. Eos autem quos
solius imperio. Super hxc autein pugnaturus denuo3 infames Uli fecerant, ab infamia relaxavit. Militia
contra Constanlinum, spera victorix habebat per di- vero privatos in sua voluntate reliquit, ulruro esse
vinationes et sacrificia, et seductus ab aliquibus pro- in schemale quo fuerant, an certe cum bonorabili
mittentibus quia bello vinceret Constantinum, ina quiete liberam vellent habere vacalionem. Cumque
conversus est Dom. Deni- omnes ad priorem libertatem et consuetos bonores
paganitalem (Anno 325).
que etiam Grxci dicunt tunc eum expertum divinatio- h revocasset, eliam substantiis reforraavil universos.
nem Milcti GeminiqucApollinis, eiqlie consulenbide Si qui vero morte damnati, subslantia quoque nudali
bello, respondisse dxmonium per bos Homeri ,j sunt, prxcepit proximis genere eorum defcrendas
versus : hxreditates; nullo autera borurn existente, unam-
0 senex, valdele juvenespugnalore..observant. quamque provincialem Ecclesiam ad jus hxreditatis
Tuaqucvitasolutaest,s__vaquete senectusexcipiet. accedere; etsive apud privatum, siveapud pubUcum
Ex plurimis ergo rebus visum mihi est dogrha Chri- i- de tali substantia esset aliquid ablatum, reslilueret.
stianorum divina providenlia constitisse, tantoquee Eis autera qui ex serario publico aliquid comparave-
processisse cremento, maximetamen ex persecutione e rant, aut donationes acceperant, secundum possibi-
genlilium futuro. Namque Licinio persequente Ec- '-., lem decentemque modum se providere promisit. Hxc
clesiasin suo imperio conslitutas, bellum in Biihynia a igitvr , sicuti dictum est, imperatori placuerunt, et
factum est, quo novissime pugnavcrunt inter alteru-i- lege firmata sunt, insigniterque omnia decenti fine
tros ipse et Conslantinus. Tantoque divino suffragio 0 con-pleta. Chrisliani vero tupc omnes Romanorum
adjutus est Constanlinus, ut per terram et per maree dignitates administrabanl; et de cxtero cunctis sa-
vinceret iniraicos; et amissis Licinius pedcitribus et !t crificare negabatur, immolalionibusqueaut divinatio-
navalibus, semetipsum in Nicomediamtranslulit, pri- i- ntbus non erat locus : sed nec idola dedicare, aut
valusque Thessalonicx aliquanto tempore permansit,f» celebrilales paganas agerejam licebat. Plurima vero
ibique peremptus esl (Anno Dom. 529). Virergo pri- '- etiam per civilales gentium, de anUqua consuetudine
mordiis imperii siii, prxliis aliisque rebus valde pro->- mutabantur. Ab illo denique lempore apud -Egyptios
vectus, et sororis Constantini nuptiis honoratus, hu-'- nequaquam secundum priores solemnilates in paga-
jusmodi fine _efunctus est. SOZOMEN., lib. i, cap. 7,h norum teropla cubitus , sed in ecclesias magis offer-
p. 408. tur, quo significatur crementum aqux Niliacx. Apud
Romanos autem tunc primum monomachorum spec-
CAPUT IX. tacula sunt remota. Apud Phcenices vero, qui in Li-
De legibusquas Constantinuspro Christianis posuit, et
de mutatione rituum paganorum Christianorumque e ,. bano vel Heliopoli commorantur, fas ulterius non
proveciu, et de victoriis ejus, et veneralione reli- fuJt virgines fornicari anlequam legilimisjungerenlur
gionis. viris, nempe post turpiludinem experimenli primi
Conslantinus igitur cura ad eura solum omne Ro-i- nefandx permixtionis. Sanctx vero domus qux qui-
inanum pervenisset imperium , edictis publicis usiis is dem magniludinem videbantur habere sufficientem,
est, ut Orienlales subjecli impavidereligionem cole-i- corrigebantur. Alix vero cremento allitudinis et la-
rent Christi, et diligenter Divinilati minisirarent; ; titudinis augebantur. Alibi autem cum non essent, a
Bivinitatem quippe solam eam crederent qux et re- fundamenlis xdificatx fulgebant. Pecunias vero ex
vera esset, et suflicienterhaberet omni tempore potes-;- regiis thesauris imperator 210 aflluentius impende-
talera: et quoniain qui talibus studerent, omnia bonaa bat: scribens per singulas civitates cpiscopis alque
eis uberrime accederent, et quxcunque adversa pu- prxsidibus populorum, ut sacerdoles, sicuti vellent,
larent, cura meliori potius spe fruerenlur; qui veroo juberent; isti autem jubentibus obedirent, quatenus
circa Deum delinquerent, communiter et seorsum inn cilo perficeretur opus. Lxtanti siquidem ejus impe-
beUiset in pace omnia eis difficilia provenirent.t. rio, etiam religio valde florebat; el in lantum eliam
Gratiasque referens, non sibimet arrogans, adjecil in n post bellura conlra Liciniuro geslura felic.ssimusfuit
 893 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER I. 89.
in prxliis adversus alienigenas prxparatis, ut etiam A l consisterent -. qui vero iilios non habuissent, medie-
Sarraatas vinceret, et qui vocanlur Golhi, tunc no- tatem reliclorum sibimet amittebant. Posuerunt au-
vissime causa gratix apud eum 'fcedera celebrarent. tem has leges antiqui, volentes Roinam esse populo-
Hxcautemgens babitabat tunc quidem trans fluvium sam, oinnemque terram subjectam,et quia non multo
Istrum. Cumque esset in bellis prona, et multitudine ante has Icges plurimos in civilibus bellis amiserant.
atque magnitudine corporum armis- semper exerci- Videns igitur imperator idcircomale tractari eosqui
tata, aliis quidcm barbaris prxvalebat; solos autein propter Deum virginitati et sine liberis esse stude-
habebat Romanos sibimet repugnantes. Fertur enim bant, fatuum judicavit diligenlia et studio hominum
etiam et hoc prxiio demonstratum Constantino per . videri eorum augerigenus; cum natura semper su-
signa atque somnia quanta Dei providentia regeretur. perna distributione diminutionem suscipiat et aug-
Qui cum superasset omnia bella quse sub eo sunt mentum. Et legem populo proposuit universo, qua-
gesra (An. Dom. 333), veluti repensans Christo, in tenus xqualibus privilegiis fruerenlur qui sine con-
ejus religionis studio magis magisque fervebat: hanc jugibus el liberis erant, quibus illi qui hxc se habere
solam veram fatendara esse et salutarem existimare gaudebant. Sed etiam amplius habere sancivit eos
subjectos jubens. Exterra vero subditasibi, exuna- qui in continentix virginitate degebant, licentiam eis
quaque civitale detrahens, publicura cerlumque [ed., B I prxbens masculis feminisque, licet xtate minoribus,
publico, cerlum, etc .J vectigal ecclesiis provinciali- testamentura facere contra comraunem legem. Omnes
bus cleroque distribuit, et donationem validam in enim bene cogitare judicavit, quorura opus esset
perpetuum esse sancivit. Assuescens autem milites, Deum placare semper et philosopnix veraci vacare.
ut, sicut ipse, Deura colerent, signo crucis eorum Hujus enim rei causa et antiqui Romanorum licenter
arma signabat. In regalibus quoque oratorium fabri- testali virgines Vestales eliam sexto xtatis curriculo
catus, eliam tabernaculum ad inslar ecclesix circum- decreverunt. Judicium itaque maxirauni reverentix
ferebat dum adversus hostes castrametaretur; quate- pii principis circa religionem fuit: quia ubique admi-
nus nec in itinere degens ipse, vel exercitus sacro nistranlium senlentias imperfectas esse voluit, et ad
lumine privarentur, quo dcceret laudari Deum, et episcopos per appellationem refugiendum esse san-
orationes offerri [Mss., decerneret laudare... offerre]. civit, si qui vellent civiles judices refutare : firmam
Sequebantur autem pariter sacerdotes et diaconi ta- vero illorum judicans sententiam polius quam judi-
bernaculo servientes, qui secundum legem ecclesias- cum aliorum , et, tanquam ab imperalore prolatam,
ticam sacrorum ordines adimplebant. Ex illo autem ab omnibus observandam, et inconvertibi.es esse
Romanorum cohortes , qux nunc Numeri nuncupan- terminos synodales. Illud quoque nos relinquere di-
tur, singulx fecerunt tabernaculum proprium, et C (_ gnum non est, quod pro utilitate sancitum est eorum
sacerdotes atque diaconos distributos habebant. Die qui in Ecclesiis manumittunlur. Cum propter subti-
vero qui dorainicus vocalur, quem Hebrxi primum lilatem legum etiam inviti possessores difiicullatem
vocant, Grxci autem soli distribuunt, .et qui anle palerentur circa dalionem melioris libertatis, quam
septiraum esl [id est diem Veneris], sancivil a judiciis civilitatcm Romanara vocant, tres posuit leges : de-
aljisque causis universos habere vacalionem , el in cernens omnes in ecclesiis manumissos sub testimo-
eo lantum oralionibus occupari. Honorabat autem nio sacerdotum, per hanc piam adinventionem Ro-
dominicum diem, quia in eo Christus resurrexit a mana civilitate frui; cujus indicium prxsens etiam
morluis; alium vero, quia in eo fuerat crucifixus. tempus servat. Nam moris erat de libertate leges
Maximam naraque culturam sacralissimx crucis ha- scriptas in manumissionibus anteponi. Constanlinus
bebat, tam pro iis qux ei prospere provenerant ejus igitur hanc studens sane in omnibus honorabat reli-
auxilio in prxliis contra adversarios inslitutis, quam gionera; erat quippe et per scmetipsam gloriosa
pro indicio quod ei divinitus pro ea videbalur oslen- propter virtutcm plurimorura tunc in ea pollentium.
sum. Denique supplicium crucis, quod primitus apud SOZOMEN., lib. i, cup. 9, p. 413.
Romanos erat in usu, lege prohibuit. In figurationi-
CAPUT X.
bus autera solidorum et in imaginibus hoc signum rj
jussit inscribi semper et figurari, ut testanlur hacte- De diversis confessoribuseorumqueconversalione.
nus ejus imagines hoc schemate decoratse. In omni- Itaque perseculionibus jam cessantibus, adhuc
bus siquidem rebus, praecipue tamen in legislationi- multi confessorum superstites Ecclesias exornabant;
bus, studebat placare Divinitatera. Apparet enira ut fuit Osius Cordubx pontifex, et Amphion Epipha-
luxuriosas et valde faluas permixtiones ante eum neix Cilicix, et Maxiraus,qui post Macarium Hiero-
non prohibitas, tunc fuisse correctas, sicut ex ipsis solymorum tenuit prxsulatum, et Paphnutius -Egy-
quas posuit legibus invenitur. Sed nunc qux ad ho- ptius, per quem aiunt plurima rairacula operatum
norem et statum religionis ab eo sancila sunt pan- Deum, dxmonesque subjecisse, variarumque passio-
dere necessarium est, cum partes esse ecclesiasticx num condonasse ei sanilates. Ferunt autem quod
videantur historix. SOZOM__N., lib. i, cap. 8, p. 409. Paphnutius et Maximus ex illis confessoribus fue-
Apud Romanos dudura fuit lex, a vigesimo quinto runl quos Maximinus imperator in metallis ad opera
anno non habentes uxores prohibeus a privilegiis ha- excrcenda damnavit, oculos eorum dextros evellens,
bentium conjuges; sed et alia mulla jubens, ut nihil etsinistras suras incidens. SOZOMSH. , lib, t,cap. 10,
de testamento lucrarenlur, Ucet proximitalc geneiis p. 414.
895 M. AURELII CASSIODORl 896
211 Sccundum eos autem fuisse percepimus Spi- A Sic igilnr ille caplus est, et quod ei deliquerat indi-
ridionem Tremithuntis Cypriorum episcopum, adcu- cavit. Dignura est igitur hujus sacratissimi viri mi-
jus virtulem demonstrandam sufficere pulo qux ha- rari purilalem, et ecclesiastici ordinis valde custo-
ctenus de eo servatur opinio. Quanta per eum di- diam. Dicilur itaque quodam tempore pro aliqua
vino prxsidio gesta sint, plura quidem novere pro- utilitale in unum Cyprios episcopos convenisse, et
vinciales; ego autem qux ad nos valuerunt pervenires inter eos hunc fuisse Spiridionem, et Triphyllium
non tacebo. Fuit eniin iste rusticus habens uxoremi Ledrensem episcopum, virum cloquio et_ sapientia
et filios, sed non propterea in rebus divinis minor. prxditum, nec non legibus [ed., Beryto legibus, etc.\
Aiunt autem aliquando per noctem venisse malignos> eruditum. Cum itaque collecta celebrarelur, injun-
viros ad caulas ovium ejus, et cum rapere niteren- ctum est Triphyllio ut faceret sermonem ad popu-
tur, subito vinctos nullo ligantefures. Tuncillura die- lum. Cumque ille Iocus venisset ad mediura, Tolle
facta venienlem invenisse ligatos eos, et solvisse qui- lectum tuum, et ambula (Matth, ix, 6), cubile dixit
dem ab invisibilibus vinculis, culpasse tamen ett pro lecto, mutans nomen; Spiridion autem indigna-
dixisse : Cur, fratres, dum licuissel qux desideraba- tus in eum, et exsiliens de cathedra sacerdotali :Tu
tis accipere, elegislis potius ea rapere, et noctem du melior es, inquit, eo qui lectum dixit, quia ejus ver-
cere jugiter infelicem? Tum miseratus eorum, nja-- B I bisuti confunderis? Hoc autem fecit populo conspi-
gis autem ad meliora eos erudiens, ait: Abite hincz ciente, mediocritatera docens eum qui eloquii su-
sumentes arietem; laborastis quippe vigiliis, et de- percilio prxtumebat. Erat enim idoneus ad pudorem
cet vos sine querimoniis recedere ab ovibus meis. inculiendum, cum esset venerandus, et operibus
Quod quidem quilibet juste poterit admirari. Nihilo- gloriosus, simulque senex xvo atque sacerdotis of-
minus etiam illud nuranduin. Apud filiam ejus virgi- i- licio. Qualis autero circa peregrinorum susceptio-
nem nomine Irenen quidam notus ejus speciem ali- nem fnerit, hinc apparet. Instante jam Quadragc-
quam deposuerat; qux sumens depositum, sub terraa sima, quidam ex itinere venit ad eum quibus diebus
recondidit, ubi caute credidit cuslodiri. Contigit in- consueverat cum suis continuare jejunia , et dio
terea mori puellam nihil confessam patri. Venit homoo cerlo comedere, medios dies sine cibo consistens.
depositum repetens, ignorante Spiridione quid loque- >- Videns itaque pepegrinum valde defectum : Perge,
retur. Cumque in tota domo requisisset, nec inve- inquit suas filix, lava peregrini pedes, et cibos ap-
nisset, Uebat capillosque vellebat, et morti vicinus is pone. Cumque virgo dixisset nec panero esse nec
esse videbatur ille qui deposueral. Hxc Spiridion n vlftxa [hoc est farinasj (quarum rerum solebant ni-
fieri videns, et cursim veniens ad sepulcrum, voca- tail habere reconditum propter jejunium,, orans pri-
vit ex nomine puellam. Qua respondenle, de causaa < C mum, veniamquo petens, filix jussit ut porcinas
depositi requisivit. Et dum ab ea didicissct, rever- carnes, quas domi salitas habebat, coqueret. Quibus
sus, et inveniens ubi puella significaverat, reddidit'' coctis, sedens cum peregrino positis carnibus come-
homini quod petebat. Quoniam quidem ad hunc veni '* debat, et rogabat ut una cum eo ederet peregrinus.
sermonem, non est incongruum eliam istud addu- '" Quo refntante, Christianumque se profitcnte : Pro-
cere. Mos erat huic Spiridioni ex fructibus qui na-l" pterea magis, inquit, refutare non debes: Omnia
scebantur ei, alips quidem pauperibus erogare, alios ,s enim munda mundis (Tit. i, 15), sicut scrmo divinus
autem gratis mutuare volentibus. Sed neque per se ,e edocuit. Hxc quidem de Spiridione dicta sufficiant.
dabat, neque per se recipiebat; sed solum cubicu- '" SOZOMEN., lib. l, cap. 11, p. 413.
lum demonstrabal, invitans petentes ut quantum n
._ CAPUT XI.
opus habebant tollerent, et denuo revocarenl quan-
tum se noverant abstulisse. Quidam vero dum mu- i- De diversis monachis et eorum instilutione.
tuum percepisset, reversus est post aliquantum quod >d Prxcipue vero insignissimam Ecclesiam demon-
tulerat redditurus. Quem dum secundum consuetudi- i- slraverunt, et dogma dilataverunt vitx virtutibus,
nira jussisset reponere in cubicnlo quod fuerat it qui conversalione monachica illo teinpore frueban-
exinde routualus, ad injustitiam ille conversus, et _t n tur. Utilissima namque res ad homines venit a Deo
credens latere Spiridionem, non reddidil quod debe- .- ista philosophia, qux multarum doctrinarum et dia-
bat; sed auferens debitum, quasi reddidisset, absees-s- leclicx artis sludia despicit, tanquam sit minuta, et
sit. Quod tamen longo tempore non erat ignoran- i- melioris operis tempus impediat, atque ad recte vi-
dum. Post certum namque tempus venit, rursum m vendum nihil ostendat. Hxc ergo philosophia con-
petensab eo mutuum. Alille misit eum ad horreum, i, versatione miranda, naturali simplicique prudenlia
data potestate ut ipse sibi meliretur qcantum opus is docet omnino qux nequitiam perimant et operentur
haberet. Vacuum vero eumdem inveniens locum, et _t ulilia. Non enim prsedicat virtutem, sed magis exer-
le cet : nihilo pendcns humanam gloriam, viriliterque
hoc oculala fidc cognoscens, Spiridioni nuntiavit. Ille
respondit ei: Mirum est, o homo, quod loqueris. s. resistens passionibus animx; et neque naturx neces-
Quomodo tibi soli visum est horreum necessariis de- 5- sitatibus se subdil, nec cprporis infirmitati succum-
fecisse? Sed considera potius apud temetipsum, ne te bit. Divinx menlis virtutem habens, semper contem-
forte muluatus alia vice quod debueras, primitus non m plalur omnium Creatorem, et eum nocte dieque co-
solveris. Si enim hoc non est, indubilanter non pri-i- lcns, oralionibus et litaniis placat indubitanter. Ani-
vaberis quibus eges, sed rursus accedens invenies. s. rax vero puritate et bouorum actuum conversationo»
897 HISTORIATIUPARTITA.LIBERI. 8S8
ad ministeria se divinacomponens, purgationcsasper-.A modo reftrens, videtur aperire quia hi qui cx He-
sionesque contemnens, solas pollutiones peccata -pu- brxis secundum eum Chr.sliani suntfacli, adhuc Ju-
tans, extrinsecus irruentes casus exsuperat, et om- daice viverent, eorumque constitula servarent. Apud
nium absolule hujusmodi dominatur. Non per sta- alios enim non invenitur hujus vitx conversatio.
bilitalem necessilatemque viUe qualibet voluntate Unde conjicio ex illo apud _f_gyptioshanc philoso-
rautatur, non mala paliens ulciscitur, non languore phiam habuisse principia. SOZOMEN., .._>.i, cap. 12,
aut iudigenlia necessariorum compressa mordetur; p. 417.
sed potius gloriatur in talibu., 212 Palienliam, Alii vero dicunt huic causam fuisse-conversationi
mansueludi-iem, mediocritatem in oinni vila medita- persecutiones, qux religionis causa per tempora pro-
tur; el quantum naturx humanx possibile est, Deo venerunt. Et quoniam fugienles in montibus, et val-
esse vicinum, velut in transitu utens prxsentibus : libus, desertisque morabanlur, ad modum se vitx
neque circa possessionem rcrum occupata conslrin- hujus aisueverunt. SeJ sive .Egypiii, sive alii qui-
gitur, neque ultra quam opus est in prxsenti provi- dam huic ab iniiio philosophix prxfuerunt : illud
dere forsan urgetur. Semper autem simplicitatem et tamen apud omnes conslat, quia ad summamreve-
exercitium hujus instructionis laudaus, beatitudinem renliam atque perfeclionem, moribus exercilationi-
contemplatur xternam, et ad felicem terminum B busque deceniibus, hanc in conversationem usque
omni vivacitate festinat. Timore divino sine inter- perduxit Antonius maximus monachorum; quem
missione suspirans, turpiloquia respuens, et nec us- tunc in desertis -Egypli morantem (An. Dom. 334)
que ad vocem emittere paliens, quorum actiones propler gloriam virtutis ejus, imperalor Constanti-
suis actibus noscitur exsolvere. ln brevi comprehen- rius amicura fecerat, litleris honorabat; et ut pro
dens necessaria naturx, ct cogens corpus mediocri- quibus vellet ei rescriberet, expctebat. Fuit autem
Lus indigere, castitati luxuriam subdit; juslilia punit iste vir jEgyptius genere,ortus in in igni vico, in
injustiiiam, et veritate menilacium. Disciplinarerum • loco Heraclix apud -..gyptios conslilulo. Is puer re-
omnium raensuras participatur : cum proximis in lictus orphanus, palemos donavit agros convicaneis
unanimilate el communione consistit; amicorum suis; aliam vero subslantiam disponens, prelium
provida est atque peregrinorum; qux propria sunt pauperibus erogavit: studiosi exislimans esse philo-
communia facit egentium, et tuetur ulilia singulo- sophi, non solum semelipsum spoliare pecuniis, sed
rum; neque gaudenlibusimportuna, el tribulalis re- eas dispensare proficue. Junctus aulem sludiosis se-
rnedium consolationis apportans. Ad verum bonum cundum se viris, virtutes zelabatur universorum:
diligentiam suam semper extendens, sermonibusca- probans bonam vitam suavem fieri ipsa consuetu-
stis sapienlibusque consiliisornato ac vano eloquio Q dine, licet fuerit primo diflicilis.Modosadinveniebat
remotis erudiens atque curans vcluli quibusdam me- abstinentix potioris, et quotidie exercitalione cre-
dicaminibus audientes, cum honore >?treverentia; scebat. Tanquam semper incipiensaliquid innova-
dispositiones suas celebrans, conlentione, certamini- bat, affliclionibuseorporis puniendo libidinem, sacrx
bus iraque privata. Nam cum sit rationalis, omnemi vero sapientix voluntate passionibus animx repu-
raotum irralionalem fugit, generaliler passiones cor- gnando. Erat enim ejus esca solus panis, et sal, po-
poris devincit et animx. Hujus ilaque elegantissimx' tus aqua, prandiique tempus solis occasus. Frequen-
philosophix princeps quidem fuit, sicuti quidami ter enim dnos et amplius dies sine cibo mar.ebat. Vi-
dicunt, Elias propheta et Baptista Joannes. Philo> gilabat, ut ita dicatur, semper quidein jugi nocter,et
autem Pythagoricus suis temporibus refert (Philo' orationibus conlingebat quidemdiem; si vero soin-
Hebrmus, lib. de Vila contemp.) undique egregios> nus incumberet, slarido paululumdormiebat, plerum
Hebrxorum in quodam prxdio circa slagnum Ma- que pavimentojacens, solamque terrara stra.um re-
riam in| colle positum philosophalos. Habitacu- fectionis \ms., refectionibus] habens : olei siquidem
lum vero eorum, et cibos, et conversationem ta- unctionem, lavacrorum atque similium usum modis
lem introducit, qualem el nos nunc apud ^Egyptio- oranibus devitabat: ne humectalione sua in molli
rum monachos esse conspicimus. Scrihit enim in- j) tiem corpus immutaret. Aiunt enim neque nudum
choanles cos pbilosophiamcedere omnibus sibi com- eum aliquando visum. Litleras vero neque sciebat,
petentibus rebus, cunclisque abrenunliare permix- neque mirabatur \ms. Lyr., meditabatur], sedpotiu?
tionibus, et extra muros in solitariis agris et liortis> menlera bonam lanquam senioremlitterarum : qua-
inhabilare. Domosaulem eis esse sacraria qux apud• rum tamen inventorem jure laudabat. Fuit autcm
nos monaslerianuncupantur, ct in eis conversatione! prxcipue clementissimus,caslus, fortis, gralus col!o-
solilaria honesta celebrare mysteria, diligenterque1 quentibus, sine ulla Iristitia. Et licet qui cum illo dis-
psalmis et hymnisplacare Divinitatem, et ante solis'• putarent certativc quxstiones inferrent, tamcn
occasum non gustare cibum; alios autem per tres'• more solito sapienter et disciplinabiliter crescenlem
dies et amplius, certisque diebus in pavimento ha- sedabat sxpe contentionem, et ad mensuram debi-
bere cubilia, vino semper ct sanguinem habentibus; tam protinus transferebal, loquentiumque sibi stre-
abstinere, cibum eis esse panis et salis, et hyssopi, pilum temperabat, eorumque mores veluti quadam
et potum aqux. Mulieres eis cohabitare, seniores regula componcbat. Tantis itaque virlutibus divina
virgines propter amoremphilosophix spontanea vo- providentia redundans, se futura prxscire non sesti-
luntatc nuptiis abstinentes. Et Philo quiilem hoc raabat esse virtutem; et proplerea nec laborandum
890 M. AURELIICASSIODORl 900
inaniter circa talia suadebat: quando nec ignoran- i i invenit eum inferiorem, perfectxque eum philoso-
tem futura poenx succumbere, nec scientem pro- phix esse testalus, seorsum prxcepit habiiare, lan-
pterea sanctum esse declarabat. Veram namque bea- quam non egentem doctore. Contirmabat autem
titudinem in cullura Dei et legum ejus observatione Deus Anlonii teslimonium, et operibus ostendebat
dicebat. Si cui autem hxc esset cura, docebat ut virum esse gloriosura, ipsoque doctore superiorem,
purgaret animam, quo posset respicere, et futuro- atque ad affligendosel expellendosdxraones prxpa-
rum notiliam possidere, Dei videlicet prxscientia ralum. SOZOMEN., lib. i, cap. 13, p. 420.
declaranle. Vacare aulem nec ipse patiebalur, et Circa hoc itaque lempus philosoplfabalur et Am-
bene victurum semper operari prxcipiebat, ac semet- monius ___gyplius,de quo sermo fertur quia cogen-
ipsum disculere, etsecum ponere ralionem eorum tibus parentibus duxisset uxorem, nec tamen eam
qux gessit die nocluque; si quid autera indeceus fuisset expertus. In principio namque nuplhruin
ageret, conscribcret, ut de cxtero parcerel in deli- sponsam tamquam sponsus in thalamo percipiens, et
cto, semetipsum scilicet erubescens, si plurima sui solus cura ea remanens, ait : Nuptix quidem, o mu-
delicla comperisset: simul etiam metuens ne pcr lier, noslrx usque ad hoc celebratx sunt tempus. Et
conscriplionis indicium lieret aliis manifeslus. Erat quale bonum sit posse virginem permanere ex sacris
enim laboriosus, et maxinie pro solatiis oppresso- .g edocebat litteris, ac seorsum solus manere tentabat.
rusri. Quis etenim alter sic fcrventissimefuit sludio- Sed quoniam de virginilate quidem sermones virgo
sus, quorum gratia sxpe veniebat ad civilales? Plu- laudaverat, dividi autem ab eo grave judicabat, in
rimi namquevi compellente cogebant 213 eura ,e" alio cubili dormiens, anuis decem et octo cum ea
galione fungi apud judices et magislratus; quorura mansit, neque tunc a monachica abstinentia se sus-
singuli vel videre eum judicabant nimis egregium, pendens. Interea mulier viri zelata virtutem, xsti-
loquentem audire, et prxcipienti parere gloriosum. mavit non esse justum tantum virum domi celari
Qui cum talis esset, studebat tamen ignorari et latere propter se, sed oportere polius seorsum utrumque
per ercmum. Si vero necessilale faciente venisset in philosophari, et ob hoc supplicavit viro. At ille gra-
civitatem, disposilo negotio pro quo venerat, ad de- tias agens Dco pro hujusmodi cogitatione mulieris :
sertum continuo revertebalur. Pisces namque dice- Tu quidem, inquit, hanc habe domum, ego mihi
bat per humeclam nutriri substanliam; monachis aliam fabricabo. Et in meridianam partem deserti
autem ornatum ferre [ed. V., fore] solilariam vitara. slagni Marix veniens circa locum Scyti ad monlem
Et sicut illi terrx tactu tabeflunt, sic gloria mona- qui dicitur Nitrix, duobus et viginti annis ibi philo-
chorum ad urbes accedendo fcedatur. Obedienlem sophatus est: annis singulis visitans secundo mulie-
vero se gratumque conspicientibus exbibebat. Slu- (Q rem. Hujus ilaque sacralissimi principis horum mo-
debatque ut neque haberel tumentem superbamque nasteriorum multi fuerunt dignique discipuli, sicut
naluram, nec putarelur hujusmodi. Sed hxc qui- successiones ostendunt; plurimaque et veneranda
dem pauca virlutum Awtoniidicere sum corapulsus, per eum provenerunt, qux prxcipue apud ___gyplios
ul tanli viri per hxc exempla consideremus philoso- monachos perfecteque servantur. Nam cuui maxiina
phiam. Plurimos igitur atque probalissimos habuit diligentia per successionem tradilionis alterulrx cu-
auditores, quoruin aliiquidem in -4-gyptoet Libya, rant virtutes antiquorum memorix tradere mona-
alii vero in Palxstina, et Syria, et Arabia clarue- chorum ; sed a me illi memorandi sunt qui ad nos
runt; et unusquisque eorum non niinus se quam do- usque pervenerunt. Conligit igitur huic viro, et
ctor, apud quos est eommoralus, exercuit; multos- Theodoro ejus discipulo euntibus aliquem Iransire
que docuit, el ad similem virtutem philosophiamque fluvium quem dicunt Lycum. Ne vero se alterutrum
perduxil; ita ut quorumdam hic labor esset circuire nudos viderent, jussit Ammonius[atias Amos], ut re-
per civitates et provincias, vel per agros, et diligen- cederet Theodorus ab aqua; cumque etiam semet-
ter Antonii discipulos, eorumque requirere succes- ipsum erubesceret nudum intueri, repente divina
sores. Sed quomodo poterant inveniri facile, quibus virtute translatus est ad ulteriorera ripani Tiansicns
erat studium diligenlissimumsuam vitam latere, et I) vero Theodorus aquam, et videns nec vestem ejus
uon sicut nunc plurimi hominum elali per gloriam, nec pedes infusos, supplicabat seni ut ei causam rei
semetipsos expompant, et cunctis insinuant? Fue- depromeret. Cumque ille dicere refutaret, ille vcro
runt itaque probatissimi discipuli, quos percepimus, non aliter se properaturum nisi cognosceret, promit-
Antonii, alii quidem mulli, nec non et Paulus appel- tente Theodoro nulli se eo vivente rem fore dictu-
latione Simplex. Hunc aiunt, cum rusticus essel, rum, confessusesl quod evenit. Proximum vero mi-
bona specie conjugera habuisse, ct eam in ipso faci- raculum huic quoque rei contigit quod narrabo. Iu-
nore adulterii deprehensam lacile subrisisse, et ju- justi parentes alicujiis a cane rabido percussum fi-
rejurando firmasse nunquam se cura ea esse iniscen- lium et pene mortuum obtulerunt ei, et ejulantes
dum. Tum ad adulterum : Habe, inquit, eam; et re- deprecabantur ut sanaretur. Tum ille ad eos : N-.-n
pente discessit ad eremum apud Antonium. Dicunt eget, iuquit, mea curatione; sed vos si vultis red-
enira emn inansuetissimumel patienlem valde fuisse. dere bovem quem rapuistis dominis suis, xgrotus
Denique cum jara senex esset, et ad vitam mona- repente sanabitur; quod etiam contigit. Nam ut re-
chicam [ed., monachicx] perdurationis insuelus, om- stitulus est bos, passio mox recessit a puero. Quaudo
nibus eum Antonius experimenlis exercens, in nullo igilur Ammonius isle moriebatur, dicilur Anlonium
901 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER I. _•__.
vidisse animam ejus in ccclum ferri, divinis.polesta- a- A dinc copiosa, non .Egypliorum solummodo, sed etiam
tibus cura psalmodia prxcedenlibus eam ; consulen- i- Thebxorum, el Libycorum circa -Egyplum oblinens
tibusqne eis qui circa eum erant, causam hujus mi- i- principaturo. In hujus itaque civitatis prxsulalu, post
raculi non abscondit. Sciebant enim quoniam aerem m Petrum illum inclytum propugnatorem, qui sub im-
intento obtutu respiciens, cum stupore miraculi cu- u- piis tyrannis Diocletiano et Maxiiniano novissime
t- imperium spontedeponenlibus,marlyrii coronam sus-
juspiam respiceret visionem.Cumque venientes post-
ea quidam de Scyti nuntiassent horam visionis An- i- ceperat (An. Dom. 310), successit Achillas. Is enim
i- sub illo egregio Pelro *Ariumordinatum diaconum,
tonii, et convenis-et cum transilu illius viri, beatifi-
caverunt ambos : illum quidem, quia ad manifesla la captumque in Melelii novitalibus, et ab Ecclesia pul-
bona trans-isset; illum vero, quia tantam a longe ;e sum, rogatus a fldelibus, et denuo suscipiens, mini-
meruiss-t cernere visionem. Mullorum enim dierum m strare prxcepit. Post Achillam vero Alexander for-
iler est locorum medio positorum quo degebat alter- r- tissimus evangelici dogmatis prxdicator ordinatur
uter. Et hxc quidem ita relata sunt. ln hoc itaque le episcopus. Hoc lempore (An. Dom. 322) Arius in or-
prxsulalu audivi probalissime philosophalum Euly- !- dine quidera presbyterorum erat, expositionemque
chianum, qui in Rithynia circa Olympum morabatur. r. divinarum Scripturarum videbatur habere cominis-
Erat quippe divina gralia repletus, ad curaliones es B sam. Videns autem Alexandrum pontificatus guber-
passionum, et miracula rerum et operum, ita ut ipsi si nacula suscepisse, eventum temporis non portavit;
Conslantino propter virtutem vitx esset amicus. Illo lo sed el mordacitate compulsus, litis quxrebat initium.
siquidera tempore vinctus quidam spatarius, qui in in Porro laudabilem videns viri conversationem, ne-
suspicionem venerat quasi assumpta tyrannide, fu- i- quaquam calumnias contexere prxvalebat; veriini-
git, et requisitus circa Olympum comprehensus est. t. tamcn quiescere illum prohibebat invidia. Hunc igi-
Rogantibus autem necessariis ejus Eutychianum, ut ut tur inveniens inimicus veritatis, per eum nisus csl in
pro eo apud principem legatione fungeretur : Prius, s, Ecclesiam excitare tempestatem. Apostolicis enim
inquil, providendum esl ut is homo liberelur a vin- l- Alexandri doclrinis instabat aperle resistere. Et ille
culis, ne crudeliler conslriclus intereat. Tunc dicilur ir quidem divina sequens eloquia, xqui honoris cuin
ad vinculorum custodes direxisse : rogans ut eum ab ib Patre, et eamdem substantiam habere cum Deo Ge-
hujusmodi necessitate relevarent. Qui cum hoc fa- a- nitore Filium prxdicabat. Aiius autem e diverso ve-
cere noluissent, sponte janux clausx reseratx, et rilati repngnans, creaturam Filium, facturamque di-
vincti catenx repenle sunt disruptx. Postea vero ad id cebat, adjiciens : Erat aliquando quando nou erat,
214 principem veniens Byzantii tunc degentem, pa- a- et alia qux ex illius litteris indicantur insana. Ilxc
ratissime beneficium promeruit quod poposcit. Non m Q ergo non solum in Ecclesia persistebat docens, sed
enim polerat Constanlinus ejus petilionibus dene- .- etiam in extraneis conventibus atque conciliis; et
gare, cum ei summi honoris cumulum. exhiberet. t. domos circumieus, quibuscunque poterat, suadebat.
Hxc itaque breviler a nobis dicta de monachis, qui ai THEODORETUS, lib. i, cap. 2, p. 6.
tunc clare philosophali sunt, sufiiciant. Cui vero de le Reprehendens autem quidam hujusmodi viros,
his subtilior cura fuerit, quxrens inveniel plurimo- )- Alexandrum quoque culpabat, lanquam nonutiliter
rum vitas hic non esse scriptas. SOZOMEN., tib. i, cap.
i. sileret, dum contra dogma fierent novitates. At ille
14, p. 423. roelius arbitratus esse de dubiis sermonem ex utra-
que parle proponendum ; ut non videretur ex neces-
CAPUT XII. sitate, sed potius ex salisfactione certamen ablalum
Quomodoconlra EcclesiamArius tit exortus. [ed. Frob. et Niv., allatumj : judex cum clero resi-
Et licet ita per omnia floreret Ecclesia, non tamenn dens, ad altercationem deduxit utramque partem. Ut
pertulit inimicus, elevatam simul atque splendentem n autem evenire solet circa certamina verborum, utri-
valtle respiciens; sed malevola ccepit tractare consi- i- que superare nitebantur. Arius tamen nullatenus
lia, contendens gubernatam a Domino et universo- )- acqu'escere volebat, quia consubstantialis Filius et
rum Creatore submergere. Videbat itaque pagano- )- D coxlernus esl Patri. SOZOMEN., lib. i, cap. 15, p. 426.
rum errore se fuisse nudatum, captaquevaria dxmo- .- Alexander autem apostolicorumdogmatum prxdi-
num machinamenta, et creaturam a plurirais jam m cator, prius quidem eum revocare admonitionibus el
non adorari, sed Creatori hymnos decenter offerri. i. consiliis nitebatur. Cum vero eum superbire vidisset,
Ea gratia jam non aperte contra Dominum et Salva- i- et aperte impietatis facinora prxdicare, ex ordine
torem nostrum excitabat bellum; sed viros inveniens is sacerdotali removit. Audieral enim clamantem divi-
Christianos quidera se vocabulo prolitentes, sed id nam legem : Si oculus tuus dexler scandalizat te,
amore honoris el vanx glorix reductos ad servitutem, i, erue eum, et projice abs te (Maltli. v, 24). Hoc itaqua
organum eos sux machinalionis habuit, per quos >s tempore Roinanx quidem Ecclesix Sylvestrius reti-
plurimos ad pristinum rcduxit errorem : non quidem m nacuia gubernabat, Melchiadi succedens, qui post
creaturam rursus adorari prxcipiens, sed ipsum n Marcellinum clarificatum in persecutione gentilium
Creatorem et mundi opificem, coxquatum aslruens is susceperat jura pontilicatus. Antiochix vero post
creaturx. Ubi autem hoc principium, et quemadrao- )- tyrannum Ecclesix inchosnte pace, Vitalis prxsul
dum bxc inimicus zizania seminaverit, enarrabo. ). exstabat (An. Dom. 314). Qui eliam anliquam ex
Alexandria civitas est maxima et hominum mullilu- i- mullis temporibus deslruetam a tyrannis xdilicavii
i)03 M. AURELHCASSIODORI 904
ecclesiam. Post quem Philogonius pontificatum su- A que similis cst Patri secundum substantiam. neque
roens, et reliqua xdilicii superaddidit, et zeluro pic- verus est, neque vera Sapientia ejus est, neque ve-
tatis Licinii lemporibus demonstravit.(An. Dom. 316). rum naturaliter Patris Verbum est, sed unus quidem
In Hierosolymis autem post Hermonem Macarius or- creaturarum et facturarum est. Abusive autem dici-
dinatus est, vir nomine suo dignus, el oranibus bonis tur Verbum et Sapientia, factus et ipse, et existens
ornalus. Eodemque tempore Conslantinopoli Alexah- in proprio Dei Verbo el in bn Sapientia, in qua et
der ponlificatum sacri ministerii possidebat, aposto- omnia, et ipsum fecit Deus. Unde et convertibilis
licis donationibus valde clarus. Tunc igitur Alexan- est, et mulabilis per naturara, sicirt et uniyersa ra-
der Alexandrinus, videns Arium arooris judiciariii lionalia. Peregrinum enini, et exlranettm, et remo-
aculeo stimulari, et mnltos ad blasphemias deceptos> tum est Verbum a palerna subslantia, et invisibilis
erigere, conciliaque propria celebrare, Ecclesiarumi est Filio Pater. Non enim perfecte et integre novit
prxsulibus ejus blasphemiam suis litleris indicavit. Filius Palrem, neque eum perfecte videre poltst.
THEODORETUS, lib. i, cap. 2, p. 7. Nam nec substantiam suam novit Filius, sicut est.
Propter nos enim factus est, ut nos per eum tanquam
CAPUT XIII. instrumentura crearet Deus; el nequaquam snb-
ad universas per
Epistola Alexandri pontificis Alexandrim I* slilisset, nisi nos Deus facere voluisset. Requisivit
B
Ecclesias udversus Arium.
catholicx ergo quidam eos : si polest Dei Verbum converti,
Dilectissimis atque cbarissimis ubiqne sicut diabolus est conversus. Et nequaquam dicere
Ecclesix comministris, Alexander in Doraino sa-
timuerunt, ulique potest, tanquam natura converti-
lutem. bilis existens : factus, aiunt, et converlibilis est. Hxc
Dum unum catholicx sit corpus Ecclesix, mandalo
ilaque dicentes, id est Arius et qui cum eo sunt; et
existente in sacris Scripluris ut servelur vinculum in his impudenter instantes ipsos et sequaces eorum.
unanimitatis et pacis (J Cor. xii, 26), consequens est ' Nos quidem eos cum episcopis iEgypti et Libyarum
debere nos scribere, et alterutris qux apud singulos pene centum convenientes, anathematizavimus. Qui
aguntur insinuare; ut sive paiitur, sive gaudet unum vero circa Eusebium susceperunt, miscere studentes
inembrura, compaliamur aut congaudeamus ad in- '" veritati
mendacium, et impietatem pietati sociare;
vicera. ln nostra igilur parochia nunc ingressi sunt 1 sed non
prxvalebunt. Vincet enim veritas, nec ulla
viri iniqui et Christo rebelles, docentes apostasiain, .'' communioest luci cum tencbris, neque concordiaChri-
Antichri-
quam recle quilibet prxcurrere suspicetur sto cum Belial (II Cor. vi, 14). Quis elenim talia
sto. Et volui quidem hoc taciturnitati contradere, si audivit aliquando? Aut quis nunc hxc audiens verba,
quo modo inter solos apostatas consumeretur hoc C. non metuet, aut aures contfnuo non obturabit, ne
malum, et non loca alia penetrando simplicium sor- r- sordibus talium verborum
ejus polluatur audilus?
didaret auditus. Sed quoniam Eusebius nunc Nico- °~
Quis audiens dicentem Joannem : In principio erat
medix, pulans in se consistere causas Ecclesix, 215" Verbum (Joan. i, 1), non reprehendat istos dicentes :
quia cum reliquisset Rerytiorum civitalem, et n"
con- Fuit aliquando quando non fuit? Aut quis audiens
cupiisset Nicomediensem Ecclesiam, non est in eo eo in Evangelio :
Unigenitum Filium; et : Per ipsum
ultio subsecula : patrocinatur etiam his apostatis, et omnia facla sunt (Joan. i, 18 el 3), non odio habcbit
scribere ubique tnolilus est, commendans eos, si quo ao dicentes quia unus creaturarum est Filius? Quomodo
modo trahal aliquos ignorantes ad hanc pessimam im ergo polest esse unus horum qnx per eum facta no-
hxresim el Christo rebellem. Ideoque necessarium "n scunlur? Aut qnomodo Unigenilus, qui omnibus se-
judicavi, sciens quod in lege conscriplum est ullerius us cundum illos connumeralur? Quomodo etiam ex non
non tacere, sed vobis omnibus indicare; quatenus "s existentibus erit, Patre dicente : Eructavit cor meum
eliam vos sciatis apostatas, et eorum hxresis verba ba Verbumbonum (Psal. xLiv, 2); et iterum : Ex utero
nequissima caveatis. Si ergo scripserit vobis Euse- ;e" ante tuciferum genui te (Psal. cix, 3)? Aul quomodo
bius, nec recipiatis eum, nec ejus scripta suscipiatis.is- dissimilis Patri substantia, cum sit imago perfecta et
Anliquam enim callidilatem tempore comprcssam 1111 sP'enQ°r Patris, qui dicit: Qui me videt, videt et Pa-
T_
nunc per istos renovare volens, fingit quidem se trem (Joan. xiv, 9) ? Quomodo, si Verbum et Sapien
quasi pro istis scribere; opere vero demonstrat quia "ia lia Dei est Filius, fuil aliquando quando non fuil?
pro semelipso talibus studere festinat. Apostatx vcro ;|*o Simile est enim ac si dicant sine Verbo et sine Sa-
e-
sunt isli Arius et Achillas. Cum eis autera apostalave- pientia fuisse aliquando Deum. Vel quomodo est el
runt hi, Aithalis, Carponius, aller Arius, Sarmalius, <is> convertibilis et mutabilis, qui dicit per se : Ego in
Euzoius, Lucius, Julius, Menas, et Helladius, Gaius, us, Patre el Pater in me (Joan. xiv, 10); et iterum : Ego
Secundus et Theonas, qui episcopi aliquando sunt mt et Pater unum sumus (Joan. x, 30)? Per prophetam
dicl'. Ea vero qux opinantes loquunlur, hujusmodi odi vero : Videte, inquit, me, videte, quia ego sum, et non
sunt : Non semper, inquiunt, Deus Pater fuit, non ion mutabor (Malac m, 6). Nam licet in eo verbo sit di-
semper fuit Dei Verbum; sed fuit quando DeusPa- \i- ctum illud aposloli, quia factus est homo, tamen
ter non fuit. Dei autem Verbum ex non exislenlibus IUS mutatus non esl, sed, sicut dixit Apostolus : Jcsus
faclum est. Existens enim Deus, non existentem ex Christus heri, et hodie, ipse et in smcula (Hebr. xm,
non exislenle fecit. Quapropter fuit aliquando quan- in- 8). Qux causa, putas, suasit eis ut dicerent, quia
do non fuit.*Crealura est enim et faclura Filius, ne- propler nos est factus, cum Paulus scribat, propter
 905 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER 1. 906"
quemomnia, et per quem omnia'(Rom. xi, 36)? Unde de A tenus de scripturx ventate testentur et aperte qux
vero blasphement quia nescit perfecte Fiiius Patrcm, n, gesla sunt perdoceant. Scripsit enim Alexandrinus
mirandum non est. Nam semel.habentes propositum tm hxc Conslanlinopoleos Alexandro. TIIEOUOKETUS, lib.
rebellandi Christo, repercutiunt eliam voceni ejus, is, i, c 3, p. 8.
dicentis : Sicut novitme Pater, et ego agnosco Patrem m
CAPUT XIV.
(Joan. x, 15). Si ergo ex parte Pater novit Filium,'
est et Filius non novit Patrero. Ejusdem ad AlexandrumepiscopumConstanlinopoleot.
paiara quia perfecte
Si auiera hoc dicere impium est (novit enim perTecte te Charissimo fratri et unanimi Alexandro, Alexander
Filjum Pater), palam est quia sicut novit Paler suum |m in Domino salutem.
Verbum, sic et Verbum novit proprium Patrem; et Appetilus potentix hominum pessimorum, avari-
aliter non est. Hxc dicenles, et revolventes Scriptu- u_ tixque proposilus, veritati, qux creditur esse prx-
ras sanctas, frequenter convicimus eos; et rursum m cipua, solet insidiari, per varias scilicet occasiones
tanquam chamxleontes mutabantur, studentes ad a(j resistenles ecclesiaslicx pietati. Impulsi namque ma-
semelipsos trahere quod scriptum est : Cum venerit rjt levoli, diabolo in eis operante, ad propositam sibi
impius in profundum malorum, spernel (Prov. xvui, u libiilinem, et ab omni reverenlia resilienles, concul-
3). Multx siquidem ante eos hxreses fuerunt, qux j cant judicii Dei timorem. De quibus mibi necessa-
ix ii
plus quam decet prxsumenles, corruerunt in impru- u_ riuni fuil patientix ac reverentix \ed., palienli re-
denliam suam. Isti vero per omnia verba sua niten- „_ verentix] vestrx signilicare, ulab hujusmodi cavealis,
tes erigi ad intemecionem divinitatis Verbi, per hxc ec ne quis forte prxsumat eorum in parochias vestras
ilias hxreses firmare potius conati sunt, Antichristo 10 accedere, vel per se, vel per alios. Valent enini niagi
facli propinquiores; quapropter et abdicati et ana- a_ ad seducendum figmentis uti, vel litteris falsitale
themalizati sunt ab Ecclesia. Conlristamur itaque ue compositis, qux possunt facere prxstigium simplicem
pro eorum perditione, et maxime quia el ipsi ali- [j. lidem puramque respicientibus. Arius igitur ct Aehil-
quando qux Ecclesix sunt audierunt, et nunc ab ea las conjuratione nuper facta, Colluthi superbiam et
prorsus exsiliunt: non tamen admiramur. Hoc enim m inulto deterius illo secuti sunt. Ille namque hos ipsos
et Hymenxus, et Philetus passi sunt, et anle eos Ju- u. culpans, pessimx voluntati sux invcnit occasionem.
das, qui cum esset secutus Salvalorem, postea pro- , Isti vero dignam illius negotiationem respicientes
ditor factus est et apostala. Sed de his quidem ipsis ,js [ms. Lyr., respuentes], nequaquam juri Ecclesix
non sumus ignari. Dominus enim prxdixit : Videle ,le subjacere perlulerunt; sed speluncas sibimet latro-
ne quis vos seducat. Mulli enim venienlin nominemeo eo num xdificantes, incessabiliain eis conciliabula cele-
dicenles, quia ego sum, el lempusprope est, et multos os pQ brant, noctibus et diebus contra Christum agentes et
errare (acienl: ne ergo eatis post eos (Luc xxi, 8). j\ contra nos, pravisque libidinibus exercentur. Qui
Discens enim hxc a-Salvatore nostro Paulus, dixit: t; omnem piam et aposlolicam accusantes gloriam,
Quia novissimis temporibus apostalabunt quidam a Judaico schemale Christo rebellantes instituerunt
fide sana, attendentesad spiritus erroris doclrinasque ue sibimet oflicinain : divinitalem et xqualitatem cum
dmmonum,qum verilatem aversantur (I Tim. IV, 1). [<,, Patre Salvaloris noslri Jesu Christi negantes, onines-
Domino siquidem et Salvatore noslro Jesu Christo _0 que ejus salutaris dispensalionis et liuniilitalis pro-
per seraelipsum pronunliante et per Apostolum de- e_ pler nos habitx voces decerpenles, prolatione baruiit
signante de talibus, censequenter nos per nosipsos os impietalis sux prxdicalionem exercere niluntur.
audientes impietatem eorum anathemalizavimus eos, is QuipPe divinitalis ejus rationem ct ineflabilis glorix,
sicut prxdiximus : ostendentes eos exlraneos a fide je quam a principio habuit apud Patrem, penitus evi-
Ecclesiaque catholica. Indicavimus autem hxc vobis, is. tantes, paganorum et Judxorum impiam de Christo
dUectissirai atque charissimi comministri, ne quos os senlentiam confirmant; et laudem propriam, ut as-
eorum, si forte tenlaverint eliam ad vos venire, sus- is- solet, aucupanles, omnes quidem quas contra nos
cipialis, neque Eusebio, vel cuilibet aliorum 216g possunt derisiones aflerre negotiantur : seditionesque
scribenli pro eis obediatis. Decet enim nos lanquam .m jTXnobis quotidie ac persecutiones inslituunt, tani jurgia
Christiauos, ut omnes conlra Christum loquenles et proponenles per adiliones mulierum impudentium,
sapientes, quasi Deo rebelles et animarum corrupto- o- quas seducunt, quara ipsi communi Chrislianitati
res, totis viribus aversemur; etneque ave hujusmodi idi derogantes, dum eorum juvenculx omnes eircuni-
dicamus hominibus, ne Torle etiam peccatis eorum m eunt vicos : insuper inerumpibilera Chrisli tunicam,
coniinunicare videamur, sicut beatus Joannes ait (II 11 quam milites dividere noluerunt (Joan. xix, 2), isti
loan., 11). Salutale fratres qui apud vos sunt. Salu- u- scindere nunc prxsumunt. Et nos quidem vitam ipso-
tant vos qui nobiscum sunt. SOCRATES, 3. rum et nefanda conamina, eo quod laterenl, lardius
lib. i, cap. 3,
Edil. Chrisloph. el Vales. cap. 6, p. 10. agnoscenlcs, nunc generali decreto ab Ecclesia ado-
Non solum autem hanc, sed etiain ad Alexandrura m rante Chrisii divinitalem eos expulimus. Conati ta-
Constantinopoleosepiscopum, missara ejus epistolam m inen sunt illi discursionibus uti, el adversmn nos
huic operi insererenon omittam, qux clare omnia ejtis iis machinari, qui apud unanimes comministros uoslros
ostendat, ne quis suspicetur hxc me ficte conscri- i- figuram pacis et unitatis dignitatem se exercere fin-
bere; et post eam ipsius Arii, et cxteras quoque le gtinl. Quod autem verum est, abripere quosdam eo-
epistolas, quibus utique narratio egel historix, qua- a- rum ad pestem propriam per boniloquia ficta fcsli-;
PATKOJ..LXIX -._
9ft7 M. AURELII CASSIODORl 908
nant, et lilteras.ab -eis manifestas et indubitatas>A tris. Sed quia intef ha_c quse ex non existentibus
exigunt; ut relegentes eas seduciis a se personis, sinei facta sunt Verbura Dei nequaquam connumeratur :
pcenitentia eos in delictis suis faciant remanere, tan- Omnia, inquit, pet ipsumfacla tunt (Joan. I, 3). Pro-
quam unanimes habenles eadem secum decernentess priam namque ejus siibstanliam designavit, diceus :
episcopos. Non enim qux apud nos male docueruntt In principioerat Verbum,el Verbumerat apud Deum,
et egerunt, ea fatentur, propler qux eliam sunl ex- et Deus erat Verbum. Hoc eral in principio apud
pulsi; sed hxc aut taciturnitati contradunt, aut fictiss Deum. Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso fa-
ea ratiocinationibus et quibusdam obUmbralionibus s ctum est nihil quod factum est (Ibid., 1, 2). Si enim
sepiunl : verisimilibus vero et pomposis corrupti- per ipsum orania facta sunt, quomodo qui crealuris,
bilem doctrinam suam velantes eloquus, attrahunt in1 ut essent, donavit, ipse aliquando non fuit? Non enini
deceptionem suam quemlibet incautum, non absti- ulla ratio est ut qui facit ejus naturx sit cujus illa
neutes etiam apud omnes nostrx pietali calumniari. qux fiunt. Si ipse quidem erat in principio, omnia
Unde contigit quosdam eorum litleris subscribentess vero per ipsum facta sunt, ex non exstantibus fecit:
in Ecclesiamsuscipi, maximo, sicuti reor, imminenlee et conlrarium videtur his qux ex non substantibus
periculo, prxsumentibus talia comministris, eo quodi facta sunt, hoc quod exstat, et valde discretum. In-
neque apostolica hoc regula paliatur, et effundunt tBI ter Patrem siquidem et Filium nullum demonstratur
super eos diabolicam efficaciam conlra Christum. esse spatium, nec usque ad aliquam cogitationem
Quapropter in nullo segnis, o charissimi, ad insi- hoc animx phantasia percipiente. Ex non exstanti-
nuandam vobis perfidiam eorum, memetipsum erexi. bus autem creatus raundus, novellam habet substan-
Dicunt enim, quia fuit aliquando quando non fuitt tix recentemque nativitatem a Patre per Filium,
Filius Dei; et postea factus est, qui prius non fueratt hujusmodi utique substi.ntialita.em cunctis accipien-
talis factus : quia et aliquando factus est, qualem ett tibus. Altius igitur adhuc contemplatus Verbi divi-
omnem horoinem esse contingit. Cuncta enim, in- nitatem, et creaturarum universam iutelligentiam
quiunt, Deus ex non existentibus fecit, omnium ra- transcendentem beatissimus Joannes genituram ejus
lionalium et irrationalium creaturis miscere volentes_ nec facturam dicere voluit, ne6 per elemenla sylla-
et Filium Dei. Quibusverbis consequenter aiunt eum n barura factorem ingenilum. Unus enim est ingenitus
mutabilis .Sse naturx, virtutis malitixque capabilem, i, Pater. Sed quia excedit evangelistarum, puto quia
cutn ex non existentibus esse dicatur; divinas quippe e et angelorum perceptionem, et transcendit universa
Scripturas, quibus ostenditur eum semper esse, peri-i- unigeniti Filii ineffabilis substantia. Non ergo reor
mentes, quibusque palam designatur inconvertibili- quia de pielale cogitantes de hac aliquid interrogare
tas Verbi, el Sapientia, atque Divinitas, qux sunt it C
( prxsumant, propter quod dictum est : Altiora le ne
Christus. Possumus ergo, inquiunt isti polluti, et nos is qumsieris,et difficiliora te noti examinare (Eccli. m,
fieri Dei filii, sicul et ille. Scriptum est enim : Filiot>s 22). Nam sicut aliarum plurimarwn, et hujus notitia
genui et exaltavi (hai. i, 2). Ctimque allatum fuerit it humanx perceptioni celata est, quale est apud Pau-
eis quod sequilur, id est : Ipsi autem spreverunt me, », lum : Qumoculut non vidit, nec auris audivit, nec in
quoii naturale non est Salvatoris, cum naturx sit it cor homtnisascendit, qumprmparavitDeus ditigenlibus
immutabilis, omni reverentia spoliantes semetipsos, _, se (II Cor. n, 9). Sed etiam stellas, inquit Deus ad
aiunt : Nec aliquam habet proprietatem ad Denm; i; Abraharo, non potes enumerare, neque arenam ma-
sed, cum sit ipse natura mutabilis, scivit de illo Deus is ris : et guttas pluvix quis enumerabit (Gen. xv, 5, et
prxscientia et prxconlemplalione, quia eum non es- ;- Eccli. i, 2)? Quis ergo audeat interius [ed., exterius]
set spreturus, eligendus foret ex omnibus. Non enmi, a, perscrutari subsistentiamVerbi Dei, nisi forte vesanus
inquiunt, natura quasi prxcipuum inter alios filios >s sit? De qua propheticus spirilus dicit : Generalionem
aliquid habet. Nam nec naturaliter filius Dei est, nec ;c ejus quis enarrabit (Isai. JLIII,8) ? Nam et ipse Salva-
aliquam habet ad Deum proprietatem, quando etiam m tor noster prxstare volens onmibus in liocTmundo
ipsum naturx mutabilis existentem, propter modera- .- columnis, bujus notitiam ab eis exonerare festinavit,
tionem, diligentiam et virlutem, non mutatum ad ] significans ultra naturam esse omniuni rerum hanc
id D
deterius, elegit Deus; cum et si Paulus vel Petrus ad id animadversionem, soli vero Patri tanlum adjacere
hoc pervenissent, nihil Jesus potuerat ab horum m hujus scienlix sacramentum : Nutlus, inquit, novit
filiatione differre. Propter reprobationem igitur hu- j- quis est Filius, nisi Pater; el Palrem nemonovit, nisi
jus vesanx doctrinx, 217 etiam diviuas lilteras re- e- Filius (Matth. xi, 27). Non ergo reor ignorare sa-
volventes, proposuiraus illud quod in Psalmis de le pientes quia vesanum est sapere ex nou existenlibus
Christo dictum est : Ditexisti justitiam, et odisti ini-i- factum Filium, cum u.ique non habeat temporale
quitatem : propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo ,o principiura, quod ostenditur ex non exislentibus fa-
Imlitimprm consortibustuis (Psal. XLIV,8). Quia vero ro ctum. Nam si tempori inesse oporterel hoc quod
Filius Dei neque ex non exislenlibus factus est, ne- ;- aiunt : Erat quando non erat, aut spatio sxculi cu-
qtte fuit aliquando quando non fuil, sufficit nos eru- i- juscunque; et si verum est quia omnia per ip«um
dire Joannes evangelista, scribens de eo : Unigenilus -* facta sunt, palam est quia omne sxculum, et tenipus,
Filius, qui etl in sinu Patris (Joan. i, 18). Providentete et spatia, et aliquando, inter qux reperilur, qnod
quippe Deo, ut ostenderet allerutris indivisas res, s, aiunt, fuit, quando non fuit, per ipsum facta sunt. Et
nominavit Patrem et Filium existentem in sinu Pa- _- quomodo non est incredibUe eum qui et tempora
909 HISTORIATRIPARTITA. LIBER I. 910
fecit et momenta, inter qux est illud fuit quando A Adatisque legitimis, quatenus non peccarent. 218
non fuit, dicere aliquando non fuisse? Stultum enim Dominusvero noster naturaliler Filius Patris exi-
est, et omni peccato plenum, eum qui causa est ali- stens, ab omnibus adoratur. Illi deponentes spirituin
cujus, eumdem dicere posteriorem illius genitura servitutis, ex bonis operibus et provectu spiritum
cujus causa est. Prxcedit enim secundum eos Sapien- filiationis accipientes, per naturalem Filium adjuti,
tia Dei, qux creavit universa, illud spatium, in quo fiunt el ipsi adoptionis filii. Istius autem propriam et
dicunt nondum factum Filium a Patre, mentiente naluralem prxcipuamque filiationemPaulus etiam de
secundum eos Scriptura, qux dicit, Prinwgeniium Deo manifestavil, dicens : Qui proprio -Fitio non pe-
eum esse universmcreaturm (Coloss.i, 15). Consona percit, sed pro nobis, id est, qui natura non sumus
siquidem istis clamat et magniloquus Paulus, dicens> filii, tradidit illum (Rom. vm, 32). Ad distinctionem
de eo : Quemposuit hmredemomnium,per quemfecit' namque non propriorum, illum proprium esse Filium
et smcuta(Hebr. i, 2). Sed etiam in ipso creala sunt1 dixit. In Evangelio autem : Hic est Filius, inquit,
orania qux in ccelis, et qux in terra, visibilia et in- meus dilectus, in quo mihi bene comptacui(Matth. i__,
visibilia, sive principatus, sive potestates, sive domi- 17). ln Psalmis vero Salvator ait: Dominusdixit ad
nationes, sive sedes, omnia per ipsum et in ipso> me : Filius meus es tu (Psat. u, 7) : germanitatem
creata sunt, et ipse est anle omnia. Cum ergo impiai B |_ naturx declarans, significat non esse ejus nalurales
esse monstretur argumentatio qua dicunt ex noni quoslibet alios (iiios prxter istum. Quid etiara quod
exislentibus factum Filium, necesse est Patrem sem- ait: Ex utero ante luciferumgenui te (Psat. cix, 3)?
per esse Patrem. Est enim Pater semper Filio prce- Nonne clare deraonstrat naturalem paternx genera-
sente, propter quem appellatur Pater; semper Filio> tionis filialionem, quam non morum diligentia et
sibi prxsente semper est Paler perfectus, et sine5 exercitatione provectus, sed proprietate nalurx sor-
'
defectione consistens, non temporaliter, neque ex tilus est? Undeet intransgressibilemhabet filiatioaem
spatio, neque ex non existentibus generans unigeni- Unigenitus Patris. Rationabilium vero filiationem
tum Filimn. Quid aulem amplius sit scelestum quam1 non eis naturaliter existentem, sed opporlunitate
dicere non fuisse aliquando Sapientiam Dei, qux di- morum et dono Dei etiam mutabilem ratio novit.
cit : Ego eram apud eum cohabitans [ed., Niv. et1 Virfeii.esenim, inquit, filii Dei filias hominum,acce-
Frob., coaptans],ego eram cui adgaudebdl(Prov. vin,, perunt sibi uxoresex ipsis (Genes.vi, 2). Et iterum :
30); aut dicere virtutem Dei aliquando non exstitis- Filios genui el exaltavi; ipsi vero spreverunt me (Isai.
se? aut Verbum ejus accepisse principium, aut aliaJ. i, 2), per Isaiam Deum dixisse didicimus.Multa di-
ex quibus Filios agnoscitur et figuratur Pater? Nam- cturus, dilectissimi, transeo, onerosum esse putans
qui sptendoremglorim (Hebr. i, 3) non dicit exstare,? C ( pluribus verbis unanimes admonere doctores. Vos
una perimit et principale lumen, cujus splendor est. ipsi enim estis eruditi divinitus, non ignorantes quia
Si autem et imago Dei non fuit. semper, patet quia» doctrina qux nuper contra pietatem surrexit eccle-
nec cujus iraago est; sed etiam cum non est figura * siasticam, Hebionis est, et Artemonis, et zelus Pauli
subsistentix Dei, una perimitur et ille qui in omnibus s Samosateni de Antiochia, synodali conventu omnium
ab eo .iguratmv Ex quo apparet filietas Salvatoris 9 episcoporum ab Ecclesia pulsi. Cui succedensLucia-
noslri, nullam habens commixtionem ad cxteroruma nus, exlra synagogas mansit trium episcoporumplu-
l>lietatero.Quemadmodumenim ineffabilisejus sub- rimo tempore. Quoruni impietatis fxcem sorbenles
sislentia incomparabiliexcellenlia trauscendere pro- isti, nunc nobis, ex non existentibus illorum planta-
batur universa quibus ipse donavit ut sint, ita ett tiones absconsaspullulare fecerunt Arius, et Achillas,
filielas ejus naturalis existens paternx divinitatis,, et cum illis concilium malignanlium; et nescio quo-
ineffabili sublimitale difliert ab eis qui per eum inii modo in Syria tres ordinati episcopi, eo quod con-
adoptionemadoplati sunt filii.Is enim inconvertibilis s senserint eis, et ad pejora flaminatisint. De quibus
existens, natura perfeclus est, et in omnibus nihil il sententia in vestra sit probatione reposita, qui salu-
egens; hi vero in utroque mutabililati subditi egent >t tarem passionis humilitatem, et exinanitionem, et
ejus auxilio. In quo enim prolicere potuit Sapientia a J)
I voluntariam paupertatem, el voces, quas propternos
Dei, aul in quo ejus veritas augeretur? Aut Deus s Salvator suscepit, memoria retinetis. Igitur ad osten-
Verbura quoinodopotest meliorari, cuin sit vita ve- '- sionem supemx et antiqux divinitatis ejus hxc con-
rumque lumen? Si autem hoc est, quanto magis ve- s- gruunt, signilicativisquesermonibus naturalis ejus
cors est dicere Sapientiam aliquando aut Dei Virtu- i- gloria, et iraperium, et apud Patrem mansio clarius
tera fuisseinfirraitatiscapabilem, aut irrationabilitatis
is explicatur. Quale est illud : Ego et Pater unum su-
Verbum, et per hoc rationem obscuratam, aul vero o mus (Joan, x, 30), non Patrem semetipsumappellans,
lumini tenebras esse permixtas, Apostolo dicente : neque subslantialiter duas naturas, quaeest una, de-
Qumcommunioluci ad tenebras?aut qum concordia a clarans : sed quia Paternam servandi plenitudinem
Christi cumBelial(II Cor. vi, 15)? Nec non et Salo- i- Filius habet perfectam naturara, per omnia et simi-
moue clamante (Prov. xxx, 19), impossibileest vel :1 litudinein Patris gerens, et immulabilis ejus imago
usque ad opinionem invenire vias serpenlis super ir exisiens, atque principalis causx expressa figuratio.
petram, qux secundum Pauluin Chrislus est? Ponoo Unde etiam lunc Philippo cupienti videre Patrem
creaturx ejus homines et angeli bei.edielioi.em cjus is Dominussine invidia se demonstrat. Nam cum dice-
acceperunt, virtutibus contendentes proficere man- i- rct : Ostendenobis Patrem, ail: Qui videtmevidetet
 m M. AURELUCASSIQDORl 915
Patrem (Joan. xiv, 8, 9): tanquam per speculumsine ne A_ xit, sicut supra posuimus : Generalionemejus quis
macula et animatum per divinam ejus imaginem ;m enarrabit (Isai. LIH,8)? Subsislentia [ms. Theod.,
contemplaretur Patrem; quem simililer in Psalmis lis substantia] videlicet ejus omni creatx naturx im-
sanctissimi viri canunt, dicentes : In tumineluovide-ie- perscrutabili existente, sicut et ipse Pater imper-
bimus lumen (Psal. xxxv, 10). Quapropter et qui |ui scrutabilis est, eo quod non capiat ralionaliuni
honoral Palrem, honorat et Filium; et qui honorat 'at natura scientiam, qua Pater genuit Filium. Quod
Filium, honorat et Palrem, et recte. Omnis namque ue quidein non a me convenit dicere viro \ed., Niv. et
Voximpia qux in Filio dici prxsumitur, ad Patrem !m Frob., discere viros] spiritu veritalis impleto; eru-
quoque referlur. Sed mirum non est quod scripturus us diente quippe nos Christi voce, qua «Jicit: Nullusno-
sum, o charissimi, si falsas adversum me derogatio- o- vit quis esl Pater, nisi Filius; el nullus novit quis est
nes, et contra piissimumnostrum populum delatas as FiHus, nisi Pater (Matlh. xi, 27); et asserente
insinui). Hi enim qui contra deitatem Filii Deicaslrara eum inconvertibilera et immutabilem se sicut Pa-
constituunt, neque contra nos ingratas calumnias as trem, 219 n,h>legentem, perfectum Filiura, xqua-
exercere formidant: quoniam nec priscorum quem- n- lemque Patri soli iugenito. Imago enim est integerri-
piam dignantur sibimet comparare, neque prxcepto- o- ma et immutabilisPatris; et omnino imaginerocon-
ribus se, a quibus nos ab infanlia eruditi sumus, s.Bvenit
] esse plenam, per quam non desit aliquid ab
ccquarepatiuntur; neque comrainistroruraquemquam m xqualitale ejus cujus imago est, sicut ipse Doroinus
nunc ubicunque consistentiumin mensura sapientix ix docuit, dicens : Pater meus major me esl (Joan. xiv,
reputant, quasi soli sapientes, et nihil communeha- a- 28); secundum quod semper eliam esse Filium ex
bentes, alque novorum dogmatum inventores, et Palre credimus. Splendor enim est glorim, et figura
quibus solis revelata sunt qux a nullo altero sub solele paternx substantim\ed. V., subsistentix] (Hebr. i, 3).
inlellecta noscuntur. 0 scelesla superbia, immensa =a Sed nullus hoc, semper, ad suspicionemingenili su-
vesania, vanx glorix furor, ac sapienlia Satanx, in mat, sicuti putant qui sensus animx cxcatos hahent.
animas eorum nequissimasvehementerinsiliens! Non ui Nam neque erat, neque seraper, neque ante sxcula,
deterruit eos antiquarum Scripturarum Deo amabi- i- idein est quod ingenitum. Sed nec quihbet huraanus
lium explanatio, non comministroruinconsors reve- _- intellectus ab hominibus nominatus indicare valet
rentia de Christo ferocitalem eorum mansuefecit; t; hoc.quod dicimus ingenitum, sicut et vos xstimare
quorum scelesta opera nec dxmones ferre paliuntur, r, credo, el de omnium vestrorum confido proposito,
quando voccm blasphemam contra Filium Dei pro- )- nullo roodo quibuslibet nominibus ingenitum decla-
roere non prxsumunt. Hxc igitur jacula secundum m randum [ed., Niv. et Frob., declaranliuin]. Videntur
prxsentem virlutem diriganlur adversus eos qui eru- i- C
(_ enini hxc nomina veluti temporum esse productiva:
dita [ed., inerudita] materia conlra Christum exa- t- digne tamen ipsius Unigenitidivinitalem, et veluli
cuuntur ad bellum, et adversus pietatem ejus calum- i- dicam antiquitatem nequaquanisignificare valentia,
nias inferre contendunt. -Aiuntenim nos adversantes .s cum sancti videlicet viri secundum suam unusquis-
fabulas, ex quibus invenlum est dici, ex non exstan- i- que virtutem sacramentum hoc aperire conati sint:
tibus, impiam et non scriptani contra Chrislum bla- i- veniam poscenles ab auditoribus per satisfacliones
spbemiam prxdicare, id est duo ingenila : ipsi potius is ralionabiles, dicendo de se : Protulimus quod per-
duorum alterum necessario esse oportere dicentes ss tingere prxvaluimus. Si quid autem ultra hominem
ineruditi, aut ex non exstanlibus Filium esse sapien- i- exspectant, quicunque viri et ad majus inniluntur
duin, aut indubitanter dicere ingenila duo. Ignoranlesis eloquium, illud quod ait : Ex parte cognoscimus
imperiti quia mullum est inter Patrem ingenitum,etit (/ Cor. XIII, 9), jam putantes esse destructum; pa-
ea qnx ab eo ex non exstanlibus sunt creata ratio- lam est, quia multum spe sua deficiunt. Igitur erat, et
nabilia et irrationabilia; quoruin mediaexistens na-i- semper, et antesxcula, quodcunque sil, non tameii
lura unigenita, per quam universa ex non exstanlibus s est id quod ingenilum. Ergo ingenito quidem Patri
fecit Pater Dei Verbi, ex ipso vero Palre nativilateran propria dignitas est servanda [ms. Lyr., conferenda],
habet, sieut et ipse Dominusalicubi testatus est, di-- D nullam dicenles ei causam fuisse ut esset; Filio vero
cens : Qui ditigil Patrem, diligit Filium qui ex eo na-- congruus distribuatur honor. Sine principio enim a
tus est (I Joan. v, 1). De quibus nos ita credimus, , Patre sciamus ejus esse nativitatem , culturara ei,
sicut apostolicx placet Ecclesix, in unum ingenitum n sicul prxdiximus, tribuentes pie, atque cum bona
Patrem, nullain habentem causam ut esset, incon- opinione super eo, erat, et semper, et ante sxcula,
verlibilem el immutabilem,semper idem, et simililer r prxdicanles; divinitatem quippe ejus perscrutanles,
se habentem, nec provectum nec imminutionemre- sed imaginiet perscrutationi Patris perfectamxqua-
cipientem, Legis, et Prophetarum, Evangeliorumque e litatem per omnia devoventes.Proprium vero solum
datorem, patriarcharum et apostoloruin Dominum, i, dicentesPalris, quod ingenitus est, cum et ipse Sal-
omniumquesanclorum; et in unum DomiiiumJesum ii vator dixerit : Pater meus major me est (Joan. xiv,
Chrislum Filium Dei unigenitum, natum non ex nonu 28). In hac itaque pia de Palre Filioque sententia,
exstanie, sed ex exstante Patre; non secundumcor- sicut nos divinx Scripturx docent, unum Spiritum
porura similitudinesincisiouibus, aut divisionumef- f- sauctum confitemur, qui replevit et Veleris Testa
fluxionibus, siculi Sabellio et Valentino placet, sed d menti sanclos homines, et Novi sacratissimos prx
ineflabihter et inenarrabihter secundura eum qui di-- ceptores: itt uuani et solam catbolicam et apostoli-
913 HISTORIATRIPARTITA.LIBER I 9U
cain semper Ecdesiam, qux et invincibilis est, licet A diaconibus aulem Achillas,Euzoius,Aithalis, Lucius,
omnis mundus adversus eam pugnet, et victrix tolius Sarmatius, Julius, Menas, alter Arius, et Helladius.
adversx impietalis existens, securos nos facienle Pa- Consona his direxit et Philogonio Antiochenx
trefamilias ejus, cum clamat, Habete fiduciam : ego prxsuli civitatis, et Euslathio, qui lunc Berceensem
vici mundum (Joan. xvi, 33). Hoc novimus actum gubernabat Ecclesiam, et aliis apostolicorumdogma-
post resurrectionem a'mortuis, quorum primitix tum defensoribus. Sed neque Arius quiesccre passus
faclus est Dominusnoster Jesus Christus carne vera est; scripsit enim et ipse concordibussuis. Quia vero
indutus, et non putative ex Dei Cenitrice Maria; qui nihil falsi contra eum scripsit sacratissimus Alexan-
in novissirais teraporibuspro damnalione peccati ad der, ipse Arius lilteris suis scriptis ad Nicomedien-
humanura genus adveniens, crucifixus et mortuus sem Eusebiumprotestatus est. Quam epistolam inse-
est; sed non propterea divinilate sua minor factus. rere non omittam, ut tommunicatores impielatis
Resurrexit enim a morluis, assumptus est in ccelum, ejus ignorantibus possim facere manifestos. THEODO-
et sedel ad dexteram Majestatis. Hxc igitur ex parte RETCS, lib. i, c i, p. 8.
in hac epistola figuravi, onerosum credens singula
220 CAPUT XV.
sub scrupulositate conscribere, eo quod sciam san-
ctum studium vestrumtalianon latere. Hxc docemus, Tj I Epislola Arii ad Eusebium.
hxc etiam prxdicamus, hxc sunt apostolicx Ecclesix Domino desiderabilissimo, homini Dei, fideli, or-
dogmata, pro quibus etiam morimur, et destruere ea thodoxo Eusebio, Arius, qui persecutionem ab
volentes nullatenus formidamus. Qui licet verberibus Alexandro papa patitur injuste propter omnia vin-
nobis exlorqueant, nos tamen spem non aversamur centem veritatem, quam tu quoque defendis, in Do~
nostram. Horum igitur adversarii, idest, Arius et mino salutem.
Achillas, et qui cum eis sunt veritatis inimici, ab Palre raeo Ammonioveniente Nicomediam,ratio-
Ecclesia sunt procul expulsi, alieni facti a pia doctri- nabile judicavi te salutare per eum, sciens dileclio-
na nostra, secundumbealum Paulum dicentem : Qui. nem pariter et affeclum quem circa fralres propter
eunquevobisannuntiaverit prmter id quod accepittit, Deum habere dignosceris. Vehementer nos vastat
anathema sit, licet angelum de cmlo se esse fingat atque persequitur, et omnem benignumanimuni mo-
(Galat. i, 8). Sed etiam si quis aliis sermonibusDo- vet adversum nos episcopusAlexander, ita ut etiam
mini noslri Jesu Christi, et doctrina, quse secundum de civitate nos expulisset, velut homines sine Deo :
pietatem est, inflatur, nihilsciens, et reliqua. Hos quoniam non concordamus ei publice dicenti, Sem-
igitur analhematizatos a fraternitate nullus vestrum per Deus, semper Filius; Simul Pater, simul Filius;
suscipiat, aut habere patiatur ea qux ab eis vel di- Q ( coexistit.ingenito Deo Filius; semper gcnilus esl; ab
cuntur vel conscribuntur. Cuncta enim velut magi ingenito genitus est; neque cogitatione, neque atomo
bomines mentiuntur : quia veritatem loqui non pos- quidem prxcedit Deus Pater; semper Filius ex ipso
sunt. Circumeunt denique civitates, nihil studentes Deoest. Et quoniam Eusebius frater tuus Cxsarien-
aliud, nisi ut amicitiarum schemate et nomine pacis sis, et Theodottis, et Paulinus, et Athanasius, et
per figmenta vel blandimenta litteras dent et acci- Gregorius, el Aelius, et omnes per Orientemdicunt,
piant; ut errare faciant per hxc deceptas a se mu- quia prxcxistit DeusFilio sine principio, anathema
lierculas, Hos ergo qui contra Christum tanta prxsu-. facti sunt, prxter solum Philogonium,et Hellanicum,
munt,quique Christianitatitam publicederogaverunt, et Macarium, homines hxreticos, ineruditos ; quo-
qui inter judicia persecutiones nobis, quantum ini rum alii quidem dicunt Filium eructuationem, alii
ipsis est, excitare non cessant, et inelfabilesacra-• vero propositionem, alii coingenitum.Quas impieta-
roentura nativitatis [ed. V., Christianilatis] Christi1 tes nec audire possumus, licei innumeras mortes no-
enervare moliunlur, aversamini, dilectissimi; etuna- bisminentur hxretici. Nosautem quoniamdicimus,et
nimes atque concertatores nobiscum contra eorumi sapimus,et docuimus, et docemus,quia Filius non est
vesanam estote prxsumptionem, ad similitudinemi ingenitus,nec ingenitipars ullo modo,neque ex aliquo
comministrorum nostrerum, qui indignati sunt, et; Q subjecto; sed quoniam voluntate et consilio subsi-
adversuseos mihi scripserunt, et in tomo quem etiam[ stit ante tempora, et ante sxcula plenusDeus.unige-
vobis direxi per filiummeum arcbidiaconum [alias,, nitus, convertibilis; et antequam generaretur, aut
Architumdiaconum]subscripserunt,tam totius _Egy- crearetur, aut prxdestinaretur, aut fundaretur, non
pti et Thebaidis, quam Libyx et Pentapolis, Syricc, , erat : ingenitus enim non erat, persecutionem paii-
Pamphylix, Asix, Cappadocix, sacerdotes, aliarum- mur quia diximus : Principium habel Filius, Deus
que provinciarum, ad quorum inslar eliam vos con- autcm sine principioest; et quia diximus, Ex non
fido eum suscipere. Mullisitaque mihicontra nocen- exstantibus est. Sic autem diximus secundum quod
tes remediis existeniibus, etiam hoc inventum estt nec pars Deiest, nec ex aUquo subjeclo; propterea
ulile raedicamen: quia converluntur seducti ab eisi persecuiionempatimur. De cxlero tu nosti. Valere
populi, nunc nostris sacerdotibus obedientes, et ad[ te in Dominooplo, raemorem tribulationum nostra-
pcenitentiamper eos accedere festinantes. Salutatei rum, Collucianistavere Eusebie, id est, pie.
ad invicerafralernitatem qux apud vos est. Valerei Eusebius itaque Cxsarex erat episcopus, Theodo-
vos in Dominooplo, charissimi. Sunt autem qui ana- tus Laodicex, Tyri Paulinus, Athanasius Anazarbi,
tbematizali sunt, ex presbyteris quidem Arius, ex et Gregorius Beryti, Aetius autem Lyddx. Lydda
915 M.. AURELII CASSIODORl 116
vero esl qux nunc Diospolis appellatur. Hos ergo3 A et iterum : Deum, qui te genuit, dereHquitti(Beut.
Ariusconcordes se habere gloriabatur. Hostes autema xxxu, 18). Et alius quidam ait : Qui peperil guttut
vocavit Philogonium prxsulem urbis Antiochenx,, roris (Job xxxvm, 28); non naturam ex*naturanar-
Hellanicum Tripoleos, et Macarium Hierosolymo- - rans, sed uniuscujusque crealurx ex
ejus voluutate
rum, adversus eos sarciendo calumnias : quoniam n nativitalem. Non enim ex ejus subslantia sunt, sed
xternum et ante sxcula Filium, et cum Patre xquili omnia voluntate ejus facta, siculi facta sunt. Ule si-
honoris ejusdemque subslantix prxdicabant. quidem Deus est: bxc aulem ad similitudinem ejus
Hanc igitur Eusebius dum suscepisset epistolam, i, verbo similia fulura, secundum spontaneum motura
et ipse venenum sux impielatis evorauit, scribens is facta. Et omnia quidera per eum a Deo facta, cuncta
hoc modo Paulino episcopo Tyri. THEODORETUS, lib.>. tanien ex Deo. Qux percipiens et exponens secun-
I, cap. 5, p. 20. dum dalam tibi divinitus gratiam, scribere domino
CAPUT XVI. meoAlexandrofestina.Confidoeniinquia si221 scr'~
pseris illi, couvertetur. Salula ognnes qui in Domino
Epistola Eusebii ad Paulinum episcopumTyri. sunt. Valenlem te et pro nobis orantem gratia Dei
Domino meo Paulino Eusebius in Domino salu- ' custodiat, domine. THEODORETUS, lib. i, c 6.
tem. B
Neque domini mei Eusebii studium pro veritate te CAPUT XVII.
verbi tacitum est, sed usque ad nos pervenit, neque .„ De potentia Eusebii Nicomediensis.
tuum, domine, super hac causa silentium. Et, ut Jt Talia et isti alterutris scribebant, contra veritatem
consequens erat, de domino quidem iueo Eusebio 0 se armantes ad prxlium. Et pejus fiebat malum ad
lxtati sumus : de te vero tristamur, arbitraules taci-j_ contentionis incendium per eos qui hxc scripta susci-
turnitatem tanti viri nostram esse devictionem [mss. s> piebant. Consentientes igitur Alexandro, etiam in
et edit. V., devotionemj. Quapropter rogo te scie»- ,_ ejus tomo subscribebant; alii vero contraria facie-
tem quoniam indecens est virum sapientem alia sa- ,_ bant. Prxcipue tamen movebatur ex adverso Nico-
._ mediensis Eusebius, quoniam in epistola sua graviter
pere, et tacere veritatem, ut spirituali ratione coimi-
motus ad scribendum de hujusmodi rebus incipias; ,. ejus memoriam fecerat Alexander. Poterat auteni
cum et, tibi sit utile et audientibus te : maxime dum ui illo tempore nimis Eusebius, quia tunc imperator
per consequentiam scriplurx, et vestigia sermonum n Nicomedix morabatur. Nam ibi ante paululum tem-
ejus, et voluntatis [mss., voluplatis] scribere cunctata poris Diocletianus et qui circa eum erant regalia
volueris. Quoniam neque duos rogenitos audivimus ,s constituerant. Propterea ergo multi episcoporum
aliquando, neque unura in duos divisum. Neque cor- C obediebant Eusebio. Et ille frequenter scribebat Ale-
f_ Q
porale aliquid passum esse didicimus aut credidinras, s xamdro quidem, ut deserens quxstionem qux move-
domine roeus; sed unum quidem ingenitum, unum m bat tumullum, susciperet Arium et sequaces ejus;
vero ab eo vere, et non ex ejus substantia factum, n per civitates aulem diversis episcopis, ne consenti-
el, universaliter dicendura, nequaquam cum ingenita ta rent scriptis Alexandri. Unde omnia erant valde tur-
natura participantem aut existentem ex ejus sub- j_ bata. Non enim soluromodoEcclesix prxsules ralio-
stanlia, sed factum perfecte, aliud natura atque vir-r_ cinationibus inter se certare videbantur, sed etiam
tute, quanluro altinet ad integram similitudinem, _ populus divisus erat. Alii namque istis, alii vero con-
affectum potestatemque factoris, factum scilicet ine-._ senliebant illis. Et ad tantum causa venit incendium,
narrabiliter. Quod etiam cogitationi non solum hu- ,_ ut in publico et in ipsis theatris Christianitati dero-
manx, sed etiam qux ultra omnes homines est, in- ,_ garetur. Hi quidem iu ipsa Alexandria positi, lan-
comprehensibile judicamus et credimus. Et hxc ;c quam jam victores de superioribus persecutionibus
quidem non rationibus nostris obstricti, sed ex ._ facti, potius arraabantur, legationesque railtebant ad
Scriptura sancta discentes, dicimus creatum esse, et 3t provincialesepiscopos; hi vero in alteram divisi par-
fundaturo, et genitum substantia, et inconverlibili et tem, illorum simili sedilioni comrounicabant. SOCRA-
j_ j TES,lib. i, cap. 3; edit. Chrittoph. el Vales. cap. 6,
ineffabili natura, simiUtudinefactoris, sicut ipse Do-
rainus ait: Dominm creavitme in initio viarumsua- ..-V 13.
rum, in opera sua, et ante smcula fundavit me, ante te CAPUT XVIII.
omnes colles genuit me (Prov. vm, 22). Si autem ex ix De Meletianis,et quomodosint ab Ecclesia segregali,
eo, hoc est ab eo erat, quasi pars ejus vel ex fluxu ;u el quia notenleAlexandro Arium suscipere,per di-
substantix, nequaquam creatus aut fundatus esse versa locaAriani concitia celebrabant.
diceretur. Neque tu ignoras hoc, domine vere, quia _a Miscebantur igitur Arianis Meleliani (An. Dom.
ib 315), qui dudum fuerant ab Ecclesia segregati. Qui
quod ex ingenito existit, creatum jani ab alio, aut ab
eo, aut fundatura non eril ab initio : ingenitum eum m vero sint isti dicendum est. Sub Petro Alexandrinx
dicere, ostensionera quarodara prxbet, quasi ex pa- i- civitatis episcopo, qui suscepit Diocletianoimperante
terna substantia sit natus, et habeat ex eo xqualita-_._ martyrium, Meletius quidam episcopus unius civita-
tem naturx. Scimus enim quod non de eo solo geni- i- tis .Egyptiorum depositus est, et propter mullas alias
tum dicil Scriptura, sed eliam de dissimilibus ei na-a- causas, et maxime quia in persecutione fide negata
tura per omnia. Nam et de hominibusait: Filios ge- e- sacrificaverat. Ergo damnatus multos habuit sequa
nui, et exallavi; ipti verome sprmrunt (Isai. i, 2); ); ces, et ha.res_--.chesfactus est eorum qui hactenW
917 HISTORIATRIPARTITA. LIBER I. 918
ab eo in ___gyploMeletiani vocantur : nullani justi- ti- A ad medium, et vehementi sludio contentionis inovis-
lix satisfactionem habens, cur remanserit ab Eccle- e- sent qux nec quxrenda erant, nec ab initio cogi-
sia separatus. Dicebatquidem injustitiam sepassum, m, tanda, aut cogitata potius tacitumitati jure tradenda,
et obloquebatur sxpius, derogabatque Petro. Sed ed cum utique ab allerutris non sejungi potuissent, licet
Petrus in persecutione, percepta martyrii .palma, ia, ex aliqua parte dogmatis dissonarent. Alexandro si-
defunctus est. Iste vero retulit-detracliones in Achil-il- quidem et Ario, aliquando culpans, aliquando sua-
lam, qui post Petrum suscepit episcopatum; el rur- ir- dens, talia scripsit, quarum litterarum partem hic
sum in Alexandrum, qui post Achillam noscitur or- >r- poni non est incongruum. Tola enim epistola in libris
dinatus. Inter hxc igitur supervenit quxslio Ariana, la, Eusebii posita est in Vita Constantini. SOZOMEN., lib.
et Meletiusuna cum suis defendebat Arium, conspi- )i- i, cap. 14, edit. Christoph. et Vales. cap. 13, p. 427.
ratione facla cum eo adversus episcopum. Quibus- IS" 222 CAPUT XIX.
cunque enim prava videbatur Arii nt
secta, suscipiebant Epistola Conttanlini principis ad Alexandrumpontifi-
semper AlexandriJerf., super Ario] sentenliam, tan- n- cemAtexandrinum, et ad Arium, per quam hortatus
quarajuslum contra consentaneos Arii ejus videretur ur esl ut reverterenlur ad pacem.
esse decretum. Scribebant autem et qui circa Euse- ie_ Victor Constanliniis Maximus, Pius, Alexaudro ct
bium Nicomedix erant, et alii quibus Arii opinio lio B Ari0-
complacebat, quatenus solveretur quidem prxmissa isa Didici tunc natam prxsentts quxstionis originem,
damnalio, et in Ecclesiam damnati reducerentur, ir; quando tu, o Alexander, a presbyteris requirebas
quasi nihil mali profiterentur. Sic itaque div.rsis sjs quid unusquisque eorum de quodam loco [ms. Lyr.,
epistolis ad Alexandrinum episcopum destinatis, fe- re_ verbo] in lege conscripto, magis autem pro vanx
cerunt harum epistolarum collectiones, Arius quidem !m cujusdam quxstionis parte sentiret. Tuque, o Ari,
earum qux pro se erant, Alexander autem conlra ra quod neque principio cogitari debuerat, cogitatum
Arium. Et hinc oecasio contentionis oborta est hx- 33. taciturnilati tradi potius competebat, illud improvide
resibus qux nunc ubique circumvolant, hoc est, Aria- ia_ protinus objecisli, unde, discordia inter vos emer-
norum, Eunomianorum, et quicunque nomen habent ,nt gente, mysteria contemnuntur. Sanctus vero populus
a Macedonio. Singuli namque horum ipsis epistolis ljs in utraque divisus esl, communis corporis congruen-
testibus usi sunt in defensionem hxresis sux. So- jo_ tia separatur. Ergo uterque vestrum ex xquo volun-
CRATES, lib. i, cap. 3; edit. Christ. et Vales. cap. 06, tatem prxbens, in quo vos confamuliis vester juste
p. 14. roonet obediat. Hoc itaque neque requirere dignum
Cura vero saepesupplicantes Alexandro qui circa .ca est, neque de talibus respondere quxrenlibus. Hujus-
Eusebium erant, non inclinassent eum, tanquam in- in.. pQ modi enim quxstiones, qux non cujusquam legis ne-
juriam passi malignabantur, et acriores ad roboran- in_ cessitate proponunlur, inutilis vacationis tempus ex-
dum Arii dogma sunt facti; conciliumque in Bithynia nia quirunt. Et licet causa cujuspiam naluralis exercitii
colligentes, scripserunt episcopis universis, ut tan- m_ fiant, tamen debemus eas inlra sensum claudere, et
quam recte credentibus comraunicarent Arianis, et non prompte in publica conciliabula deportare, nec
agerenl ut Alexander quoque communicaret eis. ,js. omnium auribus inconsulte committere. Quanlus
Dumque eorum stndium defecisset, Alexandro non l0n enim est unusquisque hominum, ut possit ita raagna-
consentiente, legationefungitur Arius apud Paulinum um ruin rerum et valde difficiliumvirtutem aut ad per-
episcopum Tyri, et Eusebium Pamphili pontificem em feclum inspicere, attt inlerpretari digne ? Aut si quis
Cxsarex Paixstinx, et Patrophilum Scythopoleos: >s: hoc facere, difficile tamen, possit, quantx parli po-
petens una cum suis ut juberetur cum populo qui jui puli suadebit? Aut quis tantarum quxstionum subti-
cum eo erat solemnia sacramenta Ecclesix celebrare, re, litates extra lapsus sui periculum sustinebit? Ergo
tanquam ipseprius presbyterorum habuisset oflicium; m; fugienda sunt in talibus muitiloquia, ne forte dum
esse dicens consuetudinemin Alexandria, sicut etiam im infirmitate noslrx naturx minime quod proponitur
nune, ut unoexistente super omnes episcopo,presby- f»y- explicatur, mente discentium auditorum pro lardiori
teri seorsum ecclesias obtinerent, et populus in eis .n intellectu ad perfectara quxstionis perceplionem per-
collectas solemniter celebraret. Tunc illi una cum ini venire non valente, ad necessitatem blasphemix, aut
iim schismatis populus abducalur. Quapropler et inter-
aliis episcopis in Palxslina congregati, tale decretum
le- rogationes incautx, et responsiones improvidx xquam
super pelitione Arii protulerunt, jubentes eos colle-
ctas exercere sicuti prius; esse tamen subditos Alex-ix- alterutris veniam tribuant ex utroque. Non enim pro
andro ponlifici, el deprecari semper ut ejus pace et summo lcgis mandato apud vos occasio certaminis
communione fruerentur. Cumque etiam in ./Egypto pto inflammata est, neque nova quxdam pro Dei reli-
multis conciliis celebratis, hxresis pullularet, ita ut gione hxresis introducta; sed unam eamderaque ra-
usque ad regalia perveniret, non mediocriter Constan-
an- tionem babetis; sicut eliam unum communionis
tinus imperator affligebatur, eo quod religione nuper
per signum. Vobis enim inter alterutros pro parvulis et
incboante crescere, multos a Christianitale dogma- ia- valde modicis contendenlibus causis, tantum Dei po-
lum discordia revocaret [ms. Lyr., a Christianitalisitis pulum, quem vestris orationibus et prudentia conve-
dogtuale discordare videret]. Et propterea culpabat bat nit gubernaii, discordare nec decet, nec omnino fas
Arium-el Alexandrum, eisque scribens arguebat, quia uia esse credibile est. Ut autem parvo quodam exemplo
cum latere potuisset haec quoestio, eam deduxissent ent sapienliara vestram commoneam, noslis etiam ipsos
919 M. AURELII CASSIODORl 920
pbilosdplibsquia in uno quidem dogmate cuncli con- i- A
_. que seciiras, ut quxdam jucunditas puri luminis et
sentiunt; cum vero in quadam sententix parte discor- vitx jam quietx apud me lxtitia conservetur; alio-
dant, licet disciplinx virtule separenlur, tamen adi quin fuerit necessitas ingemendi, et semper lacrymis
invicem corporis unilate conspirant. Cum lixc ilaa ingravari, et nequam sxculum libenter ferre viveudi.
sint, quanto polius juslum est vos, magni Dei roi- i- Dei namque populos, id est confaroulos meos, sic
nislros, in voluntate religionis allerulris esse concor- injuste et noxia veslri contentione divisos, congregari
des ? Consideremus ilaque ratione majori, et am-- jam tempus est. Ut aulem hujusmodi tristitix mex
pliori inlelligentia cogitemus, si recte se habeat,t magnitudinem sentiatis, audite. Dudum veniens ad
propter parva et vana sermonum certamina fratress Nicomediensiumcivitatem, repente ad Orientemper-
fratribus resultare, et honorem concilii per vos impia a gere festinabam. Cumque ad vos tenderem, et plu-
conlentione discerpere, dum ad invicem pro sic c rima jam parte vobiscum essem, hujus rei nuntio
parvis et nequaquam necessariis litigatis. Vulgaria a sum retentus : ne oculis videre compellerer qux im-
sunt hxc et infantum fatuitatibus magis accommo- possibilejudicabam ad sensum aurium posse perve-
danda, quam sacrorum virorum et prudenlium intel-I- nire. Quapropter aperitejam mim per vestram con-
ligentix consona. Recedamus ergo volentes a tenta-_ cordiara Orientis vias, quas contentione clausistis
tionibus diabolicis. Magnus Deus nosler Salvator ir B1 alterutra; velocilerque niihi concedite, vosque ipsos
universorum commune omnibus lumen effulsit, cujus is cl alios universos populos videre lxtos, et pro com-
providentia hoc meum, ministri Dei, studium ad(I muni omniura concordia ac libertale debitam gratia-
perfeclionem venire permittite; ut vos illius populum n rum actionem favorabilibus eloquiis Deo persolvere.
mea allocutione, et ministerio, et raonitionis instan- i_ SOCRATES, lib. i, cap. 4; edit. Christ. Vales. cap.
tia, ad synodalem possim revocare communionem : 7, p. 15.
quia, sicut dixi, una quxdam in vobis est fides, et!t
unus secundum vos hxreseos intellectus, legisque e 223 CAPUT XX.
prxceptum suis partibus in unius voluntatis proposi- i- Quia tam pro Ariana qumslionequam pro Paschm de-
tum tendit. Hoc ergo quod vobis inter alia conten- i_ finiendafeslivitalein Nicma fecit Constantinuscele-
tionem excilavit, quoniam non attinet ad lotius legis brare concitium.
is
virtutem, separationem quamdaro et seditionera inter,r Alexandro siquidera et Ario, nuuc culpando, nunc
vos non debet efticere. Dico autem hxc non tanquara n adraonendo, hxc scripsisse dignoscitur. Graviter au-
cogens vos omnibus modis huic satis optimx et qua-,. tera ferebat, audiens aliquos conlra omnium statutuni
liscunque sit, consentire quxstioni; potest enim et._ agere Paschx festivitatem. Tunc etenim in urbibus
honor conciiii a vobis inleger custodiri, et una atquee Q ( Orientis discordanles quidam ob hoc, alterutra qui-
eadem omnibus communio conservari, licet aliqua inn dem societale divisi non erant, Judaico tamen inore
vobis particularitcr ad invicera pro parvo quodam n festivitaleni domiuicam celebrabant, et, ut assolet,
contentio generetur : quoniam non omnes in omni- splendorem colleclx tali discretione fcedabant. Pro-
bus idem volumus, neque una in nobis natura ver- pler ulraqtie igitur quietam esse Ecclesiam festinabat
satur, aut voluntas una cognoscitur. De divina siqui- i- princeps; seque putans hoc malum posse prxoccu
dem providentia una quxdam in vobis sit fides, unaa pare antequam ad plurimos perveuirel, misit virum
prudentia, unus in Deo consensus. Qux vero pro hiss circa se fide et vila simul insignem, et confessioni-
frivolis quxstionibus inter alterulros disputata sunt,t, bus priorum temporum dogmale comprobatum, qui
licel non in unara sententiam colligantur, maneree compacaret [ms. Ltjr., compellaret] .Egyptios pro-
tnmen inlra sensum debent, mentis ineflabilitate e pler dogma tumultuanles, et Orienlales propter
servata. Communisautem charilatis prxcipuum sa- Pascha discordes. Fuit autem Osius, Cordubx civi-
cramcnlum, et veritatis fides, et honor circa Deum n talis episcopus. Cumque prseter spem causa proce-
alque religionem legis apud vos inconcusse perma- deret, et hxresis polius quam pax sperata valuisset,
neat. Revertimini crgo ad alterutras amicitias alquee nihil impetrans remeavitqui fuerat pro pace directus
D
gratiam; reddite universo populo vestros amplexus;• Ecclesiarum. Tunc illud famosissimum in Nicxa
vosque ipsos, velut proprias animas expiantes [ms. ;. concilium fervor principis excitavit: publicis asitiis,
Lyr., alque vos ipsos vestris araicis expiantes], alter- atque mulis, et curracibus equis episcopos, et qui
utros rursus aguoscite. Suaviores enim crebro suntit cum eis erant, ad synodum venire prxcipiens. So-
amicitix post inimicitiarum causas ad concordiam n ZOMEN., lib. i, cap. 15; edit. Christ. Vales. cap. 16,
restitutx. Reddite ergo roihi tranquillos dies noctes-i- p. 42&.
i. > ' ————^-^————^^—^—
LTBER SECUNDUS.

224 CAPUT PRIMUM. solymitanus, Eustathius jam prxsidens Antiochena.

De prmiutibut Eccletiarum qui interfuerunt Nicmno apud Orontem Ecclesix, et Alexander Alexandrix,
concitio. qux esl apud stagnum Mariam.Julius autem Roma-
Coinmuiiicab-tntigitur Nica.no concilio (An. Dom. nus epibcopus propler seneclutem defuit; erantque
325) ex apostolicis quidera sedibus .«.acaiius Hierq- pro eo prxsentes Vitus et Yinceulitispresbyleri ejus-
9>l HISTORIATRIPARTITA. LIBER II. 922
dem Ecclesix. Super hos autera et alii plurimi bonii A _. presbyteris, ac diaconibus, el acolythis, quorum nu-
el optimi ex diversis gentibus convenerunt. Alii qui- merus non poterat comprehendi. Ministrorum vero
dem ad inlelligendum et dicendum nimis idonei, i, Dei alii sapientix sermone fulgebant, alii continentia
scientiaque sacrorum librorum, et nlia eruditione e vitx et patientia coruscabant; alii vero raedio modo
disciplinati, vitxque virlute prxclari. Alii vero in n horum virtutibus ornabantur. Erant igitur inter eos
utroque probatissimiviri, quorum utile judico etiam n alii temporis honorali longinquitate, alii juventule,
nomina memorare. SOZOMEN., .._>.i, cap.16, ed. Chri-
i- et animirobore prxmicantes, qui nuper venerant ad
ttoph. hujus rainisterii cursum. Quibus videlicet omnibus
Tanquam sligmataDominiJesu in corpore circum- '- imperator diebus quolidianis cibaria largissime ordi-
ferentittm secundum sacrura Apostolum. Erat enim ii narat expendi. Hxc itaque de his qui ibi collectisunt
Jacobus Anliochix Mygdonix, quam Syri et Assyrii ii Pamphili recitavit Eusebius. Cumque celebrasset
Nisibin appellant, qui morluos resuscitavit, vivos >s imperator victricem contra Licinium festivilatem, et
curavit, et alia innumera probalur operatus esse mi- i- ipse occurril ad Nicxam. Clarebant autem inter epi-
racula. Sed hxc superfltiumarbilror huic operi rur-r- scopos Paphnutius ex superiori Thebaide, et Spiri-
sus inserere, qux in Deoamabilihistoria latius enar- dion Cyprius. Cujus aulem rei causa horum memini,
ravi. Paulus Neocxsarex, quod est castrum positum n Bpostea
] sum diclurus. SOCRATES, lib. i, cap. S;edit.
juxla ripas Euphratis. Is enim Licinii rabie demoli- i- Chrisl. Vales. cap. 8, p. 19.
tus est. Ambasenim manus ligatas habueral ignito- i-
n CAPUT II.
que ferro combustas,quo fuerant nervi articulorum
ejus a sua mobilitate siccati atque mortificaii. Alii ii De libellis oblatis imperatori, et ab eo jussis incendi,
vero dextros oculoseffossos habuerunt, alii dextras ,s el de disputalionedogmatisAriani.
suras abscissas. Unus horum erat Paphnulius -Egy- f- Aderanl itaque cura episcopis viri dispulationis
plius. Et absolule videbatur ibi populus athletarum m experti verbis , studentes prodesse concilio. Ut au-
Chrisli et martyrum in uno loco congregatorum. De le tem assolet fieri, plurimi sacerdotum tanquam pro
quibus et EusebiusPamphyli lerlio libro in Conslan- i- causis propriis decertare collecti, tempus se inve-
tini Vita hxc ita dicit. THEODORETUS _>. nisse putarunt quo corrigeretur quod contristabat
lib. 1. cav.
7, p. 24. eos; et de quibus alium unusquisque forte culpabat,
Cunctarum igitur Ecclesiarum qux totam Euro- j- libellum oflerens principi, qux in eo fuerant com-
pam, Libyamque, et Asiam replebant, simul erant nt missa narrabat. Cumque hoc quotidie facile prove-
minislrorum Dei congesla cacumina; unaque oratio- 3- uiret, prxcepit imperator certo die singulos de qui-
nis domus tanquam a Deo dilalata intrinsecusferebat at <Q bus alium culparent facere raanifestum. Cuinque
omnesin idem, Syros simul, et Cilicas, Phcenicasque, e, diesconslituta venisset, libellos oblatos suscipiens ,
et Arabes, atque Palxstinos, inter hos et _4_gyptios, S) <Hx quidem accusaliones, inquit, terapus habebunl
Thebxos, Libyas, nec non et qui ex Mesopotamia ia propriura, id est, diem roagnijudicii, Judicem vero
oriuntur, sed etiam Persa ad concilium venit episco- _,_ illum qui tunc fulurus est omnibus judicare. Mihi
pus. Verum nec Scytha defuitex eorum choro, Pon- n_ ergo homini constituto , de hujusmodi rebus non li-
tusque, et Asia, Phrygia, et Pamphylia viros proba- a. cethabere auditorium[ms.Lyr.,auditum], sacerdotum
tissimosprxbuerunl. AderantThraces, et Macedones, :s, scilicetaccusanlium siroul et accusatorum, quos mi-
Achivi et Epirotx, et horum quoque interius habi- i_ nime convenittales debere monstrari, qui judicentur
lantes. Ipse autem Hispanorum valde famosusOsius [iS ab aliis. Age nunc imitantes divinaro clementiam in
unus eral, et simul plurimis assidebat. De regia vero ro alterutrorum veniam condonantes, accusationesabo-
civitate prxsul Alexander propter seneclulem defuit; t; leamus alterutras; et de his qux ad fidem pertinent
presbyteri vero prxsentes locuin ejus iraplebant. ii. agere sludeamus, cujus huc gralia conveniraus. >
Talem itaque a sxculo solusunus imperator Constan- n_ Hxc siquidemimperator dicens, uniuscujusque scri-
linus Christo coronam vinculo pacis exornans, suo JO pturam vacare, et libellos jussit ardere; diemque de-
Salvatori de victoria inimicorum et hostium Deo eo D; finivit qua solvi qux erant dubia conveniret. Ante
docibilem [ed. et mt. Santheod., decibilem]dedica- a_ constitutumvero convenientes apud semetipsos epi-
vit; graliarum actionis imaginemsecundumnos apo- o- scopi evocaverunt Arium, et propositis in commune
slolica plausioneconstiluens. Tunc igitur ille sernioio suis opinionibusdisputabant. Cumque, ut assolet, ad
complelus est: Colleelos ex omnibus gentibus, qum \m diversas quxstiones causa traheretur, alii quidem
sub cmiosunt, virosretigiosos,inler quos erant Par- !i- suadebant nihil innovandum circa antiquam fidei
thi, el Medi, et Elamitm, et qui habitant Mesopota- .;- traditionera, et maxime quando morum siroplicitas
tniam, Judmam et Cappadociam,Ponlum et Asiam, m, sine perscrutalione tradebatur, accedentibusad fidei
Plirygiamet Pamphyliam,JZgyplum et parles 2255 sacramenlum. Aliivero respondebant non oportere
Libymsecus Cyrenen, el advenm Romani, Judmi et sine examinalione sequi sentenlias antiquorum. Plu-
proselyti, Creles et Arabes (Act. n, 5, 9, 10, 11). I). rimivero lunc convenientiumepiscoporumet sequen-
Verumlamenhoc illis deerat, quod non, sicut isli, li, tium eos clericorum, scientes dispulare, hujusmodi
omnes ex Dei ministris ulique consislebant. In prx- ac- elocutiontimarle exercitati clarueruul, et imperatori
senli siquidem choro mullitudo erat episcoporum, m, atque his qui circa eura erant noti sunt facti. Ex
nunerum trecentorum excedens, sequentibus eos ;os illis eniui et Athanasius tunc diaconus exislens, dum
9S5 M. AURELH CASSIODORI 024
cum Alexandro essetepiscopo,«hujus studii pars essei A _ CAPUT IV.
maxima vldebatur, nec non.et quidam Grxcorumi Quomodo in conflictu Alexander Conslantinopoleos
philosophorum opportune harum disputationum, episcopus fecit philosophum obmulescere paga-
norum.
quxslione participali sunt: alii quidem quale esset
Dicitur autem proximum huic miraculo quiddain
hoc dogma sludentes agnoscere; alii vero nuper in-
choante Grxcorum religione deperire, Christianis; gestum per AlexandrumConstanlinopolitanxcivitatis
Cum enim venissel imperator Constanti-
infensi, dogmatis sacraroenta ad verborum certa- episcopum.
mina protrahebant, ita ut contra se seditiones exer- nus Byzantium, adeuntes eum quidam philosophi
cerent, cerlaminaque sibimet inferrent, elsxpiusex querebantur quasi non Deum coleret ut deceret, et
adversocontenderent. SOZOMEN.,.._>. 16. circa.sacra novitates exerceret, novam in republica
I,cap. Edit.
Chritt. Vales. 17, p. 430 introducendo culturam , prxter qux ejus roajoribus
visa sunt, et Grxcorum Romanorumqueprincipibus,
CAPUT III. quos babuerunt iransacla sxcula , placuerunl; vole-
De laico simplici confessorevirum dialecticum supe- bantque cum Alexandro episcopo disputare de dog-
rante, et de sene simplici, philosooho Chrisliunum mate. Ule vero
dogmapandente. hujusmodi exercitatione verborum
Cumque plurimi disputalionis deleclalione trahe-_ j» ] inexperlus erat, de vitx qualilftle confidens. Fuit
rentur, unus quidam ex confessoribus laicis simpli- eniin vir magnus, el conversatione mirandus. Cum-
ceni habens sensura, dialeclicis obviavit, dicens : quecertamenimperatoreprxcipientesuscepissei,con-
Audite igitur, Christus et apostoli non nobis artem venissenlque philosophi, omnibus loqui volenlibus,
dialecticam tradiderunt, vanamque verborum falla- ut unum ex se quem vellent eligerent, postulavit
ciam.sed puramscientiam [ms.Lyr.,conscienliamJfide sanctx memorix pater noster Alexander : cxteros
et operibus bonis observandain. Hxc dicente juvene[ vero, quicunque esseut, silenlium tenere; prxcepit-
e( animo sene, prxsentes quideni mirati sunt, dictum- que nt tantummodo his qux ab ulroque dicerentur,
intenderent. Suscipienle siquidem uno eorum dispu-
que probaverunt. Dialectici vero satisfactione sus- tationis unirersa. ad philosophum sanctus
cepla cessarunt, rationem quippe simplicem veritatis Alexander : In negotium,
audientes. SOCHATES, lib. i, cap. 5. Edit. Christ. nomine, inquit, Jesu Christi impero
Valet. cap. 8,p. 20. tibi imprimis ne loquaris. Et una cum ejus serraoue
Fertur enim et aliud : dum quidam eorum magni- opus impletum est. Repente naroque ille homo, ut
ficentia sermonum extolleretur , et illuderet sacer- sernionem audivit, obligalo orc conlicuit. Putasne
. fuit considerare ulrum majus hoc rairaculum
dotibus , non pertulit ejus fastum [tns. Lyr., factum] justum
ut homo, et quidem philosophus, sic facile
quidam senex simplex et innocens ac probatissimttspI videretur,locutionis
confessorum; sed accessit adversus eum proferre_.
officium amitteret,*au certe ut lapis
r vio-
sermonem. Hoc itaque factum petulantibus quidem lentia verbi manu divideretur, quod quidam aiunt
el simplicem scientibus confessorem risum movit,' Juiianum fecisse Chaldxura ? Et hxc quidera sic acta
maturioribus vero formidinem : providentibus ne a sunt ut referuntur. SOZOMEN. , lib. i, cap. 17. Edit.
viro verbis artifice deduceretur ad risum ; verumla- Christ. Vales. cap. 18, p. 432.
men cedentibus, ut quod vellet ediceret; resistere_ CAPUT V.
utmque ei cum talis essel, nimium verebantur. In_ De prima sessioneepiscoporumin Nicmno palalio, et
nomine, inquit, Jesu Chrisli, o philosophe, audi_ de abdicationeArii.
dogmata veritatis: Unus est Deuscrcli et terrx, om- lnlerea sacerdotes sxpe convenienles, Arimn ad
niumque visibiliumet invisibilium Creator, qui htecc medium deducebant, subtilemque examinationem de
onmia Verbi sui virtute fecit, et Spirilus sui sancli- ejos propositionibus agitabant. Petulanier autem in
tate firmavit. Hoc itaque Verbum quod nos Filiumi quamlibet partem metuebant proferre sententiaui.
Dei nominamus, habita misericordia super homines,, Hxc itaque sacra et venerabilis lurba a perinixtione
ab errore eos et ferali religioiie liberavit, passus ex- adversariorum non videbatur aliena. Erant enim in-
muliere nasci, et cum hominibusconversari, et mori} i D ter eos quidam , pauci quidera, sed callidi, et brevia
pro eis, venietque denuo judicaturus singuloruml imitantes, celantesque calliditatem, et Arii blasphe-
vitain. Hxc ita se habere sine perscrutatione credi- miara non defendentes aperle. Convenientibus igitur
mus. Noli igitur kianiter laborare, quxrensdestrueree universis, maximam domum prxparavit in regalibus
ea quee flde percepimus. Noli investigare modum ii imperator, sedes et subsellia in ea poni prxcipiens
quo fieri hxc aut non fieri potuerunt. Si enim cre-:- qux sufficerent ordini sacerdotum : ita decentem
dis consulenti mihi, ad ista responde. Obstupefaclus s prxparans eis honorem, invitavit ingredi, et de prx-
vero philosophus: Credo, inquit. Tunc gratias proB sentibus habere consilium [ed. Niv. et Frob., couci-
devictione persolvens, eadem qux senior xque se- lium]. Intravil autem et ipse princeps ultimus cum
ctatus [tn_. Lyr. , senior testatusl est, et prioribuss paucis , laude dignam sui magnitudinem habens, el
consectatoribus, ut unanimes sibimet essenl, persua- mirabilem speciem , mirabilioreraquegerens dignita-
debat: non iraprovide mutatura se jurans, sed 226 ; tem pudoris in fronte. Minore vero sede quam aliis,
ineffabiliquadam virtute ad Christianitatera protinuss posita, in raedio eorum sedit : primo tamen petem
invitatum. SOZOMEN., lib. i, cap. 17. Edit. Christ. !. hoc sibi episcoporum jussione concedi. Tum cum eo
Vtttet.cap. 18, p. 451. resedit sanctissimus ille chorus. Primus itaque ma->
925 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER II. 926
gnus Eustathius Antiochenx sortitus Ecclesix prxsu-. A ubi illud etiam proverbiale interprelatur eloquium :
iatum; nam Philogonius , cujus dudum meminimus,( Dominuscreavilmeinitio[ei.,principium] viarum sua-
ad uieliorera jam transierat vitam; et hunc mirabi- ruminoperasua (Prov.viu,2-_).Pergo itaque jam hinc,
lem virum, etiam nolentem , ad regimen ejus Eccle- et ad ea qux gesta sunt. Cum igitur propter hxc syno-
six decreto communipontifices ac sacerdotes et om- dus maxima in Nicxam venisset urbem, el quxrerelur
nis populus Christianus venire compulerat. Is ergoi iidei modus , aperta quidem impudentia Eusebius
prxconiorum floribus caput principis exornavit, ett scripturam protulit blasphemix., qux coram omnibus
studio ejus, quod habebat circa sacra, benedictioness lecta, repente cladem importabilem causa divisionis
exhibuit. Post hunc autem Eusebius cognomine Pam- audientibus irrogavit : confusionemtamen incurabi-
phili. Quibusjam residentibus , famosissimus impe- lem suo providit auctori. Cumque oflicina capta fuis-
rator prolulit de unanimitate concordiaque sermo- set, indubilanterEiisebii, disrupta iniquitatisscriptura
nes, tyrannorum crudeUtatem eis rememorans, ett in conspectu omnium, quidam ex tractatu nomen
honorabilem pacem, qux sub eocollata est divinitus;; exponentes pacis compescuerunt , onines justam
simul et quia pessin___net valde crudele videreiur, , querimoniam facientes. Ariani autem metuentes ne
ut deslructis hostibus,nulloque prxsumente resistere,, congregalo ibidem lan.o concilio pellerentur, exsi-
sacerdotes alterutros jacularenttir atque confunde- -g lientes anathemalizaverunt interdictum Arii dogma ,
rent, et impiis atque sine Deo personis delectatio- concordiler subscribentes litteris, suaque manu con-
nera risumque prxberent: cum utique de divinisi sentientes, et similiter se, sicut omnis synodus, sa-
tractarent rebus, et sancti Spiritus doclrinam ini pere profitentes. Cumque prxsulibus , ut ita dican.,'
scriptis baberent. Evangelici enim libri sunt, inquit,, mala callidilatis arte prxyaluissent, qui magis de-
et apostolici, antiquorumque prophetarum sanctio- buerant agere pcenitentiam, tunc quidem latenter,
nes, qux nos erudiunt quid de sacra lege sapiamus. postea vero clare damnatas coeperunt allegare sen-
Expellentes igitur hostile certamen ex verbis divini- tentias : sxpe ponentes insidias eis a quibus vide-
tus inspiratis , solutionem quxstionum mente perci- banlur esse convicti, volentesque zizaniorum germina
piamus. Hxc et his similia , tanquam filius amator radicare. Et tunc timentes declinantesque lanli con-
palris, sacerdotibus veluti patribus oflerebal, aposto- cilii cognitores , occulle poslea pietatis prxdicatores
licorum dogmatum studens profligare discordiam; debellare tentabant. Sed nou credimus homines sine
[_•<..,Niv.et Frob., conciliare concordiam]. Conciliii Deo posse prxvalere contra sacram adorandamque
vero plurima pars his qux dicebantur obediebat; et; legem evangelicamque doctrinam. Nam licet ad-
inter alterutros unanimitatera et dogmatum salubri- modum roborentur, rursus fortiter et magnifice
tatem Iibenter amplectebantur. Pauci vero quidam, ._ devincuntur, secundum propheticam gloriosi vocem
quorum jam meminimus, et super illos Minophantus Isaix. Hxc itaque magnus Eustathius. TUEODO-
Ephesius, et Scythopolites Palrophilus, Tbeogonius; IU-TUS, lib. i, cap. 8. Edit. Chrisloph. et Vales. cap.
Nicxnus episcopus, et Narcissus Neroniadis, qux est, 7, p. 26.
secundx Cilicix , quam nunc Irenopolim vocant, et CAPUT VIL
cum his TheonasMarmaricenus, et Ptolemaidis jEgy-
RelatioAthanasii ad Afros.
pli Secundus apostolicis resistentes dogmalibus ,
Arium defendebant : dictanles enira Udei petitio- Hujus autem concertator, et veritatis propugnaculi
nem, ccetuicommunidederunt. Qux cum lecta fuis- turris Athanasius, successor Alexandri famosissimi
set ab universis, repenle disrupta est, et adultera1 prxsulis, quando scripsit ad Afros, eliaro hxc adje-
fraudulentaque pronuntiata. Turba siquidera et tu- cit : Convenientes enim episcopi studuerunt verba
roultu contra eos ab omnibus habito, cunctisque pro- quidem impietatis ab Arianis inventa perimere, hoc
ditionem ab eis factam accusantlbus pielatis , formi- est, ex non existentibus, et quod dicebant, creatu-
danles surrexerunt, et prirai Ariura abdicaverunt, i ramet facturam Fiiiura; et, fuit aliquaudo quando
excepto Secundo et Theona. Cum ergo fuisset im- non fuit; et, quia mutabilisest naturx. Scripturarum
pius ille destruclus, concordiler universi fidem glo- r. vero manifestas posuere dictiones : quia ex Deo Fi-
riamque dictantes, qux hactenus in Ecclesiis perma- lius naturaliter unigenitus est, Verbum, Yirlus, Sa-
net, et subscriptionibus roborantes , solvere conci- pientia sola Palris, Deus verus, sicut Joannes ait; et
lium. Dolosetamen et non salubriter prxdicti viri ini sicut scripsit Paulus, splendoremgtorim, el figuram
lidei terraino conseuserunt; ut testantur tam qux substanlim(Uebr. i, 15), docens esse Filiura Palris.
postea ab eis machinata sunt contra pietatis propu- Qui vero circa Eusebium erani, propria tracti vc-
gnatores, quara qux ab ipsis conscripta noscuntur. sania loquebantur alterutris, et dicebant : Consenlia-
THEODORETUS, lib. i, cap. 7, p. 24. mus, nara et nos ex Deo sumus. Unus enim Deus, ex
quo omnia : et, Vetera transierunt: ecceomnianova
CAPUT VI. ex Deo sunt facta (II Cor. v, 17). Cogitabant autein
Relalio Eustathii Antiochimepiscopide Nicceno et iUud quod in Pastcre conscriplum est: Primum
concilio. » oranium crede, quia unus est Deus, qui creavit uni-
Euslalhius ilaque Autiochenus episcopus, cujus> versa atque perfecit, et constituit ex non exstanle,
priraitus memini, hxc de eis retulit, docens 227 ul sint. Porro alii episcopi malitianividentes 'llorum,
qu_efacta sunt, eorumque redarguens blaspheniias, et pessimant impietatis arte.m, apertiu. et, ut ita tfi
927 M. AURELII CASSIODORI 928
catur, manifestius dixerunt ex Deo, id est, conscri- •i- A 0 CAPUT VIII.
pserunt ex substantiaPatris esse Filium; ut creaturae x De Sabino Macedonianorumepiscopo.
quidem, eo quod non habeant a semelipsis ut sint, it, Sabino itaque non credamus, qui eos idiotas vo-
sed habeant principium existendi, dicantur a Deo);; cavit et imperitos. Sabinus enim Heraclex Thra-
Filius autcm solus proprius ex substanlia credatur ur censis Macedonianorum episcopus, habita conge-
Patris. Hoc enim Unigeniti proprium est et veri ;ri stione eorum qux per diversa concilia 228 sacer-
,ia dotum ex scriplo prolata sunt, eis qni Nicxam con-
Verbi Patris. Hxc ilaque fuit occasio ut ex substantia
diceretur Patris. Rursus autem requirentibus episco- o- venerunt, velut idiotis et simplicibusderogavit: non
pis paucos eorum qui Ariani esse pulabantur, si di- li- sentiens quoniam et ipsi Eusebio cum multa proba-
cerent Filium non esse creaturam , sed virtutem el tione confitenti tidem,velut idiolx, noscilur dero-
sapientiam solam Patris, et imaginem sempiternam, n, gare. Et aliqua quidem volens prxteriit, aliqua vero
et indissimilem per omnia Patri, ac Deum verum : mitigavit; cuncta lamen secunduni propriara sumpsit
capti sunt qui circa Eusebium innuentes alterutris, is, intenlionem. Et laudat quideijfetanquamfide dignum
quia et hxc veniunt etiam ad nos; nam et nos, in- n- testem Eusebium Pamphili; Taudal simul et princi-
quiunl, imago et gloria dicimur Dei. De nobis enim im pero, tanquam ea qux sunt Cbristianorum dogmati-
ri- B zantem. Culpat autem expositam in Nicxa Udem,
et dicitur, et, dictttm est : Semper enim nos qui vi-
vimus, etvirlutes multxsunl; etegressa quidero est ist tanquam ab idiotis et nihil scienlibus traditam'; et
omnis virtus Dei ex terra ^Egypti : campa quoquc uc quem velut sapientem et sine mendacio testem vo-
et locusta dicitur virtus magna; et rursus : DominUs ns care consuevit, ejus voces sponte conteranit. Ai.t
virtutum nobiscum(Psal. XLV,8 ). Sed etiam proprie •ie e___mEusebius : Quia ex viris Dei Nicxam conve-
nos Dei sumus.Habemus hoc non simpliciter, quando _o nientibus, alii quidem sapientix sermone micuerunt,
et fratres vocavit nos. Si autem et verum Deum di- li- alii continentia vitx laudati sunt; et quoniam impe-
cunt Filium, non nos contristat. Factus enim verus us rator prxsens omnes ad unitatem suam concordes et
est. Hxc est-Arianorum corrupta mens. Sed etiam m consectatores esse perstruxit. Sic ergo contraria di-
ipsi episcOpividentes eorum dolum, collegerunt ex cta Sabini, nec non Eusebii, atque consorlum eoruni
Scripturis splendorem, fontem, et fluvium,etfiguram m stbimet agnoscuutur. Et si quidem alicubj opus fuerit,
ad substantiam pertinere. Et illud : In lumine tuo vi-
li- de Sabino raeinorabimus. Concordia ergo fidei a
debimus tumen (Psal. xxxv, 10); et: Ego et Pater er magno in Nicxa prolata concilio, ab Eusebio clara
unum sumus (Joan. x, 50). Et clarius jam ac breviterer voce laudata, hxc est. SOCRATES, lib. i, cav. 5. Edit.
conscripserunt consubstanlialem Patri Filium. Omnia ia Christ. Vales. cap. 8, p. 22.
namque prxdicta hanc signihcationem habenl. Mur-1 r" C CAPUT IX.
muratio siquidem eorum, quasi verba hxc non fuis- is-
sent ex Scripturarum auctoritate prolala, per eos 0 De fide Nicmni concilii.
quoque inanis esse convincitur. Ex non scripto to Credimus in unum Deum, Patrem omnipotentein,
namque ipsiimpieproferentes,quippe quod nusquam m omnium visibilium invisibiliumque factorem. Et in
li_ unurn DominuraJesum Christum, Filium Dei, natum
peniltis invenitur, ex non exstantibus; et, fuit ali-
quando quando non fuit, alios culpant : propterea ea etc Patre, unigenitum, hoc est, ex substantia Patris;
ex non scriptis sermonibus, pie tamen inlellectis ijs Deiimex Deo, lumen ex luuiine, Deumverum ex Deo
damnati sunt. Ipsi naroque veluti de stercore repe- e- vero, natum non factum, consubstantialem Patri, per
rientes [ed., Niv. et Frob., repentesj, hxc vere de je quem omnia facta sunt, et qux in ccelo, et qux in
terra locuti sunt. Verum episcopi non sibimet adin- ri_ terra. Qui propter nos homines, et propter noslram
venientes verba, sed habentes hxc a Patribus, testi-,i_ salutem descendit x et incarnatus et homo factus
raonia conscripserunt. Veleres enim sacerdotes ante te est, passus, et resurrexit tertia die, et ascendit in
eos pene centum triginta roagnx Romx civilatisque ie coslos; et venturus est judicare vivos et mortuos. Et
nostrx accusaverunt omnes qui dicunt facturam aut ut in Spiritum sanctum. Dicentes autem : Eratquando
creaturam esse Filium, el nou consubstantialem Pa- a- Dnon erat; aut, non erat antequam fieret; aut, quia
tri. Et hoc sciebat Eusebius Cxsariensis episcopus, is, ex non exstantibus factus est; aut, ex altera sub-
qui primum defendebat Arianorum sectam,nov.ssime ie stantia vei essentia dicentes esse; aut, creatum, aut
vero subscripsit Nicxno concilio. Scripsit autem et convertibilem Filium Dei, hos tales anathematizat
civibus suis, confirmans, quia et antiquorum aliquosDS calholica et apostolica Ecclesia. Hanc venerabilem
doctos et illustres episcopos et conscriptores agno-a- fidem trecenti quidem decem et octo et agnoverunt
visset nomine consubslantialitatis usos in Patris et et amplexi sunt; et, sicut ait Eusebius, consonantes
Filii deilale. Isli ergo concilium me.uentes,expositx
tx et unanimes in scriptis explanaverunt. Quinque vero
fidei consenserunt, secundum prophetx incropatio- o- solummodo non receperunt, verbum consubstantia-
nem, dicentis : Populus hic labiis me honorat, cor or lilatis reprehendentes, Eusebius Nicomediseprxsul,
autem eorum longe esl a me (Isai. xxix, 13). Theonasas TheogoniusNicxnus, Mares Chalcedonensis,Theonas
autem el Secundus nolentes acquiescere, condemnati iti Marmaricenus, Secundus Piolemaidis, dicentes con-
sunt. Postea vero in concilium venienles, viginti ili substantiale esse, quod ex aliquo est, aut ex parti-
conscripserui-t de conversatione ecclesiastica san- n- tione, aut ex decursione, aut ex plantatione. Ex
ctioncs. TUEODORETDS", lib. i, cap. 8, p. 27. plantatione quidem, sicut ex radice germen; ex de-
929 HISTORIATRIPARTITA. LIBER II. 950
cursione vero.sicut paterni lilii; ex partitione autem,, A pit, uno solummodoinscripto et inserto consubstan-
sicut ex massa aurea annuli duo, vel tres. Secundurai tialitatis verbo. Quod eliam ipse interpretabatur, di-
nullum autero horum, inquiunt, est Filius Dei. Pro- cens : quia non secundumcorporeas passiones cou-
substanliale dicitur, neque secundum divisionem,
plerea ergo dicebant in fidenon esse consentiendum.
Plurimum siquidemverbo consubstantialitatis dero- neque secundum quamdamdecisionemex Patre sub-
> sistere. Non enim posse naluram sine materia inlel-
gantes prxdicti viri, in Arii deposilione subscribere
noluerunt. Ideoque synodus Arium et consectatoress ligibilemincorporeamquccorporali aliqua subsistere
anathematizavit omnes : acce- passione, sed sacris quibusdam ineffabilibusquera-
ejus adjicientes ncque
dere eum in Alexandriam. Prxceptumque principis3 tionibus magis intelligendam.Et sapientissimus qui-
dem piissimusimperalor 229 'ta philosopha-
repente eumdem Arium, et qui circa Eusebium, ett batur.atque Fidei ergo explanalione dictata, quemadmo-
Theogonium, et qui cum eis erant, exsilio deporta- dum ab eis diclum
vit. SOCRATES, lib, i, cap. 5. Edit. Christ. Vales. cap. sit, ex substantia Patris, et Patri
8, p. 22. consubslantialem, non esl sine examinatione dereli-
ctum. Consuitationes eniin et responsiones deinde
CAPUTX. movebanlur, et mens perscrutabatur dicloruiu sen-
QuomodoEusebius el Theogonius, dalo pmnitentim zB ] sum. Et hoc ergo quod aiebant de substanlia, con-
libello,recepti sunt. stabat apud eos signilicativumquidem esse ex Patre,
Eusebius igitur et Theogoniuspost modicumtem- non tamen tanquam partem esse Palris. Proplerea
pus exsilii, libellurapcenitenlix porrigenles, in fide e nobis quoque videbalur bene se habere , ut mente
consubstantialitatisconsenserunt,quod declarabimus s consentiremuspix doclrinx dictanli ex Patre Filium
procedeutes. Tuncautem in synodoEusebius cogno- <- esse, non tamen partem ejus esse substantix. Qua-
mine Pamphili Cxsarex Palxslinx sortitus.episco- propter et nos mente consensimus, neque vocem
patum, paululum animadvertens alque considerans, >, consubstanlialitatisrefulantes, posita prx oculis no-
utrum oporteret suscipi terrninum fidei, una cura n stris pacis intenlione, et ab intellectu rectissimonon
aliis oronibus,hoc estcum universa multiludinecon- i- cadentes. Secundum hoc eliaui uatum, et non facluni
sensil alque subscripsit, nec nou et populo sub suaa suscepimus: quoniam, factum, commune esse dice-
dicecesiconstiluto scripsit terminuro fidei, et ubique >e bant opus reliquarum crealurarum factarum per Fi-
destinavit sermonem : subliliter consubstantialitatis is lium, quarum nihil simile habere FHiumconfiteroui
nomen interpretatus; ut nequaquam penitus suspi- i- et prxdicamus. Unde non etim esse facturam dici-
cionem adversam de eo quilibet habere potuerit. t. mus, quodcongruil iis qux per eum facta noscuntur;
Sunt autem qux ab ipso Eusebioconscripta sunt hu-1 i- G sed superiusquam facturx, totius esse substantix,
jusmodiverba. SOCRATES, lib. i, cap. 5. Edit. Chrisl.
t. quam ex Palre natam divina docere videntur elo-
Vales. cap. 8, p. 25. quia; modo quippe generalionis inenarrabili et inco-
gitabili existenle universx naturx factore [ed., Niv.
CAPUT XI. et Frob., factx]. Sic autem et consubslantialemesse
Epittola EusebiiPamphili de fide Nicmni concilii ad <d Patri Filiumratio exarainata cognoscit, non secun-
Palmslinos. dum corporum modum, neque morlalibus animan-
Arbitraraur et vos, dileclissimi,etiam aUundedi- i- tibus proximum. Nam neque per divisionenisubstan-
dicisse, fama consueta prxcurrere perfectum de his is tiae, neque defectionem[ed., perfectionem] aut mu-
qux gesta sunt sermonein.Sed ne ex hujusmodi au- -- tationem paternx substantix vel virtutis. llis enim
ditu verilas vobisaliter nunlietur, necessario direxi- i- omnibus ingenita natura Patris extranea est. Sed
musvobis primumquidemscripturam a nobis de fide *e prxdicandumestesse consubstanlialemPatri Filium,
propositam. Namet Dominusnoster ad prxdicandum m eo quod nullam xqualitatem ad creaturas factas Dei
discipulossuos mitlens, ait : Euntet docete omnes es Filius habeat; sed soli Patri genitori per omnemmo-
genlet, baplizanteseos in nominePalrit, el Filii, et dura sit similis, et non sii ex alia qualibet subslantia
Spiritut sancti (Matth. xxviu, 19). De quibus et aflir-r_ D vel essenlia, sed ex Patris. Quod etiam ipsum hoc
mamus ita se habereet ita sapere; sed etiaro dudum m modo interprelalum bene se habere visum est ad
ic babuisse, el ita sapuisse, et usque ad mortem m consentiendum : quoniam et priscorum episcopos
ro hac instare fide: anathemalizantesomnem sine ie aliquos, et conscriptores eloquenteset nobUesagno-
eo hxresira. Hxc omnia ex corde sapuisse et ani- d- vimusin Pairis et Filii theologia,id est divina ratio-
a, ex quo novimus nosmetipsos, et nunc sapere et cinatione,nomine consubstantialitalisesse usos. Hxc
icere coram omnipotente Deo et Domino nostro ro itaque de exposita fide sint dicta, in qua universi
esu Christo cum veritate testamur: ostensuri pro- o- consensimus,non sine animadversione,sed secundum
ationibus, et satisfacturivobis, quia et prxterilis is sensus expositoscorara ipso Deo amabiliexaroinante
mporibus ita credidimus et prxdicavimus. Hac a imperatore, et prxdictis rationibus concordantes,
obis exposita fide, nulli relictus est resistendi locus.
is. analhematismumpost fidemin eis prolatum sine tri-
d et ipse primusDeo amabilis imperator noster er stitia esse crediditnus, eo quod non scriptis uli voci-
eclissimeeam habere testatus est, et sic etiam se bus prohiberent. Unde pene omnis factaest con-
rofessusest sapere; et in bac omnes consentire et fusio et indisciplinatiocunctis Ecclesiis. Nulla siqui-
ubscribere, et in his dogmatibusconcordare prxce- e- detn scriplura divinilus inspirata dicente, ex non «x-
931 M. AURELIICASSIODORI 955
stantibus; aut, fuit aliqUandoquando non fuit, et re- A eorum qui ab eo sunt ordinati, etiam ex hac parte qua.
liquis qux proferebant, irrationabile nobis visumest placuerint synodo, vobis insinuamus, charissimi fra-
hxc dicere vel docere : quoniam neque priori tem- tres. Placuit ergo Meletiumquidem ctementiconcilio
pore hujusmodi consueVimusuti serraonibus. Hxc (dum subtili veraque ratione nullam veniam merere-
vobis necessario scripsimus, dilectissimi, judicium tur) manere quidem in propria civitate, nullam vero
nostrae examinationis et consensum vobis innote- cmnimodishabere poteslatem neque eligendi, neque
scentes. Et quia ralionabililer tunc quidem nos scri- ordinandi, nec in provincia, nec in qualibet civitale
pta quxdam modis aliis offendebant; postea vero in- videri, purumque nomen tantummodo possidere. Eos
dubilate ea qux erant sine contristatione suscepi- autem qui ah ipso sunt constituti, mystiea ordinalio-
mus. Quapropter magnanimiter nobis sensum ver- ne firmatos habere honorera et ministerium, ut la-
borum discutientibus, placuit concordare in his qux men sequentes sint modis omnibus universorumin
a nobis ipsis in fidei expositione confessasunt. singulisparochiis et ecclesiisa charissimoet comrai-
Hxc itaque Eusebius Pamphili in Cxsaream Pa- nistro nostro Alexandro consecralorum; et ut his
lxstinx litleris explanavit : Alexandrinx vero Ec- nulla potestas sit placitos sibi eligere, aut nominaeo-
clesix, et jEgypliacx, et Libyx, et Pentapoleos, et rum 230 prxferre, aut omnino aliquid agere prxter
qux vicinx sunt, hxc scripsit communi decretoi B 1 voluntatemEcclesixeaiholicxprxsuIisAlexandri.Gra-
concilium. SOCRATES lib. i, cap. 5. Edit. Christ. tia namque Dei et orationibus vestris in nullo schi-
Vales.cap. 8, p. 25. smate repertos; sed sine macula in catholica el apo-
CAPUT XII. stolica Ecclesia permanentes, dignum est polestatem
habere et eligendiquemlibet, et nomina eorumdandi
Epistola Nicmni conciiiiad Alexandriamet Mgyplum,
destinata. qui clero sunt digni; et absolute facere omnia secun-
Sanctx magnxque Dei gratia AlexandrinxEcclesise > dum legem et sanctiones Ecclesix. Si quem vero
et dilectissimisfralribus per __i.gyp.um, et Libyam,ett conligerit requiescere in Ecclesia, tunc provehi in
Pentapolim constitutis, Congregati et magnam san- honorem defunctieos qui nuper assumpli sunt, solum.
ctamque synodumNicxx celebranles episcopi, inDo- modo si videantur digni, et populus eos elegerit, con-
mitio salutem decernente simul et consignanle maximx Alexandrix
QuoniamDei gratia, et Deo amantissimi principis5 civitatis episcopo. Hoc itaque aliis quidem concessum
nostri Constantihi, congregantis nos in urbe prxdi- est omnibus. In persona vero Me.elii nequaquam
cta ex provinciis diversis et civitatibus, magna san- eadem placuerunt, propter priorem indisciplinatio-
ctaque synodus celebrata est, omnimodis necessario) nem ejus, et propter procacitatem ejus, ac pe-
visum est ab hoc sacro sanctoque concilio etiaml Q ( tulautix voluntatem : ne ulla daretur auctorilas
ad vos lilteras destinare, ut noveritis qux qtiidem a vel potestas homini qui posset rursus easdem
mota el examinata,qux vero placueruntatque firmata a indisciplinationes instruere. Hxc sunt prxcipua el
sunt. Anteomnia siquideraexquisita sunt impiaetini- competentia .Egypto et sanctissimx Alexandrinorum
qua et sineDeo dogmala Arii, eique consenlientium, , Ecclesix. Si quid autem aliud ordinatum esl aut dog-
sub prxsentia Deo araanlissirai imperatoris nostrii matizatum, prxsente domino atque charissimo com-
Constantini, et omnium decreto complacuit ana- ministro etfratre noslro Alexandro, ipse prxsens vo>
thematizari impiam ejtis sectam et iniquam, at- bis subtilius poterit aperire, tanquam auctor gesto-
que sine Deo verba,<simulet nomina quibus utebatur,•, rum et communicatorexistens. Evangelizamusautem
Filium Dei blasphemando, et dicendo : ex non ex- vobis et de consonantiasanctissimiPaschx, quia ve-
stanlibus esse; et iterum, fuit aliquandoquando nonn stris oralionibus est correctura eliamhoc opus.ila ut
fuit. Quomodo enim fuit,. aut quomodo ilerum nonu omnes Orientales fratres,qui cum Judxis primiius
fuit ? Et prolibero arbitrio malilia. atque virtutis ca- celebrabant, consone cum Romanis, et vobiscum, et
pabilem Filium Dei esse dicentes, creaturam norai- cum omnibus ab initio Pascha custodientibus,ex hoc
nabaiit eum atque facturam. Hxc igitur omnia fatua,i, tempore debeant custodire. Exsultantes itaque in bis
et auilia, et blasphema anathematizavit sanctum ett D ] qux gesta sunt, et in communipace atque concordia,
universale concilium,el nec usque ad audilum impixe et in eo quod omnisradicilushxresis avulsa est; cum
sectx atque furoris hujtis, aut intelleclum sensuum l majori honore et ampliori charitate suscipite commi-
iiiiquorum accommodavil. Ea quidem qux de illiss nistrum nostrum, pontificem vestrum Alexandrum,
gesta sunt, qualem lerminum habuerint, omnia jam_ qui nos prxsentia sua lxtificavit, tantumque laborem
aut audistis, aul audietis : ne nos forte videamur viroo pro pace vestra etiam in hac xtate suslinuit. Orate
obloqui, propler delictum suum improperia digna a simul et pro nobis omnibus,ut qux bene placuerunt,
portanti. Tantum etenimvaluit ejusimpietas, ut etiam n firma permaneant per Dominumnostrum Jesum Chri-
Tteonas Marmaricenus, et SecundusPtolemaidiseaa stutn, secundumbonam voluntaterofacta, sicuti cre-
uterentur. Idemenim et illi damnati sunt. Sed quo- dimus, Dei Patris in Spiritu sancto, cui est gloria in
iiiam ineffabilisgratia Dei illas quidem malas sectas,;, sxcula. Amen.
et blasphemias, et discordiam, et atidaciampersona- TRINITAS CONSUBSTANTIALIS .ETERNA DEUS EST.
rum,et divisionem,prxdicta commonitione[erf.,com- THEODORETUS, lib. i, .. 9. Edit. Christ. Vales.c. 6,
molione]destruens liberavit .Egyptuiu ; relinqueban- -; p. 50. — SOCRATES, tib. i, cap. 6. Edil. ChrisUVales.
tur autem qux per petulantiam Meletiigesta sunt, etst cap. 9, p. 27.
933 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER II. 934
CAPUT XIII. A via synodum, et donis competentibushonoravit. Ad-
Quod NovatianorumepiscopumAcesiumevocarit Con- monitisque de concordia fidei, et coromuni inter
stantinusad concilium. alterutros pace, petita ab eis oratione, valedixit uni-
Ex hac igitur epistola synodi manifestum est quiaa versis in Nicxa : scribens absentibus qux fuerint in
non solum Arium et consortes ejus anathematizave-;. concilio celebrala, et invitans ul ab omni discordia
runt, sed etiam verba sectx ipsius; et quia de Pascha a recedenles, concordarent in exposita concilii fide;
concordantes, hxresiarchara Meletium susceperunt. ;. qux nihil aliud nisi Dei sententia videretur ex con-
Movet autem me fervor iraperatoris, etiam ex alia ree sonantia lantorum et talium sacerdotura sancto Spi-
ejus voluntatis habere memoriam, et quemadmodum 11 ritu constituta, et post inquisitionera subtilissi-
pro concordia cogilabat. Habens enim providentiam n mam, et animadversionem dubilationum omniura
pacis Ecclesiarum, vocavit ad synodum et Acesium n comprobata. SOZOMEN., lib. 1, cap. 25. Edit. Christ.
Novatianorum religionis episcopum. Postquam ergo 0 Vales. cap. 25, p. 458.
scripta et subscripta est a concilio fidei defiiritio, re- 231 CAPUT XV,
quisivit imperator Acesiura, si el ipse consentiret in
n
fide et paschalis definitionefestivitatis. At ille : Ni- Epistola Conslanlinide Ario et scrtptis ejus.
hil, inquit, novi, 0 imperator, synodus definivit. Sicc B Victor Constantinus maximus, Augustus,episcopis
enim olimet a temporibus apostolorum ipse percepili et populo.
et terminum fidei, et tempus paschalis festivitalis. >. Malignos et impios Arius imilatus, dignum est ut
Porro denuo imperatore requirente : Cur ergo te a illorum quoque suscipiat ullionem. Sicut ergo Por-
comraunione separas? ille ea qux sub Decio gesta a phyrius divinx pietatis inimicus, iniqua volumina
sunt persecutionis tempore replicavit, et subtilitalem n contra religionem proferens, dignam promeruit inve-
acerbissimx regulx deduxit ad medium : quia non n nire mercedem, et talem per quatn in posteruro esset
oporteat eos qui post baptisma peccant peccatum n opprobrio, et plurima compleretur infamia. Et nunc
quod ad mortem esse Scripturx divinx pronuutiant,t, placuit Arium et consectatores ejus vocari Porphy-
communicationesacramentorum fieri dignos ; sed in- 1- rianos; ut quorum mores imitali sunt, eorum voca-
vilandos quidem ad pcenitentiam, spem vero remis-;- bulo perfruantur. Super hxc autem, si qua conscri-
sionisnon a sacerdotibus, sedaDeo solummodosusti- i- ptio ab Ario facta reperilur, igni tradatur; ut non
nere, qui potestatemhabetpeccata remittere. Hxc cum 11 solum prava ejus doctrina depereat, sed neque ulla
dixisset Acesius,imperator ait: 0 Acesi, pone sca- 1- ejus possint reinanere commenta. Hoc etiam prseci-
lam, et, si potes, ascende solus in ccelura. Hxc icec ic pio, si quis conscriptiones Arii celasse compertua
Eusebius Pamphili, nec alii dixerunt. Ego vero audivi ii C fuerit, et non repente proferens igne consumpserit,
aviro nequaquammentiente, qui et valdesenexerat,t, mortis suppliciosubjacebit. Mox enim ut in hoc fue-
et tanquam qui viderat ea qux fuerant in concilio ge- ;- rit captus, capitalem suscipiet ultionem. Deus vos
sta referebal. SOCRATES, lib. 1, cap. 6. Edit. Christ.!. cuslodiat. Amen. SOCRATES , lib. 1, cap. 6. Edit.
V_i.es.cap. 9, p. 29. Christ. Vales. cap. 15, p. 52.
CAPUT XIV. CAPUT XVI.
Quodcanonesecclesiasliciin Nica:a conscripli sint, et, Ejusdem epistola ad Eusebium Palmstinm de confe-
de VicennalibusConstantini. ctione sacrorum librorum, el de repurgatione domi-
nici sepulcri.
Synodus autem corrigere volens hominum vitam,, Victor Constantinus maximus, Pius, Eusebio
et in ecclesiiscommorantium, posuit leges quas ca- Ut in nostri nominis civitate cognovimus, Salva-
nones appellamus. In quorum tractatu videbalur ali- toris Dei nostri prospiciente solatio, maxima horai-
quibus introducere legem , ut episcopi, presbyteri,t num multitudo sanctissimx se dicavit Ecclesix ; ut
diaconi et subdiacoui cum conjugibus quasante con- hoc cremento valde proficiente, dignum esse videa-
secrationein duxerant, non dormirent. Surgens autemi tur etiara ecclesias in ea plures xdificari. Quapro-
in medio Paphnutius confessor contradixit, honora-- D Pter. quod visum est noslrx voluntati, decuit nos tux
biles confessusnuptias, et castitatem esse dicens con- notumfacere sapientix, quatenus quinquagintamem-
cubitum cum propria conjuge. Suasitque concilio ne_ branaceos codices bene confectos, et ad usum habi-
talem poneret legem : gravem asserens esse causaraa les, ab artificibus antiquariis, et perfecte artem scien-
qux aut ipsis aut eorum jugalibus occasio fornicatio- tibus scribi prxcipias, divinarum quippe Scriptura-
nis existeret. Et hxc quidemPaphnulius, licet nuptia- rum, quarum maxime confectionem et usum neces-
rum esset inexperlus, exposttit. Synodusque laudavitt sarium Ecclesiisesse nosti. Directx sunl enim littera.
sentenliam ejus, et nibil ex hac parle sancivit; sed1 a noslra tranquillitate ad provincix judicem , quate-
hoc in uniuscujusque voluntale, non in necessitale2 nus omnia confectioni eorum necessaria prxbere
dimisit. SOZOMEN., /.6.1, cap. tl.Edit. Christ. Vales.,, curet. Ut enim cilius codices conscripti conticiantur,
c. 23, p. 457. — His a concilio ila dispositis, contigitt erit opus dlligentix tux. Nam et duo publica vehicula
vicennaliaConstantiniprincipis provenire. Et est con- ad deferendos eos ex auctorilate rescripti nostri te
suetudo Romanorum, unumquodque decennium im- percipere convenit. Sic enim et maxime bene con-
peratorum publica devotione celebrare. Opportunum1 scripti usque ad nostrum perducentur aspectum, uno
ergo judicans Constantinus, invitavit tunc ad convi- quippe tux Ecclesix hoc exsequenle diacono; qui
935 M. AURELKCASSIODORI 956
dum ad nos venerit, experietur noslrx munificen- A J Hic quidem libellus est reversionis Eusebii ct Thco-
tiam pietatis. Deus cuslodiat te, frater charissime. gonii. Ex verbis autem ejus conjicio quia isli quideui
Sufficiunt quidem hxc ad conjiciendum, magis au- dictatx fidei subscripserunt, damnalioni vcro Arii
tem aperte noscendum, quemadmodum fauiosissimus . consentire noluerunt. Ex quo et Arius ante istos re-
imperator suuni studiuro circa sacra constiluerit. vocatus agnoscitur. Sed licet hoc ita se habere videa
Attamen adjiciam qux etiam circa salutare sepul- lur, lamen Alexandriam accedere prohibilus esl. Hoc
crum gesserit. autem ostenditur ex ejus cogilationibus, quas postea
Agnoscens enim quoniam elati, et circa culturaml molitus invenitur , figmenlo sux pceuitentix , sicut
bacchantes idolorum, sepulcrura Domini sordibusi opportune patefiet. SOCRATES, lib. i, cap. 10. Edit.
operuerant : oblivioni tradere contendentes memo- Christoph. Vales. cap. 14, p. 45.
riam salutarem ; et desuper templum xdilicaverant
luxuriosissimx dxmonis, id est Veneris, ut illic vir-! 232 GAPUT XVIII.
De dedicatione et ornamenlis civitatis, et de cultu Je-
ginum caulibus insultareul; prxcepit deslrui scele- rosolymorum, et ligno crucis, atque clavis quibus
ratissimum templum , ipsumque puiverem funestis5 transfixus est Dominus.
sacrificiis violatum ejici, et procul a civitate dispergi;> Imperalor inlerea post conciliuui degebal ixlus.
deinde sacrarium xdificari Deo maximum atque pul-- H Celebrata ergo festivitate publica Vicennalium suo-
cherrimum, sicut designalur ex ejus epistola ad Ma- rum, mox ad erigendas ecclesias festinus accessit.
cariura ipsius civitatis episcopum destinata. THEO- Hoc itaque faciebat per singulas civitates et in urbe
DORETDs, lib. i, cap. 16, p. 45. cognominis sui. SOCRATES, lib. i. cap. 12, edit.
CAPUT XVII. Christ.
Nam cum ei omnia prospere cederent, propriam
Libellus pmnitentix ab Eusebio et Theogonio datus. voluit habitare civitatem. Veniensque ad campum
Eusebius igitur et Theogonius pcenitentix libellumi ante Ilium posilum juxta Hellespontum super Ajacis
summis episcopis dirigentes, ab exsilio revocati suntt tumulum, ubi Achivi contra Trojam pugnantes ha-
imperiali prxcepto, et suasEcclesias receperunt, ex- buerunt castra, civitatem designavil portasque fecit
pellentes eos qui in ipsorum locis fueranl ordinali,> qux hactenus videntur a naviganlibus. Hxc agenti
id est Eusebius Amphionem, Chrestum vero Theogo- per noclem Deus apparuit, monens ul alium quxreret
nius. Cujus libelli exemplar hoc est. locum, eumque monens ad Byzantium Thracix, illic
Dudum quidem ante judicium condemnati a reve- eum habitare jussit. SOZOMEN., lib. u, cap. 2. Edit.
rentia vestra, palienter ferre qux decreta sunt a_ Christ. Vales. cap. 3, p. 414.
sanclo concilio vestro debuimus. Sed quia nimis ab-- ,Q Qux cum primitus Byzantium vocaretur, auxit et
surdum est contra nosmelipsos dare calumniatoribuss maximo eam muro circumdedit, et diversis ornatam
de tacilurnitate probalionem, proplerea referimuss fabricis xquam iroperiali Roinx constituit (An. Dom.
quoniara nos et in fide una cucurrimus , et sensum. 353) ; et denominatam Constanlinopolim, appellari
examinautes de consubstanlialitatis sermone cunclii secundam Romam lege firmavit, sicut lex ipsa in
pacilicati sumus : nequaquam sequentes hxresim, sed1 marmorea platoma noscitur esse conscripta , et in
commemorantes [ms. Lyr., commorantes] ad caute- Strategio juxta equestrem statuam ejus est constituta.
lam Ecclesiarum qux nostrx subveniebant menti. Ett In hac quoque civitate duas quidem xdificavit eccle-
satisfacienles eis a quibus per nos suaderi debuerat, inl sias, quarum unam nominavit Irenem , aliam vero
fide subscripsimus. Anathemalismo autem non sub- appellavit Aposloloruro. Nonsolura autem, sicut dixi,
notavimus, non tanquam fidemaccusanles, sed velutt auxit Constantinus Christianorum dogmata, sed etiam
non credentes talem esse eum qui fuerat accusatus,, paganorum templa destruxit. Simulacra namque or-
certi de ejus ad nos directis epistolis, et inter noss nala publice in Constantinopolitana urbe proposuit,
disputationibus habilis. Si igilur satisfactum est san- et tripodas Delphicos in circo ad spectaculura dedit,
cto vestro concilio, non reluclantes, sed consenlien- qui cum ipso videantur aspectu, referuntur. SOCRA-
tes decretis vestris, eliam hac conscriplione salisfa-- n TES,lib. i, cap. 12. Edit. Chrittoph. Vales. cap. 16,
ciuius vobis : non exsiliura graviter ferentes, seddp. 45.
suspicionem abjicientes hxreseos. Si enim dignaraini ii Interea mater imperatoris Helena, cujnscognomine
nunc in vultu veslro nos suscipere, habebitis in om- vicum Drepani princeps civitatem dicavil Helehcpo-
nibus consonantes, et veslra sequentes pariter con-- lim, admonila per soinnum ad Jerosolymara prope-
stituta : quando etiam eum qui in his accusatus est,;, ravit; et quondam Jerusalem desertam sicut pomo-
placuit reverentix vestrx clementiam promereri at- rum custodiarium inveniens, requisivit sepulcruiu
que revocari. Absurdum namque est, si is qui puta-- Christi. Quod licet difficUlime, tamen invenit (An.
tur esse reus revocatur ad satisfacienduni in quibuss Dom. 525). Itaque repente templum illud sceleslissi-
ei derogabatur; ut nos contra nosmelipsosprxbeamuss mum dejici jussit. El palam facto Domini monu-
per taciturnitatem increpalionis judiciura. Dignamini ii mento, apparuerunt circa id suflossx tres cruces, et
ergo, sicut vestra. convenit venerationi, et Deoaiuan- clavi, simul et titulus litteris Hebraicis, Grxcis Lali-
tissimura principem commonere, et preces traclaree nisque conscriptus : JESUSNAZARENIIS REXJUD__ORUH.
nostras, et velociler de nobis quaevobis conveniuntt SOCRATES, lib. i, cap. 15. Edit. Chritt. Vulet. cap.
cogitare [mt. Lyr., disputare]. 17, p. 64.
957 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER n. 958
Dicitur autem quia etiam mortuus crucis tactu J. A xdificabantur ecclesice.SO/.OMEN., /._>.n, cap. 2; edit.
surrexerit. De hoc ligno sibylla dixit apud paganos : Christ. Vales. cap. 5, p. 445.
0 ler bealum lignumin quoDeusextensusest! CAPUT XIX.
Tunc ergo qux crux esset Domini, qux lalronum, De locov.bi Vesta olim
cotebatur, el nunc archangeti
dubitare cceperunt. Proinde Macarius, civilatis prx- basilica stal, et de miraculis qum illic pro Christi
sul, hujusraodi tractatu dubitalionem solvit. Mulieri nomine celebrantur.
namque nobililate clarx, longa xgritudine fatigalx, Insignis itaque locus ex illo tempore claruit pere-
unam illarum crucium cum cratione promptissima grinis el urbicis, ubi olim quideni Vesla colebatur,
adhibens, virtulem Salvatoris agnovit. Mox enim ut postea vero ecclesiafacta esl; qui locus nunc Micliae-
mulierem crux alligit, passionem sxvissimx xgritu- lium nuncupatur, in dextera posilus parte navigan-
dinis effugavit, et feminx salutem resliluit. SOZOBEN., lium a Ponlo ad Conslantinopolim, dislans ab ca
lib. II, cap. 1 ; edil. Christ. navigio quidem stadiis fere triginta el quinque : pcr
Sic itaque mater imperatoris quod cupiebat agno- terram vero circumeuntibus omnem siuum ilsque ad
scens, de clavis quidem quibus manus Christi fuerant sepluaginta et amplius tenditur. Sortittis est igitur is
perforatx, alios in galeam immisit imperatoris : filii locus appellationem nunc usque servalam, eo quod
capitis providentiam gerens, ut jacula bellica submo- g] illic manifeste cernitur apparere Michael divinus
veret; alios freno equino permiscuit, et caulelam archangelus : quod etiam ego jutus eximie verum
imperaloris agens, et velerem propheliam adimplens. 233 esse conflrmo.Ostendit igitur hoc ita esse etiam
Olim enim Zacharias clamaverat propheta, dicens muliis aliis virlus divina per ipsarum rerum experi-
(Cap. xiv, 20) : Et erit quod in freno est sanctumDo- menta. Quidam enim in causis crudelibus aut inevi-
mino omnipotenti.Salularis vero crucis partem qui- tabilibus periculis, alii vero in languoribus aut ignotis
dem aliquam regalibus distribuit. TUEODORET.S, lib. i, passionibus incidentes, hic orantes ad Deum, liberari
cap. 18, p. 48. promeruerunt. Sed qux singulis et quomodo illic
Quam Constantinus suscipiens, et credens salvari miracula contigerint, narrare longum est. Qux vero
civitatem iibi hsecparUcula servaretur, in sua statua, provenerint Aquilino nobis nolo, et in causis forensi-
sicut fertur, in foro Constantini posita super colum- bus socio, partim ab eo audiens, partim ipse cogno-
nam porphyrelicam devote condidit. SOCRATES, tib. i, scens necessario pandam. Cum eum ardentissimafe-
cap. 13; edit. Chrisl. Vales. cap. 17, p. 47 bris rubris choleris mota [mss., rubris coloribus nota]
Reliquam vero partem in argentea theca clausam comprehendisset, xsluanti poculum dederunt mcdici,
civitatis tradidit sacerdoti. Et undiquecongregans ar- quod evorauit; moxque cum voniitu diffusx cholerx
tifices, maximas illic ornalasque xdificavit ecclesias. Q ( superficiera vultus ejus simili sui colore tinxerunt.
His ita gestis, convivio exhibito virginibus sacris, et Quamobremquidquidcomederet et biberet evomebat.
ipsa ministerium ancillx gerens, ultra octogesimum Cumque hoc diu pateretur, nec esca ad nutrimenta
annum xtatis agens, et bis similia faciens rediit ad proficeret, hxsilabat ars medicorum; et dum morti
filium. Et cum Ixtitia transivit e sxculo, multa filio vicinus esset, jussit suis ut eum ad locum hunc duce-
pietatis mandata committens, novissimis benedictio- rent: credens aut illic se mori aut languore privari.
nibus adimpleto. THEODORETUS, lib. i, cap. 18, p. 48. Jacentique per noctem divina virtus apparens prxce-
Post hxc igitur imperator curam maximam Chri- pit ut quidquid comederet, in hujusmodi potionera
stianorum habens, paganorum superstitiones aversa- tingeret, qux esset ex pipere, et vino, et melle con-
batur ; removitque monomachias, et suas imagines fecta. Quo facto, ab xgritudine liberalus est; quippe
in templisponi prxcepit; et cubitum quo mensuratur cum medicis ratione medicinx videatur esse contra-
Nilus, non jam in templum Serapidis annis singulis, riuro calida pocula cholericis exhibere.
sed in ecclesiam porlari sancivit. SOCRATES , tib. i, Audivienim et Probianuni virum in palatio haben-
cap. 14; edit. Christ. Vates. cap. 18, p. 48. tem militiam medicorum, crudeli podagrx passiona
In omnibusitaque volens similem monstrari Romx detentum, ibi doloribus liberalum, eique apparuisse
Conslantinopolim, frustratus non est. Nam et corpo- «vsanctam
] roirabiliter visionem (An. Dom. 539). Cum -
ribus et divitiis major effecta est. Quod ideo prove- enim dudtimpaganus esset, factus postea Christianus,
nisse credo propter amorem Dei, quem civitas gerit, aliquatenus dogma sequebatur. Totius vero salulis
et habitatorum circa indigentes auxilium. In tantum causam, id est sacratissimamcrucem, nolebatadorarc.
namque fides crevit, ut multi quidem Judxorum ci- Hanc habenti sententiam divina virlus apparens, et
vium, pagani vero pene omnes Christianam illic con- signum mohstravit crucis, quod erat positum in al-
verterentur ad fidein. In qua urbe, crescente tem- tario ejusdera ecclesix. Et aperte palam fecit, quia
pore, reUgio noscitur ampliata ; neque arx, neque ex quo crucifixus est Christus, omnia qux ad utilita-
pagana templa, aut sacrificia facta sunt, nisi sub tem humani generis facta sunt, quolibet modo prx-
Juliano brevi tempore; quod mox probatur exstin- ter virtutem adorandx crucis gesta non essent, nequa
clum. Hanc igitur tanquam nuper conditam Christi ab angelis sanctis, neque ab hominibuspiis. SOZOMEN.,
civitatem Constantinus suo nomine dedicavit: multis lib. i, cap. 2; edit. Christ. Vales. cap. 5, p. 445.
eam et magnis exornans ecclesiis. Juvabatque Divi- CAPUT XX.
nitas imperatoris vota, el apparitiouibus multis indi- De templorumdestructione.
cabatur quia sauclx salutaresque essent qux illic Cum ilaque populi et civitates ad cultum Chrislia-
fATROL. LA.1A.. 30
«59 M. AURELHCASSIODORI 040
nitatis accederent, et cceteripro liliis et uxoribus me- A _\ paululum cum aliis pontificibus ipse eonscripserat,
tuenles ne quid raali paterentur si contradicerent, repente Nicomediamdeserens ConslantinopolUanara
quieti vacarent, riudati solatio n.ultiladinis templo- arripuit sedem, regulis e diverso clarailantibus, epi-
rum cultores et sacerdotes simulacra apud se reposita scopos et presbyteros non licere ex alia civitate trans-
pretiosissima tradiderunt, et qux Jovis fulmina vo- ire ad aliain. Sed mirum non est ut qui sic insaniunt
cabantur; et per seinelipsos ha.c educebant ex a.ly- adversusUrageniti deitatem, licenleretiamalias traus-
tis et lemplorura lalentibus locis : quxque prius in- gredianlur ;ieges. Non enira tunc solummodo hanc
Visibiliaapud eos erant, et solis sacerdotibus mani- novitatem fecil, sed etiam olim aliud simile perpe-
festa, facla sunt omnibus valde vilissima. Alix vero tiavit. Qui duni in Beryto essel episcopus, transilivit
imagines et stalux ex preliosissima confectx maleria, in Niconiediam, et ex ea denuo posl concilium insa-
igne crematx sunl, et pecunix publice [F. teg.pubicx]| nia anerlx impietalis exactus esl, et ctira eo Theogo-
socialx. Qux vero ex xremirabiiiter facta videbantur,, nius Nicxnus. Quod imperator Constanlh.us lilleris
ad Constautinopolim sunt advecla orna.us causa (An. manifestum fecit. Ego vero huic operi finem epislo-
Dom. 555), ct baclenus in publico collocala, et per Ix inserere judicavi. Scripsit enim hxc Nicomedien-
plateas, et in circo, atque regalibus, id est Pytbia di- sibus : Quis.est hic qui ila populum docuit innocen-
vinatoris Apollinis, et musx Heliconidcs, el Delphicii B E tem • Eusebius utique lyrannicxcrudelilatis excullor.
Iripodes. Spolialaque sunt januis lempla, et alia ia- Quod enim ubique tyraimi noscalur esse cliens, ex
quearibus sunt nudata, alia vero neglecta ad sordes. multis rebus apparet. Hoc namque veracium episco-
lisque ruinamque perducta sunt. Tunc itaque pe- porum teslalur inleritus, 234 n(!c eliam Christia-
rierunt et penitus sunt eversa, id est, in _4_.gea Cilicix. norura crudelissiraa persecutio clamal aperte. Nihil
templum i__.sculai.iii, et in Aphacis juxla monlem Li-- enim de injuriis mihi faclis iiunc aio, per quas quando
banuiu, et Adonim lluvium Veneris domus : utraque. Biaximeadversarum partium insidix discurrebant,
apud ilios insigniu ; eo quod -4-geal.egloriarenlur,, iste etiam oculos contra me habebat inteulos. Cui
quasi languentes corpore curareiilur apud eos, dx- boc defuit solura, quod non et armatum ministerium
inone noclibus apparente atque curante. In Apbaciss tyranno licenter exhibuit. Neque roe quispiara putet
aulera, quod per invocationem quamdam certo die> ad horum probationem minus instructuro. Judicium
ile summilate Libani raontis igois fulgens veluli siduss qamque manifesturo est, quia presbyleros el diaco-
in proximum fluraen velociter occumbebat, quod di- nos sequentes Eusebium aperle coustat a me depre-
cebant Venerem esse. SOZOMEN., tib. u, cap. 4; edit. heusos. Scd hxc quidem transeo qux nunc non indi-
Cliritt. Vale.s.cap. 5, p. 449. gnationis gratia, sedad illorum connisionem a me
Q prolala [ed., probataj noscunlur. Hoc solum forroido,
CAPUT XXI. hoc cogito, quod vos ad conununionem criminis vo-
De conversionebarbarorum. cari conspicio. Propter Eusebii namque seductiouem
Interea cum multiludo nimia gentium ex Thraciaa et subversionem, conscientiam percepistis a veritate
Iransiisset in Asiam, et alii aliunde barbari egissent1 separalam. Sed erit hujus rei uon tarda saiubritas, si
conlra Romanos, mulli sacerdolun. Christi captivi1 episcopumfidelem et integrum nunc sumentes,
respi-
cum eis eranl. Cumque languentes curarent, et dx-'<' ciatis ad Deum. Quod utiqueadprxsens in vobis est
tnones effugarent, Christum solumntodo iionriiiantes, > sludium, et islud in vobis esse oportuerat; et dudum
et Filium Dei invocantes, insuper el conversatione e iu veslro pendere judicio, nisi prxdictus Eusebius
philosophanles inculpabUi, et oinnem maculam vir- pessima consciorum suorum tuitione venisset huc
tutibus evincentes. admirali barbari virorum vitara,'>
[m... et edil. V., hicj, et ordinem rectitudinis impu-
Eiroul et opera egregia, bene se sapere crediderunt,<> denlissime confudisset. Sed quoniam de meroorato
et Deum habere propitium, si meliores imitarenlurlr Eusebio
apud vestraro charitatcm nos breviier loqui
homines, et sicut ipsi placarentDeum.Etconstituen-'" decet, audiie. Meminil vestra patientia factum in Ni-
tes sibimet ex eis bene agendi reclores, edoceban- '- cxa civitate concilium : cui et ego ipse conscicnlix
tur, et baptizabantur, et cpnsequenter in ecclesias iS, mex cultum deceuter exhibui, nihil aliud volens
D
occurrebant. SOZOMEN., tib. n, cap. 5. Edit. Christ. '• quam concordiaro omnibus fabricari, et prx cunctis
Vales. cap. 6, p. 451. arguere et removere hanc causaiu, qux principium
CAPUT XXII. quidem babuit per Arii A.exaiidrini superbiam, cor-
roborala vero est per Eusebii pravum pestifcrumque
Quod Eutebius Nkomediensis Constanttngpo.eostnva- volum. Sed
serit episcopatum,et de titterit Conttantini advertut~s ipse Eusebius, o aaiabiles atque charis-
eum. simi!cumquantaputalisdiscussJ__i_e[ec(.,-Vtti.«t»o6.,
Fautores igitur Arii nequissima non reliqueree discursione] (quippe couscientia sua victus), cum
consilia. Hujus enim causa in confessionefidei etiamn quanla confusiouemendacio ulique declarato dege-
manibus consenserunt, qui poslea imitati sunt gesta ta bat? Immitteus quidem n___idiversos, qui pro eo de-
luporum. Nam cum sanclissimus Alexander, qui suis is poscerent; petens vero a me quoddam solatium, ne
orationibus Arium fuerat jaculatus, id est Ryzantii ,ii tanlo malo convictus, suo lionoce privaretur. Testis
pontifex, sic enim tunc vocabatur Constanlinopolis, s, esl mihi Deus hujus rei, qui et in me et in vobis be-
'ad meliorem translatus fuissel vitara, Eusebius de- :- nigno amore consjstat. Nam etiam me ille devertit,
feugor impietatis, parvipendens regulas quas ante te et iudecenter arripuit, qu_4 vos quoque nostis. Tunc
|41 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER II. 918
enim omnia gesta sunt sicut ipse desiderabat, quia A A' verant, el cum eis venerunt ad Antiochiam.Et sche-
omne malum iu sua conscientia recondebat. Sed ut ma ; quidem sub'honore prxmiltebatur adventus eo-
ccetcra perversitatis ejus omitlam, quid maximecum irum; quoUvero propinabatur, eral pietalis belluin.
Thcogonionequitix su» participe egerit, audite, de- Mulierem 1 namque prostantem roercede negotianles
posco. Alexandrinosquosdam a nostra lide receden- [ed.,Niv. | et Frob., condueeutes], et linguaroejus sibi
tes huc [mss. et ed. V., hicj deslinari prxceperam, impendi persuadentes, ad concilium venerunt (An.
quoniam horum ministerio menlis flammas urgebat, Dom. 551). Proinde alios omnesforas ire prxcipien-
Sed isti benigniet optimi nimis episcopi, quos simul tes, ter miserriraam inlroduxere niulierera. At illa
concilii veritas ad poenitenliamreservabat, non solunv iafantulum sub mamilla demonstrans, aiebat ex
receperunt eos, el apud se reservaverunt, sed eliaim concubitu Eustathii illum se et coucepisseet generas-
maiis eorum voluntalibus communicare decreverunt. se, eumque clamabat sxpius impudentem. Is autem,
Quapropter hoc circaistos ingratos decrevi peragere, qui calumnix ejus tam inanifestx conscius erat, jus-
ut abreptiprocul deporlarentur exsilio. Nunc itaque sit ut hanc rem si qui scirent deducerent [ed., dedu-
veslrum est ad Deum illa fide respicere, qua semper cerentur] ad mediura. llla vero dicente uullura se ha-
et fieri convenit, et esse decet, et agere. Episcopos bere accusationis leslem, jusjurandum ei justissimi
enira puriiicatos, el orlhodoxos, alque clementesnos UB judices intulerunt; legescilicet aperteelamanie(_)e„..
gaudemus habere. Si quis autem ad memoriam illo- xix, 15) : In duobus aut tribus teslibus credi esse ve-
rum peslilentium, aut ad laudem improvide prxsu- racia, qux dicuntur; necnon el Apostolo prxcipiente
mit forsitan excitari, repente in sua prxsuraptione (ITim.y, 19), ut nullus adversus presbyterum inscri-
roinistri Dei,hoc est meo opere compriraetur. Domi- plionem [ed., accusalionem] factam extra duos aut
nus vos cuslodial, fratres charissimi. TIIEODORETUS, tres testes accipiat. Sed isti sacras contemnentes
lib.i, cap. 18 et 19, p. 49. leges, conlra talem virum accusalionero sinetestimo-
nio receperunt. Cum ergo illa mulier jusjuraiidum
CAPUT XXIII.
alfirmans quia infans ille
Quod rursut Eusebius apud Constanlinum impelrata 235 prxbuissel, adjecit:
venia pro Arianis egerit. de coucubitu esset Euslathii. Tunc itaque tanquam
Tunc igitur isti et damnati, et e civitatibus sunt adversus adulterum isli amatores verilatis prolulere
etpulsi. Et in Nicomediaquidem Amphion [ed., Ap- decretum, aliis quippe de ponlificibus(cum utique
pion] episcopus ordinatus est, in Nicxa autem Chre- mulli adesseut, et pro apostoiicis dogmalibus repu-
stus. Sed rursus consuetas machinationesexercentes, gnarent, et omniraodisquxfuerant concinnata nesci-
et imperaloris cleraenliam accessibilem suis fallaciis renl) aperle reclamantibus, et magnum Eusta-
invenientes, restiluti sunt, prioremque poleutiain re- C thium collaudantibus, decretumque illorum ini-
ceperunt. Eusebius eteniin, sicut jam dixi, eliam quum suscipi prohibenlibus. Hoc itaque facto, velo-
Constantinopolitanumtenuit tyranice prxsulatum, et citer hujus notx [ed., Niv. et Frob., noxx] concinna-
potiorem percepit prxsumptionem, frequenter ad tores ad imperaloremprofecti sunt, eique pcrsuase-
imperatorem veniens, el liduciamex crebra collocu- runt quia vera fuisset inscriptio [ed., accusatio], et
tione mercalus, contra verilatis propugnatores sxvas depositionis Eustathii jusla sententia quem tanquam
contenliones insliluit. Et primura quidem cupere se adulterum alque tyrannum expelli fecerunt, exerci-
Hierosolymorumloca professusesl, el imperatorem, tatorempietatis simulet castitatis egregium. Et ille'
tanquam famosissimum visurus xdilicationis opus, quidem per Thracias ad lllyrici deduclus esl civila-
provida cogitatione captavit. Quapropter cum multo tem. Isli vero prius quidem pro eo ordinaverunt Eu-
honore dimissusest, imperaiore vehicula el alia ei lalium. Quo, tempore pauco, vivente, EusebiumPa-
distribuente solatia. Profectus igitur est cum eo et lxstinensem illuc \mss. et ed. V., illic] migrare vo-
TheogoniusNicxnus, particeps malignorum consilio- lueruut; eoque fugientemutationero, et simul impe-
rum ejus, siculi jam diximus. TUEODOKETUS, lib. I, ralore prohibenie, fecerunt Euphronium. Quo eliam,
cap. 20 et 21. Ed.t. Christ. auno et paucis mensibus in episcopatudefuncto,
D Placito a illius Ecclesix iradidere pontificatum. lsti
CAPUT XXIV.
vero omnes pestem Arii habuere celalam. Propterea
Qua fraude Euslathius Antiochenussit episcopatude-
posiluset in exsiliumdeportatus, et qui posteumfue- namque multi pie vivenlium, et sacerdotum, et re-
rint ordiuali. Uquorum, ecclesiastica relinquentes collegia, apud
Venienlesautera in Antiochiam, et amicitiarum semetipsosconveniebant. Quos universi-Eustathianos
induti vullum, maxima mulaxtione[ed.,Niv.elFrob., appellabanl, quia post egressum illius seorsura con-
mmisiratione] potili sunt. Verilatis enim propugna- gregabantur. Porro mulier illa ler misera passionem
tor raagnus Euslathius largam eis hospitaliiatera fra- crudelissimi languorisincurrens, roanifestavil insi-
lernilatis exhibuit. Curaquead sacratissiinaloca per- dias; et illam tragcedix composilionempariter enu-
venissenl, et concordesvidissent eos, hoc est, Euse- davit, non duobus vel tribus, sed multis valde [ed.,
bium Cxsariensem, Scythopoliiam Patrophilum, ett adraodum]sacerdotibus, qux concinnatavidebavlur
Aelium Lyddx, Laodicex Theodotura et alios qui le- insinuans.Ait enim pro pecuniisillam se facere prat-
pram Arii su.ceperant, nunliaverunt eis quod cogila- sumpsissecalumniam. Jusjurandum tamen non om-
Alter codjcum-.rxcorum n>«>:..Tiiu
habebat, alter *5-_._e..4<.
&4S M. AURELII CASSIODORl 344
nino fuisse falsum, quta ille infans de quo .juraverat j _ adversus hostes ila cuncti commovebantur, ut pemi
filius erat cnjusdam Eustalhii nomine, fabri ferrarii. usquead gladios pervenirent, nisiDeusettimor prinel-
THEODORETUS, lib. i, cap. 21, p. 52. piscohiberet. Nam imperatorsuisepistolissedilionen.
CAPUTXXV. compescuit. Eusebius aulem Palxstina. repudiavit
[ms. Theod., repedavit]; quod admiratus imperalor
De divitioneAntiochenipopulipropter Eustathium. scripsitei: propositum laudans, eumque beatum cla-
Tunc igiturin Antiochia gravis seditio deEustathii inans, et quod non unius civitatis, sed totius orbis
dcpositione surrexil, et postea de episcopatus ele- polius digne decerneretur episcopus. De cxlero au-
clione tantus ignis accensus est, ut pene civitas uni- lem per annos octo dicitur Anliochenx Ecclesix va-
versa deperiret, populo in duas parles dissidente. Et casse sedes. Tandemvero sludio inimicorum Nicxnaj
aliis quidem Eusebium Palxslinx transferri conten- fidei, ordinatur Euphronius. His igitur in hoc volu-
denlibus in Antiochiam, aliis aulem studentibus ut mine rite contextis, teropus est ut sequentis libri
reverteretur Eustalhius. Erat enim in ulraque parte ordinetur [ed., ordiamur]' initium. SOCRATES, lib. t,
et populus civitatis, et mililaris manus, et tanquara cap. 18. Edit. Christ. Valet. cap. 24, p. 59.

LIBER TERTIUS.

236 CAPUT PRIMUM. ] rum omnia publicavit. Symeonem vcro dcduci jusstf,
B
De conversionegenlis Indorum atque Persarum. ad se, tanquam prodilorcm Persarum rcgm atque re-
In temporibus religiosi principis Constantini, et ligionis. Magi siquidera, au.ilianiilius sibi Judxis,
Indorum gcntes et Iberorum Christiani dogmalis ru- cum festinatione sanctas ecclcsias destruebaiit. Sy-
dimenta susceperunt. Sed etiam Armenios tunc pri- meonaulem comprcbciisu., ferroque viuclus, ad re-
mura audivi Christianos effectos. Aiunl enim Tirida. gem usque deducilur. Qui vir eflectus est magnu_,et
omni forlitudinc preliosus. Nam cuui eum torquen-
temregem tunc gentis illius ex quodam mirabili dum
signo Dei, quod circa ejus domum evenit, Christia- Sapores jussisset introduci, neque timuit, nequc
num fuisse faclum, et cmnes simul ejus ditioni sub- adoravit. Pro qna rc vchemenlitis efleratus rex, In—
una ut simililer Deo quisivit cur non adorasset, quipjie quod prius facere
jectos prxceptionc jussisse
colla submitterent. Unde et apud cxleros confines consueverat. Ad quem Symcon : Prius quidem non
Christianum dogma transivit, et roultitudine dilata- vinctus adducebar, ut negarem veri Dei culiuram, el
tura est. Apud Persas autem initium Christiani- nihil in hoc dtibitans, qux sunt solemnia regis ini-
tatis xstimo celebratum, dum quidam eorum occa- plebam; nunc autera fas niihi non est hoc agc-
sione commercii ad Ostroinos ct ad Armenios ve- re. Veni namque pro nostro dogmate et pietale
' decertaturus. Hsec dicenlem prxcepit rcx ado-
nientes, ut assolet, sanctis illis colloquerentur viris, Q
eteorum virtutes experirentur. SOZOMEN., lib. n cap. rare 237 solcm, et facienti pluriraa se dalurum
7. Edit. Chritt. Valet. cap. 8, p. 454. cum maximo honore munera compromisit; reluctan-
tem vero inlerminatus cst esse inoriturum et omnen.
CAPUT II. Christianorum gentem. Cumque nec terroribus po-
tuisset movere Symeonem, nec mulcere promissio-
QuomoaoJudmi Chrittianot accutaverintapud Pertas,
~~
qui, et quanti, el quibut modit passi sint apud nibus, sed fortiter permaneret, nunquam quoque
Pertat. adoraret solem, ne proditor sux religionis existerct,
Cumquetempore procedentecrescerent, et ecclesias prxcepit eura in vinculis retineri, credens eum posse
et sacerdotes pariter cxterosque rainistros habere longo tempore declinare. Cumque duceretur ad car-
ceeperunt. Hoc autem factumnon mediocriter contri- cerem, vidit eum Ustazadcs [al., Uslazanes, el
stabat magos, qui religionem Persarum, veluti quse- Ustazares] senior quidam eunuchus, nutrilor Saporis,
dam sacerdotalis tribus, per succcssionem generis et major regix domus. Et consurgens adoravil eura.
ab initio coramissam habere noscuntur. Afficiebat Sedebat nainquc anle januas regis; quem Symcon
enim id etiam Judxos naturaliler quodammodo C_iri- increpavil injuriosc, et cum furore clamavit, aversa-
stiani dogmatis inimicos. Quapropter accusaverunt n tusque despcxit. Is enim dum Christianus essel, non
apud Saporem tunc regem Symeonem archicpisco- anie multum lempus vim passus adoraverat solem.
pum Seleucix et Ctesiphontis civitatum in Perside Quo faclo, repenle flens eunuchus, cura gemilu ve-
regalium, tanquam amicus essel Ca_sariRomanorum slem quide.e claram qua indutus erat exutus est,
eiquePersaruin negotia depalaret. Credens autem el lugubrem accipiens amiclum, ante dorouroregiam
derogationibus his Sapores, primum quidem tributis sedebat flens atque gemens : Heu! inquit, qualem
immensis Christianos afficiebat,eo quod plurimos eo- credam esse circa rae Detun, quera ego negavi, dura
rum agnosceret, qui paupertatem magis eligerent; pro hac causa dudura aiuicissimus Symeon neque
crudelibusque viris hujusmodi exactiones iujunxit, verbum mihi reddideril, et sic aversalus cum furore
quatenus ex egestatepecuniarum,etnimietaleexaclo- transiveril? Cumque h3_cSapores audissct, evocans
rumvim passi, proprixreligionis jura conlemnerent. cum, causam luctus inquisivit, aut si qua ei circa
Post hxc autero sacerdotes roinistrosque Dei gladiis domum xrumna comigerit. Respondens Ustazades,
_n_n.c_businteremit, ecclesias subvertit, et ^vasa .a- ait; 0 rex, nihjl in bujus sseculi domo inibrlunii
945 HISTORIATRIPARTITA. LIBER 111. 9i>,
passus sum. Utinam pro his qux mihi nunc evene-- A J pariter adorare. Cumquehanc nullus eligeret vitam,
runt, in universascalamitates alias incidissem! Lugeo> spiculalores circa necem marlyrum laborabant. Sy-
nanique curvivo, qui dudum mori dehueram. Video> meon autem assistens confortabat uuiversos, et de
solem, qucm tibi parere volens, non voto mex vo- resurrectione ac pielate loquebatur, atque de sacris
luntatis, adoravi. Quapropter pro utroque me morii Scripturis adlribens fidem, dicebat : Vitam quidem
justissimum est: quia et proditor sum Chrisli, et te_ veram esse sic mori, mortem vero manifestamnegare
quoque decepi. Et ille quidem hxc dicens, juravitt Deum : adjiciens quia post paululum etiam nullo
cceli et terrx Creatorem, suam ulterius non se mu- perimente sponte raors accidit. Hic est enim oranibus
tare sententiam. Sapores autem admiratus eunuchii natis finis inevitabilis. Post hxc autem perpetuitas
constantiam, amplius sxviebat adversus Chrisfianos, non omnibus simililer accidit, sed velut ex quodam
Janquam maleficiis hoc agere prxvalerent. Parcens5 pondere omnem rationem reddent homines hujus
aulcui seniori, nunc lenitate, nunc minis omni vir- vitx et eorum qux bene gesserint retribulionem, et
tute eum se subvertere judicabat. Cumque nil ageret,, • pcenas malorum sine dubitatione recipient. Majus
Uslazade profitente nunquam se fore sic faluum, ulii autem omnium bonorum nihil est ac beatius quaui
pro Deo creatore cunctorum illa coleret potius qux_ eligere mori pro Deo. Hxc dicente Symeone, el tan-
a Deo creata sunt, tunc ira commotus,jussit gladio) £J quam filiosedocente.incertaminibus sacris modo quo
caput ejus abscindi. Cumque duceretur ad necem,, decebat unusquisque exercitatus alacriter currebat
rogavit spiculatoremutpaululum sustiucret, tanquami ad necem. Cutnque oranes centum spiculalor trans-
aliquid regi mandaturus, et vocans quemdam fldelium l issel, novissimevenit ad Symeonem,et Abedecallam,
eunuchorum, jussit ut diceret hxc Sapori : Pro3 etAnaniam: ambo namque senes, cani, sub ejus
favore quem hactenus a juventute habui circa ve- Ecclesia conslituti, cum eo fuerant comprehensi, et
strara domum, o rex, patri tuo et tibi minislranss erant in vinculis. SOZOMEN., lib. \\,cap. 9. Edil.Clirist.
studio competenti, testibus non indigeo, lu namquee Vales. cap. 10, p. 458. *- Tunc itaque Pusicius, qui
bene nosti. Pro omnibus ergo qux aliquando vobiss super omnes artifices regis erat ibi consistens, et
impendi, redde mihi compensationemhujuscemodi,, videns Ananiam trementem cum prxpararetur ad
ne quis ignorantium putet me supplicium sustineree necem, ait : Paululum, o senex, claude oculos, et
tanquam inlidelem regni aut malx cujuspiam volun- securus csto, mox enim Christi videbis aspectuwi.
tatis, sed ut potius manifestum fiat quod agilur,, Cumque dixisset hoc, repenle comprehensus, ductus
prxco clamans denuntiet universis, quia Ustazadess ad regem, el Christianus esse mairifeslatur, eo quod
capite tnmcalur, non regis inimicus, sed Christianum l pro dogmate fuisset loculus libera inlcntione marty-
se esse professus, et Deum proprium apud regemi (Q ribus. Tunc rex extraneo quodam et crudeli modo
negare contemnens. Hxc quidem eunuchus regi nun- eum mori prxcepit, ita ut perforata cervice exinde
tiavit. Porro Sapores juxta petitionem Ustazadiss linguam ejus ejicerent. Hoc itaque facto, quibusdam
prxconem clamare fecit. .-Estimabatenim alios posses accusantibus etiam filiamejus, virgo sacra lunc com-
a Cbristianisaterevocare Christianos, si mente perci- prehensa perempta est. Sequenti vero anno, die quo
perent quia nulli parceret Christiano, qui senem _ Passionis Christi memoria celebrabatur et exspecta-
nutritorem et devotum sux familiaritatis occideret.;. batur-Resurrectionis feslivitas, crudelissima Saporis
Ustazades autem studuit clamari causam sux necis, ;, prxceptio per omnem Persarum cucurrit lerram :
credens quia cum per terrorem adorasset solem, i, morte condemnans eos qui se profiterentur esse
multos Christianorum deduxerit ad timorem : nuncc Christianos. Qtto tempofe fertur ultra numerum
autem cognoscentespro religione mortuura ,imitato- mullitudinem Christianorum gladio cecidisse: alios
res multos sux virtutis efficeret. Hoc ilaque modo 0 namque per civitates et castella diligenter magi re-
Ustazades gloriosissimamort-; translatus est. Rozo- quirentes, celatos inveniebant; alii vero sponte,
MEN.,/.(>. 11,cap. %.Edit.Christ. Vales. cap. 9, p.455. nullo dicente, semetipsos offerebant, ne 238 taci-
— Symeonautem id cognoscensin carcere, gralificos s lurnitate Christum negare viderentur. Igitur dutn
pro eo hymnosobtnlit Deo. Altera vero die, qux erat, t n omnes Christiani sine parcitate [ ed., neqtte ulli
sexta feria septimanx majoris, in qua ante Resttr- ' parceretur] perimerentur, etiam multi in ipsis rega-
rectionis festivitalemannua salutaris Passionis me- Jibus suntoccisi, cum quibus et Azanes eunuchus
moria celebratur, etiam Symeonemdecrevit rex ferro9 regi maximc gratus. Quod dum Sapores audisset,
perimere. Deduclusenim rursus e carcere ad pala- Irislisfactus. banc generalemperemptionemremovit,
tium regis, nimis intrepide loquebatur Sapori dee et solummodo prxceptores religionis jussit occidi.
dogmate; et nec illum nec solem passus est adorare.i. Illo siquidemlempore, xgritudinein incurrente regina
Eademque die similiter interimi jussi sunt et aliiii (SOZOMEN., lib. n, cap. .0. Edit. Chrisl. Vales. cap.
centum in carcere constiluti. Novissimevero Symeo- II, p. 459),Symeonisepiscopisoror, nomine Tharbua,
nein occidi prxceptum est, ita ut mortem viderett comprehensa est cum famula suam sequente vitam,
uiriversorum. Erant etenim horum alii quidem epi- quas contigit teneri per insidias Judxorum accusan-
scopi, alii presbyteri, alii diversorumordinum clerici. tium, quasi maleficia reginx fecissent, propter Sy -
Cumque oranes ducerentur ad mortem, adveniens s meonis mortem. Regina vero (cumsoleant laiiguentes
summus princeps m.agorum,interrogabat eos, si vel- hujusmodi rebus [ed., Niv. et Frob., spebus] aures
lent vivere, et regis religionem colere, et solem1 accommodare)suspicata est veram esse detractionem,
947 M. AURELII CASSIODORI 948
'
et mQximea Judxis factam, cum et ipsa similia sa- A __qiiia dum in civttate Persica episcopusfuissetordina-
peret, eosque sine mendacio et sibi faventes arbitra- tus, multa sxpe sit passus, etplagatus atque tractus,
retur. Sumentes autem magi Tharbuara et alias, viriii mente sustinuerit. Cumque nulti potuissel illie
mortis acerbx perculere supplicio. Stipitibus enim soaidereut Christianus esset, graviler ferens maledi-
alligatas, serraque findentes per medium, eas crudeli xit civilati, et exinde discessit. Posl paucum vero
nece laceraverunt, et quasi expiantes reginam, per tempus primatibus ejus loci in regem peccantibus,
medios stipites transire fecerunt. Ferunt autem isfam superveniens exercitus cum trecentis elephanlis civi-
Tharbuara speciosam valde fuisse, et a magis qui- tatem subvertit, et velut desolatam regionem arantes
busdam adamatam, etlatenteradconcubitumpelitam, seminibus tradiderunt. Milesius autem episcopus
promissa mercede salutis sux et aliarum, si consen- solummodoperam circiimferens, qux sacrum codicein
tiret ad vilium. Qux nec auditum luxurix passa est Evangeliorum habebat, perrexit orationem facturus
sustinere, sed injuriis pro turpi pelilione relatis, ad Hierosolymam, et inde in ,_Egyptum, ut videret
alacriler accessit ad mortem, ne traderet sanctam monachos ibidera conversantes. Qualis igitur iste
virginitatem. Cumque circumirent magi et principes sanctus, et rairaculorum fuerit operator, Syri sunt
eorum universam provinciam secundum Saporis prx- testes, qui ejus actus vitamque scripserunt. Ferlur
ceptum, ut sacerdoles et doctores dogmatis appre- B itaque eorum qui tunc martyrio coronati sunt sub
henderent Christiani, punicbant episcopos et pres- regno Saporis, virorum ac feminarum fuisse nrillia
byteros, et maxime perregionem Adiabenorum. Hic quasi sexdecim. SOZOMEN., lib. n,cap. 15.Edit. Chrisl.
namque locus est Persicus, et plerumque Christia- Vales. cap. 14, p. 462.
norurn. SOZOMEN., lib. u, cap.ll. Edit. Christ. Vales.
CAPUT III.
cap. 12, p. 460. — Hoc enim tempore et Acepsimam
episcopum apprehenderunt, et multos clericorum EpistolaConstantiniad Persarum regemproChrislianis
ejus; tenentesque prxsulem, sufficere sibi credide- In Perside vero fautoribus pielatis Constantinus
runt, alios nudatos substantiis dimittenles. Jacobus Augustus sponte prospcxit. Agnoscens enim eos ab
autem quidam presbyter Ponti [ms., sponte] seque- impiis vehementer affligi, eorumque regem erroribus
batur Acepsimam, et supplicans magis, identidem servientem [__.., sxvientem] diversa eis inferre peri-
meruit irretiri. Tunc enini et seni alacriter serviebat, cula, scripsit eiperlegalos, qui tuncaderant, monila
et ejus cladem aliquatenus levigabat, plagasque ut pietalis : rogans ut cultores Dei apud eum digno
poterat curare non desinebat. Post paululum vero honore potirenlur. Sed melius studium pii principis
pcenis crudelibus eum magi torserunt, cogentes ut per ejus litteras valebit agnosci.
adoraret solem. Quo respuente, miserunt eum rursus ruC
EPISTOLA CONSTANTINI IMP.
in vincula. Sed et multos alios presbyteros et
Ad Saporem regem Persarum
diaconos haliebant in carcere post flagella. Pauco
De providentia Dei erga homines.
tempore prxtereunte, princeps magorum de eis
consuluit regem; acceptaque potestate ut ageret quod Sacratissimara custodiens fidem, verilatis luce par
vellet, si solem non adorarent, mandavit eis in ticipalus sum : luminis veritate gubernatus, sacrarj
carcere regiam voluntaiem. Quibus aperte respon- cognosco fidem. Denique per hxc, sicuti res ipsaa
dentibus nunquam se fore proditores Christi, nec confirmant, venerabilem religionem esse conspicio,
adorare solem, sine ulla parcitate eos verberibus et doctrinam agnitionis sanclissitni Dei oinnibus
laniavit. Cum quibus Acepsimas pro confessione offerentem, hujusmodi cultum rae haberc proliteor.
dogmatis viriliter est defunctus. Quidam vero Arme- Quia hujus Dei virtutem in auxilio habens, inchoans a
nUnruracum essent obsides apud Persas, corpus ejus linibus Oceani, omnem terrarum orbem firmissima
auferentes latenter, sepulturx debitx tradiderunt. spe salutis obtinui; ita utuniversiqui per tot tyrannos
Alii vero licet non minus tlagellali, prxter spera cladibus quotidianis fuerant subjugati, et ad obscuri-
vixerunt; et non mutantes voluntatem, denuo ad tatem usqueperducti, resumentes communiumrerum
vincula sunt reducti, cum quibus erat Ailhalas ; qui D vindictam, rediviva quodammodo curalione resurge-
dum nimis tensus cxderetur, humeri sunt disjuncti, rent. Ilunc Deumcolo cujus signum Deodicatus meus
ita ut mortuas postea manus portare viderelur, exercitus portat in humeris, et a quo dum juslo
aliique ejus ori cibos offerrent. Sub hoc itaque regno sermone aliquid poscitur, impelratur. Ex ipsis aulem
teslimonio bonx vitx translali sunt presbyteri, dia- tropxi insignibus beneficia repente suscipio. Iiunc
coni, monachi et sacrx virgines, et in aliis ofiiciis itaque Deura immorlali memoria me honorare profi-
Ecclesix conslituti, ac pro dogmate Iaborantes in- teor, etimque sumraa puraque menle super oiniiia
numerx multitudines. Eodemque tempore passus est esse credo. Hunc inclinatis genibusinvocabo, 239
una cum Marea Bichorepiscopus atque clerici circiter fugiens cunctum abominabilem sanguinem el odores
duccnti et quinquaginta, qui cum eo capti a Persis horribiles ac fugiendos, omneraque terrenam flam-
fuerant comprehensi. Tunc etiam Milesius nomine mara nimis evito. Quibus omnibus nefandus et inef-
niariyrio coronatus est, qui priramn quidem militabat fabilis error raultos gentium, ac genera universa
apud Ter.-sas,poslea vero relicta militia conversalio- prostravit, et inferno contradidit. Qux enim Deus
nc.ii zelalus c.l nposlolicain. SOZOMEN., lib.n,cap. omuiuin propter homincs urovidenlia sux clemcnti.e,
\1.Edit. Cluist. Vales.cup. 15. p.461,—Dicilurciiiiu utilitalis cau.a, produxit in raundum, Lxc ad _iiius*
949 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER III. 9S0
cujusque desiderium trShi non palitur. Sed puram A j Nicxni concilii, Alexandriuorum Ecclesix suscepit
tantummodo mentem et immacuhttam animam ab Alhanasius prxsulatum. Cujus persecutiones, fugas,
omnibus [ed., hominibus] exigit, virtutis et pietalis contumelias, crebraque pericula transferre disluli,
actus exquirit, mansuetudinis et clementix delectatur qux Rufinus suo nobilitavit eloquio. THEODORETUS,
operibus, mites amat, habet odio turbulenlos, diligit lib. i, c. 26, p. 59. An. Dom. 528, Baron. 526.
lidem, punit perfidiam, omnemque polentiam cum
fastu despicit, superborum punit asperilatem, ad CAPUT V.
fastum elevatos interimit, humilibus aulem ac pa- Qumconlra Athanasium gesta sint, el quomodo confu-
lientibus digna retribuit. Sic ilaque etiam regnum gerit ad principem.
justum maguipcndens adjutorio sux virtutis extendit, Post plurima vero consilia turbis seditionibusque
sapientiamque regiam pacis tranquillitate custodit. completa, et clamores accusatorum posceiitium ut
Non ergo videor mihi errare, fraler mi, hunc esse; Alhanasius tanquam magus violentus et indignus sa-
confilendum Deumomnium principem atque patrem, cerdolio damnaretur, direcli ab imperatore metuen-
quera multi regnanles apud nos vesanis erroribus; tes ne eum aliqua invasione perimerent, latenter
seducli, denegare tentaverunt. Sed illos omnes finis eum de concilio subtraxerunt. At ille sciens non sibi
comprehenditexitialis,itauloiiinegenushominumpost1. g fore tulum contra tot accusatores agere, judicibus
cos exsurgcns, cladeseoruni pro iiialedictionis exem- etiam inimicis, synodura relinquens, venire festina-
plo proponere videatur. Horum igitur unum esse reor vil ad imperatorem. SOZOMEN., lib. n, cap. 24. Edit.
Valeriamun, quein velut quxdam virga iracundix Christ.
divinx de nosiris lerris expcllens, veslrU partibusi Igitur Athanasius ad principem veniens, omneiq
tradidit puniendum. Qui scilicet verecumlix sux; prxsumptionem contra se factam episcoporum edoi
famosissimus[ee_.,Niv. etFrob., nobilissimum], apudi cuit. At iili ad Mareoten convenientes, quosdain coti'
nos tropxum demonslrasse cognoscitur. Sed hoc cordantium sibimet sacerdotum miserunt ad princi-
quidem in bonam parlem conversum est, ut in nostroi pem.idest, Theogoniuin Nicxnum, atque Theodortwn
s;eculo hujusmodi supplicium fieret manifestum. Vidii Perinthiuni, Marin Chalcedonensem, Narcissum Ci-
namque et ego illorum linem qui nuper nefandis; licem, et siniiles horum, mendacia texentes, et qux-
prxceplionibus Deo devotum populum lurbaverunt. dam commenta fingentes, et nudas valde caluninias,
Quapropter multas Deo refero gralias, quoniam in- quasi veras accusationes sibimet componenles. Qua
tegra providentia omne genus humanuni, colensi facto venerunl ad j-iliani civitalem. Prxceperat enim,
legem divinam, reddita sibi pace decenler exsullat. imperator ut omne conciliura a Tyro veniret ad
Undc eliam nobisipsis credo quoniarn optime caule- pj .Eliam. Nec non et alios tuidique congregari prxce-
queuniversa proveniunt, quando per illorum puram perat, quatenus templa xdilicata dedicarenttir. Misit
prohabilemque religionem divinamque coiicordiam, itaque pariter devotos viros [ed., Niv. et Frob., ju-
universa in se dignatur er.igere. Igitur de tali boini- dicuen] pietate ac flde clarissimos, omnia largissima
num collegio, id est Christianorum (pro qufbus mihi expendi prxcipiens, non solum pontificibus ac sacer-
omnis esl sermo), quam me libenter credis audire,( dolibus, sed eliam egentibus universis, qui uiii.lii.iiei
quando eliam euiinentia loca Persidos per eos am- concurrebant. Porro fuerat exornatum eliam sacrum
plius quaui cupio decorantur ? Tu ergo optime guber- altare palliis regalibus atque vasis, auro et preliosis
naveris, si lueris sicut illi, et habueris commune> lapidibus decoratum. THEODORETUS, lib. i, cap. 50,
quod illi. Sic enim habebis omnium Dominum milem,, pag. 64.
piacidumque, atque propilium. Hos igilur, quoniam' CAPUT VI.
tanlus ac talis exislis, commendo tibi quoniam et
Quomodosit Arius ab exsitio revocatus, et qualem
pietale probaris insignis. Hos dilige coinpetenter, elI libellum dederit Conslantino, et de fraudibus Aria-
facito clementix tux participes, tibi simul et nobisi nori.nt.
prxbiturus gratix immensa jura per lidem. knperator inlerea Arium de exsilio revocavit, jus-
Hxc igitur optimus imperator pietate decoratusi ^sitque ut quod de Deo crederet, scriptura currenta
cgit, curam non solum subjectorum habens, sed1 proferret. Tunc ille novitatem nominum quam prius
etiain corum qui sub alienis gubernaculis regeban- adinvenerat declinans, aliam explanationem con-
tar. Quapropter et ipse divina protectione potitus est,, texuit, simplicibus verbis eam et divina lectione con-*
et universam Europam atquc Libyam, super has; firmans, jusjurandum quoque prxbuit ita se credere,
ctiam maximam Asix parlem tenens, subjectos ha- et hxc eiiani mente sapere, nihilque aliler inlelli-
buit ubique devotos. Sed etiam barbarorutn alii qui- gere. Textus enini ejus expositionis hujiismodi est.
dem sponte serviebant, alii devicli. Ubique triumphii 240"P''ss'mo et Deo amantissimo Domino no-
videbantur, et victor cernebatur in omnibns impera- slro imperatori Constantino Arius et Euzoius pres-
tor. THEODORETUS, ..(>.i, c 24, p. 56. byteri.
CAPUT IV. Sicut prxcepit Deo amabilis pietas tua, dommo
De Alexandri ponlificis Atexandrini fine, et initio, imperator, exponimus nostram fidem, et scripiis
prmsv.lisAthanasii. profilemur coram Deo sic credere et nos, ct oiniics
.nterea Alexandro mirabili sene, qtii Arii prostra- qui nobiscum sitnt, sicuti subjectum cst. Crcdimiis
verat blasphemias, defuncto, post nienses quinque. in unum Deum Patrem orcnipotentein, ei Douiinum,
 s
931 M. AURELfl CASSIODORI 0.2
Jesum Christum Filium ejus, qui ex eo ante omnia A i CAPUT VII.
sxcula natus est, Deum Verbum, per quem orania Epistola constanlini evocauiis episcopos, ut Alhanam <
facta sunt, qux in ccelis, et qux in terra, qui venit, causat ipse cognosceret.
et carnem assumpsit, et passus esi, et resurrexit, et Igitur imperatOr direcla sacra epistola concilium
ascendit in ccelos, et iterum venturus est judicare evocavit, ut in sffe prxsenlia Athanasii examinaret
vivos et morluos; et in Spiritum sanctum, et carnis causam, cujus verba sunt hxc.
resurrectionem, et vitam futuri sxculi, el in regnum Victor Constantinus pius episcopis in Tyriorum
ccelorum, et in unam sanctam catholicam Dei Eccle- urbe colleclis.
siam, qux a flnibus usque ad fines est. Hanc autem Ego quidcm ignoro qux veslro concilio turbulen-
fidem percepimus ex sanctis Evangeliis, dicente Do- ter atque cum lempestate decrela sunt. Apparet enim
mino discipulis suis: Euntes docete omnes gentes, quoniam quadam tumultuosa indisciplinationc verilas
baptizanleseos in nomine Palris, el Filii, el Spiritus est oppressa; vobis quippe non considerantibus qux
sancti (Matth. xxvm, 19). Si autem non hxc ita cre- Deo placent, propter jurgia qux contra proximos ve-
dimus atque suscipimus, vere Patrem, et Filium, et stros habetis, et vota vestra inevincibilia esse con-
Spiritum sanctum, sicut omnis catholica Ecclesia, tendilis. Sed erit opus divinx Providentix, quatenus
et sanctx edocent Scripturx, quas per omnia sequi- B I ci hxc conlentiq aperte deprehensa possit evacuari,
mur, judex noster erit Deus et nunc et in fuluro die. atque nobis palam fieri, si quid illic convenientes sive
Quapropter tuara pietatem rogamus, Deo amabilis qualibet gralia, aut inimicitiarum causa gessistis.
imperator, ut dum ecclesiastici sumus, et lidem et Quapropter cum omni festinatione vos omnes ad
sensum Ecclesix sanctarumque Scripturarum habe- meani reverentiam volo concurrere, qualenus gesto-
nnts,' uniri nos per pacificam et Dei cultricem pieta- rum apud vos iiitegritatera per vosipsospossitisosten-
tem tuam matri nostrx Ecclesix jubeatis, quxstioni- dere. Verum qua gratia hxc scripserim vobis, vos-
bus ulique et superfluitatibus inquisitionumsublatis; que ad me litteris evocaverim, per ea qux sequun-
utetnos, et sancta Ecclesia ad invicem pacificali, tur agnoscetis. Pergenti jam mihi ad cognominis no-
solemnes orationes pro pacifico pioque imperio, et stri felicissimx oatrix civitatem, dum essem conscen-
omni tuo genere omnes commuriiler celebremus. surus in equum, repente Athanasius episcopus in
Hanc lidei expositicnem alii quidem dicebant arti- media platea cum quibusdam sacerdotibus quos circa
liciose compositam; ut videretur princeps placari se habebal, sic inopinate nos adiit, ut nobis daretur
sermonibus, et ita Arii dogmatibus circumferri; qua- subito causa cujusdam formidinis. Testis enim lr.ihi
tenus per expositionein ei fiducia prxberetur, et inspector omnium Deus est, quoniam neque cogno-
utrumque haberel intellectum. Arbilratus autem im- C ( scere eum quis esset prima fronte prxvalui. nisi qui-
perator Arium et Euzoium similia credere liis qui in dam nostrorum, et quis esset et quam pertulisset in-
Nicxa convenerant, valde gavisus est. Non lamen si- jusliliam tunc narrasset. Et ego quidem neque con-
bknet persuasit ut eos in Ecclesix communionemsus- fabulalus cum eo su.miUo tempore, uec qualibet locu-
ciperet anle judicium atque probalionem congruarum tione parlicipalus. Dunique ille se audiri deposcerel,
personarum secundum Ecclesix legem; sed destina- ego vero refutarem et pene repelli eum prxciperem,
vit eos ad episcopos lunc Hierosolymiscongregatos ; cum majori fiducia nihil aliud a nobis quam veslrum
scribens ut fidenieorum expositionis examinarenl, et postulavit adventum; ut vobis prxsenlibus qux pas-
clementem super eis deberent proferre seiitenliam ; sus est necessario posset suis gemitibus explanare.
sive recte credenl.es invidix gratia cssent injustiliam Unde quia mihi rationabile videtur, et temporibus
passi, seu dum non haberent unde judices suos cul- opportunum, scribi vobis libentius hxc prxcepi, ut
pare peterent, per pcenitentiam revocarentur. Porro omnes quicunque apud Tyrum concilium celebrastis,
sumpta occasione, faulores Arii per scripta impera- indesinenter ad expeditum nostrx mansuetudinis
loris eos in communionem susceperunl. Et cuin hoc concurrere festinetis : ipsis operibus ostensuri puri-
fecissent, ipsi imperatori rescripserunl, et Ecclesix tatem et rectitudinem vestri judicii coram me videli-
Alexandrinx, el in /Egypium, et Thebaidam, et Li- D ] cet, quem Dei minislrum proprium nec vos abnega-
byani, episcopis universis ct clericis prxcipienles ut tis: quoniam et imperator minister sum Dei. Igitur
eos alacriter susciperent, impcralore testante rectam ubique pacificatur Dei nomen, et integre benedicilur
coruni csse fidem, quam etiam proprix epistolx per meam in Deo culturam etiam apud ipsos barba-
subjccerunt. Hxc quidem in Hierosolymis gesta no- ros qui veritatem hactenus ignorabant. Certum nam-
_cuntur. SOZOMEN., lib. n c. 26. Edit. Christ. Va- que est quia qui verilatem ignorat, neque Deum
/«. c. 27, p. 484. scire potest. Verumtamen, sicut prxdictum est, etiam
Allianasius autem fugiens de Tyro, Constantino- barbari per me fidelem ministrum recognoverunl, et
po.iiii venit, et qux passus cst adilo imperatore nar- Dominummetuere didicerunt, quem utique protecto-
ravit: petcns ut qux iu Tyrofuerant gesta, exami- rem meum ubique ac provisorem ipsis operibus est
narentur sub cjus quoque prasenlia. Porro Con- ostensuin. Unde prxcipue cliara Deum sciunt. Et illi
stanlinus imperator rationabilem pelitionem ejus ju- quidem 241 propler nostrum timorem reverenliir
dicans, hxc scripsit episcopis qui in Tyro convene- Deum. Vos autem, qui sancta mysteria ejus clenien-
ranl. SOZOMEN. , lib. n, cap. 27. Edil. Christ. Vates. tix proferre debelis, non dicam cuslodire, sed nihil
cap. 28, p. 486. agere, nisi qux ad conlentionem noscuntur et odia
953 HIST0..1A TRITARTITA. LIBER III. 9o4
perlinere, el, ut absolule dicaro, qux ad huniani ge-- Actam.
i Nam et ad concilia concurrebat, episcopattmi
neris tendere videntur interilum. Sed festinate, sic- in aliqua civitate quxrens. Sed sacerdolio quideiu
uti dixi, ad nos venire conlinuo, scientes quoniam_ frustratus est, eo quod persecutionis tempore sacri-
omni virtute agere conabor, qualenus qux in legee ficasse probaretur. Cumque circumiret Syrix civila-
Deisunt, ea prxeipue sine aliqua tilubatione serven- tes, libros quos consuerat ostendebat. Hxc agnoscens
tur. Quibus utique neque vituperatio, neque mala_. Marcellus, contra euni scribere volens, mensuram
superslitio poterit implicari, dispersis utique, ac pa- contrarietatis excessit. Purum namque hominem ,
lam contritis, et penitus exterminatis sacratissimxe sicut Samosatenus Paulus, prxsumpsit dicere Domi-
legis inimicis, qui sub schemate sancti nominisblas- num Christum. Hxc agnoscentes qui tunc Hierosoly-
pbemias varias et diversas injiciunt. SOCKATES, '. mis convenerant, de Aslerio quidem nullum habuere
tib.
i, c 22. Edit. Christ. Vates. c 54. sermonem, quoniam neque crat in ordine sacerdo-
tum; Marcellumvero tanquam sacerdotio functuni
CAPUT VIII. ralioncm exigentes libri sui, eumque comperientes
Quod venientes epitcopi Ario faventes Athanasio de- Samosateni dogmate maculatum, jusserunt ut a tali
traxerint, ila ut in exsilium millerelur
secta recederel. Qui reprehensus, librum se promisit
Hx siquidem litterx ad xslualionem perduxerunt . exurere.
Cumque hoc studium fuisset [ed., Niv. et
eos qui fuerant in synodocongregati, quoniam plures B
Frob., deferbuisset] lentatum, episcoporum colle-
quidem ad proprias red.erant civitates. Qui vero gium, evocante imperatore, venit ad regiam civita-
circa Eusebium, et Theogonium, et Marin, Patrophi-
tem, prxsentibusque Eusebioet qui cum eo erant
lum, et Ursacium, et Valenlem erant, ad Constanti- in urbe Constantinopolitanarursus studittm
venientes de calice episcopis,
nopolilanam urbem, nequaquam de Marcello fiebal. Et dum Marcellus, sicut promi-
fracto, atst altari subverso, aut Arsenio perempto,!
in fieri serat, illicitam conscriptionem nollet incendere, eum
quod synodo concinnaverant, quxstionem de episcopatu deposuerunt. In cujus locum Basilium
permiserunt; sed aliam invencre detractionem, sug-'" in
Athanasius intermina- Ancyram direxerunt. Sed hanc quidem conscri-
gerenles imperatori, quoniam Eusebius tribus destruxit libris, supersli-
retur non se missurum ab Alexandria frumenla " so- ptionem tionem ejus valde redarguens. Postea vero Marcellus
lemniterad Constantinopolilanamurbem. Et hxc se in Sardiconsi concilio
audisse dicebant, Athanasio dicenle ad Amantium,' recepit episcopatum, dicens
non intellcctum suum librum, et propterea quasi
Anubionem, Arbathionem, et Petruin, episcopos. Paulianum fuisse lib. \, cap.
Multumitaque derogaiio prxvalet quando derogator ,r depositum. SOCRATES,
24. Edit. Christ.
creditur fide dignus. Hac subreptione ad furorem n
perductus imperator, Athanasium relegavit exsi- i. 'C. CAPUT X.
lio, et habitare eum prxcepit in Galliis. Aiunt it QuomodoArtus, dum sludet ab AlexandroConslanli-
enim quidam hoc imperatorem proplerea fecisse, nopoleosin communionemsnscipi,exstinclussit.
"'
ut imirenlur Ecclesix : quoniam Athanasius com- Igitur dum post conciliuni.HierosolymitanumArius
municare Arianis evilabat. Et ille quidem degebat venisset in -Egyptum, Alexandrina Ecclesia ejus evi-
in Treveri Galliarum. SOCRATES , tib. i, cap. 25 ,_ tante communionem, rursus venit ad Conslantinopo-
Edit. Christ. litanain urbem, concurrenlibus illic consectatoribus
SeJ nemo mirelur si tantus vir deceptusexcessit,' ejus, et obedientibusEusebio Nicomediensiepiscopo,
sacerdotibusfalsa loquentibus; cum divinus quoque et concilium celebrare volentibus. Horuni studiuui
sentiens Alexander tunc Constantinopolitanus epi-
David propheta, non a ponlifice, sed a servo Siba
nisus est solvere lale conamen. Dumque hoc
coiilra Mipbibosethmendacia loquente, deceptus sit. scopus,
non valuisset implere, aperte Arii nisibus inlerdixil:
tib.
THEODORETCS,i, cap. 55, p. 66.
non licere eum ecclesiasticumesse dicens, nec inflr-
CAPUT IX. mandara senlentiam episcoporura pene totius lerrx
QuomodoMarcellus Anctjranusdepositus sit, el de ie secum convenientium in Nicxna urbe. Eusebius au-
Asterio sophista. «»tem et qui circa eum erant, dnm primo sermonibus
Igitur episcopiin Constantinopolitanaurbe congre- e- flectere nequivissent Alexandrum, postea cum terrore
gati, Marcellum Ancyrx Galalix deposuerunt pro 'o minabanlur : quia nisi susciperet Arium, cerla die
hujusmodi causa. Asterius quidam in Cappadocia ia jpse quidem deportaretur exsilio; Arius autem in
exercens artem soplristicam, eam relinquens, Chri- i- communionera susciperetur universorum. Et post
slianitatem se promittebat asciscere; lenlavitque li- i- hxc ab alterutris recesserunt. Illi quidem definilain
bros conscribere, qui feruntur hactenus, ct pcr quos .s diem exspectantes, ut suas minas implerent; Alexan-
Arii dogma lirnialum est. Dicebatenim Christum sic ic der autem orabal ne -ad perfectum verba Eusebii
esseVirtutem Dei, sicuti dictuin est apud Moysen : pervenirent. 242 Maxime autern ei terror ingere-
Locustamet campas virtutem Dei; et his multa si- i- batur, eo qttod imperatori jam pene suaserant ul fa-
miiia. Conveniebatautem is Asleriusfrequenter apud id ceret qnod ipsi volebant. Ante unum vero constilu-
episcoposqui Arianam prxcipue non evitabant se- :- tum diem prosternens semelipsum sub allari, tota

a Constanlini seniorisliberalitale Constanlinopolim

n niodiorum fiumenti propter pauperes. Eaque res vi-
roittebanlur ex Alexandria ferme octoginla inillia a detur episcopo fuisse conimissa.
 958 M. AURELUCASSIODORl 958
nocte jacuit pronus : rogans Deum ut impediretter-- A Phryges, et Valenlinianos, et Marcionistas, et Pau-
Xinum inimicorum ejus. SOZOMEN. , lib. n, cap. 28.;. lianos, et qui alias hxreses colebant. Contra quos
E iit. Christ. Vales. cap. 29, p. 488. omnes imperator posita lege sancivit auferri eorum
Hxc igitur Alexander pronus orabat. Imperator ,r oratoria et ecclesiisapplicari; et neqtie in domibus.
ktitem de Ario experiri volens, eum ad palatium n privatorum eos congrcgationes patiebatur, nec pu-
cocavit, percunctattisque est si Nicxni concilii de- ._ blice celebrare. Meliusenim judicabat in ecclesia ca-
c eta servaret. Ille vero nihil moratus, repenle sub- ,_ tholica communicandum,et in eani cunctisconvenire
scripsit decreta iidei, per subscriptionemarte callida a suadebat. "Propter quam legero arbitror hxresis me-
circumveniens. Et imperator quidem miratus, ei in- i. moriam fuisse destructam. Nam priorum principu..
tulit jusjurandum. Qui etiam hoc fraudulenler egil, l. temporibus Christi cultores licel sectarumrJiversilate
quodammodojusjurandum arte deludens. Quod au- _. differrent, apud paganos tamen Chrisliani esse puv.-
tem audivi de hac machinatione conscribo. Fertur lr bantur, et similiter passionibus subjacebant, ac se-
enim conscripsisse Arium sectam suam in charlaa melipsos propter communespersecutionesexaminaru
quam sub ala ferebat: unde vere se jurare credidil, t, non poterant, et propterea facile inter se convciiien-
dicens sic se sapere sicut scripsisset. Hoc enim ila La les missas celebrabant. Et licet essent pauci, non
factum audiens ego conscripsi; quia vero et jusju- [. B tamen videbantur esse divisi. Posl hanc vero legem
randum prxbtiit, ex epistolis imperatoris agnovi. •j. neque publice in ecclesias poterant convenire, nequa
Credens igitur imperator, suscipi eum ab episcopo (O lalenter, dum episcopi civjlatu.tietclerici observantes
Constanlinopolitanx urbis Alexandroin comraunio- __ talia prohiberent. Hinc ergo plurimi mettienles ad
nera prxcepil. Erat enim tunc sabbatura. Et sequenti ti Ecclesianise calbolicam contuleriint. Alii vero mar_.
die eos communicare e.vspectabat alterutris; sed d serunt in sua sententia, non tamen successoresha.-
prxsumptiones Ariijudicia Dei secuta sunt.Nam dum n, resis reliquerunt. SOZOHEN., tib. n, cap. 50. Edit.
egressus ex imperiali fuisset aula, obsequiishonora- ,_ Christ. Vales. cap. 52, p. 492.
batur satellitum Eusebii, et per mediam tunc civila- * CAPUT XII.
tem perspicuus apparebat. Cumque venisset juxta 'a Quomodoet ubi
locura cui est vocabulum Constanlini forum, ubi co- '- imperator Constantinus imperaloret
tres filios reliqueril, el perceplobaplismate sit de-
lumna porphyretica collocata est, terror euni subilo 0 (unctus.
ex quodam conscientix secrelo constrinxit, et cum IJI Cumquereligiosissimu. imperator potius Christia-
forniidinesecuta esl ventris effusio. Percunctatusque ,e nitate gauderet, elveri [ed., vere] Dei ...stimonio ft
si secessus esset in proxirao, et agnoscens esse post st deni Nicxnam roborari cognosceret, in his qux fue-
Constantini forum, perrexit illuc. Quo facto, defeclus is C rant ^e ^r'° Besta lxtabattir. Qui cum tres habuisset
eum quidam cum effusione corripuit, et una cum n filios, eos Cxsares nuncupavit,el singulos eoriiin per
slercoribus meatus quoque prolapsus est. Tunc ergo 0 decenos annos imperii sui principes esse conslituit.
concidit, et sanguinismultitudo cum subtilibus intc- Id est, primumquidera filiuinsui nominis Constanli-
6tinis subsequenter eflluxit; decurrebantque pariter ,r nuiii Hesperiarumpartium in Jecennali suo fecil ha-
cum splene etiam interna jecoris. Et ita factum est, t bere pi iocipatum; secunuum vero avi nominc Con-
ut repente sequeretur et mors. Secessusvero ubi ta- j. stanliura in vicennalibus suis Cxsarem in Oriente
lia gesta simt, in Conslantinopolitanaurbe raoustra- . constiluit; juniorem vero Constanlem in suis triren-
batur, siculi dixi, post Constanlini forum atque ma- H nalibusordinavit. Anno vero post hxc transacto, in-
celluiu in porlicu constitutum : omnesque transeun- j. gressus sexagesimumquintum xlalis annum, xgritti-
tes digito notabant locum, detestabilem Arii recor- ,_ dine captus, ex urbe Constaniinopolitana, quasi ad
dantes interitum. SOCRATES, lib. i, cap. 25. Edit.1 calidasaquas egressus esl. SOCRATES, lib. i, cap. 25.
Christ. Vales. cap. 58, p. 75. Edit. Christ. Vales. cap. 58, p. 74.
Post aliquod tempus quidam fautorum Arianx ve- >_ Qui cum Nicomedix degeret, languore gravatus,
sanix dives ac potens studium habuit ut eumdem n nec igiiorans vitx hujus incerliim, gratiam sacri ba-
Iocuma publico compararet. Et deslruens quod erat )t r,J piismaiis est adeplus. Distulerat enim usque ad illud
primitus, domumibi constituit, quatenus obliviofacli li lempus (An. Dom. 559), in Jordane fluvio hoc pro-
procederet, et per successionemhujusmodi mcmoria ia mereri desiderans.Porro autem tres lilios 243 'm"
deperiret. Fama lamen per cunctam cucurrit civita- i_ perii reliquii hxredes, et Athanasiuni magnumre-
tem, et orbi terrarum morlera Arii declaravit. Sozo- o_ verti prxcepit in Alexandriam, Iicet Eusebius pra_-
MEN.,lib. n, cap. 28. Edit. Christ. sens esset, et nitcretur contraria suadere. TIIEODOHE-
CAPUT XI. TUS,lib. i, cap. 25, p. 65.
Nicomedixin suburbano sacri baptismalis do;:i.-i
Quodprius Ariani cum orthodoxis conveniebqntatque
conununicabant, et de lege Conslantini qua jussit lt initiatus est. SOZOMEN., lib. n. cap. 52. Edit. Christ.
hmreticorumoratoria ecclesiisapplicari. Vales.cap. 54, p. 945.
Arii vero dogma, licet apud multos disputationibus 1S Ita facto testamento, tribus filiis hxredibus con-
extolleretur, nondum tamen in proprium discerne- ._ stitutis, est deftinclus. Corpus autem imperatoris in
batur populum, aut in nomine constabat auctoris ; aureo loculo collocalum, ad Coiistanlinopolimest
sctl ornnessinuil in ccclesia conveniebanlatqnecom- l- devectura, et in palatii celsi' loco repositum. ^.IO.Iin
municabanl, prxler Novalianos, cl qui- vo?ai)-_U lt niultis bonoribus atque venercitionequasi vivcretiia^
957 HISTORIATRITARTITA. LIBER IV. *
958
bebatur, donec aliquis filiorum ejus assisteret. Postea A et quinque, regnavit aiitem triginta et uno. Deftin-
vero ab Griente Constantio veniente, cum imperia- ctus est, consulatu Feliciani et Taciani (i*3est, anno
libus exsequiis funus ejus sepultum est in Apostolo- Dom. 556, Chron. CassioU. 558), vicesima secuuda
rum ecclesia; quam propterea fecerat, ne impera- die mensis Maii, qui erat annus secundus ducente-
tores et sacerdotes reliquiis privarentur apostolorum. simx octavx Olympiadis. SOCRATES, lib. i, cap. 26.
Vixit autem Constantinus imperator annis sexaginta Edil. Chrisloph.

LIBER QUARTUS.

244 CAPUT PRIMUM. ciat. Quapropter licet ad charissimam reverentiam

Quomodoper quemdam presbyterumdogma Arii vestram dominus noster beatx memorix Constanti-
pullulaverit. nus pius, meus pater, eumdera episcopum in suum
Igitur sub imperio Constantini per Ecclesias talia locum 245 restituere proposuerat: tamen, quoniam
provenerunt. Quo moriente, rnrsus ad querimoniam humana sorle prxventus, antequam hxc compleret
venit dogma Nicxni concilii. Nam licet vivente B vota requievit, consequens arbitratus sum volunta-
Constantino non illud omnes susceperint, tamen tem divx memorix imperatoris implere. Qui dum ad
aperte renuere non audebant. Quo moriente, plu- vos remeaverit, qualem a me venerationem habuerit
rinii ab eo se indubitanter abstinuere concilio. Erant agnoscetis. Non enim mirabile est si quid in eo ges-
eniin isti, qui etiam prlmilus videbantur esse suspe- simus quod laudetur. Meam namque animam imago
cti: prxcipue vCroArii sectatores Eusebius el Tiieo desiderii vestri, et schema tanti viri ad hoc movit et
gonius, cujus dogma se firmare credebant, si reverti invilavit. Divina providentia vos custodiat, fratres
Athanasiura prohiberent, et consectatori suo -4-gy- dilectissimi. SOZOMEN., lib. m, cap. 2, p. 498.
ptiacx dioecesisjura contraderent. Et illi quidem hxc CAPCT III.
agebant, ministrante sibi presbytero per quem
Conslantini temporibus Arins ab exsilio fuerat revo- De insidiis Ananorum adversusAthanatium.
catus. Erat enim is presbyter Conslantio quoque gra- Bis litteris fretus Athanasius, Alexandriam venit,
tus, eo quod paternum ei servaverat testamentum, libenterque eum plebs Alexandrina suscepit. Ariani
ita ut usque ad principempalatiique polentes haberet vero, conjtiralione facta adversus eum, frequente.
accessura. Eusebius autem in aula regali viiiebaturita sediliones subinde suscitabant, per quas occasio prx-
perspicuus, ut suos consectatores fac'eret Augustosac1Q bebatur Eusebio ut derogarel ei apud imperatorem :
proceres. Quamobrem de dogmate rursus privatim quoniam non decernente communi concilio episcopo-
et publice disputationes crebro proferebanlur, et; rum, auctoritate sua arripuisset [ms. Lyr., corri-
simul injurix, inimicitix et plurima qux ex talibus1 puisset] Ecclesiam. Tantumque his derogalionibus
solent sxpius evenire.SozoaEN.,lib. m, cap. 1, p. 497. actum est, ut indignante imperatore de Alexandria
urbe projiceretur. Eodem tempore Eusebio moriente
CAPUT II.
episcopo Cxsarex Palxstinx cognomento Pamphili,
QuomodoAlhanasiut favore Constantini minoris Ale-
xandriam remeaverit, et ejusdem Constantini epi- Agapiusdiscipulus ejus suscepit episcopatum, qui et
stola. alios plurimos edidit libros, et de vita doctoris sui
Interea Athanasiusab occidenlali p-arte in Alexan- mulla conscripsit. SOZOMEN., lib. iv, cap. 2, p. 499.
'
driam est reversus, quem eliam Constantinus vivens1 CAPUT IV,
redire maluerat. Dicitur autem quia etiam testa-
De morte Constantinimtnoris.
raento voluit hoc conscribere : sed quoniara ita de-
functus est, ejus major filius Constantinus Hesperia- Non multo post tempore et Constantinus impera-
rum partium princeps, hoc egit, lilterasque hujus- tor, Constantini majoris filius, dum nititur invadere
modi ad populum deslinavit Alexandrinum. JJ partes junioris fratris Constantis, circa Aquileiam
Constantinus Cxsar populo Ecclesix calhfdicx, congressione facta perimitur, consulatu Acindyni et
Alexandrix constituto. Procli (A«. Dom. 559). Quamobrem imperii Romani
Neque vestram sacratissimam mentera arbitror principatus occidentalium quidem partium pervenit
lgnorare, propterea Athanasiumadorandx legis prx- ad Constantem, orientalis autem ad Conslanlium.
dicatorera ad tempus in Gallias fuisse directum, SOCRATES, lib. n, cap. 5; edit. Christ. Vales. cap.
quouiam ferocitas crudelium inimicorum ejus in pe- 5, p. 85.
riculo sacri ejus capitis imminebat : ne forsan per CAPUT V.
malignorum calliditatem aliquid incongruum susti- QuomodoAtlianasius, Arianis bella sibi denuo susci-
neret. Ut ergo hoc evitaret, ab imminentibus sibii tantibus, ad partes discesseritItatim.
necessilatibus est ablatus. Et ita me jubente habi- Igitur tempore quo Constantinus ad perenne trans-
tarc prxceptus est [ed., jussus esl], ut in hac civitate ivit imperium, testamento filiis temporale distri-
in qua degebat, bona ei necessaria non deessent. buens regnum (nullus enim eorum erat prxsens),
Talis enim est ejus venerabiiis virtus, divinis freta presbytero a sorore propria sibimet commendato
olaliis. ut etiani molestias asperioris fortunx despi- suum credidit testamentum: prxcipiens illud Constan-
859 M. AURELII CASSIODORI 900
tio dari, qui inter alios videbatur esse vicinior, ett A_ de ordinatione apud orthodoxotPauli, apud Arianot
prius venire posse credebatur. Hinc iste "Conslantio, Macedonii.
factus notus, tradito testamento accepit ad eum in- Ea siquidem tempestate Constantinopolim altera,
grcdiendi fiduciam. Qui videns faciiem Constantii vo-- priore superior, turba ex hojusmodi causa processit.
Itiniatem, et velut calamum ventis accedentibus agi-- Alexander Constantinopolitanx prxsul Ecclesix,
lari, prxsumpsit conlra evangelica dogmata belluroi post decerlationem cum Ario lerminalam ex hac vila
assumere, et adversus Ecclesias asperrimaro erigere3 recessit, episcopatus 246 tricesimo terlio, vilx anno
lempeslatem.Dicebatenim esse culpabilesqui consub- nonagesimo ct octavo (Anno Dom. 526), nullunique
stantialitalis vocem, qux scripta non inveniretur, inI in suum constituit lociim; sed inandavit ut unum cx
fidei doctrina posuissent, quod inter sacerdotes et eoss duobus quos ipse nominaiet eligerent. Et siquidem
discordiam generaret. Hinc ergn Athanasium et ejuss vellent docibijem simul, et vitx opliinx lcstimonio
sectatores accusans, insidias inslruebat.Hujus coope- i- decoratuni, Paulum a se presbyterum ordinatum,
ratores erant Eusebius et Theogonius, et Theodoruss virum quidem xtale juvenem, sed sapientia sencra,
Perinthius, qui eloquentior videbatur, et scripsit ex- episcopum sibimet ordinarent. Si vero ex habiiu
planationes Evangeliormn, quem plurimi Herocleio- solummodo reverentix eligere vellent, Macedonium
ten vocant (An. Dom. 541). Isti namque sxpiuss ]j facerent, tuncdiaconum existentem, qui xtatc senior
videnles imperatorem, reversionem Alhanasii mul- videretur. Ex hac causa major contenlio pro epi-
torum causam asserebant esse malorum; et non so- scopi ordinatione surrcxit, Ecclesiamque lurbavit,
lum .Egyptum, sed etiam Palxslinam, et Phcenicen, , cum populus utique in duas divisus cssel partes, alii-
vicinasque genles ejus gralia dicebanl esse lurbatas. que defenderent Arianum dogma, alii vero.Nicxni
Proinde hujusmodi verbis levissimam obsidentes im- decreta concilii. Igitur donec Alexander viv.ret, Ho-
peraloris intentionem, suaserunt ut Alhanasium ab» mousiam pontilices potiores erant Arianorum, quia
Ecclesia rursus expellere.. Qui agnoscens eorumii hi quntidie convicti minuebantur. Ctim vero Alexan-
consilium, ad partes Hesperias abiit. TIIEODORETUS, ', der obiissel, contentio rursus ex ulraque parte com-
lib. n, cap. 3, p. 70. motacst. Quapropter HomousianiPauluin ordinavere
CAPUT VI. pontilicem, Ariani vero Macedonium. El in ecclesia
quideni Irene cognominequx est vicina juxta basili-
Quid de Athanatio Julius decrevitepiscopus. cam Sophiam, Paulus est ordinslus, in qua polius
Verum Eusebius ejusque consortes calumnias inn Alexandri sentemia prolata videbalur. SOCRATF.S,
Allianasium factas Julio Romano pontifici destina- lib. n, cap. 4; edit. Clrrist. Vales. cap. 6, p. 85.
verunt. Qui ecclesiasticam sequens legem, etiam1 C CAPLT IX.
ipsos Romam venire prxcepit, et venerabilem Atha-
nasitim ad judicium regulariter evocavit. llle conti- Quod remoloinvaserit
Paulo EitsebiusNicomediensisCouslau-
tinopoleos episcopatum,et de Antioclieno
nuo evocatione suscepta venit: calumniarum vero0 concilio, el ordinatione Eusebii in Atexandriam, et
sarcinatores Romam quidem profecli non siint,, posl eum Greyorii, et de tnmsfortitatione Nicmni
scientes facile suum posse capi mendacium. [Sed j concilii.
videntes oves pastore desolatas, lupum super eas proo Post paululum vero lempus imperatorad Conslan-
pastore constituerunt, id est, Gregorium, qui sexx tinopolim veniens, indignalur obordinalioiicm factam
anuis bestiis ferocibus crudelius usus, poenammalitixc Arianorum cpiscoporum; constittuoque concilio
sux solvit, ab omnibus amarissime laniatus. TIIEODO- Paulum quidem removeri fecit; Euscbium vcro ex
RETUS,tib. n, cap. 4, p.71. Nicomedia migrantem Coiisiaulinopolim, cpisi.opum
esse decrevit. Quo facto Antiochiam prolcctus est
CAPUT VII.
imperalor. Eusebius itaque nullo modo cessare pa-
Quod Constans imperator partes foverit Athanasii. '• tiebalur, sed omnia conimovebat, donec suum pro-
Athanasius autem veniens ad Constantem, post-- positum perduceret ad eflcclum. Egit crgo ut in An-
quam Constantinus junior fuerat bello defunctus,, rj tiocbia Syrix synodus fierct, sub occasione qui.iem
Arianx cohortis cum gemitu referebat insidias, ett dedicalionis ecclesix quain patcr Aiigiistoruinfabri-
bellum contra apostolicam fidem gestum, patrisquee cari coeperat [ms. Ltjr., feccral|, el post ejus obitum
ejus nomen maximique concilii ab illo celebrati me- Constantius decimo anno cam a lempore fiindalionis
morabat, et quoniam communi lege synodus roborataa expleverat: pro veritale aulcm ad subvcrsioneni at-
videretur. Hxc insinuando curo lacryrois, ad pater- que destruclionem Nicxni concilii. Ad quam syno-
num zelum excitavit imperatorem. Mox namque utt dum convenerunt ex civitalibus diversis episcopi
hxc audivit, mandavit fratri, monens ut paternx pie- nonaginla. Maximustamen Hierosolymitanus Macarii
tatis inviolabilem servaret hsereditatem , cura et illee successor non adfuit: cogitans qnia ei posset suhripi,
pietate gubernando regnura, et Romanorum evicisset it ut in damnationem subscriberct Alhana.ii. Scd ne-
tyrannos, et gentes positas in circuitu subjugasset. ;. que Julius interfuit maximx Romx prxsul, neque in
THEODORETUS, iib. n, cap. 5; edit. Clirist. Valcs.i. locum suum aliquem deslinavit; cum ulique regula
cap. 4, p. 72. ecclesiaslica jubeat non oportere prxter sententiam
CAPUT VIII. Romani pontificis concilia celebrari. Fit ergo syno-
&e morteAlexandri Constantinopolitani ponlificis, ti:t dus in Antiochia sub prxsentia Constantii principis,
961 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER _V. 962
consulatu Marcellini et Probini (id esl, anno Dom. .A CAPUT XI.
540 secundumCassiod., vel. 541 secundum Baron.). Quomodo Gregorius Alexandriam veneril, el fugerit
Erat autem quintus annus mortis Constantini patris Athanasius, et qummala per Gregorium gesta sint.
Augustorum. Prxsidebatque tunc Ecclesix Anlio- Interea Gregorium deducebat in Alexandriam Sy-
cbenx Placitus successor Euphronii. Fautores igitur rianus niagister militix, et cum eo annati milites
Eusebii operx pretium judicanles Athanasio dero- numero quinque millia, quibus cliam aderant Arii
gare, primum quidem caluraniati sunt quasi extra sectatores i'bi moranles. Sed quoniodo Alltanasius
regulara fecisset quam tunc ipsi decreverant: quo- ecclesia pttlsus, ne caperelur effugit, arbitror esse
niam non ex sententia communis concilii episcopo- dicendum. Erat enim vespera, 247 et populus in
rum receperat sacerdotium, sed sibimet arrogando vigiliis observabat: sperabalurque fulura collectio.
in Ecclesiamfuisset ingressus. Deinde quoniam ejus Inler hxc venit magisler miiilum, et circa ecclesiani
adventu turbata genera, plurimi seditione sint mor- per cohorlcs suos milites ordinavil. Athanasius au-
tui; et quia aliqui ab Athanasio cxsi, judicibus dice- tem videns qux fiebant, cogitavit ne proptcr se ulla
reutur esse contraditi. SOCRATES, lib. n, cap. 5; edit. lxsio populo provenirel. Et prxcipiens diacono ut
Chritt. Vates. cap. 7 et 8, p. 84. compleret orationem, rursus psalmum fecit imponi.
Hac derogatione tunc habita constituerunt episco- B Dumqtte consonanlia psalmodix celebrareiur, per
pum in Alexandria,primo quidem Eusebium cogno- unam januam ecclesix egrediebanlur orones. Quo
icenlo Emisenum. SOCHATES, lib. n, cap. 6; edit. facto, milites quidem sine commolione stcterunt.
Christ. Vates. cap. 9, p. 85. Athanasius autem inter medios psallentium illxsus
abscessit. Et hoc modo fugiens, Romam proiectus
Quo ordinato, et in Alexandriam ire metuente, est. Porro
fecerunt His ita trans- Gregorius Alexandrinx tunc prxsedit Ec-
Gregorium episcopum. gestis, clcsix. Alexandrinorumvero plebs non feren. quod
formaverunt fidem, nihil quidem culpantes Nicxni
sed fre- eratgestum, ecclesiam qux Dionysii nuncupaturin-
concilii; principium prxbentes, quatenus cendit. SOCHATES, lib. n, cap. 8; edit. Chrisl. Vales.
quentibus conciliis alia subinde mutantes et recitan-
cap. II, p. 88.
tes, terminus Udei paulalim in Arianam vesaniam
repedaret. SOCRATES, lib. n, cap. 1;edit. Clirist. Vales. CAPUT XII.
cttp. 9, p. 86. Quod morluo Eusebio Paulus in sccteAam rursut
introductus sit, et ab Arianis Macedoniusinslilutus.
CAPUT X. Eusebius autera legationein misit ad Julium Ro-
Epistola Anliocheniconcilii de fide, et de bello Fran- £ H4aa_eurbis episcopum, rogans ut contra Athana-
cico, et de Antiochimterrmmotu. ______judex esset. Sed qux de Athanasio decreverat
Nos neque sequaces Arii fuiraus; quomodo enim Julius, Eusebius non occurrit agnoscere : quia dum
episcopi presbyterura sequeremur? Neque aliam paucum tempus vixisset post concilium, vita privutus
quaropiamfidem absque exposita antiquitus suscc- est. Quapropler Constantinopolitx Paulum rursus in
pknus. Sed etiam nos examinatores et cognitores ecclesiam introduxerunt. Idem et Ariani in ecclesiam
ejus fidei facti sumus; et judicavimus potius quara qux nunc dicitur Pauli ordinavere Macedoniu.ii.Et
secuti sumus. Didicimusenim ab inilio credere in hoc gerebanl fautores Eusebii successoresque prx-
unum Deum omnium, Deum universorum intelligibi- sumptionis, id est, Theogonius Nicxnus, Maris Cbal-
lium sensibiliumquecreatorem el provisorem, et in cedonensis, Theodorus Heraclex, el reliqui. Sed Ur-
unum FiUumunigenitimi ante omnia sxcula exislen- sacius et Valens hxretici, postea libellum poenitenliie
tem, et cum suo genitore niauentem, per quem om- Julio oflerenles episcopo, el consenlienles consub-
nia facta sunt visibilia el invisibilia; et qui in novis- stanlialitalis verbo, communicare meruerunt. SOCRA-
simis temporibus per bonam voluntatem Patris de- TES, tib. n, cap. 9; edit. Christ. Vales. cap. 11
scendit, et ex sancta Virgine carnem assumpsit, et et 12, p. 89.
omnera voluntatem Patris sui implevit: passus est, D
et resurrexit, et in ccelosascendit, et in dextera Pa- CAPUT XIII.
tris sedej, venturus judicare vivos et mortuos, et QuomodoHermogenesmagistermilitumvolent Pautum
rex permanet in xternum et Deus. Credimus et in ab ecclesia peltere, a populo sit peremplus, et quas
vindicta processerit.
Spiritum sanctura. Si autem adjiciendum esl, credi-
mus et carnis resurrectionem et vitam perpetuam. Interea propter Macedonium ingens prxliorum
Hxc in priraa scribentes epistola civitatibus dirige- flamma surgebat, et intestinuin belium Christiano-
b.inl. Sed post paululum aliam in Antiochia dictave- rum in civitale multi sanguinis effusione pullulabat.
ruiit. Eodem tempore etiam rempublicara contigit Quod cum audisset Constantius Antiochix positus
valde turbari. Gens namque Francorum circa Gallias imperator, Hermogeni magist.romililum Thraciarum
constituta Romanis erat infesta. Tunc enim eliam injunxit ut Paulum ecclesia pelleret. Qui Constanli-
terrxmotus maximus in Oriente factus est, et prxci- nopolim veniens, maximas turbas egit [ed., commo-
pue in Antiochia, qux anno jugiler est coramota. vit] : cogens ut pelleretur episcopus. Facta autem
SOC^ATES, lib. u, cap. l;edil. Christ. Vales. cap. 10, seditione, populus erat prxparatus ad ultionem.
.86. Cumque Hermog.nes insisteret ut militari manu ex-
961 M. AURELII CASSIODORI 961
pelleret Paulum, accensus populus, ut fieri solet in A , dem hxc scripsit. Athanasius autem et Paulus epi-
talibus, irrationabiliter ei resistebat, ejusque doroum stolas Julii orienlalibus episcopis direxemnt, et sin-
incendentes, ipsumque trahenles interemerunt. Hxc guli eorum suas sedes adepti sunt. SOZOMEN., lib. m,
gesla sunt consulatu Conslantii tertio et secundo cap. 7; edit. Christ. Vo.es. cap. 8, p. 507.
Constantis (id ett, anno Dom. 541). Quo tempore
Conslans quidem Francos Romanorum subjecit im- 24$ CAPUT XVI,
perio. Constantius autem de interitu Hermogenis Quid OrientalesJulio rescripserint.
agens, ab Autiochia veredis Constantinopolim venit, Verum pontihces Orienlis graviter hoc ferentes,
et Patilum quidem expulit civitate [ed., urbem damno et in Antiochia congregati (An. Dom. 346), Julio re-
mulctavit], urbi vero damna concussit, auferens ei seripserunt epistolam, ornato quidem stylo composi-
frumenti a suo patre collati ultra quadraginta millia tam, ironia vero maxime plenam, et non sine inter-
tnodiorura, qux quotidie frangebantur. Nam pene minationis qualitate confectam. Fatebantur enira
Uetoginta millia per dies singulos, urbe Alexandria circa omnes Romanorum Ecclesiaiu esse munificaro
tnitlente, primo ministrabantur. Hoc ilaque facto [ms. Santheod., unicam], veluti qux apostoUcamha
Macedouium distulil statuere urbis episcopum; beret curam, et antiquitus roater pietatis existeret,
irascebatur enim et adversus euro, non soluin quia _8 ] licet ab Oriente ad eam prxdicatores doginatis adve-
prseter ipsius voluntatem fuerat ordinalus, Sed quia nissent. Se vero non propterea secundo loco baben-
propter seditiones inter eum Paulumque faclas plu- dos existimabant, eo quod non magnitudine aut mul-
rirai perierant, simul et magister roilitum fuerat in- titudine abundarent ecclesiarum, curo vitx qualitate
teremptus. Dimittens ergo eum missas facere in ec- non cederent; crimenque Julio importabant, eo quod
clesia solum in qua fuerat ordinatus, denuo est pro- Athanasii sectatoribus communicasse viderelur, et
fectus in Antiocbiam. SOCRATES, lib. n, cap. 10; edit. tanquam eorura contumelias irrogasset, eorumque
Chritt. Vaies. cap. 12 et 15, p. 90. sententiam destruxisset; et veluti injustum ejus
factum ecclesiasticisquesanctionibusdissonansargue-
CAPUT XIV. bant. His ila conscriptis, addiderunt quia si suscipe-
Quomodo Gregoriut ab Alexandria sit remotut, et ret Julius damnationem ab eis factam, et ordinatos
Georgiut Arianut ibi fuerit evocalus. episcopos in damnatorum loco firmaret, pacem cum
Ariani prxterea Gregoriumremoventes ab Alexan- eo et communionemhaberent. Si vero placitis ipso-
dria tanquam odibilem, et quia propter eum factum rum resisteret, contraria celebrarent; quippe cum
fuisset incendium, nec non et quia minus eorum fo- orientales episcopi non restitissent, dum Novalus a
yebat errorem, evocaverunt Georgium Cappadocem iQ Romana pelleretur Ecclesia. De his autem qux prx-
Arianx vesanix. SOCRATES, lib. u, cap. 10; edit. ter commune placilum de concilio Niea.nogesserant,
Chritt. Valet. cap. _<_,p. 91. nihil ei rescribere maluerunt. SOZOMEN., lib. m, cap.
6; edil. Chritt. Valet. cap. 8, p. 507.
CAPUT XV.
CAPUT XVU.
Athanatio, Paulo et aliis otthodoxit episcopis Roma
constilutis, quid Orientalibus Jutiut Romanusscri- Quid Alhanasio Alexandriam remeante provenerit.
pserit. Hxc itaque orientales episcopi Julio Romano pon-
Igilur Athanasius relinquens Alexandriam, Romam tiiici rescripserunt. Cum vero Athanasius Alexan-
profeClusest. Contigit auiem eodem tempore etiaxi driam fuisset ingressus, compressio populi partis
Paulum Constantinopoiitanuni pontiiicem illuc una Georgii, qui ilUcfuerat ordinatus episcopus, vehe-
concurrere, et Marcellum Ancyrx, Asclepamque mens facta est. Et ex hoc dicebant turbas et neces
Gazx. Qui dum Arianis esset adversus, inscriptionem hominuro provenisse, et hujusmodi crimina in Atha-
passus ab his, quasi subvertisset altare, damnatus nasium velut auctorem sceleris referebant, cum hxc
est. Pro quo Gazxorum Ecclesia Quinliano commit- in certarainibus frequenter eveniant. Ob quara cau-
titttr. Lucianus autem Hadrianopolites episcopus, ob JJ ] sam Sabinus Macedonianxeprxsul hxreseos, Atha-
aliam accusationemEcclesia sua privatus, degebat in nasium frequenter accusat. Qui si cogitaret quanta
urbe Roraa, Cognoscens ergo Romanus episcopus mala conlra Athanasiumet HomousianosAriani ges-
crimina singuiorum, et omnes Nicxno concilio con- serunt, aut quanta concilia propter eum celebrata •
cordare comperiens, eos in comrounioiiemsuscepit, sunt, aut quanta contra omnes Ecclesias Macedonius
tanquam omnium curam gerens, propter sedis pro- hxresiarches gessit, erubescens forte tacuisset. So-
prix dignitatem, singuUsquereddidit fuas ecclesias, CRATES, lib.u, cap, 11; edit. Chritt. Valet. cap. 15,
et orientalibus scripsil episcopis : culpans quia non p. 91.
recte tractassent viros inculpabiles, de suis ecclesiis
eos expellentes, et quod constiluta Nicxni concilii CAPUT XVUl.
minime conservarent. Quorura paucos ad certam QuomodoPaulut denuoConttantinopoli tit expulsut,
diem sibimet adesse prxcepit, ut coram eis osten- et qum neces introducto in Ecclesiam Macedonio
deret justum se super eis prolulisse decretum. Et de sint factm.
cxtero non se passurum interrainatus est, nisi ab Constantius igitur imperator in Aiitiochiadegens,
nujusmodi turbis et novilate cessarent. Et ille qui- cum audisset rursus Pauluiu Constantinopolit-uiain
96& HISTORIA TRIPARTITA. LIBE*vIV. 901.
recepisse sedem, iratus sacra sua misit ad Pbilippum, _\ chinatas, postquam Eusebii litteras susceperat, evo-
qui tunc habebat maximam inter alios judices po- cavit Athanasiuin, cum audisset locum ub> erat
testatem et post principem secundus appellabatur, absconsus. Inter hxc suscepit etiam litteras ____'gyplio-
ut Paulum ecclesia pelleret, et Macedoniumintrodu- rum episcoporum, asserenlium falsa esse qux conlra
ceret. Prxfectus autem Philippus seditionem populi Alhanasium dicebantur. Quo facto Julius rescripsit
metuens, arte est usus adversus Paulum, et jussio- eis qui fuerant in Antiochiacongregati, culpans 243
nem quidem priucipis celavit. Simulans autem publi- eos primum de injuriis lillerarum, dcinde cur eum
cum se habiturum esse tractatum, processit ad ther- ad synodum suam non vocassent, canonibus quipic
mas vocabulo Zeuxippas, ibique cum honore quasi jubentibus extra Romanum nihil decerni poniificem;
necessario vocavit Pauluro. Cumque venisset, re- insuper quia latenter corrumperent fidem, el quia
pente pnefectus sacra monslravit imperatoris, et epi- Tyri gesta per subreptionem fuerint el arte conipo-
scopus quidem illic injuslam sententiam patienter sila ; et quia conlra [rns. Santheod., contrariaj jus
tulit. Porro prxfectus meluens multiludinis impetum, ex una parte confecerint monimenta gestorum, Yefe-
qux ibi convenerat, propter limoris famam, unam rens et falsitalem de Arsenio concinnatam. Epislolas
fenestram thermarum jussit aperiri, per quam ad ipsas ponerc, propter faslidiuinlongx leclionis omisi.
palatium ductus Paulus, et missus in navem ad talia J. . Post paucum itaque tempus, Paulus a Thessalonica
paratam, velociter ductus est in exsilium. Jussilque siinulans se habere iler ad Coriiithum, iii Italiam
prxfectus ut Thessalonicx servaretur, ex qua Paulus venit, una cum Athanasio actus suos imperalori
fuerat oriundus; quatenus illic licenler viveret, el in Constanli indicavit. SOCRATES, lib. n, edit. Christ.
aliis Illyrici civitatibus, non tamen ut ad partes Vales.cap. 17, p. 94.
Orientis accederet. lloc itaque modo Paulus inopina-
biliter de Ecclesia pulsus est. Philippus autero a ther- CAPUT XX.
mis ad ecclesiam properabat, cum quo Macedonius De legalis orientaliumepiscoporumad Constantemdi-
residens in vehiculo cum prxfecto simul et militibus rectis pro his qumgesia erant.
armis indutis. Hocfacto terror populum apprehendit, Imperator aulem fratri suo Constanlio scripsit ut
et ad ecclesiamconcurrerunt universi Homousiani aliquos orienlalium episcoporum satisfacturos de
simul et Ariani. Cumque prxfectus cum Macedonio quorumdam damnatione dirigeret. Quapropter eli-
ad ecclesiam pervenisset, et populum et milites irra- guntur tres, Narcissus Irenopoliles [ms. et ed. V.,
tionabilis limor invasit. Cumque esset nimia mulli- Hermipolila], Cilix episcopus, Theodorus Heraclix
tudo, nec posset introire prxfectus, milites cceperunt Thracix, et MarcusArethusx Syriacx. Qui venienles
populum violenter impellere ; et cum propter an-*G in Italiaro, facta propria vindicabant, nitentes impe-
gustiam loci recedere non valerent, putantes eos ratori persuadere orientalis concilii justam esse sen-
milites sibi velle resistere, evaginatis gladiis in eorum tentiam. Cumque fidei sux confessionem exigeren-
necibus grassabantur. Tunc ergo, sicuti ferlur, tur, fidem quidem Anliochix expositam celaverunt.
perempti sunt circa tria niillia centum et quinqua- Aliam vero conscribentes confessionem obtulerunt,
ginla. AUia militibus interfecli, alii vero corapres- multo tamen a Nicxno concilio dissonantem. Videns
sione sunt mortui. His aclis Macedonius tanquam autem Constans injusle gravatos homines, nec cri-
nihil mali gerens, sed veluti mundus et innocens a mina fuisse vera pro quibus dicebanlur a conimu-
prxfecto magis quam ab ecclesiaslicis regulis tradi- nione suspensi, sed gestum propter dissonanliam li-
tum sibi percepit episcopatum. Tantisque necibus dei; cum satisfacere nequivissent pro quo venerant,
ipse et Ariani Ecclesix jura tenuerunt. Hoc tempore remisit eos ad propria. Post tres autem annos rurstts
iinperator majorem ecclesiam fabricabat qux nunc orientales episcopi Occidentalibus aliam epistolara
Sophia vocitatur, et est copulata ecclesix qux dici- direxerunt, quam mullorum versuum nominavere
tur Irene, quam pater imperatoris, cum essel prius conscriptionem, eo quod ultra priores prolixo elo-
modica, ad pulchritudinem magnitudinemque per- quio confecta viderelur. Iiiqua de suhstantia quidem
duxerat; qux modo velut sub uno circuitu contineri D Dei nullam fecere memoriam. Eos autem qui dicunt
noscuntur. SOCRATES, lib. n, cap. 12; edit. Christ. ex non existentibus Dei Filium, aut ex alia essentia,
Vales. cap. 16, p. 92. et non ex Deo, et quia fuerit aliquando tempus aut
sxculum quando non erat, abdicarunt. Porro Eu-
CAPUT XIX. doxium Germanicix episcopum, Martyriura atque
Macedoniuraportilores epistolarum, occidentalesno-
Denuode catumniis conira Athanatium. luerunt suscipere sacerdotes, dicentes dograata Ni-
Inlerea contra Athanasium alia machinatio fanri- cxna sulficere, el nihil ulterius oporlere tradari.
cata est. Ecclesia.namque Alexandrinorura, Augusts- Curnque Constans a fratre petens ul Athanasius
rum pater eroganda pauperibus frumenta donaverat; suam reciperet sedem, resistentibus hxrelici.s uiliil
;ua_ dixerunt Athanasium vendere, el suis ulilitati- impetrare valuissel, tunc Alhanasius et Paulus
_us applicare. Quod imperator credens, eum jussit adeuntes poposcerunt fieri synodum, eo quod pro
oecidi. Hoc sentiens Athanasius, latenter effugit. defensione rectorum dogmatum expulsi probarentur.
Tunc igitur JuUus Romanx urbis episcopns cogno- SOZOMEN., lib. iii, cap. 9. Edit. Christ. Valet. cap.
scens Arianorum insidias adversus Alhaiiasium ma- 10, p. 510.
0.7 M. AURELUCASSIODORl 968
CAPUT XXI. iA cilium-i.An. Dom. 347). Ex Hesperiis ergo partibus
Quod Conttans fratrem pro fide moverit, et quod Con- convenerunt episcopi quasi trecenli, sicut Athanasius
stantiut Sardicm conciliumconvocari prmceperit. ait. Ex Orientalibus sex et sepluaginta tantummodo,
Quod audiens Constans, scripsil fratri: monens ut siculi Sabinus dicit. Inter quos annumerabatur et
paternx pietalis inviolatam servarel hxredilatem, Ischyras, tanquam Mareotis episcopus, quem damna-
cum et ille imperium gubernando et Romanorum ty- tores Alhanasii in episcopio \ed., in episcopum| hu-
ranuos evicisset, et in circuilu gentes barbaras sub- jus provincix produxerunt. Excusaverunt se elenim
jugasset. His litteris motus Constantius, prxcepit alii per infirmitalem corporis; alii angustas indu-
Sardicx, qux est civitas Illyrici, et orientales ct cias accusantes, et ob hoc 250 Julium Romanum
occidentales convenire ponlifices. Multx siquidero culpantes episcopnm : dum utique ante annum et
etiam alix passiones roedicinam synodicam require- sex menses synodus fueritprxdicata, et Athanasius
banj,. Nara et Paulum Constantinopolitanx urbis epi- Romx degeret, exspectaus judicium synodale. Curo
scopum, pro rectis dogmalibus Ariani ad periculuni ergo Sardica. Orientales convenissent, ad aspectum
morlis usque perduxerant, tanquam seditionis aucto- Occidentalium venire nolebant, dicentes non aliter
rem, et alia quxdam adjecerant qux calumnialori- sc ad verba venturos, nisi suo collegio Alhanasiacos
bus sunt amica. Quem tamen tunc populus Sardicx g et Paulianos expellerent. Dumque Prologenes Sardi-
propter inimicorum insidias abduci non est passus. censis episcopus, et Osius Cordubx Hispanix non
Paulo post autem defuncto Constante, fl.ectentes paterentur a concilio removeri Pauli defensores et
Ariani levissimara principis volunlatem, et a regia Athanasii, illi repente discesserunt. Et venientes ad
civitate pellentes Paulum, eum ad civitatulam Cu- Philippopolim Thracix, seorsum fecere conciiium,
cusenam, quse lunc erat Cappadocix, nunc vero se- et aperte jam consubstantialitatem anathematiza-
cundse Armenix, migraverunt [ed., transtulerunt]. verUnt; et sectam inxqualis substantix epislolis
Sed non sufficit in hoc cuncta turbanlibus vita Pauli conscribentes, ubique miserunt. Qui aulem in Sar-
mirabilis, licet in solitudine constiluti. Mittentes dica convenerant, primum quidem horuin damnavere
enim ministros necis, eura morti violentissimx tra- vesaniam, deinde accusatores Athanasii dignitate
diderunt. El hoc beatus Alhanasius refert in satisfa- privaverunt; et terminum fidei Nicxnx corroboran-
ctione [ed., Niv. et Frob., apologia] proprix fugx, tes, et tractatum de divinx substantix inxqualitate
ita dicens. THEODORETUS, lib. u, cap. 5. Edit. Christ. respuentes, consubstanlialitatem apertius tradide-
Vales. cap. 4, p. 72. runt, etiam ipsi ubique scripta propria dirigentes.
Ex utraque ergo parte arbitrati sunt recte se facere;
CAPUT XXII.
Q Orientales quidem, eo quod a se damnalos illi susci-
Allianasii relalio de nece Pauti Constantinopolilani perent; Occidentales autem, quoniam ante cognitio-
episcopi. nem damnatores effugerant; et .quoniam hi quidem
Episcopum namque Constantinopoleos Paulum Nicxnam servabant fidem, illi vero eam adulterare
persequenles atque comperientes, palam suffocan- prxsumpserant. Reddiderunt ergo locum Paulo et
dum esse censuertint in Cucuso Cappadocix, haben- Athanasio, nec non et Marcello Ancyrx Galalix, qui
tes auctorem Philippum prxfectum. Erat enim eo- dudum, sicuti jam dictum est, fuerat condemna-
rum hxreseos tunc palronus, et consiliorum mini- tus. SOCRATES, lib. n, cap. 16. Edit. Christ. Vates.
ster iniquorum.;Hujusroodienim crudelitates blasphe- cap. 20, p. 101.
mia Arii germinavit. Contra Unigenitum namque
vesaniunt rainistri prxsumptionum ejus. Hoc itaque; CAPUT XXIV.
modo Paulo defuncto, magisque ad ccelestia regnaL Litterm Sardicentis concilii ad universos episcopos.
perducto, Macedonium statuerunt episcopum, quasii Qux vero Sardicx gesta sinl (An. Dom. 550),
consectatorem suum: quoniam proxime [ms. Lyr.,, concilii litterx clarius edocebunt, quas propter mo-
maxinie] sancto Spirilui blasphemabat. Sed pauloi dnm explanationis huic scripturx interponerc non
post expulerunt et eum, dum creaturam non confite- j) oroisi.
retur eum quem Filium Scripturx dicunt. Quapro- Sancta synodus Dei gratia Sardicx congregala ex
pter respondendo iliis [ed., damnatus ab illis], htere- urbe Roma, Hispaniis, Galliis, Italia, Campania, Ca-
sis proprix auctor apparuit: consubstantialem qui- labria, Africa, Sardinia, Pannonia, Mysia, Dacia,
dem nec iste Patri FiUum esse dicens, similera ta- Dardania, altera Dacia, Macedonia,Thessalia, Achaia,
men per omnia Genitori docens, creatum vero Spiri- Epiris, Thracia, Rhodope, Asia, Caria, Bithynia, Hel-
tum aperte denominans. Hxc itaque non multo post,, lesponlo, Phrygia, Pisidia, Cappadocia, Ponto, Cili-
sicuti diximus, acta sunt. THEODORETUS, lib. n, cap. cia, altera Phrygia, Pamphylia, Lydia, insulis Cy-
5, p. 73. cladibus, _f.gypto, Thebaide, Libya, Galatia, Palx-
stina et Arabia, universis episcopis et comministris
CAPUT XXUI. sanctx et apostolicx Ecclesix, dilectissinrisfratribus
De convenlu episcoporum in concilioSardicensi. in Domino salutem. -
Uniiecimus ilaque annus erat ab obitu patris duo- Multa quidem ac sxpius ministri Arianx vesania.
rum Augustorum: coss. autem tunc fuere Ruffinus> prxsumpserunt adversus Dei servos et rectam fidem
«t Eusebius, quando celebratum est Sardicense con-• custodientes. Adulteram namque doctrinam prepo-
9C9 HISTORIATRlPARTITA. LIBER IV. 970
nentes, orthodoxos expellere sunt conati; et intan- Adetrahunt, prxsentes effugiunt. Fugerunt enim, cha-
tuin insurrexerunt adversus fidem, ut neque audi- rissimi fratres, non solum propter calumniam adver-
tus Deo amabiliumlateret imperatorum. Igitur gra- sus istos instruclam, verum quia suos pro diversis
tia Dei cooperante, etiam ipsi piissimi principes ex crirainibus accusatores occurrisse viderunt. Profe-
diversisnos provinciiset civitatibus colligentes, san- rebantur enim vincula et catenx. Venerant homines
ctura hoc conciliumin Sardicensium celebrari urbe ab exsilio et consacerdotes, nec non cognati pariter
pncceperunt, qualenus, ablata omni discordia, et et amici eorum, qui propter istos mortui dignoscun-
omni perfidia procul expulsa, sola Christi pietas tur. Et quod est admirandum, aderant episcopi,
apud omnesinviolata servetur. Venerunt enimOrien- quorum unus quidem catenas gestabat et vin-
tales episcopia piissimisimperatoribus invitati, prx- cula quibus vinctus fuerat propter eos. Alii vero
cipue propter famam qux de charissimis nostris eorum insidiis morlem sibi lestabantur infliclam,
fratribus et comrainistris fuerat divulgata, id est, quoniam ad tantam superbiam sunt perducti, 251
Athanasio Alexandrino, et MarcelloAncyrx Galatix, ut etiam episcopum occidere conarentur, quem nisi
ct AsclepaGazxo; forsan etiam ad vosipsos detra- fuga liberasset, obieral. Venit etiam consacerdos
ctiones hujusmodipervenerunt: quoniam [ed., quo- noster beatus Theodulus, fugiens eoium molimina,
modo] etiam nostras aures ventilare conati sunt, ut g quibus fuerat jussus occidi. Alii vero gladiorum
ea qux contra inuocentes referunt, vera esse cre- vulnera dcmonsirabant, alii famem sc ab eis pas-
dantur, et iniqua h_echxreseos celetur opinio. Sed sos ingemiscebant; et hxc non quilibet homines tes-
hxc diutius facere permissura non est. Etenim prx- tabantur, sed omnes Ecclesix, pro quibus hi qui
sul Ecclesiarum Dominus esl, qui pro his, et pro occurrerunt et qui legalione fungebantur, insinua-
universismortem sustinuit, et propter eas ascensum bant violentiarum pestes, arraatos niilites, populos
ad ccelosnobis omnibus condonavit. Dudum itaque cum fustibus, judicum lerrores, falsarum litterarum
Eusebius, et Maris, ct Theodorus, alque Theogo- objectiones. Lectx sunt naraque litterx Theogonii
nius, Ursacius, et Valens, et Minophanlus, et Ste- conlra consacerdotes nostros Athanasium, Marcel-
phanus, scripserunt Julio comministronoslro Eccle- lum et Asclepam, ut etiam imperatores movisse
six Romanx pontifici contra prxdictos consacerdo- viderentur. Quas litteras diacones Theogonii vulga-
tes nostros, id est, Atbanasium episcopum Alexau- verunt; super hxc autem virginum nuditates, eccle-
drix, et Marceilum episcopumAncyrx Galatix, et siarum incendia, carceres contra sacerdoles nostros
AsclepamCazx. Scripserunt quoque ex aliis parti- adhibitos. Qux omuia non pro alia re, nisi pro [«<-.,
bus episcopi, teslimonium perhibentes puritali Atha- prxlia nonnisi pro| detestabili Arianorura hxresi
nasii consacerdolis nostri; et ea qux ab Eusebio et r comniisissenoscuntur. Quisquisenim eorum respuis-
conseclatoribus ejus gesta sunt, nihil aliud quam set ordinationera atque communionem, his necessa-
mendaciis ct calumniis plena esse lirmantes. Cum rio subdebalur injuriis. Conspicientes igitur facino-
ulique evocati a charissimo et consacerdote Julio, rum suorum angustias, confusi recesserunt. Et ulte-
et non occurrentes, sicut ex scriplis ejusdem epi- rius hxc non valentes abscondere, in Sardicensium,
scopi Julii comprobatur, aperle videanlur calumnia- venerunt urbem, ul per adventum suum quasi talia
tores existere. Nam si de gestis contra eos habitis se nequaquam perpelrasse nionstrarent. Yidentes
prxsumpsissent, non retardarentur occurrere. Ve- autem quibus calumnias irrogaverant, et oppressos a
rumlaraen etiam ex his qux fecerunt in hoc sancto se simul accusatores, et increpaliones prx oculissuis
magnoque concilio, eorum machinalio evidenler ap- habentes, evocati ad judicium ingredi nequiverunt.
paret. Venientesenim in Sardicensiumcivitatem at- Athanasio quippe, Marcello, et Asclepa, nostris
que videntesfratres nostros Alhanasium, Marcellum, consacerdotibusfiducialiteragentibus, et nimis inge-
Asclepamet cxteros, ad judiciura accedere timue- raiscentibus, et imminentibus alque provocantibus
runt; et non semel, non secundo, sed etiam frequen- eos, et promittentibus, non solum se calumnias evi-
ler citati, vocationibus obedire noluerunt; congre- denter ostendere, sed etiam qux in eorum Ecclesiis
gatis videlicetin concilioOsio longxvo (qui propter _ deliquissent; illi vero tanto conscientix terrore con-
xlatem, atque confessionem, lanlumque laborem, stricti sunt, ut fugerent, el per fugam suas calum-
onmi honore dignus apparuit) et reliquis, sustinenti- nias aperirenl, delictaque sua judicii declinatione
bus et invitanlibuseos ingredi judicium; ut quxque faterentur. Et licet non solum ex prioribus, sed
conlra absentes consacerdoles diffamaverant atque etiam ex istis malitia eorum alque calumnise pate-
conscripserant, prxsentes oslenderent. Sed, sicuti iiant: tamen, ut neque per fugam occasionem alte-
prxdiximus, evocati non venerunt, ut etiam in hoc rius iniquitatis accipiant, curavimus contra veritatem
calumniam propriam oslenderent; et quodammodo facta eorum molimina examinare. Et hoc proposito,
rcspuendojustum judicium, insidias suas et molimina ex his qux gesta sunt eos calumnialores invenimus,
proclamarent. Nam qui de suis dictis coniiduut, et nihil aliud nisi adversus consacerdoles nostros in-
etiam ad faciem probare non fugiunl. Quia vero non sidias instilulas. Nam Arseiiium, quem dicebant ab
occurrerunt, nullumvestrum de eis ignorare confi- Alhanasio peremptum, hic vivit, et inter vivenles
dimus. Et si forsan rursus illic quidquam machinari commorari dignoscitur; ex quo etiam alia probanlur
voluerint, sciant omnes quoniam nihil habentes quo esse conficta. Quia vero etiam calicem divulgave-
possint consacerdotes nostros arguere, absentibus • runt fractum a Macario Athanasii presbytero, tcstati
PATBOL.LXIX 31
971 M. AURELIICASSIODORI 972
sunt qui de Alexandria el Mareole venerant, nihil A _. gredi, nec omnino accedere ad ecclesiam Dei. Et ve-
tale fuisse gestum. Sed eliam episcopi -Egypli Julio nicntes in Sardicam conciliabula apud semetipsosper
consacerdoti nostro scribentes, valde firmabant quia loca singula faciebant, et acta quxdam curn terrori-
neque suspicio fuisset hujusmodi. Proinde dixerunt bus concinnabant; quatenus nihil penitus ad judicium
monumenta adversus eos fuisse confecta, qux ta- perveniret, neque sanclum possemuscelebrare conci-
men probatum est ex una parte celebrata : in qttibus lium. Hxc omnia cognoscere poluimus a consacerdo-
gestis pagani examinabantur et catecbumeni; ex tibus nostris Macario Palxslino et Aslerio Arabix,
quibus unus catechumenus inquisitus, ait inlus se qui cum eis venerant, et ab eorum perfidia recesse-
fuisse quando Macarius venerat ad eumdem loctini. rant. Hi naraque ad sanctum concilium venientes,
Alter autem interrogatus, dixit illum famosissiinum violentiam qjam passi sunt narraverunt, nihil dicen-
Ischyram tunc xgrolasse, et in cella jacttisse; ut cx tes apud eds agi rectum: insuper adjicientes quia
hoc appareat nihil gestum ex omnibus sacramentis, duin essent rectx fidei, prohibili fuisseiil ab eis ad
eo quod et calechumeni intus fuissent, et Ischyras hxc loca venire, et propter inierminationem vix ab
\ms. Santheod et ed. V., Squiras] non adesset, sed cis intercedere [ed. Niv. et Frob., discedere] potuis-
jaceret xgrotus. Is namque malignissimus Ischyras sent. Ob hanc causam Sardicam venientes, in una
inentitus, eo quod Athanasius quosdam sacros incen- g] domo cuncti manserunt, ncquc brevi lempore a se
disset libros, illo tempore xgrotasse declaralus est recedere palienles. Quia vero nos tacere non decuit,
•
quando Macarius ibi fuit. Unde etiam ex hoc calum- nec sine vindicla relinquere calumnias, vincula, ne-
niator apparuit. Denique pro htijusmodi calumnix ces, vulnera, concinnaliones falsarum epistolarum,
mercede dederunt Ischyrx nomen episcopi, qui ne- verbera, nuditates virginum, exsilia, destructiones
que presbyter fuci.it aliquando. Duo namque presby- eeclesiarum, incendia, raigrationes a minoribus ci-
teri qui cum Meletio aliquando degebanl, et postea vitalibus ad majores Ecclesias, et prx omnibus 252
a beato Alexandro episcopo civitatis Alexandrinx adversus reclam fidem nunc Arianam vesaniam per
suscepli sunt et cum Alhanasio consliluti, leststti eos crudeliler insurgentem. Propterea charissimos
sunt nunquam illuni prcsbyteruni fuisse Melelii, ne- quidera fratres nostros et eoniministros Athanasium
que habuisse Melelium in Mareote ecclesiam vel Alexandrinx civitatis episcopum, et Marcellum An
ministrum; et qui penitus neque presbyter fucrat, cyrx Galatix, et Asclepam Gazx comministranles
nunc eum velut episcoptim produxerunt, ut eo no- Christo, innoxios et puros esse decrevimus : scriben-
mine in suis calumniis terrere viderenlur auditores. tes ad uniuscujusque parochiam, ut singularum Ec-
Lectx sunt enim et litterx consacerdotis nostri Mar- clesiarum populi cognoscentessui episcopipuritatem,
celli, el invenla est Eusebii siiniliumque nequitia. (C eum se episcopum ct habere et sperare cognoscant;
Nam ea, qux, veluli querimoniam faciens, Marcellus eos autcm qui in eorum Ecclesias luporum instar in-
dixit, hxc tanquam ipse conflrmaret accusaverunt. gcessi sunt, id est, Gregorium in Alexandria, Basilium
Hxc ergo sunt lecla, et reliqua, et prxcedentes pari- in Ancyra, Quinlianum Gazx, nec episcopos uomi-
ter quxstiones; rectaque hujus viri fidcs inventa est. nandos, nec Christianos, nec quamlibet pciiilus cum
Non enim a sancta Maria, sicut isti firmabant, dedit eis habcudam esse communionem,nec eorum litleras
Deo Verbo principium, neque finem habere asseruit habendas, nec scribendum eis. Theodoruni vero He-
ejus imperium; sed regnum ejus et sine principio, et raclea. Europx, et Narcissum Neroniadis Cilicix,
sine termino esse conscripsit. Asclepas aulem com- AcaciumCxsarex Palxslinx, et Stepbanum Anlio-
Xninister obtulit monimenta Antiochix confecta sub chix, Ursacium Sigiduni Mysix, Valentem cx Mirsia
accusalorum prxsenlio, et Cxsariensis Eusebii, et ex Pannonise, MenophantumEphesi, et Georgium Lao-
sentenlia judicanlium episcoporum se oslendit in- dicex, licet metuenles ab Oriente non venerint, lamen
noxium. Recte siquidem.o charissimi fralres, evocati eo quod a beatx memorix Alexandro civilalis Alex-
frequenter, obedire noluerunt, recte quoque luge- andrinx ponlifice sint damnati, et co quod secuni
runt. Conscientia namque sua perterriti, per fugas Arianos habeant, et propter crimina eis illala, gene-
suas calumnias indicarunt; et qux prxsenles accusa- D '. rali eos decreto sanclum concilium episcopatu deno-
tores super eis dixerant, eliam probaverunt. Ad hxc suil; et tlecrevimus non solum episcopos eos non
autem etiam eos qui dudum accusati propter Aria- esse, sed neque communionem cum fidelibus pro-
nam hxresim fuerant, et projecti non solum susce- mereri. Eos cnim qui dividunt a patcrna substantia et
perunt, sed eliam in majori ordine posuerunt, diaco- divinitate, ct alienant Verbuma Palre, diviili ab Ec-
nes ad presbyteratum promoventes, presbyteros ad clesia calholica convenit, et esse alienos a nominc
episcopatum, non ob aliud, nisi ut impietatem semi- Christiano. Sint igitur a nobis el omnibusanathema,
nare et dilatare potuissent et fidei corrumpere pieta- eo quod verbum veritatis videanlur csse cauponati.
tem; sunt aulem horum principes, Eusebius, Theo- Aposlolicum namqtie prxceplum esl: Si quis vobis
dorus Heraclex, Narcissus Neroniadis Cilicix, Ste- annunliaveril prmler quod accepistis, anathema sil
phanus Antiochix, Georgius Laodicex, Acacius Cx- (Gatat. i, 9). His ergo niillum conimunicarc denun-
sarex Palxstinx, Minophantus Ephesius, Ursatius tiate; nulla enim communioluci ad lenebras (II Cor.
Sigiduni [ed. Frob., Mygdoni] Mysix, Valens Mirsi vi, 14). llos pellite procul ab omnibus [ms. Lyr., ab
Pannonix. Isti namque convenientes cum Orientali- hominibusj; nulla enim concordia Christo ad Belial.
bus non sincbant eos nec in sanctum concilium in- Scrvale vos, fratres charissimi, ut neque scribatiseis,
S75 IIISTORIATRIPARTITA. LIRER IV. 974
neque eorum scripturas suscipialis. Studete simul, ___quoniam et primo genitum a mortuis. Confitemur
vos charissimifratrcs et comministri,tanquam spiritu unum esse Deum. Conliieinurunam Patris Filiique
prxsentes nostro concilio consenlire, atque subscri- divinitatem; neque quisquamnegat aliquandoPatrem
ptione vestra decernere, qux ab omnibus ubique Filio majoreni, non propter aliam essentiam, non
comministris noslris consonantia una servenlur. propteraifTerentiani, sed quia ipsum noroen Patris
Abdicamus autera illos, et cxlra terminos Ecclesix majus est filio. Hxc aulero illorum blasphemia aique
catholicx procul abjicimus,qui non affirmant", quia corruptibilisinterprelatio est; hac gratia eum dixisse
Deus est Christus, sed aiunt, verus Deus non est, contendunt: Ego et Patertinum sumus (Joan. x, 50),
quia Filiusest; sed verus Filius non est, ne genilus propter concordiam et unanimitatem. Sed reproba-
sil simul et ingenitus. Sic enim se intelligere nalum vimus omnes catholici intellectum eorum fatuuui ct
profitentur, quia sic dixeruut, quod natuni esl factura abjeclum, sicuti mortaliumhominum. Qui, quoniam
est. Et quia cura Christus anle sxcula sit, dederunt corrumpi cceperunt, offendentes discordare noscun-
ei principium atque finem,quod non in lempore, sed tur, et ad permutationes ascendunt : hoc modo di-
habel ante sxcula. Proinde dux viperx cx aspide slantiam et discordiam inter Patrem Deum omnipo-
Ariana progressx sunt, Valens et Ursacius, qui tcntem et Filium esse posse dicentes; quod absur-
glorianlur, et non dubilant se dicere Cbrislia- B dum est intelligere, et aliquatenus arbilrari. Nos
nos : profitenlesquoniam Verbum, et quoniam Spi- autem et credirnusel aflirmamus, et sic intelligimus,
ritus, et vulneralus, et interfectus, et mortuus est, quoniam sacra Scriptura loeuta est : Ego et Pater
et resurrexit; quodque cohors studet hxretico- unum sumus, propter essenlix unilatem, qux est una
rum, diversas esse substanlia» Patris, et Filii, ct et eadem Patris et Filii, et credimus semper sine
Spiritus sancli pronunliant, ct eas esse divisas. Nos principio et sine terminohunc regnare cum Patre, et
aulem hanc percepimus, et erudili sumus, hanc non habere nec tcmpus, nec defectumejus imperium,
habemus catholicam apostolicamque traditionem, et quia semper est; nuuquam enim esse coepit,ideoque
fidem atque confessionem, unam esse * substan- nec deficere poterit. Credimus et percipimus Para-
tiamnoiviinan.es Patris, etFilii, et Spiritus sancti. cleium sanclum Spirilum, quem nobis ipse Dominus
Et si quxrant qu_e sit Filii subslantia, profltemur promisit et deslinavit, et eum credimus missum. Scd
eam esse qux Patris : indubitanter nunquain Palrem Is passus non est, sed homo, quo indutus est, quem
sine Filio, neque Filium sine Patre fuisse credentes, assumpsit ex. Maria Virgine, qui pali poluit sicnt
nec esse potuisse, qttod est Verbum Spiritus. Absur- mortalis. Deusautem immortalisest. Credimus quia
dum nainqueest dicere, aliquando Patrem non fuisse terlia die resurrexil, non Deus in homine, sed
Patreni. Patrem enim sine Filio neque nominari, nec G homo in Deo resurrexit, quem et obtulit Patri suo
esse poluisse.Esl enim ipsius Filii lestimonium : Ego donttm,quera tilique liberavit. 253 Credimujjutem
in Patre, et Pater in me (Joan. xiv, 11); et, Ego et quoniam opportuno tempore atque definitorJB.neset
Paler unum sumus (Joan. x, 50). Nullusnoslrum ne- de omnibns ipse judicabit. Tanta siquidem eorum
gat natum : scd quibus natum b? Omnibus qux invi- stuititia, et ita crassiludine tenebrarum eorum mens
sibiliaet visilrilianuncupantur. Opifcxest archange- excxcata est, ut nequeant lumen cernere veritatis,
lorum, et angclornm, et mundi, et humani generis, nec intelligere qua ratione dictum est : Ut et ipsi in
quoniam 'ait : Omnium artifex supientia docuit me nobis untimsint (Joan. xvn, 21). Palam vero eslcur
(Sap. vu, 21). Et omnia per ipsum(acla sunl (Joan. \, dixit uiuim : quoniam apostoli Spiritum sanclum Dei
3). Non enim semper esse potuerat, si sumpsisset acceperunt; sed tamen ipsi non erant spiritus, nec
exordium : quandoquidemVerbum, quodsemper est, aliquis eorum aut Veibum, aut Sapienlia, aut Virlus,
non habcl initiuni. Deus autem nunquam terminum ant Unigeniius erat. Sicut ego et tu, inquit, unum
habet. Nondicimus Patrem Filium esse, neque rur- sumus, sic et isli in nobisunumsint (lbid.). Cerlissime
sum Filium falrem esse; sed Pater Paler est, et igitur Scriptura divina hoc dislinxit: In nobis, inquit,
Filius Palris csl Filius. Confitemurvirtutem esse Pa- unum sint; non ait, sicut nos unum sumus ego ct
tris Filiuni. Confitemur Verbum Dei Patris esse, D Pater; sed discipuli in semetipsis conjuncti et copu-
prxter quod aliud non est, et Verbumverum Deum, lati untini sint, et fidei confessione, iii gratia et pie-
et sapientiam, et virtulem, verumque Filium tradi- tate Dei Patris, et Domini et Salvatoris nostri con-
mus. Et non sicul cxteri iilii nominantur, ita Filium cessione et charitate unum esse possint.
dicimus : quoniam ilii aut gratia regenerationis dii Ex his litteris agnoscitur et accusatorumcalumnia,
eruut, aut eo quod digni fiant, filii nuncupantur, ne- et priorum iniquitasjudicum, et dogmatum vera sa-
que propler unam substantiam qux est Patris et lubrilas. Non solum enini de divina nos beati Patres
Filii. Confitemuritem et unigenilura et priniogeni- docuere nalura, sed etiam eruditionem dispensatio-
tum; sed unigenilumVerbum dicimus, quod semper nis explanaverunt. THEODORETUS, iib n, cap. 8,
fuit, et est in Patre; primogeniiumaulem quantura edil. Clirist.
ad hominem.Sed lamen differt a crealura communi:
• Ed. Frob. et Niv., qui affirmant: Quod Deusest b Ed. Frob. et Niv., Sed genilumante omnia, cuas
Christus, sed verus Deus nou est; Quod Filius est, invisibilia, elc.
'
sed verus Filius non est; Quod genilus est, simul et Redundat, ut niiliividetur, aut esseaut nominan-
ingenitus. tes. EDIT.
97o M. AURELHCASSIODORl 976
CAPUT XXV. lA cum sociis est ingressus, iniquos clamans eos, et ini-
De legatis Sardicensium ad Conslantium destinatis, quilatis judices destinatos. Multoque clamore facto,
et de nefanda machinaltonecontra eos a Stepliano concurrerunt et servi, surrexitque Vincentius, et
Antiochenoprmsule concinnata. claudentes januam domus, septem quidem calumuia-
Hxc Constans agnoscens, doluit quidem, levitatem torum coniprehendere potuerunt. Onager vero cum
fratris inspiciens, et infremuit adversus instigatores reliquis fugit. Detenta tamen est cura illis et mulier.
malorum et imperatoris facilitalem ita decipientium. Diluculo autem magistrum militum qui cum illis ve-
Duos aulem episcopos ex Sardicensi concilio elecios neral, excitantes, ad palalium processerunt. Et prx-
cum lilteris misit ad fralrem, cum quibus et magi- sumptiones Slephani proclamantes, dicebant jam non
strum roilitum Salianum pietale justitiaque fulgen- egcre judicio, neque verberibus iniquitales ejus. Ma-
tem. Lillerx vero non solum monilionem habuerunt gister vero mililum prxcipue clamitabat: rogans ut
atque consilium, sed ctiam interminalionem pio juberet imperator non synodice, sed judicialiter po-
principi condecenleni. Primum quidem enunliavit tius iniqttani examinari prxsumplionem : proraittens
fralri ut episcopis praberel auditum, et iniquitales a primum se episcoporum clericos traditurum, et
Stephano aliisquc prxsumplas agnosceret, nec non oporlere etiam ministros Stephani ita contradi. Cum-
et Alhanasium gregi proprio restilueret; patefacla ig que ille impudenter contenderet, dicens clericos non
quidem calumnia, priscorumque judicum iniquitate subdendos esse verberibus, placuit et imperalori «t
et crudelitatc revelata; adjecitque, quia nisi vellet judicibus, ut inlra palalium causx proveniret exami-
quodjustum est facere, ipse ad Alexandriam perge- natio. Et primum quidem inlerrogavere mulierem,
ret, et Alhanasium ovibus desideranlibus restaura- quis eam ad metatum deduxisset episcoporum. Qux
ret, inimicorumque catervas procul expelleret. Hanc dixit quemdam juvenem ad se venisse, et adventuro
aulem epistolam Constanlius in Anliochia suscipicns, indicasse peregrinorum, ct quod opus haberent, et
promisit se facturum qux qualitas temporis annue- quia vespere veniens deduxisseteam ad habitaculum
bat. Sed in his perterriti veritatis impugnatores, ne- quoddam, eamque intra januam domus et porlicum
fandissimum machinati sunt malum. Applicueranl introire prxceperit. Adjecit etiam inquisitionem epi-
elenim sacerdotes a concilio deslinati reinoliore in scopi, el terrorem factum, et orationem ejus, et sur
loco. Magister vero railitum aliam raansionem acce- pervenientium repentinas invasiones.
perat. Hxc judices agnoscentes, caplum inter alios juve-
Porro Stephanus tunc Antiochenus episcopus, cum nem ad mcdiura deduxerunt. Qui non exspeclaas
aliis tyrannidis cooperatoribus, naves naufragio prx- necessitatem verberum, machinatuni consiliun pa-
parabat, ciun quibus assertores reclorum dogmatum p( tefecit, et Onagrum hxc omnia perpetrasse confes-
variis nitebatur absorbere calumniis. Horum ilaque sus est. Qui deductus ad medium, Stephanum dixit
erat dux quidam juvenis Onager nomine, cum aspe- hxc omnia prxcepisse. Sic igilur Slephani cogno-
ritate veniens [ed., licenter vivens], et iniqua con- scentes iiiiqiiitalem, prxsenlibus tunc cpiscopisper-
versalione congaudens, qui non solum in plateis di- miseruiit ul eum damnarent, ct ab ccclesia procul
versos tormentis afficiebat, et fustibus lacerabat, expulsus est. Non tamen ab Ariaua peste Ecclesia li-
sed cliam domos impudenter invadens, viros ac mu- berata est. Nam Leontiuspost eum ordinatur, genere
lieres bonestissimas abslrahebat. Et ne longius ejus Phrygius, voluntate nequissimus. Verum Constan-
cxtendam calliditatem, contra optimos viros prxpa- tius ea qux conlra episcopos fuerant machinata, ex-
ratam narrabo prxsumptioneni. Is enim Onager ad perimento cognoscens, scripsil Athanasio maximo et
quamquam fornicariam veniens, ait quosdam nuper semel, et secundo, et terlio, invilans eum ut a 254
venisse peregrinos, et noctem habere necessariam parlibus reraearet Hesperiis, sicut ipsis litleris indi-
meretricis. Porro sumens quindecim indisciplmatos, catur. TUEODORETUS, lib. n, cap. 8, 9 el 10, p.
et eos in vicino episcoporum melalo celans, per- 83, 84.
rexit cum meretrice ad januam ubi illi viri requie- CAPUT XXVI.
scebant. Eamque apertam inveiriens, persuasit tuii Epislola Conslantii ad Athanasium, ut ad eum
" venirel.
puerorum, pecunia data, ut mulicrem introduceret
intra januam quam ipse monslrabat, ibi quippe uter- Constantius victor Augustus Athanasio episcopo.
que sacerdotum dormire videbanlur, eamque mulie- Plurimum te circumferri et fluctuari ferocibusma-
rem interius prxcepil accedere : ipse vocalurus so- ris undis nostrx mansuetudinis clemenlia non per-
cios est egressus. Conligerat enim unum seniorem misit. Patria quippe terra nudatum, et privalumpro-
episcopum Euphratam nominc in loco exteriore dor- priis rebus, erranlemquo per loca invia besliarum,
mire. Vincentius autem (sic enim dicebatur alter) in indefecla nostra pietas non despexil. Ideoque libi
interiori cubiculo quiescebat. Cumque intra oslium diu disluli scribere voluntalis mex propositum : spe-
puella venisset, sonum pedura Euphratas cogno- rans spontc te ad nos forle venturum, et laborum
scens, dum esset obscurum, quis ambularet inlerro- satisfactionem a nobis exigere. Verumtamen, quo-
gavit. Illa vero loquente, conturbatus Eupbratas, dx- niam forle timor impedivit voluntatis lux proposi-
monemque putans esse mulieris imitatum vocem, re- tum, litteras Iargilale pleirissimas ad tuam beati-
penle Salvatorem Christum ad suum vocavit auxi- tudinem [ms. Lyr., benignilaleraj destinavimus, ut
ium. Onager autein dux iniq-uitatis hujus, lioc facto sine melu nostris aspectibus velociter tuam praesen.
977 HISTORIATRIPARTITA. LIBER IV. 978
tiam prxbere festines; quatenus desiderio luo poti- \j Alhanasii didicistis, et integrum cognovistis secun-
tus, experiaris nostram cleinentiam in propriis re- dum insitam vobis fidem quam percepislis : quoniam
stitutus. Hac etenim causa et dominum meum fra- non usque ad finem is a vobis possit abduci, cujus
tremque Conslanlem Victoreni Augustum pro te orationes in sanctissimis animabus veslris tanquam
rogavi, ut tibi potestatem ad nos tribuat veniendi, prxsentes semper habuistis. Ergo non plurimis mihi
ut arabobus nobis annuentibus, restilutus in patria, verbis opus est vobis scribere. Quxcunque eirim vo-
habeas maximum gratix nostrx pignus. SOCRATES,bis a me potuerint dici, hxc jam tides vestra prx-
lib. n, cap. 18. Edit. Christ. Vales. cap. 23, p. 107. ccssit, et divina gratia communis orationis nostrx
CAPUT XXVII. vota complevit. Congaudeo siquidem vobis; iterum
Alia epistola ejusdem pro eadem re. enim dico, congaudeo, quoniam inexpugnatas ani-
mas in fide servastis. Sed etiam ipsi fratri meo Atha-
Constantius Victor Auguslus Alhanasio episcopo.
nasio non minus congaudeo : quia licet multam sit
Licet prioribus noslris litteris significaverimus,
sine solUcitudinead nostrum debeas ve- passus tristitiam, neque una hora vestri desiderii et
quatenus oblitus est. Nam licet corpore ad tempus
nire comitatura, eo quod raaxime velimus te ad pro- charitatis
a vobis sit abstraclus, tamen spiritu vobiscum sem-
pria deslinare; tamen et nunc has litleras ad tuam
direximus sanclitatem; per qu.s invitamus ut sine B ' per degere videbatur. Et ego quidem, charissimifra-
omnem tentationem contra eum surgentem reor
aliqua iucredulitatevel metu ascendens, publicis ve- tres,
hiculis ad nos venire festines, ut qux dcsideras pos- sine gloria non fuisse. Nam et vestra, et ejus fides
enim non
sisadipisci. SOCRATES, lib. n, cap. 18. Edit. Christ. cognita est universis et comprobata. Si
tanta et talia provenissent, quis crederet quia aut
Vales. cap. 23, p. 108.
vos tale judicium tantamque charitatem circa talem
CAPUT XXVIII. exhibuissetis episcopum, aut ille potuisset tantis cir-
Tertia Constanlii epislola pro eodem. cumdari virtutibus, per quas spe ccelesti fraudatus
Constantius Victor Augustus Athanasio episcopo. non est? Promeruit
igitur quolibet modo et nunc, et
Dum in Edessa degeremus, prxsentibus presbyle- in futuro etiam confessionis
gloriosum martyrium.
ris tuis placuil ut ad te destinatis presbyteris
Frequenter enim terra marique plurimum xstuatus,
ad nostrum debuisses festinare comitatum ; qua- omnem Arianx conculcavit hxreseos; et
pravitatem
tenus videns noslros aspectus, repenle properares ad crebro
per invidiam usque ad periculum impulsus
Alexandriam.Sed quoniam plurimum prxteriit tem-
contempsit mortem, munitus omnipotente Deo et
pus ex quo suscipiens a nobis litteras non occurri- DominoJesu Cbristo Salvatore nostro : et
sperans
sli, propterea etiam nunc commoncre te festinavi- f immicilias declinare, et consolationi veslrx restitui:
mus, ut vel nunc tuam prxsentiam nobis velociter Q
deferensvobismajoratropxaexfortissimaconscientia,
prxsentare contendas, et ita possis patrix tux resti- pro qttibus 255 et "sque ad terminos terrx lolius
tui, tuaque securus oratione frui. Ad plenam vero
apparuit gloriosus. Fiduciam itaque habens sui pro-
cognitionem Aehitum diaconum destinavimus, a quo
positi co-leslisquedoctrinx, clarificatus est immor-
possis agnoscere etiam nostri animi voluntatem, et tali judicio, ct ad vos revertitur. Diligendus igitur
quoniam ea qux optas poleris impetrare. vos clarior nunc cst, quam tunc quando profe-
apud
Has epistolas in Aquileia suscipiens Athanasius, clus a vobis est. Nam si materias id est
pretiosas,
illic enim relicla Sardica morabatur, mox recurrit aurum
alque argentum, ad purgandum ignis probat,
ad Romam, et ostendens litteras episcopo Julio, in dici poterit de tali tantoque viro, qui
quid dignum
maximo gaudio Ecclesiamfecit esse Romanam. Pu-
cum lantas tribulationes et pericula devicisset, red-
tabatur enim etiara Orientis imperator eorum fidei ditur nunc vobis immaculatus : non a nobis solum-
consentire, eo quod ad se Athanasium fiducialiter modo, sed comprobatus ab omni concilio? Suscipite
evocaret. Julius autem in Alexandriamclericis atque
siquidem nunc, fratres charissimi, cum omni divina
plebi hxc de Athanasio scripta direxit. SOCRATES, 1 gratia pastorem vestrum ac prxsulem, tanquam vere
lib. n, cap. 18. Edit. Christ. Vates. cap. 23, p. 108.
j-j Athanasium, cum his qui tanlis laboribus ejus parti-
CAPUT XXIX. cipes sunt effecti; et gaudete fruenles orationibus qui
Epislola Ju.it ad Alexandrinos pro Athanasio. pastorera vestrum, ut ila dicam, esuritis atque siti-
Julius archiepiscopuspresbyteris, et diaconibus, tis, quando etiam ipsi vestram sanctitatem salutari-
et plebi, habitantibus in Alexandria, dilectissimis bus scripluris cibastis atque potastis. Nam cum de-
fratribus, in Doroinosalutem. geret in peregrinis, vos ei consolatio fuistis, et in
Congaudeovobis et ego, dilectissimi fratres, quo- persecutione atque periculis refovistis eum fidelissi-
niam fructum vestrx fidei ante oculos jam videtis. mis veslris animabus et mentibus. Ego siquidemjam
Hoc etenim verc gestum quilibet inspiciet in fratre exsulto considerans et ralione prospiciens in ejus
ct coepiscoponostro Athanasio, quem propter puri- reversione uniuscujusquevestrum gaudium, et plebis
tatcm vitx sux et vestras orationes restituit vobis; votivas occursiones, et concnrrentium gloriosain fe-
Deus. Ex hoc itaque creditur puras et charitate ple- stivitatem; et qualis ille vobis erit dies et quantus,
nas orationes vestras ascendisse semper ad Deum. remeante scilicet fratre meo, et quiescentibus priscis
Memores enim estis promissionum cceleslium atques malis quorumdam machinatione sarcitis; nec non
dilectionis quam ex doclrina prxdicti fratris meii preliosa ac votiva rcversione cunclos in quadam
 979 M. AURELII CASSIODORI 980
plenissimi gaudii ixtilia copulantc. Htijusmodivero jAsunt, hxc esse noscunlur. SOCRATES, _._•.u, cap. 18.
gaudiuni usque ad nos magnitudine sua pertingit: Edit. Christ. Vales. cap. 23, p. 111. (A»..Dom.550.)
quibus divinitus hoc etiam constat esse concessum,
qualenus et nos debeamus ad laudem tanli viri con- CAPUT XXXI.
surgere. Sed melius est ut epislolam oratione clau- Epistola Constantii per quam omnia gesta contra
Alhanasium habila sunl cassala.
damus. Deus omnipolens, et ejus unigenitus Filius
Dominus et Salvator noslcr Jesus Christus hoc gau- Vietor Conslanlius Maximus, pius, episcopis et
dium vobis prxbeat iu xternum : dignum tribuens presbyteris catholicx Ecclesix salutem.
praemiumadmirabili vestrx fidei, qiiam circa pontifi- Reverendissimus episcopus Alhanasiiis non est
cem vestrum glorioso lestimonio demonslratis; ut et Dei gratia derelictus; nam licet brevi tempore hu-
vos et qui vobiscum sunt hic et in futuro meliora mana fuerit probalione submissus, tamen debilum
possideatis : Qum oculut non vidit, nec auris audivil, providenlix universa perspicientis [Ms. Lyr., pro-
nec in cor hominis ascendit, quas prmparavit Deusdi~ spicientis] noscitur susccpisse decretum : reeipiens
ligentibut se (I Cor. u, 9). Per Dominum noslrum volunlate Dei noslroque judicio patriam suam, pari-
Jesum Christum, per quem et cum quo omnipolenti ter et Ecclesiam cujus divino nutu prxsul exslabat.
Deo gloria in sxcula sxculorum, Araen. Valere vos B I Huic enim consequenter oporlebal noslram adesse
opto, charissimi fratres. SOCRATES, lib. n, cap. 18. mansuetudinem; quatenus omnia adversus eum, et
Edit. Christ. Valet. cap. 25, p. 109. ejus communicatores definita, omnisque suspicio et
illusio contra eum gesta, de cxlero sit inanis et va-
CAPUT XXX.
Quid Constantiuspelieril Atlianasium, et quid Atha- cua; et relevatio, quam dudttm clerici cjus habue-
nasius Constaniium,et quomodo,orthodoxisponlifi- runt, competenter firma permaneat. Sed eliam hoc
cibus recipientibus suas Ecclesias, hmreticisint ex- ejus gratix adjiciendum esse censuimus, quatenus
pulsi. omnes ordinis sacri cognoscant, concessum omnibus
His ilaque litteris conlidcns Athanasius, ad Oricn- sibi conjunclis, ut sine timore sint, sive episcopi,
tem venit. Quem Constantius imperalor non tunc sive sint clerici; sufficit enim unicuique circa eum
moleste suscepil; sed eum circumvenire tentabat, rectx voluntatis unio. Quicunque enira meliori judi-
molitione submissus Arianorum, et dixit ad eum : cio alque parte constituti, hujus eligunt communio-
Sedem equidera tuam decreto concilii nobisque con- neni, hos omnes prxcipimus ad instar prxcedentis
senlientibus recepisti; sed quia sunt aliqui in Alex- providenlix, etiam nunc voluntate Dei, nostrx gra-
andria populi tuara declinantes coinmunionem, tix largitatem adipisci. SOCRATES, lib. u, cap. 18.
unam eos in civitate ccclesiam habere permilte. Ad G ( Edit. Christ. Vates. cap. 23, p. 112. (An. Dom.
hanc propositioncm Athanasius roox occurrit, et 550.)
ait: 0 iraperator, potestatera habes jubere simul et
agere quxcunque volueris. Sed etiain ego beneli- 256 CAPUT XXXII.
cium a te deposco, quod mihi concedi precor. Prin- Epistola Conttantii ad Alexandrinot, ul reciperent
cipe vero contiuuo se dalurum esse pronuntiante, Athanasium.
repenle subjunxit Athanasius, idem beneficiumsibi Victor Constantius Maximus,Pius, populo Alexan-
largiri petens, quod quxrebat imperator accipere. drino Ecclesix catholicx salulem.
Unam enim et ipse ecclcsiam postulabat dari per In omnibus perhibentcs noslrx xquitatis inlentio-
singulas civitates declinantibus Arianorum cominu- nem, scienlesque quoniam diu providentia vestri
nionem. Igitur Alhanasii sententiam inutilem sibi contemplatoris cslis alienati, id est, pontificisAlha-
cognoscentes Ariani, hoc quidem diflerendum esse nasii, qui propler insertara recliludinem, suorum-
dixerunt, et agendum quod placeret imperatori: que morum probitatem cunclis innoluit, eum dcnuo
qnia imperator Paulo, el Alhanasio, el Marcello, et ad vos destiuare censuimus. Hunc itaque consuete
Asclepx Gazx, et Lucio Adrianopoleos secundum et competenter suscipientes, et apud clementem
ea qux in concilio Sardiceno placuer.int, proprias j) ] Deum adjulorem orationum habentes, vobis con-
reslituerat sedes. Unde principalia sacra \id est, sa- gruam simul et nobis placitam concordiam atque pa-
crx litterx prmcipis] per singulas civitatesad eorum cem secundum Ecclesix sanctionem ubique probatx
mittebanlur ecclesias, quibus jubebatur ut eos re- [Ms. Lyr., prolatx] sulficienter festinate servare.
pente susciperent. Igitur in Ancyra, expulso Basilio, Non enim ralionabile est aliquam discordiam inter
et pro eo introducto Marcello,non fortuila turba pro- vos agitari, aut lumullum nostrorum temporum di-
venit, qux derogationem contraria sapientibus irro- sciplinx contrarium; et hoc quidem abesse a vobis
gavit: Asclepam vero continuo Gazxi susceperunt. omninovolumus. Orationibus autem sufficienter, eo
In Constantinopolitana civilate Macedoniusad modi- scilicet prxsule et adjutore apud Denm, vos instare
cum tempus Paulo successit, apud semetipsumin Ec- solemniler admonemus; quatenus tali proposilo ad
clesia remota collectiones agens. Pro Athanasio ta- omniura vota perveniente, etiam genliles idoloruin
men solo imperator episcopis, et clericis, atque plebi errori hactenus servientes, ad cognitionem sacrx re-
scripsit, ut eum libenter susciperent. Insuper eliam ligionis sub alacritate festinent. 0 charissimi nobis
qux contra eum in judiciis acta fuerant, aliis litteris Aiexandrini, rursus igitur admonemus ut in his quce
glioleri jussit. Qu_cvero de ambabus rebus scripla. djcta sunt persistatis, et onyies episcopumdecretg
981 HISTORIATRIPARTITA. LIBER IV. 98«
superno nostraque sententia destinatumlibenter et pie A \ Athanasius ergo per Pelusium pergebat ad Alexan-
suscipiatis, et toto animo totaque voluntate ample- driam. Transiens autem per civilates, edocebat ut
ctendum existimetis. Hoc enim et vos deret, et no- Ariauos universi declinarent, et consubstantialilalis
strx mansueludini noscitur convenire. Ul autem om- dogma complecterentur. In quibusdam vero ecclesiis
nis turhseseditionisoccasioperimatur, judicibus apud ordinatioiies fecit. Et hoc fuit iiiitium alterius que-
vos habitis, Iitteris nostris prxcipimtts, qtialenus relx adversus eum, quia in aliorum ecclesiisordinare
omnes, quos seditiosos agnoverint, legitiinx vindictx prxsumpsit. Hxc itaque de Alhanasio provenerunt.
subjiciant. Utraque igitur perspicientes, et nostram SOCRATES, lib. n, cap. 19. Edil. Christ. Vales. cap,
cum Deo sententiam, etrationem professionisvestrx, 24, p. 114.
nec non et supplicium contra seditiosos indictum,
CAPUT XXXV.
compelenter et congrue sacrx religionisjura servate. Quibusoccasionibuttunc retpubliea turbabatur, et d«
Prxdictumque Deo amabilem virum omni reverentia divisione Antiocheni populi propter fidem.
ethonore colite; et orationes una cum eo pro vobis- Interea respublica Jortuitis casibus urgebatur ;
ipsis et nostrx vilx favore [Ms. Theod., fautori] om- unde qux sunt capimlaria non est incongruum bre-
nium Salvatori Deo lxtanter offerte. SOCRATES, lib. viter explanare. Igitur quia, xdificatore Constanli-
n, cap. 18. Edit. Christ. Vales. cap. 25, p. 113. jP nopolitanx civitalis moriente, trcs ejus filii impe-
CAPUT XXXIII. rium susceperunt, in prxcedentibus est narratum.
Epistola Constanlii pro Atlianasio,utest.abolereturquid- Sciendum auteni qma cum istis imperavit consobri-
quid contra eum geslum nus eorum, nomine Dalmatitis, vocabulura patris ba-
Victor Constantius Augustus Nestorio salutera. bens; qui dum paululmn imperasset, a militibus
Eademvero forma prxsidibus Augustorum Nicxx, interemptus est, non jubente Constanlio ut occide-
Thebaidis et Libyx scriptum est. Quidcunquedudunt retur, nec tameu prohibente. Dum vero Constanti-
ad lxsionem et injuriam Athanasio episcopo coii- nus minor fratris partes invaderet, et ipse a milili-
municantiumreperitur actum, hoc nunc aboleri prx- bus congressjone facta peremptus est. Hoc autem
cipimus. Nam et ministerium quo privali fuerant jam sxpe diclum est. Post mortem vero Constan-
ejus clerici, eosdem rursus volumus oblinere. Hanc tini minoris, Persicum 257 corriraRomanos motun.
itaque prxceptionem nostram servari censemus ; est bellum, in quo Constantius proficere non vale-
quatenus Athanasio episcopo sux Ecclesix reslituto, bat; nam cum nocte prxliuni circa fines Romanorurn
cominunicatoresejus habeant miiristeriumquod sem- atque Persarum fuisset geslum, validiores tunc Persx
per habuerunt, quod etiam reliqui clerici habere no- ad breve tempus inventi sunt. Quo tempore neque
scunlur, ut et ipsi gaudio potiantur. SOCRATES, lib. C. Christiani sub quiete degebant, sed per Athanasium
n, cap. 18. Edit. Christ. Vales. cap. 23, p. 114. de consubstanlialisverbo circa Ecclesiaserat pugna.
CAPUT XXXIV. SOCRATES, lib, ii, cap. 20. Edit. Christ. Vales. cap,
QuomodoAthanasiusAlexandriam sit reversus. 25, p. 115.
Tantis et talibus epistolis munitus sanctissimus Denique apud Antiochiam non concordabant in
Alhanasius, per Syriam aggressus yenil in Palxsti- professione sua clerus et populus; sed per choros,
nam, apprehendensque Hierosolymam, et episcopo ut est consuetudo, ad hymnos dicendos Deo in fine
Maximoinnotescens gesta Sardiceni concilii, et quia psalmorum monstrabant propriam voluntatem. Et hi
Constantius imperator illorum decreto judicioque quidem Patri ET Filio, sicut xqui honoris, gloriam
consenserat, prxparavit ut episcoporum illic habi- dicebant; hi vero Palri INFilio, per interpositionem
tantium synodus agerelur. Maxiniusautem in nullo prxpositionis, Filinm secundum esse monstrantes.
segnis de Syria atque Palxslina universos evocavil His ita geslis, hxrens quid ageret Leontius, qui illo
episcopos. Facloque concilio restiluit et ipse beato tempore ex hxresi adversa sedem Antiochix guber-
Athanasio communionern et dignitalem. Scripsitque nabat, cum prohibere non prxsumeret eos qui se-
etiam ipsa synodus Aiexandrinis, et omnibus in cundum traditionem Nicxni concitii psallerent Deo :
.Egyplo, et Libyisepscopis, clericis atque plebi, ea J) quia metuebat ne seditio nasceretur in populo, hoc
qux de Athanasio gesla atque decrela sunl. Obquam dixisse fertur, tangens caput suum jam canum : Hac,
rera valde Maximo detraxerunt Athanasii derogato- inquil, nive soluta, lutum congeretur immensum.
res episcopi : quoniara primitus deponens eura, rur- Per hoc ostendens quod se defuncto seditioncra po-
sus ex pceiiilentialanquam nihil fuisset actum, sen- pulo generaret illa discordia qux in hymnis fiebat,
tentiam pro Athanasio protulit, qux communionem non patienlibus suis suceessoribuscum populi varie-
ei dignitatemque prxberet. Hxc agnoscentes Ursa- tate sentire. Athanasius igitur veniens ad _-_gyptuiii,
cius el Valens, qui circa Arianum dogma studium innotuit synodales epistolas Julii Rom. pont., insuper
primitus ardenter habuerant, declinanles a priori et synodalem Maximi Hierosolymitani, qux taiia
voluntate Romam profecti sunt, libellumque poeni- continere dignoscuntw. SOZOMEN., tib. III, cap. 19.
tentix Julio offerenles episcopo, et in consubslantia- Edit. Christ. Vales. cap. 20, p. 555. _
litatis consensere sermone, et lilleras Athanasio di- CAPUT XXXVI.
rexerunt, seque ei de cxlero communicare professi! Epistola Hierosolymilani concilii ad Mgyptiacos
sunt. Sic itaque tunc Ursacius et Valens gestis Atha- episcopos.
nasii superati, conversi \Ms. Lyr., reversi] sunt. Sancta synodus Uierosolynriscongregata per M§\
983 M. AURELII CASSIODORI 984
ptum, Libyam et Alexandriam constitutis presbyle- A rannos semetipsumquo poterat prxparabal. SOCRA-
ris, diaconibus et plebi, fratribus desideratissimis, in TES,lib. n, cap. 20. Edit. Christ. Vales. cap. 25, p.
Dominosalutem. 116.
Cunctorum Deo digne gratias agere non valemus,
fratres charissimi; in quibus enim miracula semper CAPUT XXXVIII.
egit, etiam modo cum Ecclesia vestra fecit: pastorem De insidiis contra Athanasium gestis, el de tevitate
vestrum, et dominum, consacerdotemque nostruro Constantii.
Alhanasium vobis sua pietate restiluens. Quis enim Adversarii siquidem Athanasiiopportunum se tcm-
aliquando speravit oculis carnalibus intueri, quem pus invenisse judicantes, rursus adversuseummachi-
nunc et nos et vos inspicitis, respicientes quem vi- nabantur. Tunc imperatori Constantio suggesserunt
dere desiderastis? Sed vere orationes vestrx a Deo quia omnem .Egyptum subvertisset et Libyam. Invi-
oranium sunt auditx, qui curam habet Ecclesix sux, diam vero maxime auxit ejus, eo quod ordiualiones
ct vestras lacrymas atque gemitus semper inspexit; in parochiis fecisset alienis. Alhanasius inlerea, dum
quapropter vestras audivit preces. Eratis enim sicut venisset ad Alexandriam, synodum jEgyptiorum
ovcs abjectx et fatigalx, non habentes utique pastoa congregavit episcoporum. Qui consona decrcverunt
rem. Propterea visitavit vos ccelitus Pastor verus, B Sardiceno concilio atque Hierosolymis celebrato.
et de propriis ovibus curam gerens, restituit vobis Constantius igitur imperator, dudum et ipse Ariano-
quem noscimini concupisse. Ecce enim et nos omnia rtim secta prxoccupatus, omnia qux paulo anle ei
pro ecclesiastica pace facientes, vestrxque dilectioni placuerant in contrarittm demutavit. Et primum qui-
conspirantes, in ejus amplexu prxcessimus; et com- dem Ecclesix Constantinopolitanx pontificem Pau-
municantes ei per eum vos alloquimur, scriptaque lum deportari jussit exsilio; quem deducentes, in
prxsentia deslinamus. Itaque secundura gratifica vota Cucuso Armenix suffocarunt.Marcello autem denuo
vestra, scitote nos quoque cum eo vinculo charitatis projecto, Ecclesiam Ancyranam Basilius rursus inva-
obstrictos. Debetis ergo etiam pro pietale Deo ama- sit. Lucius autem Adrianopoleos ferro vinctus, in
bilium nostrorum imperatorum incessanter orare, carcere moritur. Tautumque valuerunt qux de Atha-
quoniam et ipsi cognoscentes vestrum desiderium, nasio 258 dicebantur, ut in immensum furorem
eum vobis restituere destinarunt. Omni ergo honore cadens imperator, eum ubicunquereperiretur jttberet
tensis manibus suscipientes illum, gratificas orationes occidi: cum quo Theodttlum et Olympiumprxsules
offerte Deo, qui vobis talia condonavit. Feslinate Ecclesiarum Thracensium. Igilur Alhanasium voluh-
siquidera seraper in Deo gaudcre, et glorilicare Do- tas imperatoris non latuit, sed prxsentiens, fuga dila-
jninum, per quem et cum quo Patri est gloria in sx- G psus est et minas principis declina-ut. Cujus fugam
cula sxculorum, Amen. Veniens igitur Athanasius dilataverunt Ariani, prxcipue Narcissus Neroniadis
in .Egyplum, quos quidem agnovit Arii sectatores episcopus, Georgius Laodicix, et Leontius lunc An-
deposuit. Quibus a se depositis, Ecclesias eorum pra> tiochenx prxsul Ecclesix. Is enim cum presbyler
cepit fidem tenere Nicxni concilii, eamque summo esset, dignitate privatus est, quia cum muliere Eu-
studiocustodiri. SOZOMEN.,.I'_I.IH,cap.21.Edil.Christ. stolia nomine degens, et turpem suspicionem celare
\Vales. cap. 22, p. 555. volens, genitalia sibimet noscitur abscidisse, et de
CAPUT XXXVII. cxtero quidem iiducialiter cum muliere vivebat. Post-
De Magnentio tyranno, et de Britanntone alque ea vero studio imperatoris Constantii in Anliochena
Nepotiano. Ecclesia ordinatur episcopus post Slephanum, qui
Sic itaque se rebus babentibus Magnentius tyran- primitus successerat Placito. Hxc igitur de his dicla
nus circa parles emersit Hesperias (an. Dom. 552); su.ficiant. SOCRATES, lib. n, cap. 21. Edit. Clirist.
qui Constantem itnperatorem Occidentaliurapartium, Tales. cap. 26, p. 116.
facte dolo, circa Gallias interemit. Quo gesto, inte-
CAPUT XXXIX.
Slinum inflammaturaest bellum. Magnentius etenim
De Macedonioejusque crudelitate.
tyrannus cunclam tenebat Italiam, Africamque,et Li- J)
byam, simul et Gallias. In Illyrico vero et in Sirmio Eo tempore Conslantinopoli Macedonius tenebat
aliud rursus a militibus exortum est bellum per ty- ecclesias, Paulo scilicet amputato prxdicto modo.
rannum nomine Britannionem. Sed etiam Romam Qui de imperatore prxsumens, Chrislianis commovit
tumultus non fortuitus detinebat. Fratruelis namque bellum, et non minus quam quod tyranni eo tempore
Constantini Nepotianus nomine imperium assumpse- faciebant: suadens enim imperatori ut ei ecclesias
ral, monomachorumvirtute suffultus, et Nepotianum vastanti ferret auxilium, egit ut lege firmarentur qux-
quidem Magnentii milites deposuerunt; Magncnlius cunque pessime agere nitebatur. Muniens enim se-
autem procedens, universas partes vastabat Hespe- metipsum monasteriis plurimis, qux ipse propria
rix. Horum igitur omnium malorum iraraensa con- voluntate in Constanlinopolitana urbe conslituit, et
fluxio brevi terapore generata est. Quarto enira anno pactis episcoporum in circuitu positorum, frequenter
post Sardicense concilium, hxc acta noscuntur con- dicitur afflixissePauli dogmala sapienles. Et primum
sulatu Sergii et Nigriani(id est anno Dom. 550). His quidem expulit eos ex ecclesiis, deinde vero coramu-
itaque nuntiis apparebat quia ad Constantium solum nicare sibi coegit, ita ut plurimi plagarum immani-
imperii jura pervenissent; quo provcctu, contra ty- tate deficerent, alii vero substantiis, alii humana
9.5 HISTORIATRIPARTITA.LIBER V. 986
civilitale privarcntur, aliis in frontibus cbaracteres ^ tardantem Macedonius auxit episcopus. Helladicx
ponerentur, ut essent hujusmodi'signo notati. Hxc vero civitales Illyrici, necnon ct Hesperix partes
itaque faciebanl per omnes Orientis urbes, prxcipue manebant imm.lx. SOCRATES, lib. u, cap. 22. Edii.
tamen Constantinopoli. Quam perseculioncin primo Christ. Vales. cap. 27, p. 117.

LIBER QUINTUS.

259 CAPUT PRIMUM. atque custodiente, pericula cuncta transivimus, Deum

Quod defuncto Constante rursus Ariani Constantium magnifice glorificantes, quoniam neque populum neci
adversusAthanasiumexcitaverint. tradidimus, sed etiam quatenus salvaretnr actuin est,
Brevi siquidem tempore prxtereunte, defuncto ct manus quxreniium nos effugere prxvahiimus.
Occidentis imperatore Constante, Conslantiumfaulo- THEODORETUS, tib. n, cap. 15, p. 87.
res Arii compulerunt, Alhanasii ad eum memoriara
260 CAPUT III.
revocanles, quasi ipse fuisset qui ei fratrem fecerit
ita ut naturx vinculis B Quid Alhanasius rursus de geslis Georgii in libro de
inimicum, pene disruptis usque fuga sua retulerit.
ad bella descenderent. His incitantibus Constantius
Qux etiam Georgius eodem tempore in Alexandria
roolus, non solum expelli, sed etiam perimi sacralis-
simuni Athanasium imperavit. Et mittens quemdam gesseril, ipsius Athanasii, qui hxc passus est voce
narremus. In libro enim quera de fuga sua scripsit,
Sebastianumducemcum maximamilitari manu, velut hxc ait :
erroneum jussit inlerimi. Quomodoautem et ille cum Igilur in Alexandria surrexerunt denuo nos
occiderc. Et facta sunt novissima pejora
exercitu venerit, et isle diffugerit, ipse qui passus el quxrentes
roirabililer liberalus est melius enarrabil; nam in prioribus (Malth. xii, 45). Repente namque milites
circumdanles ecclesiam, pro orationibus prxlia ce-
satisfactione sux fugx sic ait. TUEODORETUS, lib. n,
lebrabant. lngrediente namque Quadragesima Geor-
cap. 15, p. 87.
gius ex Cappadocia ab eis missus, auxit rnala qux
CAPUT II. illorum calliditale didicerart.Post septimanam itaque
Quid Athanasiusin satisfactionesum fugmretulerit. Paschx, virgines miltebantur in carcerem, episcopi
Verumtainen exquirant modum eliam discessionis, vincti a militibus ducebanlur, orphanorum et vidua-
et agnoscant a suis. Eranl enim Ariani cum militibus rum domus abripiebantur, et irivasionesin domibus
concurrentes ut eos accenderent et ignorantibus nos < C agebantur, et noctibus Christiani deponebantur, ob-
oslenderent; et licet sine ulla compassionesint, vel signabantur domus, ct Iratres clericorum pro fratri-
audientes tamen confusi quiescant. Erat itaque jam bus pericula sustinebant. Hxc quidem pessima, sed
nox, el aliqui populorum ad vigiliasvenerant, exspe- graviora postea sunt prxsumpta. Septimana enim
ctabatur futura die collectio. Dux autem repente qux fuit post sanctam Pentecosten, populus jejunans
astitit cum militibus ullra quinque millibus habenli- est egressus ad ccemeteriumorationis causa, eo quod
bus arma, el gladios entrdatos, arcus, sagittas el ve- omnes communionem Georgii declinarent. Sed hoc
cles; et ecclesiam quidem ipse circumdedit, slaluens agnoscens ille nequissimus ipse concitavit Sebastia-
milites sibimet cohxrentes, ut nullus posset egre- nura ducem Manichxum, qui cum multiludine mili-
dienlium ab ecclesia eorum manus evadere. Ego vero tura armatorum, gladios evaginatos, arcus, sagittas-
irralionabile judicans in tanta confusione populum que ferenlium, facto impetu in ipso die dominico,
derelinquere, et non magis anle illos pericula susti- super populum irruit; et paucos orantes inveniens,
nere, residens in sede prxcepi ut diaconus psalmum cum jam plurimi discessissent, talia gessit qualia ab
legeret, populis respondentibus : Quoniam in smcu- eis decebat impleri. lncendio namque facto, statuens
lummisericordia ejus (Psal. cxvn, 1); et sic omnes virgines secus ignem, cogebat eas ut se profiterentur
in domos suas abierunt [ed., abirent]. Sedduce post- ]D Arianas. Cumque eas cerneret esse victrices, ct de
ca ingrediente, et militibussacrariura circumdaniibus igne nullo modo cogitare, sic earum vultus laceravit,
ut nos capere potuissent, clerici quidem qui sunt in- ut vix agnosci post lerapora potuissent. Tenens au-
venli, simul et populi clamabant, poscentes ut et nos tem et quadraginta [ms. Lyr., quadringenlos] viros
discederemus una cum populo. Ego vero magis e tormento noviore discerpsit. Sectis namque de palma
diverso dicebam non nos discedere, nisi omnes sigil- virgis et habentibus suos aculeos, eorum dorsa ita
latim prius exirent. Surgens ilaque oralione facta, verberibus laceravit, ut quidam eorum sxpius a me-
sic prxcepi universos abscedere, melius esse dicens dicis incisi sint propter spinas qux eorum dorsis
mc periculo subjacere, quara queralibet eorura exci- inhxrebant; alii vero, dum non ferrent tormenta,
pere Ixsionem. Egredientibus igitur plurimis, et reli- mortui sint. Eos autem qui vivere potuerunt, et
quis subsequentibus, quidara monachi qui ibi no- quamdam virginem exsilio deportavit in maximam
biscum fuerant, et aliqui elericorum ascendentes Oasim [ed., Slasim]. Corpora vero raortuorum primo
traxerunt nos; et ila testis est ipsa veritas. Militibus quidem reddi non passus est, sed celavit, insepulta
aliis sacrarium circumdantibus, aliis per ecclesiam relinquens ea, ut quasi tanta crudelitas latcre vide-
discurrentibus, per mediumeorum, Dorainoiler dante relur. Hoc autem agunl qui mentis errore desipiunt.
 987 M. AURELII CASSIODORI 988
Nam cum parentes morluorum gauderent equidem A Cxsarcm fecit. Cui suum nomen imponensin Syriam
propter confessionem, flerent autem propter corpora Anliochix deslinavit, ul partes pcr pum custodiren-
defunctornm, potius eorum impietatis judicia perso- tur Orientales. Quo Anliochiam veniente, circa
nabant. Post hxc aulem ex JEgypto atque Libyis Orientem signum Satvaloris apparuit. Columna nam-
exsilio deportaverunt episcopos Ammonium Muium, que sub specie crucis in ccelo visa maximo mi-
Gaium, Philonem, Hermen, Plenium, Psenosirim, raculo conspicientibus fuit. Alios autem suos duccs
Nilamonem, Agathonem, Anagamphum, Ammonium, ctim multo exercitu conlra Magnentium destinavit.
Marcum, Dracontium, Adelphium, Alhenodorum et Ipse vero in Sirmio morabatur, et rei suslinebat
presbyteros Hieracem et Dioscorum; et sic eos acer- eventum. Tunc igitur et Photinus Ecclesix procsiil
bissime per itinera compulerunt, ut quidara eorum aperte dogma quod ipse compererat exponebat. So-
in ipsis ilineribus, alii vero per exsilia morerenlur. CRATES, lib. n, cap. 24. Edit. Christ. Vates. cap. 28,
Fugaverunt autem episcopos plus quam triginta, p. 120.
habentes studium secundum Achab, ut, si possent, Dicebat autem : Deus quidem omnipotens unus,
amputarent penitus veritatem. SOCRATES, /i_>.u, cap. qui in proprio Verbo condidit universa. Ante srecula
23. Edit. Christ. Vales. cap. 28, p. 118. vero nativilatem et existenliam Filii dicere fugiebat,
Super hxc igitur Alhanasius eliam consolalorios JJ sed ex Maria natum docebat Christum (_m?ioDom.
libros virginibus illis scripsit qux crudelissimas per- 355). SOZOMEN., lib. iv, cap. 5. Edit. Christ. cap. 6,
tulerunt passiones, dicens inter hxc : Propterea p. 542.
nemo vestrum sit tristis, licet et sepulturam vobis 261 CAPUT VI.
denegenl impii et prohibeant vos efferri. Nam usque De Photino hmresiarcha ejusque damnatione.
ad hoc nequltia pervenit Arianorum, ut et portas Quamobrem tumullu surgente, jussit imperalor
clauderent, et circa sepuliurarum loca, veluti dxmo- concilium in Sirmio congregari. Convenitqtte illic ex
nes, residerent, nc quis sepeliretur lidelium dileclo- Orienlalibiis quidem Marcus Arelhusx, et Georgius
rum [ms. Lyr., electorum]. Hxc ergo et his similia Alexandrinus, quem remoto Gregorio ordinaverant
Georgius in Alexandria faciebat. Sanctus autem Ariani. Vcnit etiam Basilius expulsoMarcello Ancyrx
Athanasius nullum locum munilum cautelx sux pu- prxsule, Pancratius Pelusii, Hippacianus Heraclex ;
tabat, cum utique aut vivum eum dedtici, aut mor- Occidentalium vero Valens Myrsenus, et tunc famo-
tuum decollari, et caput ejus imperator sibi jussisset sissimus hominum Osius Cordubx pontifex, pariter
afferrf. Pro qua re etiam prxmium maximum com- invitus. Isti siquidem post consulatum Sergii et
promisit hujusmodi aliquid nuntianli. THEODORETUS, Nigriani (irf est an. Dom. 551) (quo anno propter
lib. n, cap. 14, p. 90. C bellorum lurbas nullus consulum fuerat solemniter
CAPUT IV. ordinatus) convenerunt in Sirmio,et Photinuin (dog-
ma SabelliiLibyensis et Pauli Samosatenisxpe cogno-
QuemadmodumBrilannio sit privatut imperio.
scentes) repente damnaverunt. SOCRATES, lib. n, cap.
Imperator inlerea in Illyricum caslramelattis est, 24. Edit. Christ. Vales. cap. 29, p. 121.
cogebat eum publica necessitas, et maxime Rritan-
nionis, qui per milites Augustus fuerat appellatus. CAPUTVII.
Cumque venisset in Sirmiuin, mutuo foederibusha- Fides exposilain Sirmio cum capitulit subjectis.
bilis Britannionemvidit. Actumque est ul milites qui Post hxc de flde propositiones ediderunt, unam
eum constituerant transirent ad favorem Constanlii. Grxce, aliam Laline, mullum sibimet lextti sensuque
Quo facto, solum Conslantium imperatorem Augu- concordes. SOZOMEN. , lib. IV, cap. 5. Edit. Chritt.
stum voce emissa clamaverunt (an. Dom. 554). Cum- Vales. cap. 6, p. 542.
que de Britannione nulla memoria lieret, ille repenle Tuncetenim quasi antiqua lideidogmata reprehen-
sentiens se traditum, ad pedes se prostravit impera- dentes, alia„proposi.ionesdefidesanxerunt. Et unam
toris. Porro Constantius aufcrens ejus coronam si- quidem Altico eloquio Marcus edidit Arelhusx, scd
mul et purpuram, cleraenter ei locutus est, monens cum Romana lingua concordiam non habentem neque
n
ut sub schemate privalo quiesceret; quod utique ejus sermone, neque compositione, sed nec ipsi Graeciiali
xtali polius conveniret, quam habere nomeii sollici- convenienlem. Unam itaque Laline a Marco compo-
tudinibus onustatum; jus6itque ei sumplus uberritnos silam hic subjungamus; secundam vero, quam in
cx publicis funclionibus exbiberi. Cumque in Prusa Arimino postea relegerunt, loco proprio ponemus,
Bithynix Brilannio moraretur, Consianlius scripsit cum ea qux ibi gesta sunt dixerimus : utraque tamcn
ei, dicens quia niullorum bonorum ei causa fuissel, in Grxcitalem conversa est. Marcus ergo hoc modo
quem a tantis cogitalionibus el malis ipsi provenien- expositionem de fide dictavit.
libus liberasset; nec se bene fecisse, quia qux sibi Credimus in unum Deum Patrem, oinnipotenleiii,
1rxslare debuerat, illi potius impendissel. SOCRATES,crealorem et factorem universorum, ex quo oinnis
.._•. H, cap. 23. Edit. Christ. Vales. cap. 28, p. 120.
paternilas in ccelo et in terra nominatur; et _nuni-
CAPUT V. genilum ejus Filium Dominum nostrum Jesum Chri-
De Gallo Cmsare,et de signo crucis quod tnnc in ccelo stum, qui ante omnia sxcula ex Patre natus est;
apparuit. Deum ex Deo, lumen ex lumine, per quem facta sunt
Tunc igilur imperator Gallum consobrinum suuin omnia in ctt-lis et in terra, visibilia et invisibilia;
 989 HISTORIATRIPARTITA. LIBER V. 990
Verbum existens, el sapientia, et lumen verum, et.A mineniluclasse(Gen. xxxn,24), sedingenitumDeura,
vita; qui novissimisdiebus propter nos humanalus aut Palrcm ejus dixerit, analhema sit.
eSl ex sancta Virgine, et crucifixus, et morluus, et 15. Si quis illud quod scriptum est: Ptuit Dominut
sepultus, et resurrexit a morluis tertia die, et ascendit a Domino (Gen. xix, 22), non de Patre cl Filio
in co_lum.et sedet in dextera Patris, et venturus est perceperil, sed ipsum a semetipso pluere dixerit,
in consummatione sxculi judicare vivos et morluos, analhema sit. Pluit enim DominusFilius a Domino
et reddere unicuique secundum opera sua. Cujus Patre.
iinperium sine fine existens, in sxcula permanet 16. Si quis audiens Dominum Patrem, aut Filium
infinita. Erit enim sedens in dextra Patris, non so- Dominum, et DominumPalrem clFilium, et Dominus
lum in hocsxculo, sedeliaminfuturo. Etin Spirilum a Dominodicens, duos asseruerit Deos, ana.hema sil;
sanctum Paraclelum, id est consolatorem, quem non enira coaptamus Filium Patri, sed subditura no-
promiltens apostolis post ascensionem ad coelosesse yimus. Neque enim descendil in corpus sine voluntale
mitlendura, utdoceret et commemorareteis universa, Palris, neque pluit a semetipso, sed a Domiuo, auc-
transmisit. Per quem etiam sanclificantur anima. toritatem videlicet prxbenle Patre. Neque sedit a
credenlium in eo veraciler. dextris a semelipso, sed audit, dicente Palre : Sede
Eos actem qui dicunt ex non existentibus Filium, g a dextris meis (Psal. cix, 1).
aut ex altera essentia, el non ex Dei; et, quia eral 17. Si quis Patrem, etFilium, et Spiritum sanctura
leropus aut sxculum quando non erat, alieuos novit uiiam personara dicit, anathema sit.
sancta Ecclesia calholica. Rursus igitur dicimus : 18. Si quis Spiritum sanctum Paracletum dicens
1. Si quis Patrem et Filium duos deos dicit, ana- ingenitum asserit Deum, anathema sit.
thema sit. 19. Si quis, sicuti docttit nos, non alium dicit Pa-
2. Et si quis Deum Christum ante sxcula Filium racletum prxler Filium; ail enim : Et alium Pura-
Dei, ministrantem Patri ad creationem universorum cletummillet vobis Pater, quemego rogabo(Joan. xiv,
non confiletur, analbema sil. 16), anatbema sit.
3. Si quis ingenitum, aut Patrcm ejus ex Maria 262 -0- Si q,1>sSpiritum dicit parlem Patris aut
natum dicere prxsumit, arialhetna sit. Filii, anathema sit.
4. Si quis secundum prxscientiam ante Mariam 21. Si quisPalrem ctFilium, et Spirilura sanctum,
dixerit Filium esse, et non ante sxcula ex Patre tres dicil Deos, anathema sit.
natum apud Deum esse, et per ipsum omnia facta 22. Si quis consilioDei lanquam unam creaturarum
factum asserit Filium Dei, anathema sit.
(Joan. i, 5), analhema sit.
5. Si quis substantiam Dei dilatari aut contrahi Q 25. Si quis nolente Patre natum Filium dixerit,
dixerit, anathema sit. analhema. Non enim invitus et vim passus Pater ne-
6. Si quis dilatatam subslantiam Dei Filium dixerit cessilate nalurali, quasi nolens, genuit Filium; sed
facere, aut dilatationem ejus substantix Filium nomi- illico, ut voluit, eliam sine tempore et sine passione
naverit, anathema sit. ex semelipso genuit eum.
7. Si quis affeclivum, aut prolativtim verbum 24. Si quis ingenitum et sine principio dicit Filium
dixerit Dei Filium, analhema sit. tanquam duos sine principio, et duo ingenita dicens,
8. Si quis hominem solum dixerit Filitim, qui ex et duos faciens Deos, analhema sit. Caput enim est et
Maria est, anathema sit. principium omnium Filius, capul autem Christi Deus.
9. Si quis Deumet homincm ex Mariadicens, Deum Sic enim ad unum omnium principium, quod est sine
ingenitum eumdem intelligit, anathema sit. principio, per Filium pie omnia referuntur. Rursus
10. Si quis illud quod scriplum est : Ego Deus autem subtililer iuspicientes Cbristianum sensum,
el dicimus:
primus, ego postea, etprmter me non est Deus (Isai. 25. Si quis Clirislum DeumFilium Dei anle sxcula,
XLIV,6), cum in destruclionem idolorum et deorum ministranlemPatri ad omnemcreationcm non dixerit,
non exisienlium dictum sit, ad destructionem magis
D sed ex quo ex Maria nalus est, ex tunc dicit Filiura
unigeniti ante sxcula Dei, Judaice percipit, analhema et Christum esse vocslum, et initium percepisse, ut
sit.
Deusesset, analhema sit, sicuti Samosatenus. SOCRA-
U. Si quis audiens, Verbumcaro faclum est, Ver-
lib. n, cap. 25. Edit. Christ. Vales. cap. 30,
bumin carnem mutatum putaverit, aut conversione TES,
facta suscepisse carnem, anathema sit. p. 121.
CAPUT VIII.
12. Si quis unigenitum Filium Dei crucifixum au- Alia fides exposita Sirmii Laline, quam nos ex Grmco
diens, corruptionem, aut passionem, aut conversio- transtulimus; et de disputalione Pholini.
nem, aut mulationem, aut pereraptionera sustinuisse Quoniam de fide quemdam placuit fieri tractatum,
dicit, aualhema sit. omnia caute quxsila sunt et exposita Sirmii sub
13. Si quisquod scriptum est: Faciamus hominem prxsentia Valentis, et Ursacii, atque Germani, et
(Gen. i, 26), non Patrem ad Filium dicere, sed cxlerorum. Constat unum Deum esse Patrem orani-
jpsura ad semetipsura asserit dixisse Deum, analhe- potentem, sicut etiam in omni orbe terrarum annun-
ma sit. tiatur. Et unum unigenilum Filiura ejus Jesura Chri-
44, Si quis contra Jacob non Filium tanquam ho- stuut Dominum et Deum, Salvatoremque nostrum e*
 991 . M. AURELIICASSIODORI 992
eo ante sxcula genitum; duos aulem Deosnon opor- A damnatus esL Et in fugaconsistens, de cxtero libros
tere dici, quoniam et ipse Dominus ait : Ibo ad utraque lingua conficiebat, quoniara neque Latino
Patrem metim, et ad Patrem veslrum, Deum meum sermone videbatur ignarus. Scripsit quoque contra
el Deum vestrum (Joan. xx, 17). Propterea et omnes hxreses, proprium studens dogma firmare.
omnium Deus est, sicuti etiam Apostolus docuit: Et de Photino quidem hxc dicta sufficiant. Sciendum
Judmorum Deus non solum, nonne et Grmcorumet tamen quoniam Sirmio convenientesepiscopi, pceni-
genlilium? Utiqne. Quoniam circumcisioex fide, et tenlia ducti sunt in expositione UdeiLatiua lingua
prmputiumper fidem (Rom. m, 29, 30); ct cxtera prolatx. Posl editionem naroque sibi eara contrariam
quidem omnia consonant, et nulla remanere videtur judicabant. Quam sluduerunt ab episcopis qui eam
discordia. Quia vero multos movet sermo Latinus jam subscripserant reddi, quoniam celabatur [ms.
substantix, quxGrxca lingtta dicitur o__-._,utscru- Santheod., celebrabatur] a plurimis. Imperator aulem
pulosissimc cognoscatur buoovaiov,hoc est ejusdem edictis quxri prxcepit editioncm ipsam, supplicium
substantix, aut _iuo_.uo'..v,id est similis substantix, minalus si quis eam celasse comperiretur.'Sed nequc
non oportet horum sermonum quamdam omninoiieri lerror destruere poluit quod semel fuerat instilutum,
menlionem, neque de his exponi apud Ecclesiam : eo quod apud multos haberetur. Et de bis quidem
propter hanc causam ac rationem, quia in sanclis B ista dixisse sufficiat. SOCRATES. /._>.u, cap. 25, edit.
Scripturis nihil tale conscriptum est, et quoniam hxc Christ.
ultra humanam scientiamet intellectum sunt, et quia
CAPUT IX.
nullus potest generationem Filii narrare, sicut scrip-
tum est . Generalionemejus quis enarrabit (Isai. LIH, De Osio Hispano.
8) ? Hocenimsciendum, solumPatrem nossequemad- Quia vero ct de OsioHispano, invito illuc veniente,
modum Filium generavit, et rursus Filium, quomodo fecimus mentionein, breviter etiam de eo diccndum
ipse de Patre sit genitus. Nulli vero dubium est ma- est. Anie paululiira tempus iste vir molimiiie Aria-
jorem esse Patrem honore, et dignilate, atque divi- norum fuerat inissus exsilio. Tunc aulera studio
nitate, et ipso nomine paterno esse potiorem, testi- eoruni qui Sinnio convenerunt eum evocavit impe-
iicante Filio ipso : Qui me, inquit, misit Pater, major rator, volens eum aut suasione aut neccssitate con-
me est (Joan. xiv, 28). Et hoc esse calholicum nullus cordare prxsenlibus. Hocenim facto, maximumlidci
ignorat, duas personas esse Patris et Filii; et Patrem eorumputabatur esse testimonium. Quapropter, sicuti
quidem majorem, Filium vero subjectum cum omni- dixi, ex necessitate venit. Et duin eis consenlire
bus qux ei Paler subjecit ejus; Patrem vero initium 263 respueret, torraenta longxvus, plagasque per-
non habere, et invisibilem, et immortalem, et im- C pessus est; unde etiam necessitate vehementiexposi-
passibilem esse ; Filium vero natum ex Patre, Deum tionibus tunc editis consensit atque subscripsit. Hunc
ex Deo, lumen ex luniine, et hujus nativitatem, sicuti ergo terminura habuerunt qux lunc Sirmio gesta
prxdiclum est, nullum nosse, nisi solura Patrem. noscuntur. Iraperator autem Constanlius morabalur
Ipsum vero Filium Dominumet Deum nostrum, car- in Sirmio, et belli, quod gerebatur conlra Magnen-
nem seu corpus, hoc est hominem assumpsisse, sicul tium, exspectabal eventura. SOCRATES, .._>.n, cap.
et angelus annuntiavit, et omnes Scriplurx docent, ct 26. Edit. Christ. Vales. cap. 31, p. 126.
maxime ipse Apostolus doctor gentium : hominem
CAPUT X.
assumpsitChristus ex Maria Virgine, per queni passus
est. Apex autem tolius fidei et firmamentumest, ut De Magnenltotyranno et de lyrannide Sylvani.
Trinitas servetur semper, sicut in Evangelio legi- Interea MagnentiusadsenioremperveniensRomaiu,
mus : Eunles doceteomnesgentes, baplizanles eos in multosperemitsenatorumac populi. Et agnoscens vi-
nomine Patris, el Filii, et Spiritus sancli (Matth. cinos esse contra se Conslanlii milites, abscessit ad
xxvin, 19). Integer autem atque perfectus est nume- Galliaspartis occidentalis. Cumque illic bellum sx-
rus Trinitatis. Paracletus vero Spiritus sancttis per pius inter alterutros exercerent, modo isli, modo illi
Filium missus, venit secundum promissionem, ut, n vicloresesse videbantur. Novissime autem deviclus
apostoloset oranescredentes sanctificaret. His igitur Magnentius,fugit in Mirsam,quod est Gallix castrum;
explanationibus, etiam post dainnationem, Pholinum vidensqtte suos mililes quasi de perditione tristes ,
cohsentire et subscriberesuadebant, promittentes ei stans celsiore loco, eos nitebatur allocutionisconsue-'
rcddere episcopalum, si per pcenitentiam analhema- tudine confortare. Tunc illi favoremsolitum Magnen-
tizaret dogma quod ipse compererat, et in eorum tio exhibere prxparati, e diverso nolentes, clama-
sententia consonaret. Ille vero eorum quideni pro- verunt omnes : Constanti Augusle, tu vincas.Hoc au-
positum non suscepit; sed provocavit eos ad dispu- gurium Magnentiustraxit ad semetipsum,tanquam ei
tandum. Quapropter definitodie imperatoris voluntate non divinitus concederetur imperium. Et proplerca
convenerunt prxsentes episcopi et senatorum non relinquens caslrum ad ulteriora tendebat. Sequcnli-
pauci, quos prxceperat adesse dispulationi princeps. bus autem Conslanliimilitibus, circa Seleucum mon-
Inler quos reslitit Photino Sabinus, Ecclesix tunc tem facta congressione, solus fugiens venit itf Lugdu-
Ancyrx prxsul, exceptoribus voces eorum conscri- nensem urbem; comperiensque suam matrem et
bcntibus. Magnaquecertaminasermonuminlerutram- fratrem, quem Cxsaremconstituerat, inlerfectos, no-
que partem facta noscuntur, victusque Photinus vissimeinterfecit et semetipsum, cqnsulatu Conslan-
995 HISTORIATRIPARTITA. LIBER V. 994
lii sexto, et Conslantis Galli secundo (Id est, an. _.1 ditus enim aliquanlulum, Alexandriara reversus cst.
Dom. 553), Auguslidie quinto decimo. Non post mul- Et veniens in Antiochiam Syrix, unde oriundus erat,
tum vero tempus, etiam Decentius, atter ejus fraler, a Leontio lunc Anliochenx urbis pontifice diaconus
semetipsum strangulavit. Sed neque siccircarempu- ordinatur. Tunc ergo venientes ad se, disputationi-
blicam quies venit. Nam post paululum apud Gallias bus sophisticis eludebat. lloc enim faciebat sequens
Occidenlales Sylvanus quidam tyrannus est exortus, Calegorias Aristotelis, dispulans et quxdam com-
qucm duces Conslanlii velociter peremerunt. SOCRA- menta concinnans, qute non sentiebat, neque ab eru-
TES,lib. 11,cap. 27. Edit. Christ. Vates. cap. 32, dilis inleiitionem Aristotelis agnoverat. Ille namque
p. 127. propter sophistas tunc deridentes philosophiam, hoc
CAPUTXI. opus juvenibus exercitationis causa conscribens,
dialecticam sophislis per hujusmodi contcntiones op-
De resultationeJudmorum, et de tyrannide Galli Cm-
saris atqueperemptione. posuit. Contemplativi autem philosophi, libros Plato-
Porro Judxi in Diocxsarea Palxslinx resistentes, nis et Plotini declarantes, ea qux artificiose ab Ari-
vicina loca lurbabant; et sumcntes arma, tentabant stotele sunt conscripta redarguunt. Sed Aetius con-
resultare Romanis. Posthxc itaqueGallus Cxsar cum templativum doctorem non habens, in commentatio-
Antiochix degeret, exercitu deslinato cos apprehen- IB nibus sophisticis perduravit. Quamobrem nec intelli-
dit, civitatemque vaslavit. Cumque videretur sibi gere potuit quomodo sil ingenita generatio, et quem-
prospere gessisse, felicitatemnon ferens, accessit ad admodum quod nascitur coxternum sit generanti.
tyrannidem. Et non insinuans iraperatori suam inten- Parum ergo imbutus erat Aetius, et divinarum litte-
tionem, quxslorem vocabulo Magnum,elDomitianum rarum ignarus, tanlummodo in contentionibus prx-
prxfeclum Orientis occidit. Ob quam rem Conslan- paratus, quod etiam quilibet rusticus facere potest.
lius indignalus, evocavit eum. Qui cum contemnere Et dum nec vetcres, qui eloquia Christiana fuerant
non valeret, pergebat ad principem. Cumque contra interpreiati, legisset, asserebat se multum gaudere
insulam Flaconensemvenisset, eum illic Constantius libris Clemenlis et Africani, nec non Origenis, cura
prxcepit inlerimi. SOCRATF.S, lib. 11, cap. 27. Edit. utiquefuerint illi viri totius sapientix virtulibus eru-
Christ. Vales. cap. 35, p. 128. dili. Fecit igitur is epistolas ad imperatorera Con-
stantium, 264 et aQ a'ios quosdam, contentiones
CAPUT XII. involvens et quxdam commenla conficiens. Quam-
De Juliano Cmsare, et quod Julio successerilLi- obrem etiam Sine Deo vocabatur. Et licet eadem
berius.
qux Arius vindicaret, tamen a suis non valentibus
Post paululum vero tempus Constantius Julianum .C intelligere perplexiones syllogismorura cum ea-
ejus,
Galli fratrem Cxsarem constituens, contra barbaros dem qux ille saperet, putabatur hxrelicus. Et
pro-
direxit in Gallias. Gallus vero, qui et Constans sep- pterea eorum pulsus Ecclesia credebalur, cum
ipse
limoConstantiiconsulatuelsui tertio (An. Dom. 354), illis potius communicare nolttisset.Hactenus enim ex
ila perimitur. Julianus sequenti consulalu Arbilionis itlis sunt qui tunc quidem Aetiani, nunc aulem Eu-
et Juliani [letjeexCass. Chron., Lolliani], constituitur nomiani vocantur. Posteriore
namque tempore Eu-
Cxsar, die seplimo mensis Novembris. SOCRATES,nomius notarius ejus, eruditus ab eo, edjlionem ejus
lib. 11,cap. 27. Edit. Clirisl. Vales. cap. 34, p. 128. hxreticam
divulgavit. Sed de Eunomio locis conve-
Sublatis ilaque tyrannis, requiem malorum videba- wenlibus explanabimus. SOCRATES, lib. 11, cap. 28.
turhabere Constantius; el deserens Sirmium, venie- Edit. Chrisl. Vales.
cap. 35, p. 129.
bat ad seniorem Romam, illic volens triumphum de
tyrannicis exercere manubiis. Credens autem ea oc- CAPUTXIV.
casione posse utriusque parlis cpiscopos in dogmate De InimicisAlhanasii.
concordare, rursus synodum in Ilalia celebrandam Inimici quidem lidei, putantes se tcmpus invenissc
esse constituil. Interea Julius papa, cum quindecim conlra defensores ejus, valde apud labo-
- principem
annis Romanamrexisset Ecclesiam,morilur. Cuisuc- rabanl ut de Ecclesiis pellerentur omnes
p qui ab eis
cessit Liberius. SOZOMEN., lib.\\,cap. I.Edil.Christ. videbantur esse depositi, tanquam alterius fidei; vel
Vales. cap. 8, p. 545.
quia, vivo Constante, imperatori Constantio restilis-
CAPUTXIII. senl, ita ut luisset pene ad bella proventum. Prxci-
De Aeliohmreltco. pue tamen Athanasium accusabant, quia invidix ni-
Igilur in AntiochiaSyrix aller hxresiarchus emer- mielate, neque Constante vivo, et Constantio eum se
sit Aelius, cognomento Sine Deo (An. Dom. 356). diligere profltente, abejus niolestia recedebant; sed
Is enim eadem qux Arius sapiebal; sed ab Arianis Anliochix congregati Narcissus Cilix , Theodorus
se segregabat, eo quod Arium in sua communionere- Thracix, Theogonius Nicxnus, Patrophilus Scytho-
cepissent. Qui, sicuti prxdiclum cst, aliud mente ge- poleos, MinophantusEphesius, et alii circa Iriginla,
rens, aliud voce coufessus est; dum lerminum syno- scripserunt omnes universis episcopis : quia conlra
di Nicxnx suscipienssubscripsisset, volenscircumve- sanctiones ecclesiasticas Alexandriam remeasset,
nire lunc principem; propterea ergo Arianos Aelius nec in concilio sine culpafuisset inventus; et jube-
declinabat. Erat namque is Aelius prius hxreticus, ct bant ut neque communicarent ei, neque scripta diri-
ferventissimedefendere Arii dogma videbatur. Eru- gerent, sed Georgio,qui ab eis fuerat ordinatus. Ve-
995 M. AURELII CASSIODORl 996
rum Alhanasio nullus hinc sermo fuit. SOZOMEN., lib. A versis ? Qux Ecclesia hujus palrocinii memoriam non
iv, cap. 7. Edit. Clirist. Vales. cap. 8, p. 546. habet? Quis aliquando dolenscumveniretapud eum,
CAPUT XV. non remcavit sanus? Quis indigenscumpetissei,non
De synodo apud Mediolanumfucla. meruit quod poposcil? Et tamen etiam contra liunc
talia prxsumpserunl, quia impia eorum molimina co-
Igitur devicto Magnenlio, cum solus Conslanlius
Romaiiorum tenuisset imperium, omni studio labo- gnoscens, noluit propriasubscriplionefirmare.TiiEO-
lib.
rabat ut Occidentales episcopi conseutircnt eis qui DORETUS, n, cap. 15, p. 90.
consubslan.ia.em esse Palri Filium denegabant. Et Igitur imperator illos quidem mittit in exsilium.
hoc laciebat, nolens a primordio aperte vim facere, Generale vero concilium fieri cogitabat, qualenus
sed eis callide suadere, ut decreto contra Atliana- omnes Orientales episcopos venientes adOccidenlem,
sium ab Orientalibus episcopis habito consentirent. si posset, concordes efficeret. Quod cum propler iti-
neris spatia difflcilevideretur, duplicem tractavil sy-
Sperabat enim quia si communi decreto damnaretur nodtim celebrari: ut in Arimino quidem Itali qui
Alhanasius, facilius suam voluntatem in religione luncaderanl
\ed. V. e.i'>o-,.,regione] compleret. SozoMEN.,/id. lv, media convenirent, Orienlales aulem in Nico-
cap. 7. Edil. Chrisl. Vales. cap. 8, p. 546. Bithynix civitate. Hoc ergo imperatore tra-
Tunc igitur in Ilaliam convenerunt episcopi Orien- B ctanle, effeclusnon evenit ut voluit. Neutrum enim
talium non mulli, quoniam plurimos eorum autsene- concilium sibimet concordavit, sed utrumque divi-
ctus aut ilineris longitudo prohibuit. Occidentalium sum est. Nam neque Arimino convenientes alterutris
vero ullra trecentos, ut prxcepto principis conci- inter se consonare potuerunt, et Orientales in Se-
lium Mediolanicelebraretur : ubi convenicntes Orien- Ieucia Isaurix congregali, aiiud schisma sunt passi;
tales, ante omnia contra Alhaiiasium decrelum fieri quod suo Ioconarrabitur. SOCRATES, lib. n, cap. 29.
commune poscebanl, ut hoc facto penitus ci aditus Edit. Clirist. Vales.cap. 57, p. 151.
Alexandrix clauderetur. Quod cuin sensissent Pau- 265 CAPUT XVII.
linus Gallicanx Treviris, Dionysius Albx melropolis Dialogut inter Liberium et Conslantium gettut, et
Ilalorum, et Eusebius Vercellensis episcopi, quia ad quomodoLiberius fuerit exsiliodeslinatus.
deslructionem fidei Orientales contra Alhanasiuin Ego quidem Liberii per omnia famosissiinihabitum
agere niolirentur : surgentes magna voce clamabant pro veritate dialogumcontra Constantiumvolo refer-
dolum et circumventionem per ea qux gerebantur, re, quoniam a lidelibus illius temporis est conscri-
Christianitatis dogmatibus irrogari. Non enim veras ptus. Is enim post Julium Sylvestri successorem, Ro-
contra Athanasium culpas esse dicebant, cum ad re- manam gubernavit Ecclesiam. Constanlius imperator
traclationem fidei talia probarentur invenla. Illis C dixit: Nos, eo quod Chrislianussis et episcopus no-
ergo talia proclamantibus, concilium tunc solvitur strx civitalis, dignumhoc judicavimus, ut, evocanles
episcoporum. SOCRATES, lib. n, cap.29. Edit. Christ. le, moneremus quatenus communionemscelestissimi
Vales. cap.W, p. 130. Athanasii et ineffabili superbia detenti abnegare non
CAPUT XVI. differas. Hoc enim terrarum orbis bene iieri compro-
D» exsitio orthodoxorum epitcoporum, quod Atha- bavit, et synodali sententia alienum ab ecclesiastica
nasius in (ugmsum satisfactione conscripsil. comniunione decrevit. Liberius episcopus dixit : 0
Deposito siquidem Athanasio, nliam hxrelici fidei imperalor, judicia ecclesiastica decet cum maxima
exponere sunt nisi doctrinam. Sed neutrum horttm proferri justilia. Quaproplersi videturpietali tux, dis-
perduci potuil ad effectuin, cum prxsente principe ceptalionem jube constitui, et si apparuerit Athana-
clamaretur quia injuste agebatur et inipie. Quo facto sius condemnalione dignus, tunc secundum ecclesia-
et ipsi Ecclesiis sunt expulsi et in ultimis lerrx lini- sticx consequenlix form;>mproferatur in eum digna
bus habitare prxcepli. Quod rursus mirabilis Alha- sentenlia. Non eniin possibile est comlemnari virum
nasius hoc modo in iila salisfactione conscribil. de quo nilril examinatuni est. Constantius imperator
Quis lantum polerit memorare quantum illi gesse- dixit: Universusmundus adjudicavit ejus facinora;
runt ? Tunc enim Ecclesiis pacem habentibus (An. D sed ille, sicutab inilio,tempusilIudit. Liberinsepisco-
Dom. 360), el populis per colleclas oranlibus, pon- pus dixit:Quicunquesubseripserunt IIOIIipsividerunl
lifex quidem Romanx urbis Liberius, et Paulinus qux gesta sunt; sed propter gloriam et limorem, et
Galliarum melropolitanus episcopus, el Dionysius ne a te contmnelias paterenlur, acquieverunt. lmpe-
Italus, Lucifer metropolitanus insularum Sardinix, et rator dixit:Quid est gloria, et timor, et contumelix?
Eusebiusexllalia, omnes episcopi boni, et prxdicato- Liberius dixit: Quicunquegloriam Dei non diligunt,
res veritatis, abripiunlur et traduntur exsilio, nul- lua magis dona prxponunt. Quemergo isti non vide-
lam habentes culpam, nisi quia in Arianam nolue- ruiit, non examinantes adjudicaverunt quod est Chri-
runt consentire vesaniam, neque in calumniis sub- stianitatis alienum. Imperator dixit: In facie utiquc
scripserunt nostris. De maximo autem et optimo condemnatus est in concilio Tyri, et in concilio con-
sene, et vere confessore Osio, eliam loquisuperfluum tra eum pariter decfeverunt omnes tolius orbis epi-
credo. Omnibusenim nolum est quod etiam hunc scopi. Liberius dixit: Nunquam in prxsentia sui ho-
exsilio deportari fecerunt. Non enim ignobilis, sed mo ille adjudicatus est. Quicunque enim lune couve-
cunctis noscilur esse nolissimus. Cui namque non nientes condemnaverunt eum, discedenle Athanasio
prxfuit synodo, aut recte loqtiens non satisfecit uni- a judicio, sentenliam protulerunt. Eusebiuseunuchiis
 997 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER V. »98
dixit: In Nicsenoconcilio alienus calholicae fidei pro- A tibi videtur, jube vocari ad loca propria sacerdotes;
batus est. Liberius dixit: Quinque soli judicaverunt et si concordes apparuerint ei quem nos in pracsenti
ex liis qui cum eo navigio ve.-eruni in Mareoten, quos defendimus secundum fidem orthodoxam in Nicsena
mismni ad accusationem ejus, ul contra eum gesta synodo constitutam, tunc convenientes providebunt
conficerent. Horum ilaque qui destinali suut, diio sunt pro mundi pace, ut homo quj non peccavit non re-
moriui, Theogonius et Theodorus ; reliqui vero tres probetur injuste. Imperator dixit : Unum est quod
vivunt, hoc est Maris, Valens et Ursacius. Ab bis qui quseritur : volo enim te ampleclentem ecclesiaslicam
missi sunt Sardicae,propter hanc causam synodus ce- communionem Komaidenuo deslinare; et propleiea
lebrata esl; qui in synodo libellos obtulerunt, veniain concorda paci, et subscrihens, Roma:revertere. Li-
poslulantes, quoniam in Mareote per calumniam ex berius dixit : Romae jam fralribus valedixi; majores
una parte contra Athanasium gesta confecerunt. Li- cnim sunt ecciesiasticse sancliones quam Romanse
bellos corum nunc pite manibus babeinus. Cui horuin habilatio civitatis. Imperator dixit: Ergo trium die-
nos credere et communicare convenil, imperator; rum spalium ad deliberalionem habes : Si vis sub-
his qui primilus damnaverunl et veniam postea po- scribere, Rom;c revertere, aut cerle cogita in quem
poscerunt, an eis qui adhuc hsec accusare conten- vis deportari locmn. Liberius dixit : Spalium triuni
dunt ? Epictetus episcopus dixit : 0 imperator, p dierum ralioncm nequaquam mutare potest. Quapro-
non (ideicausa hodie , neque judiciorum ecclesiasti- pter ubi vis dirige me. Imperator aulem post duos
corum sermonem facit; sed ut apud senalores in Ro- dies examinato Liberio, et nequaquam a suo propo-
mana constitutos urbe glorietur, quasi superavit prin- sito revocato, jussit eum iu Berocani Thracise exsilio
cipem. Iniperalor ad Liberium di.vit : Quola pars cs deportari. Egredienti Liberio, imperalor ad expen-
tolius orbis, quoniam tu solus honiinem vindicas ne- sas quingenlos solidns destinavit. Tunc Liberius de-
fandissimum, ut orbis lerrarum pacem Ecclesiaeque ferenti dixit : Vade, da ecs imperatori; opus enim
dissolvas? Liherius dixit: Non eo quod ego siun so- habet suismilitibuserogare. Similiter266 et Augusla
lus, (idei causa minuilur. Nam et antiquitus tres soli lantosei direxit.Liberius dixil:Redde hsec imperato-
reperli sunt resistentes praeceptoregis. Eusebius eu- ri;opus enim habel his ad expensas militum suorum.
nuchus dixit :Imperatorem nostrum Nabuchodonosor Si autem imperator his non habet opus, deteos Au-
fecisli? Liberius dixit : Non. Sed ila irrationabiliter xcntio et Epicleto; illi enim opus his habent. Dum-
adjudicandus [ed. Niv. et Frob , adjudicalus] estho- que ab eis niiiil accepisset, Eusebius eunuchus oblulit
aio qui non est examinatus ? Haic ergo peto primitus ei alios solidos. Cui Liberius dixit: Totius orbis Ec-
generalem proferri subscriptionem, contirmanteni fi- clesias desolasti, et lanquam damnato mihi ha?caffers?
dem in Nicceaprolalam; ut ita rcvocatis ab exsilio (J Vade prius, disce esse Christianus. His ita gestis,
fratribus nostris, et in locis propriis reslitulis, si hi posl tres dics nihil accipieus, missus est exsiiio.THEO-
qui lurbas pariunt Ecclesiis, visi fuerint aposlolicso DORETUS, lib. n, cap. 15 et 16, p. 92.
fidei consentire, tunc apud Alexandriam convenien- CAPUT XVIII.
tes ouines, ubi et accusalores sunt et defensor eorum, QuomodoLiberius per adilionem Romanatvm matro-
cxamiiiatacausa possimus proferre seiitentiam. Epi - narum ab exsilio sit reduclus.
ctetus episcopus dixit : Sed cursus publicusanon suf- Veritalis itaque propugnalor et victor Tbraciam,
licit subvectui episcoporuiu. Liberius dixit: Ecclesia- sicut jussum fuerat, usque pcrvenit. Duobusque trans-
sticaeeausocpublico cursu non egenl. Ecclesioanam- actis annis Conslantius Romse[ed Niv. et Frob., Ro-
que sufliciunl usque ad mare perduccre suos episco- main] venit. Procerum vero scnalorumque conjuges
pos. Imperatordixit:Quaj dudumsusceperuntformain rogabanlvirossuosut Constantio supplicarent, quale-
solvi rion possuut; plurimoruiu nainque episcoporum nus pastorem gregibus reslilueret. Aiebant enim quia
debet valerc sentcnlia. Tu soluses qui amicitias illius nisi fleclerent aniinum principis, eos ipsse relinque-
scelerali defemlis. Liberius dixit : Imperator, nun- rent, et ad paslorcm illummaximum properarent. Al
quam audivimus, absente accusato , judicem ejus sce- illi dixerunt : Nosfurorem principis formidamus,nec
lera proferentem, nisi quia propria videnlur lwecodia. ]D forte aliquam veniam promeremur. Sed vobis, in-
Imperalor dixit : Omnibus quidem nocuit in commii- quiunt, magis roganlibus forsitan parcet, et unuin
nione, nulli tamen ita siculi mihi. Cui cum non suffi- allcrius liet; aut preces suscipiet, aut si flecii nequi-
ceret iiiterilus fratris mei majoris, neque beatoeine- verit, siue aliqua injuria vos dirnittct. Hoc consilium
moria: Conslanlem cessavit in meis iniinicitiis fre- mulieres illa;, laudibus maxiinis proferenda;, perci-
quenter impellere, nisi nos majori mansuetudine pientes, cum oruatu solito adierunt imperalorem;
detenti, iinpellentis momenla temperassemus. Nulla qualenus ex veste sublimi insignes eas et nobiles
itsque mihi victoiia est, neque conlra Magnentium arbilralus, reverentiam eis haberet et parceret. Ad-
vel Sylvanum, nisi illum scelestum ab ecclesiasticis euntes enim principem tali voce clamabanl: Miserere
rebus expulero. Liberius dixit: Noli per cpiscopos lanloe civitalis, pasloris providentiam non habentis,
luas vindicare inimicitias; manus enim ecclesiaslico- quse luporum palet insidiis. At ille respondil ; Non
raiu ad sanclilicandum vacare debent. Quapropter si egere paslore alio civitatem; esse namque ponlifi-

Curntt pubticus. Unde curiosus, cursus publici sub dispositione viri illustris magistri officiorum,Vide
prxsenlalis et curiosi per oinnes provincias, qui erant librum de Imaginibus niagislratuum Romanorum.
999 M. AURELU CASSIODORI 1000
cem qui eorum curam haberet. Post magnunrnamque \ tam, quam ibi quidem, sicuti prsedixi, celaverunt,
Liberium quidam diaconorum ejus , Felix nomine, Arimino aulem oslcnsa est. Cujus exemplar hoc est:
fuerat ordinatus. Is expositam in Niexa lidem incon- EXPOSITA FIDESAPUD SIRMIUH.
cnsse servavit, sed corruptoribus ejus sine discre-
Constantiuo Aug., coss. Eusebio et
lione communicabat. JIullus tamen Romae habitan- Prmsenle domino
lium in basilicam ingressus est.cum ille intus astaret. Hypatio, xi cal. Junii (An. Dom. 559).
Hoc autem etiam matronsc illse imperatori dixerunl: Credimus in unum etverum Deum, Patrem orani-
Qua gratia flexus, prsecepit illum inter omnes egre- polentem, crealorem et opificem omnium. Et in
gium revocari, et utrumque Ecclesiam gubernare unum unigenitum Filium Dei antc omnia saecula,et
communiter. His ergo litteris in circensi spectaculo ante omne principium, et anle omne quod polest
relectis, populus clamabat justam principis esse sen- opinari tempus, et anle omnem perceptibilem opi-
tentiam, utsicut dupliciler coloribus divisi suntspe- nionem, natum impassibiliter ex Deo, per quem et
ctatores, sic oporteret alterum his, alterum aliis ssecula perfecta et omnia facla sunt. Natum autem
prcesidere.Cum ergo primilus principis litteris sic fa- Unigenilum solum ex solo Patre, Deum ex Deo, si-
vissent,postea commoti, communi voce clamaverunt: milem generanti Patri secundum Scripluras : cujus
Unus Deus, unus Chrislus, unus episcopus. lpsas g geiieralionem nullus novit, nisi solus, qui genuit
enim voces et ego ponere justum judicavi. Post has eum, Paler. Hunc novimus unigenitum ejus Filium
vero Christo amabilrs populi pias et justilia exorna- nutu paterno venisse de coelisad destructionem pec-
tas voces, sanctissimus quidem Liberius est reversus. cati, et natum 267 ex Maria Virgine, el cum disci-
Felixautem recedens habitavit aliam civilatem. TUEO- pulis convcrsatum, et omnem complessedispensalio-
DORETUS, lib. n, cap. 17, Edil. Christ. nem secundum paternam voluntatem; crucifixum et
CAPUT XIX. mortuum, ct ad inferos descendisse, et quse ibi erant
dispensasse : quem janitores inferni videntes expave-»
Quomodo Eudoxius Antioclienumusurpaverit episco- runt; et die lertia resurrexisse, et cum discipulis
patum. conversatum; et quadraginla diebus explelis, in cce-
Ea tempeslate Leontio moriente, qui hsereticum los ascendisse, et scdere a dextris Patris; et ventu-
Aelium diaconum ordinaverat, Eudoxius Germanicise rum novissima die in gloria Patris, ad reddendum
cpiscopus, quse est civitas Syrise, cum esset lunc unicuique secundum opera sua. Et in Spirilum san-
Romse prsesens, finxil sibi causam necessitatis in- ctum, quem
ipse unigenitus Dei Filius Jesus Christus
cumbere, el imperatori callide loculus, quasi civitas mittere compromisit generi hominum consolalorem,
Gcrmanicianorum ejus providentia alque custodia secnndum quod scriptum est : Vado ad Patrem
p
indigerel, petiit ut remearel ad propria. Quem prin- meum, et rogabo Patrem meum, el alium consolato-
ceps nihil prospiciens, abire dimisit. At ille cubicu- rem mitlel vobis,Spiritum verilatis ; ille ex meo acci-
larios cooperatores habens, relicta civitate sua An-
piet, et docebit, et commemorabitvobis omnia (Joan.
tiochenum usurpavit episcopalum. Fovere namque
xiv, 16). Nomen vero substantise, eo quod simplici-
sludebat Aetium. Ob quam rem nisus est concilium ter a Palribus
positum, a populis ignorelur, et scan-
facere sacerdotum, et ordinationem ei restaurare dalum
faciat, et quia nec Scripturse hoc continent,
diaconatus. Quod uequaquam gestum est, eo quod
placuit abrogari, et omnino nullam memoriam sub-
magis valeret odium contra Aetium quam Eudoxii stantisc in Deo esse de cseterp; eo quod divinreScri-
desiderium. Et de his quidem tantum nosse sufficiat.
pturse nusquam de Patris substantia Filiique memi-
SOCRATES, lib. II, cap. 29. Edit. Chrisl. Vales. cap. nerint. Similemvero dicimus Filium Patri per om-
37, p. 132. nia, sicuti sancue Scriplurac dicunt ac docent. His
CAPUT XX. itaque lectis, consurgentes quibus hsec displicebanl,
De Ariminensiconcilioet contentionibusibi factis. aiunt: Non fide egentes huc venimus (inlegram nam-
Eorum igitur qui Arimino convcnerunt, Orientales que servamus, quam percepimus ab initio), sed magis
ea quoede Alhanasio gesta sunt, tacilumitati traden- j. ut si qua circa bsecnovitas sit, omnino prohibeamus.
tes, ad concilium se occurrisse dicebant. Quorum Si ergo hsec quae lecta sunt nullam faciunt novita-
studio cobserebant Ursacius et Valens, qui ab inilio tcm, aperte jam anathematizate hseresim Arianam,
quidem Arianorum dogma tcnuerant; in medio au- sicul et alias hsereses regula Ecclesisetanquam blas-
tem Homousianisconsenserant, dato libello Romano phemas abjecit. Quia enim blasphemum Arii dogma
pontifici, sicuti jam dictum est. Isli namque semper lurbas Ecclesise, quse etiam nunc fiunt, excitavit,
ad partes pro tcmpore valentium declinabant. Quo- atque sediliones, toto orbi terrarum valde notissi-
rum adjutores erant Germinius, Auxentius, Demo- - mum est. Hsecergo proposilio, dum ab Ursacio, ct
philus et Gaius. Dum ergo in concilio prsesentium Valenle, et reliquis suscepla non fuisset ad plenum,
alter aliud proponere conaretur, tunc Ursacius et divisit Ecclesiam. Alii namque his quse Arimino sunt
Valens dicebant omnia quaede fidedicta sunt debere lecla consenserunt, alii vero Nicsenam denuo robo-
suspendi, et suscipiendam novellam exposilionem, raverunt fidem. Deriserunt autem conscriplionem
quam paulo ante Sirmioconvenientes ediderant. Haec illius lectionis, et maxime Athanasius Alexandrinse
dicentes, et chartulam prse manibus habenles legi civitatis episcopus in cpistola quam suis familiaribus
fecerunt secundum expositionem lidei Sirmio prola- deslinavit : quam qui legit, iaveniet quam forti
40M HISTORIATRIPARTITA. LIBER V. 100.»
dictione sit plena. SOCRATES, lib. n, cap. 29; edit. AA morisenominandi Conslantini, cum omiri integritatc
Christ. Vales. cap. 37, p. 132. et examinalione conscriptam exposuisse lidem, qui
Dicebant enim Ariani convenientes Arimino, vo- cum ab hac luce baptismate percepto discesserit, et
lentes Hesperiis suadere simplicibns, quia non opor- ad prsemia debitsepacis abierit, incongruum esse ju-
teret propter duo verba, quie nec invenirentur scripta, dicamus post illum aliquid.novitalis admittere, tan-
separari corpus Ecclesise; sed similem per omnia tosque sanctos confessores, et martyres, et hujus
proliteri Filium genitori, substantiaevero tacere no- dogmatis conscriptores inventoresque despicere,
men. Sed fallaciam sentientes horum homousiani qui secundum antiquam Ecclesisc sanctionem per
pontifices, eos abdicaverunt. Ipsi vero litteris iiisi- omnia sapuisse noscuntur. Quorum iidem Deus in
nuaverunt imperatori propriam voluntatem : dicentes tempora imperii tui transmisit,per Dominumnoslrum
lilios se esse Patrum Nicamiconcilii, pariter et htere- Jesum Christum, per quem tibi imperium tale con-
des. THEODORETUS, lib. n, cap. 18, p. 97. cessum est, ut eliam nostri orbis terminos obtineres.
Hoc tamen sciendum, quoniam synodus quidem Rursus ergo infelicesisli, et sapientia vilissimi,prse-
Ursacium et Valenlem, Auxentium et Genninium, sumptione nefaria impire cogitationis praedicatores
Gaium etDemophiium, eorumque socios condemna- semetipsos annunliaverunt, et verilatis terminum
vit, Arianum dogma anathematizare fugientes. Qui B ] mutare conlendunt. Dumenim secundum tuum prse-
propter hanc damnationem indignati, ad principem ceptum concilii jura celebrarcntur, illi consiliumsua:
celeriter advenerunt, portanles lectam in concilio fallacisenudaverunt. Nitebanlur enim calliditate qua-
fidem. SOCRATES, lib. n, cap. 29; edit. Christ. Vales. dam atque sedilione aliquid novilatis inferre. Hujus-
cap. 38, p. 136. modi enim malitise captos invenimus Germanum
Apertius autem inlegram fidei regulam eorum epi- quemdam, et Auxentium, atque Gaium, hseresim
stola ad Constantiumscripla monstrabit. Cujus verba contentionemque facientes. Quorum doctrina una
sunt hsec. THEODORETUS, lib. n, cap. 18 et 19, p. 97. quidem existens, universam molem 268 blasphe-
miarum transcendere comprobatur. Qui cum vide-
CAPUT XXI. rent nos neque susevoluntalis esse, neque concordes
Epislola conciliiAriminensisortliodoxorum episcopo- horum quse male sapere videbantur, a nostro se con-
rum ad imperatoremConslantium. cilio mutaverunl, ut quasi aliud conscribere videren-
Divina jussione et prsecepto pietalis tuse, olim tur. Erat vcro tempus breve, quod etiam eorum
dograatizata confidimus. In Ariminum namque ex aperuit voluntates. Sed ut non semper ecclesiaslicse
universis Occidentalibuscivitatibus omnes conveni- caussein easdem incurranl concussiones (nam turba
mus simulepiscopi, ul et fidescatbolicaecognoscere- ig atque sedilio repetila universa confundit), firmum
tur Ecclesiae,et qui contraria sapiunt panderentur. nobis visum est, ut qusedudum decreta sunt, legali-
Hultum namque disceptanlibus nobis invenimus ter immutabiliterque serventur. Proedictos autem
optimum esse statutam fidem antiquitus permanere, viros a nostra communioneseerevimus. Qua de causa
quam etiam prophetae,evangelistse,nec non aposloli Jegalos ad luara mansueludinem misimus, concilii
per Jesum Chrislum Dominumnoslrum praedicasse sententiam per nostram denunliaturos epistolam
noscunlur (qui et tui regni protector, tuseque salutis Legatisautem prse omnibus ista prsecipimus,ut veri-
auxiliator est), quatenus hanc tenentes custodiamus, tatem affirment ex priscis et justis ralionibus expo-
et custodientesad finem usqueservemus. Incongruum nentes, qui etiam tuam religionem inslruant; quo-
enim nefariumquevidetur ex his quaerecte justeque niam nop, sicut ait Ursacius et Valens, crit pax, si
definila sunt aliquid permutare, id cst horum qusc quid justarum sanctionum fuerit immulalum. Quo-
Nicoeoecommuniter cum gloriosissimo Constantino modo enim pax esse credenda est apud eos qui pacis
tuo patre el imperatore deliberata atque defixasunt. jura subvertunt? Conlentio enim etseditio per h<sc
Quorum doctrina atque sensus discurrit, et prsedica- inter reliquas civilales et EcclesiamRomanam potius
tus est in omniumhominum auditus et mentes. Hsec orietur. Quapropter tuae mansuetudini supplicamus,
fldes sola Arianam hscresim expugnavit et perdidit; D ut placidis auribus noslros legatos, et oculo tran-
per quam non illa sola, sed etiam reliquse haereses quillo respicias, neque ad injuriam defunclorum novi
sunt damnatse.Cui vere et addere quidquam incau- aliquid immulari permittas; sed permanere nos sinas
tum est, et auferre periculosum. Et siquidem horum in his quae a progcnitoribus delinita alque sancita
alterum fiat, erit inimicisfacultas agendi quscvolunt. sunt: quippc quos omnia cum deliberalione, atque
Quaproptcr Ursacius et Valens, quoniam participes; sapientia, et Spiritu sancto celebrasse confidimus.
etconcordes Ariani dogmatis erant, a nostra sunt Ea enim quae ab illis nunc innovanlur, credentibus
coinmunionesegregati. Quam ut reciperent, cogno- quidem incredulitatem inferunt, non credentibus vero
scentes delicta quibus peccaverunt, poenilenliami credulitatem. Supplicamus itaque ut praecipias eos
atque veniam impetrare poscebanl; et rescripta eo- qui per diversa loca detinentur, quos et sctatisgrava-
rum hsecita se habere testanlur, per quse criminumi men et anguslia paupertatis affligit, ad propria re-
veniam consecutisunt. Erat enim tempus quo hsec meare: ne desolatsesublatis episcopisvideantur Ec-
gesta noscuntur, quando Mediolani synoduscelebratai clesiaepermancre. Super haecetiam hoc rogamus ut
est, prsesentibusEcclesiseRomanse presbyleris. Co- nihil his quse jam terminata sunt, aut addalur, aut
gnoscentes simul etiam post mortem dignissimseme- adimatur; sed omnia inviolata permaneant quse et a
PATEOL.LXIX. 32
1003 ( M. AURBLH CASSIODORl 1004
pietat« tui patris, ct tuis quoque sunt conservala jA quantusque inceror, ut beatissimis temporibus tuis,
teuiporibus. Neque de cscteronos fatigari, et a pro- tantsc Ecclesiaeprivatse videantur episcopis. Et. pro-
priis parochiis alienos esse permillas, quatenus epi- pterea rursus tuam clementiam deprecamur, domine
scopi cum proprio populo in pace orare et divino Deo amabilis imperator, ut ante asperitatera liieniis
cultui vacare possint: supplicantes Deo pro pace tui (si tamen vestrae placel pietati) nos ad nestras Eccle-
imperii pariter et salutis, quam tibi Divinilas in per- sias remeare prsecipias; quatenus etiam nunc possi-
petuum largiatur. Nostri vero legati episcoporum mus omnipolenti Deo et Domino Salvatori nostro
subscriptiones et nomina deferunt, qui eliam leclione Christo, ejus Filio unigenilo, pro tuo imperio solem-
divinsc Scripturse religionem tuam polerunt edocere. nes orationes celebrare cum populo. SOCRATES, lib.
THEODORETUS, lib. n, cap. 18 et 19, p. 97. u, cap. 29; edit. Chrisl. Vales. cap. 37, p. 139.
Hsec itaquesynodus scripsit, et per episcopos desli-
CAPUT XXIV.
navit. Ursacius autem et Valens eorum praevenientes
concilio : ostendentes im- Quvd discedmtibus episcopis [uerit Constantius in-
adventum, derogaverunt dignalus.
peratori expositionem fidei quam portabant. Impera- Cum hsec scripsissent, et modicum sustimiissent
tor Ariano dogmali favens, indignatur adversus sy-
iempus, imperatore nullum dante responsum, 269
nodum, et Ursacium ac Valentem potius honoravit. B ] ad civilates proprias recesserunt. Princeps aulem,
Quamobrem qui a concilio fuerant destinati tardave- cum et priiis contenderet Arianam sectam per Ec-
runt, non-valentes impetrare responsum. Sero tamen clcsias seminare, occasionem injuriae suae illorum
ad synodum Constantius per prsesentes episcopos habuil discessionem: dicens se contemplum, eo quod
hujusmodi scripta direxil. SOCRATES, lib. n, cap. 29;
prseter jussionem ejus concilium viderelur esse solu-
dit. Christ. Vales. cap. 37, p. 139. tum. Quapropter Ursacio et his qui circa eum erant
CAPUT XXII. permissionem dedit contra Ecclesias agendi fiducia-
liter quodcunque placuisset. Explanationem vero
Epistola Conslantii ad Ariminenseconcilium.
Constantius victor ac triumphator Augustus uni- iectse in Arimino fidei jussit per Ecclesias Italicas
versis episcopis Arimino congregatis salulenj. destinari : prsecipiens ut nolentes in ea subscribere
et in eorum locis alii subroga-
Semper equidem et pne omnibus cogitare nos de pellerentur Ecclesiis,
sacra et adoranda lege, non ignorat vestra benignitas. renlur episcopi. SOCRATES, lib. n, cap. 29; edil. Christ.
Nunc autem viginti quos veslra sapientia destinavit Vales. cap. 37, p. 140.
episcopos, legalionis suse causa, interim videre ne- CAPUT XXV.
quivimus, cum sit nobis necessarium circa barbaros ,t De synodo in Nicasa Thraciw celebrata.
iter, et, sicul nostis, deceat animo puro ab omni co- Ursacius autem ejusque consenlanei ab Italia disce-
gitalione utilitatem divinse legis examinare. Jussimus denles, venerunt ad civitatem Thracioc nomine Ni-
igitnr episcopos in Adrianopoli noslram sustinere cseam : quo brevi tempore commoranles aliud fecere
regressionem; ut cum universa respublica fuerit bene concilium. Et lectam in Arimino exposilionem fldei
disposita, lunc qucegesserint audire possimus. Vestrse Grsecoinlerpretantes eloquio publicatam confirmave-
ergo sanctitati non videatur onerosum eorum exspe- runt; et poslea divulgabant eara esse fidem quse ab
ctare regressuni; ut dum redeunt nostrum vobis re- univcrsali concilio et dictata esset et edita in Nicsea;
ferenles responsura, perducere possitis ad terminum ut similitudine nominis Nicseni simpliciores bac sub-
quse Ecclesise catholicae utilia esse noscuntnr. Has reptione deciperent: putabant enim in NicaeaBithy-
litleras suscipientes episcopi, talia rescripserunt. So- niceesse dictatam fidem. Sed nihil profuit eis tale
CRATES,lib. n, cap. 29; edit. Christ. Vales. cap. commenlum. Post paululum namquc confusi atque
37, p. 139. derisi sunt. SOCRATRS, lib. n, cap. 29; edit. Christ.
Vales. cap. 37, p. 141.
CAPUT XXIII.
Epislola Ariminensisconciliiad imperatorem Constan- CAPUT XXVI.
lium destinata. D QuomodoAlhanasius furorem Constantii denuo decli-
Litleras clementise tuse suscepimus, domine Deo naverit.
amabilis imperator: quibus continetur, quia propter Interea sentiens Athanasius sibi insidias praeparari,
necessitalem publicam interim non potuisti nostros nequaquam ad imperalorem venire praesumpsit,ne-
videre legatos, nosque jubelis ut eorum suslineamus que hoc utile judicavit; sed electos ex ^Egyptoquin-
adventum, donec ea quae a nobis decreta sunt et que episcopos, inter quos Serapionem Thmuiensem
nostris progeniloribus consonare noscuntur, ab eis virum prsecipua vita sanctum et ad loquendum valde
pietas vestra cognoscat. Quamobrem et nunc per has copiosum, mitlit ad priueipem tunc in Occidente de-
litteras profitemur atque firmamus nequaquam nos a gentem, cum quibus etiam tres presbyteros, per quos
proposito nostro recedere. Hoc etiam nostris legatis sibi placaret imperalorem, et pro derogationibus
injunximus. Supplicamus igitur ut anirao tranquillo salisfacerenl inimicorum, aliaque facerent quae ei
et prsesentes nostrae mediocritatis litteras relegi ju- vel Ecclesiis expedirent. Quibus navigantibus, paulo
beas, et iila quse per legatos nostros mandavimus, post litterae venerunt imperatoris evocantes eum. Ob
libenter accipias. Hlud ilaque nobiscum considerare quam rem et Alhanasius, et populus est turbatus,
lua mansuetudb debet, quantasit modo trisiiiia cum neque haereiico imperalori obedire cautum esset,
1005 HISTORIATRIPARTITA. LIBER V. 1006
neque reluctari sine periculo. Verumlamen ire distu- JVCui utique derogabanl ^Egyptii monachi, quorum
lit, et litterarum portitor sine effectu reversus est. gloriam multitudo universa sequebatur, et vera eo-
Superveniente autem aestateveniens alius ab impe- rum testimonia judicabat: quia in summsephiloso-
ralore niissuscum provincioejudicibuscogebat euin, phLe virtute degebant. SOZOMEN., lib. iv, cap. 9; edit.
cleroque nimis erat infestus. Porro populum paratum Clirist. Vales. cap. 10, p. S50.
videns adbellum, etiam iste reversus est. Non multo Quia igitur expositain fidemin NicaeaThraciseom-
post tempore congregantur ex ^£gypto*et Libya le- nes accusaut milites verilatis, et praecipuehabiiantes
giones. Et cum nuntiatum fuisset celari Athanasium Hesperiam, testantur Iitterseab eis ad IUyricumdesti-
in ecclesia, quse vocatur Tbeonse: assumens mililes natoe. Quarum Iitterarum auctor fuit episcopus Ec-
dux eorum, et Hilarium ab imperatore denuo desli- clesiaeRomansetunc Damasus,qui post Liberium pon-
natura, inopinato fractis januis in ecclesiam introivil, tificatusjura susceperat, multis virtutum ornatus in-
et ubiquerequirens Athanasium non invenit. Dicilur . signibus. Habuitque in his litteris nonaginta consortes
enim quia ssepiusdivino nuntio pericula multa fugc- ex Italia atque Galliis in Romana urbe convenientes.
rit, sicut etiam, Deo providente, hoc discrimen Quorum nomina proptcr niultitudinemponere distuli.
evasit. SOZOMEN., lib. rv, cap. 8; edit. Christ. Vales. Textus autem epistolsetalis est.
cap. 9, p. 547. ]B
270 CAPUT XXIX.
CAPUT XXVII. Littercs Damasi et cmterorum ad llhjricum conlra
Quomodopaganis insultanlibusfuluram tristiliam conciliumin Nicaa Thracimfactum.
prophetavit.
Damasus, et Valerianus, et cseleri episcopi dile-
Ex his et hujusmodi factis ei a Deo proenunlialis, ctissimis fralribus in Illyrico constitutis episcopis iu
a paganis et hsereticis appellabalur magus. Sermo Dominosalutem.
namque fertur, eo quod aliquando, eo procedentc Credimus sanctam fidem noslram in aposlolorum
per civitatem, contigerit avolantem comiculam cla- eruditione fundatam, hanc vos tenere, et banc popu-
mitare. Quofacto astans mullitudo paganorum, velut lis universis exponere, quse videlicet a constitutis
mago derogantes, petebant ut eis aperiret quid cor- Patrum nulla ratione dissentit, per quos justum est
nicula illa significaret. IUevero lertur silentio dixisse caneros erudiri. Sed relatione Gallicanorumet Vene-
subridens: Cras Latina lingua dies ventura sjgnifica- toruro fratrum, quosdam hseresibusfavere cognovi-
tur. Hoc ergo clamans, tristem vobis crastinum signi- mus. Quodmalum non solum cavere debent episcopi,
licat diem, per imperatoris Romani jussionem. Et ita sed etiam reluctari contra ea qusegesta sunt imperi-
contigit ut Athanasii sermo, licet derisus fnerit, ve- '^ tia aut sknplicitate quorumdam pravis interpretatio-
nerit ad effectum.Altera namque die principis lilterse nibus deceptorum. Variis ergo doclrinis non decet
venerunt adjudices, jubentes ut pagani sua ingredi labefactari, sed magis Patrum nostrorum roborari
non permitterentur ad templa, neque solemnes super- sententiam. Auxentiumigitur Mediolanipraecipue in
stitiones festivitatesque celebrarent. Tunc ergo fesli- hac causa damnatum esse prsescriptum est. Unde
vilas eorum venerabilis generalisque destructa esl. juslum est omnes in universo Romanorum orbe
SOZOMEN., /«'6. rv, cap. 9; edit. Christ. Vales. cap. doctores legis, ea quselegis sunt sapere, et non fidem
10, p. 549. doctrinis variis maculare. Itaque dum primum hserc-
ticorum cocpissetnequitia pullulare, sicut eliam nunc
CAPUT XXVIII.
blasphemia nefandorumpatetArianorum, luncPalres
Qucemala per Georgiumin Alexandria gesla sint. nostri trecenti decem et octo electi, habito Iractaltt
Cum igitur frequenter, sicut dictum est, Athana- in urbe Nicsena, hunc murum firmissimum contra
sius pericula declinasset, clerus et populus ei favens arma diabolica statuerunt; et hoc remedio venena
Pater et Filius unius divi-
tenebat ecclesias, donec praefectus^Egypti et dux mi- mortifera sunt depulsa, ut
litum ejicientes eos et sustinentes, Georgio eas n nilatis, unius virtutis, uniusque magnitudinis debeat
contraderent. Qui non multo post venit, et ecclesias credi, uniusque essentiae, sive substantise, simul et
a
suo jure possedit. Qui dum praeter schema et mores Spiritus sanclus. Aliter vero sapientes alienos esse
sacerdotii violentus existeret, et maxime cirea Alha- nostra communione judicaverunt. Quem terminum
nasii laudatores,quibusutique vincula et plagas viris salutarem adorabilemque deliberationem corrumpere
et feminisvelut tyrannus inferebat; accensus popu-. quidam aliis cogitationibusatque temerare voluerunt,
lus pene peremerat eura, nisi vix [ms. Lyr., vi] ere- Sed in ipso principio ab his ipsis qui in Arimino re-
ad hoc
ptus fugissetad principem. Quo facto, rursus sequa- novare atque retractare compellebantur,usque
ces Athanasii euclesias multo tempore tenuerunt. causa correcta est, ut confuerentur alia sibi circum-
Quas iterum veniens dux iEgypli, Georgii noscitur ventione subreptum, aut certe quia non intellexe-
tradidisse fauloribus. Post haec autem exceptore runt Palrum sententise in Nicseaconstitutse; hoc esse
principis veniente, multi Alexandrinorum supplicio contrarium. Neque enim pracjudiciuni aliquod fieri
traditi sunt. Post quem eliam ipse Georgius lerribi- potuit per numetum Arimino congregatum : quando
iior supervenit, et priori tempore magisodibilis, tan- constat neque Romanum episcopum, cujus anle om-
quani qui moverit principcm ad multorum necem. nia decebat cos exspeclare decretmn, neque Vincen-
 !O07 M. AURELHCASSIODORI 1008
tiuni, quilantisannisepisco.patumiiiviolabililercuslo-A CAPUT XXXI.
divit, neque alios talibus praebuisse consensum; Qum mala Macedoniusin
maxime dum, sicut prxdiximus, isti ipsi, qui per Constanlinopolitanaurbe
commiseril, et quod posl/imcoffenderit imperuto-
•conventionemdeclinassevidebantur, ipsi denuo ulen- rem.
les meliori consilio, hsec sibi displicere testati sunt.
Iuterea Macedonius vicinas Constantinopolitanae
Perspicit itaquevestra salubritas hanc solam fidem,
urbi provincias civitatesque turbabat: excitans mi-
•quaeNicseoe apostolorum auctoritate fundata est, esse
nistros languoris adversusEcclesias, et in Cy-
perpetua firmitate servandam; et simul Orientales zico proprii
lioc facere nobiscumqui se catholicos esse cogno- quidem Eleusiumfecil episcopura, in Nicomedia
habens
scunt, Occidentales etiam gloriari. Crediraus autem Marathonium, qui primum diaconus fuerat,
studium consliluendimonasleria virorum ac femina-
languentes in isto conamine, non tarde a nostra se- rum. Is
parandos esse communione, et ab eis episcopatus no- itaque Macedoniusepiscopatupotitus, affli-
men auferri, quatenus populi eorum liberati errore gebat eos qui ipsi consentire fugiebant, et nou 271
solum orlhodoxos, sed etiam Novatianos: sciens eos
respirent. Nullo enim modo a deceptione polerunt
corrigere populum, qui deceptionis laqueo detinen- quoque consubstantialitalis nomen suscipere. Quo-
tur. Concordet igitur cum omnibusDei sacerdotibus, B rum episcopusAgelius, perseculione faciente, fugit.
etiam charitatis veslrae sententia, in qua vos stabiles Plurimi vero insignes viri delenti, nolentesque ei
ac firmosexistere judicamus. Sic ergo etiam nos vo- communicare, puniti sunt. Qui post tormenla violen-
biscumrecte credere debemus. Vestrsenos.charitatis ter communionemore suo suscipere et lenere com-
laelificalereciprocis litteris. Valete, fratrescharissimi. pcllebantur. Lignouaraque ora hominum aperientes,
eis sacramenta deponebant. Porro mulieres et parvu-
TIIEODORETUS,./«'6.JI, cap. 22, p. 102.
Sed et maximusAthanasius in epistolaquam scri- ios arripientes, communicarecogebant. Si quis vero
vineula el tormenla se-
psit ad Afros, taliter de Ariminensiconciliodisputavit. contradiceret, mox plagaj,
quebantur; ita ut eliam feminarumcommunicareno-
Ientium mamillas in arca compriraentes, abscinde-
CAP.UTXXX.
rent; aliarum vero aut ferro, aut ovis ardenlibus
Ex litteris Alhanasiide Arimmensiconcilio. eadem membra comburerent. Quodego ab Auxonio
His itaque prolalis, quis recipiat eos qui Arinii- sene, qui eadem supplicia est passus, audivi. SOCRA-
nense aut aliud conciliumpraeter Nicaenumnomlnare TES, lib. II, cap. 30; edit. Christ. Vales. cap. 38,
praesumunt? Aut quis non habeat eos odiosos qui pag. 141.
respuunt quidem constituta Palrum, et ea qusenuper G Ifceigitur Macedonii pro Christianilate ortse sunl
Arimino contentiose atque violenter composita sunt, actiones,coedes,pugnoe,sollicitationes,inlestina bella.
praeponunt?Quis istis concordabit hominibus, neque Quscres non solum apud ees qui laedebantur, sed
propria recipientibus? Nam in suisdecem et amplius, etiam apud familiaresei odiumvehementer excitave-
sicuti praedixi,conciliis alio tempore aliud conscri- runt. Offenditautem etiam ipsumimperalorero, el ob
bentes, manifesti sunt, quia singula eorum accusare hoc et pro alia hujusmodicausa. Domus in qua erat
noscuntur. Ethoc patiunturquodtunc Judaeiprodilo- arca Constantini principis corpus habens, ruinam
res perpessi sunt. Nam, sicut illi relinquentes solum minabatur; ideoque custodes ejus et qui ad oratio-
Fontem aquoe viventis, lacus sibimet (oderunt, qui nem intrabant erant posili sub timore. Macedonius
aquam continerenon possunt (Jer. n, 13), quod scri- ergo cogitavit imperatoris ossa transferre, ne arcam
ptum est apud Jeremiam prophetam: sic et isli relu- ruinse casus comprimeret. Hoc agnoscentes populi
ctantes universaliconcilio, fbderunt sibi multa conci- prohibebant, dicentes, non oportere principis ossa
lia, quseapud eos inania et virtutem non habere ma- migrari, ne quasi exorbiri [ed. Frob. et Niv., exso-
nifesta surit. Non igitur patiamur eos qui prseter Ni- piri] (id est, e sepulcro effodi) viderentur. Ob quara
caenumAriminense praesumunt,vel aliud nominare rem in duas partes populus est divisus: aliis dicenti-
concilium; cum et ipsi qui Ariminense suscipiunt, .D bus nullamesse migrato mortuo laesionem,aliis asse-
ignorassequse in eo gesta sunt noscantur; nam ta- renlibus esse nefas, cum quibusetiam eranl horaousii
cere potuerant. Nostis enim, charissimi, cognoscen- defensores. Macedoniusautem parvipendens verba
\es et vos a vestris, qui tunc interfuerunt Arimino, contradicentium, translulit corpus imperatoris in ec-
quoniam Ursaciuset Valens, Eudoxiuset Auxenlius, clesiam ubi corpus jacet martyris Acacii. Quo facto,
simulque Demophiluscondemnatisunt, volentes aliud concursus discordantium populorum ad illara venit
quamquod statulum est Nicseseconscribere: quando ecclesiam, et ad manus usque perventumest; ita ut
compulsi anathematizare Arianam hseresim respue- multi hominum morerentur, et vestibulum ecclesiae
runt, cui potiuspatrocinari conati sunt. Episcopivero, ac vlcina porticus sanguinecompleretur. Hoc agno-
vere integri Domini servi, recteque credentes, pene scens imperator, irascitur contra Macedonium, et
ducenti conscripseruntsufOcereNicsenamsolummodo propter eos qui mortui sunt, et quia corpuspatris ejus
iidem, et nihil amplius nihilque minus prseter illam absqucipsius consiliomigrasse praesumpserit.Relin-
quxrere velle, seu sapere. Hsecenim eliara Constan- quens ergo gubernatoremHesperiarum parlium Cse-
tio significaverunt,qui jusserat celebrari concilium. sarem Julianum, ipsepergebat ad Orientem.SOGKA-
TnEODORETUs, lib. II, cap. 23, p. 104. TES,ibidem, et SOZOMEN., cap. 20, edit. Chrisl.
1009 HISTORIA IRIPARTITA. LIBER V. 1010
CAPUT XXXH. Vstitise Antiochise gesserinl, opus proprise conscri-
De Leontio Antiochenoepiscopo,el Aelio, quimagisler ptionis exquirit. Nos aulem ad reliqua veniamus.
Eunomii fuit. THEODORETUS, tib. n, cap.li, p. 106.
Leontius igiiur Antiocbenus episcopus, cnm esset
Arianus, languorem suum celare nitebatur. Videus- CAPUT XXXIII.
que divisossacerdotes et populum, et alios dicentes, De Eudoxio, qui Antiochenuminvasil episcopatum, (•
Gloria Patri, et Filio; alios, Gloria Patri per Filium lerrmmoluin Nicma Bilhynimfaito.
in Spiritu sancto; ipse sub silentio dicebat oralio- Germanicia civitas est in termino Ciliciae,Syriae et
nem, et nihil aliud audiebant aslantes, nisi cum dice- Cappadocise consliluta. Hujus urbis ecclesiae proesi-
rel, in saeculasseculorum. Et siquidem hoc non ma- debat Eudoxius, qui moriente Leontio, arripuit An-
ligne fecisset, diceretur quia pro concordia populi tiochiaesedem,et coepit sua ferocitatevineam vastare
lieret. Sed quia et conlra milites veritatis acuebatur, dominicam. Neque jam celabat, sicuti Leonlius, ma-
et nonnisi baereticosprovehebat, ostendebalur celare litiam suam: sed aperle apostolicis dogmatibus repu-
pestem, modo limore [ed., amore] populi, modo for- gnabat, et orthodoxos multis cladibus afiligebat. Eo
midine pressus imperatoris, qui Filium dissimilem tempore AncyranseEcclesise post Marcellum Basilius
prohiouerat dici. Ea siquidem tempeslate Aetius ma- B praesidebat; Eustalhius vero SebastiseArmeniac; qui
gisler Eunomii, qui Arii blasphemiam suis opinio- iniquitatem Eudoxii et rabiem cognoscentes, 272
nibus auxerai, in diaconatus ordine ministrabat. Sed Constantio in Occidente posito litteris suis indicave-
Flavianus et Diodorus monachicam quidem ample- runt. Erant enim imperatori noti, et propter clarita-
ctentes vitam, clare autem pro apostolicis dogma- tem vitacejus favore potiebantur. Quod dum cogno -
tibus laborantes, episcopi Antiocheni. Leonlii redar- visset Constantius, Antiochenis scripsit, quia non
guerunl quas contra pietatem gerebat insidias : di- ipse Eudoxio Ecclesiaeconcesserit prsesulatum, sicut
centes quia elegissetvirum studiis malignis imbutum, ille vulgabat; ipsumque Eudoxium expelli, et pocnas
qui impielatis causa culmen sumpsissel potentiae, gestorum suorum in NicoeaBitbyniaedare praecepit :
atque ad Ecclesisecladem diaconatus haberet nomen. jubens ibi celebrari concilium. Ipse enim Eudoxius
Minabanturautem etiam ab apostolica eura commu- egerat apud potentes palalii, ut in Nicseasynodus age-
nione suspendi, et ad Hesperiam venientes, ea quae retur. Sed omnium praesciusDeus, cognoscens futura,
callide gerebantur aperire. Hoc metuens Leontius, ac si jam fuerint gesta, quodam terrscmotu terribili
ab officiosuspendit Aetium, aliis tamen rebus fove- prohibuit conciliuracelebrari (An. Dom. 364). -Pluri-
bateum. Porro mirabilis illa societas, id est, Fla- mam namque civilalis partem terraemotus ille de-
vianus atque Diodorus,sacerdotali minislerio nondum r, struxit, et multos habitantium interemit. Hoc agno-
politi, populis tamen niinium complacentes, noctibus sccnles qui convenerant, ad suas reverluntur Eccle-
ac diebus cunctos ad zelum pictalis armabant. Isti sias. Arbitror enim hoc Dei sapientia gestum; in illa
namque primi in duas partes choros psallentium di- namque civilate adversus Arium a sanctis Patribus
videnles,ex successioneDavidicammelodiam cantarc aposlolicsefidei doctrina prolata est. Et forte secunda
docuerunt. Et hoc in Antiochia primitus fieri coepii, congregatio potuit illic senlire (ed. Niv., Frob., san-
et dispersum ad terminos tolius orbis usque perve- cire] contraria, ut Arianis occasio [ed., accusatiojeo
ait. Isti divinos amalores ad sepulcra martyrum, nomine pracberelur, quo magis simpliciores capere
provocantes, vigilias celebrabant, cum illis laudanles possent, tanquam illam veterem synodum proferen-
Deum. HaccLeontius inluens, prohibere quidem ju- tes. Sed Ecclesiarum prospector citius solvit tale
dicavit incautum , cuin videret multitudinem valde concilium. THEODORETUS, Hb. n, cap. 25 et 26, p.
viris illis optimis adhserere. Sed ulens mansuetudine 108 et 109.
sermonum, poscebat ab eis ut has feslivitates in ec- In momento siquidem temporis civitate concussa,
clesiis potius celebrarent. Cujus quidem calliditalem neque fugerepotuerunt; sed primo experimenlo pe-
integre cognoscentes, quod jubebalur egerunt, et riculi sunt perempli. Dicitur autem antequam fieret
amatores suos ad Ecclesias congregaverunt, ut ala- p. ea clades, quemdam Ursacium [alii, Arsacium] mili-
criter Deum concordi voce laudarenl. Sed Leontius tem [ed., Frob., exmilitem] praevidisse,genere Per-
llexus non est ut a sua malitia tcmperaret. Vultum sam, qui sub Licinio confessor effectus, relictaque
namque inansuetudinis gerens , Stephani et Placiti militia, in turre civitatis divinam exercebat philoso-
\ms. el ed., V., Flacilse] celavit iniquitatem. ls enim pbiam. Cui superna visitatio aperte praccepit exire de
adversarios dogmatis recli suscipiens, licet lurpein civitale passura quaepost paululum iierentmanifesta.
habentes vilam, ad presbyteraius tamen ordinem el Quo facto, cum velociiale ad ecclesiam currens,
diaconatus evexit. Eos auiem qui universisvirtutibus nuntiavit clericis, ut Domino supplicarent quo eos
oruabantur et apostolica dogmata defendebant, abs- ab imrainenti periculo liberaret. Quibus cum vidcre-
que honore deseruit. Hac gratia clerus quidem mul- lur esse ridiculum, reversus ad turrim,.pronus la-
tos habebat haereticos; populus vero maxime pro crymas ccepit effundere. Interea terraemolu superve-
dogmaluin rectiiudine dccertabat, ita ut neque do- niente plurimi perierunl, reliqui vero per agros et
clores illorum blasphcmiam suam nudare proesume- monlana dispersi sunt. Ursacius autein in illa turre
rent. Quid aulem Placitus \ms. el ed. V., Flacitus], reperlus est mortuus, pronus jaccns, sicut solebat
et Stephanus, alquc Lcoatius iuipietatis alque inju- orare. Scrmo tanien cst quia antequam moreretur
1011 M. AURELHCASSIODORl 101?
rogaverit Deum ut prius ejus finiret vitam quam cla- A nihil esse quaerendum. Movebatque quaeslionemim-
dem inspiceret civitatis in qua prius Chrislum agno- peratoris diversa sententia; cujus lilleris, nunc de
verat, et ecclesiasticam videbatur participatus esse fide prius agendum, nunc de accusatorum eonversa-
philosophiam. Is enim conversatione digna*etiamdse- tione, legebatur. Hsec causa praesentes ad schisma
mones effugabat. Quodam namque tempore dum ali- perduxit, et in duas partes synodi mullitudo divisa
quis daemoniovexaretur, evaginalo gladio coepit per est. Unius enim partis dux erat Acacius CaesaresePa-
totam discurrere civitatem; cunclisque fugientibus, loestinse, Georgius Alexandrise, Ursacius Tyri, Eu-
occurrens ei solus, et nominans Cbristum, sermone doxius Antiochise,quos alii triginta duo seculi sunt.
mundavit virum, et fecit ab illo furore quiescere. In alia parte fuit Georgius Laodicise Syrise, Sophro-
Inter cujus diversa virtutum ornamenta, etiam hoc nius Pompeiopoleos Paphlagonise, Eleusius Cyzici,
meminisse convenit. Erat draco ante Nicomediam, quos plurimi sequebantur. Cumque placuisset ut
qui transeunles suo tlatu perimebat, habebatque cu- prius de lidc quaestiomoveretur, bi quidem qui erant
bile circa quamdam vallem. Quo veniens Ursacius, parlis Acacii, Nicaenam fidem aperte negaverunt,
oravit. Tum sponte egrediens ille serpens, ac se- aliamque iidem dictare nitebantur. Alterius vero
cundo caput percutiens, interemptus est. Quod hi parlis numero pluripres, omnia quidem Nicaeni con-
mihi retulerunt qui eumdem Ursacium viderunt. So- B ] cilii receperunt : de sermone consubstantialitatis
ZOMEN., lib. iv, cap. 15. Edit.Christ. Vales. cap. 16, tantummodo querebantur. Mullis igilur ioter alter-
p. 559. utros contentionibus usque ad vesperam generatis,
novissime Sylvanus Tarsensis pnesul Ecclesise,voce
CAPUT XXXIV. magna clamavil, diceus non oporlere novam dictari
De concilioSeleucim celebra.to. fidem, sed dudum in Antiochia expositam tempore
Nunc igilur de alia synodo, quam velut adinstar dedicationis debere servari. Quo dicto sequaces sunt
Ariminensis concilii in OrienteConstantius imperator egressi. Alteriusvero partis protulerunt fidem Anlio-
fieri jusserat, pauca narrabo, Egerat enim primitus cbisc recitatam, quam relegentes solverunt illa die
ut in Nicsea Rithynisecongregarentur episcopi. QtlO- concilium. Altera vero die convenienles in oratorium
rnm conventum prohibuit maximus terrsemotus. Hoc Seleuciae, januasque claudentes, relectae iidei 273
enim contigit cousuIatuTatiani et Cerealis (An. Dom. subscripserunt. Subscribebant autem etiam pro ab-
358), octava die mensis Augusti. Tractabant ergo sentibus praesentes lectores atque diaconi, per quos
transponere synodum in vicinam Nieseaecivitatem. rate se ferre banc definilionem absentes profiteban-
Quod cum displicuisset, rursus volebant in Tarso Ci- tur. SOCRATES, lib. n, cap. 31. Edit. Christ. Vales.
liciseconvenire. Deinde placuit apud Seleuciam Isau- (] < cap. 39, p. 146. Acacius autem et alii parlis ejus
rise, quae vocatur Aspera, celebrare concilium. Quod querebautur, eo quod ecclesia clausa subscriberetur,
actum est consulalu Eusebii et Hypatii (An. Dom. dicentes : Ea quse occulte geruntur improbitatis su-
350). Fueruntque qui convenerunt numero centum spicione plenissima sunt. Hscc autem faciebant, vo-
sexaginta. Cum quibus aderat unus in palatio clarus lentes aliam fidei explanationem; ipse quoque eam
nomine Leonas. Quo prsesente, quaestionem fidei quara prseparatam habebat legit, ibi quidem judicibus
proponendam imperatoris jubebat oraculum; simul- Lauritio et Leonae : studens ei robur acquirere. Haec
que proeceptum fuerat adesse Lauritium militem, ergo die secuuda sunt gesta. Terlia vero die Leonas
Isauriae ducem, ut in quo opus esset episcopis mini- rursus congregare parles festinabat episcoporum :
straret. Convenerunt ergo vicesima septima die Se- quo die nec Macedoniusdefuit Constanlinopolitanus,
ptembris mensis, et sub gestorum confectione dispu- nec Basilius Ancyrse. Dumque ambo in una parte
tabant. Aderant eliam exceptores, utriusque partisj convenissent, denuo qui circa Acacium erant, occur-
verba signantes; quae sub uno apud Sabinum colleclat rere noluerunt: dicentes oportere prius de concilio
reperiuntur. Nos autem capitulatira ista describimus. ejici eos qui pridem fuerant condemnali, et qui ac-
Prima siquidem die Leonas jussit ut quaeviderentur cusabantur in prsesenti. Gumque conlentio cresceret,
unicuique proponerent. Porro qui prsesentes erantt D egrcssis eis qui positi in accusatione videbantur,
non prius dixerunt quamlibet movendam esse quae- etiam qui circa Acacium erant sunt ingressi. Tnnc
stionem, nisi reliqui convenirent. Erant enim absen- ilaque Leonas ait libellum sibi datum ab eis qui cum
tes episcopi Macedonius Constantinopolitanus, Basi- Acacio erant, celans dogmatis esse dictationem. Et
lius Ancyrse, et alii quidam accusari timentes. Ett cum prsesenles episcopi lacuissent: aliud quiddam,
Macedonius quidem languorem finxit, Patrophilusi non exposilionem lidei libellum continere judicautes,
oculorum dolorem, et alii similes adinvenerunt occa- mox fideiAcacii conscriplio cura procemiohoc modo
siones absentise. Cumque Leonas etiam illis absen- relecla est :
tibus proponendam diceret quseslionem, rursus aie- Nos qui congregati sinnusSeleucia Isauriae, secun-
bant episcopi non aliter quidquam fieri, nisi impeti- dura imperatoris voluntatem hesterna die, quinto
torum vita discuteretur. Accusali namque jam fue-- calend. Octobrium (An. Dom. 359), omne studium
rant Cyrillus Hierosolymorum , Eustathius Sebastise ; habuimus cum disciplina ecclesiasticam servare pa-
Armenise, et aiii quidam. Ob quam rem contentio> cem, et de fide cogitare constanter, sicuti pracepit
inter prsesentes exorta esl. Alii namque dicebant vi- Deo amabilis imperalor nosterConslanlius secundum
tas accusatorum discutiendas, alii vero ante Ddem i prophelicas evangelicasquc voces, et nihiJ prseter
1013 HISTORIATRIPARTITA. LIBER V. 1014
Scripturas superinducere in ecclesiastica fidc. Quia A mutala esl, nihil probibet etiam nunc aliam dictarc
vero aliqui in concilio alios noslrum injuriis affece- fidem. Ad liaccEleusius Cyzici hsccverba respondit:
runt, alios loqui prohibuerunl, alios recluserunt in- Prsesens concilium celebralum est, non ut anathema
vitos, et damnatos secum ex diversis provinciis ba- discat neque ut fidei explanationem suscipiat, tan-
buerunt, nec non et eos qui contra regulas ordinati quam non habens eam; sed possidens Patrum fidcm,
sunt, introduxerunt secum; ita ut undique tumullu lianc usque ad vilam mortemque custodiet. His crgo
synodus impleretur, siculi et vir clarissimus comes verbis Eleusius sententiae occurrit Acacii, iidem Pa-
Leonas et vir clarissimus dux provinciae Lauritius trum vocans Antiochiaedeclaratam. Cui recle quili-
inspexerunt. Propterea bsec interloquimur, quoniam bet poterit obviare, dicens : Quomodo Patres hos
non declinamus expositam cura auctoritate fidem in nominas, o Eleusi, dum illorum non recipis Patres ?
Anliochena dedicatione, proferentes eam; licetpatres Hi namque, qui in Nicaeaconvenerunt, concordantes
nostri illo tempore ad subjectara concurrerint quaes- in consubstanlialitatis verbo pro fide sancito, proprie
tionem : quoniam muilos turbavit consubstanlialita- dieuntur Palres, eo quod et tempore proccesserunt;
tis nomen praeterito tempore et usque ad prsesens. ct qui postea Antiochia convenerunt ab illis sacerdo-
Nunc vero quia dicitur innovatum ab aliquibus de tiijura susceperunt. Si autem hi qui Anliochia eon-
dissimilitudine Filii apud Patrem, hac ergo gratla g gregati sunt Patres proprios negaveruut, consequen-
oficouaiouet buotovaiov,id est ejusdem substantiaeet ter istorum posleri Patrum deslructores secuti sunt.
similis substantisenomen abjicimus, tanquam Scriptu- Quomodo ergo et quorum illi fidem velut improbam
rarum extraneum, «votuou, id est dissimilitudinis respuerunt, isli quasi probabilem susceperunt ? Si
verbum anathematizamus, el omnes bujusmodi exi- autem illi non habuerunt Spirilum sanclum, qui per
slentesab Ecclesiaalienos exislimamus. Similemvero officium manus imposilionis accipitur, neqiie isli sa-
Filium apud Patrem aperte prolitemur, secundum cerdotium perceperunt. Quomodo enim acciperent a
Apostolum dicentem de Filio : Qui est imago Dei in- non habenlibus quod dabatur ? Haec objicere ergo
visibilis (Coloss.i, 15). Confitemur aulem et credimus responsa poteril quilibet Elcusio.
in unum DeumPatrem omnipotentem, factorem cceli Cum hsec ita agerentur, ad aliam venere qusestio-
et terrae,visibilium omniumet invisibilium. Credimus nem. Quia cnim Acacius in fide quaelecta est, simi-
autem et in unum Jesum Christum Filium ejus, ex lem dixit Filium Patri, consulebant alterutros, se-
eo natum impassibiliter ante omnia ssecula, Deum cundum quid esset similis Filius Patri. Et qui circa
verum [ed„ Niv. et Frob., Verbum] ex Deo unigeni- Acacium erant dicebant secundum voluntalem so-
tum, lumen, vitam, veritatem, sapientiam, volunta- iummodo, non secundum substantiam Patri similem
tem : per quem omnia facla sunt in cceliset in terra, „ Filium esse. Alii vero omnes etiam secundum sub-
sive visibiKasive invisibilia. Hunc credimus in con- stanbiam declarabant. In hac ergo contentione tola
summatione saeculorumpro deslructione peccati as- maaserunt die. Et Acacium arguerunt, qui in suis
sumpsisse carnem ex sancta Virgine Maria, et homi- sermonibus quos conscripsit, similem per omnia Pa-
nem factum, passum pro peccatis nostris, ac resur- tri Filium dixit: 274 nunc autem secundum sub-
rexisse, et assumptum in coelis, sedere in dextera stantiam similem denegavit. Quibus mullum conten-
Palris, et iterum veuturum in gloria judicare vivos dentibus et ad nullam concordiam venientibus, sur-
et mortuos. Credimus et in Spiritum sanctum, quem gens Leonas concilium solvit. Et isle fuit lerreinus
Paracletum, id est consolatorem nominavit Salvator synodi Seleucioecongregatae. Altera namque die ro-
Dominus nosler (Joan. xv, 26): promittens, postquam gatus ut interesset, noluit, dicens : Directus sum ad
iret, discipulis eum esse mittendum, quem eliam concordiam concilii: vobis distantibus adesse non
deslinavit, per quem et sanclificat credentes in Ec- possum. Quo facto, nec qui circa Acacium erant ad
clesia, et baptizalos in nomine Patris, et Filii, et synodum concurrere voluerunt. Altera vero pars in
Spiritus sancli. Eos autem qui praeter islam fidem ecclesiam veniens, Acacium et qui erant cura eo vo-
aliud quidquam praedicant, a catholica Ecclesia de- cavil, ut de Cyrillo Hierosolymorum episcopo habe-
cernimus alienos existere. Haecest aulem Acacii de retur examinatio. Sciendum ilaque quoniam Cyrillus
D
ejus fide prolalio. Cui subscripsit et ipse, et consen- jam dudum fuerat accusatus alque damnatus : quo-
tientes ei, numero quem paulo ante praediximus. niam ssepe cvocalus ad judicium, duobus annis jugi-
Hac fide lecta, Sopbronius Pompeiopoleos Paphla- ter declinavit, metuens accusantes. Condemnatus
goniaehaecverba clamavit: Si per singulos dies pro- autem, appellalionis libellum condemnaloribus desli-
priam edere licueril fidera, veritatis integrilas non navit, judicium majus appellans. Cui appellationj
manebit. Hoec quidem Sophronius ait. Ego aulem consensit etiam Conslantius iinperator. IIoc itaquo
dico quia si ab inilio hsecverba de Nicaenafidedixis- solus, et primus praeter ecclesiasticamconsuetudinem
sent qui ante eos et posl illos fuerunt, omnis potuis- alque regulam Cyrillus fecit episcopus; ut, sicut in
set cessare contentio. Tunc ergo plurima inter alter- publicisjudiciis, libcllis uterelur appellatoriis. Tunc
utros ob hoc et propter eos qui fueraut accusati, ergo in Seleucia interfuit judicandus. Et ob hoc epi-
verba dicenles et audientes, abierunt. Quarta vero scopi Acaeium ejusque consentaneos evocabant; ul
die convenientes omnes, rursus movebanl cum con- de accusationibus cognoscentes, decretum commune
tentione sermones. Inter quos Acacius his verbis proferrent. Evocabant igitur cliam alios quosdam
suam sententiam patefecit. Si scmel Nicxna fides qui fuerant accusati, et semetipsos conluleranl ad'
 1015 M. AURELII CASSIODOKI 1016
Acacium. Quos post crebram citationem nolentes oc-, A ribus judicaret: credens Aetium non posse vinci ser-
currere, damnaverunt, et ipsura Acaciura, Georgium monibus, et magis necessario capi judicantis auditus,
Alexandrinum, Uranium Tyri, Theodulum Cheraese, ac sine contenlione pracvalere conamen haereseos.
Penum Phrygise, Theodosium Philadelphise Lydisc, Cumque hoc perfici nequivisset, proferri scripturam
Evagrium insulse Mytilene, Leontium Tripoleos Ly- prolatam ab Arimino, et a Seleucisesynodo missos
diae, et Eudoxium , qui primo quidem Germaniciae l-.anc suscipere, deposcebant. Et cum qusestio esset
fuit, postea vero AntiochiaeSyrise invasit episcopa- de substantise nomine, jurejurando firmabant: quia
lum; damnaverunt pariter et Patrophilum, quia et nullatenus dissimilem secundum substantiam Filium
ipse a Dorotheo i resbytero accusatus, evocatus no- falerentur, seque paratos hanc hseresimabdicare di-
luit obedire. Hos ilaque damnaverunl. Excommuni- cebant. Et quoniam inopinale Occidentales nomen
caveruntautem Asterium, Eusebium, Abgarum, Basi- substantiae in Arimino reliquerant, necessariam hu-
iium, Phcebum, Fidelem, Eutychium, Magnum, el jusmodi scripturam esse falebantur. Dicebant autem
Eustalhium, sic eos manere decernentes, donec ha- quia si nomen substanlise taceatur, cum nomine sub-
bila satisfaclione, accusationibus semelipsos exue- slantioe etiam illud quod de consubstantialitate deore-
rent. His actis, damnationem celebralam eorum pa- tumest, sine dubfratione tacebitur : quod plurimi
ruchiis innoluerunt; inque locum Eudoxii Anianum ]B Occidentaliumsacerdotum pro reverentia Nicsenicon-
constituerunt episcopum, quem comprehendentes qui cilii nimis amplectebantur. Hanc autem etiam iinpe-
circa Acacium erant, Leonae et Lauritio tradiderunt, ralor flexus est laudare conscriptionem : considerans
a quibus exsilio deslinatus est. Quo faclo, episcopi multitudinem Arimino congregatara, et quia non pec-
qui ordinaverant Anianum conlestationem obtulerunt caret qui similem Patri Filium diceret: idem esse
Leonae et Lauritio conlra Acacium et consentaneos virtute credens, consubstantialem et similis subslan-
ejus, dicenles synodi judicium fuisse violatum. Cum- tise professionem; nihilque intellectu differre, nisi
que nihil agerent, Constantinopolim sunt profecti, ut nominibus quse Scriptura divina nesciret. Hanc ergo
quse gesla fuerant panderentur imperatori. SOCRATES, sentenliam habens, episcopos concordare praecepitin
lib. n, cap. 32. Edit. Christ. Vales. cap. 40, p.. 148. Ariminensis fide concilii. Cumque sc altera die para-
ret ad consulalum (quod prima die mensis Januarii
CAPUT XXXV.
; De legatis concilii Seleucia, et de examinatione Romanorum more celebratur), totara diera et masd-
mam noctis partem expendit, inter episcopos certa-
Aetii, et gestis Ariminensium.
Hunc terminum habuit synodus in Seleucia consti- men habens, donec scripturse ex Arimino delatse sub-
tula. Qui vero voluerit subtiliter universa cognoscere, scriberent episcopi a Seleucia venientes. SOZOMEN.,
exceptorum debet acta relegere. Post haec ergo talia Q I lib. iv, eap. 21 et 22. Edit. Christ. Vales., cap. 32 et
577.
gesla sunt. Consentientes quidem Acacio ad impera- 33, p.
torem quam propere pervenerunt. Alterius vero par- 275 CAPUT XXXVI.
tis episcopi singuli ad propria sunt reversi. Decem Quemodo afflrmaverint fidem Ariminensis concilii, A
tantwnmodo eorum communi decreto missi, venientes Aetium deposuerint simul et alios.
ad principem, invenerunt directos decem ab Arimi- Acacius autera et qui cum eo erant aliquantum
nensi concilio. Porro sequaces Acacii jam egerant ut tcmpus Conslantinopolim commorantes, evocave-
potentes palatii ipsorum tuerentur partes, et per eos ront episcopos ex Bithynia, inter quos erat et Ma-
favor illis arridebal imperatoris. Dicebant enim alios carius Macedonensis [lege Mares Chalcedonensis], el
quidem sibimet consentire, alios autem ecclesiasticis Ulphilas Gothorum episcopus. Qui omnes numero
pecuniis esse corruptos, alios incongruis falli sedu- quinquaginta convenientes, confirmaverunt Arimino
ctionibus [ed. V., seditionibus]. Haecagebat Acacius lectam conscriptionem : adjicientes ut de caetero
natura versutus, et prseparatus ad intelligendum at- nequaquam substanlia vel essentia norainaretur in
que dicendum,cum etiam insignembaberetecclesiam, Deo; et prseter hanc scripturam omnes alias, aut
id est Eusebii Pamphili, post quem ejus tenebat epi- faclas, aut faciendas penitus abdicari. Quo facto,
scopatum, et gloriabatur eum se habuisse doctorem. D ] Aetium diaconatus ordine deposuerunt, tanquam
Et cum talis esset, persuadebat facile quod volebat. hseretice sapientem, et qui contra ecclesiasticam con-
Cum igilur Constantinopoli ex utroque concilio es- suetudinem quaedam humanse sapientiaefacta conscri-
sent episcopi viginti, et alii qui casu praesentes erant; beret, et dialogos plenos blasphemia dictaret, atque
prirao quidem jubetur ut de Aelii qusestione judica- turbarum ecclesiasticarum et seditionis auctor exsla-
ret, prsesentibus maximis proceribus, Honoratus, rci. Dicilur autem ab aliquibus, quia non eum inte-
quem non ante multum tempus imperator ab urbe gro corde deposuerunt; sed volenles se principi
Roma revertens, primum prsefectum urbis Constan- commendare, eo quod dicerentur similia sapere.
tinopolitanse constituit. Postea vero, etiam ipso Videntes autem imperatoris indignationem quam
Constantio cum judicibus audiente, capilur circa circa Macedouiumtunc habebal, eliam eum deposue-
fidem Aetius segrotare; ita ut etiam imperatoret alii runl, el Eleusium Cyzici, et Basilium Ancyrse, et
quasi circa blaspbema ejus verba commoverentur. Orlasium Sardicorum, Draconlium Pergami. Et dum
Dicitur autem Acacium eique consentienles primum in dogmale viderentur habere discordiara, tameu
se hanc haeresim ignorare finxisse, et sub velamento lcmpore depositionis memoriam eorum fideinon fe-
<modamegisse cum principe, ul ipse cum suis procc- cerunl; sed culpas cis omnibus infcrebant singula-
1017 IIISTORIA TRIPARTITA. LIBERV. 1018
rilcr, per quas eos asserebant in ecclesiasticis regulis A Sebastenae suscepil episcopatum. SOZOMEN., lib. w,
deliquisse. SOZOMEN., tib. iv, cap. 25. Edit. Christ. cap. 24. Edil. Christ. Vales. cap. 41, pag. 583.
Vales. cap. 24, p. 579. Lecta est etiam iu Constanlinopolitana urbe cum
adjectione expositio fulei.Sed nos labyrinthum expo-
CAPUT XXXVII. sitionum vix aliquando repericntes, eorum numerum
Pro qua causasil CyritlusHierosolymorumdepositus. quoque digerimus. SOCRATES, lib. n, cap. 32. Edit.
Inter quos Cyrillumquoque Hierosolymorumdepo- Christ. Vales. cap. 41, p. 154.
suerunt, tanquam Eustathio Elpidioque commu- CAPUT XXXVIII.
nicantem. Hi enim contraria sapuerant eis qui in Enumeralio diversarum
Inter eliam expositionnm hmrelicarum,
Mitylene fuerant congregati. quos ipse post explanutionemfideiNicmni concilii.
convenerat, et tanquain post deposilionem in Pa- Post Nicsenum namque concilium in dedicalione
lseslinafaclam, commuoione participatus fuerat cum Antiochena, exposilionem geminam dictaverunt.
Basilioet Georgio Laodiciaecivitatis episcopis. Cum Tertia vero esl quse a Narcisso apud Gallias Con-
enim CyrillusHierosolymorumsuscepisset episcopa- stanlio imperatori oblata dignoscitur.Quarta Eudoxii,
tum, de jure metropolitae conlendebat cum Acacio quae in Italia destinata est. In Sirmio tres diclatse
CacsarescPalacslinae,tanquam sedis apostolicacponti- " sunt, quarum in Ariminocum consulalu relecta [ed.
fex. Hinc ergo in Antiochia constituti, derogabant relicta] est. Porro octavain Seleuciaab Acacii sociis
alterutris, tanquam non saperent recte de Deo. Nam edita est; ultima Conslantinopolicum adjectione re-
el prius uterque sibimet in suspicione esse videbatur. citata est. Eral enim additum, ut neque substanlia
Aller quidem Arii dogma laudabat; Cyrillus aiitem neque subsislentia dicerelur in Deo. In hac Ulphilas
prsedicantesconsubstantialem Patri Filium sequeba- Golhorum episcopuslunc prirao consensit [ms. Lyr.,
lur. lnveniens ergo tempus Acacius cum consentien- conscripsitj. Nam tempore proecedentiNicoenamam-
tibus sibiraetepiscopis,Cyrillum pro hujusmodi causa plectebatur fidem, sequens Theophilum Gothorum
dcposuit. Cum fames Hierosolymorum provinciam episcopum , qui pracsensin concilioNicaenosubscri-
occupasset, tanquam in episcopum necessilate cibo- pserat. Acacius igitur et Eudoxius cum suis Conslan-
rum lurba respiciebat egentium. Cumquepecuniaead tinopoli de quibusdam allerius partis episcopis con-
consolandum[ed. Niv. et Frob., consulendum penu- demnandis certamen habebant [An. Dom. 363): vi-
riae] non essent, vasa sacrata atque vela dislraxit, dentes indignari contra Macedonium principem,
et populi necessilali subvenit. SOZOMEN., lib. iv, cap. primum condemnaverunt eum, tanquam plurimac
24. Edit. Christ. Vales. cap. 25, p. 583. necis auctorem, et quia diaconum in fornicatione ca-
Imperatoris igitur animum hoc commovit, et *-"ptum, in communione susceperat. SOCRATES, ibidem.
raaxkne quod Acaciusconlra Cyrillum noscitur ma-
cbinatus. Sacram namque vestem quam famosissimus 276 CAPUT XXXIX.
Eudoxius Arianus post AntiochenumConstan-
imperalor Constantinusad honorem Hierosolymorum Quod linopoleos invaserit episcopalum,et de prava Aeiii
Ecclesiaedederat Macario, illius civitatis pontifici, ut doclrina.
ea circumamictus, minislerium sacri baptismaiis Expulso siquidem Macedonio Eudoxius spernens
adimpleret (quoniam erat auro sericoque contexla), Anliochiocsedem , Constantinopolilanaminvasit Ec-
Cyrillum asserunt vendidisse, eamque veslem emisse clesiam, studio fultus Acacii, qui oblili suorum suis
quemdamThymelicumsaltatorem; et dum ea fuissct judiciis contraria sanciverunt. Nam cum prius Dra-
indulus, in ipsa saltatione cecidisse, atque contritum contium deposuissent, eo quod ex Galaiia transisset
morti contraditum. THEODORETUS, tib. n, cap. 27, in Pergamum, non cogitantes quod aclum fuerat,
p. 110. Eudoxium ad sedem aliam migraverunl. Quo facto,
Hanc ergo causationcra Acacius habens, Cyrillum lectam fidem Arimino cum augmenlo quod ipsi in
cpiscopalu deposuit. Damnalos igitur episcopos ex Constanlinopolitana urbe adjecerant, ubique direxe-
urbe Constantinopolitana fugaverunt sectatores runl : mandantes ut qui non subscriberent, jussionc
Aeacii. Sibi autem consentientes, in deposilionibusD imperatoris exsilio millerentur. Innolueruntque sua
lamen illorum nolenles subscribere, cum essent nu- gesla et aliis Orientalibus sibi concordibus, et Patro-
mero decem, apud semetipsos interim habitare proc- philo Scythopoleosepiscopo, qui de Seleucia ad pro-
ceperunt, et neque minislerio fungi, neque Ecclesias priam mox redierat civitatem. Eudoxio siquidem
gubernare, quandiu subscriberent. Et si non agerent conslituto Constantinopoli,tunc etiam major ecclesia
pceniteutiamintra menses sex, et omnibus placitis quae dicitur Sophia, dedicalur consulatu Constantii
alque gestis in illo concilio proeberent scripto con- decimo, et Juliani Cocsaristerlio (Anno Dom. 360),
sensum, et ipsi deponerentur. Quo facto consentien- quinta decima die Februarii mensis. Eudoxius eniin
tes eis episcopiper singulas provincias alios ordina- cum sedisset in sedem illain, primus vocein quoeubi-
ruiit. Cuinque talia cogitassent, cunclis episcopis que vulgata est protulit, dicens : Pater ao-tg/jr,Filius
atque clericisscripserunt, ut hoccobservarent atque eOo-sSflf. Ista duo Graccaverba diversos habent apud
perficerent. Ex hoc ergo non post multum tempus Graecosintellectus; aasS-n;enim dicitur et impius et
Slacedonio succedit Eudoxius, Basilio Athanasius, sine cultu; eiaeG-n;diciturpius et bene colens. Cum-
Eleusio Eunomius, qui poslea Eunomianocprinceps que dixissct haecverba , turba generatur in popnlo,
fuil hacrcscos.Porro pro Euslatliio MelcliusEcclcsiae quasi Patreiu dixissct impium, Filium vero piuiu.
 1019 M. AURELII CASSIODORI 1050
Quo facto, nolite, inquit, lurbari ad ea qusc dixi : A CAPUT XLI.
Paler enim ao-sgrkest, quia nullum colit: Filius au- De Hacedonioet Macedonianit.
tem eio-iSri;, quia colit Patrem. Hsec cum dixisset Igilur MacedoniusConstantinopolitana pulsus Ec-
Eudoxius, turba quidem sedala est : multus vero ri- clesia, damnationem non ferens, quiescere respue-
sus complevit ecclesiam. Et hactenus illud diclum bat. Declinavit enim ad eorum parlem qui apud Se-
cum derisione perraansit. His enim haeresiarchscse- leuciam Acacium cum sociis deposuerant. Misitque
ductionibus sermonibusque vacantes, Ecclesiam la- legationem ad Sophronium et Eleusium, quatenus
cerabant. Hujusmodiergo termino etiam synodusCon- defenderent expositam prius in Antiochia fidem, et
stantinopolitana conclusa est. SOCRATES, lib. u, rap. postea apud Seleuciam roboralam, et similis substan-
33. Edit. Christ. Vales., cap. 45, p. 156. tise Qdem divulgandam esse coramonuit. Ad quem
Igitur Acacius et socii ejus non cessabant, scd con- concurrunt multi farailiarium, qui nunc ab eoMace-
gregati apud Antiocbiam, quse eis dudum placuerant doniani vocantur. Quicunque enim in Seleuceno con-
destruebant; et ex conscriptione quse Arimino et cilio Acacium declinaverunt, aperte verbum similis
Constantinopoli fuerat lecta, nomen similitudinis substantise sanciverunt, cum prius hoc non manifeslo
abscindere nitebantur, et per omnia substantiam at- indicio declarassent. Est enim opinio apud multos,
que voluntalem dissimilem esse Patri apud Filium, B \ quia non inventum sil Macedonii, sed magis Marato-
et ex non exislenlibus factum introducebant, sicut nii Nicomediensis episcopi : unde etiam Maralonii
Ario primo placuerat: quibus Aetiani etiam consen- vocitantur; ad quos Eustathius expulsus de Sebastia
tiebant. Is enim Aetius post Arium primus aperte bis confugit.Cumque Macedoniussanctum Spiritum com
nominibus uti prsesumpsit.Quapropter Sine Deo vo- preheudere in tractaiu divinseTrinitatis declinarel,
cabalur : ejusque sequaces propterea Dissiiniles, et lunc el Eustalhius : Ego, inquit, ncque Dcum nomi-
Non existentiales sunt dicti ab his qui Antiochia nare Spiritum sanctum patior, neque crealuram prae-
consubstantialitati conseutiebant. Hos ergo dum,re- sumo. Propler hanc ergo causam Spiritui repugnan-
quirerent cultores Nicseniconcilii, cur in expositione tes appellant hujusmodi personas, hi qui in consub-
fldei suaeDeum ex Deo Filium dicentes dissimilem, et stanlialilatis expositione concordant. SOCRATES, lib.
ex non exstanlibus nominare praesumerent? his ser- II, cap. 35. Edit. Chrisl. Vales. cap. 45, p. 158.
monibus respondebant: Sic dictum est Deum ex Deo, Cum itaque Macedoniusde Ecclesia Constantino-
sicut habetur apud Apostolum(iiom. xi, 36): Omnia polilana fuisset expulsus, non ea quce Acacius atque
autem ex Deo, unus ergo omniuin etiam Filius Dci; Eudoxius sapiebat; sed tradebat magis Filium Deum,
et propterea positura est in expositionibus, secun- per oinnia et secundum substanliam siinilem csse
dum Scripluras. SOZOMEN., lib. iv, cap. 28. Edil. Q ( Patri. Sanctum vero Spiritum non earum rerum esse
Christ. Vales., cap. 29, p. 588. parlicipem, sed rainistrum, et perhibentem oflicium,
Hujus verbi princeps fuit Gregorius Laodicenus et quaecunquede sanclis angelis dici possunt. Sozo-
episcopus; qui cum talia doceret, ignoravit quem- MEN.,lib. IV, cap. 26. Edit. Christ. Vales. cap. 27,
admodum Apostoli proprietales superiori tempore p. 585.
Origenes latius examinarit atque interprelatus sit. 277 CAPUT XLII.
SOCUATES, lib. n, cap. 55. Edit. Christ. Vates. cap. De his quw rursum ab Arianis contra ipsos Arianoc
45, p. 157. gesta sunl; el quomodoEuslathius nequitiampale-
fecerilEudoxii; el epislola Constantinopolitanicon-
CAPUT XL. cilii ad GeorgiumAiexandrinum, condemnantisAe-
De crudelitate Georgii apud Alexandriam, et qui posl, tium cum scriplis ejus.
CyrillumHierosolymorumtenuerunlepiscopatum. Igitur sequaces Acaciiin Antiochiam magno studio
Interea dum adhuc Alhanasius celarelur, Georgiusi convenerunt, acli pcenitentia, quia simllem dixeraiu
Alexandrise crudeliter paganos afficiebat, et adver- Filium Palri. Et consulatu sequenti, id est, Tauri
santes sibimet Cbrislianos; ulrosque enim cogebatt et Florentii (An. Dom. 361), cum Euzoius eam gu-
ad suam venire sentenliam, et respuenles afficiebat. bernaret Ecclesiam, impcratore ibidem constituto,
' ' Erat enim apud sapientes odibilis, quasi despiciens>D pauci quidem rursus movebant ea quse dudura
pla-
eos, et judicibus imperans, apud populum vero quasii cuerant: dicentes oportere sermonem similis sub-
tyrannus, et ullra potentes elalus : praccipue tameni slantise auferri ab expositione fidei tradiioe, tam in
paganos opprimebal, quos sacrilicare et paternas> Arimino quam Conslantinopoli: non ceiantes, sed
feslivitales agere prohibebat. Tunc enim milites eti aperle dicentes, quia per omnia dissimilisFilius est
^Egypti ducem armalos in civilatem introduxit, ima- Patri, non solum secundum substantiam, sed etiam
ginesetornamenla lemplorum abstulit, quod eijposteai secundum volunlatem; et ex non exstanlibus esset,
causam necis adduxit. Cyrillo siquidem deposito,, sicuti proedicaveratArius. Cum quibus erant sectato-
, sicut prsedictura est, apprehendil Hierosolymorumi res Aelii. SOCRATES, lib. u, cap. 35. Edit. Christ.
Ecclesiam Herennius, cl post illuin Heraclius, postl Vales. cap. 45, p. 159.
quem Hilarius. Hos enim tunc Ecclesiam illam guber- Ea siquidem tempestate, dum perfidia accusaretur
nasse percepimus usque ad iraperium Theodosii prin- Eudoxii, inler alios Eustathius, quoniam de fide, in-
cipis, quando rursus Cyrillus ad proprium remeavitl quit, cxaminationem vis lieri, o imperator, Eudoxii
cpiscopatum. SOZOMEN., tib. iv, cap. 29. Edit. Christ. considera blasphemias. Oblulitque ejus cxposilio-
Vales. cap. 50, p. 589. nem, inler alia sic babentem:
1021 HISTORIATRIPARTITA. LIBER V. 1093
Qusedissimililerproferuntur, dissimilia secundum iVnostra sententia concordarc noluerunt, neque in ejus
subslantiam sunt: depositione subscribere; cum scilicet Serras etiam
Unus Deus Pater, ex quo omnia; et unus Domi- aliam vesanam arrogantiam ejusdem accusaret Ae-
nus Jesus Christus, per quem omnia. tii. Dicebat enim eum asperiora praesumere,atque
Dissimileautem est, ex quo, et per quem : dissi- dixisse : quoniam ea quse Deus hactenus celasset
milis igitur est Filius Deo Palri. apostolis, revelata sibimet affirmaret. Post hujus-
Hac leclione commolus iraperator, requisivit Eu- modi vesanos superbosque sermones a memoralo
doxium, si fateretur suam. At ille negavit, dicens, Serra de Aetio proteslatos fiecti precibus nequive-
quia esset Aetii. Quem dum jussisset iinperator ad- runt, ut in nostra fierent determinatione concordes.
duci; requisitus, licet ejus non fuerit, suam esse pro- Verumtamennos Ionganimitatedelenti, multo tera-
fessus est; et ideo exsilio destinatus. Eustathius ta- pore suslinuimus eos, nunc indignantes, nunc rogan-
raen etiara Eudoxiura ila sapere proclamabat, exi- tes, nunc interminantes, nunc iterum supplicantes,
gens ut scripturam anathematizaret Aetii. Quod licet ut convenircnt nobiscum, et consona omni concilio
tarde, fecit tamen; et damnavit quod prius et postea definirent. Sustinebamus ergo si forsilan audirent,
praedicabal.Deinde etiam ipse exigebat ut ille OMOU-si forsitan intelligerent, si forte prospicerent. Cum-
CIOV anathemalizaret, quod Scripturae non haberent. IB que, mullo tempore nobis perdurantibus, non ilecte-
Tunc Sylvanus, et ex non existenlibus, inquit, et rentur sequi senlentiam super praedictoviro prola-
crealura, et allerius substantiae, scripta nusquam tam, Ecclesisehonorabiliorem esse quam horum vi-
sunt. Justum ergo est haec abdicari. Quod impera- rorum amicitias judicantes, finivimuscontra eos ex-
tor quoque decrevit ut lieret; quod, licet cum diffi- communicationis tempus, sex mensium ad agendam
cultate, fecerunt. Quo geslo, exigebant ut et ipsi pcenitentiam eis dantes inducias; ut si inlra hoc
oftouo-tovabdicarent. Tunc disputative alque veraci- tempus converterentur et consentirent definitionibus
ter Sylvanus ait: Si ex non existenlibus non est, fratrum suorum, susciperenlur in Ecclesia, et pro-
neque creatura, nec ex alia substantia Deus Ver- priam fiduciam charitatemque repararent. Si vero
bum : igitur consubstantialisest genitori Patri; sicut sine pcenilentiapermanerent, amicitiasque horainum
Deus ex Deo, et lumen ex lumine, earademque ha- regulis Ecclesiae,et concordiscnostrae prseponerent,
bet cum genilore naturara. Tunc imperator iratus, lunc eos episcopatus dignitate esse judicamus extra-
exsilium interniinatus est eis. At illi: Potestatem, neos. Quibus depositis, necessarium eril ut in eorura
inquiunt, habes puniendi: non tamen nos Patrum locis alii constiluanturepiscopi, quatenus legalis Ec-
statula destruimus. Tunc imperalor illos pelli jussit clesia competenlem sumens ordinem, sibi concordet:
Ecclesiis, et pro eis alios ordinari. Tunc Eudoxius, ((] episcopis videlicet universis servantibus vinculum
cum tyrannice Constantinopoleosteneret Ecclesiam, charitatis, eademque cum perfectione dicendoin uno
pulso Eleusio Cyzici, Eunomium ordinavit episco- intellectu unaque essentia. Ut ergo cognoscas quae
pum. Et Aetium in scriptis abdicaverunt, cujus vi- concilio placuerunt, hcec tuse reverenlise scripta
debantur esse consortes; scripseruntque Georgio transmisimus: orantes ut gratia Chrisli ista cuslo-
quod fuerat gestum. THEODORETUS, lib. n, cap. 27, diens, pacifice et legitime regas sub te constitutas
p.HI. ecclesias. THEODORETUS, lib. i, cap. 23, p. 114.
EXEMPLAR EPISTOL^E UNIVERSI CONCILH 278 CAPUT XLIII.
Ad Georgium contra Aetium, De Eunomio, et quomodoin Cyzicofuerit 'ordinatus,
et inde rursus expulsus, hmreseosauclor exstilerit.
Propter nefariam blasphemiamejus. Hunc enim Aetium Eunomius suis libris exaltat,
Sancta synodus Constanlinopoli congregata, do- et hominem Dei vocai, multisque favoribus honorat.
minohonorabiliAlexandrinaecivitalis episcopo Geor- Sed tunc ct abdicantibus eum interfuit, et ab cis
gio salutem. episcopalem ordinationem ipse suscepit. Eudoxius
Synodo reprehendente Aetium propler nefandas igilur el Acacius cum suis prsebentes consensum his
ejus et plenas scandalis scripturas, secundum con- ]D quaein Nicoca Thracise gesta sunt, pro Basilio et
sequentiam ecclesiasticarum sanctionum, super eo Eleusio alios constituerunt episcopos : de quibus su-
ab episcopis aclum est quod decebat. Diaconatu pervacaneum loqui nunc censco. Dc Eunomio solum
namque deposilus esl, ct ab Ecclesia faclus extra- habilo sermone narrabo. Igitur cum, Eleusio vivo,
neiis. Et a nobis haecmonita processerunt, ut neque CyzicenamEcclesiam perccpisset Eunomius, ct po-
ad leclionem cujuspiam veniant nefandacejus episto- puli salubritatem viderct Eudoxius, alque
imperalo-
loe: sed abjicianlur, eo quod vehementer inuliles rem conspiceret saevientemconlra eos qui creatuir
sunt. His aulem adjicimus etiam analhemalizandum prolitebantur unigcnitum Dei Filium, eum compuli-
eum, si permaneat in eo proposito, cum sequacibus ut celaret hunc sensum, nec eum aperiret invcstigant
suis. Consequensenim erat ut omnes in synodo con- tibus accusaloribus : dicens Eunomio quoque, quo-
venientes episcopi depoTierentauctorem scandalo- niam opportuno tempore proedicabimusquse modr
rum et schismatumin omni lerrarum orbe factorura celamus, et ignorantes docebimus, et contradicenle;
inter Ecclesias, et eoncordarent in sentenlia contra aut flectemus, aut cogeinus, aut puniemus. Ilis
pro-
eum juste prolata. Scd exlra vota spemque nostrain missionibuspersuasus Eunomius, obumbralam
pro-
Serras et Stephanus, Hcliodorus et Theophilus in fercbat impictatcm. Scd qui divinis educali sunt ser-
 1023 M. AURELHCASSIODORI 1024
monibus, videntes dictorum calliditalem, moleste A Epiphanio sophista; et cum esseni ejus amici, valde
quidem ferebant: aperie vero contradicere praesum- fovebant eum. Hoc meluens Tbeodolus Laodicenus
ptionis opus, et non sapientiae judicabant. Circum- episcopus, ne frequenti confabulalione sophistac de-
ponentes ergo speciem sibimet hsereticaepravitatis, clinarent ad paganitalem,prohibuit ne ad ejus scho-
et hoc se esse lingentes, accesserunl ad domum las accederent. Qui parvipendentes episcopum, Epi-
ejus: rogantes ul eis exponeret aperte dogmatis ve- phanii-amicitiasmagis amplectebantur. Postea Geor-
ritatem, nec palerelur huc et illuc eos diversis ferri gius Tbeodoti successor, cum eos prohibere non
doctrinis. Tunc ille accepta praesumptione,sensum potuissel, ambos-coramunioneprivavit.Tunc Apolli-
quem celabat aperuit. Quibus dicentibus nimis esse naris filiusarbitratus esse injuriam, et fretus cloquii
nefariutnut non omnes sub eo constituti veritate tumore sophistici, novitatem el ipse introduxit hoe-
fruerentur, his et hujusmodi seductus verbis, in con- reseos, quae nunc fertur nomen inventoris gerens.
ventu ecclesisesuam blasphemiara revelavit. At illi Aiuntenim quidam excitalos eos adversus Georgium,
zelo suas animas accendentes, ad Constantinopolim non tantum propter praediclam causam, sed quia vi-
pcrre^erunt. Et primum quidem apud Eudoxium in- debant eum varia dogmata proferenlem; et nunc
scripserunt Eunomium; quo eos non suscipiente, quidem profitentem similem Patri Filium, sicut erat
adeuntes principem, peslem illius cum geraitu pan- r. Seleucia constilutum; nunc autem in Arianam de-
derunt. Dicebant enim potius islius dicta itnpia essc clinare sentenliara. Quapropter velut opportunam
quam Arii. Pro his indignalus imperator, praecepit sumentes occasionem, abscedunt. Cumquenullus eis
Eudoxio ut deduceretur Eunomius, et convictus sa- intenderet, sub schemale religionUpeslem haereseos
cerdolio nudaretur. Cumquefrequenter ab accusato- inlroducunt. Et primura quidera dicebant animain a
ribus iraportunitatem passus Eudoxius declinaret, DeoVerbo in dispensatione incarnationis non assum-
adierunt rursum imperatorem, ingemiscentes, quia ptam. Deinde quasi pcenitenlia ducti, corrigentes
nihil quod prseceperat fecisset Eudoxius; sed lan- seraetipsosadjecerunt: Animam quidem assumptam,
tQQidespiceret civitatem, blasphemiis Eunomii per- quaetamcn non haberet memem, sed DeumVerbum
euntem. Tunc Constantius expulsurum se intermi- esse pro mente in homine assumptum. Circa hoc ita-
natus Eudoxium est, nisi Eunomium judicandum que solum dicuntur esse corrupti, qui nunc illorum
deduceret, et convictumin accusalione puniret. Hoc nomine vocitantur; nam Trinitatem consubslanlia-
metuens Eudoxius, scripsit Eunomio ut dc Cyzico lem esse profilentur. SOCRATES, lib. n, cap. 36. Edit.
fttgeret, sibique reputaret, qui nequaquam ejus mo- Chritt. Vales. cap. 46, p. 160.
nilionXmsobedisset. Verum Eunomius metuens abs- 279 CAPUT XLV.
ccssit quidem; sed contumeliam non fcrens, prodi- iQ QuomodoJacobi episcopi oralionibus Persarum rex
lionis quidem accusabat Eudoxium, lsesumque se et non poluerilprmvalereRomanis.
Aetiura asserebat; ac deinde gregera propriaecohor- Cum inter haecSapores rex Persarum contra Ro-
tis instituit. Quicunque enim ejus dogmalis concor- manos castra melaretur, Constantius cum iiiagno
diam sequebantur ab Eudoxio recesserunt: proditio- exercitu veniens Anliochiam, fugavit hostes (An.
nem accusantes ejus, sociantes semetipsos Eunomio, Dom. 357). Quod non miliiia Romanorum egil, sed
qui hactenus ab LUonomen habere noscuntur. Hinc Deus, qui colilur a Romanis. Tropscum ergo nunc
crgo hseresiarches faclus Eunomius, impielatis cu- studeo narrare victoriae. Nisibis, quam quidam An-
mulo auxil Arii blasphemias. Quia vero arrogantioe tiochiam Mygdoniam vocanl, in lermino posiia esl
serviens passioni, proprium probatur fecisse colle- Persicarum Romanarumque terrarum. Hujus eral
gium, ipsa quse sunt gesta conclamant. Nam cum ab- cpiscopus atque rector, et dux Jacobus, aposlolicac
dicatus Aetius fuisset et expulsus, cum eo egressus gratiaeradiis illustratus. Cujus digna laudandaque mi-
non est; licet doctorem eum et Dei hominem nomi- racula in hac bistoria conscribere aut enumerare
naret; sed mansit conjunctus Eudoxio. Cum autem supervacaneum judicavi. Sed unum tantummodo
impietatis pcena exigeretur, ratum non habuit conci- ejus opus narrationis causa exponam. Hujus igitur
lii decrelum; sed ordinavit episcopos alque presby- ']) civitatem P.omanissubdilam Persarum exercilus ob-
teros episcopali dignitate privalus. THEODORETUS, sidebal; et cura septuaginta dies jugiler observaret,
lib. II, cap. 26, p. 115. cl multas qtiidem cepisset civilates, plurimaque circa
CAPUT XLIV. hanc moliiuina posuisset et vallos, atque fossata pro
urbc fecisset, eam nequaquam valuit obli-
De Apollinarepatre simul el filio, et eorum hmresi. capienda
nere. Postea vero Persse impelum Mygdonii flumi-
Per idem tempus in Laodicia Syrise duo erant viri nis, per civilatem mediam properantis, a longe rc-
uno nomine nuncupati, paler atque natus, uterque linenles, el utrasque ripas ejus facientes celsiores, ut
dicebatur Apollinaris. Paler presbyieri dignitate fun- aqua in se collecla concresceret, quo vi majori pos-
ctus, filius autem habens lectoris officium. Grseco- set irruere : cum vidissentjam eliam illas quas fece-
rum ambo doclores eloquiorum. Pater grammaticus, ranl sublimes ripas impleri, subito auferentes quas
liliuserat rhetor. Pater namque, cum fuissetAlexan- fecerant cataraclas, dimiseruut impelum flumiiiis
drinus genere, et prius docuisset in Beryto, poslea contra muruin, qui vehementis aquaepondus nonfe-
Laodiciam, et veniensduxit uxorem, et filium babuit rens, est inclinalus el cecidit. Quo facto, ingrediens
Apollinarem. Tunc igitur ambo exercebanlur cum aqua cuin maguo impctu, cliain aliam parteiu mtiri,
1025 IHSTORIATRIPARTITA. LIBER V. 1026
unde fluvius solebat exire, cum magna ruina depo-;K primilus pastorem conslilui, et ita cum illo de do-
suit. Hoc Sapores inspiciens, credidit se sine pugna gmatibus cogitari. THEODORETUS, lib. n, cap. 31,
capere civitatem. Et illa quidem die quievit, ut et p. H9.
fundus fluminis purgaretur, et posset ambulari per CAPUT XLVII.
fluvium. Altera vero die cum omni militia credens De translalione sancliMeleliiad Antiochenumepisco-
per loca ruinosa murorum civilatem intrare, vidit patum, et de ejus expositionede unitale Trinitalis.
murum ex utraque parte fabricatum. Ille namque sa- Hlo lemporc sacratissimus Meletius civilatem
cratissimus bomo orationibus milites coarraavit, et quamdam Armeniae regens, ^ct barbaros edocens,
alios urbis habitatores. Quo facto, el murum resti- quietem habere videbatur. Quem putantes Ariani sibi
tuil. et propugnacula fecit, quibus repelleret acce- consenlire, petierunt a Constantio ut Anliochenae
dentes. Et hoc non ad murum veniens egit, sed in- conslitueretur praesul Ecclesiae. Cum quibus etiam
tra templum sacratum Domino supplicans adimple- orthodoxi propter claritatem ej'us vitse et salubrita-
vit. Porro Saporem non solum muri fabrica terruit, tem rcctorum dogmatum, in ej'us subscripsere de
sed eliam altera visio perturbavit. Vidit enim stan- creto ; ipsumque decretum ulraque pars EusebioSa-
tem supra raurum quemdam imperiali schemale cir- mosateno commendavit episcopo. Veniente siquidem
cumaraictum, et tam purpura quam diademate re- B magno Melelio, occurril ei populus ulriusque partis,
splendere. Arbitralus autem esse Romanorum impe- cum quibus Judaeipariler et pagani desiderantes fa-
ratorem, mortem minatus est eis qui nunliaverant mosissimumillum videre Meletium.Tunc imperator
non illic eum esse praesentem. Quibus allirmantibus et ei et aliis qui exponere poteranl jussit ut populis
se vera dixisse, et Constantium Antiocliia commo- explanarent locum illum : Dominuscreavit me in ini-
rari, ex vultu, quem videbat, agnovit eorum verba lio viarum suarum in opera sua (Prov. vm, 22); prae-
esse veracia; et ait, Deum bella gerere pro Roma- cipiens ut exceptores eorum verba conscriberent. Et
nis. Cumquehoc graviter haberet, infelix sagittam primum quidem GeorgiusLaodiciaefelorem haereticse
dimisit in aerem. Et cum vidisset quia in corpore pestis evomuit. Post quem Acacius Csesarese,quarn-
eum jaculari non poluil, tamen a vesanisc suse im- dam nisus mediara proferre 280 doclrinam, mul-
petu non recessit. Tuuc igilurEphrem vir mirabilis, tum ab illorum blasphemia recessit: non tamen sum-
et conscrrptor egregius apud Syros, sacratissimo Ja- mum apostolicaeinlegritatis dogma servavit. Terlius
cobo supplicabat ut veniret ad murum, el videns autem magnus surrexit Meletius, et rectitudinein re-
barbaros, maledictionisjacula contra eos emitteret. gulse in sacra disputatione monstravit. Nam veluti
Flexus ergo venerabilis homo, ascendil in quamdam quodam pondere veritalis utens, et quod plus, et
turrim; et cum millia millium videret exercitus, ;C quod minus erat, evitavit. Cumque turba universa
aliam maledictionemeis non petiit, nisi cinyphes et faveret, rogans ut brevem eis doctrinaedaret imagi-
culices; ut per parva animalia supernam virtuiem nem : tres osteudens digitos, deinde colligens duos,
potuissent agnoscere. Orationem vero secutaesunl et unum lendens, illam laudabiiem protulit vocem :
nebulaecinyphum et culicum. Et elephantorum qui- Tria sunt quse intelligunlur, sed tanquam de uno dis-
dem promuscidas,cum siut concavae,equorum vero, pulamus. TIIEODORETUS, ibidem.
aliorumquejumentorum aures simul et nares imple- CAPUT XLVHI.
verunt. At illi ferre vim parvorum animalium non Euzoius Arianus Anliochim
Quod, expulso Meletio,
valenles, sessores suos, ductoresque excussosdorsis sil ordinalus episcopus.
projecerunt, et diruptas acies confuderunt; exerci- Eo tempore fertur archidiaconem ejus Ecclesiae,
tumque relinquenles, summo impelu fugiebant. Hoc adhuceoloquente, extensamanu ejus os obstruxissc.
modoler miserrimus imperator parvam clementem- At ille suam sententiam manu clarius quam voce si-
que correptionem in se cognoscens factam, a Deo gnavit. Tribus enim aperlis digitis, et denuo clausis,
habente providenliam animarum eum pie colenlium, et uno tantum digilo rursus exlenso, pollicis sche-
suum exinde reduxit exercitum : confusionem, non mate divulgabat: quia tres uiiiiin sunt. Deinde ar-
vicloriam ex illa obsidione percipiens. THEODORE- j) chidiacone ejus manum, ore dimisso,tencnte, libera
TUS,lib. II, cap. 50, p. 117. voce claraabat, Nicaenumservari debere concilium.
SOZOMEN., tib. iv, cap. 27. Edit. Christ. Vales. cap.
CAPUT XLVI.
28, p. 587.
De conciliodenuo apud Antiochiamcongregato. Contra hanc doctrinam Ariani calumniaelinguas
Hoc itaque tempore Constaniius Anliochia mora- exacuerunt, Sabellianum asserentes sanctum esse
batur. Et, Parthico prselio quiescente, rursus colli- Meletium. Ob quam rem principi suaserunt ut in
gebat episcopos: cogens omnes negare verbum et propriam provinciamexsilio mitterelur. Et snpradi-
unius substantiseet alterius substanlise. Verum cum ctus Euzoius aperle Arianum dogma laudavil; liiinc
Eudoxius post Leontium Antiocbenam arripuisset enim cum Ario magnus Alcxanderdiaconalu priva-
sedera, deinde pulsus post mulla concilia, cum Con- verat. Hoc itaque facto, Christianus populus ab hae-
stantinopolitanuminique lenuisset episcopatum, An- reticis divisus, in aposlolicamecclesiam positam Inco
tiochena Ecclesia pastore privata videbatur. Tunc qui dicitur Vetus, conveniebat. Annis namque tri-
ergo convenientes episcopi, cura essent plurimi, et ginta poslquam magnus Euslatbius fueral expulsus,
undiquc congregati, dicebant imperatori oportcre orlhodoxi Arianorum onera suut perpessi, rerum
1027 M. AURELH CASSIODORI 1028
mutationem utilem sustinentes. THEODORETUS, lib. n, A bellum contra Constantium parabai, et de morte
Constantii.
cap. 31, p. 120. Haec igitur apud Orientales agebantur Ecclesias.
Sequacibus enim Meletii communicare noluemnt
hi qui ab initio Nicoenumdogma servaverant: dicen- Interea Julianus Caesar bello devincens barbaros
Rhenum fluvium residentes (An. Dom. 361),
tes, quia ex Ariauo decreto Meletius fuerit ordina- apud alios quidem peremit, alios cepit; claraque victoria
tus, et sequaces ejus ab illo sint baptizati: ob quam
rem Antiochena Ecclesia in aliam dividitur partem. decor&us, dum mediocritate vitse atque mansuelu- '
SOZOMEN., lib. iv, cap. 27. Edit. Christ. Vales. cap. dine militibus gratus esset, ab eis appellatur Augu-
588. stus. Hoc facto, nihil de Constantio cogitans, judices >
28, p.
ab illo factos bonoribus mulcebat; et ad illius invi-
Cumque viderent orlhodoxi hoerelicorum crescere diam iitteras
magis impietatem, et apostolici dogmatis defensores proferebat, quibus ostenderet eum pro-
bellum contra Magnentium gestum, in Italiam
aperte debellari, sanctumque Meletium pulsum, et pter
Euzoium haereticum ordinatum, verborum memo- barbaros induxisse. Repente vero religione mulata,
fati sunt, qucedicta sunt Lolh : Salva (inquit), salva cum prius Christianus esse pularetur, semetipsum
animam tuam (Gen. xix, 17). Ad hsec etiam evange- pontificem nominavit; et veniens ad templa pagano-
lici verbi dicentis: Si oculus tuus dexter scandalizal g rum, sacrificabat, subjectisque talia colere suadebat.
Constantius propter bellum Persicum An-
te, aufer eum et abjice abs te (Matth. v, 29). Idem et Cumque
de manu et pede Domino sanciente, qui etiara adje- tiochise morarelur, sperans ille quia sine bello pos-
: Melius est enim libi ut unum set Hlyricum delinere, ad eos agebat iter : dicens se
cit, dicens pereat
membrum tuum, quam totum corpus in gehennam mit- velle Constantio satisfacere, tanquam non sponte,
tatur (Matth. v, 30). THEODORETIIS, lib. n, cap. 31. sed volunlale mililum infulas imperii suscepissel.
Dicitur ilaque quia dum ad hos terminos accessisset,
Edit. Christ. Vales. cap. 32, p. 121.
vindemia jam collecta, circa occasum pleiadum uvas
CAPUT XLIX. denuo fuisse prolatas. Insuper etiam imbrem ex aere
descendentem, in cjus vesle simul et cseterorum
De conslantia F.usebii propter Meletium.
guttas singulas crucis formasse signacula. Hoc facto,
Porro mirabilis Eusebius, cujus dudum memini videbatur et ipsi et aliis, quia bolris extra tempus
decretum tuisse commendatum, videns praevaricatio- itlalis, bonum rei panderetur indicium; imber autem
nem pactorum circa Meletium meditatara, ad suam cadens vestemsupra quam ceciderat roboraret. 281
reversus est civitatem. Ariani vero scriptum tesli- Alii verft dicebant, uvarum signum praeler tempus
inonium metuentes, Conslantio suaserunt ut mitte- signiiicare perditionem imperatoris ad inslar hujus*-
rel qui decretum de Meletio factum ab Eusebio re- (' modi botrorum, et parvi temporis fore ejus impe-
vocaret. Tunc missus est veredarius qui hoec veloci- rium. Porro de cruce dicebant prsenuntiare hoc si-
ter adimpleret. Cumque venisset et imperatoris verba gnum, quia sit cceleste dogma Chrislianorura, et
nuntiasset, tunc Eusebius admirandus, commune, oporleat signari cunctos crucis indicio. Unde cogno-
inquit, deposilum non restituam, nisi omnes qui tra- scilur quia diversa inlerpretati, quam dixerat impe-
diderunt dicant. Quod dum qui fuerat raissus renun- rator, verilate fraudali non sunt; utrumque enim
tiasset, indignatus imperator, denuo misit, ut redde- opportune dictum sequens tempus ostendit. Cum au-
ret quod accepit: adjiciens scripto, ut si reddere diret itaque Constanlius contra se venire Julianum,
nollet, dexteram manum ejus abscinderet; verbo ta- instruclione belli Parthici derelicta, Conslantinopo-
men jubens illi quem misit, ne faceret quod habeba- lira veniebat. SOZOMEN., lib. v, cap. 1, p. 394.
tur in litteris. Cumque epistolam legisset Eusebius, Et Mopsucrenis inter Cilicas atque Cappadocas,
et invenisset pcenam ab imperatore diclatam, cum nimia cogitatione apoplexiaepassione defunctus est,
dextera manu obtulit et sinistram, ambas incidi pe- consulatu Thauri et Fiorentii, terlia die mensis No-
tens. Nam decretum, inquit, non dabo, clarum Aria- vcmbris, anno vitaesuse quadragesimo et quinto (An.
nse pestis indicium. Hanc ejus firmilatem Constan- Dom. 361) : ex quibus tredecim cum patre regnavit,
tius videns, laudavit egregie. Mirantur enim et impii D viginti quinque post illum. SOCKATES, lib. n, cap. 37.
resistenlium sibi laudes, cum gestorum magnitudine Edit. Christ. Vales. cap. 47, p. 161.
superantur. TIIEODORETUS, lib. n, cap. 32, p. 121. Quo defuncto, Julianus quidem jam Thracias obti-
nebat. El non post multum Constantinopolim ve-
CAPUT L. niens, appellalus esl imperalor. SOZOMEN., lib. v,
Quomodo Julianus, negata Chrittiana religione, cap. 1, p. 591.

LIBER. SEXTUS.

282 CAPUT PRIMUM. que genere ac disciplina, et quomodo venerit ad

De Juliani genere ac disciptinis, et quomodopervenerit imperium [ms. Lyr., principalum]. Constantinus,
ad imperium. qui Byzanlium suo nominc Consiaulinopolim appel-
Nunc igilur de luliano pauca dicenda sunt, ejus- lavit, duos habuit ex eodcm patrc, non ex eadeni
1029 HISTORIATRIPARTITA. LIBER VI. 1080
matre, germanos; quorumunus Dalmalius, allerCon- j\ salvatus est. Vixque sero uxor imperatoris Eusebia
stantius vocabatur. Et Dalmaliusquidem habuil sui celatum inveniens, supplicavit imperalori quatenus
nominis filium; Conslantius autem duos habuit na- nibil mali patcretur : sed ut potius ad philosophan-
tos, Galluin et Julianum. Post morlem Constantini dum milteretur Athenas. SOCRATES, lib. m, cap. i,
conditoris Constanlinopolitanaecivitatis, dum mili- p. 164.
lesjuniorem Dalmatium peremissent, tunc et isti, Ccepitigitur Julianusimperialiasceptra desiderare.
defuncto jam patre, pene morlis periculum cum Quamobrera discurrens universam Helladam, vates
Dalmatio suslinuerant, nisi Gallum quidem aegritudo quaerebatresponsa reddentes : consulens si ad suum
quae putabatur inevilabilis liberasset; Julianum vero imperiuin perveniret; invenitque virum qui ei desi-
aelasinfantis; eral enim annorum octo. Cumque ab derata se dicere fateretur. Is eum perducens ad
eis fervor imperatoris quievisset, Galluscirca Ephe- quemdam idolorum locum, et intromittens inadytum,
sum apud doctores erat, ubi etiam a progenitoribus seductores daeraonesevocavit. Quibussolemniter ap-
possessiones habebat. Porro Julianus crescens, in parentibus, terrore compellitur Julianus in fronte sua
auditoriis Constantinopolilanaeurbis exercebatur in crucis formare signaculum. Tunc daemoues tropaei
basilica ubi doclores eranl, habitu privato proce- dominici figuram respicientes, et suse recordalt de-
dens; habebatque pscdagogum eunuchum nomine ]p,victionis, repcnte disparuerunt. Quod agnoscensma"
Mardoniura, grammalicum Nicoclem Laconensem. gus, ccepitculpare Julianum. At ille et terrorem si-
Rhetoricam vero legebat apud Eubolum [ms. Frob. gnilicavit, et crucis se dixit obstupuissevirlutera, eo
et Niv., Ecebolumj sophistam tunc Christianum. quod videntes hoc signum dsemones evanuerkit.
Quod providentia quippe Conslantii geslum est: ne Porro magus : Non hoc suspiceris, inquit, o bone vir,
apud paganum sophislamlegens, ad ejus superslitio- quia timuerunt, sicut ais : sed abominati hoc signum
is dogmata declinaret. Erat enim Julianus ab inilio potius, abscesserunt. Et ita capiens miserum, odio
Cbristianus. Cumque lectione proficeret, fama per replevit Christiani signaculi Julianum. THEODOIIETUS,
populuravolitabat, quia posset eliam Romanam gu- lib. III, cap. 3, p. 126.
kcrnare rempublicam. Quod dum latius panderetur, Post hsec igitur imperator evocavit Julianum, et
sestuationes induxit imperatori Conslantio. Quam- constituit Caesarem (An. Dom. 360) : dansque ei
obrem abstulit eum ab urbe regia, et misit in Nico- conjugemConstanliam sororem suam, contra barba-
mediam : prsecipiens ne conveniret apud Libanium ros eum destinavit ad Gallias. Hi namque barbari,
sophistam Syrura. Tunc enim Libanius a psedagogis quorum imperator Constantius conlra Magnentiuiu
Constantinopolitanis expulsus, Nicomedia mdraba- solatia petierat, cum nibil profuissent contra tyran-
tur. Prohibebatur ergo Julianus apud Libanium le- |Q num, Romanorum vastabant urbes. Cum esset ergo
gere, eo quod paganus esset, verumtamen librorum juvenculus Julianus, jussit ut praeter consilium du-
ejus lectionibusutebatur. Cumque proficeret in rhe- cum nihil moliri prsesumerel. Cumque illi accepta
torica, supervenit in NicomediamMaximus philoso- potestate negligerent, et propterea barbari supera-
phus, non ille Byzantiuspater Euclidis,sed Ephesius; rent, tunc Julianus duces quidem deliciis vacare per-
quem postea quasi artes magicas exercentem, Valen- misit. Sumens autem milites, eisque' spolia perera-
linianus imperator praecepit occidi. Tunc igitur non ptorum hoslium compromillens, iuitium vincendi
ob aliam causam Nicomediamvenerat, nisi Juliani barbaros fecit, et amorem suum apud milites collo-
fama pertractus. Apudquem Julianus cum verba phi- cavit. Ferlur itaque, dum in aliquam civilatem fuis-
losopbica [ms. Lyr., sophisticaj proegustasset,coepit set ingressus, quia corona laurea, quibus solent civi-
cliam doctoris imitari religionem. Is cnim etiam im- tates ornari, inter columnas pendens, rupto fuue
perii cupidinemanimo ejus immiserat. Cumque hscc superejus caput decidit, eumque apiissime corona-
non laterent aures imperatoris, inter spem metumque vit. Quo facto, cuncti clamaverunt, quia ei signuin
eoustitutus, suspicionem celare volens (quia qui du- foret imperii. Aiunt enim quulam Contantiuin pro-
dum integer fuerat Christianus, postea proditor est pterea eum contrs barbaros direxisse, ut ibi deficc-
effectus), lonsus monachicam simulabal vitam; et D ret. Sed nescio utrum vera suspicio sit; nam qui ei
latenter quidem exercebatur in philosophia; in ma- germanara dedit uxorem, si hoc cogitasset, conira
nifesto autem sacros Christianorum legebat libros. se potius insidias excitaret. Cum igilur Julianus
Deniquein ecclesia Nicomediaelector est constitutus; apud imperatorem de ducum negligentia quererelur,
et sub hoc babitu iurorem declinavit imperatoris. alter mittitur magister arinorum, ejus alacritali con-
Haecequidem pro timore faciebat, nequaquam a spe veniens, cujus ministerio cum barbaris est fiduciali-
recedens quam mente conceperat. Dicebatque pluri- ter congressus; et dum ilti per. legatos litteras im-
mis amicorumsuorum feliciora fore teinpora quibus peraloris eos ad provincias invilantis ostenderent,
ipse rerum potiretur imperio. 283 Dum hsecitaque tunc ille legatos eorum misil in vincula; factaque
conlra eum sic agerentur, Gallus germanus ejus Cse- congrcssione vicit, ita ut etiam captum regem Con-
sar constitutus, venit ad Nicomediamvisurus eum, stantio dirigeret. II ic felicitate provectus, a militibus
dum pergeret ad Orienlem. Post paululum vero per- appellatur Auguslus. Cumque corona deesset impe-
erapto Gallo, repente Julianus quoque fit suspectus rialis, unus signa portantium torquem quem habe-
imperatori, qui eliam cura custodiri prxcepit; et bat in collo, sumens, Juliani capili circumposuit.
dum fuga lapsus fuisset, diversa loca circumeundo Hoc crgo modo Julianus impcrator est factus. Qua:
 1Q31 M. AURELII CASSIODORl 1032
vero poslea gesserit ille philosophns judicent au-,A gilans conscribebat libros; ct descendens in scnatu
dientes. In ipso namque principio non missa lega- publice recitabat. Solus enim imperatorum 284 a
tione apud Constantium, nec animum benefactoris Julio Csesarein curia senalus recitavit orationes.
placans, quaecunqueei videbantur agebat: modo ju- Honorabat quoque disciplinarum cultores, maxime
dices mutando provinciales, modo derogando Con- pbilosophantes. Quamobrem undique fama congre-
stantio, et per urbes singulas publice relegendo ab gabat hujusmodi viros, emanantes circa palalia, qui
eis barbaris definilas cpistolas. Quamobremplurimi circumamicli palliis, magis habilu quam magisterio
cura sequebantur, a Constantio recedentes. Tunc pandebanlur. Erantque graves universis Christianis,
igitur etiam figmenlum Christianitatis quod habebat seductores viri et iinperatoris semper religioni fa-
abjecit. Et dum circumiret diversas urbes, aperiens ventes. Habens ilaque Julianus plurimum vanseglo-
templa, idolis offerebat, el seraetipsura paganorum rise vitium, cunctos anle se principes laceravit in
pontificem nominabat. Cumque lalia gereret, inte- oratione quam de Cacsaribusscripsit. Hac ergo arro-
stinum bellum contra Constantiura quaesitaoccasione gantia motus, etiam contra Christianos conscripsit
prseparabat, et quantum ad eum perfici potuit. Non libros. Ut ergo cocos atque lonsores expellerel, opus
enim sine mullo sanguine sludium cjus philosopbiae philosophi, non tamen imperatorisegit; ut aulera de-
poterat adimpleri, nisi Deusconsiliorumjudex, alte- D traherel atque laceraret, neque philosophi ueque
rum sine allerius concertatione finisset. Nam cum principis fuit. SOCRATES, lib. m, cap. 1, p. 166.
venissel Julianus ad Thracias, nuntiatum est ei mor- CAPUT II.
tuum fuisse Constantium.Et hoc modo intestino bello
Julianus ad rilum deveneril paganorum, et
Romanum liberalur imperium. Veniens autem Julia- Quomodo de sairificiis idolorum.
nus Constantinopolim,cogitare coepilquemadmodum Fertur itaque mox in ipso principio Julianum sic
sibi populumcomplacaret, et ejus favorem decenter
hac arte fecit. Bene scie- aperte et impudenter negasse Christianara fidem, ut
acquirerct. Quod namque et
bat Constantiumab omnibus populis nomenconsub- quibusdamsacrificiis invocationibus, quas expia-
tiones [ed., expeditiones]pagani vocant, et sanguinis
stanlialitatis ampleclentibus odiri : ob quam rem ab
ecclcsiis videbantur exclusi, et episcopi confiscaliex- immolalione, nostrum baptisma studeret ablui, et
abrenuntiare ecclesiasticseconfessioni.Ex illo enim
silioque directi. Simul eliam noverat et pagauos tempore tam secrete quam publice, et in
fuisse contristatos prohibitionc sacrificiorum,et desi- templis li-
center pagani sacrilicia celebrabant. Fcrtur etiaai
derare adipisci tempus quo eorum aperirentur tem-
dum aliquando sacrificaret, ostensum sit ei in
pla, et haberent idolis immolandi licentiara. Sic igi- quia
tur utrumque populum moeroribusvulneralum a dc- . visceribus pecudis iminolalae signaculum crucis co-
C
functo agnoscens, cl communiter omneseunuchorum rona circumdatum. Qua visione, alios quidem sacrifi-
cii ministros fuisse perterritos : sestimantes quippe
et
violeutia, praecipue Euscbii rapinis ingemiscentes,
hujusmodi religionis virtutem et Christiani dogmatis
apud omnes scmetipsum artificioso velamine com-
seternitatem; eo quod corona quoe circumdabat cru-
mendavit; et aliis quidem fingebat, aliis autem per cem victoriseesset
vanam gloriam largus crat: omnibus tamen in coin- indicium; el quia ambilus circuli
a suo nusquam terminarelur, i-ed magis
muni, qualis esset rcligione, monslrabat. Et priuium rursus principioreverlerelur in semetipsum. Cumque caeleri
quidem crudelitali Constanlii circa subjectos dero-
et eam Frob. et coram mirarentur, princepshujus scienliseconfortavit eos :
gans, [ed. Niv., eum| populo dicens prospera etuliliasibi indicia fuisse
universo redarguens, jubet episcopos exsilio depor- raonstrata;
et quia magis signum dogmatis Chrisliani coercere-
tatos revocari, et confiscataseorum reddi substan-
nec ei quo vellet dilatari liceret, termino circuli
tias. Templa quoque paganorum velociter suis ne- tur;
lib.
cessariis praecepitaperire. Eos autem qui fuerant ab circumseplo. SOZOMEN., v, cap. 2, p. 599.
eunuchis oppressi, recipere quaemale ab eis fuerant CAPUT III.
abrepta sancivit. Eusebium vero prsesidentemimpe- Quomodoetiam ante imperium latenler fuerit pa-
riali cubiculo inorte daranavit, non solum quia mul- ganus.
tos oppresserat, sed quia Galium quoque fratrem Julianus enim metuens Constanlium, quia genere
suum, ejus -accusalione audierat interemptum. Et proximos, tyrannidis formidine, perimebal, lectorum
corpus quidem Constantii regio honore sepelivit. Ex- sociatus cst choro, et divinos codices in ecclesia,
pulilque palatio eunuchos, tonsores et cocos. Eunu- populo audiente, legebat. Namel basilicamMaitvruiu
chos quidera, quia ejus uxor obierat, post quam non oedilicavit, quam divina providenlia non suscepit.
duxit aliam. Cocos aulem, eo quod cibis simplicibus THEODORETUS, lib. iu, cap. 2, p. 125.
uteretur. Tonsores aulem : unus, inquit, sufficit Cura adhuc pueri Galluset Julianus in Cappadocia
multis. Scriplorum autem plurimos fortunaeanliquoe morarentur, aiunt habuisse eos tunc studium ut ma-
restituens, reliquis eorum mercedem scripturaedari ximam basilicam ad sepulluram martyris Memmoe
proecepit. Abscidit quoque etiam publicum cursum [ed., Mamae|fabricarent; et inter sediviseruul opus.
mularumet caballorum, quos publicis jussit utililati- Cumque arabo cerlarent in sedificio,ut aller alterum
bus ministrari. Hoecejus opera laudant pauci, pluri- superaret, fertur aliquod provenisse miraculum; et
mique viluperant: quia remoio fastu palalii, con- nisi hactenus superesscnt qui hsecse audivisseab in-
templibile videbatur imperium. Is enim noclibus vi- spicienlibus enarrarenl, viderelur forsitan incredi-
1035 HISTORIATRIPARTITA.LIBER VI. im
bile. Galli namque pars augebatur, et omnino cre- A quitus, eo quod omnis ejus esset populus Christia-
scebat; Juliani vero labores, alii quidem fodiebantur, nus, et templum apud se Jovis 285 et palrii de-
[ms. Lyr., fcedabantur], alii, terra ipsa evomenle, struxisset Apollinis. Nam cum etiam, eo regnante
ruderibus implebantur. Aliquoties deposita funda- Forlunae sacellum, quod solum remanserat, a Chri-
menta terrse copulari non poterant, perinde ac si stianis fuisset eversum, civitati crudeliter erat infe-
quaedam violenta virtus ex loco inferiore ea reper- stus; et paganorum populos illic habitantes valde
cutiendo depelleret. Quse causa cunctis apparebat culpabat, qui semetipsos ulti non essent, et quodlibet
esse prodigiosa. Ex illo namque sestimabantquia non pro Fortuna sustinuissent. Omnes vero possessiones
esset vir ille in religione Christiana salubris. Sozo- atque pecunias CsesariensiumEcclesiarum cum ver-
HZH.,lib. v, cap. 2, p. 594. beribus exquirens, ad medium ejus jussit afferri.
CAPUT IV. Moxqueex eis trecentas auri libras in scrario publico
collocavit. Clericos autem universos aggregari inter
Quam (uerit Julianus Christianis infensus. milites jussit, duci provinciaeservituros, quod est ni-
Cum igitur solus tenuisset iroperium, templaque mis grave et vehementer injuriosum. Populuin vero
reserasset, et alia repararet, omnem devotionem Christianorum cum uxoribus atque filiisinscribi prse-
etiam ministris templorum affluentius impendebat. g cepit, et lanquam vicaneos tributa persolvere: cum
Stepe vero civibus in commune rescripsit, ut ad pa- interminatione jurans, quia nisi templum rursus fe-
ganos accedereut ritus, et ejus donatione fruerentur, stinanter sedificarent, et civitatem nimis affligeret,
Christianis se inimicum aperte designans;itaut ne- et neque capita sua Galilseoshabere permiiteret. Sic
que venire ad se eos vellet, neque legationes eorum enim solebat vocare Christianos. Quod forte eve-
suscipere. Denique cum Perssemovissent bellum, le- nisset, nisi fine celeri defecisset. SOZOMEN., lib. v,
galionem mittentibus Nisibinis, tanquam oranibus cap. i, p. 598.
Cbristianis, et neque templa reserantibus, neque ad
CAPUT V.
eorum sacra venire volentibus, interminatus est, non
se auxilium prsebiturum, nec legationem quasi pol- Quod initio imperii sui magispepercerit Cltristianis.
Initio namque parcens Christianis, clementior vi-
lutaecivitatis esse suscepturum, neque ad eos primi-
tus accessurum, nisi cognosceret in paganitatem esse sus est, sciens priores persecutores nihil profuisse ad
mutatos. Hoc etiam apud Palsestinamquestus deCon- augmentum paganitalis quotquot punierinl Christia-
hinc creverint et facti sint gloriosipro
stantiensibus delegavit. Hic enim locus, cum esset nos, qui magis
vero dogmate morientes. Invidiam igitur habens eo-
Gazaeportus, etMaioma vocaretur, essetque Christia-
a esse ne-
nis plenus, a Constantino dignitatem meruit civita- rum giorise, tormentis abslinuit, judicans
C cessarium ut sermone potius et adraonitione ad pa-
tis, et ex filii ejus nomine Constantia nuncupata est. colendam populo suaderet, credens etiam
Injuslum enim arbitratus esl Constantinus ut paga- ganitalem
nis subdita videretur esse Gazensibus. Tunc ergo hinc se monstrare clemenlem. SOZOMEN., lib. v, cap.
Juliano regnante, litem GazseiConstantiensibus intu- i, p. 599.
lerunt. Quo judice residenle, Constantiam rursum CAPUT VI.
eis subdidit, distantem quasistadia viginti. Et ex illo, QuomodoMares episcgpus Chalcedonimtn facie re-
sublato priori nomine, GazseMaritimsevocabulo nun- darguerit Julianum.
cupatur. Habebat enim communes judices alque du- Dicitur enim quia, dum Constantinopoli apud For-
ces; sola vero jura Ecclesiseduas videntur oslendere tunam sacrificaret,aecessissetad eum Maresepiscopus
civitates; utraque enim suum episcopum habet et Chalcedonisc,et publice impiura, et v.faov,id est sine
clerum. Et vigiliaemartyrum atque collectarum apud Deo, apostatamque vocitasse; iilum vero solam ei
eos seorsum fiunt, et terraini utriusque episcopatus improperasse csecilatem (erat enim senex, et pro
Ecclesiaequesubsistunt. Quodam tempore defuncto imbeciilitate oculorum raanu alterius agebatur). Su-
Majuraeuopontiiice, quidam praesulum EcclesiseGa- per hsec volens etiam lacerare Deum, consuete dixit:
zseorum studuit utrumque clerura su* ditioni submit- Neque GalilscusDeus tuus curare te potest. Respon-
tere, fas non esse dicens ut uni civitati duo episcopi " dens vero Mares dixit: Ego, inquit, Deo meo pro
prscsiderent. Resistentibus Maiomenis, deliberavil csecitategratias ago, quia hoc ideo gestum esl, ne te
provincioesynodus, ut eis proprium ordinaret epi- videam pietate nudatum. Iraperalor autem nihii re-
scopum: oportere credens ut qui sub Constantino spondens abscessit. Sic enim putabat potius roborari
pro pietalis religione civitatis iiabere privilegia me- paganitatem, si se palientem ac mitem Christiano
rueruut, et pagani principis judicio hsec amiserunt, populo demonstrasset. SOZOMEN., tib. v, cap. 4, p.
in sacerdoliis et ordine Ecclesiarum nequaquam dato 599.
antiquitus honore privarentur. SOZOMEN., lib. v, cap. V
CAPUT VII.
3, p. 596.
Quod eos qui fuerant a Constantiodeportati revocave-
Ea siquidem tempestate Csesaream Cappadociae ril, el de vexationeecclesiasticorumet populi Chri-
maximam ac felicissimamcivitalem ita vocari prohi- stiani.
buit, eique appellationera anliquam Csesarisabroga- Hsec ilaque faciens, eos qui fuerant a Conslantio
vit quam a Claudio Csesare promeruerat; nam prius fugali pro religione revocavit, et confiscatis patri-
Mazaca vocabatur. Habebat enim odium ejus anti- monia sua restituit, prsecipiens populo ut nuilum
PATROI. LXIX. 33
 M35 M. AURELUCA8S10D0RI 1036
Isederent Christianum, neque noleateav sacrilicare A ad vesperam per tolam pomveriml [ms. Santheod.,
corapellerent; sponte vero accedeotes ad aras prius pompaverunt) eivitatem, et eirca sero concremave-
expiari apud dsemonea,purgarique solitis eorura sa- runt, Mulli teiunt Arianorura, quod ab amatoribus
crifieiis prseparabat. Clericis autera omnia privUegia, Atbanasii id faetum sit; sed ego reor indubitanter
honores consuetudinesquesubtraxit, et leges positas hoe fecisse gentilee, cum utique et querelas haberent
pro eis solvit, ipsosque curiae tvadidti; simuleta adversus eam propter idola et lemplorum injurias,
virginibus et viduis quse pro penuria inter clerieos prohibitionemque solemnitatum. Quod etiam Julia-
pascebantur, jussit exigi ea qw» dudum a publico nus sic se babuisse testatur pcr litteras ad Alexan-
accepisse videbantur. Constantinus enim imperator driaes misttt, in qaibu» culpat eos pcenaraquerela-
disponens res ecclesiariu», unicuique civitali pro- xat, quasi propter revereatiam Serapis, quera civi-
spexit, ut clerus sufflcientiaemolumenta [m. Lur., tatis conservatorem dicit, et Alexandri conditoris
aiunental perciperet, et hoc lege firmavii; quod bae- ejus, necnon Juliani avunculi sui, in paganitate
tenus, morluo Juliano, servalur. Hanc exactionem devoti et Chrtsthrm»nimis otnentis. Sewirei*., lib. v,
aiunt nimis fuisse crudeiem. Auferebat enim subinde cap. 1, p. 603.
pecunias et oraamenta sacra; templaque sub Con- GAPUT X.
stantino et Constantio fundata degtruebantur; datse B QuomodvJuliams (avnncaHrsJnfiarHAposUtae)ec-
ad sedificia pecuaioe rursus exigebantur. Hae occa- elesia»clmumt et eteltti» «rmmeMftdiripuerU.
sione sacerdotes, et clerici, et popukis Christianus Dicitur enka quia stwbuni habuerit ut in thesauros
crudeliter vexabantur. SOZOMEN. , i*fr.v, cap. 5, p. 600. imperatorio»pk«ima etpreiiosaEcctesiseAntiochense
CAPUT VIH. yasa reconderet, et quia ekuuisset ecclesias*et uni*
versos eiericos elugasset, et solum tunc Tbeodoritum
De seditione apud Alexandriam orta contra paganos.
stetisse presbylerum. Quea» cum laaquam vasorun
Per idem tempus in Alexandrinorummaxima civi-
tate contigit ex hujusmodi causa seditio. Erat locus custodem cerapreheflsum crudeliter sauciasset, no-
vissime praecepi*oeekit. Qui fortiter iuter
quidain in civitate antiquis temporibus desolatus at- univeraagladio tomenta respowlit, et pre dogmatis con-
que neglectus, multaque sorde completus: hic pagani fessione
olim deseMelhrsesacrificantes, homines immolabant; [ms. Lgr.%defensioae}devicit. Cumqueuni-
versa Deo dkata vasa et paUiacollegisset,projiciens
quem locum Constantius, quasi vacantem, Ecclesiae
Alexandriuseconcesserat. Hic Georgius volens ora- haec ia terram, conttuaehis et injuriis, ut voluii,
torium fabricare, repurgiurn faciebal. Quod dum agens Christum, snper ea eliam sedk, et cumulum
fieret, inventum est iilic adytum in multa profundi- auxit Hjjuriaru». Moxqueverenda ejus et loca femo-
tate conslructum, in quo paganorum mysteria cele- G ribus circumposita feruntur esse percussa, et ad tan-
brabanlur [ms. Theod., celabantur]. Erant euim ibi lam pervenit usque putredinem, ut vermes erearet,
calvarise honuaum plurimse, majorum pariter et raedicis labo»antikas nee valentibus vincefe passio-
infantium, qui perhibebantur illic exstincti, ut ex nem. Conficiebantur enim omnimoda pretiosaque
eorum visceribus artes magicse exercerentur. Hsec medieamiua ex pinguibuavolatilibus, ut eorum cras-
igitur Christiani reperientes in adyto Methrse,stu- situdine cerrupta et putrida membra linirentur. Hot
doeruBt ad irrisionem paganorum universisheecfaei- facto vermes ad superficiem provocabant, quia w
nora reserare, divulgabantque capila hominum quse profundo ebullientes, vivaa discerpebant earnes. E*
donec morereinr, non fuit ab hac passione securas.
compererant. HaecAlexandrise pagani respicientes,
et opprobrium non ferenles, ira succensi sunt; et Hoe itaque elaruil divina indignatione gestum, cum
omne quod ad proesensinvenerunt, arma judicantes, etiam custodes imeerialium thesaurorum, et atii plu-
impetu contra Christianos facto, multos mtereme- rimi adversus ecclesias iBsurgentes,iBdpiaata et mi
runt, alios gfadirs, alios fnstrous aut lapidibus, aHos seranda morte defuncti sunt, quasi superna indigna-
funibus strangulantes, quosdam etiam crucifigentes tione damnati. SOZOMEN., tib. v, cap. 1. Edit. Christ.
ad sanctse crucis injuriam, plurimos diversisvulhe- Vate». eap. 8, p. 604.
ribus affligentes. Et ita gestum est, ut neque proxi- ' 5 CAPUT XI.
mis parcerent, sed phitosophus philosophum per- De Eusebio, Nectario et Zenonemartyribus.
cussit, et frater fratrem, pater fllios et parentes, et His dictis, tempus est ut memoriam faciamus Eu-
invicem in sua uece grassati sunt. QuamobremChri-
sebii, Nectarii et Zenonis fratrum Christianorum,
stiani eumdem locum purgare quieverunt. SOCRATES,contra
tib. iii, cap. 2, p. 170. quos odium exercentes populi Gazaeoruru,
domi celatos et comprehensos, vinculisque traditos
286 CAPUT IX. atque flagellatos, postea convenientes in theatrum,
QuomodoAlexandrimlsGeorgiussit exstinclus. adversus eos clamare cceperunl,quasi eorum templa
Interea cum judices denuntiassent morluum fuisse destruxissent el ia injurias paganorumprseterito tem-
Constantium et imperare Julianum, seditienem fecit pore multa gessissent. Cumque alterutros, ut vulgi
in Alexandria populus paganorum, et impetu facto moris est, excitarent, concurrentes ad carcerem, et
super Georgium, vinculis eum alligaverunl. Quem educentes eos crudeliter occiderunt, nunc in terra
post paululum venientes ad carcerem peremerunt, pronos, nunc supinos trahentes, atque percutientes,
ejusque cadaver imponentes camelo, a mane usque et vulnerantes lignis, lapidibus atque fustibus. Au-
*n?L7 HISTORIATRIPARTITA. LIBER VI. 1038
divi namque etiam mulieres egressas, et cum radiis Abant. j Ut ergo reor, Heliopolitas ad crudelitatem
telarura eorum corpora vulnerasse; et cocos publi- sacrarum virginum res illa perduxit, eo quodpaterna
cos, alios aquam, alios ferventes ollas fudisse super consuetudo qua fornicabantur eorum virgines ante-
eos, alios subulis eorum membra perforasse. Cum- quam nuberent, prohibita videretur. Constantiuus
que eos dilacerassent capitaque fregissent, ita ut enim, destructo in ea civitate Veneris templo, pri-
cerebrum m terra jaceret, deduxerunt ante urbem, mus apud eos construxit ecclesiam, et consuetas
ubi solebant mortua jumenta projicere: ibique eorum fornicationes lege prohibuit exerceri. Arethusii vero
corpora concremantes, ossa quse remanserant inter Marcum suaecivitatis episcopum,senem, vita et con-
cadavera canielorumet asinorum permiscuerunt, ne versatione reverendum, mirabili morte peremerunt.
possent facile reperiri; quod non diu Iatuit. Qusedam Hunc enim etiam prius habuerunt odiosum, eo quod
namque mulier Christiana, non tamen de Gaza, divi- Constantii temporibus, ut paganos ad Christianitatem
IIO prsecepto per noclem ea colligens el in urnam reduceret, templum eorum ornatissimumprctiosissi-
recondens, Zenoni eorum consobrino servanda con- mumque destruxerit. Cumque Julianus iraperasset,
iradidit. Deusenim per visummulieri revelavit hunc motus in eum est, et praecepit ut aut seslimalionem
virum : ei namque erat ignotus, et nuper habita per- templi redderet, aut id rursus sedificaret.Et dum
secutione celabatur. Hoc ergo modo per mulierem B ] utrumque impossibile foret Christianis simul et sa-
reliquias eorum accepit et interim domi servavit. cerdoti, primo fugit secundum evangehcamlegem;
Cumque is ejusdemEcclesiaesuscepisset episcopatum postea vero cum multi propter eum periculis et ne-
imperante Theodosio, fabricata basilica ante civita- cessitatibus subderentur, de fuga reversus est, et
tem, et altare fixo, ossa martyrum collocavit juxta sponte semetipsumpopulo, quod vellentin eum exer-
confessoremNeslorem.Qui dum in vita sua cum istis cere, contradidit. Qui dura laudare philosophum de-
suis proximis habitaret, cum martyribus comprehen- buissent, credentes potius contemptorem, irruentes
sus a populo, vinculiseorum fiagellisqueparticipatus in eum, et per singulasplateas trabentes, ejus capil-
est. Is enim, dum traberetur, habens pulcherrimum los et membra dilacerabant viri simul et feminae; ita
corpus, ad miserationempersecutores adduxit. Quem ut subtilibusrestibus ejus aures abscinderent. Verum
ante portas semivivum,morti tamen proximum pro- , infantes apud magistros positi deludebant ei, alapis
jecerunt. Huuc colJigentes quidam, Zenoni detule- caedentes,et graphiis sine aliqua parcitate pungentes.
runt; apud quem, dum curaretur, defunctus est. So- Qiiem etiam in cunicula deposuere fetentia. Cumque
ZOHEN., lib. v, cap. 8. Edit. Christ. Vales. cap. 9, v. adhuc respiraret, eum ex melle et liquamine perun-
605. gentes, et in sportam mittentes appenderunt in aere,
CAPUT XII. ( Dicitur ergo quia tunc vespis et apibus ipsum con-
G
De Hilarionemonacho,et crudetitateHeliopotitanorum tingentibus, et carne ejus vescentibus, dixerit Are-
et Arelhusiorumconlra Christianos, et de Marco thusiis : quia ipse qnidem esset excelsus, illos vero
episcopoejusquemartyrio. videret in humili constitutos; sed poslea hoc eliam
Intef bsec autem dum Hilarionemmonachum Ga- ipsos fore passuros. SOZOMEN., lib. v, cap. 9. Edit.
zaeirequirerenl, fugit in Siciuam : ubi ligna de mon- Christ. Vates. c. 10, p. 607.
tibus coliigens, et in civitate vendens, et propriis Hoc igitur agentes, cogebant eum ut templum
humeris portans, transigebat quolidianam vitam. reaedificaret, aut ut daret impensas. Quod dum non
Cumque ejus illic virtus fuisset patefacta per dsemo- faceret, putantes pauperera, vel medietatem petebant
nes, venit in Dalmatias;ibique virtute divina plurima pecuniarum : novissimevel paucumaliquidexigebanl.
miracula faciebat, ita ut etiam mare, quod quaedam Quibus ail : Nec unum obolum pro omnibus dabo.
occupaverat loca, sua oratione repelieret. Sed etiara Sic igitur superati, ab ejus se suspendere suppliciis.
287 hmc rursus abscessit, quia ubi laudabatur THEODORETUS, lib. m, cap. 6. Edit. Christ. Vales.
habitare decliuarbat: demutando loea cunctis esse cap, 7, p. 131.
studebat incertus, ut opinionemsuam crebra migra- Sermo fertur quia tunc prsefeclus praecipuepaga-
tione destrueret. Novissimevero dum navigaret Cy- ]) nus fuerit admiratus Marci constantiam, el ad prin
prum, venit in Paphum : invitatusque ab episcopo cipem veniens quereretur : dicens esse verecundum
Paphi, dilexit locum, et circa praediumCharybdim ut in uno sene tanta tormenta commilterenlur; et
nuncupatumphilosophatusest; quem ut martyr non Christianos, dum talia paterentur, fieri gloriosos, se
esset fuga prohlbuit. Fugiebat enim, quia prseceptum vero magis esse opprobrio. Marcusergo tali est fine
divinumesl non exspectare persecutores. Nam qui coronatus. SOZOMEN., lib. v, cap. 9. Edit. Christ.
in persecutionecomprehendunttir, fortiter ferre ju- Vales. cap. 10, p. 009.
bentur. Gazaeisiquidem et Alexandrini contra Chri-
stianos talia gessissenoscuntur. Sed Heliopolitaniet CAPUT xra.
Arethusii Syriam habilantes, ad tantam venere cru- De MaiedOnio,Theoduloet Taliano mdrtyribus.
delitatem, sicut iilorum temporum homines explana- Eodem tempore Macedoniusquoque, Theodulus
verunt, ut sacras virgines insolitas a populo viderf, et Tatianus Phryges martyrii pignora consecuti sunt.
publicenudatasstare cogerent in theatro. Quas primo Nam dum in Meroe civitate Phrygise teinplum ape-
irriserunt, postea totonderunt, novissime per me- ruisset provincioejudex, et lbngo tempore plenum
dium sectas, porcos, ut eas comederent, provoca- ruderibus emundaret, ingredientes isti per noctem,
 1039 M. AURELIICASSIODORl 1040
idola contriverunt. Cumque propter hoc multi com- A CAPUT XV.
, prehensi ad supplicium ducerentur, illi semetipsos Qum in Gaza contra Christianoscrudeliter sint com-
:, innotuerunt. Quos dum judex, quasi habita satisfac- missa, et in Sebaslia, et in Phosnice.
tione delictorum,nolletoccidere, populisclamantibus, Quseeniiti idolorum seductionibussubditi tempore
vario tormentorum genere castigavit. Novissimevero illo commiserint, multa quidem sunt, et propriis
in craticula superpositos ardere prsecepit. Cumque libris egentia; sed ego ex multis pauca narrabo. In
cremarentur: Si assis, inquiunt, carnibus, o Amati, Ascalonia siquidem et Gaza, virorum sacerdotio di-
delectaris (sic enim vocabalur judex), altera latera gnorum, et mulierum virginitatis conversatione pol-
ignibus objice : ne dum comedere cceperis, carnes lentium, dividentes uteros, et hordeo cumulantes,
semicrudas invenias. Et isti ergo fortissimo certa- exposuerunt comestioniporcorum. In Sebastia vero,
mine devicerunt. Aiunt itaque Busyrim in Ancyra quseest ejusdem provincisecivitas, Joannis Baptislse
Galatiae clarissimam, fortissimamque habuisse con- sepulcrum aperuerunt ignique tradiderunt, ossa vero
fessionem, cum fuisset in hseresi quacvocatur Encra- ac pulverem disperserunt. Porro scelus quod in
tistarum, id est Abstinentium. Hunc enim, dumjudex Phcenice commiserunt, quis poterit vel dicere sine
comprehendisset quasi contra paganos insilientem, lacrymisvel audire? InHeliopoli enim, quseestcirca
lorquere volebal in publico; jussitque ut appende- ;BLibanum, erat quidam diaconus, nomine Cyrillus.
retur in ligno. Tunc Busyris extensis cilo manibus Is, imperante Constantio, succensus zelo divino,
supra caput, nudavit lalera : dicens non opus esse multa idola quae ibi adorabantur contrivit ct igni
ut ministri appendentes eum, deponentesque labo- cremavit. Cujus actionis memores nec nominandi
rarent, cum esset ipse pronus ad poenam quam viri, non solum peremerunt eum, sed eliam secantes
vellent exercere, et latera sua tortoribus prsepararet. ventrem, ex ejus jecore comederunt. Qui taraen om-
Miratusqueejus promissionemjudex, rei experimento nium inspectorem Deum non potuerunt effugere, sed
magis obstupuit. Nam dum ungulaeferrese ejus Iatera dignas reddideruntsua prsesumptionepoenas.Quicun-
vehementius exararent : donec judici placuisset, que enira illo scelere participali suut, dentibus ca-
sustinuit manus extensas, et plagas cum alacritate ruerunt, et facti omnes elingues sunt; nam et ipsse
-
suscepit. Post hsecautem reduclus in vincula quie- linguoe pariter defluxerunt, consumptseputredine.
scebat. Porro post paululum, morte nuntiata Juliani, Perdiderunt etiam visura, etpassionibussuisvirtutem
usque ad Theodosii principatum vixit; et ia Ecclesia praedicaveruntomnibus pietatis. THEODORETUS, lib.
catholica, acta poenitentiaprioris haereseos, conver- III, cap. 6. Edit. Christ. Vales. cap. 7, p. 129.
satusest. SOZOMEN., lib. v, cap. 10. Edit. Chritt. Vatet.
CAPUTXVI.
cap. 1J, p. 610. c
De simutacroAndrogynoa paganis in eccletia consti-
CAPUT XIV. tuto.
De Basilio martyre et Eupsychio. In Emesa vero, quse est in ejus confinio civilatis,
id est Baccho muliebri, ecclesiam
In illo siquidem tempore ferunt viiam linisse DionysioyvvtSt,
quaeDeo nuper fuerat aedificata,dedicaverunt; et ad
martyrio BasiliumEcclesiaeAncyranaepresbyterum, derisionemsimulacrumillic statuentes, Androgynum,
et EupsychiumCsesariensemCappadociae,ducta nu- id
adhuc esse videretur. est, quod virum monstraret ac feminam. ln Do-
per uxore, dum quasi sponsus rostolo vero, insigni Thracise civitate, ^Emilianus
Eupsychiusenim peremptus est propter Fortunae tem-
invictissimusdecertator, a Capitolino universseThra-
plum, quod, sicuti jam diximus, dirutum fuerat; et
ciae judice igni traditus est. Porro Marci Arethusii
in commnniCsesariensesiram principis sunt experti,
alii mulctati sunt. Basilius episcopi gesla vel passio ^Eschyli et Sophoclis con-
et alii quidem morte, fuga cione [ed. V., contenlione] noscitur indigere, ut
autem studiosus vir, circa dogmata probatus, dura actus illius tragoediaeordine recitentur. THEO-
vixit Constantius, restitit Arianis. Et propterea Eu- digne lib. iu, cap. 6. Edit. Christ. Vales. cap. 7,
est remotus ecclesiastico. DORETUS,
doxii decreto ab ordine
Cum vero Julianus tenuisset imperium, Christianos DM».
publice commonebat, ut proprium dogma servarent, CAPUT XVU.
necpaganorumsuperstitione macularentur, 288 ho- De legibusquas Julianus contra Christianosposuit.
noresque collatos a principe pro nihilo judicarent, Innumera quoque alia in omni terra et mari ab
temporales utique, et perpetusedamnationisauctores. irnpiiscontra pios illo tempore sunt commissa".Tunc
Propterea ergo in suspicionem et odiumveniens pa- igilur aperte Deo odibilis imperator contra pietatem
ganorum, quoniam publice sacrificantes inspiciens ponebatleges; et primum quidem interdixit Galilaeo-
stabat, et ingemiscens orabat atque clamabat, ne rum filiis(sic enim Salvatoris noslri cultores denomi-
ullus Christianonim hujusmodi errore teneretur ob- nabat) poetarum, et rhetorum, atque philosophorum
noxius; comprehensus et traditus provincisejudici, legere disciplinas. Propriis, inquit, pennis, secundum
multaque tormenta fortiter sustinens, martyrio coro- proverbium, vulneramur. Ex nostris enira armati
natus est. Hsec ergo colligens sub uno retuli, licet conscriptionibus contra nos bella suscipiunt. Pos
diversi anni vel dies eorum videanlur esse martyrii. hanc aliam posuit legem, prseeipiensGalilscosexpell'
SOZOMEN., lib. v, cap. 10. Edit. Christ. Vales. cap. militiis. THEODORETUS, lib. m, cap. 7. Edit. Chritt
II, p. 611. Valet. cap. 8, p. 131.
1041 HISTORIATRIPARTITA. LIBER VI. 1042
CAPUT XVIll. i venisse dicunt, sed mysticam Ecclesiseinterpretatum
A
De reditu Athanatii ad Alexandriam. fuisse traditionem. At llli qui Alexandriam convene-
Igitur Athanasium de fuga remeantem Alexan- r unt, non sine subtili investigationequsestionemde sub-
drinorum populus libenter excepit. Expuleruntque stantia et subsistenlia reiiquerunt. Osius namque Cor-
ecclesiis Arianos, et Athanasio septa venerabilia tra- dubse, Hispanise prsesul, de quo jam sermo prolatus
diderunt. Verum Ariani in domibus ignobilibus se est, praemissusab imperatore Constantino, ut flam-
colligentes, in loco Georgii Lucium habuerunt. So- mam tunc ab Ario excitatam exstingueret, etiam
CRATES, lib. m, cap. 4, p. 173. Sabellii Libyensis dogma destruxit, de substantia ac
CAPUT XIX. subsistentia habuit qusestionem. SOCRATES, lib. m,
De Lucifero et Eusebio. cap. 5. Edit. Christ. Vales. cap. 17, p. 174.
Ea siquidemtempestate Lucifer Caralensis et Eu- Interea plurimi episcopi in Alexandria congregati
sebius Vercellensis episcopi, imperatoris jussione cum Athanasio et Eusebio Nicacniconcilii constituta
ab exsilio revocantur. Utrique enim ultra Thebaidis roboraverunt; et consubstantialem Palri ac Filio
terminos ab exsilio remeantes, tractabant quemad- Spiritum sanctum sunt confessi, Trinitatemque no-
inodumcorruptam Ecclesiseregulam repararent. Pla- minaverunt. et quoniam de subslantia et subsistentia
cuit igitur ut Lucifer quidem ad Antiochiam Syrise 'B quoestio turbabat Ecclesias, sapienter decretum est
perveniret, EusebiusAlexandriam; ut una cum Atha- ut his nominibus contra Sabelliauossolos utamur t
nasio, facto consilio, Ecclesise dogmata repararent. ne nominura inopia idem putetur esse subsistentia
Lucifer tamen misit in locum suum diaconem, per quod subslantia. SOZOMEN., lib. v, cap. 11. Edit.
quem professus est ratum se habiturum quod esset, Christ. Vales. eap. 12, p. 612.
concilio ordinante, constitutum. Ipse autem venieus CAPUT XXI.
Antiochiara, fluctuanteminvenit Ecclesiam; erat enim De differentiasubstantimet subsistentias.
inter se turba divisa, et non tantum hseresis Ariana, Hsec quidem tunc synodus. Nos autem de substan-
quseerat sub Euzoio, dividebat Ecclesiani; sed etiam tia et subsistentia, si quid novimus, absurdum non
Meletii sequaces, studium habentes circa suum prse- est breviter indicare. Igitur qui Helladicam explana-
vere prudenliam, ovo-ia,substantiam quidem diverso
suleni, a suis consortibus recesserunt. Tunc ergo
Lucifer ordinaus eis Paulinum episcopum, rursus modo definieruiit, UITOCTYKO-SW;, id est subsistentise,
abscessit. Eusebiusaulem veniens Alexandriam, cum neque sermonem quidem fecerunt ullum. Irenseus
Athanasio concilium celebravit. SOCRATES, lib. m, autem gramraaticus in libro ubi verba per liiteram
etiam barbarum vocat hocverbum, neque
cap. iet 5. Edit. Christ. Vales. eap. 5 et 6, p. 173. /n colligit,
apud aliquos antiquorum dictum, et vel si alicubi sit
CAPUT XX. inventum, non hoc indicare quod nunc intelligitur.
DeconcilioapudAlexandriamcumAthanasiocelebrato. Nam apud Sophoclem in Phcenica locum insidiarum
Conveneruntque ex diversis civitatibus episcopi, significare subsistentiam meminit. Apud Menandrum
et de maximis necessariisque rebus habuere tracta- veluti foeces quse ex vino colliguntur in dolio, sub-
tum. UbietiamdesanctiSpiritusdivinitate tractantes, sistentiam designare dicit. Sciendum tamen quia
eum in consubstantiali 289 Trinitate comprehende- licet anliqui philosophi hunc sermonem reliquerint,
runt. Et Verbum inhumanatum non solum carne, sed tamen juniores philosophorum pro substantia, sub-
etiam anima declararunt, sicut olimviris ecclesiasticis sistentisesermone sunt usi. Substantiae vero defini-
complacuerat. Nonenim novam religionem in Eccle- tionem diversis modis explanaverunt. Si ergo defini-
siam introduxerunt, sed quam ab initio ecclesiastica lione substantia circumscribitur, quomodo in Deo,
traditio docuitChristianos. Sicenim omnesantiqui ex qui non potest comprehendi, proprie hocuti sermone
hoc habita hujus disputatione sermonis, scripturam poterimus? Verura Evagrius in Monachicolibro pe-
nobis probatissimam reliquerunt. Nam Irenseus, et tulanter quidemet inconsiderate de Deo disputandu.ni
Clemens, et Apollinarius Hierapolites, et Serapio . esse prohibuit. Definirivero Divinitatem modis om-
AntiochensepraesulEcclesise animatum eura qui in- j) nibus interdicit. Ait enim rerum compositarum esse
humanatus est, in suis sermonibus sunt professi. Nec definitiones. Is itaque sic ait: Omnis, inquit, propo-
non et per Beryllum episcopum Philadelphise, in silio aut genus habet quod praedicatur : aut speciem,
Arabia conslitutae, facta synodus, scribens ad eum- aut differentiam, aut proprium, aut accidcns, aut ex
dem Beryllumhscc ipsa contradidit. Sed etiamOri- his compositam orationem. Sed nihil in sancta Trini-
genesubique in suis libris animatum nominavit eum, tate horum quse dicta sunt poterit comprehendi :
qui est inbumanatus : proprie tamen nonus tomus igitur quod ineffabile est ratione taciturnitatis ado-
ejus in Genesimhoc sacramentura congruenter expo- retur. Hsecquidem Evagrius. Nos autem licet facta
nit:ubi Adam quidemChristum,EvamveroEcclesiam digressione hscc dixisse videamur, tamen tanquam
latius explanavit. Horum itaque dictorum digni sunt utilem historiae causam nos retulisse non poenitet.
testes sanctusPamphilus et, qui ex eo habebat cogno- SOCFATES, lib. III, cap. 5. Edit. Christ. Vales. cap. 7,
men, Eusebius.Ambo namque et communiter Orige- p. 176.
nis vitamcoramendantes, et ejus adversariis resisten- CAPUT XXII.
tes, insignibusquelibrissatisfactionempre eo compo- Pars libri Athanasii de Satisfactiene fugat.
nentes, non primum Origenemad banc disputationem Verum Athanasius librum de Satisfactione fugae
 1043 M. AURELIICASSIODORI 1044
olim a se conscriptum tunc eis prcesentibus legit; A Scriptura dicente, quam putas excusationemsusepe-
i' cujus partes utiles, et quse prosint hic intexens, tp- tulantise poterunl invenire? Sive ergo timorem im-
tum Jibrunj multpriun versoum quaerere eiVlegerg properent,contra semetipsostanquamvesani loquun-
- studipsps admonep. A?t enim : Epcp bujt|sraodisunt tur; sive contra voluntatem Dei hoc dicant fieri,
praesuroptionesimpiorjjm, haec agentcs, nec erube- Seripturarunj divinarum videnlur penitus inexperti.
scenles. In quibus primura contra nps mala sunt ma- Nam in lege (Num. xxxv, 9) prseceptumfuit ut depu-
chinatj, hactenus accusant, quoiiiam mapus eorum tarentur etiam civitates ad fugam; quatenus hi qui
prseparatas necibus declinare potuimus; et amaris- quserebantur ad mortem , quoquomodo liberari po-
sime potius ingemiscunt, qupniam nos penitus am- tuissent. In novissimo vero tempore sseculorumve-
putare nequiverunt; et improperant timoris causam, niens ipsum,quod Moysiloculum est, Patris Verbum,
ignorantes quia duro hoc submuripurant, in seroet- rursus hoc dedit mandatum, dicens : Cutn persecuti
ipsos magis retorquept culpam- Nam si fugere malura vos fuerint in hac eivilate, fugitetn aliam (Matth. x,
est, persequi multo deterius. Hic quidem ne moriatur 25). Et post pauea dicit; Cum ergo videritisabomina-
absconditur; hic auiem persequiiur u( pccidat. Et ut tionem desolationisqum dicta est per Danielem pro-
fugiatur quidem scriptum est: qui auleti) quaerit oc- phetam, stantem in loco sancto, qui legitintelligat:
cidere, praevaricatur legem, et magisipse fugiendi B tunc qui in Judma sunt fugiant tn montana, et qui in
prxbet occasionem. Si ergo fugam improperant per- tecto est non descendat tollere aliquid de domo sua;
sequentes, erubescant potius semelipsos. Quiescant quiin agro, non merlatur, tollere vestes suas (Ibid.,
insidiari, et quiescunt continup fugientes. Sed a cal- xxiv, 15, 16, 17,18). HSBC enim scientes sancti, hu-
liditate non desinunt sua, et cpmprehendere omni jusmodi habuerunt conversationismodum. Quseenim
virtute festinant : scientes quia fuga persecutionem nunc praecepit Dominus, haecetiam ante incarnatam
patientium judicium [ tns., indicium] esf maximum sui prsesenliara in sanctis iocutus est. Et hic est ho-
persequentium. Nullus enim mitem atque clementeni minum terminus ad perfectionem ducens, ut quod
fugit aliquando, sed magisferopem simul et callidum. Deus jubet, hoc faciant. Propterea et ipsum Verbum
Omnis enira qui gemebat et vexabatur a Saul, fu- propter nos huraanatum, cum quaereretur, sicuti nos
giebat et veniebat ad David (I Reg. xxn, 2). Sed isli ipsi, abscondi dignatum esl (Jean. vm, 59); et ite-
propterea eos qui abscondupt se, interimere student, rum cum persecutionem pateretur, fugit et ab insi-
ne ipsorum malitiam videantur arguere. Qui etiam in diis declinavit (Joan. xi,, 64). Decebat enim eum,
liac parte caecantur. Nam quanto fuga manifestior sicuti famem et sitim, eliam hoc pati, et hoc modo
est, tanlo ampjius eorum insidiis neces exsiUaque ostendere seraetipsum humanatura. Ab initio siqui-
coramissa ompibus sunt aper(a. Nam sive perimant, C dem mox homo factus est; cum esset parvulus ipse
mors contra eos semper exclamat; sive rursus ex- per angelum mandavit Joseph : Surgens sume pue-
silia minentur, qbique ipsi contra se mali memoriam rum et matremejus, et fuge in /Egyptum. Futurus est
destinare noscuntur. El siquidem sanam haberent enim Herodes quarere animnmpueri ( Matth. n, 13).
mentem, yiderent semetipsos in his esse constrictos, Mortuo quoque Herode, videtur propter Archelaum
seque in consiliis suis offendere.Sed quoniam sapere filium ejus in Nazareth fugisse. Et quandojam eliam
perdiderunt, propterea persecutione decipiuntur; et Deum semetipsum innotescebat, et manum aridam
quserentesoccidere, suam non contemplantur impie- reslituerat sanara; el Pharismi quidem egredientes
taiem. Nam si derpgant eis qui fugiunt, 290 I1*36" conciliumfecerunt adversuseum, ut eum occiderent :
rentes occidere; quid faciant cum vident Jacob fu- Jesus autemsciens discessilinde (Matlh. xu, 14, 15).
gientem Esau fratrem suum ( Gen. xxvii, 44), et Nam et quando Lazarum suscitavit a morluis : Ab
Moysen in M.adiandescendisse propler Pharaonis ti- itlo, inquit, die cogilaverunt, ut occiderenteum. Jesus
morem (Exod. if, 15)? Quomodosatisfacient fugienti ergojam non palam ambulabatinter Judmos, sed abiit
David Saul, qui in dpmum misit ut interimeret eum, inde In regionem juxta desertum (Joan. xi, 53, 54).
dum absconsus fuisset in spelunca (/ Reg. xix, 11, Deinde Salvatore dicente : AntequamAbraham fieret
et xxiv, 4), et mulasset vultum suum, donec decli- D ego sum. Judmi quidem tulerunt lapides ut milterent
naret ab Abimelech, ob quam causam inimicorum super eum. Jesus autem absconsus est, et exivitde
evasit insidias (Ibid. xxi, 13) ? Quid dicant isti qui templo. Et transiens per mediumeorutn, abiit (Joan.
omnia proferunt petulanter, videntes maximumHe- VIII,58, 59; Luc. rv, 24), et ita discessit. Putas hocc
liam in oratione quidem mortuum suscitasse; et ta- videntes, magis autem audientes, cum non videant,
inen absconsum propter Achab, et fugisse propter quomodo secundura quod scriptum est, non debeant
insidias Jezabel? Tunc etiam quaesitl filii propheta- igne comburi, quoniam contraria his quse Dominus
rum celati sunt, latenles in speluncis apud Abdiara facit et docet, cogitant et lpquuntur? Nam quando
(III Reg. xvn, 22, et xix, 3). Sed sj haec tanquam Joannes martyrium sustinuit ejusque corpus sepe-
\ yetera non legerunt, saltem memoriam habcant liere discipuli, audiensJesus, discessil inde in navem
\Evangeliorum. Nam et discipuli propter metpm Ju- ad deterti locum seorsum(Matth. xiv, 13). Dorainus
, dseorum recesserunf, celaptes semetipsos ( Act. vni, itaque haecfaciens, ita docebat. Sed utinam isti vel
1); et Paulus in Damascpa principe geptis quxaitus, sic erubescerent ? et usque ad homines suam petu-
de muro in sporja depositu^ est, et manus quSr^niis lantiani decjararenl, et non magis ac raagis insa-
effugil( // Cor. xi, 55 ). Hsccigitur de sanclis vins nientes viderentur etiam ipsiirn arguere Salvatorem,
 1045 HISTORIATRIPARTITA. LIBER VI. 1046
contra eum utique blasphemias mittentes [ed., rae-. A misisset ratum se habiturum quod fuisset a concilio
ditantes]. Sed neque vesanorum quilibet eos poterit definitum. Quapropler ipse quidem Ecclesicetenens
sustinere, cum arguantur nec Evangelia quidem ipsa fidem, in Sardiniam ad proprium remeavit thronum.
nosse. Est enim occasio nostrae discessionis et fugae Hi vero qui prius cum eo contristati fuerant, hac-
rationabilis atque vera, quam in Salvatore quidem tenus ab Ecclesia segregantur. Verum Eusebius ad-
evangelistaepositam memorarunt. Nos aulem etiam inslar optimi medici iter faciens per Orientem, in-
in sanctis viris oportet talia cogitare. Nam ea quac iirmos fide recreabat, imbuens atque docens proedi-
de Salvatore humano modo conscripta sunt, eadera cationibus ecclesiaslicisuniversos. Hinc transiensve-
coinmuniter humano generi deputantur. Quaenostra nit in niyricum; et inde rursus Italiam peragrans,
sunt ille suscepit, et passiones nostrse infirmitatis hsec ipsa pronunliabat. SOCRATES, lib. m, cap. 7.
ostendit. Quod Joannes ita conscripsil: Qumrebanl Edit. Christ. Vales. cap. 9, p. 180.
ergo eum tenere, et nullus misit in eum manus, quia CAPUT XXIV.
nondum veneral hora ejus (Joan. vn, 30). Nam anle- De Hilario Piclaviensi.
quam hsec venirent, dicebat ipse matri : Nondum Verum Hilarius Pictaviensis secundae Aquitaniae
venit Iwra mea (Joan. n, 4). Et eis qui fratres ejus pontifex, rectse fidei dogmata dudiun prseseminaverat
appellabantur ait : Meumtempus nondum venil(Joan. \B tam Italis quam Gallicanis episcopis, quippe cum pri-
vu, 6). Rursus autem tempore passionis discipulis raus ab exsilio remeasset (An. Dom. 364). Uterque
dicebat : Dormite jam et requiescite.Ecce enim ap- ergo fortiter in fide laboraverunt. Sed Hilarius tan-
propinquavithora, et Filius hoministradetur in manus quam disertus suis libris salisfactionem de Trinitatis
peccatorum (Mattli. xxvi, 45). Sed neque antequam consubstanlialilate conseripsit. Quibus hoc sufficien-
veniret tempus, leneri se passus est, neque cum ve- ter exposuit, et vehementer Arianorum dogma de-
nisset tempus absconsus est, sed etiam semetipsum struxit. Haecitaque post breve eorum exsilii tempus
tradidit adversariis. Sic et beati martyres in perse- celebrata noscuntur. SOCRATES, lib. m, cap. 8; edit.
cutionibus temporalibus custodiebant semetipsos, et Christ. Vales. cap. 10, p. 181.
dum quoererentur, per lalibula fugiebant; cumvero CAPUT XXV.
invenirentur, marlyrio se subdebant. Hoec de Atha- De Macedonianis.
nasio retulisse sufliciat. SOCRATES, lib. m, cap. 6. Ea siquidem tempestale Macedoniisectatore*, et
F.dit. Christ. Vales. cap. 8, p. 176. Eleusii, Eustathii, atque Sophronii, omnes ab uno
CAPUT XXXIII. Macedonio nuncupati sunt, conciliaque frequentia fa-
ciebant. Et convocantes qui in Seleucia eos secuti
Quia EusebiusveniensAntiochiam propter Pautinum, '
et divitum videnspopulum fuerit indignatus. C fuerant, anathematizaverunl alterius partis episcopos,
Eusebius interea Vercellensis episcopus repente id est consentientes Acacio; fidemque Ariminensis
concilii respuentes, ea magis quae fuerant recitata
postmodum ab Alexandria venit ad Antiochiam, et
inveniens Paulinum a Lucifero consecralum, plebem- apud Seleuciam et apud Anliochiam exposita firma-
verunt. Qui dum requisiti fuissent ab aliquibus dicen-
que divisara, Meletiiquc sequaces missas facientes tibus :
Vos, qui nunc Macedonianivocamini, si alind
seorsum, valde commotus esl, quia factsc ordinalioni
non universi consenserant; reprehenditque apud se- sapitis quam sectatores Acacii, cur eorum hactenus,
eadem sapientium estis communione parti-
metipsum quod gestum est, et pro reverenlia Luci- tanquamIta venenose
feri, habita taciturnitate discessit : promiltens in cipati? responderunt per Sophronium
conventu episcoporum quae gesta fuerant emendan- Pompeiopoleos Paphlagonensem episcopum. Occi-
da : babens tamen curam maximam, cos unire non dentales, inquit, in consubstantialitale languebant.
Aetius autem per Orientem secundum substanliara
potuit. Inter hsecetiam Meletiusabexsilio remeavit; dissimilitudinem
inveniensque seorsum celebrarecollectas socios suos, pracdicabat; et eraht utraque prava,
ctim hi quidem inordinate divisas substantias Patris,
praesidebat eis; sed ecclesias quidem obtinebat Eu-
zoius, Ariani dogmatis prsesul. Porro Paulinus unara . et Filii, consubstantialitalis nomine copularent; ille
tantummodo parvam intra civitatem delinebat eccle- D vero a natura Patris naturara Filii aperte divideret,
siam, ex qua eum Euzoius pro sui reverentia non credens semetipsum pie praedicare dissimilem esse
Patri Filiura per substautiam. His ergo ita putanti-
ejecit. Meletiusautem extra civitatis portas solemnia
celebrabat. Tunc igilur hoc modo de Antiochia dis- bus, media via nobis veritatem pietatis habere com-
cessit Eusebius. Verum Lucifer senliens non susci- placuit. Hoc itaque modo quaerenlibus satisfacere
nitebantur. SOCRATES, lib. m, cap. 8. Eiit. Christ.
pere Eusebium 291 ejus ordinalionem, hoc putavit Vales.
injuriosuni, ac vehemenler irascebatur, et communi- cap. 10, p. 182.
care declinabat Eusebio. Sed eliam quaesynodo pla- CAPUT XXVI.
cuerant, per contentionem reprobare nitebatur. Haec Quia Julianus quoquepersecutussit Alhanasium.
dum inter eoa tristitiae tempore gererentur, multos lgitur iraperator audiens Atbanasium, in Alexan-
ab Ecclesia reraoverunt, et denuo altera Luciferiano- drinorum Ecclesia constitutum, licite populo prsedi-
rum baeresisest exorta. Sed Lucifer iram suam ne- care, multosque paganorum ad Christianitatem fulsse
quaquam complere prsevaluit; erat eniin confessio- conversos, eum j'ussit exire de civitate (An. Dom.
nibus suis obstrictus, dum per suum diaconem pro- 365). Qui si maneret, damna maxima eum sustinere
1047 M. AURELH CASSIODORI 104»
praecepit: occasionem criminis in eum inveniens,. A scribens Bostrensibus, quia Titus eorum accusator
quia dum prioris principis tempore fuisset fuga mul- fuisset, dicendo snis monitis, non sua voluntate po-
ctatus, non ejus jussione episcopalemreccperat se- pnlum a seditione cessasse; eumque velut hostem
dem. Quamobrem secundum imperatoris prsecepta se populo suadebat expellere. Non enim quod justum
praeparabat ad fugam. Videns autem circa se Chri- erat aut legitimum jubebat agi; sed odio religionis,
stianorum populum lacrymantem : Habetote, inqnit, verbis quidem culpare, operibus aulem mala perfi-
filioli, iiduciam : nubes est, et cito pertransiet. Hoc cere contendebat. Quapropter per civitates et pro-
dicto, valefecit; et diligentibus amicis coramisit Ec- vincias Christiani diffugiebant. Hujus participes plu-
clesiam, atque ab Alexandrina civitate discessit. So- rimi meorum fuere progenitorum. Simul et avus,
ZOMEN., lib. v, cap. 14. Edit. Christ. Vates. cap. 15, qui de patre pagano nalus, ipse cum tota domo, et
pag. 615. qui erant ex genere Alaphionis, Chrisliani primo
CAPUT XXVII. sunt facti in Bethelea, vico Gazensi nimium popu-
QuumodoJulianus foverit Cyzicumpropter paganitdtis loso, habentique templa antiqua, aedificiaquepul-
cultum. cherrima, etmaxime Pantheon in civitatis arce loca-
Interea Cyzicenis legationc fungentibus apud prin- tum, eminens super omnem vicum. Quem locum
cipem de propriis rebus et paganorum restitutione B arbitror ex voce Syra et Grsecadeorum habitaculum
templorum, laudans eos propter sacrorum curam, nominatum. Fertur itaque his omnibus fuisse Chri-
quse postulaverant universa concessit. Eleusium au- stianitatis auctorem Hilarionem monachura. Cum
tem ejus civitatis removit episcopum, veluti vastato- eDim daemonio vexaretur Alaphion, diutius pagani
rera templorum; et quia viduarum pabula sacrarum- atque Judsei incantationibus et Iustrationibus apud
que virginum monasteria constitueral; paganisque eum usi, nihil illi prodesse potuerunt. Verum Hila-
suaserat ul, paternam religionem relinquentes, ad rion solummodoChristi nomen invocans, dcemonium
Christiana dogmata se conferrent. Interdixit etiam effugavit, eumque in religionem Christianam repenle
Christianis peregrinis ne venirent ad Cyzicum: cre- transposuit. Floruit itaque meus avus in expositioni-
dens quia religionis causa excitarent seditiones, eos- bus et interpretationibus scripturarum nostrarum,
que alii ejus civitatis Cbristiani foverent. Et publici quoniam erat ingeniosus scientiaque fulcitus, ita ut
simul opifices artificesque monetae *, qui in duas eliam arithmeticse artis esset experitus, ac propterea
erant divisi parles principumprseceptionepriscorum, Ascalonitis et Gazensibus, et in circuitu Christiauis
cum uxoribus atque liberis Cyzicum habitare sunt valde gratissimus, tanquam religioni necessarius et
jussi. Hi enim singulis annis certam oblationem pu- ad solvendas dubitationes Scriptursedivinseproflcuus.
blico conferebant: alii quidem militum chlamydes,'C Primi siquidem isti in eo loco ecclesias et monasteria
alii vero pecunias novas. Cum igitur modis omnibus construxerunt, easque honeslate atque hospitalitate
placuisset Juliano ritum constituere paganorum, vim peregrinorum et indigentium pariter ornaverunt. Ex
quidem iuferre atque tormenta populis sacrificareno- quo genere usque ad nos fuerunt viri optimi, quos
lenlibus fatuum judicavit. Sed hoc tantummodo prse- grandaevosjuvenculus ipse cpnspexi. SOZOMEN. , lib.
cepit, ut per singulas civitates numerus eoruro con- V, cap. 14. Edit. Christ. Vates. cap. 15, p. 616.
scriberetur : quos tamen nequaquam aut orare pro- CAPUT XXIX.
hibuit. Sciebat enim quia non posset ulla necessitas Quod Julianut ut secundum Christianorum
prmcepit
suspendere quod voluntas spontanea suggessisset. ritum etiam pagam orutiones et eleemosynasface-
Porro clericos et Ecclesiarum proesules a civitatibus rent, et decimas temptis offerrent, et cestera qum
Chrislianis facere moris^estadimplerent.
suspendere festinabat, studens ut eorum absentia
paulatim solveretur Ecclesia, neque sacrorum mini- Igitur imperator dudum studens paganitatem in
stri, nec qui docerent, vel mysteriis participarentur, omni sna ditione dilalari, graviter ferebat, videns
existerent; et per hoc longo tempore paterentur pro- , Christianos potius approbari. Et templa quidem erant
priae religionis oblivionem. SOZOMEN., lib. v, cap. 14, aperta, sacrificiaquepaganorum per civitates secun-
Edil. Christ. Vales. cap. 15, p. 615. Duum voluntatem illius procedebant. Ipse autem
aestuabat, ne fervor ejus Cbristianorum abundantia
292 CAPUT xxvra. fruslraretur. Et maxime pulsabalur, quia multorum
De Tito Bostrensiepiscopo. sacerdptum suorum Christianas audiebat uxores, et
Bostrensibus itaque publica voce prsecepit ut Ti- filios, atque servos. Arbitratus autem Christianitatis
tum susetunc civitatis episcopumprocul expellerent. statum ex vita bona et conversatione consistere, stu-
Cumque jussisset hoc, clericisque minaretur, quasi duit ubique templa paganorum constructione et or-
ipsi facerent turbas in popnlo : tunc Titus libellum dine Christiansereligionisornare, sedibus, atque pro-
destinavit imperatori, contestans eum ac dicens quia cessionibus, paganorumque dogmatibus, atque mo-
inimica inter se csset lurba paganorum atque Cbri- nitionibus. Lectores suae snperstitionis instituit ad
stianorum, et ejus suasione Christiani magis a sedi- instar clericorum, ut et horas certas, et dies, et
tione quiescerent. Quo facto, nisus est imperator ex orationes solemniter celebrarent: praecipienspariter
faujusraodiverbis Tito inimicitias populi concitare : habere [heccvox forte delenda] cnram virorura atque

* Hinc apparet qualesnam fuerint monetarii, quorum in Pandectis fit mentio.

1049 HISTORIA TRIPARTITA. UBER VI. 1030
mulierum philosophari scieniium, habilaculis pere- A . non confusi, magis autem deorum reverentiam re-
grinorum et pauperam, aliaque providentia circa spuentes. Si igitur haecte facientem ego cognovero,
egenos exhibil? , paganorum religionem componere, laetitia plenus ero. Prsesides provinciarum rarius
et pielatis habere nomen. Si quis aulem sponte vel domi suscipe; frequenter eis scripta transmitte. In-
invitus peccarel, secundum traditionem Christiano- gredientibus eis civitatem sacerdotum nullus occur-
rnm instituit ut post pcenitenliam, mediocrem susli- rat; cumque ad templa venerint deorum, intra ja-
neret correctionem. Praecipue vero zelalus dicilur nuas eos nemo prsecedat militum forte aut praece-
notas litterarum episcopalium, quibus soleni alteru- denlium officiorum; sed qui voluerit subsequatur.
tris scribenles commendare peregrincs; et ubi proii- Cum ad ipsum limen templi pervenerit, privatus
ciscuntur, el a quibus veniunt, modis omnibus indi- existat. Tu enim, sicuti nosti, intus es judex. Hoc
care; et solatia promcreri, tanquam noli et amici enim etiam sacra sanctio videtur exigere. Obedientes
sint teslimonio directi signaculi. Haec considerans igitur pro veritate pii sunt; reluclantes vance glorise
festinabat ut pagani Christianorum assuescerent of- comprobantur. Quid enim patiatur, aut quod merea-
ficiis. Sed quoniam mullis incredibile est eum sludia tur auxilium, qui matrem deorum propitiam habere
Christianorum sequi voluisse, ncn aliunde quam ex noluerit? Qui ergo eam neglexerint, non solum sine
ipsius imperatoris sermonibus est probandum. Hujus- Bquerelanon erunt, sed etiam nostrse indignationis
modi enim Arsatio pontifici Galaliaescripla direxit. impetum sustinebunt: neque enim fas est ut illi par-
Paganorum ritus nondum agitur secundum inten- catur qui deos habuerit inimicos. Suade siquidera
tionem nostram, propter cultores ejus in negligcntia eis, ut si mea volunt frui tuitione, omnes matri deo-
positos. Nam deorum claritas, magniludo atque su- rum studeant offerre culturam. SOZOMEN., lib. v, cap.
blimitas, omni ratione omnique spe wajor est. Sed 16. Edit. Christ. Vales. cap. 15, p. 619.
propitii sint nostris mentibus dii propter negligentiam CAPUT XXX.
quam habemus; cum illorum providentia in parvo modis conalus est paganitatem extollere, et
tanta facta orare Quibus
lempore sit, quantam ncque primi- milites ad cullum idolorum inclinare.
tus quicunque prsesumpserat. Cur ergo credimus hoc
Haec itaque faciens iraperator ad destruclionem
posse sufficere, neque respicimus quemadmodum su-
perstitionem Christianorum auxerit cura peregrino- Christianorum, neque suadere hoc subjectis praeva-
et vim inferre palam erubuit. Inter hsec,
rum, et circa sepulluras et morluos multa solatia, luit, aperte
ut ad paganitalem milites insuescerct, studuit ad
bonestseque conversationis studia, non vera, sed
ficta? Quas res, arbitror, apud nos debere sub veritate priscum schema reformare signum illud sublimius
sat est te talem sed omnes ab- _ Romanorumquod Constantinus, sicuti prsedictum est,
geri. Non itaque esse, ,
solule circa Galatiam sacerdotes, quos aut deprecare, in crucis formam mutaverat. Verum in publicis una-
aut ratione flecte, aut certe festinanter a sacerdotali ginibus depingebat Jovem, quasi de ccelosibi coro-
minislerio remove, nisi diis cum conjugibus, et filiis, nam et purpuram deferentem; Mercurium et Martera
in se respicientes, velut pro tesliraonio sapientis et
atque servis colla submiserint: non ferentes ullerius
eorum servos, aut fllios hoc facere contemnentes, fortis. Et hoc agebat in iraaginibus, ut sub occasione
aul Galilseosimpie contra deos agentes, et impieta- imperii latenter adorarentur dii, et hoc modo sub-
tes pielatibus prseponentes. Deinde cunctos admone jecti, clanculo fallerentur. Arbitrabatur enim quia si
ut sacerdos neque ad spectacula procedat, neque in hoc sponte eis imponeret, postea quse vellet imple-
labernis bibat, aut cuilibet arti, operibusve turpibus, ret. Si vero respuentes agnosceret, venia sublata
aut impudentibus prsesit. Qui obediunt honorentur: torqueret, tanquam circa Romanorum solemnia re-
inobedientes expelle. Xenodochia constitue per sin- luctantes, et in rempublicam atque ipsum imperium
gulas civitates, ut noslra peregrini clementia per- delinquentes. Pauci siquidem etiam poenis subditi
fruantur: non tantum nostri, sed etiam extranei pe- cognoverunl dolum : quia, sicut moris erat, adorare
cuniis indigentes. Et ut habeas unde fiat, interim noluerant. Turba vero, ut assolet, per ignorantiam
decrevi singulis annis triginla millia modiorum trilici simpliciler imagines adorabat. Quod tamen impera-
° lori nil
per universam dari Galatiam, et sexaginta millia profuit. Cumque multa excogitaret quibus
sextariorum vini. Horum quinta pars pauperibus in paganorum ritus extolleret, invenit modum qui pluri-
templis observantibus debet expendi, reliqua pere- bus militibus Christianis clarse virtutis coronam de-
grinisindigentibus [Ed. V, indigentibusquej distribui. dit. Cum venisset itaque tempus quo imperialia mili-
Turpe namque est ut Judseos quidem non abjiciant, tes solent dona accipere (hoc enira agitur plerumque
sed potius nutriant 293 impii Galilseiet suos pari- die calendarum Januariarum, et natali priucipum et
ter, nec non etiam nostros; nostri vero nostrorura urbium regiarum), exquisivit qualenus eos simplici-
solatio deserantur. Quapropter doce etiam collaliones ler et ex prisca consuetudine fallere potuisset; jussit •
facere paganos ad talia ministeria, paganorumque que ul unusquisque ad manum imperaloris acceden-
vicos offerre diis primitias frugum, eosque tmjusmodi tium, admonitus ab officiis, primo incensum offerrel.
in benefactis institue, decens eos hoc opus olim fuisse Erat enira ante eum positum thus, et ara, secundum
nostrorum. Heraerus enim hoc probat, inlroducens antiquam Romanorum solemnitatem. Tunc quidem
Eumacumtalia facientem. Nos ergo neque bona no- alii licentcr suam fortitudinem ostenderunt, el neque
strorura imilamur; sed aliis permittimus negligentia incensumofferre, nequedonumaccipereab imperatore
1051 H. AtKELlI CASSIODORl 1052
sunt passl. Alll Vero occaslone legis et anttquitatls, j i namque coelilusmissttm omne templum accendit, et
ne mente quidem perceperunt quod commtsere pec- ipsum Pythii Apottints simulacrtaroredegit in pulve-
catum. Verum alii propter lucrum capti, aut timore rem : erat entm ligneum et extrinsecus deatiratum.
turbati, seujussione repentina conclusi, HeettnteUe- Quod noctanter praetectus Ortentis tunc nomine Ju-
xerint, tamen paganitatem dedtnare nequiverunt. lianus, Juliant avunculus, agnoscens, festinanler
Plurimi siquidem per ignorantiam decepti, dum inter venit ad Daphnen, volens offerre deo sho solatia :
cibos, ot assolet, et pocula invocarent inter alter- vidensque eum redactum in cinerem, vsuxo^ou;[id
utros Christum, respondens quidam dixit: Quid pa- est, scdituos] verberibus affligebat, credens hoc ab
timlnl invocantes Christum, quem ante paululura aliquo Christlano rulsse commissum. Qui licet lor-
denegaslis, dum donum ab imperatore percipientes, querentur, tamen mentiri noluerunt, clamanles in-
tblis in ignem mitteretis? Cumque hoc mllites audis- cendium non deorsum, sed desursum habuisse prin-
sent, et quod gesserant agnovissent, slatim exsilien- cipium. Ad hsec etiam rustici vicinorum veniei.tes
tes publice currebant, atque impetu facto clamabant locorum, dixerunt se vidlsse fulmen coelitus luisse
Deum suum, et cunctis hominibus testabantur se esse delatum. THEODORETUS, lib. m, cap. 9 et 10. Edit.
Chrislianos, et in eo nomine permanere, atque per Christ. Vales. cap. 10 et 11, p. 132 et 134.
ignorantiam se fecisse, et, si dici posset, solam ma- fe CAPUT XXXH.
num paganam esse, conscientiam vero nihil simul
De publieatione vatorum eceletiasticorum,et quomodo
eglsse. Cumque venissent ad principem projecerunt Julianus prmfatus et Felix, amihilanles ecclesiam,
aurum quod acceperant, et forti voce poscebant ut divinilus sunl puniti.
reciperet quod dedisset, et illos occideret. 8e enim tnterea jubentur vasa ecclesiarum sacra fisci sera-
poenitentiam agere fatebantur, eo quod Improvide rlo deputari. Sublatisque januis ecclesisemajoris, fit
eorum dextera peccasset, et studere propter Chri- cunctis accessibilesanctuarium. Ingrediente siquidem
stum etiam toturo corpus pocnae contradere, Sozo- Jullano prsefeclo Orientis ecclesiara, Felix prsefectus
MEN.,lib, v, eap, 16, Edil. Christ. Vales. cap. 17, p. regallum thesaurorum pariter introivit, el simul EI-
620, 621. pldius comes rerum privatarum. Aiunl enim et Feli-
Haecigitur furorem moverunt imperatoris. Et pri- cem et Elpidium primitus Chrislianos, tunc a pietale
mo quldem eorum capita jussit auferri. Cumqup recessisse, impio principi parere cupientes. Julianus
deducerentur ad mortem sequente populo, miratique itaque pncfectus impudenter contra sacrum altare
virtutem eorum pro pietate susceptam, venerunt ad minxlt; quem dum Euzoius prohibere tentaret, eum
locum qup rei puniri solent, Tunc spiculatorem ro-- ille percussit In capite. Ferlur autem dixisse quia
gavit senior omnium ut ante orones cujusdam caput n rellgio Christiana esset dlvina sollicitudihe desolata.
nomine Romani adhuc adolescentis abscinderet, ne Porro Felix videns vasorum ornamenta, quoe Con-
dum alios respiceret frangeretur. Cumque ille genua stanllnus et Constantius frequenter obtulerant: Ecce
fixisset in terra, et gladium spiculator evaginasset, in qutbus, Inqult, vasis Mariae Dlio ministratur? Sed
venit repente nnntius clamore prohibens necero, pro his impietatibus vesanlsque praesumptionibusnon
Pprro juvenculus ille occisione privatus, ait: Nop post raultum pcenas exacl! suut. Nam repenle Julia-
fuit Romanus dignus ut Christi martyr appellaretur. nus steva Inlirmitate detentus visceribus putrefactis
Et licet sanguinem malignus imperator fundi prohi- inlerilt. Et flmum non per mealus digesliles emit-
buisset, ductus invidia, verumtamen non eos iu civi- tebat, sed scelestum os, quod blasphemiis ministra-
tatibus habitare permisit, sed ad ultima Romanorum verat, organum hujus egestionis esl factum. Aiunt
loca exsilio destinavit. THEODORETUS, lib. m, cap. 16, entm ejus uxorein flde fuisse clarissimara, eamque
Edit. Christ. Vales. cap. 17, p. 140. dixisse : Decet te, marite, laudare Salvatorem Chri-
Postea vero prsecepit ut qui sacrjficare noluerint stdm, quoniam tlbi per hanc correptionem magni-
in palatium non intrareut; et neque collegio, neque ludinem propriaevirtutis ostendit. Nou enim agnove-
foro eos, neque arbitrio, neque ulla dignitate, ras contra quem dimicare voluisti, nisi consuela
nec qualibet admlnistratione participare jussit. So- ft longanimitate haec tibi flagella divinitus intulisset.
ZOHEN., tib. v, cap. 17. Edit. Chritt. Valet. cap. 18, His ergo verbis et passionibus imminentibus causam
p. 623. languoris agnoscens, rogabal imperatorem ut eccle-
sia quibus fuerat sUblata redderetur. Sed nec illum
CAPUT XXXI,
et flexit, et ipse terminum vitae suscepit. Porro Felix
De carpore ma,rtyns Babylee, 4e timutacro Apollinis et
concremata. ipse repente flagellum virtute divina suscipiens,
fulmine
Curo igfUurJulianus ad Pythnim Daphnoeumpete- sanguine tola die siroulet noote ex ore fuso, el venis
ret responsa de Parthici be(!i victoria, et ille vicini- corporis undique vacuatis, omnique virtute simul
tatem corporis Babylse martyris accusaret, jussit ejus expensa, et ipse celeriler est exstinctus, seternseque
morti contraditus. TBEODORETUS, lib. tn, cap. 11 et
corpus auferri. Ob quam rem cum Christiani festivi-
tatem deduclo corpore psallentes agerent, et indi- 12. Edit.Christ. Valet. cap. 1«, p. 154.
gnatione principis quidam Theodorus juvenculus CAPUT XXXUI.
multa passioniim tormenta 294 Perlun8set: noc >'a Quomodo apud Antiachiam sacerdolis filius sit
convefius.
ges,tp, fallax dseraon martyris quidem gloriam auxit,
suura vero mendacium clariits enudavit. Fulmen Hls ita gestis, adolescens quidam sacerdofis flliu»y
 1053 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER VI. 1054
i in paganitate nutritus, ea tempestale ad Christiano- A l nobis exposuit. TBEODORETUS, tib. iu, cap. 13. Edit.
'" rura translatus est chorura. Erat
eqim tunc qusedam Christ, Vales. cap. 14, p. 135.
insignis reverentia»niulier, et diacnnisssehonore ful- CAPUT XXXIV.
gebat. Hsec cum hujus matre habuit amicitias; quse Quomodo Julianus
' saepiusdum hujus mater ad eam aquis immolatililt universa potlue-
veniret, hunc infan* ril, eique rettiterint Juventius el Maximinus.
tem amplectebatur, et ad cultum Christiani nominis Interea Juliapus contra fidei pietatem impuden-
invitabat, Porro, matre defuncta, veniebat adoje- tius armabalur, et vultu quidem se simulabat mitem:
scens ad eam, et doctrina consueta fruebatur. Cura- porro laqueos inslruebat quibus deciperet innocen-
que firraissime ejus consilium percepisset, requisivit tes. Et primuro quidem fontes urbis, aquas Daphneos
doctricem quo posset argumento et patris supersti- sacrificiis violavit, ut unusquisque aquam bibentium
tionem declinare, et praedicationemveritalis adipisci. ejus horrore potirelur. Cumque etiam in publico
Quoedixit, ut patrem fugeret, et Creatprem suum venales cibos illo scelere coroplevisset (aspergeban-
atque illius potius sequeretur, atque ad aliahi iret tur enim ex eis, et panes, et carnes, et poma simul,
urbeni, in qua latenter imperatoris impii manus ef- et olera, et cuncta quae comeduntur), heecvidentes
fugerel: ipsam se ejus curam habere promittens. Ad qui nomen salutare perceperant, ingemiscebant qui-
quam adolescens : Revertar, inquit, postea, et ani- gJ dem atque mugiebant videnles abominationem tan-
niaiii meam tibi contradam. Cum vero pauci trans- tam. Verumlamen comedebant, iegi obedientes Apo-
issent dies, Ju|ianus venit ad Daphnen, celebraturus stoli : Omnia, inqull (/ Cor. x, 27), quoe in macello
publica sacrificia. Cum quo etiam hujus pater; erat venduntur comedite, nihil dijudicantes propter con-
enira sacerdos, el sequi consnetus imperatorem : cum scientiam. Verum duo quidam militia clari, erant
quo erat et iste puer, ejusque fratcr, habentes offi- pnim scutarii principis, in quodam convivio, hoc hor-
cium ut cibos imperatori appouerent. Solebant enim rore ferventius sunt accensi, atque niirabilium adul-
septero diebus in Daphne fesla celcbrari. Prima si- loruip in Babyloue splendentium sermonibus usi
quidem die, cum staret isle ante imperatoris accubi- sunt, dicentes: Tradidisti enim nos regi iniquo, qui
tum, et epulas solemniter aspersisset, replelus hor- recessit a te ultra omnes gentes quse sunt iri terra.
rore, cum celeritate Antiochenam venit ad civitatem Haecquidam eonvivarura nuntiavit imperatori; qui
ad illam mirandam mulierem. Quo facto, Ego, in- repente illos ad se fortissimos adducens, requirebat
quit, veni nequaquam tibi de promissione mentilus; quid locuti fuissent. At illi occasionem fiduciaeinter-
tu vero ulriusque saluti consulens, proroissa comple. rogatipne suroeutes imperaloris, laudabilemque sui
At illa repente surgens, apud Dei virum Meletiuin firmantos zeluin, dixerunt hicc pietatis inore nutriti:
perduxit adolescentein : verum ille in superiori ha- Q C 0 princeps, laudandis legibus hactenus servientes
bitaculo interim euin habitare prsecepit. Pater inler- quas Constantinus et ejus Ulii posuerunt, ingemi-
ea fiiiura requirens, et Daphnen circuibat omnem, et scimus nunc abominatione omnia videntes esse com-
ad urbem veniens, plateas cunctas perambulabat et pleta, et nefandis sacriliciis cibos potusque violaii.
vicos, ocufis ubique currentibus et eum investigari H.cc et domi deflevimus, et te prsesente nibiloiuinus
desiderantibus. Cumque perveniaset ad locum ubi ejulamus; hoc enim in tuo displicet nobis imperio.
habitaculum sanctus Meletius habefiat, suspiciens, Jhec audiens ille mitis atque philosophus a sui sinii-
vidit illura de fenestra respicientem. Et currens tra- libus nominatus, mansuetudinis quidem exhihuit
xit, ac deposuit, atque ad domum usque perduxit. vultum, et impietatis faciem protinus enudavit, prse-
Primumque eum multis flagellis afficiens; deinde cipiens amarissimas eis plagas inferri. Quos etiam
calefaciens obolos, manibus, ac pedibus, et dorso luce privavit, magis autem, ut verius est, illius leni-
ejus imposuit. Post hoecvinctum in cubiculo clausis poris infelicitate liberavit, victricesque eis coronas
januis dereliquit, et ita perrexit ad Daphnen. Hacc providit offerri. Fingebat enini se in eis quasi cau-
ego a virojam sene, cura narrarel, audivi. Quieliam sam defendere imperialis injurjse, et hsec divulgari
baec adjecit, quoniam Spiritu divino gratiaque reple- jussit : invidens decerlatoribus veritatis in appella-
I tione roartyrii pariter et bonoris. Nomina fuerunt
tus, contriverit omnia patrls idola, et eorum infirmi- pj
tali coeperit irrogare blasphemias. Quo facto, mente horum Juvenlius et Maximinus, quos Antiochena ci-
percipiens quod egisset, formidavit prsesentiam pa- vilas, tanquam pietatis propugnatores venerata, pre-
tris, rogavitque Dominum Chrislum ut ei ferret au- tioso nionuraenio recopdidii; et usqpe ad diem hunc
xilium, claustraque confringeret, el januas aperiret: fcstis annalibus honorantur. Sed et plunmi nobilinm
Propter te, inquit, talia, Domine, pertuli, el hsec %.dignitate fiilgentiuin ulentes tali liducia, coronas
agere non expavi. Cum hsec, inquam, dixisset, ceci- wquales sunt adepti. THEODORETUS, lib. III, cap. 14.
derunl repente claustra aperloeque sunt januae. At Edit. Christ. Vales. cap. 15, p. 137.
ille rursus ad magislram venit, qnoecontinuo eum CAPUT XXXV.
induens schemate mulieris, el in tecto residere con-
Quomodo Vatentinianus, qui post eum imperavit, pro-
stituens, postpaululum oblulit rursus sancto Meletio. pter aspersionem aqum immolatitiai ministruvt per-
Qui eum episcopq 295 Cyrillo Hierosolymitano cusserit templi.
contradidit, et ita yenerpnl noctanter iii PaliESlinain, Valeptinianus etiam, qui post paululum sumpsjt
Verum post Juliani mortem etiaro palrem iste Chri- imperium, tunc milleqarius erat circa palatia consti-
stiinam duxit ad verilatem; quod inter alia qcoque tutus dux lanceariorum. Is zelum quem pro pietate
1085 M. AURELHCASSIODORl lb56
habuit non celavit. Eo namque tempore cum fulmi- Ai CAPUT XXXVII.
nandus ille Fortunae templum ingrederetur in choro, De Basilio atque Gregorio.
et ex utraque parte januarum astarent ministri tem- Contristabat igitur eum non mediocriter Apollina-
pli, qui aspersione, sicut ipsi dicebant, purgarent in- ris Syrus, omni scientia nimis instructus, simulque
gredientes, Valentinianus prsecedens principem, Basilius et Gregorius Cappadoces, illius temporis
aspersionis guttam sua vidit in chlamyde. Et indi- rhetores Christiani, aliique plurimi eloquentes viri.
gnatus, pugno percussit templi ministrum : dicens Qnorum alii quidem zelati sunt veram gloriam, alii
se maculatum potius quam purgatum. Quod respi- Ariancehaeresis habuere vesaniam. Quamobrem ar- |
ciens imperator, jussit eum in custodiam tunc redigi bitratus hinc armari Christianos, prohibuit eos Groe-
et ad eremum destinari. Sed ille cum annus et pauci corum doctrinis imbui et eorum lectionibus erudiri.
transissent menses, pro mercede confessionis rece- Tunc Apollinaris, cum esset doctus et simul in-
pit imperium. Non solum enim in illa vita diligentes geniosus, pro Homeri poemate versibus heroicis
se Deus honorat; sed aliquando etiam in proesenti Hebraicam conscripsit antiquitatem usque ad impe-
bonorum operum retributiones impendit, et prsesen- rium Saul, et viginti quatuor libris opus omne divisit,
tibus proemiis illic sperata conttrmat. THEODORETUS, unicuique libro nomen litterae ponens secundum
«6. III, cap. 15. Edit. Christ. Vales. cap. 16, p. 158.1B Homericam lectionem. Fecit autem et aliud opus
secundum Menandri fabulas, comcediaesimilitudine
CAPUT XXXVI.
comparatas : imitatus enim Euripidis tragcedias et
De Artemio marlyre et Publia abbatissa. lyram Pindari. Et, ut absolute dicendum, divinis
Artemium vero, qni temporibus Constantii dux Scripturis argumenta sumens, omnes encyclias le-
fuit /Egypti, quoniam illius temporis idola multa ctiones tempore parvo composuit, numero, virtute,
confregerat, non solum facultate nudum reddidit, moribus, conscriptione, charactere et dispositione
sed etiam capitis sectione mulctavit. Haecet hujus- Groecorumvalde pares. Et nisi quia vetustatem ho-
roodi gessit ille mansuetus et ab iracundia remotus, mines honorabant, et quae sunt in usu grata crede-
sicut ab impiis vocabatur. Adjiciam snper hsecetiam bant, nam ut ego reor, sequa veleribus Apoilinaris
miraculum feminaequae zelo divino hujus contempsit opuscula decrevissent. Fecit etiam non ignobilem ad
irapietatem. Publia quaedam fuit illo tempore nomi- ipsum imperatorem, sive contra paganos philosophos
natissima et pretiosis virtutibus exornata. Hsec cum librum, cui tilulum posuit, Pro veritate. In quo de
nuptiale jugum ad tempus paululum suscepisset, fru- sacris testimoniis tacens, probavit illos quidem fuisse
ctum dignissimum reddidit Creatori. Joannes enim deceptos, se autem sapere vera de Deo. Haecautem
Antiocbiae presbyter multo tempore constitutus, et C I considerans imperator, claris tunc episcopis scripsit:
saepe apostolici prsesidiatus decreta refugiens, de Legi, et reprehendi. Cui rescripserunt: Etsi legisti,
terra illius feminaemirabilis germinavit. Hsechabens sed non agnovisti : si enim cognovisses, nequaquam
apud se chorum conversatione digna virginitatem,> reprehendisses. Quidam dicunt hanc epistolam prae-
servantium, semper cum eis laudabat factorem sal- sulis Ecclesise Cappadocenae fuisse Basilii, quod in-
vatoremque Deuro. Transeunte vero imperatore, credibile non est. Sive autem ejus, sive sit alterius,
clarius in commune psallebant, contemptibilem et justum est virtutis laudare doctrinam. SOZOMEN., lib.
deridendum judicantes erroneum, illaque maxime v, cap. 17. Edit. Christ. Vales. cap. 18, p. 623.
cantica resonantes quse idolorum videntur pompare
CAPUT XXXVIII.
[ed., traducere] debililatem; dicebant cum David :
De his qui atnore pecunim a fide declinaverunt.
Simulacra genthtm argentum et aurum, opern manuum
Plurimi siquidem non recta mente Cbristianum
hominum. Et iterum : Similes illis fiant qui faciunt
habentes nomen, quippe pecunias et honorem prae-
ea, et omnet qui confidunt in eis (Psal. cxm, 4, 8). sentem felicilati verse fidei
praeponenles, ad sacrifi-
Hoecatidiens Julianus, et vehementer accensus, eas ciorum scelera descenderunt.
Quorum unus fuit so-
cum transiret tacere proecepit. Quseej'us legem par- - phista Constantinopolitanus Eubolus. Is enim mores
vipendcntes. chorum majori ordine compleverunt.
illo transeunte imperatorum sequens, sub Constantio quidero fer-
Rursusque psallebant: Exsurgat Deus, ventissimum se finxerat Christianum, sub Juliano
et dissipenlur inimici ejus (Ptal. LXVII,1). Tunc ille
chori adduci. cum paganus celeriter est effeclus; et rursus post Julia-
sseviens,magistram prcecepit Quam nuin volebat esse Christianus. Prosternens elenim
videret senectute maceratam, nec corporis canitiem
semetipsum ante januas ecclesise pronum, magna
miseratus est, nec animi studuit honorare virtulem; voce clamabal: Conculcate me sal insensalura. So-
sed quibusdam spatariorum jussit ut eam alapis cse-
CRATES, lib. ni, cap. 11. Edit. Chrisl. Vales. cap. 15,
derent. 296 Qu!e>veluli summum honorem conlu-
184.
melias illas excipiens, domum reversa est, euraque p.
olitis melodiis spiritalibus denotabat, sicut conscri- CAPUT XXXIX.
ptor illius cantici malignum spiritum effugaverat ai QuomodoJutianus pecunias abstulerit Christianis.
Saul. Nam et Julianus erroneus dsemones sibimet Igitur cum Julianus iret ad Persas, volens in eis
applicans, contra donum pietatis insaniebat. THEODO- ulcisci eo quod sub Constantio Romanorum terminos
BETus,lib. III, cap. 17. Edit. Christ. Valet. cap. 18,, invasissent, et sciens quoniam in praeliis eveniunt
p. 140. frequenter adversa, et quia plurimis pecuniis indige-
 1057 HISTORIATRIPARTITA. LIBER VI. 1058
ret, adinveoit modum ut auferret pecunias Christia- A A tenus restitit, et fulrainis indicium reservavit. Sta-
norum. Nolentibus ergo sacrificare pecuniam mul- tuam vero Christi tunc quidem pagani trahentes con-
tam imposuit, exigebanturque vere Christiani. Sin- fregerunt. Postea vero Christiani colligentes, in ec-
guli namque eorum secundum sui substantiam offe- clesiam recondiderunt, ubi hactenus reservatur. Hoc
rebant, et imperator ex injusta collectione injuste itaque simulacrum, sicuti refert Eusebius, omnium
factus idoneus est. Ubi enim non erat, hanc dirige- passionum et aegritudinum noscitur esse medicamen-
batlegem; ubi erat, utebatur ipse. Tunc ergo pa- tum. Juxta quod quaedam herba germinavit, cujus
gani Christianos graviter oppresserunt; interdum speciem nullus nostrseterrse medicus, licet expertos,
etiam [tormentis corporalibus affligebant eos. Quod agnovit. SOZOMEN., tib. v, cap. 20. Edit. Christ. Va-
imperator audiens, Chrislianis quippe adeuntibus les.cap. 21, p. 629.
eum, defendere contemnebat, dicens : Vestrum est CAPUT XLH.
ut patientes mala sustinealis; boc enim est praece- De
beneficio herbm qumnascebatur juxta simulacrum
ptum vestri Dei. SOCRATES, m, cap. lib. 11. Edit. Chrisli, el de miraculis qum per loca diversa pro
Christ. Vales. cap. 13 et 14. p. 185. nomine Christi fiebant.
Mihi namque videtur, quia, adveniente Deo, nul-
CAPUT XL.
*
g lum miraculum nullumque beneficium putari debet
Quomodo ab Antiochenisirrisus sit.
incredulum. Nam et alia plurima miracula per civita-
Igitur imperator pugnaturus contra Persas venit in
tes et vicos plerumque apud multos provinciales an-
Antiocbiam. Cumque populus quereretur, quia vena-
tradita sunt, habentia veritatem; quodre-
Jia quidem abundarent, sed carius venderentur : vo- tiquitus
monslrabo. Est itaque civitas PalsestinaeNico-
iens magnitudinem suaelargitatis ostendere, minora pente
polis uomine; hanc, dum adhuc vicus esset, Emaus
quam debuit pretia in foro rerum venalium deputa- sacer
vit. Ei cum fugissent tabernarii negoliatoresque di- Evangeliorum liber appellat. Quam Romani
post vastationem Hicrosolymorum Judseseque victo-
versi, res necessariie defecerunt. Antiocheni vero
riam, Nicopolim ex eventu victorise vocave-
jpraviler hoc ferentes, contumelias fecerunt irapera- runt. Ante hanc urbem in quippe trivio ubi Christus cum
tori. SOZOUEN., tib. v, cap. 18. Edit. Christ. Vales.
Cleopha post resurrectionem noscitur ambulasse,
cap. 19, p. 624.
tanquam ad alium vicum iturus, fons quidam est sa-
Querebantur enim adversus eum, facetias de ejus
barba proferentes; erat enim ejus barba valde pro- lutaris, in quo passiones hominum diluunlur, et alia
lixa. Dicebant ergo : Tondeatur, ut ad funes ejus pariter animalia diversis detenta languoribus emun-
danlur. ut ita contingat, traditur ex quodaiu
proflciat barba. Et quoniam superstitionis suse causa itinere Quod
taurum idolis frequentius immolabat, arani vel tau- r( apparuisse Christum ad fonlem cum discipulis
rum in solido suo formari prsecepit. Ob quam rem suis, et lavisse pedes, ex quo aqua facta diversarum
medicabilis passionum. Fertur etiam quod in Hermo-
lacerantes eum dicebant: Iste taurus evertet mun-
dum. His injuriis provocatus ad iracundiam, inter- poli Thebaides, arbor quse vocatur Perseidis, multo-
minatus est se Antiochiam aftligere civitatem. Quam- rum languores subegerit, si fructus, aut folium, aut
collo aegrotantium ligaretur. De
obrem ad Tarsum Cilicix reverti volens, jussit ne- pars ejus corticis
enim arbore ferunt, quoniam dum apud -ASgy-
cessaria prseparari. Ex qua intentione eum sophisla hac
et
Libanius revocavit, scribens pro Antiochenis inter- ptum Joseph cum Christo Maria Virgine sancta fu-
cessionis librum, et rursus ad Antiochenos de prin- gisset Herodem, venissetque ad Hermopoiim civita-
tamen libros non tem; mox ut ingrediebatur urbem, non ferens haec
cipis kacundia; quos edidit. Verum
[ arbor maximum Christi salutaris adventum, incli-
se
imperator respuens operibus vindicare, reciprocis nata est
usque ad terram, et eum suppliciter adora-
injuriis iram suse indignationis amovit. Librum enim vit. Haec
adversus Anliochenos fecit lepidum et satis urba- ego de ista arbore a multis audiens narravi.
Reor autem hoc signum fuisse facturo civibus divinse
num, quem Antiochicum nominavit. Verum contra : aut certe, quia ritu pagano haec arbor
Christiauos multa mala etiam in ea civitate commi-' praesentiae
coleba-
sit. SOCRATES, lib. ui, cap. 15. Edit. Christ. Vales.'n propter magnitudinem atque pulchritudinem
tur, mota est, non ferens Christi divinitatem; daemo-
cap. 17, p. 190. nibus quippe contremiscentibus, cum viderent rerum
297 CAPUT XLI. talium destructorem, nec non et omnibus simulacris
De simutacroChrisli, quod deposuitJulianus. jEgyptiorum secundum Isaise prophetiam, fugatoque
Iliud quoque, quod sub Juliano provenit, narrare2 dscmonio, pro testimonio Christi arborem vacuam
non silebo. Fuit enim signum quidem virtutis Christi,, remansisse. Igitur apud jEgyptios et Palsestinosgc-
et indicium contra principem iracundiae Dei. Cuml storum testimonia conservantur. SOZOMEN., tib. v,
enim agnovisset in CsesareaPhilippi, civitatc Phceni-- cap. 20. Edit. Christ. Vales. cap. 22, p. 629.
cise, quam Paneam vocant, insigne Christi esse simu- CAPUT XLIIL
lacrum, quod mulier illa sanguinis liberala profluvio J QuomodoJulianus Judmos armaverit contra Christia-
'
constituerat, eo deposito, suam ibi statuam colloca- nos, et de templo Hierosolymorum.
vit. Quse violento igne de coelo cadente, circa ejuss Igitur Julianus etiam Judseos contra Chrislianos
pectus divisa est, et caput cum cervice una parle de-i- armavit. Primumque eonvocans requisivit, cur eis
jectum atque in terra fisum: reliqua vero pars hac-- prxcipicntc lege sacrificare, ncquaquam immolatio-
 10S9 M. AUREUl CASSIOD08J 1060
nibus uterentur. Cumque respondissent uno tantum-. A quoniam Thiris ejus nomini similis est. Is enim flu-
modo loco sibi onerendi sacrificium fuisse permis- vius ex Armeniaeredundans montibus, et per Assy-
sum, repente jussit 0eo odibilis destructum resusci- riorum arva discurrens, sinum descendit in Persi-
tafe fempfum : credens infelix dominicum verbum cum. Per naecergo responsa decepius infelix, et vi-
se po'sse' destruere; ciijus per noc verifatem magis ctoriam mente somniabat, et post Persicum [a/.,
tigtBMSt.Hsec itaque verba Judoei libenter accipien- Parlhicum] prseliura pugnam Galilacisinferre prsepa-
tes, Ctfrictis per diversum ferrarum orbem manda- rabat; sic enim vocabat Christianos : contumeliam
vefe Judocis.Qui undiqiie concurrentes, pecunias ad noininis se eis inferre putans, ciim magis debuisset
aediftclttm'atacriter offerebant: ministravitque pluri- eorum considerare viriutem. Nori enim Socrates, li-
rflifm*etiarii imperalor, nOn Iargitatis gratia, sed cet Critias/uerit appeflatus, et Pythagoras Phalaris,
veritati repugnans. Misitque pariter praesidem, im- ei miilatione nominis qualibet sunt peste partici-
piorum exsecutorem digntssimum praeceptorum. pati; neque Nereus Thersifes vocatus, naluralem
Aiunt ewm qnoniam ad repurgiom faciendraVi«rgeri- pulchritudinem quahi gerebat amisit. Horum nihQ
teas haraas, et cophinos, etscaphas habueranl Cum- mente percipiens, ex hac appellatione aliquid mon-
que fodere jam coepissenl, statulo quidem die hoc stri se nobis putavit inferre. Et fallaci responso
riittttUddoplurima faciebat: nocte vero, spontanea B credens, interminabatnr per ecclesias daemonumse
terra de1vatle cfescebaf. Sotutis itaque prioris etiam statuere simulacra. THEOBORETBS, Hb. in, cap. 18.
fundamenti reflquiis, riovaPmnia prseparanani. Cum- Editi Ckrkt. Vates.-«ap.^21, p. 145. Post has igitur
que gypsi et catcis muTtairiodioriim millia prseparas- minas, ab une viro BHBeroea debeUatus est. Is enim
sent, vrs magfla veritofum reperile respirans, tempe- nobUis erat, ejusque civitatis curi* praesidebat,
States affqueproceitse subitb factse, quidquid congre- quem zelus Christi reddidit elariorem. Videns nam-
gatum fuefat dispefserunt. Adhuc autem vesanienti- que filium in irapietatem quae tunc vigebat, fuisse
tntteis, e( flequa-qaamdivinalonganimitate correptis, demersum, exptmt enm su» donw, et eoram omni-
maxhnus pfimo' teffsemotris est factus. Et quisquis bus abdicavit. Qui h» vicinse civitatis Hinere aggres-
rrori fuerat ttrysternis divirits imbutus, vehementer sns impewtorem, SBSBB vetantatew et abdicationem
attfitris est. Curii verb neque hoc terrereritur Indicio, patris innotuit. At ille quiescere jrivenem imperavit,
igrrfs ex randameritis quoe' suffodTebantoregrediens, placandum promittens patrem. Cumque venisset m
pwffriios fodieflTiumconcferaavit, aliorum membra Rerosamvnobfles et bonoratos convocavit ad pran-
dissoivit. Nocte qrtoqtte plufimis in viclna porticu drom : inter qtw» erat et hujus pater, quem cnm fi-
oNwmtentretis,cadfensstroftocurii tecfo ipsa porticus, lio-in suo prandere jussft aeeubitu. Tunc eirca me-
dormfenfes «ppressit. Alra vero die"in Cosfosignum (C dias epulas dixHia* patrem: Non>mrhi videtur ju-
spteftdens criicrs s^futaris apparuit. Sed etiairi Ju- stan vimraeere vomatati ad alrad declinandt, et
dseorefflvestes crtiefs- sfgnafeuro sunt hnpletae, non aBMnwnad alia nrtare quse uon vult. Nofi itaque
tame» splemfentr, sed ritgro cofpfe sigriatse.rToecila- esse Hio notentus^ sequi tua dogmata respuenti.
que Dei rebeHes eotfsidefariteis, et divifia ftagelta Neqae enim ego-tibi vim facio mea seqni, licet co-
eontfemiscentes, atfprppria sunt feversi: corifStenles gere vaWe possi». IHe causam divinae religionis
esse.Deum qui ab eorura progenitoribus ligno proba- raente pereipiens: De isto, inquit, o imperator, er-
tur appensusv Quotf atraiens Julianus, dum ulique roneo dicis^ et Deo odibiii, et veritati prceponente
eaneretwr 3* dmninws, tariquarh Phara'6 indurato raendacium. Tum ille rursus raansuetudinis induens
corde nori tirmiit. THEOttoiiETnS, liu. ni, cap. 17. vultum : Gessa, inquit, detrahere. Et declinans
Edit. ChtUt. fale*. caff. 20, p. 142. ab eo vultum, adotesceati dixit: Ego tui curam
babeo : quoniam patri tuo, ut hoe faciat sua-
899CAPUT XLIV. dere noa possum. Hsec itaque non frustra retuli, sed
De beUoPefiie», et iptomode-JuHanusrtlucperrexerit. volens ostendere non solitm illius mirabilis viri fidu-
Igftu* tmra Pefsse mtf fcrtftn eogriovisserit fuisse ciam; sed quonkm contempta Juliani a plurimis sit
Coi»tati*iumVgaptafWuciafveneftmt ad lerriiiiiOSRo- .n poteslas. THEODORETUS, tib. HI,cap. 18. Edit. Christ.
BM»«rum, deiWmtia*tes Mlaat. Ob quam rera, col- Valet. eap. 22, p. 144. — In Antiochia namqoe vir
toeto' exerett*,- Jtmariwsrrisit in Delpham, et Delum, quidam optimus, paedagogus adolescehtium, habi-
atqjue Do<tonem; «d pefeipienda fesponsa, si expe- tabat. Eratque illic famosissimus sophista Libanius,
diret e»beHa susrtipere. Tnrie onivefsi vates et pu- impius, exspectansque Juliani victoriam, habens prse
gnaiW»fMucIamdtmant, et victorram promittebant. oculis ejus mirias. Ergo interrogavit poedagogum,
Unun vero vesponsuHrpro exempkymendacif ac se- quasi nostram deridendo religionem : Nunc inquit,
ductioois mserere-non pigebit); est enhti htijusmodi: fabrf fllius qufd putas agit? At ille, quocfpost paulu-
Nunc ouuwe aggnidnHil1dii, victorise tropoea feffe- him contigit, repletus gratia divina prsedixit. Re-
rentes cftea fluvMi»Thiren. Horum ego dux efo bel- spondit enim: Csopnfsta, Creator omnium, quem tu
ligerator Mars. Hofurtv itaque carminum ridiculum fabri fllium noiriinasti, lociilum sepulturse Juliano
eos cohvenit divulgare, qui ratioi»lem> dominum componit. Post pauCos vero dies mors illius nuntia-
Musarumque-pritteipem Pytmum vocant. Ego autem tur erronei, el in loculo posilus, et advectus, raiiia-
mendaowih seductionis ejus iriveniens ingemisco. rumque tumore evacuatus est. THEODORETUS, lib. ni,
Thiren namque fluvium Tigrim voluit appeilare: cap. 18. Edit. Christ. Vales. cap. 25, p. 145.
J061 HISTORIATRIPARTITA. LIBER VI. 1062
CAPUT XLV. . A1 audire. SOGRATES, lib. ui, cap. 18; edit. Chritt. Vales.
QuomodoJulianus monacnusejus (id est Juliani imp.) cap. 21, p. 194.
mortem, antequam audket, pramuntiawrU. Cum igitur in deserti loca primo captivorum ha-
Eo siquidem tempore religiosissimus Julianus,co- buisset ducatum, postea quidam senior, sub schemate
guomento Saba, qui angelorum incorporalium vitam proditoris, se ei compendiosum iter ostendere com-
corporali conversatione videbaturimitari, cujusetiam promisit. Cumque tribus diebus ambulantes ad majo-
vitam conscripsimus, prolixiores offerebat Deo pre- rem solitudinem venissent, illuro quidem fustibus oc-
ces, cum ilUus impii minas audisset. Et ea horaNqua ciderunt, confitentem hoc se fecisse pro patriae
ille percussus est, orans, mortem ejus iste cognovit, libertate, et libenter tormenta omnia sustinere. Exer-
licet plusquam viginti mutationes ab eo loco usque citus interea Persarum, ex itinere fatigato exercitui
ad ejus exercitum esse viderentur. Aiunt enim quia Romanorum iratus occurrit, seque ad congressionem
dum continue ingeraisceret, et clementi Dorainosnp- prselii prjepararvit. SOZOMEN., tib. vi, cap. 1, p. 635.
plicaret, subito lacrymarum ejus fluvius reslitisset, Querebantur enim Romani de principe, cur no-
fuissetque alacritate completus, et ejus vultus exhi- luerit bellum cum lneri promissione flnire. Verum-
laratus. Hanc animi permutationem ejus minislri re- tamen Persis instantibus resistebant, ita ut freqaenter
spicienles, rogaverunt eum ut eis eausam repentiai IB verterentur bostes in fagam. Porro Julianus erat proe-
gaudii patefaceret. Tunc ille dixit: Ferus sacraevinese sens in equo, et exercitum confortabat, inenais qui-
devaslator poenasexactus est vastationis suse,jacet- dem spe felicitatis susepraesumens.SOCRATES, lib. m,
que mortuus, terroribus minisque frustratus. Haec cap. I8;edit. Christ. Vales. eap. 24, j?. 194.
agnoscentes exsultaverunt omnes, Deoque hymnos CAPUT XLVH.
gratiflcosobtulerunt. Postea vero a nuntiis est com- De perem;tiioneJuliani.
perlum eamdem fuisse diem simul et horara necis Coalra quemjaculumrepeate delatum, diseurrens
Juliani, quam ille sacratissimus senior cognovitatque pcr brachium, in ejus iatus immerstira esl. Ex hoc
praedixit. THEODORETDS, lib. m,cap. 19.Edit.Christ. vulnere suscepit terminum vilse. Quis vero justissi-
Vates. cap. 24, p. 145. mum intitlerit vulnus, haetemis ignoratur. Sed alii
CAPUT XLVI. qnemdam invisibilinmhoc intulisse ferunt; alii vero
unum pasloramlsmabelitarum, alii inilrtem fame et
De mconsulto Juliani ducatu.
itmere fatigatum. Sed sive homo, sive angelus firerit,
Hlum itaque semper inconsulte gessisse mortis palamestquia divinis jussionibus ministravit. Aiemt
demonstravit eventus. Transieus enim cum exercitu enim quia dam iwsset vulneratus, mox manum san«
fluvium qui Persarum Romanorumque regna dividit, G ( guine suo compleverit, et in aerem prejeeerit, dieens:
repente naves incendit, non suadens rebus aut verbis, Galilaee,vicisti. Et in>eo ipso eonfessus est eui» bias-
sed cogens milites prseliari. Porro duces alacritate phemia victoriam. THEODOKETUS, lib, ui, atp. 2#;
completi, animabant milites, et eos spe varia con - edit. Christ. Vales. eap. 25, p. 146v
fortabant, quam iraperator absciderat, cum eorum Callistus antem, qui inter famiiiares imperatoris
reversionem incensis navibus abnegasset. Super hsec tunc militabat, et heroico versuejus conscripsi» histo-
autem cum debuisset cibos militibus congregare, ne- riam, ait eum a daemone vulneratum, fuisse»deftin-
que de propriis finibus prsecepil afferri, neque de ctum. Julianus ergo quarto consulatu suo {Anno
inknicorum abundantia jussit aliquid deprsedari. Re- Dom. 565) quem ediderat eum Salustio, sextadieJu-
linquens ergo habilabilem viam, pergebat per solitu- nii mensis, in Persica regione defunetus est, anno
dinis loca : ubi et cibo et potu milites defraudati, tertio imperii sui, septimo vero ex quo Gaesar» Gon-
et ducesitineris non habentes, sed errantes in deserta stantio fuerat ordinalus, vitoeanno tricesimo primo.
provincia, sapientissimi principis agnovere consilia. SOCRATES, lib. iii, cap. 18; edit. Ckrist. Valet. tap.
THEODORETCS, tib. m, cap. 20. Edit. Christ. Vales. 21, p. 195.
cap. 25, p. 146. CAPUT XLVIII.
299 Muttositaque vicos castraque detinens, jam D ! Qummagimpost mortemejus inventmsint.
etiam civitates capiebat. Cumquevenisset Ctesiphon-r Post cujus morlem ejus raagiae compertae sunt.
tem civitatem, intantum obsedit regem, ut crebris Carra namque civitas est hactenus iropietatis ejus re-
legationibus uteretur : offerens dare suse patriae liquias habens. Per hanc iter ageas, quoniam per
partem, si solutus bello discederet. Quod ille Edessam propter pise religionis cultum transire no-
noluit, neque supplicantibus est miseratus; neque luerat, in templuro quod a paganis colitur est ingres-
mente percepit, quocf vincere quidem bonum est, sus. Ubi dum qusedam cum suis consortibus sa-
supervmcere nimis invidiosum : credens prsecipuei crilegia celebrasset, januas et claustra disposuit,
magicis artibus, quas ei Maximus philosophus exhi- et quosdam ibi roilites observare prsecepit, ut inte-
bebat, et arbitralus Alexandri Macedonis se gloriami rius nullus accederet, donec ipse remearet. Cumque
percepturum, aut certe potiorem. Putabat enim se- mortuus fuisset, et impiopiura successisset imperiuro,
cundum PythagbrseamPlatonisque senfentiam, ex; mgredientes in templum mvenefunt m'w» prmcipis
mutationecorporum Afexandrianimam se possidere,, simulacra, ejusqiie sapienriam et fomosissrmampie-
aut esse potius in altero corpore alius Alexander. Ob> tatem. Viderunt enim mulierem capillis appensam,
hanc itaque eausam Persarum regis noluit precesj extensas habentem roanus, cujus uterum aperuerat,
1065 M. AURELHCASSIODORl 1064
ut Persarum victoriam in jecore ejus inspiceret. Hoc 1»i[ed. Niv. et Frob., illius magise insullantes]. Ego au-
ergo scelus in Carris inventum est. Verum in Antio- tem etiam clamorem favoris eorum hic ponere ne-
chia plurimas arcas in palatio humanis aiunt capiti- cessarium judicavi, ut etiam apud posleros hsec me-
bus plenas fuisse compertas, et inuumera in puteis moria reservetur. Communiter enim clamabant om-
demersa corpora mortuorum. In qua urbe, dum ejus nes: Maximefatue, ubi sunt tua vaticinia ? Vicit Deus
nuntiatus fuisset interitus, publicam cuncti habuere et Christus ejus. Hic ergo libri terminus est haben-
festivitatem; et non solum in ecclesiis et sepulturis dus, ne pio imperio impietalis potenlia copulelur.
martyrumexsultabant; sed etiam in theatris crucis THEODORETUS, lib. ui, cap. 21 el 22; edit. Christ.
victoriam proedicabant,cum sacerdotibus exsultantes Vales. cap. 26 et 27, p. 147.

LIBER SEPTIMUS.

300 CAPUT PRIMUM. vit, fascinatum quippe laudibus illius: in quo cliani
De Joviani imperatoris auspiciis, el quemadmoduma meminit librorum quos contra Christianos ediderat
Persidis finibus sit egressus. B Juiianus. Et siquidem laudes imperatoris sophista
MHites igitur in maxima scsiualione venientes, dixisset, ego quiescerem, vesiigia historiaesequens.
. omissa omni dilatione, altera die Joviano infulas im- Sed quoniam tanquam callidus rheior memoria Ju-
peratoris imponunt. Eral enim vir fortis, et nobilis, liani librorum Christianam videtur lacerare religio-
et illo tempore millenarius quo Julianus electionem nem, propterea contra eum, positis primum verbis
mililibus lege proposuit, ut aut sacrificarent, aut mi- ipsius, pauca dicenda sunt. Hiemis, inquit, noctes
litia cederent. Qui cingulum magis elegit amittere amplius imperalor extendens, incumbendo [m«., in
quam imperatoris prseceptionibus impiis obedire. condendo] libris, Palsestineurahominem Deum, Dei-
Hunc ergo lunc Julianus propter belli necessitatem que Filium referentibus, prseliabalur enixius, et re-
inter viros railitares habebat. Qui cum violenler a darguendo prsevaluit, ut risum et quamdam inanita-
militibus ad imperium traheretur., clamabat, dicens tera ostenderet eorura quaecoluntur a talibus. In qui-
non se velle paganis hominibus imperare, cum ipse bus laboribus sene Tyrio sapientior 301esl inven-
Christianus exisleret. Cumquevox omnium commu- tus. Propitius autem sit iste Tyrius, et placide verba
niter proclamasset, dicentium se quoque esse Chri- mea suscipiat, tanquam a filio viclus est. Haecqui-
stianos, suscepit imperium. SOCRATES, lib. m, cop.19. dem sophistae Libanii sunt. Verum ego sophistam
Edit. Christ. Vales. cap. 22, p. 195. Q eum optimum fuisse novi; tamen si non ejus religio-
Cogitabat itaque Jovianus de communi salule, et nis fuisset cujus imperator erat, omnia qucc de Ju-
qnomodopossel de medio hostium illsesumexercitum liano Christiani dicunt, etiam iste tunc dlcerel, et
liberare. Nec indiguit grandi consilio, sed seminibus- forsitan quasi rhetor augeret. Nara et vivo Constan-
pietatis utilissimum vindemiavit fructum. Repente tio laudes, et eo defuncto injurias plenas criminibus
namque suam providentiam Deus ostendit, et flu- ejus effudit. Et si senex Porphyrius fuisset impera-
ctuationem ejus ad porium tranquillitatis adduxit. tor, libros ejus Juliani praeposuisseloperibus. Sed
Dum enim hujus angusliam Persarum rex agnovis- el Julianus , si sophista fuisset, dixisset forsitan
set, missa legatione petivit pacem, deinde cibaria etiam ipsum malum, sicut Eubolum. Quia ergo ille
rnilitibus destinavit, et forum venalium eis prxparari tanquam ejus sectse, tanquam sophista et amicus
in deserto praecepit. Celebratisque foederibus, exer- imperatoris, quseei sunt visa dixit; et nos, ut pos-
citum reduxit incolumem. THEODORETUS, fi6.iv, sumus, obviemus. Primum ilaque dixit, quia libris
cap. 2, p. 152. incumberet, hiemis noctes extendens. lncumbere
Quaepacta, quanturo ad gloriam Romanorum tur- namque signiflcat quia intentionem habuerit ut vilu-
pia, sed tempori congruebant. Amissa namque Sy- perationem conscriberet, sicut consuetudo sopbistis
ria, et traditsf Persis Nisibi, Mesopotamisecivitate, n est. Nam olim hos lihros scierat; sed tunc incum-
discessit. Haec itaque nunliata Christianos conforta- bebat, et maximo prselio conlendebat. Unde palam
verunt, paganis intulerunt luctuni. Porro milites in- est quia non, sicuti Libanius putat, redarguendo prae-
cautum Juliani fervorem valde culpabant, causamque valuerat; sed inflrmilate suae veritatis aestuabat; et
damni finium Romanorum eipotius inferebant: quo- ea quoe bene illic cauteque sunt posita, tanquam de-
niam a Persarum quasi proditore seductus, naves tractor lacerare laborabat. Omnis enim qui resistit
quse per fluvium frumenta deveherent incendit, et alicui; nunc vertendo, nunccelando veritatem, men-
famem militibus irrogavit. SOCRATES, lib. m, cap. 19. litur adversus eum contra quem litigat. Et qui infeu-
Edil. Christ. Valet. cap. 22, p. 196. sus alicui est, omnia sicuti hoslis non solum agit, sed
etiam loqui contendit. Quia vero Julianus atque Por-
CAPUT U.
Quid tophitta Libaniut contra Chrislianos scripserit, phyrius, quem Tyrium senem vocal, detractores
et quomodoSocratei hitloriographut ejut dicta con- ambo fuerunt, suis sermonibus arguuntur. NamPor-
futarit. phyrius snmmi philosophorum Socratis vitamdilace-
Tunc itaque sophista Libanius lamenlalionis librum ravit in historia pbilosophise quam ipse conscripsit;
in Julianura conscripsif, quem Julianum denomina- ei talia de eo retulit, qnalia solili derogationibusoc-
WG5 HISTORIATRlPARTlTA. LIBER VII. 1066
cupari. Et haecde illo Socrate, qui apud Graecosmi-1A nus atque Porpbyrius, ea libenter accipientes, in
rabilis castitate, juslitia aliisque viitntibus habeba- aliud forte sua verba mularent, et non ad blasphe-
lur; quem Plato mirabilis eoruin philosophus, et miaesophismata verterentur. Quia enim lacerare stu-
Xenophon, et alter philosophorum thiasus (id est duit imperator, apud idiotas et siniplices verba fa-
chorus), non solum tanquam Deo amabilem hono- ciens, el non apud eos qui Scripturarum divinaruro
rant, sed eliamultra hominem sapuisse pronuntiant. oblinent veritalem, ex bis palara est: sumens enim
Porro Julianus zelatus partem, passionem propriam ea verba quse dispensalionis causa humanius posila
in Coesaribusenudavit, et omnium ante se regnan- sunt, cum mulla hujusmodi collegissetexempla, haec
tium vilas carpens, neque pbilosopho Marco peper- novissime dicit : Horura igitur singula, si non ali-
cit. Igitur arobodetractores fuerunt. Non opus habeo quam habent ineffabilem contemplationem,maxima
pliirimis uti sermonibus. Ego namque ex ulrorum- de Deo blasphemia sunt plena. Haecergo Julianus in
que verbis mores eorum conjiciens, haecdixi. Quid tertio contra Chrislianos libro dixit. In libro autero.
aulcm de Juliano Gregorius Nazianzenusretulit au- suo quem de Cynismo conscripsit, docens quomodo
diamus. Ait enim in secundo libro^pnlra paganos sacras fabulas decet fingi, dicil oportere harum ve-
hsec verba post alia : < Haecequidem de Juliano rilatem abscondi. Sic enim ail : Amat enim natura
aliis ipsa experimenla tradiderunt, et assumpta po- B eelari, et abdita deorum substantia non patitur nudis
testas imperii; mihi autem olim ejus mores comperti verbis in aures inlroire pollutas. Apparet ergo per
sunt, dum hunc virum in Athenis clarius agnovissem. hxc imperatorem suspicionem habuisse de divinis
Venerat enim illic dum frater ejus imperatori vide- Scripturis: quoniara essent verba mystica, ineffabi-
retur inimicus. Fuitque adventus ejus ratio duplex; lemquemdam modum contemplationis habentia. Sed
una quidemquasi decentior, qua dicebal se. venisse indignalur cur non omnes eamdem sentenliam ha-
ut viderel Helladam atque doceretur; allera vero buerint, et insislit his qui inter Christianos divina
secreiior, et non nola plurirois, ut immolatoresdae- simpliciler suscipere videntur eloquia. Non igitur
raonum et viros fallaces inquireret, quia nondum ba- oporlebat eum contra simplicesinsurgere, nec pro-
bebal impieialis suae licentiam. Tunc igitur non fru- pter illos contra sacras lilteras iniumescere, neque
stra consideravivirum. Non enira forluitu ista con- odio habere et aversari quaemagis bene intellexe-
spexi; sed faciebat me cautum inconstantia morum rani, quoniara non oranes tunc ita sentiebant sicut
ejus, et excessus uberior. Vates enim egregius est ipse voluerat. Similis ergo Porphyrio factus est. Iila
qui bene considerat. Nullum enim signum in eo mihi namque in Csesarea Palsestinsea quibusdam Chri-
utile videbaiur.Cervix inflexibilis, humeri jactabiles, slianis caesus, iracundiam non ferens, Chrislianita-
oculi currentes, buc illucque directi et furioserespi- Q tem deseruil per furorem, et odio inimicorum scri-
cientes; pedes impatientes, nares spirantes injurias bendo blasphemias, Christianitate privatus est, sicut
atque contemptum, schemaln risibilia, et hoc ipsum eum Eusebius Pamphili redarguit, et ejus verba de-
semper habenlia; risus inconiinens, et quasi subbul- slruxit. lmperator autem apud idiotas superbus in-
Iiens; consensuset negatio simul, ratio nulla ratione ter Christianos 302exstitit, ea passione inblasphe-
consistens, interrogatio inordinata, atque responsio mias Porphyrii declinavit. Ambo siquidem sponte
nulla congruenlia sibi conveniens. Sed quid per uni- deliqiierunt, et scienter peccando dignissitriapcena
versa discurro ? Hunc ante opera vidi, et operibus mulctaii sunt. Cum igitur sophisla Libanius velut ir-
ipsis agnovi. Et siquidem essent mihi praesentesqui ridens dixisset, hominem ex Palsestina Deum, etDei
tunc aderant, testarentur quia cum hsec vidissem, Filium faciunt, oblitus suorum videtur esse verbo-
repente dixi: 0 quale malum nulrit respublica Ro- rum; ad flnem namque ejus libri Julianum deifica-
manorum! Et cum hsecpraedixissem,optavi me in- vil, sic inler alia dicens : Primum namque nuntium
veniri debere mendacem. Melius enira fuerat hnc, ejus mortis pene peremerant, cur putarelur de Deo
quam ut tanlis lerra sceleribus implcretur. Nunquam meniitus. Deinde paululura descendens, ait: 0 dae-
arbitror talia fuisse prodigia, cura multa diluvia, monum aiumne, daemonumquediscipule, et daeroo-
mulla incendia, multse pestes, et hiatus terrae pro- j) num observalor. Qui licet hoc aliter inlelligeret, ve-
venerint; licet homines inhumani, et feroces, com- rumtamen haeceadem de Juliano dixil, quse Cliri-
positique dissimilibus naturis fuisse referanlur. Ob stiani exprobrantes affirmant. Si ergo eum Iaudare
quara rem digno sua superbia flne conclusus est. » cogitabat, oportebat eum hoc nomen effugere, nec
H:ecGregorius de Juliano narravit. Quia vero conlra eum deditum dsemonibus indicare; sicut sermonem
Chrisiianos multa verba proferentes, nisi sunt vim alium dcclinavit, quem, dum reprehcnderetur, de
facere veritati, quaedamex sacris litteris | erverten- snis libris abscidit. Quomodoenim homo Christus
tes, alia permuiantes, omnia tamcn secundumsuam deificetur, et quemadmodum in aperto homo fuerit,
sumenles intentionem: roulti eis obvianles ista patei invisibiliieraulem Deus, et quemadmodumulraque
fecerunt, desiruentes et redarguenles eorum vana sint vera, Chrislianorum ratio sacra novit: pagani
sophisraata; elante omnes Origenes, licet anle mulla vero antequam credant, intelligere nequeunt. Dicit
fuissei lempora Juliani. Is enim ea quae videbantur enim sermo divinus : IVtsicrediderilis, non intellige-
turbare legenlessacratissimaslecliones, objiciens si- tis (Isai. vn, 9). Quapropier non erubescunt multos
bimet, et interpretalus ea, detractorum soph>sticas ; homines deiflcantes, el utinam bonis moribus insti-
adinventionesexclusit. Qusesi saepiuslegissent Julia- tutos, aut justos, aut castos, et non potius lubricos,
PATROL.LXIX. 34
1067 M. AURELII CASSIODORI 1068
iniquos et ebriosos, id est, Ilcrcules, Diouysios et A voluntatera desiderhimque ccelestium. Sic enim vere
Asclepios, sicuti frequenlcr in suislibris Julianusju- et cor habens in manu Dei, el imperium cum pace
rare non erubescit. Quorum masculos feminasque roullisannoruni curriculis gubernabis. Voleme igitur
Gupidines si enumerare voluero, longa digressio ge- te a nobis tua discere pietate catholicae Ecclesiaefi-
neratur. Sed sufficit hsec scire volentibus Arislotelis dem, gratias ob hoc Doniinoreferenles curavimus,
Pallium, et Corona Dionysii, et liber Egini multsc ut prolatam ab omnibus Patribus in Nicaeatuai pie-
iiieiiioriae, lurbaque poelarum qui detalibus scriben- tati insinuareraus fidem. Hancenim repudiantes qui-
tes, vere ridiculum et iiianilatem Iheologiaeoslen- dam, nobis equidem frequenter insidiati suut, e<\
dere paganorum. Quia vcro proprium paganorum quod Arianaenon consentiremus yesaniae. Auclores
est homines siuimia facilitate deificare monstre- vcro facti sunthaeresis ct schismatum uuiversalisEc-
mus. Rhodiis quadam calamitate delentis responsum clesiae. Veraergo etpia in Domiuuninoslruni Jesum
est daluin ut Phrygium Atlin sacerdotem vesaniae Chrislum Gdesest omnibus mauifesta, et ex divinis
Phrygum celebritalibus placarenl. Tale namque re- lilteris agnita alque Iect i. ln hac eniin eliam sancti
sponsum est : Attin placale deum magnuro purum martyrio consuinmati sunt, el requiescentes in Do-
Adonem, bonae vitae, divitiarum datorem, comatum- niino nunc consistunt. Manserai itaque semper Gdes
que Dionysium. Hoc itaque responso, Attin, qui B illsesa, nisi callidilas quorumdam bsereticnrum eam
aniore vesano semetipsum occidit, eumdem Adonera, violare praesumeret. Arius euim quidam ejusqua
Dionysiumque nominavii. Cumque Alexander Mace- sectatores erumpere et impietatem adversus eam in-
donum rex transisset in Asiaro, AmphictyonesAlex- troducere lentaverunt: dicentes, exnon exslantibus,
andro favenles , carmina ista finxerunt: Jovem deo- cl creaturam, atque facluram, converlibilemque esse
rum consule, et Minervam honora ler genitam, qui Filium Dei; pluriraosque per talia seduxerunt, ita ut
corpore morlali supernum abscondis regem, quein etiam qui aliquid esse videbantur, blasphemiahujua-
Jupiter heroum seminavii generibus adjutorem, bo- modi iralierentur. Verum sancti Patres noslri oliin
nse leges laetiiiscAlexandrum staiuere regein. Iloec convenientes, siculi praediximus,in Nicaenoconcilio,
in Pytbia [ed., Parthia] pronunliavit daemon; qui Ariai am quidera sectam anathemalizaverunt: catbo-
cuiu potentibusadularetur, deiGcabateos. Quid enim licoe vero Ecclesise fidem, scriptura teste, professi
dicamus, diiin etiam Cleomedetn [ms. Lyr., Diome- sv.nt. Eaque prsedicatione haeresis exsiinctaest, quae
denij athletam dcificaverint, ita dicentes : Ultimus u.bique videbatur accensa. Haec iiaque Gdes per om-
heroum Cleoinedes civitalis atlileta , quem sacrificiis ncs Ecclesias legebatur atque praedicabatur. Sed quo-
honorale, quia morlalis jam non es(. Propler boc niam Arianam baeresim quidam renovare volentes,
ergo responsum DiogcnesCynicus, et Oenomaus phi- G ipsam fldero a Patribus in Nicseaprolalam analb.e--
losophus Pyihium repreheiiderunt Apollinem.Cyzi- Kiatizare prsesumpserunt; aliquivero fingunt seeara
seni vero tertium decimuin deum Adrianum appella- profiteri, sed ipsam yeritatem negare noscuntur, ali
verunt. Sed etiam ipse Adrianus amatum suum Anti- ter interpretantes eoosubstantialiiatem, et sancio
noum deificavit.Et haec ridiculum, et inanitatem non Spiritui blasphemantes, cum dicunt eum creaturam
dicit esse Libanius? Ilsec ergo a nobis propter ejus esse atque facluram per Filium celebratam : necessa-
detractionem, per digressionem dicta sufficiant. So- rio considerantes laesionemquaeex hujusmodi ca.usa
SRATES, lib. iii, cap. 19. Edit. Christ. Vales. cap. 22, conlra pppulum generalur, oflerre tuae pietati con-
p. 196. fessionem 303 concilii Nicaeni,curavimus; ut pia
CAPUT HI. religio tua cognoscat cum quanta scrupulositate con-
De rectttudtne fidei Coviani, et quid AlhanasiusAlex- scripla est; et quantum errent, qui extra eam vo.lunt
andrinus scripserit. aliquid edocere. Cpgn^osce,Dep amabilis imperator,
Jovianus[ed. V.elFrob., Jovinianus]ergo imperator, quoniam hsec quidem praedicatur a sacculo, et hanc
rnox ul imperii sui terras ingressus est, primum hsec professi sunt Patres Nicaeaconvenienles.In hac,quo-
conscripsit, ut episcopi de exsilio remearont, et Ec- que Gde concprdant omnes Eccle^isein Hispania ct
clesias eis reddendas esse professus est qui exposi- D Britannia, nec non in Galliis, Italiis el in Dalmaliis
tam in NieaiaGdem inviol.ibiliter servaverunl. Scri- constilutae, in Mysia, et Macedonia, et universa si-
psit etiam Alhanasio, qui prsecipuuserat horum dog- mpl Hellada; sed etiam in universa Africa, Sardi-
maium propugnator : petens ut ei rescriberet per- nia, Cypro, Creta, Pamphylia, Lycia, Isauria, et in
feclaro divinorum dogmatum discipliuam! Qui elo- omni iEgypto, el Libya, Ponto, et Cappadocia,parti-
quenliores episcopos congrcgans rescripsil: rogans busque vicinis, et Qrientales Ecclesiae,proeterpau-
ut fidemNicseseexpositam cusiodiret, tanquam apo- cos Arii sectatores. Omnium namque praedktorum
slolicis dograatibus congrueniera. Cujus epistolse sententiam experimei)lo cogoovimus, et lilleras ha-
verba sunt haec. THEODORETUS, lib. iv, cap. 2, beruus, eosque n.oyiraus, Deo amabilis imp^rator:
p. 152. quia cum pauci quidam buic lidei conlradicant, proe-
\ Piissimo atque clementissimo Victori, Auguslo, judicium facere non poterunt in tolo orbe terraruro.
Joviano Athanasius et reliqui episcopi, venientes ex Mullo enim temporc ab hseresi Ariana pulsaU, nunc
persona omnium episcoporura ^Egypiiorum, Thebai- eliaro pietali contentione roaxima contradjc.unt.Ut
,diset Libyae. vero hscc piotas tua cognoscat, licet sciat: tamen
Dccet Deo eroabilera principem discendi habere studuimus fidero NicaenoconcHio professam ab e^i-
1069 IIISTORIATRIPARTITA. LIBER VII. 1070
ccapis trecentis decera el ocio subjungere. Est au- j\. liano celubrabant. Porro Chrisliani non quiescebant:
tein IisecNicaeniconcilii fides : praesules enim religionuin adibant crebro principem,
Credimusin unum Deum, Patrem omnipotenteiu, credenles ejus obtinere se voluntatem adversus prq-
or.niium visibilium invisibiliumque factorem. El in prios inimicos. Et primuin quidem Macedoniani Ij-
u.ium Dominumnostrum Jesum Chrislum, Filium bellum pnncipi porrexerunt, postulantes ut expelle-
Doi, nalum ex Patre unigenitum, hoc est de sub- rentur Ecclesiis qui dissimilcroFilium prsedicabant,
slantia Patris, Deumde Deo, lumen de lumine, Deum et ipsi introducerentur in eas. Erant eniin qui libel-
verum de Deovero; natura, non lactum, consub- lum obtulerant Basilius Ancyrae, Sylvanus Tarsi,
stanlialem Patri, per quem pmnia facta sunt quaein Sophronius Pompeiopoleos, PasinicusZilenus, Leon-
cceloet quae in terra. Qui proptcr nos homines et tius Comanus, Callicrates Claudiopolites,Tbeopbilus
propter nostram salutem descendit de coeiis[ed.omit- Castabalenus. Horum libelluin iraperator accipiens,
tunt de ccelis], incarnatus, humanalus, passus est, eos sine responso dimisit, hoc tanlummodo dicens :
et die tertia resurrexit. Ascendil iu coelos, venturus Ego contenliones odi, eos autem qui ad concordiam
judicare vivoset mortuos. Et in Spiritum sanctum. festinant diligo pariter et honoro. Quod audientes
Eos autem qui dicunt : Erat quando non erat, et an- qui ad conleiitionem se prseparabani, quieverunt.
lequam nasceretur non erat; et, quia ex non exstan- B '. Hoc ergo pro voto iraperatoris est faclum. Nam tunc
tibus factus est, aut ex altera substantia vel subsi- intentio seciatorura Acacii revelata est; et, siculi so-
stentia : dicentes esse aul creatum, aut converlibi- lebant, ad vota se principis conlulerunl. Convenien-
lem, aut mutabilem Filium Dei, hos anathemalizat tes enim in Antiochia Syriae, habuerunt verba cum
sancta catholica et apos"tolicaEcclesia. In hac Gde, Meletio, qui anle paululum divisus ab eis, consub-
Deo amabilis iroperator, nos consistere necessarium stanlialitatem ita defendere yidebatur. Hpc il.iqua
est, lanquam sacra et apostolica : nullaque inovere fecerunt, quoniam eum honorari conspiciebant, prin
eam seduclione verboruni atque contentionc ; quod cipe tunc ibi morante. Communi ergo,consilio Hbel-
ab inilioAriani fecerunt, ex non exstamibus Filium lum componentes, cpnsubstantialitalem professi
dicentes; et, quia erat quando non erat, et crealus, sunt, el Nicaenamroborantes lidem, obtuleruut im <
et factus, et convertibilis esl. Propterea, siculi prae- peratori. Cujus libelli verba sunt haic. *
diximus, et Nicaena synodus haeresim anatb,ematiza- Piissimo et Deo amabili domino nosiro Joyiano
vit hujusmodi : fidem vero professa esl veritatis Victori, Augusto, synodus praesentiumepiscoporum
[ms. Lyr., Trinilalis]. Non enim simpliciler similem ex diversis provinciis in Antiocliena urbe conve
d«xeruntFilium Patri, ne simpliciter similisDeoDeus nientium.
verus esse crederetur; sed etiam cousubstantialem G Quoniani ecclesiaslicam pacem aique concordiam
scripserunt, quod proprium est genuini [ed., geniii] lua primum studuit pietas celebrare, bene novimus
verique fllii, ex vero et naturali Patre nascentis. Sed etiam nos, Deoamabilis imperator. Quia vero veni-
neque Spiriluni sanctura alienaverunl a Palre et Fi- cem hujusmodi versn unitatis et orlhodoxae lidet
Iio ; sed polius gloriGcaverunteum cum Palre et Fi- bene sumpsisti, neque hoc ignoramus. Sed ne cuin
lioin una sanctae Trinitatis fide, eo quod una sit in his qui adulteranl veritatis dogma reputemur, tuae
sancta Trinitate Divinitas.THEODORETUS, tib. iv, c. 3, pielati suggerimus : quoniam sancti concilii in Ni-
edit. Christ. caea olim el ab initio celebrati fidem ei suscipimus
Hasliiteras imperator legens, confirmavit quam et lenemus. Quando etiam coiisubstantialitatis no-
babuerat de sacris scientiam et affectum; aliamque men, quod aliier se quibusdam habere videlur, dici-
conscripsit legem, ut frumentorum consueludo red- mus cautam interpretationem a Patribus excepisse;
deretur Ecclesiis, quam maximus constituerat Con- quippe significantibus quoniam ex substaniia Patris
stantinus, et dari prohibuerat Julianus. Et quoniara naius esi Filius ; et quia similis per substantiam Pa-
propter illius impietatem orta fames non sinebat lo- tri est 304- Non enim velut aiiqua passio circa
tam tunc summam quam Constantinus constituerat inefiabilem nativitatem creditur. Neque secundum
erogari, terliam parlem Jovianus ad praesens im- j) aliquem paganorum usum percipitur a Pairibus sub-
pendi promisit, ita ut, cessante farae, fruraenta in- staniise nomen diclum ; sed ad destructionem Aria-
tegra praeberentur. THEODORETUS, lib. iv, cap. 4, ncrum, qui praesumpseruntex non exstaniibus de
p. 155. Christo aliquid impie prsedicare. Quod etiaro isti,
qui nunc insequalilalemasserunt, asperius et auda-
CAPUT IV. cius ad vaslandam Ecclesiseconcordiamimprudenter
QuomodoJoviani temporibusorthodoxi fioruerint, et ausi sunt perpetrare. Quamobrem huic noslrse rela-
hmreticisint oppressi. lioni suhjunximus exemplar Gdei Nicseni concilii,
Evocavitigitur impecator a Constantioexsiliorois- quam eiiam decenter amplectimur. Est enim hujus-
sos episcopos, qui non occurrerant Juliani redire modi : Credimus in unum Deum, Patiein omnipo-
lemporibus. Tunc autem etiam teropla paganorum tentem, et reliqua. Et subscriptio: Meletius episco-
omnia ciaudebantur, et iusi sacerdoles ubique fugie- pus Antiochiae obtuii, in suprascriptis consentiens,
bant: indutiquepalliis, ipsa pallia reponebant, el ad Eusebius Samosatenus, Evagrius Siculus, Uranius
schema communerevertebantur. Quievit etiam pol- Apamiae,Zoilus Larissenus, Aeacius Caesareae,Anti-
luiio sanguinis, quam publice insatiabiliter sub Ju- uater Rhosi, Abramius
Urimenus, Aristonicus Se-
itoll M. AURELHCASSIODORI ttflz
leucobeli, Barlabenlus Pergami, Uranins Melitinse, ^ quaces eunuchos, auctores hiijusmodi scelerum at-
MagnusChalcidis, Euthicius Eleulheropoleos, Josa- que lurbarum casligandos esse praecepit. Porro
cius Arroenisemajoris, Titus Bostrensis, Pelagius Athanasium, amicura sibi maximura faclum, desti-
Laodiciae, Arabianus Adrensis, Piso Adadeiius per navit in ^Egyplum; ut, sicut ei videretur, causas
Lamirionein presbyterum, Sabinianus Zeugmatis, Ecclesiarum «populostjuedisponeret. Fertur enim
Athanasius Ancyrscper Orphilum et Aetiuin presby- quia euin pro maxima virlute conversationis sapien-
teros, IrenaeusGazae,Piso Augustsc, Patricius Palti tiseque Inudaverit. Aiunt quidam , antequam sub
per Lamirionem presbylerum, Anatolius Bcrceae, Constanlio imperatore Ariani tenerent Ecclesias,
Theotimus Aramenus, Lucianus Arcenus. Hunc ita- somnium vidisse Antonium monachum, quasi bur-
que libellum in collectione synodalium Sabini con- dones altare sacrum calcibus everlissent, exper-
scriplum invenimus. Verum imperator propositum rectumque dixisse : quoniam ab adulteris et permix-
boc habebat, ut blandimeniis et suasione verborum tis hominibus Ecclesia calcaretur. Quae non fuisse
discordantiura contentiones abscinderet, dicens : mendacia posterior monstravit eventus. SOZOMEN.,
Nulli quidem se quomodocunque credentium fore /t6. vi, cap. 5, p. 642.
roolestum, eos tameu diligere et nimis honorare qui
principium ecclesiasticae unitati praeberent. Quia _D CAPUT VI.
vero boc egerit, etiam Themistius philosophus ait in De consulatuet fine Joviani.
laude quam iu ejus protulit consulatu , ubi miratur Tunc igitur imperator, impetum retinens haereti-
imperatorem quod permiserit unumquemque colere corwn, discessit ab Anliochia, et venit ad Tarsum
sicut vellet; atque devicerit blandientium mores, Cilicisc, ibique corpus Juliani sepelivit. Et dum
quos valde deridens, ait manifestari per purpuram °. cancta solemnia funeri ejus exhibuisset, consul est
SOCRATES, /t6. in, cap. 20 el 21. JSdit.Christ. Vales. designatus (An. Dom. 364). DumqueConslantinopo-
tup. 24 et 25, p. 202. lim feslinaret, venit ad prsedium nomine Dadastana
Igitur imperator lunc etiam Secundo nomine prse- inter Galaliam et Bithyniam : quo philosophusThe-
fecluram gubernanli, prsetorianam legem dedit, ut mistius cum aliis senatoribus occurrens, consularem
capitali sententia plecterelur qui sacram virginera reciiavit oraiionem. Feliciter tunc agi poterant res
nuptiali thoro violare praesumeret, vel impudico Romanaepublicseet simul ecclesiasticsesub principe
aspectu respiceret, ne dicam abripere forte lenlaret. benigno dispositae,nisi repentina mors lalem virum
Quam legem ideo posuit, eo quod Juliani lempori- ab hominibus abstulisset. In prsedicto namque prse-
bus quidam hujusmodi virgines uxores ducere prae- dao hiemis tempore, in phraxis languore constrictus,
Bumpserunt. SOZOBEN., tib. vi, cap. 3, p. 640. (C est mortuus consuiatu suo et Varroniani filii, sep-
CAPUT V. tiina decima die Februarii mensis; qui regnavit
meiisibus septem, vixit annis triginta tribus. SOCRA-
Quod Alhanatius venerit ad Jovianum, el ab eo sit
decenter honoratus. TES,Hb. ni, cap. 22. Edit. Christ. Vales. cap. 26,
p. 205.
Inter haec Alhanasius Alexandrinse sedis episco-
pus, cum paucis suorum communicato consilione- CAPUT VII.
cessarium judicavit ut Chrislianum videret impera- De orlu principis Valentiniani, et quemadmodumfra-
toreni. VeniensqueAnliochiam,principem de quibus trem Valenlemipse fecerit imperatorem.
oportebat edocuit. Quidain aiunt quia eum ipse ma- Cumque in NicseamBithyniaevenisset exercilus,
gis evocaverit imperator, ut quaenecessaria pro re- Valentinianttm ordinavit imperatorem, virum opti-
ligione et recta fide videbanlur exponeret : dispo- vum, et apice principali dignissimum. SOZOMEN.,
nensque, ut decebal, causas Ecclesiae,de reversione lib. vi, cap. 6, p. 644.
cogitabat. Verum Euzoius Arianae sectae, Antio Valentinianus igitur ordinatur vicesima quinta die
cbenae civitalis episcopus, studebat ut Probatianus ejusdem Februarii mensis, Pannonius genere, de Ci-
quidam eunuchus in Alexandrina urbe ordinaretur bala civitale; cui tunc eratmilitum cura commissa,
-"
episcopus.Cumque hoc agerelur, Lucius Alexandri- quoniam probatissime militarem noverat disciplinam.
nus a Georgiopresbyter ordinatus, adiit imperato- Fuit etiam vir magnanimus, et semper praesentifor-
rem; et maledicens Albanasio, quasi leraporibus tuna roelior apparebat. SOCRATES, lib. IV, cap. 1,
episcopatus sui fuisset inscriplus [ed. Niv. et Frob., p. 210.
accusatus], et plurima exsilia sub praecedentibus Is eriiin non modo fortitudine, sed etiam pruden-
sustinuissct imperatoribus, esselque circa sacra per tia, temperanlia, atque justitia, et corporis magni-
euui causa discordise: supplicabat insuper ut alius tudine prsefulgebat. Sic enim fuit regalis 305 pa-
in Alexandrina civilaie ordinaretur episcopus. Ve- riter et urbanus, ut dum exercilus tentassel ei alium
rum imperator sciens quanlseAthanasio iuimicorum sociare consorlero, ille responderit, quod canlatur
insidioe provenissent, derogaliones hujusmodi non ab omnibus : Vestrum, inquii, fuit, o railites, impe-
respexit; sed Lucium quidem cum mulla intermina- ratore non exislente mihi dare regimen imperii; ve-
tione tacere jussit; Probalianum vero ejusque se- rnm, ubi hoc ego suscepi, mc.uiaiiUU-ct non ve-

.•Ed. Y. etFrob. manifestarepurpuram. Ed. Niv. i iddit, eot non Deum ted purpuram magts colere.
1.73 HISTORIATRIPARTITA.LIBER VII. 1074
stium est de rebus cogitare communibus. Cujus jA commisi corpora, tu autem animas; et meam elec-
verba mirati mililes, ejus sccuti sunt voluntatem. At tionem ostendisii luse justitiae convenire. Cumque
ille fratrem de Pceonia \ms. Santheod., Pannonia] post paucos dies sanctus Ambrosius cum niulta fi-
vocans,quod non debuit, socium fecit imperii. THEO- ducia apud imperatorem quereretur quia male a
BORETDS, lib. iv, cap. 5. Edit. Christ. Vales. cap. 6, judicibus agebatur, tunc imperator ait : Hanc, in-
p. 156. quit,confideniiam tuam dudam novi; etaperte pro-
Post triginta dies auspicii sui. bans , non solum non restili, sed etiam in electione
Cui Asiaesceptra contradens, pariter et ./Egypli, ordinationis luaesocius fui. Festina itaque sanare,
Europam sibi distribuit. Et veniens ad Hesperiam, sicul divina lege praecipitur, animarum delicla no-
omnem illic (ed. illico) edocuit aequitatem, a praedi- strarum. Ilaecigitur imperator Mediolani et dixit, et
cationibiis pietatis incipiens. SOCRATES tib.iv, cap. 1, fecit. Cognoscensaulem quosdam in Asia el Phry-
pag. 210. THEODORETUS,/t6. iv,cap. 5. Edit. Christ. gia de divinis dubitare dogmatibus, in Illyrico qui-
Vates. cap. 6, p. 156. dem prsccepit synodum celebrari, et quoede illis de-
. CAPUT VIII. creta atque firmata sunt dubitantibus deslinavit.
Porro qui illic convenerant decreverunt fidera expo-
De AmbrosiiMediolanensisepiscopatu aique fiducia ,B sitam in Nicaenaurbe servandam. Scripsit 'autem et
loquendi.
ipse, socium adhibens in suis litleris fratrem , qua-
Auxentio namque defuncto, qui Mediolanensem tenus in his
quae placuerant duraretur. Nunc ergo
prxsulatum lenuerat, mullisque fuerat conciliisab- etiam legem ipsam ponere necessarium est quae
dicatus, evocans episcopos imperalor, hujusmodi aperte et ejus pielatem praedicat, et Valeniis tunc
apud eos verba locutus est: Nostis aperte , eruditi sinceritatem sinedubitationedemonstrat. THEODORE-
quippe divinis eloquiis, qualem oporteat esse pon- TUS,lib. IV,cap. 6. Edit. Christ. Vales. cap. 7. p.
tificem, et quia non deceat eum verbo solum, sed 157.
etiam conversalione gubernare subjectos, et totius
CAPUT IX.
semetipsum imitatorem virtutis osiendere, testem-
que doctrinseconversaiionem bonam habere. Talem Edictum Valentiniani el Valenlisde consubslantialt
Trinitale.
ilaque in pontificaliconslituite sede , cui et nos qui
gubernamus imperium, sincere noslra capita sub- Impp. maximi, pii, victores, Augusti, Valentinia-
miltamiis, etejus monita, dum lanquam homines nus, Valens et Gratianus, episcopis diceceseosAsiae,
deliquerimus necessario, veluti curantis medica- Phrygiae, Carophrygiae, et Pacalianae, in Domino
menta suscipi.imus. THEODORETUS, lib. iv, cap. 5. (_ salutem.
Edil. Christ. Vales. cap. 6, p. 156. Tanto concilio in lllyrico celebrato , etsubtiliter
Haeccum dixisset imperator, peliit synodus ut habila quoestionede salutari Verbo , ostenderunt tcr
magis ipse decerneret, sapiens et pius existens. At beati pomifices Trinitaiem consubstantialem Putris,
ille : Super vos est, inquit, talis eleclie. Vos enim etFilii, et Spiritus sancti. Quam nequaquam decli-
graiia divina potiti, et illo splendore fulgentes, me- nanles, juxta ministeria religionismagni Regisexer-
lius poteritis eligere. Tunc sacerdotes egressi, de cent. Hanc ergo praedicari decrevit nosira quoque.
episcopali sede tractabant. Verum civitatis habitato- poientia : ita tamen ut nori dicant aliqui : Seqiiimur
res , ut assolet, tumullus faciebant, alii hiinc, alii religionem imperatoris , hanc patriam gubernantis ,
illum ordinari petentes. Qui enim erant de Ariani et non illi potius obedienles qui nobis salutis man-
Auxeniii secla similem sibi Geri concertabant. Rur- data contradidit. Evangelium namque Christi noslri
sum orlhodoxi sui dogmatis nitebantur habere epi- sic habet : Reddile qum sunt CmsarisCmsari, et qum
scopum. Hanc seditionem Ambrosius, cui tunc prse- suntDei Deo (Matth. xxn, 21). Quid ergodiciiis vos
sidialis fuerat cura commissa, cognoscens et me- episcopiet pnesules salutaris Verbi? Si ila se habe*
tuens ne quid lurbse consurgeret, ad ecclesiam fes- veslra probatio, diligentes alterutros, imperiali abuli
tinus accessit. At illi, cessante sediiione, comrau- n dignitatc qiiiescite; et nolite persequi eos qui Deo
nem dederunl vocem : pelentes ut pastor gregis perfecte ministrant : quorum orationibus et terrena
ordinaretur Ambrosius, qui nonduin fuerat baptiza- bella sedantur, et recedentiuma Deo angelorum re-
tus. Hoc imperator agnoscens, repente jussit eum pelluntur incursus, quique omnes daemones corru-
baplizari, el tanquam dignum virum ordinari ponti- ptoresprecum assiduitate confundunt, tributa secun-
ficera. Noverat enim ejus certiorem omni pondere dum leges inferre non respuunt, potestatique regioe
voluntalem, et totius regulae decreta subliliora. Ar- non resistunt; sed sincera voluntate et superni Dei
bilratus etiam divinum in eo esse decretum, dura ini raandata custodiunt, et nostris legibus subjugantur.
ejus eleclioneetiam pars contraria consonaret. Is; Vos autein inobedientes esse monstramini. El nos
crgo sacri baptismatis dono potitus , gratiara quo- quidem subjicimurei qui priraus est et novissimus;
quc simul suscepit episcopatus. Quo facto, bunc: vos autem vobismet arrogatis. Nos itaque puros nos-
bymnuin optimus imperator Salvatori et Dominoi ipsos a vobis esse desideraraus. Et sicut Pilatus in
obtulisse fertur (his quippe quoe gerebanlur inter- examinatione nostri Christi, dum nollet eum peri-
crat). Gratias, inquit, ago. tibi, Domine omnipotenss mere, conversusquead Orientem, et petens aquam,
ei Salvator noster, quoniam huic viro ego quidemi diluit manus suas dicens : Innocens ego tum a san*
1075 M. AURELII CASSIODORI 1076
guine hujus justi (Mallh. xxvn,24) : sic etiam nostra A 1 ritus sancti. Quaraobrem justum fuit vobis liiteras
majestas semper mandavit persecutionem non fieri, destinare, non quibusdam argumentaiionibus reli-
neque fluctuationes inferri, nec invidere laboranti- gionero Trinilatis scribenles , sed in huroilitate ro-
bus in agro dominico, neque dispensatores magni gantes. Has nostras litteras destinavimus per dilec-
Regis expellere; ut non ad praesens et sub imperio tissimum fratrem et consacerdotem nostrum Elpi-
nostro crescere videamini, et postea testamentum dium presbyterum. In prsesentibusitaque nostris lit-
306 Domini subdere passioni, sicut in sanguine teris, quasi illud refertur, quod in Salvaloris nostri
Zachariae. Sed illi post adventum superni Regis, Do- Jesu Christi libris asciiptum esl, Ego quidemsum
mini nostri Jesu Christi disrupti sunt, contraditi 1'auli, ego autem Apollo,ego vero Cephm.Nunquid
morti cuin adjutore suo daemone corruplore. Hoc Paulus crucifixusest pro vobis, aul in nominePauli
proecepimus in Megelio, et Ciceronio, et Damasco, baptizatiesiis (I Cor. i, 12, 13)? Et haecquidem sulfi-
et Lampone, et Brintisio, qui audiiores fuerunt. Sed ciebant humiiitati noslrse, etiam si non vobis uni-
etiam ipsa vobis gesta direximus, quatenus cogno- versalesliiteras mitteremus, propter tantum tiroorero,
scatis ea quaein eximio sunt conciliocelebrata. His quem ibi praedicatiscunctaevestrae provinciae,a Pa-
crgo litieris subdidit etiam dogmata concilii, hocc treet Filio Spiritum sanctum dividentes. Quamobrera
summatim babentia : Profitemur, sequentes magnum B 1 necessarium habuimus ad vos destinare dominum
orlhodoxumque conciliuin, consubstantialein Patri nostrum et comministrum Elpidium presbyterum, a
esse Filium; el non sic intelligimus consubstanlia- regio principatu Romanorum has litteras deferen-
lero, sicuti dudum quidam exposuerunt, non vere tem ; ut si forte talis est praedicaliovestra cogno-
subscribenles, et nunc alii illos vocantes Patres, scai, quoniam qui consubstantialem Triniiatem non
viftutem sefmonis respuunt, et sequuntur eos , qui praedicant, anathema sint. Et si quis his non com-
per Consubstantialitalem similitudinem significaiam municans invenitur, anathema sit. His autem qui
esse scripserunl ; eo quod nulli reliquarum creatu- consubstanlialera prsedicant Trinitatem , praeparata
rarum per eum factafum siinilis sil Filius, nisi tan- sunt regna ccelorum. Rogamus ergo vos, fratres, uj
lummodo Palri. Sed qui haec exponunt, creaturam non aliud doceatis, non aliud innovelis; sed consub-
praecipuam Dei Filium impie dograatizant. Nos ita- stantialem semper et ubique praedicantesTrinitatem
que sapimus, sicutetiam concilia nuper Romaeetin possidebitis regnum Dei. Ob hoc scribentes, et com<
Galliis celebrala, unam esseeamdemquesubslantiam memorantes, has lilteras destinavimus. De episco-
Palris , et Filii, et Spiritus saucli in tribus personis, pis autera consiituendis vel comministrisjam consti.
quod est in tribus perfeciis subsistentiis. Confitemur . tutis, si permanserint usque ad finem sani, bene;
aulein secundum Nicaenam exposilionem, et incar- C ( aboquin ex ipso presbylerio repellanlur. Similiier
natum Filium Dei consubstantialem ex Virgine san- presbyteros atque diaconos in sacerdolali ordine de-
cta Maiia , et in hominibusinhabitasse, et complesse fiiiivimus, ut sint irreprehensibiles undique , et a
dispensationem pro nobis omnem in nativitale, et curia, el ab officio militari. Propterca ergo lioc no-
passione, et resurrectione, et in ccelos ascensione; luimus plurimis verbis scribere , eo quod direxeri-
et iterum vcniurum , ut reddat nobis similitudiuem rous unum ex omnibus dominum nostrum et commi
divinam; a semelipsoDeum exislenlem carnigerum, ristrum Elpidium, studiose praedicationemvestrara
el bominem Deiferum. His ergo quaepraedictasunt, cognilurum, si ila se habent, sicut audivimus a do-
contraria sapientes anaihemaiizamus, et eos simui mino nostro et consacerdote Eustatbio. De caiiero
qui non vere anathematizant eum qui dixit, Anie- licet aliquando in errore fueriiis, deponenles vcte-
quam nascerelur, non fuit Filius; sed scripsit, quia rem hominem , induiinini novum (Coloss.m, 9, 10).
et antequam opere nasceretur , virtute erat in Patre. Nam et ipse frattir et commini.sierElpidius docebii
Hoc enira et in omnibus creaturis est, quae non vos veram praedicare fidem : quia sancta Triuitas
semper existunt sicuti Deus. Filius enim semper consubstantialis Dco et Patri, et Filio cum Spiritu
cum Patre est, sempiterna nativilaie progenitus. sancto sanctificala, glorificala , manifestata est : Pa-
Hsec igilur imperator summatim significavit: ego D * ter in Filio, Filius in Patre , cum sancto Spiritu in
vero etiam ipsas concilii liiteras ponendas existimo. saecula. Hoc itaque declarato, aperte polerimussan-
THEODORETUS , tib. iv, cap. 7. Editr Chrisl. Vales. ctam Triniialem confiteri constibstantialem esse
cap. 8, p. 158. secundum fidem olim in Nicsea expositam, quant
Patres confirmaverunt. Qua fide prsedicala, poteri-
CAPUT X. mus erroneum daemonemdeclinare. Quoexstinclo ,
Epistola lllyricianorum episcoporum ad Orientales pacificosnosmetipsoslitteris degentes in pace saluia-
episcopos profitenlium consubstantialem Trinita- bimus. Scripsimusitaque vobis, utnoveritis Ariauos
tem.
esse conderanatos, nolentes confiteri ex Patris sub-
Ep'scopi lllyrici episcopis Ecclesiarum Dei, dioe- slantia Filium et
ceseds Asianse, Phfygise, Carophrygise, et Pacatia- Spiritum sanctum, quorum nomina
sunt subjecta, Polychronins, Telemachus, Faustus,
nae, in Domino salutem.
Asclepiades, Amantius, et Cleopater. Hascergo ita
Convenientibusnobis in unum , el habita masima se habent, in gloria Patris, et Filii, et Spirilus san-
qusestionede salutari Verbo, probavinuis consub- cti, in soeculasaeculorum. Anicn. Valere vos ojiia-
«lanlialem esse Trinitatera Patris, ct Fiiii, ct Spi- mus Patri et Filio Salvatori Gliristo, cum sanctq
i077 HISTORIATRIPARTITA.LIBER VII. 1078
Spiritu inultis annorum curriculis. THEODORETUS, K languor multa monasteria, magis aulem latronum, ut
tib. iv, cap. 8. Edit. Christ. Vales. cap.9, p. 1C0. iladixerim, speluncas invaderet, eas incendit, el lu-
CAPUTXI. pos ab ovibus segregavit. Similiter etiam Amphilo-
De hmresi Audmanorum. chius, famosissimus ille Lycaonensis antisles, dum.
hsec pestis illic cresceret, eam valde compressit, et
Famosissimus igitur imperalor tanquam apostoli- oves quae tali contagione vexabantur eripuit. Porro
Cis dogmatibns sollicitudinem perhibebat. Interea Flavianus ubiqne laudabilis prsesul Antiochenus, au-
Syrus quidam et genere et lingua pariter, Audaeus diens hos in Edessa degere, et venenum proprium
nomine, illo tempore fuit 307 dogmala nova re- urbibus vicinis aspergere, tiirbam dirigens monacho-
petiens: qui dudnm quidem malignns babere con- rum deduxit ad Antiochiam, el negantes eam peslem,
ceptus incipiens, tunc manifestus apparuit. Prius hoc modo redarguit: accusatores itaque dixit calum-
namque fatue intelligens quod scriptum est : Facia- niosos esse, tesles vero mendaces, Adelphium autem
mus hominemad imaginem et similitudinemnostram valde senein cum mansuetiitiinevocans, et juxta sa
(Gen. i, 26), humanam formara putavit habere Divi- sedere praecipiens,ait: Nos, o senior, qui jam ma-
hitatem, et corporis parlibus esse disliiiclam, divinae gnam partem vitse tr.ansivimus, humanamque didicl-
Scripturseneqiiaquam sensum respicicns, quae saepe B mus valde ualuram, et adversariorum daemoniorum
divinis opeiationibus humanorum membrormn no- machinamenta agnovimus, ipso experimento gratiaa
roina circumponit, quoniam qui facile subiiliora rninislrationesedocti siimus; isti vero cum sint juve-
inlelligere nequeunt, per hsec Dei providentiam ma- nes, nihil horum perfeciius agnoscentes, spiritalia
gis agnoscunl. Adjecit autem huic impietaii et alia audire verba non poteraht. Qtiapropter dicito niihi
his vicina. Ex vesania namque Manetis aspersus, credis spiritum cOntrariuni recedere, et
quomodo
neque ignis, neque tenebmrum Deum asseruit Crea- gratiam sancti Spirittis advenire? His verbis senex;
Ibrem. Sed haec quidem et qusecunquehissimilia ille mulcatus, omne venenum quod celabat evomuil,
celant Manetis vesanioepafticipes, ut isie prsedica- dixit: Nullam quidem ulilitalem ex sancto bap-
aique
bat, ab Ecclesia segregati sunt : quia quidam male- lismale baptizalis accedere, sed solam studinsam
dictum asserunt pactum ; quidamvero cum mulieri- orationem iiihabilantem doemonem
effugare. Diceba^
bus non lege [ed. V., non longejcohabitantes, contra
insuper unumqueinquc nascentium a progenitore suo
legem vivunt. Et propterea dicunt remolius esse sicuti naturam, sic eliam daemonumtrahere famula-
vivcndum , celanles dogmatum blasphemiam. Est tum. Et his expulsis pcf illani oratioiiem studiosam
tamen eis habitatio arrogantise plena, et pharisaicse sanctum Spiritum advenire et sensibiliter ac visibili-
propago doclrinse. Nam illi animarum et corporum C ter suam designare praesentiam,atque corpris passio-
inedicumaccusabant in lemplb, dicentes apostolis: nibus moms cujuslibet eripere, et animam a mala
Ui quid cum publicanis el peccaloribusmanducat ma- voltmtale penitus liberare ; ila ut uequaquam de coe-
gisler vester (Luc. v , 50)? Et per proplielam de tali- tero egeat, neque jejunio macerante corpus, nequa
bus dicit Deus : Qui dicunl, mundm sum, noti me doctrina refrenante, et progredi disciplina libenter
tangere, isi fumus erunt in furore meo, ignis ardens edocenlc. Non solum auleih qui hoc impetraverit,
tota die (Isai. LXV,8). Sed liorum slultitiain redar- corporis, inquit, exsuliationibus liberatur; sed aperta
guere prarsentis temporis non est; quapropter ad etiam fiitura prsevidet, et sanctam Trinitatem oculis
narrationem reliquam procedamus. THEODORETUS, cernit. Hunc itaque Flavianus fetidissiinum effodienj
/i6. IV,cap. C. Edit. Christ. Vales. cap. 10, p. 102. fontem, et ejus pocula cunclis examinanda produ-
Ea tempestate Messalianorum,quos tivyjna;, id cens, inftilicissiino ait seni: Velustissime malorum
est Oranies, appellant, haeresis estexorta. Vocantur dierum, increpavit te os tuum, et non ego; labia
aiilem el alia appellatione E'v6ou<H«<7ai,id est saeri- enim tua testantur adversum te. Cumque hic lan-
(icatores. Ibi enim cujusdam daemonis operalionem guor cunctis innotuissei, de Syria quidem expulsi, et
exspeclant, et hanc sancti Spiritus prsesentiamarbi- ad Pamphyliam sunt progressi, eamque hujusmodi
trantur. Qui vero inlegro hujus rei languore partici- D pesle compleverunt. THEODORETUS, /i6. iv, cap. 10.
pantur, aversanlur operaiionem manuum, quasi ma- Edit. Christ. Vales. cap. 11, p. 163
Iignam; somnoque semctipsos indulgent; et iniqui-
latum phanfasias, propbetias appellant. Hujus hae- CAPUT Xll.
De Lampsacenoconcilio.
rcseos principes fuerunt Dadosius, et Sebas, et
Adelphius, Hermas, et Symeones, et alii, qui ab ec- Igitur Valentinianus cum ita saperet sicut Nicoeni
clesiastica quidem nequaquam communione recesse- Palres, similia profitentibus proderat; aliter vero
runt: dicentes divinum cibum nihil nec prodesse nec sapienlibus non erat importunus. Qui cum initio re-
locdere, de quo Dominus dixit Christus : Qui comedit gni de urbe Constantinopolitana per Thracias prope-
meam carnemet bibit sanguinemmeum vivet in mler- raretad Romam, tunc episcopiHellesponti, Bitbynitc,
num (Joan. vi, 55). Cumque voluerint celare hunc et quiciinque consubslanlialeni Pairem. ac Filium
languorem, eliam convicti impudenler negant, et prxdicabant, legatum miserunt Hypatianum, Hera-
alios hsecsapientes, qusc ipsi animo retinent, prorsus clese Perintlii praesulem, quatenus dignaretur ad
abdicant. Litoius itaqne prsesul Melitinensis Eccle- emendaiionem dogrnatis inieresse. Is cum adisset
sise, divinozelo decenter ornalus, videns eo quod hic imperatorem, et episcoporum legalionem intimasset,
1079 M. AURELII CASS1OD0RI 10«0
respondens Valenlinianus, ait : Mihi quidem cum -1 A ruere in blaspliemiaefoveara persuasit: cujus seduc-
minimus de populo sim, fas non esl talia perscru- lionis auctor fuit Eudoxius. Is enim adhuc Consian-
tari. Verrim sacerdotes, quibus haec cura esl, apud tinopolilanse gubernacula tenebat Ecclesiae, non re-
semetipsos congregentur ubi voluerint. Cum hsec ila- gens, sed suam potius mergens navem. Tunc ergo in
que respondisset princeps, in Lampsacum convenc- ipso baptismatis tempore, jufejurando miserrimuro
runt episcopi. Cumque duos tractassent menses, no- obljgavit, ul et in impietate dogmatis permaneret, et
vissime decreverunt ut ea quae Constanlinopoligesla undique contraria sapienles expelleret. Sic igitur ille
fueranl, studio Eudoxii et Acacii, vacuarentur. Si- doctrinam aposlolicamderelinquens, contrarias par-
militer aulem ul vacaret eliam expositio fidei, quam tes sumpsit, et post paulnlum quaejuraverat adira-
velut Occidentaliura episcoporum proferentes, quos- plevit. THEODORETUS, lib. IV, cap. 11. Edit. Christ.
dam subscribere in ea, sub ea promissione fecerunt,: Vales. cap. 12, p. 165.
quia quod fuerat constilutum de dissimilis substan- CAPUTXIV.
tise noinine, penitus abdicarent; quod eliam sunt
crudelitate Valens sit usus adversus orlhodoxos
menliti. Similem vero esse Patri Filium per substan- Qua
tiam asserebant: dicentes necessariam 308 similis Inlerea venil in Eurceam; metuebat enim ne forlo
Persae pacta sub Joviano triginta annorum facta sol-
adjectionem propter significationem substantiarum '.p
verent. Qui cum nihil moverent, degebat in Anlio-
[ittss., subsistentiarurn]. Fidem vero illam esse prse-
chia. Quo tempore Meletiumquidem episcopum de-
cipiendam per omnes Ecclesias, quscSeleuciseliierat
Paulino vero reveritus, illius vitae
promulgala et exposita in dedicatione Anliochenoe stinavit exsilio ,
Eos autem qui Eudoxio communicare no-
probalur ecclesioc. Depositos autem ab eis qui dissi- pepercit. ver-
milem Patri Filium asserebant, sedes proprias reci- lebant, Ecclesiis expulil, pecuniis condemnavit,
decreverunt. Si aulem eos accusare beribus et aliis rebus afflixit.
pere quis vellet, Dicitur enim quia eliam mullos in Oronle flumine
sequo hoc periculo facerc sanciverunt: judices esse
decernentes episcopos recte sapientes, et de vicinis suffocasset. SOZOHEN., lib. vi, cap. 7, p. 647.
in ecclesiam ubi lesleses- De Samosala autem sanclum Eusebium expulil,
provinciis convenientes,
sent singulorum qui dicerentur oppressi. Haecdecer- Pelagium, mirabilem paslorem Laodicensium, urbe
nentes, cum evocassent Eudoxiumet qui curo eo fue- privavit: qui curo in juventute duxisset uxorem, in
ipso thalamo prima die nuptiarum sponsaepersuasit
rant, locum eis poenitentise tribuerunt. Quibus obc-
ul puritatem communi voluptati prseponeret, atque
dire nolentibus, quccfuerant placita cunctis Ecclesiis
ul charitatem fralernam adipisceretur, pro copulis
intimarunt. Cumque crederent sludere Eudoxiumul
erudivil. SOCRATES , /t'6. iv, cap. 2,
universa regalia suocparlis faceret, et istis sine dubio pI nuptialibtis
p. 212.—THEODORETUS, lib. iv, cap. 12. Edit. Chritt.
derogaret, necessarium putaverunt ut pra?currerent, Vales.
cap. 15, p. 165.
et quaefuissent Lampsaco gesta nuntiarent. Remean-
tem itaque Valentem imperatorem de Thracia, in CAPUT XV.
Heraclea adierunt. Fuerat enim cum fralre suo di- De tyrannide et perdilione Procopii.
gressus usque ad quemdam locum. Tunc enim Eu- Cum haecautem in Syria fierent, surrexit Con-
doxius jam apud principem alqueproceresprsccipuus
stanlinopoli lyrannus nomine Procopius : qui parvo
habebalur. Adeuntibus ergo legatis a Lampsaco inis-
tempore multam sibi militiam coacervans, festinabat
sis, jussit imperator ne semetipsos ab Eudoxio se- adversusimperatorem. Quod dum nuntiaium fuisset,
pararent. Qui dum resisterent, et degestisConstanti- conturbalus Valens paululum suum impetum remo-
riopolilanis apud Seleucenum concilium habitis ad- ratur. Cumque belli eventus interea parturiret, ter-
versus Eudoxium quererentur, coromotus ad iram raemotus factus multas diruit civitates. Sed eliam
princeps, iltos quidem deputavit exsilio, ecclesias mare terminos proprios immulavit, et in quibusdam
autem tradi jussit Eudoxio. SOZOMEN., /i6. vi.cop. 7, locis tanto
polius influxii, ul loca quse pridem am-
p. 616. bulari poterant rigareniur; ab aliis vero locis lan-
CAPUT XIII " tum recessit, ut arida tellus inveniretur. Hoc ergo
QuemadmodumValens faclus fuerit Arianus. faclum est primo duorum principum consulalu (An.
Tempore quo Valens suscepil imperium, apostoli- Dom. 565). SOCRATES, /i6. IV, cap. 3, p. 212.
cis dogmatibus ornabatur. Cum vero Gothi transis- Sequenti auiem anno, Graliani et Dagalaiphi con-
sent Histrum, et Thraciam peragrarent, collecta mi- sulatu (An. Dom. 565), bella parabantur. Cumque
lilia pugnare cogiiab.it adversus eos. Cui placuit ut tyrannus Procopius de Constantinopoli digressus,
non nudus sacragratia dimicarel.-sed sancli bapiis- caslra moveret adversus imperalorem, audiens Va-
niatis munitus armis; et hoc quidem bene placuit, et lens, venit ab Antiochia, et cum eo congressus est
valde sapienter. Quod vero postea gessit, magnam circa civitatem Phrygiae Nacoliam. El prima quidcm
animi mollitiem et proditionem significat veritalis. pugna devictus est. Post paululum vero Procopium
Ea namque infelix passus est quaeprogenitor Adam. cepit, tradenlibus eum Agelone Gomarioque milili-
Conjugis enim est seduclus alloquio, et muliebribus bus, quos etiam poslea inopinaiis quibusdam suppji-
verbis illaqucalus. llla namquc primilus Arianaefal- ciis jussit expendi. Despiciens enim jusjurandum
Jacise capiionib.us irretita, eliam istum secum cor- quod eis praebuerat, serris divisos crudeliter intere-
ii)?,l HISTORIA TRIPARTITA. LIBER VII. 1082
init. Tyrannura vero duabus vicinis arboribus flexis,. \. aliumque pro eo Eunomium nomine fecissent episco-
siugulos in eis pedes ejus ligari fecil, quse dimissse pum, nullus illic habitantium, non pauper, non di-
aerem repetentes, Procopium diviserunt. Et hoc ves, non famulus, non opifex , non agricola, non
tnodo tyrannus interiit. SOCRATES, /t'6. IV, cap. 5, hortulanus, non vir, non mulier, non juvenis , non
pag. 215. senex, ad ecclesiasticuraaccessit consuete collegium,
solusque degebat episcopus, tunc nuilo eum nequc
309 CAPUTXVI. vidente, neque penitus appellante, licet feratur cum
De exsilio sancti Eusebii Samosaleni ponlificis, et multa vixisse mansuetudine : cujus rei hoc probatur
quia civesejus, amore fidei alii episcopose subdere indicium. Curo enim voluisset lavari, et ejus famuli
noluerunt. balnei januas obserassent, volentesque ingredi pro-
Eusebius interea Samosatenus episcopus in Thra- hiberent; ipse populum anle januas videns, eas ape-
ciam exsilio deportatus, aposlolicis laboribus desu- riri prsecepil, el libenter secum omnes lavacro parti-
dabat. Is enim mullas Ecclesias desolatas pasloribus cipari. Hoc idem etani in balnei solio fecit. Nam
essc conspiciens, habilu roiliiari suropto, etcalamato cum lavanti sibi quosdam videret aslare , jnssit ut
capul operiens, Syriam peragrahat, et Phcenicen, cum ipso communiter aqua calida fruerenlur qui la-
pariter et Palaestinam, presbyteros ordinans atque B centes astabani. At ille honoris causa hoc fieri pu-
diaconos, aliaque Ecclesioc replebat officia.Sicubi tans, velociter ascendens, egressus est. Illi vero ne-
autem inveniret sibi concordes episcopos, eos proe- quissimaehseresis immunditia, etiamaquamjudicantei
stiles egenlibus constiluebat Ecclesiis. Qtianiani vero esse pollutam, eam repente cuniculorum egestionibus
fortitudinem sapientiainque monstrarit imperialem tradiderunt, et alterum fecerunt solium temperari.
suscipiensjussionem quaieum praecipiebat in Thra- Quod ille cognoscens , relicla civilate discessit, ini-
eiis habitare, necessarium arbitror nescientes agno- micam habitare civitatem , et horrorem babentein
scere. Venerat enim gerulus hujus praeceptioniscirea adversura se cororounem, arbitralus opprobrium,
vesperam; quem Eusebius silenlium haherc, et ad- Quo de Samosatis abeunte , Lucium pro eo aperte
ventum sui celare jussit, dicens : Si cognoverit liaec lupum et ovibus inimicum constituerunt. Sed oves,
lurba, sacri zeli amore flammata, te quidem interi- licet desolatse pastore, tamen quaesunt pastoris ope-
met; ego autem pro tua morte apud Deum pcenas rabantur. Permanserunt enim doclrinam apostolicam
cogarexsolvere. Cum haecdixisset, vespertino con- inviolabiliter conservanles. Quomodo enim etiam
suete miiiislerio celebrato, circa ipsa somni primer- Lucium omnes habuerint odio, aliis narrationibus
dia uni famulorumsecretum pandens, solus egressus explanabo. Adolescentes in platea sphaeram alteru-
est senex : sequebalur itaque famulus, plumacium C tris porrigentes , lusu delectabantur. Isto autem
lantummodoet codicem gerens. Cumque venisset ad transeunte, conligit ut sphsera cadens, per asini ejus
Eupbratis fluminis ripam, juxla ipsos muros civitatis transiret pedes : lum pueri veheroenter ejulaverunt,
exposilam, ascendit in navem, ut ad Zeugma naviga- arbitrali sphaerampollutione completam. At ille hoc
ret; jussiique nautis ut remigarent, factoque die inlelligens, jussit alicui sequentium ut sustinerel, et
ille quidem pervenit ad Zeugmatis locum. Samosatse quod gerebatur agnosceret. Pueri vero accendentes
vero gt miiibus et lamentatione completi sunl. Nam ignem, et sphseram j'aculantespermediam fiammain,
cum ille servus suis proximisquaejussa fuerant indi- hoc modo eam arbilrati sunt expiatam. Et hnc qui-
casset, et qui cum eo pergerent, et quos codices de- dem novi esse juvenile et consuetudinis anliquaere-
lulisset, ingemiscebanl universi, pastore scilicet pri- liquias. Verumtamen indicium est quod possit osten-
vati; fluviusquenavigantibusatque sequentibus est dere quale odium circa Arianam vesaniam civitas
impletus. Curaque venissent, et desideralum paslo- habuerit universa. Verum Lucius mansuetudine non
rem cernerent, amplius ejulabant: ac suspirantes, est imitalus Eunomium; sed roullos quidem sacer-
fundentesquelacryraarum fonles, eum retinere nile- dolum fecit per judices exsilio deponari, eos prse-
bantur, ne in luposoves ej'us incurrerent. Quem dum cipue qui virilitcr pro sacris dogmatibus dimicabanl,
flectere non valuissent, audierunt eo legente aposlo- D.usque ad novissimosRomani fines imperii; Evolcium
licam legem (Tit. i, 1), quaeaperte jubet nos princi- dwconii ministerio functum in eremum Oasim; An-
pibus et potestatibus esse subjectos. Quo facto, alii tiocbum vero Eusebii maximi generatione decoratum
quidem ei ob(uIeruntaurum,aliiargenlum,aliivestes, (erat enim consobrinus ejus) et muliis virtutibus
alii famulos , tanquam ad peregrinam et extraneam coruscantem, nec non sacerdotii dignitate fulgen-
properanli terram. At ille pauca quaedama valde no- tem, in Armeniae lerminos destinari suasit; cujus
tis accipiens, doctrinisque cunclos et cralionibus suis opera pro divinis dogmalibus celebrata quis expla-
armans, ei pro aposlolicis dogmalibuspugnare prse- nare sufficiat? Cum itaque vir sanclus Eusebius post
cipiens, ad Histrum profectus esi. 111 i vero ad urbem multa certamina virtuiesque multas , innumerasqua
propriam remeanles , et alterutros exhortantes, lu- victorias etiam coronam martyrii suscepisset, con-
porum circumspiciebant sapienter insidias. Nunc venit solemni modo provinciae synodus pariter el
quoque narrandus est horum fidei calor el puritas. Jovianus Pergense[ms., Perrense] tunc civitatis epi-
Puto enim me delinquere, nisi per hanc relalionem scopus, qui pauco leropore Arianorum fuerat com-
i'Ji semper memorabiles habeantur. Cum ergo Aria- munione maculatus. Cumquc universi Anliochuni
lioiuui pariicipes egregio pastore nudasscnt gregem, elegissent, avunculo proprio successorem, et ad sa<
 1083 M. AURELlt CASSIODORI K:U
crum perduxissent altare, et genua ad ordinationem A tate verborum ad suum circumvenire consensum.
inclinare compellerent, conversus et videns Jovia- Descendenle siquidem Eunomio, sacris proeceptioni-
num suo capili dexteram impdneniem, manuin ejus bus (id esi, liiteris principis) expelli jubetur Eleu-
repulit : dicens non esse ferendam dexteram quae sius, et in sede Eunomiuscollocari. Quo facio, ama-
aliquando sacramenla blasphemiis celebrata susce- tores Eleusii extra urbem oratorium fabricanttis,
perat. Sed hsec quidein rion post mullum lemporis collcctas ibi faciebant. Ilaticergo de Eleusio dicta
evenerunt. Tunc enim in interioreni est, ut dixi, sufficiant. Nunc de Eunomio referendum est. Sozo-
ductus Armeniam. Qua tempestate vir sanctiis Euse- MEN.,/i6. vi, cap. 8, p. 648.
bius morabatur apud Histrum, Celtis Thraciam de- CAPUTXIX.
vastantibus et obsidentibus civitates, sicut ejus De Eunomiohmresiarcha.
scripta commemorant. THEODORETUS, iv, cap. lib.
Edit. Christ. Vales. cao. 13 et Eunomius nolarius fuit Aetii, qui Sine Deovoca-
12, 13 et 14. 14,
166. balur, cujus memoriam fecimus. Cum quo dum es-
pag.
set, roodum ejus sophisticum imitaliis est; et ser-
310 CAPUTXVII. neouibus quibusdam vacans, faciensque sibi sophis-
De exsilioBarsx episcnpi. „ mata, non sentiebat. Exhisinflalus.quia in blasphe-
Barsen quoque (cujus eliam iiiinc maxima gloria raias incideret; quippe dogma zelatus Arii, et multis
est, non solum in Edessa, quam regebat, vicinasque modis repugnans dogmalibus veritatis. Paucum qui-
provincias; sed etiam in Phoenice, el ^Egyplo, nec dem edoctus ex litteris sacris, et eas neque intelli-
noii Tliebaida, quas gentes cum maximovirlutis suae gere praevalens, circa verba frequenter occupabaiur,
splendore transierat) primum quidem Valensinsulam easque convertens semper, neque valebat inteniio-
Araditm habiiare praeccpit. Cumque cognovisset in- nis suaeproposituro adimplere; sicut seplem ejus
numeros ad eum concurrere populos (quia cum ple- demonslrant tomi, in quibus vanissime laboravit,
IIMSesset gralia , verbo aegritudines sauabat), in quos in Epistolam Apostoli ad Romanos fecit; multa
Oxyrynchum, ./Egyptiacam civiiatem , eum exsilio enim illic verba profundens, intenlionem epistoloe
destinavil. Curaque eliam illic ejus gloria omnes ac- non poluit invenire. Sunt eliam alii siiniles ejns libri,
cenderet, in quoddam castrura novissimum barbaris quos qui legere voluerit, eorum coniempluni expe-
viciuum, cui nomen est Pheno, senex dignus ccelesti rimentis agnoscet. Hunc igitur Eunomium Eudoxius
urbc deductus est. Aiiint quidam in Arado liactenus inCyzico fecit episcopum, expellere nisus Eleusium,
cjus conslare lectum, eximia celebritaie dignum; Cumqtie illuc venisset, utens more solilo dialecti-
inulli enim infirmantium, cum in illo collocanlur, _ ca, quasi peregrinum aliquid auditoribus inferebat.
salulcm fide percipiunt. THEODORETUS, lib. tv, cap. QiiamobremCyzicilumultusexortus esi,eumque urbe
15, p. 167. repulerunt, non ferentes ejus verborum fastum. Qui
CAPUT XVtil. Constantinopolim veniens, cum Eudoxio morabatur,
Item de crudeliiale Valemisqiiam gessit adversus episcopatu vacans. Sed ne detrahere videamur, audi
orthodoxos,exslinctoProcopio. vocem ipsius Eunomii, qua prsesuroit contra Deum
Igitur imperaior, exstincto Procopio, felicilate sophismatibiis loqni. Sic eniro ait: Deus desubstan-
provectus, denuo contra Clinsiianos praelia commo- tia sua nihii novit amplius quain nos, neque est illi
vebal, omnerh religionem in Ariano dogmale cupiens potius, nobis autem agnila niinus; sed quodcunquc
concordare. Prsecipue tamen eum ad furorem pro- de ilta novlmus nos, hoc modis ortinibusetiam ille
vocabat synodus in Lampsaco celebraia; non sblum nnvit. Quod autein rursus ille, lioc invenies immula-
quia Arianorum abdicarat episcopos, sed quoniam biliier in nobis. Heecquidem afiaque similia Euno-
promulgalionem fidei Ariminensis auatliematizave- mius sophismata , id esl circumventiones facicns ,
rat. Veniens igitur Nicomediam Bithynise, convoca- non sentiebat occumbere. Quomodo auiern ab Aria-
vit Eleusium Cyzici; is enim seclam Macedoniipo- nis paulo post segregatus est, proprio loco narrabi-
tius sequebatur, sicut jarii dixi. Et facicns conciliurri~ raus. SOCRATES, /t6. IV, cap. 1, p. 215.
Arianorum episcoporum, cogebal Eleusiuriiut in illo- CAPUT XX.
rum dogmale consentiret. Qui prirriumqiiidem nega- DesmviiiaValenlisconlra Constantinopolilanos
vit; posiea vero cum ei minarelur exsilium, formi- orlhodoxos.
datris in Arianum dogma consensit. Quoperpe rato, Vexabantur enim eliam Conslantinopolim liabi-
mox pcenitentia laetus, veniens Cyzicum, ctrarn lanles, qui Nicaenumdogma profitebantur, quos om-
omni populo de violen/ia querebattir : dicens con- nes imperator expelli civitate praecepit, Novatiano-
sensurri violentia, non voluntate faclrim; et ut quse- rum vcro eiiam ecclesias claudi; aliorum vero hoe-
rerent sibirnetalium episcopura horlabatur, quoniam relicorum quod clauderet non invenil, dudum enim
ipse per necessilatem dogma proprium denegassel. sub Conslaniio [ms. Lyr., Conslanlino] principe pro-
Porro Cyziceni propter amiciiias ejuS alii episcopo babautur ablatse. Sed eiiam Agelium, Novatianorum
subdi nolucriftit, manseruntque sub eo, non tamen a episcopum EcclesiaeConstantinopoli con.siiiutae,ex-
propria hseresi permulati sunl. Hoc audiens Constan- silii deportatione dainnavit : dicebatur euim mirabi-
linopolitanus episcopus, Eunomiumin Cyzicoordina- liler conversari secundum ecclesiasiicas sanctiones;
vit episcopum, tanquam qui posset populum callidi- cujus vita erat philosophica, et a pecuniarum pos^
1085 HISTORIATRIPARTtTA. LIBER VII. »086
sessione segregala; quod eliaro conversationis ejus , L ejus fuerat natus imperium. Et sequenli consulatu
mulii-
qualites ostendebat. Una enim lunica utebatur, sem- Lupicini et Jovini (An. Dom. 367) grandinis
per ambulabat excalcealus. Qui non longo post lem- tudo in Constanlinopolilanaurbe secunda Junii ineu-
pore revocatus esl, ecclesiasque recepit. Gujus rei sis die, saxorum gerens similitudinem, vehementer
fuit auctor quidamManianus, vita, scienliaque 311 effunditur. Quod mtilli dicebaut propter molum im-
mirabilis, dudum qiiidem in regalibus mililans, tunc peratoris accidere, qui plurimos sacerdotum exsilio
autem presbyler Novatianus, ariera grammaticam deporlaverat Eudoxio comnfunicare fugientes. Post
imperaloris filias edocebal Anastasiam atque Caro- paululuni vero lempus eodem consulatu, Valentinia-
sam. Ex quarum nominibus hactenus Anastasiana et nus princeps filium Gratianum imperatnrem consti-
Carosiana lavacra publica Constanlinopoli nuncu- tuit, vicesima quarta die meusis Augusti. Sequenti
pantur. SOZOHEN., tib. vi, cap. 9, p. 649. veroconsulaluValehtiniani secundo, etValentis ilein
secundo (An. Dom. 368), terraemolus circa Bithy-
CAPUT XXI.
niam maximus Nicaeamsubverlit urbem, undecima
De dettructione murorum Chalcedonensium.
die mensis Ociobris. Agebatur enim annus duodeci-
Igitur imperator Valens Chalcedonensis urbis, mus post Nicomediaecasum. Posl paucum vero tenii
conlra Byzantiumpositae,muros destrui jussit. Jura- B alio lerrocmolumultaeparles Germae civitatis, ir
pus
verat enim lioc se facturum, tyranno viclo: quia Hellesponloconstitutas, destructae sunt. llis ergo its
Chalcedonensesfavore tyranni ei turpes contumelias provenientibus, nulla revereniia terruit, neque Eu-
inlulerunt, et portas clausere civitatis. Murus ergo doxium Arianorum episcopuro, neque Valenicm im-
jtissione destruebatur imperatoris, et sax.i ad sedifi- peratorem. Nonenim a persecutione cessabant. Porrc
cium tliermarum, quaeConstantianaevocantur, Con- lerraemoiusturharum ecclesiasticarum indicinrn esse
siantinopolim vehebantur. Inier quaesaxa unum in- videbatur. Cum ergo multi sacerdotum exsilio porta-
ventum est in quo responsum habebatur inscriptum, rentur, soli divina providentia propter eminentem suj
olim quidem absconsum, lunc quidem maiiifestum. revercnliam exsilium non sunt passi Basilius atque
Sigoificabat enim, quia dum proveniret aquarum Gregorius. Quorum alter quidem CaesareaeCappado-
abundantia civitati, tunc murus quidem lavacro ser- ciaefuit episcopus;Gregorius autem Nazianzenaecivi-
viret; innumeraevero barbarorum nationes, Roma- tatis oinnino vilissimse,quae est posita vicina Csesa-
norura finibus discurrentes, cum crudelia mulia rese. De Basilio atque Gregorio procedenti sermonu
commitlereni, novissimeetiam ipsse perirent. Post narrabimus. SOCRATES, <t6. IV, cap. 9 et 10. Edit,
aliquantuin itaque tempus evenit ut Valens aqmeduc- Christ. Vales. cap. 9,10, 11, p. 218.
lam sedificaret,et abundantiam Constanlinopoli prae- C CAPUTXXIII.
berel aquarum; tunc etiam barbarae motae sunt na-
Ariani Macedonianosfuerint persecuti, e\
tiones. Responsum lanien etiam alio modo coutigit Quomodo illi se contuterintad Liberium.
adimpleri. Cum enim aquaeductiisin civitatem fuisset Cumque igitur eo tempore consubstantialitalis
inductus, praefectusurbis tunc Ciearchus nympbseum dogtna profitentes vehementer affligerenlur, rursus
maximumaediGcavitin plalea quae Theodosii nunc contra Macedonianos insurreierunt
in maxi- perseculores
vocatur, ubi aquacaffluentiaest emissa : quo Dom.367): qui lerrore magis.violentiaquecon-
iiiam festivitatcmcivitas habuit. Sed hoc rcsponsum (An. civitates legationibus fungeban-
stricli, per singulas
post paululura est impletum. Porro dum solveretur tur apud alterulros : judicantes ut per necessilatem
miirus, principem Constanlinopolitanirogaverunt ut confugore debereirt ad fratrem imperatoris, et ad Li-
a muri destruclione cessaret. Cum quibus eiiam sup- berium Uomanc urbis
episcopum, cujus fidem am-
plicabanl possessoresBithyniae,Nicomediensesatque plectebanturpotius quam communionemEudoxii. Mi-
Nicaeni.Verum imperator furore plenus, vix quidem serunt Eusialhium Sebasiioe, qui saepe fuerat
ergo
supplicantiumsuscepit preces. Volens tamen jusju- deptisilus, Sylvanum Tarsi Cilicise,atque Theophi-
randum implcre, murum destruebat, eumque sub- luro : mandaniesuedeciinarent fidei causa
Liberium,
inde rainoribus lapidibus rursus sedificabat. Quod D sed Romansecommunicarent
Ecclesiae, et fidem de
uunc etiam in quibusdara muri partibus invenilur, consubstantialitate roborarent. Hi
siquidem cuin
ubi maximis mirabilibusquelapidibus, vilis nunc fa- litleris in Seleucia dispositis, adltaliam
pervenerunt;
brica superposifa deuronstralur. SOCRATES, lib.iv, et imperatorem quidem videre non potuerunt; erat
cap. 8, p. 216. enim occupatus in Galliis, et contra Sauromatas di-
CAPUT XXII. inicabat. Liberio tamen epistolas obtulerunt, qui eos
De nativitateValenlinianiminoris , et de immensitale suscipere nullatenus voluit: dicens cos Arianos esse,
grandinis, et de ortu principis Gratiani. nec ab Ecclesia suscipi posse,qui Nicaenaronon sus-
Hoc ilaque tempore lalia gerebantur. Sciendura clperent fidem. At illi responderunt per poenitentiam
lamen quia bellum contra Procopium tyrannum se cognovisseveritalero, et dudum abnegasse dissi-
gostum est consulatu Gratiani, et Dagalaiplii (An. miliiudinis fidem, el similem professos per omnia
Dom. 366),circa terminum Maiimensis. Postpaulu- Filiurn Palri, nihilque differre a consubstarniali per
lum vero tempus eodem consulatu, Valenliniano omnia similem. Haecdicenles, exegit Liberius scrip^
principi, iu Occidenlis partibus constituto, natus est taiu suae sentcnliac dare professionem. At ilii libel-
fllius nomen referens patris, Verum Gratianus ante ltim porrexeruni in quo etiam proposuerunt verba
1087 M. AURELIl CASSIODORI 1088
fitlei Nicaeniconcilii. Epistolas autem a Smyrna in j\ philus et Syivanus legati conciliorum Lampsaci,
Asia constiluta, et Pisidia Isauriae, atque Pamphylia, Smyrnse et reliquorum, hanc professionem roanibus
nec non Lycia factas, hic propter multiloquium non nostris et propria voluntate subscripsimus.
conscripsi. 312 Verba vero libelli ab Eustalhio et Si quis autera prseter exposiiam a nobis fidem,
reliquis Liberio dati bsec esse noscuniur. SOCRATES,conlra nos vel eos a quibus direcli sumus, aliquod
tib. iv, cap. H. Edit. Christ. Vales. cap. 12, p. 219. crimen inferre voluerit, cum litteris ad nos luaesan-
ctitatis ad quos probaveris orlhodoxos episcoposdi-
CAPUT XXIV.
rige, et apud eos nobiscum causam dicant. Et si
Libellus Macedonianorum Liberio Romano datut criminis fuerit approbalum, in auctore procul
episcopo. quid
dubio vindicetur. Hoc itaque libello legalarios obli-
Dominofralri et consacerdoii Liberio Eustalhius,
gans Liberius, eos in communionem snscepit. Qui-
et
Theophilus Sylvanus, in Domino salulem. bus dans bujusmodi litteras, abire praecepit. SOCRA-
Propier haereiicorumvesanas suspiciones, qui non TES, /t'6.IV, cap. 11. Edit. Chrisl. Vales. cap. 12.
cessant caiholicis Ecclesiis scandala generare, ea
omnem occasionera eorum p. 220.
gralia perimenles, profi-
temur synodum Lampsaco celebratam, et Smyrna, B CAPUT XXV.
aliisque diversis locis, orthodoxorura episcoporum. Epistola Liberii Romanmurbit episcopi,et Siciliensis
Pro qua synodo legatione fungentes apud tuam pa- concilii ad Macedonianosepiscopos post pmnilen-
tiam.
ternitatem, et universos Iialiae, cunctosque Occiden-
tis episcopos, lilteras deporlamus, catholicam fidem Dileciissimis fralribus et consacerdotibus Eusla-
tenere, atque servare quaein sancto Nicteno concilio thio, Cyrillo, Hypericio, Heroni, Elpidio, Maximo,
sub bealse memoriseConslantinoa trecenlis decem Eusebio, Eucarpio, Ortasio, Neoni, Eumalhio, Fau-
ct octo episcopis confirmata, perfecto, et iramobili stino, Proclo, Passinico,Arsenio, Severo, Didymioni,
statu hactenus, et in perpetuum permanebit, in qua Britanio, Callicrali, Damabio, Edessio, Eustochio,
ronsubstanlialitas sancte pieque definita est contra Ambrosio, Gelonio, Pardalio, Macedonio, Panlo,
Arii praviiatem. Similiterque noscum praedictiseam- Marcello, Heraclio, Alexandro, Adolio, Martiano,
dem fidem tenuisse, alque tenere, et usque ad tcr- Sthenelo, Joanni, Maceri, Charisio, Sylvano, Pho-
minum custodire manu propria profitemur : con- lino, Anionio, Autho, Celso, Euphranori, Milesio,
demnantes Arium impiamque doclrinam ejus ctira Palrieio, Severiano, Eusebio, Euraolpio, Athanasio,
discipulis suis eique similia sapientibus, ncc non om- Diophanto, Minodoro,Diocli,Chrysampelo, Eugenio,
nem haeresim, Sabellianos, Palripassianos, Marcio- C Eustathio, Callicrati, Arsenio, Eugenio, Marlyrio,
iiistas, Photinianos, Marcellianos, simul etiam Pau- Hieralio,. Leontio, Philagrio, Lucio, et universis
losamosateuos, eorumque doctrinam, omnesque his Orientalibus orthodoxis, Liberius episcopus et occi-
similia snpientes, et universas baeresessanctaefidei dentales episcopi, in Dominosalutem.
praedictaecontrarias, quaepie catholiceque est in Ni- Oplabile nobis pacis atque concordiae gaudiuro
cseaa sanctis Patribus explanala : an&lhematizantes vestraelittersedetulerunt, fidei luinineresplendentes,
praecipueexplanationem lectam in Ariminensicon- fratres charissimi, oblaiaenobis per charissimos fra-
eilio, tanquam conlrariam prsedictaefidei sancii con- tres et coepiscopos Eustaihium, Sylvauum, atqu<<
cilii in Nicaeaurbe celebrati; cujus lectione probata Theophilum, et maxime quia vestram sententiain
in urbe Thraciae Nicaca, dolo atque perjurio capli vestrosque sensus concordare et consonarecum mea.
Constantinopoli subscripserunt. Est autem fidesno- humilitale, et Italis atque Occidentalibus universi?
stra, et eorum pro quibus legalione fungimur, haec. affirmaverunt alque demonslraveruut. Et banc esse
Credimus in unum Deum, Patrem omnipotentem, cognoscimus catholicam et apostolicaro fidem, quae
omniuro visibilium invisibiliumque factorem, et in usque ad Nicaenumconcilium inlegra immobilisqufl
unum unigenilum Deum,Dominum Jesum Christum, servata est; et hanc ipsi retinere professi sunt, gau-
Filium Dei, natum ex Patre, hoc est ex subsiantia " dioquerepleli, el omne vestigiumac nebulas inepiae
Patris; Deum ex Deo, lumen ex lumine, Deuni ve- suspicionis abjicienles, non solum sermone eam, sed
rum ex Deo vero, natum, non factum, consubstan- etiain scriptura currenle professi sunt. Cujus exem-
tialcm Patri, per quem omniafacta sunt quae in coelo plar his litteris subdcre necessariumjudicavimus; ne
et quae in terra. Qui propter nos homines et propter ullam occasionem haereticis ad exercendas insitlias
nostram salutem descendil,etincarnatus csi.et horoo denuo relinquamus : quibus iieruro flammas proprise
factus, passus et resurrexit lertia die, ascendit in malilise commovenles, incendia discordiarum con-
ccelos, et venturus est judicare vivos et mortuos. Et suete rcsuscitent. Hoecinsuper sunt professi cha-
in Spirilum sanctum. Eos aulem qui dicunt: Fuit rissimi fratres nostri Eustathius, Sylvanus, ait|ne
quando non fuit, et antequam nascerelur non fuit, et Theophilus vestraro ciiaritatem semper hanc fidem
quia ex non existentibus factus esi, aut ex altera es- habuisse, et hanc usque ad terminum custodire,
sentia vel substantia dicentes esse, aut convertibilem id est in Nicsenaurbe a trecentis decem et octo
aut mutabilem Filium Dei, anathematizat calliolica episcopis orthodoxis approbatam, quse perfectam
etapostolica Ecclesia. continet veritatem et os totius hsereticaemultitu-.
Eustathius episcopus Sebasliaccivitatis, et Theo- dinis fjtfs. Lyr., pravitalis] obstruit atque dissol-
1089 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER VII. 1090
vit. Non enim spontaneo motu, sed nutu divino A ,* fessus. SOCRATES, lib. iv, cap. 11. Edit. Chrisl. Valet.
lantorum episcoporum numerus aggregalus est con- cap. 42, p. 222.
tra vesaniam Arii, quanto numero beatus Abraharn
313 lanta niillia fide destruxit. Quoefides, dum in CAPUT XXVI.
substantia et nominc consubslanlialitatis coulinetur, Cur Eunomius ab Eudoxio segregatutsit.
velut quoddam munitissimum el inexpugnabile ca- Circa haec itaque tempora Eunomius ab Eudoxio
slruin, omnia jacula et molitiones Arianaeincreduli- separalus seorsim agebat raissas; quoniam quem dum
tatis decenter evitat. Cum igitur orones Occidentales saepe[ed. V perse] rogasset ut susciperetur prseceptor
episcopi Arimino congregati, quando eos Arianorurn ejus Aetius, Eudoxius non audivit. Iloe amein nou
collegit vesania, quadam suasione, aut, ut verius di- ideorefutavit, quia sectam declinabat Aetii, cum eam
cam, mundana potentia, hoc, quod cautius erat in fide scilicet prsedicaret ; sed quoniaro omnes unanimes
positum, auferre aut oblique denegare conati sunt. illius, eum sectae alterius fatebantur. Ista ergo causa
Tamen nibil eorum calliditas profuil: nara pene om- fuit ut ab Eudoxio separaretur Eunomius. flaec igitur
IIPSconvenienles Arimino tunc lerrore permoti atque Constantinopoli gercbanlur. SOCRATES, lib. iv, cap. 12,
decepti, nunc resipiscentes atque anathemalizantes Edit. Christ. Vales.cap. 13, p. 225.
eos qui ibi convenerunl, aut subscribentes catholicae B ]
fidei quaein Nicaenaurbe sancita est, nobisque cora- CAPUTXXVII.
De laiebris Athanasii.
muuicantes, ferventius contra Arii dogma ejusque
discipulosinflammantur. Cujus reiindicium eliamipsi Deinde Alexandria prseceptuin proefectorum, stu-
legali vestrae civitatis agnoscentes, vosipsos in soa dio Eudoxii destinatum, conturbavit Ecclesiam. Ve.
subscriptione junxerunt, anathematizantes Arium et rum Alhanasius irrationabilem furorem populi me •
quaeab ejus sequacibus Arimiuo gesta noscunlur con- tuens, atque timens ne malorum faciendorum ipsa
tra fidem in Nicaeuaurbe sancitam. In quibus etiaro causa esse videretur, quatuor mensibus semelipsunt
vos capti, perjurio subscripsistis. Unde consequens in sepulcro patris abscondit. Cumque propter ejus
nobis visum est scribere charitati veslrse et adjuvare ab entiam, seditionem desiderio ip»ius populus exci-
jiisia poscemes; roaxime quia per professionemvesiro- tasset.agnoscens imperaior propter hoc Alexandrianri
rura legatorum resipiscentes [nts. Saniheod., venientes1, esse turbatam, litleris indicavit, ul Alhanasius licen-
Orientales cum ortbodoxis Occidenlalibus concordare ter teneret Ecclesias. Et hsec fuit causa ut usque ad
cognovimus; et significamus, ut uoveritis blasphemos Athanasii mortem Alexandrina non lurbaretur Eccle-
Ariminenses, qui tunc videbantur per subreptionem sia. Quia vero post ejus mortem rursus Ariani eas Ec-
fiiaculaii,nunc analhematizatos, et universos ad Ni- (G clesias invaserunt, post pauca narrabo. SOCRATES, lib,
caenam respirasse fidcm. Quod oportet per vos omni- iv, cap. 12. Edit. Chrisl. Vales.cap. 13, p. 225.
bus indicari quatenus possint qui violenter laesisunt,
CAPUT XXVIII.
wliquandoab haereticistenebris ad divinum luraen ca-
tholicae libertatis accedere. Qui post hanc synodum, De concilioTyanensi, ubi lillerm Liberii et Occidenta*
nisi voluerint respuere venenum perfidiaeet blasphe- lium sunt receptm.
uiias Arii universas abjicere easque anathematizare, Hlo siquidem tempore celebrabatur concilium in
cognoscant se cum Ario ejusque discipulis, cacterisque Tyanis ab Eusebio episcopo CsesareaeCappadoeise,
serpentibus, sive Sabellianis, vel Patripassianis, aitt Alhanasio Aucyrae, Pelagio Laodicioe,Zenone Tarsi,
cujuslibetalterius haeresissocios esse, et communione Paulo Emeseuo, Ostresio Melitinense, et Gregorio
privatos ab ecclesiastica synodo, quaead se filiosadul- Nazianzeno, aliisque roultis, qui verbum consubslau-
terii non admittit. Deus vos ineolumes custodiat, fra tialilatis servandum esse apud Antiochiam Joviano
tres charissimi. Has litteras Eustalhius cseterique per- imperanle decreverant. Releguntur ibi Liberii et Occi-
cipientes, ad Siciliam rursus devenerunt, ibique fa- denlalium litteroesacerdotum. Quamobrem gaudiore-
cientes synodum Siculorum episcoporum, coram ipsis pleli scripseruntuniversisEcclesiisut legerent decrela
consubsiantialitatis fidem professi sunt. Cumque Ni-. jjv episcoporuin apudAsiaro celebrata, et Liberii litteras,
cscnam fidem roborassent, consonas ab eis quoque Ilalorumque, Afrorum, atque Gallicanorum, nec non
percipientes epistolas, ad eos, a quibus fuerant desti- Siculorum. Detulerant eniin horum lilleras legati de
pati reversi sunt. Qui Liberii praecepta suscipientes, Lampsaco deslinali, ui considerarent omnium nume-
legationes mitiebant per civitates apud prsesules, et; rum sibimet concordantium. Plurima namque mulli-
consubstantialitatem fidei prsedicabanl: invitantes eos tudo concilium Ariminense vincebat; pariterque scri-
ut in Taisuni Ciliciai pariter convenirent; quatenus pserunt, ut in Tarsum Cilicioeconvenirent certa die;
Nicsenamroboranies fidem, de cseterosolverent om- et illi quidem hoc modo alterutros invitabant. Cumque
nem contenlionem.Quaefieri poiuerunt, nisi Eudoxius. synodus pararetur in Tarsum, conveniemes in Antio-
Ariaiiaereligionisprsesul,tuiic apud imperatorem emi- chia Carise,quasi 34 Asiani pontificessiudium quidem
nensvalde.prohibuisset.Quiampliuspropterindiclum i concordiaeecclesiasticaecollaudabant, consubslantia-
iler ad Tarsum accensus, mala in eis potiora commisit. litatis vero nomen respuentes, fidem in Antiochia et
Quia vero Macedoniani per legatos, quos miserant, Seleucia prolatam roborare nitebantur, 314tanQuani
commuuicantes Liberio, Nicaenamconfirmaverunl fi- I.uciani martyris exislenlem, et multoruui sudoribus
dem, ipse Sabinus in colleciioue synodalium esl pro- a progenitoribus suis approbatam. Verum imperator
 »091 M. AURELII CASSIODORI 1002
sjudio Eudoxii synodum in Ciliciacelebrari prohibuit., A
iraperaior implefum est, et in aliam sequentem navi-
SOZOMEN., /t6. vi, cap. 12, p. 652. culam nautsetranseuntesconcremaveruntnavem.Con-
CAPUTXXIX. tigit aulem venlum subsolanum nimie flare; et ita
Di> Ettdoxio episcopoAriano,et de perseculioneVa- navis velociler est accensa. Cujus reliquiaeperven-s
leniis propler Evagriumortliodoxumepiscopum. runt ad locum qui Acidiza nuncupalur, ubi ad plenum
Igitur hnperator Valens feslinans adAntiochiam, de cum viris religiosisabsumptsesunt. Quod tamen aiunl
non sine ullione transisse. Fames namque repente
Constantinopoli digressus, venit in Nicomediam, et
illic hujusmodi causa moratus est. Eudoxius enim secma est circa Phrygiasgentes; ita ut necessiiatem
Arianoereligionis.mox post egressum imperatoris de- h berent habitalores patriam relinquere, el ad Con-
funclus est consulatu Valentiniani ct Valentis tertio slaniiuopolim diversasque provincias properare. So-
lib.
(An. Dom. 370), cum undecim annissedemConstan- CIUTES, iv, cap. 13. Edit. Christ. Vales. cap. 16,
227.
tinopolitamc tenuisset Ecclesia;. Quamobrem Aria- p.
ni in locum ejus ordinaverunt Dernopliilum.Verum CAPUTXXXI.
procdicalores consubstantialitatis opportunum judi- Quid Vatensgesser'\tin Antiochiael Cappadocia.
cantes invenisse se tempus, Evagrium quemdam suae Valens ilaque, Nicomedia relicta, pergcbat ad An-
,"
fidei constiluerunt episcopum. Quem ordinavit Eusta- tiocbiam. Iulerea dura venisset ad Cappadociam,so
thius,dudumAntiochenusepiscopus,qui priusquidem lite [ms.Lyr., sollicite] ejus loci turbabat Ecclesias,
a Jovianofuerat de exsilio revocatus; tuncaulem ade- Arianis eas tradere volcns. Quodse credebat cito per-
rat in urbe Constantinopolilatenter degens, ut con- ficere,eo quodpro quibusdaminimicitiis Basilius Eu-
substantialitatis praedicaioressua praesentiaroboraret. sehio, qui lunc Caesariensemregebat Ecclesiam, vi-
SOCRATES, /f'6.iv,c.13.Edil. Clirist.Vales.c.ii,p.225. debatur offensus; el abscedens in Pontum, cuni mo-
Hocfacio exaliorursusinitio persecutionemAriani nachis habilabat ibi pbilosophanlibus. Porro populus,
movebanl. Iiaecgesta dum pervenissent ad principem, el maxirae nobilium ac sapientium,Eusebiumiu suspi
meiuens ne sediiionetivilas liirbarelur, niilitarcmma- cione habebanl, quasiipse fuisset auctor fugseviriphi-
num a NicomediaConsiantinopolimdestinavit : prae- losophi vila verboque perfecti. Vplebantque eum de-
cipicns ut leneretur et ordinator ot ortiinatus, et aller serere, et apud semetipsosmissarurn celebrare solem
alibi mitterelur in exsilium. Eustathius igitur in Bi- nia. Sed Basilius quidem, ne turba nascerctur iu
sam Thracise civitalem mittitur, Evagrius in locum populo per sediliones haereticorum, agebat in Ponto
aliuiu destinatur. His ita gestis, Ariaui ampliuseffe- silenlium cum suis episcopis, qui semper adlntserant
raii, vexabant vehementer orthodoxos, caedentes, , illi. Contigit eiiam ut circa Eusebium odium populi
conlumeliis afiligcntes, carceribus recludentes, pecu- ^ nascerelur. Dumque Basilio fuisset nunliatum quia
niisque saepe darnnificantes,et omnia conlra eos fa- Valcnsveniret in Cappadociam,relicip Ponio, Caesa-
cientes importabiliter. Quaedum illi ferre non possent, ream venit, et paclis cura Eusebio celebratiSj Eccle-
ad supplicandum principi veniebanl, si quo modo me- siara pro tempore suis adhortationibus roborabal.
rerentur violenlias evilare. Sed hoc cogitanies, valde Valensaulem, dum suam intentionem non valuisse'
frusirati sunt, ab injusto s,earbitraii jusiitiam prorae- implere, cum episcopis secum anibulantibus tunc
reri. SOCRATES, lib. IV, cap. 13. Edit. Christ. Vales. abscessil. SOZOMEN., lib. vi, cap. 15, p. 616.
cap. 15, p. 226. Igitur imperalor Valens parvipendens [ed. V., per-
Cumque viri electi ex ecclesiastico collegio octo- videns] famis invasionem, venit Antiochiam Syriae.
ginta numero, quibus prseerant Urbasus, Theodorus, Cumque ibi moraretur, nolentes Arianis cnnsentire
ct Menedemus, in Nicomediam pervenisscnt. preces vaslabal, vehementerque consubslantialilatis praedi-
obtulerunt imperatori, violentiamproclaniantes, el ea catoribus imminebat. Et quos duiii Ecclesiis pena
quaevidebanlur esse perpessi. SOCRATES, /i6. IV, cap. omniumcivilatumOrientalium expulissel, non ei hoc
13. Edit. Chrisl. Vales.cap. 16, p. 227. suffecit, sed etiam eus diversis suppliciis subdidit,
CAPUT XXX. mullosque diversa morle conlraditos inleremit, plu>
] rimos tamen necabatinflumine. SOCIUTES,
** /t6. iv, cap.
Quod ocloginia orthodoxia Valenle in navi cremati 14. Edil. Chrisl.
suni. Vales. cap. 17, p. 228.
Indjgnatus.igitur imperator, ad praesepscelaviliram, CAPUTXXXH.
la.leuiera.utem,Modes.tpprsefectapraecepitut eos com-
Quomodoin Ede&samuliercum fiiio curwu ad marly-
picueus.ps,occideret. Modusautern mortis erat qup- rium, prwfectuwel imperaloremslu,pefactos a crude-
dammodo peregrious, quapropter meraorisecontradi- litale removerii.
t.us. Metuens enim prsefectusne seditionasceretur in Dicendum quoque esl. quod in Edessa Mesopota-
populo, si eos aperte perimeret, simulavit se eos vj- miaegeslumessedignoscitur. In bac urbe est Tliomse
rosexsilio destinare. Illis autem simpliciteracquiescen- apostolibasilica, clara nimis pariter et ornata. In qua
tibus, jussil eos prsefeclusrailti in navem quasi exsilio prppter loci reverentiamcolleclsesoepiuscelebraban-
develiendos: praecipiensnaulis ut cum ad mare me- tur. Quam yolens imperator inspicere, et agnoscens
uitiui pervenirent, eos demergerent, et hoc modo rno- sibi pnroes odiosos 315 ibidem convenire, fertur
rcrcnlur. Quo facto, perduclis eis in medium sinum manu percussisse praefectum,cur exinde orthodoxos
qui vucatur Astacenus, quod jusserat prsefeclus et non expulerit universos. Cumque praefeclusinjuriara
1093 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER VII- 1004
passus, invitus indignationi principis ministrare con- jA invidia, ut imperatori dicerent, quia plurimum hono-
lenderet (non enim volebat tantis horoinibus caedes rero viris illisquseconlumelia putabaturafferret. Hoec
inferre), lalenier mandavit ut irnlUis in illa basilica agnoscens imperator, jussit ut bini separarenlur, et
remaneret. Sed nemo respexit neque consilium neque aliosquidem in Thracias, aliosinextremam Arabiam,
terrorcm ejus. Omnes enim altera die ad locum ora- alios vero in Thebaidaedispersit urbes. Aiunt enim
lionis pariler conQuxerunl. Cumque praefeclus cum quia et am fratres quos natura junxit, crudelissimus
rnulta militummanu ad basilicam fcslinaret ut impe- corpore separavit. Porro Eulpgium praesulem illo-
ratoris perficeretjussionem,quoedam muliercula cum rum, et Protogenem, qui post eum fuil, in Antinoum
paupertatedegens, suum liliuni manutrabenscursuque usque transmisit. Quorurovirlutemnonpalior oblivioiu
ad illambasilicaro properans, praefectiinterrupit offi- coniradere. Cum euim concordem viderent civitatis
cium. Indignalus vero pracfectosmulierem jussit sibi episcopum,ecclesiasticoquccollegiocommunicarent,
adduci, dixilque ad eam : 0 infelix mulier, quo sic viderunt paucos esse ad ecclesias concurrentes. De
indecenter curris? At illa : Ubi el alii, inquit, ire qua re consulentes, agnoverunt babitatores civitatis
fesiinant. Tunc ille : Nonaudisti quia pra?fectusillic esse paganos; unde dolentes de eoruro incredulilata
occisurus esl universos quoscunque compereril? Et lamentati sunt: non lamen lugendum esse diu arbi-
niulier : Audivi, inquit, ideoque festino, ut illic in- B
! trati sunt, sed omni virlute de medicina cogitaverunt.
veniar inler eos. Et ubi hunc parvulum trahis infan- THEODORSTLS , lib. iv, cap. 16. Edit, Chrisl. Vales.
tem? Tuncmulier ait : Ui et iste martyrium suscipere cap. 17 el 18, p. 170.
merealur. Haeccuroaudisset vir ille, consideravitcon-
CAPCT XXXIV.
curremiuru volunlalera. Et mox recurrens ad princi-
De miraculis confessorum.
ei
pem, suggessit quod essentomnes morlem pro sua
fide suscipere praeparali : irrationabile dicens brevi Sacratissiinus igitur Eulogius, in habitaculo suo
tempore lantos occidere. Quo diclo ab ira revocavit redactus, lota die toiaque nocte omnium deprecaba-
imperalorem. Hoc ergo modo Edesseni furore-mim- tur Deum. Protogenes autem valde dignissimus, Eu-.
peratoris effugiunt.SOCRATES, /t6. IV, cap. 14. Edit. noraii litteris eruditus, ad scribendum velociier pra>
Christ. Vales. cap. 18, p. 228. paratus, inveniens opportunum locum, eumque sibj
segregans ad doceudum, adolescentiura magister ef-
CAPUT XXXIII. feclus est, quos el scribere velociter edocebat, et di-
De examinalioneet exsilio plurimorumorthodoxorum. vina erudiebat eloquia. Diclabat eis Davidicas me.
El hoecquidem cum praefectusimperatori dixisset, kidias, et apostolicae doctrinse congruas lectiones
populum quidem, quod suslinebat, non pertulit ex- Q mcditari praecipiebat. Cumque unus adolesceiitiuni
periri. Verumigilur duces eorum, id est presbyteros incidisset in segritudinem, venit ad doraum ejus; ef
ntque diaconos intenogare prseceptus esl, ut unum e tenens aegrotidexteram, languorem orationibus eff,u-
duobus eligerent : aut communicare lupo, aut urbe g/avit. Hoc agnoscentes aliorum parentes infantiuiu,
pelli, et in quibusdam extremis parlibus desiinari. deduxerunt eum ad domos suas, et aegrolisauxiiiari
Cumque congregasset universos, milibus utebatur deprecabantur. Al ille non anle se dixit Deum ul ex-
verbis, persuadere nilens ut leges sequerentur impe- pellerentur aegritudinesrogaturum, nisi prius oegroti
ratoris : indicium vesaniaedicens esse, ut tanlo im- sacri baptismatis munere potirentur; quod illilaetantei
peratori pauci homines resultarent. Cumque cuncli impleverunl. Cogebatenim aos salutis desiderium, et
lacerent, ad borum ducem Eulogium, virura valde sub uno animae corporisque sanilate fruebanlur. Si
laudandum praefectusait : Cur non respondes hjs quando vero alicui suasisset ut sacram gratiam merc-
quaedicuntur a nobis ? At ille : non, inquit, opoftet retur accipere, deducebat eum ad Eulogium, etcon-
nihit interrogatum respondere. Tunc praefectus : cutiens januam, rogabat ut aperiret, ac signum do-
Multaitaqtie verba locutus sum, monens vos quaesa- minicum ei qui fuerat renatus imponeret. Cumqiia
lis expediunt. Porro Eulogius universis hsec dicla ille diflicilius aperiret, ne inlermitleret orationem,
fuisse respondit; et incongruum esse ut soius, alios I) dicebat polius esse necessariam salulem erranlium.
despiciens, resporideret. Si vero me solum , inquit, Mirabanturigilur universi, videntes Protogencm talia
interrogas, meam declarabo sen.tentiam. Prsefeclus facere, qui licet tantis lumen divinae cogniiionisim-
ait: Communicapossidenti regnum. Al ille pacifice pcrtiret, tamen Eulogio primatum per omnia rcser-
et nimis gratanter ait: Ei mihi regni quoque sacer- varet; ut eos quos capiebal illi magis offerret. Unda.
dotiique consortium est. Tunc praefectusirrisionem coiijiciebant multo magis virtutem illius eminere.
sentiens saeviebat, et injuriis contra senem usus, Cura igitur flucluaiio quievissel, tranquiliilate facta,
eiiara haecaiijecit: Non hoc locutus sum, fulminan- remeare praecepiosdeduxerunt omnes ingemiscentes,
de; sed quibus communicat impcrator, communica- et lacrymantes, maximevero prxsul Ecclesise,eoruin
re vos monui. Cumque dixisset senex pastorem se privatus affectu.Cumque ad propria remeassenl, san-
habere, et illius uulibus obedire, octoginta eodem cius quidem Eulogius, Barse maximo ad vitam fe'i-
lemporecomprehensQSdestinavit in Thraciam : quii cissimamiranseuute, ejus suscepit regimen Ecclesiae.
cum ducerentur, plurimoperiter [ed., pariter] appa- Porro mirabilis Prologenes colere jussus est urbein
ratu fruebantur. Civitates eniro occurrebant, et vici, Carrensium desolntam, et spinis genlilium undique
devictores athlelas hoiiorantes. Sed hosles armavit, plenam, quoc utiquc plurimis laboribus indigebat.
 M. AURELH CASSIODORI 1096
1095
THEODORETUS, tib. lv, cap. 16. Edit. Christ. Vales. A\_hoc dixisse : Ego quidem etiam cras ipse regredior,'
171. dummodo tu sententiam non permutes: sed uiere
cap. 18, p.
minis tuis. Post hsec verba praefectus occurrens im-
316 CAPUT XXXV. peratori, quae dicla fuerant, et virlutera viri hujus,
De responso dmmonis,quis post Valentem imperaturus animseque forlitudinem, el fiduciam, nuntiavit. Tunc
estel, el quod ob hoc Valens mullos occiderit. lacens iroperator ingressus est. Post hsec igitur
ergo
Eodem tempore dxmon quidam erroneus, crudeli- conligit ut divinitus sibi plagas videret immissas.
tale Valentis abusus, ei persuasit ut perscrutaretur Filius enim ejus aegrotans, circa ipsas morlis porias
quis post eum suscepturus esset imperium. Quamob- agebatur periculo. Sed eiiam conjugem diversae oc-
rem necromantiam fecit. Quibus arlibus adimplelis, cupaverant passiones. Cognoscens ergo causam suae
plurimos ille(daemon nonquidem aperta, sedobliqua tristitiae, virum sacratissimum, quem punire minaba-
solite rcsponsa proferens) interemit. Nam cum de tur, venire ad palalium deprecalus est. Duces auicra
imperio consuleretur, quatuor litteras demonstravit, prseceptis imperialibus ministrabant. Tunc itaque
0, s, o, §, dicens hoc nomeii post Valentem iroperii naagnus Basilius veniens ad palatium, vidensquc
culnien accipere. Quod dum ad aures pervenisset
principis filium circa mortem, ad vitani eum remea-
imperatoris, zelo ductus, multos peremit, quos ty- turum esse promisit, si per pios viros sacro bapti-
rannidero assumere judicavit. Occidebantur itaque g' sraate Haeccum dixisset, egressus est. At
potirelur.
Theodoriti, Theodori, Theodoti, Theodosii, Theodu- ille jurisjurandi quod baplismatis tempore promise-
- li, et quicunque has litteras iu capile sui nominis
rat, meinor, secundum stultum errorem praesenlibus
habuissent. Inter quosetianiTbeodosioIusqiiidam.vir Arianis filium baptizare praecepit. Quo geslo, mox
fortis, ex Hispania provincia genus ducens, occisus infans terminum «itae sortitus esi. Poenitentia vero
est. Hoc ergo limore plurimi sua nomina mutaverunt, ductus Valens, et noxiam jurisjurandi judicans veri-
negantes quae prius habuissent cum juramento, ut
tatem, in sacrum templum ingressus, magni Basilii
pericula declinarent. /I'6.
SOCRATES, IV,cap. 15. Edit.
magisterio [ed. V., miriisterio] sociatus est, et altari
Qhrist. Vales. cap. 19, p. 229. obtulit dona solemnia. Quera intra aulsea, ubi ipse
CAPUT XXXVI. residebai, venire praecipiens, multa apud eum de di-
De Basilio episcopo Cappadocim, et quomodo exsilii vinis dogmatibus verba locutus est, et docenlem li-
minas evaserit. benter audlvit. Ubi lunc aderat quidam nomine De-
Valens igitur imperalor, cum universas, ut ita di- mosthenes, super imperiales epulas constitutus, qui
cam, Ecclesias pastore nudasset, in Caesaream Cap- drim doctorem roundi culparet, barbarismum fecit.
padocicevenit, cujus tunc prsesul erat Basilius, lumen Q Tunc sanctus Basilius subridens : Vidimus, inquil,
tolius orbis. Prsemisitque pracfectum, praecipiens, ut sine litteris Demosthenem. Cum vero polius ille mi-
aut flecteret Basilium, quatenus dogmati comrouni- naretur, sanctus ait Basilius : Tuum est de pulmen-
caret Eudoxii, aut hoc facere nolens expelleretur. tariis cogilare, non dogmata divina decoquere. Post
Audiens enim gloriam tanli viri, noluit ei prius in- baec imperator ila dilexit viruro, ul etiam opiima
ferre cerlamen : ne dum Basilius fortiter ejus jacula prsedia, quae illic habebat, pauperibus qui ab eo gu-
devilaret, fieret caeterisclarior imago virluiis. Hujus bernabantur offerret: ex quibus leprosis prsecipue
machinamenta, velut tela aranesc facla sunt; suffece- necessaiia ministrantur. Primum ergo Valenlis im»
runt enim caeteris sacerdolibus ad utilitatem sui an- petum hoc modo raagnus Basilius declinavit. Cura
tiquae Patrum narrationes, et velut quaidara turres vero postea reversus illic fuisset, priorum oblitus,
rourum fidei indeclinabilem servaverunt. Porro prx- quoniam a seductoribus ejus voluntas obsidebatur,
feclus Caesaream veniens, et evocans magnum Basi- rursus eura movebat ut ad partes declinaret hsereti-
lium, honoravit, et ir.ansuetis apud eum sermonibus cas. Cui non persuadens, legem de ejus scribi prae«
usus est: monens ut tempori pareret, et non tanlas cepit exsilio, quani volens manus suae subscriplione
Ecclesias propler parvam dogmalum subtilitatem ve- roborare, nullum apicem coroplere praevaluii, cala-
xari palerelur. Promiitebat etiam imperalorias ami- JJ mus enim contritus est. Cumque secundus et lertius
ciiias, multaque beneficia, propter lisecplurimis offe- calamus hoc pertulisset, et adhuc legem impiaro fir-
renda. Verum ille vir sacralissimus ait adolescemi- mare conlenderet, commota est ejus dextera, eam-
bus hacc verba congruere: Illi, inquit, et itlorum que subilo tremor invasit. Tunc ejus animo terrore
similes talia proroissa respiciunt. Nam qui divinis completo, arababus manibus chartara rupil. Osten-
saginamur eloquiis corrumpere de divinis dogmati- ditque provisor omnium Deus, quia et alios ipse per-
bus neque unam syllabam paliuntur; sed pro his, sii misitpati, et hunc ab insidiis liberavit;et per ea
conlingat, etiam omnes mortis species amplectuntur. quae in isto contigere, signum propriaevirtutis osten-
Amicitias aulem imperatoris, magnas quidem cumi dens, cl per alia dispensalionis fortiludinem virorum
pietate judico, sine qua perniciem potius has appello. praedicans optimorum. THEODORETCS, lib. iv, cap. 17.
Cumque prsefectus saeviret in eum, stultumque voci- Edit. Christ. Valet. cap. 19, p. 173.
taret, sanctus Basilius ait: Hanc stultitiam semper Sciendumvero quia dum viveret Aibanasius Alex-
habere exoro. Quem dum egredi tunc juberet, utt andrinus episcopus, divina quadam providentia
quid deberel facere cogitaret, senlentiamque suarai Alexandriam vel jEgyptum distulit commovere, au-
altera die depromeret, ferlur vir ille faraosissimus. diens Athanasium a cuncla diligi plebe, et metueus
1007 HISTORIA TRIPARITTA.LIBER VII. 1098
ne forte seditione facta respublica vexarelur. Verum A A tutem luctaminis spiritualis ostendens. THEODORETLS,
Atbanasius consulalu Gratiani secundo et Probi (An. /t'6.iv, cap. 19. Edit. Christ. Vales. cap. 21, p. 176.
Dom. 371), post crebra pro Ecclesiaestatu certamina CAPUT XXXIX.
hac privatus est vita, cum quadraginta et sex annis
multa sedem rexisset So- Qummiracula gesserinteremitmin exsilium a Lucio
per pericula episcopalpm. destinati.
CKATES, /i6. iv, cap. 16. Edit. Christ. Vales. cap. 20,
230. Hujus ergo loci tunc incolas, sequaces Antonii,
p. infelix Lucius expulit; eorumque sanctissimos prae-
317 CAPUTXXXVII. sules Macarium venerabilem, aliumquu Macarium,
De fine AlhanasiiAtexandrini, et successionePetri, et Isidorum et caeteros de speluncis suis ejiciens, in
seditione conlra eum facta, et quod Romam pro- quarodam insulam qu.c ab impiis habitabatrir bomi-
feclussit. nibus deslinavit; quippe quae nunquam magistruiu
Cum igitur in Alexandria victor Atbanasius, post navis in littus insulm
mulia cerlamina innumerasquecoronas, vitai termi- ,.susceperat pietalis. Cumque ab illis honorabatur, reliu-
nuon suscepisset, et ad laborum suorum prsemia de- pervenisset, daemon,qui
Petrus vir quens idolum, ubi dudum habitare consueverat, fi-
migrasset, suscepit opiimus prsesulalura, liam sui sacerdotisinvasit, et bacchantemilluc
usque
quem dudum ille beaius elegerat, cunctis una con- ** ] perduxit ubi navis advenerat monacborum. Tunc
senlienlibus et sacerdolibus, et nobilibus, cunctaque
daemonutens lingua puellseclaraabat, sicut in Pbi-
plebe, et favore suo propriam ostendentibus volun-
tatem. Is enim Athanasii sudoribus particeps fuit, et lippis per Pythonissam. Audiebantque cuncti viri
simul atque mulieres daemonemproclaroantem : O
dum esset in civilate, et dum diversa latibula per-
cumeo sustinuit. polenliam vestram, o minislri Christi : undique a
agraret, multifariaquepericula Qua- vobis
cuncti sacerdotum expellimur a civitatibus atque vicis, a mon-
propter concurrentes, dignum tibus simul et colubus, ab eremo, quae
haeredem Petrum Alhanasii clamaverunt. THEODO- batur hominibus. privata pro-
Sperabamusin hac iusula commo-
lib.
RETCS, IV, cap. 18. Edit. Christ. Vales. cap. 20, rantes, a vestris jaculis liberari : qua spe noscimur
p. 175. esse fruslrati. Huc vos persecutores miserunt, non
Cumque eum in pontificali sede constituissent, ut vos vexarent, sed ut nos per vos magisexpelle-
repente judex provincise paganorum populum con- rent. Ecce recedimus ab hac insula; virtutis enim
gregans, et pariter Judseorum,ecclesiae septa cir- vestraeradiis jaculamur. Haecdicentes et his similia,
cumdedit, Petrum exire praecipiens, nolentemque puellamque in terra proslernentes, ipsi
interminatus est ut abstraheret. Faciebat hoc impe- nino quoque om-
disparuerunt. Tunc ille sacratissimus chorus
ratori placerevolens, dum ei contraria sapientes ca- < G oratione facta suscitavit puellam, et suo patri sanam
lamitati submitleret. Quod autem verum est, impie- restituit. Verum illi qui miraculura
tatis ira compleiur : idolis potius placere nitebatur, valentemque ad sanctorum
conspexerant, provolutipedes, saluiis
et tempeslaiemEcclesiseciaram pulabat esse festivi-
viaticum se pereipere supplicabanl. Et teinplumqui-
tatera. Petrus itaque vir mirandus, insperalum re-
dem daemonumdestruxerunt; doctrinaevero radiis
spiciens bellum, latenler egressusest, et conscendens
illurainati, sacri baplismaiis gralia sunt potiti. Hisin
navem, profectus est Romam. THEODORETUS, lib. iv, urbe
nuntiatis, orones populi congregali Lucio de-
cap. 19. Edit. Christ. Vales. cap. 21, p. 176. Irahebant : dicentes iram sibi imminere divinilus,
CAPUT XXXVIII. nisi sanctorum reverteretur chorus. Sic ilaque me-
Qua crudelilateLucius Alexandriamfuerit introduclus. luens lumultum civiialis Lucius, sacratissiraosviros
Transactis vero diebus paucis, Euzoiusab Antio- ad suas speluncas remeare prsecepit. Et haecquidem
chia venit cura Lucio, et ecclesias ei contradidit; sunt digna quaeaboroinationemillius impietatis ape-
riant. THEODORETCS, /t6. IV, cap. 19. Edit. Christ.
cujus eliaro impietatem Samosateninoscuntur ex- •
Vales.cap. 21, p. 176.
perli. Populus autem doctrinis primum Athanasii
satiatus, deinde fastidienscibum sibimet offerricon- CAPUT XL.
trarium, ab ecclesiasticis collegiis se suspendil. LittermPetri Alexandriniponiificis, in quibus Lucit
Porro Lucius arroigeris utens cultoribus idolorum,, mala referuntur.
alios verberabat, alios suspendebat, alios cogebatt Verumtamen prsesumptionis ejus iniquiiates lit-
effugere, aliorum vero instar barbarorum vastabatt terac Petri mirabilis edocebunt. Quaruro ego longin-
domos. Sed haec melius vir mirabilis Peirus in suai quitatem fugiens, quse in medio posita sunt ponere
narrabit epistola. Ego taraen unum scelerum Luciii non omittam. THEODORETUS, lib. iv, cap. 19. Edit.
referens, epistolam Peiri ponara. Viri quidam ini Christ. Vales. cap. 21, p. 177.
i£gypto conversationemimilantes angeiorum, et ci- Provinciae,inquit, judex Palladius, cum esset re-
vitatis eviianles turbas, vitam agere in ereroo potiuss ligione paganus, et idola semper adoraret, eontra
elegerunt, arenosamque lerram et sterilem fructi- Christum ssepius diraicare conabatur; et colligens
ferara reddiderunl, fructum quippe Deo suavissimum n praedicturapopulum, impetum fecil adversus eccle-
virtutis eorum et optimum referentem. Cujus deserti1 siara, lanquam si barbaros subdere nilerelur. Tunc
mulii quidem videntur esse victores. Sed a puero» itaque multa crudelia gesta sunt, quae solummodo
iliic crevit Antoniusille famosissimus,monachisvir-- dictare volens, ipsa rei roemoria dolore roaxirap
PATROL.LXIX. 35
1099 M. AURELII CASSIODORI 1100
stiin commplus, el fluxum protuli lacrymarum; A aderat), nosier quasi successor directus est, aut pro
diuque hoc potueram pali, nisidivina ratioue animum episcopalu quasi mundanam comparans digniiatem
relevassem. Iii ecclesia enim quae Theona vocatur quidam Lucius, lupi nequitiam et actus habere fesli-
ingressa mullitudo, pro verbis honorabitibus idolum nans, non orlhodoxorum episcoporum concilio, non
favoribus 318 exsuliabant. Pro sacrarum Iectione decreto veracium clericorum, non petitione popu-
Scripturarura turpes manuumplaususagebanlur. Re- lorum electus, sicuti concionantur ecclesiasticaesan-
iractaequecum turpitudine voces conlra Christi vir- ctiones; non quisquam episcoporum, non presbyte-
gincs contumelias dicuni, quas lingua hominum pro- rorum, non diaconorum, non populi multitudo, non
ferre non palilur. Audiens enim quilibet sapientiura praecedebant eum monachi hymnos decantanies
lalia, claudebai auditus, et magis optabal esse sur- Scripturarum. Sed Euzoius erat cum eo, dudum
dus, ne hujusmodi verba audire compelleretur. Sed quidem damnatus cum Ario in sancto Nicaenomaxi-
utinam veibis peccandoquievissent, et non acta ver- moque concilio : nunc autem per patrocinia [ms.
borum turpitudinem superassent. Facilis namque Lyr., parrochiam] Anliochensiumvastator Ecclesiae,
detractio est hujusmodi, apud quos Christi sapieniia et comes largitionum, ac mililum dux omni impieiate
et doctrinaecultus inhabitat. Hi siquidem irae vasa, notissimus, nomine Magnus, qui Juliani teroporibus
ad ptirdifionem facta, subsannanles, et horribilem P Beryliorum incendens ecclesiam, beatae memoria».
sonum de naribus emittentes et, ut ita dicam, fe- Joviani temporibus ex propriis facultatibus eara re-
torem veluti de quodamcuuiculo profundentes, vestes parare coactus esl; ita ut pene caput tunc amitteret,
sanctarum Christi virginum disrumpebant, quarum nisi multoruiii labore imperialem clemenliara me-
coniinentia formamsanctoruro imitabatur angelorum. ruisset. Considerare siquidcm haecvesirum zelum,
Et, sicut babet natura, nudas per totam circumfe- et ad vindictam excitari deposco, quanta et qualia
rentes urbem, sicuti volebant eis cum turpitudine sint commissa contra Dei Ecclesiam, cum talis ad-
deludebant. Si quis autem eos tunc compatiendopro- versum nos fuerit tyrannus excitatus. Is enim Lu-
hiberet, vulneribus maceratus agebatur. Vaeillis cla- cius, qui per vestram religionem, et omnes ortho-
dibus. Multaesiquidem violentam corporis sustinuere doxos episcopos frequenter abdicatus est pro ratio-
corruptionem; plurimae virginum vectibus in capite nabilibus causis, nunc astitil civilaii; et non solum,
caesae,sine voce manserunl; quarum etiam funera sicut blaspbemus et insipiens, dicit in psalmis : Non
solemni sepulturae tradi prohibita sunt. Mulla de- esl Deus verus Christus; sed etiam in opporlunita-
nique corpora, hactenus a parentibus ingemiscentibus tibus est corruptus atque corrupit: gaudens in blas-
inquisita, reperiri non possunt. Sed eur parva de pbemiis contra eos qui Salvatorem colere coropro-
magnis loquor? Cur in istis immoror, et non potius C bantur. Cum eiiiin paganorum sensibus est vicinus,
•d necessaria jam recurro? In quibus bene novi, recenlem praesumiterroneus colere Deum. Nam alii
quia mirabitur quilibet nobiscum obslupescens pa- coraro eo laudes hujusmodi proclamabant : Bene
tientiam Domini, quia non repente universa con- venisti, episcope, qui filium non defendis. Alii dice-
clusit. Quae enim nunquam facta sunt, neque per bant : Te Serapis amat et huc introduxit: simula-
seripturas patrum nostrorum diebus audita, haec crum ulique paganorum iiominantes. Inter haec
super ipsum altare impii committebant. Sicut enim eodem mpmento [ms. Lyr. et ed. V., monenle] prae-
in scena turpi consistentes, puerum quemdara na- dictus Magnus impietatis ejus socius indivisus, ar-
turam masculi deneganlem et utentem veste femi- miger amarissimus, et minisler crudelitatis ejus,
nea, inunctis oculis, et vultu serico colore depicto, collecta multitudine populorum, presbyteros atque
nt de vestilu histrionis fingeret (ut apud prophetam diaconos decem et novera numero comprehendens,
scriplum est) idolum feminei schemaiis super ipsum quorum quidam oclogesimumtranscenderant annum,
altare, ubi advenlum sancii Spiritus invocamus, cir- tanquam capios in quodara scelere, et Roraanorum
cuitus huc et illuc agere, et manibus gestum [Ed. V., inimicos, legibus coarctabat : nesciens virlulem
aboroinalionem; Ed. Niv. et Frob., saltalionem] ce- Chrislianorum legis, el aposioiorum fidemper Patres
lebrare fecerunt : ridenles, nefandasque mittenles 0 traditam nobis; baecetiam clementissimumprinci-
voces. Qui rursus hoc parvum judicanies, et prae- pero Valentemgrata habere pronuntians. Flectimini,
terita decora quara turpia potius aeslimantes, quem- inquit, miserriroi, et Arianorum concordate dograa-
dam ex suis turpiiudine notissimum, veste genitali- tibus. Flectimini, ignoscet enim vobis Divinitas;
busque nudatum, in sede ponentes ecclesiae,concio- licet verae religioni cultum exhibeatis, non sponte,
nalorem turpem contra Christum impudenter eleva- sed violenter hoc facientes. Necessitati namque sa-
verunt. Pro sacris enim verbis ille scelera proferebat, tisfactio deest; spoutaneam vero voluntatem aceu-
pro honestis laudabat luxuriam, et pro pielate impie- satio digna subsequitur. Quapropier hujusmodi ra-
tatem pro eontinentia fornicationein el adulierium, liones [ms. Lyr., directionem]prae oculis habenies,
masculorum concubitum, lurtum, cibum, potum, prompte sequimini, et dogmati Ariano subscribiie,
vitaehuic ulilia proclamabat. His ita gestis, et me ab quod riunc praedicat Lucius : bene scientes quia si
ecclesia recedente (quippe cura illic stare non pos- obedialis, pecunias, quaestus,honores ab imperatore
sem, ubi militum invasiones, ubi popnlus pro sedi- percipietis; resislenies vero, carceres, supplieia,
tione rederoptus [mss., retentus] largitate pecunia- tormenta, flagella, vincula sustinebitis. Pecuniissi
rum, et gentilium multitudo magnis promissionibus mul posiea&ionibusqueprivali, ei postea pulsi,
1101 HISTORIATRIPARTITA.LIBER VII. 1102
crudelia inhabitare damnabimini.Sic iste fortissimusJA nolente suscipere viros iniqna jussionecommunicare
seductor, minas seductioni contemperans, invitabat compulsos.Ingemuitenim civitas universa, et hacie-
atque cogebat ut omnes a pia sententia deviarent. nus lamentatur; et alii quidem suis manibuspectora
At illi nibll amarius aeslimantesquam pietatis prodi- percutiebant; alii vero manus et oculos tendebant
liouem, hujusmodi responderunlverbis, virtute forti- ad coslum,violentiamproiestanteset velulidicentes :
pue sensu seduclionemrainasquesubdenies : Quiesce, Audi, coelum,et auribus percipe, terra, quoniam in-
jani quiesce his nos terrere serraonibus; cessa vana justa sunt quse geruntur. Cunclaque simul gemitu
[ms.Lyr., vesana] verba proferre. Nos neque novura, complebantur, et veluli cantus quidam erat in civi-
neque recentera colimus Deum. Et licet inaniter fu- tate luctificus,currebatque fluvius lacryniarum. Cum
rias, teque concutias sicut vehemens ventus, in dog- igitur judex ille praecepissetut vela navis aitolleren-
maiibus pietatis ad mortem usque consislimus: non tur, tunc gemitus ingens universorum, virginum et
impotentero, non insipientem, non sine veritale mulierum, seniorum et juvenum permixtus laerymis
aliquando fatentes Deum ; non aliquando quidem est emissus. Cum ilii ergo Heliopolim navigareni,
319 existentem, sicut Impietas Arii temporalem ubi diabolica supersiiiio celebrabatur, omnes in
praedicatFilium. Si enim crealura est secundumejus media civitate communileret singuli ingemiscenles
vesaniam Filius, non existens cum Patre, etiam B ] atque lugentes agebaniur. Quibus tamen nec aperte
Pater aliquando non fuit; quippe Filio non exstanle jicebatflerejussione urbis praefecliPalladii; eratenim
secundum eos aliquando. Si vero semper est Pater, et ipsepagamis. Mulli denique flentium arrepti et in
existente quippe ex eo vero Filio, et non securidum carcerem ducti, deinde casligati, lacerati, verberati,
gencrationis fluxum (Deus enim impassibilis est), hovissimein meiallosunt iraditi: viri utique Ecclesiae
quoroodonon est insipiens atque vesanus qui hoc de et propier divinum zebiiri valde pugnanies. Erant
Filioprofiteturdicens:Eratquandononerat, perquem enim plurimi eorum monachi, eremum incolentes,
omnia, ut siut, per gratiam consliluta suut? Nostri numero viginli tres : cuni quibus post paululum dia-
siquidem Patres (a quihus isti cadentes, juste sine conus, a dileciissimo fratre nostro Damaso, Ro-
Palre sunt facti) in Nicaeamvenientes, el analheraa- manaecivitatis episcopo, deferens nobis consolato-
tizanles Arii sectam, cujus nuuc iste juvenis palro- rias coromunicalionisepisiolas, manibus post ter-
nus exisiit, nonalterius subslantiae,quod nunc fateri gum vinctis, publice ab ipsis spiculaloribus duceba-
nos cogis, extra Patrem esse dixerunl, sed ex ejus tur, veluii quidam reus insignis, et homicidarum
essentia. Quodbene et cum pia mente intelligentes, verberibus coaequandus,lapidibusquesimul et p'umbo
ex plurima sacrorum verborum collectione consub- ejus cervicibus raaceratis, ad mare ductus est; et
stantialem esse professi sunt. Talia siquidem et bis Q sicut illi sine sumptibus, sine uilo solatio roetallico
similia dicentes, per multos dies exercuit, putans deportatus exsilio. Cumquejudex ille multos quoque
a pia eos sentemia posse rautari. Qui raagis velut in inlantium cruciasset, quidam eorum morientes, ne-
stadio fortiores effecti, terroremque conculcanles, que parentum, neque fratrum exsequiis solemnibus
et semetipsos Patrum ralipnibus coarmantes, vali- sunt polili. 0 multa [mt. Lyr., lemulenta] inhmnani-
diorem babuerunt de pieiate sensum, virtutis exer- tas judicantis, magisque prsejudicanlis. Qui enim
citiura sua periculajudicantes. Sic igitur illis decer- propter pietatem deeertarunt, nec homicidis cpmpa-
tantibus, el speclaculum factis, sicut beatus scribit rari potuerunl, quorum utique corpora insepulla re-
Apnstolus (/ Cor. iv, 9), angelis et hoininibus, uni- licta sunt: pie laborantes escis bestiarum vplatilium-
versa civitas concurrebat, athletas coniemplatura que projecti sunt. Quiquepatribus necaiorum nalu-
Chrisli, suaque constanlia verberajudicis et flagella rali conscientia coftpaii voluerunt, velut iniqui
superantes, triumphumque pie contra Arianos per capite secti sunt. Quae lex liomanorum, quaebarba-
paneniiain possideutes, quos ilie utique credebat se rorum sententia, quoslibet patribus condolenies
vincere, et illorum impielati coniradere. Cuin ergo
defecisset eos tormentis afficere, cunctis flentibus punit? Quando quisp am veterura Iiujiisinodigessit
rursus collecta irrationabili raulti- impietatem? Jussit itaque Pnarao ut masculi inter-
atque lugentibus, D flcerentur Hebraeorum; sed invidia et liroor tunc
ad
tudine, judicium eos, imo ad
magis prsejudicium hoc praeceplum.Quanto tamen illa quae tunc
circa portum fecit adduci. Et cum illic consuete con- protulil
tra eos clamores emitlerentur a paganis atque gesta sunt huroaniora modtrnis existuni, quanto de-
siderabiliora ad discretionem iniquitatis hujus ? Et
Judaeis, et illi nollentArianorum impietatibus con-
licet malitia nequaquaroseparentur alteruiris, sunt
sentire, sententiam protulit, universis ante tribunal
tamen incredibilia quae dicuntur, iuhiimana, crude-
ejus ingemiscentibus, ut ab Alexandriasublati, in,
barbara, amara, sine misericordia, in
HellopoiimPhceniciaeducerentur : cujus habilttoresi. lia, saeva, exsultabant Ariani, choros agenies cum uni-
neque nomen Chrisli audire paliuntur, sunt namque quibus
facto, jubens eos navem conscendere, versa civitas ingemiscerel. Non fuil eniiu domus in
pagani. Quo
non erat mortuus, sicut in Exodo scribitur
ipse stabat in portu nudum gladium vibrans : et hoc qua
modo illos terrere putans qui bis aculo gladio hosti- (Exod. xu, 30). Et cum hsec ita sint gesia (non
les daemonescrehrius vulneraverant. Sic ergo dimi- enim quieverunt iniquiiatis auctores, sed ad pejora
sil eos absque sumptibuset absque quolibet solatio, profecti), usque ad episcoposprovinciarura venena
habentes iniquitalis suas sc-
navigarepraecipiensmari spumante, el, ut ila dicam,, propria sparserunt,
«03 M. AURELH CASSIODORI 1104
latium comitem largitionum, qucm prsediximus A luerunt. Nuper enim Ecclesiae catholicae clericos
Magnum. Alios elenim episcoporum curiae tradide- degentes in Antiochia cum fidelibus monachis, vo-
runt, alios diversis machinationibus aflecerunt: vo- lentesque eorum scelera denolare, aures imperato-
lentes universos impietatibus obligari, et secundum rias inflamroanies, in NeocaesareamPonti mittendo;
pairem eorum diabolum quaerentes quem sua rabie esse praeparaverunt. 320 Qu'< Pul°» propler feroci-
devorarent. Super hsec autem undecim ^Egyptiorum taiem locorum etiam vita privati sunt. Tales itaque
episcopos, viros pene ab infantia usque ad senec- tempus illud iragoedias exercuit, lacfturnitate qui-
tutem eremum incolentes, verboque superantes et dem et oblivione dignas, sed litteris memorandas ad
actu libidinem, piaroque fidem sine confusione prae- objurgationem eorum qui contra Uuigenitum linguas
dicantes, et dogma pielaiis edocentes, mullasque suas exacuerunt. Hi namque rabie coarmati blaspbe-
victorias de daemonibusexercentes, et Arianam sec- miae, non solum Dominum omniiim jaculari nitunlur,
tam sapientissima ratione denotantes, exsilio direxe- sed etiam contra ejus faroulos bellum sine ullo fcs-
runt in civitatem Judaeorum nomine Diocaesaream. dere susceperunt. THEODORETUS, lib. IV, cav. 20;
Et velut infernus crudelissimus nunquam raorte sa- edxt. Cnrist. Valet., cap. 22, p. 178.
tlati fratrum, suae saevitiaemeinoriam relinquere vo-

LIBER OCTAVUS.

321 CAPUT PRIMUM. I rentibus enarrabat. Per singulas autem explanatio

B
De conversatione,miraculis et responsionibusvel scrip- nes orabat. Illo siquidem tempore inter monachos
lis divtrsorum monachorum, nee non etepitcoporum. fuerunt duo viri Deo amabiles, nomine uterque Ma-
Eo tempore fuit Arseniusmonasteriiproesul. Isde- carius; unus ex jEgypto superiore, alter Alexandri-
linquentes juvenes non excommunicabat, sed magis nus. Ambo pro multis rebus insignes, propter absti-
seiate provectos. Dicebat enim: Juvenis excommuni- nenliam, conversationem, moresatque miracula, quse
catus spernit, provectus vero velociter excommunica- corum manibus agebantur. yEgypliusitaque Macarius
tionis dolore corrigitur. Alius nomine Pior ambulans tantas curas fecit, et tantos doemones effugavit, ut
comedebat. Consultus autem cur ita comederet: Non, ex ejus operibus liber proprius expleatur. Erat au-
inquii, volo veluti necessarie uti cibo, sed tanquam tem reverendus, et circarequirentes[Erf., delinquen-
extraneum aliquid agere. Pro .qua re etiam ab alio tes] severus. PorroMacariusAlexandrinuscumsimilis
requisitus ait: Utne, dum comedo, anima volupta- csset jEgyplio per omnia, in boc mulabatur, quia cir-
tem sentiai corporalem. Isidorus dicebat quadrage- ca consulentes hilarior apparebat, et vultu lsetifico
simumse annum habere ex quo sentiret quidem me«- ad conversionem juvenes educabat[ms. Fro6. et Niv.,
te peccalum, non tamen consentiret vel concupiscen- inducebat]. Horum discipulus Evagrius philosophiam
tiae, velfurori. Pambo autem, cum sine litteris esset, G * operibus possedit, prius sermoue solummodo philo-
accessil ad quemdam ut doceretur psalmum ; qui sophatus, et in urbe Consiantinopoli a Gregorio Na-
dumaudissetprimumversum tricesimi octavi psalrai: zianzeno diaconus ordinatus; deinde cum eo descen-
Dixi, custodiam vias meas, ut non delinquam in lin- dens in yEgyptum, et proedictos viros inspiciens,
gua mea; secundum versum non est passus audire, conversationem eorum zelatus est; tantaque mir^^i-
dicens: Si poluero opere hodfmplere, hic versus la in ejus 322 manibus facta sunt, quanta in 'prae-
tantummodo inihi sufficiet. Cumque doctor qui ei ceptorum ejus. Conscripsitque libros valde necessa-
tradiderat versum culparet cur per sex menses ad rios, quorum unus quidem Monachus titulatur; et
eum minime venisset, respondit: Quia versum illum est de Actuali. Alius Cognitionalis, secuudum quod
adhuc opere non implevi. Postea vero, cum multos quispiam cognitione fit dignus: huic capilula sunt
supervixisset aunos, a quodam noto requisilus an di- quinquaginla. Alius vero conlradictorius, ex divinis
dicisset versum: Quadraginta et novem, inquil, annis Scripturis collectus, contra dsemones tentatores :
vix eum implere praevalui. Huic itaque quodam au- partibus octo divisus est, secundum numerum octo
rum dante ad cibaria pauperum, eidicenie: Numera; cogitationum; et sexcentse propositiones ad contera-
illerespondit: Quod dedisti non eget numero, sed plationem pertinentes, quas yvoorizaizpoSlviuxra, id
salubritatis affectu. Is enim Pambo, Aihanasio epi-. D est cognitionales propositiones denominavit. Insuper
Siopo deprecante, ab eremo descendilinAlexandriam. et versuum opera duo, unum quidem ad monaehos
Cumque vidisset ibi raulierero theatralem, flevii; et; in ccenobiis vel ilineribus conslitutos; et unum ad
a praesenlibusinquisiiusquareploraret: Duse,inquit, virgines; quaequam mira quamque necessaria sint,
rae res movorunt: una, quoeest illius perditio; allera! legentes inlelligunt.
vero, quia ego non tanlum studeo placere Deo, quan- Sed opportunum est, sicui arbitror, pauca ejus
tum haec ut turpibus placere possil hominibus. Alter dicta de monachis ac scripiura referri. Sic eniin ait:
quidam dicebat: Monacbus, nisioperatus fuerit, vio- Necessarium est enim vias inquirere recte praece-
loiBtejudicalur aequalis. Piterius mullas expositiones; dentium monacborum, et secundum eas exerceri.
naturales adhibebat, et frequenter aliis alia requi- Multa eaim inveniuntur ab eis dicta bene, simul tt
 1105 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER VIII. 1106
acia. mter quos etiam hoc ait quidara : Quoniam sic- A el conternplationes earum a Gregorio justo esse didi-
ca et non inaequalis diaeta charitati conjuncta, citoi cimus, prudentiam, fortitudinem, temperantiam at-
perducit monachum ad impassibilem portum. Is au- que jiistitiam. Prudenliae quidem opus esse dicebat
tem cum vidisset quemdam fratrum phantasiis nocte: contemplari intellectuales sanctasque potestates abs-
turbari, boc modo curavit eum : praecipiens ut lan- que sermonibus; quippe quos sapienlia significari
guentibus cibos jejunus ministraret. Unde requisitus: contradidit. Fortitudinis autero, perdurare in verita-
Nihil, inquit, sicuti misericordia hujusmodi passio- te, licet quispiam debelletur, et non accedere ad ea
nes exslinguit. Quidam tunc philosophorum accessit quae nibil suni. Temperantiae vero proprinm hoc esse
ad justum Antonium, dicens: Quoraodo sufficis, o respondit, suscipere primi agricolar*semina, et ea
Pater, codicum consolalione privatus? ad quem An- plantare convenienter. Porro jusiiliae opus, ut pro
tonius: 0, inquit, philosophe, meus codex natura merilo singula cuique verba reddantur; alia quidem
creaturarum est, et adest cum voluero, verbaque rai- obscure pronuntiata, alia scnigmatibusindicata, quae-
bi relegit Dei. Requisivit me vas electionis Macarius, dam vero propter utilitatem simplicium aperte dispo-
senex jfigyptius, dicens : Quare mali memoriam ad- sita. Columna ilaque veritatis Cappadox Basilius ait:
versus homines retinentes, meraorabilem virtutem Humanam scientiam reddit crebra meditatio et exer-
animaedissipamus? Contra daemones aulem habentes B . citatio meliorem, eam vero quae gratia Dei concedi-
mali memoriam, innoxii permanemus ? Cumque in lur, justitia, paiientia atque roisericordia. Et huma-
quaestione hujus interrogationis hsesissem, rogavi namquidem etiampassibilessuscipere poterunt, divi-
eum explanare sermonem. At ille: Prima, inquit, nae iropassibiles lantummodo sunt capaces, qui etiam
passio furoris contra naturam est; consequens [ id orationis tempore proprio mentis lumine resplen-
ett secunda ] vero, secundum naturam. In ipso fer- dentes semetipsos inspiciunt. j£gyptiorum vero sa-
venli meridie perveni apud sanctum Patfem Maca- cratissima lux Athanasius ait: Praecepit Moyses
rium, et siti vehementer accensus, aquam ut bibe- mensam contra aquilonis constitui partera. Quamob-
rem postulavi. At ille: Umbra, iuquit, tibi sufficiat; rem cognoscant contemplativi quis est qui contra
multi namque nunc iter agentium aut navigantium eos spiret, et omnero tentationem forti mente susti-
etiam hac refectione privantur. Deinde curo apud eum neant, et cum alacrilate ad se accedentes enutriant.
verba deabstinentia exercerem : Confide, inquit, fili, Thmuitanorum Ecclesiae angelus Serapion dicebat:
per viginti annos, neque pane, neque aqua, neque Mens quideni spirituali intellectu poliia perfecte pur-
somno sumsatiatus. Panem namque meum inpondere gatur. Charilas autem curat membra furore iuraen-
comedebam, aquamvero bibebam curo mensura; pa- tia; iniquas concupiscentias et influentins [ ms.
rietibus autem reclinatus somnum paululura rapie- Q ( Theod., iniquitates concupiscentias influenles] conti-
bam. Cuidam monachorura nuntiaia mors patris est; nenlia retinet. Maximus contemplationum doctor
at ille nuntianti: Cessa, inquit, et blasphemare noli; Didymus ait: De providentia atque judicio apud te-
meus enim pater immortalis est. Quidam fratrum metipsum semper exerce sermones, et studiorum
Evangeliurn solummodo possidebat, quod vendens materiam merooria retine. Pene enim omnes in his
pauperibus erogavit, dignum proferens memoran- peccamus, rationemque judicii in corporum differen-
dumque sermonem : Ipsum, inquit, verbum vendidi tia, in qua etiam est mundus, invenies: providentiae
quod mihi semper dicit: Vendeomnia tua, etdapau- vero, in modis quibus a malitia vel ignorantia ad.
peribus (Matth. xix, 21). Est quaedam insula circa vinutes atque scientiae culmen evehitur. Haec autem
Alexandriam trans paludem Mareiae, in qua habila- ex Evagrii dictis rettdimus.
bat monachus contemplantibus approbatissimus Fuit autem et alius vir mirabilis intef monachos,
[iiijj,, contemplatissimnsac probatissimus],qui dixit: cui noraen Ammonius, qui tanto sine ulla curiositate
Omnia quaegeruntur a monachis, agi propter causas fuit, ut cura Athanasio Romam veniens, nullum opus
quinque, id est, propter Deum, propler naturam, civitatis inspiceret, nisi tantum ut videret Petri et
propter consnetudinem, propternecessitatem, propter Pauli basilicas. Is Ammoniusad episcopatum tractus,
opus manuum. Idem ipse dicebat unara quidem na- ID atque diffugiens, dextram sibimet ampuiavit aurem,
turae esse virtutem [ms. Lyr., naturam esse virtu- ut semi corpore ordinationisopuseffugeret. Cumque
tum]: sed eam diversas species sumere per animae posteriori temporeetiam Evagrius a Theophilo Alex-
qualitates. Nam el lumen, inquit, solis cum sine spe- andrino pontifice ad episcopatum tentus, nihil am-
cie sit diversa, fenestris tamen per quas ingreditur putans de corpore suo fugisset, veniens ad 323
schema quoddam vartum facere videtur. Alius por- Ammonium [ ms. Lyr., et colloquens ei ] cum joco
ro monachus : Propterea, inquit, abscindo libidines, dicebat, quasi male fecisset, ut aurem ampuiaret, et
ut auferam furoris occasiones. Novi enim furorem de eo [ms. Theod., Deo] reus exisieret. Ad quem
semper pro libidinibus liiigare, mentem meam turba- Ammonius: Tu, inquit, Evagri, ignoras te punien-
re, screntiam persequentem. Quidam senum dicebat: dum quoniam abscidisti linguam. Et ne tibi arrogare
Charitas depositum ciborum aul pecuniarum servare videaris, non uteris gratia Dei. Plurimi siquidem eo
non novit. ldem ipse dicebat: Nescio me in eadem re lemporcdigni fuerunt viri,quorum si quisvelitverba
a daemonibusfuisse deceptum. Hsec igitur Evagrius miraculaque cognoscere, et quemadmoduro illis fue-
in libro suo Actuali commemoravit. rint etiam bestisc subjugatsc, librum Iegat Palladii
In conleroplativoautem hsecdicit: Qualuor virtutcs monacbi, qui discipulus fuit Evagrii. Omnia namque
1107 M. AURELH GASSIODORl i 1108
de istis subtiliter explanavit, in quo eliam feminarum A \ delicta palam redarguebat, et quaecunque latenter
imitationem conversationemque memoravit. Evagrius cogitassent, sibi revelata manifeslabai. Qui verc aVi-
igituratque Palladius moriuo Valente post paululum quid mali gessissent, vel pravum consilium habUfS-
floruerunt. SOCRATES, /i6. iv, cap. 18. Edit,- Christ. sent.ab altari suspendebat,ma»'feslanseis peccatum
Vales. cap. 23, p. 233. quod egerant, et diligentia purgatos rursus suscipie
Hujus temporis est ut quantos poiuero memorare bat. His itaque similis erat Apollo in Thebaida, qui
possim qui sunt in illo tempore inter Christianos phi- quadraginta annis in interiore morabatur soliiudine,
losophati. Quorum unus quidem in j£gypto Joannes, speluncam parvulam in monte vicino habens; sed
cui futtira et aliis incerta Deus non minus quam an- pro muHitudine miraculorum parvo tempore insi-
liquis prophetis revelavii, donumque dedii ut curaret gnis effectus, plurimorum praesul exstiiit mona-
insanabiles passiones. Is enim a juventute laudans chorum. Eo namque tempore roulti et optimi stu-
Deum, degebat in solitudine, comedebatque herbas diose philoscpbabaotur in Alexandria , quasi duo
atque radices, bibebatque aquam si comperisset. "millia viri; quorum alii in solitudine morabantur ,
Cumque venisset ad senectutem , divina jussione mi- alii circa Mareoiem degebant. Excellenter autem in-
gravit ad Thebaidam, et multorum monasteriorum ter alios emicabat Doroiheus, genere Thebaeus; cujus
factus est praesul.Qui oratione lantummodo languo* |B baec fuit vita, ut quoiidie lapides a mari colligeret,
res et daemones effugabat; et cura litteras non didi- et annis singulis hpspitium aedificarel, et fabricare
cisset, ad rememorandum aliquid codicibus non ege- sibi non valentibus daret. Noctibus autem propler
bat: quia quidquid semel mente perceperat, sub eorum cibum faciebat sportas, ut venderet. Cujus
veritale retinebat. In hac itaque regione philosopba- cibus erat panis uncise sex , et olerum minutorum
batur Araraon Tabenensiorum praesul, circa tria mil- fasciculus unus, et ad bibendum aqua. Hic a juven-
lia discipulorura habens; non minus quoque et Theo- tute sic vivens, nec in senectute defecit. Nunquam
nas , multorum praesides fuere monacborum : ambo visus est in lectulo soporatus, vel pedes pro requie
operatores inopinabilium rerum, et divina providen- teiendisse, aut dormire pro voluntate, nisi quantum
tia prophetiaque completi. Dicilur namque Theonam operando, aut comedendo natura compressos oculos
eruditum jEgyptiarum, GraecarumLatinarumque litle- claudere poluisset; ila ut saepe, dum comedendo dor-
rarum fuisse, ettriginlaannis habuissetacilurnitaiem. miret, cibus ex ejus ore labereiur. Aliquando ergo
Porro a nullo hominum visum irascentem, aut juran- somno valde gravalus, cum in stercore cecidisset,
tem,aut mentienlem, autvanum aliquid, aut asperum, pbdormivit; expergefactus aulem, etcontristatus, sub
vel infirmum protulisse sermonem. Ea tempestate silentio dixit: Si aogelis dormire suaseris., et mihi
fueruntCopres, etHellin, nec non Helias. Copres qui- Q < ulierius suadebis. Quod forte dicebat ad somnum,
dem, ut aiunt, divinum habuit donum salutes efficiendi aut ad daemonem, qui eum niiebalur a bonis actioni-
passionum el daemonesexpellendi. Heliin vero a par- bus irapedire. Huic laboranti quidam dixit: Cur ita
vulo nulrilus in monasterio, plurima inopinabiliter pcrimis corpustuum? At ille: Quia me, inquit, occi-
miracula faciebat, ita ut etiam ignem in sinu porla- dit. Piamonem vero presbylerum ferunt, quia, dum
ret, et nequaquam ejus vesiis arderet. Verum Helias sacrificaret aliquando, sanctum angelum circa sacrum
tunc quidem non procul ab Aniinoo civitate degebat vidisset altare stantem, ei praesentes monacbos in
|n eremo, agens annum aeiatis circa centesimura at- codice conscribentem absentesque delentem. Joanni
que decimum. Antea tamen pene septuaginta annis quoque tantam Deus noscitur donasse virtutem con-
solus vixit in solitudine, et usque ad hanc setatem je- tra passiones atque languores, ut plurimos podagricos
Junando, et viriliter conversando pervenit. Fuit eliam et arliculos habentes solutos curaret. Inter hos Ben-
Apelles in ^Egypto ex fabro ferrario, qui dum ali- jamiu senior valde clarus habebatur, dono Dei poti-
quando per noctera hoc opus exerceret, umbra dse- tus ut sine medicamine, laciu manuura, aut olei,
moniaca, veluti mulier speciosa, eum de castitatei facta oratione.sanaret aegrotos.Hunc ferunt incidissa
lentabat. At ille ferrum quod operabatur ex fornacei in hydropicam passionem, et tantum ejus corpus in-
irahens, eam percussitin faciero. Tunc ilia stridens JJ tumuisse, ut non posset per januas cellulae suae, ip
et ingemiscens, procul effugit. Inter bos etiam Isi- qua habitabat, efferri, nisi januae cum tabulis antepo-
dorus fuit, qui undique mouasterium muniens, cura- silis sublaise fuissent. Is ergo passionis suae tempora
bat ut nullus egrederetur, sed omnia necessaria ha- pene octo mensibus ante mortem, in setla latissima
beret interius. Nec Serapion circa decem miflia subi sedens, curabat solemniter aegrotantes : non graviter
se monachos habens, quos omnes sic educabat, ut ex: ferens quoniam suae segritudini non prodesset, sed
propriis sudoribus necessaria compararent, et aliisi etiam se videntes consolabatur, et deprecabatur ut
ministrarent egeutibus. Dioscorus quoque non am- rogarent Deum pro anima ejus, et de corpore non
plius quam centura monachis praesidebat. Qui, cumi curarent: Quia et dum sanum, inquit, essel, nibit
presbyter essei, sacriflcia faciens, omnera perfeclio- profuit mibi. Marcum in Sehyti degentem ferunt
nem adhibebat examinando ei diligenler dijudicandoi etiam in juventute valde fuisse raansuetum et sapien-
accedentes ad sacra mysleria, ita ut expiareni men- tem, memoriaque Scripturarum divinarum salis ido-
tem , et mali cujuspiam conscientiam non haberent. neum, ct tantum Deo amabilem, ui, dum ad doraini-
Eulogius presbyter fertur praescientiam habuisse co- cum corpus accederet, 324 angelus ei sacramenta
gilationum quorumlibet ad se venientium, eorumquei pr»Eberet, cujus manum usque ad juncturam bracbii
UQ9 HISTORIATRIPARTITA. LIBER VIII. UIO
tanlummodo se dicebat inspicere. Macario vero da- ALproveniret. Talis etiam eral in cladibus propriis. De-
tum est ut ultra superaret daemones. Huic occasio nique dum infirmitatem incurabilem incurrissct, et
conversionis commissum homicidium fuit. Nam dum raedici putritla mcmbra ejus incidissent, ille manibus
puer esset, et oves pascerel circa Mareiam paludem, tamen opersbatur, palmarum pleciens fofia, et prae-
ludens qucmdam coaetaheum inieremit, et metuens sentibus persuadens ut de rebus hujiismodinou dole-
fugit in solitudinera. Qui dum tribusannis sub divo rent, neque aliud cogiiarent nisi de bono fine : Deus,
morareitir, postea parvum hospitium fecit sibi, in inquil, quae fecit, cuncta utilia sunt. Ego autem novi
quo annis viginii quinque moratus est. Plurimi quia hujusiuodi passiones pro peccaiis eveniuut. Et
equidein se euin audissedicebant, quia gratias illi ca- melius est bic poenassolvere, quam posl mortem per-
lamitaii referret, et saluliferum vocaret illud homi- petua supplicia sustinere. Pior autem cum de domo
cidium non sponte commissum, quo ei beatitudinis patris ad philosophiam conversionis exiret, promisit
cau»a pruvenerat. Apolloninsautem , dum per omne nullum se propinquorum de caetero fore visurum.
tempus vitae nihil vilae monachicaedidicisset, sciens Post quinquaginla vero annos dum ejus soror euni
quia nec scribere, nec ariem jam exercere posset vivere [ms. Lyr. et ed., videre velletj et habiiare in
propter xtatem, omnia medicamina et cibaria oppor- eremo cognovisset, non cessabat donec eum inspice-
luna laboranlibus ex propriis pecuniis comparabat, jB ret. Quam dum episcopus loci jain grandaevampro-
singulasque januas monasieriorum a matutino cir- pterea viderei affligi, scripsit praesulihus eremi, ut
cumibai usque ad horam nonam visitando languemes, Piorem dirigerent. At ille, quoniam contendere [ms.
ei minisirandoquo indigerent.Qui moriturus, alio[Rd. Lyr., contemnerej nefas est, jussionibus scniormn
Niv. et Frob., alteri] tradidit quod habebat, jubens obediens, et asstimens queradam, venit ad palriam.
ut talia vota servaret. .Moysesautem cum servus es- Cumque ante januas domus suaeaccessisset, et suura
set, propier culpas expulsus e domo est; qui latro- nuntiasset adventum, veniente germana, clausis ocu-
cinio deditus, homicidiamulta commisit. Postea vero lis dixit: Ecce ego sum Pior, quantum vis aspeciu sa-
conversus, repente hujusmodi philosophiae virtute liare. Tunc illa graiificata laudavit Deum. At ille oill-
complelus esl. Cumque propriis viiae fervore phanla- tione facta, reroeavit ad eiemum: ubi fodiens aquam.
siis adhue prioris libidinis rooverelur , multa absti- invenit amarain, eaque usus est usque ad uliimum
nenlia domabat corpus suum , panem solummndo co- vitae diem. Post cujus obitum nullus illic habilare
medens, et triullum opus efficiens. Sex aulem annis prsevaluit. Ego autem reor quia per orationem, eun
per tolam noclem stans oravit, neque genibus incli- ad suos usus fecit dulcein, dum etiam aiibi non ex-
natis , neque oculis in somno clausis. Insuper eliam stantem oratione meruerit emanare. Namcum Moyses
nnctanter circtunibat cellulas monachorum, et lage- (C et ejus monachi puteum aliquando foderent, et nec
nas singulorura aqua complebat, cum longe aut de- •venam aliquam reperirent, nec amplius jam fodere
cem, aut viginti, aut iriginta stadiis aqua manaret. altitudo permitieret, roedio die supervenit Pior, et
Qui licet ita domaret corpus, priorem tamen valelu- oratione facta, descendit in foveam, cumque tertio
dinem non amisit. Fertur enim quia, dum quatuor percussisset lerram, mox emanavit aqna. Cumque
latrones ejus invasissent bospitium, comprehendisset oratione facta discederet, illis eum petentibus ut vel
omnes alque ligasset, suisque humeris imposiios ad ex aqua gustaret : Ad boc, inquit, directus sum, et
ecclesiam perduxisset, in voluntate monacborum po- propter quod veni peracium est. Ammonium itaque
nens qnid de eis facere vellent. Fuit ergo in suinma ferunt nimis eruditum, Origenis Didymique discipu-
pliilosopliia,et terribilis daemonibus,et presbyter in lum, a juventute usque ad novissimura diem praeter
Scbyti consiituius. Vixitannis pene septuaginla quin- panem assum nihil aliud comedisse. Hunc dum vo-
que. Sub hoc igitur imperio fuit Paulus de Libya in luissent quidam ad episcopatdm pertrahere, nec ille
Schyli, non minus quam quingentos monachos ha- posset eos sermonibus evitare, abscidit propriam au-
bens. Nibilauiem operabalar neque percipiebat, nisi rem, dicens : Jam modo neque voleniem me quis-
quod cometleret tantum. Orabat autem solummodo; quam patitur ordinari, dum ecclesiastica regula cor-
et veluti quoddam iribultim habens imposiium, tre- D pore perfectos exquirat. Proinde discedentibus illis
cenlas oraiones Deo unaquaque die reddebat. Et ne et denuo remeantibns, atque dicentibus : quia roorum
numero forte delinqueret, trecentos lapides ponebat, perfectionem potius Ecclesia quam corpus exquiral :
et singulis orationibus lapidem mittebat in sinum. juravit etiam linguam suam abscidere, si ei vim ni-
Expensis vero lasddibus, orationes sciebat esse com- lerentur inferre. Quo audito, qui veneiant quievemnt
pletas. Tunc enim Pachomius abbas in Schyli flore- [Ed., recesserunt). Eo siquidem tempore fuit Eva-
bat, a juveututeusque ad senium optime conversatus. grius vir eloquentissimusatque raitissimus, a Grego-
Queni neque circa corporis sanitalem, neque circa rio episcopo Nazianzeno decenter erudiius, cujus
animse passionemdremon aliquantlodecepit. Stepha- etiam fuit archidiaconus. Ferunt enim eum aspeciu
nus aiitein circa Mareoiem habilavil, perfecte degens pulcherrimuro , et circa cultum vestitus ornaium.
et iniegra coiilineiitia. Qui cirea sexaginta annos Cumque eum quidaro senalor zelotypus uxori sme
probalissinuis mniaehus fuil, et Anionio magnono- cognovisset esse nolissiimim, ei morlis parabat insi-
tissiinus. Fnit iiaque mansuelus et sapiens, locutione dias, quae ad effectum pervenire pottierunl, uisi ei
snavis et ulilis, trisianlium consolabatur animos, et quxdarii terribilis et salutaris visio procdixisseL Vi-
ad alacritatem revocabat, licet necessaria tribulatio• dit enim in somno, quasi pro crimine fuerit coinpre-
iUl M. AURELH CASSIODORl 111%
hensus, ferroque vinctus pedibus manibusque ad sup- Jl que prohibuerit, et de Flaviani Diodorique vtrlu-
tibus.
plicium duceretur. Quod dum fieret, quidam protulit
Evangelium, et promisit eum de vinculis esse solven- In Antiochia vero Valens plurimo tempore corn-
dum si ab urbe Constanlinopolitanadiscederet; idque moratus, omnibus licentiam dedit gentilibus, atque
eompulit sibi jurejurando promitti. At ille, tactis . Judseis, nec non haereticis, suas festivitates agendi.
Evangeliis, hoc se complere promisit; et vinculis so- Nam et gentiles fesiivitates agebant. dsemonibus mi-
lutis experrectus est, ac sacrac credens 325 visioni, nistrantes, et post Julianum a Joviano idololatriae
pericuia declinavit. Tunc ab urbe Constaniinopolitana vanitates exstinctas, florere rursus iste permisit; et
venit in Hierosolymam.Fuerunt eliam in Rinocorura Jovis cullum, atque Dionysii, sacraque Cereris jam
non peregrini, sed provinciales viri, philosophiaque non in occulto, tanquaro sub pio iroperatore celebra-
florentes. Inter quos fertur Melas episcopus hujus- bant; sed per mediam plateam bacchantes, ubique
modi fuisse benignitalis. Dum missi fuissent qui epi- currebant. Hlis tantummodo tunc princeps erat ini-
scopos resistentes Ario deporiarenl exsilio, venerunt micus qui apostolicam doctrinam prsedicare videban-
ad hujus ecclesiam. Quem dum invenissent veluti tur; et eos priroum quidem a sacris basilicis fecit
ultimum ministrum candelas ecclesise prseparantero, expelli, quibus Jovianus famosissimus imperator no-
interrogaverunt ubi esset episcopus. Ait ille: Ego, in- ] vam dederat ecclesiam. Cumque in monte sacra ce-
quit, vos episcopo nuntiabo. Tunc ex ilinere faliga- lebrarent, hymnis laudantes Deum, et divinis illic
tos ad episcopium duxit, et, apposita mensa, pavit ut eloquiis perfruentes; licet aeris adversitatem saepius
valuit. Postea ministerio completo ciboruro, dixit se sustinerent, aliquando pluviis, aliquando nivibus,
esse episcopum. At illi mirati virum, causas aperue- aliquando geln, frequenter ignis ardore macerati,
runt; et reddita reverentia ei, dederunt fugam. Tunc neque in hujusmodi locis laudibus divinis eos frui
ille : Non, inquit, declinabo, quod mei similes liben- permisit, sed missis militibus effugavit. Tunc Flavia-
tissime susceperunt: sed vulens exsilii praeceptasus- nus atque Diodorus, veluli quaedam propugnacula,
cipio. Hujus frater Salomon ex negotiatore conver- jaculis imminentibus resistebant. Nam cnm Meletius
sus, ad magnum philosophiae culmen evectus est. eorum pastor seorsum degere cogeretur [ms. Lyr.,
Hoc tempore Epiphanius, qui postea Cypri fuit epi- conarelurj, isti curam gregibus adbibebant, lupis
scopus, intereremitas maximus habebatur. Fuitetiam quidem objicientes propriam fortitudinem, et sa-
in Carris Protogenes episcopus post Vitum, qui, ut pientiam suam, ovibus autem curam congruani
fernnt, sibi professus est in Doraini Epiphania reve- jugiter offerentes. De montanis igitur locis ex-
latum : quia vidisset imperatorem Conslanlinum, pulsi, conlra ripas vicini fluminis pascebant oves.
quemadmodum ei Deus futura monstraret, et juberet C Non enim patiebantur secundum Israelitas caplivos
ut quod ei diceret, obediret, Apud hunc [Ed., hos] in Babylone organa sua suspendere; sed laudabant
itaque tanta abstinentia vigebat, ut propter multa creaiorem et largitorem Deum in omni loco domina-
jejunia dentes ejus vermibus ebullirent [ms. Lyr., tionis ejus. Sed neque in hoc loco concilium piorum
caderent et evellerentur]. Alios vero quosdam usque quieturo esse permisit hosiis servorum Chrisii. Ve-
ad octoginta annos panem ferunt penitus non gustas- rumlamen concordia illorum mirabilium pastoris
se : Heliodorura plurimas insomnes duxisse noctes , roagni discipulorum ad exercitium sanctas oves enu-
jejunioque septenos continuasse dies. Multi quoque trieris, spiritualia pascua ministrabat. Et Diodorus
apud Palaestinam et Syriam, alque Persas, fuere mo- , quidem sapientissimus atque fortissimus, velut qui-
nachorum, quorum si vel nomina conscribere quis- dam fluvius perspicuus, atque torrens, oves quidem
piatn voluerit, multos libros implebit. SOZOMEN., lib. proprias irrigabat: luporura vero blasphemias peni-
vi, cap. 28, p. 677. tus diluebat; et generis sui nobiliiatem spernens, li-
benter sustinebat quamlibet pro fide calamitalem.
CAPUT II. Flavianus vir optimus, et ipse genere nobilissimus,
et velut
Quod Ariani Constantinopoli comprehendentetortho- honestatem solam judicabat esse pietatem,
doxos, mulios in navi concremaverint. puer exercitatus, maximum Diodorum quasi quem-
in urbe dam infinitorum certaminum urgebat \ed. Niv. et
Eo siquidem tempore Constantinopolitana
Frob., ungebat] athletam. Illo namque lempore non
comprehendentes Ariani quosdam religionis pise
in navem et concionabaiur inter ecclesiastica collegia; sed hoc
presbyteros, eosque mittenles inermem,
agenlibus multa solatia conferebat consiliorum, et
trahentes in pelagus, aliis quippe in alia nave sequen-
sancti scripturarum, atque expositionum [ms. Lyr., ex
tibus, immisso igne cremaverunt. Quo facto, Et doctores quidem con-
mari novissime sunt scripturarum expositione].
viti cum igne atque pugnantes, tr.i Arianas blasphemias tendebant arcus : iste vero,
absorpti, et triumpho marlyrii coronati. THEODORE-
velut ex quibusdam pharetris, suae mentis sagitias
TUS, /i'6. IV, cap. 22. Edit. Christ. Vales., cap. 24,
congruas offerebat; et non solum domi, sed etiam
p. 187. publice baereticis resistens, retia eorum facilius
CAPUT III. erumpebat, et labores ostendebat aranearum. THEO-
et hmretich tribuerit DORETUS, lib. iv, cap. 22. Edit, Chrisl. Vates. eap. %i,
Quqd Valenspaganis, Jadceis po-
lestatem suas festivitales agendi, et orthodoxis ubi- p. 187.
1113 HISTORIATRIPARTITA. LIBER VIII. 11U
CAPUT IV. 1L solifudine relicta venit Antiochiam.Nffmcum haere-
De laudibut Aphraalm monachi, el qua fiducia Va- tici, solili facile sarcire mendacia, hunc virum suas
lenti responderit. dicerent esse praviiatis, miserunt ad eum lumina ve-
Cum his itaque laborabat Aphraates, cujus con- ritatis Flavianus, atque Diodorus, pariter et Aphraa-
versationem alio loco conscripsimus. Is enim ovium tes, Acacium, virtute florentem, qui postea Bersae
salutem suaequieti praeponens, et speluncam dese- fuit episcopus : rogantes ut multis hominum millibus
rens propriam, pastorales sudores aggressus est. subveniret, et adversariorum fallaciam redargueret,
Quantas vero virtutis divilias congregavit, nunc re- yeritatisque dogmata confirmarei. Is ergo vir sanctis-
ferre superfluum esl. Unum tanluromodo ejus debet siraus, et veniens, et revertens, et in ipsa maxima
dici, quod huic historiae valde congruit. A Borese civitate, quanta miracula fecerit, in historia Deo [al.
parte fluviuscurrit Orontes nomine circa palatium; Philotheo] amabili a nobis conscripta retulimus.
a meridie vero est maxiroa porlicus, undique turres Quia vero totus populus civitatis ad collegia nostra
excelsas habens. Inter palatium vero et fluroenplatea convenit, nullum saeculumdubilare confido.Res enim
est quaeegredientes ex urbe mitiit ad suburbanos inopinabiles ad se probantur universos attrabere.
326 agros. Per hanc plateam dum transisset Sed quia maxima miracula ille vir operatus est,
Aphraates, ad hoslilia certamina properabat, ut sa- B etiam veritatis hosies nequeunt denegare. Hoc enim
cris ovibus curas necessarias exhiberet. Hunc de et in Alexandria temporibus Constantii fecit magnus
palatio respiciens iraperator, vilissimo pallio vidit Antonius. Deserens enim solifudinem, totas circumi-
indutum, et in longaevaseuectule celeriter properan- bat urbes, satisfaciens universis, quoniam Alhana-
tem. Cumque dixisset quidam, quia iste esset sius doctrinae apostolicae prsedicator exstaret, et
Aphraates, in quo civilas universa penderet, dicit hostes essent veritatis participes Arii. Sicigitur scie-
ei imperator : Dic mihi, ubi vadis? At ille sapienter bant illi sacratissimi viri quid tempori unicuique
respondit, et congrue : Pro tuo, inquit, oraturus congrueret, et qnando*opuserat frui quiete, quando
imperio. Tunc imperator : Oporlebat le domi, in- necessariura solitudini praeponerecivitates. THEODO-
quit, orare secundum monacbicum morem. At ille RETUS,/t6. iv, cap. 25. Edit. Christ. Vales. cap. 27,
sanchssimus : Optime, inquit, dicis, si sic quoque
p. 190
perniitteres, hoc me facere oportebat. Et hoc hacte-
nus egi, donec Christi oves pace prislina fruerentur. CAPUT VI.
Quia vero tumullu maximo commoventur, et pericnli De Acepsemael aliis.
onus impedit, ne captivaeteneantur, necesse est ubi- Fuit igilur illo tempore in Cyrestensium cremo
que discurrere, easque a necessitate salvare. Sed dic p famosissimus Acepsemas in cella reclusus, et sexa-
mibi, tranquillissime imperator : Si puella essem in ginta annis neque visus neque locutus est. Zeugma-
cubiculo residens, et ad lanam vacans, videremque tius quoque mirabilis, qui licet oculorum acie priva-
paternam domum ignibusconcremari, quid me facere retur, omnia circumibat, confortans oves lupisque
congrueret? Sedere intus, et ardentem conlemnere resistens. Propter quam causara monachicam ejus
domiiro; an cerie discurrere, ubique aquam ferre, et cellulam concremaverunt; sed Trajanus magister
flarnmasexstinguere? Credo quia dicis hoc potius militum fidelissimus aliaro ei fabricavit, mulloque
fuisse faciendum; id enira puellaesapienlis est opus. cum fovit auxilio. Hoc itaque tempore fuit Ephrsem
Hoc ergo nunc agitur, imperator. Te namque in pa- in Edessa, in Alexandria vero Didymus. Et Ephraem
ternam domum nostram mittente flammas, discurri- Syra usus lingua, spiritalis gralioeradios emitlebat.
mus, ut eas vclociter exstinguamus. Hsecillo dicente, Qui licet nesciret doctrinam Groecam,nmltos Graeco-
intcrminatus est quidem, sed lacuit imperalor. Unus rum eruditosque redarguit, et totius haereticaepra-
enim cubiculariusimperatoris aspere respondens viro vitaiis infirmitatem nudavit. Et quoniam tunc Har-
sanctissimo, hujusmodi cladem noscitur pertulisse. monius Bardisanus quaedamcantica componens, et
Is enim habebat balnei curam : ubi post hrec verba impietatem melodicsesuavjtati permiscens, illiciebat
descendens, ut imperatori pararet ingressum, et TXaudientes, et capiebat in peste, iste sumens inde
mente perculsus in aquam ferventem descendit, ibi- concentus.pietalem cantilensepermiscuit, etaudien-
que defunctus est. Sedebat imperator exspectans, ut, libus suave nimis et utile medicaraen apposuit; quse
eo rcnuntiante, lavaretur, eoque lardante, misit cantica triumphatorum martyrum festivilates hacte-
alios viros, cur morareiur. At illi ingressi, viderunt nus efficiunt clariores. THEODORETUS, lib. IV,cap. 26.
eum insolio[m«. Santheod., dolio] ferventedefunctum Edit. Christ. Vates., cap. 28, p. 191.
atque solutum. Quod dum nuntiaturn fuisset impera- CAPUT VII.
tori, cognoverunt virtutero orationis Aphraatae, non De malis qumsub Valenlein Alexandriaet per JEgg-
lamen ab impiis dogmatibus recesserunt [ms. Lyr., plum gesta sunt.
cessaveruni], sed secundum Pharaonem induratum Cum igitur imperator Valens lege proecepissetper-
est cor eorum. THEODORETUS, lib. iv, cap. 23 el 24. sequendos esse in Alexandria et jEgypto cunctos
Edit. Christ. Vales. cap. 25 et 26, p. 188. orthodoxos, omnia vastabantur. Alii namque ad ju-
CAPUT V. dicia trahebantur, alii mittebantur in vincula, alii
De Juliano monacho. verberibus agebantur, plurimaque supplicia adversus
Hac iiaque tempestate Julianus ille famosissimus quietis amatores ingerebantur. Et dum hsec in Alex-
 1H5 M. ADRELII CASSIODORl 1»G
andiia fierent secundum Lucii volantatem, fulsset- A Et quoniam aliqui ec nominis similitudine no-
qiie in Antiochiam reversus Euzoius, mox ad mona- scuntur errare, necessariumest ostendere quoniam
steria per jEgyptum constituta processeruntmagister alter est Gregorius Ponticus, ortus ex CaesareaPonti,
militutn cuin muliitudine armatorum, et Lucius nimis antiquus, et disciptilusOrigenis. De isto nam-
Arianus. Cumqueplurima vifis sarictismala facerent, que Gregofio multus esl sermo in Athenis, et Beryto,
nec eos nllo roodo superarent, persuasione Lucii riec non et Ponto, et ut ita dicalur, in universoorbe
Patres monachorum mittuntur ih exsiliuro. Inter terrarum. Is enim cutn discessissetab Athenis, venit
quns Macarius jEgyplius, et aller Alexandrinus."' iri Beryto, ibique jura legebat. Cumque cognovisset
Gumque venissent in insulam quamdam, arreplam in Caesarealibros sacros Origenem expohere, venit
eujusdam flliamsacerdotis a daemone,clamantenique illic, expositiones magniloqui illius audilurus. A quo
illis viris: Cur venistis etiam hinc nos expellere ? veram philosophiara eruditns, evocantibus parenti-
Buls orationibus liberatam patri restituunt, et ad bus remeavit ad patriam. Ubi primo quidem, dum
Christianitalem sacerdotera simul et reliquos habi- esset adhuc laicus, plurima signa fecit, languores
lantes in insula perduxerunt. Qui iriox simulacra curando, daemones per epistolas expellendo, paga-
projicientes, formam templiinecclesiam mutaverunt. nosque sermonibusel operibus sibimet subjugando.
Baplizabanlur enim, et officia Christianiiatis gratis-1B Hujus meminit et Pamphilus martyr, et Eusebius in
sime docebantnr. Sic igilur propler consubsiantiali- libris quos de Origene conscripsit. Fuit ergo Grego-
tatis fidem, viri admirabiles probabiliores 327 ef" rius antiquus isie, discipulus Origenis, et alter Na-
fecti sunt • aliosque sanantes, flrmiorera operibus zianzenus, fraterque Basilii. Fuitque alius Gregorius
ostenderuni ffdem. SOCRATES, tib. IV,cap. 19. tErftt. Alexandrinus, Arianus. SOCRATES, lib. iv, cap. 22.
Christ. Valet., eap, 24, p. 238; Edit. Christ. Vales. cap. 27, p. 244.
CAPUT VIII. CAPUT IX.
De Didymoet scriplis ejus; de GregorioPonlico ejus- QuodNovatiani festivitalemPaschm
miraculis. mutaverint,et de
que schismate inter CorneliumRomunum episcopumel
Eo siquidem terapore virum alium fidelem produ- Novatum facto pro reeipiendiserrantibut.
xit Deus, ut per eum fidei testimonium perhiberet, Ea terapestate Novatiani, habitantes in Phrygia,
Didymurii, roirabilem viruin, qui nmni luncdoclrina festivitatem Paschae mutaverunt. Quomodo autem
florebat. Is cum parvus adhuc prima liiterarum ele- gesium sit dicam : primo tamen referens, cujus rei
menta doceretur, passione oculorum perdidil visuro. gratia circa Phrygum Papblagoniorumque gentes
Cui Deus pro visibilibus oculis inielligibiles condo- severius ecclesiastica regula conservetur. Novatus
navit. Nam quod per ocuios doceri non potuit, auditu **presbyterse ab Ecclesiae Romanaecororaunionesus-
vigilanti cognovit; qui dum a puero fuisset ingenio- pendit, quoniam Cornelius episcopus fideles qui sa-
sus, vincebat ciiam acuie conspicientes.Facile nam- crificaverant tempore factsepersecutionis a Decio, in
que regulas grammaticaeatque rhetoricaeartis didicit. communione receperat. Pro bac itaque causa segre-
Curaque venissel ad philosophiam, mirabiliter dia- galus, et ad episcopatuma cousortibus suis episco-
leciicam, arithmelicam, rausicam, aliasque philoso- pis evocalus, scribebat Ecclesiis, ue eos qui daemo-
phise disciplinas didicit animoque recondidit, iia ut> nibus immolaverant ad sacramenta susciperent, sed
celeriter obviaverit eis qui oculis inspectonbus lalia{ invitarent quidem ad pcenilentiam ; remissionem
didicissent. Sed etiam Velus NovumqueTestamen- vero Dei relinquerent poleslati, cujus solius est pec-
tum adeo perfecle cognovit, ut mulios ederet libros. caia dimiltere. Tales epistolas suscipientes in una-
Qui et de Trinilate tres libros fecit, et Origenisopus-, quaque provincia, secundum proprios sensus re-
De Principiis, id est Xitpi'Ajsguv, interpretatus, in, sponsa reddebant. Curo ergo ille mandaret ut non
eis expianationes reliquii eximias. Feriur enim cum, oporteret sacris interesse mysteriis eos qui post
Antonius Valentis terapore propter Arianos venisset_ baplisma peccatum comroisissent, quod ducit ad
in Alexandriam, vidisse Didymum, eique dixisse:.. mortem: quibusdam quidem videbatur amara nimis
Non te conturbet, o Didyme, amissio sensibilium^U et dura hujusmodi regula; alii vero veluti justam
oculorum; lales etenim oculi tibi desunt quibus ett rectamque suscipiebant. lnler haecmota quaestione,
muscaeet pulices noscere pogsunt. Sed gaude potius venerunt lillerse Cornelii Romani praesulis,quaere-
quoniara habes oeuios quibus etiam angeli eontuen- missionem peccantibus etiam posl baptisma promit-
tur, per quos videtur Deus, et ejus lumen inspicitur. tebant. Sic ergo ambobus diversa scribentibus, et ex
SOCBATES, /t'6. IV,cap. 20. Edit. Christ. Vates. cap. divinis eloquiis sua sensa firmantibus, singuli pro-
25, p. 240. vincialium diversas sunt secuti senlentias. Sanan-
Diciymusab infantia privatus oculis, grammati- tes namque sanare promissa remissioue, etiam reli-
cam, rhetoricam, arithmeticam, geometriam, ett quo tempore deliquerunt. Unde videtur quia gentes
astrpnomiam, et syllogismos Aristotelis, et eloquen- Pbrygura castiores quam aliaemagis esse noscuniur.
tiam Platonis auditu didicit; non quasi baecverita- ' Novatus itaque, licet propter conversationem subti-
tem erudirent, sed tanquam adversus mendacium i lissimam segregaverit semetipsum, non tamen mu-
arma veriialis existerent. THEODORETDS , /i6. iy tavit Paschae festiviiatem. Nam secundum P.iirc:
cap. 27. Edit. Ckrist. Vales. cap. 29, p. 192, Hesperios eliam iste celebrabat. Agitur enirn apud
 1117 HISTQRIA TRIPARTITA. LIBER VIII. 1118
illos Paseha post xquinoctium olim, et ex quo Cliri- .ACumque Severa secum lavantem Justinam ditilius
siiani esse coeperunt. Sed isle quidem postea sub inspexisset, pulchritudine virginis oblignta est, et
persecutione Valeriani principis martyrio terminavit dixit imperatori quia sic speciosa esset virgo Justina,
vitam. Hi vero qui ex eo nomen habuerunt ejusque ut eiiam ipsa, licet esset mulier, ejus tamen amore
fuere participes, facto concilio paucorum episcopo- sit capta. Verum imperator, ejus sermone concepto,
rum in vico Pazeno, ubi sunt fontes Sagarii fluminis, Justinam ducere tractabat uxorem; non tamen Se-
regulam protulerunt ut Judaeos observent azyma veram abjicere, ex qua Gratianus fuerat natus, quem
facientes, et cum eis aganl Paschae celebritatem. paulo ante firmarat imperalorem." Legem itaque pro-
Postea tamen etiam Novalianorum Ecclesia propter tulit publice per civitates proposita sancientem, ut
illud concilium noscilur esse divisa. SOCRATES, liceret volentibus hubere duas uxores. Cumque po-
tib. iv, cap. 23. Edil. Christ. Vales. cap. 28, p. 245. sita lex haberetur, Justinae ipse conjunctus est: ex
qua natus est Valentinianus junior et flliaetres, Justa,
CAPUT X. Grata et Galla ; quarum duae quidem in virgiriitate
De Damaso et llrsino, qui Romm episcopi pariter manserunt, Gallam vero postea major Theodosius
ordinali sunt.
imperator duxit uxorem; ex qua Placidia filia nosci-
Eo tempore dum Valentinianus imperator nullam B tur ei esse
progenita. Nam Arcadium et Honorium
baeresiro perturbaret, post Liberium Romae Dama- ex Flacilla
priore conjuge habuisse cognoscitur.
sus ordinatur episcopus, simul el Ursinus ex dia- lib. iv, cap. 26. Edit. Christ. Vales.
SOCRATES,
cono ejus Ecclesiae in basilica Siciniensi lalenter.
cap. 31, p. 248.
Ob quam rera multis sediiione 328 ve' praefecti
CAPUT XII.
tunc Maximini animadversione punitis, remoto Ur-
sino Damasus permansit episcopus. SOCRATES, lib iv, Quod Themistius philosophus Valentemab orthodoxo-
rum neceavocaverit.
cap. 24, Edit. Christ. Vales. cap. 29, p. 247. Inlerea Valens in Antiochia Syriaedegens, consub-
Tunc itaque apud Hesperiam Damasus Romanus stantialitatis cullores vehementer
insequebatur, nisi
et AmbrosinsMediolanusspiritalibus jaculis feriebant eum liber Themistii
philosophi revocasset, in quo
hostes. Cum quibus etiam illi qui ad longa fuerant peroraverat quia eum esse non oporteret
infestum,
exsilia destinali, litteris confonabant suos, et adver-
propter discordiam ecclesiasticorum dogmatum,
sarios destruebant. Quos divina providentia guber-
quando eliam apud paganos uitra trecentarum secta-
Daloresin fluctuatione prxparavit, et militum sapien- rum differeniia viderelur, et
unusquisnue pro dog-
tissimos duees in praeliis. THEODORETOS, /t'6. iv, mate proprio iri senteniia diversa consisteret. Et si
rap. 28. Edit. Christ. Vates. cap. 31, p. 193. ,G forte lioc Deo gralum potius esset, dum non facila
CAPUT XI. cognoscitur, et diverso modo glorificalur; quatenus
t)e fine Valentiniani majoris, el auspiciis Valentiniani unusquisque amplius timeat, dum integritatem ejus
ininorh; ei quomodo Valentinianus, viva priori con- scieniiae, vel quomodo, aut qualis, quantusque sit
juge, duxerit atiam uxorem. inagis ignorat. His ergo Thumistii raliociuationibus
Inter hsec igitur Valentinianus imperator Hespe- aliquanluliirn mitior faclus est imperator. SOCBATES,
riae, contra legatos Sauromatarum vehemenli furore lib. vi, cap. 36, p. 695.
eommotus, eruptione venarum fluxu sanguinis exspi- * CAPUT XIII.
ravit, post corisulatum Gratiani terlium et Equitii Quemadmodumse Gothi contulerint ad Valentem, el
[An. Dom. 375], septima decima die mensis Novem- quomodoad Golhospeslis Ariana pervenerit,
bris, anno vitoe quinquagesimo quarto, imperii un- Non tamen omnino se ab indignatione suspendit,
decimo. Quo moriente, Italiae mililes, sexta die post sed pro roorte iraponenda sacraiissimis viris decer-
ejus mortero, Valentinianum puerum ejus filium ad nebat exsilia, donec ejus impetum causa hujusmodi
imperii culmina provexerunt. Cnjus iraperium frater reipublicaeremovisset. Barbari traus Histrum consli-
scilicet Gratianus et Valens patruus licet ingrate tuti qui vocantur Goihi, civile bellum inter se dua-
(quod eis ignorantibus factum sit), tamen postea p bus pariibus commoverunt: uni prseerat Fridiger-
susceperunt. Hoc ilaque modo Valentiuianus minor «us, alteri Athalaricus. Cumque proevaluisset Atba-
in paierno successit imperio. Is enim natus est de laricus, Fridigernus confugit ad Romanos, eoruraque
Jusiina, quam vivente Severa priore conjuge Valen- postulavit auxiliura. Quo cognito, Valens praecepit
tinianus boc modo duxisse probatur uxorem. Justus Tbraciae militibus ut barharis auxilia commodarent.
Jusiins pater, cum esset Piceni judex Conslantii Hoc solatio victus Athalaricus est, etiara fuga ver-
temporibus, vidit in somnis quoniam ex dextro fe- sus. Ob hanc ergo causara Fridigernus volens ali-
more imperialem purpuram genuisset. Curaque visio quod beneficium repensare Valenti, cum suis omni-
per multos recitaretur, ad Constantii aures usque bus dograata ejus religionis amplexus est. Unde
pervenit. At ille considerans somnium, tanquam im- hactenus Gothi Ariani esse noscuntur. Tunc etiam
peraior ex eo nasceretur, mittens occidit Justuro. Vulphilas Gothorum episcopus litteras Golhicas ad-
Cujus filia Justina, cum orphana remansisset a patre, invenit, et Scripturas divinas in eam convertit lin-
virgo permansit. Posteriore vero tempore pervenit ad guara. Cum igitur non solum Fridigerni Gnt!ios, sed
Severae netiliam, ad quam frequeutius veniebat, et eliara Alhalarici Vulphilas edoceret, tunc Athala-
amabatur; ita ut etiam cum ea balneis uteretur. ficus videns religionem patriam violari, mullos
 1119 M. AURELII CASSIODORI 1120
Arianorum suppliciis tradidit, qtios Ariani martyres A . bentem cellulam illic, cum videret eum ingredientem
nunc appellant. Non vero post multum denuo inter ad pugnara, cum clamore dixisse : Quo vadis, im-
se barbari compacati, a vicinis gentibus llunnorum peraior, qui pugnas adversus Deum, quem non habes
depraedabanlur. Expulsique de propriis, ad Romano- adjutorem? Ipseenim contra le barbaros movit, quo»
rum loca cdnfugiunt, servire potius volentes impe- niam et tu adversus eum blaspbemas linguas pluri-
ratori. Hoc duiJicognovisset Yalens, nihil futuri pro- mas excitasti, et qui ei psallunt a sacris domibus
vidcns, terras eis tribuit Thraciarum, arbitratus expulisti. Quiesce ergo rebellare, et ille faciet bella
prxparatum sc conlra omnes barbaros habere sola- cessare. Redde gregibus pastores eximios, et victo-
tium; ac propterea milites de csetero negligebat, et riam sine bello percipies. Si vero nihil borum sic
eos qui duduin contra hostes laboraverant despi- agens pugnare contendis, experimento cognosces
ciens, etiam a collatoribus provinciaeper vicos et quam durum ett contra stimuium calcitrare (Act.
civiiales pro unoquoque milite octuaginta solidos ix, 5). Nam neque reverieris, et exerciium velie-
exigebnt, qui dudum eorum tributa relevarat. Hoc menteramittes. Betranion auiem omni virtule elarus,
ergo fuit initium ut illo tempore Romanorum respu- universae Scylbinepraesul, habens zelo fidei cor ac-
blica calamitatibus subderetur. Barbari namque cum censum, pro corruptione dogmatum et iniquitatibus
Thraciam 329 tenuissent, licenter Romanorum pro-'.B quas contra sanctos agehat, Valenlem saepe redar-
vinciam devastabant. Haec audiens Valens, cum ab guit: clamans cum sacratissimo David : Loquebar de
orthodoxorum exsiliis non quiesceret, tunc lamen testimoniistuis in conspecluregum, et non confunde-
hac se necessitale suspendit. Turbatus cnim ab An- bar (Psat. cxvm, 46). Qua tamen gratia barbari
liochia Conslanlinopolim venil: unde eiiam aliquau- Ariano sint vitiati languore narrabo. Tempore quo
tum Christianorum persecutio tunc cessavit. SOCRA- transeuntes Histrum, pacem cum Valente fecerunt,
TES,/t6. iv, cap. 27 et 28. Edit. Chrisl.Vales. cap. 32 tuncprsrsens \ms. Lyr., praesul] Eudoxius suggessit
et 53, p. 250. imperalori ut ei Gothi communicarent. Dudum enim
Inierea Valens imperator, dum Gothorum genlem divinaescientiae radiis imbuli, apostoiicis dogmati-
commovisset ad prselium apud Bosphorum , tunc bus pascebantuf. Communio, inquit, unius dogroatis
fatuus vires suae infirmitatis agnoscens, misit ad firmiorem faciet pacem. Hoc Valens laudans, a
fratrem solatia petens. At ille rescripsit quia religio- ducibus Gothorum exegit ut dogmatum quoque con-
sum non esset talem virum juvare, qui Deo rebellis cordiam retinerent. Illi vero dicebant paternam se
existerei; sed magis esse justum ut ej'us superbia mutare non posse doctrinam. Et cum illo tempora
sedaretur. Quod dum ille miserrimus agnov<sset, Vulphilas esset eoruru episcopus (quem valde seque-
licet majori necessitate constrictus, non tamen a sua 'Q bantur, ejnsque verba quasi leges immobilesaestima-
nimietate cessavit, sed Deo fuit et veritnii rebeliis. bant), huncverbis pecuniisque flectens Eudoxius,
Terentius igitur inter hsec victor reversus est ab egit ut barbari communionem amplecteremur impe-
Arroenia, vir optimus et pietate decenter ornatus. ratoris; sic decipiens eos, ac dicens certa/nen esse
Hunc ei jussit Valens poscere dona quae vellet. At verborum, non differentiam dogmatum. Quamobrem.
ille quod decebat pium virum cogitare respomlit; hactenus Gothi majoremquidem Palrem Filio dicunt;
petiit enim non aururo, non argentum, non prsediuro, creaturam vero Filium nequaquam dicerepatiuntur;
non cingulum, neque donum [mt. Thebd., domum]; licet boc asserenlibus communicare videantur.
sed ut eis quipro apostolica doctrina pericula susti- THF.ODORETUS , /t'6. IV,cap. 29 et seqq. Edit. Christ.
nuerant, una praeberetur ecclesia. At ille petilionem Vales. cap. 31 et seqq., pag. 693.
ex scriptn susceplam cognoscens, quseillictenebanlur CAPUT XIV.
ascripta dirupit, eumque alia poslulare praecepit. De reversionePelri epitcopi in Alexandriam,el de ejut
Verum ille colligens verbaprecum : Suscipe, inquit, morte, et de successioneTimotheL
o imperalor, et habeto donum : aliud vero non po- Hoc ilaque teropore, imperatore ab Antiochiadisce-
stulo. Intentioni»mese judex est universorum judex. dente, conforfati sunt qui ab eo pereecutionem pa-
Cum ergo Valens transacto Bosphoro venisset in D ' tiebantur, et maxime Alexandrini; Petro quippa
Thraciam, primum quidem Constantinopoli commo- revertente deRomacum litteris Damasi Romanaeur-
ratusest, praeparansbellum; deinde Trajanum cum bis antistitis, confirmaniisconsubstantialitatis fidem,
expeditu contra barbaros destinavit. Cumque re- et Petri episcopi roborantis ordinaiionem. Quo facto,
measset ille devictus, derogabat Valens ei roollitiem, populus sumpta fiducia , Lucium expulit, et reduxit
et causam timoris ascribens. At ille usus flducia, viro Petrum. Sed Lucius Constanlinopolim navigavH :
forlissimo congruenli: Non, inquit, iroperator, ego Petrus cum paucum vixisset tempus, reliquit frairem
sum victus; sed tu victoriam perdidisii, dum Deo suura Timotheum successorem. SOCRATES, /I'6. IV,
resistis, et illius solatia barbaris facis potius oppor- cap. 30. Edit: Christ. Vales. cap. 37, p. 254.
tunn : dum enim a te expugnalur, pro illis pugnat; CAPUT XV.
et necosse est Dei sequi victoriam. An nescis quos QuomodoValenscontra Golhospugnando sil devictut
ab Ecclesiis expulisti, vel quibus eas contradidisti? el mortuus.
Ilaec eadem Arantheus et Victor magistri miiitum Porro Valens imperator cum tricesima die Maii
SIIHIprofessi; et imperatorem. ne tunc indignaretur, mensis sexto consulatu suo, et Valentiuianijunions
admoHaerunt. Aiunt etenim Isaac monachum , ha- sccundo (An. Dom. 578), Constantinopoiimvenisset.
 112t HISTORIA TRIPARTITA. LIBER IX. 112«
invenit populum in moestitia conslitutum. Barbari A cabantur. Barbari autem venientes ad vicum ubi
namque per Thracias discurrentes, etiam Constanti- Valens, agnita proditione, Iatitare et se celarc niie-
nopoleossuburbana vastabant, non existente qui eis baiur, immisso igne concremaverunt cum vico eliam
resistere fortiter proevaleret.Qui dum usque ad muros pietatis inimicum. THEODORETUS, lib. iv, cap. 51.
venissent urbis, afflicta civitas murmurabat; quasi Edil. Christ. Vales. cap. 36, p. 195.
eos imperator illuc evocassel, dum nec resisteret, et Qui terminum vitae sortitus esi nona die mensis
magis belia protraheret. Circenses ludi igitur age- Augusti, eodem consulatu, id est qunrto anno du-
bantur, et illic imperatori clamabant : Da arma , et centesimse octuagesimsenonse olympiadis (An. Dom.
nos pugnabimus. Hinc accensus imperator, undecima 378). Aiunt enim aliqui eum igne consumpium, cum
dieJunii mensis egredilur, interminatus poenas se in vicum fugisset quem barbari concremaverunt. Alii
pro injuriis, cum rediret, a Constantinopolitanis civi- vero ferunt, quia, mulalo imperiali habitu, ad pe-
bus exacturum, et quoniam primilus videbantur Pro- destrium venit exercitum; et cura equestres se tra-
copio praebuisse solatium; ita ut civitalem aratro didissent pugnare nolentes, in congressione univer-
verlere" minaretur. Deduxit igitur cives usque ad sos pedestres repente confossos : uhi dicunt ipsura
urbem Adriariopolim.quaeest in confinio Macedoniae. quoque ignoto vulnere fuisse proslraluin. Defunctus
SOCRATES, »6. iv, cap. 51. Edit. Christ. Vales. cap. jj est autem anno vilse quinquagesimo. Qui cum fralre
38, p. 254 regnavit annos iredecira, post fratrera vero tres.
Et, exercitu quidem praeraisso, ipse in quodam Talique sorte defunctus esl. SOCRATES', lib. iv, cap.
vico vicioriam sustinebat. Porro milites, barbarorum 31. Edit. Chrisl. Vales. cap. 58, p. 255.
impetum non ferentes, alii fugiebant, alii 330 ne"

LIBER *NONUS.

331 CAPUT PRIMUM. Gratianus itaque cum juniore Valentiniano regno

Quia mortuo Valente Constantinopolim barbari de- potitus, ab exsilio revocatis omnibus, lege sancivit
vaslabant. ut unaquaeque religio licenter sacra celebraret; so-
Igilur defuncto Valente, denuo barbari, usque ad los vero ab ecclesiis prohibuit Eunomianos, Pho-
muros Constantinopoleos venientes, ejus suburbana tinianos et Manichaeos. SOCRATES, tib. v, cap. 2,
vastabant. Quapropter cives, quae invenissent arma
pag. 260.
portanles, bostibus ut polerant resistebant. Uxor CAPUT III.
enim Valenlis imperatoris, nomine Dominica, prae- C
eontenlione apud Anliochiam inter Paulinum et
aua ex aerario publico bene pugnantibus secundum DeMetelium
facla, et de Apollinare Laodiceno ejusque
coosuetudinem mililum ministrabat. Quibus etiam secta.
Saraceni praebuere solatia, quae eorum regina, no- Tunc igitur in Antiochia, quaeprsesidet Orienti,
mine Mavia, Romanis [Mss. eled. V., Romanorum] contentio hujusmodi causa provenit. Pro apostolicis
fcederata, direxerat. SOCRATES, lib. v, cap. 1, dogmatibus laborantes, sicut jam diclum est, erant
pag. 259. divisi; et alii post calumnias irrogatas Eusiathio,
CAPUT II. Arianam abominati vesaniam, apud semetipsns sa-
De benignitateGratiani, et fidei rectitudine. cra celebrantes, Paulinum habebant antistitem; alii
Porro Gratianus Valentiniani filius, cum dudum vero post ordinationem Euzoii, cum Meletioconve-
patre defuncto Europae sceptra tenuisset, dofuncto nientes, ejus doctrina fruebantur. Ad hsec autem
Valente sine sobole, Asiae quoque Libyseque regna Apollinaris Laodicenus alterius partis sibimet prae-
suscepit. Moxquepietatem, quam inente perceperat, sulatura assumpsit. Qui dum pietatis indueret vultum,
operibus demonsirabat, initiaque regni sui rerum et apostolica se fingeret dogroata conservare; post
omnium Domino dedicavit. Scripsit itaque legem : paululum manifestus hosiis apparuit. De divina nam-
prsecipiens ul expulsi pastores ad sua ovilia remea- j, que natura adulterinis ratipnibus utebatur, gradus
rent, sacraeque basilicaeeis redderentur qui commu- * 332 quosdam generans dignitatum, el sacramen-
nionem Damasi sequebantur. Is enim Damasus Ro- tura dispensationis imperfectum explanare prsesu-
manae urbis episcopus, laude dignus, vir mirabilis, mens, aniinamque ralionalem, quae corpus regit,
semper ornatus, dicere facereque pro aposlolicis privatam salule confirmans. Si enim animam non
dogmatibus cuncta festinus, post Liberium guberna- assurapsit secundura illius rationem Deus Verbum,
cula suscepit Ecclesise. Direxit igitur imperator cum neque medicinam praebuit, neque honorera dedil;
hujusraodi lege etiam Saporem quemdam, tunc no- sed corpus quidera lerrenum ab invisibilibus virtuti-
mraatissimum militiaeprincipem, et Arianae quidem bus adoratur; anima vero, secundum divinam ima-
blaspbemiae praedicatores, veluti quasdam bestias, ginem facta, in inferiora permansit, contumeliis in-
divinis septis jussit expelli; optimis vero pastoribus duta peccati. Qui plurima super haec vesanus asse-
et sacris ovilibus universa restitui. Hoc ergo in uni- riiit. Aliquando etenim pariter confitebatur et ipse ex
versts provinciis decrevit observari. THEODORETUS, sancla Virgine assumptam carnem, aliquando vere
«6. v, cap. 1 el 2, p. 199. eam cum Deo Verbo ccelitus desceudisse, aliquando
il23 M. AURELH CASSIODORI 1124
eum ipsum factumcarnem,sumpsisse nihil ex nobis. A aperta impudentia praedicabat, et ducem semetipsum
Aliasque plurimas et inanes fabuias sarris promis- osiendit haereseos, et ipse quidem in Laodicea crc-
sionibus copulabat, quas in praesenti dicere super- bro morabatur. In Anliochia vero jam prius Vitalem
fluum judicavi. Talia siquidem ille dicens, non so- ordinaverat, Viiaquidem optima decoralum, et apo-
lura suos peste complevit, sed etiam quosdam no- Stolicis dogmalibus enutritum [Mt. Lyr., eruditum],
Strorum fecil hujusmodi lepra participari. Post pau- postea tamen hoc languore puirefactum. Porro sacra-
com vero tempus, dum suum viderent opprobriuro, tissimus Melelius Diodorumillum cujus jam memini-
et Ecclesiae claritatem, pene cuncti reversi sunt, et mus, qui sub hac tempestate nimis asperriraa, Ec-
communionemecclesiasticam percipere meruerunt; clesiaenavem sine submersicne scrvaverat, Tarsen-
non lamen priorem deposuere languorem, scd magis sium pastorem constituit, eique Ciliciaegentis curam
flurimos constantium latemer sauciaverunt. Ex hac commisit: Apameiaevero pontillcalem i uram Joanni
ergo radice in Ecclesiis germinavit una carnis dei- dedit; qui licet genere ac nobiiilate fulgebat, taraen
tatisque nalura, et ut divinitali Unigenili passio co- progenitores propriis virlutibus adornabat. Hunc
pulelur; et alia quaecunquepopulis et sacerdoiibus ergo ei sermo decorabat et vita. Is itaque tempore
certamina genuerunt. Sed hsec quidem poslea facla tempestatis confldelium suorum numerura guberna-
sunt. Tunc igitur venienle Sapore magistro militiae, B vit, cooperatorem habens laudabilem Stephanum,
et ostendente principis legem, Paulinus quidem fa- quem sacralissimus Meletius ad alia certamina de*
lebatur se Damasiesse participero. Promittebat etiam siinavit. Nam dum agnovisset Germanicinm Eudoxii
Apollinaris, hoc ipso languore celato. Sacratissimus peste corruptam, lidnc ibi tanquara sapieniissimum
vero Meletius sub quieie degens, illorum certamina medieum destinavit. Erat enim omni Graecorum
devitabat. Porro Flavianus sapientissimus tunc in doolrina plenus, et divinis dogmatibus farcinatus
ordine presbylerii constitutus, primo quidera ve- [Ms. Lyr., saturalus]. Quauobrera spe sua fraudalus
niente raagistro militum,ita ad Paulinum loculus est: non est. Usus namque don» spiritalis doctrinse, lu-
Si communionem Damasi, o amice, sectaris, ostende pos mulavit in oves. Porro magnus Eusebius de ex-
nobis dogmatum tuorum aperte consortium; ille silio remeans, Acacium summae claritatis virum in
namque dum unam Trinitatis subsiantiam confitetur, Beroeaordinavit episcopum.in HierapoliTheodoturo,
tres subsistentias praedicat in aperto; verumtaroen e cujus mira conversatio hactenus decaniatur; Euse-
diverso subsistenlias perimis Trinitatis : ostende ila- biumin Chalcide, in Cyro nostra Isidorum. Aiunt
O/ie dogmaturn concordiam, et suscipe secundum enim quia etiam Eulogium, qui pro aposiolicis dog-
leges ecclesias [Ms. Lyr., secundum leges ecclesias- matibus fuerai decertatus et in AntinooCumProto-
licas]. Cum ergo illuni his sermonihus objurgasset, Q gene missus exsilio, Edessae ordinasset episcopum.
eonversus Apollinari dixit: Admiror le, o amice, sic Barses enim sacratissimus, jam de praesenti luce mi-
impudenter veritali resistere, cum aperte noveris graverat. Sanctus vero Eusebius ullimum episcopum
quoniara laudabilis Damasus perfecte naturam no- Marin in civitate Dolicbafecit. Hsec enim parva ci-
stram a Deo Verbo dicit assumptara: tu vero contra- vitas vesaniam tunc obttnuerat Arianaro. Ubi dum
ria fatearis. Meniem namque nostram Salute frau- accessisset Eiisebius, ut Marin, virum plurimis vir-
das. Si autem false loquimur, le forsitan accusantes; luiibus decoratum, in sede collocaret episcopali,
vel nunc novitatem a te natam denega, et Daraasi quaedamroulier Ariana pesie completa, tegulam de
amplexus doctrinam, seclam suscipe venerandam tecto demisil, qua ejus capul valde contrivit, isque
\Mss., septa veneranda] veritatis. His ilaque rationi- post paolulum ad vitam meliorem de hac luce mi-
bus sapientissimus Flavianus illorum fiduciamiia gravit. Qui moriens, prsesentes jurejurando eon-
redarguit. Porro Meletius omnium raansiietissimus, strinxit ut ab ea quaehoc fecisset nullo raodo poenas
omnium tranquillissimus atque raodestus, Paulino exigerent, imitatus Dominum suum, qui pro crucili-
dixit: Quoniam etmihi harum ovium curam comml- gentibus ait: Pater, dimitte eit; nonenim teiunt quid
Sit Dominus, et tibi slmiliter aliarum, suscipe hanc faciunt (Luc. xxm, 34); simul et conservum Sleplia-
sollicitudinem, et communica alierutris sub dogmate D nuin, qui post multos lapidum jactus elamabat: Do-
pietalis. Jungamus amice greges, et solvamus de mine, ne eis statuas hoc peecalum(Act. vn, 59). Hoo
praesulatuconientionem: communiterpascentes oves, ergo modo magnus Eusebius est defunctus. Et qut
curam earum communiier offeramus. Si autem de Thraciae barbaros evilavit, impiorum hnreiicorum
sede certamen est, ego etiam hanc contentionem co- inanus declinare non poluii; sed martyrii coronam
nabor expellerp. In sedesacrum ponatur Evangelium, illorum ferocitate suscepil. Haecergo geiia stini post
et ex utraque nos parte sedeamus. Et si quidero reversionem episeoporum. THEODOKBTCS, /i6. v,
prius ego terminum vitae suscepero, solus eris anti- cap. 3. Edit.Chrisl. Vates. eap. 8 et 3, p. 200.
stes; si vero hoc libi prius evenerit, ego rursus gre- CAPUT IV.
333
gis habebo curam. Cum haecergo Meletiuscum omni DeTheodosiiducatu, etquomodoa Gratiano imperalort
mansuetudine protulisset, Paulinus acquiescere non fuerit otdinatui, et ad Orientalemissus imperium,
consensit. Tunc maglster militiae,judex utrorumque orlhodoxisprofutrit, et retruurit hwrelicot.
verborum, ecclesias Meletiotradidit. Paulinus autem Porro Gralianus Thraciam barbaros vastare co-
aliarum ovium perntansii antistes. Ver.umApollraaris gnoscens, Italia relicta, in Phcenicem [Ed. Frob. et
praesulatu Ecclesisenudati», novitatera declrinaesue Niv., Paeoniamvel Pannoniam] venit. Ea tempestals
1125 HiSTORlA-TRIPARTITA. LIBER IX. 1126
Theodosius tam propler parentum nobilitatera quam AVgius, post quos etiam Atbanasius et Narcissus, Cili-
pro fortiludine propria nominalissiraus habebatur ; ces, et alii pluriroi male jactata semina nuiriverunt.
et ob hanc causam invidia similiura judicum fatiga- His igitur nequissimis culioribus fuit cooperator
tus, in Hispania morabatur, ubi et ortus fuerat et Constautius atque Valens. Pro hac ergo solumroodo
nntritus. Cumque imperator quid facerct haesilarei; causa, Theodosius suo subjacemes imperio Constan-
quippe cum barbari elevali victoria inexpugnabiles tinopolim congregari praccepitepiscopos. THEODORE-
esse viderentur, ducatu Theodosii pugnaro credidit TUS,lib. v, cap. 6, p. 205.
terminari : repente siqu>demeum ab Vfispaniis evo-
CAPUT V.
cans, et magistrum militum esse denuntians, cum QuomodoMacedonianidenuo ab orthodoxis
diviti tint.
expeditu ad barbaros destinavit. At ille fide munitus,
confidenter ad Thracias est profectus. Quo dum ve- Inierea Macedoniani, post legationem ad Liberium
nisset, vidissetque barbaros, exercitum ordinavit ad destinatam, aliquanto tempore sine discretione com-
municabant ip.siet iis qui ab inilio definiiionem fidei
pugnara. Congressione vero facta, impetum barbari
non ferentes, suas acies reliquerunt. Et illi quidem Nicsenaesusceperant. Cumque lex principis Graliani
fugiebant, bi vero foriiier sequebantur. Immensaque Iicentiam religionibus, sicuti vellent, communicaro
csedestunc facta est barbarorum. Plurimis igitur in- ]g praebuisset, denuo sunt divisi; congregalique in An-
lefemptis, paucisque latenter transeunlibus Histrum, tiochia, statuerunt vocem consubsianiialitatis amo-
mox dux optimus exerciiu disperso per vicinas ur- vendam, et venerantibus Nicsenam fiilem non esse
bes, ipse velociter remeavil ad principem, ila ut ipse coromunicandum. Sed plurimi, videntes eorum va-
triumpboruro suorum nuntius exstitisset. Quod la- rietatem, recesserunt ab eis, et consubstantialilalis
men nec ipsi imperatori, dum miraretur factum, sectatoribus sunt unili. SOCRATES ,/it. s, cap. 4,
credibile videbatur. Invidi siquidem etiara fugisse pag. 261.
eum dicebant, et exercitum perdidisse. At ille dero- CAPUT VI.
gantes sibi petiit dirigi, qui viderent bostium multi- QuamqdQTheadosius, impetator Thiualonkm bapti-
tudinem peremplorum. His verbis iraperator flexus, zam sit,
direxit qui res actas inspicerenl, eique renuntiarent. Cumque Tlieodosius bello barbaros, superasset, et
Porro dux optimus inter hj-c divinam visionem vi- ijli Romauos amicos haberp deprecarentur, causa
dit, etab ipso Deoaperte sibi monstralam. Conspexit foederis acceptis obsidibus, Thessaloiiicam venit. Ubi
enira in somnis quia sanctus Meietius Antiochense dum in segritudinem incurrissel, ab Aeolio ejus ei-
civitalis antistes, chlamydem sibi vestiret iraperia- vitatis episcopp baptizatus est, licet a progenitori-
lera, et corona caput ornaret. Haeccura nocte vidis-»iC bus Christianuro dogma et fidem Nicaeniconcilii se->
set,cuidam mane retulit amicorum [Ed.,clericorum]. queretur. SOZOHE^., /t'6. vi|, cap. 4, p. 7Q7,
At ille clarum esse somnium dixit, et nihil aenigma- Tunc igitur baptizari cupiens prppier infirmilatem,
ticum, nihil dubium conlinere. Cumque pauci om- Thessaloniceiisiuip requisivit episcopum, cujusnam
nino iransissent dies, qui pro victorioe inspectione Ddei esset. Quo respondente quoniam Arjana pestis
missi fuerant remearunt, peremptaque hostium in Hlyricum non valuisset accedere; sed jnviolatara
mulla millia narraverunt. Quamobrem laetatus prin- ab initio fidein Nicaeni concilii conservarent, ille li-
ceps, Theodosium fecit imperatorem. THEODORETIJS, benter ejus verba suscipiens, haptizatus atque ab
ft'6. iv, v, vi, p. 203. aegfitudine liberatus est. SOCRATES, lib. v, rap. 6,
Consulatu Ausonii et Olibrii (An. Dom. 379), sex- p. 262,
la decima die Januarii mensis. SOCRATES , lib. v, CAPUT VII.
cap. 2, p. 260. Professio Theodosiide fide.
Tradilaque ei sceptrorum parte Valentis, ipse Cogitans igitur imperalor quia melius esset pro-
rursus ad Italiam rediit, et illum ad regna collata nuntiare subjeciis cujus esset fidei, ne videretur vim
transmisit. Mox igitur ut imperium sumpsit, proeI) J facere, si quemquam subito inviium ad cultuni reli-
omnibus de concordia Ecclesise cogitavii, et unius-. gionis impelleret, legem e Thessalonica populo
Cujusqne praesulatus episcopos Constantinopolim Constantinopolitano proposuit. Hoc qnim visqro es',
convenire praccepit. lloec sola erat Ariano plena ut veluti de quadam civitatis arceomnibus snbjectis,
contagio; ham Occidensliber ab hujusmodi languore aliisque civilatibus indicanie scripiura, fieret niani-
permansil. Constantinus enim senior, filius Constan- fesia. Cujus legis verba sunt baec.
lini majoris, ei Conslans junior, paternam fidem in- 334 ItnpP* Gratianus, Valenlinianus, et Theodpsius
tegram servavemnt. Rursus etiam Valentinianus iiri- Augg. ad poputuro urbis Conslantinopolitanoe.
perator Hesperlae inviolatam custodivit fidei pieta- Cunctos populos quos clementiaenostrae regit lem-
tem. Orientis aulem tractus multifariam hujusmodi peramenlum, in tali volumus religione versari quam
labe coniplelus est. Arlus enim Alexandrinse presby- divinuro Petrum apostolura tradidisse Romanis reli-
ler civitatis hanc ibi genuil blasphemiam. Post quem gio usque nunc ab ipso insinuata declarat, quamque
Eusebnjs, Patrophilus et Aetius, Palsestinl, et Pauli- pontificem Dimasum sequi clarei, ei Petrum AJexan-
nusatque Gregorius, Phcenices, et Laodicensis Tbeo- driae episcopum, virum apostolicae sanctitatis : hnc
dotus [Mt. Sanl/»eoa\,Theodolus],cumque bis Gepr- est, ut secundum apostolicam discipliuam evangeli-
1127 M. AURELII GASSIODORI ilS8
caroque doctrinam, Palris, et Filii, et Spiritus sancti lA scriptum est in Evangelio : Si persecuti vos fuerint,
unam Deitatem, sub pari majestate et sub pia Trini- ex isla civitale fugile in aliam (Matth. x, 27). Quia
tate, credamus. Hanc Iegem sequentes, Christiano- igitur imperator ecclesiis opus habet, scitote crastina
rum caiholicorum noraen juberous ainplecli : reli- nos collectam foris urbem celebialuros. Haec cum
quos vero dementes vesanosque judicanies hseretici dixisset, egressus est : non tamen sic intelligens
dogroatis infamiam [ed. V., insaniam] sustinere, di- Evangelii verba quemadmodum dicta sunt. lllic enim
vina primum vindicta, post etiaro motus nostri, quem praecipitur ui fugienies babitationem mundanam, Je.
ex coelesii arbitrio sumpserimus, ultione plectendos. rusalem requirant supernam. Egressus ergo de civi-
Data III calend. Martias, Thessalonicae, Graiiano tate ante portas, conciliabula celebrabat. Cum quo
quinto et Theodosio Augg. coss. (An. Dom. 380). simul exiit Lucius Alexandria pulsus, quia lunc apud
Haecsanciens post paululum Constantinopolim ve- Constantiuopolim morabalur. Sic itaque Theodosii
nil. SOZOMEN.,/I'6. vn, cap. 4, p. 708. concordiam non ferentes, post quadraginta annos ec-
clesias quas vi tenuerant reliquerunt. Egressi de ci-
CAPUT VIII.
vitate quinlo consulalu Gratiani, et Theodosii prirao
De Gregorio Nazianzeno Conslanlinopolim translato.
Dom. 380), mense Novembri. Quo faclo, Ni-
Tunc igitur Gregorius Nazianzenus communi de- (An.
B caenaefidei sectatores ecclesias receperunt. SOCRA-
creto multorum episcoporam in Constantinopolim
TES,lib. v, cap. 7, p. 263.
transmutatus, intra civitatem in parvo oratorio sacra
celebrabat. Cui loco postea principes basilicam CAPUT XI.
maximam copulantes, eam vocaverunt Anastasiam. De Eunomii calliditate.
SOZOMEN. , lib. vu, cap. 5, p. 708. Igitur cum Eunomius Valentis temporibus a suis
clericis recessisset, apud semetipsum in Bithynia
CAPUT IX.
De basilica sanctm Anaslasim. morabalur, vir callidus et dicendi periius, multusque
Qusenon solum pulchritudine et magnitudine, ve- populus concurrebat ad eum : alii experiri volentes,
rum apertissima apparitione Dei noscitur illustrari. alii audire quae diceret. Hujus fama pervenil ad prin-
Illic enim divina virtus in somnis, et aperte, pluri- cipem ; cum quo ipse quoque voluit habere sermo-
mis et frequenter multisque languentibus, et interira nem : sed Augusta Flacilla precibus eum reiinuit.
in rerum periculis constiiutis, subvenisse dignosci- Erat enim fideiissima, et Nicaenidogmatis jura sub
tur, ita ut credereiur ab aliquibus sanctam Mariam, integritate servabat, timuitque ne, ut assolet, eloquio
Christi Matrem Virginem hanc esse; cum tali nam- viri callidi captus imperator , facile in sectam ejus
que habilu multis ostenditur. Quam basilicam ideo ., incurreret. SOZOMEN.,/I'6. VH,cap. 6, p. 710.
Anastasiam vocant, sicuti reor, eo quod dogma Nicaeni
CAPUT XII.
concilii in Constanlinopoli, quasi jam mortuum, eo
loco expositionibus Gregorii resurrexit. Ego tamen De concilio Constantinopolitanoconlra Macedonianos.
audivi quosdam veriloquos retulisse, dum populus Interea cum episcopi cenlum et quinquaginta fuis-
illic congregaretur ad missas, mulierem prsegnantem sent apud Constantinopoiim congregati, 335 Prae~
de superiore porticu cadentem defunctam fuisse; cepit imperator ut nullus proderel quis esset maxi-
tuncque communi oratione facla super earo, re- mus ille Meletius. Volebateniro ex roemoria sui som-
vixisse, et cum partu salvatam esse. Quam ob rem nii virum illum sibimei indicari; curo ergo omnis
nimis inopinabile Anasiasix nomen, id est resurrec- illa mullitudo pontificum regiam introisset domum,
tionis accepit. SOZOMEN., lib. vn, cap. 5, p. 708. reliclis omnibus ad magnum currit Meletium.et vel-
CAPUT X. uti quidam filius patris amator, post multum tem-
Quomodo Theodotius ab Ecclesia Constantinopolitana pus paterna visione poiitus, amplectebatur euro, et
Arianos repulerit. simul osculabatur oculos, labia, pectus, et caput,
Gregorius itaque vir eloqueniissimus ac veneran- dextramque qua eum in somnio coronaveral, insi-
dus, agnoscens aliquos murmurare, eo quod esset ex X)nuavitque illi quam viderat visionem. Cumque etiara
alia civitate, adveniente principe, Constantinopolim caeteros congrue salutasset, rogavit lanquam Patres
babitare declinabat. Imperator tamen, dum in tali ut de rebus praesenlibus cogitarent (THEODORETUS,
statu invenisset Ecclesias , cogilabat quemadoiodum /t'6. v, cap. 7, p. 206),— et ut in urbe Constantino-
pacificaret omnes, et cunctas augeret Ecclesias. Man- politana ordinareiur episcopus. Et cum speraret
davit ergo repente Demophilo, qui lunc Arianae re- posse Macedonianos uniri, etiam eorum convocavit
ligioni praesidebat: Si vis, inquit, credere secundumi episcopos. Convenerunt ergo de consubstanlialitatis
Nicaeni dogma concilii, uniatur populus et suscipiat flde Timotheus Alexandrinus, Cyrillus Hierosolymi-
pacem. Cumque ille propositionem hujusroodi refu- tanus, post pcenitenliam in consubstantialitatis dogma
gisset, lunc iroperator : Si pacem, inquit, concor- consentiens, Melelius Antiochiae, et Acholius Thes-
diamque declinas, fugere te etiam a sacris basilicisi salonicae, aliique plurimi; ila ut centurn et quinqua-
ego praecipio. Haec audiens Demophilus, et cogitansi ginta numerus implereiur. Macedonianis vero prae-
quia grave esset potioribus resultare, convocans ini erat Eleusius Cyzici, et Lampsaci Marcianus; erant-
ecclesiam plebem, et surgens in inedio cunctorum, que siinul triginla sex, quorura plurimi esse vide-
haic per se subjectis verba. locutus est: Fratres, bantur de civitatibus Hellesponti. Convenerunt iu-
1129 HISTORIATRIPARTITA. LIBER IX. 1130
que consulatu Eucharii et Evagrii (An. Dom. 581;, ,A Parvo siquidem tempore transeunte, sanctus qui-
mense Maio. Igitur imperntor et episcopi pariis ejus dem Melelius est defunctus, et ab omnibus sapieu-
laborabantutEleusiusejusqnesequacesiinirenturEc- tibus cum prseconiismaximis est sepullus. THEODO-
clesisc : commemorantes eis legationem quam mise- RETUS,/i6. v, cap. 8, p. 206
raut ad Liberium , lunc Romanaeurbis episcopum, jEstale vero sequente, rursus plures episcopi ad
per Eustaihium, et quia dudum spoule ei communi- Constantinopolimpro causis ecelesiasticis sunt re-
cassent; nec essct sine pudore, ut subito bene prius versi, ubi occidcntalium episcoporum svnodic.im
placiia permularent. At illi ejus monita apertaque susceperunt epislulam, invitantem eos ad Romam,
convicia parvipendentes, elegerunt sequi potius Aria- ut illic maximum celebrarelur concilium. Sed illi
nam pestem quam consubstantialem dicere Trinita- quidem profectionem, quasi nihil habituram lucri,
tera. Hsecfaienles de Constantinoi oli sunt egressi, refugerunt; verum litleras direxeruut Damaso cse-
et scribebant alterutris ne quiseorum in Nicaenicon- terisque praesulibus, quas pro clariori nolitia sub-
cilii dogmate consentiret. SOCRATES , /t'6. v, eap. 8, dere necessarium judicavi. THEODORETUS, /t6. v,
p. 264. cap. 8, p. 207.
CAPUT XIII. „ CAPUT XIV.
De ordinalioneMaximi Cyniciejusquedepositione, et Epistola Constantinopolitaniconcilii ad papam Dama-
ordinalionerecta Nectarii, et de canonibus in ea sum et occidenlatesepiscopos.
synodoconslitutis. Dominis honorabilibus atque venerandis fratribus
Gregorius itaque, qui lunc Constantinopolitanam et comministris Damaso, Ambrosio, Brittonio, Va-
regebat Ecclesiam, Nazianzum remeare tendebat. leriano, Acholio, Basilio et reliquis sanclis episco-
Pro quo cum episcopatus Coiislaniinopoliiansevaca- pis in maxima Roma collectis, sancla synodus or-
ret Ecclesiae,TimotheusAlexandrinus, Petri succes- thodoxorum episcoporum congregatorum in maxima
tor, Maximumquemdam Cynicum ordinavil episco- civitate Constantinopoli, in Domino salutem.
pum, cum nuper totondisset eum. Is enim erat etiam Velut ignoranii veslraereverentise insinuare atque
Apollinaris vesania farcinatus. Sed non pertulerunt narrare roultiludinem passionum ab Ariana poteniia
hoc malum viri sanctissimi Constanlinopoli congre- nobis ssepius illatarum, forsiian supervacuum cst.
gali. Et dum jEgyptii maxime se pro ej'us ordina- Non enira ita negligere vestram credimus sanctila-
tione separassent, sacra officia cum Gregorio cele- tera, ut adhuc egeatis discere, quos certum est con-
brabant. At ille graviter ferens rursus factara divi- dolere. Sed neque taies nos constrinxere teropesta-
sionera, exorabat universos ut laude dignura virum Q les, ut pro sui parvitate latere poluissenl. Neque
quaererenl, quem pontificem ordinarent. Tunc ilii tempus persecutionis est novum; sed adhuc memo-
ejus verbis acquiescentes, Neciarium generis nobili- riam servat anliquam, non soluro in his qui passi
tate decoratum constituerunt Constantinopolitanae sunt, sed etiam in eis qui participes sunt illorum
civitatis episcopum ; Maximumvero Apollinariscon- quorum proprias indicant passiones. Hesternoeniro,
tagio laborantem, nudatum pontificali dignitate pro- ut ita dicamus, aut Lodie exsiliorum vinculis reso
jecernnt. THEODORETCS, lib. v, cap. 8, p. 206. luti, post innumeras tribulationes ad Ecclesias pro-
Tunc etiam regulam protulerunt ut Constanlino- prias sunt reversi. Aliorum vero in exsilio defuncto-
politanus episcopus baberet honoris privilegia post rum funera revocaia sunt. Quidam vero etiam ab
pontificem Romanum, eo quod sit nova Roma. Fir- exsilio 336 remeantes, et fervenli hacreticorumfu-
maveruntque rursus Nicaenam fldem, et patriarchas rore detenti, amariora quam in exsilio in propriis
constituerunt, distribuenles provincias, ut episcopi sunt perpessi, lapidibus ab eis obruti, sicuti beatus
uniuscujusque dioecesis ad Ecclesias non irent ex- Stepbanus. Alii diversis macerati sunt suppliciis,
traneas. Hoc enim primitus propter perseculionis adhuc sligmata Chrisli et vulnera in suo corpore
leropus indifferenteragebatur. Distribuerunt itaque circumferre noscuntur. Pecuniarum vero dispendia,
Nectario quidem inaximam civitatem et Thraciam ; D honoris ademptiones, singuloruroque confiscationes
Ponticam vero dicecesim Helladio, qui post Basi- et machinaminn, injurias atque vincula, quis nume-
lium fuit; CsesaraeamCappadociaeGregorioNysseno, rare valebit ad singula ? Omnes enim tribulationes
Basiliigermano; Troilo quoque Melitenae Armeniae vere super nos multiplicatae sunt ullra numerum.
jus patriarcbae dederunt; Asianam vero dicecesim Justequidem, quoniam valdn peccavimus. Aut certe
Iconii Amphilochius est sortitus; Oplimus autem clemens Dominus passionuro multitudine nos voluit
Antiochiae Pisidisc; jEgyptuin quoque Timotheo exercere. Propter hoccitaque gratias Deo referimus :
Alexandrinodistribuerunt. Porro Ecclesiarum orien- quia et per tantas iribulationes servos corripit suos,
talium gubernalionemejus praesulibuscommiserunt et secundum multitudinemmiserationum suarura de-
Pelagio Laodiceno et Diudoro Tarsi, Antiochenae duxit nos rursus ad refrigerium. Nobis ilaque tem-
Ecclesiae privilegia reservantes, quse tunc Melelio pus et labor maximus necessarius fuit, qualenus
praesenlidederunt. Definierunl pariter, ut si quid in eroendalio proveniret Ecclesiarum; ut, tanquam pro
provincia qualibet emergeret, provincise concilio fi- longa aegriludine, diligentia paulatim adbibita, pri-
niretur. In his omnibussuum praebuitetiam impera- scam pietatis redderet sanitatem. Hoc etenim modo
(or assensum. SOCRATES, /t'6. v, cap. 8, p. 265. pulabimur persecutionibus acerrimis liberari, et Ec-
PATROL.LXIX. 36
«51 M.JxURELII CASSIODORI «3«
clesias, longo tempore ab hrerelicis detentas, denuo A locum confusione subsistentiarum aut peremptione
reparare. Verumtamen graves adhuc nobis sunt proprietatum ; neque Eunomianorum , el Ariano-
lupi, qui postquam de caulis expulsi sunt, ex ipsis rum, et Pneumatomachoriim, iJ esl Spiritui resisien-
pascuis oves abripiunt : collectas facere contendeni tium, blasphemia praevnleat; substiniia videlicet
tes, populos commoventes, ei in nullo segnes ad Ec- secundum illos, aut natura, aut diviuiutedivisa, et
clesise loesionem. Erat ilaque, sicut dixiraus, neces- increatae consubsta Hiali, et coselernaeTriniiaii po-
sarium huic operi tempus. Quia tamen fraternam strema quacdam vel creaia, vel allerius substnmiae
circa nos charitalem ministrantes, synodum in Ro- natura detur. Inhunianaii >nis vero Clnisti serrac-
mana urbe Dei voluntate fecistis, et nos illic lan- nem sine aliqua violatione servamus, neque sina
quam membra propria, litteris Deo amabilis princi- anima, neque sine mentc, aut imperfectam carnis
pis evocastis; ut quoniam lunc ad tribulaiiones soli dispensalionem suscipientes; sed totura scientes
sumus addicii, nuuc sub imperatnrum pia concordia pcrfectum quidem ante soecula existere Dei Ver-
non sinenobis regnaretis; sed etiam nos vobiscum, biwn, perfectum vero hi>rainemin novissimo dierum
secundum aposlolicam vocem (I Cor. iv, 8), conre- propter nostram salutem factum. Igitur qu-e de fide
gnaremus. Oratio quidem nostra fuii, si esset possi- a nobis aperte prsedicantur, velut in summa haec
bile ut omnes nostras simul relinquentes Ecclesias, g esse noscuntur : de quibus amplius instrui poteri-
desiderio utili jungeremur. Quis enim uobis dabit lis, si et tomuin in Antiocbia factum a synoJo ibi
pennas sicut columbae, ut volenius, et apud vos re- «onsiituta digticmiiu legere, et quod anno superiori
quiescamus (Ptat. LIV,7) ? Sed quoniam hoo omnino in Conslantinopoli ab universali synodo cognoscitur
nudabat Ecclesias, requie nuper inchoata, resque ni- esse prolatum : in quibus latius Udem professi su-
mis erat plurimis impossibilis : quia concurroramus mus, et contra novitates haeresum nnper exortas
in urbem Constantinopolilanam causa litterarum ad anathemata ex sctipto proiulimus. De dispensatio-
nos praeterito anno directarum a vestra chariiate nibus aulem particularibus Eccle iarum antiqua,
post Aquileiense conciliura ad Deo amabilem impe- sicuti nostis, sanclio tenuii, et defiuitio sanctorum
ratorein Tbeodosium, propter hanc solummodocau- Palrum in Nicaea convenientiuro secundum unam-
sam usque ad Consiantinopolim properati, el de hac quamque provinciam; et si pontifices voluerint, ut
tantummodo synodo ferentes consensum episcopo- cum eis vicini propter utilitatem celehrent oidina-.
rum qui per provincias permansere. Majoris vero tiones: quibus rebus consequenter et caeieraseccle-
profectionis neque speravimus opus, neque praeaudi- Siasapud nos acdificaricognoscite, et insignium ec-
vimus omnino, antequam Constautinopoliiu venire- clesiarum hsec approbasse sacerdotes. Porro Con-
mus. Super baec autera induciarum angusto lempore Q siantinopolilanae urbis novellam, ul ita dicamus,
faciente, neque praeparare nos valenies ad longam Ecclesiam, veltit ex ore leonis haereticis suflbssam.
profeclionem, neque universos communicalores no- blaspheinlis absiraximus ; et per misericordias Dei
stros, in provinciis positos commonere, et eorum rererendissimum et Deo amabilem Nectarium epi-
consensum sumere praBvaluimus, Quoniam igitur scopum ordinavimus coram Universaliconcilio cum
baec et alia raulta plurimorum adventum prohibere communi cohcordia, sub aspectu etiam Deo amabilis
videbantur, quod erat secundum effectum [ed., se- imperatoris Theodosli, universique cleri, cuncta de-
cundum, ad effectum] rerum, el vestrae circa nos cernente parlier civilale. ln seniore autem et vera
charitatis oslensionem, hoc egimus : reverendissi- apostolica Ecclesia Antiochise Syriae, in qua prius
mos atque cbarissimos fratres et comministros no- venerabile Christianorum appellatum est nomen,
sirog episcopos Cyriacum, Eusebium et Priscianum rererendisslmum et Deo amabilem episcopum Fla-
usque ad vos laborare aiacriter exorantes, per quos vianum, de universa provincia et orieniali dicecesi
et nostram voluntatem pacilicam et inlentionem ha- concurrentes, regulariter ordinarunt, omni Ecclesia
bentem unitatii ostendiraus, zelumque nostrum quem pariier decernente, etquasi sub una voce bunc ho-
pro saluberrima fide gerimus, indicamus. Nos eie- norante virum. Quam ordinatiouem, Unquam le.-a-
nim persecutiones, sive tribulationes, sive minas |v lem suscepit commune concilium. In maire vero
iinperiales, sive crudelitaies judicum, sive quaslibet cunctarum Ecclesiarum Hierosolymis constituta,
alias tentationes haereticorum, libenter siistinuiraus reverendissimum et Deo amabilem Cyrillumepisco-
pro evangelica fide, qusein NicaeaBithyniaea trecen- pum esse significamus; qui regulariier oliin a pro-
tis deeem et oclo Patribus roborata dignoscitur. vincialibus ordinaius, 337 plurima propler Aria-
Hanc enim et vobis, et nobis, et omnibus qui non nos diversis temporibus ccrtamiiia passus est. llis
subvertUnt vefbum verae fidei, complacere confidi- igitur tam legaliter et canonice «pud no» gestis,
mus, quara scimus antiquissimam existere, etsequa- etiam vesiram reverenliam congaudeie deposcitnus,
cpm baptismatis, docenteraque nos credere in no- spirituali intercedenle dilectione, et limore d mi-
mine Palris, etFilii, et Spiritus sancti. Divinitatem nico, per quse[mts. quem] humana removetur offtn-
quippe, et viftuiem, atque snbslaniiam unam Pairis, sio et Ecclesiarum aedificatio praepouitur universis.
et Filii, et Spirilus sancti credimus, et aequalem Sic eienim verbo fidei concordante, et Cbrisiiana in
honorem ac digniiaieni, el imperium coacternum, in nobis charitate firmata, t esStvinius dicere quod re-
tribus perfectissimis subsisteniiis, seu tribus per- prehf ndebat Apostolus : Ego quidemsum Pauli, ego
feetis personis; ut neque Sabeilini lasguor habeat vero Apolle, ego autem Gepha (II Cor. l, 12); dum
1133 HISTORIA TRIPARTITA.LlBER IX. 1154
oinnes videlicet appsreamus [ms. Lyr., videamur] iK.biiaquesupplicia sustinebit. Si vero quibnsdam levio-
Cliristi, qul in nobis divisus non est. Et si sine ribus ille suadet, veluti quamdam spem hnbens, qui
schlsnlate cofpus Ecclesise, Deo adjilvante, serve- vernm spem in Christi confessione miitavit, sciant,
mus, cum fiduciaante Domiriitribunal asiabimUS. . se cum islo similiter perituros, cum quo ecclesias-
Haec contra Arii, et Aelii, Eunomiique, Vesa- ticae regulse resullabunl. Deus vos incolumescuslo-
niam, nec non contra Sabeliii, Photini, Marcelli, diat, fllii charissimi. TUEODORETUS , lib. v, cap. 10,
Pauli Samosateni et Macedonii, conscripserunt. p. 212.
Simiiiterautem et Apollinaris novilatem palam abdi- CAPUT XVI.
caverunt, dicentes , Inhumanationes vero Domini Statuta sedis apostolicmconlra diversashmreses.
sine violaiione servamus; neque sine anima, neque
sine mente, aut imperfectam carnis dispensalionero Vel, secundmn ms. Santheod.
suscipientes. Professio catholicmfidei quam papa Damasiis desli-
Porro Damasus omni laude dignissimus, agno- navit ad Paulinum episcopum in Macedonia, qui
fuil in Thessatonica.
scens hanc haeresiraexortam fuisse, non solum Apol-
Sed etiaro alia quaedam iu eminenlissima Roma
iinarem, sed etiam Tiraotbeura discipulum illius
abdicavii. Et hoc Orienlem guberiiantibus episcopis '.g coliigenies, contra diversas haeresesconscripserunt,
iitleris propriis indicavit, quas curavi subter adnec- quaehuic operi necessaria suhdere judicavi.
tere. THEODORETUS , lib. v, p. £08* 1. Quoniaro post Nicsenumcoiiciliiinl lalis error
CAPUT XV. exortus esl, ut quidam dicefe ptofano ore praesu-
Epittola Damasi de damnatione Apollinaris ad mant, sanctuin Spirituro pet Filium fuisse factinn,
Timolheum. anathemalizamiis eos qui hon curii omni proedicant
Quoniamaposiolicaesedi reverentiam debitam cha- libertale cum Patre et Fillo sanctum Spiritum unius
ritas vestra disiribuit, vobis plurimum, charissimi ejusdemque substaniiaealque potesiaiis exislere.
filii, praestitistis. Nam licet Ecclesiaein qua sanctus 2. Similiter aulem analliematixamuset eos qui ef-
aposlolus residens docuit quodammodo nos guber- rorem Sabellii sunt secUii, etiuideiiidicentes Patrem
nacula, quaesuscepimus, teneamus, tamen profilemur esse quem Filium.
nos honore minores esse, fet propterea omni modo 3. Anathematizamus Ariiirnet EUrlomihm,qui sU
festinamus, ul ad gloriam ejus beatitudinis pervenire mili irapietate, licetverbis discrepent, Filium tameq
possimus. Scitote igitur quia duduro Tunolheum et Spiritum sancturti Creaturamesse conflrmaiit.
proianum, inerudiluiii , Apollinaris baerelici disci- 4. AnaihemaiizamUsMacedonianos,qui ex Ariana
pulum, eurri iropio ejus dogmate condemnavimus, C radice derivati, non itiipietalem, sed vocabulum
nec uilra concedimus ejus reliquias qualibet ratione muiaverunt.
de caetero praevalere. Si autem adhuc ille Sefpehs 5. Anatbematizamus Photinum, qiii Hebionis hoe-
antiqutis, semel et secundo percussus, ad posnatn resim renovans, Domihumnostrum Jesum Christum
propriam reviviscit; quique extraneus ab Ecclesia solum ex Maria COrifiteturi
est morliferisque venenis suis quoSdam Odeliumien- 6. Aiiatlieinalizamuseliaili eoS qui duos filios essa
tare non cessat, hanc tanquam pestiferarii declihate profitentur: unum ante saecula, et aliura post carnis
corruptionem, quaiehus Vos meraores aposlolicse assumptionem ex Virgine.
fidei, quse proecipue iri ufbe Nicaenaa Paitibus ex 7. Anathematizumuset hos qui pro rationali anima
scripto prolata est, firmo gradu stabites iri fldeet im- confiiinaiit quia Dei Verburii in bumanam carnem
mutabiles perduretis; el non vaniloquia el extermi- conversum est; ipse namque Filius Verbum Dei,
nabiles quseslionesab isto audire pntiamini elericos non pro rationali anima et intelligibiti in suo cor-
vestros aui plebera. Jam enim semel formam dedf- pore factus est; sed nostrara, hoc Cst i ationalera et
mus (Ed. V., didicimus), utqui semetipsum cogno-,, inlelligibilem animam sine peccato assumpsit atqua
verit Christianum, illud servet quod ab apostolis ^aalvavit.
nbscitur esse contraditum , dicente sancio Paulo : D 8. Anathematlzamuset eos qui dicunt Verbura Dei
Si quis vobitannunliaverit prmter id quod accepislit, productione et corruptione a Patre separaiuin, et
anathema til (Galat. i, 9)< Ghristus enim Filius t)ei, sine subsisleniia (Ed. Niv., substantia); eura autem
Dominus noster, humano generi per propriam pas- terminandum esse blasphemant ". Eos autem qui
sionem salutem plenissimam condonavit, ut totum ab Ecclcsis ad aliaS Ecclesias migraverunt, landiu
liominem delictis obnoiium peccatis omnibus libe- a nostra communione alieuos habemus donec ad cas
rarei. Huncsi quis in deitate sive in humanitate roi- redeant civilates in quibus primitus ordinati sunt.
niis aliquid diserit habuisse, plenus spiritu diaboli, 9. Si quis antem, alio de loco migrauie, ad locum
gehenme setnetipsumfiliumderaonsiravit. Cur ilaque viventis ordinatus esl, tandiu vacet sacerdolii 338
riirsus a mequaeritis daranalionem Timothei? Qtii et dignitaie, qui propriam deseruit civitatem, douec
bic judicio apostolicsesedis, prsesente quoque Peiro ejus successor rcquiescat in Doinino.
Alexandrinae civilalis episcopo, cum Apollinari suo 10. Si quis non dixerit semper Palrem, et Filium,
tjoclore damtiatus est, et in die judicii tormenta de- et semper Spiriium. sanctum esse, anathema sit.
* Us. Sanlbeod. hic
appooit nuinerum nonum, et;alios deinceps mutat.
H'35 M. AURELII CASSIODORl 1136
11. Si quis non dixerit Filium natum ex Patre, A / salus est, ut credentes Trinitati, hoc est, Patri et
boc est, ex ejus divina substanlia, anaihema sit. Filio, et Spiritui sancto, et in ea baptizati, unam
12. Si quis non dixerit verum Deum Filium Dei, deitatem, ei poteslatem , et divinitatem , et substan-
sicut verum Patrem ejus, et omni.i posse, et omnia tiam, in eum esse credamus. Haec itaque Graliano
nosse, et Patri aequalemesse, anathema sit. viveniefacta sunt. THEODORETUS, lib. v, cap. 10 et 11,
13. "Si quis dixeritquia in carne degens FiliusDei, p. 215.
cum esset in terra, in ccelis et cum Palre non fuit, CAPUT XVII.
anathema sit. Qnod corpus Pauli Constanlinopelilani ponlificis de
14. Si quis dixcrit quia in passione crucis dolc- Ancyra fecerit referri Theodosius.
rem passus est Filius Dei Deus, et non caro cum Inlerea Theodosius imperator corpus episcopi Pauli
anima, qua induta est forma servi, quam sibi- de Ancyra tunc revocari fecit, quem Philippus prae-
roet assumpsil, sicut sancla Scriptura dixit, ana- fectus Macedoniuro exsilio deslinatuin, in
propter
ihema sit. Cucuso Armenisefecerat sufTocari.Quod funus cum
15. Si quis non dixerit quia in carne quam as- bonore maximo
atque vener3tione suscipiens, in ec-
suropsit sedct in dextera Patris, in qua eliam ven- clesia recondidit quae nunc ex ejus nomine noscitur
turus est judicare vivos et moriuos, anathema sii. ] appellari, quam lunc Macedonianitenueranl ab Aria-
**
16. Si quis non dixerit sanctum Spiritum ex Patre nis divisi, et
expulsi sunt ab imperatore, quia ejus no-
esse vere et proprie, sicut ei Filium ex divimasubs- luerunt sequi fidem. SOCRATES, lib. v, cap. 9, p. 266-
tanlia, et Deum Dei Verbum, anathema sit. In qua basilica plurimi nescientes veritaiem, Pau-
""17. Si quis non dixeril omuia posse Spirilum sanc- luin
apostolum illic jacere credunt, et maxime mu-
tum, et omnia nosse, et ubique adesse, sicut et lieres ac populi. Hoc itaque tempore eiiam Meleiii
Filium, et Patrem, anathema sit. reliquise in Antiochiam relatae, el juxta sepulcrum
18. Si quis dixerit Spiritum sanctum facturaro aut
Babylae martyris noscuntar esse reconditsc. Fertur
per Filium factum', anathema sit. enim quia per lolam viam, jussu principis, inini-
19. Si quis non dixerit omnia per Filium et per strantibus cunctis civitatibus, cum psalmodia el ho-
Spirilum sanctum fecisse Patrem , hoc est visibilia et nore debito funus ejus usque ad Antiochiam luerjt
invisibilia, anathema sit. revocaium. SOZOHEN. , /t6. vn, cap. 10, p. 716.
20. Si quis non dixerit Patris et Filii, et Spiritus
CAPUT XVIII.
sancti unam deitatem, potestatem, divinitatem, vir-
De auspiciisimperalorisArcadii.
tutem, unam gloriara, dominalionem, imperium,
unam voluntatem, et veritatem, anathema sit. p( Inter hsec Theodosius imperalor filium sutim Ar-
21. Si quis tres personas non dixerit veras Patris cadium designavit Augustum, consulatu Merobaudis
et Filii, et Spiritus sancti, sequales,semper viveules, secundo et Salurnini (An. Dom. 383), sexla decima
omnia continenles, visibilia et iuvisibilia, omnia po- Januarii mensis die. Non longo pnst tempore aderant
tenies, omnia judicantes, omnia vivificantes, omnia undique totius religionis episcopi eodera consulatn,
creanles, omniaque salvanies, anathema sit. Junio [ms. Lyr., Julio] mense. SOCRAT. , /I"6.v, cap.
22. Si quis non dixerit adorandum sanctum Spiri- 10, p. 267.
tum ab universa creatura, sicut et Filium atque CAPUT XIX.
Patrem, anathema sit. QuomodoTheodosius examinatione facla hmrelicorum
23. Si quis de Patre et Filio bene sapueril, de omnesexpulerit el foverit solos orthodoxos.
sanclo autem Spiritu non recte crediderit, haereticus Inter haecevocans imperator Nectarium, tractabat
est: quia omnes hoeretici de Filio Dei et de sancto cum eo quid fieret, ut nou Chrislianitas discordaret,
Spiritu male sapientes, in Judocorumatque gentilium sed tota uniretur Ecclesia. Dicebat autem : Oportet
incredulilate consistere convincuntur. examinari quscstionem Ecclesias segregantem : quia
24. Si quis autem diviserit Deum Pairem, dicens dura discordia recederet; concordia Ecclesias cnn-
et Deum Filium, el Deum Spirituro sanctum, affir- D gregaret. Hoc audiens Nectarius cogitabat, et evocans
mans deos dici, et non Deum, propter unam deita- Agelium , tunc Novatianorum episcopum , taiiquam
tem ac potestatem, quam esse credimus et novimus, in fide consoriem, indicavit ei votum imperatnris. At
Patris et Filii, et Spiritus sancti Deum unum ; sub- ille cum esset rebus aliis venerandus, de dogmate
trahens vero Filium et Spiritum sanctum , tanquam tamen non valebat reddere rationem; sed lecto-
solum opinatus P.trem Deum, anathema sit. Nomen rem suum , Sisinnium nomine, statuit qui pro eo
enira deorum et angelis, et omnibus sanctis a Deo deberet proferre sermonem, virum eloquentem et re-
positum est atque donatum. De Patre vero, et Filio, bus expertum, summeque scienlem non solum sacra-
et Spiritu sancto, propter unam aequalemquedivini- rum profundissimalitterarum, sed etiam phil sophica
tatem , non deorum nomina, sed Dei nostri traditur 339 dogmata. Is ergo dixit quia disputatio non so-
(tns. Lyr., creditur) atque significatur, ut credamusi lum schismata non uniret, sed etiam baereses ad
quia in Patre et Filio, et Spiritu sancio, solum- contentioiies potiores adduceret, et propterea Nec-
modo baptizamur, et non in archangelorum et ange- lario dedit tale consilium. Bene namque sciebat quia
lorum nominibus, sicut hoerelici, aut sicut Judaeii veieres Paires principium subsislenliocFilio Dei dare
gentilesque vesaniunt. Hsec igitur Christianorum; '. vilabant, quoniam percepissent eum csse Patri coa>
 1137 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER IX. 1138
v ternum. Quapropter dedit consilium ut disputativas A reprehensionem sui populi veoientes aestuabant, tri-
fugeret intentiones, et testimonium ex traditione ve- stitiaque confusi discedebant, et litteris consolaban-
terum adhiberet, atque proesuleshaeresum requireret lur allerutros, ut non alfligerentur cur eos plurimi
imperator, utruro sermonem vellent facere de anti- refinquemes ad fidem consubstantialiiatis accede-
quis Ecclesiaedocloribus qui anle divisionem florue- rent: dicentes multos quidem vocatos, paucos autem
runt, ancerle illosvelut atienos a Christiani tate respue- electos. Quod utique non dicebant, quando mulium
rent. Et siquidem eos abnegarent, objiceretur eis : populum per potestatem sibimet aggregabant. SOCRA-
Ergo eos anathematizare prsesumite. Et si hoc per- TES,lib. v, cap. 10, p. 267.
pelrare prsesumerent, a populo expellerentur. Quo Imperator interea lege sancivit ut haeretici neque
faclo apenam fore victoriam veritalis. Si vero de ecclesias haberent, neque de fide docerent, neque
aut alios ordinarent; et alios quidfro e ci-
primis non offenderentur docioribus : Nostrum, in- episcopos
vilatibus expelli, alios sine honore esse, neque frui
quit, est praebere veleruhi libros per quos nosirum
«ommuni civiiate permisit. Insuper crudeles poenas
dogma eorum testimonio roboretur. Inter hsec
cum Nectarius Sisinnium dicentem libenter au- adversus eos in lege conscripsit, quas lamen exse-
eutus non est. Studebat enim ut per boc concordea
disset, feslinus ad palatium properavit, dixilque
non vero supplicio subjacerent. Sozo-
principi consilium sibi datum. Atille, considerata j, existerent, lib. vn, cap. 12, p. 719.
sententia, causam sapienter insliluebat. Deindeconvo- IKN.,
catis baeresiarchis, requisivit si susciperent magi-
stros Ecclesiaequi anle tempora divisionis extitis- CAPUT XX.
senl. Hlis vero non abnegantibus, sed tanquam prse-
rursum interro- De schismate faclo inter Orientales et JEgyptiot
ceptores honorantibus, imperalor propter Flavianum Amiochenum.
gavit si eis horum testimonia Christiani dogmatis
complacerent. Hsecaudientes proesules haeresum at- Sed neque ni qui tuebantur fidem Nicaenieoncili pe-
que disputatores eorum (erant enim plurimi ad dis- nitus a tristitia fuerunt extranei. Naro Aniiocheni
putationis certamina prseparati), in responso vehe- eos qui in concilio praesentes fuerant declinabant;
menier haeserunt. Irruit enim in omncs roagna dis- jEgyplii, et Arnbes, etCyprii, Flavianum ab Antio
cordia ; aliis dicentibus bonum imperatoris esse chia expellendum esse dicebant. Palaestini vero, ct
propositum; aliis vere cogitantibus quia non eorura Phcenices, atque Syri, pro Flaviano laborabant.
expedirct intentioni, duro alii aliter de libris vete- Quarum rerum terminum proprio loco narrabiinus.
rum semire viderenlur. Et nequaquam inter se con- Eo siquidem tempore quo Conslantinopoli de syno-
spirabant; sed erant divisi, non solum adversus C dis [ms. Lyr., et ed. V., haecsynodus] agebatur, talia
alias haereses, sed etiam inter seroelipsos , qui du- ciroa Hesperiam provenerant. Maxirousde Britanno-
dum unius haeresis esse videbantur. Quamobrem rum portibus conlra Romanorum surrexit impe-
consors malitia sicut linguaegiganturo veleruro est riuro, et laboranli Gratiano contra Alarnannos intu-
divisa, et turris eorum fuudilus est subversa. Co- lil bellum. In Italia vero, puero salis existenle Va-
gnoscens igitur imperaior eorum confusionem , et lentiniano , reruni curam Probus exconsul atque
quia in disputalione solummodo, et non in antiquis proefectus habebat. Justina vero Valentiniani roater,
expositionibus confidebant, alio properavit itinere, cuin esset Ariana , vivo quidem roarito laedere non
eisque mandavit ut ex scripto unaquseque religio prsevaluit orthodoxos; eo mortuo, et filio valde ju-
terminumsuae fidei declararet. Tunc callidi viri sin- veneulo, Mediolanum veniens , Ambrosio episcopo
gularum hasresum subtiliter sua verba traciantes, erat infesta, ita ut eum destinari juberet exsilio. So-
dogma proprium conscripserunt. Erat enim delinitus CRATES, lib. v, cap. 10 et 11, p. 269.
dies quo singuli episcoporum ad palatium conveni- Cumque de Ecclesia juberelur exirc Ambrosius,
rent. Aderant ergo Nectarius et Ageiius consubslan- ait : Ego sponte boc non ago, ne Iupis ovium septa
tialitaiis fidei praesidentes, Arianorum vero Demo- videar contradere, aut blasphemaniibus Deum : hic
philus, Eunomianorum ipse Eunomius, Macedonia- D si placet occide, hoc loco mortem prona suscipio
norum Eleusius Cyzici., Igilur imperator eos qui voluntate. THEODORETUS, /t6. v, cap. 13, p. 217.
convenerant el uniuscujusque dogmatis scripta sus- Cumque populus, singulariier diligens Ambrosium,
cipiens, seorsuroque recedens oravit intente ut ei resultaret, et trahentibus euiii ad exsiliuro valde re-
cooperaretur Deus ad veritatis electionem. Deinde sisterei, potius indignata Justina vocavit Benivolum
uniuscujusque dogmatis relegens scripluram , alia tunc quaestorem, jubens ut velociter proponerel le-
quidem omnia tanquam divisionem Trinitatis intro- gem quae fidem prolatam Arimino confirmaret. Cum-
ducentia culpans, repente disrupit, et solum consub- que ille hoc agere declinaret, erat enim orthodoxus,
staniialitatis dogma cum Iaude suscepit. Uaec enim niajoribus eum cingulis invilabat. Benivolus autem
occasio fuit ut Novatiani bene agentes intra civita- discingens se, baltcuni anlepedes Augusloeprojecit:
tem haberent rursus ecclesias. Admiratus namque dicens neque illum honorem, neque majorem velle
princeps eorum concordiam circa fidera, lege prae- se pro iinpietatis babere mercede. Cumque ille hoc
cepit ut propria oratoria detinerent, et privilegia facere omnimodis refutasset, inventi sunt aiii qui
suoe Ecclesiseatque fidei possiderent.Verum aliarum nequitisejussionibus ministrareut. SOZOMEN., /t'6. vn,
religionum antistites propter discordiam suam in cap. 15, p. 720.
1459 M. AURELU CASSIODORl HW
340 GAPUT XXI. Ai latum, PPSI annum vero, Demophilo Arianorutn atk
Quomodo Justina Ambrosium fuerit perseeuta, et de tistite morienter Ariani Marinum quemdam epi>co>
Gratian' ne.ceet invasione Maximi. pura sihiroet ordinaverunt, qui tamen diu non vixit, '
Irtler baec nuntiatqF fluia Gratianus, dolp lyranni sub quo divisa est Ariana religio. Quo rooriente,
Maxiroi fiiisset pccisu,s. Andragnliiis enim dux Maxi- Dorptheura ab Antipchia Syriae deducentes habue-
mi, iu lectica pQrta(u$, u\ occideret Gratianum, hu- runt poptilicem. SOCBATES, tib. v, eap. 12, p. 271.
jusipodi opinionem misit in vulgus, quia uxor Gra* CAPUT XXIII.
tiani suo viro festinaret occurrere in Lugduno Galliaa De
Gratianus autem cre- prmlio Theodosli contra Maximum atque victoria.
cjvitate fluviiiro transeunti.
Igilur imperator contra Maximum festinans, Con-
dens corijugem revera venire, quaro nuppr accepe- fllium reliquit Arcadium.
et veluii CBCUS in staniinopoli imperatorem
rat, non praicayit ejus ipsidias, Thessalonicam venisset, invenit Valenti-
in manus hosiis incurrit. Duro venis- Cumque
foveaip, ergo niani judices in maxima trislitia constitutos, quia
SCt Gratianus, quasi ad uxor s veliiculum , ex im-
exsilieps callidus in- lyrannum velut imperatorem ex necessitatis causa
proviso Andragatius,Gratianum
Merobaudis susceperant. Tbeodosius autem aperle quidem nec
leremjt, Mortuus ergo egt consulatu et
Dom. anuo decimo . refutabat, nec admiitebat legationem Maximi; non
Saiurnini (An. 383), imperii B tamen patiebatur sub tyranno positum imperium
quinto, vitae vigesimo et quarto. Hoc itaque factp, ad Romanorum. Sumens
contra Ambrosiuro ira Justinae quievit. ergo cunctum exercitura,
praesens Mediolanum tendebat, uhi erat eliam Maximus. In-
Porro Valentiniauus, licet inviius, tempore necessi-
lerea Ariani Conslanlinopoli pnsiti, diversas opinio-
tatis flexus, in Maxirai consensit imperio. Tunc Pro-
ries in populo seminantes, dicebantet exercitum im-
bus metuens Maximi potestatem, ab Italia in Illyri-
cum venit, et in Thessalouica Macedoniaemorabatur. peratorem amisisse, et ipsum tyranni ducibussubjuga-
lib. v, cap. 11, p. 270. tum, aliaque multa quse solent inimici volo uequiiiae
SOCRATES,
audisset Maximus contra jaciare, ita ul crebro hoecaiidicnies, non opinionem,
Cumque quae Ambrosiurp sed vera jam credefent. His sermonibus Arianorum
rursus magniloquum praedicatorem veritatis age-en-
populus inflammatus, ad irrationabilem quamdarn
tur, scripsit Valenliniano, ut belluin quod agebaiur exarsit audaciam, domumque Nectarii episcopi con-
contra Ecclesias solveretur : monens ut paternara
consulalu Tbeodosii secundo et Cynegii
non amitieret pietatem; adjecjtque eliam minas bel- cremavit,
et nisi verba (An. Dom. 388). Verum imperator Theodosius, dum
li; quiesceret, operibus adimpleret.
sumens venit tyrannum aggrederetur, cognoscentes Maximimili-
Quamobrem exercitum, Mediolannm, tes inslructionis imperialis, et signorimi
ubi tunc ille degebat. Porro Valentiuianus agnoscens (*-• praesentiam
in co- - ejus adveutum , nec famae quidem ipsius impetum
cjus invasionem, fugit lllyricum, experimento sustinere praevaluerunt; sed apprehendentes lyran-
gnoscens quae mala matris consilio sustinerct. TUEO-
num, vinctum ei protinus oblulerunt. Qui eodem
lib.
TJORETCS, v, cap. 14, p. 217.
consulaiu peremptus esl sepiima et vigesima die Au-
Porro Theodosius audiens quse a Justina fuerant
et a Valentiniano re- gnsii mensis. Andragatius autem , qui peremerat
gesla, tyrannu scripla, fugienti Gratianum, in vicinum fluvium semetipsum projiciens
scripsit non esse mirandum si imperatori quidern
vero accresceret dum exspiravit. Tunc igitur imperatores Valentinianus et
terror, tyranno poiestas impe- venere Romam. Erat
rator pietati rebellis exstitisset, tyrannus autem ei Theodosius, peracta vicioria,
enira cum eis pariler et Honorius valde puer. Quem
auxilia commodaret; ct proplerea ille quidem fugeret
iste vero armarelur adversus nudum. THEO- post victoriam conira Maximum gejtam , ab urbe
nudus,
/t6. v, cap. 1S, p. 217. Constantinopolitana Theodosius evocaverat. Dumque
DORETUS, in Rornana urbe morarenlur, fesiivitates pro victoria
Tunc igitur Theodosius imperator in maxima sol-
tuncsuam bonitaiera eirca Symmachum
licitudine constitutus contra tyrannum praeparabat celebranles,
exconsulem Theodosius imperator ostendit. Is enim
exercitum, meiuens ne quid eliam contra juniorem inter senatores praecipuus babebatur,
Valeniiniauum insidiae tyrannicse praevalerent. Ea " Symmachus
eliara Persarum eratque Romani eloquii eruditione mirabilis , cujus
tempestate legatio aderat, pacem multi quoque reperiuntur libri. Scripsit aulem Maxi-
pctens. Quo tempore fllius quoquellonorius ei natus
cst de uxore Placilla, consulatn Richomeri et Clear- mi laudem, eamque recilavit: unde postea reus ma-
ciil (An. Dom. 384), nona die Seplembris inensis : jesiaiis esse videbatur. Quamobrem mortem metuens,
in ecclesiam. Verum imperaior, cum essei
quo consulatu Agelius quoque Novalianorum epi- confugit
perfeclissimae Chrislianitatis, et non solum suae fidei
scopus est defunctus. SOCRATES,/t'6. v, cap. 12, sacerdotes honoraret, sed etiam Novatianos , qui
p. 271.
proxirae ipsius fidei decreta servarent, Leontio,
CAPUT XXII. tunc Romano episcopo Ecclesiae Novatianorum, ro-
De morte Timothei Alexandrini et ordinatione ganti beneficium conferens, Symmachum absolvit a
Theophiti. criroine. Cumque veniam Symmachus meruisset,
Sequenli vero consulatu Arcadii Augusti primo et apologeticum , id est satisfaclionalem librum in
Baudonis (An. Dom. 385), defuncto Timotheo Alexan- Theodosio conscripsit imperalore. SOCRATES, lib. v,
drinse civitatis episcopo, Theophilus suscepit prsesu- cap. 12,13ei 14, v. 871.
IUI HISTORIA TRIPARTITA. LIBER IX. 1142
341CAPUT XXIV. /&,Porro sapientissimus Amphilochius consilium suae
Quomodotatrocmta-qum Romm per pistrinas fiebant intentionis aperuit, et cum clamore dixit: Vides,
Theodosiusimper. reinoveril,et de lege conlra adul- imperator, quemadmodum filio tuo contumeliam non
teras mutieresprolata.
in Itomsna nrbe pateris irrogari ? Crede ergo etiam omnium Deum
Theodosius igitur imperator, po- sic abominari eos
alia alia qui unigenitum ejus Filium blns-
situs, multum profuit civitati, praebendo, phemarp contendunt, et velut ingratos circa Salva-
utiliter auferendo. Duas tamen res dignas confusione torem et benefactorem seroper habere in odio. Hoc
prohibuit. Eranl ab initio in urbe Roma domus in- intelligens imperaior, et gesta siuiul dictaque mi-
genti magniiudine fabficalse, in quibus panis fiebat ratus, legem repente protutit haereticorum concilia
qui universae civilali ministrabaiur. Ilorum manci- prohiberi. THEODORETUS, lib. v, cap. 16, p. 218.
pes, lempore procedente, pislrina publica Iatrocinia
CAPUTXXVI.
esse fecerunt. Cum enini essent molae in locis sub- De morte Paulini Anliocheni
terraneis constitutae, per singula latera earuin do- epiicopi, et ordinatione
Evagrii, et quomodoFlavianus sit Damaso reconci-
muum labernas instituentes, mereirices in eis pro- tiatus.
stare faciebanl, quatenus per eas pluriroos decipe- Circa haec iiaque tempora in Antiochia Syriae
rent, alios qui pro pane veniebant, alios qui ibi pro- n" Paulino episcopo moriente, plebs ejus declinabat
luxuriae turpitudiue feslinabant. Arte namque me- ' omni modo Flavianum. Et propler hoc Evagriura
cbauica in molam de taberna cadebant. El hoc pa- ordinaverunt suae partis episcopura. Quo in brevi
liebaniur maxime peregrini. Et ita fiebat ut multi tempore mortuo , alier quidem in ejus loco facius
usque ad senectutis tempus laborantes, exinde non jam non est, Flaviano quippe renitente. Verum hi
permitterentur exire : existimantibus eorum propin- qui declinabant Flavianum propler jurisjurandi prae-
quis eos esse defunclos. In hujusinodi laqueum qui- varicaiionem, seorsura solemnia celebrabanl. Porro
daro miles Theodosii imperatoris incurril. Cumque Flavianus oroni virtute curabat ut eos sibimet ag-
fuisset clausus ad molaro, nec dimitteretur exire, gregaret. Quod post paululuro hoc modo cognosci-
evaginato gladio prohibentes occidit. At illi terrore tur evenisse. Cum Damasus Roroanus pont. et
detemi roiliiem dimiserunt. Haecagnoscens impera- Theophilus Alexaiiiirinus indignarenlur circa Fla-
tor, et mancipes suppliciis iuteremit; sed et ipsa vianum, non solum propter perjurium [ms. Lyr., jur-
pistrina funditus esse destruenda prsecepit. Aliam giumj, sed etiam quia ipse fuit occasio ut populus
rursus ahrogavit hujusmodi causam. Si qua mulier fidelium discordarel, postea Theopbilus a Flaviano
in adulterio fuisset capta , haec nui emendabatur, rogatus misit Isidorum presbyterum ut contristatum
sed potius ad augmentum peccandi contradebatur. Damasum Flaviano mulceret episcopo, dicens uti-
Includeutesenim eam in angusto prostibulo, et ad-' lem fore populi concordiam, si culpa jam facta Fla-
mittentes qui cum ea fornicarentur, hora qua lurpi- viano remilterelur. Hoc ilaque modo communione
tudine miscebaiur, lintinnabula perculiebantur, ut reddita Flaviano, Anliochenus populus paulatim con-
eo sono illius injuria ficret manifesla. Haecaudiens cordiam reparavit. Ariani vero ab Ecclesiis
pulsi,
imperator, permanere non est passus; sed ipsa pro- in suburbanis Antiochenis collectas agebant. Inter
stibula destrui jussit, aliisque poenisadulteram san- haccauteiu mortuo Cyrillo Hierosolyinorum
episco-
civit affligi. His aclis, relicto RomaeValenliiiiauo, po, Joannes in ejus sede successit. /i6. v,
SOCRATES,
ipse cum Honorio Constantinopolim remeavit con- cap. 15, p. 275.
sulatu Daciani et Symmacbi (An. Dom. 391), die CAPUT XXVII.
decima mensis Novembris. SOCIUTES, /i6. v, cap. 18,
Quomodo apud Alexandriam paganorum templa
p. 277. destrucla sint.
CAPUT XXV. Eo siquidem tempore etiam in Alexandria huj'us
Quomoio Amphitochius Thtodotio persuaserit, ut modi seditio generata esi. Prseceperat imperator ut
Arianorumconciliabulaprohiberet. studio Theopbili in Alexandria paganorum templa
Revertente siquidem Theodosio ab Hesperiis par- _ destruereutur. Theophilus potestate percepta, siu-
tibus, venit ad eum Amphilocbius, vir admirandus, duit paganorum destrueremystcria, et templum qui-
cujus ssepe meminimus, supplicans ut Arianorum dem Miibrse purgavit, Serapidis vero subverlil. Ve-
concilia de singulis civitatibus prohiberet. Verr.ro. rum Milhrae sacra, ubi homicidia perpetrabani, pu-
imperalor crudelem judicansesse petitionem, sprevit blice palelecit. Serapidis auitm etaliorunirisii pleua
eura. Porro sapientissimus Araphilochius eo quidem monstravit : jubens per mediam plateam portari ve-
.
tempore tacuit; sed causse reroedium rocmorabile renda quse pagani ctnn maximo honore veneralian-
pra-paravit. Posl aliquot namque dies ingressus pa- tur. Haec pagani videnies, maxime philosophi, inju-
Jaiium, vidensque filium Arcadium jam imperato- riam ferre nequiverunt: uno namque impetu coiura
rem astare patri, Tbeodosium solemniter salutavit; Cbristianos 342 facl° ["«*•Sanlheod., accedentes],
filiiira vero non ei exhibiu salutatione deseruit. Ye- neces innumeras perpetrarunt; resistentibusque
rum imperator credens obliluro Amphilochium, in- Chrisiianis clades haecusque ad immensa bella pro-
vitavit ut eura osculari deberei. At ille : Sufficit,in- cessii. Monui denique sunt in ea congressione pa-
quit, ei proprius honor. Tunc imperator contrislatus ganorum pauci, Christianoruro pluriini, ex utraque
ad suam injuriam filio factam contumeliam judicuvit. vero parte inuuineri vulneraii. Porro pagani meiu
H43 M. AURELH CASSIODORI uu
principis, postquam csede fuerant satiati , per loca .ASerapim forti percussione confringeret. Cumque ce-
singula celabaniur; raulti quoque etiam de civitatc cidisset, clamaverunt omnes illas aniles fabulas for-
fugerunt. Inter quos Helladius Ammoniusque gram- midantes. PorroSerapisnequedoluit, nempe Dgneus;
roatici, apud quos ego valde puer Constantinopoli neque vocem emisit, sicut exanimis. Cum vero ejus
legi. Et Helladius quidem sacerdos Jovis esse dice- abstulissent caput, greges soricura exinde cucurre-
batur, Ammonius vero Simiae. His ita gestis, Tbeo- runt. Eral enim babitalio soricum jEgyptiorura
pbilo in destructione lemplorum solaiia ministrabant deus. Tunc eum per partes incidentes igne concre-
praefectus Alexandriaeet dux ordinis militaris. ldola maverunt, caput aulem per totam traxerunt urbem.
siquidem deorum conflabanlur ad faciendas ollas, et THEODORETUS, /t'6. v, cap. 22, p. 228.
ad Alexandrinae Ecclesiae diversas utilitates, cui ab
imperalore donali fuerant dii ad expensas egentium. CAPUTXXIX.
Cum igitur Theopbilus omnes contrivisset deos , De characteribussub crucis figura faclis qui in templo
unuin tantummodo reliquit Simise simulncrum : ju- Serapidis sunt invenii.
bens id publice proponi atque servari, ne sequenti Cumqne templum Serapidis nudarelur, invemse
suntlitteraein lapidibus sculptsc, quaeapud jEgyptios
tempore pagani negarent tales se adorasse deos. vocantur
Quam rem novi ego, quia graviler ferebat Ammo- sacrse, habebantque ipsi characteres figu-
nius grammaticus, dicens paganos nihil ta>mgrave ram crucis. Hoc Christiani videnles atque pagani,
eorum hoc signum rcligioni propriaedeputa-
perpessos, nisi quia non conflatumest et ipsum, sed singuli bant. Chrisliani dicebant signum esse salmiferaepas-
pro derisione unum illud idolum servaretur. Hella- sionis
dius autem gloriabatur, dicens quia in congressione, Chrisli, pagani vero aliquam communionem
Christo esse et Serapidi per hoc signum asserebant.
Cbristianorum novem ipse peremerit. SOCRATES ,
lib. v, cap. 16, p. 274. Interpretes aulem signum crucis insinuare dicebant
vilam supervenluram. Quam ob causam Christiani ad
Igitur imperaior audiens quse Alexandriso fuerant summura sunt evecti. Cumque et per alias
, beatificavit quidem Christianos, marty- fastigium
perpelrata eos sacrse dicuntur, indicaretur
rum eis palmas altribuens, eo quod pro dogmate Iitleras quse apud
terminum habilurum Serapidis leroplum, quando
tania pericula pertulissenl; paganis autera veniam
dedit, uieisChristianilatem facile suaderet. Jussitque character crucis apparuisset, qui vitam superventu-
ut templa fundilus , quae fuerant caediscausa , de- ram sine duhio declararel, multo plurimi ad Chri-
et
struerentur. Cujus litterae, dum publice lectse fuis- stianitaiem fesiinabant, peccala confiientes, bapti-
zabantur. Sed ego non arbitror sacerdotes jEgyptio-
sent, et Christiani paganos impeterent, lerrore ducli _
custodes Serapidis , fugerunt; et ex illo lempore rum advenlum praescisseChristi, et crucis signaculum
Nam si sacramentura adventus Dominia
Christiani ea loca tenuisse noscuntur. Olympius au- designasse.
et a generationibus fuit absconditum, sicut
tem philosophus (sicuti audivi non ante mulluin lem- sacculis
lucescetite die hoc audivit dicit Apostolus (Ephes. ni, 9), et laimt principem
pus), qua evenit, quemdam multo raagis famulos ejus sacer-
in templo Serapidis alleluia psallenlem. Cumque ja- nequitise diabolura,
dotes j£gyptiorum. Sed divina providentia boc prae-
nuis clausis adbuc quielis tempore nullum ibi conspi-
siruxit, IItin litterarum fieret qusestione, quod etiam
ceret, sed tantummodo vocem psallenlis audiret, in
apostolo Paulo monstratum est. Nam et ille san-
cognovit signoquid esset futurum; et latenter egres- cio
nave discessit. Spiritu ditalus, multos Atheniensinm adduxit ad
sus.inventa SOZOMEN.,/I'6.vn,cap.l5,
724. fidem, quando ea quse in ara erant scripta, sensu
p.
propriae narrationis exposuit. Nisi forte quis dicat
quia eliam in sacerdotibus jEgyptiorum operaius
CAPUTXXVIII. fuerit Deus sicut in Balaam et in Caipha; et 2111 quo-
De fraudibus quas per templa sua pagani faciebant. que prophetasse referunlur.SOCRATES,lib. v,cap.ll,
Theophilus igilur Alexandrinam urbem idolorum p. 276.
errore purgavit, et non solum a fundamentis templa CAPUT XXX.
D
subvertit, sed etiam fallaciam sacerdotum his qui De cmde qum tub Theodotio Thessaloniemfactaest,
seducebaniur aperuit. Erant eniro simuiacra serea li- et de pmnilenliaejusdemTheodosiiAmbrosiiqueeon-
gneaque intus vacua, et dorsum copulatum ad pa- stanlia.
rietes habentia : ubi qusedamforamina relinquebant, Non est itaque facile hominibus universas vitare
et per adyU [ed., V. abdita] ascendentes, et intran- hostis insidias. Nam dum quispiam libidinis effugerit
tes in simulacra , quae volebant per eorum ora lo- passionem.incurritioavariiiam.Quadeclinaia.invidiaj
quebantur; et hoc roodo seducebantur jugiter au- fovea prseparatur. Hancsi transcenderit, vitiumfuroris
dientes. In Serapidis igilur ascendens templum, vi- incurrit; ct alios plurimos ponit laqueos inimicus,
dit simulacrum quod magnitudine sua terrebat aspi- quibus capere possitincautos. Etcorporisquidem pas-
cienies. Referebalur etiam sermo fallax, quia si quis siones 343 habet facile ministrantes, ut animarn
juxta illud accederet, mox terra commoveretur, et possit occidere. Sed mens divino solalio vigilans
Humanam
pestis cunclos invaderei. Sed haecverba fabulis ani- machinationum ejus destruit argumenta.
libus plena esse corifidens, magnitudineui despexit namque naturam participatus Theodosius imperator,
«relutexaniinem, jussitquealicuihabenli securim, ut habuit passionum quoque communionem, justoque
 Hio HISTORIA TRIPARTITA. LffiER IX. 1148
urori immensani permiscens crudelitatem, injustam _A Ambrosio. Novi ego decretum illius esse justum, ne-
operalus est passionem. Quara rem narrare necessa- que reverebitur imperialem potentiam, ut legem
tium est et pro utiliute legentium , et pro raemora- possit praevaricari divinam. Cumque Rufinus verbis
jili virtutum opinione. Tbessalonica civitas est gran- plurimis uterelur, et promilterct Ambrosium esse
ilis et populosa, in qua dum fuisset orta seditio, qui- flectendum, imperator eum pergere cum festinatione
dam jtidicum lapidati sunt atque trucidati. Hinc in- praecepii. Ipse vero spe data post paululum estsecu-
dignatus Theodosius, iracundisenon refrenavit infir- tus , credens Rtifini promissionibus. Porro vir mi-
mitatem; sed jussit injuslos gladios super omnes randus Ambrosius mox ut vidit Rufinum, ait: Im-
evaginari, et una cum noceniibus innocentes interimi. pudentiam canum imitatus-es, o.Rufine, tantae vide-
Septem millia etenim hominum, sicut fertur, occisa licet necis auctor,existeiis, pudorem ex fronte deler-
sunl, non praecedentejudicio; sed Unquam in messi- gens, nec erubescis, nec metuis conlra imaginem la-
bus oinnessimul csesi sunl. Hujusmodi cladem, ple- trare divinam.Cumque Rufinus supplicaret, et impe-
nam valde geniilibus, audiens Ambrosius, cum prin- ratorera diceretesse venturura,supernozeloaccensus
ceps Mediolanumvenisset, et solemniter in sacrom Ambrosius ait: Ego vero, inquit, Rufine , praedico,
voluisset intrare templum , occurrit foris ad januas, quoniam euro ingredi sacra limina prohibebo; si vero
et ingredientem his sermonibus a sacri liminis in- irciperium in tyrnnnidem mutaverit, necem libenter el
cessu prohibuil. Nescis, inquit, imperator, perpe* ego suscipiam. Haic et alia plurima Rufinus audiens,
tratne a te necis quanta sit magniludo, neque post nunliavit imperatori votum antistitis, monens ne de
rnusam lanii furoris mens lua molem praesumplionis palatio forle procederet. At imperator haecin media
agnoscit; sed forie recognilionem peccati prohibet jam platea cognoscens : Pergo, inquit, et jtistas ii:
potestas imperii. Decet umen ut vincat ratio poier facie suscipio contumelias. Cumque ad sacra limina
staiem. Scienda quippenatura est.ejusque mortalitas, pervenisset, in sanclam quidem basilicam non proe-
atque resolutio, et pulvis progenitnrum ex quo facli sumpsit intrare; sed veniens ad anlisiitem, et inve-
et ad quem redigendi sumus, et non flore purpureo niens eum in salutatorio residenlem, supplicabat ul
confidentem infirmitntes operti corporis ignorare. ejus vincula resolveret. At ille tyrannicam dicebat
Coaequaliurabominum princeps es, o imperator, et ej'ns esse praesenliam, et contra Deumvesanire Theo-
conservorum. Unus enim est omnium Dominus, rex dosium, ejusque calcare leges. Verum imperator :
omnium el creaior. Quibus igitur oculis aspicies Non, inquit, insurgo adversus ecclesiasticas sanctio-
eommunis Domini templum? Quibus palpabis pedibus nes, nec inique ingredi limina sacra contendo ; scd
sanctum illius pavimentum? Quomodo roanus exten- te solvere mea vincula deposco, et communis Do-
des, de quibus adhuc sanguis stillat injustus? Quo- C mini pro me exorare clementiam, nec mihi januam
modo hujusmodi manibus suscipies sanctum Domini claudi, quam cunctis pcenitentiam agenlibus Domi-
corpus? Qua praesumplione ore tuo poculum sangui- nus noster aperuit. Tunc antistes: Quam, inquit,
nis pretiosi percipies, dum furore verborum tuorum p«eniienliam ostendisti post tantas iniquitates? Qui-
tantus injuste sit sanguis elfusus? Recede igitur, re- bus medicaminibus incurabilia vulnera plagasque cu-
cede, ne secundo peccato priorem nequitiam augere rasti? At imperator: Tuum, inquit, opus est et do-
conlendas. Suscipe vinculum quo te omriium Domi- cere, et medicaminn temperare ; metim vero oblaia
nus nunc ligavit; est enim medicina maxima sanita- suscipere. Tunc sanctus Ambrosiu»: Quoniam fu-
tis. His sermonibus imperator obediens (erat enim rori, inquit, tuum judicium commisisti, et non ratio
divinis erudilionibus enutritus, et aperte sciens quse protulit senlentiam, sed polius iracundia : scribe le-
sunt propria sacerdotum , quae regum), gemens et getn quae decreta furoris evacuet, ut triginta diebus
deflens ad regalia remeavit. Cumque octo mensium sentenlia necis alque proscriptionis in liiteris tnn-
conlinuum transisset tempus, propinquavit Nativita- tummodo maneat, et judicium rationis exspectot;
lis Salvaloris nosiri festivitas. Imperator autem la- q.aibus transactis diebus, ira videlicet jam cessante,
mentationibus assiduis in palatio residens, continuas ratio causam judicans, apud semetipsaro quaecogno-
lacrymas incessabiliter expendebat. Ingressus autem D verit sub verilate disponat. In his enim diebus agno-
Rufinus lunc magisler, et singularem apud principem scetur an justa sit quam protuleris, an injusia sen-
fiduciaro habens, et videns principem in lamentatio- tentia. Et siquidem ratio probaverit injusta quae sunt
nibus prostratum, accessit ut lacrymarum causas in- prolata, disrumpet* si vero jusia, firmabit. Dierum
quireret. At ille amarissime ingemiscens, et vebe- vero numerus ad haec examinanda sufficiet. Hanc
meniius lacrymas fundens : Tu, inquit, Rufine, ludis, adtnonilionem imperalor animo Iubenti suscipiens,
et mea mala non sentis. Ego autem Iainentor et ge- et optimam esse confitens, legem conseribi repente
mo calamitatem roeam : quia servis quidem ct men- prsecepit, et propriae manus litteris confirmavit. Quo
dicantibus aperla sunt templa Dei, et proprium Do- facto, vinculum ejus solvit Ambrosius. Quae lex hac-
minum ingredientes licenler exoranl, mihi vero in- tenus observatur. Est enim liujusmodi.
gressus ad eum non est. Insuper eliam cceli sunt Impp. Gratianus, Valenlinianus, et Theodosius
mihi clausi. Haec dicens, verba singula singultibus Augg. Flaviano praefecto proeiorioIllyrici.
interrumpebat. Tunc Rulinus : Curro, inquit, si tibi Si vindicari in aliquos severius contra noslrarr.
placet, pontificique precibus persuadeo ut solvatur 344coni"eUlllinem Pr0 causse intuitu j.usserimus,
.viriculumquod li.avit. Ait iroperator: Non suadebis <nolurous statim eos aut subire poeoam, aut excipere
 1147 M. AURELIICASSIODORI 1142
sententiam; sed per dies triginta super statu eorumi ,4 xenodochia discurrens, suis manibusministrabat in-
sors et fprtuna sugpensa $it. Reos sane accipiat vin- firmis, ollas eorum extergens, j'us gustans, offerens
eiaique custodia, et excubiis solertibus vigilantpr ob- coclearia, panem frangens, cibosque ministrans, ca-
. servet. lices diluens , et alia cuncta faciens quaeservis et
Sic igitur sacratissimus imperatpr ingredi liminai ministris mos est solemniter operari. His autem qui
prsesumens, non stans Dominosupplicavit, neque ge- eam de talibus rebus nitebantur prohibere dicebal:
nua flexit• sed pronus in paviraentp jacens, Davidi' Aurum distribuere opus imperii est; ego autem pro
cara proclamavit vocem: Adhcesitpavimentoanimai ipso imperio hoc opus offero bona roihi omnia con-
mea, mifiea m«seeundumverbum tuum (Psal. cxvin, ferenti. Nam viro suo ssepe dicebat: Oportet te sem-
25). Manibus aulem capillos eveljeijs, froniemque per, marite, cogitare quid dudum fuisti, quid inodo
percutiens, et paviroentum lacrymarum guttis asper- sis. Haecsi semper cogitaveris, ingratus benefaciori
gens, veniara irapetrare ppscebat. Cumque terapusi non eris; sed iroperium quod suscepisti legaliter gu-
accederet quo munus ad alure solebat offerre, sur- bernabis , et harum rerum placabis auctorein. His
jgens cum lacrypiis <st ingrossus. Cum vero obtu- ergo serroonibus velut oplimain quamdam ulilitalem
Iis6ei, sicuti solitus erat, intra capcellos stetit. Rur- virtulisque nbundantiam conjugi suo offerebat. THEC-
eus «utem Ambrosius non quievil, sed differeniiam B DOIIETUS, tib. v, cap. 18. Edit. Christ. Vales. cap.
locorum edocuit. Et primo quidem requisivit quid 19, p. 223.
ibidem exspectarei : imperatore djcente susiinere se
CAPUT XXXII.
sacrorum perceptionem mysteriorum; per arcbidia-
De indignatione et reconcilialioneTheodatii propter
conum remandavit: 0 imperator, interiora loca lan- Antiochenos,statuam conjugisillius deponentes.
tum sacerdotibus sunt collata, quaecaateri nec in-
Haec iiaque aviteinarilum defuncta esi. Post ali-
gredi, nec contingeie perinitluntur, Egredere igitur,
et hanc exspectationem cuin caeteris liabe commu- quanlum vero tempus mortis ejus aliquid tnle prove-
pem. Purpura namque imperatores , npn sacerdotes nit, quod maximum amorem quem babuit circa eam
faeit, Tunc fidelissimus imperator eiiam lianc tradi- imperator ostendit. Coactus ilaque Theodosius plu
tionera animo lubenti suscipiens , reroandavit: Non rimorum continuatione bellorum quamdaro illatio-
audaciaecausa iuira cancellos mansi, sed in Constan- nem novam iinposuit civiiaiibus. Antiochena vero
civitas novum vecligal ferre non poiuil; sed videns
tinopoliiana urbe hanc consuetudinem esse cognovi.
Unde ago gratias pro hujusmc-diniedjcina [ed. V, dis- populus suspendi diversos , egit quod vulgus solei,
eccasionem sediiionis inveniens ; deponenies cnira
ciplina]. Tali ergo taniaque el pracsul et iinperatpr
virtute darebant. Ego namque utriusque opus admi- Q ( imaginem ornatissimoe Placilloe (sic enim Augusta
omnem traxere civilatera. II;iic
ror, illius fiduciam, bujus autem obedienliam ; iliius fueral vocitatn), per
zeli fervorem, hujus fidei puritatem, Porro regulas audiens imperator et indignatus, abstulit privilegia
pietalis, quas a magno sacerdote percepit, etiain re- civitatis, urbique viuiuse, id est Laodiciseprimaluui
versus in Consiantinopnliiana urbe servavit. Nam tradidit:credens hinc maxime Aiiliochennsaffligere.
dum festiviialis tempore ad ecclesiam processisset, Post baecautem incendere, et destruere, et adinsWr
oblalis ad nltare mutieribus, mox egressus est. Cupt- vicorum Antiochiain redigere ininabalur. Admiiii-
stratores auteui tocurum quosdaiu comprebensos in-
que Nectarius lunc praesul Ecclesiae mandasset ei
cur intus stare noluisset, mandavit princeps: Vix, teremerunt, antequam banc praesumptionemcogno-
Haecauiein omuia imperaior qui-
nquit, potui disceie quaediffereulia sit imperatoris scerei imperator.
et sacerdotis; vix enim inveni verilatis magistrum. dem praecipiebat,non tamen fiebant, probibente id
Ambrosium namque solura novi digne vocari pontifi- Iege quam proferri fecit Ambrosius. Cum igitur ve-
cem. Tantum itaque profuit increpatio a virp virtuti- nissent qui portabant minas imperatoris Hellebichus
bus florente prolata. TIIEODORETUS, /t'6, v, cap. 16, magister militum, et CaBsariugraagister officiorum,
17. Edit. Chmt. Vales. cap. 16,17,19, p. 218. erant omnes sub formidine constiiuli; porro viri ere-
j)
^ mum habitanles, virtutis prripugnatores,, mulli lunc
CAPUT XXXI. ei optimi virl, plurima monila, simul et preces eis
De virtutibus uxoris Theodotii. qui a principe missi fuerant offerebant. Macedonius
Haliebat jgitur imperator et aliam uiililatls occa- autem vir sanctus, nihil hujus viiaeseiens, sed etiam
sionem, per quam de honis operibus iriumpharet. divinurum librorum penitus inexpertus, in summiia-
ConjiX enim eji.s de divinis legibus eum ssepiusad- tibus habitans moniium, diebus ac nociibus Sakatori
ntoiiebat, seip^am taipen perfecte prius crudiens. omuium puras offerebat preces, non imperaioris in
Non enim regni fastigiiselevata est, sed polius divino dignationepermotus, non.jodicum ab eo missorum,
amore succensa. Beneficiinamque maguitudo majus in media civiute ulriusque ehlamydeiii comprehen-.
ejus desiderium benefactoris adhibebat. Repenie dens, ab equis suis ut descenderent imperabnt. A(
naiuque ut venit ad purpuram , claudorum atque de- illi parvulumsenem pannis obsitum vilissimisimuen-
bilium maximam habebat curam, non scrvis, non tes, primitus indignali sunt. Cum vero quidam obse-
aliis roioisiris utens, sed per semetipsaroagens, et quia perhibentium virlutem viri illius indicas«ent,
ad eorum habitacula veniens, et unicuique quod repente ab equis desilientes , et genuaejus lenenies,
opus haheret prajbens. Sic etiam et per ecclesiarum veniam suppliciter implorabant. At iile sapieuiiadi-
1149 HISTORIATRIPARTITA. LIBER IX. 1150
vipa reptctus, tjseceis verba locutus est: 0 amici, di- 4A destruxit: de fiducia divina, non de liominum vir-
cite iinperatori: 345 Non es imperator solummotlo, tuie praesumens.Quodopus dignum meuioria nnrrare
sedetiam homo.Noliiiaque respiceresolum imperium, non silebo. DefunctoJoanne, Apamise civitatis epi-
sed considera quoque naluram. Nam cum sis bomo, scopo, Marceilusvir sanctissimus ordinatus est, fer-
ejusdero naturas hominibus cognosceris iraperare, et vens spiritu secundum Aposlolura. Inter baic venit
secundura imaginera divinam atque simililudinem praefeptus Orieniis Apamiam, duos millenarios cuin
hominum creaia natura est. Noli igitur crudeliter at- subjectis habens. Quo facto, populus miliiari timore
que saevissimeDei imaginem necibus subjugare. Irri- perterriius est. Ubi duro esset templum Jovis valde
Us enim Creaiorem, dum illius punis imaginem. Illud pisecipuum ct ornamentis plurimis variaium, id prse-
quoqueconsidera, quia lu ipsetantum propter aeream fectus deslruero nitebatur. Vidonsauiem forte nimis
contristaris imaginem. Quantum vero differat inani- sedificiuroac robusium, impossibilejudicavil homini-
maia res animatse, viventi atque rationali, cunctis bus lapidum juncturas et commissiones posse dissol-
sensura habentibus est apertuin. Insuper etiam illud vare.Eranlenimingentes el allerulris illigati, insuper
consideret, quia nobis quidem facile est pro una iroa- etferroplumbotiueconjuncti.PoiToMarcellus pusilla-
gine plurimas aereasreparare; at illi omnino difficile niroitatem praefectividens, euraquidem raisit ad alias
vel unum capillum restituere perempiorum. HaecilJi Bcivitates; ipse vero supplioabat Deo ut leropli de-
audientes, principique mandanles, flammam iracan- struendi praeberet occasionem. Inler baecvenit qui-
diae penitus exstinxerunt. Qui pro terroribus salisfac- dam sponte diluculo, non slructor, non lapidum sec-
tionem rescripsit, et causam indignationis innotuit. tor, neque alterius cujuscunque peritus artis; sed la-
Non, inquit, oportuerat, me peccante, mulierem omni pides ferre et ligna in hupieros consueius. Is ergo
favore diitnissimam, post mortera tantam contume- accedens promisit facile lemplum esse solveudum:
liam sustinere. Adversum me namque furore indi- qui tantiimmodo accipere mercedem poscebat artifi-
gn.inies decebat armari. Adjecit etiam quia tribula- cum. Cumque hoc sanctus ponlifex promisisset, boc
retur et ingemisceret, eo quod audisset aliquos a jti- ille raacliinatusest. Cohaerebatenim teinplo in nllitu-
dicibus interemptos. THEODORETUS, lib. v, cap. 19. dine constitula exquatuor lateribus porticus; erant-
Edil. Christ. Vales. eap. 19 et 20, p. 244. que columnw ingentes, et a|tiludinem tetpplo haben-
tes sequalem. Singularum vero circulus columnarum
CAPUT XXXIII.
eral sedecim cubitornm. Pprro naiura petroe fortis-
QuomodoTheodosiut fuerit paganis infertsus,
Fidelissimus igitur imperator tupc contra errprem sima erat, quaenon facile quibuslibei ferrameniorum
Harum itaque trcs per circui-
paganorum siiura translulit siudiuro, legesque can- generihus rumperptur.
idolorum Con- Q (UJIIsuffodiens, el sub earum basibus foriia ligna
scripsit, praecipiens templa subveni. iininisit ignem. Quo facio, 11011
stantinus enim maximus, omui favore laiidnnliis, qui suppnnens, pnterat
ligna naiuraluer ignis accendere : dainion etenira
prirnus pietate ornavit iinperium, daemonibusqiiiden» teieri imus apparuit, qui flammarovires suas
sacriiicare omnibus inlerdixit; non tamen eorum quidam
prohibuerat opeian. Cumque frequenter hpc face-
templa deslruxit, sed inaccessibilia esse praecepit,
reul, et molilionem suam explere non possent, nun-
Cujus filiipaterna vesiigia sunt^ecuti. Julianus autnm tiaverunl hoc
renovavit impieiatero,et flammamveleris seduclioois ponlifiti roeridie dormienti. Al ille re-
ecclesiam concurrens, et aquam in vasculo
accendit. Porro Jovianus, imperio sumpto, rursus pepte ad
immolationes probibuit idolorum. Valentinianus au- portari proecipiens, aquam posuit suh ultari. Ipse
tem major hujusmodi legibus usus, gubernavil Eu- vero in paviroento posita fionte dementi Domino
ne amplius tyrannidem daemonis ullam
ropam. Porro Valensomnibus quidem aliis concessit supplicabathabere
ut religiones suas colerent sicut vellent, illos solos pateretur fiduciam , sed ut infirmitatem
illius enudarel, et signura propriaj vjrluljs osten-
impugnans qui pro apostolicis dogmatibus decerta-
bant. Omni siquidem tempore ejus imperii, et ad derel, ne magis ex hoc infidelibus exsgltationis ,
aras ignis accendebatur, et libamina atque sacrificia [ms. Lyr., insultationis ] occasio nasceretur. Hoec
idolis offerebantur. Sed et_publicas festivitates per D cum dixissel, facto signaculo crucis in aqua.quem-
dam diaconum suum Equiljuro, fide et zelo mu«
plateas agebant, et OrgiaDionysiicelebrabaui, et cum
seutis [ms. Santheod. et ed. V., sacris] cUrrebant, niium, sumere jussit aquapi, et velociter currere,
canes eviscerantes, furentes, aique bacchantes, et et cura fide aspergere, ignpnique supponere. Quod
dum fuisset factum, daempneffugit, non ferens aquse
agentes omnia quae nequitiam proprii doctoris insi-
niiani. Haecomnia Theodosius inveuiens fidelissimtis virtutem. Jgnis autero velut oleum habuit illius aquae
naluraro, comprehensaque sunt ligna, et repente
imperator, radicitus evulsit et oblivioni contradidit.
TUEODORETDS, lib. v, cap. 20. Edil. Christ. Vales. cpnsumpta. Columnaevero suffultura solatio nudatse,
el ipsse ceciderunt, et alias duodecimuna traxeruni.
cap. 21, p. 226. Tum laius quod cohaerebat templo, violeniia ruinae
CAPUT XXXIV. depositura est. Sonus autein lotam concuiiens civi-
Quomodo Marcellus episcopus Apamem templa de- tatem, cunclos fecit ibi concurrere. Et dum inimici
slruxit. daemonisaperte cognovissent fugam, in divinis lau-
Primus igitur aliorum Marcellus episcopus, Ieges dibus ora resolvebant. Sic enim et alia
templa sa-
principis pro armis usus, proprise civitatis templat cratissimus pontifex ille destruxtt. Qui et victpribus
1151 M. AURELHCASSIODORI
scribebal martyribus, et rescripta suscipiebat, et no- A tudo sublata est, dum, ut arbitror, minora peccaia
vissimeetiain ipse martyrio coronatus est.TuEODORE- pro pudore confessionis et subtilitate examinantium
TUS./t'6.v, cap. 21, p. 226.
346 CAPUT XXXV.
Ob quam cautam presbyteri super pxnilentes positi
sint remoli.
Hoc itaque tempore placuit ut presbyteri qui erant
super pcenitentes conslituti removerentur, propter
hujusmodi causam. Ex quo Novatiani ab Ecclesia
sunt divisi, cum his qui deliquerant sub persecutioni-
bus imperatoris Decii communicare nolentes, ex illo
episcopi pro ecclesiaslica regula presbyterum super
pcunii.enlesesse constituerunt. SOCRATES, lib. v, cap.
19, p. 278.
Quoniam omnino non peccare divinum, et ullra n
humanam naluram esse cognoscitur, peccantibus
autein et poenitentiam agenlibus veniam Deus dari
proecepit; qui vero confiteri refugiunt, majus pecca-
torum onus acquirunt [ms. Lyr., assumunt ]; prop-
terea visum est antiquis ponlificibus ut velut in thea-
Iro sub teslimonio ecclesiastici populidelicta pandaii-
tur. Et ad banc causam presbylerum bonseconver-
sationis servantemque secretum, acsapientem virum,
statuerunt, ad quem accedentes bi qui delinquebant,
delicta propria fatebantur. Al ille secundura unius-
cujusque culpam indicebat et pceniteiUiam[ed., mul-
ctam]. Quod etiam hactenus diligenter in occidenta-
libus servatur Ecclesiis, et maxime apud Romam,
ubi etiani locus est cerlus poeniientium. Stantenim
rei, elvelutin lamentationibus consliluti. Dum enim .^
sacra celebratio fuerit adimplela, illi comraunionem
non percipientes, cum gemiiu et lamentalione semet-
ipsos in lerram prosternunt. Ad quos concurrens
episcopus, et ipse cum lacrymis et gemilu spiriluali
prosternitur, et omnis ecclesiae plebs fletibus inun-
dalur. Posi hoc autem prior surgit episcopus, et ele-
vat jacentes a terra. Tunc competenter pro poenitet-
tibus facta oratione, dimitlit omnes. Al illi afflictio-
nibus sponte vacantes, aut jejuniis, aut abstinentia
lavacri, aut suspensione ciborum, aut aliis rebus,
quse jnbentur, exspectant commune tempus quod de-
crevit episcopus. Constituto vero terapore, velut
quoddamdebitum exsolventes, afflictionesde peccato
\mss. eted. V., peccatum] curati, cum populo com-
munione participantur. Hsecergo anliquitus Romani _
pontifices usque ad noslrum conservarunt tempus.
Porro apud Constantinopolim presbyter super poeni-
tentes fuit usque ad iilud teropus quo quaedammulier
nobilissima, dum peccala sua fuisset conlessa, et ei
a presbyiero fuisset praeceptum ut jejunaret, et Deo
operibus supplicaret, cumque hoc servaret crebrius
in ecclesia, cum diacono se concubuisse confessa
est. Hoc dum populus agnovisset, saeviebal super
sacerdotes, quasi per eos facta fuisset injuria Eccle-
sia3. Tunc Nectarius episcopus removit diaconum
sceleralum, et quibusdam suadentibus ut singulos
ad communicandum judicio conscientiaesuse relin-
queret, etiam presbyterum nequaquam super pceni-
tentes esse praecepit. Et ex illo antiquitaiis consue-
1152
patrarentur. SOZOMEN../16.vn, eap. 16, p. 726.
CAPUT XXXVI.
De divisionehmreticoruminter temelipsos.
Dignum itaque judico uon lacere quae apud alios
gesta sunt, id est, apud Arianos, Novatianos, Mace-
douianos, et Eunomianos. Ecclesia namque divisa
erat, el apud semetipsos singuli congregabantur.
Quemadmodum enim, et pro quibus causis divisi
sunt, sermone procedente narrabimus. Hoc aulem
scicndum est, quia imperalor Theodosius nullum
horum persequebatur proeter Eunomium, qui Con-
stantinopoli collectas in domo faciebat, etconscriptos
a se libros recitabat, ita ut ejus doctrina multi cor-
rumperentur. Pro qua causa eum mulctavit exsilio,
nuilumque alium fatigavit neque sibimet coinmuni-
cafe compulii; sed singulos per loca propria colle-
ctas celebrare permisit, et cultum tenere Christiani-
tatis, sicut praeciperepotuit. Et alios quidem permi-
sit extra civiuiem oratoria fabricare; Novatianos
autem concordes suae fidei, intra urbem ccclesias
habere concessit. De quibus quidem pauca dicenda
sunt. QuadraginU annis Agelius praesul fuit a lem-
paribus Con tantini usque ad annum sextum Theo-
desii. Qui cum venisset ad mortem, Sisinnium pres-
byterum ordinavit episcopum, virum eloquentissimum
et a Maximophilosopho una cuin Juliano imperatore
litteris eruditum. Cumque populus Novalianorura
culparet ordinationem, cur non Martianum potius
ordinasset, per quem subValente Novaiianisine per-
seculione roansissenl : tunc Agelius populi volens
placare tristitiam, etiam Martianum ordinavilepisco-
puro. Et cum melius habuisset, in ecclesiam proces-
sil, et sermonem fecit, dicens : Marlianum habelis
post me, post Martianuravero Sisinnium. Posl paucos
itaque dies defunctus est. Sub episcopatu ver« Mar-
tiani etiara eorum Ecclesiaex hujusmodi causa divisa
est. SOCRATES, lib. v, cap. 20, p. 279.
CAPUT XXXVII.
De Sabbalio hmresiarcha.
Sabbatius quidara ex Judaeofactus Christianus, et
a Marliano ad presbyteratus honorem provectus, ni-
bilominus sectaeJudaicoe serviebat, cum quo scelere
ambiebat etiaro episcopatum. Assumens ergo sui de-
siderii conscios duos presbytero», Theoctistum e<
Macarium, novitalcm festivitatis paschalis sub Va-
lente imperatore conslitutain in vico Phrygiae Pazo,
defendere nitebatur. Et primum quidem, quasi pro
Ecclesiae integritate custodienda, dicebat 11011essq
dignos quosdam participalionesacramentorum. l'ro-
cedenti vero teinpore manifesUtus est, dum colleclas
proprias celebrarei. Inler haec Martianus agnoscens
ejuserrorem et ordinationis suaeculpam, quia van.c
glorise homines presbyteros ordinaverat, cum gemitu
dicebat: Meliusfuisse super spinas ponere manus
suas , quam Sabbatium ordinasse presbyicrum.
Prcinde synodum in Sangario Bitbynise Novniiano-
rum fecit episcoporum : quo congregati evocaverunt
HK?. HISTORIATRIPARTITA. LIBER IX. 1154
347 eos, ut coram synodo causas discessionis [ed., A A tiquitus ex quadam consuetudine celebrabant. Non
dissensionis] suae proponereni. Cumque Sabbatius enim hoc Salvator aut nostri Apostoli lege praedica-
discordiam feslivitatis paschalis suam diceret esse verunt, nec pcenam, aul supplicium, aut maledictuiu,
tristitiam, et oportere ut secundum Judaeorum obser- sicut lex Mosaica Judoeis, nobis Evangelia aut apo-
vntionem eam celebrari firmaret, sicut in Pazo fue- sloli sunt minati; sed solummodo in derogationem
tat constitutum, sestimanles episcopi quoniam pro- Judreorum, quoniani in festivitaiibus homicidium
pter ambitum Sabbatius lalia perpelraret, jnsjuran- commiserunt, in lempore Azymorum Salvatorem
dum ei imposuerunt quia nunquam desideraret epi- passum in Evangeliis est relatum. Inlentio namque
scopatum. Qtiojurante, regtilarode Paschaefestivitate fuit apostolorum non de diebus sancire festivitatem,
protnlerunt qua singulis liceret quo vellent celebrare sed conversationem reclam el Dei praedicare cultu-
Pascha, ne propter discordiam feslivitatis dividerent ram. Mihi ergo videtur quia, sicut multa alia per
Ecclesiam; cumantiqui, Ecclesiis proximi, licet dis- provincias ad consuetudinem venerunt, sic et Paschae
cordantes de tali festivilate, communicassent tamen festivitas tradiia est, eo quod nullus apostolorura
alteruiris, et Novatiani in regia urbe Roma constituti aliqnid hinc sanxisset. Nam plurimi circa minorem
nunquam fuissent secuti Judaeos, sed semper post Asiam antiqtiitus quartumdecimum diem observa-
aequinoctium celebrarent Pnscha. Cum haec ab eis B I bant, non respicientes sabbati diem. Et hoc facien-
tunc fuisset regula definita, Sabbatius juramenlis tes, non tamen segregabantur ab illis qui aliter cele-
obslriclus, si quando paschalis festivitas discordaret, brabant, donec Romanae Ecclesiae Victor episcopus
ille apud semetipsum prsecedenlius jejunabat, et no- excommunicaiionem Quartodecimanis misisset in
ctanter solemnem diem Paschse sabbali celebrabat, Asiam. Quo facto lrenscus Lugdunensis, Gallicanus
et rursus cam omnibus in ecclesia conveniebat, et episcopus, Victorem cpistola sua culpavit, dicens
mysteriis fruebatur. Hoc ergo, muliis annis faciens, etiarn veleres ita celebrasse; et quia Polycarpus
latere non potuit. Quapropier quidam simplicium, et Smyrnae civilaiis episcopus, qui postea sub Gordiano
maxime Phrygum et Galaiarum ex hac re juslilicari principe mariyrio coronalus est, Aniceto episcopo
credenles, zelabantur eum, et Pascha cum illo cele- Romano communicaverit : nihil discernens de pa-
brabant. Sed Sabbatius postea et remotas collectas schali festivilate, cura ipse Quarlodecimanus esset,
faciebat, et parvipendens jusjurandum, suorum ele- sicut Eusebitis in quinto Ecclesiasiicrc Hislcrioelibro
ctione sequacium ordinatur episcopus. SOCRATES, docet. Quidaro igilur, sicuti dixi, in Asia minora
fi6. v, cap. 20. Edit. Ckrist. Vales. cap. 21, p. 281. qtiartumdecimum obscrvabant diem. Quidam vero
CAPUT XXXVIII. etiam circa orientales partcs sabbatum custodiebant,
De Pascha, vel diversitateinslitutionum seu observa- G dissonabant autem circa mensem. Nam alii Judseos,
tionum qumper diversasEcclesias celebranlur. licet integritatem non servarent, sequendos esse k)
Sed mihi non videtur hujusmodi viros de festivi- sacra festiviiaie dicebant; aliivero post sequinoctiuro
Uie Paschae ralionabiliter contendisse, neque istos cclebrabant, declinantes sequi Judseos , et dicenies
qui nunc sequuntur Judseos. Non enim mente perce- quia dum sol esset in Ariete, Pascha celebrari debe-
perunt quia Judaismo in Chrislianitatem routato, illa ret. Secundum Antiochenos autem Xanthico roense ,
subtilia et figurativalegis Mosaicaequieverunt, quod secundum Romanos Aprili. Et hoc faciendum non
hincapparet. Judaizare namque nulla gens Christiana sequendo modernos Judoeos, qui per omnia errare
praecepil; e diverso autem etiam Apostolus contra- noscuntur, sed magis aniiquos et Josephum. Sic
dixit, non solum circumcisionem prohibens, sed enim ille in tcrlio Antiquitatis libro conscripsit. Ilis
etiam de festivitatibus contenliones abjiciendas mo- itaque conlendentibus orones Occidentales usque ad
nens. Scribens enim ad Galatas ait: Dieile mihi, qui Oceanum, post oequinoctium ex antiqua traditione
sub tegevultis este, tegemnonaudistis (Galal. iv, 21)? Pascha celebrasse comperimus, nec aliquando ha-
Et hinc pauca loquens, servum osiendit populum buisse discordiam. Non enim, sicuti quidam dicunt,
Judaeorum,et in libertatem vocatos qui accedunt ad celebratum sub Constantino concilium festiviialem
Christum. Monetetiam nullatenus observandos dies, D Paschse mutavil. Nam ipse Constantinus discor-
et menses, et annos. Colossensibusautem scribens, dantibus scribens, monet ut isti, cum pauci essent,
magna voce clamabat, umbrara fuisse observationes imitarenlur plures. Cujus epistolae partem pouere
antiquas. Quapropter, inquit, nullus vos judicet in non omisi. Sic enim post alia dixil: Est enim ortlo
cibo, aut in potu, aut in parte feslivilatis, aut in inilio decorus , quem omnes Ecclesise in universo orbe
mensis, aut in sabbalo, qum sunt umbra fuluri (Coloss. apud Occidentem, et Meridiem, et Arcturum, posii.2
n, 16). Et ad Hebraeosidem apostolus dicit: Slutato servare noscuntur, nec non etiara quidam Orienta-
enim sacerdolio, necessario tegis mutatio fuit (Heb. lium. Quapropter in praesenli bene se habere omnes
vu, 12). Igitur nec Apostolus, nec Evangelia acce- sestimaverunt, et ego ipse vestrse quoque sapientise
dentibus ad praedicationemjuguin servitutis impo- placere proraisi, ut quod in Romana civiiate, Ilalia,
suerunt, sed festivitalem Paschae et alias celebrita- et Africa, et universa jEgypto, Hispania, Galliis,
les honorandas esse dixerunt. Quapropier quoniam Britanniis, Libya, lota Hellade, Asia dicecesi Ponti,
diligunt homines hujusmodi celebrilates, eo qtiod in et Cilicia, libenter sub una concordia custoditur,
eis a laboribus requiescunt, singuli per provincias, hoc etiam snpientia vestra suscipiat: consideranles
sicuti voluerunt, memoriam salutaris passionis an- non solum muliitudinem prsedictoruro locoruro eJ
1165 M. AURELHCASSIODORt 1156
Ecclesiaruro numerum, sed etiam quia hoc roaxime jA.cnntra diabolum. In eadem Alexandria leclores et
debetis omties communilur ceiebrare quod ratio sub- psalmi prouuniiatores in.iiflerenler fiunl, sive cale-
lilis videturexigere, nullatn cum Judaortim perjurio chumeni sive jam Christiani, duni omnes Ecclcsiae
habere communionem. Talia siquidem 348 ^on~ jam fideles in his ordinibus haberi videanlur. Ego
Eiantinus. Sed aiiinl Quartodecimanis hanc observa- quoque cognovi in Thessalia cmisueludinem aliam:
tionem Joannem apostolum tradidisse. Alii vero dum quidam clericus anle clericntura legitime duxis-
Petrum el Paulum aposiolos Romnnis et Occidcnia- set uxorem , quia cum ea mixtus fuerat, ald cauis
libus dicunt Paschae tradidisse solemnitaiem. Sed est, dura in Orienle cuncti spon anea voliintaie , et
nullus scrtptam probalionem horum habere digno- non aliqua necessilate etiam episcopi semetipsos
scitur. Quia vero ex consuetudine quadam per pro- absiineant. Plurimi enim eorum eiiam episcopatus
vincias celcbratur Pascha , hinc aestimo quod nulla teropore ex legitima uxore filios habueruni. Hoc
religio [Vales., religionis sectaj easdem videatur ser- qunque in Thessalia scrvari cognovi, quoniam apud
vare solemnitaies. Nam cum unius sint fldei plurimi, eos in diebus Pascbai lantummodo haplizatur. Qua-
tamen discordant circa Paschae legitima. Unde pauca propter plurimi sine baptismate moriuiiiur. ln An-
dicenda sunt. Nam in ipsis jejutiiis aliter apud alios tiochia vero Syriae altare non ad orientem ecclesiae,
invenimtis observari. Romani enim sex [ed. Niv. et B . sed niagis ad nccidenlem habent. In Hellade, Ilie-
Fro6., tres] ante Pascha septimanas, praiier sabba- rosolymis, et Thessalia, ad temptis vespei tinuin
lum et dominicam, sub contiuuaiione jijunant. Hly- orationes similes Novaiianis Consiantinopoli degen-
rici vero, et tota Hellas, Alexandria quoque, ante tibus agunt. In Ceesarea Cappadocise et Cypro, dia
sex septimanas jejunant, eaque jejunia Quadragesi- sabbati, et dominico circa vesperam cum lucerna-
maro vocani. Alii vero nnle septem Paschoe septi- riis episcopi atque presbyteri Scripiuras interpre-
manas jejuniorum facere noscuntur iniiia, et tres laniur. ln Alexandria presbyler non faeii sermnnem.
tanlummodo septimanas, hoc esl, n,uinis diebus per Et hsec res initiuin accepii ex quo Arius Ecclesiam
inlermissiones aliarnm duarum septimannrum jtju- conturbavit. Romae sabbata universa jejtinant. ln
nantes; nihiloininus Quadragesimam vocant. Unde Caesarea Gappadociae eos qui post baptisma delin-
airor, curo nuroeruui ipsuro non habeanl, quomodo quuni, a communione suspendunt, sicut Novaiiani
Quadragesimani vocent. Sed etiam ciborum absli- et Macedoniani in Hellesponto fnciunt, el in Asia
nentiam non similein habent; nam alii omnino ab Quarlodecimani. Novatiani circa Phrygiam binubos
aoicnantibiis abstinent, alii ex aniroantibus pisces non recipiunt, Consuntinopoli vero neque aperte
soluromodo comedunt, quidam cum piscibus vescun- recipiunt, neque palam removere noscunlur. In oc-
tur et volatilibus, dicentes haec secundum Moysen ex C cidentalibus vero parlibus aperte recipiunt. SOCRA-
aqua habere substantiam. Alii vero etiam caulibus et TES,lib. v, cap. 21; edit. Christ. Vates., cap. 22, p.
ovis abstinere noscuntur ; quidam siceotantummodo 282.
pane vescuntur; alii neque hoc; alii usquend nonam
CAPUT XXXIX.
jejunantes horam sinc discretione ciborum reficiun-
lur; et innumeraeconsueludines apud diversos inve- De Patcha Monlanistarumt
riiuntur. Et quia nulla lectio ex boc invenitur anti- MonUni siquidem, quos Phrygas nominant, pere-
qua, puto apostolos singulorum hoc reliquisse sen- grinaro quamdaro adinvenlionem introducentes, se-
tentiae, ut unusquisque opereiur non limore, non cundum eam Pascha celebrant. Culpanl eniro eos qui
necessitaie, quod bonum est. Sed eiiam circa cele- cursum lunae requirunt, et dicunt solares laotum-
britatem colleclarum qusedain diversilas invenilur. modo circulos seijuendos. Et menses quidem singu-
Nam dum per Ecclesias in universo terrarum orbe los esse dieruin iriginla dellniunt, el int hoare pri-
constilulas , die sabbatorum per siugulas hebdoma- mran ab aequinoctio vernali, quod est secundum
das sacrllicia celebrepiur, hoc in Alexandria et in Romaoos octavo calend. Aprilis. Tunc , inquiunt,
Roroa quadam prisca traditione non faciuni. jEgy- duo magna luminaria facia sunt, quibus tempora et
plii vero Alexandriaevicini et Thebaidis habitatores D anni raanifeslahlur. Et hoc indieari, eo quod luna
sabbato quidem collecus agiint, sed dominica, sicut per octo annos cum sole concurrat, et ambo iidera
moris est, sacramenta percipiunt; nam postquam novum habeant mensem. Eo quod octo annorum
fuerint epulati etcibis omnibus adimpleti, circa vespe- cursus lunae compleatur, et tanquam principium sit
ram oblatione facta communicant. Rursus autem in pfimi mensis, repulani praedictam diem inScripturis
Alexandria, quarta et sexla feriaScriptuiae leguniur; quartamdecimam , et hanc esse dicunt octavo idus
easque doctores interpretanlur,et omniafiunt proeter Aprilis, secundum quam semper Celebranl Pascha ,
soleronem oblationis morem. Origenes enim plurima tauien Si contigerit etiam coucurrere Resurrectionis
in hisdiebus videtur exposuisse [cd., edocuisse]. Qui diem dominico die, alioqui dominica supervenienie
dum sapiens esset magMer, ei consideraret quia celebrant; scriptum est eniro, inquiunt, a quartade-
impossibililas Mosaicsclegis ad lilteram esset infirma, cima usque ad vicesimam pririiam esse celebraudais.
ralionem Paschae ad modum conleniplaiionis evexit: SOZOKEN., /t6. viij cap. 18, p. 753.
iuiuiii Pascha soluimnodo verum fieri dicens, quud Apud Romatios iti unoquoque anho semel psallont
Salvator celebnvil adversus comrarias potestaies, Alleluia primo die Paschae, ita ut Romani velut pfO
duin crucem iusciperet, et hoc tropaeo uteretur juiamento habeant ut hunc bymnum audire mefeaa-
 n~7 HISTORIA TRIPAHTITA. LIBER IX. 115«
ur : in qua Ecclesia neque episcopns , neque alier. A bros quos DeExercitio mentis atiltulnvii. Is ergo cum
-uisquam coram populo docet [mt. Sawheod.. dicet]. offendisset cotis.ctatores suos, tanquam recedens ab
Apud Alexariilrinos hoc opinabile est, qtiia dum eis, expulsus est; et seorsum colligens de suri no->
Ieguntur Evangelia , non surgit episcopus; quod roine hseresim dereliquil. In Conslniilinopoli vero
npud -lios nusquain fieri novi, ubi solus archidia- quidarn Eulychius, ex lepldissima quoestioneabEu-
comis hanc lectionein legit; iu aliis t<cis diaconi; in nomiaiiis tiivisiis, hactenus collect.is seorsum fucil,
multis vero ecclesiis sacerdotes soli; Cunst niinopoli vocanltirque horum alii Eunomialheophioniani, alii
piima die Rcsu-rectionis dominicoe pontifex. Sozo- vero Eunomioeuiychiani. Verumtamen isli baptisma
KE.H.,/t'6. vu, cap. 1'J, p. 754. corruperunt; non enim in Triniiate, sed in Chrisli
morte bapiizant. SOCBATES, tib. r, cap.22 el 25. Edit.
349 CAPUT XL.
De Arianorum divisione. Chriit. Vates. cap. 25 tt 24, p. 291.
Provenerunt enim eliam apud Arianos divisiones CAPUT XLI.
propter hujusmodi causam. Singulae videlicet eorum De divisione Macedonianorum.
conteutiones ad iceptus eos perduxere sermones. Facfa esl igitur quodam lempOre etiam inter Ma-
Cuui eriimin eorum Ecclesiacredatur.Deus Paleresse . cedonianos divisio, cum Eutropius presbyter seorsum
Filii Yerbi, ex hoc apud eus qusestio processit, si B colligeret, ct nequaquam ei Carterius consentiret.
possibile sil, ut etiam autequara exisierel Filius, Deus FueriiiH forsitati et alLe divisiones haeresum, sed
Pater vocaii potuisset: quoniain Dei Verbum nou ego tanquam Consiaiitinopoliianus, atque hic nutri-
ex Patre naturaliter, sed ex non existentibus sub- ttis, quae mihi clariora visa sunt ea harrare curavi.
stilisse credebant. Circa primum itaque capitulum er- SOCRATES, lib v, cap. 23, p. 293\
ranies, riie de pciro nomine in certamen illicitnm ir- CAPUT XLII.
ruerunt. Dorotheus etenim ab Aiitiochia vocatus ab De recessu Nili fluminis el rursus accessu.
eis, dicebat non posse Palrero esse, neque vocari, Ea si quidem lernpestale dicunt jEgypii fluvium
. Filio non subsistente. Porro Marinus, quem a Thra- circa primum ascensum aquse post lergum recessisse.
. cia ante Dorolheum vocaverant, occasionem inve- Quo facio, jEgyptii soevlebani,eoquod non sineren-
niens opportunam, Dorolheo enim erat adversus, ti:«rfluuiini sacrificia solemnia celebrare. Judex au-
respondit sermonem de hac quaeslioue contrariura. lem seditionem perspiciens concilari, nunliavil iin-
Et propterea sunt inter eos factae divisiones. Divisi- peratori. Verum imperalor melius judicavit divinae
que propter hoc verbum, seorsum singuli solemnia fidei serviendum quam poculis Nili, et sacrilegia
eclebrabant. Alii euim sequebantur Dorotheum, alii praeponere pietali : Nunquam, inquit, currat ille flu-
*-
vero Marinum: dicenies quippe Patrem semper esse vius, si magicis arlibus et fluxu sanguinis undse pol-
Patrera, eiiam Filio non exstante. Vocabamur eniin luendse sunt sacri Paradisi. Hoc aclo, post paululura
isii Psaibyiiani, eo quodquidam Theoctisius, Syrus ita uberrime Nilus effusus est, ul etiam altius quam
genere, Psatyropola, id est duplicia vendens, hanc solebat fluctus spargerel. Cumque solitas complesset
propositionem valde defenderei. Hos quoque seculus mensuras, et adhuc in culroeu extolleretur, in ter-
est Selenas, Gothorum episcopus. Sed isti quoque rorem nimium jEgyptii sunt redacti: metuenies ne
paulo posi separati sunt, cum Marinus cum Agapio et Alexandriam et Libyae partes forte destrueret.
discordiam habuisset, queni ipse episcopum fecerat Tunc enim fertur paganos Alexandrinosin theatro
Ephesi. Vcrum isti non propter religionem, sed prop- clairasse , quia velut senex' et delirus evanuisset
ter prxsulatum inimiciiias interse bellaque gesse- Nilus. Quamobrem plurimi JEgyplioruro derogantes
runl. Gothi namquc defendebaut Agapium. Qunmob- paternoe religioni, ad Christianiiaiis jura conversi
rem plurimi clericorum eorum vanam gloriam fu- sunt. SOZOMEN., /i6. vn, cap. 20, p. 736.
gienies ad fulem consubsiantialiutis utiliter aeces- CAPUT XLIII.
seruin. Ariaui siquidem trigiula quinque ann s divisi Quemadmodum capul Joannis Baptislm Contlantiiio-
sunt inter alteruiros, postea sub imperio Tlieodosii. polim fuerit deportatum.
'
junioris consulaiu Pliutoe(An. Dom. i 19) ab haeresi Eodem lempore dicilur delatum ConstaiilinopoHm
Psalhyrianorum recedentes, unili suni, veluti lege Joannis Itaplistit caput, quod Herodias petiil ablle-
decernentes nunquam capiiuluin propter quod divisi rode Tetrarcha. Fertur enim inventum caput a mo-
fuerant memnrare. Sed hoc apud Gonsiaiilinopolira nachis Macedonianis, qui primum quidem Hieroso-
gestum est. Verumin aliis civitatibus sub divisione lymis habilabant, postea vero Ciliciam migraverunt.
roansertini. Haecde Arianis. Veium nec Eunomiani Cum enim anle huc imperium Mardonius major do-
sine divisioue manserunt. Narn et ipse Euuomius du- mus imperialis ntintiassel hoc imperatori, praecepit
dum ab Eudoxio, qui eum Cyziciordinavil episcopum, Valens caput sacrum Constantinopolim deportari.
segregatus esl occasione accepta, eo quod Aetium Qua jussione directi, et imponentes illnd vehiculo
doclorem ejus expulsum suscipere noluisset. Reliqui deportabani. Cumque venissent ad Jocum qui voca-
vero ab eo per scbismata div, rs.i pai tili sunt. Prius tur Pantichium, est enimcirca Chalcedonem, nequa-
iUque Tlicopbroniusquidam Cnppadox ab Eunomio quain polerat trahi vehiculum, licet multis plagjs
versare contenliones edoctus, ct aliquid de Arislote- burdones affligerentur. Etciim hoc inopinabile vide-
lis Categoriis, el n-/>i ippmuK intelligens, fecil li- relur universis, et ipsi simul imperatori, sacrum hoc
1159 M. AURELIl CASSIODORl 1(60
caput recondiderunt in vico appellato Cosilai. Erat 1\ peratori vebementer insisterent, dicentes, quod ty-
enim possessio ipsa Mardonii. lilo siquidem lempore rannos quidem proprios debellaret; qui vero Christi
aut Deo, aut ipso propheta monente, in hunc locum resisterent Iegibus, eos sineret impunitos ; rursus
usque perductum est. Cumque postea Thcodosius eura evocans, Romam [mss. et ed. V., Romae] profi-
imperator has Bapiistae350 reliquias voiuissct au- cisci cogebat. Tunc Flavianus sapientissimus digna
ferre, solam referunt exstilisse matronara virginem fiducia usus ait: Siquidemfidem meara, o imperator,
sacram, quaeejus custodiam capilis exhibebat. Cui quasi non rectam accusant quidam, aut vitam dicunt
dum saepiusimperator non violenter, sed cum laery- sacerdotio non esse dignam, eiiam ipsos accusatores
mis supplicaret ul eum permitteret sua vota com- habere judices non refuto, eorumqu- senientiam
plere : haecputans quia sicut tempore Valentis, etiam graianter excipio. Sl vero de sede et praesulatu con-
tunc non pateretur ullerius Baptista portari, cessit. tendunl, nec litigo, nec haec volentibus h&berere-
Al imperator amplectens sua purpura thecam in qua sulto ; sed abscedo, et me ab episcopaiu suspando.
caput Baplistae jacebat, eamque porlans venit, et Da igiiur Antiochenam sedem cuicunque voluetis,
ante civitatem Coustantinopolitanam recondidit in imperalor. Hanc ejus fortitudinem sapienliamque
septiroo milliario, ibique. magnam et pulcherrimaro miratus princeps, redire ad patriam, et commissara
Deo sedificavit ecclesiam; crebroque deprecatus est ]B sibi regere praecepit Ecclesiam. Post aliquantum
matronam, promisitque dona gralissima si reconci- tempus Romam [mss. et ed. V., Romae]denuoveniens
liari vellet. Nec passa est, erat enim Macedoniana imperaior, easdem ab episcopis patiebatur querelas,
baeresi violala, licetpresbyter Vincentius consectator quasi Flaviani tyrannidem suhdere noluisset. At ille
ejus, qui prophetae sepulcrum aequaliler observabat, speciem tyrannidis eos effari praecepit, dicens se esse
cunversus fuisset, et calhoiicse communicasset Ec- Flavianum. Illis vero dicentibus, quia non possent
clesiae. Ferunt enim quia conjuralionem habeant curo imperalore contendere, monuit ut de cselero
Macedoniani nunquam se a sua secta recedere. Ve- Ecclesiseconcordiam haberent, deponerentque cer-
rum is presbyter, dum ageretur de migratione sacri tamen, et stultas contentiones exstinguereut. Pauli-
capitis, apud se definivit, quia si sequeretur Bap- nus, inquit, oliro est mortuus ; Evagrius coutra re-
tista imperalorem, et ipse communicaret ei. Quo gulas ordinatus ; orientales autero Ecclesiai proesula-
fecto, conversus est. SOZOMEN., lib. vn, cap. 21, p. tum Flaviano deferenies, el Asia, Pontus, et Thracia,
737. ejus communioni conjunctae sunt: omnis Illyricus
illum novit per Orientem episcopis praesidere. His
CAPUT XLIV. flexi monilionibus Hesperiae sacerdotes soluturos se
QuemadmodumFlavianus Antiochenum solus accepe-Q inimicilias promiserunt, et legatos miltendos ab eo
ril episcopalum. se suscipere. Hoc agnoscens sacratissimus Flavianus,
Igitur in Antiochia Meletiimaxiroisuccessionem Fla- misit Romaro [mss. et ed. V.,Romoo] quosdam laude
vianus accepit, qui curo D.odoro plurima pro ovibus dignos episcopos, et Antiocbenos presbyteros, atque
certamina passus esl. Voluerai eniro Paulinus Eccle- diaconos, quibus praeerat Acacius Berceae in omni
sise suscipere praesulalum : sed pontificum resiitit terra pelagoque canialus. Is cum aliis Romam [mss.
chorus, dicens non oportere eum qui Meletii consi- et ed. V., Romae]veniens,Iongamquesanansodiipas-
lium non receperat, post illius mortem in ejus sede sionem, post decem et septem annos Ecclcsiis re-
consistere ; sed eum potius qui plurimis laboribus stituit pacem. Quod agnoscentes jEgyptii, inimicitias
effulgebat, et pro ovium ctira pericula sustinuerat. exstinguentes, concordiam sunt ample.vi. Tunc igi-
Hoc factum Romanos et jEgyptios fecit infestos ad- lur Ecclesiae Romanae Innocentius, successor Ana-
versus Orientales. Sed neque morte Paulini inimici- stasii, praesidcbat, virprudentia et intellectu decen-
liae sunt deslructae. Nara et post illum, cum Evagrius ter ornatus; Alexandrinaevero Tbeophilus. TIIEODORE.
ejus percepisset sedem, pcrstiterunt Fiaviano vehe- TUS,lib. v, cap. 23, p. 229.
inenler infensi, licet Evagrius praeter ecclesiasiicatr
regulara fuerit ordinatus. Solus enim Paulinus eum D . CAPUT XLV.
instituerat, plurimas regulas prsevaricatus ecclesias- De Eugemo tyranno, et quemadmodum fuerit supe-
ticas. Non enim proecipiunt ut pro se quilibet ordi- ratus.
nare possit, sed convocare universos provinciae sa- Res itaq.ie publica boc tempore pro hujusmodi
cerdotes, et praeter tres pontifices ordinationem causa lurbabatur in Occidentis parlibus. Grammali-
fieri penitus inierdicunt. Verumtamen nihil horum cus quidam nomine Eugenius, litterarum Lalinarum
respicienles, Evagrii sunt amplexi communionem, et doctor, relinquens scholas suas, in palatio miliubat.
adversus Flavianum auditus principis commoverunt. Eratque iroperatoris aniigraphus, etproplereloquen-
Qui frequenter impulsus, deduxit eum ad urbem tiam a mullis honorabatur. Tunc ergo, ut fertur, non
(.onstantinopolim, et Romara \mss. et ed. V., Romae] mediocriier cogitans, cooperatorem assumpsit Ar-
proficisci prsecepit. Porro Flavianus excusatione hie- bogasten, de roinoribus Gallis ortum, miliiaris or-
'
rois, et promissione facla, quia tempore ppportuno dinis ducem, virum soevumet necibus praeparalum.
pergeret Romam, tunc estreversus adpropria. Cum- Quo facto declinavit ad tyrannidein. Igitur uterque
que Romani pontifices, non solum mirabilis Dama- contra imperntorero Valentinianuin necem machina-
sus, sed eiiam post eum Siricius et Anaslasius iin- bantur, cubicularios corrumpentes eunuchos. At illi
1161 IHSTORIA TRIPARTITA. LIBERIX. H6_
dormientem principem suffocarunt. Hoc Eugenius A J tudine deferebat. Tanlum valuit iinperatoris oratio.
repente cognoscens, imperio potitur Hesperioe, age- Hoc itaque modo dimicatione consumpta , lyrannus
Lalque quod tyranno poteratconvenire. Hiec audiens currens ad pedes imperatoris, exorabat promereri
Theodosius imperator, rursus sollicitudinibus ob- salutem. Qui circa pedes cjus a militifrjs capite sec-
strictus, secunda certamina post Maximum prsepara- tus est. Haic gesta sunt septima deciina die Septem-
bat. Congregansque militarem virtutem, et Honoriuro bris mensis, consulalu Arcadii terlio, el Honorii se-
filium designans imperatnrem consulalu suo et Ha- cundo (An. Dom. 594). Arbogastes autem tanlorum
bundaniii (An. Dom. 393), decimo dieJanuarii 351 causa malorum, post duos congressionis dies, fuga
mensis, denuo ad parles Uesperias magno sludio lapsus, duin cognovisset quia vivere non posset, pro-
festinabat. SOCRATES, lib. V, cap. 24. Edit. Chrisl. priogladiose peremil. SOCRATF.S, /i6. v, cap. 24;
Vales. cap. 25, p. 293. edit. Chrisl. Vales. cap. 25, p. 294.
Interea evenlum belii considerans, misit ad The-
CAPUT XLVI.
baidam ad Joannero monacbum, tunc prsescieniia
De miraculis Donali pontificis in Bercea.
clarum. Ad quem desiinavit Eutropium euuuchum
Ea siquidero tempestate plurimi inter episcopos
srbimet fidelissimum, ut aut eum, si vellel venire,
deduceret, aut nolentem de eventu belli requireret. j» I effulgebant, sicut Donatus Eurcese Epiri. De quo dum
At ille Joanoem quidem deducere non praevaluil; provinciales miracula multa icstentur, maximum la-
sed mandatum relulit ejus, quia belio vinceret, et men est quod de dracone gessit. Is enim circa pon-
tem in via publica jaccns, cibum habebat oves, ca-
perimeret tyrannum, et post victoriam in ltalia mo-
reretur. SOZOMEN., /i6. vn, cap. 22, pag. 740. pras, equos, et homines abripiens devorabat. Ad
quam bestiam Donatus sine gladio, sine quolibel ja-
Relictis ergo Theodosius ambobus filiis in urbe culo
veniens, cum illa levasset caput, quasi voratura
Constantinopoli, cum pergeret contra Eugenium bel- virum, lunc ille vexillura crucis ante faciem ejus di-
laturus, plurimi trans lslrum barbari sunt secuti, gito designans in aere, in os ejus exspuit. Bestia
cum eo pugnaturi contra lyrannum; parvoque tem- vero
sputum mox ore suo suscipiens, exspiravit.
pore cum manu maxima venit ad Gallias. Illic enim Quam, sicut audivi, ocio paria boura in vicinum cam-
prseparabat bellum, ubi jam multa roillia habebat pura traxerunt; et misso igne combusta est, ne
exerciius. SOCRATES, /i6. v, cap. 24; edit. Christ. aerem fetore
corrumperet. Hujus Haque Donati se-
Vales. cap. 25, p. 294.
pultura insignis est, ubi oratorium ex ejus nomine
Cum igitur iu quodam roonte oratoriuro invenissel, vocitatur, habens fontera aquarura quero ipse feriur
ibi nocle Domino supplicabat, et circa galli cantum ( orationibus invenisse. Nam dum esset locus inaquo-
Q
sopore compressus, vidit in somnis quasi jaceret in sus, et illic ex ilinere aliquando venisset, aiunt quia
campo, el astarent sibi duo quidam viri in vestibus faligatis illis qtii cum eo erant, orasset, et mox aquse
albis el equis candidissimis residenles, euraque ju- inundatio prorupissel, et ex illo tempore hactenus
benles habere fiduciara, et diluculo armare miliies /t'6. vu, cap. 25; edit. Christ.'
permaneret. SOZOMEN.,
ad vicloriam; dicebanlque se pro solatio destinalos. Vales. cap. 26, p. 747.
Quorum alter Joaunem evangelistam, aller se Philip-
CAPUT XLVII.
pum dicebat apostoluro. Hac visione comperta, ne-
quaquam ab oratione cessavil, sed lacrymas uberio- De Theotimo Tomitano pontifice.
res efludit. Qusevisio etiam alicui milili revelata est, Eo tempore Tomitanam et Scythise Ecclesiam
et per diversos pervenit ad principem. At ille : Non Theotimus gubernabat, vir in philosopbia nutritus,
propterme, inquit, hoeciste vidit; sed ne quis crede- cujus virtutem diligentes barbari trans Istrum ba-
ret quia finxi quod ego vidi. Ideoque etiam isti mon- bitantes, Deum Romanorum esse prscdicabant. Divi-
slralum est; nam primo roihi hoc Dominus commu- narum quippe in eo rerum experimenta saepius per-
nis ostendil. TUEO.ORETUS, lib. v, cap. 24, p. 232. ceperunl. Naro curo aliquo tcmporeiter faceret, illius
Fit ergo congressio circa fluviuni vocabulo Frigi- ,j. terrae barbari occurrerunt ei. Et dum hi qui erant
dum. Igitur in partc qua Romani contra Romanos circa eum terrore lurbarentur, quasi conlinuo mori-
conlligebant, bella erant aequalia. Unde vero barbari turi, ex equo descendens oravil. Porro barbari ne-
ruxiliatores imperatoris, pars Eugcnii polior esse vi- que eum, neque sequaces ejus, nec equos, de qui-
tebatur. Imperator aulem videns barbaros deperire, bus descenderant, videnles, pertransierunl. Dum
i a maxiroa veniens oesluatione,prostrawit semelipsum igitur crebro iranseunies Scythas, naturaliter fero-
in terra, adjutorem invocans Deum, et pelilione fru- ces, epulis muneribusque mansuefaceret, quidam
tratus non est. Quidain enim Bacurius magister mi- barbarus arbitratus eum esse locupletem, coepit iu-
f.lum ejus repente sic confortatiis est, ut cum primis sidiari, ut eum caperet, alligaret et traheret. Cuin
ducibus concurreret ad eam parlem qua barbari pre- hocjam proeparasset, et dexteram ad hoc haberet,
inebanlur. Quo faclo disrupit acies, et in fugam mox ut etim jactu laquearet, roanus in aere mox ligaia,
vertit inimicos. Filque denuo ea hora iniraculum; et barbarus ille invisibilibus vinculis esl obstriclus.
ventus enira vehementissiinus inspirans, emissa ja- Tunc aliispro eo rogantibus, supplicavil Deo Tlieo-
cula ab Eugenii pariibus conlra eos denuo revocabat, timus ut barbarus solveretur. SOZOMEN., /i6. vn, cap.
et a partibus im;eraloris ad hostes cum magna forli- 25; edit. Christ. Vales. cap. 26, p. 748.
P-TROL. LXIX. 37
1163 M. AURELII CASSIODORI 1J64
CAPUT XLVIII. A SOZOHEN., /I'6. VH,cap. 26 et 81; edit. Christ. Vales.
De Epiphanio Cyprio. cap. 27 et 28, p. 749.
Eo quoque tempore fuit Epiphanius, Cypriorum
episcopus, ad cujus sepujcrum haclenus dsemones CAWJT XLIX.
expelluntur. Is enim cum substantiam propriam ne- QuomodoHabacue et Mkhmm prophelarum corpora
eessitatem sustinentibus 352 erogasset, et multis invenla sint.
quoqupofferentibus ei pecunias manu largissima dis- Non solum religionem hsec tunc nobilitabant, sed
pensaret, conligit ut pecuniis deficienllbus cecono- etiam Habacuc et Michaeaeprophetarum corpora, sic-
inus Ecclesiaemurmuraret. Quo facto, assistens qui- ut audivi, hoc tempore sunt ostensa revelatione di-
dam in domo in qua manebat ceconomus, sacculum vina, cum Zebennus tunc Eleutheropolitanam guber-
multarum pecuniarum dedit, et ita disparuit, ut nec naret Ecclesiam, in vico qui prius vocabatur Ceila,
qui dedit, nec qui misit agnoscerelur. Quod facitim in Berelhasia prsedio, quod dislat ab urbe quasi sta-
omnes divinum esse judicaverunt. Aliud quoque ejus diis decem. Circa hunc locuro sepultura Michaeoefuit,
libet referre miraculuro. Quidam pauperes volentes quam nescientes quid dicerent provinciales, fidelium
Epiphaniuro arte deludere, ut eis aliquid daret, dum [ed., Ofidelem] memorram vocitabant. SOZOMEN.,
iler ageret, unus eorum supinum se prostravit in B /t'6. vn, cap. 28; edit. Christ. Valet. cap. 29, pag.
terra, aller stabat quasi mortuum defleus, nec lia- 752.
bens unde eum sepelire potuisset. Epiphanius autem
CAPUT L.
superveniens, oravit ut sub quiete dormiret, et se-
pulturae necessaria prsebuit, simulque consolalus eet Di fine Theodosiiprincipis.
fjentem, dicens : Quiesce, fili, a lacrymis; non enim Igitur Theodosius imperator, post laborem publi-
fleiu resuscitari poteril. Est enim inevitabile quod cum corpore fatigalus, el sperans se ea aegritudine
evenit. Cumque discessisset Epiphanius, coapit ille moriturum, potius de republica cogitabat, conside-
pulsare socium, ut resurgeret. Et cum hoc semel et rans qua? solenl hominibus provenire imperatore
secundofecisset/dicens: Surge, hpdie de luis labo- moriente. Filium Haque Honorium de Constantino-
ribus epulemur, et ille penjfus uon sentiret, cogno- poli velociler evocavit, ordinare volens paries Hespe-
scens vere roprtuum, cucurrit ad Epipbanium flens, rias. Cumque filius Mediolanum venisset, ex aegritu-
et petens ut ejps sociuro suscifaret. At ille consolatus dine relevatus, circum de victoria celebrabat. Et ante
est, ne grayiter ferret qupd eypnerat. Non tamen de- prandium quidem speclaculum quasi sanus exhibtiit.
functum denuo suscitavit. Hoc enim credo provide Post prandium repente praegravaiusest, et ad specta-
gestum, ut non facile Pei roinistri deludaptur. Eo Q culuro venire non potuit; filium tamen ludis adesse
tempore fuit Aeas [Vales., Ajax]et Zeno in Palaesti- praecepit. Superveniente vero nocle defunctus esl
nse Gaza philosophantes. Et Aeas ferlur, cum pul- eonsulatu Olibrii et Probini (An. Dom. 395), septi-
cberrimam duxisset uxorem, ter cum ipsa solum con- ma decima die Januarii mensis, anno primo duccn-
cubuisse, et tres filios genuisse, poslea vitam mo- tesiraae nonagesimae quartae olympiadis. Vixit autem
nachicam apprime esse sectatum. Zeno autero epi- imperator Theodosius annos sexaginta, ex quibus
scopus usque ad annorum centum habens aetatem, sedecim imperavit. SOCBATES, /t6. V, cap. 25; edit.
tmnquam solemnibus minor fuit, aut quievit officiis. Ghrist. Vales. cap. 26, p. 295.

LIBER DECIMUS.

353 CAPUT PRIMUM. Erat enim suspectus, quasi tyrannidero posset assu-
De successioneArcadii et Honorii. mcre. Dicebatur auiem quia Hunnos ipse in Roma-
Defuncto igitur Theodosio, in ejus imperio filii _. noruro provincias evocasset, qui tunc Armeniam et
successerunt, Arcadius in Oriente, Honorius aulem partesOrientisvalde vastabant. SOCRATES, lib.vi,cap.
in Occidente. Hoc lempore in Romana Damasus prse- 1, p. 299.
sidebat Ecclesia, in Alexandria Theophilus, Hiero-
CAPUT II.
solymis Joannes, Flavianus Antiochenam tenebat se-
dem, ConstantinopolitanamqueNectarius. Igiiur circa Quomodo Honorius ludum gladialorum removerit.
octavam diem Novembris mensis, eodem consulatu Honorius iiaffjue suscipiens Occidentis imperium
(An. Dom. 395), corpus Theodosii delatum est cum ludum gladiatorum, qui dudum Romaecelebrabalur,
solemni honore, et ab Arpadio filio sepuluirse con- hujusmodi causa removit. Quidam Tilemachius con-
traditur. Post paucos vero dies, id est vicesima se- versatione monastica pro hac causa ab Oriente venit
ptima ejusdem mensis, etiam exercitus qui cum im- ad Romam. Duroque nefandum illud spectaculum
peratore Theodosio fuerat contra tyrannum, reversus ageretur, etiam ipse inlravit in stadium, et descen-
est. Et dum imperator Arcadius secundum consuetu- dens nitebatur pugnantes inter se gladiis separare.
dinem ad portas occurrisset exercitui remeanti, tunc Cumque spectatores adversus eum saevirent, et in
milites Rufinum prsefectum imperatoris peremerunt. eftusione sanguinis grassarentur, provisorem pacis
H65 HISTORIATRIPARTITA. LIBER X. 1166
fuerant condiscipuli ejus apud
lapidibus occiderunt. Hoc agnoscens mirabilis impe- _ doro et Maximo, qui
ut pomposam relinquerent
rator, illum quidem inter victores martyres nume- sophislam Libanium, Theodorus
ravit, .nefandumvero spectaculum prorsus abscidit. vitam, et simplicem sequerentur. Quorum
THEODORETUS, lib. v, cap. 26, p. 234. postea episcopus Mopsuestenae ordinatur Ecclesise,
Maximus autem Seleucise Isaurise. Tunc itaque isli
CAPUT III. fiunt discipuli in lectione divina Diodori atque Car-
De morte Neclarii Conslantinopelitaniepiscopi, et or- terii, qui eodem tempore sacris monasteriis praesi-
dinalioneaclibusqueJoannis. debant. Sed Diodorus postea Tarsi ordinatus episco-
Pauco terapore transeunte, etiam Nectarius Con- pus, inultos conscripsit libros, sacras ad litteram
stantinopoliunus episcopus defunctus est consulatu iniuens Scripturas. Porro Joannem degentem cum
Csesariiet Attici (An. Dom. 397), vicesima et septima Basilio, tunc a Meletio factum diaconum, et postea
die Septembris mensis. Mox ergo studia generantur Csesareae Cappadociae praesulem constitutum, Zeno
in episcopatum, aliis alium ordinare cupientibus. episcopus ab Hierosolymis revertens, lectorem in
Novissiroevero placuit ut ab Antiocbia Joannes evo- ecclesia Antiocbena conslituit. In quo adhuc officio
caretur, Ecclesiaepresbyter. Erat eniro ejus doclrinae positns librum edidit contra Judaeos. Post paucum
fama roirabilis. Intra paucura ergo tempus communi B vero lempus eliam diaconatum a Meletiopromerens,
decreto omnium clericorum et laicorum knperator de Sacerdotio alium fecit librum, aliosque plurimos
Arcadius evocavit eum. Et propter dignilatem or- explanavit. Postea vero, Meletio in Constantinopoli-
dinis cum adessent ex imperiali jussione plurimi tana urbe defuncto, recedens Joannes a Meletianis,
episcopi, etiam Theophilus venit Alexandrinus, qui et neque Paulino communicans,tribus annis continue
studebat quidem Joanni detrahere, el Isidorum suum. sub quiete degebat. Poslea vero, Paulino moriente,
presbyterum ordinare. Diligebat enim eum, quoniara ab Evagrio ejus successore presbyter ordinalur. Anle
aliquando sustinuerat pro eo tale periculum. Cum episcopatum itaque hoc modo conversatus est. Fuit
iroperator Theodosius adversus Maxiroura tyrannum enim vir, ut aiunt, propter zelum castiutis severior,
decertaret, Theophilus 354 Per Isidorum xenia et amplius quam habebat a juventute sua, furori ma-
raisit imperatori, et duplices misit epistolas, maq- gis quam reverentise se prsebebat, et propter vitse
dans ut alias epistolas non vincenti daret, porro rectitudinem incautus prospicere de futuris; propter
victori et munera et alias porrigeret litteras. Has simplicitatem vero, oris libertale profusus, apud col-
cum Isidorus portasset, Romae veniens victoriam loquentes non mediocriter utebatur; docendo prseci-
sustinebat; sed non diu latuit. Quidam enim lector puus erai, utilis ad corrigendos audientium mores;
rapiens epislolas, demonstravit imperatori. Quamob- _ in confabulatione vero arrogans a nescientibus puta-
rem Isidorus lerrore comprehensus, in Alexandriara batur. Cum ergo Ulis moribus csset, episcopatu sus-
fugit, celare volens quod fuerat ei mandaturo. Ob cepto, majori fastu quam debuerat utebatur, clerico-
quam causam Isidorum Theophilus diligebat. Verum rura suorura corrigere vilam volens. Mox igitur in
palatii judices prseposuere Joannem- Cumque mulli ipso initio, cum clericis asper viderelur Ecclesise,
Theophilum accusarent, libellos adversus eum pro erat plurimis odiosus, et veluti furiosum universi
diversis causis prsesentibus episcopis obtulerunt. declinabant. Compelltibat enim eum ut omnes offen-
Tunc prsepositus palatii, Eutropius nomine, suroens deret Sera'pio diaconus ejus, qui aliquando praesen-
accusationes scriptas, ostendit Tbeophilp, dicens : tibus clericis hunc protulit magna voce sermonem :
Aut ordina Joannem, aut accusationes veniant ad Nunquam poleris, o episcope, hos corrigere, nisi
examen. Hinc perterritus Theophilus, Joannem or- uno baculo percusseris universos. Quo dicto majora
dinavit episcopum. Qui suscepit episcopatum sexta contra eum odia concitata sunt. Non post multum
decima die Februarii mensis, consulalu Honorii im- vero tempus, plurimos clericorum pro diversis exe-
pcraloris et Eutychiani praefecti (An. Dom. 398). mit causis. At illi conspirantes adversus eum, etiam
Quia vero Joannes vir fuit omnino prasclarus, ex derogationibus apud populos utcbantur; quarum
libris quos reliquit agnoscitur. Cujus viiam, genus, p rerura faciebant maximam lidem, eo quod nec ullum
conversatioaem, et quemndmodum sil deposilus, et secum coraedere pateretur, nec ipse ad alium invi-
morte potius [ed. V.,posterius] honoralus, exponam. Ulus accederet. Dicunt enim quidam propierea no-
SOCRATES, /i6. VI,cap. 2, p. 300. luisse eum cum quoquam comedere, eo quod turpiter
Joannes itaque fuit Antiochenus, filius Secundi raanducaret escasque perciperet; alii vero propter
et Anthusae nobilium personarum, discipulus so- excellenlem ciborum coniineniiam hoc eum facere
phisla Libanii, et audilor Andragatii philosophi. prsedicabant. SOCRATES, /i6. VI,cap. 5, p. 301.
Curoque se ad advocationeni praepararet, conside-
rans molestias litigantium injusmmque vitso propo- Ego tamen quodam viro veraci referente audivi,
silum, potius elegit quielem. Et hoc fecil aemulatug quia propter absiinentiam capite et slomacho ssepe
et ideo prandiorum epulas evitabal. Sozo-
Evagrium, quoniam et ipse dum iisdem sludiis essel dolebal,
lib. 769.
usus, quietam magis secutus est vium. Mox ergc MEN-, vm, cap. 9, p.
mutato schemate pariter et incessu, divinis lectioni- Porro popuius propter sermones quos in ecclesia
bus incumbebat, et frequentius ad sanciam concur- faciebat, diligebat eum, parvipendens accusatorum
rebat ecclesiam. Haec agens persuasit .tiam Theo- voces. Quales vero sint ejus libri, non oporlet nunc
1(67 M. AURULIt CASSIODORI 1168
dici, quoniam legentibus poterunt indicari. Igitur, A CAPUT V.
curo clero tantummodo esset infensus, machinationes De conversioneCelticorum per Joannem.
comra eum non omnino valuerunt. Dum vero etiam Videns igitur etiam populum Cclticorum Arianis
et cogiians de eorum capienda
plurimos procerum objurgare ccepisset, lunc invidia retibus laquealum,
contra eum roajor acceusa est. Et quidem plurima salute, consilium hujusmodi venationis invenil. Ejus-
dicebantur, roulta quoque faciebant audientibus fi- dem namque linguae presbyieros, diaconos atque le-
dem. SOCRATES, /t'6. vi, cap. 4, p. 304. ctores fecit, et unam eis ecclesiam dedit. Qua occa-
sione mulios eorum cepit, dum et ipse frequenter illie
CAPUT IV. irei, et per interpretem Celticum divinas lectiones
QuomodoEutropius prmpositus imperatoris fuerit tn- exponerel. Haec ergo intra civitatem crebro faciens,
teremptus. et plurimos ejus gentis Arianorum ad apostolica do-
Ejus derogationibus dedit augmentum homilia gmala revocavit. Apud Scythas autem quidam erant
contra Eutropium lunc prolata. Eulropius enim eu- desiderium salutis habenles, quo non polerant perve-
nuchus prsepositus imperatoris, et habens consulis nire. Quod Joannes agnoscens, quaesivit viros aposto-
dignitatera, volens in quibusdam ad ecclesiam refu- lico zelo ferventes, eosque direxil, et desideranlibus
gieniibus vindicare, studuit ab imperatoribus legem B salutis gratiam minislravit. Ego autem eliam litteras
poni jubentem ut nullus ad ecclesias confugeret, imo ejus legi ad Leontium Ancyrse prsesulem, quibus in-
qui dudum refugerant, traberentur. Sed Dei seculum dicavit Scylhas fuisse conversos in nostra provincia.
est repente judicium. Erat ergo proposita lex. Post Et cognoscens iu quibusdam vicis Marcionis crevisse
paucos vero dies cum ipse Eulropius offendisset im- languorem, scripsit ejus loci pastoribus ut eos pelle-
peratorera, inter refugas erat apud ecclesiam. Epi- rent. Insuper etiam principis pro hac causa proferri
scopus vero, Euiropio sub altari jacente, nimioque peliit sanctionem. [Hmc desunt in mss. codicibuset in
percusso timore, residens superambonem, ubi sole- ed. V.\ Quod igitur ecclesiarum curam in animo ha-
b.it prius consuete facere sermonem, homiliam in- buerit secundum divinum Apostolum, satis haec do-
crepatoriam fecit adversus euro. Unde pturiroos cuerint. [Hmc autem desunt in edit. Valesii[ Licet au-
rnagis offendebat, eo quod homini in infelicitate po- tem etiam aliunde illius libertatem intelligere. THEO-
siio non solum miseratus non est, sed eliaro nec DO-KTUS, lib. v, cap. 30, p. 236.
objurgare desisteret. Igilur Eutropii, tunc consula-
tus dignilatero habentis, propter qusedam viiia ca- CAPUT VI.
put iraperator jussit auferri, et ex ordine consulum De Gaina magislro militum ejusque rebellione.
ejus nomen penitus abrogari (An. Dom. 399). Quam- Q Gainas quidam genere Cellicus, consilio barbarus,
obrcni Theodori solummodo, qui cum eo consul studio lyrannico vehementer elatus, eo lempore cum
fuit, nomen 355 ascriptum est. Pro diversis igitur esset magisier militum, multos suae gentis, multos
causis multos saepius fiducialiter objurgabat, et pl«- etiam Romanorum sub suo magisterio habens, terro-
rimis erat odiosus. Unde Theophilus, Alexandrinae rem plurimis, etiam ipsi principi, mediUlione tyran-
civitalis episcopus, mox post ordinationem causas nidis inferebat; eratque Arianus. Is ergo rogavit iro-
ejus dejecdonis inquisivit, et quibusdam praesentibus peratorero ut intra civitatem ei unam daret eccle-
de eo latenter obloquebatur, roultis eliam longe po- siam. At ille eum se placare promisit. Tunc evocans
sitis scribebat. Conlrislabatur enim non solum pro Joannem, eique potentiam illius, meditalamque ty-
liducia Joannis, sed quia etiam Isidorum presbyte- rannidem dicens, petebat ut data ecclesia ejus refre-
rum suum, episcopum Constantinopoleos ordinare narel intentionem. At ille virtute fortissimus : Noli,
non valuii. SOCRATES, lib. vi, cap. 5, p. 304. inquit, o imperalor, haec promittere, neque sanctum
Sacerdotibus igitur Joannes episcopus supplicahat canibus dare. Non enim potero Deo benedicentes ex-
ut secundum ecclesiasticas viverent sanctiones, quas pellere, et sanctum teraplum blaspliemantibus injuste
quicunque praevaricari praesumerent, eos ad templum coniradere. NeqUe hunc barbarura metuas, impera-
prohibebat accedere. Dicebat enim quia nec debe- j) tor; sed ambos nos jube vocari, et sub silenlio inter
rent frui honore sacerdotii qui eorum vitam contero- nos quse dicuntur audi. Ego namque linguam illius sic
nerent imitari. Non solum enim providentiam urbis frenabo, ut non praesumat peiere quse dari non expe-
Constantinopoleos habebat, sed etiam totius Thra- dit. Hoc audiens imperator gavisus est, et ulrumque
cise, quae sex provinciis est divisa, et quae undecim altera die vocavit. Tunc Gainas petiiionem suam po-
atlministrationibus dispensalur. His legibus ordinabat scebal; Joannes contradicebat, dicens : Non licei im-
etiam Ponticara regionem, quse totidem judicibus gu- peralori pietatem custodienti aliquid conlra mandaia
bernari dignoscitur. Cumque cognovisset in Phoenice divina praesumere. Cumque responderet ille quia
adhuc daemonibus sacrificia ministrari, electos mo- oratorium et ipse habere deberet, Joannes ait: Ubi-
nachos et imperialibus sanctionibus coarmalos adver- que tibi divina dorous aperta est, el nullus te vetal
sus cullores deslinavit idolorum : dans pecunias orare. At ille : Sed ego, inquit, alterius sectse sum,
lemplorum destructoribus erogandas, non ex aerario et cum meis unum teroplum habere deposco. Multos
publico, sed quas a fidelissimis mulieribus oblatas enim pro Romana republica labores assumpsi, et non
sponte percipiebat. THEODORKTUS, /t6. v, cap. 28, debeo in roea petitione contemni. Cui Joannes : Plu-
p. 235. rima, inquit, praemia, et quae transcendunt lua cer-
1169 HISTORiA TRIPARTITA. LIBER X. 1170
Umina, percepisli, magister militum factus, consu- A surrexerunt, aliis hoc affirmantibus, aliud aliis •.
lari toga insuper exornatus. Et oportet te considerare maxime lamen simplices monachorum corporeum et
qui dudum fueris, et qualis modo conspiciaris, et quae humanse formsc Deum esse judicabant. Plurimi vero
prisca paupertas, et quae moderna substaniia; quibus reprobantes illos, Deum incorporeum esse dicebant,
vestibus utebaris antequam Istrum iransisses, et et forma corporea segregatum. Cum quibus Theophi-
quibus nunc uteris. Considera igitur quia pauci labo- lus quoque Alexandrinus consonabat episcopus, ita
res maxima tibi praemia contulerunt, et circa hono- ut in ecclesia coram populo conlra cos qui humanse
rantem te non sis ingratus. His sermonibus tantus ille formaeDeuro asseverant conlenderet, et Deum incor-
doctor obstruxit os Gainae,eumque coropulit ut Uce- poreum suo dogroate definiret. Haec agnoscentes
ret. THEODORETUS, lib. v, cap. 32, p. 237. jEgyptiorum monachi, venerunt Alexandriam, et se-
Igitur dum Gainas adipisci desideraret imperium, ditionem contra Theophilum velut impium excita-
qui dudum de sua fide apud beatam martyrem Eufe- runt, ita ut eum occidere niterentur. Hoc ille agno-
miam in Cbalcedonia imperatori Arcadio promisisset, scens cogitavit quemadmodum evitaret mortem.
diversa consilia revolvebat, et in sua intentione sem- Quos sub blandimento suscipiens, haec eis locutus
per instabat. Dumque per diem nihil in urbe Gon- est : Sic, inquit, vos video sicut Dei vultum. Hoc
slanlinopolitana agere poluisset, machinatus est ut B ] dicto monachos a suo impeiu revocavit. At illi : Si
nocte bnrbaros mitleret qui palalium concremarent. vere, inquiunt, dicis, quia Dei vultus sic est sicut et
Tunc enim aperle monstratum est quomodo Deus nosler, anathematiza libros Origenis. Ex ipsis enim
custodiat civitaiem. Missis enim ab eo barbaris ad quidam adversantur opinioni noslrse. Si enim hoc
incendium atque praedas, angelorum turba apparuit, non feceris, quoeimpiorum et Deo rebellium sunt a
arinatorum ingens corpus habentium. Illi vero putan- nobis sine dubio sustinebis. Ego, inquit Theophilus,
tes esse milites, abscesserunt. Cumque hoc Gainse quae vobis placent facio, nolite in me saevire. Nam
fuisset nuntialum, incredibile visutn est. Noverat et ego inimicus sum librorum Origenis, et culpo sus-
enim quia cunctus exercilus per civitales fuerat con- cipienles. Sic ergo monachos declinavit, et forsiun
stilutus. Quapropter denuo fulura nocte alios desti- ideo hsee quaestio hactenus est abiata. Post hsec ho-
navit. Cumque idem ei renuntiatum fuisset (denuo jusmodi causa provenit. jEgypti monasteriis quatuor
enim angeli eamdem visionem barharis ostendebant), venerabiles praesidebant viri, Dioscorus, Ammonius,
novissime ipse egressus cum multitudine, miraculi Eusebius, Euthymius germani, qui pro corporis ma-
sumpsit experimentum : arbitraius revera quia per gniludine Longi vocabantur, sermone vitaque fulgen-
diem quidem lateret exercitus, nocte vero pro ejus tes, et propterea apud Alexandrinos egregii. Sed
custodia poneretur. Et ita, duro intra urbem nihil Q ( etiam Theophilus eos honorabat episcoptis. Quamob-
pessei implere, egressus ad Thraciam, aperte hosti- rem Dioscorum violenter tractuin Hermnpoleos fccit
lem monstravit inlentionem. SOCRATES, lib. vi, cap. 6, episcopum; duos autem eorum rogavit ut habitarent
p. 307. cum eo, et vix ut episcopus fieret impetravit, factos-
Cum igitur aliquantum transisset tempus, diu me- que clericos ecclesiae ceconomos instituit. Cinnque
diUUm tyrannidem Gainas patefecit. Collecto 356 • illi sestuarent cur minus propositum suse conversa-
naroque exercitu, per Thracias universa vastabat. tionis implerenl, et procedenli tempore viderent ani-
Hoc agnoscentes et judices et populi terrebantur; et mas suas laedi, dum episcopus pecuniarum haberet
neque repugnare illi quilibet praesumebal, neque vitam [ed. Niv. et Frob., pecuniam haberet multam],
apud eum legatione fungi, dum asperitatem barbari- et multum auri congregandi siudium, repudiabant
cam formidarent. Tunc ergo alios omnes tanquam, esse cum eo, et deserli poiius habitaculum diligebant.
meluentes relinquens imperator, Joanni viro sanctis- Dumque ille nesciens eorum voluntatem, sibi eos ad-
simo onus Iegationis imposuit. At ille neque illius esse deposceret; postea videns quia eis potius ipse
resulutionis memor, neque inimicitiarum quse hinc displiceret, iratus inlerminabatur eis. At illi hoc par-
exortac videbantur, alacriter est profectus ad Thra- vipendentes abscedunt. Porro Tbeophilus cum animo
cias. At ille cognoscens legalum, ej'usque fiduciam, D 1 fervens essel, nisus est ut viros illos qua posset arte
pro pietate sic licenler assumptam, occurrit ei longo, vexaret. Et fratrem inlerim eorum Dioscorum habe-
itinere, ejusque dexleram suis oculis circumposuit; bat odiosum. Contristabatur enim, quia eos turba
insuper eliam suos filios sacra ejus genua osculari! diligeret et coleret monachorum; et sciebat quia eis
praecepit. flujus ergo virtutis Joannes fuit, ut eliam, aliter nocere non posset, nisi rnonachos debellaret.
valde terribiles humiliari cogeret et timere. THEODO- Probaverat quoque quia, crebro curn eis habito
BETUS, /t6. v, cap. 32 el 33, p. 258. sermone, falerenlur incorporeuro esse Deum, et
nen humanac formse , ne forte necessitate huma-
CAPUT VII. nae formse humana quoque passio sequeretur. Et
De qwestione inter JEgyplios monachos exorta ; Ani cum sic Theophilus saperet, tamen ut se vindicaret,
Deus corporeussil, an incorporeus.
quod bene prius praedicaveral, immutavit. Millcns
Ea tempesute qusestio mota fuerat : utrum Deusi enim in eremum, plurimos monachorum simplicium
corporeus esset, et hominis haberet schema; an certei et spiritali cxercitatione carentium est venatus : di-
incorporeus, et schemate humano omniroodis alienus. cens non oporlere sequi Dioscorum, neque fratres
Ex qua quseslionecontentiones et certamina pluriroai ejus, dicenies incorporeuro esse Dcum. Deus enim,
1171 M. AURBLII CASSIODORI 1172
secundum divinaro Scripturam, et oculos habet, et A I CAPUT X.
aun», et raanus, et pedes, sicut et homines. Diosco- De inimicis Joannis.
rus autem ejusque sequaces, sequentes Origenem, Fertur enim quoniam inter alia Joannes etiam pro
dogroa blasphemum introducunt, quasi Deus nec oeu- Severiano, Gabalensi episcopo, odium Augustoe
los, nec aures, nec manus habeal, neque pedes. Hac conceperal. Is enim Severianus ei Antiocbus Ptole-
seductione monachorum plurimi sunl decepti, et se- maidis ambo eloquentissiroi erant, et coram ecclesia
dilio ferventissima susciUlur. Sed exercitati viri se- docere praeparati. Veniens ergo prius Antiochus
ducti non snnt, simplices autem ardore fidei repente Constantinopolim, eloquentia promotus alque pecu-
contra fratres insurgunt. Et facia divisione alterutros niis ditatus, in suam reversus est civitatem. Pro cujus
impetebant. Theophili sequaces Origenistas et impios zelo Severianuspostea venit, vidensquequod Joannes
appeliabant fratres; isii vero sequaces Theophili Hu- frequenter in ecclesia sermone facto mirabilis appa-
maniformianos voeabant. Ob quam rem orta immani rebat, eratque honorabilis apud multos proceres, et
seditione, Theophilus cum armatorum multitudine apud ipsum imperatorero, pariler et Augustam.
venit in Nitriam conlra Dioscorum ejusque fratres. Cumque Joannes perrexisset in Asiam, huic com-
At illi vix fuga valuerunt declinare pericula. SOCRA- mendavit Ecclesiam. Credebat enim ejus blandimen-
TKS,lib. vi, cap. 7, p. 309. 1 tis quia eum revera dlligeret. At ille magis se audi-
B
toribus commendabat. Quod dum Joannes audisset,
CAPUT VIII.
nocturni a Joanne sunt Serapione nuntiante, zelatus est. Reversoque ab Asia
Quomodohymni inccepli.
Constantino- Joanne, contigit, transeunte Severiano, ut studiose
Cum hsec in jEgypto fierent, Joannes non assurgeret Serapio. At ilte exasperatus clamavit:
politanus doclrina florebat, et apud cunctos favora-
Si Serapio clericus mortuus fuerit, Christus inhuma-
bilis habebatur. Auxitque primus in nocturnis hym- natos non est. Ob
causam. sicut di- quara rerii accusatus a Serapione
nis orationes ob hujusmodi Ariani, velut injuriosus et in Deum blasphemus, civitate
ctum est, foras civitatem coliectas agebant. Sabbato
pulsus est a Joarine. Quod Augusla cognoscens per
autem atque dominica, intra portas et per poriicus familiares
ex Ariano Severiani, mox eum a Chalcedone fecit
congregati, hymnos el anliphonas dogmale revocari. Porro
Joannes, mullis rogantibus, eum
eomposilas decantabant. Et hoc maxima noctis parte videre refugiebat, donec in Apostolorum ecclesia
facientes, diluculo cum ipsis antiphonis per rnediara ejus genibus poneret Augusta Theodosium filiura
civitatem egressi portam, ad suam ecclesiam concur- Suum, supplicans et ssepe conjurans ut Severianum
rebant. Cumque hoc crebro quasi ad vituperationem suo reconciliaret affectui. SOZOMEN., tib. vm, cap. 10,
orthodoxorum facere non cessarent, frequenter enim e
C p. 770.
etiam hoc cantabant : Ubi sunt qui dicunt trina vir-
Interea monachi ab eremo ad Constantinopoliro
tuie unum? tunc Joannes metuens ne simplices hu- veniunt curo Dioscoro et fratribus, cum quibus Isi-
jusmodi cantibus traberentur, instituit suum popu- dorus, qui Theophili amiciesimus dudum, ob hujtis-
lum ut et ipsi nocturnis occuparentur hymnis; qua- raodi causam posiea fnerat inimicus. Petrus quidam
tenus et illorum obscuraretur opus, et fideliuro pro- arcbipresbyter Alexaridrmse fuit Ecclesiae. Hunc
fessio 357 firmaretur. Studiuro ergo Joaunis nimis Theophitus ab Ecclesia odio facienie projecit, cul-
uiile, cum turba pericutisque finitum est. Nam dum pans eum quasi mmreferwquamdam Manichaeam, non
clariores bymni horaousianorum noctibus apparerent primitus abrenuritiantem hoeresira, in communionem
(fecerat enim etiam cruces argenteas, quse cum cereis sacram susceperit; Curirque Petrus diceret se eam
portabanlur, expensas ad haecEudoxia Augusta prae- jtissu Theophili suscepisse, illo negante, Isidori tes-
benle), tunc Ariani zelo tracti, usque ad neces insur- timonium Petrus implorabat, quia hoc actum non
gunt. Una ergo nocte, congressione facta, pelra in ignerasset episcopus. Eo tempore Isidorus Romse
fronte percussus est Brison eunuchus Augustse, qui degebat, a Theophifo missus ad Damasum ut ei Fla-
ad hymnos exercendos fuerat deputatus. Sed etiaro. vianum Antiochise reConciliaret episcopum. Verum
quidam ex populo utriusque partis exstincti sunt. In -Ifreversus lsidofuS Petri responsionem veram esse
his motus imperator, prohibuit Arianos bymnos pu- firmavit, dicens qufa mulier Manichsea cum episcopi
blice decantare. SOCRATES, lib. vi, cap. 8. Edit. fuisset jussione suscepta. Hiftc accensus Theophilus,
Christ. Vales. cap. 7 et 8, p. 312. ambos expuIH abeccfesia. Ob hanc ergo causam
CAPCT IX. Isidorus cum Dioscoro et reliquis [ms. Lyr., fratri-
ut principi et Joanni
Quod episcopo Ignatio angelorum Deutn taudantium bus] Constantinopolim venif,
visio sit ostensa. ejus facta narraret. HoecJpannes agnoscens, hono-
Dicendum tamen est unde sumpsit initium ut in rabat principio viros, eorumque fruebaiur orationi-
ecclesia antiphonae decantentur. Ignatius Antiochiae bus; communione vero sacra cum eis ante causoe
Syrioc tertius post apostolum Petrum episcopus, qui cognilionem participare non voluit. His ita gestis,
etiam cum ipsis degebat apostolis, vidit angelorum pervenit ad Theophilum sermo falsus, quasi Jonnnes
visionem, quomodo per antiphonas sanciae Trinilati illis communicasset, et eis ferret auxilium. Parabai-
dicebant hymnos. Isque modum visionis Aiitiochense que ut non solum de Dioscoro et Isidoro semet ulci-
tradidisse probatur Ecclesioe, et ex hoc ad cunctas sceretur, sed etiam Joannem episcopatu deponereJ.
transivit Ecclesias. SOCRATES, /t6. vi, cap. 8, p. 313. Misit ergo ad singularum episcopos civiutum episto-
«73 HISTORIATRIPARTITA. LIBER X. 1174
las, celans intentioriem suam, cutpans tamen Origenis A j fertur. Sed quoniam detractores plurimi subripientes,
libros. Deinde Epiphariium Cypri fecit aroicuro, cum velut blasphemum respuunt Origenem, pauca de his
prius ejus fuerit inimicus, Uriquam de Deo mintis dicere non videlur absurdum. Viles horoines, et qui
saperei, eumque formam hominis habere judicaret. per semetipsos nequeunt apparere, vituperando me-
Tunc ergo quasi ex pcenitentia, ejus se professUs est liores esse se aliquid conantur ostendere. Hoc passus
sequi sectam [ms. Lyr., dicta]; egitque ut synodus est primoMethodiusLyciaeOlympicivitaiis episcopus;
episcoporum Cypri celebraretur, qualenus libri deinde Euslatbius pauci praesul temporis , et post
damnarentrir Origenis. Porro Epiphanius, propter ni- eum Apollinaris, novissime Theophilus. Isti deroga-
miam sui reverentiam atquesimplicitatem circumven- bantOrigeni, et alii[ms. Santheod., etaliter] obaliam
tus, constituta synodo lectionem librorum Origenis causam adaccusationem ejus accesserunt. Methodius
interdixit; misitque litteras ad Joannera, monens ut igitur cum multum derogasset primitus Origeni,
se *b Origeniana lectione suspenderet; et synodo postea velut ex puenitentia miratus virum, in dialogo
congregata, quae placuerant etiam ipse firmaret. quem attitulavit Xenonem, sic ait: Sed quid amplius
Theophilus igitur famosissimumEpipbanium circum- ego de illorum querimoniis factis contra Origenem
veniens, et agnoscerissua vota proficere, etiam ipse loquor? Dum culpant eum pro quibus putant causis,
collectis episcopis lihros damnavit Origenis, qui pene '_>et nihii quasi male credentem de sancU Trinitate
ante ducentos defunctus erat arinos : non quia hu- reperiunt, ostenduntur in eo magis pietatis et recti-
jusmodi haberet intentionem, sed studens Dioscoro tudinis testiroonia perhibere. Athanasius autem de-
ejusque nocere sequacibus [mss., Dioscorum ejusque fensor Nicaeniconcilii, libris propriis contra Arianos
sequaces circumvenire]. Joannes autem parvipenderis voce clara testem suse fidei hunc virum vocat, illius
quae ab Epiphanio et Theophilo fuerant nuntiata, in libros conjungens suis , et haecdicens : Mirabilis,
doctrina ecclesiastica laborabat, et in ea quideni inquit, et laboriosissimus Origenes hoc de Filio Dei
florebat : nihil tamen de his quaecontra eum cogita- nobis lestimonium perhibens, ail, coseternwn eum
bantur saepecurabat. Cumque Theophilus jam mani- asseverans Pairi. Ignorant igitur semetipsos deroga-
festo studere videretur ut Joannem episcopatu depo- tores Origenis, eliam landatorem ejus Athanasium
neret, tunc etiam inimici Joannis Theophilum sunt blaspbemanles. Hsec de Origene dicta sufficiant.
secuti; et multi clerici, multi procerum palatii tem- Nunc sequamur historiam. SOCRATES, /I'6. VI,cap. 11
pus invenientes opportunum, nitebantur ut synodus et 12. Edit. Christ. Vales. cap. 12 et 13, p. 318.
Consuntinopoli fieret contra Joannero. Et hoc Um
CAPUT Xtl.
per epistolas sibimet quam per verba mandabant.
Auxit igilur odium Joanni causa Severiani et Ailio- <*, Quomodo Joannes acceperit Epiphanium.
chi episcoporum, quae supra relata est. SOORATES, Joannes igitur Constantinopoleos indignatus non
tib. vi, cap. 9 etlO, p. 514. est cur absque regulis in ejus ecclesia ordinationem
fecerit Epiphanius; sed Umen rogabat ut inier epi-
CAPUT XI.
scopos cum eo maneret. At ille nec manere se cum
QuomodoEpiphanius Cyprius Joanni fuerit inimicus. eo, nec orare respondit, nisi Dioscorum et qui cum
Post paucum vero tempus Epiphanius episcopus eo erant urbe depelleret, et ipse in librorum Origenis
Constantinopolirovenit, porlans damnationem 358 damnationero subscriberet. Joanne haecfacere diffe-
librorum Origenis. Quibus non quidem ipsum Ori- rente, el dicente non oportere ante catholicaro co-
genem excommunicatum decreverant, sed libris giiitionem aliquid facere petulanier, ad hoc consi-
lantummodo derogaverant. Egressus ergo ad basili- iiura ab inimicis Joannis Epiphanius instigatur. Cum
cam Sancti Joannis, milliario ab urbe septimo con- esset in Apostolorum ecclesia celebranda colleclio,
stitutam, et cotlecta ibidero celebrata ordinatoque procedere faciunt Epiphanium , et coram omni po-
diacono, rursus venit in civitatem , et invitalionem pulo Origenis damnare libros, etadjudicare Diosco-
quidem Joannis declinavit causa Tbeophili; in pro- rum ejusque sequaces, simulquoque derogare Joann.i,
pria vero mansione habitare magis elegit. Et vocans _ velut eorum defensori. Haec Joanni nuntiantur. Al-
lunc prsesentes episcopos , damnationem libroruro tera vero die dum jam venissel Epiphaniusad eccle-
Origenis legebai eis. Et quidam habentes Epiphanii siaro, haec per Serapionem verba mandavit : Contra
reverentiam subscribebant; plurimi autem hoc facere regulas multa gessisti, o Epiphani! primuro quideni,
recusabant. Quorum fuit etiam Theotimus Scythise quia ordinationem fecisti in ecclesia sub meo jure
praesul, qui ita respondit : Ego, inquit, o Epiphani, constituta; deinde quia, roe non jubente, in ea aucto-
neque ei qui dudum bene requievit injurias infero, ritate propria sacra celebrasti; rursus quia invitalus
neque rem blasphemara tentare praesumo, damnans excusasti, et nunc denuo in tcipsuui confidis. Qua-
ea quce priores nostri respuere noluerunt; proinde propter observa ne turba nascalur in populo, et
neque malam doctrinam in libris Origenis esse con- hujus rei periculuro ipse suscipias. Hsecdum audis-
spicio. Tunc proferens libros ejus [ms. Santheod., ei] set Epiphanius, ab ecclesia formidatus abscessit.
Origenis legit, et ecclesiasticas expositiones ostendit; Cumque reversurus esset ad Cyprum, ferunt quidam
ac poslea procedens dlcebat : Qui his contumelias haeceum mandasse Joanni: Spero quia non morieris
inferunt nesciunt semetipsos. Hsec ergo Theotimus, episcopus. At ille remandavit : Spero le ad tuam pa-
viuerectitudinefamosissirous, Epiphanio respondisse triam non redire. Hsecutruro vere dicta sint nescio;
1175 M. AURELH CASSIODORI H76
ambotaroen huncha"buerefinem. Nam nec Epiphanius _A in nullo culpantes, nisi quia vocalus noluit obedire.
vivus pervenit ad Cyprum, sed in navi defunctus est, Duroque hoc fuisset circa vesperam nunliatum, po-
et Joannes post paululuro episcopalu. depositus est. pulus ad seditiones maximas excitatus est; et nocte
SOCRATES,/t'6, vi, eap. 13. Edit. Christ. Vales.cap. concurrentes, eum trahi ab ecclesia non sinebant;
U, p. 320. sed clamabant nt apud majtis concilium de eo agita-
CAPUT XIII. retur examen. Porro jussio principis imminebat,
velociter eum ejici et exsilio deportari. Hoc agno-
Cur Augusta gravius, et per quos Joanni facta sit scens Joannes terlia damnationis die circa meridiem
inimica, el quomodo exsilio fuerit deportatus.
ad semetipsum, populo ignorante, contradidit. Cogiu-
Cumque Epiphanius discessisset, pervenit bat enim ne ulla propter ipsum sedilio nasceretur.
Joannem quoniam Eudoxia Augusta eum contra Et ille quidem exsilio ducebatur. In populo autem
Joannem armasset; et hinc accensus, linguse uber- sedilio est exorta, ita ut eiiam mulli
importabilis
tate serroonem fecit in populo cunctarum mulierum inimicorum misericordia moverentur : dicentes
om- ejus
viluperatione plenum. Hunc sermonem populus eum calumniam passum, quem paulo ante desidera-
nis arripuit, quasi contra Augustaro prolatus esset, bantvidere depositum. Quamobrem clamabantomnes
et ita pervenit ad aures imperaloris. Quod Augusta contra
narravit B principem atque concilium sacerdotum , et
cognoscens, velut injuriam suam irapera- maxiroe contra Theophiluro. Non enim ejus machi-
tori: dicens illius magis esse contumeliam quae ejus natio jam poterat
ut latere, quaemultis quidem indiciis
uxori fiebat. Quamobrem gestum est Theophilus apparebat; maxime
celebraret. quia Dioscoro ejusque fratribus
contra eum quaro velociter synodum Quod mox
ini- posl Joannis dejectionem communicaverat.
eliam Severianus simul agebat; erat enim adhuc Tunc igilur etiam Severianus in ecclesia docens,
jmicus. Inter baec Theophilus venil, mullos simul Joanni derogabat, dicens : Etsi in nullo alio vitu-
episcoporum movens [ed. V., monens]. Confluebant
perandus Joannes est, ejus tamen superbia criraen
igitur plurimi Joannis inimici. Aderant etiam quos est damnationi sufficiens. Orania
namque peccata
ab episcopatu removerat. Omnes ergo concorditer remilluntur
ubi tunc erat horninibus, superbis autem Deus resistit
jn Chalcedona convenerunt, episcopus
mulla contra Joannem (Jacobi IV, 6), sicut sanctae Scripturae docent. So-
Cyrinus, loquens, impium CRATES, /t'6.vi, cap. 14. Edit. Christ. Vales. cap. 15
eum superbumque vocans. Episcopi vero delecta-
el 16, p. 322.
banturin talibus. Porro Maruthas Mesopotamenus
episcopus, nolens Cyrini calcavit lunc pedem. At ille CAPUT XIV.
dolore constriclus, Constantinopolim cum episcopis Q ( QuomodoJoannes sit reversus, el denuo a calumniato-
transire non poluit; alii vero sunt transyecti. So- ribus impetitus.
CRATES,lib. vi, cap. 14. Edit. Christ. Vales. cap. 15, Orta igitur immensa seditione, populo discurrenle,
et ad ipsa regalia proclamante, Augusta permota ro-
p. 321.
Postea vero cum dolore laboraret ejus crus fre- gavit imperatoremut eum reverli prseciperet. Misso
quenter, est abscissum, qtiia putredo peneomnecor- igitur tunc eunucho Bresone, eiiam necessitas Joanni
nolenti ut in civitatem ingrederetur imposiu est. Eo
pus ejus invaserat, et in pedero alium jam serpebat.
Is ergo post paululum tempus est defunctus. Sozo- siquidem remeante, cum multo ei honore ad eccle-
MEN.,lib. vm, cap. 16, p. 779. siam plebs occurrit. Et mox ut Joannes ingressus
Tbeophilo aulem ab Alexandria venienti nulius est, rogabant ut in episcopali sede resideret, et po-
occurrit, nec solemni honore potitus est; erat enim pulo orationem pacis impenderet. Quo refutante at-
apertissimus inimicus. Sed Alexandrini nautse, qui que dicente quia hoc oporteret judicio fieri synodali,
tunc venerant cum frumenlis, occurrentes, eum fa- et eos qui damnaverant suam sententiam revocare,
vorabiliter susceperunt. Cumque 359 venisset Con- accendebantur [ms. Theod., accedebant] omnes vi-
Stantinopolim, refutavit in ecclesiam inlroire; sed in dere eum in loco proprio residentem, et verba docto-
una domo Augustarum vocabulo Placidiana tunc ha- pj ris audire. Qui licet diu tardarel, prsevatuit Umen
bitavit. Hinc ergo cceperunt contra Joannem movere populus, et eum in sede residere episcopali coegit,
causas; et non jam de libris Origenis memoria fere- ct consucle oralionem praibere pacis. Coactus etiam
balur, sed has accusaiiones illicilas excilabant. His sermonem fecit in popule. Haeccausa aliaro praebuit
ita praeparatis, convenientes episcopi in suburbano inimicis occasionero. Et primo quidem de Heracli-
Chalcedonensi qttod Rufini nomine vocitatur, ubi est dis ordinatione [ms. Theod., ordine] contra eum roo-
in honore Pelri et Pauli apostolorum basilica con- vere dicebatur Theophilus quoestionem, ut Joannem
stituta, evocaverunt Joannem, satisfacturum proi hujus rei occasione deponeret. Verum Heraclides
quibus accusabatur, jusseruntque ut cum eo veni- non aderat, judicabatur autem veluti praesens, quasi
rent Serapion et Tigrius eunuchus presbyter, et; quosdam injuste csecidisset, cntenisque vinctos mi-
Paulus lector; isfi enira simul accusabantur. Cumquei sisset in porapam Ephesi per mediam civitaiem.
Joannes evocantes velut inimicos refutaret, univer- Cumque pars Joannis diceret auditorium debere jusle
salem synodum fieri proclamavit. At illi nihil morati, constitui, Alexandrini contendebant ut Heraclidis
quater eum evoeaverunt. Qui cum noluisset accedere, accusatores susciperentur. Hinc ergo seditio et caedes
sed synodum fieri proclamaret, damnaverunt eura : inler Conslantinopoltlanum populum et Alexandri-
1177 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER X. 1178
num vehemens est exorta. Ob quam rem plurimi A_ lusu recederetur, hoc non fecit; sed impetu sui usus
vulneraii, pauci etiam morlui sunt. Haec videns eloquii, jubeutes fieri tnlia lacerabat. Augusta vero
Theophilus, repente diffugit in Alexandriam. Quod rursus ad suam haec Irahebat injuriam, et denuo
etiaro alii fecerunt episcopi prseter paucos, qui per- praeparabat ut adversus eum synodus celebraretur
sonam Joannis amplectebantur. His ita geslis, re- episcoporum. Hoc sentiens Joannes, illam famosis-
prehensibilis Theophilus est inventus. Cujus auxit simam in ecclesia proiulit homiliaro ctijus initium
invidiam, quod rursus Origenis libris incumberel. est: Rursus Herodias vesanit, rursusque turbatur;
Qui dum ab aliquo fuisset inienogatus, quomodo ea denuo sallat, denuo caput Joannis in mensorioconcu-
quaeabdicaveratrursus ampleclereiur, ila respondit: piscit accipere. Quod faclum amplius ad iracundiam
Origenis Iibri similes sunt prato floribus universis accendil Augustam. SOCRATES, lik. vi, cap. 16. Edil.
pleno; quidquid ergo in eis bonum invenero, hoc Christ. Vales. cap. 17 et 18, p. 326.
decerpo; si quid vero mihi spinosum occurreril, hoc CAPUT XVI.
quasi pungat omitto. Haec ergo Theophilus ait, non De insidiis qum Joanni fiebant.
considerans Salonionis sapienlissimi verba dicentis, Interea quidam homo comprehensus est qui Joan-
quia verba sapientumsicul clavi et aculei (Eccle. xn, _nem volebat occidere; traditusque ad supplicium
11) sunt. Ob hanc ergocausara apud omnes Theo-1 prsefecto, a Joanne ne perimeretur ereptus est.
philus reprehensibilis videbatur. Porro Dioscorus Posteavero etiam Elpidii presbyteri servus, cursu
Herraopoleos episcopus post paululum fugae Theo- in episcopum accedens, eum interimere nitebatur.
phili mortuus est, claraque sepultus in basilica apud Et duro a quodam teneretur, et ipsum repente per-
lllicem constituta, ubi propter Joannem synodusfue- cussit, simul et alium astantem, et tcrtium. Tunc
rat celebrata. SOCRATES, /t'6. VI, cap. 14 et 15. Edit. clamore facto multis
convenienlibus, plurimos inler-
Christ. Vales. cap. 16, p. 324.
emit, novissime tentus, et traditus est. Ex illo lem-
Missusergo tunc Joannes in exsilium,ad orificium Joannem populus custodiebat noclibus et die-
pore
habitabat Ponti, quod vocatur Hieron. Cumque per
bus, ad ejus circumsedentes domum. SOZOMEN. , lib.
noctem terraemotuscivitatem regiam invasisset, le-
VIII,cap. 21, p. 787.
gati matutino temporemittebanturad eum, rogantes
ut velociter reverteretur ad civitatem, et orationi- CAPUT XVII.
bus suis pericula removeret. Sed et alii post illos, et De secunda depositioneJoannis, et de tchismate facto
rursus alii destinati sunt, ila ut legatis Bosphorus propler euin.
dum fidelissimus Post paululum vero aderant episcopi Leontius
impleretur. Quod populus agnovis- AmmoniusLaodicise, Breson Tbra-
set, fluctus Propontidis navibus est opertus. Omnes G AncyraeGalatisc,
enim occurrerunt cereos et lampades accendentes ciaePhilippensis, Acacius BerceseSyriae, et alii qui-
pro reversione pastoris. THEODORETCS, /t'6. v, cap. dnm. His prsesentibus accusatores prisci denuo mo-
34, p. 239. vebantur. Joannes itaque confidebat in taiibus, ro-
Interea cum Theophilus navigio in Hierapplim ad- gans ut accusatio decenter flagiiarelur. Gumquesu-
venisset, mortuo ej'usdemcivilatis episcopo, Nilam- pervenisset festivitas natalis Salvatoris, imperator
nionem monachum elegerunt cives. At ille cum cre- solemniter ad ccclesiam non occurrit; sed manda-
bro refugeret, ei Theophilus suadebat ne sacerdo- vit Joanni quia ei non communicaret, nisi crimini-
tium refutaret. Tum ille promisit [ms. Lyr., respon- bus prius exuerelur. Cumqne pro securitate Joannis
dit], dicens : Cras quod Domino placet implebilur. accusatores ejus valde perterrerentur, prsesenles
Allcra vero die venienles ad ccllam ejtis cogebant. episcopi nibil aliud requirebant, nisi quia postdepo-
eum. Tunc Nilaronion: Prius, inquit, oreraus. Quodi silionem non servato decreto concilii resedisset in
dum Theophiluslaudassel, simul orabant. Nilamnion sede. Cumque ille responderet quia sexaginta quin-
autem repente terminum vitae cum illa oratione sus- que episcopi communicantes ei decrevissent, Leon-
cepit. SOZOHEN., /t'6. vm, cap. 19, p. 784. tius et alii reclamabant dicentes : Sed plurimi te, o
D Joannes, deposuerunt. Cumque denuo Joannes hanc
360 CAPUTXV. regulam non orlhodoxorum Ecclesise, sed esse fir-
QualiterJoannes tractaverit Auguslam. maret Arianorum ; nam in Antiochiacongregati pro
Joannes itaque doctrinis occupabatur, ordinavit- damnatione fidei deconsubstantialiute prolatae, odio
que Serapionem Heracliae Thracensis episcopum. Athanasii hanc regulam protulerunt, tunc illi non
Undecontra eum majus odiura excilatur. Postpau- recta satisfactione condemnaverunteum : non inlel-
lulum namque haec contigisse noscuntur. Auguslse > ligentes quia, dum hac regula uterentur, Alhana-
Eudoxisestatua argentea constitula est in columnai sium quoque deposuerunt. Haecacta sunt circa fesli-
porphyrelica, chlamyde circumamicla; eratque pe- vitatem paschse. Mandavitqueimperator Joanni non
sita nec proxime, nec Ionge ab ecclesia Sophioe, , se posse ad ecclesiamvenire, quia eum duo concilia
quam platese tanturamodo dividebal iter. Illic ergo> condemnassent. Vacabat ergo Joannes, et nequa-
consuele lusus publicus occurrebat. Porro Joannes5 quam in ecclesiam descendebat. Mox igitur omnes
ad injuriam hoc arbitraius Ecclesiae, consuela fidu- ei favenles ab ecclesia recedentes, Pascha quidem
cia rursus suam armavit linguam. Et cum oporterett in thermis quaeConslantiniansevocanlur celebrave-
principes supplicaiionis verbo delleciere, uf a talii runt. Cum quibus plurimi episcoporum, presbylero-
117» M. AURELn CASSIODORI 1180
rum, et sacri ordinis clericwum commoli sunt; col- A!_scripto Joannis nomine, postea susceperunt. TH_O-
lectiones [ms. Lyr., collectas] seorsum per ioca di- DORETUS, /t'6. v, cap. 34, p. 240.
versa celebrahtes'. unde etiam Joannitae vocati sunt. CAPUT XX.
Porro Joannes duobtis mensibus nusqnam processit, De ordinatione Arsatii
duci iri exsilium. Et ille Constantinopolitaniet ejus odio
doiiec princeps eum juberet propter Joannem.
quidem tractus ab ecclesia, ducebatur. Quidam vero Transactis ilaque diebus paucis, Arsatius Coristan-
Joanniiarum ea die ecclesiam incenderunt. Qua ar-
linopoleos ordinatur episcopus, Nectarii fraler, valde
dente flaris ventus etiam basilicam senatus pariter et ultra octoginta annorum habens, qtti
longaevus,
comprehendit. Quod actum est vicesima die Januarii mansuetissimenimis regebatepiscopatum. SOCRATES,
mensis, consulalu Horiorli sexto et Afislenis ( An. lib. vi, eap, 17. Edit. Chrisl. Vales. cap. 19, p. 528.
Dom. 404). Ob quam rerri Optalus praefecius urbis, et ed. V., opinioj derogavit
Cujus opinioni [ms.
dum pnganus esset, odio Christianorum plurimos de Joannis amatoribus agebatur. Nara
lania- postea, quod
Joannitarum diversis tormentorura generibus dum Arsatio communicare nollent, nec orationem
vit. SOCRATES, lib. vi» cap. 16. Edit. Christ. Vales. babere communem ; sed, sicuti dictum esi, seorsum
cap. 18, p. 326. _ et per loca secreta ullima civilatis, sacra celebrarent,
*
CAPUT XVIII. baec ille renuntiavit imperatori. Cumque jussisset ut
De exsilio et morte Joannis. eos manu militari lurbaret, lapidibus atque fustibus
convertit in fugaro. Nobiliores autem et
Joannes igilur non solum e civitate pulsus est, populum
sed etiam in quamdam parvulam civitatem atquede- proniores in amore Joannis redegit in carcerem.
Porro militeS, ut assolet, accepta fiducia, praedam
sertam Armenise Cucusum destinatus est. Inde rur-
circa mulierum ornamenta faciebant, zonas aureas,
sus ad Pilyuntem, ubi fines sunt Ponti imperiique
monilia, lavatoria [ms. Lyr. el ed. V., li-
Romani, quae loca crudelibus barbaris sunt vicina. dextralia,
Sed clcmens Dominus non permisit victorem athle- batoria], annulos, diademata, et cum ipsis auribtis
tam per loca talia diu morari. THEODORETUS, lib. v, earum auferentes inaures. Ob quam rero turba maxi-
240. ma ei gemitus in civitate provenit. Nec sic tamen
cap. 34, p.
Inter haec lnnocentius Romanus anlisles, audiens illi affeclum deposuere Joannis; verum pnblice plu-
fle Joanhe, et molesle ferens, volcnsque generale rimi convenire nec in platea, nec in balneo praesu-
etiam erat domi quoque manere
celebrari concilium, scripsit Joanni et clero Constan- mebanl. Quibusdam
periculosum, ila ut civitatem declinarenl; roulti
tiriopoleos, quod non oporteret Joanni successorera
- viri plurimaeque mulieres nobili genere
dari, nec ejusclerum alii parere pontifici, quas pro- ( siquidem virlute vilse laudabiles,
lixitatis causa ncn Iranstuli. Aiunt enim Joannem, procreatae, virginilale alquc
cum exsilio duceretur, per visionem cognovisse fugerunt. SOZOMEN. /t'6. vm, cdp. 23, p. 789.
Eo tempore etiam grando vebemens Constanlino-
diem qua inoriturus esset, oslensam sibi a Basiiisco
in Comanis: ubi cum esset itinere poli et circa ejus suburbana descendit. Quod factum
marlyre fatiga- est consulatu eodem Honorii sexto et Aristenis
ttis, dolorem capitis non ferens et ardorero solis, Dom. (An.
vitaro languore finivit. SOZOHEN., lib. viu, cap. 26 et 404), die tricesima Septembris tnensis; quod
dicebant Dei iracundia gesium, eo quod sine judicio
28, p. 793 «(798.
decima Joannes fuerat condemnatus. Quibus verbis cremen-
Quarta die Septembris mensis, consulatu
mors Auguslaecominuo subsecuta. Quarla
Honorii septimo et Theodosii secundo (An. Dom. tum dedit
lib. 19. Edit. Christ. Vales. namque die post graridinem est defuncta. SOCRATES,
407). SOCRATES, vi, cap. /i6. vi, cap. 17. Edil. Christ. Vales. cap. 19, p. 328.
cap. 21, p. 329.
Tunc enim et Cyrinus Chalcedonensis episcopus,
361 CAPUTXIX. quiJoannem crebro laceraverat, secto pcdedefuncius
QuomodoIllyricum et Oecidens propter Joannem ab, est. SOZOMEN. tib. vm. eap. 16, p. 780.
orientalibus se suspenderint epiecopis. Alii tamendicebant Joannem hoe jusle perpessum,
Hujus igitur injuslitise causas abominati sunt prjc- eo quod roullas ecclesiasNovatianorum, Quartodeci-
cipue Enropae pontifices; ab eorum namque se sus- manofum et aliorum lulisset [Ed. V., abslulisset] hoe-
penderunt comrounione ; pariler omnes lllyrici ejus. reticorum. SOCRATES, /t6. vl, cap. 17. Edit. Christ.
partis effecti sunt. Orieriules autem plurimi quidem[ Vdles. eap. 19, p. 528.
injiisiitiam declinaverunt; corpus tamen Ecclesiae CAPUT XXI.
dividere noluerunt. Verum moriente illo omniuroi De Eutropio lectore, propler Joannem in carcerem
doctore terrarum, non pritis occidentales episcopi: conjecto.
jEgyptioruro et Orientalium, Bosphorensium atquei Eo siquidem lempore lector Eutropius est dcicn-
Thracensium sunt amplexi communionem, quam il- tus, quasi et ipse in ecclesiam misisset ignem. Qui
lius sacratissimi viri nomen inter praedecessorespo- dum multa fuisset tormenta perpessus, redaclus in
neretur episcopos. Et Acacium quidem, qui postl carcerem, post paululum est defunctus. Quid autem
eum ordiriatus est, nullo habuerunt serroone dignum. de eo contigerit existimo esse memorandum. Quidam
Atticum vero Arsalii successorem, legationero crebroI vidit in somnis astiiisse altari virum pulehwtudineet
mittenlem, etpacis pignora postulantem, diptychis; magnitudine decoratura, quasi in honore mariyris
 1181 HISTORIA TRIPARTLTA. LIBER X. 1182
Stephani consistentem et quasi cogitantem, eo quod.A gata usque ad Carenos et Phcemciam venientes, ur-
boni viri nusquam invenirentur, atque totam se cir- bes et vicos in medio positos depopulati sunt. Per
cumire civitatem, et nisi Eutropium nullum penitus idem tempus Stilicon magister arroorum erat apud
invenisse. Cumque is qui. viderat evigilasset, sgtn- Honorium roagna prseditus potestate, habebatque sub
nium retulit fidelibus viris. Deinde requirens eosqui se Romanorum plurimos atque gentilium. Qui con-
a praefectocomprehensi fuerant et verberibus msuje- tractis inimicitiis cum Arcadiiducibus cogitabat con-
rati, invenit Eutropium, eique retulit visionemrAt gredi contra eos.Tunc ergo agens cum Honorio, Ala-
ille flens, orationetn sibi dari ab eo qui viderat im- ricum regem Gothorum fecit ordinari magistrum mir
ploravil. Ctimque diversos prsefectus affligeret, neC litum, et accessit adversus Illyricum, eique Jovium
personas incendii reperiret, eliam mulieres quasdam [ms. Lyr., Jovianum] praefectum conslituit, ut arma
tenens suadebat ut episcopi communionem amplecle- contra Romanos attolleret, ac provinciales Honorii
rentur Arsalii, et multse quidem declinaverunt; subderet ditioni. Et cum Alaricus barbaros sub se
Olympias autem injustum credens nequitiae satisfa- constitulos et per Dalmatias habilantes congregasset,
cere, dixit: Adjice roihi calumniatores, et violenlias venil ad Epirum, ubi mullo tempore commoratus,
majores impone ; mihi vero fas non est communi- reversus est in Italiam : quia cum discedere voluis-
care, et ea facere quoepiis non Iicet perpetrare. g set, Honorii litleris est detentus, sicut ipse confessus
Quam durn nequisset declinare prsefecius ut commu- est. SOZOHEN., tib. vm, cap. 25, p. 793.
nicaret Arsatio, lunc dimissam, et post paucum ten-
tam, multo nudavit auro : hoc modo credens ejtis CAPUT XXV.
frangi constantiam. Eo lerapore Tigrius presbyter Quomodo Alexander Antiochenus episcopus discor-
dantem populum ad unitalem revocaverit Ecclesim.
veste nudatus et dorso csestis, ita tensus est, ut pe-
dum ejus ac manuum arliculi solverentur. SOZOMEN., Ea tempestate Cyrillus Theophili consobrinus,
lib. vni, cap. 24, p. 791. Alexandrinura suscepit episcopatum. Hierosolymo-
rum Ecclesise proesidebatJoannes, vir mirabilis, suc-
GAPUT XXII. cessor Cyrilli; Antiochiseautem Alexander, vir ser-
De morle Arsatii et ordinalione pontifieisAttici. mone doctus.et virlulem ostendens magnis operibus.
Arsatius itaque, cum paucum vixisset tempus, de- Is enim
et Porphyrio succedens, qui post Flavianum
functus est consulatu sequenti Stiliconis secundo fuerat ordinatus, multa reliquit moniraenta clemen-
Anthemii [An. Dom. 405] , undecima die Noverobri» tise. Flavianus equidem sapientiaesubtiliiate florebat.
mensis. Quo morienle, de episcopatu Constantinopo- Porro sacratissimus Alexander conversatione sum-
litano magnaccepit esse contentio. Et proptereacuro
^ moque philosophise eloquio, et plurirois bonorum be-
quatuor vacassent menses, sequenli consulatu Arca- <
neflciis abundabat. Is namque etiam partem Eusla-
dii sexto et Probi [An. Dom. 406], Attieus ordinatur thii (quam dudum Paulinus flectere non potuit, nec
episcopus, genere Armenius, habitu a
nrOnachus, ju- post illum Evagrius), precibus usus, csetero corpori
ventute sua naturali sapientia decoratus. SOCRATES;;
e, copulavit, egitque festivitatem cujus similem nemo
lib. vi,cap. 18, p. 244.
potuit aliquando videre. Nam dum orones fideles
302 CAPUT XXIII. sumpsisset sacerdotes siraul et populos, venit ad lo-
De successionediverserum patriareharum. cum ubi Eustathiani congregabantur, sumensque
Interea cura Siricius quinque annis Romanorum psallentes, et unum canticuro sub quadam congruen-
rexisset episcopatum, Anastasius ei successit. Post tia prsedicantes, a porta ultima civitatis usque ad ma-
quem Innocentius poutificatus jura suscepit. Defun- jorem ecclesiam totam plateam complevit homini-
ctus quoque est etiam Flavianus, non-consentiens iri bus, et ostendit fluvium rationalem, et ad inslar flu-
damnatione Joannis. Flaviano moriente, Porpbyrius roinis decurrentis. HaecJudaei videntes, et Ariani,
Antiochenum suscepit episcopatum. Etquoniam plu- et parvae reliquise paganorum, ingemuerunt, consi-
rimi contra Joannem consenserant, propterea in Con- deranles alios fluvios in mare Ecclesiae concurren-
stantinopolitanaurbemultadivisio facta est,ita utmis-1 tes. ls ergo pontifex Joannis roagni vocabulum in
sas apud semetipsos plurimi celebrarent, et scandala ecclesiasticis diptychis primus inseruit. THEODORE-
provenirent, quoniam propter gratiam Arsatii atque TUS,/t'6. v, cap. 55, p. 241.
Porphyrii, nec non et Theophili Alexandrinse civila- GAPUT XXVI.
tis episcopi, dudum sludio procerum posiu Iex fue-
Quomodo corpus Joannis Conslanlinopotimfuerit re-
ral, jubeus omnes in ecclesiam convenire, el qui uon vocatum.
communicarent procul expelli. SOZOHEN.,lib. vui, Hujus doctoris reliquiae sequenti tempore in re-
cap. 24, p. 792. giam devectse sunt civitatem. Rursumque fidelissi-
CAPUT XXIV. mus populus per pelagus, quasi per terram currens,
D« eoncussionibus quas barbari reipublicm infere- undas Bosphori lampadibus etcereis obvelavit. Hunc
bant. ergo thesaurum illi civitali recondidit imperator.
Eo tempore cum discordia sacerdolum etiam res- Qui sui avi et vocabulum sortitus esi, et pietatera
publica magnis concussionibus turbabalur. Hunni servat inviolabilem. Is in ejus loculo defigens oculos
namque transeuntes Istrum, Thraciam devastabant. atque frontem, pro Arcadio et Eudoxia genitoribus
Isauriae quoque latrones maxima multiludine congre- supplicavit, ut ignoranter delinquentibus vnniam
1183 M. AURELII CASSIODORI H84
condonaret. Dudum enim mortui sunt ejus parentes, A Duces vero venientes, et congregantes exercitum, et
hunc orphauum relinquentes. Sed patrum et proge- in priori bello obsidentes urbem,imperatoris vocabulo
nitorum Deus experimenta pupilli eum senlire non nominaiam, reprobi inventi sunt. Cumenimplusquam
pertulit. Nam et pie nutriri fecit, et sine concussio- triginta diebus Gororanus rex proediclam undique
nis melu cuslodivit ejus imperium atque tyrannorum obsiderel civiutem, et multa macbinamenta construe-
consilia refrenavit. THEODORETUS, /I'6. v, cap. 26, ret, et turres conlra muros civitatis cxcelsas aedifi-
p. 242. caret, solus Eunomius, sacralissimus ejus civitatis
CAPUT XXVII. episcopus, restitit, el impelura molirainis eorum ma-
De taudibus Theodosii junioris. chinasque destruxit. Et licet duces nostri hostibus
beilando cessissent, et obsessi cives resistere non au-.
Is enim beneficiorum semper memor honorabat iste solus pugnando sine vastatione servavit
beneficii largitorem, habebatque participes hymno- derent,
civitatem. Unus itaque partis hosiilisvir duro consuete
rum sorores, servantes conversalione virginilatem,
et
cl epulas [Ed. Niv. et Frob., delicias] maximas judi- blasphemaret, Rapsacis atque Sennacherib verba
minaretur sacrumsecon-
cantes sacrorum meditationes eloquiorum, thesau- profunderet,etcumvesania
crematiirura templum, ille vir sacratissimus non
rum inadibilem [Ed. Niv. et Frob., inauferibilem] ferens
acstimantes manusegentium.VeruroipseprincepsmuI- B hujus insaniam, jussit balistam [ed. V., arcu
tis eliam aliis prseconiisadornatur, maxime vero cle- balistam] poni juxla propugnaculum quod apostoli
Thomae habebat vocabulum; et maximo in eam
mentia, mansueludine, animi iranquillitate, nunquam
fide vera cu- lapide coaputo, in nomine, inquit, ejus qui est
recipiens tempestatem atque probabili;
indicium nos convenit ostendere manifestum. blasphematus, lapidem tenso arcu dimittite. Tunc la-
jus dimissus veniens usque ad faciem nefandissime
vir conversatione sed pis
Quidam quidem monachica,
adiit causa blasphemantis, vullum ejus valde corrupit, caputcon-
asperior consilio, imperatorem pro aliqua
trivit, cerebrumque in terram dispersit. Hocdum dux
rogans. Cumque hoc crebro fecissel, nec ea pro qui- exercitus cognovisset, qui se civiutem capturum esse
bus rogaverat impetrasset, eum ab ecclesiastica com-
et rebus ipsis vicium se esse pro-
rnunione prohibuit, et imposita ei obligatione disces- minabatur, siluit,
fessus est, et metuens qusesivitpacero. Sic ergo om-
sit. Verum fidelissimus imperator ad palatiuro
nium rex fidelissimum hunc principem conservavit,
reversus, tempore prandii astantibus pransoribus cura et iste servituiem et competens of-
non se cibum nisi vincu- profiteatur,
ait, sumplurum prius ejus ferat Domino ministerium. THEODORETUS, /t'6. v, cap.
lum solveretur. Ob 363 quam rem misit ad civita-
36. Edit. Christ. Vales. cap. 37, p. 243.
tis episcopum, rogans ut juberet ei qui ligaverat,
C
quatenus ejus vincula resolveret. Cumque dix.ir.set CAPUT XXIX.
episcopus non debere a quolibet obligalionem reci- De suecessione pontificum.
pere, et mandasset quia solutus esset, ille taroen Inter hsec Innocentio mirabili Romanaeurbis an-
ejus nou suscepit solutionem, donec qui ligaveral tistiti successit Bonifacius, Bonifacio Zozimus, Zozi-
multo labore requisilus, ei communionem qtiam pro- moC«Iestinus. Hierosolymisvero post Joannera Pray-
hibuerat reddidisset. Idolorum igitur templa, quae lius suscepit Ecclesise prsesulatum. Verum in Antio-
fuerant derelicta, a fundamenlis evelli fecit, ut po- chia post sacrum Alexandrum Tbeodolus castitaiis
steri neque vestigium erroris prisiini reperirent. speculum, Ecclesiaepontifex ordinatur, mansueludine
Hunc enim sensum etiam in sua lege conscripsit. et puriute conversalionis ornatus. Is enim cohorlem
Quando igitur Roiias, dux Scylhise, transivit Istrum, Apollinaris sacris ovibus miscuit, rogans eos ut uni-
et cum innumero exerciiu vehementer Thraciasde- rentur ovilibus. Ea siquidem tempesuie Isdigerdis
populatus est, ipsamque regiam civitatem obsidere Persarum rex contra Ecclesias pro hujusmodi causa
se et subvertere minabatur, supernis jaculis atque bella commovit. THEODORETUS, /t'6. v, cap. 37. Edit.
fulminibus eum majestas divina percutiens, ct ipsum Christ. Vales. cap. 38, p. 244.
et omnem simul concremavit exercitura. THEODORE-
D CAPUT XXX.
TUS,/i6. v, cap. 36. Edit. Christ. Vales.cap. 36 et 37, De virlulibus Abdmapud Persat episcopi.
p. 242. Abdas quidam erat episcopus plurimis virtutibus
CAPUTXXVIII. "i adornatus. Is non mediocriter usus zelo divino, pyrea,
De miraculis contra Persas gestis. id est focum eorum, seu Vestam, destruxit. Pyrca
Tale aliquid a Doroinoejus consolatore etiam Par- namque pagani vocant teropla in quibus ignum ser-
thico praelio gestum est. Nam cum illi Romanos va- vanl; Deum enim arbilrantur ignem. Hoc dum rex
care cognovissent, el civiutes in confinioconstitutas cognovisset a magi.s,evocavit Abdam; et primo qui-
debetlarent, pacisque pacta transcenderent, vastatis dem mansueie culpavit factum, praecipiensut pyreum
finibus nerao ferebat auxilium. Imperator namque de rursus sedificaret.Illo resistente, et se hoc nequaquam
pace praesumens, duces et milites ad alia bella dire- facere confirmante, universas se rex destructurum
xerat. Tunc ergo imbre veheraentissiroo et grandine interminalur ecclesias; cujus interminationem termi-
deposita, ulterius eos Deus accedere non permisit, nus subsecutus est. Nara prius illum virum occidi prae-
equtirumque [ed., eorumj ligavit cursum, ita ut vi- cipiens, deslrui quoque ecclesias iraperavit. Ego si-
ginti diebus totidem ambulare sladia non valerent. quidem destructionem Vestae non reor opportune
H85 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER X. 1186
commissam; nequeenim sanctus Apostolus, dum ve- A , eum ad se jussit adduci, el ex lineis vestibiis ope-
nisset Athenas, et civitatem repIeUro idolis conspe- riri. Deinde putans quia Um prsecedenti afflictione
xisset, aras ab illis honoratas deslruxit; sed ratione quam ejus roiseratione molliretur : Vel nunc, iriquit,
ignorantiam redarguit, et verilalis jura monstravit. illa obstinatione privalus, nega filium fabri. At ille
Quia vero deslructum teroplum reaedificare noluit, Dei zelo completus, dirupit vestem et jactavit, di-
sed necem magis elegit, nimis admiror, et plurimis cens : Si propier hoc me putas a pietate recedere,
eura honorandum coronis existimo. Tale est enim habe donum cum impietaie quam possides. Hanc ejus
ignem adorare, quale ejus sedificare templum. Hinc fortitudinem contemplatus, nudum eum a suo proje-
ergo sumens tempestas initium, saevissime atque fe- cil imperio. THEODORETUS, /t6. V,cap. 38. Edit. Christ.
rociter circa pietatis alumnos intumuit, el triginla Vales. cap. 39, p. 246.
jugiter annis fluctuatio dira permansit, a magis ve- CAPUTXXXII.
luti quibusdam procellis agitata. Magosenim appel-
De Sanne apud Persas confetiore.
lant Persae eos qui elementa deificant. Quorum fabu-
las in alia conscriptione monstravimus, in qua horum Sannen [ms. Santheod., Samin] quoque mille fa-
mulorum dominum resistentem sibimet, negare Crea-
interrogationibus dignas solutiones obiulimus. Goro-
rsnus iiaque, filius Isdigerdis, adepto post patris JJ torem omnium non ferentem, requirens quisnam ser-
morlem imperio, etiam contra Cbristianam pieUtem verum ejus esset saevissimus,ei aliorum servorum tra-
bella suscepit. Quas enim tormentorum species et didit dominatum; cui etiaro ipsuin quoque dominum
suppliciorum adinvenliones piis intulerit, non est fa- servire praecepit, simul et ejus uxorera : per boc
cile nunc narrare. Aliorum namque manus excoriave- putans propugnatorem se flectere veriiatis. Sed spe
ruot, alioruro dorsa, alioruro capita, a fronle inchoan- sua deceptus est. Habebat enim ille domum in petra
tes usque ad cervices nuda cute reliquerunt. Alios constructam. THEODORETUS, /t'6. v, cap. 38. Edit.
sectis per medium calamis nudos operientes, et ipsas Christ. Vales. cap. 39, p. 247.
sectionescalamorumcarnibusaptantes.a capile usque CAPUT XXXIII.
ad pedes funibus stringentes, postea calamos ex eo-
rum membris violenter trahebanl; ut acutse sectiones De Benjamin Persico diacono ejusque martyrio.
calamorum duro trahebantur, eorum carnes secarent, Benjamin etiam diaconum comprehendens, clausit
364 et formenlo amarissimos dolores iuferrent. in carcerem. Curoque duo transissent anni, superve-
Deinde fodientes lacus, et eos undique obturantes, nit iegatarius Romanorum pro aliis causis acturus.
soricum majorum greges in eis miserunt, eisque pa- Et dum hsec cognovisset, postulavit a rege ut dimil-
bulum athletas dederunt pietatis : ligantes manus Q teretur diaconus. Porro rex jussit ul promitleret
eorum et pedes, ne possent a se bestias removere. Benjamin quia nulli magorum doclrinam Chrisiia-
Sed et alia tormenta saevioranimis exercuerunt, ba- nam proedicare prsesumeret, et dimiiieretur exire.
bentes doctorem veriuiis inimicum. Sed non potue- Tum legatarius quidem custodire Benjamin quae rex
runt athletarum devincere forlitudinem. Sponte nam- prseceperat compromisit. Benjamin autem audiens
que currebant, ut occasione hujus mortis incorrupti- monita legalarii : Impossibile est, inquit, non me
bilis vitaedona perciperent. Duorum tamen aut trium parlicipare lumen aliis, quod ipse percepi. Quanlo
memorabor, ut per hos reliquoruro fortitudo monstre- enira supplicio dignus sit qui talentum abscondit,
tur. THEODORETUS, /t6. v, cap. 38. Edtt. Christ. Vales. sacra Evangeliorum testatur historia. Sed rex borum
eap. 39, p. 245. tunc nihil agnoscens, jussit eum absolvi a vinculis. At
ille prsedicare nullalenus quiescebat; et capiens eos
CAPUT XXXI. qui ignorantise caligine tenebantur, intelligibili luci
De Hormisda apud Persas nobilissimoconfessore.
jugiter offerebat. Curoque transissel annus, regi gesta
Hormisdas quidam valde nobilis apud Persas erat, illius nuntiantur. Tunc deductum ad se, negare jus-
qui patrem praefectumhabuerat. Hunc dum rex agnc- sit quem adorabat Deum verum. llle requisivil a rege,
visset esse Cbristianum, deduci fecit, et imperavit JJ dicens : Quo dignus honore est qui suuro derelin-
ut salutarem negaret Deum. At ille : Nec justum, in- quens regnum, invadere studuerit alienuro? Cumque
quit, nec uiile praecipis,imperator. Nam qui doceiur dixisset rex: Morlenovissimoque supplicio, sapiemis-
ut Deum omnium facile conlemnat ac deneget, facil- simus vir ille respondit : Quid ergo non juste patia-
lime quoque spernit imperaiorem, cum et ipse sit tur homo qui faciorem mundique creatorem, nutrito-
particeps naturae morulis. El si suromo supplicio di- rem ac salvatorem deserens, unum conservorum
gnus est qui tua sceptra contempserit, imperator, suorum deificare voluerit, et debiium ilii cultum isti
multiplicibus tormentis subdendus est qui cunctorum magis obtulerit ? His sermonibus rex accensus, vi-
negaveriiCrealorem. At imperator cum debuisset mi- ginii cafamos acui, et totidem unguibus digitorum
rari prudentiam, forlissimura divitiis et dignitate nu- ejus manuum atque pedum praecepitinfigi. Cumque
davit aihletam, jussitque. ut nudus traheret camelos hoc supplicium ab eo derideri conspiceret, alium
exercitus. Curoque plurimi transissent dies, respi- rursus calamum aeutumjin ejus femore, unde humana
ciens de superioribus imperalor, vidit illuin eminen- origo descendil, jussit immilti. Cumque crebro eji-
tissimura virutn, solis radiis inflammalum, et pulveris cerctur, el rursus induceretur, ineffabiles ei dolores
squatore completura; patriaeque nobilitatis memor, opcrabaniur. Post hoc vero suppliciuro impius alque
1187 M. AURELII CASSIODORI 1188
ferox virgam grossam, spinis undique plenam, per .A pascua divinis ovibus prseparavit. Cujus frater Poly-
ejus roealum jussit induci, ut hoc modo spiritum chronius Apamienara resit Ecclesiain, et gratia ser- '
fortissirous decertalor emisisset. Sed et alia multa monis et claritale conversationis ornatus. THEODORE-
ab iilis impiis sunt proesumpta. Nec tamen mirandum TUS,/i6. y cap. 39. Edit. Christ. Vales.cap.40, p. 248.
est quia ijlorum ferocitalem et impietatem longani-
miter Deus omnium patiatur, quando ante imperium CAPUT XXXV.
maximi Constantjni qnicunque fuerunt Roroanorum D<i fine imperaloris Arcadii.
imperatores, conlra yeritatis ministros [m«. Lyr., praj- Non multo post tempore quam Joamies defunctus
dicalores] vehemenler insanieiunt.Dioclelianus nam- esl, moritur et Arcadius imperator, vir mitis et
que Passionis saluiaris die, in oinni iroperio Roma- quietus, et circa finero vilae pro hujusmodi causa ve-
norum destruxit ecclesias. Sed novem transactis nerabilis aestimalur. lu urbe Constantinopoli dorous
annis istse quidem denuo floruerunt, et multiplicera est maxima habens cognomen Cariae, id est nucis.
magnitudinem ac pulchritudinem susceperunt. Ille Est enim in ejus domus vestibulo arbor nucis in qua
vero post rabiem suaeimpietaiis exstinclusest. Namet sermo est, eo quod fuerit appensus martyr Acacius et
bella hujusmodi futura Dominus prsedixit, et Eccle- defunctus. Ob quam rem etiam oratorium illic est
siae victoriaro prsedicavit. Nos tamen ipsse quoque res * aedificatum.Hunc Arcadius videre volens, ad oratio-
edocenl quia plus nobis uliiia sunt bella quam pax : nem venit, votoque complelo revertebatur. Proinde
quia pax delicatos nos facit, remissos et timidos; cuncti circa oratorium habitantes, volentes iroperato-
porro bellum et mentero acuit, el prsesentia tanquam rem videre currebanl, et alii quidem foras domum
transeuntia contemnere persuadet. Sed hsec quidem prsecesserant, ut melius aspectum principis ei ordi-
etiam in atio opere crebrius enarravimus. THEODORE-nem viderent obsequii; alii vero sequebantur. Dura-
TUS,/I6.v,cap.ZS.Edit.Christ. Vales. cap. 39, p.247. que omnes cura mulieribus alque filiis, simul et man-
365 CAPUT XXXIV. cipiis extra domum fuissent egressi, repente maxima
De Theodoro Antiochenoepiscopo, et Thebdoro Mop- domus oratorio cohaerenssubilo tota corruit, clanior-
suesleno ponlifice. que cura admiratione secutus est, quoniam oratio
lllo quoque lempore qtio sacratissimus Theodotus principis tantos homines a ruinae imminentis peri-
Anliochenam regebat Ecclesiam, Theodorus Mop- culo liberasset. Arcadius itaque, relicto annorum
suestisequidem episcopus, sed totius doctor Ecclesiae, octo fiiio Theodosio, de quo jam complura sunt
dum contra universam cohortem haereticorumfor- narrata, defunctus est consulatu Bassi et Philippi
liter dimicassel, terminum vitae sortitus est. Is enim (An. Dom. 408), prima die Maii mensis, anno se-
Diodori quidem magni doctrina potitus est. Joannis *-*cundo ducentesimae nonagesimae septimae olympia-
vero sacratissimi fuit socius atque cooperator. Com- dis. Is ergo cum paire quidem Theodosio tredecim
muniter enim Diodori pocula spirilalia sunt adepti; regnavit annis, post mortem vero patris quatuor-
qui sex et triginta annis mansit in prsesulatu, et deeim. Vixit annis triginia et uno. SOCRATES, /t'6.vi,
contra Arii Eunomiique acies fortissime prseliatusest, cap. 21. Edit. Chritt.Valet. <r«p._3, p. 332.
insidiasque latronis Apollinaris exstinxit, oplimaque

UBER UNDECIMUS.

366 CAPUT PRIMUM, Alticus habebat episcopatum [ms. Lyr., in pontifi-

Quia Theodosii juniorit imperium prmfectusregebat
Anihemius.
Arcadio igilur imperatore defuocto, Honorius
quidem ejus frater partes regebat Hesperias; orien- "^
tales aulero provincise sub ditione manebant Theodo-
sii junioris, cum esset annorum oclo, Aiiilieinio
prsefecto omnia disponente. Erat enim iste nepos Pbi-
iippi, qui Paulum episcopuro sub Cpnstanlio ab Ec-
clesia expulerat et Macedonium inlroduxerat. Is
enim muro maximo urbem Constantinopolim cir-
cumdedit. Qui vir sapientissiiuus inter illius temporis
honiines et putabalur, et erat, et nihil incon-
sulte faciebat, sed cum multorum consilio quseerant
agenda tracubat, et roaxime sophislae Troilo se cre-
debal. SOCRATKS, lib. vu, cap. 1, p. 338.
CAPUT II.
De Attico episcopoejusque moribus.
Imperatoreigitur oclo annos ageule,tertiumanaum
calu], vir clarus et eruditus, venerabilis atque
prudens. Unde etiam ecclesias sub eo magnum su-
mere conligit incremenlum. Non enim solis proprise
(idei personis munificus erat, sed etiam baireiicis
miraculum suse sapienti- demonstrabat; quos fati-
gare quidem noiebat. Cum veVoeos terrere tentasset,
denuo roansuetudinem ostendebat; et inter baec
non negligebat eloquium. Labprabal enim circa ve-
terura fectiones, noctibus eis ineumbens. Quapropler
non eum movebant pliilosopbicac aut sophisticae lec-
tiones : erat epim et confabulantibus graius, et cum
tristibus ipoestus, et absolute secundum Aposlolum
omnibus omnia factus esl (I Cor. IX, 22). Primo qui-
dem cum presbyter esset, el libros faciebat el tncdi-
latos coram ecclesia reciubat. Postea vero etiam
fiduciam cum labore sortitus, sub oculis doctrinam
laudabilem [mss., mirabilem] profercbat. Non ta-
men lales erant ejus sermones ut eliam ab audito-
ribus scriptune tradereptur. Quaevero ejus temppri-
 1189 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER XI. 1190
bus memoranda provenerint enarrabo. SOCRATES, lib. A
, causa pluriroi paganoruro credeotes baptizati sunt.
vn, cap. 2, p. 339. Judseos autem, licet signa quaerentes, baec tamen
CAPUT III. non provocaverunt ad fidera. His ita apud Christia-
De Theodosio episcopo Synnadm, et quemadmodum nos gestis, plurimi parvipendenles, in sua nequitia
iltic Macedoniani conversisunt. [ms. Lyr., maliiia] permanserunt. Et non soluna Jn-
In Synnada Pacatianae Phrygise civilate Theodo- dsei tantis prodigiis resultabant, sed etiara sequacet>
sius quidam erat episcopus, et Macedonianos, cumi eorum sirailia sapuisse convicti sunt. SOCRATES , /t'6.
illic plures essenl, insequebalur; et non solum eos e. vu, cap. 4, p. 341.
civiute, sed etiam ab agris nimia crudelitate pelle- CAPUT V.
bat, dum orthodoxorum Ecclesia persecutiones in- De Sabbatio hmresiarcha ejusquesequaeibus.
ferre non soleat. Quod ille non zelo rectae fidei, sed Sabbalius itaque, cujus dudum fecimus mentio-
pro pecuniarum amore faciebat. Conlra quos univer- nem, nolens in suo ordine permanere presbyteratus,
sos tam clericos quam judices provinciales armabat, desiderabat episcopatum. Eisdemque temporibus re-
et praecipue Agapiium eorum turbabat episcopum. cessit ab
EcclcsiaNovatianorum, pccasionem habens
Cumque judices provinciae ad inferenda tormenla sibi _ quasi propter observationem Paschse Judaici. Facie-
sufficere non putaret, Constanlinopolim est profe-
batque collectas contra Sisinniuro suum episcopum
clus ut praefectorum solatia mererelur. Ibique po- in loco civitalis
qui Xerolophus (id est, coilis aridus)
sito Theodosio propter hujusmodi 367 causam,
appellatur, in Arcadii foro. Illic enira rem commisit
Agapitus Macedonianorum episcopus ad meliorem se valde periculosam. Die namque festivitalis in evan-
contulil partem; habitoque traclatu cum oroni clero,
gelica lectione.ubi scriptum est (Marc. xiv, 1): Erat
et evocans lolum populum sibimet subjacentem, sua- enim Pascha
Judmorum, verba qneenusquam scripta
siteisutconsubstantialitatis susciperent fidem. Hoc fa- audita sunl praesumpsit adjicerc, id est: Ma-
neque
cto, repente cum maxima mullitudine, et magis cum lediclus qui prmter azymas celebraverit Patcha. Hoc
omni, ut itadixeriro, civiute ad orthodoxorum eccle- auditum
percurrit in populum, et simplices decepti
siam venit, et, oratione facta, sedem in qua Theodo- Novatiaiiorum laicorum convenerunt ad illum. Quod
sius prsesidere solebat, obtinuil. Tunc uniens popu- tamen malum non remansit
inultum; sed in finem
los, et de csetero fidem consubstantialitatis docens,1 pessima cjus falsitas est conversa. Post paululum
Ecclesiam lenuit Synnadensem. His ila gestis, non1 enim dum ad
quamdam lesiivilateni multi concurre-
post multum temporis Theodosius cum prsefectiano- rent ul vigilias solite celebrarent, formido subito dse-
ruro venit auxilio, et nihil sciens horum quse fue- _ moniaca irruit
super eos, quasi Sisinnius eorum epi-
rant gesta, ad ecclesiam properavit. Ex qua ab1
scopus veniret cum maxima mullitudine. Factaque
omnibus expulsus, rursus Conslantinopolim remea-
turba, quippe nocte et in angustiae loco comperti,
et
vil, apud episcopum Atticum, quse fuerarit contra
semetipsos contriverunt, ita ut ultra septuagirita bo-
euro gesta deposuit, quemadmoduin irralionabiliter roines morerentur. Hoc factum plurimos a Sabba-
episcopatu fuisset expulsus. Atlicus autem cognp- tianorum secta prohibuii, quidam vero in ejus rusli-
scens utilem causara Ecclesise provenisse, Theodo- citate
sium quidem verbo consolatus est, ut patienler permanserunt. SOCRATES,/i6. VH, cap. 5, p,
341.
ferret: prseponens autem causis personalibus gene-
ralem utilitatern, scripslt Agapito ut tenerel episco- CAPUT VI.
patum, nihilque de inimicitiis Theodosii cogilarel. De morte Dorolhei Arianorum episcopi, et ordinalione
SOCRATES, lib. vii, cap. 5, p. 339. Barbm, et qum sub eo sinl gesta.
Eo temporeDorotheus Arianoruro prsesui, quem
CAPUT IV. ab Anliochia Constantinopolim transtulerunt, cum
QuomodoJudmus paralyticus per baptisma sit curatus. centuro et novemdecim vixisset annos, defun-
Hoc igitur unum est reruro ulilium quse Atlici clus est consulalu Honorii septirao et Theodosii se-
lemporibus in Ecclesia proverierunt. Sed neque mi- f\ ] cundo (An. Dom. 407), sexlo die Novembris mensis.
raculorum aut sanitalum his defuil causa teraporibus. Post quem Arianse superslitionis Barbas ordinatur
Quidam namque Judaeus cum paralyticus esset, plu- episcopus. Sub hoc itaque Barba per duos presbyte-
rimis anuis in iecto jacebat. Cumque omnis medicina ros eloquentissimos Arianoruro religio fioruit, quo-
ei fuisset exhibita, et cunctorum Judseorum nihii rum alter Tiraotheus, alter Georgius dicebatur. Sed
oratio prsevaleret, novissime ad baplismatis Chri- Georgius doctrina Helladica eruditus erat, Timotheus
stiani gratiam confugit, liuic soli veritatis medicariiini sacris lilteris incumbebat. Et Georgius quidem sem-
se committens. Hoc velociter episcopo Attico iiun- per Aristolelem et Platonem habebat in manibus,
tiatur. Quem catechumenum factum, et spem Christi Timolheus Origenem, ita ut etiam lingua Hebraica
promittens, deportari cum lecto [ms. Lyr., eum in loqueretur. Timotheus dudum Psaptliyrianorum fue-
lecto] praecepit ad baptismura. Verum Judaeus para- rat hsereseos, Georgiura Barbas presbyterum ordir
lyticus baptismum vera fide suscipiens, curo de fonte navit. Timotheum itaque ego ipse vidi, et cognovi
fuisset levatus, aegritudine repente privatus esl,et quemadraodum interrogantibus erat respondere pa-
de caetero sanus fuit. Hanc igitur curam virtus ratus: solvens obscurissimas qusestiones quae in di-
Christi eliam nostris temporibus demonstravit. Qua vinis inveniuntur eloquiis, teslem vocans veracissi-
H<jl M. AURELU CASSIODORI U92
roum Origenem. Mihi taroen videtur admirabile esse A Iralus itaque rex, magorum genus usque ad decimam
quomodo tales viri in Arianorum lcge roanserunt, jussit imminui portionem. Hoc faclo, Marulhse dixit
Ex hoc apud Persas
quorum unus quidem Platonem semper habebat in ut templa quse vellel scdificaret.
Ma-
manibus, aller respiciebat jugiter Origenem : dum sumpsit Chrislianitas incrementum. Tunc igilur
remeavit. Et non
nusquam Plato secundam vel lerliam causam, sicut ruthas a Persis Gonsiantinopolim
est. Iterumque
ipse nominare solet, initium subsistentise asserat longo post tempore rursum destinatus
ne eum susciperct rex. Fece-
percepisse; et Origenes coaeternum ubique fateatur magi machinabantur
Filium Patri. Qui licet in sua sentenlia raanserint, runtque fetorem quemdaro in loco unde rex transire
factum fuerit dero-
religionera tamen Arianam perduxerunt latenter ad solebat; et quasi a Gbrislianis id
meliora. Multas namque Arii blasphemias doclrinis gabant. Cumque rex suspeclos jam habens roagos,
propriis expulerunt. SOCRATBS , /i6. vn, cap. 6, p. hpc cum sludio requisissel, denuo ab eis concinna-
342. tum esse cognovit. Quaniobrem plurimos eorum sup-
pliciis tradidit. Marulham vero poiiori honore co-
368 CAPUT VII. luit, et Romanos valde dilexit, eorumque aroplexus
De ordinatione Cyrilli Alexandrini ponlificis. est pacero. Qui pene Christianus fieri poluit, dum
Inter hsec defuncto Theophilo passione lethargica aliud miraculum per Marutham et Abialem Persidis
consulatu Honorii nono et Theodosii quinto (An. episcopum provenisset. Ambo namque molesluin
Dom. 412), facta contentione propter episcopatum daemonem a regis filio propulerunt, orationibus va-
inter Timothcum et Cyrillum, die tertia mortis Theo- cantes atque jejuniis. Post hsec aulem Isdigerde de-
phili Cyrillus prdinatur episcopus; et majori faslu functo antequam lieret Christianus, ad ejus filium
quam Tbeopbilus tenebat episcopatum. Qui mox pervenit imperium. Cujus tempore inter Persas atque
episcopatus sui principio Novatianorum claudens Romanos pacU soluta sunt. SOCRATES, lib. vu, cap.
ecclesias, omnia vasa eorum sacra percepit, episco- 8, p. 344.
pumque eorum Theopompum rebus quas habebat
omnibus spoliavit. SOCRATKS, tib. vn, cap. 7, p. 343. CAPUT IX.
QuemadmodumItatiam vaslarit Ataricus.
CAPUT VIII.
Per idem tempus Innocentius I Romae Nova-
Quomodoapud Persas per Maruiham episcopum sit tianos persequi ccepit, multasque eorum abstulit
Chrislianitas dilatata.
[msi. et ed. V., tulit] ecclesias. Quo lempore Roma
Eodem tempore apud Persas Christianitas est di- est a barbaris depraedala. Alaricus enira quidam
latata. lnter Romanos enim et Persas semper pro- _ barbarus ditioni Romanorura et Theodosio impera-
pter diversas causas miiiuntur legationes. Tunc ergo tori subjectus, atque contra Eugenium tyrannuro so-
casus attulit ut Maruthas Mesopolamenus episcopus, latia prsebens, et propterea Romanis dignitalibus
cujus dudum meminimus, a Romanorum imperatore honoratus, felicitalem suaro non ferens, imperare qui-
ad Persarum desiinaretur regem. Qui mullani reve- dem non elegit, sed discedens ab urbe Constantino-
rentiam apud Marutham inveniens, eum decenter politana, venit ad partes Hesperias. Cumque venisset
honorabat, ettanquamdivinumrespiciebatvirum.Hoc Illyricum, omnia subvertebat; et transiens Thessa-
factum mordebat magos, metuentes ne regem Chrisiia- liam, habita congressione circa fluvium Pinum apud
num fierisuaderet. Nam cum dolore capitis multo tem- Nicopolim Epiri, pene tria raillia virorum ejus Thes-
pore torqueretur, magis eum curare non valentibus, salii peremerunt. Poslhaecautem quidquid eis incur-
Marulhas orationibus fecit incolumero; ob hanc ergo reret destruentes, novissime Romaro [mss. et ed. V.,
causaro moliti sunt. quamdam magi fallaciam. Et Romae] venerunt. Quam vastantes, piurima quidem
quoniam Persae ignem colunt, consuevitque rex in miraculorum ejus igne coucremaverunt, pecunias
quadam domo ignem ardentem perpeiuo suppliciter autem abripuerunt, roullosque senatorii ordinis di-
adorare, magi sub terra hominera quemdam abscon- versis subdidere suppliciis. Deridentesque Roroanuro
dentes tempore quo rex solebat adorare, eum talia -regnum, imperatorem fecerunt quemdam nomine
clamare fecerunt : Miile foras regem; iropie enim AtUlum; quem una die tanquam imperatorem fece-
egit, quia sacerdotem Chrislianorum judicat esse runt procedere, altera vero servi schemate ministra-
venerandum. Hsecaudiens lsdigerdes Persarum rex, re. Hsec dum egissel Alaricus, repente iu fugam con-
licet reverentiara haberet, tamen Marutharo abjicere versus est, fama procedente quia Theodosius impe-
cogitabat. Porro Maruthas vere Deo venerabilis ho- rator contra eum misisset exercitum; quae fama non
mo, vacabat orationibus, per quas invenit dolum fuit ficta, revera namque exerciius veniebat. Fertur
magicis artibus fabricatura. Veniensque ad regem : itaquequia, cum Alaricus pergeret Romam, vir qui-
Noli, inquit, illudi, rex; sed ingressus dum audieris dam venerabilis, conversalioue monachus, eum mo-
vocem, fodi jube, et doli causas invenies. Non enim nuisset ut mala talia facere non auderet, neque ne-
ignis loquilur, sed horoinum molimina htijusmodi esse cibus gauderet aul sanguine; at ille : Non, inquit,
noscuntur. Hoc dicto flexus est Persarum rex; et ego volens Romam proficiscor; sed quidam quotidie
rursus ingressus ubi ignis inexslinguibilis servaba- mibi molestus esi, torquens et dicens : Perge et
tur, cum audisset vocem, jussit fodi locum. Tunc Romanam destrue civilalcm. Haeceiiam de his dicU
qui mitiebat quasi divinam vocem, iavenlus arguitur. sufuciant, SOCRATES, /t'6. vn, cap. 9 ei 10, p. 346.
U95 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER XI 1194
CAPUT X. Afactum ex palma omnes haberenl in digilo, conira
A
DeCmlestinoRomanopontifice,et quomodoNovatianos Christianos hoc modo dimicaverunt. Fecerunt enim
fuerit insecutus, et de Sabbatio. quosdam de suis una nocte per omnes civitalis de-
Inter haecCcelestinusRomae ordinatur episcopus, currere regiones, clamantcs quoniam Alexandrina ;
qui etiam Novatisnoruroabsiraxit ecclesias, et eorum arderet ecclesia. Ob quam rem Chrisiiani undique '
episcopum nomine Rusticuluro, in occulto coegitce- concurrebant, quasi ecclesiaeflammas cxstinguerent.
"
lebrare colleclas. 369 Usque ad illud namque tem- Porro Judaei ignorantes interimebant, semetipsosper
'
pus plurimas Novatiani habebant ecclesias. Porro signum annuli aguoscentes , ac parcentes alte-
ConsUotinopoIiuni non talia pertulerunt; sed cum ruiris. Facla autera die Iatcre nequiverunt. Ob hanc
eos diligerent, eliam intra urbem eos collectns facere rem permotus Cyrillus, cum maxima multitudine
perraiserunt. Moriente vero Sisinnio Novalianorum astitit synagogis Judxorum, et illas quidem abstulit;
episcopo, Cbrysanthus ad episcopatum trahebatur, Judseos autem expulit civitale, eorumque substan-
vir mutlis Romanorum digniutibus honoralus. Quo tiam diripere populis imperavit. Hoc ergo modo Ju-
fngienle, Sabbalius se teropus opporiunum ad epi- daei a temporibus Alexandri Macedonis illam habi-
scopatum invenisse credens, fecit quosdam ignobiles tantes urbem, lunc nudi prorsus expulsi sunt. st per
sibi manus imponere, jusjurandum quod praebuerat B ] singula loca dispersi. Adamantiusvero medicinaeso-
parvipendens. Cujus mores cum populus abhorruis- phista, Constantinopolimveniens, et Christianura se
set, Cbrysanthum per loca omnia requirebant. Quem fore promitiens, poslea reversus est in Alexan-
invenientes in Bithynia, invitum sacerdoiium susci- driam. Igilur Alexandrise praefectus Horestes valde
pere coegerunt. Qui nihil percipiebat ecclesiae, nisi tristabalur, eo quod populosam urbem iia desolaiam
dominico die duos panes. SOCRATES, tib. vn, cap. 11 repente conspiceret. Unde etiam principi retulilquod
et 12, p. 347. provenit. Sed et Cyrillus delicta Judaeorum iropera'
tori non lacuit.et Horestis amicitias cogente populo
CAPUT XI. postulavil. Cumque prsefectus amiciliarum verba re-
Dt sedilioneel vecibut Christianorumqum per Judmos futaret, Evangelia obtulit ci Cyrillus. Et cum nec sic
apud Alexandriam provenerunt. ejus corda subigerenlur, hoec denuo provenerunt.
Ea siquidein tempeslateJudseorum gens ab Alexan- Monachorum quidam in monte Nitria constittili, fau-
dria est hujusmodi de causa projecta. Alexandrino- toresTheophili, exilloquo contra Dioscorum injuste
rum populus plusquam alise generationes seditioni- fuerat coarmams, eliam pro Cyrillo libenter prselia
bus dedilus est: qui si occasionem acceperil, impor- susceperunt. Reliciisque monasteriis viri pene quin-
G
tabilia mala comraitlit. Nam praeler sanguinem non genli, et venienles ad civitatem, procedentcm in car-
cessat a lite. Conligit itaque tunc ut inler alierulros pento praefectum, immolatorem idolorum paganum-
conientiones haberent, non propter necessariam que clamabant. At ille putans iromissione Cyiilli
clamare coepit: Christianus sum, et ab At-
causara, sed propler studium panloraimorum : quia factum, tico Conslantinopoli baptizatus. Hlis haec verba de-
enim is qui die sabbalorum saltabat, plurimum ha-
bebat populum Judaeorum; dum vacantes non audi- spicientibus, Ammonius quidam eorum praefectunr.'.
in
tioni legis, sed theatris occuparentur, ea dies litigio- petra percussit capite. Qui repenie complelus est
et recedentibus officiis, atque lapidum
sa exstilit inter partes. Cumque boc aliquatenus fuis- . sanguine,
set ab Alexandriae prsefecto correctum, nihilomiiie.s impetum declinantibus, cum paucis reinansit. Inter
hoecpopulus concurrebat, ut praefecti vindicaret in-
mansere Judsei partis alterius inimici. Et cum essent
juriaro; delentumque Ammoniutn tandiu verberibus
seroper Christianisinfensi, contra pantomimos eorum donec Iraderet morti. Non post mulium
amplius dimicabant. Tunc igitur Horesles praefectus castigavit,
haec nuntiantur imperatori. Corpus autem Ammonii
Alexandriae festivilatem quamdam, quam Poliliam
sumens Cyrillus, in quadam ecclesia sepelivit, eique
vocant, in theatro celebrabat : ubi et aderant qui-
dam aroalorum Cyrilli, disposiliones prsefecti vo- aliud nomen imposuit; ut non pro sua culpa, sed pro
D
lentes agnoscere. Inler quos quidam nomine Gerax, Christo mortuus crederelur, cui laudes quasi marly-
doclor puerilium lilterarum, et Cyrilii ferventissimus ribus offerebat. Sed qui vere noverant quia dignas
auditor, ac solitus plausus in ejus exposiiionibus ex- susceperat suo scelere pcenas, Cyrillum valde culpa-
ciure. Hunc itaque Geracem cum vidisset in theatro bant. Sed neque in hoc solummodo Cyrilli et Hure-
Judaeorumturba, clamabat adversus eum, quia pro stis adversitas conquievit, quando post haecaliud est
nihilo aliud venerit, nisi ut in theatro sediiiones in- exorlum. SOCRATES, lib. vn, cap. 13 et 14, p. 549.
ler populos excitaret. Verum Horestes dudum ha- CAPUT XII.
bens odiumcontra Cyrilli superbiam, arreptum Ge- De Hypalia
philosopha, quomodoin Alexandria fueril
racem publice fecit in tliealro agitari verberibus. Hoc interempta.
Cyrillus agnoscens, convocaiis prioribus Judseorum, Erat in Alexaridria quaedammulier Hypaiia nomi-
ut decebat, admonuit ne contra Chrisiianos seditio- ne, filiaTheonis philosophi, el in tantum erudita, ut
nes ulterius excitarent. Porro lurba Judaeorum boc supra philosophos ejus temporis eraincret, el in Pla-
parvipendens, majara contra Chrisiianos tractavere tonicam scholam a Plotino venienlem, susciperet
niolimina. Dantes ilaque sibimet signum ut annulum ipsa successionero, alque oranes philosophicas lectio-
PJTROL. LXIX. 3.
 1195 M. AURELII CASSIODORl 119S
nes exponeret. Quapropter omnes currebant ad eam A J aquam per cuniculum proprium deflusisse suspica-
propter honeslam doctrinse fiduciam [ms. Lyr., doc- rentur, diligenter undique clausum rursus impleve-
trinam fiduciam habentes]. Veniebat enim etiam ad runi fontero. Et denuo deducto Judoeo aqua dispa-
judices, nec habebat ullam verecundiam, pudice per- ruit. Tunc sacerdos : Quid roali, inquit, fecisti, o
mixta viris, dum earo cuncii pro sui castilate vene- homo ? An certe nesciens baptismo jam potiius es ?
rarenlur. Tunc ergo invidia contra hanc feminaroest Ob hanc rem cum diversi concurrereni, quidam Ju-
accensa. Cum enim crebro pergeret ad Horestem, daeum recegnovit, .quem bnptizaium ab Attico epi-
ecclesiasticus populus motus adversus eam esl, tan- scopo ipse susceperat, el hoc modo illius fraus uni-
quam ipsa eum ab amiciliis prohiberet episcopi. versis apparuit. SOCRATES, lib. vu, cap. 17, p. 354.
Quaroobrem 370 conspirantes viri, acerrimo fer-
vore pulsati, quorura dux erat quidam Petrus lector, CAPCT XV.
observaverunt mulierem ad propria remeantem, QuomodoBarabanes rex Persarum Christianos fuerit
eamque de vehiculo deponentes, ad ecclesiam quae perseculus, et a Romanis deviclus.
Interea defuncto lsdegeide rege Persarum, ejus
vocalur Csesaris traxerunt, et vestibus exutam lapi-
tilins Barabanes ei successit. Hic instigatus a magis,
dibus peremerunt. Quam postea membralim dilace-
_ crudelibus torquebat suppliciis Clirisiianos. Cumque
ranles, in loco qui dicitur Cinarus igne concremave- ] Chrisiiani
runl. Haec res non raediocrem iivorem Cyrillo et apud Persas opprimerentur, confugiunt ad
Alexandrinae concussit Ecclesiae. Aliense namque Romanos, eorum petentes auxilium. Quos Atticus
libenter excipiens, eosque quaniuiii erat
sunt a Christianis csetles et pugnse. Ilsec igitur acU episcopus
sunt quarto anno episcopalus Cyrilli, consulalu Ho- possibile fovens, quae gesta fuerant Theodosio nun-
tiavil imperatori. Eo quoque lempore etiam alia
norii decimo et Theodosii sexlo (An. Dom. 415), causa
mense Martio, jejuniis existenlibus. SOCRATES, lib. provenerat quse Romanos Persis faciebal in-
fensos: quoniam Persae aurifossores quos a Roma-
vn, cap. 15, p. 352.
nis ud mercedem acceperant, reddere contemne-
CAPUT XIII. banl, el quia onera negotiatorum Romanorum vio-
Quomodo Judmi prmsumptionis sum pcenas exsot- lenter abstulerant. Cum illa ergo ingratitudine, etiam
verint. Christianorum ad Romanos confugieniium est ad-
Post paucum itaque tempus, Judsei rursus illicite jecta. Mox ergo Persarum rex legatos miltit, repe-
contraChristianosagentes, puniti sunt in loco qui tens fugientes. Porro Romani nequaquam ad se con-
dicitur Mestar, posito inter Chalcidem et Anliochiam fugieutes reddere voluerunt: non solum supplices
Syriae. Hic itaque Judaei consueta quaedam risibilia _ liberare sludentes, sed pro Christianitale libenier
celebrantes, per ebrietatem acceusi, inter alia Chri- I omnia sustinere. Quamobrem dimicare quam peritu-
slianis ipsique Christo derogare cceperunt deriden- ros Cbristianos tradere potius elegerunt. Solulis igi-
tes cruci et spem in eo qui est crucifixus habentibus. tur propter hoc pactis, bellum crudele commissum
Comprehendentes igilur infantuium Christianum, est. De quo absurdum non est pauca narrare. Ro-
alligatum cruci suspenderunt. Et priroum quidem de- manorum igitur imperator misil exerciium cui prse-
ludebaht et irridebant ei; postea vero correpli ve- fuit militiae magisler Ardaburus. Is enira Persicam
sania, ipsum infanlulum verberibus peremerunt. Ob regionem per Armenise fines ingrediens, unam ejus
hoc ergo dira congressio inier eos atqtie Cbristianos provinciam Azamensem valde vastavii; cui cum plu-
exorta est. Quod dum princeps agnovisset, provin- rimo exercilu Narseus dux Parthorum regis occurrit
ciarum judicibus mandatum est, ut hujusmodi quoe- factaque congressione devictus est. Quo facto,
cogi-
rerentur auctores et punirenlur. Et hoc modo di- Uvit per Mesopotamiam Romanorum provinciam
gnara uliionem suae nequiiiae receperunt, SOCRATES, sine custodia consistentem invadere, et hoc modo de
M'6.VII,eap. 16, p. 353. Romanis ulcisci. Sed Romanorum ducem Narsei
CAPUT XIV. consilium lalere non potuit. Deprsedatus enim Azaze»
De Judmo qui, cum scepebaptizaretur, aqua fontis. nam velociler regionero, et ipse in Mesopotamiam
abscessit. ' venit. Et ideo
Narseus, licet mullum habuisset exer-
Ea siquidera tempestate Judaeus quidam seduclor, citum, Romanorum terras introire non poiuil; sed
ficta Christianitaie, crebro haptizabatur, et hac arte veniens ad Nisibin Persarum civiutem in coniinio
pecunias congregabat. Cumque multis hseresibus conslitutam, Ardaburo mandavit ut diem et locuin
illusisset Arianorum alque Macedonianorum, postre- Statueret praeliorum. Ai ille venientibus : Nuntiate,
mo ad Ecclesiam venit orlhodoxorum. Cui dum tera- inquil, Narseo quia non quando tu volueris, Roma-
pus jejtiniorum fuisset imposilum, multisque adhuc norum pugnabunt imperatores. Verum imperator Deo
diebus occuparetur, coepilfestinare ut quasi in fer- soli spem belli commitiens, destinavit exercitum. Et
ventistudio baptismatis dona perciperet. Praepara- quia fideliter Deo supplieans, repente impetravit
tur baptisma, et vestis congrua baptismatis [ms. auxilium, hinc datur agnosci. Dum igitur Consunti-
Santheod., baptizatis]. Curoque fons luisset implelus, nopoli pro evenlti bellorum aestuaiio magna eonsur
deducitur Judoeusad baptizandum. Tunc Dei quae- geret, angeli Dei itcr agemibus per Bitbyniam ad
dam invisibilis virtus aquam disparere praecepit. urbero Conslanlinopolim se demonstraverunl: ju-
Cumque praesentes, non cogitanles Dei virtutem, bentes ut coufiderent, el orarent, ei Deo crederent,
,l<n HISTORIATRIPARTITA.LIBERXI. 1198
se me- A^ set ad principem. Cumque Persa paratus esset ut le-
quia Romanosvictoria sequeretur, dicentes
diatores belli directos a Deo. Iloc auditum , non so- gatarii verba suscipere», quia faine ejus laborabat
lum civilaiera, sed etiam milites conlorlavit. Curnqiie cxercitus, veniens Numerus qui apud ipsos Immorta-
ad Mesopoiamiambelluiri fuisset de Armeniaeregione lium appellatur (est enim decem inillia viroruro val-
translaluin, Romani Persas Nisibi elausos fortiter de forlissimoriim), non pritis dixerunt pacem cum
obsidebani, ligneas turres facienles adversus eos, Romanis esse faciendam, qtiam ipsi eos sine custo-
casque contra muros applicantes, et plurimos de dia constitutos invaderent. Quibus verbis persuasttm
muris contra se pugnantiiim perimentes. Porro est regi ut se a pace suspenderet. Tuuc legatarium
371 Barabanes Persarum rex, audiens Azazenam quidem clausum servari fecil, et misil Numerum
regionem ab eis ftiisse vastalam, et eos qui in Ni- Immortalium dimicare contra Romanos. Qui venien-
sibi clausi videbanlur obsessos, seipsum cuin magno les, et in duas acies divisi, medios habuere Rnma-
t xerciiu prseparavit occurrere. Miratusque Romano- nos. Porro Romani unam Persarum videntes aciem,
lumvirlutem, Saracenorum solatia poslulavit. Quo- contia eam se prseparabant; aliam non videbant, quae
rum lunc erat rex Alamundarus vir foriis et prse- paulatim accessit ad pugnam. Cumqueergo jam con-
iiator, qui dum mulia roillia Saracenorum haberet, gressio pene esset in opere, Dei providenlia ex quo-
Persarum regi victoriam promittebat, seque ei An- B I dam colle exercitus aller apparuit Roraanoruin cum
tiochiam Syrise traditurum. Sed non cnntigit qnod duce Procopio. Qui cum videret socios in pericnlo,
pulavil. Deus enim omnibus Saracenis quemdam instabat a dorso Persarum. Tunc in medio conclusi,
irratiouabilem melum latenler injecit, ita ut puta- qui circumdederant primo Romanos, in momento ab
rent sibimet Romanos insistere. Tnrbalique nec ha- eis exstincti sunt. Quo facto, Romani ad alios qui
benles quo fugerent, in flnvium Euphratem semet- erant in subsidiis positi concurrerunt, eosque forti-
ipsos armati projiciebant : uhi plus centum millia lerjaculati sunt. Sic igilur qui Inimorlales appeila-
virorum necata alque consunipla sunt. His ita pro- bantur omnes mortales apparuerunl; poenasexigente
venieutibus, Nisibin obsidenles curo audirent Persa- Christo de gente Persarum , eo quod plurimos cjiis
ruin regeni plurimos elepbantos adducere, perterriti famulos occidissent. Porro rex Persarum infortunii
cuucta quidem obsessionis machinameniaconcrema- sui causam agnoscens, simulabat sc nescire quod
verunt, et ad prop.ria loca reversi sunl. Quaevero gestum est. Suscepitquelegationem, dicens legatario
congressionesposteaproveneruni, et quomodo Areo- Romanorum : Non bello cedens pacem amplector;
bindas alter Romanorum magisier militum fortissi- sed tihi proestarc volens, quia omnium Romanorum
mum Persarum roonomachum inleremit; aut quo- te sapientem esse cognosco. Et hoc modo bellum
modo Ardaburius septem forlissimos Persarum du- C ccntra Christianos exortum de Parthorum regione
ces insidiis captos occidit; vel quoroodo Byatianusi cessavit. Contigit autem consulatu Honorii tertiode-
alier dux Romanorum reliquos Saracenos exstin- cimo et Theodosiidecimo (An. Dorti.422). SOCRATES,
xit, praetereundum esl, ne videar multum a propo- lib. vii, cap. 20, p. 358.
sita relalione digressus. SOCRATES, lib. vn, cap. 18,I
p. 355. CAPUT XVI.
Quaetunc igitur gerebanlur velociter imperatori' QuomodoAcaciusAmidmepiscopuscaptivosPersarum
Theodosiontintiata sunl. Quomodo antem haic citoi redemerita Romanis mililibus, venditis vasis eccle-
cognosceret, indicare non piget. Invenit quemdam, sim, el paslos cum sumpiibus ad propria destinarit.
viruin animi corporisque habitu fonissimum, nomiuei Tunc igiltir Acacium, Amidaecivilatis episcopum,
Palladium, qui tania velocitate veredos agebat, utt aclus oplimus reddidit clariorem. Cum enim Romani
tribus diebus perveniret ad lerminos Homanorum i milites captivos Persarum de Azazenaregione vastata
alque Persarum, et rursus totidem remearet adi reddere regi Parthorum nullo modo vellent, captivi
ConsUntinopolimcivitatern. Is enim etiam alios Ro- fame consumebantur, dum essenl circa septem millia,
mani imperii terminos velociter tratisibat. De quoo quod Persarum regem non mediocriter contristabat.
quidam eloqueniissimussic ait: Iste vir, cum sil laiaa Tunc igilur Acacius convocans clericos sibi subje-
Roraana respublicn, eam parvulam sua velocitale e ctos: Yiri, inqtiit, fratres, Deus noster nec discis,
demonstrat. Quem etiam Persarum rex soepiusadmi- i- nec ealicibus opus habet; nam nequecomedil, neque
ratus est. SOCRATES, lib. vn, cup. 19, p. 357. bibit. Et quia multa vasa aurea et argenlea ecclesia
Romauortim igitur iinperator, licet videret apertee nostra ex oblatione Christianorum babet, convenit
sibi collatam a Deo victoriam provenisse, tamen pa- i- ex his liberari exercitum captivorum, egentibusque
cem non dissimulavit expetere, misitque Helionem n cibos offerri. Hoecet his similia cum dixisset, con-
viruro prudentero et honoratum, ut cum Persis de le flavit vasa, et miliiibus dedit pretium captivorum.
pace loquereiur. Qui dum venisset Mesopotainiam, ), Quos dum recreasset cibis, datis sumptibus ad regem
ubi erant fossala Romaiiorum, misit pro pacc peteni proprium destinavil. Hoc mirabile opus Acacii Per-
da legatarium quemdam Maximum, virum eloquen- i- sarum rex magis obstnpuit, qnia et bello Romani et
tissimum, Ardaburii militiae magistri consiliariumi;; beneficiisevicissent. Aiunt enim quia etiam deside-
qui pro pace veniens ad Persarum regem, missum se ?e rium habuerit Persarum rex ut videret Acacium; sed
non ab imperatore, sed a ducibus asserebat: c"icens, s, hoc Tbeodosius prohibiicrit imperator. SOCRATES,
quia hoc belluin pio sui contenipiu neque pervcnis- 5- lib. vn, cap. 21, p. 359.
H99 M. AURELII CASSIODORI 1200
CAPUT XVII. 1A tempestas esset, et ille circum propter populum ev-
De Eudoxia uxore Theodosii, et de laudibus ivsius speetarel, plcno circo tcmpestas vehenienlius agcba
Theodosii. lur multo imbre diffuso, Dumque hoc fieret, suam
Vicloria siquidem atixilio Dei collala, Romanorum voluntatem imperalor aperuit, fecitque per proeco-
plurimi pollentes eloquiis conscribebant laudes im- nem clnmari : quia melius esset spectaculum co:t-
pcraioris. Cujus uxor heroico melro poemata multa temnere, et omnes rogare Deum tit illacsi ab immi-
confecit. Erat enim eloquens, filia Leonlii sophistoc nente tempeslate servarentur. Quo diclo, cuncti Deo
Atheniensis, a patre omnibiis leclionibus crudita. magno gaudio supplicanles, hymnos concorditer of-
Quam dum imperator ducturus esset uxorem , Chri- fcrcbanl, el lota civilas velui una psallebat ecclesia.
siianam 372 Aliicus fecit episcopus, et in bapti- In medio autem horum imperator cxislens privalo
smate, cum prius vocaretur Alhenais, Eudocioenomen schemnte properabat. Nec spe sua frnstratus est :
imposuit. Multi ergo, siculi dixi, volentes inno- repenle namque aer ad sereuitatem divira clemcniia
tescere, alii suam facundiam demonstrare,- prseconin revocalus, annum praibuit frugibus universis uberri-
imperatoria conscripserunt. Ego vero nec innotescere niuni. Si quando bella moverentur, secundum David
cupiens, nec facundiam sermonis ostendere, cura confugiebat ad Deiiin : sciens cum praeliorum aucto-
veritale imperatoris bona memorare sludeo; quia iTj rem, inimicos oralionibus superabat. SOCRATES, lib.
sunt damnosa si tacenrilur. Primum ilaque regaliter VII,eap. 21 e(22, p. 360.
nalus alque nutritus, nihil habuil lepiduin; sed sic
fuit sapiens, ut inter confabulanles experimenlum CAPUT XVIII.
omnium cretlerelur habere causarum. Perdurabat in Quomodo Joannes tyrannus in Occidentefuerit supe-
ratus.
frigore, simililcr et in sestu. Plerumque jejunabal, el
maxiine quarla feria et sexta, siudio Christianitatis; Post paululum itaque tempus Persici belli, de-
nec atiter quam monaslerium regalia videbanlur. funcio imperatore Honorio consulatu Asclepiodoti et
Ipse namque matutino ad suas sorores pergens, di- Mnriniani (An. Dom. 425), Augusto mense, quomn-
vinas dicebat luudes. Quamobrem eliairi sacras liite- do Joannem tyrannum Deo se committens superave-
ras sine codice recitabat. Loquentibtis cpiscopis, vel- rit enarrabo. Sicut enim tuuc sub Moyse Hebraeis
ut olirn sacerdos factus, ex divina leclione responde- conligit Rubrum transire mare, lalia etiam ejus du-
bat. Congregabaltiue sacros codices, et quoscunque cibus evenerunl, dum eos mitteret contra lyrannum.
quilibet eorum interpreles seu expositores con- Defuncto siquidem, siculi diximus, Honorio principe,
scripsisse videbantur, plus quam Plolemoeusstudue- cognoscens Theodosius celavit facluin, etalia diceu-
ral Philadelpbus. Patientia atque clementiauniversis (Q do diversorum suspicionibus obviavit. Inter hoecmit-
hominibus eminebat. Nam Julianus imperator, licet tit magistrum militum in Salonas civitatem Dalma-
philosophus diceretur , non tamen Antiochensium tiarum, ut si qua bellorum commotio proveniret circa
portavit injuriam; sed maxima Theodoro tormenta parlcs llesperias, vicitms adjutor essct. Quo facto,
indignatus imposutt. Porro Theodosius mullum gau- moitem patrtii patefecit. Intdr haec Joannes primus
dens syllogismis Aristotelis, philosophiam exercebal imperialium conscriplorum, non ferens suam felici-
operibus, iram, tristiliam lihidinemque devincens, tatem, imperium conlenditarripere. Misilque legatos
et in nullo se ulcisci desiderans. Dum igilur a quo- ad imperalorem Theodosium, petens ul ejus suscipe-
dam familiariura interrogaretur cur nullum se lae- ret imperium. At ille Iegalos quidem reclusit in car-
dentium morli subjiceret : Ulinam, inquit, esset cerem, inisitque magistrum militum Ardaburiuin,
mihi possibile ad vitam eliam roortuos revocare. qui mullum laboraverat apud Persas. Hic Salonam
Quem dum alter pro ea causa requireret: Non esl, veniens, exinde navigavit Aquileiam. Contigitque
jnquit, magnum neque difficile hominem mori, quia ventum adversum flare, ita ul in tyranni manus iuci-
peque Deo soli [forte, sed convenit Deo, etc.) seniel deret. Quo capto, sperabat ad necessiialem pervenire
morluum ex pcenitenlia suscitare. Sic enim fuit cle- Theodosium, ut per hoc eum decerneret imperato-
rnens, ut si quando quispiam dignum aliquid morte j) rem, si vellet magislrum militum liberare. Impcraior
commitleret, nec usque ad civitatis quidem porlas tamen, ut audivil factum, sesluabatne quid mali Ar-
morilurus perveniebat, sed ex ejus clementia conli- dahurius sustineret. Aspar vero Ardaburii filius co-
nuti revocatio sequebatur. Duin aliquo tempore ipse gnoscens patrem a lyranno teneri, et mulia millia
in ainphilheatro Conslanlinopoleos exspectaret, cto- barbarorum in solatio tyranniconsistere, quid face-
pit clamare populus : Crudeli bestiocartifex parabo- rel ignorabat. Sed tunc iinperatoris oratione praeva-
lus pugnet. Al ille : Nesciiis, inquit, quia consuevi- luit. Angelus enim Dei sub schernate pasloris educe-
mus nos exspectare clemenler? Tanla enim pielate bal Asparem et omnes qui cum eo eranl; ac per
prsecelluit, ut omnes quidem Deo consecratos hono- paludem adjacenlem Ravennaead loca sperata perve-
raret, praecipue lamen quos audiebat veneranda \ms. nerunl. In ea namque civiiaie lyrannus degens habe-
Lyr., honesta] aclione pollere. Fertur autem quia bal exerciluro, unde nullus aliquando transisse fer-
dum Constaulinopoli episcopus Chebronensis fuissel lur. Tunc ergo Deus inadibilem lerram fecit adibi-
morltius, sagum ejus valde sordidissimum quaesierit, lem. Transeunles namque persiccam paludisaqiwm,-.
eoque circumamiclus sit, credens se aliquid ex de- aperlasque invenientes civitatis porlas, tyranninn
futicii sanclttate promereri. Cum aliquando aeris quoque detiuuerunl. Tuuc ergo piissimusimperator
1201 HISTORIA TRIPARTITA. LIBI5R XII. 1295
reverentiam quam circa Divinitatem habebat osten- j^ proesumptionibus obviavit. Quo diclo, speclaculo
dii. Dum enim circum spectaret, nuntiatum esl ei cessante, per medium circum cuncti cum eo con-
tyrannum fuisse peremplum. Quamobrem sermonem corditer gratias agentes, ad ecclesiam convenerunt,
fecit in populo, dicens : Venite, si placel, relinquen- ita ut lota civitfis una viderelur ecclesia. Venien-
(es hunc voluntatem, el pergenles ad ecclesiam, gra- tesque nd lociim orationis, jugi die graiias Dmiiino
liDcos Deo solvamus hyinnos, cujus manus tyranni retulerunt. SOCRATES, /t6. VII, cap. 22 el 25, p. 302.

LIBER DUODECIMUS.

373 CAPUT PRIMUM. igitur vel religionem in hac parle considerare; sed
De ortuValentiniani principis fitii Placidim. unam tantummodo rem observa, ut nutrias indi-
Igilur occiso tyranno, cogiiabat Theotlosius impe- gentes, nec cogites si quoe noslra sunt sapere non
rator cui deberet Hesperiarum regna commiltere. vitlentur.
Tunc Valentinianus erat valde puer, natus ex matre Sic igitur Auicus etiam procul indigentium habebat
Placidia, ejus quidem amiu, filia vero Majoris Theo- curam. Sed etiam superslitionem aliquorum stu-
dosii, Arcadii et Honorii sororc, de patre Constan- debal abscindere. Audiens etenim Novaiianos Ju-
tio, qui ab Honorio imperii jura susceperat, parvoque daicum Pascba scquentes, 374 propter Sahbatium
tempore cum eo regnaverat. Hunc ergo Valeniinia- fuisse divisos, ejusque corpus ab fnsula Rhodi, ubi
num, consobrinum suum Csesarem facium, miitit ad mortuus fueral, translatum, et pltirimos ad lumuluro
partes ltalix, cum quo matrein pariter Placidiam, ejtis orare, noctanter mittens in aliud sepulcrum
eique universam dispositionem commisit imperii. corpus Sabbatii jussil abscondi. At illi consuete ve-
Cumque voluisset ipse quoque Ilaliam pergere, ut nientes, effossumque reperientes turaulum, de cae-
consobrinum ad imperii culroen eveherei, qualenus tero eum locum colere quieverunt. Erat enim circa
sui vjgore tyrannorum removeret audaciain : veniens nomina locornm sludiosus. Nam dum quidam pnrtus
usque ad Thessalonicam, languore prohibitus est. in ore Ponll Euxini conslilutus, ex antiquo Pharma-
Quamobrem coronam imperialem posthsec conso- cus appellarelur, id est venenarius, roulato nomiue
brino per patricium Stiliconem millens, Conslanti- eum locum Sanatoriuro noroinavit : ne dum ibi col-
nopolim remeavit. Hsec de talibus relulisse sufliciat. lectse praedicareniur, nomine blasphcmo locus ipse
SOCRATES, lib. vn, cap. 24, p. 3IJ4. ~ designaretur. Sed et aliuro locum Argyropolim pro
bujusmodi causa nominavit. Chrysopolis enim in ca-
CAPUT 11.
pite Bosphori conslituta est, cujus multi antiquorum
De bonis aclibus Attici Conslantinopolitani ponlificis. faciunt mentionem. De
qua civitate Xenopbon in
Igitur Allicus episcopus causas Ecclesioe sapienlia primo libro Helladicorum dicit, quia eam mulavit
mirabililer disponebai, doctrinisque populum ad Alcibiades, et in ea constiiuit ut qui navigabant de
virtutis sludia provocabat. Cumque videret divisam Ponto, decimas ibi prseberenl. Videns ergo Atticus
Ecclesiam, cum Joannitsc seorsum apud semetipsos locum in contraria ripa Chrysopoleos positum, de-
sacra solemnia celebrarent, jussit ui in orationibus leclabilem et decorum, ait : Argyropolis nominelur;
memoria Joannis haberetur, sicut aliorum dormien- qui locus ejus repente cognomen obtinuit. Igilur
tium episcoporum fieri consuevii, pcr hoc sperans quibusdam dicenlibus einondebere Novatianos intra
plurimos ad Ecclesiam revocare. Largus autern sic civitatem inissas facere : Nescitis, inquit, quantum
erai, ut non solum pauperibus suarum parochiarum, nobiscuin in perseeutione Constantii atque Valeiuis
sed eliam in vicinas civilates [ed., vicinis civitatibus] fuerint passi, qui etiam lesles sunt noslrse fidei.
mullas pecunias pro egeniium consolatione transmil- Nam ciiin diidum Ecclcsia fuerit divisa, isti circa
teret. Calliopio[ms. Theod., Caelpio]namquc presby- ^. fidem nihil innovaverunt. Pro episcopi ordinatione
tero EcclesiseNicaensetrecentos aureos dirigens, hoec aliquando veniens in Nicaeam, Asclepiadem Novatia-
scripsit. norum vidit episcopum valde senem, interrogavilque
Calliopio Allicus in Domino salutero. quot in episcopalu annos haberet. Quo respondente :
Cognovi decem millia esurientes in civitale a piis Quiiniunginta : Felix, inquit, homo es, tanto tem-
exhibentlaegere misericordia. Decem millia vero cum pore boni operis curam habens. Super haecait: Ego
dico, mullitudinero intelligo, non pcrfectum nume- quidem Novatum laudo, Novatianos non approbo.
rum comprehendo. Quia igilur ego quidem habeo Tunc Asclepiades : Quomodo hoc dicis, episcope?
praieeptum numerum dalum ab eo qui manum babet Verttm Allicus : Illuni, inquii, laudo, quoniam bis
munificam, et prsebet congrue dispensantibus, et qui sacrilicaverant communicare noluit; hoc eliara
conligit aliquos indigere habenles : non tamen qui ego ipse fecisscm. Novatianos autem non Iaudo,
nescicnles suscipiens, o cbarissiraum mihi capul, bos quia pro vilibus vitiis laicos a gratia communionis
irecenlos solidns expende siculi volueris, et maxime excluiluni. Asclepiades dixit : Extra sacrificandi
illis qui petere confunduntur, et non eis qui propler peccatuni, etiam alia plurima sunt delicta secundum
fitae ventrem magis negotiantur ex talibus. Noli Scripluras quce dticuut ad mortem; propter quse vos
1203 M. AURELIICASSIODORI t<*»_
quidem clericos , nos aulem communicare etinra A i iinansuelus moribus sine ullo figmento, remotus a
luicos prohibemus, Deo soli eorum remissionis judi- causis. < Quamobrem curiosis viris tristis et ineflicax
Ciurocomroittentes. Atticus igitur eliaro suam prse- ividebatur. lib. vn, cap. 23 et 26, p. 367.
SOCRATES,
scribit mortem. Nam cum a Nicaea discederet, Cal-
liopio presbytero dixit : Ante autumnuro Conslanti- CAPUT IV.
iiipolim venire festiua, si vivum me denuo videre De ordinalione Neslorii, et qum sub eo in Ecclesiis
mala acciderint.
desideras. Si Wrdaveris, non videbis. Quo dicto
Defunclo Sisinnio, imperaloribus visum est nulliim
menlitus non esl. Anno namque vicesimo primo sui ,
ex Ecclesia ConslanlinopoliUna ordinare poniificein,
episcopalus, decima die mensis Octobris, est mor- eo
consulatu quod essenl vanae glorioe, et sihimel arroganies;
tuus, Theodosii undecimo et Valentiniani cum
Caesaris primo (An. _»om."425). SOCRATES, utique multi Philippum, plurimi ProclunV ha-
/t'6. vn, bere desiderarent.
Interea est ab Antiochia del.be-
cap. 25, p. 365. ratum advenam antistiiem debere evocari. Erat enim
CAPUT III. ibi quidam Nestorius nomine, genere Germaniciensis,
De ordinalione Sitinnii el moribus ipsius; et quod bonae vocis el simul eloquii. Ideoque eum quasi op-
Proctus ordinatus Cyzici non sit receplus. potluntim doctrinis evocaverunt. Cuniqtie iransis-
Porro Theodosius imperator a Thessalonica re- B sent Ires menscs, Nestorius venit ab Antiochia, qui
vertens, ejus exsequias non invenit. Ante unum casiiiate inter plurimos proecipuushabebatur. Quibus
namque diem quam ingrederetur, ille sepultus est. autem fuerit moribus instiiuttis, sapientes a primo
Post paucos vero dies, id est viginti tres mensis Oc- ejus sermone non latuil. Ordinatus enim decima die
tobris nuntiatum esl quia Valeniinianus infulas sus- mensis Aprilis, consulatu 375 Felicisei Tauri (An.
cepisset imperii. Posi obilum igitur Attici fit maxima Dom. 426), mox illa divulgalam coram omni populo
de episcopi ordinatione contentio, aliis alium postu- prntulit vocem, faciens sermonem ad principem : Da
laniibus; quidam Philippum presbyterutn quserebant, mihi, inquit, o imperator, lerram purgatam haereticis,
alii Proclum item presbyterum. Sed omnis populus et rgo coelum tribuo. Debella mecum haereticos, et
communiter desiderabat ordinari Sisinnium, qui et ego tecum debellabo Persas. Ilsec cmn dixisset, licet
ipse presbyter quidem erat; in nulla tamen civitate, quidam odio haberent hsereticos, tamen levitas sen-
ordinaius, sed in suburbano Constanlinopolis cuiI sus ejus, et indignatiunis iniiium, ei vanae gloriae
Bomen Oliva est ministrabai. Hoc suburbanum est, tumor ei valde displicuit : quia neque parvuluin
positum conlra faciem civitatis, ubi dies*Ascensionis. tempus sitstinens, ad talia verba descendit, et se-
Salvatoris solemniter celebratur. Hunc ergo viruui, cunduro proverbium, ut ila dicaro, cum neque civi-
omnes laici diiigebant pro sui reverentia, et maxime, C uiis adhuc gustasset aquam, persecutor ferventis-
quia fovebat pauperes ultra sui mensuram. Praevaluit, simus apparebat. Quinla vero ordiualionis die ora-
ergo votum laicorum, et Sisinnius ordinatus est vi- torium Arianorum, iu quod latenter conveniebant,
eesima octava die Februarii inensis, consulatu se- auferre volens, eos ad tanium furorem perduxit, ul
quenti Theodosii duodecimo et Valentiniani junioris5 idem oratorium concremarent. Quaecausa eiiam vi-
secundo (An. Dom. 42<i).Philippus autem presbyter, cinas consumpsil aedes,tuibaque vehemens in civitate
cui prsepositusfnerat Sisinnius, in historia Christiana, provenit. Verum Ariani seraetipsos defendere prae-
quam Iriginta sex libris ipse conscripsit, ordinatio-1 parabant; sedeorum consilium custos civilatis Deus
nem Sisinnii valde laceravit, derogans ordinato etlt Dominus impedivit. De cselero autem ipsum Nesto-
pariter ordinaritibus, et maxime laicis. Is enim Phi- rium vocabanliucendium [Vates., incendiarium], non
lippus a Joanne episcopo diaconus ordinaius, mulua solum bacrelici, sed etiam qui ejus fidei concorda-
quoque conscripsit contra Julianura imperatorem : banl. Non enim silere paliebaiur, sed semper conlra
cujus tamen historia mihi multam videtur haberee haereses machinatus, quanlum ad se subvertit fun-
confusionem, et non satis prodesse legenlibu«. Si- j_ ditus civitatem. Nnvalianos atitem depnpulari ten-
sinnio itaque ordinato, contigit episcopum obire Cy- ,. tabat, eo quod Paulus eorum episcopus praedilus
zicenum. Tnnc Sisinnius Proclum in Cyzico conse- J
,_ Desse reverentia diceretur; sed proceres ejus impe-
cravii, qui antequam proficisceretur ad Cyzicum, i lum refrenarunl. Quanta vero circa Asiam, Lydiaro,
cives prxcedentes Dalmatium monachum episcopum n Cariaro, conira Quarlodecimanos mala commiseril,
sibimet ordinaverunt, parvipendenles regulam qua ia et quanti propter eum circa Miletum et Sardis facu
jubetur prseter Constantinopolitanum episcopum or- r- sedilione sint moriui, nunc omitto. Quam vero
dinationem ibi fieri non debere. $uod ideo Cyziceni ii propter bsec et propter infrenatam Iinguam receperit
neglexerunt, quia Attico soli hsec lex personaliter »r ultionem, post pauca narrabo. Nunc ilaque res me-
praesiita videbalur. Hansit ergo Proclus non habens is raorabilis indicanda est. SOCRATES, /z'6.vn, cap. 29,
ecclesiam propriam; qui Umen in doclrina eccle- ;- p. 570.
siarum Constaniinopoleos valde florebat. Igitur Si- i- Quaedam gens ulira [ed., insula] Rheiiuui fluvium
sinnius, cum duos inepiscopatu complevisset annos, s, est Burgundionum. Isti vitam quietam agunl, et pene
defunctus est consulam Hierii et Ardaburii (An. ii. omnes fabri lignorum sunl, ex qua arte [ed., mcrcede]
Dom. 427), vicesima quarta die Decombris mensis, s, pasciinlur: quorum regionem llunni crebra invasione
vir famosissunus castilate et rectitudine vilae suse,e vaslabant, et plurimos oocidebanl. At illi licet anxie-
1265 HISTORIA TRIPARTITA. LIBER XII. 1206
tate constricti, ad nullum se tamen hominura conlu-1A *< eognovimussecundum carnem Christum, sed nunc
lerunt, sed alicui Deo se committere cogitabant. nequaquam cognoscimus(II Cor. v, 16). Quaproptcr,
Tunc audientes quia Romanorum Deus forliter adju- relinquentes de Christo sermonem, ad perfeclionem
vat se timentes [ms. Lyr., in se credentes ], omnes procedamus. Tutnultu siquidem, sicuti dixi, in eccte-
communiconsilioad credulitatem Chrisli confugiunt. sia facto, Nestorius Anastasii sermonem iirmare vo-
Venientesque in unam civitatem Galliaruin, rogabanl lens, et non redarguere velut blasphemum, qui vide-
utab episcopo Christianorum baplisma consequeren- batur ab eo honorari, frequenter ex hoc coram
tur. At ille eos septem diebus faciens jejunare et ecclesia docuit. Et cum majori contentione quaestio-
imbuens fide, baptizatos octava die abire praecepit. nem hancagiubat, sermonem Dei Genilricis rejiciens.
Qui sumpta fiducia conlra tyrannos alacriler festina- Unde divisio nata est in Ecclesia , et velut in no-
bant, et spe sua privati non sunt. Nam cum rex cturna lite divisi, numc his, nunc aliis conseutiebant,
HuimorumnomineSuplarus [ms. Theod., Sumptarus], et verba propria denegabant. Nestorius autem apud
per noctem 1'uisselciboruin nimia voracitate corru- mullos in ea erat opinione, quia purum hominem
plus, Burgundiones gentem inimicam sine duce diceret Christurn , et tanquain Pauli Samosateni
reperientes, et pauci pluribus resisientes, facta con- atque Photini dogma in Ecclesias iulroducerel. Sed
gressione vicerunt. Nam cum essent isii tria millia, B ] de his maxima quaestio nata esi et lumultus, ifa ut
circa decem millia peremerunt; et ex illo tenipore universalis synodus ageretur. Ego vero legensNesiorti
cuncta gens fervenlissime in Christianitate permansit. libros, quse intellexisse comperi hunc virum, et cum
Eo tempire Barbns Afianorum episcopus est defun- veiittle conspexi, neque pro ejus inimicitiis, neque
ctus, consulatu Theodosii teriiodecimo et Valentiniani pro gratia alterius explanabo. Nonmihi videtur Neslo-
lerlio ( An. Dom. 430), vicesima quarla die Junii rius, neque SamosatenumsecutusPauliim,neque Pho-
mensis; in cujus lociim Sabbatius ordinatur. SOCRA- tinum, neque omnino purum hominem dixisse Chri-
TES,/I'6.vn, cap. 50, p. 571. stum; setl sermonem tantummodo quasi inetuendum
Nestorius itaque agens praeier consuetudinem Ec- expavisse; et hoc passum, quia decenter non erat
eruditus. Qui dum naluraliter eloquens fuissel, se
clesiae, contra se pluriroos incilabat, sicut ejus actus
ostendunt. In Germensi elenim Hellesponli civiute putabat docium, et libris antiquorum interpretum
Antonius eral episcopus, qui cognoscens instautiain dedignabatur incumbere, omniumque se meliorem
esse: ignorans quia in catholica Joannis
Nestorii adversus haereticos , Macedonianos et ipse putabat
Epistola in anliquis exemplaribus habeatur : Omnis
persequi festinabat, quasi patriarchoe imitatus imagi-
nem. Porro Macedonianialiquantulum sunt perpessi. spiritus qui sotvit Jesum a Deo non esl(I Joan. iv, 3).
C Huncenim sensutn ex veteribus exemplaribus absta-
Cumque Antonius vehemenler insisteret, jam mole-.
stiam non ferentes, ad scelus se durissimum contule- lertint, qui separare volunt ab hominis dispensatione
runt. Millentes etenim quosdam viros , et quod diviniiatem. Quapropter veteres interpretes hoc ip-
rectum estsecuudolocoponenles, interemerunt eum. sum dedignati sunt [ms.Theod., designaverunt J,
Hocfaclura Maceduniauorum, Nestorio majoris per- quia aliqui adulterati sunt hanc epistolam, solvere
a
secuiionis dedit occasionem. Persuasit enim impera- hominem Deo volentes. Esi enim humanitas 376
toribus ut eorum ecclesiae lollerenlur. Quamobrem copulata divinilali, et jam iiorisuut duo, sed unura.
Ilac ratione confidenles antiqui, Mariam Dei non ti-
Constantinopoli cis ecclesia ablata est anie muruui
veterem posita civitatis, et in Cyzico, et alioepluritnse muerunl dicere Genitricem.Eusebius Pampbili enim
in : lertio libro de Vita Consuntini, dixit: Etenim et ge-
quas habebant Hellesponto quorum aliqui ad
ecclesiam confugerunt, in consubstantialitatis fide nerationem sustinere qui nobiscum est Deus propter
consentientes. Sed, sicut ait Scriptura, Ebriosis nos voluit; et locus ejus incarnataa generalionis
vinum non deest, nequecontentiosis lites: sicquoque \ nominalus est apud HebraeosBethleem. Quamobrem
Nestorio amanti persecutiones evenit ut persetjue- et Helena Augusta Deo amabilis, locum amplum, ubi
retur sempcr Ecclesiam Dei. SOCRATES /t°6.vn, cap. Dei Genitrix peperit, memoriis mirabilibus adornavit,
D hanc sacralissimam speluncam decenter irradians. Scd
31, p. 372.
Origenes in primotomode Epislola Pauli aposloli ad
Erat cum eo Anaslasius presbyter ab Anliochiai Romanos, ait: Quomodo Dei genilrix dicatur, latius
pariter desiinalus, quein uirais honorabat, et veluti animadverte. Apparet igilur Nestorium ignorasse
consiliarium habebat in causis. Aliquando igilur co- lectiones antiquorum. [Quapropter a, sicut dixi, in
raro ecclesia Anastasius docens, ait: Dei genitricemi sermone solo raoratus est, et non solum eum sermo-
Mariam nullus apjellet. Maria enim homo fuit, et' nem ex animo dedit.sed etiam oronino Deum esse qui
Deum ab homiue generari nimis impossibile est. Hoc: natus est denegavit. Nos enim fatemur quoniam qui
cum audilum fuissei, pluriinos clericorum etlaicorumi de sancta Virgine natus est, crucifixus cst, Domiuus
pariter confurbavit. Olim namque didicerant Deum1 est gioriae, sicut dixit Apostolus : Si enim eognovis-
pariter et hominem Cbristum, et nullatenus etimi sent, nunquan Dominumglorim crucifixissenl (I Cor.
per dispensationem velut hominero a divinitate> ii, 8). Porro Nestorius dicit: Noli gloriari, Judaee ,
separari, credentes aposiolicae voci quae dicit : Ett non crucifixisti Deuro: lanquam ipse Dominus glorisa
« Haecdesunt apud Christophor. et Vales.
1207 M. AURELIICASSIODORI 120»
idem non sit Dcus.] Nan quia purtim non dicit ho-_A Cyrillum, tanquam seditionis aucforem, eo quod sic
minem Christum, sicut Photinus aut Paulus Samo- ferventissime Nestorii fecisset damnalionem. Porro
satenus, etiam homiliae quas fecit ostendunl. Nus- Cyrillus cum Juvenale volens se ulcisci contra Joan-
quam enim Dei verbi subsistenliam perimii; sed nem, damnavit eliam ipsum. His tali mixtione con-
ubique id subsistereconfitetur, ethaberesubslantiam, fusis, cognoscens Ncstoritis contcntionem ad quam-
non sicut Photinus et Samosatenus ejus exislentiam dam perniciem pervenisse, Dei Genitricera Mariam
perimentes. Hoc eniro et Manichacia Montano dog- vocabat, dicens : Dicatur, inquil, eliairi Dei Genitrix
maiizare praesumunl. Sic igilur Neslorium egoinvenio Maria, et ea quse afferunt (risiiliam conquiescant. Sed
sapuisse ex ejus libris. Non crgo mediocrem concus- nullus eum ex poenitentia talia dicentem suscepit.
sionem orbi terrarum lepidissima Neslorii ratiocina- Quapropter hactenus damnaius, ct in exsilium mis-
tio concIUvil. SOCRATES , /i6. vn, cap. 32, p. 573. sus, Oasin inhabiiare dignoscilur. Hunc ergo ter-
Inlerea comigit scelus quoddam in ecclesia prove- minum tunc synodus habuit. Quae gesta sunt consu-
nire. Servi qtiidam potentium genere barbari, domi- latu Bassi et Antiochi (An. Dom. 451), 18 die Junii
num crudelem experti, ad ecclesiam confugerUnt, et meusis. SOCRATES, lib. vn, cap. 33. Edit. Chritt. Va-
porlantes gladios ingressi sunt ad altare. Cumque les. cap. 34, p. 376.
rogarentur, exire nullo modo voluerunt; sed impe- B I CAPUT VI.
diebant solemnia celebrari, plurimis dicbus gladios
tenenles evaginatos, et parati se vindicare; et omni- QuomodoJoannes AntiochenusCyrillum damnaverit.
Porro Joannes veniens Anliochiain, et plurimos
hus ad eos accedentibus insistebani. Qui postremo
iininn clericum perimentes et alium vulnerantes, episcoporum colligens, damnavit Cyrillum, cum jam
in Alexandria. Post paululum vero tempus ini-
eiiam semelipsos intereroerunt. Quo facto quidain esset
roicitias resolventes, ad gratiam siint rcgressi, et sedes
transeuntium hoc scelus nihil boni Ecclesiae signifi-
alterutris reddiderunt. Post damnationero vero Ne-
care praedixit; nec veritate privatus est. Significabat
dura Constantinopoli lurba contra Ecclesiam
enim populi divisionem et dejectionem ejus qui storii,
facta est. Divisus est namque populus propter tepi-
ftierat causa divisionis. SOCRATES, lib. vn, cap. 33,
dum ejus, sicut dixi, tractatum. Clerici tamen om-.
p. 575.
nes cororouni decreto eurn analhemalizaverunt. Sic
CAPUT V. enim nos Christiani contra blasphemos prolatum so-
De Ephesino concilio conlra Nestorium. lemus appellare decrelum : quando id veluti in roar-
Non multo posl tempore, jussio principalis episco- more scriptum, manifestum cunctis ostendimus. So-
pos undique ad Ephesum convenire prsecepit. Mox *| CRATES, lib. VII,cap. 35, £dt'l. CArisl. Vales. cap.
ergo post paschalem feslivitatem, Nestorius cum 34, p. 377.
maxima multitudine venit ad Ephesum, invenitque CAPUT VII.
pluriroos episcoporum ibi fuisse collectos. Porro Cy- De ordinatione Maximiani Conttanlinopoli.
rillus Alexandrinus modicum retardatus, circa Pen- His iu provenientibus, dc eleciione episcopi quse-
tecosten occurrit. Quinla vero die post Pentecosten, stio rursus exorU est, et multi Philippum, cujusjam
el Juvenalis Hierosolymorum venit. Porro Joanne feci memoriam,plurimi Proclura eligebant. Poluitque
Antiocbeno urdante, movebant praesentes episcopi Proclus lenere
pontificnlum, nisi quidam procerum
quaestionem. Cyrillus autem Alexandrinus epi- prohibuissent, dicenles regulnm ecclesinsticam non
scopus deflorationes quasdam librorum Neslorii fa- permittere cum qui alterius civitatis episcopus nomi-
ciebat, eum turbare volens. Etenim erat inimi- nalus est, 377 ad alleram migrare civiutem; quod
cus ejus. El cura plurimi Deum confiteanlur esse dictura populos revocavit. Cumque quatuor transis-
Jesum : Ego, inquit Nestorius, bimesirem et tri- sent menses post Nestorii damnntionem, Maximianus
mestrcm [ Al., bitrem el Irinitrem ] neqtraquam ordinatur episcopus, in monachica quidem vita, pres-
confileor Deura. Qua gratia mundus sum a san-
byterorum tamen collegio constiiutus. Is enim opi-
guinc vestroT et amodo ad vos non veniam. Dum D nionem reverendi viri olim habuerat, eo quod pro-
hsec itaque dixisset , cura reliquis congregabalur priis sumplibus monuraenta fabricaret, ut in eis
episcopis qui ejus sentcntiam sequebanlur; prae- religiosorum corpora sepeliret. Erat enim idiota ser-
sentes ergo in duos ordines sunt divisi. Porro Cyril- mone; et sub quiete vivere poiius eligebat. Socrt.v-
lus cum suis facto concilio Nestorium vocavcrunt. TES,lib. vn, cap. 34. Edil. Chriit. Valet. cap.*35,
At ille non obedivit, differens in praesentiam Joaunis p. 377.
Anliocheni. Qui vero circa Cyrillum erant, homilias
Nestorii quas de bac qusesiione prolulerat saepius CAPUT VHI.
relegeiites et ex ipsis judicantes, eum velut Quod episcopiex aliis ad alias Ecclesiat tint mutali.
blasphemantem Dei Filium damnaverunt. Hoc facto, Quia vero quidam dicebant ecclesiaslicam regulam
qui circa Nestorium erant, aliud apud se conciliinn prohibere ne Proclus Constanlinopolitanam leneret
fuis-
facientes, damnavere Cyrillum et cum eo Memno- Ecclesiam, cumCyzici [mts. eted. V., Cizico]
nem, Ephesinae civiutis episcopum. Non vero post set ordinalus, volo pro hac re pauca narrare. Non
muitum venit eliam Joannes Antiochenus episcopus, ciiiin mihi hoc vere dixisse videntur, sed aut invi-
et cognoscens quae getla _unt, indignabatur contra dia facienie, aut iguoranles ecclesiasiicam sanctio-
 1439 HISTORIA TRIPARTITA. LIBERXH. x-10
ncm prohibuerunt, quse frequenter in Ecclesiis uli- A haberet corpus valde debile atque subtile, rogavit
liter far.ta noscuntur. Eusebius itaque Pamphili in Atticum ut cum iri loctim alium constitueret, diccns
sexlo Ecclesiasticac Historise libro, Alexandrum non ob aliam causam nisi propler frigus ea se loca
unius Cappadocise civitaiis episcopum refert, quia niutare velle. Cumque alter pro eo fuisset ordina-
cum vcnisset causa orationis ad Hierosolymam, de- tus, mansit Sylvanus Constsntinopoli, vilam mona-
tenlus sit ab ejus civibus, et in locum Narcissi epi- chicam perfecte cuslodiens. Tanlumque sine ulla
in lanta multitudine
scopi consiitulus, et de caetero omni vilasua ipsi Ec- fuit arrogamia, ut plerumque
clesiae prxsedisse. Sic igilur apud veleres sine ulla civilatis ctiin soleis de sparto procederet. Qtiodam
differentia. deciviute ad aliam migrabat episcopus, tempore transeunte, Trojanse praesui Ecclesiaemori-
dum utilitas evocaret. Oportet auiem etiam ipsam tur; Trojauique veneruni, petentes episcopum.Gum-
Atticus quem ordinare deberet, subito
regnlam huic operi copulari, ul ostendatur quia que cogitaret At
mentiti sunt qui Proclum inthronizare prohibue- contigil ad eum salutandum venire Sylvanum.
runt. ille videns eum, mox cogitare cessavit. Tunc ad
Sylvanum -. Non habes, inquit, ulterius occasionem
Regula xvnt. Si quis episcopus ordinatus ad paro- pro qua ecclesiaslicas curas possis effugere. Troja
chiam in qua ordinatus est minime proficiscilur non non habet frigus : sed ecce apparatus est
£ namque
sua culpa, sed sive populo respuente, aut propter tuo corpori opporiunus a Deo locus. Praepara ergo
qiiamlibet aliam causam non neccssiute factam, temetipsum, et ad Trojam continuo proficiscere.
hunc honore tninisterioque participari tantum, nec
Migratur ergo Sylvanus. Quo facto, miraculum quod
euin misceri rebus ecclesiae, in qua colleclas cele- inler ejus roanus accidit enarrabo. Navis maxima,
brat Ecclesia; sed susiinere quod provinciae syno-
qusegrandes columnas devexit nuper, in littore Tra-
dus suo judicio terminaverit.
jano fabricabatur. Cumque eam ad mare deducere
Haec itaque regula est. Quia vero plurimi episco- voluisseni multis funibus atque populo trahente,
porum ex aliis civilalibus ad alias propter utililates nullalenus movebalur. Quod dum plurimis diebus
temporum suntmigrali, nomina eorum qui stint rou- ageretur, suspicati sunt navem a dsemonio retineri.
tati subdidimus. Perigenes in Pelris ordinatur epi- Tunc ad Sylvanum venientes episcopum, rogaverunt
scopus; el quoniam cive. ejus eum suscipere nolue- eum ut in eo loco daret orationem, credentcs hoc
runt, Romanaecivitatis episcopus jussit eum inthro- modo trahi navem. At ilie humili sermone dicebat
nizari in Corintho melropoli, defuncto ejus episcopo; se esse peccatorem : asserens hoc opus alicujus esse
eique, donec advixil, Ecclesiae prsefuit. Gregorius justi, non tamen suuro. Quem dtim rogassent, venii
Nazianzenus, prius unius Cappadociae civitalis fuit £ ad liltus. Factaque oratione teiigit unurii funem, j'u-
episropus, deinde Nazianzi coustitutus esl. Meletius bensutinsisterent operi cum labore. Tunc illis bre-
in Sebastena prius Ecclesla praefuit, et postea Antio- viter impellentibus, cursim navis ad mare proces-
chiae praesul est consiilutus. Dositheum Seleucia. sit: hoc miraculuro reverentiam illius viri cuneios
episcopum Alexander Antiochenus episcopus in Tar- fecit habere provinciales. Qui dum esset etiain m
sum Cilicise demigrare fecit. Reverenlitis ab Arcis aliis rebus exiuiius, videns clericos eliam de con-
Phoeniciaein Tyrum migratus est [ms. Lyr., migra- tentione
liliganiium negolia facientes, nullum cleri-
vit]. Joannes de Gordo Lydiaemuutus esi in Proco- cum aliquando jutlicare praecepit. Sed petitiones
nesum, el in ea prsesidet Ecclesia. Palladius ab Hel- poslulantium ipse suscepit; et rogabat unum fide-
linopoli muUtur in Asponam. Alexander ab Hellino- lium laicorum, amatoremque jusiitise, ut ipse liti-
poli in Adrianos migraius est. Theosebius ab Apa- gantibus interesset, el terminum juslitiae definiret.
mia Asiaetransfertur in Eudoxiopolim, quae dodum Ob quam rem maxiroam apud omnes gloriam con-
Salambria vocabatur. Polycarpus de urbe Antapri- secutus est. Cum igilur Maximianus in urbe Con-
stena Mysisein Nicopolim Thracise mutatus est. Hie- stantinopolilana ordinatus fuisset episcopus consu-
rophilus de Trapezapoli Phrygise inigralus est in latu Bassi et Amiochi (An. Dom. 431) quinta et vige-
Plutinopolim Thraciae. Oplimus ab Argadamia Phry- .n sima die metisis Octobris, eausae ccclesiaslicoequie-
giae in Antiochiam Pisidioe migratur. Sylvanus a verunt. SOCRATES, /t'6. vn, cap. 56. Edit. Chriit.
Philippopoli Tbraciae muiatur in Troada. Tanlos Vates. cap. 37, p. 381.
igilpr quantos ad praesens invenimus ex propriis ci- CAPUT IX.
vit itibus ad alias migrasse, nos memorasse sufficiat. 378
Dc Sylvano lamen, qui ex Philippopoteos Tbraciae Quomodoapud Cretam, quodam Judmo dicenlese esse
Moysen, plurimi Judmorum deceptionesint mortui,
in Troada migralus est, utile judico pauca narrafe. el reliqui facli sint Christiaui.
SOCRATES, /t'6. vii, cap. 35. Edit. Christ. Vales. cap. Circa hoc lempus multi Judaeorum in Creta Chri-
36, p. 378. stiani facti sunt propter hujusmodi passionem. Qui-
Sylvanus quidem rhelor fuit prius Troili sophisiae, dam seductor Judaeus finxit semelipsum esse Moy-
et ad perfectum Christianus, vitamque monachicam sen, et ccelitus destinatum ut Judaeos illam insulam
diligens. Is enim doctoris pallio uli despexit: quero inhabitantes per mare duceret: ipsum se esse di-
postbaec Atticus episcopus comprehendens, episco- cens qui olim filios Israel per Rubrum mare salvave-
pum Philippopoleos ordinavit. At ille tribus annis rat. Circuibal itaque toto anno unamquamque illius
in Tbrocia degcns, nec frigora fcrre valens, cum insulse civitatero, suadebatque Judaeis ut crederonl:
 12H M. AURELH CASSIODORI *2I2
mnnens ut omnes pecunias atque possessiones relin- AS^CRATES,lib. VII,cap. 39. Edil. Chrisl. Vales. cap.
querent, cum utique deducti per siccum mare, ad 40, p. 385.
repromissionis gaudia pervenirent. Al illi hac spe CAPUT XI.
capti, omne opus proprium negligebant, contemnen- De conversalioneet moribusProcli.
tes etiam possessiones suas, et dimittenles eas qui- Proclus ab aetate prima lector fuil, apud doctores
buscunque personis. Cumque venisset dies quam de- lamen observans zelator quoque in rbetoricn. Qui
signaverat seduclor ille Judaeus, eo praecedenle se- dum ad perfectam venisset setatem, plerumque ciiui
cuebantur omnes cum conjugibus et pueris [ms. Atlico erat episcopo exceptor sermonum ejus. Et
Lyr., filiis]; deduxilquffeos ad quamdani rupem de- dum proficeret, ab Attico diaconus ortlinaiur, pnstea
clivius incunibenlem, jussilque ut tomoruro sche- presbyter. A Sisinnio vero Cyzici consecratur episco-
mate semetipsos cvolverent. Hoc ergo faciebant pus. Haec equidem ei primitus provenerunl, postea
priores. Et cum venirenl ad rupes, repente morie- tbronum ConsUntinopolilanae sortilur Ecclesi*.
bantur, tam dilacerali acuiis rupibus quam in aqua Erat enim vir moribus optimis; et, ab Atlico uliliter
necati. Plures lamen mori potuerunt, nisi, Deo pro- eruditus, orania ejus imitabatur. Sed in isto patien-
videnie, quidam viri Christiani supervenissent pis- lia potior apparebat. Et ille quidem hsereticis se
catores atque negotiatores, qui alios cum necaren " terribilem opportune monstrabal; iste veroomnibus
tur eripientes recreaverunt. Tum malum eorum milis erat, et sic eos potius quani violenler fleclere
stultitise sentientes, alios, ne semetipsos jactu inter- nitebatur : ntillam baeresim fatigare volens, in hac
ficerent, tenuerunt, nuntiantes eorum mortem, qui parte Theodosium imilatus imperatorem. Hle nam-
prius fuerant praecipitati. Qui etiam cognoscenles que judicabal conlra culpabiles imperiali non uti
seductionem, culpabant se, eo quod facile crcdidis- potestale. Hic autem parvipendebat si quis de Deo
senl. Cumque voluissent illum perimere seduclo- non iia saperet sicut ipse. SOCRATES, tib. vn, cap.
rem, comprehcndere nequiverunt. Repente namque 40. JEdij.Christ. Vates. cap. 41, p. 586.
disparuit, deditque suspicionem quia daemon fuerat In his igilur etiam imperator laudabat eum, cum
erroneus, humano sciiemate circumamiclus. Pro hac et ipse veros sacerdotes imitaretur, et neqtiaquam
ilaque passione mulii (unc Cretensium Judoeorumad persequi volentes admitteret. Ego tamen praesum-
Chrislianam conversi sunt fidem. SOCRATRS, lib. vn, ptive dico quia mansuetudine omnes veros sacerdo-
cap. 37. Edit. Christ. Vales. cap. 38, p. 383. les evicerit. Ob quam causam bostes suos citra belli
certamina subjugabat, sicut oslenditur iu Joanne
CAPUT X.
_ et facta post hoc perditione barbarorum.
De magno incendio Conslaniinopoti facto, el morle tyranno,
Maximiani, atque constiiulioneProcli. SOCRATES, /t'6. vu, cap. 41. Edit. Christ. Vales. cap.
586.
Inlerea incendium in civiuie Constantinopoliuna 42, p.
factum paulatim pervenit ad tbermas quac vocantur CAPUT XII.
Achillese,deinde ad locum qui dicitur Pelargus, ita De victoria barbarorum.
ut Novatianoruro comprehenderelur ecclesia. Tunc Post inlerilum namque lyranni, barbari quos ille
ferlur Paulum eorum episcopum inter flammas ec- contra Romanos suum evocaverat in auxilium, pa-
clesiae restiiisse, supplicantem Deo ne ecclesia pari- rati erant Romanorum fines invadere. Hoec audiens
ter cremaretur. Qui locus ereptus est; et haclenus imperator consuete hanc sollicitudinem Deo com-
decima septima die mensis Augustiapud Novatianos misit, et oralionibus oeeupatus cito promeruil quod
colleclio celebralur. Hunc taroen locum non solum quaesivit. Quaeenini provenerunl barbaris enarranda
Chrisliani, sed etiam pagani ex eo tempore vene- sunt. Dux enim eurum nomine Rugas, fulmine per-
rantur. SOCRATES, lib. vu, cap. 38. Edit. Christ. cussus, interiit. Secutaque peslis maximam partem
Vales.cap. 59, p. 384. eorum bominum interemil. Et non solum hoc suffc-
Maximianus igitur curo duos annos et sex menses cit, sed etiam ignis de ccelo descendeus, pluriinos
Ecclesiam gubernasset,defunctus est consulaiu Ario- D qui videbantur remansisse consumpsit. Quaeres bar-
bindaeet Asparis (An. D. 454), die duodecirna men- baros in formidine roagna constituit, non soluin quia
sis Aprilis, in seplimana inajorc jejunioruro, feria conlra gentem Roroanorum fortissimam arroa levare
quinta. Tunc igiiur Theodosius imperator sapienter praesumpserant, sed quia sic eos a forti Deo juvari
causam prospexit ne rursus de episcopalu sedilionis conspiciebant. Tunc enim Proclus episcopus de
quaeuio aut lumtiltus in Ecclesia nasceretur. Cum prophetia Ezechielis coram Ecclesia facieus sermo-
adhuc ergo corpus Maximiani jaceret, praesenlibus nem de collata salute, ab omnibus est laudalus. Cu-
episcopis prsecepitinlhronizare Proclum. Quod etiam jus prophetiae verba sunt haec: Et lu, fiti hominit,
Romani episcopi Coelestiui lilteroe firmaverunt quas propheliza in Gogprincipem Mosochel Tubat. Judico
ad Cyrillum Alexandriaedeslinavit episcopum, el ad enim eum morte, et 379 sanguine, et imbrediluvii,
Joannem Antiocbenum, et Rufum Thessalonicen- et lapidibusgrandinis, el ignem, et sulphur pluam su-
sem : dicens, quia nibil prohiberet altnrius civitatis per eum el omnes qui cum eo sunt (Ezech. xxxvm, 1).
existentem episcopum in aliam demigrari. Inlbroni- El. post pauca : Et scient quia ego sum Dominut.
zatus igitur Proclus exsequias Maximiani corporis SOCRATES, lib. VII,cap. 42. Edit. Christ. Valei. cap.
celebravit: de quo leropus est ut pauca dicamus. 43, p. 387.
1213 CHRONICON. 1214
CAPUT XIII. A clesiaeNovatianorura episcopum, dicens : Si vixero,
Quomndojilia Theodosii Valentinianosil juncla. roibi redde; si mortuus fuero, hic invenietis quis
Igitur imperatori propter suam mansuetudinem et debeat ordinari. Post cujus obituin tertia die resi-
alia plurima praestitit Deus, quorum uuum illud est. gnanies, et Marciani nomen invenientes, ejusque
Erat ei fiiiaex Eudoxia, nomine Eudoxia. Hanc Va- iaudantes eleclionem, sine ulla mora miserunt in
lenlinianus consobrinus ejns, Ilesperiarum partium Tiberiadem Phrygiae, ubi tunc habitabat. Et cora-
ab eo factus imperator, petiit uxorem. Curoque prehensum deduxerunt vicesima prima die ejtisdem
Theodosius annuisset, cogitabat in medio quodam niensis, et ordinaverunt episcopum. SOCUATES, /t'6.
itineris loco nuptias celehrare. Placueratque ut vn, cap. 45. Edi'.. Christ. Vales. cap. 46, p. 389.
Tbessalouicnm ambo venirent. Inter haec nunliavit CAPUT XV.
Valentinianus ne fatigarjtur Theodosius; ipse eiinn QuomodoEudoxic uxor imperatoris Hierosolymamsit
venturum se Constantinopolim comproinisit. Cum- profecia.
que ergo partes munisset Hesperias , Consi»i..iinopo- Theodosius igitur imperalor pro beneficiis a Deo
lim venit ad nuptias. Quibus celebralis ronsulatu sibi collatis, graiias referebat, plurimis bonoribus
Isidori et Senatoris (An. Dom. 456), uxore suinpta Christo sua vota compeusans, conjugemque suam
reversus est. SOCRATES, /i6. vn, cap. 43. Edit. Christ. g Eudoxiam ad Hierosolymam deslinavit. Hoc enim
Vaies. cap. 43 et 44, p. 388. et ipsa votum habuerat, si filiam videret nuptam.
CAPUT XIV. Quae tam Hierosolymis ecclesias constilutas quam
civitales posius honoravit, et cum per-
Quomodo corput Joannii episcopi si! Constantinopo- per singulas
lim revocalum. geret, et cum denuo remearet. SOCRATES , /t'6. vn,
Non multo post episcopus Proclus eos qui propter cap. 46. Edit. Christ.Vales. cap. 47, p. 390.
Jonmiis depositionem segregabantur, Ecclesiae re- CAPUT XVI.
8tituit. Sapienliaqne sua eorum inilignvit trislitiam Quod Proclus Thalassium senalorem auctoritate sua
hoc modo. Corpus enim Joannis in Cumajiis sepul- CmsaremCappadocia;fecerit episcopum.
tum, tricesimo quinto anno post dcpositionem, Proclus autem episcopns codem tempore, seplimo
Consuminopolim jubente imperatore revocavil, et decimo imperatoris Theodosii consulaiu (An. Dom.
publice dirulgatum in ecclesia Apostolorum multo 439), rem mirabilem operalus est, quam nullus
honore recondidit. Quod aclum est decimo sexto prioruro fecit episcoporum. Cum enim Firmus epi-
consulatu Theodosii (An. Dom. 458), 17 Jauuarii scopus CoesareieCappadocias mortuus fuisset, ade-
mensis die. SOCRATKS, /i6. vn, cap. 44. Edit. Chrisl. rant Caesarienses, petentes episcopum. Cumque co-
Vales. cap. 45, p. 388. C gitarel quern eis brdinare debuisset, conligit ul ad
Paulus quoque Novatianorum episcopus eodem eum salutandum die sabbato senatores universi ve-
consulaiu, 20 Julii mensis die, defunctus est. Qui nirent. Inter quo< Tbalassius, qui pracfecturse llly-
cum segrotarel, nec disetam consuetara iransgressus rici admini-lraverat dignitatem. Cumque futurus es-
esi, nec orationes solitas praitermisit. Cumque es- set, sicut habebat fama, ut Orientalem regeret prse-
set niorti vicinus, evocavit omnes clericos suos di- fecturam, missa mauu Proclus pro praefecturaedigni-
ceus : Cogiute episcopum eligere donec vivo, ne late episcopaium ei Csesarianse civitatis imposuit.
posthaec turbas Ecclesise noslrae sustineant. Illis HSJCquidem in Ecclesia illo tempore gerebantur.
vero ei potius electionem danlibus, Paulus ait: Nos autem hic terminurn faciamus historiae, in pace
Ergo scriptam mihi hujusmodi daie professionem, gubernari cunctas Ecclcsias exorantes. Nos ergo, o
quia ipsum eligatis quem ego decrevero. Quibus hoc sacratissime homo Dei Theodore, tuam complevimus
facientibus atque subscribentibus, Marciani presby- jussionem, fineni facientes historiae, in anno se-
teri nomen in charia conscripsit atque signavit. cundo trecenlesimae quintoe olympiadis, consiilatu
Fecitque priores similiter signare presbyteros, eam- decimo septimo imperatoris Theodosii. SOCRATES,
que charlain apud Marcum deposuil, Scylharum Ec- /i6. vii, cap. 47. Edil. Christ. Vales. cap. 48, p. 391_

M. AURELII GASSIODOM

CHRONICON,

AD THEODORU-rl REGEM.

PRJEFATIO.
380Sapiflnliaprincipali,quasemper magoa revol- Bfaslis veritatis pristinse veriutem. Parui libens prse-
vitis, in ordinem me consules digerere censuistis: ut ceptis, et librarioruin varietate delersa, operi fidem
qui annum ornaveraiis glorloso ouwinc, reddereus historicte auctoritatis impressi; quatenus vester ani-
1215 M. AURELIl CASSIODORI 1216
mus per illuslres delectatus eventus, blando com- . miam feritatem, qui corporis magnitudine parique
pendio longissimam mundi percurrat aetatem. animi saevitia praevalentes, humanitatis jus omne
Ab Adam primo homine usque ad diluviura, quod confuderant.
facium est sub Noe, colligunliir anni -242. Et a diluvio nsque ad Ninum, qui primus om-
Diluvium aulero factum est propler gigamum ni- nium apud Assyrios regnavil, anni sunt 899.

CHRONICON.
REGES ASSYRH. Hujus imperii annn 25 Troja capta est, ad quem
Ninus iuque regnavit apud Assyrios annis 52. /Eneas profugus venit, faciusque gener ejus, ei suc-
Hujus imperii anno 43 natus est Abraham. Is etiam cessil in regnum.
condidit Niuiven. yEneas post 8 annos Trojse captae regnavit in Italia
Semiramis uxor Nini regnavit annos 42. HaecBa- annis 3.
bylonis. muros instaurasse memoratur, non ouod Ascanius filius ejus regnavil annis 38; qui Alba.
condiderit. jg num [Cusp., Albam Longam) condidit.
Ninias filiusNini et Semiramidis regnavit annis 38. Silvius /Eneae filius de Lavinia regnavit annis 29.
Arius regnavit annis 30. Hujus lemporibusliomerus poeta fuisse memoralur.
Arelius regnavit annis 40. -Eneas Silvius regnavil annis 31.
Xerxes, qui et Baleus [ed. Niv. et Orry., Bala- Hujus temporibus Hebraeorumre.x David Hieroso-
neus], regnavit annis 30. lymis regnat.
Armametres regnavit annis 38. Latinus Silvius regnavit annis 50.
Bolechus [Cusp., Belochus] regnavit annis 35. Hujus temporibus Amazones Asiam vaslaverunt.
Baleus regnavit annis 52. Carthago condita est a Carchedone Tyrio, ut quidam
Altadas regnavii annis 32. dicunl. Sflomon quoque fiiius David regnans Hiero-
Hujus temporibus fuit Prometheus virsapiens. solymis, lemplum famosissimum condit.
Mamithus regnavit annis 30. Alba Silvius regnavit annis 39.
Manchaleus [Cusp., Magelaus| regnavit annis 30. .Egyptius Silvius regnavit annis 24.
Hujus temporibus Allas frater Promethei praeci- Capys Silvius regnavit annis 28.
puus astrologus habelur. Capetus [Cutp., Calpetus] Silvius regnavit annis 13.
Spherus [ed. Niv. el Onuph., Iphereus] regnavit G ( Tiberinus Silvius regnavit annis 8.
annis 20. Agrippa Silvius regnavit annis 40.
Mamylus regnavit annis 30. Aremulus Silvius regnnvit aunis 19.
Sparetus regnavit annis 40. Hujus lemporibus Lycurgus apud Lacedaemonas
Hujus temporibus a Cecrope rege Athenae sunt jura composuit.
conditae. Aventinus Silvius regnavit annis 37.
Ascades [Cusp., Astacades] regnavit annis 40. A quo mons Romanoruro, quia ibi sepultus est,
Hujus temporibus Moyses in raonle Sina divinara nomen accepit.
suscepit legem. Procas Silvius regnavit annis 23.
Amynthes regnavit annis 45. Aroulius Silvius rcgnavit annis 44.
Hujus temporibus Jesus successor Moysis terram Qui fratrem suum Numitorem regno expulit, cujus
Palsestinorum Judaeaegenti distribuit. tempora isti sunt applicila.
Belocbus regnavit annis 25. REGES ROMANl.
Bellepares [Cutp., Belopares] regnavit annis 30. Romulus regnavit annis 38. A quo Roma condita
Lamprides regnavit annis 32. est, etex Latinis Romani sunl [Al. ed.,cond'ui] nun-
Sosares regnavit annis 20. 1 cupati. Hic priroum cenlum constituit senalores.
**
Hujus temporibus equus velocissimus Pegasus in- Hujus temporibus Syracusae et Catiua in Sicilia
venilur. condilx suni.
Lampares regnavit annis 30. Numa Pompilius regnavit annis 41.Qui duos men-
Panias regnavit annis 45. ses anno addidit, Januarium et Februarium, cum ante
Sosarmus regnavit annis 19. hunc decem tantum menses apud Romanos fuisseni.
Hujus lemporibus Argnnaiilarum navigatio et Or- Capitolium quoque a fundamentis conslruxit. Cujus
pheus Thrax musicus opinabilis habetur. etiara leraporibus sibylla in Samo insignis babita est.
381 Mithreus regnavit annis 27. Tullus Hostilius regnavit annis 32. Qui primus
Hujus temporibus Hercules alhleticam exercuit, et apud Romanos purpura usus est.
Priamus apud ilium regnat.
Hujus temporibus Chalcedon conditur, ct Byzan-
Per bos igilur reges Assvriorum colliguntur anni 852.
tium, quse nunc Constantinopolis appellalur.
REGES LATINI. Ancus Martius regnavil annis 23. Qui sexlo decimo
Lajinus rcgnavit anois32. Aquo Latini sunl appellati.. milliario ab urbe Roma, Osliam condidit.
1217 CHRONICON.
Tarquinius Pri9cus regnavit annis 37.
Hujus temporibus Massilia in Galliis condita est.
Ser. Tullius regnavit annis 54. Qui prirous censum
instituit civium Romanorum.
Hujus lemporibus apud Persas Cyrus primuro re-
gnare coepit.
Tarquinius Superbus regnavit annis 55.
Hujus temporibus Pythagoras physicus philosophtis
clarus habetur. Expulso autem Tarquinio, bini con-
sules coeperunt pro uno rege annis singulis admi-
nistrare rempublicam.
HINC CPNSULES.
L. Junius Brulus et L. Tarquinius Collatinus.
Hi annum integrum minime tenuerunt ad peragen-
dum tempus aliis subrogatis, id esi, P. Valerio, Sp.
Lucretio, et Horalio Pulvillo.
P. Valerius n [Cusp., Valer. Publicola] et T. Lu-
cretius.
[Cusp., Pub. Valerius ni et Marcus Horatius n.]
Sp. Largius et T. Herminius.
P. Valerius ni et P. Posthumius.
P. Valerius tv et T. Lucrelius n [Cusp., Lucret. sunt.
Tricipitinus].
Agrippa Menenius et P. Posthumius n.
Opiter Verginiuset Sp. Cassius.
Poslhumius Cominius et T. Largius.
His coss. dicuior primus T. Largius et magister
equilum Sp. Cassius ordinantur.
Ser. Sulpicius et Manlius Tullius.
T. ASbutiuset L. Velusius.
Q. Cloeliuset T. Largius u.
A. Sempronius et M. Minucius [Cusp,, Minut. Au-
gurinusj.
A. Posthumius et T. Verginius.
App. Claudius et P. Servilius.
C. Verginius et T. Vetusius.
Sp. Cassius n et Posthuminius Coroinius n.
T. Geganius ct P. Minucius.
M. Minuciusn et A. Sempronius.
Sp. Nautiuset Sex.Furius.
T. Sicinius [Al., Siccius] et C. Aquillius.
S. Cassius et Proculus Verginius.
Ser. Cornelius ct Q. Fabius.
L. .Emilius el K. [Cusp., Ceso] Fabius.
M. Fabius et L. Valerius.
Q. Fabius u et C. Julius.
K. [Cusp., Ceso] Fabius n et Sp. Furius.
M. Fnbius n et Cn. Manlius.
K. [Cusp., Ceso] Fabius HIel T. Verginius.
L. .Emilius n el C. Servilius.
C. Horaliusel T. Menenius:
A. Verginiuset Sp. Servilius.
C. Nautiuset P. Valerius.
L. Furius et C Manlras.
L. .Emilius m et OpiterVerginius.
L. Pinarius et P. Furius.
Ap. Claudius et T. Quinctius Capitolinus.
L. Yalerius u et Tit. .-.miliis.
T. Numiciu.et A. Vergintus.
1218
A T. Quinctius n et Q. Servilius.
T. vEmiliusn et Q. Fabius.
Q. Servilius u et Sp. Posihumius.
Q. Fabius u et T. Quinclius m.
A. Poslhumius Albus et Sp. Furius.
L. /Ebuiius et P. Servilius.
L. Lucrelius Tricipiiinus et T. Veturius Gerainus.
P. Volumnius et Ser. Sulpicius.
C. Claudius et P. Valerius n.
Q. Fabius in et L. Cornelius Maluginensis.
L. Minulius el L. Naulius.
Q. Minucius et M. Horatius Pulvillus.
M. Valerius et Sp. Verginius.
G. Velurius el T. Romilius.
382 SP- Tarpeius et A. Aternius.
B His coss. legali Athenas missi ad leges descri-
bendas.
P. Curiatius et Sex. Quinclilius.
T. Meneniuset P. Sestius.
Hoc tcmpore a coss. ad decemviros translatum im-
periuro est, per quos 3 [Cusp., duobus] annis admi-
nistrata respublica est, atque iterum consules creati
L. Valerius et M. Horatius.
L. [Cusp., Sp.] Herminiiis et T. Verginius.
M. Geganius et C. Julius.
T. Quinctius iv et Agrippa Furius.
M. Genucius et T. Curiacius.
L. Papirius et L. Sempronius.
M. Geganius n et T. Quinctius v.
G M. Fabius et Posthumius jEbutius.
C. Furius Pacilus et M. Papirius Crassus.
Proculus Geganius el L. Menenius.
T. Quinctius vi el Agrippa Menetuus.
[Cuspinianus hoc anno pro consulibustribunos mili-
lum crealos notal.]
M. Geganius III el L. Sergius.
M. Cornelius Maluginensisel L. Papirius Crassus.
G. Julius u et L. Verginius.
C. Juliusm et L. Vergiuius n.
[Duobusannis sequentibutcreali tunt pro consulibus
tribuni mililumex Cuspin.]
T. Quinclius Pennus, et Cn. Julius Mento.
L. Papirius Crassus, ct L. Julius.
L. Sergius u et Hostitis Lucretius. .
A. Cornelius Cossus, et T. Quiiictius Pennus u.
C. Servilius Ahala, et L. Papirius Mugillanus.
[Cuspin. hic adnolat tribunosmilitum per tres annos
consulari poleslatecrealos.]
C. [Cusp., A.] Sempronius, et Q. Fabianus Vibu-
lanus.
[Hoc anno pro consulibusiterum tribuni militum, ex
Cuspin.]
M. [Cusp., Cn.] Fabius Vihulanus, et T. Quinctius
Capitolinus.
[Per septemannos tribunospro consulibuscrealosait
Cuspin^]
M. [Cusp., A.] Cornelius Cossuset L. Furius Medul-
linus
1219 M. AURELII CASSIODORI
Q. Fabius Ambuslus et C. Furius Pacilus.
M. Papirius et C. Nautius [Cusp., Naut. Rulilius].
M. .Emilias et C. Valerius [Cusp.,Valer. PolinusJ.
Cn. Cornelius el L. Furius u.
[Pro consulibustribunos mililum sequentibusquinde-
cim annis creatotrecensetCuspin.]
L. Lucreiius et Ser. SulpiCiusCamerinus.
L. Valerius Polilus et M. Manlius.
His coss. post Urbem captam redeunies Gallosdux
Romanus nomineCamillus exstinxil;de quibus Irium-
pbans in Urbe, quasi et ipse patriaecondilor, Romu-
lus meruit nuncupari. Tunc digniutes mulatae sunt, tanusj.
et in loco consulum per annos 17 tribuni militares fue-
runt, quibus ob insolentiam remotis, perannos4 pnte-
sus consulum tribunorumque cessavit. Deinderursus
tribus annis per tribunos militares est adminisirala -B L. Papirius IIIet Qu. Aulitis Cserrelanus.
respublica: post annuin 24 reversa est dignitas con-
sularis.
L. Sextius de plebe, et L. ___miliusMamercus pa-
iricius.
L. Genucius et Q. Servilius.
C. Sulpicius Petieus et C. Licinius Stolo.
Cn. Genuciuset L. .Emilius Mamercusn.
Q. Servilius Ahala et L. Genucius.
C. Sulpicius u et C. Licinius.
C. PceteliusBalbus et M. Fabius Ambustus.
M. Popilius Laenaset Cn. Manlius.
C. Plautius et C. Fabius.
C. Marcius et C. Manlius.
M. FabiusAmbustus u et M. Popilius Laenasu.
C. Sulpicius Peticus ui et Marcus ValeriusPubli-' agros publicsefaciae.
cola.
M. F.ibius lii et Titus Quinctius.
C. Sulpicius iv et M. Valerius u.
P. Valeriuset C. MarciusRutilus n.
C. Sulpicius Peticus et T. Quinclius Pennus.
M. Popilius iii et L. Cornelius Scipio.
L. Furius Camilluset Ap. Claudius Crassus.
M. Valerius Corvinuset M. Popilius Laenasiv.
T. Manlius Torquatus et C. Plautius.
M. Valerius n et C. Poeteliusn.
M. Fabius Dorsoet Ser. Sulpicius Camerinus.
C. Marciusni et Tit. Manliusu.
M. Valerius iu et A. Cornelius Gossus.
C. MarciusRutilus et Q. Servilius.
C. Plautius Het L. _Emilius Mamercus.
T. ManliusIII et P. DeciusMus.
Tit. jEmilius Maraercuset Q. Publilius Philo.
L. FuriusCamillus et C.Macnius[Ctup.,MseniusNe-
pos].
His coss. rostra navium de Antiatibus in foro fixa
sunt.
C. Sulpicius Longus et P. .Elius Paelus.
L. Papirius Crassus et K. Duilius.
M. Valerius iv et M. Atilius Regulus.
Tit. Veturius et Sp. Posthumius.
A. [Cttsp., L.] Cornelius II el Cn. Domitius.
a Hi 4 coss. in edit. Cusp. ei Onuphrii reperiuntur; non autem in edit. Forner. et Bross.
1220
A His coss. pax cum Alexandro rege Epyri facta est.
M. Claudius Marcelluset C. [Cusp.,1.] Valerius.
L. Papirius Crassus u ct L. Plauiius Venno.
L. .Emilius Mamercuset C. Plautitis.
C. Plautius Proculus et P. Cornelius Scapula.
L. Cornelius Lentulus et Q. PubliliusPhilo u.
C. Pceielius m ei L. Papirius Mugiilanus [Cusp.,
CursorJ.
His coss. Alexandria in jEgypto condita est.
L. Furius Camiliusn et Junius Brutus Saeva.
C. Sulpicius Longus n et Q. Aulius [Cusp., Cere-
Qu. Fabius \Cusp., Rullianus] etL. Fulvius.
T. VeturiusCalvinus u et Sp. Posthumius n.
L. Papirius u et Qu. Publilius Philo ur.
M. Foslius [Cusp., Fulvius] et L. Plautius Venno.
G. Junius Bubulcuset Q. .Emilius Uarbula.^
Sp. Nautiuset M. Popillius. [Cusp., Lenas].
L. Papirius Jun. et Qu. Publilius [Cusp., PubliusJ.
M. Pcetelius [Cusp., LiboJet C. Sulpicius.
L. Papirius Cursor et C. Junius Bubulcus u.
M. Valerius et P. Decius.
His coss. per Ap. Claudium censorem via facta,
el aqua inducta est quseipsius nomine nuncupantur.
C. Junius Buculcus IIIet Q. .Emilius Barbula n.
Q. Fabius n et C. MarciusRutilus.
Q. Fabius IIIel P. Decius [Cusp., Mus] u.
App. Claudiuset L. Volumnius.
[Cusp. hmc ponit sub seqq.coss.] His coss. viaeper
P. Cornelius Arvina et Q. Marcius Tremulus.
L. Posthtiroiuset Ti. Minucius.
P. Sulpicius Saverrio et P. Semproniu. Sophus.
L. Genucius el Ser. Cornelius.
M. Livius [Cusp., DexterJ et L. -Emilius.
M. Valerius et Q. Appuleius.
383 " P- Sulpicius Severrio et P. Sempronius
Sophus.
a L. Genucius et Ser. Cornelius.
1 M. Livius et L. /Emilius.
a M. Valerius et Q. Appuleius.
M. Fulvius Pajtus et T. ManiiusTorqualus.
L. Cornelius Scipio ei Cn. Fulvius.
r. Qu. Fabius Maximus[Cusp., Rullianus] iv et P.
Decius Musm.
L. Volumniusn et Ap. Claudius.
Qu. Fabius [Cusp., Maximus]v el P. Deciusiv.
L. Postbumius Megelluset M. Altilius Regulus.
L. Papirius Cursor et Sp. Carvilius.
Q. Fabius Gurges et D. Junius Brutus Sseva.
L. Poslhumius et C. Junius.
P. Cornelius Rufinus el M. Curius Dentatus.
M. Valerius et Q. Caedicius.
Q. Marciusel P. Cornelius.
M. Marcelluset C. Nauiius.
M. Valerius et C. JEYius.
__2i CHRONICON.
C. Clatidiuset M. .Emilius.
C. Servilius et LuciusCcelius[Cusp., CaeciliusMe- bellum Romanis parans occisus est. Hic solitus est
lellus].
P. Cornelius Dolabeliaet Cn. Doraitius.
C. Fabricius et Qu. jEmilius.
L. -Emilius et Q. Marcius.
P. Valeriuset Ti. Coruncanius.
P. Sulpicius et P. Decius.
C. Fabricius el Q. .Emilius.
P. Cornelius et C. Junius.
Q. Fabius etC. Genucius [Cusp., GurgesJ.
M. Curius et L. Leniulus.
Ser. Cornelius [Cusp., Merenda] et M. Curius
[Cusp.,Dentaiusiu].
C. Fabius el C. Claudius [Cusp., Cannia n].
L. Papirius Cursor et Sp. Carvilius.
C. Quinciius ei L. Genucius.
C. GenuciusnetCn. Comelius.
P. Semproniuset Ap. Claudius.
M. Atliliusel L. Julius Libo.
D. Junius et N. Fabius.
[Cusp., Q. Fabius et L. Manulius.J
App. Claudius, et Qu. Fulvius.
M. Valeriusei M. Otacilius.
L. Posthumius et Qu. Marailius.
L. Valerius et T. Olacilius.
Cn. Cornelius et C. Duilius.
C. Aquillius et L. Coruelius
A. Atilius Calatinus et Qu. Sulpicius.
C. Corneliuset C. Atilius Serranus:
Q. Csediciuset L. Manlius.
M. .Emilius-Paulus et Ser. Fulvius nobilior.
Cn. Cornelius et A. Alilius.
Cn. Serviliuset C. Sempronius.
C. Aurelius Cotta et P. Servilius.
L. CaeciliusMelellusei C. Furius.
C. Atilius Regulus et L. Manlius [Cusp., VolsoJ.
P. Claudiuset L. Junius.
. P. Servilius et C. Aurelitis.
L. Caeciliuset Cn. Fabius.
M. Fabius et M. Octacilius [Cusp., Octatius].
M. Fabius et C. Atilius [Cusp., Octacilius].
A. Mantiuset C. Sempronius.
C. Fundanius et C. Sulpicius.
C. Lutaiius Cerco et A. Posihumius.
Q. Lutatius Cattiluset A. Manlius.
C. ClaudiusCentlioet Al. Sempronius.
C. Mamiliuset Q. Valerius.
His coss. ludis Romanis primum tragcedia et co-
mcedia a L. Livio [Cusp. addit AndronicoJ ad sce-
nam data.
T. Seinpronius et P. Cornelius.
L. Cornelius et Qu. Fulvius.
C. Licinius et P. Cornelius.
T. ManliusTorqunlus et C. Atilius.
L. Posthumius et Sp. Carvilius.
Q. Fabius et M. Poinponius.
M. Lepidus et M. Poblicius.
C. Papirius et M. Pomponius.
M. iSmilius et M. Junius.
1222
1A His coss. Haroilcar Hanmbabs pater ro Hispama
dicere quaiuor filios contra P. R. se velut catutos
leoninos educare.
L. Posthumius et Cn. Fulvius.
Q. Fabius n et Sp. Carvilius.
P. Valerius et M. Atilius.
L. Apuslius etM. Valerius.
C. Atilius etL. .Emilius.
T. Manlius ei Q. Fulvius n.
C. Flaminius et P. Furius Philus [Cusp., PiloJ.
M. [Cusp., ClaudiusJ Marcellus, et Cn. Cornelius.
P. Cornelius et M. Minucius.
L. Veturius et C. Lutatius.
Ilis coss. via Flaminia munita et circos faclus qui
] Flamiuius appellatur.
j}
L. Livius et L. .Emilius.
His coss. Hannibal Hamilcaris filius in Hispania
bellum molitur.
P« Cornelius Scipio et Tit. Sempronius Longus.
Cn. Servilius GeminusetC. Flaminius.
L. iEmilius Paulus et C. Terentius Varro.
T. Sempronius Gracchus et Qu. Fabius Maxi-
mus III.
Qu. Fabius MaximusIVetM. Marcellus u [Cusp.,
Claudius.]
Q. Fabius Maximus et Tit. Sempronius Grac-
cbus.
Qu. Fulvius Flaccus m et Appius Claudius Pul-
cher 111.
Q Cn. Fulvius, Centumalus el P. Sulpicius Galba.
M. [Cusp., Claudius] Marcellus m et M. Valerius
Laevinus.
Q. Fabius v et Q. Fulvius Flaccus iv.
M. [Cusp., Claudius] Marcellus iv et Tit. Quin-
ctius.
C. Claudius Nero et M. Livius Salinator.
L. Veturius Philo et Q. CaeciliusMetellus.
P. [Vutp., ComeliusJ Scipio et P. Licinius Cras-
sus.
M. Cornelius Celhegus et P Sempronius Tudv
tanus,
Cn. Servilius Caepioet Cn. Servilius Germinus
M. [Cusp., Aurelius} Servilius GeinimisetT. Clau
_. dius Nero.
Cn. Cornelius Lentulus et P. JEHUSPsetus.
P. Sulpicius Galha ei C. Aurelius Colla.
L. Comelius Lentulus et P. Villius [Cusp., JuliuP
Apulus].
Sex. iElius Pa>tus,et T. Quinctius Flaminius.
[Cusp., Cn. Cornelius et n Minuiius].
P. Furius et M. [Cusp., ClaudiusJ Marcellus.
L. Valerius Flaccus et M. Porcius Cato.
P. [Cusp., Cornelius] Scipio Africanus n et Tit.
Serapronius Longus.
L. Cornelius Merula et Qu. MinuciusThermus.
L. Quinctius et Cn. Domitius Ahenobarbus.
P. Cornelius Scipio Nasica et M. Acilius Glabrio.
L. Cornelius Scipio et C. LaeliusAfricanus.
1225 M.-AURELIl CASSIODORI
M. Fulvius Nobilior et Cn. Manlius Vulso.
M. Valerius Messalaet C. Livius Salinator.
M. «Emilius Lepidus et C. Flaminius.
Sp. Poslhumius Albinus et Q. Marcius Philippus. lum, cum candidalus non esset, consul creatur.
His coss. athlelarum certamina primum a Fulyio
ediia.
384 Ap. Claudius Pulcher et M. Sempronius Tu-
ditanus.
P. Claudius Pulcher et L. Porcius Licinus.
M. Claudius Marcellus et Q. Fabius Labeo.
His coss. Hannibal apud Prusiam veneno periil.
L. /Emilius Paulus et Cn. BaebiusTamphilus.
P. Cornelius Lentulus et M. Baebius Tamphilus.
A Posthumius Albinus et C. Calpurnius Piso.
Q. Fulvius et L. Manlius.
M. Junius et Cn. Manlius.
T. Sempronius el C. Claudius.
Cn. Corneiius el Qu. Petillius.
M. Lepidus et P. Mucius.
Sp. Poslhumius et Q. Mucius.
L. Posthumius Albinus etM. Pepillius.
C. Popillius et P. iElius.
P. Llcinius et C. Cassius.
C. Hostilius Mancinus et C. Atilius.
L. Marcius Philippus et Q. Servilius.
L. Paulus ii [Cttsp., .EmiliusJ et C. Licinius.
Q. -EliusPaelus et M. Junius.
M. Marcellus [Cusp., ClaudiusJ et C. Sulpicius.
Cn. Octavius et Tit. Manlius.
A. Manlius et Q. Gassius.
T. Sempronius et M. Juveutius.
P. Scipio Nasica et C. Marcius.
M. Messala et C. Fannius.
L. Anicitis et M. Cornelius.
C. Cornelius Dolabella et M. Fulvius.
M. jEmilius et C. Popiilius.
His coss. metalla in Macedonia institula.
Sex. Julius et L. Aurelius.
L. Lentulus et C. Marcius.
P. Scipio et M. Claudius.
L. Posthumius et Qu. Opimius.
Q. Fulvius et T. Annius.
fli primi consules calendis Januariis magistralum dicia equilibus et Senatoribus communicaia sunt.
inierunt propter subitum Celtiberiae bellum.
M. [Cusp., Claudius] Marcellus et L. Valerius.
L. [Cusp., LiciniusJ Lucullus et A. Posthumius. D bria.
L. Quinciius et M. Acilius.
L. Marcius et M. Manilius.
Sp. Posthumius et L. [Cusp., CalphurniasJ Piso.
P. Africanus et C. Livius.
Cn. Cornelius et L. Mummius.
Q. Fabius Maximus et L. Hostilius.
Ser. Galba et L. Aurelius.
App. Claudius el Q. Metellus.
L. [Cusp., Caecilius]et Qu. Maximus.
Cn. [Cusp., Servilius] Caepioei Qu. Pompeius.
Cn. [Cusp., Servilius] Caepioet C. Loelius.
Cn. Pisoet M. Popillius [Cusp., LaenasJ.
P. Scipio et D. [Cusp., JuniusJ Brulus.
M. iEmilius et C. Hostilius Mancinus.
1224
A P. Furius et Sex. Alilius Serranus.
Ser. Fulvius et Q. Calpurnius.
His coss. .Emilianus Scipio ob Numantinum bel-
P. Africanus et C. Fulvius Flaccus.
C. Muciuset L. Calpurnius.
P. Popillius el P. Rupilius [Cusp., Sulpicius].
P. Crassus et L. Valerius Flaccus.
App. Claudius el M. Perperna.
C. Sempronius et M. Aquillius.
Cn. Ociavius et T. Annius.
L. Cassius et L. Cinna.
M. jEmilius el L. Aurelius.
M. Plautius et M. Fulvius.
C. Cassius Longinus etC. Sexlius [Cusp., Domi-
B tius].
Q. Caeciiiuset T. Quinclius.
Cn. Domitius et C. Fannius.
His. coss. Sextius oppidum aedificavit, in quo
Aquae Sexliaein Galiiis.
L. Opimius et Q. [Cusp., Fabius] Maxiinus.
P. Manilius et C. Papirius.
L. Caeciliuset L. Aurelius.
M. [Cusp., PorciusJ Calo el Q. Marcius.
L. Cseciliuset Q. Mucius.
C. Licinius Geta el Qu. Maximus.
M. Metelluset M. Scaurus.
His coss. L. Metellus etCn. Domitius censores ar-
tem ludicram ex Urbe removerunt, prscter Latinum
tibicinem cum cantore, etludum talorum [Cusp., ca-
iC lanum].
M. Acilius Balbus et C. [Cusp., PorciusJ Cato.
C. Cseciliuset Cn. Papirius.
M. Livius Drusus et L. Piso [Cusp., Cesunianus].
P. Scipio et L. Calpurnius Beslia.
Sp. Poslhumius et M. Minueius.
Q. [Cusp., CaeciliusJMetellus et M. [Cusp., JuniusJ
Silanus.
Ser. Galba et M. [Cusp., AureliusJ Scaurus.
L. Cassius et C. Marius.
Q. Servillius et C. Atilius Serranus.
His coss. per Servilium Caepionem consulem ju-
P. Rutilius Rufus et C Manilius.
C. Marius n et C. [Cusp., FiaccusJ Flavius Fim-
C. Marius III et L. Aurelius Oresles.
C. Mariusiv et Qu. Lutalius.
C. Marius v et M. Aquillius.
C. Marius vi et L. Valerius Flaccus.
M. Antonius et A. Posthumius.
Q. Melellus et T. Didius.
Cn. [Cusp., Cornelius] Lentulus el P. Crassus.
Cn. Domilius et C. Cassius.
His coss. Ptolemaeus .Egypti rex [Cusp., Cyrenis
morluusj popuium Romanum baeredem reliquit.
P. Crassus el Q. Scaevola.
C.-Ccelius et L. Domitius.
C. Valerius Flaccus et M. Herenmus.
C. Glauttius Pulcber et M. Pcrpenna.
 1225 CHRONICON.
L. Marcius et Sex. Julius.
L. Caesaret C. Rutilius Lupus.
Cn. Pompeiuset L. Porcius Cato.
L. [Cusp., Cornelius] Sylla et Q. Pompeius.
L. [Cusp., CorneliusJ Cinna et Cn. Oetavius.
L. Cinnan et C. Marius vn.
L. Cinna m el Cn. Papirius.
L. Cinna iv et Cn. Papirius n.
His coss. Asiam in quadraginta regiones Sylla dis-
tribuit.
L. Scipio et C. Norbanus.
His coss. Capitolium custodum negligentia coi>
crematur.
_ Cn.
[Cusp., Papyrius] Carbo in et C. Marius.
M. [Cusp., SylviusJTulliuset Cn. Dolabella.
L. [Cusp., Cornelius] Sylla n etQ.Metellus.
P. Servilius et App. [Cusp.,CorneIius]Claudius.
M. [Cutp., /EmiliusJ Lepidus et Q. Catulus [Cusp.,
Luctatius].
M. -Emilius et D. Brulus.
Cn. Octavius et C. Curio.
L. Octavius et C. [Cusp., Aurelius] Colla.
L. Licinius Lucullus et M. [Cusp., AureliusJ. sedenti Csesari diadema renuenli imposuit, atque
Colta.
385 M-LucuIIuset C. Cassius.
L. Gellius et Cn. Lenlulus.
Cn. Aufidius et P. [Cusp., Cornelius] Lentulus.
M. [Cusp., LiciniusJ Crassus et Cn. Pompeius.
Qu. Metellus et Qu. tlortensius.
His coss. a Q. Catulo reparatum dedicatumque>
Capitolium est.
L. Metellus et Qu. Marcius.
C. Piso [Cusp., CalphurniusJ et M. Glabrio.
M. Lepidus et L. Torquatus.
M. Lepidus et L. Voicatius.
L. Caesaret Q. Marcius.
M. [Cusp., Tullius] Cicero et C. Antonius.
D. [Cusp., Junius] Silanus et L. Muraena.
M. Pupius et M. Valerius.
His cuss. Catilina in agro Pistoriensi a C. Autoniui
bello peremptus est.
Qu. Metellus et L. Afranius.
C. [Cusp., JuliusJ Caesar et M. [Cusp., Calphur-
nius] Bibulus.
L. Piso [Cusp., CalphurniusJ et A. Gabinius.
Bis coss. Clodii rogatione Cicero in exsilium eslL91
profectus.
P. Lentulus et Qu. Metellus.
His coss. propier civiles dissensiones per SC. dei peratur.
exsilio Cicero revocatur.
Cn. Lentulus et L. [Cusp., MarciusJ Philippus.
Cn. Pompeius et M. \Cusp., LiciniusJ Crassus.
App. Claudius et L. Domiiius.
Cn. Domilius et M. Messala.
Cn. Porapeius et Q. Metellus.
M. [Cusp., Claudius] Marcellus et Ser. Sulpi-
cius.
L. [Cutjf:, .Emilius] Paulus et M. Marcellus.
L. Leululuset C. Marcellus.
His coss. perniciosse in curia conflanlur de Pom-
PATROL. LXIX.
1226
J peio Csesareque discordiae. Sed C. Julius Csesar de
A
Galliis veniens Pompeium fugavit Italia ; aurum al-
que argeutum Romaede aerario sustulit, ac primus
Roraanorum singulare oblinuil imperium , a quo Cse-
sares Romani principes appellati. Imperavit autem
annis quatuor, mensibus sex. Sub quo hi consules
fuerunt.
IMPERATORES ROMANI.
C JULIUSC£SARI.
C. JuIiusCsesarn et P. Servilius.
Q. Fusius et P. Valinius.
His coss. Caesar Pompeiura Pharsalico prselio
superavit; Pompeius fugiens in _£gyptum occisus est
[Cusp., a Theodoto milite].
-. C. Julius Csesar m et M. [Cusp., .Emilius] Le-
3
pidus.
C. Julius Csesar iv et Fabius Maximus.
His coss. C. Julius Caesar per quatriduum triuiu-
phavit.
C. Julius Caesarv et M. Antonius.
Wis coss. M. Antonius Lupercalibus sella aurea
idibus Martiis Caesar in Pompeiana curia occisUs est;
cui successil Octavianus Caesar, qui regnavit annis
quinqiiaginta sex, mensibus sex. Per quae tempora
hi consules exstiterunt.
OCTAVIAKUS ACGUSTOS II.
C. Pansa et A. Hirtius.
Itis coss. Caesar Octavianus, Antonius et Lepidus
tC awieitiae fcedus inierunt; M. Cicero per Popillium
. imtitem Cajeioe occisus est amiorum 62 [Cusp., 03].
CsesarOctavianus foruui Augustum aedificavit.
M. Lepidus et L. Plancus.
P. Servilius n et L. Antonius.
C. Domilius et C. Asinius.
L. Censorinus et C. Calvisius.
App. Claudius et C. Norbanus.
M. Agrippa et L. Caninius [Cusp., GallusJ.
His coss. lacus Lucrinus in portum conversus
est.
L. Gellius [Cusp., Pubticola] et M. Cocceius.
Sex. Pompeius et L. Cornificius.
L. Scribonius et L. Atracinus.
C. Caesar et L. Volcatius.
Cn. Domitius et C. Sosius.
C. Csesaru et M. Messalla.
His coss. apud Actium M. Anlonius a Csesare su-
C. Caesar III etM. [Cusp., Licinius] Crassus.
His coss. Nicopolim Caesar consiruit, ludos Aciia-
cos instituit. Antonius a Csesare praelio pereroptus,
Alexandrioe in mausoleo cum Cleopatra recondi-
tur.
C. Csesar rv et Sex. Appuleius.
C. Caesar v et M. Agrippa n.
His coss. Parthorum dissen.iones per Caesarem
sedatae sunt.
C. Caesar vi et M. Agrippa m.
Ciesar leges protulit, judices ordinavit, provin-
39
 1227 M. AURELH GASSIODORI
eias disposuit; et ideo Augustus Cognominatiis esi.. £ Sex. Pompeius et Sex. Appuleius.
Cujus teraporibus floruefunt Virgilius, Horatius et
Livius.
C. Augustus Csesar vu et T. Staliiius.
C. Augustus Caesarvm et M. Silanus,
His coss. Cantabros [Cuip,, AsluresJ, Germanos,
Salassos Caesarperdomuit.
C. Augustus Caesarix etC. Norbanus.
His coss. Astures et Cantabros per L. Lamiam
Csesar perdomuit.
C. Augustus Caesar x etCn. Plso.
M. Marcellus et L. Arrumius.
M. Lollius et Q. Lepidus [Cusp., J_milius].
M. Appuleius et P. Silius.
His coss. aquilas etsigna Crassiana de Parthis Cae-
sar recepit.
C. Sentius et Qu. Lucretius.
His coss. Csesari ex provinciis redeunti currus cum
corona aurea decrems est, quo ascendere noluit.
Cn. Lentulus et P. Lentulus.
C. Furnius et C. Silanus.
L. Domitius et P. Scipio.
M. Drusus et L. Piso.
Cn. LentulUSet M. Crassus.
Tiberius Nero et P. Quinctilius.
M. Messalla et P. SulpiciuS.
Paulus Fabius et Qu. iElius [Casp., Tubero].
Julius Antonius et Africanus Fabius.
Drusus Nero et L. Quinctius [Ctsp., Crispinus].
His coss. apud Lingonum geniem lemplum Csesari
Drusus sacravit.
C. Asinius et C. Marcius [Cusp., Censorinus].
His coss. inter Albim et Rhenum Germani omnes qualis
Tib. Neroni dediti, per Sex. Appuleiuro Pannoni
subacti.
Tib. Ncro el Cn. Piso.
D. Laeliuset C. Antistius.
C. Auguslus Caesar xi et L. Sylla.
C. Galvisiuset L. Passienus.
C. Lentulus et M. Messalla.
His coss. Dominus noster Jesus Cbristus Filius
38G De'« >nBethleem nascitur, anno imperii Au-
gusti41.
C. Auguslus Csesarxn et M. Plautius.
Cossus Lentulus et L. Piso.
C. Augustus Caesar xm et L. Paulus.
P. Vinicius el P. Alphenus [Cusp., Varus.J
M. Servilius et L. Laroia.
Sex. -Elius etC. Sentius.
Cn. Ginna et L. Valerius.
His coss. per dies octo Tiberis impelu miseranda
clades hominum domorumque fuit.
M. Lepidus ct L. Arruntius.
Q. Caeciliuset A. Licinius.
M. Furius et Sex. Nonius.
Qu. Sulpiciuset C. Poppacus[Gtisp.,Pempeius].
P. Dotabella et C. Siianus.
' Caesar n etSaturainus.
M. Lepidus et T. Statilius.
_ Germanicus Gsesaret G. Fonteius.
L. PlaftcusetC. Silius.
1228
His coss. imp. Augustus obiit 76 [ed. Bron.,,77]
anno a tatis suse, imperii auiem 56 [Cusp., semisj,
Nolse. Huic sucCessit in imperium Tib. Caesar, qui
imperavit annls 23. Sub quo hi consules fuerunt.
TIB.C£SAttIlt.
Drusus Gaesar et C. Norbanus.
Sesenna Statilius el L. Scribonius.
His coss. matheroatici Urbe pelluntur.
L. Pomponius et C. Caecilius.
Tib. Csesar et Germanicus Caesar.
M. Silanus et C. Norbanus.
Hiscoss.GerraanicusCsesarin Syria morluus.
M. Valerius et M. Aurelius.
-, Tib. Csesaret Drusus Csesar.
D. Haterius etC. Sulpicius.
C. Asinius et C. Antistius.
His coss. Drusus Csesar publice funeralur.
Ser. Cornelius et L. Visellius.
M. Asinius et Cossus Cornelius.
C. Calvisiuset Cn. Getulicus.
L. Piso et M. Crassus.
Ap. Silanus et P. Silius.
[Cutpin., Hoc anno D. noster Jesus Christus a
Joanne baptizatur , et prsedicare ccepit.J
C. Rubellius et C. Fusius.
M. Vinicius et L. Cassius.
Tib. Csesar v [Cusp., el solus] coss.
[Cusp., Domilius et Scribonianus.j
_I His coss. Dorainus nosier Jesus Christus passus
est 8 calend. Aprilis, et defeuio solis facta cst,
ante vel postniodum nunquam fuit.
Vinicius et Longinus [Cusp. hos omittifl.
Sulpicius et Silla.
Persieus et Vitellius,
Gallus etNonianus.
His coss. Persins Flaccus satyncus poeta Vola-
lerris nascitur.
Galienus et Plautianus.
His coss. Tiberius imperator in Campania mori-
tur ; cui successit C. Csesar cognomento Caligula,
t;ui regnavit annis tribus et mensibus 10. Sub quo bi
consules exstiterunt.
C.CALIGIJLA IV.
® Proculus et Nigrinus.
Julianus et Asprenas.
Publicola et Nerva.
Hdscoss. Pilatus in multas incidens calamiutes,
propria se roanu inierfecit.
Caesar et Julianus.
His coss. C. Coesar cognoraento Caligula a pro-
tectoribus suis occiditur in palatio an. aetatis 24.
Cui successit Claudius, qni iroperavit annis 15
mensib. 8 dieb. 28. Sub quo hi consules fuerunt.
CLAUDIUS V.
[Cutp., Salurninus] Secundus et Venustus.
His coss. Petrus apostolus Romam miltitur, ubi
1229 CI4R0NIC0N. ' 1230
Evangelium praedicans, 25 annis ejusdem urbisAA vit mensibus7. Post hunc Otho mensibus o, diebus 5.
episcopus perseverat. Post Vitellius regnavit mensibus 8, die 1. Qui omnes
Tiberius et Gallus. infrascriplos duos consutes lemierunt.
Crispinus et Taurus. Yespasianus et Titus
Hiscoss. Claudius de Britannis triumphavit, et Vespasianus n et Titus n.
Orcadas insulas Romano adjecit iraperio. His coss. Vespasianus suscepit imperiura; qui re-
Vinicius et Cornelius. gnavit annis 9, mensibus H,diebus__. Sub quo hi
His coss. inier Theram et Therasiam exorta est cohsutes fuerunt.
tnsala habenssiadia 50. VESPASIANUS VII.
Asiaiicus et Cornelius. ( Vespaslanus nt et Nerva.
His coss. descriptio Romaefacla est et inventa Vespasianusiv et Titus m.
sunt civiumRomanorum cenlena millia et 43 [Cusp., His coss. Titus filius Vespasiani, Judaea capU,
sexaginta novem ceniena. Onuph...., centena millia prseier quos gladio interfecit, centum [Cusp.,sex-
et 44J. Thracia hucusque regnum in provinciam Ro- cenuj raillia captivorura publlce venundedit.
manornm icdlgitur. Vespasianus v et Titus iv.
Tiberius u et Viteliius. 1 Vespasianus vi et Titus v.
B
Viiellius n et Publicola. Vespasianus vu et Titus vi.
Verannius el Gallus. nis coss. Vespasianus incensum Capilolium sedi-
Vetus et Servilianus. ficare orsus esi.
Claudius et Orfitus. Commoduset Rufus.
Silvanuset Silvius. Vespasianus vni et Titus vn.
Tiberius ui et Antoninus. His coss. colossos erectus est, habens aliitudinis
Silauus et Otho. pedes centum et septem.
His coss. Claudiusmorilur in palaiio annooelalia Vespasianus ix et Titus viu.
64. Huicsoccessit Nero, qui regnavit annis 15, men- Silvanus et Verus.
sib. 7,diebus28. Sub quo hi consules fuerunt. Domitianuset Messalinus.
His coss. Vespasianus est morluus profluvio ven-
NEROCLAIJDIUS VI.
tris, in villa propria circa Sabinos, cui Tilus filius
Silanus u et Antoninusn. ejus succedens, in utraque lingua diserlissimus, re-
Marcellinusct Aviola. gnavit annis 2, roensibus2. Sub quo bi consules fue-
His coss. sanetas Paulus aposlolus Romam vin- G Q runt.
clus a Felice praeside Judaeaedeslinatur. Probu» TITUSVKSPASIANUS VIII.
eiiam eruditissirausgrammaiicus Romsecognoscitur.
Hrtulus Tbolosensisceleberrime in Galliarhetoricam , Domitianusn et Rufus n.
His coss. Tilus amphitbeatrura Roniae aedilicavit,
docet.
et in dedicatione ejus quinque raiilia ferarum oc-
Nero et Vetus.
cidit.
Nero II et Piso.
Nero in et MessalU. DomitianusmetSabinus.
Nero iv et Cornelius. Hiscoss. Tilus morbo periit in eadero villa qua
Pius et Turpilianus. pater [Cutp., eodero quo pater] ejus, anno aetat. 42.
Macrinus el Gallus. Qui ob insignem mansuetudinem deliciaehumani ge-
Crassus et Bassus. neris appellaius esl. Cui successit Doroitianusfraler
His coss. thermse a Nerone sedificatse, quas Ne- Tili junior crudelissimus; qtii imperavil annis 15,
ronianas appellavit; cujus odio mutato vocabulo, mensib. 5. Sub quo hi consules fuerunl.
nuocAlexandriiiaenominaotur. FLAVIUS DOHITIANUS I'X.
Sylvanuset Pauilinus. ]
D Domilianusiv et Rufus m.
Hiscoss. Nero, ut siraililudinem Trojae ardentis His coss. Domitianus eunuchos fieri prohibuit.
iBspkeret, plurimam partera Romae urbis inoen- Domitianusv et Dolabella.
dit. Domitianus vi el Rufus rv.
Telesinus et Appuleius. Flavius ei Trajanus.
His coss. dux provinciaefactaesunt, Ponlus Pole- Domitianusvn et Herva.
moniacus, et Alpes Cotliae, Cottio rege defuncto. Trajanus n et Glabrio.
387 Gaplto el Rufus. His coss. primum Domitianus dominum et dcuni
Italicus et Turpilianus. se appellari jussit.
Silvanuset Otho. Domitianusvm et Saturninus.
His coss. Romae sanctus Petrus et Paulus apostolii Silvanus et Priscus.
irucidali cunt a Nerone; qui turpiter vivens, cura ai His coss. Quinctilianus ex Hispanta primus Romai
senatnqusererelurad pcenam,e palatiofugiensadiur- - scbolam publicam et satarium e fisco accepit, et c!a
bisinilliarw-iinsuburbanoNoinentanavia sese inier- ruit.
fecit anno aetatis32. Cui successit Galba, qui regna- Asprenas et Clemens.
 1251 M. AURELH CASSIODORI 123*
His coss. multa moeniaet celeberrima Romaefacta A . Hadrianus n et Rusticus.
sunt, id est Capitolium [Cusp., in quibus Cap.], fo- [Cutp., Servilius] Catilius et Fulvius.
rum Transitorium, Divorum porticus, Iseum, Sera- His coss. Trajanus apud Seleuciam lsauriae pro-
pium, horrea piperataria, Vespasiani lemplum, Mi- fluvio ventris exslinctus est, anno aetatis 63, mense
nervaeChalcidicseodseum. 9, die 4. Cujus ossa in urna aurea collocala sub co-
Domitianus IXel Clemens n. lumna fori quae [Cusp., quodj ejus nominevociutur,
His coss. insignissima Romaefacu sunt, id est fo- recondila sunt: cujus coliiinnaealtitudo in 140 pedes
rum Trajani, thermae Trajanae, et Titianse, Sena- erigitur. Huic successil Hadrianus utraque linguape-
tus, ludus Matutinus, Meta aurea, Mela sudans, et ritissimus, Iulicae natus ex consobrina Trajani, qui
Panthcon. regnavit annis 20, mensibus 10,diebus 19 [Cutp., 29].
Nerva 11et Rufus. Sub quo hi consuies fuerunt.
Fulvius et Vetus. HADRIANUS XII.
Sabinus et Antoninug. Verus et Augur.
Nerva m et Trajanus m. His coss. Adrianus Alexandriam a Romanis sub-
Senecio et Palma. versam publicis inslauravil expensis.
Trajanus iv et Fronto. B Aviola et Pansa.
His coss. Apollonius Tyaneus philosophus insignis His coss. Hadrianus reliqua tribulorum urbwus
Irabetur. Domitianus occisus in palatio anno aeutis relaxavit, chartis publicis [Cusp., publice] incensis,
55. CuiNerva succedens, regnat annura unura.menses plurimos etiam ipsis tributis liberos fecit.
4. Sub quo hi consules fuerunt. Paternus et Torquatus.
NERVA COCCEIUSX. His coss. Plutarchus philosophus insignis ha-
betur.
Trajanus v et Orfitus. Glabrioet Apronianus.
Senecio u el Sura. Hfs coss. Nicomediae el Nicaenae urbis plurimis
Ilis coss. Nerva morbo periitin hortis Salustianis terraemotu Hadrianus ad insuurationem
iu fi- collapsis,
anno aetalis 72, cum jam Trajanum adoptasset earum publicas largitur expensas.
lium. Cui succedens imperavit annis 19, mensibus 6 Asialicus et Quintus
[Cusp., 4J, diebus 15. Sub quo hi consules fuerunt.
Verus et Ambiguus.
n. TRAJANUSXI. His coss. Albeniensibus leges pelentibus Badria
Trajanus vi et Maximus. nus ex Draconis, et Solonis, reliquorumque libris
Senecio 111et Sura u. iC jura composuit.
Urbanus et Marcellus. Gallicanus et Titianus.
Candidus et Quadratus. His coss. juxta Eteusinam civitatem in Cephiso
His coss. Trajanus de Dacis et Scythis trium- fluvio Hadrianus ponlem constravit.
phavit. Torquatus et Libo.
Commodus et Cerealis. Celsus et Marcellinus.
His coss. Trajanus Hiberos, Sauroroalas, Osrce- Pontianus et Rufinus [Cutp., Rufus].
nos, Arabas, Bosphoranos, Colchos in foedus acce- Augurinus et Sergianus.
pit. Seleuciam, Ctesiphontem et Babylonem occu- Hiberus et Silanus.
pavit et lenuit. His coss. Hadrianus a Christianorum persecutione
Senecio iv et Sura m. cessavii, et pater patriae est appellatus.
FMscoss. Trajanus in mari Rubro classem insti- Sergianus u et Verus.
mit, ut per eam Indiaefines vasUret. Pompeianus et Atilianus.
Gallus et Bradua. Hs coss. templum Romse et Veneris factum est,
Africanus et Crispinus. quod nunc Urbis appellatur.
Crispinus n et Solenus. D Pompeianus n et Coromodus.
Piso et Ruslicus. His coss. Hadrianus cum insignes ei plurimas
Trajanus vu et Africanus. aedesAthenis fecisset, agonem edidit, bibliotbecara-
Celsus et Crispinus. que miri operis exstruxit.
His coss. Plinius Secundus Novocomensis oralor, L. [Cusp., Sergianus] /Elius el Balbinus.
et historicus insignis habetur, cujus ingenii plurima Camerinus et Niger.
opera exstant. Antoninus et Praesens.
AsU et Piso. Anloninus n et Praesens u.
Messallaet Pedo. Severus et Sylvanus.
/Emilius et Vetus. His coss. /Elia civius, id est Hierusalem, ab /Elio
Niger et Apronianus. Hadriano condita est, et in fronte ejus portse qua
His coss, Trajanus Armeniam, Assyriam et Meso- Bethleem egredimur, sus sculptus in marmore, si-
potamiam provincias feciu gniGcansRomanaepotestati subjacere Judaeos.
388 Clarus et Alexander. Rufinus et Torquaius.
Hadrianus et Salinator. His coss. Hadriauus inorbo intercutis aquse apud
1235 CHRONICON. 1-3*
Baias moritur, major sexagenario. Cui successit An- A His coss. Lucius Annius, Antoninus Severus annr:
toninus Pius, qui regnavit annis 21 [Cusp. addit, regniundecimointerConcordiamet Altinumapoplexi
cuin liberis suis Aurelioet Lucio annis 22; mensi- exstinctus est, sedens cum fratre in vehiculo.
bus 3]. Sub ouo hi consules fuerunt. Orfitus et Maximus.
ANTONINUS PIUSXIH. Severus u et Pompeianus. .
Gallus et Flaccus.
Torquatus n et Herodes.
Aviolaet Maximus. Piso et Julianus.
Antoninus ui et Aurelius. Pollio et Aper.
Gratus et Seleucus. 389 Commoduset Quinctillus.
Hiscoss. Justinus philosophus librum pro Chri- His coss. Marcus AntoninusVerus imperator Com-
stiana religione scriptum tradidit Antonino. modum filium suum consortem regni facit.
Anloninus iv et Aurelius u. Orfilus et Rufus.
Hls coss. imperatores de hoslibus triumphant, et
Largus et Messalianus.
Torqualus iu et Julianus. pecuniam quaefisco debebatur, provinciis conceden-
Orfitus et Priscus. tes, tabulas debilorum in medio Romanaeurbis foro
Glabrioet Vetus. ^ incendio concremarunt, ac ne quid bonitatis deesset,
B
Gordiauuset Maximus. severiores quasque leges novis constitutionibus tem-
Glabrio u et Homulus[Citsp., Romulus]. perarunt.
Praesenset Rufus. Commodusii et Verus n.
Commodus et Lateranus. His coss. Antoninus Verus adeo in editione mune •
His coss. Apolloniusstoicus, natione Chalcidicus, rum magnificus fuit, ut centum simul leones exhi-
et Basilides Scylhopolitanus, philosophi illustres buerit. Qui post in Pannonia morbo [Cusp., repen-
babentur, qui [Cusp., Veri quoquej Csesaris praecc- tino] periit. Commodus filius ejus a senatu Augustus
est appellaius, qui regnavit annis 13. Sub quo hi
ptores fuerunt.
Verus et Sabinus. consutes fuerunt.
Silvanus et Augurinus. , ANTONINUS COMHODUS XV.
Barbalus et Regulns. Praesenset Gordianus.
Tertullus et Sacerdos. Commodus111et Byrrhus.
Quinctilluset Priscus. Mamertinuset Rufus.
Verus n et Bradua. - Commodusiv et Victorinus.
Antoninus v et Aurelius m. I Marullus et yElianus.
P. C. Antonini v et Aurelii m. His coss. ThermaeCommodianseRomaefactiesunt.
Hoc tempore Antoninus Pius apud Lorium villam1 Maternus et Bradua.
suam duodecimo ab Urbe milliario moritur, anno*
Commodusv el Glabrio.
vilse77. Usque ad hoc tempus singuli Augusti fue-
runt. Cui successerunt fiiii sui, id estMarcus Anlo- Crispinus el .Elianus.
Fuscianus et Silanus.
ninus Verus, et Lucius Annius Antoninus Severus,'
Duo Silani.
qui regnaverunt ann. 19. Sub quibus hi consules His coss. Commodus imperator, colossi capite,
fuerunt.
sublato, suse imaginis caput jussit iniponi.
H.ANTONINUS VERDS XIV ET L. ANNPJ8 AMTONINUS SE- Commodusvi et Septiroianus.
VERUS. Apronianus et Bradua.
Ouo Augusti coss. Commodusvn et Pertinax.
Rusticus et Aquilinus. His coss. Commodus slrangulatnr in domo Vesti-
His coss. Lucio Caesari Athenis sacrificanti igniss liani. Cui successit Helvius Pertinax, qui regnavil
in cceloab occidente in orienlem [Cusp., ab oriente; •n mensibus 6. Sub quo bi consules fuerunt.
ad occidentemj ferri visusest. HELVIUS PERTINAX XVI.
L. jElianus et Pastor.
Falco et Clarus.
Macrinus et Celsus. His coss. Pertinax occiditur in palaiio iriajor
His coss. Fronto orator insignis habetur, qui1
septuagenario. Cui successit Severus, provincia Tri-
MarcumAntoninum Latinis litteris erudivit.
Orfilus et Pudens. polilana natus oppido Lepli, soIusqueAfer impera-
tor Roinanus fuit, qui regnavit annis 18. Sub quo
His coss. Lucius Caesarde Parthis cum fralre An« * hi consules fuerunt.
tonino triumpbavit.
Pudens n et Pollio. SEVXRUS XVII.
Yerus m et Quadralus. Severus et Albinus.
Apronianus et Paullus. Tertullus et Clemens.
Priscus et Apollinaris. Dexter et Priscus.
Cethegus et Clarus. Lateranus et Ruffinus. "
Severus et Herennianus. Saturninus et Galius.
__35. M. AURELII CASSIODORI 1236
Annul.inuset Fronto. . i His coss. in Palaastina Nicopolis, quae prius Em-
His coss. Severus Parihos et Adiabenos superavit, maus vocabatur, urbs condita est.
Arabesque interiores ita cecidit, ut regionem eorum Maximusel ^Elianus.
Romanam provinciam faceret. Ob quae Parthicus, His coss. M. Aureliua Antoninus Romoeocciditur
Arabicus et Adiabenicus cognominalus est tumultu mililari. Cui successit Alexander Mammaese
Severus u et Victorinus. filius, qui regnavit annis 13. Sub quo hi consules
Fabianus et Mucianus. fuerunt.
His coss. Tbermae Severjanae apud Antiochiam. et 390 ALEXANUER HA.MM«__ XXI-
Romi» faclse, e( Septi.onium instructum est.
Julianus et Grlspinus.
Severus in et Antoninus.
His coss, Alexander Xerxem regem Persarum
Geta et Plautianus.
vicit.
Cilo et Libo.
' Fuscus et Dexter.
Antoninus n et Geta n.
Alexander n et Marcellus.
Albinus et /Elianus. Annianus et Maximus.
Aper et Maxirous.
_ IKs coss. Ulpianus jurisconsuitus assessor Alexan-
His coss. Severus in Britannos bellum movit, ubi
dri insignissimus habeiur.
ut receptas provincias ab incursione barbarica face-
ret securiores, vallum per 132 [Ctisp., 130] passuum Albinus et Maximua.
His coss. Thermae NeronianaeAfesandrinae vocatse
nillia a mari ad mare duxit.
suut.
Anloninus m et GeU lli.
et Aviius. Modeitus ei Probus.
Pompeiamts Alexander m et Dio.
His coss. Tenullianus Afer CtjristiaUQrumscriptw
Gratus et Seleueus.
celeberrimns babetur.
Faustinus et Rufus. His coss. Origenes Alexandriae clarus habetur.
His coss. Origenes scriptor Alexandrise studiis Pompeianus et Felicianus.
eruditur. Lupus et Maximus.
Gentianus et Bassus. His coss. Alexander in matrem Mammoeamunice
H.s coss. Severus imparatorEboraci in Brilannia pius fuit, et ob hoc cunctis amabilis.
moritur. Cui successit Antoninus Caracalla Severi Maximus et Palernus.
Maximus n et Urbanus.
filius, qui regnavit anuis 7. Sub quo hi oonsules i
fuerunt. Severus et Quinctianus.
His coss. Alexander occidltur Mogunliaci tumultu
ANTONINCS CARACALLA XVIII. militari. Cui successit Maxlminus, regnans annis 3:
Duo Aspri. primus omnium ex corpore militari imperator ele-
Antoninus IV [ Numerus 4 deesl in editt, Niv, et ctus
[Cutp.t slne seuatus auctoritale]. Suh quo hi
Vrry.] et Balbinus. consules fuerunt.
Messaia et Sabinus.
His coss. Antoninus Caracalla cognominatur pro- HAX1H1N0$ XXO-
Maximinus et Africanus.
pter genus vestis quod Romaeerogaverat.
Lsetus et Caerealis. Perpetuus et Cornelianus.
Sabinus n et Venustus. Pius et Proculus.
His coss. Antoninus Romae Thermas sui nominis His coss. Maxim. Aquileiaeocciditur. Cui succes-
acdificavit. sit Gordianus, qui regnavit annis 6. Sub quo hi con-
Prsesens et Extrlcatus. sules fuerunt.
Anloninus et Adventus. G9B.MANUS XXUL
His coss. Antoninus interficitur inter Edessamet Car-
D Gordianus et Aviola.
ras, anno setatis 43. Cui successitMacrinus, prsefectu- Sabinus el Venustus.
ram prsetorianamgerens: regnavit autemannum unum. His coss. Gordiano Romam ingresse, Pupienus e|
Sub quo hi consules fuerunt.
Balbinus, qui imperium arripueranl, in palatio oc-
HACR1N.US XIX* cisi sunt,
Gordianus u et Pompeianus.
Antoninus lt el Sacerdos.
His coss. Macrinusocciditur in Archelaide.Cui SUfi- AUieus el Praetextatus.
cessit M. Aurelius Antoninus, qui regnavit annis 4. Arrianus et Papus.
Sub quo hi consules fuerunt. Peregrinus et jEmilianus.
t His coss. Gordianus admodum adolesoeng, Par-
• HARCUS AURELIUS ANTONINUS HEI4QGABALIJSXX- tliorum natione superala, cum vielor reverleretur ad
Antoninus 111et Camazon. patriam, fraude Philippi praelecti prsel. haud longe a
Cratus et Seleucus. Romano solo interfectus est. Gordiano milites tumu-
His coss. Heliogabalumtempliiu) Rqmgl ffldificatur. liuii aedificantsupra Euphratein, ossibus ejusRomam
Alexander et Augustus revectis. Gui successit Philippus, qui regnavitannis6
1237 CIIRONICON. 12 8
\Cusp.,7J. Quimox Pbilippum filium suum consortem /A pulatse per Gothos, aliasque provincias barbarorum
regni facit, primusque omnium ex Roinanis impera- quassavit irruptio.
toribus Cbristianus fuit. Sub quo hi consules fuerunt. Gallienus vi et Saturninus.
Valerianus et Lucillus.
HUUPPCSXXIV. Gallienus vn et Sabinillus.
Philippus et Titianue. Paternus et Arcesilaus.
Praesenset Albinus. Paternus u et Marinianus.
Philippus n et Philippus [Cutp., His coss. millesi- Claudius et Paternus.
mus, etc, ul infra]. His coss. Mediolani occidittir Gallienus. Cui suc-
Philippus m et Philippus n. cessit Claudius, qui regnavit anno uno, mensibus 9.
jEmilianus et Aquilinus. Sub quo hi consules fuerunt.
His coss. Millesimusannus urbis Romae expletus
391 CLAUDIUS XXVIII.
est, ob quam solemniutero innumerabiles Philippus Anticcliianus et Orfitus.
cum filiosuo bestias in circo magno interfecit, lu- Valerianus et Bassus.
dosque in caropo Marlio Iheatrales tribus diebus ao Hts coss. Claudius barbaros vastantes repellit, e»
noctibus populopervigilante celebravit; quadraginta ,
B moritur. Huic successit Quinctillus Claudii
etiaro niissus natali Romanse urbis concurremnt, et Syrmii a
fraier, senatu Augustus appellatus, qui 17 imperii
agon mille annorum actus. Philippus urbem nomi- sui die
Aquileiaeocciditur. Post quem Aurelianus fa-
nis sui in Thracia construxit. ctus est imperator, qui regnavit annis 5,roensibus G.
Deoiuset Gratus. Sub quo bi consules fuerunt.
Deeius n et Etruscui.
His coss. Philippus senior Veronse, Romae vero AURELIANUS XXIX.
junior occiditur. His successil Decius, qui regnavit Quietus et Voldumianus.
anno 1, mensibus 5; quantum ad consulatum aulem Tacitus et Placidianus.
aonum unum. Sub quo hi consules fuerunt. Aurelianus et Capitolinus.
His coss. Auieiianum Roroae 1
DECIUS XXV. triumphantew capliv
Teiricus et Zenobia prsecesserunt.
Galluset Volusianus.
Aurelianus n etMarcellus [Cusp., Marcellinus].
His coss. Decius lavacra publica scdificavit, quse His coss. Aurelianus templum Soli sedifical, Ro
suo noroine appeUari jussit, Decius cum filio suo in mam firmioribus muris vallat.
Abricio Thracise loco a Golhis occiditur, Cui succes- Probus et Paulinus.
sit Gallus curoVolusiauo filio, qui regnaverunt an- Q Probus II et Paternus n.
nis 2 et mensibus 4; quantum ad consulatum auteu
His coss. inter Constantinopolim et Heracleam Au-
auuis tanlum duobus. gub quihus 1*1consules fuernnt, relianus occiditur. Gui successit
Tncilus, qui regna-
GALLUS ET VOLUSIANUS XXVI. vit menses 6. Sub quo hi consules fuerunt.
Volusianusu et Maximus. TACITCS XXX.
His coss. Novatianus apparuil. Probus III et Paternus m.
Valerianus et Gallienus. His coss. Taciius in Ponto occisus est, etobtinuil
Hfs coss. Gallus et Voluiianut Interamns. inter- Florianus imperium diebus 84 [Cusp., 99]. Hoc
lecti sunt. Quibus successerunt Valerianus et Gal- quoque apud Tharsum interfecto, Probus factus est
lienus, qui regnaverunt annis 15. Sub quibus hi con- imperator, qui regnavit annis 6, mensibus 3. Sub
tules fuerunt. quo hi consules fuerunt.
VALERiANUS ET GALLIENCS XXVII. PROBUS XXXI.
Valerianus n et Gallienus. Messallaet Gralus.
Maximusii et Glabrio. His coss. Gallise,qusefueraut a barbaris occupatae,
Valerianusui et Gallienus ni. a Probo Romano resiituuntur imperjo.
His coss. Cyprianus primum rhetor, deinde pres- Probus iv et Tiberianus.
byter, ad extrerouro Carthaginensis episcopus mar- Probus v et Viclorinus.
tyrio coronatur. Hls coss. insana Manichseorumhaeresis exorta es(
Tuscus et Bassus. in commune generis humani malum.
His coss. Valerianus in Christianos perseCutione Carus el Carinus.
commota, statim a Sapore Persarum rege capilur, Carus II [Cusp., Carinusxi] et Numerianus.
ibique servitute miserabili consenescit. Dioclelianus et Aristobolus.
iEmilianus et Bassus. His coss. Probus apud Syrmium tumultu roilitari
Secularis ef Donalus. In turri quae vocatur Ferrata occiditur. Cui successit
GalllenusIVet Gentianus. Carus cum filiis suis Carino et Numeriano, qui reg-
Gallienusv et Victorinus. naverunt annis 2. Sub quibus hi consules fueruul.
Albinus et Mnximus. CARUS XXXII.
His coss. Graecia,Macedonia, Pontus, Asia depo- Maximuset Aquilinus.
'1239 M. AURELH CASSIODORI 1240
His coss. cum Carus devictis Parthis castra supra A _ Sabinus et Rufinus.
Tigridem posuisset, fulmine ictus interiit." Gallicanus [Cutp., Gallienus] et Bassus.
Diocletianus n et Maximianus. Licinius v et Crispus.
His coss. Numerianus occiditur; Carinus apud Constantinus v et Licinius Csesar.
Margum fluvium prselio victus interiit. Post quos Constantinus vi et ConsUntinus Csesar.
Diocletianus Dalroata suscepit imperium. Qui regna- Crispus n et Constantinus Caesaru.
vit ann. 20. Sub quo hi consules fuerunt. Probianus et Julianus.
DIOCLETIANCS XXXIII. Severus et Rufinus.
Maximianus H et Januarius. Crispus ni et Constantinus m.
Bassus et Quinciianus. Paulinus et Julianus.
His coss. Diocletianus in consortium regni Hercu- 392 Constaniinus vn et Constantinus iv.
liuro Maximianuin assumit. Consuntinus v et Maximus.
Diocletianus in et Maximianus iti. Januarius et Justus.
Tiberianus et Dion. His coss. vicennalia Constantini Nicomediaeacta,
Hannibalianus et Asclepiodotus. et sequenti anno Romaeedita.
Diocletianus IVet Maximianus iv. 1
B Constantious vm et Comtantinus vi.
Constantius et Maximus. ConsUntinus vn et Syromachus.'
His coss. Vandali et Halani Iransito Rheno Galliai Bassus et Ablabius.
intraverunt. Pacatianus et Hilarianus.
Tuscus et Annulinus. His coss. civitas quaeprius Bysanlium dicta est inu-
Diocleiianus v et Constantius u [Cusp., Maximianus tato nomine a Constantino Conslantroopolis dedica-
v et Maxinius nj. tur.
Faustus et Gallus. Delmatius et Xenophilus.
His coss. primus Diocletianus adorari se jussit ut Optatus et PauIIinus.
deum , et gemmas vestibus calceamentisque conse- Constantius et Albiuus.
ruit, curo anle euui omnes imperatores in modum Nepotianus et Facundus.
Felicianus et Tilianus.
judicum salutarentur, et tanlum chlamydem purpu-
ream a privato habitu plus haberent. Ursus et Poiemius.
Dioclelianos vi et Maximianus v. Constantius n et Constans.
Constantius m et Maximus iu. H-s coss. Constantinus imperator, dum bellum pa >
Titianus et Nepolianus. C raret in Persas, in Acyrone villa publica, juxla Ni <
Constantius iv et Maxiraus IV. comediam moritur anno aetatis 66. Post quem tres
His coss. 60 millia Alemannorum csesa sunt. liberi ejus, id est, Constantinus, Constantius et Con
Diocletiar.us vu et Maximianus vi. stans, qui regnaverunt annis 24, roensibus 5, diebus
Diocletianus vui et Maximianus vn. 23. Sub quibus bi consules fueruut.
Constantius v et Maximus v. CONSTANTINUS, CONSTANTIOS ET CONSTANS XXXV.
Constantius vi et Maximusvi. Acyndinus et Proculus.
His coss. Diocletianus et Maximianus Aug. insigni Marcellinus et Probinus.
pompa Romaetriumpharunt, antecedentibuscurrum Constantius ni et Constans u.
eorum Narsei conjuge, sororibus, liberis et omni His coss. Consuntinus bellum ratri «onstanli in •
pompa [Cusp., praedaj qua Parthos exspoliaverant. ferens, juxta Aquileiam Alsseocciditur.
Diocletianus IXet Constantinus. Placidus et Romulus.
Diocletianus x et Maximus vn. Leontius et Saluslius.
His coss. Diocletianus Nicomediae,MaximianusMe- His coss. Franci a Constante perdomili, in pacera
diotani purpuram deposuerunt ob aetatis defectum. recepti sunt.
Et creati sunt Constantius et Galerius. Sed Constau- ** Constantius iv et Constans m.
tiustantum Augusti dignitate contentus, cumesset Amantius et Aibinus.
oiiosus, anni ipsius ascribuntur filio ejus Constanti- P. C. Amantii et Albini.
n6, qui natus dicitur ex Helena concubina; qui re- Rufinus et Eusebius.
gnavit annos 30, menses 10. Sub quo hi consules fue- His coss. magnis reipublicse expensis in Seleuci,
runl. Syriae portus efficitur.
CONSTANTINUS ETCALERIUS XXXIV. Philippus et Sallia,
P. C. Diocletiani x et Maximivn. His coss. solis facta defectio.
i II. P. C. Diocletiani x et Maximivn. Limenius et Catullinus.
Maximus vui et Licinius. Sergius et Nigrinianus.
Consiantinus u et Licinius n. His coss. Constans, haud longe ab Hispania, in
Constantinus ni et Licinius m. > castro cui Helenae nomen est, interficitur, anno seu-
Volusianus et Annianus. tisSO et imperii 13; et Constantius remansit io
ConsUntinus lvet Licinius iv. iregno.
1241
P. C. Sergii et Nigriniani.
Constnntiusv et Constans Caesar.
Conslaniius vi et Constans Caes. n.
ConsUntius vn et Constans Caes. m.
Arbetioet Lollianus.
Hiscoss. Victorinus rbetor et Donatus Gramma-
licus Romaeinsignes habentur.
Constantiusvin Juliantis Csesar.
ConstanliusIX et Julianus Caesarii.
His coss. magnaeAlemannorum copiae apud Ar-
gentoratum oppidum Galliarum deletaesunt.
Titianus et Cserealis.
Eusebius et Hypatius.
Constanlius x et Juliauus Caes. m.
His coss. Honoralus nomine [Cusp., ex prsefecto in consortiumGratianus ascrvit. Gratianus itaque cum
prsetorio Galliarum J, primus Conslantinopoli prie- B
lectus urbi esse coepil.
Taurus et Florentius.
Mamerlinus et Nevitta.
His coss. Conslantius Mopsocrenis inter Ciliciara
Cappadociamque morilur, anno aetatis 46 [Cusp., 43J.
Cui successitJulianus, qui regnavit announo[Cusp.,
mensibus 8]. Sub quo hi consules fuerunt
JUL1ANUS XXXVI.
Julianus lvet Salustitis.
Bts coss. Julianus post victoriam apud Persas oc-
cidilur, anno setatis 32. Post quem sequenli die Jo-
vianus ex primicerio domeslicorura factus esl impe-
rator, qui regnavit mensibus 8. Sub quo hi consules
fuerunt.
JOVIANUS XXXVII.
Jovianus et Varronianus.
His coss. Jovinnus imp. moritur ann. S4. [Cusp.,
55J. Post quera Valentinianus tribunus scutariorura ditur. Residui Valcntinianus et Theodosius regnant
apud NicaeamAugustus appellaius, frairem Valenlem annis 8. Sub quibus hi consules fuerunt.
Constanlinopoli in consortionem [Cusp., ad commu-
nionemj assumit imperii. Qui regnavii annis
mensibus 5. Sub quo hi consules fuerunt.
VALENTINIANUS XXXVIII.
Valentinianus et Valens.
Gralianus et Dagalaiphus.
Lupicinus et Jovinus.
His coss. Gratianus Valentiniani filius Ambianis
imperator factus est. Apud Atrebntas lana e ccelo
pluviae roixta defluxit.
Valentinianus n et Valens n.
Valentinianus N. P. et Victor.
Valenlinianus111et Valens m.
Gratianus n et Probtis.
Modesluset Arintheus.
Valentioianus IVet Valens IV.
His coss. Saxones caesi. De Usone in regione
Francorum Burgundionum 80 fere millia quot nun-
quam antea ad Rhenum descenderunt. Clearchus
[Cusp., prxfectus] urbi Consuntinopoli necessa-
riam aquam et quandiu civitas oplabat induxit.
Gralianus ui et Equitius.
P. C. Graiiani m et Equitii.
[Cusv., His coss. Valentinianus, etc, ut infra.]
CHRONICON. _24_
i
A Valens v et Valentinianus.
His coss. Valentinianus apoplexi Brigilione mori-
tur. Postquem Gratianus assumpto in imperio Va-
lentiniano fratre, cum patruo Valente regnat.
Gratianus IVet Merobaudes.
His coss. Alemannoruro circiter 30 niillia apud
Argentariam oppidum Galliarum caesa. Gotbi diffun-
duntur in Thracia.
[Cusp. addit. P. C. Gratiani iv et Merobaudis.J
Valens vi et Valentinianus u.
His coss. a Gothis in Thracia Valentis trucidalur
exercilus. Ipse quoque imperator, incensa doroo,
ubi se occultaverat, igne combustus est. Cui succes-
sit in Oriente Theodosius Theodosii filius, quem sibi
] 14 regnasset annis, cum Theodosio regnat annis 6.
Sub quibus hi consules fuerunt.
393 TUEODOSIIJS XXXIX.
Ausonius et Olybrius.
Gratianus v et Theodosius.
His coss. Ambrosius episcopus de Christiana fide
mulia sublimiter scribit.
Syagrius et Eucherius.
His coss. Martinus episcopus Turonum, Galliseci-
vitatis, clams habetur.
Antonius et Syagrius.
His coss. Athalaricus rex Gothorum ConsUntino.
polim venit, ibique vitam exegit.
Merobaudes n et Salurninus.
His coss. Arcadius Theodosii imperatoris filius
<
Augustus appellatur.
Ricimer et Clearchus.
His eoss. Gratianus apud Lugdunum captus occi-
VALENTINIANUS ET TUEODOSICS XL.
14,
'Arcadius et Bauto.
His coss. Hieronymus presbyter in Bethleem po»
Situs, toio mundo mirabilis habelur.
Honorius N. P. et Evodius.
Valentinianus III et Eutropius.
Theodosius n et Cynegius.
Timasius et Promotus.
Valentinianus iv et Neoterius.
.
J) Tatianus et Syromachus.
Arcadius n et Rufinus.
His coss. Valentinianus vitaelaedio apud Viennam
laqueo periit. Theodosius cum jam per 14 anno»
regnasset, cum Arcadio et Honorio reguat aonis 2.
Sub quibus bi consules fuerunt.
THEODOSIUS, ARCADIOS ET HONORICS XLI.
Theodosius ui et Abundantius.
Arcadius HIet Honorius u.
His coss. Joannes monachus graiia [Cutp., divina]
praediius Theodosium consulentem de eventu belli,
quod adversum Eugenium movebat, victorem fora
pronunliat.
Olybrius et Probinus.
1243 M. ATJRELIICASSIODORI 1244
His coss. Theodosius Eugeniura tyrannum vincit A IIis coss. exercitus ad Hispanias contra Wandalos
et periroit. Augustinus beati Ambrosii discipulgs missus est.
multa facundia doctrinaque excellens, Hippone re- Marianus et Asclepiodotus.
gionis Africae episcopus ordinatur, His coss. Placidia Augusta a fr*(re Honorio ob
Hoc teropore Claudianus poeta insignis. habetur. suspicionem invitatorum hostium curo Honorio et
fheodosius iroperalor Mediolani raoritur. Postquem Valenliniano filiis ad Orientem miltitur; Honorius
Arcadius, cum jam regnasset annis 12, cum fratra moritur , et solus Theodosius Homanuro imperium
Honorio reguat ann. 13. Sub quibus hi consules tenet annis 27. Sub quo hi consules fuerunt.
fuerunt.
THEODOSIUS XLIV.
ARCADIUSXLII. Castinus et Viclor.
Arcadius iv et Honorius m. His coss. Theodosius Valentinianum consobrinum
Csesarius et Altirus. Csesarem facit, et cum Augusta malre ad recipien-
Honoritis IVet Eutychianus. dum Occidentale raitiit imperium.
Mallius el Theodorus. Theodosius n et Valentinianus Caesar.
' Stilico et Aurelianus.
JJ ISs coss. Joannem tyrannum Valentinianus impe-
jj
Ilis coss. Gothi Halarico et Redagaiso regibus rator exslinxit, Hunnosque, qui in Italja erant.Joan
[Cusp., ducibusj ingrcdiuntur Italiam. nis prsesidio, per /Etium mira felicitate dimovit.
Vincenlius et Fravitta. Theodosius xn et Valenliuianus n.
Arcadius v et Honorius v. 394 Hierius et Ardabures.
Hi. co»_. Polentiae Stiliconem eum exercilu Ro- His coss. Bonifacio Africam lenenti infauste bel-
mano Gothi victum acie fugaverunt. lum geritur. Gens Wandalorum a Gothis exclusa, da
Theodosius Aug. i et Rumoridus. Hispaniis ad Africam transit.
Honorlus vi et Aristenetus. Felix et Taurus.
Stilico ii et Anthemius. His coss. /Etius raultis Francis csesis, quam occu.
Arcadius vi et Probus. paverant propinquam Rheno Galliarum partem re-
His cass. Wandali et Aiani Irajecto Rheno Gallias cepit.
inlraverunt. Florentius et Dionysius.
Honorius vu et Tbeodosius n. Theodosius xm et Valentinianus m.
Bassus et Philippus, Bassus et Antiochus.
His coss. Arcadius imperator Constantinopoli mo- Q - /Etius et Valerius.
rilur. Honorius cum Theodosio fratris filio regnavit Theodosius xiv et Maximus.
nnnis 15. Sub quibus hi consules fuerunt. Aspar et Areobindas.
Theodosius xv et Valentinianus iv.
1IONORIUSET THEOPOSICS XLM. His coss. pax facta cum Wandalis, data eis ad ha
Honorius ynj et Theodosius m. bitandum Africae poriione. Cumdicharium Burgun-
His coss. Wandali Hispanias occupaverunt. dionum regem iEtius bello subegit, pacemque ei
Flavius Varari et Tertullus. reddidit supplicanti: quem non multo post Hunni
His coss. Roma a Gothis Halarico duce capta est, peremerunt.
tibi clementerusi victoria sunt. Isidorus e( Senator.
Theodosius Aug. iv cos. Mlius n et Sigisvulttis,
Honorius ix et Theodosius v. His coss. Aug. Valentinianus ad Theodo.ium prip.-
His coss. Gothi rege Ataulpho Gallias intraverunt. etpem Constantinopolim proficiscilur, filiaroque
Lucianus [Cusp., Lucius] v, c. cos. ejus in matrimonium accipii.
His coss. Burgundiones partem Galliae RiienQ te- Theodosius xvi et Fatistus.
nuere conjunctam. j.
j Theudosius xvn et Feslus.
Constantius et Constans. His coss. bellum adversus Gothos Hunnis auxilia-
Honorius x et Theodosius vi. rrbus geritur, et Litorius dux Romanus ab eis capi-
Theodosius vn et Palladius. tur. Ginsericus, de cujus amicitia nibil metuebatur,
His coss. Gothi placati Constantio Placidiam red- Carthaginem dolo pacis invadit.
diderunt, cujus nuptias promeretur. Valentinianus Aug. v et Anatolius.
Honorius xi etConstaniiusn. His coss. Ginsericus Siciliam graviter affiigit.
Honorius xn et Theodosius vin. Cyrus v. c. cos.
Monaxiuset Plinta. Hoc cos. Theodosius imperator bellum contra
Theodosius ix et Constantius m. Wandalos inefficaciler movit.
His coss. ConHtantius ab Honorio in soeietatem. Dioscorus et Eudoxius.
Mgni raeipitur. ,' His cos. Hunni Thracias et lllyricum saeva popu-
Agricola et Eustachius. latione vastarunt; cum Ginserico ab Aug. Valenti-
His coss, Constantius imperslor moritur. niano pax eonflrmau, et ceriis spatiis Africa inter
Honorius xm ct Tbeodosius x. utrosque divisa est.
1245 CHRONICON. *2i«
Maximusu et Paternus. 1
A Herminericns et Basiliscu9;
Theodoslus xvm et Albinus. His coss., ut dicitur, Ricimeris fraude Severus
His coss. Atiila rex Hunnorum Bledam fratrem et Romnein palatio veneno peremptus est.
consorlem in regno suo periroit, ejusque populos Leo Aug. ni cos.
sibi parere compellit. Pusoeus et Joannes.
Valeniinianusvi el Nonius. His coss. Antheuiius a Leone Imp. ad Italtam
iEtius III et Symmachus. mittitur, qui tertio ab Urbe milliario in loco firon-
Callepius et Ardabures lolas suscepit imperium.
Postumianus et Zeno. Anthemius Aug. n oos.
Asterius et Protogenes. Hoc cos. in Sicilln Marcellinus occiditur.
Valentinianus vn et Avienus. Marcianus et Zeno.
His coss. Tbeodosius moritur. Post quem Marcia- His coss. Ardaburius, imperium tenlans, jussu An-
nusascitusin imperium, qui reguavit ann. 7. Sub themii cxsilio deportatur.
quo hi consules fuerunt. Severus et Jordanes.
MARCIANCS XLV. His coss. Romanus patricius affeclans imperium
Marcianus Aug. et Adelphius. ~ B capitaliler est punilus.
Leo Aug. IVet Probianus.
llis coss. Romani _Etio dtice Goihis auxiliaribus
His coss. Constantinopoli afleclala tyrannide a
contra Atlilam in campis Caialaunicis pugiiavcrunt;
Leonc principe Aspar occiditur.
qui virtute Gothorum superalus abscessit. Festus el Marcianus.
Herculanus et Asporatius.
His coss. Attila redintegralis viribus Aquileiam His coss. patricius Ricimer Romae facto iropera-
tore Olybrio, Anlhemium contra reverentiam prin-
magna vi diroicans introivit, cum quo a Valenliniano
Leo directus fecit. cipis et jus affinitatis, cum gravi clade civitatis ex-
imperatore papa pacem
Opilio et Vincomalus. stinguit; qui non diutius peracto scelere gloriatus,
His coss. Attila in sedibus suis moritur fluxu san post 40 dies defunctus est; Olybrius autem septimo
guinis e naribus repente ac subito erumpente. imperii roense vitam peregit.
Leo Aug. v cos.
.Etius et Studius.
Hoc cOs. Gundibato hortanle Gllcerlus Ravennaa
His coss. /Etius palricius in patatio manu Valen-
tmiani irap, exstinctus est, Boelius vero prsefeclus sumpsit imperium. Eodem anno Leo pepotejn suum
Leonem consortem facit iroperii.
praet. aniicis ejus circumsiantibus intereroplus
interem- G
* 305 Leo junior Aug. cos.
[Cusp., amicus ejus circumsiaiitiuin gladiis Huc cos. imperaior Leo senior defuncitis est, cui
ptus].
Valenlinianus vm et Anthemius, Zeno successit in iraperio, qui regnayit annis 17. Sub
His coss. in campo Martio ab amicis _S_tiiValen- quo hi coss. fuerunt. Eo etiam anno Romac Gliceno
tinianus occiditur, Post quem Maximus invasit im- Nepos successit iq regno.
perium, qui intra duosmenses a militibus exstincius, EENON XLVII.
in Tiberim projicitur. Eodem anno per Ginsericura P. C. Leonis Aug. junioris.
omnibus opibus suis Roraa vacuata est. Post Maxi-
Eodem anno Oresles, Nepole in Dalmatias fugato
mum Avitus in Galliis sum.il iinpeiiura. &liosuo Augustulo dedit iroperium.
Joannes ei Vararj. Basiliscus n et Armalus.
His coss. Placentiae deposuil Avilus imperium. His coss. ab Odoacre Orestes et frater ejus Paulus
Consuuinus et Rqfus, exstincti sunt, nomenque regjs Odoa.cerassumpgit,
His coss. Marcjano defunclo, Leo Orientis, Majo- cum taroen nec
purpura, nec regalibus uteretur insi-
rianus Iulia. suscepit imperigm. Sub quibus hi cqss.
gnibus.
fuerunt.
jj P. C. Basilisci n et Armati.
LEOXLVI. Hius v. c. cos.
Leo Aug. et Majorianus Aug. Zeno Aug. n cos.
His coss. Majorianus in Africam movit procinctum. Basilius v. c. Jun. cos.
Ricimer et Patrlcius. Placidius v. c. cos.
Magnus et ApoIIonius. IIoc cos. Odoacer in Dalmatis Odivam,vincit et pe-
Severinus et Dagalaiphus. rimit.
His coss. Majorianus immissione Ricimeris exstin- Severinus v. c. cos.
guitur. Cui Severum natione Lucanum Ravennse Faustus v. c. cos.
succedere fecit in regno. D. N. Theodericus et Venantius.
Leo Aug. n et Severus Aug. Symmachus v. c. cos,
Basilius et Vlblanus. Decius et Longinus.
Rusticus el Olybrius. Boeliusv. c. cos.
His coss. rex Halanorum Beorgor apud Bergoroum Hoc cos. Odoacer Phoeba rege Rugorum victo
apalricio Ricimere peremptus est. captoque ootilus est.
mi M. AURELII CASSIODORl 1248
Dinamius et Sifli* K citus, qui Gallias Francorum depraedatione confusas,
A
Probinus et Eusebius. victis hostibus ac fugatis suo acquisivit iuiperio.
His coss. felicissiuius atque fortissimns D. N. rex lmportunus v. c. cos.
Theodericus intravit Italiam. Gui Odoacer ad lson- Boetius v. c. cos.
lium pugnam parans, victus cum tota gente fugatus Felix et Secundinus.
est. Eodem anno repetito conflictu Veronse vincitur Paulus et Muschianus.
Odoacer. Probus et Clementinus. .
Faustus v. c. lun. cos. Senator v. c. cos.
Hoccos. [Cusp., His coss.] ad Ducam Fluvium Me eliam cos. in vestrorum laude temporum adu-
Odoacrem D. N. Tbeodericus rex (ertio certamine nato clero vel populo Romanse Ecclesiasrediitoptata
superavit, qui Ravennam fugiens, obsidetur incJusus. concordia.
Olybrius v. c. Jun. cos. Florentinus et Anthemius.
Hoc cos. Odoacer cum Erulis egressus Ravenna, His coss. D. N. rex Theodericus filiam suam Dom-
nocturnis horis ad pontcm Candidium a D. N. rege nam Amalasuntam gloriosi viri D. N. Eutbarici ma-
Theoderico memorabili certaminc superatur. Tunc trimonio, Deo auspice, copulavit.
etiatn Wandali pace suppliciier postulata, a SiciliaeB Petrus v. c. cos.
solita deprsedatione cessarunt. Eodem anno Zeno oc- Anastasius et Agapitus.
cubuit Constantinopoli. Cui Anastasius in Orientali Magnus v. c. cos. [Ei coss. non inveniuntur in'ed.
kuccessit imperio. Onuph. el posterioribus.]
Eo anno D. N. Eutharicus Cillica mirabili gratia
ANASTASIUS XLVIII. senatus et plebis ad edendum exceplus est feliciter
Anastasius Aug. et Rufus. consulatum.
Albinus v. c. cos. D. N. Eutharicus Cillica et Justinus Aug. coss.
Hoc cos. D. N. rex Theodericus Ravennam in- Eo anno mulia vidit Roma miracula editionibus
|ressus, Odoacrem molientem sibi insidias interemit. singulis; stupente etiam Symmacho Orientis legato,
Asterius et Praesidius. divitias Golhis Romanisque donatas dignitates cessit
Viator v. c. cos. in curia: muneribus amphitheatrahbus diversi ge-
Paulus v. c. cos. neris feras, quas praesens aetas pro novitate mirare-
Anastasius Aug. n cos. tur, exhibuit. Cujus spectaculi voluptates etiam ex-
Paulinus et Joannes. quisitas Africa sub devotione transmisit. Cunctis ita-
Joannes v. c. cos. C
" que eximia laude completis, tanto amore civibus Ro-
Patricius et Hypatibus. manis insederat, ut ejus adhuc praesenliam deside-
Hoc anno D. N. rex Tlieodericus Romam cuncto- rantibus Ravennam ad gloriosi patris remearet aspe-
rum votis expetitus advenit, et senatum suum mira ctus [Cusp., affatus], ubi iteratis editionibus tanta
affabilitate tractans, Romanse plebi donavit anno- Goihis Romanisque dona largitus est, ut solus po-
lias, atque admirandis mcenibus [Cutp., xeniis] de- tuerit superare, quem Romae celebraverat consu-
putata per annos singulos maxima pecuniaequanti- latuni.
late subvenit. Sub cujus felici imperio plurimae reno-
vanlur urbes, munitissima castella conduntur, con- EPILOGUS.
eurgunt admiranda palatia, maghisque ejus operibus Igitur ut effusam annorum seriem auctorum testi-
aniiqua miracula superantur. ficatione digestam, sub brevitatis compendio redi-
Avienus et Pompeius. gamus:
Avienus Jun. et Probus. Ab Adam usque ad diluvium, sicut ex Chronicis
His coss. D. N. rex Theodericus aquam Ravennam Eusebii et Ilieronymi colligimus, anni sunt 2242.
perduxit; eujus formam [Cusp., forinas] sumptu pro- A diluvio usque ad Ninum Assyriorum regem 396
prio instauravit, quae longis ante fuerat ad solum D I anni sunt 899.
reducta temporibus. A Nino usque ad Latinum regem anni sunt 852.
[Hic (orie amanuensium incuria omittuntitrDexecra- A Latino rege usque ad Romulum anni sunt 457.
tus et Votusianus, quos cxteri omnes hoc anno fuisse A Romulo usque ad Brutum et Tarquinium primos
consulesasserunt. ] consules anni sunt 240 [Cusp., 242].
Cethaeusv. c. cos. A Bruto et Tarquinio usque ad consulatum ve-
Hoc cos. Virtule D. N. regis Theoderici victis Bul- strum, sicut ex Tito Livio et Aufldio Rasso, et Pas-
garibus Syrmium recipit Italia. chali [ Bucherius putat supplendum Victorii canone ]
Theodorus et Sabinianus. virorum clarorum auctoritale firmala collegimus, anui
Messallaet Areobinda. sunt 1031 [Cusp., 1270].
Anastasius Aug. m et Venantius. Ac si totus ordo saeculorum usque ad consulatum
Venantius Junior [Cusp., 2] et Celer. vestrum colligilur, anni sunt 5721 [Cusp., 5741; std
His coss. contra Francos a D. N, destinatur exer- esl error w numeris].
12« COMPUTUS PASCHALIS. 1250

COMPUTUS PASCHALIS.

Si nosse vis quotus annus est ab incarnatione Do- A . cycli decemnovennalis. Quod si nihil remanserit,
mini nostri Jesu Christi, computa triginta sex per nonus decimus annus est.
quindecim: fiunl quingenti quadraginla. His semper Si vis scire quotus cyclus lunae est, qui decemno-
adde duodecim, fiunt quingenti quinquaginta duo. vennali circulo continetur, sume annos Domini, ut
Adde et indictiones anni cujus volueris, ut puta de- puta quingenlos sexaginia duos, et subtrahe semper
cimam vicies semel post nonsulatum Basilii junioris: duos, fiunt quingenti sexagihta; hos partire per de-
sunt quingenti sexaginta duo. Isti anni sunt ab incar- cem et novem, remanent novem. Nonus cyclus lunae
natione Christi. Hoc tanlum memor esto sollicilius, est decemnovennalis circuli; quoties autem nihil re-
ut quoties quintam decimam compleveris indictio- manei, nonus decimus annus est.
nem, quo argumentum possit integrum custodiri, Si vis scire quando bissextus annus sit, sume an-
quindecim non assumas; sed ad primam summam, nos Domini, ut puta quingentos sexaginta duos; par-
id est in triginta sex unum semper adjicias, ut puta tire hos per quatuor : si nihil remanserit, bissextus
pro triginta sex,finita quinta decima indictione, quam est. Siunum aut duo, vel tres, bissextusnon est.Et
in snperiore computo addas, triginta seplem per ne libi forsitan aliqua caligo erroris occurrat, per
quindecim computabis, et annos Domini sine ullo omnem computum quem ducis , si nihil superfuerit,
errore poteris reperire. B eumdem computum esse per quem duces agnosce :
Si vis scire quota est indictio, ut puta vicies se- •' ut puta si per decem et novem ducens nihll supera •
mel post consulatum Basilii junioris, sume annos ab verit, scias nonum decimum esse; si per quindecim,
incarnatione Domini nostri Jesu Christi, id esl quin- quintum decimum; si per septem, septimum.
gentos sexaginta duos; bis semper adjice tria , fiunt Si vis cognoscere quota luna festus paschalis oc-
quingenti sexaginta quinque. Haec partire per quin- currat: si Martio mense Pascha celebratur, computa
decim, remanent decem; decima est indictio. Si vero a Septembri usque ad Februarium, fiunt sex. His
nihil remanserit, quinta decima est indictio. semper adjice duo, fiunt octo; et epactas, id est ad-
Si vis cognoscere quot sint epactae, id est adje- jectiones lunae cujus volueris anni, ut puta indictionis
ctiones lunares, sume annos ab incarnatione Domini decimaeunam: fiunt novem, et dies mensis quo Pa-
quot fuerint, ut puta quingentos sexaginla duos; hos scha celebratur, id esl Martii, tricesimus, fiunt simul
partire per decem et novem, remanent undecim; quadragiuta: deduc triginla, remanent decem: luna
hos per undecim multiplica, fiunt centum viginti est in die superius indicalo.
unum; hos item partire per triginta, remanet unus; Si vero mense Aprili Pascha celebramus, computa
nna est adjectio lunaris. menses a Septembri usquead Martium: fiunt septem;
Si vis scire adjectiones solis, id est concurrentes 'G his semper adjice duo, fiunt novem; adde et epactas,
septimanaedies, sume. annos ab incarnatione Domini id est adjectiones lunae cujus volueris anui, ut puta
quot fuerint, ut pula quingentos sexagiula duos; per indictionis decimaeunam , qui fiunt decem ; et dies
indictionem decimam annorum qui fuerint, quartam mensis quo Pascha celebramus, id est Aprilis no-
semper adjice, id est nunc centum quadraginla, qui num, qui simul fiunt decem et novem : sane si super
fiunt simul septingenti duo; his adde quatuor, hos triginta habueris, semper triginta subtrabas; lunc
parlire per septem, remanent sex. Sex sunt epactse autem nona decima Iuna erit.
solis, id est concurrenles septimanae dies per supra- Si vis cognoscere quotus dies septimanae est, sume
scripiam indicttonem vicies semel post consulatum dies a Januario usque ad mensem quem volueris, ut
Basilii junioris. puta usque ad nonum diem mensis Aprilis, fiunt dies
Si vis scire quotus sit annus circuli decem et no- 99. His adjice semper unum, fiunt centum. Et sem-
vem annorum, sume annos Domini, ut puta quin- per adde epactas solis cujus volueris anni, ut puta
gentos sexaginta duos, et unum semper adjice: fiunt decimae indictionis sextam : fiunt simul centum sex;
quingenti sexaginta tres; hos partire per decem et hos partir» in septem, retnanet una: ipsa est dorni-
novem, remanent duodecim. Duodecimus annus est nica paschalis.
I2:i 1 AD M. A. CASSIODORIOPERA APPENDlX. 12^

APPENDIX AD OPERA GASSIODORI.

JORNANDIS seu JORDANI

EPISCOPI RAVENNATIS

DE GETARUM STVE GOTHORUM

ORIGINE ET REBUS GESTIS,

AD CASTALIUM

PRiEFATIO.

397 Volentemme parvo subvectum navigio oram A quod nec facultas eorumdem librorum nobis datur,
tranquilli litloris attingere, et minutosde priscorum, ut quatemis ejus sensui inserviamus. Sed, ut non men-
traidam ait, stagnis pisciculos legere, in altum, frater tiar, ad iriduanam lectlonem dispensatoris ejus be-
Casiali, laxare veia compellis, relicloque opusculo neficio libros ipsos antehac relegi. Quorum quamvis
quod intra manus habeo, id est, De Breviatione chro- verba non recolo, sensus tamen ei res acias credo
nicorum, suades ut nostris verbis duodecim Senato- meintegre tenere. Ad quosnonnulla ex historiis Grae-
ris [id ett Cassiodori] volumina De Origine actuque cis ac Lalinis addidi convenientia, initium, finemque,
Getarum, ab olim usque nunc per generaliones reges- et plura in medio mea dictatione permiscens. Quare
que descendente, in unum et hoc parvo libello coarc- sine contumelia quod exegisti suscipe libens, liben-
tem. Dura salis imperia, et tanquam ab eoqui poudus tissime lege; et si quid parum dictum est, et tu, ut
hujus operis scire nolit imposila. Nec iltud aspicis vicinus genti, commemoras, adde. Ora pro me, frater
quod tenuis mlhi est spiritus ad implendam ejus tara cbarissime.
magnificam dicendi tubam. Superat nos hoc pondus,
CAPliT PRIMUM. nonnulii et illa gemma Galliciaeet Lusilania? promon-
toria ln Oceatii insulis ponant. In quorum uno tem-
De totius orbis terrarum dkisione. plum Herculis, in alio inonumentum adliuc conspici-
Majores nnstri,utreferl Orosius.totius terrae circu- tur Scipionis; lamen quia exiremiialem Galliciaelerrae
lum Dceani limbo circumseptum triquetrum statuere, continent.ad lerram magnam Europaepotius quam ad
ejusque ires partes, Asiam, Europam, et Africam, „° Oceani pertinent insulas. Habet tamen et alias insulas
vocavere. De quo u-ipartito orbis lerrarum spatio in- interiusin suo sestu, quae dicuntur Baleares, lnbeique
numetabiles pene scrtptores existuul, qui non solura et aliam Mevaniam; nec non et Orcadas numero 34,
urbium locorumve positiones explanant, verum quamvis non omnes excultas. Ilabetet in ultimo
eliam, et quod est liquidius, passuum milliariumque plagje occidentalis. aliam insulam nomine Thylen,
dimetiuntur quanlitatem. Insulas quoque marinis de qua Mantuanns:
fluctibus intermixtas, tam majores qu.un etiam mino- Tibi serviat ultimaThjle.
res, quas Cycladas vel Sporadas cognomihant, in im-
menso maris magnipelago sitasdeterminant. Oceani 396 Habet quoque hoc ipsum immensum pelagus
Vero intransmeabilis ulteriores fines non suhun non iu parte arctoa, id est septentrionali amplam insu-
lam nomine Scanziam a [at. Scandiam], unde nobis
describere quis aggressus est, verum eiiam nec cui- sernio, si Dominus juverit, est assumendus: quia
qunm licnil translretare : quia resisiente ulva, el
ventorum spiramine quiescenle, impermenbiles esse gens cujus originem flagitas, ab hujus iusulae gremio
velut examen apum erumpens, in terram Europae
sentiantur, et nulii cognili, nisi soli ei qui eos con- advenit. Quom/)do vero aut qualiler, in subsequen-
stiluit. Cilerior vero ejus pelagi ripa quam diximus,
tolius mundi circutum in modum coronae ambiens, libus, si Dominus donaverit, explanabimus.
fines suos curiosis hominibus et qui de hac re scri- CAPUT II.
berevoluerunl, perquam innotuit: qnia et terrse cir- De Britannia insula.
culus ab inoolis possidetur. Et nonnullae insulae in
eodem mari habitabiles sunt, ut in urienlali plaga, et Nunc autem de Britannia insula, quae in sinu
Indico oceano, Hippodes, Jamnesia, sole perustae, Z Oceani inier Hispanias, Gallias et Germaniam sita
quamvis inhabitabiles, lamen oinnino sui spatio in lon- est, ut potuero, paucis absolvam. Cujus licet magni-
gum laiumque extensc. Taprobane quoque, in qua tudinem olini nenio, ut releri Livius, circumvecius
exceptis oppidis vel possessionibus, dicunt munitis- est, multis lamen data est varia opinio de ea loquen-
simas urbes, decoram Sedaliam, omnino gratissimam di. Quandiu siquidem armis inaccessam Romanis,
Silestaniinam [al., Silephantinam|, nec non Elberon Julius Caesar prseliis, ad gloriam lantura quaesilis,
[al. et Theron], licet non ab aliquo scriptore diluci- aperuit perviam ; deinceps mercimoniis aliasqueob
das, tamen suis possessoribus affatim refertas. Hahet causas, multis patefacta morlalibm, non indiligenli
in parle occidua idem Oceanus aliquauias insulas, et qusesecuia estsetati, certius-sui prodii situm, quam,
pene cunclas ob Irequentiaui eunlium el redeuntium ula Graecis Laiinisque auctoribus accepimus, perse-
notas. El suntjuxta frelum Gaditanum haud procul, quiraur.Triquetrameam plures dixere.conosimiiein,
una Beata, et alia quae dicitur Fortunata, quamvis inter septentrionalem occidentaleraque plagam pro-
a Sic et Plimus eam vocat. Jacobus Ziegl. Scondar ficat; quoniam nulli cedit beat» regioni. B. VUIXA-
niam appellalam fuisse ait; Scondioe vero noraen KlUS.
mansisse, quod amoenitalempulchriludinemque signh
 1233 JORNANDISDE GOTHORUMORIGINE ET REBUS GESTIS. 1254
jectam : uno, qui imgnus est, angulo in Rheni ostia, A 1 numero lucem clarara nescire. Ila alternato mcerore
spectantem; deliinc correpia latitudine obliqua retro cum gaudio, benelicio aliis daranoque impar est; et
abstractam in duos exire alios; geminoque laiere lon- hoc quare?Quia prolixioribus diebus solem ad orien-
giore Galliae praetendi alque Germaniae. lu duobusi tem per axis marginem vident redeuntem ; breviori-
millibus treceniis decem stadiis latitudo ejus, ubi bus vero non sic conspicitur apud illos, sed aliier,
patenlior; longitudo non ultra septem millia centum quia auslrina signa percurrit, et qui nobis videtur
triginta duo stadia fertur extendi: modo vero dumo- sol al>imo surgere, illis i>erterrae marginem dicitur
sa, modo silveslri jacere planitie, niontibus etiami Circuire. Aliaevero ibi gentes tres Crefennae c, qui
nonnullisincrescere; mari tardo circumflua.quod nec frunientorum non quaeritant viclum, sed carnibus
reuiis facile impellentibus cedat, nec ventorum fla- ferarum atque avium vivunt: ubi tanta paludibus
libus imumescat : quia remotae longius terrae causasi fetura ponitur, ut et augmenlum praestent generi,
motibus negant; quippe illuc latius quam usquami el satietatem ac copiam genti. Alia vero gens ibi
aequorexienditur, Refert aulem Strabo, Graecorumi moratur Suethans, quae velut Tliuringi equis utuntur
nobilis seriptor, tantas illam exhalare nebulas, ma- exiiniis. Hi quoque sunt qui in usus Romanorum
defacla humoOceani crebris excursibus, utjsubtectusi Saphirinas pelles, commercio interveniente, per alias
sol per illam pene lotam foediorera, qui serenus est,, innumeras genles transmiltunt, famosi pellnim de-
diein negetur aspeciui; noctem quoque clariorem. cora nigredine. Hi cum inopes vivani, ditissime ve-
In extrema ejus parte Memma [al., Miniamque],quami stiunlur. Sequuntur deinde diversarum turba nalio-
Cornelius etuim annalium seripLor narrat, metaltis5 num, Thejjsthes, Vagotb, Bergio, Hallin, Liothida,
plurimis copiosam, herbis frequentem, et bis fera-- — . quorum omuium sedes sub humo plana ac fertili, et
ciorem omnibus, quia pecora magis quamhomines j " propterea inibi aliarum gentium incnrsionibus infe-
alai. Labi vero per eam et mulla quam maxima, re- stantur. 399 P°sl ll0s Alhelnil, Finnaithae, Fervir,
labique flumina gemmas margaritasque volveniia;; Gautigoili, acre hominum genus, et ad bella promp-
sylorum colorati vultus, torto plerique crine, et ni- lissimum. Dehinc mixti Evagerae Otbingis. Hi omnes
gro nascuntur. Calidoniam vero incolentibus, rutilae; exesis rupibus, quasi castellis inhabitaul, ritu bellui-
coraae, corpora magna, sed fluida; qui Gnllis sive3 no. Stint ex his exteriores Ostrogothae, Kaumaricae,
Hispanis a quibusque attendunlur assimiles. Unde> Raugnaricii, Finni miiissimi, Scanziaecultoribus ora-
conjectavere nonnulli quod ea ex his accolas conti- nibusmitiores; necnon et pares eorum Vinovilotli,
nuo vocatos acceperit: inculti aeque omnes populii Suelhidi, Cogeni in hac gente reliquis corpore emi-
regesque poputorum; cunctis tamen in Calidoniorumi nenliores;quamvis etDani ex
nietallum concessisse nominandi a, auclor est Dio ce-- si, Erulos propriis sedibus ipsorum stirpe progres.
expulerunl: qui imer
leberriniusscriptorannalium. Virge.is haliitani casas,, omnes Scanzlaenaliones nomen sibi ob nimiam pro-
communia tecla cum pecore, silvaeque illis sa>pe > cerititein affectant praecipuum. Sunt quanquam et
sunt domus. Ob decorem nescio an aliam ob rem,, illorum positura Grannii, Aganziae.Unixae,Elhelrugi,
ferro pingunt b corpora. Bellum inier se autimperii i Arochiranni, quibus non ante omnes, sed ante raul-
cupidine, aut amplificandi quoe possident, saepiuss tos annos Rodulf rex fuit, qui contempto proprio
gerunt; non tantum equitaiu vel pedite, verum eiiami regno, ad Theoderici Gothorum regis gremium con-
bigis curribusque falcaiis, quos more vulgari essedass volavit, et ut desiderabat iuvenit. Hae itaque gentes
vocant. Haec pauca de Britanniae insulae formai Romanis corpore et aniino grandiores, infestae ssevi-
dixisse sufficiat. Q tiapugnae [al., pugnabant belluina saevilia].
<
CAPUT III. CAPUT IV.
De Scanziw insulm situ et nationibus. Gothi unde primum egressi, quo pacto paulatim sedes
Ad Scanzise insulac situm, quam superius reliqui- suas promoverint in Scylhiam Fontico mari vicu
mus, redeamus. De hac enini in secundo sui operis; nam.
Mbro Claudius Ptolemaeus orbis terrae descriptorr Ex hac igitur Scanzia insutaquasi officinagenlium,
egregius meminii, dicens : Est in Oceani arctoo salo> aut certe velut vagina natinnuin, cum rege suo no-
posiiainsula magna, nomine Scanzia, in modum fo- mine Berig, Gotlu quondam memoranlur egressi ;
lii cedri [al., citri], lalerilms pandis post longumi qui ut priraum e navibus exeunles, terras attigere,
ductum concludens se;ejus npas infiuit Oceanus. illico loco noiiien deileruul. Nara hodie illic, ul fer-
Haeca fronte posita est Vislulaefluvii, qui Sannaiicisi tur, Goihiscanzia vocaiur. Unde mox proraoventes
montibus ortus, in conspectu Scanziae septentrionalii ad sedes Uiineriigorum, qui lunc Oceani ripas insi-
Oceano trisulcus illabitur, Germaniam Scythiamque• debant, castrametati sunt; eosque coramisso praclio
disterminaus. Haecergo habet ab oriente vasti.-simum i propriis sedibus pepulerunt, eorumque vicinos Wain-
lacum, in orbis terrae greraio : unde Vagi fluvius,, daJos jam tunc subjugantes, suis arjplicuere (al.t ap-
velutquodam ventre generatus, in Oceanum undosus; pellavere) vicioriis. lbi vero magna populi numero-
evolviiur.Ab occidente namque immenso pelago cir- siiate crescente, eliam pene quinto rege regnanle,
cumd tur; a septentrione quoque innavigabili eodemi post Berig, Filimer, Filogud, Arigis consilio sedit,
vastissimo concluditur Oceano; ex quo quasi quodami _- ut exinde cum familiis Gothorum promoveret exer-
brachio exeunte, sinu distento, Germanicum mare'> JJ citus, qui aptissimas sedes locaque dum quaereret
eflicitur. Hic gentes qu;e carnibus lantum vivunt;; congrua, pervenit ad Scythiae terrajs, quae lingiia eo-
ibi eiiam parvae, sed plures perhibenlur insulae essei rum Ovim (al. Oiura) vocabantur : ubi delectato
dispositae; ad quas si cOngelato mari ob nimiural magna ubertate regionum exercitu , et medietaia
frigus lupi transierint, lumiiiibus feruntur orbari: : transposita, pons dicilur unde amnem transjecerat
ita non solum inhosi.ilalis boininibus, verum etiami miserabititer corruisse, nec ultciius j;im cuiquara li-
belluis lerra crudelis est. In ^canzia vero insula,, cuit ire aut redire. iNamis lociv-, ut ferlur, liemulis
unde nobis sermo est, licet muliae et diversae ma- paludibus voragine circumjectU comludilur; quem
, neaul naiiones, septem wmen earum nomina memiuitt ulraque confusione natura redxlidil itnperviuin. Ve-
Pioleniaius. Apuni ibi lurba mellilica ob nimiuiu fri- rurataineu hodieque illic et voct/sarmentoruin audiri,
gus nunquam reperitur. In cujus parte aroioa gens; et indicia houiinum depreliend), comraeantium altes-
Adogil consistit, quae fertur in aestatemedia quadra- talione, quamvis a longe audier.iium, credere licet.
ginta diebuset noctibus luces haberecontinuas; item- Hsec igitur pars Goiliorum quai apud.Filimer, dicitur
que brumali tempore, eodem dierum nociiumque! in terras Ovim (a/. Oium) emeiiso arane transposita,
* Al., /»Cal. meatarumqueeoncessissenomina, etc, , c B. Rhenanus in
Forte legendum Memmalanum. Castigat. ad Taeit. pag. 194,
b Forte, pungnnt. Sic Aram. Marcell. p. 432. JUR. scritofennce.
1253 AD M. A. CASSIODORlOPERA APPENDIX. 1256
optatum potita solum. Nec mora, illico ad gentein tA Bulgarorum sedes, quos notissimos peccatorura no-
Spalonun adveniunt, consertoque praelio, victoriam sirorum mala fecere. Hinc jam Hunni quasi foriissi-
adipiscuntur; exindeque jam velut victores ad ex- uiarum geniium fecundissimus cespes, in bifariam
tremam Scytliiaep.Tiem quje Ponticomari vicina est, populnriim rabiera pullutarunt. Nam alii Aulziagri,
properant : quemadmodum et in priscis eorum car- alii Aviri nuncupantur, qui tamen sedes Imbeiit di-
minihus peue uistorico rilu in commune recolilur ; versas. Juxla Chersonem Aulziagri, quo Asiaeliona
quod et Ablabius descriptor Gothorum genlis egre- avidus mercalor importat, qui aeslate campos perva-
gius verissima attesialiir hisioria. ln qiiam senten- gantur effusos, sedes habenies, proul arnienlorum
tiaui et nonnulliconsensere Majorum. Josephus quo- ihvUaverint pabula ; hieme supra mare Ponticum se
que.annalium relalor verissimus, dum ubique verita- referenles. llunug.iri autem hinc sunt nnti, quia ab
tis conseruii regulam, etorigines causarum a principio ipsisrpellium murinarum venit commerciuin : quos
revolvit, haec vero quaediximus de genle Gothoriiin tantoriiin virorum forraidavit audacia. Quormn man-
brincipia mr omiserit ignoramus. Sed tamen ab boc sionem primam esse in Scylbiae solo juxta paludera
loco eorura slirpem commemorans, Scythas eos et Maeotidem,secundn in Mcesia,Thraciaque, et Dacia;
natione et vocabulo asserit appetlatos : cujus soli tertio supra mare Ponticum, rursus in Scythia legi-
terminos, antequam aliud ad medium deducamus, mus habitasse : nec eorum fabulas alicubi reperimus
necesse est uti jaceant dicere. scriplas, qui eos dicunt iu Britannia, velin una qua-
libet insularum in servitutem redacios, et unius ca-
CAPUT V. balli prelio quondam redemplos. Aut cerle si quis
dixeritin nostro orbe quara quod nos di-
Scylhicesilus et descriptio, et varia Gotlwrum in ea ajII eosaliler
ximus fuisse exorlos, riobis aliquid obsirepit; nos
sedet.
enim potius lectioui credimus, quain fabulisanilibus
Scythia siquidem Germauiae terrse conunis, eole- consenlimus. Ul ergo ad nostruni propositurn redea-
nus ubi Ister Oritur amnis, vel stagnum dilatatur mus, in prima parte ScyihiaejuxtJ Maeotidemcom-
Mysianum,tendens usque ad ftuminaillum Tyram, Dana- manentes praefati, unde loqiiimur, Filhner reuem
slrum, et Vagosolam, magnumque Danubium habuisse noscuntur. Iu secundo, id est, Daciae,Thra-
Taurumque montem, non illum Asiae,sed proprium, ciaeque, et Mcesisesolo, Zamolxen, quem mirae phi-
id est Scythicum , per oinnein Mxotidis ainbitum, losophicaeerudilionis fuisse testanlurpleriquescriplo-
ultraque Maeotidaper angustias Bosphori usque ad res>annalium. Nam et Zeutam prius liabuerunt eru-
Caucasum montem amneraque Araxem, ac deinde in ditum, post eliam Diceneum, tertium Zamolxen, de
sinislrara partem reflexa, post mare Caspium, quae quo superius diximus. Nec defuerunt qui eos sapien-
in extremis Asiae finibus ab oeeano Euroboreo in tiam erudirent. Unde et pene omnibus barbaris Go-
modum fungi primum tenuis, post haec lalissinia et thi sapientiores semper exstiiermii, Graeci-quepene
rotunda forma exoritur, vergensad Hunnos, Albanos, consimiles, ul referl Dio, qui historias eorum anna-
et Seres usque digreditur. Haec, inquara, patria, id lesque Graeco stylo composuii. Qui dixit priraum
est Scythia, longe setendens, lateque aperiens, ha- Zarabos Tereos, deinde vocitatos Pileatos hos qui
bet ab orienle Seres in ipso sui principio ad littus inler eos generosi exstabant: ex quibus eis et reges
Caspii maris commanentes ; ab occidente Germanos, el sacerdoles ordinabantur. Adeo ergo fuere laudati
el flumen Vislulae; ab arcioo, id esl seplenlrionali, Getae,ut dudum Marlem, quem poetarum fallacia
circumdatur Oceano, a meridie Perside, Albania , G ( deum belli pronuntiat, apud eos fuisse dicant exor-
Hiberia, Ponlo, atque extremo alveo Isiri, qui dici- lum. Unde et Virgilius :
lur Danubius, ab ostio suo usque ad fontnm. In eo Gradivumque p alrem Geticisqui praesidetarvis.
vero loci latere quo Ponticum litlus altingit, oppidis
haud obscuris involvitur, Boristhenide, Olbia, Cal- cultura. Quem Martem Gothi semper asperrima placavere
Nain victimae ejus mortes fuere captorum,
lipbde, Chersone.Tbeodosia, Pareone, Minnycione opinantes beliorum praesiilem
et Trapezunte, quas indomitae Scytharuin naliones aplius humani san-
Gra;cos permisere condere, sibimet commercia prae- guinis effusione placandum. Huic praed:e primordia
huic truncis suspendebantur exuviae ;
staturos. lucujus Scyihiaemedio est locus qui Asiam vovebantur, illis religionis praeter caeteros insinuatus
Europamque ab alteniiro dividit, Rliiptiaei scilicet eratque cum parenli devotio nominis videretur im-
inontes, qui Tanain vaslissimum fundunt intranlem afliectus, Teriia vero sedes supra mare Ponticuin, jam
Maeotida; cujuspaludis circuilus passuum millia 144, pendi. ut superius dixueus, prudentiores
bumaniores
nusquam octo ulnisallius sulisidentis. In qua Scythia effecli, divisi et,per farailias populi. Vesegotliaefamiliac
prima ab occidente gens sedil Gepidarum, quae ma- Ballhorum, Ostrogotbae praeclaris Amalis serviebant.
gnis opinatisque ambitur (lurainibus. Nam Tisianus Quorum studium fuit primum, inter alias vi-
per aquilonem ejus corumque discurrit. Ab Alrico cinas, arcus inlendere nervis, Lucano plusgentes historico
vero magnus ipse Danubius, ab Euro fluvius Tausis :
Secat, qui rapidus ac verlicosus in Istri fluenta fu- quam poeta testante
rens devolvitur. Introrsus illi Dacia est, ad coronae Armeniosquearcus Geticisiotenderenervis.
speeiera arduis alpibus emuuita, juxta quorum sini- J"n Ante quos etiam cantu majorum facla modulatio-
sirum latus, quod in Aquilonein vergil, et ab ortu nibus citbarisque canebant, Etbespamarae, Hanatae
Vistulaefluminis per immensa spatia venit, Uvinida- [Forte, Amalae], Fridigerni. Uvidicalae,et aliorum,
ruin natio populusa consedit. Quorum nomina licet quorum in hac genie magna opinio est, quales vix
nunc per varias familias et loca mutentur, principa- heroas fuisse miranda jactat antiquitas. Tunc, ut
liter tamen Sclavini et Anies uominanlur. Sclavinia fertur, Vesosis Scylhis iacrymabile sibi potius intulit
civitate nova, et Sctavino Rumuunense, et lacu qui bellum, eis videlicet quos Amazonum viros prisca
appellatur Musianus, usque ad Danastrum, et in bo- tradit auctoritas. De queis feminas bellatrices et
ream Viscla tenus commorantur : hi paludes silvas- Orosius in primo volumiue professa voce testatur.
que pro civitatibus habent. Anles vero, qui sunt eo- Unde cum Gothiseum dimicasseevidenier probamus,
rum fortissimi, qui ad Pouticum inare curvantur, a quera cum Amazonum viris absoluie pugnasse co-
Danastro extendunlur usque ad Danubiura, 400 gnoscimus, qui tunc a Boristliene amne, quem ac-
quae flumina mullis mansionibus ab invicem absunt. colae Danubium [al., Danabruin]vocant, usque ad
Ad litlus autem Oceani, ubi tribus faucibus fluenta Tanain fluvium circa sinum paludis Maeotidis consi.
Vistulaefluminis ebibuntur, Vjdioarii resident, ex debaut. Tanain vero bunc dico qui ex Rhipheis mon-
diversis nationibus aggregati, post quos ripam Ocea- libus dejectus adeo praeceps ruit, ut cum vicina flu-
ni ltemesti tenent, pacatum hoiiiiiiuuigenus omnino. mina, sive Maeolis,vel Bospborus gelu solidenlur,
Quibusin AustroassedU gensAgazzirorum fortissima, solus amnium confragosis montibus vaporatus, nun-
frugum ignara, quac pecoribus et venationibus vic- quaui Scylhico durescit algore. Hic inter Asiam Eu-
litai. Ulira quos dist-nduniur supra mare Ponticuui ropamque leriuinus famosus.habetur. Nam alier est
 1267 JORNANDISDE GOTHORUMORIGINE ET REBUS GESTIS. 1258
Hle qui monlibus Chrinnorum oriens, in Caspium A^. Galatiara, Pisidiam, omniaque Asise oppida, aequa
mare ditabitur. Danubius [al., Danaber] autem ortus felicitate domueruni; lonium ^Eoliamqueconversae,
grandi palude,quasi ex mari profunditur. Hic usque dediias sibi provincias effecerunt. Ubi diutius domi-
ad medinmsui dulcis est et pptabilis, piscesque ni- nantes, etiam civitates castraque suo nomini dicave-
inii saporis gignit, ossibus carentes, cartilaginem runt. Ephesi quoque lemplum Dianaeob sagitlandi^;
tantum habentes in corporis continentiam. Sed ubi venandique studium, quibus se artibus tradidissent,
fitPonto vicinior,parvumfontem suscipit, cui ex Am- effusis opibus, miraepulcbritudinis condiderunt. Tali
pheo cognomen est, adeo amarum, ut cum sit 40 die- ergo Scythicae gentis [al., Tales Scythia genitae] fe-
rum itinere navigabilis, hujus aquis exiguis immii- minaecasu Asiaeregno potitae,per centum | ene annos
teiur, infectusque ac dissimilis sui, inter Grxca tenuerunt; et sic demum ad proprias socias in cautes
oppida Callipidas et Hypanis in mare defluat. Ad * Marpesias, quas superius diximus, repedarunt, in
cujus ostia iusula est in fronle, Achillis nomine. In- montem scilicct Caucasum. Cujus montis, quia facta
ter hos terra vasllssima, silvis consita, paludibus iterum mentio est, non ab re arbitror ejus tractum
dubia. situmque describere, quando maximam partem orbis
noscitur circuire jugo continuo. Caucasus ab Indico
CAPUTVI. mari surgens, qua meridiem respicit sole vaporatus
Golhi VesosimMgupliorum regem profligant,etAsiam ardescit; qua septentrioni patet, rigentibus ventis est
inredituex sEgypto subjugant. Item, de Parlho- obnoxius et pruinis. Mox in Syriam curvato angulo
rum origine. reflexus, licel amnium plurimosemitlat, in Asianam
Hic ergo Gotbis morantibus, Vesosis jEgyptiorum nB tamen regionem Euphralem Tigrimque navigeros ad
rex in bellum irruit: quibus tunc Taunasis rex erat. opinionem maximam perennium fontium copiosis
Quo praelio ad Phasim fluvium, a quo phasides' aves fundit uberibus. Qui amplexantes terras Assyriorum,
exorlae, in toto mundo epulis potentum exuberant, Mesopolaraiamet appellari faciunt et videri, in si-
Taunasis Gothorumrex Vesosi JEgypliorumoccurrit, num maris Rubri fluenia deponentes. Tuncin boream
enmque graviter debellans, in /fcgyptumusque per- revertens, Scythias terras jugura antefatum magnis
secutus est; el nisi Nili amnis intransmeabilis ob- flexibus pcrvagatur; alque ibidem opinalissiraa flu-
stitissent fluenla, vel munitiones quas dudum sibi ob mina in Caspium mare profundens, Araxem, Cyssuru,
incursiones ^Ethiopura Vesosis fieri praecepisset, ibi et Cambysen , continuato jugo ad Rhiphaeos usque
in ejos eum patria exstinxisset. Sed dum eum sem- montes extenditur. Indeque Scylhicis genlibus dorso
. per ibi positum non valuisset laedere, revertens pene suo terminum praebens, ad Pontum usque descendit;
omnem Asiam subjugavit, et sibi tunc charo amico consertisque collibus, Istri quoque fluenta contin-
Sornorege [ai, Sormi regi] Medorum ad persolven- git; quo amnis scissus dehiscens, in Scyihia quoquo
dum tributum subditum fecit. Ex cujus exercilu vi- Taurus vocatur. Talis ergo, tantusque, et pene om-
clores tunc nonnulli provincias subditas ccntuentes, nium montium maximus, excelsas suas erigens sum-
et in omni fertilitale pollentes, deserto suorum ag- mitates, naturali constructione praestat geutibus in-
mine sponte in Asiaepartibus resederunt. Ex quo- expugnanda munimina. Nam locatim [al., paulatim]
rum nomine vel genere Trogus Pompeius Parthorum recisus, qua disruplo jugo vallis hiatu patescit, nunc
dicit exstiiisse prosapiam. Unde etiam hodieque lin- Caspias portas, nunc Armenias, nunc Cilicas, vel
gua Scytliica Fugaces, quod est Parthi, dicuntur; secundum locum, qualis fuerit, facit; vix tamen
suoque generi respondentes, inter omnes pene Asiae^p( plaustro meabilis, laleribus in altiludinem utrinqua
nationes soli sagiltarii sunt et acerrimi bellatores. direclis; qui pro geniium varietate diverso vocabulo
De nomine vero, quod diximus eos Parthos, id est nuncupatur. Hunc enim Jaranium [forte, Iinaum),
Fugaces, 401ila aliquanli etymologiamtraxerunt, ut mox Propanismum Indus appellat; Parthus primuin
dicerentur Parthi, quia suos refugere parentes. Hunc castra post Nifacenedicil. Syrus et Armenius Tau-
ergo Taunasim regera Gothoruiu morluum inter nu- rum, Scylbae Caucasumac Rhiphaeum, iterumque in
niua sui popilli coiuerunt. fine Taurura, cognomiuant; aliaque complura gentes
huic jugo dedere vocabula. Et quia de ejus continua-
CAPUT VU. tione pauca libavimus, ad Amazones, unde diverti-
redeamus.
Amazonesabtenttousin proelio marilis, hostiumvariis mus,
incursibut retislunt, et divertas Asics gentes betlo! CAPUT VIII.
superant. De Amazonumcum vicinisgentibusconcubituearumqm
Post cujus decessum exercitu ejus cum successore> partubus.
ipsius in aliis partibus expeditionem gerente, feminae : Quaeveritae ne earum proles raresceret, a vicinis
Gothorum a quadam vicina gente tentatae, in prae- gentibus concubilum petierunt: facta nundina semel
damque ductae[al., in praedaquedoctae]a viris, for- in anno, ita ut futuris temporibus eis deinde rever-
titer restiterunt, bostesque super se venientes cuml tentibus in idipsum, quidquid partus masculiui edi-
magna verecundia abegerunt. Qua parata [at., patra-- disset, patri redderet; quidquid vero feminei sexus
ta] victoria, fretaeque majori audacia, invicem sei nasceretur, mater ad arma bellica erudiret. Sive, ut
cohortanles, arma arripiunt, eligentesque duas auda-'. - D quibusdam placet, edilis maribus, novercali odio in-
ciore» Lampeto, et Marpesiara principatui subroga- fantis miserandi fata rumpebant: ita apud illas de-
runt. Quaedum curam gerunt, ut propria defenderentt testabile puerperium erat, quod ubique constat esse
et aliena vastarent, sortito Lampeio restitit, finess votivum. Qusecrudelitas illis lerrorem magnum cu-
palrios tuendo; Marpesia vero feminarum agminee mulabat, opinione vulgata. Nam que, rogo, spes
sumpto, novum genus exercilus duxil in Asiam, di- esset capto, ubi ignosci vel filio nefas babebaiur ?
versasque gentes bello superans, alios vero pace con- Contra has, ut fertur, pugnabat Hercules, et Melanes
cilians, ad Caucasum venit, ibique certum tempuss pene plus dolo quam virtute subegit. Theseus vero
demorans, loconomen dedit, Saxum Marpesiae.Unde e Hippolyten in praedamlulit, de qua genuitet liippo-
Virgilius : lytum. Hae quoque Amazones post baec habuere rc-
Acsi durasilex, aot stet Marpesiacautes. ginam nomine Penlhesileam, cujus Trojano bello
In eo loco ubi post haecAlexander Magnus portas exslant clarissima documenta. Nam haefeminaeus-
constiluens, Pylas Caspias nominavit; quod nuncg que ad Alexandrum Magnum raferunlur lenuisse
Lazorum gens custodil pro munitione Romana. Hicc regnum.
ergo certum temporis Amazones commanentes, con- CAPUT IX.
,.' fortalae sunt. Unde egressae, et Alym fluvium qiii ii De viris Amazonum, et eorum rege Telepho, deque
juxta Garganum [al., Gorgarum] civitatem praeter- ejus ortu et rebus gestis.
fluit, transeuntes, Armeniam, Syriam, Ciliciamque, ', Sed ne dicas, de viris Gothorum sermo assumptus
PAIROL. LXIX. kQ
 1259 AD M. A. CAS9I0D0R1 OPERA APPENDIX. »260
cur in feminis tandiu perseveret: audi et virorum K credens sibi tutnm fore atiqnanlum remorandi. Post
insignem et laudabilem fortitudinem. Dio liistoiicus cujus decessum itervtm Xerxes filius eftfs paternas
et ahtiquitatum diligentissimus inqtmiilort qui operi injurias ulcisci S* fcstimarts, cnm snts duceniis [al.,
suo Getiea titulum dedit; quOs Getas jam supe- septingen|jjs] et auxlliatorum trecenlls miltfbus arma-
riori loco Goibos esse probavimtrs, Orosio Paulo torum, rostratas rraves babetrs milte septingentas, et
dicenie: Hk Dio regem itlis post tempora multa . onerarias tria miltis, super Gottios profectus ad bel-
commemorat nomine Telephum. Ne vero quis dicat Irnn; nec tentata re tn coiiflictd prBBValart,animo-
hoc nomen a lingua Oothica omuiire peregrintrra sitate constantiae superaios. Sic Hamque trt venerat,
esse, nemo est qui nesciat animadverti 402 usa atnque aliquo certamine suo cnm fdbofe recessit.
pleraque nomina genies amplecti, ut Romani Mace- Phirippos qaoqoe pater Alexaudri Ma^ni eum Goihis
donum, GraeciRomanbhim, Sarmatae Germanorum, amicitias eopoians, MedoparrlGOihit* Utl., Metrorum
Gothi plerumque muluantur Hunnorum. Is ergo Te- Gudilae]flliam fegts aeeepit uiortem,«tali afflirilate
lepbus Herculis fllrtre,nalus ex Auge sorore Priami, robOrawis,Macedonum regna nrmaret. Qua tempe-
eonjugio copuiaiDS, procerus quidem cerpore, sed state, Dione historico dicente, Philippus inopiam
pliis vigore lerribibs, paiernam fortitudinem propriis pecuniae passus, UdisilanamMoesiae civiiatem instru-
virtutibus aeqnans, Hercutis genio [al., ingenio] for- ctis copiis vastare deliberat, quae tunc propter vici-
mae quoque similitudinem referebat. Hujus itaque niam Thamiris [M., Tomlreae], GmhiS ertt Subjecta.
regnum Mcesiamappellavere majores. Quaeprovincia Unde et srtrcerdoiesGoihorum aliqui, illi qtii Pii vo-
ab oriente ostia fluminis Danubii,a meridie Micedo- cabantur, subito patefactis portis, curn citharfs et
niam, ab oceasu Islriam, a septentrione Danubium "H vesiibus eandidis obviam sunt egressi, patemis diis,
habet. Is ergo antefatns habuit bellum cum Danais, ut sibi propilii Macedenes repellerent, yotx supplici
in.qua pugna Tbessandrum ducem Graeeiae iniere- ' modulantes. Quos Maeedonessic fiduciatiter sibi oc-
mii;etdnm Ajacem infestus invadit, Ulyssemqne currere contuenles stupeseunt; et, si diei fasest,
persequitur, equo cadente, ipse corruit, Achillisque ab inermibus tenentur [«/., torrenlur] armaii. Nec
jaculo femore sauciatus, diu medeii nequivit. Graecos mora, acie soluta quam ad belium ceH$truxerum,
tamen,. quamvis jam saucius, e suis finibus protur- non tantum aburbis excidio reinovera, vernm etiam
bavit. Telepho vero defuncto, Eurypilus fllius suc- el quos foris fuerunt jure belli adepti redifkrerurrt,
cessit in regno, ex Priami Phrygum regis germana fcedereque inito ad sua reversi sunt. Quem dolum
progenitos. Qui ob Cassandrae amorem belio rnler- post longum teropus reminiscens egregius Gothorum
esse Trojano ac parentibus soeeroque ferre aoxilium ductor Sitaleus, 160 virorum millibus eongregaiis,
cupiens, mox ut venit exstiactus est. Atbeniensibus intulit bellum adversus Perdiccara
Maeedonkeregem, queni Alexan4er apud Babyloniam
CAPUT X. ministri insidiis potana interitum, Atheniensium
De variis Gothorum adversus reget Persarum et Ma- haereditario jure reliquerat successorem.
eedonumbellit et mctoriis. arnicipatui
agnopraetio cum hoc inito, Gothi superiores inventi
Cyras rex Persarum post grande tntefvallum, et sunt; et sic pro injuria quam illi in Monia dadum
pene post sexeentorom trtginta annorum tempora, fecissent, isti in Graeciamrfiscmrentes, cmeiam Ma-
Pompeio Trogo testante, Getarum reginae Tbamiri cedoniam vastavere.
gibiexitiale intulit bellum. Qui elatus ex Asiaevicto- CAPUT XI.
ria, Getas niiitur subjugare, in quibus, ut dixhmus, c De Dicenei Boroistaiad Golhot
regnaverat Thamrris [at., Thomiris]. Quae cura ab advenlu, qui em om-
Araxe ainne Cyri arcere potuisset accessus, transire nem philosophiamdocu.il; deque ejut tumma apud
tamen pernrisit, eligens armis etim vincere quam Goihos auctorilate. Item «teComotko Dkenei snc
loeorum beneficiosubmovere : quod et factum est; et cessore.
venienie Gyrot,prima cessit fortuna Parthis tania, ut Detrificregnairte rn Goflrta Sitaleo, Boroisb Dice-
et filium Tbamiris, et plurimum exercitum trucida- neus venit in Goihiam, qoo lempere Rmrranorum
rent; sed iterato marte, Getbaecum sua regina Par- Sylia poiitus est principatu, quem' Diceneus susci-
tbos devictos superant atqoe proslernunl, opimam- piens Boroista, dedit ei pene regiam potesiatem :
que praedam de eis auferunt; ibique primum Gotfio- cujus consilio Golbi Germanorum terras quas nuac
rum gens serica vident tentoria. Tunc Thamiris re- Franci oblinerit, depopulati sunt. tosar ver«r,qui sibi
gina acta [al., aucta] victoria, lantaque praeda de primus omniura Romanorum vindicavit imyerlum, et
iniraicispotita, in partetn Mcesiaequae nunc exmagna pene omnem mundum suaeditioni subegit omniaque
Scylbia nomen mutuata, minor Scytbia est appellala, regn* petdowult, ade» ut extra tiostfom orbem
transiens, ibi in ponte Meesiaecolitur, et Tbamiris Oeeani srrm reposffas rnsutas Occuparet; et qui nec
civitaiem sno de noraine aedilicavit. Dehinc Darius rromert Rdmarrorum auditti quidem noverant, eos
rex Persarum Hystaspis filius, Antriregiri regis Go- RomafWsffrbntaTios fscefet: Gothos tamen crebro
thorum filiam in matrimonium exposlulavil, rogans lentams nieqlifvitsubigere. GairfsTiberius jam terlius
pariter, atque deterrens, nisi suam peragerent vo- regnat Hfoaranis: GoThitamen suo regno incolumcs
luntatem. Cujus affinitatem Gothi spernentes, lega- D perseveram; qurbvs hoc 403 erat saMre, aut
tionem ejns frustrarunt. Qui repulsus, furore flam- comrtmdom, atrt votftuiri, trt qoidquid Diceaeus eo-
matus est, et octoginta millia armatorum contra rum constlrarius ptaJcepisset, hoc modis Omnibus
ipsos prodaxit exercitum, verecundiam suam malo expetefrdum, htrc ntife jndicamtes, effectui mancipa-
publico vindicare contende*s; navibusque pene a rent. Qtfi eerrrerfl eorum anirnos sibi iti omhibus
Chalcedonia usque ad Byzantram ad instar ponlium olredire, et natnrale eos habere Ingeniuni, omnem
tabulatis aequeeonsertis, petit Tbraciam et Mossiam; pene ptiifosopbiameos instruxit; erat enim bujus rei
ponteque rursus in Danubio pari modo constructo, magisier pefiius. Narft ethfcain eos eriidtfit, nt Dar-
*
duobus mensibus crebris faltgatus iutaphis [al., in baricOs mores atr eis compescefet; physicam tra-
scaphis], octo millia perdidk armatorum; tiinensqtre rJens, rmwfafitef proprits fegibus vivere fecil, quas
ne pons Danubii ab ejus adversariis oceuparemr, usque nunc conscriptas Bellagines b nuncuparil; fo-
celeri fuga in Tbraciam repedavit, nec Stosiee sokm gicam instmens, eos MrtiMfo «ujira «ieteras gentes
. Locus corruptns; nee quid sibi vetit vox inla-
si phis scio, nisi forte ab Italico intopo, quod occurstim persuaserh; sed ex 6o«hiee ewroptutn. ld vertyWilse
"' crediderio» Wet-kagenbrevttatiB eatrsarta eorrffacfuni
lllis significat: tametst et banc ipsam vocem Italos, a Wet-bekagem,quod sigwiftcfitbe^eptaeHMrf,ifa nl
ut et Hispanos lopar a Gotbis mutuatos existimarim.
B. Vuix. bellagiaes, mea qnlden seirteiiv», umH aliod sinl
b Bellagines Golhicum vocabulum esse nemo milii quam placita yrincifiwa1.S. VIH.CAN.
12C1 JORNANDISDE GOTIIORUM ORIGINEET REBUS GESTIS. 1262
fecit expertos; praciicen ostendens, in bonis actibus K A.qiibd diidufii ciim aliis principibus pepigeranl Gothi
conversari suasit; tbeoricen demonstrans, signorum solventes, ripam Dantibii jmi longe possessam ab
duodecim, et per ea planetarum cursus, omnemque imperio Romano, dejectis [al., delectis] militibus
aslronomiam contemplari edocuit; et quomodo lu- curheorum du<ibus, vasiaverunt; eui provinciae tunc
naris ofbis augmeutum sustiuet. aut palitur delri- post Agrippam PoppaeuS[ed. Niv., Pompeius] praee-
menluiri, edixit; solisque globus igneus quanium rat Sabinus. Golliis autem Dorpaneus pfihcijjatuin
terrenum orbem in mensura excedat, oslendit; aut agebst, quando bello cumraissd Gotlii Romariis de-
quibus nominibus vel quibus signis in coali polo ver- victis, Poppaei[al., OnjSfus| S»binl Capile absciSsd,
gehtes aut revergentes, 544 siellae ab ortu in oeca- multa:castella et CWitstes invadeiites de pafte irn-
sum praecipites ruani, exposuit. Qualis erat, rogo, peratoris publice depfaedaruht: qua hecessitate Sud-,
voluntas, ut viri fortissimi, quando ab armis quatri- rum Domitialitis fcum omni virtute Sda iit lllyricuffiI
duum usque vacassent, doctrinis pbilosophicis im- properavit, et lotiiis pene felphblicae militibuS, du-
buebanturf Videres unum coeli positionem, aliuv ctOfe Fusco pfaelato, Chm electissimis vifisaifiiiem
herbarum frugumque explorare naturas; islum lunas Danubium confertis navtbus ad iristar pontis trahs-
commodaincommodaque, illum solis laborem atten- fneare coegit, supef exercitUihDdfpaftei. Tum Gothi
dere, et quomodo rotatu cueli raplus, reiro reduei hatid segnes repefti, affna capesstint, priinoque ar-
ad parlem occiduara, qui ad orientalem plagam ire mati conflictu, mox Romanos devincuht, Fuscuque
festinarit, ratione accepta quiescere. Haecet alia duceexstincio, diviiias de caslris miliium iiespoliant,
mutta DiceneusGotliis sna periiia tradens, mirabilia msgnaque potiti per Ioca victofia, jam pfoceres suds,
apud eos invenitur [al., enituii], ut non soliira me- "*_ quasi qui fortiiua Vincebant, rion puros homines, sed .
diocribus, imoet regibus iniperaret. Elegit namque semideos «, id est anses vocavere. Quorum genealo-
ex eis tunc nobilissimos prudentiores viros, quoc giafn ut paucis percuffarri, ul [at., vel] qiio qiiis pa-
theOlogiam instrueus, numina quaedam et sacella rente genitus esi, aut unde origo accepta , ubi firiem
venerari sua^it, feciique sacerdotes, nomen illis pi- efficit, absque invidia qui legis vera dicentem aiis^
leaiorum coniradens, ut reor, quia opertis capilibuf culta.
tiaris, quos pileos alio nomine nuncupamus, lita-
bant; reliquam vero gentem capiilatos dicere jusjit, 404 CAPUT XIV.
nomen Gothi, pro magno suseipientes, adliuc Genealogiaptocerum GothotUm,quos ilti ahses, id est,
2uod
Odiesnis cantioniuusremimscuntur. Decedentevero semideosvocabanl,dequt iorum oflgine et jihe.
Diceneo, penepari veneratione habuereComosicura, Hnrum [al., heroum] ergo, ut ipsi suis fabulis fe-
quia nec impar erat soleriia. Hic elenim et rex illis, runt, primus fuil Gapi, qui genuit Halmal. Ilalmal
et ponlifex ob suam peritiam babebatur, et in sua Vero genuit Au/is; Augis geuuil eum qui dicius est
[forte sumraa]justitia populosjudicabat. Amala, a quo et origo Amaloium deeuriit. Et Amala
XII. genuitlsarua; Isarna autemgemiitOstrogolba ; Osiro-
CA/>UT genuii Unilt; Unilt genuit Athal; Atbnl genuit
De torillo Gothdrumrege. Item detcriplio Daciasanti- golhaAchiulf; Achiull genuit Ansilauiet Ediulf, Wldull'et
qucs. ltein descriptio Danubii. Hermerich; Wldulf vero genuit Valeravans; Valera-
Et boe rebus exeedenie humanis, Corillns rex Go- vans autem genuit Winiiliarium ; Winitharius quo-
thorum in regnum conseendit, et per 40 anfios ini aue genuit Theodeniir, et Wakrair,- et Widemir;
Daciasuisgenlibns imperavit. Daciarndico antiquam,{< C Theodemif genuit Theodericuin ; Theodericus genuit
quam nunc Gepidarum populi possidere noscuntur. Amalastientam; Amalasuenta genuit Athalaricum et
Qu* patria in conspectu Mcesiaetrans Danubitimco- Maihasuentam, de Ulherico [at., Eulharico] viro suo,
ronamootium cingitur:duos lantmn linbens accessns, cujus affinilati generis sic ad eam conjuoctus est. Nara
unum per Bontas, alterum per Tabas. Hanc Gothi-'. supradictus Hermericus filius Achiulfigenuit Hunni-
cam, qtiam Daciam appeliavere majores, quaeniiiic, niuiidum;HunnimundusautemgenuitThorismundum:
ut diximns, Gepidia dicitur, lunc ab orieuiu Roxo- Thorismundus verogenuit Beriinund; Berimuud ge-
lani, ab occasu Tamazites, a septenlrione SarmataeL nuit Widericum; Widericus genuit Eutharicum, qui
et Bastarnae, a meridie amnis Danubii lluenta ter- conjnnctusAmalasuenlajgenuitAlhalaricumetMatha-
minant. Tamazites [A., Taziges] a Roxolanis alveo, suentam ;' mortuoque in puerilibus anuis Athahirioo,
tantum fluvii segieganlur. Sed quia Danubii mentio) MatbasuentaeWitichis [«/., Vitigis]est socialus, de
facta est, non ab re judico pauca de tali amneegre- quo nou suscepil liberum, adducMquesimul a Beli-
gia indicire. Nain hic in Alemanicis arvis exoiiens, sario in Constaniinoiiolim, et Witicbi rebus exce-
sexaginla babet a fonte suo flumina usque ad osliai dente bumanis, Germanus patricius fratruelis domini
in Pomam vergenlia, per mille ducentorum passuumi Justiniani iinperatoris eamdem in conjugio somefts,
inillia hinc inde suscipiens flumina in inuduin spinae, patriciam ordinariam fecit; dequa lilium genuit iiein
quaecostas ut cratem intexunt; omnino amplissimus• Germanum nomine. Gennano vero defuiMctoipsa vi-
est, qui in lingua Bessorum ister vocatur, ducentis3 dua.perseverare disponit. Qtialitef autem, aut q«o-
tantum pedibus in altum aquam alveo habet profun- inodo Amalorum regnura destructinn est, loco suo,
dam. Hic etenim amnis inter eaelefa flumina imma-. n si Dominus voluerit, edocebknus. Nune auteai ad id
nis, omnes superat, praeter Nilum. Haecde Danubio j unde digressum fecimus, redeamus, doceamusque
dixisse sufficiat. Ad propositum vero, unde nos di-. quando ordo gentis, umie agimas, cursus sui metam
gressi sumus, adjuvante Domino, redeainus. expleverit. Ablaviusenim bistoricus refert quia ibi
super limbuin Ponti, ubi eos diximtis in Scytbia
CAPUT XIII. oommanere, pars eorum qai orientaiem plagam le-
De Dorpaneo Gothorumrege, et variis eorum conird , nebant, eisque piaeerat Oslrogotha (incertam utrura
Romanastub Domitianoimp. prceiiit et vicloriis. ab ipsius nouiine an a loeoonentali dicii strnt Ostro-
golhae), residui vero Vesegolliaein parte occidua. Et
Lohgurrinamque post inlervallum, Domilianoim-- quidera jam diximus eos transito Danubio aliquan-
peratora regnaiue, ejus avaritiam metuentes, feedus s tum temporis apud MoestamTbraciamque vixisse.
a Semideos, interpreior heroas, quos et Hesiodos i ratione Gatii veoant tes pairt de Franca Hispam, los
«fMS«9«f sive hemideosvocat, sed beroas de quibrrsi grandet del reyno. Vide aulem an ab hec vocabulo
bic sermo, non in media aeris regione, ui ttesiodus,, antes dicta sit Ansa Teutonica, et civitates Ansia-
constrtuknus, uipa Isc-Kfievovf, ut ille ait; neque, utt ncse foederatae,tametsi hon ignoro alios aliam hujus
Apuleiaa lib. de Deo Socraiis, internunlios atquei vocis interpretaifionemsite etymologiam afferfe. B.
interpreies deorum faciraus; sed primariae in gentes VtJtg.
Gotbicanebilitatis ac dignitalis homines. Eadem fere
1265 AD M. A. CASSIODORIOPERA APPENDIX. 12M
CAPUT XV. \ comannus, Quadornmprincipes in servitulem redacli
De Maximini imp. e gente Gothiea orti mira fortitu- sunt.solus Philippo namque aniedicto regnante Romanis,
. dine, et quopacto ad imperium pervenerit. qui ante Constantinum Christianus cum Pbi-
lippo, id est [al., ejusdem] filio fuit, cujuset secundo
Ex eorum reliquiis fuit et Maximinus imperator, anno regni Roma millesimum annum explevit; Go-
post Alexandrum Mammese [ed. Niv., Mammeam], thi, ut assolet, distracta sibi stipendia sua ferentes
ut dicit Symmacbus in quinto ,'suae historiae libro. aegre, de amicis facti sunt inimici. Nam quamvis re-
Alexandro, inquit, Caesare mortiio, Maximinus [ed. moti sub regibus viverent suis, reipublicae tauien
Niv., Maximinus, inquiens Caesar, mortuo Alexan- Romanaefosderati erant, et annua mtmera percipie-
dro, etc.] abexercitu factus est imperator, ex infimis bant. Quid multa ? Transiens tunc 'Ostrogollia cum
in Thracia natus, a patre Gotbo nomine suis Danubium, Moesiam Thraciamque vastavil. Ad
lecca, matre Alana, quae Ababa dicebatur. Is trien- quem repellendum Decius senator a Philippo dirigi-
Sarentibus
nium regnans, dum in Christianos arma commove- lur; qui veniens, dum genti nihil praevalet, miliies
ret, imperium simul et vitam amisit. Nam hic, Severo proprios exempios a militia fecii vila privata degere,
imperatore regnante, et natalem filii diem celebran- quasi eorum neglectu Gotlii Danubium transissent,
te, post primam aelatem et rusticam vitam, de pa- factaque ut puta in suis vindicta, ad Philippum re-
scuis in militiam venit. Princeps siquidem Severus vertitur. Mililesvero videntes se esse post hos labores
militares dederat ludos; quod cernens Maximinus, militia pulsos, indignaii ad Ostrogothseregis Golho-
qui [al., quamvis] erat semibarbarus adolescens, rum auxilium confugerunt. Qui excipiens eos, eo-
positis prsemiis, barbara lingua petit ab imperatore o rumque verbis accensus, mox triginta millia virorura
ut sibi luctandi cum expertis militibus licentiam da- armala produxit ad praeliura, adliibitis sibi Tbanhilis
ret. Severus admodum miratus magnitudinem formae et Astringis [ al., Thaifalis et Astingis ] nonnullis ;
(eral enim, ut fertur, statura ejus procera ultra octo sed et Carporum tria millia [«/., 500 m.lliaj, genus
pedes), jussit eum curo lixis eorporeo nexu conten- hominum ad bella nimis expeditum, qui saepe Roma-
dere, ne quid a rudi homine militaribus viris veniret nis infesti sunt; quos tamen posthaec imperante Dio-
injuriae. Tunc Maximinus sedecim lixas tanta felici- cleiiano, GaleriusMaximinus [ed.Niv.,ei Maximiano]
late prostravit, ut vincendo singulos nullam sibi re- Caesar de civitale reipublicae Romanae subjecit. Is
quiem intercapedine militiamtemporum daret. Hic, captis ergo habens Gothos et Peucenos, ab insula Peuce,
praemiis, jussus est in mitti, primaque ei quae ostio Danubii Ponlo mergenli adjacet, Argaiium
stipendia equestria fuere. Tertiam post dieni, cum et Gunthericum nobilissimos suae gentis praefecit
imperator prodierat [ed. Niv., prodiret] in campum, ductores. Qui mox Danubium vadali, et secundo
vidit eum exsultantem more barbarico, jussitque tri- Mcesiam populati, Marcianopolim ejusdem palriae
buno ut eum coercitum ad Romanam imbueret disci- urbem famosam inetropolim aggrediuntur, diuque
plinam. Ille vero ubi de se intetlexit principem Ioqui, coe- obsessam, accepta pecunia ab bis qui inerant, reli-
accessit ad eum, equitanlemque praeire pedibus quere. El quia Marcianopolira norainavimus, libet
pil. Tum imperator equo adacto [ed. Niv., adjecto] aliqua de ejus situ breviter intimare. Nam hanc ur-
in cursum catcaribus incitatum, multos orbes buc bem Trajanus imperator hac re aedificavit, ut fertur,
atque iltuc usque ad suam fatigaiionem variis in- eo quod Marcia» sororis suae [al., Marcia sororsua]
flexibus inlerpedavit [Jurel., intripcdavil], ac deinde puella, dum lavat in flumine illo, quod niiniae limpi-
ait illi *•Nunquid vis posi cursura Thracisce luctari? C ditatis saporisque in media urbe oritur, Pniami co-
Respondit: Quanlura libet, imperator. lta Severus gnomento, exindeque vellet aqnam baurire, casu vas
ex equo desiliens, recentissimos milituin cum eodem aureum quodferebatur in prolundum cecidit, melalli
ceriare jussit. Al ille septem valentissimos milites ponderc gravatum, et longe post emersit; quod
[al., juvenes] ad terram elisit, ita ut aniea nihil per certe non erat usilalum, aut vacuum sorberi, aut
intervalla respiraret. Selus a Caesare et argenteis certe semel voratum undis respuemibus renalare.
praemils, et aureo torque donalus est, jussus deinde His Trajanus sub admiralione compertis, fontique
inter stipatores degere corporis principalis. Post haec numinis quiddam inesse credens, conditam civita-
sub Antonino Caracalla ordines duxit, ac saepe fa- tem germanae suae in nomine Marcianopolim nomi-
tnam factis extendens, inter plures militiae gradus, navit.
cenluriasque slrenuitatis suae pretium tulit. Macrino
tamen postea in regnum ingresso, recusavit militiam CAPUT XVII.
pene triennium,tribunattisque habens honorem, nun-
quam se oculis oblulit Macrini : facinuserat
indignum ducens Fastida Gepidarum rex, Ostrogoiha; Golhorum regi
ejus imperium, quod perpetratum ad Antoniniquaesi- belluminfert; Gothi victores evadunt. ltem de co-
tum ab Heliogabalo. Debinc quasi filium gnalione inter se Golhorumet Gepidarum.
reverlens, tribunatum suum adiit, et post bunc sub
Alexandro Mammeaecontra Parthos mirabiliter dimi- Abhinc ergo, ut dicebamus, post longam obsidio-
cavit. Eoque Mogontiacomiliiari tumultu occiso, ipse nem accepto praemio, ditatus Gela, recessit ad pa-
exercilus eleciione absque senatusconsultu effectus D triam. Quem Gepidarum cernensinvidia natio subito ubique
est imperator; qui cuncta bona sua in Christianorum vincentem, praedisqueditatum, ductus, arma
perseculione malo voto foedavit,occisusque Aquileiae in parenles movet. Quomodo vero Getae Gepidaeque
a Pupione, regnum reliquit Philippo. Quod nos id- sint parentes si quaeris, paucis absolvam. Meminisse
circo huic opusculo de Symmachi hMoria (Lib. v) debes me inilio de Scanziae insulae gremio tantum Gothos
mutuavimus, quatenus gentemunde agimus, ad regni dixisse egressos cura Berich suo rege, tribus
Romani fasiigium usque venisse doceamus. Cseterum navibus vectos ad citerioris Oceani ripam; quarum
causa exigit ut ad id unde digressi sumus re- trium una navis, ut assolet, tardius vecla, nomen
deamus. genti lertur dedisse; nam lingua eorum pigra, gepanla
dicitur. Hinc factum est ut paulatira et corruple no-
CAPUT XVI. men eis ex convicio nasceretur. Gepidaenamque sine
ex Gothorum prosapia ducunl originem; sed
Golhi antea Romanorum fcederati,ob dittracta sibi sti- dubio ul
hottes facti, Moetiam Thraciamque vattanl, quia, dixi, gepanta pigrum aliquid tardumque si-
pendia gnat, pro gratuito [al., gravi tunc] convicio Gepida-
ductu Ottrogoihceregis. rum nomeu exorlum est, quod nec ipsum credo fal-
Nam gens ista miruin in modum in ea parte qua sissimum. Sunt enim tardioris ingenii, et graviores
versabatur, id est Ponli in littore Scythiae soli, inno- corporum velocitate. lli ergo Gepidae tactiininvidia,
tuii, sine dubio lanta spatia tenens terrarum, tot si- dudum spreta provincia, commanebant insula
nus maris, tot fluminum cursus, 405 SUDCUJUS Visclaeamnis vadis circumacia, quam pro patrio ser-
saepe dexlra Wandalus jacuit, stelit sub pretio Mar- mone dicebant Gepidos. Nuuc eaoj, ut fertur, iusu-
 I2G5 JORNANDISDE GOTHORUMORIGINEET REBUS GESTIS. 1366
iam gens Vividaria incolit, ipsis ad meliores terras A faciens. Qiri loeus rrodieque Decii Ara dicitur, eo
meantibus. Qui Vividarii ex diversis nationibus ac si quod ibi ante pugnam miserabiliter idolis imrtio-
m unum asylum collecti sunt, et gentem fecisse laret.
noscuntur. Ergo, ut dicebamus, Gepidarum rex
Fastida, qui eiiam [al., quietam] gentem excitans, CAPUT XIX.
'
' patrios fines per arma dilaiavit, Burgundiones [al., Quo pacto Gatlut et Voiusianus foedus eum Gothit
Burgozones] pene usque ad internecionem delevit, inierint, et jEmylianut Moesiaminfettarit.
( aliasque nonnullas genles perdomuit. Gothos quoque
male provocans, consanguinitatis foedusprius impor- Dcfuncto tunc Decio, Gallus et Volusianus regno
tuna concertatione violavit; superbaque admodum potiti sunt Romanorum, quando et pestilens morbus
elatione jactatus, crescenli populo dum terras coepit [al.. peslilens annus morbis] pene istius necessitalis
ut nos ante hos novem annos experti su-
addere, incolas patrios reddidit rariores. Is ergo consirailis, faciem totius orbis foedavit, supra modum quo-
misit legatos ad Ostrogotham, cujus adhuc imperio mus,Alexandriam
tam Oslrogothae, quam Vesegolbae, id est utrique que totiusque jEgypti loca devastans,
historico super banc cladem lacrymabiliter
ejusdem gentis populi, subjacebant; inclusum se Dionysio
monlium queritans asperilate, silvarumque densiiate exponente, quam et noster couscripsii venerabilis
conslrictum : unum poscens e duobus, ut aut bellum martyr Cbristi episcopus Cyprianus in libro cujus
titulus est
sibi, aut locorum suorum spatia praepararet. Tunc dam, Gothisde Mortatilate. Tunc et jEmyli.tnus qui-
Ostrogotha rex Gothorum, ut erat solidi animi, devaslantibus, saepe ob principum negligenliam Mcesiam
ut vidit licere, nec a quoquam sine
respondit legatis, bellum se quidem tale horrere,
durumque fore, et omnino scelestum armis cnnflige- 3 fortunae magno reipublicae dispendio removeri, similiter suae
re cum propinquis; loca vero non cedere. Quid mul- siam arbilralus posse evenire, lyrannidem in Moe-
ta? Gepidae in bella irruunt; contra quos, ne nimii urbes arripuit; omnique manu militari ascita, coepit
et populos devastare. Contra quem intra pau-
[al., ne minor] judicarentur, movit et Ostrogotba cos menses multitudo apparatus accrescens, nou
procinctum, conveniuotqne ad oppidura Galtis, juxta minimura incommodum reipublicae parturivit. Qui
quod currit fluvius Aucha [al., houna], ibique raagna lamen in ipso nefario conatus sui initio exstin-
partium virtute certatuin est, quippe quos iu se et ctus, et vilam pene et imperium, quod invadebat [al., in-
armorum, et pugnae similitudo commoverat. Sed
causa melior vivaxque ingenium juvat [a(., vivaci- hiabat|, nmisit. Supradicti vero Gallus et Volusianus
tasque ingenii juvit] Gothos; inclinata denique parte imperatores, quamvis vix biennio in imperio perse-
verantes ab hac luce migrarint; tamen ipso biennio
Gepidariira, praeliuin nox [ed. Niv., mox] direinit. quo adfuere,
Tunc relicta suorum slrage, Fastida rex Gepidarum ubique pacati, ubique regnavere gra-
properavit ad patriam, tam pudendis oppiobriis bu- tiosi, praeterquam [Niv., propter quaejqtiod unum
milialus quara fuerat elatione erecttis. Redeunt victo- eorum fbrlunae reputatum est, id est, generalis mor-
res Gothi, Gepidarum discessione contenti, suaque bus; sed lioc ab imperitis et caluroniatoribus, qui
in patria nosiri in pace versantur, usque dum eorum vilammox solent aliorum dente maledico lacerare. Hi
ergo ut imperium adepti sunt, foeduscum gente
praeviusexisteret Ostrogotha. Gothorum pepigere, et nec longo intervallo utrisque
CAPUT XVIII. regibus occumbentibus, Gallienus arripuit principa-
tum.
Cniva rex Gothorum pott obitum Otlrogolhm exerci- CAPUT XX.
tum in Mcetiamducit, et variis pmliis Romanosin-
Golki regnante Gallieno in Atiam invotant, Diana
fettat; in quibus Deciut caeditur.
Ephesinai templum incendunl, Chalcedoniam sub-
Post cujus decessum Cniva exercilum dividens in vertunt, Trojam vastant, Thraciam infestant.
duas paries, nonnullos ad vastandura Mcesiam diri- Hoc in omni lascivia resoluto, Respa et Veduco,
git, sciens eam negligenlibus principibus defensori- Thuro
ims destiluiam. Ipse vero cum septuaginla millibus sumptisVaroque [al., Tharvaroque] duces Gothorum,
80 ad id est Novas conscen- navibus, Asiam transiere, fretum Hellespon-
[al., raillibus] Eustesium, ticum transvecti: ubi nniltjs ejus provinciae civitati-
dit; unde a Galloduce remotus, Nicopolim 406 ac~ bus populatis, opinatissiinum illud Epbesi Dianae
cedit, quaejuxta Jairum fluvium est constituta notis-
devictis Sarmatis eam fabri- lemplum, quod dudum dixeramus Amazonas condi-
sima, quoniam Trajanus igne succendunt; partibus Bithyniae delati,
cavit, et appellavit Victorise civitaiem. Ubi Decio disse, Chalcedoniam subvertere, quam post Cornelius Avi-
supervenienie imperatore, tandem Cniva in Haemo- lus aliqua parte reparavit. Quae bodieque quamvis
niae partes, quac non ionge aberant, recessit; inde regiae urbis civitate["/., vicinitaie] congaudeat; si-
apparatu disposito Philippopolim ire festinans. Cujus lamen suarum ruinarum aliquanta ad indicia
secessum Decius imperator cognoscens, et ipsius gna
urbi ferre subsidium gestiens, jugo montis [al., retinet posteritatis [al., potesialis]. Hac ergo felici-
tate Gotbi, qua intravere partibus Asiae,praeda spo-
Haemi] transacto, ad Berrceam venit. Ibique duui
lassum illico Cniva lioque potili, Hellesponticum fretum retrausmeant,
equos exercitumque refoveret, D vastantes in itinere suo Trojam Iliumque, quae vix a
cum Golhis in modum fulminis ruit, vastaioque Ro-' bello illo Agaraemnoniaco aliquaululum respiranles
mano exercitu, imperatorem cum paucis qui fugere se rursus hostili mucrone deletae
ad Thusciam rursus trans in Moesiam [al., reparantesj,
quiverant, Alpes sunt. Posl Asiaeergo tale excidium, Thracia eorum
proturbavit: ubi tunc Gallus dux limitis cura pluri-
ma manu bellantium morabatur; collectoque tam tis, experla est feritatem. Nam ibi ad radices Haemimon-
mari vicinam Anchialos civitatem aggressi mox
exinde quam de hoste exercitu, futuri belli reparat urbem quam dudum Sardanapalus rex Par-
aciem. Cniva vero diu obsessam invadit Philippopo- adeunt, Ihorum inter limbum maris et Haemi radices locas-
lim; praedaquepotilus, Priscora ducem, qui inerat, set. Ibi enim multis ferunlur mansisse cali-
sibi foederavit, quasi cum Decio pugnaturum. Ve- darum aquarum delectati lavacris, quoediebus, a quinto de-
ad
nienlesque conflictum, illico Decii iilium sagitta cimo milliario [al., ad 12 milliariumj Anchialitanae
saucium crudeli vulnere confodiunt. Quod pater ani- civitatis sunt sitae, ab imo sui fontis igni [al., ignei]
madvertens, licet ad confortandos animos militum scaturientes, et inter reliqua lotius roundi iherma-
dixisse fertur : Nemo tristetur, perditio unius militis rum innumerabilium Inca omnino praecipue ad sani-
nou est reipublicae diminutio; tamen palernum af- tatem infirmorum efficacissimae.Exinde ergo ad pro-
fectuni non ferens, hosles invadit, aut morlem, aut sedes regressi.
ullionem filii exposcens, veniensque abropto [at., ad prias
CAPUT XXI.
Abitrum] Moesiaecivitatem, circuraseplus a Gotbis et
ipse exstinguitur, imperii finem vitaeque lerminum Maximianu*imp. Gothorum auxilio ntaximat victorin
1267 AD M. A. CASSIODORIOPERA APPENDIX. 1268
de Parthit et Pertii reportavit, Conslantinut etiam £A sissimas Arctoas gentes [al., Arctoae11 gentes] perdo-
eorum auxilio multa ptosclaregessil. muit, suisqua parere legibus fecit. Quera merito
Post haec a Maximiano jmperatore ducuntnr in nonnulli Alexandro Magno comparavere majnres.
auxilia Romanorum conlra Parllios rogali, ubi datis Habebat siquideni quos domuerat, Gothos, Scytbas,
in Auoxis, Vasinabroncas, Merens, Moiden-
eimliariig, fidelller decertati sunt. Scd postquara Thqidos
Caesar Maiimianus pene eum eorum «olaiio Narsem simnis, Caris, Rocas, Tadz^ns, Athual, Navegn, Bu-
Persarum Saporis Magni fugasset, begenlas, Coldas; et cum lantorum servilio eliarus
legeui nepptero liaberetur, non passus est nisi ei genlem
omnes opes, siroqlque uxores et filios de-r [o/.,elarus]
fpsque Eruloruin, quibus pra>erat Alaricus, magna ex parte
pwdJssel, Acbillemque jn Alexandria cum Diocle- trucidatiiin, reliquam suae subigeretdilioni.Nam prae-
tiapo superasset, et Maximianus Herculius iq Affica dieta
Quinquegentianos [Niv,, Quinquangentianos; al,, gens, Ablavio hislorico referente, juxta Maeoii-
attrivisset, reipublicaanacti, das pnlinles habitans in locis slagnantibus quas Graici
Quinquagintanos] pacem Ele vocanl, Eru|i iioininali sunl; gens quBnto velox,
ccepere quasi Gotlios negligere. Nam sine jpsis du-
dum conlra qqasvjs gentes RomaiiUSexercilus dilu\ eo amplius superbissima. Nulla siquidera erat tune
cile decerlatns est, Apparet namqne fieqqenter quor gens quae Sed non ieveni arniaturam in acie sna ex ipsis
raodo invitabanlur, sicqt et sub Constantino 407 elegerint. quamvis velocilas eoruin ab aliis saspe
bellanlibus noii evacuaielur, Gnlhoruin tamen stabi-
irogati sunl, et contra cognaium ejus Licininm "ripa litnti subjacuit et tardiiali; feciique causa Inrtiinae,
tulere, eumque deviclum, et \n Thessalonica dau- et ipsi inier reliquas gentes Getanim regi Erma-
sum, privaium hnperio, Constaniini victoris glailio _ ul serviverinl. Posi Erulnrum caedem idera Er-
Irucidarunt. Nam et dum famosissitiiaui et Ri.ina; -" ] narieo
manariciis in Venetog arma oommovit; qui quamvis
iaeniulaii)in suo nomine conderet civiiaieui, Cotlio- armis sed numerotdtate pollenles, primo
rum inlerfuit Operaiio, quj lcedero nitocuni imper.i- reisteredisperiti, conabaniur. Sed nihit valet multitudo ip
tore, 40 suormn millia i||i in solaiia conira gonies bello
varias oblulere; quorum et nunierus, pl millia usquc ariuata[al., imbellium], praesertim ubi et multitudp
ad praesens in republica npminanuir, id est Focder advenerit; nam lii, ut initio exposiiionis vel
ra|i. Tunq eleniii» sub Ararici et Aorici [q|., Ariani, catalogo gentis dicere coapimus,ab una 6tirpe exorti,
el AtficJl repm MJQrmuflorebant inipario. Post qya- tria nunc nomina reddidere, id est Veneii, Antes,
rum deeessum successor regoi exslitit Geberjci), Solavi; qui quamvis nune,tamen ila facientibus peccatis
virtuti» et npbilitatis esimiae, nostris, ubique desaeviunt; tunc omnes Erma-
narici iniperiis serviere. iEstrorum quoque similiter
CAPUT XXU. naiionem, qui longissima ripa Oceani Germanici in-
Geberkh Gothorum rex Vimmara Wlanda\orum regi sident, idom ipse prudenliae [al., prudeniia, et]
bellum inferl et vincil, Paucj Wandali e clgdej«- vinuie subegit, omnibusque Scytbiae el Germaniae
persdtes Pannaniqm a Cpntlmtiuo inhabitandam nationibus ac si propriis laboribus imperavit.
petunt et obtinent, CAPUT XXIV,
Nam is Helderirh patre natus, avo Ovida, proavo De Hunnorum exsecranda origine, vene/icarumscilicet
Cnivida, gloriam generis sui factis illustribus ex.u- cum immundit spirilibut oonyretsu.Et de tlunnorunt
quavit: primitias regni sui mox in Wandalica gente in OstrogotlwsScythicos expedilione: ubi et de im-
exteudere cupiens, contra Visumar corum regem.i C mmi el lerribili Eunnorum vultu.
Asdingorum e stirpe, quae inter eos eminet,genusque
indicat ballleosissimuni, Dexippo hislorico rererente, fcrlPost autemHunnorum non longi temporis inlervallum, ut re-
qui eos ab Oceauo ad nostrum limilem \ix in anni pxarsit Orosius, gens omni ferocitaie atrocior
in Golhos. Nam hos, ut refert anliquilas, iia
spalio pervenjsso leslatur prae nimia lerrarum ini- rxsiitisse coinperjmus, Filiraer rex Golhoruni et Gan-
mensiiate. Qnq lempore erant in eo loco manepies
U/biGepid* sedeiit, juxta flumina Marisia, Mjliaro, et darici Magni lilius, post egressum Scanziae insulie
Gillil, et GfU.ste, qui amnes stipradictos excedii. jaiMquinlo loco lenens principatum Getarum, qui et
Erant namque illis tuiic ab orienle Goibi, ab occir lerras Scytbidis cum suagenteintroisset.siculanobis
llepto Marcoinanni, a s^ptentrione lleiiniinilun, a dictum esi, reperit in poptila suo quasdani magas
meridie (sler, qui et Danubius dicitur. (|ic ergu Wan- Uipliercs quas pairio sermone Alioruvinas.a is ip.-e
dalis coniniqraniibiis, bellum iiujicmni est a Gebericli c>|iiominat; easque ab habens suspeclas, de medio sui
rege Goilioruro ad Httus prxdicti aninis Marisiai, ubi prutiirbat, longeque pxercitu suo fugalas, in solir
lunc diu certalurn es.1ex aequali. Sed max ipse nx tildiiiern qoegit lerrae [u/.,in solitudine coegiterrare].
Wandalorum Wiainipr magna cuin parte genlis SIIIB Uuas spiritusearum immijndi per eremurn vaganles dum
prosternitur, Gebericli verp ducior Gothoruni exi- vidibseni, 6i se coniplexibus in coilu uiiscuis-
mius, superatis depriudalisque Wanda|js, ad proprja senl, genus lioc ferqcissirnumedidere; quod fuii pri-
toca, uude exierat reiueavit. Tgnc perpaucj Wandali muin liominun) ipler paludes minutum, tetrum atque exjle,
qui evasi^ent, collecta imbellium [fl'-i in iiellum] quasi genus, i|ec alia voce IIQ|UIII,nisi quae
suprum nianu, inloriunatain patriam relinquentes, liiuiiani sermonis imagipem iissignaljai. Ta|i ergo
Pannoniam sibi a Cpnsiautino pripcipe petiero, ibique n"; Hiinni stirpe creati.Gotlioiuin fiiiibus advenere, Quo-
per 40 [Niv„ 6UJ anuos f.lus minus sedibus lucatis, ruiu nalio saeva, ut Priscus lijstorious refert, 408 '"
iniperatqruin decretis ut intolae laniularqnt. Linde Mauqlidenec palude ulterioiem ripapi insedit, venaiione
eiiam post longum ab Siilicone magistro militum, et tanttim, alio labore oxperia, nisi quod ppstquam
excqnsule, ac patricio, invilati, Gallias occupavere ; crevisset in populos, Iraqdibus utet rapjnis vicinam
tibi UnifimQ»deprqedantfij, non atleo fixgs sedes ha- geiilcm cpnlurbavjt. Ilujus ergo, assolenl, venato-
buere. res, dmii in ulieriqri Maeoiidisripa venaliopes iiiqui-
rqpi, aniniadverluiu quomodo ex iinproviso cerva se
CAPUT XXIII. illis obtplil, iqgressaqiie palude nunc progrediens,
De Ermanaiici regis Gothorum, qui Alexandro Magno nupc subsisteps, indicem se viautribuii. Quara seculi
ab muitas gentesquas perdomuit comparatusfuit, m venatores, paludem Maiolidcm,quam imperviam u|
existiraabant, pedlbus transiere. Moxquoque,
£ni/os, Venetos, et jEsttogothos expeditionibus et pelagus Ut Scyihica lerra ignoiis apparuit, cerva disparuit.
mtoriit, Quod credo spiritus illj upde ppogeniem iralmnt, ad
Gethorum rege Geberich rebus exceaente, huma- Scyiharqm invidiam egeie. )l|i vero, qui praeler
nis, post temporis aliquod Erraanaricus nobilissimus Macotjdem paludera aliuin munduiii esse penitus
Amaiorum in regno successii; qui multas et bellico- jgnorabant, adninaiione induoti terrae Seyiuis, et ul
1 Alias Atiorunat,
quae et hodie vocanlur Alrunae, Hisp., Bruxas. B. VULC.
12G9 JQRMANDJSDE GOTHQRUMQRIGJNE ET REBUS GESTIS. 1270
mnt solertes, iter illud nulli ante hanc aetatem no- /v norum perfidia saucius, nostrarum partium omnes
lissimum, divinitus sibi ostensum rati, ad suos re- Ecclesias obtufasset, suae partis fautores ad illos
deuntj rei gestum edicunt, Scythiam laudant, per- dirigit pradicatores, qui venientibus rudibus ei igna-
suasaque gente sua, via quam cerva indice didlcere, Tis illjco perfidi e suae virus derandunt. Slc quoqua
ail Bcyihiamproperant, et quantnscunque prius [fotte Vesegoihaea Valente imperatore Ariani potius quam
obvios ] in ingressu Scytharum habuere, litavefe Chrisliani effecti. De caetero lam OstrogQihjs quam
Viciorise, reliquos perdomitos subegere. Nam mox Gepidis.parentibus suis per afiectiouis graliam evan-
ingentem illam paludem iransiere, illico Alipzuros. gelizantes.hujus perfidiaeculturam edocentes, pmnem
Alcidzuros, Itamaros, Tuncassos, et Boiscos", qul pbique lingnae hujus nationem ad culturam hujus se-
ripae isliiis Scythiae insidebant, quasi quidam (urbo ctae invitavere. Ipsi quoque, ut dictum est, Danubium
genlium rapuere. Alanos quoque pugna sibi pares, transmeantes, Daciam Ripensem, Mresiam, Thracias-
sed bumanitaiis victu formaque dissimiles, frequentl que permissu principis insedere,
ceriamine faligantes subjugavere. Nam et quos bello
forsitaii miniine superabant, vultus sui terrore nl- CAPUT XXVI.
mium pavorem ingerentes, terribilitate fugabant; eo VesegothiRomanorum subfiili, ingeuti fqmepressi et a
quod erat eis species pavenda nigredine, sed yelut ducibus Romanis petsime hqbiti, tese in libertatem
quaedam, si dici fas est, deformiS' offa, non facies, vindicanL,et Thracius Daciawque Ripentem occu-
Iiabensque magis puncla quam lumina. Quorum ani- panl. Vaiens imp., qui eot Ariana perfidia infici
mi fiduciamtorvus prodit aspectus qui etlam in pi- curarat, divina vindicta ab iptit camburitur.
gnora sua primo die nata desaeviunt. Nam maribug ,g Evenit liis, ut assotei, gentibus necdum bene loco
ferro geuas secant, ut aniequam laciis inilriinenta fuudatis, penuria famis. Ccepere auiem priraates eo-
percipiant, vulneris cogantur subire tolerantiam. Hinc rum et duces, qni regum vice illis praeerant, id est,
imberbes senescunt, et siue venustate ephebi suut: Fridigernus, Alatheus et Safrach, exefcitus inopiam
quia facies ferro sulcata tempestivam pilorum gra- condolere, negotiationemque a Lupicino Maximoque
tiam per cicatrices absumil. Exigui quidem forma, Romanorum ducibus expetere. Verum quid non auri
sed arguti, motibus expedili, et ad equitandum prom- sacra fames compellit acquiescere? Cceperunt duces,
ptissimi; scapulis lalis,et ad arcus sagittasque parati; avaritia 409 compellente, non solum ovium boum-
firmis cervicibus, et in superbia semper erecti. Hi que carnes, verum etiam canum et immundorum
vero sub hominum figura' vivunt belluina seevitia. animalium morticina eis pro rnagno contradere, adeo
Quod gentrs expeditissimum multarumque nationum ut quodlibet mancipium,in unqra panem, aut decem
grassatorem Getae ut viderunt, expavescunt, suoque libras in unam carnem mercarentur. Sed jam inanci-
cutn rege deliberant qualiter se a tali hosle subdu- piis el supeliectili delicienlibus, filios eorum avarus
cant. Nam Ermanaricus rex Gothorum, licet, ut su- mercator viclus necessitate [al., victus famis] expo-
perius retnlimus, multarum gentium exsiiterit trium- scit. Haud enim secus parentes faciunt, salutem suo-
phator, de Hunuorum lamen adventu dum cogitat, rum pignorum providentes, satiiis deliberant inge-
Rcxolauorura gens infida, quae mnc inler alias illi nuttatem perire quam vitam , dum misericorditer
famulaium exhibebat, tali eum nanciscilur occasione atendus quis venditur, quam moriturus servatur.
decipere. Dum enim quamdam mulierem Sanielh Contigit enim illo sub tempore aerumnoso, ut Lupi-
nomine ex gente memorata,"pro marili fraudulento „ cinus ductor Romanorunt Fridigeruum Gothorum re-
discessu, rex furore cammotus, equis ferocibus ^ gulum ad convivium invitaret, doluqique ei, ut post
illigalam, incitatisque cursibus, per diversa divelli exiius docuit, moliretur, Sed Fridigernus doli ne-
pra-cepisset : fratres ejus Sarus et Ammius germanae gcius, cuiii paijcoriipi conjitatu ad conviviunrveniens,
obiium vindicantes,Priqanarici laUis ferro petierunt: dum intns in praetorio epujatqr, clamorem miseroruiq
quo vulnere saucius, aegram vitam corporis imbecil- morjentium audiret, jauique alia in parte socios ejus
litate contfaxii. Quam adversam ejus valetudinem reclusos, dum milites ducis sui jussu trucidare cona-
caplans Bala.mifrex Hunnorum, in Ostrogothas mo- rentur, et vox inoriemium duriier einissa jam suspe-
vit procincium : a quoritm societate jam Vesegotbae ctis auribus intonaret; illico apertos ipsos dolos co-
discessere, quam dudum inter se juiicti habebant. gnoscens Fiidigernus, evaginato gladio in convivio,
Inter haec Ermanaricus tam vulneris dolorem qiiam non siue magna temeriiaie velocitateque egreditur,
etiam incursione. Ilunnorujn non ferens, grandaivus suosque socios ab iniminenti morte ereptos ad neceiu
et plenus dierum, centesinio decimo anno vitae suae Romanorum instigat. Qui, pp^ta occasione yoiiva,
delunctus est. Cqjus mortis occasio dedit Hunnis elegerunt viri fortissimi in bello magis quam in farau
prievalere in GQlliisillis, quos dixeramus orienta|i delicere, et illico in ducum Liipicini et Maximi ar-
plaga wdere, et Ostrogothas nuncupari. mantur occisionem. )|la namque dies Gotborum fa-
CAPUTXXV. mem lioinanorumque securilaiem ademit; cceperunl-
que Gothi jain OQPut advenoe et peregrini, sed ut
a
Veteqa\kpz,Qttrogoihis a Wandalit vicfo, Va\ente cives et domini possessoribus imperare, totasque
imp, ifaisiatn habitandam appetunt «t obiinent; et partes septentrionales usque ad Daqubium suq jure
cum Christiani fieri cuperm, Vatens, ut Arianut, (enere. Quod coroperiens in Antiochia Valens impe-
prwd.\catax£& Arianos ad eos mittit, et perftdiat tuai JJ rator, mox armato exercitu, in Thraciarura partes di-
venenainfrcit. greditur; nbi iaprymabili bel]o commisso.vincentibus
Vesegoiliaa,id esl alii eorum socii, et occidui soli Gotbis, in quodam praadiojuxta lladrianopolini sau-
culiores, metu parentum exterrili, quidnam de se cius ipse refugiens, ignorautibus quoquequod impe-
propier geniern Hunnorum deliberarent ambigebant; rator in tapi vili casula delitesceret Gothis, igneque,
tliuque cogitantes, tandem communi placito legatos ut assolet, scviente ab ininiicp supposilQ,cuni regali
ad Itoinaniam direxere, ad Valeniem imperatorem, poinpa creraaius est, haud secus quam Dei prorsus
fratrein Valentiniani imperatoris senioris, ut panem judicio; ut ab ipsis igne combureretur quos ipse ve^-
Thracjaj sive Mcesiaesi illis traderet ad colendum, rara fidem,peten(es in perlidiam declinasset.eiignem
ejus legibus vivereni, ejusque imperiis subderentur. cbaritatis ad gehennae ignera detorsjsset. Quo tem-
Et qt Ijdes uberior iilis baberetur, promiltunt se, si pore VesegothaeThracias Daciamque Ripenseni post
dnciores linguaasuaedonaverit, UeriChristianos. Quo lanti gloriaro tropaei, tanquam solo genitali po(iti,
Valeiig compertq, mox gratulabundus annuit quod cceperunt jncolere.
ul|rq petere voluisset; susceptosqiie in Mcesiaeparti-
bus Getas, quasi murum regni sui contra caeteras CAPUT XXVII.
geqtes .stalqit, Et quia tunc Valeqs imperator Aria- Vesegatiiw,'tlwdosiq imp. eis intmiecimm mtliente,
" Al., Alpidiurot, Aiobridzvros,
Ilimaros, Tuncarcer et Bairchos,
 1271 AD M. A. CASSIODORIOPERA APPENDIX. 1272
eo osgrotantead Thetsaliam, Epiret, et Achaiam, el A coeperunt ejus filii utramque rempublicam Iuxuriose
Pannoniam prwdandasdigrediuntur. Gratianus imp. viventes adnihilare, auxiliafiisque suis, id estGothis,
fceduscum iis init, quod et Theodosiu*sanxit. consueta dona subtrahere. Mox Gothis fastidium eo-
Sed Tbeodosium ab Hispania Gratianus imperator rum increvit, verentesque ne longa pace eorum re-
electum in oricntali principatu loco Valentis patrui solveretur fortitudo, ordinant super se regem Alari-
subrogat, militarique disciplina mox in meliori statu cura, cui ex erat post Amalos secunda nobiiltas Baltba-
reposita, ignaviam priorum principum et desidiam rumque genere origo mirifica; qui dudum ob
exclusam Goihus ut sensit, pertimuit. Nam impera- audaciam virtutis Baltha, id est audax, nomen inter
tor acri oranino ingenio, virtuteque, et consilio cla- suos acceperat. Mox ut ergo antefalus Alaricus crea-
rus, cum praeceptorum severitate, et liberalitate, tus est rex, cum suis detiberans suasit suo labore
blanditieque sua, remissum exercitum ad fortia pro- quserere regna, quam alienis per otium subjacere; et
vocaret. At vero ubi milites principe mcliore muiato sumpto exercilu, per Pannonias, Stilicone et Aure-
fiduciam acceperunt, Golbos impetere lentanl, eos- liano consulibus, et per Firmium [forle Sirmium]
dextro latere quasi viris vacuam mtravit Italiam.
que Tbraciac linibus pellunt; sed Theodosio principe Nullo
pene tunc usque ad desperationem aegrotante, datur penitus obsislente ad pontem applicuit Condi-
ilerum Golhis audacia, divisoque exercitu, Fridiger- nate. niani, qui tertio milliario ab urbe erat regia Raven-
nus ad Thessaliam praedandam, Epiros et Achaiam Quae urbs inter paludes et pelagns, interque
Padi fluenta uni lantuin patet accessui, cujus dudum,
digressus est; Alalheus vero et Safrach cum residuis ut tradunt majores, possessores Eneti, id est lauda-
copiis Pannoniam petierunt. Quod cum Gratianus dicebantur. Haec in sinu regni Romani super
imperator, qui tunc Roma in Gallias ob incursionem „" biles,
Wandatorum recesserat, comperisset, quia Tbeodo- mare Ionium conslituta, in modum [forte addendum
sio fatali desperatione succumbente, Goihi magis insulae] influentium aquarum redundatione concludi-
saevirent, mox ad eos collecio venit exercitu; nec de tur. Habet ab oriente mare, ad quod qui recto cursu
tameh frettis in armis, sed gratia eos muneribusque Corcyra atque Helladis panibus navigat dextrum
victurus, pacemque et viclualia illis concedens, cum latus, primum Epirum, dein Dalmatiam, Liburniam
ipsis inilo foedere [al., inita fccdera] fecit. Ubi vero AbIstriamque, et sic Venetias radens palmula navigat.
post haecTheodosius convaluit imperator, reperitque occidenle vero habet paludes, per quas uno an-
Gratianum cum Gothis et Romanis pepegisse foedus, gustissimo introitu ut porla relicta est. A septentrio-
nali quoque plaga ramus illi ex Pado est, qui Fossa
quod ipse opiaverat, admodum grato animo ferens, vocatur Asconis. A meridie idem ipse Padus, quem
et ipse in hac pace consistit.
solum fluviorum regem dicunt, cognomenlo Erida-
CAPUT XXVIII. nns,ab Augusto imperatore allissima fossa demissus,
Atanaricut Vetegotharum rex, Fridigerni tuccessor, a qui septima sui alvei parte mediam influit civitatem,
Theodosio imp. Contlanlinopolim evocatut, tnagnit ad ostia sua amoenissimumportum praebens,classem
honoribus ab eo afflcitur,ibique moritur : ubi et de 240 navium, Dione referente, tutissima dudum cre-
Ewderaiis, et de Theodosii adversus Eugenium ly~ debatur recipere slatione. Qui nunc, ut Fabius ait,
runnum, qui Gallias occuparat, auxitio Vesegolha- quod aliquando portus fuerat, spatiosissimos hortos
rum victoria. ostendit, arboribus plenos; verum de quibus non
Atanaricum quoque regem, qui tunc Fridigerno ' pendeant vela, sed poma. Trino siquidem urbs ipsa
vocabulo gloriatur, trigeminaque positione exsultat,
successerat, datis sibi muneribus sociavit moribus Q id est, prima Ravenna, ultima Classis, media Caesa-
suis benignissimis, etad se eum in Constantinopolim rea
accedere invitavit. Qui omnino Hbenter acquiescens, [al., Cessuria], inter urbem et mare, plena mol-
litie, arenaque munita, veclationibus apta.
regiam urbem ingressus est, miransque : En, inquit,
cerno quod saepe incredulus audiebam, famam vide- CAPUT XXX.
licet tantae urbis; et huc illuc oculos volvens, nunc Alaricut Stiliconem Gothot
situm urbis commeatumque navium, nunc mcenia inopinato betto adorsum
clara prospectans miraiur, populosque diversarum cosdit; Italiam vatlat, Romam spoliat. Inde, in
in Africam cogilans, cum tpoliit moritur. Vesegolha
gentium quasi fonte uno, e diversis partibus sca- Alaricum in atveo fluminis Busentini mira ratione
turiente unda; sic quoque militem ordinatum aspi-
ciens: Deus, inquit, sine dubio terrenus est impera- sepeliunt.
tor, et quisquis adversus eum manum moverit, ipse Verumenimvero cum in ea civitate Vesegotharum
sui sanguinis reus existit. In tali ergo admiralione, applicuisset exercitus, et ad Honorium imperatorem,
intus residebat, legatiotiem misisset, quatenus si
majoreque a principe honore suffulius, paucis men- qui
sibus interjectis ab hac luce rnigravit. Quem princeps permitteret ut Goihi pacati in Italia residerent, sic
affectionis gratia pene plus mortuum quam vivum eos cum Romanorum populo vivere, ut una gens
honorans, dignae tradidit sepullurae, ipse quoque in utraquevalebat credi posset; sin aulem aliter, bellando quis
exsequiis feretro ejus praeiensa. Defuncto ergo Ata- quem expelleret; eliam [forte etjam] secu-
narico, cunctus exercitus in serviiio Theodosii impe- rus, qui victor existeret imperaret. Honorius imp.
ratoris perdurans, Romano se imperio subdens, cum "' utramque pollicilationem formidans, suoque cura
milite velut unum corpus eflicit.milliaque illa dudum senalu inito consilio, quomodo eos extra firiesItalos
sub Constaritino principe fcederatorum renovata, et expelleret deliberabat. Cui ad postremum sententia
ipsi dicti sunt Foederati. E quibus imperator contra sedit, quatenus provincias Ionge positas, id est Gal-
Eugenium lyrannura, qui occiso Gratiano Gallias oc- lias Hispaniasque, quas jam pene perdidisset, et
cupasset, plus quam 20 millia armatorum fideles sibi GizerichiAlaricuseas Wandalorura regis vastaret irruptio, si
et amicos intelligens secura duxit, victoriaque de valeret, sua cum gente sibi tanquam lares
praedicto tyranno potitus, ultionem exegit. proprios vindicarel, donatione sacro oraculo confir-
mata. Consentiunt Gothi hac ordinatione, et ad tradi-
410 CAPUT XXIX tam sibi patriam proficiscuniur. Post quorum disces-
sum nec mali in Italia perpetratum, Stilico
Vetegothcs,sublractis sibi a Theodotii filiis consuetit patricius quidquam
et soccr Honorii imperatoris (nam ulramque
donis, pertcesi otii, Alaricum sibi regem eligunt, et ejus filiam, id est Mariam et Hermantiam [al., Tber-
Italiam invadunt.
vero araator rnantiam], quas sibi princeps unam post unam socia-
Postquam Theodosius, pacis generis- vit, utramque virginem et intactam Deusab hac luce
que [at., gentis] Golborum, rebus excessit humanis, migrare praeeepit), bic ergo Stilico ad Polentiam civi-
*
."J? ^0™**morem priscum. Olim enim turba et pompa funus praecedebat, ut liquet ex Am. Marcellino
pag.MO. JURET.
 1273 JORNANDISDE GOTHORUMORIGINEET REBUS GESTIS. 1274
tateni in alpibus Cocciis localam dolose accedens,. A Gothorum genti suae praestitisset incommodi, vel
nihilque roali suspicantibus Gothis, ad necem totius quomodo eos virtute sua patrio solo expulisset. Tali
Italise suamque deformitatem ruit in bellum. Quem ergo casu GalliaeAthaulfo patuere venienti. Confir-
ex improviso Gothi cernentes, primo perterriti sunt; mato ergo Goihis regno in Galliis, Hispanorum casu
sed mox recollectis animis, et, ut solebant, hortatio- ccepit dolere, eosque deliberans a Wandalorum iu-
nibus excitati, omnem pene exercilum Stiliconis in cursibus eripere, per suas opes Barcilonam cum
fugam conversum, usque ad internecionem dejiciunt, certis fidelibus deleclis, plebeque imbelli interiores
furibundoque animo arreptum iter deserunt, et in Hispanias introivit: ubi saepe cum Wandalis decer-
Liguriam post se, nnde jam transierant, revertuntur; lans, lertio anno postquam Gallias Hispaniasque do-
ejusque praedisspoliisque potiti, ^Emiliam pari tenore muisset, occubuit, gladio ilio perforato Vernulfi, de
devastant, Flaminiaeque aggerem inter Picenura et cujus solitus erat ridere statura. Post cujus mortera
Tbusciara , usque ad urbem Romam discurrenies , Regericus rex consliluitur; sed et ipse suorum fraude
quidquid inter utrumque latus fuit, in praedam diri- peremptus, ocius vitam cum regno reliquit.
piunt; ad postremum Romam ingressi, Alarico ju-
bente spoliant tantum; non autem, ut solent geules, CAPUT XXXII.
ignem supponunt, nec locis sanctorum in aliquo peni- Valia quartus Vesegolharum rex, pace cum Honorio
tus injuiiam irrogari patiuntur. Exindeque egressi, imp. inita, Placidiam Romanis reddit. Item deCon-
per Campaniam et Lucaniam simili clade peracta, stanlino, Conttanle, Jovino et Sebasliano, Gallice
Brutiosaccesserunt; ubi diu residentes, ad Siciliam, invatoribus.
exindead Africam transire deliberant. Bruiiorum-si-
quidem regio in extremis Italiae finibus Australi inier- B Dehinc jam quarlus ab Alarico rex consliluitur
jacens parti, angulus ejus Apennini nioniis initium Valia, nimis destrictus et prudens. Contra quem
facit, Adrisequepelagus ul lingua porrecta a Tyrrheno virum Honoriusimperaior Constantinum [Al., Constaiilium]
aeslu sejungens, nomen quondam a Brutia sortitur industria mililari pollentem multisque praeliis
regina. Ibi ergo veniens Alaricus rex Vesegotharum gtoriosum, cum exercitu dirigit: veritus ne faedus
cum opibus totius ltaliae quas in praeda diripuerat, dudum cum Aihaulfo initum ipse turbaret, et ali-
exinde.utdictum est, per Siciliam in Africam quietam quas rursus in republica insidias moliretur, vicinis
palriam transire disponit.Cujus,quia non est lilierum sibi suam
gentibus repulsis; simulque desiderans germanam
Placidiam subjectionis opprobrio liberare :
quodcunque horao sine nutu Dei disposuerit, fretum
illud horribile aliquantas naves submersit, 411 P'u' paciscens cum Constantino, ut aut bello, aut pace,
rimas conturbavit. Qua adversitate repulsus Alaricus, vel quoquo modo si eam potuissct, ad suum regnum
dum secum quid ageret deliberaret, subito immatura revocaret, eique eam in matrimonium sociarel. Quo
inorte praevenius rebus excessit bmnanis. Quera ni- placito Constantinus ovans cum copia armatorum, et
mia dilectione lugentes, Barentinum [al,, Busentum] pene jam regio apparatu Hispanias petit. Cui Valia
amnem juxta Consentinam civitatem de alveo suo rex Gothorum non minori procinctu ad claustra Py-
derivant. Nam hic fluvius a pede montis juxta urbera reuaei occurrit: ubi ab utraque parle legatione di-
dilapsus, fluit unda salulifera. Hujus ergo in medio recla, ita convenit pacisci :solatia ut Placidiara sororem
alveo, collecto captivorum agmine, sepulturae locum principis redderet, suaque Romanae reipu-
eflbdiunt, in cujus foveas gremio Alaricum cum mul- blicae, ubiConstantinususus exigeret, non denegaret. Eo uamque
tis opibus obruunt; rursusque aquas in suum alveum f tempore quidam apud Gallias invadens
reducenles, ne a quoquam quandoque locus cogno- cerat imperium, filium suum Constantera ex raonacho fe-
sceretur, fossores omnes interemerunt. Caesarem; sed non diu tenens regnum praesum-
ptum, mox fcederatis Gothis Romanisque, ipse occi-
CAPUT XXXI. ditur Arelati, filius vero ejus Viennae.Post quos item
Jovinus ac Sebastianus pari temeritate rempubli-
Alhaulfus Alarici successor Italiam spoliat. Placidiam cam occupandam existimantes,
Bonorii imp. germanam uxorem ducit. Ex Italia in Nara duodecimo anno pari exitio, periere.
Gallias,ad exigendosinde Wandalos et Alanos trans- post pene quinquaginta regni Valiae, quando et Hunni
it. Inde in Hispaniam; ibi inlerficitur. Item Rege- manis et Gothis annos invasa Pannonia a Ro-
ricus tertius Vesegotharumrex interfieilur. expulsi sunt, videns Valia Wandalos
in suis finibus, id est Ilispanke solo, audaci leme-
Mortuo Alarico Vesegotha, regnum Athaulfo ejus ritale ab interioribus parlibus Galliae[Al., Galiciae],
consanguineo, et forma et mente conspicuo, traduni. nbi eos fngaverat dudum Alhaulfus, egressos, cun-
Nam erat quamvis non adeo proceritate staturse for- cta in praedis vastare, eo tempore quo Ilierius et
matus, quantum pulchritudine corporis vultuque de- Ardaburius consules exstitissent; nec niora, mox
corus. Qui suscepto regno revertens item ad Romaro, contra eos movit exercitum.
si quid primum remanserat, more locuslarum erasit;
nec tantum privatis divitiis Ilaliam spoliavit, imo et CAPUT XXXIII.
poblicis, imperatore Honorio nihil resistere praeva- De Wandalorum regum serie in Africaper artnot
lente; cujus et germanam Placidiam, Theodo ii im- _ ccntum, ulque Belisarius de GilimereConstantinopor fere
peratoris ex altera uxore (iliam, Urbe captivam ab- "] tim adducto triumpharit, et Africa rursum imperio
duxit. Quam tamen ob generis nobiliiatem formseque Romano adjecta fuerit. Item de Vatice morte.
pulchriiudinem, et integritalem castitatis attendens,
ln Forolivii [al., Forocornelii] ^miliae civitate suo Sed Gizericus rex Wandalorum jam a Bonifacio
malrimonio legitime copulavit; ut gentes, hac socie- in Africam invitatur, qui Valentiniauo principi ve-
tate comperta, quasi adunata Gothis republica, elflca- niensiu ofiensain, non alitcr quam se malo reipubli-
cius terrerentur; Honoriumque Augustum, quamvis cae potuit vindicare. Is ergo suis precibus eos invi-
opibus exhaustum, tamen quasi cognatum grato tans, per tracturn angustum quod dicitur freiura
animo derelinquens, Gallias tendit. Ubi cum adve- Gadilanura, et vix septem millibus Africam ab Hi-
nisset, vicinaegenies perierritse, in suis se linibus spaniis dividit, ostioque maris Tyrrheni Oceauiaestum
coeperunt continere, quae dudum crudeliter Gatlias egerit, transposuit. 412 Erat namque Gizericus jam
infeslassent, tam Franci quam Burgundioues. Nam Romanorum clade in Llrbe notissinius, statura nie-
Wandali et Alani, quos supra dixirous, permissu diocris, et equi casu claudicans, animo profundus,
principum Romanorum utraque Pannonia resedere; sermone rarus [al., ralus], luxuriae contemptor, ira
nec ibi sibi ob metum Gothorum arbitranles tulum turbidus, habendi cupidus, ad sollicitandas gentes
fore, si reverterentur, ad Gallias transiere. Sed mox providentissimus, semina conieniionum jacere, odia
a Galliis, quas ante non multum tempus occupassent, miscere paraius. Talis Africaerempublicam precibus
fugientes, Hispania se reclusere, adhuc memores ex Bonifacii, ut diximus, invitatus intravit; ubi ad Di-
relatione majorum suorum, quid dudum Geberic rex vinitatem, ut fertur, accepta auctoritate diu regnans,
1275 AD M. A. CASSIODORtOPERA APPENDIX. 1276
antq obJ(nm $unin flliorum agmen accitum ordinayit, A vir|li(aie [«(., utilitate]ahundaqs.Contra iiuem.Theo-
ne. irjtpr ipsqs de regni ambilione esset disseqsio; dngjp,et f|e^lo cqnsiiljbus^pace rt|pta, Romani Hun-
sed ordjpe guisque et gradu suo, qui aliis sunervir nis. auxijjaribus secum lunctis , in Gallias arma
veret, j.] gst, «miori suo fieret sequens successor, movernnt- Turbaveral namque eos Gpthorum fcede-
Ct rprsus ei ppsterior ejus. Quod phsecvantes per ralorum raanus. quae cum Caina comile Constanti-
anqftFttW muHoruiii spatia, regnnm felicjfer posse.? nQpQlini,ge foederasset [al., efferassei]. Aetius ergo
«ere; peo, quod ip reliquis gentibus assolet, inte-t p^iricius, tunc praeerat mi|itibus, foriissimorum Mue-
siiriPb.e|Ipf(«4?ilisunj, supqqe ordjpe nnus ppsl unurrj siorpiri siirpe progenitus, in Dorostena civitate, a
SUjcipiensregnqm, in pace populis imperarunt. Qqp. patre Gapdenlio, Ta|)ores bellicos lolerans, reipubli-
rpnj brdo jste ap siicces§io fu>t. Primum.Gizericus, cps Romanae singulariier naius, qui superbiam Sue-
quj nater et dQmihus, sequnns Uunericus, terlius vorum Francorumqoe harbarieip iramensis caedibus
Gundamnndus, quartns Tr iqsamiindus, qiiinlgs Hil- servire Romano imperio coegisset. Ilunnis quoque
derich. Quo, malo gentis suae, Gelimer, immemor auxitiariis Litorio ductante, eontra Gotbos Romanui
atavi praeceptorum, d»? regno ejecto et interempto, exercilus movit procfhcium; diuque ex utraque
lyrannidem praesumpsit; sed iion ei cessil impune parle acie ordinata, cuni utrique fortes, et neuter
quod fecerai. Nam Justiniani imperatoris ullio in eo firmior essel, datis dexiris, in prislinam concordiam
apparqit, elcumpmni genere suo opibusque, quibus redierunt; fcedereque lirmaio, ab alteruiro fida pace
more praedonis incuhabat, Cousiantinopolim delatus peracta, recessit uterque. Qua pacalur Attila Hun-
per virum gloriosissimum Belisarium , magistrum norum omnium domini|s, et pene toljus Scytliiae
militum orientalem et consulem ordinartum atque B gentium solus in mundo regnator, qui erat faiqqsa
R jnter
palrieium, magnum in eirco populo speclaciilum omnes gentes ciaritate'mirabilis. Ad quem in
fpit; seramque sui pceniludinem, cum se vidrret de legalipnem remissus a Theodosio juniore priscus,
fasligio regali dejectum, privataevilae, cui noluit fa- (ftfl yoce inter aiia refert.
mulari, redaetus occulmit. Sic Africa, quae in divj- liigenlia siquidem flumina, id est, Tysiam, Tjbi-
sione orbis lerrarum tertia pars mundi describilur, siamqne, et Dpccain transeunles, vepimus In locum
ceniesimo fere anno Wandalico jugo erepta, in li- i||tim ubi dudum Vidicula [al., Vidogoia], Goiborum
heriaiem revocala est regni Romani; ei quam du- fortissiraus, Sarmatum dolo occubuit. Indeque non
dum ignavis dominis, ducibus infidelibus, a reipu- longe ad vicum in qup rex Allila morabatur acces-
blioav Romanaa corpore genlilis manus abstulerat, siinus: vicum, inquam, ad instar civitatis amplissi-
solertj domino et fideli duetore tunc revocata, hodie- liiae, in quo lignea mcenia ex labulis nitenlibus fa-
que congaudet. Quamvis et post haeo aliquanlum bricala reperimus, quarum compago iia solidum
iniestino praclio Maurorumque infidelitate atlritara .neiiti. batur, ut vix ab inlento posset junctura tabu-
se lameniaverit, tamen triumpbus Justiniani impe- larum compreliendi. Videres trielinia ambitu pro-
ratoris a Deosibi donatus, quod inchoaverat ad finem lixiore dislenta, porticusque in omni decore dispo-
usque perduxit. Sed nobis quid opus est unde res sitas. Area vero curtis ingenti ambitu cingebatur, ut
nori eiigit dicere? Ad propositum redeamus. Valia ainpliiudo ipsa regiam aulam oslenderet. Haesedes
Biqiiidemrex Gothorum adeo cum suis in Wandalos erant Attilae regis barbariara lotim leneniis: haee
laeyiebat, ut voluisset eos etiam in Africa persequi, captis civilallbus Jiabilacula praeponebat.
Bisi eum easus qui dudum Alarico ad Africam ten-
ilenti eontigerat, revocasset. Nobilitatus namque c 4151 CAPUT xxxv.
Inira Hispanias, incruentaque victeria potitus, To- De Attilos regit, flumiorum patre, [ratribys , deque
lesam fevertilur; Roniano imperio, fugatis hostibus, ipsius stalura, (orma, et moribus. Item de gladio
aliquanias provineias,' quqd promiserai, derelin. Marlis, quem ipse uiurpayit, Locus insignis e Prisco
quens, sibique adversa post longum valetudine su- historico.
perveniente, rebus humanis excessit, eo videlicet Is namque Alti|a patre genitus Mundzucco, cujus
lempore quo Berimundusfa/., Beremulli] Torismundo fueregermani OctaretRoas,qui ante Attilam regnom
paire genitus, de quo in catalogo Amalorum faqiiliae Hunnorum lenuisse narrantur, quamvis non omnino
superius diximus, cum filiu Wiljrielio ab (Istrogo- cunciorum. Eorum ipse post obitpm, cuni Blela [ql.,
ihis, qui adhuc in Scylhiae terra Hunnorum oppres- bleda. Prosper, Budam] germano Hunnorum successit
eionibiis subjacebant, ad Vesegotbarum regnum in et ut ante expeditioniquam parabat, par
migravii. Conscius enim erat virtutis et generis regnum;
nobililaiis: facilius sibi credens principatum a pa- foret. augmenlum virium parricidio quaerit, tendens
ad discrinien omnium nece suorum. Sed librante
rentibus deferri, quem hoeredem regum constabat delestabili remedio Crescens, deformes exitus
esse multorum. Qnis namque de Amalo dubiiaret, jusiitia crudelitatisinvenit. Bleta [al., Buda] enim fratre
si vacasset eligere? Sed nec ipse adeo voluii quis §uae
csset ostendere. Et illi jam posl moitem ValiaeTheo- fraudibus perempto , qui magnae parli regnabat
universum sibi populum subjugavjt,
Huniiorum,
dericum ei dedere successorem; ad quem vepiens aliarumque gentium quas lunc in ditione tenebal,
llcriinMnd, animi pondere, quo yalebat, eximiam nupierosilaie collecla, primas inundi genles, Romanos
generis SUI amplitudinem couiUfOda taciturnitaie D Yesegotbasque subdere peroptabat. Cujus exercilus
euppressit, sciens regnaniibus semper de regali stirpe quingenlorummilliumesse numerus ferebatur. Vir in
genitos esse suspectos. Passus est ergo ignorari, ne cpncussionem [Mu., confusionem] genlis natus in
facerel ordinanda confundi. Susceptusque est cum
lilio suo a rege Tlieoderico honorifice nimis, adeo ut mqndfp, terfarum omnium metus : qui nescio qua
nec consilio suo expertem, nec convivio faceret alie- sorte terrebat cuncta, formidabili de se opinione
vqlgata. Erat namque superbus incessu, huc atque
IIUIII, n on lanlum pro geueris nobilitate, quam igno- jlluc circumfereris oculos , ui ejati potenlia ipso
rabat, sed pro animi fortitudine et robore gentis, qqpque moiu cprpqris appareret. Bellorum quidera
quam non poterat occultare. amator, sed iuse inanu temperans, consilio validis-
CAPUT XXXJV. simus, suppljcantibus exqrabilis , propilius in fide
semel reeeptis. Forma brevls, lalo pectore, capile
Theodericus quintut Vesegolharumrex. In hunc Ro- grandiori, minulis ocutis, rarus barba, canis aspersus,
mani tum auxitiaribut Hunnis rupta pace exercitum Simonaso, teter colore, originis suaesigna restitueus.
ducunt. Foederafirmantur. Auila pacatur. Ilem de Qui quamvis hujus essel rialurae ut seroper magna
Altileeauta. coplideret, addebat ei tamen confidentiam gladius
pqfupclfl YaJia, ut superius quod diximus repeta- Martis invenlus, sacer apud Scylharum reges semper
mus, qq| parpqi fuera.t feljx Gallis, prosperrimus habilus. Quem Priseus liisioricus talirefert occasione
fcliciWQiiflT(ieqderifiqs successit in regho.jliomo detectura. Cum pastor, inquiens, quidam gregis unam
Miiriinamoderatione compositus, animi cdrporisque Eucuiam conspicerel claudicantem, nec causaui tanti
1577 JORNANDISDE GOTIIORUMORIGINE ET REBUS GESTIS, fflS
vnlneris invenirct, sollicilps vestigia cruoris Insequi- A qui quatuor filiis domi dimissis, id 0St Fride»ice, et
tur, tandemque venit ad gladium, quem depascens Turicq, Rotemero, et Himmerit, seeum tanlum
Iierbas bucola iiicaule calcavcrat; effbssunique prq. Thorismund et Theoderieum majores naiu parlieipes
tinus ad Altilam defert. Quo ille munere gratulaius, laboris assumit. Felix procinctus, auxiliamium 6uave
ut erat mognpnimus, arbilraiur se loiius miindi collegium habere, et sojalia illorum quos [at., qui-
principem consiitutiiin, et per Marlis gladiqm potqr busj deleciat ipsa etiam simul subire diserirnina. A
statem sibi concessara esse bellorum. paFte vero Romanorum tanta patricii Aetii provideh-
tia fuit, cui tunc innitebalur respiiblica Hesperiae
CAPUT XXXVI. plaga^.Mtundiqoebellaioribuseongregaiis^adversiisre-
Attila, suapfe naturq ad vasiandum orbem paralus, a rocem ei iulioitaiumultiludiiimn non imparoceurreret.
Giterico Wandalorum rege multis munefibus qd id His
omniralione discordiaminler Romanos 414 en'm ^dluere auxilinres Franei, Sarmaiae,
~ initigalur.lt Armpritiani, Liliani, Biirgundinaes, Saxones, Ripa-
el Colhosserere conatur; sed frustra. Epislola }'q- rioli, Ibriones, quonilaip milites llomani, tunc vero
lentiniani iinp. ad Vesfgolhqseorumque respo]\sum, jam in niimero aiuiliariprum exquisiti, aliaeque
Hiijus ergo meqtem ad vastalionem orhis paratarq npnnullae Celticae vel Germanicaa nationes. Cmive-
coinperiens Gizericus rex Wandaluruni, quem paulq nituritaque in canipos Catalaunicos, qui et Mauricii
anle ni>moraviinus, nniliis inunerjliiis ad Vesegotiia- noimnaniu', fOOIeugas?, ulGalli vocant, in longum
runi bella prajcipiiat : metuens ne Tlieodericus tenenles, et 70 in blum. Leuga aulem Gallica mille
Vesegi.thanini rex filiaeulcisceretnr injuriam , quae Ct quingentorura passiium quantitate nietitur. Fit
Hunerico Gizerici lilio juncta, prjus qujdem tanto •o ergo area inoumerabilium populorum pars illa lerra-
cqnjugiq l;i laretur; sed postca, ut era| i|le et in sua riiin. Conferunlur acies utraeque (oriissimse; niliil
pignora triiciilentus, ob suspirjomm lantiiniiiiodo subreptionibus agiiur, sed aperto Marto eertatur.
veneni ab ca parflti, eam. n iriLinsiiliscissis, luinca- Quae potest digua causa tantorum motibus inveniril
tisque aiiribus spoljans ilecore nalyraJi, pairi suo ad aut quod odium in se cunctos animavit armafi? Pro-
Gallias leiujserat; ut turpe funus iniserainla semper batum est humanum genus regibus vivere , quando
ofJerret, et ciudelilas, qyaeiiam movereplur externi, unius mentis insano impeiu strages sit facta populo-
Vindictaiii palris efficacius impelraret. Attila igitqr rum; et arbitrio superbi regis momento dejicilur
diu|ui|| hejla concepta Gizerici redemplione partu- quod tot saeculis natura progenuit.
riens, legatps.in Italiam ad Valentjniannm principem,
misii, serens Gothqruni Ronianorumque discordiam; CAPUT XXXVII,
ul quos praelionon polerat concu|ere, pdiis inierpis, De iit rebus qum in ipsorum bellorum molibus,
e)idere|; asserpns se reinubiicae ejqs amiciljas i|) priusquam prcelium inter Romanos et Hunnos com-
nullo vig|a,re, $ed cqntra Thcodericum Vesegolliarum mitteretur, acciderunt.
regero sibi esse cerlamen, qude epii) exripi libenier
optaret, Caelera epistolae usilatjs salulatiunum blan* Sed anlequam pqgnae ipsius qrdinem referamus,
diipentjs oppleverat, sludens fjdem adhibere menda- pecessariiiiii videretur edicere quae in ipsis bellorum
cio. Pari eliam modo ad regem Vesegotliarqm Tlieq» motibus accidere : quia sicut famosum praelium , iia
cjerjcuni dirigit scriptum, hortans Ut a Hoiqanorum multiplex atque perplexum. Sangibanus namque rex
^oqietaie dispederet, recoleretque prae|ja quae paulu Alanorum inetu futurorum perterritus, Attilae se tra-
anle coiitra,eurq fuerant concitaia snh iiiiuia ferilate. C derp pqllicetqr, pt Aurelianam civiiatein Gallioe, uhi
HQUIOsiibtilis, antequam bella gereret, arte pugna- tunc consistebat, ii) ejus jura transdueere. Quod ubi
1)31, Tunc Valentjn anus imperator ad VesegQlhas Theqdericus et Aetius agnoyere, magnis, aggeribus
eorumque regep) Theqdericum in his vgrbis legatiu- eamdeinurbem anteadventuin Atti|aedesiruqiit, sus-
pern direxit. pectumque custodiunt Sangibaniim , et inter sun§
I Prudentiae vestraeest, fortissirnegenlium, adver- uuxiliaresmedium staluuntcuin propria geiite. Igilur
sus Urliis [dl-, Ofbis] conspirare lyraniiunj, qwi optal Atijla rex Humiprum tali perculsus.eventu, difliijens
niindt geiieraje habere servitium, qui causas praelji sqiscopiis, nielucns inire coqfjiciuni, jiUusque fugaii)
iion requirit, sed quidquid comroiserit hoc putai ps&a revoivens ipso 'fmiere tristjprem, slatuit per WW*
jegUimnm, Ambitumsuurn brachio nietHur, spperbja spicesfutura inquirere, Qui mpres,q|itO!iuncpeporurq
nunc quasdani venas ip abrasis. ossiiips in-
llcpDliainsatiat; qui jus fasque comemneos, hosieni fibras,
se exhibet naturaa runctorura. Eteqira merniur bin tuentes , lluniiis infausia denunliant, |loc tamer
gdinni qui in commune binnium se approliat inimii qna,ululumpraedixere sojatii, qupd suq)n|us lipstiqin
cqrp. Recordaroini, quaeso, qqqd cerlG pon pnipsl dpctor departe adversa occumberei, rsiiciaqqe vjp,
Qpliyisci, Ab liuniiis casusest fusus; spd quoi| gra^ toria, sua morle triuinphum foedaret. Cuiriqqe Al>i||
vitersig't, insidiis agit appetitum. Unde, ut de nobia necen) Aetii, quod ejus motibus obviabai, ve| cuni
l iceamus, potustis b'inc inulti ferre iraperbiam? sua perditiqne duceret expe|endaiii, j;)li piaes,3i,'ii)
Armorum potentes faveie propriis doloribus, et coiiin sqjliciiqs, pl erat consiliorum iq rebus be|iicjs exqui-
inunes jungite manus. Auxiliaipini eliani reipublicae sitor, circa ponam diei horani praelium sub trepida-
( ujus iiiembruni teueti». Quam sit autem noliis BXT" tiope cqmmittit, ut si non secus cederet, noi immi-
jieienda vel a.mplexandasocielas, hosles interrPgald nens Mjbveniret. Convenere partesf gt plixirqus,,iu
consjlia. i cainpos Caialaunicos.
His et similibui legali Yalentiniani regpm permo-» CAPUT XXXVIII.
vere Tlieodericuiu. Quibus ille respqndit; i Habelis,
iuquit, Romani, desiderium vestrum; fecislis Altilara Pasiiio loci quo in Catalaunicis cqmpis pi'(f(i'|(»iinl^r
et nobis liosiem. Sequiniur illuiq quocqnque vqca- Romqnqs.el ttunnos. es( comn\is,sum, fi( de,scriyf\i>
verii; el quamvis inflelur dq diversis superbaniin v,\r\usqueaciei,
gcntium vjcloriis, norunl tamen Goibi confligerocum Erat autem positio loei declivi mrnore iu modura
superbis. Nulluni bellum dixerim grave, nisi quod collis excreseens. Quem uterque cupiens exercitus
i ansa debilitat : quando nil triste pavet, cui majestas, obliuere, quia loci pppoitunitas non paryum benefir
nriiserit. > Acclaniant responso comiles ducis, laetum ciura conferret , dextram partem Munnicnm suis,
.'equitur vulgus. Fit oninibus ambitus pugnae, hostes siuistrani Romani et Vesegoihae ciun auxitiarjis oor
j i:n Ilunni desideraniur. Producitur ilaque a rege cuparunt. Relictoquedecaciiiniiiisejusjiigoeeriuiiiine,
'Ibeoderico Vesegotharum innumerabilis multiludo; dexlrura coruu cpra Yesegothis Theoderieus tenebat,
* Leuga verbum Gallorum est, et mere lib. xvi, pag. 91; ex legibus Bajoinar, et Rutel.o
Francicum,
ut constat ex D. Ilieronymo iq 'Jqelepa, Paulo Dia- llb. u Iliner.; ut enim Rpinaui iijilliarihus, sic Galli
cvno lib. xv, Amm. Marcell. lib. xv, pag. 68, et leugis metiri soliii suni. JIRET.
T279 AD M. A. CASSIODORIOPERA APPENDIX. 1280
sinistrum Aetius cum Romanis, collocantes in medio A i nostris tot saeculisclausum ac secrelum ? Quis adhuc
Sangibanum, quem superius retulimus praefuisse inermibus cedere faciebat armatos? Faciem Hunno-
Alanis, providenles cautione militari, ut eum , de rum non poterit ferre adunata collectio. Non fallor
cujus animo minus praesumebant, fidelium turba eventu, hic carapus est quem nobis tot prospera pro-
concluderent. Facile namque assumit pugnandi ne- miserant. Primus in hostes lela conjiciam. Si quis
cessitatem, cui fugiendi imponitur difficultas. E di- Attila pugnante otium ferre, sepultus est. •
verso vero fuit Hunnorum acies ordinata, ut in medio Sotuerit iis verbis accensi, in pugnam cuncti praecipitantur.
Aliila cum suis fortissimis locaretur, sibi potius rex
hac ordinatione prospiciens; quatenus inter genlis CAPUT XL.
suse robur positus, ab imminenti periculo redderetur Successusprceliicommissiinter Romanoset Vesegothat
exceptus. Cornua vero ejusmultiplices populi et di- adversus Hunnos. Theoderici regis mort. Altila te
versae nationes quas ditioni suae subdiderat, ambie- plaustris vallal.
bant. Inter quos Ostrogotharum praeeminebat exerci- Et quamvis haberent res ipsae formidinem^prae-
tus, Walamire, ei Theodemire, etWidemire germanis sentia tamen regis cunctalionem haerentibus aufere-
ductantibus, ipso etiam rege cui tunc serviebant no- bat. Manu (forte legendumManus) manibus congre-
bilioribus, quia Amalorum gcneris eos potentia il- diuntur; bellum alrox, muliiplex, immane, pertinax,
luslrabat; eratqueet Gepidariimagmine innumerabi- cui simile nulla usquam narrat antiquitas : ubi talia
li rex ille fnrtissimus et famosissimus Ardaricus, qui gesta refernntur, ut nihil esset qund in vila sua con-
ob nimiam suamfideliiatem erga Altilam ejus consiliis spicere potuissel egregius qui liujus miraculi privare-
intererat. Nam perpendens Altila sagacitatem suam, n tur aspectu. Nam si senioribus credere fas est, rivu-
eumtet Walamirem Ostrogolharum regem super cae- "- lus memorati campi huroili ripa prolabens, perem-
leros regulos diligebat. Erat namque Walamirsecreti ptorum vulneribus sanguine iniiito provectus, non
tenax, blandus alloquio, doli ignarus. Ardarich fide auctus imbribus, ut solebat, sed liquore concitatus
et consilio, ut diximus, clarus. Quibus non immerilo insolito, torrens factus est cruoris augmento. Et quos
conira parentes Vesegothas debuit credere pugnato- illic coegit in aridam sitira vulnus inflictum, fluenta
ribus [Niv., pugnaturus]. Reliqua autem, sidicifas mixta clade traxerunt: ita consiricii sorte miserabili
est, turba regum diversarumque nationum ductores, polantes sanguinem quem fudere sauciati.
ac si salellites, nutibus Altilae atiendebant, et ubi sordebant,
Hic Theodericus rex, dum adhorlans discurreret
oculo annuisset, absque aliqua murmuralione cum exercilum , equo depulsus, pedibusque suorum con-
limore et tremore unusquisque astabat, aut cerle culcatus, vitam matura senectute conclusit.Alii vero
quod jussus fuerat exsequebatur. Sed solus Ailila dicunt eum interfectum teto Andagis de parte Ostro-
rex omniura regum , snper omnes et pro omnibus gotharum, qui lunc Attilanum sequebantur regimen.
sollicitus erat. Fit ergo de loci quem diximus oppor- Hoc fuit quod Attilae praesagio aruspices prius dixe-
tunitate certamen. Attila suos dirigit, qui cacumen rant, quanquam ille de Aelio suspicaretur. Tunc
montis invaderenl; sed a Thorismundo et Aetio prae- Vesegothae dividenies se ab Alanis, invadunt Hun-
ventus est, qui eluctati collis excelsa ut conscende- norum catervas, et pene Attilam trucidassent, nisi
rent, superiores effecti sunt, Jvenienlesque Hunnos prius providus fugisset, et se suosque illico intra
monlis beneficio facile turbavere. sepla castrorum , quae piaustris vallata habebat, re-
CAPUT XXXIX. . ciusisset. Quamvis fragile munimentum , tamen
subsidium vitae, quibus paulo ante nullus
Atlilceoratio ad Hunnos qua eos ad prcelium adversus C quaesierunt
polerat muraiis agger obsislere. Thorismund autem
Romanos ineundum exhortatur. regis Theoderici filius, qui cura Aelio collem antici-
Tunc Attila, cum viderel exercitum causa praece- pans, hosles de superiori loco proturbaverat, credens
dente turbatum, enm tali ex tempore credit ailoquio se ad agmina propria pervenire, nocte caeca ad ho-
confirmandum. < Post victorias 415 tantarum gen- sliura carpenta ignarus incurrit. Quem fortiter dirai-
lium, post orbem si consistatis edomilum, ineptum canlem quidam capite vulnerato equo dejecit, suo-
judicaverim lanquam ignaros rei verbis acuere. Quae- rumque providenlia liberatus, a praeliandi inlentione
rat hoc aut novns ductor, aut inexpertus exercitus. desiit. Aelius vero similiter noctis confusione divisus,
Nec mihi fas est aliquid vulgare dicere, nec vos cum imer hostes medios vagaretur, trepidus ne quid
oportet audire. Quid autem aliud vos quam bellare incidisset adversi Gothis, inquirens, tandemque ad
consueti? Aut quid forti suavius quam vindictam socia castra perveniens, reliquum noctis scutorum
manu quaerere? Magnum munus a natura, auimum defensione transegit. Postera die luce orta, cum
ultione saiiare. Aggrediamur ergo hostem alacres : cadaveribus plenos campos aspicerent, nec audere
audaciores suht semper qui inferunt bellum. Aduna- Hunuos erumpere, suam arbitrantur esse victoriam,
tas despicite dissonas genles. Indiciuin pavoris est scientesque Attilam non nisi magna clade confusum,
societate defendi. En ante impetum terroribus jam belio confugisse. Cum lamen nil ageret vel pro-
feruntur, excelsa quaerunt, lumulos capiunt, et sera stralus abjectum, sed strepens armis tubis canebat,
poeniludine in campis muniiiones efflagitant. Nota incussionemque minabatur : velut leo venabulis pres-
nobis sunt quam sint levia Romanorum arma; primo sus, speluncae aditus obambulans, nec andet insur-
O
eiiam non dico vulnere, sed ipso pulvere gravantur.J gere, nec desinit freinitibus vicina lerrere : sic belli-
Dum inordinate coeunt, et acies testudinemque con- cosissimus rcx victores suos lurbabat inclusus.
nectunt, vos confligite praestanlibus animis, ut sole- Conveniunt itaque.Gothi Romanique, el quid agerent
tis, despicientesque eorumacies, Alanos invadite, de superato Attila deliberant. Placet eum obsidione
in Vesegothas incumbile. Inde nobis est citam victo- faligari, qui annonae copiam non habebat, quando
riam quaerere , unde se continet bellum. Abscissa ab ipsius sagittariis intra septa castrorum locatis,
[forte abscissis] autem nervis mox membra relabun- crebris ictibus arceretur accessus. Fertur autem de-
tur, nec potest stare corpus cui ossa subtraxeris. speratis in rebus praedictum regem adiiuc et in
Consurgant animi, furor solitus intumescat. Nunc supremo magnanimem, equinis seliis conslruxisse
consilia, Hunni, nunc arma depromite; aut vulne- pyram, seseque, si adversarii irrumperent, flammis
ratus quis adversarii mortem deposcat., aul illacsus injicere voluisse, ne aut aliquis ejus vulnere laeta-
hostium clade satietur. Victuros nulla tela conve- retur, aut in potestalem tantorum hostiura genlium
nient, morituros et in olio fala praecipitant. Postre- dominus perveniret ".
mo cur fortuna Hunnos tot gentiuin victores assere- !
CAPUT XLl.
ret, nisi ad certaminis hujusgaudia praeparasset ?
Quis denique Maeotidarum iter aperiret majoribus Thorismund Theoderico regi patri suo extequias parat,
* Forte legendum, aut in potettatem hoslium, tantarum gentium daminus, etc.
 1281 JORNANDIS DE GOTHORUMORIGINE ET REBUS GESTIS. 1284
et eontilio Aelii patricii, qui Hunnis funditus inte- A. dum utrum solveret castra, an adhuc moraretur de-
remptis, male a Golhis metuebat, imperio Romano liberat, animadvertit candidas aves, id est ciconias,
se recipil, el patri succedit. Franci el Gepidcemulua quae in fastigio domorum nidificant, de civitate
clade te atlerunt. Numerus ccesorumin prcelio inter fetus suos trahere, atque conlra morem per rura
Romanoset Attilam. forinsecus comportare. Et ut hoc, sicut erat saga-
cissimus inquisitor, persensit [Niv., praesensit], ad
Verum inter has obsidionum moras Vesegothae suos inquil : t RespiCite aves fuiurarum reruiu pro-
regem, filii patrem, requirunt, admirantes ejus
abseniiam, dum felicitas fueril subsecuta. Cumque vidasarces
perituram relinquere civitatem , casurasque
imminente deserere. Noit hoc va-
diutius exploralum, ut viris fortibus mos est, inler . cuum periculo , non hoc credatur incertum; rebus praesciis
densissiina cadavera reperissent, cantibus honora- consueludinem mutat ventura formido. >
tuin , inimicis spectantibus abstulerunt. Videres Animus suorum rursus ad oppugnandumQuid plura?
Gotboruro globos dissonis vocibus confragosos, adbuc inflammatur. Qui, machinis construclis, Aquileiam
inler bella furentia funeri reddidisse culluraro. Fun- tormentoruro geueiibus adhibitis, nec omnibusque mora inva-
debantur lacrymae, sed quae viris fortibus impendi dunt civitatem, spoliant, dividunt, vastantque cru-
solent; nostra mors erat, sed Hunno testegloriosa, ita ut vix ejus vestigia, ut appareant, reti-
unde bostiuro putaretur inclinata fore superbia , deliter, Exhinc jara audaciores, et necduin Roma-
tanti efferre cadaver cuni suis insigmbus querint.
quando regis norum sanguine satiati, per reliquas Venetum civi-
inspiciebant. At Gothi Theoderico adbuc justa sol- tales Hunni bacchabanlur. Medioianum quoque Li-
ventes, armis insonanlibiis regiara deferunt majesta- guriae metropolim, el quondam regiam urbem pari
tem416»f°rl'ssimllstlueThorisiiiund benegloriosus, "R tenore devastant; nec non et Ticinum aequali sorte
ad manes cbarissimi patris, ut decebal filium, exse- dejiciunt, vicinaque loca saevientes allidunt, demo-
quias est prosecutus. Quod postquam peractum est, pene tolam Italiam. Cumque ad Roinam
orbitalis dolore coramotus, el viriutis irapetu, qua liunturque
animus fuisset alientus accedere, sui euni, ut
valebat, dum inter reliquias Hunnorum mortem pa- Priscus refert ejus removere, non Urbi, cui
tris vindicare contendit, Aetium patriciura, ac si inimici erant, historicus, consulentes; sed Alarici quondam
seniorem prudentiaque maturum, de hac parte con-
suluit quid sibi esset-in lempore faciendum. Ille vero regis Yesegotharum regis objicientes exemplum , veriti
sui quja ille post fractam Romara
inetuens ne, Hunnis funditus inleremptis, a Golhis diu non fortunam, sed protinus rebus excessit
Romanorum premeretur imperium , praebet bae sua- humanis. supervixerat,
sione consilium, ut ad sedes proprias remearet, Igitur dum ejus aniinus ancipiti negolio
: ne inter ire et non ire fluctuaret, secumque deliberans
regnumque quod pater reliquerat arriperel ger- lardaret, placita ei legatio aRoma advenit. Nam Leo
mani ejus , opibus sumptis paternis, Yesegotliarum papa per se ad eum accedit in Acroventu Mamboleio
regnum pervaderent, graviterque debinc. cura suis, [al., in agro Venetum Ambuleio ], ubi Mincius
efquod pejusest, raiserabiliter pugnaret. Quo re- ainnis comineaiilium frequentatione transitur. Qui
sponso non ambigue, ut daium est, sed pro sua mox deposito exercitus furore, et rediens qua vene-
potius utiiitale suscepto, reliclis Hunnis, redit ad rat, id est ultra Danubium, promissa pace discessit;
Gallias. Sic huraana fragilitas, dum suspicionibus illud prae omnibus denuntians, atque interminando
occurrit, magna rerum agendarum occasione inter- discernens, se in Italiam illaturum, nisiad
cipitur. In hoc enim famosissirao et fortissimarum C se Honoriamgraviora Valentiniani principis geruianara, filiam
gentium bello ab utrisque partibus 162 [Al., 165] Placidiae Augustae, cura portione sibi regalium opum
inillia casa referunlur, cxcepiis 90 millibus Gepi- debita
darum et Francorum , qui anle congressionem pu- dum miileret. Ferebatur enim quia liaec Honoria ,
aulaedecus ac castiiatem teneretur nutu
blicara nociu sibi occurrentes, mutuis concidere fratrispropter iuclusa clandeslino eunucho misso , Attilam
vulneribus, Francis pro Romanorum, Gepidis pro invitassek, ut ,contra fratris polentiam ejus patro-
Hunnorumparte pugnantibus. Allila igitur discessione ciniis uleretur; prorsus indignum facinus, ut licen-
cognita Gotliorum, quod de inordinatis [AL, inopi- tiam libidinis malo publico compararet.
natis ] colligi solet, et iniinicoium magis aestimans
doturo, diutius se iutra castra continuit. Sed ubi CAPUT XLIII.
bostium absentia sunl longa silentia eonsecula,
Atlila in Atanos trans Ligerim considentes movet.
erigitur roens ad vicloriaro, gaudia praesumuulur, A Thorismundo rege Vesegotharumconserto prcelio
atque polentis regis animus in anliqua fala rever- in suas sedes fugere compeiiilur.Thorismundi cosdes.
tilur. Thorismund ergo patre mortuo, in campis
statim Caialaunicis, ubi et pugnaveral, regia ma- Reversus itaque Attila iu sedes suas, et quasi otii
jestate subvectus, Tolosam ingreditur. Hic licel fra- pcenitens, graviterque ferens a bello cessare, ad
trum et fortium turba gauderet, ipse tamen sic sua Orienlis principem Marcianuin legalos dirigit, pro-
initia moderatus est, ul nullius reperiret de regni vinciarum testans vaslationem , quod sibi promissa
successione certamen. a Theodosio quondam imperatore minime persol-
CAPUT XLII. veret, et inhumanior solito suis hostibus appareret.
D Haectamen agens, ut erat versutus et callidus, alibi
Attila de Vesegotharum recessu a Romanis certior fa- minaius, alibi arma sua commovit, et quod restabat
ctus, ad oppressionemRomanorum omnibut viribut indignationi, faciem in Vesegothas relorsit. Sed non
se con\ert. Aquileiam , Mediolanum, Ticinum va- eum quein de Romanis reportavit eventum : nam
stat. Leo papa ad eum accedit, et patem Iialias certis per dissirailes anterioribus vias recurrens, Alanorum
condilionibusimpetral. Attila ad suas tedet ullra partem trans flumen Ligeris considentem statuil suae
Danubiumremeat. redigere ditioni; quatenus mutata per ipsos belli
Attila vero nacta occasione de recessu Vesego- facie4l7terribilior emineret. Igitur ab Dacia el Pan-
tharum, et quod ssepe optaverat, cernens hostium nonia provinciis, in quibus lunc Hunni cumAtlila diversis
solutionem per partes, mox jam securus ad oppres- subditis nationibus insidebant, egrediens , in
sionem Romanorum movit procinctum, primaque Alanos movit procinctum. Sed Thorismund rex Ve-
aggressione Aquileiensem obsedil civitatem, quae est segolharum fraudem Atlilae non impari subtilitate
metropolis Veneiraruin , in mucrone vel lingua persentiens, ad Alanos tota subtililate [ Niv., ve-
Adriaiici posila sinus. Cujus ab orienle muros Na- locitale] prius advenit; ibique supervenientis jam
tissa amnis fluens, a roonte Picis elambit; ibique AttiUe motibus praeparatus occurrit, consertoque
cum diu niulloque terapore obsidens uihil penitus praelio, pene simili eum tenore ut prius iu campis
praevaleret, forlissimis inlrinsecus Romanorum mi-. Caialaunicis, a spe removit victoriae, fugalumque a
Jilibus resistentibus, exercilu jam raurmurante et partibus suis sine triumpho remitiens, in sedes pro-
discedere cupieute, Altiia deambulaus circa muros, prias fugere compulit. Sic Auila famosus, et uiul-
1885 AD M. A. CASSIODORIOPERA APPENDlX, 1*84
larom victoriarum dominus , dum qnarrit famam Ai tuerent flexus pietale concessit. Quod et faclum est,
perditoris abjicere , et quod prius a Vesegothis et Remismundum sibi Suevi regulum ordinaverunt. /
pertnterat abolere, geminatam sustinuit, inglorinsque His peractis, paeeque cunctis miinitis, tertiodecimo
recessit. Thorisuiund vero, repulsis ab Alanis Hun- regni sui anno Tlieodericus occubuit.
nerum eaiervis, sine aliqua suorum Isesione Tolo-
sam ibigravit, suorumque quieta pace composita t CAPUT XLV.
terlio anno regni sui aegrotans, dum sanguinem lollit tturictlt Vetegolhdtum rex Theoderico succedit, Ro- '
de vena, ab Asealcruo [at., Ascabhamo] cliente ini- rhflntstmperatoribus aliit tuper alios ccesis.Gizeti-
mieos nnntianle, armis sulilraclis, peremptns est. cus Wandalorum rex Italiam invadil, Romam
U*s tamen manu, quam liheram habebat, eeabetlum vastat. Euricut Gatliat invadit, Britonet Romano-
terrem, satrguinis sui extslit ultor, alhjiiMte* insi- rum auxiliariot profiigai, ArvernamGallimcivitatem
dMBteVsitt exstinguens. occupat.
CAPUT XLIV. Cui frater Euricus percupida festinatione succe-
saeva suspicione pulsatus est. INamdum h«e
THmeWttiThotimundi ftatettex Vestgithwm Ri- dens,
bVtmtlkSuevorum regem, qui Hispdniam invaserat, cirea Vesegolharum gentem et alia nonuulla ge-
Vaienlinianus imperator dolo Maximi oe-
bello supetdt. Achiulphum clienleiri Suevis preeficit. runtur,
Ii tgtannidem affeetant eapite pteclittft. Suevi per- cisus est, et ipse Maximus lyrannico more regnum
invasit. audiens Gizericus fex Wandaloruin,
rhiitti Theoderici RetMtmundnmsibi regem eligunt. ab AfricaQuod armaia classe in Italiam venit, Romamque
TheMfitei regit tnofs. »B ingressus, cuncta devaslai. Maximus vero fugiens, a
_Post cujustdecessum, Tbeodericus germanus ejus quodam Urso milite Romano interemptus esl. Post
Vesegotharum in.regno.succedens, mox Riciarium quem jussu Marciani imperaioris Orientalis, Majo-
Siievorum fegem cognatum suum reperit inimicum. rianus Occideniale suscepit imperium gabernandum.
Hic item Riciafius aflinitatem Theodeiici praesumens, Sed ei ipse non diu regnans, dum conira Alanos,
universam pene Hispaniairi sibi cfedidit occupan- qui Gallias infeslabant, movisset procinctum, Der-
dam, judicans opportunum tempus subreplionis in- tonae juxta fluvium Ira cognomento oceidiiur. Cujus
composita initia tentare regnantis. Quibus anle Gal- locum Severus invasit, qui terlio anno imperii sui
licia el LuSiiania sedes fucre, quae in dexlro latere Roinae obiit. Quod cernens Leo imperaior, qui in
Hispaniaeper ripam Oceani pofrigunlur, habentes ab orienlali regno Marciano successerat, Antbemium
orlente Austrogoniam, ab occidente in promontorio patricium suum ordinans, Romaeprincipem ordina-
sacfum Scipionis Rolnani ducis monumentum, a vit. Qui veniens illico Ricimerem generum suum
septentrione Oceanum, a mcridie Lusitaniam et flu- contra Alanos direxit, virum egregium, et pene tonc
viurii Tagum, qui arenis suis permiscens auri me- in Italia ad exercitum singularem. Qui innliitudinem
lalla, trahit cum limi vilitale divitias. Exinde ergo Alanoruin et regem eorum Beurgum in primo statira
cxiens Riciarius rex Suevorum, nititur totam Hispa- cenamine soperatos, internecioni prostravit. Euricus
Diam occiipare. G»i Theodericog cognatus suus, ut ergo Vesegoibarum rex crebram mutationem Roma-
erat inoderaius, legatos mitiens, pacifice dixit, ut norum principum cernens, Gallias suo jure nisus est
non solum recederet a Gnibus alienis, verum etiam occnpare. Quod comperiens Anthemius imperator,
riec tentare pracsumeret, odiura sibi tali ambitione protinus solatia Britonum posiulavit. Quorum rex
acquirens. Ule vero animo praetumido ait : Si hic C C Riotlnmus cum duodecim millibus veniens, in Bitu-
murmuras, et me venire causaris : Tolosam, ubi tu rigas [al., Veturigas] civitatem Oceano e navibus
Sedes, veiiiam; ibi si vales, resiste. His auditis, egressus, susceptus est. Ad quos rex Vesegoiharum'
aegre lulit Tlieodericus, conipacatuiqiie cura caeteris Euricus innumerum ductans exercitnm advenit, diu-
genlibus, arma movit in Suevos, Burgundionum quo- que pugnans, Rioihimum Brilonum fegem, anle-
que Gnudiacum, et Hilpericum reges auxiliares ba- quam Romani in ejus socictaie conjungerentur, su-
bens, sibique devolos. Venium est ad certamen peravit. Qui ampla parte exercilus amissa, cum quibus
juxta fluinen Urbiura, quod inter Asluricara Hibe- poluit fugiens, ad Burgundionuin gentem vicinam,
riamque praetermeat; consertoque pnelio, Theode- Romanis in eo tempore fcederatam, advenit. Euricus
ricus cum Vesegothis, qui ex justa parte pugnabal, vero rex Vesegoiharum Arvernain Galliaecivilatem
ViClorefficitUr,Suevorum gentes pene cunctas usque occnpavit, Antlieoiio prineipe jarn defuncto; quicam
ad intefnecionem prosletnens. Quorura fex Riciafius Ricimere genero suo rntesiino bello sieviens, Roma-
felicta infecta victdfia, hosleni ftfgieris, in riavim ntara trivisset, ipseque a genero peremptus, tegrrnm
Conscendit, adversaque proeelta Tyrrhenl osrii fe- retiqutt Olibrio. Quo lempore in Constantinopoli
percussus, Vesegolbarurri est manrwis redditus, mi- Aspar priraus patriciorum et Golhorum genere cla-
sefabitefn non diffierensmttftem, etfm elernenta mu- rus, cum Ardabure ct Patriciolo filbs, illo quidem
taverit. Tbeoderieus vero vietor efxistetis, sabactis olim patricio, hoc autem Caesare, generoque Leonis
pepercit, rtee ullra cerrarmna saevire petmistt, pra;- principis appellato, spadonum ensibus in palatio vul-
ponens Suevis, qtfos SuBjeeerat,elietwem AMiinKuwi. neratus interiit. Et 418 necdum Olibrio 8 uiense
Qui in bfeVi ariitrtum ad praevaTietrtrorVem ex Sne- jrj in regnuin ingresso obeunte, Glycerius apud Ra-
Wfmrv suastanifous commutans, neglexit imperata vennam plus praesuropiione quain etectione Caesar
Compfefe, poWastyrarnriteaelattone Stfperbfens, cfe- effectus est. Quem anno vix expleto, Nepos Mafcel
dehsquese ea virtute provinciam obtinere qmrdudura tirii cruondampatricii sororis filius, a regno dejiciens
cum doroino stfo eam subjecrsset. Is siqoitfem erat in portu Rofnafto episcopum ordinavit. Tantas va
Warnevnrn Sfirpe'genitos, longe a GotliiCisanguinis rretates mntationesque F.uricus cernens, ut dixmnc
rtobilicate' sefftncfiis; idcifeo nec libeftati studens, superius, Arveinam occupat civitalem, ubi tunc Ro-
ftec paifOrltffWteiiasefvWw. Qtto cornpefto, Theede- manorum dux praeerai Decius nobilissimus seuatiT,
1
ficus mot COriiraeurtt, qui <um de fegno perVaso et dudum Aviii imperatoris, qui ad paucos dies ie-
dejiceretft destiwrvit. Qut vetfemes, sirie mora in grtum invaserat, filius. Nam hic ante Olibrium paucos
pfitafjCurtVcettaininestfperanie?, corrgrdam factorum dies tenens imperium, ultro recessit Placemiam, ibi-
eJttS ab'«o e^fgerunt ultwnem. Captus h*mqire, et qtre episcopus est ordinatus. Hujus ergo filius Decius
scWruursttlaiio deStittKus, capite pteclitur; seristtque diu cerlans cum Vesegothis, nee valens antestare,
tandete iWrttlm-,frti propitiura domiirum cfetHdtefat relicta palria maximeque urbe Arvernate hosti, ad
contemnemfum. Tunc Suevi rettoris s*i mteritnrri tutiora se loca cotlegit. Quod audiens.Nepos impe-
(jrjfrtuentteB,locbrum sacerdotes ad Theodericum sup- rator, praecepit Deeio, relictis Galliis, ad se veuire,
plfre» «Tfexerurit. Quos ille pontificali reverentia in locum ejus Oresle magistro mililum ordinato. Qui
sriScirJftMs,riori solum impunitatem Suevoruiri in- Oresles suscepto exercilu, el contra bostes egredicns,
dulstt, fetf «f WsiM de suo gerier*^rttcipe*i coMti^ a Roma Ravennam pervenit, ibique remoMtus, kv-
 1285 JORNANDISDE GOTHORUMORIGINE ET REBUS GESTIS. 1286
gusiulum filium suum imperatorem efficit. Quo corri- A j cfla*avieriipenderrtitffrigeminarent. Sed cum tali firief-
perto, Nepos rogit in Dalmatias, ibique defecit pri- tale vix anni spatio imperassel, nnn esi passus Ba-
vatus regno. nbi jam Glycerios dudum imperaior lamber [supra Batamir] rex Hunnorum, sed ascito ad
episcopatum Salonitannm habebat, Augustulo vero a se Sigismundo [at., acct-rsitoad se Gesismuiido]Huni-
mundi Magni lilio, qui jurameriti sui et fidei inemor
patre Oreste in Ravenna imperatore ordiuaio. cum ampla parte Gothorum Ilunnorum imperio sub-
CAPUT XLVI. jacebat, renovatoque cum eo fcedere, super Winillia-
Odovattr Ttwtitingorum rex Imliam invadit et mtk- riuni duxii exerciiura; diuque certantibus, primo et
jngat. secundo cerlamine Winiibarius vincit. Nec valet ali-
ffon rnnlttrm post Odouacer Turcilingoriam ttx, quis commemorare qnantam stragem de IJuiinorum
liabeiis secum Scyros, Hernlos diveTssrumqne gefi- Winftbarius fecit exercitu. Tertio vero praelio sub-
auxilio ad liuviuin nomine I rac, dum uter-
tium auxiffarios, Italiam occnpavit, et Oreste infeT- reptionis ad se venissent, Balamber sagitta missa caput
fecto, Aognstutrrmfllinm ejns de fegrio putsum, In que
Lucuhsno Camparrcf castello c.silii fiiwrtarjarrihafft. Winiiharii saucians, interemit; nepiemque ejus Wa-
Sic quoque Hesperilim finmsii* gentis impefroffl, ladamarcam [al., Vallamaricaml sibi in conjugio
qnod septingentesrmo nono Urbrs conditae afino pri- copulans, jam omnem in pace Gothorum poputuni
mos AtrgosiornrriOctftvfanus Angttstus tefiefe ctfpit, subactum possedit : iia lamen ut genii Cothorurn
cum hoc Auguslnlo perVU,arino decessoTttiti pf*de- semper untis propriusEtregulus, quamvis Hunnorum
mox defuncto Winilhario,
cessommque fegni quirigeritesimo vigesimo secunrrto, consilio, imperaret.
rexit eos Hunimundiis filius qnondam regis poteniis-
Gothofiim dehinc resihus ftornsm ltaliaffique feneti- ** ;n simi Ermanarici, acer in bello,
tibtts. Interea Odouaeer fex ^eniium omni Ifatra totiusque eorporis
snbjrrgata, ul terforem Suum Rmfianis indicaret, ientem pulchritiidine pollens : qui post haeccontra Suevorum
mox iriit:o regni sui Brachilam comitem ftpnd Ra- TlHirismnnd feliciter dimicavit. Eoque derancto, successit
vennam oceidit, fegnnqae suo confofiatri, peneper filius ejus, flore juventutis ornatus, qui
secundo principaius sui anno contra Gepidas movit
qnatuordecim anrios u qne »d TheUderfci praesen- exercitum; de illis potilns victoria, casa
liafn, de qno in snbseqnentihiis fficrori surrius, Obtl- equi dicitur magnaque
nilit. Interim lafnen ad eum nfdinem unrfe digressi Inxere inicremplus. Quo defunclo, sic eani
suriiusredeamus. Ostrogothae, ut 40 [Niv., 60] per annos in ejus
k>co rex alius non succederet; quatenus et illius
CAPUT XLVIL memoriam sernper haherent in ore, et tempus acce-
Ewricvs Veiegotharum te.x Atelatum, MmsrHnm tt deretquo Walamir ambitum [at., babitum] repararet
Bnrqundiene* snbigit. Moritur. AlaricHs Eurici fi- viritem, qni erat ex consobrino ejus genitus Wanda-
littt, nonitt Vesegotharumrex. lario; quia4l9filiiisejus,utsuperirisdiximus, Beris-
mund, jam coniempta Oslrogoiharum gente propter
Euricus rex Vesegotharum Romani regni vaciffa- Hiinnorum dominimn, ad p.trles Hesperia* Vesrgo-
lionem cerrtens, Arelatum el Massiliam propriae sub- tbarum fuissel
didfi diiioni. Gezericns elenim Wandalorum rex suis Vederkus. Vederico genlem secutus, de quo et orius est
eum muneribns ad ista commitlenda illexii, quatenus riciis, qtri junclus Amaiasnenta? quoque fiiius natus eSl Eutha-
di- filise Theoderici,
Ipse Leoiiisvel Xcnonis insiifias quas conifa eum item Amalorum stirpem jam divisam conjonxit, et
rexerant, prsecaveret; egiique ut Orientale imperium genuit Athalaricnm et Maihesuentam, Sed quia.Atha-
Ostrogotliae,Hesperiiiin Vesegothse vasiarent, ut in Q taricus i« annis puerilibus defnnctus est, Maihesaenla
ulraqiie republica hostibns decerneniibns, ipse in Constafiiinopolim illata, de secundo viro, id est Ger-
Africa quietus regnaret. Quod Euricus grato snsci- mano fratruele Jusiimani
imperatoris gentiit post-
piens animo, tolas Hispanias Gallissque sibi jam jure humum filium, quem nominavit Germanum. Sed
proprio tenens, simul quoqne et Burgnndiones snb- nobis, nt ordo quem eupimus decrirral, ad Wawda-
egii, Arelatoque degens, decimo riono anno regrii sui larii sobolem, qnae trino IJore puHulabtt, rederm-
vila privatns esl. Huic successil proprins filius Ala- dum est. Hic etenirn Wandalarhis fralruelis Ermana-
ricns, qni nonus in numero ab iHo Alarico magno rici.eisnpra scripii Thorismundi consobrinus, tnbus
regmim adeptus est Vesegotliarum. Nam pari te- editis liberis, in gente Amala glofiaiiis est, id est
nnre, ut de Augustulo superius diximns, et in Ala- Walamir, Theodemir, Widemir. Ex quibns per suc-
ricis provenisse cognoscitur, in eis sacpe regna defi- cessionem parenlum Walaimr in
ciunta quorum nominibus inchoant. Quointerim nos adliuc Hnnnis eos inter alias regnum conscerrdit,
gentes generaliter ob-
praetermisso, sicut promisimus, omfiem Gofborum tinenlibiis. Eralque tunc in tribus his germanis con^
texamus orfginem. Et quia dum utracque eenles lam lemplatio
grata, quando rairabilis Theodemir pro
Ostrogothaequam eiiam Vesegothae in uno essenf, fratris Walaniir niiliiabat imperio. Watamif veropfo
ut valui, majorum sequens dicfa revolvi, divisosque altem jubet WWemir servrre pre fratribBS
Vesegothas ab Oslrogothis ad liquidum sum prose- aestimabat. ornando, Sic eis nmtiia afTectionese tuenlibiis,
cutus : necesse nobis est iierum ad antiquas eorum nulli penilus deerat
regriutii, quod utrique in sim
Scyihicas sedes redire, et Ostrogotharum genealo- pace teriebanl. Ita tatnen, nt SJepe dicturn' est, im-
giam aciusque pari tenore exponere. D peraba-rit,nt ipsi AttilseHonriorum regis rffipeffOde-
CAPCT XLVIII. servirenf. Quibus frec cbmra parentes VesCgbthas
licnisset recnsare certameti; Sed rrecessitas Jfimini
(Mtrogothnr~mtegum ab Ermanarici regis decessione eiiam si paTricidrttmJnbet,impiendum est. ftr-caf^iter
eenealoqia, usque ad Watamirum Thorismundi fi- ab Hunnorum dominio etivefli pwuit gens «liqua
lium, et Attitmmortem. Si yibica, ntsi optaia cimctis rt»ttoni*«Bi» eownMine,
et Roman» mors
OstrngothaeErrnanarici regis sui decessione a Ve- [forte vifr*Jfuit, ut Attilse provttnefrt, q«ae tam «ritts
vii» mwabrlis.
^egnlhVdivisf. TrunnoriTmsrrbditl ditiorii, ki eadem
patria renrorati stfnt, Wiriilhario tamen Affraloprin- CAPUT XLIX.
cipatns sui insignia retinenle, Qui avi Ataulfi virtu-
tem imitatus, quamvis Ermanarici felicitate inferior, De Atlila~de Hunnorum regis morteex nimia ebnetale, ei
tamen moleste ferens Hunnorum imperio snbjacere, magnificit exsequiisei pra~stilis.
paululum se subtrahebat ab illis, suamque dum ni- Attita, m Priscus historroui vtftm, ex«Sln«iiiom's
liiur oslentare viriutem, in Antarum firies movit sua»ternpore puellam Ildico nomttt-e,deeovatn vaide,
procinctum, eosque dom aggreditur, prima congres- stbi in malrimnnitim tmt motiuierafMlesrrxores-,nt
sione superatur; deinde fortiter e/it, regemque mos erat gentis illius soci-,vns, ejusqoe m- miptils
eorum Boxnomine cum filiis suis, et 70 primatibus magna hilaritate resolutus, vino somnoquegravains,
iu exeniplo terroris cruci affixit, ut dedititiis metum resupimis jacebai, redundansque sanguis, qui ei
 1287 AD M. A. CASSIODORIOPERA APPENDIX. 1288
solite de naribus effluebat, dum consuetis meatibus .\ inopia successorum. Nam filii Attilae, quorum per
impeditur, itinere ferali faucibus illapsus cum ex- licentiam libidinis pene populus ad fuit, gentes sibi
slinxit. Ita glorioso]per bella regi temulentia puden- dividi aequa sorle poscebant, ut instar faroiliae
dum exilum dedit. Sequenti vero luce, cum magna belticosi regis cum populis mitterentur in sortem.
pars diei fuisset exempla, ministri regii tristc ali- Quod dum Gepidarum rex comperit Ardaricus, de
quid snspicantes, post clamores maximos fores effrin- tot gentibus indignatus velut vilissimorum manci-
gunt, inveniuntque Altilaesine vulnere necem san- piorum conditione tractari, contra filios Attilaepri-
guinis effusione peractam, puellamque demisso vultu mus insurgit, illatumque serviendi pudorem secuta
sub velamine lacrymantem. Tunc, ut illius gentis felicitate detersit; nec solum suam gentem, sed et
mos est, crinium parte truncata, informes facies caeteras, quae pariler premebantur, sua discessione
cavis turpavere vulneribus, ut proeliator eximius absolvit : quia facile omnes appetunt quae pro cunc-
non femineis lamentationibus et lacrymis, sed san- torum utilitale tentantur. In muluum igitur arman-
guine lugeretur virili. De quo id accessit mirabile, tur exitium, bellumque commillitur in Pannonia,
ut Marciano principi Orientis de lam feroci hoste juxta fiuraen cui nomen est Nelad [al., Nedae].lllic
sollicito, in somnis Divinitas assistens, arcum Atlilae concursus faclus est gentium variarura quas Attila
in eadem nocte fractum ostenderet, quasi quod gens in sua tenuerat diiioue. Dividunlur regna cum po-
ipsa eo leto multa praesumat. Hoc, Priscus hisloricus pulis, fiuntque ex uno corpore membra diversa;
vera se dicit allestatione probare. Nam in tantum nec quae unius passioni compalerentur, sed quae
magnis-imperiis Attila lerribilis habitus est, u'/'jus exciso capite invicem insanirent; quae nunquara
mortem in locum muneris superna regnantibus mdi- contra se pares invenerant, nisi ipsi mutuis se vulne-
carent. Cujus roaues quibus modis a sua genle hono- " ribus sauciantes, seipsas discerperent fortissimae na-
rati sunt, pauca de multis dicere non omittamus. tiones. Namibi admirandum reor fuisse spectaculum,
In mediis siquidem campis, et intra tenloria serica ubi cernere erat cunctis [al., coutis], pugnantem Go-
cadavere coliocato, spectaculum admirandum et tbura ense furentem, Gepidam in vulnere suorum
solemniter exhibetur. Nam de tota gente Hunnoruni cuncla tela [al., suo regum telaj fiangentem, Sue-
electissimi equiles in eo loco quo erat positus, in vura pede, Hunnum sagitta praesumere, Alanum gra-
modum circensium cursibus ambientes, facta ejus , vi, llerulum levi armatura aciera inslruere. Post
cantu funereo lali ordine referebant. Praecipuus multos ergo gravcsque conflictus favit Gepidis inopi-
Hunnorum rex Attila, palre genitus Mundzucco,for- nata victoria : nam triginta fere miltia lam Huuno-
tissimarum gentium dominus, qui inaudila ante se rum quam aliarum genlium quaeHunnis ferebant auxi-
potenlia solus Scytbica et Germanica regna possedit, lium, Ardarici gladius conspiralorumque peremit.
nec non ulraque Romanae urbis imperia captis civi- In quo praetio UliusAttilae major natu, nomine Ellac,
tatibus terruit, et ne praeda aliqua subderenl [lege occiditur; quem lantum pater super caeteros amasse
praedae reliqua subderet], placatus precibus, an- perhibebatur, ut eum cunctis diversisque filiis suis
nuum vectigal accepit. Cumqiie haec omnia proventu in regno praeferret, sed non fuit voto patris fortuna
felicitatis egerit, non vulnere hostium, non fraude consentiens; nara post multas hostium caedes sic
suorum, sed gente incolumi inter gaudiia laetus, sine virililer eum conslat peremptum, ut tam gloriosum
sensu doloris occubuit. Quis ergo bunc dicat exi- superstes paler optasset interitum. Reliqui vero
tum, quem nullus aesiimatvindicandum ? Postquam germani ejus eo occiso fugantur juxta littus Pontici
a
talibus iamentis est defletus, stravam super tumu- iQ maris, ubi prius Gothos sedisse descnpsimus. Ces-
lum ejus, quam appellant ipsi, ingenti comessatione sere itaque Hunni, quibus cedere putabatur univer-
concelebrant, et contraria invicem sibi copulanles, sitas. Adeo dissidium perniciosa res est, ut divisi
luctum funereum mixto gaudio explicabant, noctu- corroerint, qui adunali viribus territabant. Haec
que secreto cadaver est lerra reconditum. Cujus- causa Ardarici regis Gepidarum felix adfuit diversis
fercuia [al., cooperculaj primum auro, secundo ar- nationibus qui Hunnorum regioiini inviti fabulaban-
genlo, tertio ferri rigore coramuniunt, significantes tur, eorumque diu meeslissimosanimos ad hilarita-
tali argumento potenlissimo regi omnia convenisse: tern libertaiis votivae erexit : venieulesque inulti
ferrum quo genles edorauil; aurum et argentum, per legatos, suos ad solum Romanorum, et a principe
quod ornatum reipublic.e utriusque acceperit. Ad- lunc Marciano gratissime suscepti, distributas sedes
dunt arma hostium caedibus acquisila, phaleras quas incolerent accepere. Nam Gepidac Hunnorum
vario gemmarum fulgore pretiosas, et diversi gene- sibi sedes viribus vindicantes, totius Daciae fines
ris insignia, quibus colilur aulicum decus. El ul tot velut victores potiti, nihil aliud a Romano imperio,
et lanlis divitiis humana curiositas arceretur, operi nisi pacem et annua solemnia, ut slrenui viri, amica
deputatos detestabili mercede trucidarunl, emersit- pactione postulavere. Quod el tibens tunc annuit
que momenlanea mors sepelientibus cum sepullo. imperator, et usque nunc consuelura donum est.
Nara gens ipsa a Romano suscipit principe. Gothi
CAPUT L. vero
Attila mortuo contenliointer innumeros ejus filios de dere, cernentes Gepidas Hunnorum sedes sibi delen-
suas aniiquas sedesoccu-
succetsione orta. Ardaricus Gepidarum rex Eltac parc, Hunnorumquepopulura
maluerunt a Roroano regno lerras petere, quam
Attilce filium in pmlio interficit, retiquos filios ad " cum discrimine suo invadere alienas, accipientes
Ponlicum usquemare fugat. Marcianus imp. variis
Gothiset Gepidk diversassedes concedit. Pannoniam,.quae in longa porrecta planitie babet ab
orienie_Mo?siamsuperiorem, a meridie Dalmatiam,
Talibus peractis, ut solent animi juvenum ambitu ab occasu Noricum, a seplenti ione Danubium.Ornata
potentiaeconcilari, inter successores Atlilaede regno patria civiialibus pturimis, quarum prima Sirmis, ex-
orla contentio est; ei dum inconsulte imperare cu- treraa Vindomina. Sauromataevero, quos Sarmatas,
piunt cuncli, omnes simul 420 imperium perdi- diximus, et Cemandri, el quidam ex Hunnisinparte llly-
dere. Sic frequenter regna graval plus copia quam rici ad castrum Manenam sedes sibi datas coluere. Ex
;: a Strava Gothicum vocabulum quid significet, fuisse contenderim; quod vocabuluin supplicium et
non imroerito dubitetur. Commentator Statii, in puenam significat, utet hodieapud Germanos et Bel-
locum illum Thebaid. 2 : Hostiles super ipse it, ita gas, a verbo slraffen, quod puuire, sive pcenam ab
enim legendum, non ut, victor acervos: Acervos, aliquo exigere siguilic.il. Verisimile itaque est, Hun-
! inquit, exuviarum moles. Exuviaeenim hosiium regi- IIos Altilae non liostilium tantum exuviarum acervis
bus exstruebantur morluis sepultura. Quein ritum se- ad lumulum congestis, sed captorum caedeparentasse. .
pulturse hodie quoque barbari servare dicuntur, quem Judieent docti an conjeclura mea sit IUW/JX. l
ttrabam ilicunt sua lingua. Ego vero slravam voca- B. VULCAN.
bulum mere Gothicora straffam ab illis dictam
titt JORNANDlSDE GOTHORUMORIGINEET REBUS GESTIS. 1500
quo genere fuit Blivilasdux PentapoliianuS, ejusque A A discurrentes in praedamdevastant. Sed statim impe-
cermanus Froilas et nostri lemporis Bessa patricius. rator animo mutato ad pristinam recurrit amicitiam,
Sciri veroet Satagarii et caeleri Alanoruin cum duce missaque legatione, tam praeteriia cum inslantibus
suo nomine Candax Scythiam minorera inferiorem- munera tribuit, quam eiiam de futiiro sine aliqua
que Moesiamaccepere. Cujus Candacis Alanouvamu- controversia tribuere comprotniitit; paci que ohsi-
tbis patris mei geoitor Peria, id est meus avus, no- dem ab eis, quem supra retulimus, Theodericum
tarius quuusque Candax ipse viverel fuit; ejusque iufantulum Tbeodemiris accepit. Qui jam arinoruin
germanaefiliusGunthigis, qui et Basa dicebatur, ma- septem incrementa consceudens, octavum inlra-
gister militum, lilius Andagls, filii Andalae,de prosa- verai annuin. Quem diim pater cunctatus daret, pa-
pia Amalorum descendens. Ego iiem, quamvis A- truus Walemir exstitit supplicalor, taniuin ut pax
grammalus, Jornandes, ante conversionem meam firma inter Romanns Gothosque maneret. Daius
notarius fui. Rugi vero alia-que nationes nonnullae igitur Theodericus obses a Goihis, ducitur ad urbem
Biozimetas,Scandiopolim[al. Brisiin et Archiadropo- Constanlintipolitanam Leoni principi; et quia pucru-
lim], ut incolerent, pelivere. Heruac quoque junior lus elegans erat, meruit gratiam imperialem habere.
Altilae lilius cum suis in e.xlremo minoris Scytbiae
sedes delegit. Emnedzar et Uzindur [al. Emedzar, CAPUT LIII.
Eumezur et Ulzindurj consanguinei ejus in Dacia Oslrogolhoepost Atliloemortem in Satagas movent.
Ripensi. Uto et lscalraus [a/.Histn Alivoque], qui ea Hunnos, duce DinzioneAitilcefilio, obsittentes pro-
potiti sunt, multique llunnorum pas-im proruenles pulsanl. Varia Oslrogotharumcum Suevis et Sciris
tunc se in Romaniamdederunl. E quibus nunc usque _ prcelia. Walemiri mors. Sciri ad internecionem
Sacromontisiiet Fosaiisii dicuntur. *> deleti.
CAPUT LI.. Poslquam ergo firma pax Gothorum cum Romanis
De Gothorum qui Minores dicuntur sedibus, et de effecta esl, videntes Gothi non sibi sufficere ea quae
ab imperatore acciperenl solatia, simulque cupientes
Vutfila ipsorum pontifice,qui eos litteris instiluit. osleniare vinuiem, cceperunt vicinas gentes circum-
Erant siquidem et alii Golhi, qui d.icunlurMinores, circa praedari: primo contra Satagas, qui inieriorem
populus immensus, cum suo pontilice, ipsoque pri- Pannoniam possidebant, arrna moventes. Quod ubi
inate Vulfila, qui eis dicitur et litleris instittiisse, rex Hunnorum Dinzio[ Al., Dinclzic], filius Attilae ,
hodieque sunl in Moesiaregione incolentes Encopoli- cognovissel, cotlectis secum qui adhuc videbaniur,
tanam [al. Necopolitanam].Ad pedes enim [al. Haemi] quamvis pauci, ejus taraen sub imperio remaasisse,
montis geris multa sedit pauper et imbellis, nihil Ulzingures, Aiigisciros,Bittugores, Bardores, veniens
abundans, nisi armento diversi generis pecorura, et ad Bassianara Pannoniae civitalem, eamque circuni-
pascuis, silvaque lignorum, parum habens iritici, vallans, fines ejus ccepit praedari. Quo comperto Go-
caeterarum specierum est terra fecunda. Vineas vero thi, ubi erant, expeditiouemquesolventes quam con-
nec si sunt alibi, certi eorum cognoscent, ex vicinis tra Satagas collegerant, in Hunnos convertunt; et sic
locis sibi vinuin negotiantes, nam lacte aluntur. eos suis a linibus inglorios pepulerunt, ut jam ex illo
CAPUT Lll. tempore, qui remanserant Hunni, et usque bactenus,
Gothorum arma formident. Quiescente vero landein
De Ostrogotharumvariis post Altilcemortem sedibus Hunnorum gente a Gothis, Hunimundus Suevorum
in Pannonia, ulque Atlilce filios irruenles propulsa- C dux, dum ad proedandasDalmatias transit, armenta
rinl inScythiam; dequeOstrogotharumcumRomanis Gothorum in campis errantia depraedavit: quia Dal-
amicitia, obtide pacisConsianlinopolimmissoTheo- matiis Suevia vicina ubi erat, nec a Pannoniis multura
dericoTheodemirifitio. distabat, praesertim lunc Gothi residebant. Quid
plurimurn ? Hunimundo cum Suevis vastatis Dalma-
Plerique ergo, utad gentem unde agitur reverta- liis ad sua revertenle, Tbeodemir germanus Walemi-
mur, id est Ostrogoiharum, qui in Pannonia sub ris regis Golhorum, non tanlum jacluram armenio-
rege Walemir ejusque germanis Theodemir et Wi- rum dolens, quantum metuens ne Suevi, si impuiie
demir morabantur, quainvis divisa loca, consilia hoc lucrarentur, ad majorem liceiuiam prosilirent,
tamen habuere unita. Nam Walemir inler Scarniun- sic vigilavit in eorum transitu, ut intempesta nocte
gam et Aquam Nigrara Quvios, Theodemir juxta dormientes invaderet ad lacum Pelsodis, conserto-
lacum Pelsodis, Widemir inter utrosque inaneuat. que inopinato praelio,ita eos oppressit, ut etiam ipso
Contigit ergo ut Atlilae filii coutra Gothos, quasi de- rege Hunimundo capto, omnero exercituro ejus, qui
sertores dominaiionis suae, velut fugacia mancipia gladium evasissent, Gothorum subderet servituti. Et
requirenies venirent, ignarisque aliis fralribus super dum multum esset amator miserieordiae, facta ultio-
Walemirsolum irruerent. Quos tamen ille, quamvis ne, veniam condonavit, reconciliatusquecum,Suevis,
cum paucis, excepit; diuque fatigatos ita proslravit, eumdem quem ceperat adoptans sibi filium, remisit
ul vi.vpars aliqua hostium remaneret, quae in 421 cum suis in Sueviam. Sed ille immemor paternae
fugam versa eas partes Scylhiaepeieret quas Danubii gratiae, post aliquod tempus conceptum dolum partu-
[at. Danabri]ainnis fluenta praetermeant, quaelingua _ riens, Scirorum gentem incitavit, qui tunc supra Da-
sua llunnivar R appellant. Eoque tempore cum ad ^nubium considebant, et cum Gotliis pacifice mora-
fratrem Theodemirem gaudii nuntium direxisset, eo banlur ; quatenus scissi ab eorum foedere, secumque
mox die nuntius veniens felicius in doroo Theodemi- juticti, in arma prosilirent, gentemque Goihorum
ris reperit gaudium. Ipso siquidem die Theodericus invaderent. Tunc Goihis nihil mali sperantibus, prae-
ejus tilius, quamvis de Erelieva concubina, bonaeta- sertim de utrisque amicis vicinis confisis, bellura iu-
men spei puerutus natus erat. Post teinpus ergo non surgit ex improviso, coactique necessitale ad arma
multum rex Walemir ejusque germani Tbeodeniir confiigiunt; solitoque ceriamine arrepto, se suamque
et Widemir, consueia dum iraderent dona a principe injuriam ulciscuntur. In eo siquidem praelio rex eo-
Marciano, quaead instar strenuae gentis acceperunt, rum Walemir dum equo insideus ad cobortandos
ut pacis federa custodirent, missa iegatione ad impe- suos ante aciem curreret, proturbatus equus corruit,
ratorem, vident Theodericum Triarii [ul. TrianiJ fi- sessoremque suum dejecit; qui mox iuimicorura lan-
lium.et bunc genere Gotbico, alia lauien stirpe, noa ceis confossus,interemptus est. Gothi vero tara regis
Amala procreatum, omnino florentem cum suis, Ro- sui mortera quam suam injuriam a rebellionibus exi-
manorumque aroiciliis jnnciura, el aiinua soleinnia gentes, ita sunt praeliati, ut pene de gente Sciro-
consequenlero, et se tantum despici. lllico furore rum, nisi qui nomen ipsum ferrent, et hic ciira de»
comrouti arma arripiuot, et lllyricum pene totum decore non remausissent, sic omnes exstinxeruut.
• Hunnivar,id est Trajectum Hunnorum.B. YULCAN. i.-. !, .;; :,;}' \-i- I
PATROI<.LXIX. 41
 1201 AD M. A. CASSIODORIOPERA APPENDIX. 1292
CAPUT LIV. A spoliis, coepit et Golhis victus vestitusque deesse,
Suevorum reqet Hunimundus el Alaricus cum Sarma- et hominibus quibusesse dtidum bella alimoniam praeui-
lis et Sciris, GepHis el Rugi» in Oslrogothas, mo- tissent, pax ccepit contraria; omnesque cnm
clamore raagno ad regem Tlieodemir accedentes Go-
ventes, mnximaclade afficiuntur. thi orant, quacunque parte veliet ducliret exerci-
Quoruin exiiium 8ii'-vornm reges Hiinimiindus et . luin. Qui aciiio Germauo, missaque sorie , horlatus
AlaricoS veriti. in Gothos arina moveninl, freii au- esi nl ille in partem Italiaeubi tnnc Gly erius rtgna-
xilio Sarmatarum, qui cwn Beugi et Babai re«ibus bat imperator, ipse vero ceu forlior \al. forliter] ad
liiis auxiliTiis eonun devenissent, ipsasr|ue Sciro- foilius reguum accederei, orieulale quidem ; quod et
fuin reliqoias, quasi ad ultionein suam airius puirna- factum cst. El mox Widemir llalite terris imravit,
lurasaccersentescum Eclicaei Viilfi>[fl(.,IIunuilo]eo- et extremum fali muniis reildens, evcessit rebus bu-
rum primatibiis, babiieruritsmiul secum tam Gepidas manis, successorem relinqiiens rcgni Widen.ir lilimn
qiiam ex gente Rngoriim non parva solatia ; caiteris- suum. Quein Glycerius imperator inunenhus iiaiis,
que liinc inde collectis, ingenieni moliitudinem ag- de Italia ad Gallias translulii, quae a diversis cir-
^rpgantcs, aii amnem Rolliamin Pannoniis castrame- cumcirca gentibus premebantur: ass"rens vicinos
lali sunt. Golhi lunc Wab-mire defunclo, ad fratrem silu Vesegothas eorum p.irenies regnare. Quid multa '?
ejus Th odemir confuger<nt. Qui quamvis dudum Widemir acccptis iiiiincribus, simulque rnandaiis a
cum fiatribus regnans, tainen auclioris potestatis Glycerio iinperatore, Gallias tondit, seseque cum pa-
jnsignia snmeiis, Widemirc fraire juniore acc.iin, et rentibiis jtingens Vesegotbis , untim corpus eflic tur,
cutn ipso curas belli pariilus , coactus ad arma pro- R ul diidoro liierai; et sic Gallias Hispanhisque lenen-
siiivit; eoiisertoque praelio, supetior pars iuvenitur " tes suo jure defendunt, ut nullus sibi alitis praevale-
Gotliormn, adeo ut campis iniraiconim corruenlium rei. Tlieodcmir aut^m fraier senior cum suis transil
cruore madcfacius, nt Rtibrum pelagus apparerei, Sanm [al., Spadiim] amneui, Sarmatis n ili>il>iisqua
armaque et cadavera in modum colium cumnlata, interminans bellum, si aliquis obstaret ei. Quod illi
cainpuin plus quam 422 decem millibus opp.eve- verenles, quiescunl; imo n- c pnevalent ad laniam
runt. Quod Golbi cernenles , ineffabiiiexsultalione muliiiudinein. Videns Tlieodemir uiiduiue sibi pro-
laelantur, eo quod regis sui Walemiris sanguinem et spera provenire, Naissnm primam urbem invadit II-
suara injuriam cum maxima inimicorum strage ulci- lyrici: filioque suo Theoderico consociaius astat, el
scerentur. l>e innumeranda vero variaque multiiu- iri villain comiles per castrum Herculis transraittit
dine bosiium, qui valuerunt evadere, eflugati vix ad Ulpianara. Qui veuienles, lani cam quam el opes
sua inglorii pervenerunt; mox in dediiionera accipiuni, nonnullaque loca Hly-
CAPUT LV. rici inaccesMbilia, sibi lunc priiimm pervia faciunt.
Theodemirusrex in Suevos movet, eosque vastat, et Nam ileracl ara el Laiissain civiiaies The.-sdiae pri-
muin praeda capla, jure bellico poiiuultir. Tbeodemir
pene subigit. Theodericus Theodemiri filius pene vero rex aniiuadvvitens lam fclicitatem suain quam
adhuc puer inscio patre Bbui Sarmatarum regem etiam
qdortus, interimit. Singidonum civitatemcapit. filii; nec bic tanicn conttiitus, cgrediens Nai-
siianam urbe.n, paueis ad ciislodiam deivlictis, ipsa
Post certtim vero lempus instami hiemali frigore , Thessdoiiicam petiii,-in qua Clarianus [al., Hillaiia-
amneque Danubii solite rnngelato (natn isiiusmodi Pairicius a princiie direcius, cuni cxercim
fluvius ila rigescit, ut in silicis modum veliat exer- nns]
morabalur. Qui dutn videret vallo niu iri Thessalo-
citura pedestrem, plaiistraque ot tragulas , vel quid- Q nicani, ncc se eorum conalilius posse lesistere ,
quid vehiculi fuerit, nec cymbarom indigeat lintre) : ndssa leg ilione ad Theodemir regem, inuneribusqua
sic ergo etun gelatum Theodetnir Gothortira rex cer- oblatis, ab obsidione eum urb s retorquet. Iniloque
nens, pedesirem ducit exercituin; emensoque Danu- foedere , Romauus ductor cum Gotlns loca eis jam
bio, Siievis improvisus a tergo apparuit. Nam resio sponte, qu P.incolerent, tradidit, id est Ceropellas ,
illa Suevorura ab oriente Raiobaros habet, ab occi- Medianam, Petiuam, Bereum, et alia quae
dente Francos, a meridie Burgundiones, a septen- Europam, Sium [al. Pliium] vocantur. Ubi Gothi cum rege suo
trione Thuringos. Quibus Suevis imic juncti Aiemaiini armis deposilis, composiia pace, quiescunt. Ntc diu
eiiam aderant, ipsiqtie Alpes erecias [ forte Uretlias ] post haectt rex Theodemir in civitate Cerras fatali
omnino regentes, unde nonnulla fliienia Danubio in- aegritiKlincoccupatus, vocatis Gothis, Theodericum
fluunt, nimio cnm sono vergenlia. Ilic ergo taliter lilium rcgui sui designat hjeredein, el ipse inox re-
munito loco, Theodemir rex liiemis tempore Gotlio- bus humanis excessii.
rnm ductavit exerciium, et tam Suevoruni gentem
qiiam etiam Alemannorum ulrasque ad invicem fce- CAPUT LVII.
deratas devicit, vastavit et pene subegit. lude quo- Thcodericus
Osrogqtharum rex q Zenone imp. Romam
que victor ad proprias sedes , id est Pannonias re- evocatur, ab eo adoplatur, consulatu et equestri sta-
vertens, Tlie dericum filium suum, quem Constanti- tua donaiur, Odoacrum i» Retpitia magna tlade
nopilim obsidem dederut, a Leone iinperatnre re-
missnni curo magnis muneribus gratanter excepit. qfficit.Insignia regis Romanorum assumit.
QuiTlieodericusjara adolescenliaeannos contiiigens, ]0 Tlieodericum veroZeno genti suae regem audiens or-
explela ptieritia, octavom decimum peragens an- dinatum iiuper.ilor , gratum suscepit, eique
num, ascitis satelliiibus patris, ex populo amaiores evocatoria dcslinata, ad se in urbeminter venire prae-
sibi, clientesque consociavil, pene sex inillia viros; cepil, dignoque suscipiens lionore,
Et
proceres
r.um quibus inscio patre, emenso Danubio, super Ba- sui palaiii collocavit. post aliquod iempus ad
bai Sarrtiatarum regein disciirril, qui tunc de Ca- ampliandum honorem ejus in arma, sibi ciim
niuiido duce Komanorum vicloria potitus, superbiae filium adoptavit, de suisque stipendiis trjumphiiin
tumore reguabat, eumque superveniens Theodericus 423 '" urbe donavit; factosqtie e-t consul ordi-
interemit, famitiamque et ccnstim depraedans, ad narius, quod stiinmum bonum primunique in inun-
genitorem suuin cum victoria repedavit. Siugidontim do dccus statnani edieitur ; nec lanluni hoc , sed etiara
dehine civitatem quam ipsi Sarraatae occupassenl, equestrem ad famam lanli viri anie reg am
invadens, non Romanis reddidit, sed suae subdidit palaiii collocavit. Inter haecergo Tlie^dericu- Zenonis
dilioni. imperio foedere sociatus, dum ip-e in urbe bonis
CAPUT LVI. omnibus fruerelur, geniemqtie suam iii Illyr co, ut
dixiraus, resideiuein , non omniuo idoncaui aut re-
Ostrogothosperttesi pacit, Ilaliam, Galliat et Itlyri- fertam audirel, eie^il polius solito more gemis su:«
etan infettant. Theodemirut: (cedere cum Romanis labofe quaerere victtitn, quam ipse otiuse frm regni
inito morilur. Rumani bona, et gentem suam mediocriierviitiiare;
-
Minuentibusdeinde hinc iade vicinarum gentium secumque deliberaus, ad ppiiicipem ait: Quamvis
1993 JORNANDISDE GOTHORUMORIGINE ET REBUSGESTIS. 1294
nihil deest nobis, imperio vestro famulaniihus : tan- A anuis puerilibus ulrnqtie parente orbatum dnm fovet
tnm [forle lamen si ], si dignum ducii pieias vestra, atquetueiur, comperil Eutbaricum Wileriehi filimu,
desideriummei cordis lib>>nterexaudial. Ctimqucei, Beremomii et Toresmundi nepotern, Amalorum de
ut solebat, familiariter facultas luisset loquendi con- stirpe descendentcm, in Hispania degere, jnvonili
cessa : Hesperia,inquit, plaga, quaj dndum decesso- aeiate, prudenlia ei virlute, corporisqu'*integrilate
rum praedecessorumvovesirorum regimine gulier- polleotem. Ad se eum facil venire, eique Amala-
nata est, et Urbs illa caput orbis ei domina, quare sueniliain filiam suam iu matrimonio jungit. Et nt
nunc snb regis Turcilingorum et Rtigorum lyran- ad pUnum progeniem siiam dilaiaret, Analafmlam
ni le fluciuat?Dirige cum genle mea, si praecipis, ut gerinaiiam suaro, matrem Thendali [n/., Tbcodaliaii;
bic expensarum pondere careas; et ibi si adjtilus a atque ita deinceps], qui postea rex iuit, Aftitse regi
Dominovicero, fama vestrae pietatis irradiet. Expe- Wandaloniinqiie conjugem dirigit Traseiriundo)
dit nainque ut ego, qui snm servus vester et filius, filiamque ejus, neptem suam Annilabergara, Tliurin-
si vicero, vobis donantibus regnum illud possideam; goriini regi consociatHennenfredo. Petzamin qunque
baud ille, quem non nosiis, tyranni jiigo senaiuin suiim comiiem inter primos electum ad oljtinendam
vesirum panemque reipublicae captivitalis servitio Sirmienseiiidirigit civitaieni. Qoam ille expulsorege
preinat. Ego enim si vicero, vestro dono vestroque ejus Transarico, filio Trafsiile, reienia ejus rnatre
munere possidebo; si victus fuero, vestra pietas ui- oblinuit. Ind^que contra Sabinianum lllyncuni ma-
bil amitiit; imo, ul diximiis, lucraiur evpeusas. Quo gisirum miiitiae, qui tunc cum Mundone paraverat
audiio, quamvis aegre ferret imperator discessum eonflicliim,ad civitatem cognomine Margopfano,quae
ejus, nolens tamen eum contrisiare, annuit qtue n° inter DariubiuraMariiannmque [a/., Margumjflu-
poscebat, magnisque ditatum muneribus dimisit a mina adjacehat, cura duobus millibus peditura, equi-
se, senatum populumqueei comnieudans Roraanum. iibus quingentis, iu Mundonissolatia veniens, lllyri-
Igilur egressus urbe regia Tbendericus, el ad suos cianuin exerciium demolivit. Nam hic Mundn Auila-
revertens, omnem genli-mGoihortim , quse tamen ei nis [forleab Atiilanis] quoudam origine descendens,
praebuerat consensum, assumens, Hesperiam tendit, Gepidaiiiin genlem fugieus, ultra Danubiiiinin in-
recloque itinere per Sirmas ascendit, vicinas Panno- cullis locis, sine ullis lerr* cultoril us debaccliatur.
niae. Indeque Veneiiarum fines ingre.-sus, ad pontem Et plerisque abactoribus, scamarisque " et latroni-
Sontium nuncupatum castrametaius esi. Cumque ibi bus undecnnque colleclis, turrim quae Horta dicitur,
ad relicienda corpora lioininuinJumeniorumque ali- supra Daoubii ripam positam, occupans, ibiqne agre-
quanto lempore lesedisset, Odouacerarmatum contra sliritu praedansviciubs, regem se suis grassaioribus
eum direxil exercitum. Queni ille, ad campos Vero- nuncupat. Ilunc e^go penedesperatum, etiam de tra-
nenses oecurrcns, magoa strage delevit, castrisque ditione sua deliberantem, Petx;»subveniens, e inani-
soluiis, fines Ilaiiaecum potiore audacia imrat; trans- bus Sabiniani eripuit, suoque regi Theoderico cum
actoque Pado ainne ad Ravennam regiam urbem gratiarum actione fecit subjccmm. Non uiiniis iro-
castra coniponit, teitio fere miliiario : b urbe, loco paeurade Francis per liilibain sutim comitem in Gal-
qui appellatur Pineta. Quodcerneus Odouacer, intus liis acquisivii, plus 30 millibus Francoruin in praslio
se in urbe coinmuuivit; indeqne subreplive noctu caesis.Namet Thiodem suum armigeruui post mor-
frequemer cum suis egrcdiens, Gothorum exercitum tein Atarici generi, tutorem iu Hispaniaereguo 424
inquietat; ct hoc non seinel nec ileiiim, sed Ire |uen- Amatarici nepotisconstiiuit. Qui Amalaricus in ipsa
ter, et pene molitur toto iriennio. Sed frustra labo- C adolesientia Francorum fraudibus irretitus, regnum
rat, quia cuncta llalia doiuinura jam dicebat Tlieo- cinn viia ami.sit.Post quem Tbiodis tutor ejnsdem
dericum, el illiusad vntum ies illa publica olisecun- regnum ipsum invadens, Francorum insidiosam ca-
dabat. Tantuiii ille solus cum paucis satellitibus et luinniani de Hispaniis pepulil, et usuue dum viveiet
Romanisqui aderani, et fame et belloquotidie inira Vesegoihas continiiit. Post quem ihiodigis glossa
Ravennain laborabat. Quod dum mliii proficcret, [al., Tbodigis Tolosa] regnum adeptus, non regnans
missa legalione, veniara supplical. Cui et primum delecit, occisus a suis. Cui succedens Hacicnusagil,
coroedms Theodericus, posimodum hac luce priva- continuat regnum. Contra quem Atbanagildus insur-
vit. Tenioque, ut diximus, annoingressus in lialiain, gens, Roinani regni concitat vires. Ubi et Liberius
Zenonisque iuiperatoris consulto privatiin habilo patricius cum exercitu destinatur. Nec fuit in parte
[Niv., piivaluin habuum], suseque gentis vestilura occidua gens, quae Theoderico, dura viveret, aut
reponens, insigne regii ainictus, quasi jam Gothorum amicitia, aut subjeclione non deseiviret.
Romauorumqueregnator assumit. CAPUT LIX.
CAPUT LVIII. Theodericutrex senexAtlialaricum filice suceAmala-
De Theoderici regit uxore Audefleda, et concubina, suenliice filium, palre orbum, regem denuittial;
ejusquefiliis el fitiabus, earumque cumvariis regi- Athalarico immaturam rte sublato, mater Theoda-
bus conjugioqliitque ajfiniiatibus.Ilem de Mundone tum consobrinumsuum regem iustituil, qui itlam
grassaiore,et de tropeo de Francis parto. in insulum quamdamrelegat, ubi strangulafur.
Missa legatione ad Lodoin Francorum regem, fi- D Sed postquam ad senium pervenisset, et se in
liam ejus Audefiedam[at., Oldebtledain]sibi iu ina- brevi ab bac luce egressuriinicoguosceret, convocans
trimonio petit. Quam ille grate libenteri|ue conces- Golbos coniilc- gentisque sua: primaies, Atbalaricum
sit, suos filios lldebertuni, et Cheidepertum, et Thui- * iiifantuluin adliuc vixdccennem lilium liliaesuaeAuia-
deperium credens bac societate cura geiue Goilio- lasuenihae, qui Eutarico patre orbatus erat, regera
rum, iniio foederc, sociari. Sed rion adeo pacis ad constituit; eisque in mandatis dedit, ac si tesiamen-
concordiamprofuit istaconjunctio, quin saepeiiuuiero tali vocc denuntians, ut regem colerent, senatum
propter Galiorum terras graviter inter se decertati populumqucRomanumamarent, principeraque oricn-
suut; et nunquaui Gothus Francis cessil, dum vive- talem placaluro semper propitiumque baberent. Quod
reiTheodencus. Ameqiiainergo de Audefledasolio- praecepturaquandiuAlbalancusrex ejusque mater vi-
lem liabeiei, naturales ex concubina, quas gennisset vereni, in onmibus custodientes,pene per octo annos
adliuv in Mcesia, filias habuii, unam no niue Tlieu- in pace reguaruut; quauivis Francis de regno puerili
Oicodo[al., Tliiudigotani]et aliara Osirogoiho. Quas des, erantibus, iino iu contemptu habentibns, bella-
mox ul in Italiam venit, re^ibus vicinis in conjugio que parare uiolientibus, quud pater ei avus Gallias
copulavit, id esl, uiam Alarico Vesegothariim, et occupasset, eis concessit. Caetera in pacis tranquilli-
al am SigisniuiidnBurgundiunuin. De Alarico ergo tate possessa. Dura ergo ad spem juventutis Athala-
natus esl Araalaricus. Qtiera avus Theodericus in ricus accederet, tam suara adolesceiiliaiu quam ma-
a Forte Sicariii, nisi idem mruroque Goibis sigaificet.
129S INDEX ANALYTICUSIN PRIMUMCASSIODORITOMUM. 1296
tpls viduitaitem Orientis principi commendavit; sed . L datum regem [al., occiso Tlieodaliato regel, qui a
in brevi infelicissimus immatura morte praeventus, rege missus adveniebat, ut adhuc in campis barbari-
rebus liumanis excessit. Tum maler, ne pro sexus cis erat, Witigim populis nuntiat. Inter haec Roraa-
sui fragilitaie a Gothis spemeretur, secum delibe- nus exercitus emenso IVeto, Campaniam accedens,
rans, Theodatum consobrinum suum germanitatis subversaque Neapoli, Romam ingredilur; unde anle
gratia accersitum a Thuscia, ubi privata vita degens, paucos dies rex Wiligis egressus, Ravennam profe-
in labonbus [forle in laribus, ul in lib. i Var„ ep. 59] clus, Malha-uenlain tiliam Amalasuemlue, Theode-
. rici quondam regis neptem, sibi in malrimoninni so-
propriis erat, in regnum collocavit. Qui immemor his novis nupliis delectatus, aulam
consanguinitatis, post aliquantum tempus a palatio ciarat. Cumque
Ravennate abstractam, in insulam laci Bulsinensis regiam fovet Ravenna», Roma egressus imperialis
eam exsilio relegavit. Ubi paucissimos dies [al., Ubi exercitus, munita utriusque Thusciae loca invadit.
Amalasuntha plures dies, etc.\ in tristitia degens, ab Quod cernens per nunlios Witigis, Cumunilam du-
ejus satellilibus in balneo est strangulata. cem Gothorum raanu armis conferta miltitPerusiam.
Ubi dum raagnum comitera cum parvo exercilu resi-
CAPUT LX. dentem, obsessione longa evellere cupiunt; super-
veniente Romano ipsievulsi, et omnino
Betitqrius a Juttiniano imp. adversus Gothos cum exstincti sunt. Quodexercitu, audiens Witigis, ut leo furibun-
exercitu miltilur. Siciliam occupat. Gothi rViti^tn»
dus, omnem Gothorum exerciium congregat, Raven-
regem sibietigunt; Theodatum interficiunt.Witigis egressus, Romanas arces obsidione longa faii-
Ravennam cum Malhasuenla regiisque opibus dedit naqueSed frustrala ejus audacia, post 14 meuses ab
Romanis. R gat.
obsidione Romauae urbis aufugii, etse ad Ariminen-
Quod dum Justinianus imperator Orientalis audis- sem oppressionem praeparat. Unde pari tenore fru-
set, quasi susceptorum suorum mors ad suaro inju- straius, fugatusque Ravennam se recepil; et obses-
riam rednndaret, sic est commotus. Eodem namque sus, nec niora, ullro se ad parles dedil victoris, cum
tempore de Africa a Wandalis cum per fidelissimum Mathasuenlha jugali regiisque opibus. Et sic famo-
suum Belisarium [al., Betramum] patricium reporta- suui ngnum fonissimamquegentem, diuque rcgnan
ret triumphum, nec mora, in ipso lempore madenti- tem, tandem deinde miliesimo et trecentesimo anno
bus adhuc armis cruore Wandalico, contra Gothos victorgeniium diversarum Justinianus imperalor per
per eundem ducem movit procinctum. Qui dux pru- fidelissimum consulera vicit Betisarium, el perductiira
dentissirous haud secus arbitratur Getharum subi- Witigim Constanlinopolim patricii honore donavit.
gere populum, si prius nutricem eorum occupasset Ubi plus biennio demoratus, imperatorisque in atfe-
Siciliam; quod et factura est; Trinacriamque ingres- ctu convictus, rebus exccssil humanis. Jlathasuen-
so, mox Gothi, qui Syracusanum oppidura inside- tam vero jugalem ejus fralri suo Germano patricio
bant, videntes se nibil praevalere, cum suo duce Sin- conjunxit imperator. De quibus postbumus patris
derich ultro se Belisario dediderunt. Cumque ergo Germani natus 425 estiilius, item Germanus. In
Romanus ductor Siciliam pervasisset, Theodalus quo conjuncta Aniiiorum gens cum Amala stirpe,
coroperiens Evermor [al., Evermundurn ] generum spem adhuc utriusque generis, Doraino praestante,
suum cum exercitu ad fretum quod inter Campaniam promittil. Huc usque Gelarum origo, ac Amaloruni
Siciliaraque interjacet, et de Tyrrheni maris sinu nobilitas, et virorum fbrtium facta, ac laudanda pro-
vastissimus Hadriaticus aestus evolvitur, cuslodien- r genies laudabiliori principi cessit, et fortiori duci-
dum dirigil. Ubi cum Evermor accessisset, ad Rbe- manus dedit: cujus iama nullis saeculis, nullis siie
gium oppidum castra composuit. Nec mora, deterio- biluraelalibus. Sic victor ac triumphalor Juslinianus
ratam causam cernens suorum, ad partes victoris imperator et consul Belisarius, Wandalici, Africani,
cum paucis et fidelissimis famulis conscds roovit, ul- Geticiqtie dicuntur. Haecqui legis, scito me veterum
troqiie se Belisarii pedibus advolvens, Roroani regni seculum scripta, ex eorum spatiosis pratis paucos
optal servire principibus. Quod Gothorum exercitus fiores collegisse, unde inquirenli pro caplu in-eoii
sentiens, suspectum Theodaium clamitat regno pel- mei coronaro contexerem. Nec me quis in favorem
lendum, et sibi ductorem suum Wiligim, qui armiger genlis prsediclae, quasi ex ipsa traheutem originem,
ejus fuerat, in regem levandura; quod et factum est. aliqua addidisse credat, quam quaelegi, aut coinperi.
El mox in campis barbaricis Witigis in regnum le- Nec si taoien cuncta, quae de ipsis scribuntur aut
vatus Romam ingreditur, praemissisque Ravennam referuntur, coroplexus sum : nec tantum ad eo-
iidelissimis sibi viris, Theodati necem demandat. Qui rum laudem quanlum ejus laudem qui vicil expo-
venientes, imperata sibi periiciunt,et occisum Theo- nens.

INDEX VERBORUM ET SENTENTIARUM,

RERUM,
QU^E IN HOG TOMO CONTINENTUR.

A AcaciusAmidaeepiscopus|Persascaptivosa Romanismi-
litibus redimit, veriditisvasis ecclesiae,371.
Abdaeapud Persas episcopivirtutes, 563. Acaciusmariyriumubi passus,oraloriuraitlicadiflcatum
Abecedalamartjr, 257. est, 363. AcaciiCassariensisfides, et ejus sequaciumin
Ablasdaemonema lilioregis propellit, 368. synodoSeleuc, 275. Dicit Filiuoi Dei similemPatri se-
Absens.Pervieesunt semper injuriis facultatesabsen- cundumvoluntatemtantum, 273. Acaciusel alii conflr-
tium; etquodammodovidetur occasiohominesiu delictuiu maol fideruArimiaensisconcitii,275.
trahere, quaenon potest animum pervadentisterrere, 10. Accipilrumnatura, 13.
Similisvidetur absentis, qui conscieuliamcriminosinon Acepsemasfamosissimusin cella reclusus, 326.
habet, 54. AcesiiNovatianorumepiscopiadConstantinum verba,230.
Absolutor,faefleest alieniconsciussui, 172. AchillasAlexandrinusPetro successit,214.
Abstinens. Proximus habetur donanli, de quopotest Acitabulorumtinnitusin theatro, 77.
dici : Absliuensest jugtter sui, 107. AcolytusS. Rom.Ecclesite,33.
Abuodantia.In abundantiaquaebbet potestse expedire Acquiri. Bene acquirilur quod a nullis adhucdominis
persona, 198. abrogatur, 143.
AcacraniAnlioehiae conveninnt,277, 305. Quomodono- Actiaciludiinstituti ab Augusto,385.
rnen substantiicin S. Triiiiiate admiserint, 303. Actio.Absurdumest ut afiligaturdamnis,qui commoda
Acacianorumepistok ex svnodoAntioclieuaad Jovia- non babet actionis,33. Otio torpere nonsinantur qui pre-
num iug., 503. bis actionibusinnotescunt.88.Frequenier nocuitaliisipsa
1297 INDEX ANALYTICUSIN PRIMUMCASSIODORITOMUM. 1298
inlegritasaclionis,104.Agentem matenisi bonis moribus AlexanderXerxem regem Persarumvinoit, 390.
nonaesimatdisplicere, 108. Suos actus nemodamnatin Alexander AlexandrinaeEcclesiaepraerat, 270. Post
altero, ibid.Omnisactusin qualitate propositiest, et non Achillamordinatur, 214. Epistolaejus ad universasEccle-
viluperandumquod nulla fuerit volunlate lascivum,143. siascontra Arium, 214.Ejusepistola ad AlexandrumCon-
Sernperft praestandietlaetlendt causas invcnit,qui publi- stantinopoleosepiscopumde Ario, 216. Moritur, 259.
cisaciionibusadhibetnr, 116. Totum bonis actibusobti- V. Conslanlinus.
nuissecreditur,qui post documenta laudataemililisepro- AlexanderConslantirropnleos episcop.silentiumpliiloso-
movelur, 130. plio per miraculumimperat, 226.QuomodoArii admissio-
Administratioipsa est recta, quaj sinc potestatedefen- nem impedierit,242.Morilur,245.
ditur, 110.
Adi;onilio.Non facile eflicilur viliosus,cui admonitor adAlexandcrAntiochenus
unitatemrevorat, 362.
episcopusdiscordantempopulum
insistitassiduus,17b°.Ncn habetvenioelocum,qui delin-
quit admouitus,69. Dubilaride illocredilnr qui a pluribus Alexandriacivitasmaxima,414.
admonelur,133.Qui vulialiumin praecipilescasusmiitere, Alexandriam instauravit Hadrianus, 388. Theodosius
eum certum est lideliternon nionere, 41. Si remissioin ' idola AlexandrinadonavitChristianisin usus pauperum,
admoniiionibusvcniat,cunctosnecesseest ut contemplus 542.Alexandrini seditiosi,3K9.De sedilioueapudAlexan-
involvat; et quodammodonascilurde pietale crudelitas,si driamorta contra paganos,285.F. Ariani. Alexandriuum
qucmnegligisadmonere.posteacogaris exigere, 43. concilium.V. Athanasius.
Adolescentiapervja incominodis, 62. kJJAIienatio rerum solidumdesideratjudicium, 27.
Adoptari.Per arma posselieriliiiumgrandeinler gentes AlleluiaRomsequandocanlaretur,348.Alleluiain Sera-
constat esse praeconium:quia non est dignusadoptari, pidis teinploaudilum,342.
uisiquifortissimusmeretur agnosci. In sobolefrequenter Alphanos compleclitur,184.
fallimur: ignaviautem esse nesciunt,tiuosjudicia pepe- Allaread occidentemposilum;348. Reliquiaemartyrura
rerant, 60. in altari collocatae,286.lmperatormunosad allare solebat
Adoptioper arma quomodofieret, 60. Filius per arma, offerre, 54i.
124. V. Gensemundus. Amalaa quo origo Amalorumdectirrit, 404.Ejus riobi-
Adorarepurpuram,182, 183. lilas, 151, 158. Quaevisclaritas generis Amaliscedit, 125.
Adrianus.V. Hadrianus. Amalisanguinis virumnondecet vulgare desiderium,72.
Adulteriipcena,90.Lex Tlieodosiiconlraadulteras mu- AmalafridamabHildericorege Wandalorumoccisamcon-
lieres prolala, 541. querilur Atlialaricus,141.
Adversarius.Quossuperna protegunt, felicesadversa- AmalasuMhae laudes, 158,159, 175. Ad consortiumre-
rios habere non possunt,175.Constal esse dubium,quod gni Theodahatumassumit,157,158.A Theodahatoin exsi-
conceditadversanus, 147. lium mittitur, 42i. A Thcodahatisatellitibus in balneo
Adversilas.V. Prosperilas. Strangulatur,ibid. V. Eutliaricus.
Advocilifisciofficium,12. Amazooesdiversas Asiaegenies superant, 401. Deea-
Advocationis otliciuinquid sit, 9. rum partubus, 401.
/Ediliciorumlaus et origo, 11-!. Facilisest mdiliciorum Amhiguitatilocusnon reltnquilur, tibi experimentapro-
ruinaincolarumsubtracla custodia; el cito vetustatisde- babiliasulfragantur,45. Nequit esse ambiguum,quod line
coctione resolvilur, quod liomioiimpraesentianou tue- propriotenetur inclnsum,184.
tur, 69. Ambitio nihil relinquit absconditum,142. Yitandaest
vEgris nonuna causasalutis,189.Naluraliscura est aegris alienarum rer m turpis ambitio,71. Necesse est ut dum
dare laetitiam,144. Felicilatisgenus est inde curari, unde parumpermalorumambitiocontemnitur,superno munere
libensanimoaegerpossitexpleri, 170. plus donetur, 107. Utilis est ambituslaudis,qui appeli-
jEliaeivitasabHadrianocondita,588. turper augmentavirtuiis, 120.Honestusambitusest, quos
jEmilianimarlyrium,288. sequimur tempore, velle praeconiisauteire, 144.Humana
jEmilianusMcesiaminfestat, 406. ambitio,nisi per melumdamni,non potest inhiberi, 168.
jEquitasprimaest a se pra-sulesinchoare,108.Deaequi- Ambitiojustitiaeinimica,ibid.
late poliusquam de rapacitate proficitur,177.Tolerabile Ambrosiusnondumbaptizatuseligitur iu episcopum,305.
fit omnequod aequabili ordinaUonedisponitur,et quare, Ambrosiusnon patiturimperatorem Theodosiumintra can-
52. Nonlicet delinquerequi alios creditur sub sequitate cellos ecclesiaemanere, 334. Justina jubet Ambrosium
continere, 11. Necitpersoqas respicerequi meramcogi- mitti in exsilium, 559. Eum persequitur, 340. Ambrosii
Utaequi!alem,45.Quiaequilatemcolueritfruc.tumvictoriae constanlia 343.Ambrosiusepiscopusde Christianafide
possidebit,137.IHedignus esl praemiaconsequiqui parere multasublimiierscribit, 393.
cognoscitursequitati,147. Amicilia.Praestatdecusamicitiadesiderataooliorum,25.
jEriset plumbirepertores, 50. Ammonhabet prophctisedonum,323.
jEtas nnn impedit,ubi sese potenliaccelestisinfundit, Ammoniimonachicastilas, 213.
127. Gloriosasupplicatioest quaeveniamquaeritsetatis,et AmmoniusgrammaticusSocratispraeceptor,342.
quare, 121. Ammoniussibi aurem nmpuiat ut episcopatumeffuge-
jEtatisveniaeformula,121. ret, 322. Ammoniusepiscopauimrecusat, 324.
Aelianicur dicti sint dissimiles, et non existentiales, Ammoniusmonacliusinlerfiiitur, 369.
276.Aelianiqui postEunomiaiii,264. Amphictionescarminapro Alexandrolinxerunt, 302.
Aetii virtuseximiain praelioCatalaunico,414,413. Aetius AmphilochiusArcadiumosculari noluit, ut Theodosio
patriciusinterficilur,394. persuaderet Arianorumconciliabulaimpedire, 341.
/EtiusAntiochenusa Leontio diaconusordinatur, 263. AmphionNicomediasordinaturepiscopus,234.
Interdiciiuruti otliciodiaconi,271.Uiacorialusordine spo- AmphitheatrumRomanumTiti magaiQcentiafabrica-
liaiur, 275. Atheuserat, 263. Ejns vox superba,277.Exa- tum, 94.
mioatur, 274.Iu exsiliummiititur, 277. V. Honoratus. Ananiasmartyr, 237.
A:tiictio.Facile onns atlliclionissentiuntqui suavibus Anaslisiae(S.) basilicacur sie appellata,534.
deliciisuticonsueverunt,lSt.Expedit studio pietatisaffli- Anastasiiimperatorislaudes, 3.
ctam mentem compensativoremedio compensari, 126. Anastasius.V. Neslorius.
V.Actio. Anathematizarequid sit, 376.
AfricaHom.imperiorursumadjecta, 412. AndragatiustrucidatGratianum,340. Morilur,340.
Alrorumprivilegiismisceri, 192. Angelorumturba impedivitne palatiuma Gainacopcre-
Agapilus papa legatus ad imperatoremmissus, 197. maretur, 355.Angelimediatoresbelli ad Romanosmissi,
Ipsi vasaRomanae Ecclesiae,quaeoppigneraverai,reddun- 370.
lur, 197. Angustia.Curinler supremasanbelantisangustiasvotum
Agapitus M acedonianorum episcopus u nacumsuisortho esl potiusperire quamvivere, 54.
doxauilidemamplectitmv567. Aniciorumfamilialaudatur, 162.
Agelius Novatianorum dudum episcopus revocalur de Animiliomiuumnisi prius leniter fuerint imbuti, ad hoc
exsilio.310.Sisiouiumet Mariiauuinsilii successoresor- quod-lendunt,idoneinequeunlreperiri, 19.Invicti animt
dmat, 546. signumfamaediligere commodum,et lucra poiius odisse
Ager. Ille in
solusdelectabilisager Domiuo, quo super- causarum,5. Aninisevigoroneratur, dum spiritu graviore
venire non timetur.exactor,177. coniprirnitur,195.Lassusanimusvo'iferationepascitBr,52.
AjaxapudGazamflpruit, 5 52. Quidmihi cum pretiis, si animusnonfruatur oplatis? 144.
AlaricusVesegotliarururex Italiaminvadit,410.Italiam Quidlaciuntsordes .inimornmin splendore natalium,72.
vastat, 368, 410.•Romam depraedatur,36S,410. Romaade- Annustcmporumpater, 25. Anniab Adamusque ad di-
ptasdationesatiatus, 197.Moritur,410.In alveo fluminis Juvium,_et a diluvio usque ad Ninum quot fuerini, 380,
Busentinisepelitur, ibid. 396. Aiiimsab incarnationeChristi quotusest; quomodo
Alemannifugantur,201. ProSi^atia Juliano, 283. cognoscipossit,396. . ...
1299 INDEX ANALTTfCUS1N PRIMUM CASSIODORITOMUM. 1305
AntliemitisprapfediisimperiumTheodosii juniorisrexit, Arianorumscelcra, 250. Fpiscoposa concilioadenndore-
866. V. Constwilino:olis. trahere conaniur, 251.Cupiunt unam saltem habere cc-
Antianussuggcreiis, 181-. clesiam oppldaun, 2OJ.Eorum conventus-apud Anlio-
Aiiti"caenatcclesia anliqiiioret vere apostolica,in qua chiam, 264. Agunturin cxsiliiim,264-Hejicilurlallax eo-
Chrisiianoruuinomeuinvenium,366. DivisiopopuliAntio- rum responsio, 267.Damnantur,2 >7.x concilia Ariano-
cheni propter Eusfalliium,23S. Schismain AnliochenaEc- rum, 270. Qua?ab arianis coulraipsos Arianosgesta sint,
clesia,280. EpiscopiAnliocheni posl Eustalhium, 234. 277.QuomodoArianiMaiedonbno-.iuerinl persecuti, 311.
Consuit^turde episcopoAiillochenispraelicieudo,279. OrlhodoxiArianuuidogmarejiciunl, 318.Ariaui Coustan-
Anliocbiaeconcihum, 90. Episcoporum,2-46.EpistoIaAn- tinopoli multosorlhodoxosiu navi concremaverunt,525.
tiocheni co.iciliide fule, 246. 1'ides Antiochenaesynodi, DomumNeciarii episcopi Conslantinopolitani intendunt,
272. ConciliumAntiochiae.V. Acaciani. 340. DusefaitionesAlexandri:eHomotisianrrum et Ariano-
Antiochiseseditio,235. Alia seditio propter novainexa- rum, 246. Ariaivrum divisio. 349. Mirumcur Georgius
ctionem,344. Antiochiaeterraemotus,246. V. Julianus, Platonem, et Timotheus Origenem sequjutes, essent
Psalmodia. Ariani, 367. Y. Alhanasius.
_.. AntiochusEusebii snccessor Jovinianum sibi mannm Arius quomodoconlra Ecdesiamsil exorms,214.Pres-
re
impou prohibel, 309.Anliochus eloquentissimus, 5 57. byter erai el sacras Seripluras Alexandriaeexponebat,
Aiiliplionanimorigo, 357. ibid. Ab Alexandroepiscopoexcominunicalus.214.Etise-
AutOniiinonaclionniimasimlvirlutes et vita, 212. Ejus bio scritiit, 220 Cumconseclanjis suis ecclesiasticacom-
somiiiimi,5.i4. Naturaiuireatiirarum codicemsuum e se munioneprivalur,etjussu Constantiniin exsilium mitli-
dixil, 322.Solitndinemreliquit, ut Arianos insequeretur, tur, 228. I um suisseclatnribtisdamuatcs,229. Quomodo
326. Didymumcaeeumconsoialur, 327. sitab exsilio revoratus, 23'J.Coiistautinoimperatorist-ri-
ApameiaeepiscopusJoannes a Meletioordinatus,332. bit,240. Fides quam apttJ Cousaittinum Aug. professus
Apelesilaeiuonemfugai, 523. est, 2t0. ConstantinnsArii prolessionemmittit synodoHie-
Apbraalesmouachusqua liduciaValentirespOnderit,325. rosol\mitana!exaiiiiaandam.240. Consanlinopoliu venit,
Ejus laudeset orationisvinus, ibid. 241. Subscribit decretis Nieaeniconeilii apnd Constann-
Aphricanilibri, 263. num, 242.Jubelur AlexanderAriumiu commiinionemre-
Apollinarescur ambo excommunicantur,278. cipere, 242.Arii mors,242.In loco1ilriuaeubi periit Arius
ApolliuarisLaodicenus, ejusque opiuio et secta, 332. quidam domumroustrnxit, 242. Quoiuodoper queindarn
Apollinarispri.atur epi copalu, ibid. presbyterumdogma Arii pullulaverit, 244. V. Conslan-
ApollinarisSyrus plures edit libros,296. V. Damasus. tinus.
Apollinarislaeuniti onhodoxis, 365. ArmaJunonidicitur primusobtulisse Phoroneus, 117.
ApolliiiisDelpliicitripodesad spectaculnmdati, 232.De Armoruuifactorumformula,ibid. Anle dislribuendasuut
simulacroApolinis fulioi e concreinato,296. arnia quam possit flagitare necessitas, ul ciimea lemous
ApolloPythiusreprehensus, 3'I2. exegerit, paati res ad imperata sulliciant,19. lropaii ns
Apolloob iniraciiiains gnis eUectus,323. seususesi ad primamlegalionempro iiius arma commo-
Apolloniicura erga fr tres inlirmos,324. vere, 41. Artna lua, Deo juvaoie, eorroboras,si justiiiam
A| olloniusSloicusphilosophusinsiguis, 388. med ocribus servare contendas,65. Opus armoiummor-
Aponus fonsdescribitur, 36. Aponi fonlis miracula,et tem general et salutem, iuteiitus peccantium,custodia
quare Aponusdicatur, 37. bonorum, conlra improbosnecessariumsemperauxiliunt,
AquieBenediciaseffectus,345. 117. Arma benc construere est salutem velle oinniiim
Aqua3Sexti* ia Galbis,584. euslodire, ibid.
Aqtiaevenatiles, id est fluentes de vena perpetua, 58. Armeuiiliunt Christiani,236.
Gratiamundanon habet, nisi quaejugiler influil, 158. Armemariilaudes, 50.
Aquaruinutilitas, 91. Qui de subterraneis aquis et fon- Arsalii Coiistanliiip. ordinafio, et ejus odiumpropler
tibus tractaveriot, 58. Joau. Chrysost.,361.Moritur,361.
Aquilegiumqnid, 58. Arseniusjuv nes non excommunicabat,321.
AquilinuscausidicusSozomenisodalis,235. Artemidorilaudes, 20.
Aramheusmagtstermilitumquid Valenliiinp.professus Artimius capitisoblruncationemarlyrfactus,295.
sit. 329. Artemonhaereticusexcommunicatus,218.
Arator lepatus quondammissusad Theodoricum, 130. Arlesludicrae honesiis moribussunl remolse,114. Ju~
Arbiler arcrje,8. stis commodissludia arlium nutrienda, 116.Manuslargi
Arbogaslcsseipsum;ugulat, 351. artiumnunit ingeoia, 112.Manife-ltimest praemiumariei
Arboreslabricisnoxiasampuiarijubentur, 113. nutrire, 132.Quod ars dicitur a crimine liberatur, 143.
Arca Vicarianaesedis, 52. Non praestatn nien arlifici,nisi fueril inagnavis periculi,
Arcadius designalur imperat r, 338.SucceditTheodc- 191. Magnaesi ars conlra artifices loqui. 23. Efficacoer
sio, 555. Moritur,365. V. Amplvlochius. imper'l arliliciqui euin competenlinon patiiur commodi-
Arcarius praeleetorum>molnmenlauiililibuspraestabat, tate fraudari, 112.
8. ApochaeArcariorum,192. ArvernaGalliiecivitas. V. Euricus.
ArcliUtrorum,id est medicorumcomilisforrhula,106. Asclepas GazaeRoinamproflciscitur,2i7. A Sardicensi
Arcbimedessublilissimusexquisilor, 112. Arcbimedis concilioabsolvilur,230, 2")1.A Gaiieissuscipilur,235.
spliaera,21. Asiain 40 rcgionesdistnbuta, 384.
Ardal) rius inciditin manus Joannislyranni, 372. Iin- AsparmirabiliterJoanuem tyrannumvincit, 572. AfTc-
perium lei.Uns, in e siliuinmillitur, 394. ctat.i tyrannideocci.litur,394.
Arealensiuin muroruiiiet turriuui reparatio, 53. Are- Assis iributarius, 193.
late obsessa,50. Areialensispugna, 128. Assyriorumregum monarchiaquol annisd.uraverit,580,
Arelhusa?tbns, 138. 396. Quotin ea fnerinl reges, quot annisqudibet eurum
Arelhusi cur Marcoepiscoposuo infensi,287. regnaverit, ibitl.
Argonautaeprimi Iriremes insuiueruni, 84. Asteusisciviias, 184.
Argutimiinve-.tumlajtuiiifundiliiigeiiiam,172. Asterius sopiiistahbris suis Arianum dogma Drmavit,
Argyropolisa qoo nomenbabuerit, 174. 241.
AiTinense concliuui celebralur, 26o\Nomensubstan- Aslrorumcursus finilus, 184.
tiaeabrogavit,et cur, 267. Epistolaconcilii Arimiuensis AtaaaricusVesegolharuinrex a Theodosioimp. magnis
orihodmnruiii episcoporumad Constautiuui,167. Legiti honoribusallicitur,409. Cooslantiuopoli moritur, el iilius
ab Aruiiiueiisiconr.ilioad imperatorem missi, uuUumab sepulturaepompa,ibid.
eo responsuminipetrarunt,563.EpistolaConsianliiad Ari- AlaotphusAlarici successorIlaliam spoliat,411.Pl.ici-
niinense coiiciliuur, 268. Couc. Ariminensis epistolaad dianrTheodosiiiinp. genuanain uxorem ducil, ibid. In
Conslaritium,268. Discedentibusepiscopis ArimiuoCon- Alrieamoritur, ibid.
sianiiusfuitin lignaius,268.cc episcopiAnmiueusiss^nodi Athalaricusinfantulusrex constiluitnr,421. Pacem a
alversi Ariaids,270. V. Alhanasius,Concilium. Justiniano imp.petit, 124. Immaluramorle praeventus,
Aristote^escur scripseritCalegorias,265. 424.
Aritiunetica-laus, 8. Alhalarcus a Fridigprnovincitur,529.
Ariau"'.AriunoruinconciliumaptidBithyniam,221.Ariani Albanasius Alexnndrinutnsus ipit prrsulatam, 239.
itetum produnls<>,227.Arhni ex metusolanianusubscri- Qnseconlra Athanasiumab Arianisgesta sint; et quo.nodu
buii synodoiNicaena-, aliud auimoseniipnlcs, 227. V. Ni- coafugerit ad Coasiautinum,2'M. (oiistaiitiiiopolimvenit
ccenum.Dicebaut jpeaiiU vocabuluuinon reperiri in S. ad Coiislantinuiii, 2K).AbepiscopisArnnis apud Consiau-
Scripluris, 227. Nolcba.it 6|u»wiou vocein rccipere, "223. linumaccusaiur,2tl. Ap d 'fre.iros e suial, 241. Jube-
Marlyres Arianorum, 328. Ariani vcniiinl Anliochiam, tur Alexandrinmrediie, 245. Favore (^onsiantiniuiinorij
234.Eorutnconventnsapad Marcoluu,239. QuidamAna- Alexnndriamrcmeavil, 241.EpistolaConstantiiiijuniurij
ijoruiuaoud Alexandriamin turba populi sulfocaii,2id. ad Alexandrinospro Athauasio,244. Redit Alexandnani,
 1301 INDEX ANALYTIGUSIN PRIMUM CASSIODORI TOMUM. 1302
245.fnsidiasipsi facinntAriani,ibid. OperaEusebiiitprum velle tieri de exiguitatemendici,194. Addendoperdit, qui
Alexanilri.ipelliiur, 215. Julius p>>ul.Rom.Alhanasiumet retinendo collegerit, 194.
ejus adversiriosRomam evocat,245, 248. Veuit.id Con- AzaneseuouchusSaporisregis a paganisoccisus,238.
stariieii),ibid. touslans pro Athanasioail Constarniurnfra-
Irem scr bit, ibid. Orientales piiisut Atllanasiumab ipsis B
daoinaimn-nou debuisse recipi a FVom.pont., et quare,
218. Legalio ConstanlisCasaris ad fratrem Conslantium Babylsemartyriscorpnsanferri jubet Julianus, 295.Ba-
pro Atlianasio, 2 53.Ad ;<artesIlali.edissedit, 243. Alexan* janum balneumdescribittir,144.
dria 1'ugerecogilur, 247.Illuc revertilur, 248. A Sabino Baptisuium prascedeliatjejunium, 370, 578. Pagani ad
acctisitur, 248. Et a LucioA'exandrino, 304. Calom- Chrislianisniumconversi peccala conlitentesbaptt.aban-
nia in Atlianasiumde vendilis fruinentis, 24«. Aliseca- tur, 542. Baplismitempus, 548.Eo lemporefonsuiiraculo-
liimniinc ntra eum de Arsenioet calice fraclo detegun- se replebatur, 140. Quomodonegaverit Delphi s gratiam
tur, 251.Athanasiuset Paulus petunt tieri concilium,249. in baptismoconferri, 507.Ju Iseusparalyticusperbaptisma
Atlianasiirelatio dc nece Pauli Cnnstantinop.episcopi, curatnr, 5li7. Baplizatisdominicumsignum imponebatur,
249. Ejus relalio de geslis Georgii, 260. Petit Atha- 315. Quoritu Julianus baptismosuo renuniiaverit, 284.
nasius uuam ecclesiam oppid»timdari orthodoxis, 255. Barabancsrex Persarum Christiauospersequitur, 370.
Con't.ituit s aeerdotesin alienis Ecclesiis,256.Alexandriam A Ro.Manis victus, 571.
reverlitur, 256.Concilium convocat Aloxandriim,257. In- Baibari quomodoad Chrislumcouversi, 253.
siilite ipsi rusus faelae,257.AthanasiitesiimoniumdeOri- Rarbasin locum Doiotbci episcopusConstantinopolita-
gene, 358. DefunetoConstantemrsus Ariani Coiistaolimn nu. eligitur, 367. Morilur,375.
adversusAtltauasiumexciiant, 259.Eum semper odio ha- Baiss episcopiexsilium, mors, et miracula,310.
bueruul, 2.4. A qnibusdefensussit, 234.Athatiasiusderi- Basiliatiafamilia, 132.
dPt syiiodiitnArimineiisem,267. Vocatural Conslantium, BasilidesScythopolilanus philosophusinsignis,588.
26J. Quomodopericulasaepinsevaserit, 269.Quidpagaiiis Basiliusrhelor Christianus,Cappadociieeplscopus,296.
propheta'eril,269. Insimuatur magiae,261.ReditAlexan- Ob dissensionemcum Euiebio in Ponlum sccessit, 514.
driam, 288. Excusatliiframsuauilibro quem scripsil, 289. Quomodoexsiliiuiinasevaserit, 316.
EpistolaAlhanasiiel alioium episcoporuiuad Jovianum, Basilius Ecclesia^presbyter exhorlator Chri-
302. Veniensad Joviamim,ab eo detenter honoraliis est, stianorum,AucyraoaB 287. Martyriocoronatur,ibid.
5D4. CausarumEcclesiaeel populijudex constiluitur, 304. Beatiiiidononin auditu harmoniae,ut aliqui putaverunt,
In suam Ecclesiamretcrtiiur, 313. I)e laiebris Aihanasii, sed in Creatore et ejus eontemphtione ponenda,39 Po-
313.Alhanasiimors, 516, 317. V. Comlaniinus,Constan- pulus quidqutdxsMinit voluptuosum,hocad b aliltidineni
tius, Ju.ius, Sebastianus. temporalem judic.it applicandum, 57. Vera bcatitudoin
Athenassadem sapienlium esse dixerunt antiqui, et cullura Dei et lepim ejus observatione, 212.
quare, 193. Belisarius de Gibmeretriumphat, 412. Siciliamoccu-
Alhesisiuter fluvioshooorns, 53. pat, 424.
Alliletarumcenamina a Fulvio primiim edita, 383. Belus ferreumgladiumprimitusproduxit, a quo belium
Athletampopulispalmadesignat esse viclorem,53. diciiun,15.
Alticusordinatus epis"opusConsianlinopolilatuis,361. Belluaruin Beilaarumritus est ex ventris e.surie.horas senlire, 22.
ritus osi sub casu vivere. 192. Pecora viiare
Egre^ii eiusmores, 3"6.freclara ejus.facia,373.Caliiopio norunt, qnae se Ispsissecognoscunl,187.
scribit, ibid. Suammcrtp.mprascivit, 374. Bellum. Ars belhndi si non praeludiiur,cum necessaria
AtlilaHuunorumrox ppne tolius Scythjaedominus,412. fuerit non
Ejus pa;ef et fratres, 413. Ejus stclnra, forma et mores, viiia plusamantur, babelur, 19.lu PU-.U qui b' llicosuscrcditur, ci-
ibid.Euminter et Rornanospralium in c mpisCalal'tinicis quodcausa 127. Bellum nulluui grave ost, uisi
celeberrimumdescribitur, 414,415.Virlule Gothorumsu- debilitai, 413. V. Belus.
Beueiicium.Non decet psse uitlicilebcneflciuin, quod
peratus abscessit,3'H Aquileiam, Mediolanumet Tici- largitate non palilurdelrimentum, ttl. ciouest bpueficium
nain vastat,416. A TtiorismundoVesegottiarumr«;gefu- qnod prxstalur
gatur, ibid. Ejus mors et exsequiae,3J4, 419. Conteiilio quod nulla ul-ililale invitis, !8 Beneliciumdici non potest,
inter iunumerosejus fiiiosde successioue,420. T. Cussio- qua; nou etiamde fuluris spniilur, 35. Angusta sunl bcueticia,
dori paler. aliqiiidpollicentur,ibid. Duicio-
ra
Auctoritas.Illa est reverenda priorum auctoritas,quaea /Elernum sunt beneliciaquae nuilisdiflicultalibusoblinentur, 85.
reclo lr3milenondeel nat, 161. est benencium,quodposieritalis fuerit lavore
Audacialegumpouder^pressi melius cnratur, 28. Non co'laiiiin, 121. Mortaliialisiuranescinut,qui beneflcis non
leueatur, 128. Conlidenliusillud ?xpetiliir, ubi | ost col-
parviimest niuuusaudaci>;sucplioiideclinosseicrrorem, lata benelicia festinatnr, 129.Pius ille ad benelici.icom-
36.Nonlic-at apud nosquidqitamaudaciae,cujus est pio- pelliuir,
positisuperbacalcaie, 46. qui itinala benevolentiacommovelur,184.Auget
AUQVUS beiieficiuiiivoluntasrecla justorum, 200.
haereticus,et Audieaniquiddocerent, 506. Ornamentuuibonorumumniumest benigni-
Augustanseciviutis episcopus falsoa ctericis accusatus tasBenignilas.
sincei a, qua uonest sola, quia de virlutibuscoguosci-
absolvitur,7. lur geiicrata, 160.
AuguslinusB. Amhrosiidiscipntus,multa facundiar!o- BenjaminmonachusinOrmoscuraty.323.
clrinaqueexcelleus,episcopusordinalur, 593. Benamin PersicuSdiaconusmartyr, 5t34.
Aulicus.Talesdecet esse aulicosviros, ut naluraeboaa Benllo episcopo Philadelphiae,quid synodus in Arabia
indiciofrou isapenaut, et possinlagnoscide moribus,cum scripsetit, 289.
videniur, 131. Ex auta ejiciuutureuuuchi, cociel touso- BichorepiscopUscumclericismartvr, 138
res, 283. Bigamia Novalianisnon admissi,548.
Aurariafunclio,53. Biuorumet ternorum exactio,45.
Antaria peusio, 34.
Auri ct argenti qui primi invenlores, 70. Eflbssorum Binorumri, Bissexlus
lernoruni formula,117.
aiiiinsquoinodoCognoscipossit,396.
auri desctiitio, 142. Blandiri. Giavius perculit qui blandieudo grassatur,
Aurumf.er bella quaererenefas est; per maria pericu- 193.
lum ; ppr IMsiiatesopproiirium: io sua vero nalura justi- Ulattarrgis cubicutosingutisannis dari solita, 4-.Biattae
tia, 143.Oninis proventusacquiritur, ubi metallum fulvi- color, 190.
du::i repentur, 142.DiviliSauri vena similisest reliquae Blatteumgermen, 126.
tenae. et usucre-cit ad pretium. 70. Negligainr anrum, BoetiusdogmalaGrtecoruHi doctrinam fecitesseRoma-
ubi eleetumesi coascientiaepraemitmi;patiatur allquaudo nam, 21. V.
repnlsam,qnod semper ^varis regibus imperabat, 93. V. Uorologium.
Boetius pnfcfpttuspraeiorioocciditur,594.
Avantia,Gryplies.
Auxemiicondemnafio,270. In muttisconciliisabdicatus, naBonos iicn
laus, malosquertla couiilalnr, 88. Possessabo-
habenlur ambigua,86. Omniabona graviter de-
303. flenlur amissa, 126. Bonurnaini-sum,dumquserilur, plus
Avaritiatalisorte pttnitaest, ut cummulta rapiat, sem- amatur, 151.Naturaeiusituin est, ul bonorumcopia plus
per e^eat, 72. Apudvivos sepulla sunt, quae tenaciam delectet, 133.Bouum insolitum plus amaiur, 134.Natura
maiiilmsincluduniur,~0. Gladiusconlemnilur, ubi atirum bonorum non expenditur, cum refertur, 154. Quaalibet
suscipitur,110. Avaramanusportumclaudit, et cum digi- rnallia forinidalconlra manifesla boaa aliquidprofileri,
tos allraliit, naviumsimul vla conrludit, 114. A paucis 154. Bouarum rerum celerrimasemper desideratur agui-
anipil qui nimiumquaerii, 114. Reginam illaia proracium tio, 181. ltes una stibtractacuuctadeformat, 196. Bona
viliormiiavariliamfuge. cui cunctacrimioadetestabilide- caduca. V. Caduca.
votioue faiiialaiilur: qu(e dum pectus hominis ingrcssa Bormiasaquaead sanandampodagramutiles, 168.
fuerit, gregatimquoqne malelidas cohorfesadmiltit : ferri Bntanniseinsulaedescriptio,398.
non polest, etc, 188.Ultra omnescrudelitatesest divitem Britones. V.Euricut.
1503 JNDEX ANALYTICUSIN PRIMUMCASSIODORITOMUM. 1304
Britanniotyrannus bellum excitat, 257. Quomodosit recepli, ibid. Cbristianus senex, sed idiota pliilosopho
privatusimperio,260. Chrisli religionempersuadet, 125. Chrislianihominisli-
Bruliorumprovinciadescribilur, 158. bertas, 211. CentumChrislianiinterfecti snb Sapore,257.
BurgundionesGoihis devoti, 174. Vincuntur,201.Bur- Persecutionem patiunlurapud Persas, 363. In seditione
cnudionumad Christum conversio, 575. Partem Galliae Alexandrinaa Judaeisnecantur, 369. T. Barabanes Qu»
Bhenotenuere conjunctam,393. in urbe Gaza, el Seb el
stia, Phoenice, conlra eos crude-
Busyrisclarissirhaforlissimaqueconfessio,287. liter sint commissa, 2 88.Eorum hospitalitasel ofticiaerga
Byzantium.T. Constantbiopolis. mortuos,292. Erga paganoscharitas,293.Omnidignitate
privantur, 295. A paganisocciduotur,342. VigiliaeCuri-
C stianorum.T. VigiUce,Constanlinus.Mililes.
Christussub quibns consulibusnatus,385. Baplizalus,
Caducabona, 101. T. Fiscus. 386.Passus, ibid. Sententia Origenisde anima Cliristi,el
CaelibibuspermisitConstantinuscondere testamentum, qjuidde ea definifum, 289. PassionisChristi festivitasan
licet aetatemiuores essent, 210. Abrogatavetus iu eos prseeepta,et quomodoolim observata, 547. Jiilianussi-
pcena, ibid. mulacrumChristideposuit,297.De beneficiolierbasquaa
Caesareacivitas.V. Julianus. nascebaturjuita simulacrumChristi, 297. Concioexse-
Calamitas.Nonest ignaviseculpa,quem excusatcalami- crandain Cbristi contemptumbabita, 518. T. Constan-
tas, 91. Permovetmagisvisaqtiamauditacalamitas,88. tinus.
Calcispraepositiforiuula, 116. ClirysanthusepiscopusConstantinopolitanus inviluseli-
Calumniauon praesumitur,ulii altquaprobatio non ha- gitur, 569.
betur, 143.Gravissimum per est catumniam subiraht,quod Chrysopolis urbs anliqua, 374.
collocatuinest munificentiaprincipis,7. Locuscalumman- Chrysostomusfit discipulusDiodoriet Carteriiabbatum,
«linon relinquitur, cum longi lemporisobscuritas praete- 354.Fit lectorin EcclesiaAutiocliena,ibid. Fit presbyter,
ritur, 11. ibid. EpiscopusConstantinop.ordinatur,335. Quasprovin-
Calydonittsaper, 206. cias rexerit, 355.Solus cibumcapiebat,354. Publicede-
CallisiusJuliani imperatorisvitamconscripsit,299. clamatin Eutropium.554. SacerdotesadversusChrysosto-
Cancellariiofficium,176. mum, conspirant, 354. Chrvsostomusviros apostolicosa 1
Canonicariatides, 43. conversionemScytbarumdirigit, 355. Celticosconvertit,
Canonicarii,101. ibtd. hnpedit ne Gainseecclesiauna concedatur,355.Le-
Canouicisolldi,32. galus ad Gainammittitur, 356. SeverianumConstantino-
Cautoriset lectorisAlexandriaeofBcium,348. polipellit, 557.Fecit cruces argenleas, quaecumcereis
Capillaiiinter Gothos, 73. porlabactur, 357. Qnid Theophiliin Chrysostomum odium
Capiioliumcrematur,384.Reparatur, 585. auxerit, ibiri.QuopactoChrysostomusodium Auguslaesibi
Capiiulariihorreariorum,168. conflarit,ibid.Quifuerint ejusinlmici,ibid. Per quos Au-
Caprariimonlisfoveae,196. gusta Chrysostomofacta sit inimica, 338. Chrysostomus
Carcerisdeiinitioneset tormenta, 186.Multifaria morle Epiphaniumredarguit, ibid. Epipbaniusel Clirysostomus
perimitur qui carcerissqualoretorquelur, 186. sibi iuvicem fulura praenuntiant,ibid. T. Epiphanius.
Cardinalisprinceps,119. Chrysosiomus accusatur,359.Appellatsynodumuuiversa-
Carteriusabbas. T. Chrytoslomus. lem, ibid. Mittitur in exsilium,ibid. SeditioConstanlino-
CaseusSilanuslaudatur.183. poli proptereum in exsiliumabductum,ibid. Gloriosusab
Cassiodorussummelaudalur,4, 5, 49, 155.Illius bumi- exsilio revertitur, 559.Herailidesa Chrysostomoordina-
litss, -:.Integriias, iftid. Doctrina,154. Eloquentia, 155. tus accusatur,ibid. Prohibetludostieri circa staluamim-
Judex totiuserroris expers, 4. Metelloet Catonicompa- peratricis, 360. Subornanturqui eumocciderent,361. Ite-
laiar, 155.Cas»iodori familialaudatur,5. Nobilitasfamiliss rum in synododeponilur,unde factum est schisma, 560.
Cassiodbllin ntroqiie orbe clara, 6. AvusCassiodoriillii— In exsiliumniittitur et morimr,ibid. Illyricumet Occidens
stratushonorecmetus,SicilramBruliosquea Wandalorum propter eum ab orientalibusse suspenderunt episcopis,
incursionearmissuisliberavit, 6. Pater Cassiodoriad At- otil. Diripiuntur domuseorumquiChrysostomofavebani,
tilam legalusmiltilur, 5. Cassiodorusrector Lucaniaeet ibid. Ejus corpusConstantinopolim translatum, 362, 579.
Brutiorum patriaesuae, 4. SiculosTheodoricoconciliat, Chrysosiominomenin dypticissacris scribiur, 561.Atti-
ibid. Multotiesqurestor fuit, 1. Patricius creatur, 5. A cus jubet Chrysostomi memoria in oralionibushabeatur,
Theodoricofactusquaestor,et quammirabiliterin eo mu- 373. T. Arsalius-Joaunitaevocatiqui eraut a parte Joan-
nere se gesserit, 154.Magisleriamdignitatemlaudabiliter nis Chrysostomi,360.Chrysostomiani torquenlur in carce-
adminislrat, 154. Praefectura Cassiodori
t olius Italiseno- re propter faclum incendium,361.
tissimumbonum,4. Fit praefectospraetorioab Athalarico, Ciconiarumpietas, 28.
155. Primordiaregni Athalariciet armisjuvit et Iitteris, CircusAngusli imp.describitur,56. Unde ludicircen-
155. Lumen immissumrebus celatis, 155.Ad montem ses dicti, 56. Locusia circoet in amphithealropersonis
Mosciivivariaconslruxil,195. BeniguitasCassiodorierga debitus, 73. Unde proveneritut mappasignumdel circen-
populumRomanumpenurialaborantem,176.Cassiodorus sibus, 56.Ad circumnesciuntconvenireCatones,14.
pra.-1'ectuspraetoriocum Variarumlibrum digessit in ordi- Civilesliles patriislegibusdirimeodae,178.
nem, 1. Cur eumscripserit, ibid. Cur sic inscripserit. 2. Civisnobibssimiest patriaesu'* augmentacogitare 43.
HisloriamGolborumscripsit,2, 155, 197.Librumde Ani- Tantoquis honorabilishabetur quanto civibus profuisse
ma composuit,172. cognoscitur,103.Quaedamineffabilisest gratia civitatis
Caiabulensis,id est stabularius,75. unumin se susciperequod videt omnibusexpedire, 114.
Catalaunicnmpraelium.T. Aelius,Altila. Nullalenusde ejus fidedubltatur,qui adcustodiamcivila-
Catanensiscivitatis murisaxis ex amphilbeatrocollapsis tiseligitur, 119. Civisanimum non habet, qui urbis suae
reparanlur,55. gratia non tenetur, 138.Unicuiquecivisuaurbs respubhca
CatechesesquomodeAlexandrisefterenl, 348. est. 142.Muniliocivitatumspes estcertacunclorum, 196.
Catilinaab Anlonioocciditur,583. Civilatiscuralorisformula,115.De custodiendisportis
Caucasimontissitusdescribilur,401. civitalisformula,119.
Causaererum semperin seminesunt, 153. Clarissimatusformula,120.
Cautelaproditaffecium,20.Plus cogitanluromninoquaa Claudianuspoetaiusignishabetur, 395.
cauta sunt, 131.Cautelasemper adbibita erigit sensum, Clearchusnymphaeumaediflcal,311.
134. Clementianonbabet legem, 34.
- Caveaeapsidatae,76 ClementisHistoria,206. Libri, 263.
Celticorumconversio.V. Chrysostomus. Cleomedesathletaa paganisdeificalus,302.
Cerei.T. Chrysostomut. Clericorumprofessiovitacoeleslisest. 136.Eorumcon-
Ceresfrumentainvenit, 106. tinentia, 348.Clerici puniendia rege ad episcopumremit-
Certaminainjustabonismoribusinimica. 163. tuntur, 7. CogunUirmilitare, 285.
Clialcedonenses muri a Valentedestructi, 311. CloacaetirbisRomaemirabiles, 49, 137.
Chaldaeigeometriaeprimiinventores,et ad omnesartes ClodoveoFrancorumregi de vicloriareportata de Alle-
eam esseaptamdixerunt, 57. mannisgratulatur Theodoricus,39. Cilharcedumad eum
Charitasmediocribusgravis,145. dirigit, tbid. Clodoveuminter et Alaricumpacem facere
Chartaeconflciendsemodusdescribitur,185. nititur Theodoricus,40, 41.
CbrestusNicaeae episcopusordinatur, 234. Cniva.V.Gollii.
Chrislianinomen. V. Antiocliia.LiciniusCaesarperse- CaHestinusRoman.pontifexNovalianosinsequitur,368.
quitur Christianos,209.Infamialiberanlur, 209.Exsulan- Cogere.Inhouorumesi omne quodcogilur,177.
tes revocantur,208. TVmplaeorum resarcita, vel aucta, Cogjlare.Si praeclarecogitatanonbene agantur,ingra-
vel aediflcata,ibid. Resliluuotur eis ablata patrimoniaet ta sunl, 84.
bonores, ibid. Ad rempublicamet dignitateset militiam (3ognitor,idestjudex, 111.
 1305 INDEX ANALTTICUSIN PRIMDMCASSIODORITOMUM. 1306
CollectavocaturconventusChristianorum,211.Collectae ConstantinusM. quandoimperatortactus. ?07. Illi si-
sabbatoet douiinicafiebanl,356.Diversitasin celebrilate gnum crucisapparet, et ipse Christus,207. Maximamcul-
collectarum, sacrificiie t communionis,348. turam sacratissimaecrucis habebat, 210. QuomodoChri-
Collega. N aturarerum est amare collegam, 173. stianumdogmasuaceperit, 207. Ubi et quandobaptizatus
ColossusRomaea Vcspasianoerectus, 387. . 208, 243. Quas leges pro Christianis posuerit, 208.
Comitivapatrimonii,60. Comitivsesacrarumlargitiomint sit, ColloquiumConstantinicum Sopatro,208. Commendatre-
formuia,100.Comitivaeprivalarumformulaetejiisof(icia,10l. ligionemChristianam,209. Paganorumritus mutat, ibid.
Comitivae patrimoniiformula, 102. Comilivae primi ordinis Nominaecclesiarumab eo exstructarum,232. CumArtoet
formula, 1 05.Comitivae Syracusanae formula, 108.Comitivae Alexandroexpostulat,221.Libellosoblatosincendi jubet,
Neapolilanaeformula, 108. Comitivaeprovinciaeformula, 225. foivUw ejus adversus Licinium, 225. Nicaeniconci-
110. Comiiivse Gothorumper singulasprovinciasformula, lii Patres alloqttitur, 226. QuidAcesioNovatianorumepi-
111. Comitivaeformarura urbis formula, 112. Comitivae scopo dixerit, 230. Constanlini epistola ad Alexandrum
portusnrbis Romaeformula,114.ComilivaeRomanaefor- episcopumet ad Arium, 222. Epistolaejns de Ario et
mula, 115.ComitivaeRaveunatisformula,115. Comitivae scriptisejus, 231. Altera cpistola ad EusebiumPalaestinae
insolaeCurritanaeet Celsinaeformula, 116. Civitatumdi- de confectionesacrorum librorumet de repurgatione do-
versarumcomitivaeformula,118.Comitivae principis mili- minici sepulcri, 251. Alia ejus epistola adversus Euse-
tum formula,119.Comiiivadomesticorum,150. biutn Nicomediensem,233.Epistolaejus ad Persarum re-
Commealalisformtila,120. gem pro Christianis,238. Epistola evocantis episcoposad
Commentariensis, 183. causamAthanasiiexaminandam,240. Quid scripserit Ur-
Commerciacivibussecundumtemporumqualitatemmo- sacio, 269. Constantiai Tricennalia,242. Ejus Vicennalia
derari jubentur. 113,118. celebrata, 230, 242. ConstanlinusM. Gothorumauxilio
Comminatio.Plerumquedenuntiatacomminafioplus ef- multa praeclaregessit, 407. Cumeis foedusiniit, 210.Pre-
ficitquampcenacomponit,75. sbylero cuidammoriens testamenlum reliquit, 245. Mo-
Commonitorii scrinioriimformula,117. ritur, 242. Tres filios retiquit, ibid. Translaliocorporis
Commodnm debet esse cum modo,147. Constantini,271. T. Macedonius.Constantinuslaudatur,
Commune.T. Publicum. 267. T. Arius,Athanasius,Crux, Nicwnumconcilium..
Communio.T. Cullecla. ConstanfinusminorCaesarconstituitur,242. Scribit ad
Comoedia unde dicta, 76. populumAlexandrinum,244. Morilur,245.Y. Allianasius.
Comosicus DiceneisuccessorGoftiorumrex et pontifex, Constaiilinusapud Galliasinvaditimperium.et flliumsuum
403. Censtantemex monachoCaesaremfacit, 411. Uterqueoc-
Competitoribus (de) formula,121. ciditur,ibid.
Corausciviiasdescribilur,181. Constantiuspater Constantini,208. Constantiiconsilium
Concilium AlexandrraumcumAthanasiocelebratum,288. de explorandaChristianorumconstanlia,ibid.
CoaciliumAuliochenum,279. V. Anliochia.Conciliumin Constantiusimperatorordinatur, 242.Constantiiepislola
Arabia, 289. ConciliitmAriminense pro Occidenlalibus, ad Atbanasium,ut ad eum veniret, 254. Epistola 2 Con-
23i. Quidin eo actum ex litteris Athanasii cognoscitur, slantiiad Afbanasium,254. Epistola3adAthanasiuin,i(>id.
270. V. Ariminense.ConciliiimChalcedonensecontraJoan-Epislola4,perquam oraniagesta contraAthanasiumhabita
neui Chrysostomum, 338. CoaciliumConstantinop.contra sunt cassata,255. Epistola5 pro Athanasio,ut abolerelur
Macedonianos, 554. De canonibusin eo conslitutis,555. quidquid conlra eum gestum est, 256. Alia pro eodem
AdsynodumConstantinop.Acacius episcopose Bilbynia epistola,ibid. Constantiusiterum Arianisfavet, 237.Atha-
evocat, 275. T. Conslanlinopolis. ConciliumEphesinum nasiumiterum persequitur, 258. In Ulyrirumproliciscitur
contra Nestorium celebratum,376.De synodoapud Me- cum exercitu, 260.Conal.ureflicere ut Occidenlalessub-
diolanumfacta, 264. ConcilittmNicaenum.T. Nicoenum. scribant Arianis,264.Jubet ut episcopihunc locum: Do-
ConciliumNicompdiae, 264.De legatis conciliiSeleuciaB, tninuscreavit,etc., populoexponant, 279. Quoanno Con-
274. Exposita lides apud Sirmium praeseute Constantio stantiusmortuus sit, 281. V. Ariminenseconcilium,Atha-
Aug.,266.Tyrosynodumtransfert Conslantinusad /Eliam, nasius.
id est urbemHierosolymorum, 239.Conciliacelebrari non Consubstantialitatisvoce an nsi sintantiqui, 227. Con-
debenl praeter sententiam Roinani pouiiticis,246.Conci- substantialitalisfides,228.
liorumprovincialiuminslitutio,335. Acta conciliiper ex- Consula consulendodictus, 96. Consulatnsformula, et
ceptores scripta, 274. Tomus decretorum Autiocbiaeet quid ad constilesspectaret, ibid. Consulatusdignitatum
Conslantinopoli, 536. fastigium,24. Inumbrat famampublicamin consuletena-
Confessiones SS. Apostolorum Pelri et Pauli Romre,175. citatis obscuritas,52. Consules esse magnanimosdecet,
Conlessio.T. Baptismus. 96. Novusconsulatusinitur calendis Januariis, 274. Pro
Confessorum diversorumconversalio,210.De laicosim- consulibusdecemviricreati, 382.Tribnnimilitumpro COD-
pliciconfessorevirumdialeiticumsupe.rante,225. sulibuscreati, 382. ConsulesRomani,581et seqq.Quinam
Consanguinei in admiuisiraiionenonsucceduntsibi invi- priinumralendisJanuar. magistratuminierint, 584.
cem, 79. Consulariiatisofficium,48. Consularitatisformula,107.
Conscientia.Negligaturaurum,ubielectumestconscien- Contractuslevilatis errore factus firmusnon est, 27.
tiaeprsemium,95. Totumviiiosumgeritur ubi conscien- Conlraclustiberi minoribusnon permitluntur, 121.Con-
tiae puritas non habetur, 119. Couscientialaeta est, quae traclusdici non potest,nisi qui de legibus venit, 142.
miritis, 153. Bonaconscientiaeterminum non conversatione Conversatio.Nemo ampliusacquiritquamqui se bona
Erovehilur
abent, l: 5. Bonaconscienfiatunc vere imperat, cumge- tractaverit, 190. Dignusest iuler alios se-
neraliter praestarefestinat,161).Facileabsolutorest alieni, quenda decernere, qui sibimodunivisusest legitiintecon.
consciussui, 170.Conscieutiarecta vias publicas tenet, versationisimponere,68.
obviorumcollocutionegratulatur : amicumest autem cri- Convicianec gaudiumpariunt, nec de laetilia procrean
mini velle nesciri, et qui vias suasocculit conscientiam tur, 16.
prodit, 196. Quid acquiri putatur, ubi bona conscienlia Copresmiraculaoperatur, 523.
perdilur, 177. Corallicipelagi laudatasemper opinio,144.
Considerare.In alto pectoreprotendilur, quodconside- CorillusGothorumrex, 403.
ratum semperaugetur, 170. CoroeliumRomanumepiscopuminter et Novatumschi
Consillnmquaeritomnisprudehs, 106. sma pro recipiendiserrantibus,327.
Consistoriaantiqua,93. Corniculariusquis, 182.
Consobrinarumnuptiae.T. Malrimonium. Corona.SHdoresbellicoscivicacoronatestatur, 33.
Constansimperatorcreatur,242. Occiditura Magnentio, Correctio.Hoc est propria debcta corrigere, quod el
237. T. Athanasius. non facere, 146. Maluincnm perseverataugetur, et re i>e.
CoustaDtia fil uxor Juliani,285. diumin peccatnmacccleratacorrectio,45. In partempie-
Conslanli.iurbs unde dicta, et quomodoGazaeiterum a taiis reoidittnoderatadistrictio, 54. Pudorisstislinereja-
Julian"subjecia,284. cturamnesciuntqui se priusjudice corriguntur, 79. Sub
Coastantinopolis prius Byzantiumdicta, mutatonomine vitiovideturaccusari
146.
qui spontaneavoluntatenoluil cor-
dedicatur,392.Nomen,constructioet ornamentaConstan- rigi,
linopoleos,232.LausConstantinopolitanorum a religione, Cras Latinequidsignificet,269.
252. AnlhemiusmuroConslantinopobm circumdedit,366. CrispusConstantiniflliusoccisus,208.
MortuoValenteConslantinopolim barbari devastanl,531. Crudelilassublevat liumiles,72.
Coustantiiiopolilanus pontilex post Romanum primus. CrucisDominiet clavoruminventio,232. Partem crncis
535.PraeterConstanlinopolitaDum episcopumordinatiofieri in statua sua reposuit Constantious, 232. Partem aliaiit
non debel, 574. Constantinop.concilii epistola ad Geor- episcopoHierosolymorum dedit, ibid.De siguo crucisquod
gium Alexaudrinum,condemnantisAetium cum scriplis in cceloapparuit,'260. Notaecrucis in veslibus,280.Cha-
ejus, 277. Constantinopolilana synodus,333.lllius epistola racteres sub crucis figurain temploSerapidisinvenli,5i2.
ail Damasumpapam,ibid. Y. Concilium. Miraculacrucis, 208. Miraculumde daemonibusob crucu
1307 INDEX ANALYTICUSIN PRIMUMCOSSIODORITOMUM. 1503
signationemfngientihus,283. Prodigiumcoronataecrneis Demophjlusab ArianisconstituiturepiscopusCoostanti-
Inviscribus pecndis,284. Suoplicitimcrucis sublatum, nopoliiauus,314.
210.Cruce-iar^euteae.T.Chrysoslomus,Constanlinus, Ue- Denaninumeriexcelleotia,8.
tena, Julianus. Deposiiumsubchirographo, 69.
CubilusNili,209,232. Derogaliomultumpraevalet,quandoderogatorcreditur
Culparumamicaconfusio,118. Silet sequilas,si cnlpa fide dignus,241.
non vocifereliiradmissa,151. Indiscrelihomiuummores Desidenum.Nonest abjectnmquodpotestexplere desi-
vagareMur,siaut eulpaformidinem,aut virtusprwmianon deritim, etquare, 67. 22. In qualitatedesideiii potest mens
iia:>eret,152.Prlmariorum plectibilisculpaomniumdebet honpsta cognosci,
esse viodica, 3). Dianatril'ormis,94.Cnpido ferreusin Dianaetemplosico
Cupiditas.Non est cupiditaseripere quaenollusse Do- aliqua alligationependeus, 21. DiaaaeEphesinajtempluiu
roimn infremisrilamisisse,70. Placidummaredamnatqui a Gothiscrematur, 408.
nndas cupiditalisexaggerat, 114. llla soladoleretlebeat Dicalioiiislu-edicecesis,177.
dispendiaqu:e studiovidenturcupiJitatisimposita,182. DiceneusBnroistaGothosphilosophiam docuit,402.
Cupido.v. Diana. Dictioagrestisiiua?,1.Tria dicendigeneia, 2. Dicendi
Curia diSciplinisveterum patet, 50. Quidquidhumani peritusdebet esse puritateconspicuus,44.
gflnerisflorisest, haberecuriamdecet, 9. Curiaade albo Didymusinaximiisconteniplationuiu doctor,522.
abradi, 113. a
Didyrid puero caeei quanlaeruditio, 527.
Ciirialesa cura dictl, 142.Curialesminorsenalus,nervi Die doniinicovacandnmoralioui,2li).
ac visceracivitatumvocabantur,142.Curialium praedianon DienivenerisConstantinusvenerabatur,210.
distrahenda,123,141. Diflicullas.Soleifacilelabl, quodsiue difficultalepotuit
Cursualeininisterium,80. Ctirsualesequi publicisusi- inveniri, 24.
bus, non privatis, inserviredebent, 74. Cursnscuslodia, Digitilinguosi,76.
13. Cursor.V. Pulladius. Digniiasdumad incognilumvenit, donumest; cnmad
Curulesinfulae,25. expertum,compensalioineiilorum,9.Talisestunaquieque
Cuslodia.Licels;t semperadhibenda,ma^imetamenin dignitas,qtialisadiuinistranlimn volunlas,104.Dignitales
necessilateuliliscustodia,66 Laudabiieest in illa parte sunt e l
annuae, cur, 111.Solent venientesad anlicasdigni-
(jeminarecustodiam,quaniconstatreipub. necessitatibus tates diuiiria cxploratione trutinari, el cur, 132.Nulla
exquisitam,80. diguilasmiiiorest,cuni bene gerilur, quandorevereutiam
Cyclopcsprimtimfabricascndidere, 112. plerumqueaclio videtur acciperede claritate persoiue,
Cyclusdecemnovennalis quomodoccgnoscipossit,596. 162.
CvpriatmsCirlliaginensisepiscopusmartyriocoronaiur, essi; IVgnoqtiidquidcreditur, hocmultissinedubiocollaliim
392. I.ncaniaeconventusad nSlalesanrti Cypriani,139. seiitilur, 174.
Cyrillidiaconicrudelemartyriuni,288. Diligcrequiddebeamus,53. Qnae studiosiusdiligimus
Cyrilli Alexandrini episcopiordinatio,36S. Illius cum majorig alia cuslodimus,20.Sicutingratavidentur onscu-
Horesie inimicitia 3, 569. ra, sicdilecta praeclarasunt, 42.
Cyrilli HierosolymitanieausadiscutiturSeleuciaa,274. 207. Diocleti.tnus el Maximianusprivatamelegerunt vilam,
CriuiAcaciocont.enditdejn.remetrupoliue,275. Vasasacra Diocletianusse utDeum adorarijubet, 391.
et ve>lemerclesiastieamdona'am a Constantinovendidit JJ.odorivirtutes,523.Leontiumredarguit, 271.
temporefamis,215.Curslt depositus,ibid. Primusappel- Diodorus.T. Chrysoslomus.
lationensusinler ecclesiasicos,274. Diodortis Tarsi episcopusa Melctioordinatus,532.
Cyrinusmnriturcx pedecalcatoa Mafulha,358, DionysiusItalusiu exsdium miliitur,261.
Cyziceni.V. Eunomius,Julianus. Dioscori soldcitudo, ut sui ad sacramysteriaaccede-
rent, 325.
D DioscorusLongusHermopoleosepiscnpus,invitusordi-
natur, 556.
Daciaeantiquaedescriptio,403. Diospolisolimf.yddavocabalur,220.
Daedalusvolabat,21. Dipljcha.dY. Chrysoslomus.
Da>mon quaeriltir se a sanrlisviris expelli, 317. Disciplina ici noiipotest, qnandoipsa fuerit corrijen-
Dalmatiarumprincipisformula,118. da, 179. Redeat amor omnibusdisciplinae,per quamel
Damasuscnm UrsinoRomaeepiscopuscdinatur, 327. pana calescunl, etpoliora servantur, 151.
Ejustides,33t. Mirabilispoutitex, 250. Ejusepistolade Discipulalusellicacissimum genusest, agendopotiusin-
damnaiiouoApollinarisad Timolheutn,3">7. slruciumesse qttamloquendo,93.
Damnapluscobibentscelera, 65. Idoneidsmnavix sen- Discriminadum'feliciter cedunt, suavissimac memoriaj
tiunt; teiiuesautem levi dispendio vulnerantur, 1 16. Me- senstim relinquunt,129.
lius est praespotiadamiia contemnerequara exiguoquae- Dissimililudinis lides, 311. V. Acaciani.
6tu perpeluacommodanonbabere, 71. Dividium«anctionumconstitula,53. Divaliumsanclio-
Danttbiidescriptio,403. numslaiuta, 65»Divaliumsancliouumforma,69.
Daplines festa septem diebus celebrabanlur, 2 74. Divinitasan definiridebeat,289.Monachi^Egyptiisedi-
Dalio Mediolaneisiepiscoporaitlil Senator ingentem tionemexcitantcontra Tbeophilum,qui Deum incoipo-
panlcispeciernpopuloesurienlidislribuendani,200. reum dicebat,356.Sediiioiut<r moriachos ob quastionem
Davidicae lyraemiracula,38. de natura Dei incorporea,556.TautoDiviniiaii| lurima
Debilor, Debiium. Nemo alterius debitnm exsolvere debemus,quautoa caeterismortalibusmajorasuscepimus,
63.
cogendus, Magnipeccatigenus fit est alienisdeliilisal- 136.Mihilsiue causagerilur, necmttnduslortuiis casibus
teium pra-gravarc,64. Jusle debiior alieni arbitrii, qui implicatur; sed qnidquid venire viilemusad terminum,
a plnnbus meretur aud.ri, 127. Ille praebetviam exce- diviiiumconstatessejudicium,199.Providenliadivinausi-
dendi,qui non paliturjustapersolvi,128. bus uostris aliqua subducit, et quare, 200.Juvatdivina
Decepiio.Majusreatoi ponilosestinoi-iiiatadeceptio,G8. muneradiligenlibusconfiteri,157 Gravioresdiaboliinsi-
1 ec<s«oret iraedecessoi- dilTpriint,132. dias tunc subimus,quaiidoDeidonasnscipimus,174. Gra-
Deciorumfamiliae lans, 42,153. tia Deo redditur, dnm in servientibushoiuratur, 156.
Uecretaveteinm servanda,268. Locussnbreptionibus Qnanlacaeeitatedamiiatur, qtiise .xstimatpeipeuarequod
nonrplHmuiturquoties ralionabililercoostituta non
servantur, Divinitas possitadvertere, 194.Inlolerabilisexcessus
23.Nonest nlicDUSa culpaqui poluitagnoscereconsti- supernaeMajeslalisallectatinjuriam,66. Licelubiipie
tua, 148. T. Concitia. 3ili
eceal justiliaracuslodiri,inillisrebusmaviioenecess:ina
Deciiriariimrcctufaqnsedtgtiitassit, 66. est quaeDeoofferuntur,ne ptttemusign rare Deumuude
Dtsfeetusrerumaut cousiliumtitubare, aut vires arguit accipiat,sifraudalisoblationibusacquiescat,43.
detuisse,69. Divitiae.Pleruniqtieresparvaeplnspraevaleiitpraest.ne,
Ddensioniscnjnslibetclvitatis formnla, 115.Fida reipu- quaminainaepossuntobtineredivilioe,21.
bli<* salus esl oYfensnTarmatus, 19. Invalidusjejnous Doctrinaex obscuronobilemfacit,li4. Ad omniarcd-
(telensor,52. Nemolabor.itdelendere, nisi qui timelur ditur liuiiiilis,quemimbuitdnclrinacaiestis, 156.
d fendi, 121.Utedefcnsorproj.riedicendusqui toetur iu- Documealorumtinea e3t oblalioraaligua redimenlis,
noxle, 1">5. 197.
DefensoressacrosanctaeRom.Ecclesiae,53. Defensores Dolosusanimusnon sequilur arbitriuroimperanlis,10.
EcclesiaeMedioianensis, ibid. Dolosprodolores,57.
Delegaioriicoucede.idi,181. Dominus.MiilauirIbrtunacumdominis,24.De claritate
Delegaloria, 184. servientiumcres.it fainadqminorum,60.
Delicta.Benigniprincipisesl non tam delictavellepn- DomitiicauxorValentisimperatoris,531.
nire quamtollere, et quare,13. Faciliusininiicorumaties Domiuicus.7. Dies.
cadunt,si noslrosevodelictasubducimus,150. DomitianusDeumse appellarijubet, 387.
 1309 INDEX ANALYTICUSIN PRIMUMCASSIODORITOMUM. 1510
Donasoa lucranturprincipes,135.Donaregia, qnamvis ream relegati, 519. Episcopiorlhodoxi in exsilium acli,
pa va, subliaiaul, et quare, 147. Doua regalia milili- 311. Episcopiexsulcs rsiiluunlur, et tem|-Iapaganorum
bus, 8%. aperiuaiur, 283. Lilterae cpiseo|>alesproperegrinis, 292.
Donativaprincipumquandosolitadari, 293. Doaativum, Episcoiiorumappellalio. T. Chrysoslumus,CyrillusHie-
81, 88. Donativicommoda,64. rosol.
Donatiepiscopiin Bercea sepullura insignis et mira- Epistda canonica,182.
cula, 551. Equomnioptimorumdescnplio; 59. Equi publicivere-
JJunaiusgrammaticusinsignisbabetur, 592. dariorum,34. Equi iiesultatorii,56.
Doroltieilaboreset stupeudaevigiltae,555. Equitibuset senaloribus judiciaoommunicata, 384
DorotheiArianorumepiscopimors, 567. Eremitaein exsiliumaLuciodeslinaliquaemiracula,317.
Dro i.ones,id est navesin ilalia aedilicantur,84 el seqq. V. Monachi.
Dromonariorumeleclio, 65. Errores noxiosvincereest vitiamaculosasuperare, 107.
DucatusRlueliaruuiformula,111. Cautumdcbpl reddere, IIOD sequccem,error alienus,111.
Duellomdissuadelur,48. Esurientes. Qui poiest esurieiuibus subveuire, si non
Dux. iNonest in duce perfecla laus asserere semper pascit, eKstinguil,194.Niniisimpiumest, plenissimiscel-
anxiosiabores,128. lis, vacuosesurire cultores, 167.
Evagriusqimslii.rosediderit,321.QuidEvagriusinlibro
E suo de Monachisscripserii, 322. Qtiaetiampraeclara i'a-
trum teslinioiiiaex libro Evagriide Conleuiplatione,322.
Ecebolussophista Christianus, 282. A fide Christiana Evagrius ab orlhodoxisconstiluiturepiscopusConstanti-
delicit, 296. nop., 314.
Eeclisiarum possessiones, 194.Ediclumcontra eosqui Evagrius eloquenlissimusdiscipulus et archidiaronus
munera regis collataecctesiissubripueranl,194.Ecclesiae sancti GregoriiNaziaiiz.,324. Evagrius ordinaturepisco-
Cous-aitii episcnpijugnm unum a | rincipibusconcessum, pus Antioclienus,341.Conlraregulas ordinalus,350.
66. Ecclesiaedefensoies. Y. Defensor.BonaEcclesiaefa- Kvan/elium legere cujus sit, 548. Evangelicorumet
cullales pauperumvocantur,147.De ecclesiasticomunere aposiolicorumlibrorumauctoritas,226.
panperibusest polittsconsulendum, 148.XenodochiaEc- Eubolus.Y. 1'cebotus.
clesiarnm,544. MinisierEcclesiajcandelaspraeparans,525. Eucharisliaoliiudabatur laicis in manibus,343.Error
Y. Lumvtarin. Vasa Eeelesiaein quibus Chrisloministra- Euchetarumde Eucliaristia,507. T. Mucedonius.
tur, 294.De piiblicationevasorum ecclesiasticorum,296. I udo.xiaArcadiiimper. uxor moritur, 361.
T. Conslantinus,CyriUus,Episcopus, Jovianu-. Ecclesiae EudoxiaBTheodosiiuxoris erudilio, 371. QuomodoHie-
asylus, 27, 31. lloiiiicidaein ecelesiam fugientis mulatur rosolymamsi! profecla, 579.
paenacapitis in exsilium,54. EudoxialiliaTheodosiiValentniano nupta, 379.
Eciosiastici a nullodebent opprimi,34.Justitia ab om- Eudoxius,Martyrius,MacedouiusnuuliiOrientaliumepi-
nibus, sed maxime ab ecclesiasticiscolenda,43. Manns scoporum,219.
ecdesiasticorumad sanctifi'andum vacare debent, 265. EudoxiusAntiochenumepiscopatumusurpat, 266-Niti
Suffragiapro beneficiisecclesiaslicisnullomodoambien- lur Aetium restiluere, ibid. Acettsaturapud Constantium
da, 148. Atig., 271. Post AnliocheoumCoustantinopoleosinvasit
Echeneis naves alligat, sicut et conchaemaris In- episcopalum,276.ConsulitEunomio,ut dogmasuum pre-
dici, 17. niat ad tempus, 278.Gratiosusfuit in aula Valentis,508.
Edicta generalia quare promnlgentur, 150. Edictum Moritur,314.
suumin seualu recilari jubet Alhalaricus,151.Illud per Eogenius grammalicusimperiuminvadil, 550. Occidi-
triginia dies incooventibuspublicismore solemni recilari lur, 351.
prsecipit,151. EulogiicumModestoprsefectocolloquium,315.
Edictaleprogramma,122. Lulogitiset Prologenes pro conversione paganorumla-
Egenii similisest qui redlere nequit alienum, 123. borant, 315.Redeunlde exsilio, 315. T. Protogenes.Eu»
Kgesippussapienlissimus historiamscripsit, 266. logius aliorumcogilalionescogusscebat,323.
Elatio.ie(de) odimnconcitauir,162. EtHiomiusepiscopuscivilatemsuam a Persarumobsi-
Electos. DotniaoruinI.iuilibusajplicatur, cumse proba- dione liberavii.,563.
biliter tractai elcclus, 145. Eiitioiuiusnotaii is Aetii, 231. Auget Arii blasphemias,
Elemeutis(de) quid st-uliantpbilosophi,57. 278.Accusaiurapud imp., 278. Fugit,itiJ.Eius temeraria
Elepliants gratitudo, 169.Memorest injuriae,ibid. Ele- subtilitas, 5IO.Sei.ti:n omosiu Epist>lam Patiliad Rona-
phannjmin h>llis,IISIIS,169.Elephaulis ruina. 169. nos scripsit. 510. Cyziceniejiciunl Eunnmiuni,ibiil.Cur
professorumemo'umenla, 152. Pc.neferiata Euiioniiusab I.udo '.n -.fi^regalussit, 515. Dc illiuscalli-
Eli>qitciiti33
est d^tric io, ubi praevab'teloqnenliaelortitudo, 09. diiaie el scieiitia, 554. In exsilium mittitur, 346. V. Eu-
ElusiusCyziciordinaiurepiscopus,270.Elusii pceuiten- doxius.
tia p"Stluun in Arianumdoguiaconsensil,510. Eunomianorumschismata,319. Y. Aetiani.
Eiicraustarutii,id esi Abslinentiuinlt;eresis,287. EuphrouiusAnliochiaelit episoopus,235.
EphremSvrusvir mirabilis, 27i).Totiusbaerelicaepra- Eupsvchiusiiiariyriunicur passussil, 287.
viUtis inlirmilalemnudavjt,526. Euricus Gallias invadit, 417.Brittones profligat,ibid.
£piph;:iiiussophislautriusqueApollinarisamicus,278. Eossubigit, 418.ArvernamGalliaecivitatemoccupat,417.
EpipbaDius episcopus iuter eremitas maximus, 3 25. Ejus Arelatnmet Massiliamsubigil, 418. Moritur,ibid.
eleemosy.iae,352. Meudi.us inortesimulataeum deludere Eusebia uxor Coustantii suppbcatpro Juliauo imper.,
volens, vere morilur, 352. Fit Theophili amicusei Chry- 283.
sostomiiuiniicus,557. Libros Origenis dauinal, ibid. T. EusebiusGazasmartyriocoronalur,286.
Chryaostomus. Eusebii Samosatenieonstantia propter Melptium,279,
ad
Episcopusqualisesse debeat, 305. Quae ordinemepi- 280. Illiusin exsiliosulieundbmagnanimilas,3; 9. ln aliis
scopirequirantur, 518. Quabdebeat esse episcoporumiu- provinciismiiltossacris ordinibusinitiat, illid. De exsilio
tegritas,26. EpiscopisadministralioinnocPDti*datur, 175. reversus plures episcopnsinsiitait, 352. A niuliere Ariaua
Nihilin episcopalibonore temeraria cogitatio e prssn- jactu tegitlaeoccidilur,552 Marlyriocoronaiusest, 509.
mendum esl, ubi si proposilocredltur, eliamlacitusab Eusebius Verccllensisinittiiur in exsilium, 261. De
excessibusexcusatur,7. Totum episcopisdgnum esi, ubi exsilio revocaitir,288.Alexandriaecum Alhatiasioconci-
pietas invenitur,200. Episcoporumprecibus se commen- lium celebral, ibid. Quid Anliochiae: egerit, 29(f.
dat Senator, 175.EpiscopiapostolicarumEccl siarumino- iiusebius.Y. Basilius, MarceLus.
riente Theodosio,353. Episcoporuinelectio, 230. Episcopi Eusebius Pamphili oraiionem habet ad Coiisfantinum
ex aliisad alias Ecclesiasmutali,577. Episcopireruiii pre- imp. in conc.Nicaeno,226. Onouulou vocabulumsubii!iieru)r
tia deliniunt,180. Episcopo iiiille qningenlisolidi a rege terpretatur, 228. EpiscoputumAiilioelieiiunrfcusat, 2T5"^
mitluDtur, proviiicialibiisdistribuendi,26. Decetab epi- Eusebius Parnphili lnutlalur ab imperatOre,25.1 Vuam>
scopocorrigi qtiod ab ejus familiaribus on debuissetad- Consianliiiiscripsit, 221. Morilur, et AgapiUseisuccedil,,
milii, 74. EpiscopoAurigetii jubel Theodoricusut sibi 245. Y. Comtuitliuus,C nc. Niccennm.
subiliuimaliquemplectat, qui res et uxorem Juliairisub- Eusebii Nicomedieirsisepistolaad Paulinumppiscopum
traxerat, 45. Ad episcopicuriamcausaintcr Sarsenales Tyri, 220. Potentiailliusapudimperalorem,221.In ron>i-
municipeset Ecdesiam remittitur, et quomodn,50.Ad lio Nicapnosc iptum propisuit plemimblasphuniiis,227.
episco,>os provocarepermisit Constanlinus,210. Episcopi Daiopnnniipntiselibello liieiconsubstautialitalisconsenlit,
Polensis causaa Tlieorioricoevocata, 74. V. Allianasius, 228, 231. Constaiitinopolilanuiri e; iscopaliimintadit, 233,
Clerici, Sr.cerdoles.Episcopi ab icali injuriaque alfecti .234, 2.6. ApudCoii.staiitiiiuni pro Arianisagit, 234. Quid
Roinsmadeunt,247. Episcopidamnali, 274.Diversaeepi- egerit ut Arius in E<clesiascotnmuuiouemreciperetur,
seoporunpoenre,275. Episcopiabdieali,275. Episcopiex- 241. Ejuspotentia in aula Corisiantii,iu qilaAiianumdog
comrjiutiicJli, 274. lindecim episcopilEgyptiiin Diocaesa- ma iirmare conabatur, 244.Jtriio Rom. pontif.scribit c&-
 131! INDEX ANALYTICUS1N PRIMUMfiASSIODORITQMUM. 1312
Inmniasin Athsnasium,245. Legationem ad eum mittit 29. Non est credendumcontra ftdempublicamfabaciter
eamdem ob causam, 247. Morilur, ibid.X. Athanasius, supplicanti,54.
Constantinus. Fiducia.Audentesfacitbominesflduciasui, 24.
EusebiusEmisenusAiexandrinusepiscopusconstitui- Figulinaea rege concedontur,31.
tur, 246. FiliusDei quomodoPatri cousubstaotialis,306.Ex quo
Eusebiuseunucbuspraepositus cubiculirespondetLibe- sit, 149. Quomodoet Uoigeoituset Primogenitus,252.
ri» summoponlifici,265. Morte damaalur, 285. CurPater Filio majoraliquandodicatur, ibid.
EusfalhianosAlexanderAntiochenusorthodoxisunit, Filius obligalionibuspaternis, si non est haeres, e.xui-
362. tur, 63. Simitesfiliipatrumpraeconiamox sequuntur, 71.
EustathiusBerceae episcopusAnliochenusordinatura In lotumnonvidelar ereptus, qui consnrgitio successione
PatribusNicaeniconc, 207.Orationemhabetad CoDstan- reparalas, 127. Educantiumfeliciorlaus est de filiorum
tinuinin conc.Nicieno,226. Qua fraudeab Arianissit epi- probitatelaudari, 155. inobedieutemfiliumdeclinare.pa-
scopatudeposituset in exsiliumdeportatus,234.Quomodo nas non permittil humanitas,28. V. Adoplio.
Eustalhiusnequitiam patefecerit Eudoxii,277. V. Conc. Fisci excludendaest dispendiosasempereoormitas,et
Nicosnum. quare, 71. Laudabiliusa parte fisciperdittir, cumjustilia
EutharicusAmatasuenlbam uxoremduxit,395,423.Quae non habetur, 15.
sub ejus consulalugesta sint, 395. Fiscumcespitispossesstimbarbari persolvereJubenlur,
Eulropiuspraepositusimperatorisocciditur,354.Eutro- 83.Caducabonalisco regis competunt,87. Proscriptorutn
pius. T. Chrysoslomus. bona flscoapplicantur,69.
Eutropius lector propter Joan. Chrysost.in carcerem FlacillusAntiochenusepiscopus successor Euphronii,
coniicitur,361. 246.
Eutychiaiiusmonachusmiraculisinsignis, 115. Flaminiuscircuset via Fiaminiaquandofacta sint, 383.
Eulychiihaeresis,349. Flaviaoivirtutes, 325. Adelphiumredarguit, 307.Schi-
EuzoiusArianusexpulsoMeletioAntiochiaeest ordina- sma ioter Orienlaleset jEgyptiospropter Flavianum,539.
tus episcopus, 280. Redeunte MeletioAriaois Ecclesiis Damasoreconciliatur, 541. Egrcgia Flaviani ad Theodo-
|>raeerat,290. sium oratio, 350.Fl2vianusAnliochenumsolusaccipitepi-
Evectuset evectiones,80, 97. scopalum,550.Leoiiliumfortiter redaiguit, 271. Y. Por-
Evocatoriaformula,120. phyrius.
Evolciusin exsiliuiumittitur, 309. Flumioumalvei liberi esse debent, 85.
Exameo. Diu trutinaudusest, cui traduntur examina, FoosClaudiacum Nilocomparalur,113. Foatis Marci
93. Adexamenveuiuntquaeputanturincerta, 153. lianivirtutes et miracula,140.Fons apud Nicopolimmor
.Exceptio. Nonpraejudicatjuri publicopersonalis exce- borumdepulsor,297.
ptio, 34. Formulaedignitatumapud Gotbos,96et seqq.
ExcessuSftincsunt in formidine,cumcredunturjudici- Forles viri semper in pace modesli sunl, 190.Manus
bus displicere,5. In auctoribusperfidiaeresecabilissemper forliumpatrona, 89.1.atet sub otio laudabilisfortitudo,et
videtur excessus,39. In ipsis initiis excessusest compri- dumse probandinon habel spatium,occulta cst luxtota
mendtis,64. Quipotest in-universitate peccare, gloriosus meritorum, 15.
nimisest, si nescil excedere, 130. Franciprrecipitatisaltibuspraeliasemper genlibusintu-
in
Exempla. Instructasreddituranimus futuris, quando Ierunt, 173.Francorumgeos circa GalliasconstitutaRo-
praeteritorum commonelurexemplis, 95. Non putest ha- manisinfeosa,426. Conslanseos Romanorumsubjecitim-
bere auctorilatemsermoqui non juvatur exemplo,178. perio, 247. Y. Galli.
Exercitia.Assiduasollicitudiaerefoveodaquaecontinuis Fratrum dulcisconcordia,132.Percussorfratrisiu exsi-
exercitiis subjacent,74. linm relegatur, et quare, 11.
Exercilualesimpensae,53. Frausomnisgravisest, 193.Cunctaturbantur, si inte-
Exercilus.Disciplinamnon potestservarejejunus exer- gritas cumfraudibus misceatur, 8.
citus, 64. Commodius s ub expensarumlege tenetur exer- FridigernusGothorumparti praefuit,228.
citus, 83. Prodilionisinstarest exercilui subtrabere, quod Fronlo orator iosigois,588.
eumconstat armare, 117.Discipliaarobustiussemper ar- Frumentorumcopiadebet primumprodesse proviociaB
matur exercitus, 191. V.Mililia. cui nascilur, et quare, 17. Frumentumnon exportandum,
Existentiales.V. Aetiani. nisi cum regionisoecessitasexpleta est, 17.
... Exstaotia.Ex non exstantibus,aut fuit aliquandoquando Furenies justa oon seotiunt, et cur, 63.
non fuit, vocessunt quaenon reperiunturin Scripturisdi- Furor plerumqueinstantiapraecipitat,40.
viuis, 229. Y.Ariam. Fustuariomsupplicium,65,142,180.Fustuariaultio,139.
F
G
Fabricarumseptemmiracula,116.Nemo in fabricisdi-
ligensagnoscitur,nisi qui et in suissensibusoroatissimus Gainae Gainasconatur incendere palalium Conslantinop.,355.
inveoitur, 76. rebellio, 355. Y. Clirysostomus.
Facinusomneauctoressotosinsequitur,27. Gallusfit Caesar,260.Illiusrebellioet inleritus,263.
Fama. Qui booaefamaestudet, suo semper judicioplus GallusCoostaminiMaguiuepos, 282.Ephesidat operam
gravatur, 102.Nullapotestasest, quaequalitatemfamaede Hlteris, et sub quo magistro,ibid. ProdigiumdumJulianus
ore bominumpossitauferre, 111. Prolixior aetasoptalur, et GallustemplumMemmaeerigunt, 284.
in quo famasemper rcbustiorinvenitur, 134. Gallicanaexpedilio,15. GallosadfascesRomaeligit,25.
Famesiu ullionemnecis orthodoxoruin,314.Famistem- Galliarum vicariumpraelectorum Theodoricusinsliluil, 4J.
pore filii venduntur,409.Famis temporefrumeniamode- T. Frunci.
rato pretio vendi jubentur, 143. Fames totumsolet con- Garismatia,198.
lemnere, ut suamnecessitalempossitexplere, 61. Gauditsemperanimosinquietant, modusetiamraro lae-
Fascesnati ex fascibus,9. tis rebus imponitur,qui magis in tristibus ioveoitur, 61.
Felix. Meliusagncsciturelegisse nobilemquamfecisse Piaculumquoddamest inter tristes velle gaudere, 182.
felicem,etquare, 132. Gaza, Y. Ajax, Zeno, Conslantia.
Felix locoLiberiisummuspontifexordinatus,266. GeberichusWandalosbellovincit,407.
Feljx divinituspunitus,296. Gemmarumdivites veoaeauri fulgorepretiantur,93.
Felicislaus, 23. Generosiest animioplarequodsummuuiest, 24. Gene-
Felicis commendatio,172. rososvirosomnia convenilsubmoderationeperagere,72.
ad
Femineussexus mutabilitatisviliapatet, 27. Gensemundus per armafiliusfactus, et ejus integrilas,
Ferri ulilitates,48. Ferrumauro ipsiimperat,et servire 128.
cogit locupletespauperibusconstaoterarmatis,ibid. Gentiliumtemplaeversa, 232.
Ferrariaevenaein Dalmatia,48. Geometriaaliisarlibus praefertur,57. V. Chaldwi.
Fcsli dies Christlanorum,et quid de illis senserit Socra- GeorgiusiusedemAlexatidrinamintrasusprppulsoAtha-
tes, 347. Canticain festis martyrnm, 526.Dies festusan- nasio,269.Quaemalain Alexandriaper eumfactasint, 26.1.
niversariusSS. Juventiiet Maximini,295. V. Christus. Illiuscrudelilas,276. Quomodomortuussit, 286.Cadaver
Fidei oovemexpositiooes,275. Quidamamorepecuoiae ejtts camelo imposilumper totam civitatem traducituret
a fide defecerunt, 296. Y. Hosresis. coacremalur,286. V. Atlianasius.Ariani.
Fidei laus, 93. Tamsuavesfidesaffertfructus, ut tliam Georgius Laodiceaefetoremhasreticaepeslis evomuit,
ipsaconcilietcordaregoaotium, 12.Fidemcoostaotiapro- 279.
bat, 48. Nemocogiturut credat invitus,53. Fides reruma Gerax Cyrilli auditor in theatro verberibus caedilur,
rationecolligitur,7. Fideshominisnescitcummorte deli- 369.
cere, 79.Bonacerta sunt quae fidemab exordiotradunt, Germaecivitatispartes lerraemotusubvcrtuntur,272.
1313 INDEXANALYTICUS1N PRIMUMCASSIODORITOMUM. m&
GizericusVesegotharumrex Italiam uavaditet Romam Haeres.Suaviusdiligithaeredemquibeneficiorumrecor-
vastat, 417. datur auctorem,126.Coudijmumeslab haeredesolvi,quod
Gladiatorum ludi. V. Honorius. collatum constalauctori, 132. Haeres bonorum majorum
Gladius.Y. Belus. virtutibussine cessationecompellilur,153.
Gloria.Laboremnon refugit qui virtutis gloriamconcu- Hermanaricusrex GolhorumAlexandroM. comparatus,
piscit, 13. Qtiodgloriosegeritur, fine lemporisnon lene- 407. Herulos,Venetos,Eslrogothas,vincit,suam ibid.
lur, 24.Aflectatunusquisquegloriamsuam, 133. Maecest HerminafridoThuringorumregi nepleni in matri-
certa gloriafreqnenterpotuissemereri, per quodhomiaes moniumdat Theodoricus,59.
conslatornari, 135. HermogenesmagistermilitumvolensPaulurnab Eccle-
Cororanesrex Persarumdivinitusinbellorepulsus,363. sia pellere, a populoperemplusest, 247.
Gothiundeprimumegressi, 399. Quopaclo sedessuas HerodesIdumaeus,206.
promoverintin Scyttiiam, 399. Armis sunl instructiet Herulorumrex a Theodoricoin filiumadoplaturper ar-
:equitalecompositi,118.Halaricoet Redagaisoregibusin- ma, 59.
grediuoturItaliam,595. Stiliconemfugaut,ibid. Romam Hieronvmuspresbyter in Bethleempositusloto mundo
capiunt,ibid. Galbas iotrant, ibid. CoustaatioPlacidiam mirabilishabetur, 595.
redduDt,ibid.Vesosim/Egyptiorum regemprofligaot,400. llierosolymitanaEcclesia mater omniumEcclesiarum,
Asiamsubjngant,ibid. Eorumadversusreges Persarumet 536.Quipost CyrillumHierosolymorumlenuerint episco-
Macedonumbellaetvictorise,402,403.MoesiamThraciam- palum, 276. Hierosolymitaniconciliiepistolaad jEgyptia-
que vastaot,405. Sub OslrogolhaGepidasvincunt,405. cos episcopos,257.Y.Arius.Hierosolymilanilemplirepa-
Sub Cnivarege Romanosiofestant,406. ltegnaote Gallie- ratio diviintusimpeditur, 297.
no. Asiam,Cbalcedoniam,Trojam, Thraciam, infestaut, Hilariouismiracula,286.
406.GothiminoresMoesiam incoluut,420. Quemadmodum HilarionmonachusOrieotaliumapostolus,292.
se Golhicontuleriotad Valentem,328.CumGalloet Vo- Hilariusde exsilioreversusscripsit librosde Tnnitate
lusianofcedusineunl, 406.Eorum cum Gepidiscognatio, 291.
405. Eorum justitia,47. Privilegia, 89. Annuamuneraa Hildericus.V. Amalafrida.
Romaniscoaseculi suat, 405. Sapienlioressunt barbaris, Hispaniaevecfigat,90.
400.Eorumin eligendisregibus mos, 169.Gothorumrex Histria provinciadescribitur,198.
Romanorum sacramenlasuscipiebat,126, 127.Quomodoad Histrionumrara constaotiahoneslumquevotum,56.
GothospestisAriauapervenerit,328. Golhisaetatemlegi- Homicidiifacinusprimus delestatur auditus,18.Homi-
timamvirlusfacit, 18. Cidiicrimen esl in hominissalute peccare, 106.
Grammalicae laudes, 152. Humanitatisrefugitaffeclum,qui dolorem non sequitur
Grando saxorumgerens similitudinemConslantinopoli alienum,182.Servarelerminosignorathumanitas,68. Pa-
cecidii,311.Grandovehemeasibidemiterumcecidit,361. lituromois homopericulososnexus, 188.
Gratia. Dulciorsolet esse gratia post amariuidiuesex- Homousiani.Y. Ariani.
piatas,169.Gratianondebet occumbereeumdilectis, 124. Honestassolamerito capit lucrumde legibus, 150.
Gralianusfit imperator,311. Illius beoignitas et lidei Honor.Perpetua fruitur laude,cuiest honorin nomine,
rectitudo,331. Episcoposortbodoxosde exsilio revocat, 160.
331. r. Andragaiius. Honorsecuudiordinis, 118.
GregoriiPouticiquanta famaet miracula,327. Honoratuspraefectusurbis Constantinop.judex in causa
GregoriusCappadoxvir eloquens,296. Aelii, 274.
GregoriusNazianzenus Julianumdepingit,301.Constan- HonorinsTheodosiifiliusnascitur, 340. Designaturim-
tioopolimtranslatusesl, 334. Constantinopolimrelioquil, perator, 330.SucceditTheodosio, 333. Ludum gladialo-
535. ruai removet,353. Duas;sorores illicile et infeliciexitu
GregoriusAlexandrinnsepiscopus iotruditur,245,246. uxores ducit, 410. Moritur,372.
Syrianuscummililaripraesidio enm Alexandnamperducit, Horcislarumloquacissimae manus, 76.
246. Alexandriaremovetur, et Georgius Ariaausin ejus Horestes. Y. Cyriltus.
lociunsullicilar,247. Hormisdasapud Persasnobilissimusconiessor,564.
GregoriusLaodiceausquidde FilioDei dixerit, 276. Horologiumaquatile,21. Hoiologiumsolare, ibid. Ho-
GregoriusBeryliArianus,220. rologiaaquatileet solare a Boeliofabricata,22.
Gruumioduslriacumpelagustranseunt,75. Gruumcoa- Horrea.Citoexpendunturhorrea, quaeassiduanon fue-
cordia,142. rint adjectionefulcita,172.
Gryphesaorumjugiter effodereleguntur, 143. Humilitastam clara quam rara est, 60. Huuiilitasin
principibusgloriosa, 95.
H Huiiimunduset AlaricusSuevorumreges maximaclada
Babacucet Michaeae afticiuntur,421.
prephetarumcorporainventa, 352. Hunoorumexsecrandaorigo,407. Eorumfaciesterribi-
Habilaculum.PrimafronletalisDominusesse creditur, lis, 408.GstrogothasScyticossuperaot,ibid. CoutraGothos
qnale ejus babitaculum comprobatur, 1 12. 328.Thraciamdevastant, 562. Ab llalia pellun-
Hadrianusimp. a Christianorumpersecutionecessat, raovent, tur,593.
588.Bibliothecam mirioperisexslruit,ibid.Amastumsuum Hypatiaphilosopha Alexandriaeocciditur,369.
deilicavit, 3 02.V. Aiexandria,Leges, Mlia.
Haereticitanqham cbameleontesmutantur, 215. Lex I
Coiislantini quajussit haireticorumoraloriaecclesiisappli-
cari, 242.Jovianuseos repellit, 303. Samosatenibalneum Iberorumad Christumconversio,236.
Euaomiibaereticipollutumarbitrabautur,509. Amphilo- Idolorumcultum quinam imperatoresprohibuerintvet
chius Theodosiopersuadet ut baerelicorumconciliabula permiserint, 345. Quomodofiereot voeesidolorum,542.
prohibeat, 341. Divisiohaereticoruminter semelipsos, De simulacroAndrogyooa pagauisin ecclesiacouslituto,
346. Diversarumexpositionumhaerelicarumenumeratio 288. Y. Alexandria.
postexplauationem tideiNicaenae,275. Ignoscere. Qui periculosejusti sumus subsecuritate
Halaricus.V. Golhi. semperignoscimus,186.
HamilcarHannibalispater occiditur,383. Illustratusvacantisformula,105.
Hannibalbellummolilur,383. Veneoo periit, 384.Cur Illyricianoruuiepiscoporumad orientalesepiscoposepi-
apudPrusiamBitbyaiaeregemvenenosecumipse pugna- stola, 506.
verit, 55. Imagines.Y. Christus.
HarmoniusBardisanae canticacomposuitimpietateplena, Imbecillltatidum succumbilur,convenienterremedi*.
. tribuuntur, 54.
Hebionishaeresisdamnata,218. Imitari. Semper est diligentiorimitatorprioris,79.Mr-
Helenacirca monumenlumDominiquid'reperit, 232. ribusdebet esse conspicuusqui daiur imitandus,60.
CivilasHelenopolisejus noininedicata,ibid. Clavosgaleae ImmorlalesapudPersasquiaamdiccrentur,371. V. R'
et frenofiliisui iocludit,232.Moritur,ibid. tnani.
Heliaesolitudo,323. Imperatorstipalorescorporishabebat, 404.Decennala
Heliodorivigiliaeatquejejuoia, 325. imperatorum,230. v. Conslantinus M. Dilaiatumest potiits
Heliodorusex Cassiodoritamilia,6. quammulatumimperium,quod trausit ad posteros, 12J.
HeliopolisPuoeniciae, 319. T. Allare.
HelladiusgrammaticuspraeceptorSocratis,342. Imperandidisciplinaest amarequodmultisexpedit,145.
Hellinmiraculaoperatur, 323. Peroiciosa res est in imperanletenuitas, II. Pietas est
HeracleacivitasPonti, 205. verus ornatusimperii, 204.
Heraclides.V. Chrysostomus. Imperari non potest multis quod nequeunt cuslodira
Herculisbasiltcaa Theodoritoconstructa,6. paucissimi.64. Neuio plus praesumeulibus imoerat,quain
isis INDEX ANALYTIGUSIN PRIMUM CASSIODORI TOMUM. 1516
quemsua factacommendaot,65. Udium sibi excilat qui admonilionious,correplionibusadjuvari petit Cassiodo-
jurtis resullal imperhs,178.Iniperiumsi in parvocoiitem- rus, 171.
nilur, in oniiii parl• violalur,27. JoanuesHierosolymilannsepiscopus,vir mirabilis,363.
Impcrilii magisinflat r aura superbise,24. Joannes AiilioclienusCyrillumdamnat, 376.
Jmpreliabilisiei prelia, 59. JoaiiiiesChrysoslomiiset Joauniiae.V. Chrysoslomus.
Improvidusconsiliumniuiaredetrecial, 159. Joaunesnio.iachiisTheodosiivi loriarn praenuulial,537,
Iuipudicis mulieribus luiturum contiuentia proponi- 395. Joannes habet donnm propnetiaeetmiracula facien-
tur, 9:>. di, 323.Joaniiesiiioiiac.usinliiiiioscora1,523.
Impuniius.Impiumestnos illis esse remissos,quoscoe- Ju.iiinestyiauiius. V. Ardubuiiits. Aspir.
lesiis pielas non patitur iiiipuntos, 150. Nec viudiclam .Inseph paTiarcha piiuius praTecluspraeloriocreafus,
siiiamussuperare peccata, uic cul|iaminsiillare paliauiur 97. V Pa~[eetu~.
lejJbus iiuiunilain, 54.Noa paim^r impunituiii,quod uo- Jovi.inusimperatorpligitur, 300. HliusGdeiretfiiudo,
luinus esse permissum,63. 502.Llius voxChtistiauoimperuore diguissima,300 Ab
et
incariialionisligni-se prophplin,205. Athauasiocupil orlh.idotamreligionemedoceri,3u2-Fru-
lnc tameniuui.Magiiumgenus o»l iiicitamenticredere inentorumcopiamrestituit ecclesiis, 303.Etsules episco-
desiderala possecouiplen, 84. pos revocai, 303.JiiliaiiumTarsi sepelil, 504. Cuusulatus
ludictioquomodocoguoscipossit,59'i. et linisil ius, 504. V. Alhanasius.
ludigeutia suadet excessus, 11. Grandecommodumest Jovianusepiscopus.Y. Anliochus.
cuin iinii^eotibuspacisci,ct quare, 61. Ab iudigeuiibus Joviuus lyr innus occiditur,411.
solaslacrymasexig l, qui quod nouiuvetiilurimpouil,200. Jovis lempli destructionemdaemonimpedire conalur,
lndoruuiconversio,236. 545.
Jndulgentia.ludignumeslotqui respuuiifindulgentiam, Judaeaa Tito capta, 387.
deleclis posteasuffrageturhuiiianiias,56. Judaeispermiltitnr svnagogamreficere, etquibtiscon
indusiriasemper est amicasapienliae,106. Vinciturna- diliouibus,33.T. Synagoga.VocanlurSamares supersti
tura, dum eammeliorat induslria, 145.V. Ltbor. tionis populus,53. EoruinGenureconstilutorumprivilegia.
lnfanliaenon subvenire pudoris aestimaturesse jactu- 70.Cur geuliles taciliusquam HebraelfidemsusceperiDt,
ra, 73. 205.Judtei Christianosaccusantapud Persas, 236. Eoruin
Inferior.Vituperabileest inferioremerigere, nisimeri- resullatio, 263.E rum obstinatio,567. Pelluntur Alexan-
lis aliosvideatur excellere, 176. dria, 570. Crudelitatissuae pcenasdant, 370. Judaeusqui-
Iulideles.Pro scrvaudacivilitateillis non sunt neganda damcuiu saepius baptizarelur, aqua fonlisabscessit,370.
beneliciajuslitix, qui adhuc iu lide cognostualur erra- Alius aptid Crelamdicens se esse MoysenJudaeosquam-
ve, 9i. plures decepit, 598. Quid,Judaee,supplicanstemporalem
Ingeniumduabuscuris non debet occupari, 152. quietem quaeris, si seternam requieiu iuvemre nonpos-
Initium. Bonum initiiiinsequeniihus relius potestdare sis? 91.
praeconium,97. Seinelbene iuita uulla debent occasione Judices anntii, 179.JudicesmediissacrosauctisEvange-
coutrana suspendi,166.Solentiniiia protenderemeliora, liisseuteniiamproferuut, 65.
dum a parvisinchoant,quae in sequeulibusmaguase ad- Judex. Facilis recli persuasor est innocens judex, 5
rniiatiniiesublimant,24. Tandiujudex d citur quandiuet justus putatur, 48. Magoae
lnjuria. Gravilerdolet injuria,quaeconligeritiosperata, persuasionis vis ad proposilumrecli venalilalemrevo-
95. Meusuramnon quaeriliujuria, 27. Delestabilisest oin- care judicaotis, est 80. Majoresuostri discursusjudicutnnorj
Disiujuria, 68. sed compendioproviucialibusesse voluerunt, 83
Ionoceoliacunctacommendat,105.Vix audet quisquam. oneri, cuinvenduntaliena ciiuiina, sua faciunlesse pec-
in illos excedere, iu quibus culpas non poleslinveuire, Judices caia, 108.Cuuclaloresse debel, quijudicatde salule,109.
142.
lnnocentiuspont. Bom., vir prudenliaet intelleclude- Nilnlsubitumaut indeliberatumagere debet, 114. Gloria.
regni est reperisse judices exquisilos,152.Nondecet ju-
center ornatus, 350. Novatianospersequilur, 568. diceiumiiiisirumessevoluntalisallerius, 155.Ultra omuei
Inscriptiofutura prsedicensin saxo iiivemliir,511. est necare laesos, qui sanare credi>urvulnera-
Integritas. Magnummuous est ad iulcgritafpmdeligi, iinpietaies 134.Nonpolestfraudari proprio desiderioqui militat
hecmediocriterprobaturcouscienlia,cui est veiuas cotn- los, sub judice gratioso, 13,5. Ipsa est vera securilas, quaedfj
missasaculorum, 87. nulla judicisiuiquifate formidat,145. Vocatiojtidicisspej
Interpreiiuin, 32. debet esse, 11011inulc.ta,147.Tola ad judices laina
Invidia.Quidquidex invidiadicitur,veritasnon piltatur, justilise
contluii,si eos Rirus liligalor ibservet, 147.Judicesafl
7. Meusuramuou quaeritinvidia,27.Iuvidiapremitpotio- jnnocenlium prasidia suut elevali, 149. Judicessi iuvaso-
res, 72. invidiosaes contraeura querela, cui siuilreve- rem stisiiueant, eadem poenapIectuiilur,150.Tiirpisaclus
renLiaejura servanda,74. Majorecum traciandasunt, unde ex lotosita judicibus alieous, 150. Melusctmctacompo-
invidiaplusliine.tiir,108.Provectibusproximaesl indubi- nit, si reus crimeniu judicaute 000 inveuit, lbi.Nou pro-
lauler iuvidia,162.JJeue ageulibus invidia consuetudiua- deiit judiceui aiiis esse perspicuum,si sibi poliusreddatur
lia, 168. 175. Nundinat.ojudicem inaxinie dehonestat,
Ira perire noveritcum proiervis, 124. Erigere oonde- obscurus,
178. luutile bonum esl juuicem non accipers, et multis
bet molusiraruni,quod ad remissinneuiauimiconstatin- accipiendi I centiam praabcre,178.Per imlites suo-.judex
venlum, 16. Iracundtis luminum fervore declaratur, 102.
Graviussemperirasci ur qui conlra proposiluincouimove- Dissimdisinielli^iuir, 188. Nil viie, nil cupidumjudices decet, 189.
ab accusatodebet esse, quijudicat, 18').Erit
ur, 177. Iiiiquiininiuiisest quod delectat iialum, 65. niagnuiuetsingulaie praeconium,sijudicesoon atipant,
Irenaebnsilica,2>6,248. 0I11siint qui mulluiiidare conlendalil,<j8.Omniapcccala
Irensi giaiiiinaticiliber, 289. judicesreddunt, si ducessceleruiuconiprimaat, 191.Ma-
ls iacimouacii.egrenriaet prophelicaverba, 529. gn.s iiijusiitia geuus est aliud sibi judicem veile, quam
lsdgerdes Persarumrcx a C rislianis flexus, 3b8. potesigeiioralitassusliuere,191.Niinisexseirabile nialura
IsiJori erga suosmouafhosctira, 52^. est, si cum aliud novcritconscioulia,aliud lin^ua dccer-
Isis priuia navibusveia suspeodil,85. na', 194.Iua:qualisest arbiler, qui seuteiitiaiu mitlit iil
J casiim,198. DeUberaiiojudicis probatosvirosdebet pu-
bbcis actionibusadhibere,iitd. Propriaevitaeiiopouilmo-
Jacobi patriarchaede Christoprophetia,205. dum, qui sibi se judiceminteiligit coiistitulum,178.Uli-
JacobiAuUochiteMigdouheseu Nisibisepiscopimiracu- lius e^t judicem est
inenle nosse qua>ncorpore, 178.Quam j
Ia, 234. Qunniodo civilateui suam a Persaium otsidione perscuiosum palijudicem raiioiiabilit>riraium, 188. [
liferaverit, 279. Judiciaria virtus csl lioguaebonis abuudare,et meotis
Jucobuspresbyter aptid Persas pro Christotorqueiur, temperanliamcustodire, 161.
238. Judicium, quasi juridicium cognoscitevocitatum,179.
Jaclamiain mediocribusodiosa,93. In comppiidiuniniiltimus mala, si pra>sei>tia facimu-,esse
Jaiiuario cpiscopoSalonitanoul prelium 60 orcarum judicia, 107. Firinuin esi judiciunicujus lenetnr exem-
olei, quoddebebat, persolvaljubel Theodoricus, 43. pluin, 45. Appellabaturabuive jiidiciuui,tibi uon allega-
Jpjuniiquadragoimalisdiversilas, 34s. Jejunaiitiumin banlnra paitibusdicta prudeniium, 101.Non facileerro-
ciboiumabsUncilliail,\ersilas,5;s. Sahbatijejuoium,548. ris judiciosordescil, queui docirina purgavtrit, 133.Non
Jejuiiioruiiitirlus, 174. Jejuumnipro salure (uiucipumet seniper ntuimtnerentur judtciurndiversa merita persoua-
pro paceoblineutiaiiidicluin,175. V. baplismus. riiin, 137.Non possuntesse principisvacua gratdicationis
JoaimisBaplislaeseptdcrum viol.iium,288. CaputCno- judicia, 120. Uui acceptum fuisse, interdunigralia t st :
ttantiiiopoliiiideporlaluiu, 349.Miraculum in bac transla- multis placuisse,judiciuni,183. lloaeslum sufiragiumest
tioue, 349. seciradijudicii,docunienlumprioris, 83. Ibi sunt vera ju-
JoannissuuimipouUficislaus, 174. lUius oratiouibus, dicia, ubi nemiuemcoiupiimit ulla timiditas,165. Judi-
1517 INDEX ANALYTICUS1N PRIMUMCASSlODOfilTOMUM. 1318
ciorumrationesad majustribunal, 179. Judicataerei stan- Rara est in hominibusmanusclausaet apertajustilia,154.
dum, 6. Modusnon erit rapiendi, si poadera fassit excedi, 1H5.
Julianiavunculiirnperat.apostataemorshorrenda, 286. Justus. Habet proprium jus ille qui justus est, 145.
Jnlianiprsfecti mors hornbilis, 206. Omni laude decoraturqui juslus edicitur, 189. Nonpos-
sunl dici justa quaeniiniasunt, 148.Nonest dtibiumme-
•luliamisCresarconstituitur, 263. ConstantiniMagni ne- liora recipere, quoscoaliogitJusta praestare,163.
poserat, 232. Coustaulinopulilitleris dedit operam sub Juslina qua occasiooeVaieutiiiiaiionupseril, 328. V.
Maximophilosoplio,282.Y.Gatins.Pingitse Cliristianum, Ambr.isius.
et lectortit Nico.uediae, 2^2, 2H. Iinperaiorappellalur, Jiistinus philosophuslibrum pro Cbrisliaua religione
2 1. Ap,eltatur Augustus,280. Vicoria ilhusde Alem.in- scribit, 388.
nis, 280. Quotnodonegata Uiristiaai religione bellum Juveiiliuset MaximusJulianoresistunt, 295. V. Feslus
coutraCoiislaiiliimpirabat, 2-iOVoc.ilse pon ilicemgpu- dies.
tibuin,2S0, 283.Corona lanrea super caput e us dec.dit, Juventus. Quodin juveiilule non rliscilur,in matura
283.Consuiitvales, ibid. CtesareamCappadociae privaluo- aetatetiescitur, 13. Hocesl diHicilliiiiuin regnandigeuus,
mine suo, 284.Scribil lib.os, el recitat in seualu, 285. excrcere jtiveueai in stiisse sibus principatum,175 Ju-
Qua arie favorempopulisibi cmparaverit, 285. Subilola venunivirius praesumptionelabo.is aiiimatur,87.Oslea-
illins in Cbrist;inosr.lcmeiilia,283. Iuiiio unoeriisui ma- teui uvenes beilis,quod in gymnasiodidicere virtutis,
gis peoerct Cli:isliaiiis,285.V. Mares.Exsulesepiscopos b7.
le.ucat.iSg. Aule imperiumlaienter fuerat paganus,284. L
GallaeosvocabatClirisiiaiios,285. Vexat eccles>as'icospo-
pubiiiiqueChrisiiauuiii,283. Quonindoecclesiabclaus rit Labarum.Y. Julianus.
el ecclesiaeoru.imeiiiadiripueril, 285. Quas leges c ntra Laborpublicusdebet esse frucluostis,46. Mulilarinoti
Christiannspos.ierii, 88. Persequilur AlUanasiuin,291. debet quodtalioraulibusdalur, 8. Gravenimisest fructu
Tniiiii Bostrenseinepiscnpuine.ici juhel, 292.Nolebat laborissui lraudetur indusirms,51. jEquum pst ut uni-
Chrislianoscogi ut saerilicarent, 2'Jl. Quomodofoverit cuiqueproliciatlabor suus, 35. Lalioranlibusemolumenta
Cyzicumpropler paganilatiscullum, 291.Ejusepistolaad deessenon oporlet,elquare,'64. Nullilaborfacitlaedium,
ArsatiumPont. pro stabiliendopagaoorunicultu, 292.Ju- qui sumiturpro deiectaliouecunciorura,92. Laboresred-
bet sacerdotesgenlilium imitari vilam sacerdo;uruCliri- duni hoiiiinessemperii.structos,183.
sliaiioruai,292.PraecipilutsecundumChristianoruiii.itum Laesioexcresceiilibiismorbis debacchari permittltur,
eliant pagauiorat onesel eleemosyuasfucereiit,et deci- cummediclnadifferiur,52. Nullaiaesioremovetur,cujus
mas teiuplisofferreril,294. Abolelcrucemiu vexilloquod origonon lollifur, 113.
labarumvo-ant,2')5.Quomodo aquis iuimol.ililiisuniversa Laetitiaaiiieusurade magnitudinenunliivenit, 124.
pollnerit,298. Quibus modisconalussit pagauiiateiu ex- Laridum ad exleras piovincias non Uaiis.mltendum,
tollere, et miliiesad cullumidolorum inclinare,i95. Op- 27.
tima episcoporumad eum responsio,2!)6.Conviciautar Laticlaviadignilas,104.
Antiocheniiu barbamejus, 29B.Libroedito ulfus eslAn- Latiuireges qui lueiint,et quotamiisregnaverint,581,
tiocheiisiumin se rouvicia,296. Niiuiiimimiiiiiiuilprelia 396.
r.-rumvenaliumAnliochiae,296.QuomodoabsiulerilChri- Laudabile.Proprio fruilur honorequodest natura lau-
slianispecna.as,296. Judatos anuat conlra Chnslianos, dabile, 4. Pracarum a principe laudari, 4. Laudabilia
297.NOD poluiiplacarepriesidemBeroeusem,ut cumlilio quaeque sordescunt, nisi cougiua sele potiantur, 86.
redirel in gra.iamob Ckristiaiiismuiii alidicalo,298. Qui- Abunde cognnsciturquisquis lama tesle laudaiur, 153.
modoad Persicumbelluuiperrexeril,298. Obsidetregem Hominesad laudis avidilalemnaios siogulariler inveni-
Persirura apudCtesiphonteni,299.!Aseuequodamdecep- mus, 10.
tus esl, 299.Interlicitur,299. Quaemagiaepostejus mor- Leciio divinasemperefiicerenititur pium,158.jEgre-
lem inventaesint, 299. Anuocheosuinpublicumgaudium scit iagenium,nisijugi lectiouereparetur, 172.
de ejusmorte, 299. Y. Baplismus,GregoiiusNazian., Jo- Le^atorumgentiuin diversarum lorniula, 123. Legali
tianus. mandatanon scriptahabebant,157,158, 166,170.
Juiianusmonachuscognomento Sabas Juliani imper. Legalio cmnisviruin sapienlemret|uiri.t, 23.
moitem, antequaiuaudiret,praenunliavil,2bB. Auliochiam Leges ex Draconisel Soloais libris Allieniensibiisali
venii, 32o\ Hadrianoscripla',5.v8.Quarelegesreperlae,63. lnslitutio
Julius | ont. Rom.judex in causaAlhanasii,247.Scribit divinarum leguin humanojuri minislral exordiuui,123.
ad Alexandrinospro Athanasio,254.Aihaoasius,Pauluset Qui sine lege vtilt agore, cunctoriimilisponitregoa quas-
alii episcopionhodoxiabArianisin exsiliiiuiacti, ad etiui sare, 41. Custodialeguiucivililatisest indicium,70. Con-
Romamcoufugiuot,247.Qttidorieiilalibusepiscopisscrip- fundi desideranl omiiia qui lentant legibiis ioiraica,90.
serit, 247. Quidorieotalesepisco[iiipsirescripseriiit,248. Sub quodamgaudioconstat inferriquodsolviturlege na-
RespoudetepiscopisAntiocheuiconcilii,218. V. Alhana- turali, 177. Voluniasregis in legibusest, 111.Crudelend
siut. ellicitquisequiturleges, 114.
Jurans Evangeliatangit,524. Leo papaad Allilauidirectuscuu eo pacemfecit, 394,
Juris.iictiopropriaeslquaedatur a principe, 101. 416.
Jus civiieduodecimeapitibusinsliluluin,151.Momenli Leonascomesct I.auritiusdux IsauriaeconcilioSeleu
jus, 137. ciae intersuut, 272.
Jura puhlicacertissiraasunt humanaevitsesolatia,iulir- Leonlii episcopi Anliochiaedictum argutum,257. Sa
morumauxilia, potentuinfrena, 46. Foedumest inlerjura cerdolio privalus fueral. quod se ipsum caslrasset,258
publicaprivatisodiis licenfiamdare, 63. Io caiisapossint Orationessuastacittisdicebat,271.
jura, uoubrachia,111.Causajure, nonvi deccrneuda,48. Leontius.Y. Aetius.
Priscorummosfuituovajura decernere, et cur, 17<i.Jura Levesinconslantiaproditoculorum,102.
antiqnaluend3, 178. Libaniussopbsia pulsusCooslantinpoliveoit Nicome
Jussio.Laeliliadebet pssecunclornmprovidajussiodo- diam,282. Pro Antiocheiisibusscnbit, 296. Cnolr.iCliri
minanlium,55. Decet Drmuinesse quod conimeiidatur siiauossciilr.t, 5U0.VivumCousiaufiumlaudavil,vilupe
probabilijussione,65. Gravisnonpsljussioquaeconstrio- ravit inortuiim,501. Scripsttopusde n.orte Juliani, ?.00
git et principem,85. N"n esi delectalio commerciiqu» Summe conalur Juliauum laudare, suuinie vituiieravit
jubetur invitis,117.Bouumest jubeutis, si jusiiliaimpo- 502.
nalur iovitis,145.Defrccalurauim,s bunispneceptiouihus Libellariustitulns, 81.
inslilutus,165. LilieriusVenanliipater eximielaudatur, 29.
Justilia muuduslaetatur,48.Justilia imperiumfloret,9, Liberius Julio succedit, 263. Dialogm iuter pum e*
51.Obtervatajuslitiaseinpcraugel principes,63.Justitia Coiistaiitium, 263.Miitifuriu exsilium,265. Quomodopct
resreseflicilfurliores,40. NulluinIseditobservaiajusilia, aditionemniatronaruuiRomau. ab exsilio sit rcducius
146.Nulluinrcpudiatsequendi jusliti», omnes clarifical, 266. Scribit ad Macedonianos, 512. V. Felix, Uacedo-
quossui jarticipalione sut.lnuat. 189. De justitia nemo niani.
qaerilur, 197.Nonest i.iimpossibileJusii.iamsuadere uior- Liberii laudes,174.
lalibus, 118. Justilia lllis rebus maximecusl<dieuda Libertas verba nulrit, 87. Animivolunlatempropriam
qu;e Deoofferuntur,13.Sua quetnquepossiderecommnne semper osletidil,118. lbi mores facilius probautiir,ul>
niuuus probaturesse justitiae, >6. Cotifundinon debeut naiura sub libeiiate monstratur,152. Libertasin crtiiiin)
jura iinperaiitejustitia, 55. Quidquidnou discutilurjusli- non reqniritur,115. Liberlatisgenus est servire rejii, 84
lia nou putaftir,114.Inter duospo.ulos iiascunlnrsemper Peue reclusus aJmiuiiur, cui mulare sulouiliberuuiuou
ceruiuiiia, nisi fuerit;juslitiacustodila, 118.Gravisejus videuir, 120.
rei illalio,cujus adhucjustilia noo proba.ur. 146.Jusliiite Libra quare dicatnr, 8. Eam duodecimuuciarumessq
ieges ut bouisaperi.int,ila clauduufmalismoribusaclio- dixeruut,ibid. Libra principis,92.Debct esse justissima,
nem, 148. De iuopia justiliaecopiacausarumveuit, 151. . 195.
1310 INDEX ANALYTICUSIN PRIMUMCASSIODORITOMUM. 152»
Libri unde dicti,183./Edificatusiibris locumnon relin- Manichaeorum baeresisoritur, 391-
quit injuriis, 4'4. MarcellusAncyranusdeponitur ob scriplahteretica,241.
Licinius perseqnitur Christianos,207, 209. Fugatur, Contra enm tres librosscripsitEusebius,241. Recipitepi-
ibid. Perimitur,ibid. V. Chrisliani. scopalumsuum,241,255.
LigurumVenetorumquefames,167, 200. MarcellusepiscopusApameaeteropladestroxit, 345.
Linguadiserta omniabona cumulat,150. MaratoniusNicoiiiecliensisepiscopnsaMacedonioordi-
Linguarumcognitiolaudabibs,173. natur, 270. Dicitur auctor haereseosMacedonianorum,
Lites. Dumquis redivivis litibus tenuitalem insequitur 276.
supplicantis.nonlam vinceudivotum quam adversariivi- Marcianopoliscur a Trajaoocondlta,405.
delur quaesissedetrimeutum, 71. In immensumtrabi non MarcianusPaulo Novatiaoorumepiscoposuccedit,579.
decet hnita litigia, Ibid. Quida bellica confusionepax di- Marcianusimper. variisGotbiset Gepidisdiversassedes
Stabit,si per vim litigiaterminentur, 63. Si quaeritislucra, concedit, 420.
vitate poliusdamnosaliligia, 178. ln causis suspectapo- Marcilianusfonsdescribitur, 140.
tenlia, 51. Y. Sacerdos, Episcopus. MarciArethusii mariyrium,288. V. Arethusii.
LitoiusMelitinensisEcclesiaepraesulEuchetarumbaeresi Marcoangelus sacramentapraebet,323.
se oppooit, 307. Mareotes, V. Ariani.
Litterarum scientla gloriosaest, 51. Cunclisbonoribus MaresepiscopusChalcedoniae in facie redarguit Julia-
suo est digna suffragio,29. Aliqua in mundouon potest num, 285.
esse fortuna,quamiitlerarum non augeat gloriosanolitia, B. Mariapostparlumvirgo, 206.Y. Nestorius,
158. Maritusuxorem excedentem corrigere debet, 89. Pro
Loquipoenitendanescit, qui proferendapriussuo tradi- amore pudicitiaeporrigere ferrum marilis non est leges
dit examuii,159. calcare, sed condere, 18.
Lucaoiaedulces recessus, 75. Marmorumquadratismceniafabricata,26. Marmora>:x
Lucianushaerelicus,218. Oriente transmittijubet Amalasunlha,161. Quadralimar-
Lucifer Caralensisia exsilium miltitur, 264.De exsilio morei Ravennamadvecti, 81.
revenitur, 288. Martisgladius apud Scytbassacer, quomodoinventus,
Liiciferiaaorumhseresisunde orla, 291. 413.
Lucius diaconusanathematizatus,219. MartiousepiscopusTuronumclarushabetur, 593.
Lucius Adrianopoleosin carcere moritur, 257. Martyrumapnd Persasdiversasupplicia,365. Ntimeius
LuciusEunomiisuccessor omnibusinvisus,509. marfyrum sub Sapore,258. Quon.odoia Edessa mulier
Lucius qua crudelitate Alexandriamfuerit iatroductus, currens cum filioad martyrium,praefectumet imperalo-
517. Alexandria pellitur, 334. Y. Athanasius, Petrus rem a crudelitate removeril, 314. Martyrumreliquiae.Y.
Alex. AUare,Feslusdies.
Lucrum cum invidia,periculum est, 14. Honesta sunt Marutbasregem Persarum oratiooibussanat.368.Ma-
lucra per quae nemo laedilur,143. Ille niagis polest di- gorum dolos detegil, 368. Miraculumab eo faclum,368.
tescere qui lucra turpia nescit optare, 107. Cessatlucri Massae,id est praedia,135.
ambitus,cum vacaturad planctus, 73. Massiliensiumimmunitales,68.
Ludicraars Romaremovetur, 384. Malrimonium,id est niatrisbooa, 155.
Lumen. Damnumnon est lumini, alteri de sua claritate Malrimoniumquid sit, 27. Affectusconjugalislaudatur,
largiri, 165. et quare, 27. Maximea vobis, id est episcopo,exsecraii-
Luminaria ecclesiaeoleo implebantur, 43. Y. Ecclesia. dum, quod malrimonii genialis impugnat affectum, 45.
Lupus pisceus, 187. De matrimouiocoDfirmandoet liberis legitimeconstilueu-
Luxuriahumaiiigeneris depopulatrix,175. dis formula, 121. Formula qua consobrioa legitima fiat
Lycusfluvius,213. uxor, 123.
MaviaSaracenorumregina, 331.
M Maxentius imperatorinstituitur, 207. Occidilur,208.
MaximianusCoostantinopolitanusepiscopusordinatur,
Macariiconversionisoccasio,324. 376. Moritur, 378.
Macariiambointer monacbos illustrissimi, 321.Filiam Maximiaousimper. victoriasde Parthis et Persis rej.or.
sacerdotisa daemonioliberant, 326. tat, 406.
Macarius Hierosolymitanusepiscopus,207. Post Her- Maximioiimper. e gente Golhicaorti mira fortitudo,
uionemordinatus,214. 404. Quomodoad imperiumpervenerit, 404.
Macedonianorumorigo, 291. Redduntcausamsnaehae- S. Maximinus.V. Feslus dies, Juvenlius.
reseos, ibid. Liberius primus noluit eos recipere , 511. MaximusAnicianaefamiliaeuxorem regiaestirpis ducit,
ad
Confugiunt Valeminianumet Liberium sum. pontif., 162.
311. Eorum professiolideiin libelloquem obtulerunt Li- Maximustyrannus imperium iovadit,359. Ortliodoxos
berio, 312. ab
Quomododenuo orthodo\isdivisi 333. delendit, 540. lnterficilur,340.
Inter se dividuntur,349. Eorum |iertinacia,530,sint, 335.lllis MaximusCynicusordinatur episcopusConsiantinopoIita-
Ecclesiaeademplaesunt, 375.Perseculio iu Macedonianos, nus, et deporiitur, 335.
ibid. T. Ariam, Maralonius. MaximusHierosolymnrumepiscopus,210.
Macedoniieremitaead legatosTbeodosiilibera et audax Mechanicussociusnaturae,21.Lausmechanicorumope-
allocutio, 344. ibid.
Macedotiiusab. Arianis eplscopus Constantinopolitanus rum, Medicaeartis 106.Cootrariisrebus plerumqueme-
ordinalur, 246. Haeresiarchesfuit, 248. Similissubstaatiae diciuasuccedit,laus, 134. V. Archialri.
asserlor fuii, 276. Hliuserror de Spiritusaucto, 276. i'pr MediolanensisEcclesiaepraediain Sicilia,34. Ea Tlico-
praefectumet armatosmilites in ecclesiamdeducitnr, 248. doricustuetur, ibid.
Constantioopolipropellitur,299. Ejus crudeliias,258.Con- Melas episcopus exsules episeopossponte sequitur,
staniioopolitanam Ecclesiam turbavit, 270. Constantius 325.
Aug. illi succeosetob traoslata palris sui ossa, 271. Mira Meleliopotestasepiscopalisadempla,229.
saevitiacogit orlhodoxosa se eucharisliamaccipere, 271. Meletii ad Anliochenumepi-copatunitranslatio, 279.
Omnibusfuitodiosus,ibid. Condemnatur,275. Qnodde Triniiafeore eloquinon siuitu , mauudesignal,
Magi Persarum sacerdotes, et qui fuerint, 236.In ma- 280. Arianorumopera in exsilium protrudiur, 280. le
giaeartes insimulatosanimadvertilur,67.Versarinonlicet exsilioreverlilur, 290.Io esiliiini missus,308.Cool«nti.o
in magicis artibus lemponbus Cbristiaois,66. T. Maru- inter eum et Pautinum,531. Ejus uiaasuetudoet mode-
thas. ralio, 532. Ejus corpus Antiochiamrelalum, 338. V.Dio^
Magisteriaedignitatis formulaet ejus ofScia,100. dorus, Joannes.
Magistri scrinii et comilivrc primi ordinis formula,quae Melefianiqui fuerint, 229. Quomodosiot ab Ecclesia
dandaest comitiacoquandomilitat, 103. segregati, 211.
Magna.Necesseest ut res magna competentiapraemil- MeoasArianusexcommunicatur,219.
tat semperindicia, 196. Mensmemor suidiligil, 128.Menshumanafacilesuspi-
Magnentiuslyrannus circa partes Hesperias emersil, calur de quolibet illaquaepertulit, 179.
257. Fugit in Galliam,263. Sibi uiortem coosciscit,ibid. MeuiiriDeoiionlicet impune, 126.
Major domus imperialis, 345. Mercuriusdiciturcitharam inveoisse,39. Et artes plu-
Mali.Meliusest paucorumdamno maiorum corrigalur rimas, 150.
iutentio, 90. Solamalisilla tormenta suut, si publicavota Merila. Lbi ofiiciamerilis, nit debelur incertis,
moribussuis senliaot esse contraria, 179.Reo jam vicinus 12. In lucrumaptanlur cedunt quae bene meritis conferuutur, 67.
est qui malus pulatur, 179. MessaliauOrum haeresis,507.
.Malorumomnium probatur extreraum inde detrimenta Metallaio Macedoniaiustituta, 384.Metallorumambilus
suscipere unde credebantur auxiliaprovenire, 68. golaliasunt hominuui,70.
1321 INDEX ANALYTICUSHi PRIMUl»CASSIODORITOMUM. \m
Metatumvocaturdiversoriuma metando,253. Neclariimarlyrium,286.
Methodiitestimouiumde Origene, 358. Nectarii episcopiCoustantioopolitaniordinatio, 335.
Metraheroicaet iambieaunde prodierint,38. Y. Ariani.
Metrobiusab artificibuslegendus, 112. Negotiatoreshumanae vitaeconstatesse necessarios,101.
Metusfrequenterverba intercipit, 87.Solusmetusco- Nepotianusimperiuminvadit,etdeponitur, 257.
bibet, quosfides promissanon retinet, 25. Semper bene Nestormartyr, 286.
geiilur, si coelestisraetus liumauismotibusopponatur, Nestoriiordinatio,et quaesub eo malain Ecclesiisacci-
15S. derint, 374.Hjsrelicosiusequilur, 375. Quid dixerit de
Michseas.Y.Habacuc. B. V. Maria,ibid. QoomodoAnastasiuscausa fueritbaere-
Michaelis(S.) basilicaet miracula,quaeillic pro Christl sis ejus, 375. Quaefuerit ejus de Christo seoteotia juxla
nominecelebranlur,232. Socratem,ibid. Damnatur,376.Ejuspaliuodiaet exsilium,
Milites ab omnibusalendi, 191.Mille.nariimilites, 88. ibid.
Assiduedimicantibus diflicileest niorumcuslodiremeosn- NicaeaeThraciaeconcilium,269.LitteraeDamasiet caete-
ram, 9. Exprobrata niilitia credilur, quae irremunerata rorum episcoporumad lllyricumcontrahocconcilium,270.
transitur, 33. Publicisdebent utililatihus insudare,qui Nicaeae Bilhyuiaeconciliumcoactumterraemotudirimitur,
nouiendedere militiae,34. Constatmililiam bene geri, 272.
quaeprobatis videtur iraponi,.122,Ralionabilisordo est Nicaeamet partes Germaeterraemotussubvertit,311.
inililia solvere,qui impar laboribiis probanlurexistere, Nicaenumconciliumcur celebratum,223. Instmiturpro
143.Milesad secreta judicis proximatus,praesuiissui fa- conventuPatriiinin palatioimperaiorisdomus, 226.Nume-
roaniaul ornal, aut maculat,177. Discatmiles in ofio, rus episcoporumin eo congregatorum,224, 225.Coostan-
quodperficerepossitin bello, 19. Humanumgenus ideo tinusPrima viclumipsissuppeditavil,ibid.Eosconvivioexcepit,
militat, ut peraclis sudoribus couquiescat, 1 84. Electis 230. eorumsessio,226.Disputantde dogmateAria-
opusest militibus,cum fuerit necessitatisimpulsus,198. no, 225.Professiofideiconcilii,228, 303. Dogmailliusin
F. ExercUus,Pra-lium. quaestionemvenit, 244. Canones ecclesiasticiin eo con-
MilitesChiistianirestituunt donativasua, 293.In exsi- scripti, [230.Epistola illins ad Alexandriamet jEgyptum
liummiltUDlur,293. destinata,229.RelatioAthanasiiad Afrosdeillo, 227.Re-
Minoresquare non possintfacilecontrabere,70.Condi- latio EustathiiAntiochianepisc.de eodem, 226. Eusebii
lio mioorumregnantis aequabiliterimplorat auxilium, Pamphiliverba de eodem,228. EpistolaEusebii Pamphili
de bujusconciliifide,228. Quantasit ejusauctoritas,267,
Miraculaper locadiversa in Christinominefacta,297, 270.Alterinegant Nicaeuam ildem,alteri comprobaul,272.
315, 321. V. Pascha.
Misericordia.Solaest misericordia,cui omnesvirtutes Nicopolis,quaeprius Emmaus,aedificalur,389, 406
cederehonorabiliternon reuusant,26.Procliviorad mise- Nilamnionanteordinationemin oratione moritur,359.
ricordiamvia booismentibus semperpatet, 18. Nili fluminisrecessuset accessus,349. Imperatorsacri-
Mitleodarii,65. - flcia Niloofferriprohibet,349.
Moderatio.Digourafuitmoderatoremsuscipere,qui se Nimiumnonplacet, etiam quod bonum putatur, 159.
nesciuntjuridicamoderationetraclare, 114. V. Justus.
Hodestia.De modeslialaus sumitur,162. NisibinisChristianisnoluitsuppetiasferre Julianus,284.
Modusubiquelaudandusest, 11. Y. Jacobut.
Monachorum vita angelica,et quis illius auctor,317. Eo- Nobilitatilaus connascitur,42. Tantum quis nohilior,
rum instituliooes,211.Conversatio,321.Soliludononnun- quanlumet moribusprobis, et luculentafacultalereluxe-
quam prudenterab eis relinquenda, 32c. Palres eorum rit, 46.Haecest indubitatanobilitas, quaemoribusproba-
mittunturin eislium, 326. tur ornala,82.
Monetaa monendodicta, 100.Qualis esse debeat, 119. Nomen.Cumomnisappellatioad declarandasres videa-
EamSeniu; rex Rom.primumin aereimpressisseperhi- tur impositanimisabsurdumest portarenomenalienumel
betur, 120.Ei rJgnravultus regis imprimebatur,100.Mo- aliud dici,quampossitin moribusinveniri,133. Gratasunt
neiaecommendationis formula,119. nominaquaedesigoantprotinusacliones,100.
Monialesa tributis eximuolur,167. Notariiet tribuniad imperialesecretumelecli, 5.
Mooomachia vetitaRomae,209. Novatianorum conciiium,327. EorumsynodusapudSan-
Monopolium quid, 34. garium Bithyniae,346.Acesiuseorutnepiscopusad Nicae-
Montanislae.V. Patchu. num conciliuma Constantinoevocatus,230.QuidAtlicua
Mores.Multoiueliusproficitur,si bouismoribusservia- de Novatianissentiret, 374.NovatiauidecernuntPascha
tur, 122.Indubitataest gloria morumsemper custodiisse liberecelebrandum,347.NovalianieliguntepiscopumCon-
mensuram,155.Necessoest vindictaesubjaceat,qui pra- stantinopoliuuum,369.F. Agelius,Cceletlinus.
vis moribusohsecnndat, 75. Grave pondus invidiaeesl, Novatus.V. Cornelius.
splendere cinguliclaritale, et moribus nonlucere, 103. Novitatemsollicitamprudeotes convenithabere recfo-
Turpe est illismisceri,quidiguismoribusnon possuntap- res, 65.
probari, 122.V. Nobilitas.
Mosciusmoos.Y. Cassiodorus. O
Moysismiraculum,69. Obedientibusjuste indulgetur animus, 145. Fascibus
Moysisabslinentia,et vigiliae,321. obedire
Munitiotraclandaest seinperin oiio, et quare, 55. pteruraquepotestalisnecessitascogit; parere ju-
Musaeunde diclae,76. dicio privatosolasentenliarumprobitasfacit, 133.Majora
Musicaelaus,58. Mirabilesejus effectus describuntur, sibifacit credi,quisquis eflicaciterinjunctaperegerit, 85.
38. Quiodecimuodis coolinelur,38. Toni quiuquepraeci- Gratiusest obsequiumquoddevoiioneperpeti custoditur,
pui in ea, et eorumproprietates,38. Quam musicamma- 51. Caret culpa qui imperataperfecerit, 189.
joresappellaverintmutain, 12. Oblatio. Y. Altare, Deus.
Mutabilitas.Nemodubitathuminessuavarietaterecrea- Octavianus quandoAuguslusappellatus,385.
ri, quia incontinuationererum magnummenlibusconstat Odia 'cum sepultis claudautur, 124. Majorcruciatibus
esse fastidium: nou immerito,quia cumsit homocommu- poenaest respicereillaesum,quem viderequis desideravit
tabilis, naturaesuaedesiderathabere qualitates,120. afdiclum,47.
Odoacernomen regi» assumit,395. Odivamvincit et
N perimit,j&id.Phcebumregem vineit,ibid. Ilaliam subju-
gat, 418.A Theodoricosuperatur,395.Occidilur,ibid.
Narbonensis Eeclesiaepossessiones restitoi jubeotur, 65. Officium.C.rescitin jillomeritum,cui raajus datur offi-
Nalurarepugnantequaelibetcedit industria,71. Omni- cium, 176.
bns inimaalibosest inimicum,quod naluralilege damna- OlivaConstantinopolis suburbanum,374.
tur, 18. Olympiadtsconslantia,361.
Naulasplusfrequenteraliliguutdamnaexigentium,quam o^ucrtou vox. V. Ariani.
soleolnudarenaufragia,66. Onagriflagiliom,253.
Neapolitanum terhlorium Vesuvii montisincendiis va- Ouus.Sifessisminimerelevetur onus, necessitalecer-
statum,76. nitur jacereprostratus,71.Sinequereladebet suscipiouus
Necessitastemporisexcusatonerajnssionis,66.Neces- imposiium,quodlongis temporibuscoostat esse solven-
sltas moderamennondiligit,64. Conslattemporeoecessi- dum, 146.Divisumonussub communione,subjectoscer-
talis illumprobariforlissimum virum,qui se per multanon tum est nongravare, 52.
distrabit,11. Subquadamexcusationepeccare credilur, Opioio purgata multomajorest quamsi non fuissetim-
cui necessarianou praebentur,146.Dum necessitasmater petita, 74.
criminumtollitur,peccaodiambilusaufertur, 146. Neces- OppiaoisingulosversusSeverussingulisaureisremune-
sitaspublicamultorum debetdevotionecoiupleri,81. ravit,204.
»PATHOI..LXIX. 42
1323 INDEXANALYTICUSIN PRIMUMCASSIODORITOMUM. 1521
OrationumeCficacUM, 305.Oratorumorationesad qnid Pauli simplicissanctitas,213.
inventae,38. Oratiodisparmoribusvix polest inveniri, 2. Panlimooachipreces et labores,324.
Est quoddamspeculummorura agenlis oratio, nec majus Paulinusor lioatur episcopusAntiochenus,288. Iuimi-
potest esse mentis testlmoniumquam qualitas inspecla citiasioter Romanoset Orientalespropter illum,350.Mo-
verborum,87. Dicendiperitus debetesse purilate conspi- riiur, 341. Y. Metetius.
cuus, 44. Ars oratoria ornameotumomnium litterarum, PaulinusTyri. Y. EusebhtsNicomed.
160.Memoriaoratorumihesaurus,87. Y. Etoquentia. Paulus (S.) sub quibusconsulibusRomamvenerit, 386.
-Ordinaiiograte suscipiendaquae danlem juvat et acci- A Neroneocciditur,387.
pieatempro temporisnecessitatelaetiUcat, 56. Paulus Conslantinopolitanus episcopusordinatur, 246.
Oresles filiosuo Augustulodat imperium,395. Removetur,ibid. Reducitur Constantinopolim,247. Ro-
Origenes Alexandriaestudiis eruditur, 389. Clarusha- mam proficiscitur,247.Thessalonicam in exsiiiumducitur,
betur, 390.DifHcHia verba Scripturaeinterpretalusest, et 248. Cucussumtranslatuspaulo postoccidilur, 249,2>7.
cur, 301. Apologiisdefenditur,289.JoannesChrysostomus Ejoscorpustransfertur, 538. Y.Athanasius.
nonvultconsentiredaiunationilihrornmejus, 558.Memo- PaulusNovatianorumepiscopusmoritur,379.
randa sententiaTheotimi, com rogarelur ut damnaretii- Pauperes bonihabent divitiassuas, 107.Vocespaupe-
bros Origenis,358. V. Athanasius,Christus,Epiphanius, rumnondebent negligi,quas polest jnslitia coimtari,52.
Methodius. Pax. PacisboDa enuraerantur,3. Cogidebet, ut sit quie-
Orthodoxiintrepidi, 315. Exsulant,264. tus, qui suo vitiorenuit esse pacificus,6. Adlaudem re-
Osculagenuum,356. Y. Amphilochius. gnantis trahitur, si ab omnibuspax amelor, 13. Ferocia
OsiusCordubensisconfessorEcclesiamornabat,210.Pro populorumcordaIongapace mollescunt,40.
Ecclesiaepace missus, 225, 289. ConcilioNicaenoadfuit, Peccarebumanuinest, 346.Hocest bona desideriasus-
224.Ioterfuit Sardiceosi,250. Vi lormentorum adigitur, pendere,quodillicitaperpelrare, 192.
ut Syrmiensissynodidecretis subscrlhat,262. In exsilium Peccati poena,142.Pctsnaista peccati est, ut unusquis-
mittitur, 264,Sabelliidogmadestruxit, 289. que in se recipere possit nuodin allerumprotervusexer-
Ostrogotharumregum genealogia,418. EorumcumRo- cnit, 142.
uianisamicitia,420.Variaeeorumsedes in Pannonia,ibid. 120. Pecunia a pecudis tergo Gallisauctoribus nominala,
Huunospropulsant,421. CumSuevis et Scirispraeliantur,
421. Pecuniaedepositivae,10(. Puichrum est commodumfa-
Otium.Natura bnmanaper otia faluatur, 18. V. Fotti- mae,foedaneglexisseIucrapecuniae.
tudo. Pecuniaria,et puenainfamationis,137.Y. Ptxna.
Pecus. V. BelliUB.
P Pelagii mlracum uxore continentia,508.
Peouriam temporis delicta promerentur,175. Magnaa
Pachomiiabbatissapientia,524. abuodantiaelaudisest, in penuria reipub. vel mediocria
Padus seu Eridanusfluvius,208. nuraera meruisse,94. Slngularisest amor|»puli, cum po-
PaedagogiChristianiegregium responsum, 298. tuil a penurialiberari, 105.In necessitatepeuuriaepretii
PaganorumlemplaAlexandrisedestrncia, 341. Julianus nulla contenlioest, 143.Y. Fames.
jKiper.leclores apud eos instituit, 292. Quasfraudesin Perdicumnaiura, 28.
lemplissuisfacerent.342. Y. Iheodosius,Quomodoapud Perfectum illud dicitur, quod de voluntatesimul e'
Antiochiamsacerdolisiiliussii conversus,296.Y. Gentiles, actiouelaudatur,84.
Idolwn. Persaead Chrislumconvertuntur,236. In Romanosbel
Palamediaciscalculisoccupari,139. lum gerunt, 257.Pacem ineunt, 571. Y. Jutianus.
Palatii coraeformula,112. PerseculionistempustnagisprodestEcclesiaequampax-
Palladiicursorisceleritas, 371. 364.Fuga lunc praecepta,287. Exemptasanclorum perse
Palma. Post palmamnemodilatusest, 184. cutionemfugienlium,289.Y. Alhanasius,Chrisliani.
Pamboniseffatumpraeclarum,321. Perseis arborlanguoresabigit,297.
Paudiaegemma,90. Perseverantiapretiaturnalurabooi adhibita, 135.
Panisuodedictussit, 106. Pertioaciaeviliumamantsolibruti homines,95.
Panis gradilis, 143. Petere. Quidjustiusquampetenti cooferre quod inle
Pantheotiaedlticalum in vicoGazensi,294. ligitur ipselaborasse,167.lnellicaxest ab homiuereqt>
Pantomimoa multifariaimilationenomenest, 77. rere quodagnosciturnon habere, 160.
Papa beatissimus urbis Romae,165. Auctoritas illius, Petrus(S.) quaodoRomamadductus,386.In ea 25 ar<
246, 270. Ejus electio a senatu, 136.Causaecleri ftomani nis episcopatumtenuit, ibtd. ANeronetrucidalur,387.Se
ad pjusjudiciumremilluniur,136.Y. Jutius, Liberius,Pa- natusRonianuspacema Justioianopetens, SS. apostolo
triarcha, Roma. rum Petri et Pauli precesadjungit,180.
Paphuutiicoofessorislormentaet miracula,210.Conci- Pelrus Alexandnnusepisc pusmartyr,214,221.
lio Nicaenoadluit, 224. Petrus episcopusAlexandriiittsAthatiasiosuccedit,317.
ParaveredOrumsubvectionps.92. SeditionefactaRoinamproficiscilur,ibid. Ejus epistolai>i
Parentes.Parentumamorin filios,28.Ex parenlumvirtu- qua Lucii nialareferuutur, 317. Alexandriamrevertilur
tibus prolisindicatursuccessus,28. Patrnminstituiionibus 329. Moritur,ibid.
applicalurquidquidlaudisinlara proleconciditur, 173.Pu- Petrus archipresbyterAlexandrinusa Theophiloab Ee-
del eum peccare, qui laudatisvideturp>tuissesuccedere, clesiapellilur,257.
5. Nullummeliuspolestesse compendium,quam laudibus Phasidesavesunde exorlae,400.
successissemajorum,153. Lausparentumverecundiaeesl PhilippiConstaotinopoliiani historiaeChristianaelibritri
stimulus, 153.Pessimecontra parenteserigiturbrachium, ginta ses, 374.
pro quibus cooslatgloriosemoriendum,48. . PhilippusprsefectuspatronusArianorum,248.
Pareotes put.lici,hoc est senalores,61. Patrum nomen PbilogoniusAnliochenusepiscopus,226.
senalornmtiliisjunioribusdatum, 1 44. Philosophiconfluuntin aulam 284. Philosophia,
Parthorumorigo, 400. Fugaces et sagittariisunt, ibid. id est vita monachica,211,321,Juliani, 322.
Parvus.In parvisdiscitur, cui pntiora praestentur,118. Photinus haeresiarchadarooatur,261.Disptitat,et libros
Paschsefestivilasan mutatasit a concilioNicseno,347. scribit, 262.
Quotempore Occidentaieseam celebraverint, 327, 347. Piamonisvisio,323.
a a
Quomodo Montanistiscelebrata,348; et Novatianis, Pirlasium,id esl tabella, vel scriplum, 31.
337. Y. Novalimi.Tempuslaetitiaeest, 73. Quomodoco- Pietas perfectaquaesit, 68. PieUtis eocomium,186.Ab
gnoscipossitquota luna occurrat',396. omnipietate alieousesse dignoscitur,qui aliquidmortuis
Passio.Voluntasrectain gravlbuspassiouibusnonest, 6. abrogasse monstratur,101. Felix querela quandoleges
Pastoris libellusetiamnumexstat, 227. pietate superantur, 145.E pietale crudelilas aliquaudo
Patientiasapienlibusamica, 162. nascitur, 43.Gentis pietatlsfn impiosaoimadvertere,28.
Patres. V. Parenies. Pietatis genus est coercere infaatiamcriminis,ue juve-
Patria sua unicuiquechariorest, 12. Jecel cunctospa- nescataugmentis,92.
triaesuaeaugmentacogitare,69. Nonesl aliquid injostutn Pigooraliooesprobibentur,63.
ile patriaplus esse sollicitum,190.V. Civis. Ptlalus propria se roanuinterfecit,386.
Patriarcharumdiversorum instilulio, 333. Successio, Piurnullum proplnquorumsitorumvidere voluit,324.
562. Gurambulanscomederet,321.
Patriciatusformula,et qualisdignitasfuerit, 97. Perpe- Piscaudumretibus nonsepibos,86.
tua est et quoddamsacerdotium,97. A rege Albalarico Pistrioumin quo latrociniaRomaefiebant,a Theodosio
suscepta, 129. sublatum,341.
Palriciilaudes,160. Piteriusrerum naturaliuracognitioneinsirucius,321.
)';ili'iciorumlitesab electisjudicibusdirimendac,15. Placidiamuodiouinionecelebrata.173.
 1323 INDEX ANALYTICUSIN PR1MUMCASSIODORITOMUM.
PlioiussecundusNovocomensis orator, 387. negligere .judices, ant amare virtutes, 44. Inroncussiim
Plumbum.F. Ms. debet esse principisvol.um,51.Domumexceptaniiion ha-
Podagra. T. Bormicsaquce. bent principes, 160.Concordiaprincipum semper decet,
PceoacorporalipuDiturqui pecuniasolvere non potest, 157. Principum dissidia sunt grave malurn,40. Summis
47. Pceua pecuniariaio corporalem mutata, 168.T. Pe- principibusjuris communiooevivendumest, 130.Artluum
cunia. nimis est meruisse principissecretum, uhi si quid cogno-
Pcenitenliaepublicaemodusapud veteres, 346.Presby- scitur prodi, velab alio formidatur, 128. Quare foruina
teri superpceoiteutespositi, ob quam eausamsiot remoti, minor principem quKrat, 7. Graliam principis riignitas
346. nuda non asserit, 5'S.Laudessunt tcmporumprincipisce-
Potensisepiscopus.V. Episcopus. lebrata gaudia populorum,36. Charaest prracipisgloria,-
PolychroniusApameosiumepiscopus,365. 45. Principis opinionemlonge lateque disseminat subje-
Pompatusreus, 139. ctorum securitas, 52. Cur delinquentis reatus materiasit
Poropeius,cur dictussit magnus,77. Pompei theatmm gloriasprincipis, 51. Inculpabliter necesse esta*at;qui
reparatur, 77. suaro praese tiam novit principibusotferendam, 88. Prae-
Pooderaac mensurae,182. sentiam priucipisambiunt, qui de cordispuriiate pnsu-
Ponderatiosit justa, 193. munt, 120.Munus esl videre priucipem, 163. Pneditus
Pontiflcumaliquorumsuccessio, 365. Pontificiselecti bonis insiituiis credimr, cui aliquidprincipisauctoritate
meritum quaeritur,cumpecunia noo amatur, 149. delegalur, 115. Omnibusutile judicia pnncipum sequi,
Porphyrius Flaviaoo Anliocheoosuccedit, 362. 129. Pietas principumtotumcustoditimperium, 194. F.
PorpbyriaoorumnomenArii consectatoribustribuitur, Boua, Rex.
231. Principaliasacra, id est litterae principis,255.
Porphyrius vocatursenex Tyrius, 301. Divinaepietatis Principatusurbis Romaeformula,119.
inimicus,231.Quideum moveritut adversus Christiaoos Principumcomiticomniendatio,118.
scriberet, 301. Probatorisechanariorum, 121.
Possessoribushonor>tiset curialibusformula, 118. Probianuslolius salutis causam, id esl sacralissimam
Potestasinexperta trahit ad
potius timorem, 178. Dum crucem Dolebatailorare,253.
tempuspotesiatisprolixum quaerilur,culparumopprobria Probus exconsulet pralectus in Italia, 339.
noo vitantur, 111. /Cqualispotentia populosnutrif, 125. Proceres vacantes,102. Grandeest tpiidem procerem
Decet tractatores habere doclissimos, i|uibus potestas esse, sed multograndiusde proceribusju iicare, 98.
summacominiltitur,129. Diflicillimumpotestatis genus Proclus Cyziciordinatoscur non sit receptus. 574.
exercet rector sui, 158. Proclus Conslantioopolitanus episcopusordlnatur, 378.'
Praediorumvenaliumformula,123. et
Procopiityrannis mors, 508.
Praedouisimilis est qui sub iniqua cupit voluntatedis- Promissio.Levissimiest aninii polliceri facile quaenon
trahere, 180. dtsponitadimplere,90. Multogravior est culpa,quam suaa
Praefectinomengloriosum,114. promissionisimpugnataueforitas,121.
a
Praefecturapraetorli Josepb inchoavit,154.Y. Joseph. Prouiotionesofliciipraetoriani,quaenatale Dominifle-
Praefeetipraetorioformula, quidet ad eum spectaret, 97. bant, 182et seqq.
[Uiprincepsassurgit, 47. Praefecturaeurbanaeformula, et Proprium. Siue damno inventa perdit, qui propria non
ejusofficia,98. Quomodoadministraoda,44. amitlit, 101.
PraefectusUrbissenalui praesidel, 20, 44.PraefectiUr- Prosperitatisprimus gradus est suis non esse damnoi
bis dearcbitecto publicorumforrnula,tl6. Praefectivigi- sum, 82. Muudanisrebus frequenter nasciturde adversiia-
lum urbisRomaeformula, 113. Urbis Raveonatis, 114. te prosperitas; et hominescuml<ederecupiuut, benebcia;
Praefectiannonaeformula, 105. frequenter impertiunt, 75.
Praeliis meus devota non debet aliis cogitationibusoc- Protei fabulae,90.
cupari,11.Res praeliorumbene djsponilur,qnotiesin pace Protogenes baptizatosducebatad Eulogium,ut eis do-
iractatur, 11. minicuinsignumimponeret,315.In exsiliopuerosedocet,
Praemiorumexemplanntriunt virtutes, 29.Nondeficit 315. Y. Eulogius.
rei studium,quaepraemiumlargiusbabet, 23. In licentiam Protogenes episcopusSardicaecumibi concilium cele-
reiiarationisaccipiunturpotiuspraemiaquamdonanlur,67. bratum est, 250.
Majorest cullus morum,dumcrescunt desideria praemio- Protogenis et aliorum monachorummira abstinentia,
rum, 120.Vel in ievibusrebus gloriosiorefficitur,cui fre- 325.
queoter praemiareferuntur, 135. Provectusomnisad Divinitatismunera referendus, 169.
Praepositicalcisfonuula,116. Paulatim proveliimediocrisest virtulis, 42. Securus celsa
Prerogativarius, 183. conscendit,qui se in paulominoribusapprobavit,130.
Praescriptiotricennalis,91. Praescriptiotriginta anno- Providere debeot nominesquae possunt ia adversitatfe
rum Jus datad praedium,11. requirere, 55.
PraBsidalus formula, 111. Provinciarumdignitates anoua successionereparautur,
Praesulemsi ademeris, militemnon relinquis, 119. Qui et quare, 111.
populispraeessecognoscilur,nonunoconsiliouraeditusin- Prudeusse ipse.rompellit,193.Nonest leve prudentes
venilur, 189.Praesulemagere non decet, quod alter accu- virosin pacisconstitulapeccare, 95. Spes est certa rerae-
set, 179.V- Mquilm. dii, vcta snpplicumad prudentis remisisse .judicium,65.
Praesumptio. Grandi damno reprimenda importuna I-IIasunt robusia, illa diutunia, quae[irudentiaiucipit, et
est
75. Ignorat modura servare praesumptio,85. cura custodit, 13. Prudentia est cavere etiam quaenon pu-
Sraesumptio,
egligeotiaevitium est praesumptiones relinquere, quas lantur emergere, 55. Prudenlia rebas omriihuspraeponi-
Jura praecipiuntamputare, 87. Semper metuit injusta prae- tur, cumestiu homine, 103.Prudeotiaab aliis quaerenda,
sumptio,177. 127.Sicut iucognitavellenosse prudenlisest, ita comper-
Pravi coerciliojustiliam facit plus amari,26. la dissimularedementis est, 139. Prudenlia ubique pro-
Presbyterorummaous piis consecrationibusdicatae,65. balur esse necessaria, 189.
Theodoricussceiuspresbyleri Deo puniendum relinquit, Psalmndiaeinsiilulioquaefit alternis clioris,271. Diver-
65. V. Saeerdos. sitascleri et populiin temploAntiochiaepsallentium,257.
Preliosumonrae vilescitoblalum,155. Psalleriume coelolapsnm,38.
Pretium gralia civilis colligitur,si pretia sub modera- Psathyrianiqui fuerint, 549.
tiooe serveotur, 115. Ptolemaeus^Egyplirex populumRom. haeredemrelin-
Primiceriusdeputatorum,183.Primiceriisingulariorum, quit, 584.
183. Publia abbatissa,295.
Primisrrinius,182. Publicisuiilitatibusservientes, superfluis oneribus non
Primordiacuncta pavidasunt, 19. gravaodi,31. O . uesdecel grataoter impeodere,quod pu-
Princeps bonusquomododiflerata tyranno, 130.Pater blicas videot utilitates posse respicere, 30. Nikiltam se-
publicosest, 73. Vota pro salute priucipis cal. Januarii, natorium desiderio quam utililalibus publicisimpeudere affecfum,
100. Principi pio sub qnodamsacerdolioservilur, 9. Snb 34. llnius pravogeneralis debet ulilitasantefer-
imperioboniprincipisomniumfortunaproficit, 24. Facilius ri, 50. Decet semper esse paraluraquod utilitatibus pu-
est errare naturam,quam dissimilem soi priaceps possit blicisprobattiraccoinmodum, 80.Suscipiendaprecatioqaau
formarerempub., 44. Quare sub principe benigno reme publicisulilitatibusnon repugnat, 80. Nulligrave praebe-
diavix postnlent subjecli, 52.Sub clementiaboni princi- tur, quod pro commuiiiiitibtate praeparatur,86. Pietate
pis nihil consfatlicere-fortuitis,191. Quiomnibuspraeesse plenum est peregriuanigentem publicisbeneficiisobtiga-
cognoscitur, cunctisimpeadereprofutura censetur, 190. re, 192.Utilitatenipublicamdiuturuanoncouvenitludifi-
Quolies Uetoprincipioccurritur, eflicaciterbeneficia po- catione differri, 89. Causa mulmrumbene acta nobilitat,
Stulaulur,196.Nondecet principemloquiquod nonvidea- et quare, 113. Nonpsi salus in corporequara et niembra
tur possecompleri, 121. Principis propositum facitaut putuerinl obtinerc, 141.
1397 INDEXANALYTICUS1NPRIMUMCASSIOOORITOMUM. 1328
Pudorisgravissimipondusest propriavoceconvinci,86. permulcet,155.Hocest regale proposilumgloriosevivere
Pudorem noohabel victi,cujus volumconligita principe amore cunctorum,166.Itaecest regalis virtus, celerius
superari, 151.Soladetrimentacogitaotqui pudorisfecere necessariasentire, et tardius in verba prorttmpere,159.
jaciuram,65. Majoradecet regem tribuerequamvideatttraservientibus
Puorperiumubique votivum,402. accepisse,17.Augmeotaregalisgloriaesunt,cumsubrege
Pugua unde dicta,15. iiulla decrescuiit,36. Hoc suntdonaregia quod semioa,
Pulveraticajudicis,195. 49. Regis conciliumsolosdecet scire gravissimos,105.
Pupillicivilituitiooevallandi, Regis 17. merentur prae- Dignumest regem aedificiispalatiadecorare,6. Curcon-
sidiuin,62.Sub parente publicogeoitoris minime sentiri gruat comitalumregiumvirisnobilibusdecorare,47.Men-
dehetamssio, 73. V. Minores. saeregalisapparatusditissimusnon parvusreipub. proba-
Purgalioper igiiem,309. tur oruatus, el quare, 190. Quifamiliae regnantisadjungi-
Purpuraeorigo, 4. Illius descriptio et usus, 3. V. Ado- lur, in laudum gremiocollocaiur, 1 62.Oninehonum regia
rare. debet suadere affinius,128.Regnantisfelicitasest famu-
Pusiciuscumlilia sua martyriumsubiit, 257. tantes amare,quodexpedit, et quare, 55. Bene prospicit
Q rebus futuris,qui regnanlium servit iniliis, 127. Nonesl
Y. dignusa qnoquamredargui, qui regisjudiciomereturab-
Quadragesima. Jejunium,Spiridion. 91.Tantum est quaequedignitas,quanlumeamre-
Quaesturaquid sit, 130.Ejus deliniiiones. 99. Ejus ofli- solvi,
gis praesentiailluminat,105.Nonest majusmeritum,quam
eiaetooera, I, 99, 131. Laudatur,79. Vox est lioguae gratiam invenisseregnantium,20.Tantoquisregaliaoimo
99.
principis, Quaestorejusto innoceotiumconscientia fit proximatur, quaoto bonisstudiis societate coujungilur,
secura, 79. 153.Pene similisestmortuoqui a suodominantenescitur,
Quartodecimanorum o bservationes, 3 47. V. Pascha. 88. Quilibet liabereregis colloquia,muneracredit esse
Quereta.Subjectorumanimirelevanlurquotiesmeereu- divina,47.Praemiumest vitsedominovideoteservire,196.
tiom querela componitur,74. Y. Princeps.Regia subditisjuratur, 125,126.
Quietuspopulusregem praedicat, 13. RhaetiaemuniminasuntItaliae,112.
R Rbegiensisregiodescribitur,194.LaridumRbegiense,
Radagaisus.F. Gothi. 193.
Rhodiipaganiquosdeos colerent, 302.
Rapienliumroanus quaslibetlargitates mutaot,
exer-
Ricimerpatriciusmoritur,394.
Ratio. PJusagit inculcator rationis,quamposslt ""Roilas Scytharumdux fulraine profligatuscum exer-
eere terribilis, 188. citu, 303.
UaveDnse descriptio, 410. Roma universapotest dicimiraculum,116. Piaculige-
RavennatisEcclesiaenegotiumJustiniano imper. com- nusesl abseolemsibiRomam diuliusfacere,qui in ea pos-
mendatTheodahalusrex,163. sunt constitutislaribus habitare,47. Romanae•dignilatis
Rectorisprovinci*formulaet officia,107.Rectorisdecu- cst artificumiugeniisio itla urbe recoudere,quodper di-
riarum munus,86. Necesseest talem de cuuctis opinio- versasmundipartescognosciturdivesnatura procreasse,
nem currere, qualemgens mernithabere reclorem, 169. 169. Quodgestumest Romaepatetomnibus,114.Romavi-
Rectum.Cunctisprolic.itrecti lenax provectus,60. tia peregrinanon capit, 73. Quaecivitasnonfialexcusa-
in
Redifus.Festinanlibusgratior est celeritas redeundo, bilis, si Romadeliquerit,163.Mali inoresnominiRomano
quam quaelibetmuneruinmagnitudo,120. probanturadversi, 163.
Referendariorumformula, 105. Romanae sedis dignitas,247. Auctoritas,136.Totoorbe
Beferendi curiae admissio, 1 9. Referendorumin senatu mirabilisest, 175. Kjusstatuta contra diversas haereses,
fcrmula, 104. 537.RomanaeEcclesiaedominiumin rebus temporalibus,
Regendarius, 183. 55. V. Agapiius,Concilia,Papa.
Regere. Is potestalios bene regere, qui se studuitsub Romanaeurbislaus, 18,186.Materestonroiumdigniia-
decoretractare, 43. Y. Dona. tum, 16. Ibi vigentsludialittnrarum,61, 160. Ejus elo-
rex
RegericusVesegolharum interficilur, 411. quiuraa Gothicodifferehat,173.Ejusfabricispecuoiade-
Regoi decus est aequitatisatfeclus, 69. Oroat regnum, putata, 35. Y. Cloaem.Ejus fonles et aquaeductns, 58.
quod tuerit singulariter toto orbe nominatum, 37.Commu- ad
Aquaruroejussalubritas,115.Apparatus regem ibi re-
nioregni moresasserit, 158. cipienlum, 196.Ejusdisciplina,65. Roraanacivitateper-
Religfo.Necesseest ut beoe velitis,quosvobisreligio-i frui, 192. Facullas hioc discedendia principe concessa,
ne iunctosesse cogooscitis, 170. 120.Kjusannosmillesimus,390. Y. Attila,Gitericus.
. Remigumlabor operosus, 65. Romanireges quifueriut, etquotaoois regnaverint,
Remuneratio meritorum justum domioantis prodit impe- 381, 396.
tium, 19. V. Prcemmm. Romaniimperatoresquifuerint, et quot annisregnave-
Respublicaquid sit, 141.Romana et Consuntinopolitana rint, 385et seqq.
nnom olim corpusfuil, 5. Jure aequitatisaugetur, 32. Roroanisenatusdignitas,5. Laudatur,93,144.
Quidquid in uliliute reipublicaefribuitur, donantisutilitas Romanipopulilaus, 176, 193.Auguslitemporibusorbis
duplicatur, 25.Constal f elicem esse rempublicam quae mul- Bomanusagns divisuscensuque est descriplus,57. Im-
tis civibns resplendet ornata, 105. Magoumreipublicae perii Romanifines,408. Y. Africa.
munus confertquisquisdiruta susceperitreparanda, 49. RomanivincuntPersas, 371.Eorurajurgia cum Golbis,
Diligendasunt ista unde respublica videatur firmissima, 45. Fame vexanlur,90, 176.V Cassiodorus.
195. Rulinuspraefectus occiditur,353.
Reslitutio.Snb pceuarestitui dignumest quod improba Kugas duxbarbarorumfulminepercussusinleriit, 378.
temeritate constatextortum,68.
Rex, Regnans.Reges proremediocuoctorumdati, 164. S
Tuta est conditio subjectorum, u bi vlvitur sub requalitate
7.
regnantium, Pompa meritorum est regale judicium,et Sabae(S.) vitamscripsitTheodoretns,298.Y. Julianut
quare, 9. Regoantis facultastunc fit ditior, cumremiltit, monachut.
10. Fama regis proticit,cura se commoditasinjusta sub- Sabbatiushaeresiarcbaquis fuerit,246, 267.Abigoo-
ducit, 13. Regnantis est gloria subjectorumotiosatran- bilibusquibusdamepiscopusConstantioop.ordioaiur,369.
quillitas, 34. Grandisinvidiaest regum, in causislevibus Ejus corpustranslatum,374.
gravisruinapopulorum, 41.In aevumvivitquod muoificen- Sabelliiet Sabellianorum dogmata,218,289.V. Osius.
lia regia indiilserit, 44. Mensregentls mater est publici SabinusepiscopusAncyraePholioorestitit, 262.
decoris, 44. Vera securitas regis jussionibusdalur, 75. Sabinusconciliorura actadescripsit,272.Synodalium col-
Semper |>rodestdivitumregumacquisita concordia, 7 9. leclionem habuit,272, 304.
et
Quiespopuli, regionumtranquilladisposiliopraeconium Sablnus Macedonianoruin episcopusPatres Nicaenicoa-
probaluresse regnantium,92.Cumadmittit rex satisfacii,quaelibet ciliiimperitosvocavit,227. Y. Athanasius.
duradlssoivit,93. Claritasregia nil infectum,119. SacerdotesGotborumcur Pileatidicti, 403.
Quidquidregali sapientiaegratumesse cognoscitur, et di- Sacerdotumcuelibatus,230.Illis houor debetur, 170.
vinojudicio comprobalur,120.Reges roelioresaestiman- OptabatpraecipueTheodoricusut reljgio tonis sacerdoti-
tur, si soliomnianon praesumunt,127.Omnia regum ob- bus abundaret,131.Constantinusillisabundeprovidebat,
sequiasub cautelaperagenda,128.Decetregiamjustitiam 2S5.Nolebatjudicarede causissacerdotura,225.Eaea sa-
cuslodirequoda judicibus bene agentibusfueritordiua- cerdolibusdebent termioari,52.Sacerdotemuon decet
lum, 168.Universosaffligitqui regi aliquid necessarium protendereimprobamlitem, 74. V. Episcopi.Libertassub
subtrahit, 196.Quidquid a subjectisproficitur,regnantium testiraoniosacerdotumconferebatur,210.Y. Presbyler.
laiidibusapplicatur,162.Stipeodiumet tyrannopeuditur: SacrificandumvoluntarieDominor non cujusquamco
praedicaiioautem nisi bono principi uon debelur, 155. gentis imperio,167.
rojtnnieodatsuan) gentem qui oratione placabiliregem Sajonisinstitutio,122.Mioisterium,i30.
1329 1NDEXANALYTICUS1NPRiMUMCASSiODORiTOMUM. 1350
Salamandrae descnptio,et cur in igoibusdegat, 54. Socrates hisloriograpbusLibanii dicta confutat, 30L
Saliscommercium,101. Labores in salinisexercendis, Y. Neslorius.
199. Solemniacouimoda,id estsalaria, 178.
Sangariom.V. Novatiani. Solemniadona regis Gothorumquaefuerint, 88. Ea de-
SaanesapudPersas confessor,361.
Sapientiaenonest profuturacontemnere,26. Sapientia bent suscipigrala, quaeprobanturesse solemnia,189.Jpse
est),quaehonoresmeretur, totum aliudextrinsecusvenit, immineotem oecessariumfacit,qui solemniapraeberedis
10-!.Fiois sapientisestamare quodexpedit, 123. Sapien- tulerit, 192. Violenta compulsioest solemniadona sub-
liamille quaeritin altero,penesquem esl scienliaemagni- trahere, 94.
tudo, 159. Graveest sapienti offendere, ubi alterumre- Solidumsex milliadenariorumantiquiessevoluerunl 8,
nerit incidisse,154. SopatrumphilosophumconsulitConstanlinus,208.
Saporesrex obsidel Nisibim,279. Y. Christiani,Mar- Sophiaeteni|.lumopusConstantii,218. Dedicatur,276.
tgres. SophroniiPompeiopoleos in conc.Seleuc. verba, 273.
a
SaraceniPersarumauxiliares Romanisviocuotur, 3 71. Sozomeniprogeoitores,292.Aquolemporehistoriaesuffi
Sardicaeconcitiumconvocatur,249.Eius lilteraead tini- fecit initium, 207.
versosepiscopos,230. Ariani illud fugiunt, 250. Illiusfi- Spaiharuindatarumdescriptio,78.
des, 251. Euphratam et Viuceutiumlegatosejus Ariaoi Spectabilitatisformula.120.
per dolumcooanturslupri Iraducere, 255. Spectabilitalissive comitivaeprimi ordiois qualis ho-
Sarmataevincuotur,210. nor, 33.
Sauromatarumbellum,310, 318. Spectacula quisprimusediderit,56, 94. Eorura feritas
Scaozi&ins>laesilus et nationes,598. describitur,94.
Scaorusargutumpisciumgenus, 187. Spectaculum expellens gravissimos mores, invitansle-
Scenicosteneat si non verus, vet urabratiiisordojudi- vissimuscontentioues,evacnatiohonestatis, fonsirriguus
eii, 114.Froustbeatri scena dicitur, ct quai-e,76. jurgiorum, 56.
SchLsroala Christianorum,351. Spbaera.V. Archimedes.
non
Scipiocumcandidalus esset, consulcreatur, 384. Speseflectustaediumlaborisexcludit,84.De rebus prae-
Scopulus vitandus est, ubi alter otTendit.176. teritis spes magnaredditurin futuris, 189.
Scribarumofljcfumsecuritassolet esse cunctorum,197. Spiridionisvirtutes, 211. Comeditcarnes porcinasin
Scrinianorumollicia,182,183. Quadragesima,2U.
Scriptorem decetomuiaveritati postponere, 207 Spirilus saoctusmissusnon passus,252.
Scriptoresecclesiaslici,206. Statuarumfures, 115. Furtuui indicautipraemiumpro-
S .
Scripturae qua hora exponerentur, 348. mittitur, 35, 36.
Scyllaciumdescribitur, 195. Stephaniprobatissimimonachiin infirmitateconstantia,
Scytbae. Y. Chrytottomus. 324.
Sebastianusdux mitiitur ad occidendumAthanasinm, StephauusAnliochenusabdicatur,et Leontiussuccedit,
SS9. 253.
Sebastianustjraonus occiditur,411. StiliconisMagistriarmorumHonorii imper. inimicilisB
Secretumgeoerosisanimisamicum,35. cum Arcadiiducibus, 362.
^editiosijubenturpuoiri,236. Stirps. Illi digne ad vitia generis sui redeuut, qui con-
Y.
Seleucuecoucilium,272. Acacius,Lauritutt. temptibilistirpe nascuntur, 130.V. Soboles.
Seleucus roons Galliae,263. Stoicus.v. Apollonius.
Senatoriaorigo, 125.Dignilas, 42. Senatus poputisvi- Subdolusterreoum semper amat aspectum,202.
vendiregulamprxslitit, 32. Seminariumest, 133.Nihilest SubitaomniaprobantuFincauta, 11.
dubium, ubi est testis senatus, 174.Nondecet senatum Subjectidignitasest affatusmeruisse dominanlis,126.
corrigi, et quare, 163.Minorsenatus, 30. Rex jurat seua- Substantiaeet subsisientiaediffereotia,289. Y. Acacia
tui, 123.T. Roma. ni, Ariani, Ariminenseconcilium.
Senatorumuumerus, 153.Cur Patres vocati, 52. Subveniresemperamantisest, 181.
Senumvitaest, quietis iovenisseremedia,87. Succinumunde, 78.Donodatur Theodorico,ibid.
et
Seplember sequentes menses ab imbribus dictl, 17. Sulcaioriae,51.
Septimaoaedies, vel adjectiooessolisquomodocognosci Summi.Prseconiornmprofessioest collegiumdeside-
possim,396. Septimanaemajorisferia sexta ante Resur- rasse summorum,67.
rectiouisfestivitatemannuasalutarispassionismemoriace- Superbusvaricatisgressibuspatet, 102.SuperbiamDi-
lebratur, 237. vioitatisemper exosampersequidebet generalilalisaffe-
Sepulluraecura, 31. Arcaemarmoreaein urbe Ravenna ctus, 41.
ad sepeliendamorluorum corpora, 46. Aurum sepulcris Supplicia fustuaria, 142.
juste detrahitw, 70. Impiea Laureotiopresbyteroeffossa Sylvaoityrannis, 263.
ut thesaurosinveniret,65. Insatiabilis fietits est, qui hu- SymmachuspraeclarissimaaedificiaRomaeconstruenda
mandis nonsiuitur corporibusimeresse, 31. curavit, 76.
Serapidis idoli capul soricibus plenum, 542. V. Alleluia, Symraachusreuslaessemajestatis ad ecclesiamconfugiens
Crux. liberalur, 510.
Serapioniserga suosmonacboscura, 525. SynagogaJudaeorumRomae,et lites propter eam, 55.
Serviusmouelainprimusimpressit sere, in 120. Concremataest, 75. Mediolaoensiumalleriusjuraqua lege
Servorumqui dominum occiderant 3 0.
poena, Fugilivo- conservata,91.
rumservorumnefandumscelusin ecclesia, 376. Synodusin Illyrico.V. Yelenlinianus.
SeveraValentinianiimp.uxor, 528. gSyracusanaecivitatismurorumreparatio,147.
Severianus.Y. Chrysostomus. Syrorum et Palaeslioorumsynoduspro Athanasio,25G.
Severusimperatorocciditur,207.
Sextariiillalio, 52. T
Sextus scholarius,183.
Sibyllaevaliciniumde ligno crucls,232 Tabellariusa cubiculoregis, 85.
Sicdieosiscoociliiad Macedonianos episcopospostpoeni- Tatianusmartyriumpassusest, >.82.
lentiamepistola,312. TauoasisGothorumregis praeclarafacinora,400.
Siculiqueruli, 4. Temperiesaeris cunctamoderatur,195.Ille vincitassi
Silaiiuscaseus. V. Caseus. due qui novitomniatemperare, 59.
Siliquaticumquid, 34. Siliquaticititulus fidedomioica- Tempesiaiuuitempore,Mergorum,DelphinorumetEchi
norumindustria,55,
tus concessus,48. Siliquaticipraeslalio,66.
SilvesterRomaaaeEcclesiajpraesul,207. Melchiadisuc- Templagentiliuma fuodameotiseversa, 363.
cessit,214. TempluroChristiaoorumprofanatur,294.
Simeonisad marlyrescoofortandosoratio, 237. Terentii magistrimililumChristianapetitio, 329.
Simoniadamnanda,148.Decretaet antiquaseoatuscon- Terrarum orbis divisio,397.
sultaiu simoniacos,147,148, 149. Tertiarumtributa, 10.Tertiarumillalio,.30.Y. Bini.
Sirenumcaulus,38. TertullianusAfer Chrislianorumscriptor celeberrimus
SiriciusDamasisuccessorFlavianoinfensus,350. Quin- habetur, 389. est
que anmsRomanumepiscopalumlenuit, 362 Testis verus qui laudat expertus,174. Perfectarei
Sirmiensisconciliiduplex fideiexposilio,261,262. Re- fides esi, ubiconsentaneilestes probaRturessesummales,
tractat sententiamsuam,262. 99. Nonpotestde itloveraciter credi,cujusvitaeleslis uou
SisinniiCoosiantiiiopordinalioel mores, 574. potest inveniri, 138. Uni incautecredilur,quodesl a plur
Soboles.Abundepraedicatsobolem, qui ejus laudatau- rimisasserendum,184. 4*
Ctorem,174.F. Slirpi. Tbalassussenalorflt episcopusCappadociae, 579.
1331 INDEX ANALYTICUSIN PRIMUM CASSIODORlTOMUM. 1352
Theatri significatioet origo, 76. Romanumdescribitur, Tragoediaunde dicta, 76.
76. Populiin the tro clamare consueverant,16. Trajaoi diclumpraeclarnm,130. Ejus forumsub assidul-
Thelomachiusinter martvres numeralur, et cur, 553. tate videre miraculumest, 112.
ThemisliusphilnsophusValenteniab orthodoxoruranece Trajauus magister militumValeoti imp. fortissimere-
avocavit,328. spondet, 329.
TheodahatusGothorumrex eligitur, 157,158,424.Quo- Trasmuudusrex WandalorumTheodoricigener, 95.
mndo sacramentasenatui et populoRotn.prsestilent, 164. Tribonatus provinciarumformula,119.
Laudatur, 136, 158. Ejusmodestiain ioitio regni, 160. Pa- Tribuni mililum.V. Consul.
cem a Justiniano imp. petit, 164el seqq. Occiditur,424. Tribunus voluptalum,106. Ejusformula,114.
V. Amatasunllia. Tribulumin vino, Iriticoet oleo, 198.Tributa sunt pnr-
Theodemirusrex Theodericipater Suevosvastat, 422. purae,non lacernae,14. Dilatiotributi major lit causa dis
Fcedere cum Romaoisinito moritur, 422. pendii, 189.Cui nihil videlur reliclum, a Iribulis roustat
TheodericusThorismundifraler moritur, 417. esse liberatum, 192. Qui venales moras quaerunt,tributi
Theodoricuspene adhucpuer Sarmatarumregem inte- onera duplicant, 193.Gravitasexactionummultorum ma-
rimit, et Singidonumcivitatem capit, 422. Consulaluet lornm causa, 528.
equestri siatua donatur, 425.A Zenone imp. adoptatur, Tridentinaeregioniscivitasa Theodoricocoiistrucla,81.
ibid. Odoacremvincit et perimit, ibid. Insigniaregis Ro- Triniiatis nomen tribus personisdivinis tribuitur, 289.
manorumassumit,ibid. Ejusuxor, tiliiet lilias,425.Nulla Edictum Valentiiiiani et Valetitisde eonsubstantialiTri-
gens fuitiu parte occidua,quaeTbeodorico,dnin viveret, nitate, 305.Ledrensis
aut amicitia,aut subjectione non deserviret, 421. In fta- Triphylli episcopieruditio, 211.
liam inlrat, 393. Raveiinamingredittir, ibid. Romampetit, Triremes, Y. Argonaulm.
ibid. Galliassuoacquisivitimperio,ibitt.FiliamsuamAma- Tristis. Volivumuoo potestdici, quod tristis suscipit,
lasunthamKutharicimatrimoniocopulat, ibid. Arma regi 184.
Waudalorum dedit, 78. Laudatur, 154. Ejus pietas,62. Tuitionisformula,121. ..
Erga Ecclesiaebona, 63. Alquitas,11. Fidelitasin promis- Tulum de Hunnis triumphumegit, et Bulgares vicit,
sis, 55. Liberaliias io pauperes, 26. Clementia,55. Erga 128.
inimicumbenevolentia,29. Protector pupillorum,7. Erga Turbulentus.Furoris genus est in saeculopacatolurbu-
negotiaiores beoeficus, 32. Studentes virtuti fovebat, 49, leulo studere proposito,178.
83. Eos probabat, qnibusjudicandacommittebat,68. Ejus Tyanensecoiicilium,513.
cura jusiiriaefons,72. Ornatumurbiumquotidiedesidera-
bat augeri, 35. Cur spectaculafoveret, 16, 56. Ejusedicla II
eonfirmantur,147. UlpliilasGothorum episcoposcoucilioConstant.adfuit,
TheodoriMopsuestiaeepiscopilaudes, 365. 275. Ejus fides, 273.
Theodoriti martyrium,286. Ulpiauusjurisconsultusinsignissimushabetur, 390.
Theodosius episcopus Sinnadaehaereticos insequilur, Ulyssesuude ab Homerolaudatus,18. Ejus contra Si-
366. Ab Kcclesiasua non recipitur, 367. renimi cantus prudentia,38.
Theodosiijuniorisjudiciumde libris, 204. In doctosli- Urbisfabricispecumadeputata, 12. Laus est ternporum
beralis, 204. Ejusexercitia et virtutes, 205, 372. Eximie reparatio urbium vetustarum, et quare, 14. Munitio ur-
laudatur, 205, 362. Salomoniet Alexandro comparatur, bium est forlitudoprincipis,55.
205f Quidammonachuseum propter rem negatam excom- UrsaciusPersa praedicitterraemolum,272. Mirandapa-
municavit, 362. travit, 272.
Theodosius dux militum harbaros profligavit, 333. A Ursaciuset ValensArianiduaeviperae,252. Poenitenliaa
Gratianoimperator Orientis ordinatur, 353. Thessalonicae libellum exhibent Julio pont. Rom., 256.Pro temporum
baptizatur, 335. EpiscoposConstautinopolim convocat, 533. ratione in diversas partes declinant, 266. Exconimuoicau-
Orthodoxosfovet et haereticosrepellit, 351, 358. Ejus tur, 267.
professiofidei, 534. Ab Ecclesia Constaotinop.Arianos Ursinus. Y. Damasus.
pellit, ibid. Paganos iosectatur, 345. Maximum vincit, UrsulusTolosensisrheloricamdocet, 386.
540. Et Eugenium tyrannum, 409. Plurimos Thessalo- Ustazadesapostala resipiscit, et pro Christo moritur,
nicae jubet interfici, 342. Ejus poeniteutia,513. Legem 237,
Bcribildedilationevindictfe,345. AntiocheDisirascilur, et Utilitas publica compeadiosapietate frequenter serva-
recbociliatur,314.Ejusvisiones,353,351. Meletiumagoo- tur, 200. Y. Pubiicum.
scit uunquam,uisi iri somnis,visum,355.Mediolanumve- Uxoresduas posseduciValenliuiaailege sancitum,328.
nit, 340. Moritur, 352. Ejus uxoris virtutes, 344. Y. Am-
ttrosius. V
TheodotusAntiochenusepiscopus,365.
Theodulusmartyriumpassusest, 282. Valenscrealur imperator, 504, Baptizalur, 508. Quo-
factus sit Arianus,ibid. Qua crudelitate sit usus
TheogoniusArianusdat libellumpcenitentiae,228, 231. modo adversus orthodoxos,308,310, 314, 526. Octoginta or-
Arianumdogma tuetur. 244. thodoxos in navi cremarijubet, 314. 1'rohibet celebrari
Theologiaepaganorumiuanitas, 302. conciliumTharsi, 514. Quid contra S. Basilium fecerit,
Theonaelacituruitaset moderatio, 325.
TheophilusAlexandriaeepiscopusinstituitur,340. Chry- 316. Paganis, Judaeiset hsereticistribuil poteslatem suas
sostomi electionem impedire conalur, 553. Inviius euro feslivitates agendi, idque orthodoxis ubique prohibuit,
ordinat episcopum,354. Y. Chrysostomus.Damnatlibros 323. Aquaeductumexslruit, 511. Quosdaraoccidittanquam
Origenis,357. Moritur,368. Y. Veus,Epiphanius. imperiumoccupaturos,ex indiciodaemonisadjurali,516.
Theoplironiusscribit tibrosde exercitio menlis, 349. Pugnat contra Procopium,508. Frustra pelit auxiliuma
Theolimus.Y. OHgenes. fratre coBtra Golhos,529. luterminalur posnasse a Con-
TheotimusTomitanusepiscopusapud barbaros miracnla stantmopolitanis exaclurum, 529. A Gothis viocilur, et
vivus comburitur,529, 330, 409. Ejus filius ab Arianis
operatur, 351. baptizatur, 516.
Tborismundusocciditur,417. Y. Attila. ValeasArianus. V. Ursacius.
Thuscifusilisartis primiinventores, 116.
Timere. Graviussemper emergere aestimaturqnod ti- Valeutioianus propter aspersionem aquaBioimolatilia;
metur, 179. ministrum templi percussit, 295. Imperator ordiuatur,
Timotheusordioatur episcopusAlexandrinus,329. Mi- 304. Egregia illius ad milites verba, 505. Syoodumin
ruui cur ille Origenemsequens esset Ariaous,367. Mori- Illyricocelebrari jubei, 505. Ad eum legalionemmitttint
tur,340. «piscopi,507. Res ecclesiasticassacerdolibusrelinquit,
Tiridatesrex fit Christianus,256. , 507. Ejus ad Vesegothas epistola, 413. Moritur, 328.
Titi imper. amphitheatrum.V. Aniphitheatrum. Valenliniani sanctio oontra pervasores bonorum, 130.
Tituii appositi64.Titulosaffigere,150.Titulifixi,80,81. Valentiniaoi minoris nativilas, 511. Imperator creatur,
Titulos publicosadroinistrare,168.Superindiclilituli quid 328.
sint, 14. Valentinianus PlacidiaeDlius imperator consliluiinr,
373. EudoxiamTbeodosiifiliamuxorem ducit, 579.
Titns Bostrensisa Juliauo Apostataexpulsus,294. Valia Vesegotharumrex cum Hooorio imper. pacem
Toga prociactualiseffecta, 128. init, 411. Moritur,412.
id
Togaiaprofessio, est advocatorumforensium,50. -Varietatis non habet vitium,quod pro beneficiofuerit
Torpedo manum percutientis quomodo ila iuficiat,ut immutatum,53. V. Mutabilitas.
abstupescat,17. Vasariapublica,et quid sint, 122.
Torpor. Similis discinctobabeltir qui igoobili torpori Vatummendax responsio,298
rslinquitur, 117. Segnissimiest torpere, cum se ad pro- Vohiculapublica, 231.
vectunicoguoscatrerum domiuosinvitasse, 131. , Veorumlaus e-'origo, 85.
1553 ORDO RERUM QU^E IN HOC TOMOCONTINENTUR. 1334
Veuale propositum,197. Propemodumdonare videlur Virtutibus fama tollitur, si r arum merita in hominibus
qui venditrogatus,61. nescianlur, 138. Y. Labor.
Venanliospatriciuslaudalur,153. Virtulis gentis est propriamsubslantiamnon amare, 24.
Venerisillicilaeartes prohibilae,210. Visorummajorsemper affeclusest, 17D.
Veoelorumlames,200. Y. Ligures. Vitailla vere hominumest, quaejuris ordioe cooiinelur,
Verbasunt speculumcordishominum,102. 82. Illum honores glorificanl,quem commendaiet vita,
VerbumDeos priucipiiet linisexpers, 251. 103. Quidquid ad simplicempertinet yit3m adunationis
Veredorumvelocilas,100. graliam non refntat, 158. Sub incerta vita certa militia
Veritatisvls, 99. Pessimaconsuetudoest despicereve- est, 184.
ritatem,41. Cunclossequaceshabet qui aliquidex veritate Vitalis episcopusAntiochiae,214.
decernit, 155,Ad bonumpublicumveritatem non pudel VitigisGothorumrex eligilur, 169, 424.Pacema Jnsti-
conliteri,139. niano imp.pelit, 170. Se Romanisdedil, 424.
VersillxEcclesiaa quibnsdamtributis eximitur, 14. Vitium.Indocilisest auimiad vilia trahi, 44. Taiuogra-
Verucacjstellum describitur,55. vius grassanlur vilia, quanlo magis probantur inlerna,
VesegothaeMcesiamincolunt, 408. QuomodoArianum 150.Horre vitium, el principismereris aflecunii,111.
dogmasusceperinl,ibitt. Thracias DaciamqueRipecsem Voluntas. Iniquum est hoiiiiuisvilio depiitelur, quod
occupaal,ibid. Ad Tliessaliam,Epiros, Achaiamet Paa- ejus voluntatenon regitur, 62.
nouiam praedaodasdigrediuntur, 409. Cum Gratiauoet Vota hominuraperficere.divinaevirttilisest, 85 Ipsius
Theodosioimpp.fcedusineunt, ibid. quodaramodores aeitur, cujus iu alleruiuvolacoiupbiifur,
Vespertinaepreces, 309. 176.
Vesuviimontisexarsuri signa, 76. Y. Neopolitani. Vulcaniaeinsulaedescribiiniur,et quare ignis oerpeluus
Veteraoorumprivilegia,Ii4. Tironibusconcediturspes visceraterrae non consumit,54.
laboris,dumvicissitudofuerit reddita veteranis, 182. Vulcaniiperitia in fabrili arte, 78.
VicariiurbisRomaeformula,104. Vulnerain praeliissusceptagloriosi, 128.
VicariiPortus forraula,118. VulphilasGothicarumlitterarum invenlor, 328. C.otbo-
Vicpdoinici,83. rum minorumpontifex,420. Corrumpitura Valenle, 529.
Victorinusrhetor Romseinsignishabetur, 592. Vulturis pietas, 50.
Victualiumreiuui venalitas temporisnecessitale debet Vultusnaluramanimiprodit, 42.
subjacererationi, 180. W
Vigilans stuiii')non indigetalieno, 115.
VigiliaeCbristiauorum,247,239,567. Vigiliaeapud se- Walemirmoritur, 421.
pulcra martyrura extra lempla, 271. Hymnis nocturnis Wandalorumregumseries, 412.
orationesadditJoan. Chrysost.,356. Wandali cumAlanis Gallias inlrant, 395. A Gothisa!i
Vindicta.Y. Theodotius.Impoeniteadaest ultio quaede Hispania pulsi, in Africam transeuut, 594. Varia eoruni
legibusve.nit,15. praelia,ibid. Pauci Paonouiamiuhabitant,407.
Vioumacioaticiumlaudatur,190. Et palmatianum,195. X
Vinumregiaemensae,190. XenodocbiaJulianus aedificarijubet, 294. V. Ecclesia.
Virginaliscontineoliaformamangelorumimilatur, 318. XenophontisHelladicorumlibri, 374.
Sacraevirgiues iusolitaea populoviderl, 287.Plures mar- Z
tyrium patiuolur, ibid. Lex Coostantini pro virginum Zenonismarlyrium,286.
castitate tueuda, 287. De non ducendissacris virginibus Zeuoapud Gazamfloruit, 552.
lovianilex, 304. Virgioeset viduaepauperculaeinter cle- Zeugmatislocus, 309.
ficospublicosumptualebantur, 285. Zeugmatiuscaecusvir mirabilis,336.

ORDO RERUM
fQlLE IN HOG TOMO CONTINENTUR

VIGILIUS PAPA. EPIST. ADEPISCOPOS GALLLE. — Nuntiat se Aurelianc

Notitiaex libro Pootificali. 9 vices suas in Galliadeiegasse, mandatqueut eidem ob-
EPISTOLJEET DECRETA. 15 temperent. 39
EPISTOLA VIGIUIADHUC PSIUDOPAPJB ADEOTBEBIUM. — EPIST. AD ADRELIANDM ARELAT. — Nihila se cootra con-
Eutheriiconsullationibusrespondet. Ibid. cilia generalia, Roraanorumquepomiticumdecreta fuisse
EPIST.ADPROFUTURDM. 19 admissum. Horlaturut Cbitdeberloregi suggerat ul ad re-
leslimania anliquorum canonum pro trina imroer- gem Gothorumscribal, ne quid in EcclesiaRomanatur-
sione. 20 bari siuat.
EPIST. AD RUSTICUM ET SEBASTIANUM. — lllos
41
EPIST. VIGILUADBUC PSECDOPAPJE ADCBSARIDM ARELATEN-nicat. excommu-
—
SEM. Ei Sylveriumconsuleotide injuogendapoenileoUa 43
EPIST.ADVALENTINIANUM. — Quae Constantinopolide
regiTbeodebertoob incestuosasnuptiascoutractasrespoi- tribus
det. 21 capitulisacta luerint. 51
EPIST. EPIST.ADCNIVERSAM ECCLESIAM. — Exponit causasse-
ADJUSTINIANUM.—DumJustinianusimperalorcoram cessussui ad Sanctam
Vigiliolegitimoelectofidemprofessusesset, ille ex hoste Euphemiam,et quid ibi egerit cuin
io defensorem,ex persecutorein praedicatorem,ex blas- legatisJustiniaui,simulquefideisuaeconfessionemioter-
pbemo in confessoremmotatus, in Anthimum ejusque serit. —
53
collegashaereticosaualbemaiis senteotiamintorsit. Ibid. Fragmenlum damnationisTheodori. Tbeodorusepi-
EPIST.ADMENNAM. — Gratulatur eum. haereticisdam- scopussacerdotioet comrauoioneprivatur. Coostaotino-
natis, sanctasquatuor universales synodosamplecti: ab politaous et reliqui episcopiillius crimioisconsciiexcom-
baeresiresipiscentesdebere recipi. 25 louuicantur. 59
EPIST.ADAUXANIUM ARELATENSEM. — Usum pallii, Epislola Eutychiiad Yigilium.— Profiteturfidemca-
quem postulabat,differtquoad certiorem faciat impera- tbolicam,el pelit ut quaestiode tribuscapitulisiu concilio
torem. 26 terminelur. 64
EPIST.ADECMDEM. Vicesilli suas in Gallia delegat, et EPIST.ADECTYCHIUM. — Commendatejus fidem.et an-
palliiusumconcedit, admonensut pro imperatoreDeum nuit ut de tribus capilulisin concilioagatur. 66
oret, pacemqueioter ipsum et Childebertumregem con-
servarestudeat. 27 CONSTITUTUM VIGILIIDETRIBDS CAPITDLIS. 67
EPIST.ADEDMDKM. — De cognoscendacausa Praelextati Epistolaa clericisItalia; legatis Francorum directa. —
episcopi. 29 Suggerunt ut Vigiliopapae et Dacioepiscopo Mediola-
EPIST.ADEPISCOPOS GALLI.X. —Auxaniumvicariumsedis uensi, qui in eadeiuurbe ob triuiu capilulorumcontrover-
constitutumesse nunliat; cujus munerispartes siam ab imperalore Justioianovexabaotur, solatio atque
apostolicae
explicat,omnesqueeidemoblempcrareJubet. Ibid. auxilioesse studeanl. 113
DecretumJuslinianiimperaloris. 30 ExemplumsacrceepisloUeJustiniani ad Joannem me-
EPIST.ADADRELIANCM ARELATBNSEM. — Post obitum tropolianuin. 119
Auxanii suas Aureliauo episcopo vices in Galliadele- Altera Justiniani epistolaad CosmamepiscopumMop-
«at. 37 suestiw. Ibia,
1383 ORDO RERUM QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 4336
Suggeslwsynoat eecumenicx Consiaminopolitance n ad dibusillum extollit, et ilti confertpatriciatus apicero,cum
YiqiUum. 120 jam fuisset reclor Lucaniaeet Brutiorum,ac praefecturatn
EPISTOLA —
DECRETAIIS.Quinta svnodus oecumenica praetorianaragessisset. 507
confirmatur. 121 KPIST. IV (Theodoriciad senatum).—Signilicatse Cas-
InEptslolamprcecedentemDissertatioPelrideMarca. 127 siodorumad patrieiatusapicempro meritorumremnnera-
CONSTITCTCM pro damnationeirium capitulorum. 145 tione, et post administratas egregie inferioresdignitates
Justiniani LiberadversusOrigenem. 177 evexisse.SummelaitdatCassiodorum,ejus palrem,avuro,
Ejusdem epktola udvertus nonnutto",impium Theodo- Heliodorum;totamque ejus famiiiam. — 508
rum atque intqua ejut dogmala, el epislolamIB« dictam, EPIST.V (Theodoriciad Plorianum). Jubet utstatuta
necnon Theoaori tibros eontra cathoticamfidemscriptis comilisAnnaede Mazenefuudoserveotur. 511
propugnantes. 273 EPIST.VI (Theodoriciad Agapilum).—Scribit nt Rouia
mittat perilissimos marmorarios Ravennamad basilicam
GILDAS SAPIENS. Herculis perficiendam. 512
Nolltiaex Gallandio. 327 EPIST.VII (Theodoriciad Felicem).—Illumjubet resti-
DE EXCIDIOBRiTAKNLE ' LIBER QUERULUS.529 tuere Plutianipupillibona, quaea Neoterioejus fratre lioa
Prcefatioaucloris. Ibid. tam comparaveratquamsubripuerat, et illumrepreheudit
PARSPRIMA. — HistoriaGildae. 335 quod successioneminter aequalesaequalemnon divisis-
PARSSICDNDAY— EpistolaGildae. 347 set. Ibid.
PARSTERTIA. — Iocrepatio in clerum. 367 EPIST. VIII ad —
(Tbeodorici Amabilem). Prsecipitut
bona Plutiani pupilli a fralre ejus Neoterio male vendita
PELAGIUS PAPA I curet VenanlioPlutianitutorisine dilalionerestitui.Qnod
si iotercesserit frater, causam vult ad tribuoal suumvo-
Notitia ex Libro Pontificali. 391 cari. 513
PELAGIIEPISTOL/E. 393
EPISTOLA ADNARSETEM. — Hortatur ul legatis auxilium —EPIST. IX(TheodoriciadEustorgium Mediolan.episc).
Dicit se episcopumAugustanaecivitatis,falsiscrimioi-
praestet ad episcopos Ecclesiae perturbalores corrigen- bus a clericis accnsatumhooori pribtino restituisse, et
dos. Ibid. remittit ad clericos ilios, ut eos debita pcena
EPIST.ADEUMDEM.—Monet ut schismaticoscoerceat.394 coerceat. Enstorgium Ibid.
EPIST.ADEUMDEM. — Ut schismaticos,a quibus fuerat EPIST.X (Theodoriciad Boetinm).—Scribit domesticos
injuste communione interdictus,reprimal, 396 equitumet peditum, qui aulae regiaejugtter
In duas epistolasprmcedentesobservatioeritica. 397 protectores conquestosesse ab arcario praefectorum se pro
EPIST.ADEUMDEM. Monetut Aquileiensemet Mediola- excubant, emolumentissolemoibusintegri ponderissolidosnonper-
lienseiu episcoposad principem sub cuslodiadirigat. 397 cipere, et in numero gravia dispeudia suslinere. Ubi tra-
EPIST. ADEPISCOPOS TESCLB. — Ipsos ob schisma repre- ctat de arithmetica, de deoario numero,de solido,de se-
bendit. Ibid. nario, uncia et libra, quae prohibet quomiousullatenus
EPIST.ADDNIVERSUM POPULUM DEI.—Defidecatholica.399 imminuantnr. 514
AdmonilioJacobiSirmondiin sequentes epislolas. Ibid. EPIST.XI (Theodoriciad Servatum).—Imperatut maa-
EPIST.ADSAPAUDUM ARELATENSEM. — Salutatoria prius- cipia a Breonibusmititibusablata, Maniariocuret resti-
a
quam Sapaudo — lilteras acciperet. 401 tui. 516
EPIST.ADEDMDIM.Modestelaudes rejicit quibus illum X II ad
EPIST. (Tbeodorici Eugenitem). Confert illi,—
Bapaudus in litteris suis ornarat. Ibid. post administratamlaudabiliter quaesturam,magisteriam
EPIST. ADCHILDEBERTUM REGEM.—Anathema dicit iis qui el hortalnr eumad raeliora promereoda. 516
de fide aliier senliuut quam io opistolisLeonis et iu con- dignitatem, iipiST.XIII (Theodorici ad seoatum). — Sigoifical,se
cilioChalcedonensiconlioetur. Reliquiassanclorummittit ad rnagisterii munus Eugenitem subvexisse,qui maximis
per Hominembonumsubdiacooum. illi 402 laudibus exornatur, quod quaestorisofficiuinbene exer-
EPIST.ADSAPADDUM.— Commendat reditumHominis- cuerit. 517
boni subdiaconi,atque ut Placidopatri suo suggerat de EPIST.XIV (Theodoriciad Faustumpraef.praet.).—Prae-
comparandisRomamquemittendisvestibus quaein paupe- cipit ut genus Tertiarum quodCatbalieusibusimperabatur,
res erogentur. 4U4 aunis siugulispersolvatur. 518
—
EPIST.ADEDMDEM.Vices illi suas in Galliadelegat, —
EPIST.XV (Tbeodorici ad Eestum). Illi commendat
usum
palliiqueAD impertilur. 405 tuitionem domus patricii Agnelliad Africamdescenden-
EPIST. CUILDEBERTUM REGEM.—Significat se vicessuas tis. 519
et pallii usum Sapaudo concessisse,quem regi commen- EPIST.XVI (Tbeodoriciad Julianumcomilem). Jubet —
dat. 406 discutiat causatn Apodorumconductorumfrumenli, qui
EIIST.ADCBILDEBERTUM REGEM.—De SapaudoArelatensi, conquestifuerantfrumentasibiinimicorumsubreptionibus
qui coolra sedissttaeprivilegiumalterius episcopiJudicium concremata; et imperat(si ila res se habet) ut de reli-
Bubirejussusfuerat. Ibid. quis primceindictionishabilamoderationedi-trahat. Ibid.
EPIST.ADSAPAUDUM. — De epislolasua.quam de fideca- EPIST.XVII (Theodorici ad Golbos el RomaoosDer-
tholicaad regem ante scripsit. CommendatRomanosqui tooae consistentes), — Praecipit castrum circa eos posi-
bostiummetu eo confugerant, iterumque de vesfibus in tum, dum pace fruuntur, communiant,et doroossibi in eo
urbrm mittendis. 407 construant. 520
AD
EMST. CHILDEBXRTUM.— Miltitconfessionemfideisuae, EPIST.XVIII (Theodoriciad Domitianuraet Uvillam).—
monetque ut caveatne qua in Galtiisper baereticosexci- Illis respondelquod debeant restitui praediaa praesumpto-
tari dissidiasinat. 40S ribus occupata, nisi aut contraclusaut praescriptiotriginta
FRAGMENTA epistolaruma Luca Holstenioe tenebrisvin- annoruui obviet; el quod fratris percussorsit in exsiliiun
dicata. 411 deportandus. Ibid.
AliafragmentatxcolleciioneDeusdedii. 417 EPIST.XIX(Theodorici ad Saturninumet Verbusium).
APPENDIXad epistolasPelagii pap» I; 419 —Praescribitut Gotborumfiscumdetrectaverit
EPISTOLA PELAGII ADVIGILIUM EPISCOPUM.—Patrem et filium iuiplere, eum quicunque ad redbibitionis aequitatem compellant.
uuum esse Deum probat. Ibid. 521
CASSIODORUS. EPIST.XX (Theodoriciad Albinumet Albienum).—Illos
commonelut in spectaculis palrociniumpartis Prasinias-
Epistoladedicatoria. 421 sumant, el ut de Hellandioet Theodoron,qui laelitisepu-
Prtefatioin novamCassiodorioperum edltionem. 425 bbcaeaplior fuerit aeslimatus,ab illis Prasini pantomimus,
Cassiodorivita. 437 confusionepopulisublata, conslitoatur. Ibid.
De Cassiodorivita roonasticadissertatio. 483 EPIST.XXI(Theodoriciad Maxiroianumet Audreamse-
De Cassiodorotesiimonia. 497 nalorem). — Decernitut discutiant, num pecunia fabricis
VARIARUM LIBRIXII. 501 • urbis deputata, tota fuerit absque fraudein eas expensa.
Praefatio. , Ibid. ;J 522
LIBERPRIMUS. 503 . EPIST.XXII(TheodoriciadMarcellumsenatorem).—Eum
EPISTOLA PRIMA '
(Theodoriciregis ad Anastasiumimp.). ex advocatoprivalocreat advocaium tisci. 523
-r-Rogatpacemcertis de causis intermissam';laudat impe- \ EPIST. XXIII (Theodorici ad Caelianum et Agapitum).—
ratorem et ad illummittit legatos qni contentionesrtiri- Hi judices eliguntur ut liteni patriciorum virorumKesti
want.et concordiamsuaedeinceps tirmitaiirestituant. 505 ' et Svmmachicontra patriciumPanlinumdirimaot.—Ibid.
EPIST.II (Tbeodoriciad Theonium).— Redarguil illum ' EPIST.XXIV(Theodoriciad universos Gothos). Indi-
negligentiaecirca purpuram,quam singulis anois ad aulam cat se per Naodium sajonem illosadmonendoscurasseut
regiam mittere solebat, etoriginem ac modumconlicien- ad expeditionem Gallicanamvm calendarum Juliarum,
dse purpuraedescribit. 505 rebus omnibus necessariissu.lciemer inslrucli ptope-
u-Eiist. III (Theodoriciad Cassicclorum).—•Summislau- i eut, et s _uiores juuioribusexeui;>!osiot. SH
 1337 ORDO RERUM QVM IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1358
EPIST. XXV(Theodoriciad Sabinianurosenatorem).— aBoetiofabricatamittit. 541
Jubet portumLuciniet portusjunctosreparari, eorumque LIBER SECUNDUS. Ibid.
diligeotioremin poslerumcurambaberi. 535 EpisiOLAPRiMA(TbeodoriciadAnastasiumiroperatorem).
EPIST.XXVI(Theodoriciad Faustum praef.praet.).— —NunfiatFelicemGallum consulemfuissecreatum. Ibid.
Statuit ut quaedudumEcclesiaeVersillaeantistitispraestitit, EPIST.II (TheodoriciadFelicem).—Conferturilli con-
valoant in perpetuura, el extraordiuaria tribuia, quaea sulatus. 543
teuqioribusCassiodorisunt soluta,non sentiat: vull tamen , EPIST.III (Theodorici ad senatum).—Felicis Galli ad
ea quai Ecclesiaeposteacollata sunt bona, oneri solutionis consulatumpromolioreouutialur. 545
subjaceant. Ibid. IV a d
EPIST. (Theodorici Ecdicium). — Confert siliqua-
EPIST.XXVH(Theodoriciad Speciosum). — Indicat po- tici vel roooopolii t itulos. 546
puluni partisPrasini, duroad curiam venirent, insidiasa EPIST. V (Theodorici ad Fanstum praef.).—Praecipitut
Theodoricopatricio el Imporlunoconsule pertulisse, ita triginia militibusin Augustanisclausuriscoostitutisanno-
ut uuus occisus fuerit; jubctque praedictosviros illustres nas easdemque aliis tribuuntur praeslet. Ibid.
mooeatot instrurtas persooasad judiciumCxlianiel Aga- EPIST.VI(Theodoriciad Agapitum).—Legatuseligitur
piti mittant, qui banccausanilegitiusdirimant. 526 in Orientem miltendus.
—
547
ad
EPIST.XXVIJI( Theodorici universos Gothoset Ro- EPIST. VII ad
(Theodorici Snnam). Praecipit ut in fa-
—
manos). Hac epistola saocit si
ut, quis cujuslibet gene- bricam murorum colligat quadratos marmorum p.issim
riss.xa in agris suis jacentia muris profutura habuerit, dirutos et neglectos. lbid.
hbens ad instaurationemurbiuraimpendat. 527 EPIST.VIII(Theodoriciad Severumepiscopum).—Mille
EPIST.XXIX( Theodoriciad uuiversosLucrislanos). — quingentisolidi per Montanariummitlunlur,ut illosprovin-
Jubet nt terrarum spatiaquaeveredisantealicueraot mu- cialibusdispendiumper exercilumpassisdistribuat. 548
tationibussuis, a possessoreviodicatacurent reslitui. Ibid. EPIST.IXI(Theodoriciad Faustumpraef.).— Decernitut
EPIST.XXX(Theodoriciad seoatumRomanum).— Que- Sabinus auriga supra solidum roenslruum, alteruro, ne
ritur apud illosquod servilisfuror armalus temporespec- mendicarecogatur, accipiat. Ibid.
taculoruoi perseculussil iucoxios,et sancit ut, si cujus- EPIST.X (Theodoriciad Speciosum).— Contractusab
piamseoaloris famulusin ingeoui caede fuerit versatus, Agapitafaclus,dumfuita maritoseparata, —
rescinditur.549
eum tradal herus legibuspuoiendum.Quod si reum judi- EPIST.XI (Theodorici ad Provinum). Praecipitut ca-
cibussistere distulerit, noverit se deccmlibrarumauri sam Areciretinam ipsi ab Agapita collalamejus marito
dispendiomulciandum. 528 restiluat. Ibid.
EPIST.XXXI ( Theodoriciad populum Romanuui)— XIl
EPIST. (Theodorici ad comitem siliquatariorum). —
Edicit ut, si quis ex populoatroces injurias in quempiaiu Praecipitne sinat ad exteras provinciaslaridumtransmitti.
tenalorum protulerit, noveritse » praefectoUrbispro qua- 550
litate facti pleclendum;et praecipilutpantomimipraefinilis EPIST. —
XIII (Theodoriciad Fruinarith). Imperat ut
locisartes suas exerceant. 529 VenantioUlpianinominediemdicat. 551
ad
EPIST.XXXII(Thecdorici Agapilumpraefectum Ur- ad
EPIST.XIV(Theodorici Symmachum). Exponit cri- —
bis). — Illummonet se scripsisse ad senatumet ad popu- men cujusdamRomuli,qui in patrem suum manus vioien-
lum,jnbetque ut si a quoquamirrogata fueril iojuria sena- tas intulisse dicebatur, et in eum ut animadvertaturpo-
tori, confestim ille severitate Iegumplectatur; si vero stulat. Ibid.
senator quemquamingenuumnef>riacade vexaverit, sta- EPIST.XV (Theodorici ad Venantium).— Coofert illi
lim mulctamexcipiat.Decernit prastereVutHetladiusha- comitivamdomesticoruro. 553
beat aequahtatemmenstruicum caeterispantomimis. 530 EPIST.XVI(Theodoriciadsenatum).—ElectioVenantii
EPIST. X XXIII (Theodorici ad —
eumdem). Praesenti ad comitivamdomesticorumannuntiatur. Ibid.
ordiuationedecernit nt pantomimoab Albinoet Albieoo EPIST. XVII(Theodorici ad honoratospossessores,de-
electo solitummenstruumpartis Prasinisine imminutione fensoreset curiales Tridentioae civitatis).— Declaratse
tribuat. 531 exemisse Rutilianumpresbyteruma flscaliscalculi soln-
EPIST.XXXIV ad Faustum praef.prretorio). tione, et vetat quominusid quod ei reraisitab aliis exiga-
— Jubet tit per (Theodorici
siogula loca marilimacoinmooeatne.quis- tur. 535
quampraesumitperegrinas naves ante frumentisonerare EPIST.XVIII (Theodorici ad Gudilam episcopurn).—
quamproviociaequod necessariumfueritretinuerint. Ibid. QuomodnIis ioter Sarcenates municipeset Ecclesiamsit
—
EPIST.XXXV(Theodorici ad eumdem). Signiticatse dirimendusdecernit. Ibid.
nonnihilcommoveriquodfrumeotapubtica, quaede Cala- EPIST.XIX(Theodoriciad universosGothoset Romanos
bro atque Apulolittoribus per cancellariumaestalistem- et bos qui portubus vel claustris prasunt). — Jubet ut
pore consueverantdeportari,autumnoadvecianondumfuis- famuli qui Stephanum dominurotrucidaverunt extreroo
senl, et praecipitul hoccelerrimacuret emendalionecor- pleclantursupplicio. 556
rigi. Ibid. —
EPIST.XX (Tbeodorici ad Uniligem). Decernit ut
EPIST. XXXVI(Theodoriciad Theriolumsenatorem). — quas navesin urbe Ravenna frumeolis tiscalibusoneratas
Jubel illomio Pedoneusi civilate Benediclilocum susci- invenerit, ad Liguriam inopiafrugum laborantem traos-
pere, el ejtisdemfilioscivilituiliooevallare. — 532 mittat. Ibid.
EPIST.\XXVII (Theodoriciad Crispianum). Illumab EPIST. XXI(Theodoriciregis ad Joaonernapparitorem).
exsilio revocat,si revera io adulterio deprehensumocci- — Spei et Domitiopaludes in Spoletino terntorio ea rex
derit, el jubet ut pecuoixAgaellofidejussoriCrispiaaia cooditiooeconcesseratut si eorumopera exsiccareturillu-
vicario urbis vel ejus ofiicio exlorta reslituatur; illique vies, liberatarura ipsis prolicerent; sed cum Domitiivitio
Candacisluitionemconlra quoslibet impetuspraestat.533 irritus foret labor incceptus,mandatJoanni ipsuracouve-
EPIST. XXXVIII(Theodonciad Coionemseuaiorem).— uiat ut aut cccptamrem perficiat,aut Spei propriamccdal
Pracipit ul bonaViriliaoinepotis,quaeoouroodonou am- portionero. 557
plia.idi,sed etiam minnendi studio detinebat, quampri- —
EPIST.XXII (Theodori:! ad Feslum). Praecipit ut
mum restituat. 534 Ecdiciifiliosex Urbead ^atriamgenitorissepeliendicaosa
EPIST.XXXIX(Tbeodoriciad Festum). — ScribitFila- remeare tubeat. 558
grium rogasse ut ad Ures proprios reverteretur, filiosque EPIST. XXIII (Theodorici ad Despotium et
Iralns sui Roinamsludiorumcausa misisse; etillumjubet Thpodulum).—Figulinaea regeAmpelinm, ipsisconcedunlur,et re-
eos sic in Urbe constituere, ut eis ante exire non liceat gia protectiorontra improboset dolosos promittitur. Ibid.
quainsecuodadecernat jussione. Ibid. EPIST. XXIV(Theodoriciad senatum). — Dicit se pro-
EPIST.XL(Theodoriciad Assiumcomitem).— JnLet ut vincialiumjudicum relatione ad prxfectum praetoriodi-
arma necessariaSalonilanismilitibus, antequam ad bel- recti comperisse,sic primaevectigaliumillatioolstempus
lum proficis-antur,procuret. 535 elapsum,ut oihil aut paruma senatoriisdomibus constet
—
EPIST.XLI ( Theodoriciad Agapitum). Praecipit ut illatum; atque ideotenues oppressos,quosdecuerat sub-
Faustumadultnm,lihuniillustris Fausti, inter referendos levari. Quare monet senatum,sic omnia aequabiliteror-
curiaeaooumeret. 536 ut quidquiduoaquaequedomus senatoria profitetur,
E.IST.XLII(Tbeoaoriciad Artemidornro).—Illicoofer- dinet, destinatis triua illatioue
lur piaefecturaUrbis,et snmmislaudibusexornatur. Ibid. persolvat. procuratoribus per provincias Ibid.
EPIST. XLIII( Theodoriciad senatum). — Sigaificatse EPIST. —
XXV(sive edictum Theodorici). Cooqueritur
ArtemidorofascesnrbaDaepraefecturaecootolisse. 537 rex possessoressive curiales esse oppressos,eo quod io-
EPIST. XLIV(Tbeodoriciad populumRooianum).— II- diclam sibi summamnon solvissent primales : deinde si
lum certioremfacitse Artemidoropraefectnramurbanam quisquamhac de causa gravatum se senserit, jubet ut ad
contulisse. b'38 regem querelasdeferat. . 539
EpiST.XLV(TheodoriciadBoetium).—RogatusaBurguu- IIPIST. XXVI —
(Theodoriciad Faustum). Vetat quomi-
diouum regeut horologiaaquatileet solaread ipsum trans- nusApuliae e t Calabr iaanegotiatore^graventurimposterum,
milteret, Boeliumad boc opusperfjcieuduininvilat. 539 debitasqueiisqui bas priucipisjussiones infregennt, niul-
Er-iST. XLYl(Tbeodoriciad Guudibaduiu).— Horologia tas iajponit.Tumsequitur edicluuide aurariis. 5G0
1339 ORDORERUM QU-iE 1N HOC TOMO CONTINENTUR. 1340
EPIST. XXVII( Theodoriciad universosJudaeosGenuae). CPIST.VI ( lueoooricrau seuaium;. — miiiuslauuious
—Permitlit quidem illis svnagogamreficere, non vero senatumRomanum aeque ac .mportunnm extollit, queiu
ampliare, dummodotamea tricennalis oon obstet prae- ad patriciatusdigoitatemevexerat, senatuique plurimum 579
scriptio. 561 commendaf.
hlpiST. XXVIII (Theodorici id Stephanum senatorem). EPIST.VII (TheodoriciadJanuariuni). — Jubet ut per-
—Laudatur Stephanus, et conferturei dignitas spectabi- solvatJoanni pretiumsexaginla orcarum olei, quas im-
ad
liiutisseu comitivaeprimi ordiois, neo non et privilegia plendaIuminariaab eo acceperat. 5S0
quae.lampraeclara. Ibid. VIII ( Theodorici ad Venantiumsenatorem). —
EPIST.
EPIST. XXIX (Theodoriciad Adilamsenatorem).— Iro- Honelut temporaconstilutaexactionishioorumetteraa-
perat ut lueatur praediaet hominesMedjolanensisEccle- rum illi delegataecompleat. Ibid.
siaeintra Siciliamcouslitutos; vult tamen ut causis pu- EPIST.IX (Theodorici possessores,defensores cu-
ad et
hlicis et privatis contra eos propositisquamprimumre- riales/Estunis consislentes).—Jubet ul columnasniar-
spondeaut. 563 morcaset lapidessine usu jaceutes, ad urbem Ravenoam
EPIST.XXX (Theodoriciad Faustum).— Eximiturab devehendoscurent. 581
—
illatiooetributorumuaus ex negotialoribusMediolaoeosis EPIST.X ( Tlieodoriciad Festum). Jubet ut marmora
e domoPiaciaoa in Raveunateoiurbem per catabulenses
Ecclesiae,qui pauperum servitio deputandos erat; quae deferantur.
gra ia RaveuiiatiEcclesiaeantea concessafuerat. Ibid. Ibid.
EPIST.XXXI(Theodorici ad dromuoarios). Insiuuat— EPIST.XI (Theodorici ad Argolicurapraef. Urbis).—
secomitis >crarumlargitionumpraecepisseut in Hostiliensi Praelectura urbaoailli confertur,et praeclaraad eam digni-
locodromonarilconstituantur,quibus fiscalem pecuoiam talemlaudabiliter exerceudammonilatradumur.— lbid.
mtribuit prn excursibus cumveredariis per alvemnPadi EPIST.XII (Theodoriciad senatumRomanum). ;.rgo-
moresolil»facieodis. 564 licumcuui pare.itibnsroullislaudibus exornat, et appro-
EPIST. —
XXXII (Theodorici ad srnatum). Decernitut batam a seoafu ejus iu praefectum urbis electiouem
ad paludemDecennooii,quam patricins Deciusexsiccuo- cupil. 582
dam postuabat, duo seuatores mittantur, qui spa- EPIST.XIII (Theodorici ad Sunhivadumsenatorem).—
lium paludisQxisadnotatum termi.iis,juris ipsius Decii Illuinlaudat, et jubet ut petat Samuiura,jurgia Romano
faciant. Ibid. rum cumGotliiscomposilurus, 583
EPIST.XXXIII (Thendorici ad Deciumpatricium). — EPST.XIV ( Theodoriciad Aurigenumepiscopum).—
ConceditDeciopaludisDecnnnoniidomiuium;tum decer- ScribitJulianumcooqueriuxoremsuam, velres a subditis
nit, ut si quis liunclaboremunacum eo subeuodumdele- episcopifuissesublractas; et jubet, si modores ita se ha-
gerit, habitaoperis aestimatione,habeat juris proprii spa- buerit, ul reus quamprimumplectatur. 584
tia propartequam susceperit. 563 EPIST.XV(Theodoriciad Theodahadumsenatorem). —
EPIST. XXXIV(TheodoriciadArtemidorumpraef.Urb.).— CommiltilurejusJudicio exaniiuandus,qui Souaejudicium
Statuit ut pecunia fabricis Romaois deputata, nec ex- decliuaveral. Ibid.
EPIST.XVI
pensa, sed tubtracta, resumatur, et mcenibusreficiendis Mittiturin Galliasofficio
(Theodorici ad Gemelluro senalorem).—
appliceiur.Celalores hujus pecuniaeplectendos quidera vicariipraefectorumfuocturus,et
lat' tur, ipsistamen clemenler iodulget. Ibid. ei daotur plurimaet utilia monila. Ibid.
EBIST. XXXV(Theodorici ad Taucilamseoatorem).— EPIST.XVII (Theodoriciad provincialesGalliarum).—
Admouetut perquiratstatuamaeueamde civitite Comeusi Deuuntiat se Gemellumvicarium praefectoiumad regen-
fiirto ereptam,promitteoscemumaureosei qui furta pro- dam eorum provinciaramisisse, et Jubet ut ejus maudaiis
diderit. 566 obediant. 585
EPIST. XXXVI ( Theodorici edictum). — Promittitrex EPIST.XVIII (Theodorici ad Gemellum senatorem). —
centumaureoset criminisindulgentiamei qui furtumsta- Jubet ut Magno,qui ab hostium partibus ad natalesolum
luaeaeueaesponte retexerit. Tum mioitaturmortemei qui remeaverat, bonasine ulla morarestituaotur. 586
celaveril culpam,et alienoiodiciodetectus fuerit. Ibid. —
EPIST.XIX(Theodoriciad Danieleoi). IUi marmora-
EPIST.XXXVII(Thcodoriciad Faustum praef.praet.).— rio perilissimoconcediturfacullasdispensandiarcis mar-
Cnnceditrex Spoleliuiscivibus ad extiibiiionemlherma- moreasiu urbe Ravenoaad sepeliend»defunctorurocor-
rum supraconsuetudioem,aliammillenam. 567 pora. Ibid.
EPIST.XXXVIII(Theodorici ad euuidem). Prohibet— EPIST.XX(Theodoriciad Grimodamsajonem et Fer-
ne Sipootioinegoti tores boslium depopulalionevastati, rocinctumapparilnrem).— Deceruitut si Faustusea qnae
per juge bienniumob solutjonemtisci, et ob ea quae mu- Castorius possldebat, vel titulis ingravavit, vel privata
tuo acceperautvexenlur. Ibid. usurpatiooedeliuuit, moxei praediumcum ilio ejusdem
EPIST.XXXIX(Theodorici Aloisiumarchitectum).— preni, illis cogemibus,a pervasorereddatur.
ad 587
Signilicat rex se cupere Aponumfontem, cujus variasvir- EPIST. XXI ad
(Theodorici Faustura).—llliqmtuormen-
tutes graphicedescnbit, relici.Quodul prosperesuccedat, sium induciaead secessum ab urbe Romain provinciam
jubet amiquani illtc aediticiorumsoitditalem ionovari, utilitatis propriaecausa ronceduntur. —
lbid.
palatiomquoqueloiigaseuectutequassalum reparari. 568 EHSTAXII(Theodoriciad Artemidorum). Vocatil-
ad —
EPIST.XI, (Theodorici Boelium). Dicit regem lum ad aulam et ad cousortinmsoum. 588
Francorumcilharceduinmagnisprecibusexpeliisse.Rogat EPIST.XXIII (Theodorici ad Colossaeum). — Illi com-
Hoetiumiiitisic.eperitum, ut eum eligat. Multade musicae miltit regiroeo Pannonia; Sirmiensis, et eum salutaribus
lau.ie, touis, modis,etc, disserit. 570 ad hocmunusbene obeundummooitisiuibuit. Ibid.
EPIST. —
XLl (Theodorici ad Clodovseum). Gratulatur EPIST.XXIV(Theodoriciad universosbarbaros, et Ro-
Clodovaeo de victoriareportata ex Alamannis;tumsuadet maoosper Paunooiamconslilutos).— Praecipitut Coloss-,o
clemenliamergaillosqui Italiaefinibusexterriti celaban- obediant, et duellum exsecrentur, Gothoruoiexemplum
tur ; tandemmonetse biuoslegatos cum cifharoedoexpe- secuti. 589
tito iu Gailiammisisse. 575 EPIST.XXV(Theodoriciad Simeooemcomitem).— Illi
LIBERTERTIUS. 575 commitlit per Ualmatiamsiliquatici litulnm, et jubet ut
EPISTOLA PRIMA —
(Theodoriciad Alaricum). Monet,ne ferrariasveuas inquirat; ferriqueutililates describit. 590
in multitudineparenlumconfidat,nec beilumregi Fran- EPIST.XXVI(TheodoriciadOsunemcomitem).—Jubet
corumindicet, donec legalos ad illuui dirigat, qui litem ut solatiaSimeoniad ea pro quibus in Pannoniammissus
inler eos motarodirimaut; et hanc ob rem ei miltit lega- fuil, neces-ariaoon neget. ibid.
tos, qui etiam Guadibadum el alios reges conve- EPIST.XXVII (Theodorici ad Joannem senatorem).—
niant. Ibid. Illumvaria jam persecutiooejactatutn tuetur a praefecto
EPIST.II ( Theodoriciad Gundibadum).— SuadetGun- praetorio,nec oon et hortatur ut officiumconsularilatis
dibado, legatis ad eum missis,coucordiamAlaricuminter summacumfideobeat. Ibid.
et Clodovaeum restituat. Ibid. EPIST.XXIII (Theodoriciad Cassiodorum).— Illuiii
EPIST.III ( ad reges Hnrnlorum, Guarnorum et Tho- multisiaudibusornatnmad comitatumsuumevoot. 591
ringorum).— Hortatur ut miltantlegatosuoa ciiuisuis et EPIST.XXIX(Theodorici ad Argolicum).— Scribil se
Gundibadiad Clodovaeum ; ut aut expeditionemiuVisigo- Paulino patriciohorrea vetustatedestructa,ut ea reaediG-
thos cohibeat,et leges gentiumquaerat: aut oraniumpas- cet, et iu propriosusus convertat,coacessisse. 592
surumse iocursussciat. 576 EPIST.XXX(ad eumdem).—Jubet ut Joauuamin cloa-
—
EPIST.IV (Theodoriciad Clodovieum). Hortatur ne carumRominarumreparationeadjuvet. Ibid.
bellumadversnsAliricutn paret, doneceorumcontrover- EPIST.XXVI —
(Theodoriciad senatum). Scribit se mi-
sia ineJiisauiicts dirimatur;et minaliira se et ab amicis sisse Joanneroad inquirendum in eos qui a>|uasformarum
armi moveudain eumqui haecmomta coutempserit.Qua- ad propriumusumderivaverant,et etiamin eosqui as et
propler ad uirumquelegato*miuit. 577 plumbuiuex ornatuniceniumabstulerant, et ut ipsi in his
EPIST. —
V (Tbeodoriciad Iioportuuuin). Laudafurcum auxiliosit, admonet. 593
palre et patruo Importunus,et ei ob praeclarameriia ua- EPIST.XXXII(Iheodorici ad Geuiellnmsenatorem).—
iriciatus msiguiacooferuulur. 578 Scribitse Atolateusibus,qui regis parttbusfaveraut,et oi)
 1341 ORDORERUM QU.1EIN HOC TOMO CONTINENTUR. 1342
noc oDsiaionemet penuriampertuierani, per quariamm- eum in filiumper arma, et dat illi equos, enses, clypeos
dictiooemfributarelaxasse. 594 et reliquabelloruminstrumenta. 611
EPIST. —
XXXIII(Theodoriciad Argolicum). Jubet ut EPIST.III (Theodorici ad Senarium comitem). llli —
Armenlarinsatque Superbus ejus liliusiisdemquibus re- conferlur dignitas comilivaepatrimonii, et summopere
ferendicuriae,prMlegiis gaudeant. Ibid. laudalur. 61)2
EPIST.XXXIV(Theodoriciad Massilienses).— Scribit EPIST.IV (Theodoriciad senatumRomanum).— Renuu-
se comitemMarabadnmad eos protegeodosmisisse, et tiat se illuslremvirumSenarium ad comitivaropatrimonii
praecipitut.ipsi libeotibasanimisobediant. — 595 subvexisse, qui multislaudibusefferlur.
—
613
EPIST. XXXV'(Theodoriciad Roroulum). Coolirmat EPIST.V (Theodorici ad Amabilemcomitem). Staluit
qurdquidipsi ejusque matri ex regio edicto Liberiusper ut om.iesnaviculariiCampanie, Lucaniae, sive Thusciae
piclaiiumcoocesserat. —
596 fideiussoribusidoueis se committantad victualesspecies
EPIST.XXXV1(Theodorici Arigernum). Imperat in Galliasfame laborant.sdevehendas, prelioque dislri-
ad
admooeatV<nantium ut iostructam personamad aulam buendas. 614
mittat, quaerationibusFirminianle judicesa rege designa- —
EPIST.VI (Theodoriciad Symmachum). Jubet ut fi-
tosvaleat respondere. Ibid. lios Valeriani,quospater studiorumcausaRomamdeduxe-
—
EPIST.XXXVII(Theodoriciad Petrtim episc). Jubet rat, in ea detioeat; nec liceat eis ante exire quamdecre-
ut partemfacultatisquamdetinebat, Germanorestitual, si verit. 615
legitimus filiussil si
Thomatis;quod facererenuat, cau- EPIST. VII (Theodoiici ad Senarium comitem). — Monet
samvultad aulamvocari. Ibid. eosqui eSiiilia frumentumIn Galliasdevehebant,naufra-
—
EPIST.XXXVIII(Theodoriciad Vuandil). Pracipit ut gium passosesse tristissimum;atque adeo jubet ut quod
nullamviolentiamab exercitu fieri Avenionepatialur. 397 periit trilicum iis reputetur. Hid.
EPIST.XXXIX(Theodorici ad Felicem cousulem). — EPIST.VIII (Theodorici ad possessoreset curialesFo-
Jubel ut aurigis Mediolaneosibusiila quaemos priscusin- ro;uiienses).— Decernit ut acceito pretio, e patria sua
dulserat largiatur. Ibid. trabes ad Alsuanumsine tillamoradevehant. 616
EPIST. XL (Theodoriciad uoiversosproviocialesio Gal- EPIST.IX (Theodoriciad Osuin comitem).—Coostituit
—
lia coostitutos). ProviocialibusGalliaehostiliter vasia- ut si qui Maurentioet Pauiaepatris auxilio orbatis litem
tis, habita ratione laesionisrelaxat tributa, ea tamen lejja jntenderiot, eos ad curiamregiam miuat. 617
ut ex eo quodiotactumfuerit, ad bellicasimpensasaliquid X ad
EPIST. (Theodorici Joannemsenalorem). — Decer-
conferant. Ibid. nit ut edictum promulgetin eosqui sponte d pignorandi
EPIST.XLI (Tbeodorici ad Gemellum senatorera).— se sludia contulerinl; et jubef ut quisquis,quod repetere
Decernitut trilicumad bellicasimpeu-asin castellasupra debuisset, pignorandigralia fortassisinvaserit, voce juris
Drueotiamconstituta e Massilieusibusborreis communi amittat. (Juodsi quis solvendonon sit, in eumvult fusti-
sumpludevehatur. 598 busanimadverli. Ibid.
EPIST.XLII (Theodorici ad universos provinciales iu ad
EPIST.XI (Theodorici Senariumcomitem).—Remittit
Galliaconstitutos).— Renumiatse misisseex Italia belli- ad euia causaminter possessoresVoliensesatque curiales
cas expensasmilitibus,ne Galliaenimisgravarentur. Ibid. diligenti examine discutiendaro,nec iion et liniendam.
EPIST.XLIII (Theodoriciad Unigein).— Jubet ut, cum 618
exercitusGalliasintraverit, maocipia ad alios deficientia EPIST.XII (TheOdoriciad Marabadumcomitemet Ge-
prioribusdomioisrestituantur. 599 melluin senatorem).— Illiscommitlilcausamiuter Archo-
EPIST.XLIV(Theodoriciad universospossessoresAre- tamiamet /Etueriamnuruni ejusjuxta leges audiendam,
latenses).— Scribitse certam pecuniaesummamet alimo- ut mediissacrosanctisEvangeliis eum tribus bonoralisju-
nias ipsis ad miirorumArelateosiumturriumque vetusla- risperitis sententiam secundum priscijuris formampro-
rum reparationemmisisse. Ibid. ferant. 619
EPIST.XLV(Theodoriciad Ar.igernumcomiiem). llli — EPI-T.XIII (Theodoriciad Senarium comitem). Illi —
ortampro quadamdoinoinler deiensores RomanaeEccle- insmuatse decrevisseut Colossaeo ad Sirmieosemfanuo-
siaeet Judaeoslitemdiscutieudamcoirunflit. 6 >0 niam inisso,juxta consuetudiueniveterem annoiiseprae-
EPIST. XLVT(Theod rici ad Adeodatum).— Mutat pm- beantur. 620
namacerbissimam,qua ob rapluui Valerianaepuellaeadul- EPIST.XIV (Theodorici ad Gesilamsajonem). Jubet —
Us, a LucanixBruliorumquecorrectore fuerat cotideuina- ut cogat Gothoi io Thusciautraque coramoraotes,debita
tus, io exsiliumsex inensium, postquodpatriaerebusque veciigaliaexsolvere, et coolumacespuniat. Ibid.
oraoibosreslituilur; tum indirit poenamtrium librarum EPIST.XV (Theodoriciad Bei enatumsenaiorem).—Sta-
auri ejusmodistalufi violatoribus; tandem eos ab omni tuit tit vigmii unumdromonariosrobustosin locumdeliiu-
formidineliber.it, qui crinnnibonafideinterfueraut. Ibid. ctorom eligat, viresque eorum probet. 621
EPIST.XLVII(Tueodorici ad Faustum prwf. praet.).— EPIST.XVI (Theodorici ad senatnm).— Renuntiat se
Scribil se Jovino collegaeoccisori, eo quod intra septa Arigerno comiti, quetn ob praeclaregesla laudat, Roroaoae
ecclesiaerefugtsset,pceoan capitis exsilioin Vulcaoiasin- urbis discipliuamcommisisse,et ut illi pareant omoes ju-
sulas,quaedescribuntur,commutasse. 601 bet. Ibitl.
EPIST.XLVIII(Theodoriciad uuiversosGothos et Ro- E IST.XVII (Theodoriciad Idam ducem).—Pracipit uj
—
manoscirca Verucamcastelluui cousistenfcs). Scribit ecclesiaeNarbonensispossessionesab aliquibuspervasori-
se mandasseLeodifridosajoni ut eo impulsorein Veruca bus occupatas, resl tuendascuret. 623
easlello, quod describitur, ipsi sibi domicdia con- EPIST.XVIII (Theodorici ad Annam senatorem). —
struaut. ... 603 Decernil uf diligeiiter iuquiratnumLaurenliuspresbyter,
EPIST. XLIX(Theodoriciad bonoratospossessores,de- effossismortuorumsepulcris, thesaurosinvenerit. Ibid.
feosores et curialesCaiaoensiscivitatis).— Permittit ut EPIST.XIX (Theoiorici ad Gemellum seoatorem).—>
saxis ex amphitheatrolonga vetustate cotlapsis ad muros Scribit se remisissead prxseas tempussolulionemsiliqua-
urbis reparaudosutaniur. 604 tici in fruirjp.ntisviuo et oleo, ut copiam possitpraeslare
EPIST.L (Theodorici ad provinciales Noricos).— De- provinciis., , 6i3
cernit ul Alemanuorumbovesitineris longinquilateet la- EPIST.XX(Theodoriciad Geberich senatorem). De- --
bore fracti, Noricoiumbovibuscommutentur. Ibid. cernit ut ununijugum ecclesiaeCoostanliiepiscopipietate
EPIST. —
LI (Theodoriciad Faustum). Scribit Thoma- primipum collaitutnet ab usurpatoribus deientum, resti-
tem aurigamfrequeuier in spectaculisvictorem,cui justas tuatur. Ibid.
annonaslargitus fuerat, meosirua largitate esse solidan- EPIST.XXI (Theodorici ad Gemellumsenatorem).—
dum; tumde spectaculiset Augustiimper. circo fuse lo- Admonetut sit ad iujiiuctasollicilus,necessitate temporis
quiiur. Ibid. id exigentt?u 624
—
EPIST.Lll (Theodoriciad Consuiarem). Praecipit ut EPIST.XXII(TheodoriciadArgolicumpraef. Urb.).—-Nar-
ralse ab e»
eligal agrimensorem,qui contentiooem inter Leomium rum arlium accepisseBasilium atque Praetexiatum magica-
atque Paschasiumprocasarumterroiaisortarodirimai. 607 fuisse accusatos,e t decernit ut quinque sena-
EPIST. LIIl (Theodoriciad Apronianum).— Prae.ipitut toribus secum assumptis,adliibito quoque Arigerno co-
si aquilegem,qui Romamex Africaveoerat, coinpererit mite, hanc caus>mjuris ordiuecustodito examiaet, et si
es>ehujus artis peritissimum,iDopiamejus necessariisan- reos couipererint,leguni dislrictioneplectant. Ibid.
uonisrelevet, eique juogat mechanicum,qui eum opera EPIST. XXIII ( Theodorici Arigern comitem). —
ad m
sua juvet. 609 Praeci|iitut Basiliumel Praelextatummagicaeartis insimu-
LIBERQUARTUS Ibid. lalos et fuga elapsos quaerat,el repertos ad judiciitm
quinquevirale ducat, quo causam curet discuti et Dniri.
EPISTOLA PRIMA (Theodoriciad regem Thoringorum).— 628
Dat illiin inatriuioniumnepteui suam, quse iaudatur; et EPIST. XXIV a d
(Theodorici F.lpidiumdiaconum).—Con-
renuntiatse equos, quorurapnlchritudodescribitur, nec cedit faeultatemaedilicandi quibusdamin locisSpoletinae
uouet aliamuoeraab eo missalibenter accepisse. Ibid. civiutis jam vetustate confectis, uiodo oublico usui non
—
EHST.H (Tbeodoriciad regera Heruloruml. Adoptat deserviant. Ibid.
 1343 ORDO RERUM QU.<EIN HOC TOMOCONTINENTUR. 15«
EPIST.XXV (Theodoriciad Argolicumpraef.Urb.). — tur, vult instructam personam mitti ad aulam,ubi nego-
Statuitut Petrus genere claruset senatoriaedignitatiscan- tium flniatur. 637
didatus, voti sui composfiatsecundum priscamconsuetu- EPIST.XLV (Theodorici ad comites,defensores et cu-
dinem. 626 riales Ticinensiscivitatis).— Jubet ut praestentHerutis
EPISTXXVI(Theodoriciad Massilienses).— Confirmat navemusque ad urbem Ravennam,et annonaspro diebus
immunitatema principibus illorum regioni collatam,et quinqoe. 638
proiniitit se eosab omni gravamineliberaturum, relaxat- EPIST.XLVI (Theodoriciad Marabadum).—Iodicat Li-
que eis ceiisiim praesentis a nni. Ibid. berium suggessisseconjugemsuamin judicio fuisseprae-
—
EPIST.XXVII(Theodorici ad Tezutzatsajonem). llli gravatam.Quodsi ita est, permittitut, aut ab electis arbi-
committitPetri tuitionem,quamab Amarasajone, eo quod tris causadiscutiatur, aut ad aulamjudicandaepartes ve-
Pelrum volnisset occidere,aufert; el jubet ul quidquid niant. Ibid.
commodia Petro acceperat Amara, in duplum restituat, EPIST.XLVII(Theodoriciad Gudisalsajonem). Signi-—
de
atque plaga inflictaad judicium comitis Dudaeveniat ficaise accepissea legatis suisveredos frequentioricursu
audiendus. 627 fatigari; et quos in utilitalempublicarajusserat cuslodiri,
EHST.XXVIII (Theodorici ad Dudam seuatorom).— io usum privalum assumi.Ideodecernitut nullumGolhum
Illurnconstituitjudicem causaesajonisAmarae,qui vulne- vel Romanumexire Roma patialur, nisi quem praefeclus
raverat Petruro. 628 praetorioet magister olftciorumdimiserint; ut qui unura
EPIST. XXIX(TbeodoriciadArgolicumpraef.Urb.).—Re- equum invitis illis quibus haeccura mandataest, assump-
prehendit eum quod mandataprincipis, propriocommodo serit, centumsolidos mulclsenomine cogalur inferre; ut
ductus, noodumexpleverit; atque decernit ut jussa sine ellam nemo plusquamcentum librarumonera equo iropo-
mora facessat. Ibid. nat. 639
EPIST.XXX (Theodoriciad Albinum).— Illi conceditur EPIST.XLVIII(Theodoriciad Eusebium).—Permittit ut
curbaeporticuslicentia, nt super eam possitnovasfabricas per oclomensesio Lucaniam secedat, postea Romamre-
construere, dummodoulilitati publicaenon ofOciantaut diturus. 640
decori. 629 EPIST.XLIX (Theodorioiad provincialeset capillatos,
EPIST.XXXI (Tbeodoriciad jEmilianumepiscopum).— defensoreset curialesio Suavia consistentes).— insinuat
Illum bortatur ut perficiat aquaeductumquem auctorifate se rectoremeorum provinciaecreasse Fridibadum. Ibid.
regis susceperatreficiendum. Ibid. EPIST.L (Tbeodoriciad Faustum).— Praecipitut miltat
EPIST.XXXM(Theodoriciad Dudamsajonem).—Signi- virumprobataelideiad Nolanumsive ad Neapolilanumter-
ficatse accepisseres Tuphaeproscripti,apud Joaonemsub ritoriumVesuviimootisiucendiovastatum.ut agris Ibidem
emissione chirographi fuisse. depositas; et praecipit ut diligenter inspectis, quautumdamni passus fuerit posses-
uxorem Joannis filiumque ejus Januarium conveniat,et sor, taoto tributariaefunctionis onere sublevetur. Mire
nisi libere eas restituerint, ipsi veniant ad consularem describiturVesuviimontis incendium. 641
Campaniae i uxta leges audiendi. Ibid. EPIST.LI —
(Theodorici ad Symmachum). Illumlaudal
EPIST.XXXIII (Theodoriciad JudaeosGenuaecoustitu- ob multiplices et praeclarissimasfabricasquas in Urbe et
—
los). Coofirmat privilegia quae eis leges indulserant. suburbanisconslruendas curaverat, et pelit ut theatrum
630 Pompeii ruinosum sumplibus regis roboret reparetque.
EPIST.XXXIV(Theodoriciad Dudam sajonem).— De>- Quodtheatrum et quae in eo aguotur describuntur. 642
cernit ut loca adeat ubi thesauri latent, et, si inventi fue- LIBERQUINTUS. 643
rint, fiscoaddicat publico. Ibid. EPISTOLA PRIMA (Theodoriciad regem Wandalorum).—
EPIST.XXXV(Theodoriciad actores Albini).—Perroittit Scribitse lubentissime excepissearma ab eomissa,et per
ut bona Alhini, si per aetatem liceat, salvisquejuslitia et legatossuos in reniuneratiouislocumalia ei confert dooa.
legibus in integrum restituantur, inquibus per pravoscon- Ibid.
tractus gravia passuserat dispendia. 651 EPIST. II (Theodorici ad — Nolum facit se li-
EPIST.XXXVf(Theodoriciad Faustum).— Significatse center accepisseper eorumHaestos). legatossuccinum;quoduode
provincia ibus Alpium Cottiarumassem publicumper III orialur describit. 645
indiciionemrelaxasse, quorum sata trausiens exercitus EPIST.III (Theodorici ad Honoratum quaestorem).—
vastaverat. 632 Conferlilli quaestorisofficium,quo Decoratusejus frater,
EPIST.XXXVII(Theodorici ad Theodagundam).—No- dum viveret, poliebatur; et ambo maximoperelaudanlur.
tum facit Renatum cooquestumesse, cumjudiciumcontra 6i<5
Inquilinam meruisset, noodum tamen adversarii cessare EPIST.IV (Theodoriciad senatumRomanurn).— Decla-
calumniam;et jubet ut negotiumjam finitumin sua curet rat se elegisse in quaestoremHonoralumfratrem Deco-
firmitatepermanere, si modoInquilioajure non provoca- rati: qui ambo, postquampraeclarade quaesturadixit, lau-
verit. Ibid. danlur, et ut Honoratumcrrtui ascribantsuo pelit. 647
EPIST.XXXVIII(Theodorici ad Fanstum).<—Significat EPIST.V ( Theodorici ad Mannilamsajonem). —Docet
Gravasianosatque Pontonates conquestos esse se a Ja- quid in munere sajonis ab eo gerendum sit, vel nou.
nuario et Probo iniquisoneribusiogravatos; decernitque 648
nt niliil aliud solvant quam quod Odoacris tempore con- EPIST.VI (Theodoriciad Stabulariumcomitiacum).—
Bueverant. 653 Jubet ut universas facultates Thomatis,qui ob certa do-
EPIST.XXXIX(Theodoriciad Theodahadum).— Scribit mus regiaepriediaduodecimmilliasolidorum debebat,lisco
Domitianumexpostulasse,quod possessionesejussumma applicel, reddendas ipsi, si modointra calend. Sept. sol-
rum injuria fuerint occupatae;et praecipitut, imminente verit; sin minus, Joannitradendas,qui praefatam summam
Duda sajone, direpta omniacuret sine aliqua moraresli- illaturumS".aerariopromiserat. 649
tui : si tamen invasoribus quid favere crediderit, iostru- EPIST.VII (Theodorici ad Joannem).—lllitradit Tho-
ctam personammittiad aulamimperat,quo partibus utrin- matis bona, dummododecein raillia solidorumaerariopro
que auditisjusta feratur senteotia. Ibid. eo solvat, nec ipse Thomas debito inira caleod. Sept. sa-
EPIST.XL (Theodoriciad ActoresProbiDi).— Monetse tisfaciat. 650
u t
jamdiupraecepisse, BasiliopossessioAreciretina,quain EPIST.VIII (Theodorici ad Anastasium
ab uxore ejus AgapltaProbinusemerat,redderetur; modo Decemitut e Faventinacivitate quadraloscoosularem).— lapidesRaven-
jubet ut Basilius ipse novis emptorum rationibus quam- nam sine cujusquamdamnodevehendos coret. 651
primum respondeat. 634 EPIST. IX ad
(Iheodorici possessoresFeltrinos).—Jubet
EPIST.XLI (Theodoriciad Joannem archiatrum).—De- ut construendismurisnovaicivitatis in Tridentina regione
clarat se abolere sententiama vicariourbis Romaecontra operamimpvndant. Ibid.
eum artificioViviani proraulgatam,et eumreddit patriae EPIST.X (Tlieodoriciad Veranurosajonem).—Praecipit
rebusqueomnibus,communilqueeum imposterumtuitione ut a transeunlibusGepidis,quos ad Galliaecustodiamroit-
Albinipatricii. 635 tebat, Venetias atque Liguriam nihil damni
EPIST.XLII (Theodoriciad Argolicum).— Jubet ut re- ideoque omnia necessariaeis suppediteotur. patisinat; 652
stituantur Marcianoalque MaximofiliisVolusianiturris EPIST.XI (fheodorici ad Gepidos).—Proficiscentibus in
circi atque locus amphitheatri,quae sibi erepla, dum de- GalliasGepidistres solidosin auro per hebdomadarrcon-
flendaeroorti patris vacarent, conquerebantnr. 636 cedit. XII
Ibid.
EPIST. EPIST.
XLIII (Theodoriciad senaturoRomanum).—De- lentiaiiamassa ad
(Theodorici Theodahadum).—Jubet Pa- ut
haeredibusArgolici et Aroandianierepta,
, cernit ut inquirat io eos qui seditionem commoveranlet restiluatur : si tameniovasoribus
-f Judaeorumsjuagogam concremaverant;atque in auctores ad curiam veniant,jus suum defensuri. quid faverit, prsecipitut
paucos,quospotuerit invenire, animadvertat. Ibid. 655
EPIST.XIII (Theodoric.iad Eulropiuinet Acretium).^-
EPIST.XLIV (Theodorici ad Antonium episcopum).— Monetut annonascoostitutasexercitui praebeant,ne ejus
ScribifStephaoomcooquestumcasam sui Juris a subditis direpliooipateaat nrovinciales.
' Ecclesiae, Ibid.
cui praesidebat,fuisseoccupatam,quamJubet ut EPIST.XIV(Theodorici ad Severianum).—Praeficit eum
reslituat supplicanfi.Quodsi quid occupatorib^ssuffrajje- tributisunicuique pro possessiouuindiyersitate imponen-
1345 ORDO RERUM QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1546
dis, et.jubet ut perquirat numjudicesob frequentiorero —Jubetut arboresSigninoalveoinnascentesradicitusatn-
per provinciasdiscursumincolis lllicita dispendiairroga- pulenlur. 670
verint. b53 EPIST.XXXIX ad
(Theodoricl AmpelinmetLiveriam).
EPIST. ad
XV(Theodorici universospossessores inSuavia —Mittit e os in Hispaniam,ut reprimantaucloritateleguro
conslilutos).—Scribit se ad eos misisseSeverinumcum tum homicidas, tuui exigentes assem publicum,qui per
edictis, ut oppressostribuiorumpondere relevet. 655 gravaminaponderumpossessoruinpalrimoniapremebaiil;
EPIST. XVI(Theodoriclad Abuudanliumpraefectumprae- tum denique omnes in malis et furtivis actibus versa-
lorio).—Praecipit ul per cunctamIlaliamiuquirat,ematque tos. 671
lignaad milledromonesconstruendos,et idoneumnauia- EPIST.XL (Theodoriciad Cyprianumcomitemsacrarum
rnmnumerumclassibusserviturumcolligat. 656 largitionum).—Illiconfert sacrarum largitionurocomiti-
EPIST. XVII(Ttieodoriciad eumdem).—Illumlaudatob vam,raultisquelaudibuseura exornat. 673
subitamnaviumconstructionem,et jubel ut eas Raveooara EPIST.XLI (Theodoriciad senatumRomanum).—fndioat
mittat,aliasquecuret fabricaodas; tom probibetquomiuus se Cyprianummeritispropriis et natalium splendore ful-
oanlisplscaloies alveosMincii,Ollii,caclerorumqueflunii- gentem ad <acrarumlargitiooumcomilivaraevexisse. 674
numsuis praecludantsepibus. 657 EPIST.XLII (TheodoriciadMaximumconsulem).—Feri-
EPIST.XVIII(Tbeodoriciad Uviliamcoroitempatrimo- lasspeclaculorum,amphilheatrumTiti, et ludi quiin eo
nii).—Scribitse jussisseut naut;e quaererenturef Raveo- edebantur.describuntur;hortaturqueconsulemadpraemia
nam millerentur; luin praecipitut si quaelignaper ripaiu pugnaDfihusmunificeotiuslargienda. 675
Padi fabricandisdromoDibos apta etiamin ptaediisregali- EPIST.XLIII(Theodoriciad Traosmuodumregem Wao-
bus iuveniantur,absciodereea liceat. 658 dalorum).—Laudat sororem suam, quam Transmundoin
EPIST. XIX(Theodoriciad Gudioandumsajonem).—Ju- roatrimoniuindederat; et conqueritur quod ipseGesale-
bet ut collectinautaeRavenoam«iliusmittaulur. 659 cum regnopropter perfidiaroexpulsuin benigne excepe-
EPIST.XX(TheodoriciadAvilfumsajoneni).—Statuit ut rit, atqttein exteras plagascumdivitiistransmiserit. 677
ad ripam Padi cumartificibusacccdat ad ligna dromoui- EPIST.XLIV(Theodoriciad eumdem).—Scribitseexcu-
bus apla concidenda,absque lamen possessorumdamoo. sationemejus purgationemqueob Gelaseci susceptionem
Et jubel ut auferanlursepes a tlominibusMincio,Ollio, Hbenti animo accepisse; et remittit rouneraab eo sibi
Ansere, Tiberi el Arno,quo alvei tractusIiber sil navium oblata. 678
excursibus. Ibid. ..IBERSEXTUS. 679
EPIST.XXI (Theodortci ad Capuanumsenatorem).— Formulaconsulatus. Ibid.
Muldslaudibusillum evehit, ipsique decuriarumrectu- Formulapatriciatus. 681
ram coufert; et quaesit haecdignitasexponit. 660 Formulapraefectipraetorio. 682
EPIST. XXII(Theodoriciad senalumRomanum).—Indi- FormulapraefecturasUrbanae. 684
eat se elegisse in rectorem decuriarum Capuaoumprae- Formulaquaesturae. 685
clarisvirtutibusexoroatum. 661 Formulamagisteria?dignitatis 687
EPIST.XXIII (Theodoriciad Abundaulium).—Jubetut Formulacomitivaesacrarum largitionum. 688
sagittariisad comitemJubanum deslinatisanuonaset na- Formulacomilivaeprivatarnm. 689
vigiapiaebeat. 662 Formulacomitivaepatrimonii. 691
EPM. XXIV(Theodoriciad Epipbaniumsenatorem).— Formulaqu.iper codicillosvacantesproceresfiant. 692
Monetut bonaJoaiinae,quse intcstata et nullis affinibus Formulaiilustratusvacantis. 693
uperstitibus dccessisseperhibebatur,fiscoregio ap, licei, Formulacomitivaeprimiordinis. 694
dummodolamenrem ita se babere compereril. Ibid. Formulamagistriscrinii,et comitivaeprimi ordinis,quae
EiIST.XXV(Theodoriciad Bacaudam).—Concedit illi daudaest comiciaco,quandopermilitat. Ibid.
in perpetuumMediolanensis tribunatuscuram. 663 Formulade relerendis io senatu. 695
EPIST.XXVI(Theodoriciad universosGotlios).—Praeci- Formulavicariiurbis Romae. 696
ut viniduum Juniarum ad aulam sine ullo provincia- Formulanotariorum. 697
Eitum damno,regalia donaaccepturi veniaut. Ibid. Formulareferendariorum. 698
EPIST.XXVII(Theodorici a d Guduiui sajonem).—Impe- Formulapraefectiannonae. Ibid.
ratmilleuariosproviuciaePiceni et Samniicommoneatut Formulacomilisarchiatrorum. 700
ad aulamturodonativumaccepturi,tum gestarumin belio Formulaconsularitatis. 701
rerum raiionemreddiluri citiuspropereut. 664 Formularei toris prnvinciae. 702
EPIST.XXVHI(Theodoriciad Cariuum.).—Illiim accersit FormulacomitivaeSyracusanae. 704
ad comitatumsuum, ui pote virum illustrem sibiquene- Formuiacomitivae Neapolitanae. 705
cessarium. Ibid. Formula honoratis possessoribuset curialibuscivitatis
EPIST.XXIX (Theodorici ad Neudem).—Jubetul non Neapolitanae. 706
trahaturOceruscajcusin servituteiu,si probavUsese esse Formulamililibus. Ibid.
ingenuumreperiatur. 665 LIBERSEPTIMUS. 703
ad
EP.ST.XXX (Theodorici Guduim).—Prsecipit ut a Formulacomiiivae proviociae. Ibid.
Coslulaatque DailaGolhorumliberlale gaudentibusi nera Formulapraesidatus. 708
servilia amoveantur. Ibid. Formulacomitivae Gothorumpersiugulasprovincias.709
EPIST.XXXI(Theodoriciad Decoratum).—Decernit ut FormuladucatusRhaetiarum. Ibitl.
Marcuspresbyter, Aodreaset alii cogaotur ad pecuniam Formulacuriepalatii. 710
fiscosolvendam,si debilores esse constilerit. Ibid. Formulacomitivae formaruuUrbis. 712
EPIST. XXXII(Tbeodoriciad Brandilaui).—Admonet ut FormulapraefectivigilumurbisRbmae. 713
corrigatProculamuxorem suara, quaegravissimepercus- Formulapraelectivigilumurbis Ravcnnatis. 714
sisse uxoremPalzenisdicebatur: si tamenaccusatamfalso Formulacomitivteporlus urbis Rumae. 715
eam esse credideritItrandila,vutt ut ad aulamcum uxore Formulairibuni voluplaturn., Ibid.
veniatcausamdicturus. 666 Formuladefensoriscujuslibetcivilatis. 716
EPIST.XXXIII(Theodoriciad Wilitanchum).—Jubetut Forraulacuraioriscivitatis. 717
discutiatcausaraBrandilae,qui ReginarauxoremPalzenis, FormulacomitivaeRomanae. Ibid.
dumin expedilioneGallicanaversarelur, in malrimonium Formulacomitivae Ravennatis. 718
duxerat, el si accusationem veraro cognoverit, adulteros Formula ad praefecfumUrbis de arehitecto publico-
puoiat. Ibid. rum. Ibid.
EPIST.XXXIV(Theodoriciad Abuodantium).—Sancit ut Formula comitivaeinsulaeCurritanaeet Celsinae. 719
Frootosumabsquemora adigatad solutiooempecuoiaepu- Formulade praepositoCalcis. Ibid.
blicae,quamdeeoxerat, et quam mulloties reddifurum se Formulade armorurafactoribus. 720
promiserat. 667 ad
Formula praefectumpraetoriode armorum facto-
EPIST. XXXV(Theodoriciad Luvirit et Aropelium).— ribus. lbid.
Monelseex Hispaniafruiiieniorum copiam,ad penuriam Formula binorum et ternorum si per judicemagan-
:
Romanorumsublev.indumdevehi jussisse eam tamen tur. 721
naucleros in Africam deporlasse et vendidisse; quibus Formula binorum et ternorum, si per ofliciumagan-
ideomilletriginla oclosolidorummulctamimpouit. 668 tur. lbid.
EPIST.XXXVI(Tlieodoriciad Starcedium).—lllumob Formulacommonitoriiilliet illi scriniariis. Ibid.
membrorumdebililatemab expeditiooebellica eximit; et Formulavicarii portus. 722
permittitui deiucepsvitamremissam, privatustameudo- FormulaprincipisDalmatiarum. Ibidt
nalivo,exigat. 669 Formulaad commendandos comitiprincipes. Ibid.
EPIST. XXXVII(Theodoriciad Judaeos Mediolaneoses). Formulacomitivaediversarumcivitalum. 7i3
—«Cooservat jura eorum o lim
Synagogae concessa, duramo- Formula honoratispossessoribuset euTialibus. Ibid.
dojiribus Ecclesiaenon noceant. Ibid. Formulaprincipismililumcomitivae- Ibid.
EPIST.XXXVIII(Theodoriciad universospossessores). F<rmulade custodiendisportiscivitalis. 724
1547 ORDO RERUM QUJE IN HOC TOMOCONTINENTUR. 15JI
Formulatribunatusprovinciarum. 724 Euro et aroplissimislaudibus celebrat, et quaestura
Formulaprincipaltisurbis Roini. 725 donat. 751
Formuliqua monetaconimillilur. Ibid. EPIST.XIX(Alhalarici a d senatumRomanum). — Feli-
Formulalegatorumgentiuuidivcrsarum. 726 cem cumfamiliaplnrimisornat laudibus,et scribitse euni
Formulaevocatoria,quam princepsdirigit. Ibid. quaestoremelegis-e. Ibid.
Forinulaevocaloria,quaepetenli cooceditur. Ibid. EPIST. —
XX(Athalarieiad Albienumpraef.praet.) S'-ri-
Formtilacoromealalis. Ibid. bit se praefeclumpraetorio propter improbitatempraefe-
Formulaspectabilitatis. 727 ctura amovisse, et in ejus locomsuffecisseAlhieoum,qui
Formnlaclarissimalus. ' Ibid. stinimoperepraedicatur. 752
Formulatuitionis. Ibid. EPIST.XXI(AthalariciadCyprianumpatricium).— Illum
Foruiulade matrimonioconurmandoet liberis legiiime oh egregia bellicaevirtutisfacinora,et ob filiosbeoeinsii-
constituendis. 728 lulos regique oblatos laudat.Tuiu palricialusdignitalem
Formtila auatisveniae. Ibid. ei confert. 754
Formulii edictiad qnaestorem,ut ipse sponderedebeat EPIST.XXII(Alhalariciad senatum Romanum).— Post
qui sajonemmeretnr. 729 enumeratasCyprianifiliorumqueejus laudes, scribil se
Formulaprobatoriaechartariorum. Ibid. illumad patricatus bonoremevexisse; et ut elecliouiejus
Formulade «-ompetitoribus. 730 faveant,liortatur. 753
Formula,qua Censusrelevetur ei qui unamcasim possi- EPIST.XXIII(Aflialariciad BergautiniimcomilemPa-
det prcegravaiam. Ibid. triroonii).— Praecipitut massasquasdamquaeex faculta-
Formulaqua consobrinalegilimafiatuxor. 731 tibus matrisTheodahado,quem eximie laudat,obtigerant,
Formula, ad prsefectum,ut sub decretocuriali praedia actoribusejus absqueulla moratradat. 756
vendat. 732 EPIST.XXIV(Athalariciad cterumEcclesiaeRomanae).
LIBEROCTAVUS. 733 — Remittitad papaejudiciumeos qui clerico Bomanoli-
EPISTOLA IBIMA —
(AtlialariciadJustinianumimp.). Pe- tem intenderint. Qui sancta:sedis aiicloritatem contem-
litejui graliam amtcitiamiisdem interpositisconditio- pserit, eumvult et causacadere, et decemlibrarumauri
et
aibos quibuscumTheodoricopriores imperatores socie- roulctapaoperibuserogandapunri. 757
tateminierant. Ibid. EPIST.XXV(Aihalanciad Joamierovirumilluslrero).—
EPIST.II lAlhalariciadsenatumRomanum).—Eumred- Confirmatmunilicentiam Toluro,qua domumin castro Lu-
dit certioremse regem unanimiGolhorumRomanorum- cullannposilamJoanniconcesserat. 758
que cnnseosncrealum fulsse,etmittit ad eumSigismerem EPIST.XXVI(AthalariciaduniversosReatinosetNursi-
comitem cum aliis qui ipsius nomln*sacramema prae- nos). —Praelicitillis Quiditaoem,et jubet ct obe-
" ipsi Ibid.
Btent.. 734 diant.
EPIST,III (Athalariciad populumRomanum). Theo- — EPIST.XXVII(Athalariciad Dumeritsajonemet Floren-
doricum regem praeclarislaudibusextollit, et renuntiat tianumcomitiacum).— Praecipitut percurrant Faventi-
oopuloRomanoad soliumse fuissecommunibusGothorum itum territorium, et si quem Gothorumaut Romaoorum
Romanorumquesuffragiis ereclum, atque per Iegatosse incolasvexasserepererint, is, habita damni ratione, et
justitiam servaturumpollicetur. 736 mtilctaaftligaturet pcena. 759
EPIST.IV ( Athalariciad universosRomaoosper Italiam —
EPIST.XXVIII(Atbalariciad Cunigastum). Decernit
—
et Dalmatiasconslilutos). Scribit se GotboruinRoma- ut Tancanem, qui Constantiiet Venerii agellumFabricu-
noruraquesacramenta pro munimioeadepti regni susce- laranomineabstulerat,quique eos servilutiaddixerat,suo
pisse, et petit ut eadem praestent. 737 jubeat adessejudicio, ut juri consentaneamsubeat sen-
EPIST.V (Athalariciad universos Gothos per Italiam tentiam. Ibid.
30nstilutos).— Significatse, Theodoricoadbucsuperstite, riales EPIST.XXIX(Athalariciad honorafospossessoreset cu-
omnium sacramenlain regia civilaterecepisse, et borta- Parmensiscivitatis).—Jubei ut cloacarumurbisora
Uir ut eorum exemplumsequantur, nec non per comitein pandaot, et ul liocopus Genesiusurgeat. 760
—
EPIST.XXX(Atbalarjciad Genesium). Praecipitut
iis interposkosacramc-nto fidemspotidet. lbid. Parmensesmunicipesantiquoscuniculosita diiigen-
EPTST.VI ( Athalarici ad Liberium praefectumGallia- cogat ter emumiare,ut aqnuminflueniemnihilimpediat. Ibid.
rwn). — Renuutiat se a Theodorico, duro adbuc \ ive- EPIST.XXXI(Athalarici ad Severnm). — Provinciam
ret, regno donatum; sibique GoihosRomanosque(idem Brulioruindescribii, et jubet ut tam provincialesquam
sub jurisjurandireligione promisisse.Tum petit ul qui datis pceuaqueinterposita,promit-
versantur in Galliisillosimiteotur. 753 curiales, tidpjussoribns
se majorianni parte in civitatibusquas incolere ma-
EPIST.VII (AthaUriciad universosprovincialesper Gal- tant lueriotmansuros. 761
liamconstitutos).—Hortatur ut GothiRomanis,elRomani
Gothisvicissimjurent se fidemregi praestituros. Ibid. thusae EPIST.XXXII(Atbalariciad eumdem).— FontemAre-
EPIST. VIII (Athalarici ad Victorinum episcopiim).— depingit; et jubet ut eos qui equosNimfadiiabstu-
Renuntiatse Theodoricomortuo successisse.Tum ipsius lerunt, et perquirat, et puniat. 763
orationibusse commendaos,petil ut provincialescuncios EPIST.XXXIII(Athalariciad eumdem).—Decernit ut
ad fidemprincipiservaodamcohortetur. 739 pridie naialis sancli Cyprianiuna cum possessoribiis et
EPIST.IX (Atbalariciad Tholuit). —Illi confertur pa- conductoribusdiversarummassarumad Lucaaiaecooven-
tricialus dignitas,praeclarisquelaudibus uoa cum Gense- lumLeucotheaoinomineconveniat,ad repnmeDdamquo-
mundoexornatur. Ibid. rumdamruslicorumaudaciam,qui negotiatoresbonisspo-
EPIST.X(Albaiariciidsenatum Bomanum).—Eximia fa- liabanl. Tumdescribit locuro,fonlisqueMarcilianivirfutes
cinora Tulum exponit, et scribit se eum ad patriciatus et miracula. 763
culmeoevexisse 741 LIBERNONUS. 765
EPIST.XI (Tholuitadsenatum).—Hortatursenatoresut EPISTOLA PRIHA (Athalarici ad Hlideripumregem). —
regi gratias referant, quod ab eo ad patriciatusbonorem Conquerilorde nece Amalafridae ab Hilijericoillala.Tum
promotusfuerit. 743 miltit legatos,apud quoscrimeoexcuse?.Quodsi renue-
EPISTXII (AU-.alarici —
ad Aratorero). Plurimum eum rit, bellumipsi minitatur. Ibid.
patremque laudatob eloquentiam, et illumcomitivaedo- —
EPIST.II (Ediclum Athalarici). Protegit curialesab
mesticorum honoredecorat. 744 omni injuria,indiclavexatoribus,aut decemlibrarumauri
EPIST.XIII (Alhalariciad Ambrosiumqoaestorem).— mulia, autcorporeapana. 766
Mullislaudibuseuroefiert, eo quod niultasdignilatessub EPIST.III (Athalarlciad Berganlioumcmitem patrirao-
—
Theodoricosapieoteradmiuistraverit.Tum quaesturamilli nii). Jubet ut cliartariumraitlat ad massamRusticia-
coufert. 745 nam, in cojusvisceribusaurumlatet, el illudcurel efibdi.
EPIST.XIV(AthalariciadsenatumRomanum).—Eximia Tum aurificuminduslriamdescribit. 768
lamleAmlirosiumexornat, et nuntiatse illumquaesturae EPIST.IV (Athalaririad Abundantiumpraef.praet). —
dignitate insignivisse. 747 Deceroit ut Agenantiam,uxoremCampaniani,et liberos
—
EPIST.XV(Atlialariciad senatum). Scribitsibi gra- ex albo curialiumexpungat, et io possessorumnumero
tissimum fuisse, quod pontificemelegeriot eum quem collocet. 769
Theodoricusdesignaverat. 748 EPIST.V e t
(Athalariciad episcopos boooratos). — Con-
EPIST.XVI(Athalariciad Opilionemcomitem).— Sum- stituit ut qui in annonaecharitate frumeota abdideruDt,
mis laudibuseum cum fratre. extollit, et illi comitivam illa moderalopreiio vendant. 770
sacraruuilargitioouniconcedit. Ibid. KPIST. —
Vt (Athalariciad primiscrinium). Permittlt ut
EPIST.XVII(Alhaiariciad senatumBomanum).—Mul- ad balneum Baiauumsanitatiscausa se conferat, rr.iliiiie
tum laudatOpilionem,patrem et fratrem ipsius; et pelit tameneinolunieiuaper id tempuspercepturus. Wl
ut faveantpromoliouiejusad comitivamsacrarum larghio- EMST. VII a d
(Athalarici fteparatumpraef.UrbO.-rViultis
num. 749 audibus palremsocerumqueejus extollit.Tum il» pras-
EPIST.XVTII(Athalarici ad Felicem quaestoreiu). —> ecturatnurbanamcoulert, 772
1349 ORDORERUM QUJE IN HOC TOMOCONTINENTUR. 153(
EPIST. VIII (Athalariciad Osuin).— Mittiturdenuo ad EPIST. III (Amalasuiolhifi ad senatumRomanum).—De-
Dalinaliarumatque Suaviaeproviuciasregendas. 773 nunliatse in societatemregni Theodahadumnmllisvirtu-
EI"ST.IX (Athalariciad universosGothoset Romanos). tibus, multa sa|.ienlia e\oruatum vocasse,et pelit ui hao
— Sigoilicat se misissead Dalmalias regeodas comitem de causagratias Deo referant. 79
Osuui,et Severinum,quibusut obediantimperal Ifciii. seEPIST.IV (Thuodahadiad seuatum Romanum).—Scribit
EPIST. X (Athalariciad universospossessores.defenso- ab Ainalasuntha,quaemultislaudibusexto.litur, ad so-
res Syracusanaecivit tis, vel universos provinciales).— cietatem imperuprovectum. 799
Relaxalquaeillis prseterconsueludiuemimpositafueruut EPIST. V(Theod hadiad Theodosium).—Vetat quotniiius
tributa, coutessa faculialeiis qui a censitoribusvexati domesticisui ullatenus insolescant, praeelpitque ut mo-
fuenntapudprincipemcouquerendi. 774 desila ct legutncustodiareliquisexemptosint. 800
EPIST. XI (Alhalarici ad Gildiamcomitem Syracusanae EPIST.VI (Theodahadiad 1'atriciuuiquaestorem).—Plu-
civitalis).— Probibet quomiuusquidquid tributorum per rimumeum laudal, euinquead quaesturamevehit. 801
Victoremet Wiiigisclumde quarta indictiuneest adje- EFIST.Vll (Theodaliadiad senatum Roinanum).—De-
ctum, a posscssoriliusexiganl. 775 nuiilial se Palricioprseclarisvirtutibus praefulgeutiqti.e-
EPIST. Xlt (Alhalariciad Victoremet Witigisclum).— stons dignitatemeoiiiulisse. 802
Jubel ul si quidsuperiribularium solidum per quartam in- Episr. VIII ad
^Auialasuintliae Justiniaoum).—Rogatut
dictionema provinciahbusexegeriul, sine aliqua iniuiinu- mariuoravei aiia necessaria,quseCalogcuiluscomparave-
tione reddaut. 776 rat, jubeat ad reginamtransmitti. 803
EPIST.XIII ad Wiliamcomitempatrimonii). EPIST. IX (Theodaliadi ad Justinianum).—Petitutsinat
— Praecipilul(Alhalarici
domestitisquicomitibusprovinciarumobse- in Italiatntraosferri quaeCalogenilusemerat. 804
quuutur, supra ducenlossolidoscl decem annonas curet EPIST. X ad
(Aiiialasuuihae TheodoramAugustam).—
quinquagintasolidosaunuosadjungi,regis rationibusim- Rogat ut de sospitatesua per legatosquos ad Jusliuianum
puiaudos. Ibid. miseratadraoneat. Ibid.
EPIST.XIV (Atbalariciad Gildiarocomitem).—Decernit EPIST.XI (Theodahadi ad Maximum).—Maximuro ex
Ulquidquida provinciaiibuspro reparatione murorumfuit Aniciorumfamilia,qusemultisornaturencomiis,oriundum,
extorturo,aut resiitualur, aut reliciendismcenibusintpen- etuxori regiaestirpismalrimoniojunclum ad primiceria-
dafur.Tuui reprehenditeiim, quodsubslantiasmortuorum lum, sive domeslicatum,promovet. Ibid.
sine aliquadiscrelioiiejustiliaeiiominefiscicaducivindica- XII a d
EPIST. (Theodahadi senatumRomannm).—Scribit
ret. Insuperdicit provincialesconquerise convenlionibus se Maximoolimconsuliprimiceriatusseu domesticatusdi-
omniaiodisgravalos.Denique statuit ut edictaaTheodo- gnitatem et uxorem regiae slirpisconcessisse,et petit ut
rico pro couipoiieodisSiculorummoribus promulgataita has nupliaslaefitiaprofusacelebreot. 805
custodiantur,ut sacrilegiireus habealur, quisquisea vio- EPIST.XlII(TheodahadiadsenafumRomanum).—Sena-
lare aliquaienusienlaverit. 777 tores reprehendit quodplebislevitati etvanis suspicioni-
EPIST. XV(Alhalarici ad Joannempapam). —Decreta bus in i: sis regni ejusprimordiisnon occurrerint. 806
promulgat s aluberrima in simoniacos juxta antiqua seua- EPIST. XIV (fheodahadi ad popuium Romanum).—Po-
tusconsulta. 778 pulumad lidemregi servandam et ad abjiciendamvauain
EPIST.XVI (Athalarici ad Salvantiumpraef.Urbis).— suspicionemhortalur. 807
Jubel ut edictum suum et senatusconsultade abigenda EPIST. XV(Theodahadiad Justinianum).—Eicommen-
sinioniatabulismarmoreisiiicidantur,et ante atrium basi- dat quemdamproEcclesiaeRavenoatis negotio Coustanti-
licaesanctiPctri colloceotur. 781 nopolimmissum. 808
EPIST. XVII (Athalariciad Satvantiumpraef.Urb.). — EPIST.XVI (Tbeodahadi ad senatum Romanura).—<
Decernitutliberetquosdam,nobilesRomanos,qui pro sola Scribit se mtsissealiquosad sacramentasenatui praestan•
sedilionis exonae suspicionein carcere detinebantur; et da. Ibid..
permitliteis utse jusiis legibusvindicent. Ibid. .EPIST. XVII (Theodahadiad populumRomanum).—Scri-
EPIST.XVIII (EdictumAlhalarici).—l.Contra pervasores bil se aliquos iiomam uiisisse,qui regis fidemobligent.
booorumalienorum.2. Contra aQigenteslilulos iiouiioe 809
publico. 3. Contraobtinentescallide et perverse senten- EPIST. XVIIt.(Tiieodaliadi adsenatum Rowanuin).—S"cn-
tiam priocipum. 4. Coolradividentes alieua. maLriiiionia. bit se exercitumad Hoinauoiiiin defensionem misisse, et
5. Contraadulteros.6. Contra eos qui duabus uxonbus ei Vacceneminajuremdoniusregiaeprasfecisse. Ibid.
copulabantur. 7. Conlra concubinarioset concubinas. —
EPIST.XIX(Theodahadiad Juslinianum). Laudatim -
6. Conlraeos qui lerrore donatiooesextorquebani.9. Coo- peratorem,pelit pacis conservalionem;et remittit Con<
tra maleficus.10.Contrahouiicidas.11. Cootraeosqui in stautinopolimPelrum legatum, adjuncto ei suo legato.
uoa causa secundo a judicibus ordinariis provocabaut. 810
12. Contraviolatores edictorum tam ipsius quam Theo- EPIST.XX(Gudelinaead TbeodorarnAugustam).—Gra-
dorici. 782 tias agif de legalo et e| istolis ejus; scribilque se cura-
EPIST. —
XIX(Athalariciad senatum Romanum). Scri- visse ut papasenalusqueilliper litteras respoudeaot.Tum
bit se ediclumduodecimcapitumedidisse; et jubet ut in dicil se ad illammisisse legalum mullis virlutibuset do-
enatu recitetur, et a praefecloUrbisper trigintadieslocis clrina praeditum. 811
celeberrimisproponatur. 786 EPIST. XXt (Gudelinaead earodem).— Indicat se et
E;IST.XX(Albalariciaduniversosjudicesprovinciarum). Theoilahadumgratiam ejus euixius quaerere,et rogat ut
•—Sancitut edictumsuumper triginta dtes in-coiiventibus in gloria?ejus societatemveuiant. 812
publicis moresolemni r ecitelur. Ibid. EPIST. XXII a
(Tlieodahadi Justinianum).—Pacem ab eo
EPIST. XXI (Athalariciad senatum Romanum).—Prse- pelit per legatum saceidolioclarum et doctrinre laude
cipit ut professores
Slituta
grammaticae,eloquentiaeet juris con- conspicuum. — Ibid.
emolumeata sioe aliqua imniinutione perci- EPIST.XXIII (Gudelinaead Theodoram). Scribit se
piaot. 7S7 excepisse gratanti animoPetrum ejus legatuni.et per vi-
EPIST. XXII( Athalariciad Pauiinnmconsulem).—Prae- ruin, quem ad eum iiiiUit,pacisfirmitaleminter utrumque
claris laudibusPaulioum ejusque familiamexornat. Tum imperiumrogat. 813
consulatusei coufertinsignia. 789 EPIST. XXIV (Gudelinaead Justiuianum).— Indicatsa
EPIST. XXIII(Athalariciad seaatum Romanum).— Ma- ei scripsisse per Theodahadilegatum, ut rediens afferat
gnopere cxtollil VenanliiiraPaulioi patrera, ipsuraque lilteras imperatorisincolumitaliset gratiaeerga ipsamGu-
Paulioum, quem creaverat consulem; et petit ut ejus delinamet marilumtestes. 814
electiouifaveaut. 790 EPIST. XXV(Tbeodahadi ad Justinianuni).— Sigoilicat
EPIST. XXIV(Athalariciad Senatorempraef. praet.).— se acceptsse litleras imperatoris ab Heracleano,quibus
Enumeratdignilatesquas Cassiodorussummocuin honore stafimrespondet,nuntiansse proejus votoad papamscri-
et iotegrltate sub TbeodoricoipsoqueAlhalaricogesserat. psisse. Ibid.
Tumilli exiuiiislaudibuscuuiulatopraefeclurampraetoria- —
EPIST.XXVI(Theodaliadi ad Justiniaoum). Dicitse
liamcoufert. 791 jussisse Senatorempraefectumpraetorioad praediumqua-
EPIST.XXV(Athalariciad senatumRoraanum).—Scribit rumdammouialiumaccedere, ut, si quid ei injuriaeaqua-
se Cassiodoro, quemmagnoperecommend.it,praefecluram rum intulerit iiluvies, iributa abroget. Tum respondetiis
praetorianam concessisse. 793 quaede Veranildascripserat. 815
LIBERDECIMUS. 795 EPIST. XXVII(lheodahadi ad Senatorempraef.praet.).^-
EPISTOLA PRIMA (Amalasueothae ad Justinianumimp.). — Jubet ut LiguruoiVen.torumqueioopiaesuccurrat. Ibid.
Scribit se post mortem Aihalarici in consorliumregni KPIST. XXVIII (TheOdahadiad eumdem).—Confirmat
Theodahadumadscivisse,et misisselegatos qui pacispro- qttidquidCassiodoruscirca arcarios prorogalores tritici,
rogationempetaut. lbid. viniet casei, macellarios,eic.,iu urbibus lioroa,Ravenua,
. EPIST. II (Tbeodahadiregis ad Justioianum).—Significat Ticinoet 1'Ucentia constituerat.Tumvetatsub gravipoeiia
seab Amalasuatbainsociumregniassumptum,et petit ut ne quis intra quinqueuuiumipsissuccedat. Deuiquejubet
judiciosuofaveat. 797- i. ut obsierilitalisdaiuuapretia reruui temperet. 819
1351 ORDO RERUM QVAZIN IIOCTOMO CONTINENTUR. 1552
EPIST.XXIX(Tbeodahadiad Vuiousiadumcomitem).— XXV.— De primicerioexceptorum. 844
Ccincedit jllt facultatemaquasBormiaspeteodiad sanandam —
XXVI. DeSexto scholario. Ibid.
pbdagram,qtiaegraphice describitur. 817 —
XXVII. De praerogativario. Ibid.
EPIST.XXX(Theodahadiad Honoriumpraef.Urbis).— —
XXVIII. De commentarienii. Ibid.
Jubel ul labaoteselepbaolesaeoeospristiuostatui et firmi- XXIX.—Deregendario. 845
tati restituat. Tum elephanteset eorum proprietates mi- XXX.—Deprimicerio deputatorum,et de primicerio
rificedepingit. 818 Ibid.
EPIST.XXXI(Vitigtsregis ad universosGothos)^—Scri- Augustalium. XXXI.— De primicerio.singulariorumqui egreditur.
bit se ab exercitu. more majorum,regem fuissecreatum. Ibid.
819 —
XXXII. De orimicerio singulariorumqui accedit.
EPIST. XXXII(Vitigisad Justioianum).— Exponit cala- Ibid.
mitates quas Italia propter bella sustinebat.Tum per le- XXXHI.— De conceaendisdelegatoriis. Ibid.
gat s pacemab imperatorepetit. 820 XXXIV.— Antianosuggerente dictum. 846
EPIST.XXXIII(Vitigisad magistrumofficiorum).—Rogat » XXXV.— Delegatoria. Ibid.
ut imperatorem inducat ad pacem Italiaecoocedeodam. EPIST.XXXVI(Senatoris ad Auatbolium).—Decernitut
821 septiogenti solidi dentur ei qui laudabilitercornicnlarii
EPIST. XXXIV ad —
(Vitigis episcopossuos). Petit ut et est perfunctusofficio,et suam ipse integritatem commen-
ad
legatos,quos imperatoremmisit, adjuvent, et pro ipso dat. 847
preces Deo fundant. 822 EPIST.XXXVII(Senatorisad LucinumcancellariumCam-
EPIST.XXXV(Vitigisad praefeclumThessalonicensem). paniae).—Statuit ut primiscrinio,officiojam perfuncto,
—Petit ut legatt ad imperatoremmissinullammorampa- solidosex canoneproviuciaeCampaniae solemnitertribuat.
tiautur. • Ibid. 848
LIBER UNDECIMUS. 821 EPIST.XXXVIII(SenatorisadJoannemcanonicarium).—
Praefatio. Ibid. Describitmodumconficiendsecbartae,necnon ejus ntUita-
EPISTOLA PMMA (Senatoris ad senatum Rpmanum). — tem. Tum praecipitut cuidam praescriptampecuniaesum-
Pluribuslaudat Amalasuntham,et parentes, et filiuroejus mame Thusciaprovinciadepirtatam largiatur. Ibid.
Athalaricum.Tum rogat senatoresut principibusgratias EPIST.XXXIX(Vitalianocancellirio Lucaniae).—Jnbet
pro collata ipsi praefecturapraetorianareferant. 824 ut assempublicum, qnem Lucaniet Brutii loco suumet
EPIST.II (SenatorisadJoannempapam).—Petitut ora- boum singulis annis Urbi pendebant, solvendumcuret.
lionibus ejus, admonitionibus,correptionibus etiam adju- Tum recenset bona quibus patriam suam cumulaverat.
vetur. 827 850
EPIST.III (Senatorisad diversosepiscopos).—Commen- EPIST. XL. — Indutgentia. 831
datseillorum precibus; et pelit ut jejunium pro salute LIBER DUODECIMUS. 855
et
principum pro pace obtioendaindicant. Ttim eos borta- EPISTOLA PBIMA(Senatoris ad diversoscincellarios).—>
tur ut vltia cunctaa populoproculamandent. 829 Eleclisa praefectopraetoriocancellariis,et in diversaspro-
—
EMST.IV (Senatorisad Ambrosium). Admonetut offi- viociasmissis, salotariamonitaad munusbene gerendum,
cinmsibi commissurofideliter exsequatur. 830 et praecipuead avaritiamfugiendam,traduntur. Ibid.
EPIST. V (Ejusdem ad eumdera).— Hortatur ut populo -EPIST. II (Senatoris ad universosjudicesprovinciarum).
Rbmano penuria laboranti quamprimum succurrat. — Invilatjudices ad suiipsius imitalionem.Tum praecipit
Ibid. et possessoremadmoneantut tributa iudictionis15 devota
EPIST.VI (Senatorisad Joannemcancellarium).—Joan- mente temporibusque statutis persolvantur, et fidelem
nes •*Cassiodorocreatur cancellarius,et quidin hac digni- expensarumnotitiamad scriniapraetorianadirigant. 854
tate igendam admonetur. 831 EPIST.III (Senatoris ad universossajonesqui sunt can-
EP.ST.VII (Senatoris ad universos judices provincia- cellariis deputati). —Quomodosajonescancellsriisdepu-
rum). — Praecipitadmoneanturtributarii ut trina illatione tatos officiosuo fungi oporteat, admonet. 856
et temporibus constitutis vectigalia solita persolvant. EPIST.IV (Senatoris ad caoonicariumVenetiarum).—
833 Jubet ut pisces exquisitoset vinumacinaticium,quodp!u-
EPIST. —
VIII (Senatoris edictum). Multa et praeclara rihus laudatur, mensaeregis provideat. Ibid.
et se
praebetmonita, proraittit judicemintegerrimum futu- EPIST.V (Senatoris ad —
rnm. 834 pretia rerum in LucaniaValerianum).
Brutiorumque
Significatregem
ob illatam
EPIST.IX (Senatorisad judicesprovinciarum).— Horta- ab exercitu injuriamminuisse.Tumjubetagris ut popiili a jn-
tur ut diligantjustitiam,earoquea subditissuisobservari dicibus,a ducibus militesin offtciocontineantur.Denique
curent. 836 veiat quominusulla domus, ne sua quidem, aut regia, ab
EPIST. —
X (Senatoris ad Beatum cancellarium). Signi- alendiscopiiseximatur. 858
ficatregem concessisseDavofacultatempetendi Lactarium EPIST.VI ( Senatoris ad universos praefecturaetitulos
montemad sanitatemrecuperandam,et jubet ut ei neces- administrantes). — Minatur poenasjudicibus iniquis, et
saria quaequesuppeditet. 837 bortaturbonosut publicisutilitatibusindefessiconsuUnt.
EPIST. XI de pretiis custodiendis Ravennae).
— Dedarat (Edictum
se speciebuspreiia fixisse, statuta edicti vio- EPIST. VII (Senatorisad canonicariumVenetiarum).—
859
latoribus pecuniariacorporeavepcena. 838 Iodicat regem fiscum indictionis15 aliquibus incursione
EPIST.XII (Edictum pretiorumper Flaminiam).—Sta- Suevorumvastatisrelaxasse. 860
tuit ut ab bospitibusexigantur taotum pretia per militem EPIST.VIII (Senatoris ad consularem provinciaeLiga-
suum, civeset episcopumloci definita. Qui secus fecerit, riae). — Eximitcasaequorumdama fiscopublicoexactori-
in eum sex solidorummutctamet fustuarium supplicium bus tribntorum pei-solvendo,dummodosuis ipsi mauibus
decernit. Ibid. illum regias in arc&slempore praescriptodeferant. Ibid.
EPIST.XIII (Senatus Romaoiad Justinianum).— Rogat EPIST.IX (Senatoris ad Paschasiumpraefectumauoo-
Utregi pacem concedat. Quod ut faciliusassequatur,Romae nae).—SignificatAfrumaliquem ambiissefacultatesreli-
sancto umque apostolorumPetri et Pauli preces suisad- clas a qundam nullis filiis aut haeredibussuperstitibus
jungit. 839 mortno, qnem jubet more solemni in illas inlroduci.
EPIST. XIV(Senatoris ad GaudiosumcancellariumLigu- 861
riensem).—DescribitComumcivitatem,et indicat regem EPIST.X (Senatoris ad diversoscancellariosprovincia-
ejus incolasmunere perpetuo affecisse. -840 rnm). —Praecipitut summamfuturaeindictionissine mors
—
EPIST.XV(Senatoris Liguribus). Notumfacitregem ulla exigant. Si secus fecerint, minatur se eos rigidius
eentumlibrasauri ad necessitateseorum sublevandascon- tractaturum. 862
cessisse, et ut regi gratiasreferant hortatur. • 841 EPIST. XI ( Senatoris ad Petrum erogatoremobsonio-
EPIST. XVI (Senatorisad Ligures). — Promittitse per- rum). — Jubet ut obsoniapopuloRomanoa rege coucessa
querelasde libra et mensurisdelatas,et«i quem fraude distribual. Ibid.
m fraudeversatumcompererit, ad reparandamiUatamin- absque
pensurum
EPIST.XII (Senatoris ad AnastasiumcancellariumI.u-
furiam coacturum.Tum petit ut —
ad apparatumexercitus caoiae). Laudat imprimis vinum Palmatianum,necnon
neccssaria quaeque confestim et libenter procnrent. Silanumcaseum; etjubet ut utrumquead aulam regiam
842 mittendumsollicitiusperquirat. 863
—
XVII. Promotiouesofficiipraetoriani. Ibid. EPIST. XIII (Edictum).— In eos qui munera regis col-
XVIII. —De cornicularioqui egreditur. 845 lata Ecclesiissubripuerant. 864
—
XIX. De cornicularioqui accedit. Ibid. EPIST.XIV (Senatoris ad AnastaslumcancelUriumLn-
—
XX. De primiscrinioqui egreditur. Ibid. caniae).— Describit Rhegiensem regionem, et prohibet
XXI.— De primiscrinioqui accedit. Ifiid. quominuslaridumet triticum ab ea deinceps coemptionis
XX(I. — De scriniarioactorum. 1bid. nomiue postulentur. 865
XXIII.—De cura epistolarum. 844 EPIST. XV(Senatorisad MaximumcancellariumLuca-
XXIV, —• De scnniario cursemilitaris. —
Ibid. nia). Describiturbem Scyllaciumpatrianituam, et vi-
1S;,3 GP.DORERUM QVM IN HOC TOMOCONTINENTUR. i:54
variaqu;ca I ppdemMosciimoniiseflbderat.Tum quss- CAP.XV.— EpistolaAriiad Eusebium. 914
damde paraveredis,aanoniset pulveraticisjudicum edi- —
CAP.XVI. EplslolaEusebii ad Paulinumepiscopum
cit. 8(,6 Tyri. 9l.'i
EPIST. XVI ( AdC.-.nonicarium ). —Jubet subditossibi C.ip.XVII.—De [olenfiaEusebiiNicomediensis. 911»
admooeatuttiibuta consuelalibenter exsovant: nu.lus CAP.XVIII.—De Melelianis,elquomodosiotabEccle-
slaiuiaponderaexceda>;iuiltat ipsequarloqtioqnemen- sia segregati,et quianolonleAlexandroAriuuisuscipere,
se ad praetorianascriuiafldeleni expensatumuotitiam. per diversaloca Arianiconciliacel>brabant. Ibid.
868 CAP.XIX.—-EpistolaCon-tantiniprincipisad Alexan-
EPIST. XVII(Senaloris ad Joannemsiliquatirium).— drum ponlificemAlexandrinum,et ad Arium,per quani
Praecipitpossessoresmoneatnt juxta mouleoi horlalusest ul reverleremurad pacfin. 918
et loca circamurosjacemiafovearumiugentiaCaprarium ora pan- CAP. XX. — Quia lam pro Arianijquaestinnequampro
dant. Ibid. Paschaedelinienda fostiviia;ein NiraeafecitCoiistantiiins
EPIST. XVIII (Senatorisad Conslanlinianum). — Jubet celelirarecouciliuin. 9:'0
ut iter Flauiiiiiiereliciat; paraveredorumpraescriplum LIHERSECUNDUS. 919
procuret numerum ; congregei sine possessorum disien- CAPUT —
PIIIMUM.De praesulibus
' Ecclesiarura qui-inter-
dioa monas;cibosqui mensisregiisparauturse :ulo per- fueruntNica;iioconcilio. Ibid.
quirat. 869 —
CAP.II. Delibellisoblatis imperatori,et ab eo jussis
EPIST. XIX(Senatorisad MaiimumvicariiimUrbis). — incer.di.et de dispulationedogmalisAriani. 922
Commonelut omuiaad regeui sulemuiler excipieudum CJ-P.III. — De laicosirapliciconfessorevirumdialecti- •
necessariaparel. 870 cumsuperanle,el de sene siiuplici,philosophoCliristia-
EPISTXX(SenatorsadThomatemet Pelrtimarcarios). numdogmapaudente. 923
—Jubet ut reddantactoribussanctiPetri cumobligatione CAP.IV.—Quomodo io conflictuAlcxanlerConslauUuo-
chirographi vasa sacra qmeAgapiluspapa ad Orientem poleosepiscopusfccil | hilcsophumobmutescerepagano-
legaius.uiiss-.is pro pecuniaaccepla arcariis regds oppi- rum. 921
gneraverat. Ibid. CAP.V.—De prima sessione episcoporumin Nicaeuo
EP:ST.XXI(SenalorisadDeusdediiscrihamRaveooatem). palatio,et de abdicationeArii. Ibid.
—OSicium scribarumet uiilitatemdescribit. 871 —
CAP.VI. Relalio EustathiiAntiochiac episcopide Ni-
EriST.XXII(Senatorisad provincialesIstriae).— Jubel caenocoDcilio. 925
ut Iributuiiiiu vino,oleoet tritico, quibushocanuopro- CAP.VII. — RelalioAlhaoasiiatlAfros. 926
vinciiabuudabat,solvanl;et miltitLaurentiumcumpecu- CAP.VIII. — De Sabino Macedonianorum episcopo.
niaad inajoreineiusmodirerum numerum eomparandum 928
Ravennainquede.ehenduui. T uni illamprovinciamaccu- —
CAP.IX. DefideNiCffini concilii. Ibid.
raledepingit. 872 CAP. X . — Quomodo E usebius et d
Theogonius, pce-ato
EPIST. XXIII(Senatorisad LaurentiumJ.—Praecipitut nitentiaelibello,recepti sunt. 929
lstri3m provinciamvinum,oleuni trilicumquecmpturus —
CAP.XI. EpistolaEusebii Pamphilide fide Nicaeni
pelat. 873 conciliiad Pataestinos. lbid.
EPIST.XXtv' (Seuatorisad tribuncs maritimorum). — CAP.XII. — EpistolaNic3sniconciliiad Alexandriamet
Jubet nt naves parent ad vinuaiet oleumex Islria pro- jEgypiumilestinata. - 931
viuciaRaveouam devehenda.Tumde navigationeet nau- —
CAP.XIII. Quod NovatianorumepiscopumAcesium
tarum labore,praec'pueiu salinis exercundis,disseril. evocaritConslanlinus ad concilium. 935
874 CAP.XIV.—Quod canonesecclesiasticiin Nicaeacon-
EPIST. XXV(Senatorisad Ambrosium). —Ex quibus- scriplisinl, et de Vicenualibus Constaniini. Ibid.
riainsignis iuturam inopiamcolligil; cui ut occurrattir, de
CAP.XV.—EpistolaConstantini Arioet scriptisejus.
jubet veterum fiugumingeuscopiacongregetur. 875 934
EPIST.XXVT —
(Seuatorisad Paulum). Succurritlibeo- CAP.XVI.— Ejusdrmepistolaad EusebiumPaltcstinae
ler et gralis Venetisinopiaob annisterilitatemlaboranti- de cnnreofione sacrorumlibrorum,et de repurgalionedo-
bus, tribuiaremiltendoet annonasconcedendo. 876 minicisepulcri. Ibid.
EPIST..XXVII (Senaloris ad Datium —
eptscopum).—Miltit CAP.XVII. Libelluspoenitenlia3 ab Ensebioet Theo-
ingenlempanici n umerum populopenuriampatieutidistri- goniodatus. t 935
buendum. 877 CAP.XVTII.—Dedediiationeetornamentiscivitatis,et
EFIST. —
XXVIII(Edictum). Indicat Liguribusvicto- de cultuJerosolymorum, et lignocrucis,atque clavlsqui-
liame Burguii.lionibus reportalam,et fugam Alemanno- bus irausBiusest Domiuus. 936
rum.Deindedicit regem ob inopiameis relaxassedimi- CAP. XIX. — De locoubi Veslaolim colebatur, e t nunc
il amtribu.i partem,et horrea sua ad eos sublevandos archanselibasilicastat, et de miraculisquaeillicproChri-
aperuisso. 878 sti nominecelebrantu-. 938
HIS'1'ORIA ECCLESIASTICA TRIPARTITA. 879 —
CAP.XX. De templorum destructione. lbid.
PriBfaliu. Ibid. CAP.XXI.—Deconversione b arbarnrum. 939
LIBERPRIMUS. 881 CAP.XXII.— QuodEttsebiusNicomediensisConstanti-
CAPCT —
PBIMUM.Oralio allocutoriaSozomeniadTheo- oopoleosinvaserit episeopaturn, et de litteris Constanlini
dosiumiiiiperatoreni. Ibid. adversuseum. Ibxd.
CAP.II.—CurgentilesfaciliusquamHebrseifidemChri- CAP.XXIII.—Quod rursusEusebius apud Constautinum
s.i susceperint. 884 impetrata venia pro Arianis egerit. 941
CAP.III. — Qusefuerit intentio Sozomenihistoriam —
CAP.XXIV. Qua fraurieEuslalhiiisAniiochenussit
conscrikndi, et ex quibus priorum gesta collpgeiit. episcopaludepositusct in exsiliumdeportatus,el qui post
8*5 eumfuerinlnrdinati. Ibid.
—
CAP.IV. A quo tempore historiaefecil initium,<<t CAP.XXV,—De divisioueAotiocheoipopulipropter
qnomudoConslanlinosignum crucis ostenditur, et qui Eusfalhium. 945
imperaloresel Caesarespe.ridemfuere tempus. 887 LIBERTERTIUS. Ibid.
tUp.V.— QuomodoConstantnu.sChristianumdogma CAPUT —
PRIMCM.Deconversionegentis Indorum atque
coguoverii; et de miraculiscrucis, et morte Maxeolii. Persarutn. Ibici
«88 —
CAP.II. QuoinodoJudooiChristianosaccu-averint apud
—
CAP.VI. De derogaione paganorum. 889 et
Pcrs3S,qui, qaanti, quibuset modis passi sint apud
CAP.VII.— DeConslautiopatie Cooslaiilini. 8)0 Persas. Ibid.
CAP.VIII.— yiioinodoLiciniusfugatus,et Chisliauos CAP. III.— EpistolaConslantini ad Persarum regempro
fuerii perseculns,et novissimevictus. 8lJi Christianis. 9ift
—
CAP.IX. De legibtisquasCoiiEiantinus —
pro Christianis CAP.IV. De AlexandripontificisAlexaudriniline, et
postiit,etde inutaiioue riluiim paganorumCliiislianorum- initiopraesulis Athanasii. 919
.,iie provec.u,etde victoriisejus, et veneralionereligio- CAP.V. — Qua?contra Athanasiumgesta sint, et quo-
i.is- lbid. modoconfugeritad principein. 9o0
—
CAP.X. Dediversisconfessoribus corumqueconver- CAIP. —
VI. Quomodosit Ariusab exsilio revocalus,et
satione. 89* qualemIibellumdederit Constantino.etde IraudibiisAiia-
CAP.XI.—Dediversismonachiseteorum in tilutione. norum. - Ibid.
8y6 —
CAP.VII. EpistolaConstantinievocanfisepiscopos,u(
—
CAP.XII. QuomodoconlraEcclesiamAiiussil exor- Athanasiicausasipse cognosceret. 953
tus. 901 CAP.VIII.—Quod venientesepis opi Ariofavenles Atha-
CAP.XIII.—EpislolaAlexandripomificisAlexandrini nasiodelraxerinl, ita ut in exsilinn mitlerelur. 953
ad uuiversasEcclesiasadversusArium. 905 CAP.IX. — QuoinodoMarcellusAncyranusduposilus
CAP.XIV. — ad
EjusJem AleitandrumepiscopumCon- sil.nlde Asteriosophisia. tbil.
slanlinopoleos. ;)C6 CAP.X.—QuomodoArius, dutn stiidet ab Alox.in.Jro
P*Tnoi.. LXIX. >'i3
 S55 OIUK)ItEKUM QUiE 1N HOC TOMOCONTINENTUR. 13iiij
Cottstaritinopoleos in coininuiiioiieinsuscipi, exstinctus babalur,et dc divisioneAntiochenipopuliproplerudem.
sil. 931 982
—
CAP.XI. QuodpriusArianicumorlhodoxisconvenie- CAP.XXXVI.— Epistola Hierosolymitaniconciliiad
bant alquecommunicaliaiit, et de lege Coustanliniqua .Egjptiacosepiscopos. Ibid.
jussit baereticorum oraloriaecclesiis 935 CAP. XXXVII.—De
applicari.
CAP.XII. — Quoinodoct ubi imperatorConstantinus alqueNepotiano. Magnentio, - tyranno,etde Britanuione 983
—
Imperatorestres filiosreliquerit, el percepto baplismale CAP.XXXVIII. De insidiiscoiitra Alhanasiumgeslis,
sil detuncius. 936 et de levitateConstantii. 981
LIISERQCARTUS. 957 —
CAP.XXXIX. De Macedonioeiusque crudeiitate.
CAPUT PIUMCM. —Quomodoper quemdanipresbytcrmn Ibid.
Arii Ibid. LIBER '
dogma —pullulaveril. QUINTUS. 983
(AP.II. QuomodoAlhanasiusfavoreCoostantinimi- CAPLT PRIMUM.—QuoddefunctoConslanterursusAriani
noris Alexaudrianireineaverit, et ejusdem Constautini Consianlium adversusAtlianasium exciiaverint. Ibid.
epistola. — Ibid. CAP.11.—QuidAthanasiusin salisfactionesuaefug.-n
CAP.III. De insidiis ArianorumadversusAlliana- reuilerit. lbid.
sinni. 958 —
CAP.III. QuidAthanasiusrursusde geslisGeorgiiin
CAP. I V.— De morteCniisiantini minoris. Ibid. librode fugasua reiulerit. 98G
—
CAP.V. QuomoiloAthanasius,Arianisbela sibi de- —
CAP.IV. Quemadmodum Britaoniosit privatusimpe-
nuo suscitantibus,ad partesdiscesseritllali;<>. Ibid. rio. 987
—
CAP.VI. Quid de Alhanasio.liiliusdecrevil episco- —
CAP.V. De GalloCaesare, et de signocrucisquodtunc
pus. 95!) in coeloapparuit. lbid.
CAP. VII. — Quod Constans imperator parles foverit —
CAP.VI. DePhotin)haeresiarcha ejusquedamnalione.
Alhanasii. Ibid. 98S
— —
CAP.VIII. De.morte AlexandriConstanLinopolitani CAP.VII. Fides exposilain Sirmiocumcapimlissub-
pontiticis,et Oo-ordinationeapud orthodoxosPauh, apud jectis. —
lbid.
ArianosMacedonii. Ibid. CAP.VIII. Alia fldes exposita Sirmii Latine, quani
CAP.IX.—Quodremo'o1'anloEusebiusNicomediensis nosex Graeootranstulimus;et de disputafionePholini.
Constantiaopoleos invaseritepiscopalum, et de Antiocheno 991)
concilio,et ordinationeEusebiiin Alexandriam,et post —
CAP.IX. De OsioHispano. 992
eum Gregorii, et de —
IraiisforniationeNicaeniconcilii. CAP.X. De Magueutiotvranooct de lyraooiJe S\l-
9G0 vaui. Ibid.
—
CAP.X. EpistolaAntiocheniconciliide fide, et de —
CAP.XI. I)e residtaiioneJudaeorum, et de tyrannide
belloKrancico, et de Antiocliiae lerraemotu. 961 GalliCaesarisatque pere.npliooe. 993
—
CAP.XI. QuomodoGregorius Alexandri3m venerit, CAP.XII.—DeJuiiano(iaesaro,et quod Juliosucces-
el fugerilAlhanasius,et quaemala per Gregoriumgesia serit Liberius. Itiil.
sinl. 962 CAP. XIII.—De Aelioluerelico. Ibid.
—
CAPXII. QuodmortuoEusebioPaulusin Ecrlesiam —
CAP,XIV. De iniinicisAihauasii. 994
rursus iiilroductussit, el ab AriauisMacedonius instilu- —
CAP.XV. De syuodoapudMedioiaoum facta. 993
lus. Ibid. —.
CAP.XVI. Do exsilioorilio.li.xorumepiscoporum,
C*p.XIII.— QuomodoHermogenesmagistermilitum quod Alhanasiusin fugaasute satisfactioneconscripsit.
volensPaulumabecclesiapellere,a populosit peremptus, ltiid.
elquae vindicta processerit. Ibid. CAP.XVII.—Dialogusinter Liberiumet Constantiuin
CAP.XIV.— Quomodo Gregorius ab Alexandria sil re- gestus, et quomodoLiberius fueiit exsiliodestinatus.
motus,et Georgius Arianusibifueritevocalus. 9G3 9J6
—
CAP.XV. Athanasio, f aulo et aliisorthodoxisepiseo- —
CAP.XVIII. Quomodo Liberiusper aditionemRoma-
pis RomtecoDstitutis, quid OriuulalibusJulius Roraauus narummatronarumab exsiliosit reductus. 9D8
scripserit. Ibid. CAP. XIX.—Quomodo E udoxiusAuliocbenum usurpa-
CAP.XVI.—QuidOrientalesJuho rescripserint. 961 verit episcopatum. 99'.)
—
CAP.XVII. Quid AthanusioAlexaiidriamremeante —
CAP.XX. De Ariminensiconcilioet contentionibus ibi
provenerit. — Ibid. faclis. Ibid.
CAP.XVTII. Quomodo Panlnsdenuo Constantinopoli CAP.XXI.—Epislola conciliiA riminensis o rthodoxoruiu
sit expulsus,el quaenecesiiuroductoin EcclesiamMacc- episcoporum adimperalorem Conslantittm. 1001
donios>nlfacue. Ilid. —
CAP.XXII. EpistolaConslantiiad Ariminenseconci-
CAP.XIX.—Denuo decalumniiscontraAlhanasium.903 Iium. 1003
CAP. X X. — Do legatis ori>nlalium episcoporum ad —
CAP.XXIII. Epistola Ariminensis c oncilii a d impera-
Constantem direclisprohis quaegesla erant. 966 loreniConsiantium destinata. Ibid.
—
CAP.XXI. QuudCoiistaiisfratrem pro fide moverit, CAP.XXIV.—Quod discedenlibusepiscopisfuerit Con-
et quodCoustantius Sardicu; concilium convocariproece- stantiusindignatus. 1004
perit, . 967 —
CAP.XXV. De synodo iu Nicaea Thraciaecelebrata.
CAP.XXII.—Athaoasiirelatiode necePauli Constan- Ibid.
tinopolitaniepiscopi. Ibid. —
CAP.XXVI. QuomodoAthanasiusfuroremConstaDtii
— in
CAP.XXIII. De conventiicpiscoporum concilio denuodeclinaverit. Ibid.
Sardicensi. Ibid. —
CAP.XXVII. Quomodopaganis insultantibus futuram
CAP.XXIV.— Litterrc Sardicensisconciliiad universos tristitiamprophetavit. 1003
episcopos. — 9G8 —
CAP.XXVIII. Quaenialaper Geergiumin Alexandria
ad
CAP.XXV. De leg ilis Sardicensium Constanlium gesta sint. Ibid.
deslinatis,et i'e nefandamacliinationecontraeosa Sle- CAP.XXIX.—LitteraeDamasiet caeterorumad lilyri-
phanoAntiocheno — pricsuleconcinnata. 974 cumcontraconciliumio NicsaTliraciaefactum.
—
1006
CAP.XXVI. EpislolaConstantiiad Athanasium,ut ad CAP.XXX. Ex lillerisAthanasiide Arimineosicon-
euinvenirel. 976 cilio. 1007
CAP.XXVII. — Alia epislolaejusdempro cadem re. —
CAP.XXXI. Qurc malaMacedonius in Consiantinopo-
977 lilanaurbe commiseril,et quodpostbtecolfenderitimpe-
CAP.XXVIII.— TertiuCoiistautiiepistolapro eodem. ratorem. lbid.
Ibit. CAP.XXXTI.—DejLeontio Antiochenoepiscopo,-et Aetio,
—
CAP.XXIX. Epislola Julii adAlexandrinos pro Atha- quimagislerEuuomii f uit. 11)09
nasio. lbid. CAP.XXXIII.—DeEuJoxio,qui Anliochenum invasit
—
CAP.XXX. QuidConstantiuspetierit Alhanasium,et episcoiatiim,et ternemotuinNicaeaBitbyniae faclo. 1010
quid AlhanasiusCoiisiaiitium , ev quomoo, orthodoxis CAP.XXXIV. — DecoacilioSeleucirc celebrato. 1011
ponlilicibusrecipientibussuasKcclesias,hsereiicisiutex- CAP.XXXV.— De legatisconciliiSeleuciae,et de exa-
pulsi. 979 niiiiationeAefii, et gestisAriminensium. 1015
CAP.XXXI.—EpistolaConstanliiper quamomniagesla XXXVI.— Quomodo aflirmaverint lidemAriminen-
contraAthaoasiumhabitasuntcassaia. 980 sisCAP.coticilii,et Aetiumdeposuerintsimulet alios. 1016
CAI>. XXXII.— EpistolaCouslantiiad Alexandrinos,ut
reciperentAthanasiuYn. Ibid. CAP.XXXVII.— Pro qua causa sit CyrillusHierosolv-
CAP.XXXIII.— EpistolaConstantiipro Alhanasio,ut morumdepositus. 1017
abolerclurquidquidcontraeum gestumest. 981 CAP.XXXVIII. — Enumeratiodiversarumexpositionum
CAP.XXXIV. —QuoraodoAthanasiusAlexandriamsit haereticarura.post explanationemlidei Nicaeuiconcilii.
reversus. Ibid. 1018
CAP.XXXV. — Quibusoccasionibus tanc respublicatur- —
CAP.XXXIX. QttodEudoxiusArianusp st Anlioche-
1*57 ORDOREUUMQU.-E 1N IIOCTOMOCONTINENTUR. 13L8?
numCmistanlinopoleos invaseritepiscopatuin,et de prava CAP.XXXI.— De corporeniartyrisBabrla?,ef de siinu-
Aeliidoctrina. 1018 lacio Apollinisfnloiineconcremato. 1031
CAP.XL.— De crudelitateGeorgiiapud Alexandriam, CAP. —
XXXII. De publicatione vasorumecel'siastico-
et qui post t.vrillum
* Hierosolyuiorum tenuerunl episco- rum, quomodoJulianuspralalus cl Felix, aniiihilantes
et
palum. 1019 ecclesiam,diviniiussunt punili. 1032
CAP.XI.I.—De Macedonio et Macedonianis. 1020 —
CAP.XXXIII. Quomodo~\\ud Antiochiamsacerdotis
CAP.XLII—Deliis quaerursumab Ariauisconlraipsos filiussit couversus. Ibid.
Arianosgestasunt; et qnnmoiloEustatliiusnequitiampa- CAP.XXXIV.— QuomodoJuliauus aquis immolatitiis
tefeceritEudoxii;et HpislolaConsUniinopolitani concilii universapoilueril,oique resiiteilofJuvenliustl Maxiim-
ad GeorgiuniAlexandrinuni,coudemnanlisAeliumcum nus. 105t
scriptiseius. — lbid. —
CAP.XXXV. QuomodoValcnlinianus,qui posteiiin
CAP.XLIII. De Euiioniio,et quomodoin Cyzicofue- iniperavit,propter aspersioneniaquaeimmoialiliu; mini-
rit. ordinatus,et iude rursus expulsus,haereseosauctor sirum percusscriltempli. Ibid.
exsliterit. 1022 —
CAP.XXXVI. De Arlcmiomarlyre et rublia obha-
I'AP.XLIV.—De Apolinarepatre siinulet liiio,et eo- lissa. 1035
rum luer.-M. —
1-023 CAP.XXXVII. De BasilioalqueGregorio. 10St>
CAP.XLV.—Quomoo JacnbiepiscopioralionibusPer- —
CAP.XXXVIII. De his qui ainore pecunirc a fidede-
sarururex uon| otueril prievalereHomanis. 1024 clinaverunt. Ibid.
—
CAP.XLVl. De couciliodenuo apudAntiocbiamcon- —
CAP.XXXIX. QuomodoJulianuspecunias abstulerit
gregnto. 1923 Christianis. Iliitl.
CAP.XLVII.— De translationesa>-cliMclctiiad Antio- —
CAP.XL. Qnomodoab Autioheuis irrisns sit. 1037
che;.u:nepiscopatum,et de ejus exposiliouude unilate CAP.XLI.—DesimulacroChristi, quod deposuitJulia-
Trinilatis. 1026 nus. lbid.
—
CAP.XLVHt. Quod,expulso Miletio, EuzoiusAria- CAP.XLII. —Pe beneficioherljjequrenasceliaturjuvla
BIBAntioeliiu;sit ordinatus episcopus. Ibid. sitiiulacrutnChrisli, etde nnraculisquaeper locadiversa
CAP.XLI-A.— Dcconstautia EusebiipropterMeletium. pro noniineChristiliebant. 1038
1027 CAP.XLIIL—Quoiiiod.) Julianus.ludaeosarmaveritcou-
CAP.L. —QuomodoJulianus,'negala Christianareli- tra Chrislianos,et de leni|>loIlierosoljmorum. Ibid.
—
gione,bellum contra Coustanliumparabat,et de morle . CAP.XI.IV. Dcbello 1'crsico, et quoinodoJulianus.
Conslanlii. Ibid. illucperrexcrit. 1039
LIBERSEXTUS. Ibid. CAP.XLV.—Qucmndo Julianusmonachusejus (ideslJu-
CAPUT PRI.MUM. — De Juliani genere ac disciplinis, et liani iinp.)mnrlum,anieqiiaiii audirtt, praeuuMiaverit. 1061
quumodoperveue-ril ad imperiuiii. Jfiid. CAP. X LVl. — lie incoiisiilto J uliaiii ducatu Ibid.
CAP.II. — QuoinodoJiilianusad rilum devencrit paga- CAP.XLVII.— l)e peremplioneJuliani. 1062
Iioruni, e t de siciiliciisidiloruui. 1032 —
CAP.XLVIII. Quu;magiaeposl mortemejus iuveutao
CAP.III. —Quomoilo etiainante impeiiumlalenler fue- sint. Ibid.
rit paganus. Ibid. LirsERSEPTIMUS. 10u3
CAP.IV.—Qiiam fueritJulianusChristianisiufeiisus, Iu53 CAPUT rniMUM.— De Joviani iniperatoris auspiciis,et
CAP.V.—Quodiuitioiuiperiisui magispepcrceritCliri- a Persidisfinibussil egressus. Ibid.
slianis. I0"4 quomadmodum
t'.A>'. Lilianius contia Christtanos
CAP.VI. — Quomoiio Mares episcopusCliaUcdoiiire in scijpserit, II.—Quid sopliisla
facieredarguerilJulianuni. et
Ili.l. coinutarit. qcornodu Socrates historiographuscjus dic.la
CAP.VII.— QuoJeos qui fuerant a Constant:odeiior- Ibid.
—
CAP.III. De rectitudinefidei Joviani,et quid Alha-
lali revocaverit,et de vexatione eeclcsiasucoruiiiet po- nasius Alexaiidriousscripscrit. 10I-.7
jiuli Cliristiani. lliid. —
(A;..IV. QunmodoJovianilcmporibusorthodoxiflo-
CAP.Vlll. — Deseditioneapud Alexandi-iam orta con- riisiint, et baereticisinl,oppressi. lHOO
tra piganos. 1033 CAP — Allianasius
CAP.IX. — fjuomodoAlexantirinusGeorgiussit exslin- eo sildeccnier V. Quod veneritad Jovianum, l ali
c
ctus. Ibid. honoraliii. 1071
—
CAP.VI. Deronsulatuel fiaoJoviani. 1072
CAP.X.—Quomodo Julianus(nvunculusJuiiani Apostata!) C.AP. VII. —De.ortti priucipisValeniiiiiani,et<iucmad-
ccclesiasclauseritet ecclesire<iruauie..ta diripucrit. 10:>b inodumfratreinValenleni
CAP.XI.—DeEusebio, Ncctarioet Zeuouc mariyri- i, se fecerii iuiper.itoro.in. Itid.
CAP. VIII. — l.icAmbros i Mediolaucnsis episopalu at-
bus. lbid. (iducialoqiiondi. 1075
CAP.XII. — DeHilarionemonacho,cl criiddilale He- que —
C.,\p.IX. KdicluinValentiniauirt Valeulisdeconsub-
liopuliiaiiiiruni et Arethusiriiin i-o-.iraChrislianos,et ile slaiitiali'friniiate. 107i
Marcoepiscopoejusque niail\rio. In37 CAP.X.—Epistola ad
CAP.XIII. — De Macedonio,Theodul.jel Talianomar- lales Illyriciannruniepiscoporum Orien-
tjribtis. 1058 episcopusprolileiiliumconsubsiaiitialeai Triaiiatein.
CAP.XIV.—De Basilioinanyre • t Eupsycliio. 1039 1073
—
CAP.Xf. De lueresiAudaennorum. 1077
CAP.XV.— Qu.ein l.azacoutra Chrislinnosc.udeliler CAP. X II. — De
sinl conunissa,e>in iSebastia,cl iu Piicuuice. lOfO Lampsaceuoconcilio. 1D7S
CAP. 'XIII. — Qucniadinudiim \ alens fsclusfueril Aria-
CAP.XVI.— DesimulacroAudrogynoa paganisin ec- liu^. t07'J
clesiaconstiiulo. Ibid. CAP.XIV.—Qua crudelilateValers sit usus adversus
CAP.XVII.— De legibusquasJulianuscontraCluisiia- orlliodoxos. 108(1
nosposuii. Ibid. CAP. XV. — De et tiono Ibid.
CAP.XVIII.—IVrerliluAlhanasiiadAlexandriam.1011 — lyrannide pcrd Prticopii.
CAP.XIX..—Ut; Luciferoet Eusebio. CAP. XVI. De exsiliosancii Eusub.i
Ibid. lilicis,et quia cives ejus, amorelidei,aliiepiscopo S ainosatenipon-
CAI1.XX.— De coucilioapud AlexandriamcumAtha- ricre noUieiunl. se suli-
nasio i-elebrato. • Ibid. 1081
XVII. — DeexsilioBars;c
CAI'.XXi.— De differentiasubsianlkeet subsi-tcnli:p. CAP. CAP. XVIil.
episcopi.
— llein ile crudelilaleValenfis
1085
ssi!
1042 adversusortliodnxos,exstinctoProcopio. qtiamg> Jbitt.
CAP.XXII.— Pars libri Alh;.na-iide Salislactionefu- C.AP. XIX.—De Euuomioliairesiarclia. 1084.
g32; . , Ibid. —
CAP.XX. Ue saevitiaValentiscontraConstanlioopoii-
CAP.XXIII.— QuiaEusebiusvenieus Anliocbiampro- tanosorthodoxos.
pler Paulinum,et ditisum videaspopulumfueril indigiia- Ibid-
tus. CAP.
10S,.') simn. X XI.—De destructioueniurorumChalcedoncii-
—
CAP.XXIV. DeH.larioPiclaviensi. 1046 1085
CAP.XXV.— De Macedoniai.is. —
CAP..XXII. De nativitaieValeuliniriiiiminoris, ctile
Ibid. iiniiiensitate
CAP.XXVI. —iJuiaJulianusquoquepersecutussit Atha- grandiiiis,el de orlu priucipisGraliani.Itiid.
nasium. Ibid. CAP.XXHI.—QuomodoAriani Maciionianosftieriut
—
CA;..XXVII. QuomodoJulianusfovcrilCyzicum " pro- perscciiti,et illise cnutiileriiitad l.iberitini. 108G
pter paganiiatis cuitum. 1047 —
CAP.XXIV. LibellusMacedoiiianorum Liberio llo-
CAP.X.XVIII. — DeTitoRoslrensiepiscopo.. Ibid. niuio dalusepiscopo. 1(187
CAP.XXIX.— Quod Julianus prtecepitut secunduui CAP. X XV. — Epistola LiheriiRomantrurbis episcopi,
Christianorum riliun etiampagani orationesel eleeaiosy- et Siciliensisconciliiad Macedonianos epi.-copospostpoaii-
naslacerenl,et decimastemplisoflerreiit, el coeleraquae lentiam. 1088
Chnslianisfacereuiorisest adimplerenl. 1018 —
CAP.XXVI. Cur Eunomiusab Eudoxiosegregatus
CAP.XXX.Ouibiisiuodisconatusest paganitalcniexlol- sil. 10')i
!ere„ el niille. af cultuiuidolorumiuclinare. 1030 CAP.XXVII.— De latebrisAtha:ias:i. Ib.iU.
13ii'J ORDO REKUM QU.E 1N IIUC TO.V.OCONTINENTUft. 1560
CAP.XXVIII.— De concilioTyaoensi,ubi IilteraeLibe- CAP.XII.— De concilioConslaminopoIitaDO contraMa-
rii et Occidentalium sunt receptae. 1090 cedonianos. lbiii.
CAP.XXIX.— De Eudoxio episcopoAriaoo,et de per- —
CAP.XIII. DeordinationeMaximiCvniciejusquede-
secutione ValentispropterEvagriumorthodoxumepisco- positione,et ordinaiiooerecla Neclarii, et de caDonibns
pum. 1091 in ea synodocoasiitutis. 1129
CAP.XXX,—Quod octoginlaorlhodoxia Valentein navi CAP.XIV. — Epislola Constantiuopolitaniconciliiad
crematisnnt. Ibid. pa am Damasumet occidentalesepiscopos. 1130
CAP.XXXI.— QuidValensgesserit in Antiochiaet Cap- —
CAP.XV. EtisloiaDanuside damnationeApollinaris
padocia. 1092 ad Timolheum. 1133
CAP.XXXII.—Quomodo io Edessamuliercum filiocur- —
CAP.XVI. Slatuta sedis apostolicaecontra diversas
rens ad martyrium,praefectumet imperatoremslupefactos h ereses. 1134
a crudelitateremoverit. Itid. CAP.XVII. — Quod corpus Pauti C»nstaniiuopolitani
CAP.XXXIII.— De examinationeet exsilioplunmorum pontificisde Ancyraf<cerit referri Theodosius. 1136
nrlhodoxorum. 1093 CAP.XVIII.—De auspiciisimperatorisArcadii. Ibid.
—
CAP.XXXIV. De miraculisconfessornm. 1094 CAP.XIX.— QuomodoTheodosiusexatninationefacta
CAP.XXXV.— De responsod*monis,quis postValfo- haereticorumomnes expulerit et foveritsolosorthodoxos.
lem imperaturusesset, etquod ob hocValensmultosocci- Ibi i.
derit. 1095 CAP.XX. — De schismate faclo ioler Orieutaleset
CAP.XXXVI—DeBasilioepiscopoCappadocise, et quo- /Egvptfospropter FlaviaDiunAntiochenum. 1138
tnodoexs:liiminasevaserit. Ibid. —
CAP.XXI. QuomodoJustioaAmbrosiumfuerit perse-
CAP.XXXVll.—De fine AthanasiiAlexandrini,el s:;c- cuta, el de Gratianineee et invasioueMaximi. 1139
cessionePetri, et seditiooecoulra eumfacta,et quod l!o- CAP.XXII.— De morteTimotbei Alexaodriuiet ordi-
mamprofectussit. 1097 nalioneTheophili. Ibid.
— —
CAP.XX5VIII. Qua crudelitate LuciusAlexandriam CAP.XXIII. De praelioTheodosiicoolra Maximum
fueritintrnductus. Ibd. alque victoria. 1140
CAP.XXXIX.— Quaemiraculagcsserinteremitaein ex- CAP.XXIV.— Quomodolat.rpcinia quaeRomaeper pistri-
Siliuma Luc.iodeslinati. 109S n.isfiebantTlieodosjnsimper.removerit,et de lege conlra
—
CAP.XL. LilteraePetri Alexandrinipontificis,io qui- adulterasnmlieres pr lata. . 1141
bus Luciimalareferiralur. Ibid. —
CAP.XXV. QuomodoAmpliiloch:us Theodoso persua-
LIBEROCTAVUS. 1103 serit, ut Arianorumconciliabulaprohiberet. Ibid.
CAPCT PRIMCM.— De conversatiooe,niiraculiset respoo- CAP.XXVI.— De mortePauliniAntiocheniepiscopi,et
«ionibusvel scriptis diversorummonachorum,nec non et ordinatiooeEvagrti,ei quomodoFlavianussil Damasore-
episcoporiiin. Ibid. conciliatus. 1142
—
CAP.II. QuodArianiConstnnlinopoti romprehendrn- CAI-. —
XXVII. Quomoiloapud Alexaodriampagaoorini
i'esortholoxos, multosin navi concremaveriut. tilt lempladestruclasiot. Ibid.
CAP.III —Quod Valens paganis, Judffiisel haereticis CAP.XXVIII. — De fraudibusquas per templa pa- sua
'.rihuerit potestatem suas fesliviiatesagrndi, et orllio- gani faciebanl. 1145
Joxis ubiqueprohibuerit,et de FlavianiDiodoriquevirtu- CAP.XXIX.—Decharacti-ribussubcrucis figura faciis
.ibus. Ibid. qui in leriplo Serapi 'is suut iuventi. 1144
—
CAP.IV. De laudibusAphraalaemonaclu,et qua fidu- CAP.XXX.—Decaedequresub Th'>< dosinThpssalonicao
;ia Valentiresponderit. 1113 facfaest, et de pcenilentiaejusdcmTheodosiiAinbrosii-
CAP.V.— De Julianomouacho. Ibid. qne conslantia. Ibid.
CAP.VI.—De Acepsemaet aliis. 1114 —
CAP.XXXI. De virtutibusnxorisTheodosii. 1147
CAP.VII.—De inaiisquaesub Valenteio Alexandriaet CAP.XXXII—De indignatioDe el reconcilialiooeTheo-
per zEgyptum — gestasunt. Ibid. dosii proplerAntiochenos,statuara conjugisillius depo-
CAP.VIII. De Didymoet scriptisejus; de Gregorio nentes 1148
Ponticoejusque miraciilis. 1113 CAP. XXXIII. — QuomodoTheodosiusfuerit paganisin-
CAF.IX.— Quod NovalianifestivitalernPaschaemuta- feisus. 1149
veriut, et de schismaleioter CoroeliumRomanumepi- —
CAP.XXXIV. QuomodoManellus cpiscopusApamere
Bcopumet Novalumfacto pro reciiiendis eiraolibus. templadestrnxil. Ibid.
1116 CAP.XXXV.—Obquamcausampresbytcri super prx-
CAP.X. — De Damasoet Ursino,qui Romaeepiscopi ni;enles positi, sint remoti. 1131
pariter —ordinalisunt. 1117 CAP. X —
XXVJI. De divisionehaereticorum inler semet-
CAP.XI. De fine Valentiniainmajoris, et auspiciis ipsos. 1152
Valentiniauiminnris; el. quomodoValeutiuianus, viva —
CAP.XXXVII. De Sabbatiohapresiarcha. Ibid.
priori conjuge, duxerit aliamuxorem. Ibid. —
CAP.XXX\III. De Pascha,vel diversitaleinslitutio-
CAP.XII.—QuodThemistiusphilosophusValentemab numseu observationumquaeper diversasEcclesiascele -
ortholoxorumnece avocaverit. 1118 branlur. 1133
—
CAP.XIII. Quemadmodumse Gothi coomleriDtad CAP.XXXIX. —DePaschaMontanistarura. II?6
Valentem,ct quomodoad Gofhosi.e.stisAriaoaperveuerit. —
CAP.XL. DeAriaivrnm divisione. 1157
Ibid. —
CAP.XLI. Df>divisiooeMaredonianonim. 1138
CAP.XIV.— De revcrsionePetri episcopiin Alexan- C.-.P.XLII.—De rece=suNili f luminis et rursus accessii.
driara, et de ejus morte, el do successioae Timolhei. Ibid.
1120 CAP.XLllf.— Quemadmndumcaput Joanois Baptistaa
—
CAP.XV. QuomodoValeos contra Gothospugnando ronslan'inopolimfueril deportalum. Ibid.
liitdeviclusel mortuus. Ibid. CAP.XLIV.—QuemadmnduinFlavianusAntiochpnnm
LIBERNONIS. 1121 solus 1139
CAPUT PRIMUM. — QuiamortuoValeoteConstantinopolim CAacceperitniiisropatmn.
. XI.V.— De Eugenio lyranoo, et qiiemaduioduni
barbari devaslabant. Ibid. fupritsuperatus. 1IG0
—
CAP.II. De benigiitate Gratiani,et fideireclitudiiie. —
CAP.XLVI. De miraculisDonatTt ontificisin Betcea.
Ibid. 1102
CAP.III. — De cinlentioneapud Antiochiaminler Pau- CAP.XLVIL—DeTheotimoTomilano pontifice. Ibid.
liuiuraet Meleliumfa.ta, et de ApollinareLaodicenoejus- CAP.XLVIIL—De EpiphanioCyprio. 1165
qtiesecta. 1122 CAP.XLIX.—QuomodoHabacucet Michate propbela-
CAP.JV.—De Theodosiiducatu,et quomodoaGratiauo rum corpora inveulasint. 1164
imperatore fuerit ordinalusel ad Orienlalemissusim- —
CAP.L. DP fiueTheedosiipriocipis. Ibid.
perium, orlhodoxis profuerit et retiuserit haeretieos LIBERDECIMUS.
—
1165
1124 CAFCT PRIMUM.De successiooeArcadii et Honnrii.
CAP.V. — QuomodoMaceJooiauidenu» ab orthodoxis Ibid-
di isi sint. 1126 —
CAP.II. QuooiodoHonoiiusludumgladialorumrerao
CAP.VI.— QuomodoTheodosiusimprrator Thessalo- \erit. 1164
nice baplizaiussit. Ibid. —
CAP.III. De morte Neciarii Constautinopoliiani ppi-
—
CAP.VII. Professio Theodosii d e fide. lbid. scopi, etordinaiione aciibusqneJoanois. 1163
CAP. VIII. — De Gregorio Nazianzeno Conslantinopolim CAP. I V.— QuomodoEutropiusprsepositusimperatoris
translalo. 1127 fuerit inlerenipltis. 1167
—
CAP.IX. Debasilica sanclreAnaslasise Ibid. CAP.V. — De c<)iiv3isio::eCellicorumper Joann^m.
—
CAP.X. QuomodiTlieodosiusab F;clesij Conslanli- 1168
BOpoIitana Ariauosrepulerit. tbid. —
CAP.VI. Dc Gaina mnyistromililuroejusque rebel-
—
C.p. XI. De Eunoniii c alliditatc. 1128 lione. Ibid.
1331 OIIBO RERU.MQVAl IN I10C T«MG CONTIKENTIJR. 1302
CAP.'VII. — De quaesliom;inler jEgyptiosmooachos CAP.XVIII.— QuomodoJoannestyrannusin Occident;
exorta: AnDeuscorporeussit, au iucorporeus. 1169 fuerit stiperams. l'2l.(J
—
CAP.VIII. Quomodohyintii nocturuia Juanne sunt LIBERDUODECIMUS. Ibid.
iocoepli. — 1171 CAPUT —
PRIMUM.De ortu ValentioiaoipnncipisliliiPla-
CAP.IX. Quod episcopoIguatio angelorum Deum cidiae. 1201
laudautiumvisiosii osteosa. Ibid. —
CAP.II. De bonis actibus Attici Coostantinopolitaui
CAP.X.— De inimicisJoannis. 1172 pootificis. Ibid.
CAP.XI.—QuomodoEpiphaniusCypriusJoaoni fuprit CAP.III. — Deordin tioneSisinuii et moribusipsiu^;
iiiimicus. 1173 el quod Procl-nsordinatusCy/iciuonsil receplus. 12J5
—
CAP.XII. QuomodoJoannes acccperit Epiphaniuui. CAP.IV. — De ordinalioutiNestorii, et quae sub eo in
1174 Ecclesiisuialaacciderint. 1204
CAP.XIII.—Cur Augnsta gravius,et per quosJoauui CAP. V. — De Ephesiuo concilioconlraNeslorium. 1207
facta sit iuimica,.et quoraodocxsilio fuerit deportatus. CAP.VI. — QuomodoJoamies Antiochenus Cyrilluin
1173 damnaveril. 12IIH
—
CAP.XIV. QuomodoJoaunessit reversus,et denuo CAP.VII. —De ordinationeMaximianiConstantinopoli.
a ealumniatoribus impetitus. 1176 Ibid.
CAP.XV. — Quali.er Joannes traclaverit Augustam. CAP.VIII.—Quodepiscopiex aliis ad aliasEcclesiassint
1177 mutaii. Ibid.
—
CAP.XVI. De insidiisquaeJoaooifiebaot. 1178 —
CAP.IV. Quomodoapud Cretam, quodamJndoeodi-
—
CAP.XVII. De spcundadepositioneJoaonis, el de cente se esse Moysen,plurimiJudaeorumdeceptiouesint
schi.sm.-ile
factopropiereum. Ibid. uiortui,et reliqui faclisint Cbristiani. 1210
CAP.XVIII.— De exsilioetmorte Joannis. 1179 CAP.X.— De.magnoincendioConstanlinopoli facto, et
—
CAP.XIX. QuomodoIllyricumet Occidenspropter morte Maximiani,atque conslimtioneProcli. 1211
Joauuemab orieotalibusse -uspend rint epis opis. Ibid. —
CAP.XI. De.onversationeet moribusProcli. 1212
—
C-P.XX. De ordinaiioneArsatii Constaiilioopolitani CAP.XII — De victoriabarbarorum. Ibid.
et ejus odiopropterJoaooem. 1180 —
CAP.XIII, QuomodofiliaTheodosiiYalentiiiiaiiosit
CAP.XXI.— De Eutropiolectore,propter Joaonemin juncta. 1215
carceremconjecto. Ibid. —
CAP.XIV. QuomodocorpusJoaunis episcopisit Con-
—
CAP.XXII. De morleArsatiiet ordinatiot.epontilicis stantinopolimrevocatum. Ibid.
Allici. 1181 —
CAP.XV. QuomodoEudoxiauxor imperatorisHiero-
—
CAP.XXIII. De successionediversorumpatriarclia- solymamsit profecta. 12)4
rum. Ibid. CAP. X VI.— Quod ProcliisThalassiumsenatotein auclo-
CAP.XXIV.— De concussionibusquas barbari reipu- ritate sua CaesarereCappadoeia: feccrit episcopum. Ibid.
blicaein erebant. Ibid. CASSIODORI CHROXTCON. 1213
—
CAP.XXV. QuomodnAlexanderAnliochenosepisco- COMPUTLS PASCHALtS. 1249
pus discordanlem populumad unitatemrevocaverilEo le- DEGOTHORUM ORIGINEET REBUSGESTIS, au-
biae. 1182 ctore Joruande. 1251
—
CAP.XXVI. QuomodocorpusJoaunis Coostantiuopo- Praelatio. Ibid.
l ni fueritrevocatum. Ibid. CAPUT IRIMEM.—De loliusorbisterrarumdivisione.lbid.
—
CAP.XXVII. De laudibusTbeodosiijunioris. 1183 —
CAP.II. DeBritanuiainsula. 1252
—
CAP.XXVIII. De miraculisconlra Persas gestis. —
CAP.III. De Scauzlaeiusulaesilu et nationibus.1233
Ibid. fV. — Gothiuoje primurnegressi, quo paclo se-
CA.:'.
—
CAP.XXIX. De successionepoolificum. 1184 dessuas paulalirapromoverintiu ScylliiainPouticomari
—
CAP.XXX. De \irtutibusAbdaeapud Persas episcopi. vieitiam. 1234
Ibid. —
CAP.V. ScythiaisitU3et dcscriptio, et varite Cotlio-
—
CAP.XXXI. De Hormisdaapud Persas nobilissiroo rumiu ea sedes. 1253
confessore. 11S3 CAP.VI. — Gothi Ve.sosim jEgyptioruinregem profli-
CAP.XXXII.— De Sanne apud Persas confessore. gant, et Asiamin redilu ex /Egyplosiibjugaut.Item, de
1186 1'arthoruniorigioe. 1237
—
CAP.XXXIII. Dc BeujamiuPersico diacono eju-que. —
CAP.VII. Aroazonesabsentibus io prauliomaritis,
manyrio. Ibid. hostiumvariisiucursibusresistunt, el diversasAsiaegen-
CAP. XXXIV. — De TheodoroAotioclienocpiscopo,et les bellosuperaut. Ibid.
TbeodoroMopsuestenopontifice. 1187 CAP. VIII. — DeAmazonum cunivicinis geutibus concu-
CAP.XXXV.— De tiue imperalorisArcadii. 1188 bilu earuiiiqueparlubus. 1258
LIBERUNDECUIUS. 1187 CA>.IX.—DevirisAiiiazonum, et eorum rege Teleplio,
CAPUTPRIMIM.— QuiaTheodosiijuniorisiniperiumi rae- deque ejus ortu elrebus gestis. Ibid.
fectusregebat Aiithemius. Ibid. —
CAPX. De variisGotlioruniadversusreges Persarum
CAP. II.— DeAltico epUcopoejusque moribus. Ibid. et Macedouumbelliset vicloriis. 1239
CAI>. —
III. De TheodosioepiscopoSyunadae,et quem- CAP.XI.— De DiceneiSoroisiaead Gothosadventu.qui
adiuodumillic Macedoniani couversisunt. 119 eosotiiiieinphilosophiam docuit; de>|iteejus surnmaapud
—
CAP.IV, QuomodoJudaeusparalylicusper baptisma Gothosauctoriiate.Iteui de ComosieoDiceueisuccessore.
sit curalus. Ibid. 1260
CAP. V.—De Sabbatiohrcreslareliacjusquesequacibus. —
CAP.XII. De Corillo Gothorum rege. Ilem descripiio
1190 Daciieaoiiquae.Item tlescriptioDauubii. 1261
—
CA».VI. Dc morte DorotheiAriauorumepiscopi,et —
CAP.XIII. De DorpaneoGotlioiurnrege, et variis
ordinatiooeBarbae,et quaesubeo sint ge la. Ibid. eoruaic-nlra Romanossub Domitianoimp.prtcliisel vic-
—
CAP.VII. De ordinaiioueCyrilli Alexaodriuiponti- toriis. Ibid.
licis. • 1191 CAP. X IV.— GeuealogiaprocerumGothorum,quosilli
—
CAP.VJII. Quomodoapud Persas per Marulbamsit anies, id est, semideosvocabant,dequeeoruuiorigine et
Christianitasdilatata." Ibid. fine. 1262
CAP.IX —Queinadmodum IlaliamvaslaritAlaricus.1192 CAP.XV.—De. Maximiniimp. e gente Gothicaorti
—
CAP.X. De CoelestinoRoinanoponlilice,et quomodo miiafortitudine,et quopactoadimperiuiupervenerit.1263
Novalianos fuerit insecutus,el de SabbatiO. 1193 CAP.XVI.— Golhiantea Itoiuanoruinficderati,obdis-
CAP.XI — Deseditioneet uecibus Christianorumquae tra>ta siliistipendia liostes faci, MtcsiamlTiraciamqiu;
per JudaeosapudAlexaudriamprovcueruut. Ibid. vastaut,duc.luOstrogotheregis. Ibid.
CAP.XII.—DeHypaliapliilosopha,quomodoin Alexan- —
CAP.XMI. Faslida Gepidarunirex, OstrogolhruGn-
dria fueritinterempla. 1194 tlioriiuiregi bellumuiferl; Gothivictoresevadunt.ltem do
—
CAP.XIII. QuomodoJudaeipraesumptionis suae poe- cognationeinter se Gotliorumet Gepidarum. 1204
nas exsolveriot. 1195 —
t.AP.XVIII. Cniva rex Gothorum post obitumOstro-
CAP.XIV.— De Judaeoqui,cum saepe baptizarelur, goiha?exercituui in Moesiamducit, et variispraeliisIto-
aquafontisabscessit. Ibid. uiauosinfislat; in quibus Deciuscaelilur. 1263
—
CAP.XV. QuomodoBarabanes rex PersarumChristia- —
CAP.XIX. QuopacfoGalluset Volusianusfosdusciun
oosfuerit persecutus,et a Itoiiianisdevic.us. 1U)6 Golhisiuierint,et /EinilianusMujsiaiuinfestarit. I20t
CAP.XVI.— QuomodoAcacittsAmiJ;e episcopuscapti- f.AP.X X.— Gotlii regiianti' Gallieno in Asiauiinvolaut.
vos 1'ersarumredemerita Romanisniilitibus,vendilisva- DianaeEphesiiia3teinpluiiiincendunt,Chalcedoniaui sub-
sis ecclesio?,et pasloscum sumj.libusad propriadeslina- veiluii!,Trojani\aslant, Thraciain-infestant. Ibi .
rit. 1108 —
CAP.XXI. Maximiaiius -tun
iiup. G.o.;ho auxlio inaxi-
—
CAP.XVII De Eudox-ia uxoreTheodosii,et de lau i- niasvicloriasde Parlliis<t Pe.-si-irepoi-lavil. Conslaiilinos
bu.sips iisTheodosd. 1199 eiiain eortiu auxdio m lla praeela-.-e
ges it. Ibid
1365 ORDO RERUM QUJE IN IIOC TOMOCONTINENTUR. 1364
CAP.XXII.— GebenchGothorumrex VisumaroWan- recipit, el patri succedit. Franci et Gepidaemuua clade
dalorumregi belluminfertet vincil.PauciWandalie clade se atterunt..Nuineruscaesorum in prseliointer Romanoset
superslites a
Paiinoiiiaiii Conslantiuoinbabifandam piltint Altilam. 128t
etobtinent. —
12t>7 CAP.XLIf. Atlilade Vesegothariimrecessua Roma-
—
CAP.XXIII. De Ermanarici recis Goltioriim, qui niscerlior factus, ad oppressiwem ltonianirumomoihus
-
AlexandroMagnoob multas gentes qiias perdoniiiitcoin- viribuss coufert.Aquiieiam,Mediolanum,Ticinum va-
paratusfuil, iu Erulos, Venetos el /Estrogollioscxpedi- slat. Leo papaad eum accedit,etpacem Italhccertiscon-
lionibusel vicloriis. Ibid. dilionibosimpetrat.Attiluad suas sedesultra Laiiuliiuiu
CAP.XXIV.— De Hunnorumexserrandaorigine, veiie- remeat. Ibid.
ficarumscilicetcumimmuudisspiritibuscongressu.Et de C.AP. —
XLIIf. Atlilain Alanostrans Liserim considen-
Hunnorumin OstrogothosScylhicosexpedilione; ulii e.t les movet.ATliorisniundorege Vesegotharuniconserto
de immanlet terribili Huouorumvullu. 1268 praclioin suassedes fugerc coutp';llitur.Thorismuudi<a;-
CAP.XXV.—Vesegothae, Ostrogothis a Wandalis victis, des. 12S2
aValenteimp. Moteiam liabifandam appetuntelubtinenl; CAP. XLIV. — TlieodericiisTliorismundi fraterrex Vc-
etcum Cliristianifieri cuperent, Valens,ut Arianus,prae- segolharuni RiciarinniSuevonim regem, qui Hispaniam
dicatoies Arianosad eos mittit, et perfidiaeSUEB veneno invaserat,liellosuperal.Acliiul|iliiini clieiileiuSuevisprae-
inficit. I2J9 ficit.Is tyrannidcmafleclaus capite pleclitur.Suevi per-
—
CAP.XXVI. Vesegothi Romanorumsubdili,ingenti missuTheodeiiciRemismunduni sibiregemeligunt.Theo-
famepressi et a ducibusHomanispessiine habiti, sese in derici regis mors. 1285
libeitatem vindicaut,et TliraciasDaciamqueRipenseinoc- CAP.XLV.— Euricus VesPt,'olliarumrex Theoderico
cupanl.Valensimp., qui eos Arianaperfidiainlicicurarat, succedil, Itomaiiisimperatoriiiusaliis super alioscaesis.
diviuavindictaab ipsiscomburilur. 1270 GizericusWandalorunirex Ilaliaminvadit,Rouianivastat.
CAP.XXVTI.—Vesegothae, Theodosio imp. eis inter- Euricus Galliasluvadit, Britoueslioinanoriimai.xiliarios
necionemuioliente,eo aegrotantead Tliessaliatn,Epiros, profligal,AivernaniGalliaecivilatemoccupat. 1284
etAchaiam, et Paoooniam praedandasdigrediuotur. Gra- CAP. XLVI. — OiiouacerTuicilingorunirex Italiamin-
lianusimp. frxduscuni iis init, quodet Theodosiussanxit. vaditelsubjugat. 1283
Ibid. —
CAP.XLVTI. Euricus Vesegolharumrex Arelatum,
—
CAP.XXVIII. AtanaricusVesegotharum rex, Fridi- Massiliamet Jjurguiulionessubigil. Morilur.AlaricusKu-
gerni successor, a Theodosioimp. t.oiislantinopolim <>vo- rici lilius,iioniisVesegulliaruiiirex. Ibid.
catus, magnis honoribus ab eo aflicilur,ibique moritur: CAP. —
XLVIll. Osirogoiharuroregum ab Ermanarici
tibi etde Foederatis,elde TheodosiiadversusEugenium regis decessionegenealojjia, usijue ad WaljiuirumTho-
lyrannum, qui Gallias occuparat, auxilioVesegotliarum i-isniundi(ilium, —
et Altilaemortem. Ibid.
victoria. 1271 CAP.XLIX. De AttiiaeHuunorumregis morte ex ni-
—
CAP.XXIX. V:esegotliae,subtractis sibi a Theodosii mia ebrietafe, et de iuaguilicisexsequiis ei praslitis.
filiisconsuetisdonis,pertaesiotii, Alaricumsibiregeai eli- 1286
et
gunt, Italiam invadunt. lbid. CAP. —
L. Attilamorliioconlentiointer innumeros ejus
CAP.XXX.— AlaricusStiliconem Gothosinopinalobello liliosde succcssioneorla. ArdaricusGepidarumrex Edac
adorsum caedit; Ilaliam vastat, Romanispolial.Inde, in Altilaefiliuinin praelioiulerlicit,reliquostiliosad Ponli-
Africamcogitans,cuin spoliisnioiifur. VesegotbaeAlari- cum us |ue mare fugai. Marcianusimp.variis Gothise;Ge-
cum iu alveofluniiuisBusentiuimira ralioiie sepeliunt. pidisdiversassedes coucedit. 12-17
1272 —
CAP.LI. Dt:Golhoruiiiqui MiiiorcsdininliirsedWius,
CAP.XXXI.—Athaulfus A laricisuccessor Italjamspo- el de Vullilaipsorumpontilice,qui eos litterisiustituit.
lial. PlacidiamHonorii imp. gerinanamuxorr-mducit. Kx 12>>9
Ilalia in Gallias, ad cxigendosiude Waudalosel.Alanos —
CAP.LII. De Ostrogotliarumvariis post Atlilaenior-
transit. tnde in Hispaniam; Ibi inleilicitur. Item Uegeri- tem seilibusiu Panoooia,utque Atfile liii>sirruenles pro-
cus tertius \ esegolharumrex inlerlicilur. 1273 pulsariiitiu Scylhiam; deque OstrogolharuiiicuinRoma-
CAP.XXXII.— Valia quartus VeseKOIhariim rex, pace n s ainicili;i,obsidep.cis CoiistaiitiiiO|.oliiii
niissoThende-
cumHooorioimp. iuila, PlacidiamItoinanisreddil. Ilcm ricu Tiieodemirililio. Ibid.
de Conslantino,Coustante, Jovinoet Scbastimo, Gallite —
CAP.Llll. Ostrogothae postAtlilaemorteii)in Satagas
invasoribus. 1274 moveiil.lluiiiios,duce DinzioneAttilse lilio, obsistenles
—
CAP,XXXIIf. De Wandalonimregum serie in Africa piopiilsani. \ aria Osltogolharunicum Suevis ct Sciris
per annosfere ceutuin,utqtie Belisanusde GiliniereCon- piaulia.XValemirimors. Sciri ad inieruecioiieii)deleli.
stantinopolimaddiiciolriuinpharil.etAfricarursura impe- 1200
rio Romanoadjectafuerit. Item de Valiuemorte. Ibid. —
CAP.LIV. SiiPvornmreges Hunimunduset Alaricus
—
CAP.XXXIV. Theodericus quintus Vesegotharuui cumSarmaliset Sciris,Gepidiset liugis iu Oslrogofhas
rex. lo hunc RomanicumauxiliaribusHunnismpta pace moventes,maxiniacladealliciuntur. 1201
exercitumducuut.Ficdera lirniaiitur.Allila pacatur. Item CAP. LV. — Theodeniirusrex in Suevos niov<>t,eosque
de Attilaeaula. 1275 vaslal, et pene subigit. TheodericusThundemirililius
CAP.XXXV.—De Auilaeregis Ilunnorumpatre, fratri- pene adliucpuer inscio palre Babai Sanuatarum regem
bus, deque ipsiusstatura, lorma et moribus.Iteuide gla- adoitus, interiuiit. Singidoimmcivilatemcapit. Ibid.
dio Martis,quem ipse usurpavif. Locusinsignise Prisco —
CAP.LVI. Oslrogoihrepert«si pacis, Ialiam, Gallias
historico. 1276 et lllyricuminfcstaut. Tbeodcmirusfosderecum Romanis
CAP.XXXVI.— Attila,snapte natura ad vastandumor- iniloinoritur. Ibid.
bem paratus, a Gizorico\Vand*loriiiii rege multisinuiieii- CAPLVIl.—TheodericusOstrogotharumrex a Zenons
bus ad id insligatur.Is omnirationetliscurdiaminter Ro- imp. Romam evocatur, ab eo adopiatur, c usulalu et
manoset Gothosserere conalur; sed frustra. Epistola equestrislalua douatur, Odoacrumiu Hesperia mag.ia
Valentinianiimp. ad Vesegothaseorumqiieresponsuni. cladeallicit.InsigniaregisRoiiianorumassuiuit. 1292
* 1277 CAP.l.VTII.— De Theoderici regis uxore Audefleda,
C\P.XXXVH.— De iis rebusqutc in ipsorumbclloruro et coDtubina,ejusquefiliiset filiabus, earumquecumva-
molibus, priusquam praeliumiuter Komaiiosel Hiinuos riis regibusconjugio aliisque alliiiitalibus. Ilem de Muu-
commiltereiur,acciderunt. 1278 done grassatore,et de troprcodeFraucisparlo. 12J5
—
CAP.XXXVIII. Positiolociquo in Caialauniciscampis CAP.LIX. Theodericusrex senex Alhalaricum lilia!
prseliuniinterRomanoset Hnnnosesl commissum,el.de- su;p,Amalasuenlhae lilium,palreorbuni,regemdenuntiat,
scriplioulriusque aciei. Ibid. Athalarico immalura niorlesublaio,materTheodatumcon-
—
CAP.XXXIX. Attilaeoralio ad Hunnos qua eos ad s iluiiuiiiisiiiiiuregem inslituit,quiillamiu insulamqiiam-
praeliumadversus Romanosineundumcxhorlatur. 12';!) dam rele»at, ubi strangulalur. 1291
—
CAP.XL. Successuspratlii commissiiuter Romanos — a
CAP.LX. Belisarius Jusliniano imp. adversusGn-
et Vesegothas adversus Huanos.Theodei regis ici mors. tlioscumexercilu inittilur. Siciliamoccupal.GolliiWiti-
Atlilase plaustrisvallat. 1280 giiu regem sibi eligunt; Theodaluminterliciuut.Wiligis
CAP.XLI.—Thorismundus Thoodericoregi patri suoex- Ravennamcum Mathasueutaregiisque opibusdedit Ro-
sequiasparat, et consilioAetii|iafricii,quiHunnisfundilus manis. 1203
iuieremptis,malea Golhisinetuebat,imperio Romaiiose

FINIS TOM!SKXAGESIMINONI.
 ELENCHUS OPERUM

QUJE IN HOG TOMO LXVII CONTINENTUR,

DIONYSIUS EXIGUUS.
Epistola S. Cyrilli a Dionysio Iranslaln col. 9
• . . . 19
Epistolae ducE de ratione Paschas
Codex canonuni Ecclesije universse 39
Codex canonum ecclesiaslicorum, sive codex canonum velus Ecclesiae Romanae. 135
Collectio dtcretorum pontifnum Romanorum 229
Translatio libri S. Gregorii Nysseni de OpiGcio heminis, cum epislola prtefatoria. 347
Interpretalio epislota? S. Procli ad Armenios, cum prasfatione. 407
Hisloria inventionis capitis S. Joannis Baplistse, a Dionysio laline translata. . 417
Cyclus Paschalis, pracedenlc ipsius historia. . . . ; 453
FACUNDUS.
Libri doodccim pro dcfensione Irium capilulorum 527
Liber cnnlra Mocinnnm 853
FULGENTIUS FERRANDUS.
Epistolje ct opuscula 887
S. JUSTUS URGELLENSIS.
Epistola ad Sergium papam 961
Explicatio in Canticum Salomonis 963
VIVENTIOLUS.
Episloli» 994
TROJANUS.
Epistola una 995
PONTIANUS.
Epistola ad Justinianum 'bid.
S. CESARIUS.
Scrrnones et homiliae 1041
•
Opuscula et epislolse , 1089
RUSTICUS.
Opus contra Acephalos prsccedentc Notitia de Rustico ; . 1163

OBSERVATIO.
Col.361, in elenchocapilisxi, pro Cur nudushomo,elc, legeodum esset De essentiaanimm.Etqnia sedal.occasfo,
leclnremmooilum volumus,inlerprelaliouem Dionvsianamlibri de Opificiohominisa noblsex Bibliothec-PRegiae
exemplariaccuratissimefuisseexscriplam,meudisquescatere plerumqueinsanabilibus,ut cuique legenti patebit.

Paris.—Impriroeriede VHATBT
DESBRCT,
rue de Scvres, 37.