Migne. Patrologia Latina Tomus CLIX.

Anselme (saint ; 1033-1109). S. Anselmi,... Opera omnia, nec non Eadmeri,...
Historia novorum et alia opuscula, labore ac studio D. Gabrielis Gerberon,... expurgata et aucta.
Editio nova, opusculis recens editis illustrata... accurante J.-P. Migne,.... 1854.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGLE
CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHEGA DNIVERSALIS, INTEGRA, DNIFORMIS, COMMODA, OECONOMIGA,
OMNIUM SS. MRUM, DOCTORUM SCRTPTORUMQUE ECCLESUSTICOMM

QDl
AB MVO APOSTOLIGO AD INNOGENTII III TEMPORA
FLORDERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIDMQCJ3 EXSTITERE MONDMENTORDM CATHOLICE TRADITIONISPER DDODECIMPRIORA
ECCLESLE SiECDLA,
JUXTA EDITIOKESACCURATISSIMAS,INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBCS MANDSCniPT-IS COLLATAS,
PLRQUAM DILIGENTER CASTIGMA;
DISSERTATIOMBUS, COMMENTARIISLECTIONIBUSQUC VARIANTIBUS CONTINENTER IltUSTRATA;
OMMBUS OPERIBDSPOSTAMPLISSIMAS EDITIONESQVM TRIBUS NOVISSIMIS SSJECULIS DLBENTUR ABSOLDTAS
DETECTIS, AUCTA;
INDICIBUSPARTICULARIBUS SINGCLOS
ANALVTICIS, SIVCTOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQULNTIBUS, DONATA;
CAPITULISINTRA1PSUM TEXTUM RITE DISPOSITLS,
NECNON CT TITULISSINGULARDM PAGINARUM MARGINEM
SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS
SUBJECTAMQUE MATERUM SIGNiriCANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIBUSCUMDUBIISTUMAPOCRYPMS, ALIQUA ÊROAUCTORITATE IN ORDINE AD TRADIllONCM
ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS. AMPLlriCATA ;
BUOBUS INDICIBDSGENERALIBDS LOCUPLEfATA: &LTERO SCILICET REROM, QUOCONSULTO, QUIDQWD
UNUSQUISQUEPATRUM INQCODLIBET TIIEMA SCRIPSLRIT UNOIMUITUCONSPICIATDR *, ALTERO
SCRlPTORiE SACRJD, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRLS
ET 1NQUIBUS OPERUMSUORUM LOCISSINGDLOS SINGULORUM LIBRORDM
SCRIPTDR£)TEXTDS COMMENTATI SINT.
EDITIOACCURATISSIMA,
C43TERISQUE OMMBUS FACILEANTEPONENDA, SI PLRPENDANTUR : CIIARACTERUM MIIDIIAS
CIIARTA;QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERI-ECTIO CORRECTIOMS, OPERUM RECUSORUM TUMVARIETAS
TUMNUMERUS, RORHA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE1NTOTOOPEIUS DECURSD CONSTANTLR
SIMILLSJPRETII
EMGUITAS, PRESERTIMQUE1STACOLLECTIO,CNA, MLTIIODICA ET CIIRONOLOGICJ
6LXCENTORUM TRAGMLNTORUM OPDSCDLORUMQUE IIACTENDS IIIC ILLIC SPARSORDM,
PRIMDM AUTEMIN NOSTRABIBLIOTHECA , EX OPERIBCS AD OMNES JETATLS,
LOCOS, LINGUASFORMASQUE PERTINLN TIBUS, COADUNATORUM.
SERIES SECUNDA,
m QUA PRODEUNTPATRES, DOCIOKESSCRIPTOBESQUE
ECCLESLELAIlNiB
A GREGOIUO MAGNOAD INNOCENTIUMIII.
Stccuranfc
3-s^« SKtgue,
CLEEI
BIBIIOTHEC2 DHIVB&IS,
SHK
CORSDUM IN SINGULOS
COMPLETOROM SCIENJXEECCLESIASTIC.E
RAMOSEDITOR;
PATROLOGIABINA EDITIONETVPIS MANDATAEbT, ALIA NEMPE LATINA,ALIA GRÊCO-LATINA.—

1ENEONTMILLEFRANCISDOCENTAVOLOMINA EDITIOMSLATIN.E; OCIINGENTISET
— MERELATINADNIVEKSOS
MILLETRECENTAGRiECO-LATINiE. AUCTORESTUM OCCIDENTALES, TUM
ORIENTALESEQOIDEMAMPLECTITDR ; HI AOTEM,IN EA, SOLAVERSIONELATINADONAN fUR
PATROLOGI^l TOMUS CLIX.
S. ANSELMDSEX BECCENSl ABBATECANTDARIENSISARCHIEPISCOPDS.EADMERDSMONACHDS

CANTDARIENSIS.GDNDDLFDSROFFENSIS EPISCOPDS PHILIPPDS FRANCORDMREX. S. HDGO
CLDNIACENSIS.WALRAMDSEPISCOPDS NDMBURGENSIS.GILBERTUSEPISCOPDS LDNICENSIS.
GISLEBERTDS ABBAS WESTMONASTERIENSIS.
EXCDDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IH VIADICTAVAUUOISE, PROPE PORTAMLUTETIiE PARISIORDMVULGOWENFKK NOMINATAM,
SED PETIT-MONTUOUGK.
1854
S.ECULUM XII
S. ANSELMI
EX BECCENSI ABBATE CANTUARIENSIS ARCHIEPISGOPI
OPERA OMNIA
i\LC NON
EADftlERI XffONAGHI
HISTORIA NOVORUM ET ALIA OPUSCULA
* ~ "^^
LABORE AC STUDIO /
D. GABRIELIS GERBERON 4
IManacbl C«ngregationis S. itiauri ,S

ADMSS.FIDEMEXPURGATA
ET AUCTA
EDITIO NOVA, OPDSCDLIS RECENS EDITIS ILLUSTRATA

Accedwilâuctoiesath nonmitliquos Elenchusenumeialaversa pagina
J.-P.
ACCURANTE MIGNE
BSBHOTEIECJE
CB.ERI UIVITERS^
snc
IX SINGOLOSSCIENTLEECCLESIASTICJE
CURSUOMCOMPLETORUM RAMOSEDITORE
TOMUS SEGUNDUS
YENEUNT2 VOL'UMINA
14 FRANCISGALLICIS
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

IN vIA DICTAWAMBOISE, PROPE PORTAMLDTETIÊ PARISIORDMVDLGOWENFER NOMINATAM
EU PCTIT-MONTRODGE
1854
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI I3S HOG TOMO CLIX CONTINEKTUR.
S. ANSELMDS CANTOARIENSIS ARCHIEPISCOPDS

TERTI.EPARTISCONTttCATIO.)'
(OPERCM
EpistoLae. eoi 9
Appendix spuriorura 271
EADMERDS CANTDARIENSIS MONACHDS.
VitarS. Anselmi. 345
Historia Novorum. itid.
Liber de excellentia Virginis Mariae. 557
De quatuor vlrtulibus quse fueruntin beata Maria ejusque sublimitaXe. 579
Liber de beatitudme ccelestis patrise. 587
Liber de S. Anselmi similitudimbus. 605
Vita S. Vilfridi. 709
— S. Bregwmi.; 7{»5
— S. Oswaldi. 761
— S. Dunstani. 785
— S. Odonis. 789
Epistola ad Glastonienseu. 789
Epistola admonachos Wigoruienses. 801
GDNDDLFDS ROFFENSIS EPISCOPDS.
Epistolse. 855
PHILIPPDS FRANCORDMREX.
Epistola?. 837
S. HDGO ABBAS CLDNIACENSIS.
Epistolae. - 927
Statuta pro Alphonso lege. 945
— pro Lambeito S. Beitini. ibid.
Exhorlatio ad sanetimoniales. 947
Commonitouum ad suceessores suos. 949
Imprecalio. 951
WALRAMDS EPISCOPDS NDMBDRGENSIS.
Epistolse. 985
DevitaS. Leonardi confessoiis. 993
GILBERTDS EPISCOPDS LDNICENSIS.
De usu ecclesiastico. - 995
De stalu Ecclesise. 998
Epislola ad Anselmum. ™"J
GISLEBERTOS CRISPINDS ABBAS WESTMGNASTERIENSIS.
Disputatio Judaei cum Christiano. 100S
Ex lypis MIGNE, au Pelit-Monlrouge.

«UM SAITI AMMI IDIII PARIIS
CONTINUATIO
EPISTOI.ARUM
LIBER TERTIUS
EAS GONTINENSQOAS SCRIPSIT CANTDARIENSISARCHIEPISCOPDS
EPISTOLA PRIMA. *• clionem, et onus quod me» im"becillilali impei»e-

A&SELMI AD MONACHOS BECCENSES. batur, delonge audienles accurrerunt, et videntes me
*&>quamumvis reluclanlem elecium esse Cantuaria aut animam aut sensum amissurum timuerunt; et
aicluepiscopum. Gui eleaioni ut consenlianl ipsi hoc timore aqua bcnedicla me aspergentes, eam miln
suadet. îotandam porrexerunt. Forsitan mihi erubescendum
362 Suis dilectissimis et desideratissimis dom- est, quia vulnera dolons sic animam meam totam
iils fralnbus et fllris, servis Dei Beeci commanenli- inlentam in scissuram sui ab animabus êslris et
l)us,fraler A?<SELMUS, post Deum corde suus illorum ; ingrcne perieulum-suum superaverunt, etadhucsic
sancti Spiritus semper regi consilio et consolatione superant, ut gemilus profundos fluentihus lacrymis
--gaudere. ssepe lolerel. Sed certe non erubesco confiteri quia
Qusecunquescripta vel dicta communiler, vel sin- timor Dei et charitas hominum, maxime *veslra, sjc
guli de affectu cordis veslri millitis dilectissimo el eam vulneraverunt et vulnerant. Qua» omnia tesli
desideratissimo veslro, el quae nec lingua polesl monium perhibent conscienliae mese , quo desiderio
-exprimere, nec calamus, omnia evpresse et aperle quave procuratione exspectavi celsiludinem et onus
-scripla sunt in corde meo. Insuper et multa al>a es archiepiscopatus, et quo gaudiojsuscipio. Quod si
sffeetu el intelleetu meo, quse utinam simihtei B aliqui de me ahter suspicantur, quam mea de so
scripia et expressa essent in-cordeveslro. Ibi, scili- conscienlia coram Deo judicet, consolalur me quia
eet, in inlimis meis, ibi ea lego et relego, volvo el pro niinimo mihi debet esse ut-ah illis drjudicer, aut
levolvo ssepe coram Deo. Quod quo affectu faciam. ab humano die. Et quia hanc vitam transiluri sumus
videl ipse inlus et foris; lestantur lacrymaemese, ei per infamiam, el bonam famam, ul seductores 6 et
voces, et rugitus a gemilu cordismei, quales nun- veraces, sicut qui ignoli, et cognoti, lanlum con-
quam de me illo dolore memini exiisse ante diem scientia mea non me accuset' ante Deum. Huic
illam, in qua sors illa gravis-archiepiscopatus 2 Can- aulem de me electioni imo violenlise, hactenus quan-
luaiise \isa est super me cecidisse. Quas voces, ge- tum potui, servata veritate, reluclatussum; sed jam
mitus,ulputo,non simulaverunt confeclioneSjsed gla velim, nolim, cogor fateri quia quotidie judicia Dei
dii dolons animam meain 8penetrantes 4 exlorserunt, magis ac magis conalui meo resislunl, ut jam nullo
et adhuc exlorquenl conflxiones. Quod ignorare nc- modo videam cne ea posse fugere, nec sine giavi
quiverunt illi qui ea die vultura meum inspex«runt, malo «orporali et spiriluali e\ utraque parie, nec
-quando me episcopi et abbates, ahique primales ad sine ira Dei intentionem concepiam ine posse, aut
eeclesiam trahentes reclamantem etconlradicentem ullum ahum, aliquatenus impedire. Dndejam non
rapuerunt, ita ut dubium videri .posset utrum sanuin C tam hominum quam Dei, contra quem non est pi u-
insani, an insauum traherent sam; nisi quia illi ca- dentiaaut loriitudo, viclusviolenlia, hoc solo intel-
nebantelego niagis morluoquam viventi colore simi- ligo me uti debere consiho, ul poslquam oravi
lis slupore et doloie pallebam; et illi.qui postea ipsa quantum potui et conatus suin ut, si possibile esset.
die me inusitale lugentem, dolore rationem superan- calix isle Iransiret a me, ne biberem illum, et ora-
*e, cum inlente mihi licuix cqgilare et veslram diJe- tionem meam videns repelli conatumque frangi, jam
VARIJE LECTIONES.
* Collala, utsequentes, cum ms. i ex-emplariYiclorinis compacto xn Codwe Ef. 20 a Gravis Aichiepisc
»u. gravius Archiepisc. 8 Anunain mea sns.animam meam * Penetrantes ms. penetrantis B Et coniradi
centem ms. reclamaniem et coiiiradiceniem 6 Et seductoies ms. ut seduciores ' Excusetms. accusel
- t
PATROL. CLIX
41 S. ANSELMI CANTDAR. ARCIIIEP. OPP. PARS III. — EP1STOL.E. 12
.dicam_Deo Yeiumlamen non sicut ego volo, sedsicitf A-archiepiseopo ANSELMO, *uus"jquod_sempfr eiat, «t
tuvis. Cum enim ex utiaque .parte Deum limeam ; semper esse desiderat-servus, et filius, fiater OSBER-
nec ahquid nisi Deum, et homines propler Deum, Kus; ita rectis-consiliis agi, ul-Deuhi -reela consilia
ulrinque 8, diligam, nihil mihi pulo tulius in re lam dantem valeat piomeieii.
periculosaquamut,meum sensumetvoluntatemposl- Cum te, chaifssime domineîrTomni verilalis co=
ponens, me sensui etvolunlali Deipeniius committam. gnitione scientissimum esse sciani, miium valde
Et quamvis in hac re mihi nimis sit grave dare quod in hac sola re sic omnimoda vei i cognoscendi
ct vobis accipere consilium quod conlra meum 10et scientia aufugerit, ut quod Deo placilnm sit in eo,
vestrum affectum sit, tamen quia ego et vos magis quotl communis de te sanctse ecclesiresententia tulii,
sumus Dei quam ego vester, aut vos mei: siveenim ignorare possis. Aut si animus luus in hanc potissi-
viviinussivemoiimui,Domiiusumusifipiir. xjrv, 8), ,-Tiium sententiam vergitTpt quod generalis electio, vel
non audeo in causa Dei, et1|n1lanlajie_£essiLale.iaihjv_ojiinLU.ni LjSjeL.cerieLdlu.ammulto maxime plurium,
-commissis adconsulendum, quidquid homines sus- el eorum sapientissimorum, Deo placere clamat,
"picenlur, meum coram Deo sublrahere cpnsrliuni.,„ o solustu]displicereconlendas,\'erendum,pretiosissinte
Consulo igilur dilectissimis dilectoribus meis ul nulla - domine, ne-pra ommbus hopiinibus mehor sancii'ir-
res faciat vos pertinaciter ordinationi Dei, ohviaie, Bquevsderi velle \ideaiis, Jura quod illi rectissinie
^ruia quasi peccaium haiiolnhdi est, nolle acquiesceie inlelhgunl, lectius quasi a te intelleclum defendere
(I Reg. xv, 25); et: Duium mmis est, conlia Dei sii- coneris.
mulum calcilrare (Act. ix, S). Ad hoc enim res ista Dt enim in offenso dulcissimo mihi amore ttio
indubitabililer judicio Dei -perducilur, ut necesse sit loquar, autcunclis, jqiTool-iioh^cfe^rmus,melorem
xne>si quid boni Deus dignalur lI per me opeiafL te fateberis-, quippe jeui<soli fevekaxfm est quod
servire et prodesse vobis, et muliis. aliis; aut oui- uiiivers.fi Angloium Ecclesiaafas non eraXrevelari;
nino nec mihi, nec vohis, nec aliis; non deficienle ant facias neeesse esu quod unlveisahs Auglorum
•\olunlate, sed poteslale. Ecclesia 14 suadet, hocesl, ut pontificalis infulae
•Qtiodsi ob vestram pertinaciam conligerit,facietis pnncipalum inter lieatos aposlolos suscinere non
senectuiem meam in inconsolabih trislitia deduci et renuas.
3S3 deficeie, propter magna et muliimoda mala Sed forte exspeclas Deum majoribus, quod coepif,
quaeinde sequenlur, et mihi et vobis jusle \ idebuntur induciis probaiurum : non<-ausimdicere, propterea
iinpulaii, eiiam ab nsqui modo ea non praevident. quod le sapientissnnum scio; sed timeo ne lalia
Si emm sciretis ipsa sola dilalio quanu mala jam qu.erenti ex obliquo respondeatur : Non tenlabis
fecil corporibus et animabus, et quam exseerabihs C Domnmm Deum tuum {Matih. IV, 7).- Qmd nanique
illa sit, el ilh paruer per quos fit, mehonbuseipru- insignius ad te eligendum ostehderel Deus, quani, 1
tlenlionbus, ipsi quoque populo Anglise, pulo quia ui tu proino\eierisrregem triumphis nobilem, se\e-
et vos (si inhumani non eslis) eamdem dilationem rilale eunelis formidabilem, lecto decubuisse, ad
exsecraremim ,s. Mirum foisilanvobis videtur quod mortem usque segrotavisse; leaulemprovecto.slalim
<iico; et multi qui me intus non \ident et praecipites eumdem.respiravisse, convaluisse, atque ex fero et
simt alienas conscientias, quas ignorant, judicare; immani milissimum pariter ac mansuetissiniuni
de me perversum aliquid ju iicabuul, quia gic vobis reddilum fuisse? Quid, inquam,auieffeclumdulcitHf
de hac re loquor. Sed coram Deo loquor, cui revelo aul ad innocentiam pisestahtius, quamte antelect m
vuni meam, el spero in eo, jit ipse .faciat (PsuL^; ajgrolaiuis violenter peitractum; Mexham aliorum
xxxvi, 5) quia non meaccusalcoiam„eo,«opsciuitia* dextns impudenter desinu exXractam siiristram ls,
meaquodme cQiicupiscenlia terrenaiumdiyitiarum,£ , neBororemjuvareljfortiterretentanniigani, efelevis
aui celsitudmis, ad hsecdicta trahai. digitulis pertinaciter occlusiS , pollicV^sitque indici
Si quis demceps aliter de me senserit(, puto quia^, crudehter impactam, post hsec toto corpTne -e lerra
adversus venlateni erit, etDeusmihi lestis adveisus te elevatum, episcopalibus bracliiis aaT ecclesianr
illum eril. Valete; «1 Pominus,,qui dirigit m.insuelos D deportatum, ibique., adhuc tej*eciamante, etirnpor-
in juc]iciotel docet non rigjdos is (Psal. xxiv, 9), sed tunjs nimis obsistente, le Deumlaudamus esse ean-
iiijieSjVjis suas, dirigat sensus vestros ei "\oluntates tatum ?
in hujus negotii judicto. Quid, inquam, vel ad divinas Iaudes magnific&H-
EPISTOLA II. lius, vel ad humana spectacula gaudentius , quam
OSBERM A.DANSELMUM. quod in Xuaelect one, esclusis ©miiibus Iraosaela?
Et consukt liumiluei subue onus Cantuaitenns tempestatis afflictionibus, omnia ad propni juns
ai chieptscopi. possessionem veluli jiibileo teimino cucurrerunt 16,
Domino sanctissimo, thaiissimo electo Anglounn,, dum vincli ad expedilionem, carcerati ad lucem, ca-1
VAR1.E LECTIONES.
° Et acciperems.el vohisaccipere i0 Circa meumms.contra meum ^•Digna-
"Olrumque ms. ulnnque
turms. Deus dignatur ls Execiamim ms.execraiemim 13Rigidas ms. ngidos u DnnersahsEcclesiaais.
universahs Angl6rum Ecclesia ls Extiaclam, \irgam ms. extiactam; sinistram, ne sororem juvaret, for-,
nter retenlam; \irgam 16Goncurrerunt ms. cucunerurt
!5 LIB. III, EPIST. II. r ~U
plivi ad liberlalem, oppressi dirissimis rexaclorum -Aipsi flagitiosissimum corruptionls negolium medilali
furoribus redierintiad erectiooem. i- "*- sunt. Cumque illa, non immemor quam fuerit magno
23
, Omnia hsecle loquunlur, tibi famulaiitur, tuis me- acciuisita, quam legibus convincla! 2, quam denique
3-ilisascnbunlur. Quod sfomnes hse divmseblandilise muneribus dotata, reluclando succlamasset, illi ,
adijoiisentiendum te non excitaverint, profeclo nove- abreptis ornamentoi um suorum vestibus, nudam,
lisdisliicta animadversioneoequissimumjudicem le- \enalemet confusione plenam eamdem leliqueiunt
eum aclurum, talilerque in die extremi judicii" ad- Exclamat iiaque multiplex filiorum caterva, quos m
Teisum le proposilurum : 0 liomo meis ubenbus lavacro secundse nativilatis ipsamihi gentferat, et
nutiite, meis Mrtutibus ditale, me's idoctrinis illu- inlra gremium sanclaedilecl".oniSlenerius tiutiieiat,
minate, meis honoribus sublimate, quam^tibi mole- malernaj cupiens veiecundias mederi, ejusque nudi-
stiam ingessijUlme prajceptorem fugerisr monitorem latem oppanso velamiue fueri. Ecce qui matrem
contempseris, imponenlis mei jugum erecla^ceivice afflixerant, gravioiibus in filiosTnolestiis desseviunt,
abjeceris 1Nonne salius erat nilul mihi de tuo <xm- dum hunc ab uberibus r.iplum miseranda csede
tulisse, quam quse mea fuere crudehter abstulisse ? discerpunt, illum fenugiendo stridore premnnt, alter
Annon constabat pei tuam negligenliam ablalum, cseca Iatibula inhahitatj aliuslonga evsilia deplorat.
quod per tuam niihi dihgentiam non esl allalum? Cur Quodque ad scelus pisecipuum fueral, dum se adul-
non cogitabas 1S infinila hominum nvllia te occi- leri homines scelerala callidilate innocentes prodere
disse, dum paucorum volebas saluli consulere? Ecce vellent, in lanluin apud leirenas potestates odium
etenim [sponsa mea, sancla Cantuariensis Ecclesia, maXremcum piole adduxerunt, ut quicunque eos
sposloli mei Pelri benediciione a piincipio sanclili- interficeiet,«bsequiuinse prsestare Deo aib trarelur.
cata, piissimo piissimi Gregoru studio nobjliler fun- Dltimum \ero et quasi palmare Xoliusmah flagitium
dala, SS. Bornfacii, Honorati, Vilahanl, Agatho- exslitit, cujus radix si m lticem sohs hujus peilala
nis 19, eteselerorum oithodoxoium Pairum singulari fuissel, non soluin hanc exhoireret Clnistianus,
semper pnvilegio donata; ad quam, saha Romanoa \erum etiam omnis exsecrareldr paganus, Judams,
et aposlohcsesed<s auciontate, omnium cirea regio- atque hsereticus. Ego autem ultra non ferens lantam
num Ecclesise m suis oppressionibus confugeie, si
sponsse meaeealamitatem cx tota hominenirpleni-
atque ab ea luenda? !0Jibertatis prsesidia expetere tudine te, Anselme, elegi, atque ad zelandum pio
slmul ac suscipeie solebaut; ecce illa tahs omnium 364 me aniicum sponsi exhibui, docfrinam contuli,
peripsemaeffecta, omnitim pertrauseunlium pedibus virtutem Jargilus sum. Pi semonstravi oracuhs, com-
eonculcaia, non solum nulla perditae IibeitatiSj Q prohavi miracuhs; verum tu mihi praeluhsli TSor-
juia 2lxseleris restilueie, sed nec sua nmllo lempore manmce comilem, Deo vermem, vivenli mortalem,
valuit ilhbata custodiie. Homines aulem, quos ei ad laliiudiniAnglorum angustse solundinis nidum. Ex-
cusiodiamcasiilatis deputavi,a quibusseivandse inte- cessit ne animo Pelruin apostolum Antioclnse intro-
gritatis illms lidem accepi, non modo ipsi nihil defen- nisalum, nec lamen ullorum jsingullibus, np ftomanos
slonis adversus alios incsesli cupidos paravere, imo experirelur (1) furores, prsepedilum ? Cur te fugit
"
t VARIiE LECTIONES. ,t
" Die jmlicii ms. dieexlremi judicii 18'Gogilabas ms. cogitabis 19 SS. Bonif. Honor. Agathonis ms.
SS. Bonifjcn, Honoiarii, Vualiani, Agathonis 20Tenfend* ms. tuendae 21 Cura ms. jtira 22Convincta
vis. eonjuncla *3 Quamque denique ms. quam denique si Ex lolo ms. ex tota
JGANNISPICARDI
Ecclesim S. Ytclons Paiisiensis Augusttniani canonici
NOTJL
(1) Romancs expenieluu D. Ansplm. epist. 7, nusque apud Germanos (ut gloriatur, hancque ob
infra, aperie dictt D. Petrum Romam migrasse. Id causamGeimanis theologastris a me conjunctus) pro
tamen adlmc nescilur a nostns et Germanis et An- Ghrisli (sic Anlichristum specioso Chusii mentitur
glis Gnoslicts. Doiendum -profeclo bomines , sibi D nomme) professione. s
Argo oculaiiores, in haec £sccioies talpa, nondtim Porro ipsissima sunt ejus verba, cenfuria pnma
vidissc apudiren. hb. yin, capj lret 5. Terf.l. hb. Scnpt. Britann. pag. 16, edit. Basil. 1537 : « Peirus
De bapt, De prsescriplion.Îgnal. ad Maium, Cas- cum ex Chnsli Doimni jussu ac praeceplo ciicum-
siod., Euseb. Csesai. hb,Ti ,dlist. Eecles., Ruffmo cisioms apostoltts fuent, Gal. n, sequum profeclo
inlerpiete, cap. 14, 1S el 25; Epiph. haeres. 27; non eratut, rehclo Judseoium giege, 2Sannis1ut
Ambios. lib. III De Sac, cap. I. Hieron. m Catai.; somniant papistse) apud gentes incircumcisas Romae
Optat. Milevit. hh. n, Augusl.iDe haeres. ad Quod- sederet, aut ilhs geniilium regum more imperaret.
vultdeum hser. 4, Conl. lit. Petil. lib. n, cap. 51, In Judsea ergo ac finitimis regionibus, Christi man-
et ahos quamplures, quos lubens sileo, ne manife- dalo ohstrictus pennansit, prasdicans m maritimis
slior fiat eorum caaciias. urbibus Evangehum regni Dei, quod et ipsa leslan-^
Quis iguur non faciat risum plusquam Democri- turmnacula quse per lllum Deus operabattir. Nam
licum de illa ndicula thesi agilata a Geimanis,' Lyddaa par.ilyiicum iEneam saniiati restituit; Ta-
iisque Luiheranis anno 1520, An Peuus Romai fue- bitham Joppe a morlms excilavii. In Cesaiea Cor-
nl? ul notatum est m Schol. margin. ad abhalem nehum Centunonem bapiiza\it, alque alia pluia
Dsperg. ubi de Pelie. Cl ejus quidem positioms feot. Qu<e omnia declarant lllum nec sedisse, nec
neganlem partem propugnatimpudenleret (de moie) moitem obiisse Romse. Dnde B.ipt, Mantuaiuis 111vi
falso Joannes Baleus Angms Sudolvogius, peregri- Fasl. hbro.
fS S. ANSELMI CANTOAR ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISTOLJS. 16
Pauli caput Miletinorum alque Ephesi6rum fletibus Aptione rudem, derelinqueie lenlaverit. Idem beatis-
irroraUim; nec tamen a sulcando aequore, quod eum simo confessori Christi Dunstano s7 idem aposlolus
ad exleras transmilteretnaliones, prolubilum ? Rogo, cum coapostohsPauloet Andrsea splendens apparuit,
hominum sapientissinie, si talibus tesentenliisjudex eique tiadens gladium verbo Dei inscriptum, futurum
lmpeleiet, nonne, rationum pondere pressus, Parce, illum, ut poslea evenit, ejusdem Ecclesiaeponuficem
judex, clamares 26?Jam veio, si illam, cui lu no\iter praefigura\it. Quod,si tanta Christi et apostolorum
aititulalus es, Ecclesiam non tanti apud Deum dignatio super eamdem Ecclesiam ah initio fuisse
meriti esse dixeris, grande ej"usmerilum licet agno- perhibetur, magno tibi providendum esl opeic, qtri
scas' 6. Laurenlium namque aichiepiscopummulto sanclissimam seientiam habes,ne lmjus dignalionis
\erbere a prsefato apostolo novimus flagellalum, participium refugias, eum neque sis privala gratia
propieiea quod, paganorum melu conlerrilus, fugam exhibilus, neque mercenarius, neque Simonis disci-
Jiiieut, cl eamdem Ecclesiam adhuc in fidei perce- pulus, sed quem et di\ina vocavit electio, etaposto-
VARIÊ LECTIONES.
85 Paria,judex, leclamares ms.
parcejudex, clamares 26Ignoscas ms. agnoscas "Confessori Dunstano
*is. Gonfessoii Clnisti Dunslano
JOANNISPICARDI NOTiE.
Uthbus Asstjiits Chiisli post funeia, postquam R Multa matiel terns disctimina passus ad urbent
Jn ceelum leduus, bis sepiem dicilui annos Romuleam, mundi dominain tetumque polenlem,
hnpendisse, gi avi vexans mala numina bello. Veml, ubi teteini jaceiet pnmotdia regnt.
Mox maiia tngtessus, longaque ambage viaium
Cv cuinlalus, tlei let tn Btlhijmca veisus Hieronymi loeus mdicatus, et a me iutegre religio-
Ltlloia, Cappadoces, Galalas, Ponlumque peia- seque exsciiptus, iterum traducet Baleum ipsis etiam
[grans : Cretensibus mendaciorem. Hieronym. hb. rv Com-
Quotquot euinl illis Judma ab oiigine legms ment. in Matth. ad caput x\m, explanans e\ ange-
Edocuil Chtistum, veicnque relraxtl ab usu. hslse \eiha : Et ex illis ocadetts, et ciuctfigetis, et
Hieronymus eliam alque Lyranus super illa Chnsti flagellubitis, subjungil varia esse dona discipuloium
êiba : Lcce ego milio ad vos ptophelas ac saptentes, Chnsli. s ahos Ahos, tnquil, piophetas, qui ventura piae-
-elc, asserunl Pelrum fuisse a Jtidseis Hierosolymse dicant; sapientes, qui no\erunt quomodo
debeant proferre sei monem; ahos Scribas in lege
ci«cifixum,quod et lllis \erbis aplissimerespondel.t
Sic quidem Baleus : sed utrum sic se haheanl hsec, doctissmios : ex quibus lapidalus est Stephauusr
Paulus occisus, crucifixus Petrus, flagellati m Acii-
videamus. Impnmis Evangehum, Pelro ciednum,
non bic conclusit Chnsttis intra Ecclesise Judaicae bus apostolorum discrpuh, et persecuii eos sunt de
chitaie m civitalem_expellentes de Judsea ul ad
X>anetes, ul ad gentihum aures non peneneiit:
Imo Act. x, per vas quadiangulumcceliius allatum genlium populum transmigrarent. » Sic Hieronjm.
refei lumque lmpuris animanlibus, jussus estPetius qm ne apicem quidem de PeXro m Judsea crucffixo
tHiam ipsis genlibus evangehzare. Hmc postea ilhs Csciipsit; quin potius, si ejus veiba ad unguem ex-
audientibus professus est Deum non esse acceplo- ploiemus, Petium a Judaea expulsum, sicque ad
jem personarum, sed cujushhet gentis justum ei noinme efhnicos emigiasse habemus. Quod si quis Balei
placere : ul qui dominetui umveisis. Quamobrem Paulum 111 peifractius inflcielur, juie elflciam et D.
ait Lucas ibidem, cap. x, suh finem. Obstupuetunt manlibus Judaea peremplum fuisse rinterea recla-
ex cacumcisione fideles , qw veneianl cum Peiio . aniiquissmn» probalisque Histoi lographis^
quia el in naliones gtalia Smitlus sanclt effusa esl. ral Stephanuni auiem saxorum grandine obiuluni nar-
Mantuaiius veio, a Baleo cilalus, ue \eibulum Acl. apostol. hb. Verum nec mihi nec Baleo,
sed jpsnnel Hieronymo (quihtem \idelur excita^se)
quidem habet de Pelri morle aut papalu, tanlum j"udicmm defeialur- In Scriptonbus ecclesiasiicjs
abesl ut negel, jpraeleiquam quod nullam uibiuma
se recensitaium in Palaeslina lepeiias, quod gia- ail: t Simon Antiochensis Petius et pnnceps apostolorum , post
vissimo est argumento Petiuin leliquisse Judseam, episcopalum Ecclesiae, et n Claudd
ul lncircumeisas doceret gentes, contra Balei men- anno, ad expugnandum Simonem Magum Romani
tem et judicium. Nani ut divino jussu ahquandui peigit, ibique xxv aiuiis calhedram sacerdoialem
Judseos, sic et eodem postea ethnicos docuit. Quod tenuii, usque ad ultimum annum Neronis. Ruisum
autem Mantuanus sensenl et scnpseiil D. Petium fldem ad Damasum papam. Milu eathedram Peiri, et
Romae necaUini fuisse, hquet ex hb. i De agone D. dam >apostolico ore laudalam, censui consuleu-
Lt pauca : < Cum successoiepiscaious
Dionysii Aieopagilse, quem multo labore Romam et discipuloposl crucis loquor. Ego nullum pumum msi
venibse descnbens magistii ^sui D. Pauh \isendi
ergo, ail: 'D Chnstuin sequens, bealitudini luse, id est cathedi ae
Petii, eommunio.ie consocior super lllam peiram
Sed fuit eventuclausus laboi ille sinislio, o?dilicatam Ecclesiam scio. »In Comment. m Epist.
Nam licutl paucts, heulpiwceplore, dtebus ad Calat. in lllud ipsum capul ex quo Baleus per-
El sanclo seimone f)ut, quia \ala tepente peluam m Judaea mansionem consliluit, D. Pen o,
Demeisete novi duo maxima lumtna mundt, observans D. Hieronym. pleraque deslderan m
Vtdtt <tbexcelso Pelrum supiema liaheniem hisiona Acluum apostolorum addit lllud poslre-
(Reujacinus visu hottenduml) suspina hgno. mum mquiens : Denique prtmum eptscopumAnlio-
Rursusque m x Faslorum de eodem Dionysio sic chenceEcclesta; Peti utn futsse accepimus, et Romani
exinde tianslaitim; quod Lucas penttus ommi. Ex-
CJiiii:
Pe> frela deventl Romam posl funeia Peltt, peditmilnex catalogo scnpior. ecclesiast. tesumo-
Posl obilum Paultyqua tempeslale lenebal mum haud aspernandum, quo Hieronym. au : Cle
Naviculam PeliiClemem Romanus, eic. mens, etc, quaituspost Petium Romosepiscop,, etc-
Lyranum, quia eadem cum Hieionymo dicit, prae-
Fed Baleum suis coiifioamus annis; nam \i Faslo- tereo, contentus detexisse impudeniem Balei mah-
sijm citato (vide lioiumem ipso mendacio mendacio- tiam.
ieui)ait Mantuanus de Petio loquens .
LIB. IU, EPIST, V. n
n
Iica inrormavii institutio. PiaHeiea, quannis moni- A EPISTOLA IV.
ANSELMI ADMONACHOS BLCCKHSKS.
tore non egeas, pro affectu tamen monere le audebo,
Ut ipsi Ansetmo el regt scnbanl se uitro consenltre
ut nihil inconsulle agas, nec alieno mullum a nobis
elecltom tllius m ai chiepiscopumCanluariensem.
eonsdio, sive id consecratione lua sil, si\e in rebus Dominis, cl fratribus, el filiis dileclisslmis mona-
Ecclesiae dandis aut mulandis, ideo quod novimus <jhis
Beccensibus, dilectissimus et abbas eorum, fra-
sanctissimum prsedecessorem luum multa prirno ler ANSELMUS: conlinua Dei proleclione, el conso-
advenlus sui fempore ordinasse, quse omni lem- latione
gaudere.
pore poslmodum sibi displicuere. Sunt enim humihter per dominum Balduinum et domi-
Quod
pluies qui circa destructionem Ecclesise semper num Tesonempeti\islis,el siprasens essem, supphci
lahoraverunl, qui nunc pulanl quam maxiine se devolione per \os petivisselis, paterno et pio affeclu **
regnaturos, dicenles te cum Deo semper acturum, omnibus pelentibus, ut filiis dileclissimis, concedo
ces Ecdesise non «uraturum , quasi lesEcclesise
quod e\ me est, et oro Deura ut ipse misericorditer
curare non sit cum Deo agere. Sed, Deo auxilianle, ex ipso esl. Cum de sorle archiepi-
concedat quod
«um tecognoverint, quemadmodum ego, pulo illos divina cecidit disposilione.
secus dicturos ac sensuios. Jam nune omni- scopatus, quaesuperme
repelo vobiscum, valde alienum et a me et a vobis
bus medullis quod promisi salutando , orans Deum B loquor
\idetur, si consideretur muluus noster affeclus ",
ita le rectis consilris agi, ut Deum recta consilia dan-
we ôbis inde consulere. .et vos mecum consilium
\
tem aleas promereri, Domine sanctissime , sapien-
aceipere. Si quis consideiel quia plus Deo quam no-
tissime, el super omnes animo dulcissime.
bismetipsis debemus, non eimirum \idebitur, si ega
EPISTOLA 151 in causa Dei commissis mihi ad consulendum , quos
nullo modo eisdem ipsis teslibus, a reclo volo deviai e,
«ONDULnEPISCOPI AD M0I\ACH0S BECCEKSES.
consulo conlra meum 30el illorum affectum, secun-
Vl non li islenlur de ereplo sibi abbale Anselmo. dum volunlatem Dei. Benefecislis, quia eoncessionem
GOADULFUS gratia Dei Roffensis episcopus, diimiiiis veslram mihi per domn. Tesonem mandaslis, quan-
et amicis suis charissimis, ser\is Dei, Becci tonsi- doquidem res nec per me vos mutari potest, sed
stenlibus, .salulem elfideles orationes mehus facietis, si per epistolas unam regi, alteram
Charissimi, vestrse dilectionicogniiumest quantum milri mandabitis quia quod Deus dignabilur de me
temporis sit ex quo Anghca Ecclesia propiio est disponere, el idem rex et omnes qui Domini sunt
urbala et destilula pastore, atque omni paterna Ecclesise noslrse ordinaverint seeundum limoreni
desolala consolalione. Sed Deus ploratus orphano- C Dei.cl archicpiscopus noslerreligiosa etecclesiastiea
rum, gemitus et suspifia hactenus longissima vidua- latione jussent, et mihi videbitur, humih de\oliono
fiim, preces quoque fidelium suorum miseratus proptei timorem Dei conceditis, et me Deo et Etcle-
exaudiens, landem sua gratiaeam consolandovisitare sise ejus commillilis. Hoc retenlo, utv in quantum,
dignalus est. Ipsius namque inenarrabili potenlia possibile vobis erit, noslto semperfruamini, quam-
operanle, dedit. Dominus noster rex Anglorum con- diu \ivam, consilio. Hoc consulo, hoc horlor , quia
silio el rogatu principum suorum , cleri quoque et sic oportet fieii, ut et \os plus voluntati Dei quam
populi pelitione el electione, domino abbati Anselmo vestiae suhdilos csse ostendans; et regis gratiam, quaa
CantuariensisEcclesisegubernaiionem. Quod quidem \obis necessaria est, sine omni prolicuo, imo cum
piiisima Dei operatione et ordinalione factum esse damnomaximo nonperdalis, et mentemmeam TIIUIMS \
Hon dubinni esl. Qua propler humihter mandamus, molesliis onustam , onuslioiem dissensione vestra
et vehementer precaniur, ul fratres charissimos, non facialis. Comilissse Lermendensi, quseadtos
qualenusomnem tristitiam \elcordis indignaiionem, venitai, ut audivi, larga el benigna voluntate hono-
fiiquaesl, deponentes, dninae \oIunlali, operationi, rifice omnibus modis, quibus potestis , secundum
et bonorum virorum eleclioni nequaquam resistatis, voluntalem ej'us ser\ite. Grandis enim vester hoiior
.sed Deo gratias agentes, quod faclum est, cum B est, et multum hoc nosliae profuturum est Eeclesiae,
gaudio et bona \oluntate concedatis. Est etiam .sicut spero; illam ex noslra parte <JuIcilersalulale8*.
aliud quod vos latere non debei. Impediri quidem res Valete.
ista fortassis ad lempus potest, omnino autem rema- 365 EPISTOLA V.
nere nullo modo potesl. Verum enim dico vobis, OSBEBM ADANSELMUM.
notitia et consihum huj*usrei multum processil, et Ul acceletet suam inaugurationem.
sinedubio-usquead sedem apesioheamjam pervemt. Domino sanclissimo, Patri dulcissimo, jam nunc,
Dlimini lgitur sapienli consiho, et per charitatem qnod non sine desperatione dico, Anglorum archi-
iacite sinedilalione, quod quandoque facturi eslis episcopo ANSELMO, servus et filius suus OSBERNUS :
sine dubitalione. Valete. salules luctu et lacrymis plenas.
VARLE LECTIONES.
58 Et pro affeelu ms. et pio affeclu S9Vesler affeclus ms. noster affeclus " Circa raeum ms. conira.i
meum S1Ad nos Yenit ms. ad \os \enit sa Salutale ms. salutale. Valele.
49 S. ANSELMI CANTUAR. ARCHlEP. OPP. PARS III. •- LPIsTOL,E. 20
Qnousque, dulcissime domine, desideiia nostra A bis expelebalur concessione s0, omnes in unum
suspendis? qtiousque animas nostras tolhs' Si tu es eoagregali Mimus, unusquisque nostrum de sua sen-
qui venluius es, veniendo ad nos, ostende; nec vehs (entia ab eoqui prsesidebat nomiuatim esl lequisi-
diulius honum differre, quod ab aeterno consiho tus. Mulla hiuc et diveisanobis sensa et dicta sunt,
profeclum huma.no generi Chnstus dignatus es im- qnse modo replicanda el exponenda \obis minimeST
perliri. Ahoquin, nii dulcissime, commovislttenam sunl: finem lantum ipsius rei propler quam conve-
et conlutbasli eam; potiusque esset moitis non dis- nimus, breviier vobis mlimabimus. Pais quaedam
jiendia suslinuisse, quam super tuo no i ine ahqmd nostrum, quamvis pro dulci et unico pietatis erga
mquam accepisse. Quid enim pulas, qui luctus, quae ves affectu -valde dolens atque iristis, propler Dei
iacrymae adversum te hodie fundunlur a3, quaeante lamen metum, cujus id nutu atque consilio agi cie-
hoc lempus in conspeclu Dei profundebantui 9 Quaa difcnyjJibenier ad honoiem et commodum Ecclesiae
majpr potest csse miseria, qnam homines, quibus Dei,4ccundumajnod vos eliam consulitis, quodde
quasi noxiis huinoiibus corpus Ecclesis? giavabatur, YObisipelilurêoncedil; pars \ero nostrum altera,
ruperrime vidisse exclusos; et nunc eosdem non suo 'pDiius quam vestro utens atque fldens consilio
ino io exclusos, veium etiam videre coipori Ecclesiae aidentiori? atque, ul sibi videlur, recnorise, amous
incorpoialos 9 Puta, mi dulcissime omnium, advei- B \esvrilzelo, minime id concedit, nec ad conceden-
suin le islas esse -querelas. Hiccine esl ille, de quo dum uiliTiiajorum se si\e minoium persuasionibus
tantum gaudehamus, de qifo lani magna audieba- aliquo mpdo aeqniesciU Quae aulem .pars alteram,
miis? Eccerquomodo nos "decepit, qudmodo anlmas aut numero^sut ratiojue pisepondeiet, doumus
noslras interfecit. Expectavimus"84 pacem ,-el non Lanfrancus, qui interfuil, et omnia bic apud S9
est bonum; lempus medelae,et e^ce clamor. Hicci1e nos gesta sive dicta et \idit et audivit, plenissime
esl llle, quem Osberims lios tredecim annos ad po- per seipsum et sufficienler vobis dicet. Nos enim ista
pulum tantopere Iiuda\it, quem in omni sermoi.e succincte ei celeriler multum dictamus, quia urget
magistrum et sanclissimgm et sapienlissiimim prae- nos 40 festmans lalor prsesentium, ul sic aganms.
dicavil 9 Ecce quomodo fecit no\issima noslra pejora Omnipolens_Deus \itam vestram in beneplactto suo
piioribus. Credas, nunqnam haec desinent dici, nisi recte disponat, et ad communem fidelium suorum
djsiens elongan. Veiri ergo, lanlummodo ii.vocelur ulililalem etgaudium, diu eam in praesenti custo-
roroeiituuiii super nos, aufer opprobrium noslruni; diat. Amen.
festiiianduni iibi 35 esl, pimceps esto nostei. Erit iLPISTOLA VII«.
hoc Deo ad hudem, tibi ad mercedem, nobis ad ADM0NACH0S BECCENSES.
p AASELW
vixam. Recupeiemus in te quod in nioiluo sanctis-
Mgenhne fett se a Beccensibus esse disttaclum, nec
siino Palre Lanfianco nos cnm toto nmndo perdidi- juxta quoiumdam pialevoloiumcalumnias ficla hu-
mus : quem morXuumseiiiper~dolebimns, quoad us- mthtate tecusasse aiclueptscopatum.
que lllum in te \idenmus. Deus omnipolens, qui- Suis dileclisbimisjdoinino priori BALDIUCO, el alns
tunque Anselmum ab inceplo piaepedienl, anathema seius Dei m Becccnsi ccenobio commanei.iibiis;
in mediQ hominum sit. Ciedasme in inaxima laciy- servus el conseivus eoium frater ANSELMUS diui.o
maium allu\ione isla sciipsisse el usque ad nioitem semper regi consilto, et piolegi auxilio.
sollicitum de te esse. Mater elemnes filii le salutant. Quannis divina dispositio nie a \obis eorpoialiter
EPISTOLA VI. non sme gravi pioque cordis mei dolore sepaiet,
MONACHORUM BECCENSIUM ADANSELMUM. oio lainen Deum, ut dilectio, qua ipso dante "
Beccenses Anselmum concedunt Ecclestce Cantua- anima mea vos in uteio suo complectiiur, mdisso-
liensi. lubiliter peise\eiet : per quam, Deo propitianle,
Dulcissimodomino, el Patri suo, diviniius sibi ol rr semper \esler eio seivus; quia semper, quantum
3
dato, abbati A^SELMO,humiles Beccensis Ecclcs ae Deus milri dabit, ero vestiis uiiliianbiisi inteiuus.
servi, et filii sui : conlinua Dei in omuibus viis suis ^. Nam elsi tanta sil ipsa dilectio, ul ssepe cum Inlente
prolecllone duigi sempei el muniii. cogito amicos vestios de lam inseparala et contra
Audita concessione domim noslri Northmannia; voluntalem nostram separatione, slaiim sua quadam
piincipis, fit archiepiscopi nosiri Rothomagensis, tempestate, velul mare venlis, inlumescat el contur-
<]uam de vobis ad petilionem regis Angloium ei betur cor meum, et pluanl oculi mei, dulcius tamen
omnium fere ejusdem gentis principum fecerunt, ul mihi est hoc ab llla me toleraie, quam iilam a me
ad culmen, scilrcet, promoveammi ai cliiepiscopaius, separare. Novit emm Deus, anle cujus conspeclum
pio ca eiiam qusead nos de \obis pertineLal, eta i.o- secundum conscientiam meam loquoi, quia plus vos
VARI.E LECTtONES.
38 Fundunlui''Quae majoi «w. funduntur, qu,r> ante hoc tempus in eonspeclu Dei piaeftindehanlur?
Qnsemajor si Expectamus ms. expecta\imus se Feslinandiim tibi MI». vesiimenlure libi 30 Expecia-
batur confessione ms. expeielialiu conccssione 3*~Exponenda mimme IHS. exponenda"vobis mimme
85Reclioiis tns. retlioii ss H'c apud ins. hmc apud " Digebat nos tns. uigel nos Coltata cum
duobus Exemplatibus muno Codtcems Vict Ef 20 " Ipso riante ms \ ipso donanle fcS
ProspiCiente .
Volunlalibus ms. piopiliante . titriiialibus
41 -~ - - LIB. III, EPJST. \H. „ 22
dilexi DetreTvobis, eX ineipsum \obis, ipram vos ôbedienlia et chatitale, quas propter te, quantum
mihi sive prselationem, aut dominationem, aut pos- dedisti, volo eustodirej polius eligerem sub piselato,
sessionem -teirenam, quas hahsbam pro vobis.^ sicut monaehuS) servire et obedire, et ab illo con-
Quamobrem |>his me 'gravat vestra tiislilia de qua» silium "animaemeae et necessaria corpoiis mei acci-
lieunque f Si Tapud"vosfest, nrei"indigentia, quam pere, quam aliis hominibus dominari aut prseesse,
me consoletur aliqua leriena eelsitudo vel opulentia. si\e ad animarum gubernationeni, sive ad corpora-
Ecce nuncinliae ipsa loeulione, qua \obis absens lem sustentationem, aut lerrenas divitias possidere.
loquor-diclantloîe^les mihrsunt laciymav quas Tu vides, &. tu esto lestis°meus, <juia, sicut mea
eommeie/Tiequeunl.o'culiimei,"etvhn-mrhi facientes mihi ônscientiaixHcit, Tiescio quomodo „me sine
sir.gultus"gutiuiis^ttior inuiTdantesârgeimliuenrdis p6g<faiSTpt>ssimr6volsererab hacme eligenliumrin-
niei, obturatites-ettiixerrtirnpeMolaiJdaiites seriploft 1 leriiioiie/ et •^quia'Ximor luus, et charitas, et obe-
vefmvoris nfeil^QuantvisiinCquidJrii, UXTIUUIO, crar dfenlia? quasîbl et Ecclesiae Juso debeo, me COT
autem $5irtt-DeH5sity.qun âuffiagunlt malilia, aut gunt, me liganl, ut non audeam religiosis precihus
jsuspicamur errore^ aiiu coguntundiceie indiscrelo _eorum,"et magno sicut mihi "oslendiuil, desiderio
dolore, qtrod. magis^trahar ad' archieprscopatum, l- pei linacifer contradfcere. Domine, si fallil me con-
Tiliosaoipidilafe, quam cogar*4Lreligiosa«eeesitale. R scienlia^tnea, ostende mibi meipsum et corrige me,
Qmbus nescio quomodopossim "persuadere quse sit et difige in conspeclu iuo viam meam (Psai. v, 9).
inJiac re conscienlia mea, si illis non salisfacit *8 Et slve mihi placeaX, ut quod inceplum est ab ho-
vita et "3@@ consenalio -mea. Sic enim vixi j"am minihus de hac " mea eleclione fiat, sive polius ut
jier Xriginia tres aunos in rbabilu monaehico 40, non fiat, Deduc me in via tua, el ingiediar in veriiwe
tribus scilkel-sine prselalione, -qumdecim in prio- tua (Psal. LXXXV, il). Domine, tu vides, sicut dixi^
13lu, lolidem in abbalia 'armis, ut omnes honi me conscienliam [meam, lu esto mihi teslis ad eos qui
deligeienx qui me noveiuni, non mea industria, sed aliter rie me suscipianlur; el oslende illis cam, ne
gratia Dei facienle, et magis llli qui meinienuset lcedant suas aut aliorum animas, male eam j"udican-
lamiliarius noveiunt; neG, ahquis in me \idereti 7 tes. Ecce, dilectissimi fiatres mei, audistis \ere
aliquod opus, unde me praelaiione deleclari cogno- «onseieiiliam meam de aicliiepiscopalus desiderio,
^seeret. Quid ergo faciam"? Quomodo propulsabo si\e contemptu. Si enim Deo sciens-menlior, nescio
et exstinguam lianc falsam-^l othhilem suspicio- eui"verum xlicam. SI quis deinceps contia lioc,
nem, ne-animabus eoiuin noceat qui me propter miod de hac re suh xeslimonii Dei hi\ocatione dixi,
Beum diligebant, charitatem iihs mjnuendo; aut me \o1uerit aperte. vel callide male alicui' 02 com-
eorum quihus qualecunque eonsihunvaui exemplum mendare, pulo quia Deus erit mecum adversus eunv
papyiiatis prodesse polerai, jne pejorem quam siin eLpro merpspondebit ei; ego vero consolabor me
Hiis pfirsuadenuD^ aul etiam hoj um -et aliorum 48 suh teslimonlo Dei. -Gertusâutem sum quia quid-
qui,me non noveiuul <Hlioc atidienl, malnin-illis qnid "liS3cfalsa suspicio ahcui animae vel nocebit,
exehipium* 9 propohenrlo?Deus,aujqui omniascis, peccaxum Tmc super se suscipienl, si pluies sunt,
iioirme^justificoseeundum examen dislricti judicii auctores ejus;etsive unus siye plus Sint/maxime
ini, quia ille magnus Aposlolus iuus, qui dicere po- super eum -erixrqui maxime auctor ejus est. Ad ea
tuit: JVt/it/mtlii consdus sum (ITGOI.IV, 4), cum hoc êio°quibus'quidam vestrum pulant me potuisse
dixisset, subdiBit: ~Sednon tn-hoc justipcatus snmr, l axlouijbTliter-electionLprscdictse"resistere, breviter
qitixiutem jadicaljne<Domiiws'>est.JEAviv Jille sim^ rcspondeo. Dicunt «nim: Quando coactus est ut
plex el reetus, timerreDeuin etxecedeiis a-malo/cui noster abbas fteret, tradidit se nobis in servum m
le ipso xesxejnon erat simihs in terra, dixit, veiebar nomine Domini. Bene, quia hoc feei in nomine Do-
omnia opeia mea S^Jobix,~2B): sed secundum -quod minl. Qnid hicinlelligunl? Au putant me juia^se
anima jnea comprehe,ndit conscienliam suarn, co- "vobis -servitutem per"nomen Domini? ulique non
ram le dico .eam; ul omnes jjtri ianc meam epislo- D hoc feci. An quod Dominus dicit: St quid petieittis
lam IegentauLaudientv suh mo Xesljmoniosciaait et in nominemeo (Joan. xvi, 24) sic inlelhgendum est,
credant eam. Tu,T)oniine, vides, el lu-eslo testis acsi diceret: Si juiaverit Palri, petendo aliquid per
ineus, qnia nesLio, sicul meajnihi conscienlia dicit, nomen meum; aut quando dieimus: Adjutorium
quid me rajriaXE0.aut alliget ad consensum archi' nosttum innomine Domim(Psal. cxxm, 8), aul quo-
-episcopaXus,ad quem subito rapXus trahor, amor lies facimus ahquid, sive dicimusB3 in nomine Do-
alicujus rei quam senus^luus contemplor mundi minis tolies juramus per nomerr Domim? Nequa-
debeax coutemnere^ el quia, simihi licerel senala quam: qnomoiio autem illa intelligalur. nihil ntmc
YARIM ÊCTIONES.
** Quam cogor ms. cjuamcogar >e Nonâtisfecit ms. non satislacit w Habitu monachi ms. habitu mc-
sachico *?Aliqui^n •me1vjdeiunt.. cognoscereni tnss. aliquis in mevideret.. cognosceret 4SAut aliorm»-
ms^. et aliorum M Ukid exemplum mss. illis exemplum *" Quid me rapiat mss. quod me rapiat MiAi
omnibus de hac tiiss. ab bominibus de hac S! Me noluerit .aperie vel calhde male alicui etc. ms. 1 m*
roluerit aperle \el callide, male ahcui etc. m-;. 2 \oluent, apei le \el callide, male me alicui etc. n Quotiei.
ahquid shcdicimus mss. quotiens facimus ahquid si\e dicimus
23 S. ANSELMI CANTDAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPlSTOLiE. 24-
ad me; quod vero ego uinc" dixi in nonriue Do- A et quia nunquam aliam prselationem haberem quam
mini, inteliexi et intelligo, in Domino, hoc esl in Beccensem. Sed boc secundum affectum mesevolun-
Deo. Quae in Deo fiunt, secundum Deum, id est, tatis dicebam,£t seeundum hoc, quodin defensione
recte fiunt. Ctim ergo tradidi me vobis in servum el responsione mea, si ad aliam prselalionem voca-
in nomiue Domini, tradidi me \ol>is in seivum, rer, confidebam. Sed quid si Deus ordinat ul etiam
quanlum potui, secundum Deum. Judicale xiunc, si aliis vivam et serviam? An debeo superbe resistere?
hoc modo abnegavi; aut si potui seeundum Deum Et ego et vos plus sumus Dei quam ego \ester, et
Itbnegare dispositionem Dei de me, cui vellem, nol- vos mei. Princeps aposloloruro dixil Domino : $on
lem, recle subj*acebam; aut obedienliam, cui m« lavabis mihi pedes m wiemum (Joan. xm, 8). Talis
penitus tradideram. Cum enim professus sum mo- erat voluntas ejus. Sed quid Dominus? Si non la-
nachum, abnega\i meipsum mihi, ut deinceps meus veio libi pedes, non habebis partem mecum (ibtd.).
11011 essem, id est non vnerem secundum piopriam Et Pelrus quid ? Domine, non tanlum pedes, sed el
voluntaiem, sed secundum obedienliam: \era au- manuselcaput (ibid., 9).Tamen non ideoillum Deus
lemobedieuiia aut est Deo, aut Ecclesiae Dei, et damnavil, quia sentenliam suam pro divina muta-
post Deum maxime prselatis. Hanc eigo non abju- vit, Jmo ad pedes ejus se humlliavit. Prsesume-
javi, neeabnegavi; sed polius servavi, cum dixi, " bam 60 3Q7 de fortitudine et ingenio meo ad me
ln noinine Domiiii_ Discite itaque quid vobis lunc defendendum; sed fortior el ingeniosior me Deus
dedi. Hoc utique, ut me vestro non possem sublra- fuit, et ideo praesumplio mea nihil fuit. Insipienter
here propria volunlate servitio; nec quserere ut me locutum esse fbrsitan dicel aliquis, quasi me
si btraherer, nisi ea cogente dispositione et obe- justificando et dignum archiepiscopalu probando;
dientia, quauim prius secundum Deum senus eram, sed falsi calumniatores mei me coegerunt, ne vos
Quod autem feei, si aliter fecissem quam dixi, ceile aut aliquem alium veneno suaefalsitatis inficianl. Nec
vos monachi non essetis, si quod conlra Deum vo- nitor medignurti archiepiscopatuprobare, sed falsum
bis promisissem, exigeretis. Nunquam antequam crimeu expurgare 6l. Sed de his, unde haclenus
concederelis me ad archiepiscopalum promoveri, locutus sum, uunc ista sufficiant. De consolalione
hancmeam \obis faclam deditionem ahcui exposui, vero \estra pauca subj'icio. Precor ilaque \os, fra-
sed objiciebam eam quasi firmissimum ob&laculum, tres mei dilectissimi, ut non contiisteniini ultra
ne promoverei; donee intellexi me volenies pro- modum piopter absenliam nieam. Certe uisiiiia
movere in xanta suse volunlatis persistere eonslan- veslra mea est tristitia el consolatio \eslra mea
tia, ut et ad hocB8 nihil obesse inlelhgerenl, cl ab « consolatio est. Non sii in liomine spes \eslra, sed
incepto se nullalenus ', aut velle, aut debere dein Deo; quia si quid \obis profui, non a me fuit, sed
sistere assererenl. Dicunl eliam qufdam quia et vo- ab eo. Multi propter me, el fere omnes, Beccum
bis secundum Deum oalus eram; et quibus lecte •\enislis, sed nullus propter me monaclius faclus est;
prselatus eram, non recte me posse aufeni ab illis, nee piopter spem retiibutionis mese vos Deo vo-
nec me debere cont edere ". Beatus Maitinus CBse- vistis; ab illo cui Xotum dedistis quod habuistis, ab
«undum Deum abbas erat, et tamen monachis est illo exspectate lotum quo indigetis. Jaclate cogila-
ablatus, et clericis, et monaclns et laicis vins, et Xumvestrum in Domino, el ipse vos enuiriet. Con-
nitriieiibus est piaelatus. Eetrus aposlolns, puto vertile tolam curam ad illi seniendum; el ipse>
quia secundum Deum Anliochise calhedi am episco- suscipiet tolam curam veslram ad \os nutriendum.
palem tenebat; nec tamen dicit aliquis quia pecea- De me \os prccor, ne nrinus me diligatis, si Deus
vit, cuni deseiendo eam, sludio majoiis fructus de me facit \oluntatem suam; cl ne piopter hoe
Romam mlgravil. An ideo dicendum esl quia non perdam, si aliquando \olui facere \olunlatem ve-
diligebant priores discipulos fuos, aut qu a poslea stram,, quia non audeOj nec debeo, nec possum
minui eos dilexerunt; aul qma Deus comlempsil et Deo resislere, nec adhuc vitleo quomodo me possim
deseruit eos, quia isli eos corporalker deseruerunt? D Ecclesiaj Angloium subtrahere, msi Deo resistendo.
iilique non esl dicendum, fraxies. Non me comparo Appaieai quia non me\obis solummodo dilexistis,
jnagnitudini eorum; sed tamen non ideo sum dam- sed -et Deo, et mihi. Orale pro me, ul quidquid fiat
nandus, si de me facit Deus ahquid ad simihfudi- de me, hono line per<gratiam Dei consummetur,
nem eorum. Forsitan dicit aliquis : Non es homo, Abbatem \estrum ex hac hora nolitemeexspeclare;
eui tanla res convenialm. Hoc ipsum de me corde sed dilectorem vestrum et sollicitum pro vobis,
et ore j'udico. Sed dicunt nrihi, qualiscunque sis, te quandiu vivam. Deo servante voluntatem quam mihl
volumus, te non dimitlimus. Reminiscuntur quidam de vobis dedit, scitole. Nunquam tamen dimiltara
quia dicere solebam quod nollem \iveie nisi vobis, polestatem ligandi et solvendi, et vobis consulendi,
VARLE LECTIONES.
64Quod-êio tunc mss. \eio ego tunc blsDt el hoc etc. ms. 1 ut ad hoe elc. t6 Incepto nullatenus
quod
rnss. incepto se nullafenus OTMe concedere tnss. me debere concedere bBBeatus Marcus mss. heatusMar-
tinus *9Res conveniant mss. res conveniai 60Prsesumam mss.praesumebam 61Expurga\i mss. expurgare
2S LIB. III, EPIST. VIII. 26
quam habui in vobits, quaudiu abbas, qui posl nie A meib, qui me propter Deum sua gratia dilexerunt,
erit, el vos, qui sub illo erilis, hoc mihi concedetis : episcopis et abbalibus, de quibus me magis gravat
flendo el vix dico. Domino nostro Jesn Christo, et si de me aliquid suspicando 6Bperversum, falhmlur.
piae genitrici ejus Mariae, et beato Petro, cui ipse Nolo enim dileclionem eorum ullatenus perdere, sei
commenda\il oves suas, et beato Benediclo (secun- semper, eos venerando et diligendo, illam mereri et
dum cnjus regulam obedientiam piofessi6S estis) et cuslodire
aliis sanclisDei vos eommendo, dilectissimi fralies EPISTOLA VIII 60.
mei, et eorum merilis et intercessionibus ipse qui ANSELMI ADMOISACHOS BECCENSES.
\os redemit sil vester 6S abbas, sit vesler cuslos, Ul Guitlelmum
facial vos hanc vilam beate vivere in qui apud Pexeium prioi fuit in abba-
ipse posl regno lem eligant; et ut hanc cutam susctpial, ei picsci
sno. Ibi sua pietate tribuat mihi vos videre, et\o- pil; Batdnco autem ne prw.alum dimillat, ipst
biscum sine fine gaudere, qui est Deus benedictus in inhtbel.
ssecula. Amen. Miranlur multi ex vobis, quos lam Dulcissimis et djleelissimis suis, domno priori
dulci et famihari dileclione amplectebar, ut unicui- BALDRICO,et aliis jnonaclris Beccensibus, frater
que \ideri posset me nullum ahum pariler dilexisse, ANSELMUS, qui hactenus eis sub abbatis nomine ser-
cur non Illis singulis aliquam nostrse dileclionis B vivit6", a Deo semper cuslodiri et protegi.
co"imemorationem scribo. Sed sciant quia non hoc Deo, de me quod vult, ut de creatura sua, velim,
facil oblivio mea, sed mullitudo eorum. El forsitan nolim, disponente, et reverendo domino nostro
faciani, cum magis opportunum erit; el si non om- principe NorXhmannorum Roberio concedenle; et
nibus, saltem aliquibus. Hoc lanlum ad prsesens ilhs arclriepiscopo nostro Guillelmo prsecipiente, el vo-
dico, ul reminiscantur quia non ob -aliud eos sic bis a Deo eoactis, faventibus, a veslra cura sum
tlilexi, nisi ut ipsi Deum et animas suas diligerent. absolutus, et majori involulus. Si Deus vobis dede-
Ipsi sunt mihi testes, hoc de ilhs semper el de om- rit eam gratiam prsedicli domiiri nostii principis, ut
nibus \obis desidero, hoc precor, hoc moneo, hoc de Ecclesia nostra vobis velit dare abbatem, et no-
consulo : hoc facianl, ex sic semper dilecxionem strum inde dignetur audire consilium, illi et vobis
meam inviolabilem erga se servabunt. Abbatem dico quia (2) de nullo milri melius videtur quam de
robis sustinere feslinaie, expedit enim vobis. Va- domno Guillelmo, qui prior fuii apud Pexeium. El si
lete. Hanc epistolam nostram, quibuscunque pote- jussio gloriosi domini nostri principis in hoc fueril,
stib, pro excusalione falssede me suspicionis 6l osten- quod utinam ifa fiat, ego quoque libi, fraier Guil-
dite; et maxime reverendis dominis <t Patribus lelme, in nomine Domini per sanctam obedienliam
VARIJ3 LEGTIONES
63Regtilam professi ms. I Regulam obedientiam professi 6SIpse qui vos redemit sanguine suo, eonum
meritis et intercessionibus sic vesler mss. el eorum meritis et intercessionibus, ipse o,ui vos redemil, sit
\ester 6i Falsae suspicionis mss. lalsae de me suspicioms 6t Suspicandum msi. suspicando 60Cum eis-
dem mss. collala 67Hactenus sub Abbatis nomine serviunt mss. hactenus eis sub Abbatis nomine servivit
JOANNIS PICARDI NOT^
(2) De nulto mihi melius videlur quam de domino C illam converteret, Quid plura' Annuit petitioni et
Guillelmo, etc. Hinc certo certius esl Anselmum \otobonse matiisgratia Salvatoris nostri, pietasque
intus et in cule hunc nosse Willelmum , cum spe- ejus sanelissimse Genitricis , nec non el beatissimi
ciale non lantum de eo in sui Iocum legendo det confessoris Germani , et infans integrae rcsliiutus
consilium, sed ei votum faciat; quse quidem cer- est sospilati; malrem vero infirmilas corripuil, nec
Xissimosunt argumenlo probilalis et sanclimoniae mulio pc-t exslinxil. Crevil puer, el cum ad con-
Guillelmi. Agedum, \ideamus illum pusiouem, sen- gruam pervenissei aelatem, traditus esl lillerarum
«imque adolescenlem, videamus tironem, cum lric sludiis linbuendus. Coepititaque bonaa indohs esse,
videamus futurum non dico veleranum miliiem sed amoie Dei fenere, cum honestis incedere, ab inho-
ducem. Anonymus Beccens. in prologo Hislorise neslis animtim ie\ocare. Jam mundi luxum sper-
ejusdem pollicetur se ejus successorisque Vitam nebat, jam sermone, actu et liabitu talem se exhi-
posteris reliclurum : uride est quod cerlius ei cre- bebat ul jam lunc quasi monachus ab omnibus
damus narralionem hoc verbortim slamineordienli. habeielur, quantum ad vilae morumciue spectabat
t Venerabihs abbas Becci GuilleImus,nobili Norlh- inforniationem. Si quando a cognatis el amicis ad
mannorum prosapia origmem trahens, in veleri ca- scholas aliquid pecuniae sibi mitteielur, quasi rem
stro super Rullam, quod dicitur Monsforlis, claris malam vilabal susciper-i; sicul tondiscipuli ej"us
parenlibus est exortus. Pater ejus Turstinus, mater soliti erant referre , Ha avaritiam peihorrebat.
Albeiela dicebatur, Rogerii de Bellomonle , Palris Cumque vicesimum quintum ageret selalis annum,
Roberli eomifis ex sorore neptis. Qui puer dum desiderans vocem Dommi implere, dicenlis : Qui
adhuc in cunis jaceret, gravi molestia tacltis pene jn non tenuntial omnibus quai posstdet, non polest meas
visum amisit. Territa mater pro fiho lugens cucurril esse disctpulus : et st quts vult posl me vemte, obne-
ad quamdam ecclesiam S. Germsni m eodem castio gel semetipsum , et tollal ciucem.suam, et sequatur
sitam, et ohtulit iilum super allare ejusdem eccle- me, renuntians mundo, Becci facius est monachus
siae, vo\ens Deo, et bealissimse Dei genitrici Manae, sub sanctissimo abbate Anselmo. Ingressus inona-
sancloque Germano, quod si puer lllam lncommo- slerium intentissime religioni monasucae operam
ditatem oculorum, eorum auxilio evaderet, illum dabat : leclioni et silentio assidiius viiam suam
servitio Dei nutriret, hlteiisque imbuendum tra- Iioneste cuslodire admodum studebal. Ila Deo pla-
deret, simulquc rogavil Deiim, ul si ahtcr puerum cere cupiens, hominihus charus, in caslris Domini
sanare nollci, in sr, ld cst ln mauem infiimilatem Sabaoth, ej"us s>gna sequeus, pei quindecim annos
2"? S. ANSELMICANTUAR. ARCIKEP. OPP. PARS UI. — EPISTOLJ3. 28
pia-cipio, ut hanc curam in spe auxilii Dei, tuam j^ luie dileclionis iu Dco, ut nec putem me indigeie
poslponens requiem, pro Irajtrum tuornm utililate piecibus, ul ipsa semper iu nobis, quandiu \ive*is,
humililer suscipias. Islas liiteras congruo tempore, \ivat; nec \os indigere persuasionibus, quia, Deo
el domino nbstro, et congregaiioni, el quibus opor- annuente, quandiu vivam, in me non deuciel. De
tebil, volo praesenlari. Tibi quoque, Raldnce piior, Ecclesia Becci (quia nilril 60 in hoc jnundo purius
per sanctam obedientiam prsecipio, ut quicunque chlexi, nec-dihgo), si veslra Sanctitas supphcalioni-
bil abbas, prioratum iion deseras, nisi ejus et meo bns mdigeiet, utique coide et littens, quia veibis
consensu, dumvi\o. Valeie. piassens nequeo, quanxum possem supphcarem,
EPISIOLA IX*8. quatenus illi vestra consolatio, elveslnmi cousihum
ANSELMI ADROGERUM ABBATLM, ex auxihum 11011deessel, et ut Tihos ejus, velut
Commendaito Beccensium. primogenilus et majoi fraler eorum, pateuia solli-„
Jtoroino ^Patri jeverendo, abbati RocErto,-fratei citudine et materna dulcedine- foveretis. Sed quo-
ANSELMUS, in hac yita prospere viverein sanclilate,i • njam \eslra.prudeiilia, et vesfraechaiitalis since-
iirfutura^feliciter in seteruiiale. nlas hoc \obis persuadeie sine-mea exhorXaiione-
Sic nobis iinicem conscii sumus ego el \os mu- sufliciunl, el ego propler coidis aûiidaniiaiji -om-
VARI.E LECriONES.
e*Quia nilril niss. qua nihil
6! Ciitn duobus pt atfath mss. toltala.
- - " JOANNISPICARDINOTJE.
strenui mililis ofDeio functus, huic miliiise B. An- " \el veslittitum pertinentes, ullicunque monachi es-
sclmo diice mihtavit lam stienue ut onmes eum sent, ad quorUm usus emebanlur, -sive in claustro,
clihgeieiit, et iiullus de co conqueieielur, fama sneextia claustrum in negotiis monasteui quielse
boinlatis ejus ciieuinqiiaqtte bonum Clnisli odorem foientab omiri consueludine, quae telonei \el trans-
de eo feiehat. Igilui B. Ansehno IU Angham trans- ilus \el aho nomine nuncupalur. Hoclecit pro amore
1
lato, et aichiepiseopo faclo, xuj"usfastigium virga Dei et Willelmi abbatis Jleeei cognaii sui. Muita
praediclus Willelmus antea cum \eneratus fuissel, quoque aha benelicia Beecensi ecenobio contulit
poslea suseipere mcruii. j Hnc usque Chionic. dum vixit, causa ejusdetn abbalis. Itaque novus
Beccense de Willelmi incunabuhs, pueiltia et mo- electus accepto a duce Roberto, ut dictum est, ab-
iiacbisnio; inseqticnlla etenim . quoniam lnnc irl baiiae dono, et a Willelmo Rothomagensi aichie-
quartum Anselmi fuere araducta, elogium leticeo, piscopo animarum eura, cum graiia pimeipis rednt
jnleriin mirabundus qui biographus iste praHeiieril a cuna cum suis. Vemt aulem Beccum sero post
quod Willelmus fuerit pi ioi Bnxiensis, ut Anselmus completorium die anle fesliviialem Dedicationis :
peculianler designa\it. Sed ut conjungamdisjuncia, quse leslivitas est x Kalend. Novemb , et eo anno
tandeni umveisoium caleuli in Willelmi electionem Dominica die evenit. Surgens ari nnlulinas venit
conglobati sunl. Posl hacd, ail Chronic. e Vocalus novus electus in choium, et stetit in loco juvfa
vcmt, ef in oidinesuo seriit. Tunc priordtxit ei quod sedem abbalis, et totum oflicium fesiivitaris, noctur-
ad regimen Beccensis Ecclesiae illum ehgerent;Bet num eldiurnum decenterux abbas eomplevil. Avta
ul abbatisrofficiuni. et cttram animaium «uscipeiet sunt haecanno Dominicsalncarnalionis 1095. In lpsa
C
e\ pai te Dei, el sanctse Manae, alque ommum san- die Willelmus electus , sedit primum ut abbas m
cfoium, necnon ex paile reverendissimiPains An- capitulo, ab illo die disponens omnia inlus et exlra
selmi, praecepit. At ille, in lenam prostiatus, pre- «onvenienter monasteni negolia, gaudentibus cun-
cor, Bomim, aut de boc quod jubeiis omnino abso- ctls quod talem DeusAnselmo successoiem, et sibi
liftUm dimiiule me, aut quofflodo id adimpleie dederat pasioiem. Tatnen ante benedicUouem nec
possim, docete. Pnoi ad hase, 'ut dimittiimini, ait, in sedeih abbatis intravit. nec \Irgam pastoralem
non est opus laboiare, sed suscipite hanc curam in porta\il. Sed et de benedietione acceleianda, nul-
nomine Domini, el nos "\obis ex annno ohedientes lam, ut \idebalur, cuiain habebat; quae bened>ct:o
erinius. Sfatim ipsa die abbas Rogerius (a) etpiior, dilata est usque ad Augusium mensein anni inse-
etquidam aiu fiatres cum eis assuropio eleclo suo quentis. Yertim Anselmus 11011obhtus quod mcce-
ad cuiiani propeiaiunt, et Roberto Nortbfflanno- perat, rogavit Willelmum Rolhomagensem aiclne-
1um duci pr<eseiitarunt. Quem alacnter, et cum piscop. de benediclione abbatis Becci, et hoc ipsuni
magno honore suscipiens, dedit ei abbatiam more per htxeras pnon Baldiico, et .conveiuui notifica-
aniecesborura suorum. Aderant enini puneipes , \it. lnlrante Auguslo mense Baldiicus pnor, et alii
Robertus -comes Mellerrti, et Tlobertus Anscbinlli quidam fiatres cum eo peiiexeium Rolhomagum,
coiisobuni ejusdem Willelnn electi Beeci, qm de cum archiepiscopo locutun de benediclione abbatis.
ejus promotione valde snnt graiulati. Tunc comes Qui diem benediclioms conslituil in pioxima festi-
Mellcnti prjecepilRobeito fiho Ansclnlilh ut novum vitatis sancli Lauieniii. Reversus pnoi dtxil con-
electumBecci admonasleiium conduceret, mandans ventui quse ab arclnepiscopo acceperat. Die festiyi-
ouinibus iniiristiis suisne quis ipsi abbaii vel honii- D tatis sancti Laurenlii, cum ai clnepiscopus ad altare
nihus ejus in ahquo molestus esse prassumeiel. Dedit slaret mfulaxus, alque electus Becci esset vestibus
xunc conies MellenXiRoberto, ulies quse ad victum sacns indiitus, et instarel hoia ul adiieiiedicendum
fralrum emebanlur, quiei-e essent ab omni consue- praesenlareiur, audivit a lefeientibtis quod aicbie-
tudnie; quae usque ad illud lempus de rehus ad piscopus non lenediceiet eum, nisi professioneiu
cibum monachoium peitinentibus ubicunque eme- faceiel; sed lespondil se nullo modo factuium.
rentur, etiam in coquiua Bccci a minisins Bno- Tunc prior Becci Baldncus cum ahquantls mona-
dum castri exigebantur. Procedente tempore dedit chis perrexit ad conntem Nonhmanniaj Robenum,
idem comes Mellenti per totam terram suam, ubi- iniimans ei quod arclneplscopus-exigeiet ab abbaxe
cunque suum eiat, hoc exigere, vel diiniuere, ne Becci professionem, quam anlecessoies ejus non
oniiiino Dominicajles monachorum Becci, ad viclum feceiant. Iihco du\ misit Guiilelmum deBritolio, et
(«) Is ex n>onaclio
Beccens,fjclus fueratabbasccpnobi
1,
""
29 LIB. III, EPIST. X 50
iimo ta>e>*enon \aleam. hanc bie\em commonitio- A dilectio eorum '3 a quibus sine magna trisiitia -se-
uem sufficere e\ nostra parle exislimo. Mementote paiaii non poteram, ut cum ordinalioni Dei lesi-
DominiciTerbi ad principem apostolorum, velut ad sleie perlinaciter non audeiem, et gra\e pondus, et
iratrum suorum primogenilum : Et tu aliquando scissuiam animse meae ab illorum ammabus quos
lonversus, confinna frattes luos (Lvc. xxn). Salulale sicut me diligebam, e* quibus solis vivere velebam,
doimnos et ftatres nostros fihos veslios; et eis pre- nimis honeiem; quoniam in neulia paite^Deum
ilhus nostns et "vestra eommonitione persuadete, volebam offendere, omnino dt.bium milu esset quid
quatenus 3@g sic non deficiat, sicut non deficit iile magis deberem ehgeie, aul ad quid pollus auxilium
piopter quem iliam mceperanl, 0. De conscientia amicoi uin expelere. In qua re hoc unum et lutissi-
mea ~ad arclriepiseopaium incunctinler credite, et mum, ut miln visum est, elegi consilium, ut, sicut
secure aliisasserile quia nulla cupiditas (coram Deo scriptum est: Jacla cogitatumluumin Domino (Psal.
loquor) quse in corde servi Dei conlemptoris mundi Hv, 23), omnino me commiXXerem di\ino moderami-
esse non ilebeal, me trahat aut alhget, sed limor, et ni, et consiho. Ila lamen ut faeerem quidquid pos
charitas, et obedienlia 71 Dei et Ecclesiaeejus Litte- sem sine peccalo, nt quod volebant de nie faceie
raslsias, %utvexeiuplum
rt eaium, Becci videri faCile. ~ qni me ehgebanl, non fieset, et nihil facerem quoc^
Yîele. -- ' ' '
sine peccalo dimilteie"possem,TiXJhetet. Quodxjuc'
~-~:'C£"', ";EPISTOLA x ". affectu, qua simplicitate facere vOhn, \el in quam
AJ.SELMIADGISLEBERTUHTBORACENSEM EPISCOPUM. partem cor meum magis pependit, coram Deoipse
Se ndnlionons aut alicujus tei lenenai cupiditale novil, ad cujus legulam Inlenlioiiem meam in har
'"'-
'''susceptsse onus arcluepiscopi. re pro meo inlellectu et possibihlate volui diligere.
Suo dileclissimd Patri, leverendo domno Ebora- Veniam ad hoe quod mox non parum contristat, si
censi «piscopo GISLEBERTO, frater ANSELMUS, quod veium est. No\it einm piudentia \estra, mi Paler
fidelis servus et filius. cliarissime, quoniam quanto sincerius aliquis diligi*
-ln priiicipio mese epislolaeapud reverendam mihi el a dilecto diligitur, tanlo molestius illi est si di
Patenitatem'%esYram me exeusare desidero, quia lectionis ejus dilectio altqub modo minuilur. Quod
qiiod-iafde iI!i=scribo, posiquam sois gravis rnilii aulem vestra Celsitudo paivilatem meam dilexeril"
arehiepiscopaiiis super nre cecidit, non hoc fecit sincere, dubitare non possum, quia hoc certissimis
negligentia -yel oTihvio, sed magna valde perfurhati argumentis heneficiorum, quae mihi et Ecclesiae
cordisraefdubitatio. Sic enlm intra me luctabanlur Beccensi, eui hactenus sub nomine abbatis praefui,
t!rnor~Dei eX Ximor oneris, quod subire cogebar, et Q in dictis el faclis el in multa benlgnilale et dulci
. . VARLSELEGTIONES.
70Queminceperam tnss. illam inceperunt 71Tiraor, aut charilas, aut ohedienliams. 1 limor et cha-
quem 7S
ntas et obedienxia " Collata cum uno Exemplatt ex pnedtchs duobus in eodem Codice ms. Dilectio
earum ms. dileclio eorum 7t In mentis parle ms. in neuira paiie
JOANNISPICARDINOTiE.
Guillelmum filium Ricardi de Bardhilla cum Er- bonis moiibus ojnatus, magnoium \irorum pro-
nulpbo cancellario suo, mandans et piaecipiens pmquus, legi el piimonbus regni acceplus, ita se
Wulelmo aiclnepiscopo ut abbatem Recci sine mora modeste, humihler ei mansuete habebal ut ah-
benediceret, riihllqucab eo exigeret, nisi ijuse con- quando nescuis et pene idiota \ideielui quibusdam;
stareta Beccensibus abbatibus anlecessonbus ejus verum, si piopius accedeies, et \elul perscrutanô
faclum esse. Audiens 'hoe arclriepiscopus iraius est ejus sensum de rebus clubns inteuogaies, altani
\alde; perlecil lamen quod incceptum erat; et ab- prudentiam, profundtiffl consilium, cx maximaeho-
batem benedixit sine professione, quia prseeeplum nestalis documeiituui linennes. Erai quoque Deo
principis illum cogebat. Postea ahbas locutus est de\otus, majoribus subnussiis, subditis benignus,
cum archiepiscopo, atque*in lantim gratiam lllum niansuetis bonus , seveius mdisciplinaiis ; supra
prsesui accepit ut nullum in Noi ihmaunia abbatem mensuiani suam niliil usuipab.'t, dninis lebus
chariorem \el famihariorem liaberet. Posteia die D omnem ie\erentiam cxbibebal, Detini limehal,
rediit ad monastenum; arclnepiscojius vrro piaa- peccatum quasi \irus mortale odio liabens fugiebat.
cepil Guillehno Cormehensi abbati ul simul cum Si quis beuediclionem ab eo posceiet, \erbo magis
eo peigeret, et m sedem abhatis vice sui intiodu- quam manu benedicebat, dicens non csse sutim
ceiet. Yeirit autem cura majoii, qua poluil, humi- inanu benedieere, sed episcopouim. Nullus abb.ts,
litate, nudis pedibus, et susceptus est a frainbus qui majorem sollicitudinem geieiet conventus sui,
cum magno honoie el gaudio ni Ecclesiam ductus. lalemillum fuisse sciunlqui lili familianus adbajse-
Tunc abbas Cormelierisis, ut silri jussnm eiat, eum runt. Quippe lla compositus liomo ut nec uirpilo-
in sedem nrisil, et mcipiens Te Deum laudamus, quium ore proferret, scunilitalis omne genus
osculatus est ouinem coiiveiuum. i Huc usque Cod. aboirerel, immunditiam mentis el coipons, ut
Beccens. de Guillelnn electione, quem, ui posten \irgo ab ulejo inatns, ignoiaiet, cibo poiuque
nonni, dignissimum Ausehiii successorem, dignuii'.- temperalus, honesle \erecundus, indole rehgiosa
que patellam mvenisse opeiculum, citia pn lectons, decorus, bono ingenio sane intelhgebal, blando
utspero, fastidium. (Nam de piobis habilus seimo sermoneplacebat, doctnna etexemplo ulihseiat, »
eliam pullulantem suffocal nauseolam, (aiaum ab- etc. Piope mibi cecideiat locus Gemmei. hb. \m
est, nt excitet) Subpingam brev.ora qu.edani et suae historrse, cap. 6, ubi Guillelmuin nostium agno-
crassiora \iuulimi ejus lineamenla ex Beccens. nnnal Belloiiioiilanuni ex geneie materno, ut \ideie
eadem tabula : e Iste, niqiiU, vn bonus de quo lo esl inexoidio hujiis nanaiionis.
quimur, abbas scilicet Guillehnus magnsesapientia?,
Si S. ANSELMI CANTCAR. ARCIHCP. OPP. PARS III. — EPISTOL.E. 52
pjetate invpendistis, probare possum. Quod quon"am *•^niulto piura el gia\iora nascitura, si diutius
niilhs obsequus aul beueuciis me prius metuisse differrenlur, quoe nunc non est opus dicere. Inter
aut postea letnbuisse considero, \alde me repre- quae mala erat destructio Beccensis 77 Eeclesiae,
fiensihilem ego ipse jud>co, si palernam \esiiam et ut intelligebam, irreparabilis, sicut erai
sanctitatem fideliter non dihgo. Quanto ergo \os inevitabilis. Quam si viderem in tanta trlsiitia
driigo sineerius; tanto si \estra driectio cga me deinceps \iverem, ul nec mihi nec ulh £ssem. Scie-
aiiquatenus obnnbilatur m hi est amarius. Hoe id- bam eliam quia piopter concessionem vel contradi-
circo dico, reverende mi Pjterr"' el Domine, quo- etionem eorumdcm fratrum nostioium, nec majus
niam audivi quod paterna \eslra Sanctitas^ suspicc- nec minus quod incepium eral fieret; et Idciico
lur me aliqualenus cupidnale archiepiscopatus, ad yolebam ut rili sme culpa el sine oiniu occasione
quem dolens, tuslis et timeiis, mullis lacrymis te- imminentis periculi essent, quidquid fieret. Quod
stantibns, trahor illaqueaii, unde \alde timeo inen- vero significavi volunfate fieri, quod fiebat, cui non
lis vestrse benignilalem erga bumihlatem meam, possem obsistere, non ila intellexi, quasi certus es-
quamvis nequaqnain hoc merear, decolorari. Deu.n semquia Deo placeret, sed qula si\e misericordi,
eiiim iilvoco leslem, in cnjus conspeclu mentirinon sive ii ata, voluntale tamen Dei (cui resisli non polest)
"
debeo, et quem mendacii teslem mvocare nefas esse ' fieret. Solemus enim dicere, etiam cum certi sumus
scio, qtiia, secundum quod meam coiam illo com- quia lratusaliquid facit Deus, nulltim posse volun-
pieliendo conseientiam, mallem, si hoc servala tali ej"us 1esislere. Demque quidquid ahquis intelligat
chantale et obedientia quas Deo debeo, et Eccleoi.e in hlleiis meis de archiepiscopatu, ego cerlus sum
Dei propter Deum possem monacliica paupeitatc quia in simplicilate cordis mei, in quanlum eam
seiviendo et ohediendo abbaxi regtilaiiter subesse, coram Deo servare polui, locutus sum.Precor igilur
quam iim, \el multis, vel offlsiibusliominibus domi- ' dileclam mihi JPalernilatem vesliam, utpotius sen-
nniido in terrena eelsitudme et opulenlia terrena- tiam in dolore et timore meo nriseratioins \estrs2
lum reiuni prseesse. Certe, nn reveiende Pater, consolationem, quam ad augmentum meae tristilia>
coram Deo simihter loquor, non menlem meam veslram mdignationem. Quod 7Snon sohnn a vestra
trahit aut alligat ad aichiepiscopatum terrenae ali- pietalessed et ab omnibus 79,qui me propterDeum
cujus lei, quam servus Dei contemptor Tnundi con- liacienus dilexeiunl, desftleio impclrare, ne aliquid
temneie debeal, cupiditas, sed limoris Dei cogil, pravum 80de me injusfe suspicantes eamdem dile-
quam adhuc non video qnomodo rurnpere possim ctionem malmt abjieere-quam senaie. Sedquidquid
Tsinepeccato, neressilas. Qnod autem donrino uoslio r, ilh facianl, oro Deum, -et spero In Deo quia ego
comiti Noifhmannoium Roberfo, et Patii nostro semper eos diligam. Vestram aulem rogo PalernL-
re\erendo aichiepiscopo Guillehuo, OL fiatnbus tatem, sicut de ejus consilio dilectione, ut quoties
nostris Beccensibus mandavi, me nullo mpdo posse opus fuent, apud alios fiducialiter me defendaiis a
amphus sine peccalo lesistere, el quia voluntati Dei praedictse8I cupidilalis suspicione. Ecclesiam Bec-
nullaienus possem obsistere, et idcirco consiho viro- censem, quam plusquam vilam corporis mei dilexi,
rum spintualitim el plus limentium Deum quam ctdiligoet quam trislis instem de mei amissione,
hommes ageret idem archiepiscopus, ut mihi praci- o,tianium ad corporalem prsesentiam, non dubito,
peret sieul monacho, qui non nisi per obedienliam \estrae pielatis consilio el auxilio, veluti anlmaai
Tivere vull 76, quid mihi polius faciendum essel; et meam, tolo cordis affectu, lacrymis fluentibus, com-
quod scnpsi prsediciis fialnbus rem aJ boe perduci mendo. Quafenus illam non solum per vos. sed et
inevilabiliter, ut aul illis et aliis prodessem, si Or- per quoscunque potestis, jllos ad ejusdem Ecclesioe
dinalioni Dei acquiesceient; aut nec illis, nec aliis miseiationem 3Q9pia\eslra miseralione 82 conver-
prodessem, sed in tristitia \iveiem deinceps, si per- lendo, sustentetis. Omnipotens Deus diu veslram Pa-
tinaciter agerent, et idcireo ilhs consnlui, sicul nnhi ternitalem in hac vila sub suae gratise continua pro-
commissis ad eoiisulendum, ut nilril nisi consilio p; tectione custodiaX, et ad \ilam aHernam perducal.
spiriiuahum de toncessione rnei, quaeab illis exige- Sigillum hsecepistola non habet, quia abba» jam non
batur, facerenl; quidam non inlelligentes qmd me sum, et aichiepiscoDus nonduin sum, nec me dele-
cogeret, putaverunt cum hsec Iegeient, me cupichtale clat pingi quod nou stim.
aichiepiscopalus esse deviclum. Setl ceile non ila EPISTOLA XI 83.
fuit, nec esl . sed videbam e\ ipsa sola dilatione,
quia non deleiminabatur quid fuUmim esset de ANSELMI ADrUi GONEM EPISCOPUM BELVACENSEM.
me, jam prsesentia mulla ei giawa mala coipo- Ejusdenp esl mgumenli ac piacedens.
ribris et animabus multorum nocentia nasci, et Dulcissimo -et dilectissimo suo dileclori, episcopo
VAKiyKLECTlUlNfcS.
76Milri ms. mipater " Vei.ire vult ms. viveie vuit "7 Distinctio Beccensis tns. destructio Bee-
pater
censis 78Consolationem. Quod ms. -eonsolalionem, quam ad augnienlum meae tristiflae veslTam lndigna
tionem. Quod ™Ab homimbus nn. ab omnibus 80 Paruim ms. piavum sl A piaadicla ms. a
pr*^1*^
8s.Miseralione ms. norsnasione 83 Collata cum duobus ;JI<K/(.II*VIS-,.-n Codice E(. 20 el cvm ms. Bd. 1£
ejusdan Bibtiotheca; Ytclorinw. El Edtt, Golh. el Col. 1575.
S5 LIB. III, EPIST. XI. 54
Belvacensi FULCOM,fraler ANSELMUS : seterna Dei A bilanter didicil et creididitde ssecularis honoiis am-
piolectione et consolalione gaudere. bitione coiiscieiujam. Quam tanto verins cognovj-
Scio, midulcis amice, quanlum dilectio \estra de stis, quanto secuiius vos et lotam vilam vestram
ilhus (quem super omnes Jiomines diligit8l) inspe- sensui meo judicioque meo commisislis. Sed apud
rata corporali omissione contrislareiur, nisi -se sa- eos me excuso, quicunque hanc Ieeluri sunt epislo-
pienter divinae dispositionis consideralione consola- lam, ul sciant quid milu dical conscientia mea co-
retur. Sicnt enim in cordibus diligenlium sese iini- ram Deo; ol aliis ignoranlibus, cum opus enl,
cem 85 spes et opportunitas ^ confruendi se nutiit lespondeant pro me, si non piopler me, vel propter
quamdam ilelectabilem dulcedinem, ita ejusdem rei Deum.Multum enim nocet mfiimis in Ecclesia Dei
desperatio ingent molestam amaritudinem. De qua ojrinio ahcujus vitn, sive veia, sive falsa sit, de ali-
re veslra 86Prudenlia meam polest cognoseere con- quo homine; et maxime de eo qui sic est m Eccle-
scienliam. Sicenim cognosco \estrae dileclionis erga sia catholica conslitulus, ut et \eiboet exemplo
me sincentatem, nl certus sim vos non ignoiare vilae alns debeatjetpossit prodesse. Scianl ergo om-
mesedileclionis erga \os et erga rilos 87, quibus nes, sicut mea conscienfia nnhj tlicit coram Deo,
illam oslendebam,' et maxime erga monachos Bcc; quem invocare testem nicndacn 9' nefas esse scio,
censes 88,verilalem. Nam nullus sic cognoscit aninn quia non me rapil aut alligat ad aichiepiscopalum
veri conscientiam, sicnl ille qui veram gerit annci- Angloium cupidilas ahcujus rei, qua-n servus Dei
tiam. Considerale ergo quaepossit esse in corde meo confemplor mundi conienmere debeat, sed timor
jntegra laetitia, quem totanncorumme desiderantium Dei me cogilpali, ul qUamvis dolens el timens ab
et a me desideralorum conlristat irreparabihler Ecclesia Dei tiahar 92; et quia si mihi hceret9S sei-
perdita in hac \ita praesentia. Unusquisque eorum vata obedientia et charitale, quas Deo debeo el Ec-
c'e mei solius amissione corporah dolet, et anima clesiae ej"usmatri mese propler eum, polius et liben-
niea de omnibus, quia ab eoium prsesentia invita lius eligerem sub abbale etsub regulari disciphna in
tam inopinate seinditur, dolet. Nam etsi major nml- monachica paiipei tale et humihtate csse, el obediie,
liludo similem exhibenlium dilectionem in Anglia elsei\ire, quam regnaie in hoc muudo saeculanler,
me \ ideatur laetificaie, nullatenus tamen tam longo aut donrinari, aut arclriepiscopattiin sive episcopa-
lempoie ladicatam el nnfrilam prioiem dilectioncm tum possidere, vel abbaliam, aul hominibus quibus-
descorde meo valel eradicare. Veia enim ehanlas libet prseesse9* ad aniniarum gubernationein, sive
non diligit minus piiores amicos inlenus, etiamsi ad corpoium susienfalionem, 111magna lerrarum et
exlenus panter nequeal operaii, cuin ad plures ex- C < rerum lerrenarum possessione et opulenlia. Quo.d
lendilur; sicul nec a pnoribus, si veri anrici sunt, ego ipse non imputo mihi fanfum ad virtuieni,
mmus non limet diligi, cum a plunbus dihgitur. Et quantum ad hoc, quia talem me scio tam parum
quidem si qua mihi consolatio-est multitudinis anri- îfi'em, parnm fortem, paium strenuum, parum
corumjjiaesenlium ad angorem quem gero <le pno- pnHentem, parum j'usium, utpotius milri congnnt
rum absenlia, rilud utique eflicere nequit, ut non el expcdiat ehgere subesse 9Bpraelafo, quam ajiis
contrister de illorumqui quanto me magis ddigunt, praeesse, obedne quam prsecipere, senire quain
tanto magis contnsianlur de absenlia dilecti et di- dominari, minislrare quam miirisiran. Cogor hcce
lectons 8' sui tnsiilia. Delectat me, cum 96dulci deme confiten; sed malo hapc in simpl citate mea,
aniicomeo scriho de chaiitalis sinceiiiate, et de ul puto, sine omni dupliciiate de me diceie, quun
ejus efflcacia diu iractare; sed quoniam epistolaiis pati ut aln homines peccent in me, aul ut malum
bre\ilas hoc non patitur, cum et ahud velun dicere, exemplum sumant per ignoraniiam" 6 suamelcrro-
necesseestme jam materiam m.itaie. Quidam, ut rem suum de me. Qui mihi haec de me confitenti
audi\i, suspicantur roe archiepiscopatus concupi- creditS 7, cerlus sit-quia hoc credendo non fallitur,
scentia, ad quem dolens et limens tiahor, detinen. si mea ms conscienlia sScoram Deo non iallit, et qui
99
Quod, si\e suo errore, sive ahena persuasione fa- ID non credit, verum est quia ipse falso et temerai le
ciant, parcat illis Deus, qui \idetquia fallunluret de me judicando se falht. Omnipotens Dominus fa-
peccant. Non me excuso apud \esfram fraterrrita- clalvos in hac vita et m futuia indeficienii sua
tem mihi dsleclissiinam, quae ex qiiome cognovit proteclione et coisolalione gaudere 10°.Amcn.
famiharissima et longa con\ersalione, meam indu-
V\RLE LEGTIONES.
81Omnem diligit hominem tnss. et Edii. omnes homines diligit 8l Se iinicem ms. Bd. 18 el EdiL srse
invicem 86 De qua \eslra mss. et Edit. de qua re veslra 87Ei erga illos ms. Bd. 18 omit. 8SMonachos
Beccenses rns. Bd. 18 monachos lnc exislenies 80Dileeti et dilectoris mss. dilecti dilecloris "^ Deleclat
me cum ms. 1 delecial cum 91Testem mendacii tus. i testem monaclns 92Trahat mss. et Edit. trahar
93 Mthi licebu mss. et Edu. mriri lieeret si Quibushbei praeesse mf. Bd. 18 quibusdam praeesse SBEt-
pediat stibesse mss. et Edit. expediat eligere subesse 90 Ignoranliam, et ms. Bd. 1« ignoranliam suam ei
07Contiten credu inss. ei Edit. coiinlenii credil ss Mea conscientia ms. Bd. 18 et Ed. meame conscienliaf
88 Verum est, et quia ms. Bd. 18 veium est
quia 10°Gaudeie tns. Bd. 18 gaudeie. Amen
SJ S. ANSELMI CANTDAR. ARCIIIEP.-OPP. PARS III. — EPlS1ff>T,;E. 5sfi
EPISTOLA XU10t A ssecularibus, ut ad se \eniant cl ierjnieêani, Hee
ANSELMI AB GOFFRIDUW EPISCOPUM PARISIENSEM. consilium magis in monacluco quam aho «vilae
Lt canlotem Ecclesiw Pmtsiensis qui tn tnonasteiio pro*
l14sancli Paaes inlellexcriint. fieatus
sancli Mai itnt de Gampts habttum monaclu susce- posito lmplen «* scitis
ptuius, tnde vi ab eo \uefat absttactus, hbeium dt- namque Gregorins in hb. xiv Registri
miltei ei; necteltgai et in mundi)qutChuslum elegerat. jjuid mandet Desiderio episcopo de quodanij-qui di-
Dommo elPaln reverendo, episcopo Pansiensi \Ina inspiialione compunclus gratiam rnoiiachicae
GorraiDQ (5)"% frater AJ\SELMUS Dei disponenlis converiationis 116appelierat, quomodo scilieet hot-r
offlnia dispositioneelectus archiepiscopusCantuaiise: tetur eumdein episcopum ut piopositum ejuS nullo
piceseiiiis vitse"Deo placitam sanctitateni, et fulurse modo in>pediat; sed magis eum, quantum valet,
seternam fehcitatem. pastoiali admonitione succendat, ne Jervor conce-
Quamvis divina disposilio valde longe a Reveren- plus in eo lepeseat, nec ullatenus debere eum qui
lia veslra meam |separet parviiatem, nulia Xamen nionasleiii porlum petut, rursus ecelestasliearum
imiginquitas debet mlnueie meam, quam \est a eu arum perturbatiombus imphcari. In Totelano
jnultis modis, meiuit henigmlas DdehlatemL Qua- eoncriio iv legistis clericos monachornm pjoposilum
piopler si quid de \estra Celsiludine audio, unde appelentes, quia mehorem ~\itam ^seqm cupiunj,
nnhi sit congaudendum, semper \olo congaudere; |, Iibeios esse debere ab episcopis ad -mopasleriorum
elsi quid cognoscoquodvestram dignitalem mutare ingressus. Pauca dixi de mullis. Si ergo uicere con-
tloceat" 13,familiariliduciaeamchantativejjt humi- lia Dominum, et conlra tot sanctos Pattes ^7 dicta
hterm debeo «mimonere. Didici quod dominus Domiiri veracilerintelligenles, est peccaluni,_facer:e
Walerannus eharjssimus amicus noster, cantor ec- conlra mambus^ non thcam quomodo scio, sed lls
cle&iseveslrse, Deolos inspirante, liabitum sanctse quomodo TOS scitis, quid esl? Si qui 119 separat
coinersationis studiose el inlentissime petens in pretiosum a \ih, idest animam a saeculo, tanquam
inonasteiium sancli Martiiri de Campis ,06, eo gan- os Dei (ticut scriptum est) erit, rile cujus os et
dio quo debuit 107,sit suseeplus; etmde violenter a manus relrahunt animam 12°adhaerentem consiho
vobis, et quemadmodum los non necesse fuerat, ab- Domini ad sasculum, quid erit? Absit, mi Domme;
slraclus. De quare, quannis vestra prudeniia meo noht Deus nt snper cpiscopum 1Mcadat quod Deiis
cons'ho non egeat, cogunt tamen 109gy© fidelitas dicit: Qutnon colhgit mecum,dispergit; el ^ Qui non
et riileclio (quas vobis M et illi debco) mentem est mecum, contia me est (Imc. xi, 25), Hoirendnm
meam, ut vesirae Ile\eientise ahquid suggcrat. Non enim esl eliam m audilu, ut quos Chustus elegit 123
'oquor sapienlion me miasi doccndo, sed \elut ea de mundo, episcopus rehget in mundo; ul quos
quae inelms me seil ±il breviler commemoiando. C Ghriblus trahii" 1 ad poitum de procelliset tempe-
Mi Pater, Bi oniiiia lla facienda sunt cum eonsilio; sialibus mundi, hos episcopus retrahat a portu in
cujus magis consiho, quam ejus qui admuabiliS, naufragio i2S turbmes mundi; el quos-Chnstus abs-
consihaiiiis Deus fortis, dicixur? Ipse quippe consu- condit 12°iuovili a multiludine insiclianliuni lupo^
Iit ad peifectionem nitentibus ut omnia relinquant, rum, hos epistopus lapial 127de ovih, el esponat
et se sequantur. Ipse omnia relinquentibus et se- multitudini lupoium. Mi reverende Pa'er, ne sit
queiilibus lls se piomitXit quia sedebunl ctitn illom rooleslum Prudentise vestrae, qma sie loquor. Rwi
judicio judicantes duodeeim liibus Isiael. Ipse est enim hoc ^dico, quia vehm oslendere jjuod liujus-
qui invilal laborantes el oneralos amoic et*curis modi sitis, sed quia desldero ut hujusmpdnion sifis.
VARIiE LECTiONES.
101Cunutibus picefulisExemplanbus mss. collala; et cum Edit. Goth. et Col. IS75 102JoilTiidotitss.
duo et Edit. Gostndo ms. Bd. 18 tantummodo stc nolal G. I0SMulare rieceat ms. Bd. 18 nnitari debeat
"* Charilatne et humihter m<s.Bd. 48 charilati el in hoe humihier 10«Ecclesue Deo mss. & Edtt.
Ecclesise \estrae, Deo 10°De Cunpia mss. el Edit. de campis J07 Quo debent 10S
tnss. ol Edtt. qno debuit
108Avobis quemadmodum ms. Bd. 18 et Edit. a \obis et queroadmodum Coguni lanieii ms. Bd. 18
ms. Bd. 18 quam vobis 1!1 Mescit tws. Bd. 18 me lls
cogit lamcn "° Quas \obis 113 ilh
scilis Pater, omnia »is.
M. 18 Palei si offlnia El bequeniibus deest hi ms. Bd. 18 et in Edit. lmpleri deest m ms.Bd. i17
18
516Lib. 14 Regisin ms. Bd. 18 Lib. 9 Registn "6 Coiiveisatioms Edit. Pic. con\ersioms. San-
cios Paties, dicta nis. Bd. 18 sanctos, dicla 118Quomodo, sed ms. Bd. 18 quomodojscio, sed 119 Et qui
iB6. si qui ms. Bd. i8 M quis emm 1°° Reualiuni animam atlhserenlem posl Deum ad HIS.Bd. K122 retiahuut
adhserentem consilio Domuu ad saeculuin l! 1 Supet Episcopum ms. Bd. 18 supei episcopos Hoiren-
dum estetiam ms. Bd. 18 hoiiendum emni esl eliam 123Ut quod Chustus elegit mss. et Edil.ul quos
12b
Chnstus elegit 12*Elquod ChnHus liahil ms. Bd. 18 ul quos Chustus traxtt Relrahat a portu m nau-
fragos ws. Sd. 18 ietrali.il ui na ifiagos AUaduo et Edtt. leiiahat a porlu in naufragosos 126_Ltquod Clin-
stui abscondil ms. 1 el Edu. Cl quod Clinstus abscondit 127RapiaXeitns. Bd. 18 et Edtt. rapiat de ovih, et
JOANNISPICARDI NOTJE.
(5) Goffrtdo. Ahas Gaufiedo, Gauffndo, tam va- D lqipi Francorum regis aato Auretiams anno ltt/fj,
riae sunl el disciepantes scriptoruni, lmpressorum- in quo \ocatur legis cancellanus, el Parisionnu*
quc \dluniimim lecfiones. Paulus J2milius hb. in episGopus. Cnde palam esl lllum mtilios annos Pa-
Annahum habet, Gotofiedus; quem Lusuchii conu- nsiensem Eccles am gubei nasê. Sed haec impra-
tis fiononiensis fialiem fmsse assenieiat, et Fian- sentiarum saus sint; nam pluia dieltni sumus m
eiae cancellaiium, \numque non modo m ic sacra, Hislona cjDiscopoiumPansieiisium, quam pijemedi-
sed et piolana poluitissimnni. Sane de cancellarn tam.ir. Det Deus hutc (juo.iue finem.
dsgiriiate esl \etus leslimonium in dql» nate Pi>i-
LIB. 111,EPIST. XIV. 58
57
Consideiet et letractet Piudonlia vestra miod fecil A decipiat, ne tibi, quoniam vl abstiaheris etnolens a
de praediclo suo Ganonico; el sl quid fecit quod mu- sancto pioposilo, posse in eleiicatu licile et sine
landum intelligat, non eam pudeaX facere quod ma- culpa, ul-olim, jiermaneie ]>eisuadeat. Ceilus es(o,
deceat.Non enmi adeo mirandum, si subtto motu chaiissime, quia riullo modo hoc potosl anima tua
gis
de tam slrenuiclenci amissione aliquidnon prsemedi- slne .sui reprohatione suscipere, quaiiivis hoc epi-
lalefecistis; sed hoc valde est laudandum, si mutatis 'scopi suiauclorilatevelil defendere. Chiistus eiiim
mutandum Salulodominosetamicos dicit: Nemo miltens manum suwn ad aiattum, et
quod Intelligitis
noslros canoriicos veslros,<niosetiamsi singulos non -reJio tespiciens aplus est tegno "cdelbium (Luc.ix,
128 6&). Mens tuaâb avairo Cliiisti retro respicit, sfa
'cognovi, omnes Xamend>ligo, et omnibus seivire
volui. Quos omnes \obiscum «upplex precor (4) ut -proposlto, ad quod te "vocavil Cluistus, etqnod in-
"consecrationem meam, quaiin Dominica (qua can- ^-repisiV ahqua occasione tepescendo deficit. Sictit
tatur PopulusSion) ordmata est, Deoannuente.freri, enim episcopi servant sibi auctoriialem, quandiu
suis oraliombus, non meis merilis, s"edûa cliai ilale fConcordantChrislo, ita ipsi sibi eam adimunt, cuni
discordant a Christo. Omnk episcopiis qui habet
pra^veniant. Omiiipotens Dominus sic vos usque in
-finem hiriurvilse "9 diiigat el cuslodial, ut posl vocem Chrisli, ChrisUis esi, etovesillum sequunlur,
hanc vilam «ternam beaiitudinem vobis reirlbuat. fJ3 quia scunl vocem ejus. Lege in Evangeho posl hsec
veiba : Alienum non sequuntul; sed fqgiiml tib eo,
Sigiilum hsecepfstolaiKm Kabetrquia el abbas jair
non sumj- £l archiepiscopus nondum sum, nec*mc qnia jion novetunt vocem ahenonim (Joan. x, 6) m.
c& persecutio torporis fugiehda esl deeiviiatein
delectatpingi quod non"sum.j
EPISTOLA XIII1S0. jsivilatem, quanto raagis persecutio animse? An noTi
ANSEL5II ADVyALEUARftUH -C^TOREM I>ARISIE\SIS est animse fugienda perseculio, •animam proliibere
ECCLESla;. "- sequiChnsti consilium? Amice charissime, si multa
Vi aneplum vilte monasticce pioposilum slienue pei- non legisses et rationabihs ingenri non esses, niulla
. "
sequatur. libi dicerem, ut quam bOnum sit quod incepTsti, et
Domino, et amico chaiissimo WAEERAIWO , olim quam malum si ab inceplo deficis, ostenderenr.
cantori Parisiensis Ecclesise, fi ater ANSELWUS arclri- Rreviter dico, n.Iul salubiius potuisli incipere, nihil
«piscopus Cantuarise: semper ad meliora profleeie3 periculosius potes lelinqueic. NHnl igilur separet
'et nunquam deficere. animam tuam a propositoraonaclrico,quodineepisti.
Audivi, amice charissime, quia proposilum san- Legernôncilio Toleiano qtiaito*de clericis pelenti-
<tae conversatiorris eligens monasterium saneli Mai-• JJIISvitam monachicam, el in hhio xiv Registri epi-
iirii suh clarissimo amico meo domno priore Orsonc stolam ad Desidenum episcopum, de clerico faclo
Ingressus fueras, -ei valde de lanto bono amici me C monacho. Omnipolens Dominus dirigat el corrobo-
iajlatus sum. Sed poslea didici quia Dorninns nostei ret, etconsoletur cor luum. Amen.
episcopus tuus te inde vi retraxerit, et tnstisfacttii • 371 EPISTDLA XIV *33.
'sum. Et quoniam honestatem tuam, Xiecuj'us flile-' Ai\SELMI ADFLDONEM.
ctione certus sum sine figmerito dilexi et driigo, re- Ut EccUsix Beccensipiwficialut domnus Guilleimifs
prehendil mea ,si conscientia, si le visitare mehi jum se iespondissesignificat,et Ecclestam Beccen-
litteris et, pro possibililate mea, in tanto perjeuft , sem ejus thai ilali commendat,
libi consulere cbaritalive non sludeo'. Tnneo euiu i , Domino et amico charissimo FUDOM, fialcr A\-
ne diaboli calliditas ariimam Xuam dileclam mih'i SELHUS • salutem ct fitieles orationes.
VARIÊT.ECTJONES.
128DiIigereetseiviretnss.fiffi/tf.dihgere elomnibusservire ms.Bd. diligoetomnihus seiniie 1!9 Finem\il:e
iiis. Bd. etErfii.finemlnijus VJIJ3 130Coltutacum duobusmss^VtU. m unocodue cotnpactis 131Rejjreben-lil
mea mss. reprehenditmemea 13SPosthsec verba :ahenumnon sequunlur, sed fiigumi ab eo, quia nou >io-
Terunlvocemahenorum. SITOSS.postisecverba ;quem non sequuntur o\es. Et, cujus vocem non iw.enii.t.
51 iS2-Collatacum uno ex duobus prcefatts Exeinpiai ibus tn codtce ms. Ef. 20 compaclis
JOA3SNISPICARDI NOTJS.
(K)JGtconsecialionem meam, quce m Domimca, DRogeio Honedeno, Ibom. Waismghamo, Jlaih
qua cantanim Populus Sion, oi dinata est, etc. Ha>c Paris. Non jsunl igitur audiendi Maith. Palniei. in
estDoroinica secunda Advenius, quse, cum hocaiiiio addit. ad Clironicoo Eusebn scnbens, anno 1000 .
incident m 4 Decemb. seu prid. Non. Decemb., ut Anselmub Caiiluaneiisis episcopus bonilaie \ttje et
Anselmus designal epist. 15 secjuenti, hecessano 'ingenii actiniine daiel in Anglia. Nec G('oignls
pnma Dominrca Ad\eniiis celebrata est 27 Novemb. Lihus id liadens anno 1095; mnlfo mlnus Sigibber-
quo pnncipio Ad\enlus jmllum habel altitis, s-cut lus aieHs anno W97 Lanfranco defunclo Anselmnm
nec inferius iu Non. Decemb. Pudte eigo Nonas successisse in pr.csiilaui Canluariensi. Non sunt,
Decembns, Anseltnus qut sanclus dicitut, et mento, inquam, audiendi, ac unpiimis Palmcruis; tanlum
ex confinw Buigundiw oitus, liecci monachus, et se- «nnn abesl nt Anselmus liim in Angha clarere», tum
cundus abbas, poslea Canluunm atch'eptscopus con- ne quidem degeiel. Nani c\ L,ln suppuiauone is cst
seciatus est a Wakelmo Winlonienst el Maurilio annus defuncu Lanfianci; uno illa ultiina ejusdem
Londhniensi episcopts. His enim verbis tabula? Can- ajgritudme, Anseliuus eiat Recci in ôilhmanma,
tuanenses ms. m Ribhotheca Sancti Yictous Paii- utliquet ex episl. B3 lib. n ad eumdem leclodecum-
siensis lecilant Anselmi mauguralionem, quaeeodem benlem ex dysentena. Sigiberti et Liln .errorero
anno, videhcet 1093 facta est, quo «leclo, asserto- prodithsse, vicisse esi ahoium tesiimonus, qui Ead
nbusÊadiiier. lib. JI Yitse eiusdem Mamlesber., merum Anselim conviclorem secati suul.
39 S. ATSSELMICANTDAR. ARCIIIEP. OPP. PARS III."— EPISTOL^. 40
Diu est quod litteris veslris de elingendo abbale A testale, quandiu meo consilio agelisêt \ivelis. Si
in Beccensi Ecclesia lespondi; sed, sicut audio, autem illud sprevenlis, in illo pi oficuum non ha-
âlor mearum, litterarum in mari capius, ad vos bebilis. Cum ex vestra parte aliqua mihi xniltitur
renire prohibitus est. Quod tarde sciens iteium epislola, secrete elmilri soli legenda, non nimis 1M
«nando domino nostro comitiet \obisdeei leprae- sit gracilis scriptuia. Poslquam enim illud, quod de
dicla nostrum, secundum jussionem ejus, consilium. me liiceplum esse mecum doletis, contigit, multae
De nullo fralrum ejusdem Ecclesiae \olo aut consulo diurnse et nocturnse lacrymae visui meo nimis no-
lantum ut abbas fiat in illa, quanlum de domno cnerunt. Non enim celsitudo aut opulentia arclrie-
Willelmo, qui prior fuit apud Pexeium, quamvis plu- piscopalus eas lanlum valueruni sua consolatione 141
,»es i34 alii sinl inler eos, Dei gralia, bac praelatione repiimere, quanlum limor et tsedium ej'us eas potue-
aon indigni. Vobis aulem gratias ago, quantas poi- 1uiit sua perlurbatione -exprimere. Amici mei, com-
sum, ul verissirao amico, pro eleemosyna vestra, palimini fflilri, quia ego eompatior vobis. Orate pro
et piopria cura qtiamhabetis deEeclesia fiecci,quam me, quia ego, si possum, oro pro volris. Consecratio
vobis commendo sicut animam meam, quia plus eam mea ordinataestfieri pnma dieDominica posl fesli-
dihgo qiiam praesenXem vitam meam. Nulli enim >vitalemsanclse Andreae,pridie~videhcet INonas De-
confideiiiiiis commendo rem tam charam cordi meo, B ] cembiis. Pisevenile eam vesliisorationibus.et man-
tpiarn vere dilecto dilectori meo. Precor, obsecro, ut date hoc monachis et sanclimonialibus per Nortb-
noii solum per vos eam vestro consiho et auxilio manniam inclusis, et elaustralibus, et aroicis nostiis
adjuvelis, sed et alios 13Ead ejus miseralionemfet •in Francia. Valete.
-susieiilalionem et dilectionem, quantura polestis,
eonverlendo, eam suslentelis. Et si ccmligerit ut EPISTOLA XVI 142.
aliquando aliter aliquo modo .sese iiabeat,quod Deus ANSELMI ADMONACHOS BECCENSES.
avertat, quam oporlet, confidenter earo, ul verus jfpst abbati a Beccensibus in suum locum subiogato
amicus, corripite et aiguiie, et donec corrigalur, giaiulalui, ptceciptens utmonachts sil palei, et ut
monacht tpsi obediant ut fihi.
charilativelinsistite. Dilectionem meam elfidelitalem, ANSELMUS servus servorum Dei, vocatus archie»
quas ergi vos habui, ex quo vos cognovi, et quse piscopus, dileclissimis in Cliristo fihis WILLELMO,
tanlo magis in cofde meo creverunl, quanto magis abbati el caetens Beccensis Ecclesiae
monachis, sa-
•vestrara erga me dllectionem Tenorem pr-obavi, sci- lutem.
loie, Deo annuenle, quandiu vivam, perseveraluras. Gloriadn excelsis Deo, elin Ecclesia Beecensi pax
Omnipolens Domimis vos snb sua continoa prote- fratnbus bonse volunlalis. Grates immensae ciemen-
«lione sicin hac vila cuslodiaX,ut ad~vilamaelernam ^J lise
Dei, quae sicut vobis paslorali solalio destilutis
perducat. Amen.
Tisilationis suse.graliam voluil impeiXiTe,ila eamdem
EPISTOLA XV '3S. longa rerum exspeclatione noluil prolelare. Iterura
ANSELMI ADMONACHOS BECCENSES. .ago grates clementise lllius, quod heet non omnino
De suavissimis Itllens Robeiti Noithmannomm du£ts .sicutvelIem,aliquo lamen modo amici mei desiderk»
ad semmis; etquod ejus conseciatio fulmaesset dignata est occurrere, dum, me superstite,ahum in
pndie nonas Decembns.
praefata Ecclesia abbalem, secundum juge deside-
Dilectissimis suis domno priori RALDRICO , et rium nieuffl,constitueriU Sedcum illud uiflesinenter
aiiis monachis Cecci, frater ANSELMUS : semper ej*us intenlionib speculatione desiderarem, ul et vo-
verie, et facere quse Deo placent, el quse sibi cxpe- bis ante mortem meam consultis, finem vilae euni
diunli 37. gaudioexspeclaie, et ab-omni mundanaium specie
Gratia Deifaciente, dominus noster princeps Norlh-, rerum segregatus quielam inter vos vitam possem
•mannorum nrisu milil htteras plenas -magna beni- agere, noluit in hac parte superna Providentia de-
gnilateet excusaXione sui, si quid aut ciedidit aut sidenum meura adirnplere, sed ad magnum, ut valde
dixil de me aliler quam decuit, arooremeo,«t dolore perXimesco, animse meae delrimenium majonbus
<le amissione mea, cogente, ob mpam ad archiepi- quam anle lerum lumultibus voluil implicare. Pro-
scopatum eleclionem. In quitus httens de 13Bahbate inde quantum in uno, quod a Deo exaudilus sum,
\yobis constiluendo petiit benigne meum consihum; gaudeo, lanlum in alio, quod exaudire me noluix,
quod non solum in hac re, sed et in ahis rebus se doleo. Palernam tamen nunc, sicut seraper , solh-
iibeniei accepturum promisit.Consilium autem meum eitudinem provobis gerens, jnoneo vos sicul filios
<Iehac 139reillimandoêtvobis remando,quod man- meo&charissiinos, et sicuteos quos in \iseenbus
davi perdomnum Giiardumfralremnosirum. Rex Chrisli tenernmo semper affeclu dilexi, et diiigere
Anglorum vobis mandat salulem,et auxihum suum, volo, utsecundum B. Aposloli voceto idipsum inyi-
et custodiam rerum \eslrarum quse sunl in sua po- cem senliatis, propositum animi ad meliora quotidie
VARl^: LECTIONES.
1J4-Qualenus pluresms. quamvis plures 136lit ad a.ios ms. eXalios iae Cum piwdictoExemplau ms. collala
137Quae exppdmnt ms sibi expediunl la8Luiens et detns. hlteris de 139Auiem deliac ms^ aulera
quas
ineuiii dehac uo Non nimus ms. non ni.iiio lli Copia ms. consolaliQue "2Ctim eodem ms. collata
41 LIB. 111,EPlST. XVIII. 42
dirigatis; et £i quem divina pietas \ohis pneesse > A las : Dei, et suam, qufinlum valef, si quid valel, be-
\oluit, humilemin omnibus obedienliam exhibealis^ nedictionem.
memores illius praecepli, quo-nosîdem Aposlolus Legi in Iitteiis veslris dileclissimum «J-dulcissri-
admonel, jicens : Obedite prmposilis veslih. et sub- mum affectum vestrum erga dilectum dilectorem
jwile voslts eis {Hebr.jam, 17).Tibi aulem, ehaiis- \eslium : quas saepe legi el saepe interiora 146ccdis
sunefrater Willelme, etomniânctsereligionis ob- mei, vesiraedileelioiiisconsideratione, pie commo-
servantia animo meo probate, quem Dei gratia lam venint, et faciem meam lacrymis fluentibusl 47per-
sancfo monachorum gregi rectorem post- me fieii fuderunl. Ad quod cum unitis \eslrum sola sufliceret
conslituit, hanc facio stiggeslionem, ut ita de ani- driectio, tanXo plenius tamen et \ehemeniius boc
mabus fratrum sub tuo regimine consistentitim sol- feceruni, quanlo in vesuis dictis similemr animum
licilus exisxas, quatenus callidi liostis insidiae nulla et affectum ahotum cogitabam, qui liueras non mi-
eis arle,<protegente Deo, «racere valeant; sed solli- serunt. Sic eiiim Dilectio vestra conglutinata est ani-
citudirils luae-custodiavallalaliofii pastoris lutamina mae meae, ut eam mtenle cogilare nequeat sine qua-
se in\enisse gaudeant. Sicque le liiJommbus'quae dara m.ignasui vuhieratione, de dilectoiura filiorura
agis, ^ntideralum exhibere feslines,-ut neque justi- suorum \iolenta ablalioneetseparatione. Quod aulem
(iam 'grgtia, neque gratiam justitia qualibet nnquam signiucalis itS vos mecum desiderare semper esse,
piivatdfeubreptione excludat. Sed ila altero semper certe el ego desidero. Sed quoniam aliter dispoiijt
alierunrcoirjungas, ul in utroque monasteni ordo Deus quam desideremus, necvideooppoitunum esso
372 inviolata rectiludme servari valeat. Nunquam animabus \eslris, quas sicul meam, tesle \eslra
ab animo tuo excidat quod Dominus negligenli pa- conscieniia, diligo, ut mecuni possilis conversari^
stori per Salomonem 'dicit: Ftli mi, si spopondeiis piecor, moneo, consulo, quatenus mecum supeinaHi
ptoamico tuo,defixisti apud exttaneum manum tuam; disposilionem patienter toleretis, et vestram tristi-
tllaquealmesveibis oiislui, elcaplui ptopiiis sermo- tiam lolerando mitiganles, meam quoque miligeiis :
ntbus tuts (Ptov. \i, 1). Plura me loqui deiecfarel, vestra namque tnstitia mea est, et veslra -cori-
si aul epistolaris bievitas permitteret, aut tua San- solatio mea est. Quod non solum vobis dicO, filii
ctilas mehus facerequam egodirere nesciret.Omnes dulcissimi i49 , sed et omnibus qui eamdem
famen \os hacposlreraa supplicatione convenio, ut molesliam vobiscum ferunt pro absentia dilectoris
experlum semper dulcedinis vestiae amorem erga me sui dilectissimi. Scio quia sispeiaretis vos adhu?
lepeseeie non sinalis, quoniam ego, elsi corporali In hae vila aliquaiilo tempore mecum eon\er-
praesentia vobiscum esse nequeo, cordis tamen amore .„ saluros, magnae consolationis vobis esset. Quanto
vobiscum maneienunquam desislo. Memores etiam ergo majorem consolaiionem habere debenms,
esloie qua ralione semper Ecclesise Beccensi amicos si in futura vita nos in aeternum sinml victu-
acquiiere consuevi, et boc exemplo amicos vobis roset congratulaturos ^peramus? Consolamini igi-
undecunque atquirere feslinale, hospilahlalis bonum tur, filii mei, consolamini, et vos sulyicile voluntali
sectando,I)enignilaiem omnibus impendendo,el, ubi Dei, quimelius scitquid vobis expediat, quam \os
facullas opens defuerit, affabilis sermonis gratiam jpsi; quatenus aliquid major vobis retribuat Duis
poriigendo.Nee unqtiam salis voshabere amicoscre- pro hacpaiienlia,quam vobis provenire possei ex
datis, sed si\e divites, sive pauperes, oranes vobis mea prsesentia. Cerli eslote quia nulla locorum dl-
in amore fraieiniialis conglutinate, quatenus hoc et stantia, nnlla temporum diutunrilas dulcedinern
ad vesiiae Ecclesiae ulilitatem-profitere, et ad eorum amoris \estri, siculspero in Deo, a corde meo pofe-
quos dihgitis salulem valeat perlingere. De benedi-.. rit separare. Et illis qui meam in litleris suis se
taione tua, frater Willelme, comlti, el archiepiscopo sigmficaveiunt velle absolutionem, et ilhs qui, quam-
mandavi atque ut omnia dccenter fierent, rogavi. vis eamper lilleiasnon pelierunl,tamen eani volunt,
Litteris luis, quas per domnum Gislebertum, el dom- mandomeam coram Deo absolullonem eXbenedictio-
num Joffridum misisti, ideo non respondi, quia et jj) nem, et oro ut Deus omnipotens illos ab ominbus
istaeluteroe antea scriptaefuerunt, et •porlilor earuni peccalis absolvat, et in vitam aeternam benedieat.
mullum festina\it. Amen.
EPISTOLA XVII m. EPISTOLA XYIII iC0.
A^SELMI ADMOS.ACHOS BECCENSES. ANSELMI ADOOMITISSAM IDAM.
Hoiumlttleiis t espondenseos consolatur de sua ab- HoitaltiT comhissam ad sanclimomw perseveianiiam.
êmia; eosque absolvtl a peccalis, ut pelierant. AKSELMUS, servus servorumDei, \oealus archiepi-
AI\SELMUS \ocalus archiepiscopus, dulcissimis et scopus, reverendae et diligendae vifae nieiilo comiiis-
dileclionis iiliis suisjuvembus et adoIescenlibusBoC- saeID^:: sic in hac vita Deo servire, ul in fulura
censibus, qui ei suasliB in Angliam miserunt episto- mereatur cura Deo regnare.
VARLE LECTIONES.
l43'Suhjicite vos ms subj'acele vos 144Cum eodem ms collata 14BQui et suas ms qui ei suas 146Legi
interiora tnslegi : et srepe interiora 147Lacryniis meis fluentibus ms lacjymis flueiiubus us Sisnjfjca-
fctitns significastis d49Fiatrcs dulcisshni ms hlri dulcissiml lt0 Cum eodem ms collaia
PATROI.CLIX. 2
43 S. ANSELMI CANTUAR. ARCHIEP. OPP. PARSHL — EPJSTOLiE. U
Stio, elcertus sum (doniina milri in Deo chaiis- -A-ulpauci sinlquibus \ila tua debeal compaiari : et
sima, soror dileclissima, fiha dtilcissima)quia suiiclj cum te in numero paucornm csse cogroveris, adhuc
tua dileclio, qua me semper in corde tuo praesentem,, iime; quia adhuc dubium eril si inter paucos electos
quasi Patrem spirilualem, reverenter et deleclabi- fueris, donec le de illis paucis *ideas, de quoruni
liler amplecleris, incessanter desiderat ea quae dei eleclionenulla manet dubietas. Quienim d\\'u,paaci
meet erga me sunt cognoscerc; et ex mea parle: sunt electi, non ulique dixit, quam pauci: ul quan-
aliquid audne ant legere 151,quateiius milri seGjm- tumcuuque nobis videamurprofecisse, sempei judi-
dum \eraj charilatis regulam congaudeal aut com- cemus nos nondum nisi ad initium proficiendi per-
patialur. Cui tuse dilectioni 1M cor meum uliqnci venisse. Horior igilur et consulo filiae meae, quae se
siniul respondel affectu. Quouiara ergo et per episto- meo commisil consilio, ul bene \ivcndi studium,
Iam congruum non est "s narrare nunc quae de me quod olim incepil, nullatenus languescal; sed, quasi
facta sunl hoc anno, sive quahter cor meuni illa quotidie incipiat, per smgulos dies fcr\escat. Omni-
suslineat: et domnus Rainerius dilcctus amicus polens Deus ab ommbus peccalis te clemenler ah-
noster, cleiicus vesier muliaper se vidit, elplura, sohat, etlaenedicat in selernum; et quanlum nnhi
me narranle, didicil^ illumprecatus sum ul ea quse divina graiia concedil, meam semper habeas abso-
de me intcrius et exlenus cognovit, sicut qui ad hoc B lutionem et benedituonem. Amen.
iDsunise a \eslra revereutia missum fatetur, \iva 373 EPISTOLA XIX " 4.
voce vi\is vocihus nolificet. Et quoniam jam olim ANSELMI ADWLSTANUM WIRGONIENSEHEPISCOPUM.
ccrtissimee\peitus sum, lilia in Deo mihl dilectis- Pelil consthum conlra Londontensem episcopum, qui
sima, monila mea cor luum delectabiliter suscipere, inliasuam dicecesimdedicaie tolebat ecclesiusvtl-
larum atchiepiscopi Canluanensis.
alque animam tuam curse mese penitus te commi-
sisse mertriiri,aliquid neeesse est, quod ad exhorta- ANSDLMUS, senus senorum Chrisli, vocatusar-
lionem luam pertineat, subjungere. Amica charis- chicpiscopus, thleclo el reverendo episcopo Wigor-
sima in Deo. Dominus dicil: Multi sunt vocaii; pauci iiiensi "• WLSTINO(S), sic in arrepto -sanclilaiis
teia elecli (MaUh. xx, 16).Nunquam ergo secura sis proposilo perseverare, ul mcreatur in seterna beati-
le inler electos co.nputari debere, donee ita vivas, tudine sine fine regnare.
VXRIM LECTIONES.
-" El egeie tns aut lsl Cui dilectioni tus cui tuse dileclioni us Non esset tns non est
iegere
** Cum piiefato ms collata iu Gomiensi tns
Wigorniensi
JOANNISPICARDI NOTJl.
»(S) Vvlslano. Non paium dissentanee legiiur id C liim marmoribus ita infixisse ut nec a Lanfranco,
iiommis, ahquaiido Vnlstanus, ahas Wolstanus et nec aho quocunque nisi solo Yulslano evelli posset?
Ulstanus; sed creberrirae Vulslanus ut hicelin ms. Ista omnia anliquitatis dehna cognoscere salus est
labulis Wigoinensium episcoporum noslrse bibho- adolescenluhs. > El posl pauca, lectotem monens uit:
tliecae, ita. Aldiedus Vtgotniensts episcopusecclesiam i Nec anuquissimas istaspatna? tnse histonas pio -
m civtlat.Glavointaafundamenitsconsliuxit, el in ho- sus rejicias, quoniam in illis ialsa niuacula produn-
«01etunposlolouim pi inctpis Peli i mdificavil, el poslea tur. i
tecjis licenlia, Vulslanum Vtgoimensemmonachum a O hominem emnnclse naiis et ljncei visns, qm
se oidinatum abbatem consitlmt. Ibidem 1062 s«n- piobe no\enX purpuram ju\ta purpuram d judicaie,
ctus Vvlslanus fil episcopus ab Aldiedo, ptmdtclo f.ilsaque miiacula a \eris secernere ! Utinam elado-
Hunc Ebotacenst atchtepiscopo, Sligando CanManensi lescenlulis, quoiiim saluti meiuit, expl.tnasset dis-
tnlerdiclo. Ilnjus S. Vulslam gesla habentut. Cujus tnmen fahsOium el germanoium muaciiloruni, ne
festum est xiv Kalend. Febr. Tantum ille. Plura pro sole ampleclerentur nubera! Quid enira \ehi,
vero Willelmus Malmesber. lib. iv De<geslisAnglo- pioiileor me non tenere, msi pei ialsa nuracula,
iiim pontifitum, obileique lib. ui in Eboracensihus signifieei ea, quse ante \etbis ejusdem desciipsnnus;
archiepiscppis; J8.ogerus Honedenus Annalium prioii in quihus si quidpiam falsitaus deliiesrat, solus ipse
parie ad annum 1002 singulana quaeque commemo- detexil : Sl enira horum optimus judex planeque
lat et salis prohxe; et 109S senaius Bra\onius Vi- quod dici solet, vpa/tia. ~)iyo;anponaltii fetiiptuta
gorniensis monachus concinnavit epitome gestoium sancla (quam ilh cseleiisqtie Cahiiiitanis aut Pio-
cjus, apud Surium Xom.I, Polydor. Vergil. Hislor. p leslanlibus, non lainen nobis sulhcere exploiaium
Anglic. hb. viu, ix, x passim et honorriice sanctis- est) nilnl lameii fuci aul mendatn arguelur. Nam,
simi anlislilis meminit, nec non Matihaaus Pans ul a sanctissimo Dunstano exoidi.unur, neminem
lusloriae majoris anno 1088et 1095, ubi piolixioiem fugit, sicut ad decipiendospuuios parenies seipeniis
texuit narralionem vilae et morum ejusdem. Thomas organo et mahlia usus est diabolus, ua ad dehnien-
Walsinghanius, etsi de eo narraiil paucula, dicitur dos quoilibet, poussiniuinqtie \uos sanclitaiis el
tamen dehna el prsesligia' in histoihs rehqnlsse, pudieiliae studiosos assumeie (ailax miiheris spe-
non meo, sed Malihsei Parken pseudoarchiepiscopi cirum. Jam veio si conuauoium conlraiia sunf
Caniuaiiensis , et Anglo - Calvmiani judicio; qui consequenlia, ut sunt, rquis ibit infitias, cuni Abra-
Waisiiigliamo conjungu Matlhseum Paridem in piae- ham bonos angelos \iiilem habenies speciem, exce*
latione ad Histonas Walsinghami, sua cura el opera penl hospixio, laverit, allot-utus sil (Gen. x\»i);
Londini editas anno 1574. El ne adversario me au- Lol quoque m hospilium suum compuleiil (Gen.\),
dacius imponere quis existimel, legat ipsissima ejus iino Jacob sil cum angelo lucialus (Gen. xxxn), plu-
ad hanc sentenliam. < Quis hodie, mqujt, putal\el nmaque aha sacus hileus mandata homine» cum
DunsXanumarChiepiscopum, diabolumoperi lilius in- lionis-angehs \iiilcm osienianiibiis speciem cgeianl,
sidianiem naso suspensum lenuisse, \el Vulstanum noiujsoiuisse D. Dun*lamini compresso na&odelineie
Wigorniensem, juxta D. Eduardi sepulcrum, haeu- \icUiin, \incuimque diaboltim, si Jacob daium sit
& LIB. II!, EPIST. XK. 46
Sanc.'itas el sapieutia vesli a, qu<e m diuttirna A tije \illamaHt ecclesi.m qu.T-ojusdcmarchnpiscopi
setate per Dei graliam in \obis multum creveiunl, proprii juns essent qui Iquid de eadem \illavel
et certixudo Dileclionis vestrae, quam erga me indu- eeclesia perlinerel ad episcopale officium, sive dedi-
b.tantcr cognovi, hortanlurme ut innegoliisnostris catio, sive aliquid aliud. Adhuc vivunl innumerabi-
(cum res eugil) ad vestroe reverenliaerecurram con- les homines (6) qui videruntanlecessoremmeum,
sihum. Quapropler dequadam cahimnia, quam qui- \enerabilis memoriae Lanfiancum archiepiscopuni
dam coepiscopus nosler, Londinensis scilicel, contra dedicare ecclesias villarura siiarum ijilra diceceses
aniiquam consueludinem tpiam Eeclesia nostra libe- ahorum episcoporum, ijisis scienlibus sine calumnia.
leet quieie possedit in praeleriiis et antiquis tem- Quod eliam sanclus Dunslanus, et alii prsedecesso-
poribos usque ad prsesens tempus, ingerit mihi, res mei Jecisse probanlur, ipsis ecclesiis, quas dedi-
\estrum -quaeio consilium. Quippe, leslante omni caverunl, adhuc slanlilms. Hanc digniiaiem etpo-
genere hominum tjui sunl in CanluaTiensi dioecesi, -leslalein tandiu inconcusse ab Ecclesia Canluariensi
et in ahis episcopatibus, qui sunt circa eamdem possessam conatur hoc nostro lempore praedicluB
dicecesim, semper archiepiscopus Cantuariae hanc episcopus, suffragancus scilicet, aichiepiscopo el
habuit poxesiatem el consuetudinem, ul inlra eirjus- primali suo, filius matri suae 1S6 auferre, et annilii-
cunque eplscopi dioecesim Jiaberel Ecclesia Caniua- laie. Qiiamobrem in hac re vestrum pelo consilium
YARLE LECTIONES.
i56Mairis suoe»is maiii suse
JOANNIS PICARDi KOJJC.
nrclissime bonum aiigelum consti ingere. Ad Vtilsta B poderem reinduens sacerdotio ab Eduardo collato
num feslino, cujuspuEclarum facmus, etsi meo nec jiolirelur. Ecce iiiiiusque rei summanum; judieet
praecofflo nec patiociuio indigeat, saltem illatam Jector quid insit delini. Liberet quidem manifestius
bre\iter relorquebo caltimniam, a qtia inferenda ostendere deliria rilius scriptoiis sic delirantis, ut
tion potui sactilegam liseielico inamira prohibere. coetera quaclibet prscclare gesta exislimel deliria;
In hoc igitur divmo cceleslique opere quid depre- verum minime hcet. Nam extra chorum saltanduni
hendi aul dehrii aulpra.'siign, foism quod marmoi forei. Prselerquam quod iJem illie pleraque aha
coJem pene lempore et mojle el durum fuerit. Al enarrel somnia (ut vocaf) ad quse explicanda et
quis, nisi divmarum liitiiaium expers, non| \ideal plunbus paginis et vigihis opus fueiii. Quoiriaui
csse sacris historiis similhmum ? E\odi ix enunieran- antem Dunstani supeiius et hic inciditctim Vulstano
lur ahquot plagae, quibu? ullionum Deus percussil menlio, \isum est operaj pielium, aut potius ne-
jEgvptum; us lamen Gessen Êgypii regio fuit im- cesse bre\iter hsec distulere Porro cum Anselmns
inunis. IV Reg. \i, idem feuum eodem pene tempo- jam arcliicpiscopus factus scnpserit ad Yulslanttm.
TISmomenlo fuit gi a\e nl caderex rn fnudum aqua:-, ciassissimus error, qui in ej«s Vitam SuriHom. I
leve, ul enaians survim ascenderel. Daniel m, inseitim irrepsit, faeile deprehendilur, deprehen-
idem igms,eodem leinpoie, el NaburIndonosoiis 101- susque faoilius polest emendari, scilicet quod obiect
lores incendit, el sancfos pneios m lormcem eon- anno 1067 reclamaniibus Tlioma Walsinghaino in
jeclos letissime qmdeni altigit, 11110 velut ros ma- Hypodigmale Netislrise, Matth. Paris, Florenlio,
luiintis hnitfr perfudif. Ljusdem mans aqtiam et Wigoinieusis Chron. pag. 462 (q-manlea pag. 421
bl bilem Clnisto, et Petro inslabilem narial Matih. g aniphiis de eo scilbu) et Rogero Honedeno, iiemiie.
xiv. Qmd ergo his sanclae Scriplurce locis obsiat, morluum esseanno 1095. Quod cene necessamim
mainioi sepulci de et niolhliem simul et dunliem est, cuiii alibt osienderimus Anselmum sub (ine.n
piaebuisse molliliem, cum liiuus poiilificius defmis anni 1093 consecratum fuisse arclriepis,8opum. Quo*
e»i, duiiuem,9 cum aliquis puetei Vulstanum lenia- quidem aigumento hcet careremus, lainen aha plo-
\u melieie Has \ero lefulatitinculas ul lector fa- raque in Anglorura liistonas relata coaiguerent non.
ciliusaccipiat, hrevi utriusque causam dico : Beaius esse hunc defuncli Vulslani annum. Ei-ex his quv
D.iiislamis afiquaudo quidpiam ailificiosi opeus dem peispicuum esl quando has ad Vulstanuin iu-
cudeiis, \idil ex impio\iso diaboluin puellaii specie; teias Anselnms dederit, nempe anno 1094, cum su-
qui el mttliebii nsu el procacibus \eibis adoisus est perius oslenderimus Anselmuni unctum fuisse suh
Virum. Dei. Peiulanlior aulem sermo hostem indi- finem anni 1093, Yulstanum expirasse in uiiiio
cavit. Quamobrem de lepente iguitis forcipibus na- 1095.
sum enspanlem cachinnos lam forfiler cornpuit (C) Qui videiunl antecessoiem meum veneraoths
Dunstanus ul horrihilem ejnlalum doloiis iiifhcii memorim Lanfiancum. Anselmus quidem generatim
testem diabolus darel. At si Parkero videilui ld dixil et asseruix, ex rumore populari, exercuisse
operis ridiciilum propter novitalem, salfeni peisi- Laufrancum in \ilhs Caiiluariensis Ecclesiae, quid-
mile mulia canifie veneiandam quamdam concIlia\it quid ad munia pontificia pertinei, Lanfrancus vero
mereniiani. Jllud ipsum de Appelle faliro feirano in episto-'a ad Sligatidum Wiuloniae anlistitem jiaulo
Nitriensisque ereroi n cola leferunl Hislor. Lausiaca subuliiis rem hanc disserere videtur, inquiensj Cle-
Palladii, tap.60; Tnpar hh. \ui, cap. 1, elSozom. llci \illarum nostrarum, qui m \estra dioecesi exi-
lib. \i, cap. 2S ; D. Vulslanus anno 1078 adfuit D stunt, quesli sunt nobis quod veslri arehidiaeoni re-
synodo Londini habitae.in quaYVillehno rege agente, perfis occasionibus pecunias exquisierunt, et a
et Lanfranco j'uhenleob imperitiam (etsi ahler se- quibusdam j'am accepeiunt. Meminisse debel frater-
na-us Biavonius, Malmesber. et MaXlh. Paris nilas-veslia quia contra morem antecessorum no-
hwjnanlui) coacuisesl insignja episcopalia deponeie. strorum aiqiie-vestrorum nobis concessiinus, eisqoa
Ll ie\era deposuit dicens., Honoie et oneie me in- iuipeiaViiiius quatenus ad synodos veslias irenl, el
ihgnum profileor; veruin a quo accepi, eidem leddo. ea, quse ad Chrisiianse rehgionis notitiam prodesse
Yiv eafatus eial cum se vcstlmenla poiitihcia exuii, possunt, sine interpellalioneêl discussionealiqua A
ei :•(! D. Eduaidi morrimentiim profeeius, lam alte vobis audirem, si quse in ipsis culpae rnvenirentur,
pidum in lapidem infixil, ul nullius \i potuerit ex- suspensa inlerim vindicta ad noslrum examen sei-
tiahi nisl ejus qui lixissel. Hoc miiaculo et re\ et varentur, et nobis vel in miserando, vel m nlci-
Lanfianciis leirili jusserunl ul lesuiiiem htint n, et scendo obnoxri tenerentur. Mandamus itaque volns
47 S. ANSELMICANTUAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISTOLJE. 48
clauxilium, quatenus ut fidells filius, malri \eslise ™conventu populi auxilium poslulare volunt ad eccle-
contra filiurn, non dicam infidelem, sed-volenlem sise suse cdnslruclionem, nullalenus prohiheantur.
eam exhaeredare, subveniatis, et si quidscilisquod Valele.
ad defensionem nostram valeat m, litleris veslris EPISTOLAXXI 160.
nobis studiose inlimetis. Valete. ANSELMI AD WILLELMUM ABBATEM ET AD MONACHOS
EPISTOLA XX lbs. BECCI.
A^SELMI ADOSBERNUM EXONIENSEM EPISCOPUM. Qui valeal, ex ote nuntioi um accipiendum esse*
Dominis et fratribus charissimis, domno abbati
Ut Exonienses cleiici non sinl monachis graves, eosque
stnal eptscopus dtvina campanarum sono disltn- WILLELMO,et servis Dei Becci commaneniiljus,
yueie. fraler ANSELMUS, vocatus archiepiscopus, deduci in
AMSELMUS Dei dispositionevocatus archiepiscopus via Dei, el ingredi in veritate ejus.
Cantuanensis, reverendo episcopo Exoniensi Osber- Scio, dileclissimi mei, quia semper quae erga me
-/
IIO,.salulem. sunt, desideratis cognoscere; nec .puto esse in hac
Episcopalem decet dignitatem quoscunque potest, vita, qui iriihi fidelius compaliantur aul congau-
ad seniiium Dei invitare, el volenles Deo seivire, deant. Sed quoniara per domnum Willelmumfia-
quibus valel, consulendo et adjuvando confortare. B tiemnostrum, et per Ansfridum i6i servienlem no-
Hac igilur fiducia reverentiam veslram obsecro, ui strum plenius polcslis discere quid mihi sil, quam
monachos de monaslerio, quod vulgo dicitur de Ba- per brevem epislolam, etpulo quiajam magua e\
tailla, in vestra civitale morantes, propter Deum, et parte audistis per dornnurn Farmannum, et ahos
yropter nostrum, si quid ad hoc valere potest, amo- qui nuperame ad \os \eneiunt, exislimo non optis
lem palerna et ejiiscopali pietate adjuvelis, et ab esse in praesenli ei>istolamlongius de hac re perdu-
omnibus adversarris, pro possibihlate vestra (sicut cere. Dx autem piome dilecto dilectore vestro, in
\cs decet) defendatis, qualenus si quid boni Deus majoii quam unquam habui necessitate, ulputo,
per Hlos operari dignabilur, cum illis a Deo relribu- orelis, spero quia precibus non indigetis. Ad quo l
uonem recipiatis. Audivi enim quod quidam de clc- mihi suflicere videtur, utscialistpiiammisindigeo.
licis vestris fecerunl ilhs quaedam quae (ieri non Dultissiraos friios, ante lempus ablactalos i(meos
opoTluit. Dnde precor ut prsedictis monachicis eam adolescentes dico) qui piopter selalis teiieiiiuJiuem
jubealis fieri satisfaclionem , ul deinceps jusle con- et naluralem mobilitalem, saepe sui memoi ia affe-
queri non possint de clericorum veslioium indiscre- ctuose mo\ent cor meum, rilos specialiter moneo,
tione. Eosdem quoque clericos fralerna eliaritate et precor, el obsecro ut in lota vila sua niei, et dile-
paterna fiducia precando moneo, qualenus sic se G ctionis quam erga 16ase m me expeiti sunt, memo-
liaueanl erga eosdem fralres ut lpsa charltalis exhi- les, nulla unquam peiversilale conlnstenl cor
bitione et benigna [familiaritale probenl sibi placere meum ; et sciant pro certo quia, si secundum desi-
profeclum illorum et studium ad serviendum Deo. deiium meum, et secundum admomtionesi 63quas
Quod aulem prohibetis eos pulsare signa sua secun- amepeiceperunt, \ixerint, in quahbel inbulaiione
dum ordinem suum, nusquam recle solet fieri, nisi mullum coiibolabunlur animam meam; et si -alilei
ubi monachi in malreit 9 ecelesia civitatis deser- feceiint, nimis petcaLunt, coniiisxando eam. Spero
viunt. Dbi enim canonici in majori ecclesia ad ser- enun, adju\anle Deo, quia iion me latebix \ilaeo-
viendum Deo sunt consliluti, unusquisque ordo, rum, quomam semper sollicltus ero inquirere cou-
canoniconim scilicet et monachorum, secundum \ersalionem iMorum. Omnipotens Deus sic vos de-
opportunilatera servilii sibi injuncli tardant vel ducat ut ad conspeclum gloiise suaeperducat.
festinant signa pulsare, alisque omni recta prohibi- 374 EPISTOLA XXII « 4.
tione. Quapropler ralione ipsa commoniti, eos signa ANSELMl ADBOSONEM.
sua secundum ordinem suum pulsare deinceps pro- Non esse pigrkim vettendum quod ad ipsum Itlleras
hibere ne velitis. Hoc quoque pelunt ipsi fralres, et non dedetit.
ego cum illis el pro illis, ut si quando in ahquo " ANSELMUS archiepiscopus \ocalus, dilectissimo
VARLE LECTIONES.
187Ad nostramTaleat ms ad aefensionem noslram valeat 15SCum eodemms collata iSSMonaclriin
l60Cum eodem ms collata 16i Dominum Willelmum et per Auslridiiin
majori ms Monachi in matre 162Quem erga ms quam erga "» Admo-
tns Domnum Willelmum fralrem noslrum per Ansfndum
xutionem quas ms admonixiones quas 164Cum eodem ms collata
JOANNIS PICARDI NOT.E.
ufmale accepla sine dilatione reddi jubeatis, et mi- vel in moribus, vel in sui ordinis scientia sint, pa-
nistris veslris, ne uiterius id prsesumant, servandse storali auctoritate vesligare debemus Chrisma tan-
charitatis studio proiiibeaXis. Nos vero presbytens tum a vobis accipianXet ea, qua?anliquitus instiXuia
noslris, qui exira Canliam constituli sunl, omnino suiil, pro chrismalis aecejiiione ])eisoI\ani. Sicui
prsecipimus nead veslram vel alicujus episcopi syno- namque ea quaeanliquifus usque ad noslra tempora
dum amplius cant, nec vobis, nec aliquibus mini- aiilecessoreb noslri habueinni, solerli \igilaiilia cti-
stris vestris pro qualibet culpa respondeant. Tîs pifflus ilhbala servare, ita alns dehifa (quod absill)
«niin cum ad villas nostras >eniemus, quales ipsi ahqua Usurpalione denegare nolumus. »
49 LIB. III, CPIST. XXII. 15©-
fralii etfilio Bosoni (7J, Dei et suam benedicxioneni. A et opporlunitatem mihi ^dare dignabitur, ut Xuaedi-
Miiari potest homo forsitan, eirjus conseienti lin lectionis nihil liceat frui praesentia, scilo quia', lioc
sic novi ul nullum hominem siipi a me diligat, ct ut fiat, curabo Iibenlissime;*t si non sempei\ \el
qnem tantum diligo, *it nesciam quem plusdiligam, tantura quanlura permiltetralio. Quldquid vero fiat,
cur tanlo tempore alisens eum doleniem -de mea ab- sfcrva dileclionem meam, charissime, quiaego luam
senlia, aliqua perlitleras visilalione non sura conservare desidero. Saluta-dulussimum filium meum
solatus. Sed cerlus eslo quia non negligenxia nec fiatremtuum 166Rainaldum. Conforta quoscunque
oblivione Xuifactura est. Sicut enim eerlussum quia potes defratribus luisssepe, et maxime adolescenles
tu semper velles esse mecum, ita ne duhiles qtiia et novitios. Omnipotens Deus le semper ab omni
ego semper vellem esse lecum. Si au'em Deuspaccm malo cuslodi.at.
VARIJE LECTIONES.
16tEiIium fralrem tuum ttis filium meum fialrem luum
JOANNIS PICARDI NOTÊ.
(7) Bosoni. De hoc Bosone dicam quse offendi, B precatione, dimisit piiorem. Cnmque abbas Willel-
licel brevius, ut fugiam jileraque a suo biographo mus Ionga segritudme confeclus tam morti pioxirous
memorata nuilius aul perexigui fructus momenii, ut \ideretur, duo Beccenses monachi accesserunl ad
quse leciori molestas crearent moras. Sane-quam legem Henricura, qui tunc Becci el circa Reccnm
dignus sit Boso longiori laiiorique memoria, indicat piopter incursiones quorumdam, qui contra etnn
muiuiis, efplusquam phyladeus amor, quo Ansel- iebellaveiant, morabatur, dicentes quia Bciso, sl
mus illuro, et llle Anselmum redamaret. Quod etsi snccederet abbati Willelmo, (sicul convefflus qnae-
e\ ejus j.on agnosceremus litleris, saliem honorifi- Tebai) hominmm, vel fidelitatis sacramenlum nullo
cum ejus elogium, quod exstat apud Gemmet. lib. modo sibi faceret, ideoque ahum, qnem norojnabaiit
\in lnsl. Ducura Noilhman. cap. 24, etiam oaeco et laudahant, pro eo subsliluere deberet. Hoc age-
Indicaret. Rem igiitir sui biographi ordiamur veibis: banl quia priorem nolebanl habere abbalem. Yeitim
In diebus Willelmi regis, qui Anglos armis perdo- cur illi inlensi eranl, nestimus. His auduis rex ni-
muii, in pago Rothoinagensi, ftindo, vulgo Monli- mium efferatus est animo, el tunc quidem iram dis-
vijieis au payi de Caux, monasterii villaiis, Doso simulavit. Hli autem -callide agenies, ignoranle con-
parenuhus Haimerico el Lezelina genitus est, eo- ^\entii contra regulam B. Benetjicli sine eqrura con-
rumque cura sit bonis ailibus pietafequ&inibulus sensu volehant superponere sibi, cum hoc esse
ut in mediis flucllbus mundi nihil prorsus immun- consiat contra decieia Patrum, qui dixerunt, ut
dum coniia\etif, et ne contraheret ad Bcccum sese nemo invitus ordinelur, sed coinentus Ecclesiae
contulix, mansilque ea pofissimum de causa, quam debetsibi secundum limorem Dei pastoiem ehgere.
exponit Eadmerus lib i Vila D. Anselmi, cap. ul- C Sed hsec callidilas malignanlmm, hcet ahqiiantum
lim , quamque lne et iterum In Chionic. Beccensi conventum conlurba\ent, lamen quod mohebatur
enodatam minime repefemus; preteieunles quoque efflcere non vabiit. DeiunclonamqueabbateWillelmo
et illud quod de eo simul Anselnri elogia hinc trans- XoXusconvenlus elegit Bosonein. Omnes episcopi el
fusunijesl, prosecuturi Chronic. Beccens. paralipo- abbales, cleruset populus, \icini ei remotiores, qui
mena qusesic incipiunt : « Inler haec obeunle lial- eum noverant, hanc eleciionem laudabant, eumque
drico priore, j"ubente Willelmo abbate successit ei summo honore dignum aflirmabant. Ttaque con\en-
in pnoratu. Erat ^nim honorabilis vitse et mullae lus, ut eis asseniiielui, obmxe rogabat. llle suse
prudentiae, hiinrihtale conspicuus, spniiu consihi infirmilalis multas opponebal causas. llh in leiram
pro\idus , forliludine fiimus, consoiabatur desola- prostrali deprecabanlur; rile loto conamine negando
los, omnibusomnia factus. In quanlum poleratuni- reluclabatui. Perlala est res ad regem, aiille recor-
cuique subveniebat, henignus ei-at in exhoilando, datus quod de hominio a duolius monachis auditrn.
roodesltis in conlpiendo, paupenbus dapsihs, hospi- sicul supra retuhmus; erat enim inde nimis lralus.
libus affabilis, fidelirmus, spe in Deo cerlus, tha- Interea Gaufndus Rothomagensis arclneniscopi s
ritate difiusus, cum non haberel quod tribueret, vir prudens et honorandus, et Joannes Lexoviensis
monebat spem in Deo ponendam, asserebat in pro- episcopus, qui ad curiam regis \enerant; qtu tunc
ximo subventionem Dei affore, nondum finem mundi obsidebat Bridoum Gaslrum, ,quod contra eum le
\enisse. Taha jocando dicebat, sed corde Deum nebant homines conritis Mellenti, \eneruut Beccum,
supphciter rogabat, qui persaepe illi secundum fidem et locuii sunt cum fraliibus de" eligendo abbale.
suam subvemebat. Sapienliam, consilium, alque _" Tunc in lerram omnes piosfcali, (nam in capilulo
honitalera animi «jtis non solum subjecli, sed etiam sedebanl) rogabant pnorem, ul sa^pediciseelectioiii
principes Xerrae,episcopi et abbales, simulque reli- assensum praeberet el arclriepiscopiiin, ut illum prae-
giosi et »secula*es, multi comperientes, quasi Ihe- cipiendo cogeret. Arclnepiscopus adroirans frairum
saurum preliosum, ac \elut divinum oraculum unanunitatem, lauda\il eoium rehgiosam volunta-
admlrabaniur. Tanla ei inetat Dei gratia, et slc spi- lem, elerga prioiem suum lanlum amorem. Deinde
litus consriri in eo vigehat ut ad se venienlibus conveisus ad illum, monuil, logavii, ad poslremum
causa eonsilii subtililer el suffieienter ad inquisila prsccepit per obedentiam ul acqniesceiel voluntati
respondebal. Per idem lempus manda\ii rex Hen- Iralrum; el conlra ille asserebat hoc se non posse
ncus Willelmo ahbati ut priorem Becci Bosonem lacere propler magnam corpons sui debiluatem, et
daret tomiti Theobaldo nepoti suo ad faciendura aha quaedam grasia quasi peccata opponebat, quibus
abbatem In lerra sua. Quod ulrum amore an cordis ad hoc Indignum se e»se dicebat. Esne monachus?
rancore sine agrorum immissione^ rex peiierit, ut Respondil\elle esse. Tunc arthiepiscopus : Revera,
inde Boso pellerefur de regione, incertum habemus. inquit, si vighiti honrines occidisses, non te dimu-
Audiens hoc abbas, conlnstalus est_non modice, teiem; quandoquldem lanlum ac talem erga levi-
misiique ad regem, mandans et mullum deprecans, deo atTeclum.JSunquam, ait, hominem occidi. Tunc
ut Ecclesiae et sibi parcerct, atque a lali jussione compulsus est apenre quod latebat, et acclpiens
animum revocaret, pnoremque sibi non lolleret, arclnepiscopum cumepiscopis seoisum, dixit papani
Jam eniin abbas, senio et infirmiXaie confeclus, \i- sibi interdixisse ne uiiquam laicae personse homi-
ribus corporis desliluebalur, Pacalus rex hac de- nium facerex, et ideo istam ouedienliain non aude-
M S. AVSELMI CANTflAB. AnrJIICP. OPP. PARS III. - EPISTOLJ!. t2
EPISTOLA XXIII. A ilio commanenlihus, fraterANSFLMUs vocafus archie-
A^SELMIAD RODULrUM ABBATEM ET EJUSMO>\ACHOS. piscopus : ad alliora virtutum, et monaclrici propo-
Monachus, qui ab episcopo interdicto ordmalus fue- sifi semper proficeie, et nunquam deficere.
ral, peipeluo intetdtclo subjtcilur. Et quod ts qui De fratre illo quem dicitis esse ordinalum a quo-
tnuiieri quwsivtl heibas quibus vuum suum intei-
ficeiet, st illis tnterfeclus esl, nunquam debeat or- dun episcopo, quia nobis eslinterdictus, hoc le-
dinai i. spondeo, quia si ordinalus esl ab episcopo de Walis,
Dominis et fralribus charissimis, re\erendo abqui vocatur Herewardus, nec illis ordinibus, qnos
Lati Sagiensi, RODULFO (8), elaliis servis Dei, sub ab illcraccenit, noslra concessione aliquando utelur,
JOANNIS PlCARDt NOT,E.
bat suscipeie, ne cogorelnr, atit prohibilionis apo- Moiibus ornatus pasloi fuil Mc lumulalus
siohcae lian^gressoi exislere, aut lcgem oflen- Jngenio elarus, sobtius alque pius.
iJeie. Aiclnepiscopiis, cum audisset, sapienler tuht; Exstiiu el mitts, pi udens, ad instta foitis.
Lexoviensis vero episcopus graviter accepit quia Nam, donec vixit, multa flagella tulit,
pnorBecci dedignabatur facerequod ipsi et omnes Constlio pollens, mullis fuit ipse levamen,
prrelali Northmanniaefaciebanl anliquo more paliiae. Solamen misei ts, subsidiumque piis
Archiepiscopns praetcrea Beccenses juvabatquanlum Abbas bis sents hic quailus prwfuil anms
poteial apud regem, loquenscum ipsis ei pio ipsis, B CmnobiiBecci fotma decusque giegis.
et sine ipsis Quadam die ciim de hac re loqnereiui Mundi contemptoi, vercevirtutis amator
cum rege, dixit ei rex : Nec mihi laciel homuiium, Christo devolum prwbuil obsequium.
nec vobis professionein. At vero paulo po^-tinitior Annos tiansieial Paler htc jam sepluaginla
facliis rex duobus Beccensibus foile oceiinentibiis Cum morlem subiit, qui ctnis hic modo fit.
consuluit ut genetah quapiam olilestalione id nego- Dum sol octaium sub Cancro tendit ad ottum
tii Deo commendarent. Nec frustra, rex etenim Tnstibus hunc nobis ulltma sois tapuh
postea Jussit priorem \eniie Rothomagum, ubiei rc- 01 tiis Bapttslw cohlur, dum deficil isle,
gimen solo verbo dedil: roga\il praeleiea pio duo- Boso \uti dtctus: ciu Deus eslo vius!
bus roonachis, quos eleciioni ejus fuisse contrarios
diximus, ne ilhs obessef, quod contia eiim sensis- Morluus autera Boso reliquit snse doctrinse hseiedem
sent. Non erat apud llhim gra\is laboi judulgeie de- epistolam ad quempiam medicum , de monachorum
linquenti. Aicliiepiscopus \idens Tegem tani lihere piofessioneblaterantem, ut liquex exipsius epislo-
quod petebatur fecisse, sicut ptomiseral, \oluitho- lae texlu, quam in ms. Beccensi reperlam , ne ab
noiabihtei facere quod de hac re ad se perlinebai. edaci ederelur tempore. huc transtuh his exordien-
Venit ergo ad fesuvilatem Peniecosts, et ad lei- lein verbi», Boso, etc.
liam, quando cantor inccepii Veui, Cieator Sjtntus, (8) Rodulfo. Radulfum habent universi codices
ingressus chorum archiepiMJopuseum honore mis>t impressi, dtiaeque nomentlaturae archiepiscopoium
lllum in sedero abbalis Dennle in ottavis Penteco- Canuianensium ms. innostia bibliotheca, -quorurn
stes jussus perrexii ad lienediciioiieni. Verumtimui P tina Radulfum connumeians, prseter nomen haec ha-
anle missam locutus tum arcluepiscopo, logavitne ^ bet amplius. tAnnoDomini ablncaTnalionel689Bo-
se cogeret ad piofessionem quam nullo morlo faceie bi rius ptimus jnoua»lerii Sagiensis abbas, vir bonus
vellet, quia, si facerel, magnum scandahun in mona- ei simplex, mensejanuano in lecttim cecidit, et per-
sleno generarel. Ad hsec aichiepiscopu»^ Sme, ait, ce^ tis Dominicis sacramenlis XIII Kalend. Febr. de
bene ent. Ctimque teinpus inissse . dvcnisfcet,oblauis saiculo migra\ii. Cui Radulfus Scisftedi de Scurus
est ad benedicendum. Tunc ai-ch episcopus sians fiiius, ejusdem cwiobii monachus in regimme suc-
sacns alianbus, interrogabat eumjuxla moiem, dote»sit. llie lutens admodum fuit imhulus, eloquens,
nec ad illud ventura est, ut diceiei: Vis ohediens eijutundus , ideoque amabilis omnibus. In juveu-
esse huic Ecclesiae et mihi, et suecessoiibus meis? ~ lu*e de illustri famil a monachileni ad comersauo-
At ille : \olo. Tunc ccepermit ahqui de circum slan- neiii \enil, et decem annisinmonaslerio per dher-
ubiis clencis urgere ut diceret : profueor. At lile sorum giadus ofhciorum humihtermiiiistravit. Cn-
itprum dixit: Volo. Alque cum inslaien(, ut piofi- detimo tandem anno abbatiaecuiaffl, juliente eteon-
icor respondeiet, chxit lertio; Volo et ex coide SHcranle Girardo Sagiensi praesule suscepit, et sex-
\olo. Tunc Joannes sanctae Romanse Ecclesise lega- dccim annis inler ssevos Lellorura luihines stienue
Uis, qui ibi forte adeial, non auditis, mqiiU, quod re\it, Deique fretus auxiho pro lempoiis opporXu-
•
dicit Quid amplius vtilns? Sicque archiepiscopus miate res ecdesiae diligenter auxit, et demde Ro-
Lenedixit eura. Altera die abbas reversus est Bec- berii Belesinensis saivitia nimis imminente m An-
cum.Conventusveio-satrisvesiibusindutus ordina(a gham confugil. Quein rex Hemicus honorifice seciim
processioneexhil obviara vemenli. At ille occurrit " detinuit, et post Gondulfum pioesulem Rofensi epi-
humriuer nudis Iicet lnfirmu», etsusceptus esl cum scopio prsefecit. Inde post aliqnot annos promolus,
gaudio. J Tanium Chronic, Beccense quaedam aha venerabih Anselnio aichipraesuh succesSil, etiiovem
Laliniosiori eonte\ens oralione, inlet' qu.c illnd anms Dorobeinwe nieliopo'i prafuit. Hic Radulfus
prsetenre rehgio \idebatui, nempe quod cum allqms tempoie papae Pasthahsad legero in Neustnam \e-
nuiiuasset minime expleri qusejussissel, respondit: mX,etinde Roniam, licetjam luinoie pedum mfir-
Swpe mandala Dei piwlenmus, et susitnet, quui\to roarelur piohcisci ccepit. Audiiis de occasu papai
magts nospati debemus, si noslia conlemnantui jussa? lumorihus, legalos Roinain destina\ii. Ipse veio
Tandein post djulurnos pedum, eapilis, visceiu uque Rofhomagum remea\il et feie Inbus amiis in Nonh-
dolores, caecitatem aliquot annis spquatiiimtei tole- mannla deguit. Ibi quondain dum moiaielur , m
latam, acerbissimos momenlaneosque cruciatus ex (ranslatione sancli Benedicli fiinta nrissa, dum exue-
paralyseos accessione, \enit ad jnorlis Iimeii, ubi retur vesximenlis, acuta passione subito percussus
proemunifus ecclesiasticorum sacramenlDrum robore, obmutuif, el post ahquotd es loqui coep't, sed non
Jratrjbus ajtemgiim pceinleniiales concinnenlibiis plene. Duobus annis paralysi jegtotavil, et vehicnlo
psalmos ad illam civilatera, iu cujus plateis, juxta delatus ad sedera suam iiuer suoium maiius detu-
Tobiae va(icinium, alleluia cantalur (Tob. xui, 22), Jboil. Anno ab Incarnaiione Do"mniH125 , RaduHus
mlgraVii die festo D. Joannis Baptislae, anno Chnsti archiepiscopus, \iu Kalend. Novemb., Gaiiiuai s
iffii, suae .etaiisLxxi, regiminis \u et xxn dierum. obiit,i3ui Guiilehnus Cuibulen»is canonic. regul.u.
fidaver autem in laev.un Hcrluini humalum esi In posialnjuot annos successit. >lltrc usque Cdd. Yitio->
Siea capitulaii, cuiu hoc iiunolilioii elogô «uni naiialiuiicula de Raduilo, ui qtu unuiii o„»ei-
- LIB. HI, EPIST. XXIV.
55 Sf
nec ab ullo episcopo reoidinaii debet. De altero Abreviter Ioquar, audisus, ut pufo, qnaliteT -.nl.uc»
vero fratie, qui herhas quaesuit niulieri, quibus raplus sim ad archiepiscopatum. Anlequam pr*he-<
\iium suum inlerficerei, quamvis prope vos liabeilis rem assensum, palam dixi me favefe domino papji
de Iwc re in Northmannia sufiiciens consilium, lamen Uihano, et Guiberto adversaii :et feei, et dixi ptr
quia a me hoc pelilis, nostrum negare non debeo sex menses, quod potui sine peccalo, ut dimilterer.
sensuni. Si monacbus nosler esset, el virille cujus Tandem timore Dei, ob mullas raliones, coactus
morli qusesivit herbas, ipsis iiilerfeclusessel, nun- subdidi me dolens praecepto arcliiepiscopi mei, et
quam ad diaconalum per me, vel ad sacerdotium eleclioni (otius Anglise, et sacratus sum: forsilan
ascenderet. Mulla dilectioni vestrse, si cordis affe- illic trepidavi limoie, ubi non eral limor; sed nesci-
ctum -sequerer, scriberem. Sed qnoniam (ut puto) \i, Deus scit, el adhuc nescio. Paulopost rex noster
illis loquor, qui ex conseientia sua meam cogno- iturus in Noithmanniam, multa pecunla indiguil.
scunt, Jireviter dico quoniara sicul propter Deum Antequam a me quidquam peteret, consilio amico-
nos inviceni dileximus, ila desideio et ojo Deum, rum promisi illipecuniam non parvara : novitDeus,
et vos rogo ut in eadem dileclione propter Deum qua intentione. Sprevit quasi modieftm, ut plus
perseveremus. Quatenus, sicut causa propter quam darem; sednolui. Gralias Deo, quo miserante sim-
charitas ipsa inccepla esf, nunquam deficiet, ila cha- D plicilatem cordis mei hoc factum est, ne, si nihil
rilas inviolafa permaneat. De slatu vitse nostrse scio aut parum promisissera, justam "\iderelur habere
quia desideratis ul amici cognosceie. Neseio quid causam irascendi; aut si accepisset 168,verterelur
in futuro Deus de me sil facturus; sed adhuc non nijhi in gravamen, etinsuspicionemnefandssetnplio-
sensi, ex quo suscepi nomeii aichiepiscopi, unde cor iris. Ex illa hora visus esl quserere occasiones ad-<
meum audeat gralulari. Quapropler oro supplex et veisum me 169.LOGUIUSsum de palho; noluil ut
obsecro, ut milii in necessltate mea orationlbus illud pelerem, quandiu ipse liullum leciperet apo-
vestiis subveni ilis, donec, ad quid Deus me a vobi» slohcum; aut ut saltem hiijus dilationis excusatio-
et ahis amicls nostris qui in Northmannia sunt, non nem domino papse inlimarem. Suslinui usque" 6
sine gravi dolore adhuc perseverante, separaverit, nunc, consiho episcoporum, propler vitandam in-
cognoscatis. Omnipotens Dominus sua vos gratia et f i uctuosam dissensionem, si fbrle Deus aliquid inte-
benediclionesemper Isetificet, et in animabus veslris lim operaretur, unde illi domini papae receplio
\irlutes mulliplicet. persuaderelur. Pelivi ul concilium convocaretur,
EPISTOLA XXIY 166. quod per muUos annos in Anglia factum non fuerar,
ANSELMI AD HUGOIiEM LUGDUNEJ<SEM ARCHIEPISCOPUM. quatenus corrigerenlur quaedam in eodein regno,
Qutd in mullts acheisis suis faclo stt opus, consuht C quae nullalenus loleranda vjdebanlur. Ipsum quoque
Lugdunensem piimalem. De schismale tniei Utba- monui ut quaedam, quse nrihi aliler quam oporterel
num, cui fuvebat, et Guiberlum. Piomilltt regi facere videhaxur, corrigeret: ex his
mullanrpecuniam, quain Deo miserantenonsolvii: aperte iratus
undeiexirascitur. me amorem suum perdidisse raanifestavit. Respondi
Domino, et amico charissimo, reverendo Lugdu- me malle utipse mihi irasceretur, quam ut Deus illi,
nensi archieplscopo HUGOM,Jraler ANSELMUS, sive et sic a proesentia ejus discessi. Postera dieiediens
jubente Deo, si\e permiltente, vocatus archiepisco- ad eum, dixi me libenler facturum illi rectitudinem,
pus Cantuariae : diu in hac vlta luteie, et seraper si t[ua culpa in me adversus illum inveniretur,
in fuluia gaudeie. quam tamen ego nesciebam^ et rogavi ut amorem
Si omnia facienda sunt cum consilio, illa maxime suum raihi redderet. Respondit se neerectitudinem
facienda sunt cura diligenti consilio, in quibus ni- tunc tecepturum, nec amorem redditurura,nisi dice-
Iul, nisi quod obediat volunlali Dei, quserendura lem 375 cur Ilwm mm' reddere deberet. Yisus est
est. Precor igilur sanctitatem veslram, ut 167pro- mihi velle pecuniam quam dare nolui, ne culpam;
pter Deum, etprojiter tharilatem, quam scioinillo quse non erat, viderer faterim. lntus inXantum ui
erga nie, petat a Deo consilium quod mihi det. Ut diceret quae non debuisset, et quasdam, terras non
VAB.LE LECTIONES.
166Cum prmdicio ms. collata. 167Sanctitatem ut tiis sanctitatem vestram ut ** Accepissem ms ac-
16sDccasionem conira me ms occasioues advcrsum me 1'0 Sustinuit
cepisset
m Videiet fateii ms viderer falen usque ms sustlnui iisque
,
JOANNIS PICARDl N0T./E.
vavi, quod lectorem moneam, scilicet de anno mor- D bus a Rogerio Mongomerio Roherti Belesinensis (cu-
tisejusdem, quem esse 1122 dictint una voce Mal- jus supra memoria faclaesl) patre, tenipoie WH- ,
mesb. Honed. et Malth. Paris. Et libraiii incuria leltni Notlu ducis iôrlhmannise ; ad cujus exem"-
susplcor esse addilum tertium , ut quemadmodum pluin{is eniroT). Stephani nonrineCadomi e\slruen-
legerat xm Kalend. ila festinans scnpseiit ann. - dunj curoserat ccenobium) univeisi Noi thmannise
1123, utfacilius et cilius obtineret pallium. Est lyon reguli sese composueiunt, et sancta qujedam semu-
Carn. episl. 252 ad Paschal. pap. Monaslerium latione pltuimas excilaveie Ecclesias, quas per-
vero Sagiense cui Radulfus proefeclus fuit, optnor stringit Geinmet. adhuc Sagiensis abbas. Eadmer.
illud esse, quod Gemniet. lib. vn, cap. 22 , festatur quoque nieiniirit lib. i Vitse Anseliiii.
posilum fuisse D. Ma.rtino in subur-bani» S igien»i-
65 S. ANSELMl CANTLAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISTOL^. B8
parvas, quas archiepiscopus Lanfraneus tenqw-e A EPISTOLA XXV »*. ]
patris ej'us, et tempore ipsius quiele usque in diem AJSSELMI ADBOSCiEM.
sui ohitus lenuit, militlbus partimdaret, paiiim dare
Quod non scribat f)equenlius ob h am>diss'dhimque
disponal,sub occasione cujusdam voluntariaej"ustitae, legium. Et aeiibro, CurBcushomo,quemEadme-
secundum quaro de terris eisdetn me vult placitare: sus iransciib£bat. ^
cum ego dicam quia nonme debet ad placilandum 172 Quodnaler filio, fjater fratii, dileclissimus dile-
cogere de terris quas archiepiscopus anteccssor ctissimo, A. R. -quodille, illi.
meus landiu quiete lenuil; et ipse nrihi dedit, sicut Gratiasago, sicutego libi^nroepistolariîsitatione
Hle lenuit. Haecautem esl llla quam dixi voluntaria tua, pro-consilio, jjro consolalione, pro desidei 10tuo.
juslitia. Quoniam terras easdem, afflequam North- Et quoniam, quamvis super omiria niundana me de-
manrri Angliam invaderent, milites Angli ab archl- sideies, jrius ujmen pendetcor luum ad consolatio-
episcopo Cantuariae tenuiss&dicunlur.et mortui sunt nem rribulationis meae, quam novisti, quam ad sa-
sine haeredibus, vult asserere se posse Juste tietaterii desideui tui, quod majus inter ea -qiisa
quos
vult eorum haeredes «onstituere. Intendat igilur mundisunt hahes. Novit dulcedo dilectionis luse
prudenlia vestra et consideret quid ex prsediciis erga me dulcedinem dilectionis tnese erga te, et no-
senliam, qiiatenussenfentiarn meam litteiis vestris 6 vit affeclus meus erga te affectum tuum eiga me.
aul approbelis, aut ostensa 17Sralione infirmetis; et Alter allejius inlima ex intimis suis cognoscil^-quia
mein eo quod magis lenendum est, confirmetis. Haac vera sinceritas veram sinceritatem inlelljgit, el ex-
enim est cogitatio mea : Rexmihi dedil archiepisco- perimentum cerlum in neutro _dubitalionem oriri
patum sieut eum arcliiepiscopus Lanfrancus "'* perraitlit. Vera itaque et ex Deo noslra~ dilecxio i 71
usque in finem susevilselenuit; et nunc aufertEc- mutua habuit principium; et in hoc non precor nt
clesise et mihi quod illaet idem archiepiscopus quiele in -quo hactenus perseveravit, perseveret, sedjn spe
tandiutenuit, elipsemihi dedit. Certus auiem sum Dei fiducialUer pronunlio quia perseverabil. Litteras
quia archiepiscopalus iste nulli dabitur post me, non tibi saepe secundum desiderrara meum et luum
insi quemadmodum ego iilum in die obilus mei te- milleie possum, quia etiamsi ojiporiunitatem habe-
nebo; necs! alius rex, me vivente, venerit. conce- rem, scandalum tamen aliqua occasione a rege, qjii
det mihi nisi quod tenentem inveniet. Si ergo iia omma quse a me sunt et quae me diligunl odit, et
lemiero archiepiscopatura imminutum usque ad obi- adversus Ecclesiam nostram aut adversus laioreni,
lum meum, hoc modoperdet Eeclesiaper me. Si si quo modo cognoscerelur, limerem. Librura quem
quis
enim aiius, ad quem Ecclesise custodia non pertine- titulus est: Gur Deus hotno, domnus
i edidi, cujus
ret, hanc faceret ei violeiitiara, aulfactam patienter Eadmerus 17S,charissimus filius meus, elbaculus" 9
suslineret, palam esset qnia in futuro nilril dici pos- seneclutis meae, monachus Becci, cui lantum debent
set cur res TScelesise ad eam rcdirenondebeient, amici meiquantum me diligunt, libenter Ecclesiae
Ntinc autem cum et ipsc rex advocatus ejus sit, et Beccensi, ut filras ejus, transcribit. Quoniam domno
egonustos, quid diceturinfuluronisiquia lex fecit, abbati Ecclesise noslra propler causam prsediclam
et arclriejyscopus suslinendo confirmavit, ratum scnbeie nolo, tibi commendo memoriam mei, ut in
esse debet. Melius igilur mihi est eoram Deo, ul cordibus iss eorum, quos sicut anjmam meam dilexi,
possessionem terrarum Ecclesise non sic teneam, et ijisis leslibus, £t dum vivam, Deo dante, dihgam,
offlcium episcopi, more aposlolorum, pauper iaciam frequens tua commonitio veterascere et evanescere
in (estimonium illalse violentiae, quara nt illam im- eam non permillat. Audivi quia domnus Folcheradus,
minutam lenendo, iriestaurabilem faciam «jus im- consobriuus noster, est \obiseuni. Si est, piecor vos
minutionem. Est et aliud qtiod similiter cogilo. Si omnes pro eo, sicnii pro carne mea. Nam ipse exsul
metropolilanus sacratusepiscopus per lotuin pnmum est propler Deum, et olun faclus est->monachus
unnum nec papam viventem, nec pallium requiro, Becti. Saluta eum, et esto llli pro me, Onmipoiens
cum possum, juste 17Bab ipso honore lemovendus ]D Deus animam et corpus tuum benedicat. Sajula quos
cuin. Quod si hoc facere nequeo sine amissione ar- scis et vis.
chiepiscopatus, melius mihi est ut mihi violenter EPISTOLA XXVI m.
auferatur. imo melius est ut ego archiepiscopatum BECCENSES.
ADWILLELMUM ABBAJEM "ETFEATRES
rejiciam quam aposiohcum abnegem. SIG cogito,
et sic facere volo, si mihi non scribitis cur hoc U-tpro eo indesinenter orent, el Ansanclo proposilo
clauslta
constanter petseverent, maxime veio exlta
facere non debeam. Omnipotens Dominus sicsan- non vagentur. Ut eleemosynam minui non per-
ctitatera vestram in hac vita sna gratia custo- Diillal.
diat, ut ei in futnra aeternam felicitatem lribua.1. Suis dilectissimis et desideralissimis domno abbali
Ainen. WILLELMO,et ahis senisDei in Beccensi ctenobio
VARIiE LECTIONES.
112 Debet nlacitandum ms debet ad
74Eum Lanfrancus ms eum placilandum 173Aul ostensa ms ant approhetis aut oslensa
Lanfrancus m Requiro juste tns reqmio, cum possum; juste
»76 Cum eadem tns collata Archiepiscopus
m Deo dileclio ms Deo uosira dileclio 178Dominus Ermerna ms Domnus
Ej merus ,7SEl baculus mss et m Codicibus »<seoidibus 1MCmn eodem ms collaia.
bnjulns
57 LIB. III, EPIST. XXYHL &8
eommanentibus, irater AIVSELMUS, prolessione et A er faciat TOS ab invicem Videri m regno suo.
corde Beccensis, Dei dispositione vocaius arclriepi- Amen.
scoptis Dorobernensis, prseseniis utae continuam pio- EPISTOLA XXVII.
sperilatem, el futurse aeternam felicitatem. AD BALDKICUM JRiOREM. ">
ûoniam nec novum, nec inseparatum [f., Inspe- Laudai ob bonam famam, et seiio ptohibel ne snbditi
latuni], nec extraneum est quod fraterna "veslra facta piwlatoium dtjudtcenl.
charitas 182,pia compassione succensa, suis oraXio- ANSELMUS vocatus arebjepiscopus, dileclissimo fra-
nibus assidue mihi in assiduls necessilaxibus divinum tri, domuo priori BALDRICO^ .salutem et benedictio-
imploral auxilium, nec ignoralis quia cor' meuni nem Dei, et-suam, si quid valet.
vestra dilectio totum implet et possidet, non puto Gralias ago Deo, atnio est orane oonum et dulcis-
opus esse graliarum actlones me vohis in epislola simae dileclioni vestrse pio omnibus bonis quajde
ab omnibus qui a vobis ad me
depingere, tpuas non ignoratis me semper in cordis ea roihi refenirilur
scrinio servare. Dbl enim tanta cordis esl18Set veniunt. Et quamvis veslra bona volunlas bonum-
animarura unifas, plus ipsseslbi invicem sunt notse que propositum j'am longousui probalum eonfiima-
conscienlisequam iingua aut ^lylus possit exprime- tumquesit, ut frequenti non egeat monitione, «Jnlce
re. Et ut in hoc, qubd assidae iacilis, persevereiis, B laraen mihi est ul vos rogem toto corde ul perse-
majorespreces nonhabeo, quam ut repelam quod veretisinDeo grata inlenlione, quatenus in fulina
scitis, ut vldelicet aniinain meam, ubicunque norpus vita gaudealis de beata relributione, Et cum de
sit, \eslram semperesse,et ad vos, quantrim inipsa omnibus vestris bonis sludiis et openbus gaudeam,
&>i,desiderare, etahsenlia vestra lahescere nullate- in 1II0maxime cor meum exsultat quod domno ab-
nus duhiletis. Nisi enim «j'us trisliliam dhinsedis- bati benigna obedientia concordalis, et laboriosura
positionis consideratio lemperaret, nullalenus im- ejus oiius et onerosum Iaborem vestia consoiatione
mensilatem ejus sine gravissima Isesione toleraret. levigalis, nec pati polesiis ut aliquis ojus ordinatio-
Nihil igiturme niodo magi» dileclioni vestrse dele- nibus aul detrahat aut Tesistat. Cerlum enira est,
ctat senbere, quam 376 ut'" sanctoproposito, ad el experimenlo-saepe cognituni, quia monasterium
quod convenisiis, studeatis proficere, et e> nulla in quo subditi Tacta prselati dijudicant, benigna Dei
parte clam vel palam antiqui hostis insJdias in vos disposilione non disponitur, sedper abrupla vilio-
permittaiis Irrumpere. Quod ut efflcacius eflicere rum dissolvitur, et discordia scindente destruitur.
valeatis, invicem vos charitative custodite, monete, Ubi vero prselati facta et ordinaliones, \eltil a Deo
corrigite, et hsecab invicem velut magna beneficia , inspiralae, ab omnibus comrouniler suscipiuntui,--
vobis impendi benigne sustinete. Prselali subditos ibi Deus inhabitat, et quasi propriam domum, cu-
siudiosos benignitate sustineant, lepidos exhortatioue jus tola cura super ipsum jactalur, dispomt et
accendant; si qui sunt pervicaces, disciphna coer- ordinat. Hoc ergo super omnia precor et moneo ut
ceant. Subdili, praelalis non ficta obedienlia, et servelis, et in hoc studio instanler perseverelis.
maxime abbati, subjacele; et \os non graves, sed Omnipolens Deus dirigat omnes actiones veslras,
faciles ad portandum exhibele; valde namque sub- frater charissime, et ad.,\ilam perdncal selernam.
diti coram Deo peccant, si praelatos non meluunt Amen.
"
suis monbus gravare, qul eos solo Dei limore et fra- EPISTOLA XXVIH1S6.
terna charitaie suscepere porlare. Occasiones equi- ADROBERTCM TLARDRIJE COIHTEM.
tandi m claustrales, nisi cogente obedientia, non Horlatur ad justiltam wagis nwgtsque seclandam.
solum non exquirant, sed ncc occurrenles suscipiant.-' Dileclissimo domino reverendo Flandrise prineipi
Qui enira clauslra monasterii libenter exeulit, non ROBERTO, ANSEJLMUS, servus seivortira Christi Jesu,
solum sibi, sed et ahis suo exemplo noxii sunt, vocatus archiepiscopus Canluaiiae, fideles oraiio-
quoniam aul murmurationis aut vagalionis illis au- nes.
clores sunt. Nec domnus abbas ullalenus hoc conce-1rv Quoniara chara mihl est excellenlise A'eslrsebeni-
dere debet, si rigorem ordinis vult servare. Hospites gmlas, quam nrilii, quoties vobiscum locutus suin,
cum gaudio suscipienles, illis secundum raculialem dignati estis ostcndere, debeo vel htterib aliquando
\estiam cumomni hilaritate ministrate. Conslitu- significare ej'us memoiiam apud me nunquam \elV~
tionem nostram elvestram deeleemosyna pauperura rascere, et me Deum oraie qualenus ipse vos sua
nullomodo minui permiltatis, sed potius, sipoleri- benignitate dignetur ab omni malo defendere. Et
tis inlelligere qualiter eam rationabiiiler augere quoniam mihi injunclum estutin hujus vitse exsilio,
possilis, augete. Omnipolens Deus voluutates 186 .quos valeo, ad coeleslem patriam non desinam ex-
«t actiones veslras dirigai in beneplacito suo. horlari, hoc cei (e servidum illis non debeo subtra-
VARLE LECTIONES.
isa Fraterna charitas JIISfraterna' vestra ehaiiias 1MCordis essef ms cordis est el 18>Occasionc
equitandi tw>occasiones equriauti; • J8BYolunxatemet tBs\olumales ct 186Cum duobus piosdtclts Exem-
plaiibus mss in ujw Codice Ef. 20 compaclis cotlala.
B^ S. AiSSELMI CANifJAB. AiiCliiLP. OPP. PARS III. — LPISTOCE. 60
nere, qmtus scio nie diieciionis ifenuo copulaii. A i inter vos nascuniur et discoidiae. Qua de re \esirara
Suggeiit igitur \eslrae suhhmiiali non coirijiieiido, d leclionem sciie \olo quia nunquam in noslra vo-
sed de bonis admeliora invitando, mea humilitas, ut hmlale fuit nec, Deo piotegente, eiit, ut an Eccle-
assidue cogilel illud quod sacra jubet taucloiilas : sia nrihi ad regendum comnrissa tanta et tam
Diligtte justitiam, qut judicalis tenain (Sap.i,b). reprobanda inoidinalio oiialui, aut Si ahquo casu
Qiianto enira 1S7 illoiuni quibus lerra commissa est oritur, nutiiallir aut peimittatui. Piaeclpio igitui ut
acl regendums pivr-eminetpotentia, tanlo raagis, si a omnes, situt mihi, nostra seivata piselatioue, elin
justitia deviant, non regunt, nec adj*uvanlhumanum peiendis licentiis et in exsequendis mandatis, et in
genus, sed perturbanfet giavanl sua \iolentia. Ta- judicandis neghgentiis, domno pnon, ex post jllum
hhus ulique 188ternhihs illa comuiiuatio intenditur: subprion subdili sitis humili benigiiilate el benigna
Polenles potenler iormenta patienlui," el foiliotibus mansiieitidine. El quoniam puefafse murmurafioros
fotltoi inslat ciuiialus (Sap. v, 7, 9). Semper igilur c.tusara et pondus super douinum Wilielmum qui-
in actibus suis servet jusfiliam veslra prudeiilia, et d.vn maxiine imponunl; de illo nominalffli dico
in offensionibus quse sibi fiunt, indulcet eam sua quia nunquam volui, nec \o1o, ut aliquo wsodo
nriseiicordia. Nam et hoc justitia imperal, ut qui piiori inobedienler resislal; nec de illo aliud slatuo
sibi vull inisereri, misericordiam ahis impendat. B : quam quod, vobis audienlibus, in eapilulo de iUo
Bievuer monui quod cor meum assidue desideial, precalus sum, et consului, xum piopter memoriam
sed omnipotentem Deum precor ut sic ipsevohis dominietPatris noslri archiepiscopi Lanfianci, tum
leiienuin piineipatum gubernare tribuat, quatenus propler inttrmitatem ejus. Quod lamen non sine
iu futuia vtta regnum coelesle voliis retrihuat. Sa- chscretione et humili obedienlia fiei' ullatenus con-
lulant vos, nl fidelesservi Dominum, fratres nostrae cedo. Pax Dei, quw exsuperal omnem sensum, custo-
Ecciesiae, pro quorum necessitatibus in Flandriam dial eotda vestia et mlelhgentias veslias (PJiihp. i\,
iajores prsesentium miilimus ,8S; qui mecum ve- 7). Amen.
stram pietatem flagilaul ut sicut ipsi in ltis quse Dto EPISTOLA XXX.
in se placent, si qua sunt, \os fiaties esse deside- AD MATHILDAM ABBATISSAM El MOMALES VUNTO-
lanl, sic vos hoe dignaii, cuni opus et oppoitunum JSIENSES.
erit, in veslra tuilione percipianl. Salutamuspariter Obseciat pieces suo inchoatas nomtneperpeluaii, el
ego et illi uxorem veslram, ut dominam charis- montales pielali asstdue vacaie.
siroam, quam sic adjutncem noslram vobjscusi ANSELMUS,\ocatus archiepiscopus CanluaiLe,
esse, cum res exiget, deposeimus,sicut eam vobiscum soioiibus et filiabus charissimis, reverendae abba-
in dileciione et oralionibus complectimur. Yalete. ^ lissae Winloniensi MATHILD^;, et ahis ancillis De
EPISTOLA XXIX 19°. sub illa commanenlibus, elecio sponso Chrislo sein-
AD HENRICUM PIUOREM,AI.TOMUM SUBPRIORrM, Elt- per placere.
JiULrUM,OSBERlsUM ET AEIOSMOîACUOS .CVNTUA- Gratiasago sanctitali vestrre quia, sicut audio,
^RIENSES. i pro roe assidue orare non cessat. El precor supplex
Ul Canluaiienses cwnobkw sic obediant piioii et ut quod chaiilaliveinccepit, perseveranter faciat,
subpnoii ac stbi. donec appareat quid divina dispositio de me inten-
ANSELMUS, gratia Dei aichiepiscopus, dominis el daf, quatenus vestns oralionihus exoralus Deus mihi
filiissuis charissimis, domno piioii HE^RICO, el subiu iiibulalionibus ineis six clementior, et vobis pro
priori ANTOMO, domno ER-vuLro,el domno OSBERNO, impensa charitate sit benigmor. Prseteiea et olii-
et aliis ser\isDei inGliristi Ecclesia I9t commanen- cium a me injunctum exigit, et dilectio quam in
tibus, semper dcleclan in Doinino, et ejus perpeiua vobis erga mesenlio, niemvitat, et chanias qua \os
benedictione tueri. diligo mihi persuadet, ul seuindum \esirum slu-
Audio inter vos esse scandala et murmurationes, dium ac propositum mea exhortetur commonitio
quia quidam sunt inter vos qui se domno priori sub- D semper ad meliora pioficere, et nunquam ab his ad
jicere contgmnunt, et ea quae hcenlia ejtis facienda quse, gratia Dei adjuvante, allingius, neghgeniia
sunl, illo omnino nescienle et sine ejus hcentia \eslra gra\ante deficere. Quod uuqtie eflicaciier
passim faciunt; el cum ab eo, \el abaliquo repre- implere poteritis, si lllud consideiantes quod scri-
lenduntur377 •" capilulo, ejusse judicio iegu-( plum est: Qui modica desptcil, paulalnn dectdtt
laii huroilitaie subdeie despiciunt: et insuper hoc (Ecclu xix, 1) (9)., El: Qm lnnelDeum, nihil negligit
se toiuni nostia aucloiilafe facere afflrmaiil. Unde (Ecch. vii, 19), eliam mimma ordmis veslri non
quasi di\ersre scclae et partium dissidentium liles neglexeritis. Tanlo enira vigtlantius a minimis ex-
VARLE LECTIONES.
187 Quanlo aulero mss Quanlo enim 18SUtique fratribus mss ulique lernbihs i89 Flandriam
praesenii niilliinus mss Flandi lam latoies praesenlium niiltimus 19°Cum uno ex puefatis Exemplaubus
n.s coltata in Iii Ectlesia ms in Clnisti Ectlesia
JOANiNISPICARDI NOTJS. , . .
{9) Qui modtca despictl, paulalim decidu. Eamdcm et sex ms. nostra, habent spernil; sed cum vox sit
senfenXiamilsdem prorsus verhis Anselmi inculcat synonyma, rri non pei \ertit iiitelleetum. Sigmucn-
cp 20 Imjiia libii. Pro \eibo dM,n ,t, evcnsa B bha tui etuiim ad \iittilis ^ye'opsediam csse peineccssa-
Cl LIB. JII, EIIST. XXXI. , 62
eosibus debemus eavere, quanto eos freqneniius A aut lectione, aut oratione, aut pstlmis, aul aliqua
cognoscimus se nohis ingerere, et quanto calliditis ulili cogilatione sive intenlioiie sit occupauim. Yos,
deceplor nosiernullam io eis esse culpam, autcon- domina abbalissa, precor ul rnalrem, moneo ut
leninendam, si qua est, nititur nobis persuadere. sororem,hoiiorutamicam, piaecipio ul filise eharis»
Quod non solum in exleiioiibus operibus, sed eiiara simse, quatenns R. (10) episcopo Osmundo omnibc-
in iniiinis cojritalionibus debetis servare, nec mi- nignitate sanctam «t Deo placitam obediemiam,
nus Deo disjdicere indecentem cogilationem quam sicut decef, exhibeatis, el ej'us dileciiouem etfami-
1ominibus reprobandam actionem debelis judicare. liaremâraiciliain atque consihum et auxilium in
Deniqtie -sicut sponsae carnalium viiiorura exte- corporahbus el ni spirilualibus habeie, el llh qund
1 orem fceditaleni exsecranles, per pulchriludinera ex vobisLest exhibere in Christicharilaieslutleatis.
carnis el vesliuin aptiludinem student placere; ita Omnipotens Deus, Sponsus vester, sil semoer cuslos
sponsae splrituales Regis regura Filii Dei foedita- vester. Amen.
tem inleriorem delestintes, per menXis pulchiilu- EPISTOLA XXXI *».
dinem el ornanienta vlrtutum ut illi placeanl sem- ADLANntlDUM ABBATEM COENOBI! S. WLMARI.
per tlebent sludere. Pulchriludo ceite meniis et Ut greqem non deseiat ob vanas molestias
ailrimenium \irtulum est, cordis mundilia, cui B A&srL\ius,vocatus aichiepiscopus, fialri tharis-
\isioDei spiritualiierproinitiitur; ad quam mundi- tsiino, domno ahbali coenobii Sancli Whnari Lv\-
tiam nullus nisi per raagnam coidis custodiam per- rRioo, dhino regi consiho et adj"uvariau\iliov
ducitur. Dnde scriplum est: Omni custodia seiva De petilione vestra, qua mihi infatigabililer msta-
cor luum (Ptov. iv, 23). Ad quam cuslodiam, post lis qualenus ab episcopo vestro consilio et precibus
graliam Dei, quantum ad humanura sludium perli- meis (entem impetrare vobis licentiam abbaliain, in
nel, hoc est singulare et eflicacius consilmm, ut qua \os di\ina consliluil dispositio, deserendi, sacpe
scmper cor \eslruin et ublque, quandiu \igilalis, multumque i93 mecum cogila\i, elcumahis in qui-
VARIiE LECTIONES.
1,3 Cum codem ms. collula lsa
Ssepe mullum ins. ssepe multumque
JOANNIS PICARDI NOTJ3.
liam erratulorum fugaiu leviorumque praeceptorum < C (10) Osmundo episcopo. Sarishei iensi vel Salisbc-
diligeniissimam observaniiam, ut passim et crebro rietisi. Ante hunc reliqui episcopivoeabaiiiur Schi-
Anselm. commonet, caeierique Patres , nempe D. rebiirnienses a Sclnrehtniiia iu Angha Westsa\o-
Chiysost. homil 27 in Maith., el is ad populum An- niea, \Ico ignobill, et inamoeiio. Unde nriium esi
thioch. Hieron. ad Rusticiim monachum, et Eusta- landiu illic episcopos sedisse. Tandem 107S, syno-
chiaiu de custodia virginitalis, Giegor. Nazianzen. dus auctoie Lanfianco Londnri esl hahiia, in qua,
oiat. 1 in Jiihanum, D. Ephrein. tom. II iract. De ut feslantur acla ej"usdcmepistohs Laniianci ad-
iiiiemperanlia ab hi» veihis : Vw, illis, qui minimis niisla, el decielis suminoruni poiitificuni, Dainasi
levissimisque,eic, et Paraenesi lom. XXIX S. Caesa- videhcet el Lconis, nec non e\ concihis Saidicensi
r tts Arelai. setm. 8. Rtirsusquenoster Anselin. apud alque Laodicensl, in quibtis prolubeiur episcopales
Eadmerumlib. i, similitudine stimpta ex vinario, sedes in \iilis exisiere, concessum est regis muni
CAIJIIS limae, quanttiimis tenues, si non obluientur , ficentia, et synodah auttonlate praefafis fnbus opi-
co'ifesiim aqu.un tolam emittant, unde pisctum con- scopis de villis liansire ad uvilalts; Heiniaimo de
spquetiir inlerllus, Leonius canonicus noster poela Sjraburnia ad Sensberiam, elc. Yulgins aufein co-
non conlemnendus, qm ante 400 annos paiabai he- dicum impiessoiuiuleciio habet SaiisbeiiaineiSche-
roiciira carmen in uroversa Riblia, sed moisprae\e- reburniaro; labulae quoque Sausbeiieiisium episco-
uiens janrjam scribentis n>anuni obstupefecit et com- porum in bibliofheca Sancti ^ lttoi is Parisicnsis.
pescuii. Quam ob causam rehquillaniuni hbros duo- Hermanus igitur moxut sedem invexil Saiisbettani,
d>cim fimlos in hlstoria Ruth. Is, inquani piaeler iuchoavit-ecclesiam primariam, cujus opus inois
haceiaha poemata, lllud lepen ad leni pisesen- pj praevemens lemorala est. Osmui dns auiem succes-
lem, cui liiulo est: Quod non sunl negltgenda teiua- sor open inchoalo colophonem nnposuit, ut noia\it
hu Carmen sequitur hujusniodi : Malroesberiensis hh. u De gest s pontificum Anglc-
Qut benecuncla fugiSgtaviotis ciimtnanoxm, rum. Creterum juxla Saiisberiani posiium est coeno-
Hoc age ne culpa sub levioie cadas. bium Wiltoniense ad Wilen fliinieii ni \ico non
Culpa qiavis, sempei kvtum contempius habelur : exiguo, cui nomen Willuna, a quo et Wiltoniensis
Pnrvaque qum fueranl, cntnina magnafactl. Pariheroo ut sedem,ila et iioiiien iraxit; oiiginein
Quid vitasse lutum juval, ul meigaiis aiena ." vero abEdgaio rege, qui illuc intioduclis moniahbns
Foite lulum felel; non minus tlla necal. Beiiedictmis aiilisiilam piaeposuil filiani stiam , no-
Sic timidus fruslia mans alta pettcula jttgit iniiie Edilham, anno 974 , ut Liho plaeet. Seio
Quem ttecat m tuio flumims unda vado. qiiidein, sed non lnipoilune (\iroium euim sanclo-
Ncc satis esl gressu foveas vitaie pntenle^, iuin quohbet tempoie nieinoiia solet esse oppor-^
Dectpil tncautos el vta piana pcdes>. iiuia) in menleni venit sidnotare quse D. Atuonin.
Cl bene, quw sese piodunt tucommoda, vues, stnptis dedil III part. lnstor. 24, cap. 12; nempe
Ulihum specie noxta imilta latent. hiinc Ostnunduro (quem Osimundum nuncupal) ob
sanciiiaus fa i'nm, el niiraculoruin fteqtienliain in
Haclenus decasiichon, quod antehac in vulgus nou di\os relaunn fuisse a Cahxto 111papa, anno 1467,
exierat, utcaetera sui aucions poemata , inter quae ofhciiiiiique pijesciipium , in ej"us meiuoiiain flen-t
vidi hlleiae, unasad Adrianum IV, alleras ad Alexan- duni noniiue imius confessoris episcopi. Quae qui-(
drum III, suminos pontifices. Eo quoque loci spe- dem Osniumli apoiheosis a Gegono JX fueial tema-
ctant Plutarchi duo ullima capitula eju» tractatus , la, sed lnsdigeiuibus \arlis in Ecclesiara teinpesta-,
quem nci.p«it: Quomodo videie quis poss l an n iihus proiogaia, donccscreniori the illucescenfc ia>n
vitlule promoieat. saiiciuuniibtputionis opu» Jicn poisel rehîobus ci
63 S. ANSELMlCANTU.AR.ARCHIEP. OPP. PAHS III. — F.PlSTftT.jr;. fii
lfus consilium spiriluale speravi, sum locntus; et; A EPISTOLA XXXII«".
inlellexi, quamvis propter-compassionem qua tristi- AD CERVJMJM AMBIAKENSEM EWSCOPUM.
lise fraternitatis veslrae compalior \alde vobis con- N-onposse monacfium in abbaiem ordinari, qunlv.m
gauderem si Dei roiseralione, consilio etpermissione inscio pi wlato abscessent.
archiepiscopi et episcopi m veslri, desideuum ve- A.NSELMUS, vocatus arclriepiscopus Canluaria?, re
strum assequeremini; periculosum tamen miiii esse vereîdo episcopoAmbianorum GERVINO, salutem.
tam inusitatam rem petere et consulere. Timeo Frater ille Nortlimannus Ecclesiae noslrseprofes-
enim me non parum pecrare, si mea instantia lotus su> miem abbatem electnm esse mihi mandastis, et
\obis commissus omni rectore destituitur atque et cujus ordinationi me assensum prsebere-suadeiis, me
rernm et morum «t ordinis, jnaj'ori, imo oranimoda et fralrihus Ecclesiae 196nostrae ignoranlibus lians
vastatione desiruilur. Si enim ad aliud ibi vestra mare abiit, ut nec iter ejusrnec causam itineris ejus
non prodesset prsesenlia, nisi quia non ibi regnare agnosceremus, Quapropter nec \os, ,ut litteris ve-
polesl nec hbeie exerceii sine aliqua reprehensione sliis inlimalis, eum sine nostro assensu ordinare,
malitia, ita nec. malejbi est, sicuti esset, si esset debeiis. necego inlioc assensum piaebeo, nec prae-
sme reclore, aut in ordinis aul in rerum destru- bere debeo, jn quantum intelligere -queo. Si ipse
ctione, non tamen posselis eonqueri quasi ibi inuti- " veneril ad me^ etad Ecclesiam suam, sieuti mona-
Hxer-vivereXis, ubi Xantum malum et corporale et. chus qui laliter de Ecclesia sua discessit, veniie,
spiriXuale, ne locum praediclum destrueret, compri- debef, et postea aliquis de t*o mibi de praefala re
merelis. Quanto magis lunc se vestra coasolari po- locnlus fuerit, lespondebo inde secunduni quod re-
tesl prudentla, cum sintaliqui subilla qui ej"tiscon- spondeieintelligam. Yalete.
siho et gubernatione uii desiderant, et voluntana EPISTOLA XXXIIIc197.
mibjeclioneilli onediunt. Esl et aliud unde in tnbu- ADRICARDUM MQNACHUM.
latlone veslra debetis gaudere, quia non est duhium Mmachum piofessum nonJeneii volo petegrmalionis
vos illam bOno zelo Dei habere, et timore Dei cujus a sêjacto tn swculo.
consideratione illam fugere non audelis, sustiuere. ANSELMUS, gralia Dei archiepiscopus, fratri et
Certe ubi tot rationes sunt consolationis et spirilua- tiho RICARDOmonacho
' salutem, et henedictio-
lis laetitiae, non magnum pondus habere debet ama- nein.
ritudo trislilise. Quippe non solum considerat Deus, Audivi, Fraler mi, quia antequam monaclras
in aegritudine vo\isfi te iiurum ad S. M%\-
quantum studium alicujus in aliis proficiat, sed fieres, et idcirco moJo timidus «l nimls sollicitus es
eliam, aut forsitan magis, quanlum iaborem in in- " dium';
tenlione proliciendi, et dolorem quia non proficit de voto illo solvendo, ita utquieseere non possit cor
secindura iulenlionem, suslineat. Noslrum enim est tuum, nisi ad S. iEgjdiiim ivens. De qua re non
debes Xantumciedere libi qiiantum abbali tuo, eujus
laborare el seminare, Dei vero est incrementum et
consilio e( ordinationi animam tuam commisisli, et
effectum dare. Quod nostrum est, quamvis eo adju-
alris qui mehus te sciunl quid magis placeat1S8 Deo
vanle sit, nobis retnbuit; quod autem suum est, sibi
et magis prosit animse tuae. Quapropler consulo tibi
attribuil. Quod si hrec mensvestra non vultaulnon
et praecipio ut, omnino dimiltensintenlionemprse-
valet suscipere, 37S non piohibeo, si per episco-
iali itineris et solhcitudinem voti illius, in propo-
pum veslium, et per eos ad quos res hsec pertinet, silo quod assumpsisli quietus otlmmobilis permaneas,
Deo disponente, ad desiderium vestrum ordinate
potestis pertingere. Valete. eiquiete199adhocquod proposuisti,idestadobedien-
tiara et poenitenliam pro peccatis luis, et ad ahos bonos
mores studeas. Cerius enim esse debes quia cum
VARI^; LECTIONES.
m Episcopi ms. Episcopi vestri 195 Cum eodem ms. collata 196 Ecclesiae ms. Ecelesise nostrse
197Cum eodem ms. collala el cum Edit. Goth. et Col. 1575 19SQuid placeat Edil. quid magis placeat
189Quiele Edit. in quiete
JOANNIS PICARDl NOT.E.
prudenlius. Antonino eratin votis illic-attexere epi- D Sabell.,Plat.,Bergomens.,Schedel., pulet intelligen-
toma miiabihum, sancli Osmundi preeibus el meii- dos de sanelis Edmundo rege aul arclriepiscopo.ciim
lis geslorum, sed abslinuit, cum tsedu vitandi ergo, ille longe anle, lric veio coehlUm nurneio fuent
lum quod hbellum id argumenli continentem jussent ascripfus anno J240, lestibus Walsingh. inNeuslria,
in Leclesise Sansberiensistabularioseivaii; adquem et Maith. Paris, aut 1248, utnotat Molan. in addit;
miitit lectorem cujririum lusloriae ecclesiasticae. Usuard.prid. Non. Decemb. His plura refert Malmesb.
PrselerAnlonin. huj'us quoque apotheoseosmennnere in episcopis Sarisberiensibus,_inlerumque Polydor.
Polyd. \ irgil. lib. xxui lnslor. Anglor.etanle illum, lib. ix, pauca quidem, sed oplima et praeclara. Mi-
Mallh. Palmer. Pisanus, PeXrus a Natahbus lib xn, gravit landem adûperos sanctissimus pontifex anno
cap 22, Schedel. 6 setate sui regislTi,Chronic. Rer- 1099, episcopatus sm xxiv, Saiisbena^ sepultus
goni. lib. xv, supplement. Chronic. Sabellic. lib. vi, (consentienlibusHenricoHuniidon. hb. vn, eiMallh.
Eadmer. 10, Plalina in Calixto III. Sed in his quin- Parisio) prid. Non. Decemb. utBaion. post Molaniim
que posterjonbus mire variala esl orlliographia, ita ad\erlit. Quibus, hseccc exeideranl, coilecta hic
ut pro Osmundo, legas Hosimundum, Ediinundum, rcposuiums.
Eadimundum, \el Edmnndum. Nc csl jiuori qttis
6S XIB. III, CPIST. XXXV. 00
ieipsum"Deo tolum vovisti et reddidisli per mona-. A suo, virililer semper proficere, ut illi qui superio-
chicam professionem, solvisti omnia vola minora ris propositi sunt eos qui inferioris sunt superent
quarumlibet actionura quae prius sinejurejurando et liumilitale m, in qua quanlumsos homo magispro-
fidei alligatione s0° promisisti. Esto ergo quielus et ficil, lanlo magis sublimatur et aliis virtulibus
securus, et ego Xeea auctoritate quam per gratiam excellit. Quapropter, fili charissime, semper memor
Dei habeo super te, ab lllo voto absolvo. Vale. eslo cujus proposili gradum ascenderis, nee un-
EPISTOLAXXXIY 201. quam tibi ~vitaelusesanclitas sufilciat, nisi ea illos !0*
_ADWILLELMUM qui inferiorum graduum sunt, iranscenderis^. Slcut
M6NACHTJM CESTRENSEM. enim illi qui infcrioris propositi sunt, laudaniliter
Piofilelursenon essetantum virtute quantum cmmi-
nxbuseum monachus depinxerat, ad virtutes superioris ascendunt, ila illi qui majora
ANSELMUS seclaii proposuerunt, \ituperabiles sunt -siad sequa-
gralia Dei archiepiscopus, fratri ei filio -
litatem minora eligentium descendunt. Quoniam
cliarissimo, monacho Cestrensi Willelmo, salu-
tem. ergo monachum le habitu profiteris, hortor, pre-
Quamvis me talem nesciam qualem me suis car- cor, consulo ut semper in eonspectu Dei inlus slu-
minibus tua praedicat henevolentia, non tamen in- . deas esse quod foris in conspeclu hominunfvideris.
' Non autem Iric loquor quasi hoc non facias, sed ut'
gratus esse debeo-quoniam bocfacitdilectionisabuii; B
danlia. Ssepeenimsolet dileclor dilecti vilia aut non semper ad meliora paterna exhortalione succerisus
sentire, aut levia judicare; bona vero, quae non sunt, proficias. Vale.
«pinari; et qusesunt, exaggerare. Quod quando sola 379 EPISTOLA XXXV ™.
facit charilas nec error est suscipiendus propler ADWALTERUM CATIDINALEM.
atTectummoris, nec amor est contemnendus propter S& cum iilo de Ecclesim necessiialtbus non posse sine
ejus assensu et ahoium eptscopotum consiho ageie
culpam erroris. Sed sic deuet amor nutrirj ul error aul eis ptovideie, eo maxime lempore quo hostes in
corrigalur, sic error debet expelli ut amor reiinea- Anghamiirueient.
tur. Gratias libi ago quia me talem diligis esse Domino et reverendo RomanaeÊccIesiaelegalo et
qualem meprsedicas; et hortor nemetalem opine- cardinah episcopo WALTERO , ANSELMUS, \ocalus
ris, sed podus ores ut talem Deus faciat qualera archiepiscopus Cantuarise, fideles orationes. et fidele
esse me diligis et existimas. Cum enim scriplum servitium. L
sit: Nelaudes hominem invtta sua (Eccli. xi, 3Q) ; Quod tnandat mihi prudens veslra solliciludo, ut
et a ibi: Oiale pro invicem utsalvemini (Jac. v, 16); aliquo in loco £0Gconveniamus de causis s07 Eccle-
non debet homo hominemin hac vila magno conatu ,_ siarum Dei fraterno ac charitativo ad invlcem ton-
laudare, sed magis ut laudabilis Hat pio affectu silio acturi et quae corrigenda sunt eorrectun, utique
orare:Iaudem \eroDeo commilteie, cui proprium seeundum inlentionem \eslram valde laudabile S08
esl merila judicare. Non dieo bonorum virorum vir- est, et secundum .quod expedit, valde utile esset, si
imes ad exemplum bene vivendi aliis non esse raon- congruo lempore fieri posset. Sed veslra prudenlia
sirandas, sed eisdem ipsls non esse exaggerandas. non ignorat quia nos duo nihil euicereraus 50*,i.isi
Quoniam autem opus charitalis non debet esse sine regi suggeslum esset, ut ejus assensu, et auxilio ad
retnbutione, pro carminibus prosam, pro Jaude affectum perduceretur !1° quod disponeremus. Est
Teddo exhortationem. Certe, fiK nn, cum in me et aliud, quia ego a Cantuarberia elongari nullalenus
amas et laudas hona quae In me opinaris esse, ipso audeo, quoniam [quotidie exspectamus ut hosxes de
tuo qpere lestarisquia amabilis est et laudabilis om- ultra mare in Angham per illos portus, qui Can-
nis qui sludet honus esse. Cum ei go omnes vplimus tuarberise \icini sunt, irruant. Propter quod domi-
non dico Iaudaii, sed amabiles el laudabiles esse, nus meusjex ore suo mihi praecepit, antequam ab
nihil tantum sludere debemus quam ut boni in illo apud Nolingeham discederem, et postquam Can-
conspectu ejus qui non fallitur, judieemur esse. luarberiam redh, mihi mandavitperiilteras pioprio
Bonus aulem quisque fldelis ab eo judicatur, qui in n sigillo iignatas , ut Cantuarberiam cuslodiam, et
suo ordine perfectionem attingere conalur. Nam semper paratus «im ut quacunque Iiora nunlium
elsi omnes .ad perfectionis suinmam pariler per\e- eorum qui httora maris oh hoc ipsum custodiunl,
nirenon possumus, non tamen erimus exlra nume- audiero, undique convocari j'ubeam equiles et pe-
rum bonorum, sicut scriptum est: Imperfectum dites, qui accurrentes violenlise hoslium obsistant.
meum viderunl oculi tut, et in libro ttio vmnes scri- Et idcirco de Canluana exire non audeo nisi in
benim (Psal. oxxxvm, 16), si ad eam perfeclio- Illam partem ex qua hoslium exspeclamus adven-
nem incessanler etforlilerconari velimus. Conentur tum. Piecor igilur sanclitatis vestrae discretionem
igiturlaici in suo ordine, clerici in suo_,monacln in qualenus aequoel pacalo animo suscipiat has nostras
VARLE LECTIONES.
S0°Illegatione Edit. alligalione 2U Cum eodemt»s collata S08 Sunl hnmililale Edit. Pic. sunt su-
perent IiHinilitale s03Inquanlum tns in qua quantum S04Ea illo ms ea illos S05 Cum eodem ms col-
Iata !06Aliquo loco ms ahquo in loco S07De causa tns de causis S0SLaudahile ms valde laudabile
809Efficiemus ms efiiceremus
sl0Etejus. produceretur msutejUs.. perduceretur
C7 S. ANSLLMl CANILAR. ARCIHLP „OPP. PARS III — EPISTOL^C. 68
lafionabiles, et qtise infirmar) neqneunl, quoniam ' IclongaTeab uibc in qua eram, nisi versus hostes
\era3 sunl, excusaliones. Sciat pio certo vestia qui limebanliir, tunc monilus ul vobis occurrerem,
re\erenlia qnia eumdem animum queni habetis, ut quatenus colloqueremui de his quae coirigenda sunl
soirigantur quae coirigenda sunt, habeo. Sed exin hoc regno, lalionabilem el suseeptibilem retldi !i
specto redilum donrini mei regis, et etriscoporum causam, quia propler prsedietum periculum el pise-
et principum qtu cum eo sunl, quatenus illl quae ceplum legis \eniie non poteram, el nlhil^fllccre-
igpiidasunt,opporlune et ralionabiHler suggeramus. mus nos duo, absenle rege et ahis quorum assensti
Et sic, Deo adjuvante, ejus assensu eXauxilio effi- el eonsiho et operalione ad eflecluin duci possel
catius expleamus quod desideramus. Si lamen \obis colloquium nostrum. Ego enim ipse video quae coi-
placef ul per dileclissimum fratrem nostrum reve- ligenda sunt, et habeo voluntaiem, qnam ntillus
leudum abbalem II. 2n mihi consilium vestrum homo inihi polest augere, corrigench, Deo adju\antc,
mandelis, de quibus rebus et quomodo cum rege per assensum et auxihum domini inei regis el al.o-
loqui deheam, hoc libenter suscipio. Sed el si j'egi nim ad quos pertinct, cum locus el oppoilunitas
monendo consulere aliquid de hujusmodi rebtis per erit. Quod aulem conquerinrini \os moralos esse,
eumdem abbatem el reveiendum episcojmm Win- \elut infructuosam arborem elpeiegrinum non ha-
loni.e piudenlise \e=lrse placueiit, kudo el postulo. 8 heniem aojulorium aut consilium, de ahis vos sciti«,
Yale. de me aulem ego scio quta non prolnbui vos frr-
EPISTOLA XXXYl 2,s. clificaie, nequemeum auxihum aut cOnsriium vohis
AD EUMDEMi pio ratione el possibihtale mea denegavi lempoie
fiuctificandi. Quod \eio a me cur !1*et qua
Ctdumnias~imposilas excutil, el se nec schismati fa- quseritis
veie, nec lebus Ecclcsiw lunc posse consulere stgni- justixia episcopi alii me abneganfes, a me discesse-
ficcil. ? nint, necsunl leversi dignam agentes poeniieniiam,
Domiuo el merendo episcopo Albanensi el car- hoc polius ab illis qurerendum eial qnatn a me.
dmah WALTEUO, Caniuariensis s13di\ina disjiositione Ego enim nescio me fecisse cur hoc facere debeient.
archiepiscopus ANSELMUS , orationum fidelilalem Re\eisi laraen haclenussunt, ux illam ohedienliam
cum servitio. quara Gantuaiiensi sedi promiserant, semihi ser\c-
Lilleiis a \esira sanciitate mihi direciis, si lice- luios fateientur. Dicilis quosdam illorum vob"s
rel, plenius quara episiolaris bievilas paliatur, dixisse ideo non offendisse s17in nie quia permisi
lespondeiem. Pio tempons lamen opporlunitate ad me a cathohca Ecclesia transferri ad sehismalicas,
summam sensus illaium breviier, quod ad me alli- et ab illis conseerari, si fieri, sicut additis, polesi;
net, respondeo. Dicilis quia oporlueial nos loqui ]ela schismaiico rege investituram accepisse, et ilh
simul de vinea Domini, quae in hoc regno desliui- fidelilatem et hominium fecisse, quos omnes scie-
tur, ne penitus confundereiur, quoadusque sanclns bam esse schismalicos el divisos ab Ecclesia Cluisti,
Peirtis apostolus, pervicarium suumUihanum sum- et a capile meo Uibano ponlifice, quem ipsi, me
niuni21Vpontificem \isilaret eam. Hoc ulioue ego audienle, abnegabant. Certe nesciebam nec scio
ijise voluissem, si congruo tempore factura essel, id eos schismaticos, aul sic divisos ah Ecclesia fuisê,
est quando doiuinus meus lex, et episcopi, el prin- ut dicunt. Et si aliquis eorum qui hoc vobis dicunt
cipes liujus regni vobis piaesenles aut propinqui me praesenie hoc diceret, oslenderem raiionabiluer
eiant. Poslquam vero licentiam accepistis a rege non ila esse. Ilii enim non fabnegabant canonicum
ledeundi Roiham, et rex in expeditionem suam cum Romanum pontlfiêm, quicunque esset, nec Urba-
arthicpistopo Eboracensi el quibusdam alris epi- num negabant esse pontificem; sed dubitabant pro-
scopis et principibus suis ivit, et vos ab illis, et ego pterillam quse modo naia s18 esl dissejisionem, cl
a \obis discessimus, veluti non nos ut jn haG leira propter dubitalionem illum suscipere quasi ceitum
amphus imicem \isuri; et postquam rex milii pise- differebant; nec rillum judicium eos ais ab Ectlesia
cepit ul illani partem regni sui ln qua maxime irru- segregaverat, et omnino obedienliam Romanse sedis
ptionem hoslium quolidie tiroemus, diligenter cu- " tenere se fatebanlur, et sub professione obedientise
stodirem, et quolidie paratus essem hostibus lesi- Romani pontiflcis me consecrarunt. Denique domi-
slere si irruerent, sicut in periculo \aslandi \el nus papa sciebat me esse consecratum, et a qnibus,
pcrdendi lenam; cura nullo modo audeiem me et cui resi leceram quod feci.Et lameii (11) pallium
YARIJ: LECTIONES.
511Abbalem N. ms. Abbalem JI. S1SLum eodem ms. collata. sl3 Cantuariensi ms Cantuariensis
S1*Summum ins suramum Poiilificetn sl1 Non vos Edit. Pic. non nos Si6 Quaeriiis cur tns quseritis a
nie cnr sl7ldeo \osoffendisse tnsideo non offendisse S1SMundo nala tns modo nata slslndicium eos
tns judiciumeos
JOANNIS PICARDI NOTJE.
(II) Pallium quod archiepiscopus Cantuaiim solet excepil, nam Walero legato id deferente oibviami\if
habeie, miht pe\ vestiam cljanlaiem, elc. misit. Pillri poiuificia indutirs vestimentaet nudalopede.Sacitim
:td se transimssi luisusmemiiiil ni-sequenli epislola, auiem insigne deposiuim in altare suscepit et hu-
Drhanoque gratuts_sci lbil eo nomine, jqui fflliono- meris composuii, sicque ditirna llla detoiatus siola
jjficeniissime nnsit (erat enim luculo Inclusum ar- lem saciam peregaDoimnico die quaitoidus Junias
teiueo) sie Anselmusde\olissime, ju\ta aclauliss nw amio 1095 (hui.t euun Fioieniiut) Vig rnicnsib, el
69 LII5. 111,LPIST. XXXM. 70
quoil aielriepiseopus Cantuaiiae solet habeie, mihi A disse, quanlum potuistis, el ea occasione negolium
pcr \es.iam chaiitaxem, non ul schismalico, sed ut proptei quod venistis, impethlum usque nunc. Pro
actepto, iton ul lepiohans, sed ul approbans misit, bona quidem \olunlale delensioiris gialias ago, im-
et sicquod de me facltim eiateonfirma\il.Ipse hujus pedimenlum aulem hac occasione faclum vobis uii-
confiimationis auclor, et dominus Gualterus 380 que !2i nescio. El sPrei medulla diligenter conside-
episcopus Albanensis el cardinalis haeceadem sciens, laXur sictil potest, ef prudentia Veslia me defendit
minisler ejus et exsecutoi. Si vobis hsec cdiimnia quantum potest, certus sum quia conscientia vesli a
atlendenda videlur, cur eam ante jiailu toncessio- in his quse supra dicla suni accusare me non polest.
nera mihi tacmslis; si neghgenda pulalur, vos ju- Quod, sieul dicit, nec mecum nec cum alris loqui
dicate quam diligeniei sil a \ohis inculcanda. Plura sicul voluitpoluit \estia re\ereiilia caiens obedien-
possem adhuc dicere ad infiiman.him \erhum ma- lia Romanse Ectlesiae, sciat ipsa cur non potuit. Ego
hiise eorum qui hoc quod dicitis \obis obtendunt ad autem scio me diu el muliuin desideiasse el e\spe-
excusandas excusaliones in peccalis, sed sapienliam classe loqni \obiscum, antequam possem; el ctira
\eslram scio non indigeie aperfas rei multiphci l.iiideni polui, non tanlura poluisse quanttmi \olui.
ostensione. Videat igitur prudens simplicitas ot Roaalis me ut fialres noslios Canluarlensis Eccie-
R si.f
slmplex prudenlia \eslia qualiter super hxc qu<e quiele ac pacifice possidere dimitlam res-suas.
dixi suscipere et exaggerare debeal conficlas caltim- Ad quod respindeu quia nullus niagis desideraf
nias, et ealuniniosas confictiones advers'im nie ab quietcni ac pacem illoium quam ego, nec magis
ilhs qui feceiunl conira me pro excusaiione sua, no sollititus csl pio uiihlaie cjusdem Eccleslae; eiitl-
\ideamini velle infiimare sso quod atictoritate do- circo \olunlas mea est ut res ejus, Deo annuente,
mini papsp«l\estia pxseculione non ignoranler est disponam ad ulihtalem prsesentem elfuluiam, piout
coiifirmattim. Nempe non sic accepi (lesle Angliae melius sciara et poteio. Yaleal bealiludo vestia,
regno) nomen doimni Drbani papae in vanum, ul et dignelur Deum, Til me et omnes actiones meas
hoc nie ah illo vel a fiilehhus ej'us meruisse cogno- dunal orarc.
scani. Dicilis \os caiisam meam, leste Deo, defen-
YARLE LECTIONES.
ss0 Confirmaie ms Infirmare !2i Utiqueuis iiiique nestio
JOAMNISPICARDI NOTiE.
Ilonedenus nolarunt) el reliquos astante« rihidoscu- -C dis virlulihus auditorum animos demulcens, In ira
latos ftnsse jiro ie\erenlia sancliPetn.Quem riluin, judicium sine ira lenens, in tianquilhtate sevenialis
quia cognosceie operse pretium exisuma\i, lubull justse constiram non deseiens. H<ec,fiater ehaiissi-
obseivaie. Palln aulem archiepiscopahs foiniam, me, pallii dignilas; quam si solhcile ser\avpns,
ahaque scilu non indigna descnbit Onufrius in Ex- quo.l foiis accepisse oslenderis, inlus lianebis. >
phcatione vocum ecelesiaslicaium.et Joan. Durantus Sic Pasohalis in episi. quam Floriacensjs Biblioiheca
hb. n De rilibus Ecclesiae, cap. 9,uuin. 41, 42 et e\hibel integram leclurienli. Peculiariler, auando-
caHeiis. Quld auicm myslerii conXineal, Jailandus qimlcni ila lulil sermo, notabimus, Lanfranco collaia
Chrysopohianus hb. v sui operis (quod Candel tm fuisse dtio pallia, ul ipsemel scribens Alexandei III
nuncupavlt) docel ex epistola Leoiris papse in hane coinmemorax epist. 5. « Nunquam, inquil, res quae-
sentenliam: < Arclnepiscopo palhilioiiordeceinifur, hbeldearca pecions mei ejicere qua\is oceasione
ulpiiipnreo cnicis ejnsclem \esXimenli signaculo a poterit inauditam lllam humanilalem, quam milri
leigoei pectore depicto denionslret pojmlo signacu- extremo hoininum, tantis indigno honoribus Romse
Itim redeinpiionis nosxrse, et pia coguet mente de exhibuislis, quodque duo palha, unum de allaii ex
passione Redemptoiis dicens : Mthi autem absit more, etalteruui quo sanctilas veslra missas cele-
gtotiart, msi m ciuce Domtni nosln Jesu Chnsli biareconsuevcral, ad oslendendam cir^ca mebene-
(Gcd. vi, 13). • Leoni conjunxerat imilatus
Amalarium. Vc- volenfiam \eslram miln impendistis. > Posl Lan-
rum quia ei hunc noster ilugo est hb. l De fiaucura id prodiderunl Chron. Beecens. ms. inejus
ofljtiis ecclesiasticis, cap. ultim., ubi vice aiiciaui gestis, et Willelm. Alalmesb. hh. III De ponlil.
lnleipielalurspinulas ejusdem palln niissi, piaeler- Q Anghs. Cselero1 dehonoie, peutione et usu pallu lota
quani quod rursus de lllo agit hh n De sacramenlis, esl cenlesima Giatiani distinctio, ex cuj'us 1 can.
cap. 16, parle quarta. Pasthahb secundus sciibens cum praecipialur meiiopohianum fidem suaro expo-
adGuidonem YiennaeGalliaruin aiclnepiscopum sm- nere tribus a consecraiione mensibus, elabEcclesia
gulare quodpiam mysleiiuniadverlit a supeiioiibus Romana pallium postulare, merilo Roger. Honed.
nicogitaium. x Pallio ad missaium laiitummodo suspeclus videtur parum fideliter notati auni, quo
soleimiia ilhs solummodo diebus «ti fralernilas lua Anselmus pallium receperit. Cum eriim lestimonio
mennneiit, qui luis prsedeCessonbusRomanseauclo- suo Anselmus fueril sublecius et inauguralus ponti-
ruaie Ecclesiseconcessi sunl; tujus te \olumus per fev anno 1095, milriprolecfo non ht \erisiin)le eum
ouiniagienuum consenare. Hujus enim indumenti juris ecclesiaslici non instiluin lecepisse palhuin
honor humihtas alque jusliiia esl. Tola ergo mente sesqui anno post consecrationem. Unde seipstim
iraieiniias lua-se exhibere feslinet in prosperis hu- quodammodo damnans, dolensque quodper Anglici
milem, etinadversis (si quando ad\emunt) mvenia- regis mahgnam peiwcaciam non daielur aut proro-
tur cum juslitia erecla, amica bonis, perversis con- garemr facultas eundi Romam, dicebal supra ad
traria, nullius unquam faciem pro \eriialeioquente talcein cpist. 24. Si Metiopohlanus eptscopus per
treinens, nuseiicordise operibus juxla virlutein sub- tolum pnmum annum, nec papam uvenlem, nec pal-
stantise uisistens el lamen supra virtulern insistere hum icquiio, juste ab tpso honore temovendus sum.
tupiens, infumis corapaiiens, bene valentibus con- Qua de causa Maulijpus Paris exaclius siippula\it
gaudens, de ahenis gattdiis tanquam de propuis hanc recepiionem anito 1094 ui Histona majoie.,
exsiiltans, incorrigeiuhs \iiiisjiie sa;\ieiis. in fo\cn-
«71 S. ANSCLMl CATSTUAR AHCIHLP. OPP. PARSIIL— EPISTOLJE. 74
EPISTOLA XXXVII !»s. * mih ahquid agere videbar, in subl.mi positus pta>
A
r, AD UfiBAMMPAPAM. grandi onere puessusnee mihi fructum facio, *nee
Cur hactenus papam non /idienl,quidque faclo sil utihs ahcui exisio. Oneii quidem succuinbo, quia
opus ab eodem moneii supphcat. virium, \iiiutum, indusirisp, swenlioe, tanlo oflicio
Reverendo ac reverenler suscipiendo catholicaj compeleniiuni inopiam, plus quam ciedibile \idea-
Ecclesiae summo pontifici UKBANO, ANSFLMUS , jion lur, patior. Guram importabilem cupio fugere, pon-
suis-meriiis, sed nutu divino, Cantuarise vocaius dus rehnquere: Deum e contrailo limeo offendere.
meiropolitanus- episcppus, debitam subjectionem Timor Dei illtid me suscipere .compulii, Ximoridem
ttijn servitii rievolione. onus idem me leXroere compellit. Si inler haecvo-
Gralias ago sanctae munificentiie veslrae quod di- luniatem Dei agnosceiem, proctrl dubio voluntatem
gnos-aposlolicse sedis legalos ad nos direxislis; quod meam et actus meos pro posstbilitaie-a"d rilam con-
pallii -beneficium, sola grattae \eswe largitate, ferrem. Nimc qula volnriiasDei me laiet, et-quid
mibi porrigi praecepislis» Nostri quippe, dateor, agam nescio, errabundus suspiiOj el quem rei finera
ordinis et oflicu iniereral et praesenliam \estram imponere debeam jgnoro. Postulo ilaque sanclam
e\ more visilare, et eam ul fieri decet condigna clemenliam et cleroenlem sanciilalem \esliam ut
J
•B
reveientla lipnoj-are. Et id quidera ex quo gradum propier Deum, propter eam charixatera qua Eetle-
ep.scopalenKSuscepi summo desiderio facere concu- siain Dci conlendilis adjuvare, penuriain ton iln
pi\ivlum quia„talio id lieri postulabat, lum quia noslri \estrarum manu sanclarum orationum pasca-
toiisilio et alloquio veslro frui desideiabam, utme tis, pe cogitalionum talium fluctibus agitaius, aut
de^-rebus neeessarus tam pubhcis quam pnvatis oiHiiino ruam, aut nibil apprehendam. Rogo etiam,
sss
interroganlem \estra prudeniia docerel, et aucto-f. et«suhmissis mentis gemilibus humiliter supphco
ntas roboraret. Qnod me non exegisse rogo ne celsam elpiam paterniiatem veslram, ut in nanfi agio
a gre sancta eminenlia vestra nec meae neghgenliae posiius, si quando procellis irruentibus atrjuioni
atit arrogantiae asciibal. Testis enim milri est con- vestri indigens ad sinum maXrisEcclesiae coufugero,
scienli.i mea quia postquam in cacurame sanctae propter eum qui_sanguinem suum dedil pro ^nobis,
Ecclesise sublimaios vos esse cognovi, gavisus suh% piuro elpromplum adjutoriura et solamen imeirian
et reverenter dilexi el diligo, et quolidianum pro- in vobis. Pro domino Belvacensi Fulcone snpplex
vectura veslrum fleri opta\i et opto, et factum auoio clementiam veslram, prout vestra judicabil pru-
diens exsullo. £ed quia belhs undique qualintnr, dentia. In munusculo noslro magnitudo vestra,
hostiles impelus mdesinenler et insidias adversan- p. jogo, jion solam penset quanlilalera, sed et bonara
tiura metuimus, dominus noster rex -extra regfflwa qua missum est "voluntalem. Omnipolens Deus dm
me4 procedere hactenus non permisit, nec adhuc nobls paternitatem veslram in graiia sua el paê
procedere posse nllalenus îssensit. Praelerea si ctistodiat. Amen.
liullse aliae causae concurrerent quae me faciem ve- 381 EPISTOLA XXXYIIIS87.
siram hoc lempoie quod valde molesle fero, videre ADLAMBERTUM ABBATEM.
prolnberent, suflicit quod aetas, quod segniude, Ul piofugum monachum tecipiat pwnileniem.
quod debilitas coipons raei impalientem me agunl ANSELMUS, Dei dispositione vocatus archiejrisco-
et prohxi iiinens el immensse viarum asperualis.' pus Cantuariae, domino et fratri in Deo deliclo,
Sed inter haec, quo labore, quaque anxielale gi a- abbali LAMBERTO, misericordiam impendendo tem-
vatus, iler auipere conaTer, si omnipolens Deus poralem, misericordiam mereii sempilernam.
et 111icgno Anglorura bella sedaret, el in regnis 1 Fiater iste comedens de hgno scientise boni et
el reguorum provinciis, per quas ad vos est eun- mali experimento didicit quanta sit differenlia mler
dtim, illam pacem inbuerel, ut quemadmodum opor- delicias paradisi clausirahs £t exsilium vitse saecula-
leret e\ expedirel, lter ipsum expieie liceret. SedI ris. Pcenitens igitur et dolens, sicut lacrymse le-
ssafieri non potesl, landia impossibilitasi J) stantur, confiietur se nimis peceasse, et promillens
quandiu id
me retinet. Divina clementia j"uyante, ubieunquei se deinceps niores suos correelunim, elsecundum
fuero as4, vobis obedire ac servlre, et celsitudinemi vestiam disposilionem obedienler viclurum, orai,
vestram honorare paralus ero. Et quia, sicut tle- quanto affectu potesl, ut inlra ovile de quo sponte
sidero, quotidianas miseiiae ss8 nieae querelas noni miserabiliter aufugit, admlllatur. Et quia supphca-
Iicel mibi coronam posito effundere in eorispectui ttonem suam pro magniludine realus sufflcere uon
vestio, sanctas serenitalis veslrae aures paucis que- putat, nostris precihus suas apud vestram clemen-
slibus et scriptis inquietare praesumo. Sancte Paler,, liam adjuvari precatur. Quamvis igilur ego de ve-
doleo me «sse quod &um, doleo me non esse quod1 stia sanclitaxe riilnl promeruerim, lamen quia invi-
fui. Doleo me «sse episcopum, quia Jpecealis mels3 ceni eompall el pro invieem orare juliemur, prs-
facientibus, non ajjo episcopi officium. In Ioco hu-- sumo supplicare qualenus ovi quam Christus qus-
VARLE LECTIONES.
ssaC«i« eodem ms. collata. sss Sed landiu id ..quandiu ms sed qnandiu id ..tandiu ^ Ruero ms fuero
0,4 Miserisetns miserise mese m Supphco tns lmmihlei supphco sa7 CIUHeodem ms collata.
75 LIB. III, CPIST. XL. 71
sitam et inventam in humeris stiis ad ovileS5Sre- A EPISTOLA \L a».
portat, vesXrapalernitas osliuin ovilis eontra me ADPASCIUIEM PAPAJII. V-
If. add. nori] claudat, ne Chrislus idem perdixarii Excusat se quod nondumpei hlleiaseum satutaverit,
quaerendo, et inventam Teportando, fiustra labo- et, calanutalibus suts expOsitis,causa', reddit cut ea,
rasse \Idealur; et ipse apud amicos el vicinos, quos Anglia abient, el ul in Angham non ledealmsi
tebus omntbus Ecclesimlestutins supplex oblesta-
ad congatidendum comocaie debuerat, non lam tur. Lugdunt inleiim ab atchieptscopo sustenlan
ovem quam seipsum, el, quod valde attendendnm sedeclaiat.
esl, oneraxum ss9, et a suo ovili exchisuin esse Domno el patri reverendo, PASCHALIsummo
conqneralur. Itaque misericoidi.im et judicium can- ponlifici, ANSELMUS, servus Ecclesias Canluariensis,
iale Domino, et sic ut misencordia superexaltet -debilam ex corde subjectionem, et oralionum, s!
^ '
j'udicium *J0.Vale. quid valent, de\olionem.
EPISTOLA XXXIX" 1. Quod ad \estram celsiludinem tantum moiatus
ADMOKACHOS BECCENSES. sum nuntiura fflitXeiepostquam de cerla noiilia ve-
SS8 gratias agentes,
Beccenses in 01dinis-obseivantia stabiles collaudat. sliae sublimalionis Deo ga\isi
Et tct prmlali facla non judtcenl prm cwleris hoi - 3 sumns, haec fuil causa quia quidam nuntius regis
talur. Anglorum venit ad venerabllem arclnepiscopnm
Dominis et fralribus cliarlssimis an Beccensi Lugduncnsem pro causanostra, non tamen affeiens
coenobio commanenlibus, fraler ANSELMLS, volun-
quod suscipiendum esset; et audiens lesponsum
tale Beccensis monachus, necessilate vocatus Can- archiepiscopi reversus est ad Tegem, promittens se
tuariensis arclilepiscopus, prsesentis vitae«onlinuam in
proximo Lugdunum ledilurum s30. Ilunc exspc-
sanclitalem el fulurse aaternafflfehcitaleni. ciavi ut scirem quid \obis de legis volunlate noli-
Quamvis nostram raro epistolam videalis, scio ficaie possem, sed non venit. Causam itaque no-
tamen *jula dilectionem \estram in iniimis-s38cordis stram breviler inlimo, quia quando Romae moralus
mei fervere non duhitaxis. De qua dileciione lanto sum, eam doniino papse Urbano, ct multis alus,
esse certiores debelis, quanto eam de praaterito sicut scit, ut puto, sanclitas vesira, ssepe narra\i.
rognoscitis, et hoc propler quod et âd-quod vos di- Videbam in Anglia multa mala, quorum ad rse
lexi, facere conlenditis. Audio enim quiargratia pertinebal correclio, quse nec coriigere, nec sine
Dei inspiranie et cooperante, In studio bene vi- peccato meo lolerare poteram. Exigebat enim a me
\endi fervelis, et in paupertatis pressura xigorem rex ut volunlatibus suis, qnae conlia legem et
vestri ordinis inflexibiliter leneiis. Sic enim decet, C voluntatem Dei eranl, suh nomine icctiludinis as- >
servosDei.ît quanto magis eos tribulationes prse-; sensura prseberem. Nam sine stia jussione apostoli-
senlis vitap anguslant, tanlo ardeiuius ad quietem eum nolebat recipi, aut appellari in Anglia; nec ut
selernae \ilse tendant el se ad viriulum profeclum epislolam ei mitierem," aul ab eo missam recipe-
«xtendant. Sed quamvis sanclis moribus-et relisrio- rem, vel decrelis ejus obedirem. Concihom non
sis operibus sludio spontaneo insudetis, novi lamen permisil celebrari in regno suo ex quo rex Jactus-'
sinceritalem vestrse dilectionis, quia gratanler acci- jam per tredecim annos. Terras Ecclesiae hormni-
piet si vosmonueio ut in hoc in quo estis perseve- bus suis dabat; in omnibus his et similibus si con-
relis. Quod ut efficacius adimplere valealis, necesse silium petebam, omnes de regno ej'usetiam suffra-
est ut sancta unanimitate colligali, et corde et ganei mei episcopi negabant se consilium daturos,
voluntate jirselato veslro obedialis; facta et dicta nisi secundum volunlatem regis. Haec«t multa aha,
ejus non dijudicetis, sed sine omni retractaljone, quse conlra voluntatem et legem Dei sunt, \idens,
quasi divinilus inspirata venerando menle benigna pelii licentiam ab eo sedem adeundi aposiohcam,
servetis. Uhi enim subditi praelali,3a judices fiunt, uXinde consilium de anima mea et de oflicio inihi
aperte Dei ordinationi,-cujus dispositione sibi prae- injunclo acciperem. Respondit rex me in se pec-
lalus est, delrahunt et contradicunt; quibus Deus D casse pro sola poslulatione hujus licenti.v, et pro-
et suse gubernalionis subtrahit auxilium, et eos in posuit mihi ut aut de hac re, sicut de culpa,
proprii «rroris prsecipiiari permillit consiliura : ubi saiisfacerem, et securum illum redderera ne am-
\ero praelalus cum yeneratione, lanquam-Chrislus plius peierem hanc licenliam, nec aliquando apo-
suscipilur, jbi tota domus Chnsti regitur consilio et stolicum appellarem, aut de terra ejus cito exirem.
prolegitur etsustentatur auxilio. Quanlo enim sub- Elegi potius exire quam nefandae rei consenlire,
diti se vicario ejus suhjiciunt securius, tanto ille Romam veni, ut scitis s37, et domino papae rem
praelato et subditis cuncla procurat benignius. Om- totara exposui. Rex, mox utdeAngliaexivi, taxafo
nipotens Deus sua vos benedictione in aelernum simpliciter victii et veslitu monachorum nosirorum,
*
bealificet, fralres et amici charissimi. Araen. lotum archiepiscopatum invasit et in proprios usus
YARLE LECTIONES.
"'Adoves ms ad ovile ss9 Orbatum tits oneratum tS0 Superexaltet jutliciumtns superexultel j*udi<io
SSiCum eodem tns coltata ,3a In tnliinis m« in intimis cordis mei *3aEnim praelali ms enim suhdili
praelati S3i Cuii1 eodem ms collaia S35 Vestra Deo tns veslra» suhliinaiionis Deo S50Rediluium ms
Lugdunum Tedilurum s" Yeni; scitis tns veni, ut sciifs
PATKOI.. CLIX. 3
-?* $• ANSELMI CANTUAR. ARCIIIEP. OPP. PARS III. — EPISTOL^. n
«•cnveitil. Moiiilus etggg rogauis a domiuo papii A ie suscepi; de quo, si fieri posseH Iihemius eam
ut hoe conigerel, conlempsit, et adhuc in hoi' susciperem quam de alio ahquo. SeJ necesslias
peiseverat. Jam cst leilms annus ex quo sic d(' fuit tahs, quia inimici insurgere volebuit contra
'Anglia «xivi; pauca quse mecum tuli, ei multaqua - <meel populum quem habeo ad gnbeniandura; et
mniualussum, quoium adhucstVm debiior,ex]>endi ideo barones mei, et idem popfflus, noluerunt aro-
Sicplus debens quarn habens MB,apud \enerabilen 1 plius eam protelan : hac ilaque occasione a tuis
Patrem nostrum archiepiscopum Lugdunensem de vicariis ijlam aceepi. Misissem quidem ad le a meo
S3S
tenlus, ejus benigna largitale et larga bemgni- lalere aliquos per quos libi eliam de mea pecunia
tate su=lenlor. Non hoc dico quasi desiderem rednc 1 deslinassem, sed pro morte2* 6 fialns mei circa
fa Angham, sed tinieo ne mihi veslra subhmitas1 regnum Anglia; Ua lolus orbis concussus esl, ut
succenseat, si ei noslrum esse non nolilico. Piecoi nullatenus ad te salubriter penjenire poluissenl.
igilur et obsecro, quanto possum affeclu. ul nullc Laudo ergo et mando ne per Northmanniara venias,
inotlo me in Afigliam ledire jubealis, nisi ita ul sed per Guitsand, et ego Doveram t)b\iam habebo
fegfemel volunlalem Dei, et decreta apostolita \o- libi baronesmeos. elpecuniam ad ierecipiendum;
luntati hominis liceat mihi prafeire: el nisi rex et imenfes, Deo juvante, unde bene persolvere
nrihi leiras Ecclesiae reddiderit, et quldquid de B poteris quidquid -muluo accepisii. Festina
igilur, [
aiblnepiscopalu, piopter hocf quia sedem apostoli- Pater, \enire, ne mater noslia CanluariensisTlc-i
tam petii, accepil; vel certe, quod pro horum clesia diu flucluans et desolata, causa lui, am-,
digna recompensatione Ecclcsiae prosit. Ahter enim phus sustmeal animarum detnmenta. Teste Gi-
ostenderem me hominem Deo debere prseponere, et rardo episcopo, et Gurilelmo Winloiiiensi eleclo
juste spoliatum esse quia sedem aposlolicam volui episcopo, et Guillelmo de Warelimast, et comite
Tiquirere. sl° Quod satis patcl quam noxium Hern ico, ef Roberto fihoHaimonis, et Haimonedapi-
exemplum sil posteris, et exsecrabife. Quserunt fero,etahis tamepiscopis quani baionibnsmeis.Yale.,
quidam minus inleHrgentes Cur ego regem non EPISTOLA XLII.
excommunico; sed sapienlioies, et reelum hahen- fASCnALIS PAPJEADAISSELMUM.
les consilium, consulunt ne Id faciam, quia non Ut Ecelesim Caniuaiiensi lestiluius jam det opemm
pertinet ad me ulrumque, el querimonlam scilicet Anghcanw Ecelesiw teslautattom : et Anglotum
etvindiclam iaceie. Denique ab amicis nostris qui Regem cum Nonuanmw comile concihet.
sub eodem iege sunl, mandalum niilri est quia PASCIIALIS episcopus, servus servorum Dei, ieve-
mea excommunicalio, si fieret, ab illoconlemneie- rendissimo lratri et toepiscopo AISSFLMO, Cantua-
lurs+ 1 el in dei isum converXeretur. Ad hsec omnia C liensium arcliiepibcopo, salutem et aposlolitaiin
auclorilas vestrae pi udenlisesW noslro non eget con- beneihctionem.
siho. Oramus ut Deus omnipotens facial omnes Sicut injuriis Uiis el exsilio compassi stimus, elc
actus vesti os sibi placere, et Ecclesiam s4asnam de Vide in Paschah II, mfia,ad an. f 118.
veslri regiminis prosperitate diu gaudere. Araen. EPiSTOLA XLIH 2'6.
EPISTOLA XLIs 44. A\SEL\Il\1>RURGU\DIUSI ET R'CEZAM UXOPEM EJLS.
HENRICI REGISAI\GLORUM ADA:\SELMUM. Giatulalur nepotem suum Deo in seiviiutem esse di-
Excusut se inaugui atmn ab aliis episcopis ob ingruen- calum, quodque Dcus jumoies eortim libetos ta-
tesliostes,uiinAngliamcittsstmeteveitatui supplicat. puenl, utjatn hbertus ipsi Deolota menteseivitein.
- HrMticus, Dei gralia rex Anglorum , piiwrno A^SEiMLsarchiepiscopus,dominoet amitocharis-
Patri suo spirituali A^SELMO, Cantuariensi episcopo, simoRuRGu\Dio eluxoiiejussoroii suaedileelissLiise
salutem et omnis amicilise exhibilionem. RiCEZyE,salutem et Denedictioliem Dei.
Scias, Pater charissime, quod frater meus lex Sciatis qtna friius \esler Anselmus, charissimus
Guillelmus"moiluus est; el ego, nutu Dei, a clero nepos noster, sarius et loetus est mecuin apud
et a populo Anghse eiectus, et quamvis invilus, Lugdtinuro ; et ego Dei gratia, prospere me habeo.
D De tiho vestro hoc \obis dico quia gauderepoleslis
propler absentiam tui, rex jam consecratus rcquiro
to, sicul Patrem, cum omni populo Angliae, quate- 3S3> multum'; quod llium Deo obluhslis. Amat
nus mihi filio luo eleidom pupulo cujus libi anima- eijim Deum, et quod amare debet; unde gratias
rum cura commissa est, quam citius poteris, vcnias agere debelis iltis et eos amare qui eum in amore
ad consulendum. Meipsum quidem ac totius regni Dei et sui ordinis et in bonis moribus nutriertmt.
Anglise populura, luo eorumque consilio tjui tecura El certe credo qiua propter hoc meriliim quoJ
mihi consulere debent, committo; et -precor ne primogenitum vestrmn Deo devota niente dedistis
4ibi displiceal quod regiam henedietionem absque noluil Deusperdere uilum deprole \eslia; nec pei-
VARI/E LECTIONES.
SSEDehilis qu.tm habilis 'ms deliens quam liabens 23SLugdunensem ejis ms Lugdunensem detenltis
ejus 2i0 Reqmreie QuEernnlete. tns reqmrere. QuotLsatrs patel quam noxium exemplum sit posleris
S4S
et
execrabile Qticeiunl elc. s" Conleuineretur tns coiUemneis* etur et in derisum con\ eueretur
3
Autho-
244
i itas vestrae prudentiae ms aulhoritatrs veslrse prudentiae Ecclesiam tns Lcclesiam suam Cum
eodpm ms tollaia 2MPer monem ms pLOmoite m Gum eodem ms cvllciia
77 - LIB. III.EPIST. XI4H ' ."8
mrsil eos qnos genuislis usque ad lllam setalem in A Cantuariensium ATchiepiscopo, BEÊDICTCS, in Do-
qua peccalis el malilias hujus mundi sordidaientur, mino salulem.
* Amor scribei*, et dolor cordis mei gemiuun
per\enire, ut \itam aeternam perderepl, sed omnes
eos bono fine de hac vlta ad se transire fecit. In- chaiuati vestrse compelhl aperiie. El qtuasapien-
super si sapienles eslis, et sapienter consideratis, tibusloquor, el qui de pana maieiia norunt fer-
inielligelis Deum fecisse vdbis magnam misencor- cula conficere mulla, ideo bi eviter succincteque san-
diam de \obis ipsis, quonlam abslulil vobis oeca- clilati vestrse dico quoniaro Salanas videtur esse
sionem amandi hoc s.eculum, et desiderandi ea quae solutus. Rex namque superbioe prope esl; et, quod
iranseunt, cum vohis abstulit iiaaredes 111hac vita, tiici nefas est, saccrdotum ffl jiracparaliir exercitus,
et fecit filios veslros suos haeredes et suos fihos in quia cervice -elaia mihlant qui praepositi sunt ut
seterna vita. Nunc agiie gratlasDeo quiaexonerati praebeant exempla liumilitalis : sic ut Danielis va-
eslis et expediii, ut libere toto corde, tola in- ticinium videatur esse complelum. Ergo qui in
tentioi.e el lotis vinbus curratis ad Deum, et sol- Judsea est ad montes fugial, et qui in teclo est, non
l:cili siiis solummodo de salule animarum veslra- descendat tolleie -aliquid de domo (Maflh. xxiv,
rum: et ut illuc sponXanea volunlate pervenialis, 17), elc. Prolnde vos, quiin Xecto Domini passer
"
quo Deus filios vestros qui morlui sunt, vobis no- solitarius exlitislis, et agrum Dei \omere Iinguse
lentibus, misericordiler traxit, et quo istum quem vinliter conscidistis, ad monles fugere nec opoitei
Deo dedisiis, Deoadju\anle,j)ervenlurumexspecla- de plano ahquid tollere. Etsi Romse non estYnunc
mus, ubi pariter pater el maler, fihi et friia; in Gregorius, esl tamen Angliae Auguslinus; <elqni
conspeclu Dei in gloiia aelerna gaudeatis; et unus- dedit-ei signa et prodigia faccre, dabit vobis pro
quisqne lanlurn de singulis ahis quanlum de se Christi fide ad fmera usque vinhter cerlare: Ftdchs
>Het amicissimi, fratei
glorieiur. Ergo, dileclissimi est emm Deus, qui non patietur vos lentati suptajd
charissime el «oror charissima, precor, obsecro, qaod ferre potestts (1-Cor. x, 13). Benedicuonem
moneo, consulo ne conlemnatis misericdrdiam quam autem veslram qua debui menle suscepi, bene sa-
Deus vobis non prsemediianiibus fecit; et ne per- pientem, bene redolentem. Deo aillern gralias agi-
dalis gloriam quam Deus vobis, si culpa vesXia non mus, quia saporosasunt et odorosa quae agilis, quaa
fuerit, prsepara\it. Cognoscite , cognoscite quia dicitis, quse datis. De vjta auiem veslra dicamus
quod Deus vos ita omnibus filiis orbatos in hac pariter, dicamus omnes : Gloiia in excetsts Deo,
\ita solos fecit, non est ira Dei, sed gratia Dei, el tn lei ra pax homiwbus bonm volunlatis {Luc. 11,
ul qui jam soli remansistis, nihil habenies quod r 14). Rogo vos, orale pro me ut Simon me aliqiia
amelis, sine omni impedimento ad illum currads, parte corrumpere neqiieat, et Deus ab hoe pelago
-et ei vos et veslra reddalis. Omnipotens Deus sic ad portam salutis perducat.
vos suo amore accendat ut oranero hujus vitae de- EPISTOLA XLVH s*8.
leclalionem faciat contemnere, et ad se tolo affeclu AfisELMI ADPASCHALEM TAPAM.
tendere ei pervenire. Amen. Audilts decielis Romam conciht, cui Anbetmvs iniei-
EPISTOLA XLIV. fueiat, tex de tllts summum ponitficem lequmt;
PASCHALlS PAPMAD ANSEL1WUM. qutd autem papa judicaveitt, sibi stgntfican An-
Ul constanlei se geiat tn luenda Ecclesim Anglicanw selmuspeltt.
Itbeitate. ' Domino reverendo, et Patri diligendo PASCHALI
PASCHALIS episcopus, servus servortun Dei, ve- s*9, summo pontifici, ANSELMUS, servus Ectlesifp
nerabili fratn et coepiscopo ANSELMO Cantuariorum, Cantuariensis, deoitam subj"ectionem et orauonum
salulem el aposlolicam benedictionem. assiduilalem.
Non ignoras divinaevolunlatis consilium, etc. Ytde Postquam revocatus ad episcopalum redii in v'
in Paschah II ad an. 4118. Angliam, osiendi deereta aposlolica quse in Ro-
EPISTOLA XLY. JJ mano concilio prsesens audivi; de qua re dominus
EIUSDEU ADEUMDEM. meus rex vestram requisivil sanctilatem per legatum
Avsehnoeutn de ahquot dubns consulentt tespondet. suum,etegoper epistolam meam \estrum mquisivi,
PASCHALIS episcopus, servus servorum Dei, vene- secundum quod rem cognoseerelis, consihum. Regi
rabili fralri et coepiscopo ANSELMO, salutem et apo- per litteras vestras respondislis, mihi vero mmime;
stohcam benedictionem.i sed quoniam rili responsum quod illi sufliceietSSI>
Consulta illa quse per venerabiles nunlios luos non dedistis, adhue \estram-pro eadern re adeunt
Baldemum et Alexandrum, elc. Yide in Paschah II. quidam episcopi praesentiam; el ego nostros mitta
-
384 EPISTOLA XLVI. legatos, responsi vestri mihi relaturos< sententiam,
BENEDICTI AD AKSELMUM. ne forte videar alicui meo solo sensu vel propria
Consolatona est et amtcts condtta affectibus. voluntate quidcjuain facere. Servata igitur -apud
Doinmo ef venerabili Patri ANSELMO, -gratia Dei me reverentia sedis apostolicag, precor ut de
VARI^; LECTIONES.
siIEgo dilectissimi ms ergodileclissimi s*s Cum eodem ms collaia ,w Domino et Palri reverentlo Pn"
2C0 Yestras responsum quod illi sufflcerei tns
schah ms Domino reverendo et Patn diligendo Paschah
Vesiras ie=;pondislis, mihi verominime : sed qtioniam 1II1responsuni quodilli jsufticeret
"73 S. ANSELMl CANICAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EriSTOL^. 86
pelitione quam \obis prsedicti episcopi exponent A cliarissmus inonacius in Cesirensi ccenobio S. Wei-
385 1«od melius el ulilius sapienlia \estia Jnii gseeomiiiaiieniibus salutem et benediclioneni Dei,
becundum Deum judica\erit, disponatis; et quid- et siiam.
quid illud fueiit, per legatos noslros me cerlum Benedicius Deus in donis suis, et sanctus in ora-
faeiatis. Sicut enim non pertlnel ad me absoi- mbus openbus suis, cjui et vossss facit etnumeio
\ere quod ligatis, ita nou est meura ligare quod crescere et
augmento rehgio.iis pioficere. Quamvis
-absolvitis. enim de omnium setvorjra Dei piofeelu gaudeam,
EPISTOLA XLYHI. in \obis lainen aliquid habeo speciale cur de ve^tro
ANSELMI ADEUMDEM. laetari profectu debeam, quoniam per me Deus con-
'Consihum in aclveisis qumjam per novemannos pas-
sns est exspectat. Ptecalmqw ut palhum eiecto gregaiionisvestrseestdlgnatusinstituerepiincipium,
Eboiacensi eptscopo concedat, abbalero, dorainum scihcet Ricardum, charissimura
Domino el Patn reverendo PASCHALI, suramo pon- rriium nostrum. Gratias igitur ago Deo pro grati*
sua qaam ostendit in vobis; et oro ul, sicul eadem
tifici, ANSELVUS,servus Ecclesise Cauluanensis (
debilam subjeciionem. gralia \osprsevemre dignatus est, ita indesinentcF
Quanto sludio mens mea pro sua pos=ibihlate " vos suhsequatur, quatenus nunquam vos dehoe ad quod
sedis aposlolice leverentiamet obedientiam ample- piovexit, permiltat defieere, sed semper ad
meliora donet piolicere; quod pro cerfo ipse fa-
clalur, teslantur multae et gravissimse4.iibnIaiiones si
cordis mei, soli Deo et miiii notse, quas ab initio ciei, non negligentes fuentis bona ad quae jam
pervenistis, servare. Gum enira Dei sit sua gratia
epjscopattis mei continuc jam per novem annos, et nos praevenire iSS, noslrum est quod accipl-
-in exsilio el episeopalti passus sura, qula ejusdem semper
sedis subjeclioni el obedienli.e inseparabilitei ad- mus, ejus auxilio studiose custodire. Nam quamvis
nec habere nee servare possimus ahquid, nisi per
hsesi. A qtia iiilenlione spero in Deo quia nihil est
illtim, perdere tamen et deficere non esl, nisi 'ex
quod me possit retraliere. Quoniam de his quibus noslia
cxcellcnfiam veslrani requisivi per epistolam mis- nogligentia, quae ssepissime intipit arnlniinis,
in quibus nos calhdus hosiis solel decipere, cum
sam olim per Guillelmum, -regis nosiri legatum,
nulluin suscepi responsum, iterum ea necesse ha- nobis peisuadet ea non magni pendeie. Inde namque
heo repeiere. De hoc quod inter regem et me est sequitur illud dainnum exsecrabile qnod legl(ur,quia
sufftceie puto sapieffliae veslrae quod in alhs lilteiis qui spetnit modica, paulaimt decidel (Ecch. xix, 1;.
Cerfissimum namque esl, quod in multis Ecclesiis
significo el quod per legatos nostros cognoseelis. De
expenmento didicimus, quia in monasteno ubi
qaa -re non est liumilitatis meaa vestrse sapientise ir minlma distriete
dare, sed ab ea exspectare consilium. Precor aulem monachorum cuslodiuntur., ibi rigor ordinis
Deum cor \estrum ad inviolabihter peimanet; ibi pax in-
omnipotenlera quatenus ipse
iaudem efcgloriam nominis sui et ulilitatem Eccle- ter iratres , et in capilulo pioclamationes con-
siae suse dirigat, ut de vultu ejus j"udicium ve- quiescunt; ubi vero minimi excessus iirghgunlur,
strum prodeat, et oculi ej'us in omnibus actibus ibl totus ordo paulalim dissipatur et desiruifur.
vestris videant sequilalem. De archiepiseopo Eboi a- Si ergo de viiluie s6irn virtutem et de profeciu ad
aensi eleclo, sicut per episcopos qui cum eo sunt, profectum vultis aseendere, semper limele in
niinimis Deum offuidere. Non debelis con-
polerilis agnoscere, supplex piecdr quaXenus pallio singuhs
siderare quam parva sil xes quani conlra p-olribilio-
propler quod veblram adil excclleniiain, nobis eum
-confirraatum et gratia \estra honoratum remiltatis. nera faeitis, sed quantum malum sit inobeJieitlia
Credo enim quod noii est in Angha qui lantum pos- qtiam proparva re- incurruis. Sola enim obedieniia
sit in eCclesiaslieis rebus prodesse; et spero in Deo, poluit hominem in parathso rctinere, unde pei in-
obedientiam ejeetus est; neqtte ad regnum eoeloru-n
quia sieul a Deo accepil facullatem, iiabet etiam
volunlafem. Quaedam alia quse noslri legati vestrac ahqtiis nisi per obedientiam perducilur 2C6. Pensafc
paternitati ex nostra parte suggerenl, precor ut au- >Q quia si bomo per unam solam inobedienliam in
dire atque ad ea respondere dignemini. Oramus ut laulam miseriam quam patlmur in boc mtindo pro-
Deus omnipolens sanctitatera \estram diu nobis j"eclusest, quantum debeamus eam horrere el obe-
conservet. dientise bono studere. In obedienlia loius \igor bene
EPISTOLA XLIX 2B1. Vivendi construilur, in ej"us negligentia destriiittir.
ANSELMI ADMONACHOS CESXRENSES. Abbali -ergo vestro obedientiam non solum in opere,
De suorum monachdtum pr-ofeclugaudel, et ad accu- sed eliam in voluntate per omnia exhibete s66, et
tatam ettam in mintmts vbservanttam hortatur. ad invicem paeem et conrordiam per mutuam dile-
-Anselmus archiepiscopus, fralnbus et fihis suis ctionem habete; quam dilectionem sic 2" nutrire et
VARIJJ LECTIONES,
5,1,1 Collala eum eodem ms el cum Edil. Got. el Col. 1S73 2SSQni suos ms el JSdil. qui vos SB 3 Setn-
per pnevenire ms et Edtt. semper nos prsevenire m In vinutera vuiiis ms etFMil. in \irlulem et de pio»
lectu ad profeciura vullis sbSPerducittir. Abbati, etc. ms et edti. Perducilur. Pensalequia si homo per
iinam solam lnobedieniiam in tanlam miseriam quam pitimur in hoc raundo projectus est quantum de-
beamus eara liorrere, et obedientiaB bono siudeie. In obedientia lotus \igor bene \ivendi conslruiiur, jn
ejus negligentia destruilur. Ahbati, etc. s8° Yoluntale exhibete nts el Edtt. \oluntateper omnia exlnbcre
s" quaro sic ms el edtC.-quaradilectionem sic
Sl _ - LIB. 111,EPIST. LI. S2"
servarepoleiiils, si unusquisque non ut alius sj.itn, A dicio oste.id.ilur sustlnens esse suus, in raonacluco
sed ut ipse alterius Aoluntatem facial, studueiit. probalur non esse suus. Nain quaitnis lex aut dives,
. Ot'ositatem quoque sicut rem iiiimicam animarum cum sponte vapulat, se peccatorem hunuliter osten*
a \onis excludite, et unusquisque considerel quia de dat, nulla tamen alleuus honimis jnssione *65huic
singnlis niomentis vitae nostrse reddituri sumus Deo humiiilati se patiens subdeiel, sed jubeiili omnibus
raiionem. Cuicunque ergo Deus dat ahquam gralam \iribus lesisleret. Cum autcm monatliusex senien-^
al quamlihel ulililaiern, ea ulalur inquanlum ha- lia prselali in capitulo humililer flagellis se subjicit,
bjer t oppoitunitatem. Qui enim non ulitur poteslate tanlo majoris merili hunc esse \erilas judical,
binefacieiidi qiiam habet, ia die j'udicii quasi non quanto magis et verius se quam ille humiliat. U'e
habens judicabitur, et ab illo auferelur hoc ipsum namque se soli Deo-humiliat propter peccatorum
quod habere vfdeiur, quia et Tjrsemio quod mereri coiiscienliam, iste\ero eliam homini, propler obe-
potuit oarebit, et deinceps nuilam âlictijus boni dienliam. IIuniiHor autem qui el Deo et honiiiu pto-
operis potestatem in pcenis habebit. Quasi aufcm pler Deura se huinihal, quam qui soli Deo et non
alii dabiXur quod ab illo auferetur, quando illi qiii humansejussioni se hunrihat. Eigo si qui sehumi-
bene operalur secundum quod 258accepit.pisemium hat, exallahitur; qui se magis humiliat, magis e\al-
augebiiur, quia juxta llitim qui neghgenler \ixit, ^ tabilur. Quod 266aulem dixi, tum monachus \apu-
ejus exemplo a bono opere non defecit. Gralias ago lal, hoc a sua \oluniate discordare, non ita mtellig is
vobist[uia pro me oratis, el oro ut ab hac chanlaie quasi nolit hoc obedienli voiunlale palienlpr poi-
uon dcsislatis. tare, sed quoniam ex naturali appelitu canris dolo-
386 EPISTOLA L 2B9. sem nollet tolerare. Quod si dicis : .Non tani fugio
ATiSELMI AD BERJ.ARDUM JIONACHUH. publitam vapulalioneni^propler dolores quos et
Pluiis esse unicam vctpulalionemexobjidienlia, quam secrete sentio quam propler verecundiam, scilo
innumeias ex pioprio sensu. quia ille fortior est qui iianc quoque suslinere gau-
ANSELMUS aiclriepiscopus, BERNARDO, monacho detpioplerobedientiam. Cerlus eigoestoquia ma-
ecenobn S. Werbuigse, salutem et-orationem. joris rneiili est una \apulatio nionaclii lolerata per
Audi\ia doniino abbale tuo quod majoris mei!ti ohedienliam, quam innumerabiles acceptae
per pio-
judicas cum monachus se aut veiberax, aut ab' aho pnam senlentiaro. Sed cum lalis esl monachus ut
se verberari poslulat,ûam cum in cajritulo -ex pire- et
semper habeat cor paralum sine murmuralione
cepto praslati, non ex sua voluntate Aapulat s6°. per obedientiarn vapulare, tunc sive setrete, si\e
Quod non ita esi sicut26i exislimas. lllud enim \n- „ publice \apulct, magni meriti cum debemus j'udi-
dicium qtiod sponle sibi aliquis indicit, rcgale esl; C caie.
illud S6S\ero quod per obedientiam in capiiuio sns-
°es EPISTOLA L! !6S.
iinel, monachicuni est. AJlerum esl ex sua \o-
A^SEIMIAD STEPHANUM ARCHIDIACONUM.
lnntate, alternm ex obedienlia, necexsua \ohmtate. Ui abbattssam et sanctimomales Rumeset a supet-
Illud qtiod legaie dico saepe sibi reges et supeibi slutoso homitus defunclt,quem pro sanclo habebaiv,
dmtesHerLpracipiunt, illud vero quod monachicum '
luUupiohtbeat.
dico, non pr<ecipientes, sed obedientes suscipiunt. ANSELMUS archiepiscopus, STEPHAISO arclfdiacono
Regale lanto levius est -^, quanto voluntau susti- s69 salutem et benediclionem.
ncnlis concordat. Monachicum autem Xanfogra\ius Mando vobis ul (12) ealis ad Rumesei, el dicatis,
quanto a \oluniate patienlis discordat. In regdi ju- el dicendo prsecipiatis domnse abbatissse ST0 el san-
VARI^ LECTIONES.
288Secundum quod ms et Edil. secundum donum qnod "9 Cttm eodem tns collala s6° Vapulat deest
in ms stl<}uid non ita? sicul ms Quod non ita est sicui S6SRegale. lllud ms regale est : lllud 263Mo-
paclncum. Alterum ex ms Monachictim esi. Aiferum est ex 26i Lenitis est ms levius est -ss Alteiius
j'ussione ms alierius hominis j'ussione 26GErgo qui se humiliat exaliabitur. Quod ms ergo si qui se
htimiliat exahabitur, IJUIse magis lm uiliat, magis exal{ahi'ur. Qnod 267Appellalionem tits vapulaiioiieui
S6SCuin eodem ms collata S6S
Diacono tns Archidiacono "0 Domiiij}Abbatissae ms. Domi ae Abbalissse
.TOANNISPICARDlTSTOTJE.
{\%) Eatis ad Rumesei, et dicatis, etc, Haud levi, ;D monasterii pi-imarium et prsecipunm instiXuloiem.
fuil labori iiic locus fateor. Nam ciiin mier legendos Mahnesber. tamen el Honed. Annal. pait. i, ainm
sciipt.AnglosoccurrereipassiinRaiiieseia,Ramesien- 971, fatentui commumbus ulnusque ope el op.bus
sisque, et in ea degenies monachi, stabam dubius, ectlesiam fuisse conditam. In Honedeno auiem,
\idensin hac epist. expressum noinen ahbatissse. quero Alminum scriplae tabnlae Lincolmenses \oca-
Tabulae vero Lincolniensis ecclesiae ms. m noslra \ere Etheluvium; in Malmesb. Egeluvinus appella-
bibholheca injectum evemere scrupulum m paucu- lur. Rumesei yero de quo Anselmus hoc in loco, esf
lis. Aluvtnus consul eo lempoie abbaltam Remeselw pariheno dioeceseos YVintoniensis, excilalus ab
mim paludes fixit. Quod autem hse tribuant funda- Eduardo rege, ul Honeienus lesfatur hisce \cihis •
uonem Ramesiensis ccenobii Aluvino consti i ita vi- «Anno 967 lexAnglorumpacificusEdgarusia roona-
deo accipiendum, quia ille pluiirauni operse et opum slerio Rumeseie (non Ramesete, ul conupte impiessi
suarum largitus sil ad nl operis. Reliqui enlm scri- libn habent) quod a\ns lex Eduardus senior con-
piores, ul Mahnesber, lib. iv De Pont. AngL Doned. siruxerat, saneiimoniales coIloca\if : sanctamque
et Polyd., et Lihus in Chron. ad annum 971 prsedi- Meninam super eas abbatissuo constituit. J Mal-
tani sauctum Oswaldum Eboraci antistitem, hiijus mesb. etiam hb. n de P. A. recensens ccenobiaYV.Rs-
85 S. ANSLLMl CANTUAR. ARCHIEP. OPP. PARS 111.— EPISTOCE. &i
ctnnonialibiis ex nostia parte, et ex pai le epistopi X pos qui in tam exseciabilis sceleris prolelalioiiein
YVinloniensis, et vestra s", ul si nolunt me proln- conseutire potuerunt. Quapropter decet nos, inio
bere illis divinum officium facere, tunc e\ loto pro- necesse «st omnibus nobis qul in hoc coiisensi-
hibeant ut nullus honor, qui alicui sancto exhibeii mus 2"', si tam indecenti impropeiio subjacere no-
debet exluheatur ab llhs, aut permittant ab abquo luu us, qualenus dies ejusdem causse deTiniendss
exlriberi mortuo llh quem quidanis7a volunt pro constituatur celenus, in quo praesentiam nostram
sancto haberi. Fihum aulem ipsitis moilui propellite et \estram, aul-si hoc esse neqttit, aliquam rationa-
a villa, nec amplius conveiselur in iil.i. biiem ex nostra et simihler ex vestra parle peiso-
na n adesse cupimus. Quera diem in octava die
EPISTOLA LII s' 3. Nalivilatis S. Dei genitiicis Marise, quaimis nolus
ANbEi-MI AD GEHARDUM ARCHILPISCOPUM EBOIUCENSEM.n.inis longinqua propter piaedictaru causant sit, la-
Douel inducias suo assensu fuisse dalas saciilego qui inen quia cognosco vos \elle interesse, poiiimus.
multeiem letatum m uxoiem duxeiat. Quippe nec fepiscopusad quem causa pertinel, vellel,
A«i«ELHUS, giatia Dei aichiepiscopus Cantuaiise, st ego vellem, nec egO vellem, si ille \ellet boc dtf-
1
GERABDO, aichiepiscopo Eboracensi, salutem. feue diutius, si Deus nos ab omni lmpediroenfo de-
Notiim facio, dilecte mi, reverenliae veslrae, quia B fenderit. Nam tantum posl colloquium noslrum ,
indiicias de causa illius qui muherem velalam in didicimus de rei \entate, ut si acceleramus quod
conjugium sihi _copulare prsesumpsit, quas dedit diffeireproposueiamus, nulla notandumhoc2f6sil in
episcopus Lundonise vestra instar-t a, me favente, in lali negotio levitate.
tanlam lnfamiam conversae sunl mihi, et \obis êt EPISTOLA LHls".
oronibus quorum consensu dalse sunt, apud Lundo- KILDEBERTI CEROMANE^SIS EPISCOPI ADANSELMEM.
uiensestet apud onmes qui hoc audiunt, ut milhus Giutes peisolvit ob ttaclalum De ptocessione Spiulus
hoc 274,nisi religioso carens pudore, si fugere\alet, sancli conlia Giwcos scnptum et ad se missum.
tolerare queat. Desperant eliam ullura bonum ali- Venerabili Caiituariae archiepiscopo, gloria et ho-
quando proventurum Ecclesise Dei per illos episto- nore dignissuno, AJSSELMO, HILDEBERTUS (15), bunri-
VARLE LECT10\ES.
m Episcopi et veslia ms AVinlomensiset vcstra S7SQuem qmdem msquem quidam srs Col-
Episeopi
lata cum eodeinms m Dt nullus hoc ms nulhus hot sed mcde a76Coiispiiseuimisms consensimus s76NuL
7us hoc ms nulla nolanJum hoe s77 Collatu cum eotlem ms ei cum tns S. Audoem Rothomag.
loniensis diceceseos, ejus meminit et Rumeseiam C ces; excusi autera Htidebeilus, sed et in ejusdem
vocal, discrepans ab Honedeno, quod Edgarum non Gesfis (quseimpetravi a V. pr.ore Tuffero, cosnobita
JEduaidum condilorem asserat. Locoium igitur, S. Vineenlii CenomanensisJ utramque vicissim ie -
lempoium el fundatorum vaiietas aperle distinguunt peii. Ha5ccine vero Gesla, ne diutius lateant poste-
liaecduo ccenobia, quib. lilteia u in a rautata, idem ros, addemushic: « Yeneiabihs Hildebeiius ex La-
proisus esl nomen. Cdeterum homo ille, quoiumdam \erriinensi castio meJiociibus, sed tamen honestis
opinione santtus, a cujus cullu et honoie Anselmus ortus parenlibus a Domino Hoelo [ahas Roello] Ct-
prsecipit Rumesienses virgines abslineie, est Val- nomanensi episcopo facius magisler scholarum,
deosus, Yaltheofus', Valdelus seu Yeldeofus, coraes deinde archidiaconus, et post decessum domi.ii
nobilissimus, quem Guillelmus Nothus ob levissiraam Hoeh in ejus loco est subsututus. Hic Uaque moribtis
conjurationis suspicionem capite damnavit. Inno- jilacidus et .modesuis. priino liritio sui episcopatus
centiara vero ej"usmulta eaque praeclara miracula satagebat reslaurare ea quae aniecessorum suorum
significarunt, testib. Malm. 1. IVDe ponl. Angl. et negligeniia \el destrucla \el amissa fueranl, mfatiga-
Walsing. in Hypod. Neusl. ad an. 1075. Rumes-.ensis bili stndio. Continuo namque doinum capiluli a furt-
igitur antistita vel alicujus nnraculi peimota ru- damenits ccepit construeie, et undique -wtreis illu-
museulo, autiniqua comitis nece, pubhcasfnndebat stiavjt,etforniceo opere supertegere curavit. Eodem
preces, votaque nuncupabalur ei quem nondum Ec- namque tempore bellum gravissimum exoitum esl
clesia in divos relulisset. Qttamobrem Anselmus inter Henncum I Aiiglorura regem, et Heham co-
merito prsecipit eam cessare; neque enim pubhci mitem Cenoraa nsem, eo quod ipse rex episcopa-
sanctorum honoies pendent ex feivenliori eiijust bet U luni calumnial ,'ir, ideoque ordinafionl episcopi
zelo, sed apo<stolicae»edis et Ecclesise calholuas moliebatur obsistere. Cum aulem audisset ordina-
judicio, licel in sjnodo Pondini, habua an. 1102, tum esse, manifestis belloium incursibus patefeeit.
eamob lemidproniulgaTit edktum,quodMalm.ietu- Gujus incepxis eomes Hehas ccepit resisfeie. Quo
lit 1. i Depont.Aiigl.iiibancsententiam-tNequiste- comperfo, Fulco, com6s Andegavensis in civilatem
meraria novitate corponbus moituoiura aut fbntib. advenit, et consensu civium in mumiioiribus cl\i-
aut ahis rebus (qure conligisse novimus) sine epi- tatis cuslqdiam posuit, lbique reliclo fiho suo ad alia
scopali auctoiitatereverentiamsanciitaiis exhibeal.j properavit. luterea rex Angloium videns civitalem
Quo inierdieio voluit Anselmus compescere subita- sm prmcipis praesidio destitutam , huc accessit; ad
neas quasdam plebeculsesupersiLlone1!, ex immatu- Colomas accedit; consedit urbem exercitu maûo,
rinri pielate genitas, noli latidabilem et antiquara poslea cremavil Coloniam. Rex aulero, \idens seesse
Ecclesiae Romanse consuetudinem in apotheosibus lllusum, cuni exercitu suo discessit. Cives autem,
seivari sohtara aspernar . cuin ad.pugnam se prseparassent, coinperta regis
(13) Hildeberlus. Robeitus Cenalis lib. i De le fuga, ad uibera sunt leversi. Quo auduo conies Ht-
Galhca, perioche 6, scribit Gtldebeitus; Gtiillelm. has, timens ne Fulco comes Andegavensls proscri-
Gemmet hb. \i Histor. ducum Nor.nan., cap. 10, piioni ejus lntenderef, mandavil ad se episcopum
Idebeilus, ahi Ildebeidus ; quam poslremam, hujus- Hildebeituni, et quosdamex pnmoiibus civitatis, et
que er»ist. stTipuonem promiscue habent mss. codi- eum>eis to?pit excogitare quibus modis oi\iiatera
=85 'LIB. IH, EPIST. Lm. M
lisdenmnanorum sacerdos, salutem S7Sel oiationes. A peccaXIs. UnJe dignuni fuit ut ad\ocatus venlaiis
In Domino Jesu Chrislo. exemplum piaetendeietS8Srehelonis. Talis proplerea
Ct dies Letus el vullus solemnes cum tuo mihi 2!f6 paslorahbus excubiis congruebat, cui nihil dees-
Traciatu panter, saiicrissime Pater s79, accesserunt. sel ad 287plenitudinem justitije, nihil28S ad integn-
Susceperam prnis benediclionem luam servus ego, lalem doctiinae. Bealum sane peclus, qttod virlutum
servus Xtiuss8°, "et egit giaiias Domino Deo, et ttbi comenlus reveiendum S8Jsibi penexrale consecra-
281devotus affeclus -28s, affecms meus. Ilumanum \it. Indc \elut ex aditis dnina profleunt oracula,
quidem fuil sub\enire proximo per compassionis mhihpie aliud sacra labia 296profilenlurijuam toels-
affcaum 28s; sed divmum, fidem derendere catholi- stis inteipietem volunlatis. Eorum me saepius rccoj-
cam per inhabitaniera in le Spliitum sancluro. dai>tem slupor opprimit, et dum singnla diligtnter
tlirumque autem operatus est unus atque s8t idem inlueor, omnia Spiritui fateor ascjibenda, cumJU
Spirilus, volens libi 387 virtulum exuberare gra- Psalrolsta dicens : A Domino faclum est islud, el est
liara, quem suae processionis a Filio resenabat de- mtrabile iii oculis noslns (Psol. cxvu, "23). \7ale,
fpusoiem. In malevolam enim animam non*polerat sanclissime s92Paler, scienss 93quia desldeiio desi-
inlroire sapieritia, nec habilaie in corpore subdito^ deiat anima mea (e videre, non acgre lalura \enlos
VARI^: LECTIONES.
^78 Salutem. tns saluleni , el orationes in Domino Jesu Chrislo. S79 Sanolissime Pater ms S.
Aud. pariter *s<lEgo servus tuus ms servus ego servus luus SS1 Gtatias Domino Deo, et libl
«ts S. Aud. gratias Deo et libi 28S Devotus -. aflecliis ws devotus affeclus; affectus itis S. Aud. devolus
affectus meus.' Edit. Pic. devolus effectus est affetlus 263Charilatis affectum ms S. Aud. et Edtt. Pic.
s84 Unus llle alque, outt'lt(to, jllem tns S. Aud. -s- Exemplum rehnquerat mss
compassioms affetlnm 287 Nihil deest ad ms S. Aud. nihil
p\emplum piseienderet -H Tahs-eltam ms S. Aud. Tahs propterea
deesêt ad 28SPlenitudinem, nriril mss plemimliiicm jusnuae, nilnl 2S9 Quod reverendus virlulum con-
•\eHtusreverendum wss quod virtulum couventiis ie\erendum 29° Sacia labia ms S. Aud. sacra veiba
1191Oppriimt ex mutatus nostii lempons hominem lal.a posse, calamo scribae velociter scnbeiins omnia faleor
ascribenda, cum msS. Aud. elms Ytcl. tn Maig. recenlion manu, oppumit; et tlum singula driigenlcr m-
tneor. omma Spintui sancto fateor ascnhenda, cum S92Vale, sanctissiroe miS. Aud. etms Vtct. tnMaig.
receniioii manu : vicem mihi.Paler sancte, rependes, si luiiiiin me parlicipera fecens oraijonnm Ya'p.
I9SSanctissime Pater, sciens tws S. Aud. omitlit
I0ANNTS PICARDIJSOTJL
w>gtiraderent, ipsumquea vincuhs libeiarent. Erat R gresso, universi quasi angelo Dfi honorem exlnbe-
emm ipse comes Ilehas m \inculis icgis Angloium: b.inl.
limebaxenim ne comesFulco, regiis niuncnbus de- t Rogeiius aulem, dux Sicihse, audila fam? et
ceptus, cum eo pacem faceret, ei tiadiia civitale ipse scieiUiaprsesulis, illum in inaximo lionoie et re\e-
pei petuo damnaretur. Episcopus auiem , ej"us an- leniia ûscepit, et dedit ei ldem Rogenus centum
gnsiias miseiaius, cum eo de ejus hberatione esl col- uncias auri ad laciendum opus beaii Juliani, el ad
loculus. Ipse vero lex paulo post hherum et quietum vicluni canonicorura decein libras moijetae dedtt.
abire permisit. Rex autem capla civitale, et muui- Postea \eio itiem episcopus ad Cenomanicam rediit
Xlonibusimpositis, in Angliam transfreta\it. piovinciam. Eodem tempore coines Helias hbeialis
< Quidam autem e\ cleneis, invidentes promo- lectum in quo beau Juhani heaia membra requie-
lioni ejnscopi, et dolos insidianles, accusa\erun( scebant auro dccoiavit et argenlo.
etim apud regem Anglise, dicentes eumiuisse cun- t Deiutie anno Donrini 1120 ad dedicationem ec-
sciiinr proditionis, quando comes flelias occupavit clesiaeacceJerans, mtilta ibi necessariammistrans, in
civitatem consentienlibus omnibus. Dnde rex susjic- o(t,i\o die Paschae Hildebeitus consecravii e?m >n
etumhabens Hildeberluro, insianter ab eo exigebat honoie et nomine sanctre et glonosse Yirîn s M?»is\
ut lurres ecclesi* dirui prseeiperel (quihus dicebat ei, btaiorijm niaityiumCervasii etProiasii, acjriis-
sibi damnum illalum fuisse) antequain in Angliam sin.i Jtrhani'. Posiea vero fecil ex jnopuo suo auas
transfietaret. Et ut turies drrueret, oLjlulilpoiUifici casasauio et argenlo pulchernme ciicumiectas,, in
maximum pondus auri et argenti ad sedificalionein quibus rehquias sanciorum Tutiln et Victons et
sepulcri beati Juliani, ut dicebat. Qtiod ad ignomi- <U liinocentii, et sanctse Teneslinre et Oda;, et sancli
niam fieii \idens episcopus, consiho accepio ad Hilatii presbyterl, soleinniler consign.uil.
suam reversus est Ectlesiara Primum deluht plane t Posl aliijuantum temporis Guillebei lus Turo-
dno cymbala preiiosa, et oplimam cappam.de pallio, nensis arcluepiscopus montur, et m sede clin loco
«l duas pehes argenteas, cum alris muliis ornamcn- lliius HildeberUis Cenomanensis episcopus apieem
tis. Jnierea piaesulde prseceplo regis valde anxius, esXsoititus, concedente Ludovico Grosso Fiancoruin
de urbis incendio, de domorum suaium destructione, lege. Anno Doiiuni 1129.
de ci\mm expulsione, de clencorum dispersione t Tandem \eio xv Ralend. Jannar., id est xvm
mceslissimus, Dei omnipoleniis clemeffliam jugiier Deccmb., anno Domitii 1156, in senectute ijoiia ob-
precabaiur, ut ab Ecclesia et populo lram indigna- doimivit in Doniiiio, et sepullus est Turorns in
ilonis dignaretur averlere. Misertus aulem Dominus ecclesia Saiicii Mauntu; lexiique Ecclesiam Turo-
alflictioms illius, indignationem suam, ulira ûara nensein anms septero, tt mensibus sex, efEcclesiam
sperari poterat, mitigavlt, eifaciesjniniicorum ejus Cenoraanensem -annis xxu, et luit vita ejus quasi
confusione et ignominia replevit, ut eanlicum eorum Lxxt annorura. > Hucusque schedula mihi trans-
verteretur in lucium, el organum eornm in vocem missa.
ilemium. Nam dum quodam dse iii silvtui rex ve- In quam untim et allerum ohseivare me cornpellit
nandi p*atia perrexisset, ab uno ex snis militibus historicse ventatis amor. Arnoldus YYion,Jib. u sui
(qui seeura erani) sagiita percussus interiil. Pacata Ligni vitse, cap,3S4, ex Cluonic. Cluniacensi ms.
civitate et hostibus fugatis, Hildeberlus Roraam pro- relert eum fuisse monaclmm Cluniacensem, cum
ficiscilur, quem Paschalis seeundus papa recepit I) tamen hsec narraiiuncula b.evi couimemoians Hil-
allenlius. Demde llh in Sicihaui Apuhamque pro- debeili t"nas, diuiillum egisseposteastholaitliaiiA
«7 S. ANSELMI CANTCAll. ARCIHEP. OPP. PARS lll. — EPISTOLJE. 88
NSUIpelagtis, dummodo hceal conslliuni saltius acci- A landi, exspectafe eum, quia non tardahitj Ipse eniiu
peie s" abs le, quod nusquam esse credo, nisi '«il est adjuloi in opportunitatibus, 3n tribulalionerOm-
"apud te. nipotens Deus corda \esira iu ser\iuo suo cor-
EPISTOLA LIY. s9t. loborare dignelur et consolari. Oro vos, orate
ADMOAACnOS 4.LBANENSES. pio me.
llottatut monachos ad conlinuam suw teyulw obset- EPISTOLA LY59'.
vanliam, (Vtde epist. 160, infia.) HATHILDIS REGINXANGLORUM ADAhSELMUSt
ANSELMUS, gralia Dei aichiepiscopus Canluari,)?, Ul modice quotidianum relaxet jejumum.
96
fratnbusS et fihis charissimis, domno prioii, et Domino et Patri reverendo ANSELMO 298, priinoe
aliis servis Dei in monasterio Sancti Albani manen- sedis arcliiepistopp, Hibernorum omniumque sep-
fibus, salulem et benedictionera. tenlrionalium insularum quae Orcades dicanlur pri-
Gratias ago Deo, a quo esl onme bonum, et vo- niali.MATHiLDis, Dei gralia.Anglorum leginaj bumil-
Iris, qui seivatis ejus donum, quia de vobis audio lima ejus ancilla, prsesenlis \itae ciiisu feliciler
onine bonum. Memores enim TOS esse monslralis peraclo, ad finem, qui Chrislus est, pervenire.
quia opoitet vos per multas tiibulaliones introire Quod quolidianum jejunium jam verieritls in na-
In regnum Dei, et quia lenlatio probai et lentat ju- R luiam ut nulh299Jere dubium, itanec nnhi estigno-
stum, si diligat Deum, cum nulla \os ad\ersitas a lifp. Quodque magis admnor, pluiium proboium
cuslodia \estii ordinis prohibere polesl, Sic enim liequenti relationedidjci, ei post longa jejunia JJOU
exspeclare secure potestis praemium de quo dieitur : natuia poslulante, sed quolibet e famuluio 1°° sua-
Beatus vir qui suffert tentaiionem, quoniam, cum pio- deule, cibum sumere sol turo. Haec eliam vos lanla
balus fuerit, acctpiet coionam viiw (Jac. i, 22). frugalitate sumere non ignoro, ut magis nalurse, jus
Quanto ergo vos studiosius ad conservandura mo- proprium demendo, vim fecisse quam legem solvisse
nachicum ordinem insislere cognosco, lanlo secu- videamini. Unde cum mullis , lunr niihi ma"xime
nusvos palerna monitione exhortor quatenus in wetuendum esl ne tanio palii, cujus sum beneficHs
bono proposilo el in hoc ad quod vos Deus provexit, o Iigala, tam forti Dei aihlelae et humanse naturse
peiseverelis; et sempei ad meliora, in spe di\ini viclori, cujus indeficienli vigore pax regni sacerdo-
auxilii, proficere el nunquam deficere lenlelis. Qtiod tuque dignitas firmata est alque defensa, tam-lideli
efficaciter poteiitis efflcere, si nulla minima vestri -tamque prudenli Dei dispensaiori, cujus sum hene-
oidims volueritis conlemnere, quoniam qui spernit dictione in legilimum maXrimonium sacrala, cujus
modtca, paulatim decidet (Eccli. xix, 1). Deus videt ordinatlone in lerreni regni dignilatem sublimala,
quid vobis expediat: si moram fecerit vos conso- cujus precibus in ccelesXigloria, Deo annuenle, eo-
VARLE LECTIONES.
-n Consilium accipere «is Vicl. consihum salutis accipere S96Collata cum eodem ms n Ansel-
musvocaius Caiituaiieusis fratnbus ms Anselmus giatla Dei aichiepiscopus, rialnhtis
297Cum eodemarch.episcopus
ms Vtctoitno collatn 29SDomino et Palri Reveiendo Anselmo ms VeneraudoPalii Anselnio
*»9 Yerlenlis ul nulli ms veilitis in naturam, ut nulli S011 Famulilie ms elamulilio
JOANNIS PICARDINOTJE.
et archidiaconum, et ante audivisse Berengarium C scheda manuscripta Caesareduni Turonum aimis ni
pi aeceptorem, GuiIlelm.,Malmesberiens. caeierique et mensibus 6. o _,
historici, ad quam vilae Hildeberti partem ejus mo- Priorem quidem chronologia' partem infirraant
nachalus reduci possii non video. ejristola Honorii papae secunch (qui creatusfuu anno
Prseterea monacl.us (ut Jacobus de Graflis mona- 1124) ad Hildebertum jani Turonensem aichiepiseo-
chus Cassin. notat paile u Decisionura aurear., pum, et Hildeberti responsum ad Honoiium, quae
llb. m, cap. 20) nequit promoven ad dignilates quidem reperies epist. 67 et 68 Bildeberti. Ex ad-
Ecclesiarura, quse sint diversse professionis «l ha- \erso occurnt episxola 124 D. Bernardi, eum hor-
biius. Ecclesiam veio Cenomanensein tum (nec non tantis ad Innoceniu II lenuntiati papae anno 1150,
bodieque) clericos canonicos habuisse hquet ex su- lutandaspartes.
perionbus. Jmo ab imlio clericos regulariter et Si tandem dicamus Hildeberlum praefuisse Ceno-
exemjtlo apostolorum in ea vixisse, palam est e\; rpapensi Ecclesiaeannis viginli novem, fuit unttus
cap. 3 VU.Bsancti Panacii, Ceiiomanensis ,quoque salfem anno 1099, a qno ad 1100 curaveiit aedili-
episcopi; quod et Joarines a Bosco notavit lbidem. cium capilulare (utlegimusjn pnncipio narrationis)
Electionem aulem Hildeberti ad Cenomanensem annoque 1123 translalus ad Turones,, fato eesserat
episcopalum cecidisse anno 1106 juxta Chronic. 1136, compulandosque additioms menses anni uite-
Cluniacense, nex Guillielroi Rufi Anglorum regis su- ^ri vice. Cui allubuent lanlum egisse Cenomaui
penus meiiioraiapalralaque anno 1100 (teslibus Si- duos et viginli annos, cogilur eum facere ponlificem
geberto alusque ad episl. 40 corara nolaiis) palain anno 1100, et archiepiscopum 1123, ac postteno
obsislit. Ipse quoque eodem hbro cap. 22 oscifan- U defunclnm 1130, paulo po^t liinoeenxiuniII, electuui
tissime dixit Hildeberium creatum fuisse archiepi- anno 1150 ad xiu Ealend. Maitias.
scopum Turonensem anno 1106. Si hunc Japsum Sed hsecsuppulatio dissideret ab obitu Hildeberii
(nhuas labenli lypogiapho, tribuo. Rem sollicitius morlul X\IIL Decemh, praeterquam^ quod coattior
\ideanius. Scheda manusciipla habet Hildeberlum apparal violerjtiorque; unde piioreinlubentius am-
anno -1129 Turonensis aichiepiscopalus infulara plexo? Haec exeussisse et adnotasse coegit aperla
gestasse; Tabulae Cenoinaneuses apud Democharem tetnpora lepugnantia, quam vel taeci adverlissenl in
et Y\iou signant se hsse Ceiioinaiu annis vxix et sujieiioribus.
85 '
LIB. 4IL EPIST. LVI)> §0
jonanda, corpus labeseat; fenestrae visus, auditus A * jejunium, dedicavit et esum , vadens ad conviviujn
cseterorumque sensuum -oblurenlur; \ox spiriiua- nupliarum, ubS in vinum aquam eonvertit; ad Si-
lium JEdificatrix raucescat; el quae canoi um ac duke monis epnlas accedens, ubi a Marla seplem tfsemo»
Dei verhum decoro, quieto remissoque strmone dis- riibus ejeclis, spirilualibus eam ferculis primo pavit;
pensare consue\erat,idtanto remissius infuturum Zachael prandium non recusans, quem de poiestale
exsequatur, ut quosque aliquanlisper a teremoliores militise saecularis reliacttim, ad coelestem mihtiam
audientia ipsius vocis pmalos, fruclu eiiam vacuos vocavit. Audi, Paier, audi Paulum, Timotlieum
derehnqua(,nolite igitur, nonePafer et sancte, no- propler dolorem sloniachi, vinum bibere sUadeniem,
hletamiutempeslive corporis viribus 301inedia desti- dicentemque : Jam noli -aquam bibere, sed modico
tui, ne oraior esse desistaiis. Quia, ut Tuliius altin vino uleie. Ecce Aposiolus secundum discipulum a
lih. quem De senectuleoonserijisit: Oiatoris munus proposito dehorlalur j"ejunio.Cui enim dicil: Jam
non tngenii esi solum , sed lateium eliatn et vii,um. noh-aquam bibeie, aperte denuntiat eum nlhil aliud
Quoperditura ire feslinal tanta animi lui-celebiilas, quam aquam anle bibisse. Imitenifni Giegoiium ,
lanta memoria prseleritorum Juuuorumque]providen- 1 ssitudinem defeclumqne stomachi clbl potusque
lia, lolartes, tot scientise, tot inventa, Xanta rerum conforlalione revelantem, dootrinae et praedicat oni
bumanarjjm nolitia, divniitatisque cum simphcilalo B ' vuililer indeficienlerque insistentem. Facite igilur
pnidentia. Considerate -multitudinem lalentoruin quod ille fecit, ut perveniatis ad quem pei\enil, hoc
qua? vobis dnes Domlnus\ester dedit, quid comini- est ad Jesum Christum fontem \ilae, mo «Xemque
sent, quid exigat. Deducite bonum in commune, excelsum, cum quo de perenni gloria jam olim 'ga-
quod deduclum puichrius elucescat, atque cum mul- \isus est, gaudet gaudebuque in saecula sseculomm.
liplici fenore reportetur ad Dominum. Ne fraudelis Yah-at in Domino sanctllas veslra, meque fidelem
vobis ipsis invicera; S!GUInecessarius est animse Testram famulam vos loto cordis affectu dillgentem
spiritualis potus et cibus, ita et corporahs. Com- orationibus adjuvaie nolite desislere; et epislolam
edendum igitur est vobis, et bibendum, quoiiiam non ficlara, sed fuleli charilale et rirma vobis a roe
grandis volis, Dei nulti, hujus \iise restat \ia, nrissam suscipeie, legeie, audire alque exaudire
giandisniessis serainanda, sarculanda acraeterda, '
diguemini.
in horieo quoque Domini, quo Xur non appiopief, EPISTOLA LYl 809.
c<Uoeanda; videlis operarios in maxima messe pau- ADIDAMCOMITISSAM.
ANSELMI
cissimos. In niultorum laboies inlroisli, ut mulio- a se commonilo, el de piaJienda Lambeiti
Defilio
mmlucra reportes. Memenlo vero vos vicem Joannis ., sui capellani.
apostoli et e\angel'istse chari Domino tenere, quem ANSELMUS, servus Eeclesiaa Cajiluariensis *">-,do-
Dominus Ipse supei vivere voluil, ut Virgims inatns mlnse, et malri , et filiae clianssimae , re\erendae
Tirgotlilectus curam gereret. -Sliscepistis .geren lam " comitissse IVM, salutem, al beiiediclionem Dei, et
curam malrisEcClesLe, de qtia quoiidie penchla- "suam, quanlum potest.
buntur, irisi magna cura succurratis, fraties Christi Cliaris-ima, vos salulat mea epistola ;„sed quelldie
et sorores, quos prelio proprri sanguinis redempios vos aspitit mea memoria, eX spero in Deo quia
ipse libi commendaviX. Pascile, o Pastor lanli Do- nunquam llla de corde meo delebilur. Gum fiho
mini, giegemejus, nepasttis inops deficiatin \ia.Sit \estro locutus »um, et jjrecatussum eum tje^vobis,
"\ohis in exemjriosacer sacerdos Marlinus, virineffa- sicul intellexi opoitere; et ipse mihi respondit se
lihs, qui, cum ccelestem requiem 383 paratam sibi nihil lihenlius facere quam Volunlaiem vestram
prsevideret, laborera tamen pro popuh necessltaie implere. Dominus Lamberlus t;apellanus vesler, qni
se non recusare dicebat. Novi quidera \os multorum moratur in Anglia pro veslro servitio, rogat, et
e\empiis, multis Scripluiarum teslimonlis ad jeju- ego cum Illo rogo, ne aliqua occasione, donec ad
lriura invitail et confirniari; assidua quippe Jettio vos redeat, perdat aliquld de prsebendae suse bene-
vobis frequenter suggerit quahter post jejunium, D ficio. Piecamur etiam ul hoc ipsura confralies
E'iam corvus, Eliseum vjdua, Danielem angeius per ejus eanonicos precando moneatis Quos simul nos
n.ibacuc paverit; quafiter Moyses tabulas, digilo "ambo in iat schedula salutamus; et ufpeiiiioiiero
Dei scriptas, jejunio accipere' meruerit, fractasque vestram admittant, etiam alque eliam rogamus,
per idem recuperaverit. Genliliura quoque vos Omnipotens Deus vos ab omui adversilale suslodint,
exempla jiiuriraa ad parcimoniam uivilant. Nemo et desideiiura \estiuin semper dingal, aecendal, el
esl enini qui ignorat\os legissePythagoiae.Socralis, perficiat. Amen.
Antisthenis fmgalitateffl, cseterorumque plnloso- EPISTOLA LYII 30\
phorum, quos ut enumerare iongum esl, ita ncc A&SELMI AD MATHILDAM REGIJ\A\I
AP,GLORUM.
prspsenti opnsculo necessanum. Yenifndum estergo Hubet gialicis pio muneilbus el amica commontlione.
ad no\.c legis grafiam. Christus Jesus, qui dedicavit MATHILD.E, glonosre reginre Anglorum, reverei.dx
YARLE LECTIONES.
301CoiprraTibus viribus ms 30SCum eodem ms collata *" Ansclmus aicliiepiscoptis
coipoiis \mhus
Cantuaneiisis ms Anselnius seivus Ecclesiae CantuariensiS. so*Citm eodem ms collata
9! S. ANSELMI CANTDAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISTOLÊ. 92
dominae, liliae oiiaiissimde, A^SELMUS arthiepisop is, A
• - 389 EPJSTOLA LYIII sw.
debitum honorem, ser\iiium, oraliones el benedi- ANSELMI ADIDAMCOMITISSAM.
ciionem Dei, el suam, quantum polesl. Gialias agit pio hbeiaitlate suis legalis exhibila; et
Gratias magnas ago veslra? laigitioni, jsed muko ejus tunoiem tn ie salulis laudal, eamque a pecca-
its absohnt, tnjuncla pirmlenlia.
maj'ores, de qua munera piocedunt, sanctse dile-
clioni: quag eliam milii pia solhciiudine instal ul in ANSELMUS, gratia Dei archiepiscopus, dominseet
alinienlis sumcndis coipori largius indulgeam, ne malrL el filiae chaiissimae, IDX comiiissae, salutem
\ox et \ires ad euram inj'unclam mihi deficiant. Nam cl benediclionem Dei, et suam, si quid valet.
Gialias ago celsiludini vesliae pro benignilate et
quoniam audilis me pro j'ejunio totius diei, etiamsi
quotidie fierets 05, famem non senlire, limeiis rauci- largitate quam legalis nostris nuper Roma redeun-
tatem et imbecilhtatem mihi corpoiis evenire. Sed tibus exlnbuislis, sicut mihi et omnibus noslris fa-
307
utinara tantum nnhi sapientia et polestas quse com- ceresolelis. De hoc quod mihi per dornnum Joan-
nem mandastis, nullam possum veslram culpam in-
petil, suppeleient, quanlum vox et vires quas haheo
ad opus mihi iiijtinctum sufficerent. Licetsic possim telligere. Sed quoniam semper tnlius est in 30Shu-
sine famis molesiia j'ejunaie, satis tanien iiassum, jusmodt magis limere quamconfidere, laudo limo-
el volo cum debeo, quanlum expedit, corpus ah- B rem vestrum, quia bealushomo,qui sempei estpavidus
ineniis recreare. Mernor esl benigna vtslra dignatio (Piov, XXUII, 14). El beatus Job dixit : Veiebai
in epistola sua quod per mesit \eslra celsiludo in omnia veiba mea {Job ix, 28). Solo igitur lioc
et mah quod contigit per malos homines
conjugium legilimum desponsala, et ad regni subli- araore,
iiiiialem, me sacrante, coronala. Yerum cum de me, dolore quem habuislis, credo vos Deo, quanlum ad
vos periinet, satisfecisse. Quoniam tameu scio qiiid
qui hujris lei lni.nster tantum fidelis, quantum inme
fuil, exstilit, hoe lambeiiigne, lanla gi alia Tecoluis, desideretis, oro Deum ul vos ab hoc et ab omnibus
satis sesiimaii potesl quanlas Chnsto, -qui lmjiis peccalis \esliis ahsolval, et ad gloiiae suae conlem-
doni aucior et laigitor esf, grates in mente peisol- plalionem perducal. Amen. Dnum psaltenum pro
vitis. Quas si letle, si bene, si effitaciter ipso actu omnibus peccalis vesiris dicite, secundum opporlu-
vullis leddere, considerate icginam rilam, quana de iiualem vestram.
mundo hoc sponsam sibi ilh platuit eligere. Haecest EPISTOLA LIX m\
AT«SrLMI ADCIEMENTIAM COMITISSAM.
qUam pulchiam, et amicara, et coluinbam suam
\ocat in Sciiptutis, et de -qua ilh dicitur : Astttit Comitem lauaal qnod nullam datet investituiam, quod
comUtsswconsiho el piudenlta factum celebiat. Et
tegina a dex'tis tuis (Psal. XLIV,10). Hasc esl cui p ul eadem vno suo sempet tpsa consulat Anselmus
de eodem Sponso suo Chrislo dicitur: Audt, fiha, " hotlatui.
et lide, et inclina auiem tuatn, el obhviscerepopulum AINSELMUS, quamvis indignus, diclus archiepisco
4uum, el domum paliis lut; el concupisset tex deco- pus Cantuaiise 310,dominse et filiae chaiissimaj', Ci E-
lemtuum (lbid., 11). Quanto enim sseculaiium con- MCNTIJ:reverenda, comiiissae, per diulurnam hujiis
\eisalIonis, el patiis sui, hujus scihcet mundi, ha- vilae prosperilaiein , aelernam fuiurae mereri felici-
Jjilationem contemnendo obliviseilur, lanlopulchrior laiem.
conspeclui Sponsi sui et amabihor cognoscifur. Relatuni mihi est quosdam abbales in Flandria sic
Hanc quantum dilexeiil ipse probavit, cum seipsuira constilulos ut coraes vir vesler nullam eis nianu sua
moiti sponte tiadere pro ejus amoie non dubilavit. daret invesliluiam. Quod sicul non sine ejus pru-
llanc, mquam, considerate quomodo exsulet peie- denii clemenlia ita non esse aeslimoS11 faclum abs-
giinus, et quasi vidua ad \irum suum cum veris que vestra clementi prudeniia. Tanio eigo de hoc
liliis geiiiil et suspirat, exspecians donec ille de le- veslro bonoopere gaudeo, quanlo \os ambos verins
gione longinqua ad quam abiit accipere sibi regnum, in Deo diligo. Cum enim ea quae rehgianis Chrislia-
\eniat, et eam ad regnuni suum lransferent'o, om- nsesunl, concordi voluntale facitis, veros vos esse
u'iljus qui eidem amicae bona vel mala fecerinl, rv filios Ecclesise sponsae Dei et fideles advocatos os-
pioul quisque gessit, retiibuat. Qui banc honorant, lenditis. Non enim debent piincipes sponsara Dei,
cum rila honoiabuntur; qui hanc conculcanl, e\lia raafrem suam.si Cliiisliani sunl.sestimaiesibidatam
iliun couculcahuiitur; qui hanc exaltant, cura an- 312in hsereditariain dominationem, sed a Deo sibi
gehs exaliabunltii; qtu hanc depiiinunl, cum dsemo- coinmendatam, ut ejus cohseredes mereanlui esse
mhus depiirocnlur.Tlaiic exallale, honorate, defen- ad reverentiam et defensionem. Rex eniin eral, et
dite, ut cum illa el in illa sponsa Deo placeatis, et qmd ad pnncipos perlineat inlelhgat, qui prm-
in aaleina beatitudine tum illa regnando \ivalis. cipes \olentes haeieditatem sancluarium Dei pos-
Amen. Eial. sideie,sic maledicebat: Deus meus, pone iltos ut
\ARLE LECTIONES.
308 Etiam si flerel ms eliam si quotidie' fieret 306Cum eodem ms cottala 307 Dominum
309 N.;
\o-
•its Dominuin -Johannem 30STulius in ms Tuiius est in Cum eodem.tns collaia Anselmus
CJIUSurchiepiscopus Canluaiuems Anselmus quaravis nuligiius archiepiscopus ditltis Ganluaiise MK
«slimo ms non esse reslimo Sls Sihi dare ms sibi dala.n
23 LIB IIIEPIST. LkH. > U
rolam; et s cut slipulam anle fuctem venli (PsaL A tuitioui et disposilioni \os commisistis. Dtique in
IAXXII, 14); et quse proxime sequunlur. Non hoc ipsi polius contra Deum quam conlra vos vio-
haec loquitur David, sed Spiritus Dei Fjln Da\ id, Ienil fueiunl, el vos magis ad Deum clamastls ut
qui dixit: Cmlum et tena tianstbunt, verba ~au- aspiceiet et judicaret quod illi contra eum vobis m-
tem tnea non itansibunt (Mallh. xxiv, 15). Ad vos jusê feceiunX. Non miiemini, neque ultia modum
pertinet, reverenda domina el filia chanssima, ut tiuljeliir eor vestrum, si tnbulationes in hac viia
haec et hujusmodi \iro vestro frequenter oppoi lune, palimini, quia scnptuin esti Opoitetnos pei multas
unportune suggeiatis; et ut non dominum, sed 313 tiibulaliones intione in legnum Det (Acl. xi\_, 21).
advocalum; non piivignum, sed filium se probelesse Et gaudeie debemus cum Apostolo in li ibulatione,
Ecelesiae, consulaiis. Certe sic ei it poleslas placens scien'es quod ttibulatio palientiam opetalui, pattenlta
Den, el omnes actus ejus dirigenlur ab eo, et cosilia pi obaltonem, probalw veio spem, spes autem non con-
omnes ejus adversaiios erit cum eo. Monete eum ut fundil (Roni. v, 6). Etspeiaie debeiis in Deo, quia
nunq araadverselui legi Dei.quiaquiillisubdilisunt, fidelis est, nec jialielur tenlari supra quam ferre
Scriptura, quse non meniitur, assenl illos indubi- potestis. Dei graiia, non paliraiiii piopter ali ,uod
lanlerininncos esseDc Ne credateonsihumTOiitra ciimen, xjnantum ad humanura pcrtinet judicium,
c nsnium Dei.^ju a Dotninus i£piobal consthdpnnci- li sed propter juslitiam; illi vero super vos se inge-
pum, consihum aulem Domini manet m wleinum Tuntpiopter suam concupisceiitiam. Gum slabitis
(Pjsat. XYXII,10); e', sapientta hujus smculi, stultilta pariter anle tribtinal Clutsti, ubi lecipiet unusquis-
at apud Deum (I Coi. ui, 19). Consihura atilem qne proul gessit in corpore, sive bonum , st\e ina-
Domini esl sacra Scr.ptura, et eorum quibus dixit: lum, hquel3SCJquia vobiscum osl in hacre jusfi-
Qui vos audit, me audil (Luc, x, 16); et ad Christia- Ua, cum iihs csl maluia. Si Deus haac discernit in
nam lel-iorrem inslituta. Hsec 314xnoneat, hsec con- aclione, ulique disceinet et in relnbutioiie Consulo
sulat, rogo, vlro suo comilissa Cemenua, ul et eliain vobts ut palet fil.is , quatenus hsec quse pafi-
i lum et illain ad. regnura ccelorum sublevet divina iniiii iraputetis peccalis \estns sectinduin Dei judi-
clemenlia. Sic fiai. Amen. c tnn, ul unusquisque \csuum discutiat conscien-
EPISTOLA LX. tiam suam, el satisfacial Deo per effectum poeni-
ANSELMI ADGERARDUM EBORACE^SLM ARCHIEPISCOPUW. (eiuiae el confessioneni. Sulet eiuni Deus multilud'.-
Se non sctipsisse litleias unde Angliceeptscopi ipsum jieiu piopter culparo p mcoriim fiagellaie, Quaproptei,
inmiiiabanlui. uimsquisque quod coromunuer^patimini s bi impu-
AIXSELMUS, servus Ecclesia; Caniuariensis, GE- , tel, el quanium in ipso est, clemenliam Dei per s.>-
HARIO,reverendo arclriejjiscopo Eboiacensi, salu- I ' tisfactionem super se et super ahos in\ocet. Dtus
tem. enim dicii: Reveiiimini ad tne, el ego leicilat ad
Quamvis me talem nesclat mea conscientia qua- vos (Mcdach. m,\7). Oranipoleiis Deus sua vos pio-
lem me pingit vesiia prudentia, taraen non debeo lcciione el defensione \isitet, et clemenli consola-
esse ingratus, quia hona quae me dieitis, jtjuam erga lione laetificet. Amen.
me hahetis, vobis persuadet benevolentia. Quod me
EPISTOLA LXH 3,E.
hortatur vestra dilectio ne paliar neque velim ve-
sliam elsocloruni vestrorum contumeliam, libenter ANSELMI ADWILLELMUM ARCfflDIACONUM.
accipio,nec sentio meahquando eam aril quaeshisse De non evulgandis Actis conciht Londinemisi, nisi
aut voluisse. Nam luteras lllas, de qu.uum publica- piius et -tletum episcopis tlla comtnunicanl. Capt-
luloium inleiim senlenlias ahquas suggenl.
lione hoc sesiimatis contigisse, nec cgo Xranscripsi,
nec transcrlbendas alicui oslendi, nec ahquis per me. A&SELMUS archiepiscopus, WILLELMOarcliitha-
DenTquecum vobiscum loquar', confido ln Deo quia cono, dilecto suo, salutera el benedietionem.
oronino me in hac rc inculpabilein cognoscetis. Senieniias capitulorum concilii expositas uolo \0-
V..le. b.s aut ahcui ad prsesens milteie, quia, qtiando in
] 1 ipso conciho exposilse sunt, non potuerunl ad ple-
EPISTOLA LXI. ,
ANSELMI ADMOÂCHOS S. EADHUNDI. ntim et perfecte recitaii.propleiea qtua subito smc
Infiaclam numachotum in adveisis conslanltam piw- piaemedilaiioiie ac competenli tractatione, sicut
dtcai. sw Dnde qusedam videniur
opoiluerat, stiutprolal.p
non
A^SELMUS, archiepiscopus Caniuanai', fiatnhus et addenda, et forsilan qujedam muiauda, quod
filus tharissnnis monachis ceenobii Saneli Ead- nisi comffluiii consensu cocpiscoporunf noslrorum
liiundi, salutem, et in Xiibulalione nuseilcordue Dei volo facere. Volo eigo eas dictaie, et prms eisdem
consolationem. episcopis ostendere, cum primocoii\eneiimus,qiiani
Laudo vos et gaudeo qtiia nulla violentia \nbis per Ecclesias Angliae diciatae et exposiue mutanuii.
violenliam ingerenlibus restilislis, sed solius Dei Noniina lamen reium de quibus ibi Ioculi surous,
YARIÊLECTIONES/
813Dt non solum Doroinum sed ms tl ut non Dominum sed m Rehgionem. Hcec«is Religionem msti
~ >'
tula. Hdcc 31BCum eodem ms collata. slf Piolata ms piolalae
£5 S. ANSELMl CANTLAR. ARCHIEP. OPP. PARSIU. — EPISTSLiE. 56
\obis mitliinus, ut secundum quod recoidati pole* A sunl multandi poenitenxia. Quam e(wm iu vestra
ritis, nos de illis decrevisse sciatis S1?. De illis qui diseretione secundum prsediclas<iausas ponimus. De
anle excommunicationem \el post excommunic. t o- Li> qui londerinolunt, diclum est ut ectlesianl IHW
nem, nescientes £am factam, Sodomico peccato pec- ingredtrenlur; non lamen prseceplum est ut, si in-
caverunt, par et siniihs erit Sls sentenlia, si confi- gredeienlur, cessarent sacerdotes, sed lanxum an-
lentes pceniientiam peiierint. Quara secundum dis- nuntiarenl rilis quia contra Deum et ad daranalio-
ciexionem vestram dabilis, consideranies setatem, nera suani lngrediuntur. De calceaniertXls laicorum
peccatidiuturiritateni, et utrum habeant uxoies, an mbil decrevimus, sed tanlum cleiicoiu.n. De artju-
non; el secunduro quod videalis eos pcenitere, et diaconibus-el canonicis, qui uxores suas deiehctas
deinceps integram correctionem promittere. Consi- exlra domos suas in maneriis suis
derandum etiam est quiahactenus ita fuitpublieuin ponunt, existimo
inleiim, donee ahud statuatur, lolerandum, si cer-
hoc peccaXum, utvix aliquis pro eo erubesceret; el lam
promissionem fecerinl se nullam coineisatio-
ideo multi magniludmem ejus nescienles, in lllud se nera cum illis
habiluros, nec sine Iegitimis tesiihus
praecipitabaiit. Uli \ero qui posiexcommunicationem loculuros (14). De presbyiens qui timore non au-
tognitam se peccato tonlamina\erunt, gravion denl feniinas suas relintjueie, qtiodstaiuiuro-eslin
VARJ^: LECllONES.
sl7Decrevissefatiatis ms deciewsse sciatis 31SEt simul ent ms et similis ent
JOANNIS P1C\RD1 NOTJE.
(14) De presbyleiis quod slalutum -est tn concil o B cmte solent. Qui secus facil, digiiilate sua peiicliia-
seivabilui. Coneihuni ad Londinum habitum, pioxi- bitui. Phouus in Nomocanone, fiurehaid. WonnaX.
meque roemoratum inielligit, cui Anselmus prjesi- hb. ri, cap. 109. Ivo Carnolens. ix part, cap 186.
dens confidentibus Eboracensi archiepiscopo, caele- Jailand. Chrysopol, suh fln. lih vi suae Candelse;
jisque Aughse ponXilicibus, neenon aichiinandntis Gialian. 52, Intetdixk, hanc sancuoiiem Telulere,
lfflrita quldem staiuiipeinecessana; hocquecotnpn- et qmdem paulo articulatius quam Ruff. lib. i con-'
nus « Dt presbyier quan liu llhciiara comeisaiio- tinuat. Hislor. Eccles. cap. 6, Quapiopter iNicaena
nem habuenl, non sit legalis; nec missain celebiPl,: synodo lam unanimiler suscepta a prnnate totius
nec, sicelebraveul, ej"usmissa audiatur. Dt nullus aJ Anghas, nec non episcopis et quinque legibns
siibdiaconalum autsupia oidmetur siue piofessione lbidero considentibus, quidquid PatiesNicsem san-
caslilatis; ut nullus archidiaconus, presbyler, cliaco- civeiunt, Angli quoque pontihces comprobaTunt,
nus, canonieus nxoieni ducal, ayt ductam relineat; simulque detretum illud de csclibatu sacerdotum.
subdiaconiis veroo;uilibet qui canonicus uon esl.si posl Qttod lnnc amplius eXsole meridiano clanus eraical,
piolessionem castilatis uxoiem duxeril, eadem le- eum excussis quse ad lidem periinereni; auclam
gula consirmgatui. > Hsec in synodo Londineiisi, nislar Nicsenas sanciiones uno ou> laudaiini. Quas
quam dat urtegial YViIlelm. Malmesber. li!>. I De ratio elsi adultam contiliatio anctoiitalero ex totn-
poiitif. Anglor.^ pag. 129, edit. Londin. 1596. Hen- muni uiriusque^ synodi etclesiasiicae consensu, ita
i inis lluiigiidonieiists nrclnd aconus eodein anno, ul acuiissinia Ingeoia liehescaut ad acreui leguw
iisdero lypis datus foI."2I7, ptg. 1, hh. \n suarum divino ~Spirilu suggerenle proinulgalarum, suhjt-
Iiistoiiarnm, de hoc contiho ita selibit : Eodem C eiam tanien quidquid ad hanc rem e\ histoiia An-
anno ad festuin sancti Michaelh lenuit Anselmas ai- glicana deproinpluiii \eneiit in mentem. Quod igitur
cluepiscO)us cor.ctlum apud Londomam, in quo proh-- sateidotahs caehbatus diulius in Anglia viguerii,
buil uxoies sacetdoltbus Angloium aniea non pxohi- posthsec quae supia ineraoraviraus, fidem faciiint
biias. In quibus vei liis quis non videal lum super- Fukonis, Remorum in Gallia Belgica archiepi-
li.iin hoininis tcnieiilatem (qui contihtiffl in Spirilu scopi, hilerae missse ad Alfreduin Saxonunr Octi-
smclo legiume eoogiegaium ausit reprehendeie denialiura regem in Anglja, quihus coinmendaiur
iropiudeniiae oh novam, suo judicio, constiiuiio- ob archiepiscopum iniegeiriraum Ecclesise Caiitua-
i.ein), cum lii lusloiico stimmam \en leruinque tieiisi praefeclum, pestileiuissimamque licen.iam
dmiiesticarum mscitiani seu obhvionem? Advetsus dnini veihi gladio recisam, et-ab ethnicorum Oa-
queni in prirois agam unaduntaxal tabella obsigna- noium tuibido fonte liaustara, qua episcopoium el
ki. Is enim hb. i\ suarum ILslor. lnpuiitip. post piesbyteioiutn plenque non tanium penesse uxores
Bedam, lecenset ACI-Jconcilu H.ufeldie.isis Thet- h.ibeient, veruni eiiam consangumeas; pio scele-
doio Canluanse aichiepiscopo Iiabili anno 680, m ruin quoque cumulo, "urgmes Deo sacras impic
qno posimulia ad oithodoxae fidei puiiialein co.i- vjolarent, concubinamque superinducerent uxon,
fitroaiidam litctata, sancla ^yuodus su>s lnlei s quo inliil ad explendara dcesset hbidinein, si tamen
lucc addidit: Susctpimus sanclas, et univeisides qum- explen queat. Quse omnia et divims piseceptis et
que synodos beatoium el Deo acceptabtlium Patntm, rebgioms calholicse puniatl adversan magmfite
hl est qui in Ntcwa conyiegatt fuetunt cecxvui. Alqiu docebat Fulco, tesle Floardo cap 5 Hislorise eccle-
IB hac synodo lvanifesle cleucis fuit interJitluiu n siasticse Reinensis, ubi mferprcs Galhcus pro Alftedo
uxonbus, can. o, quem Gelasius Cyzicenus, Caesa- seu Jillfredo el Ahiedo, veiiit^/fifarfo, cap. item 0
jese Palestmae ejristopus , his omnino \erbis ha- ejusdem Histonae pleno laudatur ore Peigmundtis
l»cl, n parl. Aclor., ejusdem concilii, op. 52 : Canttiariensis antistes propier sanclissimos conalus
AyîyOf^yffc /2§D)OUu f»Ey«)ntruvoSo?, ft>j £7riovojrw, e\puigandis luxunse, slupn, incestus et fornica-
TtpzsZvbifia, §Mfo\&f"j9'-"o)ta?Twv iit TMAr,po> TTU, l.ouis soniibus. Pono Fulconem Elfredo legi friisse
icuvai o-JvEio-K/TOV iy*t>, P-Vvpc. piTEpa, rca 6-tav, iiotissiinura, sCiet qui legerll Mahnesbuneiis. tsap. 4
vA tr (xova.vpbuâ. Sianiftvyz Trawv VJTOÎKV* 'O Se hb. u De regihus Angloium. Conligit auteni liaec
napos TKUTK trotwv yiv5uv:uo-=tntf>l ,n?vlauTOu«gtav. Anghcanse Ecclesia? reslauratio'annum eircitei 890,
llunc canonera sic Balfoieus vei Ut: Magnu synodus iElTiedi legiHiiiis xvm, Peigmundi (quem Peoni-
rlemssime vetal eptscopum, pi-esbyieium, dtaconum, cum vocat Galhcus uiierpres) sedenus u. Quando-
mil utlum clencotum hctberesecum muhetem miio- qmdem efhenalam libiJmem m Anjdiaeregnum Ec-
duciam, ntsi forte maticm, vel soiotcm, vel jnmtam, i tleslamque pndem anlea irrupissenoluin, testa-
tet ckmaue eus sotcn ve.sonas nuce omm suspicwne tumque esl ex epistola 8, Bomfacn marlj ns jtrclit-
37 LTB.III, EPISl, LXiil. S8
contilio, servahilur, -quia q.iandiu eas aliqua occa- A EPISTCLA LXIH ss».
sione tenebunl, nec missas celebrabunt, neclegales Al) BURGUNDIUM ET tlXOREMUt-S
_ AINSrLMI
erant, sed tantum nsque ad inilium Quadragesimos, RICHERW.
si liabiiPrint qui pro ilhs casle in ecclesiis seniant, Ul fulinm vilw sinl metnoies, et ad -iltius amorem
beneficib. ecclesise non privabunlur. IIlos aiilem qui sese invicem accendanl.
presbyieros propinquas suas dimiltere prolribent, A\SELMUS,-ser\us Ecclesue CaiKuariensis, suis
sicnt eos qui coalra Deum et conlra Christianita- charissimis BURGUNDIO, et u\ori ejus RICHERÊ,silu-
tem agunt, arguile, ettolum peccatum foinicationis teni, el benedictionem Dei.
presbyteioruhi iilis impulandum oslenchte, et no- Qualiter me habeam nuntiusvester melius poterit
siram et omnium 31Scoepiscoporum noslrorum ex- vobis verbis osiendeie quam egO scribere. Nihil
communicationein ilhs promittite. auiem tanluffl me delectat mandare \obis, quantum
VAPvLELECTIONES.
319et nostram omnium ms el~nosliam el omniti.n 3!° Cum eodem ms collata el cum JZdil. Golk. *l Col.
iuTS.
TAtMS PIIURntNfjT^',.
episcopiMogiinlini, qnseexstat apud Malmeshuriens. B Cseterum quod Etheliivodus in "Winlonia, id S. Osu-
lib. i de regibus Anglor., fol. 14, pag. 2. Rogpuiis valdus -et Dunsianus praestiterunt in sms Eccleshs.
Honedenus ad annum 975 vitupeial Alferuro, Mer- Dt auiem ileru n mens atheisarius stio judicelur
ciorum principem, et aliquol AngJisemagnates, qui oie, sni^-quepareal aimis, en quod de Ethelinedo
clericoruni uxoraioium niuneribus allecu ,e\pcllt>- scnbil hb. v, fol. 204 : i llic secundo episcopatus
bant probos monachos ex ecclesiis, qnibus fueânl sni pnno qliosdam canonicos in veteri monasteno
ejecli iricoiitinenfes clerici. Quouim nobiliuro fu- Vincestie degentes, et ordinem suum pigre el-ne-
renli avaritise impietati vinliter resliterunt Eihelu- ghgenfer observantes, ej'ecit, et monachos nnpo-
vlnus, Orienlalum Anglorum du\ honesiissiiuiis suit. t Hucusque Huiilidoniensis, qul, eisi hnjns'i odi
aiquelntegeniinus, necnon ejus germannsEUnoldus pigritiam el neghgeniiam-enucleatius non declara-
Drinmoihusque coroes. ldera Honedenus anno-957 ril, tamen ex supradiclis pafel. Ad annlim mille-
in Eadgaii seu Edgari regis LMides1ue\iter excur- simum accedamus : producet enim nobis Lanfi m-
rens ait: « Deslruclas ecclesias reno\a\il et thla- cura uxoraloruin clpricorura hosieni et inscctato-
vil, abjectis etjam ccenobiis tleiicoiuni stholarium rem •neirimum. ls lgiiur epistol. 2, ad Alexan-
ênenis, » etc. Qnsenam veroTiaec sint venena, nisi drum H papam, de Gestrensi episcopo, quem LICI-
stiipri, aduherii et fornicadonis, qnae sensim ad feidensem nuncupat, in hunc moduiu scnbit :
imlma coidis serpunt, et animani, oinni gralise » Licifeldensis veio episcopus , qui apud Jegaios
di\inae caloie expulso,~stiffocaiit ? Ingu'phus in vestros de inconiinenua eainis(cui uxor pubhce
Ilist,, fol. S02, pag. 2, eadem 'venena appellat < cle- habila, fihique procreati tcsiimonium peib beliani)
ncorum naenias. i Ipsemel Edgarus id profltelur el n, alnsque criimnibiis actusains, ad synodiim lainen
asseiil in diplomate suo, quod e\slat apud Mal- " eoium venire noluit. Unde et pisedicti legati vestri
mesb. hb. u, cap. 8, Jbl. 32, inler eaelera hapc com- eum exeommunicaveiunl, jpgique substiluendi snc-
inemorans : «ldiolis clei icis ej*eclis,nullis regularis eessorem, ut thcilur, contessenmt; m Paschah so-
rehgionis discipb"nar>subjeetis, plurimis in locls lemnilate ad cuiiam \enit, de lllaiis culpis causam
sanciioris seriei, scilicet, monachici habiius praefeci iniie nohut, regt m con\en(u episcoporum atque
pastoies. j>Ilase m rem meam regis regioque ore laicorum, episcopatum reddichl; se aniphus noii
\erba dignissima sunl et opera Atheluvodus seu liabituiurri, nec successon calumniain aul damnura
Eilieluvodus tTlo rege sanclissimo, episcopns quo- illaturum, jnrejiirandosponlanea \oluntate firmavit.
que sanctissimus e sua Wintonlensi Ecclesia ex- Dehinc ad monastetium, in quo ab infanlia nulrilus
ptiltl eleiicos mulierosos, lesttbus Malniesb snpia, inonatliiis fueiat. repeda\it. > Ruistisque i.i epi-
et Osberno Caiiiuanensi prsecanlore, cap. 59 V.UJ slola ad Joannem Roihom.igi pontificem, apud quein
sancti Dnnsiani apud Sur. tom. III. AliquoXauiem theones quipiam eunilevoh posttilaverant Lanfran-
horura cleiicorum expnlsorum dum exposiulaienX ctuii ceu Joaimis ohlredawiem. Quod erunen et
curaregede sua cxpulsione, logalusfn.l S. Dimsta- iinposluram pro falso repudians Linfrancus ail :
iiiis ut ueiaio parceiet; siluii ille ad has pieces, « Retulistis vubis a multis fuisse lelaium quod ego
ai.imo vdhuans quid agerel, posilus inler incudem qiiafdam facta vestra carpo. Et maxiine, qtiod insu-
ct mallenm , ciini ecce criiclflxi Christi unago ciaia tula sanclorum Patrum rie ser\anda clencortim ca-
\oce ld proinbuit, dicens : « Non fiel, non het; » stiiate male \os inlellexisse redarguo. n Paucisque
quod lest'111111Osbernus loco prseciialo. Vmceut. l.n" interpositis, suhjuiigit dissohens talumni,» mothim :
Behac. hist. Speculilib. xv, cap. 80; D. Antomn., i Imo \eslto alioiumque veneiabrinim Paliiiiii
part. ii Hisl., cap. 6, lit. 16, § i ; Peirus tle INata- exemplo piovocatus, per lolam Anghcam leriam
lihus, lifi. vm Calalog. sanci , eap 49. Pweierquam paslorah auctontaie piohibui, ne cuiushbet ordims
qttod id eiiam adversanis nostiis Anglo-Calvnnanis quisqtiara canonicus uxorem atopiat : nec soiiuo
(si Baiseum excucullatuni cum stra Doioihea, Polj- antea, si presbyter aut diaconus esl (nisi pracbenda
(loiiiinque Vugil. impudiliores hujus fatti-calum- carere velu) habere ultenus hceit i HjecLanfiai el
nialores denias) sic m confesso, ut longiori non \eiha et nstitu(a de clencali cj>hbatu ad unsmem
egeat probaiione. Post aliquantum lempons expul- t,er\ando, videamus arclissimam ejusdem detieti
soium clerrcoium filn litein sopiiam exsiincianique -ciistodiain in epislola ad Heifastuni Tetlordenstm
ledaccenderunl m «onvenlu Talnensi seu Cahiensi, episcopum lns \erbiS : « Xarifiancus gialia Dei,
cui aderant rex Eduardus et lolius Anghae opli- non suis meritis, -coepiscopo Herfasio salutera.
mates. Quotquot autein sanclo Dunstano lefragati Clericus-iste noviier ad.iue \emi, catisam susc i.i-
sunt, et luipi clericorum petitioni aninierunt, e sbho fehciutis niilu dixil; dictam, testimonio vestrarnm
Uim graviier in lerram corrueiunl, ut noninilh ex- litlerartim veram esseasseruit. lesiaius est se moi-
spirannf, ahi \ix pr.esentissimae necis manus effu- chnaie ordinatum; videhcet , cum nullius cssel oi-
gerint, auctonbus Osberno, Yincent. , Anlonino, diuis, a fraiernilale vestra factum esse diaconurn.
Honedeno ad annum 977, qui casum quidem ex- lnlerrogaius a me si nxoiem haberet: uxore-m se
pnmu non causam, tum quod notissiraa esset, ctiffl habeie, n*-eeam se velle dnnitlere respondit Pio-
quoJ coiuilia non o!) jd Utnlummodo haberentor. pteiea lali pacto cousuleiiduin ei d'\ina lullus :UH
S9 S. ANSELMl CAISTUAR. ARCHIEP. OPP. PARS III EP.SIOLJE. 100
nl curam habeaiis de vobis. Exoneravil vos Deus, j\ quas meriia prasniisisiis. Si phira bona quam niaia,
abstulit \obis omnem occasionem amanth hoe src gaudeie poteslis, Si 323 plura mala quam b na,
culum,et dedit vobis omnem opporiumtatem amandi qaod 1 on iiirto, mulium 32i debelis timere, jjraeser-
saluiem vestram. Ponite quottdie anle oculos \esti0s imi cum mulium necesse sit honiini \olenli sahaii
tinem \estrura. Cogilale mtenlissime cujus erunt et habere multo pluia 3S0 bona meiita quam mala^
quid \obis proderunlsli quae post vos remanebunt. H.eccogitate, hsec mier vos die ac nocte, in secieto
Cogitate qtio ibitis, qtiid vobiscum portabuis, quid ei in puhhco, tractate; haee sint colloquia vestra
ibi quod3*2 praemissum sit a vobis invemetis. Ceite invicem : Domine mi, amica mea, quid facimusl
non poilabitis vobiscum nec invenietis ibi aliud quid laidainus? piope est ulttma dies noslia. Quo-
quara merita veslra, sive bona sive mala. Videte modo expendimus vilam nosliam? quomodo sahsfaci-
VARLE LECTIONES.
351Yobis prodeiit «ts \ob;s proderunt 322Qtris quod ibi Edit.
quis ihi, qvod 32aPoteslls32SSi tiis ct Edit.
poteslis . quod non piuo. Si 3"Bona quod uon puto.niulturo ms el Echt. bona niullum Habeie plura
tn» el Edil. habeie mullo plura
JOANNISPICARDI NOTÊ.
ctoritale decerno Diaconalum ei aufcrte. Ad caele- B ; peperint, non puiificentur, nisipiius snffiiientem
ros minpies ordines congiuis eura temponbiis propi<>>sliterint caufionem archidiacono, \el ejus oiir-
•movele. Diaconatusveioordmem ntinquam recipiat, ciali de satisfactioiie m proxiroo capitulo, p sf pu-
*nisi caste vival, nisi se de lehquo caste \iclurum lificitionem eaium facienda. » Item : « Sacerdoies
«anonica alieslalione pronriiXat. Si vero caehbem iii"quomm paiochns coiiculjinae ialium commo-
vtiam egenl, et acturura se omni tempore spOndere aanliir, si non hoc ostendeiinl archidiacono vel
volueiil : non qmdem eiim ad ordinem diaconalus ejus offinali, suspendaritur. Et priusquarn lelaxen-
iteruin ordinabitis; sed lpsum oflicmm per lexluin ttir, giavi poeniientiae >>ubj'aceanl.» Iienr~: i Qtise-
sancti E\angehi, vel in synode, \el in multoiuin convmci polerit, -quod sacerdos eam cain.ihter co-
clencorum con\enlu reddeus. > Haclenus Lanfi.in- gnovenl, puhhcarn agal pcenilentiaro, et solemnem;
.cus, cujus lestiinonus plauum fecimiis eliam ante ac si de adulteno esset convicta.Tanquam pro du-
L,ondineiisis synodi canonem sacerdotibus fuisse plici adullerio puniatur; nec tanii realns Impunlfas
-coiijugiis inteuhctum, Valeat eigo Iluntidoiuensis aliis Xranseat in maienam delinquendi. J Has m
institia et calumnia ; quod eirim obtendit m defen- clejicos concubniarios clencalesque concubinas
sionem stix>aheiu-que opinioms, sc hcel, Ansel- (nam et percussae concubinae reperruliuniur concu-
mianuin deciettim visum fuisse penciilosissimum, t)itores)animad\ersiones slatuit Sleplianus de Lan-
ne dum mundilias \iribus majoies appeterent, jn gueluna, vir eruditus et sanctae memonse, jirius
immunditias hombiles ad Chnsliani nounnis sun,- Saucti Chrysogom caidinalts, sedit annis sxi,
mum dedecus mcideient; ld, lnquam, ne flocci diebtis 25 Hic liansluhl corpus B. Tlioinaj in capsa
qindem facio. Si enini lantillum baberet roboiis iC preliosiSsima. Sic de artlnepiscopo mulieianos
raliuncula Iwec, eadero nectssaiio efficeretur, per- clencos juste vindicante loquuniur tabulse mss.
ppiam fuisse a Dco \etitum : Non occides, non arclnepiscop. Canluai lensis in noslra b blioiheca.
jnwchabens , -non fuitutn factes; et quia in dies Maneat ergo ab omnise\o uxores usuranas fuisse
iiunl caedes innumeiae, esequemdignissimje et maxi- clencis Angiieis, ila ul quod contra ranonem jtuis/
mae, Hem adullen.i, siupn, satrilegia,incesius, et addo ecclesiaslici (nam Pauli junsconsulli \erba
al.a hoirenda sceleia quse his ominbus sua praecel- lib. CLXXXIV .ntlig. mutuor) fu.t recepium abaliquibus,
luiil impietate. In sumina, ul Hieronym. Rusucum non sit produceudum ad consequeiUinm. Postquaui
nionachum docet: Non est culpa Clnunani nominis, haec congessissem, occurril hb. \m Hisior Biil.in-
-si snnulatoi lehgwnis m vtlto sit. Qutmmo coufusio nicae Arnioiicse, cap. 19, idem locus de uxoribus
genlihum (addo, eU maloruin et hseieticorura) cum primum ab Anselino inteiditlis sacerdoiiljus, jjuem
ea vtdenl Ecclesns dtsphceie quw ommbus boms non hislonse conduoi Beitrandus Aigeniiaeus lrausu ex.
placeni. Cselerum ut scianl posteri quanta annno- Robeiii Beccensis monaphi Chionologia. Hunc au-
rura coiisentienlium roulliludine recepta fueiint tem reiulu Argeniraeus poslqnam niemoia\il Yiclo-
Lo.iôniensis synodi stalula, ttsUfui Rogenis Ho- riuiii Riiedonuin anustilem hhain habuisse Denino-
jiied. Aiiselinuro Eboiaceiisi jrclnep'Scopo et ca.le- lam noinine, ei pluscuhs de ea scnpiis, addit ob-
rouun episcopoium Anglicoium giege tousnlenXe senaium quod episcopi sacerdolesquenon la tum
iiaec ienovat>se, astanie atque audiente* Henjico I Viclorii, sel et D Heion. Atigustimque saeculo
lege, conutiiius axque baiombus, ut \ocai, un.i hbeie posseni impuneque esse roaiiti, eo quod Ec-
menle ef \oce consenlienlibus, anno 1108, todein- r. clesia cathohca nondum veluisset : \etuciit laraen
que sjeculo lepetita iueiunt in conciho Eboraci oh nifinilas giavesque causas, et id liueidicu po-
coacto ajino 1195, tujtis acta Honedenus eolem stiemo in Anghcana fuisse recepium Ecclesia a D.
ltluht anno 1255. In alleia synodo Lonthntnsi ld Ansehno archiepiscopo. Qnain vero absurde \)r
itiisus (uisse piohjbiluro narral Matthseus Pans in eruditus dixeux pioiiucens lacile sui dicti testes
Histoua majore, fol. 456 edftioms Tigunna?. Idera D. Hieronym. el Auguslm. piaeter concihi Nicaeni
ad aiinum 1225 observat seveiissimam Sltphani de decieium siipenus allegatum, palam est ex Bellar
Langeluna Cantuariensis aichiejjiscopi pcenain m mim, Gregoni, Valeniini el ahoium eleiicahs con-
Concubinas tlencorura his verbis detieiam : < Cor- linenlia? piopiignatorura scriplis D. Hieronyin.,
cubinse Sicerdotumel clenconim, qtu nifia sacios Atigusf. mens patet, et ilhus quulem ex sua confes-
oidines coiisliiuti et henefitiaii sunt, ectlesiaslica sione edita Pans. apud Nnelhura, hujus vero tx
-caieant sepultura; nisi sane se correxeinil,-* et ejusdem quoque confess. pag. 467, 468 el 469,
(quu scnplura est: Vtvens, vtvens ipse, confuebuur UIJIdititur aposlolos cBhb.iium docuisse, et anii-
ubi) nicolumes, vel tanfa eaium m exli-enns appa- quos senasse. Profiieor igilur quondain pleiosque
reai jioeniteniia, propler quam non iramerilo ciebet coiijugaios in episcopmii unctos, sed post unctionera
cum eis tlispensari. > Iteui. « Non recipiantur ad ab uxoiibus abstututsse, Sie in Gallia npsira D.
osculum pacis, necpanem benedictum peicipiant m Cermanus Altissiodoiensis inauguratus uxorem
ecclesia, quandiu concubmani eas detineni ni do- fflutavit m sororetn, leste Conslanlio presbylero
mibys suis, vel publice e\tra domos. t lleui; «Si contefflporaneo hh. i Yits» ejusdem, cap. 7. D.
m LIB II!, EPIST. L\V. K'2
*i>«sDeo pio pcccath nostiis? Piwpaiemus nos, quasi A. ^ EPISTOLA LXV ss\
videatnus tnptovimo diem vocaiionis nosliw : et ita A1\SEL\1I ADHUMBCRTUM COMITEM FT MARCHIONTM.
ipleinus, ttl secuii-eamus ad judicium;-quia teceptmi Gaudel de acceplts ejus iiltet is, shnulque beneficia ab
sumussme dubio,piout geiimus inJiac vtla,stvebonum tllo m se rollala perstimqtl. El ut EcclestamJuea-
sive malum. Deus nos junxtt in hacvila, faciamus lut, nonveto tlli domiiielut, admonel.
ut nos simul junqai in wteina vtla; et videamus ibi Suo reverendo, et cliarissimo Domino UMBFETO
el maiclnoni, ANSELMUS seivus Ecclesue
piolem nostiam, quam sibt Deus jam assumpstl. ILeo 333,comui,
sunt vestra siudia, haec sollicitudo, haee suspnia Cantuaiiensis, fulele servilium cnm orationibus.
vestra. Quod mando vobis per nunlium istum , ne Litteras a dignatione vestia mihi direclas magno
veniatis ad nie, nisi a me mandali per 326sigillum gaudio suscepi, quoniam honore,
e~X amore, el opu-
vobis donrine et ftaler charissime lentia bonre \oluntalis plenas imeni. Quantus enim
meum; dico,
bono si me-amalis. Om- nrihi est honor, cum vestra celsitudo, cujus se ho-
Burgundi, suscjpile airimo,
mines gaudent esse parenles mei, dignatur dicere
nipotens Deus regat eorda vestra, et diiigat ad gau- ss* copulari; quanlus \ero
dia seterna. Amen me sibi consanguinitate
amor iiitelligitui, cum de lam Jonge mihi studet
391 EPISTOLA LXIV *!T. B scnbere se debonis quae de me auditvaldegralulari!
EUGOMS LUGDUNENSIS ARCHIEPISCOPI ADANSELMUM. Quanium eiiam voluntas ejus bona in his quse Dei
sunt coram Deo ferveat, aperte monslratur cum de
De incolumi suo ledttuex Hieiosolymis.
bonis quse sola fama de longinquo regno audit, ad
Desideraiissimo Palri suo ANSELMO,\enerahili magnum gaudiuro et laetitiam excitatur. Dtique licet
Cantuariensium arehiepiscopo; HUGOLugdunensis ea quse de me \el de aciibtis meis bona referuntur,
Ecclesise secviis, saluiem. deheaut, quaniuin in me est, nulla aul fere nulla
Sanctitati \esrrae notum esse volumus, mpiitts et judicari, vestra taroen benevolentia 3SI1 non minoii
ifflercessoribus vestiis id Kjhtinenfibus, nos Hieroso- qua.ii si \era essenl apnd justum Judicem giatia me-
lymis incolumes rediisse. Quod vobis idtirco notifi- rettir remuneraii. Tantam uiique ^ratiara vestram
care dignum duximus, quouiam id vohis non ingia- nescio me ahquo seniiio meruisse, nisi qnia, ut
tum fore credimus 328.Audivimus autem a rege An- verum fatear, vestram piospentatem 3S6 vestiosque
glorum vos niinium inquietari, et-multa contra Deum successus scio me setnper, etiam anlequam vos vi-
ejusque Ecclesiam ab eo inconsulle agi; unde divi- dissem, non ficto coide dilexisse. Memor enim me
nam nos oportet implorare ilemehliam ut inimicos natuiahter a progenitonbus, \obis,ul Domino, debi-
\esirosrimo sanolse S2» Dei Ecclesise peruirbatores Z loiem esse, nunquain passus sum coidi meo vestrum
comertat, et veslise sanctae obedientiae subjiciat. amorem deesse. Nec sum obhtus quia cum Roinam
Quodsi, peccatis nosiiisexigentibus, id ad pi.r-sens tpnderem, benigna \estra largilas Lugduui prompta
flerinon poieril. et, perseculione mgruente, \osce- fuil me con iucere alque necessaria qujehbet impen-
dere, aul eiiam locum rouiaie, necesse hient, san- dcie. QIII amor mulium crevit coguita per lnultos
clitatem \cslraro subniissis piccibns e\oiamusut ad vestra vita et probilale, qnia ad servandam patein
puerum \estrum dechnare non dethgnemnu, et ad ac justiiiam cum pietate utimini veslri principauis
domum \estram, qu.e \eslra fml, el quse modo potestaie. Quein etiam valde maj'orem habere me
\estra est, et de die m diem sempei mohus \eslra deroceps debere intelligo, quia hoc veslra meren di-
eiit. Quod non soluin nos, sed el comroissa nobis gnalur erga me diletUo. Quanms non egeauvestra
Ecclesia humiliter iroploral, quse sanctissiinis ora- bona inlenlio nostra admomiione, ad nie lamen
lionibus ve^liis nobiscum de\olissime se commen- peitinet ut epislola raea ad vos non sit sinealiqna
dat, et ad obsequium veslrum promptissima, faclem exhorlatione. Sicut ^jnim ignem venlo agilainm
\esramvideie desideiat. Pisesenlium gerulum, EI- \idemus exardescere, iia hona volunfasper exhor-
\rediini noniine sso, vobis comtnendainus. Qui ab tationem ad mehoia se solet accendere. Videtis, mi
Apulia usqtie Lngdunum ES1 nobiscum vemens, fide- ; >chaiissime domine, qualiter malernostra Etclesia
luer nobis seruvit. Dei, quam Deus pulchram.amicam et dileciam spon-
YARLE LECTIONES. ~
326Manthtis per tns mandatns per Edil. mandatum fuerit 327Collala cum eodem ms S2SFore
329 per
diivimus ms fore eredimus Veslros sanclre ms \eslros immo sancire 3S0 Haaiedum noinine tus EI-
vredum nomine el tecenlioii caraclete in eodem ms Lelvredum nomine 331Usque ad Lugdui ura tns tisque
Lugditnum 332Collata 33S
cum eodem ms 33SGuiberlo ms Umberlo 334Sibi el consangiiiniiale tns sibi
eonsanguimtate Benevolenuam tiis bene\olentia SS6 Prospeiitatem ins veslraro piospenlatein
JOANNISPICARDl NOT^l.
qnoqne Hilaiius Piclaviensis : de quo etsi Fortuna- gessere aliquandiu. Sed cum ad uxores redissenf,
lus non prodideni , eximia tamen vin sancnias, aterbam incestus senserunt pcenam. Ille ciiim se-
canonum ecclesiasticorum tenax cusXodias, etprae-j plem annis ergaslulo nitlusus pcemluit, losle Hin-
clara ad illiam Abram de senanda virginitate epi- cmaio in Yita sancti Renngii. « Hic \ero lacijnils
exofa, locupletissinie xeslarjiur. D. Genebaldus, scelus expiavit, > auclore Gregor. Turon. lib. i HisU
uauduni Cla\all -priraus pontifex, et Drbicius, ex"" Franc , cap. 44. ^
senaloie ClaiomontisÂherntse ppiscopus, sic se
103 S. ANSCLMI C\NTOAR. ARCIHEP. OPP. PARS III.—EPISTOLJE. 104
sam suam vocat, a mahs piinciptbus conculcatur; A EPISTGL4 LX\I3S 9.
quomodo ah his qtnbus ut advocatis ad luitionem a ANSELMl ADBURGUXDIUM ET RICHEZAM UXOIiEU
EJUS.
Deo commendala esl, ad eornm aeiernam damnallo-
nem tribulatur ; qua praesumplione in proprios usus Jlierosoiymam piofecluium, quid sil actunts, monet.
Ut genetatem omnium ab tii/on(w peccato um con-
res ejus, qua crudelitate in ser-
ipsi usurpa\enint fesstonempt wmtllal: el tta res suai, diywnui ut
vitutem redigunt hbertalem ejus,-qna impietale uxorem nonsine awcdio et constho rehnquat.
coniemniml el dissipant legem el religionem ejus. ANSELMUS gralia Del archiepiscopus Canluarias,
Qui cum dedignantur (15) aposlolici decfetis (qure fratri, et anrico dilecto, BURGUJNDIO, eluxoii ejus,
ad robur Chrislianse xeligionis facit) esse obedien- sorori su?e RicHEza;, salulem et benediclionem Dei,
tes, Peiro ulique apostolo, eujus vice fungilur, imo el suam, quanlum potest.
Christo, qui Petro commcndavit suam Ecclesiam, Mandastis nrihi, doinine el amice charissime
se probanl esse inobedientes. Quaerant igitur qui Burgundi, vo« velie iie Hierosolymam pro senitio
ticaiii Petri, el in eo Pelri et Christi, decrela Chii- Dei etsalulc animse \estise, eliioc vos velle facere
siiana 3S7 contemnunt, ahas regni ccelorum porxas, concessione mea, el friii \eslri, mei nepotis, An-
quia ccrte per illas non inlioibunl quoium cla\es n selmi. Gaudeodevestra bona \olunlale,et consulo et
Pefiiis aposlolus portat. Omnes namque qui nolunt precor, ut si hancviam facialis.necvobiseumpeccafa
subjpcli esselegi Dei,absquedubiodeputanlurinimici quae feeistis portelis, nec douii peccalum relinqua-
Dei. Eigo, mi domine, nepulelis Ectlesiam q se ia tis; ef utdeinceps"volimtalem benevivendi,slcut\e-
vcstro principalu esl vobis esse dalam in hasiedila- rus Chrislianus vestri ordmis, habealis. Facite con-
nam dominationem, sed in haeieditariam rsveren- fessionem omniumpeccalorumvesliornm nominatim
tiam el in luitionem. Eam ut mairem \eslram ab infantia \eslra,quanlumrecordari potestls.Videte
amale, ut sponsam et amicam Dei honorale. Qui ne peccaltim habeatis super uxore vestra.cujusljoni-
enim illam conculcant, exlra illam ctim daemonihus Xaiem 3SSI ôs raehus eognoscltis 3V 0 qnam ego;
conculcabiiniur; et qui lllam glonficant, in illa et sed ita remaneat, ui sil non sine 3U auxilio et con»
cum llla interangelos gloiificabuntur. Reverendam siho, quidquid Deus de \obis faclat-; nec expellatur
do_unnamraeam, uxorem vcslram, cum piole vesira a domo et honore veslio, contra voluntatein suam
salulo, quihus vohiscum noslras Eeelesiaj nostrje quandiu ipsa vlvet, ul possit Deo senire pio saluie
oiat'ones m vera chantale 338concedo. Oranipotens corporis el animre veslise, et pio anima sua et filio-
Deus sic vos m hac vita dirigat et profegat, ut in rum veslrornm. Disponite tolam rem \eslram, sicut
futuro ad reternam bealitudinem pro\e'iat. Q faceretis si in prsesenti \os morilurum elOeo reddi-
\Amm LECTIONES.
s" Chnsii, Christiana tusChristi decreta Chrisiiana a38In cbaiilale ms in vera chaiitafe 3S9 Cotla'a
cum eodem ms M Cognoscetis ms cognoscitis s,i Non sine IHSnon sit sme
JOAMIS PICARDI NOTJL
(15) Apostohci dectetis. Id esl papre, hoc enim \o- Clemenlem VIII, apud eumdem Baron. in appendite
cabulo reper.o plerosque scnptores. nuncupare ad lom. VI. In qmbus episiohs Clemens ociavus
papam Rom.inum; imo et Nicolaum JI papara , vocatur teitius decimus aposioloium inuntlaiioriini.
disl. 79, c an. Aposioi. ei can. St quts, ubi leptda Ob quem lotum vcnit in menlem loculionis majo-
dicit non esse habendum apostolicum, ribus nosliis consuelse qua papam vernacule apu-
' paronoinasia
sed apostalicum, qur aposiolicam sedem non con- stolum \ocabanl. Quod animadverti primo in ,m-
sceiidenl unanirai cardmahum elencoruroque suf- tiqna precum capilularium apud nos fieii sohia-
Dagio- Ad quem locum \identur respexisse abbas riiin foima lus omnino verbis etlilleiis : Piion por
Oispeigensis ad annum 1106 , et Bibliolhecaiitis nosiie segnoi Lapoiohe : portoie la coit de Rome,
Mahneshur. hb. iv De regibus Angloi. Joquens de etc. In codice Yiclor. ms. qui habet Yitas san<loruin
Anselnio : Voce Deo dtlectus Urbanum aposiohcum, paino desciiptas sermone, in Yita sancxl S\l\esiu,
alieium apo%latam (scthcei Guibertum anlipapam) une boitne famepits apostotle. Ruisus, in feslo Ca-
pronunttavtt. Nec semel lantura hac ulitur dictione; thedrse sancu Petri: Exphcit la chaieie seint Peie
nam hh. ii, cap. 12, ita scribit: Sane iste Leo (mde- VApostte commenl ~fu Evesques d'Antioche et puts
hcet IX) de quo epilaplnum toquitui, fueial Romw Apostoles de Rome. Hehiiandtis nionachus Frigidi-
aposlohcus, elc. Pisecedenli quoque hb., cap. 5, de moniis ua papam appelht, x aposlrophe sui
Leone V scrihens; el Iib. i |De geslis. ponlif. Angl., poematis De moite, scnpti anle 400 annos, de Cat-
III Yua Anselmi ciebeinme, el ahbi passim. Hen- donai ou dÂposiotle.Sic etiani Yillartlmiius in Hist.
ncus Hunlidon. hb. iv eamdem usurpat vocem, j) et Chion. Franeise in III \ol., Carolo \11I Franto-
nunieiatiS Romanos papas qui sederunt regnante nim regi dicala. Hinc iraxeiunl oiiginem plercpqtie
Atlelaulo Westsa\onum lege. « Apostohci autem , ahne \oces, nempe sedes, cathedta, luieiw, decteta
inquit, pjus lcnipoiefueruiil Sergiuspapa, Joannes,» aposlohca, id esl papaha, non ahain profecto oh
eic. iSoster Amelmus nirsus ulilur epist. 24 hujus causatn quam tjuod elsi oinnes epistopi fuerint
hbii, necnon 87 el 92 uifra. Theodorus Stiidin, successores apostolortim, ut scnhit D. Hieroiiym.
sci ibens ad Paschalein prnnura, lnquil, « Paschali ad Lvasf. lom. II, atiamen in Romana Ecdesia
papse Romae ln ommbus summa viriute praedito, sempei aposlolieaa caihedrse vignit principutus. D»
luuuni maguo, puncipi sacerdotum primo,» dommo August. ejrist. 162, vel, ut placet Ituperto Tuitiensi,
noslro aposlohco papse Paschah, eic , apud Baron. hh. i De divin. olfic., cap. 27, quod cseterorum
tdm. IX, anno 817. His acceduni episiohe Gabnelis aposiolorum -successores, patriarchae : Petri auiera
palriarcliae Alexandniu, el Joannis Conii cborepi- supcesôr pro leveroiilia principis apostolorum,
scopi Alexandrini missae anno 1595 ad S. D N. ajios'olicus no n<n.uui.
LlB.IH.EriST.LXIX. 106
363
lurum rationem deiolavlla vesira sciietis. Noslram L EPISTOL5. LXYTH3,s.
AJ,SrtMIADGUIIiriMUMARCIHEPlSCOrLM ROTHOMA-
licentiam quseritis. Dei licenliam, et consihura, et GENSEM.
el
auxilium, proieclionein, oro Deuro ul in omnibus
soioi mea Ul rcvocel abbatem S. Edmundi ab abbalc S. Ebuiifi
seinper et ubique habeaXis. Tibi dico, - inliusnm; el ilh Ecclestw les et homtnes, quibui
chanssima, con\erte totam intenlionem tuam et wjusle spohala esl, testuuanxui.
tolam vilam luam ad-seniendum Deo; et quod Deus Domino et Pairi ie\erendo, archiepiscopo Rolho-
ahsiuht tibi oninem delectalioncm liujtis viiae, cicdc magensi, GUILLELMO, AT\SELMUS, sei\us Ecclesi»
quia ideo fecit ul in illo solo deletiens : illum ama, Cantuaiiensis, fideleser\ilium cum oraiionibus.
illum desidera, illum cogita, illi sei\i omnlbus hons, CIama\innis, et iierum clamavimus, et adhnc
in omnihus locis. Omnipolens Deus \os semper am- claraamus ad Deum 34e, el ad vos, el ad lotam Ec-
bos henedical. clesiam Norihmannioe, maxime ad episcopos el ab-
EPISTOLA LXYII 3". \ bates, et omnes icligiosas peisonas, de abhate
AlNSEl.MIAD RICHERAM. ccenobii Sancli Ebrulfi, qni quemdain suum insi-
in
Quod nec i8 Angham tuta conscienlin tedire possit, pienlissimum juvenem, professione monachum
nec inea pacifice vweie. Quodque fihus ejus, nepos \ita, ita, sicut jam \obis scnpsimus, inoidiuale et
sutis, sacralus sil. irreligiose in ecdesia Sancti-3" Edmundi pro abbale
ANSELMUS, archiepiscopiis Cantuarise, sorori snae ingessit. Yidete ne nobis necessesit, ut famihaiiter
charlssimas, RICHERX,salutem et Dei m omnlbus re\eiendo roeo Patri loquar, clamaie ad Deum de
tribulationibus ejus consolationem. pertinet hoc corngeie, si coniem-
sis vobis.adquem
Scio, soror dileclissima, qtiia, escepto viro nitis. Dicii, ul milri rcl.ilum esl, idein abbas llluin
vestro, non est hoino in muiido cujus salutem et non esse sunm moiiachuro, sed de Sanclo Severo,
prosperitatem lantura nosse et audire desiderelis, Sed secundum quod ipse m Anglia eonfessus esi,
quantum meam, et filri vestri Anselmi qui raecutn sicutab audiente dniici, piofessus est ecclesise suae,
esl; ego enim sum unicus Tiatpr veslor, el ille um- et ideo non esl \cium sw quod negaleum suum esse
cus filius vester. Tle lns qtire erga nos sunl, legati monachura. Denique ipse, quomodocunque sil de
nostri plenius vos doceie poterunl \iva voce quam professione, lpse, inquam, Ecclesiam impedi\U.
ego per lilleras. Sciatis iamen quia fiiius vesler, Ipsuin cogiie, quantum ad vos peiunet et quanlum
nepos meus charissimus, postquam a vobis distessu, polestis, ul eain expediat. Nimis chare vendidit
longam et gra\ero segriiudinem passus, tandem,Deo nobis lupulum suum, ecclesiam rebus suis, el ho-
miserante, iniegram samlalem lecepit. De me \eio -. mines ecdesia sua, violenlia, llhs iiolenli')iis sine
dico quia sanus corpoie sum; sedin magnis tnbu- quorum consensu heii non debuit, spoha\il, et lalem
lationibus Tersatur cor meum. I(a ul nec Angbam monachum, qualem saepe \obis osleudi, in eaindcm
audeam piopter timorein Dei fugcre; nec in ea ecclesiam immisit; et ad injuriam Dei, et conliime-
possim in ulla pace, aul franquiHilaie, aut quiefe liara monachici ordmis, ibi thmisit. Obsecro, facite
ri\ere. Quoiidie iia esloormeum suspensum, \elut ut reddat ecclcsuc quos absttilil, el lecipial quos in-
inproxnno sim exiiurus; se.1quomodocunque sitde tulil. Yalele.
me, de vobis gaudeo, quia ntintii \ esti i milrii elulerunl EPISTOL4 LXIXSMS,
veslram salutem el prosperitatem. Quoniam afllero ANSEIMl ADPASCKALEM 11PAPAM.
et prosperilas et adversiias Imj'tis \itse bieves sunX PiQleslaiui Gualunem abbalem esse dignum
elliansitoriae, islas contemnamus , et sDternamad- cpiscopalu.
versilaxemfugere, et perpetuam prosperitatem me- TXe\erendo domino el Palil PASUHLI, summo
reri bene \i\endoSi* contcndamus. Ciim crgo, soror pontifici, ANSEL\.US, sei\us£cclesiae Canluariensis,
chaiissima, in iiac vila non haheatis in quo cor dehuam subj'eclionem, el fideles-oraiiones.
\estnim possit deleclari, converlite lllud tolum ad Ecclesia Relvacensis SS0 veslro consilio direcfa,
Deura, ut in fiilura vita de illo possit Isetari. Vale. p et aucioritate roborata (Itl), domnum Gualonera
Si \ir \ester ledierit, et ad me veniie vohieui, ahbatpm Eorlesia?Sancti Quintini elegit, et eleclum
mando ut nullo modo \eniat. desideiaX sibi coiistitni episcopum. Est enim, i>
VARLE LECTiONES.
cum eodem'ms us E\cepto vestro ms excepto \iio veslro * 3>*Vere \ivpndo tns bene vivcrolo
,,J^ c?ltata
*-(. ollata cum' eodem ms m Adhuc ad Deum ms adhuc clainamiiS ad Deuro »» Sancli N ms Sancti
Ed.uundi -4SNon \erun14ns Non est vertim ™ Coltata cum eodemms' »» Beccensis tns Beh aeensis
JOANNISPJGARDINOTÊ.
<1G)DoniiimmGualonem. Sie apud Ivonem Car- ptum est, Vualo, non Guaio aut Gallo; adeo fue e
not, epist. 41, 2^0, 245; episX.tamen 49, SO,169, inconslantes hbrarii in eodem nomine. De varietat"
171, legilur Galonem: el in epistola Paschahs papse, lectorem monere placuil, ne inter legendum remo-
missa Adamo, coenobii Dionysiani ad Luletiam raretur aut in bivio relmqueret. Sed hoium nomi-
Pansiortim pr.efecio, quse exsiat in ms. Vicioriano. num poslerius reor esse germanius, quia ldioiiiau
Rtirsus ejusdem Ivoms episl. 120 el 195, scribilur Picardico vicinius. Quod enim CeltaeGalh pronun-'
Gallonem, sed 269, apud -coniinuatorem Aimoini, liant per g Belgae alque adeo Picarch pei duplex w'.
hb. v, eap.-50, ap. Andream, hh. 111Histor. Fran- Bellovati quoque eliamnum perdiuat famiha o\»%
corum, Eadmerurolib.il Yitse nostn Anselmi. scri- dem nominis,/es Vualons. Ytialoni au'e.n Bp!'ovacus'
PATROL. CLIX. f.
1A7 S. ANSELMI CANTUAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISTOLJE. 108
qtianlum humana polest judicareicognilio, sic aptus A quas nostis, (rlhulaiionfes quas passa esl, miseri-
et utilis ad hoc in omnibus quse in eiigendo epi- cordia \estra subveniat, el quod hcne incospium
scopo consideranda sunt, ut melior el aptior in ea- esl sine dilatione perficial. Oninipolens Deus diu
dem Ecclesia inveniri nequeat. Sedquoniam desi- nobis \estram palernixalem in prosperilate conser-
deranli nihil sufflcil, donec quod desiderat assequa- lel. Amen. "
tur, non esl conlenla eadem Ecclesia suis precibus, EPJSTOLA LXX3BS.
sed et aliorum, quos suum desiderium apud vestram ANSELMI ADATIIELIZ ABBATISSA5I WINTOME^SEH.
celsiiudinem adjuvare posse existimal, auxilium Non esse ttislandum de Wintoniensi episcopo
studiose postulat. Est enim experl3 in prsotcriiis proplei justiliam expulso.
temporibus et hi simili negolio mullos esse quorum Anselmus archiepiscopus matii reverendse, et
consuetudo esl malum dicere bonum, et bonum lihae tharissiniae ATHELIZ S5*,abbatissae WinXoniensi,
malum, ex quserere plus ^juDesua sunt quam quae salutem ex benedictionem.
Jesu Gluisli; et qui acuunt linguas suas sicut ser- Qualiter et cur dominus Willelmus electus epi-
ppnles: quos limet ne sfmulata eolumbina simpli- scopus de Anglia exeat non est opus hic scribere,
citate suo \eneno bonum incoeplum inficere el an- quia per multos alios lioc potestis cognoscere.
liihilare 393 contendant. Quamvis igitur lopge Quanto aulem gaudio et eum 'quanla gralianim
nunt sim ab illa, lam propter familiarem*" dile- actione, quia hune honoretn illi facit Deus, susci-
clionem quam invicem Iiabemus, et propter noti> peie debetis, rehgio etprudentia veslra inlelliget,
tiam, instant mihi quatenus quid de ejusdem viri „ si intente consideratis. (17) Major enim gloiia ei
teslimonio senliani, sanclilali vestrse fideliter sug- latis est illi apud Deum et bonos homines quia spo-
geram; el quanlum in me est, apud eam, ut quod liatur et expelhtur pro justilia, quara si omnibus 3"
desideiant nulla occasione aunihilelur, precibus, livitiis et omni mundana possessione dilaretur,
quibus possnm, efficiam. De persona ilaque quam violala juslitia. Gaudcant Igitur et exsultent aniki
eligurit, secundum conscienliam meam loquor, quia ejus, quia nulla \iolentia, nullo limore potuit su-
in prsedicta Ecclesia ad episcopatum nec meliorem, perari, nec ulla cupidilale a veiitate separaii. Haec
nec aequalem inveniri posse intelligo, nec aliquid sil vestra de ejus expulsione consolalio, et ad hoc
de illo aul fama, aut experimenlo, quod ej'us obslel ut Deus illum corroboret et consoletur vestra quo-
electioni, aliquando sensi; sed multa quas ej'us ele- tidiana sil oratio. Salulo et benedico filias veslras,
ctionein approbanl, expeiimento et fama coguo\i. el meas, quanium possum. Valeie.
Quapropler licet de veslra aucloritatc, quod ex vo- EPISTOLA LXXI 385.
bis est, non dubitemus, tamen quibus possumus Orafotti villwque subuibanw monachis Canluariensi-
inenle ad vestigia vestra prostrali precibus flagilare c; bus ub Anselmo reddttm, diploma.
prtEsumimus quatenus eidem Ecclesise post mullas, Ego ANSELMUS, sanclue Dorobernensis Ecclesiaa
YARIJE LEGTIOINES.
361Familiarilatem ms familiarem dilectionem seiCollata cum eodem ms SC
3 Atheltz ms Atheliz
m Quam si omnibus *nsquasi omnibus ^88Seu magis diploma Anselmi collalum cum eodem ms
JOANNIS PICARDINQTÊ.
patria fuil, ubi cum puer operam dedisset Ivoni, ecclesiseQuintiniansecujus ccenobiarchiam gesserat,
tum ecclesise Quintinianse prjeposito, canonicorum in hanc senteniiam.
regularium militise eodem duce nomen dedix. Posl- Obiil sanctm tecordalionis dominus Galo secundus
ino.lum Ivo Camotuin poniifex faclus est Yualone abbas hujus Ecclesim, poslea Parisiensis episcopus.
in ejus locum subrogalo. Mortuo denique Fulcone (17) Major esl illi gloiia, quiu expelhlur pto.ju-
Belvacensi antislite ab optimis clencis deletlus stilia. Ne lisec legens lector non iutelligat, et ne-
fueral ad episcopatum : nequiores vero, forrupii gligat, meminerit anno 1105 magmrm confiagrasse
muneribus Stepbani Garlandi, hourinis perditissmri, discordise incendium inter Anselmum et Denricum
lefiagrabanllir eleclioni, quarquam oleclo nihil ha- priinum, Anglorura regem. Hic enim pro hbitu vo-
lierent adversarii quod objicerent. Tandem post lebat conferre et investire, ut illius lemporis refii-
varias aliercationes inter elecium et improbos cle- cem vocabulum, annulo virgaquepastorah, «piscopos
ricos habiiasinlegio hiennio, perplures ob causas el abbates. Ansehnus reluctabitur conslanler, pro-
-quse in episcopis Parisiensihus propilio Deo sumus nunlians non tantura regem posse donare quempiam
enarraturi, Ftilconi Parisiorum anlistiti suffectus thgnilale ecclesiaslica, sed ne quidem esse conse-
cst. Cum autem Parisiensern ageret episcopum, crandum hujusmodi, aul cuin ilio conversandum.
Paschahs litleras a me nuperrime commeinoralas Sub hoc dissidium Heniicus dedit episcopaXuni
detlit ad abbalem Sancli Dionysii his verbis : Pa- Wintoniensein Willelmo Gillardio, multum dissen-
bithalis episeopus, servus servoium Dei, venerabili tienii refiagranlique, sed et eleclores conviciis in-
frairi abbati et monachis Sancti Dionysri salu- D cessenli. Dnde malens obedire Deo quara honiiui
tem et apostolicam benediclionem. Et confra-^ Henrico, tantam ejus sibi con(raxil iram, W faculta-
tris nostri Galonis Parisiensis episcopi relatione lihus spoliatus umversis, Augha e\ieri(; nec re-
comperimus, etc. Yide in Paschah II, tnfia. dierit raioad Anselmus, qui zelo liberialis eccle-
Haec Paschalis, quse quia nusquam emissa con- siasiicaeignem accenderat, exslinxisset, ipso Hennco
tigit videre, et ad Galonis prseJicationem facie- pnmutn aquas injiciente
bant, hic addenda exisliraavi. Obiit autein Gualo Qtiaroobi«ra Winioniensem antistiiem de paslore
nnno cenxesimo decimo quarlo supra mlllesiraum, expulso moereiiiem solatur Anselmus, roinmonens
*u Kalend. Mart. Hunc (liem legi in Necrologio luui maxinie Letandum cuin qtus juslitise liomine
angiui.
D39 LIB. III, EPIST LXXIII. «0
aichiepiscopus, reddo monachis ejusdem Etdesia? A affeclum sludiose intendas, jrisi, quod absit! liujus-
medielatem altaris Chrisli, quani in manu mea modi causa in illis obsistat quse hoc fieri omnino
habebam post morlera prsedecessoris mei Laufranci ptohibeat. Praelerea audivi quia facis portari cru-
archiepiscopi, qui eis aliam medielalem cosjnila ve- cem anie te in via. Quod si verura esl, mando libi
ritale quod ad illos perlineret, in vita sua reddi- ne amplius hoc facias, quia non perlinet nisi ad
derat. Simililer manerium quod Sislede vocalur archiepisconum a Romano ponlifice pallio confirma-
eisdera monachis reddo, quoniam ad res eorum turo;^ neque decet fe ut ulla prresumptione insolilas
pertinere et perllnuisse scilur. Tesles Willelmus rei Xenoiabilem et reprehensibilein hominibus osten-
Ecclesiae Christi arcliidiaconus, Haimo vicecomes, das. Vale.
Hajmo llliusSB6 \iialis, Hobertus filius Walsonis 367, EPISTOLA LXXHI3£0.
Wimundus homo vicecomitis, Radulfus nepos epi- AlNSELMl ADRASCHALEH PAPAM.
scopi Gundulfi, et ahi plures. Obnixe deptecalui ut fial cenior de ratione invesli-
EPISTOLA LXXII sts. lurutum ecclesiaslicaium.
A.-NSELMIA»SAMULLEM JJUBLIJnE CIVITAT1SEP1SCOPUM.
Domlno el reverendoPAsciiALi, sumnio jontific,
Ipsum lepteliendtt quod tes Ecclesiw sum pio iibtto
det exttanets, el monet uleas lesMual. _ ANSELMUS, seivus Ecclesise Canluariensis, debuam
Anselmus archiepiseopus Canluanse, \enerabili subjeciionem etfidele servitium.
frairi, {18) Samueli -Dublihse civilatis episcopo, In primls quantas mea potest humililas celsilu-
salutem. > dini vesirsp gratias agil, quia legaios noslros tam
"Audivi quod libros, et vestimenta, -elalia orna- benigne ei honoiifice suscepistis et tractastis, ut in
. raenti Ecdesise, qua3 dominus Lanfrancus archi- hoc me de pieXate vestra ullra merifum posse con-
aplscopus dedil avuiicirlo tuo domino Donalo epi- fidere* cognosearo. Charlaro xjuam mihi a vestra
scopo ad opus Ecciesi.e cui lua fraterniias praesi- Tnajeslate atfulerunt,eaqua debuireverenliasuscepi;
ilet, Ui, pro volunlate tua, exponis el ea'exlraneis sed rex Angliaenec eam videre, necillam quani illi
das. Quod si veram est, miror cur lla facias, cuni misislis, voluil mihi oslendeie. Nam archiepiscopus
Ipsa oniamenta non el, sed Ecclesise data sint, ^cut Eboracensis et alti duo episcopisel cum qulbusje-
fralres Cantuariensis Ecelesise fllii alteslantur: gali noslri veslrse se exhibuerepr«esenliae, redeuntes \
unde moneo, el monens rogo te, quatenus si ali- ahud viva \oce retulerunl quam scnpfura charlse
qiiid de pisediclis rebus ^xlra Ecclesiain dalum esf, mihi praecipiebal. Asseiuiit enira publice in ea ve-
-celeiiler illud resfilui facias. Item audivi quod mo- ritale quam servare debent episcopi, vos seciele
nachos qui in ipsa Ecclesia ad êniendum Deo iG veibis per eos mandasse regi quia si In aliisTeete
tongregaii ™ eranx expellas et dispergas, nec redire ageret, invesiiluras Eeclesiarum' nec prohiberetis,
\oIeuies ullatenus recipere \elis. Quod si ila esl, non nec excommunicaiioni subjiceretis si eas facerei,
ledecet; officiisiquideliiluisciluressemagis dispersa sed hoc charlst nolebaiis committere, ne foite ahi
congregare, quam congregala dispeigere. Qua- principes, quibus hoc ipsum interdicilur, -occasio-
piopiei mando tibi ul si aliqui abj'ecti sunt, elrethre nem conauerendiinde possent accipere. Mihi quoqiie
\oIunX, seseque In Dei servixlo suh obedieiiXiacusto- ex~vesira pai tein eadem episcopali verilate dixeruni
dire, -eos suscipias; cl saluli eorum per paternum ut illis de liacre credeiom et eorum consiho me
VARIJE LliCTIONES. ; %
"S!e Hanno filius nis Haimo fiJins 3BJFilius N. ms filius Walsonis 3S8Ct(ineodemms coHala ^3 Seryieri-^
dum congregati tiis seiviendum Deo congiegaii 3C°Cum eodem ms collata 361Et aln
episcopi Wci alu
duo episcopi ' JOANNIS PICARDl KOTJE.
(18) Samueli Dubiinm civitatis episcopo. Dublina. D lam 149, infra, nbi oslendimus Hibernire et Scotiae
\ el DubUnia (sic enim consianter et passim Iego episcopos ab arehiepiseopo Eboracensi duobusque
apud Sylveslrum Giraldum in Topographia Hibei- eplscopis, quos debet Caliluariensls arcuiepiscopus
nise, ejusdemque expugnalione) vulgo Dyuchn in niiilere, esse inimgurandos. Prirno autem Duhlutse
Annal. Rogeri Honed. posteiiori parte, est regiu archiepiscopo iuil nonien Gregorii, ut speciatira
Hibernicicapul GiraldoHiberniae Expugn. capul 28. Giraldusobseivavil, subdens haiic honoris accts-
Haec, ut ex Anselmi potissimum inseriplione liquel, sionem contigisse anno 1152, aut, si lubet, 1151.
cpistopaius utulum .suslinebat tantummodo, An* lllura enim amfflm Honedcn. in Annal. Et
sehno archieplscopo; qul, ul alias \ir disciplijia? horum quideffl (qul ponil
Chiisliause consultissimus, unumquemque pio con- usque ad 1200 et supfa) eqtlem floruere, scilicet 1150
dilione salutabal bonorifice, id minune prseiermisis- scrlplorumque Anglorum
lldes, si quidpiam auctoritalis sibi comparaiit,
set. Dnde casligandus venit Paikerus in Antiquit. nestio ul fueiil cOnciliandus D. Bernardus, qui elsi
Ecciesise Brilanincse referens jAnselmum munxisse D. Malacliiani modo cpiscopum 515, 51X1,
hunc Samuelem in aichiepiscopum Dubhnensem, 517 epislol., inapjjellet ejus Yua nominet aitluepiscopum,
cum, lestibus Honedeno supra, et Girald. Silvest., ei qmdem fato functuro aitno 1148, hiennio scihcet
cap. 17 Topograph. Hiberniaj, Joanne-, Papyuo, ante in Hiberniam per apostolicum legaiuro
ahas Paparo \el Paptrus, ab Eugen. IR legalus in delatapalha : ni forsan dicas, quod Baleum de Malaclua
Hiberniaro, qualuor axtuleril pallia, unum Araraa- Ioqueniem scripsisse recolo, nempe quod obtinendi
clrianae, alteium Dublinensi, leniuro Cassihensi,
Connactiensi Ecclesiis. Poslerior vero Gi- pallri gratia Roraara accessisset. Yerum penes an-
quartum clorem sua fides eslo
ia!di ailiculus \idetur repugnare nofis ad epislo-
III S. ANÊLMIfANTlJSR. ARGIHLP. OPP. PARS HJ. ~ EPISTOLJE. 112
eofflmitlereni.Ad-quoil si nollera acqmcsccre, 334 A EPISTOLA LXXV 863.
rex eliam me contradicentc PX \estia aucloiitati A%'SELMJ AD COIHMUM AMICUM SUUM
incnncianter, quod non prolubeatis, secundum hbi- Ties supetbiwmodos explical, et subdividit.
Itnn siium efficeret,- etsiin Iioc quod chaita veslri ANSELMBS, servus Ecclesise Cantuariensis, dilecto
nnhi jribebal, peisisiere \ellem, roe absqne dubic aroico suo, domino Co?«Mo36*Ssalutem.
t'e legno suo expelleret. Tandem cum nec hilen^ Exiglt charitas veslra ut de trlbus illis modis su-
\estris vellem non credere, nec landern episcoporun: perbise, de quibus vobis locutus sum, duos qul a
asseitionem \estram prseferenlium auclorilateir memoria vobis exciderunt, per epislolam noslram
atideiem contemnere, quoniam in utraque parl< commemorem. Tres quidem illos esse disi: unuin
glachus niihi vibrabalur inobedientiae, eoiumdcir in sestimatione, Id est, quando aliquis altius existi-
episcoporum consiho inducias pelii» donec a vestis mat86S de se quam debeat; conira quem dicixur:
excellputia hujus rei êrtiludinem acciperem, mt Noli alium sapeie, sed time {Rom. xi, 20j. Et quem
famen nullalenus assensnm prsebente ut aliquic negat in se fuisse, qui dicit 366:Domine, nonest exal-
contra decretum concihi Domani fiat, sed tantun iatum coi meum (Psal. cxxx, I), etquse sequuntur.
toleranle, nec aliquem interim inobedienliae nolr * Alius est in \oluntate, quando aliquis altius se vult
. riamnanle, si fiat. Sic ilaque xex ^veslra, utpuial. tractari aliquo modo qnam debeal; conlra qiiem di-
auttoritate episcopalus dat alque abbatias. Mentc citur: 3@5 Quomodo poteslis ciedeie, qut gloiiam
iyiur ad \esira vcsligia prqvolutus, quaulo possuni quwiilis ab tnvicem? (Joan. v, 44.) Et: Diem homt-
affecm, in magna anguslia posilus tibsecro ut apo- ms non desideiavi, tu scis (Jer. x\n, 16). Ahus est m
siohcaiueiga animam meam experiar in \obis essc opere; conlra qnem dicit Dominus: Cnm mvitatus
jrielatero, el ad hoc impelrandum tolius Romanac fueiis ad nuptias, non dtscutnbas in piimo loco (Luc.
ipKgtonis supplcx invoco charilalem. Non timec xiv, 8). lsle est qnando liomo seipsum tractat altius
cxsilium, non pauperlateni, non tormenla, non quam debeat. Contia singulos islos modos plura in-
nioilem, quia ad hsee omnia Deo eonforlanle, pa- \eniunlur dicla in sacra Scriptura, si inquiranlur.
rr.tum est cor meum pro aposiohcse sedis ohed e nia Contri omnes dicilur : Qui se exallal, hum habilnr
etmalns inerc EcGlcsiaeChrisli hbertate. Ccrtitu- (ibid. 11). Et : Snpeifcts Deus tesisltl (Jac. JV,
dmero lanium quacio, ut sciain absque omni ambi- •3). Et mulla alja. De lris tribus, qtiaiulo singula
guiiale quid atictonlale vestra leneic debeam. Au- quseque sola est, illa le\ioi quse In solo opere est36!,
tu\i in Roinano concdio a veneiabihs memoiiac quia non fitnisi per ignorantiam; et tamen quia \i-
i'oinino Urbano excommunicari reges et omnes lai- £ tium est, corrigendum est. De alns duabus il'a quse
cos, investiluias et res Ecclesiarum dantes, et al esl in sola volunlate damnabilior est, quia scienler
illis accipientes, el qui propter hoc eornm homines pccrat. llla \ero quse esl in ajstimatione, sola insa-
fiunt, et eos-qui accipieniesconsecranx 368.Aul ergoa nabihor est, quia non se o>tendit et jusla sihi \i-
siânctitati veslrai placet, hanc excoromunicalio- deluiv Si eigo ist3e tres supeibiae singulse conside-
i-em -m Angha absohite, ut in ea -possim manerc renlur, lies simplices possuni diti superbiae; si
fiue animaemesepericulo, autâm \os servare \ellc vero binse el b:nx>lntelhgantur, ties duphces, invc-
quidquid mihi ifflle conlingal, vestris hlteiis signi- nunltii. Si \ero tres simul conjunganiur 368,ent_
fic.ile; aul si quid discielioni veslise placel exeipp-ie; una lnplex ; cl si eiunt septem, lies simplices, Xres
ea Ie«i ccrtitudine nominalim quid illud sit iniimate, duphces, una liiplex. Contia istas supeiluas sunt
De ills quoque qui inira prsedictas inducias in membra lmmihtatis, id esl, nt humihier quis sen-
\esliiuras piohihilas accipiunt et qm eos conse- Xial de se, el jjjianlum ad tractaium et comersa-
ciaiil, qnid nuhi faciendum sit \estra instiui jus lionem alioium, humiliter veht de se, el ipse hu-
sione desidero. In his quse pei lalores praeseniiun' nuliler Xiactet se. Pro singulis modis superhiae di-
e\ua hanc chartim palernitati vesirse suggero, ul citur homo supeibus; sed pio singuhs membiis
pie.es nostias dignetur non sperneie sujiphtilPi D humihlatisj \el pro duobus, nisi omnia meinbra si-
e\postulo. mnl sinl, non dicitur homo humihs; sicut uno mem-
EPISTOLA LXXIV. bio languente, dicitur homo seger; sanus autem non
PASGHALlS PAP.SAD A^SELMUH. dicitur, nisi sanus omnibus membris. Hsec hreviter
Ad ptmcedenlem lespoimo. comraemora\i chanlati vestiae. Quse si prudenf.a
PASCIIALIS episcopus, seivus servorum Dei, Am. vesira ssepius relraclaveiit, plenius ea intelligei
SELMO Cantuanensi, venerabili fratri et coepiscopo. quam hie dicla sunl. Yalele el orate pro me, ut
galutem el apostohcam benediclionem. sicul Deus dedil niihi superbiam el hunnlilnem in-
Suavissjmas dilectionis luse suscepiinus lilte- lelhgere, sie mihi det illam cavere, et islam ac-
jas, elc. Mde in Paschali II, ad an. Hi8. quirere. Salutate dominum et amicum noslrura
YARIZ; LECTIONES.
862Qui accipiunl rpnsecrant ms qui accip!enles consecrant S6aCotlala cum ôdem ms el cum Eclil.
Gmli. et (JOI.1675 3fuConnio tdtt. Cuno 36i> Aliquis cxistunnl «ts ei Ecjit aliqtus allms exislimax su
86' Est opere ms et Edu. esl in opere sesTres comuiiganiorsise; Edu.
Qui dixit ms et Edu. qtu dicit
Iies simul conjungantur
113 LIB.HI.EPIST.LXXYII. 1U
reverenaum episcopum Atrehaiensem ex parie A desiderium meum de vobis; audistis ssepe quid iri»
noslra. bulalione» meas consolelurin \obis. Si cordavestra
EPISTOLA LXXVI. soh Deo sludenl vacare, si proposito quod forliter
ANSELMI ADTJRMLrUMPRIOREM ETJIONACHOS arripuislis, velul boni in Chnsti vinca operarii stre-
CANTUARIENSLS. nueinsudatis; si mundum \obis erucifixurn ct \os
Garnoii, ubi a comiiissa el ab episcopoexceplus est, mundo \ila veslratteslalur;-si non vobis, sed Deo,
scnbit dettmeris sut ptospeiitate, et Cantuanenses id esXnon veslrse, sed Dei volunlati vhilis; si eliaui
ul rehgiosi msiiluh sinl tenaces, hortalui. in niinimis Oeura valde timelis; si districlionem
AISSELMUS, giatia Dei archiepiscopus Cantuaiisp, ordinis veslri amatis^ quam qui odit, cerlissimo
dileetissimis filiis et fralribus domno ERJ,ULFO pi ioi i, se vifjosum esse etdissolutionem diligere de-
el aliis in Ecclesia Clnisii Canluaiije DPOseivien- signo
monslrat: si pacem inler vos et obedientiam do-
libus, salutem et beneJictioiieni et
Dci, suam, quair m no priori servatis, hoc est desidenum meum de
tura potest.
\obis, hoec consolatio et requies mea in vobis; hsec
Qualiter me habeam et quid agam dilectiom ve- cogiiate, hsec retraclate et faci(e, si me Isetificare,
slrse signiftco. Gratia Dei, poslquam iler noslrum imo si Deum \obis uillispiacare; haacvobisSpirilus
incoepi, veslris oralionibus me proseqtientibus, ab ® sanctus peisuadcat, et pro his glorjae suse visionera
omni adversitate sum usque in pr«esentem diem heatam exhiheat. Amen.
proleclus. (19) Roinam tendens ea intentione qua
de Anglia exivi, Carnotum usque peneni, ubi a co- EPISTOLA LXXVH 869.
milissa sorore nostri regis, elab episcopo, et a mul- ANSELMI ADEOSBOI.
tis alns cum gaudio el honore susceptus suiw, sed Ejusdem aigumentt cum piwcedente.
de ilinere meo lali tempore incoeplo Valtle mirali ANSELMUS archiepiscopus, dominis fratribus cha- 1
fiunl. Dicehant enim propler nimielalem calons, et rissimis, domino priori EBNULFO, «l ahis servis Dei
quialsto lempore nullus peregiinus vadit, me nec in Christi Ecclesia Canluaria> commanentibus, sa-
Roinam pervenlurum, net amplius rediluium, quia luiem et benedictionera Dei, et suam, quantum
aut manus inimicorum Ecdesise Dei non possum potesl.
effugere, aut propler imbeeillilalem coipoiis raei Gratia Dci vesliis et aliorum amicorum noslro-
tali tempore neeesse esset me mortem inturrere. rum orationlbus favenle, cx quo a conspectu vestro
Sic itaque \i consilii sui me ullra progredi ad prae- discessi, omnia erga me et socios prospere fuerunt
sens non permiseiunt, sed ut opporttinum lempus, usque in praesentcm diem. Precor autem ul, sicut
el quando peiegrini vadunt, exspectarem, coege- C de vobis confido, pro nobis orare non cessetis, qua-
runl. Sciens enim SciipXuram divinam dicere : lenus sic nos et aclus noslros divina clemenlia pro
Omnia fac cum consitio, et posl faclum non pcenitebis tegat et disponat, ut de omnimoda piosperitate no-
(Eccl. xxxiij 24), limui ne si lam raXionabih^t amico stra, nobis ad vos redeunlibus chantas veslra con-
«onsiliojion acquiescerem, pceniteniia êqueretur. gaudere valeat. Quanlum quidem ad nos perlinet,
Hac ralione, quamvis prajdicla comilissa me in sicut dixi, omnia nobis prospere surit; sed si \ns
lerra sua reliueie, elomnia necessai la hbeniissime in pace, el, sicut speio, in sludio bene vhendi el
veliel impendere, reversus sum in Northmanniam, salvandi animas vestras vivhis, secundum deside-
el exspecto ut congruo lerapore lioc quodinccepi, si rlum meum, tunc multo magis. et verius augetur
Deus annuerit, perficiam. Scitis, lILi clurissimi, gaudium meum. Precor ilaque quanlo affectu pos-
VARLE LECTJONLS-
'6* Cum eodem tns collata >
JOANNIS PICARDI NOMT.
(19) Romam (enaens ea mlentione. Quam quideni D simile In Angliam delatum fuisse sub finem ejusdera
mverant, ad quos scnbebal; sed non orones qui mensis : imo, si Honedenuin sequamur, vu Irl.
hunc loetim vidennt, nisi iene\o siamine inteiru- Septemi)., Henricus Aiiselmura invitavit rn Angham,
plum hisioria? filum leiexamus. Anselmus lgiiur, quo mense aut die, mea non refert, cnm mtei
accepla Paschalis epislola pcnultima, quae jmpudens omnes Anejlps scriptoies consiet eo anno Nojcmbn
icgiorum legatoiuro deie\it niendacium, constantius mense Anselmuin sacro juii\isse connubio Henn-
defenihlimeslitulam ecclesiasiicarum Iibertatem et cum regera el Mailnldam, Matolinl Stotorum regis
1'otestatem. Rex autem legnique proceres, \idenles fiham. Ast Eadineuis, peregrinanlis Ansehni Acha-
Dei \iium tam excelso fiimoque aniroo, ul necblan- tes mdmduus, lib. u Yitse ejus, et VYalsinghaiuus
diliis mollesceret autminis concutei eiur, suaserunt rn Jlypodigmale Neustnse obsei\ant has Hennci ci
ittipse Romam pioflcisceielui, confidenlihus afque Anselrai miraicitias non nfei post dimidiarum tt
eliam eiedenlibus lotain rem ejus opera felicissi- secutiduni ^jusdem Anselmi reversi annum, natas
mum sorlituram exituni. Pai uil Anselinus comnio- esse. Quod lempus deest in supputatione Parisii et
mtoribus, nihil noii molittirus pacis eigo, chscessit- liouedeni. Quamobrem certior est, nno nulla veiior
qtieAnglia vTIalend. Maias, aiino 1104, ul scribit chronograplna Eadmen, cui soli ,.qui Anselmum
Liiius ni Chioinco, cui hbentius assenuor quara \idil, coniitatiis esfeunlera el redeunlem, ac per-
MaxthreoParisio, Honedeno ex Wsgorniensi, ld remansit ad extremum usque vilse spiritum, fidem
censeniibus anno 1105. ffam, ut ahas dixinms, piomplius accommodo quain alten ctiihbet.
Anselmus Lugduno re\ocalus est m Augliam ab
Henrico I, anuo 1100, Atigusto meiise, esiqtie \eio-
115 S. ANSELMI CANTOAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISTOLJ3. 110
sum, nt semper ad meliora solliciti sitis profieere, •* sunt utilifati, mea sunt, et mese sotyacentpolestaii;
et nullatenus ah his ad quae vos Dei gratia pro\exit, et si ipsi indigerent, quidquid haberem, eorum de-
deficere. Ad invicem' securidum Deum dileetionis et beiera expendere neeessitaii. Quare cum omnis
concordiaedulcedinem servale, ordinis veslri distrt- mundana adversilas pro suo modo et ralione tangat
ctionem sine simulatione amale,' corda veslra ad animum meum, illa Sii utique quse illos contristat,
societatem angelorum m, propter quam bene vivi- profiindius Jaedit cor meum; el vos scitis quia tam
lis, sine intermissione levate : in omni difficultate inauditse insuetse rei assensum praebere non debeo;
et adversitate temporali, si *" contigeril, nebonum et,quoniam non debeo, non audeo, ul a monarhis*8*,
studium vestrum aliquatenus m perturbefur, con- absque praelato suo, pecunia exigatur : et ideo non,
solationem Dei orando sperate. Ubieunque estis, mihi nee alicui expedit ut hsec consueludo in Eccle-
sive in conspectu hominum, sive tantum in eonspe- siam Dei aliquo assensu iniroducatur. ,
ctu Dei, a quo nunquam abestis, in omnibus aetio- EPISTOLA LXXIX 383.
nibus vestris, magnis \el parvis, eliam in cogitalio- ANSELMl ADHENRICUM RECEMANGLORPM.
nibus cum Psalmista animas vestras in manibus Hoitatur regem ut eodesti Regi obediat,
\eslris semper portate. Omnipotens Deus sic vos
B HENRito,domino reverendo, glorioso regi Anglo-
protegat in omnihus, et dirigat, tit ad seiernam Ijea-
uiudinem per temporalem prosperjtatem perducal. ruin, ANSELMUS, archiepistopus Cantuariae ^fldele
Senitium cum oialionibus.
Amen. Nepotem meum Anselmum charitati vestrae, 384 boraim, de
Grafias ago Deo, a quo est omne
sicul carnem meam, commendo, utet discere valeat,
et vitam suam cuslodiat. Domiuo Roberio, qui cu- vestra incoiumilate et hilarilate, 385 et qtiia vesfros
stodit domum nostram prrecipio ut tolum vinum successus ad majora et meliora cuin vestra el
vestrorum lldelium iaetitia provehit. Gralias etiam
noslriim quod Cantuarise dimisi, vos iribuat, -el se-
vestrae ceisiludrni, quia haee mihi mandare
cundura volunlalem domini prioris in vestrum usum ago
dignala est, sicut fideli suo de quo confidit, quia in
expendat. omnibus suis prosperilatlbus congaudet, et illi cu-
396 EPISTOLA LXXYHI 3».
ADCOJSDULHM j"usdispositione fiunt, gratias agit. Yerum enim est
AISSELTU ARCfflEPISCOPUM.
qilia hic quolidie orat et desideratmeum, ul Dens
Regem non debeie a monachis aut Ecctesia vecu- vos et vestra sic
niam exigeie. rcgat el prolegat in gloria tempo-
ANSELMUS archiepiscopus reverendo episcopo GON- ralis regni super Anglos, quatenus iu seterna felici-
DULrosalulein. late regnare faciat inler angelos. Hoc uilque cst, ad
k quod maxime vobis servire
"Audivi quia ttominus nosler Tex 3'4 a priore et cupio. -Qnapropier quia
monachis nostrse Ecclesiae pelit pecuniam, quam atl me pertinet, ad hoc enim positus snm, ut fidelis
et episcopus colisulo, precor, et sicut sciiplum est,
ipsi non habent nec habere possnnt, quoniam, sicut
njihi mandatum est, creditoribus non modicam de- obsecro opportune, imporlune, ul.stciil Deus testram
nentpecunlam, et propter indigenliam in his qusB aaget S8S prosperilatem et exaltat poiestalem, ila^jos
sibi 37Bnecessaria sttnt, magnam patiunlur ws an- super omnia ej'us ametis in omnibus operiljus
vestris servare voluntalem. Quod sic vos Deus dui
gusliam. Ad opus etiam ecclesiae incceptum, dimi- in
dium quod conslitueram hahere nequeunl; et si ha- hac vita in prosperitale facere coneedat, nt post
77 hanc vixam secum in reternitate 3STgaudeie faciat.
herent, nec regem decet ab illis aliquidS exigere,
nihil nec sicut nec ad Erga me, Dei gratia, cuncla prospeie suiil; ei anle
qui seipsos liabent, monachi,
lllos perlinet aliquid dare vel accommodare quod Assumplionem sanclae Mariae de Recco proficiscar,
eorum non est. Unde vobis mando et precor ut regi uf, secundum quod Deus annuet, prosequar propler
suadeatis omnia nostra in quod de Anglia egressus sum. De nostris rebus,
preeando qualenus pace,
donee redeam, quieta manere jubeat, sicul promisit, quamvis hee esse in veslra bona volunlale 38S,con-
rogo lamen ut eas in quielemanerej'ubeaiis,
quia si Deus, secundum quod proposui, mihi pro- ^ fidam, donec redeam.
spere redire concessent, serviam ei sicut debeo do-
mino. et regi meo. Quod si feceril, gralias agam Deo EPISTOLA LXXX.
et illi; si vero preces nostras non audieril, el ah- ANSELMI AD ERSULTUM ET MONACHOS CANTUARIEINSLS
quid 8,s unde doleam Tacere voluerit, faciet, sicut De clencis in monachos recipiendis.
dominus, quod ilh placebit379,sed non mihi videbi- ANSELMUS archiepiscopus, domno priori ERNULITO
lur facere qtiod debebit 580.Non enim ego et mo- et aliis fratribus Ecclesire Christi Cantuariensis, sa-
naclii divisi sumus, sed omnia quae illorum stabihta lulem etbenedictionem Dei.el suam, quantum polesl.
VARI& LECTIONES.
S7° Anglorum ms Angeiornm sn Ad\eisitate si ms adversilate tempor.ili si 37SStudium aliqiiaieuus
ttis studium vestrnm ahcjuatenus 87SCutit todem ms eollala m Vester rex tns noster re\
B76 s'7 _S7BInih-
gentiam qua? sibi ms indigentiamS78
in Iris quae sibi Paliunlurwis patiunlur angusuam IHis aliqunl
38°
tns lllos pertipel aliquid Et almd ms et aliquid 87» Quotl placebit ms quod rih placehit Quod de-
cebit ms quod deliebii SS1 Airimum illa ms animum meum llla m Monaphis ms a Monathis 38s Cum
eodemms collfila ssi A quo omne ms a quo est omne 3sS Melior m$ meliora 3E6 Vos .semper ms \os
super 87
» iEteriiitaieinVreswternitate sas Vestra vohinlile ms vestra bona voluntate
LIR. 111.EPIST. LXXXHL US
117
LXXXIl.
De hoe unoe fflihi mandaslis respondeo. Si qui A 397'EPISTOLA
A^SELMI AD AltNULEUH ET JHONAfiHOS CANTUARIENSES.
cleriei, qui Ecclesiaeet sibi utiles esse possunt, se ai
ordinem suscipi petunl, el vos ita perpenditis esse U<1 Cantmrienses monachi non turben'ur, sed quieli
Deo serviant, quidquid rex egeiil.
iaudo ut eos suscipiatis; nec in liac re \olo dubiteii
ANSELMUS archiepiscopus dominis et fratribus et
de vdluntate mea, quia scitis mihi displicere tale
ftliis eharissimis, dorano priori ERNULFO,et alris
ad vos non ita venire sicut veltem. Vale.
suh illo inonachis Deo servieniibus, salutem et
benedictionem Dei, et suam, quanlum polest.
EPISTOLA LXXXl ™K
De salule et prospcritate nostra, et ubi sim per
ANSELMI ADMATHILDEM ItEfflNAM.
praesentem nuntium cognoscelis. Ad praesens autem
De sua incolumitale, el designalo tempoie iiineiis in Angliam redire nequeo, donec sciam quid re\:
Romam. respondeat litteris quas illi mitto per episcopum Ro-
aulem in illis conlineatur, poslquam
Susecharissimse dominse MATHILDI, reginse Anglo* fensem. Quid
erunt ostensae, per eumdem episcopum cogno-
rum, ASSELMUS arclrieplscopus, fidele servilium ei regi
s ipernse gratise continuam proleclionem. scelis. Quidquid aulem rex respondeat, vel quidquid
R de me sit, memenlole quia sive vivimus, sive mori-
Non ignoro quod dignalionis veslrse jjenignilati Domini sumus (Rom. xiv, 8). Sic igitur vivile,
mihi el me habeam. mur,
placet nosse quid j-il quomodo ut et illi vivatis, et cum moriemini, ad illum trans--
Gaudens igitur et gralias agens de tam bona vestrs eatis. Non vos perlurbent iribulationes uujus ^vitse,
volunlate nolilico vobis quoniam ex quo Anglia exivi, mullas ttibulationes opoitet nos inffare in
39° ad me in quia per
Dei misericordia me, et quse pei tinenl,
nunc moralus regnum DeiXAct,xiv, 21). Jactate cogitalum vestrumT
integra disposuit prosperitate. Usque in Domino, et ipse vos enulriet, non dabil ip. aetei-
'sutn Becci, exspectans opporlunum tempus itei iHimfuiclualionem juslis, Qrate Deum, hene vivendo,
agendi; sed in proxirao, ante AssunipXionemsanctoe non mentes vestras turbando, ul in sua semper vos
Marise, inde proliciscar, intenlione quod inccepi, consolatione facial lsetari. Pueros et adolescenles,
Deo annuente, peragendi. Didici aupei quia 391Deo utfilios dulcissimos horlor el moneo,[quanlopossum
regni domini mei regis el \estri digniXatemplacel affeolu, rjl monitionis et doclrinse qua eos de cordis
exaltare, et eaquae ad placitumejus et vestrum ac et cogitaxioiium custodia solebara inslruefce, non
fidelium \estroiujn non eranl, secundum vesiram
obliviscantur, sed eonsilium noslrum ssepe re.ra-
voluntafera ad honorem et utilitalem veslram repa-
clando, sicut eam sludiose magnificare et corameR-
rare : undesiculfidelis, etsicutlona vestra ia prse- u dare rilis solebam,
per gratiara Dei custodire nitan-
senti etin futura vlta desiderans, gaudeo, et superno lur. Pax Dei,'qum exsupeiat omnemsensum,custodial
Regi a quo vobis baec provenlunt, ago gratias ut corda veslra el intelligenlias vestras (Philip. IV, 3).
debeo; el ut semper bona quse dedit intemeraia Gratias vobis ago pro charilale quara impendistis
cuslodiens, vos ad majora el meliora sub sua gralia nepoti nostro, et illi praecipio ut vobiscum maneat,
provebai, orc el desidero. Quoniam Ljilur oSQcii et doctrinis ac Iitleris studeat, donec ego sibi man-
mei est \os exhor(ari ad ccelestis regni desiderium, dem ut veniat.
horlor, precor. consulo, quanto affeclu. possum, ne
EPISTOLALXXXIII39».
plits vos delectet in terreni regni iransiloria gloria ANSELMI AD EUSTACHIUM.
exsullare quam ad ccelestis regni felicilalem seter-
Is, uxoreex ejusconsensu teclusa, alleram sibi
nam anhelare. Quod ulique veraciler et ethcaciler adjunxerat; de quopeccaio illum cerripit.
facere polerilis, si ea tjuse \estrae potestati subdita ANSELMUS archiepiscopus ass,servus EcelesiseCan-
sunt, plus secundum Dei consdium quam secundum luariensis, EUSTACHIO sn patri Gaufredi monachi
consilium hominum disposuerilis. Sapientia enim Deccensis salutem.
hujus mundi slulttlia esl apud Deum (I Cor. III, 19), Donraus Gaufridus, filius vester, sollicitus de sa-
ulait veia Scriptura; et : Sapientia carnis inimica ' lute animte veslrse, el limens damnalionem vestram,
esl Deo, quoniam legi Dei non est subjecta (Rom.TIII, rogal me ut ostendam vobis in quanlo periculo ma-
7). Hsec consulite, haec secrete et publice intimale nealis. Dicit enim quia uxori vestrse, matri ejus39S,
donrino noslro regi, et saepe repetite, et quantum licentiam ut saeculumrelinquens sanctimonialis fie-
ad vos pertinet, studiose relraclate. Transit enim, retdedislis, et casdlatem corporis \estri Deo vovi-
ul solelis dicere, gloria mundi. Et utinam DeusTos stis, sed poslea aliam mulierem accepistis, unde
ambos posl transiloriam gloriam transire faciat ad filium genuislis. Quod si ila est, scilote absque nlla
aeternam. Amen. dubltalione quia si in Iioc peccala de liac \ila exjt.
VARI^ LECTIONES.
m Cumeodemrtu collata 3S0 Misericordia quse ms misericordia me, et quse m Ditliei quia ms didici
EBper quia J 3BSGum ejidem m$ eollafa m
Ansejmus vocatus arehiepisjeopus Ecclesise ms Anselmus
394Eustatluo JMSEuslachico, 8"5 Matns ejus ms matri ejus
archieuiscoDusservus Ecclesi*
JI9 S. \NSCLMI CANIUAR. ARCILP OPP. PARS III. — CP1ST0L.C. 120
aniina vcstra, omnino sa6peidita eni, neculia <pes A \obis comifflssarum, inde vobis nullum hnpendere
ejus salutis,si\e ante diem judiciiS97,sivepostdiem possum auxiliura ; sed quoniam hoc petitis 402,quale
juditii enl. Videat igilur \estia piuJenlia quam possum mando consihum. Tentate si per eos ad quos
gra\e malum sit perdere vitam aeleriiam et societa- periinet, desidenum \eslrum, sicui vobis expedire
tera 39Sangeloiura, et paii torroenluin seternum in videtur, polestis efficerej el si nequiiis, sororibus,
socielate diaboloium. Videie eliam quam penculo- qure merahia \eslra sunt, lllis scihcet in quibus n>a-
sum sit el quantajnsipientia m tali re diffeire 399 j'orera prudentiam etreligionis fervoiemcegnoscitis,
correciionem, sine qua eeriam poleslis exspectare earum rerum in quibus vnes vestrae deficiunt, prse-
peidilionem.Quandiuenim in jjocpeccalo maneaiis, cipiendo, rogando,exhoiXando cuiara iiyungite Nam
ira Dei manet super vos; ^t sicut peccatum quanto si40Setiam contingeiel ultales personas in qiubus
diutius manet, tanlo magis erescit, iXa ira Dei in secundum desideriuravesliura possilis 404confidere,
dies magis supei vos exardescit. Consulo igitur et non haberelis, quod m Ecclesia vestra esse non
precor, sicut Christianus Chrislianum, et sicut ami- spero,\estra lamen ie\eientia,si illas eligerel quas
cas amicum, xjualenus de lam-gravi peccalo et tam ad hoc meliores et aptiores cognosceret, excusabilis
magno penculo exuenon differatis, ne forte de hac apudDeum,quoniamraelius non posset,siculcredo,
\iia ad mortem et lorraenlum seternum transeat exisleret.
anlma vestra qua hoia non putalis. Consulo eliam EPISTOL\ LXXXY "<">
ut filii vestri domini Gaufridi de hacre accipialis AI.SELMI ADGONDULFCM EPISCOPUM ROFENSEM.
consilium, si a
unquam Deo vultis habere salutis Eum de Cantuanensts Ecclesim negottis sothciiitm
auxilium. Nam elsi non promisislis caslitatem vestri laudat. Eptscopum Eboracensem non vult inaudi-
corporis quando uvon hcpiitiaro dedistis ut saa- lum el absenlem damnaie.
climonialis fieret, nullo modo famen sine «o petcato AKSELMUS arclnepiscopus reveiendo et diligendo
et periculo quod supra dixi, violare eamdem casli- episcopo Rofensi GONDULFO, semper et omnibus in
latem in vobis posseiis quandiu uxor eadem \ive- Deo placixa velle et operari.
iet40°. Primum graiias ago Deo quia , sicut fflandaslis,
EPI3TOLA LXXXIV 401. oninia nostra et veslra ubique prospere subsistunt;
A.NSELMI ADMATHILDAM ABBATISSAM CADOMENSEM. 3@8 deinde \obis, cujus prudeniia et cura regun-
Hwc se debihoiempeisenliens consulit Anselmum an tur. Dti gtaiia poslquam de Anglia exivi, omnia erga
onus deponeie debeal. Respondet tpsequod excon- me et ea quse ad me perlinenl ad \otum meum dis-
sensu comtlis el at clnepiscopi Rolhomagensis ac „
sanclinioniahum laudabtliiet possit;sm aulemfpai- ponuntur. De debitis quae solvistis, si et debila de
ttatui onerasua,el ca sapientwnbus soionbus com- Romascol in his sunt, âudeo; et promissionem
mitial qum exptete tpsa nonsufficil. veslramde reddilibus nostris cum actionegraiiaruis
ANSELMUS, servus Ecclesise Cantuaiiensis, dominaa exspecto. Bene fecistis, quia verba quae infer regem
ei icveiendse maiii abbalisss=>Gadomensi,MATHiLDjE,el vos fuerunt de me et ltmere meo, et de epistolts
semper divinse graliae legt consiho. quas sibi et mihi a papa missas dixi, et de Iegaiis ad
Petit sancfitas veslra per domnuin Roberlum.fia- imperjlorem mihi mandastis. „Sed scilole quia ego
trem Eustachii,nostiumconsihum de abbaiia veslra, nec liiteras, nec ullam legalionem ab aposlohco
quarn idcirco deserore, si \OJJIShcefel ul alu com- habui, postquam a \obis discessi, nisi quod per
meiidarelur, \elleiis, quoniam eam piopler infirmi- Tiberium mihi mandavit veibis et htteris (20) ut
lalemêl fjetaiisiinbecillitalem, sicut opoitel,iegeie euin de Romascol adjuvarem. De lilleris autem
non \alelis. Quod quia fieri non polest, nisi per papse ad regem mhil scio, nisi quod vos mihi man-
tomitem et archiepiscoptim Rolhomagensem, et das'is. Si aulem ahcubi mansurus sura etper legalum
episcopuin vpslrmi), el consensuro sJiiclnnonialium meum snn faciurus quod incaepi, nondum suin cer-
YARIÊ LECTIONES.
396 Aniina, omnino tns anima \eslia, oiniuno S97 Anle judicii tiis anle diem judieii S98 VI-
tam seieinam el salieiatem tnsjglonam aeleinain et societateni S99In lali differre tns in lali re differre
400Uxor \iveretitis uxor eadem viveiei 401Cum eodemms collata 40BQuoniam pfcntis ms quoniani hop
408Nara sic tiis namsi 404Desidenum possuis ms desiderium veslruro possitis ws CHIUeodem
pctilis
vts collata.
JOANNIS PICARDl NOT.E.
(20) Ut eum de Romatcot adjuvaiem. Romascot, D vincnta S. Peiti, i(a ut ullra alium diem non dpfi-
RoiPistheot (Gallice, la latlle de Rome, Cujacio ad nealur. Si quisquam deiinueiit, ad ciisiodiain regis
C. Aadttts, De praescrijjt. hb. n). Romscot \el Ri- clamor defeiaiur, quomam denarius lnc eleeino^yiia
mesrot Anglica esl dictio, ut apparet in Iegilms regis est; jtistma fatiai reddi denaiitim, el fonsfa-
Gmllelmi Nolhi Angloreni regis apud Rogei. Ho- ciionpm episcopi et legis. El si quis jilures domos
ned. descnplis in Annal. posteiion parle, pag. 3M. habueiit, de rila ubi residens fueril, in feslo aposlo-
Quariiin una hunc lilultiin habet et staiuiuni. t De lorum Peln et Pauh reddat.» Sic Guillehniis dictus
denario S. Petn , qui Anglice dicitui Ramescot. Conquestor imperaui leddendum Deo quod Dei est,
Omnis qui habueiil xxx denariatas vivaa pecunise m quodque a se imperauim fucrat ad iinguem serva-
domo sua de piopuo Angloipm legedahildenarium \ir, teslibus hliens quas ad Gregonum VII transmi-
S. Petii, et lege Danoium diroidiaro maicam. Ille sit in hanc sententiam : « Excellentissimo S. Ec-
vero denanus debel subnioneri in solemnilate S. pjesiae pnslori Gregono, gratia Dei Anglorum rex et
Petii el Pauli ante fesli\italem, qtise drcilur, Axl diix Noiliimannia) Gudlelmus, salufem cum ani.cuia
m LIB. III. ^PIST. LXXX.V. ' 122
tus. DeGeraido arthiepiscopo Eboracensi nonriebeo A conlra adversarfos ejus slcul illi mandatum esf, de-
in lali re aliquid absens de absente et inaudilo de- fendilis; elinstantissime precor ut omnia qure ad
finire, prsesertira cum ipse ciinien illatum neget; et illum periinenX quiela nianere onmino faciaiis, et
ideo non audeo dare consihum, ne consilium meum hoc ipsum Guillelmo de Meteslanle cx mea et \eslra
ah aliquo pro definilione accipialur. Quapropter si parte praecipiatis. Dico enim vobis quia malo in nieis
vobis \idetur, de hoc apud regera, oinnino ex mea propnis quaro in ejus rebus ahquam pati nijuiiani.
parie, nisl ipse a vobis reqnisiverit, qtiod \obis Deo annuente, ante Assumptionein sanctse Maiiaede
rnando, si melius non poteslis, respondete. De lite Recco proficisci volo, et in festivjtalc apud Carno-
quas est inter noslros et homines Robei ti de Monte- lum esse; et deinde, sicut Deus disponel, \eslris
forti, precor ut faciatis per regem, utaulpax inlegra, oiatiorobus prosequenlibus, iternoslrum perageie.
aut trevise40Einter eos, donecTedeam.jJonanlur.De Quod nonnulli me reprehendunt de familurilaie
omnibus nosfris rebus inlus et foris, curam, sicut quam habeo ad illos quos rex non diligit, scitole
hactenus fecislis, habeatis, el sicut scitisme in vobis quia nihil facio contra honorein ej'us aut undejusle
confidere, precor. De rebus ac familia Robei li nu- repreliendi debeam. Piopler rixas qtise fiunl de ec-
tridi veslri, qui jnecum est, gralias ago, quoniam ea clesia deliergas, jubete Rodulfo 407 prjjposito ut
VARLE LECTIONES.
4,8 Aut tremse ms aut lrev.se 4{rRudolpho ms Rodulpho
JOANNISPICARDI NOTJE.
Htibeitus legaius tuus, religiose Pater, ad me R Ramoscot igitur, seu Romscot, est annuum ve-
veniens ex lua parle me aihnonuit qoatenus libi et ctigal quod reges Angliaepensitahanlannuaiim suro-
successoribus fidelitateni facerem, et de pecunia mis pontificibus Romanis; eamque ob rem Angli
quam antecessores mei ad Rom. Eccies. miltere vernacule appellabant Ptttepens ve! Peltepence,
solebairt, melras cogitarem. Unum admisi, allerum quasi pensum seu denaiium Petri, ul eiusfol. 32
non admisi. Fidelitatem facerenolui.nec volo, quia lib. II, et 42 snpra. Petri Blesensis i3(i, edu.
nec ego promisi, nec anlecessores raeos anlecesso- Parisiens. 1515 (nam edit. Mogun(. separa\it ab
ribus luis id fecisse comperio. Pecunia iribus ferme epistohs, separaiamque inscnpsif invecii\ain), et
annis, in Galhis me agente, neghgenier collecla capit. Audiiis, DP Piestiiption. lib. n, el capit. Ea
es(. Nuncvero di\ina misericordia me in regnnm quw, Deeenslbus hb. ni.
meum re\erMi, qtiod collectum esl per praelalum Et hunc quidem denarium eliam cum Ang'ie
legaium niiitiiur; et quod reliquumesl, per legalos regnum leneretur eptarchia, reges pependeriinx Ac
Linfranei aichiepiscopi fidehs nosiri, cum oppor- impnniis Inas, OccidenXalium Angloinm lex, an-
tunuro fuerit, transmitielur. Oraie pro nobis, ei pro num salulis circiter 740; Ml hulus vel Adulf (iit
statu regni noslii, quia anieccsores vestros di- scnbitur lib. iu Chronic. Etlielu\cidi, cap. 4 (iti-
leximus, ei \os prae omnibus sincere dihgere et dem Weslsaxonum seu Occideiilahuin Angloniin
ohedienter audire desideramus. J Hucusque Guil- anno 855, ut Asserus Syrebiirnensis (nunc Saiet.be-
lelmi htlerse, auas inter Lanfianci epistolas nactus rtensem dicunl) episcopu<;,in Hislona Elfiedi An-
sum. glosaxonum regis, tradidit hisee litleris. < Ro i re
Sed Guillelmum scripsisse Gregorii litteris ad C quoque omni anuo magnain pro .inima sua pecu-
parenlem in quibtis sic etiin momiPTat anno 1073 mam, id est ccc mantussas porXaie pi jjrepit; qua>
xi Nonas Apiihs, indictione xn : < Rebus vero S. taliter ibi dhideientur : striicet, c mancussas ui
Pein, quse m Angha colhguntur, s\c te ut tuis honorem sancii Peiri speciahfei ad eniendum
invigilare aclmoneraus, sic hberalitali luae ul tuae oleura, quo intpIeaiUur omnia hiiuinaria lllius ec-
commiuimus, ut pium et propilium dehilorem Pe- clesiae in vespera Paschap; et c maneussas m liono-
Inim reperias, et eum Ubi ex debilo subvenire rem saticti Pauli, eadem condiiione ad parandu u
admoneas, quem sib>mulia le liibuisse non lalehit.» oleum in eeclesia Sancti Patih aposloh, ad im-
Hiiheili \ero aposlohd m Angliam legati ad col- plenda luroinana in vcpeia Pascli.r-, et in galli
lgenduui di\i Petri vecligil, hl menuo epist. 52 cauiu; c quoque niancussas veneiabili papse aposio-
lib. II , et 42 lib. III. Quod autem Giullelmus lico. > Pene smgula Assin \eiba Floienln Wigoi-
Danorum leire pendi maream dimidilaiam jubet, nensis peiscnpsii Chronic., pagma 300 Guillel. Mal-
videtiir inlelligendiim de regibus Danis, qui per mesbenensis hb. n De Reg. Anghs, cap. 2, lem
aliquol aiinos regni Anghci habenas tenuerunt. tolam bre\ius et speciahus absohil : Rotnam, in-
Ouorum untts, neinpe Kanulus priinus rex Dacise, quit, compostlo tegno tvit, ibtque tnbutum, quod
Kor\egia> et Anglise, re\erlens Ttoma, quam peiie- Anglia hodieque penstlal, sanclo Peito obiuhl coratn
jat-voli causa, anno 1030 hlteras ad Anglos dedit, Leone papa quatlo.
prsecipiens uiiiversum sesahenum solvi ante redi- Mancussas autera nunc merooratas Rogerius Ho-
tuni suum : et mquil, denatios, quos Romam ad nedenus appellant manculas; et Malmesberiensis
sanctum Pelium debelts, sive ex utbibus, stvc ex .D pioxiine maicas. At Guillelmus Lambertlus scholns
vtltts. Has auiem htieras anno 1052 «criplas esse ad veteres Saxonuin leges asseril mantulam el mar-
niemonje rietlil Ingulphiis abbas Croilendensis in cam eadem esse, neinjie nummuin \alenfem xxx de-
su*a Historla, ubi integium earum apographum nariis. Sed de lus niuiis, cum Anghcanse hislouae
exscnpsit, religiosam quoque Kanuli peiegrinalio- siudiosis sint notiora quam luculentius •explanarem.
nem denairavit; nec non Malraesber. hb. n De Necessauo lamen explanaiius hsec observavi pi opter
regibus Anglor., cap. 11; Honed. Annahuni prion quosdam, nie audiPiue rcferenies hanc denani Ro-
parte, anno 1031; Polyd. lib. \u Angl. Hislor.; mani pensitationem ad Joannis vulganter appellati
Lilius in Chionic.; Henric. Hunlid. Iib. \i: Rex sine lena , regis Anglij', fenipora, quanquam ntia-
vero Cum, inquit, Romam splendide penexit : et que sit ex diaroelroopposiia; hrcc enim coacla, llla
eleemosunam quw vocalut Rotnscot, quam anlecesso- spontanea luit, utprolixenarraiMatlh. Parisinllist.
tes sui dedeiant Ecclesice Romanm, peienmtei ossi- majTe.
snaitt.
123 S. ANSELMI CANTUAR. ARCIIIEP. OPP PARSIII. — EPISTOLJE. 124
eam teneal in manu niea donec redeam, et inXerim A eeie nequit nisi aut a \obis aut ab ahbate Caino-
inveniat qui in ea seniat. Omnipoleiis Dominus tensi absolutus iueril. Consideret igilur prudenlia
\oset veslia sub sua gralia ctistodiaf, el vos sem- vestra quia non expedit nec decet vos abbaies ut
per* 08in viam salulis dirigal. Amen. 409. animam ejus quisque sibi trahendo scindalis, sed ia
EPISTOLA LXXXYI4,°. vobis essewalernam pietatem, et plus vos dihgere
ANSELMI ADHENRICUM REGEM ANGLORUM. animam proximi quam propriam volunlaiem osten-
Gratulaiur regi de se solliciio. dalis. llle enim se magis ostendit esse mairem, qui
Suo charissimo domino HENRICO , glonoso regi dicet alleri : Habelo tu solus infantem vivum, nee
Anglorum, ATNSELMUS, archiepiscopus Canluarise, fi- ambo eum occidamus, uteum venerit verus Salo-
dele servilium cum oraiionibus. mon, dical: Date huic infantem vivum, hmcest emm
Cralias magnas ago celsitudini vestrse pro amore meder ejus. Nam vera maler mavult friium suum
magno quem erga me vos hanere ostendistis, et in alieno sinu \Ivere, quam in suo mortuus fbvere.
propria solliciludiue quam de me sicut de fideli Notum aulem sit sanclilati vestrae quia sicut co-
vestio habetis, scihcelnein itinere iucceptopropter gnoscere jjotui, magis expedil propter plures cau-
imbecilhtalem et infiimitatem corpoiis mei nimio sas eum Carnoli remanere quam ad vos remeare.
laboris gra\aniine deficiain. Sedjam usque in vallem " Unde, si auderem, religioni vestrse consulendo sug-
Monannse 4U progressus eram, quando \eslram su- gererem quatenus vos non falsam,sed\eram malrem
stepi epislolam, unde tiraui ne donrino papae disph- esse-probarelis. Valete. ' I
ceret si, lanla parte iiineris perfecla, remanerem, EPISTOLA LXXXVHI41'.
et nullum niihi responsum per legatos faceret, nisi ANSELMI ADHEMUCUM RtGEMANGLORUM. ~y^
ad eum, sicut incoepi, ipse pervenirem 41V Didici Quid tespondenl papa adconsullum desacerdoliorum
, rcollaltone, quodque Anselmus vapm sil paiituiuss
enim per lilteras,quas miiii per Tibeiium misif, quia
Suoreverendo domino HENRICO regi Anglorum AN-
si possibile esset libenler meGum loquerelur "*1S.
SELMOS CanXiiJjienSisaicluepiscopus,fidele serulium
Sperans itaque in Deo, secundum quod in me sen- cum oralionibus.
Iiebam el de itinere jam pcracto experlus eram,quia
laborem ilineris possem subsistere; quod quia me Quamris per Willelraum de Warelwast 41Scogiio-
non posse tiraebatis, me remanere volebatis, existi- scalis quid Romse fecerimus, tamen quod ad me
mavi bonum esse per meipsum boc pro quo Anglia perlinet, breviter oslendam. Romam Teni, causam
pro qua veneram domino papse exposui. Respondit
exivi, sicul proposui, peifieere, nisi forte ahqnid .se
obviaverit cui rationabiliter nequeam resistere. Oro- nequaquam \elle dissenlire a statutis antecesso-
rum suorum, et insuper prsecepit mihi ul nullam
nipolens Deus sie vestrum legnum tenenum in C
309 haberem communionem cum illis qui de manu
gaudio veslro diu regal et conoboret super Anglos, \eslra41* inveslituras
ut posl 414hanc \ilani vos regnare faciat inler ange- acceperunt Eeelesiarum, post
los. Amen. hujus prohibilionis noliliam, nisi pcenitenliam age-
rent, et sine spe recuperationis quod -acceperant
EPISTOLA LXXXVII "«. desererent, neque cum episcopis qui tales conse-
A:\SELMI ADGERONTONEM ABBATEM. crarunt, nisi ad ajjostolicj} sedis Judicium se prse-
Clertcus in duabus Ecclestis obsinctus sactamento ie- sentarenl4i 0. Horum omniuin leslis
ligioms, m qua debeat maneie? E&pedit piopler potest esse
pluies causas eum Camoli temanere auam ad Ge- prsodietus Willelmus, si vull. Qui Willelmus, quando
rontonem lemeaie. ab invicem discessimus, ex veslia parte commerao-
A>\SELMUS, servus Ecclesiae Canluariensis,1 reve- rans amorem etbenignilatem quam sempererga me
rendo aubatiet amico suo GERONTOM 416 salulera. habuistis,submovitme sicut ardiiepiscopum veslrum
Quidara monathus, sicut ab illo didici, alhgatus ul lalem me facerem quatenus sic intrarcm in An-
Ecclesiae vestras per quamdara professionem qnam gliam, ut sicesse possem vobiscum sicul fuit ante-
in habitti clericali vobis fecil, et similiter monaste- tessor meus cum palre vestro, et vos me eodem
rio Sancti Pelri.quodCarnotisilnm est,ubi habitum D honore et liberlate tractarelis, qua pater vesler an •
mrinachi assumpsit per aliam professionem, dicit se lecessorem meum tractavit. In quibus verbis intel-
nuUalenus posse habere solulionem a vobis neque lexl quia nisi me talem lacerem, redilum meum in
ab abbate Carnolensi, ut vel in Carnotensi mona- Angliam non \ellelis. De amorequidem etbenignitate
sterio 'velinvestro animam suam salvet; quod;fa- sralias aso, (21) Ut autem ita sim vobiscum sieut
VARLE LECTIONES. I
408Yos nuncetsemperws vos semper 409Atnen ms omiltil M0Cumeodemms.xollala Ml Murianae ms.
Moriannse "Mnccepi, perverarem tus inccepi ipse perveniiem 413Mihi loquerer tiismecum loqueretur 414Ex
posl ms ut post 41°Cum eodem ms coilata 416Anselmus archiepiscopus Cant... Geronlino ms Anselraus
SPIvusEpclesiseCantuariensis... Geroniani 417Co'/afacum eodemmsetxum Edmeri Hislotia Novorum edila.
4,8 De Warehmastjns el Edm. de Warelwast 41°Manu vestra Edm. manu lua 42°Repisesentarent Edm,
prsesenlarenl i
JOANNISPICARDI NOTiE.
(21) Ut autem vobiscumsim sicut anlecessot meus saterdotii, virgse, aut annuh pontificn data poiestas
fuit cumpalieveslto, facere non possum. Girgilius a laico principe, sed et homagiura (ut vulgoloquar)
foref lnsce \erbis extnc ndisnecessarius. Cum enim eidem factiim, vel quodpiam ohsequiuin ejusdem rei
sub lineiii iliius sreculia nullosirai \ocaietur Simonia, giatia, \idebilur Lanftancus bac purus macula, imo
123 „ LIB. 1U, EPIST. LXXXIX. 126
-anieeessor meus fuit«um palre veslro, faceie non j\ hoc quod inens huroana, quam\is4!!Ssuo sensu in-
possum, quia nec vobis homagium facere, nec acci- lcnlione bona, desiderat. Sicutcnim aurum jn for-
pienlibus de, manu veslra invesliluras Ecclesiarum nace probalur, ila mentes eleclorum suorura igns
proplerprsediclamprohibilionem me audiente faelam txibulationis examinat. Quod si vobis ejus paterna
audeo communicaie. Unde precor ut mihivestram, correctione aut probatione contigeiit, nolite defi-
siplacet, mandelis volunlalem; ulrum sic, quemad- cere, sed ex ipsa Iribitlatione, sicul filii, sludete
modum disi, possim in paee vestra et officii mei
in proficere. Non est enim inusilatum servis Dei in hac
poteslale redire Angliam.Paratirs enim sum et «dversiiatibiis muUimodjs concuti,
vobis et populo divina mihi dispositione commlsso peregrinatione non sunt de hocmundo ; et quanto magis
quoniam
officii mei serviiium pro viribus et scienlia mea, hic
421 vexantur, tanlo magis mundum cognoscunt, et
servata regulari obedientia, fideliter exhihere. ad requiem transire desiderant de hoc mundo. Qua-
Quodsi vobis 482non placuerit, puto quia .si quod propter raoneo etptecorvos ut filioscharissimos,
animarura delriinentum inde conligeril, mea quatenus, si res exegeril, quanlo attentius vos ho-
culpa non erit. Omnipoiens Deus sic regnet in stis hominum a slalti religionis vestrse dissipare
-cordevestroul\os per omnia regnetis in gratia ejtis. lenlaverit, tanto vos ad servilium Dei colhgeie
Amen "*. slriclus Studealis. Sic namque contra hostein for-
EPISTOLA_LXXXIX 424, tjus pugnabilis e( Dei auxilium efficacius impetra-
ATiSELMI ADFRATRES CA3NTCARIENSES. Jjitis. Dehis non est necesse me vohis muliura scri-
De suo reditu in Angliam a Cantuariensibus monachis bere, quia Dei graiia vos 429hsec scitis, et lestirao-
pei optato. nia Scripturarum vobis sunt praesentia : et clomni
4st
AINSELMUS, archiepiscopus Cantuariae, dominis prioris, siilli credere volueritis, vobis consulere et
fratribusel filiis charissimis in Ghristi EcclesiaCan- vos conforlare poterit sapientia. Quod pelitis ut
tuariae conversantibus salutem el benediclionemi 88 domno priori commitlam totam curam animarum
Dei, et*suam, quantum potest veslrarum, secrele et publice, donec ego ad vos re-
Deredilu noslro dulce desideriura \eslrura, quia deam, hoc ulique feei et facio, sicut mihi ipsi, nt
dedulcedine dileclionis procedit 427,gralanler ae- ipse secundum sapienliam quaro, Deus sibi dedit, et
cipio, amo et approbo, eliafflsi aliter Deus disponere secunduni zelum doinus Dei quem in corde tgeru,
\oluerit quam sicut ego vohiscura ,desidero. .Ssepe judicet et disponat, puniat et parcat, qualenus
enim Deus servorum suorum vitara ordinat contia animae in innocenlia nutrianlur, et\itia quanium
VARLE LECTIONES.
421Servali ms et Edm. servata 4sa Vohis Eam. votis 4ss Amen ms el Edm. omitl. 424 Cnm
eodemms collata 426Anselrous \ocatus archiepiscopus Cantuar. Dorainis tns Anselmus archiepiscopus
Dominis *26Conversan ibus el benediclionemms conversanlibus salulem el benedictionem 427Dilectio-
nis vestraeproeedit ms dileclionispioredil 428Mens auanms ms meus liuinana quauivis 429Grata el vos
tns Dei gralij et vos
JOANNIS PICARDl NOTJL
el ipse Guillelrous Nolhus, liuj'us Henrici (ad quem C ex quo in vulgus ederentur necessario cognoscenda,
-sunt prsesenles Anselmi lilleia') genilor. Yidimus pro locoriiro,persoiiarum, et temporum raiione; aha
enim apud Baronium eum Alexandnpapse lesliinonio vtro aut relicenda prorsus, aut non lam mamfesla,
laudalum, oh exsiinctam a se peslem Simonise. Mal- fienda, ut videret Lanfranci prudenlia, cui fides eiat
mesberiensis vero, si credamus aienti, hb. m De diclorum paparum.
reg. Anghs, Gregorium VII inventorem fuisse et Quamobrem, si quid pnesfilit Lanfiancus, quod"
pnnium fulininaiorein anathemalis in laicos inve- detieclet Anselmiis, nerao lemerarie \iiio dedeiit
slUoresel inveslilos ; nihil in his \erhis aniraadverfo piobissiroo antistili, cura diseipuluspiaeceploris noti
quod Laiifrancum attingat. El quidem ejus inaugu- carpat, jsetl affirmet senon audere quod pra>reptoii
ratioplus regiii impoiiumtate, et sumroi poniificis liciiii (si res exigeretjiliquando) ob inierdiPtum Ur-
jussu perfectj fnil quam hujiismoth suspeeiis f.uo- hani II et PaschalisÛ se andiente piomulg;aluro.
ribus, ut ipsemet testatus esl lilleris ad eumdeiii . Caelerum lncanimo succedii, Malniesbeiiensera siu
pouliiicem datis relalisnue ad epistolam 25 lib. i. imiiieniorem fuisse hbro m De rpg. Anghs, uhi de
Prseterea, eodem Alexandro praecipienle Thomain Gregorio VII papa sic sci ibit: Bic, quod ahi tnusi-
Eboraci arcluepiscopum el Remigium Lnicolniae taveianl, palam exlultl, excommunicans elertos, qui
piaesulem stus lndignos sedibus (lnc quod Guillelmo tnvestiluias de manu laici per annuiumel baculum
Notho Angliam venienli lulisset suppelias, episco- accipeient. Graviter, inquam, meraoiia lapsus .est
pium acqmsierat, llle, quod presbylen filius esset) Mahnesbita ila scribens : « Cum Nicolaum 1 papain
reslituit. Verum qma auclore Mahnesljeriensi hb. i duceniis ferme annis ante Giegoiium et Leonem iV,
De ponlificihus Anghs: « Papa pondus facli a se r. anle Nieolaum eonstet idem cavissesub analhemaiis
lCjiciens, in Lanfrar.cum consideralionem transfudit, poena, quam legere est lomo II conciliorum, his
bene an secus fieret, redderetinvestituias si \ellet, verbis : Ul per laicos nullo modo quihbet clencus
si minus, faceret quod commodutn scirel. Ita ilh, de aulpiesbyier oblineat ecclesiam, ncc gratis, nec
manu Lanlranci baculoset annulos lecipienies, Ise- prefio.» Quin et Alexander II Gregoni VII prrede-
iiiin ad patnam cum eodem mohli sunt rethluin. cessorproba\it, servandamque prsecepit hanc caete-
Nec mraoii eum amoris driigeniia palpanduro curavit rasque Nicolai consliluiiones. Etenim hanc Gralia-
Cregoiius Alexandri-successor, multa ilhus eonsiho nus reiuht Alexandn nominet cap, 6, qticCst.7, ean.
transigens, niulta etiam doraesticis suis ignola, ilhus Pei latcos. Ubinam vero loei hajc stalula renovani,
conscieruiie cominunicans. » Quibus Mahnesberieii- exprimit ipsemei,scril>ens inhunc modura : c ALE-
sis \eihis ajjparef, hos duosponiihces habuisse L*m- XANDER episcopus, seruis senoium Dei, omnibus
fiancura m Angha v,ce saceiruni cujusdam aoyii, episcopjs (.aiiiolicis, cuicioque tlcio et populo,
157 S. AN5ELM1 CANHJAK. ARCililiP. OPP. PARS 111.— EPISTOL/E. 128
possibile esl, Deo adjuvante, radicilus de domo Dei -^ sic mc alia bona officii mci Taciens a communione
exslirpentur et excludantui. Scio quia 4S0 singuli malorum abslineam, eonquerelnr rex cum omnibus
nostram desideralis absolutionem; sed quoniam episcopis et piincipibus suis,-(22) quia cum illum
singulis iioc faceie nnhi nuiic possibile non est, coionaie nolo, aufero ei coi onsesuas hongrem, quem
omnibus vobis Dei el nostram, quantum in me est, eiprimas legni sui debel per consueludinera. Unde
opto, oro. mando.ahsolutionem et benedictionem. justum illis videbilur, et opere coraplebunt, ul th-
Disciplinam ordnris vestii semper amate -: pacera gniUs Ecclesise nostrse ad aliain Ecclesiam iransie-
inier vos et obedienliam ad pnorem inviolabihler ralur. Quod cum liat, me vnenle, in regno, neque
seivale. Dominussitsemper vobiseum. Amen. per meaulpor alium prohibere potero, confirmabi-
EPISTOLA XC *". lur Ecclesia; nostrse inlolerabilis imminutio. Quod
AiXSELMI 1D ERNULFUM. atitem dicuni quod non ojioiluerit eum pio uno
Ejusdem mgumenli. verbo fugere, qui suura sanguineui pro-ovibus suis
ANSELMDS archiepispopus re\erendo et charissimo et pro Ecclesia Dei dehueril effundere, dico qsL
frairi, dOmno priou ERNULro, salutcm elgratiam ison est parvipendendum illud verbum, in quo lam
Dei. gravia mala .conliiienlur quse jam dixi 434, in quae
Quoa vos el amici noslii doletis quia rediens sine periculo animse mese et sine detrimenlo Ec-
Roma in Angllam non veni, hoc facil dileetio^ sed clesise mihi commissse nullalenus me possum inge-
quod pastoralem curam slne ulla ratione relinquere rere. Denique non limeo sanguinis effusiotiem, aut
videor, non lioc «slimant sapientes religiosi quihus quamhbet corpons mei deslruclionem, aut reiuro
rera ostendo, neque ego uitelligo. Non enim ego amissionem. Quse si peisoijse meae e\enirenl, liben-
eam, quantum in me esl, relinquo, sed ibi nbi eam ter palerer piopter veiitatis assertionem. At nihil
me exercere oporleret, conveisaii sicut vos, sidili- hoium super me eadet; sed Ecclesiain noslram et
*36 cuni
genter intendilis, cognoscere polestis, nequeo. Au- homines ad eam periinentes, si in Anglia
distis enim quibus ex praeceplo Apostoli commuiil- rege conlenderem, gravis oppressio frustra conle-
care non possiin sine animre mese periculo; quorura reiel, et multiludo vexatorum ad culpam meam
«onimunionem regi communicans, dum ipse eis seiumnassuas, me exseciaiido, coinerteret. Melius
communical, vilare noh valeo. Hic consideret ali- ittque mihi videtur utme ahsente quselibet tiSju-
quls quid facere possim 43S, cum veniam ad regem latio, sl vitari nequit, in Angha debacchetur, quain
coronandum, et missam celebiabo, el ipsi circa me per meam prsesenliam 44JO et tolerantiam quaelibet
erunt. Cerle illos expellei-e nequeo, cum ilhs oi are piava consuetudo m fulurum confirmetur; aul mul-
non audeo, regi sublrahete solitum officium non tiludo homifflim, me aspiciente, piopterme tribu-
debeo, quoniam domimis papa et illi eoneedit, et lationem sepati lamentetur. Si objicilurquodmajtis
Kiilri, nt faciam si prsesens suni, prsecipit. fsi mihi est damnuin -anirnarum quod conlinget 4S8propier
dixil 453 ut domi raaueam, ad curiam non eam, et nieam absenliam, quammalum lemporale quod con-
VARIÊ LECTIONES.
480Sico quia ms scio quia 4S1 Cutn eodcm ms collaia 432Possum, cum, ms possinii cura 4S3Pra3cepif,
si railri prsecipitms jiracipit, si miln dixit 43' Qun jatndi\ims quse jatn dixi 43SIn Angliani ms IU An-
gha 436Quod cognosciiur ms quod
continget
JOANNIS PICARDI XtiTJE.
safutem cnarissimam, et neneuiciionem apo=lo!i- anno 1104, et ln traiius supra tres menses esse
cam. Yigilanlia universahs regimims assiduam sol- commoratum, propter nimios aeslus similisqtie coi-
Iipiliidinem omnibus debeiites,quje in Conslanliniana pusculi imbpcilhtaiera, ita iif se dederit jn \iam
synodo nuper eelebrata corani cenlum et ainplius Nonas xiiciter Augustas; hiinc enun diein proihmt
episcopis, liccl nobis immeiitis prsesentibus, suni episiolae 81 el 85 Piaeieiquam, quod a \eroabhoi-
canonice insiituta, vohis iioliriiarexuravimus; quia leat, virum nurito confectum senio risse et rednsse
ad saluiem nosliam eorum exseculores vos optamus, tambre\i ut eodem i everteretur anno quo discesSis-
el aposlohca auetoriiaie jtibendo m.indaiiius Pnino set, maximcque lnberno lempore.
namque, inspectoie Deo, ul a beaio papa Leone tl Hanc veio stpirauonem Anselmi regiique legali
beala; menionae Nicolao pnus sutiuum est erga Guillelmi Guai lenasin conligisse haud proeul a Lug-
Simoniacos nullam nuseiitoidiam iu dignitale ser- duiio, Eidmerus, Malmesberiensis, el alii suiu aii-
\anda liahendam esse deceniiiiius. » Ei paulo post n clores. Diveistrs iguur Lugdunuin Anselmus mullas
sancla synodus hoc capile sub exeoinnmnicatione " nisequeiilium epislolarumscnpsitad regera, reginam,
siaiuit, dicens: « Quicunqiie saceidos vel d;aeoniis aiiiisutes, cceuobiarchas et ccenobilas, ahique ad
\el subdiaronus posi coiistiiuluin heatae merooiire eum.
pi,«decessons nosln. s.inclissiim pape Leonls aut (22) Quia cum illum -coionatc nolo. Qno sensu id
Nitolai de castUale clencorura cOnciibinam diixenl, dicft Ansehnus, Iion video, quia afflequam Henricus
vel duciaffl uon lebqtierjl, ex parte otsmipoieulis euro pnmo revocassel ln Angliain, ]am Jiisigma regis
De), et aucloritale apostolorum Peiii el Pauh prseci- sumjjserat lpsomet teste, episf. 40 supra. Prselerea
piiiius, et omnimodo inierdicnntis ul niissam non ul monstra\ iimis ad epistol. 88, hre hlierre fueie
caniet, neque Evangehum, neqne Ejijslolam ad scnpise Lugdutii mlra annuui 1105; Henneum autem
imssam legat. > Hsec carptuu ex syuodo Lateia- fuisse in regem Anghs unclum anno ilOO, ~JJO-
nensi. slrid. Kalend. Augusi. uno festantur ore Honlidon.
Porro has Anselroi litteras Lugduno fuisse dalas hb. VII Mahnesbui. hb. v De reg. Angi., Florent.
anno 1105inde conslat quod observaverimus in epist, Wigoi-n. in. Chronic, Honed. m Annal. i part., Neu-
"6 Anselmum Romam profecturum cxcessisse Angha brig hh. i, cap 5.
129 LiB. HI, EPiST. XGII. m
410sacramenlum, aut fldei alligationein, aut
tingerct per meara praesentiain, elideo istudpropter A noslrse
illud essel conlemnendmn, jam dixi quia, si super paclum aliquod quod contra brdinpm sii, piopter
me\enenl, inconcussam ser\arem patienliam. Ve- lenendam aliquam potestalem, quam dicimus obe-
rum quoniam non debemus facere mala ul veniant diemiam, considerate el in quanfiim possibile est,
bona, non debeo altrahere super quoshhet4S 7 inno- et in quanlum scilis, avertite nialitiarn Ui. Quid-
centes quaelibet mala utanimabus aliorum eveniant qtild futurum sil, Dei luitioni vos et oinnes fralres
hona. Dixi utique hi prsetento anno, cuin me mina- noslros cum ommbus quse ad Ecclesiam nostram
renlur expellere, quia nollem exire prnpter injun- pertinenl commendo.
clam mlhi curam et obedienliam; sed el hoc dice- EPISTOLA XClu».
bam propler illos qui boc minabanlur, ne pro solis ANSEIMI AHA.NTOMUM SUBPRIOREH,
verbis illorum exirera, non propter ahquam uliliter Eum laudat et admonet.
rcmanendi fidutiam. JMoxenira ut discoi dia et con- ANSELHUS arcluepiscopus fralii et filio charissimo
lentio inter regem et me apparerel, parifer et mala ANTOMO subpiiori, saluiem et benediclionein.
corporalia fenerent, el bona spiriiuaha penilusfii- Gaudeo et grallas ago Deo et vobis pro bono zelo
gerent. Quod imponilurmihi, quia quasi astute infa- _ quem habelis, et qma ordinem vestrum libenter
ma\erim regem el regnum ej'us, et episcopum Lin- cusloditis, el ut alii illum servent, strenue sludetis.
colniensem, non per me manifeste, sediatenter per Piecor auiero, sicut ssepe preealus sum. ut in hoe
monathos noslros, cene falsum est, quia nullus hono proposlto perseveieljs, quia Deo gialum est,
Iiomo a me ad hoc monilus esl. Sed nec ipsi fratres etah eopr.Binium bonum 1epoi labitis. Esl quiddam
nostri Eadmerus (23) el488Alexander, qui maxime unde olira quosdam audivi conquen. Ditunt enim
de hoc accusanlur, lta sieut de eis dicilur, cogno- quia aliquando cum fit anle vos proclamatio dc qui-
scunl esse; et \os sciiistpiia delafores, par\is magna busdam negligenliis, quae sine mala inlenlionepos-
addenles, mendaces solent esse r deniqtte antequam sunt inlelligi, et sohus le\ila(is culpse imputan 44a,
nos \eniremus Romam, fhulta dlcebantttr de Anglia dilectio \eslra In pravam suspicionem 3n audienlia
inlra Romam el cxlra Romam. In his omnlbus neque eas interprelatur; \eluti sunt s;gna, aspectus^t
per nae, neque per sapientiores me, meliori possum similia, in quibus nulla niahliae cerutudo depiehen-
uli eonsiho quam dispositionem Dei exspectareet di potest. Moneo ergo \os ut dilecuim dileclorem
rem ejus cnmmitiere judicio. noc aulem sciloie quia meum, et consulo, ul fiho chaiissimo, ne hoc fa-
volunlas mea est ut, adj'uvante Deo, nullius morlalis ciatis, nisi cum les ila aperla fuerit ut a'malilia
homo fiam, nec per sacramenluni fidem ahcui pro- excusari non posslt. Nocel enira multum. Polestis
mitlam. Consihum nostrum petuis quid agere de- enim culpam pio sola violalione ordmis acriter pu-
healis inter eos et cum eis quoruui communionem nire, et omnem piavamsusjricionem, quandopio-
iiiilu dominus papa interdixit. Quae ics ila dubia bari nequil, avertere. Sic autem et vos diligent, et
esl, ul minus difficile sit non communicare eis qui- sesine verecundia corrigenl. Vale.
litis rexcommunical, prseseilim cum mihi soli Roraae EPISTOLA XCHW.
a papa isla interdicfa sit communio; nec audeo pra> A*\SELM1 ADGONDUIFEH.
cipere ut illis comrauniceXis, quibus ego non com- Giales peisolvil episcopo de se bene meiito
munico; sed si ila permanseriiis sicut vos dimisi, ANSLLMUS, Dei disposilione arcliiepiscopus, revp-
nequaquam vos reprehendo. Non enim potestis a rendo et charissimo coepiscopo GoM»uLFO,saIutemel
lolo regno discordare, nec parlicipes estis eorom quod mehus sit et potesi.
inahiise si quis a \obis pelient quod honeslatem el Graiias ago \obis pro bene factismagnas,scd mul-
religionem veslram non 48° deceat; pr.Biiiechlali lo raajores pro vestra bona 'voluniaie, quse semper
esiolene.aut minse, aut blanditiae, autaliqua aslutia jilus facere vull quam possit. Bonum desiderium
persuadeant vohis aliquid unde vos poslea poeniteat. vesirum de reduu nostro, et consilium de vera di-
Consilium et curam fratrum, quidquid contingat, D leclione procedens amo et laudo; sed de effectu 443
jjiopter Deum et chaiiXalem proximi nohte dese- ejusdem \olunlatis certum quid promiliere non
reie, nisi vos violentia de Ecclesia expuleiit. Si audeo; sed Dei ordmalioni, cui subjacenl oninia,
ingruennt adversilates *t tribulationes, lunc forme et quaecunque de me sunt, commendo. Ipsum
liores estote, et In lentatione fratribus vestris nolite ' oro, et omnes amicosmeos rogo,utorenl qnatenus
deficere. Si quis exegerit ab ahquomonacho Ecclesiae ipse me in beneplacilo suo disponal, nec unquam
VARLE LECTIONES.
437Super me quaslihet ms super quoslibei 4S8 Djnerns ms Edmerus 4SeReligionenj non JIZSreligio- *
nem veslram non 4V0 Ecclpsise vestrsetiis Ecclesise noslrse 441Avertere niahiiaiu ^ns averlile malitiairi
442€um eodetnmscollala i43Gulpsepossunt imputan ms [ctilpaeimputari U4Cttm eodem ms cotlata 448De
affeclu ins de effectu
JOANNIS PICARDl NOTÊ.
(25) El Alexander,jjui maxime,ele. Hic Alexander 1 Anselmum, Anselmi noslri nepotcm desiinavit lib. i
(cujus etiam Willelraus Malraesber. in Canluariensi- ex Anselmiaicluepi^copi dielis concinnatum, et 19,
Jius archiepiseopis subinde meminit, ubi maxime de capit. disiinctnm, ex cenlur. 10 catalog. sciiploruni
ÂiisGlnioscribu) fuit Ganluanensis monachus, etad Riitanniae,
131 S. ANSELMI CANTUAR. ARCHJEP. OPP. PARSIII. — EP1ST0LJ5. 132
\oluniatein meam amhire desna \oIuntalepermit- ^ igilur, Paier, esl, quod doclor ille gentium, \.<s
lai. Hoc autera scitole quia speio in Deo, el fyaecesl eleclionis, cum lolus in legis evacualione sudarel,
\olunlas mea, ut nunquam pro redilu iuAngham nunquid non in templo, ne scandalura esset his qui
aliquid contia honestaxem episcopalem scienter ex cirtumcisione crediderant, hoslias iinrnolaut?
faciam. Malo auiem hominibus non concordare, Nunquid, qui circumcisionem damnabat, Timolheum
quam, illis concordando, a Deo discordare. Consi- ipse, ut omnibus omnia fieret, non circumcidit 449?
hum quod pelilis quid vobis faciendum s\t, sl domi- Quid ergo faciet misericordiae filius, diseipulus ejus,
nus meus rex et ego non concordamus, in lilteris qui ut servos redimeret,lpse in morlem se obtulit.
piioris Iireviler mandavi. Hoc tanlum ad prsesens YTides,ecce vides fratres tuos, conservos IUOS,JJO-
dico, nullse minae, nulla promissio, nulla astuliaa pulum Domini tui jam naufiagia sustinenfem, jam
rehgione vestra extorquejl aut homagium, aut Iahantem in 4Souluniis, nec sutcurris, nec pomgis
ju-jurandum, aul fidei alhgationem. Si quid horum dexteram, nec objeclas te disciimini. Nonne opuibat
aliquls exegerit, ha?csit vesira responsio : C/nisiia- Apostolus analheroa esse a Christo pro frauibus
nus sum, monachus sum, episcopus sum; elideo suis? Flecle ilaque, bone domine, pie Paler, se\e-(
omnibus volo fidem seivaie secundum quod unicuique ritatem hanc; el ferreum, pace lua dixerimi peclus
debeo. Quidquid aliud vobis dicatur, his\eibisnec emolli; veni et visita plebem luam; et inler eos,
addatis quidquam, nec minualis, qnod alj hae sen- ancillam tuam, lolis AA te viscenbus anhelanleni.
lcnlia discedat. Hoc ipsum .401 ê me dieo, nec Inveni viam qua nee lu pastor, qui prsecedis, offen-
super hsec ahquid addere, \el de hisnriiiueie, adju- das, nec regise maj'es(a(is jura solyan(ur. Quod si
\anle Deo, volo. Filios \eslios el nostros, et filias, hoec siraul constaie non valeanl, \e|iial saliem. \e-
sicut scitis, salulale, et iit nostri merooies sint niax ad filiam Pater, ad ancillam doiiiinus, el doeeat
orate. eam quid ageie deheat. Ingrediatur ad eam anie-v
EPIST0LA XClll 4'6. quam egrediatur de mundo. Si enim antequa n
MATHILDJS REG1N:E ANGLORUH ADAISSELMUM. moriar mihi te non videre conligerit, improbe lo-
Regto dicjnapeciote et sanclts affeclibusjdena. quar, limeo ne milii etiam in illa lerra viventium
Dommo \ere suinmo et Paln ANSELMO, Dei eralia ., et lretanllura omnis exsultaudi prsecidalur oceasio.
Canluaiiensi archlepjscopo, MATHILDIS, regina An- Tu siquidem es gaudium meum, spes mea, refugium
gloium, humilis ancllla ejus, sumrase devolionis et nieuni. Anima mea sicul leira sine aqua tibi; unde
servitutis ohsequium. et expandi ad le manus meas, ut ariditatem ejus
Converle, domine jsancte, Paler misericors, P exsullalioriis oleo perfundas, et dulcedinis ingcnilaa
plaiicuim meum in gaudiura milri, elcircumda rae rore riges 451. Si autem nec te fletus mei, nec pu-
Ijetilla. Ecce, domine, humilis ancilla tua mis ri- blica vota sollicitanl, postposita regia dignitate, re-
cordiae luse genibus devoluta, supplices ad te manus licils insignibus, deponam fasces, diadema contem-
tendens, consuetae poslulat benignltatis affectum. nam, purpuram byssumque calcabo, el vadam ad te
Veni, domine, veni, et visita seivam tuam veni, moerore confecta. (24) Amplectar vestigia tua, pedes
inqtiam, Paler, et geniitus meos leni 447,lacryinas exosculabor, nec amovebil me, si veniet Giezi, nisi
absterge, dolores miliga, luclus lolle; imple deside- cum desiderii mei summa complebilur. Pax Dei,
rium meum, vola secunda. At, inquies, lege prohi- quse exsuperat omnem sensum, custodiat cor tuum
beor, et quattuuriam necessiiatum vinculis lentus et inlelbgenliam tuara, el facial misericordise \isce-
seniorum 4i8 decieta transgredi non prresumo. Quid nbus abundare.
VARl^l LECTIONES.
446Gtftiieodtm tns coltnta *47Gemitus leni tns meos leni *4SVinculis lentus servoruro ms nexibus
gemitus
lenlus seniorum 449Circuncidit ms non ciicumcidil 4C0 Labenlemin 'ms labanlem m -4slRigeas tns riges
* ' JOANNIS PICARDI NOT.E.
{24) Atnpleclat vestigia (ua, pedes exosculaboi. T>doraina mea? CerXe si rex sciret ista, nunquam
Lectorem hic velim oratum, ne pulet lslhaec esse dignaieiuros luuiniepiosorumpedum labepollutum,
\eihaetvoces; quod eniin regina llla modestissinia labiis suis osculaii. Et IUa subridens, ait: Pedes
polhceiur Ansehrio,eodem pioisus anno et cseiens, Regis selerni qms nescit labiis legis moriluri esse
ul credibile est, pisesliut. Teslem habeo Maixh.eum praeferendos? Ecce, ego idcirco le vocavi, frater
Pandem anno 1105 majoris Histonse ld refereutein. clianssime, ut exeinplo meo taha discas operari;
« Eodem, inquil, leropore DaVidfialer reginae An- fac, logo, quod me facere inlueris. > Hucusque
gloiura Mathildis, vemi in Angham, ut soiorem Maiihaeus Paris, cui nonnulla adjecissemus, -si \e-
suam visilaiet. Qui cura nocte quadam inXhalarouiu liissei in manus nostras hbei de ejus Vua scnptns,
ejus ah lpsa \ocaius venisset domum, in\enit cujus mentionem facit Guillelmus Gemmeticensis,
lepiosis plenam, et regina, in inedio stans, deposilo Iib. yin Hislonae ducuin Noilhmannoiura, cap. 10.
palho, linleo se ulnsque manibus prsecinxit, eiaqua Ms. Yictor. habelS, in huncmodum. < Quantse au-
liriposila, ccepil lavare pedes eorum, et- exteigere tem sanctilatis et scientise lam sseculans quam
hnleo, el utnsque maiilbus constnctos ccepit devo- spiritnalisutraque regma, Maigareta scihcel elMJ-
lissiuieosculaii. Cui fialer : Quidestquod agis, o tlrildis fuerinl, liber, qm de Yita ipsaium scnptus
io3 LIB. 111,EPIST. XCVI. 154
EPISTOLA XCIV. &-el hoc mihi promittilis, paratus sum redire ad vos
HENRICI REGISANGLOBUM AI>ANSELMUM. in Angliam, et senire Deo, et vobis, et omnibus
Dolef Anselmum sibi periinaciter reluclaii. Mtsisse mihi commissis, secundum offlciunj milii a Deo in-
se ad apostolicum siqmfical, et se tnienm consen-
X. tiie ul de beneficio Cantuariensis Ecclesim covve- junclum, ipso adjuvante. Siquidem cum nullo aho
nienier habeat. rege aul principe mortali, volo lam hbenler esse aut
HENRICUS, rex Anglorum, ANSELMO, Canluariensi ei servlie. Si aulem hoc nequaquam suscipilis, \os
archiepiscopo, salutem et amiritiam. facietis quod vobis placebil; ego vero, Deo annu6nle,
Mandasti mihi quod ad me venire non poleras, nec non abnegano legem ej'us. Et non audeo, quoniam
mecura esse, sicut Lanfrancus antecessor tuus cum non debeo tacere vobis quia non-solum 402 requi-
palie meo multis annis fuil; unde valde doleo quod ret Deus a \obis quod debet illi regia polesias, sed -%
facere non vis, quia si facere voluisses, hbenler te quidquid perilnet ad primaiis Angliae minislerium.
susciperem, el omnes illos honores, el dignitales, e( Qtiod onus nimisesl 4B,\obis imporlabilo; necvobis
amicitias, quas paler meus antetessori luo fecit, tibi debet displicerequoddicam.Nulli homini magis expe-
fecissem. Dominus vero aposlolicus mandavit mihi dit quam regi se sundeie legi Dei, et nullus pericu- ^ -
Iilteiis suls preces et admoniliones super quibusdam losius se subirahil *M a lege ejus. Dicit enim sacra
rebus. Quapropler volo legatos meos Romam mit- Scriplura, non ego": Potenles potcnter lonnenta pa-
tere, et consilio Dei et baronum meorum domino tientui; el foilioiibus fottior instat crucialus (Sap.
papse inde respondere, et hoc requirere quod mihi vi, 7); quod Deus a vohis avertat 1 In responso ve-'
iequirendum est. Et acceplo responso a papa, man- slro quod mihi j'am bis lecisiis, nihil inlelligo nisi
daho libi boc quod mihi Deus annueril. Inteiim au- quariidam, si audeo dicere, quae nec animae \estrae
tem consentiam quod tu de beneficio Cantuariensis nec Ecclesiae Dei expedil, dilalionem. Si ergo ad
Ecclesise comenienterMbeas; quamvis hoc invitus hsec respondere vestrse voluntatis cerlitudinem diu-
Tacio, quoniam nullum mortalem hominem in regno tius differtis, ego, quia causa non est mea, sed Dei
meo libeniius mecum quam te habere voluissem, nisi mihi ab ipso commendala, limeo diu differre clamo-
in le remansisset, lesteRoberto episcopo Lincolniensi rem ad Deum faceie. Quapropter precor, obsecio,
el Yvjllelmo. ne me cogalis dolentem elinvilum clamare : Ex-
EPISTOLA XCV 4sa. surge, Deus, judica causam luam (Psal. LXXIII,22).
ANSELMI ADHENRICUM. Omnipolens Deus cilo converlal cor \estrum ad
Esl ad prmcedeiUemresctipium. \oIunlalem suam, ut-posl 486hanc vilam inlroducal
r
Dei
HEI\RICO, gralia regl Anglorum, el domino suo, (^ \os in gloriam suam.
ANSLLMUS, archieplscopus Cantuariensis, fidele ser- EPISTOLA XCVI.
\itium et oraliones, MATJIILDIS REGIN.E ANGLORUM ADANSELMCM.
y
In litteris vestrse celsitudinis quas nuper accepi Quanlum se Anselmi lilleioi exhilaiarint exponit.
manda\it mihi veslra dignatio amiciliam, et quia Pie recolendo Palii, et digne reverendo domino
nulliim moilalem hominem in regno vestro libentius suo, ANSELMO archiepiscopo, MATJULDIS, Dei gralia
habeie quam me velletis, si ego vellem ila vohiscum regina Anglorum, minima sanclilalls ejus ancilla,
esse sicul Lanfrancus archiepiscopus fuil cum patre perpeluam in Christo salutem.
vestiOr.Deamicitia et de bona voluntale gratias ago. Indesjnenli veslrae bonitali, quae, mei non imme-
Ad hoc quod dicills de patre veslro et archlepiscopo mor4", litteris praesenlatis, absenlis veslri prsesen-
Lanfranco respondeo quia neque iii baptismo, neque tiam exhibere dignata est, gratiasinnumeias refeio.
in aliqui ordinatione mea piomisi me servaturum Trislitlse quippe nebuhs quibus obvolvebar expul-
1 legem vel consueludinem patris vestii, autLanrranci sis 4ES,veiborum vestrorum me rivulus, lanquam
I archiepiscopi, sed legem Del et omniura ordinum novse lucis radius, perlustravit. Chariulam quidem
quos snscepi. Quapropter si vultis me sicesse\o- a vobis missam loco Patiis amplector, sinu fo\eo,
biscuni ut possim vivere secundum legem Dei et or- D cordi quoad possum, propius admoveo, verba de
dinem metim, et si me reveslilis secundura eamdem dulci boniiatis vestrae fonte manantia ore relego,
legemDei deomnlbus rebus quas de archiepiscopatu mente relracto, corde recogito, recogitata in ipso
meo accepislis, postquam a vobis discessi, quas 4B3 cordis arcano lepono. Ubi digne laudatis omnibus,
ii praesens essem non deberetis me noiente accipere, hoc solum miror quod de nepole veslro cxcellentia
VARIÊ LECWONES.
485Cum eodemms collata 4"3 A\obis quas ms avobis discessi, quas 464Minus est ms nimis est *"
Subtrjhei',ms sublrahit 4t6 Et post ms ut post *67Mei vero immelnor. tns mei non immemor MSE\-
pulsus ms expulsis , -
JOANNIS PlCARDl NOTÎ.
est, pleno sermone describit. J> Hic auiem Gemme- met suo tantum sciiptasnomine. Gemmeiicensi cal-
licensis locus ansam pra^bet monendi Iectoris de culum adjicit Wjllelmus Mahnesbeiiensis, lib i De
rerum divinarum humanarumque cogriiiione, qua geslis reg. Angloruni m hanc senlenliam: lilteris >
excelluit Mathildis, quamque lestantur satis haec et quoque femiueum Dectusoxereuit.
alire ejusdem ad Anselmum epistolae, ne quis existi-
IS5 S. Ar\SELMI CANTUAR. ARCHILP. OPP. PARS HI. — EPiSTOL^. 135
veslrae discrctionis insoruit. Non enim mihi judico -Aj]Jo~non a\ertatis, imo yero (25) apud Denm pro
quidquaiii facere aliter \eslus, aliier meis, ahter ipso et rae, et pomniuni «obole. elregni nosin st.uu
seilicet meistjuam meis; vestri quippe genere sunt, pium \os inlercessorem 460exluLiealis. Valeal \esira
mel adoptione el dileclione; vestise vero scnpturae semper sanclitas.
consolatio pat enliam mihi corroborai, spem fatit LPISTOLA 5CY1! 46\
et servat, quaereleval me cadenlem, suslinel laben- ANSEI Ml 4.DMATHILDEM REGINAM.
tem, laHifical dolentero, mitigax irasceniem pacat- Pioxnms lespondel littens.
yae flentem. Ea mihi namque fiequentei secretoqtie Dominse reverendre, flllae chaiissimae, MATHILDI,
consulens spondel filise ledilum Paujs, anciilaj do- g; alia Dei 1eginaeAnglorum. AKSELMUS, archiepisco-
mitri, OVJpasXons. Spondct aulem iudem confiden- JJUSCjiiiuarieusiS, hdele seniiium, ei oraiiones, et
tia quam in orationihus bonorum bominum habeo, Lenedictionem Dei, et siiam, si qnid valet.
et benevolenlia quam ex corde doroini mei solei ler Giatias ago itnmensps celsitudini vesti j>, amando
invesugans4S 0 perpeodo. Esl eniin llli erga \os ani- eam et oiando pio ea, pro immensitate sanctse di-
mus conjposllior quam plenque hoinines ajsiiineui, leeiionis \eslrae erga parvitatem meam, quam intel-
qnl [f. add. DPO]annueiite, elme qua poieio sngge- lexi in liiteris \eslris. In qUibus saiis ostcnduis
rente, vobis fiet commodior aique eoncordioi. Quod quanto me affectu chligatis, cum charlulam meam
vobis In piaesenii t'e redditiLus vestns fien permit- lahter, sicut seupsisiis 46a, suscipitis et tractatisi
ttl, idem el mehus anipliusque in fuluium, cum ex ubi etiam adeo me thgnaiio\estra sublimat, ul quod
le et tempore postulavciitis, fieri peinutiel. Ubi natura mihi negaf, giatia veslra tribuat, cum eos
quamvis amphus quama?quum jutiitem [f. ad. deceij qui raei suni genere, vestros esse adoptione et dilc-
sibHeneal, 010 tameii vestiae pietatis aUluenliani ul, cuone pionuniiat. Quod desiderio reditus mei niii-
excluso amaiitudinis humanae lancore, qni \obis niiiri -cor doroinl mei regis erga me miligare, faclUs
inesse non assolet, dileclionis \estrae dulcedineni ab qtiod vos decel46S «l quod illi expedire intelligo. Si
YkMM LECTIONES.
-4S
8 Invesligavit ms invesligans ^460 Stalu \os jnieicessorem ms slalu pium vos ,ntercessoiem
46iCunt eodemms collata 46STahter scnpsisiis ms lahtei, sieul scrijjsislis 46SQtiod tlecet ms auod
vos decel
JOANNIS PICARDl NGT/E.
{<M>)Apud Deum pio ipso,el me,el communtsobole, C mo, res m disceptalionem venit, nee, nisi legitimis
elc. Commiinis rila soboIesfuitMathildis fiha cogno- leslibus piotlucus qul eam jurarent sinepiofessl >ne
niinis bujus Mjihildis Anglorum reginae, suscepia causa piocerum \elum gessisse, archiejriscopus ad-
ex legilimo et jjudico Heunci 1 toio, non inceslo duci potuit ad consentiendum. > Sic ille qui ne
conciibuti, ul Maixhseus Paus, Polydorus, ei Ainol- \erhulum quidem habet voti a Mathilde violaii, sed
dus Yuion. hb. iv Ligni Yuae, capite 19 eos secutus ne praeslin quidem, aut exsecralse sobohs, imo
impiiidenlissinie, asêiunl ex incerlo vulgarique ru- legitimum appellavit «onnubium, ei
musculo ; nulhim eniin habcnt teslinionium cerliiis ahquandiu gestali âusara reddens gipepli \irginei
avem non fa-
quain veiba : Aiunt nonnulh, perliibpiii, etc, sieque niam popularem. Florent. Wigoruiens., Gmllelnms
ajuni « Mailiildeni mter mojiathos Wiltonienses et Geromelitens., Heniicus Hunlidon, sequales Mal-
Rmnesienses nuiniain, \irginiiaie j'ara dedicala, mesbeiiensi ne de soinnio quidem Iiujus fabulse me-
coacum ei agnaforuin preciljns, el novi regis iro- minere, qul alias de Maihilde bre\iter et piaeclaie
p nliiiio amore, nupsisse, lunique dins prolem rie\o- locuti sunt. Ipsius quoque Mallnldis testimonlum,
\isse, si quain edeiet; accidisseque e\ genitiitis. ut suam peisequalur injuriam, piaeteiiie rehgio
\olo quod WiHelinum lilium iti Angliam liansfie- nnhi est; poterit pnim audiri non utaccusalitx, sed
i ntem mare abioibuent, el sintslrr btllormn even- ut lestis. Ait ergo epislol. S5 supia: c Cujus (nempe
uis iripueiint Angh.e regnuni Mallnldi UTM:ab Hen- Anselmi)sum henediciione in legitimum jjnXiimo-
nco leliciunu i Egiegue piofetto diviiiaiiones, jut mum sacrata, crijus piecibus in ccelesti glona Deo
jiotitis ingenia i-ecli duvia. bed ad rcm. Qms credat annuentectiionanda. i Nechorura verboiumiinme-
D. Anseluuiiii, \iiuin Maiihari Pjiidis, Polydori et D mor Anselmus ad eamdein resciibens, lnquit: « Me-
Yuoi.is juditio uiiegeiiiinum, tain nefandas toncl- mor est benigua vesliadigiiaiiojii epislola sua quod
liasse nupuas? Quaie ilos ne pih quideni Iiac in re per me sit \estra celsitudo m conjugium legitironin
facio, tum -imod, ju dix.mns, ex plebeia iama, (qure desponsaXa,et ad regni subliniuatem me saciante
crebro mendax est) loquaniur, tuiuquod lut quadia- coronata. ~i SIC Anselmus cujus verbis si non
ginlos post Anselmuin^ ille cenium et \iginii amios âccredat quis, iropudentiam jpsam jllum jure \o-
Henrico III rege scripsent. Praaslal igtttir audire cilans.
srnptores rerum gestarum synclnonos, et pnmo Sed nec in animum inducere possum virginem
Malmesburiensem bibliothccarium ita hb. vDe legi- sanciissimam et singnlaris pudiciliaj, si \oto luisset
biis Angloiuin loquentein :« Necnmllo posl Suaden- obstiicla,> lam nefando consensuram malnroonio.
tiiuis aniiC.s, ac niaxnne pontificibus, ut remota Jam \ero quis credal eam male iinpiecaliim soboh,
vofupiaie pelhcum, legitimum ampleclerelur connu- cum Anseltni preces lus litteiis* efllagitenlpro salute
biuni, tie sancli Maiiini actepn Malhihlem, hliam ipsros?
M.iltohm iegis Scoloruro, cujus ainon janipridem , Quod tandemParis et Polydorus opmantur, ad rem
anuniiro liup ileiat, panipendeus dolales pjvilias, suam facere Willebm Maihihhs filn exiium inleli-
dummotlo dm cupiiis poureitir amplcxibus. 8 £t cem, el Anghani Mallnldi fihae ereplam nihil raoror,
ruisus pag. 92, f.iC. 2-et 95 : « Ut ignolules nuplias cum ea, quibus roaxime jncuinbeient, eveiteum,
respueitt -(vitlelicel Malhildis) plusquam semel a coulenlus Malhildis Jniioceuliain m tnuisilu pro-
patie oblatas, pephim sanct.c piolessioms jndex pugnasse.
jjestavil. Quapropiei cum icx suscipeiel eani ihala-
157 LD3. III EPIST C. ihb
cniin eigi me aliqnam coidis p.maiiStiJinem hflbel, A esl surama, \idellcet, tifrum de -cssteilo quod de
jiescio me ui.qn.xmhoc aliquo modo, quantum iu ine comite Robeilo leuctis, possilis fiam ejns regi Hen,.
est, meruisse. El si aliquando ilh seivivi, ipse scil, rico coniia eumdem coinilem dcseivjre, propter
«f puio qma non iradel oblnioni. Si ergo me ahqua- injuslitias quas idem comesvobis facit, sicut man-
teijus od>t sine causa, expedit illi ut hunc a se lan- dasiis Quod nequaquam corara Deo et coram jusiis
corem expellai, ne peccel wram Deo. Promiltis horainibuslitite fierj posse inteUigimuSiNain,eliamsi
ifflln quod de reddilibus nostrjs, de quibns ahqnan- yos de hoc absolvii, qnod llli dcbcalis per hominiuni,
46Spromissam, sueper
iiim mihi permitlit hahere, melius et ampljns in aut per fidem aliquam com
futtiruin nermillel; unde benevoIentire.\estrae non munem conventionem, non vos potuilabsoheie de
debeo esseingratus, quia, quantura in vobis est, bona hoc quod Deo et proxiroo propler Deum debetis pei
voluntalehoc facitis. Sed non deberet esse opus ut Chnstianam religionem. Quapropter .intelljgirau^
Iinec nuhi fieret promlssio, quia contra voluntatem quia non debelis pia>falumcomi!em de hocquod de
nipam nulla debet mihi de lllis fieii prohibilio aut llloLabelis cxhaeiedare et hserediiatem ejtis ii(im,c<s
diminulio. El qui illi consuhl ul aliquid inde sibi suo tradeie. In hoc quoque vos roullum oporlet ii.-
sssumal, non leve peccalum, neque tale quod un- tendere quod nonduni vestra dileclio suscepit ppi-
qtiara lolerari debeat, illi consulii. Qui eniinepiseo- R scopi consecrafioiiem.et sihoc facerelis quotl a \ob.s
pnm stus rebns ila spoliat, nullo modo reconciliari ret exigil, nullus posset e\st'n\guere exsecrabilein
Dco poieiil, nisi llli inlegre omnia sua reslituat. Et fainam, quia hoe factum essel propter episeopaius,
seitole quia iaiilumdem est iinhi de qualibet parva quem perdpietimerelis, ledemplionem. Quamobreii)
pajte quantum si de xoto -spolutus fueio. Non enim qnoniam providemus bona non tanlum coram Deo^
iioc dico araoie pecuniae, sed amore Dei justiliae. sed eliam coram hominibus, avertat Deus hoc a
•Orat vestra benignuas ut dileclionem meam a rege \obis, neque unquam permillat lara piavum-exera-
non averiam, std pio illo, et pro vohis, et piole plumullaojjitiioneexiredevobis. Quod-auiem a rege
\esua, et regui vestn statu miercedjro. Quod utt- pisediclum castellum, sicut homo ejus eralis, acce-
rjtie haclenus feci; de fuitiro aiitero, Dei nie com- pistis, nullo modo cognoscimus vos ad hoc astringi
mitlo dispositioni, apud quem fihus non porlai nii- ul eum eodem caslello contra comitem uti permitta-
quitatempatiis, nec uxor vni. Et speio 111Deo,quia Xis, si ei hominium non nisi salvo ordine fecislis.
nulluin cordis uncorein habeo atheisus ahquein Denique, sicut nullus homo aliquid conlra Deum
unde mecum non habeam Deura. Omnijjolens Deus debet promillere, ita pramissum nullalenus debet
\os et prolem vestiam seroper in sua giatia custo^ peificere, nec aliquis hoc recle polest exjgere. Quse-
dial. dam alia per islum nuntium \iva vobis voce refp-
4-03 EPISTOLA XGVIH46>-. renda mandamus. Salutat vos prajdictus dominus
A^SELMIAJJ GUILLELMUM EPlSCOrUM \VE!\T0\I£5.SE\I. et Paler noster, sicut amicus amicum. Vale.
jQuodnon yossit noceie adveisaiio conuti ob mjunas EPISTOLA XCIX.
sibi ab eodetnillatas. MVTHILBIS RE,GI»EJUSGLORUM ADPASCHALLM II PAPAM.
Ai\SELMus,archieplscopus Canluaiiae, GUILLELMOGiaiias agil pio httens hoilaloiiis ad conjugemdaljs.
dileeto dileetori suo, eleclo episcopo Wentonispj Stimmo pontifici et imiversaî papse PASCHALI >
salutem el benedicfronem Deiw", el suam, quanlum MATHILDIS, DeigraliaAnglorum icgina, ita dignitatis
valet, alque divino semper regi consilio et protegi aposiolicsejura dispensaie temporaliter, ut cumjusti-
auxriio. Xisemanipulis in perpetuse pacis gaudiis aposlolico
Nuniius vesler causam vestram, pro qua ad jnos senaXuimerealur ascribi peienniter.
missus est, reverendo domino elPalri nostro Ilugoni Sanclitalis vestrse sublimitati, o vir apostolice,
Ltigdunensi archiepiscopo, el mihi simul, sicut prse- elc. Vide in Paschali II, adan. 1118.
cepistis, retulu; et ego eidem Patn nostro Jitteras 404 EPISTOLA C 4f9-47i
quas nnhl raisistis, oslendi. Ipso itaque jubente, B ATASELMIADGRDUVltiUU.
jjio illo et pro me in istis iilleris respondeo. Utique Giatulatur monacho sum famm siudtoso, quidqm
g.tudemus et gralias agimus Deo pro vestra in veri- oblieclalonbus suis tespondeat, suggeni.
lale conslanlia, et quia non quaerius consilium, nisi ANSELMUS, archiepiscopus Cantuariensis, fiatnct
quod Deo placeal 46sel honestatem veslram et ordi- filio charissimo ORBUVitvo, salutem, el benediclio-
nem, ad quem elecli eslis, deceat. Rem totara, sicut nem.
Idemnuntitis vobis narravit, quanlo diligenlius po- Gratias ago dilectioni luse <juia sollicilus es de
tuimus, adhibitis aliis prudentibus et religiosis 46J mea fama, et quaeris quid respondeas falsis calum-
viris.pertractavimus, elconsilium quod petitts, Deum niatoribus meis quserenlibus occasiones adversura
in\ ocantes ul nos dhigerel, concordi sensu-considera- me. Dicunt, ul scripsisti mihi, quia prohibeo regem
vimus. Gujus eonsilii, in quantum intellexiraus, hosc dare itivesliUuas; et qnod pejus esi, permilto u5
VARI.E LECTIONES.
464Ctttn eodem ms colluta 4CSGuentonire ms Wpnioni.e ^466PLeebil ms placeat. 467Religiosisfl>.s
r<riigiosis\iris 46BAut fulem t»s aul pei fuiein +W->T>
C.umeodem ms coltala
PATHOL. CLIX. , S
'159 S. ANSELMI CANTUAR. ARCHIEP. OPP. PAllS III. — LPISTOLE. UQ
scihcel roali cf peiveisi tlenci Invadaiix ct \asteiit A loiain congiegaiionPm. Ssepe enim hoc faciunt divina
ecclcsias, nec ascendo e\ ad\erso. Dicunt quoque jujicia ut magna mullitudo peituibelui uniusculpa.
quia ego do ecclesias laicis. Dic eis quia menliuntur. Unde si nimis longum non essel, exempla plura pio-
Non erim ego "b prohibeo per me a rege dari in- feni possenl Finem faciam hujus noslrse allocutio-
\estituras ccclesiarum , sed quia audni apostohcum nis, quia el plures PXvobis Sciipturas inlelligitis,
m magno conciho excommunicafe laicos danlesillas et babelis dilectissimum fratrem nostrum dominura
investituras el aecipientes, etqui accipienles sacra- priorem Einulfum 477,qui hsec et alia scil, et polest
bunt, nolo tommunicare excomniunicalis nec fieri dicere vobis. Omnipotens Deus dignetur vos ab OJIJ-
Bxcommumealus.CIerieosveroneevolens, sed dolen« nibus mahs emendare, el facialbonis ommbus abun-
tolei o ecClesias opjjrhneie, exin tantum e\ adverso daie, et post hanc vitam in «uo legno exsuliare. Sit
aseendo, ul prohoc sinvin exsilio et rebus episco- super \os Dei benedicxio, el tribuat vobis omnium
patus exspohatus. Non enim quod obj"icmnt de cle- \eslrorumpecealoTumienussionem. Amen. RediXum
ncis fieret, si investiturae, quibiis ex adverso ascen- noslrum ad \os quando fulurus si( ad pisesens
do, non fierenl. Ecclesiasveio non do laicis, cum nescio, sedspeio m Deo qiua non eiii in \amiiit
do eis fflea maneiiaad firmam; sed comniendo ut oiaiio vestia
eas custodiant, non ut clencum in eis ponant aut B EPISTOLA CII*7S.
lnferanl, nisi per me, aut arehidiaconum nostium, ANSELMI ADQUOSDAM MONMJHOS APOSTATAS.
aut perpnorem in maneriis Ecclesire nostise. Ne-
Aposlatas monachos in clauslrum teveisosmonel ut
tjuissime itacjue I improperant mihi, quia aliena non veiecundia pmmieniiam abjiciant.
curo , mea negligo, quoniamTion hoc dicuuXamore ANSELMUS aichiepiscopiis, fratribus et fihis chaiis-
veritalis, sed obstruuntos meum loquens pro \eu- sinris WLrRieo, PHILIPPO,WILLELMO, saluiera-el be-
tale. Vale. nediclionemPei el suam.
liPISTOLA Cl 476. Audhi quia persuasione serpentis antiqui, cujus
ANSELMl ADHUTRESCANTUAPIENSES. astulia primos jiaienies nostros de paiatbso ejecit,
Quo debeanl esse antmo Canluai tenses monaclu in claustralemparadisura et rehglosam conversalionera,
calamitaiibus quas se absenie lolei ant. quanlum ad vos, deseruislis, et \alde dolni; sed
ANSELMUS archiepiscopus, fralnbus etfriiis cbatis- consolaius sum et Lelificalus, qurt non clausit Deus
siiiiis in Cluisli EGclesiaCanluarise Deo seivienlibus, vohis oslmm paradisi, ne ullra in illud inlraietls,
salulem -el bencdiclioliem Dei, et suam, quanlura sed potms vos misericorditer toegit, ut ad requiem
potest. n' rehctam ledirelis. Si aulem pro hac misericordia
Scio desideihim veslrum et tribulaiionem quam quam vobis invitis fecit, graiias ilh agitis, el non
in praesenti suslinetis , et quia maj'orem in fuluro lantum coram omnibns oie, sed eiiam coiam Deo
timetis. De qua re nulluro vobis mehus potest daii corde correctionem 47Spromixtitis, agam vobisrum
ponsilium qium ut penilus inlendatis in Dei seivi- gralias Deo, et omnem rancorem quem de culpa
tium. Sive eniro vos probet Deusper tnbulationem, veslra concepi, expellam de coidemeo. Moneo igitur
sive toriijjiat, siveexerceal, semper ad hsec dcbet vos, ul 480fihos meos, quatenus illam pravam ei
respondere vestra ad bene*vivendum inslanlia. Per diabolicam voluntatem quara halmislis, poenilendo
Iiane enim quam fortes silis, el quam vere lllum coram Deo decorde veslropenilus expellatis; nejUe
dihgatis, monstratis; per hanc lllum pacalis, per oecasione aiicujus verecundiae postquam vos Deus ad
hanc exeicitari ad majoiaprolicitis, ut alliora dona se revocavit, menlem vestram mdiscreie confunda
meieamini sicut puigali. Cessent igilur in vobis tis; sedsperantes inlioc quia Deus poenitentes be-r
vaniloquia , exslirpelur omnis detraetio , suffocetur nigne suscipit, in bona voluntale et amore \eslri
muimuiatio, exslingualur impalientia, evanescat ordinis quiescalis. Solet eram conlingere ul, quo-
jnutilium cuiiositas, expellalur oliosilas, annihilelur niam diabolus, Deo miserante ex servnm suum de-
mussitatio, evacuetur indignatio, el pro qualibet D fendente, non polesl de ec>quod inccepit perficere,
offensione mentis quiescal coinraotio, ehminetur nead aham se converxat astuliam; et quem, sicut
gligcntia, extermiiieiitr invidenlia. Exseciabile sil incoepit, dejieeie nequix, dejiciat per immoderaise
qutdqujd a vestiis dtscordat, aniabile sit quidquid veiecundise impatientiam. Coram Deo tantumadmi-
monachicis inslitutionibus concordat-; ferveal obe- ramini quomodo hoc velle potuislis , elxrubescite,
dientia, el omnium virtulum , quse supradiclis el et coram iiominibus ex bona conscienlia conforta-
ahis rejjugnant vltns, studium et dihgentia. Scrute- mini, etconfidite. Perbonam con\ersalionemxjsten-
turunusquisque dihgenter \iiam fsuam secrclam et diie cmnem pravam \olunlatem alienani esse a
publicam, el si invemt unde, festinet ad condignara vobis; et sic facielis nt nulla niemona sil aliis de
satisfaclionem, nefoitepio ejus culpa flagellelDeus hoc quod fecislis, el nulla prava suspicio de vobis.
VARLE LECTIOiSES.
*'s Non en m quod ego ms non enim ego 47eCitm eodem ms collata 477Domnum Ernulphum ms. Domnum
pjtoieni Einulpuum 47SCollata cutn eodemms '''" Deo crneclioucm ms Deo corde coireclionem 4R
0 igi'./i
ui PIS igitui \os ul
141 LIB III, EPIST. CV. m
Omnipotcns Deus \os et a piaUenlis citlpis absohal, A * sapienxei veiiiaien \anitati prapponenli, foititer
ei ni fuiuio sme fiue ab oiiini peccalo custodiat. gloiiam fiausiioiiam pio honesta(e conlemnenii,
Amen. \irriilei paupeilalem supeianii.salule el gralia Dei
4*05 EPISTOLA CIH 4S1. semper jirotegi et 486confoitaii.
AJ\SELMIAD•WARB.ERUM. Petil dilectio lua ut ahquam libi mandem consola-
Ul saiiclum piopositum non clespiciat quod timoie liouem : quod ego libenlei facio, queinadmoduni te
liwilis mccepit, sed sancto ainoiein tllo pioficial; deceie el 487libicoiain Deo
eum cuuu ac consihts Etnulpln prtotis commiliu, magis prodesse intelligo.
consulttque nt iegal suam ad Lanzonem epistolam. Conscientia ma, virlus tua, perse\eianlia lua sit in
A^SELMUS archiepiscopus WARJNERO salutem etbe- conspeclu Dei consolalio coidis lui. Foituer egisti,
ncuictionem Dei, et suam, el hono inccepto opli- quando episcopalum, in queni non secundurn Deum
ii>amsubsequi consummailonem. invilus intrusus es, pro veiitate rcjecisti. Non inteffl
Benedictus Deus in donis suis, et sanclus in omni- dat cor luum ut hoc Deus tibi prjenrium \iiuuis
IJIISoperibus suis, qui le, fili charissime, in penculo letiibuat quod pio ventate contempsisti. Pretiosioi
morlis aniraa?et corpoiis sua giatia visita\it, elad est valde \hius quam senasli quam quod pro rila
iittiusque \ilam miscncorduer ievoca\it. Cogilaei ?. icspuisii. \ralde igitur decoloias pulchriludinem
considera quanluin signuni suse thlect oins Deus tibi luam coram Deo, si quod vile etlransiloiium esi,
fecit, cum (e non solum fugieniem, setl el eoiuem- in pisemium et consolalionem exspeclas abeo. Non
nenteiu se, et sibi ad raoilem tuam adveisantem, dico quod episcopatum haheie non debeas, aul illum
ad se redire el sibi \elle senire palerna cura non merueiis, sedtmoneoul in conscientia lua de
coegiCMesestimes unquam quod libi minus valeal gralia in qua te Deus staie fecit, gaudeas, et tnbu-
quod inccepisti, ideo quia limoie raortis coacius, et lalionem el consolationem tuam solius Dei disposi-
non sponlanea \oluntale es atlractus. Non enim tioni pomuiiitas. Memeulo quod Spirilus sanctus
pensat Deus tanium quo inilio \ el qua occasione ditil: Exspecla Dominum, vhililei age, el confoitetur
homo bonum inchoal, quanlum qua voluntale, qua cor luum, et sustme Dominum (Psal. xxvi, 14). Cuni
devotione48i gratiam Dei impensam silji servat. Nam sentis necessitales et pauperlates circa te fervere,
Paulus aposlolus coaclus coinersus est ad fidem tunccerlus esto Deuni giatiam suain tibi multiplici-
Chrlslianam; sed quoniam lolo coidefidem servavjl, ler augere. Hinc desideio esse consolationem tuaro,
et in ea cursum consummavit, lepositam sibi coro- iuhoc desiderout conlirmes spem tuam. Tunc cdu-
nam juslilise gaudendo in diclis suis nobis indicavil. cet Dominus quast lumen jusltiiam luam, eljudictum
Haljcs lecum charissimum fialrem meuin dominuin •_ tuum, lanquam mciidiem (Psal. xxxvi, 6) Qiua nc-
piToreroErnulfum prsesenlem, qui non minus quam scioquid Deus de me dispositurus sit, nilul ex me
ego libi elscientia el voluntate potest consuleie, et in consolationein audeo promitxere, sed \oluntateni
te mea auctoritale absoh ere. Deo et illi te com- nieam quam mihi Deus deditet tu meruisti, possum
millo"; llli post Deum lu Ipse le noslro consilio et ostendere. Cerle si, Deo danle, aliquando opportu-
nosfra jussione commiue. Gutia Dei htteraluses; inlaipm hahueio, elsecunduin coipus el secundu n
jscientiam quam Deus in amore sseculi te pernnsit aniinam tibi prodcsse desideio. Omnipolens Deus
acquirere, ad amorera Dei, a quo 48Shabes si quid contimia sua te pioteclione et consolalione giudcio
Jiabes, coinerle, ut pio glona lerrena, ad quam iacial, fratei nii clianssime. Amen.
pei liiteus tuas anhelabas, gloiiam seternam adipi- EPISTOLA CV.
seaiis, quam aul conteninebas, aut lepide desidera- All GUILLELMUII WJMONIE\SEM EPISCOPIM.
bas. Consueludines nostii ordinis quemos ingies- Hoitalui eum ut qua cwpeiat anifni fiimitale in eccle-
sus, quasi a Deo conslitutas sludiose serva, quia stasiicaium sanctionum obsetvationepeiseveiet.
nulla inulihs est, nulla [supenacua. Consulo lihi nt AINSELMUS aichiepiscopus dilecto diieclori suo
quaeras epislolam quam ego feci doniino Lanzoni, GUILLELMO. Winloiuen'-i episropo, salutem el iu
quando noulius erat (lib. i, ep. [29). Ibi enim inve- D I omnibus gialia Dei cuslodiii.
nies qualiler te in principio conversionis debeas ha- Quannisper gratiam Dei de \esira confidaiii con-
beie, el tentalionibus noviiium impugnaniibus re- stantia, lamen quia iiidesinentei desideio ut liun-
spondere. Absolulioneroetiemissionem oninium pec- quam a rectitudine ileclanuni, sed seroper ad nie-
caiorumXtiorum,quanluin possum, oio ut Dcusiibi hora proficiatis, e\ abnndantia coidis delectat roe
tnbuai; el sic te in proposito incoepto nutiial, ul te dilectionein teslram evhoitaii. Ou.nes qui contu
aJ glonam ajleinam perducat. Ainen. sinceritalem honestatis tl juslitise suggerunt, vene-
EPISTOLA CIV 484. nosi serpentes sunt, filu seipentis anliqui. Rogo igi-
AhSELMI ADRA\I\ALDUM. tur \os, ut dilectum aroicuin, et consulo, ul filio
Sd'n!ui pium vexalum, qui episcopalum in quem charissimo, ut si quis liujusnioJi \obis ahquid con-
tnvilus tnliusus fueial, pio venlate tcjecit, tra consilium Dei consuleie voluerit, nunquara tan-
ANSELMUS, arehiepiscopiisCanluarise!RA\i\ALD04S'i, lum insibilet aunbus ve&tiis piomitlendo, mmando,
VARIiE LECTIOiSES.
481CoUatacum eodem ms 'es Qua dilecuone ms devotione 483amoiem aquo ms amorem Dei a
-484Crwi eodemms collata qua
48cRa\nalmo Edit. Ptc. Remaldo 4S6 Piolegi et ms seroper protegi
quo 487
et Dicere et tns decere et
liS S. ANSELMI CANTDAR.ARCIIIEP. OPP. PARS III. — EPISTOLJE. iil
Llandientlo, logando, ut mentem \estram in\enenel A senatis iu menle, e! obedieiUiam Iraternse cbai tit>s
persuadendo. Yos scllls quia Dommus rcpi obat con- in ojiere; qu?m si solam contemplationem, ahoriim
silia priiicipum, consilimn aulem Domini manet in coniemnendo pieces et utihiatem, velitis eligere.
selernum. Hcc ideo dico qroa non dubito-anliquum Yac.
hoslem qrem forliler in rectitudine pcrse\eiando EPISTOLA CYII.
c"dtifudistis, multimodisâsluiiis inquiiere quomodo ANSELMI ADMATHILDEH KEGIIVAM ANGLORUM.
staUirn el famam vesirae honesiatls possit sub\er- De benevolo teginw erga se animo.
(eip, et laudem quam, Dco adjuvante, adepti esiis, Doroinse et filiae in Deo dileetse MATHILDI,reginse
m derisum, quod Deus a\erlat, converieie. Nihil Anglorura, ANSELMUS,archiepiscopus Cauluariae,
iiominalim vobis unde ca\eafis, sigmfico, qma nihil salutem et benedictionem Dei, et suam, quaritum
quod aliqualeiius honestalem decoloret, coram Deo poteat, et fidelesoialioiiesHCum servitio.
parvipendendum existimo. Oronipolens Deus sic In litleris suis celsiludo vestra tanfum me lselifi-
vifam \eslram semper et ubique in omnibus prote- cavit quanlum de se Ijonam spem dedit. Solet enim
gal et munial, ut nullo niodo ahquis hoslis vester csse certa spes correciionis Iiumilis suscepUo corre-
dealiquo nsevopulcluitndinis veslrae rideat. Ainen. clioms etmonilionis. Gratias igitur ago Deo qui dat
R bonam \oIiintalem vobis quam in responsione vestra
4©g EPISTOLA CVI 48S.
AP.SELMI AJJGUNTERJUM CANOMCUM S. QUINTIM. roihi significastis; et gialias ago vohis quia eara
Eum hcet qutetts amanlissimum, lamen, si etecius est, dulti affeclu servaiis. Unde oro Deunmt quod ipse
debeie ftalnbus ver obedienltatn servne el abbalis vobts misencorduer inspiral, consenet et angeaf,
onus subtie. qualenus cum anmia \estra de coipore exiensaute
ANSELMUS servus Eeelesiae Cantuariensis, dilecto conspectum ejus praesentabilur, fehcitatis a>iernrfi-
iiatri et amico 489GUNTERIO canonico Sancti Qmn- piafmium ab eo suscipiat. Si veslra pradeniu egeret
tlni, «alutem et Dei semper regi consriio. doceri qualiiei ut Deo placereiis deberelis \ivere,
Sicut>audiot eum fralies \estn Dello».acc.scs ca- studeiem secundum posse meum hoc ostent'eie. Sed
noniGi Ecelesise Sancli Quinlini non tenieie, sed ob quoniam, Dei gralia, \os mentis iniellectu infei bo-
mulias l.ttiones dominum Odoneni *'J\ qm modo num etmalum non ignoro discenieie, hoc rog->,hoe
\estcr abbas dicitur, \oIunt ab hac pradaiione ie- jjjecor, lioc moneo, ul hoc sit \estn cordis indefi-
mo\eie, et veslram frat&riiiXaienj loco ejus substi- ciens jiropositum, quatenus in oranibus actib'is
tuere; sed limenX491ne veslra rchgio pi-opipr amo- veslns, magms el pinis, hoc potius eligatis quoi
rem quietis quain nunc habelis, noij \eht iiiienXioni magis Deo placere piobalis. Satis pio et dulci affeciu.
eorum facile conseniiie. Quoniam ergo sciunt \os '" 111eisJem htteris sigiuficasiis vos nioiim in Anghara
u.eam huiiulitalem dihgeie, et sperant vos pius meo lpdilum dpsideraie; \emra neque viueo illum in
quam qpoiumdam consriio credeie, rogant me quid cujus jiotesiale maxime est redifus meus quantujii
inde sentiam veslrse charitati osiendeie. Uiique, si ad bomuieni perlinel, in hoc \ohinlali Dei concor-
tn corpiire Chnsti invicem sumus alter altenus daie, neque animse mea? expeuit ab ea thscoidare.
lnembra, et maxime in una religiosaium persona- Ef limeo ne taide intelligat se a recta \ia dcwasse,
jum Ecclesia, qni non pernuttit nec vull ut aha consiliura Dei speinendo, et consilia pnnt ipura, quse
iiiembia et lotura corpus se uiantor ut suo membro, Doniiims repiobat, sequendo. Cerlus lamen suro quia
non \ideo qiiomodo possit se probare membrum
aliquandojntelliget. Oninipoiens Deus vestiam ex-
illius corporisêt si corpus lllud est coi pujs Christi, cellentiam et meam parvjtatein ahquando de mulua
quomodo se ostendat esse membrum Chiisli. Est et \isione secundum suam volunlaiem Irelificct, et in
al.ud, quia nemo, si recle se traelat, sibi soli \ult \obis granse susedona multiplicet.
vivere; sed sieut desiderat et credit, si niembrum EPISTOLA CVliI 49S.
Dei esi, omnia corarooda aliorum membioium sua A^SELMI ADrABMAfANUM, ORDUVINUM ET BE^JAMIN.
ertmt in futma \ita; iia debet veile ul si quid bom eis non possil concedeie M ad tpsum vemant.
est m se, ahomm su 111prjesenti \jta. Consulo igi- J)CHJSinguhs autem eoium dtfficullaltbns tespondet.
tnr, quanlum in me est, et precor, fiatcrct amice ANSELMUS archiepjscopus thaiissunis fil.is FAR-
eharissime, utsi tola veslra congiegatio, vel melior MiN\o, ORDUVINO et REMAMIN, salutemetbeueditlio-
jjars, consihoieverendorum episcoporumlvonis Car- nem Dei, et suam.
noiensis et Galonis Pansiensis w*, qui Patres vestii Scio, filii chanssimi, quia dileclionis abiindantia
ftieruntetvosfflUriveruut, \os liistanler ^legerii ad facit vos desiderare meam praesentiam, ut .et quod
hocquod supra dt\i, ne omnino refugiaiis neque corde gentts, sicutfihi patii, apeuaus, et consihum
mpeisuasibilis -exislalis. Cfihus enim vohis esse sinûhs angustus vestris accipiaiis. Sed, quamvis
e\istimo, si qnietem contcmplalionis per amoiem bonuni sit habere bonum «elum et laudabilem, fe-
VARLE LECTIONES
88 Cum eodem ms collala 48SAm co G. tns araico Gunterlo 4S0 Dominum 0. ms domir.um Odanem
^*
Ml Sed lamcn ms sed liment 492
Episeoporum Cati.otensis et ParisienSiS ms Episeop. Yvonis Carnolenvis
-93Cum eodtm
ei Galoii.s Pausiensis„ ms coilata
143 LHi. III, EPIST. CJX. M6
meii si non est secundura scienliam, non esl Deo A impelht sme diseielione. JMequeojntelhgere am-
arcepiabile. Yultis habere a me licenliaffl ut ad me raara luam in peticulo esse perditionis si mecum
\eniaiis, sed pro certo veium esl quia diflicilius, Ioqui non pofes. Nam si essem ubi nullalenus acco-
injo impossibihus hoc esl, quam vos 494cognoscatis; dere posses lii lioc mundo, aut in alieia viti, non
via niniis longa, gens*extranea, ifer periculosum; lamen de salute animse ttise libi desperandum essel.
monaclii de eadem lerra eapiunlur, male tractantui, Piecor igitur et consulo, fili eharissune, iit susli-
equi, el si quid liabent, auferuntur. Pecunia niagna neas sine scandalo animse tuse Dei disposilionem; et
necessaria, labor gravis, exordinationes multse; uti- secundum quod vides eura nos et quse ad nos perti-
1 tas non adeo magna, ul alii me non judicent repre- nent, ordinaie, stude te ipsum, sicut discietus et
hensihilem, sl ad hunc assensum exhibeo me facilem. qui spem habel m Deo, salvare. De hoc quod tu,
Si mala quce fiunt in Angha et in Ecclesia, quae vi- fialer el fih Orduvme 498,oblendis railii quianon
detis et auditis, mihi vultis notificare, sads scio, redeo i_nAngliam, scito quia non fugio moiiem, non
nequeo coirigere; Deo diciie, et ut ipse coirigat abscjsioues membroium, non qusehbet lormenta,
cxspectandoorate. Si corisihum de animabus vestiis sed peccatum et ignominiam Ecclesire Dei, et ma-
vuhis quaerere, habetis \obiscum venerabiJem fia- xinse CaiUuaiiensis. Si enim ila rediero'ut apei lum
trem et filium nostrum dominum priorem Ernulfum, B non sil quia rex me spoliare, et res Eccleslse mihl
virtiiu spiritualem, in quo et bona volunlas, gralia commissas invadere, sicut fecit, non debuit, cou-
Dei, abundat, et sapientia; quem vobis pro me, firmabo piavam, imo ser\ilem et pessimam consue-
quasi alterum me, dimisi. Ad illum quasi ad me re- ludinem roiln elpostens mcis, meo exemplo, quod
currite, illi velut railii vos credite 495; lllum, sicut Deus a\erlat a me. Nisi eigo peccalum suum cogno-
me, jsnscipite. Hoc eliara concedo de 496 domino scere, et Deo salisfacere de hoe quod m me pecca=
ut nec ipse, nee succes-
ep seofo Gondulfo, si quis \oIuerit. Tibi dico, filj vit et peccal, \oIuenl 499,
Faimanne, qui ideo petis lieentiam alibiconversan- sor ejus nutri aut successonbus raeis, meo exera-
di, quiain Jot pertui bationibus animam tuam sal- pli, dicere possiXse hoc facere per consuetudin0.>i
\are nequis, utdieis, non decet ut quandmvosnon nKllaleniis intelhgo, neque aliquis ralionahihs m-
ptitsuui legere nec colligere, incipiam vos dispei- lellectus, quomodo ei concordare, aut ad eum redire
gere. Non ergo est toiis.lnim ut aut lu hoe pelas, possira ad honorem Dei, el Ecclesiae nostrse, et sa-
aul ego fatia.ii. Denique si uni aut duobus concedo, lutera animae meae. Si fit mihi quod fieii debet, fa-
aut e\net'e Ecclesia, ul ahbi .conveiselui^ aut ciam quod debeo ad houorem Dei. Pax Domim qum
exire de regno, utadine veniat, tot sunl qui siroilciu ^ exsupetat omnem sensum, cuslodiat corda vesli-a, el
~"
habcnt causam, ut i on sine magno s andalo, aul inlelUaenims vesltas (PhiLp. iv, 7).
sine inagna dissohuione fieri possit. Ilabeat igitiu, EPISTOLA CIX.
qiihoc\ull, eam discrelionem et pauentiam quam ANSErMI U>HE^RICUM REGEM\NGLORUM.
hahent aln, ut panler in palientia vestra possi- Conipil teqem quod pecuniam inique exigeiel a
deatis 407 animas vestras. Triji quoquefih Benja- piesbytens Anghm violatonbus concdii Lonamensis
497 ab Ansetmo habtti, cum hanc culpam vmdicai£ nou
min, qui sine me adjuras ternbihter, et oblen- pei lineat nui ad episcopos.
dis perditionem animse ture, ostendo ul ilh cujus HENRICO, suo clianssirao domino, gtaiia Dei regi
anlmre debeo et volo consulere, quia tam indistre- Anglorum, ANSELMUS, aicbiepiscopus Cantuarhj,
tam rera non debuisli faceie, neque anirase mere el fideles oraliones cum fideh servilio.
anmiK luae tam grave periculum ojjponere. Cum Ad mepertinet, si audio quod facialis aliqtud
enim animam impelhs, quanium m le est, in lan- quod anitnse veslrse non expediat, ul hoc vobis non
tum peiiculum, certus eslo quia non est hoc animse laceam, ne, quod Deus aveitat, Deus irascatur et
lue-sajubreconsilium. Quod petis nulla ralionefieii vobis, si facitis quod ilh non placeat, ei mihi pio
poiest. Indiscrexa el inordinata temeiilale forsitan taciturnitale mea. Audio qnod vestra excellentia \ in-
fieii possel. Non enim estrationabile sequi quocun- [) dictam exercet super presbyleros Angllse, et fons-
que HOS impetus animi, etiam bona lntentione. facxuram (26)ex)elt ab eis, quia non sei\a\erunfc
VARLE LECTIONES.
M4iQiiara \os w.shoc esl quam vos 495llihi credile ms mihi vos crechte *96Etiam de ms etiam conee.'o de
497Qui me ms qui sic me 498Frater Orduine nu frater et hli O-duine 4S9 Pecca\U, \oiuent ms neci a\it
elpeccat, \oIuerit
3GAJNMSPlCARDl jNOTiC.
(26) Forisfacluram exigil. Fonsfaclura. fonsfaitio Sic rursiis usurpatur in legibus Willelmi 1S!ollii,ap'.!d
et fonsfacium vulgo synonyma sunl. Hic aulem fo- Roger. Honed., pag. 342, fac. 2 •: « Quod si, itiquif,
risfaclura significat mullain peeunl iriam a principe ahter fecent, solvat salisfactuiam. » Et pag. se-
veljndice delinqiienll im$osiiaim,Amendeenpumtion quenli t Reddatur de rebus hominis illius, qui
du forfctit. Ei sic qujdam hic acc pi snadent Anselmi caltimnialus ost, quod dicitur scapus, et insuper
verba liajc : « Dico enim \obis quod \alde limeie regi fonsfactura. » El folio 543, pag. 2 : « S icea
dcbelis quia peeunia (aliler accepta (nt tateim qum- •esi, quod si quislibel noininaiim aliquem de ahquo
tmn noceal animae) non Jantum, cum cxpendetui, calumiiialus fuerit, et ille negavent, forisfactnra
?lju\ahR tenena uegotia, quantom pertuib>b,t. J probatioir.s \el negalionis si e\eneiit,-sua er.r. >
Ii7 S. ANSCLMI CANTUAR ARCHIEP. QPP. PARS HL—CPISTOLE. 148
prseceptum concihi quod ego cura veslro fuoic A El comtii de Metlento, qui Ecclesiwsuum favorem
8eriui apud Londoniam cum alus episcopis et reli- ptomiseial, ecclestminiioilum peimittii.
giosis personis. Quod hactenus mauditura et inusl- ANSELMUS aichiepiscopus, fialribus el friris charis-
talum est in Ecclesia Dei deullo rege et de aliquo domno piiori ERNULEO, et ahis sub iHo Deo
sinns,
principe. Non enim pertinet secundum Iegem Dei fjiniilaniibus in Chnsti Ecclesia Cantuarise, salulem
hujusmodi culpam vindicare, nisi ad singulos epi- ct benediclionem Dei, et suam, quanlum potest.
scopos per suas parochias; aut si et ipsi episcopiin tam diu distuli scrihere vobis, de boc qtiod
Quod
hoc negligentes fuerint, ad archiepiscopura et pri- comenit inter regem et me in \igilia fesiivilaiis
inatem. Precor igitur vos, sicut charissimum sanctae Mariae
Magdalena3, non fuil negligentia, sed
dominum, cujus animam diligo plqsquam pr,sesen- monslrare opus non est, ab-
opporXunitatis, quam
tem vitam corporis mei, et consulo sicul vere fidehs1 sentia E01'.Scitote rex me reveslivit de archi-
quia
torpoii et anirare \eslirp, ne vo°, eontra ecclesia- epi copalu nostro, el promitlit se reddilurum quod
s ieam consuetud'nem, tam gra\e peccatura commit- de nostiis redditibus hacienus
accipix. Quod ipce
tals; et si jam incepislis, ut omnino desislatis. cum magna laHitia el iiona volunlate se oslendit
Dico enim vobis quod valde timeie debetis qnia pe- B
facere; et omnes qui cum eo sunt, se claraant inJe
cunia taliter accepla, ut taceam quantum noceatani- re\ interdominum papam et
gaudeie. Speralenira
nire, non lantum cum expendetur adj'uvabil ferrena se tantam cuncordiam ante diemNativilaiis Domini
negotia quanlum postea perlurbabit. Denique vos fuluram, ut ego utiique possim in Anglia concor-
scitis quia me In Norflimannia in pacem \estram
daiesine offensione. Qua dereipse legatum suum
suscepistis, et de arcbiepiscopaiu meo me resaiei- Romam mittere disponit, ut ante nomraaium termi-
\istfs; et quia cura et vindicta lahs offenssemaxime num rei cerliludinem accipere possit. Sed quoniam
pertinel ad archieplscopalum, quomam plus sum rcs nondum est in ea pacis et concordire inter eos
episcopus pro spintuali cura quam pro tcnena pos- ceititudine solidata, ut jsineJubielale, si modo in
sessione. Omnipoiens Deus sic et in hot et in alus confidam me in pace ibi reraan-
actibus veslris dirigat corvestrum seciindum volun- Angliam intiavero, ad
surum, elegi polius lempus extra Angham ma-
tatera suam, AU post hanc \ilam peiducal \os ad
neie, donec legalus prsefalus ledeat Roma (ita ut
gloriam suam. inleijm el res arclriepiscopatus in inea sinl pote-
EPISTOLA CX'»".
slate, et homines nostri sint in quiete), quam ad
ANSELMl AD ERNULFUM PRIOHEM ET TRAIRES «°2 higerere, ne foi te
CANTUARJE\SES. praesens me in ambiguiUlem
" ileium perdiscoidiam implacabilem necesse sitme
Excusat se quod taidius eos ceitioies feceiit decon-
veniuiniei se el tegem, tnquo tex tevesltvtt eum de Anglia exire. Equidem existimo hanc mei reditiis
de aicluepiscopalu, tebus Ecclestm Canluatiensis dilationem nullalenus nocilmam ad peifeclam con-
Qmnibusresttiutts. Nec lamen Ansetmustn Anyham cordiam quam speramus fiiluram. De pieshyleris,
tntiaie vult dofiec leqalvs legis Roma ledtent. In-
tenm teddtta usus poleslalepiival otnni beneficio et qiiibus rc\ prsecipit ut et ecclesias et feminas
ecclesiaslico omnessaceidoles qut femtnas lenebunt. habeanl, sicul tempore patris sui et Lanfranci
VARI.E LECTIONES.
b00Cun eodemms collala E01 opus non est absenlia.
Negligentise, sed opportunitalis quam monsli*as,
60S
ms neghgeniia, scd opportunitalis, quam monstrare opusnon est, absenlia. Ad ambiguilaiein ms in
ambiguitalem
JOANNISPICARDl N0T.«,
El in lilulo De ns qui pacem per bteve legis habenl, Joamris Magdunensis carmen, quod vulgo Roman-
et proxime apposito titulo : « De ISIISocto hbiis rex liannm de tosa dicitur, et hocvocabulo uiilur, indu-
habeat centum sohtlos, et consul comitatus, qui cens pudiciliam lla Supphcantem, ut, inquit, teme-
teiliumhabet denarium foiisfacluiae, quinqnaginla diumponalur, el bietns piovisio de innumeiabthbus
solidos. > Iterumque litulo De laltonibuspro latioci- D fonsfaclts qum milu tntuht, needttm infeire cessal.
nio inteifeclts : Ab lpso \ero die 111quindecim dies Eo quoque accedunt verbtim forislacere, el fonsfa-
reddal interfeclor episcopo tres fonsf.icliiras. i In clus parlicipium, educla ex vernacula noslra lingua
eamdem aceeplionem videiur qnadrare Iocuscap.38, foifaicl, foifaiie, foifatcluie, peccatum, peccare.
ilislinct. 2, Cuisus Northmanniae ms. in nostra bi- Videtur enim ab ad\etbio foiis deduci, lla ut forts-
bhotheca sic: Ad ducem-peittnenl omnesfoijsfacluiw facere sitjjuasi exlta faceie,qnod peccalum homines
mobiles. Fon&facluim autem, mobtles sunt catallia, foris vel exlra jus et sequum faciat seu ej'iciat. Pos-
teu mobiha eoium qui pei judicium damnati sunt. Sic semus et hujus eompositionem referre ad voculam
Northmanni in suo ciusii. monosyllabam for, quj; crebro significat male, el
Praalerea aliquando foi isfaclnra usiirpilui proipso fonsfaceie, malefaceie. Harura aulem litterarum et
scelere, seu peccalo aul \i fat ta alien, ul litulo De mulclse pccuniariae ab Henncojdiclse clericis violalo-
lempoiibus et diebuspacis dommi regts earumdem le- tonbus concihi Londinensis, meminit Malmesbu-
gum Willelmi: Rex constiingetmalejacloiem,ul cmen- riens in Anselmo. Porroex Norlhmannia hanc epi-
det, cui fonsfactui am fecil. slolam fuisse dalam annolj07 colhgitur ex Florcnlio
lbidem etiam forisfactum synonymus posilum est Wigormensi, el Malihaeo Paride, qui colloqiiium
juxt.i poslcrms fousfaclurro significaiiim, hisveibis in Castro Aquilensi (nt Anselmus designat episto-
St quts foiisjaclus legismisencotdtam pio fonsfaclo lara 112 sequenli) habitum inlerregem et arclnepi-
poposcent. seopum, hoc anno ipcensent. Confer epistol. 111,
Joannes Gctson Iractalu conlra obscenissimum 112, ilo.
149 . LlB.lIi, EPJST CXII. 150
aiclnepiscopi habuerunt, et quia ie\ me resaici\il \ menda\it, el regno \eslio, in pace vestra celciius
de lolo aicluepiscopatu, et quia terrpore p-tiris restituar, et mihi oppoilunitasutendi secundum pos-
ejus et ejusdem archiepiseopi in concilio prohibilum sibihlalem meani olficio pro quo ibi posilus sura,
esl tam exsecrahile conjngium, fidticiililer ea, quam diulius lion iujpediatur. Yalde quoque mihi timen-
ex archiepiscopalu habeo, auclontale prsecipio non dum est ne Deo displiceat, et me dominus papa
solum in archiepiscopatu, sed etiara per lotam juste reprehendat, quia, poslquam vos et ego simuT
Aiigham, uL omnes sacerdotes qtii 40S feminas le- convenimu'! apud castruro quod \ocalur Aquila, ift
l.uennt, ecclesiis el omnl ecclesiaslico beneficio pri- tam longo lempore non llli misi legalum noslrum,
venlur. Dominus papa nuper mandavit tomilt de per quem qtiid de tanta re inter nos factura et quid
Mellento salulem et benediciionem suam, hac\ideli- peragendum sit cognosceret, et ego ejus consillum
cel conditione si lihertati Ecclesise voluerit fa\ere, et jussionem accipeiem. Quapropter periculosum
cui haclenus \isus est resistere. Sin aulem ab est mihi diu exspeclare vestrum legatum, quem
hitroitu ecclesiaetanlum illum arcebat, situl fecerat smte jjroximara Nativilatem Domini, sicut in verbis
prius de illo et de ahis complicibus ejus consiiiariis veslus inlelle\i, Rotna scilicet redilurum speravi,
regis, in lillens quarum exemplar misi vobis. Sed piaeserlim ctim, nescio quo consilio quave jaiione,
quoi.iam idem comes promisit mihi se conatuium ]B nullum lerminuni modo consliluatiS. Quoniam igi-
ui rex p^paepiseceplis odediat, permisi ei inlroitum tni plus tlebei mihi esse de hoc quod ego Etdesise
ecclesiae, a quo detinebaiur. De aliis vero nec ah- mlhi commissse prsesens esse nequeo, quam dc ulla
quis noniinatur in praefatis hlleris, nec ego ullum lerrena possessione, precor ul milri ahquem proxi-
cerlepossura nominare^ et omnes, sicul audio, ad raum leiminum nominetis per litteras vestras, quau-
concordiam inter papam et regem nilunlur. De his dopossim legatum vestrum Roinam ilurum exspe-
qui mvesiituras acceperunt, el de consecianlibus ctaie, quia ego non audeo diffene, ul multura
eos, nulla est mulata sententia. Gratias agimus Deo dicam, ultra pioximam Naii\ilatem_Doipini, quin
quia vos, domine prior, sicul mandastis, de aegritu- meum legatum millam. Yale.
dine vestia convalescitis, el oraraus Deum ut vos
EPISTOLA CXIL
in integram sanilaiem restituat. Oranipotens Deus
\os sempersua gralia protegal, semper admeliora ANSELMI ADrGUNDULFUM EPISCOPUM, ERNULFUM
ERIOREM,ETC.
crescere faciat, fratres etiilnohaiissimi.
Confirmat anathema in ptesbyleios fetninas habenles
EPISTOLA CXIeoa. juste a suo aicludiacono pionunltaium.
A1«SELMI ADHENRICUM ItEGEM ANGLORUM. archiepiscopus, reverendo GUNDULFO
p ANSELMUS
Nc i disvluere sibi longiotem tegii legati moram episcopo, etERNULFOpriori,et archidiaconoCantua-
ulti a dalum tempus Rommfactam, sed sttam a gi eye liensi et omnibus in sua parochia leh-
dtutuniioiem absenliam : maxime cum tex nullum WILLELMO,
Vtwslituat teiinmunu gionem sui ordims amore Dei seivanlibus, salu-
Suo cliarissimo domino HENRICO,gloiioso regi lem.
Anglorum, ANSELMUS, arclriepiscopus Cantuarise, fi- Nuper lelala est mihi Deo exsecrabilis et omnibus
dele servilium cum oralionibus. Christianis odibilis superba quorumdam (quise sa-
Quia vestra magnitudo me in suis lilieris (am cerdotes nominant) prsesumplio. Scripsit namque
Iionorifice,r tanto bonse volunlatis affectu salutat, mihi archidiaconus noster Willelraus quia nonnullf
graiias magnas ago, sicut debeo. Quod aulem lam presbyteii, qui sub ejus sunt cuslotJia, lterum repe-
supphciter me rogatis ut non milii displiceat quod lentes prohibitas feroinas in immundiliaffl, a qua
legatus \este.r Romam millendus (anlum raoratur, salubri consilio et jussione abstracti fueiunt, se
"Ttiqueveslram preeem, quanlum in me est, con- revolverunx. Quod cum idem arclridiaconus vellet
iemnere non debeo, sed causa magis est Dei quam corrigere, omnino ejus monitionem et susceptibilem
mea; unde corde fideli et benigno animo vobis dico j'ussionem nefanda superbia contempseiuni. Qui
quodtacerenon debeo. Mihi quidem aliquid displi- D convocatis secum jflunbusreligiosis et obedientibus
cere 504,nhri eum propXer Deum displicet, non esl sacerdolibus, superbos et inobedientes gladio dignro
magnum;sed displiceie Deo ahquid nullalenus esl excommunicatioms percussit. Quam excommunica;
coniemnendum: ulique non parum disjilicet Deo lionem .besliah insania contemnenles, minisxerium
episcopum spolian iebus suis, quod j'am Deo \ob.s sancXumjiolluere, quanlum in ipsis est, non formi-
inspiranle correxistis. Sed episcopum segregaii a danl. Quapiopter ego Anselmus, quamvis peccalor,
suo OHIPIO, et Ecclesiam a suo episcopo siue causa arclnepiscopus, ea auctontate quam mihi deditper
quam Deusapprobet,nimis gia\e judical. Expedit ita- aitlnepiscopatum Deus Paler, et Filius, et Spirilus
que animse \estire quatenus salagalis 805ut ego, sanclus, confirmo eamdem excommunicationem,.
qualiscunque 606 sim episcopus Ecclesu;, quam quain feeil idem archidiaconus, usque ad salisfaclio»
Deus BMvestise legi-e poleslati cuslodiendaro coro- nem ejus judtcio suscipiendam.
VARIj; LECTJQNES.
803Cutn eodem ms coltala t04lliud scs Salagilis ms salagatis *n Quc,
s»7 displiceie msaliquid disphceie
icunque ms quahscunque Quod Deustus quam Deus
iJ»l S. ANSELMI CANTUAR. ARCHIEP. OPP. PAT.S I!l — EP1STOL&. 162
EPISTOLA CXIIIlos. A palitui Ecclesia Cluisii, quod ldem ipsc passus est,
ANSELMI ADGUARNERIUM. eleamdero Eeclesiam passuram praodixiti In mundo,
Eum lutidal ob sanctum palerni tedttus destdeiium, inquiens, piessmam habebilts (Joan, WJ, o5); quam
simulque monel esse ordtnts obseivanlmimum. confbrtat subjungens : Sed confidtte, ego vici mun-
ANSELMLS archiepiscopus, GUARNERIO, fratri el filio clum sls
(Ibid.). Omnipolens Deus sic \os faciat in
ihaiissiroo, saluiPin et benedictioiiem Dei, et hac \ita legnare super Anglos «1 in fulura rcgnclis
•uam lijter angelos.
Pro dileclione quam in litteiis luis erga me mtel- EPISTOLA CXV »".
lexi, el pro desiderio reditus mei gialias ago libi, ANSELMI ADG... ABBATEM.
sicut fraxri et filio dilecto. Redituiji quidem, DPO Electo in episcopum consuht ut seivala obedtenlia
annuente, non diffeiam, quando ipso disponen e animus ejus lanlum onus fugial. Iis vero qui hunc
iptelljgam me illum posse lationabihlcr faceie. Te elegeiunt, consulit ut ipsum quia dtgnioi est, cogant
ad tinus susapiendum.
aulem, et illum cujus ariimse cuiam Deus niiln coni-
Domino et Patri charissimo, re\erendo abbati
mendavit, sludiose moneo, ul non sis ne,digeiis G. frater
ordinem quem accepistiC09 discere el cuslodire, sed ANSLLMUS, -semper quae Deo placila sunt
sis intentus lodo toide ad ea quse perlinent ad per- n \elleetfacere.
fectionero monachi proficere. Yeium euim est quia Dignatur veslra prudentia mese panitaiis scire
consriium de re de qua agilur; unde ijrimo oio om-
si monachus noritius iu suoproposilo fueiit lep'dus,
Dei benignam clementiam ut ipse lolam
.iul\ix, aut nunquam m religione nionaclnca erit fer- nipotenXisrem in beneplacilo suo disponaf. Nostrum autem
vidus. Qualein igilur te. desideras lmenni in diebus
consilium, quod ulinam de \ ullu Dei prodeat, lioc
obiluslui, talemte^quolidiestudeexhihere; etsemper
est melius possum ihtelhgere. llli quidem con-
quasi «ras inonlurus, hodie te prsepara ad reddeii- suloquod
dam ralionem vilse luse, et sic de \irtute in yirtutem ul, quantum potest, servata lamen obedienXiaU.
pia mansuetudine, animus ejus tantuni onus fugia'.
pioficies. Dominus te dhigat et cuslodiat. Yobisaulem-et Tihis, ad quos hoc pertinet, consulo
409 EPISIOLA CXIV" 0. quia non video de quo mehus possil esse, ut illum
ANSELMI ADnENRlCUM E EGEM ANGLORUM.
rogando, praecipiendo cogatis, qualenus et ejus con-
Ad tegemmitlil Gislebeitum Reccensem,mitulo posstt scientia securioi sit in
ciedere sibt tenunlianda. Paschalem pronunliat ca- conspeclu Dei, cum non msi
nomce eleclum, et ailei um esse sedis aposlohcmtn- solo iimore Dei et obedienua sancla se pro\ecumi
vasoiem. conspiciei, et Deus quasi ex debilo ad bonum finem
HENRICO , charissirao domino *" suo, gralia Dei peiducat quod piopler se solum incoepiufflinlelligel;
i egi Anglorum, ANSELMUS ai chiepiscopus Canturisp, et \obis a sl7 supeinorum Judice reuihuatur, quia
jidele seivilium cum orationibus. pia sollicilndine Ecclesiara Dei per niembia ejus su-
Prseeepit mihi cclsiludo vestia in,lilleris suis sltnlaiesaiagitis. Yale.
qualenus sibi aliquem de farailiaribus noslns mille- EPISTOLA CXM «8.
rem, cui familiariler credere posset ea quse milri ANSELMI ADODONEM.
inandaie vellet. Millo igilur fraliem noinine Gisle-
lpsum ad puiioiis vtlw genus sectundum, jam accen-
bertum, monachum Reccenseni, familiaiem meum, sum inagis accendit. Vola eundt Ronmmvel Hieio-
cui sicut 51S mihi credere potestis quod mihi man- sotymam complenlui in ptofessionemonastica.
dare placuerlu Qui eliam notificabit vobls quomodo Doniino et fiatri in Chrislo dileclo, ODOM,fraler
doroinus Balduvmus *" et Wjllelmus j'am iter Romse ANSELMUS salutem.
Ingressi fuerant, quando vestram suscepi epislolam ; Si vcslra dileciio, adhuc amore mundi gra\ala,
et qtiod audivlmus de aposlolico Paschah, et de illo spinosis solliciludinihus di\itiarum ejus laboraiet,
cpji sedem ejtis per rapinam diciiur in\asisse. IIoc oporteret ad mentem ei reducere verha Domini di-
tantum dico quia apostolicus Paschalis secundum tenlis : Veniie ad me, omnes qui laboialis et onetati
Deum ecclesiastice est electus, et per toiam Eecle- nestis, elegovos tequiesceiefaciam. Quoniam veroj'am
siam catholicam jam susceplus et confirmatus. Hle prospiciens quia mundus transibit et concupiscenlia
\ero invasor, de quo fama est, nullam habet ele- ejus, jamnon dihgit-mundura neque eaquseinmundo
ctionem aut susceplionem, nisi a fihis diaboh ini- sunt, sed quae sursum sunt quaeiil, non tjuse super
micis Ecclesise Dei. Quapropter exspeciamusjit supei leiram, nilul convenientius llli Jicendura \Ideo
eum radal, s\ nondum cecidit sl4,'quod di\it Donii- quam quod scriplum esl: Fiti, ne dtffeias conteiti
nus : Omnis planlatio, quam non planlavil Patet de dtein.dtem; el: Quodcunque polesl facete manus
meus cmleslis, eiadicabtlui (MaUh, w, 15).Nec mo- tua, msiantei operaie.kd quaro rem fralernum no-
\eri debet aliquis Cluisiianus, si persecutioneii] slium esse paiatum obsequium, cerlum sil \obis
VARLE LECTIONES.
508Cum eodemms coliata b0? Quse acccpislis ms ordinem quem sl° Cutn eodeni ms collaia
aecepisli
Hl Domino Regi ms Doniino suo, Gialia Dei Rpgi -*» Cui sic ms cui sicui S1SBaldeninus ms Baldu\inus
V4 Non cecidit IIIS nondura ceeidit bih Yicinanduni mi \ici mundtim S1*C«j« eodemjjis coltiita
w A \oIusms \ob:s a sl8 CMHeodcm ms coltata
TS5" LIB. III, EPIST. CXVII. 164
signuni hsecnosXra bre\is epistola. Qui \overunt sc A Intiino cordis affectu mando \obis ei preeoi ieli-
iluros Romam vel flierusalem in sreculo, si ad oidi- gioneni \eslrara ut ea liilaji pietale et put lularilate
nem noslrum \eneriiil, et desoleel obedienter se qua omnes Chrisliani debent occurrere et sub^cnirc
S2*
liabuerinl, omnia \ola sua quaecunqiie "VO\eranl, de Judaismo ad Chrisiianitalem fngienii, curara
eomple\eruni. Quippe qui se in parlem Dei per \ot.t habealis hiij'us Robcrti, ne ulla indigenlia vel ocpa-
tradiderant, jjosiquam se Deo XoXosIradideiiul, stoue, quama\erteie possimusS 83,cogalur pcenilere,
tolum-ia pailem postmodum non habent redigeie; qui propter Chrislum parenles suos ei legem eorum
nisi qui quod Deo obiulerunt, sibi \elint in pio- relitjuerit. Valde enim ignominiosuni estChnsiiani»,
pnetalem subiipere, et ila non solum inde\oli, iroo el niaxiroc religiosis personls, ul hoc neghgentia el
lei fianl lam SUJIE1Sabienuntiatlonis, quatn pio- duriija sua (ieri patianlur in piresentia sua. Ordinale
fessionis, el suae ipsorum damnationis. itaque \os, domne prior, de elecmosjna, non per
EPISTOLA CXYIl620- serrientes (qui plus quseruut quae sua sunt quam
Dei sunt), sed permonaclmm eleemosynarium;
A^SELMI ADERNULFUM PRIOREM JiT WILLELMUM AltCltl- quje
et vos, domine Willelroe, ex his quae nubi cx arclu-
DIACONUM.
Ul Roberlum, reliclo Judatsmo, ampleclenlem Chn- diaconaxu scrvare dobetis, qualenus llle cum farai-
siianismum peibemgne excipianl eljuvent. B liola sua nullani duram patialur indigentiam, sed
ANSELMUS archlepiscopus, domno pnon ERMIL- gaudcat se de perfidia uansiisse ad veram fidem; et
ro (27),et archidiacono WILLELMO, salulem el 521be- piobet ex ipsanostia pieiatequia fidcs nostra pro-
nediclionera Dei. pinquior est Deo tmam Judaica. MJIOenim, si ne-
VARIM LECTIONES.
419Tuam suse ms tam SUSP ^20Cum eodem ms rotlata mi Ei graiiam ms ct henediclioncm bS!
1 Fu-
gicnlis curam ms fugienti, curam^. S23Avei lero possumus ms a\eilerepossniHis,
JOAiSNlS PIGARSI NOTÊ
(27) Domino piioti Etnulfo, priori scihcet Eccle- s.orn., Malih. Paris. in majore His(or., Rogerus
sise Canluanensis, posl HenriGum Reccensem mona- Hpned. jn Annal Falo t.indeni cessitanno 1124, et
chum^d quem sunl epistol. -49,51, 68, 61, hh i, qmdem Rom.e (si Baheus frequenterEftSKJ/Keav fidem
nec non aliquot hb. ii eiiii, Ernulfus autera, licet merealur), licel allegaii sciiplores Angli, BaIa'oque
sicscnbatur episiol 80, 82, 90, 101, 110 hujtislibn, senioies annis, ne \eihiihim qiiulem feperml. Sed ct
el hb. ii De geslis Anglorum ponuf. auclore Guillel- larn \aiia versieoloique, -ul ua dicam, cleArnulfo
nio Halmesbenensi. Altaraen in ms. labuli» noslns, Ralari apud lnstoricos nairatio texta est, ul cunciis
Roger. Honed, Annal., Fioientii Wigorn. Chronic, C peileciis quid sis lecturus, nescias Marlinus Polon.
el epistol. 31 Ivonis Carnolensis scribitur Arnulfus hb. iv De pontif. Roman. in Pascbali II loquitur de
in hanc seutenliam: Ainulfus Belvacensts, monaslem quopiam hseresiaicha Arnulpho (sic enim Iegi iu
Sancii Symphonam monachus, vir piudens elieh- nosi i o ms. cum edit. Antuerp. 1574 legal Ai nutphum),
giosus, smuh de tausa, tehclo moimsleiio {s\e enim sed iiullius eum dignilatis aut coiiditionis fecit. Sce-
uhc legendiiui est, non Cantunense, ul constal ex delius in registro Chronic. dicil etim e\ abbate S.
Iocis supei ionbtis) monastenutn teqit.D. autem Sym- Medaich Sucssioncnsis creatum Lugdunensem aichi-
piioiiani iiionasiermm a Diogone -45, Be]lo\acoiuti) epistopnm. Supplem. Chionic. hb. xu, fuisse ahbar
pontihce tonditum fuit ad aubtium m colle, e\ ad- lem (sed anonyiiri apud euni roenobii) poslenque
verso porise urbanse, cui D. Joannis noroen est. Por- Lugdunensem aichiepiscopum, canonicoiura reguia-
10 locus I\onis paXna quideffl Beliovaci (sed agno- iiuiii inagiiificum propagatoiein, et <insigncm veibi
miujti Cainoiensis ob poniificatum a se Cainuii rinini praeconeffl, adeo ut, euin Romse gia\uis jnse-
gestum) eX Ainulfi cojilanei rxpungil qusedaro in ciarelur cleiicoiuni pelulanu.im, ab iis fuerit per~
duohiis scnpionbus Anghs, et curopiimis Malme- eipptus. Plalina iu Honono II posliema hajccecinit,
sbeiiensebihliothecario supra th.eiiteArnuIftiin pnus at niira is luent monaehus, eiomita \el presbjter,
egisse moiiaclniin in ccenobioS. Luciani a Bello\aco non pronunliat. Balapum sola leddidii synonyniu
pass'istirciier inginia distanii conlia seplenlrionem audacem el mendacem (quem etemm vidimus impo-
m concpPCtuprseiejfliienlis Taiseamnis Sed id pei- storem pio assignanda patria, fideHoreiii ln ejus
faci'e dabiiui bibhoihecino, qm foile, tum atcepis- morle dicctida non habebimus), ne \ero securum et,
sel Arisulfum pnus exstiusse nionachuin Bello\aci, ut speio, veracem siabilemquecum probaus sciiplo-
pouus m Lucianico, ulpoie Ionge anliquiori elcele- D ribus Anghs, Xesles deprehensi, aesluantes et de
brion qu.iin Syiiiplionaiuco stispicalus est, Balajus \enlatis gndu deiecti. Hoe unuin prodei, nempe de
ceut.ji, ul suain Angli.un luilnis decoiel penius, arthiepiscopalu Lugdunensi tiibulo a Jacobo Ber-
piaecise negai eum fuisse Bello\acum, refraganlibus gon. ei Scedelio, quontain m duabus aicbiepiscopo-.
l\one et Gmllelmo Malroesbenensi, Arniilfi contem- runi Lugduiiensiuin noinenclaturis apud Deinochaiem
poianeis, nec non Anselmo nostro sic limente epist. desciiptis, ne unum quidem deprehendes hujus
CS, hb. l: Salula Dn. Arnulphutn Relvacensem. Hic noniinispontifieero; quod et Balacus minime arobit.
ignur pnouiu seu decanatu Caniuarien&i laute ho- Solum othum, etquulera plus quam Vatmianum,qiia
nonficeque adminisliaio, emicuit dignusqui prarii- Romanam inseciabatur Epclesiam, hocce aliamenlo
cerelur coenobioS. Petn Burgensis in Angha, lan- ejus tinxil pennam. At ne qms piuet leligiouem in
demque post Gondulfi (de ctijtis ponlificatu es( scho- Arnulfo solam \iguisse, suae dottimae habebit haec
hon nostiuni ad epislol. hh. j) mortem, Rofensi moiiiraentJ. Nempe^ Solutiones qtuestioniim a L.uu»
Ecclesia1;ubi quam eleganiiss me sit funclus parubus herlo ccenobiaicha Bpiiiiisno pioposilarum \cne-
-egregh antistiiis enarjalMalniesbenensis ui Rofens. labih ac lii gre.nio c1iarjtatis. Decoipore el san-
episcopis, ubi sub finem computans annos sm pon- guine Dpminihb. i: Faciem tuam non vetalts, De
lificalus, ait : Ytxil in eptscopalu dies ahquol super sex verijis Domiin : Ulltma Chnsli tn -cnwe lerbu.
novenmutn; decessilque quatuoi et ocloginla annos Deopenbus sev dieiura lib. i, Homclias et scrmones
nalus, mulia piobitatts suw monumenta lehnquens. hb. i.
Malmesber. astipulatur, Continualor Floreniii \Yi-
135 S.ANSELMICANTDAR ARCIIIEP.OPP. PARS.IH -EPISTOLJG. 156
cGSseessef, lotura in bocexpendiquidquid de arclri- A j EPISTOLA CXIX sso
diaconalus reddilibus me contingit, et multo etiam MATH1LD1S REGIM ANGLORUM ADANSELMUM.
majora, quam ul isie qui ad nos quasi ad servos Quanti faciat Anselmi iilleias. Quodque Edulpho
DJI et,\eros Chiistianos de manibns diaboh fugit, abbaliam Malmesbeiiw (28J concesseiil, salus
omntbus ai chiepiscoptjuribus.
miscie \ivat inler nos. Iterum precor el obsecio ut
Domino suo et Patri reverendo pariler et colendo,
osiendatis 111eos \os habcre Chi islianam pietatem
etChrisiianiialis arootem, valdeenim lasditcormeum ANSELMO , Canluaiiensi archiepiscopo, MATHILDIS
regina, devota sanctilatis ejus ancilla, cum Chrislo
lndigenxia ilhus, si\e in \ictu, 41® sive ln vestitu.
suo salutem.
Facite igitur ul cor meum ab hac lsesione quiescat,
si illam S24 non amalis. Yalete.' Quolies epislolari beneficio veslrae mihi sanclitatis
muriicipium Impeililis, toties innevalae Isetiiiseluce
EPJSTOLA CXYIU 5S5. nebulosam aiiimse mese caliginem serenalis. Est
ANSELMI AD ALrERUM PRIOREMET MONACHOS -SANCTI elenim vestii quaedam £t absenlis qualisctinque re-
EADMUPIDI. \isio, et chartulae conlreclalus, et liltera; perju-
Invictum in adieisis animum laudal. Et u! piton sua cunda sappiusque recitata releclio. Quid namque
peccalu confiieanlur, el omni cuslodta seivent coi iY>veslris, domme, scnptis aulsiylo ornatiusaut sensu
suuni, adhoilatui. refertius ? Non his desuntFrontonica gra\itas Cice
lonis, Fabii, aut Qtiinliliani "31acumina. In his sane
ANSLLMUS aichiepiscopus, dilectisfihiselfiatiibus
domno ALEEROpilori, et alris servis Dei in coenobio doctiina quidem ledundal Pauli, dihgenlia Hiero-
Sancti Eadmundi sub illo conversanjibus, saluiein et njmi, elueubralio S3sGiegorii, explanatio Augustini,
benedictionem Dei, el suam S26quantum \alet. et quod his maj'us est, lnnc dulcor evangehci slillat
Gratias ago Deo et \obis pro tionslantla et paticn- eloquii. Hac igitur mihi graUa diffusara labiis vestns
tia \estra, quam habetis in tiibulalionibus ss7, hor- cor meum et caio mea exsulia\erunt in affectum
tans ei olisecians ut filios charissimos, ne defieiaiis, vestrse dileclionis, inj effeclumque palernse \eslrae
sed loiiganimiter, ul ccepislis, Dei tonsolalionem moniiionis. Frequenlissimo quippe recursu exhor-
evspecletis. Nulla \os adversitas a serviiio Deire- taiionis vestrse benignissimseque obsecrationis me-
taidet, nilul ah exsequenda voluntale ejus removeat. moi ia, cmdis mei j anuam i eveibera t, obsecu tionisque
Meinenxole quod omncs qui \olunt pie \ivere in obedienlise adj'udicat S3S.Vestrse igilur sanctitaiis
Christo , necessp est ut tnbulaliones jjatianfur. favore fieta dorano Edulfo 634Winloniensi monacho,
Qiianlo lgifur raagis tnbulationes insuigiml, lamo olimque saci islse, vobis, credo, nolo, abbatiam Mal-
migis uuusquisque \estrum se per sanctse conver- G * mesbeiiae in his quse mei j'uris erant commisi, vesirse
saiionis opus exerceai, et in sui orduris custodia quidcm donalioni et disposilioni qusecunque ilhus
aieHus sirmgat. Quse sifeceiilis, scialis quod Dci sunt e\ integro reservatis, ut scilicet tam \irg33
coiisolationem, prius foisitan quam pu'eiis,-obliiie- quam cuiaepastoialis commissio vestrae discretionis
bilis. Nullus \esfrum aniel aut \elit celaie peccala contradalur arbitrio. Ei aulem veslise honae volun-
sua, sed ea puro ul simplici coide domno priori,. ui tatis graliae, quae erga me non tepescit, dignum
ciii lpse concesserii, tbnfilealur, et secundum judi- munus recompenset nurnen giatiae coalestis. De
ciura ejus emendet, et de cseteio ut sese cusiouiat caeteroveslram Chrislus dignitalem salvjftcei, quique
modis omnibus enilatur. Eos aulem *M qui hoc vos in lerra beatificat, de \estio merediUi cilo laeti-
inodo et hac \oIuiiiate sua peccaia tonfessi sunt ficet. Anien.
vel confilebuiitur, quantum possum, ea auclorilale EPJSTOLA CXX S3S.
quara n lhi Deus concessit, vice beati Petn aposio- ANSELMI AD MATHILDEM.
lorum principis absoho, et ul eis omnijjolens SS9
'
" Edulphum tonfiimare in abbatem noluit,quiascyphum
Deus indulgeat suppliciter oro. Yalele et orale ad eutncum lillerispet legalosmtseiat.
piome. Dominse. filisechaj issimae. gloriosaa resinre. MA-
VARIJE LECTIONES.
S2*llltim non ms illani non S2BCum eodem ms collata S2BEt suam, elc. ms et suam , quan-
liim valet S27Tiibulationibus veslris; horlans tns tributlonibus : hortans S2SEgo auteni ms Eos atilem
sso Et 111 sso Cum eodem ms collala S31Ciceronis, Denioslhenis aut
omnipotens ms el ut eis omnipotens ™*Elubrano ms elucubraiio S33Obedienlia ju-
Qiiinlilliani. ms CiceronisFabii aut Qmntihani acumina
ditat tns obedienliae adjudicat *34 Domno Ernuljiho ms Domno Edulpho bss Cam eorfemms collata
(28) Abba'iam Mahnesbenw, Liugua Westsaxonica helmus, a sui ccenobii noraine cognominalus Mal-
dicuur Maildulfesbuieh, vulgo Malmesbena, vel -tn«s6citensts,proprie lamen Romewel, homoimpensc
Malinesbutia, sita in Witensipago, dicecesi Sare- doclus dihgensque lnsloricus; quem non semel
sbeiiensi in Anglia;piimo inchoala a Meidulpbo produxi, quique obiit anno 1142. Porro ex qno
Scolo monacho, sed anno 657 niaxime aucla dilala- Calviniani Angli diruerunt hoc monasleriiim, sms-
que a Leutheno Westsaxonum episcopo, Agilberti que innnstellis tradiderunt, ut in eo juvenluiem
Paiisiensis antistitis nepote. Sed multo dilior fuit docereiu, niillus ilhc potuit hahitare; aut si qms,
vuis erudilis, interjpios 11011 lenet posltemasGuil- \el in-.anus, vel injfflus nivasil.
5S7 LIB. HI.EPIST. CX\II. 1S8
THILDI,ANSELMUS, archiepiscopus Canluaiuc, fidele A Siisiiiiiiiinus pacem, el ipsa longius recessit; qua>
seniliura cum orationibus. sivimus bona, et iinaluit lurbatio. Via?Sion lugent,
No\eril excellentia vestra, dileclissima domina, quia eas coneulcanl incircumcisi. Templum mceret,
quia de abbalia 536Malraesberiensi, et de fralre illo quia intra sancta sanctorum et ad ipsam aiam irru-
de quomibi mahdaslis, libenter confirmarem volun- perunt laici. Exsurge, ut olim senex ilie Maihatias,
latem veslram, si possem. Yos enim, quanlum ad habe In S38 filus luis virtutem; \ide slremuiaiein
\os speclat, bene el secundum Deum fecislis tpiod Jonalhse, prudentiam Simonis. Hi tecum piaeha-
inde fecisiis, sed fecit ipse in hoc quiddam \aide bunlur piaclium Domini; et si ante nos apposilus
insipieiilerqjiodfacere non debuil. Nam per eosdein fueris ad palres tuos, de manu lua suscipiemns
legaios qtii mihi litleras vestras et aliorum de suo haerediialcm laboiis lui. Sed jam non esl tibi pigii-
negolio aliulerunt, misitmihi scyphum unnm. Quem tandum; ut qmd enim pei'egiinaris, et oves luaasine
qtiidem sryphum nullatenus retineie volui, sed inde pastore pereunt ? Jam apud DeUm nulla libi rema-
dolui, quianon\ideo quomodo in hocpossil a culpa net excusalio. Te enira non jBolum subsequi, sed et
excusan. Omnipolens Deus dirigat omnes atlus perire, si jussens, paiaii sumus. Veni ergo ad nos,
veslros in benejilacito suo, et defendat \os ab omni veni cilo, velS3Snos, aut ex nobis aliquos ad le
malo. Anien. 'r>
0 venire jube; ne cum sejuncti a fe sumus, in sini-
EPISTOLA CXXIS37. sliam le partero incHnent eoinm consilia qui sua
GERARDI EBOBACE^SIS ARCHICPISCOPI, RORERTI 6ESTREN- quseiunl. Nos enim j'am in hac causa non qusenoslra
SIS,nEREBERTI NORWICENSIS, RADULFJ CIGESTRENsIS,stinl, sed '*' quse Dei sunt, qnseiimus.
SAMSOMS WIGORMENSIS ET WILELLMl WINTONIENSIS
TLECTIADANSELMUM. 411 EPISTOLA CXXII.
Ansehnumtn Angttaminvilanl,pollkenles opemsuam. 4\SEIMl AUEPISCOPOS SUOS.
Patn dileclissimo ANSELMO, Cantuariensi archi- De Ecctesim Anghcanw el episcopoium miseiia dolet
«piscopo (29), GERARDUS, Eboracensis arcbippisco- Iwlatuique de ope ab eisdem sibt piomissa.
pus, et ROBERTUSCestrensis, et HEREBERTUS Norwi- ANSELMUS , archiepiscopus Cantuariensis, amicis
censis, etRvDULrus Cicestrensis, et SAMSON Wigoi- stus et cocpiscopis , quorum Iitteras per lalorem
niensis, et WJLLELMUS Wintoniensis eleclus, sglutem. praeseiiiitimsuscepit, salulem.
YARIJS LECflONES.
ss«De Abbatii ms quia tle Abbaiia S37Cum eodcm tns collala ; *33Habe in ms habes in S30Ad nos, vel
ms ad nos, \eui cito, \el S4°JSoslra, sed ms nostra sunl, sed
JOANNISPICARDINOT/TC.
(29) Geiaidus Eboiacensis aichiepiscopus, ete. Ad ^ Radulfus Cicestiensis, Ita reslituimus ex mss.
Gerardura sunl epistolae 55 et 60, supia qui ex fabulis Cicestrensium prsesulum, impressis Florentii
Hercfordensi episcopo post Thomam Bajocensem Wigor. caelensqiiehisioriis Rnlannise excusis. Nara
aichiepiscopii Eboracensis infulas adeptus est. exemplar harura epistolarum calamo exaratum
Eboracum vero, Anghce Ioitz, Galhce Yoik, est legebal Robeiius, forsan ex librarii incogilanlia, alle-
-urbs celeberrima, msulre Anghcanae ad arjuilonein rms Robei ti nomen ruminaniis.
inter Dscam et Foffam flumina, qttse ipsam praeter- Snmsoit Gutqoiniensis, non Saliso, quemadmodum
labunttir eniialem, acinde siinul juncla Humbrum Carnol. epist. 76. Cujus lamen schohon
influunt. Licel auiem post anntim salulis reddiiae IegiturI\on.
monet in sliis codicibu>>haberi Sanson, et nos ita
4821uentsedes aichiepiscopahs, tamen aquibusdain
(ranslata fnit ad Hangiislsldum, ejusdeni arclnepi- lpgiinus evpluiiutis scriptonbus Angl.elms. labulis
scopaius-yillain , ul strupnlose obsei\avit Mal- Guigor. episcop. inliunc iDOilum: Aitno 1096 San-
son Bajocensis conseciatus est ab Ansetmo atchtepi-
niesbenensis in archiepiscopis Lboracensibus. in ecclesiaS. Pauh Londontensis, xxvn Kalend.
Robeiio Cesiienst fuit cognomenXo de Ltmmesia, scop. Juhi. Hic futl (ta,ei Tlwmw Eboiac. quempromovil
sedilque annos supra triginla. ut legi In Tabuhs
ros';. Cesdensiuro episcopoimn nosirse bibhoihecse. Odo Rajocens. episc.
Heiebeilus inler Oneiiiahum Angloitiro episropos Gutllehni Winlanensis memin.l Anselraus epist.
prinius, diplus est Noiwicensis a \ico JYoiuiii;,*com- 70, 95 el 105. Has aulein Britanni antisfites idcirco
iuertio popuhqtie fiequeniia celeberrimo, quo He- D htleras mitttint Anselmo, quia, elsi ab Hennco rege
Toberlus cathedr.un tians\cxu. Pnoics enim anii- unuersa sui Jiclnepiscopii piaedia eUjuia recepisset
stiles Domuccnses et Helinouenses, Xandemq.ie ex in conveniu Aquilensi, ut appaiet ex epist. 110,
duobus saccrdoius unttiii effepluin est apud Helma- 11 f, stipra dfslulu tatnen reditum in Angham, qma
<bam \illain; P\ q.ia Agelraarus, seu Eihehneitis nolebat oum ponuficibus a rege investilis versari.
Tliedfoiduni repc-sit, ut Helmanensium episcoporuin Eam ob rem denuo poslremoque Guillelmus Wai- -
tabulse rass, in nosira hibhotheca lestantur, quod levast regis, el Balduinys Anselmi legati Roinain
tjnien a Mahnesber. hb. u De pontif. Ang. video contendeie; unde laiiilem Jilis diudssune conlesOiaa,
iribui Herfaslo, qui in noslro mss. prspponilur tanique niique, hoc retulere judicium ab on.
Agelroaio. < Herehei tus denique, \ir magnanimus Paschaiis, scihcel electos praesules ab Anselroo
et adrooiitim hileralus, pms nioiiathus et pnor lecepturos aniiulum et virgam. ponlificiam, icgi
Fiscannensis,deinde abbas Ramesiens'S, el ex abbale \eio lacturos hdehtatem. Interea dum Roinani
Ramesiae einplo pi.tsuladi Tbeilfordensib Ecclesise iietur, ciebi3S ex Angha querimonise et liueiaa
facius est episcopus; pceniieus \cio Romam pro- perferebantur ux quam tiussiine rediret. Videbant
feclus est, indulgenliaque accepta i eversus, sedem enmi uimeisi episcopi omnia in pej"usruere et retio
tiansporutvit-ad Noiwic, ibique roonaclioiiiin cou- sublapsa referii, \olebanlque mcden, sed non vale-
gregationem condila eccjesu sancte instiluit. > hant msi Ansclmo pieescnlc.
Huciisque de Heiebcito nosler ms cotlex.
1511 S. ANSCLMICANTUAR. ARCHILP. OPP. PA11SIII. — EPISTOLJE. 160
Xondoleo etmcnle compaiior tribulaiionibusquas A sohdatam in veritale, vellem senlenliannestramesse
vos et Ecclesire Anglise sustinells; scd ad pisesens praeseiilem , ubitunque traclafur de Ecclesise Dei
secundum meani el vestrara volunlatem -subvenhe liberlate et vera ufilitate. Tota dilficullas causaFin-
ncqueo, quia nonduin quid et quanlum possum sum ter regem «t mej'amin hoe maxime videlur consi-
cerlus, donec per legalos noslios, quos in proximo slere, quia rex, quamvis de invcstiluris ecclesiarura
Roma redituios exspeclo, quid apud doroinum papain apostolicis decretis se vinci ul spero perraillat, homi-
effecerint, eognoscara. Bonum lamen et gratum roihi nia tamenprselatorum nondumvull 343,ait, dimiliere.
<juia landeni cognoscitis ad qmd vos peiduxit, ut Qua de re sua Jegatione-sedem requirit aposlolicam,
mitius ditam, \estia patienlia; el qma pioniittitis qualenusiii hoc suse voluntalisimpetret ab ea licen-
mihi auvilhm) veslruin non jn mea, sed in Deicausa, tiam. Quam si adeptus fuerit, dubito quid me lacere
et mviiaiis me ne pigiiler venirem ad \os. Quam- opoiteat, si aliquis rehgiosus elPGlushomo legispro
vls ejiiin hoc modo facere non possim, quia rex non episcopatu vel abbatia fieii jespuat. Dumm enira
vult me esse in Anglja adhuc, nisi discordem a mihi videlur ut hoc illi pnecipiam-per obedienliam;
jussione papae et ejus concordem vohratali; el ego ei.sinon feceio, videbor Irrehgiosis hoc facere \o-
nondum certus sum quid possiro, sicut dixi, lamen leptibus, laxare accedendi indigne ad dignitales au-
gaudeo pro veslra bona et episcopali \oluntaie et B daciam. Deillisquoquequi jam invesllturas piohi-
constanlia quam promittilis, et exhortalione quara bitas acceperunt, et de his qui eos sacraverunt,
miln lacitis. Dtautem aliquos ex vobis ad me \e- puto quia rex poslulabit ul in hoc permaneant quod
nire faciam, sicut poseitis, ne, dum sej'uncti sumus illiciie praesumpserunt. Quapropter de his, et de
ah invicem , perverlant consilium meum qui s' a quibus per noslros legatosTestram requiro sapien-
(Hiarrunt ad jjrsesens non opinor oporlere. Speio liam , vestram mihi posco insinuari senleniiam.
cnini in Deo quia nulltis coi meum a \eniaie, in Omnipolens Deus diu veslramsanctitalem cum omni
quanXum cognosco , polerit a\eneie; el qtua In prospeiilale ser\et incolumem. Amen.
proxirao Deus mihi quid facere queam, ostendet, EPISTOLA CXXIVS44.
el ego quam citius.poleio \obis notificabo. Quid HUGONIS LLGDUIMCNSIS ARCHIEPISCOPIADAJ\SELHUM.
autem inteiiin \obis faciendum sit, prudenlia \e- Respondet ad pi wcedentem.
stra salis inlelhgil; sed Xamen dico quia ego, in Oplabili et lolis visceribus amabili Palri suo et
quantum sperando in Deo coiiscienliam meam sen- domino AIXSELMO , \enerabili Anglorum episcopo ,
lio, pro i'edimenda \iia mea non piaeberem assen- HUGO,Lugdunensis Ecclesiae servus, divinse proie-
sum, neqiie miiiislium aut exsetulorem raali me clionis conlinuam consolalionem.
lacerem qtiod audio noviler super Ecclesias An- C Jleminit sanctitas vestia, reverende Pater , nos
glije promulgari. Valeie. semper desiderasse, et si secundum Deum fieri pos-
EPISTOLA CXXIH **. set, vohis consuluisse ul commissam vohis Anglicaa
ADHUGONEM ARCHIEPISGOPUM LUGDUISENSEM. Ecclesiae euram reciperelis, et lam giavis oneiis
Rogat finnaii se prudenltbus aichiepiscopi tesponsts. jugo , pro coramuni commissi vohis gregis salute,
Suo domino et Patri HUGOM,revcrcudo arcln- obedieutise collum subdere non recusaielis. Nunc
ppiscopo Lugdunensi, malii Ecclesiae sinpere dih- igilurex domini Balduvmi s*s lelatione compeiio
gendo, AI\SELMUS, servus Ecclesise Cantuai iensis, quod illud propter quod assequendum tanlopere ha-
quod altius et quod melius valet intelligere. ctenus laborastis, etnonsolum \eslra, sed el vos
Quid fecerim postquam a palernifatis \esirseama- ipsum exposuislis, per Dei gratiam jam tandem ex
bili ptsesentia discessi, quidve sit intei legem An- magna parle assecuti cstis. Dt ad illud quod restat
ghse ct me, non esl opus longa cpislolre narratione speianduin animaii possilis, consulendo precaniur,
signlficare, quia latores praesentiuras 42 plenius et el precando sanclilali veslrae consuhraus ul aposto-
iueliiiS possunt viva \oce referre. Quoniam aulem hco prsecepto obedire non dissiinulelis, ne senteii-
in omnibus aclioiubus meis \eslro \ellem , si fieri _ tjam veslrara pluris faciendo quam apostohcam au-
posset, super omnes iiomines quos novi, titi consiho, cioritaXem/non solum sreculo elregno, verum eftam
fflaxime in hoc negotio pro quo eosdem Iegatos Ro- Ecclesise et saceidolio resislere judicemini. Licet
mam mitto, supplex ut ipsi instruanlur el muitian- einm in Anghcae Ecciesise agro aliud semen supi a
lur vestra prudenlia rogo. Audeo eliim rogare ul » petraro,ahud secus \iam, ahud veio cadat mier
si sanctilati vestrSevidelur conveniie , aliquid do- spinas, sed et bona terra invenilur m eo quje su-
minojpapse suggerat, prout ipsi negolio inlelliget scepto prsedicalionis vestrae semine fructuro affeiet
expedire. Seitis enim qjiia ubi iei alicujus dispositio in palientia.c Sed, me nriserum! quoniam ipse au-
tle diversorum pendet consilio, sicul non onnies eum- ctor et incensor fio desolalionis mese , qui unicum
dera habent sensum, ita non eumdem praebent as- solamen el gaudium meum , et animse mese post
sensum. Quoniam eigo menlem vestram certus sum Deum vitam removere contendo a coHspeciu ocuio-
VARI^: LECTIONES.
ia Cum eodem ms collala i 42Quia ptsesehlium ms quia lalorespiseseiitium M3Non \ultwis iioiiduro
\tilt '** Citm eodem ms colhtta btSBaldninl ms Baldu\nu
iGI LIB. III, EPIST.CXXYl. 162
rtim islouim, qBOSjamiiiaroler **° gcstare \ideor, A aulera \i\uis, SJorduiem elproposilum \esirum di-
diim id quo giaiius fiui solebant, videhcet dul- ligenler cusloditis; diligenter vero hoc iacitis, si
cissimi Patiis mei prsesenliam, non-solum eis \ideie nnninia non contemnitis. Yeslium en'm propoîlum
E47, -sedetiam ulterius se \isurbs speiare non re- semper debPl nili ad peifectum, el loio coide hor-
linquitur. Sed absit ut pro lemporali comtnodo meo rere defectum. Scriplum est enim: Qui modua
generah tot tantorumque S48 saluti invideam, imo despicit, paulaiim decidet (Ecch. xix, !.) Qtri auleni
non qijse mea su)K, sed quse Jesu Christi quaeiam decidit, non piofiut. Pioinde Sbl"sivuliis profiteie ,
eii. Ilahe me igitur, |beaiissime Paler, in sinu ethorielis deficeie, nohte modica despiccre : uli-
memorise ture, quandoquidem mlhi non concedilui quesitut \cium esl, qui modica desptcit, panlatim
insp.cere vultura prsesenliaB tuje. Oplainus sempei aecidel, ita sss \erum esl quia qui modica i on de-
beue vaieie, et salulis nosirae"curam gerere. SJICII,pauialimprtficit. Nolile putare aliquod pecca-
412 EPISTOLA CXXV ss0. luni psse pai\um; quamvis ahud aho sitmajus.Nilul
A^SELMI ADEULALIAM ABBATISSAM. ei im quod fix pei inobedieniiam , quse tsola ejecit
GiaHssimas habel antislte fihaiumque pieces. Et ut honunem de paiadiso, pirvura dici debel. Quod
obedtenleset tn minunis fideles stnt, adhoilalui. enini peccatum parvum eiit, si testinte Veniale,
"
AtvSELMUs archiepiscopus, reverendre ahbalissae, qui irasciiui fialii siio reus eiil judicio, et qui th\e-
EULALI^:etfiliabus ejus, saluiem. r.t, raca, reus ent concilio , el qui dixeiil, fatue,
Gratias ago religiosae dilectioni vestrse quia pro reus~~eiilgeliennae Ignis. Rogo Jgtlur, filiae chans-
me oraslis quandiu extra Angliam fui in exsiho, de- simae, ut nihil neghgatis, sed opera veslra el corda
sideianles reditum meura; nunc autem desideran- \estia siciil in SS3 conspectu Dei custodire semper
lius rogo ul oreiis quaienus frucluosus sit redmis studeaiis. Pacem mter-\os habete, quia in pacefa-
weus Hoc volo ul scialis, quia dileciio mea eiga cius esl locus-Dei, et pax nnilta diligentibus legem
\os, exquo vos cognovi el vivil, el perseverat, ef Dei, et non csx illis scandaltira s"4. Corde et ore \o-
tjtiaudiu \ivam, Deo dante, perse\erabit. Quapiopier IJIS benediclionem et absohiiionera Dei oro; el
ipsa eadem dilectione maneiue, quam\is non egea- raearo, si quid \alet, quauturo possum, du Cl mando.
Hb, aliqmd Xamen\ohis sciibam unde me \os dili- Yaleie.
gcieet curam \eslu habere cognoscaiis. Vos, so- EPISTOLA CXXYI 65S.
1.tres thlpclje, el fihse raeae, hortoi el nioneo qua'e- ANSLLMI ADJIEINRICLJI AISGLORUM REGEM
l.us roairi \estia3 subjeclse el obedientes sitis , non Quod lictnslaiw episcopt non dibeal fien sme con-
lantum ad humanum ocultim, sed etiam ad oculum ip sensu aichtepiscopt et episcopoium pioiincia, ei
cui niliil est cum inagna <onstdeialione el auclontale aposlo*
Dei, secrexum. TunG aulem esl vera hca.
obed'entia, quando volunias subjecii obedit \olt.n- Suo charissimo domino HCARICO, Dei gia'ia An-
latiprajlali ut ubicunque sil subjectus, hoe vehl legi et duci Noi thmanorum, A^SELMLS ar-„
\elle JIOU sit gloiuiu
giiodiiitelligit piselatum, quod coulia
thicpiseoptis, fidele servilium cum cr.iiionibus.
voluntalem Dei. Congregalio vpslia lempluro Dei Mandavit mijii dignaiio veslra per ^lcclum ejii-
debet esse ; et temjilum Dei sancium est. Si ei go
seopuni Winioniensein ut sihi senberem uirtun tio-
sancle\i\itis, ul speio, te.sqilum Dei estis. Sancle minns /301 Ilp.r\sp.ns p.niscnnns R.inrn.pnsis nnviil
VMILE LECTIONES.
s*s Quos humaniiei t>s quos jam nianiici s*' Cule ms videre M Tanloinm ms lanlorum-
que s' 9 Chrisli sunl, qiueiani ms Chnsti. qu.pram 5s0 Cum eodem ms-collata SS1 Detidit. Proinde
«is tlecidit, non prohcil. Piomde 55SDcficil : iia ms decitht : ila SS3 Yestia in tns Yestia situt
i.i 55iIlh scandalum ttts illis scandalum s55CMJJI eodem ms coilalq
JOANNIS PICARDl WTM.
(50) Heiimus. Polydoio lib. xi Histor. Angl. rege cura solo seqtiatura fuisset locus episcopatus,
Henncus. Sed Malmesber., Honed., MaiflueusParis, ut nec esset 111quo episcopus pedem figertt, petut
mss. iseheUa: episGopoiuni Helyensiiira ceitioiem j> a tege sibi dau Lexoviensem ecelesiain; sic cnnn
faciunt fidem, quse eum Hei vmum\oeanl, Piimnm scnho, non Lu&owensein, utepislol. 174, 178, i7&t
fuit Banconeniis anlisies, successor Da\idis, llhus 181, l\on, Cainoiens. Alioquni iiihil \ideas tli<--ciJ—
seilicet egiegh hypera=pisireLIenrici Qumti iropera- iiiims inler erclesiam Le\oviensein ponlificiani
tons, ob iiiiquam probrosamque Paschahs iecundi Lugdtineiisis seeundre in Neusliia et Luxoîens-e
jjapse capihnaiem. Erat autem Bancor funde et coenobium, Columbano proiocuenobiareha lllusue
Bancoriensis,Bangouensis etTSancorensis formanlur) condjlum in Btugundia, jjoil in Gennania, ut sei.sit
lempore Bnionis civitas, et Aituio rege sedes Robertus Cajnalis Ahiincatnm episcojius, hb. n l)e
ponlihcia in Walha, lenia parle lnstilae Britannle<e re Galhca, penothe non.i. Burguiidj.ini enim seni]'CF
ad umbil cum GaHiae(qui quidem Iocns in Arnonia Galhei firisse juns Gurilel. Pjradius oslendil cip. 10
\Tenedolaium leiia),JUHJJ procul a frajectu inMonain sui Iibri De antiquo staiu Burgundise: < Cmn igutir
insulani Bnlaunico \ocabulo fuiiappellatusBanc/toi, oh causas ab Anselmo redtlitas (sic eniin iego.
nunc vero Bangora seu Bancoiarillic aulem lesli- ficlilalum ab lvone Carnolensi in iransfeicndo
momo Bedaa lib. JI Histor. eccles. Anghc, c-ip. 2, Gualone ab Ectiesia Beilovaca, cui saciauis fiicrai,
fioiuit ccenobium duoiuin roilhiim monjcnoiuro, ad Parisiensem, epjst. 10'9, j'uxta finera et 171),
tjui epiarthia l-egebanlui. Divus Bernaidus m Yita liei\3?us Lexo\iensein nequuet obtineie sedem*
S. Malachise eopiosiorem futsse gi'egem nisinual, Lincolniensisque diceeesis Iongius pioienderetsir,
addens ob inajoiuin pnraoiuraqtie iiicolarum saiicu- ad jiinrae.>daro ppiscopi ctiram el laboiem, concilio
laiern fuisse illic conditum oratouum ab eodem lnbito, no\us episcopus positus est in Helyeust
Malaclua, et inliabitaium. Ileniico autem pumo coai.obio, auno Chnsii 1109, Anselroi postrcmo,
1155 S. ANSELMl CANTIHR. ARCmCP. OPP. PARS 111 - EPISTQL.E. ICsV
consiitui cpiscojius in Etclesia Luxoviensi SS8. Hoc 4 sa'ctdt, inmucus Dct constiiuitur Uuv, ty, i). NoL
utiquefacile fien non intell.go. Situt euira nullus amaie f.unilianiaiem ssecularinm, quia quanto raa-
episcopus saciari debel alicui Ecclesix sine assensu gis ilhs eris propiia voltmtale fjiniliaiis, tanto mmus
el consilio aichiejjiscopi et ahoiuin cpiscoporum lo- eiis Deo et familiaribus ejus angelis familiaris. Non
9
liuspio\incise, Ita qui sacralus est episcepus non sis solhcita nolilicari hisseculo, quia5S lanto magis
-
poiesx conslitui rn alia pro\incia episcopus canonice dicet libi Deus : Non novi te. Soli Deodesidera pl
sine consilio et assensu arclnepiscopi el episcopo- cere : solum Deum, et ea quse S604ead hocj'u\eii!,
rum ejustiem provincice cum aucloiilale aposlolica, coneupisce cognoscere. Illi Xe quoiidie eommenda.
nec sine absolutione archieplscopi et episcopoium Illi te, qiiantum in me est, cominendo. Ipse ieg.it et
provincise in qua sacralus est. Qu-e absolutio (iei i d ligat et cusiodial te semper. Amen.
nequit sine magna et communi consideiaiione et 413 EPISTOLA CXXYIII s<5!.
consilio eoium sine quibus consecraii,ut di\i, non ANSELMI ADMATHILD4M REGI&AM AAGLORUM
De homtne sibi ignolo tesltmomuin peihtbeie tecusat,
potuit; el quaimis episcopalus ejus ita \idealur hcet a regina rogatus.
desliuclus, ul in eo manere non possit. O.unipolens
Dominaeet filiaecharissimae MATUILDJ:, giaiia Dei
Deus dirigal vos inhac etin aliis aclionibus veslris.
r, gloriosaereginrfi Anglorum, ANSELMUS arch episcopus
Ainen.
cura fideli senilio, fideles oiaiiones; elgiatia Dei
EPISTOLA CXXYII 8B7. In liac vita el in fulura semper gaudere.
AD
A5SSELMIMAPILIAM SA^CTIMOMALEM.
Lator praesentium detuht nnlii sigillum vestruin
Ul Deo saciata smcutanum abstineat convetsalione,
eum litterls ex \eslra parte, quse milti signifieabaiit
AI\SELMUS aichiepiscopus, friisesuse charissimse, vos\elle ul ejus infamia mearum lilteiaium lesli-
sanctimoniali MARILI.E , salutem el benedictionem monio
propelleretur, propler qiiamdain pui gationem
Dei, et suam.
et eo raodo animam quam feceraf, et ut niea intercessione a doraino
Dihgo le, quo diligo meam, meo lege recuperaiet quod ejus jussione perdiderat.
diligoeliam luam. Meam auteni diligo.ut m hac\ita
Volunlatem qiiidem ~\esliam nee debeo nec \oIo
merealur frui Deo et in futuia vita fruatur; hoc
el desidero de te. boilor elmoneo contemnere; sed certus sum de beiilgnilate celsilu-
amo, Quapropter dinis veslrae, quia vos non \ultis me aliler quidquara
Xt>, s icutfiliain «haiissimam, ut non delecleiisssecu-
laiibus, quia nemo poiesl diligere simul el 5SS saj- quamuon oporlerel facere. Scit utique prudentia vestra
culaila et seleina bona. Nolo le amare sseculariuin quia peiiinel ad rae lesiimonium peihibere de
Nilul tibi et huic liis quoe nec \idi nec audui; sed ad eos qui vide-
con\eisationem, sed claustralem.
nec nieum csl pro eo cujus viXam et moies
niundo. Si vis essc tnonacha et sponsa Dei, dic^cum G runt:
beaio Paulo apostolo : Mihi mundus ciuctfixus est, ignoro", inleicedere, ut ea quaejusswie regia per-
el ego mundo (Gal. \i, 1-1); repnta omuia liujus dideral, recuperet. Piecor ilaqneiil benignjj celsi-
' niundi tiansiloila sieicora eodem ttidini \estrae iion displiceat qtua dubito faeeie quod
lanquain ,'cuin mtell go ad me non pei tinere S62. Omnipotens Deus
Apostolo. Filia mea, in quo indigcs \isilaie aliquos sua vos benedictione assidue protegat et diilgat.
jiropinquos luos ' CuiiMpsi nullo modo cgeant con- Amen.
siho et auxilio luo, ncc tu aliquod tonsihum aut CPISTOLA CXXIX.
auxihum accipies ab illis ad piojjosilum el profes- AI\SELMI ADHELGOTUM ABBATEM S. AUDOEM.-"\ \
sionem luam, quod non invenias in claustro. Di\i-
Quo paclo tes sibi in Angham teveiso kabeanl eiponit
sum est proposilum \ifjjluaea conversalione illo- amico id sctendi tupidissimo.
ûm. Wec llh fienl propter le monachi, nec tu jed- AISSELMUS, seivus Ecelesise Canluaiiensis, veie
ibis piopter cos ad ssecularem vitam. Quid ergo, di- dilccto dilecloii suo, \encrando abbati coenobu
lecta mea, in Deo libi el illis ; si nec tu piodes ilhs Sancli Audoeni, HELGOTO,quidquid melius annco
ad \ilam quam sequuntur , nec illi libi ad hoc quod desiderari polest.
maxime debes dihgeie? Si ipsi \olunt le videre aut• D Verus anncus semper sollicitus est de \ero amico,
egent aliquo modo eonsilio luo aul auxilio, veniant siciil de se allero, ul scial quag erga illuin suui,
ad te, quia ilhslicet vagaii et discuneie per dhersa, qualenus îul congaudeat, aut compafiaiur, secun-
lu nohjiie ad eos, quia tibi JIOIIlicel exire de clati- dum quod sunt. El cum nullus amet dolorem, muo
slro, nisi ea necessilale quara Deus testetur. Noli, lanien roodo si esl unde condolenduro sll, magis
filia mea, noli amare sseculujn, quia anucus hujus laroen dpsideial hoc sciie, ul condoleal, qn.uii
YARI^; LECTIONES.
556Le\o\ifiisi ms Luxoviensi S57 Collaia *58 Diligeieetms simul et sss Noii-
cum\eodemtns diligere
bmEi qu.e nis ea quse U1 Collatacnm eodem tns S62 Ad rae
ficau, quia ms notificaii iii saaculo.quia
Deitiiicie ms ad rtie non peilmeie
IOANNIS PICARDI NOTJS.
Henrici ij?gis IX. Esl vero Helys (unde el Helyensi giensis comitatus, quem Henseus impelia\itul sihi
monasteno nomen) insula ad justrum Anglijj, postensque essel abunde quovi\erenl honeste uio
dulcibus arjuis cncumlusa iniia hmues Cantabu- clignitate i
165 LIB. HI.EIlVf CXXXII «6
ignoiarc, ul niliil dolcal. Deskleiat dilecta el dtikls A EPISTOLA CXX\L
mihi \estra dilectio scire statum meum, etquidqutd PASCIHLlSII TiVJC AP GEPARDUM EBORACLNSESi EPj-
miln sit, ul quemadmodum cor meum sese in me SCOPUM,
ila et cor veslrum me sese habtal. Gra- Ut fidehlcilem pro anltqna constielndine Aiihelmo
habel, pro faciat.
tia Dei disponente, ex veslris et aliorum senorum servus sei\oium Dei, \ene-
PASCHALIS episcopus,
Dei amicorum noslrorum oraiionibus suffraganti* rabili fialri Eboiacensi ep stopo, salnte.n
sum : cum GERARDO,
bus, m Angliam nuper reversus magno cl
et in hominibus su- apostolicam beijedictionein.
gaudio honoie, quanlum fuil,
et a Quanquain pia\e adversum nos, etc. Vide in P,t-
seeptus sum a majonbus mlronbus, prjelatis schah ad an. 1118.
ct subdilis. Quo I audisfs quia dominus meus rex II,
mihi commendavit regnum smim, el omnia sua, ul 414 EPISTOLA CXXXH 3rs.
AJ.SELMI \D ALEXA^DRUM SC0T0RUM RrGEM.
volunias inea in ommbus quse sua sunt, fieret, \e-
sohum evccio
liiin est. In quo benigniiaiem \olunlafis sitaa el ' Gialulatui tegi in pa'einum
-Sed ALEX\NDRO, guiia Dei Scotorum ivgi, \NSELMUS,
mignam dilectioncm suarn eiga me mousira\it.
esl: Omma mihi sed non _ser\us Ecclesire Cantuariensis, salulem, el fideles
quoniara scfiptum hcent, et suam, quantum
omnia expedtunt (I Cor. vi, 12); et alilii: Omnia B orationes, et benediclionem Dei,
tm/it hcenl, sed non omnia wdificanl (II Cot. x, 25), \ alet.
Gratias agimus Deo S6I!,et gaudemus ego et lola
i.on puio essc niihi consihum ut ahquid magnuni
Ecclesise Chiisti Caniuariensis, quia
adhuc per me lenlare incipiam, sed cum Deus sua congregalio
Deus vos in legnum paternura hserethlario jme post
gratia regem nohis cum ea Lona voluiifate quam fralrem vestrura sublinia\il, el
Deus sua quia vos moribus di-
nitelligo, reduxerit, speio qma gratia pei decoravil. Pro fratre veslro, qui sancte
illum in nobis operabitur multa ad honorem suum, gnis regno
vivendo meruit ut de hac vita hono fine misericor-
unde gaudeamus. Secundum quod vauelaies bujus
dia Dei transiret, sicul pro dilecto dileciore noslro,
srcculipeimillunt,omnia mihi et in corporeei in ahis
secundum pelilionem vestram, oraraus et orabimus
jehus, Deo dante, prospera sunt, praeter corpons ut Deus animaeillius suse cum eleclis suis gau-
iinbecilhtaiera quani quotidie mihi crescere sentio. glorise
dium seteinum tiibuat, el seteriiam bealiiudniPin
Omnes illse benedicXiojies, quas mihi oralis in "l.t
concedat. Scio quia celsitudo veslra meuinaroal et
tens \estiis, venianl eliam super caput \esliuin,
desideial consilium. In primis igitur oro Deura Jit
Saluio fialres nostios, dileGtissimos fihos veslros.
ei nt raemores mel sml, oro. ijjse vos sancti sui Sjririlus gratia sic dirigat, el in
C omnibus aclibus vestris consilium altribuat, ut ad
EPISTOLA GXXX 563. reguum cceleste post hanc vitam vos perducat '6T.
A^SELHIAD P,.., MOU.ACHUM S. MARTINI SAGIl. Noslrum aulem consilium est ut XimoremDei et ho-
Mouacht Hietosolymam iie cogttanlis desideiium im- nos ac rehgiosos mores, quos in adolescenlia et ab
piobal, juxta aposiohci senlenliam, quam ub eo infuntia ccepislis habere S6S,ipso adj'uvante, a quo
ipse audteiat. accepistls, sludeatis tenere. Tunc enim bene reges
AasELMus,servus Ecclesise Cantuaiiensis, dileclo regnant cum secundum volunlalem Dei \ivunt, ef
fiatii P., monacho coenoljii Sanefi MaUini Sagii, serviunt ei in timore; et curo super seipsos regnant,
salutem, et gialia Dei semper diiigi el conso- nec se vitiis suljjitiunt, sed illorura imjiorUinitaleni
lari. conslanti forlitudine superant. Non enim repugnant
Audio, amice S64 mi ciiarissime, quia desideras.i lii rege virtutura coaslaniia et fortiiudo rcgia. Qui-
iie-Hierosolyraam. Dnde in primis dico libijjuis dam enim reges, sicul Da\id, ei santte vixerunl, et
non -est lioc desiderium tuum ex bona parle, nequc populum sibi commissum cum rigoie jusiitise ei p e-
ad saiuicm auimse tuse. Est enim conlra professio- fatis mansuetudine, secundum quod les exigit, re-
nem luaiii, qua promisisli slabilitatem coram Dec xeiunl. Sic vos evhibele ul mali vos limeanl et boni
in monjsterio, in quo habilum rnonaclri accepisli: i D \us dihgant, el ut vita \eslra semper Deo placeat,
et est contia apostolici obedienliam, qui prsecepii seroper mens \esira vindictara malorum et prjemiuni
raagna auctoritate sua ne monachi hane\iam ani- bonorum posi hanc vitam memoria relineal. Omtn-
pere pr.esumerenX, nisi aliqua peisona rehgiosa, potens Deus \os et omues actiones vestias nulli alii
quse uiilis essel ad regendam Ecclesiam Dei e( do- quam suse pl.e dispositioni commillat. De frafubus
ceiiduui populura, ex hoc non nisi consilio et obe- nostris quos in Scoliam secundum voluntatem fia-
dienlia praelad. Ego prsesens adfui quando islan i liis veslri,-qui de laboie hujus \ilse, sicul credimus,
senleniiam aposiohcus proraulga\it. Est euam con ad requiem transivit, misimus, benignilalem \e-
ira obedientiam abbaiis lui, eujus volunia', hoc odi '. slram rogare necesse non putaviinus, quia hona.n
el exsecralur, sicut peuculum animse tuae. volunlalem veslram non ignoramus.
VARl^: LECTIONES.
S63 Collala cttm eodem ms "6* Audi\i, amice ms audio, amice sa Coltaia cum eodem ms 566Ago Dco
msagimusDeo B" Vilam penltical ms \uara \os perducal 56CCoepisli habeie ms coppislis habere
167 S ANSELY.I CAMlHft, ARCIlILP. OPP. PARS III - EPlSTOLJi., 1S3
CPISTOLA CXXXHI SS9. A l.um qnolvobls do intelhgite ei lenete. Noiifeliti-
ANsEIMlADROBERTUM ETSORORES LT FILUS SUIS. g.iie cnm peneisis cogii. tionibus vel penersa \o-
Petiiam tnttlit exhoi lalionem, quce ens ad beve v ven luulale, sed cum vobis jnfjsUe sunt, aliijua 11 li
dum accendat. Uj bonam tn omittbus voluntaitm coguaiione et voluniale mentera \eslram, donce
habeant : ul tmpouunas cogilalwnes el moius m- e\anescant, fortiter occujjale. Nunquam enini ex-
volunlaiios contemnendo vmceie sludeanl, neilhs
j etlutbentur. peHitui de corde togilalio vel voltin(as, nisi aliatjo-
ANSELMUS, aichiepiscppus, amico et fiho cbarls- gitaiione et ana \olunfale quaj iliis non coneordal
siroo ROJSERTOJ el soioiibus et fihabus suis dilectis- Sic igitut \os habetp ad inutiles «ogilaliones el \o-
siinis SEIT, EDIT el HVDIT, LU\ERIMS7°,YTJBGJT, Junlaies, ut (oto nlsii iniendendo ad utiles, mens
GODIT,salutem, et benediclione.u Dei et suam, si veslra dedignelur eas saltem reeordari vel aspic r .
quid \alet. Cuin autem \ultis orare, aut aiiquam bona-n medi-
G.utdeo et gratias ago Deo de sanclo proposito et laiionem inlendere, si vobis lunc imjiorfunae sui t
sincli conveisatione quara iinicem habetis in dile- cogiialiones qnas non debclis suscipeie, ninjuain
c ione Dei et vitse sanctitate, sicul didici per fra- propter illarum unpoi lunitatem bonum quod lncoo-
tiem el filium noslrum GuiIIelmum. Poscit \esira pislis, vehxis dimillere, ne insligaior illarum diabo-
ch.ua mihi dileciio, filise charissimse, ulahquam \o- D lus gaudeat quia \os a bono iuceejjlo facit deficeie;
his scnbam admonilionem quae \os doceat el accen* sed eo queni di\i modo rilas coiilemiiendij superate.
dal ad benevivendum ; quamvis vobiscum habealis Neque doleatis, neqtie coiitnslemiui de illauim m-
diiectura filium nostruin Roberium, cui Deus inspi- festalione, quaroliu illas, sicnt th\i conleronendo,
ra\it ut \eslri cuiara sccunduro Deiim halieal, et nullum eis assensura jirasheus, ne occasione liisittisp
vos quoudie, tjualiter \iveie debealis, verbo et ileium redcant ad memouam, ctsuain imporiuniia-
exemplo edoceat. Quoniam lamen sanclie peiuioiii lem resuscitenU Ilanc enim ffleus homiiijs La',ei
\estroe, si quid possum, fa\eie debeo, pauca \obis consuetudinem, ul hoc nude deleclatur aul COJIU i-
veslro compelenlia desiderio sciibeie lenlaho. Eiliae slalui, srepms ad memoi lam jedeal, quaro htc tjtio 1
thaussimse, oronis actio landabilis, sive repieheii- negligendum sentit aul togilat. Sjroihiei SP debet
sibilis, ex voluntate habel laudem vel rcpiehensio-- habeie persona 111sancto proposito siudiosa., in quo-
nera. Ex voluntale luroqtie estradix eXprincipium lihet motu mdecente, in eoipoje, \el anima, slcuti
aciionum quse sunl m nostia polesxate; et sijion esl siimulus cainis, aut irse, aut imidise, autinanis
possumus quod \olumus , judicauir lamen coram glouse. Tune enim facillime exsiinguuniur, cum et
Deo unusquisque de jjropna \olunfale. Nolite igitur illos velle seiilire, aut de lllis cogitare, aul aliquid
eonsiderare tantiim quid facius, sed qiud \eliiis; llbium suasione facere dedignamur. Neqne ti.netis
non laiitum quae sunl opera veslia quanlum quaa sit qtiod hujusmodi motus vel togilaiiones vobis ad
\oluntas veslra. Omnis enini aciio quae fit lecta, id peccatura imputenlui, s\ nullateuus \oIunlas \eslia
esX justa voluniaie, recta esi; el quae bli fu non llhs se associat, quoniam mhil damiiationis est 111
jecla \oluntate, non lecta est; justa voluntaledi- lns qui sunt in Christo Jesu, qui non secundum cai-
citur liomo justus., et injusla volunlate diciturinju- nera ambulabunl. Secundum 41«S rawiem enlm
stns. Si ergo bene vultis\ivere, vohinlateni \eslram anibulaie, est caini voluniale concordare. Carnpm
iiidesineiilei tuistodite *" in magnis et In minimis. auiem \ocat Aposlolus omnem \jtiosum molum 111
In his quce potestali veslrse subjacenl, el in his quse anima, \el-corpore, cum dicit: Caio conctqnscit
non poteslis, ne ahquatenus a reclitudine declmet. adveisus spinlum, spinlus autem adiersus cainem.
Si auleai vultis cognoscere quae veslra voluntas sit Facile quidem hujusmodi suggesliones exstingui-
lecta, jlla protserxo esl recu quo? subjacet \olunlati mus, si piincipium earuro, sepundum praeduttim
Dei. Cum eigo aliquid magnum faceie \el dispomlls consihum, conlerimus; diflicile \ero, postquam ca-
\el cogitatis, ila diciie in couiibus \eslris: Vult pui eaium intra meniem admiitumjs. Tibi, amice
Deus hoc vehro, an non? Si \obis lespondelcori- p et fih ch.ulssims Roberle, gratias, quanium possuro,
scienlia vestia, Vere vull Deus ut hoc velim, el ago, pro cura et drieclione quas eiga eastlem an-
placet ilh talis volunlas S73, lunc sive possius si\e cillas Dei, jjropter Deum, babes; et precor tolo afie-
non possilis quod \ullis, \oluntaleni lamen amale. ctu iitinhac sanctaetpia voIuniateperseveies.Cerlus
Si aulero conscientia vestra vobis testatur quotl enim potes esse quia magna te pro hoc sancto stu-
Deus non vull vos illam habere \oliintaiem, tunc dio aptid Deuin retribulio exspeclat. Oinnipoleus
loto conatu S74 aveitite ab illa cor \esXium; et si Detis sit seroper -custos totius \itse\estrj3. Amen.
Lene illam a vobis vullis expplleie, in quantum po- Absolulionem et reroissionem oinniuin petcato.um
iestis, ejus cogitalionem et memouara a coide ex- veslrorum li.buat vobis oranipotens et mistrhois
cludite. Quoiiiodo autem pra\am voluulatem aut Dominns, et seroper ad mehora cum hunnlilaie
«jgUalionem a vobis excludatis, hoc par\um consi- facial vos ptoficcre, et nunquam deficere. Amen " 5.
YARI^; LLCTIONES.
503Collc,taci,m eodem vis s"° Luneiim JIISLu\erim 571Recta, et quse tns recta esl, et quss 5,° Custodne
ms cusiochte 573Tah vohiuias t»s tahs \olunlas m In loto msu ms ut loto nisu S7SAraen... Araen.
»SS0»««.
13-5 LIB. 111,EPIST. CXXXYIIl. , 170
EPISTOLA CXXXIV. A duxil. Caveal igilur\esfrapruoentia ne corvestrum
ANSELMI AB VALERAWLM. retro respiciai. Relio autem monachus respicit
cum easepe recoht quse deseruil. Quod cum saepe
Ilabelur supia pailei, Valiol. l.CLYHI, col. f>il. focit, refrigescit in eo amor ccelestis, et re\i\isc l
EPISTOLV CXXXV. amormundi, el faslidiurn tsediumque proposili sui.
\ALERAMSI ADAINSFLMUM , COl..547 S'cut igitur coipus veslrum esl segiegalum assceu-
EPJSTOLA CXXXVI. ianum coiuersaiione, sicveslnm corsit separatum
AJ.SELMI ADVALERAJlMM. a mundana cogitatione, et sit sertiper occupatum
Habeltti eadempatle i, col. J>51
-ahqua ulili et spniluali mediiatione. Spirilus san-
EPISTOLA CXXXYII s". ctus semper faciat vos gauJere ci gralias agere Deo
AJ.SELMI ADTBBOLDUM BECCEfiSEM MONACHUM. de bono
vehementei incoppio. Arapp.
Quod mundo vale dixenl, gaudel.
EPISTOLA CXXXYIH579,
AJSSELMUS, servus Eccleslae Caiiluariensis, fralrij
57? ANSELMIAD3ASILIAM.
et amico charissimo TUROLDO (51), Dei gratia
Muheii huicpiissimm epislolamsctibitadmodumpiam.
monacho Beccensi, salutem et boni proposili pei- Quod homo scmpei auttn cwlum ascendat, auitu
serveranliam usque in finero, TI tnfernum descendal. El quod hoc maxime altendete
Renediclus Deus in donls suis et sanclus In om- debeat.
nibus operibus suis, qui cor vestrum convertit ai AHSEIMUS archiepiscopus RASJLI^;amicsrj, filiaeIn
vanitale ad veritatem. Vanitatem enim sequunlur(> Doriiino charissimae, salulein, et benediclionem Dei,
omnes qui allitudines el honores alque diviuass ac suam, si quidvalet.
liujus srcculi concupiscunt S7S, quia nullatenuss Didici per legalos vestrosquia \chementer desi-
possunlsaiiare menlem, sicut promillunt; sedquan- deratis lilleras nosfras; In quo recognosco veslrara
lo plus abundant, tanlo magis aniraam esurienieral lionara \oluntatem et Chrisilanam inlenlionem.
faciunt, nec ad ullum bonum finem perducunt. Nilnl enim \ideo cur illas desideieiis, nisi ex ilhs
\Teritaiem aulem tenent, qui lerrena et iransitoiiai ahquod consihum anunae \eslra? salubre inde acci-
(ofo corde contemnunt, et ad veiam humililatem(i piatis. Quamvis ergo tola sacra Scriptura vos doceat
»oto conalu ascendunt. Namque nequaquam \iden- qualiter vivere debeatis,si eam vobis exponi faciiis,
lur spiiilualibiis oculis, qni se humiliant, descen- non lamen debeo esse avarus neque inexorabriis
dere; sedadrnoatem allissimum, dequo ad regnumri religiosse petilioni vestrse. Dicam igitur \obIs, fiha
cdMorum ascendjtur, conscendere. In \iam paradisi,i charissima, aliquid quod si frequenler tola inten-
\os direxit divina clemeniia, imo jn quemdairi pa--G lione mente pertracfa\eiills, multum jctr \estruin
radisum hujus \ilre \>osinlioduxit, cum \os in clau- ad liraorem Dei el ad amorem benevivendi accen-
Stralem conversationem monathici juoposili inlro-- derepoterilis. Semjier sil ante oculos mentis \estrse
YARLE XECTIONES.
"" Collata ciim eoaem ms -577Amico Turoldo ms amicoohaiissimo Tuioldo 67sConcupiscunt ^sicut ms
S7SCollala ciim eodemms
concupiscunl, quae nullaienus possunl saliare inenlem, sicut
JOANNISPICARDI NOTÊ,
(SI) Turoiao. fu Chronic. Beccensi habelui pro- qui haudmora cum fratnbus advolavil. Conspicafus
lixa menlio de eo. Quam ldcircosic persiiingeinus, Turoldum morbo pene enectum, coelestis medlci
ul nttril quori ad liisioriam speciet, excidat. Turol- manum lmplorat. Ipse qtioque segrotus, aniino sanus,
dus lgitur, Hugonis Euiemondensis germanus, \ir lilurimumque vividus, ad divsePidis virginistipem
non postiemae nobililatis et potentise, curn ad celeriter conlugit. Nec frustra. Ccepu enim mehus-
Ecclesire Bajocensis legimen fuissel evectus, paulo cule esse el dormire. Inler somnum vero audi\it
posldi\iiio sic exaisit aroore, ui umversam sjecult "vocem hujuscemodi : t Surge sanus, et inlelhge
honeslatem pro siercore habuerit, el J3ecp"imo- precibus beatae Fidis inXegrsete redditum sospitau ;'
iiachum mdueiii. Nec sine magna fruge. Nam eo etad te accersito hoc ipsum indicabls abbati. Orabis
tandem ascendit suhmissionis, modestise, gravitalis, etiam ipsum quatenus fratreroGirardum cognomenio
priideniiae ohservaniiaeque monasiicse, ut At admira- Giffardtiffl, Longevillam dirigat, qui salvalori luo
lioni forel ipsis oplimalibus Beccensibus. vero, gratias pro salule libi concessa referat, accandelas
uimagis magtsque splendescerel, visum est di\inse super ecclesiae allare revereniissime offeiat. > Ipsis-
sapientise eura diuiius excoquere m fornace duloris 0 5ima sunt Chiomci Beccensis veiba. Turoldus,
(queni rupturara dicimus) sic eum excruciantis, ut somno excitus, pudendis admovet manum, depre-
non pai\a inteslinoruin poitio in scrotum descen- liendit tactu Venlalem coelesiifr admomlionis restl-
dens pene hominem exanimarel, et denuo conscen- tulionemque lam insperalae saniialis. Dnde in
' dens, quidquid ciuciatus de descensu videbafur doxologias gratiasque supremo pharmacopieo nec
deluisse, fenorum fenoribus repetteret. Interea Dei non ejus ancillae sanclissimae Fidi habendaseffun-
seivus foriiter cum mferno luclans hoste, semper ditur. Abbas, hoc audiens, incredibili exsulla\it
ejus iurorem celabat, speians divino landem repri- gaudio, Turoldumque una cum Giffardo Longevillaui
mendtim auxiho, sicque nemini (quod clam esse misit reddendi voli ergo. Porro hanc sanctam
peroptabal) detegere cogerelur, et quidem virginei Fidem, cujus obsecratiombus convaluit Turoldus,
pudoris studio. Cessit taraen, cum semel.inleslma videtur esse illa ipsa de qua Marlyrolog. pnd. Non.
sic relaxata et inflata sunt, ut de interiori eorura Oclob.
regressu desperans, abhatem Willelmum ccersierit,
PATHOL.CLIX. r,
Hl S. ANSELMI CANTllAR. AI.CHIEP. OPP. P?.RS. III. — EP!STOI„E. -172
quia \ita prasens finem Iiabet, et nescil liomo A \os malle inobedienfireeiilpam inûnete q".ani tauj
quando ullima dies, ad quam indesinenter die ac onerosum opus e! operosnm onns sustipere, uca
nocle propinquat, adveniat. Vita prsesens \ia est. cst meuin consihum. Peiiculosior namque esl ino-
Kam quaridiu vi\il honio, non fjcilnisi ire. Semper I.edienlia quam non sequitur pcenilenlia, quam sit
enim aul ascendit m infernum aul descendit. Cum obedienlia qure in spe misericordise Dei aggredilur
f.icit aliquod bonum opus, facitunum passum ascen- eiiam ea quse videntur impossibiha. Y'irlus enim cl
dendo; cum vero ahquo mo.Io peccal, facit unum mcritura obedientise, cum sola Impellit hominem in
passum descendendo. Iste ascensus \ el descensns Xune peiicuh, aul defenthl homincm a peccaio, aut si
cognoscitur ab unaquaque anima quando e\ix de cor- forie peccat, \altle \eniale BS 0 est si comilaltn sem-
pore. Qui solhcile sludel dum Iiic \i\ilbonis morihus jier pcr-nitenlia. Qui aulem vlvil in inobedientia,
el honis opeiihus ascendere, in ccelocollocabifnr cum nulluni boiuim ej'us faci! sine macnla.
sanclis angehsjel qui mahs monhus descendif, in EPISTOLA CXL.
inferno sepehelur cnm perditis angehs. Hoc utiqne r-ASCHALIS PAPCADAP.SELMUI
nolantlum eslqtiiavalde velocius et facihus descen- Phtiimum gautlel quod Uemicus ecclesiaslicis obse-
diturtjuam ascenditur. Qnapiopter in singuhs vo- cundant pimcepas. Anselmum absolvit ab ercom-
lunlilihiis et aclibus suis debetChristianuset CIni- B ' tnunicatwne quam se incumsse umebat pioptei
tnveslituias legis; dal et poteslaiem oltos qut m-
stiana dihgenter considerare si ascendal, aul si veviili a tege fuennl elipsum legem absoiveudt
«lescendat, et loto cOrde ea in quibus videt se excepto Eltensi abbale.
ascenderc ampleplalur • alque illa 111qtubtis cog- PASCBALIS episcopus, servus servorum Dei, ve-
noscit desrensum fieri in ^80 infernum, lngiat el nerabili fiatn ANSELMO-, Canluariensi archiepi-
oxsecreXur. Moneo itaqtie et consulo vobis, in Deo scopo, salulem et benediclionem.
amicactfiliadileclissimassl,ulm quantum, adj'u\.>nle Quod Anghei regis cor ad apostolicse sedis obe-
Deo, potcuis, ah omni peccalo magno vel parvo \os dientiara etc. Exstal m Reghiro Paschahsll,in(iat
jelrahaiis, et ln sanclis attibus \os exertealis. Oro ad an. 1118.
oranipoleniem Deum ut ipse \os semper et ubique EPISTOLA CXLI I87.
protegat, dirigat el cuslodiat. Araen. ANSLLMI Atl ARMLrUM ABBATEM TRO>iRNE\SEM.
4I@ EPISTOLA CXXXIX SS2. Ex moibo laboranii collaboiat,et peiitum de abjl-
AD LAMRERTGM ARBATLM S. BERTINI. cienda piccposiiuia constlmm pimbel, nteam di-
Suadet oblalum tegimen assumeie. miitai si consenttanl aichtepiscopus et ftalies.
ANSTLMUS, servus Ecclesiae Cantuariensis, cha-^ ANSELMUS, servus Ecclesise Cantuariensis, di-
lissimo amico suo, reverendo abbati coenobii Sanctl Ieclo amico suo AR&ULEO, reverendo abbati Troar-
Dertini, LAMBERTO, salutem , el dilectionem cuin nensibss, salutem et gratiae Dei conlinuam prole-
oralionibus. cfionem et consolationem.
Quia Ecclesia Remensis desideral et petit re\e- Litierse quas domno abbati Rodulfo 5S9 misistis
rentiam veslram (sicul S83 scripsisli mjhf) ad regi- desegriludine et de angusliis vestris, gra\iler cor
ineii archiepiscopaius, poslulat vestra prudentia a nostrum charitativa compassione percussertinl; in
inca panitale eonsihurii quid sibi faeiendum-sit in quibus eliam eonsilium pelit sanctilas veslra a mea
lam magna re, tam onerosa, lamque peiiculosa. parvilale de disposilione Eccles>se suse, qtioniam
ln piiinis 010 Deum ul ipse nihil permitlat de \obis propler nimietalem aegritudinis desperal se iia, si-
ficri nisi quod illi placet et \obis expedit. Consilium cut haclenus fecit, el quemadraodura oportet, illam
aulem raeum (52) quodpetilis,in quanlum iulelhgeie posse41>7 gubeinareet disponere. De ajgriiudine
possnm, hoc nuhi \idelur salubiius ut volunias quidem magnam debel colhgere nipnsveslia con-
vesli*a, quanlnm in \obis est, nullum prsebeat 584 solationem, quia flageltal Deus oinnemfilium quem
assenstiro, nilnl dicatis, nlhil facialis qilod ad hoc tecipit. Et exeinpla sancloium virorum, qui lnultas
possit valeie58S, ut atl onus ad quod \ocamini aliqua et giavissimas passi sunl segntudines, sicul fuit
OGcasioiieperliahaniiiii. Nulla vos cogat necessilas, Job , et s cul lcgilur de quodam saneio viio (55)
pireler solani et jjuiam obed>'enliani. Oljedieniiara qui paralysi loto corpoie dissolulus, a fralnbus,
*-\pro niillara
suscipiatis, nisi a domno abbate Clti- quoniam ipsi illum tractare non poterant, feminis
niacensi, cui \os subdidislis. Quod aulem dirilis tiadiius est, niultum \os conforiaie dehent. Nus-
VARLE LECTIONES
*80Sicut in ms fieii in ssl' Dulcissima ms dilectissima SS2 Collala cum eodemms ^83Reverenliam
, sicul ms revcieiiiiain \eslram sicui 5S4 Mullum prsebeat tti,': nullum praebeat 5S5 Possel valere ms
\alere 5S6 Veraale ms \alde\eniale S87Coltala cum eodem ms SSSDioarnensi msTroarneiisi
possit
583Donimo Rodtilpiio msDominoabbaii Rodulpho
JOANiMSPICARDl NOTÊ.
{52) Consihum aulem meum, elc. Arnulfus Lexo- non extumore, sed liiimililale polius, sicuipulas,
-\iensis ni episiol. ad Damelem, puoiem S. Balbarse, et liraorc desisiis, pusillamniiiaiem ha2cmihi sapit
lecie, quoJ quemadmoduffl ad puoratum non se htimihias. Veni Jgilui, quoniam cum ipso onere
dehriit litgereie, lXa\ocalus non debe.u recilsare : gratia uhi divina contrescel. J Sic i!le.
s Qnn, inquil, non roinus deliclum luiuoi mobe- (55) Et sicul legilui de guodcim sancto viro, elc.
dientise quam zelus arabiuoms irapoilal. Quod si Is (\el allucnor) fuit Patiltis aiy>as eiemi Panepht-
LI3 III, EPIST CXLHl. 5"4
iix
enim sanctorum i quatpuus consultiel si qua siint in r"giio \eslio cor-
qtiam legimus quod .Kgiilu.liiies
jTIisfiieiiint ad detrimentura, sed semper legimus i genia, piopier\iU'selernoe pisemium, etutmagis
eos ad mcltora per iribulatlones S9°,piocessisse. ae mag.s 111vobis giatia Dei augeatur, sollicile,
Nam etsi bona opera aliqujutlo impedianlur in lan- Deo adjuvaiiie, studeatis emendaie. Nihil enim est
tatrien Deo uon miinnlur sed ange- cnitemnendiim quod corrigi possit, quia Deus exigit
giioiibus, graiia
ab ominbtis non solum qtiod male agunt, sed etlnrn
iur,jsi'bona \olunlas in tribulaiione non deciescit; mala qtise corngere possunl. El
nee exigit Dcus a senis suis plu« quam fjreie pos- quod non coirigiinl
ut corriganl, lanto disXri-
sint. Deconsilio veio quod pelitis de di«posilione qtianto poientior-es smit
ctius exirrjt r,b llhs Dens, ut secundura polestatem
Ecclesise\estise, Denm oramus iit ipse vobis con-
im*ericorditei in pcisam bene \el nl ct faciant.
sulat; etvosel Ecclesiam vesiram cum filiis pro- irauine videiur ad leges pertineie, quoiriain
Quod tamen mihi videtur, in Quod
tegat atque regit.
inlelligere, tacere non debeo. ipsi cognoscui.tui majorem potestatem, c( cui roinus
-quanlum possum
Curam Ecclesice quam per obedienliam et chai.la- coiitiadititui, mter hnmines obtuieio. Si autcm non
nondehelis pro, lcr hocquina
tem eorum ad quos hoc perlinuit, sine piopria o'nn,a simnl poXesu=,
voltmuie suscepislis, sola veslra \oIuntaie non B mehoiiljtis ad mehora sludeatis proliccie, quia bom
debelis rejicere, sed obedicnliam usque ad mortera proposiia et bonos conatus Dens solel ben;gne pei-
fitete et heau pleriluthne retrtbuere. Auditur apud
servaie. Sed si asênsu et consiho archiepiscopi,
non babelis. et fratrum. et corum nos quia conj'ugia 111regno vcsiro sine omni laliore
q'iia epheopum dissolvunlm et commutjnlur, quia cognati sive sti1)
qui rei cognoscunl necessiiatem, lahs elecfa fucrit
onus hnclenus nomine conjugii, si\e aho modo. palam sinerepre-
persona qure \esiruin, quod por-
hcnsioi.e contra canonicam prohibilionem commi-
tastis, digne possil suscipere, lunc utique hoc quod sceri non vereaniur.
Episcopi quoquc, qui deljent
pcr obedienliam suscepistis , litite si ad sahitem vos esse forma et
tediie uesperatis, polestis dimitleie. Fihos \esiros exeroplum ahis canonicoe leligionis,
sicut audmmus, aul a sohs episcopis
lioitoi et consulo quaienus quanto magis ipsi ad inordinale,
uli auxilio ^t aut in locis ubi oidinau non debenf, consecrantiir.
piaesens \eslro nequeunt consillo,
Hsec et alia quse magnitudinis veslise prudentia in
tanto magis solliciu ipsi sint nereligio. qure in\estra
Hibernia conigenda cognoverit, prccor, obsecro et
saniiate in ilhs vigebal, deficiat ;"sed inucem se
ciiaiitative horiantes, proposituin'siium iiniolabili- consuio, sicut illi qtiem valde dihgo, et cujus profe-
cXumper omni.t desidero, quaxenus consilio bono-
ler custodiant.
rum viroium -et sapieutium regni \eslri corrigere
EPISTOLA CXLII ssl. " studeatis; et Deum oro, de regno lerreno ad
AÊLMIADMCRIVRDACHUM REGEM niBERMS. regnum
ccelesie transeatis. Amen.
iftiiic legem depiadtcat ob pticali legni fehcilatem
Ei cum admonei u( qum comgenda sunt comyal, EPISTOLA CXLIII -»«
maxhne cognaiotum conjagta et iiiegidanum epi- AASELMl ADGISLEBERTUM LUMCENSEM EPISCOPUM.
scopoium oidinaltones. Graiiam habel ptmsuii gaudenii quod suis auspicus
MURIARDAGHO, glorioso, g>-aliaDei, regi Hiberniae, les hcclesiw bene veileiet.
AtiscLMus, sei\us Ecclesise Caiiluariensis, salutem A:\SELMUS, senus Ecclcsiai Camuaiiensis,~GisLC-
cum oraiionibus, et Dei misericordia semper regi BERTO,Lunieensi S9>episcopo, salulem.
„et S9Sprotegi. Graliasago re\eieniise \estrsequia ljjtara mse sl-
Giatias ago Deo de bonis multis quse de \estra gnificalin liuenssuis, quod Deus m Ecclesiasua ad
celsitudine auoio. Inter quse xst hoc quia genlesn profectum lehgionis per me dignatur aliqui.1operari.
legni veslii in Xanla pace facitis vnere, ul oinpcs Quoniam auiem ohmnos apud Rothomaguminvicem
boni qui hoc audiunl, Deo giaXiasaganl, el vnse ve- cognovimus, dileclione sociaii sumus, et nunc co-
strae^thuturnitatem desiiierent. Dbi ennn pax esl, gnosco vos ad episeopatus dignitatera gralia Deipro-
licel omnibus bonain \olunlatem habenlibus quod fecisse, confidenter audeo \os ohsecure, et secun-
optant sine perXurbatione malorum horoinuni eilice- dum quod intelligo opus esse, vobis consulere. Su-
~re. Dnde \estra celsitudo, per quam Deus isla facit, bhmavit Deus in Hibernia vestrara piudentiam ad
-ab eo cei tissime magnam relribulionem debct exspe- tantam dignitalem, el posuitvos ut studerelis atl
clare. Supei troc nriqne pacis fundameniuasi facile rehgionis vigorem el animarura ulilitatem. Satagite
est alia qure ecclesiastica rellglo exigil, aediflcare. eugo sollicite, s.cut scriplum est de eo qui 596praeesf
Piecor ilaque bonss \olunIatis yesiiae constanliara in sollicitudine, in illa genle, quanlum in \obis est,
VARI^LECIIONES.
sso Per iribulationemPms per tribulaliones S91Collata cum eodem ms m ms semper regi et
£ss Collaia cum eodem ms 55i Ludinensi ms Lunnicensi Regi ets98
^96Lcetaii ms laetam Scriplum esi, qui
t?s stnptum est de eo qui
slre, tanla meiiibronim debilitate consliictus qua- Cassian, coliat. vn, cap. 26, ubi reperies oleum
tlrjenniu"i, tit eoruin functioi.e penitus careiet, el a defluens e\ UIKIISsancii viri merobns lam (u sse
\ins t;'irar, iieqtmel; earoqne ob rem iraditus salulare ut mfiuiJis saluiem restituerel.
feanclis \iigmibi:>, apnd quas et defunctus est. Vlde
m S. ANSELMI CVNIUAR. ARCHIEP. OPP. PARS III — EPISTOCE. 17&
eorrigere ei exstirpare, et bonos morcs plantare e *• EPISTOLA CXLV 6oa.
seminaie. Ab hoceiiam, quanlum in \obis est, re \V\LTEBIAD A^SELHUM.
gem vestrum, el alios episcopos, et quoscunque po Lasullal de fehei Anselmi tn Angham lechlu, stmul-
testis, suadendo, el gaudia quse parata sunt bonis que ab eo quidpiam expetil pim consolalioms
ac mala quaeexspeelant malos, osiendentlo altrahile, Domino desiderabilt, et toiis \iscerum jnedul!i&
ut devestiis t 97el de aliorum bonis operibus prse- concipiendo matn .Ecclesise calholicse ANSELMO, fia-
mium merearoini a Deo accipere. Giaies refero pr< ler YVALTERUS, unus suornro extiema pars devotcr-
niunere \estro quod niihi hcnignc misislis. Giaft rum, desideraise pinguedinis, intiraae sua\!laiis>
pro in&. liaustum siifflcientem.
EPISTOLA CXLIV S9B. Haeret hngua, sensus hscret, jmlaf manus. dum
t.e\ol\it duleediiiem \estrae salulaiionis, qua se \e-
AD MONACHUM APOSTATAM.
stra celsittido ad tanlilium homuncionem dignaia cst
Pimceptis, consdtis et mims enanles dnas oves ac inclinare. Ece ad \ocem \eslram conforiala aunr
giegem vevocat. ossa mea, exlulaiata prsecordia mea, quia sane ntine
ANSELMUS, Dei gratia arcliiepiscopus Canluarife, _
cognovi me vestram glotjaro non inaniter amasser
ADRIANO, qui luit monachus Chnsli Ecclesiae Can- quando \os meam humriitalem non dedignaii eslis
luariensis, et suadente diabolo, rehquit hahiturn recognovisse.Elrevera quanloin menilnl piompltim,
sinira , si vult rcdire ad monasterium suum et59S ad nihil robustum considero, lanio ej-ga meain imbecjj-
>nonachicum proposilum, salulem et veram dileclio- litalem vestram diligenliam pluris duco. Omnipolputi
nem. itaque Deo laudis hostiam mecuro referunt omires-
FraXrem et filium non deheo nominare, donec- amici veslri, qui saeculum noslrura prsesentia' vesiire
sciam te pcenilenliam peccati et erroris lui ageie; lumine deslitmum felieiore beatitudinis veslraj ro-
41S el uoc cognoscam per reversionem luam, dilue\hilaia\it. Depuht enim, qualiler \oluil, qtiid-
sm suam inspirante, se- quld lequiei placidaj voluntalisvestrse obnilebalur;
Quod si, Deo per gratiam
cnndum desiderium meum \idero, eertus eslo quia unoque momcnto, quod nobis longissimum \ideba-
jo me palernam pielalem et fialernam chaiilatem lur, cilissimum nobis effeciu pleniore perfeeix. Iniro-
sine flgmento, Deo annuenle, invenies. Consulo igi- iius enim vesler pacificus fvcius est el nobis et \obisy
lur et consulendo precoi ul hominem, cujus animas quia dum protraclae querelse terminum posuistis, Ee-
Wmcm afferlu cordis desidero; et piaecipio ea ati- clesiis canonice collalis, \os quoque requie\ istis.
eloritate quse rnihi a Deo et ab Ecclesia Dei iradila Ilaque reqtiiei \estrse el eommuin bono congratu-
p
pst, super omnes vivenles professos obedienliam el lanlur omnes araici veslii, et \os, quia corpore con-
subilitaiem in prrefalo monasterio; et adjmo per juncli non possunl, desideiiorum gressibus invisere
earodero professionem et slabihtatem, quam te hi non desistunl. De noslris pofissiraum monachis dicor
eodem loro servalurum coram Deo piomtsisti, elpei quos vobis majoris dole familiariiatis, et subveniione
uljumquc advenluin Domini nostri Jesu Christi, transaciae necessilalis procli\ius derinxislis. Sed
siculvis ut piimns sit libi ad salutem, elsecundus quoniam mel causa ccepi, ad me milri redeuridum
aon sil libi ad damnationpm, quatenus resipiscas, el esl. Optalissimuin mihi esset, si fieri posset, ante
redeas ad Ecclesiam in qua monachus fuisii quan- finem meum \esiro conspecluperftui, el coiam \o-
ttim ad lialjuum, et esse debes secundum veiitalem, bis de meis calamitalibus conqueii. Pei transiit eiiim
et ad rae, et ad f ralres, qui le pTopler animse tusc tempus meum, et neseio si quem diulurnilate"\ita>
salute.n desideraraus, si non vis in excoinraunica- collegerim fiuclum. Sed quoniam \olunlaii mers
tione et analhemate inori. Nullus enim boiuo iu debililas senilis obslstit, t>cce hic ubi sum \ohis-
prapsenli \ita vi\enspotesl te absoheie ab his vin- .suspirando, miserias eX languores animae quos con-
culis exconjinunicaiionis et anathematis, msi quocl traxi reprscsento, id polissimum, exorando ut, sicut
\era dilectione precoret consulo, feceiis. Istasmeas omnibus orania fi>ctiestis, eo me modo rescriplo-
j)
litteras prajcipio tibi, si qtia adhuc vena obedien- mansueludinis veslrre informare dignemini, quo
tiseyivilin le, utostendas, si opportunitatem habes, prsesentem, si iia conliglsset, consotaiemini. Erit
Airardp, qui tecum ab Ecclesia Cbnsli discessit, el eniin hoc magnum lutamenlum mese necessitatig el
quidquid tibi scnho, llli simili charitaie et auetori- monimenlum gratum \estrse sua\itatis. Ad IIOGsane-
late mando. Quamvis non mereamini adhuc ut 601 mea haee lendit oratio, ul, quoniam vobis ex toto
pro \obis oiem, (amen oro Deum omnipotentem u; juxla volum fru>non possum, saltem mihi ahquam
jpse \os eon\ertat ad se, el ad salutem animarum veslii porliunculam conced.Uis, non qua fruar pro
\estrarum, et iJelificet me de veslro desideraloreditu, vobis. sed cujus Tespeclu B03ro veslra consolatione
Amen. resuuem.
.—j,.» Non quia
., segntudini
-j, meaesuujcienlia desTnt
YARIJE LECTIGNES.
*" Et de \ectns ?ut ni de vpstris 698Cttiti eodem ms collata S99Monasterium et tus Monasfeij m
CMDt adhuc tns adliuc ut 60! Coltata cum eodem &a
sroiro ot 6(raDeo giaiiani insIj->oper gratiam
m* Reispectui ms respectu
177 LIB. 111,EPIST. CXLYIl. 178
jlimeiita Striptuiartiiii, seJ quia sempei saiiusest 4 plus gaudeic, ei m.Vjotcm qnjjstuin jcstimare ctin*
segroto, si ei quod desideral Xnbualur. Et saepe la- araamus, quam cum aroamtu. Atque magis tlolen-
ctus unius demulcel, cui mullorum medicannna nbn dum nobisest, el majus damniiin credcndum, cuui
inlisereiit. Omiripolens Deus mentem veslram el perdinius amoiem quo amamus eos, quam cuni
amanti emm pra<-
lingnam, pai\ulorum suoruraconsolalioni diutius60* ainiitimus llluin a quo amamur^
resenel, et placidce vestrse \olunlaii 60Econaius miuni dehelur, non amato. Deum, pro ctrius amoio
ad\eisaiiorum poteuliae suse dexlera subsleniat 606, me diligis, oro tix ipse te diligat, ipse le ad hcne
Amen. \i\endum,-quod a rae petis, inslruat; ipse le ab
EPISTOLA CXLVI 607. omnibus peceatis absolval, el ipse lead vilam seler-
AS.SELMIADWALTERUM. naraperducat. Amen.
Esl tesciipium ad ante posilas litteias. 419EPIST0LA CXLVII" 09.
A&SELHUS aichjepiscopus Tratri et dilectori suo AlSSsELMI ADMURHRDACBUM H1BERM.E;REGEM.
YVALTERO salutera -el benedictionem Dei, et suain, Lftrwt atqueeiiam rcgal medeii,aulcuia\e medendum
valel. peslilenttbus sut +eqni monbus. Ne ampttus vin
quanlum uxoies suas alwrum uxonhus commulent, et ept-
Liileras Teligiosae dufcedinis tuse suscepi, velut n scopusnon nisi m «no ceilo loco coiistttualur, nec
Ta\um pinguera, et exundantem, el slillantem densas tiisi a ptunbus episcopis oidmelur.
et suaves gudas inexplicahiiis erga me dilecfionis. MURIARDACHO, glorioso regi Hibernise, ANSEIMUS
ln quibussanctoieferla feivoie aniraa lua diligenda arclnepiscopus, sei vus Ecclesise Canluariensis, fidelu
et dilecta anunse mese, tanlo se siguifical flagiaie cura oralionibus obsequiura, et per regnum terre-
desideiio noslri colloquii; et quia hoc heii posse num mereii ccelesle.
«lesperat, saltetn per Iitteras noslise salulalioms et Quoniara mulla de veslra excellenlia prjedicanlur
seiificantis admonilionis; ut anima raea mirelur quae regiam decenl dignitatem, valde tiaudemus; ei
unde lua erga me concepit lantum affectum amoris, Deo, a quo est omne bonum, de\otas e\inde gralLs
lisi quia Spinlus -ubivult spirat, el vocem ejus audis; agiiniis. Confldimus aulem quia qui \obis contulit
4l nescis unde veniat aut quo vadat (Joan. m, 8). giatiam suara in fjciendis bonisqua? fatitis c,°, con-
iluippe mea nienla hoc iropefrare apud homines ne- ferel quoq-ie affePtum perfitieiuh ea quse stipcr rila
jjueunt, ul sic diligjr ab homine; sed Spiritus san- qu* facilis euin velle cognoscilis. Quapropter, §lo-
«tus, per quem chaiilas in cordibus servorusn Dei liose fili et SnDeo chari-sime, precor ul ea quae in
diffundiiur, ipse anunam tuam tali ac lanlo fecunda- regno \estro secundum Chrislianam Tehgionera
vil affectu. Cujus vocem in litleris luls audio, sed P emendanda cogno\eiilis, orani inslanlia et «olhcilu-
uiitle hoc inspirel nescio, qtiia cur hoc faciat in rr e dine emendetis. Ad hoc enira Deus in regali subl -
«oii invenio. Quem rogo ut nunquam a te vjdjl, sed mitale \os constituit ul \iiga aiquilaiis subdiios
semper in le maneat, et tolum spintum tuum inde- populos gtiheinetis, et quiJquid in eis jusliii.e advei -
sinentei amore Dei elprovinii fervere faeiat. Gialias satur, eadeui viiga petcutiaiis elamoveatis. Et qui-
ago Deo qui nlihi ut ita a te dihgar dedit, sed tihi deni quiddam dicitur fieii In ipso jopulo qnem ie-
fflultomajus donum tribuit cum cor tuura sic araoie gendura suscepistis, quod magnopeie coirigendum
pioximl iroplevil. Yalde namque est giatius Deo est, quia Clnisiiana? leligioniomnimodis contrariiini
dihgere pro\imum quam diligi a proxiroo. Semper esl. Dicllur ennn quod viri ila hbere et jnibliceuxo-
«rgo plus dehemus studere amare quam anian; et res -suas uxoiibus aliorum coraraulant (5£), sicut
YARLE LEGTIONES.
eoi Consolaiione diutius ms consolalioni diutius 60i Placidse volunlati ms placidje veslra? volunljfi
^ 6Snbsternet. ms substeinal Ampn. 607Collala cum eodem ms 60s Perchmus quem araamus ms pei-
dimus amoiem quo amaraus 60SCum eodem ms collata 610Quse fecisiis ms qure facitis
JOANNtS PICARDl NOTJE.
(54) Dicilur quod vii i ila libeie el publice urores 0 sarculo correclionis penilus exstirpare nnndilTeras. i
jsuasahoium uxonbus commutant. Epist. 141, supra, SicGiegoiius ad Lanffanpum, qui moi.iils pontificis
ldem praemonueial, -sed quia, ul hqnet, negleciuiu continuoinorPingessit.Nam posxGregonanas htleras
fueral, rtirsus inculcat. Saue auteAnselinum Grego- sequunlur proxime aliae ejuSdem Lanfranci, ad Go
liuspapa VII ahquid simile audietat, uncleLanfran- ihricum Hibernise legem , ubi post captaunn m
ojim per Jitteras (quai um niajorem partem relulimus hmine bene\olenliam,hsec insunl:« In regno \esiio
in epistol. 31, hb. n) inonuit serpenli morbo occur- perhibenlur homines, seu de propiia, seu deraor-
reie his verhis : i Tuara veio fiaiernitatem, elsi tuartim uxorum parentela conjuges duceie. Alu,
moffliore non egeal, impellente tamen nos solliciiu- legiiime sibi copulatas pro aibilno et \olunlate
drae admonemus, quatenus -graviora usquequaque lelinquere; nonnulli suas aliis dare, el aliorum in-
vitia resecareîudeat, et inter omnia, et prse omni- fanda commutatione recipere. Haec, et sl qua sunt
bus, nefas quod de Scotis audivimus, quod plerique alia ciimina, proptei Deum et animam \estram ni
videliceluxoresjionsolura deserunt, sed etiainven- leira poleslalis vesliae corrigi j'nbere, talesque \os
dunt, modis omnibus prolubere conlendat. Ad hjsc cura divino adjulono vestris subditis exlnbere, ut
eiiiin aposlolica le auctoriUle ftiltum esse \olumns, et amatores boni booa araplius diligjnt, et ajtpeli-
«tnon soluin in Scotis, sed eliam in alus {^ quos in loies inali pravas actiones ncquaquam cxeiceie
Angloium insuia tales esse cognovens) duia ani- prsesumanl. > Ita Lanfrancus Coinnionueial ie6eiii.
madversione punias, et radicem tanii mali nrudenli Veruro nescio 3n suida aure islliscc pijMeiiisset,
1~3 S. ANSELMl GANTUAR, ARCHJE?. OPP. PARS. III. — EPISTOL^. 180
(jtulibel ctiuum equo, aut quanilibel aliam rera rc A utcum de terreno regno ir.insierilis eis ad eaeleste
alia ab lllo commulat; aut pio hbitu el sine ja rane jegnum \euiatis. Arnen. De Jiatie nostro Couielio,
lehnquunl. Quoil quam nialum sit, oiiinis qui Chri- qnem sibi celsitudo \eslia miiti logavit, dico quia
siianain legero no\il, inielhgil. Sr igiiur excellentia lla occupalus est circa seiwlium patns sui, ut nec
\eslra diviiiarum Scripturaium senlentias qute huic ab eo queat sine penculo \iu> rihus separari , l.ee
infjiiii negoiio ob\iant pei se legeie non valet, praa- euro, qui j'am senio tonfeclus esl, secum ullatenus
cipite episeopis et rehgiosis eleiltL qui 111\estro duceie.
regno sunt ut eas \obis edicant, quatenus, eis EPISTOLA CXLVIIIC13.
cognilis, quo studio \obis iimgiiandum sit, ut hoc A^SELMIAD ODONEM MOiNACHUM.
m.'.lum coingalur, cognoscalis. Ilem dicitur episco- Ut non deserat munussibi commissumob
ingi .(vescen-
pos in lerra vestra passun ehgi,cl sroecertoepisco tem atatem,
patus Ioco constilui, a'cjueab uno epistopo episcopun) AISSELMUS aichiepiscopusfrairi eharisslino ODOXF,
fcicutquemlibei piesbjleiumorJinari. Quodnimirum ihonacho et celleranoEI 4, saluiem, et henedictionem
sacris canonibus omnino conlrarium est; et eos Dei-eXsuam.
qui tahter insiiiuli sunl aul oidmati, cuni suisoidi- Dititur quod quia senlis setate et aegntuJine fiiiero
jiaioiibus ab episcopaius olhcio deponi pra?cipiunt. " luum propinquare, nleo \is obechentiam tuam , in
Lpiscopus namque, nisi ceilam parochiani et popu- qiu hatlenus Deo et conventui ecclesise in qua
lmn cuisupeiiiitendat, habeat, corstitui secundum vi\is deservisti, deserere. Notuin tamen \olo esse
Deum non polest, quia nec in sseculanbus nomen \el dilectioni tuse quia hoc consihum nou esl ex bona 610
ollicium pastoris habere valel, qui gregera quem parte. De inahs enim openbus debemus agere pceni-
pascat non habet. Honor quoque episcopalis non lentiam, et ea relinquere anle niortern , ne in illis
pjium \ilescit, dum is ad pnniificatura assumilui' imeniat nos ullima dies. In bonisvero operibus de-
qui oidinalus, quo djyerlat vel cui per episcopale heiuis perseveiare usque m finem, ut in illisassu-
iniiiisleriiim eerto praosideal, nesdt. Minus quoque Bului anima nostia dehacvita. De benefjcienlibus
quam a tnbns episcopis ordinari non debet, cura iiasaque perse\eranlei dictum est : Qut petseverave-
pioplerniullas ahas etratiouabiles causas, quas epi- tit usque in pnem, htc clc saivus etil (Mallh. x, ii),
slolaiis bie\itas non admitlil, tum ul fides, yila et non de illis qui ante finem a bono opere deficiunt.
solhciludo ejus qui invigilare debet, ldoneis el lega- ExpeJft igitur anima? luie, frater el fili chanssime,
libus lestibus compiobeuir. Precor ilaque, hoitor et ut in obedieniiaqiiairTsecundum posse tuuin adpla-
moneo quatenus excelleniij \estia operam det ut tituro Dei, in quanlura cognoscere possumus , et ad
ista in legno suo tornganlur, quatPiuis mertes,quam " jjlacituro abbatis luietliJlrura luorum tenuisti, pei-
a Deo pio ahis bonis evpeiilis 611,pio «slis vobis se\eies quaudiu \ita ui le iuerit, etabbas tuus tibi
augeatui. Caeterum, si quid in \obis aul in bisquos j'usseril, bono et lreto annno, sine omni rancore et
regere suscepislis ijuod ullaienus \olunlati Dei adver- rourmuratione, ut edam loquendo et disponendo ah-
sariqueai.peipeiideritis, soliicite eme.idare satagite, cjuiJ de eadenj ohethcnlia ein.ttas spiriiuiu. Sic en.iu
VARIÊLECTTONES,
611Expedius i>isoxpeiitis 612Tiansibius ms tiansieiuis 6l3 Coilata cum eadem ms 6li Celjaiio nyt
Gelleiauo 61*De bona mt>ex bona 6IBSic salvus ms lnc saivus
JOANMS PICARDl NOTJE.
aut mois iriuens sancta ejus pispvenissel desideiia; AngL, cap. &: Audnnnus quod oplunales pene omnis
salletn conslat ex aliis hlleiis Lanfianci atl lei- qenlis Meicwium iuo exemplo legitimas desetant
delvitiim, Golhiiii successorera, dalis, nihil fuisse ti%otes, et ctd.dleias , el sancltmontales conslii-
adlubiiumieinedn tanipesiilenlise morbo. Subsloma- pienl, etc.Quod autem fuentScoiis ha?c hbido quasi
i.hjnsenim,paulo anleroedium scnhit: «Inlermulla jjheiedilaua argml D. Hieronym. hb u, ad\eisiis
qtise placejit', lehia nobis sunl qtwdam qua? thsci Jovmianum . Scoloium nalio uxoies piopnas twn
jilieent, stihcct quoJ in vesiro legno uxoiem
quisque pio habel, et quast Plaloms Pohucam legenl, el Caloms
ftrl)ili\o suo leguime sibi copulatani nulla seclelui exemplum, nutla apudeos conjuxestpioptta,
cai.o.nca causa liueneniente lehnquil, et aham sed ut cuique hbttum fuent, pecudumnwie lasciviunt.
quaml.bet, seu sibi,\el lelitU? uxori consanguinUaie Taceo pudenda ei peisiunlia raemoraiis libitlinibus,
propinquam, si\e quam ahus sinnli nnprobitaie qua?.Sjhester Gnaldus cenlum posi Ausehnura an-
deseiuit, jiiantah seu fornicana lcge punienda nis notavit de Hibeuns, disiinct. 5, Topogiapluje
teineriUte conjungu. * Hacienus Lanfiancus, PX Hiberiucss cap. 19. Quam veio allas lncmeditatis moibus
CUJUSprseteulis adhortamentis si prsesenlia hceat egisseXradices,consifns,adeo ut nec hujiis episiola?
Aiiselnu compiobare, ausim diceienon ex Scotouim e\elh pottieni palara fixex concilio Caseil s,
\el Ilibernoruro, sed Anglorura longe antea depia- .,rthiepiscop..li Hibeiuie civiute, habiio anno 1171,
valis monbtis luiain hanc lelhaleiu gangrenam pau- pl ab AlexanJro'IIl probalo, m tujus concihiuxoies plj-
Giluas in tilis id poUssnue jubeiur, ul otnnes iaxct
latini vues tt auginentura suinpsisse Nani qut
ha-
Excidio BiilaiiiiLe supia nnlle annos dixit : Reqei hubeie vthnt eas secundum jus ecclesiailtcttm
habet Bntannxa quamplurimas conjugei habentes, beanl. Roger Iloneoenus retulit iu posler. p.ule
ssd scouantes. D. Bomfaclus maiiyi el arclnepisco- Am.al. Sed ncc hoc decreluin (ul hquet in signato
tju*, legatus Germaiiicus objicif Ethelbjldo jegi Syivest. Gnaltii tesiinjoiuo) valuit exslirpaiei taui
/iiiglora.n'apuJ W.lltlm. Malroesl)ui.,lrb. i, Be reg.
181 LIB. 111,EPIST. CL. 1S2
eveiiiel tihiilljpioraissioquae peijeêianubususqtie A C.'iion,ca ai.c.oiitas piaecipit ul Ecclesia epi^-co-
in Enem piomitlitur. Nec te leu-eat quij piopxer paius ulira tres menscs nou maneat sine pasloie.
inibeciUilatem coipoiis non \ales modo 617lta effi- Quoniam aulem legi placuit, consilio baronum suo-
caciter faceie el cuiare qua? faciendasunl m eadein rum, etnoslra concessione, ul vestia persona el ge-
obedienlia, sicut olim faciebas in samtate et jtiven- rclurad aichlepiscopalum Ehoiace, non debet per
tute. Namquenon exlgit Deus a te ultia posse tuum. vos teirainus salubiiter constiiulus diulius diffeiri.
Nec le peiluibent qusehbet adversitates, undecunque Ui de raiior quia post electionem \estram non tc-
veniant, quibus te vult inimicus animse tuss \exare quisistis ul consecraiemini ad quod electi esti",.
ex fatigaie, ut ante finem deficias et prsemiura pei- ManJoitaque \ohis ul viuldus Septembi.silis aputl
sp\eiantise perdas. Hoitor igitur et precor-quateiius matrem nostram ecclesiam Canluariensem , ad fa-
hoGin corde tuo proponas et slabihaaut boiium opus, cicndtini q.'od facere dehelis, et ad suscipiendam
q.ioJ hactenus fidehter Deo adjuvante lenuisti, nc- consecialionera \estiam. Quod si "non ftcerilis, iul
quaquarn, donec \ivas, deseus, nisi hoeabbas tmis me peitinet uXergo curam haljeam et faciara qure
et fiatres lui non tua iinportunilate, scd sua spo i- pei linent ad episcopale officiumin Eboracensi ai -
lanea voluniale libi prascipiant. Et cerlus esto quia thiepiscopalu. Praeterea audivi quia \os, pricsquaut
quanto majori difficultate , cum propler imbecillita- H conscciemini, facere vultis, ut electus ep'scopus
lem luam, tum propler quaslibet ad\eis,Xales, obe- Saiicti Andiese de Scoiiaapud Eboracum consecic-
dientiam tibi injunctam facies *18, lanto majus prsr- lur (53). Quodnecfjcere debelis,necegoconcedo,setl
liiium a Deo recipies. Oro Deum oinnipotentem omnino inleidipo ne fial, aut de illo , aut dc aliqu i
nt ipse cor luum diiigat, et cjuantum in me e=i, persona quse in regimen animaium debet provehi
benedictionem et ahsolutioneni Dei tibi mando, fia- ab aithiepiscopo Eboracensi, quia non pei tinei ad
ter charissiine. \os dare \el concedere ahcui cuiam anim.uum,.
420 EPiSTGLA CXLIX. quam nontium accepislis. Yale
AXsELMI ADTHOMAM EBORACENSEM ARCHIEPISGOI'UM.
Ecclesta ullra ttes mensessine pastore non debel &,re, EPISTOLACL
undeipsi pimsciibil ut \ui Idus Seplembiis Can- ANSELMI 4DGOrTRiDUSI
luaiim se sistat ab eo conseciandum, et ne ipse Viium piobum a vitw inlegiilalciaudat, et a quo
electum episcopum S. Andtem de Scolia nonduin sibi caieal, monel, maxhne ne alioium facla discci-
consecialus conseciatepimsumat. nens eos contemna'.
AhsELMus, aichiepiscopus Caniuariae, THOM.E, AKSELMUS, archiepiseopusdorrRiDO salulem et bc*
eleclo arthiepiscopo Eboiacensis Ecclesioe, salu- nedictionem Dci, el suaro.
tcm. C Juhel, nepos "\ester, mihi njira\il vitam ves.ram
YARIiELECTIONES.
417Non. raodo tns i.o i vales rooda 61SFacias : ms facies,
JOANNIS PICARDI NOTJE.
(55) Faceie vultis, ul eleclus ephcopus JSancliAn- nuperriroe noster frater nobis Pt coepiscopis subhi-
diew de Scoiia apud Eboiacnm consecielui. Qiioniani lnht Rtmigius, me scilicet imposleruin quacsiiunim
ailEuoracensem archiepiscopuro peitinebatcousecia- Doic. ceslrensis vel Wigornensis episcopi suhjectio-
lio oinunim episcopoium, prreficiendoium Lcclesns rieinbac de causa.Dico enim coiaroDeo me nunquaru
Iiisiilarum Oicatlum,!d esl Hiberni.eet Scotia?, Tho- hnc factuuim. Si placet igilur sanclitali \esfise, ut
jnas nectlum acceptani yjipoxcivua alteri volehat juxfa pelifionem nostiam nohis faceie digneroini,
conferre aul curaie confeiendaru. Quod Anselmus locura Eboratura; tempus, v Non. Martias nobis
probibuit recte dicens non posse qucn animaruin immutaljiliter conslituimus, et \obis sigmficamii'.
ctiiani demandare, quam i.on suscepent. Initiando Ergo vivas et \aleas, et ^piiitualilius iiicrefflcnfis
autein episcopo noroini eiat TuigoJus, Ecclesia? usqueijuaque proficias. J Hacletms Thomas. Ex cu-
Dunelmensis piior. Cceleiuin, quod Scotorum >et jus \erbis peispicuum esi. quoil aJ.ius m L.uifran-
Hibeinoiuin jnlislitiim lnilialio sil ponlilicis Ebora- curo ciistas olnn erexeral eanidenl ob causam qtiara
censis et hujus (tle quo fit sermo) halruehs, ad lnc Thomas suus fialruelis, tanto demissius inch-
Lanfiaiicum, sed non Lanfianci ad ipsum; quas ad nasse; adeo ut non nisi laeuo Lanlranci jeunissu,
litleram suLjicio, pnores sic habenl: t Pnssimo, etc. \eieiliir se nuncupaie aitluepiscopura Eborati.
Ecce, Paiei sanctihsime, lihus tuus ad te clamai, SPCILanfianci lesponsum coiqungamus, quo el id
jsed roagis filn, Eboracensis videlitet Ecclesia, aJ juiib sjjeclans ,td Eboraeenseiii caihedram giavius
eara, c.n divina dispositione piaesides ecclesiam; piobit.
tauquam ad maiernuro lecuuens sinum,pie poslulat r» < Lanfrancus, etc. Insinuavit vobis \enerabilis
ut e\ abundai.iia mateinaium dehciarum reparelur frater nosler Thoinas Eboiacpnsis archiepiscopus
inopia suaiuin se deseie.ilium; iino longe et irler adveiiisse de Orcadum insuhs ad sequenduro cle-
barbaras naliones posilaium vnium. Si(]uidem licuin, quem in episcopatum ipsius xerrse, prsec-
\emt ad nosquidam cleiicus, quem inisit Paulus piente et insinuante Paulo comite, tesuuir esse
(Oines cuni htteiis sigillatis de Oicaduui paiubus elecium. Et quia cx antiquo moie sui juns est
significans in eis episcopatum suse tense eidem cle- pivjfalariim insulaium pisesules consecrarei" peiiit
uto concessisse. At llle aiiiecessouim suoium or- a me ut mittam sibi de nostris suffiaganeis duos
dme custodiio, poslulat a nobis consecian episco- tjtii laniae rei sacramentum cum eo valeant cele-
puiii, cui, quod jtiste petit, injusle deneg.ue noit hiaip. Rogantes uaque praecipimus,et pia?cipienles
possuinus. Piecainur ergo ut nobis duos episcopos logan us, (juatenus omni excusatione submoia llluc
d.iigat paternilas \eslia, quorum fulii orauombus eaus et tx nosiro puetepio secura, tjuod justura eSf,
fiauxiho, lantjj rei saciameiiXuin canonice com- in lai.lae lei mysteiio complealis. Nou eiiini tlecet
nleauius, llla autem piocul aiccatui susintio, nuv.ii ut qtu saciandusui hanc leiiam \enif, et cum umui
185 S. ANSELMICANTfJAR. ARCIfEP. OPR. PARS 111.— EPISIOL.E. 184
ct roga\it me ex \eslra par e ul vobis consuleieni A lali. Inter saeculaies homines cst conlei.tio de pro-
quahler \ivere deberetls. Sed cum audissem vitam pna s'mgulorum,\oluniale, ut unusquisque 620tlieat,
veslram, non potui cogiiare quid vobis possem addere non sicut tu \is, scd situl ego \olo; conlenlio vero
in psalmis, in oiaiionibns , 111abslinenliis, in nJtHt- 621monachorum est: JNon secundum \ohinlatem
ctione coiporis, ultia hoc quod vos per gralia Dei meam fiat, sed secundum luam. Nec -debet
inccepisiis et facitis. Hoc itaque quod facilis, quan- unusqtiisque exspectare ul ctira Tacit alieiius \o-
diu cum salule corporis \estri facere jiotestis, le- lunlalem, ille sibi simihter faciendo retiibual, sed
nete. Si aulem senseritisquodin apsjritudmem \obis in hoc debel sludere ul quidquid alius faciat, ipse
verlatur, tunc consulo ut situt expedirecognoscetis, nunquam a hono proposito suo deflcial. Esl et
vos temperetis. Melius est enim ui cum salule cor- ahud quod valde pacem el dileclionem inter fratres
poiislaelo aramo aliquid faciatis, quam per segiilu- eoiiriiiat : si nullus aliquando fralri suo aliquid
dmem ab his quse cum lrrlitia benefacitis, pio mliilo ditit de alio unde aroicus ejnsaliquo modo offenda-
ducaiis, neque alios qut hoc non fatiunt, ullo niodo -tur; sed semper, si polest, fialer de fralre loquatur
contemnalis, aut eosesse minoris menli apud Deum unde cor ejus ad dileeiionem accedatur. Hsec, fra-
quam vos cxislimeiis. Bonum enim esi exercitium tres et filii mei chaiissimi, senate. De ordine-quo-
corporis, sed multo magis amat Deus cor plenum " que \estro ita sollicili esse debeiis, ut non in ino-
pietaie, dileclione, humiluale et desiderio perve- dico illum alicubi, \el ahquando, in secrelo, vel In
niendi ubi possit el deleclelur ipsum Deum \idere. conspeclu aliorum, violetis. Scriplum esl enim t
Omnipolens Deus vos doceat, et corroboret, el con- Qui modtca despicit, paulalim decidet (Eccli.-xi\, i).
solelur. Absolutianem Dei et nostram, si quid \alei, Siergo coiam Deo vuliis proficere, nunquam iriini-
ab omnibuspeccatis \estns \obis milto. Rogo, orale ma mandata velius despicere, Sicut autetn qui rao-
pro me. dica despicit, paulalim decidil, slc qui modica
EPISTOLA CLI ™. non despicit, non dico paulatim, sed ^fficaciter pro-
ANSELMI ADJOAJ\XEM PRJOREM, ET COJNGREGATIOINEM ficii. Fratres, faeite ut possilis dicere cum Proplêta :
BATENSEM. Anima mea in manibus meis sempei {Psal. cxm, 15).
Eos Dei domum el templum futmos, si matuam sei-
vem cmcoidiam, el in mtnimis observantiam te- In oranibus enim operibus \eslris debeiis «onsi-
neant. derare quasi anima sit in mairibus veslris semper;
AJ\SELMUS arclnepiscopus JOAHM,priori, et toli quia quidquld unusquisque faclet, hoe aninia ejus
congregalioni Balensi Servorum Dei benedictionem recipiet. Oinnipoteus Deus \os ab omni malo custoa
Dei, et suam, si quid valet. diat, et absolutos ab omnibus peccatis in bomsope-
Dominus Jojnnes, lator prresenlium, peliit a me ribus \os perse\erare faciat. Aroen. Precor ul oretis
nl fralernitati vestrse allquam monitionem scriberera pro nie.
quae essel signum paternae dileclionis. Possum qui- 421 EPISTOLA CEII 6!2.
dem breviler comprehendere qusecunque viianda ANSELMI AD P\SCHALEM II PAPAM.
sunl, e( quaeappetenda dicendo ; Decltna a mato el Ul nonmilial palhum ai eluepiscopoEboiacenst twn-
fac bonum (Psal. xxxvi,27); sedeoinenientiiis exisli- dum conseciaio, nec Londonienstepiscopo,qui tllud
Wout deaJiquaiirlule iioniinaliin religionem veslrara nunquam habutl, ne Ecclestw Canluanensis piima-
ttts a sua clignilale excidal, quod pali neutiqunm
admoneam. Horlorergo ut pacem senare inler \os polest. Inquint el ulium teyi 1 euioificoiumpenitil-
loio corde sludeatis, quia dicitur de Deo : Factus tat daie wvesliluias, stcul tex Anghm audieiat.
esl in pace locus ejus (Psal. LAW, S). Ita ergo domus Domino et Patii diligendo «t re\erendo PASCIUEI,
rt templum Dei \eie eiilis, si pacera iuier vos con- summo poniifici, ANSELMUS, seivus Ecclesix Cantua-
stanler hahuerilis. Quam hoc modo assequi etser- liensis 62S,debilani obedienliain cum fidehbus ora-
\are poterilis, si unusquisque non intendatut alius lionibus.
faciat suam volunlalem, sed ipse semper, servata Quoniam foriiludo et diieclio Ectlesiarum Dei
leciitudine et \olunlale Dei allerius fa\eat volun- n maxnne, posl Deum, pendel ex aucloritale palerni-
VARI^; LECTIONES.
619Cttm eodem ms collala 6£0 Yohmlaleutuiiusquisque tiis \olunlate, unusquisque ^'Donteniio
\o!o ms coulpnlio \ero • 62aCoilain cum eodem ms 6a3Anselraus Ecclesiai " Canluar. ms Anselraus sei\us
Ecclesise Cantuaiiensis , .
JOANNISPICARDINOTJE.
humihtale sacrari se postulat, inopia adjulorum a fuluroium, seivalum iiipisecipio. i Sic Lanfranous,
lanlo legno non sacratus abscedai. Terminum hujus qui et profiletur ab Eboiacensi archipiajsnle iniiu-
consecratioiiis lator pracsentium vobis indicabil. Et gendos csse episcopos Orcadum, ila tamen ut Cau-
ne forle sollicili sitis, puianies quod vel ipse vel luariensis primas ad eum miltat duos compro\in-
£uccessores cjus hac occasione super ecclesias \e- ciales episcopos, qui ei jadsint ad inauguraiioiiem
slras jus prselalionis quandoque conentur arnpere, saciamperagendam : neque ob reraetsibi \aleat-ah-
htleras [quas ipse mihi iransmisit, fraiernitaii quiil in eosjuris vindicare. Dnde Iiic Thomas
veslrse, solhcitudinem de futuro gerens, curavit (ad qnem Anselmus) Ecclesire Scolitse designaiuiii
transroilleie. Quas et has (quas vobis transmillo) poniificem initiare non poterat.
tn archiîs ecdesiaium vestraium , ob memoriara
185 LIB. III, EPIST.CLIY 185
talis \eslrae, quando ratio exigil, ad ejus hbenier A po t Penletoslen.litleras pcrRernaidum senicnle.a
lecuiiimus auxilium el coiisihum. Artlnepiseopus domini Pelri, camerarii \eslri, quod rex Anglise
Eboracetisis, Gerardus nomine, m.gravit de hac conqueiitur quoJ suslinefis regem Teutonicum dare
Etclesiaium sine excommuniralione. et
vita, et alius, Thomas nomine, loco ejus electus iiivtslituias suas inve-
est. De quo rumor esl quia quseuiur ei palhum an- Ideo niiiialiir se sine dubio lesumpturuin
ille suas lenet in pace. Yideat
tequara sit consecralus et niihi facial profess>onem siiluras, quoniam
setundum aniiquaro consueiuthnein antecessoruin igitur prudenlia veslia sme dilalione quid mJe
nieoruro et suorum. Ha?c est igilur summa prectun agere debealis, ne, quod tam bene aedificasiis, iue-
mearum in hac re, ul anfequam conseetetur, el cuperabililer deslrualur Rex enim nosler tlihgeiUtr
Deum ut
nnhi debitara ohedienliara, sicnt di\i, profitealur, ei inquiiit quid de illo rege facialts. Oramus
hoc raclum esse litteiis nostris cognoscalis, a \eslia nos lse'ificel de diuturna veslra prospeiitale.
*
excelleniia paliiiifa non suscipial. Quod non idcircc EPISTOLA -CLHI.6!l
dico quod llli pallium inyideam, sed^juoniam quidam PVSCHAL1S PAPJE.ADANSELMUM.
aulumanl, et eliam procurant, ut si hoc a vohis Piwcedenli lespondet se nuiiaienus diqnitati ejus Fc-
conressum fueiil, confidanl seprofessionem debitani n clesim deioqatuium, nec ttsquam loleiasse a lege
inihi posse denegare. Si enim hoc coiitingat, scilofe Teulomco datt tniestiiuias.
quia Ecciesia Anglia? seinderelur; et secundum sen- PASCHALIS episcopus, ser\us scryoiuro Dei, fralri
tenliara Domini, dicentis : Omne regnum in se ipsum ANSELMO,CanXuarlensi arcluepiscopo^ salulemêt
divisum, desobbilui, desolarelur, et ngor aposlolicat apostolicam Ijenethtlionem.
discipiinse iu ea non parum deblhtaretur. Ego quo- >- Liiteus dileet*onis lure receplmus, etc. Yide in
que nullateniis remanerein in Anglia. Non enim de- Paschaii 11 ad an. 1118.
berem aul possein pali uX,me in ea vivenle, piima-
EPISTOLA CLIY.
lus Ecclesiae noslrse desliuerelur. Hoc ipsum el
ANSELMI ADWILLELMUM ABBATEM BECOENSEM.
eodem affetiu snggero re\eren(ise vestro?, quia de
Londoiiiensi episcopo pallium petilur.quod nunquam Yola nuncupata anle monasticam piofesstonem in
liabuit, ul scihcei ad hoc uullatenus assensum pr.e- ptcvlati manenl disposutone.
Ije.a.QuidafflnamqueconcinnaiiXsubhacspeciehoni, A:\SELMUS Reccensis, modo mu istei EPCIPSIPCm-
pritnalus Canluarise dignitatem (queraadmoduin noii -tuariensis, dile.lo dilecfoii suo ie\etcndo ahli,ui
flportet) hunuliaie. Hlisi sanclitati veslrse hocaiino, WILLELMO (56) Betcpnsi, salutem,
YARLE LECTTOJNES.
624Cttin eodemnis cotlata "
JOiNMS PICARDINOT.E.
(56) Reveiendo abbaii Willelino, etc. Ille ipse " mannia etcilatos Ileniicus, Nothi filius et rex,
YYiUelmus, Becci tertius archimandnia, de tujtis advolarat >e\ Anglh ; isque paschalem circner
uleilione sciibi(ur-cpis(. 3,'supra, ad quera lecen- soleinn'taleni \enit Beccuni, ubi Beccpnses noniuilli
snirous ejusdem Willeluii natajps, pueritiaiu et nio- ei siippliPannil -ut ui morilun locuiu suflirerfetni'
nuchisraum, etquidem ex Beccensi ms.,quod eliam- qtiispiam Beccensis. Id ul Willelmi nunbus insonint,
jiuin snj)i>edilab)t in liiaieriam bre\is el apeilse cavit ne suain exoiaiel sedein. Hpnnctis auleiu,
nairalionis de ejus intertlu, ul cujus sancta ielicia- coguiia Willelmi in\aielndine , perbumaiie invisu ,
qtie primortha llhc exposuimus, lnc fehtiorem, etsi eumqiie alloquens Imiin resitlebal pio honunis oh
Tleccensibus lugubrem, dicamus eju«dem finem. sei\antia. WillClinus conira , liiiuio sui coenobii
Auno \icesiino sui muiieus, mense Seplembn, de- prosplcicns slatui, supphcavil Henrico ul nion H
citht in segiolaiioneni, quae lenle seniles arlus con- chum metlu? aelatis et iniegiioiis vtiae pwpOneieX
sumens \tt.ilem ejtis fflorlem prorogaviX ad inse- Becco, « Quem i lnquil? Willelnius conlra: « Lccle-
sjuentis anin mensem Mailium. Tum enim Piome- giJ\ior siaslicae sancliones umveisis inierdicuiit pra?positis
solilo el polenlior eum Jecto foitius quatn eleciione successoris, > Dixerat hsec, et d.ceniis,
llieum Caucaso alliga\it. Inter hacc Ricardus abhas dexteram on oculisqiie-rex admovit. Qnamohrem
Praiellensis ccenobij (nuod Ilogeuus Rellomojitainis fialies psalmos legere poenileiitiales, santUirnmque
Hunfndi filius consiituil in*lundo suo , sie enmi lilaiiiaiu, inler quaj auiuiam exbalavil. Mox jjro»
scfupulose Guillelra. Gemmet. hh. VJI, Hislor. Du- more cada\er sacns indnliim vesubus in basilicani
cmn Norman., eap. 2%, obsenavil) convisil Willel- delaium, coram maxima collocalum esl ara, qito e\
niuni, ac mox Beccenses fiaires. Tunc vero eX D monathi el laici comieancique luguhies hicinrj
ohsecraiiouibus, etecclesiaslico cnrisraate rotjoraiiis preces~\'entilabant. Sed et lex, qnem wipremo hah-
esl Willelmus. Boso aulem., prior Bectensis (j >m X.mlem \iseiat omiii carenleni spinlu dignalus est,
eniin Raldncus, ad queni sunl epistol. 7 et 8, supia, suprenia visitalione. Pispter llhini, no\era abbaie1,,
e viyis extesserat), monuil Willelraum ut monbun- clencoriim monachoruinque luiha innunieu, ei
dus Iilus ccrlesiem quanidam legaretbenediciionem. inier hos piaecipuus verot Joan. Lexoviensium pou-
t
Erecla igiiur nianu illisbene precatus dixil: Aura,le tifex, qui et stiprema defuiitlo persohit obsequu:
clauslraieui \ifara,qula reparalpj esXordiius nosin; mendicorum quoquenoiidefuilniullitii(lo,ui quoiuiu
et jion quaeratis habeie obedieniias in saeculo, gratiam deftmctique opem biduo tain laigjj ftie-
qtioniam in eis mulli perdunt aniraasbonum suas, et runt eleemosinaedisiijbuiaj.ut nullus liiaiu» redieni.
quaniocius abbateiu ehgite, qtua non est tale Inietea Wtllelmi cadaver lnhumalum m exedia
opus diffene. t Haec fams, obnixe rogavit eos suo capiiolari, ad dexXeram Herluuu fundaxoiis. Willel-
liomine fundere vota. Erat emm pio more, ul si nius auiem anno seuds xxv, Becci monachuni
queinpiain virum nosset nUegerrimaeTiiaa, tonimu- piofessus est, qnindecim annis privalus ibidem vixit,
nionem jjrecationum ejusdem cupidus ambirel. Sub sicque i\x-na(,us anuos
tiiginla eldiinidiopiacfuit,
hsecpropter repenlinos tumultus ali juot in'Norih-
JS7 S. AVSELMl CASfUAR. ARCHlCP. OPP. PARS III. — EP.STOL^. 1-88
De voio moiijilii de q.io i.osliuni \ultis atidiie A scopi cx .ii'l qua antetessoium consuctudiiie piofessi
tonsiliura, qui antequam ai uostium oitlinem \eni- sunt, jiiofiieai's Quod si in his quse ccepisii magis
ret, vovit se nunquam amplius \inum bibiiuium, pprse\et..re quam ab iis desisteie delegeiis, omnihus
hoc mihi \ideturesse fatiendum quod fii a majori- ep.stopislolius Biiuimiaj* 28 sub peipeluo anathe-
hus nostri ordinis, et maxirae apud Cluiiiacum, vide- mtle interdico ne libi ullus eoium manus ad pro-
licet ul hujusmodi vota, tjuae fiunl rne promisslone motionero ponlificalus imponat; vel si ab extemis
fidei et sacramenlo, in \oto raonachiti t rJmis, in proraotus fueris, ne pio episcopo \el m ahqua Chtt-
ijuo liomo quidrjuid ad se peith.el et selpsum lot m s iana coinmunione le siiscipiant 658.Tibi quoque,
Deo offeil, judicenlur esse completa, et sit in dispo^ Thoma, sulj eodem anathemate e\ parle Dei inler-
sitiouepralaii vel ea senare rationahihter velnu- dico ut nunquam benediclionem episcopatus Ehora-
taie. Yos autem huic monacho, de quo Ioquimui, censis susciphs, nisi prius proressionem, quani
polesiis, si placet, ad lempus concetlcie ut quod in- antecessores tui Thoinas et Girardus Ecclesise Can-
*cepil facial. Quod si quando inteilexerilis non cxpe- tuariensi fecei'unt, facias. Si aulem episcopatum
due, prrecipite llli ul fariat fidcnter quod faciuut Eboracensem e\ tolo dimiseris, concedo ut oIDcio
commumlei Iratres. sacerdotali, quod jam suscepisti °30, utans.
EPISTOLACLV «»-«. B EPISTOLA CL\71631.
ANELMIADTHOMAM ARCHIEPISCOPUM EDOR>CENBrM. ANSLLMI ADWILLELMUM ABBATEM ET COMREGATlONEH
^Jtiaersis archiepiscoji mumis tnterdicit ante piomis- BECCENSEM.
sam sibi fidehlatem pio more icten. Se uilul habere illis anliquius, eot umque obluui um
ANSELMUS, servus Iicelesia? Cjntuanens s, THOMX non esse, nm cum desieill esse.
aichiepiscopo. Dominis et fialribus chariss mis et desideiatiss",»
Tibi, Thoma, iii -conspettu (37) oronipotenlis Dei, mis domno 632abbati YYILLELMO, el sai.cl.e ecng-e-
ego Anselraus arcliiepiscopus Caniuaiiensis, tolius gaiioni Beccensi, sub illo Deo ser\ienti, fr..fer
^,22 Britannise piimas, loquor loquens ex parte A.NSELMUS, dictus aichiepispopus, superna seroper
tpsius Dei; sacerdotale officiuin, quod meo jussu in giatia et Lenediclioue ad bona senipei d.rig", et a
paroecia 6J7 mea per suffiaganeum meum suscepisti, mahs tlefendi.
libi interdico aique prsecipio ne de te aliqua cura Si Gdr meum dilectioni veslrse de vobis plerie
pastoiah ullo raodo pisesumas iniromitlere, doneGa exponeie \olo, niagna chaita non siiffleiel, et si
rebellione, quain conlra Ecclesiam Canluaiiensem breviler diceie propono, nequatinam affeclum meum
inccepisli, discedas, et ei siihj'eclionem quam ante- saiiat. Sed in hac dubicla'e consolalur me \eslra
cessores lui, Tbomas videlicel el Gtrardus archjppi- conscientia, qua roihi conscii est-s nuanlum semper
YARLE LECIIONES.
BW Collata cum codem ms 627Parcecia ms parochia 6!BBrilannia? ms (olius BiiUnirij? ^9 Pueris,
re pro episcopo lideni iu aliqua Chiisdani coniniuuione le suscipiant ms ftiens pro episcorio vd in aliqita.
ChiistLna «comnuiiuone te suscipiai 63°Inccepisii tns susctpisti iSi Cttm eodem ms collata 632Gha-
r.ssinris deinino, elc. ms chaiibsimis el desileratissnnis dimno.e.c.
JOANNIS PICARDI hOTJE.
obiil anno 1121, Kalend. Maii, el hoc fuit donatus C memorato capituhloco. Exislimaiim, nec falso, ctim
epitajjhio. instaurareltir (instaurationero enini receniioiem ipsa
Mbas Wtllehnus piwclari geneiis oitus locif. ties nova et quod.unmoJo pueulis (esiatur)
uira vel situ obducia seu rubigme, earaque ob ~~ reni
lempote pinnwvo fit teltgtonis cunatot,
JEtalts qutnts luslns jam rtle peiaclts, lieglecia.
Suspiian lo Deum ccepttcontemneie mundum, (57) Ttbi, Thoma, in conspeclu, etc. Hane Ansel-
Titiea dtvisil, sed Chitslo loius adhwsil, inus scnpsit epislolam nullo non noto clurilatis
Ut nudum nudus Domtnum fainulus sequeielui. lapide. Nani leste Bibiiolliec.il io Malinesbeuensi,
Thoiiias ab Anselrao pumo actitus, ut Canttiauaiu
Confeslun Becci.jnga sumpsil suavia Chnsli, vpniiet a se inauguiandus, sibique jiro 11.01 e olie-
duw pct quindenos couslantei peitutil annos dientiam firrajtuius saciainento, bemgnas egiiû-
Anselmoposl Angloi um pt nsule jacto,
Iste toci curam cmpil fiatiumque legendam : Uas pio iii\ilalione, peiutqtie inducias ad tani cele-
bns opens appautuin. Seeundo acc.tus, lespondit
Quem gwvitasmoium, velvila decusque paientum SP uliotibus suoiuni cleiicoium adduci; laiideni
Feceiunt claium peimullis ac veneiandutn.
Doctus eiat, blaudoque loquens sennone vlacebat: per episcopos Londinensem Rofensemquecoinenitis
AcUbnsel veibis subjeclOieiudtebal. apene se denegavii \enturum. Quamobiein quein
Apueio vii<tifueiat seivatoi honestce; pii\atis iiioiiitioiiibiis pelhceie nequieral Anselmus,
Cordts mundttiam seivans canusqne perennem. poslremo pu'jhca\il quasi coiiluraacem hoc pio-
Beccum ler denos auttt lexitque pei annos : grammate exsecrando, quod eiiam reluhl Willelii1.
Biandus subjeclts tector, duiusque supeibis. D Malmesb. in Eboiacens. arclnepisc. Posi boec dum
Vtr tanlus, mentts moncta dttatus op.mis, Henrici sumniatumque Anghcoium consihis Thomas
Nequaquutn vatwt nexus evadeie/noilis, tonimonetur, Aiiselmus deeessit, lelinquens cum
sua hened cl.one (quam spieveiat airogantius, spie-
Aprdis sexla decima suigeiue dtela
Complevit cuisum vftm pia,sentis,ei aclum, tamque seuus doluil) pn\aluro. Coactus lgilur lan-
Commendans animam £celo toipusque sepulcio. deni cpiscopo Loiidyieusi Richai do Belroozio polli-
citus esl et untliis. Post quinquenniura, \i Kalend.
Etspeclal lempus quojudtcel omnia Lhns'us. Mart, tlesut esse in \1v1seo splendidius, qno\i\erat
Ecce sub huc tumba pulus sunl meinbia sepulta,
Cui pijvstel Dominus vemani ntamque logemus. obscunus ob pudpiidara sure per\icacire caligineiii.
Ciini eimn decubtiissel lecto, cotisulti roedici icspon-
Id \eio ppiiapUu Bccecusi nis. liiscilu.u noij \idi m dv.juiil ji'iiii|u.uii ton\alitmum msi fcamiei c Uus,
"""
IS9 L!B. III, LPIST. CLVIL 190
voselquara\erac*uei dileveiim, et quot el qiuntunii A . aileciu Jihg iin, et pci earodem dilectionem sollici-
devobis desiJera\enra,Pt aliquid, quandm \obiscuma fudtnem de salule anima? luse geram. Sed quoniam
siiin con\ers.uiis , \os pioficere sludueiim : et sii in nobls non e\enit 6*°oppoitunitas colloquendi, in-
non orancs hoc experimenlo, quia Deus numerumj cunibit Jinhi necessilas scnliendi queni aniroum de
auxil poslquam a \ohis discessi, cognoscilis, ab iPiss te habeam e( quid de le desideiera.
qui sciunt et experti sunf, discile. Hoc itaque nulla- Obsecro igilur te ut non coniemnas dilectionem
te.ius charilali \esiias sit dubiura quia sicut dile\ii qua le propiei Deurnet houoiero Dei et ad 641sa!ulem
ladiceui, sic et ramos, quantumcunque 6S3 mulliph-. inam diligo, neqtie rejicias consiliuuimeum. Si enira
centur. et omues fihos maliis meae,et primogenitoss nnlri acquiescere volueris, certa eslo quia valdo
el posl me genitos, velut fraties uterinos °34in coi,'e» libi in fine placebii, et eut super te gaudium mi-
nieo ainpleclor et arao. Omnes igitur precor ei ob- giium angehs Dei. Si \ero nolueus, scilo quia iiiinis
secro ut mei memorla et dilecfio in cordibus eoiumi tihi displicebit, et inexcusabihs er.s jn dislntlo
qtii eam habuerunt non fepescaf, el in menxibuseo-- judicio Dei. Audivi, soior tnea, quia dni porlasli lu-
rum qui menon no\eiunl, accendatur etperse\ere(. bitiim sancia; conversalionis; quem quoraodo leli-
Quam\is eiiim corpore siro vobis absens, nidumi queiis, quid\epassa sls, \el quid feceris, non lalel,
lamen meum, ecclesiam dico Becti, cim onmibus5 'B sed nutltum apeitura j?st.
jjullis suis mecum porlo seiupei in c»rde raeo, ctt Consideia igilur jam nunc, charissima, quantuni
eam in oratiombus, e( iu onini bono desidei10ine*, d sient vinles amplexus et caniahs delectatio ab
si qtiiJ bsecsunt, leprjjsento Deo. De rae ergo pre- amplexibus Chiisli, et a deletlalione caslitaiis et
cetur vos cliaritatis vestrse smceiilat, et inspuetl coulis munduia : amplexus quidem Christi riicojion
superna pietas ut orationum \estraium pro me noai corporales, sed quales per amoiem et desideiiura.
deficiat assiduitas. Quamvis animae \eslrjj flagientt tjus inlei bonara conscienliam facit aninia familiaiis
bono desiJerio, quia lamen bene\olenlc:s non fasti- ejus. Considera, inquam, quse sil dtfferenlia inter
ciunt audire quod an.ant, precor, obsecro, moneo, has duas delectationes . ROJIloquor nunc de legilmio
consulo, qualenus ad melioia semper \os "'exten- conjugio. Consideia, jnquam, quanta sil in spiriltiali
datis, el imnquam ab lris ad quse DPUS\OS pro\exii, dcleclatione mundilia, quanla sit in cauiali inimun-
defitialis Mniua dileclio secuiidum Deura m \obis ditia; quid spintahs promitlat, et quid carnahs roi-
semper feneat, pax et concoidia, scr\ata \entaie, netur : qtianta sil in spiritali spes, et quam delccta-
jn \estns raeulibus assidue maneai; liumilis ohe- Jjihs exspeclaiio Chiisli; quanta eliam in Iiac viU
dientia in omnibus actibus \eslns Deo placeat, stu- securiias et cousolalio, quanlus sit in carnali timor
dium religionis et excludendi a \obis \nitim ex.u- ^ jiidicii Dei, quanta eiiara ra prsesenti vila est con-
descat. Hsec invicem moneie, hsec int'esinenter fusio. Cogita quale sit Chrislum sponsura, ccelestis
tenele. Hoc oro, hoc opio, hoe desidero de \obis; rpgni doteni piomittentem, conieinneie; et honii-
hoc ipse, a quo esl onffle bonum, cum sna plena el neni nioilalera, uonnisi toiriiptiouem el conteropli-
perpetua benedictione del vobis. Ameu. liiia danlein el polhceiuem, Filio Dei, Regi reguni,
EPISTOLA CLYU 636. praeponere. Ceite ille Rex jegum concuphitspeciein
AISSELMI ADQUAMDAM DOMINiM. tuam, ut sponsae legitimse.
ATASELMUS, Dei ordinalione arclriepiscopus Canlua, Qualitei aulem ille, quem scis, cainis Uiaepulchri-
nensis, ad quamdam donrinani 637,mtindum, nou tiidinem appetiveiil, soior mea, quomodo dicam?
Cliiislum conlemnere, elChiisfum JJIUSquam mun- femina nobihs, quomodo dicara? Sponsa Dei, \iigo
dum dihgere. fueias electa, eXDeo habitu et ronveisatione assi-
Libentiss.me, si possem, iecuin Ioquerer, soior gnata. Quid dieam modo le esse, fiha mea? Deus
yeiemihi 63SIUDeo diltcta, quia chanlas qua oni- scil. Non ilaloquor, ut gaudeam de confusione lua,
neni hominem \olo sahum fien ct oflicium milii <;edut gaudeat Deus et congaudeant 6*sangeh de
i.ijunctum exigunt a rae ut te fralerno 63ilet paieino D con\ersione el salubri pcenileniia lua. Quid eigo
VARLE LECTIONES.
633Quanlumque ms 63'Fialer fflerinus ms fralres uteiiios C3B
quantumcunque Semper \os, et
ttis semper \os extendaiis, et 636Lollalu cum Edit. Golhica et Colomensi 1575 637Edil. Exhoriatio
ad \nsii>em 63SSoror niilu Edil. boror veie iiiihi 639Ul fuierno Edil. Golh. ut lefiaierno
BsaNobisnon lapsime\emt Edit. Go:h. nohise\emt '" Dei ad Echt Goth. Dei, el ad 6t2 Ut gaudeant Edit. et
congaudeant
JOANSiSPICARDl NOT.E.
opera. Quod responsiim fetidumqup exsecrans pliai- Iroo \irile laiidandiiroqueTboraseêsponsum fas est
iiiacuin, tongemuit hoc planctu : Vw cvgniudim cui Yeiiin reque laboiaiilis evpriineie disticlus quoruin
eompcttllalis medicina; eljsic vligo eleclusa Dommo unuin ad Peliuin qupmdam sicdliexit :
(niquil Roger. Honeden. in Annalib.) vitamfinnit Cur Pelte vhgineum hoitans ineponere-floiem :
Jemporalem. Quamobiem jure de eo quod Angdus Non faciam; velsi hoc ceila paianda salus.
Politianus de Michaele Yerino, cam poiesi. Et luisusad pij'Cpptoieiii.
Sola Venus lenlopoluil succuneie moibo. Promittunt medici coiiu mihi, Panle, salulem;
Ne se poltuerel, maluii dle moii. Non lentt ulw stt •«'/,; ceiict salus.
191 S. ANSELMI CANTUAR. ARCIIIEP. OPP. PARS. 111.— EIHSTOLA. JD2
dicam? Si non dico, forsitan non animadvenis; sl .A nunc usitatam non legeris, el ab episcopo conseer.uj
dico, forsitan irasceris. De elecla, et signata, et noii fueris. Cei le, filia charissima, adhuc te exspe
spbnsa Dei, quid facta es? Erubescat esse nobriilas ctat Dominus, cieator et redemptor tuus : rex illi
tna quod erubescis audire, et ego, propter nobihta- qiri concupivit speciem luam , ut essel legilirai.s
tem et dilectionem, erubesco diceie. Ecce, fiha, sponsus tuus, adhuc te exspeclat et re\otal, ut s s
charissima, si ha-c proponis in conspectu luo, quan- Iegitima 6*7 sponsa ejus, ex si non virgo., saliera
tus dolor debet esse 64aiii.corde tuo de tanto et tarn casta. Scimus enim plures sanctas muheres, quse
gravi casu luo! Si enim vehementer doles, condo- posl amissam virginitatem plus placuerunl Deo, et
lendo libi valde gaudeo; si vero non doles, non est magis illi familiares fuerunl per prenitentiamin ca-
unde gaudeam, sed multo magis 423 doleo. Nam si siitate, quamplures alLs, quamvis sanctre, in virgi-
doles, adhuc salutem luani spero 6W; si aulem nuale.
nori doles, quid nisi damnationera luara exspectare Redi ergo, mulier Christiana, redi ad tor tiuun',
queo? et considera queni potius debeas diligere, cui polius
Iropossibile narnque est te u'Io modo posseâlvari, acKirerere, illi qui le ad tantam honeslaiem elegil,
nisi ad habitum et propositum abjeclum 64Bredie- cligendo vocavit, \ocando habitu sponsali sibi as-
ris. Quamvis enim ab episcopo sacrala non fueris, B signavit, «t aJhuc, quamvis conlemptus el. Te-
nec coiara ipso profcssionem legeiis (38), hoc jectus, exspeclat et revocat; an illi per quem, uf
solum tanjen est manifesta, et quae negari non po- mitius dicam, in hoc in quo te \ides dejectam
test, professio , quia publice et seciele habitnm de (anta celsitudine cecidisti; ppassertim cum ipse
sancli propositi porlasli, per quod omnibus te vi- te jam, sicut pulo, conlemnat, aut sine dubio
tieniibus Deodicatam le esse, non minus quampro- conlemplurus et deserturus sit. Et utinam sic vos
fessionem legendo, afjjrmasli. Nam antequam fieret invicem conlemnatis, ut vos Deus non conlem-
ista nunc6l 6 usilata monachici proposili professio et nal; sic vos Invicera deseralis, ut vos Deus non
sacratio, raulla milha utnusque sexus homioum solo deserat; sic vos invicem rejicialis, ut vos Deus
habitu se ipsius esseproposili profitentia, celsitudi- a facie sua non projiciat; sicab inyicem averlamini,
nem et coronam consecula sunt. Et qui lunc habi- ul adDeum convertamini.TJerte melius et valde ho-
mm sine ipsa protessione et sacratione assumplum norjbihus esl etilli et libi ut ab illo sis coniempta
i ejiciebant, apostaire judicabanfur. Inexcusabilis ergo quam retenta, quia quandiu ens ejus retenta, procul
es, si desciis sanclum propositum quod diu habilu dubio, ut de illo nunc laceam, tu eris Dei contempla;
el con\ersalione professa es, quamvis protessionem et si, contempta ab illo, propler Deum illum con-
VARIÊ LECTIONES.
w Decet csse Edtt. debel esse 6U Salulem spero Edit. Salulem luam spero *iB Ohjeclum Edtt,
6MIste nunc Edit. lsta nunc ^Vt sil legituna Edtt. ut sis legUima
abjcctum
JOANNIS PICARDl NGT.E.
{58) Quamvis emm ab eptscopo saciala non fuens, C Ilinc est quod Lonihardus examussira ejus expen-
tiee coiam ipso projesstonem legens. U videlur An- tlens \erba, infeut. « Non esl iguur, inquit^ pra?-
-sehmis dixisse ex inenteD. Leonis papae, ita cap. 15 terniitletidum quod Innocentius papa de viduis et
cpist. 90, ad Rusiicum Narbonensem ep.scopum ptielhs decrevii, quae Chnslo spintuahler nubunt,
scribeniis : t Puellse^ quse non coaelse parenlum si postea publicenupsciint, non easadmillenriasesse
Imperio, sed spontaneo judicio, virginitatis propo- ad poeniienliam, nisi hi quibus se j"unxerant de
eiluin alque habilum susceperunl, si postea nuptias mundo lecesseiinl. Si ennn de omnibus hsec ralio
digunl, pisevaricanlur, eliainsi consecratio lion ac- •cusioditur, tit quaecunque vivente viroalleri nupse-
^cssit, cujus utique non Iraudaieiitur mnnere, si in nl, adullera liabealur : nec ei agendae poBnilenliaa
proposito permanerent. » Anle Leonera idem appa» hcenlia concedilur nisi unus de llhs fuent defun-
del sensisse Innocenlitim 1, cujusin hancrem rie- ctus, qtianio magis de illa tenenda esl, qua? anie se
fietiun Gicgor. Magntis papa protulit in episiola ad lroinoitah Sponso eonjnnxeiat, el posi haec ad hu-
ponjfaeium, relala ab Ivone Caruot. pail. IHsuse manas nupuas (ransmigravit ? i Haetenus Magi-
tPannonise, ei Peiro Lombardo lib. iv Sent., disl. 58, ster. Cui hihens addidisspra eanonem 17 Gangiensis
ad hjep\eiha : « H.e quse necduin sacro velannne concilii ab Ivone supeiius adducti, m vicleieni hiinc
tetlre, tamen in proposilo-virginali semper se siinu- in mulieres Euslachianas esse proratilgaium, ut ilhc
luerunt permanere, Iieet velaire non fuerint, tamen (velut el in cseiPris) docte auimad\euil Joa.i. Quin-
si nupserint ahqtio tempose, his agenda poemteniia tinus Heduus. Rectius adjungeienlui decietuiii 527
esl, qou sponsio earum lenebaiur a Domino. Si concilu Chaleedoiicnsis, q. St qua vngo; et coneihi
enim inter horoines soletbonse ficleiconlracttis nulla DElibeilini canones 15, ii, eoncil. Tolet. iv, relaii
rjlione dissohi, quanlo raagis isia polhcilatio quam ibidem aGiauano i, Devotam cap. 108,
eura Deo pepigerunt, solvi sine vindicta poient? > Iih. vi, Capitul. Caroli Magni,peccantem, el cap. 2S7, hb. \u,
ltem : «Si virgiues iiondum velaU? lahter pubhca ctin illo quidera prsecipilurutrumqup, nempe viiura
poeniieiiiia puniuntur, et a coelu fidelium usque ad et feminain, sepaiatos perpeluo relegan exsiho :
salislactionem excludunlur, i etc. tlbi Lombardus c ln hoc autein landiu suhmovendosesse Chrisliano-
Siibjungil i « Ex his apparet \irgines vel viduas volo rum ccetu, donec, < inquit Clirislianissimusimpeia-
cnniinenliae aslrictas, sive fuennl velatse, sive non, lor, i qiiodilhcileperpelraverinl, eraendeiit. QtioJ si
nullatenus ad conjugium sortiu posse. > Hactenus Piiiendare neglexerint, a contmunione vel omnium
in
Innocenlius; a quo cum virgines nondum velalas Chrislianorum convivit in perpetuo sequeslrati
tam seveie sit animadversum, jure hrec ad quam siiit, •
scnbil Anselmus, eamdem erat luiluia poenam,
*
135 LIR. III, LPibf. CLll. tti
tempseiis, ulique non contempla, sed suscepla et Acoi luiini et InfunJat in le amorem snum, fllia eha-
chlecla Dei eus, \elut ejus sanguine propilo re- lissuna. <
deinpta. EPISTOLA CLVIII.
Inieude, filia, cujus sa.utem desideio; intende »E J\UPT1ISCO\SAi\GUINEORUM.
Jjenignualem ejus qui conlempttis a te coniemnen- Hctbelur paite 1 Opetum, col. 557.
leni revocil, ui le in regalem suum Ihalamum non
terienuin, sed«eleslem mlioducat. lnXendeel con- EPISTOLA CLIX.
cuiet:or luum, dole vehemenler casmn tuum. Re- ANSELVI AI)WILLEJMUM ABB\TEM.
De molo ai'an iteium conseciando.
jite el conculca srecularem habilum quem assum-
psisli, el resume habilum sponsa? Chrisii quem pio- Domino et annco chaiissinio, reverendo abbali
jecisii. Nrilaiemis enira le cognoscet Chnslus aul YViLLraio,AHSELMUS, servus Ecclesia?Caiiluariensis,
suscipiet, iiisi m H'o liabitu qno le sibi -signa\ il et saluiem.
quo te ejussponsam esse pubhce et jsecreto es le- Quando respondi (59) ad quod quseshislis de al-
suta. In hoc hahihi retli lu ad benigniialem ejus. taii et de ecclesia, ila erat cor meuro quadam sol-
6*s hciliidine gravatum ut non
Ingere le opporiune in conspeclu cjus. Accusa possem intendere iis
lu ipsa coiiscientiam luaro, la\a lacrymis culpam qua?diceham, et nuntius vesler ita feslinabat, ul ni
tuara. Ora eum infjtigabililer, adhaere llh msepara- almd lempjs hoc diiTerre nou possem. De quo qui-
hihter : miseilcors est, non le rejiciel; sed potius dem neqiieindecreus neqtieincanoiiibusmeminime
gaudens de reditu Xuo, le benigne suscipiel. Si hoc ahquid legisse, sed a quodam episcopo audivi quod
feceris, gaudium eilt de leinecelo et in leria, omni- in decretis Eugenri pape legitur allaie motum (40)
bus sanctis angehs et hominibus cognosceniilms. Si iterum consecrandum. De his cum domino papi
vero hoc facere conlempseris, omnes Ubi atheisi Uibano Iocums sum, assislendbus quibirsriam epi-
erunt, et ego et Eccles a Dei faciemus quod de tah copis. Sed papa dicehat mensa n altans molam (41)
refaciendum intelligimus. OmnipotensDeus \isitet nec recoticihaiidam, ncc ilerum consecrandai.i, necr
"VARIJELECTIONES.
" Benignitatem ej'us. Accusa Edit. Jjenignitafem pjus. Ingeie te oportune in consppctu PJ'US.Acctisa
JOANMS PICARDINOTJE.
•
(59) Quando respondi, 'etc. Hinc maxime palam C chardinum exemplar quo usus est hoerat ipsi/sa
esl Anselinumid argunienli ahas tractasse, et qtmlera idcpte amphssimum et locupleiissinuim de quo Joan-
ibriassis paulo anle piiroum ex Anglia discessum nes MohnaeusGandensis in dedioaloru episiola IJO-
(neinpe anno 1097, quod alibi obseivaumusj, ut niant Decreti, ubi leslatiu quae exslanl Rurchardi
insequentiamonsirant Anselnri \erba dicentis, fmsse collecianea Coloniae exeu«a 1548 vix sexlain arche-
lam adeo molesia gravatum solliciludroe, ut \ix sibi lypi atiingeieporiionero, hcel nuraeio supeiei hbel-
altenderet, ac proeul dubio piopter \anos angores loruin; eral, inquara, forte codex ille auelior, fn
casusquenonleves et publicos ab EadroeiO pluribns quo Meldense concihuin vice Higini papa? titaliaiur,
enauatos Yitaj ejusilem Jib. u, cap. 12,14,15,19; vel Higini eiliPlum a partihns Meldcnsis synodi rppe-
quihus tjuidem eum non liceret roederi, per contu- tebatur. Creierum per jliare de quo Higinus supra,
macem GuiUelmi RufflAngloium regispeivicaciam, mielligiiur majus altare; principale, ut Ansehnus;
j»rj\issime \exabjlur Aiiselmus. Porio id lesenpti litulaiorium ecclesise, ut Joaunes Flaventinus ad
pro fonbus episiolaeappensi hactenus mefugit, quod dictum cap Si molttm, vocat: eoque hiotoecdesifli
lamen Baleum vuhsse liquet ex hoc titulo, et ver- iterum consecianda esl: glossa ibidem, Ansdmits.
borum JJIincipio, de molione allai is : Quod de allai i in hac epist., I\o episl. 52, qui atl quodlibet altare
datut occasio, etc. Sed el hanc, quam coinmenlamiir ld exlendit.
episiol.im, offendi mler ms. ivon. Carnotens. episl. {H) Mensam allans motam, nec reconciliandam,
Reccensis bibliothecae, adj'uiiciaui rili ipsi,lnqua nec iteium conseciandam, necin altaie, etc. Contra
eamdem exponit materiam. Anselmus \ero cum Alexand. III, hb. ui Decietal , tit. M, csp. 1 : &
dical se Urbano papa nonimlhsque pontificibus ]0 altatemolum fueiit, aui lapisille solunnnodo supei-
audienlibus cardinera hujus causae \erusse, claiet positus, qm stgillum continel, confiaclus, aut eltam
se WIIIPIIHO lesponsasse in Angliam revecmin, sci- dnninulus, debet clenuo consecian. His astipulalur
licet sub fineui anni 1100. Joan. Andr. glossa m liunc titulum, Joan. de Tuire-
(40) In4ecietis Eugemi papm legilui, altatemo- creinata, et Archidiacon. m cap. St molum, De
ium, oic. Nomen papa? snbdiiiiium esse coarguuiit coiisecr., dislinct. 1; Astessanus hb. vi sure Sura-
pnrao paucnia quae de Eugenio I et II ad nos per- jnae, lit. 29, et alii, conslaniei asserenles qtiod cum
\enerunt,nihil ad lem habenf, allero quod Burchai- supenor altaris lahtila, sive niensa in qua fii conse-
dushh II Decret., cap. 11, Jailandus Chrysopoii- cialio, mota fuerit, \elin sua forma muiaia; aut
tanus hb. xu sua? Gandelse; Ivo Carnot. m part., lapidum quispiam eam susientantium et contingen-
cap. 15, rursusque Pannonise u parl., elGralim. lium, ilhusve in^juo reliquiaecontinentur, el con-
De consecral., tlistinc. 1, cap. Si motutn, Hjgino secratio est impressa, moius fuent, altare rursus
papse tribuanl his oinnino verbis i Si moium fuenl fore sacrandum. Bernard., Papiens. prapposims, hb. '
attate, denuo consectetui ecclesici; st parieles mulan- iii sui Bieviani paulo ahter clanusque Alexandri
tui, et non allare, sahbus lanium exotcizeniur. Alta- placilum retuhl sic : Allaie in quo labula cut conse-
men I\o, qui locis modo signalis ex Higini papae anttonis benediclio ponttficah mintsleno adhibelur,
sanciioiribtishancallegalsentenllam, episl. 52, pro- si mota fuenl, vel enoimttei ftacta, debelnon imme-
ducit ex tonciho Meldensi, lelalo a Buichardo. Et tiio consectaii; nec negamns quin oleum non conse-
quidem canonem de quo imprsesentiaruffl, anlece- cmtum, consecratoposstt oleo commisceii.
dunt duo placita synoth Meldensis; 4brsanque Bur>
m S, ANSCLMICVNTUAR ARC5IIEP. OPP. PARS III. — LTISTGCX. in1
amplitis in allare repulandam. Alii \ero dicpbai,' A poilJ?Jil. Fehcera me, inquam, si meiulssem vti
lonlum reconcih.indara, ntillam (amen aucloriiatem prscsens instrui, vel laiiqram familiaris epistolam
ostendentes. In hoc aulem oniiies concoidant quoJ, siKc>pere destinatam. IIoc autem mihi locus invidef,
\iolalo jirincipali, lota ecclesia cum altari itemni nec aliter saluiaiionis indulsit obsequia msi prius
consecranda est, nec erclesia consecranda esl ^ne orbis d.midiuin consultarem , oporiet enim nians el
consecratipne aliaris , r.ut principaiis, anf ahc.ijns aprls explorare clemenliam 652si qiie.nM3jutiicaiims
alieiius in eadem ecciesia. In lns attieni omnestoii- in Anglia salutandum. Cseterum lncommoda sep?-
csncordant cum tpubiis loeutus stim, e\ccpta jltms ruionis chnntaiis eopula stippleiitur, qua? neminem
mensa. Ilem si ahqua pars eeclesise desirucia lefi- patiXur esse vobis 6B*ahsentem, neminem non fa 111*
cjiur, aut no\a sit allan immolo, aqna lan u n ab harem. Ea nilnl est diffusiu-,; p.ir enim latituilo est
epi«copo benedicta aspergcndam dicttnf. Ralio au- et charitatis el muirli. Ch.iritis aroplecutur quid-
lem quam a me qii.Tsi\istis, hoacmilii vitlclur «uper quid Oceanus. Chi.rilas m saciiuo dilectioiiis et
his : Allare non filpropter ecclesiam, sed ecrlesia aniicum colligit m Denni, etinimicunj pttptei Deuro.
piopler ahare; et ideo, \iolaio principali altan, Eadera diligere non desinlt, cuni dihgi desinatur"' 5.
jam non-wdetur esse ecclesia : qma non esl iflud R Oranes hahet praeserues, omnes aljjnes, quibns non
piopXer jjuod ecclesia consiruitur et consetratur. potesl obseqmo, subvenit affectu. Absit igitur ut
Qinpropler etim Illud fit novum, recte Videtur ciiin publicnin cli.uitaiis beneficium inaris imhi fluctibus
eo consecrari per quod recipil nl sit ecclesia, De auferatur, cum sciipuim sit: Acjitmmultm -nonpo-
molo aliaii uerura consecrando ha?c quoque miln tueiunl(,bs exsiingueie chariialem. Facileeslenim nl
raiio videtur : allare \icem fidei Christ ana? tenet diversi culloies hlloiis chanlas unial, qure unam
ul, jsicutnon nisiin altari saciificium nostrum offe- reropublicam lerram fecil el ccolum. Hujus iiaque
limus, ita non nisi jecta fide sacnficia bououiro fidticia, injecta estmihi prsesuinptio inquirendi alque
operum offeramus, si et Deo platere volumus. Sictil posuilandi id quod linjjensum non minuet erogan-
igilur fides moia a stio fundamento, quod esl Clfri- tem. Si Aolorum summa quseiixur, sequens jllaw
suis, et a sua slabilitale, jam non est fides, ita aliaie pagina declarabit. Apulorum 65TrelaiIon)biis didiw
nioliim a suo fundamenlo j'ara non est aliare; si\e "\os in conciho Rarensi sermonem habuisse ae Spi-
qtiod de eadem maieria totum, sive de alia fiat al- ritu sanclo, quem calumniosa Grrecorum veujulia a
t.ue novum et ahud quod fuerat, altare \ideturidco Fil.o minime procedere fabulalur. Quod iguur ad-
consecrandum. Piopter nmc rationem ca\enduro veistis hanc lllorum demenliam inpraetalo promul-
exisliino ne allare geslatoiitim consecretur sir.c G gasli 658Concilio, succinclo tractatu deprecor-adno-
fumlamento, quod muhi custodiunt, el LJTBubiqne tari. et quse C58 ipsi Laiinorum Patrum Xestiraonja
custoduur, quamvisin Nortbrnannia, cum ibi eiam, iion susripiunt. His auctorilatibus opus flagUalum
iion servaietis, sed nudi lapides nusquam aflki co.i- niurore non laedebit, quas Giseca ealhdilas, et suas
secrai entttr. Quod ego non damno, nec tamen facei e fatealtir et noslras. Magna qtiidem, beale Pater,
volo. Ex his quse dixi sequitur quia si lola eec.esia postulo, sed quse paiiter el suscipienli pioficiant et
no\a fiat, altari sine violatione manente , quoniani dai.li. ISobihs enim possessio est scieniise, qure
sine consecraiione altans ahcnjus consecrari non aistributa suscipit incremenlum: el avarum dedi-
debet, aut altare ahquod est lbi renovandum, ul gnala possessorem, nisi pubhcetur, elabilur. Con-
siinul cura ecclesia consecrelur, aut aqua ah -cpi- seivel nobis DOIIIIIJIIS santtltatera vestrara, et "vi-
scopoadhoc benedicta inlus elêxlerius simphtiiei deant \os oculi raei anlequam moriar.
aspeigatur. Quae facienda de his dixerira, ex ore ei EPISTOLA CLXL
«su alioruni didici; rallonem vero eamdera alios EJUSDEM ADAJNSELMUM.
habere non nego, sed-ego a nullo accepi. Quapiopiei -HILDERERTCS episcopus ANSELMO, Cantuariensi ar-
quod per me, vel per alios senlio, sanctilati \estia i clriepiscopo.
> El dies lretus et \ultus solemnes cum tuo Iractaiu
poslulafus simpllciter insinuo, donee \obis ccititii ;
aut melius patefiat. Yalete. mihi panler accesserunt. Susceperam priusbenedi-
senus et 66°
424 EPISIOLA CLX - ctionem luam scruis ego, Juus, egi
HILDEBrRTI EPISGOPI CEi\OMAISEl\SIS
ADANsLLMUM. .. giaiias Deo ettibi devolus affeclus 661meus. Hnina-
HILDEBERTUS episcojtus A:\SELMO, Canluanensi ar-• num quidem fuit subvemie proximo per coirp.is-
cliiepiscopo. sionis affeclum, sed divinnm fidem defendere caxho-
Familiare est sapienti tolerare nescientem , him ! licam per inhabilanlem in le Spiritum sanclum :
PSI quod inscientiam 6*9 meam aperire npn li - uirumque amem operatus est unus atque idem Spi-
meo 6t0, quia eiat cum sapienle coIloquium.Eam* 5L rilus, volens tibi virlutum exuberaie gratiam, quem
ni fallor, et scientia \eslia erudiei, el charitas sup • suse jirocessionis a Friio defensorem Teservabat; m
YARIiE LECTIONES.
619al. scientiam 6S0 al. (imui 6tl al. Eum CMaU deraeniiam tK al. sl qiudem « ai nohis
«» al. definitur *°6 al. polerunt 637al. Apjjtilsoruin 638al, promulgastis 659al. qu a 66° al. egit
6f! al. efieclus
- m
197 LI3.111, CPIST. CL\Y.
malevolam enim aniniain nonpoleial iniiohe savien- A EFISTOLA CLSIH « 4.
tia, tiec habilaie in corpote subduo peccalts. Cinh ANÊLMi ADGELDLJNUM ABBATTM AQUlCINrNSEM.
dignum fuil ul ad\oeatus \eiilatis excmplurii prre A:\SELMUS,servus Ecclesise Caniuariensis, GEL-
tendeiet rchgionis. Talis propterea pasloialibus cv XBI\O, re\eiendo abbali Aquiciuensis poeuobii sa-
cuhns congmebat, cui nihil deesset ad plenitudihcu lutem.
jtistitij?, niiiil ad integritatem doclriiue. Beatum s in< Unde levereniia \estia me consuhiil. paucis rp-
peclus quoJ viitulum con\enlus re\eicndum sih spondeho. Qitseiiiis utrum vohis bceat decimas ad
penetiale consecravit. Inde \clut ex adytis dhuu ecclesiam \eslram pertinenles de manu laicoruffl
662
prodeuiil oracnla, nihilque aliud sacra labia pro- eas tcnentium emerc. Licet uiiqtie \ohis secun-.,
fiientiir quamcoelestisinteipietcm volunlalis Eorun duro concessionem aposlohci ab ahis 668 rediraere
me srepius recordanlem stupor opprimiX; el diur quretnnqiie ccclcsiastica episcopali donatione in jus
singula diligenler inXueor, omina Spirilui sincu ecclcsiaa vesfra? devenerunt. Nec qiianlum in vohis
x?onfiieorasciibenda, curo Psalmista dicens : A Do- esleoncei'cie debetis ut ahquis laicus decimas \el
mino faclum esi isiud el eslmiiabtlein oculis nositii ectlesias aut altaria in feudum de \obis teneat. De
(Psal. CXMI,25). Yicem mihl, Pater sancle, repen- J3 hoc quod quTniis 66Butrum spernendum an susci-
des, si luarum participem me feccris orationum. 667hominum aliqUid ecclesia-
piendum sit, si quivjs
Yale. slicum, \obis scientibus, sed neque verbo neqtie
EPISTOLA CLXII. jfflinere rem ordienubus, ad opns ecclesia? \eslras
EJUSDrM ADA^SELMUM. reditnere voluent, miln videlur quod per consilium
el donationero episcopi licite hoc 6CSsuscipere pole-
IIIIDEBESTUS episcopus A^srLMO,Canluariensi ar- st's. De depositis propter Siinonijcnii crimcn, 4SS
clnepiscopo. unde me consuhnstis, \ideUir mihi quod nulliis
Flabellum libi misij conjjruum scilicel propulsan- abbas sua auctoritate eos potest restituere, etiainsi
(Iis mtiseis instrumentura. Est eliam quod in munu- ad monaclucum ordinem conversi ftieiiul. Q.iori
bpulo nosiro le inleiprelari oporleal. Attende eigc aulem qnaeiilis si quovis alio crinune prseter hoini-
qtiihus niuscis iromolanles Domiiio saêrdoles gra- cidium tlenci conversi asaceidolio debent arceii,
\ius infeslentur. quibus fiequenler iropeJianiur sa- facile iiiinc delermuiare quibus criminibus aiceii
lutaiia altaris oIDcia. Mille sunt occursaiiiium phan- debeant non prsesumo, ne misericordu quae multis
tasmata cogilalionum, raille duboli suggebliones, rationibus in eadem culpa ahis impendilur, aliis ne-
mille morlalium lenlationes animorum, qure dum se £ galur, mea senteniia cui debeal impendi obstrui vi-
saciificanrium mentibus inopino 663ingerunt illapsu, deatur, aut cui non debel linpendaiur. Quod cerlius
6C9 cijinine pubhto
dnm eas ad alia alque aha cogilanda absliahunl, judicatur quando de noniinalo
riiuii hseieticam mohuntur inducere piauutem, vel occulto et de noia persona agitur. Porro quod
qiiid ahud faciunl quara velul quêdam muscse sa- de ectlesiaslicis rebus vobis rtsponderi epislolaii
ctificanles altaris niiraslros infesianl et impediiint'i Jjieviutepostilis, nec (empus nec opportunitaXera
Tahum portenfa musearum patiiaiGlia noster Abra- lubeo satisraciendi vestra? pelitioni, nec puto bre-
ham propulsanda pra?signa\it cum a sacnflciis a\es \iter hoc posse fieri. Excommunicatos non eonsulo
abegeritjncursantes; scriptum est enim : Descende- ul monachosfacialis, nisi praemissa absolulione sui
tunt tolucies supei cadavera , et abigebal eas Abta- episeopi. Yale.
ham. Dum igitur desiinalo libi flabello descendentes
EPISTOLA i CLXIV.
super sacnficia muscas abegeris, a saerificaniis
Hwc et sequenles epislolm hcibeniui tnfia in Ihs'oiia
menlesuperveriienlium incursus tenfalionum, cuho- Novotum Eadmeii,
liese fidei venlilabro exlurbaii oporlebit. Ila Tiel ut
quod susceplum est ad usum, myslicum libi praebeat Reverendissimo... ANSELMO aithiepiscopo WOL-
intellectum. Et quoniam pisefalae volucies super sa- "•STAMS, YVigornensjs episcopus, etc,
criQeia lantum destendisse legunlur., non eliam JSovit prudentia \eslra, etc.
toepium intenupisse offlcium, sacerdotes Christi EPISTOLA CLXV.
tentariones quas perferunt ila docentur abigere, ut
a sjcramenlis altaris tahs eos lapsus non cogat ab- AISSELMO, Dei gratia Anglorum archiepiscopo,
stinere. Hic emm defeclus infirmilas est qu<evirtu- cleius et popnlus oppidi YVataferdise cum rege MUR-
tem perflciat, non qua? virltilis opera in irritum de- CHETACHO, el episcopo DOFN\LDO, etc.
ducat. Paler sancie, etc.
VARLE LECTIONES.
68 dl. verba 6 63 ai. inopinafo C6i Erslai in ms BMiothecm ei in ms Bibl. S. Manint

A,/diriiicitiw'?
Toniacensts 6ts nt.illis 666al. dc hoc uuoqne qusenlis 667al. qtus bU at. stiper iioc 669al e<-
nuniiaio.
1£9 S. ANSELMI CANTDAR . ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPiSTOLJl. 200
EPISTOLA CLXVI. A EPISTOLA CLXXYI.
Domino/l. Summo pontifici URBWOfrater AJNÊL- BENRICUS ie\, etc., ANSELMO archicp., ce.
MUS,seivusEcclesiseCantuarid?, etc, In die sancli, efc.
Novimus, Donnne, etc. EPiSTOLA CLXXMI.
Suo charissimo doroino HENRICO,elc, AJSEL-
EPISTOLA CLXVH.
HUS,etc.
PASCHALIS episcopus, senusservorum Dei, vene- Gratias ago, etc.
rabili fratii ANSELMO, Cantuar. archiep., etc.
EPISTOLA CLXXVUl.
Advefsus Illam. elc. HENRICUS rex Angl. ANSELMO aiehiep., ctc.
EPISTOLA CLXVIJL De hoc quod, etc.
PASCHALIS eplscopus, seivus... ANSELMO Cantua EPISTOLA CLXXIX.
riensi, etc. HENRICUS rex Angl. A\SELMO Cantuar., elc.
Suavissimas dilectionis, etc. v Patenritati el sanctitati \esfrse, eic.
LPISTOLA CLXIX. EPISTOLA CLXXX.
PASCUUJSepiscopus, seivus... ANSELMO Cantua- PASCH4LIS episcopus, ser\us, etc., fiatii ANSEIMO
riensi, ete. Cantuar, elc.
Erateinilati luse, eic De presbyterorum, eic.
426 EPISTOLA CLXXXI.
EPISTOLA CLXX. PASCUALI doiiuno sUmnio potiiifici, Anseimus, elc,
Domino... AISSELMO Cantuar... illius t.e\otissimus Non debeo etc.
Jjiuiilus, etc. EPISTOLA CLXXXII.
Considciata, elc. Domino PASCHALI summo pontifici, ANSELMUS, clc.
EPISTOLA CLXXI. Quoniam robur, elc.
PASCHALIS -episcopus, seivus elc. Cantuaiiensi "EPISTOLA CLXXXIH.
anhipp AHSELMO,elc. ANSELMUS archiep. RADULPUO epistopo Dunelmensi
De illata tibi, etc. salutem.
EPISTOLA CLXXH. Mandastis mihi,elc.
Fti quidam non contemnendm aucloritatts sancto c EPISTOLA CLXXXIV.
Anselmo hmc scnbil. Dileclissimo .. ANSELMO... archiepiscopo, THOMAS,
' Chai issime Paler et Domine, etc. Eboracae metropolis electus, etc.
Gialias ago vobis, etc.
EPJSTOLA CLXXHI. EPISTOLA CLXXXY.
Reverendissimo ANSELMO Cant. etc. HENRICUS, Dei HE\Ricus...rev...ANSELMo Cantuar., elc.
graiia re\ Anglorum , etc. Mando \obis ul, etc.
Veneiabiiis Pater non xibi, etc. EPISTOLA CLXXXYI.
.EPISTOLA CLXXIV, ANSELMUS arch... THOMa;,electo, etc.
Suo cltarissimo Domino HENRICO,glorioso regl Mandasiis nuhi in, elc.
Anglorum, ANSELMUS, etc. EPISTOLA CLXXXYII.
Quod vestra magnitudo, elc. ANSELMUS arclnep... THOMX electo, elc.
Mandavi \obis, etc.
EPISTOLA CLXXY. EPISTOLA CLXXXVHI.
A.NSELMUS, etc., doniino el aniico ROBEBTO,CO- THOMAS elcctus, etc, ANSELMO, etc.
iniii de Mellento, efc. Exslat duniaxal fragmenlum hiijus epislolw, quod
Yos scitis, elc. 'ncipit: Causam qua differtui saciatio mea, etc.
r
i
LIBER QUARTUS
EPISTOLAS CONTINENS QVJE HACTEINDSSUNT INEDITÊ
(Ex tns. btbholhecw Collonianmin Anglia.)
427 EPISTOLA PRIMA. L\NrRAT\cus,perpetuam a Deo benediciionem.

I AOTRANCI AJJLANrR\NCUM ETGUIDONEM FRATRrS. Quia divinitus, eic. Exslal intei eptslolas LanjiaiiCi
DileclissimisfratiibusLANritvNCoetGuiDOM,fiater quadrngesima septima, Palrologim tom. CL,so' Ml.
201 LIR. IV, £PIi?T. Hf. 202
EPISTOLA II. A prsesumpsit. Qtialis autem ante ppiscopatum velpost
ANSELMI ADPASCHALEM PAPAM. episcopalum in Simonia el m aliis (crimmibus -exsti-
Doraino re\erendo, et Patri dihgendo, PASCHALI terit, chailse praesentis lator intiraare poleril. Talis
summo pontifici, ANSELMUS, servus Eccleslse -Can- tamen ponlifex, sicui ipse inoidinate est, ubi noit
tuariensis, debltam subj'ectionem, et oialionum fide- 428 debuit, ponsecratus, itaexlra dicecesira Eiiam
lilatem. ' ecclesias et personas sua^sacratione contaminare
Quoniara de sedis aposloiica? auctoi itaie pendent non dubitavit. Hunc quando redii inAngliam, in\eui
filiorum Ecclesisedirecliones et eonsilia, idcirco ad captum a rege propecuma quam deminislerns suis,
vestrse paterniialis lecurroprseceptum et tonsilium. velul pubhcanus, debehat male relenta, ul plena
Cur autem lanlum distuh vestrae celsitudjni aliquid testalur regiscuiia.populogaudente, velutde leone
sciibere, postquam redii in Angliam, per latorem circumquaque vastanie compresso. De quo, quando
prseseiitium, siplacet, poterit agnoScere. Mortuo rege caplus est, in audientia regire cuiiae arcluepiscopus
Guillelmo, cujus violentia per triennium exsulavi ab ejus qui postea defunctus est, confessus est se Ilhim
Anglia, cum roagno desiderio sum a domino meo non tenere pro fratre vel episcopo, et mentrlum sibi
rege Henrico, el a principibus ejus el ab Ecclesia esseomn aquaeconsecrandus promiserat. Qui audiens
Anglorura revocatus, et cum magno gaudio siisce-' B redilumraeuin.auMlio meo sibi subveniri uf episcopo
plus.Qiii postquamintellexernnlinslituiionem, quam postulavil. JMisiitaque ad euin quatuor episcopos
atidhi fieri in Romano concilio a venerabilis mecum prsesentium porlitoie, dicens quia, si \ellet se
moiiae praedecessore vestro papa Drbano, ne scilicet sic ad episcopatum accessisse ostendere ut tanquam
aliquis suscipeiet in\esliluram Ecclesiae de manu episcopus Iractari deberet, facerem ut hherlatem
laici, el ne episcopus vel abbas homo ejus fieret, sensi hoc faeiendi haberel; timebara tamen, fateor, roale-
et audivi quia nullo modo eam rex et principes ejus dictionibus populique lapidibus obrtn, qui ciudehta-
\ellentsuscipere. Qua deremihi necessariumveslrre tem ejus colnbitam in hbertatein induceiem. At epi-
celsltudinls consihum exspeclo. Quando Romse fui, scopi m hoc, quia pereos qusesivi, eum sibi defeosse
ostendi prsefalo dominojjapse de legatione Romana relulerunl. Qui postea clam de captione fugil m
super regnum Angliae, quam ipsius i'egni hommes NoTthmanniam,ac ininiicis legisdomuri sui socialus,
asse\erantah anttquis temporibus usque ad nostruui dorainuro pirataium, quos in maii misit, sicut pro
teinpus Ecclesiam Canluariensem lenuisse, quam certo dicitur, se conslituit.De hocquoniam Ecclesia
necessarie ila esse oporteat, nec aliler Jiisi contra sibi comraissa, interbaibarosmullis penculis cxpo-
utilitatem Ecclesiae Romana? et Angha? fien possit. sila, diu pastore caiere nequil, et de ecclesiis et
Rei autem huj'us rationes prsesenli nunlio ex qua- personis quos consecraviuconsilii vestri jussionem
dam parle ut vobis referat injunximus. Legationem postulamus. Mojtuo arclnepiscopo Eboracensi post-
vero, quam usque ad nostrum tempus, secundum quam reversus sum, electus est in ejus locum epi-
praedictum teslimonium , Ecclesia tenueiat, mihi scopus Relordensis, vir admodum litteratus, et in
domnus papa non absluht. Audivi tamen quod, dum ecelesiastieis discipliuis eruditus. In hac eleetione
eram pro fidelitate sedis aposlohcse in exsiho, iega- nos episcopi clero et populo ejusdem Ecelesise assen-
tiouem ipsam arclriepiscopo Yiennensi vestra tom- sum prsebuimus.Quemvalde desideraulem se veslro
mendavit aucloritas. Quod quanla difficultate, imo pia?sentare couspectui, ul palhi largitatione a \eslra
unpossibililate plenum sit, intelligunlhiqui longum benignitaXepro consuetudine honorarelur, rex pio
et peiitulosiim iniervallum maris et legnoium, «juibiisdam causis consilio principum suorum reli-
Funciae scilicet el Burgundise, mler Angliam et nuit; atque ut llh pallium raiiiatis, celsitudmem
Yiennam noverunt, ut scihcet arclnepiscopus Yien- veslram posiulando impetrare desiderat. Cujus peti-
nensis Augham, aut Angh Yiennam pro suis causis tioni laigifalem \estrain favere, si preces nostras
frequenieni. Quapiopter supplex oro, seivus«t filius placet admittere, supphciterfiagitamus.
paiermlatis vestrae, ne meo-tempore Ecclesw, quae ]D
mihi compatiendo mulla adversa pio fidehtate Ro- EPISTOLA 111.
manaeEcclesisein pauperlate me exsulantesuslinuit, VULSTANI EPlSCOPlWiGORNIENSIS ADANSELMUM (42).
grivelur eadignitate quam anterae in antecessonbus Reverendissimo ac beaiissnno vitse sanctitate, et
meis se possedisse a veslrasede pronunliat. Quando summa? sedis dignifate prselalo, ANSELMO arthiepi-
deAngliaexhi,eral ibi quidem professione sacerdos, scopo, YULSTANUS spr\orum Dei jnmimus, Wigor-
non solum publicanus, sed etiam publicanorum niensis Ecclesiae episcopus meriloindignus, orationis
pnnceps infamissiraus, nomine Ranulplius, propler obsequia, fideliaque ex charitate servilia.
ciudelitatem similem fianinisecombuientLpronoiiiine De us, unde nobis dignitas veslra sciibere et no-
Flambardus; cujus flamma qualis sil, non in Angha slrse parvitatisest dignata consihum quaerere, quan-
solum, sed in exteris regnis longe iateque innoiuit. tum recordari possumus, dicere non omittiraus. Hanc
Hunc rex nuper defunctuscontra voluniatem oranium dcmqne unde consuluit causam ventilaii nunquara
ieugiosorurn,contraomneiiijuslilum ad episcopalum audivimus, quia nullus aliquando exislil, qui hanc
siii&omni ejus correclione sublimare me exsulante Cantuanensi archiepiscooo ootestatem adiinere vel-
(42) Respondel Anselmi episl., quaeêstia lib. 111.

PATROL. CLIX. 7
205 S. ANSELMI CANTDAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISTOL/E. 201
let, ex ne dedicationem propriarum duniaxat eccle- A Anglorum, ANSELMUS archiepiscopus, fidelesPniiium
siartmi pttblice faceiet, delenderet. Exstanl quippe el fideles oraiiones.
et in nosua dioecesi altaiia, et qusedara eliam ec- Precoi \os, mi charissirae domine, ul domi.ium
clesia? in ris scilicet villis, quas Sligandus \estrse et regera et lulorera Ectlesia? Dei vobis coinniisssp,
eicellenliae pra?decessor, haud lamen jiue ecciesia- ul audiatisintente planctura istius raonachi de Mi-
slica? hseiedilaus, sed ex dono possedeiat saeculans pelei, el secundum quod intolligetis \os deeere et
potestatis, nosms ei antecessons nosin (emponbiis, Ecclesise expedire, sentiat legiam et paleinam \e-
nobis inconsultis, nec antea nec postea qutdquam slram subventionem et consolationpm. Ego \ero,
inde calumnianlibus, ulpote hanc specialein pole- fidelissiiuus anlma?veslrse et corporis \eslu, el\eii
siatem ejusdem nietiopolitam episeopi esse scien- honoiis \esiri, consulo vobis et obsecro ne, piopo-
libus. Judicium lamen hinc agitalum, aut hoc ex nendo Ecclesus Dei jjeisonas quales non de eiis et
j"ure sibi vindicatum aliquando minime audiviraus, ahler quam debelis, et eonsiho secundum quoium
sed quod in noslra dioecesi eum fecisse hbeie agno- consihum non debelis, attrahalis, quod absit! nam
vin.us, m ahorum eiiam facere posse ciedimus. Dei supei vos. Cerlumeinm esl qtiia jam inaliqiiibus
Ecce, quanlum inde remlnisci aut sciie potunnus, pra\i el infideles, quantum ad anlmam vestram,
prudenlise' \eslrse iiitimavimus. Jam quid faciendum ** consiharn, aluei qti.-m opoileiel vobis consulue-
su, ipâ consider-el. Yaleat pateiniias vestra,eloret mnt. Omnipotens Deus slc vobis del regeie quae
pro nobis. vobis commisit ul ipse vos regat et ab oinni malo
EPISTOLA IV (43). tueatur.
ANSELMI ADPASCHALEM PAPAM. EPISTOLA Yl.
Domino leverendo, et Patri dihgendo, PASCHAH ANSELMI ADPA^CHALEM PAPAK.
suronio poniifici, ANSELMUS servus Ecclesise Can- Domino ie\eiendo, et Palu diligendo, PASCHALI
luariensis, debitam subjectionem, etoiationum assi- summo pontifici, ANSELMUS seivus Ecclesia?Cantua-
duiiatein. ileusis, debttam subjeetioneai, el orationum assidui-
Postquam revocalusad episcopatum ledn in An- talem.
gham, oslend) detiela apostohca quaa m Romano Quanlo studio mens mea sedis apostohea? ie\eien-
conciho prsesens audivi, ne scilieet ahquis de nianu tiam et obedieiitiam pro sua possibihiate ample-
legis aut ahcujus lani ecclesiarum lnvestituras ac- ctatui, teslanlur multse et gravissimae liibulationes
ciperel, ut per hoc ejus homo fieret, nec ahquis hsec coidis mei soli Deo et mihi noljs, quas alj imlio epi-
liansgredieiilem conseciaie piresumeiet. Quod au- „ scopaius 429 mei per qualuor annos m Angha, et
dieutes lexet piincipes ejus, ipsi eliam episcopiet pei bieiiniuin ro exsriio passtts sum, quia ejusdem
ahi minoiis ordinis, tam gia\iter accepeiunt ut sedis subjectionem abnegare nolui. A qua uilenlio.ie
assereient se nuilo raodo huic rei assensura prsebi- speio in Deo qma nilul est quod ine relrahere pos-
tuios, et me de regno potius quam hoc seivajent sit. Quapiopjer JII quanluin n.ihi possibile e4, omnes
expulsuros, et a Romana Ecclesia se discessuios. actus meos ejusdem aueionialis dispositioni djn-
Dnde, reveiende Pater, vestrum petn per epislolam geuJos et ubi opus esl eon igendos \olo committeie.
'jsostraro consihum, quatn nnsi celsiiudini \eslrse Qitahtei ergo sim ad piseseus in Angha, bre\iter
per Gtiillelroum legis logatiun. Sed quomam le- scubo, quia laionbus pia?seniiuni pleraus hoc vi\a
sponsi \eslii luteias non actepi, adhut pei lcgalos voce sigmficandum dimitto, poslquam revocatus a
noslrbs quos raiuo cum cliaussinus iratubus et co- lege Anghae qu. nunc est, ad episcopaluro redii,
epispopis nosUis, qui pio eadem re vestram sancti- ollendi deciela apostohca quas ni Roraano eoncilio
tatero adeunt, jampetilura ileium supplex pei cbai- pi33sens audivi, ne schcel laicus invesuturas ec-
,ta»x sublimiiatis veslise ceitum peto -consihua). elesiaium daret, neque ahquis demanu ejus acci-
Oramus Domiuum nostium Jesuin Cbiisium, ul vos peret, aul pio hoc horao ej'us fieiet, nec ahquis ha?c
conservet ad laudem et gloilaro norainis sui et uti- pisesumeniem consecraret; qui vero ha?c liansgie-
litalem Ecclesiae suae.' deietur, exeororaunitationi sancli eoncilu subjate-
EPISTOLA V. ret. Quod audientes lex et principes ejus, ipsi
ANSELHI ADHENRICUM REGEM ANGLORUM. etiara episcopi, quanla mala lnnc piocessuia, quid
Glorioso dommo suo HENRJCO,gratia Dei, legi D polius se facluios quam liJ3Cdeereta suscenUiros
NOM.
(43) Hanc epistolam cl. V. Henucus YVarthonin adhresu). Sane si non perfunctorie et forte praecipixi
Angha? sacra? tojno 11, pag. 178, dedu cum iiac epi- oculoGeibeionuedilioneropeilusiiasset, lllam ipsam
giaphe . Epistoia Anselmt vtltala in edtlione Operum episiolara quatn resutueie se arhiliatus esl purain
Ansehnt Paiisns anno K37S a Gabnele Leibeiomo puiain, qualein ipse Ijpis niandaui, repeiissel, a
tidomuta, en codtce ms. vetuslo bibhoihecw Lambci- Geibeionio editam hb IV, episl. 4, pag 428. Igitur
thaim teslituta. Hanc insctipuonero ul legi, non duas Anselrous ad Pasthalem ejusdera aigumeuii
polui non muan sumniam vin eiuditi osciianiiam Scnpsit epislolas : unam qua; lib. ui exsial. nuni.47;
(n tin malaii) fidem suspican prolnbet vel ipse Iibii alteiaro iuter novas hb. IV, epist. 4, qtiara si legis-
sui titulus quOjTion obscure fatelui Angliam sacium set Wliai lonus, procul dubio non jecudisset, multo
cxslitisse ad aniium usque 1540 , hoc est quandiu miiius malse fidei Geibeionium msimulasset. MAR-
Roiuano ponlifici tanquam veio ac legilimo capui TL?<E.
205 LIR. IY, EPIST. IX. 206
acclama\eruiit, gia\or dicere; dicant legaii pispsen- A sttione etbenovoleiilia confido, quoriiam leligioso-
les qui audieiiint. Taudem mme coinersi uno sensu rum est ad leligionem \olentes pioficeie libenter,
DJiiler onines aiiiima\eiuiit me posse e\sungtieie cum opportumtas seexhibet, jnsliuere, piecoi ut ei,
omne malum, quod ex Ius deerelis piocessent; asse- quaiuuro \obis oppoilunum ent, concedatis, sieut
\erant, si precibus episcoporum raeas vellem asso- poslulat, in \estra conveisatione lemaneie.
ciare. quaienus celsitudini veslise placerel pra?di- EPISTOLAIX.
ctam sententiara initigaie. Quod si facere lecusa-
ANSELMI ADBALDUIM'M REGEM HILRUSALEM.
lem, omne malum quod inde pveniiet, miln iropu-
lanJum sine ulla mea excusatione judicarent. Ne R\.LDUINO, gratia Dei, legi Hieiusalem, chanssi'
mo domino, ANSELMUS, sei\usEcclesiae Canluanen-
igiliir ahquid videar conlemneie, aul meo solo
sensu \el propna voluntate quidquam facere, nec sis, pej leexium leiienum ad cceleste subliroau.
illos'audeo non audne, nec de vestrae sanclitatis Benedictus Deus m donis suis, et sanclr.s in om-
nibus opeubus suis (Psal. XLIV,13), qui \os,ad
disposiuone ahquatenus volo exuc. Servala igitur
sua giaiia jn llla^lerra exallavit, in
apud rae leverentia et obedienlia sedis aposlohcae, regis digniialem
Dominus nosier Jesus Cliristtts pei se
precoi ui, quantura digratas veslra sepundum Deum " qua ipse
permulit, petilioni piasdiclae, quara vobis legali ex- siam ljjoiim piincipium Chrislianitali seminasjs, Ecele-
sapienliam \estram, condescendatis; suam, ut inde per loium orbem piopagaretui,
ponenl, j'uxia
et quid me jubealis 111hac re faceie, quidqmd fu- no\ani pljntaû, quani piopter peccata honununi
lurum sit, pei legalos prsesentes certum me facia- j'udicio Dei ab infidehbus diu ibidem oppressam sua
tis. Oi'amus omnipolenlem Deum ut paleimtatem misencoidia nostns temponbus miiabililei ie.su-
diu incoluinem m iiuegia prosperiiate ad Ecclesise scitavit. Ego ltaqiie, meroor magnae dilecuonis et
beneflcioiuin quse in patieet malie vestra et filiis
6uae robui et coiisolaiionem conservet.
eoium eiga me sum expeitus, expnmeie sciibendo
EPISTOLA VII. nequeo quantum de gralia Dei quam m fiafre
AKSELMl ADGUILLELMUM WINTGNIJE EJLECTUM Epr vestio et vobis, eligendo \os ad illani dignitatem
sCOPUM.
ostendil, gaudeo, ct quanlo affectu ut\osqui frairi
ANSELMES arclnepiscopjis, dilecto dilectjii suo successisus, non tain vobis quam Deo legnaie stu-
GOILLELHO electo episcopo YVifflonia?,salutem. deatis, desideio. Dnde. mi eharissime domine,
Mandale roilri si m pioximis Qualuflr Temponbus eliamsi mea exhorlalione non egealis tamen ex cor-
\enturi estis ad me pro sacerdolio, et sl JJI sequenli n dis abundanlia, ut fidehssimus anucus
precor vos,
die posl acceplionem saceidoiii vultis consecratio- moneo, obsecro, el Deum oio quatenus sub Jege
nem episcopalem accipere Opoi let eniin mc hoc Dei vivendo vohintalem \eslram volunlaii Dei
per
prxescire, quia si luiic consecralionem episcopi oraiiia subtlaiis. Tunc enim vere legnalis ad ve-
susceptun eslis, \eniain XynGCanluaiiaro, el invi- sliam uliltiatem, si regnatis secundum Dei volunta-
labo episcopos qui mecum sint, ad lale opus, ut tcffl. Ne putetis vobis,sicul inulti mali
reges faciunl,
decet, faciendum. Si autem sacerdolium tantum Ecclesiam Del quasi doinino ad sei viendum esse
prsedicfo tempore vuliis accipere, non -veniam lunc datani, scd stcut advocato et defensori essecommen-
Cantuaiiam, quia uhicunque fuero lllud farere po- daiam. Nibil magis dihgil Deus in hoc mundo quani
tero. Dbi autem tunc ero, piius chaiitati veslrse libeilatem Ecclesise suse. Qui ei vohiui non lam
pio-
nolificabo. dessequim donnnaii, pioculdubio Deo piobantur
EPISTOLA YUI. adversaii. Liberam vull esse Deus sponsam suam,
ANSELMI ADJOANNEM PRIORrM. non ancillam. Qui eam sicut fihi matrem traclant et
AINSELMUS seivtis Ecclesia? "Canluanensis, amico honoiant, vere se filios ejuset filios Dei esse pro-
suo JOANM,pnori canonicorum de monte S. Eligii, bant. Qui \ero ilh quasi subditse dominaritur, non
et congregaiioni sub illo Deo servieiui, salu-, ~ fihos, sed alienos se faciunl, et ideo juste ab haue-
xe.n J
ditale et dote lili pronussa exhaeredanlur. Qualem
Clericus isie natione Anglus, nomiueNni lhmai!nus illam constilueiis in legno vestro, in Jiac no\a
de quadam ecclesia in qtia noviter sunt congiegali rpsuscilatione lalem illam dm 430 suscipient et
clenciqui regulariter \estro moie vivere volunt, servabuut in fulura generatione. Quod aulem ego
*\eroxad \os desiderans vobiscum aliquanlo tempo- \obis pei'suadeie desidero, oio Deum omnipoieuiem
re, quanto \obis placueril, conversaii, quatenus ui ipse pei suadeat, et sic vos in via mandatomm
\eslio oidine et vestus consuetudimbus mstrui suorum deducat, et ad gloriam regni co?leslIs per-
possitm servitio Dei ad suam et ahorum ulihlatem. ducat. Amen. Remerium lalorem prsesentium, qui
Qui quomam nosier faniiliajisesl, ne aliquis suspi- se de vestra nulritura esse cognoscit, celsitudini
ceiureuni aha causa peregnnan, rogat hueraium \estrse commendo. Et quia mecunidiu conveisatus
'
nostrarum testiraonio notificari, et noslia noliiia et de dorao nostra, ubi se sua slrenuitaie el bonis mo-
prece apud vos ad hoc quod desiderat adjuvau. ribus valde amabilera fecit, ad vos vadit; precor,
Quaimis ergo de vestra lehgione nihil nisi sola ut Domiuum dileclum, quatenus apud vos raelius
dilecuone raeiuimus, taraen quia de vestia convei- illi sit, propter amorem nostrum. Yalete.
207 S. ANSELMI CANTUAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. ~ EPlSTOLiE. SC8
EPISTOLA X. •* lionemproficerequalenusper vos cor Domini nostii
A
ANSELMl ADANHELITEM ABBATISSAM EJUSQUE SANCTI- regis avertat a consiliis pnncipum qua? leprobat, et
MOMALES. consiho suo quod m aeternum manet, adfiaerere
ANSELMUS archiepiscopus, fihse chai issimse, dom- faciat. Consolationem et exhortaiionem \estram
nse ahbaiissae ANUELITI el sanctimouiahbus, sub ea giaianter bicui a domina et secundum Deum amica
Chnsto famulantibus, salutem et benedictionem. accipio, qiuadeDei dilectione illam procedeie intel-
Si \os multunnjon amaiem, mulium vos lncrepa- ligo. Si quid placet vestra? dilectioni mihi raandare,
rem, quia poslquam vos ipsae ad me nuntium ve- latori piaesentium sicut mihi ipsi viva voee secure
strum misislis, et de lllo moituo quem quidam polesljs inlunare. Omnipotens Deus omnes aclus
"volunt prosaucto haheii qmd vobis faciendum -esset vestrosdirigat, et vos ab omni malo cusfodiat.
noslrum consilium requisistis, m consjlio noslro EPISTOLA XIII.
non steiislis, sed insuper pia?cej)to nosiro inobe- ANSELMI ADROBERTGH COMITEM FLANDRJ.E.
dientes exslitilis. Quapropter mandans praecipio Donnno, el in Deo dilecto, ROBERTDcoraili
vobis ut, si a divino ofiieio suspendi non vultis, Flandriae, ANSELMUS, servus Ecclesice Cantnariensis
omneni amotlo honorem cuivis sanclo debitum illi fideles orationes cum servitio.
mortuo aufeiatis, et ei nec oblationem faciatis, nec R I" Audivt quia quosdam de vestiis ahbalihus con-
factam ad opus vestrum Suseiphus. Filium autem cessisiis regulari~electione ordinari, ul investituram
-ejut»qui ad tumbain ipsius decumbit el lbi moralur de manu yj?sira non acciperenl. Dnde gratias ago
a villa depelhte, nec ei amplius aliquam inihi facul- Deo cujus gralia cor vestium ad hoe quod sibi pla-
talem manendi relinquile. ^Valete. cet dhexent, el gaudeo pro vobis quia ecclesiaslicis
EPISTOLA XI. institutis ad Chrisliana? religionis pi ofectum valen-
ANSELMI AD HILDEBERTUM CENOMANENSEM EPISCO- Xibus sine conlradictione favetis. Cum enim hoe
PUM(44). facitis, non homini, sed Deo obeditis, et vos veram
ANSELMUS servus Ecclesise Cantuariensis, BILDE- et fidelem filium Ecclesise Dei el vei um Chnstianum
BERTOdoinino, el reverendo coepiscopo Cenoraa- osfendilis et vos esse deovibus bealo Pelro apostolo
nensi, salutem temporalem ol seternam. commendalis, cui Deus claies dedit regni ccelorum
Lilterse vestrse sanctitalis valde me \obis debilo- monstraXis. Ceilum quippe est quoniam qui non
rem leddunl, non quia me supra me exlollunt, obedilHomani ponlificis ordinalioiubus, quae fiunt
sed quoniam imraensam dilectionis ei ga me sinceri- piopler religioms Cluistianse custodiara.inobediens
talem oslendunt. St enim propter Deum nt ilh jria- est apostolo Petio cujus vicarius est, nec est de
ceamus inimicos, mullo magis ne llli displiceaniMS^*- giege lllo qui ei a Deo commissus est. Quaeraligi-
diligere debemus amicos. Quaproplei si aut nullam tur llle Jahas regni cceloium portas, quia per illas
aulminoiem dileelionem vobis liibuo, injustum in non intrabit quaium clavesPexrusapostolusportat.
mea conscienlia me judico. Sicul lgitur hanc \olo Gaudens itaque giatias ago vobis, et oro ut Deus
vitaie injustitiam, sic veslram amplecii desideio retnbuat vobis, quia bonum exemplum alris princi-
amicitiam. Fateor eliam qma si miln essel possibile, pibus dalis, et omnes ser\os Dei hoc modo ut orent
vosad duplum quam me diligalis debeiem dihgeie, pio \obis InvitaXis et Deum ad amorem etauxiliura
quia vos me prsevemslis amoie quod jjrobastis niii- veslium in vestris negotiis in\ocalis. Precor, obse-
nere. Nam, quoniam immentum dilexislis, non nu- cro, moneo, consulo, ut fidelis ammse vestra?, mi
nus debeo rependere, et sicut daiis exemplum lan- domine, et ul in Deo \ere drieete, ut nunquam aesli-
tumdem gralis debeo impendere. Quoniam, -si signi- metis \estise celsitudtnis minui thgoiiaiem, si spousse
licastis vobis placere hocquodde opuscuhs nostrisi Dei et niatris vestrse Ecclesise amatis el defenditis
vidislis, prsesuroimus vobis miltere qusedam, qua?, utt hbertatem ; nec pulelis vos hnmilian, si eam exal-
pulo, nondum vidislis. tatis, neccredatis vos debilttari, si eam loboratis.
EPISTOLA XII p] Yidete, xcircumspicite, exempla sunt in promplu;
ANSELMI ADMATHJLDEM REGINAM ANGLORUM. considerale principes qui illam impugnant et con-
Domrose el fili.e charissimae MATHILDIlegiicse; culcant, adquid jjioficiunt, ad quul deveni.ml? Salis
Angloium, ANSELMUS archiepiscopus Canluaua?, fi- palet, non eget diclu. CeiXe qui illam glorificant,
deles orationes, et fidele servilium,el benedictio- cumillaetin illa gloiificabunun. Inter quos Deus
nem Dei et suam. vos et conjugem \esiram etpiolcm \esiiam .nprae-
Gratias ago Deo el celsitudini vestirejuo bonai sentieXin futura vita araiumeiet. Aroen.
\olunXaie, quam eiga mehabelis el erga Ecelesiam> 431 EPISTOLA XIV-
Dei, el oro Deum omiJipo!eiitem,ul in sua dileclione2 ANSELMJ ADROGERUM, ROBERTUM ALIOSQUE ABBATES.
veslram augeat devolionem, et sic vos in hoc faciatt ANSELMUS, gratiaDei, aichiepiscojjus Cantuaiien-
perseverare ut aelernam ab eo recipialis retnbutio- sis, ROGERO jbbati, et ROBERTO fiho comius Hugonis
nera. Oro etiain ut sic faciat \eslrani bonam inten- et alus monaclns de lnonasteno Sancxi Ebrulfi.
NOTÊ.
(44) Responsio est ad Fpistolam 161 hb. m et ad epistolatu 162.
209 LIB. IV, EPIST. XYII. 210
Nimis palam est, nec dissnnulari ullatenus poiest A vestio et ahortim episcoporum qui in concilio adfue-
quomodo ingressi estis coenobium Sancli Edmundi, iunt~aoorobenlur judicio.
et qua violentia exiorqueie conamini eleciionem fra- EPISTOLA XVL
tribus ej'usdem 'Ecclesise et assensum vestrae inor- ANSELMI ADEUMDEM.
dinalse voluntatis. Quod^ quam irreligiose, quam ANSELMUS, servus Ecclesise Cantuariensis, reve-
eonlra monachicum pTopositum, et contra regulam lendo aicliiepiscopo GERARDO Eboracensi, salutem.
sancli Renedicli, quam professi esliSj et contia s* Laetor de \eslro bono et religioso studio circa cle-
cram Seripluram quse dicit : Nemo stbi sumtt ho- ritorum veslrorum mlegriiatem. Ad ea vero de
norem, sed qui vocatui a Deo (Hebr. v, 4), et conlra quibus veslra pTiidentia noslrum petil consilium,
ipsum Deum faciaiis, videt ipse Deus qui disceinit lespondeo quia de iis quse in concilio nostro et
inler pastorem etlupum lapacem. Et quidem domi- coepiscoporum noslrorum communi consensu statuta
num meum regem prolribeie nequeo quin vos con- sunt, nihil relaxandum consulo. De iis autem de
siilual super lenena, sed super animas propter quas quibus in eodem concilio non tractavimus, non enim
abhas eldicilur et conslituitur, nemo polestquem- siraul omnia necessaria poluimus, ut de ablatione
quam constiluere, nisi quibus Deus dedit potestaiem " prsebendai um ante idem concilium venditarnm, et
ligandi atque solvendi. ln meo piimalu et aichiepi- de simihbus, quoniam non solum ad meam et vestram
scopatu est illa Eeclesia, el propiie peflment ejus personam, et ecclesias nostras peninent,sed etiam
consecraliones ad archiepiscopum Canluaria?, quem ad multas ecclesias et personas, et in iis multi dis-
me esse non ignoralis. Nihd igilur eoium qua?ad me senliunt, conveniens mihi videlur ut in proxima
pertinent ahcui veslrum unquara concessi aut con- Nativilale Domini nostro el coepiscoporum nostro-
cedo- imo oro Deura et conabor, quantum adjuvante rum communi consilio Deo dictante sentenliam eer»
Deo poteio, ul Deus converlal cor domini mei regis tam slatuamus.
ad hoc quod Deo magisplacei, elaniraseejusexpedit; EPISTOLA XYII.
el faciet eum corngere secundum voluntatem suam, HUGONIS ABBATIS CLUNIACENSIS ADANSELMUM.
si quid contra eam facit. Chrisliani eslis sub Chri- Dulcissimo ac venerabih, merito amando vene-
stiana lege, et sub monastica professione \os vivere randoque Patri domino ANSELMO, sanctae Cantua-
profiiemini. Si eonlra lioe facilis, nec Chrisllanos nec riensis Eccleslse summo ponlifici, frater JICGOabbas
monachos vos esse aperle ipso opere fateinim. Cer- Cluniacensis, cum suo pusillo grege, quod pra?pa-
xresiroumautem est quia si m hoc perseveralis, con- ravit Deus dihgentihus se in veiilate.
ira pra?dicx.i'ii piofessionetn lacitis. Moneo igitur Quoniam, vir sanclissime, chfficile est oplata nos
vos, ut Chustianos el monachos, niialenus \os plus ad invicem satiari prsesentia, vel mutua et frequenti
Deus limere quam liominem ostendatis, el ab in- collatione corda nostra deleclari, bonum arbitra-
ccepia pei\ersilate conslanter deslslatis. Quod si raur, si saltem hiteiah visitatione animos nostros
magis adversari T)eo vultis quam hominibus, an- pio tempoie pascamus. Quis enim tam gloriosum
ininXio\obis quia Deus adversabitur animabus ve- tamque spiritualem habens in Chnsto amicuin, qua-
stris. Deus cui dicitur : Tibi deiehctus esl paupei ; lem vos divma nobis concessitgratia, nonomnimodis
oiphano tu ens adjuiot (Psal. x, 14), ipse \ideat et oplet salubernma illius recordalione recrean et
jnlueatur, si quas tribulauones fralribus ejusdem relevari sancta renunliatione. Prius quidem quam
Ecclesise deinceps fetentis. faciem \estram \ideremuS, rile suavissimus odor 5
EPISTOLA XV. bonse faraa?, aures nostras reverberans, jam dulce-
ANSELMI ADGERARDUM LRORACENSEM ARCHIEPISCOPCM. dtne sua noslrum inteiiorem hominem impinguabat.
ANSELMUS, Ecclesise Cantuariensis servus, reve- At postquam vestiam hilarem prresentiam cernere
rendo archiepiscopo GERARDO Eboracensi, salulem. Deo volenie meruimus, non est facile diclu qualiter
Sciat chantas veslra quia hlteras illas quas que- lotus vobis adhsesimus, vestroque cordi quasipartem
ritur legi et transcnbi, nec ego alicui ostendi, nec j. noslri univinius. Yerum non hsec nostra sunt, sed
dedi vel misi, nec ahquis per me, nec scio quomodo illius qui spirat ubi vult (Joan. m, 8). Ipsi gratias
factum sit qnod ahquis eas ut transcnbeienlur ha- agimus, ipsum exoumus ul quos ila junxit in hac
liuil; et cum hoc legi in htteris vestris factum esse, Vila, non permittat separari in coelesti gloria. Per-
mihi disphcuit. Et quamvis veslia prudenlist nilnl pendimus satis \os mullas et graves postquam a
suspiceiur deraequod dedeceat, meura lamen est confi- nobis diseessistis pertuhsse anxielales. Et si volun-
teri et asserere, quia non amo contumeliam vestiam, Xasessei summi dispositoris, scimus vos desiderasse
aut ahcujus coepiscoporum meorum, nec quoquo mulio magis cum Mana sedere itd pedes Domini
raodo res se habeat de hlteris illis, mendarii vos (Luc. x,59) ejusque vultum contemplari, quam labo-
arguendos existuno. Cum aulem loquar \obis, cum lare minislrando cum Maitha (tbid., 40). Yeium-
si quid rescribo non sufficit, viva voce spero me tamen quia polestas hominis non est in manu ipsius,
saiisfaciurum esse, quia nec ego in hac re culpabilis date manum volunlati ilhus, cui est cura de vobis,
sum, nec a legatis nostris aliqua immissa est falsiias. quique luce clanus novix quid sit vobis salubnus.
Capitulaconcihi solummodo millo,quia sententiarum In eo totam spem \estrara leponile, ab ipso virlu-
eorum expositiones nulli volo transcnbeie, riouec icm etpeiseverantlam qusenle guantum fieripotest,
211 S. ANSELMI CANTUAR. ARCHICP. OPP. PARS III. — EPISTOL-E. 212
(
patiens ad omnia. Adsit \obis ille qui nulli unquam A. ' EPISTOLA XIX.
defuit m lpso speVanti. Sed cur nos iiripeJiti aquaffl ATASELMI ADDIACOM S. J\COBIIriSCOPIIM
in maie defenmus, dum Lsanctilaiemvestrarii quasi Dixco ie\eiendo Sancti Jacobi ejriscopo ANSELKUS,
doceie praesumirons ' Non'docemus, sed prsecoi- senusEcclesireCaniuaiiensis, gratiaesupeinse auxi-
dialem amicum nosWum fconsolari ôlumus; hoc liuffl ct consolationem.
tanltJm secure addentes, quia domus Cluniacensis Cuin semjjei uos Chiisiiani invlcem congaudeie
aiiGiIla \esira in \iia el fflorle \esfrae non deent debeamus et condoleie, tunc ulique maxiroe ctiro
sei\iiuti. Fjhum aritem uosXtom domnum GoTridnffl piospeiilaxera el exaltationcm Chiisxiiniiatis et
saciislamadp.irtes illas, siciilab ipsomeliusaudieus, ad\eisilalem ad ejusdem lniniihationeracognostunus
destiiiantes \estia? 'coiiimendare paiprniiaii neeesse pclVincie; vestri ilaque limoris alque doloiis ex
non aibuiantUr, quonialn 'cum 42IS1 raagnis ssepms hitelis \esliis causam cognoseenles , imcie tiraelis,
releiresolet quantse .chariialis eonsilium auxriium- inde llmemlis, ex quod doleiis, paiiter dolemus.
queehn piaeierito anno conXrilisiis.Nec sohtni ipse, Qula mihles nosXiosconlia Sarracenos ad \esinuil
sed ei oranes fiallesnoslu per \esitam traiisenntes auxihum «ommoneri desideralis, lihenter pio
pisesentiam, plunmam \eslrse Saricillatis pisedicant n oppoiluiiilate nostra eos cofflmonebimQs,el ad sub-
cliaiilatein Super qulbusj quantas JJIse\alemrisgia- \eiii1oliem Clnistiafioium commovelumus.Sed nove-
tias peisohentes liumilixer peximtls uXper Imnc ad lirsanctiias vestia quiaiegnUm Anglorum belloium
noSi eroeantcm "veslhifflesse, \esti Umque \ elle, nohis coniia se undique smgeniiuffl Jiunlio feretrtiotithaiio
insiffliaie digneifflni, ut gaudere possiimls cum gau- coimno\etur, unde salls vereor ne coiiiuigax nos
denle et cum dolenve, 'qriod offlnipolens Deus nveiiat pio \obis iniiius prodesse, quia nol IS liosies unie-
a \obis, ux filu «radoleamus. Gialia Dei ex pa\ lfflis obesse. Nam dum quisqtie cuiatxoeii piopna
vohiscum, paXer glonose. MemenXonostri 111sanetrs niimis potesl cuiare communia. Conabiroui tamen,
orationibus \estns. Deo anntienie, hoc efiiceie oiatlontun de\olioiier
EPISTOLA XYIII. quod uon \alemus mriilum eolleclione. Speramus
ANSELMTADHUG0NEMLUGDUNENSEMARCIlItPlSC0PUM(45). aulem m miseiicordia Dei quia non relinqupt \ugam
Domino re\erendo, el Patri dihgendo, KUGOM ve- peccatoium super soiiem jusloium (Psat. cxxn, 5),
nerabili piimaiiLugduiiensi, ANSELMUS seivusEccle- neque iradei bestiis animas confiienies sibi (Psal.
siae Canluarlensis, quod seivus, quod films, quod LXXIII,9). Omnlpolens Deus adjutor in opjjoiluni-
totus suus. latibus, in mbulalione (Psal. tx, 10), sub\eniat \o-
Gaudendo gialias agimus Deo, et giatias agendo G ( bis secundum necessilalem \eslrj? lubulationis.
gaudemus qma pietas divina vestium desideilwn Araen.
visilandi locunl iri qtio salris nosli a procurala esl, EPISTOLA X.X.
adimplevit, eXnos de redftu vesiro et de saluie vobis ANSELMI AD GUILLELMUM ROTHOMiGENSEM ARCHIEPI-
resiitfila lsetificavix. Giatias quoque refero veslia? SGOIUM.
paleinitali, non solum JJTOniulumodis beneficus Domino elPalii GUILLELMO, reverendo aiclriepi-
mihi 'iropensis, verum eiiam pio indeGcienti bona scopo Roxhoraagensi, ANSELMUS seivus Ecclesisc
voiuntale, quse me paterna soilicitudine et lixtens Canluaueiisis, saltilem.
suis visixare et ad eadem beneficia repelehda, si opus Clarao et cjueror ad \os, et ad vos et ad omnes
sil, non cessat \isitare. Qfflbus honis quoniam nihil episcopos et abbaies et loiam Ecclcsiam Norlhman-
ego cogilare queo quod possiffl irecompensaie, Deum nise pro me et pro coiigiegalione ecclesia? Saucti
omnipotenlem pro cujus aniote lioc facflis, quanto Edmundi quse esl in Anglia, de abbate monasterii
affectu possum oro, uX ipse vobis dignetui lemune- Sanctl Lbiulfi quod esl in Noiihniannia, ei veslram
rare. Nostnim esse quale sit in Anglia, charitas peto j'usiuiam. Injuiia, quam nobis nimis Inoidinale
veslra desideiabaX per scnptum cognosceie, sed fecit lii Anglla, piseler opinionem quam deilloha-
legaius vesxer plemus \obis viva voce quam ego scri-'TJ bebarous, ha?c est. Juveneni quemdam filium coniitis
bendo poterit osxendere. Hoc tanlum dico quia, Hugonis de Cestie, nimis carenlem prudenxia et
quando spfiro ffleas adveisitates mitesceie , tunc utihtjte el virtutibus ad abbatis perlinenlibus pei-
magis senxio eas exaidescere. Tola emm me vls sonam, pei potesfalem regiam iugessit in ecclesiam
Anghae, cum solus ibi sini, molitur subterlere, quia Sancli Edmundi cum arniis, nioSiJchis, quanlum ln
me ab obedieiiua sedis aposiohcae non valet aver- ipsis eral, recusantibus et conti adlcenlibus, el om-
Xeie; ad quotl elianl ipsi episcopi cum icge sic nino sine nosira concessione, ad quem peitinent
resitianl W etiam consecratioues qua- nonnisi ad me onines ejusdero ecclesia? consecraliones. Qui ibi ni-
peilinem, si sit qui velit accipeie, ipsi pi.psumere tiittr extoiquere ab lpsis monachis obedieni"»am et
uon meXuanX.Omnipolens Doniinus veslram nobls eleciionem, et ut aniroas suas commendenl ilh custo-
pateinilatem m gtaua sua diu conservet incolumem. diendas, qui quara non idoneus ad hoc sil, jperte
Amen. cognoscilur, quia ipse nusquam sine lalerna et cu-
W£M.
(45) EsTrespo.isio ad epist. 64 ii», m.
«<3 LIB. IV.EP1ST.XXIY 214
slodia, atque anfequam ad hoe assumeretur, sibi ipsi A.Ecciesia?, quibus jjro parte invehitur privignus, pro
crelehatur. Precor igitui ut eumdem abbaiem au- pastoie lupus, JJIOducioie csecus, pio doctore ne-
ctontate vesira monachum suum ie\ocaie cogatis, scius, pro abbate fur et lalro, quia non inirat per
et ecclesiam quam inique opprimit, \elut a lupo osluim. Revocate monaclios vestros, liberate nos ab
eorum. Facite ut abbas monasteni
rapace el o\es dispergeute hberetis, ne nos aliquid oppressionibus
monachos suos, quos conlra le-
super monachum veslrum nosme auctoritatis cen- S. Ebrulfi revocel
sum, veslra cessante, facere cogamur. Yalete. gem Dei et ordmem suum in eeclesiam pisediclam
EPISTOLA XXI. ingessit, et res ejusdem ecclesise quas Inde abstuht
ANSELKI ADELFERUM ET ALIOSMONACHOS. sacrilega rapina, jusle reslituat. Yalete et succur-
ANSELMUS archiepiscopus, fratribus ef filiis cha- lile, precor, festinate.
rissimis , piiou ELLERO,et alus monachis ccenobii EPISTOLA XXIII,
Sancii Edmundi, salutem eXbenedictionem Dei. ANSELMI AD ROBFRTUH, ERNULFUM, TUDULrUM, PHILIP-
Misereor et compalior chaiilali vestise in longa PHH, BERNARDUM ET ALIOS.
et niroia tubulatione laboranti. Et tanto niagis ANSELMCS CantuaMensis avcliiepiseopus, ROBLRTO
affectuoshis boc facio, quanto vos non pio tenense T>-00111111, et fralri ejus ERNULrocomili, et RADutro
rei cupidilate, sed pro jtislitia tiibulaii considero. BEMOB-TUO MARI,et PHILIPPODE BRAJOSA, et RER-
Juslitia eninj esl,-quia non coniia oidinera \estiunj, MRDODENo\o MERCATO. et alns qui leuas habentm
non conlra regulam S. Renedicti, non conlia auclo- «piscopatu degenlibus Yailfudi ejnscopi, aroicis tx
ritstem ahoium sanctorum Patrnm, nec sine c-on- filus m Deo charissimts, saluiem el benediclionem
siho eoium a quibus reltgioms regimen et COIJSIIIUJA,Dei.
exspeclare dehexis, abbalem \ultis accipere. Qua- Quam\is \os ipsi solliciti esse debeatis de sakite
propter si proptei hoc perluibationes et molesxias vesira, ad me laraen pei linet ut vos ad hoc quod
pali'jjini, videbilDeus qui omnia mala aut coirigit, vos decet coiam Deoel animabus vestris expedit,
aut punit, etbona nuint ei confoitat, et dabit \obis «xcitem amica exhorlaiiontt, ex unitem paterna ad-
consolalionem suam tongruo tempoie qui adjutor inoiulione. Piecoi itaque vos ut amicos, el consu-
estinoppoiXunilalibusin inhulalione {Psal. ix, 10), leudo nioneo ut fihos dilectos, qualenus dilecto YYil-
si lanten flagellaPauis suslinerehunnliteivolueiitis, ludoepiscopo de Sanclo David, propler honorem
el in spe misencordia? ejus non defecenlis. Ad illum vesirum eipropier leligituiem Clinslianaro, oranem
clamate non solum-orando, sed et vilam vesliam in -reveienliam et obedientiam qua? episeopo in suo
mandaiis ejus el inoidmis vestii custodia Xotocorde, ^. episcopalu debeltu «um amore exlubeaiis, el quse-
lolo conatu, in omm loco et in omni lempore ser- cunque ejjiscopah d'spositioiie fieu debeiH, ejus
vando. Giavis est alsquando el ingiala 111tnbiilatione eonsilio facialis. Siceirira vos ipsos ante Deum exal-
paiienlibus veiboium sine alio auxiho consolatio, tabitis, si \os reltgiosa hunnhtate episcopo vestio,
sed non debet hoc esse servis Dei, qui spero eerlam sicnt Deub ordinavil, silb]ecprilis. Et si ln ahquo
hahent in Deo,quia quanlo maj'or est tnbulatio, tanlo vestro consilio opus habuerii, promptos vos ui Clni-
major sequitur patlenlise relribulio. Oronipotens sstianos liohos inveniat, quaienus Deus \ohis in
Deus sua vos laetificet consolatione, et in prosperis omnlbus necessitaXibus vesliis subveniendo rptn-
et in adveisis sua \os semper proiegat benedicxione. buat. Hoc quoque maxime moneo et eonsulo, tjuia
433 EPISTOLA XXII. vobis valde necessanum esi, si Deum non Vultis
ANSELMI ADGUJLLELMUM ROTHOMAGENSEM ARCHI- offendei'e, ut si terras aut decimas, aul ecclesias, aut
EPISCOPUM ahqtiid <juod ad ecelesiam ej'us ecclesiastlcaieclilu-
Domino et Palii reveiendo GCILLELMO, archiepi- dine peitinet, tenelis, utreddere propier tunoiem
scopo Rotbomagensi, ANSELMUS, servus Ecclesia? Dei studiose cuietis. Nam cerlutn esl quoniaiu qui
Cantuariensis, cum assiduis oiatioiuhus fidele ser- Deum exhaeredat, vel eeclesias ejus in hac vita, si
viiium. D sine pceiiuenlia. et etiiendauone moiitur, a legno
Pio injuria «Xoppressionibus, pro gra\ afflimbus, Dei «xhaeiedatur in fuluia vita. Omnipoiens Deus
pio destrucuone ecclesire S. Edmundi clamavi ad sic vos det lirec et alia bona in hoc sreculo opei ai i,
patermtalem veslram, et nondum exaudislis clamo- *ul \os faciat de beata 1relributione in seternum glo-
lem nostrum, conqueslus sum, eX nondum sensi jiaii.
compassionem \estram. Promisislis \os facluros EPISTOLA XXIY.
quod roga\eram de moiiatlns monaslerii S. Ebrulfi ANSELMl ADROBERTGM NORTHM&NNIB PR1NCIPEM.
ijui prsediclamecclesiamgravant, spohanl, desliuunt, Suo doiuino, «l lotius Not thmanuise principi Ro-
sed nimis moratur effeclus piomissionis \cstra?, BERTO , ANSELMUS servus Ecclesia? Canluariensis,
tidhuc clamo ititimo doioiisJcoide-cogenle pro rae ad fidele semlium cum orationibus.
cujus piopnam curam peuinet illa ecclesia, elpio Qualiter domnus GmllPlfflus eleclus episcopus
fratnbus qui in ea eonveisanlur ; propter Deum, si Wintotilensis de Angliaexienl, non est opus scri-
zelumDei habeiis, si episcopalem pieiatem habelis, -bendoosteudere quoniam per ipsum et per alios qui
logo, obsecro, ad vestigia vestra mente me pro- rem tpsam cognoscunt poteritis discere. Sed quo-
sterno, succurnte, miseremini wphanis el viduse niam atl me niaxune pertinet illi compaliendo, et
SiS b. AiNbfcLMiCANILAR. ARCHlEP. OPP. PARS III. — EPISTOLJI. 216
per me et per alios, quanlum possum, sicut debeo A nem et icmissionem, et orationum mearum, si
sub\entie, precor celsituuinem vesltam si quid apud quid valenl, in vera charitate participationem.
eam valeo quod deceal impetiaie, qualenus in vobis EPISTOLA XXVII.
sicut homo vesiei et sicut jlli cognoscilis expeclire, ANSELMI ADMALCHUM WATERrORDIEt.SEM EPISCOPUW.
auxihum et consihum cum amore inveniat. ANSELMUS, archlepiscopus Cantuaria?, amlco et
EPISTOLA XXY. coepiscopo MALCHO Waterfordiensi, salulem et bene-
ANSELMI ADGUILLELMUM ROTHOMAGENSEM ARCHI- dictionem.
EPISCOPUM. Audt\i qttod domnus Samuel episcopus Dublinen-
Domino et Patri GUJLLELMO, reverendo arclnepi- sis monacbos ecclesise Dubhnae aut nulla autpaiva
scopo Rothomagensi, ANSELMUS servus EcclesiseCan- occasione ejicil, nec pro ulla satisfactione, vult le-
tuanensi% fideles oratioues cum servilio. cipere, et quia contia consuetudinem crucem ficit
Cum -sempei gaudere et Deo gratias agere debea- geslari ante se in itinere, et quia res ecclesise illius
nius, quoties servos Dei gloriara mundi pro Clnisli abarchiepiscopo Lanfranco dalasvelutpiojjriasdis-
amore contemnere videmus, nec ulla violenlia aut tribuit. De ns omnibus ilh nostras mitto htleras, et
blandiroentis a leclitudine posse separari, tuneuti- populo ejusdem chitalis mando, ut prsediclarum re-
que hoc maxime faeere debemus, cura jn filiis et fa- **rum distnbulionem prohibeal. Et quoniam non in-
miliaribus nostris lioc cognoscimus operari. Quanta venio per quem hlteras noslras illi aplius mittam,
auiem vntule, quanta constanlia doranus Guillelmus precor fialernitaiera vestram, qualenus eas 5111 per
filius vesler, el gratia vestra noster, quem canoni- pra?senliam vestiara exlubealis; et eum chaniative
cum et decdiiura Ecclesiae veslrae electum canonice viva voce ul monitioni noslia? quam ilh scnbimus
episcopura YVintoniensis Ecclesirc nobis cbantalive assensum prssbeat logando el consulendo monealis.
concessislis, conseCTalioneni ab iis a quibus eam Yalete.
sieut offerebalur lecipere non debeat lespuerit, et EPISTOLA XXYHI.
quoraodo propter hoc rebus suis spohatus et de An- ANSELMI ADGUILLELMUM ROTHOMAGENSEM Anttll-
gha expulsus sit, uullius scripto mehus quam ejus EPISGOPUM.
viva \oce, eteorum qui cum illo, quando haec facla Domino et Patii reverendo-archiepiscopo Rotho-
suiil, adfuerunt, palernitas vestra cognoscere pote- magensi GUILLELMO, ANSELMUS, ser\ us Ecclesise Can-
rit. Quseres, quantum in ipso est, tam foiliierfacia luariensis, quodpatii filius.
est.lamque patenli honeslale sefflainfestaiulnulhus Quamvis donnnus Guido Ialor prsesentium olim
relalione ad laudem ejus augeri valeal. Quapropler, P nobis ut doniino et palri familiari nolitia, ul ail, ad-
quamvis nostra piece prudenlia veslra non egeat, hseseut, tamen quia novit quanla intervoseXme
tamen ex cordis abundantia obsecro ut eum benigue mulua sit dileclio, nosliis litteris veslra? commen-
sicut fihura veslrura el meum pro juslilia exsulan- dari peiit sanciiiaii. Sciat igiturveslra paternilas
tem suscipiat, alque curi amore et honore ei auxi- quia cum nostra amicitia et Hcentia redil tle Angha
litim suum el consilium, ubi res exiget, exlnbeat. in Northmanniara ad suam Ecclesiam. Quod precor
Alns quoque quod ab illo de hac le reverenlia \e- ut apud quoscunque opus fuerit vestra tesletur au-
slia audiet, secure pio venlate tesletur, et eos ad clontas. Precor eliam ul ubi vestro consihp et auxi-
«jus amoiem el honoren sicut meiuit exbortetur. lio egueiit, secundum quod vestram decet reveren-
Yalete. tiam, ad salutem animre suse promplum inveniat.
EPISTOLA XXYI. Valete.
ANSELMI ADROGERIUM-SUCM AMIGUM. EPISTOLA XXIX.
ANSELMUS, aichiepiscopus, amico suo RQGERIO, ANSELMI ADGONDULTUM EPISGOPCM.
salutem et benedictionem. ANSELMCS, archiepiscopus, reverendo episcopo
Yulgo solel dici quia ^micus, velut medicus, in GONDULFO, salulem.
necessitate piobatur. Hoc ideo dico quia si vera fuit r» Notum sit dilectioni vestra? quod gratia Dei ve-
araicitia quam domno Gurilelmo electo episcopo in slris suffraganlibus orationibus sanus sum et usque
prospenlale ostendislisj nunc apparebit, et amor ad Carrolum Romara lendens sine perturbatione ivi.
eut eonsxaiitior [al., major erit el constantior] 111 Quo cum pervenissem, et a D. comitissa, et episcopo
maj'ori necessitale. Ad quod si preces nostra? el mo- honoiifice susceplus fuissem, mirali suiil quod tali
nitio nostra bonae volunlati vestrae possunt ahquid in tempore tam periculosum ixer peragendum arri-
addeie, obsecro ut propter liOneslatem vestram et puissem. Aflirmaveiunx siquidem quodnecRomam
propler amorem veslrum in iis quae hactenus bene videre si cceplum iter teneiem, nec ulterius, prae
et fidehter, illum adjuvando fecislis non deficLalis, nimia lori infirmilale calons angustia redire vale-
sed quanto magis illum jindigere cenutis, tanto stu- rera. Tale quocunque esse hoc in xempore me iter
diosius strenuilatis vestrse auxilmni ilh exhibeaiis. agere, ac si mihi licenier morlem vellem asciscere.
434 Quoa' S1fecerilis, et me amicum veslrum ami- Consiho itaque eoium et omriium amicorum
ciorem vobis rijddelis, et araiciliam veslram tjmni- jneorura in tempus congruum iter agendum distuli,
bus veram esse osiendetis. Valete. Omnipotens Deus et in Norlhmannia exspectaturus Reccum redii. De-
tribuat tibi omnitim peccatorum tuorum absolutio- bita igitur mea quae m Anglia deheo, precor et mul-
211 LIB. IV, EPIST. XXXII. 21$
lura piecor ul solvatis, et reliquum quod habere A feclu gaudeam, el tu tle mea Leliiia gaudeas. Yale.
polestis de meis reddilibus per Ansfredum prsesen- Deo coipus et aniinam luam corainenda.
lera nunlium quam citius poleslis mihi millalis.
Soluiionem Romescoii usque ad fpslum sancli Mi- 435 EPISTOLA XXXII.
chaelis differre polestis. Eleemosyna vero ne ahquam
ANSELMI AD ERNULPHUM PRIOREM ET ALIOSECCLESIÊ
penunam patiatur, piudenlia vestra invigilet. Go- CANTJJARIENSIS.
defrido de Melhnges dicile ux Guillelmo filio suo det
xx sohdos denanorum. Guillelmo filio Hionis xx ANSELMCS aichiepiscopus, dominis fralribus et
marcas argenti, êtAlhriio n ad fesli\ilatem S. Mi- filiis suis chanssimis, domno priori ERNCLPiio.et
chaelis dabjlis. Oiateprome ut Deus me et actus ahis stih lllo lii Christi Ecclesia Canluaiiensi Deo
meos dirigat, et lnheneplacito sno ad salutem roeam seivienlibus, divina?giatia? el benediclionis consiho
el omniura niihi commissorum disponat. Salutate sempei regi etconsolan.
filios ei fratres nostios nostra? et veslra? congrega- Priores htteras a vestra fraternitale direetas la?tus
lionis. suscepi, quia per omnia \os \eslia, Dei proleclione,
EPISTOLA XXX. in prospciilaie manereperhtteras episcopi Roffensis
" et
ANSELMI ADMATHILDEM HEGINAM. pei earum laiorem accepi. Quam laelitiam etsi non
Re\erenda? dominse suae M\THILDIgloriosse legi- nuiltum hllcrse sequentes conturbaverunt, ahquaie-
nre, ANSELMUS aichiepiscopus, fideles orationes cnm nus lamen obnubilaverunt. De legis namque peli-
fideli servitio, et benedictionem Dei, etsuam, quan- tione, quam mandastis, non paium miratus sum,
tura potesl. sed quod nihil sinenostio consiho, sicul vobis decet
Gratias ago magnas susceptse vestiseiaigilioni, facei'e,voluislis, et piaecepli nosiri memores fuistis,
sed multo majoies sanclse qtiam erga me sum ex- gavisus sum. Polens est enim Deus regiam volunta-
perlus dilectioni. Quas quoniam corporis officione- lem ab omni indignalione, quam hac occasione ad-
queo peragere, cordis affectu cupioindesinenler per- versura nosnasci liraetis, aveitere, cum vos recte
sohere, siquidem quanlumcunque sit YTestracorpo- et ordinate facere ronspiciel, aul si hoc llli facere
ralis absentia; removeri tamen neqtiit a mente mea non placuerit, et ahquid mdevobis contra volunta-
fidehs drieclionis \estra? prudentia. Quapropter de- tem vestram, quod avertatDeus! conligerit, cerli esse
sideranler oro, et orando desidero ul Deus quod debelis quia melitis est pali aliquid proplei juslitlam
ego per me non \aleo, ipse \obis pro rae relribual, sub Dei consoluione quam ahquid facere inordinate
et quantum scit expedire, suam erga vos dilectio- p in ejus offensioue. De hoc igilur Dei disposilionem,
neiu et \estiam eiga se perficial. Quanlo affectu cui me et vos el onraia nostra commendo , exspe-
possum etquantum de celsitudine veslra audiopra?- elabo, et sicut consuluislis regi per reverendura et
sumere, precor, obsecro, supphco, fideliter consulo, amicum noslium epistopum Roffensem ut lolum
ut Ecclesiaram Anghsepaci et quieti pietas vestra episcopatum nostium in paceet quiete permanere
studeat, et maxime filus earum imbecilhoiibus mi- permillat sicut mihi pi'omisit, mandabo. Quod si
nusque potentihus, in iribulalionibus suis et deso- Deus et \olum meum etvestrum sua gralia dispo-
lationibus, quasi oiphanis Chrlsti subveniat, et ad sueiit, Dei pietalem laudale, et si aliter eveneril,
simihtudinera evangelica?gallinse illos subalis doceat quidquid illud sit, per qualemcunque nunlium, ubi-
prolectionis suaeconsoletur et ioveat. Dnctio sancti cunque sim, mandale. Conlia ha?c et conlra omnia
Spiiitus vos in omnibus doceal, et qure sibi magis adveisa vos armis juslitia? a dextris et a sinislris ar"
placenXet vobis expediuul persuadeat, et post lemmate, Deum timete, semper eum praasentem pubhee
porale regnum ad aelernum perducat. el secrele, et vos llli prsesenies cogitate. Ordinem
veslrum emendando cogiialiones et aclus veslros in
EPISTOLA XXXI. omni innocenlia cuslodile; el sic Deus volns cmnia
ANSELMI ADANSELMCM NEPOTEM.
jO cooperabitur in bonum (Rom.vui, 28),et eril vobis-
ANSELMUS, archiepiscopus, ANSELMO, carne nepoti, cum sive in pace sive m inbulationibus , omuibus
dilectione filio suo charissimo, salutem et benedi- diebus vita? \eslra?. De reditu meo in Anghara ante-
clionem Dei, et suam. quam quod inccepiperficiam de quo mihi mandaslis,
Quoniara singulanler le inter -omnes consangui- dominus nosler rex niliil mihi mandavil, sed tanlum
neos raeos dihgo, ul proficias coiam Deo et coram prospeiitatem el hilarilaiem suam, sicut fideli suo
omnibus desidero. Quaproplei moneo le et praecipio el congaudenti, per litteras intimavlt. Omnipotens
tibl, sicut filio dileclissimo, qualenus ad hoc pro Deus et in prosperis et in adversis super vos et in
quo te in Anglia droiisi sollicite perficere studeas, vos suam effundat bencdietionem, et nunquam palia-
et nullum tempus in oliositate transeas. In declina- tur a vobis suam deesse consolationem. Graiias ago
lione et virtute grammaiicae cognoscenda maxirae domno priori et omnibus vobis pro dileclione et
intende, in dictamine, et plus in piosa quam in ver- beneficiis quse nepoti meo propter amorem menm
sihus le exerce. Super orania mores el actus tuos impendilis. Quamvis enim hoc non dubitem,
coram hominibus, et cor luum coram Deo cuslodi, Ipse tamen suis litteris hoc nuhi magno affeetu inti-
quatenus, cum Deo annuenle te videro, de tuo pro- mavit.
219 S. ANSFLMf OANTDAR ARGHIEP. OPP. PARS III. — RPISTfiT,^. wt>
EPJSTOLA XXXIIL i e\croplai litteiaruin quas regi miito \obis tians
A
ANSELMI ADGONDULruM ROrtNSEM EPISCOPCM. milto.
ANSELMUS aichiepiscopus amico suo reveiendo, EPISTOLA XXXV.
GONDULFO episcopo Rofensi, salulem. ANSELMI AD EUMDEM.
De saluteet prospentale noslia per latores prae-
sentium cognosceie potestis, piopter quod exni de ANSEIMUSaichiepiscopus, leveiendo tepiscopi
Angha, quanium possum, adjuvante Deo, per rae GoNDuLro, salutem.
ipsum, quia auter non \ideo me posse, conor per- Litteias domini nostii regis suscepi, in quibus,
ficere. Gialias ago \esira? bonre voluntaxi et sicut scitis, promisit mihi quia posl curiam mihi
sollicimdmi, qma milu nuper in necessitale suc- responderet. Mando eigo thantau \esuse ut ad eum
currisiis. Namdecccxxx marcis argenli quas tuli de ex nostia parle eatis, et dicatis iti: Domine, ar-
Angha, non habebam nisi xxiv, quando hoc quod chiepiscopus Canluanensis maralat \obis fidele ser-
viiiuni sicut doinino et legi suo, et j)ianda\it mihi
miper misistis, suscept; nuiltum naroqup plus me
necesse est expendeie qiiam puiabam. De nostus ul ledticeiem \obis ad menioiiam quatenus, sictit
rebus jjuia non wagis m me quain ni vobis confido mihi mandoslis, lespondeaiis. Quodsi ipseresponstim
etvestram no\i bonam voluntalem, ut eas, sicui g' suuin roihi inandaie volueiitpei sigilium sutim,bene»
Si auteni pei luteras suas nolueut respondeie, \os
opoitet, cusiothatis et tracietis, seio quia prece no-
slia non indigeus. Glatias ilaque agens de ns qtiae per luteias vestias liiilri niandate quidquid responde-
fecistis et facitis, rogo ut, sicut nupei mihi subve- nl Quod si adhueinahum termiiium \olneiit dif-
fene rcsponsum, accipiam dilationem, et alium ter-
uistis, ila rn futuiuni, quainciiius poleslis , subve-
miniim lespondendi; si me lnteiim saisitum, sicut
niatis, mitlendo si qtnd de pia?terito anno de nostiis
eiam quando exivi de Anglia, iiermiserii, ul \os
ledditibushabelis, el quidquid defuiuro, piecando,
mihi de lebtts noslus nutlere possilis, situl maudo
monendo, et neeessi taiera niearo ostendendo, a plsepo-
suis uoSii is colligere poteslis. De paupeubus quos et mandabo. Si auteni me dissaisenl ut noslia? les
non sinl m raea poleslale, diciteei quia ego nuJIas
apud Caniuanam pasceie debeo, rogo mullum nc
ullam patlaniui inopiam Quod mihi mantljstis de indncias accipio, sed ita me habebo sicul43Sepi"
tena nosiia deRogmges hbsnier accipio, necalum scopns dissaisitus, sme judicio quo episcopus disâi-
siri debeat. Si \ero et respondeie voluent, el tamen
quani me rogastisliabeie voluntaleni, habeo. Audivi
me saisitum non dnuiseril, responsum nereticeatis.
quod Htigo iihus Mabilise, teuam quam sine ulla do-
sed lamen boc ipsura quod dixi quia me habebo sicut
lialioiieeuiiiliacLenusteDeje permisi, \ultvendere. *-' ( episcopus dissaisitus
Pioliibeieltaquene ipse aut ahquis ahus ahquid de sinejuditio, ne xaceatis. Regi-
tena nostia \endil, aul aliquo modo lropediat, sed nam, ut dominam et filiam cbanssiraam dulciler
oninia sicul ea diroisi permaneanf, donec ledeam. salutate.
Salulale filios nostros et filias, et ut orent pro me EPISTOLA XXXVI.
oro. Radulfo filio Heiengodi qui mecura fuil, dale ANSELMI ADBALDUINUM REGEM HIEROSOLYMITARGM
ceiiliun solidos. RALDCINO, gratia Dei legi Jeiosolymilano, domino
EPISTOLA XXXIY. chaiissimo, ARSELMUS,licet lnthgnus, arclnepi-
ANSELMI ADLUMDEM. sropus Giiiluariensis, sic regnaie super Jei usalera
ANSELMCS , aicbiepiscopus , ie\erendo episcopo tenenam in hac \Jla, ut legnet in Jerusalem ccelesii
Rofensi GoNDUxro,saltiteni. in fuluia \iia.
Ubi et quahter sun per prsesentium latorem au- Quamvis Dei dono scienliam Jiabealis quse vobis
dielis, cur autein ad praesens m Angliam non lead bcne vivendura, adj'uvaiiieOeo, possitsufficeie, et
deam exliueiisquas regimiflo.cognoscere poleiilis. hcel sciam in \obis bonam «sse \oluniatem, latnen
Mando autem vohis ul eura fidehter ex noslra paiie cogit me abtindantia dileclionis quam erga vos ha-
saluleiis, et sigillum noslrum, quod \obis nuntii -Dbeo,ut de tam longealiquid sci'ibara vestrsecelsiiu-
nostii dant, quod ei mitlo, ilh detis, et, si Illi pla- dim. Sicut enim ignis ardens venioroaglsaccendiliir,
cuent per lilieras mihi i-espopdere, illas niihi per ila hona \oIuntas amica monitioiie, ul plus feiveat
puesentem lpgalura nrittlte. Quod si noluent, quid- excilatur. Scilis, mi chaiissiroe domine, quomara
quid respondeul veslns litiens mihi mandate. Si- civitalem 3erusalem.et ante advenium Domini fet iti
gillum aulem noslium nonlpiius regi ostendetis lpso ejus adventu elegilDeuS quasi propnam sibi et
qtiani Guillelmus de Waielwast veniel in Angharn, farailiarem de tolo mundo. Ex ipsa enim fueiunt
et eidem Guillelino exeroplum luterai um quas i egi piinn reges quos Dominus dilexil; ex lpsa fuerunt
mjtto, secrete ostendalis. Videie enam ut nullus prophetre, in ipsa fuit propria domus Dei.el sanclua-
pia?tei ipsuni nisipiioi nosler solus sciat ipsas Tia ejus; ibi facta esl uostra rederopxio, Ibi con-
litieras, aiilequam legi denlur. Poslquam vero rex versalus esl Rex leguin; inde per totum IIIUIIT
illas cognovent, episcopis et ahis eas nolificate, dum difttisa est salus bumaiu genens. Consideref;
legn.am ex noslra paite dulcissime salutale (46), igiturveslracelsiludo quam emineiis gratia Deisit,
NOIJ;.
(46) N.Epist. 83 lib.iiL
221 LIR. IV. EPIST. XL. <m.
quod \os iu hac civitafe regem esse voluenl; e-.; A iiere, non liabebatis, etideo mixto eas vobis. Ouini-
qtianto affeciu, -quanto studio se deijeal subdeiej potens Deussua vos sempei Jjenedicxioue regat et
\oluniaiiDei et ejus ser\ iilo rexquem ille ibi consti- protegat.
tuit Precor ergo,ohsecro, moneo,utDominuffl,utdi- EPISTOLA XXXYHI.
lectum, quatenus c*l \estrjm personani, et o.unes'< PASCHAtlSPKeJC II AD GERAItDUM EBORACENSEM
vobis subditos sic regere secundum legem el \o!u«- EPISCOPUM.
tatem Dei sludealis, ul lucidiun exemphim oinnibusi PAscnAtiseplscopus,ser\us sei \onun Dei,GER,\noo
regibus teirse in \ita Vesxra pirebeatis. Dominus Eboi jcei.si episcopo,
noster Jesus Cin islus slc legnetin coicle vesiio et Sedis aposloiica? benigniias etc Vnde in Pa-
in opeiibus vesiiis, til \os cura lege David anXeces- schahll ad an. Ill>3.
sore \estio In coelosino fine iegneUs7Alnen. Stitole EPISTOLA XXXIX
qtua quotidiepro vobisoio, quamvis viles sint oia- *1R\RD1AUA^SELMGM.
tiones mese. Palri chlecloA^SELMO filius GIRARDUS,sei\itiuffl et
EPISTOLAXXXYU. obedieniiara.
ANSELMI ADMITHILDEM COMITISSAM Memem ventaxis aniicain cavere ^jportet ne in
AjssEL-iuSjServus EcclesisaJanltnnensis, doniina?, R eoiuin senientiara f.itile cedat quos ad metilieiiduni
etmatr, ni Deo, comuissj? MATHILDI , picesentis impelhlvel odium, \el uinoi, vel qua?dam vana et
\itse tonlinua et diuturna lsetan jjiosperitate, ct ineis iu racntieiiilo\oIunXas.ii sunt quoium segnities
fiiiu!3>perenni gaudere fehcilaXe. Ciimad «ihil iionesiiiin exsuigai, itnidia? ignem Jn
Celsittidini \estra? gialias agere\olo, sed condi ipsis jiiceiidil adveistis eos qui honeste vnunt. Scio
gnas ineiuisejussciibeie non valeo. Quijjpe qnod quta ejusmo-u horaines Jiurai \estn dulcedmerii
non semel tantuni, sed plunbus vicibus me Deus ainniam mihi iaceie uituniur. Acceuixad hoc quotl
per \oslibeia\it depoiestaie inimicoium roeoium nOstei labor aliquaiidopignor Triit-quam deceiet 111
exspectanxiumux m manus lllorum caderem, vaide catisa Dei et vesua. 437 Sed absit hoca me, abslt
niagnuni beneficnim cogiioseo.Sedcum iniueor quara hot ab ea, qua \ob s aiiha?ieo chlecxione,ut a moJo
beingno, quani pio, quani mateino affeclu factum \eihi Dei 111quo 1 iboialss usque ad exsiliuni me ad-
sit.mullo magts lilud^quainprofene possim mteUigo. j'utoiera nori habeaxisl Si emineaffl niilu dilectiouis
Non emm obl,\isci posstim quam solhcua piece et shJ\italeffl?edJeieno\ei'ilis, quam sscpe in \obis
obseciatione raiht per Italiem el fiiuun nosiuim multis et niagnis lebus expeitus sunl, fiduin me et
Alexandium mandasiis rit nullo modo corpus meum _. seivuin et in Chus'o conseiuifli flicjiietn vcibo ejus
ulli e\ronerem peiiculo, et quarito siudio hominihus ' collaborantem h«Lcbil»s.NegIigenlit>remiainenqnatn
\estiis mandasiisut "menoii roinoii, iriiosi fien pos- opouuerit iii hac causa nie leceiat, quod negligen-
sel, majoricuia quam veslram personam suscipe- liub quam deciiisset vos In tributalione mea m>lii
reni, einonperbrevioiem, sed per xutiorem viaffl, compassum audm.Amor laiiien ille iiiagnus quem
usque ad securiiaiem deducerprit. Quod illi quideai eiga \os habeo, ublrjue tum faiuihaubUs raeis el
fideliter effecerunt.secundum quod vestiaro volunta- vesttis, etsa>pein auditu regis et opxifflatum regni
teffl cognoveiunt. Cordis quidem mei affeclus atl se ostendil. Qaa^^siterga me vestra \oiuntas, la-
agendum gi atias non deficil, sed oset sfylus adpro- cixis itidem iiorainibus nostns niiliiscnbeie «011pt-
ferendtim quod cor sentit, noh jsufficil. Quod ergo Tilemini.
ego noii possuro, Deum oro ut ipse vobis relribuax EPISTOLA XL.
el vosabofflnibus Sraraicis corporis et anima? de- ANSELMI ADERNULrUM PRIOREM
fendens,ad beaxamelselernamsecuulaiem perducai. ANSELMUS arthiepiscopus domino puonERNULro
S.uicii desidem vestii in corde -sneosemper sei\o saluieii) et benedictionem Dei.
melnoriam, quo ad contemptum hiundi eor vesii ura ReupfecisXis quia m hiieus \esXiis qtiod sentie-
anhelat, sed illud sancta et necessaila, qiiam erga D j batis mifaiscnpsistis. 2\osquoqueidipsum sentimus
malrem Ecclesiam habelis, pie dilecilo lelraclat. ex apette \idemris; desideiiurii nosluim elfiatrum
In qtio lnxelhgiiur reverenxia veslra exutraqrie parte liosiroium ad piaesens tion \tdeo quomodo de me
Deo placere, el Jdeo debeils sequoaiuiffljceiXumDei possitimpleri. Lllteras tamen noslras raixto regl-,
consilium exspecXandoonus quod poitatis in arigana quorum exemplar vobis milto. Quod Voio Ut -sit
cum hona spe patienler sustinere. Hoc tamen pra?- occultura, donec cognoscaiis qnid rex mihi lespon-
sumo eonsuleie, ul si perlummoitispenculuffl inte- deat, aul qualiler easdero litteras recipiat. Postquam
rim, quod Deus aveitat! senseriiis imminere, pnus vero hoc cognosceljs , boniim existimo ut publice
vos-Deoomnino reddalis, quam de bac \ita exeaxis, exeraplar quod mitto ostendaiur. De rae eldecausa
el ad hoc velum semper paiatum secrete penes vos nosira nihil aiiud nunc \ohispossum niaudare quod
habeatis. Quidquid dicani hoc oro, lioc desidero, ut nesciatis. Ad fralres nostios estote vos-epistolaiiO-
Deus nulli vos nisi sua?comrailiat dispositioniet cori- slra ad salulandum, ade\lioitandum, ad confortari-
siho. Mandaul mihi veslra celsixndoper prrcdiclum dum,*ecunduraprudelJtiani quam vouis Deus deditj
lilium nostrum Alexandrum, quia oraliones, sive quibus, quaniarr passum a Deo impelrare, eândo
inediialiones, quas egodictavi, etpiilabam vos ha- benediciionem el absolutionem. Pro querela, quam
225 S. ANSELMICANTUAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISTOLJE.' 224
mihifiatres scnpserunt, de penuiia quam paliuntiir A justitiam tiaclelur, ne aut apud regem, aut ajiud
pro neghgentia sicut sestimant domini Rogen, scripsi ahos se injusle traclari \os blasjjheinando conque-
illi et pisecipi ut omnia qua? ad illum peitment ralur, quatenus aut de hoc quod debet, vobis. sicut
agat vestro consiho el veslra prudenlia. Adolescen- juslura esl salisfaciat; aul villara pio qua debitor
liores el pueros precor ul singulos secrete el ex no- est, vohis leddat. De domno Josepb, pisefalo epi-
slripaitedulciler salutes, el ut nostrje memores'< scopo mando, ut si opusesl, vos-adjuvel, qualenus
sint monitionis, cordibus eorum sicut scilis, liiti- eum de riebilis et terris quas lenet, secundum ve-
melU. Anlequam Romam nem, poslqiiara a vobis; stram dispositionem traciaiepossiiis, ethoc\estrse
discessi, dum adhucRccci moiatei, quseoi\istis a mei commitlo oidinatioiu. De pueiiset j'uvencuhs sus-
quid niilii videretur, si quis cleucus qui et htteia- cipiendis, pioplerinullas lationabiles causas con-
tus et streiiuus exislimaretur, ad ecclesiam nostiani i silio \eslio faveo, donec Deo disponente redeam, et
ul monathus fieret, vpllet \enne. Ad quod lunr lu- hascel alia commuiii ageraus consilio. Hoc tamen
tens quaeiipscio si advos per\enerunt,respondi quiai volo el rogo, ut ubicunque sim, si ahqui hujiis
si videreiis peisonam quam suscipiendam discretioi setatis suscipiendi sunl, illi pumum suscipiantur
vestra juditaret, railu quoque ut recipeietui bonumi quibus concessum esl. De hoc autem undc qui-
essel cl placerel. Pjiulegium quod domrouspapai " dam me et vos repiehendunl, de peisonis seilicet
mihidedit, vobis nutto ad liansciibendum, et; Ecclesise nostise, \osscitis qua necessitale fil. Yix
dihgeuler custodiendura. Dixit nnlii E\erardus j enira aliqui ad nos \enitmt, nisi cjuos spoiile
vos \elle hahere concihum quod Londoiua? cele> accipimus.
bravirous. Quod ita mitio vobis ul illud nec mi De laico quem suscejiistis misericoiditer, Deus
pubhcum offeralis, nec (raiiscubi faoatis; donec• disposult, quia et vos ehaiilaiem rili et amicis ej'us
ego el vos cum epibcopoiura tonsilio illud retiacle- exbibuislis, el ipse bono fine quie\il, quera Deus
mus. absohal ab omnibus pcccalis suis. De cleiico Relva-
EPISTOLA XLL censi quem Deus vobis clemeiiter allraxit, gaudeo,
ANSLLMI ADEUMDEM. et ut sa?pecolloquio veslro sedihcetur de contemptu
ANSELMCS archiepiscopus, reveiendo prioii domnoi glouae mundi et de dubietate bumaiia?\itse, et de
ERNULFO, salutem et benediciionem Dei, et suam, si periculo animarum de hoc rnundo transeunlium in
qmd \alel. amoiesaecuh.quamvishoevos facere puiem,consulo.
Litteras veslra? reverendse dilectionis plenas pru- De cleiico Londoniensi quem suscepistis, appioho
denli consilio et charitativa solhciludine pro mea quod fetislis. De Robeilo minislro pauperum , quod
causa et sinceia? dileclionis affectu el iiibulalionuni roihi consuleielis facite. Si enim in sanitale sua ve-
coi \estiura et Eccle^-iamnostiainpiciuentium con- nerit, credo quia ad salutem anima? suse in aliquo
questione suseepi. Consilium quidem ex paitesequi servilio Ecclesise utilis eril, etsiin niorte, sahus
non polui? quia domnus Everaidus non ita venit ad! eiit. De Roberlo de Leminges, haecest mea senten-
me, ulin festo sancli Michaelis opporluneredirepos- tia: Si hoc lempoie factus fuerit roonachus, con-
set in Angliam. In alns vero, Deoadj'uvanle, tentaboi cedo uxori ejus, dum vivit, lerras quasdeme hahet,
quod cbnsuhtis, si poiero efficeie. Pro soll ciludinei et si quis eas ab alio accepenl, non ab archiepiscopo
verc quani dixi et dileclione gratias ago Deo el vo- Cantuanensi, vel me vel mihi canonicesuccedeiiie,
bis. De trihulatiouibus auteranon egetis iiostra con- ei quam facere possum exconnnunicationi, et iraeDei
solatione, nisi in Ius quae nostro consiho aut pote- quam illi impiecaripossura subjaceal. Quandocun-
stale possunt mitigai i. Vos enim scitis quia per muliasi que autem ad conversionem veniat, vel sine coji-
tribiilaliones et pei aquara et ignem uansiie JJOS ; veisionefinem vilse faciat, quod dixi de teiris, ra-
oporlel ad lefrigerium. Multa el alia suiil qua? pru- ttiui peiraaneat. De fiatribus qui inordinale de
denliara vesiram non lalent, qua? nos Iiorlantui' mi nionasterio exierunt, et oulinate Deo reducli sunt,
liihnlaiionegaudere. Quod Deo consolante \os fa- D per oinnia quod fecisti» laudo; el de iis qui i eman-
cere et usque m finem facturos non dubito. De risi senint, siin bona volunUle sunt, Deo grjlias ago.
ad qure noslrum lesponsum pelitis, jjnmum dicoi lllura veio qui tot modis inconigibilis cognilus esf,
quia placilum quod consliluerunt arthiepiscopus i sua nequiiia Satanse iradilum exislimo, nec amplius
Eboiacensis et episeopus Londoniensis, nec stalui 438 in socielate \eslia suscipieudum puto. De in-
nec fien debet sine aiehiepiscopo Cantuarise. Nami famia qua super \os populus insipienter claraat,
etsi Eeclesia Canluariensis \iventem episcopum nont vesira sapientia consolan vos debet. Non emm esl
uaberet, exspeelan deberet. Si quidautera indeper > blasphenua, sed laus monasleni, quando aliquid inde
placilum factum es(, s(are non debel, et ego inilum i fugiunl, quia non melioiem vitara qujiruni, verum
facio. De damno quod aut a jjisepositis aut a celle- bonam comeisationem qua? ab ilhs exigilur nequa-
rariopassi estis.quia piaeteulum est, consihura ne- quara toleiare queuiit. De palre suo rogat me do-
seio, sed tamen si quicl ahqua ratione leeuperarcj miuus Coruelius cui sicut stilis spem suscipienti ego
potestis, gauueo. In fuiururavero consilium vestrumi el vos dedimus. Qui nl suscipiaxur, si vobis videtur,
desociis praepositoiuin appiobo. De Godefiido \obis; bonum exislimo, quu et de longe solo amore sancla?
consulo, et domuo emscooo Rofensi mando ut ita uei; con\eisaiioiiis veriit.êl 'ani ad seiulem ifiaviiateiii
OOS T.IR.IV F.PIST. XT.1V. -99.fi
devenit. i)e presbyteris qui ad mulieres dimissas A qui rem diligenter eonsideranf, mtelligimus, non
redierunt, consilium quaesivi a R. P. noslro aichi- mea culpa landiii exteuditur, Queritur pio aftectu
episcopo Lugdunensi; qui nullalenusconsulerevo- veslra excellenlia quod mea inlemperies tranquiJh-
Juit ut ad Ecclesias amplius admilleienlur, sed ut tatem animi domini mei regis ei procerum ej'ustur-
polius infantes a quibushbet clericis vel laicis ba- baverit, et jioc tlesiderii veslri bonuni incoeptum,
plizareniur. Nec pro aha-aliqiia necessitale, quse in ne adfinem suumperduceretur impedi\ent; veium
absentia sacerdotuin solel conlingeie, Jaudat reci- in litteris nostns, in quibus illa inlemperies esse
piendos esse. Yerumtamen hoc quod dico et neces- dicilur, nihil indiscretum, nihil absurdura, quamvis
sitatem quam videtis, considerate, et quid nuhi prse- hoc mihi reghs lilleiis objeclum sil, esse cognosci- .
senli consulereiis, admisso episcopi consilio, facite. lur, si lecto intellectu etraiente iranqtulla quod ibi
Festivilalum celebralionem de quibus mihi manda- dicttim est, et piohibilio quam audivi et oinnes
sfis, vestrsecoramilto dispositioni, et quid mde or- sciunl, lnspicitur. Nihtl eiiim adversus pairem regis
dinaveritis ego conflrmo, el latum sit. De oclaris ct archiepiscopum Lanliancuin, vnos raagnsp et re-
quoqueNailvilatis sanctse Dei geniliicis Mariae,quas hgiosre famae,pioiuh; cum me in ijapiismo et 111
plures de fratribus nostiis rogant in Ecclesia nostra oidinationihus meislegem et consueiudines riloium
fieri, quia in pluribus Ecclesus fiunt, simihter quod " non piomisisse denioiisirau, et legera Dei rae non
niehus vobis videtur, facite. Donino Roberto niona- abnegaiurum esse, significavi. Nam quod a nie nunc
cho dilecto filio noslro qui jes nostras solet custo- lequintui, idcirco quia ilh fecerunt,ego proplerhoc
diie, dicite ex nos(ra paite , ut si potesta(era habet, quod atiiibus meis Roma? audi\i, facerenequeoabs-
faciat Robertum clericum qui mecum est lenere quegiavjssiiua offensione. Qtiam si conlcnjiieiero,
domum suamjxuam habenl Canluariae, ita quielam, ulique coiilra legera Dei facerero. Dt pj'go osleude-
sicul eam tenuit Rogerus Punlel. Rogatis me ut in rem quam ralionabihler lecusem facere hoc qtiod
tnbulationibus veslris compatiar \obis et oiem pro a me requiiitur, secundum illorum consuetudiiiem,
\obis, quodutiuue facio, et scio vos hoc ipsura fa- oslendi qnomodo potius debilor sira aposlohcam et
ceie nobis. Omnipotens Deussuam semper del vobis ecclesusiicam cunciis nolamser\aiecoiistitulioiiem,
consolationem. Responsum regis in die slatuto non in qualex Dei sine dubio inielhgitur, cum ad Clni-
estepiacopo dalum, mandavi ei ut illud qualenus slianse rehgionis firmamentum promulgatur, ouanlo
poterit requirat, et illud per Vulgarum de Limmin- atitem periculo contemnalur, supeisedeo nunc di
ges cura aliquo socio aut per duos alios pediles mihi ceie; quia quoiidie Chrisiiani qui habent auies
mittat, quia hoc lam ciio per doninum Everardum audiendi ex divnris dictis possunt cognosceie. Pra-
fieri nequit. " vam autem illam inteiprelaiionein dictoruro meo-
EPISTOLA XLIL i uin, secundura qtiam absurde IOPUIUSesse dicor,
ANSELMI ADTHEOBORICUM. non legio sensui, nec vestro imputo. Rex enim
ANSELMUS, archiepiscopus, THCODORICO filio cna- benigne sicut audivi primitus chaiiam nostiam sus-
lissimo, salutera et benedictionem Dei. cepit, sed postea nescio quis malevola et non sir-
Gralias habeo libipro visitatione htlerarum lua- cera mente per pra\am interpietalionem illum
rum plena suavi dulcedine exundantis dileclionis; adversum rae concitavit. Quis atitem il!e sit, ne-
qiiaro ulique etiam le tacente in corde luo spmper scio; sed qtua Dorainuin suum aulnon dihgil, aut
fenere noadubito. De dileclione vero mea erga te, dihgere nescit, non duhito. Ommpotens Deus sic
quia tu eam nosti, multa loqui non egeo. In senten- vosetpiolem ve>>lramin htijus \ita? fo\eal pro-
tia quarli capiluli De eoncepluvuginali,pone integic spentale,ut ad fuluiara vos pro\ehat felicilatem.
\eiba Apostoli sicut hic reperies. Dicit enim idem Ameu.
apostolus nibil damnalionis esse iis qui sunfin CIni- 4S@ EPISTOLA XLIV.
sto Jesu, qui non secundum cainem ambulabunt ANsELMl ADGONDULPHUM EPISCOPUM.
(Rotn VIII,1). Yale, fili. jJJ ANSELMUS archiepiscopus, anliquo et scmper no\o
EPISTOLA XLIII. el veio anuco, el in Deo dileeio, reveiendo epistopo,
ANSELHI ADMATH1LJJEM REGINAM ANGLORUM. GoNDULro,saluiem.
MATHILDI, domuiae reveiendse, filia? cbarissimse, Quamvis \eslia constanlia in boms qure mcoepi-
leginse Angloium, ANSELMUS archiepiscopus, salulein slis non egeat gratianim aclioiiibus, fietjuenler
el benediclionem Dei, el suara, si quid valet, servi- sustentari lamen, ne ahi sestiinenl rae vesliara be-
tia, oraliones in dilectione. nevoleniiara et veslram solhcitudinem, quas in ma-
Magnifudinlsveslire magnse bcnevolenlia? gralias gnisiaboubus pio meo commodo vos lubere ceilnm
agil cormeum quod.qtiantum polest. fructificat, et est non considerare, et sicut debeo mjgnis pendere;
quod non potesl desiderare non cessat. Quod qui giatias ago revereniise vestia? coicle et ore el Scri-
inspirat, ipse retnbuat. Quippe quam pium, quapi pto, in oranibus enim qua? ad me et res noslras
dulcein affeclum, Deo inspiranleeiga me geralis, in pertinent, nilelligo vos piudenler el forliter, quan-
amaiiludine et trislilia et sollicitudine quas ex mea lum in vobis esl, et sinceia adroodum dilectione
absentia conlrahitis, apertissime, sicut scribitis, loqui, sicut opoitet, et facere. Cerlus eliam suui
slgmficatis. Qusemea absentia in quanium ego elilh quia. Deo adjuvante, quandiu \rvelis, veslra bona
22-7 S. ANSELMI CANTDAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. - EPISTOLyE. 228
volunias erga me sicut ex quo inccepit, non defecit, ** « leiis, laicos altaii astantes,
eleemosynam colhgen-
ila non deficiet. Quentui chantas \estra qma, pro- tes, sepi'ltuias et qnaedam alia ad jus sacerdolum
pter contemplibilia verba unius clenci, non iedii periinenlia audatlei usuipintes; qua? cum inqune-
iu Angliam, setl non ita est.Xegite liiteras quas aha res, lesie archidiacono noslio, deleriora, ut dicis,
\3ce domino ptiou Einulfo de hac le misi, quas quam audivisses, invenisti Clencos quoque Eccle-
pulabara vos vidisse. Ibi, utpulo, legetis jaliona- siarura audmsti dicentes -se ssepius pnvatmi et
biles causas quare nec debui, nec debeo, secundura pubhce in synodo de ilhs inj'unis ad me claraorera
quod res nuiic esl, ledne m Angliam. Qnas lamen feeisse, iuillum auxihum accepisse. Unde dico tibi
causas nohte publicaie Responsum quod rex dislulit quia ha;c nunqtiani, roe jubenie, ant \oIenle, aut
mihi daie in festo sancti Michaelis, certus sum qma eonsentientp, facta sunt. Exsj inde aliquantlo clamo-
dominiis E\erardus, vel ahquis noster Liiniius ea die ieui audivi, quod neseio, nunquara sine correptione
non polest accipeie, quia non ita venit ad me ut ad quaui credidi sufficere, diiiiisj. Denique in Ecelesus
illam dieffl possil acctinere. Si etgo \os ea die idam nosliis niillalenus hoc fieii exislirao; m aliorum
lesponsuro non accipitis, piecor ut almd quanlo \eio Etclesus si fuil ahquando , aul esf, penitus
cilius el Inslaiilius potestis, reqmiatis, el ul legis T ignmo, el quantiim de n e periinet, nec volui un-
htiens scnpiuin qualecunque sil, miln mutatui, quam nec \o!o. Quapiopter nuln pio iranirao esl
eisi niillum lesponsiim djre, aul dnuius diffeue ut ab illis dyudicei quihaecachmeiiiariiiiullo amore
voluent, boc ipsum sine dilalione \esiris hlieiis \entatis, sed liisiinciu nialigniiatis. Ad hoc autem
mandate. Et quia hoc opportune per dominum Eve- quod dtcis te audisse quia non magnopeie cuio ad
rarduni lam tito neqttit fieri, pei Yulgaiura seivien- \os ledue, lespondeo, quia poslquam de Angha
tem nostrum de Limuiinges, cum aliquo socio, aul exivi, nunquaro intellexi quoinodo lationaljil.ter re-
aliquos ahos pediies hoc facile; nequaquain emm due possem. Eleeite cuiam a Deo mihi liijunciain
ulleiius \olo dare aut aecipeie inducias, quin con- conieniiiere, el dilectionis fratium et lihorum mihi
silio Dei el Ecclesia? ejus, quod in tali re oportet coromissoiuin oblivisci nec \olo nec debeo. Y7ale.
faceie incipiam Confido enim in Deo cujus esi tausa EPISIOLA XLVI.
de cjua agitui, quia ad honorem ejus quandoque ANSELMI AD PASCHALEM PAPAH.
lerininabittir, nec Ecclesia ejus semper situt nunc Domino et Palii PASCHALI , summo pontifici, AN-
tribulahuur. Nescio qui malevoh inteipreiali sunt SELMUS, ser\ us Ecclesia? Cantuanensis debitain sub-
ex nialilia coulis sui lilteias quas misi legi, quasi jecuonem cum orationibus.
ego me jaclein sempei seivasse legem Dei, ei pa- Q f Merainil, ut puto roajeslas \eslia quahler eara
liein ejus et aichiepiscopum Lanfiancum cnminer pro dilecto f>aire nostio Biiuuensi archiejjiscopo
\ixisse exiia legera Dci. Sed ceite llh qui hoc di- sum piecatus, ei qiiam benigne lespondit. NUMC
cuni aut nirais piavnm, aut niinis paivum habent quoque cura vobis se piacsentat, eo quo possura af-
inlelleclura. Qua?dara eniin feeeiunt stio teropoie feclti piecau puesumo, ul pietaiem aposlol.cam se
patei legis et archiepiscopus Lanfiancus viri niagiia? niveniie gaudeat. Postquam a \estia discessi pra?-
eXrcligiosaefama?, quse ego neqtieo facere secundum sentia Guiilelmtis legatus iegts Anglise, qui me con-
Deuni hoc tempoie, ueque sine aiuma? roea?damna- secutns esi, antequain veiuiem Lugdunum, Ji\it
lione. Benerecistis, et giatum roihi esl, quia m vc- mihi expaite ejus quatenus tahler facerem ul pos-
stns liiteris to'am lera aperle sicut acia erat signi- sem esse m Angha sicut fuit antecessor meus Lan
licaslis. Robeitlu qui iiiecum est, lera et famiham, francus cum pjtie ejus. In quo miellexi quia nolebat
non roihi sufficit ssepe vobis commendasse, sed ad- redifum meum in Angliam, nisi ejus lioino fieiem
huc piopter magriiludinero bona? \oluntalis quam exjuraiemei fidelitatem, et sacrarera eos quihus
eiga llhun habeo, commendo, et piecor ul illas m ipse darel inveslituras Ecclesiarum. Mandavi ltaque
pace, quanlura poleslis, custodialis. Saltito vestros regi qttia hsec facere non possem, et quod "\os mihi
el noslros fihos, el fihas, et nominalim domrouffl r» £ prascepistis ne cororounicarem cum illis qui ab eo
Ernulfum capellanuro veslrum. Omnipolens Deus iiiveslituias acceperanl; sed si milii liceret, servato
vos seinper el ubique cus<odiat. Araen. oiduie roeoet \eslia ohedieniij, in Angha esse pa-
L laius essem Deo et illi et populo niiln commisso,
EPISTOLA XLV.
ANSELMI ADADRUIRUM (HAR1SSIMUM. secuudtim meuni semieofficiura, logaviqueul super
ANSELMUS archiepiscopus, fraiii ei filio chaiissimo hoc voluiilaiis sua? responsura mihi redderel; quod
ADRUINO, sahilem el benedictionem Dei, nondtim fecil. De reddilibus tamen episcopatus no-
Doniinus sollicitus sit tui quia solhcitus es de stn poslquam 440 Guillelraus in AngTura rediit,
fama mea, unde tibi gralias ago. Ohm respondi iiihil haberc polui. Epistolas quas nnhi praecepistis
(ibi ad quosdam qui contra me gariiunt, quidam regi et leginse e\ vesira parie niitlere, quia Romae
qui malunt menliri de ine mala dicendo quam verum dicium est Guillelmo eas mea disposilione esse cora- \
diceie, bona si qua sunt m me dicendo. Sed adhuc positas, et quia ldem Guillelraus pust illas alias
petis chanlaiiva solhciludine, ut respondeam illis «ditas, ut audivi, a vestra sanclitate suscepil, per
qui dicunl se frequenler vidisse in ecelesiis ad cume dirigi congiuum non sestimavi. Cejius emm suni
ram meam propue pertineiiiibus expulsis presby"- quia si perme duigeientur, oninino non videientur,
229 LID. IV, EPIST. Lll. 230
aut eontemptui et derisui baberer.tur, nam, ut au- A loeutus sum, \estra piudeuiia non eget nostro con-
dio, lexdixitme solum sibi essead\ersaruim. De siho; sed i ei necessitas nosfra el omnium pacem tt
his ommbns vestra? auctonlatis exspeclo consihum, utihlatem ejusdem Eccle^siaaamaijiHim, precem ac
jjaralusDeo dante pro \eritale pali quod Chrisiia- vealram pietalem expostulat, quantum inlelligo,
nuin non dedeceat. Diu pateinitatem Yesliam nobis quatenus quod a clericis in giave scandalum facttim
Deus mcoluraem eoriser\et Amen. esse cognoscitur, apostohcre sapieniia? discretione
EPISTOLA XLYII. ad pacem revocelur. Qaam; inlolerahile nanique
ANSELMIAD EUMJJEM. malum inde nisi correctum fuerit, eventurum sit,
PASCHALI Domino et Paiu summo poulifici, cum ex his eognoscere poteritis, qna? a lalonbus pisesen-
amore reverendo, el cura reverenlia amando, AN- tmm rem ipsam cognosceiilibus audielis. Quod au-
SELMUS Eeclesia? Canluaiiensis vocalus episcopus, tera eadem comitissa super principes Galhse veslros
debilam subjeelionem eura oratioiiibus. legatos honorei, sic noiuni esse \eslia? sanctuali
Quoniam tausa mier legem Anglorum el me, pio existimo, tit nostra intimalione non egeat. Qu/ipio-
jjua veslram oltm adii pisesenliam, ex maxima pai le pler si htimilualis mese precesad aures tanfa? celsi-
nota est \estra? celsituthni, el quse adhuc nolificanda lutlinis valent assuigere, logo jpianlum possum ut
sunt perfidelem ser\um\estrum chaiissimum fia- tam noxia?discoidw? concoidein finem placeatvobis
trera nostrum Baldewinum Ialoiem piaesenlium pos- sicul les exigit, et vos decet, lmponeie. Panier
sunt inlimari, non est mibi necesse jnscribenda illa enim veslrum esse cognoscitui et quje ni Ecclesia
immorari. Eumdem autero frairem, lerum -raearura Dei utilitei siatmmt confirniare, et qua? pacem el
consilium'et hbertatis Ecclesia? Dei amatorera ad chaiitaieni djssipant, quaulum possib le esl, emen-
vestra \estigia tanquam weipsum mitlo et ei \irem dare. Oranipotens Deus pa>ernitatem vesfiam diu
meam in audiendo et dicendo coromitto. lloe lau- nobis incolumeni in sua giatia consenel. Amen,
tum scribo qula propler vestiam el anietessorura EPISTOLA L.
veslrorura obedientiam el hberXatem Ecclesise quas PHILIPPUS REXrRANCORUM ADANSELMUM.
abiipgarejiolo, exsulsnra ab episcopatu, aiquciebus PHILIPPCS,Dei gralia, Fiancorura re\, AJNSELMO,
omnibiis spohatus. In qua re nee nostra piece nec Cantuaiiensium \enerabili
consiho \estra eget prudentia. Omrapole.is Deus diu aichiejjiseopo , saluteuo.
Quoniain, pasloi jeveiende, audhi vos mjuste
vestram spiicUtalem nobis in piospenlate conseivet
pia?gta\an, lalere nolo vos me \ehementer contn-
incolumem. Amen. slau. Et si noslio quohbet auxiho veslra potuisset
EPISTOLA XLVIIL C inhibeu oppiessio, in hocopeiaro dare non diffei-
ANSELHI AJLJOiNNEM ÛSCOLANEXSEM ET IP4NNBH rennis. Ca?teiiun
GARDINALEM. quia 111 loco toiporea? samiali
Dominisjeêrendis et aniitis clranssimis, JoiNM conirano CXSUIJUS,logarnus \os quatenus Galhatn
nostiam \esuo aclventu \isixaie digiiemini, ibique
episcopo Tuhcalanensi, et JOANM cardiiuh, ANSEL-
Mus \ocalus epjscopus Canluanensis, quod fidehs affecturo mentis niej? experieiinin, et \eslia? coiisu-
anuctts anncis, 'n qmbus conhdit. Ietis sanilati. Valete.
Dominum Daldewiiium fiatrem et filitim nostrura EPISTOTA LI.
eliarissimum, vere dilectorem vesfrura nnxto ad LUDOViCUS R.EXTRANCORGM AD 4NSELMUiI.
\estigia doraint papa?, pro causa qua? inier legem ANSELUO arcluepiscopo CatUuana? \enerabih, Lu-
Ai.glorura el we,lmo mler lllum ei hberiatein Ec- DOVICCS Fiancouim rex designat salutein.
clesja?Dei pro qua sum exstil ab episcopjlu et,i ebtis Yestrse, paler sauciissime, compaiior afflictioni,
ejus omrabus spohatus. Precor igitur sanclitaXem a qua si quo modo per olficium potuisselis exone-
\esttam ul ei omnibus apud dorainum papara pio ea rari, ad refoimandam prislinam tianquilhlalem,
causa, sicutamalores \eniatis el prsefaXa?Iiberialis, cura piopensiore emterer. Yeiurolamen pectori
assisiaus, et rae ne unquara lehgionis ecclesiastica? ;n nosiro dolor altius infigilur, quoniain sapienlia quae
et apostolica? auclontatis conslaulia ahquatenus per ln vobis est, tam remote a partibus noslus pere-
rue aul piopler me debrhtetur, defeiidatis. Malo gnnatur. Accedil et hoc ad cumulum \estra? exter-
enim mori, et quandiu vivam omni penuna m e\si- minationis quod loca a?gruudini polius quam saniiati
lio gravari tniam ut videam honestatem Ecclesia? facienlia ad inhabitandum pra?elegisus, yitamque
Dei, causa inei aut meo exemplo, ullo modo violari. vestram toti niundo conservandam letinere paivi-
Yalete. pendius. Rogamus itaque vos ut ad paries noslras
EPISTOLA XLIX. venire dignemini, et si lntbi 44X A0D1Sinbahitare
ANSDLMI ADPASCHALEM PAPAM. jucundum videbilur, milius exsihuni patiemlni.
5 PASGHALI sunirao poniifici, cum leverenlia chli- Valete.
gendo, et cum chlectione Teveiendo, ANSELMUS ser- EPISTOLA LII.
\us EcclesiaeCantuariensis : eum debila jjubjectione ANSELMI AP NEPOTEM SUCM.
fideles oraliones. AKSELMUS archiepiscopus, nepoti suo cliarissimo,
De ea qua?Inter Carnotensera Ecclesiam et conn- salulem el benediciionem.
lissam Carnotensem, unde yestra? celsitudini Roma? Non ego apud te commendare dileclionem raeam
231 S. ANSELMI CANTDAR. ARCIIIEP. OPP.PARS 1U. — EPISTOLyE. 252
et ctiram pro le, quia ipsa nattira peisuadet libi A quam de regno terreno ad regnum ccelesle provehi
pro me. Te hoilor, lemoneo, ubi pisecipio ut bonis desideio. Cum audio ahquid de vobis quod Deo
moribus et scieiuia? studeas, et ut ad mehora post non placet et vobis non expedit, si \os moneie
gratiara Dei, quanlura in te est proficiaSj <?t ibi ubl negligo, nec Deum timeo, nec vos diligo sicut
es, donec Deo disponenle ahler de te ordinem, debeo. Postquam exivi de Anglia, didici quia Ec-
permaneas. Magislrura tuum domnum Gualterum, clesias quae in manu veslra sunt aliter tractalis
de quo domnuni priorem in liltei is quas ilh mitlo quara ilhs expediat et anima? vestrse. Quod diceie
rogavi, et domnum Theodoium socium luum ex nunc nolo qualiler faeitis, secundum quod nrihi
noslra parte benigne salula. c Dominus custodiat lelatum esl, quia nulli melius quam vobis noium
te ab omni malo, cuslodiat animam tuam Dominus est. Precor igilur ut dominam, consulo ut regina?,
(Psal. cxx. 7). t Salutat le multum domnus Ead- moneo ul fiham, quod etiam olim feci, ul Ecclesise
merus , qui vere in quantum inlelligo, sincero Dei quse sunlin \eslra potestate vos cognoscant ut
amoie dilipit te. Yale. raaXiem, ul nuliicem, ut benignam dominam etre-
EPISTOLA LIII. ginam. Ei non solum de illis hoc dico, sed de om-
ANSELMI ADG. CANONICCM SANCTI QUINTINI. nibus Ecclesus Anglise ad quas vestruni extendi
ANSELMUS senus Ecclesise Cantuaiiensis dilecto •" poiest auxilium. Qtu enim dicit quia unusquLque
fialii et amico G. canonico Sancii Quiniini, salu- lecipiet prout gessit in corpore sive bonum si\e
tem, et Dei semper regi consilio. njalum (// Cor. v, 10), nullam pxcipit personam.
Sicul audio, confiaties vestri Delvacenses cano- Iteium logo et consulo et monep, domina et filia
nici ecclesia? Sancli Qiiinliui, non temeresed ob charissima, -ut hsec non negligenter menie pertra-
mullas laliones, domnum 0. qm modo vesler abbas cletis, et si quid vobis conscientia vestra in lns
dicilur, volutit ab hac pradalione lemovere, et ve- corngendum leslabilur, corngere feslinelis, qua-
sliam fraleinitatein loco ejus substitueie, sed li- tenus de futuro Deum quanfum vohis per ejus gra-
menl ne vestia religio piopler ainorem quietis tiam possibile est non offendatis, et de prseterito
quain nune habelis, non velit intenlioni eorum si cognoscuis vos dehquisse, placabilem eum vobis
facilc con«entire. Quoniara ergo sciunt \os huma- reddaus. Non enim alicui sufficit pro cerlo a malo
uiiaiem meam dihgeie; el sperant vos plus meo desistere, nisi curet, si potesxpro commissis salis-
qtiam quoiumdam tonsilio credere, roganl me quid faceie. Omnipotens Deus sic \os semper diiigal, ut
inde senttam, vestra? chaiitaii oslendeie. Dtique si vobis vitam aeternam reliibuat.
in coipoie Chnsli invicem sumus alier allerius EPISTOLA LV.
c
menibra, -et raaxime in una rehgiosarum perso- ANSELMI ADPRIOREM ET FRATRES ECCLESIÊ CAN-
narum Etclesia; qui non permiltai necvult ut aha TUARI.E.
membra el loluin corpus se utantui ul suo membio, ANSELMUS archiepiscopus, domno prion, el Tra-
nou \ideo quomodo possit se probaie inenibium il- tribtis in Ecclesia Chrisli Cantuaria? sub eo ton-
lius corpoi is, et si coi pus illud esl corpus Christi. veisaniibus, salutem, et beiiediclionem a Deo et
Quomodo se ostendat esse membium Christi. -Esl peccatorum absolutionem.
el aliud, quia nemo, si recle se tractal, sibi soli Quseiit vestia fraleinilas a me consilium de sua
vtilt \i\ere; sed situl desiderat et credit quia si tribulatione, el nominalim de pecuniae, quae a rege
membium Dei est, omnia commoda ahorum raem- vobis fit, exaclione. Vos seitis quoniodo ipse me
biorum sua erunt in fulura vua, ila debel velle ut spohavit rebus archiepiscopatus. Nullalenus igitur
si quid boni est in se, alioium sit in praesenli vita. per me aliquid habebil de tota pecunia tolius archi-
Consulo Igitur, quanlum In me est, et precor, episcopatus, nisi piius me canonice reveslieril, el ea
fialer el amice cnanssime, ul si lota vestra congre- quse abstuht nulii reddiderit, neque vos sponte illi
jjjalio vel mehor pars, consilio reverendorum epi- sine mea jussione pecuniam dare debeiis. Si autem
scoporum Carnolensis et Parisiensis qui Patres j. ipse aut ximore ne vobis pejus faciat, aut ulla ne-
\esin fuerunt el \os nutnerunt, \os insianXerele- cessilale vos eam dare coegerit, pariter ei de iis
geut ad hoc quod supra dixi, ne omnino lefugiatis qttse abstuht, eldeiisquse aufeiel mihi vel \obis,
neque nnpersuabiles existalis. Dtihus enim vobis quia \estra mea sunt, ad Deum clamabo et judi-
esse exisllmo si quielem contemjjlationis per amo- cium ejus invocabo. Non vos nimis lerreant neque
rem servalis in mente, et obedienliam fraterna? perturbent prsesenles tnbulaliones, quia fidelis Deus
chariialis in opeie quam si-solam conlemplalionem qui non palietur vos leniari supra quam ferre po-
aliorum conlemnendo preces et ulihlatem vehlis Xeslis (/ Cor. x, 15). t Confortamini in Domino et
ehgeie. Valele. in polenlia virXutis ejus (Ephes. vi, 10. t Finem
EPISTOLA LIY. dabitDeus lns malis, qui non derelinquil speranles
ANSELMI ADMATHILDEM JtEGlNAM ANGLORUM. in se. Domnus Raldewinus Roma rediens hoc re-
MATHILDI glonosse reginse Anglorum, ANSELMUSluht a domino papa, quia in conciho quod in pio-
archiepiscopus Ganluaria?, benedictionem Dei el xima Quadragesima celebraturus est de nostro ne-
fidele servitium cum oralionibus. gotio faciet quod ab ejusdem concihi accipiet con-
Breviter, sed ex corde loquar, sicul illi peisonsEi siho; et hoc ipsum regi mandavit. Precor vos ut
255 LIB. JY, EPIST.LX. 234
faeiatis mihi scriM lihrura CHI442 Beus homo, et A nostros quos pe. roe Deus \estra? mnndavil cura?,
de conceptuiugmah, in uno \olunnne, qtiia volo eos sicul sciiis oporleie-cl ad me perlinere, pio etbe-
uiiitere doiJiino papse, et precorul lalis eos scnhat, 1'igno affeclu salutale, et secundum sapienliam a
qui aperle et distmcle scubat. Yalele. Et-quam Deo vobis datam consolamini et conforlaie. Et quia
ciiius opportnne poteruisj ha?c facilc, et mihi lion ipsi sunt primi sei vi Dei, nec soli npc ullin i
(iiitiiie. quos mundi Inbulalio premit; ut exemplo alioruni
EPISTOLA LYL pnlienliani aropleplanlnr fjcquenter uilimale. Ado-
MATHILDIS MARCISÂDT-VSCHALEM 11PAPAM. Iescentlbus et infaiiiibus singuhs, familianler affe-
'
Sanciissiroo et \enerahili in Chnsto Palri ac ctum dileclioms merp, quam illis solebam ostendere,
domlno PASCHALI,piinij? sedis anlisliti, MATHILDIS el quam adlsuc ser\o, comniendaie; ul memores
maicisi, Dei giana, sl quid est, lam debitum quam sinl mouilionis mea>, obêeiando dulcupr joâte.
fidele (otius subjectionis obsequium. Laton pra>senliiim, qtiia «epe Pt multtim pio lega-
Iiiler alia ex quibuspatermtaiem vestram mgaie fionihus r.oslrls laboia\iX, benefacietis si pauper-
prsesuminms, elc. Ytde tnlei eptstolai> Paschalis II, tuem ejns aliqtianlulum saltem de veieribus vestibus
adann 1118. nniigaveiifis, aut ahoaliquo roodo. Yalete.
EPISTOLA LYIL EPISTOLA LIX.
ANSELMI ADHAHIONEH VICECOMITEM. ANSELMI ADGUILLELMUM CAL\ELLUM. 1
ANSELMUS archiepiscopus, HAIUOMviepcomiii ANSELMUS archiepiscopus, GUILLELSIO CAL\ELLO ,
aiuico suo, salulem et benedipfionem. salutem et henediclioneni. <
Olira manda\i vobis el piecatus siun sicut ami- Adlroc te salulo sicut amicum et fihum , donec
cmn fidelem meum ei ECPJCSI.B noslra?, quatenus 1'ognoscam an sit puia etjsinceia amicitia ttia, an
niercatum quotl de leua nostra mulavistis, llaresit- non. Hactenusenim sic te habuisti eiga Ecclesiam
lnereiis sicul erat quando de Anglia exivi; et lelo- iiostram et me, ut giaiiam Dei inde meren vide-
neum quod accepisiis 111Fordwitk de noslns rebus leris, el nostram amieUum Iiaberes. Sed nund
mihi reddereus, quia nusquam in lota Augha res audio qu,a niercaluTOnoslrum deterra nostrattans-
noslra? Dorainicse debent subjaceie hujusniodi ex- tuhsli, el mihi elEcclesw? Cluisti malri lua? absiu-
acliombus, et maxiroe inter propiiaro parochian: Iisti. Omnia ejusdem Ectlesise sunt; et quae Etcle-
arJnepiseopalus noslii : «ladhut sicul iiuoso neu- sue. sunl, mea sulit. Moneo igitur le elpiecor sicut
trum fecislis. Tnsuper poslquam res nostiJ 5 qtuela amicus araicum , et sicul cpiscopus Ghustianum
debueiuni esse usq.ie ad redilum meum cxprseceptc C filium, qualenus resliluas ten se iiosirse mercaluin
legis , Loniines vesiri fregerunt doniura noslrara suii.ii, sicut eral quando de Anglia exivi, si non \is
JII Sandwik, el pisces noslios \iolenler absluleruisl, iijin Dei incurrere, et amiciliam meam, el lotiua
cl in «\uate Cantuaria aliain donium nosXiam ni Ectlesise, quam hactentis lmbuisli perdeie; ct gra-
lerra nosira fregerunl, el quod inlus eiat absl>a\e- \issima? excorotnunicalioni, *cum lus qtiorum hoc
iunt. Rogo igilur vos, sicut amicutn 111quo debec agis consilio et auxilio, subjacere. Vale. Et consiil»
confidere, ul eluostia qua? sicui dixi abldU suni ul quod itbi amabililer mando, anutabihter facias
iiiihi TestiUiaiis, et ne ine facei^ tlaniorem ad ct sine excoiiimunicatione.
ahum cogaiis. Non solum enim milu el Ecclesise 44gLPlST0LADX.
iiosirj? ex \eslra parle iiijtiure non debent e\enire, ANSELMI ADGU1LLELMUM ARCIIIDIACONUU.
sed euani ahunde \enieiiies sicui 7scitis, cum JJO- ANSELMUS JI ehiejjiscopus,CoiLLEL\ioarchidiacono,
testis3 dei'elis i epeliere. YTaIele. sahitem el benedic.ionem.
EPISTOLA LVIII. Ronajpia? facilis aroo et laudo-; sl quidverovos
ANSELMI AP ERNCLFUM PRIOREM. ageie auuio quod vos non deceat, ljoc vobis lacere
ANSELMUS archiepiscopus Reverendo fraiu, ei non debeo. Puto quia meminislis quam giavemel
supra dileclione amando, domno priori ERNOLFO , U quam dislriclam causam olira -inler rae et vos con-
salutera el hpnedictionem Dei, et suara guaniun: slixuit familiariias et conversatio Peln et Salomo-
poXest nis, quam vobiscum habuerunt, poslquam mihi et
Miseriis et Xribtilationibus non so.ura veslils, sec Ecclesise nostrre, qujntum in ij>sis>fnit, conali sunt
et lolius Angliae, quas fama \olanle mullis modii Tacere contumeliam el ignominiam, cui parem JIUH-
cog'.osco, raeum esX secundum praesenleiii divinau quam ah hoinine ullo sustinnimus. Nunc utique au-
disposilionem soltim compati, et sohus Dei est sub\ e- dio quia in doiuo vestra Jaroiliariler vobiscum con-
rriie. De his qua? erga me sunl, non aliud ad pise- \ersanlurel vesliis benefiuis alulllur, qui \eluti do
seus \obis possum scnbeie quam qnod per Odonen; efficacia sua? volunutis exsultftntes et eidem Eccle-
Londoniensem\obis niandavi, et quod latori piaesen- sia? insiiltaules, ejus aSpeciihus se quolidie de domo
lium viva \oce referendum dimisi. Malum quoc vesira ingerunt ad commemorJilone:n illala? inj'unae.
Guillelmus facil de Emesford, cerlus sum quia si Quod qtule ei quahler pensandum sit, prudentia
ipse iion fateret, ab aiio fieiet, et forsitan giavius, \estra non sohira per-se cognoscere, sed etiain ex
Exemplaria eiiistolarum qtus misi (deliis quatuoi supiadicta causa, qua? inter me et vos fuit, et
mihi notitiam Ittleiis fecistis) vobis niilto. Fiatres arihuc scnpta apud vos servatur, potesx conjectare.
PATROL. CLIX. 8
255 S. ANSELMICANTUAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISTOL.E. 256
Quid "autein nide vobis laciendum sit, fidclem sa- A Waldrico cancellario el Robcrto eonrite dc Mellento»
pienliam vestram consuhte. YTalele. et Eudone dajrifero ajtud Pontefactuni.
EPISTOLA LXI. EPISTOLA LXV.
ADGU^DULrCM EPISCOPCM, ANSELMl ADGERARDCM ERORACENSEM.
ANSELMI
ANSELMCS re\ erendo ai chiepiseopo
ANSELMCS archiepiscopus, veio amico reverendo GEJIARDO aichiepiscopus,
Eboracensi, salulem.
episcopo GuNDULro,saluiem. Ghaiilaii vesllae pro tribulationibus quas passa
De iis qua? erga me sunt non aliud ad prsesens
sciibere est, postquam de Anglia exivi, quaravis opere ne-
possura quam quodperOdonemLondonien- ad pr.esens exhlbeie cousolalionem , menfe
sera reveienlia? veslrasmandavi, etquod latori prse- queam
tamen debitam gero compassionem. Quod autera et
sentium viva \oce referendum inlimavi. Audio verbis
filius Rodulfi a domno per multos et vestris Jitteris vestram vohm-
quod Guillelmus exigit priore tafem zelo Dei accendi coi.tra mala qua? in Ecclesia
Ernulfo numraos, quos presbyteri solent dare eo Deifervent
el pnllulant, sicut in ad\eisitate
lempore quo clirisma accipiunt, quia jam expensi condoleo, ita in virlule intelligo, Precor
suiu in opus monastcrii, et eos qui atlhue dandi moneo ul congatideo. itaque et
hono proposlto non desil conslanlia, neque
sunl, nisi eognoveiit me eos in hoc opus concedere. B ad perfectionem pertingens perseverantia. Ad
Sciat igitur sanctilas vestra el de hoc dicite Guil- usque
enim sumus episcopi stipei Dei populum constl-
Mnio quia, quantum in rae est, et hos concedo, el quid
si quasi canes non valentes latrare, permane-
si plus possem concederem. Relalum milri est quia tuti, miis muti 1?Spero In Deo quia dominus nosler rex,
Guillelmus Calvellus mercalum de terra nostra, ubi
sicut mlhi Deo inspirante promittit, ad omne
solet esse, translulit, et mihi et Ecclesia? nostia? bonumipse Jiobis bonus adjutor accedet; neque si Deus
abstulil. Unde illum monui ul quod male egit sine concordiam
dilalione corrigat, per epislolam, quam petite ab eo incceptam inler illum et rae dignabitur
ut \obis ostendat. De qua le mando ut vicecomitem perficere, aliquatenus a consilio nostro in iis qua?ad
nostrum Ordinera perlinent, recedet. Quapropter
ex nostra parte cum uxore sua filia nostra salulando de nostro
negoiio impra?sentiai um nihil aliud fa-
convenialis, atque, ne hanc nobis injuriam feii, ciara, donec apostolicam inprojumo cognoscam sen-
sicut in illo xonfidere deljemus, permittat, rogando tentiam. Valete.
moneatis. Quamvis enim ad prsesens \iolentamila
fiat injnstitia, non tamen j'udicio Dei mea, quam 444 EPISTOLA LXVI
ANSELMl AD ERNULrUM-PRIOREM ET FILIOSEGCLESI.E
ipse aliquando lequirel, perit justitia. Monete quo- CANTUARIENSIS.
que eum ut audiat lilieras quas de hac re misi Cal- C ANSELMUS
vello. Valele. archiepiscopus, dominoprioii ERNULFO,
et fiatribus dilectissimis filiis Ecclesise Christi Can-
EPISTOLA LXII. tuariensis, saluiem et benedictionem.
PASCHAIISPAPX AJ) ItORERTUM COMITEMDfc MiEL- Pro causa qua? est infer doniinuin regem el me,
LENTO. jam ipse rex suos et ego meos legalos Romam misi-
PASCUALIS episcopus servus servorum Dei, dilecto raus. Mando itaque vobis et precofvos ut inslanler
filio RORERTO, comili de Melienlo, salutem et apo- Deum oretis, quatenus ipse talem concordiam inter
slolicam henedictionem. dominum papam et regem ponat, ut ego salva reve-
Nos le in familiaritalem ascivimus, elc. Yide in rentia voluntatis ejus posslm utrique concordare. Si
Paschali II. \obiscumest, gaudeo,etiilsitniultumdesidero.Quam
EPISTOLA LXIH cilius igitur opportune potestis, mando ut mihi esse
HENRICI REGISANGLOROM ADANSELMCM. vestrum quale sit Iitteris veslris insinuetis. Omni-
HENRICCS, rex Anglorum,Ar\SELMO,Canluariensi potens Deus vos custodiat, et in saneto proposilo
archiepiscopo et dilectjssiroo Pairi, salutem. perseverabiles faciai, atque ab omnibus peccatis pro-
Notum vobis facio ffle Guillelmum de Warehvast pitiatus absolvaf. Amen.
D
a festivitate sancti Michaelis ad \os misisse; et il- EPISTOLA LXVIl.
linc Romam pro negolio noslro , quod erga Roma- HENRICI REGISASGLORUM ADANSELMCM.
nam sedem ad invicem ego et \os loculi sumus, HENRICCSDei gratia rex Anglorum, ANSELMO
nisi procella maris et aestus et venttis contranus eum Cantuariensi archiepiscopo, dilecto Patri suo, salu-
detinuisset. Tesle Waldrico cantellaiio apud Wice- (em et dileclionem.
combam. Plurium relatione didithnus, et roaxime per Ro-
EPISTOLA LXIV. berlum clericum cancellarii mei, rumores de apo-
AD EUMDEM. stolico, quorum, si ua res habet ut fama venlilai,
HENRICUS, rex Anglorum, ANSELMO, archiepiscopoi doleo. Efquoniam processu dierum exsurgitcrebrioi,
Canluariensi, salutem el amicitiam. limeo ne sit verior. Dicunt enim Romse, quod absill
Mando vobis sicut charissirao Palri meo, ut Bal- duos esse aposloheos, et ad invicem bellicosam se
devuino monacho prsecipias qualenus ipse cum Guil- ditionem inter se obtinere. Unde te tuainque sancli-
lelmo de Waielwast Romam in negolium eat, ut per talem consulo utmilii tibiquepiovideas, cui major
Btrumque firma dilectio -el pax inter nos fiat. Tesle. pars hujus adhseret negotii, quid agendum sil de le-
237 LIB. IV, EPIST. LXXUI. 358
gaiis nostris in hujus procella temporis. Quod si tibi A nos oledieutersubjiceie \oIuntati \esfrserecusamus.
videatui utileeosretinereusquein lempus congruum, In quibus litleris illud quidera gralissimum accepj,
tunc retine Guillelmum, et mitte mihi citissiroeBal- quod ibi certitudinem de mulua dilectione \esli\e
devuinum de Tornaeo, monachum tuum, per quem magnitudinis et mea? parvitatis legi. Nani quamvis
ubi familiarius assignem de secretis nosliis et per conscienlia piopiiaeXexperimenlo j'am doctus hine
eumdem mihi enunlia quld in hac le mihi ienendum non possum dubitare, dulcis lamen Lonor el hono-
sil et agendum; si verolibi placet eos ire, et luum rahilis dulcedo Tiuhi est, cu'ti vtanlus tantillo lioc
sit consilium, eant, et si ipsiiprinl, mihi initte cilis- dignatur mantlare.
sime unum de famihanhus tuls, per quem noslra EPISTOLA LXX.
consdia el negolia alleiius alieri ad invicem fami- AKSELMI ADTHEODORICUM.
liaritei assignemus. Teste Roberlo episcoDO Lincol- ANSELMUS archiepiscopus, THEODORICO filio chails-
nise, e( Roberto comite de Mellento. simo, salutem et benedictionem Dei.
EPISTOLA LXYUl. Dttlcia sunl mihi veiba epistola? tuse, quia dulcis
GUILLELMI AT>ANSELMUM. esl miln affectus dlleclse mihi anima? luse, ad quod
Domiiio, el omniuni amicorum suonira excellen- deinonstrandiim non opus esl immoraii, quia ceitus
tisslmp ANSELMO , unus ex servis suis, et ulinam B sura quodeormeum erga le novit conscientia tua.
niinlmus servorum Dei, GCILLELMUS, optala? salulis Litteras quas qnseris regis ad papara non libi mitto,
guidium. quia non intplhgo utile esse si fervenlui. Si quid
JNOIIest nostrum de meritis santtorum virorum aliud juvante Deo scnpsero, suo lempore monslrabi-
exloilere, nec laudes eorum allerere, sod Deus qui lur Qtiodautem in liljnsquossciipsisti, conigis;fac
jriorialur in sanciis suis et cui omne cor palet, no- ut si qui ex lllis transciipli sunt, m Uhs quoque
Ml quanta sit devotio Lumihtaiis noslra? in Deum, corrigatur. Desideras lu praisenliara meain; osten-
quan(a\e animi affectioue dihgo bonum vestrum. dat tibi Deus prsesentiam suara , et interim habitet
Nec immerito. N,m est enim mihi iucognitum si in te per gratiam suam. Amen.
quid foret in me vel minimtrm, tjxiani nimio zelo am- EPISTOLA LXXI.
jjteclereraini bonnm nieum. Sed quoniam de merito- ANSrLMI ADGtNDULrUM EPISCOPUM.
runi meorum qualitale diffido, imraundi etenim ho- ANSELMUSaichieplscopus, leveiendo eniscopo
niiiiis immunda est oralio, genibus ac pedibus ve-- GuNDCLro,salulera.
stiis quasi advolutus , quam obnoxius possum vos Precatus sum doranuin piiorera, et arcliid'aconuni
deprecor, si unquam de megaudere volueritis, orale noslrum quanto affectu possum, ut liujus Roberti
allenlius pro fiatie meo Gaufrido. Scio enim per curam habeant, ne ullam duram palialur indigen-
Dei miseiicordiam illum adepturum reraissionem liam in viclu vel \estitu; quo de perfidia ad verji
peccalorum quandoque, sl ex tolo pro eo ad Do- 4451dei iiiisericoidmn et jiielatein convcrsus esl.
rairomi clamaveiiiis. Rec rd dico sine eausa ; Rogo itaque ul lilleiasquasillismisi Iegalis, et si ilh
sed interim suffieial vobis quod prsemissum est, do- aliquando quod ilhs rnando, facere neglexerinl, quod
nec conveniamus in unum. Plura etenim de hoc et non credo, vos cx nosiris lebus, pia hilariiale huic
de aliis quse vellem dicere vobis, supersedeo, quia quod ilh deeiit supjdealis
omnia lempora sua Iiabentj sed quoniam videtis 111 EPISTOLA LXXII.
uaufragio fratris rae miserabililer naufraganlem, ANsELMI\D CUIDONLM.
oralionum veslrarum labula sustinele penchtantem, ANSELMCS archiepiscopus, dileclo filio suo, Gci-
ut qui> diu culpis noslris exigentibus naufragium DOM,salutem et benedicliouem Dei.
sustinuimus, quandoque \eslris precibus poitum sa- Aucho quod in pace et tranquillifale conversaris
iulis ingredi lenere merearaur. in claustro et solhcitus es ciica servitium Dei ei
EPISTOLA LXIX. salutem anima? luse, et inde gaudeo valde. Moneo
ANSELMI AD ODONEM EPISCOPUH, D itaque te, charissime, Iicet opus non sit, quateuus
Reverendo et doniino dileetissimo. episcopo ODOM, mundum et ea quse mundi sunt ab animo luo procul
-frater ANSELMUS, sic transire per bona lemporalu, abjicias, nec te ad amorem ejus ullatenus fleclas..
ul habitetin seternis. Deum ama eique solhtite servi, quij per gratiam
(47) Litteras q,uas paterna vestra x,elsitudo pro ejus nunquam lanlam opporlunitatemhabuisli,sicut
suo fideli Osberno defunclo mihi et /iatribus no- modo habes ei seiviendi. Petis absolutionem meam,
slris misil, humili obedienlia., et obedienti humi- quamegojnitlo tibi.
htate suscepimus. Nihil enim petilioni vestra? de- EPISTOLA LXXIIL
cre\imus denegare; sed in quibuseunque dileclis- ANSELMI ADPASCHALEM PAPAM.
simo domino ei dilectissimo Patii obediendum est, Domino et Palri cum reverentia diligendo, el eum
jussioni veslia? slatuimus obtemperare. Cum enini dilectione reverendo, PASCHALI suramo ponlifici, AN-
\os hoc meruisse dileclionis et beneficiorum pretio SELMUS servus Ecclesia? Cantuariensis, debitam sub-
cognoscamus, nimis nos arguendos oslendiinus, si jectionem, cum fideli servilio et orationibus.
NOTJE
(47) Hancscripsilabbas.
%J2 S. ANSELMI CANTUAR. ARCIMEP. OPP. PARS III. — EPISTOLÊ. Sifl
De causa juter ipgem Atiglia? et me quid nuper ii. larum vestiaruro dulcedme consolaii et la?liQcare
fseuim sil, breviter celsitudmi \eslia? scnbo, quia dignemini. Ommpoiens el pius Dominus \os ubique
lagalo ejus et noslro hoc plenms exponendum le- -conser\ el, et de reditu veslro me ad praesens la?tificet.
linquo. Poslquam auctontas \estia coraili de Jlel- Amen.
lento et alus irapedientibus apud regetn jussionem EPISTOLA LXXV.
vestram, introuum Ecclesia? piolubiut, appropin- HENRIGI REGISANGLORUM ADANSELMLM.
quavi Noi ihroai.nisp, et f.icXum est per coiuilissam HENRICLS,Dei gratia, lex Anglorum, ANSELMO
Carnotensem soroiero legis fulehssimam hham Ec- Caniuauensi archiepiscopo, charissirao Paln suo,
elesise Dei et \estiis piaeteptis obedientem, ut ad salulem et amicitum.
eolloquendiim rex et ego curo quadam spe honi Sciat vestra benigna pateinilas quia debeo et
eventus convenuemus. Ubi me de aiphiepiscopatu, nimiura inira me conirisior pra? doloie coiporis
unde me spoliaveral ie\eslivit. El tle his in quibus \esiii ct infirniiiate. Et stitote quia IDSI\os ope-
disseniiebanius, stilicet de in\esiiliirisEeclefeiariim nebar, jam fuissem m Nortluiiannia. Gaudeiem
et hoimnljs prrelaloruui, de qiiibus simul el simileni eunn si prius \os icperissem, quam a regione mea
m Romatio ronciho audiyi jirohibilionem, se apo- recessisseni; nunc autem precor \os, sicut patrem
btolicam sedem per legaluin suuin anle piovimain ^' fihus, ul paulispcr jilus rodulgeaiis naluia? cotpored?
Nativiialem Doniini iequisiturum consliluit. Non vestia?, et ne lia affligafis corpus vcstium. Yolo au-
autem inlellexi me debere aut legaiionem ejus pio- tem el prsecipio ul ubique per omncs possessioncs
hibeie, aut ie\e=tituram meam respuere. Quid\eio meas Norlhmannia? imperetis sicul per \eslias Do-
ipse de prsediciis rebus concedal. \el quidposlulel, minicas, el gaudehit coi meum si hoc ipstira feee-_
pereumdem legalum sanciitas \eslra cognoscet. Et TU.S. Nunc veio open me in Northmamiia Ego
quoniam totius causse fiius de vestro pendel aibilrio, pnun noviier transibo. Tesle YValdeiico apud Wm-
isvsi simul legatum noslrum, ut cognoscam quo- deles horas.
modo vobis et regi con\cniai, el qnid mihi ju^sio EPISTOLA LXXYI.
veslia pisecipiat. Comiti de Mellento per auctonla- M4.THILDISREGINiiADANSELMUM.
xem charise veslrsp quara rili dncxistis, in qua legi Doroino suo, et Patn chanssimo ANSELMO arclri-
«ruiasi \obis obediret, graiiam vesliam obtineret, episcopo, MAIIIILDIS Angloium legma, sahuis bonse
ccncessi inlioitura Eccleshe, quoniam piomisit se valeludinem.
conaturum ul ie\ jusstombus vestris ad uberlalem Exsultalionis opiiiato?j'ucunditas \esliae mihi nu-
Ecclesu? oblempeiet. De aliis aulem de quibusau- „ , per spondens sanclilalis ad\entum, quanlo mihi
'
Glori.alem vestram per legalos requiro, ejus respon- gaudii solaliique plus coilaluia fuit, tanlo raajus
sionem, si placei, per eosdem efflagilo. Pro reve- praepedienle \aleludine, desolati mceroris ii.com-
reni'0 Palre meo archiepiscopo Rotlinmagensi ad modum conluht. Pisecognitum igitur nulii \eslise
vesira supplex menle me [jrosterno vesligia, quate- pjleuiitalis affcclum nuseribili laeijmalione exora-
nus secundum quod per ejus legatos cognoscetis, tum venio, ut si cura mei apud vos penitus non
supphcationein ei humiliiaiem, Ecclesise sua>neces- eviluit, anxietatem sollicitudmis mea? de veslra \a-
sitatem, aposlohca? niisericoi-dia?5IIIiinpcndatis he- leludine quolibel iiiternunlio quanlocius secuiam
nignilalem. Omnipotens Deus in omni prospentale reddatis. Auleniin mdilale de \esiu eadem quideni
veslram diu Ecclesia? sua? conseivet incolumilatem. et roea salute gaudebo; aut, quod Dei a\enal mi-
Amen. "seratio! commuius casus allisionem indiffeienter
EPISTOLA LXXIV. subibo. Convalere vos faciat phssima Dei omnipo-
MATHILDIS ANGLORUM REGIN/E ADANSELMCM. lentia.1Amen.
D.lectissimo doroino suo et Paiu, ANSELMO Can- 44S EPISTOLA LXXVIL
tuarierfsi archiepiscopo, MATBILDIS Aiiglorum re- HENRICI REGISANGLORUM ADANSELMUM.
gina, salulem coiilinuam cum 'dileclione, et servi- JJ HENRICCS rex Anglorum, dileclo Patri suo A*f-
iram iidele. SELMO Cauiuariensi archiepiscopo, saluiem el fihi
Non ignoret, chaiissime Pater, Teslra? sanclitatis dileciionem.
consolatrix dileclio animam raeam vestra lam longa, Noscat, leverende Paler, discrelio sanctitatis \e-
-tam la?diosa absenlia graviterfore lurbalam.Veslii stra?, quia frater meus comes Robertus ad ine venit
etenim reditus oplati terniinus, quanto celerior et in Aiiglum et henigne recessit. Me autem scilote,
propinquior a plunbus mihi proinittuur, tanto ma- In die Ascensionis Dolnini, esse ad raare paiaium
gis a rae veslra frui optanle praesenlia et locufione transiie. Et cura transieio, per \os et coiisihuin
desideialur. Nttllo Uaque, reveienthssinie doniine, vesirum, ea qua?agenda eiunt, agam. Interira autem
perlecto gaudio airima raea laetifieabilur, nulli \eia si Guillelraus de Warelvast eseierique Iegali noslri
dileetione exlnlarabiUir, qtiousque veslram, quam Roma ledierinl, in aibiXno voltmtaiis \e=trse sil,
tolis mentis mea? vinbus desidero, piaesentiam v- u(rum ad me transeanl in Anghani, anlequam Irans-
vldeie gaudcnler valeam. Yeslra? siquidem benigni- eam, an \obiscunt remaneant, donec ipsi \obiscum
"taiis mellifluara exdro dulcedinem, ut interim me mecura loquantur. Teste W. tiancell. apud Nor-
absentem vestrse amcenitale correptionis et litte- Ihamptonem.
2*1 LIB. IY, EPIST. LXXXII. ^42
EPISTOLA LXXYIII. A direximus ad lerras rilas filios nostros, vestros \eto
ANSELMI \D ELrERUMPRIOREMET MON4.CHOS servos et fideles amipos, pro monaslerii nosiri com-
S. EDHOI>DJ. rouni negotio. Quos vestise sanclilau commendaiiles
AIVSELMUS archiepiscopus, dileclis filris et fratn- volumus ut qnod m legionibus illis acturisunt, vpstro
fids, ELFEROpriori, et alns in coenobio Saneu Ed-- exsequaiUur consilio, \estioque niuniaiitur atixilio.
roundi Deo famulanlibus, salutem el beneditt onemi De -causa filii noslri domini Tbeaidi, pirecipue
Dei et suam. pelimus ut quia dominus papa de niinisteiio cjus
Quod haclenus me substraxi a communione do- oninem in \eslro aibiino posnit dispositionero,
nuiii Roberti, feci propter prseceptum ei obedien- vosque ei duin adbtic essel 111cleiicah habitu sic-
tiam domini papa?. Nunc aulem jubenie eodemi ut ab ipso didicimus, concessislis loiius iniiristerii
domino papa, ea ratione qua ipse nulii pra?cedit,, sui facultalem, nunc nobis cum Deo miseianle ad
eurn in pacem et commuiiionera suscepi, et vobisi principaleni leduclus eslis diguiuiem, per luieias
mando atque prsecipio ut ipsi deinceps in omnihus: scribeie quidqmd ei roandaiun sumns non dedigne-
obedientes sitis, el ei confessionem et aha quse, mini. Gaudeat per longum -sanclilas \estra memor
debent roonachi abbaii, facialis, nec ab eis desisla- nosiri.
Us, nisi ego in fuluro inde aliud pirecipiam. Rogo B EPISTOLA LXXXI.
aulem vos, ef, modis quibtis possum, hortor et ANSELMl ADHLGONEM COMITEM.
flioneo quaienus solhciti silis circa obsenaniiam ANSELMUS aiclriepiscopus, domino examico cha-
ordinis \estri, ut nihii de \obis audiaiur nisi quod nssinio IIUGOMcomiti, salutem PI benediclioiiem
decet audiri de honis monachis el veris seryis Dei. Dei et suam.
Amen Lalor prsesentiuro, monachus Cluniacensis, quse-
EPISTOLA LXXIX. riturquod \os cepistis et m captione lenetis quem-
nUGOMS CLUNIACENSIS ADBiTISADANSELMUM. dam monachum Cluniaceiisein , et alium noviter
R.everendissimo Patri, et dulcissimo amico AN- monachum laclum, alque defnnctuin, ablioroinibus
SELMO Cantuai iensi arcliiepistopo, suisque omnihus, \eslris sublalum, et ubi eis placuit esse sepuluim.
fraier HUGOpeccator, Cluniacensis abbas, salutem Ha?c si ila se habeni, mulium doleo inde piopter
et sine fine gaudium. vos, qtna \alde aliler facta sunt quam vos deceat.
Quoniani no\eianms quanla inler vos el dominum Unde niaiido, pretor, elconsulo \olns, s>ctit amico,
Hugonem Lugduiiensem arcbiepiscopum,, Deo \o- qualenus monachum quem leneiis, redcleie non
lente, exsliteiat fanuhanlas, dignuin duxnnus \ohis „ moiemni; et quia euin tepislis, offeralis vos ad
signifieareejusdem-obilum, nobis el omi ibus bonis leclitudinein inde faciendaui Honor eniin vesler
viris gra\era el jrrecujjerabiliier dolendum, quaie- est ut hoc facialis. Postea vero si aliquid bahetis
nus et per \os el per veslros, \eram quam vivens super monachuin isiuni, clamoiera imle faciie, et
eihhuil dilpctionem, nunc ei di?u,ticlo repeusare fiet \obis intle quod fieri jusie debe1. De niortuo
salagalis. Obiit enim in pace Nonis Octobiis apud quoque constilo utsiiniliter \os ad leciuin offeralis,
Seusiam, dum iret ad apostolicse \ocationis conci- et sicubi jusiius esse debet. Familianierauiem dico
lium,sepuliusque est ibidem saiis honesle in abbalia vobis, sicut honuni cttjus honorem et ui hiatem
Sancli Justi. Veslrara atitem reverentiara plenins multum arao, quia si non feceriiis quod ciico, inde
rioscere desideramus, vesirseque prospeiilatis iiun- blaspheroabiinini; el cgo eiiam si non feceio qnod
tio abundaniiua Letificaii, cum sese lempus locus- ectlesiastici distiphna pirecipit mdefieii, a inullis
que opporlunus exiuleril. Clnistus Jesus, Pontifex blasphemabor. Salulo uxoiem \esliam filiam cha-
tsummus, in omnibtis operetur vobiscum. rissiraam ineam.
EPISTOLA LXXX. 447 EPISTOLA LXXXIl
HUGOMS AB ETJMDEM. ANSELMI ADHCNRICUM RFGEM ANGLORLM.
Amantissimo aique glorioso Palri, domino AN- D I HENRICOgiafia Dei glonoso regi Anglorum et
SLLMO,\enerabih Cantuariensium arcluepiscopo, duci Noilhmannorum, ANSELMOS aihiepiscopus, fi-
fraler HUGOpeccator, Cluraacensis abbas, salutem dele seiviiium cum fidehbus oiaiionihus, el semper
menlts et corporis iu Chnslo, et sine fine gaudium. ad majoia et melioia ciesceie, et nunquam de-
Postquam a nobis discessislis, \ir Deo dilecte, ciescere,
nequivimus percipere qtud accident santlUali ve- Gaudeo et gratias ago, quanto effectu possuin,
strse; iioe laroeii de Dei roiseucordia speramus, Deo, a quo bona cuncta proceduni, pio vestia pro-
quia uhieunque \estra religio fuerit, divinnm auxi- SDeiiiate et pro veslns successihus. Gaudeo eiiam
lium prrcslo habuerit. Qtiis enim unqu»m Xatn inhu- ei gratias ago ex iniimo cortle, quia, cum piospe-
manus fuerit, qui poslquam expertus fuent dulce- ntate leuena, sic cor \pstrum sua graiia llluroinat,
dinem veslii colloquii, \os non recipiat el \enereiur ut nihil in beneficijs ejus el piofeclu vesiro, vobis
quasi angelum Dei^ Unde nos, licet satis indigni, aul hunianis \iiibus, sed toturo ej'us misenujrdise
divinam imploramus clementiam, ut qui vohis tan- imputelis, et quia pacero et liberlatem Ectlesia?,
tam gratiam conluht in lerris, ipse vobis concedeie quanlum ln \obis est, promiltilis, in quo multum
dignelur a?ternam gloriam in ccelis, Et nunc, Pater, precor et consulo, sicut fideh» vester, ut perseve-
143 S. ANSELMI CANTUAR. ARCHIEP OPP PARSIU. — EPISTOLiE. 2-14
relis, quia in hoe eritrobur sublimilafis \esfra?. Orc A EPISTOLA LXXXVL
aulem ore et corde, quanfum valel mens mea, el GISLEBERTI LLMCFNSIS AT>ANSELMLM.
per me et per alios Deum omnipotentem, quatenus ANSELMO Dei gratia Anglorum archiprsesuli, GISLE-
m misericordia graiise suse quam vobis coppit im- BERTOS Dei quoque misericordia Lunicensis eplsco-
pendere, Indesinenter persistat, ut de terrena e\al- pus, fidele servitiuni et oraliones.
latione post banc vitam, ad cceleste regnum et glo- \Audiens, Pater, ceitaminls vestri laborem, el ia-
riam selernam \os nerducat. Amen. hmis vicloriam, subditas esse \idelicet indomiias
EPISTOLA LXXXHI Nor hmannorum mentes regulaiibus sanctorum Fa-
PASCIIALIS II PAPXADANSELMCM. ""lium decretis, ut regulariter fiat abbalura et prresu-
PiscHALis, seivus seivorum Dei, venerabill fralri lum electio et consecratio, Immensas divina?clemen-
AKSELMO Canluariensi archiepiscopo, salutem et lia? refero gralias, et quas possum Deo preces ef-
aposlohcam benedictionem. fundo, utpeise\eranliam vobis et tanli laboris prae-
Omnipotenli Deo gratias agimns quia tuis plurimis miuni Iaigiatur. Munuseurum paupertafis meae et
laboribus in Anghpa Etclesia fugatis tenebris anii- de\otionis transinfUo viginli quinque margarelulas
quum lumen lefulsii. Yigilandum tamen est ne in inter optiraas el viliores, et rogo ne sflis immemor
Donrinico agro super bonum seroen inimicus ziza- " mei in orationibus vestris in quibus posl fhinani
iriam projiciat, atque pra\a radix pravum \irgullum largltatem confido. Amen.
producal. Atidivimus denique quod quidam comes EPISTOLA LXXXVII.
Robertus, qui ab Anglico rege in captione tenetur, ANSrLMI AD JOTSERANSNUM ARCniEPISCOPOM LUGDU-
sub probibitione consanguinitatis uxorem duxeiit, NENSEM.
quam ejus propinqui praefalo comiti remiserunt. JOTSERANNO doiuino, alque cum dilectione reve-
Unde mandaraus dileelioni lua?,ut eumdera comilem rendo, et cum re\erentta diligendo arcbiepiscopo
con\enias, el si hsee \era esse repereris, adlnhiiis Lugdunensi, ANSELMUS Ecelesise Cantuariensis ser-
idoneis teslibus ila saplenler disponas, ut uti iqre a \us, stlulem cum orationibus et serviiio.
peccatis liberali, libeie Deo famulaii \aleant. Orel Quod vera charitas veslra congratulalur nobis,
pro iiobis dileclio vesira. qtiia Deus qui non derehnquit sperantes in se, pro
EPISTOLA LXXXIV. dtebusquibusnoslmmiliavit suanosconsolationelseli-
ANSELMl ADHENRICUM REGEM ANGLORCM. ficavit, gratias agiraus, et quia \os eongaudere sen-
HENRICG charissimo suo domino, Dei gratia regi limus, magis gaudemus. Quoniam autem mulife et
Anglornm, ANSELMUS archiepiscopus fidele servitium iraraensis tribulationibus, ab iis a quihus auxiliuni
cum orationibus. et consOlafionem in necessitatibus sperabitis veslra
Gralias ago Deo pro bona voluntate, quam vobis pulsalur reverenlia, compatimur et condolemus. Sed
dedit, el vobis qui eatn senare sludeiis, Qua?iit hoc consolatur nos quia confidimus in Deo quod
consilium celsitudo vestia quid sibi lacienltim sit de nullo fluminum, nullo venlorum impulsu vestra
hoc quia pacta est fiham suam dare Gtiillelroo dc toiiculielur constaniia, et quia Deus qui« superbis
YTuarenne;cum ipse et filia vestra ex una parie sint resislit, humihbus aulem dat graliam (I Peti. v, 5)-,»
cognali in quarta generalione, et ex altera in sexta. superbiam malignantium franget, ei auclontatts
Scilote absque dubio quia nullum paclum seivan vestra? pedibus substernet, et ctim virtus vesl*a pro-
debet conlra legero Chnslianltaiis. llh autem, si lta baia fuerit, accipiet coronam vita? repronussam.
piopinqui sunt, nullo modo legitnne copulan pos- Qtiahler autem noslrum esse sit, quod \eslra ber'/-
stint, neque sine damnatione aniraarum suarum, ginias nosse desiderat, melius per legatos vestros,
neque sine magno peccaio eorum qui hoc ut fiat quam perepistolampoterlfis cognoscere.
procurabunt. Precor igitur et consulo \obis ex parle 44S EPISTOLA LXXXVHl.
Dei siciit charissimo domino, ut nullalenus \os hiiic ANSELMI ADTHOMAM EBORACENSEM ARCHIFPISGOPOM.
peccato niiscealis, neque filiara vestram eideni Guil- y. ANSELMUS arehiepiscopus Cantnariensis, airoco
lelmo conlra legem et voluntalem Dei tradatis. suo THOMXeleclo arelriepiscopo Eboracensi, sa-
Omnipolens Deus dirigat \os et offlnes actus vestios lutem.
iu beneplacito suo. Mandaslis milii in htieris vestris quod termiuo a
EPISTOLA LXXXY. me \obis consiiluto, Deo auxlliante, Cantuana) eri-
MURIARDACHI REGISHIBERNI-E AD ANSELMLM. iis si opporlune poteiitis, susceplurus et facturus
MURIARDACHUS rex Hibernia?, ANSELMO Anglorum quod debebiiis: rogastis quoque ul, si id efflcere non
ai chipraesuli, salutem, et fidele serviiium. \alelis, eoncederem qnaienus id roihi decem diehus
Quam magnas vobis grates, domine, referre debeo, ante renuntiare posseXis. Sed Guillelmus cleriGus
quia »icut mihi relalum est, memoriam mei pecca- ntmtiusvesler precatus est me ex veslra parte, qua-
toris in conlinuis vestris peragis oralionibus, sed ot lenus ego ipsum terminura advenlus vestri ahquan-
genero meo Ernulfo auxilio et interventione, quan- lulum -extenderem, ut ad nos opportunius posselis
lum fuerat dignitati vpstrae fas, succurrisli. Scias lu venire. Quod et ego causa veslri amoris et oppoilu-
quoque me \O1JJSin iis qua? manda\eiis famulatu- nilatis hbentei facio. Ne itaque opus sit vos niihi
rtim, Vale. fiuidquam rmte deveslro acheiTu renuiiliaie, sub-
2ijj LIB. 1Y, EPIST. XCIII. . 216
moneo vos ut die Domiuico, qui eiil quinto Kaleud. A queo jn\enlre verha quihus afftlum, quem servat
Oclob. Carituarij? sitis ad faciendum quod iiacere semper cor nicum coram Deo de \obIs, possim e\-
debelis, elad suscipiendam consecrationem veslram. piiraere, nisi forte per hoc illum mclius expiimo,
Prselerea quod dlcilis in lilleris vestris, vos pecu- qma me faieor expiimere non posse. Quijjpe cuirn
niam quserere ul Romain miilalis pro pall.o Eccle- nienie peracto affectuosam dtleclionem quam iii \o-
sia? vestrae, non coucedo. Et pulo quia id fruslra bis propler Deum erga me multis modis sum expei-
faceretis, quonlam nullus debet habere palhurn, tus, nihil in me possum cogilare quod ad ej'us rein-
antequam sil consecralus. Litteias quas requiiitisin biitionem, aul gratiarura aciionem, seeundum \o-
teslimonium personse el electionis \eslra?, cum mihi lunlalem meani possll sufficere. Quoniam ergo me-
locutus fuerilis, et ostenderitis cui eas dirigcre delius nee scio nec \aleo, ad Dcum me comerlo, tt
beo, libenler fatiam pro vobis, sicul pro amico fa- 010 ut ipse driectioni veslraasuam pro me dilectio-
cere debeo. nem quse supeiat omnia merita homintim reluhuJt.
EPISTOLA LXXXIX. Hoc quotidiefacio, hoc quandiu \ivam Deo annuenfd
[ ANSELMI ADGUDLLELMUM BOTHOMAGENSEM ARCIIIEPI- faccre 11011desislam. Nostis destdeiiiim meum dfi
SCOPUM. vobis, quod utinara audiam antequam moriar pei
Donrino et Patri reverendo arehieplscopo Rolho- B gtaliam Dei complelum esse. Yerura dico \obis quia
magensi GUILLELMO, ANSELMOS,servus Ecclesia? la?tioi exiict anima de coipore. Nostrum esse quod
Canxuariensis, salutem, et fideles orationes" cum scire desidetaiis, lator praesenilum saiis \obis pote-
servitio. nl edicere. Spirilus sanctussit semper custos et di-
Mandasiis mihi in litteris veslris qina {Juilielmus jector coidis \esln el viia? veslrae. Amen.
camerarius -el uxor ej'us dicunl me sibi dixisse quod EPISTOLA XCII.
ipsi possent eleemosynis redimere peceatum suum, 4NSELMI ADHAC0NEM COMITEM.
lllud scihcet quia ipse Guillelmus in uxoiem habet ANSELMUS gratia Dei, arcbiepiscopus Cantuarien-
eam qua? fuit \?ognali [sui. Quod sclat sanctilas ve- sis, HACOMcomili Orcadensium, salutem el benedi-
slta me mraquam eis dixisse, sed potius dico quia ciionem Dei.
neuter illorum, si in hoc pecoalo mortuus fuent, Audio quia propter indigenliam doctorum, minus
\idenii gloriam Dei. Valele. quam expedil, populusquisub \estra potestale est,
EPISTOLA XC tognoscat el colal Cluisiianam lehgionero. Sed gau-
ANSELMI ADARCHIEPJSCOPUM LINDONENSEM. deo quia icferente episcopo quem nunc per gratiam
ANSELMUS archiepiscopus Cantuaiia?, reverendo Dei habeiis, didici quia prudentia \eslra libenler
Lundonis (inDania) Eeclesise arelnepiscopo, al sero, ^ suscipit vcrbum Dei, et consihum quod perlinet ad
saiulem et \eram amiciliam in Chiisto. salutem. Hac igitur fiducia nntto slrenuitad \estias
Quod me rogaslis de domno Alberico cardinali 1 lleras monitionis mese, quaienus se studiose com-
Roraanse Ecclesia? Iibenter feci, tum propler hono- m.ttat prapdicalioni el doctrinse^jusdem episcopi; et
rem Romana? Ecclesise, tum piopter \esirum, pio . quanlum in vobis est sludeatis ut populus vester hoc
qtto hbenterfaceie volo, si quid quod placeal sancli- lpsum faciat. Nihil enim facere potestis unde magis
laii \eslra? intellexero. GraXias agimus Deo qui In lennssionem pecealoruni, et \ila? a?terna? gioiiam
j egr.o Danorum vestram rehgiasam prudentiam, et adipisci valealis quam si populum vestrum ad cul-
pradenfem religionem ad arclnepiscopatum sublima- tum Chrisiiana? religionis monendo, et quihuscun-
\il. Confidimus enim quia, gralla Dei eooperanle, que modis poteslis vobis eum attrahitis. Quod effica-
ea qua? corrigenda sunt corrigetis, et qua? sedifi- ciler, Deo danle, implere poteritis, si, quemadmoduni
canda aedificabitis, et qua? nutrienrla nutnetis. Au- supra dixi vobis, \os devote el sancla humihtale et
dniraus namque a prsefato cardinah multa bona de puia \oluntate episcopo \estro subditis. Si \os con-
\obis; undeislam babemus fiduciam, et oramus ul S'ho nostro et exhortaiioni, Deo inspiranle, acquie-
Deus, qui hoc inctepit in vobts, ad bonum effecium JJ scere voluerilis, oro Deum omnipoientem ut ipsa
\eslram semper perducat lolunlalem. Rogo saneli- \os el lotum populum veslrura sua^ratia dirigatet
tatem veslram quatenus regnum lLlud \esiro sanclo proXegat, et suam benedictionem el absolutioiiem et
studio emundetis ab aposiatis, uf nullus alienigena oraliones humilitatis mea? ex corde vobis mando.
ibi recipiat aliquem ecclesiasticum orduiem, quia Omnipolens Deus sic vos faciat vivere in IIOGsseculo
Hli qui ab episcopis suis repelluutur, illuc pergunt el ut in fuluro juugamini beato angeloium consorlio.
exiliabililer ad diversos ordmes saeiantur. Valete, et Amen.
orate pro me. 449 EPISTOLA XCIII.
EPISTOLA XCI. HENRICI ANGLORUM REGISADANSELMUM.
ASSELMI ADADAM COMITISSAM. HENRICCS, gratia Dei rex Anglorum , ANSELMO
Doniina?et matri in Deo eharissimse ADJE,vene- Canluariensi archiepiscopo, charissimo Patri suo,
Tabili comilissse, ANSELMCS, servus Ecclesise Canlua- salutem el dilectionem.
liensis, quod mehus, quod dulcius, auod affecluo- Agnosce, Pater mi, quia ego graiiaDei sanus sum
, sius polest seeundum Deum. et incolumis, et oji,nia mea salubria inceduntet
Cum \estrse \olo scnbeie-celsitudini, uuque ne- jjiospeie. Quod aulcm de te ac salufe lua pet Au-
S47 S. ANSELMI CANTUAR. ARCHILP OPP. PARS III. — EPISTOL^. 248
fudum clencum tuum et per, alios accepi, nec nonn A rem veslruni auiilium et foriitudinem foto corde
de iis qua? ciica fe gerunlur felicilafe jsaluiis ett supplico, ut dignKatem Ecdesia? Cantuaiiensis ab
prospenlatis agitari, scito me congratulaii nonj autecessoribus \estns servatam, quain Deus im
minimum. Nec vero conscientiam bene\olentu? luse a iioni veslia? commisil, el cujus IKJIOTvester e--l,
Jateat, quomodo conligeril jiobis de colloquio nostroa niinorari non perniitiatis De me tei le riico \obis tjma
iiiterme etLodovicumFianeia?icgem,sciasquoiiiam ,i potius paiauis sum mori, ul ejus dignilas liilegia
cgo, cum pleraque copia inilitum raeoium, et ipsee senetur, quam ulmea iieghgeiiua ahquatemts \io-
piim foitiiudiue SUJ undique collecta lenuimuss leiur. Oronipotens Deus \os el \etlra semper diri-
colloquium. Ego autem studens ratiom et sequitati,i gal et pioltgat. Amen.
cura modeiala humilitate, observata lamen legiaa EPISTOLA XCV.
,
austerilate. lantum a?quo etjusto acquievi, doneeg ANSELMl ADPASCHALEM PAPAM.
ipse fastu prsesumpttioso nimia ac superba mihi su- PASCHALI suromo ponlifici, cum dilectione reve-
perquarsivil. Et, iladisponenieSpiritussancti gralia,t lendo, et cum revereniia diligendo, ANSELMUS ser-
collocuiionera meam finivi , ul comitibus milui \us Ecclesia? Cantuariensis, dehiiaiu subjectioiiera
existeniibus ratione et jusutia recesseuro. Ila elianaa cum oraiionum asslduilate.
ulip«i quos ipse Lodoucurin convenlione noslra! R Quamvis non ex roeiitis meis, tamen qu.uam
iinhi hostagios ex pai te sua posuit, pai ti causse mea? ? cjuia vident me in causis meis bemgnitaiem \eslrain
assenttant, ct eausain meam lueantur, et causamt sepiper Jiabeie prresenlem, putant me apud celsi-
Lodovici iufinnant el repiobaiu. Piopteiea sciass ludinem vestram in ns qua? lllam decentsicut fide-
qtioiuara negotium quod inier me el impeiaiorem!) lem senum ahquid posse. Quapiopter aliorunr
Komaiioujm luciabaiur, guua Dei ad honoremi precibus toactus maj'eslati \estia? supjjhcaie pr3?-
Dei et noslrum, el SJIICU?Ecclesjse el Christianii sumo, ut latons pra?seniium causam autlire digne-
popuh ad finein perdiixinuis. De c.uteio, dc ns cjuse ? tur; et de ea quod sapienlia? stise placehil, piaeci-
in Angha suiit, et quse lbi liatlaniur, \olo ul \o- peie. Omnipotens DPIIS in diutuina prospema(e
luntaii tuse paieant et tonsiho luo disponanlui. sanctitaiem veslram nobis conscivet. Amen.
Quod eiiam ego jusliciaius nostiis feci cognituni. EPjSTOLA XCVl
Filium meura et filiam nbi cororoitto, ulpaleuia l ANSELMI ADSAMsONLM \\IGOR\E\SE\IrPISCOPUM.
dileclione eos foveas, et de lis filiaslino ameiej ANSELMUS aithiepiscopns Guuuai.j?, SAMSOM
cuialn agas, Teste Ranulfo cancellai io apud Ro- episcopo YVigoinensi, saliueui.
Ihomagum. ~_,' \osscilis quid Ecclesia Ehoraeensis debeal Ec-
LWSTQLA XCfY. tlesise Cauiuariens), et quomodo ilh suhjecta debeat
ANSELMi ADIICNRICLM REGLM ANGIOHLM. esse. Postquara ergo Ihomas electus esl arthippi-
Domino suo ehaiisbinio HCRIGO, gi.uia Dcii sropus Lboracenîs, debtuL reqtmere conseerationem
glonoso legi Angloiura, ANSELMLS aiclnepispopus5 suaro, ct jnohleri ohedienuam qiiajn riebei arcln-
Cantuaiiensis, fidele feeruuum cum orafionibus, ett cpiscujius Ehorjtj?aicl)iepispopoelEctIesi,eCaiiluj^
benedictionem Dei el stiam, quanium \alet. l i.r CoitlempMi fateiequod faceredebuil. Cgo laroen
Giatias ago omnipotenti Deo ex. inlimo coidiss t\ abuiiddiitia chaiualia in\Ua\i eum bis pei clen-
affeclu pro cunctis prospentatibus et succcssibus5 eoo i.ostios, et tcitio pei duos eptscopos, tix\eiinct
qiios Deus per suam gtaliam ciga \os benigne? nri niaireni suain GaiiluaiieJiscni Eccldsiain, el ad
(ligiiatur operaij, et 010 eum ut serapei celsitudi- nip cui roiiiisteiiiiin ejus toranusMin) csl, el faci-el
nem vesliam ad nlajoia el meliora faci.it pioficeie, , el stisrqieret quod dcijciel. Qui quod debutl faccie
et per contintiam lerreni regni prosper.tatero pirriu- ncglcvji, cl lespondit se misisse uuniios suos Ilo-
cat ad ccelestis regni fehcitalein. Giaiias ctiami main, Pt ui Noitlifflaniiiain; qtn cum leduenl,
ago dignationi vestta?, quae raihi, sirut fideli et \cie ; faceret quod coiisiho suorum accipeiel. Quod les-
dileetoii suo, amicabiliter qua? cnra se sunl, htte-- r, r. ponsum in hoc negolio intelhginins non esse sns-
lis suis stgnificavit, et cor jiieum de la?ti(ia suai ceplibile. Mando eigo vobis sicuXamico el professo
et prosperitate Ja?lificavil. Quod aulera mese cuia?) Eetlesiae nostise, ul conlra haiiciujurtani, qua? non
alque ditectiom fihum \estium et filiam tam dih- esl lantum super me, sed supei oranes epjscopos
genter commendatis, et quod volutitati mea? rpgnumt et ccclcsias ajchiepiscopatus el piimaius nosiri,
\eslium et negolia regni \estri commilliiis, quam- supcr legnura eliam Anglia?, silis roihi in auxiliuiu
\is in rae non sil sapientia ad hoc sufficiens, tanieni ad eonipiiinendam iam intolerabilem pra?suroptio-
quia benevolenliam vestiam immensam, el giaiiam i nem. Certa utique sil veslia rcveienlia quia nihil
prga me inlelhgo, quanlum in me esl, giaiamer r quod iaceie possim, aul apud Deum aut ajjud
suscipio, et qua? mihi commixtitis, Dei pei queroi liomines diniiuam, ut haec ejus inoidraata pia?»
uincta bpne dispoiiunlur, commendij riispositioiui sumpuo annilnletur. Menunisse deberel qnta oidi-
et auxilio. De electo Eboiacensis Ecclesia? arcln- nes majores quosiiabel m aiclncpiscopatu roeo,-et
episcopo, queinadmodiim se jes habet, poi dom- sacerdotnim mea jussione suscepil, etmeofavoie
Biirn Baldeuvinum fidelem et dilecloiem vestiurai ejus eleciio facta fuit. Quapiopter si recxe conside-
oabfifflilati vestra? viva voce sisnifico. Ad quami raret, noa. *e deberet tam inoidmatetsontra me,
2*9 LIB. IV.EPIST, C3. 23«
iiiio super me -es'gere; de liae le \eslium e\igo \ lius possum iiitelligeie; qtieiiiadroodura pcr ejus
consilinm. Elquoiiiaui duos episcopos-Rofensera et \i\am \ocem ptiteiuisâpptle cognoscere. Absolu-
Tedfordiensem cousilio "aliOTiim episcnponira, ad lionem nostram, quam per cumdeni fuiiPiii, slcut
quos pei llnet hrec injuiia, millam in proximo 45CS ipse mihi leinlil, a rae petitis, el corde, et ore, et
ad doniinuin nostrum legera, ex mea parie et eo- scriptura dileclioni \estia? ratlio, -el quolidie pro
rum. pjus posfulare auxiliura, ad facipiidum quoil vobrs oio. Omnipoiens Dens saiictura desideiium
de hac re canoruce debeo el \olo faeeie; mandaie \esiuim magis ac magis atcendat, et ad LeJluin
eisdem episeonis, ffl ex \esira pajte sicul aho- effectuin perducat. Anien.
rumepiscoporuin legalionem suam exsequaiitur. Ya EPISTOLA XCIX.
lete. ANSELBU ADHOBrRTLM COMITEM.
EPISTOLA XCYIL
ANSELMUS aichiepiscopiis Caniuaii,c, domino et
SAMS0MS WIGORMENSIS ECCLE\I*SACERDOTIS AD aijjico suo thanssinio ROBERTOconuti de Mel-
ANÊLMUSI.
Domino suo et Patn chanssinio ANSELMO, \ene- leiilo, sahuem et benediciionem Dei et suam, quan-
rahilt Cantuaiiensi archiepiscopo, SOISO-NYVigor- tura polest.
De causa qua? esi intcr me et Thoniam electum
niensis Ecclesi* saeeidos, saluiero, efservitiuro, „
eXoialiones hdeles. Eboiacensem, mando \obis el piecor, sicul verura
M.sndasiis mihi, doraine, el sicut professum Ee- amicum et fllium mairis Etclesia? Canluaiieiisis, ei
elesia? vestia? et \estrum siibmomnsiis, quaie.ius consulo, sicut fidcli Cliustiino, et fideliter aroanll
de negotio qtiod est inier \os et Thotnam Ebora- honorem ei dignitatem regis Pt toiius rcgni Anglia\
censis Ectlesie electtim, in auxiho vohis elEpclesi.t quaienus diligenlissime el «ludiosissinie conside-
lanti roali quod ipse Thomas facere
vesfrse, scilicet Ganluariensi , exisftxem. Unrie, leiispondus
conalur, et omnibus vinbus sicut injunam et igno-
precor excelleiiliam vesiram, ne de rae thihiietis
leti et atlhtic facio, ei roiniam, el legis el tolius regni Anglia?, et matiis
quod professioriem, qtiain
\estra? Ecclesise, el archiepiscoponira Cantuaiia',
pcr omnia leimere \olo , 3n ahquo \el propicr
inientioncra ejus lepiimaiis. De me uiique in spe
ahquero fraudare velim. Existitno enim <juod nnlliiro me erit, et
in causa \eslra habebiDs fitiehorem, et pro possc auxilu Dei aflhmo, qiua nunquam per
meo plus devolum adjiuoiem» De consiho auicm si scirem roe cias rooillunim anlequam isla ejus
calumnia exstincia essel, poneieni su|iereum sen-
quoda rae qnsesislis, si scirein veueiter quid vohii
et nobis magis expedirei, dicere non difToirem. (eniiam quanio gtavioiem me posse inlelligeiem.
Hoc laniuru dico quja nrihi videlur indignum esse C De hoc auiem ceilasit vestra dilectio quia niillus
hane ejus praesunipuonem ullo modo manu tenere
pro hnc causa vos ninus irasci. Cum eium tol
Dej.
episcopos, lot abbates, (ot optiraates \iros Iiabenlus polestj sine suo roagno peccato ex sine na
lestes, facile niihi vuleiur tam pirva? \el nulluis Spinlus sanctus dingat cor Vcslrum in \eruate.
aucloiitatis clericos posse reftilari. llloriim efiiffl Amen.
est falis contro\crsia, quoiuin, milri vidt tur, rton EPISTOLA C.
esl grave p^resumplnam anmhilare audaciam. De ANSfLMlADRODOITUM GiCESTRENSEM JPISCOPLM,
ipso \ero elecio, uXcredidi el creilo, et sibi credi ANSELMUS, arclriepiscopus JJanluaria?. RtoijLro
oporxet, verjciler affirmo quia et ga vos 110«habeat episcopo Gicesliensi, salutera.^
animum nisi bonura,el in quanluni \ixeniis, \obis Audni quod archidiaconus vcsier accepil horai-
el Ecclesia?veslu? peromma de\oiissime subjettiun. nes mcos quasi profonsfacliira fiacla? festivitahs,
111ad auleni placei iinlii quia fecisus quod faceic el de ns plegios accepu, nec ante eos vohrix ch-
debiiisits, ex bona \olumaie suadeudo, el e\ au- miitere quaro plegtoss habeiet; qtiod nec sibi nee
ctoiiiate debila puficipiendo, quia si in dilatione ahctii persoiu> licel super honiincs raeos. Unde
consecratioms esl peccaluin, alienus quaro \e- r. mando vobis ul ldem plegn voceiiiur qtiieli, ei de
sliuro. ' arcliidiacono niihi justiuaro facite, qui laha pra?-
LPISTOLA XCÎII. sumpsit super homiiies meos. Quod aufem mihi
ANSELMl ADEI1AHGOMITEM. mandastis ut castigaiein bomines nostros, ne ali!
ANSELHUS seivus Etclesia? Caiiiuariensis, domino actipianl nialura e\empli>m ab eis, grates lefero, et
el anuco, et in Deo dileciissiino ELLC coniiti, salu- quod iude iucere dehuero. Deo annuenie faclam,
tem, el giaua Dei senipcr dirigi ctpiotegi. Yjlele.
Gaudeoel giaiias ago Deo oiiuupolenii a quo esl EPISTGLA CI.
onine bonuro, qui cci veslimn bona volunlaleet ANSELMI AD31. EPISCOPOM. '
sancia uitentione lta imple\it ut siuJiosissune qu.e- AT.SELMUS, aichiepiStopus Cantuariensis, dilecta
ratis consilmm, qtia \ia et qna \iia secuiius elelli- amieo stiOlcveiendo episcopo R., salulem.
tacras possiiis pei\eniread reginim cceloium ei ad Mando et prsetipio vobts per sanciara obedien-
beataro soetelaiem angeloium. Quod quomam a me liam quam Ecclesia? Cantuauensi el iinhi de-
quserius, mando illud \obis per dilectum fralreni betis, ul seilicet quod 111 subjeclis hlleris -quas
Hardum amicum et famiharem \estium, sicutme- Thoma? eleclo Ecclesise Eboracensi destinari serir-
w S. AKSELMI CANTUAR. ARCIHEP. OIT\ PARS III. — EPISTOLJ]. 252
pltim esl," vos erga ipsum Thomam amodo le- A .' EPISTOLA CIH.
neaiis. A>SrLMI ADLVNFRA1\CUM (49).
451 EPISTOLA CII. Ei opus suum, quod Monologium imciibiUtr,
CUJUSDAM AD AN"ELMUM (-18). comgendum vel appiobandum miltu.
ANSELMO Canluariensis Ecelesiac aicliiepiscopo, Reverendo et amando domino sno et Patri vt
qnidani Dominicse crucis servus et minisier Pratel- dociori, Cantuariae archiepiscopo Anglorum primati,
lini cosnobii, cursu infaiigalnli sladium paleinas matri Ecelesiae calhDlicae, fidei utilitatisque meiito
peregrinaiionis lanquam milili summi Regis leliciier mullum ampleclendo LANFRAMO, fraler ANSELKDS
consummare. JBeccensis, vila peccator, liabilu monaehus.
Quamvis, Patervenerande et inlermembra Chiisli Quoniam agenda sunt omnia consilio, sed non
lanquam amaior et cullor veritalis plurimum dili- omni consilio, s"cut scriptum est^ Omnia fac cum con-
gende, eiebras simiritates el impugnationes Iiomi- s lio (Ecclu xxxn, 24); el: Consiliarius tiwssil unus
num facmoiosorum, ilem aculeos mahgnoium spi- de mille 'Ecch. \i, 6); unum quem scitis, non de
liluum inlrinsecus plerumque sustineam,tamen onus mille, sed de omnibus morialibus elegi, quem prse
obedienlia: quam imponis mihi le\issimum et aclu omnibus haberem consullorem indubiis, docloiem
quidem et sincera aevolione qua te diligo proisus B ' in ignoianlits [a/.,ignoralis], in excessibus correeio-»
seslimo Quippe nlhil difficile reperitur quod -cuihbel lem, in recle aciis approbalorem. Quo quamvis
igne flinoiis exaesiuanti facile non \ideplur. Igiiur secundum votum uti non-possim, deeie\i lamen uli,
in librum Geneseos jam enucleatis a me mysleiiis, quanlum possum. Quamvis enim \alde multisint
qualuor qui restant tua ûssione aggiessurus el piaeter prudentiam vestram, de quorum mullum
deuera Donuni mei Jesu Chiisti calanium meum proficere imperilus possim perilia [al. prasenlia],
regenle explanaturas, admodum tuis orationibus in- el quorum subjaceie censurse me mea cogat imperi-
digeo, u( is qui claudil et nemo apeul, apeut el nemo lia, nullum tamen eorum novi, cujus me doctrmaa
claudit (Apoc. iii, 1), milii librum signalum apeiiat, judiciove lam confldenler tamque libenler, quam
cujus historiam quam beatns Anguslinus juU-a litte- vestro subjiciam el qui mihi lam paterno affectu se,
ram nsque ad exituni primi paienlis de paradiso si rcs indiget, exliibeat, aut, si res exigit, congau-
multifaiiam piosecutus est inlaciam dimitto. Et- deat. Quare quomam quidquid de paterno vestro
enim arrogantiae depulari posset inlolerabili, sl ma- mibl peclore impendilur, etsapientia est exquisi-
rium mcam superponere prsesumerem ejusdem matum, et auclonlate roboratum, et {lileclione con-
nui. At ubi \enlum fnerit ad locum ubl senariaj ditum, cum aliquid inde liaurio, id me sua et dulce-
distiibutione formaj \isibilium rerurn eonsuniman- . dine delectat, et secuiilale saliat. Sed qiiomam
\nv, lent.ibo, prout dhina sapienlia mihi adfuerit, haec ipsa scienti loquor, his omissis, cur eorum
hiteiam hcjus librl secuiulum tiiplicem inlelleclumL meminerim expediam. Quidam fiatres, servi vestri,
aliquando tiaciare. Caeleriim Donnnusinopiam meae et conseni mei me S3Dpemullumque roganles, lan-
scicnlije no\it, tui non ficte Ioquilur lestimonium, dem coegerunt ul acquiescerem illis qusedam scri-
inese conseienlije \el inienlionis, quia necproesumo, beie, sicut in ejusdem scriplurae praefaliiHicula con-
\iribus inos, nec ad plausum moilalium, nec ad[ siderare poteritis. De quo opusculo hocpraetei spem
fiuclum transiloiia? remunerationis operam impen- [al. prout s.epe] evemt, ut non solum llli, quibus
do, ad explanandum peiplexa mysieria Mosaicae , instanlibus edilum est, sed et plures aiii lllud \elmt
legis.In cuiiis siquulem amabih contubeinioet con- non solum legeie, sed etiam transcnbere Dubitans
lubeinali amoieferme jam sunl transacti vjginii elt igilur utrum illud wlenlibus denegaie debeam, aut
octo anni, loluin me relrusi. In cujus nimirum man- concedere, neme aul invidumpulantes odeiinl, aut
datis prosequendis dum desudo, \alde requiesco. siullum agnoscentes derideant, ad smgularem mcum
Cumque ab ilbus amplexibus iwporiunilale nego- recurro consiliarium et scnpturam ipsam cxaminan-
tioi um mundanorum praevalenle frequenter avellor, Q dam vestro millo judicio, ut ejus aucloniate ant
non modicum laborem ineurro. Ne hoc quidem m\-. inepta a conspectu prolnbeatur, aui correcta \ olen-
jum, quia apud illam panis vitse et intellectus atque, libus praebealur.
potus in\eniuntur. Panis per quem amissaevires5 EPISTOLA CIV.
meniis lmbecillaj ln vigorem prislinum reparanlur. A^SELMI ADBER!\ARDUM EJUSQUE MOÂCHOS.
Polus, per quem sitis mundanarum concupiscentia- ANSELMUS, Dei gralia archiepiscopus , Domiuo
ium exstinguilur, et postmodum suavissimo fervore3 prion RERNARDO, et alns fralnbus in coenobio San-
ad rimanda lllius seeiela vebementer is qui indei cli Albani
comeisaniibus, salulem el benedictio-
polat accenditur. Jam demum gralia Dei praecedenlei nem.
ad \erba libri veniamus, el virlute obedienliae sup- Fratres a vestra dileclione ad me directi relu-
peditanle quid gerant mysteni, proulDominus nobis5 lerunt mihi quamdam dubitationem inter \os oi tam
dedeiit, dihgenter vestigare satagamus. esse cumaliqua dissentione, inde quia in catbolico-
(48) E\ ms. monasteni dePratellis. -• Est Ricar- (49) E\ ms, Yalic. fol. 100, ct ex nis. Sagiensis
di abbalis de Piatelhs suos in Genesin Commenta- monasteiii.
lios S Anselmo dicantis.
255 LID.IV. EP1ST.CVI. SW
lum Patrum scriplisÎiquando inyenilis Deum ct \ nalui.c. Ilac igilui consideralione, qtia una est fides
hominem in ChristoconveiuiA in unam stibslanliam, n, Gnecorun et Latinorum, aliquando nominant persc-
aliquando duas subsianlias, divinam scilicet etliu-u- nam. quam\is hoc raio Latmi faciaut. Quod autem
manam unam esse personam in Gbrislo; \iJeiurur Graecidicant in Domino unam personam, tres sub-
enim repugnare quod et una substanlia sit humana la slantias, lestalur bealus Augustinus in Iihro De
et tivina natura, sicuti esse, nna persona et duaj !33 Triniiate. Hsec vobis, fralres, peteniibus, secundum
subslaniioe oint in etdem persora, sed si bene in- u- q'tod intellexi quocslionem inler vos versari suffi-
lelligatur quomodo 452 dicaiU -unam esse sub- i- cienler pulo me respondisse, quamvis dici possint
stantiam plures natuias in Chnsto, aul plures sub- b- plura de Trinitate et pluraliiate, quomodo Verbum
stantias unam personam, nibil ibi lepugnans cogno- j- wium sit cnm Palre ct non unus, el cum homine
scetnr esse. Deum enim unum credimus el confite- ;. assumplo unus et non unum. Valele
miir esse Patrem et. Filium et Spiiitum sanctum. \. EPISTOLACV.
Cam ergo dicimnsDeum, non nisi unum dieimus et ;t -AiNSELMIAD ABBITISSVM T. EJUSQUECONGREGA-
inlelligimus. Cum vero dicimus Patrem et Filium et ,, TIONEM.
Spiritum sanctum, plures"dicimus et credimus; sedj ANSELMUS Dei disposilione vocatus archiepiscopus,
de Deo habemus atictorilatem, quia debemus diceree B ' cfbmine et matii leverendse abbatissae F. et sancta;
Deum unum singulanler et non plures, quemadmo- csjigregaiiom ilii commissae in sr.nctilate semper
dum scriptnm est: Audi, Israel, DommusDeus tuuss profieere, el ad bealiludinem [al. semper] pertin-
Deus unus est (Deul. vi. 4). De ilbs vero tribus,;> gere.
Patre sciliceiTFilio elSpirilu sanclo, non invenimus Quamvis vesti um sancfum sltrdium mea monilibne-
in propheta, aut aposlolo, aut evangelista, ul uno0 nonegeat, cogil me lum [al.tamen]dileciio quam erga
nomine nonnnent eos pluraliler, quo signiflcent lt \os habeo el officiummeum, ut \obisad [at., aliquid]
illam pluralitatem quam in illis inlelligimus; nus- exhorlando scribam. Considerate Incessanler, filiaa
quam enini dicunt tres personas eos esse, aut tress et sorores mese dileclissima>,quod in coeliimpiopo-
subslanlias, aut tres omnipotentes, aut aliquid hu- suislis et jam incceplslfsasrendere, «t ibi regnetis,
jusmodi. Hac necessilate Palres catholici quando3 ct regnando gaudealis cum Domino et amico \estro
loquebantnr de lllis tribus, elegerunt omnia qnlbus Jesu Chrislo, qui ihi vos exspeclat et exspectando
illos tresnominarepossentpluraliter» Graeci quidem assidue invitat. Quippe quandiu homo vhit, aul
coelum tiene vivendo, aut descendit in
nomensubstantiaj, Latini veionomen peisonse; sedj ascendilin
ut omnino quod nos ibi inlelligimus per personam,' . mfemum male vnendo. Si ergo ad illutl proposuislis
hoe ipsi et non aliud inlelliganl per subslanliam. G et vultis perlingere, necesse est vos sanctis -actioni-
Sicui ergo nos dicimus in Deo unam subslantiam bus [af. accusationibus] llluc quasi quibusdam pas-
esse tres personas, ila illi dicunt unam personam sibus proficere. Dilisrenier eigo vitoeveslr.-e cuTstim
esse tres subsianlias, nihil a nobis diveiseinlelli- discislile, ul [al. omii.~\non solum in operibus, sed
etiam in \erbis, nec soluin in his, sed el in oinnibus
gentes aut credenles. Quoniam enim non habeant
nomiiia quibns proprie illos tres signiflcarent ul cogitationibus, ne foile cum In omnibus Jiis semper
debealis sursum lendaie [al. ascendere], aliud ibi
j'am dixi, ut Grseei dicerent esse tres substanlias, ' invenialur
nos vero ties personas, dederunt in Deo duobus quod est magis descendere. Qifod si bene
nominibus illam signiftcationem, quam in illis_plu- \ullis cnslodire, expedit ut semper \ldere [al. omtt.\
libus inielhgebanl, nec suo nomine proferre pote- cogitelis [a/.illud] quod veiissimescriptumest : Qui
ranl. Sicut igiiur nos diumus quia alia esl perso- modicaspeiml paulalini decidil(Ecch. xix,1), quipauia
na Patrls; aha Filii, alia Spiritus sancli, et in eo tim decidit non pioficit sed defieit, et qui deficit non
a-cendil, sed descendil. IIoc ergo ciiratesollicite, ul
quidem quod alius est Fibus Dei a Palre, non est nibil
alius a Filio Virginis, sed idem ipse idem esi, alia lam paruim sil quod de ordine veslio liui \os
Deus posuit negligere vehtis et sic sanelis passibus in
persona est a Patre, el non alia a Filio Vnginis, sed "
eadem persona: ita Graaci dicunt quia Verbum, id [) coelum, quod titinam Deo adjmante fial, ascendetis.
est Filius Dei, alia substantia e^t a Patre, et non alia Quod ut per me [al. oro ul pro me] oietis, et tania
ah liomine assumplo. Quando ergo invenimus in atlentius, quanlo scilis me de dilectione vesira con-
me magis qu mi
catholicorum Palrum scriplis plures naluras esse, fidere, quoniam nunquam cognovi
lmam substantiam in Christo, et quando invenimus nunc orationibus indigere.
EPISTOLA CVI.
plures subslanlias esse, unam personam non eum- ADGISLEBERTUM.
dem sensmn in nomine subslaniiae aceipimus; sed De saciamento allaus (50).
cum dicimus unam substanliam, id ipsum intelligi-
Domino G. [GisleberloJ abbati, olim chaiissimo
mus quod per nomen personse. Cum veio dicimus
filio, ntinc Deo propitio venerabili Patri, fralcr A.
plures esse suhstanlias in eo, personam unam, boc [Anselmus
(51)].
significamusper nomen substantise quod per nomen Decoiporeet sanguine Domini jussisti, veneian-
(5A) Ex ms. monaslerii Chislemaui. teur n'y est designe que pai un A. Sur quoi»
(SI) Celle letlre n'appaitient pomta S. Anselme coiyectuiant qu'jl signifiait Anselme, il a conjecluie
Ceqm a liompe 1'editeur cêst que le nom deTau- aussique le G signiliail Gilheii, comme il l'a mai*
253 S. ANSELMl CANTUAR. ARCHIEP. OrP. PARS III. — EPISTOLÊ. m
<!e, etc. Ei&tat sub nomtne Anastasii eremita.' tecttsa A panem snper altare posilum per illa solemnia verba
Patrologia; lom. CXLIX, col. 433. in corpus Chrisii mulari, nee remanere substantiam
453 EPISTOL4 CVII. panis et vini, speciem tamen inlelligendum est re-
Sanclus Anselmus, Cantuaiiensis aicliieviscopus, De manere, fcrmam scilicei, colorem et siporem : se-
wipordPl ••angutncDomini (32). ciiiidum specieui remanenlem quoedamibi fmnl quaa
Nola qnotl loia b>inianainltiia in animaet oorpoie nullomodo secundtim lioc quod est possunt fieri, sei-
eial comipla , opoHuil tit Deusqui veniebal tiirum- licet quod allerilur, quod uno loco concltiditur, et a
que libeiaie. uliiipie nnirelur ; ul iinima bominis soricibus lodilur et in \entrem liajiuiur. Ideo ati-
per aiiimam Clnisii, et corptis per corpus Christi tem quod non esl appaiet, elquod esl celatiir, qtiia
compelei.lei ledimerelui. ldeo eiiam in allari ad si quod est viderelur, animus humanus abhorieret
uliuniqtie repijpsentanduin panem el \iiiiim appo- Sacundum veio speciem potest accipi ^qualuer a
liinius, tit per panein corpus factuin, et digne a no- fideh et ab infideli. Fideles tamen alio singulari
bis acceptutn noslium corpus coipori Christi in im- modo accipiunt, scilicet ctim sinl eonformes Chrislo
inortilit.iie et in impassibihtate confornunJiim cre- per innocentiam, et per assumpiionem coiporis et
damus quandoque, et simililer \inum in sang*npm sanguinis Deo confoinies efficiuniur, el in praesenli
coineisum el a nobis accepium, aniinas noslras ^virmtes eortrm augmenlanliir, eiliberum arbiliium
animse Cbiisti ciedamusconformes licn, et proesenii confoita'ui, et in futuro, maxime dum immortali-
quouammodo dum a peccatis, prout possmnus, ab- tate et impassibibtate, sicut el ipse, indueniur. Ad
stinemus, et maxime in dissoluiione aniin.e ct cor- qua>n confoimitatem lecipiendam illa acceptio Do-
pons cum in beatitudine, in qua ipsa Chrisli anima mii.ici coipor s multoiies celebratur. Quo modo ac-
rst, animoe nostiae constiUienttir. Et ctim anima cipiendi inlideles omnes omnino carent. Non lamen
Clnisii ppr-aliqiud corporeum repioesentanda esset, negantlum quod ipsi mali \eiam subslaniiam cor-
niliil imcntum est m omnibus corpoiahbus lebtis poris Cluisli ""accipiunt : quod quidam abhorrent
per qtiod vicinius loprasenlaielni quam per sa«igui- proplereorum immunditiain, etcorpons Chiislidi-
ncm qui sedes cst animoe. Non lamen intelligendum gniialem. Sed illa les lam digna est per seutnec
esi quotl in sanguims acceptione solam auiinam non propier dignnm locum digmor sit \el mundior, nec
etlam corpus, \el m acteptione corpons solum cor- ab immiindo vase aliquid trahat iinmundni.e, ut Au-
pus, non cliam animam -suscipiainii», sed m accc- gustimis leslaliu in libio quarto De baptismo, De
plione sangtnnis louim Chnstum Deum el hoininem, corpore Domini indigne Sumplo , sicui Jnd s cui
et in accepiione corporis similnei loium accipiamus. _ buccellam paius tradidit Donuntis, non mahim acci-
Elquanuis separatim corpus, sepaiaiim sangiiiiicm; pieiulo, sed male accipiendo, locum in se diabolo
non lamen bissedsenielChiisiiim accipiniusimmoiia- proebtiil; sic indigne quisqtie sumens Dominicum
lem et impassibilein.Seil isie mos sopaiauui accipiendi sacrainentum, non eflicit ut quia ipse sumeiis malus
nide in Ectksia mole\il quod Clnisliisin ccena cum est, malitm sil sacramentum. aul qma non sahrtep»
discipulis sepaialjm dedit, iilpcrboc inielbgeientse acciplt, nihrl accipial. Corpiisenimeica»giiis Domini
anim.e elcoipoii Chiistl deneie confoimaii. Aqua niinlominus eratin illis quibus dicebat Apostolus i
tuin \ino ni sacranienio ideo apponilur, ut aqua Qui manducal indigne, judtctum stLi mnnducalel bibit
quae cuin sanguine del.ueie Chnsli flirvii repraesen- (iCei.xi,29) Noneslquosiendumquidnildecorpnre;
larelur, quis aqtia significat baplisnium m quo po- Deusenim conficil sicttt scit, nec duhiiare clebet ali-
puhis per effusionein sangiiinis innovalur Quare au- quis quomodo panis m \eium corpus Clmsli con-
lem coipns Clnisli cum sil lmiolabile et hicoirti- \ertatur, ita ut panis subslantia 454 non renia?
pi bile, qua raiione boc csse polest ul dentibus atte- neal, cum multa aba non ininus miiacula \ideamus
jaiur el eiiam a soncibns eouoâltii. Sed sectui- quia hominem subsianlialuer ln lapidem, ut uxorem
tltun didiniiionessanclorumPalrum csl intelligeudum Lot, vel etiam in parvo arlificio hominis fenum iu
D
qtie a la marge, laisant sans doule entendre qu'il ce qui leve loute eqtmoqne. Le sainl y louche trois
^'agil de Gilbcrl Cuspin, abbe deAVesliiunsler, qui ou quaire poinls qm conrernenl i'Euthai tstie. D!?-
avait ele mome aj Bec sous S. Anselme Seconde boid ll y eiablit la comenanoe qui se liouve enlre
coiijecttire (|tn seiaiifort nalnrelle, si la piemiere son nisiilulion dans le p.iui el Ie\in, elles hesoins
etail\iaie. M.us fune ei fautre sonl fausses, et il de riiomme coiroinpti dans 1'ame et dans le corps
f.uit rendie ceile lellie a S. Anaslase, 1110111? el er- depuis sa cbtiie. Apies quoi il monlre que 1'une.ei
imte, qui en esl le venlable auleur. (Iltsl.liii. de la latitre espece, prise sepaiemenl, contienl Jesus-
Fiance, I. I^ p. 459.) Clirisl enttei, et lend laison de ce qu'on meli de,
(5-2)Lelitte que porle celle lelire ferait jnger Feau avec le vin avani la conspciatioii. el de ce
qifelle n'<st poinl difieienie.de 1'ecnt IJu corps et du que les especes Subaisieiil, quoiqtie la substaiice dn
sang du Seigneui, amiowe sotis le noin de S. An- painei du \in soii ch.mgee au un corps el au sang de
seline dans di\ers mantisciils des bibboibeques Jesus-Cliusl. Enfin ll copie passage ehoisi de
tTAngleleire. ei que dom Mabilion aileste avoir\u, saiiUAiigusliiipour prouver que lesliiethanls com-
mais ppu coueci, dans celle des Coidelieis de nie les bons lecoiveut le coips de Jesus-Chiisi, quoi-
Sainlc CIOIXa Floience. L'edileur l'a liree d'un qu'ils en liienl un Inut bien differenl, et qtie les
inanuscrit de 1'abbaye de Sauit Rerni de Reims , niauvais pieties consacrent commeles auiies, paree
dans lequel ellepoile le meine ture, avec le nom que c'est Jesus-Chnst qtii consacre lui-meme par
de S. Anselme, quahfie aicheveque de Canlorbcn, leur minislere. (Hist. htt. ubtsupra.)
257 LIB. IV, EPIST. CX. 258
vitriim. Iierum si homo stioomutatioi.is ailiftcio po- }^ stum pertinercl. Nunc antem sicnl ipse est qni ba-
tcstila ahqtud disslmulare, ulalijid \ideatur ab ilio piizat, ila ipse estqui per Spnilum sancttun hunc
quod sil, roulto magis Deus polest hoc efliceie, ul panem inûam caruemclVinum fati.ti Iransfuiuh in
cum corpus suum silpanis, \idealtir hsec immolaiio sanguincm.
corpons, ul Augusiiuus lestaiur, quoluhe \eilUur, EPISTOLA CVTII.
licel Christus semelpassits sit, qma quolulie petca- GI^LEBERTI ABB4XIS ADA^SELMUM.
inus, sme quibus peccatis motl.lisiiilmnitas \i\eic Reverendo P Uri et domino ANSELMO sanctoe Can-
non poiesl; et ideo quia quoudie labmilur, Cluislus niatiens's Eccle^je arcluepiscopo , <;er\us *t filius
quol die-mjsitec pio nobrs linmol.Uur. Intta caiho- swts, fiaiei GISLEBERTUS , Wesi-Monasleiii eeeiiobii
licam Ecclesiam in mjsleiio corpons Olmsli mbil a cmaioi el seiMis, piospeiam ln hac \ila tliuiunn-
m.ilo miniis accipilut, nec^t Lono «.acenioie ma|iis , lalem, el bcalam jn fntui.i >eieii UatPin.
quia noiiin weiiio conseciatilis, sed in \eibo eitici- "PiUeniil.Ui lute, ctc. Estloco Piologi ad "Gisleheili
tur Creaions clin Mitiite Spliitus *aucii ; si ennn abbaiu Wesimmtuteuemts D alogttm conlta Judieos,
esselinmeiito sacerdolis, nequ.tqiiam ad Clri- — Vtde in Gtslebetio, mfia, ad an. 1117.
Seqienles eptslolas hic tevocanus cx appendictbns ediltoms anm 1721.

EPISTOLA CIX. B Iliinim cognostereiis qtianlo gaudio cor mciun
AASELMl ADRICARDUM TilOMCHLM rcplcveiil dilecius filius ntett^ Willelmus, de \estia
Ricliarduin Beccenseiii monaclinin hottalw ul tndis- (quam iml.i lciuln) inviceni santia dileelioner de
cietts coipous sttt icxaltombus obedtenitum ante- icligmsa con\ei"-anoi,e, de ccelesti proposiio, et
ponat. spiiilnali mlenlione. Qtiaimis enim miiKis-cuiis et
AJKSEIMUS gralia Dei aicbiepiscopus, fiatii el tribiilattonibus p emenlihus me sentiam a spiiitali
filio chaiissimo RICARDOmonatho Beccensi, salu- feivoie
temet bencdirlionem Dei. tepeie, lamen magua -eordi nieo goneiatur
cum atidio alios in amore Dei leneie Et
Ciun sti is quia multuin le diligo, non deberes l.elitTa,
toties tibi dattim coiisiliuin el pia;eepluni meuni qiiomam ad ofliemm niin injuiicium ei cnr,!m pcr-
linet commissim, el vos (sictit sentio) dcsnleiaiis,
conleinnere, et coiitemncndo ine el abbatem tui le
affcciu possum, ut in hoc
commisi coninslare. Tolics emm te monui, et con- moneo, pietor, qtuuUo
non \os, sed Deus in\obis ctrpent, perseê-
sttlui etpra;cepi ut iniliscreias abslinenlias el vcxa- qnod
iino et poifieere studeatis. Qtiod uliqne (Deo
tiones corpons tui secundum ordiuationem prajfaii laie,
si miniitia qtiopque
abbatis tcuiperares, toiies promisisti quia in liac le adjuvjnlp) poleiiiis efficere,
nolueiilis negligere. Qui enim in niuumis scrvat
me.e et illms \o1untali penilus obediies, et adhuc
C diligenliam, uon facile adniitlitin renjoiibus negh-
peitinacilei ttiocproprue \o1uuiali adh.eres. Tnneo
ne chini \is iiabere pijenuuii!, s>eupotius famam aut gentiam. Nec bosiis nostenllis quos in sancio pio-
inaneni intiat.oi luiiin gloiiam absiineiilis, incurras posito esse coiisidPiaiinajoia peccala apeite osten-
dit, sed in moditis (qjiasi qnop contemnenda sttnl)
polins pcenam inobedienlis. Gerle situl mojoiem latenier eos falleie conlendit. Scit enim quia qui
coionani merelur simplex obedientia quam pioeter modica
comiiiuuein usum escaium abslinenlia, ita giauu, desptcii, paulattm dectdtl (Ecclt. \l\ , i).
si quamlibfilpaiuin a vestia bona
ille piiniiur a quo llla-contemnilur quam a qtiO isia Eigo, cbaussimi,
constieludine ali(|uaudo vel semel senlilisdeclinare,
desenlur. Sine hujusmodi enim absiinenlia potest
castim gemendo yos incurrisse judicate.
obedientia honunem salvare; sine obedienlia -vero giavem
vestra semper sint nninda, el de Deo.
lalis abstineniia non valet nisi damnare. Acqtiiesce Colloquia
Exemplum \Uas accipite ex ajigelis de tce'o, exce-
jgitur, acquiesce, et lotum te pralati lui-disposi- lns qtioe fragililas liumanae naturse ad suam
lioni conimitte, si «nijji vis obedire, si niibi vis plis
exigit susleniaiionem. Ut vestra conversatio sempet
placere, si dilectionem meam erga te \is servare, in coelis sil (Phtl. m, 20), angelicam in omnibus
si tuam ergame vis probare, si me deinceps non \is
considerate et linitamini conversationem. Haeccon-
conlristare, el abbalem subquo es„ et fratres inter D sit magislra vesiia, heec consideiaiio sij
vrvis lua indiscrelione gravare. Nimis enim lemplalio
quos \eslra. QuoeviUe.angebcoe concordant setla-
regnla
patetquia corpiis luum el nalura tua'nequil lole- inim
rare quad indiscreiio tua praesumil. t)mnipoiens ; quseab llla discordant exsecramini. Angelos
\eslros [sicul dicil Dominiis : Angeh eoium sempcf
Domiuus deducal te in \ia sua. et in venlale sut.
vtdenl factem Paltis mei (Mallh xvm, 10)], semper
Amen-
vobis prjpsentes, et acttis et cogitaius veslros con-
EPISTOLA CX. siderantes cogitate, et ita velut si eos visibiliter
4SSEEM1 ADTtOBERTUlit, SEST, EDIT. inspiceretis. semper vivere curale: omnipotens Deu«
Hotlalur ad obseivanltam ni mmttms, et ut anqelos
stbt semper mlantes cogtttnt, eoiumque conieisa- nunqtiam permitlal \os ab hoc ad quod pervenisiis.
tionem imitentur. deflceie, sed semper faeiat ad meliora tpruficete
orale pio me.
AJ.SELMUS archiepiscopus, ROBERTO,SE\T, EDIT, Oro,
chsrissimis suis llhis, saluiem et benediciionem
Dei juanlum potest.
239 S. ANSELMI CAKTUAR. ARCHIEP. OPP. PARS III. — EPISlOLJi. 263
EPISTOL\ CXI. A dienliam m omnibus actibus praeferas, el ea qua;
ANSELMI ADIIUGONEU. supra dixi tnemoi ia perpetua leneas, et opere com-
llugonem monachum, a quo se multum amaii au- plere eflicacitpr sludeas. Omnipotens Dens suse gra-
dtetal, hotlaiw utculpas suas nec celei, necdefen- liae benedicltone te in omnibus semper dirigat, et xtl)
dat, ul cor suum abbali suopaleie sempei veltl, tl omni malo custodiat. Amen.
propitos sensus obedtenttwposihabeat. EPISTOLA CXII.
AASELMUS archicpiscopus, fiatri el fillo charis- ANSELMI ADWILLERMUU.
simo HUGOM,sjlulem et benediclioncm Wtlletmum amtcum suum monel ut Deo stl semper
Domino abbate referenle didici quod taniam pteesens, et sic senet suam dtleclionem, ut omni
erga me habeas liileclionem ut cum prospera mea sludto coneiur cavete Det offenstonem.
audis, valde gratuleiis, et cum advetsa cognoscis, AI\SELMUS arcbiepiscopus, dilecto filio suo WIL-
mulltim conlnsleris, el cor luum commovealur LERMO, stlutem el benedictionem Dei el suam.
aihersus eos, a quibus conliiigere sentis aliquam Experlus sum le magno ,el Intimo affectu me
adveisitatem nnhi, et qma pio me oraie pro possi- diltgej-e, et ideo non possum lui dilectionis \icem
bihlale lua non desinis. Quoniam ergo tanla tui csl non reddere. Diligis me ul Patrem in Deo, cui
crga nie dileetio, si le non diligo, me ipsum Iiiju- lotum te sine simulaiione commisisli, et ego le ut
stumjudico. Eiquit \eia dilectio illiim qtiem dili- fihum, qui sincera dileclione rle suscepi. A Deo
gil semper proficere desideral, idtirco teiioitoi, et accepisti ut me diligeres, el ego a Deo habeo ut te sic
moneo ul mens lua semper ad niel ora se exlendere cbligerem. Quoniam etgo ex Deo est mulua dileclio
sludeat. Quod s: qtiseiis consihum qttomodo hoc noslra, non potest deleii, nec debet, nisi hoc faciat
possis faceic, monachictim proposiium super omuia aliqua in Deum oflensio. Sicut ergo ineam vis ser-
•Jilg<*-Quod lunc bene cuslodire potens, si ntin- vare dileclionem, iia omni studio conare caveje
quam culpam (uam aut celaie aut defendere \olue- Dei offensiouem. Dilige ut me diiigas, sed plus di-
ns; siculvnlpes foveas habent ubi ialenler catulos ligo ulleipstini diligas. Dilige leipsum, et quanlum
paiiunlel nuinunl, el sicut volucres nidos hahent ad di'ectionem, habeto meipstiin. Esto memor monl-
patenies In quibus ptillos fovenl, ita tliaboh f.tciunt tioms meae; et semper eris dileci onis Dei, et sub
foveas, el jnultiplicani peccala in eorde cclanlis, cl llla meoe; nequeo semper ubi esse praesens. Deus
oedificant aperle nidos jn qtubus sinuhtpr peccata le cuslodiat, qui ubiqtie praesens. Moneo te ul sers>-
aggreganl jn corde dcfendenlis. Yide igilur si non pei ilu sis nuesens.
vis esse fo\ea, atit nidus diaboli, ne iinqnam culpam EHSTOLA CXIII.
tuani celes aui defendas. Cor luum scmper paleat C ANSELMl ADIIERBERTUH TIUOFORDEISSEM EPISCOPUM.
abbati tuo, et ubiciinquc sis, non solum corpus ileiberlum episcopum Thtofotdemem hoiiatur ut pre-
iiitun, sed eiiam-cogiiationes luas m conspeclu ejus sbyteros concilto inobedtentes, et qut feminas nol-
lenl dtmilleie, a sacrts prolnbetet, et <tdecclesta-
esseexislitna; et hoc fac et eogua quod coram eo stica titunia alios seu ciericos seu monachos tllis
faceie el cogitare non eiubcscas. Si hoc feteris, ita substttueiet.
ftigiel diabolus babilaculiim pecioiis lui, sicut fur ANSLEMLS, servus Ecclesise Gantuariensis, HER-
\ilat domum illnis qtn euiu nec celare \ult nee BERTO
episcopo Tluojbrdeusi, salulem.
defendere. ln domum i-amque iilius fui la sua fur De presbyteris, de qmbus quaerit \eslra pruden-
nttrahit, u quo se absuuuli aut defendi confidil. Si tia consiltum, respondeo quiajub.il relaxandum est
.iulcm hoc qtiod dico tn usu habueris, ttinc Spnilus de his quae constiluta sunt in concilio. Quoniam ipsl
sanclus in le habiiationem suam faciel, nec coni- autem malunt dimittere quidquid pertinet ad pie-
pielur, nec e*pclletui a supeneniente iniquitale, sbyteri officium quatu feminas,si abqui inveniunlur
scd bonus usus ttms pei lllum a se repeilpt niiqui- casli, facianl pro illis; si atitem nullus aut paucis-
lalem. Qu.e res m tanlam convertelur tibi delecta- stini lales inveniuntur,
jubete ut interim monachi
tionem nt-nihildukius, nihil unquani exislimare
D missas dicant populo ubi ipsi faerinl, et iaciant
nossis juutiitliub. Hoc aulcm quod dico Inlelligere
corpus Domini, quod perclericos poi telur segrolis.
uoii poteiis, niji in qnantum ipso opere experiii
Qui clerici vestra jnssione viceversa accipiantcon-
\oliiens. fessionem, et faciant absolutionem, et sepehant
Alulta bona domnus abbas mihi de adolcscenlia
corpora mortuorum. Quse omnia etiam monachis
ttia ratulit, sed untim addidit quod mihi plaeeie non
provectioris aelatis pisecipere polestis, donec isla
loluil: judicas enim mehus quod tuus sensusehgit duritia presbyleroium Deo \isitante mollescat; non
quam quod ohedientia exigil. Cum enim sciibendi enim diu durabit, Deo propiliante, si in incoepto
babeas scienliam, majus aliud quid tibi videlur
persevei'averimus. De baptismo , vos scitis qnia
quam scribere per obedientiam. Certus ergo eslo, quicunque baptuel, Chrislus bapiizal. Laicis om-
quod melior est una orallo obedienlis quam decem nibus, majoribus el minoribus, ex parte Dei et ex
nnllia oralionum contemnentis. Moneo ilaque ut
parle ommum noslrum qui hoc coftslituimus in con-
filium chaiissimum el dilectorem meum. ut obe- cilio
(55), rogando pioeeipite, ut si Chnstianos se
- *
(53) Habilo Lonaonia' an. 1102, puvsidente S. Anselmo.
261 LIB. lV, EPIST.CXU 262
confitenlur, adjuvenl vos quatenus expellatis pre- A-illi ita bcne faciat ut ei se conjunxisse vobis non
sbyleros concilio inobedientes de Eeclesits, et icbiis displioeal. Vale.
earum, et dignos pro illis constitualis. Et si exptilsi EPISTOLA CXV.
conlra illos qui Ecelesiis casle servire volueiinl, AISSELMIADWALTERUM CARDINALEM.
aul alia aliquo mojo in alijuam stiperbiae temerila- Walleium caidmalem eptscopum Albanensem, apo-
lem prorupertni, omnes €hnsliani «ml contra illos, stoltcum tn Angha legalum togal ul, ad susltnm
dum onus sui at chiepiscopalus, opem sibi ac sub-
et non solum D societate sua, sed etiam a lerris, stdtum a ponitfice Romano accetsal
quas de dlis habent, eos cum feminis suis excluJanl, Domiiio et Iloman» Ecclesiae legalo cardmali
donee resipiscant. episcopo WALTERO,A^SELMUS vocattis metiopoli-
EPISTOLA CXIY. lanus Cantuarra episcopus*, -fiJehuin oialionum
ASSELHlAD{ISEPOTFM. cinnseiviiio devotionem.
Quoniam de vesirae sanclilatis eharilale confido,
Anselmo wpoti suo tommendat bonos motes. ac slti- ut dommo noslio papaj IideliUUemnostiam
dtositaletn, el Laltnm itngua.' petpeluum usum. De precor
sotote sua, ejus matte, nunliat admissam tllafi el- dileciionem cum ie\eicntia , quas llhus celsitu-
Maiciniaet a monmltbus, sed ctitn eam teposieiel, n dini m corde seno, sicnl vobis ostendi, benigne
stbi negatam* monsirefis et Iaborem mentis meoe sub archiepi-
AJVSELMCS archiepiscojius, dileclo nepoti suo AN- scopatus onere, sicul Votfis conqueiendo confessus
SELMO,sahilem et Jjenediclionem. sum, pia cojiipassione inlimetis. -Qiiaieuuspaieji a
Sollicitudinem el trislitiam quam lu-habes de tua ej'us pielas, (ilu et servi sui gemitibus comptliens,
matre, ego quoque lolero. Unde a domino abbale ahquando in conspeclu Dommi nostn Jesu Cbrisu
Cluniacensi petii ut earo in monaslerio ancillarum el Ijeali Pelri apostoh, memoi mei esse digiietui ,
Deiin Marcinneio susciperel; quod ipse hbenter sua et, si quandoad illam in anxietatibus meisreiugero,
graiia annuit piopter nostrum amorem; et ipsac pictaiis ejus viscera mihi non claudantur. Muiiu-
aneilte Dei ôluemnl. Lilteiis jgittir el nunlio no- stuluni nostium illi pio possibilitate nosli'a niissum
slro peln ab abbale Cluniacensi et monaclns ej"us rogo ut stc \estia commendetur benignilaie ul plus
to sororem nostram aJ lioc mihi concedeient, placeat veslra eommendalione quam sua quanlitate.
quanlo humihus et studiosius potui. Sed ipsi nulla- Yile.it sanctitas veslra, el omnipotens Deus miltal
tenus assensum proebeie voluerunt; imo commoti \obis angelum suuni bonum, qui comitetur vobis-
sunl adversum me, et magnum sibi me fecisse de- cmn, et bene diponal iler \eslium. Rogo vos,
decus exisiimaverunl. Ego autem nondum desistam E orate pro me.
conari, ul hoc aliqtta Tatione possim quod incoepi EPISTOLA CXVL
perficere. Quod si non potero, non debemus tamen
ANSELMIAD DONNALDUU, DONATUM ET ALIOSEPI-
ego el tti frustra tiislitiam inconsolabilem assu- SCOPOS.
mere, sed Dei disposilioni nos et illam palienter
commiltere. Spero enim in Deo quia non paiielur Episcopos Hibeiniai togal ut ptose mulln anumnis
piesso Deum intetpellenl, stmul admonens ut sui
eam qtubushbet ineommodilalibus ita tenian, ul yutsque offlmpaiia tmpleanl, ac si qutd mlei eo->
nnn possit sustinere, sed per mukas tribulationes coiUiovetsta; orltim fuetil, lem tllt totam adse
quas ab jnfanlia passa est ct (si Deus ila disposue- Aefetanl.
rit) usque jn finem palielur, deducet eam, et in^ ANSELMUS Cantuariensis Ecclesioe melropolitanus
tiare faciet in requiem suam. Ego vero, in quaiUtim antistes ,reverendis coepiscopis, DQNNALDO, DONATO,
polero, omnibus modis quandiu^viyam illi subve- ac coeleiis m Hibernioe insula pontifiealreminentibus
nire non cessabo. Quod âttlem perlinet ad le, dignilate a Deo Palre, el Jesu €hristo, Filio ejns
'
mando, et pracipio libi ul nullalenus sis oliosus, unico, saluiem et peipeluae hsereditalis bene-
sed'in boc propiei quod in Anglia le reliqui in dies dictionem.
slatuas proficere. Viriutem grammalicae stude co- D Odorem religionis \estrae pliirimigindiciis agno-^
gnoscerc; diclare quotidie assuesce, maxime in scens, calamiiates quas palior decrevi polissimuin
prosa; -et ne multum ames difficlle -dielare, sed vobis aperire, nt quanlo \icinius assistitis Crea-
plane et rationabibter. Semper, nisicum necessitas lori, lanto familiaiius anguslias meas in ejus con-
lecogil, Laiine loqnere. Super omnia bonis mon- speclu valeatis mdicare, et indicanles compissioms
bns et gravilati iniende. Loquacitatem fuge ; plus gemitibus ipsius miseiicordiam miln impelrare. Du-
enim proficit homo tacendo, et audiendo et quid functo bealae memoriaejjraedecessore meo Lanfranco
de ahorum dictis et vila possil proficere conside- arcbiepiscopo, cuni in Norlhmannia Beccensis ino-
rando, quam scientiam suam verbositate, niilla nasleni abbas exstiiissem (umle etpraefatus anteees-
necessitale cogente, oslendendo. Salula magistrum sor meus ad ragendam Ecclesiam, cui Deo auctore
tuum ex nostia parle amicabililer; cui (si Deus prapsideo, ante me praecesserat), occullo Dei juchcio
mihioppoitunilateui dederil) et pio te et pro aliis pio utilitatibus ecclesiaslicis in Angliam veni; quo
fratribusquos docet, elpro suis moribus bonis vere venientem, tam rex quam pontifex regniqne, opti-
desidero prodesse. Inlerini-tamen posui super do- males, ad catliedram pontificalem non vocando,Jit
minum priorem et multum rogavi illum qualenus fieri assolet, imo violenter rapiendo v-i\ traluiai.
263 &• AISSELMICAISTUAR. ARCIIIEP. OPP. TATtS III. — EPlSTOLiE. 264
clero el populti accl.tinaiilibus ln ldipsum, ti) nee A qtutm\is cx ul, \ero et dikcto jamico JIUGOMaichi-
IIPIIS ciu displitercl quod gerebatur "\isus ftterU diacono, salutem el henediclionem Dei, et suam,
inleresse. Deniqup cum adhnc ld nollenec assentne si quid \alet.
me .'tbere attlaniaiem, quod de polcsiale JN«r- Fidelis Dei dileclio non dormit neque donnilai,
llinianm dticis, quodde siiljeclione Rothoiiiagensjs neqtie ulla sa?culi periuibatio autulhiscasus iJlam
c-pisoopi, ipsis ignorantibtis eieplus essem, qtiOrum f,u gat, ei -semper ejus que>n--diligiipi-oesentiamtle-
joie elfngere cnitebar, "Oiumdem (jjr.rfati vidchcel sider.u. Et quoni .m de ihlectione tua ceiltis som,
ducis-el aicluepiscopi) jmeceplo onns offirii coaclus quod tibscns per nicain proesenlinm non possum ,
et obediens aceep.. Q.iomclo in graduiu poulilica- saltem pei hlleias qtud mihi su aliquatemis signi-
leiu siibliiiiJtus, uknco issensi quia conlraire non (ico. Dei giatia disponente, eiorationibus servoinm
jiottu. Tiomde infulalus sediiie quid Chnslo^, qmd Dei, qtit in mullis locis longe 1ileque sua gialM
eûsEccljs.js, pio loeo^,pioolhuo debeiem cogitue propier Deum me dihgtint, me piosequentibus, cv
cospij et pasioiali regin.ine vilia icsecaie, prae- quo de Aifgln quomodo scit Deus, nec oblmscitur
suniptores coeiceie, et q'ia:que lnordniata ad oidi- [al. obliviseeiis], exi\i, nullam sensi lemporalis rei
nem-debittim \oIui ie\ocaje. Qaa rausa, quosacljtt- in his qttae necessaria Jiuln fueruiU, iiuhgenliajii,
tores me opoitueial habeiein cusaDei, lerribiluer **nec nlluis tnali \iolpnlia [al. malevolcuia] uint-u»
offeusos paiioi, eiqtiae per me ciescere debueiat, niilu nocerepotuil, qtiantunj beneôlcnliaflei me
j.te pwsenie depcut causa Dei. Unde (reveiendi juvaie \oluil. Tantamenim gratiam siia.pielateni"lM
Puies, gemebtinde \obis loqtiens falecr) inven - Deuslargitur apnd multos, quortim numeuim rnudu
rnai me amanssunoe iribtilationes, dum et quielem nescio, episcopns, abbales, -principes et dhiles
fnictuosain merenumscor peuhdisse, el infiuctuo- Iiujtis sa^culi, et minons ordinis, a mari Rarensi
sum jjeiiculum consideio Jne incurrisse. Ila eienim usque a^d maie Bonojense [«/. Boniense], utplus
peccati» meis facientibus aclum est nl qtn iiosliae se timeani mulios offendeie me absenlando quam eos
sponlesundderant di jom, anostia sponte lesihant frequentando. Inier quos venerabihs arcbiepiscopus
dilione, et»qui 1'lis,amabihs exstileiajn, omnibus Lugdunensisgaudetad pMsensse suam nnbi niuni-
ferme odiostis existam. Qu qjt©p*ter(\enerandi fra- ficenliam copiose el hononfiee exhibere, et deside-
tres, filii chariiatis \estrae) obsecro \os in noniine rat hie sempei secum, qti?ndiu ex*ul ew ab Eecle-
ejus, qui suos iniirieos redemjt sangnine stto, oiale sia noslia, manere. Quod non lam Deus meis meiitis
ul ^mnibus Deus nobis pacem trihual, jnlmjcos lacit qtiam siidbljonilaiis abuudantia. Qmu aiiiem de
noslros in giauam con\eitat, et secundum suam me fulurum sii, \el quid faetuius sim, nulla ceiti-
volunlalem nos vi\eie faciat. luthne tibi possum scnbere, sed divinae benigiutalis
Pj-aetcea, quanquam reclc vhenlem, recleque -n»ecommillo penilus disposiiionl. Tibi aiuemdeira
Sipienlem pastorali solhciludine fiaternitalem ve- mlul mehus ad praesens posstim consulerequara tw;*
«liam nioncre compellor, qualenus viriiiler, ac \i- nmic es, ibi studeas Deo serwre, donec Deas-ahter
gilanuus ag.it in doclrina Dei, canonica se\eritaie, te el \itam tttajn velil oidinare sub sjiatia sua. Sa-
si qnid conlia ecclesiaslicam doctri.iam in piovincns lula domntim Giiillelmum aiehiaconum ut dilecluin
suis i veniiim fuerit, tompeseens, et secundum vo- nosiium. Saluta diletlissinras fihas nostias aijbatis-
Juntalem Dei cuncta clisponens. Si quando \ero seu sas cnm sius ancillis comersinlibus, de Scephle-
inconsecrationibuse|uscoporum, seu in ecclesiasli- sbeiia,.de Wintonia, elJeWiniinia, quibus mando
«orum negouoium causis, seuquibushbel.aliis ra- Jjenediclionem Dei et noslram, quanltim possum, el
tionibus aliqmd quod ad sacram Tebgionem perli- roga eas ul oreni pro me. IIoc unum scito qniaspero
neal inter vos 01luni fuerit, qnod per vos canonice in Deo, el iiaecjvolunlas mea [at. nostra] quia sicut
iiequeal diffitnrj, eharilalis offitio id ad nptiuam piopter timorem et amor-em Dei, et honorem ejus
nostram defern commonemus, quatenus a nobis et Ecclesjae ejus egnessus sum de Anglia, ila nun-
potitrs consilium et solaliuin accipialis quam prae- p quam ihgrediar in iilam nisi jpropter et secunduin
\ariratores mandatorum Dei-in jtidicuim ejus Indi- eamdem catisam, in quantum inieihgere 4>oteio.
calis. Ileium, charissimi, rogamus\os, orate pto HuiC paupeii precor ut meiius sil ex tua parte
nobis^ erigile nos de tnbulatiojnbus noslws manti propler amoreni nosirum , quoniam per mulla peri-
vestia; oraiioms , pus precibus ptilsanies auiescle- eula et multo labore portat nuntium noslruin. Vale.
menliae Dei. Bominus qrutjussit de tenebus lucem Saluto \os ego fialer Eadmeius coexsul domini et
qAendesceie (II Coi. iv, 6), mentibus vestris m- Patns noslti arcluepiscopi, giaiias agens Deo et lili,
fundat lucem sapienliae suae, ul quae jubet inlelli- quia digiius habitus sum Jiujiis exsiln consoi lio. Rogo
gatis, inlelligeiMes, opeie compleaiis. eliam ul quos domiuus archiepiscoptis salulat ev
EPISTOLA CXVII (34). suaparle, ex nostia parle salutetis
ANSrLM'ADBUGONEM ARUilDlACOHUM.
i EPISTOLA CXVIIl.
Significal quanto cuiu honoie et mmvficenlia nb
ommbus tn exstho suo susteplus fueut. ANSELMI ADLAMBERTDM ATREBATENSEM EPISCOPUfl.
AssELMUS,graliaDeiarchiepiscopusCautuarJensis, AASELMUS archiepiscopus Gantuai ise, amico sao
j(54) Ex. ms. AM Dibl, regiae
26S LIB. IV, EPIST. CXXII. 26G
meiendo episcopo Atrebatenst LAMBERXO,salu- A laliones inlroire in tegnum Dei (Act. \iv, 21), cum
lem. flagellamur, inter nos et Deum Leali Joij teneamns
Precor sanctilalem yeslram qualenus, propter senlentiam, qui nimlis circtimseplns clolonhus dice-
domui papae amorem el noslrum, facialis conduci bal: Hceemihi sit consotalto ul afjligensme doloubus
istum clencum ejusper episcopatum \eslium, quan- non paical (Job \i, 10)
tum vobis placet. Valete. EPISTOLA CXXI.
EPISTOLA C\IX. JSSELMI AD ADELIDEM.
ANSELMI AD EUMDEM. YeiiPrabili dominae regia nobilitate, sed nobllius
Yenerabili Alrebatensi episcopoLAMBERToelanuco nioium probilale pollenli ADELIDI,fialer ANSELBUS,
dileclissimo AIISELMUS, servus Ectlesiae Cantuajien- sic cuni temporaii nobilitate \irtulum oruampntis
sis, salutem et lideles orationes. decoraris ut m aeleinafelicitate meieans regi regum
Gratias ago revereudae dileclioni veslrae pro sol- copnlari.
licitudine quam habel erga me in eo quod lanlopere De floribus psalmorum quod dignata esl jubere
nosse vult de nostra sanitale. Dico ilaqne vobis dilecta mihi in Deo vestia snhlimiias, nec citius
quia gratia Dei corpore sanus sum, sed continua nec melius potuit exsequl fidelis \obis nostra htimi-
debilitate laboro. Quod me rogalis ut vestri memo- B lilas. Tanlo quippe obedienlia nostra imperio veslio
riam habeam in orationibus noslris, pro certo devolius successil, quanlo ipstim imperium a sancta
scilole quia, licet oratloues meae viles sint, tamen devolione processit. Quam devolionem optoetoio
bene valeie, re\erende mi Pater el domine, cum ut omnipolens Deus sic in nobis conservet ei nutriat
omnibus vos in verilate diligenlibus, et orate pro ut mentem \esliam in lerris stio dulcissimo afleciu,
nohis. et in coehs suo beato aspectu rehciat. Exiguum et
EPISTOLA CXX. vile munus quod vobis rnitlil nostra pattper parvilas
AJiSELMI AD BERNQSTUM. rogo ne despitiat veslia dives nobiluas. Si emm
Domino et fratii cbarissimo HERNOSTO frater AN- non est auro gpmmisque ciustatum, esl ceite tojtiim
chantaliva fideliiaie factnm et fideb cbaritale dona-
SELMUS, salulem corpOris,quanta expediat, et animae, tum.
Post flores psalmorum addilae sunt oraiiones
quanta sufficiaL
Infirmilatis luae nimis.ingravalam molesliam, mi septem, quartim prima non tanlnm oialioquantum
dilecle pariler el dilector, prius quorumdam narra- medilatio dicenda est, qua se peccatoi is anima
breviler disculiat, disculiendo despiciat, despiciendo
tione, deinde luterarum tuartim lectione cognovi.
terrore ultimi judicii conculiat,
'Qua de re ul taceani quantam assumpserim in ani- C lihmiiieljiiumiliaudo
mammeam compassionem,testisest-mihiconscienlia concussa in gemitus et lacrymas erumpat. In ora-
tionibus \ero sancli Stephani eC sanclae Manae
quia libenter ipsam totam transumerem in corpus
meum passionem. Sed curo certum sit quia flagellal - Magdalenae, quaedam sunt ijuae si mlimo corde
Deus omnemfihum quem teciptl (Hebr. in, 6), miro dicantur, cum vacat, plus lendunt ad accendendum
amorem. In omnibus vero septem liortor vos ego
quodam modo eadem me cbarilas, et quia fiagellis
servus el amicus animae vesirae ut allendere digne-
auereris, impelht ad eompassionem, el qula ad liae-
reditalem erudiris, in\ itat ad congratulationem. Pen- mini, etiamsi vos id melius faciaiis, qua hiimililate
sandum enim nobiS esl, eharissime, quantam secum el quo aflectu limorts et amoris offerenduin sit
ferant doloies illi consolationem, qui dum exlerius saciificium oralionis.|Valete, et nunc el m aeternum
nostra Jelicla purgant, quibus exierni cruciatus in DPO valele, et Lbellum nussum anham nosiiaj
fidelitatis seeundum Deum etnostrarum orationum,
intenduntur, ad fiiiorum Dei nos transferunt sortem,
In fine epistolae piofero
quibus superni regni gaudia.promilluntur, ut duni qualescunque sinl, habere.
exteiiorhomo noster, quem quolidie necesse est quod per lotam epislolam peisuadere desideio.
Omne quod amitti necesse esl, eiiam cum habetis,
corrumpi, flagellorum pondere pressus gemendo
suspirat, inienor homo noster, quem de die in diem sublimi mcnte conlemnile; ad id solum quod aHei-
oportet Tenovarj, peccalorum gravamine relevalus num beale halieii polest, qnandm non habeiis
exsultando respirel. Quod nimirum lunc~per\emet, humili mente coniendiie. Quod persuadere \olo,
si Interior homo in extenoris afflicilone, jion per uliSpiritus sanctus persuadeal oro, in quo lertio :
impatientiam resuluueril, sed per graliarum aclio- Valele.
nem caedentis-manuiconsenseiit. Cum enim senipcr EPISTOLA CXXII.
placeamus omnipolenti Deo qnoiies ejus dispositio- ANSELMI AD LANrRAIVCUM.
nibus in nullo dissonamus, ttim maxime placamus Domino el Patn, Calhohcis reverenter amando et
misencordem Dominum, si vapulanles verberanli amanler re\erendo aicbiepiscopo LANFRAMO, fraler
sponte consonamus. Citm enim omnis ira nonnisi m ANSEIMUS, SUIISquod suus.
athersantem se -exerat, si se reus offenso per con- Quoniam scienti aut tacendum aut bre\iter est
cordem desesentenliam consociet, necesse est ul dicendum, cum tacere nolim ne non Ioquar quod et
irascenlismotus defer\eat,quoniam jamad\eisarium cui libenter loquor, breviler qualiter noster animtis
non Invenit quem feiiat. Quapropler, chaiissime in paternac vestiae subltmilalis fidelitale conversetur
cum scrlptum sit quia opoitet nos per mullas -indu- intirao. Sicut- igtlur quolidie desidero ut affectus
PATROL. CLIX. 9
wn S. AASELMI CAKTUAR. AKCHIEP. OPP. PARS III. — LPISTOLiE. 2(S
amoiis \esin couli ireo scmpei augealur, Ua ntilla A j - FP1STOL4 CXXIV.
noslra ab in\tcein absentia efficete \alet, ut aliquo ANSEI MI AD G EPISCOrUM.
jj.odo minuaiui. De moiahbus Job mandastis, sed Domino et Eaiii re\erendo cpiseopo G., fraier
domnus abbas Cadunitnsis Willelpius et domnus ANSELMUS, qtti thcilur abbas Beeci, lenporalempro-
Heinostus fuleles \cslri in\encrunl scnptorem, qtii spentalem el aeleinam fehcilalein.
jam halens jiostium ILium, \estitirn, ut pulo, in- Gralias agimus \eslroe sanclitati, quae riostias et
cospii. Ul bbios bealorum Aiubiosu el Ilieionymi fralrum nostioium oraliones postulautio suas nobis
liabeara, ad boc qtiod jnssisHs, laboia\i el laiioro. est dignalapei dileclum fralrem noslrum c'omnum
Sed eos noiidum habeie potui. Quam \cro ciiius Rictilfum toncedeie el suae benevolentiaj au\iha,
poleio, quod \bs mde velle scjo pei dciam. Giraidum ubicunque oppoilumlas exliibebil, promillere. Ad
\pslitim cieFlandna pei veslix pielalis laigilatem quod quanlo minus quod digne recompensare possi-
Deo de mundo nosiia suggestione redemplum, nnde raus habemus, lanto magis quulquid possttmus ad
me, si \esier non cssem, eonfueier seiuim \obis vesliae eclsiludinis senuium el opere el \oInntate
empium, die a \obis consiiliila st lal sanciilas \-eslra mipendeie debemus et Deum, piopiei qiiem nobis
sine giavi jaclu>a esse non poluisse a^bsoluluma cre- prcmntlilis , olne ul ipse \obis secundum stiam
dilonbi.s suis. Venit tan.en prima Dominica Qua- B copiosam laigilalem relribual quod nos propler
dragesimae, vestiani in se magnifice nnseiicmdiam nostram panilaiem non \alennis. De filio veslio
praedicans, et qualiter nostiae non lam petiliom fiaue nostio domno Ricoardo, qtiam\is honestnis
qiiam levi volunlalis significalioni in ej"tts causa nobis essel el mallemus piius senire qtiam aliquid
dignatio \esiia fa\it et semper se \el!e fa\ere liili- petere, \estram lamen, quia iia les exigii, logamus
maul Qut dixit se \elle el, quanluin-attinel ad hoc hcingiuialem qualenus illi piopler noslium amoiem
qnod habel posse, sic reddere quod debel ut aliqind concedatis si quid de se aut de pr.xbenda stia petierit
qtiotl sccum oflenet haberet,sed ^ro quibusdam nn- quod \estram non dedeceal honeslaiem.
pedtmentis non potuisse secundum condicluta ul EPISTOLA CXXV.
opoiteiel. Redm igttur, promittens se m Pasclia ANSELMI ADMAUVERIUM ABBATEM.
Betcum Deo annuente vpnlurum el mansuiuni, si Dilecto ei Patri ie\eiendo abbati MAINERIO fraler
non quomodo \olel, \el sic quomodopoteril. Si quid ANVELMUS, salulein.
igiltir pecca\il quia pionnssionem \obis fatlawa ad Sulote quia quo ilerum me vohis mandaveram
plenum non est exseculus, quoni un non id -adnn- non lbo ante oclaias Epiphaniae Domini. Deiudo
sisse malitiam videiur, peio secuius, ut soleo, de nescio quahdo iho aul si lbo.Inleilm si vobis placeret
vestia henignilale, (itiaienus fibo veslio \ice palr,s ^ ut domnus Serlo ad nos, cum \obis opporlunum
liceal eum boc leatu absohere cum nobiscum inci- esset, quanlum j'uberetis moiatnrus \eniret, mibi
pietvneie In qua re lianc ceilam pracsumain con- quidem placeret, et pulo quia illi non disphceret.
cessioiiem, si nullam legeio piohibitionem. Piecor sanclilalem \eslram ui, si \obis niolestum
EP1STOL4. CXXIII. non est, per vos nolum fial domiiusel anucis nostris
ANSELMI AD HENRICUM. de Sasjiengi monastei io quod de noslro hiando ili-
Domino ei fraln HENRICO,Irater ANSELMUS sa nere. Scio enim eos sicut \os solltciie oiaie piome
lulem. et ejusdem itineus prospentaie. Kec pcemieat cha-
Ctim Romam tendenles liansislis piope nos, mi- rilatem \eslram oiasse pro ilineje nostio, qiua
ranles dolpumis quia non potius per nos, donec modo non eo Potens est enim Detis servare nuhi
audivimus hoc \obis prohibilum esse in eundo, sed orauones \cstias in opponunam diem. Yalete.
concessum in ledeuntlo. Exspecla\imusigitui, dom- EPISTOLA CXXVI.
nus abbas, et ego, et aln fiaties et dileclores \estri VNSELMI ADHE^RlCUM REGEM ANGLORUM.
Suo charissuno domino HENRICO, gi-aua Dei, regi
adventum\estium, spe falsa gaudenles, donec didi-
cimus \os m Anglicam lerrarn pei transisse, despe- T^ [ Anglorum , ANSELMUS aichiepiscopus Canluaiiap,
latione \era dolentes. Quod quanquam ego non sine fidele sei vilium et fideles oiationes.
Audiu quia vos Willelmum electum episeoptim
aliqua lalionabili cansa faclum esse, si bene \estram
no\i dilectionem, non ciedam; tamen ne qua, quod Wenloniensem piaecipilis exire de episcopatn et de
absil, \el conlemptus vel modici amoiis eiga nio- Anglia, quia non suscepil consetiationem quam lili
Tiasleiium el fialres veslros de vobis maneat suspi- \oluit facere arcluepiscojjus Eboracensis el alu epi-
cio, mandate quid ahis respondeam eur \estra nos scopi. Unde piecor el consulo, et sicut fidehsjir-
meundo etredeundo non visitalospraeteriitdileclio; chiepiscopus domino et legi suo, ne ciedalis consiho
sicut eijim desidero vos niliil operari quod vobis non illoium qui hoc \obis consulunl, cjuia meo sensu
expediat, ita nolo quemquam de vobis aiiquii opi- non mielligo hoe esse ad veslrum honorem. Eam
nari nisi quod yos deceat. Innotescat etiam anuco satis est nolum quia ad me perlinel ejusconsecratio,
\eslro si quid de re pro qua animtim \estrum, ct ncc-ahuscam debel facere msi pei me; quod paratus
aliorum \erbis et a veslris litieris, \alde soliicilun) sum, si necesse fuenl, lalionabihler oslendeie,sicut
ut parentes iimsereiis, agno\i effecistis, qualenus lalis les oslcndi debet. Quapiopter si illum expellitis
seiam ulrum \obis debeam compali vel congaudeie. de lerra \estra ut miln non Jiceat ejmdem conse-
209 LiB. IV, EPIST. CXXI\. r,0
crationem canonice facerc, \idelur mihi quia dis- A scilis desiderium meum in amore Dei omnes slu-
saisitis jne de offlcio meo suic judicio cur faccrei deatis indesinenler fer\ere, cl \os quae subditae eslis
debeaiis. Precor ilaque ut illuin in pacein ejiisco- matii vesiive, obedientiam, non ad oeulum, sed
palu manere permitlatis, saltem usqtie ad terminum inlimo corde satagatis exhibere. Scio quia adver-
nosiri respectus, ul interim milii liceat illi facere: silales et tribulationes ex diversis partibus susti-
consecrationem quam debeo. neiis, sed lune magis ad ordinis et vitoe veram cu-
EPISTOLA CXXVII (55). stodiam studeie debeiis, quia plus hene vivendo
ANSELMIAD ATSERLM LU\DE\SEM ARCIllLPlSCOPUM. consolalionem Dei fmpetratis quam si aliqualenus,
ANSELMUS archiepiscopus Cantuanae, reverendo propier aliqua solum impedimenla, a vestri propositi
lauuis Ecclesiae archiepiscopo Lundensi ATSERO,sa- Tervore cessatis. In quocunque secreto sitis, ceitas
lutem et veram amiciuam in Chrislo. estote, necullatenus dubitetis quia unaquaeque bahet
Quod me rogastis de domno Albrico cardinali angelum suum,quiomnescogilatuselaclusej'usvidet,
Romanae Ecclesiae libenter feti, cum propter hono- etnolat, elimicem adDeum repoitat. Moneoiiaque
rem RomanaeEcclesiae,tumproplei' amorem veslrum, vos, filiae cbarissimae, ut in occulto et in aperto una-
pro quo-iibenler jacere vole, si quid quod placeat **qttaeque sic molus cordis et corporls sui cuslodiat ac
sanclitati \eslrae inleliexero. Gratias agimus Deo, si angelum ipsum custodem suisoculis coiporalibus
qui in regnoDanorum veslram religiosam [aL, reli- pr<esenlem videat. Omiiipolens Deus vos sua bene-
giositalem] ad arcliiepiscopatum sublnnavil. Confi- dictione prolegat, etad corSpecltim gloriae suoeper-
dimus enim quia, gralia Dei cooperante, ea quae ducat. Amen.
corrigeuda sunt conigetis, et qu« aedificanda aedi- De redilu noslio "Scio quia vullis aliquid cogno-
ficabitis, el quae nutrienda nutrietis. Audivimhs scere, sed nihil certum vobis ad praeseiis possum
namque a praefato cardinali multa bona de vobis. scribere. Orate ut faciam secundum ljeneplacitum
TJnde islam liabemus fidudam, el oramus ut Deus, voluntatem Dei.
qui hoc inccepitin vobis, ad bonum effectum veslram EPISTOLA CXXIX (57).
semper perducat volunlatem. Rogo sanctitatem ve- ANSELMI A» LASDEM.
stram quatenus regnum illud vestrosancto studio Horlalttr eas ad perfeclionem et ne minima spernant.
emundetis ab aposiatis, ul nullus aiienigena ihi ANSELMUS, Dei dispositionevocalus archiepiscopus,
recipiat aiiqtiem ecclesiaslicum ordinem, quia illi dominae el niatri l-everendae abbatissae EULALIC.et
qui ab episcopis suis repDlliintiir, illud pergunt, et sanctae congregationi illi commissae, in sanctitate
exsecrabiluer ad dhersos ordines sacranlur. Yalete G semper proficere et ad beatitudinem pertingere
et oralepro\me. Quamvis vestrum sanctum sludium mea moni-
EPISTOLV CXXVIIi (56;. tione-iion egeat, cogit me tamen dilectio quam erya
A\SELMlADEULALUM EJUSQUE SANCTIMONIALES. vos habeo, el ofDciummeum, ul vobis aliquid exhor-
tando scribam. Considerate incessanter, filiaeet so-
Lttleias quas ab eo desideiavetat millens, hoilatur
ut stnceiam eiga se dtlecltonem in amote Det et jores meae dilectissimae, quia in ccelum pioposuislis
ahts ptts opettbus feivendo demonsttet. ascendere, ul ibi regnelis et regno gaudeatis cum
A\SELMUS archiepiscopus, soi oi ibus suis in Cln islo Domino et amico veslro Jesu ChristOj qui ibi \os
chaiissiniis Donnno abbalissae EVLXUMet omnibus exspectal et exspectando assidue invitai; quippe
filiabus suis, salutem et benedictionem Dei et suam quandiu homo vivit, aul ascendit in ccelum bene
quam valet. vivendo, aut descendil in infernum male \ivendo.
Per quenulam servienlem regis, qui mihi sigillum Si eigO ad hoc quod proposuislis ûllis pertingere,
ejus detulil, peliil dnectio vesli-a, sicul ipse dixit, "hecesse esl vos sanctis actionibus iiltic quasi qui-
noslris Iiltens salularr, quod malui facere per lega- htisdam passibus pioficere. Diligehter igiltlr viiae
tum meum, quem stlebam me in proximo lunc mis- vestiae cursum discutite, non solum in opeiibus, sed
surum in Angliam. Scio quia abundanlia \estrae et D el in \erbis, non solum in his el in minimis cogila-
lehgiosae dilectionis hoc facit ul litleras noslras tionibus, ne forte cumin omnibnsjiis semper de-
libenter yideie velitis, ut cum meam prasentiam, heatis cursum lendere, aliqnid ibi invenialur quoJ
quam leligiosoTiffettu flesideratis, secundum volun- magis sit descendeie. Quod si henevullis cuslodire,
talem vestram babere non poleslis, saltem per epi- expedit ut semper illud cogitelis quod verissime
stolam meam ahquatenus illam vobis exlubeatis, scriplum est : Qui modtca spetnit paulalim dectdit
forsitan ut ni me niemoiiain vestri, ne quando {Ecclt. xix, 1). Qui enim paulalim decidit, non pro-
obdormial, exerceretis [ai., excitetis]. Denique sicut ficit, sed deficii; et qui dcficit, non ascendit, sed
scio quia bona \oluntas et sinceia dileclio ln vohis descendit. Hoc ergo curate sollitile ut nibil lam
erga me non frigescit, ita sciiole quia eiga \os in me parvum sit quod de ordine \estro nbi vos vivere
non lepescit. In hoc autem maxime volo \os nostri possilis vioielis, et sic sanclis passibus .in coelum,
memores esse, et me, sicut facitis, diligere, ut sicut quod ntinam adjuvanle Deo,~fial, ascendelis. Oro ut
(55) Anno 1094. Ex \eleri codice bibliolhecae monasteiii.
Golberlinae. (57} Ex ms. Pruliacensis monaslerh oroinis Ci-
(58J Ex ms. Turonensis Ecclesire et Pruhacensis steiciensis.
-211 AD OPERA S. ANSELMI AFPENDIX. 272
pro meoretis, et lanlo atlenlius quanlo sciiis nie A Tam male enim sum in arehicpiscopalii^ ui cei le, si
de dileclione vestra confidere, quoniam nunquam sine culpa diceie possum, malim de hac vila exne
cognovi me magis quam nunc oialionibus indigere. quaiii sic vivere.
APPENDIX SPURIORUM
DIALOGUS'
HATfl MARll ET Allffl M PASiOM Bffll
Sanclus Anselmus longo tempore cum jejuniis, Q valuit decem ustiales ". Judas vero Ita avarus fuiJ
lacrymis et oraliontbus gloriosam Yirginem exora- quod, quando denarios vidit, Christum pro eis ven-
vit ut7 ei revelaret qualiter ejus filius passus est. diditll, el licet Cbristus ei praedi\issetsaepius, ta-
Tandem beaia Yiigo ei apparuit et dixil: Tanta et men ille Judas per Iioc non fuerat emendalus ".
taha passus e<Udilectus filtus meus, quod nullus sine A. Fuisii tunc cum filio tuo el diseipulis I6ej'us?
lacrymiium effusione dicere polesl 2. Tamen , quia M. Non; sed scias qnod quando " filius roetis
glonficala sum, flere non possum : ideo libi passio- coenaverat, et pedes ls discipulorum lavaverat, et
nemmei filu per ordinem 3 ^xplicabo. Beatus ergo eorpus suum et sanguinem discipulis dederalls, et
Anselmus quaesivit per sineula el ljeata Maria ad dulciler praedicavcral, ac Judas ponlifices ,adierat,
4- filius meus de monte Sion eum discipulis suis per
smgula respondit
CAPUT PRIMUM6. - porlam adnalaloiiam 20Siloe, ubi erat boitus, quem
introivit, et, discipulis doimienlibus , ascendit ad
De ttadiiione Chtistiac ejus otatione m horto. monlis Oliveli pedem, quantum ad jaelum lapidis a
ANSELMUS. Dic nnlii, ciiaiissima domina, quaiefuit discipulis, et Oravit sic Patrem: Exaudtsl me, Do-
inilittm passionis filii lui? tnine, quoniam bentgna esl viiseticoidta lua? secun-
MARIA.Quando Dfilius meus a ccena facta cum n dum multiludtnem miseiatioimm Juartim tespice in
discipuhs suis ' surrexit, Judas Iseariotli jsacerdo- me. iVg avertus facjem Huatn a puei o luo ss quoniam
lum principes adiit, etHlium meum tradens, pro tubulot,veiocilei exaudi me. httende •anima; mem et
triginta denariis vendidits. libetaeam, pioptei innmcos meos enpe me (Psal.
A. Quales fuerunt illi denarii? LXVIII,17,19).
M. " Ismaelitici quibus etiam Josepli 10 ven 'Rus A. Quareoravil'
fuit ante qualuor milha annorum, et haereditaiia " M. Propler tres raiiones. Prima, quia delicate
successione fueianl devoluti 12ad illos Judaeos qui nulnlus fuil, utpote filius Yirginis et-de slirpe regia
illium meum emerunt, et unusquisque denarius nalus, quia nobiles magis dolent, quando laeduulur,
YARIiE LECTIONES.
1 Collatus est cum ms TliUano 519 ms Planclus beal.e Mariae virginis ad Anselmum jia passione Do-
mini 2 Bealus Anselmus episcopus longo tempore jejttniis, laciymis et orationibus gloiiosam Virgiiiem
exoraTjat, ut ei dileclt filii sui passionem dignaretur perfeciuts revelare; cui landem apparens beaia Vugo
dicebat: Tahla el taha passus est meus fihus praedilectus qtiod nullus fidehs sme ljtrymarum effttsione
polest expnmere. tns Sanctus Anselmus longo tempoie cuin laciymis, et oralionibtts , et fejuinis roga\it
sanctam Mariam viiginem, ut el rc\elaiel qualiler ejtis Fihus passus est. Tandem heataViigosibi apparuil,
el dtxif. Tanta et tdia esl dileclus fihus metis qtiod nulltts sine laciymaium effusione diceie potest
3 Tamen quia glonficatapassussum, amplius fleie nonpossum, -et ad pieces ttias ei pro saiute multonmi ubi pas-
sionem mei Fihj' per ordinem ms Tamen quia glorilicala sum, flere non possum : ideo Fih mei passioneni
Beata Ytrgo ad singula respondebat ms>beatallana ad smgtila respondu l ln ms non
per ordinem * Anselmus. Dic mihi, cbaiissnna Donuna, quale fuit nUihim
estcaptiuloruindtsiincitOj^necsunttiiuti
passtonis Filu lui ? Mai. Quando, etc, ms Quaesivit eigo piuno, el dixil '
: Chanssima Domina, dtc imlu qua-
luer passio Fjln tui inchoata est. Respondit Maua, qtiando, etc. Cum discipuhs stns ms omtl. sms
8 Ttadens... aigcnteis ms tradidit... dcnaiiis s ManaHismaelitiei ms Maria lespoiuhl : Ismaelitici 10 Et
Joseph «is etiam Joseph " Multos annos, et luereditaiia ms qualuor millia annorum, hapiedilana ^- fue-
i,uu devoluu ms fuerunt devoltiti ls Unusquisque ddianus valebat trigmia usuales ms qtuhhet dena-
jius \aluitdecem usuales 14Taniavariis... liadidil ms Ua avarus... vendidit ls Tamcn ille Judas
de pcr
lioc non fueiat emendalus. ms sed ille per hoc se non emendaveiat Timc cum filio ttio , el discipuhs
tns lunc ltt consiho cum Djscipulis " Scias quando ms scias quod quanflo 1S Et qtiaudo*pedes ms et
19El corpus suum et sanguinein sunm discipuhs dedcrai,jus Goipus smim et sangumem dederat
pedes
discipulis 40Adsanatalormm ms Ad nataloriam M Oiavil sic Paticm : Exatuh ms oiavit ad Palreni di-
cens : Exaudi Apueio luo tns a me
273 SPCRIA. — DIALOG DE PASSIONE DOMIM. 274
qnatn ignobiles!a, secinla, quia tanta angustia ciim A M Filius meus apphcuit sibiseivum, et curavit
uivasil, qnod gultas s.tngtiinpas sudavil de toto coi- aiuiculam ejus (Luc. X\JI, 51), et dixit Felro : Mtlte
pore, efquia Deus eial, ideo omnia quae passjuus i gladtum in S9vaginatn. Omnis enttn qui accepetit g'a-
eial praescivit, viclelicet conspuitionem24ljlasphe- dtum, gladio peiibil. An pulas quta non possum 10-
mias, flagellationem, crucilkionem, et hujusmodi. gaie Pattem meuiu, el *° eilubebit milu plusquam
Licet enim fur sciat quod mori debeal, lamen nescit duodecvn legwnes angelounn? (MMIH.xxvi, 32, 53.)
quidmors sapiat, nisi qtiando funis stringii-colhim; Tunc omnes discipuh, rehcio eo, fugerunt.
sed filius meus omnia praescivil taiiquam Deus et A. Dic, pissima Jdomma 41, fuisti nunc cum il-
homo; lertia 2S, quia praeschil quod Judaei hon de- lo " ?
berent ei miseieri ^6. Et quando sic oravil: Palei, II. Non.
si possibtle «sf-27,ttanseal a me calix iste, vetumta- A. Quaie, cum eum tanluni diligeres 4a?
mcn non mea volunlas, sed lua fiat (Malih.'x\vj, 391, M. Nox instabat, et non expediebai ut juvenculae
angelus Domini a8 apparuit ei eonfoitans eum et 41 lune foris invenirentur.
dicens 29. Gonstans esto, Doiuine, modo genushuma- A. TJbi ergo, dulcissima, fuisti* 8 ">
nu n ledenipiurus es so. „ $3. Fui in domo soroi is meje, matris Joannis evan-
CAPUT II. gelisiae.
De Chiisli cotnpiehenstone. A. Quomodo ergo vel quis nuntiavit libi quod
Posl hoc filius meus ad distipulos rediit, eosyuc aclum fuit 46?
dormientes invenit.-quihus ef dixitsl: Non poluistis M. Audi nune, Anselme, quod muHum cst " la-
una hora vigilaie mecumS(Mallh. XX\J, 40.) El adje- meniabile. Yenerunt distipuli cui rentes, el laci y-
til: Ecce Si^ppropinquat qui me iradet (Matc. xiu, mahiliter clamantes : 0 chaiissima domma 4B,dilc-
42); et ecce Judas venit cum turba inagna, dixllque clus fiuus tuus Dominus el magister nosler 49captus
Jndaeis : Duo consimiles suht, -scihcet Jacobus etsa est, et nescimus quo dticatur jam ligalus, m\ quitt
Jestis; unde do Tolris signum : Quemcunqm oscula- fiat ei *°. vel ulrum sil ^jccisus.
lus fueio, ipse est; tenete eum (Matih. xxvi, 48). Et A. Flevisli tunc, domina ?
cum Judas accedeielcum turba, processlt Jesus ad M. Licet scirem quod gentis humanum esset re-
eos, dicens : {_uem quwritts? Qui lesponderunt: demplurus M; lamen propler maternttm affectum ,
J-esutn Nazarenum. Quibus Jesus : Ego sunu El cum doloiis gladius, He quo Simeon praedixeral (Luc. n,
dixisset :_Ego sum, omnes ceciderunt icliorsum. 55), animam meam peiitanshit^ 2.
Iterum -dixitJesus-: Si me quwtitts, spiite hos abtie. C( CAPUT III.
Ut Scnplura implerelur a4: Quia quos dedistt mihi, De Clinsti deducltone ad Annam, euPetii negalione.
non petdtdi ex eis quemquam(Joan. xvm, 4-9). Tunc AftsELMusQ'io tunc fuit duclus filius liius dile-
accedens Judas osculalu» esl eum*", eui divil Jesus: ctiis ?
Juda, oscutoFihuiv homuiis ttadis? (Luc. xxn, 48.) MARI4.De horto praedictoperss vallem Josaph.tt
At ilh tnjecerunt manus in Jesum, et tenuerunt eutii pei porlam Atneam, et duclus fuit in 64 palatium
(Matth. xxvi, 50).Tunc Pelius' 36 eduxit gladium et Scnbarum, et pontificum et Pharisaeorum, juxta
percussit servum prmctpis sacerdoluni 3' qui voca- templum, in donium Annae61'; etqusesivil Annas de
batur Malchiis S8[Joan. xvm, 10). doctrina ejus et discipulis. At iile respondil: Ego
A. Conligit ibi ahquod miraculum? palam locutus sum mi<.ndo ; ego sempei docui in sy-
VARIJE LECTIONES
28 Dolent quam ignobiles ms do.enl, quando laedunlur , quam luslici si Qttia Deusfttit, «t ideo
omnia quae pali debuit, praescivit: videlicet conspuilionem tns Et qiua Deus erat, sciebat omnia
2S
qitae passurus erat. Piaescivit videhcet couspulalionem ffujusinodi. Teiua, etc. ms lmjusmodi.
Licet enim fur sciat quod mori debeat, tamen nescit quidniors sapiat, nisi26quando funis stnngit
collum. Sed2* Filius meus omnia prescivit lanqtiam Deus et homo. Teilia, •elc. Et misereri tns sihi
nuseieri Quando sic oravit. Paler, si possibile est ms quando oravit Pater, sr potes 2SAngplttff
Dniiuui tnsomii. Dommi !9 Eum, dicens ms eum, et tlicens a0 Debes redimere ms redempturiis es
al Qtiibus el dixil ms quihus dixit as Dlcens etiam:Ecce uiset adjecil • Ecce ss Ttuba Judeoium magna ;
diMtqtie Judaeis : Duo ilaque pares S4 stint, scilicet Jacobus el wis luibamagna : et dixit Judaeis : Duo sui.t
consimiles, Jacohus videlicet et Scnplura implealur a6 ms Scnpluia nnpleielur a" Tunc Jticlasoscula-
batur eum tns Tnnc accedens Judas osculalus est eum Tunc Petrus ms Petrus VPIO 37O Principis sa-
cerdolumflis omit. saeerdoium ss Malchus ms Maichus a9 Gladium luum in ms gladium in 40 Palrem,
meum, etnis Palrem, et 4t PiissimaDomina JHSdulcis Maria 42 func cum illoi ms tunc ibi? 43M.
non. A. Quare, cum eum tautum diligeies' tns luec omt ttit 44Ut mulieres ms ut juvenculae w Dulcis-
sima ftiisti lune? ms tunc dulcissinia fuisli? 46Ve! a quo niuUialum tibi fuil factum hujusmodi? tns -vel
4SVe-
quis libi nunciavit qtiod factum fuil? w Nunc quod mullum esl »is nunc, Anselnje, quod nimis es
nerunt uiscipnli currentes et lacrymabiliter clamanles : 0 chanssima bomina «s Yenerunl aposlalae, di-
scipuli laciymabilitercuirenies ad me-ei B0 clamantes; Bona Domina 4SFitius luus magister nosler ms Ft-
lius tuus, Dominus et magisler noster Ducalut, vel quid fiat ei. ms ducalur jam hgaiuSj et nescimus
SI Genus htimauum reduneie deberet ms redempturus esset hti-
qtud factum sit ei, 12
vel nirum sit occisus
manuiugenus Gladius animam meam peiliansivit. ms Gladius de quo Simeon praedixeiat, animam
meain liansflxit 5SHoilo praedicto pei ms horlo per *4 Josapbalin civilatem, el tlucebatur in ms Jo-
saphat, pei poitam Atueam ductus fujtin 6hDomum Aiiiiaems omtt. Annae
275 AD OPERA S ANSELMl APPENDIX. 27G
se
nagoga, et in templo ubt otmtes Judwi conveniunl A de te, cum islen princeps olscipulorum te negaverit?
»'; et tn occullo locutus sutn nilnl. Quid tne tnteno- 0 dtilcis Jesu non te negabOjin apternuin. Ego att-
gas ? inleri oga eos qui me audierunl qutd locutus tem slabam f2, plena dolore, au Hens omnes illuiiones
sim eis; ecce ht sciunl quid dtxerim ets. Tunc 68 as- et conlumelias, quas fiho meo dilecto inferebant, et
sistens wtus minislrot um dedtl ci alapam inexperlae Petruin neganlem et omnia quai toia nocte ibi fie-
crudebtalis, dicens ro: Stc tespondes pontifict ? Fi- hant. El cum Pelrus leriio negassel, filius meus eum
lius autem meus, ul Agnus mansuetus, respondit ei: respevit, et eo quod eum nega\erai, fle\it amare ":
Si male locutus sum, teslimonium peihtbe de malo ; Egresstis foias inveiiit nosforis slantes , et tacla
si bene, cut me caidts ? (Joan. xvm, 20-25.) Tunc dolore cordis intnnsccus dki ad eu n TPetie, Petre,
velaverunl oculos cjus tanquam furis 60; qtiod tamen 74, quid agitur cumJesu, vel ubi esiJesns" 5' Qui cla-
nulli fit, nisi prius condemnetur. Et llltiserunt ei mans et ejulaus Iacrymosa voce respondit- Heti,cha-
tota nocte, spuenles m faciem ejus, et perculientes lissima domina T6, absque misericordia ttactatur, et
etrni, dixerunt; Propheliza nobis; quis est 01 qui te cruclatur usque n ad mortem. Et currens abscon-
percussit ? (Matth. xxvi, 68.) Joannes veio existe'is dit sepiae limore inlapide, qui vOcatur Gallicanuts,
inlus, quia notus"6* erat pontffici , inlroduxit Pe- el non comparuit donec Jesus morluus fuit in
trum. Qnem videns osliaiia dixit: Tu es ex disctpu- " cruce.
lis homitus isttus ? (Joan. xvm, 17.) Petrus vero ter A. Dic mihi, domina 7S charissima, auiJ fecisti
negavit <mmj'uramento quod nunquam eum vidis- cum hoc audires ?
set, neque novisset. Et statim gallus cantavit. Et M. Gladius Simeonis pertransivit animam meain.
conveisus Jesus tespextt6a Pettum, et recordatus est CAPUT IV.
Tetius lerbi Domini quod dixerat ei: Qmapttus- De Cntisti deductione ad Caipham.
quatn ek gallus cantet, ter me negabis. Et egiessus ANSELMUS, DICmihi quid faclum 79fult postliaec?
Telrus flevit amare. (Luc. xxu, 61, 62.) MARIA.Mane facio eduxerunt eum de domo An-
A. Ubi fuisti, charissima domina, cum haec fie- nae, el duxerunt eum ad Caipham prihcipem sacer-
rent6S ? dotum 80.Tunc primo postquam capttis fuerat vidi
M. Statim cum discipuli mihi dixissent quae facla eum, et "aecurrens quasi leaena rapns felibus vide-
fuerant, omnia ossa mea contremuerunt, surgens- bam illam desiderabilem faciem sputis Judaeorum
que 66cucurri cumMaria Magdalena juxlalemplum, maculatam, dicens lacrymando : Heu ! dilectissime
audiensque lumultum in domo Annae, volui inlrare, fili, quam *» miserabilem te 8S modo video, quae
sed non sum permissa 67.Unde siabam foris plorans toties dulcissimo 84 luo aspectu gaudebam ? Et vo-
«t elamans : Heu I dilecte fili mi, hmien oculorum C lens illum amplecli, non fui permissa accedere, sed
Jaieorum , quis aabil capiti meo aquatn , el oculis trusa a Judieis hucet illtic, contumeliose sum amola,
meis fonlem lacrymarum (Jer. K, I) ul plangam inet populus undique concurrebal, sicut auando fttt es
lerfectionem filitea mei? Maria vero Magdalena cir- et latrones condemnantur.
cuibat Undique, et introspiciens per fenestras, quae A. Habuisti aliquam eB spem quod Iiberari pos-
audiens negationem Petri, commota sunt omnia vis- set?
cera ejus pro 6Bdesolatione unici filii mei, eo quod M. Etiam ; sciebam enim quod e6 ingeniosus foiit
princeps discipulorum eum negassel, et dixit: 0 et faeundus, etspeiabam quod se exctisatuius essei,
Jesu bone 70, qualem finem sorlilus es, vel quid fiet si ad judicium veniret. Tunc stelil quasi agiius
VARIÊLECTIONES.
B6Intemplo ms et in lemplo " Judaeiconveniuntws Judaciconvenei unl C8«nterrogas' Tunc ms inlerrog ts?
Tnterroga eos qui me audierunt, quod loculus sum eis. Ecce hi sciunt60quid diverim eis. Tunc E"Dabat ei
alapam inexpei tae crudehlatis, dicens ms dedit 61alapam Jesu, dicens Ligavei iinl oculos ei lanqtiam fun :
ms velaverunt oculos ejus lanquam lalronis Etperculientes eum dixerunt, Piophetiza nobis, quis ei, tns
et llluserunt ei dicentes : Propbetiza, quis est 6! Qui uotus ms quia notus 6S Et conversus Jesus iespe\e-
ntms elFiliusneus respexit 64Verbi Domini quiddixeratei: Quia prinsquam ms Yerbi quod dixeratFihus
meus Jesus : quod piiusquam 6SCum haec fierent ms quando haec lacla sunt 66Mihi divissent, quae
facia fuerant, omnia ossamea conliemuerunt, surgensqtiems mihi quod faclum fuerat liunliavenmt, conire-
muerunt omnia ossa mea. Surgens cucurri 67Tumullum, volui mtrare, sed non fui J?ISlunuillnm in domo
Anna?, volebam intraie, sed non sum pennissa 68Interfeclum Filu nis lnterfectionem umci fihi C9Et
audiens... commoia est (oiis viscenbus pro ms quae audiens... commoia snnt omnia viscera ejus pro ° Jesu
bone, ms Jesti dulcis 71Princeps discipulorum te negaêrn. Oj Jesti ms pnnceps* omnuini, nt dignosci-
lur, lenegavit. Dulcis Jesu 72Negabo m aelernum. Ego aulem stabaiu ms negabo. Ego stabam 73Ctim
ergo Petrus eum terlio negassel, Fihusque meus eum respexisset, et propter quqd eum negaveiat,
flevissel amare ms Et cum Petius tertio negasset, Filius meus eum respexit, et eo quod negaverat, amaie
flevit '4 Cui cum doloredixi, Petre ms el lacta dolore cordis intnnsecus dixi ad eum, Peire 7EJesu? qui
ms Jesu, vel ubi est Jesus? Qui T*Heu charissima Domina tns heu Domina bona "''•Tiactainr el cruciainr
ms cruciatur et occidilur usque TSDic Domina ms dic milu Domina n Qmd faclum ms Dic nnhi qtud
factum 80 Principem sacerdolum ms Pontificem 81 Tunc fuerai, vidi eum, <i
primo, postquam captus
ms Ibi eum tunc vitli, posiquam captus fuit, et 82Dicens laciymando, beu dilcctissime Fili ms cnnes di-
lanians, ejulans et plorans, allaque clamans , heu dulcissime sa Miseiabihter le ms niiserabileiu le
*4DuIcissimo ms amantissimo s* Tunc ahquam «is omit, tunc s6 Eliami stiebam euim quod m* Etiam,
cum desiderio sperabam ut maler. sciebam iiaque qtiod
277 SPURIA. — DIALOG DE PASSIONE DOMIM. £78
mansuelis-siniMsS7. et non aperuit os suum ; fmi A omms qtn e%veutate est, audtl vocemmeatn. Dixtl ei
etiam 8Siti anncabilis quod sperabam quod deb°- Pdatus . Qutdest veutas ? (J-oan.'xviu, 55-38.) Hanc
renl ejus nuseien. Et moJico temporedilapso, adeo quaesiionem non sohil eiChiistus, qma si sohis-
conspulus fmt qnod quasi leprosus apparebal In- set, eum-ulique liberassel, el ideo genus "9 liuma-
venerunl enbii isti nmllafalsa teslimoma contra eiun, nu u icdemptum non fuisset. Tutc Judus videns quod
dicenles etim S9 esse legis desiiiicioiem, et poptili damnatus essel, pceniienita duclus , teiuht tuginta
subversoiein, 90. Tandein duo falst lesies accesseum', aigen'eos piinciptbus stneidotninet semoubus populi,
dicenles: Hic diail : Possum desltueie lemplum Dei, dicens: Peccavt tiadens sangutnemjuslum m. Al illt
eiposl tuduuni* 1 tecedtficaiettlud (Matth. >xvi, 60, dtxeiunt : Quid ad nos ? tu videits. Et piojectis at-
CI). El Caiphas dixil: Dic nobts st tu es Chnsius genleis in templum, tecessil ab nis, et abiens laqueo
(tbid., 65). Jesus respondit : St dtxeio vobis , twn se suspendtt (Matih. xxvn, 3-5). Pilatus autem, con-
aedttis milii St aujem inlettogaieio vos, tton te- voc.Uis principihus sacerdotum, et magistratibus et
spcniebuis , neque 92 dtmiitetis (Luc. xvn. 67, GS). plebe, dixit ad eos : Nullam causam utveiyo morlts
Amen, dtco vobis, atnodo vtdebuts fihum homtnis setn homine islo 101ex his in quibus eum accusahs 10i.
tleviem a dexlus vniutis Det, et venietfem m nubt- (Luc. xxm, 4, 14.) Al illi invalescebant, dieenles :
biis cmli. Ttmc ptinceps saceidolum scidtt vestimenta Commovitpopulum 10Spei untveisam Judcram,' tnci~
si a, el atl 9a : Quidadhuc destdetamus tesles ? Audtt,- piens a Galilcea usquehuc (tbtd ,
iis blasphemiatn. Qutd vobis videlut ? Tunc omnes CAPUT VI.
ch.mabant : Reus esl moilts (Matlh. xx\i, 64-66) De abduclione ad Heicdem , et teductione ad
llacpiolatasenteniia, gladius Simeoiuspertiansivit Pilatum.
animam meam 94. Tunc Pdalus audtens Gahlceam, et quod Galiloeus
CAPUT V. e^sel, misit eum ad Betodem, qut et tunc etal Hieio-
De Christi ad Ptlalum deductione. sohjmts 104. Heiodes jautem viso Jesu gavisus est
AtiSELSius.Quo tunc ductusfuil ? valde; etal enim ex mullo lempote cuptens videte
MARIA. Ad judicem Pilatum. eum, eo quodaudieiat mulla de eo, ei quia speiabal
A. Sperasti ibi ahquid, domina charissima? ahquod signum ab eo fieti. Inleuogabat etgo Jesum
M. Mtillumsperaveram, cum lurba convenissei cui multis setmontbus (Lnc. xxni, 6-9), videlicel,-si esset
ssepe duleiier praedicaveiat, et quortim infirmos sa- ille puer, quem 10Bpater suus volebat mlei liceie m,
naveral, et eos in deserlo paverat, quod eum de ma- el piopler eum multos pueros necaverat) 07.Item :
nihus Judaeorum'ibcrare deberent. Tune unanimiier P Si esset llle qtu caecum 10Slllununavei at, et qui
clamabanl coram Pilalo : Ctucifige, aucifige eum Lazaium suscilaverat, el adolescentem filium vidpae
(Luc. xxni, 24). Et imposueiunl ei quOd 96-diverat in porta chilalis 'Nulm; et mttlta aha mtiactila fe-
ss filium Dei esse (Matth. xxvn, 45), el quod pro- cissel 109;etrogavil euin ut aliquod sigimm facerel,>
Ii bmssel Inbula dari Caesaii (Luc. xxm, 2). Tunc promitlens quod eum de maiubus 110Judaeorum eri-
Pilatus quaesivit 116de legno suo,^dicens : Tu es rex peiei. Jesus autem nilnl ei lespondil (tbid., 9). Et
Judaiorvm ? Et tespondit Jesus : A temettpsohocS- posuil HeroJes coionam supei capul ejus, prom llens
cis, an alti libi dixei unt de me ? Respondil Ptlatus • quod si facerct ei signum, quod ipsum )egni sui
Nunqutd ego Judaius su;n ? Gens tua et ponltfices tut pailicipem fateiel, el panter cohaeredem ul. Isia
tradtdeiunl B7tetnilu, quid fectsli? Respondtt Je* coiona Romani coronaniui imperatotes 112.Jesus
sus : Regnum meum non est 4e hoc tnundo; ss st ex aulemnon respondit ei. Stabunl aulem pitncjpes s«-
hoc mundo essel tegnum meum, mimsnt mei uttque ceidoiumcl Sciibm conslanlei accusanles eum (fbtd.,
decetlaienl, ut non liaJeiei Judans. Dtxil Uaqve Pi- 10).
latus: Eigo tex es tu ? Respondtl Jesus : Tu dicts . ANSELMUS. 0 dulcissnna, quid tuuc speiahas?
Quta te\ sum ego; ego ad Itoc nalus sum, el ad hoc MAMA.Sciehani Heiodem esse legem natuialis
leniin mundttm ut testimontum peihtbeam leutali ;- D elegantije, et ideo ua sperabam qnod legi excellen-
VARIiE LECTIONES.
87Maiistietissimusms mansuelus Item, iuit etiam ms omtt. Item 90 89 Enim multa falsa lesiimonia •
dicentes eum ms isti multafalsa leslimonia eontia eum, dicenles eum Pei\ersorem. tns subveisoiem
41£t post triduum ms et m triduo 9SRespondebitis.neque tns respondebitis mihi, nec 9SScidu vesti-
menla sua, el ait ms scindens veslimenta sua ait 94Ammam roeam. tns animam et corS7metnn. u Et im-
posttit ei turba quod ins Et tinposuerunt ei quod 96Quspsiviteum nisointl. eum Pontifices Iradide
runi ms Pontifices tui tradiderunt °8 Nunc autem regnnm meum non est de hoc mundo. tns hcecomtltit.
89 Edideo genus ms et luncgenus 10°Tradens sanguinem justum tns tiadens juslum 101Causam moi-
lis m homine islo tns causam in hor bomine 102Eum accusalis ms eum accusant 10aPopulum docens
pei ms omttitt docens 104 Audiens Gahlaeam et quod Gahlaeus esset, misit Jesum ad Heiodem, qtii et
tunc crat Hieiosolymis. ms audiens quod GahLeus essel, misit ettni ad Heiodem, qui el lpse Hierbsolymis
erat ilhs diebus loc llle puer, quetn tns ille quem 106Volebat mlerficeie ms volcbat occidere 107Pue-
ros inteifecerat tns pueios necavcral 10SQai caecosms qui caecum 109 Alia mnacula fecisset: ei ms
nha. Et 110Ut eum de manu ms quod eum de mambus ul Promittens quod si ei faceiei signum, qtiod
l" Ista corona Romani coio
ipsum legni sui parlicipem faceret, et patiler cohaeredem ms hcecomtttit
nantur Imperatoies. mshac cniona omnes Imperalores corO.)anmr llsMar. Sciehaih Heiodem esse Regem
nalurahs eiegamiae? el ideo ms Mar. Speiabam ul maler, oAnselme: sciebam emm Herodem esse regem
ei •gaiiiem; et ideo
279 AD OPERA S. ANSELMIAPPENDIX. 2S0
lissimo filio meo pircere debuisset. Sprevk auiem A piaosiiiii. jffislimabam siquidem nudato corpore for-
fihum meitin , el indutum vestealba remisit eum mosis membrorum linearnentis \icli paiceient; sed
Pilato. Et facli sunl amici Herodes et Ptlatus; nam heu ! in moniPiito lemporis tolahscoipoiis ejus su-
anlea tnimtcierant 114(Luc.x\ut,i\, 12). Scicns au- peihcies ila sangulne perlusa est ac si purpura cir-
tem "* Pilalusûanla immanilale et crudehtate in cumdatus, et in sluporem m et deformitatem trans-
morle fihi mei conspiraveiint Judaei, praemisit quos- formaius, omnibus apparult quasi lepra percussus-
dam " 6, qui Jesum ab |Herode condtteerent, ne Mthles ~veropleclenles coronam de spmis itnposueruni
ipsum in via interficerent. Remisso ergo filio meo , capiti ejus, el veslepuipurea circumdederunl eum, ac
convocans Pilalus omnes Judaeos, dixit 117:Obtulis- venerunt ad eum.etdixerunl1S 8, Ave, tex Judceoruml
lis mihi hunc hominem quasi aveilenlem populum ; et etdabant ei alapas(Joan.xix, 2, o),Hanccoronamha-
ecce ego coram vobis inlenogans nullam causam moi- 3>etrex Fianciae. Haeecorona non 129fuit de spinis,,
tts tn eo invento, ex lus in quibus eum accusalis. Sed sed do juncis marinis; qui habent aeuliores aculeos
neque Heiodes iw, nam temisi vos ad illum 119;ecce quam verae spinae Hanc coronam igttiir pleclentes
mhtt dtgnum motle faclum esl ei. Emendalum eigo capiii ejus imprimebanl lta lso, quod sanguis per cjus
illum dimittam (ibid., 14-16). At illi petebaniBana- faciem defluebat et sic ornatum 1S1 eduxit eum ~Pi-
12° mis- latus foras, et dixit: Ecce iex vesier. llh auietn cla-
bam, quipropter seditionem et homicidium
sus erat in caiceiem (tbtd , 18,19). Pilatus secundo mabatit, Tolle, tolle, crucifige eum (ibtd., 13-15j:
dixil 1S1 : Quid emm niali fecil: Nullam causam n:or- Responditeis Pilatus . Acapite eum vos, el ctucifigile.
tts invenw in illo : corripiam ergo eum, el dimiltam. Responderunt: Nos legem liabemus , ct secundum
At illi instabant vocibusmagnts, ul crucifigeretur, cla- hanc legem debet moi i; quia Eiltum Dei se fecii.
mantes: Ctucifige laa ciuctfige eum (ibid., 21-25). Dum ergo audtssel Pilalus hos setmoues , magis ti-
Sedente ergo Pilalo pio tribunali, tnisit ad eum uxor muit. El ingressus prceloriumdixil ad Jesum : Unde
sua : Nihtl tibi et juslo illi. Multa enim in hac nocte es tu ? Jesus autem respon&umnon dedit ei 13a. Dixit
passa sum per visum proplei illum (Malth. xwn, ergo ei Pilatus 13S: Milti non loqueus ? Nescis qwa
49) potestalem habeo crucifigere te, et petestatem hubeo
CAPUT VII. dimilleie te ? Respondfl Jestts : Non habeies poles'a
De ftagellatione el corona sttinea, ac voctfeialionibus tem adversumme nllam, ntsi libi datum esset desuper.
Judtvorutn.
Ptopteteaqui tradidit metibi, majus peccalum ha-
Pilatus aulein sperans crudelitali JudaeorumSalis- bel.El exinde qucetebat lsi Pilatus dunilteie eum :
facere, appiehendii Jesum et flagellavit slatua illi- fj Judcei autem clamabant dicentes • ,Sihunc dimtuis ,
galum ita ul a lsa planla pedts usque ad veitieem non non eris amicus Cwsmis (ibid., 6-I2] 136. Videns au-
essel in eo santtas (Isai. i, 6). Haeostatua iia spissa iem Pilatus quod nilul proficeiet, sed magis tunudtus
fuit quod circa duas spannas manus manum 124tan- Jieret, acceptaaqua, lavit manus cotam omni populo,
gere non poiuit. Unde accipiebanl conigias, etma- £l dixit: lumcens ego sum a sangtdne jus i hujiis;
nusejus ligabant. vos videritis. Et respondens universus populus xltxit:
ANSELHOS. Sperasti ihi aliquid 1M, domina eba- Sanguis ejut-super nos et super filios noslros {Malth.,
rissima ? XXYII,24, 25). tnslabant ergo magnis vocibus jtt
MAMA.. Multum speraveram propter hanc causam, crucifigeretur,etinvalescebant voceseorum. ElPtlatus
quam libi manifestabo ; delicata enim et •"nalura- adjudicavit fieri petitiones corum. Dimistt autem iilis
lis ingenuilas, et formosa membrorura prihcipalium eum, qui propler homicidium missus fueraljn earce-
compages mihi malri ejus solummodo nota spem tem, quem petebanl(Luc. x\ui, 23-25).
YARIJS LECTIONES.
114Non eranl amiti ad invicem. mseiant iuimici us Sciens autem ms sciens igitur "6 Praemisit cjuos-
dam ms piovidit quosdam U7Con\oeatis Pilalus omnibus Jttdaeisdixtt ad eos: ms convocans Pilalus omnes
Jndxos, dixit lso Sed neque Herodes ms hcecomitlit 11BNam remisi vos ad illum.
U8
121
Ecce ms^remisiadvos
llHim : et ecce Pioplei homicidium ms propter sediiionem et homicidium Pilatus dlxtl JHSPilalus
15s 12S
2» dixit Magnis ul crucihgeretur, clamanles : Ciucifige msinagms : Crucifige Speians quo trurieli-
fatiJudaeoiumsatisfaceredeberet:appiehensum Jesum flagellaii fecit ui statualigalum itaquod a mssperans
ciudeliiati Judaeorum satisfacere, apprehendil Jesum et flagella\il in eolumna hgalum, ila ut a m Manus
manum jns mantis magnum la6lbi aliquid ms inde aliquid 1S6M.Multuinsperaveram pjvjpterjianccausam,
quam tibi manifeslabo.Delicata
m
enim el ms Mar. Etiam Anselme,quasi mater.Propterea causam nbi pandam.
Dehcata siqmdem et Et membiorum printipahum compages nniii maln ejus solummndo nota spem
pijestiiil. jEsiimabam siquidem uudalo corpore formosis membrorum hneamcntis \Icli parcerent; sed heu
ln momento temporis, totalis coipoiis ejus superficies ila sanguine superfundebatur, ac si purpura citcum-
dalus, el in stuporem ms Et formosa memljrorum principalium compago inde milii solummodoex materna
lamiliaritate fuit nota, elnuili aiii experta ; ideoque exisiimabam quod ntidalo corpore decentissimo mem-
biorum lineamentovicti compalerentur. Sed heu ila totalis corporis ejtts superficies sanguine perfusa esl,
acsi puipuia circhmdatus in sluporem 12SAc \eniel)ant ad eum el clieebant iiis et veneiunt
dixerunt 129Fianciae. II.ee corona non ms Francorum quae non la0 Cum lancea percullentesad.eum,_et capiti ejus
ua ms ifritui plectenles capiti ejus lmptimebant, ita ial SIc ciuentalum ms sic
imprimeie conabqnlur,
oinatum daaResponsum non dedit ei ms non responduei iaa Dicit ei Pilatus ins dixil eigo ei Pilatus
lu Et exinde
quoerebattiis-etmde volebat iZbNon es amicus ms nonens amicus
J.SI SPLRiA. — DIALOG. DE PASSIONE DOMINI 282
CAPUT VIII. k
quid fiet? (tbid., 28,51). Velnviridi ligno, hoc esi m
De damnalwne Clnisli, et ct ucis bajulaltone. me, in audo, hoc est m aliis sanclis meis, quidiM
Ad nimiam igitur plebis inslanliam Pilatuslianc fiet ? Ducebantui et alit duo nequam cum eo, ut ciu-
mortis senlentiam piotulit adversus filium meum, ctfigeientur (ibid., 22). Hoc fecerunt ad majoicm m
dicens : Jesntn Nazaienum abjudico vilm, ei adjudico confusionem.
moili ignominiosce136crucis. CAPUT IX.
7
AHSFLMUS. Quid fecisli, dulcissima , cum1S hajc De Chtisti et maltis htjpapante.
aulires? Cum auiem educeretur filius iheus principalis,
MARIA.Hac prolata senlentia gladius Simeonis cum duobus sceleralis extra portam civitatis, cum
pertransi\iicor meum et animam meam. ingenli pressura irruenlis populi et insullantis 169,
A^ 0 ^lulcis MariaJ quid faclum 18Sfuit posl \olui eam sequi et videre, sed non potui pr.e maxi-
haec? ma muliitudine popuh, quae ad opprobrium filii mel
M. Suscepetunt Jesum dilecluni filiuni meum, et'. tonvenerat. Sed tandem cum Maria Magdalena deli-
eduxerunt eum, ut sciibit Joannes, et bajulans sibii beravi quod per viam adjacentis plateae circa quem-
crucem exivitm locum quiiSd dtctlui Calvauce locus, r> dam fontem circuiremus, quatenus illi obviaremus.
ubteum cructfixerunt (JoaH.:ux,16 iS).Cmx\ero 140 ' Et ctim \enissemus juxla iCSfonlem, obvium ha-
adeo magna erat, quod habebati4i qtiindetim pcdesi buimus meum filium deformaium, pressum omni
in longitudine. El adeo debilitaluscrai lihns meus> doloie; qui benigne inclinabal se ad me, ac si di-
14a
praeteriia nocieel illa die, quod eam poriare noai ceretm, Gjales libi refero, elecia maler mea, pro
poleiat. Unde el Lucas scnbil : Apptehenderuntt mullimodisheneficiis milii impensis m, et pro mullo
StmoiwmquemdamCyrenensem, et imposuerunt illii labore quo in summa paupertate et abjecltone "6
crucempotture post Jesum unicum 14afilium meumi enulrivisti templum corporis mei, et nunc in de-
(Luc. VXIII,26). Quod fecerunt non causa misera- slruclione -conslilulum lnler-contumelias et oppro-
lionis, sed qiia prae debilitate id facere nou po- brja sequi non dedignaris nec verens lcc%quamvis
lerat14V. omnibus contemptui habeamttr 1"
A. Sequebantui eum -aliqui 14t, cum educe- CAPUT X.
leitT? De cructfixtone, et ctticis eieclione.
M. Tola tuiba co»Ciirrebat, sicttt quamlo furesj At poslquam veneiunt m locum Calvanae, tbi
duruntur ad supphcium. Unde l46 Lucas sciibil : eum crueifixeruiii, et laliones cuiii eo, unum a
Scquebaiut aulem tllum tuiba mullapopuh; et mu-- Q devtris, el alium a sinkliis (Marc. xv, 27).
heies, quai 1" plangebant el lamenlabanlur eumj AHSELMUS. Quomodo feceruni ei3
(tbtd. 27). Sequebantui eliam pueii projicientes3 MARU.Audi, Anselme, quod jnodo referam nimis
luium etlapides in eum. Convetsus autem filius meuss est lamenlihile, et nullus evangelislarum scnhit.
JISHS ad mtilieres dixtt: Ftlice Jeiusalem , noliles Cum venissent ad Iocum Calvariae-ignominiosissi-
fleie supetme; sed super vos ipsas 14sflete, et tuptrr mum, nbi canes et alia morlicina " 8.projiciehahlur,
filios vesiros, qui lutum et lapides mlltont in me,, nudaverunt Jesum unicum filium meum totaliler
nescienles -quid faciunt, quoniam ecce dies veniunt,, veslibus snis, et ego exanimis facla ftii; tamen
in 1%squibus dicent: Realm steiiles el venltes qui noni velamen capitis mei accipiens circumhgavl Iumbis
genueiunt, elubeia quce non lactaverunt. Tuncin- suis. Post boc deposuerunt cuicem super lerram,
cipienl dicete montibus : Cadile super nos; el colli- et eum desuper exiendeiunt, el incutiebant primo
btis : Operite nos. Quia si in viridi ligno, hoe est ini unum clavum adeo spissum qttod tunc sanguis 15iV
pucrilia, hoc faciunt, in arido, hoc est in senectute,, non poluit emanare- ila vulutts clavo replebalur.
VARLE LECTIONES.
iS6Adnimiam autem plebis instanlianiPilalus hujusmoi tissenlentiam protulit ad filiummeum, dicens: Jesum
Nazarenunxibjudico vilae el adjudico morli igiionuniosaeins ad ninuani igiturplcbis msfaiuiam Pilatus pro-
luhl hanc sententiam adversum filium nipum, dicens: Jesum Nazarenum atljudico moi ii ignominiosje 137Dul-
cissuna cum ms dulcissiniaDonnua: cuin JS8Ans. Quid facitimmsAns. 0 duhis Mana, -qmd faclum ia9 lu
eum locuin qui »is in locum qm 14°Ciuvque «is Ciux veio 141 Quod liahuerat ms quod -habebat
142Prseieiiia nocte et llla dte quod ms loia nocle quod lia Posl unicum ms posl Jesum nnitum ll 4 Quod
compalerenturei ms hcecomitltt i4bSequebanluraliqtise mulieies ms sequebanlur cum aiiqui147146Tuiba
convemehat. Unde ms lurha cofscunebai, sicutquando fuies dueuntur ad supplictuni. Unde Et mulie-
nim quae ms et muheres quai 148 vos ms stiper vos ipsas 149 Venient, in ms veniuiU, in
180Sanciis meis quid ms sanctis quid superlsi Ad suilpsos iSaIrruenlis populi et insultantis
16S maj'oreni nis omit. sui
ins ln uentes populi et insulianles TJnacum Mana Magdalena dehberabam qnod per viam objaceniis
plateae circa quemdam fontem cucurrimus, quaienus illi obviam venuemus : El cum veniremus juxta ms
cum Maiia Magdalena dehberavi quod per viamadjacenlis plateae circa quendara fonlem eitcniremus^
quatcnus illi obviaremus. Et cum venissemusiE5juxia lt4 Inclinans se ad me, dicebat, Ave Maler, ac si
diceret ms se iiitlinabat ad me, ac si diceret MuliimoHtbeneuciis mihi impensis et ms multimodis hene-
ficus, et 166 ms paupei tale et jbjeclione lb6* Seqtn non dedignans nec Jereris ms
Paupei laiis abjectione
!s7 Contempiui habeamur IHScontemplui simus lts Moitmna pio'iticl)anlur ms mop>
sequi non vereris
Ucinui excoriahaiUiu 1B 9 Tunc plene saniuis ms omiitit, plcne
sanguis
2S3 ADOPERAS. ANSELMI APPENDIX. 284
Aotcpeitint poslea funes et liaxeiunt .aliud uo A • Deo. hbetet eumnunc, st uilt; dixtt enim . Quia
br.iihiuiii filn mei Jesu, et tlavum secundum ei in- Ftlms Dei sum (Mallli. xx\n, 59-i3 )
cusserutili 61, Poslea pedes funibus traxerunt, et
clavunj aeuiissimum inctitiebaiit, el adeo tcnsus CAPUT XII
fuit ut omnia 16Sossa sua el mcmbia appareient, De Veibis Chusli tn cince.
ita ut impleretur illud 16a. Psalnu : Dtnumeiave- ANSELJIUS. Quid ad hujusniodi instillus respondit
iwtt omnta ossamea (Psal. x\i, 18). Et lunc un- filnib I7° liius''
plcta fuit prophelia ipsius Da\id. ul esl ipsins MARIA.Dileclus meus oia\it pio eis, dicens m :
Chrisli, dicentis in psalmo : Audt 164filta, el vide Palei, dimille tlhs, quta nesaunl quid faaunl (Luc.
(Psal. XLIV,11). Quasi iliceret films metis : Audi, xxm, 31). Et stabat poptilus exspectans, et dende-
charissima mater mea, soniiin malleorum, et \ide bat eum. Tunc malri potuil dicere : Audt 172fiha,
qtiahter manus meas elpedes meos confixeruni; et el vide (Psal. XI.IV,II), atuii \otes blasphemautiuni
neino lcc nuhi compatuur, nisi tu sola maler n.ea filium tuum, et vide dolorem meum. Scis eniin quod
elpcla. Audi fiha, et compalere mihi.Haee1CCaudiens de Spiinlu sanclo concepisli me, el quod virgo ge-
etvidens, gladius Simeonis cor meum et animam uuisti me, et quahter aluisti me 17a. Unde ex qiio
nicam transfixit. Post haec eiexerum eum cum 167B isti non credunt in me, lu tamen crede in me, et
magno laboie, et fuit adeo alle stispensus quod ej'us compatete 174.Tunc iterum gladiusSimeouis animam
pedes nusquam altmgeie poieram. Et cum eieelus perlransivit. Audiens hoc latro, qui a situstiispen-
fuissel, lunc piopler ponderositalpm corpoiis omnia debat, msultabat ei, diceus : St~lu es Chus<us, salva
v.ilneia i68iaceiatasunl et aperla, el lunc prnno lcmeiipsum el nos. Respondens aittem aliei, qui a
sanguis de maiubus el pedibus copiositts emanavii. dcxtiis pendebal, tnciepans eum, dtxtt: Neque "* lu
Ego atilcm induta fui qtiadam \este, qua muheres ttilies Deum, qut m eadem damnatione es, el qiiidem
l^gionis illius uli solenl, qua tcgitureapul et lotum nos juste, quta digna faciis tedpiinus; iac vetomhd
coipus, et est quasi hnteum ; et fuil ista vestis tola mah gessit. El dtcebal ad Jesuin : Memenlo met,
rcsueisa sanguine. Domine, dum veneus tn teqnum luum. Et dto.it tlli
CAPUT XI. Jestis : Amen, amen dico libi, hbdie mecum eus in
De Cluistt tn ciuceopptobtm. patadiso (Lttc. xxiu, 39-43;
AIVSELMLS. Quid factum esl post haec? A. Qtud fecisli liint, domma cilarissi^la,
MAUIA.Postquam ciuctfixeiunt fihum meum,cft- M. Slabam juxla crucem lam plena moeroie, qtiod
w.eiunt sibi vestimenta sua, et mitiebant soitem consohuionem fene non poleiam, et mecum slahant
supei vcslem iiiconsutilem, 'Jt impleielut quod ch G sorores meae, et Maria Magdalena. Ei cum filws
cium cst \ei ptophelam :Dwiseiunl sibi lestitnenta metts vidtsset me el Joanne-n dhcipalum suiun
tnea, et super veslem meam miseiunl soitem. I-t quem dihgebal, dtxd : Muhei, ecce filius iiius (Jo.in.
sedenles Obsetvabant eum (Mallh. wvn, 33,56;. xix, 25, 26). 0 quam misei.ibilis hcentia 1 Deinde
Et scrtpsit Ptlatus super capul ejus liliens Hebratcis, dtxil discipulo 17C: Ecce matei iua (M , 27). Eral
Graecis el Latuiis: Jesus Nazatenus te.r Judcooium. aulem quasi hoia sexja, et faclae siuii lenel roe sttper
Tttnc Judaji logabant Pjlalum, ut non scubeiet -. universam terram, usque ad horam nouam. El
Rcx Judceoium, Sed quia dixit : Rex Judceoiutn. clamavit Jesus voce magna, diccns : Eh, Elt lamma
Ptlatus les, ondtt : Quod sciipsi, scupst (Joan. \i\, sabbacthani, hoc est, Deus meus, Deustaeus, ul qutd
19 22). Pialereunles autem biasplieinabanl eum, deiehqutbti me? Quidam aulem dtcebanl : Efam
movenles capila sua, el dtcentes : Vahl qui desliuis tocat isle. Stne videamus st neniat Ehas hbeians
templum Dei, el post titduum tecedtficas^ illud , eutn (Mallli. xxvn, 43-19). Posiea sctens Jesns quia
salea lemelipsum; si rthus Dei es, descende nunc omnia consummata essent"'', rftxil: Sttio (Joan. xi\,
de ctuce. Simtliter et piincipcs sacetdolutn tlludentes 28). Quid, Donune , silis? Salulem peccaloittni.
cutn scttbis et semoribus dicebanl: Ahos salvos feitt; Q Etat aulem vaspostlum acelo pleitum (tbid.,W), el
se ipsum nonpotesl salvum fucete. Si lex hiael est, cuuens unus, implens spongiatn aceto, et ciicum,»-
descendal mmc de cruce, el ctedmius ei. Confidu tn nens haslae 178,dabat ei btbeie (Maic. xv, 59), ui
VARIiE LECTIONES.
160Traxerunt alitid ms omil. aliud 16i Clavum secunaum ei incusserunt mssimilem elavum m-
cusserunt i6s Pedes funibus traxerunt, et clavum actuissimuth incuttebanl, et adeo lensus fuit
quod omnia ms pedes eliam tiaxerunt, et cla\os inculiebanl, ua ul omnia 16s Apparebant iia tu
impleretur illud ms apparerenl, juxta illudlc5 164Prophelia ipsiusDavjd,1CC ulest ipsms thristi, dicentis m
Phalino : Audi ms Prophetia David : Audi Qnia nenio ms et neino Audi filia el vide, compaterc
mibi. Hsecms atidifiha, el compateie. Haec 167 Crucem cu?) mseum cttm ,m Coipons l'°
vuliieia JDScoi
pons omnia vulnera17i i6s Qui destruit... reajdificat ms qui desiruis... reaedificas
,7a Respondet Iilms ws
IV'pondit films Djiectus meus oravit pro eis, dicens ms hcec otniiut Diceie Ulud Psalmi : Aticii
msîcere : Audi "a Aluisli me ms abluisli me 174Ciede in me et compatere ms ciede ijuia iilnis JJ.i
stiin, tu tanen compatere » 17SRespondensitutem aller, quia a dextris pendebat, mcrepans eumuiMt,
Neqhe ms tespondehat autem alius. et dicebai iuciepans eum, Neque "6 Dicit discipulo ms"divil aiseipnic
•77 Coiisunimala osscnt ms constimm tsset ^8 llastte ms calamo
*B5 SPLRIA. — DIALOG. DE PASSiONE DOMINl. 286
cilitts moieielitr. Ul cum guslahat,-dixilm : Con- A eo Ad Jesum mitem lum venissent, el iuvenissenti8S
summatum est (Joan. xix, 50.) eum jam motluum, non ftegerunt ejus ctuia, sed
CAPUT XII1. nnus mthtum lancea lalus ejus aperuil, el coniinno
De Chusli motle, el eam conseculis mirabihbus. extvil sanguts el aqua (Joan. xix, 51-54). Cumque
Et posl hoe dixif: Palei, tn munus tuas commendo hoc viderem, quod talem crudelitatem in jam mor-
sptrilum meutn (Ltic. xxiu, 46). In hac commenda- ttitiro exeicerenl, et examinis facla fui 190,et lunc
lione cum hoslia sanguinis 180conimendabalChristtis vere lmpleta est piophetia Simeonis, quue dicit: Et
Deo Palri matrem dulcissimam,quse scnnium est et tuum ipstus, elc. Et lunc coepi clamaie, et ej'ulare;
purissimum habilaculum sancti 181 Spirittis , una sed jam omnino Iacrymae in me defecerunt; lantum
cum omnibus qui de Spinlu sancto victuri sunt lleveiani nocte praeierua et die illa; et dicebam :
usque in finem saccuh. Et postlsa haec tnchtmto va- Eia, dulcissime fili mi, ttbi est nunc consol.Uio
-pt'e tiadidtt spiiilum (Joan. xix, 30). Tunc velum cjitam semper in te habui?Quis mihi det ut ego
lemph sctssum esl in duas patles a summo Msque moiiar pro le, fili mi Jesu? His, et aliis sinulibus,
deorsnm, el leua mota est, el petice*sctssm siint, dulcissimi umti filn mei morlem deplauvi.
et maxime jlla petra, in qua stetil crux, scissa fuit, CAPUT XV.
ita utmanusimponi posset ^88, el monumenla apetta De animceChtisii ad lnnbum descensu.
sunl, et mtdla cotpoia sancloutm , qui dormieiunt, Tunc magnum gaudiuih fuit factum in limbo,
sutiexeiunt, et exewnlesde monumenlis posl tesut- quando anlma Chilsti in ipsum descendit, et palres
tecttonem ejus veneiunt in sanclam civilatem, et inde hberavit, et limbum destruxil, et infernum
appatuerunt muUts. Ccntuuo auieinet qut cum eo ohstruxit, ila quod nulltts Chrislianus jlluc venire
etant, cuslodteiUes Jesum, viso terice moiu et his poterit nisi piopriosuo arbilrio, nec aliquiseorum,
qtice fiebant, ttmuerunt valde (Mailk. xxvn, Bi-54), qtii inius sunt, anle diem judicii exire poteril. Tn-
el ipseceniuuo, glotificavit Deum, dtcens: VereFihns bus aujem vectibus infernum obsliuxit. Et haecesl
Dei eral isie 184(Luc. xxiu, 47). Ecce quomodo om- ratio, quia ante mortem suam nulli habere poluo-
nia elementa Chrislo <ompaliebantur', soli aulem rnnt conlrilionem, confessionem, vel satisfactio-
Jtidaeiindurali fuerunt. El omnes qui simul aderant netn 19i.
ad spectaculum istud,videntesiss qucvfiebant,pectota GAPUT XVI.
sua percuiienles teveitebantui. Stabant autem omnes De cotporis Chthti deposttione de cruce, ac
nott ejus de longe, et muhei es qum seculm sunt sepullura.
euml8S a Gahlcea, hcec videntes (tbid. 48,49) p Xvszimis. Qnid factum fuil post haec?
CAPUT XIV. MAIUA.Posl hmc togavil Ptiatum Jcseph ab Ati-
Luclm matiis pto filii morte. malhcea, ul lolletet coipus Jesit (Joan. xix, 38),
AascLHus. Cliaiissitnadomina,habuitadhucjinera ditens inter aha ; Domine , nisi corpus ciio tradi-
dolor lnus"? deris, honesla muhej, maler ipsius juveius, moriinr
MARIA.Non, Anselme, quia nondum plene pio- prae dolore. Tunc Pilalus 19aquaesivil si j'am morluus
phetia Simeoms implela erai ,' et 187tuatn ipstus esset, etexpeitus a centurione19s ie ommbtis quae
animam penranstbit gladius (Luc. II, 5S), Audi ergo ibi accidetant, jussil dari coipus Jesu (Marc. xv,
qnotl super omnia est lamentabile. Judcei£igo (quo- 47).ElveintJoseph,et tuliicorpus Jesu ^4.Nola ho ,
ntam patmceie eial) togabant ut non temanetenl m Anselme, quod multum m est Iamentabile. Jjiun
ciuce cotpota sabbalo. Erat enim magnus dtes tlle Joseph corpus deponeret, ego stabam j'iixtacrucem
sabbati, togabant Pilaium ut ftangetentui eoium suisum respiciens. Evspeclabam qtiando brachium
ctuia,ellolletenlui.Venertmt eigo 188miltte$,et))iimi solveretur, ul tangerem el deosculaier, sicut et
196
fiegeiunt cruta, el alleuus qm ctucifixus etat cum feci; et ciuu depositus esset de cruce, posueiunl
YARLE LECTIONES.
'l79Et cum gustassel, dixil ms et cum accepisset acelum., dixit lso Cum hostia sanguinis tns
hcec omil. 1S1 Matrem dulcisssimam quae scimium est et pmissimum baliilaculiun sancji ms 2
1S
di-
lectissimam maliem suam, stienuum et serenissimum et puiissimum receplaculiuh sancti Et
haec 183Poluissent, et ms possel, et i84 Hic IiomO jublus erai. ms Filiiis Dei
posl ms et ^post
85 Istud ex eis , videntes ms ejus videntes l86 eiant eum ms sunl eum
eiat lste is7"lmp!eia
et 8
1S Venerunl autem ms veneiunt )91 189 Yiderenl eiuu
fml, scilicet et ms impleta eial; eigo
ms mvenjssent eum 19°Qtiast examinis jam facia fui ms exanimis facla fui Vetlibtis inferhtim ob-
slruxit. Ethaec est ralio, quia anle mortem suam"inillam liabuerunl conirilionein, coiifessioneni, vel sai s-
f-ctioneni: quaenullus anie PassionemGhnsii hahere potuit, scilicetcontritionem, confessionem, satisfattio-
nem. tns noetibus infernum obslruxil: quia nulli ante passioneii) habefe potuerunt scihcel contruionem,
confessionem et satisfactionem i9SJfonesia muher maier lpsius juvenis montui prae dolore. Pilalns, ett
»is pulcherj-imam Dominam perdemus malrejn juvems qui occisus esl, quae lanlum dolojem oslendit, qi.o I
tantum ei compatimur, quantum si omnium noslrum unicus esset. TuncPilatus, etc. 1M 19aExpertus a Cen-
tunone de ms expeditus de 194£t venit Joseph, et tuht coipus Jesu ms omilltl Quod multum ms
cjuod mmis l9CSlaham sursum tespiciens quando biachrum dissolverelm, ut langerem et deoscularer,
^sicul et feci: et cum depositus esset de Cruce, posuerunl ms. Ego stabam juxta Crucem suisum respieiens.
Etcum deposiius esset de Cruce, posuerunt eum super teiram. Expeciabam quando bracliinm solvereiur, ut
eum langerem etoscularer eum, slcui et ftci El cum depositus essei» posuerunt eum
237 AD OPLRA S. ANSELMlAPPEND.X. 288
euni s'ipei teiram bcne ad lies passusJe loco cit ci,s A me Joanncs ad tiviialem tlucere vtlet, et a se-
Et ego capui ejtisinsinum meum iecipicii5amaiissmie pulcro amoveie, Iaciymans rogavi . Charissime
ilere ccepi, dicens : Heu! dulcissime fili, qualem Joannes 216, non facias milu hanc injuriam !17, ut
consolalionpin hahco 197 qiiae mortuum filium come separes sl8 a duleissimo filio meo Jesu, quomain
ram 198me \ideo. Tune accurjcns Joannes evange- hic exsjjeclabo donec 219 moiiar; et iteium omnes
hsia cecidil super pectus Jesu, plorahs et dieens : fleverunt Joannes vero me tandem accipiens et
IIcii, heti, de isto pectore heri potabam dulcia veiba, quasi violenter deduceus in s20 civilalem intioduxit.
liodte 199liislia el lamenlahiha. Tunc Pelius adve Populus autem me videns indulam vestem aspersam
nil; et quod ipsnm S09 negaverat, amarissime flere sanguine, sicut ante Jesum steieram, et sanguis ejus
ccepit; lunc Maria Magdalena plus omnibus flere super me stillaverat, unanimiter clamabant gemen-
coepit -stiper Dominum suuin, dicens : Qtiis mihi les : 0 quanla injnria facta est hodie in Hiertisalem
modo petcala thmiitel? Qms me modo excusabil lu lsta pulcberrima domina, et filio suo 22i, et com-
apud Simonem, ct apud sororem meam? Yenit patiehantur mihi. Judaeissa atttem propler invidiam
Ciam Jacobus, qui fialer filu mei appellatus est 201, recluserunt Joseph vivura in muro, quia Christum se-
qtti simillimus iln etatsos, et cum mullis laciymis pehvit^ uxor aulem ejus locum tihoejus Josepho posl
hoc dicebat: Heu! Doniine, et magister soadie prae- ostendit ssa. Tandem post annos quadiaginlavene-
tcnta, haecfacies amanlissiina erat tnihi simillima 204. runl Titus et Yespasianus, Ilierusam deslruentes 22*,
Ileu! modo appaiet mulium dissimilis *ot; Tuce ma- et Joseph vivum in rauro inveneiuht 2SB.Et sieui
i.us, eipedes tni clavis 206stinl confixi; coipttsveio Judaei Chiislum pro triginla denariis emerunt, ita
undique vulneratum apparet a planla pedis usque ad liiginia Judaeos pro uno denario vendklerunt,aa.
veiticem; meum auiem appaiel ex toto illaesum2Q 7. Ileu sponsathea diletla cerne meas
Juravil quod nec ao8 cibiim nec potum sumplurus Quas pro te suffero posnas.
esset, quousque ad simililudinem sni conformaretur. Ferre non expavi
Tunc caeteri 20adiseipuli accuiTebant et lamenta- Quod agnnt crux, Tancea, clavi.
bantur super eum si0; el filius sli meus ad consoia- Fel ego degustavi,
ttoiiem meam et discipnlornm glorificalus fuil ibl Quia te vehementer amavi.
coram suis ala: ila quod nulla plaga aut Inor in Tu mihi reddevicem,
corpore suo appaiuit piaetcr qttinque vulneium ci- Tu quoque lolte ciucem.
calnces, quas reservaturus est usque in diem judi- Yide mo nudum,
cti, et adeo sanus appartiit21S in corpbre ac si P Verbeiibus laceijuuii!,
nunquam passns fuisset. De quo ego et distipuli In medio latronum
immensam consolalionem rccepimus. El cum rju n Cmci ignominiosae clavis feri'eis aflkiim,
E^pelire vellent si*, cum magno n oeroie corpus for- Acelo in cruce polalum,
tissime lenui et sepeliri vix perroisi, dicens : Cba- Post moi tem lancea lalns vulneratum.
rlssime Joannes, relinque jnihi moiluum filium Ad hocanima dixit: Eece voxsanguinis sponsiinei
meum, quem non polui habere vivum. Sed si ne- Jesu dilecii clamat ad me d& cruce: 0 sponsa roea
cesse esl ut lioe facias, rogo te ul me cum ipso se- unica, vide dolorem meum. Ad hoc sponsa . Jesu,
pelias. Joannes fespondit: Scis, domina chaiissima, mi dilecte, lactus es pro me opprobrium hominum,
quod aliter esse non poltiit, el genus htimanum sic qui est Dominus angelorum. Attende, o anima, isie
redimi debuit. Tandem invita permisi ut sepeliie- estdilcclns luus, cujus pedes palhdos clavo peifos-
tur; et cum in sepulcrum posilus fuisset, ad eum sos, sangume perfusos intueiis. Yide non sine amaio
intrare volui, etsuper septilcrum meprojeci, et atleo planctu et lacrymis, non posilum suaviter, sed dis-
miserahililer egi quod ai0 omnes fleverunt. Et cum tenlum crudelilerin ligno duro corpus Jesh d li-
YARliE LECTIONES.
197 Consolationem de te habeo ms omil. de te i9s Quem nunc moituum eoram ms qnae moituium filium
coram i99Dulcia hodie ms dulcia veiha, hodie so° El quod ipsum ms el qui ipsum 201Mei appeil.Uiir ms
inei appellalits est 20aSlbl erat msillieiat sos Heu Domine ms heu Domine, el magister S04ileu, Douunc.
talem giatiam milu indigno piae caeiens conliihsti quia dulcissimafaciesiua erat mihi simillima ms lieu,Do-
inine et Magisler, die praeterila, haec facies amanlissima mihi erat consimilhma 206Heu modoîpparet vultus
inihi dissimihs. ms modo apparet mulitim dissimihs 20ePedes clavisms pedes lui elavis S07 Vulneralum :
jneum aulern coipus vero undique apparel ex loto illaesum. ms Vulneraltim apparet a planta pedis usque
ad verticem : meum aulpm econtrai io ECS sos Caeteu
Juiavilque quod nunquam ms juravit quoJSiinec
omnes ms omit. omnes ""Lamentanles super eum ms et lamenlabantur super eum Tunc filnis ms
et hhus 2laCoiam nobisms coram suis 21SSanus apparuit ms santisit clarus apparuit 214Sepehre
vellem ms sepelire vellent ais Egi, ijuod ms incessi, quod slcLaciymans rogavi: Glhare Johannes m»
jdeo miserahiliter clamavi: Johannes charissime s" Milii injuiiam ms mihi hancinjuriam ^218Mesepa-
rarem ms me sepaies ai9 Expectaie vellem donec msexspeclabo donec 4S 0 Tandem in ms tandem me
atcipiens et quasi violenlei deducens in aal A. lsia Douiina et filio suo ms ista pukherrima Domina et aa4
Fiho
aaa
ejus saaJNobis.Judaei ms mihi. Jtuiaei Filio ejus Josepbo posl oslentllt rus filus Joseph oslendit
S2BDe imno exchtserunt ms ni Jiutro invenermU
Hie-
uisalem desliuentes ms llierusilem desiuixeriuu
126Vendiderunl. Ezphcit liic in ediih,. a> tn ms Uu. 519 licecnutlo iniajeao spatw subsequunlm
£89 SPURIA. — LIB. DE MENSURATIONE CRUCIS. 293
cattim. 0 le, Jesu salus omniura! 0 adihiranda et A.manus ac membra tua in ejus ramis effudisli flori-
amanda dignatio! 0 Jesu mi dilecle, et Deus im- dum sanguinem per radices tui corpons. Quid telri-
mensae gloiiosae, vernhs conlemptibihs proplerme buam Domino pt o onimbus quce relributl mihi ? Cali-
lieti non despexisti! 0 specnlum ! 0 clarilas ange- cem salutatts accipiam, et notnen Domini invocabo
lorum! Ascendisli aiborem crucis, et extendens (Psal. cxv, 12, 15). Deo Gratias aa7.
VARLE LECTIONES.
427 Heu_sponsa mea dilecla cerne meas
Qnas pro le suffero pcenas.
Feri e non expavi
Quod aguntcrux, lancea, clavi.
Fel ego degustavi,
Quia le veliementer amavj.
Tu mihi redde vicem,
Tti quoque tolle Crucem.
Yides me nudum,
Yerberibus Iaceutum,
In mediolatronum,
Cruci ignominiosae clavis ferreis affhum,
Aceto in cruce potalum,
Post morlemlancea latus vuhieralum.
Ad hoc anima dixil: Ecce xox sanguinis sponsi mei Jesu dilecti clamat ad me de Cruce. 0 sponsa mea nnica^
\ide dolorem meum. Ad hdc sponsa, Je»u, niihi dilecte, f ictus es pro nie opprohrlum hommum. Qtu est
Dominus-angelorum, altende, oitnima mea, iste est dilecius tutis, cujtis pcdes palhdos, clavo peifossos,
sanguine perfusos inlueris. Yide non sine amaro planclu el Iacrymis, non posiitim suavuer, sed disieiiimn
crtidehter in ligno duro coipus Jesu delicalum. 0 te Jcsu Salus omnitun' o ad'iiiranda el amanda d gnaiiol
0 Jesu, mi dilecle, et Deus immensaa glonoe. Vermis conleniplibiiis proptei me fieri non despexisti. 0 spe-
ttilum, o claiiias angeloinm! Ascendisu aiborem ciutis, et exiendeus nianusuc membra tua m ejus lanus
eftcichsiifloridum sanguinem per radices lui coipoiis. Qutd telribuum Domtno pto omnibus quce letribmt
miln? Calicem salutaus accipiam, el nomen Domtni mvocabo (Psal. cvv, 12,S!5). DeograiiasvE\plici,t nanallo
Beatae Yirginis Mariae,-de Passione Domini ad B. Anselmum.
-
DE MENSURATIONE CRUGIS
LIBER , . .
In illud Clirisli :Siquts vult vcnire post me, abneget semetipsum, et tollat crurem suatn
quottdic, et kequalur me (Lucce ix, 231
Qtionlam j'ubenfefilio tuo Chrlslo : Peifecli estote, B CAPUT PRiMUM.

sicut el Paler leslet cceleslispeifeclus est (Malih. v, Expendunltir piimce patliculce, Si quis, ubi de tadi-
cibus el temedfts pusiUanmuialis.
48): et Aposlolo exhorlante ul ad perfectionem fe-
iamur,cmnibus iiiodis ad perfeclionem vilaelendt-ie Paucilatem peifeclorum innuis, Domine, In eo
debemus; lendentes autem sine duclore, errarepos- quod dicis: Si quis, quasi aliquis ex multis vult
sumus; opiime consulit nobis in eo boniias tua, post me venire. Etquarehoc, Deus meus, nisl ex
Deiis mens, qui eumdem unicum tuuni nobis ui du- qtiodam lorpore et pusillanimitale nimia, eo quod
ctorem tradere dignatus es, ul nobis factis el verhis plerique animum suiim ad lendendmn sursum co-
viam veriialis ostenderet ac doeeiet. Cui etenim ut gere noluut, et perfectam viam atlcnlare non au-
eum confidenier sequeiemur peifectionis lesiimo- dent. Nascilui aulcm pusjllaniinilas eliam nimio
nium peiliibuisti, dicens : Hic esl Filtus tneus dile- limorc, maxime propier peccala praeteiiia, et quod
ctus,in quomtlii bene cotnplucui,tpsum audite (Matllt. nilmis propiia lespiciunl nienla, propler uiihtatem ;
xvii, 5). Ijise igilui, ut faceret vcluniatem luam, quod nimis trmenl impedimenla, el quod slalim non
quoddant compendiiun viae peifechonis brevibussub seiuiant se proficcre, inler quolidianos lapsus, et
veibis, sed plurimum ponderosis, nobi« ostendittii- quod luam minus considerant honitaiem. Isla eliam
ceis : Si quis vult venhe post me, a~bnegetsemelipsum, C soepe multos repellunl ne audeant allenlaie viani
el tollat ctucem suam, el sequalur me. In qmbiis perreelam, imo el ipsos incipientes saepe in tantuin
verbis oslendil paucitalem perfeelorum liberlatj dej'iciunl utpiocedere se passe desperent. Sed pri-
aihitnleum sequi volentium; ipse tamen vull no- mum, scilicel nimius lunoi propler peceata praeler-
sier esse duclor, inilium viae perfectionis, medkrn Ita non debet nos impedire, epiia si bene eo ulimur,
el finis, et qua Inieiiiione sil ambulandum. Singuia omnia conipulaniur nobls in Lonum pVaedicandini-
aulem in suis Iocis patebunt. jn.am bomtalem tuam , togposcendi te, alciuc
m AD OPERA S. ANSELMI APPEKDIX. 282
amandi et latidandi. Nolandum vero quod ptintipa- A ^ depulemiis aliquam hoiam diei ad examinanJum nos
liiei tna damna sunt in peccalis, scihcel quod in quahter habeanvus nos in niieiioribiis elexteiiou-
eis meremur poenam tclernam, demeremui aeiei- bus, et quidqttid invennnus quod nobis sit utile ad
tiam, beaiitudinem, tempus (quod pessimum esl) piofecsum, ad boc firmissime laboraie pioponamus,
sine amore ct laude nostri Cieatoris expendimus. et defeclus quoscunque rejiceie studeamus. Non
Pnma dito pciiinent ad hominem; leilium veio auteni leneat nos si foite nonnunquam aliqua die
ad tutim damniim pertineie videlur, Deus meus. comra propositum iaciamus, qua non mimis propo-'
Cum eigo ex mdebua ct nnnia miseucordia tuajam uamus, quia longe facilius redil ad te, qui ex infir-
moili IIOS depttlatos revocare digneris ad vilam nntale facit conira proposjtum quam qui sialum
tnam, tain fuleluer ad le deberemus converli ut sniini dissimulans se non pioposuitemendare; nno
damna nostra dissimulaiemus, et modis omnihus quandoque maj"oresl ei poena quam culpa, et bcni-
mslare, ut laudem luam, qnam neglexunus, siliem tas lua mahs nostns novn bene titi, saepe faciens
in ahquo residuo noslii lempous supjheiemus. •defeclus uoslios ad augmeiUnm humihiatis pro-
Quantum esl, Domme, uissimulare limoiem poenae desse, ut vvrum sil quod sepites tn dte tafltijus-us,
piopler amorem Uiuui' At eur propter desidtruim etfortior lesurgii (Ptov. xxiv, 16). Seplimo, pusil-
beatilud.nis nostrae nunueiemus famam laudis luae, "' lanimes nos facil, quod luam i.on peipendimus boni-
cum eam paii aelernahtei meiuissemas, ptiam pio- tatem Cum eium iibi oiando loquimur, -non debe-
pter furoiem luiim' Pnnium quaeremus le laudaie, reiiius le cogiiaie quasi durum ad exaud.entlum,
qui ,es regnum Dei, ut dicis ni Evangelio : Regnum sed palrem beiugnissimum, qui eliam anlequam ota-
Det intra vos est (Luc. WII, 21); et; lloc acljicie- mus scis quid sil nece^se nobis, et ex naiurali ho-
tur -\obis ex superabundanti (Luc. xn, 51). Da no- nitale lua in infinitum pionior es ad exaudiendum,
bis, Doniine, charilalem non quacrenlem qum sua: quantum in le est, quani nos avidt ad rogandum.
sunl (1 Cot. XIII, 5), sed quae lua suut, ut non cogat; Da, dulcissime Domine, ut non simus.pusillaninies,
Umor pcenae libi servire pro peccatis, vel amor no- sed njagnamini m infnmuatibus nostris; nos deji-
strae heatitudims pro mercede, quia lempus et vires, ceie coiitendentibns medicinam iuaium gratiarum
non sufficiunt nobis ad laudandum lc, cujus honiiasi apponenles, non pusillanimes, sed magnamini le se-
exsupeiat omnem sensum et sie pusillanimllalem i qui firmiter proponamus, jnaxinie si non est in no-
timor non incuiiet peccatoiimi. Tenet eiiam nosi bis lanla foi litudo quod posl te giganlem, qui -exsul-
quandoque noslrorum panitas meriloium, ne ad1 lasli ad turreudam viam (Psal. xvm, 6), cuneie
peifectionem viiae tendere audeamus, quia ad eami r, possumus; hoc lamen remedhim habemus, quod
promei enclum non suiBcIunl. Sed huic objicilurquia i post le clamare possumus: Tt ahe nos posl le (Canl. i,
lu, Donune, jussisli nos emere, et airjtinxisli quiat 2), et clamorem nostrum audiat et exaudial auiis
gratis emeie dehcmus. Dixisli emm : Stitenles, ve- ttia.
ntie ad aquas (Isai. LV,1,1). Qtnd est, Domnie, quo'
CAPUT II.
vinum fervoris in laude lua et lac jnundje consc.en-
De hbeilate, el ejus ilhcibus ad perfeclionem; expo-
tise absque nlla commutalione debemus emere, nisi1 stlw paiticulcB vull, in piopostta Chrtsli senien-
quod iibi sufficii, quantumtunque parum sil, quodl tta.
habemus tibi dare; uno et hoe ipsum qt od damus3 Secundo innuis liberlatero aihitrii sequi volenlium
tuum est? Inducil etiam pusillanimiialem quod in- in via perfeclionis, cum dicis : St quts vult; quia lioc
dignos nos \idemus, eo qnod petimus : quod utrique} relinquis hominum voluntaii; sednunqmd poleslali?
veiuro est; quia si homo mille aiuus servirel Deo) Non. Sed potestalem libi, Donune, reservasti, cum
etiam feiventissime, non meieielur ex condigno di- omnis poleslas a Deo sil (Rotn. xui). Cur ergo cau-
midiam diem esse in regno coelorum. Sed, Doniine,, sabilur homo contra le, si te sequi vult, el non
non debemus considerare lanlum nosliam utiliia- polest ? Certe ideo quod non le sequltur,vquia hcet
lein, sed tuam laudem, cujus bomtas exsupeiatom- - j) lion possil per se, lamcn per le, qul uon ideo reser-
nera uiielleciuin. Pusillannnes eliani facit nos quiai vasti tibi potestatem nostri profeelus, ut non possi-
nimia lmpedimenla nosira \idemus. Sed, Domn e, sii mus, qui omnia opera noslra operans, sed ul magis
audacier le sequi pioponimus, pio -eciio habeie de- adnineniur el laudemus abyssum bonitalis tuae,quod
bemus quod aufers quidqUid nos ietajd.it a laudc3 eadcm quae tufacisin nobis, giala lihi smt et ac-
tua. Quidquid enim non aufers secundum liiam vo- cepla, et judicas ea digna meicede, ita quodcliam
liinlatem, hbenler porlaie debeniiis. Stultitia enimi cahcem aqum fiigidm non dimillis absque mercede
noblia saepe pulat ea esse impedin.enia quae lua oc- (Matih. x, 42); el eo ipso nostram ahcujus volunla-
culta sapientia ad noslrum ordinavit profeclum. lem, quam adeo hberam propier tui simihtudinem
Qumto, leriet quotl non slalim scnlimus nos profi-- fecisti, ut cogi non possil. Multis eliam aliis raodis
cere, sed Domme, saepe diffcrs quod pelilur, ull ad viam ventaiis et perfeciionis nos alhcere sludui-
excitesrnagis appetitum; non diffeis quod nolis dare,, sti. Unde hoc merebamur, Domine, ul ad nos descen-
sed ut aucto desiderio abundaniius possis dare. deies, el humanitatem nosiram tam mirabiliter uni-
Sextum, quod reliahil nos, sunl quolidiani nostiiI les, et in ea tam hunnliter cum honnne cor\ersa-
tlcf. ctus. Scd contia hoc esi lemedium, tuscmper r rcns, nisi quod nos ad peifectionem tui ainoiissic
205 SPURi^ — LiB. DE MENSURATIONE CRUCIS. 2D4
pio\ocaie vokbaSjlil dum visibiluer Deiun cogno-- A ut leficial nedefitiant. Tandem assumet ad requiem,
scimus, pei hune m invisibilium amorem lapiamur. ubi lamen reqmem non hahebimus nocte ac die,
Quis eigo homo dignus eiat ut Filius Dei mnrteml dicentes . Sancius, sanclus, sancttis , Dominus Deus
pro eo palereiur' Aul qu.s unquani mtiuit luo cor- Sabaotli (Isui. vi, 3). Ihi absierges, Domine, omncm
pore etsanguine refici, nisi quod lu, Dens meus, uiI laciymam ab ocuhs dilectorum luoi um, quontam non
hoc ostpndisii aviditatem amons lui cuca nos, ntt eul amplius mors ultra, neque luclus (Apoc. xxi, &),
sallein ex nniluiudine cl magnitudine lam nnrabi- elc. Seri, Donune, quomodo istud possil esse, non
lium beneficioium ttiOium ad mtiluam dileclioneral bene poiest eompiehendere anima mea, quae ahquo
accendeies cor nosiiiim, el 111captivitalein amoris; modo expeita est qtianla sit afllituo noscere te et
liii redijeres'' Innumetabiba nimis sunl benefitiai non posse lautlare le, cum et ipsa afflictionem generet
lna, Domme, qmbus volunlatem noslram excilas, utt, proplcr gralitudinem, quod hcel ei affligi,pro eo qiiol
petfecteetaideutei le seqm vchmus,maxime auiemi non polest laudare ie,imo omnia quae nnquam ad
qttaeprovocai et; nno, si sic dicere hceret, cogei elL l.iudem ttiain cogilare, loqtil, vel agere potest, af-
volunlalem noslram luas consideiauo honitatis, ex: flictionem ei jjenerant, qula lns lndignam se puiat,
qua omiua bon.' cieala procedunt. Quia aulem paucai . el quia tibi in nullo poierit rcsjiondere. Si ergi
txpeuus esi, el]iiondunieveiCilalusdele, qui spiiiiusi anima incarcerata, in umbns collocala, sicinsalia-
e% spiiiluahlei coguare volueut, sic medilan de le: bihter afiligitur pio lande lua, qttomodo saiiabiiur
poierit iiichoaie. Pumo assumat in menlem suani cum in meridie apparuenlei boniiaslua, cum uli-
aliquam animain viitutibus peifectam, et de illa ita que videal ad plenum eamnon posse latidau. Si foite
speciahler cogilel, quasi iniHi corpon sit conjuncla dieisnnlu, Donune.quod hocerumaximum gandmm
Imaginetur aulem inilla omnem perfepiionem vnttt- ejus, quod perfecle cognoscel bonilatem luam, et il-
tum, quae unquam de ahqua anima poterit cogitari, lam tam iramensam, quod eara non poterit ahqua
scilicet qnam bona, quam dulcis_,quampatiens,quam crealura plcne Iaudare. Verum credo quod de boni-
misericois, quam sapiens, quam cbaiitaliva, quam laiis itiae immensilate gaudebii; tamen adlnic pce-
fidelis, quam pia, quam justa, quam vera, quani hu- nitel eam perfecte non posse laudare , nisi aliquo
milis, etc. Gum aulem cuca animam talia cogitave- modo vulnera ejus albgarenlur, el percussurae plagoe
rlt, cogitet quod Uaecanima esl sinulis ereaiorl in ejus sanarenlur, quia (unc primum oletim ^ddilum
viitulihus quieam in simililudinera suam fecit, el esset camino. TJnde si placet (ibi, Domine, cieJo
posiea Iranslerat se ad Greatoiem, ut omnia quae quod eiiam pcena et afihclio Iaudis luae, quam habet
inanuna piofecia polerunl inveniri, in Creatore in- /p hic anima, ibi saliahilur et alligabilur palo laudi1:,
fimla cogitPt et mimensa, et ea jpsa naturam suam Cttm lu qui reples in honis desidciium noslrum
esse, et sic quodam modo tnvistbtlia Dct pei ea qum (Psal. cn, 5), tanium tledens ie laudare quantum
facta sunl, conspiciat intellecla (Rom. i, 20). Hic est desiderainiis, imo longe supra desideratum. Siceninr
quidem initialis modus cogitandi de le, Doinme, dixisli : Quia vos ploiabilts el flebuts liimc, mundus
quem qui solhcite sequilur medilando le, inliabil aulem gaudebtl. Tustuia vcslra vetlelut in gauchum
fontera vivunietdulcedinem luae nalurae, qtue quanto (Joan. xvi, "20). Sanata autem poena, quain hic
major est omnibus beneftcns tuis, lanto magis alfi- habuii,el impletoquodhicdesideravit,a!iam pcenam
cil nosiram voluiilalem,ut sequamur ardenier Jesiun p'o majori laudalione ibi, sicul nec lnc, a se habere
filium luum ad laudem honitatis tuae nosinfoiman- non potest. Tu eliam non dahis ei, qui otnma dispo-
tem. ms iti numero, pondete, et mensura (Snp. n , 2t) ,
CAPUT HI. quia tunc non eril lempus flendi, sed ndendi, cnn
De sequenhbus paiuculis, venne post me. appaiueiit nobis luus unicus Fihus,si volumuspost
Terlio enini se dedil noslrum ductoiem et institi- ipsumAenue.
ctoiem,cum subdit: Vemlepostme.Quantumcuiique CAPUT IV.
curramusfervenlersequendo, nullus praeeedit le, et D Quod nonsimus nostn, sed Dei; ad illud, abneget
nulhis vadit juxla le : Omnes nos oportet iie post semelipsum.
te, quia iues pumogentlusin multts ftaiubus (Rom. Quarto eigo ostendil nobisiniiium viae, qua de-
vin, 29). Prnno dicis, Domine , discipulis : Vemie, heraus post Chrislum venue, cum dieit, abnegel se-
el videie (J oan. i, 39). Postea ditis, Ventle poslme, metipsum. Qui ergo in \ia perfeclionis vull sequi
ut quodin levitierunt imitentur. Deinde dicis : Ve- Christum Jesum, laboret pnmo ut abnegel semei-
nile ad me, omnes qui labotalts el oneiuli estis, ei ego ipsum. Meulo etgo debemus nos abnegare, cum
teficiam vos(Malih. \i,28),etc ,uti«ij«m tuum suave, nihil jmis babeamus in "nobis Sunt autem seplem
et onus ttium leve (ibid., 50), quod qui susceperiiit causae, quarum quaehbet sufficeret hominem com-
hilanler possint porlare ad gloiiam Palns lui. Tan- pelleie ut fateatur in senihiljuris habere. Piima,
dem dicis: Venite, benedicli Palus mei; peicipile quia lu, Domine, nos creasli; sieut ergo nihil in no
iegnum(Malili.\\y,3b). Sic, Domine, lsie est fide- his boni esi, quod lu non crea\eiis, ila dignuni est
hssimus legalus-ttius, qui primo ponit se nobis in quod omnia bona nosira sint lua, quae nullo modo
exejnplum, cum dicit: VenHe el videte; ct poslea licct auferri a le Sanclo sanciorum, ne sacnlegiurn
mvital ad venienduni post se. Yenienies ad sc vocat, committamus. Cui eijjonon abnegaremus nos, qm
£93 , AD OPERA S. ANSELMI APPENDIK. 2DG
nostri non sumus? Nam quandocunque aliquid a _\ t quam le, lanium de sercservel tibi, qtianlo melio
nobis abnegamus, nec hoc abnegauim propter le rem se puiat quam iti. Piopter btyusmodi causam
conferimus, sed aliunde quanluinlibel eliam modico dicis : St quts utlt neiuie post me, abneget semel-
temporis spatio donamus, mox alienum invadimus. ipsutn (Mcitth. x\i, 24) 1 imo, Doniiue, jam eogor,
Secunda causa est, quia nos aelernae morti dechtos dicere (sal\o \erbo tuo) quod nullus senielipsum \a-
tua moile pieiiosissima redemisti, pro omnibus leat abnegare. Quomodo enim se ahiiegabit, qui
mortutis es, ul qui vivunt jam stbt non vivant, sed ei nunquam ahqtiid juris in se habuif Sed , Domine,
quipto ommbus moi tuus est (II Cor. v, 15), tit dicit in hoc \erbo oslendis max^mam graliiudinem tuam,
Yas luum elecium. Ergo sicul omnes et lolos rede- ulhoc lantj aestimes ut quictinque in se sihijaliquid
misti, sic et omnes et loii liii sint. Qui vull ergo juris nsurpaveial, ulleriusse libi lappie non atten-
salvus esse, lestituat tihi illum preiiosissimum san- tet. Da mihi, Domine, ut meabnegjin, irao utred-
guinem quem pro eo fudisli. Tei tia, quia nos in- dam quod rapui violenter. Debemus aulem secundum
gralos omnibus honis tuis et aversos a le propter legem ablalum reddere in quadruplum (II Reg. xn,
peccata a diabolo defendisil, poslquam a te nostro 6), ut non solum nos, sed el nosira reddamus, sci»
Domino recessimus lurpiter el inique, sub lua pro- licet naluralia, forluita elijraluita. Naturalia sunt?
lectione esse merilo non deberemus. Sicque nos ho- B quae communiler natura^nmibus hominibus admi-
slis sine defensione capiivos habens ad suam volun- nistrat;Tquaedam in anima [antum, ul intellecius ct
talem, debuisset in aelerna supplicia demersisse, nisi affeclus; quaedam in corpoie, mediante anima, ut
tu ex superabuhdaiili bonitale nos defendisses ah eo, quinque sensus interiores. Reddamus ergo intelle-
et ad pcenilenliam resenasses, et propler hanc catt- ctura, sed sutim proprium relinquenies,qui nos mtil-
sam proprie sumus lui servi, quasi ab hosle semti. tuma cognuione ventatis impendit. Quantiiu enim
Simililer tui sunt quicunque per tuam graliam la- homo sensu suo ila innitilitr ut ab eo recedere no-
queos diaboli evitaveiint, etideo tibi nihil auferri Itiil, vix sensum altenus quantumcunque rationalem
debet ex eo quod vel te dante non cecidil, vel st ce- apprehcndit. Faciendum igitur est secundum Apo-
cideiai esl erecium. Quarta causa est, qtiia cum stblum : Quicunque intet vos supiens esse vult^ stul-
aeternam rnorlem peccatis uoslris meruissemus, tu lus fial, ul sapiens sit (I Gor. m, 18) Si enim humi-
nos reduxisti ad vitam, eam dimitlendo. Gur^rgo hter se sttiltum repularet ad lempus, tunc veram
tibi non vhemus nos penilns abnegando, a quo sapientiam a te , she atuis apprehendeie te posset,
habemus quod aeternahter mortui non simus?Quinla quia ubi humtlitas, ibi sapieniia (Piov.n, 2).
«•ausa est, quod eadem honiiale qua nos creasii, Paulus enim credilur didicisse Evangelium in
eliam conservas,ne in nilulura redigamur. Quomodo ° illis iribus diehus, cum caecus esset (Act. ix, 9).
enim ahquo subsislere valeamus, nisi le conser- Reddamus eliam affectum Deo, semper posiponendo
vante?Siergo tu es vila noslra, nulli alii vuvere nosli am voluntalem volimtati divinae, et niaxime in
debemus, sicut millo aho subsistere valemtts. Sexla oratione iioslra, qttia in omni oratione nostrae uii-
causa esl secutilas; qui enim se lolum abnegat, nt hiatisuam debemuspraeponeie voluntalem, imo sna
Deum habeat, qui sibi periit ut libi valeal, qui sibi voliuUas, si ea recle utimur, semper est nostra irti-
mlul est ut ubi aliqmd sii; si rohii in se habet, hlas. Saepe aulem veiul de proprio sensu qiiia~non
nihil sui amittere ttmet, sed sempersecurus esl le credimus Dominj Toluntatem esse quidquid ciica
quod tuum est eonservare. Si minenlur ei pcenae nos contmgii, et ila abutimur ea, minus grate susci-
inferni, vel ignis purgatorius,parum timoie eoium piendo, sicut dicit Auguslinus (l. "x Confes. vi ,^6) :
afficitur, quia canlahil vacuus coiam latrone \ia'or: s Oplimus ille luus mlnister est qtu non hoc a le au-
et se non limet perdeie qtii se ahnegal. Si enim tu diie desideiat quod ipse voluerit, sed hoc velle quod
eum, qui luus esi, ad poenas mitteie \elles, semper a te audiel. > Sed cum his duobus, scilicei inlelle-
tamen de te in bonitate sentiret, paratus suslineie cttiei affectu, et quinque sensus exteriores redda-
quod velles, nec dicerel: Ctirita facis? Cui praedicta nttis, motificando eos ah onnnbus vajiilatibtis, et
sentenlia non placet; at ci, Domine, se abnegare, ut ad tuun) obseqnium convertendo, jam aliquantultun
inlelligal. Seplima \eto causa debeiet maxime nos hahemus de pi ima parte quam nobiseum abnegare
uigere;scihcetut lihi vices ledderernus siverespon- debemus,scilicet de naiurahbns bonis.Secundaiiais
deiemusqtua puei nalus est nobts, et fihus datus est sunt foriuila, quae dicere possumus lemporaha, el
nobts (Isat. ix, 6); qui das quolidie le nobis in ci- amtcos. Ihec enini omnia calcanda sunt, ne impe-
bum, et tandera dabis le nobis in praemium, et in diant luum amorem. « Minus enim amat le, qui le-
meicedem magnam nimis. Domine, quid dignum cum ahquid amal, quod non propler le amat, ui
poteutesse tanlis beneficiis luis? Quidad hoc didicit Augustinus. i Yalde deberet homo indignari,
gnum poterimus dare? An oportet aliquid praeler id diligere modica quem lanlae dignilalis fecisti, ut
nos penitus abnegare et tibi dare, dtilcissimeDomine? ei hceat te amaie. Occuluus autem nocet nimius
Sitinus homo esset tanti qnanti omnes trealurae, amor amicorum qtiam temporahum, quia tegit le
qnas unquam fecistt, quanttis esset, si daiet se lo- velamine chariialis, Ua quod saepe puiet homo cha-
ttim tihi, qui dedistl le lolum nobis, cttjtiS bonitas ritalem esse quod dilectio est carnali*,, quae ita dul-
in infinilum praepondeiat'' qui se pulal mclioiem cilei et suavitci mentera caplivam tonel, quod ne-
§97 SPtiRlA. — LIB. DE MENSURATIONE CRUCIS hi
sciat homo quam duiis vincuhs fueut Iigalus, nisi j^c-mnem excedis humilitjtem, cui si velimus simiiair
poslquam fueniabsolulus. Sic lotuni cor nosluun necesse hahemus hunuliarl. Item, qttod adeo tain
tuo debemus.amoii,ut quuiquid deeo alteii rlamtis, frigidi sumus ulnec araoie, nec laude, nec in ahquo
tibi subtrabamus r Necessai lum ergo est ul omnia, respondere tttae honilati possurnus. Ha3c et mulia
quae for-tuna nohis offert diligenda, sive res tempo- aha, quae magis communia sunt, ad humiliiaiem
rales, sive amlcos,propter te^bnegemus. Tertia pais nobis sufficiuni, imo saperbiae nulliini locum reira-
restitutionis sunt graluila, scilicet virlules, quas in quunt. Vatde autem necessarta est nohis pioTuudiias
fonlem suum penitusrefunderedehemus,nihil exlus hnmililalis ad luam sublunitafen), quia quanto quis
nobis îsciibendo, sed tibi, a quo omne donum peise repulat indigniorem, tanto magis gratus eslhene-
fecltim (Juc. 1,17), pro eis grates referendo. £>iom- ficiis; etquanlo gratior, tanto magishvidabih&r, et
nia, quae in his tnbns, scilicel honis naluralibus, qui maximegraltis esi, maxnne telaudabit. D) igi-
forlu>'iis et gratuitis, inveniuniur , abnegamus, .nos lur nobiSj Domine, veiam hunulitalem, id e&l, Ua
libi quod fiaudavimus in quadruplum reslituimus, ciuciari, quod m hac vila non possumus ad plenum
ethoc sitnobis initium vilae^perfeclae/sic nosmet- humihati, ut sichaheamus crucis profundum. Suhli-,
ipsos penitus abnegare. mitas crucis esl ctuciari proeo quod le ad plemini
CAPUT Y. B lau/aienon possumus el amaie. Quod eausa amotis
Fxculiuntur verba illa, tollat crueem suam. lui habemus, quae lingua diceie, vel quis inlellettus
;QuInlo consideralum est quaie niedium perfeelio- sufficjat capere, nescio. Si aliquid gialis amaie
nis sit nobis propositum, ut ambuleraus per ipsum, volumus, uhi mehus qtiam in te ainoiem nosluim
scilicet ut crucem nostram tollamus. Crux autem a locabimus? Si pro inunenbus, quanto phua d.ib'S'
crucialu dicilur. Domine, sl crucem noslram luum Sed quanlo plus promutis, tanto magls giats tmaii
seiyliium dicerem, secundum opuuonem eorum boc mereris. Si amaie volumus eos qui nos amani,
inlelhgeiem qui nesciunt quoniam jugum luum su ive quanto aequius nos le amabimus"?Et si exspecl.unus
est, el-onus tutimleve (Mattlt. xi, 50],, nec sentiunt et desideramus ul quis ^xtorqueal a uobis amaiij
quam bonusel quamsuavis luus sitspintus hmoUs. nonne lu es Deus meus, qui tam ciebio pulsas et
Dicoautem crucem esse cruciatum coidis, quem de mendicas ad ostium nostrum dicens : Ptmbe, fih,
hoc habere deberaus quod non sumus ita fideles et coi tuum mtlii(Ptov. xxm, 2(5),imo et saepelepulsus,
fgrvenies in omni serviuo tuo el laude tua ul debe- le ilerum jngeris inipudenler. Si vero aliquid \oltt-
remus. Jlaec crux hahet longitudinem, laliiudineni, mus tlihgeie, quia bonum, cur non poiius lo
Bublimitatem, alquepiofundum. Dehemus ergo ha- lmmenstim bonum, qui totum noslrunf tibi vindicas
Ijere-cruciatum, eo quod non laiitum hunnliamur G affecluin, ut bonitat^m tuam amemus et laudemus!
ai deberemus, et hoe est piofundumciuris. Non Si vero ahquid dignum j"udicamus amoje nostio
ianium amanuis et laudamus, quantum honitas ttia qttod tania fecerit pro nobis, cur noii judicamus
exigit, et iuec estsubliraitas. Non snmus tam fideles suniliier de le, qui tot et tania fedsti pro pobis''
utdeberemtis, el haec est laliludo. Quod non semper Si veio consideramus passiones tuas, lu ammam
conlinuamus,, nec laudem tuam copiose extolhmus, Itiam pro nobis dignaiissime posmsti, ui totam
uec ah mfidelitaie loio nisu desislhntis; etiiaec est animam nostiam possideies. Infmila sunt, Domme,
Jongttudo. Ad profundum humilitaiis cogil nos piimo quaj nos le amare compeilimi, qma cnnna quae
propria cognilio ; salis enim est honiini, ad humih- creasti, tuam praedicant boiulatem, quam qui in
tatem, cognoscere seipsum, maxime si recoidamur omiubus non intelligunl, non tifti, sed suaeiiiipuient
iniquilalum nostraium anliquarum, quia iniquem caecitati. Sed quia f probatio dilectioms, exbibilio
conspeciu luo egimus, Deus meus, quia revera lam est operis (GBEGOR ), > neccsse habet anima sie se
fidelisjiobis es quoa"etiam in peccatts nobis exislen- contbrmare ad dileclionem luam, ut sicut le hahes
tibus peccata dimiltere, ei gratiam luam lam abun- ad eam, sic semperse ad tehabeie mtatur. Mavnnp
danler, sicul vellemus, largiii es paratus. Quanto autem in isiis. Primo, sicul lu anias semper, iiaet
majora quis de te praesumit, tanlo magis necesse lpsa semper amei, et hoc osiendere ubi nitatui, nt
est eum humihari, quia lanto nequiusegit contra te oninem affectum suum luae conterifpeiet voluniati.
peccando, quantoiu interim laigius ei benefacere Sunt aulem quatuor affectiones, ad quas ahaj reduei
cogiiabas. UndeBemardus: t Quanto henignms de possunl, scihcet gaudium., dolor, sjes et limor.
illo, tanto indignius de me seiune coaor. » Jtem, Pnmae duaesunt circa praesentia, vel praetcrila, ct
defeclus quoiidiani humiliant, eo quod ila Inslabiles aliae duae sunt circa fuiuia. Sic jjjitur libi confir
in laude tua sumus, imo nunquam in eodem stalu mare noslras affectiones debemus, ut de omnibus
permanemus. Quanto tu quotidie pronior es ad quae lihi adveisa sunt timeamus ei doleamus;et
indulgendum, lanlo plus huniiliat contra luam quae tibi honestaj de his spei emus et gaudeamus,
delinquere bonitatera. Ilem, pondus graliae humihat omnes ahasaffectiones de cordibus noslns effugan-
et deprimit, cum consideramus quod ea Indigni les. Quanla utiluas in boc esset quod falsas et
sumus, qtu magis in inferno essemerueramus.llem, inutiles affectiones vilaremus? Utique si homo se
quod lu tantum humilialus es pro nobis, Domine vere secundum has qttaluor affectiones exammaret,
Deus meus. Ilera, quod in naiura divinitalis tuaa quando aliquos molus souliiet, quomodo tu eunt
PATRGL.CLIX. 10
599 ADOPERA S. ANSELMI APPENDIX. 300
euperes? Domine, solus nosti. Si enim originem A devote vel ad mijnis seriose, ul cum bene videamus
motuum nosltorum diligenter adverteremus, saepe quid peiendum sit a le, iiuente de corde nosiro
inveniremus esse vilii, quotf putavimus esse virtutis, petamus, non alienis, sed propriis \erbiscordis \el
•et saepe illo impedimur quo credimus promoveri. ons, quia utraque reque inlelhgis et auscullas/
Secundo, sicul semper habes nospiaeocuhs luis, Humihter, ul non denosiro merito, sed tanlum de
ita etiam te semper debemiis cogitaie praesentem. lua gralia confidamus. Quamvis enim peccala dimi-
Hoc cogit nos ab omnibus cogitationibus nostris, seris, et quandoque aliqtnd libi seniie concedas,
verbis, factis et monhus esse sub modeiamine semper lamen ialesnos reputare debemus, qua'es
clisciplina?, quoniam non audeiet sponsa inhoneste nosipsos peccando fecimus, qui nih 1 nisi malum
se habere sponso suo praesenle, imo in omnibus per nos facere possumus. Fidelitei, ut in oratione
intenderet sibi placei e, et quaerere ab eo consiliura oiTeiamus nos ad caientiam omnisgaudh el palien-
et auxilium, ut in omnibus secundtim suam posset tiam omnis poenaequaj ad ulilitalem nostram cedere
agere voluntatem. Cum aulem in omnibus libi pla- valealper tuum adjutorium, ut in exaudilione desi-
cere inlendimus, semper securam conscienliam den) nostri aclio tuam laudem altallat. Sed, Domine^
habebimus, etiamsi se aliquid minus ulile praeier te merebor sic offerendo me libi, cum tamen, ut totus
mtentioni noslrae ingesseril ineidenter. Terlio, siettl B luus, ad hoc teneat, etiam si nunquam volueris me
semper el continue servis nobis, onmia operanoslra exaudire. Perseveranter, ul nunquain cessare pro-
operandovel sustinendo, neesse desinamus, velper ponamus a desideiio omnhun quae libl sunl Iauda-
alios, vel quocunque mod6, Ua nunquam paiticnla bilia el honesta. Si qua vero in nobis vel in nosiris
riielhonae debct nos praelerire quin in tuo servtlio siipervenpnt necessitas, quamvis pro hac sempei
expendamus. Quarto, sicul semper lueiis nos, ^t cum inlentione non possumus orare, tamen aliquo-
ensiodis nos ab omnibus malis, sive pei te, sive per nes, cum omni fidelilatequa possumus, pio ea ora-
mos.Ita diligenler debemus nos absliaheieab omni- bimus,et deincepsvohintati luae nostrum desiderium
bus quaenos possenl ih luo servitio impedire. Quinio, Commitiemus, semper primam lidelitatcm, et si non
sicut largilas tua nunquam lassatur in dando, ita ni aciu, tamen in habilu retinenles. Confidenler,
nunquam debemus voluniarie deficeie in orando. ut poslulemus in fine nihil haesitanies. Sunt autem
Sexto, sicut semper es henignus in rehuando, ila septem causae quaecogtiht nostuae confiderehonitalL
nunquam debemtts defeclibus nostns teneri quin Pruna, quia j'ustuni omne desiderium lu das, et ad
slalim posl culpam veniam posmlemus. Quando qiud dares, nisi eliam velles exaudire? Secunda,
enim cor hominis est dislorlum, et a lequolam- r quia non adnosliam tilihtalem, sed ad tuam gioriam
modo alienum, mullo estpronius adlevitates et ad volumus exaudiri. Tertia, quia majora, quae pro
quaerendas exteiius falsas consolaliones quam nobis fecisii, animant nos tit etiam de minoribus
fuerit dum apud le esset. Unde non est diffeienda confidamus. Omnia enim quae petere posgumus tam
acquisitio veniae, ne ditituniior recessus chfficilio- minora sunl quam quod dignanler pro nobis es
remjieditum operetur. Taliler nos debemus ad te incainalus et passus. Quarla, quia tam facile est
habere, et semper ciuciari quod te lanlum non apud te in maximis, quam in minimis ex'audne.
amamus ut debemus. Quomodo aulem le laudare Quinta, quia nos ad hoc provocat tuae ronsideratio
debeamus, et de quibus gralias agere debeamus, est bonitalis. Sexla, quia intercessorem te, Jesu Chri-
in piincipio supia diclum. DA nobis, Domine, toio ste, habemus, et omnes sanctos. Seplima, qma
desideno ad araandum et laudandum te aspirare, el infinilam ad nos habes honifatem. Si enini modita
pro eo quod digne non possumus, cruciari, ei hoc dilectio quam ad te habemus ad hoc nos cogit, utin
nobis lollendae crucis sit alliludo. Laijludo autem omnibus tuae voluntati hbenler parere vehmus, tur
ciucis est fidelitas semper spiritura crueians ^t idem deliiaeslimabih dilectione tua non praesume-
dihlans, ul onmem hominem suhjiciat luaelaudi ac remus? Alioquin fidehores vellerausttppaiere quam
seivltiui. Hac maxiine facit hominem m oratione D lu, si tales nos libi evhiberemus, qualem te nobis
communem cogens ut quidquid sibi vel aliqmbns econverso non credeiemus? Sic, Domine, orabimus.
speciahler suis desiderat, quia eos humiles qtiodam- et propter hoc in oralione confidentiani habebl-
niodo videt, iilhil tamen hominum, sed tolum ad mus; nihilonunus lamen erutiabimur, quod hoe
laudem tuae desiderel honitatis. Unde cum fidelitas digne exsequendo omnem hommem ad luam lau-
roaxime ih orallone consistat, considerandum est dem per effectum trahere non possumus et am-
(|ualuer debeat orare qui voluerit exaudirt. Debet plecti; et haee spuitualis noslrae crucis est lati-
enim orare sapienter, ardenler, huniiiiler, fidehter, ludo.
perseveranter et confidenier. Sapientei , ut orel GAPUT VI.
quae tuae laudi sunt expedientia et proximoium De petsevei-antia in ciuce: ad tllud , quotidie.
saluli. Si vero in quibusdam dubitamus ulium Longitudo autem crucis tuae loii îtae nostrae
expediant, sicut aalus corporis, et similia quae debel commensurari, ut quamvls consideremus le-
quandoque nocere, quandoque prodesse possunt, cum esse jucunduni, et te in domo lua laudare,' et
prolns sempersub conditione est orandum, scihv.et in abysso lusa dnlcedinis absorheri, tamen non tae-
si tibi sit placitum et botieslum. Ardenter, sdhcej deat jios portare ciucera tuam, cruciari scilicet in
m SPURIA. — DE GOTCGEPT. B. MARLE. 302
misera hac vifa pro tuse laudis augmento. Quid Alua Jaiide qttotidie deficiendo eadit, i(a orucent
magni esl, Domine, si tecum sim in palria, ubi sum qtioiidie iollere debemus, lahdis tuae desiderrum
securus ah omni malo et ubi habeam quidqtud volo ? restimendo.
Da milii, Domine, ut nunquam me pungendo sic CAPUT VII.
clavi limoris et miseriae ut ante verbotwn, et sequalur me. 1
superent htijiis vilae, fxpensio poshemoium
velun descendere vel saltem deponi de cruce quam Qua \eio inlenlione in via ista sit amhulandum,
a-te, Domine, hoc fuerit mandalum. Scd neqttc hoc innuis ullirao cum dicis, sequatut me. Quod tam de
desideraiem, ut ab haccilo facias me deponi, sed gressu corporis qnam de menlispossumusintelhgere-,
nl semper mallem propler le pendere in cnite quam Quia mtilli non s6lum portantes crucem, s,ed et se
a nusenis his factas me in abscondito sepebri. Tu suspen'enies in cruce, le gressu corpoiis stint se-
emm, Domine, ncc desccndisti de cruce, nee sio te •cuii. Sequamur igitur te non Uiituin gressu bonorum
tleponi peiisli. Voluntas ergo semper affligendi pro operum, sed et inlenlione coidium, ttt non solum
augmento tuae laudis, crucis eril longiludo. Si quts xonsideremus quibtis operibus nos praecesseris, se 1
vullvenite post me, lollul ciucem suam quoitdte, el qua intenlione feceris, etin hac tesrqui sludeamn^
sequatur me (Luc. ix, 23), et sic currat per medium luvenimus atitem quod in omnibus cogitalionibus,
viae perfectioms. Si nos tollamus, Donune, lu ipse j^verbisel factis tbis pi incipaliter qujesieris gloiiam
.pori bis. Finem auiem viam perfeclionis, id esl tui Palris. Tu ergo, Doinine Jesu Christe, dirige
pei severantiam ln Yolunlale, semper pio le patiendi inleniionem nostram, ut in omnibtis gloriam ejus
innuis in eo quod dicis quolidie. Si enim -uno die, quaeramus et tuam, nos abnegando, profundum,
pritis quam tu jusseris, crucem deponere volumus; sublimilaiein, latitudinem et longitudinem crucis
eam quotidienon tollimus.Qui auiem petseveraverit porlando, et in ea perseverando ad landem el
usquequo eam deponas. hic in abundanti laude lua glonam ttiam, qui cum Patre et Spirilu sancto
sepulcrum ingredilur pacis aeternae. Quamvjs in hoc vivis acregnas, Deus, per omnia saeculasaeciiloium.
verbointelligerepossumusquod sicut cruciatus pro Amen.
3
TRACTATUS
DE CONCEPTIONE B. MAM.E VIRGINIS"'
Prineipiua), quo salus mundi processit, mihi con- C ouendum, quid mej similibus sit cerla magis ra-
siderare volenli occurrit hodierna solemnilas, quae tioneseqiiendum. El de simplicibus quidem in ipsis
conceplione bealae Matris Dei Mariae mullis in Iocis veihis invenitur quod cum eis s t sermocinaiio Dei.
fesliva redchlur sss. Et quidem priscis lemporibus IIlos vero quos multa scientia sine charitale peilu-
fiequentiori usu celebrabaiur 330, ab eis praccipue sifatfeinnt eadem scienlia inflari pojius quam veri
in quibus puia simplicilas el humilior ni Deum vi- boni inlegritale sohdari. Gum ergo illos Dei seimo-
gpbat devotio. Al! 31ubi et major seientia et praepol- cinaiio inslruat, et istos sua scieniia quadam vento-
lens examinatio rerum mentes quorumdam imbuit silate dislendat, qui aequa -discernere uon verentur
el ereui, eamdem S3Ssolemnitalemj, spreta panpe- cui magis parti sit cedendum, precor, edicas, collo-
rum simplicitate, de medio sustulil; et eam quasi quio videlicet Dei inhaerenli, an de sni cordis pcr-
raiione vacanlem s»3 redegil in mliilum sa4. Quo- spicacia ultra aequum lumenli. Et hiquidem ut nulla
rum senlentia eo maxlire in robur excrevil quod li, memoiia de conceplione Vjrginis Matus in Ecclesia
qui eam pujlulerunl, sa;eulaii et ecclesiaslica au- filii ejus fiat, non sibi raliomss 86videri affirmant, eo
cloritate diviUarumque abttndantia praeeminebart. quod ex a3fnativitate illius quaeubique festive reco-
Sed cum ego et pnscorum simplicilaiem et moder- litur, conceptionis ejus exordium saiis memoretur,
norum mgenii sublinntalem mecum rcvolverem, nec enim, aiunt, nala esset, si"coneep!a non fuisset.
cecidit In mentem quaedam divinae Scnplurae veiba El cum in lucem ex materni utcn secreto prodivit,
in medioponere; et quid judicii de smguhs gerani, clarura fuit quod In alvo parentis concepla S38 in
piomco sensu pia consideraitone perpendere, qna- humanam formam concrevit. Cum iiaque corj Ons
lenus S8S sua auclortlate prohelur quid cui attii- ejus specificata compositio, el in luijus mundi latUtt-
XARIM LECTIONES.
»8 Collattis est tum mss. Ctumac. et Coib. — Ms Cluniac. ineipit : TractatusB. Anselmi "•De concept o ,e
Ms Loiti.a
B Mariaj Vir<nms ss9 Ms Coib. el edtlto Ray quae™de conceptione .. locis recohtur
S3SM> Corb. landem »
lempor.bus... celebrati.r Ms Cotb. Atque
quibus"am pf^niibttsssi vinculum S35 Ms Corb. S36Jh Corb. non srae ratione j»
Ms
Cgrb. carenlem Ms Gorb. quantum
Corb. in , 38Ms Coib. in peccatis concepta
103 AB C-PERA S, ANSELMI APPENDHL Sfri
~«lineis'exhibiiio venerelur a cunciis, snpei \acQe illa A qtiam conceptio venienhs in eaineFiIii Dei? Con-
adhue informlsmaleria coleietur^Vqnae innonnullis ceptio namque incarnandt Filu Dei ab angelo, sicut
saepe, priusquam plene in humanam efligiem trahs- Evangelium refeit 206,eoelitus praenuntiata el huma-
eal, deperit et admhilatur. Hac animi sui sagaci- nitus intellecta est. Si ergo ahquid excellentius et
lateperfuncti qiiodanliquorumsimplicilasetpeifecla quod humanum inlellecinm supervolet, conceptio-
in dominanoslra ^conslilueral charitas,feslumsci» nein B. Mariaedesignasse aesfimandumjesl, excellen-
Iieetxie concepiione ipsius sacratissimjedommae sua tior gloria et major dignitas in ejus quam in Chrisli
qua se pollere gloriabantur auctoritaiis latione abo- Donuni eonceptione di\iniius enliuiSses" verisimili
lere non umuertint. ratione videiur. Non hoc dieo, sed Fihus Dei, can-
Visa ergo ratione summorum virorum in abolitio- dor lueis aeternaeet ipse luv. inaccessibihs, formam
ne fesliviiaus Matris Dei proficienlium S4S,videamus servi accepluius semelipsum exuiant\it, smimqtie
etiara chantaiem simphcium de lanii gaudii amis- adventum ita humanis meiilibus coniemperavit ut
sione gemenlium sts. Simphces suni, ci proftindis capi posset et inielligi; nam si in diuniiatis sua)
rationibus philosopborum responsa qua» expetuni, essemia veniens appareret, nemo capeiet, nemo sus-
fortassis reddeie nesciunl. Dicunt tamen m devoia tineiet.
jn Domini Matrem cliartlale fundari, non magni B Beata veto tbs Maria Mater Del fulura, sicut eum,
ponderis stB sibi vitteri omne quod digniiati aut hp- qui super omnla est incomprehensibilis, verum erat
nori ejus humana laude deferlur, si meriiis illras et "homlnem ineffabili motlo de sua subsianiia Virgo
insigmbus comparetur. paiitura, ac per hoc in divinitatis jllius'sss unitaiehi
Yeiunuamen tltim lpsa insignia sua, ut dignum est, transitura, non ,M absttrde credi potest piimordta
devolione roundus ubique veneralur, quid sit qi'od conceplionis ejus tahta deitalis sublimitatepiaesigna-
supremam originem lllorum >M non pio ocnlo 111- la, ut humanariim conceptio menlium ea plene pe
tueltir, nonmhil mirantur. neirare non~valerel.
Tantoium enun bonorum consummatio, quaeper Hoc iiaque s61 pura simplicitas supplexque ln
ipsam Doraiiu Matrem loti creaturae^rovenerunt, —Deum eHn-thleelissimam ilairem-ejus puritas dile
videtur admonere s" mentem humanam pietatis ciionis aestimare de conceptione lilius Dei genitricis
affeclu cxordium suum consideiare. Et ultque eam non vereiur.
venluram,4)c Doraini Malrem fuluiam iola Yeieris El idciico 563ejusdem conceptionis dies fesliviir
Insirumenli s48 series pandit. Sed utrum ila »" laudibus a cunctis fidehbus suo judicio merito tele-
provime nascluiia quo\is oiaculo aut angelo nun- „ brarelur S63.De ipsa qmppe, multis saeculis anleoi-
tiata sit, sicttt Dominus 5S0 Lhusius fihus ejus, aui ium ejus S6tvel conceptumscs, Isaiam Spnilu sancto
healus Joannes praenirsor el baplista ej'usdem filii afflatuni dixisse conslal : Egredtetur vuga cletadtcc
ejusscl, aut ilh vel Ule de qmbus, ut pene ommbus Jesse, el flos de radtce ejus ascendet; et tequiescel
hquet, saciaeHistonae plenissime nairant, in divina supei eum Spititus Domint, Sphuus sapienltm eltn
pagina non hahetur, m canonica Scriplura-non j'epe- ielleclus, spirilus consilti et fmliludtnis, spitiius
iitur. Ih quo quid dispensatori omnium rerum Spi- scientim^t pielalis, et teplebtl eum spuilus ttmorts
ijttti sanclo placuerit, uon salis digne me posse con- Ddminis6e (Isai. xi, 1-3). Haecitaque vlrga quaetalerh
jsideraie confileor, abs re lamen et conlra fidem esse ex se protuht florem, nullo dlssemienle, Yugo Maiia
non aeslimo, si exordium conceptionis ipsius S5Slam fuit, et flos, qui de radice ejus ascendit, benedictus
a simplicibus Ecclesise filiis aeslimetur sss, ut tam Fihus, super quem et in quo omnis pleniludo divini-
sublime, tara divinum, lam ineffabile fueul, ulin tatis essenliallter requievit. Haec igitur Yirgo s07,
illud mens humana nuila perspicacitale assurgere tanti Fihi dignissima parens, cum in alvosuae pa-
possii. rejilis naturali lege conciperetur, quis non concedat
Nec mirum : fundamenlum siquidem et quasi Dei sapienliam a fine usque ad finem periingeniem,
quoddam semiiiaTiumm civiialiset habilaculi summi p cuncta implenlem, cuneta regenlem, novoquodam et
Loni m eo ponebalur; et mansio lucis aeleinae, ci ineffabili gaudio eceltim, lerram, etomnia quae ineis
lemplum quod coiporahter inhabilaiel llle ineorpo- *unt, perfudlsse S68; ac ineffablh jubilatione pio sui
reus el incircumscriptus et creatus S55 simul et vivi- jemlegraiione, quara per illam sihi e\enturam di-
licans omnia Spinlus parabatnr. vma et occuha mspiralione pravidebant, perltislras-
Dicit forteahquis: Quitl enim, major et excellen- ses6S?Sed cuni ipsa conceptio fundamenium, ut
lior sestimari dehet conceplio fulurae Matris Dei, diximus, fuerit habilaculi 2,tl summi boni, si peccaii
YARLE LECTIONES.
9
tS J¥S Coib, laliludmera !M Ms. Cotb. communicatur sw Jlfs Cotb. Domina rerum leg. puroDominam
nostramstsJMs Coifc.piofieisci s" MsCoib.omit. SUJJS Coib. enim sis Edil.nec magnipondeus esl S4°
IIs Coib. otwt. s*r Ms Coib. videlur attlem movere omnem s48Ms Cotb. leslamenii !M Ms Coib.
omiititin sso Ms Cotb.ipse sbl Ms Cotb. oinit. ejtis sss Ms Cotb. lanti SS3 Ms Corb. et S5terf.
sacrarium 5SbMs Goib. et trintis S56Ms Coib, lesialnr m Jtfs Coib. emicuisse sss Jlfs Coib. etadtt.
SS9 Ms Corb, et ed. Deilalem ilhus. S6° ed. ila non s61Ms Coib. ita S6SJJfs Gotb. el ed. ideo
Yngo
i6S ed. mulus fidelibus merilo celebralur B6Sed omit. vel conceplum s66Ifs
£HJ/« Cotb. celebretur
Gotb. et edtt. hmcomit. 267ed. omit. virgo sfs Ms Goib. el edil, S6Sed, praevidebat,
yrofundisslma
peiilluslrasse !70Ms Cotb. concepuo habilaculi fuent
5§5 SPUIUL — DE CONCEPT. B. MARLE. S">6
alicujus ex primae praevaricationisoiigine maculam j\ fieri malrem suam, et quia voluit, fccit essc : quasi
lraxila 71,quid dicemus? utiqtie"?\oce divina dicltur dicei etnr, Malrejn suam te fecil llle rerum Domi-
ad Jeremiam : Puusquam teformatemin uteto, novi iius,Creatorelguheinalor; rerum, inquam, omnium,
te : el -anlequam exites de venlte, sancitficavi le; et non solum inlelligibilium, sed omneni intellectum
piophetam tn genltbus dedt le S!s\Jei 1, 5). De Joanne ti anscendentium Dominus et faclor le dominam et
quoque angelus, qui eum nasciluiuiii praenunliabai, imperalrieem constituit coelorum atque terrajum,
asseittit quod Spniiu sanclo lepieretur adhuc ex et sic marium et omnium elementorum, cura onmi-
utero mairis suae(Luc.s, I?). Si igitur Jerenuas, quia bus quaein ipsis sunt, domina et imperatiix exsti-
1,3 in gentihus erat propheta fulurus, in vttlva est tisli et exislis, et ut ita esses, in ulero malris tuae
sauctiflcatus, el Joannes, Dominum in spiritu, et \n- a primordiis conceplioms, qperanie Spitiiu sancto,
tute Miae praecessurus (tbtd , 17), Spiiiiu sancto est cieabaris s77. Ila est, hona Domina, et gaude-
ex uiero matns repletus, quis diceie audeat singulaie mus ita esse. Nunquid ergo, duleissima domina,
toiius saeeulipropiiiatiorjum, ac Filii Dei oronipoten- uunquid tu tanla futuraS 78,Summi videlicet Mater
tis dtrlcissimum reclinatorium, mox in suae concep- unica, el omnium quae fuerunt, suiu vel eiunt, pru-
liouis exordio Spiiiius sanclt graiiae illuslratione tlens ac nobihs post filium luum imperatiix, nun-
destitulum. Teslanie vero Scriptura •:Ubi spiutus, ibi B quid in exordioluotalis esse debuisli ul omnium quo-
Mierlas (II Cor. ui, 17), a servitule igitur omuis pec- rum te Dominum 179gerere cerlissime novitrus ant
cali libera futl, quae omnium m peccatorum propi- impuritaii aut subjectioni pottiissel addicI'JIle as-
liaiori aula, 3n qua etex qna personahler homo fie- sertor purae verilalis, et a filio luo j'am In ccelo prae-
iet, Spiriius sancti praesentia el opeiatione construe- sidentevas eleclioiiis'(ognominalus, omnes homines
halur. Quod si quis eam primae originis peccato non peccasse in Adam faleiur, vera utiqtie senlentia, et i
omnimode expertem fuisse pronuntiat, cum illam ex •cui conlradici nefas esse pronunlio. Sed cum emi- ,
legall conjugio maris et leminaeconceptam veiissime nenliam gratiae Deiin te considero, sicul te nonin- ''
conslet, sentenlia catbohca est. Ego a calhohcae et tra omnia, sed super ximnia quae facta sunt, inaesti-
universahs Ecclesije veritate nulla ratione volo tlis- niabili modo conlueor, lta le non lege naturae ut
sentire, niagnificentiam a7Slamen operalionum vir- alios in lua conceptione devinctam fuisse opinor,
luiis dmnae quadam quasi mentis hppitudine pro sed singulari et huniano inlelleclui impeneirabili
"'
posse considerans, videor mihi videre quia si quid divinitatis virlute et operatione ab omni peccati ad-
origmahs, peccati in propagaiione ejus, et comrau- junclione Iiberrimam. Solum etenim peccatura fuerat '
nis vitii exsiitit, illud piopagantmm et non propa- quod homines a parte Dei diiimebat; etut illud Fi-
galaeprolis fuil. G lius Dei evacuaret, sicque ad placereDei humanum
Castaneam invicem altende: cum de sui videlicet genus revocaret, homo fieri voluii, et tahs, ul nec in
geneiis arhore prodit nascltuia, involucrum illius eo aliquatenus concordaiej; ei, unde homo a Deo
loium hispidurn et densissimis ^culeis undique discordabat: quia ergo ita fieri oportcbat, matrem
seplura apparet. lnlus castanea concipilur, prinio de qua talis crearetur sso, muhdam esse ab omni
quidem nucleum lactei liquoris, nihil hispiduin, ni- peecato deeebat. Aliterenim quo paclo llh stimmas
hil asperum, nec ahquibus aculeis noxium in se ha- puiitali caro lanla conjunclione uniieiur, ut homo
hens,sed si aliquateuus seivans illie in summa leih- assumplus ita essel in unura, ut quaeDei sunt, indif-
tale ntilrilur, fovelur et^hlur, ac forma in sui spe- ferenter hominis essent^ et quae hominis Dei ^81?
ciem et habiiudinem jam adulla, rupto involuti o-ab Adhue propone tibi palaiium, quod specialiter
omni spinaiumpunclione et.onere hbeiriinaualuia suis usibus aplum existat, conslTuere volentem, m
egredilur. Allendo. qno et ipse frequenliori et festivion cursu converse-
Si Deus castaneae confert ut inler spinas remoia lnr, et omhihus ope ejus -alque auxilio indigenlibus
punctione concipiatur i 76, alatur, fonnetur, non miliorl et laetiori vultu respondeat, et auxihelur.
poltiii hsec dare humano quod ipse sibi parabal tem- Patereturne, quaeso, in pnncipio paktii fundamen-
D
plo iii quo corporahter habitaiei, eff de rmo 111uni- uim invalidum, et struclurae, quae foret aedificandae
tate suae personae perfectus homo fierei, ui hcet in- incongruum, et non cohaerens' Non puto, si sape-
ler splnas peccalorum conciperelur, ab ipsis tamen rel, et proposilum suum ad effectum perducere vcl-
spinarum aculeis omnimode exsoi s recldeiethr'po- lel.T.rgo Sapientiam ante omnia saecula proposuissts
iut plane, etvoluit; si igilur voluit, fecit. Et qtn- sibi habitacuhun, quod specialiter lnbabitaret, con-
deni quidquid dignum unquam de aliquo extra struere simihter indubitala fide tenemus. Quod au-
suam personam voluit., peiperam est eum de le, tem habiiaculum islud fueril, jam dudum innotuil;
o heatissima feminarum, noluisse; voluit emm le hoc enim habltaculum tllud sacraiium Sphiius san-
YARI.E LEGTIONES
871 ed. conlraxit 57s 4d,hmcotntt. 3" MsJCotb. el ed. qui *n ed. olim S7ied. magnilntlinejn
"\ed. recipiatui "7 ed. ciealis !7S ed. m lanta futura glgria "" ed. Doinmium ^" ed, lalis lolleretus
s*' Ms Cerb.
Evplicit Anselmus de Conceptione B. MariaoYil'3Uii& ,
307 AD OPERA S. ANSELMl APPENDIX. 308
clijcsse falemur, in quo ct pei quod eadejn Sapien- A rdlione-etenim minons, si vigilani animo studiuni
lia humanae nafurae conjnngi voluit et incorporari, ttdhiberaus, aliquanlum quae sit major misena con-
et omnibns se pura mente confilenlibus parcere et jicere valemus , licet porro infra quam sit. Qualiia-
miseieir, quod sacrarium, aula videlicel universalis tem vero healiludinis vel minoris,nisi percontra-
propiliationis, cum opeiante Spiritu sancio conslrue- riam miseriam in qua sumus , non facile' peicipere
Tetur, si fuiidameiUum illius, scjlicet inituim sive possumus. De-majori autemheatiludinedictum jesti-
primordium foimalionis beatae Mariae, corruplum mo quod oculus non vidiljnec dutis audtvit, nec in
fuit, ipsi ceite censlruciurae non congmei at nec coi hominis ascendtl, qum ptwparavit Deus diligen-
cohaei'el)ai. Insciane ftiit et impolens sapienlia Dci tibus se (I Cor. n, 9).
et virius mundum sibi babitaculum condere, remota Ah his igitur bealitudinibus omni modo sepafati
omni labe conditionis humanae? Angelis aliis peccan- fuimus per praevaricaiionem noslri piimi paienlis,
tibus, bonos a peccalis servavit, et feminara, Ma- ei uttique miseriae infeliciter obnoxii fadi. Jlfois
trem snam mox fuluram, ab aliorum peccalis exsor- namqne pet peccalum Adaeiniravtt m mundum , et
tem servarenon valttit? In aeternilate consilii fixum ita in omnes homines peiliansivil (Rom. v, 12), nec
staluit eam dominalncem et reginam fore angelo- ahquis anle adventum filii sanctae Mariae inde po-
" leral liberari. Et
rnm, et nunc infeiipiem angelis nalam, in consor- quaemors ' llors animae pi uno qua
iium acceptam esse credemus omniumpeccatoium? homo perdidit vilam aeternam , Deum videlicet ad
Existimet hoc, et argnmenlis suis probet qui vult, cujus similitudinem factus fuerat. Infelix perdere,
ego donec ostendal raihi Deus aliquid dtgnius ex- peidere quod summe est etvere, et sine quo rohil
cellentia dominae noslraepossedici, quae dixi, dico; unquam bene habetur vel est 1 Hanc miseram mor-
quaescripsi non mulo; caelerum meei inlenlionem le~m et omni malo incomparaJnlem mors quoque
raeam filio ejus, et illi commitlo. coi poiis sequebalur, per quam anima , quae adhuc
Nihil libi, domina , aeqtiale , nilnl comparahile in corpore degens vitae coelestis flaium amiseial,
est: omne enim quod est, aut supra te esl, aul stibtus inulto miserior claustris infeini submersa deperibat.
le esl: quod supra te est, solus Deus est; quod ih- Hanc inaestimabilem damnationem nemo qui eva-
fra le , omne quod Deus non esl. Ad tuam tantam deiet, qui inde hberaietur nemo erat, hbeiandi
excellenliam quis aspiciel? quis attinget? Et certe potestas in lota erealura ntilli rei accidehat; soli
tit ad hanc exCellenliam pervenires, in humilbmo Deo qui hominem fecerat, et contra quera homo
loco, id est in ntero matris tuae, purissima oiieba- deliqueral, baee liberandi potestas supeierat. Sed
TIS. Quod si lali modo eoncepla et ordinata non r quis? ipse offensus, ipse despectus, ipse"ut parceret
fuisses, ad lanlam celsiludinem non succrevisses. a nullo digne peiebaiur, de dte in dlera scelera
Quisquis Igitur de crementi tui magniludine gau- multiplicabantttr, et ira Dei ad puniendum polius
det ac laelalur, de ordinadone ipsius cremenli quam ad parcendum provocabalur. Al ille cujus
jequum est ut exlularelur. Qui ergo a die beatae pielas non exhauniur, cuj'us miserieoidia non ex-
conceptionis tuae gaudium ejusdem conceplionis tol- inanitur, cujus bonilas nunquara deficit, cujas raa-
lit Ecclesiae Dei, aut non bene atlendit, aut allen- jestas quod vult efficit, hominem ad simililudineiii
dere negligit, vel nescit bonum quod inde processit sui creatum,ne tolus in aelerna damnatione perirei,
omnicieaturae Dei. Sed immensitatem boni Ipsius liberare instituil, el ordme, quo gralior essenon
quis explicahit' Fateor non ego; longe enim a me potuit, ipse videlicet qul hoc et per se faceret,
et mei simihbus, hoc esl peccatoribus, tanta salus; homo fieri voluit, nec talis ul caeteri homines, sed
vetumlamen, ut ûtumo, quasi in aenigmate adverii ut ipse et assumpta humanilalis in una persona
aliquatenuspolerit, si malum , in quod nalura hu- esiei perfeclus Deus el perfeclus homo, ex anima
mana ex peccato Adae coiruit, anle mentis oculos utionali et humana earne subsistens; sed lota hu-
praefigatur, el ila in ipsius mali contrarium, bonum mana n.uura in radice sui vitiata fuerat alque cor-
scilicet quod per hanc dominam mundo provenit, D lupla, nec Deus coirupiioni et viliopeccalipotest
animus considerare volentis defigatur. consociari. Necesse igitur fuit ut nalura, dequase
Omne quippe bonum , ad quod homo condilus hominem facere volebat, et humana et munda ab
fuerat, perdidit in Adam , et idem ipsum bonum omnis peccali conlagio essel; quod non invenirei,
multo exeelleiitius humana natura jecuperavit in cum, ut dixi, mlnl lnconnplum vitiala cunclorum
Maria. Duas siquidem bealitudines et duasmiserias ladice existeret, sed qui humanae perdiliohi subve-
esse novimus. Harum heatitudinum et miseriai ura nire disponebat, Dei virtus et Dei sapientia nuncu-
unam raajorem,alteram minorem esse constat. Bea- patur. Itaque ad omnia qtiaevult posse suppetit illi,
titudo major, regnum cceiorum; minor, qua pri- nec sapientiae illius ullus est numerus, quae perlmgit
mus homo potiebattir ante peccatum; majormiseria, a fine usque ad finem, cuncla disponens (Sap. vm,
pcenaeinfernales; minor, in quibus vivimus conli- 1). Poterat ergo de massa peccatrice naturam hti-
nuae tribulationes, et nos ipsarum beatitudinum manara ab omni labe peccati immunem facere,
«vperientia penitus ignaii, experienlia miseriaium uiide in unam personam sui susciperet, ut homo
srmlimus nos usquequaque gravari; suh una gemi- integer essel el divinitali sttae nihil minueret. PI^JU-
aiu, aham , ne nos lapial, foimidamus. Conside- destmata fuit eiptaeoidmata in hoc opus-mlrabilc,
509 SPURU. — DE COJNCEPT.B MARL4C. SI6
et omnibus opei ibus Dei praestans et inenanabile, Aiuni
j in subslanlia nostrae cauiis uoniinandi juie
Maiia, scilicet illa magni maris nohilissima slella, penelraiet.
hocesl tolius saeetih lllustialio, et omnittm in lem- Nunc autem quae gloiia, quis honor, quaejubilalio
pestalibus divejsorum casuum titubantium inde- cordis, quaejucundilas menlis, quaesecuritasaeternse
ficiens levamen et consolatio, uec non ab aeternae bealitudinis enl humanae naluree, quando illum sibi
inortis inleuiu pavenlium ac sub ejus praesidium viderit toncorpoialem, quera omnis niiluia ccelo-
eonftigienuum iulum j'uvamen atque redemplio. rttra adorat super se verum Deum, cum Patre et
Te igilur, domina, quani in lanium culmen proe- Spiritu sanclo omma Tegentem, omnibus impejran-
destinavii et exiulit diviua potentia, quam tot tem, et aelerne Patri suo consubstaiilialem et
praeiogalivls dotavil cuncla disponens Dei sapien- cooiiiiilpotenlem ? Hanc glonam, banc lanloium
lia, quam sibi malrem elegil ad mundo subvemen- honorum possessionem nunquara humana nalura
dum ipsa omnium salvandorum ineffabihs miseri- adqnsCeietur, si Deus ipse, pro expiatione peccali
cordia, credideiimne, quaeso, le morte peccali, quae Adae, in carne humana non nasceretur. Multo igitur
per invidiam diaboli occupavil oibem terrarum, in fehcius et dignius inreguo ccelorum enmus quam
tuo conceptu potuisse gravaii ? me namque Uefum si Adam non peccasset futuri esseraus. Et qnid eril,
atque iletum ipsas, quassupeiius commemoiavj, B ioite ahquis . . . . de memoiia inaiorum, proquo-
lationes consuleranle, animus hoc credere vilat, ltiui lntegeitima aholulone inieiminabiles gratias
intenliO abhorrel, Imgua fateri non audet. ageienl ilfi, quem praesenlem seniper hahebiiiit,
Quod si dicitur te, si ante partum beati fihi lui suo piissuno Redemptori quicunque ibi fuerint ln -
prjeventa coipoiis rooite fuisses, originalis peccati mines ? Conslal enim quod omnes omnium consciei -
iegem ahorum more evadere non poimsse, ineple tia3 singulis patebunt non solum hominibus, sed ct
dicilur, nec lanti est ut ei respoiidealur. Qualner angelorum et hominum et angelis et hominlbus.
enim Maier Dei fulura praeordinata fuisses, si ad Cum igitur cljeruhimet seraphim, tliioni et donu-
hoc le, qui praeordinavil, Deus non peiduxihsel? nauones, Dhaeque coelorum virtuies, in conscienlia
Nam in Deonon esl, est el non, sed simplex esl in singulorum cognoverint peccaia illoium, seque la-r
illo est. An mors valentior esseposset Deo, de cuj'us hum \iderint omniifo insonles, quomodo fieri poterit
manu uemo valet quidquam lapcre ? Nunc autem, ut eoS non compuient exinde vihores quam sj nun-
qttia lanlt apud Deum prae omni cieatura es, ut qtiain eis aliqui tales dominati fuissent erroies?
Maler ejus dtgnissime fieri meruisses, sicutipse non Quomodo ergo fehehis et dignius erunt in socielate
tantum supercastus et mundus, sed ipsa caslitas angelorum, quoium vihlas nominatur ex commu-
ipsaque mundilia esl: iia carne verum honnnem nione peecati Adae aeslimalione ipsorum ? peccare
parituia eras, munda prae oinmbus jure esse de- namque infelicitas et jndignitas, noh peccaievero
hueras. Prlniordia itaque creationistuae mento filii felicilas et digmlas comitaiur. Iiaec si quis dicit,
sanclae Ecclesiaedebenl venerari, si sancta, si casla, duci qujdem ralione videtur, sed liumana; nam
si a corruplionis vel peccali ruga illa credunt esse coeleslia consideranii aha ab istis occurrit conside-
discreta. ralio. Non enim illi angehci spintus, quorum simi-
Qui aliter sentiunt, quod melius approhant, cre- litudinem, j'uxta promissum Domini, adeptuii sunt
dant. Ego, piissima domina, ego tuus qualiscunque post hoe saeculuin quique j'usli homines, in eis
servulus, ego scio, eredo et confiteor quia inde ex considerabunl qui fuennt, sed qui sint, Iicet bi in
ladice Jesse ptilchertlma, ac per hoc omni quod lei meraoria sua hahcani qui iuerint, ad laudem scili-
.tliqualenus docoloraret peecati vulnere aliena pro- celel ad gloriam Salvatons sui. Ceitesi ahquis iii
diisli, el integerrima permanens fiorem speciosissi- hacmortah carneposilus aliquo gravivmoibo, veihi
liium protuhsti: florem, inquam, proluhsti, et nonL gratia, Iepia percussus, lolo corpore vermibus sca-
qualemeunque, sed super quem sepiiformis Spi- leret, et cunctis eura intuentibus honulus immane
ritus sanctus requievil, el odore vitae perennis, D feleret, si ahquo eventu, uipoie medicorum ju\a-
odore salulis aeleinae omnem creaturam gratia divi- mine, vel lespeclu mira lacienlis Dei raisencordiae,
iutatis suae respersit aique replevit. Per Imnc a integrae sauitati restitulus fuisset, et res eis qui
peccato piimi parentis hheramur, el moi lem quaei eura prius noverant innoluisset, mox hi qui illum
perislud iniravit in orhem lerrarum evadimus, mi- anle abominabantur, si charitas^n eis firraa vige^
serias qnibus opprimebatur omnis caroob mentum i ret, ipsum videre, ipsura alloqui, in jpso graliam
ipsius dehcti, jam ahas in re, ahas in spe, conculcat ; Dei cupeienl intueri, mirari, venerari, etipsum,dii-
lpsa taro redempta cruore ipsius floris, unici sci- phci honore censeri habendum : ipse nihilomintis
licet liln ttii et dilecli. Per Iiunc quoque non modoi sttaeinfirmitatis non immemor, alus etiam ignoran-
paradiso, unde Adam fuit repulstis, restituimui, tibus eam uliro et etim quadam sui augmeniatioue
sedet regno ccelorum, quod non habueiit, sed hahi- referret, ut piimo et piaecipue Dei gratia inde, seu
lirns eial si non peccasset, multo felicius iilo el', medicorum peiila .scienlia, seu sua longanirnitas,
dignius Invehimur. Nam si Deo hiobediens noni vel devoiarum precum cum beatorum opernm thu-
ftiibset, nunquam Filius Dei homo fierel, in quo vel[ tlna exhibitione instanlia, vel medenlium inflicia
juo qjo niortem patiens ac resurgeus rcgnum coelo- asperitas a salulis desiderulo effectu non ddteis-
511 AD OPERA S. ANSELMI APPENDIX. 512
rat, praedicai clur. Si eigo hdecita geiunlurinhuma A piopagine ortam, sibi pro eonditione uniusnaruia;
nis, quid ptitas in horum quodammodo sirailibus consirailem, pia? oculis habebunt, angelis el ar
geritur in di\inis?Eqtiidem peccala, quibus Dei changelis praesidentem, wnnia utpole ieginam-om-
vultus offenditur, mentis humanae vulnera alque nium cum filio disponenlem, seque dttlci affeciu
pniredines esse non nesciunlur. Quaeunde proce- aiupleclentem, sibi de collala gloria congauden-
dunt, nisi ex suaeconditionis ingenita corruptione? lemj et fieri poterit ut ad hoe non in immen-
Quie cormplio, dum transierit in inconupiionem, sum exsultent, nop se ineffabih jucundilate glori-
nihil ulterius erit quod doleat, nilul quod alicui ficaltohis conjubilenl? El quidem ad hanc dignitatera
sordeseal, nihil quod cuncta cementis Dei oculos /nec bealissima viiginum, Jiec numerositas homi-
offendat. Pax iguur eril inler Deuin et homines, \ ntira electorum unquam ascendisset, si Filius Dei ad
qtiam ntillus finis includal, nulla occasio sclndai, { deslructionem peccali Adae de sinu Palris hominem
nulla offensa obnubilet; videhilur euim Ipse qui est êxipsa Virgine assumpturus non descendisset. Igitur
ct laetabitur in comnuine in eodem ipso et ad fpropter peccaiores llaiia facta est Mater Dei, quso
ipsum, qui ab eojjttod esl, aliud omiiino esse non idclrco quod ea caslior, ea sanctior, ea bumlltor in
potest.. /geneie humano nulla potuit reperiri, merilo dehttit
Deiisjnetis, Deus meus, doce cor mcuni inlelhge- B In lanlam excellentiam ab eo, quo nibil casims,
re qmd ibi fulurum sit omnibus qui le hic dilexe- }nihil sanctius, subhmius esl nihil, adcisci, et in
ruiit, qui moilem tuam viiam snam in directione ' qnid excellentius adcisci valeret, quam ul in perpe-
viarum stiarum complexi sunt, qui libi in sequenda tua virginitate permanens Deum de sua camecar-
volunlate lua per mandatorum tuorum cuslodiam nem iactum generaret? Hanc excellenliam contuht
adba?serunt. Vere, bone Domine, j'uxta vocera beati Deus Virgini Mariae,eo quod Iilam pudiciliacordis et
Apostoh tui, summe lu oninium bonorum, praeslan- coiporis sihi prae omni ereatura intellexil adhaeiere.
tissimns erisseiernaliler in omnibus (lCot. xv, 28). O lelix baeiere! o haerere felix, haerereilh qui solus
Et quid boni polerit deesse aticui, eum te habuenl, veieest, qui solus summe esl, qui nunquam deficit
qui fons es et peifectio omnis boni ? Quomodo ila- ulh sibi non ficto corde haerenli? Huic, pia domina,
qtie illi lui dilecii leque dihgentes ad mtuilum quoniam, ut dixi, adhaesisii, haesit et ipse lihi, et
gloriae tu.e pcrenni jucundilate gaudenles, ange- modo qtio nec dulcius potuit adhaerere. Quid enim
licos spiiilus dico: quomodo, inquam, poterunt eos inlei duos dulcius, aul dignitiSTalet esse quam esse
praecipuo honoie dignos non judicare, eos ul semet- malris ad filium, vel filii ad nialrem? Ethoc uliiiui-
Ipsos non amaie quos tibi concorporales, quos m que vobis esl, ul omnibus liquet.Sed hos honores,
forma humaniiatis viderint libi «msubslantiales ? " has d)gniiaies, haec gaudia, quibus coetus hominum
Quomodo eos non immensa dulcedine amplectentur ccetui admislus angelomm perfruitur, ob pravan-
quorum miia vis animi, dum viveient in carne cationem primoium hominum, num ilhs ascribere,
ihojiah, tantum in domandis voluptatihus suispro imm illis exinde j'ure debuere graliosi exislere'
luo amore in se valuil, ut pateat otnni crealuraete Non puto. Nec enim ea intentione piaeceptum Dei
pro eis uon fuisse graiis hoininem faclum, natum, piaevaricaii sunl, ut totbona inde procederent, sed
passum, mortuum ? Siquitlem libi hanc laudem ut modum condilionis suae, spieto Deo, superbi cx-
pepeierunt ut qui eos in lerra liomo factus perdiios cederenl. In eo quippe quo diabolum ^tudierunt ut
requisisti, te audirent, te dihgerent, tuis monitis dufieient, non mtenderunt ut ad deitatem, qua se
acqtiiesceient, el ad le Iae'i perveniienl, sicque te subhmandos sperahant, exterminandam Fil us Dei
uec in tuo consilio deceptum, nec otiose pro eis quae aliquando ex sua stirpe homo fierei. Forle magis
passus es perpessum fuisse ostenderent. Non igitur putavit Eva se Deum illico fore, et Adam sibieon-
eos onininoirralionabiliier dixi, Domine, nl aeslimo, seiilientem divinllaiis suae fttturum consorlem. 0
dignitts atque felicius in regt o tuo esse quam futuri snperbia inloleiahilis ! o stultilia inaestimabihs! o
esseni, si Adam non peccasset « vanitas omni vanilali incomparabihs! OE\a, quam
Ad hoc illa dignilas alque felicilas sese ingerunt piopinquiorveraeacsummae deiiati exstitisses, si in
considerationi meac, a quibus humaua natuia nihi- siatus tui humihtate Deo_subchla-perslitisses. Atlam
lominns ahena existeiel, si oh meritum peccali sui quippe, siciit Apostolus ail, in praev.iricaiione lua
primus homo paradistim non perdidisset. \ irgmem seduclusnon fun (I Ttm. u, 14), quia quod seipens
Maiiam, quae super omnes muheits beala liodie et polhcebalur, mpiidaeium esse mtelleiit Tu atuem
benedicia colitur et piaedicalui, quam summuset misenime sedutla (ibtd.), et e vestigio multiplici
oinnipolens Deus sibi in Matrem assumpsil, etuiu- perveisarum cupiditatum semine imhuta, illecebrosa
veisis quae posl se sunt secum dominan eonslituil, facundia illum ad libi consenliendum illexisti, praesi-
cura In dexlera ipsius unio beaiiqiie filii sui mulu- gnans in hoe opere tuo veram fore futuram senten-
tudo viderit hominum in regno illo beatitudinis tiam viri Dei, mulieres scilicet apostalare facere
adunaiorura consistere, nonne felicem, nonneju- etiam sapientes (Ecclt. xix, 2). Necdum enim tibi
cundum, nonne ultra quam quivis ajstimaie qtieat, praposilus fueratex sentenlia Dei, etideo in peidi-
Rtatum stium judicabu in ej'us eonsideratione ae lione.ii fui etsui et uimeuae posieutatis nostrae illa
sueseutja honoialum? \iiginem, inqttam, de sua femina solhcitatione praevaluisti. Obedivit namqt16
sl3 SPURIA. — DE CONCEPT. B. MARUE. Ui
voci luae, puslposita ohedienlia vocls Dei. Yae ohedi- A tuse severitalis, volmsti fien homo pio nobis; in-
re, vse non obedire, vaevoci mulieiis contra vocem tende tit esse possimus quod ut essemus factus es
Dei obedire, va>piovocemulieris voci Dei non obe- unus exnobis. Quod petinius, honor luus est ut fiat.
dire; malum hoc, malum hoe. Hinc enim omnes Nam si non fil, videbeiis a proposito tuo quodam-
tribulationcs et miseiiai quas passus esl mundns, modo defecisse. Yerum nulla disceplatio nobis est
qttas palitur, -quas palieiur, exortae sunt. Hinc lecum, quia Dominus es, ei unum verbum luum
deorsttm ôrliiaB sunl, hinc robur etpeiseveranliam vahdius noslris mille. Si enim omnes jusiiiiae nostrae
perdiderunt, hinc ignoianlia omius honi, hinc <;orain te sunt sicul pannus menslruatae (Isa. LMV,
scientia et exsecuiio omnis mali, hinc Dei contem- 6), quid erunt injnslitiae noslrae a seipsis el a
plus, liincdaemontim sub simulacrorum specie ne- nostiis liiimicis anle faciem luam denudalae?Ya3,
fandissinras ctillus, luncmors viiae pr.csenlis, hinc vae, qttis lunc prodeuntem perlurbare mentis confu-
illi misenor mors suhiens dispendia vilae sequentis. sionem, quis terrifici hoi roris explicare poterilimroa-
Non eigo debet vobis humana natura gralias a»ere nitaiem? El si confusi hoirons boriulaeque confu-
qnod sic in Filio Dei esl cxaltala et honoiata, sed sionis immanitas est modo nobis inexplicabilis,
vohis utique, quod innumera mala, quod in gemi- disliicta malorum examinatio in fuluro exaniine
namjnoriem coip nis et arimae esl dejecta PI praeci- cui ent tolerabilis? ileu ! peccatores liomines, qtios
pitata; neculla esset spes haec tanla mala ahquale- hsc oronia mala ex Adam sliipe respiciunt, qmd
nus evadendi, si flos ille speciosissimus per glorio- faciemus in islis' Desperahimus? Absil'Qiii(l ttmc?
sissltnam virgam, de radice Jesse nobiliter oilam, 0 fons David palens {Zuch. \m, 1), in ablulioneni
non sumpsissel iniluim nascendi. Sed ipse in mtindo menstiuaiae flue aJ nos, et constile quid expediat
iiatus ordine quo volttil, Spiritus sincli super se in nobts. 0 pielas! vere Lone Domine, \ideo, \iclens
gratiarum suarum pleniiudine quiescenlis, suis au- gaudeo, giudens ampleclor consilium qtiod per sm-
dilonbus dona dislribuit, et mundum ab ignorantia gularem misericordiam luam providisti sahihutis
vciihoni, et aliis mahs inde maoanlibus, quae in- fore nohis. Et~quod vel qnale? Nimirum menle, \ul-
curril per Adam, polenter eduxit, alque adjimissam tu, voce ad eam redire, ciijus supia meinininnis, di-
legui coelestis conversalionem jam alios in re, ahos ieclissimam Matrem luam, piissiniam scilicel domi-
in spe miseiicordiler reduxit. nam nostram, a CUJIIScontemplalionis dulcedine,
Patel iijitur qtiid cui debeat genus humanum, cui a cujus caslilatis conlemplatione, a ciijus dignilaifs
quod in infima humihattim aique prostraUim, cui consideralione, a ctijus subhmilatis speculalione, in
quod in summa esl exallatum el gloiiftcatum. Yos has angustias, quaedam animo non abolenda com-
hjiiur, o Adam et E\a, vos, vos accusal; vobis niemoiando, devenimus, ipsamque pura de\olione
vesiia progemes mala quae sustinet impulaL, se per inlerpellare, ut nobis consulal, el uobis supeiemi-*
vos p radisoexclusam, semisenis continuis per vos netui, qua praieminel apud le, gratia
Ûbveniat.
intrusam miseranda Iamenlaiione deplorai, el non Procul dubio namque scimus eam laiuiiesse penes
immerito quidem. Causa evidens esl, nec refiagan te, ut nilnl lioruin quae \olet eflicere, ahqualenus
poiesl. Quid igitur, Deus omnium, quid faceiei posset effectu careie. Salus igitur nosliajn voliin-
opus manuum luarum, ex pr.-evaricatione hoiuin laie Stia consistit, chim tamen quod vuli "poUjnier
parentum suorum peiennibus poenis et aeleinae efliciat. Quodltaque consilium salubiius nobis. quos
moiti ohnoxium, si non \enues5 Si non sub\enires, in\olvii fiins saeculi, daret filius ejus finis cunclo-
quo fugeiel, quo dehlesceiet, q-io e\aderel' Utique rum qtiam currere ad lpsam, quae de caine sua
consihum nullum, remedium nulltim ntisqtiam pro- generavil eumdem ipsiun, sine qtio i.on fil ulla
lecio ulla; sed venisti, et qualiier hacc omnia adi- remissio peccatorum, qui \ere honus, vere pms, vere
plsceremur, efilcaciier ostendisli. Si ergo lu qui \olens misencordiam est. Ettu, domina, ad cuj'us
post ad\entum luum, Domine, \enerunt, non sal- siilisiditim nos mitlil dileciissimus filius luus, quid
Tanltir; non habenl praeler se ipsos, conlra qnos JJ dicis jiobis? ipseenim misencordia noslra est, et lu
seqtiojudicio inde conqueranlur. Quid igilurfacient? ojiisdero misencouijemaler es. Qufd,niquam, dicis
ui nuliiquidem, Domine, videlur, uliimum et uni- nobis ? Foisan, donuna, ul sub alarum suarum pro-
cum consilium est onnnbus qui voluiil salvari, ut lectione conftigiamus. Bene; al hcet misericoidiam
primo tibi inlimas ex corde pro oiniubus beneficiis illius, sicul decei, graianler ampleetainur, lamen
tnis giates exsolvant, te dihgant, ac demum praece- jusliliam ejus non paium formtdamus. Ne igilur
ptis tuis obediant; sicque se ad le perveniuros querenlibus misericoidiain oLlendat jusiiliam
secura fiducia sperenl. Sed ad hoc, pie Pater, quis sttam, precamur, adeslo nobis, ct age causani no-
idonens? Uiique nemo, nisi tuo fultus adminiciilo. slram pio nobis. Ipse namque magni con«ihi sum-
Tu enira suramum omnium bonorum es,qui et ipsum miis Angelus consuluit nobis venire ad le. Ceile
summumhonum es; pecquidquam boni potest esse, jieccalores nos esse cognoscinms, el damnaii mcic-
vel fieri vel haLcri, IIIM aul a te, aut per le, aut iniii, el jusle quidem, non negamus. Sed aeque
cle te. NiMI u:'que honl sine te valet quisquam j'uslum esse profilemui ut voluntalem ipsitis facrat
f ceie. Redeniioti no», Doiiime, Deus veiilalis; ne qtu voluniati sn.e m cunclis quae agit concoidars.
piojuei scelera nosira cxerceas contia nos jiniici.mi non ?circclai. Ct qttis tinqiiam voLuntatt ilJius msgls,
Zi% ADOPLRA S.ANSELMI APPENDIX. 516
concois exstiiil quara lu, cujus subsisteiitia ab im- A et ea le, qtiaesumtis, nejugi misericoidia.', quaeiga
plelionevolunlatis ejus nunqnam oliosa fmt. Yehs omnes hactenus usa es, aha sis quam te ceriissime
itaque solummodo, domina, ut lllejusiissinius judex scimus. El utique, domma, non le decei afiliitui
nohis misereatur; profecto jtislum ent, nulla ra- voluntate disciepare, qui ad miserandum generi
lio e obsislenie, ut velle lunm petficialur. Noli humano se nalurae nostrae consortem vulltii Patris
eigo, noh propter miseiicordiam, cujns maler esse sui non eessat perenniter demonslraje. Ei ipsa
probaris, nobis deesse, quia velle luum non postpo- naturae nostrae demonstratio quid aliud est quam
uet in saluie nostra, qui ut salvemur faclus est per ad provotandum super nos iniseiicormam suain
lefiater nosier. 0 nnra operatio Conditoiis! o im- quaedam ineffabihs pietatis incitatio. In ipso eium
mensa consolatio peccaloris! o domina, si fihus sibi complacuisse Paler ipse tesiaiur; nec fieri po-
luus est factus per te frater noster, noniie el tu per lest ul quibus ipse vuil nnseieii, non miserealui.
illum facla es maler noslia? Hoc enim jamroortera Summus igilur Pater parlicipihus Filn sui \ult nn-
/ pro nobis stiblluius in cruce dixit Joanni, uiique sereri, et ipse Filius eos ingerit pio se
conspeclui
\ Joanni, nec aliud quam nos in naiiiia suae condi- nijseiicordiae Patns sui; et lu tinica Maier
ejusdem
£ tionis habenti: Ecce, inquiens, matei lua (Joan. xix, unici Filii Dei lepelleres ab ubenbus nusericordi<e
5,27). 0 peccalor homo, gaude, gaude el exsulta; non B ] tuae quos, ut dixi, el Pater Fihi et idem ipse Filius
I est enim unde despe)es, non esl quod vocanl et revocant in sinum gratiae tuae? Tuexaspe-
1 formides;
quidquitl judicahitur de te, totttm pendet es .sen- lareris eonlra nos propter imquilales nostias, cum
'tenlia fiatns et malris tuae. Ne ergo aveilas aurem Filius tuus, quem maxime offendimus, morli ±e
^ cordis tui a cdnsiho illorum. Judex tuus, \idelicel tiadiditpro delendis iniquitatibus noslris? Seveiior
frater luus, docuit te fugeie art subsidmm malris i videlicel illo essessuper nos, cum ejusdem
condiuo-^
sue, etipSaeadem maler ttia monuit leprolectioni nis sis, tujus el nos ; ualuram luaiu, domina, e\ce-
alarum filii sui fulucialiter inhaereie, seque libi, ne; dens. Sed fortasse lantum anias jtistitiam Dei conlia
ejus jusiifia gravarens, non negavit affutuiam. peccantes in eum ul malis lllum exercere vindi-
Maiia, quitl dicemus^quali organo vocis, vel quali tlam quam exhihere mlsencordiam. Quod si ita esi,
jubilo cordis expiinieaius quantum tibi dehenuis?' cur, domma, cuidara olira ope luaniagnopeie uidi-
Utique, donuna, quidquid inlellexerimus, quidquid genli, et quacesses nescienli, maiiem te poiius mi-
menieconcepeiimus, quidquid oiepioliileiimus, nu- seucordiae dulci voce respondisli qtiam jusuiiae,
nimum est et quasi nihil ad ea qttae tibi ex sequoi cum filius tuus non minus sit verael iucommuiabili»
oebemus. Tu namque ante omnem creaturam ini juslilia quam vera el appelibilis miserirordia' £a
menle Dei prjeordinala fuisti, ut omnium femmarum , C ' foiiassls consideralione, quoniam si le malrem
caslissima Deum ipsum verum hominera ex luai justitiae diceres, magnam non solum ei qtiem in
carne piocrearps, "ut omnibus post suum Filiurai anguslia posittira omni misencordia (posiposiia j'usii-
tuum regma cceloium effeeia glonosa regnares, ul', liae severitale) opus habere sciebas, venim et.ain
peulilo mundo recuperationis aditum et vilaeperen-. nobis paupenbus luis spem veniae lolleies, elsingu-^
ins emolumentiim prtepaiares. Tu genus humanurai Iaris refugii ostitim crudelem htimaiu generis
pei-
acterniialis glotia nudatum, per bealae fecundilalis i secutorem fugientibus quodammodo ininucis occlu-
tuae virginetim partum, in pristinum slalum redu- dere=. Quis enim cum justitia Dei j'udicium subieiis,
xisti. Tu leges infeini, devicto per mortem filii [uii rion ut vestimentitra conieritur, non deterius quam
pr ncipe mortis, everiisti. Tu denique cunctis Deumi a imea devoratur? Quapropler, pia doraina, dulcis
acDominum, quem ignorabinl, visihilem et propi- et clementissima Domini Mater, aiiende fragilitaiis
Ualorem exlnbuisti. Per te, domina, vitam peiditaml nostrae gravem necessitatera, et oslende super nos
in unigeiiito tuo recttperavimus; per te est, si quid1 effectu te esse, qtiod j"ucundoaffectu te esse cogno-
honi sumus, si\e possumus, sive habemus; per lee visti; quod si feceris, ad nos salvandos fiho luo el
ad aeternam gloiiam quicunque sumns per\enturi j n Palii suo procul duhio concors eris. Benignisslmus
perveniemus. Tu post Deum summa ac singulariss qirppe filius tuus desideral salutem nostram, ei m
tonsolatio nostia. Tu felix alque beala gloriatioo l.uiltira ut quo lllara incommutabilem et aeleniam
noslra, lu ad regna coeJoruni ductrix ae subvectio3 facerel, aeieinitatem suam momentanea mutabilUate
noslia. Tu, quaesumus, eslo in ipso beatuudiniss nostia induerel. Veiax quoque el justlsstmus Patei
legno coelesiisusceptux et perpetua exsuliaaouo- suus ita sibi per omnia complacet ut nilul eoruni
sua. Ergo secundum bealum el misencors consi- nolu qua3 lllum velle intelhgii. Velis iTaque'solum-
lium speciahs misericoitiiae, dttlcissimae scihcet,t modo quod vult ipse, mhil reslabil quod possil ob-
piohs lii.e, ad te confugimus; tu piocura ne m va- sistere saluti nostrae Sed te non velle quod Deus
num hoc fecerimus. Re etenim vera-si defeceiisb vult, nefas est vel opinarl. Gaude igituret exsulta,
nobis, nihil eril lulum nohis. Ne jgilur lanluma^ humana natura; omnia quippe tibi prospeia
atiendas injustitias noslras, ul qmhus huc usquee Cbiistus fihus sanctae Maiiae paravit, dum se ex ea
prae omnibtis piaidiia fuisti, postponas unseiicor- pioptei tein subslaiuiae tuaeveiilatecreavil.
tiias luas. Ei qui Miinme ohinmm esi, uec ab eoo Doimna, domina, quod ego quali!,cunqiie liomnn-
qtiodest mulaii ull.uenus jJOlcsl, ajlcniahlei haeics s cio, el veic niagnus pcccaloi hoc corde inip-uo de le
317 SPURIA. — DE CONCEPT. B. MARLE. "5IS
meditari, fetido oreeffaii, pollutis digitis ausus fm Aua-, -quid futurus vel faciunis sim penilus ignoro;
describcre, parce, quaeso, parce et nnserere. Nosti et ideo quidquid oe roe sit eventurura, piaesenlem
eiiim, pla domina, hoc me ita praesumpsisse, qtna poslulationem ne ohlivioni iradas, «bsecro piissi-
lalem me confiieor esse ut nec ccelo nec lerra meju- mam dileelionem qua diligis unicum filiiim luum, ut
dicem d'gntim eise; et ideo nimis anvius vellem, si me peccalorem a jnorlis auclore transfeias in sor-
quo modo \alerem, eniliqualenus aliquomiseralionis tem vilapaeternae;etlu, singulare prasidium oninitiin
sue iniuitu sttper me Deus iutenderet, qui sua inef<- al te confugieiitium, vere el unice fili hujus caslis-
fabih gratia vel modicum sancli amoris affeclttra simaeVirginis dominae meae, rogo te per diieciionem,
erga benignilatis tuae duleedinem in me accenderetr qtta diligis ipsam diilcissimam Malrem tuam, sen-
Conlido qnippe quoniam si hoc facere% ab ltis quae tiam quandoque per effeclum, quod mihi pereamdem
merui pcenis inferni sua miseratio iiiaque subvenlio pussimam genilricem Uiam optd impendi; lepido
me forte redimerel. Quapropter, domina, ne in- heet, lamen qualictinqtie affectu. Quod si mulliludo
digneris quasi audaci et praesumpluoso, quia si quid sceleium meorum jusliiiam luamad me damnandum
fiorum in istis esse videlur,inea gravis necessitas magis erexit quam pietas Malris tuaemisericordiam
compulit, et lua grandis el omhi saeculo probata luam ad parcendum inclinaveul, lu, qui tibique
honiias suasii. Uliima ergo atque summa volorum g praesens, et in omni loco aequepotens es, ahquotl
meorum inienlio esi, ut vel in extremo examine j'u- mihi luae proleclionis , quo ab inimicis meis abscon-
stissimi fihi lui si me, remota misericordia, seveia dar, obstaculum inveni, nepraeda daemonum facltis,
senlentia crudeli tortori damnandum ^lratliderii, detrudar in profunditatibus malorum infemij, ac si
subvenias, et me ad inferos rapienii occunas, ac nihil merear exaudiri, saltera in inferno conslitu-
manica misericordissimae defensionis tuse prole- lum memoria et eognitione sancii nominis lui pri-
cuim, nein aelernum dainner, eiipias. Et quidem, vari non sinas, ne Salanae simihs et cohaeres jusli-
domina, quondam parvulis, el forte milu, simsn tiam luam reprehendam , sieqpe aeqtiitat s luae
fallor, hoc a mati'onis, cum ad verbeia rapereniur evaraen perversi murniuris obstinalione gravius
a praedagogo, Impensum reminiscor, et ob hoc illis fcram. Bone Domine, bone, si in his omnibus aures
nonnulli valde gratiosi fueruni, ac pielatis viscera, misericordiae tuaemihi occludis, profeclo non \ideo
'
qnihiis in eorum pia hberationi usae sunt, magni- qtiid amplius rogem, quod largilalem misericor-
fice praedicaverunl. Si ille igiiur pro [anlilla gralia, tliarum luarum mihi impendai, et haec ignoranlia
quibus, quaeso, piaeconiis a coeli civibus, qui de nimirum ex mulliltidine iniquiiatum mparum mibi
peccalorum salvalione gralulanlur, praedicabeiis, provenit. »Namsi densis illaium tenehris obvolultts
cnm niei magrta peccatoiis, ut dixi, miserta fueiis? Q non essem, lu, qui lux es indeficiens, non mihi
tllique beatus et bonus filius tuus Domiiuis Jesus deficeres, sed ignoraniiae meae lenebras radio tuae
dicit ita gaudium esse iu ccelis,ângehsDei, supei uno daiiiatis ahigeres, sicque in lumine ttio constitulus
peccatote pmnilentiam agenle quam super nonaginta viderein te non esse Deura voleniem iniquilalein
novem jusiis, qui non indigent poenitenlia (Luc. xv, (Psal. v, S), et tamen nosse el posse habere cura
7,10). Cum ergo pro poenitente fiat gaudhim in ccepia voluntale inaestimabilibus modis subveniendi
lis, qiiQniam in eo quod illum maiorum suorum lapsis et oppressis miseria el iniqtiilale; et hoc ,
pceniiet, tendit ad salutem, quale gaudium eiit, Donune, sic esse firmissime credo, ac per hoc
domina, quando aliquis hheratus nb omni malo iiitimo corde leneo et ore profiteor quia quidquid
pervenit ad ipsam salulem?Si igitur me a merilis de me feceris, qualieunque videlicel malorum pon-
pcenis Iiberatum, aelernaesalutis parlicipem fecens, dere presseris, nullo injuslitiae livore lurbatus 111
nimium tolara curiam regni coelonim exlulaiahis. his perliahens. Sic quoque deleiis ac dimissis pec-
Quapropter, piissima domina mater, ne parvipen- catis noslris, lalis esto erga nos propter dulcein
das enormem immanitatem criminum meorum, ut amorem dileclissimae Matris iuae,ut ,8ayiiguus
poslponas roagnitudinem gaudiorum pro remissione Iiumanam de suae carnis snbslaiilia verum homL
illorum congratulanlium augelorum. Domitia, domi- I) nem genuisse. Amen.
VARIJE LECTIONES.
S8! ILcahqita desunt.
51« AD OPERA S. ANSELMI APPENDIX. 520
SERMO DE CONCEPTIGNE BEkTJE MkMJE
Conceptio venerandae Dei genitricisperpetuae Yir- Âobtemperatuium, si hoc evadcrel naufragium. Pio-
ginis Mariae, dilectissimi fralres, quemadmodum roilte, inquit ille, Deo el nnlii quod diem conceplio-
per mtjlla signormn expeiimenla in Anglia et in ms et creationis Malus Domini noslri Jesu Chnsti
Fiancia, caelerisque climatibus muudi celebranda soleinniter celebrabis, el celehrandum piaedicabis.
sit deciaiata, me narrantem audiat dileciio vestra. At llle, ul prudeniissimus : E( quis, inquit, dies in
Tempore namque illo, quo dninae placuit pieiali hoc feslo celebraudus erii? Sexto, ait, Idus Deeem-
Anglorum gentem de mahs suis corngere suaeque hris, hoc lesltun solemnizandum tenebis. Et quo ,
seivituiis officiis arctius astiingere , gloiiosissimus inquit abbas , oflicio utemur in ecclesiaslico obse-
NoilhmannoiumdtixGuiIlelmus eaindem palriam de- quio ? Omne, inquit, oflicium quod dieuur in ejus
hellando subegil. Qui videlicet Guillelmus, tunc Nativiiaie diceiur in Conceptione, exceplo quod no-
temporis lex Anglojum faclus, Dei \irtute ei in- men ualivilatis mulabilur in nomen conceptionis.
tluslrja sua lotius ecolesiasticse dignitalis honores His dictis ille disparuil, et dicto cilius sedala lem-
in melius reformavit. Cnj'us piae intentionjs openbus pesiaie, abbas Incolumis concilo flalu applicuil liito-
jnvidens bonoruin omnium inimicus diabolus, lum ribus Anglicanis, et quae viderat et audieral quibus
fauiiliarium frattdibus, lum exiraneor-um incursi- poluit nolifitavil, Staluit auiem idem festum in cce-
1 us inultoiies conalus est ejus obsislere suecessibus. B nohio (Remessiensi) celebraii, el ipse quandiu vixit
Sed Dommo protegente et iirncnlem se regem glo- devotis obseqttiisêlebravii.
iificante, adnilnlum deduclus esl mahgnus (Psal xiv, El nos ergo, fratres dilectissimi, si porlum salu-
4). Aucheiiles auteai Daci Angham esse subjectam lis volumus apprehendere, Dei gemliicis Conceptio-
Nonhmannis, giaviter sunt indignali, et, suo quasi nem dignis obseqiuis ei offlciis celebrabunus , ut ab
haereditario jute pnvati, arroa parant, classem ejus fiho digna mercede remuneremnr.
aptanl, ul eos adeunies a data sibi divinitus patria Rursum haeesolemnitas alihi alio modo dcclara-
evpellanl. Hoccompei to, prudenlissimus Gtullelmus lur. Tempore namque Garoli regis Francorum illu-
qtiemdam religiosum abbalem (llelsinum) coenobii slrissuni, clei ictts quidam ordine diaconus Hitngariae
Jlpmessiensis) acceisilum in Daciara dirigit, ut in- regis germanus, Matrera Jesu loto corde dihgens ,
quiral hujus rei veritalem. At ille, ut vir sagicis in- ejtis horas solhciius decaniabat. Paieiitum atiteni
genii, strenue regis negotinm exsequilur. Quo fi- suorum consiho, nubere volens cum quadam -ado-
tleluer petacio, ad Angliam reverti cupiens ., maie lescentula valde pulcherrima , accepta a presbytero
ingretiiuii ; ci ctim jam maximani partem maris pro- ntiptiah henediclione, quadara die, missa eliam ce-
spero cursu transibsoi, subno densis surgenlibus un- P . lebrala, recordatus quod ejusdera heaiissima; Yir-
dique ventis, horrida tempestas ccelum commovit et giiiis horas illa die, jtivta morem sohium, non can-
undas. Fatigatis igitur nautis nec ullra jaai objiiti Javeral, sponsam domum nuilens, omues ab ec-
va enlibus, fiaclis remis funibusqne luplis, tadenti- clesia exire coegitj et ipse j'uxta nliare Yirgini<>
hus \ehs, spes salulis aniiituurnihilsibi nisisubmei- solus remansit. Cumque hoias DominicaeMatris de-
sionis exitium miserahililer exspeclantibus. Cumque! canlarel, et hanc anliphonara Putclna es et decosa,
vle salute corporum desperali, animarumsolummodo i fiiia Jerusalem, dicerel, subito apparuit ei Yirgo Ma-
magms clamoribtts salulem Ciealori suo commen- ria cum duobus angehs, dexlram ejus manum, ei
tlarent, et beatissimam Yirginem Manam Dei geni- laevam tenenlibus, dicens ei: Si ego sum pulchra et
-tiicem, miseioium lefugium, et despera'o)um spemi decora, qtnd est quod dimitlis me, et sponsam aliam
idevole reciamaient, ecce snbito conspiciunt quem- • accipis ? Nunquid ego sum optime formosa ?Num-
tlam admoduin leverendai habitudinis virum , pon- quul ego sum pulchrior illa ? Ubi vidisti tam pul-
iific.Ii mlula decoratum, quasi inter medias undasi chram ? Cui ille slupefaclus ait: Domina mea dul-
na\i pioximuni. Qui vocans ad se abbatem (Helsi- cisstma, clantudo tua oninem mundi pulchntudi-
lium), bis verbis ccepil eum appellare : Vis (inquit)) nem extellil. Quid vis, domina, ut faciam ? Ait illa :
penculum maris evadere? Yis in pitriain tuam sa-- D Si sponsam carnalem, cui adhaerere vis, amore mei
fius redire ? Cumque cum fleiu ld toto corde desi- dinnseris, me sponsam in coelesti regno hahebis ;
*ieraie et hoc solum exspectaie responderel, luncz et si Conceptionis meae festum annuaiim vi Idus
ille : Scias (inquil) me ad le a domina nostra, Deii Decembris solemniter celebraveris, ei celebrandum
gfiiulriceMaria, directum esse, ad quam dulciterr praedicavejis , meeum in legnolihi mei laureatus
reclamasli; el si dictis ineis obtemperare volueris, ens. His dictis beaia Virgo disparuit; clericus vero
ganuscum comilibus litis evades imminens peiicu- doroumadire renuit, et absque patenlura suotum
lti>n m .ns. Ille veio lllico sponcêtse ci m om nbtiss consi'io, ad ahhaliam quamdam extiapalrlam ill im
5i! SPURIA. — DE CONCEPT. B. MARLE. 522
perrexii, elibidem monachaliliabitu decoratus, et Anaii\itas, sic fuil neeessatia ejus concepiio; j'tissu
posl lempus exiguum meritis beatae Mafije semper Dei concipitur et nascilur. Inde si divina Talio per-
Yirginis, quae quidem diligenles se decoiat semper spicialur, spiritualis conceptionis ejus dies niajor
et heatificat, Aquileiae episctqjus patuarcha factus fore approbaiur quam ejus naliviialis.
feslum conceptionis B. Virginis die praefato, qtian- Res eium major cxstitil, Adam a Deo creari quam
diu vixitj annualim-eum pioprus oetavis dihgenler fihos Adaejde roatie nascu non esl mirum si homo
celehravit , el ubique celebrandum praedicavit. a Deo de matre nascittn. Eiubesc.ini igitur ouinino
Ahud etiam miraculmn hujusfeslivilaijs altbi di- insensati, qui lania saciamenta, tanlaque myslena
vina inspirante graiia, a nohis declaralur. In pclago lenebiis ignoianliae excaecaiildeo lespuunt celcbrare
Galhco canonicusquidam, ordine sacerdos, soIilusB. qttod vui ac muheris copulatio in conceplione
MaiiaeViigims horas canonicas decanlare, a villa qua- Vnginis exslitit; si enim ejus conceplionem, id-
~
dam, ubi cum uxore alleritis fornicatus fueiat, re-~ cuco qti&dcainahs exslilit, slullis non placet hodie
diens, ad oppiduni in quo morabaiui tendere curans, celebrare, tamen diem et noc.em illam dignam,
ei pelagus Sequanae transmeare cupiens , solus "na- quamvis mulus sit incognita , et lemptis ei hoiam
vem iugressus Domimcae Maxiis ho.as navigando r, spniiuahs concepiionis ejus hodie celebraie delec'et,
canere coepil. Cumque invitalorium, Ave, Maua, qua ipse animaium Crealor animam si.ae malris
gralta plena, Dommuslecum, dicerel, et jam in me- dignam, et sandissimam coipori virgmah ejus mi-
dio fltiminis esset, ecce tm ha niagna daemonum in «istranlibus angehs copula\it; quam etiam diem
prefundo pelagi, una cum ejus navicula euro praeci- primam noslrse repaiaiioms el sahtlis di«positor
pitavii, et ejus anunani rapuit ad tormenta. Die nostraj salvationis mier caelerosdies fecit, piaeelegil,
auiem teiua Jocum quo daemones eum lounentis et sanctificavii; nam duae sun[ conceptiones hominis
affieiebant, venit Maler Jestt cum niagna angelorum (hoe omnibus perins nolumest), una qua carn.'lis
sotielate, dicens eis : Ul qttid animani famuli nobtii copula \in ac muheiis agittir, alia qua spiiilualis
ita injuste aflliguis ?iSos, inquiunt, eaiu dehemus anima no\a el pura Deo opeianie coijion divmitiis
haLere, et menlo, quoniam in nosliis opei ibus capta adjungilur. Sinonplacet ilh relebiareDomhiicae Ma-
est. Quibus,JMaler Jesn : Si illius rfebet esse cujus triscarnalem concepuonem, sallem jilaceaicelebiaie
opera faciebat, eigo noslra debel csse, quoniam ejus aniiuaespiiiiualeni creationem coiponsqtie cuin
matniinas noslias, dum vos eum peremislis, detan- aniina copulalionem. 0 quanta est dies illa, qua no-
tabal; unde roagis rei eslis, qui iniqua conlra me slrae reparalilcis anuna digna ctealui, et suiciifica-
egistis. liis dictis daemones huc illutque dispersi C lur, eisanclissimo coipon imiUu ! non estejum vei tts
iugerunt, elbeata Maiia ammam reduvit ad corpus, araalor Virgnus qui iespuil colere diem ejus con-
ethominein ab utioque funeie suscilaium perhia- ceptionis. Erubescant ueium insani qui hunc diein
chium arripiens, aquam a dextns el a simsliis quasi colerenon volunl idcnco qtua ahorunisanclornm con-
murum staiejubens, de piofundo pelagi adpoiium cepiiones imiuine colere sancia consuevu Ecclesia.
incolumem reduxit. At ille gaudens pedibus B. Vir- Maxima quippe rusticitas esl eam ahis sanclis in
ginis-prosuaius ait : Chanssima donnna mea, et hoc compaiaie, in qua Detis caiuein humanamas-
îigospeciosa Chiislo giaiissnna, quid libi tiibuam sunipsil, quam etiain stiper omnes angelos et ai than-
pro lanus beneficiis quae nuhi iecisli? hberasti me gelos in coehs sublimavil; quamtis enim t.cleris
de ore leonis, el de tornientis niferni gravissinns sanciis dies concepiioms eoruin uon sil concc-Suin
animam meam. Cui Maler Jesu att. Piecor le, ne ul celebretur, llfi tamen a Spiulu s..ncto concessum
de caeiero in adulierh peccatum cadas, ne fiat tibi esl, quae major et excellenlior cunctis est. Pultlne
novissimus error pejor piioie. Pjetoi le ilerum ul et digne dominat onem siiper cxteros santtos llia
de caetero festum concepuoins meae devoie celebres debel habere, perquam omiiessaiitti s.inciifitanlu.;
anuuaiim vi Idus Deceinbris, etubique celebrandum dicilui ennn Ghristus sanc.orurn Sanctus, et lpsa
" sanctorum Sancla; el sicutsine more summus rei um
praedices. Mox ul id dixit B. \. irgo Maria, eo ceinente
ccelos ascendit, et ipse eremiiicam viiam ducens, Dispositor siiper omnes sancios et sanclaS lllam di-
quod sibi acciderat, cunctis audiie volentibus nar- gnitalem llli conluhl, ut Vejbum caiuein factum
ravit, el poslea quandiu \i\il, illud festum ton- Virgo concipeiet et pareret, et posi partum Virgo
ceptioms solemniter et devote celebravit, et ce- permaneret, sit, ipse piae omnibus absque inoie hane
lcbianduin prajdica\il. Et nos, fratres charissimi, chgnilatem illi praehuil, ut conteplioius el nauutatis
noslra archiepiscopali aucloritate corrohoramus ej'us solemnia sacrosancla in sancta Ecclesia cele-
atque pracipimus ut uullus nostrum ila sit rebtis hremus Quui longius? Domnucae Matns concepiio-
temporalibus aut proprns deliclis desperatus, Tiem coleie, Chiisti generaiionem est coimiiemo-
qmn B. Maliae Virgims conceplionem celehiet an- Tare; nam ejus concepiio Chnsli geneiationis est
uuaiim. Sicut enim in sancta Ecclesia ejus exlolhlur linea. Quaproplei Evangelitim Lxbet generaltoms
nati\itas, ua debet ejus extolli concepuo; nisi emm (Matih. l, 1) ipsa die, sicut in Nati\itaie Domini,
concipeielur, nunquam nasceretur. Sicul enim ad ante matutinales laudes bono more decantamus, et
salvandum gei-mshumanum olim fuii nceessaiia ejtis ad missam legimus. Menlo ergo cohlur ettjlu &ene-
525 AD OPERA S. ANSELMI APPENDIX. ZU
ratio, et matris conceptio, quoniam conceptio et A bus cuns et a ctmctis malis mereamur enpi, el ad
naii\itas jnalris geneiatio est fihi. Celehiemus igi- oeterna gaudia perduci, praeslanle Domino nostro
tur (dilectissimi) hodie dignis olhciis ulramqtte ejus Jesu Chnslo filio ejus, qui cum Palre et Spiritu san-
concepiionpiii venerabilem, spiritualem \idehtet el Clo vivii el regnal Deus per infinila saecula SKCUIO-
humanam, ut ipsius meiitis el pietibus, a sacculari- rum. Amen.
MIRACULUM
DE TJONCEPTIONESANCTyE MARIJE
{hx tns. Gem. Melicensi c. 40 S8S.)
Eo tempore quo VVillelmus, Normannorum dux B nesque qui in navi erant formidine replevit. Timoie
potentissimus, proslralo Anglorum rege Heraldo, jgitur moilis conliili nimiumque perlerriti, preces
ipsos Anglos bello strenue sttperando sibi subjeceral, cum laciymis Deo fundunt, et se graviter deliquisse
quidam ahbas, Elstnus nomine, in -ecclesia aposlo- miserahiliter gemunt. In tanto disciimine positis
lorum Petri et Pauli Sanctique Auguslini, Anglorum roaj'ora pericula occurrerunt, namque syrles prae
aposloli, residehat, in qua ecclesia ipsius Augusiini oculisaspiciunl, quasnauderi scamma dicunl. Tune
caclerorumque archiepiscoporum corpora sibi succe- magis anxii et dubii velut in jnoi te posili clamahant
deniium requiescunl. Hic itaque Elsinus cerlis ex ad Deum foriius. 0 Deus cleineniissime, Pater mi-
eausisln Rainesiensem Ecclesiampromolus, Domino sericordiae, dignare iios respicere meisospro nostro
Jesu Chrislo de\otissime famulabatur, ejusque geni- crnnine. Respice, cleiheiilissime, de sede luoe gloria?,
tricem, servilium ej'us faciendo devotissime, venera- vistla nos jam positos in exiremo viiae peiiculo.
balur. Conligit autem ut Danorum rex, audila He- Assit nunc tua gratial assit lua benignilas! assit
raldi morte Anglorumque subjeclione, venire in maxiina bonilas! assint hona gramua donal Suc-
Angham properaiel el suo eam dominio suhjugare, cuire nobis miseiis, pielas ineffabihs, ne nos sorbeat
prostralo Guillelmo novo rege, ul ipse lestabalur, infernus nunc pro^noslris crimimbus. Pie Deus, co-
ipsius lerrae invasor, el eam in perpeiuum posside- C gnoscimus quod gtaviter dehqtnmus, pejoia comme-
let, Quo atidito, €uillelmus ad defendendum se juimus, quia jnullum peccavimus. Benigna lua gralia
praeparavit, et ex tircumj'aceniibus regionibus mili- falenlibus indulgeal, falemur nostra crimma, tu dele
les quampiurimos cougregavit, el, ut erat calhdus, ttta gtatia. Qui promisisli miseris qua hora inge
urhes ac castella sirenuissime munivit, et omnibus muerint et corda poeniluenni salvos proiinus fieri,
necessariis opuletuissime replevit. Consilio itaque jiaiceuunc confitenlibus, miserere gemenlibus, mi-
inilo, Guilleimus rex cum oplimalibus suis strenuis- serere nunc flentibus et vere posnilentibus. Mam,
siiiiiim abbalera Elsinum, de quo supra retuhmus, in MaterDoroini, ora pro nobis miseris, luo iilio, x>
Daciam misit, ut consiha ipsoium et acta diligenler domina, commenda noslra flaraina. Mamque mari
inqoireret, el eoium in Augham adventum, piout stint tradita misera nostia corpora, tuus fihus ani-
possel, aveiteiet. Ascensi igitur puppe, prospero mas in requiem suscipiat.
venlo flanle, in Daciam venit, ipsiusqtie teirje se Cmn igilur desperali sic clamarent, quemdam
regi praesenlavit, et salules ac munera alque servi- pontificalibus vestibus ornatumjuxta navim assisteie
tia ex Gulllelmi regis parte obtulit. Deinde omnia, ut videni, qui Elsinuro abbatem proprio nomine com-
sibi j'ussum fueial, iuquisivil, qtiid dicerent el quo- pelleBE,hoc ei retulit, inquiens: 0 tu, abba Elsine,
modo salagerent percunclari non desiilit. Poslquam ^ yeni surgens et mecum loqtiere. Dum aulem, atl-
autem omnia propter quae illuc erat slrenuissime mnaniibus ominbus quaenam essel persona flla,
complevit, proceresque leirae rnitneribus el piomis- abbas Elsinus surrexisset, praefata persona, ut cie-
sis oneravit, in Angliam regredi voluit, sed rex Da- dimus, angehca haecej infil: Si vis sanus effugeie,
ciaesecum lllum regredi perraisii.Qui mox cum socns st vismoitem evadere, si vis patriam cernere lnos-
navem conscendit. Naturae igitur aplusliia college- quelaies visere, promitle fidelissime Matn Ghilsti
runt, et in altum carhasa exlenderunt, acper fre- piissimae le facturum per celebrem concepiionis
menlia aeqttora Uinera direxerunt. ipsius fesluin diem, in qua ipsa Yirgo incomparabl-
Dum ilaque per alla maris peigerent, contiarius lis Dei futura Genilnx, in alvo matns concepta fuii,
ventus eis surrexil, mare funditus commovtl, om- el docclo quoscunqtie polueris, ui percelebrem diem
YARI.E LECTIONES.
"s ln eodem tns. eodem characlere
sctipta leguntut pluta aha miiacula R. Matim piecibus edila, qum
tton majorts sutii fidet, tnier hmc unum est ac .abbatissa sanctimontahs qum cttm virginttaits el castitatis
tholasset propostium ei ptmgnans R. Maiim suas preces fundetel, ob ea obstetucantibus tebus angehs
Ubetala est.
323 SPURIA. — PASSIO SS GLINLRI, FINCARIS, ETC. 526
htijtts aganl solemnitaiis. Tunc abbas Elsinus, nl- A PKediclus abbas postqttam lalja audivii, Deo gra-
eial piudeiilissimus, hoc illi refcrl prolinus: Quo- lias reddidil, et devotissime vovit se servalurum
modofaciam islud, qui diem quo islud faeiam ignoio qnod audieraldninilus jussum. Slatim ut hoc vovit,
penitus. Dei ntmtitis respondil: ln sexto Idus De- lempesias cecidit, el sereniias rediil. Ycnto igiittr
cemhris est dies celeberrimus huj'us conceplionis; rrospero redeunt, el in Angliam alacies veniuiu.
hune ut celebres moneo, el celehrandum dicito qtti- Statuil ijuoque in Ramesiasensi Ecclesia, ctii ipse
husdicere poiueris et qui scire voluerint. Tunc ab- ahbas praeeral, ut hoc fetium oinni anno solemniler
has Elsinus: El quali, inquit, servilio jubes uti in sexto Idus Decembns celehrelur, multosque ad cele-
hoc feslo? Cui divinus nunlius respondit hoc velo- hrandum devotissime invilavit. Hnjus solemniiatis
cius: Omneservilium quod dicitur in ej'us Naiivilale, celebraloiibus delur a fiho ipsius Vuginis Domiuo
dicUuret in Conceptione, sic ubi nataliiittm in Na- noslro Jesu Ghrislo pax et Ionga vita, et posl trans-
tivitale diciiur, Conceptio in hac celebritate di- itum lmjiis vilaeaelerna reqtiies concedattir. Amen.
citur. Expltcil niiraculum de conceplione sanctae Mari.e.
PASSIO
SS. GUINERI, FINGAtUS, VlkLM, ET SOCIORUM'"
Pobcis fidehler satis, charissime, martyris sacri B quia vas plenum absinthio, msi prius amaritudine
Giiineri soeiorumque ejus admirabilem vitam, quam pulsa, alterius liquoris non admitiil dulceiJinem, ilii
prius brevibus noiulis relinebas, viclotiseque trium- adhuc pleni spiritu superbo doclrinam saluiis recr-
phtim iatiori tibi explicari sermone. Ctipio sane pere noluerunt. Sed cementes Immihtatem, et vih-
devotioni luae parere devolus; el si non digne, ut tatem habitus altendenles, non ihesaurum latentem
geslorum fortium deposcunt magnalia, lamen pro inlerius, sanclum et veie aposlolicum viium penittis
uigenji facultate sanclorum laudibtis occupabor contempserunt. Fuit inter jam dictos rcges nobilior
inlenlus, quoniara laus uulilis gloria est imperalo- unus ac potenlior omnibus, nomine Clito. Huic eiat
ris, et dum sanctorum virlules narrantur, Chrisli filius adolescens bonae indolis, votabulo Fingar,.
gloria praedicalur. Spondel ergo devolio quod negal eleciione divina piaecogniltis cl sancti Spirilus j'am
seientia, et sanclorum fides, quod non proinitlit gralia perfttsus. Hic ex universis solus sanclo assui-
iacullas, lolum eorum praesumam de meriiis. Nec de gens Palncio, quo poltut honore, viruin Dei stisci-
eloquii pauperlale coiifundar, quoniam pro cerlo piens cessit, el inloco quo scdera[ ipse, eum sedero
non in nilore sermonis consisiere regnum Dei mon- fecil.
stiavit, qui ad sui glorlam praedicandam idiolas et CAPUT II.
juscatores elegit. " Ftngaiis ac sociotum pio fide exsilium.
CAPUT I. Iralus palerseverus, et indignatione grandi suc-
Sancli Paliicii prwdicatio in Hibetnia, ei Futgaiis census in fihum, dicens quod deorum suopiin inlen-
pttncipts conveisto. deret evacuare culturam, et novam Cbrislianoriim
Gloriosus equidem elpraedicandus ubique Domini per sanctum Palricium inlroducere legem, regno
confessor Pairicius, cum in Gornubiae parttbus san- expulit, ct -solo fecit exhseredem paterno. Cui plu-
clis actibus raoraretur inlentus, admonitus esl voce les ex nobihbus Hiberniae piocreati adolescenles,
angelica ut Hiberniaa insulam, fidem Chrisli in ea dulcissimo amoie conjuncli, pariter profecii coex-
praedicaiurus, adiiet. Tunc fidelis servus etprudens, sules, lerra manque minorem in Biiianmam perve-
Domini visione comperla, sine mora surrexil, et nerunl. Quo audilo, judev BritannitB in teriani suam
locum sibi praesignatum a Deo, in nullo barbarae et novos accolas adventasse, eos sibi exhiberi praece-
incredulae gentis expavescens feiitatem, expetut. pit 28B,et diligenler inquirens qui essent, ad quitl
Ctijus adventu, fama vulgante, praecognito, seplem vels 86 unde venissenl, responderunt se de Hibernia
nominalae j'am insulae reges cum pontihcibus idolo- pulsos; serioque proscnplionis suaeralione exposila,
rum, cum salrapis ejusdemque genlis non minima p.peiierunl ut in piovincia s87 sua locuin habilandi
multttudine in sancti convenere occursum. Hos san- atque s88iicenliam eis concederei pro stta clemen-
ctusDoinihi fide inleger el devotione plenus aggre- lia. Ingenuiiate vero adolescenlum comperia, simul-
diens, coepit eis Evangelium Chrisli eum fiducia que exsihi causam dux agnoscens, summa eorura
praedicare, el in Jesu evangehzare salutem. Verum pelitioni hberalitale assenliens, lanlum eis lerrae-ad
VARl/E LECTIONES.
ssi Collalaesl cumms Vtctotin. MMM. 18«i non esl distinctio SSBExhiberipercepit v.s
quo capitulorum
exhiberi praecepit S8CAd quod vel ms ad quid \el s87Ut si provincia »JSul in provincia sss Stta locuiu
atgue ms sua locum hahiiandi alque • v
327 ADOPEfU S. ANSELMIAPPENDIX. £2S
hahitandum concessit, quantum untts equilantio. A decessisset ab eis, ad eumiterum inquiiendum se
posset currere pei diem; praecepitque \ eneralioni offerunl, loca se monslraluros nbi socium perdidis-
habendos, et maxime Fingaiem censuit excolendum. sent, si viros, qui eum sagactus sciient inqtiirere,
Bomini igilur gtaliam In omnibus consecuti chligtui- deslitiarel. Ilum est, et multo labore mventus ad
tur ab onnnbus, ab ommbus Iionoraniur, ettum m- piaesenliam ducis cum honoie adJucitur ssa; el cum
chgenis de caeteio novi hospites famihariter habitaie tlux, de ejus mventione laetus, facti benigne causam
«oeperunt. iijqn'reiet, respondil se omnino divinis mantipatuai
CAPUT III. ohsequiis, nec ulla unquam ralione ad saeculi uein-
Occasio secessus Fmgaiis a smctdo. eeps posse redire oflicia; si lamen ei locum iu qtio
Scdctimjain providentia summi Dei hronem suum conslruclo oialorio Deo quielius posset servire, pro
Fmgaiem suis aiclius vellel apphtaieobsequiis, lali sua vellet benigniiate concedere, hbenter susciperet.
eum arie discrevit. Die quadani cum suis consorli- Dux \ero benignus ejus voluntali faveie consentie.is,
hus ad venandum egressus, icperttim canes ccepe- locum assignavit, et totam insuper teriam, quam ei
runl ageie ceivum, qui cutn cansbus inipoilune inet sociis ejus pnus ad habitandum concesseral,
festantibus ea qua lllud animal solet fieri velocitate liberam ab omnt tributo perpeluam delegavit ni
aufugerel, solus Fingar cum canibus, rehclis socns, B dolem. Ingreditur igitur eleclus Domini Fmgar lo-
prosecutus esl fugienlem. Quid plura? ccrvum reti- cum ducis clementia consignalum, praediis ac pos-
nuit, occidil; el detracla pelle fruslalim 2S9 conci- sessionibus doiatum amphssime atque ditalum, ac
dens per artus equo imposuit, quasi leversurus ad meute lota ac devolione in coeleslis soln habitatio-
socios, qui eum nebula obducente perdideranl. Sed nem intenlus habitaculum sanciificationis, in quo
cum respeisam sanguine veslem ac ciucnlalas ma- Deus perpetuo laudaielur, instituil. Accinglt se
nus veilet abluere, hucillucque ciicumspiciehs non deinteps seivus Dei foilms ad -opeia foiliora, car-
inveniebal aqiiam, et labari cuspide m terra defixa, nem domai, roborat spiutum, et piosequendo se-
improvisi foniis gratissinia manans vena defluxil. ipsum, seipsum perficiebal in Domino.
Lalicis novi nuiaiu fluenta, et illius viituti factum CAPUT IV.
depuiavu, qttt aniiquum populum sihce peicusso Regressus Fingattsin paliiam, el tegni tecusalio.
m
potavit Gompaielur, si placet, factum anliquo Post lcmpus ahquod ad loctui) iiatmtatls admo-
S. Clemenlis miratulo, msi quod ille 2SIpede agni nilus horlaiu angelico redire j'ubelur. Quo cum
fonils cognovit thesauiuni, isleacumine tehhulhen- Bomini in omnibtts praesidio fultus rednsset, Hi-
lem venam iiivenu. Denique cum lavandusse ad beruiam Christi legibus subdiiam, in confessione
fontem d'sponerel, inchnans se in aquam, per um- Chnstiani nominis gloriantem, et lolam lavacro
hram formosi vullus sui pulchiiludinem allendens, sancto peifusam invenit. Gaudenl seivi se domi-
erat enim speciosus valde et decoius aspectu, ccepit num accepisse, Christiani fideles, consortera patro-
laudare Deum et benedicere, qui tantain ei conlulerat num; rogant eum, Chlone patre defuncio," susci-
graliam El ex il!a hora se ei servilurum lota devo- pere regnum, cupientes derensorem talem habere
tione spondens, solulo de capite equifreno, liherum cujus providentia gubeinaietur regnura et nova
quo vellet ire permisit; ipse vero inter saxa sub adhuc Chrisliamlas lueielur. Tibi, inqmunt, excep.o
quodani specu laliians, quereuum glande aliquanlo quod fidei Chiislianae te cupnnus habere fauioien,
lempore vlxit. Socu autem ej'us per loca diffusi lota ex geneie regiusS9i honor debetur, ad le hseieduas
intenlione quaerebant cum, el cum uon invenissenl, peninel, tibi haerediiano jure cedit possessio,
anvii valde et dolenles reveisi suntad habilacuhim Tum ipse : Parcile, inquil, chanssimi; seinel dedi-
simm. Dommus autem Briianniae cum audissel lllum catus sum Chrislo, illi soh me seivilurtim de\o\i,
deesse, evocatis ad se socns ejus, requirebat ah eis ad oflicia saeculi deinceps ie\eiti non possum, quo-
s92quo<ie\enisset, vel quid de eo facium fmssel, et niam nemo miiiens manum ad atalrum, et tesptctens
alligalos in custodia tradens, comminabatur jurans p relto, aptus esl tegno Det (Luc. ix, b'2}. Nemo mi-
seocusurum omnes, nisi ei veiilatem indicarenl: hlans Deo, imphcal se negotus smculaubus, ut pla-
arhilwiis ah eis in conleniione vel litigio inleiru- ceat ei cut se devovit (II Ttm. n, &). Etcum ro-
plum. Sed cur homineni occidissenl, pro cujus gantes pia importumlale insiaienl: In vanum, ait,
amore natale solum reliqueiant, laboresque susti- fratres, tanlis ptecibus laboratis; ego enim vobis-
nueianl hiftniios, lenae maigisqttediscrimina iolera- cura diutius detineri" non possum. Sed si vultis
veiant multa? Denique tustilia, qua afficiebantur agere secundum meum consilmm, ehgite vlrtim
proeo, non honucidas, sedveios monslrabat anncos, industiium ac fidelem, unum ex nobilibus painae,
et tales quibus ciedi non de odio, sed de amicitia cuj'us providenlia moderetur regnum, et Cb)isuanae
debuisset. Exposito tamen quahter imentione cervi fidei lueatur rehgto; et ilh germanam meara Pialam,
VAR1.E LECTIONES.
589Fruslratim ms fiuslalim S9° Cum «niiquo ms omil. cum 291 Nara qui ille ms nisi quod ille
*9SRequirebat eis ms
reqmiebal ab eis S93Ducis adducitur ms Ducis cura honore addticitur S9iRegis
ias Regtus
SPURIA. - PASSIO SS. GUIGNERI,FiNG\RIS, LTC. ^fl
ac>Q ' "
fn-iixoi em snnu cum regmMradile. Fuerat, autem 4. '• CAPUT VI.
clarissnua vngo Plala , nobihssimi .regis Ciilonis Appulsusln Coinubiam.
S9Spurifica- Socii vero datls velis aeqhoreos fluctus sccantes*
filia, soror S. Guigneii, jam lavacro
ribiiis legenerala in Christo., Sancli igilttr Insirucli plospero cursu applicuere Cornubiam, ad porltim
consilio virginem sacram alloquuiUur de sponso. qui vocalur Heul, ubi jam praeveneiat eos sacra
Dei transvecla, el de<=cen<!enles
^hiibus illa, tota in"amoie Cbristi fundata, respon-; virgo Ifya poteniia
dit: Sponsus meus Cfiusjtus.,est, qoi me~per suam de navi quoddam habiiaculum noh longe a Iitloie
sai cta manebat
graiiamregni sui elegit consoilem. Httic fidem Invenerunt, in^juo vngo quaedam
eam inqule-
jromlsi quam violare non debeo; et ideo alium inclusa, et nolens-sanctus Guigiierus
^ponsum, praeier ipsum, non possum suscipere. tare, salulaia \irgine/ad aliuni locum transiere
Regni liujus gloriam contemno, quae-non debet drci pransuii, nbi cum aquam deesse cerneret sanetus,
fiducia praesumens, oratione
gloria, quia non potest carere miseiia ; el ad re- plena de Jesu Chrislo
in terra fsxit, el confcstim hm-
gnura, quod promiltilDominus Jesus Chustus, su- praemissa bacitlum
in haustum*
spiro, ubi non est dolor, vel trislilia, sed peipelua pidissima aqua sanctorum prosilivit
jucunditas, et laelilia sempilerna. Cernens autein B Posl cibuni \ero pioficiscentes iiide, adjvillam.
sanclus virginis inienlionein in Chrisli solidaiam quamdam, qtiae vocatur Conetconia , pervenefunt,
amore, iia ut nulla posset ralione ad cpnsensuin ubi qnaedam mulier fideljs et timcns Dominum,
«onjttgii flecli, ait: Siniie eam, fialres, noiiie rfomine Coruria, non modicam pis exhibuil bejiigni-
Bontra Dei beneplacitum uili; ipse sic \oluit, etisic talem, Nara cum omnes habilacula ejus capere
fuluruiii providil. Rejjnum isiud Dei piovidehliae non possent nec, haheie stramen in qtto omnes pos-
comminamus; ipse seeundum suain volunlatem sent pausare, delectis domibus, culmum, quo
pfOvidebit lutorem ac defensoieniv-Et omi.ihus vale operiebanlur, in sanctorum accubitum commodavit,
dicens parahat profectionem. vaccam unam eis raulier charitate plena in x:ibum
dedil; qua occisi.et ej'us carnibus, prout oporlnit,
CAPUT Y.
uiligenfer paraiis, paiiier comederunt. Deniqne,
Rutsus Fingat solutn paluum desertl cum instgui ccena in giatiarum aclione completa^jubet ânetus
xomttuiu. *
Fingar nudaia cainibus ossa omnia congiegaii in
Seculi sunt eum septingenli~sepluaginta viri, et,. untun, et desuper ejusdem vaccae pellem deponi.
"seplemepiscopi, quos sancius Paincius per aquam Tum confessoi'es_Chrjsti ohines, qui cum eoerani,
incoirupnonis Christo genuerat, pleni Deo, et divlna ad oialionem ihviiat, dicens : Oremus, fraires, ut
lege inslrocli, cupiehtes heata; pei egrmationis ejus Deus pro cuj'us araoie muher ofliciosissime nohis
esse consortes in Domiiio, uiter quos fuit supradicta islam servivit vaceam, ei lestiluat. ,Etr oralione
virgo Piala, soror heati Guigneri. Sanclo igitur completa sub omnium ociilis slans pulchrjor quam
eonsoriio omnes"^dunati in Domino , simul cum ante fuerat, vaeca apparuU. Deinde dcjacle ejus
pairono ad littus usqtie procedunt, repertoque pro sibi offeiri jnandavit, quo hausio, simphciler de-
voto navigio, navem omnes una conscendunt. Pau- precatus est Deum ut vena laclis uberioi qtiam iii
lulum jam allius navigandu a terra discesserant, ahis vaccis triphcaretur jn llla; qttod non solum m
•cum ecce vngo qaaedam, nomine Hya, nohili san- ea, sed in omnibus 297, quae ex ea processerunt,
.guiiiepiocreaia,per\enitad lilitis, felici saiitiorntn faclum esse narratur. Mane autem facto, cum jam
•cupiens adunan coflegio, ceinensque piocul a lit- iter agere vellenl, respicienies vlderunl omnia ha-
loie jam lemotos , nimio anxiebalur dolore , et hitacttla relecta et reparala ita ac si minquam
Cxis m tenagenihus, manus et oculos nd subhnua discooperta fuissenl, Tunc fideles, qiii praevio 5.
ci igens, mente cousilium e ccelo efflagttabat devoia. Guignero Chrjsti vestigia sequebantur, pei singula
Et modicum inferius lelaxans obtutum^ conten.pl t- loca cerncntes muliiphcaii nuiabilia Dei, magis
tui super aquas folium paivum, el piotensa vnga, magisque conforlahantui, et in fidc et aniore
qtiam manu geslabal, tangens illud\olebal piobaie tjGhnsii confi)mahantur. Et bene Chiisms debuit
«11 iiieigerelUi; et ecce sub octihs ejus ccepu lallbus consolalionibus suos confirmaie testes et
ciescere ef dilatari, Ita ut dubilare non posset a consolari, quos per palmam martyiii in proximd 1
Deo sibi illud ohsequium missum. Et fide foitis, disposueral coionarc Mane autem faclo, peigentes
folium audacter conscendens, miiabiluer Dei viritiie gridiebantur perloca qtiaedam siheslria»
perlala 29Balterum sociospiaevenit ad littus. Hjesl- C4PJJT VII.
tandum non esi de operibus Dei : .nam qui lians- Jtffljlyiium Ftngaiis et sqcidt unu
Huro popttlo mare Rubrum potenler divisit, el Elue Sonueiat jam, pervulgante- fama, In auribus
Jotdanem apefuit, et Petium supra aquascuneie Theodorici regis Cornubiae,- in lena scihcet siia
fecil, ipse quomodo volull, virginem suara iraus- Cluislianam inuliitudjnem advenisse; et tiinens
vexit. - ~ odibriis Beo lyjannus ne popultun suura ad fideni
YARL^ LEGTiOiNES.-
iss Lavacro iKS-jam lavacro s'rPiolata«!s. S9TSed omiiibitstns sed 1n omnibus '-
peilala
PATPOL. CLIX. il
351 AD OPERA S. ANSELMI APPENDIX. 532
Ghrisll vellent converlere, conglohatis militihus ai A manyies passi fueranl , inteij'ecto pano spalio
locum ubi sanclos esse cognovit, truculentior fen cujusdam salfus aliqiiantulom disparattn a03.Locus,
«ucurrit. Non exspectai causam, rationem non quae <[ul de corpore sancli venara sanguinis defluenlem
304 suscepit, aperlus continuo fontem edidit feciin»
rit, non vult audire sermonem, sed veifiens impro
visus a tergo, subito oves Christi leo cruentui dum, qtii usque hodie monstratur cernentibus. Unus
S,ggrediens, perimit, tiucidat alque proslernit. Cae- autem ex mililibus cum sancS manyris hacuIuiH
xlunlur sancli, truucanUu', dilaniantur, et alii anj ah eo ioco, in guo eum^proximus passioni defixerat,
pulatis capitibus, alii confossi gladiis inhumane rapere vellet, cernit bifurco ramo duplicem jam
alti Xrucidali, omnes tma die Chrisli martyrei erupuisse in frondem, et tanlo tremefacius mira-
•eflecli, sacrae mortis coropendio;, perennis vita cnlo, non est ausus eum contingere. Cemilur usque
Tbravium peiceperunt. Panlolum S. Fingar tunc hodie in testiraonium sancli exceisa (ut diciiur)
liorle separatus a suis in valle quadam resedem arbor ex baculo, virtute Deiexaucla; sed cujus sl£
eperiebatur sequentes. Ubi cum solo baculum . geneiis ignoratur.
quem manu gestabat, fixisset, mox utadsecam- CAPTJT YIII.
hueam *»8 retraxit, fons e terra fecundus erupit; Sepultura saitctorum martyium.
"
qui ulrinque duplici saxo decenter inclusus, usquc Sanclorum adhuc corpora per campum inhumais
fri hodiernum diera copiosa vena fluitare non cessat. jacebant, et ecce nocte quadam testis Christi eo-
Et subito audiens rnurmur in comitatu exsurgere; dem schemale, quo super monlem in ulnis pro»
roiratus quid esset, festinans ad sanctos regi editur; jirium caput detnleiat, cuidam viro, nomine Gur,
eernensque passim immolari 9hostias Clu isli, el terlio in visu apparens, nt se sepehrel monebat.
/lbstilem gladitim confuse per as sanclorum membra Ex.pergefaclus homo uxori visionem per ordinem
diseurrere, paucis qui cum eo erant ait: Eece, narrahat, quomodo vTdelieet tle sepultura essct
fraires, hic est locus pausallonis noslrae, hic pio- pei suasus a sancto. Mulier auiera clissuadebat fieri,
vidit Deus finem dafe nostris lahoiibus. Venue ne forte regis iram incurreret, et ob hoc mortis
eigo, fralres, et libenter imniolemur pro eo qui sententiam mereretur. In crastinum vero cum ca-
animum sutfmdedit redemptionempio multis (Malih. mbus in campum venalurus egrediens, cervura
xx, 28). Non llmeamus eos qui corpus occtdunt, sed reperit, qui canum pernicitate inscciaius fugiens,
illum polius,qui pdtestatem liabel et corpus et animam ad S. marlyris glebam procumbit, tanquam ejtis
mittere in^geltennam (Luc. xu, 3j Matth. x, 28). flagitalurus sanditalis praesidium. Desiirant capes
Et occurrens tyrahno : Facis5W, inquit, fili diaboli, , lalrare, acpersequi cervum,et omni feritateiaxata,
'
«pera palris lui. El tyrannus ad cum : Tu, inquil, pariter cum cervo quasi sanclum venerantes de-
nianus meas non evades, non effugies gladium. Tune cumhunt. Conlemplalur homo grande spectaculum,
sanctusin hilariiate offerens acceplabile sacrificiunv et repercussa mente in se reversus, quae viderat
Deo, baculo, ^quem inano geslabat, ex latere fixo noctu recogitans, divino illuc nutu se reputavit
ceivicem praetendit inlrepidus utS 01ictum reciperel adduclum. El accipiens corpus sanclissimi marty-
sos
fenentis. Immanissimus vero tyrannus, arrepio rls, veneratione qua poiuit, -tumulavit. Deinde san-
aiucrone, fortiter iradara cervicem percntiens, am- ctorum marlyrum corpora sludiose per carapum
putato capite, Chrisli martyrem fecit. El confeslim requirens, siculi jacebani, in campo sepelivit.
sacii corporis Iruncus, caputmachaeralecloilspro- CAPUT IX.
^pria ile cervice liuncalum de lerra ctjllegit, el in Rasilica in eoutmdem honorem^ el mira ibidem
montem, qui non longe distat a loco, proprlis ma- diviniius ediia.
Bibus poj>lilc firmo incedens porlavit. Erat villa Post tempus aliquanitilum, cum jam vinea Bo-
qusedam, in ej'asdem lalere montis sita, in qua cum miiii Sabaoth, id est Ecclesia, Cornubiae, terminos
mulieres litiganles audiret, litem loco imprecaiur occupare cospisset, inchoata est devolione fidelium
seiernam, ut inibl habitanles inter se litigare ntin- j supcr sepulcrum sancti martyris bastlica. Et cum
quam desisierenl. Unde, ut feriur, terra, licet fut- artificibus, qui in opere oratorii laborabant, neces-
ctifera» manet [amen inhahilabilis, in uno tecundi- saria deessenl, nec aliquis minislrarel, sanctus,
taiis gratiam relinet, in altero sancli malediclioiii siiorum so5 recordans qui ejus devolione famula-
suhjecia. Sanclus igitur martyr nolens, pro lumulm, haniur obsequns, provincialibus circumquaque in
iii loco repausare, 1'esnmpto lterum capite, alrani Vtsu nocte apparens monebat singulos, ut operariis
veciitavit ad iocuni, ubi ipsum deponens, caput cimim el necessaiiam opera ferrent auxihi. Venit
eiiientalum diligenler lavk; in quo locogralissimus tandem %& hominem quemdam, qui tanrum lia-
* ad ductura 888
fons jugi rivo usque Jiodje emanare non cessat; hebal indomitum, monens yt operarios
resuroens, "portavit ileium eum eis iargiretur in cibum. Mane autem laclo,
lavalumque diligenter
illitd in*alium eo, in quo saneli
locum. Qui lotus ab---.--, sollicilus homo de visione sanctl,. ctepit _. cogilare
5* "<~
YARIJE LECTIONES.
aaB Ad se samhucam tns at ad se cambucam 29s Gladium'per ms gladium confuse per
"00 Gehennam. Facis ms gchennam.l Et occurrens Tyranno, facis 30IPraetendu, utms praelendit ra-
30sE"epto ms.arreplo JJIS.saltus ahqirantiilum dispaiatur 3" Refluen-
t>epidus, ul SMSaIUis disparatut
luui uis (Jefluentcm 30BSatious «DIJUIU ms. Sanclus suorum 306Duaum eis ms dutium
tetr-
353 SPUIUA. - Dfc.SIABILITATE MONACHI. $3 4
qualiter posset animal cefvicosura ac superbura.1A que confestira divraa ultio percussit. AihBo enim
valde subigere, lorisque arctatum, quo sanclus arrepli a daemone, alter eorum iinguara frustatiiu
marlyr mandaverat, ducere. Et conscenso equo, ut eoncisam dentibus masticavit, alteiius vistera pef
qiiaereret taurum, egrediens cernit prius indomitum, postreraa diffusa sunt omnia, sic uierque exilii ex-
niodo Dei virtute mansuetissimum aniraal aslare spiravit horfendo. Ecce ex hoc potest salis perpendi
pro foiibus, qui sponte aute domihuin gradiens quanta sauclos vuli Deus reverentia honorari,
mansuefus recto jtinere pergebat ad locum, ubi quorum contemptura tara districto disponil examine
artifices in opere oratoiii laborahant. Mactatur 3or expiari. Super satcopbagum venbrabilis cujtisdant
beslia, et cernentes marlyris sibi adesse auxilium, episcopi, qui de contubernalibus fuerat regis Clito-
operi de caetero devotius institerunt. Ahud quod- nis, corfuptor quidara gremia cujusdam mulieris
dain memorahile et dignum reialione in eiusdeni incestare praesumpsit, qui more cahum in ipso opere
quoque ferlur basilicae constructione contigisse turpitudinis inseparabihler copulali, nulla poleiant
miraculum. Unus quidam ex iis artihcibus qul in ratione ah invicem separari. Adducunlur tandem ad
opere laborahant, cum iii securi induceret, con- memoriam martyris gloriosi thiignerij tibi merito
fracta in duo frusia divisa est. Ttirbatus homo, teslis Ghristi, et intercessione iidelium liberanlur.
jurare ccepil et obtestari se in opeie de caelero B Habebat praeterea aediluus 309 martyris sacii vac-
nihil facturum. Quod cum audisset operis proeu- cam; quam cum scelerali homines quidam- furati
ralor (vir quidera bonus, qui pro Deo basilicae cu- fuissent, ducentes, super cornua ejus subilo duo
rara susceperat, et devote se mancipaverat obse- luminaria ardentia Conspexerunt, et tanto tremefaeli
quiis sancli), coepit consolari hominem, et blandis speclaculo, redeuntes in craslinum> vaccam sacrislae
tristem demulcerealloquiis, et accipiens frusta in propriam reddiderunt, et aliam pro satisfaclione
nomine Jesu Chrisli, et fraclionis ruinas conjun- commissi siraul et pro indulgenlia, supplicantes
gens, confeslim merilis marlyris gloriosi compagi- dederunt. Terra, CUmtlde el devotione, sancti de
natum et consolidatum est ferramenlum ila, ut nul- tumulo sumptaj per meritumTnarlyris pellit languo-
lum de *08 caelero fraclurae vestigium appareret. xes, et perficit sanitates.
Laudaiur Deus in commune, et Benedicilur, et Haec egoservus Christi Jesu Anselmus depassione
homo, qui se de caetero nlhil facturum juraverat," sanctorura et virluiibus martyris pretiosi Guiguerij
tanto confortatus miraculo forlior jam "perstitit In juxla fidem narrantium, brevi stylo digessi, ut ha-
«pere. heant fideles, qui ej'us specialia" litulo glorianiur,
CAPUT X. • _ quibus se lectionibus joccupenl, et patroni proprii
illata cmhlus supplicia in sactilegos. forlia gesta cognoscant.etob hoc nomen meurain fine
Sed quoniam saneti exorsus sum enarrare virtu- subjunvi, ut per meritum marlyris, et oralionem
tcs, illud inserendum Gredidi lectioni, quodet infidelium, misericordiam merear Redemptoris Jesu
credulis metum jnoutit et universos de sanctorum Cluisti Domini nostri, qui cuin Patre ct Spirilu
leverenlia monet.-Gum super saxum quoddam,;quod saucto vivit et regnat Beus, per omnia saecula saeeu*
fuerat anchora navis «jus, in contemptum sancti lorum,
martyris, duo milites insultando uiinarent, utrum-
YARI35 LECTIONES.
S07 Mactabatur ms mactalur , 308Nullaedems nullumde 309Adilus ws sedituus Sl° Spiritall ms
speciah
JUDICIUM
DE STAB5LTTATEMONACHlIN LOCO QUEM POSUIT
Tria stml capitula, pro quibus mulare licet loea, D randum; non curandum de toto exleriori h ihitii
in qulbus se stabiles esse promiserunt leligiosi. Pri- qualis slt, sed quod scandalum non facial. InJti
mum est, nunia pauperlas; seeundum, persecaiio Lanfrancis ad quemdam monacliiini^ Iiidicaltiin est
nimia; lertium, irrehgiosiias. Nam stabililas in mihiquia de monaslerjo luo retedere vis, sed de
loeo non promittilur uisi propler regulam servah- promissa slahilitate sollicitus es, ne und«; DGlun
jdam; quae non conslal in praeceptis. ut mulii aesti- placaie debes, indemafjs oifendas. De quo.raiianem
manl, sed instilutionibus. Aliter enim Iransgressores ostendo, etIn ostendendo me in exeraphiiTtsic do.Si
essent, quicunque per oninia legtllam noh serva- ego Lanfrancus mannpropria niede aliquo raona-
teni, nec de praeceplis in arbilno poneretur. Insti- sterio non recessnrurrt juiassem, et videYem hoc
tutiones vero mulari, et heri possunt ab ahhate, si quod animam meamsalvaie non ptfssem; exireni,
magis utiles sunl ad puri(a[em mentis, quae -sola nec perjuni crimen incurrerem. Quiênim Deo
quaetet?'Ia esi coram Deo, el pro qua sola labo- propter Deum alligatur, non ab ipso nisi contra
533 AD OPLRA S. ANSELMl APPENDIX. 556
ipsum .solvilni Porro ah ipso oonlra jpsum non A Ecclesiae, sed una est tolo oibe terrarum diffusa,
sohitur, qtji propter amoiem ejus, ul ei bene pla- et uni Deo ubique servuur,* uni regi nnl.taiui.
ceai, a filiis supeibiae et difiidenliae, a filus discor- Posiremo beatus Ffenedrclus qui stabihlalem prae-
diae, (cl ut apeilius dieam) a filiis diaholi migrat ad cepii firmare monachum, ab alio monastcno ad
frlios.pacis et spei, hnmililalis innuo filios Dei. Qui ahud venleniem jubet suscipi, et si bonae vitae fue-
cnim sic iransil, nonne fugil a sede diaholi ad se- rit, et stabiiitaiem suam fiimel, suadet. Quam du-
dem Dei^ ft'ii Jiiiem judiccni eum damnandum a hia ei bre\is sit vila homims, et quam lnfinila suntr
Deo, qui ul ad paliem,til ad Deum, ut ad amieum, quae sequuntur bona vel mala, incessanter me-
fugit ad ipstim? Pi.eleiea qui sic transil, non ah Ec- iiioraie.
clesia ad Eccleaiam transit, non ennn plures sunt
MIRAGCLUM SANCTi JACOBI

A DGMINOANSELMOEDlTUM
l)e milite- cjuem IB agonia mortis a dajnionibus oppressum, beatus apostolus per mendie!
baculum ejt sacculjum muliercul® libepavit (1)
{Ea; ms. Sangermanensif n. 608)

B——«
Ties miliies jdiceceseos Ludunensis Ecclesiae de B accedenles monenlut peecala sua coiifit»atur, ei ea-
sppido Dumezai sihi condixerunt ut orandi causa qme Chnsiianum refert pelere qua?iair suumq..e
iatobum aposiolum oiis Galeliae adirent, el profecti matuiius exlmm muniat. Hoc ille audiens faciem
sunl. Qui cum essent jn via peregi inationis ejus- avei lit, et respondere non pptuit, sicque per tri-
tjem.jnuhemilam mvenerunt, qu.cres sibi neces- duum sineveibi piolalione jacuil. Inde vehemenler
sauas ti) sacculo quodam defcrebat, Gum auiem moeiore aflhcti suni, tuni quia de ejus sulute despe-
- equites intuita fuissel, rogavit ut sui miserti sarei- raverant, ttim maxime quia suaesalutem animae p:o=
nulam quam ferebai, in suisjumentis amore heati curare non poierat. Qnadam aulem die quande
appsloh, depoitaienl, seseque tinli laboie iiineris eum eitius spiiilumexh larc piitaba..!, jlhs circum-
allevaient . quoium unus peregiinae pelioni an- sedenlibus elexitHm llhus prsestolantibus gravlter
iuiens, ejus manticam suseepit et poitavit. IgRur suspirans locutus esl. c Giales-jnquii, ago Deo, ei
yenienle vespera rnuher insecuia nnlites, de sua S. Jacobo domino meo, quia lu>raitis gum. s Quod
stueiiuila sibi aecjpiebat necessaria. Et j)rimo.gaI- tpii aderanl quaerenles qmd significaverit : * fi,o,
loium cantu cum perpgiini pedtles profieisei solenl, inquit, ci. quo sensi roe laiiguoie giavifri, mectiii*
equiti saccolum ieddcbair sicque evpedha leetior tauiusccepi cogilare qnod ego velle.npeceatainea
agebat. Taliter miles amore aposloli serviens mu- C confileri, saeia Tinclione Hniri, el Domini corpons
herculae, ad loctim orationis optaium festinabat: percepllone muniii. Sed dum haac in silen io tia-
sed eum dtiodecim dielis ab nrhe B. Jacobi dislarenl, ciate.n, suhiio venil tttrha letrorum spiiituum, qnaj
pauperem infirmatum invemt in iiinere, qui cum mein lanuim ojipiebSit, ul nequeverbo nequesigno-
ecepit orare ul sibi equum si.um ad equiland.ini e\ jllahoia mnueie poiueum quod ad meam salu-
sccommodaret , qualenus ad sanetum peivenire tem pertuiuei u. Et quse dicebaiis bene inielligebam,
posset s alioquin morerelui in via, quia ampbus sed imlla ratione respondere peieram : nam daemo-
amhulatenon poleral, Consensit miles, descendii, nes qut ad me confluxeiant, alu mihi lmguam sinn-
imposuilque mendicum super equuin suum, ejusque gebanl, ahi oculos meos claudebant, nonnulli quo-
haculum in manu sua -accepit, ferens eliam propno que caputel corpus meum ad hhitum suum huces?
collo e( sarcmulam muherculse quam susCeperat. llluc me nolenle verlebant; sed modo paulo anie-
Setl cum ila pergeret, nimio solis fervore ae longi quam loqui coepissem, intravit buc 13. Jacobus, fe-
itineiis sohludinc consiiictus infirmari ceepil. Quocl rcns sinislra maiiu muherculae sacculum quem ns
ubi sensit,peipendens qttia imnuUis saepe mulmm viaiuleiam, baculum veio memhei quem poriavi
offeiideiit, incommoditaiem suam apostoli amoie dum idem equuaiel cquam meum, ipsa qua infir-
nsquejad ejus linuna pedihus eunie.... toleravit: mitas me cepji in mann cêvjra lenehal ; bacttlum
«bi apostolo deprecalo, el bospitio receplo, et ea- enimhahebat pro lancea sacctilum pro palma : et
dem molestia quam m viaceperat, lecto decubtul, confestira quasi furoi is indignatioiie veniens ad ine,
@tahquot diebus ingiave^cenle langore jacuil. QiW ele\alo haculo visus esl percutere daemones qui me
alii milites quiejus socli fuerani videntes, ad euin tei.uci ani, qui proihms ftigerunt lerrili;quos ii!e
Anselmo falso tiibuiiur. '
'\i)S
337 . SPURiA. — MIRACULUMSANCTl JAGOBI. 353/
insecuUis =pei' angulum illura hinc evne coegit : A verilas dcclarav.l. Postqtiam enim peiegiinu'» J.l!e>
et ecce Dei ei B. Jacohi giaiia Hberalns ah illis qai hono fine quievit, et sepiilluufi liadilus est, reveisip
me premebant, loqul valeo ; ac cilius miltite, et sociis et nairaniibus quaegesla sunl, praediclus Gi*'.
presbyterum acclte, qui mihi sanclae coromunionis ilmrs, cognoraenio Cahus, qui dives bomo fuerat,
viaticum ti ibual; dmlius enim in hae vita manendi -eorum relationera pro somno duxil, nCcse a pravl-
non babeolicenliam. J Qui cura misisseni, dum ille late sua quidqitam emendavit; unde nonpost raitl-
moram vemendi faceiet, unum de sociis stns pu- tos dies conligit dum mihiem annis lnieificeiet,
hlice admonuii, dieens : t Amiee, inquit, noli amodo, ipse quoque tjusdem milius lancea liansfossus in-
feirino domino luo Cal\o mililare, cui hactenus ad • leriret. Eigo Regi regum Domino N.~J. C. in saecula
Iiaesisti, veraciier enun damnalus est, etJii piovimo saeculoium amen»
inala morlemoiilurus. i De qtio ita contigisse rei
MIRACULUM GRANDE SANCTI JACOB

A Domino Auselmo Cantuariensi archiepiscopGeditum, de peregritio qui amore apostoh se
peremit, etB. Jacobus lllum ad vitam, beata Dei Genitiice Maria auviliante, de morte4 ra-
duxit (2)
(Ex cod. ms.)
Piope Eudiinenseni ehuatem est vicus qnidam m B 1 giala non ciit.» IIoc dicto ab oculis sc videntibus
quo juvenis qunlajn inorahatur, nomine Gualdus, evanuit.
<\w aile pelleiam liismiclus, jn\la laborem ma- His auditis homo conliislaii coepit, pioponens
niium suaium vtvebai, et paiie suo defunclo suis fti animo suo se domum \clle iccliie, suo piesbyteio
fabonhus jnatrem suam suslinebat. Ilic suicttsm coufiieri; sicque ccepto itineic regiedi. Hoc itaque
lacohum vehemeiiter dihgebat, ad cujus^ limnia dum apud se tractarel, veint tlaenionm eadem fonna
singulis annis vei.iie et suara obeJIenliam solehat •qtta piiusajipaiueiai, diccnsci: « QuiJ eslqiiodto-
ofteiie. Uxoie.nnon babebat, sedsolus cummatie •gilasin eorde tuo, le domum velle redne . pceui-
-s la velula vitam caslani gerebai. Sed cum diuscule tudinem ageie ut ad roe dignius postniodum valeas
•se conlineief, tandem vieecainis volupiate supe- TediieJPutas lelanluroscelus tuisjejtini.s sivelaciy-
ratus cura j'uvencla quadam fornicatus es(. Mane mis posse delere ? mullum desipis : cre iemeis consi-
atilein faclo quia petegrinaiioni piiusse disposueiai, liis, et salvus eiis; alioquin salvaii non potens.
cum duohus vicinis suts ducens secum asinum suum, Quamvispeccaver.s, ego lamen amo; et propteiea
ad Sanclum Jacohum ire coepit. Quis cum invia veni ad le ul tale consihum libi (nbtiam iinde sahari
essenl, invenerunt quemdam mcndittun ad Sanctum ,, possis, si rriihi credereôlneris. J Cui peregrisus :
Jacohum proficiscenlem. Hune sccum et gralia so- « Ila, inquit, cogitabainsicul dicis : sed postquam ad
cielatis, el politts -amoie sancli apostoli lulerunl; salulem non prodesse hoc assens, dic quodiibi plicei
largientes ei necessaiia îclus. Pergenles igitur, unde salvari possim, ei libens exsequar. i At ille :
pluies cumlaeUliardies hoc fecerunt. ^Quoniampa- * Si,inquit,plenitei a delielo emundari desideras, vi-
cificaeac cbanlathae societali invidet diabolus, m nlia, quibus peccasli, cUiusampula. s Quo ille consi-
httmana fonna satis honesta ad juvenem qui iu domo ho teirilus dixit:« Si mihi hoc tjuod consuhs feceio,
fornicatus fueiat clam aecessll, eique thyili «Nosti viverenon potero, eroque mei ipsius honiicida; quod
qni sim ' i At il!e : « Nequaejtiam. i Et daemon: saepeaudiviCOJMHI Dio csse tlamnabile. i Tunc daemou
i Ego, inqdii,sum J,tcol)tis aposlolos quem singulis irrjdens •« 0, inquii, insipiens, quampaiuminielligis
annis jam ev mulio lempoie conSuevisli Visilare ea qua? libi ad salulem possunt pioficeie' Si tahter
tuisque praemiis hnnoraie. Scias quia multum gau- niortuus fueris, ad nie sine dubio Iransibis, quia pu-
debam de te, quonianf quidem magnum bonnm niendo delictum tuum mailyi eris. 0 si esses tam
speiaham dete. SecLntiper aniequain domum luam prudens ut temetipsum inteificeie non duhilaies, ego
exires, fornicalus es cum muliere, nec inde usque cerle cum mullitudine sociorum meoruin stalim ad
nunc pcemluisli, nec confiierl volulstl; sicque per- Q te venirem, ac mecum roansuram ammam luam lae-
egre cum peccato tuo piofecluses, quasi luapere- t»isacciperem. Ego, ait, suraMacobus apostolus qui
grinalio Deo et mihi foiet acceplabtlis. Non iia fieii tibi eonsulo : fae ul loeutus sum si ad meum vis
opoitet: nam-qiiicunque amoie mei vull peregiina- venireconsoitium, et tui delictiiemediuminveniie. >
n, prius necesse csl ut peccala sua per humilem Quibus dictis peiegiinusanimatus ad faclnus, nocte,
confessionem apeiiat, elposleapeiegnnaiido eadera sociis dorinienlibus, cultellum e\tiavit, et quidquid
commissa puniat: qui ahter feceiil. peregriii.Uio vinle fueral in paitihus illis sibi amputavil, c'einde
r
(2) Fahula haec S. Ansclmo falso tiibuilu).
S39 AD OPERA S. ANSELMIAPPENDIX. t 340
Tersa raanu ferrum erexil, ejusque acumlne, seinji- Â dextraque laevaqueejus considentibus. Quam egocum
-ciens, ventrem cdnfodit. Cum aulem sanguis efilue- magno cordis affectu considerare co?pi, nunquam
Tet, et illepalpitando tumulluaietur, expeirecli so- enira in vita mea tam pulchram crealuram uspiam
cii vocaverunt illum sciscitanles quid haberet. Qui vidi: non magnae sed mediocris staturae, erat pul-
cum iJlis responsum non daret, sed anxius extremum cherrima facie, desirabilis aspectu. Anteheatus apo-
-gpiritum traheret, contuihali concite snrgunt, lumi- stolus meusadvocatus piissimus coram omnihus proti-
naria accendunt, sociumque senuvivum necjam eis nus exstitit,et de Satanae fallaeia qualiter me device-
respondere valentem repenunt. Ex quo stttpefacti si- rat clamorem fecit. Quaemox ad daemonesconversa:
[mul et magno timoie percussi, ne mors jilius sibi « 0, inquit, miseri, quid quaerehatis in peregrino
'limponeretur simane in eodem loco lnvetiiremur, fu- Domini el filii mei, et Jaeobi fidelis sui?Satis vobis
gam meunt, ipsum vero in stio sanguine volulanlem, posset sufticere poena vestra, non esset opus ul eam
jasinum \ero et egenum quem alere cceperant, dere- augereiis malitia vestra. i Postquam locuta est illa
Tiiiquuijl. bealissima, clemenler super me sua lumina flexit:
Mane autera cum famiha domus surrevissel, occi- daemombus aulem magno timoie conterritis, omni-
sumque reperisset, non hahens ceitiiudinem qui eum bus qui in concilio erant dicenlibus eos co.Ura apo-
pccidisset, advocat vieinos etdefunctum ad ecclesiam " stolum, me falIendo,Sinj"uslefecisse, imperavit do-
sepeliendum deferunt; anle cujus fores dum fossa mina me ad corpus rednci. Sanctus igilur Jacobus
pararelui,proplersanguiiiisfluoremillum deponunt. ine suscipiens confestim in hunc loeum restituit.
Necmulta intervenientemora illequi morluus fuerat, Taliter morluus et resuscitatus sum. > Quod incolae
'jediii, el in stratu funereo resedit. Quod qui ad- ipsius loci audientes, vehemenler laelati, 'protinus
erant iniuenles,,perterriii fugiunl et exclamant; quo- eumdem in domum soam tulerunt,acperlriduum se-
jum clamore populi eoncilati accurrunl, quid acei- cum tenuerunl, divulgantes et demonslrantes illuin
derit inquirunt, et morluum vltaerehlituiumaudiunt. in ûo Deus per beaium apostolum Jacohum tam In-
Qui cum propius accessissent, et eum alloqui ccepis- sohtam rem operalusest atque miiabilem. Namplagae
sent; quaeque circa ettm acta fuerant libera voce co- illius sine mora sanatae sunl, solis cicatricibus loco
ramomnibus enarravit. «Ego,inquit, qtiem amoite vulnerum manentibus : locoveto genitalium cievil
resuscitatum \idelis, al) infantia sanelum dilexi Ja- caro quasiverrucae.pei qiiammiltebatururina.Exple-
cobum, eique, in quanUim polui, servire consuevi. tis diebus quibus habitatoi es illum secum pro gau-
Modo autem dum ad eum pergere deci evissem, el dio lenuerant, parasil asinum suum, et cum soeio
•nsque in h,anc villam vemssem, adveniens diabo'us C Q paupere quemin via junxerat sibi,ileragressus esu
fefellit me, dicens seesse sauctum Jacobtim, i totum- Sedcum appiopinquasset aJ beaii Jacob: limina, ece
que ordinem, ut supra dictum est, enarravit; atque socii qui eum reliqueranl regredienleji ohviaverunt
subintulit: «Postquammiuimelvilam^demi etanima illi; qui cum adhuc procul essent et duos illos asi-
coarctaretur de corpore, venit ad me idem malignus num incitantes intuiti fuissent, loculi sunt ad invi-
jspirilus qui me deceperat, ducens secum magnam cem:« Similes, aitint, homines illi sunt sociis nostris
turbam daemonum, qui confeslim ahsque misericor- guos reliquinius, alterum morluum, alterum viyum,
dia me rapuerunt, atque ploianlem ac mjserabiles nec animal quod minant differt ab illo, in qtiantum
voces emittenlem tulerunl ad tormenta. Eunles ergo videlur, quod illis dereliclum est. Poslquam autem
versus Romam tetenderunt. Yerum cum ad silvam appropinquaverunt, et mutuis agnitionibus se xo-
quae inter urbem et villam quae vocatur Labicau, gnoscere cceperunt, agnoscentes quod acium fuerat,
sila est, venissemus, sanctus Jacobus insecutus nos vehementerexsultaverunt, et domum venientesrem
posltergumnostrum advolavit, comprehensisque dae- per ordinem asseruerunt. Sed qui resuscilatus
inonibus ait: «Unde venistis et quotendili".? » Aiunt fuerat poslquam a sancto Jacobo rediit, hoc quod
2111:«0 Jacobe sancte, ad te nihil pertinet; nam in socii prius narraverant re ipsa confirmavit : iram
lanlum nobis credidit, ut semetipsum interficeret. ^ ut res gesta est passim divulgavit, cicalrices osten-
Nos suasimus, nos fefellinius, nos habere debemus.t dit, etetiam quod in secretiori loco, multis videre
Quibus ille : « De hoc, ait, quod quaero nihil respon- cupientibus demonstravit. Hunc hominem el omnia
detis, sed Chrislianum -decepisse jactando gaudelis. signa inortis ejus reverendissimus Hugo sanctus
Unde malas habeatis gratias; meus enim peregrinus abbas Cluniacensis et cum mullis aliis vidit, e|
cst quern vos habere j'actalisv uliqtie non vos sine pro admiralione hoc ubi relalus est sajplus solj-
pugna ferelis. J Yidebalur mihi Jacobus juyenis, et tura se vidisse asseruit, et nos apostoli amore
venusii aspeclus, macilentus, niedii eoloi is, qtii vulgo ne a memoria deleretur, litteris commendavimus^
brunusdicitur. IIloigiturcogenteRoroamdivertimus, prajcipienles ommbus ut per oranes Ecclesias
ubi prope juxta eeclesiam beati Pelri apostoli erat festum tanti -miraculi caeterorumqne niiraculorum
locus viridis et spaciosus in planilie aeris, in qno sancti Jacobi v die Nonarum Ociobris dignis an~
sanctoruro luiba inenarrabilis ad concilium venerat, nuatim celehrent obsequiis. A Domino faCuin
cui praesidebat domina venerabilis, Dei Geniliix et est, e[c.
perpeluaVirgoMaria, mullis et praeclaiispioceubqs
EADMERHS CANTUARIENSIS MON\CHUS. - NOTITIA HISTORICA. 312
^41
ALIENA
ELUCIDARIUM SIVE DIALOGUS

COMPiECTENS
~
, SUMMAMTOTIUS CHRISTIANJI THEQLOGIJE
exeunte saecuio duodecimo In Burgundia preshyleri et scholaslici; queie
(ESIJIONORIIACGUSTODDNENSIS
videinfra.)
DISPUTATIO JUMI GUl CHRISTMO

DE FIDE CATJIGLICA
Scripta a domno Gisleberto abbate Westmonasterii, hactenus inedita

( Yide infra in GILBERTO
ad aiu 1117.)
'?' ANNULUS
SIVE
MALQGUS CHRISTIANI ET JUDiEI

DE FIDEI SACRAMENTIS-
Auctor-e RUPERTO abbate Tuitiensi. — Nunc primuni editus
• (Vide in RUPLRTO,
infta, ad annum 1155.)
ANNODOMINI MCXXI,
EADMERUS
CANTUARIENSIS MONACHUS, ORDINIS S. BENEDICTI
NOTITIA HISTORICA
(WUITHON,Anglia sacia, lom. II, praef. p. xii.)
Eadmerus, monachus Ecclesiae Chrisli Cautua- A. Edmero ejus discipulo et hujus sanclm -Cantuaiiensis
nensis, Anselmi archiepiscopi discipulus et comes Ecclesim monacho et poslea piiore Ecclesim Chitsii
individuus, quaroplurima seripta posteritali trans- Cantuariensis. Paria ibldero ad calcem Vilae metricae
misit. De lllo ubertim agunt Seldenus in Praefat. Anselmi exstant. Elmerum monachis Canluar. ab
ad Hist. Nov., Baleus cent. u, cap. 68, et alu. anno 1128 ad 1157 prajsedisse in superiore tomo
Ad episcopatum Santandreanum anno 1120electus, osfendi. Huic vero ahiim ab Edmero Canlore obitus
dimisso episcopaiu ad Canttiariam rediil anno 1121. diem Obituarium Canluariense posuit. Eadmerum
Hunc ab Elmero, Ecclesiae Canluariensis. priore, ilaque historicura ab Elmero priore diversum Ba-
Baleus (cenl. n, c. 72) diveisura facit, diversaque leus recle statuisse videtur. Sunt tamen inter ea
singulis opera inscrihit. Huic favet Gervasitis, -qui^ quae Elmero idem auctor jascijbit, nonnulla quae
Eadmeri Hisloriam saepius citans, non alio quam Eadmero polius deberi censeo. Magis insignera
Canloris tilulo illum cohonestat. Sic eliam Obiiua- Eadmeri Historiam, quae Novoium dicitur, el De
rium Canluariense: Edmeius, pimcentor Caniua? rebus gestis Lanfranci, Anselmi et Radulphl ai chi-
riensis, obiit Idiius Januat ii. Nota autem in fme ejiiscoporuin agit, Joannes Seldenus edidil Londini
Yilae Anselmi addiia in codice Lambelhano (cod. 1623, f. Reliqua fere illius opeia exstant in eodice
J5Qfi ejc habet: E&pliett Vtla Anselmi^ edtla ab cojlegii corporis Chiistt Canlabrig. valde antiquoi
545 EADMERI CANTUARIENSIS MONACHl Ui
n eleganlissime scripto, vol. 538, in-4°, islhoc or- A consignalmum fcadmerus m iine supenons hbrl
'd ne disposita. " f
pollicitus fueral. Exslant apud Surium in couipen-
Catmen de S. Dunslano. diuin redacla.
Caunen de S. Edwaido tcge el maiiyre. Scitptum de eidinalioneR. Giegotti.
Epislola alleuus ad Edmeium de malte S. Ed- J)e excellentta B. Mattm. Habetur atl calcem An-
watclt. sehiti Operum aGabriele Gerheiontoedilorum Paiis.
Epistola Nicolai ad Edmeium, ulium Eboi acensis - 1675, f.
Ecclesia ptimalum supei Scolos habeat. ktam e\ Vtla et miracula S. OswaldiatchiepiscopiEbor.
hoc ipso codice descnpiini habes mfra. Aiicioiem Hanc typjs expriraendam curavi. Adeiat quidem in
ejus luisse aibilror Nicolitun, Ecclesiae Wigoin. codice Cottoniano Neto E, i, Vita Osvialdi anli-
pnorem, qui anno 1124-wws excessii. Maximam quior, ex qua sua de 0»v,aldo omnia Eadmerus
enim Eadmero cuni monaelus Ecclesiae Wigoin. hausu, a monacho Ramesiensi tempore jElfnci
familiaritatera mtercessisse conslat ex epislola arclilepiscojii Cant. scripta. Verum lslam ium ob
quam de eleclione episcopi facienda ad hos mona- - nimlara prolmtatea), tum oh affectatura dicendi
chos anno 1123 scnpstt. Quiuimo Nicolaus, in cceno- genus rejeei. Incipit: Cum soleilei Ihas elOdtssea
hio Cantuariensi sub Lanfi anco arcluepiscopo edu- alque JEnetdos Vngihi sinl+exaiala. HaiiGEadme-
catus, teste Malmshuiiensi (Vtt. Wilstam, 1. in, IUS fere abbieMavit; onuiia autem scitu digna le-
c. 17), Eadmerum condiscipulum hahuii. 'Vidil banc iinuit, et opus longe utihus condidil. Porro Senatus
epislolam Jocehnus, el in Aniiqmtatibus suis Bn- piior "Wigomiensis. a Baleo (cent. m, c. 10), et
t, n cjusdem compendium exhibuil. Grayiter autem n Fo'cardus monachus Cantuaiiensis ab OrJenco
allucinatus, tam aucioiis senientnm maleaeddidil _ Vilah (1. ii, ad an. 1108) Osvsaldi Vitam scripsisse
yiag. 19), quara de llhus palrla male sensil. Scolum dtcunttir. Jllriusque opus Intenit. AliamexCino-
enni) fmsse exisliroavit. nico Ramesiensi Mabillonius evulgavit Act. Bene-
Quale stt, quod Glaslonienses dtcant cotpus ~S. dict. Saec. V, p. 755. Diversa apud Capgra-uum
Dunslant se habete. Hujus hbri dnplex apographum repeiilur, ex Tinmulhensis farragme, stylo immii-
cxsiat in codice Lambethano saspius meinorato. ln tato, desumpta. Timnulhensis Eadmeri librum vi-
eodem subjiciuntur epislolae Willelmi Warham, dit, et in mullis imitalus est. Ejusdera denique
aichiepiscopi ei abbaiis Glasloniensis de <oipore Oswaldi Vita inter ahas sanclorum legendas ab
S. Dunsiani. Has ob arguinenli simihtudtnem ad- Elfndo Saxonice conscripla superest.
j'unximus. Easdem EcclesiaeCant. I egistrum habet. De beadtudtne peiennts vttm. Exslat ad calcem
Vtta S. Wtlfudi atchiepiscopi Ebotucensh. Hanc Anselrai Operum in editione nupera Paiisieusi.
Mabillonms edidil Saec. Benedicl. 111, rpait. i, Vtla S. Rteguiini aichieptscopi Canl. Seripta est
p. 1913. post mmtem Radulpln arcluepiscopi, qui anno 1122
Vua S. Oaonts- aichtepiscopi Canl. Lxstal in hoc obiit. Hujus Epiiome a Johanne linmuthensi con-
toino et aptid Mabillomum Saec. V, p. 285, Osberno cinnala esf, quae Osbemo i>(.rpeiam inscripta in
perpeiam inscnpla. hoc volumine piodtl. Posiea facta nobis codicis
Vtla S. Dunsiani archiepiscopi Canl. Ilanc cuni Cantabiigiensis topia, luculentiorem Bi egvnni Yi-
libio De Dunstam lniiaculissequenli in corapeadium tam ab Eadmero sciiplam luci publicas suMucere
redaclo Suritis edidit ad dtem x Maii, dempla dun- v, noluimus.
taxat Praefationis parie maxima. Auclons nomen " Vita S. Anselmi aichiepiscoptCant. hbtis n. Ha-
codici Suiiano deluil. Legerat atiiem Sunusapud hetur in omnibus fe)e Anselmi Operum editionihus,
plures Osbernum quemdam ile Dunstani Vita com- et apud Suiium, die xxi Februarn. Ubivis aulem
menlalum fuisse. Huie Uaque optts ioscripsit, quain- duo posterlom capilula desideianlur ; quannis ea
vis memona noniuhil lapsus Osbeitt nomen pro in -omnibus, quee vjdi, hujus opeiis exemplanbus
Osbeuu reposuent. Httjus Osberli aelatemin anno niss. lepenantur, êl ab -Eadmeio in Prologo ad
1020 statuit, errore tui pissimo, "cum fere omnla libtum De roiracuhs S. Anselmi laudenlur. Inibi
Dunslam mnacula sub ejusdem aucloiis nonune ah enim Eadinerus dicil se de miraculis ArnulC comlus
jpso evulgata Lanfranci arcluepiscopi menlionem ei Roberli monachi m calce hbiorum DeVita An-
jngerant, quin et nonnulla lempoie Anselmi faeta selmt -egisse.
jnibi legantur. Enoiera Suno initum alu facile Ltbei de mitacuhs S. Ansehni. Eumdem codex
seclali sunt, et m lus Baromus, qui Aitam islam Lambelhauus saepe dictus habel.
Osberni nomine saepius laudavil, ei Spelmannus De concepltone S. Manm.
(Conctl. AngL, p. 492), qm Osberium Surii anostns VttaPeiti, ptitnt abbalis cmnobn S, Augustini
Osbernum lecte dici aflirmavit. Posiquam genuirram -Cant.
Osberni opus prodnt, "Vita Sunana Osberlo de Senlenlia de meinoiiasanclorum, quos veneiaris.
Claia, pnorl Weslmonasteriensi, asclibi coepif. De commovendo supei se manum S. Peiimpo-
(Floruit Osberlus ab anno 1108 ad 1140, quod ex stoh.
epislohs e|us in bibhoiheca Cotloniana assenalis De teliquis -S. Andoeni el cdioium sanctotum tn
conslal.) Sic ediloies Aclorum SS. Anluerpienses, D Ecclesia Lhusli Canl.
Maii tom. IV, p. 544. Veie autem debetur Eadmero, De Gabttele archangelo.
qui Osbenu opus ejusdem argumenli nunquam vidit, Aha Eadmen scnpia recenset Baleus (cent. n,
ct hanc eodem circiiei tenipore conlexuisse videtur^ c. 68), atque iilia quasdam Gerberomus eûlgaui
Anliqoo tanien quodamVilaj Dunslani auctore, eo- ad-calcem Anselmi Operum. Vtiapt S. Ansehnt. car-
dem quo et Osbernus, usus, mulla Osberno commu- imne heroico sci iplain codex Lambelhanus habet;
nra habe'. Ep>stoIas Eadmeu plmes codex \eluslus Golloma-
Ltber 4e muacuhs, S. Dunslam. Illa se sciiptis nus Olho 4.12.
543 VITA SANCTIANSELML SiS
'
: -
EADMEM OPERA . *.
LABORE AC STUDIO MONACHORUMCONGREGATIONIS S. MAURI RESTITUTA ET EMENDATA
PR^FATIO
" *
Ad novam edjtionem Operum Eddmeri
(Opp S. Anselmi, edit. Paris. 1721.)

A '
Eadmerus, quem Angli pronuntiant, Edmeius, et Quiiela super moile S. Anselmi, catmine elegiaco.
co))'iipte receitiioies scribunt Edtneius , oognoinine De Laudibus S Matice Virginis, hbei nnus.
Giulor, in Aisghanalus, in Cantia e.lucaius , mona- De tnslilulis Chiisitanm vilm, hbetunus. i
nhusiandeniC nluariensisordiiusS. Denedicli faclus De-S. Dunslano, cuimen.
est lii Salv.ttons coenobio congregaiionis Cluniaeen- Epistoias plures srnpsit, et ab aliis accepit.
sis. Huic ab iiif.iiiiia°,nios~eiat semper no\fa quaj Pilsaeus Eadnicitim hie\i sijlo ab Edgaro rege
forte et maxime m ecclesraslicis icbus occtirrehajit, usque ad GuiUelmiim piinium Hisloiiam per-
diligenii inienlion&considerare, ac mcmorwe com- struiMSSe, et posletlatius divagatum ad sua usque
mendare, ut de se ipse loquitur (I. n Novoium). lenipora fuisse colhgit ex Lelando et Siraone Dunel-
Quo studiojn doclissimum eiasit, sincenlate bisio- iuensi; sed non ahani puto ah Historia Novorum
ilae et oralioms faeundia piae caateus illusliein. Ipse in qua paucis ab Edgaro rege ad GmHelinum descen-
S. Anselmi Caiiiuarieiisis_aichiepiscopi auditor et dit.
discpulus, demde con\ ldor et amicus, exsihorum- Ex his autem omnlhiis ea duniaxat publici Juris
que ac laboium ejus indi\iduus coiues , regis iia et facla sunt. De Vita Anselmi hhn duo, quos ad mss.
udio nihil teinius, ah co nusquam recessiu Romam fldem emenda\imus. Hisloria No\orum. Seimo, seu
-cum eo piofectus, urbaneab Urbano Ilsuscepius et hber de ccelesti heatitudine. Lihei'De«xcellentjasi\e
in inagno honore habitus est, adeo ut ipsi Ansehno de laudibus Vngims; Instituta \ilae Chrislianas sctt
Eadmerunipiacfecent a cujus JUSSIStotus pendeiel, hber de monbus, qiii, utreor, non esl ahns a^hhio
Td Ipstiin Anselmo enixins roganle ne obedientiae Simihtudinum'Anselmi, qtias Eadmerus cohVgtt.
meiilum caeieris pra!'auspeideiet.NAnseImo-denaio B Caeterain Angliaj hibhoihecis dehtescunt, ex quibus
pmalam \iiam Eadinerus aliquandin duxit; sed erueieea oinm nostro sludio, omni amjcorum ope
posimodiim Ecclesiae S Andreae m Scoiia episcopum et quihuscunque impensis non \aluimus, directisa 1
cieatum ierunt (MALMESBUBI I. I De gestis ponitl.) tiiveisos hac de le schedulis. Eadmeri Epistol.e ina-
Eadmerum hunc non llhinifuisse qui S. Albam cceno- nuscnptae habentiu Cantabr.g.e jn collegio S Bene-
hio praelint, el sub Etheliedi legis mitia, cnca an- dictj. Liher De eiclesiaslica hheitaie exslal ms. m
num \idelicet 980, decessit, optime notat Seldenus, bibhotheca ^rclnepiscopi Cantuanensis. Hlslona
Balaeurael ej'us exscnpiorem Lelandiim, et Pitsamm Novorura ms. senatur Canlabi igaeinhiblioiheca col-
jure coriigens, cum Eadmerus luc non nisl uno post legii S. Benedict, num. 78. Viu S. Wilfiedl exslat
allerum saeculoilomerit, et humana posueilt jinno Londini intermss. Coitoniana; Vita S. Dunstanims.
1121, Snnone Dunelmensi teste. ILec Anselraum in- habeiur Ca*ntahngaein collegio S. Benedictl, uhi
ter et Eadmgium necessitudo suasit ut hujus et llhtis exstont mss, aha ejusdem opuscula De monte huroi-
operauna in lucem emendatiora prodireni, ttim ne Iiiatis et de duohus ejus monlis custodibus; sed haec
indiversas paites tjpi eos distraheieni qui idem in in hbro Sinuliiudjnum emendala dedimus. Iis igitur
omnjbus senserunt; lum ut ea qtiae Eadmen styio in scnniis delilescentes Eadmeri tbesauros ut feli-
scripta sunt, et qti.-ebactenus intei Anselmi lucuhia- eius inquirat, cui facihuseis eos depromeie,*nou so-*
trones recensiia fueie,ipsi Eadmero reponantur. lum nou invjdemus, -sed obmxius evhoi tanuir.
Ilaee aulem Eadmeius scnpsit. lllustna de Eadmero Tesliinonia habent Malraes-
_ S. AnselimVtia, duobushbiis dispostla. hurieusisin prologo De geslis regum, et alibi passim,
Htstoitu Novoium, sex hbus dfsttncla. iG ttbi in recensendis suoiuin tempoium actis ejns sin-
VuaS. Ttlfitdi aicluep. uno Itbto cotvenia. cenlaiem et facundiam plunbus latirial; Pjlsacus in
Histouaium collectanea uno hluo descitpla. Relationibus de lebns Anghcis, aetate 12; Tiilhennus,
Deg«iltssut tempousiibei unus. qut etim vocal Emondum; et ahi qui de scriploil-
Detibeitale ecclesiasltca, seu, de discoidta tnler bus ecclesiasticis disseruei uni, vel cjui de rehus
Guiitelmum Rufum, Angloium tegem, et Ansel- Anghcanis aeCuratius scnpseie.
mum, volumen unum.
VITA SANCTI ANSELMI
(Vide supta in Ansehno,)

547 EADMERI CANTUARIENSISMONACHI SJ8
EADBIERI HISTORIA NOVORUM
PILEFATIO
Cum praesenlis aetatis viros, diversis casibus suh- A inaudila. Ex eo quippe quo Willhelmus Northmanniaj
aclos, inlueor acta praecedentium anxie Invesligare comes terrara illam debellando sibi subegit, nemo in
(cupientes videlicet' in eis unde se consolenlur et ea episcopus
*
vel ahbas ante Anselmura faclus est
muuiant invenire), nec tamen ad hoc pro volo posse (1) qui non primo fueril homo regis, ac de manu
peilingere, quoniam scriptorura inopia fugax ea illius episcopalus vel abbaliaj investiturara per da-
delevit ohh\io, videor ralhi videre magnum quid tionera virgae pastoralis susceperit (2), exceptis
posteris praeslilisse qui suisgesta lemporibus, futu- duobus episcopis, JEmesto videlicel alque Gundulfo.
rorum utilitati studenfes, litlerarum memoriaetra- Hi namque, unuspost unum Roffensi-Ecclesiaepraesjr
dtdere. Quos nirairura si bono quidem zelo in hu- denles, ex more a venerandae memoiiaeLanfranco
jusmodi desudarunt, bonim exinde mercedem re- archiepiscopo Cantuariensi , in capilulo fralrum
cepturosa Deo ciediderim. Hoc jgitur consideralo, Canluarias, ipso episcopalu invesiiti fuerunt. Hunc
penes mestatui ea quae sub oculis vidi vel audivi, ergo morera quasi (5) Deo sacrisque canonibus con-
brevitad studendo, styli offlcio commemorare, lum tiaiiura Auselmus aholere,"ac per hoc inj'ustitias
ulainicorum meorum me ad id obnixe incitanlliim Inde manantes resecare desiderans, regibus ipsis
voluntati morem *»eram, lum ut posterorum indu- in\ isuseffeclus est, et patriam exire coactus. Fuerunt
sliiaj, si forle quid inter eos emerserit qtiod horum B et aliac ipsius exitus causae, sicut ferum gestarum
exemplo aliquo modoj'tivari queat, parum quid mu- seiies deelarabit. Describentur eliam alia nonnulla,
neris impendara. Et ea quidem hujus operls inlenlio qtiae et ante, et inler et post haecin Anglia provene-
praecipua esf, ul designalo qualiler Anseimus Bec- runt, quorutn scieiilia illos qui nos secuturi sunt
censis ccenobii ahhas fuerit archiepiscopns factuSj penilus defraudandos pro noslro posse rati non su-
describatur quamobrem, oito inter reges Anglorum mus. Sed haec in prologo paueis raemorasse suffece-
et illum discidio, toties ot tam diu ex»ula\eiit a ril. Celerum narrandi ordinem aggredienles, paulo
regno et quem evenlum ipsa discidii causa inter cos ahlusordiendum pulamus; et ab ipsa, utila dixerim,
sorlita sit. Ipsa denique causa no\a res huic nosiro radicis propagine de qua -eoruin quas dicenda suut
saecnlo esse "videtur, et a tempore quo in Angha geimen excrevit, bre\i relalu-piogrediendum.
Northmanni regnare coeperunt (non dico prius) Anghs
LIBER PRIMUS
Regnante in Anglia gjorlosissimo rege^dgaro , et quod ipse videlicet in sanguine viclurus, quod bar-
totum regnum sanctis legibus slienue gubernante, harorura incursus atroei oppressione passurus, quod
Dunslanus Canluariorum antisles, vir tolus ex vir- y, ipsum quoque regnum innumeris atque cruenlls
tntibus faclus, Christianae legis moderamine totam vaslalionibus conterendum foret edixit. Quas pro-
Biitanniam disponebat. Hujus gravi operalione alque pheliaviriDei quam vera exsliterit, et inGlhrohi-
consilio rex idem el Deo devotus exstilit, et undique cis, qui legere volunt, et in noslris tribulationibus
irrueniium harbarorum irapetus invicta Tirtute de- qui adveriere sciunt, videreiacillimepossunt, ne di-
hella\it, evicit, compressit. ^Pacem itaque diesque cam in his quae islius operis series per Ioca, veritale
fehces Ahglia circumquaque ohtinuit, dum regis diclante, demonstrabit.
jslius-el Palris Dunstani corporali presenlia potiri Translato igitur ad coeleslia beato Dunstano, &ve-
promeruit. Qul rex cum vitae suae diem ullirtrara sligio, ut 'praedixerat ipse, harbarorum irruptioni
piopinquum fore sentiret, Edwardo filio suo regni Anglia paluit. Regis elenim desidia clrcumcirca In-
habenas reliquil. Successor ergo gloriosi palris glo- noluit, et ideo exterorum cupidilas opes Anglorum
riosus Edwardus, a sanclo Dunclano inslilulus, . quam mores affeclans, hac et illac, per mare , ter-
regnum, quo tempore vixit, strenuissime rexit, jam invadere, et primo propinquas mari villas el
Verum, evolulis coronse suae pauculis annis, impia uibes, deinde remotiores, ac demum totam provin-
suae novercae fraude necatus, fratiem suum, Edel- ciam raiserahili depopulatione devastare. Quibus
redum nomine, filium ipsius malse mulieris, regni j) cum ille nimio pavore percussus, non armis occur-.
quidem sed nullius probitatis haeredem sorlitus est. rere, sed dala pecunia pacem ab eis pet-ere non eru-
Cui, quia per sanguinem fratris adregnum aspiiavit, -huisset, ipsi stisccpto prelio in sua reverlebanlur, ut
gravi inveclione prsefatus anlistes comminalug est numero suorum aclauclo ferociores rediicnt, ac
* Revocalur Leclor ad nolas fusioies Joannis
Seldeni, infra. EDIT.
349 HISTORIA NOVORUM.— LIB. I. 350
Suam fihi sui, obsides dantur, ac m JNorlhmantna
praemia iteratae jrruplionls raulliplicata reciperent , A
unde modo decem milha, modo sedecim millia, modo o Villhelmo coraili, filio scilicet Roberli fiiii Richardi
viginti quatuor millia, modo iriginla millia libraruran fratris malris suae, custodiendi deslinantur. Quibus
argenti consecuii suni, omnia eis larglente praefalo o gestis Godwinus, u ipole liostisEcclesiaeCanluariensis
rege Edelredo, et gta\i exactione lolum regnumn (nam seducto Edzino archjepiscopo, villam ipsius
opprimente. Inler ista mala quarlusa beato Dunslano o Ecclesiae nomine Folcbestanum ei subriptiit) mala
Alfegus (4) Wenlanu^ episcopus Ecclesiam Canlua-:- morle post breve lempus interiit, el Haraldus fihus
.riensem regendam suscepit, vir slrenuus et ab in- ej"uscomilatum Ganliaepalri succedens oblinuit. Is,
fanlia sua sacra religionis vila el habitu decoralus.i. elapso modtco tempore, licentiam petivit a rege-
Hic igitur, consideratis innumeris malis quihus lo-- Noiihmanniam ire et fratrem suum atque nepotem
lum regnum in immensum devastabatur, inhorruit;; qni obsldes lenebantur liherare, IiberaloSredncere.
et quibus poterat modis operam dare coepit quem- Cui rex: c Hoc, inquit, non fietper me; verumta-
admodum iramaniiali nefandorum hominum possitt roen ne videar le velle impedire, permitto ut eas qno
oh\iai3. Quod ipsi "peicipientes, et ne consuetiss vis, sc experiare qnid possis. Praesentio tamen le in
quaestibusprivarentur, sibi ac suisT)ro\identes , ini nihil aliiid lendeie, nisiin delrimenlum lotius An-
ipsuni acerbo odio animati sunt. Unde vastata ett ^ glici regni el opprobrium tui. Nec enim ila novi
conflagrata civitate Cantuaria, civibusque ej'uslacry- comitem mentis expertem, nt eos aliqualenns velit
maluli per eos sorte damnatis, ecclesiam quoque3 concedere tibi, si non piaescierit in hoc magntun
Salvatoris in ea consislentem flamma consumpsit. proficutim sui. i Ascendit ilaque Haialdus navem
Ipse Paler interea furentum manibus vinctus ahdu-- jsuo quam regis consiho credens cum diliorihus et
cilur, trucidalis piimo coram eo pene omnibus mo-• honeslioribus hominihus suis, auro et ai-genlo \esle-
naclns qui stib ej"usregimine in ipsa eccIesia^Domino ) que preliosa nobililer inslructis. Mare turbulenltim
Chi islo famulabaniur. Inde Alfegus naucellaeinj'ectus,, navigantes exlerrital, el navem uhdarum cumulus
ad Grenewic vehitur, et crudeli cuslodiaeper seplemi vehemenler exagitat. Ej'ecfa tandem (<5)cum omni-
menscs mancipatus, dum malignantium iiiiquitalii hus quae ferebat in Pontivum flu\ium qui Maia vo-
manus dare nullis minis viclus acquiesceret, saevis- cattir, a domino teriae illius, pro ritu loci, captivitati
siina nece ab eis lapidatus occubuit. Haec paucisi addicitur; ethomines in ea consistpnles diligenliori
commemorayerim non historiam texens, sed quam cuslodiae mancipanlur. Conslrictus igitur Haraldus
yeridico vaticinio Paier Dunstanus mala Angliaeven- quemlibet ex \ulgo promissa mercede illectum clam
tura prasdixerit, scire volentium intellectui pandens. , ad comitem Northmanniae difigit, exponero illi quid
Nec hic malorum finis exstifu. Acta sunt enim posl sibi contigerit. At ille feslinato per nunlios mandat
haec et alia per Angliam Ingentia mala, ac pluribusi domino Ponlivi Haraldum cum suis ab omni cahim-
annis semper sunt sibi ipsis in deterius acla. Inter. nia liberum sibi quantocius mitli, si pristina amicitia
quaj, monasteria quoque servorum et ancillarum! sua a modo vellel ex more poliri. Sed ctim llle hoh-
Dei (5), quae usque in quadraginta oclo numero, roinem dimiltere nollet, iterum in mandato aceepit
tempore regis Edgari per Palrem Dunslanum, coope- se necessario Haraldum mlssurum, alioquin cerlis-
ramibus sanclis Oswaldo videlicet Eboracensi et sime sciret Willhelmum Northraanniae ducem arma-
AthelwoldopontificeWintoniensi.nova surrexerant. et tura pro eo Pontivnm ilurum. Mittlt igilur virum
magnaex parte diruta, et religio monachiciordinls in cum soeiis, primo lamen eis quae meliora delulerant
nihil pene i edaela est. Transierunt in istis annl plures. simul ablalis. Iiinc ad Willhelmum Haraldus veniens
Regnanie autem Edwardo , quem ex sorore Ri- honorifice suscipitur. Et audilo cur patriara exierii,
chardi comitis Norlhmannorura, Imma nomine, prae- hene quidem rem processuram si in ip»o non rema-
falus rex Anglorum Adelredus filium susceperat; neret, Widhelmus respondit. Tenuit ergo virum
monasteriorum, quae usque id teniporis deslruclioni aliquol diebus circa se, et in-mora illa, more pru-
supererant, plurima deslruclio facta est. Qua lempe- D denlis, aperuit ei quod habebat in menle. Dicebat
slate Godwinus Cantiae comes magnaiiinius per itaque regem Edwardum quando secnm j'uvene olim
Angliam terra marique hahebaiur. Hic orto inler j'uvenis in Norlhmannia-demorarelur, sibi interposita
illud et regem gravi discidio, exsul ab Angha cum fide sua pollicitura fuisse quia si rex Angliaefoiet,
suis omnibusfere j'udicalus esl. I\iii(aque ad comi- jus regni in illum jure haereditario poslse transferret.
lem Baldwinum in Flandriain, et Haraldus filius ejus Et subdens, ait: i Tu quoque si nnhi te in hoc ipso
in Hiberniam. Hinc, matre regis lmma defuncta j adminiculaturum spoponderis, et insuper castelluin
Godwinus et Haraldus in Angliam reversi stfnt, nu- Dofris cum puteo aquaead opus meum le facturum";
merosis uterque navibus el valida raililum manu val- sororemque tuam quara uni de principibus meis dein
lalus. Quod mulli principum regis aj*noscentes, et in uxorem te, ad me, lempore quo nobis
conveniet,
bellum hinc indemo\eri horrescenles, ulpax utrin- destinalurum; necne filiam meam tc in
conjugeln
que fieret institerunt. At rex Godwini versulias su- accepturum fore promiseris, tunc el modo nepotem,
speciui habens restitit, nec paci acquiescere voluit, tuum, et cum in Angliara rcgnalurus venero, fra-
nisipiimo quibus sibi securilaspararetur obsides habe- trem luum incolumem recipies. In quo legno sj
ret. Vulnoflms ifaque filius Godwiui, et Hacun iilius
aliquando fuero luo favbre^cenfiiraatus sM'iideo
'#>} E4DMERI CANTUARIENSIS MONACIII 552
rpiia omne ouod a nie lihi lationablhler concedi A rcx et omnes ahi optnne nossent dcbere,spe<.ialiici'
pelieris, obtmebjs. > Sensii Hai aldus in his pericu- fieri et piopiie a pdntifice Canluariensi; tame.i quia
Iura undique, nec iniellpxit qua evadeiet, nisi in multa mala et hor/enda crimina praedicahanlur de
"onmibus islis \oIuntati "WilHielnii acquiesceiel. Sligando, qui eo lempore ibi ponlifex erat, voluit
'Acquievil ilaque. Al ille tit omnia raia manerent, eam ab ipso suscipere, ne malediclionem videretur
piolalis sanctorum reliquii», ad boc Haraldum per- induere pro benediclione. Usus ergo-atque leges,
duxit qualenus super illas juiando iestaietur se quas paties sui et ipse In Northmannia habere sole-
cuncla quaeeoiiYenerantinter eosojiere complelurum, baiil, in Anglia servare volens, de hujusmodi per-
nisi cominuni morlalibus soue prjesentl vila3 piaeii- sonis episcopos, abhates, el ahos piincipes per totam
peretur. His Iia geslis, IlaralJus, adepio nepole, in lerram instituit, de quibus indignum judicarelur, si
patiiam suain reversus esl. Ubi vero quid acciderit, per omnia suis legibus, postposita omnia lia conside-
quid egeril, regi peicunctanti nana\u. i Noni edi\i lalione, non obedirenl; el si ullus eorum, pro quavis
ulJi, ait, nie Willhelmum nosse, et in illo iiinere terieni honoris potenlia, caput conlra ettm ie\are
tuopluriroa mala huic )egno contingereposse' » In audeiet, scientibus cunciis imde, qui, ad-quid as-
hievi post haee ohiit Edwaidns. Ju\,a quod illie sumpii fueiint. Cuncla ergOdi\ina simul et bumana
ante mortero slaiueral, 111legnum ei successil Ha- ej'us mitttm cxspectabant. Quae cuncla ut paucis
jaldus. aiiiiiiadvfirlanlui, qttaedam de cisquaeno\a perAn-
Dein venil nunliusin Angliam a praefaloWillhelmo ghani seivan consuiiiii, ponam, aesiimans illa sciiu
dnectus, expetenssoioreni Haialdi, juxta quod con- esse necessana ad cogmlionem eoium quoruni causa
venerat Willhelmo et llh. Aba etiam quaj, \iolalo nmime Klud sciihendi onus Suscepimus. Non ergo
sacramenlo, servata non eianl, caltimniaius csl. Ad pati \olebat (7) quemqnani in omni dominatione sua
quae Haraldus hoc niodo fertur respondisse : « Soror constittituni Ronianaeurbisponlificem pio apostohco,
mea quam, juMa condulur*1, expeiis, morlua osl. nisi sejubenle iecipere, aui ej'us liltcras, si pnmitus
Quod si torpus ejus quale nunc esl \ult comes ha- sibl ostensae non ftiisseni, tillo pacio suscipeie (8).
heie, millam. nejttdicei saeiameiilum\iolasseqiiod Pjiniatem quoque regni sui, ai chiejuscopuni dico
fecj. Castellum Dofiis et in eo putetim aqttae hcet Cintiiaiiensem, si coacio generali episcopoium con-
nesciam cui, ut \obis convenil, explevit. Regnum silm piajsiderei, non slnebai quidquam staluere aut
quod nec^dum fueral meuni, quojurepotui daje\el piohibeie, nisi qitaesuae \otuntaii accommoda, et a
permiitere ? Si de filja sua quam debui m uxoienv, se pinno essent ordinaia (9). Nulli nihiloniiiius
ulassciii, duceie, agit; super regnum Angliae mu- „ episcopoi um suoi um concessum iri permittebat, ut
lieiem extiancani, inconstillis princjpibus, nec de- ahquem de baronibus suis seuminislris, sive incesto,
Jjere,neesinegrajidi injuriaposspadducere no\eiil.» sive adulleiio, sive aliqtio capltali crimine denota-
Reversus nuniius responsa reuilit domino stio. Qtti- ttim, publice nisi ejus praecepio imjflacitaret autex-
jbus ille audujs, Ucium ei amica familiarjtale man- communicaret, aut ulla etclpsiastici rigoris poena
davit qualcnus al.is onnssis, seuata fidei sponsione, constiingeret (10). Qttae autem in soecularibus pro-_
sallem fiham siiam uxorem dueeret, alioqnin se mulga\eiil,ea re Iittcianiro roemoria; tiadeiesuper-
projnissam jegni successionem ainus sibi vuuiica- sedemus; quoniam et ca nihil nosln oflicii striLcie
turum procul dtibto scirol. Al ipse ncc lllttd qui leni >efeit, et ex di\inis quae juxla quod deliba\inins
jse facers velle, nec hoc foimid.ue, nspondil. Unde oidina\il, qualilas illoium, ul ieor, adverti po-
WjIIhehiitis indignatus, magna spe\incendi Lelh ex teiii. Ul ita coBplumperagamus iiei, dehissaiis
hac Haialui inju&litia est animaius. Parata isrUur diclum.
cl.inse. Angliam petil, conseiloque giavi praeho Ha- In lmjus regni annoquinlo Lanfiancus Cadon ensis
rcildus in acie cecidit, el WiUhehnus victpr legnum "coenobii abbas, \1r slrenuns, et In -dhjnis alqtie
phtinuii De quo praeho lestanlm adhiic Fianci qtti humanis lehusexcellenti scientia piaeditus, Angliam
Jnleilueianl : quoniam licet \aiitts casus Innc inde D ex praecepio doinini p.ipaeAlcxandu et prxdicti legis
exslileiit, lamen lania stiages ac fuga Noiihman- advenil, etpaucoposilempoieaichiepiscopatumCan-
noiura fuit, ut \ictoiia qua politi sunl, \ere et tuaiieiisein regendum suscepit. Saciatus est auteni
absque duhio soli miiaculo Dci ascubenda sil, qui in ipsa inetropoli sedequarlo Kalend. Seplemhiis a
jjuniendo per hanc iniquum pcijtiui scelus Hai^ldi cunclis feuue episcopis Argliae. Ihc Roniam pio
oslendit se non dominum esse vojenleni iniqtiita- debtlo sibi palho iens, Tbomam aiehiepiscopum
tera—
v _ „ Eboracensem, quem jj)se facla sihi de stihjectione
Rex iiaque facius Willhelmus, quid in pnncipcs sua canomca piofessione Cantuaiiae consecraveral,
Angloium qui lanl.fi cladi„supeiesse poleianl, fece- el Reniigmm Lincolniensem episcopum corailes iti-
ît, diccre, cuni nilid prosit, omiuo. Qui e\ quo neris bahuii. Qui Romam simulpeivenienies, urbane
victona usus est, quod fuit priihe Idtts Oclobns, suscepti sunl, honore singuhs conguio. Post qu.e,
mnnciusjjermanens, in Nalj\ilate noniini unciusest stattilo tlie Palei Lanfiancus aposlolica? sedis pon-
in rcgera ajiud Weslmonasieiium a bcai.e meinoruc tifici Alexandio piaespiualur. Cui.quod Roniaijara
;Ltlredo aichiepiscopo Ehoiacensi, et nonnulhs scientibus consuctudinem foite miium Vulealur, ipse
cpi»copis Anghae Quam conseciationem hcel ipse papa ad se intranti assut-gens, eum, ut gicssmii
33J HISTORIA NOY0RUM. — LIB, I. 5SI
figeief, dulciier horlaius est. Ac delnde subdens: ; A , iioiis tramite imhuerlf, ac multiplicalo illoruin IJU-
€ Honorem, inquit, exhibuimus non quem arcbiepi- nieio, qua eos dum vtxil benjgnilale confo\enl, cui
scopatui ttto, sed quem magislro (cnj'us sludio sumusi unquaro ad plenuro dedaiaie possibile errt ? Quos,
in iTlis, quae scimus, imbuti) debuimus. Hinc quod1 ui mierini ;aha laceam, quta sine jienuna ei sollici-
adjte peitinel, ob re\erentiam heali Pelri te exsequii ludine Dei servitio seroper intcndere desideiabat,
parcst. iResidenteigllur illo, Lanfrancus progressus! apud regero sua sagacilaie et induslria egit, quale-
hnmiiiat seâd jredes^jus, sed mox ab eo erigiiur ' nus fere -<omnesterras, quas NOJthmanni de jure
ad osculum ejus/Cousident, et tete inler cos sgiiur: 3psiusI3ct!esiae, cumpiJmoWiam coepissent, mva-
diesille. Sequenli Iuce-, ciim jam duersa negotia iui seranl, el eiiam quasdam ahas qnae ante illoium
roedium ducerentur, calumniatus est coraro papai introiium propler diversos casus perditae fuerant^
niemoralum Tliomam cuni praefalo Remigio, qnodI ipsi Ecclesiae redderet. Verum de his ac innumeiis
iiettier lllorum j'ure fuei ll promolus ad poniifieatum. alus ionis, quibus instidando vjiam suara consum-
Pi-imus, ea scihcet re(ll), quod sacri canones filiosj roavit., licel mihi quidem scnbcre opus non sil',
piesbyterorum, quos Tehgionis ordo non ornat, ai propier quotl et opera ej'us ifa parent, ut ipsa se
saciorum ordinum promotione removeani. Sequensi evidenlius scjipto Jemonsirenl (12), ^t ipsenet de
veio pro eo quod, iacta *on\entione, illura a Wil- B ' rebus ecclesiaslicis quae suo lempore êsta sunt,
Ihelmo, posl rege iaeto, emeiil, offitio \idelicel.quo i veracissinio el compendioso calamo stripseiit; tamen
ei in excidium Anglue properanli inuhifaiia conten- pro dulcedine memoriae ejtis, quae praeliha\jmus
lione ac muliiphcibus lmpensis desemerat. Ad hsrci paueis -exphcai'e gratum duximus.
llli niillam, qua excusaii possenl, pronahilem causami Hie ergo Lanfiancus cum Canluariam primo ve-
habenies, redditis baculis et annulis ûm cura pon-- nisset, ei ecclesiam Salvaloris, quam regeie siisce-
liiicali, ad pelendam.mjseiicordiam conversi sunt. peral, Incendio atque ruinis pene nilnl faciam inve-
Quortim precibus sege Lanfrancus medium injiciens,, nissel, mcnte consletnatus est. Sedxum magnitudo
sictil erat jir ptelaleacsapientia pollens, eos mulla- nialt lllum cogeret despeiare, redi.l m se, animique
rnni reium seientia iiillos, novo legi in no\is rrgnii fbrliiudine fielus sua commodilate posthabila do-
disposiiioiubus pei necessanos, muliis pracstai e ora- mos ad opus monacborum necessaiias ciiato opere
toria facultate ostendil. Qnihtis auditis, poniifex: consummavit. Qnlhns ubi per plures-annos usi sunl^
summus comcrsus ad eum : i Tu videris, mquil,, adaucto eortim con\entu, parvae adtnodum \isae $unl.
pater es patria? llhus, ac $er hoc indtistria tua con- Desliuctis iiaque illis, ahas decore ac iragniludiue
sideret qtnd expediat."Yirgae pasfoiales, quas red- . prioiibus mullura praeslanlcs axhfica\il» JEdificavit
diderunt,ecce hicsunl, aceipe illas atque^hspeosa et cuiiam sibi, ecclesiam jmeteica, quam spalu>
prout-uiihus ChrislianUati legionis ilhus agncscere s seplem ;aivnorum,a fuhdamentis ferrae lotara pcrfe-
poteris. s At ille, suseepiis eis, ilheo in prceseniia! elam reddidil; m cappis, casuhs, dahnailtis, lunicjs
papae re\esliut praefaios"\iros, quemque-sua. Dein, auro magniiice insignilis, pallns, et.aliis oinamentis
Lanfrancus slola summi ronlificatus a papa suscepiai multis ac pieciosis nobililer deooravit.-Erga fra-
jn iter reveisus Angliam cum soclis alacei ad\eeius ; tresaulem ipsius ecclesiae quam honus, quam pius,
est; ei a Canluaritis debila icverenlia Tecepiiis, quam beneficus exsliteiil, mde ahquantulum colligi
piimas tolius Biitaimiae confirmalus est. .Posi liaec, potesl, quod nec ex paientibus aui fralnbus eoiitm
e\oltito brevi temporis spaiio, fama nomims ejns ct; suslinere poferat penuria ulla.quemquam affligi. Ei,
magniludb prudeniise ejus-quaque insonmt, eumqiiei quod magis forte mireris, in usum Mcepeiat nOn
apud hominuni menies clarum fecil alque specla- • exspectai e ut subvenire.rogaretur, sed misei icord iae
hilem. ^viseeribus plenus, modo huic, modo ilh ultro offcfe-
Js inter alios, imo pras aliis, eral memorato ipgi bat, quod egenti cognaio per plurimum lempons
Willbelmo acceptus, fetDei rebus in cunciis non auxilio esse \aleiei> In quo tamen semper ducebalur
mediocii cnra jntenlus. Quapiopler magno semper-j-j) praecipua discretione. consideralo videlieet pei e->se
operam dabat, &t regem Deo de\olum efficere, et " meriio ac necessilaleeujusque. Ad haec,quidaiii ips w,
leligionem morum honorum jn cunctis ordinibus coenobii frater singuhs annis triginta sohdos derano-
hominuniper totum regnunvrenovare. Necprivatus rum .ad opus malus snae ab ipso Palre solebat acei-
est desiderio suo : mullum enim ilhus insiantia pere. Huic quadani vjee solidi qtiinquede ilhs (nani
aique doeti na per totam leriam illam religio aucta diviseper teraporttm viccsconfereban tur) expraccepto
est, etubiqne nova roonasleriorum aedificia, sicut ejus dali sunl; quos lpse in panno hgatos, matn lo^
hodie ajjparetj constructa. Quoium aedillciorum queBsinmanumsictitptilahatclanculodedit.Aljpsasf
constructonhus ipse prlmus exemplnm piêhens,, ahas mente inlenta, qmJ filius faceret non ad\ei nt j
Eeclesiam Chiisli-Gjntuariensein , tum .jmnibus el ita nummis -decuieniihus, divisi.ab jmieem stiut,
ofBejnis qtiaeinfia mnrum ipsius cuiiae stml, cttm ntater el lihus. Posl JIJCCmanda\it muher fflio suo,
ipso muro aedifieavit. Qua veio prudenlia, el quo scirevolens quid de nummisactum fueul, quos sibi
paieinilalis officio raonacbos In eadem Ecclesia conse dajurum spopondei at. Admiraius i!Ie feoil eani ve-
ststentes a saeculari vita, in qua illos Invenit plus nlre ad se. Et audiens rei e\entum tristiscffecliis esi,
setjuo "versari, erexerii, omnique sanctae con\ersa- nontantum piouarano quod matii eonligerai, sed ns
~
Sb5 EADMERl GANTUARIENSIS MONACHI So6
lioc archiepiscopus sciens, ob incuriam suam irrita- A num : mmistros quoqiie alque cuslodes qui modis
ius, eum aliquatenus gratia sua privaret. Inter haec, omnibus observarent ne aliquid eis deesset, neque
pius Paler pro more xlaustrum introiens sedit, ac \iris ad feminas, vel feminis ad vir s accedendi
fralrem a materno coiloquio redeuntem mosslum facultas ulla adesset. Ex allera Vero parte viae ec-
inluens, remolis aliis, causam meeslitlae ejus se- clesiam in honorem beati Gregorii pap e composuit,
crele perquirit, audit et benignissimo vultu, sicut in qUa canonicos posuit, qui regulariler viverenl et
jugiler erat circa afflictos, ita-respondit: c Et inde, praefatis infirmis quae saluti animarum suarum con-
fili roi charissime, conlrislaris? Denarios illos Deus gruerent cumsepulturaminislrarenl. Quibus~etiam
ahi praedestinavit et contulit, qui eis plus matre tua in terris, in decimis, et in aliis reddiiibus tanta
fi))tass's indiguit. Tace, et ne cuiquara inde loqua- largilus est, ut ad sustentalionem eorum sufflcientia
ris dihgenter attende. Ac ne quod actum est ani- esseviderenlur. Remotius vero quam a boreah, ab
Bium tuum vel modicum gravet, solidos seplem pro occidentali portae civitalis ligneas domos in devexo
illis quinque ad titililatem malris tuae libi hodie dari montis latere iabricans, eas ad optts leprosorum
praecipiam. Sed» ul dixi, inde id nemo sciat. i Ipsum delegavit, viris in istis, 'quemadmodum in aliis, -a
quippe usum in dando habebat, ut danda hllaiiler feminarum socieiate sej'unclis. His nihilominus pro
daret, et nulli vel datura vel dantis personam cui\ is B qualitate sui morbi omnia quibus egereht de suis
revelare concederet. Elhaec quldem de ipsiuS matris ministrari constiluit, instilutis ad hoc peragendum
ecclesiaemonachisjdiclasiut. Caslerum quis unquam talihus viris, de quorura solerlia henignilale ac
pauper clamavit ad eum, et tlespeclus -esl? Qtiis patientia, ut sibi quidem videbalur, nemini foret
peregrinorum de quocunque ordine hominum peilit amhigendum. Super ha?c, in villis ad pontjiicalum
opemjejus, et eam assecuius non esl? Quaecongre- pertinenlibus domos mullas atque honeslas parliin
gaiio monachorum seu clericorum ad ipsum ali- de lapide, parlim de ligno, sibi et successoribus
quando misit subsidium petens, et copiam largitaiis sttis sedificavit. Pro dignitate aulem Ecclesiae Gan-
ejus ultra quam sperahatur experta non esl? Teslis luariensis quam quldam de episcopis, sed maxime
horum quae dicimus Italia, Gallia, Bntannia est, ThomasarchiepiscopusEboracensis, utnovus Angliae
quae usque hodie morlem Lanfranci miserando su- civis, nimium conatus est ad exallaiionem suae
spirio plangit. Quid referam de ahbatia Saneli AI- Ecclesiaj humiliare, quantosTaboies perpessus sit,
bani, quam inlus et extra ad mbilum fere devolu- ei quemadmodum ipsum Thomam ad -menstfram
tain ipse, ul suam (13), insiiluto ei bonae memoriae aniecessorum suorum humiliaverit, supervacaneum
Paulo abhate, a fundamentis reaedificavit, et inius esl atque tlependens hic aliquid scnbere (15). Ipse
magna religione foris multaruni rerum donatione C etenim inde verilale plena et lotius regni assensu
auxit, honeslavit, d"ua\it. In episcopatu Roffensi non confirmala Sub testimonio regii sigilli scripta relK
multo plures qtiam quatuor canonicos et ipsos quit. Qui eo quidem magis in islls laboravit, -quod
aerumnosara vitam agentes sub Siwordo episcopo auliquajpsius Ecclesiae privilegia in ea conflagra-
reperil. ^Jui episcopus ubi cura Ernesio quem ei lione quae eamdem ecclesiam terlio ante sui introi-
successorem Lanfiancus staluerat, praesenli vilae tus anno consumpsit, peneomnia perierant
sublatus esl, monachus plae recordalionis (14), Ahas quoque consueludines quas priscls tempo-'
Gundulfus noraine, ab eodem ibi suhrogaius episco- ribus Ecclesiae Cantuariensi, ut liberrimain cunctis
pus est. Per hunc vetusiam ecclesiam episcopatns exisleret, reges Anglia?-sua munifieientia contule-
cum fahrica adjacente subveriit, et nova quaeque runt, el slabiles in perpeluum manere sacratissima
exstruxit. 'Cleiicos qui Illlc, sicut diximus, vilam sanciione constituerunt, qttorumdaro imprudentia
agebant, aut in eodem loeo ad rehgionis culmen perditas, sua prudenlia reeuperavit. Odo siquidem
erexit; aut, daiis aliis" rebus, de quibus abundan- -episcopus Bajocensis, ut de aliis taceam, fraler
tius solilo viclum et veslilum haberent, in alia loca praedieti regis W7illlielmi et Cantiae comes, prkis-*
mufavil. Sedem etenim episcopalem monachiei or- _. quam Lanfrancus Angliam Inlrasset, raagnus et
diniscultu instituit, ac delegalis teiris et aliis quse praepotens per lolura regnum habebalur. Hic domi-
suslemalioni lilic servieniium Deo compelebant, jiatkme qua ]iramensum sustollebatur, non modo
divilem dejpaupere, subliraera de humili, sicut in lerras, sed eiIibertatemnominataeEcclesIaenullo«i
praesenti habelur, effecit. Sed quod de^pauperibus resistenle mullipliciter invaserat, oppiesserat, ie-
foras muros civitalis Cantuaiiaefecil, praetermitleii- nebat. Quae ubi Lanfrancus, ut erant, didicit; apud
dum raihi in hoC operefoie non arbitror. Extra regera deillis agit sicut oportere sciehal. "Undeprae-
aquilonalera denique porlam uihis illius lapideara cepit rex, quatenus adunatis primoribus et probis
tlomura decentem et amplam conslruxit, el ei prt vifis non solum de comitatu Gantiae, sed el de aliis
diversis necessitudinibus hominum et commoditali- comitatlbus Angliae querelae Lanfranci in mediura
hus hahitacula plura cum spaliosa curle adjecit. ducerenlur, examinarentur, determinarenlur (16)*
Hoc palatium in duo divisit; viros videlicet Yariii: Disposilo ilaque apud Pinnedene principum con-
infn mitaiura quahlalihiis pressos imi, parli vert venlu Goffridus episcopus Constanliensis, ~vir ea
alleri feminas se male habenies msiituens. Ordina- tempestaie praedives in Anglia, vice regis Lanfranco
vit etiara eis de suo veslilum et vietum quolidia- jusruiara -de suis querelis slrenulssime facere-jus»
557 IliSTORIA NOVORUM. - LIB. 1. SBS
susr fecit. Laufrancus enim valida ralione subnixus,, At ordo non sibi Jislrinxerat, enili coeperunt qualenus
ex coramuni omnium asiipulatione et judtcio, ibii saltem de primalu Cantuaiiensi monachos eradica-
cuncla recuperavit quae osiensa sunt aniiqnilus ad1 rent, inlendenles sehocfacto facillime ahos aliunde
jura EcclesiaeChristi Cantuariensis perlinnisse, tami exclusuros. De illis elenim, potioribus, sicut eis
in terris quam in diversis consuetudinibus. videbatur, rationibus ad id -agendum fulciebanlur,
i Ilen; alio tempore idemÔdo, permiltenie rege,, partim ob sublimilalem primalis sedis, quae dispo-
. placilum instituit conlra saepefalam ecclesiam, -ett sitioni et correclioni Ecclesiarum per suaspersonas
4 lutorem ejus Pafrem Lanfrancum, et illuc omness quaque per Angliam invigilare habet, parlim ob
1 quos periliores Iegum et usum Anglici regni nove- alias multiplices causas quarum exseeuiio, juxta
rat, gnarus adduxit. Gum igitur ad evenlilalionem\ quod ipsi confingebant, magis clericorum quam mo-=
causarum venlum esset, omnes qui tuendis Ecclesiae e nachorum officium spectat. Deductus est in senten-
«ausis quaque convenerant in primo congressu itai liam istam rex et ahi principes regni, Lanfrancout
convicti sunt, ut in quo eas luerenlur simul amitle- sui moris crat lotis \iribus obnitente, et omnium
rent. Ipse namque Lanfrancus non iniereral. Tali- molimini ac invidi* vinhter resislenle. Ke tamen
ius euim, nisi necessllas -sunima urgeret, ei inte- post obitum suura fieret quod se superslile sciehat
resse moris non jerat. Ipsi ergo in Garaera Iectioni'i B per auxilium Dei nequaquam perficiendum, nesciens
divinae oecupato quid geslum fuerit nunliatur. Att moilis suae diem vel horam, egit sagacitatc etin-
ille nil corde perlerritus dicta ad\ersarioruinjion j duslria, qua pollebal, ul auctorilate Romanae et
recle processisse asseruit, et ideo cuntta in crasli- aposlolicae sedis monachorum habitalio in eadem
num induciari prascepit. Sequenti nocte, adest inl Ecclesia coiifirmarelur, et inconvulsa dum saeeulum
visu antislili beatus Dunstanus, nioneus ne illumi duraret in perpeluttm stabilirelur. Quod privilegio
mullitudo conturbet, sed de praesentia sui seeurus3 tali summus apostolicDe-anlistes Alexandersedis ita
placilum mane ipsemel hilaris iniret: qtiod et fecit. scriplo suo roboravit:
Suas itaque causas quodam exordio quasi a rebus3 « Alexander episcopus, servus servorum Dei,
quae IraclauB fueranl vel traclandae penitus alieno> reverendissimo fiatri in Chrisbo Lanfranco venera-
cunclis stupentibus orsus ita, processit ut quae su- bih Canluariorura arehiepiscqpo, salutem el aposio-
per eum pridie dicta fuerunt sic devinceret et ina- licam henedictionem.
m& esse monstraret, ut donee vltae prsesenli super- « Accepimus a quibusdam,» etc. Vide in Alexan-
fuit, nullus exsurgeret qui inde conlra eum os ape-. dio II.
rirel. De his ita. Quam vero secura liberlate et hbera securilate
Super haec suis quoque, et eisdem ferme diebusi " quaeque ad jura Ecclesiae Cantuariensis perlinentia
omnes circiter qui ex clericali ordine per regemi poliri, saepe fatus Pater Lanfrancus intenderil, el ex
Willhelmum in Anglia eonslituli ponlifices erant, , bis quae paucis designavinius, et ex epislola quahi
monacbos qui in nonnullis episcopalibus Angliae abi ecce subscuhenius cuivis stire volenti palere satis
anliquo vilam agebanl, inde eliminare moliti sunt,, erit: quara epistolam de causis ecclesiasticis scri-^
et regem ipsum in lioc sibi consenlaneum effece- plam ea re inaxime placuit aliit onussis praesenli
runt; in quo tamen se efleclu poliluros certi exsti- operi commiscere. Quatenus hi qui scientiam talem
ierant, ul Walchelinus episcopus adunalos pene> negotiorum non omnino expertes suni, ex consue-
quadraginla clericos, canonicorum more, lonsura ae! tudiuibus aliarum Ecclesiarum animadyertaist qua
jpeste lednniios haheiet, quos, ejeclis monachis,, dignilate ipsam Ecclesiam inter alias constel eml-
Wentanae Ecclesiaecui praesidehal, mox inlroniiile- nere. Epistola igitur jsta est:
let. Solamoialiaecperagendi, nondum requisila abi « Lanfcmcus gralia Dei archiepiscopus, dilectis-
archiepiscopo Lanfranco licentia Tuit. Ut âulem slmofralri Siigaudp_Cicesliensi episcopo, salutera.
eam dicto quoque citius impelraret, nulla menti «Clerici villai um noslrarum qui in vestra dioecesi
ejus dubitatio inerat; sed aliler/ac sihi mens sua j) [ exislunt, quesli nobis sunl quod vestri archidiaeoni,
spoponderat exitus rei provenit. Nam ubi quod repertis occasiombus, pecumas ab eis exquirunt, ei_
episcopus molirelur insonuit aurlbus ej'us, illico a quibusdam jam acceperunt. Meminisse debet ira-
facinus exhorruit, nec se dura viveret ut effeclum ternitas \estra quia conlra morem antecessorum,
quoque raodo talis volunlaiis oblinerel consensu- nostrorum et vestrorum v6bjs GOncessiraus,eisque
rum asserult. Ita ergo et cleiici, qni succedere imperavimus qualenus ad vestras synodos irent, et
raonachis fuerant per Walchelinum collecli, et in eaquae ad Chiistianae religionis Jiotitiam prodesse
sua dimissi sunt, el monachi qui cedere clericorum possunt, sineinlerpeHatione vel discussione-aliqua^
uraejudicio quodam damnali eranl, gralia Dei el in- a vobis audnent, Si-quae in jpsis culpae inveniren-
stanlia boni Lanfranci pristinae conversalionis in tur, suspensa inteiim vindicla, ad noslrum examea
sua Ecclesia compoles eflecti siint. Nec Ista pio ser\arentur el nobis vel in miserendo vcl in ulci-
sedandis quorumdam animosilalihus, quas ad deje- scendo, sicut semper consuetudo fuii, obnoxii le*
ctionem monachorum conceperant, sulflcere pole- nerentur. Mandamus ilaque vobis ut male accepta
T&nt.Namquepari voto, simili conamine, uno"Con- sine dilatione reddi juheatis, et ministris vesnis ne
sensu, concordi anirao ponlifices, quos rehgionis ulterius id praesuiKant, servandae charilalis studio,
Zm EADMERI CANTUARIENSiS MGNACHL 560
pioh>beatis. Kos vero jaresbyleris nostris qui cxlra ^ debat. Hie loti Norlhmanniaa atqt<e Fraiicias, pio suae
Cantiani ',constiiuli sunt omnino praecipimds ne ad excellentissancliiatis mento, nolus, thaius et acee-
vesiram vel alieujus ^ episcopl synodum amphus pfus, magnae famae quoque in Auglia habebatui, ac
eanl, nec vdbis nec ahquibus roinlslris veslris pro regi praefaio , necne Lanffanco arclnepiscopo s.tif-
qualibet culpa lespondeahl. Nos enlm eum ad villas cussima fanuhaiilale copulabatur, Hiccttm nonnun!-
Toslras \eneiimus, quales ipst vel in monbus^vel quam pro dnersis Eceleoiaj et aliorum negofiis ad
in sui ordinis scienlia slnl, pastorali aucioritale curiam legis veniret, rex ipse, deposita ferilate, qua
vestigaie dchemtis (17). Chiisma lamen a vobis muliis videbalur saevuset formidahilis, iia fiehal in-
accipiant, el ea quae aniiquiius instiiiiia smrt in clinus el affabilis, ut, ipso praesenie, omnino qn.tin
clnismalis accepitone persohant. Sicut namque ea esse solebat, siupentibus cifnciis/ heret alius. Hunc
quaeanliquitus usque ad noslra lempora antecesso^- ilaque el Lanfrancum îdehcet viros di\ina simul et
res nostn habueruiit soleiti vigilan(ia'cupimus llli- humana'prudenlia fultos, prae se magni senipef ha-
hata cuslodire; ita alns defiita aliqua, quodabsil! hebat. et eos in omnibus quae sibi, quantum officii
usurpatione denegare liolumus. > eorum referebat, agenda erant, dulciori praj canteris
Ad hajc quasagacilaie (hoe enim paulo anle me- studto audlebal. tlndeet consiho-eorum ah anhni
morattimjjaucis rephcare absrenon esseputamus), 13 sui se\eiitaiein quosdam plurimum et sajpe desCen-
qua,inquam, sagacitate memorabilis Pater Lan- debat, ei quatenus in sua dominatione al obsetvan-
francus apud regem WiHhelmum egerit uf per in- tiam religiOnis mOnastena suigerent, studiose ope-
spirationem gratiae Dei ad hoc, eo imminenle, per- lain dabat. Quaereligio ne nala deficeret, plocurabat
duceretur, ut quampluies tenas iiominalae Ecclesijp Ecelesiarum pacein qtiaque tueri; et eis quae in
Cantuariensi diversis causis ac violenliis hominum usus sejvieniium Deo proficerent, in ienis,in~de-
ablalas, pro redemplione animae suae-Festilueret, et cimis, ih aliis redditibus, ex suo largiri. Hac lamen
referre Iongura et aestimavi non necessarium. Ea- bene\olentia super Ecclesias "JNorihraanniaa rpspi-
rumdein euim tenarum el numerus et nomina ciebat.
eidem Ecelesiae notissima ^tinl; et redditus illarura Hic ergo Willhelmus a cum vicesimo~piimo regni
ex quibus hi qui sub doinino IpSi loco deservlunt sui anno infirmiiaie qua el moiluus est„ detenltts
suslentanlur, pro aeterna ejus sahiie^ oculis j'usti apud Rothomagum fuisset, et se roerltis ac interces-
judicis, die nocluque consideranda ab eisdem ipsis siomhus Anselmi omnimodis commendare disposuisi
prsesenianlur. Quid ilaque de aliis ipsius Ecclesiaa set, eura ad^se de Beeco venire et non longe a s6
leriis quae in eadem qua ohm ablalae sunl duep6io- fecit hospitaii. Veiura cum ei de salule animae suae
nis lnjuria permaneni, successoribus lanli provisoiis " loqui differret, eo quod infirmitatem suam paulum
6er\orum Dei faciendum sit, fruclus quem iste ex levigari sentiiet, conligit ipsitts principis corpus
his quae reslituit consecufus est docebil eos, jUxta lanla lnvahludine depi irai, ut curiae inquietudines
quod sui curam hahebunt. Re etenim vera et iilas nullo susfmere paclo valeret. Transilo igiiur Se-
J-esliiuissel, si ulira quara vixil aliquanto tempoie quaua, dccubuit lecto in Eimenlrudis villa h, qtiae
supervhissei. In boc quippe illum gnaia principis est contra Roihomaguin in allera flununis parle.
Lanfianci prudenlia duxerat, el praefixo lenhino id Quidquid lum aellriarum regi infirmo deferebalur,
se facturum spoponderat. Verum dum sponsionls ab eb illarum medielas Anselino infirraanli mitte-
suayeffeclu potni iion meruit, quanto sludio quis, hatur. Veiumtamen nec eum amplius in hac \ita
dum potesi, bonis insislere debeat, exemplo sui prae- videie,iiec ei ut proposueiai quidquam de anima
inonuit. Haec et huj'usmodi, quae gloiiosus Paiei gualoqui promeiuit. Tantaeniminfirmitas occupavit
Lanfrancusmagnificeôpeiatus est, si quisquam uti utrumque, ut nec Anselmus ad regem AVillhelmum,
suntdescribere \olet, copiosa maleiia esl, ad opus nec Willhelmus posset pei venire ad abbatem Ansel-
grande 7 sufficiens. Ego autem quia probabth etiirma mum. El quidem Willhelmus iia moriuus es>t,~non
ratione, sicut eepVin alia ducor; 'iantum adhuc ik tamen ut diciur, inconfessus c; atque Anselmus
eo breviter dico, ipsum revera magnum ei insupe- D evestigio est ab infirmitale relevatus, prisllnaeque
rabilem Ecclesiae Cbrisli defensorem ei pium'totmi 1 saluli posi modicum redonatus. Qui autem regio
4ngliae principera, acinquanlum sihi Iicuithonuu funeri Inlerfuerint, quave pompa corpus ejus Cado-
paslorera cunttis in ea consistenlihus, dtun vixil, muin delalum sit; quamquehbeia, imo quam senili
jfuisse. calumnia in ecclesia beall Stephani sepultum sil, et
~Per idem lempus erai-quioam ahbas Becci nomhu diciu higenmim et audilu falemur esse miseiendum.
Anselmus, "vir eqtudem honus el scientia hlteraiun Quae enim conditio sortis humanae non moveat avd
SiiagniGcepollens. Contemplalivae vitae toltis inten- pietatpnii cum audituin fueril regemislum qui lanlae
HENSCHENH NOTJiT.
k^WuTelmusobteiita dellaroldovictoria coronatus ecclesias in ea sitas, el cum his duos sanctos re-
esl Londi m ad iitjeinânni 1066et niortuus anno i 087. clusos combussissetr. ^
J>Ea jiunc Sotieville iiuncupalur,qiiasuiiWa mfeuor. *
Histoiia Hovoruro, a paite posleriori libn x,
c Simeon Dunelniensi« au,tju'od Wilhelmus I, rex evsiat apud Bolland.., Atla sanctorum, lom. l!s
Angliae, « calesti Matico mumtus i cxeesseiit-: inle- April., p. 895, in AJVSDMO, sub litulo : Vtia S. An-
lini tam ipsequaro tPteii regem ptiniium msimiant, selmi in ponClificatu. Notas nide mutuamui. tmr.
ûod, oppitlo quodam m Frantia occtipato onines
5GI HISTORIA NOVORUM. — LIB I. - 502
poientiae in \ita sua exslitit, ut in fota Angha, in jA taxaioque \iciti monachoiuni inibi DeoseivienlRim,
tota Northmannia, iu lota Cenomanensi palr.a, nenio rehqua suh censu atqtte m suum dommium ledigi
«ontra impprium ej"usmanum raovere auderel. mOx jussil. Fecil ergo Ecclesiam Chnsli venaleni; jus in
ut m terram spiritum exhalaturus positus cst', ib ea dominandi prae caslens illi ttibuens qui ad de-
omni homine, sicut aceepimus, uno solo dunlaxat irimenluin ejus in dando pretium alrara superahat.
servienle excepio, derehclum cadaveie ejus sine, Unde misera successione singulis annis pietiuni
omni pompa per Sequanam naucella delalum, et renoyabalur. Nullam siquidem conventionem rex
cum sepehri deheret, ipsam lerram sepulturae illius stabilem esse sinebat, sed qui plura promitlebat
a quodam ruslico calumniatam qui eutn haeredi- excludebai minus danlem, nisi foile ad id quod
lario j'ure reclamans conqueslus est illam sibi j'am posterior offerebat, prima convenlionevacuala, pnor
ohin ah eodem injuria fuisse ablatam «?Qtianlus assurgerel. Videres insuper quotuhe, spreta servo-
-auiem moeror Lanfrancum ex morte ejus perculent, rum Dei relrgione, quosque nefandissimos hominum
-quis dicere possit, quando nos qui eirca illuin nuncia regias pecumas exigentes per claustra monasterii
morte illius eramus, stalim eum prae cordis angustia lorvo et minaci vultu procedere, hinc inde praeci-
rooii timeremus? pere, minas intenlaie, dominattonem potentiamque
Defuncio itaque rege Willhelmo, successit eiinj TJ suam in immensum ostcntare. Qua de re quae vel
regnum Willhelmus hhus ejus, qui cum regni fasti- quot scandala, dissensiones, inordinattones ortae
.gia fratri suo Roberlo * praeiipere gestnet; et sint, remimsci piget. Super Iisec, quidam ipsi Ec-
Lanfrancum, stne cujus assensu in regnum ascisci clesiae monachi, malislngruenlibus dispersi ac nussi
nullatenus polerat, sihi in hoc ad explelionem desunt ad alia monastena; el qui relicti multas passi
Sideni .sui non omnino consentaneum inveniret; lrjbulaliones et irojiroperia. Quid de hominibus Ec-
verens nedilatio suae consecrationis inferret ei dis- clesiagdicam, qui tam vasta nnseria, miseraqtie va-
pendiura cupui honons, ccepit tam per se quam statione stml altrlti, ut dubitarem, si sequentia mala
per onuies quos poleral, fide saeramentoque Lan- non essenf, an salva vita illorttm possent miserius
franco promiltere jusliliam, aequitatera et miseri- aiteri. Nec isla quae dicimus in sola Ecclesia Can-
cordiam se per tolum regnum, si rex foret, in tuariensi facta suni. Desaevit immanitas ista eliam
omni negoiio servaiuruni; pacem, liberlalem, sein cunctis pet Angltam consliiulis* fihahus ejus, quae
curitalem Ecclesiarum contra omnes defensuium, viris suis, episcopis scihcet seu abbaubus deceden-
neciie prsecpptis alque consilns ejus per omnia et tibus, in viduitatem ea tempeslale cadehant. Et
in nmmbus oblemperatui um. Sed cura postbac in quidem ipse primus hanc lucluosam oppressionem
xegno fuisset confirmalus, poslposita polhcilaiione C < Ecclesiis Dei nidixit, nullaienus eam ex patetna
sua, in contraria dilapsus esl. Super quo cum a tradiiione exeipiens. Destilulas ergo Ecclesias solus
Lanfianco modeste redargueretur, et ei sponsio in dominio suo tenehal. Nam aliam neminem praeler
fidei non servatae ojjpotierelui', furore succensus i se suhstituei e volebat, quandiu per suos ministros
< Quis, ail, est, qui euneia quae promitut implere ahqmd quod cujusvis prelii duceret, ab eis extra-
posstl? i Ex hoc igilur non rectis ocuhs superpon- here poterat. Itaque planum crat ubique nnseriam
-tificeraintendere valcbat, hcet a nonnulhs ad quae videre. Duravit atilem fere per quinque annos (ut de
illum voluntas sua trahebat, ipsius respectu, eo su- aliis taceam) super Ecclesiam Canluariensem haec
perslite, temperaverlt. Erat enim Lanfrancus idem, ipsa mjseria semper m pejus proficiens, sibique ipsi
vir divinaesimul et humanas legis peniissimus, atque miseiior deterioique sticcrescens d.
ad nutura illius, lolius regni speclabal intuitus. Qui Qttarto iniei haec anno e Hugo comes Cestrensis,
fum de hac vita iranslatus fuisset c, quaro gravis volens in sua quadam ecclesia monachorum abba-
calaraitas ex obitu illius JEcclesias Anghae devasla- iiam inslruere, niiasis Beccum nunius, rogavit ab-
Terit, mulla praeternuttendo paucis ostendere pla- hatem Anselmum Angham vemre, locum inspiceie,
cuit. Confestim eniin rex foras expressit quod in eumque per monachos suos regulari conversalione
suo peclore, illo vivenle, confotum habuit. Nam D ] infbrmare. Renuit
ipse, nec venire voluit. Jam enim
mox, ut alia quae perperam gessit omiltam, ipsam quodam quasi praesagio mentes quorumdam lange-
(18) toiius Angliae, Scotiae et Hiberniae necne adja- hanlur, et hcet clanculo nonnulli ad invicem loque-
tentium msularura matrem, Ecclesiam scilicet Can- hanlur eum, si Angliam iret, archiepiscopum Can-
tuariensem, invasit; cuncla quae juris iliius erant luariensem fore. Quod quamvis omnino remotum
intus etextraper chentes suos describi praecepit; esset a volunlate ejus, et finnitas propositi sui se
HENSCHENII MVLE,
a Joannes Bromlon in Chronico âtis pafheltce Philippum Franciae regem ageret.
rem describit additque « quod illa querela adeo « Morluus est Lanfrancus anno 1089, Guilielmi II
omnes movil, ut prius viro conqtierenti pro volo anno n, qninto, alns nono Kalendas Maii.
satisfacerent ut ac deinde exsequias morluo adira- i AnnoGhnsti 1082.
plerent. J 6 Hugo comes Cieslrensis nepos Willielmi I ex
b Ex disposiiione palerna id factum scribunt cae- soroie, vixit usque ad annum 1106, teste
Knyghtono
leri; eo quod Robeitusprimogenitus, ob non leli- hb. u, cap. 8, De eventibus Anghae.
eiam sibi hheie Normanniam rebellans palri, apud
PAIROL. GLIX. 12
§63 EADMERI CANTUARIENSIS MONACHl 3G4
nunquara hoc onus subiturum, certitudinem piomil- A imiltiphcium jatione causaium, quae lllius adventus
teret aniraoejus; lamen quia hoc non omnes inlel- causa non mferior, sicul dixiinus, erat. Sicquehuius
ligebanl (providendo bona non tantum coram Deo, temporis spaiium transni, ut de pontificatu Ganlua-
sed etiam coram omnibus bominibus) Angliam inlraie riensi nilnl ad euin \el de eo diclum aclumve sit,
jioluit, ne se hujus rei giatia iniiassc quisquam ipseque sui peiicuh et antiqui iimoiis securus effe-
«uspicaretur. Coniigit inteiea comitem ipsum aeri ctus fuent. Post haec iu Norlhmanniam regiedi \o-
ianguoie gravari. Qnod mox Anselmo mandans, lens, negala a rege hcenlia copiam id agendi habere
magnopere piecatus est quatenus. antiqua famiha- non potuit. 5
rilaie considerata, ad consulendum animae suae sine Inierhaecciim gratia Dominicae NalivJtatis, omnes
mora veniref. El si timor, inquiu suscipiendi aichi- jregni piimores ad cunam legis pro morevenissent,
cp)scopatus, ne venial, eum detmet, fateor, inquit, conligil ut eorum oplimi qmque uno coiisensu inter
in fide mea, quoniam id quod rumor inde jactat se de communi matie regm quererenlur quod vi-
uilul est; ac per hoc indecens ejus sanclitati esse duata suopastore tam dm-et tam inaudita vexalione
scial, si nihilo ientus raagnae meaenecessitali suhve- oiJpnmeielui. Hujusmodi ergo de Iroc ab eis consi-
nire detrectal.Perstat ille in non veniendo, et co- hum suraptu))) esl, ul supphci pi ece dominum suuin
nies aeque pennanet in requirendo. Tertio itaque B regera con\enirent, quatenus oraiiones, quod po-
iwandat illi haec : i Si non venens, levera novens steris nnrum dictu fotiasse vidcbittir, per Ecclesias
quia jiunquam in vita aeleina in tania requie ens, Anghae fien ad Donitnum peinutleiet, ut ipse sua
quin perpetuo doleas te ad me non \enisse. J Quod pieiate regi mspiraret quUenus msliluto illi digno
ille audiens : « Angusliae, ait, mihi sunl undique. jjastore, a lanla eam clade, ei alias per eani lele-
Si Angham ivero, veieor ne cui per hoc pia\a su- vaiet. Quod cum 1II1una suggessisseni, ipse hcet
spicio subiepat, et me causa consequendi aichiepi- nonnilul exinde mdignalus, lamen fien quod j)ete-
stopalus )Ilue ite exislirael. Si non ivero, fraternae halur permisit, dicens quod quidqutd Ectlesia pe-
chai'ilalis viobtor eio, quam quidem non soluro ieiet, ipse sme dubio pio nullo dimltieiet quin
amico, veruni exhibere jubemur el inimico. Quae faceiet omne quod vellet. Hoc Ua le&ponsoaecepto,
denique SJ erga jmmieuin \iolata peccatum esi, eiga -episcopi ad quos ista maxime perimebant, Ansel-
amicum qntd est' Et cerle amicus mens famihans muro super jeipsa consuluerunl. Et quod ipse oia-
ab antiquo comes Ceslrensis Hugo ftnt, qui mei tionis agendse moJum et summara ordinarel, vix
nunc, ut dicit, mdiget. In necessitale piobatui arai- oblmeie suis preeibus ab eo potueranl. Episeopis
cus. Si ei-go prupter obhquam, quara 111nie fersan emm pioefem m lah statuto ipse ahbas fugiebat.
hoimneshabere possunt opimonem, anuco meo in Coatius itaque, juxia quod magls EeclesiaeDei expe-
uia necessuale non succuiro; meum ceilum, pro dire sciebalur, modum orandi cunctis audientihus
dubio .alioium , peccatum incuno. Commendans edidif, et laudalo sensu acpeispicacia animi ejus,
igitur roe, alque nieam conscienliam ab omni tet- lota quaa convenerat nobihtas regni, soltila curia,
rem honoiis ambilione vacuatn, DeO pergam, respe- in sua discessii. Inslitutae igilui pieces liunt per
clu sancti amoris ejus, raorem geieie amico ineo. Angloium Ecclesias omnes.
Gaetera lpse Deus agat, et me salva graiia sua ab Ilaec inter eveiiit ut diequadamunus depnncipt-
omni saeculans negotu impedimento pio sua nnse- hus leriae cum rege fannliai Uer agens promeanli-
ricoiaia iinnuinein cuslodiat. i Exigebant eliam bus verbis in hoc, ut sic fit, sic ei mier aha diceiel:
tum tempons Ectlesiae suae quaedam valde necessa- Hominem lanlae sanctilatis nullum novimus, quanlae
riae causae ut Anghara pergeret; sed praefato lllum est, ul veie prohamus, abbas Beccensis Anselmus.
colubenie pavoie, nullo pro eis pacto volehat lter JNihil etenim amat piaeter Deum, nihil (ul in omni
arnpere. Gontigit inleiea ut comitjssae Idae a loeu- studio ejtts claretj cupit transilorium.
tuius Bononiam iret, ubi cum per dies ahquot ; Adquod rex subsannans : « Non, inquit, necar-
necessano detentus moraretui, rnandalum est illi U clnepiscopaium Canluanenscm. » Cui cum alier
a Beccensibus ne, si peccalo inobedienliae notari refeuet; «Nec illum quidem maxime, sicut raea,
yolet, ultra mouasteiium repeteiet, donec transilo multorumque fert opimo. i Obtestatus esl iex quod
mari suis in Angha jebus subvennet. Prolectus • manibus ac pedibus plaudens 111amnlexum ejus
igilur, mare iransnl, et Dofus appulsus esi. Inde accuireiei, si ullani fidttciam haberet se ad illum
citato giessu ad comitem venit, lpsumque ab mfir- posse ullatenus aspuaie. Eladjecil: s Sedper san-
uuLate jani Gonvaluisse liivenil. Deientus est laraeni ttum vultumde Luca 1, (aicemm jurareconsue\eiat)
jn Anglia feie inensibus quinque, detmente eumi nec lpse hoc lempore nec alius quis archiepiscopus
non solum abbalia quam disponereieneiai. sed et erit, me excepto. J Haeclllum diceutem evestigio yalida
HENSCHENIINOTJI.
a Esl haec B. Ida, mater Godefndi Bulloms, oein cuixt, qtiae creditur a Nicodemo sculpta, et circa
regis Hieisolynutani llhus Vilam illustravimits ad anniim 702 e Syna in Hetruriam translata, Lucae
diem 1S Aprihs. Plures ei epistolas S. Ansehnus collitur mnaculis celebernma : de qua videndi
scnpsit. bistorici Lucenses, et post alios Franciottus De snn-
Vuitus sanctus de Luca est imago Dommi cru- ctis Lucensibus, pag. ISS.
503 HISTORiA NOVORUM.— LIB. I. 366
infirnnias corripuil, etlecto deposuit, alque in ches ^ JPê, et concordi voce snbsequitur acclamatio "om-
sA
crescendo ferme usque ad exhalaliorem spintus nium. abbatem Anselmum tah honoie dignissimum.
egit. Quid plura? Omnes totius legni pnneipes Expavil Anselmus ad hanc vocem, et expalluit.
eoeunl; episeopi, abbates et quiqtie nobiles nilnlI Cumque raperetur ad regem, nlper \irgam pastoia-
praeter morlem ejtts praeslolanies. Sttggenlur aegro j lem iinestiluras archiepiscopatus de manu ejus
de saluie animae suae cogitare, caiceies apeiire, susciperel, lolo conaraine restilit, idque multis ob-
captivos dimittere, vinculatos solveie, lepetenda- sisteniibus causis nullalemus fieii posse asseruit.
rum peeuniarum debita perdonaie, Ecclesias suoj Accipiunt igitur eum episcopi, et ducunt seoisum de
eaienus donunio, servituli subaclas, locatis paslori- multiludine, baec ei verba dicentes : « Quid agis ?
hus, hberiaii restitueie, praecipueque Ecclesiam Quid mtendis? Quid contraire Deo nitens' vtdes
Gantuariensem, eujus oppressione, inquiunt, lotitis omnem Chnsliamtatem in Angha fere periisse, oin-
in Angha Chnstianitalis conslat esse deteslandamj nia in conftisionem venisse, omnes abonunaliones
dej"eciionem.Hac terapestate Anselmus inscius bo- emeisisse, quaqua\ersum nos ipsos et quas regere
rum morabalur 111quadam tilla non longe a GIo- deberemus Ecclesias Dej in periculum moi lis aeiernse
cesiria,ubi rex infirmabalur. Mandatum eigo illi est.,t " per tyrannidem isiius hominis decidisse; et tu, cum
qualenus sub omni feslinatione ad legem venial, ett possis subveniie, conlemnis? Quul, o rairabihs ho-
ejus obitum sua praesentia tuealur el muniat. Acce- ino, eogilas? Quo fugit sensus tuus? Eccleîa Can-
leial jpse\enire audito tali nunlio, et venit. Ingie- luaiiensis, m cujus oppressioneni omnes oppressi
ditur ad legera, logalur quid consilu salubrius mo- sumus el destrucn, te vocat, te stibleialoie.n sui et
nenlis anlmae judicel. Exponi sibi primo poslulatt nosln anxia quaeiiiat, el lu poslposila hberlateejiis,
quid se absenle ab assislentibus aegro consultum sit. po<-iposua nibilominus lelpviiione nostra, fiattuni
Audil, probat el addil. « Scriptum esl: Inctpite Do- laboris paiticipimn abjicis, lui solus oliosara quie-
mtno in confesswne, unde videtur mihi ut piimo de, tem appeiis. i Ad h.ee llle : « Sustinete, inquil»
omnibiis, quae se contra Deuin fecisse cognoscit, quapso, sustinele et intendite; ialeor, veium esl,
purara confessiouem faciat, et se oronia. si conva- tribtilationes multae sunt, et ope indigpnl. Spd con-
hieiit, emendaturum sine fielione pronuiiat; ac. sideraie, obsecio. Ego j'am grandaevps sum a, et
deinde quae eoiisuluisiis, absque dilatione fier ju- omnis teireni Iaboi'is impaliens. Qui eigo pro me
beat. i Laudalur haecconsihi summa, stbique htijtis5 ipso laborare nequeo, quahler laborem lolius Ec-
confessionis suscipiendi mjungilur cma. Refermr. clesiae per Angliam constilutae suscipeie qupo'Ad
ad notiliamregis quid saluti anunaj llhus iiiagis ex-. r. hxe, sietit roea niiln conscienlia testis csl, e\ quo
Q
pedire Anselraus dixeril. Nec inora, acquiescit ipse, monaehus fui, saeculaila negolia fugi, nec unqiiain
et corde compiinclus cuncta îw *vinsenteniia luhtl eis ex.volo mlentiere polui, quia iiihil in eis esse
se facturum, necne totam \itam suam m mansue- constai quod me m .imorera aut delectuionem sui
tudine et jusltlia amphus seivatmum polhcetui'. flecteie queat. Quaie smite nse pacem habere; et
Spondet 111hoc fidem suani,. et \ades mler se etl negotio, quod niinquam ama\i, ne ron expediat,
Deum faeil episcopos suos, miUens qui hoc volurat lmplicare nolite. Tu lamen, inquiunt, pnmatum Ec-
suum Deo super altaie suavice piomiltanl. Scnbi- clesiae mlnl haesitans suscipe; el i praj in \ia Dei,
tur eaicium legioque sigillo fiimatur, quaienus5 diceiidoet pisecipiendo quod faciamus, et ecce libi
caplivi quicunque sunt in omni doininalione sua re- mantis dabimus, quod sequendo el oblemperando
laxenlur, onima dehila irrevocahiliter remiltanlur, quae jtissens non deficiemus. Tu Deo pro nobis in-
oranes offensionesante haec perpelratae, indulla le- tende, et uos saeculaiia lua disponemus pro le. Ini-
missione, perpeluae obhvioni tradanlur. Proinillun- possibile est, aii, quod dicilis . abbas sum monasle-
lur insuper onmi populo bonaeet sanclae leges, m- rii legni alterius, archiepiscopum habens cui obe-
violabilis obsenaiio juris, inj"uriarum gravis, et quae; dienttam, lerrenum pnncipeni i> cui subj'eclionem,
leneat caeieros, examinatio. Gaudetur a cunctis, D monachos quibus deheo consilu aique auxihi submi-
benedicilur Deus in islis, obnixe oraittr prosalule > nisirationpin. His oinnibus ita sum aslnctus ut nec
lalis ac ianli regis. roonachosdesereie possim sine illorum concessione,
Interea regi a bonis quibusque suadetui qualenus. nec me a dominalu principis mei \aleam exuere
coniniunein totius regni matrem instituendo llh pa- sine ejus permiss)one, nec ohedienliam ponlificis
storem, sohat a prislina yiduitale. Consentit liben», mei stibteifugere queam, cum salute animae mese,
et in hoc animum suum veisari fatelur. Quaeiitur absque ipsius absolulione. De his omntbus, atunt,
itaque quis hoc honore fungi -dignius possii. SedI leve consilium, et facihs erit assensus omnium. »
cunclis ad nulum regis pendenlibus Draenunliavjtt Ait ille : « Nihil esl omnino; non erit quod inten-
HENSCHENll NOTA).
» Grandaevus^rat annorum sexaginta. sierat armis, credidit se, eo propter rebelfionem
J>Robertus hic dux Nortbmanniae eral, Guilhelmi excluso, posse pro arbitratu disponere. Sed neque
Conquestoris, ut dictura, primogenitus : cui Norih- Norlhmanniam in pace possedit, omnia agente Guil-
manniam raoriens pater dimiserat, ulpote haeredi- lelrao ut ea quoque parte fratrem excluderet^ uii et
tario jure ad eum speclantem ; de ahis quae acqui- fecit: quae fuse Northmanni et Angh tractant.
567 EADMERlCANTUARIENSIS MONACHI 568
dilis. t Rapiunt igitur hominem ad regem aegrolum,.A tenlus. Acclamanie aulem multiludine, vivat epi-
et pervicaciam ejus exponunt. Conlristatus est rex, scopus, vivant cpiscopi cum clero, sublimi voce
pene ad suffusionem oculorum, el dixit ad eum : hymnnm Te Denm laudamus decantare coepere,
« 0 Anselme, qtud agis? Cur mepoenis aelernis cru- electumque porla\erunt pontihcem polius quam
ciandum tradis ? Recordare, quaeso,fidehs amiciliae, duxerunt in \icinam Ecclesiam; ipso modis quibus
quam pater meus et mater mea erga te el lu semper poieiat resislenle, alque dicente : « Nihil csl quod
crga eos habuisti, et per ipsani obsecio ne patians facitis, nihil est quod facitis. t Gestis veio quae in
iilium eorum me in corpore et amma simul perire. lah causa geri m Ecclesia mos esl, re\eitilur An-
Certus sum enirn quod peribo, si arcluepiscopalum selmus ad regem, dicens illi : « Dico tibi, domine
in meo dominio tenens vitam finiero. Succune igi- rex, quia ex hac tua mfirraitate non morieris acpro
turmihi, succurre, domine Pater, etsuscipepontili- hoc volo no\eris quam bene corrigere poteris quod
calura pro cuj'us relenlione nimis confundar, et \e~ de me nunc aclum est, quia nec concessi nee con-
reor ne in aeternuin plus eonfundar. > Compuncii cedo, ut ratum sit. i His diclis, reflexo gressu,
sunt ex his verbis quiqtie assistenlium, el Anselmum discessit ab eo. Deducentibus attteni eum episcopis,
se excusanlem, et tanlum onus nec tunc qtrdera cumlolaiegni nobdilale, cubiculo excessit. Con-
subire volenlem, invadunt, talia cum quadam intii- B ' versusque ad eos, in haec verba sciscitatus est:
gnalione et conluibalione ipsi ingerenles : « Quae « InlelhgUis quid molinuni? Indomitum tauium, et
demeniia occupavit nienlem tuam ? Regem turbas, velulam ac dehilem ovem in aratro conjungere, sub
lurbalum penitus necas, quando quidem lllum jam uno jugo, dispomlis. Et quid inde proveniel ? In-
moiientem obstinatia tua exacerbaie non foimidas. domabihs ulique fentas taurhsic ovemlanae ellactis
Hunc igitur scias quia omnes perturbaliones, omnes et agnoium fertilem per spinas et nibulos bac et
oppressiones, omnia crimina quae demceps Angliam illac raptam, si jugo se non exctisseiit, dilacerabil,
prement, libi imputabunlur, si lu hodie per susce- ut nec ipsa sibi nec alicui, dum nihil horum mini-
ptionem curae pasiorahs eis non obviavens. i Inier sliare valebit, ulilis exisfat. Quid ita ? Inconsideiale
has angustias positus Anselmus, veilit se ad duos ovem lauro copulastis. Aralrura Ecclesiam perpen-
monachos, qui secum erant, Balduinum videlicet et dite, juxia Aposlolum dicentem : -Deiagitcultuia,
Eustachium, dixitque ilhs : « Ahl fraties mei, cur Dei mdtficalto estts (I Coi. m, 9). Hoc aiatrum in
mihi non subvemtis? > Dixit hoc (ecce coram Deo, •.. Angha duo boves caelens praecellenles regendo tra-
quia non meniior) m tania, sicut affiimare solebat, hunt, et irahendo regunt, re\ \idehcet et aichiejii-
anxietate conslituttis, ut si ei lunc oplio darelur, scopus Cantuariensis. Iste saeculari jusiiiia et impe-
multo laeiius salva TeverenUa volunlalis Dei moii *-*no; llle dnina cloctnna et magisleno. Hoiura boum
ehgeiel, quam aichiejjiscopatus dignitate sublnnari. unus, scihcet Lanfiancus archiepiscopus niorluus
Respondit ilaque Baldumus : « Si voluiitas Dei esl esl; et ahus feiocitatem indomabilis lauii oblinens
ul ita fiat, nos qui \olunfale Dei conlradicamus ? > jam in\eiiit"raratropraela(us, elvoslocomoituihovis
<Juaeverba latrymae, et laciymas sanguis uberiim roe \etulain ac debilem ovem cum indomito tauio
mox e nanbus ilhus pi ofluens seculus est, palam conjungeioultis' Quaedico, salis intelhgitis, elea
cunclis ostendens ex qua cordis coiiliitione cum iare quid cui vehtis associare \ellem considerareiis,
ciymis \erba prodiennt. Audito hujusmodi responso, consideiantes ab inccepto desislerelis. Quod si non
Ansehnus : « Vae, quam cilo, inquit, baculus luus desistiiis, en praedico \obis quia me, de quo lanam
confiacius esl. » Sentieus eigo lex quod incassum ct Iac veibi Dei, et agnos in seivilium ejus, noiinulli
laboi omnittm expendebatui, piaecepit eis ul omnes possent habeie (exlra quara modo puletis) regia
- ad pedes cadeientsi foiteiel iia ad consenttendum feiilas dhersis a se faligatum injuriis oppnmet, et
illici posset. Sed quid! Cadentihus llhs, cecidit ipse gaudtum, quod nunc de mfrquasi pio rele\ationis
coram ejus, nec apnraa sentenlia sua cadeie \oluit. vestrae spe \os tenet mullos (ctiin nihil consueti con-
At llli, animali in eura, seque ipsos, pro mora quam j.-, sihi aul speiali auxihi per rae haheie poluerlnt)
objectiombus ipsius inlendeudo passi sunl, ignaviae veisum in moesiiliani dolentes effitiel. Eoque pro-
redarguentes, virgam hucpasloralem, \ngam, clami- ficielis ut Ecclesiam quam relevare a viduilate, tan-
tant, pasloralera. Et arreplo hracluo ejtts de\uo, ahi topeie salagius, relabi ro viduitatem etiam vnenle
renilenlem iraheie, alu impelleie, lectoque jacentis pastore suo, quod pejus est, quandoque cernalis.
tceperunt applicaie. Rege autem ei hacuium poiri- Et haec mala, quibus irnputabuntur, nisi \obis qui
gente,manum contra clausil et eum suscipere neqtia- tam inconsiderale regis feritatem et meam imbecil-
qtiam consensit. Episcopivero'digitos ejus sli lctimvolae htatem conjunxisiis? Cum igilur, me oppresso,
infixos erigere conali sunt,quovelsic manui ej'usba- nullus ex \ohis fuent, qui ei in aliquo audeat
-culus ingereretur : verum cum in hoc conatum suum obviare, \os quoque piocul dubio pro hhitu suo nun
«hquandiufrustra etpenderenl,et ipsepro sua.quara dubitabu undique conculcaie. » Haec dicens, ac
patiebalur, laesione verha dolentis edeiet, landein, eiuinpentibus laciymis dolorem cordis simulare
indice levalo, sed piolinus ab eo leflexo, clausae non \alens, ad hospmum suum, dimissa curia,
niauui ejus baculus apposilus est,'et episcopoium \adit.
manibus cum eadem <njanu compressus atque le- - Aela sunt haec anno lncarnationis DomiuicEemih
383 HISTORtA NOVORUM.— LIB. I. "& 370'
lesiroo nonagesimo teilio, piidieNonasMarlii.prima A Islae litlerae cumaliis Anselmo direclis prius ipsi
Dominica Quadragesimai a. Prcecepil itaque rex ul quam regi sua>sunt allalae. Inler haec, j"ttxta quod
sine dilatione ac diminulione in\estiretur de omni- Anselmus piaidixeiat, rex ab infirmilale convaluit.
hus ad archiepiscopatum peitinentihus intus et Mox igtiur cuncla quae infiimus statuerat boni,
extra, alqtie ul civitas Canluaria quam Lanfnncus dissolul, et imta esse praecepit. Caplivi nempe,
suo lerapore in beneficio a rege tenebat, et abbalia quirionduni fueiant dimissi, jussit utarciius sohlo
saneti Albani * quam non solura Lanfrancus sed et custodneiitur; dimissi, si capi possent. lecluderen-
antecessores ejus hahuisse noscunlur, in c alo- tur; antiqua j'amque donata debila in integrutn exi-
dium (19) Ecclesiae Chnsti Cantuaiiensispioiedera- geicnlur; plaeita ei offpnsionesin piistinum slalum
ptione animaesuae, pei pcliio jure, tiansirent. revocaienlur; illoiumque judicio, quij"usliiiam sub-
Anselmus autem post haac in \illis ad archiepi- \ertere magis quam tueii defendereve cuiabant,
copalum peitinentibus e\ praeeepto regis moraba- traetaienluret examinaientur, ad niiseroium ulique
lur, con\ersante secum ac victui suo exinde neces- opprpssionen) el pecumae dircptionem potius quam
saria quaeque procurante venei abili Gundulpho Rof- ad ahcujus peccati coireclionem Oita est eigo tam
fensi episcopo d. vasla roisena miseiaque vaslatio per totum )egnum,
Interea missi sunt a rege nuntii cum litteiis in B ut qut llhus lecordalur paiem se ei ante hanc vi»
Norlhmaniiiam ad comifem, ad poniificem Roiho- disse in Angha, sicul aeslimo, non lecoidetur. Si-
magensem, ad monachos Beccenses, quatenus his quidem omne makim quod rex fecerat, priusquam
quae in Anglia de abbale Beccensi gesla fueiant, fueiat infirmalus, honum visum est, coroparatione
singuli quaniuni sua inlererat assensum praeberenl. malo)um quae fecil ubi est sanitati ledonatus. Quae
Sed quid? Pltirima in hunc modtim acta nihil apud si qui sciie velint de quo fonte manayerinl, ex eo
eos profeceruni. Tandem tamen importuna raiione peipendeie possunt quod ipse jjraedielo Roffensi epi-
ac raiionabili importumiaie,Deo disponente, devicli, seopo, cuni illum, recuperata sanilalefamiliari affaiu
quaede Anselmo cospta eiant, peifici concesserunt, roonerel, ut sc amplius circumspecte secunduin
et ne onus impositum subterfugeret, ei per obedien- Deum in omnibus haberet, lespondit: « Scias, o
tiam injunxeiunt. Unde et litleraea singulis singulae episcope, quod per sanclum vultum de Luca, nuii
scriplae suntc, quae in uno eodemque concoidantes quam me Deus bonum hahebit pio malo quod mihi
per nunlios Anselmo et regi sunt iransmissae, de intuletit. n Haec de rege ad praesens succincle me-
quibus omnibus, unas huic opusculo inseram quale- niorasse sufliciat, j'amque ad desiinalum nartandi
mis in Ipsis el aliarum sensus eluceat. Sint igiiur „ ordinem sermo lecurral. Cum igilur Anselmus, se-
ha) : «Fi ater Guilielnius archiepiscopus suo Domino cundtim quod praehbavimus, litteias a Norlhniannia
et amico Anselmo, Dei henediclionem et nostram. deslinatas suscepissel, el re\ de Dofris a colloqtiio
De his quac de vobis ame rex quaesivif, etde quibus Raherti comitis Flandiiae Rovecestiam, nhi tunc
ipse mihi scripsistis, sicnli de lania re decuit hu- ipse Anselraus eiat, venisset, in secrelum locum
ctisque diu niullumque pertractavi, el amicojum Anselmus regem iulit, eiimque taliter allocutus est:
meorumacveslros,superhoc,consiliumquaesivi. Qui « In ulroque dubitis pendet adhuc, domine roi rex,
uliinque \oluissent, si possibtle fuisset, etvesuam animus meus, utium videlicet acquiescam ponlifi-
semper, ul ohm,habere pia&sentiam, et non faceie calum suscipeie, annon. Vcrum si ine ad susceplio*
unde offendeient divinara voluntalem. Sed quia ad nem llhns ratio perduxeiit, volo brevi praenoscas
hoc res venil ut utrumque impleii neqtieat, sicut > quid \ehm facias. Volo equidem ut omnes terras
dignum est, divinamvoluntalemnoslraepraepoiiimus, quas Ecclesia Cantuariensis, ad quam regendam
et noslram \oluntatein divinae subjicimus atque ex electus sum, tempore beatae memoi IJCLanfranci ar-
parte Dei el sancli Petri, omniumque amicoium chiepiscopi lenebat, sine omni placito el conlrover-
roeorum ac veslrorum qui secundum Deum vos dili- sia ipsi Ecclesiae reslituas, et de aliis ierris quas
gttntjubeo, utpasloralem curamCantuariensis Ec- eadem Ecclesia anle suum tempus hahebat, sed
clesiae et ecclesiastico more heuedictionem episco- Dperdilas nondum recupeiavit, roihi rectiludmem
palemsuscipialis, oviumque vestrarum \ohis, ulcre- 3"udiciumqueconsentias. Ad haec volo ut in iis quae
dimus, divinilus commissarura haluli deinceps invi- ad Deum el Christianitalem peilinent, te meo pras
giletis. Talefe, viscera mea. > caeteris consilio credas, ac sictit ego te volo teire-
HENSCHENII NOTJE.
a Fuitpo anno cyclolunae xi, solis x, liltera Do-
pfane vacuum.ConsuleSeldenum etGlossaiiumSpel-
minicah B,Pascha celebralum xvn Aprilis, diesCt- manni.
nerum si\e iniiium Quadragesimae u Mailii. ' d Guudulfus Roffensis ex coenohio Beccensi as-
1 Abbatia S. Albani, in agro Herlfordensi, con- sumplus fuerat, adnilenleB. Lantfanco an 1077; et
sltucta ab Offa lege Merciorum, et a Lanfranco ar- episcopatura magna cum laude lenuit usque ad vu
clnepiscopo mstauiaia et possessionibus aucta. Co- Marlii aniu 1108.
hlur S. Albanus xxu Junu, quo die Diocletiano est e Maurilio Rolomagensi arcbiepiscopo supra me-
martyrio coronalus. morato (qui inandalum Anselmo dederat non recu-
c Allodium esl praeditmi liberura, nulli servituli sandi qiialumeunque magnara praelaturam), Joanncs
obnoxium, sive ex sohdo toncessum sine onere, successil an. 1067, Joanni Guillelmus luc anno 1079,
quod lpsura indicat vocis eiymon Al-od, quod est, et sedit usque ad 1410.
S7i EADMERI CANTUARIENSIS MONACHI 372
num habeie dominuro et delensorem, ita et tu me " Dei
piofuluris promissionihus iHeetum, pnmatum
spuitualein haheas patiem et animae tuae piwiso» Ecclesiae Anglorum suscipere stiasit atque persuasit.
rem. De Romano quoque pontifice Urbano quem pio Hle
igitur more et exemjdo praedecessoris sui indu-
aposiohco hucusquenon lecepisti, et egojam recepi clus, pro usu leirae, honio regis faclus esl, et sicut
atque recipio, eique debilam obedieniiam et subj'e- Lanfrancus suo tempore iuerat, de lolo archiepisco-
clionem exhibere \olo, caulum te faeio ne quod saisiri jusstis est.
scandaltim inde oriaiur in fuluio. De his, quaeso, patu
lu-e voluntatis sententiam edicilo, ut, ea cognita, Yenil poslhaee Canluariam vn Kalend. Oelobris
ceriioi fiam quo me vertam. i Rex uaque, \ocalo atque iraraensa monachoiura, clericontm toliusque
ad se Willhelmo a Dunelmensi episcopo, et Robeito pleh)s alaciitite susceplusad regendam Ecelesiain
comiie de Mellento, j'ussit ut ei praesenlibus, qtias Dei locum ponlificis magno dednclus honore con-
dixeral, iteraret. Fecit imperata, et rex sihi per scendit.Eodem die venit Cantuaiiam a lege missus
cojisihum Ha lespondit . « Teri'as de quibus Eccle- quidam nomine Ranulphiis d, legiae volunlalis ma-
sia saisila i>quidemfueiat suh Lanfranco omnes eo ximus exsecutor, qtii, sprela consideralione piPlatis
quo lunc eranl lihi modo leslituam, sed de llhs ae modesliae, placilum contia etim ipsadie insliluit;
quas sub lpso non habebal, praesenli nullam lectim 13 el ferus ac ttimens, tantum Ecclesiae gaudiura con-
conventionera lnstimo Vei nintamen, de his et alns, iurbare non limuil. Quae rescuncloium anjmos gu-
credam nbi sicut debeo. J Finierat rex m istis el ab viler vulneiavil, conqueienlium ac nimis indigne
imicem discesseinnt. ferenrium lanto viro tanlam injuriam fieri, ul nec
Deinde, paucis diebus interposilis, rex ipse con- primum quidem suae dignitalis diem permilte>clur
sensum quem a Noithmannis super Anselmo, j'uxla in pace Iransigeie. Quorum Indignalioni hoc quoque
quod praefati stimus, expetierat, pei epistolas acce- non paium dolons adjiciebat, quod negolium unde
pil. Et veniens m \illam suam-quae Wmdlesoiac vo= agebalur ad jina Ecclesiae perlinebat, nec m ahquo
catur, Anselmum per se suosque convenit, qttatenus legahs j'udicu definitionem respiciebat. Igilur eo
et secundum totitis legni de eo factam eleetionem lempoie nimis atroti plaga percussi sunf homincs
ponttfex fieii ultia non negaret, et lerras Ecclesiaa ipsius Ecclesiae. Unde Anselmus \ehementissime do-
quas ipse rex, defuncto Lanfranco, suis dederatpro lens, sed regi contralieuon valens, ex prassenlibus
statuto seivitio, ilhs ipsis haereditario jure tenendas, futuia conjecil; et quia niullas m ponlificatu angti-
causa sui amons, condonaiel. Sed Anselmus nolens stias forel passui us, intellexil alque praedixit. Acce-
Ecrlesiam, quani necdum re aliqua investieral, ex- dens ilaque ad novum sibique insolilum genus ser-
spohare, tenas, ut petebalur, nullo \oluil paclo G viendi Deo, juxta Salomonem, stabal in umore, et
concedei'e, et ob hoc, orto inler eum et regem di- praeparabal aniraam suam ad lentationem, sciens
seidio, quod pnmuni quoque deponlificatu ejus age- omnes pie volentes in Chrislo vivere Irihulalionem
hatur, indefiiiilum remansil. Unde Anselmus oppido necessario pati oporleie.
laelalus est, speians se Jiac octasione a praelalionis Instante vero tempore suaeconsecrationis, venil ex
onere j)er Del graliam exonerandum. Jam enim cum more Thomas e archiepiseopus Eboracensis, et om-
\irga pastorali curam qiiam super Beccum abbas nes episcopi Anghae, Cantuaiiam, eumque debita
susceperat, jiro deseupta superius absolutione, ipsi veneratione ibi pontifieem consecravere pihhe nonas
Beeco restitueiat. Et nunc eo quod terras Ecclesiae Decembris. Duo lamen episcopi, Vigornensis f videli-
mjuiia daie nolebat, episcopahs officii onus sese cet et Exoniensis 8, mfirmitati detenti,1iuic con-
laelus e\asisse\>idebat. Verum cum decmso non exi- secralioni inteiesse non valuerunt. Sed nunliis api-
guo tempore clamorem omnium, de Ecclesiaium cibusque directis, absenliam suam coepiscoporuni
destiuetione conquerenlium, iex amplius ferie ne- suoium praesentiae hac in causa prajsenlem et con-
quiret, virum ad se Wmtoniae, adunato ibi convenlu senlaneam fore denunliavei unt. Verum cum anfe
h
nobihum, venire feeit ac multis bonis et Ecclesiae j. ordinandi pontificis examinationem Walehelinus
HERSCHENII WTM.
a Hunc Guihelmiim Dunelmensem Malmest urien- Malmeshuriensis, tanquam consullorera et exsecuto-
sis depingit, ulfoedum regis assenlatoiem, omnium- rem omnium de lebus sacris nundinationum per
que lurbarum S. Anselmo sucitataium sigmfei um', Angham; qui Dunelmensem episcopalum oblalo
alias suo episcopatui utilem, quem tenuit varia for- pretio emerit an. 1099, ac tenueru an. 29.
tuna usquead an 1097. B Thonias, hujus nominis pnmus archiepiscopus
i> Saisue in possessionem mittere, alias tnvesliie, Eboracensis, institutus anno 1070, moituus 1100,
cujus coroposita dtssauhe, possessione exuere; et valde Iaudatur asci iptonbus.
tesaishe,in possessionem restituere. Vox ongine s Wigormensis episeopus eral S. Wulstanus, an.
Galhcj, ei apud Gallos nunc violentain occupationem 1062 conseciatus, morluus an. 1095, 19 Januaii,
sigmfuans.
c De Windlefora villa pluribus agettir xxin Apri- quando cjus Acla illustravimus.
B Osbernus Exoniensis episcopus, sedit ad sn.
hs, in Analeclis posi Acta S. Geoign, cap. II, tan- 1074 ad 1105, ad quem est episiola mfia 1. m,
quam deGarlenani ordinis naiali loco. n. 15.
d Ranullum Dunelmensem colonbus suis describit h Grealus est Wmtoniensis episcopus Walkelinus
575 IIISTORIA NOVORU&f.- LlB. I. S?I
Wenlanus episoopus, logalu Mauiitn a episcop' Lun- Aaliorum ductus tenoie, ovans ad (uam benigmta
doniensis cujus hoc offieium cst, ecclesiastico moie tem rccuptrandam qiuugentis quas offert totideia
electionera sciipla.ii legeiel, umx m piimo \ersu hbras adjiciet. » Siquidem huuc ipse lex moiem
Thomas Eboiacensis gra\itei offensus eam non eiga cunctos qmbus dominatur, hibebat, ul cum
jnre faclam conquestus esi. Nam cuni diceielur : quis eoriim aliquid ei pecuuiaium eliam solius gratiae
« Fralres et coepiscopi mei, \esliae fiaternuati est obientu offerebat, oblatum, nisi quantitas lei voto
cognitum quantum lenipons est ex quo, accidenli- ilhus concurieicl, speinerel. Nee offerenlem m
hus \arus eventibus, bsec Dorobeinensis Ecclesia suam mlieiius annciliam admiltebat, si ad delermi-
lotius Britanmae melropolitana suo sil \iduaiapa- nalioiieni suam ohlaium munus non augeret. Opinati
sloie, » subintulit dicens : « Tolius Bnlanniee me- sunt eigo illi mahgni Anselnmm quoque hoc more
iiopohlana? Si totius Butanniae metiopohlana, Ec- teirenduni atqtie ad e\]))endam legis \oluntatem
clesia Ehoiacensis qtiae rnetiopohlana esse scilttr, aurta petnoia ilhco piomovendum. Vertim meniila
roelropolilana non esl. Et quidem Eccle«iain Can- est ttuquitas stbt (Psal. xx\i, 12). Ilaqtie mandatur
luaneiisem priraatem totius Biitanniae esse scinius, ilh regem obhtora pecuniam lefulaie, el muatus
iion meliopohtanam. t Quod auditum ratione subni- esl. Adiloque rege, sciscitatus esl ulium ab eo lale
xuin esse, quod dieehal mtellecljm est. Tunc slatim B mandatnm piocesseiit, annon. Attdit "vere proces-
sciipcia ipsa roulata e«t, el pro tolms Bmanmae sisse, et slalim poslulans ait: « Ne, mi domine,
melropolilana , tolius Biitanniae ptimas seiiplum piecor, hot facias ut qnod inpiaesenliarum offeio
est, et omms conlroveisia conquievit. Ilaque sacra- suscipere abntias. Licet emm pnmum sit, non tamen
vil eum ut loiitis Biilanniae pnniaiem Cum igitur exliemnm aichiepiscopi lui donum erit. Et fateor,
intersacrandum, pro ntti Ecclesiae, lexttis E\ange- uiihus libi est, et honeslius a me pauca cum aroica
hi super eum ah episcopls apeilus, lenlus elpeiacia libertate, et ssppe suscipere, quam violenla ex-
consecralione fuissel inspectus, ha?c in summiiate [ actione mihi mulla simul sub servih condiiione au-
pagirae senfentia reperla est : « Voca\it multos, et ferie. Annca nempe hhertate me et omnia mea ad
misit servum suumhoia ccensediceieiinitalisui ve- utlluatem tuam habeie poteiis, servili aulem con-
inient, qnia j'ara paiala sunt omnia; et ccepeiunt ditione nec me nec mea habebis. J Ad quap, iratus
simul onuies exeusare. i Deinde jam tonsummato rex : « Sinf, inqtul, cum jurgio lua tibi, sufficient
oidmalionis suae die octavo, Cantuariam egrediens mea mihi. Vade. J Suirexlt eigo el exiit repuians
ad cuiiam legis pio jmminenle Naiivitale Domini apud se, forie non sine piaeniorolione, pi imo ad se-
vadil. Quo jieneniens, hilariter a lege totaqueregni dem suam inlioilus Dei e\angeliura lecluin fuisse .
C
u Nemo
nobihtate suscipitur. potest duobus domtnis seivne (Matlh. \i, 2Â.
Ea teinpe=lale lex Norlhmanniam fiatri suo Ro- Et alaciioi in ipsnm reversus : t Benedicttts sit, aii,
bertototo conamine auferie laboians, niultam el omnipotens Deus, qui me sua nuseiicordia linmu-
immensam undecunque coliectam pecuniam 111hoe: nein seiva\it ab omni infamia. Si enim haec quae
jd\pendebai, adeo ut nonnullas eliam difflculiales pa- obtuh lex gratiose suseepfsset, profecto a malignis
teretur, quas regiam paii excellentiam jncedens \i- hoininlbus, qui exundant, jam ante pro episcopatti
dehafur. Snasus igitur ab amicis suis no\ us pontifex, promissa, et nunc suh callida oblaLione reddita
quingentas argenti hbias legl obtulit, sperans ett fuissel putaium. Sed hiodo quid agam ? Praesigna-
polhcentibus ciedens sese pio hoc ejus deincepsj tum ulique munus pro )edemplione animae sutepau-
gialiam firmiler adeplurum, et quae Dei sunt inten- peiibus Chiisti daho, non llh; et quo ei suam gia-
derevolenlem/auloiem in cunctis habiunum, necne• liani mfundat, meqtte ab omni malo defendat, devo-
rchus ecclesiasticis inttis et extra pacem ttiilionpm- lus oiabo. J Quaesita delnnc per internuiilios, sed
qtteiihus conha omnes aemulos acquisilurum. Rex qtiia pecuniam duphcare noluit, mimme acquisita
eigo lali oblatione audita, bene i-emquideni 1tudandoi giatiaejus, a cuua, fesli\itate finita, i'ecessit solli-
respondit; sed quid.un mahgnae menlis homines re-• nciius agens oblaio muneie, ul pioposueiat, Chiisti
gei!i,ut fierisolet, ad hocperduxeruntquatenusohla paupeies recreaie.
lam pecuniani speinendo )ecipeie non acquiesceiel. Veniens autem in \illam suam, quae Heiga [al.
i Tu, inquiunl, eum piae caetens Angliaepiinci- Berga] vocalur, dedicavil ilhc ectlesiam quam Lan-
pibus honorasti, ditasti, exaltasli; et nunc cnm luai frantus quidein fabnca\erat, sed mortp praeventus
necessilale considerata duo millia, vel ceite, ul le- sacrare nequiverat. Inler quara dedicationem \ene-
vlssime dicalui, mille hbias proagendis munificen- uint illuc duo canonici de Sancto Paulo ab episcopo
liae luae gratns libi dare deaeiel, quingentas (proj Londoniae roissi, htteias ex parte episcopi deferen-
pudor!) offerl. Sed paululum stistine, facieraque! les, in quibus ul ipsam dedicationem, donec simul
tuara super eo commula, et\idebis quod consueio) inde loque>enlur, diffeiret, depiecatus esl. Dicebat
HENSCHENIIWTM.
an. 1070 ad 1097, laudatus praesul, nisi quod erga ginli annis sedera tenuit, el etclesiam S. Pauli
monachos iniqttior fuent: ahbi Walcheraus scrihi- exustam leslaurans, fecit opus tola Anglia farnosis-
tur et forsilan raelius. simum, nupeio incendio Londiniensi consumplum.
* Maurilius Londiniensis instilutus an. 1087, vt-
§7S feADMERl CANTUARIENSIS.MONACHI. '57(5
nnim ipsam ecclesiam in sua parochia esse, et ob Ahancspiiitualem poleslatem ejusdem melropolitanl
boc» hcet in lerra archiepiscopi iueut, dedicationem episcopi esse scientibus. Judiciuro lamen hinc agiia-
illius ad se pertinere. Audiens boc Anselmus et antum, atit hoc ex jure sibi judicatum ahqiiando mi-
tecessorum suorum antiquam consueludinem sciens, niine audivimus, sed quod in nostia diojcesi eum
ralus est ab ipso minisleiio pio hominum piecdros fecisse liheie agnovimus, in aliorum eiiam facere
non cessandum, nec fecil. Si quidem mos et con- posse credimus. Ecce quDiilum inde-reminisci aut
suetudo arcbiepiscoporuni Canluaiiensium ah anli- scire potuimus prudeniiae veslrae liilimavinnis, j'am
quo fuit el est, ut in teriis suisfibicunque per An- quid faciendura sit ipsa eonsideret. Valeat patemi-
gliam sint, nullus episcoporuni praeler se jus ahquod tas vestra, el oret pio nobis. i
baheat, sed huniana siroul et divina omnia \elttl in Roboiatus lgittir Anselmus ex isii», alque ex
piopiia dioecesi in sua dispositione eonsistanl. An- multis alioruin, quos longum est enumerare, tesli-
«elnras tamen nulli quidquam injuriarum, quasi li- raoniis, secure deinceps suorum niorem antecesso-
hcia ulens polestate, faceie volens, dihgenti post- rtim semulabatur, non solum ecclesias inconsuilis
inoduro inqmsiiione consuetudinis hujus cerltlucii- episcopis sacrans, sed et qua?que di\ina oflicia in
nem sluduil investigare qualenus si eam ralam non cunctis terris suisper se suosve dispensans.
fnisse constaief, araodo ab ea temperaret. Supeierat Evolutis dehinc aliquantis diebus, ex praecepta
adhuc healae meinoiiae Volslanus episcopus unus et legis omnes feie episcopi, una cum piincipibus
solus de anliquis Anglorum Palnbus, vir in omni Anghae ad Haslinges * conyeneiunt, ipsum regein
rehgione conspicuus, et antiquarum Angliae con- in Noithmanniara transfretaluium sua henedictione
suetudinum scientia appiime eruditus. HuncAnsel- et concursu prosecuti. Venil et Paler Anselmus,
mus de negotio consiiluil, et quo simplicem sibi vesuis quam maxime orationibus per marina peticula
rilalem iniiolesceiel, poslulavil, Quo ille suscepto, regem piotegendo duclurus. Moiali vero sunl ibi
scnpsit llh hsec : rex el principes plus uno mense, venlo transitum
« Re\eiendissimo ac healissimo vilae sanclitale legi prohlbente. In qua moia Anselmus sacravit, In
et summae sedis cbgnitale piaelato, [AJVSEUIO arthi- ecdesla sanclae Dei genilucis Mariae quaa estinipso
episcopo, WoLSOTAMjSseivoiumDei miiiimus, Wi- castello, Rohertum c ad regimen Ecclesiae Lincol-
gorniensis Ecclesiae episcopus merito ind gnus, niensisr, roinistraniibus sibi in hoc officio septem de
orationum obsequia, fideliaque ex charitate ser- suffiag.ineis episcopis suis d. De qua tamen conse-
vilia. cralione quidam de episcopis atque puncipibus
« No\it prudenlia vestra quotidianos lahoies et ^ conali sunt contra Anselmum scaiidahini ino\ere,
ojipiessiones saneta) Ecclesiae, malignis eam oppri- inlendentes ad hoc ut euindem episcopum ahsolute
nientibus et Ipsis quos oportueral eam lueii, auclo- ahsque debita proiessione consecraret. Qtiod nttllo
ribus exisfenlibus. Ad hos repellendos, et contra jure fulti ea solummodo re sunt aggressi, quia pula-
lales sanclam Ecclesiam defendere, sanclitas vestra hanl se aninio regis aliquid ex conlurhatione Ansel-
locala est in suinma aice. Ne igitur dubilet, non miunde laetaretur inferre, scientes eum pio supra-
eam saeculans potenliae limor humiliet, non favor scripla causa ad\ersus ipsuni non paium esse ttirba-
lum. Sed Anselraus ex his nilul rancoris mente
iiiclinet, sed ioiliier incipiat, Incepla cum Deiadju-
torio peificial; insurgentibus -obsislat, opprimentes concipiens, placito vullu nulla ratione assensum eis
nec episcopum, nisi piimo suscepta pro-
reprimat, sanctamque maliem nostram conlra tales pr<ehere,
defendal. De lus autem unde nohis dignitas veslra lessione ab eo de subjeclione et obedienlia sua,
sciibeie el noslrae panilalis consihum est chgnala sacrare voluit. Rex quoque, ubi quid episcopi mo-
quasrere, quantum lecoidaii possumus, dicere non hebanlur authvit, asseiuitse nullo paclo consensu-
omiltimus. Hanc denique unde consuluit causam ium ut proininiicuia quara conlra aichiepiscopum
venlilari nunquam audivimus, quia nullus ahquando habebat, roatri sua: Ecclesiae Cantuariensi de sua
exslilit qui hanc Cantuariensi arcbiepiscopo poiesta- D dignitate quid qutvis detraheret.
lem adimeie vellet, el ne dechcalionem propiiaium Eo tempoie curiahs juventus ferme lota crines
dunlaxat Ecclesiarum publice faceret, defenderet. suos juvenculauim more nulriebat; etquotidie pexa,
Exstant quippe et in noslra diojcesi allaiia, et quae- ac ineligiosis nulibus circumspeclans, delicalis
dam etiam Ecclesiae in his scilicet villis quas tSti- vestigiis, leneroincessu, obambulare soiila erat. De
gandusa, vestrae excellentiaa pra3decessor, haud ta- quibus cum in capite jejunii sermonem in popuio ad
men j'uie ecclesiaslicae haereditatis, sed ex donopos- missam suam et ad cineres confiuente idem Paler
oederal saeculaTispotestatis, ab ipso -dedicala nostiis habuisset, copiosam tuibam ex llhsin pcenitenliam
Jt anleeessoris nostii lempoiibus, nobis inconsultis, egil, el atlonsis crinibus, in virilem formam redegit.
nec anlea nec postea inde calumnianiibus, uipoie Hlos auiem quos ab hac ignominia revocare nequivit,
HENSCHENII NOTÊ.
aSiigaiidussedemCantuarienseniiiivasitannol052, \isclassi prasbel stationem.
et ab ea deposilus, moi tuus est sub finem anni 1070. c Tenuit Robertus episcopaium Lineolniensem ad
•>Ferrarius ex Cambdeno putat haud longe Camae- an. 1122.
loduno fuisse Hathnges, m Essexia, ubi Idumani d Cantuariensis Ecclesiae suffraganeae sedes rm-
fluvii amplissimum sestuarium cormodam qtnnl-e- merantur universim 11.
577 HISTORIA NOVORUM. — LIB. I «378
e cinerum susceplione, et a siiae ahsolutionis benedi- j^ suuin rex cohibere, sed ojipido luibalus, cum ira-
clione suspendit. Erat aulem in his et hujusmodi cundia dixit: « Quidad lc' Nunquid abbaliae uon
prudentei' ac libere agens. Necne sohus jusiiiiae sunt meae? Hem, m quod \is agis de \ilhs tuis; et
respeclum piae ocuhs \\\ onmibus bahens, quahler ad ego non agamquod volo de ahbaliis meis' i Ait^
Dei seryitium jusiitiaraquecolendam regem pro\oca- « Tnaequidem sunt ut illas quasi advocatus tlefen-
ret studiosuts inleiidit. das afque cuslodias, non tuae aulem ut invadas aut
Dieigitur quadam ad eum ex niore i\i(, et ju\ia devasles. Dei scirous eas esse, ut sui nunislii inde
iilum sedens, eum his veibis alloqui coepit:« Mare vivant, non quo expediliones et hclla luainde fiant.
te, doniine mi lex, transilurum et Noilhmanniam Denique villas el quampluies redthtus habes, nnde
tuae ditioni subjugaturum disposuisli. Veitim quo pleniter admlnistraie tua poles. Ecclesiis, si placel,
haee et alia quae desideras libi prospere cedant; sua dimiite. Pro ccito, inquit, noveris inibi \alde
ohsecro primuin fer opera et tonsihum quahter in contrana esse qttae dicis. Nec enim anlecessor tutis
hocregno tuo Christianiias, quae j"am feie lola rn anderet ullatenus paln meo taha diceie : el nihil
inuliis pernt, Instatum suunuedigi possit.» Respon- faciam pio le. » Intellexit ergo Anselmusse\erba
dil: < Quam opem, quoil consilium ? Jube, ait, si in ventum proferre; et sttrgens abiit.
platei, concilia ex amiquo usu jeuovari, quae peipe- -" Reputans aulem 111hujusmodi responsis nonnihil
rara acta sunl in medium revocaii, revocata exami- prisiinam uam operari, et considerans offenso
naii, pxanunala redargui, redarguta sedari. Gene- principis animo jiequaquam posse pacem rehus dari,
rale nempe concihum episcopoium, ex quo lex quo et rebtis consuleret el liberius, favenle sibi
factus fnisli, non fuit in Anglia celebralum', nec legali pio\idenlia, Deo fruclificaret, hunnli per epi-
retroaclis pluribus annis a. Quapiopter mulla rri- scopospiece regem deprecalus est. ulin araiciiiani
mina erupuerunt, et nullo qtii ea recideret existenie sui sese graits admilleret. « Quod si, ait, facerenon
In nimium rdhur jper pravam constietudinem excie- \ult, cur nolit edicat; et si offendi, satisfaceie para-
verunt. > Al ille : « Cum, inqtiit, mihi vistim fuerit tus sum. s Relata sunl isla ad regem, et responditi
de his agam, non ad tuam sed ad meam voluntalem. < De nulla re illum inculpo, nec tamen ei graliam
Sed in hoc aliud lempus •expendetur. j Et aajecit mpam, quia non audio quare, indulgere volo.» Quod
suhsannans :« Tu vero in concilio unde loqueris?» cuni episcopi viio reiulissent, peicunctalusestquid-
Tunc ille : « Nefandissimum Sodomae scelus, ut nam illud esset quod, quia non audiehal, preces
illicita consangtiineorum connuhia, et alia multa suas exaudire nolehat. « Mysterium hoc, inquiunt,
rerum detestandarum facinoiosa negoua taceam', planum est. Nam si paeem ejusvishabere, uecessa-
scelus, inquaiu, Sodomaenoviterinhac lena divul- rio te opoitet ei de pecunia tua copiose praehere.
gatum jam jjlurimum pullula\it, multosque sua Jam nuper oblulisli ei quuigenlas libras; sed quo-
immanitate foeda\il. Cui, faleor, nisi dislriclius a le - niam parum sibi visum esl, noluit illas recipere.
prodiens senlentia judicii, et eccleslaslicae vigor Nunc si \isnostro consilio credere, et quod in siroili
disciplinae celerius obviet, tota teira non multopost negolio faciraus te quoque facere suaderaus : ipsas
Sodonia flet. Sed conemur una, quaeso, tu regia ei quingentas Iibras ad praesens da, el lanliinidem
poteslate et ego pontificali aucloritale quatentis lale pecuniae quam ab liominihtis tuis accipies illi pro-
quid inde slatuatur, quod cum per loium fuent miile; el eonhdimus quod et libi amiciliam suam
regnum dhulgatum, solo eliam auditu quicunque restiluet, et luam ut \oles pacem habere perraittei.
illius faulor est, paveat et depriraalur. > Non sede- Aliam qua exeas viani non videmus; necnos pari
runt haec animo principis, et paucis ila respondit: anguslia ciausi aliam exeundi habemus. * At ille
« Etin hac re quid fieret pro te? Si non, inquil An- continuo inlelligens qui consihi hujus effectus pra>
selmus, pro me, spero fieietpro Deo, et te. Sufficit, tenderet, ail: « Absit hic exilus a me ! Wam cum
dixlt, nolo inde ultra loquaiis. t Tacuit ille, sed ipse mihi juxta quod dicitis, niillam alicujus offensae
mox verba sua vertit ad alia dicens:« Est et aliud D caluraniam iniponat, el tamen tanlum iralus est
cui tuam industriam intendere vellem, et inlendendo mihi ul nonnisi roille hbris argenti pacari queat :
consilii lui manum extendere. Abhaliae quamplures foi te si nunc novus episcopus hac eum donatione
sunl in hac terra stiis pasloribus deslitutae. Qtiam- pacarem, ex ijiso usu alia vice simililer irasceretur,
obrem monaclu, relicto ordine suo, per luxus sajculi ut pari voto pacarelur. Amplius : Homines mei, posl
\adunt, et sine confessione de hac \ila exeunt. ohitum venerabilis memoriaeLanfianci ajitecessoris
Unde consulo, piecor, moneo, quatenus tanla re mei, depraedatl stint et spoliati, el ego cum hucusque
dil.genter inspeela, secundum \oluntatem Dei, ab- nihil eis unde revestiri possinl contulerim, jam eos
hates illis inslituas, ne in deslructione monaslerium nudos spoliarem, imo spohalos excoriarera? Absitl
et perditione nionachoium libi, quod absit, damna- Nihilo qnoque minus hoc absil a me, amorem^do-
lionem acquiras. » Non potuil amnhus spirilura mini mei facto ostendere venalem esse Fidem ei
HENSCHEKH WTM.
a Spelmannus m Cata.ogo conciliorum, ultimum Elhelredo regp indiclum fuit, anjHH0Q9 : sub novo
generale concilium staluit Enhamense, quod horlatu autem Noilhniannoiiim dominalu mire collapsae res
^lfeajji Dorobernensis et Wuisiani Eboracensis al> eccieslaslicae refoimatione roagna egebant. Infra
r
379 EADMERI C 4NTUAR1ENS1SMONACffl 580
debeo et honorem, et ego illi hoc dedecu» faceiem, A Quo rc\ audito, dixil illtiin pro apostolieo se no -
sellicel graliam suam quasi equum vel asinum \ih- dum accepisse, nec suae \el palernae coiisneludMiis
hus nummulis emeiem? Eniplum denique araoiem ealenus exsiuisse, ut piaeter suarn licenliani aut
ejus uiique tanli pendere postea quantum pretium eleclionem aliqms in regno Anglioepapam noraina-
pro eo daium .estimarem. Sed longe sit a me suhli- ret, et quicunque sibi hujus dignitatis poleslatem
mitatem lanlae rei liunuli pielio [comparaie. Magis \ellet praeripeie, ununi foret ac si coionam suam
autem salagiie, quo gralis el boneste me sicut ar- sihi conaietur auferre. Ad quae Anselmus admiians
chiepiscopitm Cantuaiiensem el Palrem stium spiii- in medium piotuht quod supia retuhmus, se vide-
tualem dihgat, ei ego ex mea paite dabo operam ut licet anlequam episcopus fieii conseniuel, ei apud
me et mea ad senilium et \oluiUalem ejusj'uxla Roveceslram dixisse quod )pse abbas Beccensis
qttod debeho exbibeani > Dixerunl: « Scimus quod existens Uibanum pio papa suscppenl, nec ab illius
sahem oblatas ei quingentas hbias non negabis. > obedieniia et subj'ectione quoque modo discedere
Respondit : « Nec ipsas utique illi amphus dabo, \oluent. Quihfs ille auditis, iiae stimulis exagilatus
qtua ciun eas sibi offerrem suscipere noluit, et jara pjoleslaius est illum nequaquam fidem quam sibi
plniiinain partera earum ul promisi paupeiibus debebat siimil-ci aposlohcae sedisobedientiani^con-
dedi. » Nunliata sunt ista regi, et jussii haec ei B ira suam voltmlatem, posse seivaie. Anselmns igi-
contra refern:« Hen magno , et hodie illum majori itu, saha lalione sua, quamde subjeclione et obe-
odio habeo, ct sciat ievera quod cras et clemteps dientia Romana; Ecclesiae in medium tuleiat, ppti\it
aciiori et aceibioii odiosemper habebo. Pro Palie indttcias ad islius ret exaniinationem; qualenus
vero vel aichiepiscopo nequaquam illuni ultta tene- episcopis, abbatibus, cunctisque icgni principibus
ho, sed benediciiones el oialiones ejus exsecrans una coeunlihus comniuniassensu defimrelur ulruni,
penims lespuo. Eat quo vull, nec me Iransfielalu- salva leveientia et obedientia sedis apostolicse, pos-
rum pio danda henediclione cliulms exspectel. J set fidem teneno regi servare, annon. Quod si
Festinanlius igitur a cuna discessimus, et ipsum piobatuin, iiiqtnt, fuent tUiumque fieri minime
volunlali suae reliqnimus. El ipse quidem in Noilh- posse, faleor, malo terram tuam, donec apostohcum
manniam transiit, expensaqiieininiensa pecunia eam s<nscipias, exeundo devitare, quam beati Petn ejus
sibi nulIaleiHissubigeiejjoluil. InlCclo itaque nego- que vicani ohedientiam vel ad hoiam abnegaie.
lio in Angliam ie\eisusesl. Danlur eigo induciae, atque ex legia sanctione
Quem consislentem in quadam villa, quae tiibus feime lotius regni nobihlas quinto Idus Martn pro
milharis a Scefieshena dislans llinsjieham \ocatm, _ \enlilatione ISIIUScausae in unum apud Rochinghe-
Ahselmus adnl, eique suam voluniaiein rn hoc esse harii coit.
innoluit, ut Roroanum pontificem pio pallii sui pe- Fit Uaque convenlus omnium Dominico die }lin
tilione auiiet. Ad qtiod re\ : « A quo, inquit, papa ecclcsia quae esl in ipso castro sita ab hora pnma,
illtid requireie cupis' > Erant fltiippe lllo lempoic rege et stns secrelius m Anselinum consiha sua
duo a, ulln Anglia ferebaiur, qiii dicehamur Romani sludiose texentibns. Anselmus aulem episcopis,
ponlifices a se invicem discoidantes, el Ecclesiam abbatihus et pnntipibus ad se a legio secrelo vo-
Dei mter se divisam posl se Irahentes: Uibanus calis, eos el assistenlem inonachorum, clericorum,
videlicel, qui piimo \ocatus Odo fuerat episeopus laicoium nunierosam mullitudinera hac voce allo-
Osiiensis; et Clemens, qui Wibeilusappellalus fue- quitur: « Fialies mei, fihl Ecclesiae Dei, omnes
rst, aicbiepiscopus Ravennas. Quae les tit de aliis dico qui hic congiegati estis in nomine Dorausi,
mimdi partibus sileam, per plures annos Ecclesiam precor, intendite, el causae propler quam \entilan-
Angliae in lantum occupavit, ut ex quo venerandae dam adunau estis, pio vinbus opem vestri consihi
memoriae Gregonus, qui anlea vocabalur Hildebran- feite. Quaeautem ipsa eausa sit, brevi qui nondtim
dus, defimctus fuit; nulli, Ioco papae, usque aa hoc pleniler audislis, si placel, audiie. Verba quaedam
lempussubdi vel obediie voluit. Sed Uibanojamdu- Tjoita sunl inter dominura nostiumregem et me,
dtim pio vicaiio beali Pelri ab Italia Galhaque quaequamdam videnlui dissensionemgeneraie. Nam,
receplo, Anselmus eliam utpote abbas de Norlhnnn- cum nuperlicenliain adeundi Urbanum sedis apo-
nia enm pro papi receperat, et sicul \ir nominatis- slolicae piaesulem juxia moiem antecessoium meo-
siraus, nec non auttontate plenus ejus Iitieras susce- rum pro palhi mei adeptione ab eo poslulassem,
perat, eique velut summb sanclae Ecclesiae pastoi i di\il se Uihanum ipsum pio papa necdnm stiscepis-
suas direxeral. Requisiius ergo a rege a quo papa se, ec ideo nolle me ad eum jllius rei giatia piope-
usum pallii peteie voluisset, lespondit: Ab Uibano. raie. Ouineliam ait. si eumdem Urbanum aut
I HENSCHENII WTM
tafnen libroni, num. 6, videtur indicari ahquod successit anno 1088 Odo episcopus Osliensis, Urba-
•generale concilium snbLanfianco. nus II appellalus.
a Cceperai illtid sclusma sub S Gregono VII', uti i> Doniiiiica v Quadragesimae, quae vulgo Domi-
dicelur ad ejus diem natalem xxv Man, contra ouem nica Passioms dicilur, incidit anno 1095 ln diem v
erat VWbeiius archiepiscopus Ravennas, agente Idus fdartu citaium, id est mensis praedicti dici xi
Henrico imperalore anno 10S3 ciealus, el Clemens ac dein Pascha ftnt celebiatura xxv ejusdem Maiin,
dietus. Ai morluoS. Gregorio successitei Desidenus lillera Dominicah G.
abbas Casinensis, an. 1086 et Victor III dicius ; cui
381 BISTORIA NOVORUM. — LIB. I. 582
quemlibet aliura sine roea electione et auctoihat ^nobis pelis, penes te est; quem prudentem in Deo
Jn regno meopiopapasuscipis atit susceptum lenes achomiaiisamaloiem esse cognoscimus, et ob hoc
conira fidem quam nulii debes facis, nec in hoc mt in lam piofunda re consilio noslio non eges.Verum
minus offendis, quam si coronam meam mihi lollert si, remota orani aha contlilione, simphciler ad \o-
conaieris Unde scias in legno meo nullum tt lunlatem domim nostii regis C911S1IH tui summam
parlieipiiim babilurum, si non aperlis asseriionibtis liansfeire velles, piompla tibi \olunlale, ul nobis
probavero te omnis obedienliae subjeelionemUibanc ipsis, consuleiemus. Aliamen, si jubes, verha lua
de quo agilur, pro \oto meo, negaitirum. Quod cgc ipsi domino nostro referemus, el cum audieiimus
audiens, admiialus sum. Siquidem abhas eiam, ui quid uide senliat, diceraus libi. > Annuit ipse, et
nostis, in aho legno per miseiicordiam Dei con\er- fecerunt ut dixerant. Piaecepil ilaque lex ul omnia
satus ad omnes sine queiela. Nulla veio spe vel in ciastinum,quia dies Dotninica eiat, diffeirentur;
desideiio ponlificatus, sed quibusdam ralionabilibus et Anselmus ad hospiiium stitini, curiara mane
causis, quas nullatenus omilterepoierani, in hanc repeiiturus, leverteretur. Factum esl ila. Et mane,
terram sura \enire coactus. Ipso atitem legeinfir- j'uxta condicltun, leversi stimus. Ilaque Anselmus
malo, oranes qui tunc aderatis ej ut matri suse el in medio procerum et conglohatae multitudinis se-
vesirae scilicel Ecclesiae Cantuariensi perinslilulio- ^ dens, ita orsus est: « Si juxta quod a vobis, domini
nem ponlificis anie morlem suam consuleret, pro fiaties, heslerno die, consihum de praesenti causa
volo consuluistis. ^Juid dicam? Suscepto consiho, peiivi, vel nunc daievelleiis, acciperem. > At uii:
placuit ilh et vobis in hoc opus eligere me. Gbjeci « Qtiod heri respondimus, modo respondemus : sci -
pltirima, suhdticere me prjesulalui gestiens. nec ac- hcet, si puie ad voluntalem donuni regis consihi
quie\islis. Professus sum inter alia me lmnc de quo lui summam transferre volueris, proniplum, et
ntine querela isla conseritur Urbanum pro apostolico quod in nobis lpsis ulile didicunus, a nobis consi-
suscepisse, meque ab ejus subjectione quoad vive- lium cerlum habebis. Si auteni secundum Deum,
ret\el ad horam discedere nolle; et qui ad hoc qtiod ullalenus \ofuntaii legis otniare possit, con-
tunc lemporis mihi conliadiceret nerao fuil. Sed silium a nobis exspectas, fiuslra nileiis; quia in
quid? Rapuislis me et coegistis onus omnium snsci- hujusniQdi nunquam libi nos adnuniculari \idebis. >
perequi,eoipoiis imbecillilale defessus, meipsum vix Quibus dictis conlicueiunl, et capila sua quasi ad
polerain ferre. In quo facfo ptitabatis forsan mibi ad ea quae ipse illatuius erat dimiserunt. Tunc Paler
vottimservire.Sedquanlumilluddesideraverim.quam Anselmus ereclis in allum luniinibus vivido vullu,
gratum hahuerim, qnanlum in lllo delcctatus sim, reverenda \oce lsta loculus est: « CUBI nos qui
dicere inpraasenli quidem, cum nihil prosit, super- ^ Christiana; plebis pastores, et vos qui populoi um
vacuum aeslimo.Yo*um ne qtiis in hac re conscien- pruieipes \ocamini, coiisihum mihi principi \estro
tiam meam nesciens scandalizetur in me : fateor nonmsi ad unius hominis volunlatem daie \ultis';
veium dico quia salva re\erentia voluntatis Del ma- ego ad summuni pastorem, et pnncipero omnium,
luissem illa die, si oplio mihi darelur, in aidenlem ego ad magni consilii angelum cunam el in meo,
rogum corahurendus prcecipilari, quara archi- imo in suo et Ecclesiae su<enegotio, consilium qnod
episcopatus dignilale suhlimari. Altamen videns sequar ab eo accipiam. Dieit bealissimo aposlolo-
importunam volunlalem veslram, credidi me vohis et rtim Pelro : Tu es Peitus, el supet hanc peltam
suscepi ontis quod impostiislis, coufisus spe auxilii adificabo Ecclestam meam; et pottm infeu non
vesiri quod polliciti estis. Nunc ergo, ecce tempus pimvalebunl adveisus eam, et libi dabo claves tegni
adest quo sese causa obtulit, ul onus meum consihi cmloium, el quodcnnque ligaveus supei leuam, eut
\eslri roanu levetis. Pro cujus consilii adeplione el <in cmlts hgalum; et quodcnnque solveus super
petivi inducias ah eo die quo milu praefata veiha teuam, solutum et tn cmhs(Matth xvi,18,19). Com-
dicta sunt, in huiic diem; qualenus in unum con- munitpr etiam apostohs omnihus: Qui vos audil,
veniretis, communi eonsilio investigaretis, ulrum- T. mejtudit; el qui vos speinil, me spetnit (Luc. x, 16);
nam possim, salva fidelilate regis, servare ohedien- et qui langit vos, stcui qut langit puptllam oculi met
tiam apostolicae sedis. Pelivi, inquam, inducias et (Zach. n, 8). Hsec sicut principahler beato Petro,
accepi, et ecce graiia Dei adestis. Oranes itaqtte, sed el in ipso caeleris aposlolis dicta accipimus, ita
vos praeeipue, fratres et coepiscopi roei, precor et principaliter vicario beali Petri, et per ipsum cap-
moiieo,quatenus istis diligenler inspectis sludiosius, tens episcopis, qui \ices agunt aposiolOrum, eadem
sicut vos decet, quo innili queam mihi consihum dicta tenemus; non cuilihel impeiaiori, non alicui
detis, ita utet conlra obedienliam papae nibil agam, regi, non duci, non comiti. In quo lamen terrenis
et fidem quam domino legi deheo non offendam. principibus subdi ac ministrare debeamus docei et
Grave siqttidem mihi est vicarium heali Petri con- instruit idem ipse niagni consilii Angelus, dicens :
lemnendo abnegare; grave, fidem quam regi me Reddtte qum sunl Cmsatis Cmsaii, et qum sunl Dei
secundum Deum ser\aturum promisi, violare; Deo (Matth. xxn, 21). Haec verha, haecconsilia Dei
grave nihilominus quod dicitur, impossihile mihi sunt. Haeeappiobo, haec suscipio, haecnulla ralione
fore unura horum, non violalo allero, cuslodire. > exibo. Quaie cuncii noverilis m communi, quod in
Adhaec episcopi responderunli «Consilium quod a his quaeDei sunt vicario beali Pelri obedienllam et
S8S EADMERI CANTUARIENSISMONACHI SSi
in bis quae terrenae domini mei regis dignilati jme A desislere, leversi ad legem persuaserunt inducias
compelunt et lidele consihum et auxiluim pro sen- nnlla ralionedandas, sed causa recenli examinaiione
sus mei capaeitale linpendam. Finierat Paler in discussa, supiemam, si suis acquiesceie consihis
istis. Omnes igitur assidentes oppido tuibati, cum nollel, in eum mox jtidicii senlentiara invehi itihe-
fesiinalione et magiio lumullu sunexeiunt, lur- ret. Erat aulem quasi piimus et prolocutor legis in
hationem suam confusis vocibus exprimentes. ut hoc negotio Willbelmus supra nominalus Dunel-
eos illtim esse reum moitis una clamare pulares. mensis episcopus, homo linguaevolubilitate faceius,
Conveisique ad lllum, cum juigio : « Scias, inquam pura sapientia praedilus. Hujus quoque disci-
quiunt, nos baec veiba tua minime domino nostro dii quod intti legem et Anselmum veisabatur, eiat
tua lice porlaturos;» Quibus dietis adregem le- auctor gia\is, et incenloi, regique spoponderat se
\ersi sunt. Quia eigo nemo cui veiha sua regi de- f.iciurum, nt Anselmus aut Romani pontificis fundi-
ferehda tuio commitleiet, cum Anselmo remansil; lus obedienliara ahnegaret, aut aiehiepKeopaiui,
ipsemet, ad regem ingrediens, quae dixeral viva ledduo baculo et annulo, abienontiarel. Qua spon-
voce innotuit, ilhcoque reyersus esi. Ad quae rex SIOIIPfrelus rex, ajiplaudehat sibi spel ans illum vel
\ehementei iratus, cum episcopis alque principibus, abjurato apostohco infamemrenianere in regno suo.
intenfissime quaeiere coepit quid thctis ejus obji- B El ista quidemvolebat propterea quod omnem au-
cere posset, nec invenil. Scandahzati ergo inter se, clojilatem exercend.e Chrislianitalis illi adimere
ab invicem sunt in partes divisi; el hic duo, -jibi cupiebat. Nec enira regia digraiale integre se poli-
tres, ilhc quattior in unum consihabanlur. studio- tuni suspicabatur, quandiu ahquis in tota teira, vel
sissime disqtiirenles si quo modo possent aliquod eliam secundum Deuin, nisi per eum quidquam
responsum conira baee componeie, quod el regiam habere (nota dico) \el posse dicebaiur. Quam cordis
aniraositalera deliniret, et jiraehbalas senleniias Dei ilhus \olunlatem Diinelmensis intelhgens, omni
adversa fronfe non impugnaret. Solus inler haec ingenio satagehat si qtio modoAnselmumcalumniosis
Anselmus sedebat tantum innocentia eordis sui, et objectionibtis faligalum regno eliminaret, lalus, ut
m misericordia Domini Dei fidticiarahabens. Adver- dicebatur,ipso discedente, se archiepiscopatus solio
sariis \eio ej'us conciliabula sua in longtim prote- stibhniandum. Cum igitur regi persuasissel qutesitas
laniibus, ipse ad parietem se reclinans Ieni somno inductas Anselmo non esse dandas, comitalus
quiescebat. Facia itaque longa mora, redeunt epi- quampluiibus qui verba sua suo ftilcirent teslimo-
scopi cum nonnullis principibus a rege, haec viro nio, ad virum ingrediens, ail: « Audivi queiimo-
dicentes : « Vult dominus noster rex omissis aliis niam regis contra le. Dicit quod quanlum tua
\erbis a te sub celeritate sentenliam audire; de his " inteiest, eum sua dignitale spoliasli, dum Odonem
\idelicet quae inter lllum et ie dicta fuerunt apud episcopum Ostiensem sine sui auctoriiate praecepli
Ihngheham, unde pelisli inducias in hunc diem papam in sua Anglia facis, et sic spolialem pelis
respondendi. Res nola est, et exposilione non indi- nbi inducias daie quo possis camdem spolialionem
get. Veruml3inen noveris lotum legnum conqueri luis adinvenlionibus jtislara esse demoiislrare. Re-
adversum te quod nostro commtini domino conaris vesli eum piimo, si placet, dehila iropern sui
deeus imperii sui coronam auferre. Quicunqne enim tJignitale, el tunc demum de induciis age. Ahoquin
regiae dignilalis ei consueludines tolht, coionam noveris ilhun sibi ipsi odium Dei omnipotentis im-
simul el regnum tollit. Unum quippe sine aho de- precari , nosque fideles ejus imptecationi ipsius
ccnler haheii iion posse probamus. Sed recogita, -connivenles acclamare, si vel ad horam inducias
jogamus (e, et Urbani illius qui offenso domino rege dederit, quas libi in crastinura dai i precaris. Quare
niliil libi prodesse, nec ipso peccato libi quidquam j'am nunc evesligio ad domini nostri dicta responde,
\alet obesse, ohedientiam abjice, subjeclionis jii- aul senlenti.im luae vindicera praesumpiionis dubio
gum excuie, et liber, ut archiepiscoptim Cantuarien- procul in piaesenli e\peiiere. Nec j'ocum existimes
sem decet, in cunclis actihus tttis \ohtntalem do- jj esse quod agiiur, imo in islismagni dolons stimulis
minini regis, et jussionem exspecta: neene quod mgemur. Nec mirum. Quod eninijdominus luus et
secus egisli cuiparo agnosce, ac ut libi ignoscat nosler in omni doininalione*sua praatipuum habe-
\olo illius in quod a le inde pelierit sapienlis more bat, et quo eum cunclis i egibus praeslare c*rlum
concune, quatenus inimlci tui, qui casibus tuis nunc eial, hoc ei quanlum in le est iraque lolhs, tollens
instiltanl, visa dignilatis tuae sublevalione, erube- hdeni cum saeiamento quod ei feceias polluis, et
scant. Haec, inquam, licec rogaraus, haec consulimus, omnes aniicos ejus magna in hoc confusione invol-
haec tibi tuisque necessaria esse dicimus, et confir- vis. i Audiens hasc Anselraus palienler susiinuit»
mamus. > Respondit: « Quae dicilis audio, sed, ut moxque ad tantae calumniae nefas ita brevi respon-
ad alia laceain, abnegare obedientiam domini papa? dit : < Qui propleiea quod venerabilis sancta;
nullatenus volo. Jam dies dechnal in vespeiam. Dif- Romanae Ecclesiae summi ponlilicis obedieniiara
feralur, si placet, in craslinum causa isla; quo Ira- abnegare nolo, vult probare me fidem et sacramen-
ctans mecum, respondeam quod Deus inspiiaie lum violare quod teireno legidebeo, adsit, et in
dijgnahitur. > Suspicaii ergo Illum aul quid diceret noraine Domini roe paialum inveniet ei sicut debeo
ultra neseire, aul metu addiclum j'am stalim coeplo et ubidebeoiespondeie. > Quibusaudilis, aspicien-
585 HISTORIA NOVORUM.— LIB. I. 386
les sese ad invicem, nec nwenienles quid ad isla A dicam, fateor, nescio. Nam cum omni studio per to-
referrent, ad dominum suum reversi sunt. Protinus tum diem inter nos illa conferimus, el qualenus
enini iiitellexerunt quod prius non aniraadverlerunl, ahqtio modo sibi cohaeieant conferendo conferimus,
nec ipsum ad\erieie posse puta\erunl, \tdelicet ipse nihil mah econtra cogitans doimil, et prolata
archiepiscopum Cantuariensem a nttllo hominum, coiam eo statim uno lahiorttm stioium pulsu quasi
nisi a solo papa, judicari posse vel damnari; nec lelas araneae nimpit. > Et \os, episcopi raei, qtud
ab aliquo cogi pio quavis ealumnia cuiquam, eo dicitis? Di\eiunl: « Dolemus quod animo luo, do-
exceplo, conira suum vel respondere. Ortuminterea nnne, salislacere non valemus. Primas est non modo
murniur est lolius mullitudinis pro injuria tanti islius regni, sed et Scotiae et Hiherniae, necne adja-
\in submissainier se voce querenlis. Nemo quippe centiuni insulaium, nosque sufliaganei ejus. Unde
palam pro eo loqtii audebat ob metum lyranni. patet nos rationabiliter etiin j'udicare vel danniare
Vemmiamen nnles unus de mulliluditie prodiens nullatenus posse, etiamsi aliqua culpa in eo, quaj
vno aslilit flexis coram eo genihus, dicens: « Do- modo non valet, posset osfendi. > Ail: « Quid igitur
mine Paier, rogant le per me supplices hlii tui ne re&lat? Si eum judicare non potestis, nonne Saltem
turbelui cor tuum ex lis quae audisti; sed memor omnis ohedienliaefidem ac fraternae socielatis aini-
esto heali Job \incenlis diabolum in steiquihnio, et " ciiiam ei ahnegaie poteslis? Iloc qtiidem, inqtiiunt,
VindicantisAdam quem ipse \iceral in paradiso. i quoniam jubes facere possuratts. Ptoperate igilur,,
Quae \erha dum Pater comi vultu accepissel, inlel- el quod dicilis citius faciie, ut cuni viderit se a
lcxit animum popuh] In sua secum sententia esse. cunclis despeclum et desolafum, verecundelur, et
Ga\isi ergo cxinde sumus et animaequiores effecli ingemiscat se Uibanum me domino suo conlemplo
conhdentes, juxla Sciipluram, vocem populi \ocem seculum. Et quo lsla securius faciatis, en ego p i-
esse Dei. G;uid agam? Si romas, si oppiobna, si iiium in imperio meo peinlus ei omnem securitaiem
conlumelias, si mendacia viro ohjecia singtilatun el fiduciam mei tollo, ac deineeps in illo vel de illo
describere\oluero, limeo nimius judicaii. Quae ta- nulla in causa confideie, vel eum pro arthiepiscopo
men omnia pro fidehfate apostohcae scdis aequani- aut patie spiutuah teneievolo. > Actis ex hincplu-
nnter suslinehat, et juvante Deo invicla quaeqne ribus ac dnersis contra virum machinationibus, quae
ratione deslruebat, oslendens poiius in \eiitate sese ah incepla sui propositi 1101ma eum avefierent, nec
consistere atque in cunctis quae negotii siiinma in ahqno pioficienlibus, tandem soeiaiis sibi abba-
resplciebat Deura auciorem habere. Gum haic oninia libus, episcopi retulerunt Patri quod dixerat re\,
rex agnovisset, usque ad divisionem spuilus sui suam pro \oto illius abnegaiionem quam praehbavi-
exacerbatus episcopis -dixit: « Quid esl hoc' Nonne 'C mns ingeienles. Quibusille respondens, ait: « Quie
inihi polhciti estis quod eam omnino ad \elle meum dicilis audio. Sed cum propterea quod me ad
tiaeiaretis, j"udicarelis, damnaretis' > Cui Duncl- "beali Peln piincipis apostoiorum suhjeclionem et
mensis ita lmpnmis lepide el silenter per singula fidehtatem teneo. Mihi omnem subjectionem, iidem
loquebalur, ul omnis humanae piuaeutiae inscius et anncitiam, quam piimati \eslro et patri spiiiluali
el expers puiarelur. Tit adjecil: « Nox esl. Jubealur debetis, abnegaiis, non recte procedilis. Absit tamen
ad hospitium ire, et nos j'am plene agnita ratione a me snnilein vobis vicem rependere. Vertiro frater-
sua cogitabimus pro fe, usque mane. > Hmc ad legis nam paiernamque vobis chantatem exhibens nitar,
prceceptum repelivimus hospitium nostrum. Mane si pali non jefugiiis, vos ut fralres ac fihos sanclse
aulem reversi, sedimus in sohto loco exspeclantes matiis Ecclesiae Canluaripnsis, ah hoc in quo lapsi
mandatum regis. At ille cum suis omnimodo per- estis trepido eriore converlere, et per poteslatem
quiiehal quid in damnaiionein Anselmi componere milii a Domino datani ad viam rectiludinisievocare.
posset, nec imeniebai. Requisitus Willlnelnius Du- Regi aulein qui mihi omnem in regno suo secuiila-
nelmensis qtnd lpse ex condicto noctu egent apud tpm adimit, meque pro arclnepiscopo vel palre spiri-
se, respondit: «Nilnl rationis posse afferri ad ener- .p. tiiah habere se amodo nolle dicil, omnem cum fideli
\aiionem lalionis Anselmi, praeserdm ctim omras, sei\itio secuiitatem, quantura mea Inteiest, spon-
inquit, ralio ejus innitatur verbis Dei, el auclorilati deo; et palerno moie diligentiam, ahiraae ilhus cu-
heali Pelri. Verum niihi \iolenlia videlur opprimen- Tam, si ierre dignahifur, habeo, relenta semper
dtts : et si regiae \oluntali non \ijt acquiescere, apud me Dei ser\ilio, potestaie, nomine et oflicio
ablato baculo el anntilo, de regno pellendus. » Non ponlificalus Caniuariensis, qualicunque oppre«sione
placuerunt haec\eiba pnncipibus. Etaitrex: « Quid vexari ronlingat res extenores. > Ad haecille respon-
placet, si haecnon placent? Dum vivo, parem mihi dit : « Oninino adversalur aniroo meo quod dicit,
in iegno meo ulique sustinere nolo. Ei si sciebatis nec meus ent quisqttis ipsius esse delegent. Qua-
eum lanlo in causa sua lobore fuitum, quare per- piopler vos qui legni mei pnncipes eslis, omnem
misistis meincipere placiium islud conlra eum? Ile, fidein et araiciiiam, sicut episcopi fecerunt, ei dene- '
lte, consihamini; quia per vullum Dei si vos illum gate, quateuus appareat quid lucietur in ea fide,
ad voluntalem ineam non damna\eritis, ego dam- quam offensa \oluntate mea senat apostolicaesedi.»
nabo \os. >Ad quae Robertus quidam ipsi regi valde Dixerunt • «Nos nunquam fuimus homines ejus, nec
faiinliaris ita respondit: « De consihis nostris quid lidehtaiem quam ej noo fecimus abjurare -yalemus.
587 EADMERI CANTUARIENSIS MONACHI 388
.Archiepiscopus noster est; Chrlsiianitalem in hac A nendi aninuis ipsms fluttuaret, ecce principes a la-
terrp gubeinare habet, et ea re nos qui Cluisliani lere legis mane diiecti : « Rogai, aiunt, dominus
iumus ejus magislenum dum hic \ivimus dechnaie nostei lex le venire ad se. > Ascendimus, ivimus
non possumus, piaeserum tum nulhus offensaema- el supreraam de negotio noslro sententiam a\idi
cula illum lespiciat, quae \os secus de lllo agere audne, in quo sohti eramus loco consedimus. Nec
jjompellat. » Quod ipse repressa suslinuit iia lationi mora, veniunt ad Palrem noslrura proceres regni
eorura palam, ne nim'S offenderenlur, contrane nonnulhs episcopis comitali,haec ei dicenles : « An-
maecavcns. Igitur episcopi haec \identes confusione liqua tui aiincilia moti dolemus discordiam islam
vullus sui opeili suni, inlelligenles oinnium oculos inter dominum regem et le esse exonam. Quaie
in se comerti, et aposla&iam suam non injoste a cupientesin pnstinam concordiamvosie\ocare,piaj-
cunclis detcstau Audires enim si adesses, nunc ab vidnnus in praesenti utile fore indueias utnnque de
islo, nunc ab lllo istum \el illum episcoptim aliquo negouo daii, qtiaienus hinc usque ad defiuilum ali-
cognonnne cum mteijectione indignanlis denolari; quod tempus inter \os pace slatuta, nec a te ilh vel
videlicet Judae proditons, Pilali vel Heiodis, hoium- suis, nec ab eo tibi vcl luis quidquam fial,qttod con-
que simihuiu. Qui paulo posl slngulalim lequisili a coidiae metas erumpal. Hoc, Inquam, uttle forepraa-
rege utium omnem subjeciionein et obedientnm, B \idimus, et volumus dicas an \ehs in hoc acquiesccre
nulla condilione inlerposita, an illam solam suhje- nobis. > Respondil: « Pacera alqne concordiam non
rtionem et obedientiam, quam praeiendeietex aucio- abjicio. Verumtamen videor milu \ideie quid ista,
rilate Roraani pontificis, Anselmo denegassenl, cura quam offertls, pax habeat in se. Ne lamen ab ahquo
jguidam uiio, quidara alio modo se hoc fecisse respon- judicer magis velle meo sensui quam aliorum in
deient; bos quidcm, qui ntilla conditione mteiposiia, istis credere, concedo snsclpere quod dommo regi,
fundilus ei quidquid piaslato suo debebant se ahiu- et vobis placet pro pacis cuslodia secundum Deum
rasse professi sunl, juxla se sicut fideles et amicos stafuere, salva seraper apud me dehitaieveienlia et
suos honoiifice sedeie praecepil; illos vero qui in obechentia dommi Urbani sedis aposlolicaeptaesulis.>
hoc solo quod praeciperet ex paile apostohci sese Piobant diclum; elrefenint ad regis audilitin. Dan-
subjectionein et obedieniiam llli ahnegasse diceie lur ergo mducfae usque ad octa\as Pentecosies a,
ausi sunl, ut perfidos ac stiaj voluniatis inimicos ac regia fide sancitur qualenus ex utiaque parie
proeul in angtiio domus senlentiam suae damnatio- liiieiim omnia, ut diclum eral, essent in pace. Et
nis na periiiotus jussil prasstolari. Teitili ergo et rex : « Si iniegritas, inquit, perfeclx pacis isiam
confusione super confusioneni induti m angulum quae inlei nos eslconlioversiam ante hunc lerininum
domus secesseiunt. Sed repeilo stalim saliibn el > C non sedaverit, omnino quahs haG the est, tahs in
quo nili solebant domestico cousilio, hoc est, dala piaefinito leimino liidticiaium definienda in jnedium
copiosa pecunia, m amicitiam legis reccpti suni. re\ocelur. >
Anselmus autem sciens omnem sibi in Angha secu- H-is lsta geslis, accepta a rege hcenlla, ad suara
-jrilatem a rege sublatam, mandaul ei daie sifci con- Anselmus re\eilu sedem, piaescjens apud se pacem
ductum quo cum suis poiliim maris tulo pelens cl mducias illas mane et moinentaneum \elamen
regno decederel, donec Deus tantae perluibationi csse odu et oppressioms mox futurae. Quod in hreu
modum diguanter imponeiet. Quo ipse auchlo gra\i postmodum paiuit. Siquidem evolutis paucis diehtis
coidis molestia elanguit. Nara licel discessura ejus Baldumus monachum, in quod pars major consihum
summopere desideraret, nolebat tamen eum pontifi- Anselmi pendebal, et duos clericos ejus rex ipse,
calus dignitate saisitum discedere, ne iio\iss:niam piaescnpti discidii eausa, ab Anglia pepuht, et An-
scandalum, quod inde poteiat onri, pejus fieret selnium in hoc facto alroci mccroris \eibeie percu-
pnore. Ut vero pontificatu lllutn dissaisiiel, impos- lil. Quid jeferam cameranum ej'us in sua eamera
sibile sibi videbalur. Turbatus itaque, et episcopo- ante suos oculos captum, ahos honunes ej'us injuslo
liim consilio per quod 111has angustias se dcvoluluna judicio condemnaios, depraedatos, innumeris mahs
jquerebalur OIDISSO, cum piincipibus consiliuin innt; affkctos? Et haec omnia infia dies mduciaium et
quid faclo opus esset inquisivit. Rogant ilh quate- piaefix* patis, regahs constanlia fidei contra vnura
nus vir cum suinma pace moneatur ad hospitlum e\$j cebat. Passa esl lgitur ea lempeslale Ecclesia
suura redire, lesponsum legis stiper petilione sua Caiiluaiieiisis in omnibus-sms lam saevain lempesta-
rnane lecepturus. Fit ju\ta \eibum lllorum, ei per- lem, ut fere unhersi conclamarent mehus sibi abs-
lurhatis etiam cunahbus plmimis, hospiiium repe- que pasloie jam olim fmsse, quam nunc sub lntjus-
.davimus. Rau sunl quippe hominem a tena disce- modi paslore esse. A cujus lempestatis descriplione
-dere; el ingeoiuei unl. At ille laelus et alacer spera- temperantes inoduin praesenli \olumini imponemus,
Jjat se perlurbationes et onera saecuh, qttoi seroper caventes ne prolixa fatuitas et fajua prohxitas oia-
pptabat, iransito mari, e\adeie. Cum igilui inter lionis legentes vel audientes, si forte ahqui fuerint,
spera a regno discedendi, et melum in legno reraa- nimio taedio afliciat
HENSCHENII NOTJE.
* >« Festum Pentecostes, eodem anno, in diem ni Mali cadebat.
589 IHSTORIA NOVGRUM,- LIB. II. 590
LIBER SECUNDUS.
Cum-datarum dies induciaium praestolarelur, et A oppressione repenent, qu. pro adipiscendae suae
hinc inde fides iilroruniqtie, Willelmi \ idelicel legis causae lectitudine non habenl quod deiit? >
et Ansehni aichle[iscopi, certis mdiciis panderelur, Senuens itaqne lex episcopura ex parte Ur-
regis scihcet omma qtiaespopondpial in coiitiaritiin bani cuncla suaevoluntati conniventia nuntiare et
peneriendo, el poniificis sua spousione servata pa- ea, si jpsum Urhanum pro papa m suo regno susci-
ttenter inogalas injtuias peipetiendo; Albaneisis peiet, velie apostohca auctoriiaie sibi duin viveiet
episcopusa, Walteius nomine*, ab Urbano sedis in prhilegium piomulgaie, acquievil placilo, piaeci-
apostolicae praesuhs Roma missus Aiigham \emt, piens Uibanum in omni impeno suo pro aposlohco
adduceniibus eum duobusclericis, Giiardo scilicet et habeii eique \ice beati Pelri in Ghnsliana lehgione
Willelrao, qui de capella legis eranl. Siquidem ipse obethil. Egit post baec quihus modis poleiat qjse rex
rex uhi sensil Anselmum siiaj \oluntaii m piaescn- cura episcopo, quatenus Romani poniificis aucloii-
pto negolio nolle oblempeiare, clam et Anselmo late Anselmum ab episcopatu, legah potentia ftiltus
jgnorante, eosdem clericos Romam miseral, Roma- deponeret, spondens )mmensum pecuniae pondus ei
naeslatuin Ecclesiaeper eos volens certo dignoscerc. el Ecclesias Romanae singuhs annis daturura, si in
Erant naniqne Romaein ilhs diebus, sicut praedixi- hoe suo tlesideno salisfaceret. Verura cum id nulla
nius, clucponlifices, qm a diversis apo-,lohci nuncu- lalione fien posse, docenle episcopo, dulicisset;
pabantur; sed quis eoinm canomce, quis secus deficiehat animo, lepiilans aputl se nilnl in requisi-
fueut institutus, ah Anglis usque id lempons igno- lioi.p\el susceplione Romani antistilis se profecisse.
rabalur. Sciie ilaque \eiitalem liujus rei Roinani Aitamen lmmulabile consideians quod fattum fue-
rai«si sunt hi duo tlei'ci, eaque cognila, j'ussi SUMI lat, consiho ctim suis inito quaeiehai quahtcr, sei?
sacnspioraissionibus illeclum ad hoc si possentp1- \ala singulaii celsitudaiis sua; dignitale, vuo saltem
pam perducere, ul ipsi icgi ad opns aiclnepiscopi specie tenus amoiem suum redderet, cui cieduluer
Canluariensis pallium, tacita persona Anselnn, iiatus nilul poterat eupitae damnalionis pro volo
destinaiet, quod ipse rex, Anselmo a ponlificaiu infeue.
simul et regno dejeclo, cui\ellet ctim pontificatu \ ice InstaiHe lgitur die, in quem induciae dalae sunt
apostoliu postroodum darel. Hoe quippe disposuerat inlei ipsos, mandalum es.t Anselmo tunc m Tilla
apudse; hoc suspicatus est non lnjur.a sibi conccdi sua, quaeMurielac diciluj, consislenti, el ibi solem-
posse; hoc indubilato fien piomittebatopinioni suae. wiatem Pentecosles celebianii, quaienus ad aham
Praefalus ergo episcopus Angham vfcmens,sectim \ilLam suam, qtiae Ifeisa vocaiur, accedeiet, ubj
arcbiepiscopatus slolam papa mittente clanculo de- r nuiilii legis ctniam suam ro ipsa fesiivitale apud
iuhl. Et silenter Canluatia cmlate peitiansita, An- Wtndlesoiam teneniis, ad eum \enireet \eiha legis
selrooque devilato, ad legem juopeiabal nulh de ilh el ilhus posseul regi deferre. Tvimuseigo illuc,
palho quod ferebai quidqttam dicens, nullum JII et seqtienli die \eniunt ad illum pene omnes episcopi
absentia ductorum suorum famlljaiilpr alloquens. Anghae,qui,pi'aemissapacesui, pedetentim exjdoraie
Rex denique praecepeiat ila fieu, nolens myslenuin aggiessi sunt uluun aliquo modo illum ad hoc ilh-
consihi sui publicari. llle lgitur cura nonnullis che- ceie possent, ut ipse j'am lot ac tanlis adversilalibus
hus anle Peutecosten ad regem \enisset, et ei ad actus, \el ttjnc, dala pecunia, regis amiciliam sibi
singula quaa «uae voluntali ateepla fore didiceial concihaiel. Ad qtiod cum illum roore sohto inflexi-
honae spei fiducia respondisset, nihil penitus ipsi hilem repensseni, landem hujtiscemodi qtieslibus
pio Ansehno ioculus est, quod pacejn inter eos con- eum inteipellare deslilerunt, subjungenles haec :
ciharet, quod iribulaliones in quibus pio fidelifate t Si ergo pio auipiscenda ainicitia ipsius nihil de
sedis apostolicae desudahat miligaret, quod ettiij, ad lins daie \is; dic, logaraus te, compendioso ac sim-
suhlevandum111Anglia Chrisuanaeiehgionis cultura plici \erbo quiclvehs' i Ait: « Dixi vobis jam quod /
lohoraret. Super quo multl qui pnus ex achentu nonqiiain do inno meo lianc contumeham faciam, ut
ipsius magni spe honi lenebanttir, oppido admiraii : facto piohem amicitiam ejus esse venalem. Sed si
«J?apae,iijquiunt, quid dicenms? Si auium elaigen- me sicul debet Patrera suum vtilt gratis dihgere, et
utm Roma praeponil justitiae, quid subventionis, iil more arclnepiscopi Canluariensjs, sub obedientia
<,iud consihi, quod solaminis ibi deincep» in sua rvdommi papae Urbaiji in Anglia \iyam pejmitjeie;
HENSCHENIINOT.E.
1 Albanensis Ecclesiaeepiscopus unus ex septem b Wallero huic legato cardinah, tunc in AnjJtia
eollalerahbus, suranio pontifici propiiori djgnitaiis existenti, hmas scripsit S. Anselraus apud JRayuau-
gradu subservit. dum hb. III, episloIas25 et 26.
m EADMERICANTUAHIENSISMONACHl 392
gratiose suscipiara, eique pace ac securltale potilus A.aucloritaiera
i : unde ciim omnessilentio piessi
r con-
sicul doniino el regi meo fidehter et opporlune de- licuissenl, slalulum esl ut a quo pallium in An-
serviam. Si hoc non vult, scilis quod in hunc diem glia delatum est, ab eodem Canluariam super al-
convenit inter nos. Det scihcet mihi conduclum do- taie Sahatoris deferretur, el mde ab Anselmo quasi
nec ad mare perveniam, el poslmodum quod mtelli- de manu heali Pelri pro summi, quo fungebalur,
gam me facere debere faciam. Nihil ne nohis, in- pontificatus honore, sumeretui. Acquiejit islts
quitint, ahud dices? > Referl : « Hinc, nihil, domi- mulfitudo omnis; et in quo ita fieret, praefixus est
nus papa Uihanus, aiunt, rogatu doinini nostri le dies.
gis stolam ilh archiepiscopatus per episcopum qui Posl baoc Anselnium a curia diseedenlem secuti
de Roma \enit, direxit. Tuum igitur erit conside- sunl episcopi duo Robeitus Heiefordiensis t>, et
raie quid lanlo beneficio dignum regi rependas. Osmondus ° Seibeuensis, pceniienliara apud illum
Quod enim sine raultis pericttlis magnoque labore agenles pro culpa suae abnegalionis, quam cum alns
alque constaraine a oblinere non posses, ecce nullo coepiscopis suis fecerant apud Jiochinglieham.
inter\eniente gravamine, si i'n te 11011remanserii, Qui miserlus eoium absolvit eos in quadam eccle-
habes. > Sensil in his Anselmus nimis imphriluiu siola, quaese nobis obtuht amhulanlibus pioposita
negoiium aclitattini conlra se, et anxiatus spiritu ^ \ia. lbi eliam Yilfiido d episcopo Sancli Da\id de
dixit. « 0 heneficium! cujus aesinnatio quaenam sit Guahs, qui vulgo Dev« vocatur, ipsa hora reddidit
apud me, no\it Dominus inspecfor conscienliae episcopale oflicium, a quo, exigente culpa ejus, jam
ir.eae. > Dixerunt : « Quomodoeunque facti hujus antea ipsemel illum suspendeial.
exsecuiio sedeat animo luo, laudamus et consuliinus Delnde Doroherjnam properavimus, lllic adven-
Ut salfem quod in vja expenderes, si pio hoc Romani lum Romani episcopi praestolatuii. Qui episcopus
ires, regi des, ne, si nihil feceiis, lnjurius jiidiceris. juxla condictum, die Donunica, _quae erat quarto
NecJioc quidem, ail, nec omnino hujus rei gralia Idus Junii venil, pallium in argentea capsula decen-
quidquam illi dabo \el faciam. Ad nihiluin lendilur, iissime deferens. Ilumque est obiiara a monachis
siniie. > Pi-eleica quaj quania\e super islis facla in ipsa meliopoli sede Donuno Chrislo fimulanti-
snnl, enarrare piget. Post quae omnia rex, ut dixi- hns associato sibi fiairum coinentu vicinaebeaio-
miis, piincipum suortim consilio usus, jioslhabila rum aposloiorum Petri et Pauh abbaliae, ciim nu-
omnis praetenli discidii causa, Anselmo graliam merosa clencorum nec non immensa laicoium
stiam gialis retldidil, et queniadmoclum palrem dnersi se\us aeiatis mulliludine e. Paler eiiam ipse
legni spinlualem et epistopum Canluaiiensem, quod ^* ,, episcopis, qui ob hoc Cantuariam venerant, dextia
sui officiiforet illuni quaque per Angham exeiceie laevaqtie sltpatus ac stis>tenlalus,sacro heaii apo-
concessit. Quod cttm Pater gralio=us accepissel, et stoloium piincipismuneri nudis pedibtis, sed mdu-
donatis hinc mde relioaclis queielis, curiae ilhus tus satns \estibns devolus occurnt. Tali devotionis
apttd Windlesoiam se praesenlasset, ac familiari cultu, pallium super allare delalum ah Anselmo
alloquio in conspectu piocerum el coadunataemulti- assumptum est, atque ab ominbus pro ie\erentia
tudinis jpsiini deiinutssei, ecce Wallerus ille Roma- sancti Pelri supphciter deosculatum. Indulus eo
nus ad\enil. Ingressusque : En, inquit alludens, pontifex dehinc summus ad celebranda missarum
quam bonum et quatn jucundum halnlure fiattes in solemnia, magnocum honore a.lduclus, altano piae-
unum (PsaL cxxxn, 1). Et sedens de pace quaedara sentalur. Ad quam missam recilata est pio oflicio
ex Doniinicis verbis prolulit, laudans eam mter illos ipsius diei llla Evangelii leclio, quam in consecra-
levexisse, qtiara \erecundabatur sua industna satain tione ejusdem ponlificis diximus super \erlicem
in eis non fuisse. ejus lmenlaro, hoc est : Hmno quidam fectl cmnatn
Gura auleni de pallii susceptione ageietur, etqui- magnam, el vocavit multos, el misit setvum suum
dam pro caplanda regis gralia virum ad hoc ducere hota ccenccdiceie invilalts ut veniient, quta jam pa-
roolirenlur, ul pio legiae niaj'eslalis hononficenlia, n tala sunl omma. El cmpetunt simul omnes excusate
jllud per nianiim regis susciperet; non acquievit, (Luc. xiv, 16), etc. Quod sic evenisse nonnullis ad-
rationabiliter ostendens hoc donum non ad regiam mirationi fuit, praeseilim cum hoc nullo praemedi-
dignitatem, sed ad singularem beati Petri perlinere lanle, nullo piaeordinanle conslitent actum. Atta-
HENSCHENUWTM.
a Teulonice koslen, Gallis couter; baibaie con- renunliaverant, ubisunt? Hi scilicetduo \iri sancti
staie dicitur : hinc constamen, expensaeet stimolus primum emendandaenoxae occasionem cupide aro-
faciendi. sunl; ceieri quam parum curaient censuram
b S. Wulstano chaiissimiis fuit hic Rofterlus He- ptexi
commeritam, ipso absolutioras pelendae negleclu
rifordiensis ab eoque, anno 1097 mortuo, etiam palam fecere.
ipse admonitus de piopinqua niorle sua, hoc suo d HtincWilfi idum Menevenseniin Wallorum An-
lapsu declaiavit quam sil difficile non aliquando nahbus Gutffii appellafum scnbit Godowiuus De
laedieum qtu pendel ab aula. eptscopts Anghae : obnt anno 1115'; de ejus abso-
c Ahas Sarisouuensis si\e Sheibonensis : cohtur lutione quid censuerit Paschalis U indicatur lnfra
auteni Osraunclus ut sanctus lirDecembns. Caeleri lib. iii.
autera novemdecim,qui sui aichiepiscopi obedientiae « Anno supra indicalo 1095, hllera pominicali G.
5J3 EISTORIA NGVOTIUM.— Lffi. II. 594
men quld quidara mde dixennt, quid praeconau* A quatuor de suffraganeis suis, Tlioma videlicel arein-
fuerint dicere supersedemus. Verum ex Ius qttae episcopoEboracensi,Maurilio episcopoLundoniensi,
.pro rerum gestarum veiilale suo loeo, adjuvante Boberio Tydfordensi seu Norwicensi. et Gundulfo
i)eo, dicemus, palam eril videre ipsa \erba Do- Rotfensi
mini nec primo in consecratione ejus super eo Eo leinpore Robertus coraes Noitbmanniae in ex-
.casu occunisse, nec secundo in confirmalione pedilionem Jerosolymilanam proficisci disponens,
ipsius consecrauoms corani populo incessum lecta fratri suo Willhelnio regi Anghae, Norihmanniam
fuisse. spalio trium annorum pecuniae gratis in dominium
Revocalo post haec prsediclo Balduino in An- tradidit. G;uaepecunia per Angham partim data,
•gbam, et rebus ahquanla pace sopitis, \enilad pariim exacta, toium regnum inimmensum vastavit.
An«elmum quitlam moriachus ccenobu Sancti Al- Nihil ecclesiarum ornamenlis in hac parte indulsit
-hani, natione Hibernensis-, nomiiie Samuel. Hic dominandi cupiditas, nihil sacris allaiium vasis,
-deftmcto bouie memoriaeDoualo Dtiblmse h cmtatis nihil lehquiarum capsis, nilnl Evangelioium iihiis
episcopo, a rege Hiberniae, Murierdach ° nomine, auio vel aigento paratis. Conventus esl et Anselmu»
necne a clero et populo in episcopalum ipsius ci\ita- per id lenipons, el ut ipse quoque manum auxilu
tis electus est, atqite -ad Anselmum juxta morem B sui in (am ldtionabili causa regi extenderei, a qui-
airtiquum sacrandus cum conimuni decrelo diiecius. tinsdam suis est anucis admonilus. Iniellexit ille et
jQuoium electioni et pelitioni Anselraus annuens, ratioms esse et honestaus hoc faeere, sed propiia-
honiineni ahquandiu secum honorifice deientum, rum rerum lenuitale conslnclus, unde expleier
-neene qitaliier in domo Dei -conversari deberet quod faciendum fore Videhal, non habehal. Usus
<lihgenter inslrtietum, sunipla ab eo de canonica igitur consilio raagnorum virorum Walcheltni \ide-
subjeclione stia ex antiquo more professione, pro- hcet Wentani pontificis, el Gundulpln Roffensis*
mo\U 111episcopaius oflicium Wiptoniae, octava die necne ahorum, qtiorum in hnjiisce negoiii consiho
«uhsequenlis Paschae d, roinisirantibus sibi in hoci par credi judjcabatur, de thesauro ecclesiaj Cantua-
•officioqualuorepiscopis suffraganeis suis. Qui novus; rieusis partim in auro, partim m argento, valens
ponlifex lanli pnncipis benedictione, ac htlerarum i ducentas argenti marcas connivenle majori |jaite
jjraefato regi^ Uero quoque ac plebi Hiberniae proi con\entus accepil, quod praefaloregi ctim lllis qtiae
lestimonio suae eonsecraiionis scripiarum aslipula- de suis habere polerat pro instanli necessilale ut
4ione roboralus, in pairlain suam cum gaudio re- rebus consuleret jJaiiter conlulit. Veium in hoe
verlilur, atque in sedem suam^cum honorcpio usu * facto nullum successoiibiis suis quod imuareniur*
suscipitur lerrae, exemplum rehnquere volens, mox dominicani vfllam
Eodem, hoc est lertio anno, poalificatus Anselmi, suam, quae J?etcheham vocalur, spatio seplem an-
«lectus est Samson ad episcopaium Ecclesiae Wi-. norum ejusdem Ecclesiap juri toncessit, qu.nenus
gornensis, et Girardus cujus * supra meminimus, ad| exredditibus ipsius villae, qtii circiter inginia lilnae
regimen Ecclesiae Herefordensis. Qui cum in sum-. denariorum ilhs diebas erant, illatum Ecclesiae
muni promovendi sacerdotium ad Anselmum pro damnum reslitueretur. Et quidem eodera spatio
more\enissent, necdumque oranes inferiores o-di-. ipsa Ecclesia eadem villa potiia est^ el siha, et
îes habuissent, ordinavit-eos pro instanli necessi- -\illae, ei toli redditus ejus in no\o opeie, quod a
tate, ad diaeoiialum el presbyieratum unum, etl majoii tuire in Orientem tendilur, quodque ipse
alium ad presbyteraium, in Sabbalo Jejunii quarlii Patei Anseiinus inchoasse dignoscilur, consumpla
mensis, in villa Saucti Andreaede Roveceslra* quaei sunt. Haec e\ gestae rei veritaie proponimus, ut ora
prope Lundoniam sila, Lambeta vocatur. In craslinoi obloqueniium qui usque hodie Anselmo depraedatce
autem sacravit eos Lundoniae in sede episcopah adI Ectlesiae crimen inteiilaiil, si lieii potesl, oblure-
ponlificatus honoiem, mimslranlibus sibi m hoc! mus, oplantes auaientis lanlo \iro detraiip.ip. d»,,:
HENSCHENIlWTM.
* Pi mconare, pTOptmdicaie, sua ptaecoma voce D -o Anno scilicel 1096, die xx
edtcere, dixere labenti Laiinitaie Hieronymus alu- « Additunn excuso, cujus Aprilis.
supta metninimus: secl
qtte: postea prmconart invalinl m eadem significa- nulla uspiam mentio Giraldi io(a hisiona praece-
tioiie : aciandem hic eain \oceiu usurpatani luvenis denti: ergo sic coirige, et Gnaldus [nepos Walke-
pro, ptmsagtre. iini WeiiUiu episcopij cujus supta memtnimus. Hic
b Donato Duhhnensi episcopo conslitulo poslmo- anno 1101 promotus est ad archiepiscopattim Ebo-
«Jumscrjpsilepisiolam72,-eumquereprebenditi,quod racensem.
•<hbios et \esumenta et aua oiuamenla eccleiae f Lambela nolura adhuc uomen irans
Tamesin,
{quffi dominus Lanfrancus aichiepiscopus dedit in Suireja Austrah ripa, secundo ab urbe niilliaiio."
avunculo ejus, doniino Donato episcopo, ad opus Alia plura domuua , ut tiochuigeliam, Hutglieham,
Ecclesiae, cui lua fialernilas piaesidel) tu pro vo- Smftesberta, quae jam anleoccurreiunt, et plura se-
lunlaietua exponis, et ea exuaneis das. > Tiadiiur cttlura, potuissent designato locorum situ expli-
Donatus anno 1085 a Lanftanco ordinaliis, obnsse can;"si operae pretiura visum esset eorum causa
anno 1095. Nepos auteni ejus Samtiel obiit, juxia tolas Anglici regni labulasperlusiraie; et esset qui
Waraeum, an. 1121. exsolela jam noinina, ubi requiienda sinl, indicareL.
c HiiicregiMuiierdach ahqtiot episiolas scripsit Poient poslea cunosior aliqms hunc defectum snp-
S. Anselmus; -el inscubit ilmiaidacho, glonoso plere.
leqt Htbernim,
PATHOL CLIX 13
S95 EADMERI C4NTU4R1ENSIS MONACIII 30/3
nant, IIGquo se, quod sihi non prosit, peccali vul- A bonum in gradibus srngulis (I Tmi. m, 2-7). Htine
nere laedanl. Ipso quoqtie tempore eamdem Eccle nobis pelimus a vestrapaleniiialeordinari-pontjfi-
siam res suas in majort quam solehal hberlale, SUE cem, qualenus regulariter nobis praeesse \aleat et
sanciioiie deinceps possidere constiltiit, el aha quae- prodesse,el nos sub ejas legimine salubriter Domino
-dam quoeantecessoies ejus in dominio suo tenehant, roililare possimus. Ut autem omnium nostrorum
jpsi Ectlesiae perpetuo juie possidenda concessit. vola in hanc eleclionem convenire noscaiis, huic
His bi evi per exeessum, sed, ut reor, non superfluc decreto canonico promptissima \oluntale singuli
chclis, ad quod ccepimus re\erlamur. Igittir paclt raanibus propriis roboranles subscripsimtis. Ego
inler fialres, legem videlicet Willhelnmm et comi Murcherlachus rex Hibeiniae subscripsi. Ego Dei-
lem Robertum, depraefalo negolio faeto, Willhel meth dux, fraler regis, subscripsi. Ego Dofnaldus
«msimie Iransnt, et traditam sibi a Roberlo Norlh- episcopus SS. JEgo ldtinan episcopus Midiae SS.
manuiam suae dilioni subegit. Ego Samuel Dunnelmensis episcopus SS. Ego Fer-
<Juo cum demoraretur, rex Hiberniae, Murcher- dumnachus Laginiensium episcopus SS.
.lachus nomine, et Dofnaldus a episcopus cum caele- Subscnpserunt his multo plures, quos nos bre\i-
jis episcopis, et quique nohiles cum clero et populc lali studentesnolaie non necessaiiura duximus
ipstus insulae miseruiit nuntios ac htteras ad An- Iguur Anselmus considerans et intelligens eos
fcelraum, innolescenles ei eivitatem quamdam, Wa- jusia el uuha pelcre, petuioni eorum hbens annuii.
lafeidiami nomine, in ima suarura pro\inciarum Electum ergo pontificem dihgenler in his quaesacra
csse; cui ob nuinerosam ci\ium multiludinein jiibel auctoriias exaimjiatum, ac muitorum cuns
expednet episcopum institui, simulquc petentes vitae suae teslimonio, dignum episcopatu compro-
ipse qualenus pnmatus quem super eos gerebal hatum, sumpta ab eo ex more de subjeciioms sua?
poteslale, et qua fungebatur vicis aposlolieae aucto- obedientia piofessione, sacra\it eum Canluari.s
ritate, sanctae Cbiistianitali ac uecessariae plebium quinto Kl. Januani, assislentibtts et cooperantibus
dilihlali insiiluendo .eis ponlificem subveniret. Jam sibi in hoc mtnisterio suo duobus episcopis suis,
enim saecula multa iransieiant, in Fquibus eadem Raduifo scihcet Cicesirensi et Guiidulpho Rof-
ei\itas absque providenlia et cura pontificali con- fensi.
sistens, per diversa tenlalionnm pericula jacla- Posl hos dies rex, Norlhmannia sibi ad \otum
hafur. Elegerant autem idem ipsi in hoc oflicium subacta atque disposita, Angliam redit, ac inierpo-
qiiemciam suae genlis \irum, yocabulo Mal- silo parvi lemporis spatio, super Walenses, qai
thum, eumque sacrandum cum communi decreto r conlra eum sunexerant, exercilum ducit, eosqua
ad Anselmum transierunl. Decretum aulem hocesl: post modicum in dediiionem suscipit, et pace
«Anselmo, Dei gratia Anglorum archiepiscopo, undique polittts est. Sed qtiid? Cum j'am mulli
elerus et populus oppidi Wataferdiae, cum rege sperarent quod haecpax ser\itio Dei deberet militare,
Mercheitacbo, et episcopo DofnaldOj salulem in et alienti exspeclarent ahquid magni pro eraenda-
Domino. lione Christianitaiis, ex regis assensu, archiepisco-
s. Pater sancte, caeolas ignoranliae nos diu detri- pum piomulgare, ecce spei hujus et exspeclationis
menta salutis jiostrae sustincre coegil, quod magis turbalorias litlteras rex, a Gualis reversus, archi-
el.ginius ser\iiiler Dominico jugo colla subtraheie episcopo destinat mandans in illis se pro inihtibus
quam liberahter pastorali obetlienliae subesse. Nunc quos in expedilionera suam miserat nullas ei nisi
autem quanium pioficiat pastoium causa agnovi- malas ^ratias hahere, eo quod nec convenienler,
nms, cum aharum rerum similitudines ad iiientera sicut aiebal, mslructi, nee ad bella fueranl pro
reyocamus, quia sine regimine, necexercitusbel- negotii quahlate idonei. Piaecepilque ut paralus
lum, nec navis marinum audei-altentarepericuluin. esset de his, juxta j'udicium cunae suae, sibiraet
Ravicula ergo nostra, roundants dediia fluctibus, rectitudinem facere, quandocunque sibi placeret
sine pastoie contra callidum hoslem qua ratione D inde eum appellaie. Ad quaeAnselmus : « Exspecta-
pugnabit? Propferea nos et rex nosler Murcherla- viraus, inquil, pacem, et non esl bonum; tempus
chus, et episcopus Dofnaldus, et Dermeih dttx no- - cuialionis, et ecce turbatio. > Licet enun j'ara ohm
sier fiaier lcgis, -eligimus hune piesbyterum Mal- scivent se, eodem rege supersiite, in Angha Chiisto
chum, Walkehm Winloneusis episcopi monachum noii adeo fiuctifitalurum, tamen quod rogalus
nobis sufficieiuissime cognitum, natahbus et moribus de suhventione Chiislianilalis noununquani soiebat
nobilem, aposlolica el ecclesiaslica disciplma linbu- respondere se propter hosles quos infestos circum-
tum.fide calholica prudentem,moribus tempeiatum, quaque hahehal eo inlendere non valere, jam luntf
vita castum, sobrium, humilem, affahilem, miseri- illum pacepolitum cogilaverat super hac reeonve-
cordem, lilleratum, hospitalem, suae domui bene nite, elsaltem ad consensum ahcujus honi fructus
praeposilum.nonjieophylum, habentem tesiimoniuin exsequendi quibus modis posset atlraliendo delinire.
HENECIIENIlNOTJB.
» Imo Domnaldus, episcopus Ardmacbanus et Hi- b Reclius Wateifodia, sttb Casseliensi archiepi-
herniaeprimas, ab anno 1091 ad an. 1105, quo obut scopo urbs episcopahs in Moraonia, piopiei porius
Juxta Colganura jn indice Chronolog. ad Triadem coraiiioJuateiii hodie post Dublimum feiepnma IIi-
gaactorum herniae, ad Siurii fluminis osiium.
WJ? WSTORIA NOVORUM.— LIB. II. ISS
Sed ne cordis ejtis affeclus jierveniret ad effectnm A Insequenti aulem mense Auguslo cum de statu
orla esl inslinctu mahgni, quam dixi, causa discidii regni acturus rex episcopos, abbates, et quosque re-
ulique non ex rei ventale prodttcta, sed ad oranen gni proceres m unum praecepti sui sanctione egisset,
pro Deo Ioquendi aditum An«eIniointerclndendun el, dispositis his quae adunalionis illorum causaefue-
maiiiiose composiia. Quod ille dignoscens,etinsupe rant, duni quisque in sua repedaie salegissel, An^
cuncta regalis cttnae jiidicia penderc ad nutun selmus, coeptaepeliiionis suaenon immemor, roga-
regis, nihilqtie in ipsis nisi solum velle illius consi vit regem qualenus quaesitam jam olim liceniiam
derari ceitissime scieiis, indeeens aeslimavit prt vel lunc repelilis precibus non negaret. Sed secundo
verbi calumnta placitanlium more contendere, e negat, sicul pnmo negaral. Poslea convenlu solulo,
verilalis suje catisam cunali judicio quod nplla lex in mense Ociobri Wnilosiae ad regem ex condicto
nulla aequltas, niilla ralio muniebat, examinandan venimus. Inslantius llaque tam per se quam per alios
^niroducere. Tacuit ergo nec quidquam nunlit jegem ponlifex orat, quatenus bono animo sibi con-
respondit, repuians hoc genus mandali ad e: cedat quod se jam lerlio posttilare necessitas sua
perturbationtim geneia perlmcre quae jam ohn cogebat. Hinc ille tsedio affectus , itaque peimotus
saepe sibi recordabalur illata, el ideo hoc solum n ail: « Conturbal me, et inielhgenlem non conce-
Deus talia sedaret supphci corde piecabalur c dendum foie quod postulal, sua graviter impor-
Praeterea \idens ecclesias et monastena sohtt tuniiafe fatigat. Quapropler jubeo ul ainplius ab hu-
inluselextra suis rehus spoliaii, omnem in eii jusmodi precibus cesset, et qui me jam saepevexaVit,
religionera exteiminari, quosque saeculaiium tan piout judicabilur mibi emendei. > Ad haec illCj:
majores quam ndnores eorruplae vttae semilai « Paratum me polius sciat ralione ostendeie
tenere multas, mala tibique fieri, el ista de die .1 quod justa peio , et quod ipse nnhi in bis non
diem, cessanle disciplina, mulliphcari roboraiique debeal jusle contradicere. > Respondlt: « Rationes
verebatur ne haec Deijudicio sibi damno fierent, s sUasnon admitto; sed si ivent, pro certo noverit
quibus modis posset eis obviare non inlenderet quod fotum archiepiscopalum in dominium meum
Sed ohviare sibi impossibile videbat, quod loliu redigam net lllumpro archiepiscopo ulira recipiam. >
regni principem aut ea facere, aut eis fa\ere per Orta est igiiur ex his quaedam magna tempeslas dj-
spicuum erau Visum Itaque sibi esl aurloritaleni e versis diversaeparti acclamantibits. Quamohrem qui-
senientiam apostolicaesedissuperhisopoitereinquiri dam permoli suaserunt in crasiinam rem differri,
Cum igilur in Penlecosle a, festivilaiis gralia re speranles eam ahomodo sedaii. Assensum est titrin-
giaecurlae se praesenlasset, et modo, inter pianden r que in istis, el divisi hospititim inimus. Mane au-
dum, modo alias, quemadmodura opportunilas si tera regressi cum in loco apto sedissemus, ecce qui-
offerebat, staluin animi regalis quis erga colendan dam episcopi cum noiinullis printipibus ad Ansef-
aequilatem esset studiose perquisisset, eumque qu mum venientes sciscitati sUnlquid secum ab heii de
olim fuerat omnimodo repensset, nihil spei de fu- causa tractaverit. Dixil: « TJonea re concessi cau-
lura ipsius emendalione in eo ultra remansil. Per- sam de qua agitislieslerno induciarl, quasi ignora-
aclis igilur festiviorihus diebus, diversorum negotio verim quid hodie inde responsurus fuerim, sed ne
rum causaein mediumduci ex more cceperunt. Quae viderer lantum meo sensui credere, ut nec una nocte
rebalur eliam quo lngenio piaehbaia causa contn ad sui discussionem dignareraliorum consilio cedere.
Ansehnum sic agerelur , ul ctilpae addiclus aulln Nunc ergo sciatttr quod in sentenlia, qua ltil, sum,
gentem regipecuniampenderet, aut ad iinplorandan el ideo pjeeor Dominum meum quatenus bona mente
miseiicordiara ejus caput amplras non levalmus, a et alacri vultu, ut eum decet, mihi Iicenliam quam
tolum impeiideretrlnteiea Anselmus , atcersilis at postulo det, indubitanter sciens quod causa meae
seqttos volebat de piincipibus legis, mandavil pe salutis, et Causasanclae Ghrislianitalis, et veie caussr
eos regi se stimma neeessiiate constriclum vellepe: sui honoris ac profeclus, si credeie vehl, Ire dispo
licentiam ipsiusRomam ne.Ad quod ille slupefactus D no. > Dixerunt: « Si alia quae dicas habes., profer.
« Nequaquam,ail. Nec enini illum ahcui tali peccatt De hcenlia nempe supervacue loquens. Non dabit. >
ohnoxium creduiius, ut necesse habeal mde singu- « Si dare, ait, non vull, ego utique lllam super me
larem apostohci ahsolutionem petere, nec ita cujusli accipiam quod scnplum est : Obedne opoilet Deo
het consilii expertem ut non magis illum sciamus magis quam homimbus (Act. v, 29). > Ad haecWal-
apostoliGOquam apostohcum sibi in dando consihc clieliniisWentanus episcopus aspiciens in eum dixit:
posse succurrere. > Relata sunt Anselmo haec, el « Et quidem dorainus meus rex et pioceres sui cre-
respondit : « Potestas in raanu sua est, diut qttod dunt te esse hujusroodi moris ul non fatile abiis quas
sibiplacet. At si modo non vult concedeie, conce- certo incoepeiIS moveans. Verum in hocscilicel ut,
det forsitan alta vice. Ego preces multiphcabo. > His spreto lanti pontificatus honoie simul et ulihlate,
pro licentia dictis, staiira omnis cominenlalio impla- Roraam pelas, non leve est ciedere qtiod slabilis
cilandi Anselmuni coinpressa omissa est, et nos im- maneas. > At ille sciens animuni viri, \ivido vultu,
munes ab illa querela curia diseesstmus. ntentis in eum oculis, respoudit : « Vere. > Quo
HENSCHENIIWTM.
» Anno 1097, ul infra indicalur.
599 EADMERl CANTUARIENSIS MONACHl 409
** tuum reconcihari sapienter pelercs, et a._julus me-
*«licto,ad regem reversi quae audieranl retulerunt.
rilis el precibus pluriraoium pro te studiose inlerve-
Rege igilur consiha sua protelanle, et summo ponli-
fice cum suis sedenle, occun it animo episcopos nientram peliuoni tuae effeclum obtineres, pollicitu*
sequius esse debere in suo qund erat Dei quam in es ipsi le usus ac leges suau usquequaque deinreps
et eas sibi conlra omnes homines fide-
jeonsilio regis lerrcni. Mitlens ergo praecepit eos seivalurum^
vemre-ad se. Erant autem ln Walchehnus ppiscopus liiei defensurum. CJuibtisopem credulus factus, spe-
Wintoniensis, Robertus Lincohensis, Osniundtts rahatse de caetero quietum fore. Sed hanc pollicita-
Serberiensis, Joannes Balhoniensis a. Qtii cum laeva- Ironem, hanc fidem en lu palenler ipse egrederis,
qne dexlra illiusjussi consedissent, ail)llts-« Fraues, dum Romam non exspectata liceniia ejns le Ituruni
ideo feci vos \enire ad me quod vestri officii est ea minaris, Inauditum =quippein regno suo est, et usi-
qii.e Dei sunt pia? cseteris tractare, dtsponere, ser- bus ej'us omrono contrarium quemhbet de suis prin-
vaie. Eptscopi enim eslis; praelali m Ecclesia Dei cipibus, ct piaecipue te qiud iale prajsumere. Ne igi-
estis. Si ergo ita ftdehter et dislncle jyullis in mea tur in hujuscemodi le ultra vei a le vel a quovis al o
parte considerare atque lueri reelitudinem, el jiisli- le forsan, cura in aliquo ltesus fuerit, imitari volenie
tiam Dei sicut in parte alterius peipenditis atque ig faligelur, -vult et juhet quatenus aut jurej"urando
tuemini jitra et usus morlalis honiims, hocque mibi promillas quod nnnquam amplius sedera sancli
promitlitis, exponam vobis sicut fidehbus el flhis Petri vel ejus vicarium pro quavis, quae libi queat
Dei quo lendal hsec mei prajseniis consihi summa, ingeri, causa appelles, aut suh omni celerilate de
el audiam sequarque consihum quod milu inde ve- terra sua recedas. El si mavis interposilo hoc sacra-
slra udaDeo raduslria dabit. J Dixere : « Loquemur, mento remanere quam recedere, lunc te ad judiciura
si placeiadinvicem, et tommunem consensum refe- curiae stiae praecepit sibi emendare quod de re in
remus ad te. > Surgentes ilaqtie in parlem sese lu- qua non eras certus te perseveraturum, ausiis fuisli
leruiil, el hahitis mter se nonnullis verbis miserunt eum tolies inquielare. > Dixerunt, et ad regem pro-
Wenlanum pontificem el episcopum Lincohnum ad linus reversi sunl. Tunc Anselmus cum suis pauca
regem percunclaii de negouo voltiniaiem ac jussum locuius surrexit, atque ad regem nobis eum prose-
ilhus. Edocli ergo propier quae missi erant, ad so- quenlibus ingressus, ad dextram llhus ex more asse-
cios reversi docuerunt eos quae didiceranl. Quid dit. Deinde mandalis quae a nuntns aceeperat in au-
pluia? Placuit eis m comnuine seqtii Volunlalem dientia ejus singulalim recapiiulatis, percunctatus
hominis terreni, llbeoquerevcisi una ad Ansehnura est ulrumnam -a facie ipsius eoquosibi dieta faerant
-dixeiunt ei.: « DommePatef-.scimuste virum rehgio- Q modo \ere pi'ocessennl, et audita revera processisse,
sum esse ac sanctum, el in ccehs conversalionem illico quid inde senliretrlali suhintuht voce dicens:
tuam. Nos autem impediii coifsangumeis nostiisf « Quod dicis me libi promisisse usus ei consuetudi-
quos susienlamus, et muluphcibus saecuh rebus, nes luas servaturum, et eas conira omnes homines
quas amamus, faiemur, ad sublimualem \ila_ tuae tecuni fidehter defensurum, fateor verum esse. Co-
surgere nequimus, nec huic mundo tecum illudere. gnoscerem, si eo illas pacto distinguendo proferres-
Sed si volueris ad nos usque descendeie, et qua m- quo lunc teraporis, quando piomissio ipsa de qua
cedimus via nobiscum peigere, nos tibi sicut nobls' agis fania est, eas fuisse dislmclas mdubitanter re-
ipsis eonsulemus, et negotns luis quaecunque lue- cordor. Seio quippe me spopondisse consueludines
nnt, iibi opusfuenl, slcut nosiris, opem (eiemus. Si1 tuas, ipsas videhcel qnasper recliiudmem et secun-
vero le ad Deura solummodo quemadmodum ccepistii dum Deum in legno luo possides, me secun-
lenere delegens solus, quantum nostia Inleiest mt dum Deum seryaturum, et eas per justitiam contra
hoc ut hactenus fuisli el amodo eiis, nos (idehlalem1 omnes horaines pro meo posse defensurum. > In lns-
quam regi debemus non e\cedemus. > Al ille ait :'• \erbts cum rex et piincipes sui caeca menteobjice-
« Bene dixtsiis. Ile ergo ad doininum veslrum, ego» rent, ac jurisj'urandi inlerjeclione firmarent, nec Dei
' nie lenebo ad Deum. > Fecerunt ut dixerat, et le-• ® nec recliludims in
ipsa sponsione ullam inentionein
mansit Anselraus quasi solus. Facta deinde aliquan- faciara fuisse, rupit voces eorum Anselmus, et ait:
tula mora, et unoquoque noslruin qui admodum1 « Papae i si nec Dei nec rectitudhiis mentio, ut dici—
pauci cum eo lemansimus ad linperjum ilhus singulis, facta fuit,cujus tunc? Absit ab omm Chiisliano,
laiim sedenle et Deum pro digestione jpsius negotii1 absit, leges vel consuetudines tenere, aut tueri, quae
inteipellanle, veniunl praeditti episcopi cum ahqui- Deo et recliiudim contranae esse noscunlur! > Cum
bus haronibus legni, mfeienies viro hsec: « Mandat1 _ad haec illi suhmurmuranies contra virum capita mo-
Ubi rex quod saepe diversis eum querehsexagiia.ti, > verent, nec lamen quid certi \iva voce proferrent,
exaceibasti, cruciasti. Verum cum tandem post pla-" ad ea quaecceperat suDinferensPater ail:« Sed quid
citum quod totius regni adunatione contra le apudI asseris consuetudinis lua, non esse ut ego, causa
Roehingeliam habiium esl, eum ubi sicut doroinumi saluiis animae meae, causa regiroinis Ecciesiae Dei
IIENSCIIENII NOT/E.
a Joannes Bathoniensis ab anno 1088 ad 1122 et sedem episcopalem, ex Wellenst civitate
sedit,
Raihoniam transtullt.
401 HISTORIA NOVORUM.—LIC H. «f_
quod suscepi,heatumPetrum requiram et ejus\ica- .Aesse de suo ? Hsscsi nt)n permittit ut mecum lia—
Tium?Pronuntto hanc consuetudinem Deo el reclilu- beam, noveril quod potius pedes ac nudus thibo
dwii contraire, et ldcirco ob omni servo Dei spernen- qoam coeplo desistam. » ln istis princeps, pudore
dam profiteor ac reftitandam. Quod si per isla quae suffusus, diclum suum non ita intellexisse se re-
dico quisquam probatutum sedixeritmefidemquam spondit: « Nec enim dixi, ail, ut nudus aut pedes
libi debeo non senare, paratum me sicut el ubi de- ahnet. Attamen die qui ent undecimus ab islo, ju-
heo ad denionstrandum inveniet magis in hoc me cbeo ul mare transiturus ad pot liim sit, et ibi nun-
tlbi esse fldelem quam si secus agerem. Al nunc tius meus ipsi obvius erit, qui diclahit ei quid ex
ad hoc ostendendum noninlendo. Scitur tainen quod permissu raeoillevel sui discedentes secumfeianl.>
omms fldes quae cuivishomini legaltler promitlitur, His tali raodo digestis , stalim volebamus ad hospi-
-^xhdeDeiroboratur.Sic enim spondet homphomini. tium secedere. Sed Anselmus, doctus in patientia
Per fidem quam debeo Deo, fidchs tibi ero. Cum possidere animamstiam, jucundo et hilaii vultu ad
ergo fides quae fil homini per fidem Dei roboretur, regem leverlilur, dicens ei: « Domine, ego vado.
liquet quod eadem fides, si quando conlraria fidei Quod si bono animo vestro fieri vobis placerel, uii-
Dei admiitit, enervetur. Sed disputalio rei hujns que et vos magis deceret, el omni bono homini ac-
non est lemporis hujus. Ilaque fides quam debeo, cepiius esset. At nuuc rem in conirarium lapsam,
el seivilium ejus-cogunt me ad caput chrislianita- licel moieste, quanium ad vos, quod tamen mea re-
tis papam accedere, el ab eo pernecessaiium Eccle- fert, sequanimiter pro posse feram, nec ob hoc me ab
siae Dei cl-niihi consilium jieteie, nec vldelur quod amore aniniae vesira salulis , miseranle Domiiio y
aliquis Deum offendeie timenshoc debeat prohibere. auferam. Nunc igilur, ignorans quando vos ilerunii
Nec enim, lu rex, aequanimiler ferres, si quilibet de visurus sitn, Deo vos commendo, et sicul spirilualis
hominihus tuis potens ac divcs ullum suorum fide- Pater dilecto filio, sicut arcluepiscopus Cantuarien-
lilaii servitioque tuo intendenlem praepedtret, ac sis regi Angliae, vobis Dei et meam benediclionem
praepeditum minis et terroribus ab exsequenda uii- anlequam abeam , si eam non abjicitis, tubuere
lilate tua prohiberet, verum debila in eum ultione volo. > Tunc rex, « Renediclionem, ait, luam non
violaue quam tibi debehal fidei reatum punires. • abjicio. > Mox ille surgens , levata dextia signum
Tuiic rex et cornes de Mellenlo, Rohertus jiomine, sanclae crucis super regem ad hoc caput humilian-
interrumpenles verba ejus : « 0 o, dixerunt, prae- tem edidit, et abscessit, vin alacrilatem rege cum
dicatio est quod difeit, praedicalio est, non rei de suis admiranle. Anno ab Incarnalione Filii Dei mil-
qua agilur ulla quae recipienda sit a prudenlibus ra- „ lesimo nonagesimo septjmo acta sunt haec , feria
tio. > Quibus cum quique procerum-acclamarent, et quinta quae fuil Idus Ociobris.
es Patris suis vocibtts oppilare laborarent, ipse in- Venil dehinc Canluaiiam Anselmus, ubi sedes
ter ora persirepeniiuin, diroisso vultu, raitis sede- pontificalis, ubi totiusjegni caput estatque piima-
hat, etclamores eorum quasi surda aure despicie- tus. Poslera die alloculis, el pro instanll negotio
bat. Fatigatis aulem eis a proprio strepitu, sedato- magnopere consolatis filiis sttis, aslanle monacho-
que lumuliu, Anselmus ad verba sua remeat dicens : rum, clericorum, ac numerosa populorum muliiiu-
< Ad ea quae jubes ul, quo securus de me possis dine, peiam et baculum peiegnnantium moie co-
amodo esse, jurem tibi quod nunquam amplius pro ram altari suscepit, commendaiisque omnihus
quahbel causa bealum Pelium vel ejus \icarium Chrisio ingenii fletu el ejulaiu prosecnlus, egressuj
in Anglia appellem, dico hujusmodi jussionem tuam est. Ipso die adpoilum Dofris l\imus, ibique cle-
qui Chrislianus es ompimodis esse non debei e. Hoc ricum quemdam Willhelmum nomine a rege ex
enim j"urare, bealum Petrum est abjurare. Qui au- condicto, ut diximus, direclum reperimus. DelenlL
tem beatum Petrum abjural, Ghiisiuin qui cum autem ibi sumus quindecim diebus, venlo nobis
super Etclesiam suam principem fecit, indubitanler transilura prohibente. In qua mora idem Willhek
abj'urat. Cura igitur propter te (o rex) Christum ne- D mus cum Palre inlrans el exiens, et in mensa illius
gavero, fateor, peccatum.quodin requirenda licen- quolidie comedens, nihil de causa pro qua missus
tia admisi, jiidicio curiae luaenon segnis emendabo.> fuerat agere volebat. Die vero quintodecimo cum
His verbis pra_faius comes indignando subjungens , nos nautae urgerent naves petere, et iios transire
ail : « Eia, eia, Pelro et papae te praescntahis, et avidi ad hoc faligarenmr, ecce videres rem nnse-'
nos quidem uon transibil quod scimus : > Cui Pa- randam. Patrem palriae, pnmalem totius Briianniae,
ter respondit: « Deus quidem novil quid vobis Willhelmus ille quasi fugitivum, \el alieujtis im-
inanebit, et mihi ad aposlolorum suorum hmina manis sceleris leum, in httore detinuit, ac ne mare
properanti, si sibi platet, auxiliaii valebit. « Post transeat ex parle domini sui j"ubei, donec omnia
haec surrexit, atque ad locum unde exierarnus re- quae secum ferebat, sibi singulalim reveletrAHala.
versos e vestigio nunlii regis subseculi inlulerunt igitur ante illuml)ulgiae, et manticae reseratae sunt,
\iro haec: < Ecceibis. Verumtaraen scias.dominum et tota supellex iliius spe pecuniae reperiendae sub-
nostrum pati nolle le exeuntem quidquam de suis versa et exquisila est, ingenli plebis multitudine-
lecuni ferre. > At ille : « Equitaturas habeo, vesles circuraslanle, ac nefanum opus, pro sui novilate,.
qtioque et supelleclilem, quae fortassis -dicet ahquis adrairando spectanle, et spectando exsecrants. Ke*-,
JS3 EADMERI CANTUARIENSIS MOI.ACM _0_
bus ergo e\ersis, sed nihil eorum quorum causa A ecce dux idem armala militum manu slipatus, in
f«\eisae sunl, 111eis icpeilo, delusa solhcltudo per- equis ocior i)d\olal, et clamoie \ali_o quis\el uhi
,scrutanlis est, et Anselmus cum suis abire per- esset ai chiepiscopus inlerrogai. Quem cum sibi
missus. Itaque navem ingrediinur, ventis vela pan- designatiim mox equo sedenlem tono fuisset as-
dtinlur, el post modicum orla aliquanta difficuftate, peclu iniuitus, subito pudoie percussus, demisso
sed ea respectu clemeiuiae Dei in bre\i sedata, \ultu eruhttit, el quid diceret non imeuit. Cui
jjiospeninie marinos Ductus eveeti Wil<;anldisa,pio PatPr: e Domine, ail, dux, si placel osculabor le. >
\oto appulimus. El ille : < Osculaii et seniie libi, domine, paralus
, Rex autero Willhelmtis ubi audivit Anselmum sum, ac de ad\enlu luo in Deo jraliosus exsulto. >
tiansfretasse, eonfestim pi*aecepitcuneta quae lllins Dato igilur osculo pacis dicit ad illum Pater :
Jtins fueranl 111suum transciibi dominium, et irrita < CausaTeligionis Chiistianae, vii \enerande, An-
-fieri omnia qnae j)er ipsum mutala \el slauila fuis- gliam exivi, el.miseraiite Deo, Roniam ire disposui.
s.e probaii polerant ex quo piimo veneiat in aichi- Nunc autem \idens le Iaelor et gaudeo, tum quia
episcopalum. Desae\il igitur quandoqiie per episco- cognilionem el amicitiam luam, tum quia securila-
patura taro saava lempeslas, ut inbulationes, qute lem et pacem in terra lua me el nieos deinceps
faclae sunt in lllo post morlein \enerandae merooriie P per le habere desideio. > Respondit: « Et quidera
Lanfianci ante inlroiium Pairis Ansehni, paivi- quod dicis mullum amo et volo, meque tuis oralio-
pensae siiit compaialione tribulationum quae factae uibus benediciionique eommiito. > Quibus diclis
bunt bis diebus. praecepil cuidam qui de suis ibi poteniior aderat
Nos igitur mane a Witsandis discedeiiles, el post qualenus virum per lerram suam conduceret, eique
jlies ad sanctum Bertmum h \enienles, magna ubi opus haberet non secus quam sibi jjisi ministra-
.plebis alacritate ac monachorura veneratione sus- ret. Discedens ilaque odiuin ,Dei oinnipoientis om-
tepti, quinque imbi dies moiati sumus. Interca nibus imprecalus est, qui se ad insequendum ho-
rogalus Anselmus a canonicis sancti Audomari E)iiiBmDei conciiavcranl. « Nec enifn hominis setl
ecclesiam stiara visiiare, ibique allaie, quod in vultus, ail, angeli Dei fulgel m eo. > Untle sciant
honorem sancli Laurentii maityris feceiant, dedi- omiies qui ei scienter infesli sunt, quod maledicti a
care, aequievit ille piecibus eorum, minislerioque Deo sunt. Nos, huic Deo pio sua inisericoidia<c'ebiias
.decenter expleto pransus abbaliam repeliit, obji- ex corde graliasagentes, itineieccepio penexiinus.
tiens clericis secum lllum remoran peienlihus Venimus \ero Cluniacum leilio die anleNativi-
.JBominidiclum, quod discipulos suos jubet de dorao taleni Domini, ibiquea loto lllius monasieni niona-
^ chorum
in domum non Iransire. agmine summa cum veneraiione Paler sus-
. Posl ha'c nobis ccepium iler acceleranlibus, faraa cipilur , et cuncta loci ipsius gaudio laelitiaque
vin nuillo celerius praecuirehal, el multiphci popu- replenlur. Oniid deinde' Donec ibi fuit, ut paucis
. los \oce replebat. Unde turbarum concursus, cleri- ditam, singulari prae omnibus id loci \enienlibus
corum-coeius, raonachorum exerciltts ei,quacunque re\ereniiahabiius est.
veniebat, occurrtint; tsti gaudio el exsullaiione Mittit interea nuniium qui suum veneiabili Hu-
conciepanles, illi \exilhs et sonorisconcentihus Deo goni aichiejjiscopo Ltigdunensi d notificet adveu-
]>ro illius ad\entu conj'uhilanies. Verura sicut qui- , tum. Eial quippe idem \ir Anselmo jam e\ niultis
dam ad \eneialionem ei ministenum ejus omiii piaecedentibus annis notus, el, sanciae dilectioms
{Uudioparahanlur, ua quidani e diveiso aho spiriiu ilhus igoe suceensiis, magno \idendi eum desideno
acii, euin capeie, eum stus rebus spoliaie mohe- fatigabatur. Qiiem eiiam Anselnius in lantum dili-
liantur. Sed uhi adest di\ina piolcctio , quid \alet gebal, ejusque prudentiam atque consihi attcloii-
huroana molitio? Transita Fiancia, Buigundiam tatem lanti pendebat, utslatueilt apud se sunimam
intravimus. Percussae autem fuerant auies ducis negotii sui considerationi el dispositioni ejus, necne
lllius c terrae, di\iti fania arclnepiscopi Cantua- U ie\eiendi Hugonis Cltiniacensis abhaiis e ex iniegio
jiensis, per leriam suam transire \olenlis. Unde commendare. Hic itaque pontifex, audito Ansel-
-succensus amoie pecunia., quam copiosara lllum inum suis /mihus accessisse, oppido laeialus esu
'leire lumor disperseiai, proponit animo eara ipsi Et dingens ad eum quos familianores ac digniores
auferie. Quadam igitttrdie cum in itineie essemus, . circa se hahebal, qtialenus Ecclesiam suaiii seque
«t refiigeiandi gralia a \ia paulisper dethnassemus, ipsum sinemora dignaielur Iinisere, obnixe depre-
HENSCHENII NOT/E.
a Witsandis, celebris ohin poitus, nunc humihs Cistertium anno sequenle _098_, ut dicitur xxix
\icusinlei Bononiam el Calelum, vulgo Vtsan. Apiihs in Viia S. Roberii abbatis Mohsmensis. Fuil
t> Sithuense S. Beitini ccenobium, nunc iisdem aulem Eudes nalus patre Hemico, avo Roherlo, du-
'ctim castro S. Audomari moe.iihus inclusum el mu- cihus Burgnndiae, pioa\o Roberto lege Fiancorum.
mtissimum Arlesie oppidum, a praenominalo poriu a Exstanl plures epislola! S. Anselmi adllugonem
distat leucis Gallicams cuciter decem^ ut foile arcluepiscopiiin el hujus ad S Anselinum. Moriuus
legi debeat, post diem, aut, posl duos dies, ul suni- est «aimo 1106
'iiium. Vitam S. Hugonis illuslramus ad diem xxix
* Hic dux fiii Eudes pnmus, a quo fundatum Api ihs, cum lllusin mentione S. Anselmi,
4US IHSTORIA NOVORU-VL— L!B. II. _06
catus est. Handavil insuper episeopo Matisconensi * A consiahiliier exsccrantur, ut nullalenus Ulas lole-
ut \uo tlecenii honore oecurrerel, et officiosissime rare possim cum salute animae meoe. In quo archi-
desenirel. f_)uod ipse diligenier -ex.eculus esf. Ubi episcopatu jam per qualuor annos manens nullum-
.ero Lugdunura \enimus, qua veneratione ab ipso fruclum leci, sed in inimensiset exseciabihbus ln-
summo poniificeet suis omnibus suscepti suraus, el bulaliombus animae meaeinutihter vixi, ut quolidie
cnanare difficile, et dictu fortassis est incredibile. iragis desiderem moi i exlra Angliam quam Jbi
Quo cum demoraremur, didicit Anselmus ex bis \i\pre. Nam si ila vilam prapsentpm siculi eiain
qttae fama ferehat, non multum suae causae profutu- Ibi finlrem,plus \idebam auimaemeae damnalioiiem
rum , si ipse in ullenora procederet. Inibecillitas quam salulem. Videbam enim niulla mala in terra-
qnoque sui corpons residuae \iae laborem perjior- llla, quae net lolerare dehebam, nec epistopali liber-
rehal, el insidiae quaeah indigenis illarum regionura iale corrigeie poleram. Ipse quoque rex faciebat
«a tempestate commeantibus et maxime religiosi quaedamquae facienda non videbanlur de Ecclesiis,
-ordinis \iris struebanlur, cum nonnihil relaida- qtias posl obilum praelatorura aliler quam opoi terei,
Iianl. Iiaqve Lugduni resedit, cunctis \alde acceptiis tractabat. Me etiam et Ecclesiam Canluariensem
îhonorahilis. mulus niodisgiavabal. Teiras namque ipsius Ec-
Scriptam dehinc epistolam unara sedis aposto- clesi.e, quas posl raoUem arcluepiscopi Lanfianci,
Jicae ipraesuli deslinawt, in qua quid ilh de lns quae cum in roantt sua arthiepiscopatum leneret, nuh-
accideranl suggesserit, quoque animi sui desiderium tibus suis dederat, nnhi sicut eas idem arcbiepi-
snienderil, lenor ipsius epistolae quam subscribi- "seopus ienueral, non leddebal; sed insuper ahas
-mus, designavit. secundum hbilura suum, me nolenie, dabat. Ser-
«Domino et Palii^cum amore reverendo, et cura vilia gravia et anteeessoribus meis inusilafa ulli-a
ie\erenlia amando, summo pontifici Urbano, frater quam fene possera aut pali deberem, a me exl-
Ansehnus , senus-Ecelesiae CanUiaria., debiiara gebat. Legem aulera Dei, et canonicaset apostoiicas
aubjeclionem et oraiionum de\olionem. auctoiitales vohinlariis consuetudinibus obrui \i-
« Nouinus, domine reverende, et Pater diligende, debara. De his omnibus cura loquebar, nihil efficie-
ajuod Domiijus noster Jesus Cbristus sublimavit ham, et non lam simpiex leclitudo quam volunlaiiaa
sanctilalem vestram in Ecclesia sua ad consulen- consuetudines obtendebanttir. Seiens igilur quod
dum et subveniendum his qui ad supernae palriae si haec ita usque m finem toleiaiem, in damnaiio-
i-equiem anhelanles, in liuj'us saeeuhi_xsiIio.diversis nem anima. meae successoiihus meis tam pra\am
laligantui tribulationibus. Hacigilur spe el consi- r consuetudinem confiimaiein, nec de his placiiaie" 1»
deianone, ego humihs «enus vesler in angustiis poleram (nullus cnira aul consiiium aul auxiiium
-cordis mei ad sinum palernae el apostolicaepietalis mihi ad haec audebal daie) petii a lege licentiani
restrae, per exhibitioneni prsesenliae meaeconfugere adeundi veslram paterniiaiem, quatenus illi et
disposui: sed hoc utique facere non possuro sicul cordis roei angusiias oslenderem, el deinde ejus
desidero. Cur auiem non possiro , per praeseiilium consiho et au\ilio quod salubiius esset animse mess
Jalorem cognoscelis. Quoniam ergo per memetipsum agerem. Qua de re natus petiil ut de htijus hcenlia.
pra.senliain \eslram secundum de»ideiium nienni petilione quasi de gravi offensa 1111 salisfacerem, et
_audire nequeo, per lilteras, ut possum, clemenliae secuiura illum facerem me deinceps nullo modo re-
vestiae angusiias meas insinuo, quaienus ejus con- quisiturum pio ahqua necessilale aposlolicum, nee
solalione e_edemangustiae miiigeulur, et aniroa raea saltem inde Ioeuturum, aut si unquara hoc faclmus
desideralam tranquillitalem per affectum \cstr_e eram, in praesenli hoc facerem. Sic itaque roaie
compassiouis se adipisci graiulelur. Tanla enini est transii causaad vos veniendi. Quod sicut dixi facere
«ordis mei lnbulatio, ut nec veihis nec lilteris non possuro. Quoniam aulem impossibile est me
«nfficiam lllain expiimere;<sed oro Deum qui novit hujusmodLvitae concoidare, aut animain meam in.
-occulta ut eani vos intelligere facial, et per \iscera D lah episcopatu salvari, lum propter rerum quas
miseritordise suae •fiscera vestra ad ej'us miseratio- „dixi qualitates, tum propter raeas niultimodas et
_iem secundum desiderium el necessitatem meam sensus, el morum, et nalurae et aetalis irabecillitales.
coinnio\eat. De hac tamen mea necessitale et meo Haec est summa supplicationis meae propter quam
desidei io aliqua apeno, per quae vestram pruden- ad vos ire volebam., nl sicul Deum animae meae, et
tiara posse intelligere quid mihi expediat non du- animam meam Deo deslderatis, per paternam et
hilo. Notura esl lnullis, mi Pater pie, qua violentia aposlolicam pietatem, quae cor veslrum inhahitat,
ei quam invitus, et quam conlradicens captus sim animaro meam de \1ncuI0 tantae servilulis ahsolva-
et detentus ad episcopatum in Angha, el quomodo tis, eique hbertatem serviendi Deo in tranquillilalo
oblenderim repugnantiam ad hujusmodi officiumj reddatis; ne abundanliore tristitia siculjara niuns
-flaturae, aetaiis, lrahecillitatis el ignorantiae meae, passa -esl absorbealur, et de dolore temporah ad
quae omnino omnes saeculi acliones fugiunl, el in- aaternum perlrahatur; deinde ut Ecclesia. Anglo-
HENSCIIENIINOT_E.
. » Distat Gluniaeum Maliscone Jeucis cnciler lunc erat Raynaldus inlra biennium vita funclus.
quinque; et hint secundo Rhodano die uno descen- h Plactlaie esl judicio experiri; et plactlum, ja—
dilur Lugdunum. Malisconensij, aulein episcopus diciuin tmplacttai eîn Iiteni adducere.
«(.7 EADMERI CANTUARIENSIS MONAGHI 408
riira secundum prudentiam et auclontafem aposto- A quasi pares essemus, ntillo Patiem no-trum coram
J .lus^veslri consulalis. Omnipolens Domiiius vestram aliis dominandi j'uie sequente. Cumlgiiui monachi
.anctilalem nobis in suae gratiae prosperilale diu illt nobiscum, sicut peregrinis, \espenina hoia lo-
servet incolumem, et conterat Satanam et porla_. qiterentur, et unde \enissemus peicunclarentur,
inreri suh peihbus \estris. Amen. > . ..spondimus de Franciae pariihus nos ad\eniasse
Inter haec Romam usque vulgaium esl archiepi- et Roinam usque, si Deusconcedeiei, iie velle. At
scopum Canluanae primatem Biiiaiiniae mlilto auii ilfi:.In nihii lendilis, inquiunt. Nam \iara jstam
ei argenti pondere onustum mare transusse, Romam quam aggredimini nullus in habilu lehgioso per-
pergeie. Accensl eigo nonnulh cupiditate non bona aêre polest quin capiatur niullisqtie itijnrhs afficla-
viam observanl, exploiatores ponunt, laqueos pa- iur. Quod archiepiscopus Canm.niensis inlellTgens,
rant, ul eum capiant. His lamen quam maxlme sapienli consiho usus est. Pioposuit namque ldem
homines Alemanniei regis a iniendebant, ob disr vir se pro sua, ut fei tur, cansa nuper Romam iiu--
sensionem quae fuerat lllis diebus inler papara et rum, et venit usque Plaeentiam. "Verinn cum illic
ipsuin, Supereiat quoque ea lerapestale Wiberlus sequenlis viae peiiculum didicissei, reversus esi;
archiepiscopus Ravennas,_qui de aposlolalu quem et nunc Lugdunl moialur. > Ad haec Balduintis ail.
«•pnira jus invaseral pulsus, omni rehgiosae per- B ( Et ille bene quidem fecit,-el nos qnia seivitio Dei,
sonae Romampeienii per se suosque modis qualibus el obedientia spirilualis Patris ire compelhmur,
poteral struebat insidias. Unde quidaro episcopi, quantum nobis licueril ducente Domino progiedie-
monachi, et religiosi elerici ea saeviente persecu- mur. Quando ullra non potueriraus, salva obedienlTa
tione capti, spohaii roullisque Gontumeliis affecti, noslra re\ertemur. Ducat nos, aiunl, _)enignus
jiecali sunt. Spe igiiur maxima manus iniqua sibi Deus. > Celebrato igitur inler eos noctis officio atque
confisa esl simili pcenarum genere sese Aiiselmum "diei, nos viae reddidimus.
damnaturum. Sed ille. iit diximus, Lugduni re- Ex lnnc cum Romam prospero ilinere pervenis-
mansit, redilum nunliorum suorum ibi operiens. semus, et Anselmus a papa deceiilissime suseeplus
.Cum vero mahgnantes illi moram ex adventu ejus de sui adventus causa requisiius fuissel, eo illam
extra spem palerentur, didicerunl a ppregrinis orthne letnhtquo in episiolasua quam a Lugduno,
eum vahda corpons infirmitate lentunr, a Eugduno ut diximus, ei dixeril, Tpsam thgessit. Audiliile
amplius non promovenduro. Quod diclum peregri- quae ferunlur, et subvenlionem pollicetur. Scribit
iiorum non fuit ex lOto veritati contrarlum. Infir- luteras Willhelmo regi Angliae, in -qmbus ut ies
_iialus nempe fueral, ut de saniiatis illius recupert,- Anselmi hbeias in regno suo faceiet ac de suis
lione desperaiio nos non parva tenerel, Quo. illi C omnibus illum revestiret monel. hortalur, Imperat.
auduo, consiernali sunt animo; et quod de Anselmi Scnbjt quoque Anselmus sub eadem malena hlle-
dislurbalione spem habebanl, peididerunt. Verum ras, et eas una cum htteris papae ipsi regi destinai,
ltnguore magna ex parte sopito, et rumoie qui Mansimus ergo Romaedecem diebus in palaiio Laie-
jiopulos de pioeessu ipsius lepleveraf circumqua- ranensi, cumpapa degenles.
que exslincto, ecce quos Romam miserat nuniii Piaeeral eo tempore abbas quidam, Joannes no-
<
veniunt, et quod omni excusatione sublata eum ad nune, coenobio Salvatoris quod piope Telesmam
se papa properare prsecepit referunt. Quid moror ? urbem situm est. Qui Joannes, Romanus genere,
Nescius morae apostohcis jussis ohaudit, \iae se discendarum sludio hlteraruro j"aro oliin Frantiam
periculis, mortem pro Deo non venius, tradit. -yenerat, ibique fama permolus A«sehni quitunc
Discedentes igitur a Lugduno teitia feria quae Becei abbas erat, eum religionis proposilo fenens
anle Domipicam diem Palmarum erat, \enimus in adiit, eoque audito, Becci monachtis factus est. Quod
subsequenli Sabbato ad villam quamdam quae As- uhi post tahquot annos ad aures sumnu pontificis v
Utbant pervenil, Joannem ipsum ad se accercitum
pera h dicilui, in qua cura hospitali atque refecli
fuissemus , \5sum Patri est dccentius inter moha- >. praefati coenobii abbatem fecil Hic itaque agnito
chos qui in eadem villa cohabilabant, quam inter Patiem suum Anselmuin Romam \enisse, missls
villanos, nocte llla nos conversari, lum propter reli-» nunliis omni studio depiecatus est, quatenus ad se
in sua quadam mansione cui saiubns ,
gionem monachici ordinis, lum propter officium venirei\alque
jmminentis nociis atque diei. De re iiaque manda- aura favebat, ad evjtandas Romanae Uibisaegnlu-
lum nionachis est et alacres assenserunl. Eramus dtnes, inslanti dignaretur sestale conversari. Quibus
quippe tres monachi qui hoc quaeiehamus, dominus ille auditis, supernae pielali ac fraternae solhciludmi
-idelicet et Pater Anselmus, praefatus Baldumus, el gralias eglt, summoque pontifici relatas preces in-
At ille : . 0_ inquit, divinae miserationis
ego qui haecscribo frater Eadmerus. Qui ua ibarous noiuit.
HENSCHENII NOT_4_.
* Ilenricus is fuit hoc nomine rex Germaniae quar- priori Vifa diciiur Sec«sta, vulgoSasa, ubi erat mo-
ms, imperalor terlius: conlra quem anno 1094 ln naslerium S. Jusli, tit ibtdemannota\imus.
«oneiho Anguslodunensi renovata excomnuinicatio e Telesia urbs Samnii episeopahs, sub Beneven-
jfuerat, attjue contra caeleros schisinatis Guibenhii tano archiepiscopatu, haud procul a confluentia
_Tl_-lliO_.£S Vnlturi et Saban fluminum in hodierna Terra La-
^ Anno 1098. Af qnae bic villa Aspeia dicilur. in beiis olun celehns, nunc feie deserla.
_09 HISTOi.IA NOVORUM. — LIB. II. __ 410
pr-edeslinaiio I Yeie -etenim pi.rmisil Deus Joseph •A ci oiiu.inoeonira atquum faligaii. Namcumliilerae
in _Egyplumanle Jacoh Pairero suuili. Quapropler, _qu,e direciae fuerani, nullam ipsi qua jure aigtij
licet omina quae habeo, luis uipole \in propler ju- possel cnlpani refeieudo niveheieiii, nec lalores
stiliam necne bcati Pelri fideliialem exSuIanlis pi-o- eartira a Iiiteris ipsis pejora dicendo dissenliient,
posuerim necessilatibtis seruiura, lamen quia urbis facltim estul et viiijiisiilia firmius crederetur, el m-
islius aer multis el maximse peiegrina. regionis ho- jusiiua hominis. etiin non aeqtiojudicio faiiganiis,
mimbus nimis e_t insalubris, laudo ut eas qtio vo- jnagis ac raagis pub]icala detestaretur. fjuique igitur
caris, nequod superna dignaiio libi pro\idit negh- ex hoc illitts coeperunl causae iavere, ilhtis com-
gere \ideaiis. > Aequiescit Anselmus dicfo pohti- modo, ilhus honoii se suaque pro voto ceriatira
ficis, êt exspectaluius quid rex Angliae lespondeat jmpendere. Dnx ipse, ad quem ipsa mandata prae
Jilieris papae ac suis, partes ad quas jnvitabatur caeleris lala ftieiunl, non consideiatis jeis Patrem
jjeliil. Occurritur el cum laelilia et honoiedn oiniii iiiullis piecibus ad hoc fleclere nisus est, quaierius
loco ad quemingredilur, et_ certalim ad-miiiislran- secum dignaretur remanere, et oplimas terraium
dura illi quique parantur. Ubi veio locoad quem stiaium tain m \illis quam in caslelhsseu civjiaii-
ibat appropinqna\it, adjuncla sectim fiatrttraca- hps, jiixia eleciionem suam, dono accipeie, easqiie
terva Joannesob\iam \adit, et Patiem suuni more in usus suos suoiumque, duniTiverel, propno jure
honi fihiroagna cum reverenua el exsultalione sns- \intlicaie. Ahier igitur molimina regis in Ansehnuin
ceplum monaslerio iulroducit. Exinde quoniam proccsseitint ac ipse lattts fuerai. Obsidione delune
calor ibi cuncta Iqrrebat, ducil cum in villam suam, solula, Anselmus cttm papa ad A\eisanara < civiU;
Stla\ iam nomine, quae, in monlis allitudine sila, tem vadil. Papa civiiaiem, Anselmus multa prece
sano jugiteraere conversantibus ilhc habihsexslat. invilalus ahbatiam Sancli Laurentii, hospilandi
His fei me diebus Rogerus dtix Apuhse a aduna- gratia, peiit, Igitur Anselmo ab ipsius ccenobii fra-
to grandi exercitu, Capuanam civitalem h a sua di- liihus perleclae thaiitalis obsequium exhibelui, et
lione resihenlem obsidebat. Et audita _ama Ansel- loqtieuti solito more quac Dei stinl audilus sludiose
mi, direclis nttntiis, roga\iieum \enire ad se, cu- praebelur.
piens illtun videreet alloqni, alque per eum hisquae Considerans ilaque Anselmus apud se, qu.intani
-saluli suae adnnniculari polerani, informaii. Ivjt menlis inqiiieiudinem el perttirhaiionem fuerit pas-
crgo Pater ad eum. Adhuc Ionge eramus, et eece sus in Angha, el quomodo ntillus, exccpiis aliqnibus
dux ipse copiosa militum roulliiudine septus Pairi monachis, eum gralia fruelificandj Deo, audire
-occurrit, aG in oscula ruens, ei prosuo.ad\entu C iolupnl, quantaque raenlis tranquilljialp potiitiSj
gratias egil. Phu es exhinc dies in ohsidione feci- cl quam frucluoso sludio sit aeunctis auditus posl.
mus, remoti in lentoiiis a frequenlia et lumultu quam exivit de Anglia, omni desiderio fervebat
perstrcpentis exereiius. Cum auleni inter haec sedis cuiara Augliee cum poiuificatu deseieie, el eis per-
apostolicae poniifex Urbanus illo ad\enlaret, et ei pelim abrenuntiare, lltiic quoqtte desideiio non
ab Anselmo ac pnneipibus tolius exercilus ohviam parum roboris impendebat, quod omnium-dubielaie
ijttra esset, ingenti saecularis gloriaepompa prose- sttblata videbat irapossibile foie suos el WiHhehn)
cntus, dtictus esl in lenloiium quod ei prope nos regis mores in untim amphus concordare.Adea
erat caelens excelleutius consliiutuni. Sicque donec nempe quae illum in Angha positi faceie solere
tivilas in dediiionem transiit, obsidio llhus domi- rogno\eramus, nova quaedam quoiithe ablnsquj
num papam et Anselmum vicinos hahuit, ita ut imle veniebanl pubhce referebanlm, inquibusua
fannlia lllbrum inagis \iderctur unatniam duae, nec conlra Dei justitiam obfirraatus inlelligebalur ut
facile quivis declinaret adpapam qui non dherierel jiiulii regionum illarum >in simitl ae muheres aliam
ad Ansehnuni. de e_ aestimalionem baberent qtiaui de Chri_liano
Sed qnid faciam ? Si dilectioni, si reverentiae, si Ghristianos lex Christiana docet haheie. De quibus
honoii, qui Anselmo ah unhersi» iiilerquosJiahi- Djiauca bre\i persttingeie placuit, ne soltunmodo
iabat eo tempore et vemebat exhibebatur, scri- nudis \erbis quse dicunl, dici putenlur, Quaetamea
bendo singiilaiiin iromoiaii voluero, non immento jsicul illa accepimus siiiiphciierponam, nonastruens
jndiscreuoiiis argui poiero. Tantum dico quod hcet vera an secus exslilennt, an non. Ferebant igitn.
rex Anghae qtn ilium, ut pi__dtcluni est, deregno hi qui \emebant quod eodein fere lempore, cum
suo pepuht, lam luiwis quam Iargis rauneribus ldem rex Rolhomagi moraretur, \iden, qui in_
oinnes quos ratus erat ei posse delrimento exislere civitate ipsa degebant, ad eum converare, conque^
conalus fuenl adversus eum commo\ere, itamen renles nonnullos ex suis, spreto Judaismo, Chn»
iiihil profecil quin polius ex his perspicacilerintel- stianos tunc noviler factos fuisse, alque roganies
lectum est, virum simplicis jiistitiae \iam tenere, ut sumplo pretio lllos, rejecto Christianismo, ad
HENSCHENUWTM.
aRogeriusfiiiusRoherli_.orlhmanni,ducisApulia., Sed \idetur legendum esse mense Maw : âhas enini
successit llli anno 1086. nnii poluisset adesse AnselniUs, qui raense Maitio
)>Anno 1098 « comprehensa estGapua a Rogerio exeunle Romam soliiin attigerat.
ipense Martio. > Ila Lupus Pi-olospata in Elironico. c Avcisa lubs intei' Capuam el Neapolitti,
m EADMERI CANTUARIENSIS MONACHI £___
Judaismhm redire •.oii.pelleret. Acquiescit ille, el A tum reipro foiibus piaestolantem, invenit. In quent
i,useep-o pietio apostastae, jubei ex _i.d_ei.ipsis ad- auiniatus, « FJII, ail, irouis, etpabuluraexleniEc
ducl ad se. Quid pluia . Pluies ex illis miiiis et ter- peithiioiiis, noli sufficil libi damnatio tua nisi el me
Toribus fractos, abnegalo Ghristo, pristinuraerroiem lccutn pra_cipiles in eam ? Ego \eio eui jam Chri-
«uscipere fecit. 'Slus patefactus est, absit nl le unquam piopalre
Erat praeterea, ilhs diebus, -tdolescens quidam agnoscam quia pater luus diabolus est! > Dum isla
Judaeiis, cui uno dierura per \iam forte etmli appa- ita dicunlur, ad j'ussum jegis intjoducilur anle eum
luit alter juvenisvultu ac veste decorus, qui inter- Juriaeus, el ait illi rcx . « Ecce feci quod rogasli,
-Ogatus unde \el quisesset, dixit se, j'am ohm ex redde quod piomlsisti. > At ille : « Filitts meus jam
Judaeo Christianum effecttim, Slephaiium prolomar- nune- et in Christi -confesyone constantior, el niihi
tyrem esse. « Sed ea, inqnit, causa nunc de coelo est solito factus infestior, et dicls : Feci quod pc-
ad letras deseendi ul lu, abjecla supeislilioneJu- tisli, redde qnod promisisli ? Inio quod ceepisif,
daica, Clnislianus efficians, el meo nomine, bapii- primo perfice, el tunc demum de pellkilis age. Sle
zaius iu Chrislo, appelleris. > Dixil, el ab ocuhs cnim convenit inier nos.Feci, thxit, quantum polui,
ejuselapsusnonconipariiil. Adolescens auiemiimore R Yerum quaimis non profecetlin, niinimelamen feram
corjpplus, ilhco presbyierum adiii, quid \ideiil, me sinefiuetu laborasse. > Augusliatusque JuJaeus
quidve audieiit tlaia voce Innoluil, sequein Chri- e\ his \ix oblinuit, ul data medietate promissae pe-
slum ciedere confessus, baplisml jjraliam stalim cttniae, aha sibi medietas Iaxarelur.
adepltis esl. Qu. d factum cum paler ejus agnovissei, Pjaeter hsec quoqtie, per id tempoiis ferebalur
acri cordis dolore aflicilur. Et aesttians qnonam Dumfn tantam meniis elalionem connisse ul nequa-
modo suis sflcris filium possct resiiltiere, didicit qitain palienter auclire valeret,-si qui*is ullum _ie-
quemadmodum Willlielmus rex Angloruro nonnullos HOtium quod \el a se, vel ex stto prseceptoforet
hnjusmodi pecunias gratis nupei Judaismo reddide- ageiiduin, poneiel sub condilione voiunlalis^Dei
rii. I\it ergo ad illum, et qualitei perdtdil iilium fien. Sed qtiaeque acia slmul el agenda suaesoli in-
suuni querula\oce deprompsit. Oratslbi misereii, dustiiae ac forliludini "\olebat ascribi. Quae nienlis
et unici more a se diieclum paternis rogal legibus elatio ita-excreît in eoul, quernadmodum diceba-
imperiali sanclione reslilui. Tacel ille ad rogala, tttr, crcderelT3t publica \oce asseieret nullum san-
uonduni audiens qnamobrem lali negolio sese dehe- ctorum cuiquara apud Deum possc prodesse, el ideo
let mediunffacere. Athertil Jud_eusroysleiium cur nec se .elle, nec aliquem sapienlem dehere healum
suis precibus non responderet, et e vestigio sexa-, cPetium, seu quemhbet alium quo se ju\arel in-
ginta marcas argenti se il!i daiuium, si judaismo teipellare. Hac fide in ipso pioficienle, ad hoc quo-
iêslitueret filiuin suu>n, pollicctur. Jubenle igiiur que lapsus est ul Dei j'udicio inciedulus herel, inju-
.ege, jmcnis ij.se in conspectttin stuim adduciltii, et stiiiajque illud aignens, Deuni aul facla hoiniiiuiii
sex illuni hac\oce alloquitur : « Qneiitur paicr imis ignorate, aul aequilalis ea lance nolle pensaie
de le quod praeiei licentiara suam Clirisiianus effe- aslrueret. Exeraph eausa, quinquaguila ciiciler \iri,
fctus tes; irocsnla est, piaecipio libi quatenus \ohm- qiubtis adhuc lllis diebus, ex anliqua Anglorum in-
_a.i ej"ussatisfaclens, omni ambage scclusa jndaismo genuilaie, diviliarum qtiacdam vestigia aindere
le sine mora lesiiluas. > Gui j'u\enis respondens . videbanlur, capti smil, et calumniati{__0) qtiod cer-
. Domine rex, ast, ut pulo, joeaiis. > At ille indi- AOS Tegis cepeiinl a, mi>ela\erini, manducaveiint.
gnalus, « Tecum, inqnit, jocarer, stercoiis fili ? Negant illi; unde slalim ad jiidicium laptiludicantur
I.eeede potius, et praeceplum meum velotius imple, injectam calumniam (21) examiue igmu bfeni a se
alioqum per vullum de Luca faciam libi oculos erui.j proptilsaie debere. Stalulo itaqtie dre, pi aefiii poeuse
Ttinc adoleseensaniraa. quior faclus, \oce conslanti judicii pariter subacli sunt reraola pietate et raise-
ita respondit: « Utique non faciara. Verum noveris rieordia. Eralergo .niseiiam videie. Verum omni-
quia, si honus Chiistianus esses, nunquam de ore 15 : polens Dcus, cui misericordiam ei jiithcium canit
luo lalia piotulisses. Cluistiani eteniin est eos qui a Davidicus psahnus, innocentia eorum, servatis rnise-
Chiistoper Inciedulilaiem separati suntei conjun- licordiler ab exuslione manibus omnium, cunclis
geie; non aulem eos qui ilh pcr fidem juncli suntah oslendit, ct malitia hominum eos iinpiedesliueie
1.0 separare. > Confustts pi inceps in islis, conlume- cupientitiin quam injusta fuerit, juslo j'udicio decla-
liis affectutn juvenem cum dedecoicjussit suis con- Tavit. Igitur cum pnncipi esset lelatum condemna-
6peclibus eliminaii_ Qui expulsuspafrem suum even- los lllos leriio judicii che simul omnes inuslis mani-
HENSCHEMI NQT.E.
a Venationes, Inquit Malmesburiensis, quas prirao in Spicilegio adhunclocumnotatliujus acsimilis ju-
indulserat, adeo prohibtul, ut tapitale esset stipph- dicn, quod oiduldum \etetes Saxones dicebant (Ale-
cium, pienthdisse tervum . > quam iiisaniam , per- maniii uilheil, Belgi Oideel nominanl) exolevisse
dentis hominem pto hesitoia, pgregie perslringit usum tempore Hennci III, alque hujus mandalum
Joannes Sarisbuneusis hb. i de nugis cuiiahum, amio 1219 promulgatum exlnbel, pro quo islo anno
cap. _. jnandat jusliiiariis quibtisdam suis quomodo agere
« Similis examims exemplum jam \idimus die debeanl Ii) iis crimirnbus, « quibus competeiei judL»
î<.ccden.I in Vita B Ilildegundis. Seldenus autcm cium ignis\cl aquss, si non esset|piohibitum. >
415 BISTORIA NOVORLM. - LIB. II. 41*
bus apparuisse, slomachalus taliter feituriespoiidis- A -' boruro, alieio in\iol,ito, posse serv.ire
(quandoqui-
se :« Quid'esthoc?Deus esi justus j"udex ? Peieat, cleniDominus jtibeat, quat CwsausCmsari, ei qttceDei
qui deinceps hoc ciediderjt. Qtiare per hoc et hoc sunl Deo reddi [Matth. xxn, 21]), objiciebal hoe
meo E judicio amodo respondebilur. Non Dei quod apud se lnusu non habeii, nec \clle de clomlno suo
pro \olo cuj"usque hinc inde plitatur. > Ha_cet hu- Iianc imiuiam sustinere, ut aliquis in regno ejus
jusmodi plurajils aiiocioia quae a diversis non igno- cuihhet intendeiet, msi ei velpereum.-El ego, Pa-
bihsfama. hominibus de Willhehno illo ttuic iempo- ter, iiiter lales quid facerem? > Respondit. « Ra-
ris nuntiabantur, magno, ut diumus, Anselmum iione duceris. Ego quoqtie ne de hts alque aliis ttbi
accendebant pontificaiui Angli8eabrenitniiare,scien- non jure illatis videar non curare, eaque gladio san-
tem \iJeIi.einiores suos monhus ipsius nulla posse cli Pelri nollevindicare, moneo quaienus tonciho
xalione amplius concoulare. quod apud Baium ante corpus beali Nicolai, Kalen-
Postulaturus igilur a summo pontifice ipsitis \m- dis Ottob. celebiare constilui, pra-senliam luam
cuh quo se jiimis aslringi jjemebat relaxaiionem, exhibeas, ut quod de ipsoiege Anglico^ suisque, a"e
eumadnt, ei sui cordis anxielalem liinoiuii, miseren sui simihbusqui conlra libeilalem Ecclesise Dei se
sihi "poposetl. id esi ut ab onere curae pastorahs, eiexerunl, mediante aequilatis censura, me faetu-
quod iinporiabile sibi quia infiucluosum~\idebal, se B 1 rum chsposul, auditu \isuquc percipias. > Debinc
_rele\aret, obiuxe rogavil. Audit papa quodillepo- ad hahitaciilum suum Scla\iam Anselmus rever-
stulal, et iliico miratusexclaraat :« 0 episcopum ! tilur, qtiietem et pauperfalem ohlatis dnitiis anle-
0 paslorero ! I.oiidum caedes, nondum vulnera per- ponens.
pessus es, et jatn Dominici curam o\ lhs subteifugei e Inslante aulem termino concilii, ad aposlolicum
quaeris?fjlmslus in cuia ovium suarura prohal Petii reversus esl, et cum eo Uarum hsque profeclus. ln
anioiem erga se, et Anselmus, Ansehniis, inquam, ipso veio concilio *>,dum plurima de flde calholiea
illesanciusjille tahs ac tantus vir, soluraraodo quie- summus ponlifex, facunda ralione lationab.hque
scere volens, oves Christi et ante pugnam lupo- facundia disseruissel, mola esl quaedam quaeslio ex
lum niorsibus dilaniandas non verelur exponere. parte Grsecorum evangelica auctoritate piobare vo-
Ah1 quid dicam?Quo amore sperat Domino copulari ieniium « Spiriium sanctum processionera non ha-
qui hoe fugit quo ipse Dorainus se leste prohatur Jbere nisi lantum a Patre. > Hitic erroii lum mtiltis
amari? Absinl haac a te, absint a lua religione, dile- argumenlis, tumJpltirimis rationibus papa tonlr.die
clissimefralerAnselme! Potiusne mein istis ulterius nisus, inter alia (_!__)
quiddam de epistola sibi ohm
inquieles, scias quod non solum nou concedo tibi . ah Anselmorfe Incainaiione Verbi edita et directa,
iacere qtiod peiis, mio e\ parte Dei omnipoleii-is cxempli gratia, mlulu, quod suae dispuialioni non
\ice beaiissinu Petri aposlolorum pimcipis libi per parum claritaiis ac firmiludinis attulit. Verum cura
sanctam obedienii.ini praeciplo qualenus -curam An- nonnulla ohjicerenlur, et -redditae raliones , quem-
ghci regni tibi coiiimenda.aui, quandlu retineie ut adraodum instabllibus mos est, disquisilaeeiiuc.ea.ius
hactenus poleris, non abjicias. Quod si propler ty- exponi peterentttr, imperatum silentiuinprimusipse
rannidem piincipis, qui nunc ibi domlnalur,# inter- ponlifex rupit alta \oeedicens : . Pater et magister
rani illani redire non pei-iiilteiis, jure lamen Chri- Anselme, Anglorum archiepiscope, ubi es ? > Sede-
stianilatis semper Ilhus a. clnepiscopus 'eslo, po- bal enim idem Pater in ordine caHerorani inter
testatem hgandi atque solvendi super eam, dum primos conciln Patres, el ego ad pedes ejus. Ubi
.ixeris, obliiieus et Insiguibus ponlificahbus more ergo se requin audi.il, surre\it continuo, el re-
summi pontificis nlens ubicunque fueris. > Ad haec spondit : t Domine Pater, quid piaecipis? Ecce me. »
ille : « ObeJieiiliam, Paier, non ahjicio, sed si non Alille : « Quid, qtiaeso, facis? Cur in ahorum silen-
disphcet, quid animo geram paucis suggeram. Cre- iio degis? Veni, veni, obsecro ; ascende usque ad
dat, si placet, e\_.elleiUia \e_lra quoniam si caedes, nos et pugnans pro Malre lua et nostra, adjuva nos,
_>i\ulnera, si mors lpsa mihi pio tulelaetdefensione . cui stiam integrnatem \ides Graecos istos conari
o\ium Christi inieiideietur, spero, non aufugerera, si adimere, et nos in idipsum nefas, si facultas eis tri-
me conscientia niea non fallil. Al tunc ul de rege huitur, pi-ecipitare. Succurre igiturquasl verepro
ipso, qui me, sicui nolum est, de regno suo expuht, hoc aDeo missus huc. >"Videresitaque"circa sohum
laceam,-psi quos o\es,el episcopi quos adjulores ha- papae quosque perslrepere, sedes mutare," Iocum st-
here debeharo, et qui mihi obedienliam professi dendiviroj)araie, etslc demum hononfice le\atum
sunl, ohines in commune ad hoc me ducere cona- ad se prope papam cbllocare, conciho stupente ad
. hanlur, quaienus sub obtentu justitise contra justj- haec, et peicunctanle qiis esset aul unde. Tum
tiam facerem, idest obedienliae beali Petn ahrenun- compiesso tumuliu, ommbus in coramune vii. san-
liarem, ne fidem quam debebam regi terreno viola- ciitatem alque induslriam papa exposuit, el quia
rem^Quibus dum niterer persuadere me utiumqtie protfterjustiiiam mullaspersecuiiones passus; alqu«
HENSCHENH NOTJE.
* Perhoc el hoc, fbrmula jurandi est, qua idem episcopi. > Ita Lupus Prolospata, sed perperam no-
lex etiam infra tuiltir. lato anno 1099, nisi more Giaecoiura annuin auspj-
15 « Mense Oclobn papa Urhaims universam syn- cetur a Seplembii.
o lumcongregavit inci\itaieBaii, m qua fuerunt 185
413 EADMERI GANTUAIUENSISMONACHI W
injuiia tle sua sit lerra expulsus, reverenda voce A auditu edocti, iiunc eum faclo se experiri gavisi
iiniotiiii. Guin igitur ad imperium ejus Anseimus sunt, dum lllura et pio malobonuniTeddere, elpro
praesjo esset moise qiiaestioni mox respondeie, visum jjeisequente se non fitia videni preee inteicedere.
nonnulhsesl melitis foreihcfasiinum rem diffeni, Admirabihs ilaque universis factus esl.
fluo libeiioiibus animis chcenda expeditius propo- Inler haec ego Pali i per omnia piaesens aderam,
nerenlur. In crasumo Uaqne maluiius convenlu dis- paralus \idelieet ad serviiium ejus. Etquia mihi ab
posito, Anselmus e\ condieto debjtum solyere postu- infaitlia hic moseiat, semperno\a quae forte, sed
Jalus cst. Suirexil ergo elcoiam unneisis in edito niaxime in ecclesiaslicis, occurrebanl dthgenli inlen-
stans, sic de negolio, legente cor et linguam ejus lione consideiare, ac memonaecommendaie, dispo-
-Spintu sanclo, tiaclavit, disseruit, absolvil, ul in situmconcilium, loca et ordines personarum, modos
jpso conYentUnemo exisleret qui non inde sibi Sa- -et examinationes causaiumittiriosa forlasse magis
,tisractum consentirel. Sed qujbus hoc argumenlis, qtiam sagaci mente et oculo, hinc inde utpote qui
quihus laiionibus, qnibus\e divinae Sciiplurae auclo- nunquam pihis lalia \ideram, modesto intuilu con-
jilaiibus el exemplis egerit, scrihere supersedemtis, sideiavi. Ecce autem, cum illis inlenderem, occur-
co qiiod ipsemet Anselmus postmodum inde diligen- R rit, quem antea beneuoveram, aichiepiscopus Be-
tius atqne sublilius traclans, egregium opus « scri- ne\enlanus b., cappa prae oninibns qui convenlui
psit, idqueper mulia teirarum loca, uhi ejusdem ipsi inlereranlpieiiosiori decoratus. Papa enini non
erroris fama pervehit,ab amicissuis rogatusdirexit. cappa, sed casula ef pallio desuper redimitus con-
Ergo ubi finem dicendi feeit, inlendens in eum sum- cilio praesidehat. Ego igilur intuens cappam anlisti-
muspontifex, ait: . Benedictum, sit COTet sensus tisBenevenlani, eteam, ut dixi caeleris praeslare
ûus, et os et sermo oris tui sit henediclus. > Hinc peispiciens, recordatus sum verborum quaepuer a
in latide yni demoratum esl, et fides ejtis alqtie semoiibus Ecclesiae nostrae,Edwjo scilieet uiagnifico
prudentia divulgata ae magiuficata, nec non eorura xiio Blachemano, _alque Farjnanno aliisque nonrail-
perfidia, si qui forent, qui ea quae de pioposita quae* hs ohm audieram. Solehant elenim iidem memoia--
slione docuit suscipere et credere nollent, expro- J)iles virisaepe narrare quodipsis, adolesceiitiae pri-
hrata ac perpeluo analhemate percussa aiqne mordia.agenlibits, Imma c regina, cujus in capiie
proslrata. hujus operis habita mentio esl, inter multa hona
Procedente deinceps raiione 'de rege Angloi .im quse Eeclesiae Clmsli Canttiariensi coniulil, braclno^
sermo conseritnr, el sinisti-a qu_edam de ipso pu- beati apostoh Bariholomaei, ipsam Eccle<.iam,dispo-
bhcepraedlcantur, Anselmo inler illa demisso \ultu n nente domino suo Cnudo rege Anglorum, sublima-
fsedenle etloquentes nullo favore proseqticnte. Tan- verit. Quaeres qualiter acta fuent, boc modo {rjuoflL
dem de venditione et oppressione Ectlesiarum de pei excessum cceplae narrauonis dici patienier
quibus intei alia vituperabatur, necne de injurits quaeso acctpiaiur) uno sensu, pari ordineiefejebaiit.
Anselmo illatis aposlohcus acriter q_e_lus est. TempO)e_aiunt. quo ipsa domina, sicut regina, in<
< Quem propterea, inquit, eliam regni sui fecit ex- regno Anglorum magna et praepotens hahehatur^
lorrem, quooiam a heati Petrifldelilale etobedientia pontifex Ecclesiae Beneventanae \ enit in Anglianv
jiequivit separare. _>Et adjecit: « Ecee Yita illius qtiem, sicut jpseferebaf,imn)anis fames ceilisprte-
.yianniquahs ad apostolicam sedem saepedilaia est. sagiis lotamApuham afllictura illo deduxerat, cu .
Cui proconeeitone sui plura mul.ofies cobortatoria piens aliquomodo, si non posset toli prouneia?,
simul et casjtigalona suasione verba mandavimus,sed saliem suis ci\ihus lantum maium propulsare.Is iter
affhciio atqde depulsio lanti \ii i, quem coiara yide- ingressus brachium beati Barlholomai aposloli se-
tis, satis inliuil qiianlum proficimus. Ad Iisec, fra- cum tuleral, spe sibi certa promitlens se per illud
ties, quid sentilis? Quld decermlis? > Bixerunt : mulla lucralurum. Idem quippe biacliium, ob hu-
< Senieniia plana est el judicium evidens. Si enira jusmodiiiecessiiudinem conlrahenda subsidia in ipsa
j_emel, si secundo, sMerlio vocasti, et lenuit audire, D ccclesia Benevenli a rehquo corpore servabatur re-
jenuil disciphnam-accipere, restat ul, gladio sancli niottim. Episcopus ilaque, iranslta Italia,venit in
JPetri sub analhemalis iciu percussus, quod meruit Galham, quae sibi dabanlur gralanler ubique hona
-feenliat,doneca sua praviiate discedat. >Respondil: suscipiens.Audtla veio divitis fama regui Anglorum,
< Ila est. > Audiens haec Aiiselmus illicosuaexit, ralus est sibi eo progrediendum, ex aliorum eventt-
,et flexis genibus coram papa praefalum regem jami hus sperans se ilhc amphus caeieiIS regionihus ac-
tunc excommunicaie paralo , vix obtinuitne in re- quisilurum. Piaefata quoque legma magni nominis
gem facerel quod comintinis omniuro sentenlia pro-• et divulgala. famae habebaiur; quam boniias sua, et
mulgavit. Quiergo bonitalera vin solo pritts fueranlt qua super Eeclesias respiciebat largilas ei pepererat..
BENSCHENII NOTJE.
a Hoc est opusculum, cujus est menlio in Aita--, -dorum, qunsedil ah anno 1076 usque ad annum
num. 10, lib [ n, iauquam in Barensi conciho lau- 1107.
dau. An lllud cui liiulus, Cui _Dei_sIwtno? cujus sn c lmma nfater S. Edwardi, ad cujiis Vitam 5 Ja-
Canqiania~ elahorali mentio fit praecitalo hbro n, nuaru piurima, de eo et rcge Cnud dicta, legi pos-
jium. __> sunt. Caeteium Eadmerus pnncipio libn ! euin no-
* Hic eral Roffiidus, ex piinfcipibtis Longobar- nunat dunlaxat.
i17 UISTORIA NOVORUM.— LIB. II - 118
Pontifex igitur, Angliam veniens, ipsam reginam A coepi de eadeni cappa loqui, et unde tllam haberet
adiit, el illius alloculione politus , quid delulerit, quasi nescius intenoga\i, stimmam rei exposuii,et
quam ob causam tam remolas orbis adierit parles eamordine qtio descripai suam Ecclesiam ab Ecclesia
jnsinuavit. At illa, hominis chantalho labore ad Cantuariensi adeptam esse declaravit. Qua de re cer-
misericordiam flexa, de sms ei coptose largila est, lior effeclus, putavi allqnibus jgralum hoc ipsum
_st illum palriam remeare, nec non eis quibus immi- huic opusculo indere, hcet propositum nairationis
nens famis peiieulum formidabat, subvenire horiala trarailem roe hoc agenlo non nescirem excedere.
esl. Sed ipse inlelligens non sufficere sibi ad suum Guio peracto, ad coepium redeainus iier. Finiio con-
negoiium quaehabebal, eos qnos magis fanuhares in "ciho a Baro diseessimus, comitalum papaeRomain
curia ipsi dominae esse acceperat percunctalus est tisqlie non deserenles.
" Interea reverlil nunlius
ntruinos quod attuleral, dalo preiio, regina. m jus quem a Roma ad regeni
propriumtransferre curaeessel. Quid multa? In\esii- Angliae destmatum snpiadixinitis, leferens lpsutn
galurde re animus dominae,el in\enitur piomplissi- regetn suscepiis qtiidem quoquo roodo litteris papaj
musesse,ceriam se tantummodo episcopus faceret litteias Anselmi nullo \61uisse pacio stiscipere, Imo
ipsum os nominati apostoli revera fuisse, et taliter cognito lllum esse hominem ejus jurasse pei vulium
ul ipsamet lestarelur sibi,subiala omni ambiguilate, Dei qtiia, si fcsiine lerram suam non exiret, sine
salisfaclum. Ad quod ille : « Quo, inquit, modo? > letractalione oculosei erui faceret.
« Super corpus, ait.Dotninieum el super sancto- "Vetum posl thes aliquot, ex quo Romam teversi
rum rehquias quas ei proponam , juiejuiando, fuimus, \enil missus a rege WiUhehniis, ctijus ,in
rehquias de quibus agilur veraciter esse «le cor- exttti Angliae nieniionem fecimus , doroino papae atl
pore beati aposloli Barlholoma_i , et H remoia luteras quas pio Anselmo miseral responsuius. D,-
onmi aequivocalione alque sophismate faciaf. cebat ergo poniifiei : « Mandal tibi doroinus meus
IIoc, inquit episcopns, secure me facluium poIH- rex sibi non parvae adnnralioni es»e quod vel in
ceor. > Vemens Uaque Canluariam cum brachioipso, mentem tibi cadere poluit uteum, pro reslitutione
piout ilh rex et regina diclaverant, decenler sus- rerum Aiiselmi, interpellares. > El subdidit: « Si
cepius est. Astante igitur ipsa, monachorura quo- Causam quaens, haec est : Qtiando de terra sua dis-
que ac clericorum immenso agmine eam vallanle, cedere voltiil, aperte minatus est se illo discedente
inler quos eliara supra memorali viri a quibus haec loloin archiepiscopatiiinin dominium suum accpplu-
actepimiis sepraesentesfuisse testati sunl, ntiroero- rum. Quoiiiam igitur nec his minis constnctus quiu
saque utriusque sexus et aelalis multitudine ob hoc p( exirel oiratiere noluit, juste se putal fecisse quod
comolante et audienle, jurando super altare et cor» fecil, et iiijiuia reprehendi. > Ad haecpapa : « Accu-
pus Christi necne sanctoi um rehquias quas heatuin sateum, inquit, ahunde? > Respondit: « Nohpapael
Gregorium sancto Auguslino, ahosque Romanos ait, quis unqiiam audivit lalia?Prohoc solo pn-
pontifices aliis archiepiscopis destinasse scilur, as- maiem regni suis onirabus spohavit, quianesan-
se\era\It ipsum os de quo sermo habebalur beati ctam mairem Etclesiam omnium Romanam visiia-
Barlholom_eiaposloli proprium fuisse, nec ipsi as- rel, omiltere nohiit? Vere et sine omni ambiguilate
serlionisuae ahquid omnino soplusraaiis aut aequivo- dicerepossumusasaeculo lale qnid non esseaudilum.
caiionis inesse. Qtto facto, meraorabihs domina Etpro lali responso, mirabihs homo, huctefatigasii?
quamplures argenti hbras anlistiti contulit, et osse Redi, quantocius redi, el praecipe illi ex parê heali
polita illud ecclesiae Clnisti Cantuariensi soleraiii Petri quatenus remota omni conlradiciione illum
donatione ex parte regis Cnudi suaque concessit. suis omnibus integre revestiat, si excomrouiucari
Iliis quippe diebus hic mos Anghs erat palrocinia leeusat. Itaque fac ut quid hinc vehl scire me faciat
sanclorum ommbus saeculirebus anteferre. Ponlifex ante concilium, quod tertia hebdomada Paschse a in
quippe sedis ipsius, __Egelnolhusnomine, inter Teb- hac urbe sum celebralurus, alioqui certissinie noveiis
qua qute homini dedit, cappam illi valde preiiosam D 1 se in eodem concillo damnationis sentenlia punii.
aurifTigioex omni parieornatam dedil, quae el illius quam promeruil. > At ille : i Priusquam abeam,
Ecclesiae decori, et Ecclesiae Caniuaiiensis fuluris lecum secretius agam. > Mansit ergo ibi per ches
lemporibus ianlae rei existeret teslimonio et proba- plunmos idem Wilhielmus, prudenleroperam dando
lioni. Ego igilur cum, ut dixi, coocibo praesens hos et illos suse causse fauiores efficere, ac ut donii-
anlistitem Beneventanum cappa rehquis praestanie m sui \oluntati satisfaceret, munera qttibus ea coidi
ornalum viderem, et eam ex his quae olim audieram esse animadvertebat disperiiendo.elpolhcendoparyi
opiime nossem, non modice laetatus, et cappam habere. Deducius ergo a sententia Romanus pontifex
et verba mihi puero exinde dicla Pain Anselmo esi, ac pro \ olo Willhelmi inducias usque ad festum
ostendi, Moxcelebiato conciho ubi Benevenianum, sancli Michaelis _dedit regi. Acta sunt i>haec in ipsis
ipsum adii, et inter alia rautuae dileclionis colloquia soieraniis Nalivilalis Chrisli.
HENSCHENn NOT_E.
* Anno ergo 1099, quandoPascha fuit celebratum
x Aprihs : et Jittera Dominicahs B Dominica III J» aliquod Romanum anno 1098 celebraium, in qno
indocia. hae toncessae fuerfnl : neque po_t concilium
xxi\ ejusdem raensis cadebat. Barenseahud conciliiim videtui habituin coram Ur-
° Male ergo Inc inducitur a concilium
quibusdam bane fuisse, quam id in quo, post Pascha semieniis
119 EADMERl C.NTUARlEiNSIS MONACIH 42«
Quod videntes, \ane nos ihi consilium mbil A hunc sedem referiiiilur, consilia el auxilia, sicut a
auxilium operiri intelleximus, petitaque licentia capue ommnm, requiruntur. SeJ quo ternnnenlur
Lugdunum remeare decievimus. Qnam licenliam effeclti, heu lolus munilus no\it elinde conqueiiiurl
cum nullatenus impelrare poluissemtts, remansimus De cujus mundi remotissirais partibus unus ecee
Roma. usque ad praefiniiumlempus concilii, conli- inter nos modesia laciiurnitaie quieScens mitis
nue circa papara degenles el qtiasi in commune vi- residet, ciijiis silentium clamor roagnus est, cujus
ventes. Nee enim dttae, sed una videbatur amborum liiimihlas et patieniia qtio declt\ior atque mansue-
ctiria esse.TJnde et ipsepapa frequenter ad Ansel- tior, eo subhmior est ante Deum et in nos fei ventior,
mum veniebat, laete ctim eo sese agendo, el cuiianl isle unus, unus, inquam , iste , quam crudelissime
faciendo ei; dedit quoque iili hospiiium in quo affliciiis quam injnstissime suis omnibus exspoliatus
conversabamur eo jure til, si aliquando Romam .enil huc j'udicium ei aequilatem apostohcae"sedis
ledirel, contra omnes homines illud sihi vindicaret. de negotio suo efllagiians. Jam annus secunduscst*
Ipse in eonventu nohihum, in processionibus, in quo huc\enit, sed vel quid hucusque subventionis
stationibus, semper et ubiquea papa secundns erat, in\enit? Si de quo dico non omnes agnoscitis, ipse
prae ctinctis honoialus, cunclis acceplus, et ipse est Ansehnus archiepiscopus anghcae regionis. >
cunclis simplici hiimihlate submissus. His dicus \irgam pasioralem, quam manu lenebat,
Cum \eto adconcihum ventum esset, elepiscopis leitio pavimento illtsit, indignalionem spiritus sui,
jqui tle Italia et Gallia venerant suas sedes ex con- compressis -exploso murmure labns et denlibus,
sueludiiie \enditantibus, nemo existeret qui se vel palam cunclis oslendens. Ad baecpapa ei innuens,
audisse \el \idisse aichiepiscopum Ganluariensen) ait. « Fratei Reingere, sufficit, sufficii. De hac re
Romano conciho anle haec inlerfuisse diceretj \el honum consllium erit. > Al ille, producto in eum
scire quo tunc in loco sedeie debcrei, e\ piaeceplo spintu, inquil: « Et equidem expedil. Nam ahter
papse in corona (25) sedes illi posita esi«, qtii locns eiim qui jusia jiidicai, non iransibit. . Deinde ad
non obscuii honoris in tali conventu solel haberi. perdic'enda concihi decrela inomlus, verba re-
lgitur diira in.ipso concilio mnlia traciarenliii, mulla sumpsit ac 111fine dicendi, ne parvi penderetur in-
disponerenlur, multa ohservari decernerenlttr, nec juiia Anselmo illaia, repelit, monuit, el sessuin _rit.
lamen ab omnihus parliin propter tonventus im- Haec omnia, ctim Patei Anselmus audisset et lan-
mensitalera.pariim propler intiaiuium et exeiintium dem circa finem \erborum de se dicta intellexisset,
a corpoie B. Peiri slrepitum et concrepalronera, oppido nnratus est, sciens se nec homini de re lo-
clare intelligeientur, prjecepit ipse pontificuin su>n_-P tuliim fnisse, nec a se vel ullo suorum , nt talia
musLucensi episcopo, Rcmgero k nominc, qualenus diceret, protessisse. Sedehal ergo uii solehal, si«
in medio caeteus eminenlior starel, ac sonora qua lenter auscultans.
pollehat voce quae statuta erant cunctorura aurthus Inter ultima \ero synodi, jam recisis quae reei-
expresse deponeret. Pater lpse praesidentis imperio, denda el slatutis qnae visa ftierunl constiluenda, in
verum nonnullis ab eo capiiulis in audieniia omnium ad\ersarios sahclae Ecclesiae excommunicationis
diserte exposilis , suhilo admiranuhus cunctis , senteiiliam cum loto concilio papa inlorsil quia
vtiltti, voce, ac gestu corporis in ahtim habitum senlenlia omnes qtioque laieos investittir.is Eccle-
demutatus est, unde suoium luininum acie in cir- siarum danles, el omnes easdero lnvesliluias de
cumsedpnles direcla , \ulneraiap mentis doloiera manibus illarnm accipienles, necne omnes in offi-
ulira dissimulare non potuit. Rupla igilur decieto- cium sic dati honoris hujtismodi consecianles, pari
rum seiie, quae exponenda susceperat, intulit, di- modo involvit. Eos iiihilominus suh ipsius anathe-
cens : « Sed videhcet quid faciamus ? Praeceptis matis \uicuIo colligavit qm pro ecclesiasticis ho-
subditos oneramus, el iniquis tyrannorum sae\iliis uoribus laicorum hoininuni homines fiunl dicens
non ob\iamus. Oppressioncs namque quas ipsi sua nirois e-secrabile videri manus quae m tantam emi-
tvrannide Ecclcsns infeiunl, et exspohatlones per- D nentiam excrevennt, ttl, quod nu1h Angloium
sonaium quae luendis ilhs msliliilae sunt quolidie ad concessum est, Deum cuncta creanlem suo ministe-
HENSCHENIIWTM.
ajini 1099 celcbrando, senlenliam excommunica- capile sedeat poiilifexcum suis aut legati ponlificii :
lioins se latiirum niiiiabaiui* poiiiifex; ullia qtiod ex '.'lioque aiHem lateie producla scamna demum in
nihiloininus niducias contessil u.que ad lestiun heinicytlumcoeaiil: qui hemicychis \ideltir hic co-
S. Michaehs; an piiinum, \m Mau lectniens' an rona appellan, atque adeo plane ex opposito papae
vero solemnms âlieium, xxix Sepiembi isl Exislimo sedisse Anselmus : de quo sciihil Gervasius_Doro-
secundum . qina hcel pnoi teiiiunus sulhciebat ttt beinensis m ms. apud Seldenum, Alterius oibis
nihil a coiiciho tuneii deberet , inlra laraen de papam \ocalum ab Uihano.
moite Urbam agens auelor, euinque diceus prius h Reingeius, abis Ringeiius el Rangetius, vixit
obituni quam resjjoiisum ex Angha exspectaiuinê- usqiie -ad annuin 1112. Exslant Malhildis reguiae ad
niret, satis mdical, se bis poslenorein lerminttni in eum episiolae.
telligere; quandoquidem ille «bierii «iuobus inensi- c Secundus annusah advenlu S. Anselmi Romam,
bus posl piiinum, scihcel__9Julu. fuiitus, sed mchoatus dunlaxat, lnc inlelligi de-'
a Quae pictur.e Tiidenlinani aut siroiles synodos non bet; uii ex dictis ajipaiet.
exlnheni, repr_-_tniani sediha sic disposita, ut in
m IHSTORIA KOVORUM. — LIB. II. (Zl
riocreent, et eumdem ipsum pro rcdemptione et A susciperei. Qui decessus Yif,rc, ubi ejiisdera regi§
ralute lolius mundi summi Dei Pauis obtutibus aunbusinsonuil, respondil: « Et Dei odium haheat
offeraiit, ln hanc ignominiam delrudi, ut ancillae qui inde curat. > Adj'ecilque : «Ille vero quimodo
fianl earam manuum quae die ac nocle obscenis papa a est, cujusraodiesi? > Cui cum in aliqulbus
contagiis inquinantur, rapinis ac injuslae -sangui- Anselmo archiepiscopo siroilis diceietur, ait: < Per
num effusioni addictsecommaculantur.Hisprsesentes \uliiun Dei,si talisest, non valet. Verumtamen sit
fuimus,h-ec conspeximus, his ab unhersis, fiat, fial, * modo ipse per se, quia per hoc el hoc papalus suus
acclamaii audivimus el in his consummatum con- non ascendil hac vice super me. Lgo inlerini liber-
ciltum scimus. late potitus agam quod libet. > Nec emm pnlabat
Posteradie, accepla licenlia, Roraa digredimur, apostolicum orbis posse in regno suo esse cujushbet
nihil judicii Yel subventionTs, praelerquam quod"- juijs, nisi permissus a se. Qualiter eigo deinceps
diximus, per Romanum prsesulem nacli. Via vero sese habueiit, ad alia festinanti scribere opportunum
reJeundi lunc iemporis raultis erat peiiculis obno- non esl. Atlamen hberlafe qua se potiium glortatus
xia, sed prolpgenle nos Domino, pericula cuncla est non diu frui pcrmissus est. Pfius enim quam
evasimus, acLitgdununi illaesipervenimus, ubi cum _ annus liansiit, msperala elsubila morte pertussus
summa veiiera.ione.gaudioqiie suscepti, et a ponti- eam perdtdit. Oclober namque auchvit etim glorian-
fice civilalis delenti, mansiouem nostram illic flr- lem, secunda dies sequentis Augusti vidil etim ex-
roaumus., ami.sa omni fiducia ullerius iempoie spiraiitem. Siquidem illa die mane pransus in sil-
Willhelmi regisAngliam remeandi. Habitus esl ergo \am*, \eiialum ivit,Jbique sagilla in corde per-
ihi Anselmus,non sicui hospes, aul peregrinus, sed cussus,lmpa.iiileiis et ineonfessus e \esiigio mortiins
sicui inthgena, et veie loci douiinus unde nusquara est, et oinni homine raox derelicius (24). Quse sa-
ipse ipsius uibis antistesf eo piaesente, suo vo- guia ulrum, sicut quidam aiunt, j'acta ipsum per-
leballocopraesideie, sed piaesidente ubiqtie An- cusserit, an,quod plures affirmam , lllum pedibus
selrao, inferioris et sttffraganei loco simul etofficio offendentem .uperque luentem occideilt, chsquireie
mira duclns humiliiaie fungebalur. Anselmus oliosum putamiis, cum scire sufficial _eum justo
feslivitates , sacros ordines , ecclesiarum dedica- judieio Dei proslralum atque neeatura c. Hic occui-
liones celebrahat, et poniificaha tjuseque oflicia ad-, 1.1anirao quid rex isle quondain, ul supra ic luhnius,
mimstrabat. RoffensT episcopo dixent, videficet quod : « Deus
Sed cum mulli aguiia benevolentiae ejus amplilu- nunqiiam eum honum liabiturus esset pro malo
dine ad eura concurrerent, et sacramentum imposi- Q quod sibi inferret,' > et perpendo quid postmodum
lionis^manus episcopi ab illo sibi ac suis conferri Deus erga lllum egeril, donec vitae praesenli super-
deposcerent,ipse qui in episcopalium officiorum adfuit. Scitur enini quia e _ quo illa verbd, depulso
ministralioiiibus semper nutum ponlificis exspecla- languore, quo noiura est illum fuisse gravalum,
bat Ie\i affahihtale respondebat suum noii esse tale prottilit, lantura in deprimendo et subjugando ini-
quid in parochia allerius episeopi, eo inconsulto, inicos.in acquirendotenas, Jn exercendovolupta-
prsesumere. In quo cum ralione agi inlelligenies, tes suas ptosperatus est, ut orania stbi arjidero
mox ad sunm episcopum nuntios dirigunt, et qua putares. Ventus insuper, el ipsuin mare videbanlur
>henigniiale vir ad suas preces respondeiit inno- ei oblemperare. Verum dico, non mentior, quia
tesceiues, orant illum rogari pro se. De ic ergo a cum de Anglla in Northmanniam transire, vel inde
ponlifice ajjpeilatus, imo per loiam paioclnam suam curstjni, piout ipsum \oIuntas sua" ferehat, rediro
hocet ahis ponlificalibus ofiTciis, 111iiiius volunlalis volebat, mox, UIo advenlente, ei maie appropm-
deliberaiione posilis , omnes admitteie, neminem quante, omnis lempeslas, quae nonminquam im-
ab ipsius ^raiia sacramenii patiebalur immunem mane sae\iehat, sedabalur, et iranseunli niia Iran-
diseedere. Fiebal itaque frequens populorum con- quillilate famulabatur. Quld amplius? Ita faleor
cursus, et nonnunquam in hoc solo «xpendebatur ^ in cunclis erai fonunatus, ac si verbis ej'us hoc
dies totus, ilaul-ios, qui *i minislrabanius, gravi roodo lespondit Deus : « Si te pro malo, ut dicis ,
tsedio saepefatigaremur, Ipso semper jucundo \ ullu nunquam bonum habebo,_ probabo an sallem pro
ethilari existente. Cieyit aulem in eum mira quae- bono posslm le bonum habere, et ideo in omni
dam ex his et maudita dilectip omiiium, et boniias "•
quod tu bonum sestimas Yelle tuum adimplebo. >
ejus divulgabaiur per circuiium. Setl qujd? In lanttim ex successibtis suis profecil
< Inler haec, per populos fama dispersit Uibanum ut, sicul hi qui faclis ejus die noctuque praesentes
sedis apostolicae praesulem praesenli vilae modum exstilerunl atleslantur , nunquam vcl de lecto
fecisse. Siquiden) prius obiit quam quse a rege An- surgeiet, vel in lecto seJ collocaret quin seipsura
glorum pro causi. Aiiselmi exspeclabat responsa autôllotanie aut surgente semper delei lor esset.
HENSCHENH NOT_E.
* Paschahs II, crealus xn Augusti. Gualterum Tyrellura, nobilem Franctim, fui ictnm
*«»Novam foieslam auctores \ocanl. impiitab.intahqui; suo juramenlo assorenlem, quoi
c Pluribus rem describit Ordencus Vilalis lib. x. illa dienecin illam silvSepartenl veneni, nec regem
Ahbas -sutem Sugerius coaavus excusat operosa Yiderit.
?25 EADMERI CANTUARIENSIS MONACHI _2i
QuapropWr dum nee njiilo corrigi voluit, nec bono ^ el monipnlanea -eseJe seqtius Ailiiter liuis uias
ad bpne agendum atirahi poluit, ne in perniciem -sul.iraxil.
bonorum diutinofuiore sae\irel, compendiosa jllum
LIBER TERTIUS
Secundo ilaque anno a ex quo a l.omaXugdunnm 'qiiisque liberandum, ct in statum optatae pro .perl-
venunus, qui eral nosliTexsihi annus lertius, vene- latis aditum sihi pollicebalur. Quae spes inde roa-
runt ad Anselmuin jarn leilitim diera in ctenobio, xime procedebat quod HenriCus qui lunc noviier
qtiod Casa-Deih dicitur, agenlem, duo monachi, fralri defunclo 1n regimm suGcesserat, m ipso suse
bnusGanluaneiisis, et aller Beccensis, nuntianles ei "conseciationis die bouas et sanctas omni populo
jam saepe memorati Willhelnu legis \ilaeoxces_.um. Ieges se servalurum, el omnes oppresshmes et ini-
fjtio llle Vehemenli slupOre peicussns, mox est in quital-S quaesub fratrfe suo etnerseranl in omiii sua
acerhissimum fletum concussus. Quod \idenlesadmi- dominalionp, lam In Ecclesiisquam in s^ctilaribus
rati admodura sunius. At Tlle, singultu verbaêjus negolus, piohibiluiuni et suhversumm spopontlerat,
interrumpenle; asseruit, in ipsa veiilaie qtiam ser- et haeconinia juiisjurandi ltilerjeelioue fiimaia, stib
vum Dei transgredi non decet, quia si lioc cfficere monimenlo liilerarum s gilli sui lesiin omo roboia-
posset, mullo raagis ehgeret seipsum corpore quam tarum, per folum legnum divulgaluin iii piaecepe-
iilum, sicul eral, moiinumesse. rat. Praesentia nihilominus communisomnium Palris
ohis post haec Lngduuum reversis, ecce alius e jam ipsl spei non parum Tobons apud hominura
fralribus Ecclesiae Canitiariensis ad\enii, litteras menlesadjiciebal,conslaiilem illius probilalemagno-
defeiens, preces offerens, quibus obiiixe ab Anglo- Sceniium, el saneta qtiredam ad reformandum Chri-
r-um matre Ecclesia inlerpellatur, qnalenus, exslin- siianse religionis slaium qui post ohiltim veneranda.
clo tyranno, fihos suos, 1upta mora, revisere eon- memoriae Lanfranci archiepiscopi in mullis decide-
solariquc dignetur. Audilo igltiu de le cousilio me- rat, pioximeab eoprodueel statui an eclis sensi-
morati leverendi Hugonis ipsius urbis episcopi, iter bus exspeclantium.
Angham remeandi ingfessus est, Ipso poniifice, et Sed cum post paucos sui reditus dies "Serberiam
tolo populo lerrae super hoc dolente, el uisi rationi ad regem venisset, et ab eo-gaudenler susceptus,
contraiiel, modis omnibus, ne fierel, prohibere Q ralioin Ilhus c qua se excusavit cUr, in suscipienda
volente. Magno deniqne solatlo se in discessu ejiis legiae dignitalis benedictione, illum cujusjuris eam
desiittti videhant. Piosecuti autem illuinsunlde\illa esse sciebat non exspectaverit, acquievisset, poslu-
In villam per plures dies lam \iii quam rauheres, lalus est pro Consiietttdine aniecessorum suorum
singuli cerlalim ciirrentes et pro stta desolatione regi hominium faceie, et archiepiscopalum demanu
êraebundas voces edentes. Necdtim per\enjii)us Clu- ejus recipere. Quihus cum Ille nequaquam se sut
niacum, elnUiilominus aller nunlius, ex paiieno\i velle aut posse assensum prsebeie responderet, in-
regis Anglorum et procerum regni Palri occurrens, terrogantibus quare, slalim quid super his et qui-
moras ejus in venientto redarguit, tolam terram in husdam aliis in TRomano consilio acceperit, mani-
ad\enlu ejus allonilam, et oninia negolia regni ad fesla relatione innoluil, ilaque subiuferensalt: « Si
auchenliam et disposiiionem ipsius referens pendere dominus 1ex ista suscipere, el suscepta servare vo-
diiaia. Cujus verba hllerae regis quas attulerai atte- luerit, hene intemos el firma pax eril. Sin auiem,
stantes, et dicta plenms explananles, preces et vola jion video remaneie meum Tn Anglia utile forevel
ipsiusTegis virum festinato venire magnopere poslu- honestum, piaeêrtim cnm siJepiscopatus aut abba-
lantis, el seipsum regnumque suum ejus consiho tias dederit, pinari ine penitus lam a suiquam^t
acniodeiaiiiini se subjecturum polhceniis conline- D corum qui suseepeiinl coramunione necesse sit JNec
bant. Ilaec ct htqusmodi pltira qtiam dicere \elim, enlm ea de causa Angiiam redii, ut si ipse Roma-
nos ad patriara properaie coegeruiit. nopontifici obedire nolil, inea resideam. Undequid
Prosperrimo itaque cursu marina pericula _ranS- vehl precor edicat, ut sCiam-quo me verlam. > His
vecii nono Kalend. Oclobris Dofris appulimus, et lex auditis graviter conturbatus ost. Grave quippe
Ingenli gaudio tolam lerram in adventu Anselmi sibl visttm esl investituras Ectlesiarum el hominia
exsuliamem reperinms. Quaedamelenim quasi novae pra-Iatorumpeidere, grave nihilominus Anselmuma
resurreclionis spes singulorum mentibus oriebatttr, regno, ipso nondum in regno plene confirnialo, pati
qUa et ab oppressione calentis adnue calamitalisse discedere. In uno siquidem videbatur sibi -quasi
HENSCHENH WTM.
* Anno Christi 1100 pnmi el fundaloris.
k De Casa-Dei, monasteno in Arvernis, infra e Causa ralionabilisêsse polnit meius a Roberto
agetur XMVApiilis, ad Vitam S. Roberti, ahhalis fratre primogentio, haud dubie ahquld rooliiuro pro
j§5 HISTORIA SOVCWJM. - LIB. 111. 1W
diniidimn regni perderet, in illo veiebalur no fra- A _ negat ohlatam; negat eliam se yel semel aliquando
liemsuum Roberlum qui tunc de Jeiusalem I.01II1- sua volunlaie litisse \elalam,el li.ee si ciedere aliter
manniani redieral, Anselmus adiret, el eum in apo- nohl, offerl se judicio lolius Angloritm Ecclesiss
slolic-esedissuhjeciioneiu deducltim,quod faciilinnmi piobaiuram : J Attamcn, inqtiil, me velum poilas.e
factti sciebat, regem Angliae faceiet. De \erbis igi- non abncgo. Nani cum adolescentula essem, et suh
tur altrinsecus motis indutias usque Pascha petilae amicae roea. Chrisiianae, quara lu bene nosti, \iiga
suui, qiiatenus ulimque Romam milteienlur, qui pa\erera, illa servandi corporis mei causa contia
deticla aposiohca 111prislinum -regni usum mula- fureniera el ctijusque ptulori ea tempeslaie ins idian-
fetit, eiintenm Ecclesns Anghse in quo eranl slalu tem Norihmannoruni hbidinem, nigrum panniculum
inaneniibus, Anselmus leddilis lerris quas rex raoi- eapiii meo stipeiponeie, -et me illum abjicienleuT
lujsEcclesiaiGantuaiieiisi abs.uleral, suis omnibus acris verheilhus «t nimiuni obscpnis verborum con-
re\e=lirelur, sicqae fierel ut si a sententia flecli \iclis saepe cruciare simul el dehonestarfi solebat.
papa uequuet, totius negotii summa in euta quo Quera pannum in Jpsius quidem piaesenlia gemens
luac erant slatum redirel. Haec Auselraus, quam\Is ac tremebtinda ferebam, sed mox ul me conspectui
fn\olaesse et 111nihil ulile tendere sciiel atqne ejus subliahere poleraro, arreplum in humum jace-
pT.-ehcciei, lamen ne novo regi seu pi incipibus ullani B re, pedihtts prolerere, et ila qtto in odio fervebani,
contia se suspitionero de regni transfalione aut quamvis insipienter, consueveram desaevire. Islo,
alitindc incuteiel, preeibus illoium passtis estYin- non alio modo, testeconscicntiamea, \elata fui. Ac
ci, i_l quod \oIehant annuit, dimissaque curia ira si me oblalam quisque dicet, el hoc quale sil ex
pace ad sua secessit. eo coliigt potesi, quod, sicul pluiinu qui adhucsu-
HihC paucis diebus inlerposilis, Mathihhs filia persunt no\eruiit, pater metis cttm me, queinadmo-'
Malcholmi nohihssinii regis Scoiorum, el Marga- dum dixi, velatam forte vidisset, furoiesuccensus,
reta. a, qu.e scitur exorta de semine regum Anglo- injetla inanu veium arripuit, et dissipans illud, oditira
rum , nujisil praefato Henrico regi AngIorum.~fpsa Dei iniprecattts est ei qui mihi illud imposuit, con-
qmppe Margaieta filia ftut Edwardi fihi regis Ed- leslansse comiii Alano mepolius in uxorem, quam
mnndi, qtii fttil fthus regis Ethelredi 1111!
glonosissi- in conturbernium sanclimonialium praedeslinas-
mi regis Ejd„'..rl, cujus raox in c.ipile hujus opcris se h. Ilaec est unde-calumnior ralio mea, quam_
rênlio facla cst. Negolium itaque ipsius copiilav' quaeso, peipendat piuderuia iua, et agat pro nic
IICPI pioposili opetis jntentionem, ut quibusdam sicul no\it agendum palernilas lua. > Quid plu-
foite \uletur, haitdqtiaquam respiciat, «tamen qma ra? Differt Anselmus sententiam ferre, el cau-
fr Aiiseluiuiii adniimstiatum est ^nam ct eos in sam judicio religiosarum p'ersonarum regni detcr-
conjugitim benetli\ii, et illam pariter in leginam mmahdam pronuntiat. Statulo itaque che coeuiil
consecra\il) hre\i atilnmo descrihendum quahler ad nuluni lllius episcopi, abbales nobtles, qui-
acttnn sit. Hoc antem ea re nobls maxime in volun- que, ac leligiosi ordinis \iri in \illa Sancii
laiem ceeidit, qiioniam-Aiiselmura in hoc a rectiiti- Andreae de Ro\eceslra, qtiae Lambela vocalui,
flinedeviasse noiinnUa pars hominum, ut ipsi andi- qtio et ipstim praesenlis negolii liinc tenor ad-
-_mus. h!asphema\it. Siquiilem eatlera Mathildis, duxerat. Cattsa igitur juxta piaescriplam seriem in
inter sanciimoniales in monaslerio ab infanfia 1111- medittm deducla esi. Prodeunl hinc inde idonei
frita el adnlla, credebatur a multis in serviiitim Dei lesies, \erha puellje puiae venijti suhnixa prole-
a parenubisobl.ua, eo quod puhhce visa fuejai Slantes. Accpdtmt istis aichidiacîi duo, Wiriielmiis
earuminlorqiias \i\ebat more velaia. Quse les, dtim1 \idehcet Catiiuarieosis, et Humbjldus Serbeiiensis,
illa jam olim duiiUso velo a rege amaretur, [leg. quos Paier Anselmus Willuniam c, ubi illa fuerat
cntn] pluTiintiin oia laxarel, et eos a cupilis am- edttcata, pro __usrei certitudine rimanda direxerai,
plexihus reiaidaiet, ipsa Anselmum, cujus In hoc; qui publica voce teslali sunt se et rem a sororibns
fiulum omnes e .spectabarit, adiit, consilium de ne- D diligenlissime perquisisse, et nihil quod relatae ra-
gotio, et aiixihum submissa prece qu_psi\it. CuiL tioni obsisleiel ab eis capere potuisse. Monet ergo
ille, faniain quae feiebalur iujiciens, affirmabat Anselraus et per Chrislianani-obedienliam omnibtis
nulla se unqnam ralione in hoc detlinandum, ut. imperat ul nullum a \eritate fa\or aut limor defie-
suain Deo sponsam tollal, et eara lerreno hominii cial, sed sicut revera causae Dei, quo j'uste deiermi-
in matrimoniura jungat. Refert Illa, et penllus se1 netur,unusquibque pro \iribus ooem ferat, ne, quod
IIENSCIIENH NOT.E.
legni paicini recuper.uione : regem ergo benedixit dominatus in Fiancia, malre Nordiinannica pio-
aicluep. EboraceiiMs I homas, anno 1100, v Augusli, crealus: videlur autem conjeclura prebahi is ftni-
post obittun Gmllehiii die teriia.^jui et ipse sequemi dari in communi Anglorum Scotoruiiiijtie odio ad-
mox No\einliii ohui. \eisus Briiones, qtiod liic \el Alanus co nes dicaitir
a Cohtttr S. Margarela legiua x Jnnii, eliam Mar-
pro\erbiahter, pro niagno Scotici nompiis hc-lc,
tjrol. Iioni. \cl aliquis piiini ilhus forfassenepos, eL Scotis aeque
h Ceiebiis msciipia.
apnd historicos est Alanus.comes Bii- abominalus, signilicetur.
-snum Aimoricorum, inter puncpin Noilhiuanmci c Wiltonia ejnscopoium sedes, anlpqtiajn cft Sa~
- "
PA.HOL.CLIX. 14,
427 EADMERl CANTUARiENSiS MOMGffi .28
ab-Jt, «iens, talis jutlieii seiitentia piodeat tujusis A suscipio qtto l.uiil Patiis auctorilate suffullum au-
exemplo in supeivenluris temporibus, vel sua qtii- dio. > Iila dehinc in medium ducilur, gesta comi
libet hbertale non jtire privetur, vel Deus lus quse e \ uJ_.iiaudil el amplectiiur, auditum sibi praestari pau-
sui jiiris esse debenl injifria defiaudelnr. Acclamantit cis precaiur. Loquens ergo oblulit se \el sacramento
omnes ita faciendum, el se non ahler facluros spon- vel aha,qiiaro magiseligeienl, eccjesiastica lege, pio-
denl. Remoto itaque a comentu solo patre, Ecclesiaa baluram solidae\entati suhnixam esse jain defimlani
Angliac quae con\eneral Tnnnum de pioferenda sen-i- ralionem suara. Quod non propteiea faciiuain faie-
teniia tractat. Deinde Illo in medium reverenlerr lur, quasi sibi non credilnni esse putel, sed ut male-
adducto, exposilum esl quid de negolio communiss vohs hominibus oranem deinceps blasphemaudi oc-
omnium cousensus inveneiit. Ralum aiunt perspeciai casionem ampulet. Respondetur nihil horum optis
re sibi vTderi, et ad hoc compiobandum paratosse e esse, qnoniam, si malus homo de malo ihesauro
asserunt nuila senlentia posse puellam pro causai cordis sui proluleiit mala, dicto cititis opprjmelur
sua jure constringi, quin hberlaie corpons sui qtto- ipsa veritaie, jatn laiilarura personaiura aslipula-
ctinque modo legaliter veht, valeat uti. Quod hcet,, lione piobata, el lohorala. Alloculione posihaec et
inquiunl, ievi argumento probare possemus, eo la- henediciione Ansehni poltla abiit, pauctihs diebus
men, cum opus non sit, supersedemus, nostris ar-! " e\ol>iiis fit, ut dixi, icgina el conjux. Terum, cum
gumeniis firmiorum lenentes paiem jucttcii bujus> ipsa conjunctio juxla riluin Ecclesiae fieri firmarique
senleiitiam, -a \enerandae niemoriae- praedecessore ) debeiet, Patcr ipse lotam regni nobilitatem popu-
\estro et Palie et magislro noslio Lanfranco sinnlii lumque ininoiem, pro hoc ipso circumDueiilem,
de causa pioraulgalam. Nara qtiando )lle roagntis> necnon pro foribus ecclesite regem el illam ciicuin-
Willhelnius hanc leiram pumodevicit, raulti suoiumi \allanlem , subhmius c__lens slans in conimiine
sibi pio tanla victoiia applaudentes, oinniaque suisi edocuit, -quo ordine causa virgiuis, quam fama vtil-
\ohinlalibus atque luxuiiisôhedire ac subdi deberei garat, per episcopos et religiosas personas \eniilala
..ulumaiiles, non solum in possessiones victoium, fuii el delerminala. Quo facto, monendo, atictoiil.iie
sed-el m ipsas maiionas el virgines, ubi eis facullasi Dei picecepit, quatenus si quis ahter de negolio illo
aspuabat, nefanda libidine cceperunlinsaniie. Quod; sentiret, ac senlentia luleral (tiude scihcet ipsam
noiinullie praevidenles , et suo pudori roeluenles copulam, secundum legem Chnslianam, fleii nou
roonasleria yirginum peti\ere, acceptoque velo sese debere posset ostendi), nilul haesilans, saha pace
nitcr ipsas a lanla infamia piotexere. Quaeehtdes omniuin, coram profeiret. Ad quae, tunctis una
eimi postmodum sedata, et pio tempoiis qtiahlale clamantibus, rem jusle definilam, nec Tnea quid
pax rebtts dala fuissei, quaesilum ab eodem Patre restdere unde quis, nisi foite mahlia duc.us, juro
Laitfranco est quid de his, quae tali refugio suam ahqtiam possel movere calumniam, legilime con-
pudicitiam sei vaverunt, ipse senliret, essenlne vide- j'uncii sunt, honore quod decuil regem ei regniam.
Iicel constringendaein moiiasieno velum tenere quod En ordtnem geslse rei, teste conscientiae meae veii-
acceperant, necne. At ipse quaeslionemjpsam consilio tale; sicut eara praesens audivi et vidi in nuliant
generahs concilii laliler solvit, ut eis pro castitate pailem declinando descripsi, verha puellae Ila dun-
quam se tam nianifeslaerei oslensione amare iestala. taxal in medio ponens, ul non asseram vera exstite-
fuerant, dehitam magis reverentiam judicaret exhi- rmt necne. Si ergo quis in lslis Anselmum contra
hendam quani ullam servandae rehgionis conlinen- reqiiumaliquid egisse dicere ullra voluerit, ipse \i-
tiam, nisi propria illam volunlateappelerent, violen- deut. Nos vero, qui cor ej'us in hoc «t in mullls
ter ingeicndam. El adjunxeiunt: « His inteifuiinus, agnovimus, lesiimonium ei peihlbemus, quia sicut
hsec approban a sapieutibus vins audtvimus, et ipse faleri solebat, nec scire uec posse illo tempoie
haec m pr_esenimegoiio\alere volunms, acroborari habult.quomodo in hac remelius aul aequius faceret
poslularaus. Licel eniin sciamus causam illarum quam fecila.
istms esse lcvioiem, dum illa sponle, isla coacia pari ]) j) Eodem anno venil in Augliam Gtiido archiepisco-
de causa velum porla\eiil, laiuen, ne quis nos favore pus Viennensis, funclurus, ut dicehat, legalione lo-
cujtis.Tsduci exislitnel, non ullra piogredi in judicio lius Brilanniae, ex piaecepto et auctoritale aposto-
volunius, hoc solo coiilenii, ut quod valuit iu majori licaesedis. Quod, per Angliam auditum, in aduiira-
,valeal in iniuoii. > Tunc Anselmus jid haec: . Stitis tionem oniiiibus \enit: inauditum stlhcet in Biilan-
quid roouuerim, quid pr-pceperim, quidqne pollicili nia cuncii scientes, qiiemhhet horainum super se
siiis. Cum igilur secundum quod vobis visum est \ices apostolicas gereie nisi sohim aithiepiscopum'
jusiius, In communejudicaveiitis, siputasserilis, ego Canluariae. Quaproptersicut venit ita revers.is est,
jtttliciujn veslrum non abjicio, sed eo secuntis illu I a nemine pio legalo suscepius, net in aliquo Ipgati
HENSCHEi.U WTM.
I rishuriam sub regibus Norlbmannis iransferretur. A resiauralione tpstaiur adolescentem se adfuisse,au-
liic Eadgarus rex praenorainatus moriasieiitim Vn- di\i .seqtie eaqnaead hopniairiinoniumdissuadendnm
g.ntirn magno studio «inditlerat, uli scnbit Ethelie- dtxit S. Anseinius, el quam veraciler proplielaveru
(iiis ahbas Rievjllensts in Genealogia legum Aiiglo- iinnime felix lututum. Verba ejus jniegre lncjuv.it
iiini, ethla x scriptoribus. atiexeie, qnia aliquas circumslanlias ah Eadmeio
i Heiimaiinus, abbas lerlitis S. Martini in ci\i- di\eisa. contment.et Tem tol'am ad Anseini faude u
tale Toruaeensi, in tracialu nis. de sui monasieni inagis lltusirani, sic ergo habel: < De qnu Hemico
<gg HISTORIA KOVORUM. — LIB. III. -_•_>
oihcio functus. Exinde, cum ad lempus induciaium * \ersa permovit. Rex Igitur piincipes, et principe?
Pascha a \enttiiii essel, cl qui Romaiii missi fueiant legem suspecluin habenies: ille scilicel islos^ ne A
l.nnlii nec dura redissent, usque ad advenlum illo- -einslabili, ut fn, fide dissiljrent, et isti illum ioi-
rum induciae dilataesiuit. midando, ne undique pace politus, in jse legibus effe-
In suhsequenli auiein solemnilate Pentecosfes, ralis desa_virel, acluni exj;oiisuIlo esl utceiiiludo
advenlus comitis Robeili, fialris regis, in Angham lalis hinc inde fieret, quae ulrinque quod \eiebatur
praevia fama folam regalem curiam commovit, et excluderet. Sed ubi ad sponsioiiem fidei regis veu-
qtiorumdam animos, ul postmodum patuil, in di- tuin est, tola regni nohilitas cum populi numeiosi-
HENSCHENUNOT-E.
qnia raentionem feci et alius refeiendi Iocns non piscopuiu, si quld in eo vellel calumniari. Respondit
enl,Jicet niullum a coepla liarratione digietli \i- D. Anselraiis se non illud caluranialiiruin, cum re-
xlear, qmddam lamen digntim meuioii.i ditam. Hic \era spcundum canonura deciela judicassent. Tuiic
eigo confirmatus in regno \ohut conjugera habere ie\, « Quaiidoqiiidera, niquil, jiidiciuni laudans,
puellain quamdam, fiham regis Scotiaa: dixilque \olo ut mihi puellam desponsetis. >Sed D. Ansel-
D. AnseltiiOjiunc temporis Canluaiiensis uihis \e- nius: « Judiciuni, niqtiii, non leprehendo; sed si
ueialnli aicluepiscopo, ut eam sihi henediccret, et B majesias veslia niihi ciedeie vellet, ul eam non 4u-
solemnibus miptiis benpdiclani in eonjugium socia- tereiis consuleiem : cura quomodociinqitc contigit,
let Respnndil archiepiscoptis se uoile eatn benetli- lamen VPIIIIII.uper caput poilavil; et sulfitienter de
cete, nec suo consiho legera 111cimjugiura eam sihi filiabus rpguin aut coniiiura \obis inveniie posseiis.t
socijiiiit.nl, cum \elum sanciiiuoiiialiiim, si«nl ipse Rege \eio in eo quod conceperat peiseveranle, sub-
) 10vero audiveiat, gestasset supei capul suum, tjuo junxitilie vir s.incti»simiis : « Vos qnidem, domine
seccelestts potins qnain leirem legis monsliassel lex, consilio nieo piaeieniiisso, facietis qtiod \ohis
fore «ponsani. Re\ econtra dixit se proraisisse ac placuent: sed qili diuiius \ixeni, ptiio qiiod\u'eliit
ctiain juiejttrando confiuiiasse patn ejus, quod eam Angliam non diu gavisuiam de pioie quaede ea naia
-x.onjiigeiii dittetei: ideoqne pro consei\ando jura- ent >H.ec ego adolescens eum dixisse audivi, niiiic
nieiito stto se eam non diiiiissiirum, nisi canonico \eio magna ex parle videojam contigisse. Re\ ila-
(tnlicio luisseideleiiiiinaiura : praecepitque ut ascilo que de ea CIUGS lilios et unam iiham genuit, e quihus
Eboiacensi archiepiscopo eongiegaietur conciliuni flhi jam adolescpiues, duui ex Noi thmannia m An-
epistopoijiin, abbaium et ecclesiaslitaium persoiia- gli.nn redneni, fiacta nave cuin alns niultis in maii
runi tolms Anglia., ad definiendum ectlesiasnca cen- perierunl; filiam \eio ciira multis opihus sibi a patre
suia lanliiui nego unn. ln generali eigo coneiho re- liansniissam Heniicus impeialor conjugeni duxit,
qiiisiiaesiahhittS-a illa, in cujus monasteiio puella nuptiasque Leoducura roagna gloria cetebi .irii: seei
_lla f.ieiat iiuiiita, utiumne ie\era more sanctinio- uno fiho ex ea genilo, celen morte pia_\enlus eam
iiialiiim, \elo capiti imposiio, benediclione ejiiscopali viduam leliqtul; quae \iduata rursus comili Ande-
fuisset conseciata. Respondil ahhalissa pubhce co- Q gavensi nupsit. Cum sulnto p.Ure ejus 111uibe Ro-
rara omnibus : « Reveia paier ejus mihi eam com- iboinagensi defuncio, Angloium proceres Slepha-
uicndavil, non ul sanciinionialis fieiet, sed solum- num tomilem Boloniens m, Theobaldiconnlis Cani-
raodo ui in etclesia nosiia piopter caulelaui, ciim pinensis geruiainun, super se legem tonsiiiuuni.
c.vteiis puilis nosiiis extrancis, nutuieiur ct htie- Unde Robeilus, lleiniti regis ex concubiiia hfius,
ns eiudneiur. Cum autein adolevissel, nunlialura gra\iier indiguatus, conlia euiu palam lehellavit;
ebt inihi qtiodi»! «he, regera Giiihelraiun , doniuii etnnque pwelio taptutn in quo iara casiello, quod
mei Hcmici geiiiianura, cjui ttinc vivebat, piopter sihl paiei suusdedeiai, Miieium leclusit; et soioii
eam \nleiidam \enisse; j.imque cuin nnlitihus suis suae, ul cum fihosuo ciiius 111Angliani Iransiiet et
piite jauuain ecciesiae nostrae de_centhsse, utque regnum paleiinim su.ciperet,niandavit. Illa, putans
laiiuaesioi oiandi giatia apeinenlur pr_ecepisse.Uaec Se cuncta piospera ieperluram, celeruer p-rtrans-
audieus itiniiuinque peiieiuta, ne forle ilia, ut jti- lvil : sed secus -quam crediderat, invenil : Jiam
\enis, icgi plaeerel; el rex indomitus, qui omne conjux Stephani, pnncipibus sibi junclis, loiliierei
quod sihi occuirisset illico facere volebal, \isa pul- reslilit. lpse qtioque Slephanu-., post paucos dies
thnludine puelKealiquam ei llliciiam violenlianl ia- quihusdani pacliouihus Robeilo reconciilalus el de
ccret, qui lani lniprovisus et insperatus proplei eara viucuhs educlus, rursus Anglorum iegnuni obtmuit:
videinlain aihemssei; in secrelus cubictiluin veam Sicque filia legis llennci, \anaspe se delusam loie,
jnirodiixi: rein sicul erat ei aperui, eaque volente ingemuit. Et fulurorum quidera mcei li sunitis : hoc
velum uiium capiti ejus iiuposiii, quaienus eo viso Yeio unum aperle \Tdemus. sccunduin proplieliam
rex ab llhtito complexu ievotarelur. Necnie fefelht U D. Anselmi, non diu gavisam esse Angiiara cle prole
Spes uiea. Rex siqmdem, propler mspiciendas rosas illius regmac, qiiae post velum porlalum Heunco
et alias floienies herbas, claiisliuin iiostiuin ingres- nupseiat: iino chiilina sethlione vaslalam ac oppies-
sut; mo\ III eam vidil, cum c.eiens puelhs nostris sani, de prisiinis divitiis ad magnam paupeitatem
velum capile geslaiiiem, exi\it, et ab ecclesia le- devenisse. Nonergo conlGiuiieiida, sed poiiusieve-
tessii; apei.e osiendens se non nisi propier eara renda et limenda Miiit \eisa sajiienliumet Ec_Ie_u_
\emsse. Gtim auleiii pater puellae mlia eanidem piaelaiorum; cuni et supiadictara piophetiam Leo-
hebdoinjdam atl ecclesiam noslram venissel, vehiui- nis papae de Balduino conule Flandrensi, qni «on-
que supei capul fiiwesuae \idisset, iratus \eluni sanguineara suam duxil,et sequPiitemsD.Anselrai de
consculit, et ad teiiam projeciuin pedibus suis ton- rege Anglorum, \er_ts luisse nianifesitim est.> Hat-
culcavit, fihamqiie suaiu secum leduxil. > Iiiquisila / lenus Herroaunus, uiique anle aiinuin HS3, quo
tleinde ahbatissa quol aiinurum lunc fnissel puella; Stephanus ie\ obul: ctijus verbis lllustrandis liiiiuo-
respondil duodeiiuin esse poluisse. Tunc rege roo- ran non \acal; ununi dicimus ea habuisse nos iran-
nente aieliiepispopum ut jubeiet juxta hoc judicium scripta ex onginali a Josepho ignaiio de S. Anlonio
fieri, episcopi el abbaies, consiho atceplo ieclisqiie tarinehta discalcealo, in nsque coiiigendum fuisse
diversis capituhs canonum, 111tommuue judjcave- eiroiem, quo ideniidem paier puelhe vocabatur tex
ltint pio hujusiiioth faclo non esse piolnbendum Havtd, qui fiaier fuil;-nec nisi anno ah ohitu pauis
cojijtigium; tum quaudiu infra legitiiuam aelaiem xxiv, ab lusce nupliisxx, Cinisli vero 1121 regnum
siib ititda patns fueial, nil ei sme assensu ejus fa- oblinnit, oinniura friiorum Malcolmi nattt ininmuis.
cerehcueiat. Finito jiidicio lex iiiieiiogavu arthie- * Anuo 1101 Pastha celebi.uuni fuit xxi Apnli-..
m EADMERICANTUARIENSIS MONACMl 452
i.ue Aiiseliiuim inier se et regem medium feteiunt, A nafas ailnlerunt, qu_equid in se eontiiiuerinl, lex-
qiiatenus ei"\ice sui, mami in mainim porrecta, tus earum suhter annexus declarabii.
promitierel, juslis et sanclls legihus se toltim re- «PaschaliS episcopus,sei vusservorum Dei, dilcclo
fjmim quOad viveret in cunclis ..Iniinisitaiuiiim. filio Ilenrico regi Anglorum, sahueni etapostolicam
Hoc facio, sihiquisqueqiiasi de secmilale applaude- benedicllonem. Legalionis titae verha, fih chaiib-
lul. Poslqtlam autem cetliludo de athemu fratris siine,> eic. Vtdetn Pasclmh II.
_ni rcgi innoluit, niox ille, coacto-exercilu loiius Cum igitur ad cunam venissemus, Tex, ustis con-
lerr.e, ipsiTjoIloocciirrendum impiger statuil E\ei- silio fiatris sm et aniTcoruniilhus, qui acerbo con'ia
ntus vco giandis eral atque lobttslus, el circa re- Anselmtim, pio regni amissione, odioerani infiam-
icm fnieliier cnm stns in eypedilione. excubabat mali, exegit ab eo iti aut homo sttrs fieret, et eos
'•ater Anselmns. At ubi Robeitum ipsitm cnm so- quibtis episcopalus vel ahbatias se d.tiuruiu dicebal,
ciis transfrclasse insonuit, slaiim majores regni, pro moie anlecessoium suorum conseciaret, aul
qua.i snae spon .jonis immemores, ad illura, rehcio terrain suam sine relraclatione ei fesnnanler exirel.
rpge, semet iransferre parabant. Quod sic esse An- Ctti ille respondu : . Di\i quemadmodtim Rotnano
selmiis certo leialti agnoscens, doluit; eoqne ma- _ concilio inteifueiim, quidque ihi a scde B. Pelri ac-
gis, ne quid aiher.i regi accideret, inlendeie ceperim. Si ergo excommunicationi, ctijus in hoc
coepil. Sed ulis vir qttitl tle talibus ageret, ignora- regno lelaior exstiti, memet al.cujus ici tausa stih-
hat: nulluni enim de tah cnniiiie pubhce poleiat jicio, cui quaesodemceps adhaereie poiero, meo ju-
calumni.ui, diim ntilh testes adessculi et ciimcn chcio excommuincalus. Nunlii haec ipsa mulaic
ipstim non atni.batieiicpiulo nuiriie, ne peij'un ef- direcli, mfeclo negolio ie\ersi sunt. lloruni igittir
fecti regem seduccrenl. Rex ipse, non modo de qtiaecilm saltiteclhoneslateroea nequeo liausgipdi,
legni amissione, sed el de vila stia suspecttis, nulli me transgressorein fien, 11011 vi.letui sani consihi.
credeie, rn niillo, e.cepto Ansehno, fideie \alebal: Refert: Quid ad me? usus antecessoium roeoium
unde saepe ad illtim vcnne, prmcipes qnos magis a nolo perclere, nec in i egno meo, qui roens non sit,
se labi timebaiilli adducere; qualenus, audito veibo queniquani suslinere. >Dixil: «Aitdto qtto leiid.mt
illius, elipse a foriuiditie relevaietur, et lllis metiis ista qttae dicunitii : cxercilatus in ejusinodi stini.
sTa fi.le quam sihi spoponderant ahqualenus cade- Altainen inleum non exlra lerram , ut ipse jubel,
lent, inculeretur. Ipse igilur Anselmo jura lotius sed ad Ecclesiam raeain ibo, et facieinlo quae rae
Chrislianiiaiis in Anglia exercendae se lelictiirum, debere facere intelligam , quisnani mihi \el meis
alque decreiis et jussionibus aposlolicae sedis se r> aliquam vehl violenliam Tnferre, consitieiaho. Acia
perpeiuo ohediturum summopere promittebat. Qui- sunl in hunc modum de Ius mulla, scd eoium oin-
hns Ila se habentibus Anselmus adunalis punti- niiim bsec exslilil summa. Episcopis regnique pio-
pibtts cunclis, omnem drcumfusi exercitus mulliui- cerihus, utsubalio lege solebant, \eiba Innc Imle
dinenisiraul et eos, sihtaaomiiica)umnia,-quamexse- ferentibus elin singulis regiae \ohintati paieiece>--
crabiles Deo ei omni bono homini lorent, qui fidem lanlibus, imo ne Roraani ponlificis ohedienli_esub-
quain piincipi suo debehanl quoquo modo \ioIarent, derenlur suminopere insislenlibus, ie\ersas csl An-J
ita indissolubili veihomm ratione edocuil, ut cun- selmus ad sua, Deo 111cunctis placeie stutlen», et
clt, peisperto ipsum \ia virluiis inccdere, jllico oppiessionihus Ecrlesiarum Anghacgiavi coittiillone
sprela viia non sequiusehgereni morte procumheie, coidis ingemiscens. '
qtiam violata fide sua rcgeni seducere, Quapropler . Non niulturo tempoiis fluxeiat,et ecce cum P.iler
indubia licet assertione faleri, quoniam si poslgra- siiaruni secuiusiiijuriariim,Ecclesi.edaninis noijmhil
tiam Dei fidehtas el induslria non inteicessissel An- melueiel, lillerae sibi amicabiles a rege li ansniissae
selmi, L_eniicus[iex ea tempeslate perdidissel jus deferunltir : m quibus ipiinio salutationis alloqtiio,
Angliei regni. Roberluslgilui amissa fidueia quam cum perfeclae pacis ohlauone soluto, rogatur renne
in puncipum liaditione hahebat, et non levem dc- D ad regem, gesli liegotii sententiam aho consiho
pulanS excommunicationem Anselmi, quam sihl ul iiioderari \olenlem. Auditurus itaque^, ntim forte
Tnvasori (nisi coepto desstsierel) in\ebi cerio sciehat; Deus »ua gratia coi PJ'USieligeiit; qno niandaliii,
paci acquie\it, et in fraternum aiuoieni reversus Wintoniam \ad.l,uhi episcopis lenaeque piincipibus
est, exercilusque in sua diraissus. sub uno coactis, coinmiiiii assensu apud Anselnitini
Ilaque posthac, dum omnes intPiili exspectarenl aclura esl, qualenus sub alns indntiis, alii nunlii
ahqnid tanio beneficiodigmim in Anselmum a rcge pnoribiis excellentioies ex ulraque parle Romain
processiirura, ecce ad curiamregis venire mandaiur, miltcrenli.r, Romano pontifici vi\a \ote exposiluii,
lesponsuius de negotio quo de mduciae dilatspfue- jllum aut a scnleniia necessario discessurtim, atit,
runt. Nunlii quippe jam Roma re\ersi, Jilleras a Ansehiio ctiin suis extra Angliam pulso, loiius regni
Paschale papa, qui Urbano successeral, regi dcsti- sulijectionemet coinmoduin, quod inde singulis annis
HENSCHENIIiSOT_E.
a Sihlus, participium passivum a sileo, prisrae jiislorum aliqtiorum couunemoralione, qui j)'.e
latinitali igiiolum, eitam S. Auguslinus ustiipa\il, Deum coleieut, sil.tum esl" per anuos aniiihus qti_Lui.
De civil. hb. xvi: « Demceps u.que ad Abrahara dts mille. > -
_t_3 - -HlSfGRI^ NOVORUM.— LIB. HL i"5t
habeie soleb.it, perditurum. Ab archiep'scnpo ig;- A Emcnsa dehinc longitiidine \ise, nunlii Rt»_n,>!i_-
lur missi sttnt monacbi dno,pKX.faliissciliccl Baldui- .ina \eniiinl; sui adventus causam, pio eo qtieni
jius Becrensis, et Alexander Cantuariensis; non prseferebat lenoie, aposiohcis Aurihus suggeiuiii^
-qnidem ut eorum instinctu Romanus ponliTexligo- ianli mali dirimendi tonsilium proni deposcunt. An-
lem juslitiae causa Aiisehni tillo modo exirel, scd dii ille quae ferunlur, el non nnenil \eiha qtubt.is
partuu ut curialibus minis teslimoniiim. cui papa expnmal quantum inde miretur. CIHII iameii ah
incunctaiiter crederet, fenent; partiin ul de nego- «piscopis m.ignopere precareiur suis icbus pifeca-
_lioceriani aposlolicae sedis sentenliam Anselmo re- Yere, ac definiljp piaedecessoiis sui seoteniia. rigo-
.ferienl. Ad ipsum \cioiiegotium conficiendiim di- lem, ul undiqtie pax essel, temperare; assemit se
jecti a rege sunl ties opiscopi, Hirardus videhcet necpio capilis sni ledeinplione hoc facturuni, de-
jde Herefordensi, nuper factus archicpiscopus Eboia- n ela, idicens iiulignando, el Tnsliluiiones sanclorum
censis; Heiheitus a Thcodfordensis, -Roberlus^ P.urum, niinis "actus unitis homiiiis, dissipaiem?
,Ceslrensis. Sed horum episcopoitim duos sua quo- Einieral in islis. Snpcr ha_c gcriplas epislolas regi
_qlecaust Romara agebal, Giraidum seihtei adeplio -ei Anselmo, cuique suara, dcsiii'a\Il t lcgi inter
p-tllii, el Hei iherttun iulenljo lecuperandi .tl.lalani rj alia Ecclesianim in\eslittiras judiciojsancli Spiiitus
Ltclesiae su.c cuiam Chiisiiaiiitatis sujier ..bl.atiam inlerdicpns; et Anselnium, ut quae agehal ageiet
S. Ed,.itindi °. Anlepaucos siquidem aimos Baldtii- «t quae loquebatur loquerelur, affectuose deprecans,
nus ipsius ccenobii abbas Romatn adieral, el aj.ud flrroala el aposlohcae sedis auctorilate loborala, in
Alexandruni papam d privilegiura ipsi abhatiae ac- oninihus -sui primaius digmiate. Qtiae ut mehus
qtiisierat, per quoJ ea.n a subjectione oiiinium epi- pateant, ipisiolas ipsas legenlium ocuhs ecce piaefi-
scoporum, salva prnnaiis ohe.heniia, hberam effece- gitnus.
rat. Quod factiim Lanfi ancus arclnepiscopus molesle « Paschalis episcopus, sei vus sei vornm Dei, ch.v
accipjens, ipsum piiulegiumabbali abstuht, nec il- rissimo flho Henrito legi Anglorum, saluiem el
JuJei, nisi circa finem \ii_e su.e, mullorum preci- aposlolicam benediclionem. Regi icguiii Domino
hus rooms reddere voluit. Praelalus ergo episcopus gialias agimus, > elc, usque ad Ecclesiarum siqui-*
episcopatuni Tlieodfordensem seu Norwicensein , m dcra invesliluras nos, sancli Spirilus judicto, regi-
cujus parochia eadem abbatia esse scitur, stio jtire hus el piincipihus, imo laicis omnibus, interdrci-
nonjurepiivaium esse aegre ferens, ut diximus, mus . necenira decel ul a fiho mater in sei\ifu-
Roraam ire ; et si forte possel, in anliquam dignila- lein additatur, ul sponsum qucm non opla\il acci-
latem Ecclesiam cui pisesidehalresliliiere, admini- Q piat. Habet sponsuni suuin lcgem ac Dorainum
culante sequitate, cogitabat. Hic ilaque Heiberlus, nosirum, qtii temiseiicordiasiia in polenlia el pio-
cum rehclis sociis Buigundiam cum suis venissei, biiale custodiai, ela lerreno jegno ad coeleste per-
et parles Lugdunensis provinciaeimpigerattigissef; ducal. Amen,
comprebensus a quodam Guidone \iro pr.epote.nte « Paschahs episcopus, ser\ns senorum Dei, \e-
acferoest,elquod de Angha^piscopusesset, quodve nerjbih fiatii el coepiscopo Anselmo, salutem et
pro damno domini sui Anselmi Canluauorum ar- aposlohcam henediclionem. Non ignoras divina; \o-
chiepiscopi Romam iret, ah eodem calumniaiiis. luntatis esse consiliiiiii, > elc. Vtdein Pascluth II,
Ncgat iie; nec ei creditur. Instat negando et dejp- tnfta
rando : sed nequidquam. Tandero, piolalis sancto- - Scripsil quoqtte, pei idem lempns epislolam unaui
Tum reliquiis,superj_as jmarecogittir elasseveraie, e Excesirensis, quaiu
episcopo etclencisEctlesiae
ienulla omnino lalione Romae scienier quid aciu- htiic opnsctilo indere non oiniimoalienura pulamus,
ium, quodaui honori aul volunlati Palns Anselmi qnandoquidem illam futmis lcmporibtis ahtujua
videri posset obnoxium. Post qna_, ul pace ac secu- negotio foile piofuliiram speremus. Est aulcm Iwec.
rilale viri conuiaius \iae reddi mererelur, ferme « Paschalis episcoptts, ser\us seivoium Dei, \ene
quadragiula, sictil fertur, raatcas aigenli non grala D rabih fralri Osberno episcopo el clencis Extestien-
ei larguate ieliquii,quasstio negolio superEcclesiani sis Ecclesiaesalulem el aposlohcam benedictioneinr
S. Edmundi Ronia" aJmiiiiculaluias, Angliain egie- El Palium sanxit auctontas, » elc. Vtde tn Ra-
diens, mage putavit. schali II.
HENSCIIEMI NOT_E.
a Uerbprli Norwicensis Simoniacum ingressum, fueral, Eboracensi est subjectus.
vera pceiiilenlia ei mehoii piogressu eniendaium, » Abhatia haec S. Edmundi ipgis cl marlj.is est
drscubil Malmesburiensis; mox Inlia Norvvicensis In agro Suffolciensi a lege Canulo constiutla, de
appellatur, quia sedem(quam ..nlenon roullo. annos qua \ide monastici Anghcani lonium I,p. 284.-CoIifur
Thellordiain transiuleial Herfaslusj ipse Norwici dictus Edmundus 20 No\emhris.
locavii, cl ohiil anno 1119. d Hoc pri\ilegiuradalum anno Alexandii papae \i
h Robertus Geslrensis quoqtie sedem , quain Chnsti 1071 exliibet bic in nolis Seldenus p. 206.
Lichfehha Cestriam transluleral suus decessor Pe- e Exceslria esl Ecciesia el episropaius Exonien-
lius, jam an. 1093 transiulerat CnventiTam, pei- sis; -uihs ea in De\oma ad Iscam llu\ium, Anghs
rexit-ianien, ul htnc apparel, uti lilulo Geslreii_.i; Excester dicta.supia 1.1, n. 15 el hic uilra n. 19
qni deinceps exslinctus, demum ab Henrico VIII in vocatui episcopus Exonieiisis.
Etiiisinai. lenovalus est; el qtii stib Cai.tuaneiisi
K . LADMERI CAI.Tl_VR_ENSfS MO-.ACI?. 436
* Re\eisis eplscopls, et ahis qui Roniam , uldixi- A ipse ordo exposlulat ut aichiepiscopum iinuii) ponti-
mus, directi fueranl, lex adunatis Lundoniae prmci- ficesque duos raajoiis testunonii quam te esse juc.
pibtis legni, Anselmum per internunlios ex moie cemus. — Et de htlerarutii, iuqtrit, leslsinon.e
con\enit, qualenus sibi aui ônsuptudines paternas quid? > Responderunl: «Tesiimoniumnionaehorum
iiln .non negaiet, aul regni sui eultor esse desine- contraepiscopos non reeipimus, et o\inae peflisTe-
rei. Respondii: < Inspicianlur si placet htferae qnae ciperemus? Vse,\ae, aiunt, ad ista qnllibet rehgiosf,
allaia» sunl, et salva honestate mea, saha sedis nonne et Evangelia pelhbus ovinis inscribunlur? 0
-apostolicae ohedienlia, quantum poiero .oluntaa -lincsimultans delecta coiifnsio! > fjuid in his An-
ejus morem gerere pia.ten.abo. Si vull, ait, sira selmus agerel., quod se verlerei, aliquandiu dnhita-
'videanUir; meae, sciat, bac \ice non videbunitir. > \il. Grave qnippe judica\it quoroodocunqtte osten-
-IReferl, _ Cnm igitur, inqtiieiis, al.a vice sibl eas dere, fidera se litieris apostolitis non hahere; et fo-
oslendere placueiil, tunc el me ad eas quas modo uiilera gravis scandali vidit esse, verha laiuarum
hahet, proniplum habehil. > Responclil: « Nequa- personarum, in episcopali ventate illa *vera esse
quaui delitleris ago vel agara; sed an nieae\olun- •eonleslantium, advcrsa fronte Tefellerc. Te\tus au-
laii, omui amhage diraissa, 111cunclls concnrrere lem liiterarnni hic est ^
\plil, edicai ulaudiani.Quod atidilum mullis roagnse " 1 P.ischalis episcopus, senus servoinm Dei, vene-
..flmiraiioni ftiil, dicentibus inler se quia si liiterae rabih fratii Ansehno, Caiituanen.i aichrepiscopo,
"votoipsiusconcordareni,eas. etiam nolenteAnselmo, saltilem et apostolicam benediciionem.
ullroneus puhhcaret. Non ergo nobis eo lempore < Adversus, > etc. Vide in Paschali II ad an.
innotuerunt.Altaraen quo faiu solhcitius sunt celatae, msr
co lalius post ahquot ches sunl divulgalae. Verum « Rex itaque ex his qtiae episcopi dicebant,In sua
leclis alque releciis coram omnibus, auditum prae- senteniia animosior faclus conslaiiier insistere cce-
heic voleiiiibiis, liiteris Anselmo directis, subjunxe- pit, faventibus simul et incilanlibus eltm episcopis
runt eplscopi, qui Roma \enerant, se alia Romae ab regmque procenbus qiiatenns sine relractatione sibi
aposloheo \eibisaccei>isse, quara liticiae ipsa. vel Anselmus honiininm facerel, et eos quibus se datu-
eliam illae qtias regt detulerant conlincrent in se. Tum piotinus episcopalus dicebat, conseci aturuni
Requisillque conieslali siint in episcopali veriiate, sponderet, servata in omnihus anteccssorum consne-
papam ipsuni regi veibis puris mandasse per se, iudine. Tuncille: t Si suorum, dixit, \crbi_. epi-
qttoniam , quandiu in ahis \iiain boni piincipis scoporum litteraj concordarent, intellecia ratione
agerel, de Ecclesiarum invcslituiis aeciuaniniiter fOrsan quod exigil facerem. Nunc auleni, ne in ullo
illum loleiaiet; nec eum nllo excomrounicalionis E decipiar, eleciius videtur Romanum super his ponti-
vinculo nederet, si religiosas personas jier datio- ficem consulere quam in reiam ambigtia senleniiam
nem \irgaepastoralis eis invesliret; curaulem hanc prsecipitare. > Ad quae, qni Roroa \ener.ini episcopl
ianii doni digmtalem ci per charlae insciiptionem lespondere : « Quae diximus dicimus, quae lesuii
nolueiit delegare. eam feiebant causam esse, \hle- smnus confirmanms, inque his omnlbus apostolicae
licet, nein aliorum nolitiaui principum prolala, ipsi sedis teslimonlum, si nobis non credis, appellamns.
eain sibi usuiparent, Roroani pontifitis aucloriiale Super liaec quoque tibi ex parte tlomijni papap, qui
conlempta. Ad hrec cuiu hi, qui ex pai le Anselmi hocjnssii, denunliamus qiiatenus consilio nosfro te
miSsi luerant, viva \oce testarentur, papam nil ctii- iubil haesilans credas quia, dum voles, nos paiatos
hbel \erbis mandasse, quod htteiis ahqualeiius ad- hahebis reipsa probare his quae dieimus nihil dupli-
\ersareltir; objeceiunl episcopt, se claui lllis alia cilalis inesse. > At ille : « Adversus ea quae asseiiiis
egisse, palamaha. Quod Bahlwinus audiens, et in- hles conserere nolo. Verum quia sentio ex ilLs
fameni apo .tobcae sedis inconstamiam, quae nolaba- qtiae auditu secretius didici volunlalem procerum in
ttir, sustinere non valens, eos, sicui eral spirilu hoc unam factam esse, scihcel ut si rex inyestiiuras
feivens, cl boni aroans, noniiihil eliam in lstius- _ Ecclesiartim, sicut se facturum minatur, dederit,
motii diclis conlra fidem el saciamenla, qu.e se hcel id me nec approhante nec conseniienle faciet,
coiam Roinae feceianl aposioluo, ageiecalumnia- ego causa \estri nec danti nec accipienli meam
lus esi. Oita igitut dissensio non modica inier quasi excomnmnicatis communioncm subiraham,
pioceres est. Hi elenim astruere nitebaiilur, se- donec nunliis quos pro negolii hujiis discussione
moto \eihoium nicerto, scriptis sigillo papae signa- Romani dGSlinabo reversis pro cerlo sciam quid
iis, veibisque monachicis oraniiio credendiim : ilii agam, sohis al) eis discrepare noio. Hoc interim ob-
econlra tiium potius episcopoium asserlioiiibus, seivaio penes me, ut nulla peuilus lalione quera-
quam vcr\ecum pellihus atiamenlo denigralis, quam in officium sic suscepli honoris consecrem, aiit
plumbique massula oneralis, foie credendum, ab- cuivis alii consecraie piaecipiam vel concedam. *
jeclo monacbelloium leslimonio, qui ubi S-sculo se Sohitain islis conlroversia esf, et ulrinque resô-
ahrenuiuiare piofcssi "siinl, onuip, inquiunt, saecu- pita, Tunc ie\ lanqtiam cupilse potestali donalus,
laus negolu testimomum perdnleiunt. Asl hoc, ail evsulians et hilaris per dationem \irge pastora-
Baldv.iims,negol!tim s .'culare hon est. > Aiimt: « Et Vs illico duos de cleiicis suis dudbus episco
cjuictemte.h.im prudenlem el slreinium scimus.sed paut.us i.nesii.u , nogeilum \idelicet cancella-
"
-hK —
IHSTORIA NOYORUM. LHJ. lil. K_
num » episcopatu -serbeneirsi; el aliuin Rogerium, A Simoniacae haeresi»subreptlo in codem concllio dam-
larderarium h suum, ponlificaiu HeiefordenSi. nata esl. In qua culpa inventi depositi sunt Gunlo
Per idem lempus celebraium esi geneiale conci- abbas de Perscore «*, et Wimundus de Vavestoch,
lium episcopoium elabbatuni lolius regui in ecclesia ct Ealdwinus de Rameseia, el ahi nondiim saciaii,
beati Pelri aposlolorum princpis, -quae in occiden- remoliab abbatiis, scihceiGodricusdeBurgo, Haimo
lali parle Lundoniae sita est. Ctii conciho prcesedit de Gernel, Egelricus de Midollune; ahsqtie simonia
Anselmus archiepiseopus Dorobernensis, considenti- vero remoii sunl ab abbatiis pro stta quiqiie causa,
btis secum archiepiscopo Ehoiaccnsi, Gerardo, Mati- Ricardus de Heli, el Roberlus de Sancto Edmundo,
lilio episeopo Lundoniensi, Willhelmo eleclo epi- et qni eral apud Micelenei.
sf'opG Winioniensi, Roherlo episcopo LincOlniensi, Siaiutum quoqtie esl ne episcopi saeciilariiittr])la-
Samsone Wigoinensi, Robeilo Cosîensi, Joanne cilorura officium suscipiant, ct ut, non sicut laici,
BarlhoniensT, Herberto Noiwicensi, Radulpho Gice- sed iil religiosas pcrsonas decel, ordmalas leges ha-
slrcnsi, Gondulpho Rofiensi, Her\e6 Pangorefisi, et beani, ei ut seraper et ubique honeslas personas
duobus noviier inslitulis, Rogerio scilicet Serbe- tesies habeant suce tonversalionis.
riensi el Rogerio Herefordensi. f)sbernus aulfem Uteliam arcbidiaconatusnon denturad lirmam «.
Exoniensis, infirmitate dptenlns c, interesse non B Ut archidiaconi sinl diaconi.
potuil. In hocconcilio multa ecclesiasticae disciplinae Ut nullus archidiaconus, preshyler, dia__nus,
necessaria servari Anselraus inslituit, quae posl- canonicus uxorem ducal, yel ductam retmea,. Stlb-
inodum sedis ajiostolice ponlifex stia auclontaie diaconus vero quilibel, qui canonicus non est, si
confinuavii. Ctijtis concihl seriem, sicut ab codera post professionem castitatis uxorem duxeril, .adoni
Patre Anselmo descnpla est, huic operi inseiere non reguJa consli ingatur.
incongiuura exislimavimus. Scnbit itaque sic : 11Jt presbyter, quandiu iilicltam conversaliotiero
Anno Dominic_eIncarnaiionis millesimo cenlesiino mulieris habueril, non sii legalis, nec missam cele~
secuntlo, quaiio auiem pra?sulatus Paschalis summi brel, nec, si celebraverit, ejtts missa audialur.
poniifici"!, ieitio regni Henrici gloriosl regis Anglo- Ut nullus ad subdiaconatum __u_supra ordinetttr
rum , ipso annuente, celebralum esl concilinm in sineprofessione castitatis.
ecclesia bc.ti Pelii, in octidentali parte juxla Lun- Ul fihi presbyterornm non sint baeredes Ecclesia-
doniam sila, communi consensu episeopomm et rum patrum suorum.
abbatum etpiincipum totius regni. In quopiaesedil Nequihbel clerici sint stecularium prtepositi, yel
Anselmus, archiepiscopns Dorohernensis et pnmas _ proeuratoies aut judices sanguinis.
lolius Brilanniap, considenlibus venerahilibus viris Ut presbyteii non eant ad potaliones, nec ad
Gerardo Ehoracensi ai cliiepiscopo, Mauritio Lundo- pinnas Bbibant.
niensi episcopo, Willhelmo Wintoniae electo epi- Ut vesles clericorum sint unius coloris, el calcea-
scopo, ahisque tam episcopis quam abbalibus. Huic menla ordinata.
cnnvenltii adfuerunt, Anselmo archiepiscopo petenle Ut roonachi et clerici qui ordinem suum abjece-
a rege, primates regui, qualenus quidquid ejusdem runt, aut redeant, aul excommunicenlur,
concilii aucloritate deceruerelur, utriusqtie ordinis Ut clerici palentes coronas habeant.
concordi cura elsolheiludine lutum ser\aretur. Sic Ut decimae nonnisi Ecclesiis dentur.
enim necesse erat, ciim nroliis reli-o ainiis, synodaii Ne ecclesiae aul praebendaeemantur.
cultura cessaiite, vitiorum vepi ibus succrescenlibus, Ne novaj capellae fianl sine consensu episcopi.
Christiana.religionisferyorinAngliariimisrefrigueral. l.e ecclesia sacretur donec provideantur necessa-
Primnra ilaque ex auclontate sanctorum Pitium ria et presbylero et ecclesiae.
HENSCnENH WTM.
E Rogeri Sarisburiensls pater Ttogerus, ex pau- e Mtilla eruditissime colligit Spelmannus In Gtos.
perepreshytero ad jtislitiaiii stimmi evectits poten- D saiio, ul ostendat, ad fitmam dati fundtim aul he-
liam sub libc Hennco, cttjtts gratiam nidignis arii- neficium, cum iradiinlur suh ohligatione praehendi
hus meruerat, cancellarii qnoque dignilaiem notlio anntie convivii seu epuli, ad cerlam pecuniae stim-
sul obtiuuit: qtii nimc episcopatu donaliis, poslea mam cerlumque dieium numerum la\ali : et- hlne
exltemae Henrici voluniati infidelis, auctoi fiiu,' nonien fitmm, non tanium pro villa seu praedio, «ub
exclusa Maiiulde fiha, Slephanttm regem ehgendi. anntia pensione elocalo,sed eljam pro conviviosuml
„b Laideratius diciiur, penu-praefecuis, a laideiio, apud auctores AngIo*Saxonicos. Tale quid hic vide--
quod cstpenu.siediclum quia 111
eo laidutn conser- retur prohiheii, uipole lionestatem ecclesiasticam.
\atitr.Nou poleratdignioiihus inchoare tam indignus valde laedens, nisi mox infra simili phrasi ei pJane
promolor. in sensu obvio piohiherelur monachis tenetevdlas
T « Osbernus, non paticis annis ltimine caplus, ad fiunam, id esl sub annuo pietio conductas.
. i\il ad annum iv regis Henrici. »Ita Malmesbtirien- f Legalis dicitur, qui nullum liahel iinpedimenlum
sis. Ex qno stipra slaluimus an, 1405 obiisse.
& Eiant abbaliae dePeishoie in agro Wi_(orniensi, qiiominus innon cuiia possii>ex Iege jioslnlare etpostu-
sunt exconiinunicali aut infames :
de Tavesioeh in Devonia, de Rcmeseja in Huntindo- hoc lari, quales
sensu in formulis dlcutilur probt et
nensi comiiam, de Burgo seu Petiobuigensis in leqales homines : et Iuncjudicianis ducitttr legahtas, ad hujtis-
Nqiihamionia, de Cprnel in agio Someisetensi, de modi honeslam qualilalem desigiiandam.
Middellune in agio Doisetensi. De fmidalione et aliis * Pinn Angjis, significat aciculam aut etiam-ela-
hoi nm ccenobioitmijehub coiisulendura Monasliciim vum hgneum :sed qtiid ea voxad compotajjonera? Ve-
Aittd.canum.
1'9 EADMERI CANTUAIUEXSI51.H3-.AQH 410
r (25) Ne ahbates factant milites «, -et ul ln eademi A qtii pjosl iion miiltos insliiulioiiis «lae-tlies nmlios
domo cnm monachis suis manducenl et dormiant, , sui transgr-essoies in onmi hominum
genere feciu
nisi necessilate aliqua prohihenie. Sanequotl tilumuin de jenovaii(iae\cojiinranicauoiie
Ne nionachi poenitenliam cuivis iujimgant sine; DominlcTs diebtis slatuium fuit, ipsempt Anselmus
periiiissu ahbatis sui, et quoii abbates eis hceiiliami lationabili (hspensaiione usus pcslpnni coneessit.
<Iehoc dare non pos.unl, nisl de iis quorum anima- Fmiio eoiiciho, Anselmiis Limdouia discessjt.
rum curam gerunt. _ Pr_efatiis eigo Rogeiius, qui, nt diximus, in opi-
Ne monachi compaties, \el monachae commalres i scopalumHefefoideiiseni assumptus eraJ, e \estigio
fcam. in ips. cHIl-tte Lundoniae gia\i infirroilatepertus-
, Ne monaclu leneanl villas ad fiimain. siis ad exirema deduciusest. fjm_,t.um se pioximtun
„ Ne mona _biecclesias nisi perepiscopos accijiiant, morii senliret, misso nuntio uira epislola xognvit
nequesihidalas exspolient suis reddiiihu.,ut piesby- Apselmum qualenus pisccipprel duohus sepiscopis
teri ibi seiyienles in iis quae sibi elecclesiis neces- suis, Lundoniensi \idt_icel_aique Roffeijsi, ul eura,
saria sunt penuri mi patiaiitur. anlequ.im raoreretnr, sub celenlaie episcoptim Con-
' Ut fides inier virum et mulierem oeculte et slne secrarenl. Qtiod ipse audiens insipienuam bominis
testihus de conjugio data, si ab allemtro negala i admiratus paululum subjisit, nihilque le.pOndensad
fuerit, initaJiahealur. postiilata3 nunimm a se,wsicut venil, vacttiim enusiu
Ut criniti sic iontleantur ul pais aurittm apparealj Etjlie quidem roox Lundoni_e moituus est, et can-
et ocuh non leganltir. > cc.laiitis reginse, Remelmiis noinme,.)oeo jlhus pari
Ne cognati nsque ad seplniiam generalioneni ad iivvestilura subrogalus.
conjugium non ropulentur, \el copulali siraul per- Miileus ergo rex ioga\"u Anselmuro, qiialenus pro
maneant, el __iquis hiij"us Incesltis conscms fuerit, stiojme hos no\Jler electos cum Willhehno jain-
e't non ostenderil, cjusdem ciiminis ê participera dutlum Wenlanae civitalis episcojro ejecto cpnsecra-
esse cognoscat. rct. Respondit: « Eqmdem Willhehnum hbens con-
Ne coipora defunctorum exlra parochiam suam setrabo, sed qttod de nuper invesiilis inter rae et
sepehenda portentur. illum eomenit, noii niutabo. > Al ille, nonmhil ab
Ut prebbyler parochiae perdat quodinde illi jttsle auimi lianquilhtate mutalus, unttni sine aliis il uin,
debelur. se\ivenle, non sacialurum, inlerposilo satraniento,
- Nequis lemeraria asseiuit. Eiat quippe ideni Wilihelmns in episcopa-
novilaletorporibus morluorum,
atil fonlibus, aut aliis rehus, quod coniigisse cogno- tum Wentanae, ul piaehbavimus, civitalis, Anselmo
r. necdum ab exsiljo revocalo, eleclus, sed ij.se nee
(
\iintis, sine episcopali 'aucloriiatc leverentiam san-
cthatis exbibeat. electioni-coiisentiie, nec haculum sihi a rege pone-
clum suseipeie, nec rehus vel causis episcopahbiis
Ne qtiis iliudjnefaiium iipgoliiun gtw hacienus ullo \olehat pacto inlcndeie. Re\ocalo autem An-
Iionunps in Anglia solebant (2&) velul hrtita anima- selroo, clerus eipoptilus ei insisiere, ac ut electum
ha venundari, deinceps ullatenus lacere praesttnial. snum sibi
prseficeiei, jnagno ceepeitinl operp po-
Sodomilictim flagilitim fatientes, et eos in hoc slulare. Differl ipse, nec subitum praebet assejjsum.
volunlarie jtuairtes, in hoc eodem coneiho gra\i Tandem lamen et eorum assiduilale, el ecclesiasiicae
anathcmate damnali sunt, donec poemienlia et con- necessilaus consideralione promolus , connheii.e
fessioiie absolutionein meieantur. Qtn \eio hoc rege, Willhelmum in Ecclesiam, exsulianiibus tun-
crjmuie publicatus fnerit, slalutinn est, siquidem ctis el monachis ipsius Ecclesiae iestive proeedenii-
fueril persona religiosi ordinis, ut ad nullum am- hus, adduxil,.aeWenlani panlificalus curam ei»sub
plius gra Itim promoveatur, ct, si quem habet, ab illo pi-eseiitia toluis multiludiins dato bactilo paslorali,
«leponalur. Si aiiiem laictts, ulin loio legno Angliae, delegavit. Hune igitur ila elecium \isnm est pouiifi-
Jegali su_e conditionis dignitate privetur. Et ne cali benethclione non essejuie defraudandum. Sed
liujiis criminis ahsoluiionem iis qui se suh regtila r. j cum lex illum sine aliis saciant permitiere nequa-
\i\ere noii noveiunl, aliquis tiisi episcopus facere quam, nec Ansehnus eos cum illo sacrare ullatenus
j)ra»sumat. acquiescere vellel, praecepit rex ul Geraj-ous Ebora-
Stalutum quoque est uf, per totam Angliam in censis sjnuil onines sacraiet. Quod ubi praefalus.
oinnikis Dominitis diehus exconimunicaiio praefata Reinelniusadveiiii, refuht regi baculum et annn-
jeno\elur. lura quos se injuria sustepisse dolebal, sciens quia
Et hoc qtiidem Lundoniensis concihi textus est, nialedictionem pro henedieiione susciperel, si tali
HENSCHENH NOTJE.
leor ne hbiaiioruni vilio, truncala \ox popina in rint cumsolemni eceiemonia cingendi mihtes, si\e in
7)ijDias, abierit. Ceite synodiea Racherii epsscopi ordinem equpslrem ascnbendi, lale piobat Seldenus
Veionensis ad presbyleros, Spicilegii Acheiiain ad htmc locnii), docGiqtie tx Malmesb'iijensi, Gm-
tonio II. pag. 261, expiesse hoilatur piesbyieios hclmurn Rufum, fa\oie B. Landfranciusum, « eo
dicens :« Nohtein tabenusbibeie. > quod eum .pse Land.iantus nufu.iat el niihiem
a Quomodo illiistnoicb anti .uies jus sihi feceiat. .
arroga-
.„ HlSfORl. I.OV-OB.DM. - JJB. 111., M*
£4i mei» cum papa? Qtue aniecesso-
suhmille A tiam. Quid mihi de
ordine beoedicendits se manibus Geraydi mea sunt. llrecSi
etim sua curiaquc Tes mel hocln legno posscdernnl,*
rel. Unde rex niinis iraius gralia
socialis sibi ctmctis epi qtiis aufcrre milfi \olueiit, quod inimicus 'nieos sii,
pri\a\il_,Gerardus iiaque, omnis qiTl me dihgit certissime noveiil. >"Tunc prae-
icopis Angliae, jesiduos dnos, iJ esl WiHhelmuu
statuto dit sul ad ista : « Nihil cotunrqtiae ipsius esse Scio ipsi
alque KQgerium, sprela oinni aequiiale, tollo, aul lolloe volo. ".eiiim.amen no\eiil quod'
Lttndoniae \oltiil consecrare, Anselmo in \jlla qua
e\en nec pro ledemjiiione -capitis nie. coiiscnliain ei Ede
non longp esl, Muflclac nomine, consistenie et
ad examina- iis quae pr_es_iis audi\i in 1-omanb concilio prohi-
tum rei piaesiolanle. Veitttn episcopis
heii, nisi ah eadem sede inierdiclorum"abs6!ulionis
lionem sacrandorum pio inore paralis atque dispo- sentenlia
WiUicln amoie jusiili_e, inos ptodeal, a'qua constilulionis Ipsoium vin-J
siiis, us, compunclus 6uhuh prodiil. 1. Mulliplicata^sunl elgoTeiba islius?
ii-hoirtui. e<sms omnibus spoliari quam lam in-
diseidii,^taniuraque gra.ala ut filii Ecclesi_e niagno
fando raiiiistei io snb tanti mysterii admiriisli ation.
t'mcreut ne P.itiem^suuhi^prolinus perderent. Ipsosv
collum inchnaie aelegil. Quapropter episcopi, SUJ
ah in\ieem suil pr ncipes, tjuorum cbnsilus rex inni.ebatur, cbiisi-
conftislone perciissi,infecloiiego_io deratione fuiurorum roalorum mgemiscenieslacry-
illico dhisi. Ad liaec tolius muhitudinis que rei ex-
insonuiLiina votc B mis raaduisse conspexlfnus^ Fiunt preces et orfrlio-
Ttiim_.speclare con\eneral, clamor ^ . __ nes ab Ecclesia ad Cliristiifiv efpio gemiiti intci-
WiHhelmiim lccli amaiorcni, ei episcopos, non epi-
esse pellatifr quaffnussuae pieiaiis iiiltiittisfedet iustanfia
scopos, sed jtistiti.e pracipilatores conciepan- mala. Haec inler, voce stibmlssa re\ antisiitT inan'-
iis. At illi, nienlis stiae lancoiem ex -yulius imraiua- dai et wullis o!>secial quatemis qise pfei se
piecibiis
tlone pandentes, legem adejnit, jllalae sibi conlume- Rouiam ne,-et
quod -tl_i<ncquivei.iniisiia sili"indu*
fi_e querinioiiiam coiam illo depromunl. Willhel- slna conelnr
dehcti reus atqu reie', ile ipse peitlendo-suonlih
rous Jn medium deducilur, pauati juia aniecessorunnBis \i1ioi fiat.'Seiisit Tater^quo*
ntcusalur, minis i.on le\ibus hinc inde conciiiilur. li.rc veigeienl, el respoiulil . -« Differanliir bsee, -si
llle slaiiiec a\elli potesta leelo, ei Weo suis omni-
placel, usqiie inPascha, ,il,-audito -episcopoium re-*
bus exspoliatus elnninalur a regno? Qu_erit Ansel-
gnique piiinalum consilio qui modo non adsunt/re- 1
ii.us supeijstis a legejudicium el jusliliam nequid- hmc. i Tt. ininata in istis ea Yiee causa
spondeant
quam. Iterum atque iterum preces et querelas, pro est, et aLiuvIcem sunfhi pace clivisi. „ ^ ''
ijualiiaie negoiii suggeritt, sed ille nec prece nec » Igitur in Paselia curiam venii, TegnT ingenuita^'
queiimonia moius ccepto desislere voluit. lem h denegoiio praesens oonsuluil, coinnmniscon--
r .Suhsequeiiii dehinc media quadragesima fere, rex C siliivocem unam accepit, sequum scilicel fore lllnm,
Canlpariam venit, quaedam ,->ul ferebantur, regni lantae rei gratia, viaclaboiein debeie non suhleifu^
negoiia Uofiis cum cotnite Elandriae tractaturus. gere. Refert: « Dum in eoinnuine vtiltis ui eam, ego
Moratus aulem lnduo Canluariae estj et quod de corpore hcet imhetiliis, semoque confims iieraggre- -
ctraitis agebalurad\enlu nihil fuisse agnilum est. diar, iturus quo constilitis, prout \'nes coiicesserili
Agiuium\ero est quare veneiit,et ipsius moreocca- Deus, omnium finis. Altameli, si ad aposioHrum
siopaluit. In ilhs qmppe thebus pei suoscon\eniiAn- pervenire potueio, noventis quod ipse nihil quod*
selmum quaienus sua jam diuiina palieniia dehbulus vel Ecclesiarum liberlati^ vel meae jiossit oh\iaie
paternarum consueiudiiHim amplins sibi Tiilnl dero- honeslali, meo faciel vel rogalu vel consi.io.. DIXGJ1
gaiet, ne nuialuscogereiur aclu monstrare qualiter r|int: t Legatum suiim dominiis nosier rex *itias
ea quae conua se faciehal sihi sedeient in mente. preces regntqtte negotia apostolicis-aunbtis exposi-
Nam, sicut per eos qui secrctoium illius tonscii luruin lecum dniget, el tti sohimmodo us quae vera
eraiitîoimullis innotuit, disposueral apud se illum dixeril altestarC. > Ail: « fjuod dixi dico,riieG\eral
aut ahquo gi avi eorpons damno laeswrum, aut cerle dicenli, Deo miserante, coniiadicior Gxistam. >
inhonesle tians mare pulstirum, ac demum omnia Finitis itaque paschahbus festis a cuila discessi*-
juri Ecclesije compeleiilia direplurum, si etiin ad ex- J _Anselmus,ater Angliam exeundi quaniocius acecle-
secutioncm suae voluntatis de nota querela non re- ratus. Vulneraveralenimquodamniodo mehlem ejus,
periret oninino paratum. Quihus agnilis, ita Pater quod rex nec per se nec per suos, lit di\i, auil re
Anselmus lespondit : « Nuntii quos pio veihis quse \olebat qiiid ]itier_e Roma nnjiei allalae to)ilinerenl
delnlerunt episcopi Romam d.re vi, jam reveisi sunt, in se. Quod ideo lllura facere qutdani opinati sunl,
et \eniaii alteslanies, ul aitini, hueias ailulertint. qttoinam materiara earumdem litteiarum ei jam re-
Ipsae, qtiaeso, Iitterse inspicianlur, si forte in ilhs velatam per unura illoium qucis Anselmus Romara
aliquid quod mevohmlali suae conde&cenderesinal, direxerat sensira liilellexeiunt. Formidabal ergo An-
invenialur. Nequaquam, ait, ambages hujusmodi selnms ne si verhis episcoporum in liiieris ipsis
uhra non feram, finalem causae volo haheie seuten- papa noii coucoidaret, pro iiivestuuiis Ecclesiaruin
^HENSCHENII WTM.
a Anmis, ut mox docelur, erat 1103, quando hic, nojbilitas umversa, vocalur ingenuitas: plura
Pascha cadebat in xxix Marlii. huc reducia \ide apud Spelmannum in;Gloss.aiio.
-h Quomcdo soli nobiles dicohantur tngcnui; iia
_ —
445 EADMERl CAMTARiENSIS MOXACffl IU
qu.f facl__ fueiant, et eliam consecialionibus quo- A iter peregisse, alque ineohimem cum suis omnlbus
rumdam ahbalum, quos ea lempestaie iineslitos Roinain pervenisse.
Roberlus Lincolinus episcopus et Joaunes Bath o- llaque, \enienle illo, Gniiehiius quiuam a rege
niensis sacra\erant, saepe dicla exconirauiiicaiionis djreclus Angioiiim, ahquaiitis diebns prae\enerat
sentenlia tale» nonnullos involverit, a quorum tom- Rom..iios in causain quam ..gilandain sciebal, sua
munione sejiequaquam, sinc gia\i seandalo, rohi- sollicitudine pro \olo iiaducluius regis, Qtu Wil-
hcie valeiel. Lilleras etenini nonduni inspexerai, liielmus sinuli modo conlra eumdem viitim ab aho
pr_epa\ens ne si forte, raulalo consilio, rex eas in- rege missus Romani venerai, et quemadmoduiii rei
sj.iciendas requiieret, sigilioque exclusas reper.ret, gfeslaesenes supra designat, iis qtise ttinc -ecclesia-
aliqtiid haberet quod earum aucloritali objicere non stita gerebantur pio viribus opem impenderat. Ubi
injuiia possel. Fesilnalo igiiur ralus est Anglia ergo advenlus Anselnu summnesedis anlisiiti ntui-
t .eundiim, neillic, excommunicitiscnmmunicanclo, liaius, illico niandans iflum tleprecUtis esl qualenus
aliqua excommunicalionis ctilpa in\olveielur. Yenl- diem lllura atque sequeniera a falig.ilione sui aputl
nitis eigo Canluariam, nbi non ultra quatuor dies Sanclum Petrum quieios ducerel ac tlemuni_>eipsius
demorali,- accepta sacise benetliclionis licentia a praesenli-CLaleianis exhiberet. Ille paleruae pielalis
inonachis dilectissimis filiis suis, necne a civium " mandalura graliose snspiciens paiel, quoi'que sibi a
circumfliieniiumque populorum numeiosilale, in- papa Urbano, ccu supra mcminimiis, in palaiio La-
genli pielalisaffeclu piosecuti ad portum maiis pio- leranensi datum fueral, die tertia liospitium subii;
peravimus. Ilaque na\es ingressi Wilsandis appuli- don papse piacsenlalus honorifice suscipitur, ac pio
mus. Acla sunt haec anno incarnaii Verbi millesimo ejus advenlu ipSe, el quae eonlluxeral Romana curia
centeslmo terlio, v Kalend. Maii, Regia igitur pace vehementer se betari faleltir. Die posl hoc consti-
suisque omnibus in\estitus mare transiil, el hbera tuto, causa piopter quam illo poilssimtitn \enerat,
via per Bononiam iler Norihmannlam \eniendi as- in mediuni duci juhelur. Adesl et Wilihelmus lega-
sumpsit, quorutnque nobiliura terrae non vih obse- lioni qua fungehaliir loto studio curam impendens,
qnio fietus. hoc est ulregi Heniico omnes palris et fiatiis sui
Gutn aulem Becci fuisset (uhi qtta devolionis, qua consuetudines et usus aposlolica. sedis aucionlaie
ddeclionis, qua gaudii et omnis honl jiiciindilale su- fnmarGl. Exponi eliam slalum regni, regiaraque in
sceptus sit, tacco, dttm id nulh possihile diclu exi- Rom.inos miiniricenliam, unde ainjiloii qua('am et
Siimem) litleras ibi pisenominafas sigillo ahsolvit. dignioi i prae cspleris subhmilate ex apostolica largi-
Quid itaque in eis invenerit, lexlus earum quem P lione reges Anglorura probat antiquilus usos, eaque
suhscribinuis declarabit. . lenon solum rooleslum et Indeccns foTChuic suo-
* Paschalis episcopus, servus servorum Dei, An- rtim anlecessorum jura perdere, verum eliam, sicut
selmo Cantuariensi venei abiii fralri et coepiscopo, se cerlo cognovisse fei ebal, roagno Romanis hoc
salutem ct benediclionem. ipsum damno fttluium si conlingerel, et dtim forte
« Suavissiuias ddeciionis luat suscepimus litteras, locum lecuperandi in\enltiri non essenl,. ab eis sero
etc. » Vtde m Paschali II. lugendum. €_uid plura ? Ducfl sUnt iis alque aliis
Gum aulem de Becco Carnoium in feslivitale Pen- necne peiducii in caubam legis Romanorum non-
tecostes, ulpole propositum'iler inde aelurus, An- niilh, admittendse rationis esse conclamantes qtise
scltnus venissel, accepit ab Ivone «•tivitalis episcopo, feiebanlur, neque vola lanli viri ulla consideraiione
et a mullis non spernendi consilii viris, satius fore poslponenda. Inter isla silet Ansehnus operiens in
copptum iter in aliud lemptis differendum, quam omnibus examen summi poniifitis. Nec enim \erba
Italicis ardoiibns ea se lempestale cum suis tradere siia dare volebat, ullnoi tis homo EcclesiaeDeiosiiiun
cruciandum. Nimis elenim fervore aestatis ita ubique, fieiel, ne posiposilo Clirislo qui se osiiuni ovTuin
se i maxime, ut ferebalur, in Italia, lunc tempoiis esse pionuniiai, el per quem si quis iniral sal-
qu__que iorrebat, ut incolis vix lolGrahtlis, peregri- D \alur, el ingiedilur atque egredilur et pascua in-
njs vero gravis et iniportabilis. Quod Pater intelli- YPiiil (Joan. x, 9), o\ile inlrare volentes aliunde
gens, eonsilio eredulus Beccum reveililur. Resedit ascendcient, ac si non o\mm pastores, sed fuies
eigo illic usque ad medium mensis Augusli, mona- fierenl aique latrones (ibid., 1). Ipse iiihilominus
chorum aedificationi indefessus Invigilans. Deinde poniilicum pastor cum ad cnncia sileiet, et quid
poslhac, in Uer Carnolum revcisusest. Quidagam? quisque diccret, piudenii consideratione examinaret,
Si potenluni occursus, si bonores, si obsequiaei de- aeslimans Willhelinus jamjara illum pro favoi-eRo-
lata el ullra quam recipere Yellet, ohlata singula- manoruin in se nilnl eorum qua. qiiaerebat sibi
tim descnbere manum imponerem, nimirUm aliis ii.galurum erupil et ait : . Qmdquid .hinc indeve
occupatos taedio nimiae prolixitatis afficerem. Qua- dicatur, volo iiorinl quicunque assislunt dominura
propler paucis accipiatur dictum, eum, vallante meum regem Anglortmi nec pro amissione regni sui
ubique divino praesidio, summa pace ac prosperitale passurum se perdere imesliluras Ecclesiarum. >'
HENSCHENIIN0T_E.
* Ilicest ille' scriptis et viitutibus celeberrimus functus, cujus Jaudes 1reviter colleclas ex Martyro*
|vo Carpotciisis, anno 1092 oidinalus et iilS vila log.o Carnotcnsi babes apud Saniuiarlhanos.
Ub lUS.Gtt.A N0VORI3M. — LIB. BL 11$
Tunc \ir apostolicus patieis hsee verba locuius est: : A• a papa obnnuil, sicqiie Romanos flnes remeandi ria
« Si qremadmodum dicis, lex lutis nee pro legnii nrolavil. Quem nos, duclu gloriosae Malhildis a co-
amissione patlelur Ecclesiartim doialones an.it- initissfe per Alpes h euntes, cum apud ilatenia.n
tere, scias ecce, coiam Deo dico, quia nec pro re- reperisserous, tam \eIocein homiiiiscuisiini a beato
demptione stii capitis eas llli aliqttantlo Pasthalis. Nicolao admirali admothim sunras. Epistolap quam
p pa inipune permillel habeie. » Qtio ainlitum op- regi detulit texlns hic est:
pido contuibawl Willhelnium. Romanis autem tliclo> « Paschalis episcopus, servus servorum Dei, il-
pontifn.s attlamanlibus optatum in commune estl iuslri et glorioso regi Anglorum, Heniico, salutem
quaieniis isla existimatio procul ab omnibus ftliisj el aposlolicam benedictionem.
Ecclesia» fieret, aposlolicam videlicct sedem nun- « In liileris quas nuper ad nos, > etc. Vide in
quain facluiam ostitim ovilis Dei laicura queralibet. Pasthuli.
Quapibpler abud, aiunt, regi respondealur quod elI Ac nos, tina cuni VVillhehnoPlacentinos fines de-
illiim ac hene agendum paulaiimdemulceat, elalio- serentcs, prolecii graiia Dei, sani et incolumes Lu-
rum offensam pTincipuni exinde Roma non incur- gûnum usquepeneiiimus, acturi llliefesliim quod
ral. Itaque Romanomm consiho papa lionnulloss iiistahal Doniinica. N.ui\itaiis. Sed cum Willbelnius
palernos usus, Interdiclis oninino Ectlcsiarum 3n- r feslinarel, necnobiscum Lttgdunum cli\ei tiie vellet,
t"
\esiiluns, regi concessit, eumque ab excommunica-. separando se a Patiis comilatu, dixit ei: « Puta-
lione, quam antecessorem suum fccisse superius. bara Roroae causam noslram aho e\enlu processu-
dixinius, iramunem ad tempiis consiiluil, Cis dun- ram, et idcirco disluli ea quae rex doniinus mcus
laxal qui a nlanu ipsius investiluras susceperanl \el[ libi dicenda mandavil hticusqne piopalare. Nunc
deinceps susciperenf, usque ad dignan) tanti realus; autem quia, cilafo gressn, ad eura redire dispono,
saiisfaciionem, pro servanda ecclesiastici disciplina, quae mandat ulterius abscondere nolo. Dicit quia si
rigoris, suh escommunicalionis caiena relenlis. Re-. sic ad eiim rediciis, utialem te illi pei omnia facias
gia igiiur causa quae agebatur, tali modo Romce quales antecessoribus suis anlecessoies lui se fecisse
acla determinaia est. Salisfaclionem sane investl- noseunlur, tunchbenli animo ttium ni Angliara re-
toium censurae ac disposilioni Anselmi papa dele- dilum \olet et ampleclciur. > Gui Paier : « Ne am-
ga\it. phus dices ? — Piudenli loquor, ail. > Hac dc ra
Post haec Ansehnus, actis cuni ponlifice suis et nihii amplius dicto. At llle : « Scio quid dic.s atque
aliorum de Cin istianae religionis observantia liiulti- inlelhgo. » Divisi ergo sunl in islisab in.icem, et
plicibus causis, qure posl principale iiegotium sui Anselmus summo cura honoie et gaudio a venerabiii
itmeris non \ilipendendae causa» fuerunt, redilura .-, Hugone Lugdunensi archiepiscopo el lolo clero su-
siiiim aposiohca peliii bcnedictione lueri. Cui papa: scepius, in majorem ecclesiara duclus esl, ihique ut
« Benedciio, quain desideras, ita lecomltelur ubi- Paicr et dominus 1OG'I ab omnibus babilus. Divecus
que s'cut ipsemeloptas. Et nea liminibus pastorum inlerea nuntiis ac lilleiis ad legcm Angliae, gesti
E(clpsâevidearis immunis «bsccdere, en \ice illorum negotii sunimam mnoluil, et quid a Willhehno ex
lilii scripta, suse aucloriiaiis sigillo roborata, mami parle illius accepeiil, inler alia non celavit. Quae
nosira ponigimus, el ea quae continenl sub illorum litiera. sunt bae :
tesiimonio lihi et successonbus luis in perpetuum i Suo reverendo domino, Henrico regi Anglo-
confirmannis. > Dalis eigo lilteris, osculalus Pa- rum, Anselraus Canluaiiensis archiepiscopus, fidele
irem, et nos qui cum eo eramus, Deo nos commen- servitium cuin orationibtis.
dauiacsicinpacedimisii. Liilerarura autem series « Quamvis per WiHhelnium de Varehvast cogno-
haecest. scaiis quid Romse feceiimus, lamen quod ad nie
< Paschalis episeopus, servus servorum Dei, \e- pertinel hreviler oslendam. Romam \eni, causim
nerahili fiatn Anselmo, Cantuariensi episcopo, sa- pro qua veneram, doininb papse cxposui. Respondit
Iniem ct apostolicara henedictioncin. se nequaquam \elle dissentire a siatutis antecesso-
< Fralcrnilatis luaepostulationibus, >-etc. Videm ._ ^. rum suorum, el insuper praecepit milii ut nullam
Paschaii II. haberera communionem cum illis qui de maiiu tua
Kobis ilaque Roma discedeniibus, Willhelmus investituras acceperunl Ecclesiarum posi hujus prc-
Temansii, asserens sese \olo conslrinxisse bealura hibitionis noliliani, nisi poenilenliam ngerenl, et
Nicolaura adire, re autem vera i.om_e moralurus, sine sperecupcralionis quod acceperanl dcserereiit,
ei si possei, Anselmo absenle, quodeo praesenle neneque cum ejiiscopis, qui talesconsecranuil, nisi ad
qm.eral, antistilem a dala sentenlia traduclurus. apostolicae sedis judicium se praeseniarent. Horura
Quod quia nequaquam facere poiuil, pcisuasonas oranium testis esse polesl praediciiis.Willbelmus, si
htteras regi defereiidas, ne nilnl videielur egisse, vult. Qui Willhelmus, quando ah invicem disccss -
HENSCHENJl WTM.
» Haecest celebris cornilissa Mathildis, sedi apo- Lucensis.
slolica. lidelissinia; cujiis Vilain Italice edidil Fian- episcopi
b Per Alpes, ut sar-pealibi, mons Apenninus ia-
eiscus Maiia Florentinius : de 'qua nos s.epe egi- telligitur.
rniis, el poiissiinum xvni Maitu ad VitamS. Anselmi
*« EADMERI CAN1UARIENSIS MONACH! 4kS
inus, ex vcsira parle comniemorans amorera et be- A detis vohiiilatem, ulriiro slc, queinadmoduin dixr,
nignilalem qtnhi seniper erga nie habuislis, sub- posMin ui pace \cslia etoffitii niei poieslaie lediie
nioiiuil roe sictU aieh ppiscoptim \estium ul laltm in Angliam. Pnatus enirc suni et vobis et populo,
nie facerem" qualeims slc inliaiem 111Angliam, ut ('iviia.nuhi disposilione comini__o,officii mei senl-
c i
sic esse possero \ohiscum sicut fuii aniecessor meus tliun pio \n bus el scienlia mea, senala regulaii
cum' paiie \efiio, et \osnie eodem honoie cl hbei- obtclienlia, (idelilcr cxlubere. Qiiod s>i\ob.s non pla-
late tiaciaietis qtia pater\cslei anlecpssorem meuin cneiit, pttto qnia, si quod animarum deuimeiuum
liactavil. In qnibus \cihis Iniellexi quia nisi iue inde contigeiit, mea cttlpa non erit. Omnipoitns
laleih faceiein, ledilum meuni in Angham non \el- Deus sic regnel in corde \eslio ul \os pei omnia
leus. De amoie qtndeni et benignilaie giatias ago. legnelis in gralia ejus. _
VJiaufcm Iia snif \obisciun sicul antecessor ineus His ita gestis, 'pse, paticis de suis secum releniis,
luil cura pilie vestro, facere non possum, quia ntc Lugdulii tesedil in siimnia pace el quiele piopriam
\obis homagium facere, nec accipienlTbus de niauu piaedicti poniificis doniumin.iabilatido, nuniios suos
jeslra nnestiUiras Ecclcsiarum piopler piaedictajn exspectan», el ne ad horam quidem ah lis qnae Dei
prohibitioneni me aiitliente faaani audeo conimuni- sunl \eibo se vel actu elongans.
c.tie. Liide piecor ui niilii \estram, si placet, roan- B
_ '
LIBER OUARTUS.
•r Igilur u.ri Willhelmus Angliam pervenif, el -gesii plo mandata suiil, luiic operi paucis infigo. Scribit
negotii seriem HenTico regiêxposuii, rex illico om- Iiaque ei qnidam servus Dei sic.
lits reddilus aiehiepiscopalus Cantttariensis in suos - « Domino veneiabili, et sanclo P__lri AnseJmo
usus ledigi piaecepit. Guia taiiien ipsoium reddi- Cantuariensi arclnepiscopo, illius devoiissimus, ct
liitira colligendorum duobtis hominibus archiepi- omnis familiae Domini famulus, in Domino saltiiem.
seopi ab Tpso lege delegala-est, ea videlicel ut ahs < Consideraia loci noslii et sensus inopia, nienio
re credere non est consideratioiie, ea pielile, ul Q decrevisse potuerim, Paler sancle, ne \erhis sini-
tanto dihgentius ahis bominibus el rebus ipsius pjicioris ingenii semel \el iierum impedirem sii.-
(lomini sui studium impenderenl ue vexarenlur, ne dium sanctae menlis fuae,in quo Teligionis insigne
oppumeieiiiur, ne diripeienttlr, quantomajori fide refulget, et qiiidam splendet \irtulis comes, nilor
ac saciamcnio eos Ilh astriclos ftnsse cognosceba- sapieniise. Aliamen extolht ine, eliam supra me,
Uir. Veium si\e oblemperatum tam considerat.e tranquilla el beata gralia opinionis tuae, quaieinis
pielati el p se consideraiioni silab illis, si\e non sit, tjhi qualiscunque esl dirigatur sermo nosler, non
dtnii noii raulitini mea inlersit, vane scrihendi ope- ut te cloceani qui vix liumana indiges doctrina, sed
iam insumeiem. Veniet liaraque D6minus lenebra- ut tecum noslrum et iuum reminiscai' dolorem. In
rum nhscondita illuminaiuius, et singiiloruni meii- cujus nosiri seimoiiis exordio eopacto eonvenue
fis aequa lance stia piaenua reiribulurus. Ego, du- postulo cum re\erenlia lua, nliice.it mihi niletim
cente Deo, coepto nanandi calle progredi.tr. vmdicaie dulciores parles pie ohjurganiis, non
Esolulo igilurposl haet'ahquaiuo teropoie, Yenil amaras fiaudes adulanlis. Sanclilalem quippe tuain
a<I nos uiius exTiionachis Cantuanensibus, noniine nosse velim quod animos noslios, quoruin iroie af-
Everardus, deferens Anselmo hllcras legis, in qm- feetus idem est, iinmoderalior liislitia ahsoiheal de
lins idem rex plane lestabaiurse eoiuniquae jWil- D ahsenlia 1ua qui, ni fallor, utihus nostro adesses
Hielmus dixeiat discedens ah Anselmo, ut prjefaii pcriculo, ul saltem le consoi lem filiorum discumi-
siiinus, aucloiem esse, hoc esl, ul Anselmus An- nis exliilieres, quara nostrae qtiodammodo et Eccle-
gliani lion repedarei, nisi omnes panis ac fialris siaeoblilus injunae ahsens peimittas nos tiirbari ab
sui coiistifludiiies se ilh seivaluium pumopiomitle- hoslibiis Impuris el crudehbus, qui nec pudiciliae
ict. Quod duni Aiiselmus fateienoluil, suis spolia- parcanl, nec sahiti. Ego plane te, Patei sancle, eo
lus Lugduni i emansit, degens circa iaepe nomina- ipso infelicem aihitror. Nam qni eras sanclae spei
luin \enei'abilem Hugonem ipsins ci\iiatis aniisli- fufucia in luos, si nunc uigeri Anghara tam inojii-
tem, aiino jniegro et mensibus qualuor. Quae au- nalo bosle pigerel, -quanlumingeraisceres, qtianuim
lem mala ex hoc diutino exsiho ej'us per Angliam affeclares -succnrrerc, \cl suhiie nobiscum no\a
quaque emeiseijnt, \el cujusmodi siudio illius acerbitalum ênera? Sponle tua nnllo penitus co-
ipsum cxsilmm, muhi rcdiluni illius desideranles, geiue ereptus es pericuhs nostns, fortasse ne sen-
eaque re minus rei ipsius veiitalem consideranles, llres quae nqs perpeti, elquod gia\ius est, speclaie
ascripserint, mehus pulo Iiquchit, si aliqua ex lis cogimur, subliraari ad sacros 01dmes quosdam de
qtia_ iili a religioSTsviiis ac Deuiu aiuanlihu.s stii- cuii-dibus quibut nec caiioiiica elcciio, ncc j'ustllia
ii$ , . "H.ST0RIA"N0V01-U_L — LIB. IV. 450
tonsentit Qiioniain dubium, non est, si eosdem A advcrsus hosle» noslros ja-n penelralibus msistenies
\eius Ectlesiae osliarins, qui Chustusesi, m sacra feslinuni piaeiendas auxiiium. Llcet adluiVmorbtiin
j ii.i adnntteiel, neque posse peipetrari quae quoti- cjiceie, diiin in supeificie \uimis \jdetui apeilum.
die ceinnnus in pio\intia noslia, piincipum inju- Scio nanique, si ad sedem luam rediie \elis, m.
stam et inmiilein lyiaiiiudein, rapnias paiiperum, piompiu inullos, ul aiunl/ropeiTes qu) tcciinf pai-
cianuia ecclc.iarum, adeo ui locus coipoiiset san- les Dei \ii.hter defendant, nisi enci\a\ciit eos tu.j_
gtiuiis Doniini liheriatem amittai. Gemere \iduas, pateriiUa.K defccius. Si Angliam, uli audi\inuis,J
ilere senes liicommoda sua, eo quod enpialur eis stispendere \e1 excdmrounicaie volueiis, qtiia ego
s.U.sangiisl.i, qiiam \ix meientur, vicius sui poi- lraiiesque nosln faciemus qtii semper libi olieiiie
lio. Rapi >irgmes, el llhtilo jnceslari concubitu; pr.eslo lniinus, relnandare quseso (hgnpiis. Yalc. f
quo.iqtie ommuin pumuni maluin est, acl dedecus Cum igitui haec el nonnulla islis delenora, exsu-
lioncslaiis lioslrae, sacerdoles tixores duceie. Et lante Anselmo, per Aiighanr fiereni, et qiildam,
e\cepus his, alia peiphna flagiiia quae refas est \el maloruni inagniiiidiue afflicti, rcgi TnsisteieiU ut
uiipossibile nieiiiinisse autjeluhsse. £\iod si dispen- ipsum, scihcet pain.e Palrcm, qui ea coirigercl Te-
saiionisectlesiasiicae legulam el antiquae consuelu- \oeaiet, ipse, tatn religiosiiafe viu jndiiclus /juam
diinsoidincmsollicila sluduissps consTdeiauone pen- B ct imniaiiiiiin maloium exubcraiione anmio consler-
sare, nec lihi [aliqua cxsulandi eausa suhripeiel, nalus, fieu qtiidem de reditu \Iii7quod pelpbaiur^
liec ahi occasione tnae aJ)senli-e tam £ia\e discii- se hbentei \ellefaiebiiui, sic la.ifcn ulpaieiiiaijiiii
1'ien incuneieiU. Jlaneputas iniinicorum Dei con- consueludiiium nihil slhi "ah eo ulterius'tleioâri
liiroaciam inllecteie, qui nec Deo cicdereni, nec ulla laiione paierelur. Uiide nohis adliuc Lngdiuii
vei.iati nisi iiniti lociim pi.Tberejii? Qua \eio ra- degenlibus iiuniii Roinain ab ipso lege ciirecti sun_7
tionead hoc palerniias lua aspiiel, lgnoro. Qtii qtii moJis omnibus elaboraieiil aposlol.cum ad hoc
enini-regendam Jia\im suscepil, lanlp aniphus ne- dedutere ui Anselmum Angliain lethre ei regiae
cesse est \igilet, quanlo ...nipluis piocellas timut. yoluntati jiiberet Tn cuntlis snbtli el obedne. A&
Sed ltint fortassis pro sola volmuale in\iilentiura qnod duin (r.inime illuni flecieie possent, sicut \e-
ftigisse pudebil, cn.n \ideiisanle l. iiHiiial Chnsti nerunl, infecio negolio re\ersi stint.
ducentes choros aniinartim illos fortissimos -divnii ,ln diebus illis Gualo a episcopus Parisiacensis de
gregis ai leies, quibus nec ltipus noctiit, ncc alicu- Roma veniens ad nos, reliquias coiporis beal« niar-
jus leiror in fugam \eilit. Quani beaia ent lunc lyiisPiiscae sibi Roraae dalas afliiht, et inde nulii
memoiia inter cseteios illms sanciissimi Patiis noin praesenlia Paljis Ansehni partein ahqiiantiilani
siiiAinbrosii qni, sictit naiiat ecclesiastica IIislo- '<J dedil. Quae pais"dum admodum par\a miiii \isa
na, non eiubuit Theodosio nnpcralori in faciem fuisset, _rogaulera ine ut donuin anlisles augeret,
reslitisse, el pio realu suo liiiiina ecclesiaelfli dene- Anselmus compescuit, dicens suflicere quod h.ilie-
gasse. Qttid non impelraret tahs affeclns, el lanla ham. « Gum ennn, lnqttlens, os ipsura de coipoie
consiantia' Ltiain, Patei santte, si quispiaiu mcai- iHnis .sit, donec co cameiil, inlegnlaieni stil nbri
cer.ilum ei afflicium e\isteraiel, hoe nio lo leces ha.ebu. Q.iapiopler si illuil digne sena\eris, tt
sisse iion debueias. Quanio magis ciim nihil horuni domiii-e cuj'us'esl qua poles devoiione iti illo ser-
expertus ftiens, nec sedes liia libi negaia sit, setf yieiis, iam gratanler olhcii lui mumis aceiplet
pro uno \eibo cujusdam Willlieliiii fugei e decrevi- quam ii toli corpoii ejtis deseniies. > Acquie\i
sli, el rclicio hosle, dilacciandas impns o\es lu.s" diclo', el quo I acteperam dihgenii euslodia servo^
dinusisli Putlel eigo quod e\erol tctolerc, quoniam ln secundo auleni anno h ad\en_us noslri a Roma
omnes Ilh, \el pcne oiiines qtios Ectlesiarum pra_- Lugfliuuim, ipse papa coicto Laieianis generaJS
sens a_rumna exspectabal ad suae necessiuuis sola- concilio, comitem de Mtllenio, cujus saepe supenus
liuin, occasione liinoris accepta, magis elegeiu.it habila est raeniio, et coniplices ejiss qni leêra ad
leciim sutciiinbere quam fruslia sine te resisiere. . iinesliliir_e flagilium sicut dicehatiir Impellebant,
Quid emni faccrent quibusPater deeia), et quibus necne illos qui ah eo in\estili fuerant, a hiiiinihus
capui non sti]ipetebat. Proinde admonenda esl san- sanclap Ecclesiaejudicio Spiiitus sancli repulil, et
ctiias lua, non erudienda, ut inaiuies advenlum, lioc ipsum pcr epistolam quam eccesuppoiiimus An-
sanctae matris Ecclesise, depellas opprobrium, et selmo sub cclentale innotuit:
IIENSCHENIIWTM.
•* Gtialo SPIIGalo, ex Bellovaeensi episcopo, fa- numero indictionis errorcm irrepsisse credas, qui
ctus Pansiensis anno 1105. Consule Saminarlhaiio.. scnptoii iinposueiit ita utpro tetita legaiur decuna
CiEieuim h.ec supra Jale relata stinl in Vila S. An- leiiia, hic aniiiis UOS hahcbilur : quo ellam aimo
selmi, «i oiuniasmiuldeduxiinus 18 .aniiarii ad Vi- Sabellicus el Antoiiinus .cribuut coactum concihtini
lam S. Pi iscae. 540 episcopoiura, sed Floienllae, qtiod non facde
b Fuii hic aiinu. haud dubie IfQS, quando nulla credinius; raullo minus eirorem de jiim ium nalo
aiibi lllius concilu Laipranensis menlio, msi _ipud Anlichnsto , qui ibi clamnaius dicilur, fuisse Fluen-
atrclorem Cliromei S. Peli i Vivi Sinonensis', idqtie lii episcopi Floienlini, qm nulltis uuquam Floienti.fc
adannttm 1109jus \erhis : . lloc anno ui Laleran., fuit, v.V-ute ct praesi lente lum adbuc Rainer„o,
ecelesia, pra*_,iienie D. Paschili II, uidiclione ter- cnjus Tilibifacta meniio.
tia, Nonis M.utii f.ictum e>>icoiiciliuni : > ubi si m
iSl EADMERI CANTUARIENSIS MO_.AfJ._I 432
. Pasthalis episcopus, servusser\orum Dei, vene- A i samque pene totam suae ditioni suhegerat. Polestas
rabiii fralri Canluariehsi artliiepiscopo Anselmo, uempe Roheili Norllimannorum comitis, fratris
salulem et apostolicam benedictionem. scilicet ejusdcm regis, ila cunclis ea lempesiale
« De illala tibi injuna, > eic. Vtde m Paschali. \iluerat ut vix ullus pro eo quidquam facere veil.t
Hanc igitur epistolam poslquam Anselmus susce- quod pro lerrae principe quaque gentium ficri solet.
pit, inspexit, intellexit se amphus frustra Lugduni Piuni eienim cor el leirenaium lerum miuiraa cu-
Romanam opem praeslolari, praeseiiim cttm jam pido, quae in eo j'uxla vigebant, hoc ei peperaram.
saepenumero ipsi Romanae sedis antisliti legatos et Omnes igitur ferme Norllimannorum majores illico
lilieras de sui negotii consummalioiie iraiisiinseril, ad regis ad\enlum, sprelo comite domino suo , ei
et eo usqtie nibil nisl quamdam quasi consolaloria. fitlein qiiam ei debebant postponentes , In aurum et
exspectationis promissionem de lermino In termi- argenium legis cucurienmi, eique chitales, casira
nnm ab eo nieruerit. Teitio quoqtte lilteras suas et urbes tradideiunt.
fregi Anghae pro stiarura reium resaisitione direxe- Cum ilaque rex per legatos comilissae Anselmi
rat, nec aliquid ab eo, nisi quod blandieiitera sibi ad\entuiii, et quamobiem lelicta Burgundia Fran-
diialioiiera mgereiet, responsl acceperat. Consnlto ciam veneiil accepisset, qualiler animum viri a pio-
"
itaque \enerabih praefato Lugdunensis civitatis epi- posila intenlione deflecteie posset perquisivit. Iniio
scopo Lngduiio Franciani pe.ilurus dece.sil, moe- igilur cum suis consilio, pei nunlios deprecatus
rente super hoc pontifice ipso el omni populo lerrje. esl comitlssam qualenus ad loquendu.n sibi virum
Gum eigo Cluniacum ad Cliauta.eiii °, quae cella Norllimaiiiiiain duceret, polhcens se in iiiullis de
CluniacensiS/c_enobii est, venisseiuus, dulicit An- querela pnsiina \olunlaii ejtis, pacis -gratia, con-
selmus comilissam Bleisensem, maj'oi is "Willhelmi descensurum. Quid plura ? Siatulo termino archi-
regis filiam, nomine Adalam b, apud castruin siuiui ep"scopu, et comitiSsa in castrum, quod Aquila e
Bleisum «infirraaii. Verlil itaque iter quo seRemis \ocatttr, pro colloqtiio regis, uii pelncral, uua
ire (sicut a Manasse d ipsius urhis anlislite roultis venerunt,1 et regera \eheinenti gaudio jno ad\cntn
eiat et obnixis precibus per inleinunlios niterpella- Anselmi exsullare, ac non parum a piisima feutaie
lus) disposueiat, ei Bleisum abiil au coiuilissara, descendisse repereiunt. Deinde, habito inter eos
omnem cujiishbet vittiperii notam pro suo mote colloquio, Anselinum rex de redditihus sui pouiifica-
ubiqtie devitans. Ipsa siqnidem romilissa in pluribus tus revesiivil, et in prisliiidm amiciliam utrinqtie
ei tam in hoc quam et 111alio exsiho ejus magnifica recepli sunl. Qtubusdam igitur ad hoc solhtiie
liheialilale niiiustiaveial, eumque sicul virum san- operam daniibus ul anlisles statim Angliam remea-
ctum ac leligiosum \ilae suae, post Deum, insli- rel rex annuil, sic iamen ut nulh eoiumqul a se
uitoient elegeial alqtie lutorem. Si itaque illam invesliiuias Ecclesiarum susceperant vel eos con-
extrema, ul dicebalur, agentem palerna piaesentia secraverdnt, stiam in aliquo coininiiiiionein sul t a-
noii visilafel, nolam justa. repiehenslonis non e\a- heret. Cuicondilioni Anselmus lninime aequiescens
deret. igiiur ubi ad lllam \enimus, eamque lan- (obetlienliaro \idelitel papae in uullo pi_e_er0'redi
guoie sopito fenne convaluisse inveiiimus, deienti volens) exlra Angliam manere t.elegil, donec ilii
ah ea iu ipso tasiio pei ahqtiol dies decenlissime qui ad ipsum negoiium et quaedam alia, de qtiibus
sunnis. In quibus diebus cura \erba saepe inler se inler eos lila vice con\enire non poteiat, delermi-
cnnseicient anlisies ei illa, amisies illam pio suo nanda, ex tondicto Romam miltendi eranl reversi
officio sindiose ad bene agendiim instigando, illa fuissenl. Haecaiuem inler ipsosacla sunl annolertio
auiisiileiii pio \jt.e suae qualitatibus, ut Palreip, exilus noslri de Anglia, xi Kalend. Augusii.
quae inquirenda esse sciebat inlerrogaiulo, Ansel- Pro magna itaque e\sultaiione quam ex liac re-
mus^comitissae causara rcdiius sui Ftanciam ab ca conciliatioiie Anselmi rex concepit apud se, videres
inquisitus innoiuit, et quia lialrem ipsius Henriciim, tllum, quandiu in piaefato caslro morabamur, non
videlicet regem Anglorum, pio injttria, quara Deo ... facile pati ad se veuire Anselmuin, sed quoties erat
Eibiquejara pcr bienniuin el ullra feceiat, e\tom- aliquid inter illos agendum semper ipsum ire ad
municare veniebal non celavit. Quotl illa aiidiens Aiiselmum..Jam enim miihislii locis per Angliam,
fraternae daninalloni vehemenler indoluil, ac ut il- Fianciam aique Noi thmanniam fama \ulgaverat
Ium poliuspoiUifici concoidaiet operam dare dispo- regem ipsum ab Ansehno pioxime excoiumunican-
suil. Egii ergo apud virum ut Carnotum secum per- dum, et ldciico ei, uipote poteslali non adeo amatae,
geret. inulta mala sliueban ur, quae illi a lanlo viro ei-
Ego tempore ipse rex in Norlhmanuia erat, ip- -Gommuincalo eflicacius inferenda putahanlur.îuod
HENSCHEMI NOT*E.
° In Bibliolheea Ginniac. col. 1711, iioininalut c Bleisum vulgo Rlois, inler Autelianum et Tu-
pi.ora.MsS. MaiimChauiatis ad Ligeutm Anlissio- ronas, ad praeditiuni Ligeinn.
doiensis'diaecesis, a Gaudndo episcopo oblatus Hu- A Manasses ;i is fuit.Reinis electus anno 1096, et
gom Cliitn..censi. 1107 deftnicius.
b Quanta jam piidem familiantas intei Arialam el e Aquila, vulgo VAtgle,oppidum!.oi-i_inai)nis_ad
Anselraura iitieiccsseril: e\ epistola disce Anseimi T-iellumfluv. isler Morlaniara el Sagium.
ad Adalatn, quac esl ultima libn i.
__* BISTORIA NOVORUM. — L!B. IV. 454
illeseieiis versam a se »iri sententiam magnifice A-hendere audeat aut emendare coniendat ? Et si verl"
Uelabatur. Denique omne mulum quod eum exspec- tatem vuliisaudire, faleoromnia h.ec niullo deleiius
labat, a\erso Anselmo, ab eo versum csl icverso fien qiiaui possinl scripto edici iu laiitiim 111ipse
in amiciiiam ejus Ansehno. liaque ut hoiuo citius eliam re\ lesletur nunquara tantae fortitudinis ne-
In episcopatum suum ad stiorum exsullationem ac quitiam iii pauia ista fu.sse, sicut modo^st. H_tc
totius palriae revelalionem tied'uet, fpoilicitus est aulem omnia procttl dubio vos soliim lespiciunt et
rcx ila se nunlios suos Romam deslinaluriiin ul \estrae sanciilali imputanlur. Videte igitur et inten-
inproxima Nalivilale Cliristi curiae sue Anselmus dite oneri qttod suscepislis, etcui ctirara ejus vestri
in Angha posset adesse. MisTlsuper h_ecin Angliam loco dhponendam coramisislis, quando vos, qtuta-
hlieras, -pr_ecipiens ut omnes res el homines An- Iibus obviare constituli eslis, pio nihiio tam diu
selmi, iibicmique essent, in pace ess.ml et qttieie. regno in quo exercenlur abestis. Gonsideta.e auo-
jnec ullus eos gra\aret aut iniplacitafet, sed, ab que, si vobis placet, si cor vcstiura iia soli Deo
ttrani debilo hberi, quae lenehanl cuin honore lene- vacat et si in tanta securitale vestn j'am consena-
lent, ac in cunclis ad nuliim Anselrai jussionemquei mini ut lalibu. animarum miseriis aha Vigilantia
"penderent. H.ec ergo duin homiiiihus ad archiepi- TJconde^cendere non debcatis. Scio equidem el bene
scopauim peilinemibus innoiuissenl, moxquoddam scio \Os ojnime scire quid est quod facilis, sed ip-
quasl inspeialtim jtibar sohs ilh einicuit, quod illos sum scire \estrum perpaiura prodesl nob s. Fru-
a prislinae oppressionis iminaiiitate et lenehns non ctum etenira conimiini ulililale ex lam dltilurno ne-
lnodicuin ejecit. gotio veslro iiulluii) adhuc procedere videmus; nnla
Ctini po_lhac Anselnius Becccnse ccenobium, et atitem solius vestri occasione in Ecclesia et populo
rex Angham lemeasset, orlis qulbusdam occasran- Dei undiqtie succiescere -oiuni dic coiispTciinus. »
euhs, leg.ui, qtij tlomain mitti debuerunt, diu i.hra Et haec quidem ille \Ti-lol rnala exosns scripsit,
Btalnlum leriiiinuni morati sunl. Unde vehemens autuinaus Anselmum non nisi propria \oluntate ab
adiniralio multouim corda concussit, arbitianiium ingressti Anghae remorari. Sed revera rex llenticus
tanlam de redilu vnidilalionem diaboli esse seduc- nullo enm pacto ingiedi patiubatur, nisi poslposit.i,
tioneiii, et aperle videntium immancin toiius Chri- ut supra menuni'iius, obeilienlia pipe, ep.scopis et
£lianilalis in Anglia esse destniclionem. Quod nie- abhatibus excommuincaiis tommiinic-ret. Ailamen
lui., ut puto, liquebit, si quaedam scripta de his Ansehno Remis consisiente fillue cnini obnixis pie-
quae ad nosin bac moia a quotiam non cottieinneiidje cibus antistiiis el canonicorum ipsius loci de\jotus
auclorilaits viio iransniissa sunl brevi subinferam. ^ iverai, et, majori qtian.hl.eiis <;ueaie\pOni,honQie
Scribii ilaque iriter alia sic. fesiivoqtieoccursu otiiniura id loci degpiiuiiin susce-
« Chaiissime Paler et domine, quaravis oplime ptus, circa ponlificera Manassen magna eloffitio&a
scialis qtiid facere debealis el quid faccre velilis, chantatedetentus, per plttres dies ibi jnorahalur)
Videlur lamen omni ferehomini sano sensu sapienti misii ei epistolaiu unam idem rex, quain ecce sup-
omniito niliil aliud esse id quod inler vos et regem ponimus. _
sub tam morosa exspeclaiione agitur nisi diabolicse «Tleverendissimo et ainaiUissimo Palri Anselmo,
fraudis ilhtsio et illudens thlaiio, el, ut maiiifestiiis Caniuaripnsi arehiepiscopo, Henricus, Dei gralia,
d_cam, lolins Aiiglorum Ecclesia;, ac rehgionis ac rex Angloruiiij salulem et totius boiue voluntalis
legis Cluisiianae qtioiidiana diminutio et summa affeetum.
desiiucuo. Ecclesiarum namqne quae tam diu ma- « Venerabilis Paler, non tibi displiceat quod eo-
nenl p.sionbus \idiialse possessiones diripiuntur. runi i.er, quos Romam ad negoiitun nienm peiagcn-
O-dosanctae rehgionis in eis negleclus annihilatur. dum, dirigere decrevi, tanditt detinuit. Quod mox,
Ligs Cluisliariae reclores non -jam leciores, sed ut WjUheltnus de Warel wast ad te pervenerit, quera
piaecipitaioies, acjuxla regiae volunlalis arhiiriuni ad hoc negotiun. peragcndum , sicul decre\imus,
et suum libitum, pene otnnis jnsiiti.e stinl effeclj ) Roraara dingo, libi expediel. TP supplex igittir de-
suh\ersores. De clencis qttid dicam., qui circiler precor, el devolus exoro. uli cum eodem Willhelmo
omnes Tevolullsunl ad iiiiquitalem prisliiiam? Quul Baldiiinum de Torna'o Romani dirigas ad nosiram
de Iaicis? lpsi quippe, sed prmcipes maxime, \ix rem iiaclandam, et Deo \olente fitiiendam. Vale. >
nisi ex piopriapaienleia conjuges sihi accipiunt, Ad Jianc sciipsil Anselmus epislolam hanc :
claro desponsanl, desponsatas contia legem eccle- « Suo thaiissnno domino Henrico glorioso regi
siasiicam scienter tenenl et sibi defendunl. De So- Anglomm , Ansplmus archiepiscopus Cantuariae ,
doraitis \ero, quos tpse in magno concilio usque fidele sei\ilium cum oralionibns.
ad pcenilenliam et confcssionem excoinmunicastis, « Quod \esira magniiudo me in su.s lilteris tam
et de crinitis, quos in Paschali poslraodum solera- honoiifice lanto bonae \oliintalis affeclu salmai,
nitaie poiilificali stola redimilus toram uuiverso graiias magnas ago, sicttt debeo. Quod atiteni lam
populo a liniimbus sanctae Ecclesiae removislis, qtiid suppliciier me rogatis ut non mihT displiceal qnod
dicendura, cuni, ul debereiis, non subveniiis, nec legatusvesler Romam mittendus lantum moiatur,
velnnus in loto regnoexislat, qtti haecet alia mulla, mique veslram precem, quanlum in me est, conlem-
Deo etorani servo Doi contraiia, vice noslra lepre- ncre non debeo, sed causa raagig Dei esi quain
1S.5 EADMERLC-NTUATUENSIS"fiONACHl 3.*.
mea; .inde Corde fiileli et heriigno animo \obis dito A' meum ctira ejus lcgato miitere volebam, m iiiihl
quol.acerc.ion debeo. Miln quidem aliqiiH displ,- disphceal quia suus lanium rooraiur, nulluin nuhi
cere, nlsi cnm propttr Deum displicel, non est ma- -constilUGiisteiininuin quando \enturus -esl. UntJe
•gmitn^ sed diSpIicere Deo aJiquid , nullalenus est quidam opinsnltii et dietinl qnod re\ non niultitni
conlemnendtim. Ulique non paitim displicet Deo &ural festinare ni ego ledcam m Angliam, cl Eccle-
•episcopum spohari rebus suis, quod jam gratia Dei «i.i Dei, quain Deusiih cuslo liendanHConuucndaMl,
vobislnspiraiue tonexislis; sed episcopum segie- -]Ua_j'arafeieper Ires annos desolaia est,suo 5VJ\O
%aii a suo officio el Ecclesiora a suo episcopo, sine pasioie ejus rediiu et piaeseniia consolettir, eipio
"caiisa qtiiim Dous appiohet, nimis grave juilical. consilio animae siiae, qno diu pii\aia est, Jn ilhs
Expetht iiaque anirocevestrae qtialenus saiagalis ut qtn hoc ainanl et desideianl helificciui. Quapiopler
ego, qiialiscimqtie Sim episcopus, Ecclesiae, quarii dico \obh_ qma \alde liraeo ne lpsestipei se pio\o-
Deus rcgi,e\estr_e poteslati ctistodiendam conimen- <cet iiara Dei,-et supcreos quoiuui consilio diffeil
davit,'et icgno Yeslro in pace vestra celerras resth- .aiii lieccssaiiap lei, tain rationabih succuneic,_cum
liiar, et iiiihi oppoitiinilas ulendi secnndura possi- ad llluni hoc peitineai el faceie possiiiiriiiliilpfr-
•hilitatem mcam, officfo pro quo Ihi positus sum "dat dc ns qtiae secunduin Deuni -_.d regaul peili-
'dltttius non'1mpedialtir. Yalde quoqne mihi limen- " nenl polcstaiem.' Sicui auiiciis , et _.ietit aichi-
dtim est np D.o displiceai ei me dominus papa jiiste episcopus, qU.ihsciinqiie sim, consulo ilh el iis qui
rppiehendat, quia, postquam vos et ego sinnil ton- -circa illum sunl, 4il non plns .ludeaivt salisfatere
venimtis-tptideaslnim, qtiod vocalur Aquila, in lam \ohinlali snae qtiam \ohinlati Dei,qma Deus ali-
loiigoieinpoie non illi misi legamm nosinim, per quando salisfaeiel \o1uiilalt suae eoniia .dluniaiem
quem-qiiid de lanla re inter nos faclum el quid illorum qui hoc faciunt. Constihieergo J!Hei vobis,
perageiidiim sit cognoscerct, et ego ejns consilium piiusquani Detis oslendat irjin suaui qu<_mat1h«c
et jussionein acGipeiem. Quapropler periculosum suspendil, exspeciansut lnimilieHiini ad \oliiiitaiem
est mihi ditt cx^ppciaie .esirtim legalum, quem Biiani. Deus tuiig_.leuiri ei consiliaiios ejus ad \e
ante-proximam Naltviialcm Doroini, sicut in \erbis Tuin lionoreni,>el ad veram u i ilileni -ejtis. >
" Haec idcirto ita destrTbnnus ut
Vestiis iniellexi, Romain rediturttm spera\i, prae- quicunque isla
serlni ctiro nescio q<ioconsilio qua\e laiione nul- legit YCI aittlil planc iniellig.it cui mala, qua. ra
„ Ium leipiinnm uiodo mihi cOnsltmiis Qiiomam lgi- Anglla exsulanle Anselmo facta stint , nioramve
ttir plus ntihi d.bel esse de lioc quod ego Etclesiae exsihi ejiis*poltssTmum asci ibeie deheal.
miiiiiconimissae praesens esse nequeo (itiam de ulla /.\ Itaque posili.tc nnssi sinn, Romani, ex parte qui-
lcnena jiosspsbionc, piccoi ut imlii aliquem pioxi- dein Anseltni, Bahlwinus monachus, <\ r mi pie
roiini leiniKium noinineiis pei litieras veslias 'sanc.ae hberlatis Ecclesi-cet omnis -boniJIOIIficlus
quando possim legatnm \esiiuui Romam ituiuin ex- amalor; et ex regls , WilM.elmus saepe superhts
speci TO, qma ego non audeo d fferre, ul niulium hiemoralus, pio hberlale Etclesia_ sieulsolebat ac-
dicam, ullra proxiraam Nati\itaiem DoniiiTi, quln tuius. Qiias vero qttanla_\e oppressiones inler IISBC
nietlm legatmn mitlam. > tota Anglia oppressa sit, difficile dietu esse scio.
* Scrfpsii quoque saepe niemoralo Roherio comiti Rex cnira ipse a Nortlimanuia digie^sus, quia eara
cie Mellenio lunc lemporfs in hunc modtira, utpote lolain eo quo supradiumus inodo sibl suhjugare
ilh cnjus consilio cuncla negotia sua lexnpse dis- neqtiheral, levefsns in Angliam est, ut copiosiori
poneh.u. pecimia fietus lediPiiS, quod residiiuni eiat, exhse-
« Anselmus arGhiepiscoptis, doraino et amico Ro- ledato fiatie suo, sibi stibjicerel. In cujus pecunije
herto comiti cle Mellento, sahiteiii. Coliecltoiienulltis ni colletioribus pietatTs aut mise-
* « Vos stitis
quia, quando rex el ego convenimns licoidiaj respectus fuii, sed crudelis exaclio supcr
apud caslium Aquilae, diclumfuit quod rexmilleret omnes, ut IIPIJTSqui inde veniehanl lestabantin,
legatum sutira Roin.im pro lis m quilms concordare D I desaeyit. Denique videies, sicul aTebant eos quidein
honpoteiamusnisi per donunum papam. Quod in- quT non IiabeTjant quid darent, aul a suTs domun-
tellexi iit iia fierel qualenns anle pioximam Nali- tulis pelli, aut avulsis asportatisque osliis domo-
vitaiem Doinlni legaltts lethret. Videlis autem qu.a TMIII» leinius dinpiendos expohi, atil ahlala vTli
doniTnUsmeus ie\ boc quod tunc dixit faccre rao- supelletlile in stinmiam penuriam redigi, aut certe
ralur. Sed hoc soluin niandal mihi qoi legatum ahis iniserabilihus modis affligi et ciuciari. h lu ecs
1IEF.SCIIENHW1M.
• * SimiiY quid oliin in Belgio usurpaliira tcslatur h Id est, ciimina enormia, el quasi foris seu extia
pi.rsens adhuc usus in foeder-iiis pro\iiiciis, ut qtti oinneni jusiiiiani .uit exctisaiionem facta. Gallis foi-
liidiclain pubhcilus conli ibiilioncui pectimaium non fqtt ..dequa \oce et quibusdaui liinc dticlis multa
staiim exliihel, saltem moiutus, ejus osiiiun a car- Spelraannus m Glosâiio , cl ahi plures : scd c tvuu
dinibus re\ulsiim appaiitoiesauferant, nec msi pecu- laiioneni nullus aUingil. Mo\ infra'dicitur fotaja-
Bia vel cautioiie piaesiila lestiiualur. ctuta, pecuniana mulia pio foiisfacto exacta.
4S7 IHSTORIA NOVORUM.— J_1B.IV. .!>8
autem qui \idehanfur aliquid hahereno\ael exco-- A epislola ipsa subscribalur quam ei raiserunl. Est
gilala quaedam foris facta, objiciebantur, el sic; igilur haec:
cura adversus regem terrae defendendi se placilumi . Patri dilectissimo Anselmo, Canluariensi ar-
ingredi non audebant, ablatis rehus suis in giaYemi chiepiscopo, Gerardus Eboracensis archiepiscopus,
acrtimnam dejiciebantur. Sed hsec ab aliquibusle\ia [ ct Roberlus Ceslreneis, el Herbetius Norvvicensis,
dictu fortassis sesllmabuntur, eo qtiod ista non so- el Radulpbiis CicestrPns's, el-Samson Wigorniensis
lum sub rcge Henrico, sed el horum similia miiltai episcopi, el Willhelmus Wintoniensis eleclus, sa-
facta fuGrunt sub fiatre ejiis, nl de palre taceam,, luiem.
rege Willhelmo. Aliamen ista iliis graviora et inlo- « Susiinuinius pacem, PI ip.a longjus recessit,
lerabihora visa sunl, quonlam multo minus sohtoi quaesivimiis liona , el invaluit turbatio. Vim Sion
quod jam spdlialis et exlrauslis auferretur invenie-. lugenl (Thren. 1,4), quia eas conculcanl incircumcisi.
haiuT. Ad haec. In concilio Lundoniensi societas, Templura mceret, quia intra Sancta sanctorum et
mulierum, ul in supeiioribus di\imus, oinnibiis; ad ipsara aram Irruperiini laici. Exsurge, ut ohm
pres^yleris et canonicis Angliar inlerdicla cral, ip- senex ille Mathathias (I Mach. u, I). Habes in fihis
stimque inlerdiclum, Anselmo exsulante, relenlis ; tuis vh-UUemJudae, slrenuitalera Jonathae, pruden-
\el certe resumptis mulieiibus, a plurihus eoi umi R l!am Simonis (tbid., S-S). Hi lecum jiraeliahuiitur
\ iolatum fuerat, Hoc ergo peccalum rex impunitum pra-lium Domini, et, si ante nos appositus fueris ad
essenon snstinens, suos ininislros cos implacilare, p paires tuos, de manu lua suscipiemus hseredilatem
etpecunlas corum pro hujus peccati expiatione prse- laboris tui. Sed jam non est tibi pigritandum. Ut
cepil accipere.Seduhi perplureseorum ab illa irans- . quid enim peregrinaris, et o\es luae sine pastore
gressione sunt immunes reperli, pecunia, quae ad pereunfjam apud Deum nulla libi remanet excu-
opus principis quaerebatur, minorem quam exactores satio. Te enim non solum subsequi, sed et prseira,
sperare polerant copiam adrainislrahat. Quapropier si jusseris, parali sumus. Veni ergo ad nos, venl
mulala, imo super innocentes cum nocentibus sen- cilo, vel nos aut ex nobis aliquos ad le \enire j'uhe,
tentiaveisa, omnes Ecclesiae quae parochias habe- ne dum sejuncli a te sunius in sinistrani te partem
bant sub debiio posilae sunt, et unaquaeque, indicta inclinenleorum consilia qui sua quaerunt. Nos enim
pceuniae quantilate, per personam quae in ea Deo jam in hac causa nonrmae noslra, sed quae Dei sunt
serviebal ledinii j'ussa est. Erat ergo miseriam vi- quserimus. >
dere. Cum enim exactionis islius tempestas ferveret, Rescriplum Anselmi au eos :
et nonnulli, quid \cl darenl non habenles vel rem < Anselmus arcliiepiscopus Canluariensis, atnicis
inauditam exsecrali nibil .pro tali causa dare vo- C ' suis et coepiscopis quorum litteras suscepil, salu-
lentes, conlumeliose raperenlur, incarcerarentur, lem.
cruciarentur, coniigit regem ipsura Lundoniam Ye- « Gondoleo el mente compatior tribulalionibus
nire. Adunali ergo, ut dicilur , ferme ducenli pre- quas vos et Ecclesia Angliaesuslinetis, sed ad prae-
sbjteri, iiiduti alhis el saccrdolalibusstolis, regi ad sens, secundum meam et vestram voJunlalem, sub-
palatium suum eunli nudis pedibus ocouirerunt, venire nequeo, quia nondum quid, et quantum con-
una voce misereri implpranies. At illeforte, ut fil, fidere possim sum cerlus, donec per legatos nostros,
ad mnlta divisus, nulia ad preces eorum miseratione quos in proiimos Roma redituros exspeclo, quid
perrootus esf, vel sallem quavis eos, s»cut homines apud dominum papam effeccrinl cognoscam. Bonum
omnis rehgionis experles, responsi honestate digna- lamen est et gratum milii quia tandem cognoscilis
lus, suis ohluiihus festine ahigi praecepil. Qui con- ad quiJ \os perduxit, ut miiius dicam, vesira pa-
fusione super-confusionem iiiduti, reginam.adeunt, lieniia, et quia promittiiis mihi auxilium vestrum.
el inlenenlricem flagitani. Hla, ul fertur, pielate non in mea, sed in Dei ,tausa, et inviiatis me non
molain.acrymasso_\ilur, sed, timore constricta, pigriter venire ad vos. Quamvis enim hoc mod-ofa-
ab iniervenlione arcelur. Ferebanlur eo tempore .n cere non possim, quiaTex non vult me esse in Anglia
plura his in hujusmodi per Angliam acta. Sed nos adhuc, nisi discordem a jussione papae et ejus con-
bre\itaii sludentes, pauta qme dicia sttnl pro in- cordem volnntati, et ego nondum ceitus sim quid
lenlione praesentis opuscuh sufficere posse pula- possim, sicut dixi, tamen gaudeo pro vesira bona
mus. \olunlate, el episcopali conslantia quara promiltuis,
Attamen dicendum quod eo usque mala super An- et exhortatione quam mihifacilis, Utaulem aliquos
ghani IpsTsdiebus inundaverunt ut ipsi episcopi, qtii cx vobis ad me venire faciani, sicut poscilis, ne,
semper libenaiem Ecclesiae et Anselmum eamdem dum sejiincti sumus ab invicem, penertant consi-
libei latem sublevare-luerique nilentera, ul ex supe- lium meum qui sua qu_erui)t, ad prsesens non opinor
rionbus intelhgi potest, cuni principe deprimere oportere. Spero enim in Deo qttia nullus cor metijn
nisi sunl, tantorum raalorum immensiiaie Compulsi, a verilale, in quantum cognoscaro, polerit avertere,
mandata Anselmo cum epistola dirigerenf, et "opem el quia in proximo Deus miiii quid facere que tin
Sub\enlionIs ejus proponi deposcerent, seque illum oslendet, el ego quam ciiius polero vobs notificabo.
amodo secuturos in Dei rebus, ul Palrera, promil- Quid autem vobis interim faciendum sit, prucleniia
.srent. Sed baec, ut opinor, melius liquebunl, si \esira salis inieJligit, seJ (amen dico quia ego, in
PATBOL. CLIX. _ 1S
m EADMERl CANTUAt_IE_NSISMONACHI iW
mianlum sperando 111Deo co..sc'ieniiara roeam sen- A sum episcopus pro si»in(ali cura quam pro teriena
lio, pro redimenda vita mea noh praeberem assen- possGssione. Onmipotens Deus sic et in hoc, et in
sum, neque miiiistrum aut exsecutorem eju. mali ahis aclibus vestris dirigat cor veslrum secundum
me facerem quod audio noviter super Ecclesias An- voluntaiem suam, ul post hanc \ilanippi.iucal vos
gliaepromulgari. Valeie. » ad ^loriam siiam. Amen. >
Inter haec crebris de Anglia nuntiis Norlhraan- « Henrieus, Dei gralia, rex Anglorum, Anseimo
iviam venientihus, id quod de presbyteris Anghae archiepiscopo Canluaiiae, salutem.
rex faciebat nimis diuilgabalur, el non so.um hos «In die sancli Gregoni apud Tenehrigge mlhi fue-
qra lnfamia ejus, \erum et eosqui laude ilhus pasce- runl delatae lilterae reposlae in tuo sigillo. Et per eas
bantur, in odium et \ituperium ejus adducebal. At mihi mandasli lalia unde rauhum miror quia quod
Anselmus, lam malam famam^de rege non ferens feci credo rae per te fecisse. El in die Ascensionls
euraque a lanta mjuria revocare desiderans, scripsit Domini habebo omnes harones meos mecum con-
ei de negotio semel et iterum, totiesque responsi gregaios, et per consihum eorum ita convenienter
ejus scnpta r-ecepit. Quae scnpta eo quo missa sunt libi re-pondebo quod, cum teeum loquar, noncred»
oidine subter adnotanda pulavit, ralus ea fuluris l. me inde blasphematurum a. Ei quidquid fiat alias,
"
tempoiibus, exempli gratia, profutura, si alliori con- scito quod lui, quidquid Ipsi fecerint, per omnes
siho Deus non sedaveiit in regno Anglorum quae terras luas in pace permanserinl. >
sub oculis ejus hodie fiunt maxima mala. ln quo la- « Suo cbarissimo dominollenrico, graiia Dei, regi
menâh iis qui ista legunt vel jaudiutit petilum iri Anglorum, Ansehnus aicliiepiscopus Cantuariensis,
optamus, ne nobis .vuccenseanl quod sci ibendis epi- fidele servitiura el fideles orallones.
slolis lantum occupamur. Negoln enim, quod maiiu «Gralias ago Deo, et dignaiioni vestrae quae in lil-
versamus, quaedam et magna paTS est, nee loium teris suis promisit se convehieiiler responsuram mihi
ahcujus rei, ignOiis partibus ejas, sciri potest. Ipsa- de hoc unde prccatus eam fueram In litteris meis de
rum igitur epislolai um lextus liic est: sacerdotihus Angliae, et oro Dorainura, cujus consi-
? flenrico suo cbari.simo domino, gratia Dei, regi hum manet in seternum, ul ipse vobis consulat re-
Aiiglorum, Ans.lmus archiepiscopus Ganluari-s, -fi- spondere et facere quod illi placeat, et unde fideles
deles oialiones cum fideli servitie. dilectores animae veslrae gandeant. De hoc auleia
« Ad me perlinel, si audio quod faciatis aliqtiid quod legi in hlteris vestris quod creditis YOSfacere
quod animae vestrae non expediat, ut hoc vobis non per me quod facilis, pio certo scitoie, mi domine,
taCeam, ne, quod a\erlal, Deus irascauir -et vobis, /. t(uod non est per me, quoniam contra Deum face-
si facilis quod ilh non p'aeeat, «t mihi pro lacilur- rem, si per me esset. Quapropter adhuc precor
uilate mea. Audio quod vestra excellentia vindi- magno et fideli affeclu quatenus in tali Iiicepto _iul-
ttam exeieet supei preshyteios Anghae el foris fa- lius consilio persislatis. Valete. >
cttiram exigil ah eis qui non servaverum prseceplum < Henricus rex Anglorum, Anseluio arehiepiscopo
"*
concihi, quod ego cum \estro favore lenui apud Cantuariae, salutem et amicitiam.
Lundoniam cuni aliis episcopis et religiosis perso- « De hoc quod milii mandasti de sacerdotibus,
nis. Quod hacienus inauditum et inusitaium est in scias quod ila decenier feci, nt opinor, secundutn
Eeclesia Dei -de ullo rege et de aliquo prineipe. Non quod facere debui. Nec libi sil incognitum brevi
enim pertinet, secundum legem Dei, hujusmodi cul- intervallo temporis me transfreiaturura. Et ex quo
pam vindicare, nisi ad singuios episeopos per suas lecum Ioculus fuero, si qua commisi in his, omiu-
parochias; aut, si et ipsi episcopi in hoc neghgentes potentis Dei, et tuo consiho coirigam. Teste W.d-
fueiint, ad archiepiscopum et primatem. Ptecor driGOcancellai io apud Merlehergam. »
igilur vos sicut chaiissimum dominum cu,us ani- Duni haec ita fiunt, eccequi Roraam missi fue-
mam dihgo plusquam piaesentem vitam corpoiisroei, ranl redeunt. Suspensus autem fueral ab ofiicio epi-
et consulo sicut \eie fidelis>corpori et animae veslrae, D scopali jam ohro Willheimus arcluepiscopus Rolho-
ne vos contra ecclesiasticam consuefudinem in tam magensis, et per hos nuntios Intercesseral pro eo
-
gia\e peccatum mitlatis, el, si j'am inccepis.is, ut om- apud dominum papam Anselnius archiepiscopus Gai
nino desislatis Dico enimtobis quod vaide timere tuariensis. Mantlavit itaque ei donunus papa ut de
debelis quod petunia laliter accepta, ut taceam quan- cattsa ipsa quod faciendum mtelhgerei sua vice fa-
tum noceal animae, non tamen, -cum expemetu.-, ceiet, scienseura a jusiiliae semitis nullius jrei inter-
adjuvabitierreiia negol aquantuinpost-a pei turbabii. veniu sc enter flecti posse. Ivll ergo Rothomaguni,
Denique vos scitis quia roe in Northraannia in pacem et ln synodo clericoium, quae tuic crat adunata,
vesliamsuscepistis, et de arcluepiscopatu meo me adventus sui causam expo.uit. Proferl htteras Will-
jresaisislis, et quod cura et \indcla tahs offensa. h-lmus legaius regis quas, ex parte aposiohci, de-ie
niaxTmeperlinel ad archiepiseopalum, quoniam plus Roma detulerat, et coraro oronibus lecitanlur-sic :
HENSCHENH NOT_E.
a Blasphematepro increpare, repieheudere, delra. hassignificandasrestringTt, dicitur lingua Erancia
here Saepe diolum uiveiiias apud niedii aevi scripio- tlame el bldmer vnuperiura, viluperare, uude Noith-
res : hinc per contractionem, quaevocem hanc, ahas manni, exGallia in Angham, Kaducli, atcepere.
Deum diyosque spectanlem, ad humanas conuime-
4g{ HISTORIA NOVORUM.— LIB IV -462
« Paschalis episcopus, servus servoru.n Dei, ve- A_.archivis Ecclesiae cui praesidebat servabanuir, sicut
jerabili fralri Willbeimo Uothomagcnsi episcopo, aslruebat, sciipfum reperit. > Et baee ille. Super
,alutem et aposlolicam benedictionem. quibus Anselmus admodum exhilaralus, actis cum
« Licet causae luse qualitas, > etc. Vtde in Pa- ponlifice Rolhomagensi el Boemnndo ac Hierosoly-
.cJialiII. . milanis quce videbanlur agenda, Beecum reveriitur,
Misit quoque dominus papa epislolam hanc An- Accrines, de quibus prapcliclusmiles loeutus fucrat,
sclmo: t quoniam Carnoti, ubi familia el pene lota supellet
«Paschalis episcopus, servus servornm Dei, ve- Boemundireditum ej'us praestolabatur, remanserant,
nerabili fratri Anselmo Cantuariensi episcopo, salu- missi ab archiepiscopo Rolhomagensl, et abbate
tem et aposlolicam benedicfionem. Beccensif religiosi ordinis viii sunl qui illos defer-
< Quod Anglici regis cor, - etc. Vide ibid, rent. El factum cst. AppropinquantibUs eis qui
His diehusvenil Roihomagnra Boemundus*, unus quos i.othomagus Iiabere debebat apportabant ipsi
de iiomhialissimis Hierosolymitana. vise prir.cipibus, civitati, adjunctis sibi canonicisel omni clero civita-
liabcns in comitatu suo quemdam RomanaeEcclesiae tis, cum monachis Sancli Audoeni, ac lotitis populi
cardinalem, nomine Brunonem b. Huic erat magister innumera multitudine, ponlifex longa processione
B
mililum, Hgyrus* nomine, vir strenuus, et non jgno- devotus occurril, et quanto potuit honore susceptos
bilis famaeinter suos. Hic, ab adolescentia sua nolus in ecclesiam delulit ei sacraliori Ioco reposuit. <iua-
Anselmo^ jnulta fuerat ejus beneficia conseculus.- luor auiem ex illis Beccum delatisunt, quorum duos
Familiariter itaque cum eo agens inter plurima qtiae ipsi loco residuos Anselmus reverenter slbi excepit.
ipsl de superaiis hellis, de urbibus caplis, de situ Mihique, ulpote qui capellae illiuS ciisios erani
locbnim aliisque nonnullis quae in expeditione Hie- atque disposito)., custodiendos commeiidavit, quod
rosolymitana acceperat deleclabili allocutione disse- usque hodie facio. <Juid itaque de istis aiiorum
ruil. Quod mullas sanclorum reliquias haberet, quo- sensus habeat nesclo. Ego tamen cerlissime scio
-que rnodo eas adeplus fuerit aperuit. In quibus, imo dominum -et reverendum Palrem Anselmum eos in
supcr omnibus quas hahebat, praeeipuegloriaiiis est magna semper veneralione habuisse, et meipsum
de capillis bealae matiis Dei Mariae,quorum aliquos sacro et grandi experimenlo sensisse magnum quid
sibi datos ferehat a palriarcba Anliocheno^, ubi et mundo ampleclendum insigne sanctilatis iilis
magislratum mililum ipse sub Boemundo agebat, iuesse. De iiis ita.
Et ad haecIntu.il: « Hos capillos, fateor, suscipere Itaque Willelmus E, ubi ad regem in Anglia venif,
ausus non fuissem, si me anior patriae islius in qua -, el ei quse de negotio ejus ad Romanum ponlificera'
nalus fui et educalus ad hoc non animasset. Spera- acta fuerant enanavit, laelus ille ad audila, illico
ham enltn raeTiuc quandoque per .enlurum, el ij.sis Anselraum ad Ecclesiam suam redire per eumdem
hanc meam patriam sublimaturum. fjuoniam igiltir Willlielmura postulavil; qui Willhelmus, ad nospost
illa spe, protegente Domino, fraudatus non sum, duos paucos dies reversus, Anseimuminfirmum invenit,
e_ jpsis huicÊcclesije quae lotius ISdr.bmanniae et valde conturbatus est. Erat enjm tunc j'am ad
principalura oblinel Chrislianilatis, dare disposui; hberlatem Ecclesiae Dei cor hahens, et, in quantum
-duos abhaliaeBeali Petri, et Sancli Audoeni, duos poferat, sollicile operam dans ut Anselmus suae sedi
monasterio ejusdem Virginis virgiinim, in quo suh in pace et honore restitucrelur. Timens ergo ne
luo patrocinio ad aelalera hominis proveclus sura, virum loci ac fralrum amor non minus quam ea qua
et duos lihi. Duodecim enim numero de illis mihi gravahatur corporis invaletudo ab ilinere Angliae
praefatus episcopus dedit, coniestans illos, ab ipsa praepediret, motlis quihtis poterat, iam per se quam '
domina sibimet avulsos e, cum j'uxta crucem Filii sui et per nos qui secum eramus, agere ccepit, qualiter
sians gladius animaro ejus pertransivit, setundum virum loco evelleret, et in iler quod desiderabat
quod in antiquarum monumenlis Iilteraium quse promoveret. Praemissis igitur preeihus quibus eum
magnae auclori.alis apud illos habebanlur, el jn 3) ex parle doraini sui regis Anglorura Iulerpellavit
HENSGHE-.IIWTM.
a Boemundus, princeps Antiochise,duxit Carnoti stolici capellanus, Valenlinas Francus, ut est apud
anno 1106 post Pascha filiara Pluhppi regis Fran- Tyrium in finelih.Yi. Ab alterutro acceptae reliqniae
corura, Constanliam diclam , ante nuplam Hugoni fuerunl.
<.omitiTrecensi e Beccensemonaslerium inlelligit, uLinfra hquet,
* Hic-esl S. Bruno, episcopus Signinus, coiitur 18 in quo priorera abbatem Anselmus egerat.
iulii, sed non videlur cardinalis fuisse, vel ipse, vel * Licct hoc ut a rudi posteiitate conficlum, non
alius eo lempore Bruno dictus. credamus; ipsos tamen capillos cum reverentia ho-
c NomentamenJncUgyrusnon habet, quodsciam, noramus.
infJrieniali hisioria. s Wilhelmus de Montefortihic fuit Roberti comi-
_a Capta anno 1098 Anliochia, reliclus est in sua tis de Mellento saepenomiuati ronsobrinus, ab ipso
dignilateJoannespatriarcha, egregius sub Sarracenis Ansclmo per litlerasBeccensibus monachis commen-
confessor: sefl hoc Tntra hienniura ultro cedente , datus, ut ei praeialioni aptissimus; quam tenuit
quod se hominem Graecum videret non commode usque ad annum \\M. PJura vide \a Neuslna pia
praeesseLalinis, electus est Berhardus, legaii apo- Aiiuri du Monstier.
163 EADMERI CANl UARIENSIS MONACHI m
qualenus Angliam, cjtis absentia desolatam, citalo A sehno, suo jussu accepta fneianl se reddiluium, cuai
retlitu \isitaret, affiimabai, et alfirmando proroilte- in Angham essel re\ersus, dalo \adimontopoliieiUis
bat regem ipsum penilus ad voliinlatem ipsius in est.
omne qtiod deioeeps praeciperet promptissimam men- His-el aliis quae res e.j.elebatinter \iios compo-
tem habere, nec ulterius a Romana Ecclesia \elle s'ls, Anselmus iier Angliam remeandi ingressus csi,
disseniire. Et suhjungens, ait: « Proptcrea ohseeio et, divino tulamine fretusj sanus et alacer cum su>s
utomnem rooram rumpalis in \eniendo, ne foite oninlbus Dofris est appulsus. Qua vei o «xsultatione,
ex adverso aliqna saecularis aura pioiumpat, quse qua jucundilale, qua spe honi in Angham veniens
eum ab istis.subverial. _ Hjecilleaudieus Deo super susceptus sll, reor, ex consideiaiione malorum quae
admirabili dono ejus gialias egit, acceplaque licen- paucis tetigimus ilhc ante ledilum ejus provrnisse,
tia a fratiibus inier quos j'amdiu magno cum amore aliquanlulura suhinlelligi posse; unde, ul d.vei-_e
ethonore hahiti fueramus, in Angham ilurus Geme- aelaiis el ordinis bominura gaudia sileam, de ipsa
ticum a venit. Uhi renovata infirmiiaie qua, ut ine- regina hocbreviter dixeiim quod nec terrenauego-
niora\imus, Becci gra\atus iueiat, a loeo piogredi tia, nec-pompa sseculaiis glorlae ulla poterant eam
nequaquam poluit. Quapropter missis in Angham detinere quin \iriim loca dhersa adeunipm praecc-
nunliis, inlimavit regi quid sibi ne rediret obstabat. B deiel, et, monachis seu canonitis ci pio niore ob-
Turbalur ille ad audila et \ehementer indoluit, ju- viam procedentibus, ipsa proccdeiet, bospitiaqtte
rans, per verhum Dei, scilicet oinnia darona aequani- ejtis, sua pro\identia, (hgnis apparalibus adoi-
mius toleraturum quam Anselnii decessum. Renns.is nai et.
ergo celerrime «uiiliis, orat \irnmsibi ipsi parcere Itaque post haec, ii qui ecciesiis ac monasieriis
ac omnimodis indulgere quieli. Praecepil quoqtie nt pio exigenda regia pecunia fuerant intromissi, ejecii
de iis quae sui juris in T.>)Flhmanniaeranl pro \oto sunt, et personis cnjusque ecclesiae res inlus el extra
accipeiet, et sibi ac suis exinde ministrari sufficien- ad communem ulihiaiem commendat_e. Piesbyieio-
ter juberet, seque in proximo iransfrelatuium ex-- rum etiam causae, sicut Tegem Anselmo promisisse
spectaret; quo ipse graliose accepto, ciiciler mense diximus, disposil.fi sunt, alque id ipsum pei lolum
uno ibi remansit. Mitigato deinde langnore Beccura regnum divulgalum.
rediit, jalus sibi opporiunius ct honestiu'. fore lliic Rex Ipse mter haecJ.orlhmanniara siblTjello sub-
quam alias regium praestolari adventum. Ubi omm- egii h, el id Anselmo per epislolam, auam ecte sub-
hus raira alacrilate de reditu ejus exsullaniibus, sciibimus, signirica\it.
eece lacrymabile -mahim concussit atque sulnertil « Ilenucus rex Anglorum, Anselmo Cantuariensi
Nam lam gravis infirmitas iferum " archiepiscopo, salutem et amicitiam.
gaudium ipsum.
invasit Anselmum ul de eo praeter mortem nihil « Paternilali et sanctiiaii veslrae significamus Ro-
exspeclaremus. Confluunt episcopi et abbates lenaa hertum comilem Norllinianiiiae, cum omnibus copiis
illins, ac de funere ejus quique pertraciant. Sed mililum el peditum quos prece et prelio adunare
oinnipoleiis Deus, sua pietate, jpsum conlra omnium potuit, die nomiiiaia el determinata mecum ante
ex- Tenerchebralum acnter pugnasse c, et tandem sub
opinionem sanilati restituit,set mullos magno
inde gaudio Jaeiificavit. miseTicordia Dei \itimus, et sine mulla caedenoslro-
Beceum rum. Quid plura? Divina misericordia ducem Norlh-
Igitur in Assumplione healaeMaiiae rex
venil, eelebraloque ab Anselmo solemni missae dffi- manniaeeteomiteinMoiitonii, et Willhelmum Cnspi-
landem num, et Willhelmum de Ferreris, etRoberlum de
«o, una rex scilicet el ipse convenerunt, et
omnia quae illos in diveisa traxerant pacem et con- Stuteville senem, el alios usque ad quadringento.
cordiara invenerunt. Siquidem EcclesiasAnglicequas milites, -el decem millia pedilum in manus noslras,
Willhclmus rexfiater regis Henrici sub ccnsura, ut et Noithmannlam dedii. De ilhs autem quos gladms
longe superius retuli, primus redegeral, liberas ab peiemil, non est numerus. Hoc autem non elationi
eatlem exaciione lex in manus Anselmi reddidit, et n vel arrogantiae, nec vTrihus meis tribuo, sed dono
se de ipsis, thim vneret, nilnl accepturum quandiu divinae disposilionis altribuo, quocirca, Paler reve-
essent sine pastore, pronnsit. Pro petunia raulem ie.de, supplex et devotus genibus tu_e sanelitalis
quam a presbytens, ut praefati suinus, acceperat, advolulus le deprecor ut snpernum jiidicem, cujus
eam emendationem spopondit ut ii qui nondum inde arljiliio el volunlate triumphus iste (am gloriosus ct
quid dederant niinl darent, et qui dederant tribus ulilis miJii contigit, depreceris ut non sit mihi ad
annis sua omnia in pace et quietehbera possideient. damnnm et detiimentum, sed ad inilium bonorum
Cuncta vero *quaede archiepiscopalu, exsulante An- ooerum et servilii Dei, et sanctaeDei Ecclesi-e-s.alu-
HENSCHENJI NOTiE.
a(Jemmeiicum,viilgo Jumiige, infraRolhomagum: censel, uti ei Simon Dunelraensis aliique scriptores.

<•Montonii comitis castrum hoc
monasleriiim ampltim, ubi vero simihter na\im con- fuit quod obsi-
scensurtts erat in Angham trajiciendn . Anselnms. denlem regem aggressi bosles in vigiha-S. Michae-
b In aulumno ejusdem anni 1106. Consule Orden- hs, istam de se vicionam dedere, ut scrihit jam ci-
cumVitalemaddictum anilura,ubieiiara capti\05ie- taltis Simon Dunelinensis.
.65 HISTORIANOVORUM.— LIB. IV. 466"
tum tranquilla p&ce fenendtim et corroboianiluni, A quainlibet laicara manum iiiYesiiietur in Anglia,
ut amodo libera vivat, el nulla conculialbr tempe- concedenle quoque Ansehno ut nullus in praelaiio-
slate belloruni. > nem elecius pro hominio, quod regi faceiei, conse-
Igilur ob pacem quam Tex fecerat cum Anselmo cialione suscepli honoris privaretur. Quibus ita
hac vicloria eum potilum multi lestali sunt. dispositis, pene omnibus Ecclesiis Angliae, quae suis
NortJimannia ergo sub regia pace disposita, el erant pasioiiLus diu vidualae, per consilium Anselmi
chxeRoherlo cumcomite Moiilonh in Angliam suh ac proccrum regni, sine omni viigae pastoralis anf
c.pfione pr_emis_is,ICXipse in legnum suum revcr- annuli in\estilura Ratres a rege sunt inslituti. Insli-
sus est. Adunalis aufem ad curiam ejiis in Pascha tuli quoque sunl ibidem et eodera tempore ab ipso
lerra. prineipibus, dilala est ecclesiarum ordinatio rege quidara ad regimen quarumdam Eccle iarum
quam rex se faclurum disposueral, eo quod summus Norlhmanniae, quae similiter suis erant Painbus de-
sedis aposlohcae pomifex Paschahs Franciam vene- slilutae.
Tala, et sihi ad eoncihum i> quod Tiecis eral cele- Inter ista ccepit AnselmuS coram rege regnique
hraturus, a rege ffenrico el ah Anselmo archiepi- episeopis alque principibiis exigere a Gerardo areln-
scopo, saepesupra meraoratos viros, Willhelmura et ep.scopo Eboracensi, professionem de sua obedien'ia
Baldwinum milli manda\erat. Raltis itaque rex ah- B el subjectione, quam non fecerat ex quo de episco-
quid novi se in redilu illorum accepluium, Li sub- patu Herefordensi in archiepiscopatum Eboracen-
sequens festiim Pentecosles omnia dislulit, quatenus, sem,,ut supra meminlmus, translalum fuerat. Ad
eis reversis, securius quaeque, agnita poiitificis vo- qiise cum rex ipse diceret sibi quidem non viden
luntate, disponeret. necesse esse ut professioni quara ordinalionis suae
Soluta igiiur cnria Anselraus ad abbatiam sancli lempore Gerardus fecerat aliam superadderet, prae-
Eadmundi vadit crucem inagnam ibi consecralurus, serlira, cum licet Ecclesiam mutaveril, idem tamen
el alia quaedam episcopalia officia administralurus. qui fuerat in persona permanserit, nec a pnma
G_tnbusexplelis, cum jara rediturura se putarel gravi professione absolulus exstiterit, Anselmus, ul prae-
corporis infirmiiale corripitur, et ingia\escenle senlis quidem regis veibis acquievit ea conditione
languore ad extrema fere perducilur. Delentus au- ut Genfrdus in manum sibi daret se eamdem sub-
tera esl ibi propler ipsam iniirmilalem usque ad j'ectionem in arcliiepiscopatu ei servafurum quani
octavas Peniecostes, et conciiium quod, sicil dixi- In episcopatu professus fuerat. Annuit Gerardus, et
mu=, dilalumeiat, causa infirmitalis cjus, inducias sua manu imposila manui Anselmi, inlerposita fide
in Kalend. Augusli accepil. sua, pollicitiio est se eamdem suhjeclionem et ohe-
I uer haec, ex parte aposlolici allata esl Anselrao E>dienliam Ipsi et successoribus suis in archiepisco-
epistola isla : patu exhibilurura quam Herefordensi Ecclesiae ah
« Paschalis episcopus, servus servorum Dei, \ene- eo sacrandus anlislcs promiserat.
rahili frairl Anselmo, Canluariensi episcopo, salutem Exin slatutum est ut qui ad episcopalum electi
et apostohcam benedictioncm. erant Cantuariam irent, et ibi dignilatis Ipsius
« De presbjterorura hhis, i elc. Vide in Pa- benedictionem ex more susciperent. Willhelmus
schali II. itaque Wintoniensls , et Rogerius Serheriensis, ac
In Ealendis ergo Augusli, conventus episcoporum, Reinelmus tunc nuperEcclesiae Herefordensi reslilu-
abbauini, pioceium regni Lundoniae m palatium lus episcopus, quornm supra meminimus, nee non
regis factus esl. Et per tres conlinuos dies, absente Willhelmus qui legationeregisfungi solebat, tunc
Anselmo inter regem et episcopos salis actum de aulem Execestrensi Ecclcsise eleclus episcopus.,
Ecclesiarum investiluris, quibusdam ad hoc niten- Urbanus quoque Glaniorgalensi Ecclesise c , qtiae in
libus ut rex eas faceret more patris acfratiis sui, Gualis est, similiter electus episcopus, simul Can-
jion jiixta praecepium et obedientiam aposlolici. Nam luariam venerunt, el in Dominica die, quae fuit ter--
papa, in senlentia quae exinde promulgaia fuerat, lio Idus AuguslT& pariter ah Anselmo^consecrati
minus stans, conccsserat hominia quae Urbanus sunt, ministranlibus et cooperantibus sibi in hoc
papa -Cque ut investiluras interdixerat, ac per hoe offitio suffraganeis ipsius sedis, Gerardo videlicet
regem sihi de inyeslituris consentaneum fecerat, ut archiepiscopo Eboraccnsi, Roberlo Lincoliensi epi-
ex epislola quam supra descripsimus colligi polest. scopo, Joanni Balhoniensi, Herberto Norwicensi,
Dehine, praesenle Anseimo, aslante muliitudine, Roberlo Cestiensi, Radulfo Ciceslrensi, Ranulfo
annuil rex el staluit ut ab eo tempore In reliquum Dunelmensi. lpso die-piiusquam eorumdem episco-
nunquam per dalionem baculi paslorahs \el annuli porum consecralionem Anselmus faceret, prsesenll-
quisquam episcopatu vel ahhalia per regem \el hus eis et episcopis qui convenerant juxla manda-
HENSCHEMI NOTÊ.
* Anno sequenli 1107, Pascha fuit xjv Aprilis.
J>Celebratum idest Id. Maii, sive circa Ascensio- (unde sub nomine Landavensium episcoporum deTe- liis
ahi agunt) de qua acttim ix Februarii, ubi de S.
TiemDomini. liao ejtis loci ppiscopo.
« Wallise piis meridionalis Glamorgania esl, ad a bcilicet httera Dominicali F
Sjbrniae a?stuanum. Scdes episcopahs Landavja fuit
467 E.DMERI GANTUARIENSIS MONAGHI m
mm domini papse (nam hocei per litteias olim A consecreiur, J Refei l. « Non omnia facienda suiit
mandaverat) reddidit Ealclwino virgani pastoralem quae fidei conljaria non stini, ahoquin pluraîncon-
abbatise de Ramesei, quam, ut supra meminimufc, \enienlia fierenl. Eoc quoque iinde_agilur,quam\is,
perdiderat in concilio Lundoniensi. si fierelt, fidei conlrariuni non essel, fieri tamen ex
fn subsequenti eliam quinla fena, sacravitin ipsa consuetudine non dehel, co quod nimis incouve-
sede Roberlum monachum ccenobii Sancti Pclri niens esseuEi quippe qui canonice mihi elEcclesiae
WGStmonaslerii, ad regimen /bbatise. âncti Ea- nostrse per opinia sulijici debet, subdilus in hoc
dmundi. «mtra ordinem fierem. Ad luee, archiepiseopus
Ordinatio aulera abhatis Saneli Angustini per Cantuariensis prinias est totius Angliae,Jscotiae, Hi-
itl temporis ea causa, ut ila dixerim, dilata est quod bcrnise et adjaeenlium insularum, nec pro alicujus
ipse qui in abhalera, scilicet Hugo monaehus Bee- personae consecratione, nisi solunimodo legis ae
censis, electus erat, nondum sacros ordines habe- reginae, sedem suam ex„consueludine-egredilur. _5i
hat. Ordinatus vero est ad diaconalum ab archi- ergo rex vull ut ego eumdem; honorem exhibeam
episcopo in capella sua Canluariae eum multis ahis , abbaii Sancli Augustfni quem sibi, parem eunii.ult
in jejunio seplimi mensis, etitem ad presbyiera- in regno suo facere sibi. Quod ne fiaj consulp, sicut
lum a Willhelmo Exoniensi episcopo in eadem ca- B ei ctii fidem debeo, qualenus, seab hac \olunlate
pella jejunio decimi mensis «. Anselmus enim infir- coliibeat. He eteuim vera dico -quia si in unquam
uiabattiT, etipartim ea re, parlira propter irominens tantaiiiordinalip in Anglia faeta luerit, non inodo
lestum Naliviialis Ghristi, Canluariam ad Ansel- regl, sed archiepiseopls, episcopis T principihusj, ~et
jnum idem episcopus jussus veneraU JPost haec cum toii legno grande opprobium erit. > Dixerunl:«Ei»,
Anselmus ordinationem ipsius abbatis accelerare si eum in sede sua ordinare islis rationibus actus
vellel, -eo-quod res Lcclesise pessumibant, ^t quonon vis, raandat ut in sua capelIaT £e praesenle,
tidie tn sui diminulionem inlus et extra decidebant, illura ordmari peiroitlas ab aliquo episcoporum cui
Yoluit ul praediclus episcopus eum in abhatem ad ipse praecepent. t Respondit *.« Hur _llum ab__3lio
altare Cbrisii Gantuariae solemniter (se asiante) episcopo prdinaii permillerem quem ego, graiia
consecraret. Sed ubi monachis Sancti Augustini res Dei, pro meo jure, uli debeo, ordinare ipolis sum? >
jnnoluit, ad coniradicendura animali sunt. Kam « Et hoc quidem, aiunt, roallel, ul ilhc eum lu ipse
Ecclesiam suam privilegia habere commentali sunt conseciares. > Dixit: i Si hoc fecero jionnnllam in-
per quae abbatem suum non nisi in sede sua ordi- juriam faciam ipsi domino meo; meum quippeuon
nari debere manifesta allegatione se ^probaluros est in capella ejus missam celebrare, nisi quando
asseruerunf.Duravit autem haecfabula illorum diebus ipsedebela mecoronaii. Ilaque si hoc facio pro
jionnullis, Anselmo iiullatenus assertioni «rtira ahbatis consecratione, regius lnmor \ileseel,_.et
cedere volente. Tandem in inilio .piadragesimae t deinceps mei exemplo exgelur_pro consueludme
cum Anselmus juxla Lundoniam pro colloquio regis qtiod haclenus fiebal slatulo lerapore pro solo legis
venissei, quidam ex ipsis monachis quos ad rera honore. Verum qnia ipse vullut proximeconsecie-
exercendam 3i qui domi remanserant pari volo lur, eo quod nondum confirmato srbbate fluctnant
selectos co direxerant, «missis privilegiis suis (quae res-ahbaliae, si voluerit, luc in capella hospilii «,ei
iiulla vel non rata a rege et principibus comprobata otim ordinabo, quoniam qnidem mihi facile pon cst
sunt et damnata) per suos advocatos regi persuase- pro tam le\i rehacvice Cantuariam iie. > Relaia
iunt ul Anselmo mandaret ahbatera in ecclesia sunl ista regi el, approbata ralione Anselmi, lauda-
Sancli Auguslini ex anliqua coiisueludine conse- vit ul omissis cunetis objectionuro ambagibus ahbas
crare. Hujus mandali nunlii fuerunt Willhelraus sacrarelur, uii dixil Anselmus. Ordinavit igitur ll-
episcopus-Wintoniensis, el Rogerius Serberiensjs, lura iv KaL Marm, qninta feria pnmae seplimanae
et Willhelraus Exoniensis, cum Giesleberto abbate, Quadiagesimae apud Lambetham in capella Roffensis
Weslmonasterii a rege ad Anselmum. Respondil ergo D etclesiae, ubi lunc Ansclmus erat hospilatus. Ac-
Anselmtis : « Si rex me rogarel qualenus pro suo eeplaab eo professione, ex moie, qua se Ecclesia.
amore ipsum abbalem in ecclesia sua ordinarem, Dorobernensi el aichiepiscopis ejus ânonicae per
fortassis faccrem, ea consideratione, eo intuilu omnia ohediluium pronusit. li ergo qtti affueiunt
quod antecessorum meorum , juris fiut et mei e_t multo honeslius ipsum Canluariae polpisse sacrari
indifferenter per Angliam, ubicunque voluntas iulu, dixernnt, el, quod major houor esset abbali, reqm-
cpiscopale officium admjnistrare. Nunc autero qu;a rere palrem pairia. pro benedictione sua in meiro-
roandat ut id faciaro ex consuetudine , dico consue- poli sede qnam in capella Roffensis eeclesi.p,
ludinis illud non esse, > At illi: « Si conlra fidem Inter hceGAnselmus misit domiuo papae epislolam
non esse dignoscilur, omnino vult ut in sua _sede hanc :
HENSCHENII NOT_E.
* Hunc passim Quatuor Temporum nuncupantur b Anno il08hissexli_i, quandoPascha inciditin v
ista jcjunia , eo quod qualer .n anno habeanlur : Aprilis, «t dies Cineium in xix Februani Jiltens Do-
seplimt autem et decuni mensis nomimbus indican- minicalibus LD.
ttir Seplember et December, et infra nomine qnatit
mensis Junius.
'__9 HISTORIA NOVORUM. — LIB. IY. m
« Paschali domino Paliique reveiendo, snmmo A-operam daie Instifuil qualifer ai.quo modo roala
pontiflci, Anselmus , servus EcclesTae Cahlua- quae pauperes maxime deprimehant mitlgarentur.
riensis, deuitam ohedientiam cum oraiionum assi- Ciijus boni exordium gnarus a Sua curia ccepil.
duitate. Tempore siquidero fratris sui regis hunc morera
« Non debeo tacere cxcellcnlise ves_r_e,^quodper multitudo eorum qui curiam ejus sequebantur ba-
cam Dei gra.ia-operatur in Anglia etin Norllinian- hebat ut quae pessundarent diriperent, et, .lulla eos
nia. Rex qui dominatur Anglis ell.oriliraannis o_)e- cohifiente disciplina, totam terram , per quam _*ex
dienler susciplens vestram jusslonem, inYesliiuram ibat, devaslarent. Aceedehat his aiiud malum :
Ecdesiarum, reuilenlibus multis, omnino deseruit; plurimi*amque eorum sua malitia *»debriati [al.
qucd ul faceret, Roherlus comes de Meilen.o el Ri- -_nebrla.i]. dunrteperta in liospilns quae iuvadehan.
chardus deTledueiis, ut _ide.es vestri el filii Ecclt- penitus absnmere non valebant, ea autem ad forum
siae veritalis allrac.T, 'rooitilis veheRienler inslite- per eosdem ipsos, quorum erant,pro suo Iucro ferre
mnt. Rex Ipse in personis eligendis nullatemis ac vendere , aui supposilo igne cremare, aut, si
propria ulitur YGhintate, sed religiosorum se peni- polus esset.lotis exinde equorum suorum pedibus,
lus commitlit consilio. De meâulem quantas deheo residuum illius per terranTeffundere, aut certe ali-
gralas patern_e benignilali vestrae scribendo non g quo alio modd disperdere solehaht. Quae vero in
suflieio reddere, sed eas in charla cordis mei scri- patresfamilias crudelia, quaein uxores ac filias eorum
piaslego assidue.Cum enim.sicutservivestridi.ecii iiidecentiaffecerint, leminisci pudet.-Has-ob causas
fratres noslri Willhelmus et Balduinus' retulerunf, quique, pT_ecognilo regis adventu, sua habilaeula
vitae mese corruplibilis curam ne cito deficiat lara fugiehaht, sibi suisque, qiianlum valebant,Jin silvis
hfenigna sollititudine milii gerere praecipitis, noii vel aliis Joeis, In quibus se flulari posse sperabant,
modicura pielalis affectum magnitudinem veslrara consulentes. Huic malo rex Henricds mederi desl-
*rga parvitatem raeam habere monslratis. Omnipo- derans,indicio ediclo omnibus qui*aliquid -eoruta
lens Deus vitam Yeslram uobis in oinni prosperitate quae dixi, feeisse probari polerant, aul oculos erui,
diu cuslodiat. > autmanusvel pedesvel aliamembraconstanii justitia
Hanc epistolam idcirco placuit huic operi admi- slrenuus faciehat amputari. Quae justitia, ln plurl-
scerer ut ea lesle monslraremus quae de hrvesliluris hus visa, cacteros integritatem sui amantes ab aho-
Ectlesiarum diximus rata esse Ad. quam eliam «or- rum laesionedctenebat.
rectionem Melleniinus comes pro litleris quas ei, Item monela corrupta et falsa mul.is modis ulul-
utsuprascripsimus.papadirexerai, perductus fueril, tos affligehat. Quam rex £ub lanta animadversione
httjiis lesliraonio designare, paH voto cordi fuii. iG corrigi staluit ut nullus qui posset deprehendi falsos^
Re etenim vera ab iis in quibus olim versatus fiieral denarios facere, aliqua Tcdeniplione, quiii oculos et
quadam -exparte mutatuserat, si quidem justi ama- inferiores corporis parles perderet, -jjuvari valer&t.
tor ist.s consilium, illis auxilium, aliquibiis utrum- Et .juoiiiam s_epissime, dum dGnarii eligebantur,
que, juxiaquod raiio exigebaf, sape exhibehat. Rex flectebantur, rurapebantur, respuebanlur, statuit iit
ipse Henricus, Illius consilio in regni negotiis prse- nullus denarius vel oholus infeger esset. Ex 'quo
stantius et efficacius caeteris credens, defuncti fratris faclo magnura bonum ad tempus loli regno creatum
eui regis vesligia sequi, sicut fatebatur, perhorrebat. cst. Ha-cin ssecUlaribus ad relevandas lerrae aerum-
Aliamen prsefaius coines nec Anglos diligere, hec nas inlerim rex faciebat.
aliquem illorumadccclesiaslieam dignitaiem provehi Divina nihilominus officia quoniam-indigne 1per
paiiehatur. quorumdam sacerdnium manus eo usque tiaciaban-
_3upramemorato Gundulpho Roffensi episcopo de lur, sollicitus institit ut el ipsa sdo ritu casle cele-
hac \ila suhiato, Anselmus ad eum sepeliendum brarenlur. Multi nerape presliyterorura slatuta con-
Roffam i.it, qui, ohsequio sub magna lugentium ulii Lundoniensis, uecne vindictam quam in eos rex
li.onachorum, clericorura de laicorum multitudine exercuerat, quorum superius mentionem fecimus,
-decenter expleto, res ipsius episcopii, sicut expedire D I poslponenles , suas feramas retinehant, aut ceile
mehus inlelligehal, ad-opus Ecclesiae intus et exlra duxerant quas prius non habehanl. Quod inconti-
suas \idelicel ordinavit. Baculus autem episcopalis nemiae ciimen rex suhverlere cupiens"",adunalis ad
Cantuariam ah Ernulfo monachoRoffensi, qui ejus- curiam suam in solemnitale Pentecosles apild Lun-
dem episcopl capellanus exstiterat, pio more delatus doniam Gunctis majoribus regni, dcr negolio cum
esl, et in praeseniia fialium super altare Domini Anselmo archiepiscopo et caeteris eplscopisÂnglise
Salv.-loris praasentatus. traclavit, eosque ad malum illum exstirpandum
Inter isla rex Henricus considerans lolum pene regali auctorilate atque potentia fultos rdhoraYit.
regnum in gravem _erumnam multis ex causis deei- Unde Anseimus archiepiscopus Canluaiiensis^ et
disse, per consilium Anselrai et piocerum regni Thomas electus aicliiepiscopus Eboracensfs (nam.
HENSCHENU NOTiE.
a Debnate pro tnebiiare saepius in sanclorum mensuram slgnifieabat; ut ebiiuset debiius dicanknv
Aciis oc/wril, vo _ uliquc apla licel aureo saeculo quasi de \ele\tia niensuram poius£ sobuus, suh
ignola, siquidem iiia.ui volunt quidam,ceilam\iiu mensura.
471 EADMLRI CANTUARIENSIS MONACIII 172
Gerardus tunc nuper ad eamdem curiam tendens sA His diebus scrmo habitus esl de parothia episcopi
abierai) el omnes alii Angliae episcopi slatuerunt Lincoliensis quae in nlmium tendehatttr, eoquepio-
in praesentia ejusdem gloriosi regis Henrici, assensu cessil (28) ul, quoniam ralio Christianiialis id ulile
oranium harouuni suorum, ut preshyleii, diaconI} foie suadebat, regi et -aichiepiscopo ___lerisque
«ubdiaconi caste \iverent, et feminas in domibus principibus legni visum fuerit, deipsa parochia stt-
suis non haberent, prseter proximas consangiiiiiilate mendum quo iierel aller episcopatus (29), cujus ca-
sihi j'unclas, secundum quod sancla Nicaenasynodus lliedraeprincipatus poneretur m abbatia de Heh.
dcfinivit. Illivero presbyleri, diaconi, subdiaconi, Sed Anselrous, quem ipsius negolii summaTespicie-
qui post inleidiclum Lundoniensis concilii feininas bat, sciens praeter consensum el Romani pontific s
suas tenuerunt, vel alias duxerunt, si amplius mis- aucloritatem novum episeopalum nusquam rite in-
sam celehrare \elfent, eas omnino a se facerent sic slitui posse,scripsileisic:
alienas ut nec illae in domoseorum, nec ipsi in n Domino et Palri reverendo Paschali , sumino
domos earura intrarent, sed nequeln aliqua domo ponlifici, Anselrous Ecclesiae Canluariensis, debitam
scienter conveniient, neque huj'usmodi feminae in obedienliam cura fideli ohsequio et orationibus.
territorio ecclesiaehabitarenl; siaulem propter ahr « Quoniam robur disposiiionuni quaeuiihter fiunt
quam honestam causam, eos colloqui opoiteiet, cum B in Ectlesia Dei de veslrae pendet aucloritale piu-
duohus ad minus legitimis testibus, cxtra domum denliae, quando fiunt, ad veslrum lefeiendae sunt
tolJoquerentnr. Si vero in duohus aut m ^ribus legi- notitiam et judicium , ut^ cum aposlolieo assensu
timis lestibus, \el publica parochianorum fama fuerint confirmatae, nulla praesumptione a posleus
aliqnis eorum accusalus esset, quod. hoc slatutum quae salubriter statutae sunl queanl \iolari, sed rala
violasset, purgaret se adjunciis sibi secum ordinis permaneant iii perpeluum. In Anglia esl quidam
suiidoneis lestibus; sex, si presbyter; quinque,si episcopaius,-sciIieel Lincoliensis, cujus dioecess irm
-diaconus; qualor, si subdiaconus essel. Cui aulem ampla est ut ad ea qua. non nisi ah episcopah pei-
haec purgalio deficeret, ut transgrcssor sacri slatuti sona fieri queunt unus ep.scopus plene sulficcre non
judicaretur. Hli autempreshyteriqui divini altaris et possit. Quod cuui consideraret rex, et episcopi, et
sacrorum ordinum contemptores praee igerent cum principes, etalii rationabiles et religiosi \in regni
-tnulieribus habitare, a diviuo officio remoti ei omni Anglorum, ad uliiifa em Ecclesije \isum consihum
ecclesiastlco beneficio privaii, extra chorum pone- est-episcopaium pr_efaium in duos dividere, ita ut
renlur infames pronunliali. fjui vero rehellis et sedes episcopalis rn quadam abbalia , quae sita esl
conlemptor feminam suam nOn relinqueret et m_s- in insuk \ocata Heli, et est intra praefalam dioete-
sam celebrare praesumeret, voGatus ad satisfactio- ** sim, constituatur, raonachis ibidem permauenlibusj
nejtn, si negligeret, octavo die excommunicareittur. sicut sunt multi episeopatus qui monaclios in matre
Eadera senientia archidiaconos (27) el canonicos ectlesia4iabent,"nou canonicos, Quod hbenter con_
omnes complectebatur, tam de mulieribus relin- cedit ipse episcopus Lincohensis, Roheilus nomine,
quendis quain de vitanda earum conversatione, et quia pro iis quae assumuntur de sua Ecclesia ad in
de districtione censurae, si statuta trangressi fuis- staurandum no\um episcopaium in Heli, ianiura
_>ent.Jurarenl insuper archidiaconi omnes quod pe- Ecciesiae Lincohensi restauratur « ut ipse sufficiens
cuniam non acciperent pro toleranda transgressione et gratum sihi esse faiealur. Cui rei mihi, lum pio-
Irojus staluti, nec tolerarent preshyteros, quos sei- pter praedictam necessitalem, tum propler muliitu-
rent feminashabere, canlarevel vicanos habere, dinem praedicloruni qui in hoe conseniiunt, \isum
et si eos audirent calumniari, veritatem inde inqui- estut, salva .estra aucloritate, assensumpraebeiem.
rerent. Simihler et decani haec eadera per omnia Precalur fgilur supphciter mea parvitas , qualenus
jurarent. Qui vero archidiaconus vel decanus hoc bocquod proutililate Ecclesiaesic dispositum ests
jurare nollet, archidiaconatum vel decanalum irre- festra aucloritate in perpeiuum roborelur, he a_pos-
cuperabiliter perderet. PresLyteri vero qui, leliclis 2) teris ulla prsesumptione (quod bene slatuium fuei.t)
mulieribus, Deo et sacris altanbus servire ehge- \iolelur. Oiamus Dominum omnipotenlem ul Ec-
rent, quadraginta dies pro transgressione praefati clcsiac suae \os in diuluma prosperilate cuslo-
concilii ab officio cessantes , pro se inlerim \ica- diat b. f
rios haberent, injuncta eis pcenitenlia, secundum Soluia curia, Anselmus ad villam suam , Murte-
quod episcopis eorura \jsum esset. Omnia vero lac nomine, ivil, ibique in subsequenli jejunio quarti
mobilia lapsorum poslhac presbyterorum, diaco- mensis, muJlos ad sacros ordines promovit. Inter
norum, subdiaconoi um et canonicoruni liaderen- quos Ricardumquoque'in praecedenli proxima so-
-urepiscopis, et concuhiuae cum rebus suls , velut lemnilate Pentecostes eleetum ad pontificatum Ec-
adulterae. tlesiae Lundoniensis, ad presbyleraluro ord.na\it.-
HENSCHENHNOTÊ.
a Daio scilicet uno Ehensls ahhatiae manerio abbatj plus redderet, quam episcopis suis hinae ter-
Spaldwich, de quo infia Godwinus de episcopis naevenonnullarum sedium Anghcanarum.
4ngliae duo alia addit Biccleswoit et Bokden; asse- h Postulalioai pontifex annuif, sed obierat Ansel-
Tens abhaliam Ehensem tam diyilem fuisse, ul suo mus antequam negolium conficeretur,
4.5 HISTORIA NO.ORUM.— LIB. IV. 471
Deinde a-1feslhituem gloriosi simorum aposlolo-, A Rogcrio Serbenensi, RadulfoEicestrensi,eiWillhel
rura Pelri et PaulT Caniuariam \eniens, die ips us mo Execeslrensi, acccpla priusab eo pro moiede
fesii\itatis in capTluIoprsesenlibus Ecclcsiaefratrihus tibedientia et subj'ectione sua professione.
cl mitllis aliis um monachis quam clencis, nec non Posthacc venit Ansclmus Can uariam, et ibi cttm
et Iaicis, dedit Radulpho abbali Sagii a, viro cqui- magno honoie sacra\it praefatum Radulphum, Rof-
-dem bono et rehgioso, el ipsi ecclesiae \alde fa- fensi Ecplesiac eleciuni episcopum, quinio hlus Au-
mihari, episcopatum Roffensem , acceplo piius ah gusii, ministi antibus sibi in hoc Willhelmo episcopo
ip.ocoram omnibuslioniinio ac fideiilate. Quam h- Wmloniensi, Radulfo Ciceslrensi, elRichardo Luu-
delitaiem seilli, el cunctis leguimis successonbus doniensi. Qui Richaidus, aiitecessoium suorum
ejus Ecdesiaeque Cantuariensis perpetuo sena.umm [/", moiem] secuitis, honesto nitmere honoravit ipso
promisit, et hoc super quatuoi E\angeha jiirando die matiem suam ecclesiara Gaiiluarieiisem , j'uxta
confirma\it. lu crastlno aulem misit eum Ro.ece- quod staluium fueral a rege quaiuo impetiavit ab
slram, el ciira eo Willhehnum archidiaconum suum, Anselmo ut eum sacrarel apud Pagabaui, sicut
ul illura GXsua parte ipso episGopalu invesliret. diximus.
Ejusdem quoque negotii causa nnsit et Anlonium Inter ha_Gelectus est ab Alexandro rege Seoiise
monachum illuc, qui subprioi is officio in monasteno B el clero et populo menachus quidam Dunclmensis,
Cantuariensi fungebatur. Nam ex quo _Ernulphus nomire Turgodus c, ad episcbpalum Sancli Andiea.
ipsius Ecclesiaf1 prior apud Burgum h abbas fuerat de Scotia. Cujus consccralio dum ultia quam expe-
faclus, usque id temporis iiullus in prioralum suc- diret demoraretur , tum piopterea quia Thoraas
cesserat. Eboiaccnsis Eeclesiceanlisles elecius nec.lum f.ie-
Eodem lempore rex Norlhmanniam ire parahat. ral consecraius, lum propier quaedam alia , rqnae
AnseJmus aulem ad benedicendum illi pot tum ma - longum est enarrai e, Ranulphus Dunelmcnsis epi-
ris ubi iransiredebebalah eo inviialus advenil. Sed scopus proposuit cumdem elecium ni pi_e_enlia ip-
nocte, cum sequenli raane biachiolum maiis quo sius Thoroae apud Ehoracain consecraie, associatis
regis hospilium ab hospilio Anselmi dirimebattir sibi episcopis Scotiae el Orcadarum insularuin.
regi loculurus iransire deberet, adeo infirmalus est Verura quia id praeter consensum el auclorilalem
ut ad regeni accedere nullo paclo \aleiet. Quod ubi Cantuariensis episcopi rile fieri non posse sciehat,
niinlialum eslregi, ei per Willhelmum episcopum mandavitei de negolio per m.liteiii quemdam, et ut
Winloniensera et ejusdem nominis episcopum Evc- ej"usconsilio et concessionc sacrarelur deprecatus
ceslreusein praecipiendo mandavit ne ad se ullaie- est, Ad quse sciipsit ei epistolam hanc :
nusiiet, sed plenae indulgerei quieti. Per eosdem G « Anselmus aicluepiscopus Cantnariae , RantiFo
quoque seineiipsum quo pergebal, et fihum suum episcopo Dunelraensi salutera.
quem in regno relinquehat, cum tolo legno commen- « Mandastis mihi per quemdam niililera,ScoIIan-
davil luitioni ej'us, ut quidquid statueret, ralum es- dum nomine, quod \olebatis ul electus episcopus
sel; irrilum, quod prolnheret. Rogavit etiam lllura, ecclesia; Sancli Andreae de Scoliasacrarelur, et hoc
propter amorem sui, consecrare supra memoratiiin volebatis fieii meo consilio el mea eoncessione. Sed
Richardum Lundoniensi Ecdesiae eleclum pontlfi- hoc nee debet uecpolest canonice fiei'i~-ab eodem
cem, apud Ciceslrara, quoniara piopcerat , ct epi- eleclo archicpiscopo, nec ab alio per lllum , pnus-
scop;, quos adjulores ac minislros in officio ipso ha- quam ip.e[fial ai chiepiscoptis canoiuca consecra-
heiet, prspsln. Causa autem piopier quain hoc ita tione. Quapropler nec consulo nec concedo (imo
festinalo fien \oIebat, illa dicebatur esse qma eum- inleulico) ne liat anle conseciationem ej'usdem elecli
deni Richardtim, in saeeularibus muliura valeniem , arcbicpiscopi, nisi a nie, si forte lioe necessitas exe-
longe \ersus occiJentales Angliae fincs ad sua nego- gerit. Vale. t
lia exercenda transmittere sub celerilaie dispone- Posl iiaec Anselmus consiJerans Thomam episco-
hat. Al Anselmtis cofsideiaiis quihusdam raiionahi- n palem suam henediclionem non Ua expetere , srcut
hbus causis rentiit, nec epTscopura sacrare in Cicc- debebai, scnptam hanc epislolam ei direxit
stra, sicul petehalur, aGquievil. Verumiamen ne ni- « Anselmus archiepiscopus Caiiluariensis, amico
lnl pro lege, qui cuncla quae tiinc petebanlur pro suo Thomae , eleclo archlepiscopo ecclesiae Ebora-
Anselmo faciehat, facere \ideretur , eumdera epi- censT, salutem.
scopura pro amore Hhus in capellasui apud-Pagi- « Ganonica auciorilas praecipit (50) ul ecclesia
hain consecravii, vn Kal. Augusti , rainistraniibus episcopatus ultra tres menses non maiieal sine pa-
ei iu hoc officio Willhelino episcopo Wiploniensi, sore. Quoniam aulem legi olacuil consiho baronum
UENSCHENII WTM.
a Ahbalia Sagiensis in Northniannia est, \iiIgo burg et Kineswiiha filiabus
Pendae, sororibus Peadae,
Sainl-Manin de-Seez, de cujus fundalione fatia- regum Merciorum.
anno 10SO jide Neuslriam piarii Arluri. Radulphus _c Hic est Turgoius, ante prior Dunelmensis, ctii
autem anno 1114 ad archiepiscopatum Canluarien- Historiam Dunelraensein, sub nominp Simeoms Du-
sem translalus fuit. nehnensis edilam,\indicavimus xx Marln ante Trans-
b Pelroburgense In agio Noithamloniensi mona- iationem S. Cutbberli pag. 125.
coiporis
icriuro, de quo rouliis \ i Marlii, uhi de SS. Kme-
4.5 LADMERlCANTUARIENSIS MONACHI m
suorura et nostra concessione ut \estra p.ersona A J bel. De electo episcopo Sancli Andrese de Scoiia ,
eligerelur ad arcluepiscopaliim Eboracae, non debet quod audistis , rumores sunt quibus credcre non
per vos terniinussalubiiter constilulus diulius dif- oporlet. Facile ergo est inlcrdici, quod, ul fieret,
ferii. Undemiror quia post electionem veslramnon non a me excogiiatura esi. Vivere vos sanum laetum-
requisistis ut consecraremini ad qtiod elecli eslis. que, diuqueDeoque noslra Domino noslro suppli-
Mando itaque vobis nt oclavo Idus Septembiis sit s cal Ecclesia. Sanclae Cantuariensis Eeclesiae congre-
apud matrem vestram ecclesiam Canluariensem ad gaiionem salulo, et oro ut pro me oret. Valete.»
faciendum quod facere debetis, el ad suscipiendara Rescriplum Anselmi ad eumdera Thomam:
consecrationem vestram. Quod si non feceritis, ad < Ansehnus archiejiistopus Canluatiensis , amico
me pertmet ut ego curam habeam et faciam quse per- suoThomse,e!ecloarcliiepiscopoEboracensi, s.lulem.
linentad episcopale officium in Eboracensi archi- « Mans latis mihi in htleris veslris quod, .eimino
episcopalu. Praeterea audivi quod \os priusquam a me \obis conslitulo (Deo auxilianle), Cantuariae
consecreraini facere vullis ul electus episcopus San- eritis, si opportune poieritis, susceplurus et faolu-
cti Andreae de Scolia apud Eboracara consecreiur. rus quod debetis. Rogastis quoque ut si id efficere
Quod nec vos facere dehelis, nec ego concedo, sed , non valetis , concederem qualenus id mihi x diehus
omnino inteidico ne fiat, aut de illo aut de aliqua ante renunliare possetis. Sed el Willhelmus clericus
persona quae in regimen animarum debet pro\ehi ab nuntius \esler precatus est me ex vestra parte qua-
arthiepiscopo Eboracensi, quia non perlinel ad vos lenus ego ipsum terminum adventus veslri aliquan-
dare, vel concedere alicui regimen, aut curam ani- tum exienderem, ut ad nos opportunius possetis ve-
jnarum, quia noiidura accepislis. Valele. > nire. Quod et ego causa vestri amoris et opporluni-
Ad illam scnpta esi episiola haec : lalis libenler facio. Ne itaque opu? sil \os mihj
« Dileciissimo Palri et venerabili domino An- qtiidquam anle de vestro adventu renunliare, submo-
selmo, sanctae CanluariensisEcclesiae archiepiscopo, neo vos ut die Dominico, qui eril qttinlo Kal. Octo-
'J homas Eboracae raelropoli eleclus, licet indignus, bris, Canluariae sitis ad faciendum quod facere de-
salulem et amicse fidelitaiist>bsequium. belis, et ad suscipiendam consecrationem vestram.
« Gralias ago vobis, reverende Paler, quod me Praeterea quod dicilis inlitleris veslrisvos pecuniam
semper chlexistis et audhistis, el de pro\entu meo quaerere ul Romam miltatis pro pallioEcclesiaeveslrae'
exsulta\ii, el Lclalum est cor veslrum in Domino. non concedo. Et pulo quod id fruslra facerelis, quo-
DominusDeus relribuat yobis pro me! Quod a. con- niam nullus debet habere pallium antequam sit
secralionGm nieam \enire disluli, causa fuit non „ conseciatus. Lilteras quas requirilis in teslimonium
nna nec parva qua) me delinuit. Pecuriiaro quam pro " personae et elcclionis veslrae, cum mihi loculi fueri-
facultale mea raagnam causa veniendi ad vos con- trs et ostenderitis cui eas dirigere debeo,hbenter fa-
traxeram, ullra spera meam, el nimium diu raoratus ciam pro yohis sicut pro amico, quod facere debeo.
lotam dispendi Winioni.e a qua cilius discedens, ad Valeie. >
\os\eniie disposueram. Plaeuit aulem domino no- Ralus ergo Anselmus non esse absTe prsemunire
slro regi ul eum ille legalos Roraam pro causa sua dominum papam de negolio palhi, quod sibi Thomas
mittebat, ego curaels niPum raitterem ad requiien- se inanda. ei ,tt requisiluru m,scripsi t ei epistolam hant:
diim Ecclesiae noslrae palliuni. Feslinanier igilur « Domino et Patri vere dihgendo eir reverendo
consilio regis ad propiia re\ersus ad hoc opus qtiae- Paschali, suramo ponilfici, Anselmus servus Eccle-
sivi, et adhuc qtiaero pecuniam, sed parum, nisi siae Caniuariensis, debilam obedientiam cum fideli-
graviier rauluatara, invenio, quoniain dominus Gi- bus oralionibus.
rardus archiepiscopus ecclesias noslras et homines « Quoniam fortiludo et directio Ecclesiarum Dei
et ipsum dominium noslrura niullum pauperavil. El maxime pendet e _ auctoritale paternilalis vestr_e
ccrle rex promisil mihi quod vobis colloquei elur , posl Dominum, quando ralio exigit ad ej'us libenter
et Jilalionem meara apud \os excnsaiet. Teinnnoa r» [ recurrimus auxilitim et consilium. Arcbiepiscopus
\ohis conslituio (Domino auxiliante) ero apud san- Eboracensis, Girardus nomine, migravil de Iiac vifa,
ciam Canfuariensem Ecclcsiam, si opporlune potero, et ahus, Thomas nomlne, loeo ejus eleclus est. De
susceplurus et faclurus quae deheo. Quod si non po- quo rumor est quod quaeritur ei palliumanlequamsit
tero, cum milii paternitas veslra mandavil til quin- consecralus, el mihi faciat professionera secundum
decim diebus anie vobis renunliarem , precor beni- anliquam consueludinem antecessorum meorum et
gnilalis veslrae sanclitatem, ut decem diebus ante suorum. Haecest igiiur summa piecum meaium in
\obis renunliare possira a, mihi concedaiis. Lilteras hae re, uf, anleqnam consecretur et mihi debiiam,
\eio palernitalis vestrae icquiro in teslimonium per- obedientiam (sicut dixi) profileatur, el hoc facitim
sonae el eleclionis nostrae quales debelis et scitis esse htleris nosfris cognoscatis a veslra excelleniia
opoilere. Hoe modo veslra sanciilas meae parvitati pallium non suseipial. Quod non dico idcirco quod
debel, hoc veslra Ecclesia nostrae denegare non de- ilh pallium invideam , sed quoniam quidam aulu-
HENSCHENIIWTM.
R ld \el aliis liiteiis vclper nuntios v.ibolenus factura
opoi luit : quando licer Irmilaiio supra non
expjiiinttii.
477 IHSTORIA T.OVORUM. — LIB. IV. 473
inani, el eliani procuraul ut,"si hoc a \obis con- A juris e\ aniiquo Ecclesia Cantuaiiensis supei Ebo-
cessum Tuerit, confidat se professionem debilam racensem semper babere consueverit sciunt. An-
iiii-ii posse denegare. Si enim Iioc conlingcret, sci- selraus auiem posiponens clericorum Jilteris respon-
tote quia Ecclesia Angliae scinderetur, el secundum dere, ad lilteras Thomae scripsh haec:
sentenliam Domini dicentis : Omne regnum tn seip- « Anselmus archiepiscopus Cantuaiiensis, amico
sum ditisum desolabitur (Luc. xi, 17), desolarelur, suo Thomae,eleclo archiepiscopo Eboracensi, salulein.
el vigor apostolicae disciphnae in ea non parum de- « Mandavi vobis charilalne plusquam semel,
hilitaretur; ego quoque nuilalenus remanerem in
quatenus ad malrem veslram'Ecclesiam Cantuaiieu-
Anglia. Non enim debercm aut possem pati, ut (me sem veniretis, ad suscipiendara henediciionera
in ea vivenle) piimatus Eeclesise nostrse desiruere- Vestrajn, et ad faciendum quod debelis et non vcni-
tur. Hoc ipsum et eodem affeciu suggero reveren- slis. Quapropler eadera diledione \obis,adluic
tiae vestrse de Lundonia, si ejtis episcopo pallium mando qualenus apud ipsam iiiatrem\estiam sexto
pelilur ( quod nunquam habuil) ut scihcet ad hoc Idus T\'ovembris sitis, ul faciaiis quoJ debetis, et
nullalenus assensum praeheat. Quidam namque con- suscipiatis bencdiclionem noslram. Praeterea, quia
cinnant, sub hac specie honi, primatus Canluariae B consilium pelilis, consulo \obis ut non incipialis
dignilatera quemadmodum non oporlet humiliare. aliquod quod non debelis contra Ecelcsiam Caniua-
Misi sanclilali vestrae in hoc anno post Pentecosten rierisem. Nam pro ccrto scialis quia omnibus raodis
lifleras pcr Bernardum servientem domini Petri ca- ad hoc me impendam, ul desua digni-
quibns possuin
merarii veslii, quod rex Angliaeconquerilur-quodsu- taleEcclesiaipsameolempore nihil perdat. Valele. ^
stinetis regem Teutonicura dare invesiiluras Eccle-
Non venit sed direcla epislola liaec inler alia
Eiarum sine excommunicalione, et ideo minatur
sine duhiose resumplurumsuas investifuras , quo- scripsit:
niam ille suas tenel in pace Videat igitur pruden- . Causam qua differtur sacralio mea, quam nemo
tiaves.ra sine dilaiione quid inde agere debealis, sludiosius quara ego vellet accelerare, qui protule-
ne quod lam hene _edificasiis irrecuperahiiitpr de. rnnl non desistunt corroborare. Quamobrem quam
struatur. Rex enim nosler diligenter inquirit quod peiieulosum, quam turpe sit coutra consensum
de illo rege faciite. Oramus Dorainum Deum ut nos Ecclesiae (cui praefici debeo) regimen ipsius .n\a-
laelificelde diuinrna prosperitale vestra. > -dere, veslra discreiio noverit. Sed et quani forrai-
Rescriplum domini papaead Anselmura : dabile, quam sii evitandum sub specie benedic ionis
« Paschalis episcopus scrvus servorum Dei, dile- n malediclionem induere! >
cto fratri Anselmo Canluariensi archiepiscopo, Ex his Anselmus adveriens Tliomam cJericornm
saiulem el aposlolicam benediclionem. suorura m agis quam suo, quoJ petiveral, consilo
_LTlteras luaedilectionis recepimus, per quas af- ii)lia_rere, fecit episcopos Yenire ad se, et cum eis
fahihlatis fuaedulcedinem recognovimus, eic, usque negotio Iraclans, quid praecipue forel agendum dis-
ad: Re\ vero si m paternae nequilise tramileper- quisivit. Probant illi duos adhuc episcopos ad em_i
severaveril, beali Pelri gladium, quem jam educere dirigi, qui illum ex parte Anselmi et omiiium epi-
coepimus,proculduhlo experielur a. DaiaeRene\eu- scoporum Angliae moneant, cceplce rebellioni renun-
li ivldus Octobris. » liare, et siquidem id facere -nolit, suadeant ei
Supra memoralus Thomasinler isla,mulaio priori Gantuaiiam pio bcnediclione stia, secundum quod
consilio, Ganfuariam slalulo sibi termino, prohibi- se facere debere cognovenat, vcnire, ihlque (sl
lus a canonieis suis, sicut per lilteras Anselmo possit) probet se a subjeclione quam Anselmtls
lrandavil, venire non potuit, et ob hoc quid sibi exigebat dehe)e libcium esse, ei, hoc si qucat
inde foret agendum, consiltum ab eo pelivit. Ipsi eflicere, sacratus redeat in sua cum pace. Placue-
qttippe canonici scienles Anselmum aetate simul et runt ista Patri. Et Iiaecagerfe missi sunt episcopi
debilitale faiigari, rali sunt eura citius liuic \itae p duo, Lundoniensis \idelicel, quia decanus Ecclesia.
stiLlrahendum, et icleo mola calurania Ecclesiani Canluaiiensis, el Roffcnsis, qui ejusdem Ecclesija
Eboracensem parera -esse Canluariensi Anselmo proprius alqtiedomesiicns essGdignoscilur. Hi ergo,
scripseiunt. In quo lamen eleclum antislitem Eccle- iler aggressi, _nanda\erunt Thomae, et occuirit eis
siae suae Canluaiiam ire dcbere pro benedictione apud Suthwellam villara suam. Exponunt ei pro
sua cognoverttnt, sed professionem de subjectione quibus venerint. At ipse nunlium suiini, quera
sua ponlifici Canluariensi eura facere debere nega- Northmanniam ad regeia miserat, el plures de suis,
veumt, ac ne faceret, quanium in eis fuil, ex parte quos ad se longe inde pervenire mandaveral, se
Dei et Romanae Ecdesiae prohibuerunt. Quod quali cxspectare respondil. Qui cum Yenerint, inquit,
famaipsos canonicos apud muJlorum menies noia- autiito eorum consiho, faciam qtiod polissimum ro>lii
verit, et, me tacenie, conjicere possunt qui quid faciendumlaudaverint.Reversi in islis episcopi sunt.
HENSCHENII WTM.
a Et experlus esl, non quidem a Paschali, a quo Sutrina Arta retractanle: sed a Callislo H, cni eas
aptivo "invesiituras extoisit Heniicus V, rex Ger- ipse coactus est reslituere, anrib 1122 in conciho
roaniae nno Hli, eodem cum hber fuit neq.idouam Wormaliensi.
m E ADMERI CANTUARIENSiSMONACHI _.80
* PoUluec, hrevi temporis spatio inlerposilo, nun- A ludine piofetsi sunl.^piofitcaiis Quod si in iis quac
tltis exparteThomae adAnselmum dneclus, litteias, ccepisli magis perse\ erare quam ah eis desistere
quas ecce scribimus, sigilloregis inclusas ei poirexit. delegeiis, omnibus episcopis iotius Biilapnia. stih
. Henricus, Dei gralia, lex Anglorum, Anselmo pptpeluo anaihemate inlerdico, ne tibi ullus eoruiu
Cantuaiiensi arcluepiscopo, tharo Patri suo, salutera lnanusnd promolionem ponlificatus iroponat, vpl, si
ct amiciiiam. ah e\terins promotus fuens, pro episcopo velin
«Mando \obis ut reexspectetis aequo animo et al qua Christiana conimunione le suscipiat. Tihi
hona \oluntale bpnediclionem Tlionw Eboiaccnsis qMoqup,Thoraa, sub eodem anaihenialc ex parie
aichiepiscopi usque ad Pascha, et quidquid inier Dei inleidico ul nunquain henediclionem epjscopa-
vos inde actura esl. Ego eiiim, si infia praediclnm lus Eboracensis suscipias, nisi pritis professionem
ter.ninuin in Angham redioro, consilio episcoponim quam antecessoies lui Thoroas el Girardus Ecclesice
et baronum meorum \os ju te el hono.ifice inile Cantuaiiensi feeeiunt facias. Si auiem episcopaium
concordaho. Qnod si tam cno non rPtliero, taliler Eboracensem ex ioto dimiseris,. concedo ut officio
inde agam, quod fralerna pax et hona concordfa sacerJolali, quod jam sttscepislis, nlaris. t
inler vos erit. » Ilanc epislolam omnibus episcopis Angli_e,sin-
Ad h_ec nnntio petenti quid Anselnius vellel dare B gulam singuhs, eum suo sigillo direxit, unicuique
responsi, dixit: « Se icgi qtii sihi htteras misit pon mandans alque piaecipiens, per sanctam obedien»
Thomae re .ponsurum. > Delegala igitur legatione liam qtiam Ecclesiae Canluariensi debebanl, utr
htyus rei OJoni decano Ecclesiae Cicesirensis, et secundum quod in illa sciiplum erat, seeigaipsuin
Alboldo monacho ccenobii Sanctse Maiiae Beccensis, Thomam deinceps leneient.
destinavit eos in Northmanniam ad legein narrare Post ha_Gxi Kal. Maii defunch.s est Cnntuaiiae
illi lotiim qtioJ praesenlis dissidii lenoie, inler seet in metropoli sede gloriosus Paler Anselmus, et d>e
.Eboiacenses actuni exsfiterat. Rogaienteliam illum sequenli, quae fuil Coena Domini, in raaj'ori ecclesia
qualentis suae atictorilaiis iiigenuilale et piovisione ad capul venerandae menioiiae Lanfranci praedeces-
saiageret, ne iniegiilas Chiistianitalis in duo divisa soris sui, honorifice sepullus, anno Incainaii Veibi
scindereiur in Anglia, cerms evislens quodscissio- nuKesimo cenlesimo nono, regni .ero Heniici glo-
jiem, juxia Domini dicltnn, desolatio sequerptur riosi legls Anglorum nono, ponlificalus autem ipsius
(Luc. xi. 17V.De jniluciis-aulem quas Thomae Ebo Anselmi x\i, aelatisvero sepiuagesimo sexto,
jacensi archiepiscopo dan man .aveial, pro cerlo ltaque pos. _n._, pauds j.iebus e\__utis, Terot
sciret quod prius palerelur loltts mcmbratim disse- Angliam missus a \enerando summo pontificePas-
cai i quam de negoiio, in quo ilhim contra antiquas chale, clericus quldam (Ulrieus nomineh) eaiilina-
sancloium Pairum sancliones, si i:)jusle_eladversus lis sanclae Romanae Ecclesiae. Hic pallium Ehora-
Deuin etexisse sciehat, vel ad hoiam illas aliquardo censi Ecclesiaesecum ferens, uhi didicii Anselmura
daret. Re\eisi nuntii, ipfeiunl ipgera aequo animo 'vilam fin;sse (nam obilum ejus , qui tunc nuper
ac henigno\crba Ansehni susrepisse, poUicilumque accideral, non longe extra Angliam famae cei litudo
j_eper auxilium et misericordiam Dei reipâ ostcn- perlulerat) conslematUs animo, quid polissimnm
surum, quod Integriialem Chiisliani'alis thligeret sibi fbret agendum dubiiabat. Pallium etenira ips.im
in Anslia, non scissuram. Anselmo piimilus deferenduma Romano poniifice
Inter haec I .ngtior qni eorpus Palris Anselmi gra- sumpserat, et ut demum jtixla consilium ac dispo-
viter aflligebat gra\ior sibi-ipsi de die in diem silionem ipsius inde agerel, ah eodem piaeceplum
fiebal. Noise lamen rebellionis non iramemor, scri- acceperat.
psit Thomaeepislolam banc: In subscquenli feslivliale Penlecosles, rex Ilenii-
« Anselmus ministei EcclesiaeCanluariensis, Tho- cus curiara suam LundoniaeTn magna mundi glona
mae electo archiepiscopo Eboiacensi. eldmli apparatu celebia\it. Qui transaclis eoronae
« Tihi, Thoma, in conspectu omnipoleniis Dei, U susefesli\ioribus diebus, ccepit agere cum episcopis
ego Anselmus archiepiscopus Cantuariensis et et legni principibus, quid esset agendum de conse-
totius Brilannjae primas loquor. Loquens ex parte craiione elecli Ecclesiae Ehoiacensi. Ad quod reci-
ipsinsDei, sacerdolaleofficium quod meo jussu a in tata est coiam eo epistola, quam proxiroe supra
parochia mea per suffiaganeum meum suscepisii, sciipsimtis, ipsi eleclo ab Anselmo destiuaia, inter-
tihi hueidico, alqne praecipio ne lc de aliqua dicendo videliGet llli henediclionem, si jirimo non
cura paslorali ullo modo praesuinas iniromi teie, faceielEcclesiae Canluariensi professionem. Qinm
donec a rebellione quara contia Ecclesiam Cantua- Robeitus comes de Mcllenlo sibi exposuam uti
riensem inccepisiidiscedas, elei subjeclionemquam inlellexit, sciscilaliis esl quisnam episeoporum eam-
anteGessores lui, Thoinas \idelicet et Giiardtis dem epistolam suscipere ausns ftteiil prjeier assen-
archiepiscopus, e\ anliqua anlecessoi iim consue- sitin el imperiura domiiii regis. In qiia lnlenoga-
UENSCHENIIWTM.
a Maliem legere htjussu : alias non apparei cur h Ulricns, siveUlfticns, creaius cartlinalis^licitur
potuerit ab exercilio'presbyierii canonice suscepti am o 1105, el natione Anglus.
prohibcibnecdum enim pro conlumaci damnahatui.
481 IIISTORi\NO\GRLM. — L1B. IV. 482
tione episcopi advcrienfes comitem velle calumniami A^ collalacorrumpcientur, stinderenlur, annihilaren-
-novere, qua eos )egiae majeslati obnoxlos faceret,, tur. Acquie\it isiis re\, et jussit Tpsarum quoque
remoli a mulliludiue, habilo consiho, stalucrtinlt stiipia aucloriiatum, quae Ecclesia Gantuariensis
apud se suis oranibus, si regia sentenlia hoc forte! habebat, sub celerilate affetri, allala recitari. Qnod
comilis inslinclu dictaret, se malle despoliaii quam1 uhi facluin est, inlulil: « Quid amphus quseritur?
iis quae Anselmus de piajsenli qtieiela praxepe- Aiicloniales, et prntlegia apostolicae sediset quae
rat non oblemperare. Eiant aiilem hi, Richaidus3 in piaesentia paliis et malns meae, sub leslimonio
Lundoniensis, Willhelmus Winloniensis, Roberluss et confiiniaiione episcoporum, abbalum, et pioce-
Lincolrensis, llerhertus Norwicensis, Rogerius Ser- rum legui defimla sunl ut quasi de epiolola Anseimi
beriensis, Radulphus Roffensis, Reinelmus Herefor- penitus laceatur, ego in qusestiorem milleiem, ego
densis, Roberlus Cestrensis, Joannes Bathoniensis,, uovis ambagibus agitaii permitterem? Imo sciat
Radulfus Ciceslrensis, Willhelmus Exoniensis. Istis! Thoinas se aul sulneciionem etohedienliara Eccle-
ergn, firmato consilio, ut dixlmus, inier se, visumi sTaeCantuailensi ej'usquepi imatihus, ut antecessoi es
esl Sarasoriera Wigornensem episcopum accersen- sui professi simt, professiiium aut aichiepiscopalui
dum, el quam de negotio sententiara feirel eiiam Ehoracensi cx tolo cessurum.Eligat ergo quod vull.
ipse perquirendum. Faclum esl, et respondil: B Consideratis ilaque Thomas auctoiitatibus quibus
«Licet hunc qtii in pontificatura Eboracensem, Ecclesiam Dorobernensem nili et circunnallari
eleclus esl, ohm ex conjuge filium susceperiin, eique: videbat, sprelis clencis suis quorum se consiho cie-
juxta saeculumet cainis naluram honoris ac digni- didisse sero dolebai, se conlra ipsas auctontaies
talis profeciusjus sequissime debeam,muIto maxime uolie stare, sed nioiem anlecessorum siiotuni
tamen id malii meae Ecclcsiaa CanluaiiGnsi clcheo, seqtiendo, ei ipsis acqiuescere ei Ectlesiam ipsam
quaeme in eum, in quo suni, honorem provexil, el deinceps semper dihgere velle di\ii et honorare.
gratise quam a Chrislo Domino meruil meperpon- Praecepit igilur rex ut professio (jiiain Thomas erat
tificale minislerium paiiicipem fecil. Quapropter facturus in sui pr_esenlta diclarelur, sciiberetur;
nolum omnihusessevolo meet htleiisPalus nostii sigilloque suo cliaraclere, ul \oeani, rotundo eiat
Anselmi de causa quae nunc Inler nos agitur faclis hnprimenda, ne quid in ea quo\is mohmine, ante-
modis omnibus obedilurura, nec unquam assenstim quam eam profitendo Thomas legerel, mutarelur,
prsebiturum, ut is qui eleetus est in episcopatum serraretur inclusa. > Quod el factum esl.
Eboracensem aliqualenus consecretur, donec de Dominicaeigo die quae iuit vKal. a Julii con\e-
subjectione sua Eeclesia. Cantuariensi dehilam el „ neiunt, jubenterege, Richardus Ltinuoniensis, Wil-
canonicam ohedientiam profiteauir. Ipse enim prae- " Ihelmus Winioniensis,_RaduIpbus Roffensis, llei her-
sens fui quando fraler meus Thomas archiepiscopus tus Norwiccnsis.Radulphus Ciceslrensis, Raimlphus
Eboracensis lum antiquis consuetudinibus, tum Dunelmensis, et Herveus Pangoinensis episcopl in
invincibilibus allegationibus actus, eamdem piofes- C-clesia heaii Pauh Lundomae pro conscciaiione
sionera Lanfranco archiepiscopo Gaiiluariensi, et Thomae.Inter solilam ergo exaininaiionem, suoloco
cunclis ejus successorihus fecil. > His diclis, illico professionem de suhjecuone el obeJientia sancias
simulomnes eplscopi adTegem reveisi sunt, consian- EcclesiaeDorohernensi exliihenda Richardus Lun >o-
ler et hlleras super quibus comes sciscitalus fuerat, niensis episcopus, qui Tbomam erat sacrauirus, ah
se suscepisse, el conira eas nulla ratione quidquam illo exegil. Professio igitur, sicut eiat sigillala, sibi
actuios asseientes. Ad quae, cum idem comes caput coram oinnibus oblataesl, fracloque sigillo e\oIma
agitarel, aulumans jani in illos quasi de contemplu el iecla ab eo esl ita : « Ego Thomas Eboiacensis
regis crimen injiciendura, dixitiex: « Quidquid in Ecclesia3consecrandusmetropoliianus,piofifeor sub-
iis aliorura sententia ferat, de me conslal quia cum jeciionem el canonieam obedientiam sancloeDoro-
episcopis sentio, necveladhoram excommunicatio- hernensi Ecclesiac, elejusdem Ecclesiae pi imati ta~-
nem Anselmi subjacere aliqtialenus volo. > Quibtis Q D nonice eleclo ei consecrato, et successonhus suis
auditis, gavisi sunt omnes. Et agenles Domino canonice inlbronizalis, salva fidelitale domini mei
grales pariier cohelamaverunt Anselmu-n adesse, et legis Henrici Angloium , et saiva obedieuiia es
quam non polerat in corpore degens, jam niiindo parte mea tenenda, quam Tiiomas antecessor
absentem causam Ectlesise suae deierminasse. meus sanclae RomanaeEcclesiaeex parie sua profes.-
Deinde in laudibus exiraii piincipis demoratum est, sus est. i
ac ut ipse digfiiialem pnmatus Ecclesiae C.ntna- Inlererai huicoflicio piior Ecclesiae Dorol)ernensis
rieiisis huraihari a nullo permilieiei poslulatus, (Conradus nomine) et ex monachis ej'usdem i&ei
siquidera in hoc, dicunl, consueludines antiqusp et quamplures^ qui pio hoc ipso, quoniam res eos
earum confirmaliones.astipulalione toims regni sub maxime respiciebal, illo con\Pnerani. Leciam itaque
magno rege Willhelmo factae, necne privilegia quae pi ofessionem cum a Thoma sibi ohlalam Richaidtis
his priora existunt ab anostolica sede ipsi Ectlesiae anlisles Lundoniensis acccpissel, eam nominalo
HENSCHENHNOTX.
* Erai perperam eieusum iv Kal. Juhi, q-ji anno 1109 JiWeraDominicali C incidii in feriam
secunjlara.
4S5 E.DMERIGANTUARIENSISMONACIH 484
priori et ftulribus iradidit, dicens: « Hanc, fralres A decanus Ecclesise Canttiariensis, et, Ttem ju\ia m-
et domini mei, in tesiimonjum auctoritalis \eslrae siitiilionem beati Gregoiii Anglorum aposloli, limc
Eoclesia susupite, et ip.aru \obis faclam in me- prior altenus e\s_itit, quia prius eo fuerat ordina-
monam posleriialis ser\ale. js Deinde a Radulpho tus. Cujns nimirum piioratus gratia se sub tanta
C)cesirensi episcopo diclum in populo esl ipsam festinalione, ut stipra di\Imus, licel aJiud in populo
coHsecraiionem ex reclo et anliqua eonsuetudine praedicarelur, in poniificatum ordiuari gnarus, expe-
debere fieri Canluanae. Et adjecil : « Verum quia liil, quemadniodum nobis testati sunt qui animi
ipsa cmlas, defuncto Patre nostro Anselmo, nunc ejiis absque dubio seerela no\erunt, ei ipsemeta me
qnidem pontifice caret, visura lpgisacraiisqueurdi- peicunciains familiari affalu asseveravit. Sed de
mbus regni esl atque principibus, eam h'C alqne ab sessione prandii regalis lunc inter episcopos, res iia
hnj'us sedis episcopo prae ahis polissimum cclebran- reniansildeieinimandajtitlicio fuluri ponlificis Can-
dam, eo inluiiu, ea ralione quod episeopus Lun- luariorum.
doniensis inter ahoa episcopos est decanus Ecclesiae Pei id temporis, acla esl causa preshyteiorum
Caniuariensis, el jdeo speciali quadam dignitale cae- Angliae,et dislnclius quam lempore Pairis Anselmi;
lens anteponendus. > Ila ergo in episcopatum a COHSOUIO muJierum coercili sujit. Quamplurinii
Eboracensera Thomas consecratus est, suscipiens a B namque illorum, ex obilu Palris Anselmi non mo-
ministio quod suscipere delrectavil a magislro. dicum exhilarati, promiserant,sibi, eo de medio
Dura crgo vitae piaesemi superfuit a, pceniludo hu- sublalo, licilum foie quod, ipso supersli.e, sihl illi-
jus facli ab aromo ejus non recessit, se infelicem, tum fuisse condoluere. Sed in contrarium res Japsa
nee lanti Palris benedictione dignura fuisse pronun- esl. Rex enim qui plusDeo a multis rimebalur, sua
lians. lege eos eonslrinxil quatenus, vellent nojlent, con-
Quibu. peraclis, piaefatus Ecclesiae Romante ciln Lundoniensis (quod supia nola\imus) sallem
cai dinalis , audilo rcge curiaeque regis consiho, oculis hominum fierent exsecutores. At si ipsi pre-
pallitira quod detulerat, Eboracam detulit, ipsoque shyteri delenus agere, quasi in damnalionera et
pontificcm ej"us invcslivit, sicque Rpmam redeundi contumeliam Anselrai pro hoc eIahora\erunl, ipsi
iierrepetijt. videiint. Onus suum quisque portabit. Scio quippe
Inter haec Herveus episcopus Pangornensis, cujus quoniara si fornicalores et adulleros judicabil Dorai-
supra memiuiraus, ab Ecclesia sua, quara olira dimi- ntis, consanguinearum, ne dicam sororuin \el II-
serat, peniltis translalus est, et novo episcopalu, haiura stupratores, noneffugientjudicium^cjus. Ncc
quem rex et principes dudum in Heli statuendum, _, quod eos Anselmus ah llhcitisamplexihus prohibuit,
jtixla menlioiiem inde superius faclam, decre\erant ulla suarum iniquitatum excusatio eril, sed nimi-
inlhronizaius. Quod quidem ut adipisci mererelur, "rumunusquisque recipiel, proul gessit. QuoJ si ali-
multa piece, multismuliaruinierum promiss onibus, quis dixerit Anselmum melius fecisse, si lacendo
mu torura quoque ofliciorum cxhibiiionibus, vix tolerarct, quod piohibilum in pejus pullulaturum
post obitura slrenuissTmi PalrisAnselmi oblinerepo- forlasse procederet, dicere poierit divilem illura
tis fuit. evangelicuin qui ad ccenain quam p£_epara\il mul-
Ipso anno apparuitslella, quam cometam quam- tos \ocavil, scryum suura non dcbuisse ad convo-
pluriini nominabanl. Visa est autem in mense De- candum invilatos destinare, eo quod contigit simul
ceinbii circa lacteum ciiculum, ciinem in auslralem ne venirenl omnes excusare. Et hanc ipsam Evan-
cceli diiigens plagam. gchileclionem, tam in consecratione ipsius Ansehni
In subsequenti Nativitale Domini Christi, regnum super eura repertam quam etin pallii ejus susceptio-
Angliaead curiam regis Lundoniae pro more con\e- ne in populo leclam, ea forsitan prsesignasse non
int.et raagna soleiniiitashabila est alque suhhmis. ahenum a verilale est credere. Quoniara pene om-
Ipsa die aichiepiscopus Ehoiacensis se loco priuia- nihus quaepiaedicandodocuil \el docendoprohibuit,
lis Canluariensis regem coronalurum ct missam spe- D excusalio objccla est, et 111nullo verbis ej'us eflica-
rans celebrftturum ad id omnino paralum semet citer obtemperatum. Lcgal, qui vult, textum concilii
exhibuit. Cui episcopus Lundoniensis non acquie- Lundonieusis, el, inspectis stalulis ejus atque prae-
scens, eoionam capiti regis imposuit, eumque per ceplis, perpendat qtus eis obediat, quls eorura
dextiam induxit Ecclesiae, el officium diei percele- exseculor exisiat, quis non ea quasi inania ducal.
Ijravil. Al cum ad niensam regis venlum essel, el de Ecce, ul plui nna laceanlur, abbates quidara qui in
Jocosessionisinler eosdem episcopos dissensio mota ipso concilio pio Simonia dispositi fuerunt, aut^
fuisset, noluit eos rex audire, sed utrumque a pran- illas quas peididerunl atit alias abbalias, dato pre-
dio suo remolum, pransurus hospitia sua pisecepit lio per laicos adepli -sunt. llem qui presbyleii
adire. Et quitlem quod episcopus Lundoniensis ila dituntur sive canonici jain lepescente regis edicto,
fecit (utalia taceam) ea ratione usus est quoJ et apud episcooos suos el archidiaconos infaini coin-
HENSCHENH WTM.
a Superfuit autem Thomas usque ad Fehruarnim usu feminae, castus iralueril mori, qnam episcopa?
araii 1114, eliam lunc laudandus, quoJ. cum letalem lem dignilalem tali macula coniaminare.
ejus moibum negarent^ medici posse sanari absque
m HISTORIA NOVORUM. — LIB V. m
mercio id effeceriinl ut aul suas quas reliquerant, A damque nominalae Ecclesise dignitatein satis sufft-
aul nlias quae magis placeanl, spretis prioribns, cere et superabundare. Et nobis utique de illis
libere merelricuks ducant. Ad haec criniii quos a quae ipse fecit (quantum quidem ad negolia sjiectat
Palre Anselmo a sanctae ecclesiae liminibus cerlissi- quorum gratia illafecit) nullura aliud quam illorura
me novhiius_excommunTcatos, in lanlum ahnndaiil judiciura est vel aliquando fuit. Unde ut tantnm
tanlumque se de crinium suorum feminea et igno- onus scribendi assumeremusi qnasi noslro opere
miraosa longiludine j"aclitando magnificant, ul qni opera ejus aliqualenusfulcirecogila\erimus, amen-
criniius non est, ruslici vel presbyleri proboso voca- lia esse videlur in mentem alicui cadere, praeserlini
bulo denoielur. Caelera horum indignitate non niinus cum nostra, qine illis continuanlur, non nisi per
iudigna, ne eorum amatoj'es, cumroea nihil inler- illa rohur unde suhsislant salva rerum quas descri-
sit, graiis offendam, silentio piemam. Tantura dico psimus, veritale sorlianlur. Atlamen (quod pace
quia quid fulura dies sit paritura nescio; in praesenti omniuin dictum esl) quaeso accipiaiur non parum
scio quara pauci (de saecularibusdico) .nveniunlur, ad exterminandum scandalum quod Eboracenses
qui via quam illuslris Paler Anselmus docendo super ipsam Ecclesiam moverunt et"confirmare nisi
monslravii, ad ccenam Doraini puro ac simplici cor- sunt, ut de aliis laceam, ipsa epistola profuit,
de properare conlendanf. Exivlt Angliam semel, B quam piae recordationis Paschalis papa Girardo
exivit secundo, ad modura \idelicet prsecepti quod pontifici Eboracensi de professione quam episcopo
e\angelico servo suo Dominus fecit. In quibus Cantuariensi facere debebat pro Anselmo direxil.
exitibus quod jngentera mullitudinem praedicando, Siquidem eadem epistola Canluariae cum sigillo
admonentlo, castigando ccenae Dominicae de alieni- papae remansit, quam Girardus, ut vir in ecclesia-
genis jntroduxerilj nos qui ilineris ejus et laboris slicis disciplinis educalus, illius auttorilaiis prae-
comites fuimus omni remolo ambiguo scimus. cepto non -egens, factam in episcopatu professionem
Aveilat igitur omnipotens Deus ab illis Yocatis, ad Anselmo (sicut menlio inde superius habita decla-
quos adducendos primo missus est, senientiam ravil) interposila fide sua, firmayerat. Textura
quam idem Dorainus intulit: Dico scilicet vobis auiem ipsius tpisto.a. hic, utomnibus qui legerevel
qtted nemo vitotum illoium qui vocalt, sunl guslabit audire isla dignantur, innotescat, subscrihemtis,
cxnam meam (Luc. xiv, 21). et eum in laudera nobis Dei lerminum hujus operis
ihs ila digestis, praesens opus, cui qnidem ut eonstittiemus.
op"ram darem, smcera dilectio quam erga heaiae APaschalis cpiscopus, servus senorum Dei, \ene-
roemonae JPairem Anselmum superna pietas mihi rabili fratri Girardo, Eboracensi episcopo, saluleiu
indigno concessil habere, maxima interalias causa C ' et aposiolicam benedictionein.
fuit, fini addieam. Prius tamen, et ah iis qui mo- « Quanquam piave adversus nos, etc. > Vide in
dosunl, et ah eis quipost nosfllii Ecclesi.eCan.ua- Paschati.
riensis, id esl Dorobernensis (Deo donantej fuluri Hmc igilur el in omni opere suo Iaudelur ipse, et
sunl, paucis pelilum Jri precamur, ne nobis, qui benedicatur, qtu idem in se manens innovatomnia,
ista .scripsimus, quasi in nihil laboraverimus, ipsi transfert regna, et quem vult super illa con.liluit,
succenseant, j'udicantes fortassis apud se ea quae \ivens et regnans anle et ullra omnia saecula Deus.
gloriosum et magraficura Patrem Lanfrancum suo Amen.
lerapore -eonstat fecisse, ad luendam conservan-
LIBER QUINTUS.
Et JIDCex aoundanti.
Terminus quartl libri Historiae, eui .Novorum in D quam lunc fuit. Verum inlei haee, exliis quae scri-
Anglia nolam Indidimus, plane indicat nos ibi deli- pseram cerlo compeiiens me mullorum volunlali ac
herasse lolius operismelam ponere, imo modis om- dilectionl morem gessisse, placuit seriem rerum
nibus posuisse. Translalo etenira eo de hac vila tujus describendo illis anneclcre, juxta quod Deus, omniura
araor ipsins Histoiiae describendae causa praecipua fiiiis, dignabitur inspirare. Eo siquidem respectu quo
fuit, videhcet domino et^loriosissirao Patre Anselmo illa pluribus accepta _sse deprehendi speraham et
Anglorum sunroio poniifice, ratus sum, visa mora ista oneri non affulura. Prius tamen quani iliaaggre-
pontlficis substituendi, me, si ullrS procederera in diar, quibusdam qui adliue praefato pontifici, vere
scribendo, aut inaniaforle scriplurum, aut in pri- sanclo, detrahere non verentur, eo scilicet quod nec
vato conversantem non mulia, quae scribenda raiio saeciilariuin, nec ecclesiasticarum rerum exstructio-
expeteret, pleniler agnlturum, tacila Inceriitudine nihus Ipse (ul dicunl) in sua manu omnia tenens ila
viiae meae qute nunc quidem mihi non certior esl "
sludiumimpenderitjSiciitantecessorillius venerauda.
487 EADMERI CANTUARJENSIS MONACHI 488
memori_ePalei Lanfrancus suo lempore fecil, paucis A . monachi per bonum Anselmum potili sunt, niultum
ralionem joslendere in mentem \enit, qualenus per omnem modum Ecclesia aucla esi, ui recupera-
inspecta ncgoiii qualitate, ex ipsa \criiale perpen- tione \idelicel phirimanim lerrarum, quas qtiidam
dant an amodo sil eis silendum stiper hoc, an non. Jaici tenenles in haeiediiatein sihi vmdicahani, In
Ulique tum idem Anselmus primo poimlicalum diversisornamcntis, inque omni decoredomus Dei,
Caiiluaricnsem regere suscepisset, ita omnes lenas iia ul pauca el indecora \isa fuerint Ecclesiaeoina-
jul ipsum honorem peilinenles \astalas in\enii, et menia, comparalione decoris et uuliiiudinis .llirs
oirnes ledditus a Willhelmo fllio maj'oiis Willhelmi qi*£0iii lus diehus perducta snnl. Super haec, ipsu.n
regis direpios, ut unde subsisteret (nola loquor) oralm itim, quanlum a majoie ttirn in oriei.tem por-
non haheret. Qtiamobrem fraudalus redditibus, qui- rectum est, ipso Palre Anselmo piovidenle, dispo-
htis a feslo sancti Michaelis (nam paulo ante hoc nente auctum est. El haec quidera omnia de reLus
feslum Cantuariam veneral) usque in Nalhitalem ecclesiaeacta sunl, slcul ct mulia quse per L .nfran-
Domini \ivere dehuil, summa necessiiale coactus, cum facla fuerunt, Anselmo de suis piselei illa plu-
de iis quibus ab ipsa solemnltate usque in Pastha limam pecuniae qtiantilatem in argmentum donius
\iciurus erat, viclum sibi ministiari faciebal. Sicque Dei conferente. Ex his vero quij in dominio suo
subseqiientiura teiminorum ledditus, in praeceden- B - possidebal, et offerendae majoris aliaiis roedieialem
(ibus lerminis paulatim el discreto moderamine su- ( ham medietatem enim Pater Laifiancus contu-
niens, \ix teitio sui iniroitus anno, ad sialum a lerat) el quasdam terras ad subsidium monathorum
pra.decessoribus suis slalutnm in Ins perlingere anliquiusperlmen.es, tune auiem in alios usus dis-
potuit. Quid aulem angusuaium, praeter has arege traclas, el palha valde bona quaniplurima, ac non-
"Willhelmoeisnis passus sitper illos ires etquarlo, nulla alia decori domus Dei competentla, jnri Ecclc-
qni siibseculus est, anno, in primo et secundo nomi- siaepeipetuo possidenda-concessit. Atl haec,jiostquam
nat.e IlisloiIae libro, ulpote qui eis affuimus, non- de secundo exsilio re\ocalus esl, ut quadam pace
niillis digessimus. Ita igitur in liibiilalione et atroci potiius, dedit in opeia Ecclesise denarios, qui sin-
peisecutione quaiuor annis in Angha degens, quinlo gulis annis de parochianis Ecclesns in Pascln maiii
pulsus ab eodem rege est, et lotns arcbiepiscopalus Ecclesiaepeiidisolent._-Equiiisenimessejiidicaviieos
iinasus, acper Ires conilnuos annos, hoc est donec ah Ecclesia cui pro signo dehilae sub„'ection&confe-
icx Idem sagilta mieriit, usque in immcnsum, vasta- runtur possideri quam a saeculari poteslaie, quasi
IIIS. Anselmus veio inler liaocpatfia eliminalus, dum suos, obeunleepiscopo, aufeni, eo quod lllos quoque
nnde sc suosque proeuraiel de suis ab Anglia mhil ._ pontifices,prosuoofficio, antehae, j'uri proprio\indi-
haheie meieietui, ab exlernis necessaria muluaius cabanl. Neceo defunclo ahler acipse disposueraf, in
esl, nolens qiiidcra gia\is esse his inlcr quos moia- bis a rege aciuin est, sed in eo statu quo Ecclesiam
Lalur, necgratisaccipeieomnia qua. sihi offeieban- Pater ipse moriens reliquit, iolo lemporis spalio quo
lur. Deindere\ocalus a regellemico quiin reguum paslmecarebal, ejus instiluta mulareconsihiessenon
fialn successerat, el lessuas in snpremam pauper- aultimans, eam conservabat. Pax igitur qua poliia
taicmredactas reperil,ete\aclorespecuniaiumquas esl, cui post Deum ascribcnda sit satis elucet. De-
inuluo acceperal, de iiansroare quotidie venienles iracloies itaque tanti \iii et tam magnifici bene-
vacnos a se dimiliere, consideiala sequilate, ho- facloiis Ecclesiae Christi parcant, obsecro, linguae
i esluro esse non judicabat. Si in islis angusliabatiir, suse, parcant, ohsecro, animae suae. Nam si hos qui
nulli mirandum. Superhaec, pax inler illumel regem secrele detrafiunt proximo suo persequitur Deus,
iliutina fnm tale non duravit. Vexains iiaquegiavi timendum fateor ne illosquipublice et conlra aequum
modo per biennium est, ac deinum cxlia leiram pia\is \erhis corrodunl Patiem suum deslrualDeus.
e\ne seduclus. Exi\it, nec, nisi quaito sui exiius His hoc modo pro negolii necessitaie succincle pro-
anno pene peraclo, Tedire (sicut descripsiinu_.)potis positis, aecedamus ad res geslas, ah llhs quaedescri-
fuii. Tandem revosus duobus annis supenixil, j) ] psinms uai randi exordium sunienles.
leilio liansul, debilis qtiibus sc in peiegrina paliia Igiitir uhi beatus el felix praesul Anselmus ab aerum-
suslenla\eral\ix solulis. llis ila se babentibus, qtia, nis vitae labentis in beatiludineni \ila> permanenlis
-quaeso, raiione poieiat lerrenis opeiihus operam lianslatus est, omnia ad episcopatum quielem Can
dare, quera tam assiduae oppressionCs et suarum luariensem perlinentia, morcm fratris sui Willliclmi
leiiini deslruciiones non cessabant faligare? Ea regls sectitus, in suum doniiniiimrex Henricusredigi
lamen qua- per se ipsum non \alebal, per fideles praecipil, rebus roonachoi um in ea qna illas Paler
Eeclesiae suae (ihos, Ihoie carcns, el mhil usque Anselmus posueiai liherlate et pro\idenlia persi-
saeculans gloii_e quauens exercebal. Nain res nio- slenlihus. Unde et lunc multa in decorem domus
nacboium posuil in disposiiionc corura, consiuuens Domini Chrisii facla sunl. Quapropier cum roaligni
eis in prioiem post Heniicum, Enmlfnni, posl Er- quidam regi suggessissent monachos insanire, el
uulfiiro, Comadum (ipsius loci monachos) ad quorum quae regalibus expensis magnifice possent admini-
ntilumnego_ia.Ecclesiae cuncla refeirentur, et com- culari, in supeiiluos usus ah eis quotidie pr.fhgari,
rouni consiho fiairum iraciarcntur, disponeientur, ipse (ut \ir prudenti boniiale conspicuus). « Quid,
Witiiinarenlur. Ex lil.ertale igilnr, qra in res suas inquit ,t in exlernas expensas, in sa;eulaiia aliqtia,
_S9 HISTORIA NOVORUM.— LIB. V. _tW
in \ana .el oi_.ini suo contiaiia opera les suas mo- Asuggerebantur animura transfulit, \ellent lannim-
naclil ponunl? At, si in augmentum et gloriam jnodo monachi, natuque majoies et populi Can-
domus Dei eas expendunt, henedicatur Deu., qui el tuarienses. Nec mora; reqtiiritur quale sit in istis
illis hujnsniodi animum inspiravit, et hanc mihisuo \elle eorum, et vola omnium inveniuntur esse unum.
rounere gratiam tribuit, ul meis diehus mea matei Heferiur in lurbam negotii summa, et in laudein
Ecclesia cremenlum polius capial, quaro detnrnen- Dei laxantur pro boc omnium ora. Slc eleclus in
funi. > Sic ilaque et JJcclesia ~pioficiebat, et ne a poniifica.um Canluariensem Radulphus Roflensis
-quovis infestaretur, regia censura prospiciebat. Age- «piscopus est, et inexplicabihs Iaelitia omni mulu-
batquoquein ea curarapontificahs officii Raditljibus tudini quse confluxerai exinde procreaia. Miia naro-
Roffensis antistes, et ei intus elextra, si qua emer- queaffahilitas, quaead cunclos in eovigehat, et eum
/gebani, assiduus propugnalor erat atque iidelis. ijipgnopere diligi el honori ejus aggaudere quemque
Ipse ecdesias in ommbus terris lotius ponlificalus honum faciebat. Audires inlerea (si adesses) mullos
Canluariensis inlus et exlra Canliam inconsuliis una contlamaie : « Verecor tegis in manu Dei;
episcopls, uii petebatur, dedicahat. Ipse quae ad quocunque vull tnchnat tllud (Ptov. xxi, 1). > Acta
-Chijslianitalera pertinent, in eisdem terris, piout jsunt ha»c anno Incainalionis Dominicae millesimo
res exigebat, sedulus ministrabat. Et ha?c ila inle- cenlesimo quarlodeciroo, vi Kalend. Maii, quinlo
gro quroquennio quo a transitu Patns Anselmi Ec- die peracio quinquennio a transilu gloriosissimi
•clesia ipsa viduata permansit, in filiis ac lehusejns Patns Anselmi. Venii dchint Caijtuaiiam xvi Kal.
agobantur_ Quo tempore pene pei'acto, rex Uenricus Junii, et gloriose a clero et populo susceptus est,
et moi.itis domini papae, et precibus fralrum Can- atque ab episcopis (qui ob hoc convcneiant) Ioco
tuariensium, aiiorumqueniuliorum.imo, quod ma\i- pontificis sublimatus. Egit aulem primos jntroitus
mum est, insiinctu Dei peimolus, episcopos el pnn- dies sui, in magna gloiia et diviii renim appaiaiu,
-cipes Anghae in unum apud Windleshoram fecit gaudentibus cunctis, et Deum collaudanlfbus quod
venire, eorum consilium in conslilucndo pontifice jara landera, post diutinamexspeclationem, Ecclesiae
Eanluaiiensi \olens habere. Iiniiali *liam sunt -.uae pastorem non de externis, sed de domestiGis
praefatus Raduljihus Roffensis episcopus, et piior insliluere dignatus sit.
ac nonnulli fiatres Cantuarienses curiam venire. Post haec, semotis a dominatu iis qui poniificalui
ignorantes cerlitudinem eausse, propter quam in\i- dsminari solebant, locavit suos ut sihi quidem me-
labantur. Ivimus ergo illuc, quamplures vero nobis lius videbatur, et sensus plurimorum netne volunias
euntihus obvianles, et se a curia venire, et nos
Z ab eo quo lueranl super ipsum demuiata suni, ac
absqne omni conlradictione abbalem Abendoniae, fama illius quaeanlehac aS omnibus praedicabalui,
Earieium nomine, archiepiscopum habituros asse- a raullis, vulgi moie, sinislrorsum delrahebalur.
\erabant. <Juod nos, industriara hominis probatam Inler hsec rexHenricus Northmanniam ire paiabat,
hahenles, gaudenfi animo aropleciehamur, placcre. Francos suosque \icinos sibi jniinicitias ex.traentes
solimunodo Dei voluntati,in quo lotamsperanostraia paci subigere qua praeditus erat indus.iia \olens.
locaveramus. Quid multa Ad ? curiam venimus, el Sed ne quid m Angha, se abeunle, remanerel Tn-
ecce _jmnia pbna erant de abbate quae audieramus.
ac dispositum, monasleria cuncla, tjuae j'amdiu cur.t
Et revera regia \olunlas hoc proposuerat, propter pastorali fuerant desiituta, consilio episcopoium et
idipsum jussus a rege idem abhas curiaesepiaesen- jnincipum suorum, locaiis personls, in hoc officium
layerat. Animus tamen episcoporum, el quorumd^m ordinavit. Quod si aliqui eoium lupi magis quam
magnalorum in aliud veigebal, praeoptaniium vide- pastores effecli sunt, ipsi viderihl; rex eos ut pt-
iicel ant quemhbet episcopum -de oidine cleiicali,
de in sfores, non lupi essent (sicul cfredifas esl) colloca\ii.
aul clericum aliqnem capella regis opus illud
Quod tainen credibilius forie videretur, si non omnes
ascisci. Veruin uhi eis ohjeclum esl iiullum a beaio 'ex sed aliquos saltem ex indigenls terrae,
monachico ordine alienigenis,
Augusiino (31) nisi de unquam non
nsqueguaque Anglos prorsus, iah ministeno
pontificalui Canluancnsi praesedisse, uno duiiiaxal
et aha snhsiiluisset. Viiae etenim merilum ac regulans
excepio, qui el ob hanc prsesumptiQnem, qttae- ohservalio disciplinae, nec non piudentia lerura
dam peneise ab eo coniiiiissa depositus per Ronia-
administiindaium quaeoporlehal, eisqui lesputhan-
nura ponlificera fuit, et ea re tam anliquam et au-
lui , non miiius quam iis ineral qui assumebanlur.
thenticam eonsue.udinem, cum nulla lalio vel
Unum eos, natio scilicet dirimebat. Si Anglus erat,
necessitas exigerel, suhverti non oporterej-desislere nulla virlus, ut honore ahquo dignus judicarelur,
cceplo, quod pluiimo conatu perficere lahorabanl, eum poierat adjuvare; si ahenigena, soluramodo
compulsi-sunt. Disponenie igilur providenlia suihmi
amicorum leslimonio
Dei in praiiiominaium Roflensem episcopum, subilo quae alicujus boni speciem
Yersa episcoporum senteniia esl, iilum scihcel m praetenderenl, illi ascribeientur, honore praecipuo
tot.iis Biiianniae constiiui et illico dignus j"udicahaiur. Verum in isHs nemo cu-
primalein cupientium,
assensum regis in hoc sibi cooperari postulantium. jusvis injustili_e Deum accuset, cum ejus disposilioni
Ad quod lex, statim mutata mente quam In promo- cuncta stibjaceant,.cuni nihil injuste usquam dispo-
lione abbalis hahcbal, hbensin ea quae de episcopo nat, cura inleiea nihil fiat smc cwsa. Quse dum ita
P_tmoL. CLIX. . 1S
491 EADMERICANTUARIENSISMONACHl 492
sint, nulhis sibi de iis quceDeus non approbat, plau- Ahio pr_efal_eHistoriae meminimus, ad regimen ah"
dat, quoniam unde isti coronam, inde llh novit aequo batisp Sancti Edmundi.
judicio pcenam picerogaie. Sed delns, hac interim His diebus miasi sunl "Romamnunlii, qui pallium
vice su_fitial.JDies enim mah suni. archiepiscopo Cantuanensi ab aposiohca sede de-
Dum ii .que lexEcclesiarum dibpositioni, ut di\T- ferrent. Fuerunl auiem hi, Joannes monachus Sagu,
mus, opeiam darel, poslulalus aponlifice Cantua- qui paulo ante hos dies inabbatem Burchoium posl
rioi tim est, qualenus sibi monachum EcclesiacCan- prasfatum Ernulphum eleclus fuerat el conseciams
luariensis, tunc quidem abbalem Burchorum, Er- VAarnerius monachus Gantuariensis , el Joannes
nulfum nomine, redderet, uteum Roffensi Ecclesiae clenetis fihus sororis arclnepiscopi , qui Roraani
Ioco ponlificis sibimetipsi subrogarel. Et hoc qtu- venientes htleras legis Anglorum el aiclnepiscopi,
deni faciebat, lum quia sapienliam ac religionem convenlus quoque fiatrum Ecclesiaj Canluaiiens.s,
hominis compertam habehai, tum quia ignoiam et singulalim omnium pene eprscoporum Anglisc
-personam super ipsam Ecclesiam vel inter fiaties domino papae detulerunl. Quorum liiterarum unss
Canluarienses immittere nolebal, tum eliam quia de omnibus hic ponere non a.is le sestimavimus,
seexvicinilate ipsiusjnultum sperabat adjmandura \olenles et aliaiura sensus per lllas agnosci. Sunt
in disposilione rerum suartim. Quod rex peipen- " igittir hae:
dens, hbenter ahnuit. Ahductus lgiltir abbas a Btir- . Domino sanclse universalis Eeclesia. summo pas-
chov est, el Canluau_e m capilulo fralrura ab archi- loi i, Paschali, convenlus Eetlcsiae Cluisti Canlua-
cpiscopo iV Kal. Oclobiis episcopatu Roffensi, ex i IPIISIS,fideles orationes et totms sanctae devoiionis
antiquo more investitus, convGnientibus ad hoc ohsequiura.
eumque ehgenlibus monachis, clencis, et I.tTcisad « Noluin esse non duhilamus, •>olc. Vtde in P-as-
ipsum episcopatum pertinenlibus, et aha hoininuM chah II.
mullitudine copiosa. Qui-cleclus, hcet EcclesiaeDo- Ad haec, qui missi fuerant, legalionis suaeofficium,
robernensis roonacbus essetpiofessus, tamen ante- qna praediti erant prudenlia, aposlolitis amibus
quam episcopatupervirgam pastoralem jnvestiretin-, suggesserunl, sed responsum,quod eis alicuj'us causse
tactis EvangehiSi promisit se ct fidelitaiem Ecclesiae suae effectus spem promilleret, primo recipere jion
Caniuaiiensi et anlistiti ejns per omnia servatuiui.., merueiunt. Locuti sunt lns el illis sibi non nolio
el nuilo unquam mohmine aut occasione se intro- et respondebatur eis sicui ignotis. Flucluabanl eigo,
missurura, vel assensum praebiluium, ut Eccltsia nec quo se lulo veilerent ad\ertehant.
Cantuaricnsls dignitatemautpoieslatem quam super _ Erat ilhs diebus RomaeAnselmus nepos Ansehni
Roffensem Ecclesiam eatenus habuit, ullo moclo donuni aiclnepiscopi, dommo papae famihans, et
peideiet. Ul enim ista sponsio fieiet .iicliiepiscopus ab eo abbas Sancti Sabae confessoris effectus. Qm,
r(qui Roffensis episcopus fuerat) ommmodo expedne in diebus beati a\unculi sui plurimo iempore-in
sciehat. Moralus est aiitcm Tpse electus Canlnariae Angha degens, pro mansueludine sua ab indigeros
pene quindecim d)ehus posl haec, ac demum vi Id. lerrae quasi unus eorum dihgebattir. Hic, atidiio
Oclobiis ab arcbiepiscopo Rhopham pcrduclus at- pra'faios nunlios advenisse, alacer ad eos Laleraros
que ni sedem pontificalem digno cura honorea clero venit, et in cunctis quae ncgolu sui tenor exigebai,
el populo susceptus. Eadem die fluvius, Medewege crga eos morem veri annci sequens, exercu l. Qmd
vocalus, ita ab austrah pontis parte, piope castrum plura? Romanum pontificem, el quoittm consiho
ciutalis, per nonnulla milliana m se defecit, ut in nilebatur commun)cata mstanlia, Uacatise lllanim
medio alveo sui eliam panissimae naves, ob penu- faulores effecil ut graiis oninino _oli sui compolcs
riam aquae, elabi minime possenl, nec hunc de- fierenl, et lpsum Anselnium (qui pallium, pro quo
fecturo solus ille fluvius, lpsa die, passus est. herant, evpaile heali Petri et doinini papse Can-
Tamisia mhilominus eidem illa die defeclui paluil. luariapi deferrel) (radenle lllum eodem summo pon-
Nam inter pontem et regiam turnm, sub ponle 3D tifice, per manum accipereni. Quihus peiaciis nun-
cUam in lantum fluminis ipsius aqua diraiuuta est lii Roma regrediunlur, Ansclmo pio nsqua) sua In-
ut non solum equi, sed el innumera hominum et lererani cum papaaehcto. Venientesigitur m Norlli-
• mannia ad regem, qmd egennt .edisseiunl, etsuae
pueroruni mulliludo illud pedibu» transvadarent,
aqua \ix genua eorum attingente. Dura\il aulem industriae meritas laudes excipiunt. Inde dnecio
Jnc aquae defeetus a medio nociis prsecedenlis nunlio in Angham, qui arclnepiscopo gesia referrei,
usque ad piofundas lenebias noctis subsequenlis, ipsi ad\e_Hu_n picefati Anselmi irans marepiaeslo-
sicut ln Iesiaii sunt, et hueusque tesianlur qui lanlur. Qui ad\eniens a icge cum honore suscipuur,
praesentes ista viderunt, et Uans\ adantes transva- ac pro sua sollicuudnie digintaii regni Anglorum
dantium sotii exstiierunt. Similem quoque aquarum impensa dijmaegiates pei sohuntur. Traditis deinde
defectum ipso die apud Geivemulham , el in ali.s hlleiis ipsi a papa direclis, post aliquol dies cum
locis per Aiigliam certo relalu conugisse didicimus. co exaclo, Angliam nuntn qui Roma venerani,
De_iincKal. Novemb. Radulphus aichiepiscopus conutalus impigei tendil. Litlerarum texlus quas
sacravit Cantuana. in metropoh sede Alboldum, legi deluhral, hicest:
Beccensis coenobiiinonacimm, cujus in quai to li- « Paschalis episcopus., senus seivorura Dei,
493 IIISTORIA NOVORUM.— LIB. V. 484
dileclo filio Henrico illustii Anglorum regi, saluiem Aoronia et in omnibus exhibilurura, dumivneiet,
et aposto-icam benediclionem. . repromisit. Eodem anno Henricus rex jussit onines
« Cum de roanu Domini, > elc.Vide in Pafchah. episcopos et principes tollus regni ad curiam suam
Igitur Anselmus Angham ingressus, aichiepisco- sub uno venire. Underumor per totam terram dis-
pum adiit, a quo decenter stisceptus, decentcr est persus _est pontifle.in Cantuaiiorum generale con-
per plurimuni lempus ab eo detentus. Die eigo Do; cilium {praeseiitelegalo domini papae, cujus supra
_mnica, quse' fuii v Kal. Juhf, convmeiunt 111me- meminimus) celebraiurum, el nova quspdam lan-
tropoh sede Cantiacepiscopi,-abbates, qmque noLiles loque -convenlui digna pro correclione Chrislianae
et innumerabilis qtiaqueversum coacta hoiinnum rehgionis in omni ord.ne promulgaturum. Itaque ut
mullitudo. llaque j'uxta quod fueral prseouhnaluni, rex jusserat xvi Kal. Oclob., eonventus omnium
prsefalus Anselmus palllum in vase argenleo honori- apud Westmonasterium in palalio legis factus est,
fice ferens, Cantuariam venit, llumque est illi ob- et quod de eoncilii celebraiione et Ghristianitatis
.iam usque ad poitam civitalis, ab ulroque con- emendalione rumor disperserat nilul fuisse quae
Ventu duarura Ecclesiarum, archiepiscopalus scilicet confluxerat nuilliiudo landcm ad\ertit. Venit tamen
et vicinse abbaliae Sancti Augustmi, cum omnibus _" illuc saepe nommaius Anselnins, qui pallium Cau-
qui pro hoc ipso 1II0 confltixerant. Pater stipatus luariam delulerat, deferens epistolam ex pai te apo-
episcopis, et indulus, utalii, veslibus sacris, nudis slohti regi et episcopis -Anghae, bunc lextum ba-
pcdibus devotus occurrit. Sicque delatum Super hentem.
altaie Sahatoris pallium est, et a pontifice inde « Paschalis episcopus, servus servorum Del, di-
susceptum, facta prins Romano pontifici de fidelilale Ieclo fiho Heniico illuslri regi, elepiscopis Angliti
et canonica obedientia professione. Deinde pro re- regni, salutem el aposlolicam henedictioncm.
verenfia beati Petri ab omnihus deosculatur, el in- . Qualiier Ecclesia Dei fundala sit, > etc. Vidc
dulus eoponlifex sunimus-ad cathedram painai- h, Pasdiah II.
chaius Anglorum gloriose perduciiur, et inlliioni- Rex ad haec, consilio cum episcopjs hahito quid
zatur. Aule quam calhedram, diclisorationibusêt super liis et quibusdam aliis quae aninium snum
ahis quae ipsius Ecelesiae sacer usus dici insntuii, plmimuin offendebant papae responderei, placmt in
mox Ecclesise Vigornensis antisles electus, Theo- -coramune ut suos nuntios miiteiel, per quos quae
haldus nomine, -el consecrandus praeseiualur. Qui vellet securlus papae mandaiet. Nam anle bos dies
ab eo examlnatus et more solito canonicam ei et quidam Romanae Ecclesiae cardinalis, functus lega-
successoiibus suis obedienliam professus, sacratus lione apostolicae sedis, Cono nomin ., Franciam ve-
esthononfiee in ponlifiealum ad quem fueialprae- C nerat, et lbi, jttxta suae legalionis officium, genera-
titulatus. Huic consecrationi interfuerunt et adja- lia concilia celebrans, episcopos Norihraannise ah
loresexsiiterunt episcopi qui convenerant, videlicet episcopali officio suspensos excommunicavit, eo quod
Richardus Lundomensis, Rogerius Seiberiensi., concilns tertio vocati inlcresse noluerant. Quse ep -
Herbertus Norwicensis, Raduiphus CicestrenMs , scoporum excommunieaiio, animum reg.s \alde
Joannes Bathoniensis, Herveus Eliensis. Quod reddidit conturbatura, et rationis esse duxit sup_r
episcopus Roffensis ea die, hcct adfuent, sacralus bis papam convenire, maxime quod in hujusmodi
non fuit, in eo remansit, ratione delento, -quac in visus sil piivilcgii paln et iralri suo, sihique a
ahud lempus id differendum magis expedire per- Romana Eeclesia jara olim collata, se non pionu-
suasit animo ejus. renle scidisse. Ad h.ec itaque agenda chreCus est
Eitteras quoque per id temporis dominus papa Willhelmus antistes Exoniensis, papae iotissimu«,
Fratiibus EcclesiaeChristi Cantuariensis deslinaut, ulpote qui saepe ad eum lempore gloriosi Paliis
quas hic ponere non ahenum puiavi a ratione; sunt Anselmi, pro negoths qttaeiunc inter reges Angl je
autem Iian. eteumdera Patrem versahaniur, ab tpsisiuerat re<-
« Paschalis episcopus, servus scrvorum Dei, Can- _j gibus deslinatus. Nec enim caecitas quse Yisuin ei
tuaiiensis Ecclesiae fihis, salutem et aposlohcam lulerat ab ipso ilinere )llum poterat excusare,'qtiia
heneiliciioneni. praeteriia gesta ejus fiduciam regi pracbebant.ilhim
« Ecclesiae veslrac legalos, > etc. Vtde ibid. pro posse, juxla morem suum, suse causae fideh er
Post hos dies Radulphus archiepiscopus, consiho velle insistere.
et pentione episcoporum proxime supra nominalo- Interea clei ici Meneuwensis Ecclesiae, quae si b
rum, dedii, eoncedeniibus et approbanlibus mo- patrocmio heati Andreae et sancli Da\id in Wahs
nachis Cantuanensihus, archidiaconalum ipsius Ec- fuiidala consislit, .Gpiscopura sibi defunclo episcopo
clesiae, Joanninepoli suo, clGrico videhcct honesio- suo Walfrido, a rege Heniico poslula\ere, eleleclus
runi morum et mansueta. conversationis ad omnes. eslin hoc opuS Bernardus quidara, capellanus re-
Quaedonatio facia est in capilulo, prsesenle fralrum gin_e, vir probus et multortim judicio3 sacerdolio
convenlu, copiosa clencorum ae laicorum multitu- dignus. Electus est autem Sabbalo jejnroi septimi
dine pro hocipso in medium adducta, facto prius mensis, et eodem die ad presbyleralum a Wentano
coram ommbus ab eodem Joanne, tactis Evangeliis, episcopo Willhelmo apud Sulhwercham conseciatus.
sacramento quo se fidelilatem Ecclesice ipsi per De promolione \ero ponlificaius, quam mox in cra-
m EADMERI CANTUARIENSIS MONACHI .9_
stino fieri et rex et alii plures optabant, cum uhii A limis volis desideramus et pelimus, sccrelo nobis
aptius fieri posset disquireretur, inlulil Robertus; certitudinem dignis vesliis apicihus remandare
comes de Mellento supervacue de loeo dubitari, dumi curate. Valele. >
- constaret
episcopum tah e\enlu eleclum, ex con- Ipso anno, YIIKaJ. Januarii,_Radulfus archiepi-
.ueludine in capella regis debere sacrari, et hoc se) scopus sacravit super memoralum Ernulfnm in pon-
probalurum, si opus esset pronuntial. Quod noni lificatum Ecclesise Roffensis, et Gosfjidum ad re-
-apquurnhominis dictum Pater Radulfus parato animo> glmen EcclesiaeHerefordensis. Sacrati stint anlem
fene non valens, dixil eitm hujiismodi allegationes simul Cantuariae in metropoh sede, convenienlihtis
Ie\iter posse efficere, ut nec ibi, nec alibi, nisii et cooperantibus in hoc offlcio suffraganeis ipsius
Caniuaii-p, proqua\iS causa poniifex idem sacia- sedis, Willhelmo episcopo Wintoniensi, Heiheiio
relur. Sciiet lamcn comes ipse, qtiia, poslquam dcs Norwicensi, Radulfo Cicestrensi, et Bernardo Me-
capella tantum regis dixit, nulla ratione se illumi neuwensi.
inibi consecratnrtim. Ad quae rex, ad comitemi Post liaecxiu Kal. Aprilis faclus est convenius
versus, nihil esl, inquif, quod intendis. Net enimi eplscoporum abbatum el printipum toiius regni
ego, aut quilihet alter potest episcopiim Canfua- apud Serberiam, cogente eos illuc sanctione Tegis
riensem aliquo modo constringeie ut episcopos; B 1 HenrTci.Siqutdera Noithmanniam seproxime trans-
Brilannire alibi consecret quam velit ipse. Qua-• fietalurum disposuerat, et quid sibi eventurum
propler viderit. Suum esl. Consecret episcopumi foret ignorans, Willhelnnim, quem e _ ingenua con-
suuin ubi vohterit. Proposuit Tlaque illum In eecle- juge stia filium susceperat, haeredem regni substi-
sia hospilii sni apud Lamhelam conseerare; verum tuere sibi volehat. Igiiur agnita regls voluntale mox
quia ipsi oflicio regina interesse volebal, postulatus; ad nulum ejus omnes prineipes facii sunt homines
ab pa sacravit ipsum in ecclesla heali Petri West-• -ipsitts WTlIlieliiii, fide et saciamenlo confirmaii.
monasterii \m Kal-Oclob)is, accepla ab eo solilai Radulfus aulem archiepiscopus Gantuaiiensis, et
professione, et subjeciione et obedieniia Ecclesise aJii episcopi alque ahbales regni Anglorura fide et
Gantuariensi ei episcopis ejus exlnbenda. Huic con- sacraraenlo pi_ofe_si sunl se et regnum el regni
secralioni interfueiunt, et cooperatores exstilerunt coronam, si defunclo palre suo supei\i\erenl, in
suffraganei Eeclesi.e Cantuaiiensis, episcopi \ideli- eumomissa omni caluninia etoccasione, iranslalu-
eet hi Willhelmus Winloniensis, -_oberlus Linco- ros, eique, cum rex foret, hominia fideli menle
liensis, Rogerius Serberiensis, JoannesBalhoniensis, facluros. De Iiis ita. Ilahila quoque est his dichus
Urbanus GlamorgacGnsis, Gilebertus Lumniensis de causa de queiela quae inier archiepiscopum Can-
Ihbernia. tuariorum, et elecium ponlificem Eboraccnsem per
Hoe eodem tempore Alexander rex Scotorum mi- integrum pene anntira \ersala fueraf. Defunclo si-
sit Radulfo epislolam Jiane: quidem Thoma, cujus circa (inem quarti hbri supra
< Domino el Palri charissimo Radulfo, venerabUi memorafse Hisioriae satis hahiia mentio est, eleclus
Canluaiiensi archiepiscopo, Ale.ander, Dei miseri- erat ad regimen praelicli poniificalus quidam de
cordia, rex Scotorum, salulcm, etdevotae fidehtalis clericis regis, vocabulo Thurslanus, connivente
-obsequium. Radulfo archiepiscopo, et aliam quara rei exilus
« Notificamus vobis, benignissime Paler, quod probavil, de eo habente opinionem. Hie iiaque ele-
Tpiscopus ecclesiae Sancli Andreaeapostoli, dominus, ctus cum ab ipso pontifice moneieiur ul Ectlesi.e
\idelicel Turgodus u Kal. Septemhr. migravit a Cantuariensi faceret quod debebat,etbenedic_ionem
saeculo. Unde valde constristaraur tanto solalio suam ecclesiaslico more susciperet, respondil bene-
destiluii. Rcquirimus ergo vestrae consihum et au- dictionem quidem se hbenier velle suscipere, sed
3_iliuro, sicul confidimus in vobis, ut secundum pjofessionem quam exigehat, et antecrssores suos
"Deura t.ilem substituere valeamus qui nos et genlem fecisse sciebat, nulla raiione facturum. Cujus verbis
noslram per Deo placilam conversaiionera regere et j. j quia Radulfus nec auchlum praebere sequanimiler
docere uliliier sciat. Petimus etiamut recordari di- \oluit, negotium ipsum eousque indeterminalura re-
gnemini quid vobis jam quadam \ice suggessimus mansit. Ipse quoque Tburstanus Iegalos suos Ro-
de episcopis Ecclcsiae Sancti Andreae; quod in anii- mam direxeraf, modis quibus apud Romanos agi
quis temporibus non solebant consecrari, nisi ab oporlere seiebat, a papa rupiens absolulionem de-
ipso Romano pontifice, vel ah archiepiscopo Canlua- biise piofessionis obtmere, sed mhil effecerai. Rex
riensl; hocque tenuiraus, et per successiones tera- autem Henricus, ubi adverlit Thuislanum inper\i-
porum, ex auctoritate Talum habuimus, quousque cacia stare, et eamdeni pervicaciam quasi ex tui-
dominus Lanfrancus archiepiscopus, nesciraus quo iionis sitae fiducia fulciie ac manutenere, rupit ei
pacto, absenlibus nobis et nostris Tbomae Ebor. ci ipsius fiduciaenodos, et aperle protestaius est illuro
archiepiscopo lllud ad lempus relaxaverat. Quo aul morem anlecessoium suorum iamin professione
omnino vestra, si placet, auctoritate suffulli, ut facienda quam et in alus dignitali Ecclesiae Cantua-
amplius sic remaneai, non concedimus.Nuncigilur, riensis ex antiquo jure compeientibus exsecuiurum,
si ad id nobis nostraeque Ecclesiae reparandum aut episcopaiu Eboracensi eum benedictione fundi-
vcstium adjiilorinm sperare debemus. quod humil- tus cariturura. Ad quae ille, clericorum quasi di-
497 IUSTORIA NOVORUM. — LIB. V. in
gntialis su.ejihciiafi ficta leveienlia acclaniantitim, A et incJylus Pater Anselmus olim ab -Augliu pro ju-
suique cordis consilio impraemedilalius credens, sliiia pulsus, non sicut exsul aul peregrinus, sed
renunliavit ponliftcalui, spondens regi et arcbiepi- incola et vere ipsius loei praesul et dominus ab om-
scopo se, dum"viveiet, illum non reclamaturum, nec nibus habilus fuerat, Lugdunum, inqtiam, cum
ahquam calumniam inde molurum, quicunque sub- \enissemus et cum honore et amore prsecipuo
siitulus fuis«et. Sed cum post dies, et consueta suscepli fuissemus, mansimus ibi aliquandiu, lum
obsequia el piisiini honores circa se defeclui magno sincera omnium mihi conversaniium dilectione ille-
paterent, tabescebat animo, et se fecisse quod fecit cti, tum nimia hiemis asperitate constricli, lum in-
\ehemenier iiidohut. Quapropter mutalo consilio, slanli Nativitalis Chrisli solemnitale devincti. His
regera irans mare eunlero seculus esl, sperans se diehus pio uota mihi locorura et liominum familia-
revestituram sui ponlificalus recuperatm um, et tali rilate, ad sanctum Hireneum quaclam vice ascendens,
modo erga eum faclurum ut, eo praec pienie, henc- diveili ad oraloiittni beuae Manae Magdalense, dua-
diclionem ab archiepiscopo sine professionis exae- bns antiHis Dei juxla idem oratoiium pro Deo re-
lione adipisceretm. Cui negolio cum se medium-nisi clusis, loculurtis. Hae Palii Anselmo pio sua reli-
rem proielando rex laccie nollel, sciens archiepi- gione quondara notap, ejus fuerant sacratissima
scopum abominabiie habere tanto prsecipilio se B intiituiione in multis edoctae. Inler has instinctu
perenniler fieii obnoxium, suspensa les est, et nec maligni, gra\issima quaedam discordia post disees-
ipse, nec ahus quis in episcopatum Eboracensem suni domini Anselmi orla esl, cx invidi_e, ul fii,
substilutus_ malo producla.Dum igilur inler se liles, improperia
et plurima quae earum proposilo dndcceniia eiant
Ipso anno eirca mensem Augtistum, Teversus a
Roma supra memoraitis Anselmus venit North- singulis per>e diehus veisarentur, secundum quod
una noctium aslilit uni illarum,
manniam ad regem Heniicum htleras aposlolici ab eis ipsis accepi,
discidn culpa notabat, Palep
tleferens, qnaesibHices aposloficas in Anglia admi- quam major lpsius
nisliare concedebant. Quod regno Augliae bre\l Anselmus, dura illam inveeiionc tori ipiens, el quod
innotuit. Admirali ergo episcopi abhaies et nobiles ab eis male ohservata doctrina sua, de remotis
mundi parlibus se ad eas usqtte fatigaverit, conqtie-
qtiique Luiidonijc adunali sunt super his, el quihus-
dam ahis, pia_sente regina, communi consilio rens. Jussit tamen ul coeptis desisterent, el s. suam
irattaluii. Quid raulla? Placuit omnibtis archiepi- ^quaeDei ewi) paccm perdeie nollent, sub onni
omissis ambagibus ciinctis, in pacem re-
scojium C.tniuariensem, quem maxirae res liaec celeritale,
diient. Faclum est quod suasii admirabilis prsesul,
lc.piciebai, regem adire, et exposita ei anliqua ,G ecce habitantin Domo
et Dei unaiiiiiie<;, ncc dubi-
regni consuetudine simul ac libertate, si tonsuleret,
Romain irel et haec nova annihilarei. Amplectitur tanl etim sibi esse prsesenlem quem stint experlae
flle consilium, et amore qtiam maximo visllandi salubriler corripienleni. Pracleiea una de istis, Aclia-
leidis nomine, familian affaiu roihi sub leslimonjo
apostolorum limina ardens mare "transiil, et regera
veiitatis memorandi Pairi
Rotuomagi repent. A quo et Ecclesia poutificalus Anselmi innotuit, seposlohitum
quadam \ice plus solilo ex dono gratiae
ipsius ci\ilaiis surarao gaudio et honore susceplus, Dei oralionibus ac deditam subilo veltit
per plures dies in eadem civitale ab ipso rcge jn roentis exces»umlacrjmisse
delenlus esl. Supia memoralum quoque Anselmum super raplam, el tribunali
ibi reperimus Iransilum in Angliam, gi atia legationis gloriosissimaereginae eoeloium aquibusdam reveien-
stiaeexertendae, praeslolantem. Sed rev Henrictis dispeisonisadductam.Qti.im cum debila \eneia-
lione salutassel,et jussa aute pedcs ejus contidisset,
anliquis Angliaeconsuetudinibus praejudiciuminferri
non sustinens, illum ab Ingressu Anghae delinebal, post plurima qua. vidii et audivit admiranda patriae
et ei, utpote nuntio beali Pelri, largiier et officiose ceeleslis praeconia, quasi quadam fiducia constanlior
minisirari faciebat. effecta est. Inler alia quae a domina lerum inqtusi-
vit, nec quaefuerint mihi dicereôluit.Devenera-
Radulfus igitur aiehieplseopiis eum rege de ne-1D bili
Hugone Lugdunensi pontifice sciscilala cst, quo-
goliis, pro quibus venerat, juxta rerum ordinem modo, scilicet, aut iu qua sorte judicii Dei, jani
dihgentius agens, consihum ejus Romani niiieris defunctus saeculo, esset conslituius. At illa, bene,
callem ingreditur. Ubi auteni in JTranciam venit,
inquit, filia, bene ille erit per misencordiam Dev
gra\i uleeie in faeie percussus est, ef, mlumescenfe Et de domino meo, ait, Ansehno Caniuaiiensi ar-
tolo capite, usqtie ad exlrema pene perducitur.
cluepiscopo, pia domina, si lihi placel, precor insi-
Qua de causa in caslio (quod Ferilas a freno voca- nua qmd sentiemus. Respondit : De lllo certissima
lur) per integrum mensem Ieclo decubuil, nobisqui esio quod in magna gloria Dei est. Ad Jiaec dla acl
cum eo eramus \ix vilam illi poliicenlibus. Melio- se reversa:
quid fecerit, in quo videlicet residuura
ralus Xandem ab infirmitate, prout paii potuit, noclis expenderit dulcedo et dignitas visionis con-
patilaiim Romam eundi iier repetiit.lbat autem cura sideranlesquo.que doeebit.Hsee quasijier excessum
magno et dhiii comilatii, et admirabilis cunciis diximus, ducli amore dignissimiPatris Ansehni,quo
h.biius magnifice suseipiebalur"abomnibusadqiios
vehemenler, Domino miserante, imhuti, de eo sem-
\eniebat.
per scnbere aulloqui dulce liabemus. Hinc narrandi
Lugdunum \ero cum \enisscmus, ubi dominus ordine progredimur.
<W9 EADMERI CANTUARIENSIS MONACIIl 500
Cum itaque Placentiam pervenissemus, episcopus A « Pasch dis episeoptts,seivusser\orum Dei, dilccto
Norwicensis, Herberlus nomine, qui nohiscuni Ro- ftho Heniico, illusin Anglorura regi, salulem el apo-
mam iturus Angliam exierat, valida infiimitaie S'ohcam benediclionera,
correptus est, ita ut, ingravescenle langnore, deeem « Nos auctoieDeo, > etc. Vtdein Paschali.
conlinuis dicbus sine cibo elToce mulus jaceret. Reslilulus in pont licatum Thursianus venit An-
Qnamohrem quatuor hebdomadas ibi exegimus, gliara cuca Eebruarium mensem, anno sciheet
snspensi quid de episcopo faceret Deus. Uhi veio secundo quo ipse in Norihmanniam ad regem
illum con\ alescere cei to advertimus, ad petitionem \enerat. Venerabilis autem Pater Radulfus, nec-
et consilium ej'us Paler nosier coepto sese itineri dum se a regis consoitio sejungere valens, in
reddidil, ipse dehihtate nimia fessus lbi remansit, Northniannia resedit,redilus sui opporiunum tempus
archiepiscopum aul illic praesiolaiurus, aut conva- operiens. Superins quoque nonimalus Anselmus
lescens, si moram faceret, redeundo prsecessuuis. eousque morabatur Rolbomagi cuni rege, pecuniam
Nos ilaque Romam.illeNorlhmanniam, prout Do- quse beato Petro de Anglia quotannis peudi solet
minus posse dedit, posl nonnullas dies usque perve- Romani revcrsurus cupiens secum habei e. Et autem
nimus. Qtioniam igitur dominus papa propler diseor- ipse in Angliam pro exercenda legatione sibi mjun-
diam, quae lllis diebus inler ipsura el imperatorera " ela iransiret, rex, ul diximus, conseniire _>olebai,
erat, ei Romanos, Benevenli morabatur, nec Radul- railonequam praeliha\imus,-etal.is non minus ratio-
fus usque ad eum, parlim propler corpoiis sui nabihbus tisus. Qnalenus ergo quid in hujusmodi (si
Imbecilhtalem, partim propler prsefalam discordiam, forte contigGrint) sit agendum secutura poslentas
cujus cansa omnibus ad papam ire \oIenlibus graves animadvertat, quap nostris diebus acta sunt b e\i
insidise ab incolis struebanlur, ullatenus accedere persirinximus, nulli prtejudicium, quod mahl sequi,
poterat, missis^nuntiis cum lilteris innoluil ei et ad- piaefigcnles.
venlum, et advenltis sui causam usque Romam. Post liaec,secundo videlicet anno qtio et Radulfus
Quos ille henigne suscipiens, el verha eorum mode- archippiscopus Romam iluius Angliam exieiat, et
Tata sequitalis lance perpendens.juxta negolii modum Anselmus proexeicenda Jegaiione Angliam ul spe-
scripsil epistopis Anghse et regi, sic: rahal intraluius de Roma Noiihinanniani ad legem
« Paschahs episeopus, servus servorum Dei, ve- Angliae \enerat, sacrae memoriae Paschalis papa
nerabihhus fiainbus episcopis Angliae, et chaiissimo defungilur., et loeo ejus Joannes quidam Cailae
filio Henrico lllustri regi, salutem el aposlolicam natus suhstiluitur. Qui Joannes in monasterio
benediclionem. /-i montis Cassiui ab infantia nionacbus nulritus et
<Tenienle ad nos, > etc. Vide in Paschah II. adultus, in ministeiio venerabihura aposlolicorum
In lns nunlii papam deserentes ad nos Romam Desiderii, Urbani et Paschalis assiduus fueral can-
reversi sunl, nohis auiem _t Roraa Sutriam usque cellaiii oflicio functus. Successor igiiur summi pon-
egressis, posl aliquot dies Radulfus ai chiepiscopus tificis institulus, mulato noniine, Gelasius est nun-
fnvhatus ah imperatore eum, annuenle papa, adiif, -cupatus. Rcx veio Teutonicus, qui et Romanus
et per octoJdies in exereitu suo, quem ciica Romam imperator, audiio papam huic viia. decessisse, Ro-
adduxerat, conversatus cum illo esl. Inde ilerum mam ad\olat, el Biachaiensem episcopum, jam anno
•Romamleversus denuo Stilrise mnltis diebus mora- praeleiito ab eodem papa B>Aneventiexcommunica-
tus est. Fama siquidem quaque disperserat Roma- lum, cedenle ab urhe Gelasio, suum papaminatituit,
rium pontificGm sub celeritale inuibemvenlurum.et cl, ex Burdino, Gregorjum nominai. Quae omnia
ratus est se, colJoqutumejus magnopere desideran- ut sciie \olentibus clareant, epjslolam sujier his ab
tem,-llicopporlunius praeslolalurum. Veinm uhi in- ipso Gelasio in Gallias missam, quem el ecce sub-
lelleclura est remahteresse, remeandi patr ani uer •senbimus, legant.
arnpuil. Venimus ilaque Rothomagum ad ngem « Gelasius episcopus, servus servorum Dei, vene-
Anglorum, et ah eo mullo lempore In Norlhmaiinia D rabihbus fratnbus, archiepiscopis, episcopis, ahba-
delenii sumus. iibus, cleiicis, principibus, el C-Clerisjjer Galliam
'
Quihus diehus clerici Eboracenses supra mcmo- fidelibu% salulem et apostohcam henedicdonpm.
ralum Thurstanum, electum videlicet suura, suae « Quia vos Romanse Ecclesiae memhra esiis, > ete.
Ecclesiae restitui cupientes, et ne jirofessionem de Vtde tn Gelasw II, tnfra.
subj'eclione sua pontificiCantuaiiorumfaccrel, roo- IIis diebus gra\i damno Anglia percussa est, in
dis omnlbus insistentes, quos prudentiores de suis morte reginjp. Defuncta siquidem esl apud Westmo-
habebant, ad papam dnigunt, d.siderium suum ejus n >sieiiuni Kal. Maii, el in ipso monasleiio decenier
auctorilate el imperio nova lege per cosstabilni sepulla. Quo auiem jiidicio Dei, ignoiamus. Ilhco
geslientes. Qui \iain aggressi et ad paparn usque pro- post haec jduies Norlhmannoruffl quam regijurave-
lecli, quam veridici causae suae relalores apud ,eum rant fidelitatem posiposucrunl, et In legem Fianciae
exstitennt, et les gesta, veraci, faieor, supeiius principesque ejus advers.iios, scilicel ipsius natu-
slylo digesla, et lexttis epistolaequam ipse papa pro ralis domini sui njjn veriti jusliliam, se transtule-
eodem Thurstano direxil, scirevolenlibusdeclarabit. rtinl. Unde quae et quanla mala emerserint, cogi-
Esl autem haec: tatu ne dicam dictu scimus csse difficile. Inler nuw
501 IIISTGMA. N0Y9RUM. — LIB. V. «02
prccfatus papa Gelasius per mare Burgundiam venit, A fueiam, aliquo mc mortis periculo piemi ullatcaus
et advenlus ejus mox Gallise loii innoluit. Excilali suslinens, Cantuariam mibi iie suasil ac persuasif,
sunt quique potentes cum mediocrjbus eioccur- .sciibens pro bonilalesua comenlui fratrum Ectlc-
rere, et cerlatini parabanlur inieresse concilio siae noslrae epistolam hanc, el per suuni nunuiun
quod ipse disponebal se media Quadragesima Remis dii igens.
celebralurum. Radulfus quoque archiepiseopus, au- < Dileclissimisfiatiibus acfibisCbuonrado piiori,
dilo papse adventu, de Rolkomago, ubi eousque caBleiisqtie servis Dei, qui sunt Canluaiioe in Ecclo-
morabalur egressus, impiger ei occurrere statuit. sia Clnjsti, fidebssimus eoium frater Radulfus,
Sed ubi aliquanlum itinens confecit, accepit -a ejnsdem Ecclesiae presbyler et ininister devotus,
quibusdam ipsum papam longius discessisse, et saluiem et amorem cum benediclione Dei et sua.
versus Hispanias iie proposuisse. Unde ob laborem < Desiderio desidera\i îdere fecies vestias, -el eo
et prolKiiatem difficilis \ia3, corfeilio amicorum amplius quoii exislimabam ^ OSaliqualenus desolari
suorum profectionem suam ab inceplo rediens dislu- super prolixitate morosa peregiinatioms meaa. Ad
Iit, eamdein, ut putabat, profeclionem non multo vos igitur venturus in brevi, prajmillo vobis fratrem
post resumplurus, et ei Cluniacum venienti, aucloie etamicum noslrum dominum Eadmeium, omnium
Deo, occursuriis ; ratus tamen consiiii fore, dgsli- **laborum et aetuum noslronim cpnscium et socium,
navitad eum legalos suos, qui et itineris lllius qui cor nostrum fujidilus vobis denudaie potesl, et
ceriiiudinein, et -animi ejus qualitalem erga se enueleatius omnia qusecirca n>eaguntur, quaaque de-
quidque de negotiis suis apud eum confidere ppsset sidern mei sinl, levelare, quam alicui sciipto cre-
Jiligentius invesligarenL ^Quseubi Thurslano Ebo- dere judicaverim. Precor autem obnixius ut gratias
racensi innotuerunt, relicta Anglia papam, ut spe- ei referre semelel s«pe reminiscamini, pro servitio
rabaf, suse causa: gratia peliluius niare transin et el honore quod mihi ex amoie veio, ut \n prudens
Rolbomagum venil. Ubi a rege, quod se lnconsnllo et peifeetus, exhibuit, pro labore et onere quod
Jxansfielaveril redargutus, ullra procedere inlubilus sine murmuie pro me moestus, pro se veio nihil
«st, donec certiorem de processu papa; senlenliam questus suslinuil. Memenlote orgo ut llli parem
edisceret. Sed evolulo non multo lemporis spalio, gratiam refeiatis, osiendenles mihi amoiem quem
legati quos archiepiscopus diiexerat, re\ersi nun- erga me habetis, seiMenles ei, et eum honorem et
iiaiit se ad papam %enisse, eumque, multa no- amorem impendenles quem miln impendere cupe-
stns Sisculis jio\a el maudita proponentem factu- lelis, scienles quoniam ejus absentiam spgre susti-
itiin, moue pue\eiUum el Clumaci esse sepultum. P neo. Sed lerruit me quidam quasi ramusculus lllius
Itaque post Iisec cardinales et ahi Romani qui infiimitatis qtio prselerito anno vexatus esl, GUJUS
papam seculi Galliam venerant, sibi, veluti a suis rei gratia eum piamiitlere coactus sum. Yos igitur
longe remoti, consulentes, Guidonem Yiennensem curale ul sitis ei pnssimi ftalres, et impigenimi
archiepiscopum loci auctorilale et opibus fultum, admmislratores omnium earum rerum qua>saluli
quo lutiores in aliena pKmiicia essenl, Ioco de- stia»congrua et consequentia videntis. Yajete nosui
iuncti papsesubstiluunt, et mulato nomine Calixium memoies.»
iiuncupanl. Dum hacc ecclesiaslica ita m Burgundia Hanc epistolam, non pro commenJatione per-
disponuniur, apostolatus Romanse Ecclesia;, puefato sou33 mese, quam nullius latide dignain certissime
Giegorio sedi beati Fetii praesidenle, admimstralur. scio, bic nolavi, !>cdut his qui opmantui ct oblo-
Stipei lns eigo mullis tumoiibus Anglia concussa quunlur, dicentes me paliem meum quasj in alieno
esl, alns bunc, alns illmn , aliis neulrum Ecclesiae posilum deseruisse, et ei solatium obseqmi mei
Dei jure prselaium asserentibus. Galli tamen et mojejirohs adulleiinse suhlraxiase, lem geslam
jexAnglorum cum poiitifice Canttiariorum in Ca- simpbci slilo descnbenclo proponam. Et quidem,
hxtum se iransluleiuni, et eum (spreto Giegoiio) cum illum moiam ullra condictum -in redeundo
pro aposlolico suscepemnt. Utium autem aliqua D facere \iderem, profecio ad eum lednssem, si cx
vel a Calisto regi el piimati Angloium, vel ab istis sua parte -mibi inteidictum non fuissel. Nani
illi mandala sini, jilis diebus quoe autheiitica et ad\enlum _suum jamjam inst.ue -suis in Angha
memori» digua evuileiinl, necne, uulla nobis soopissime mandans, nolebat sua> pietalis intuitu
bucusque certitudo llluxiLNos enim, qui his scri- faligaii, sed.se quantoeius, utputabat, ad\entuium,
bejidis operam dedimus, jn Anglia; illi vero de ubi eram, jussil pisestolaii. Hxe Ita se babuisse,
quibtis agitur, exlra Angliam ea lempestale moia- •\eiitas ipsa no\il. Quia ergo ab ipso patre non aho,
banlitr. Cum emm Patei Radulfus Roma leversus, sed hoc moilo ad pia>sens separatus sum, si ea quar
cum regellennco in Norllimanmam coiiversaretur, inleiim geiuntur, aut gesta sunt memoianda non
et me, qui coniimius comes beati Anselmi, dum scnbo, nullj succensendum exislimo. Nihil enim
"viveret, esse solebam, quiqne in obsequio sui ipsjus dubii pro cei to hactenus volui, sed nec nunc quidem
e\ quo m poiitificatum Canluariensem assnmplus scnbeie volo. Eum tamen ahquid egisse aul agere
fuerat,eousqueassiduus erarn, aliquanlum inflimaii disposuisse de negotio, quod eousque veisabatur
aiiveiteret, palerno affectu mihi condoluit. Non inter ipsum et ssepe stipenus memoralum Thursla
igitur exlra Ecclesiam, m qua ab infantia nutritus num Eboraccnsem, dubilaie IIOJIpossum. Magaa
503 EADMERl CAN7/UARIENSISMONACHI £0i<
siquidcm instantia pri\ilegium, quod tenvpore vejie- A babilu monacbus, ingenio imarus, pradentia pro\i-
rand.e memorise Lanfranci archiepiscopi sub mal jio dus regi ac papa3 familiaritaiis nexti copulalus.
jege Willhelmo de ipsa re promulgatum, et sigiNo Igitur inler alia qua3huie rex papa; diccnda indix.it,
ipsius regis lirmatum in Ecclesia Chrisli Canluaii,e pijscipue jussit ei dici qualenus Id obseivaret ul,
diligenti cura servatur, illis diebus sibi mitli prse>- nullius gralia rei intei\eniente, Thurstanum aut
cepil. Quod a tanto viro abs re faetum non facije ipse sacraret, aut ab aliquo nisi a ponliflce Can-
ciediderim. Hoc itaque privilegium ad imperium luaiiorum, uti moiis esse sclet, sacraii juberel, aut
buuin sibi allatum Pater Radulfus eum suscepis,>yet, permitteret, ahoquin se illum in jmllum sua; do-
papse, nt nobis in Anglia dicebatur, de suis el #1 is minaiionis locum amplius recepluium. Et si contra
quibusdam ecclesiasticis negotiis cum eo aciirus, hanc senlentiam ipse, quasi aposlolalus sui aueto-
se praesentassel, nisi forle sponsione regis/^fennci ritale, foile niti vellet, 'cenus existeret guod nce
qua, se in regnum suum reverso omnemûsliliam pro amissione coronre SUSD,utpote spatio septem
ei faclurum , et ssepe nominalum Thurstanum ad -annorum exeommunicalus, propositum suum in
voluntalem et subjeclionem suam se chibilurum liac causa permutaret. Respondit: e Ne putet res
pollicebatur, illo procedere detinerelur. Et bsec me de negolio de quo agit quavis ralionesecus
quidem sponsio nonnitiil-eum in transmaiinis par- âctnium quam ipse velit. Nec enim me uuquam
tibus detinebaf, et eventum rei patienter exspectare ad hoc mca tuljt voluntas ul Camuariensis Erclesiaj
persuadebat. Rex quoque bellicis tumultihus undi- digniiatem, cui tot prajclaii Patres, ut pene toli
que occupalus, nec se, ut volehat, dehberare, nec mundo nolissimum est, proesederunt, quoquo modo
eis omissis in Angliam salva lioneslate sua poleiat liumiliem. » His apostolici verbis regius nuniius
remeare. credulus eflectus, de sua3 legationis effeclu securus
Inter b.33c,ipso videlicet electionis sua3 anno, Ca- faclus esl. Quapropter curn Remis venisset, et mani»
lixlus papa instituit Eemis generale concilium, xm Domimci diei pracedenlis diem prastituli concilii
Kal. Novembris, qui fuit annus ab Incarnatione cum Canluarilis suis sociis audiret apud Sancium
Domini millesimus centesimus nonus decimus, el ex Remigium quosdam proleslanles ei Thurstaiium
quo Radulfus archiepiscopus Romam iturus Angham et suos alacres ad benedictionem ponlincatus in
exierat, annus quarlus. Ad hoc concilium faclus sede episcopali pr3?parari, miratus est ultra modtim,
csl multiplex archiepiseoporum , episcoporum, ab- nec iis qua? dicebaniur abquatenus polcrat fidem
hatum et principum diversarum provinciarum cou- proebere.Ac ubijei veritaspalam innotuil, Soanncs
cursus, cum numerosa ctericorum ac plebium mnl- r arehidiaconus Canluariensis (quem negotii islius
'.ladine. Quos inter (52) directi quoque sunt ab tenor illuc adduxeral) papa3 astitit, et in prassentia
Henrico rege Anglorum ad ipsum concilium episcopi plurimorum episcoporum necne aliarum excellen-
et-abbales Norlhmanni* et insuper episcopi Anghoe tium personarum, ipsam benedictionem \i\a \oee
qui tunc lempoiis in Norllimannia cum Illo dege- a ponlilice Canluariomm fieii debere calumnialiis
Jiant, Willhelmus videlicet Exoniensis, Ranulfus esl; nee ipsum, licel oflicio papoefungeretur, juie
Dunelmensis, Bernardus Meneuvensis, et Urbanus posse Ecclesia3 Cantuaiiensi jus sutun pr<enpere,
Clamorganensis. Ranulfus autem ponl<fe\- Canlua- eum constaret eam nulh quod juste debebal eousque
riorum, panim corpoiis imbecillitale, partim aliis dencgasse. Ad qua3 ille respondens : c Nullain, in-
ralionibus pra?pedilus, ab accessu ipsius conventus quil, injuslitlam Ecclesias Canluariensi facere \olu-
proliibilus est. Supra nominatus autem Tburstanus, mus, sed, salva juslilia el dignhale lllius, quod
a rege licentiam petens illuc eundi, eam obtinere proposuimus exsequemur. » Quod audientium qui-
iiullalenus poluit, donec, interposita fide sua, qua que mirum diclu judicaverunt, videntes eum adveisa
ei sicut domino suo astrictus erat, llli promilteret fionle, quoe dicebat nimis injusle facto refellere.
se apud papam nihil acturum, unde Ecclesia Can- Consecralus namque in ponliflcalum Eboracensem
tuariensis ulluni anliqua3 dignitalis sua3 dispendium D ThurStanus esl, flde quam Dommo suo sub Deo
incurreret, nec episcopalem benedictionem ab eo, pollicilus fuerat, boc modo fraudalus. Ex quo facto
ulla ralione suadente, suseiperet. Ilaque tali spon- in admirationem concussa sunl corda multoium.
sione ligalus iter arripuit, et ad papam quemadmo- Eaii enim sunt lantam rem eum nullalenus
dtim suo negolio expediie sciebal, impiger venit. pr33sumere poluisse, si regiam \oluntatem sihl
Quid plura? Posthabita fidei sponsione Romanos in consentaneam in ea non ad\ertissel. Huic conse-
causam suam, quo in .quajque negolia pertiahi cralioni cum ad jussum papaa plures e Galln epi-
solent, Iargitalis officio translulit, et per eos, ut a seopi interessent, re\erenda3 memoriaj Hubaldus
papa «piscopus sacraretur, sua manu cooperanle archiepiscopus Lugdunensis nullo pacto, nec ipso
impetravit. Sane, ante ha3Cnuntium suum rex ad papa "jubente, interesse \oluit, perpendens non
p.ipam direxerat, cautum ilium faciens de querela reclo calle rem procedeie, et horrens ianlam inju-
ipue usque id temporis versabalur inter Radulfum riam Ecclesia3 Cantuariensi, eui speciali amicitia
arcbiepiseopum Cantuariorum et ipsum Thursta- et fraterna familiarilate jungebatur, conlra ajquuiii
iimn Nunlius autem horum el exsecutor fuit Sief- iuDigi. Episeopi vero regni Anglorum, <juos ad
fieJu^, cognomine Pelochinus. fralcr archiepiscopi^ concilium a rcge Henrico dircclos diximus, nondtim
"
TOi 'IHSIORIA NOVORUM,— LIB.-Y. SOG
illtic venerant, et ea re, luis absentibus, liaje ila A His dienus excilala «st solliciludo iriultorum ad
complela sunl. Quoeut regi certo innolueruni, man- invesligandum auclolilates el antiqua pri\ilegia
-uans modis -omnibus Tliurstano el suis interdix.il piimatus quem ecclesia Cautuariensis, 41133cstDo-
redire in Nortbmanniam elAngliam, el ifl omnem Tobeinensis, slbi \indicat super Ecclesiam Ebora-
Jocum dominationis sua;. Ralum ex his quique censem. Quod ea re maxime conligil, qnia causa
audieniinm trahuere pra3ter consensum regis quoe qua; inter Radulfum pontiflcem Canmaiionini ct
luerunt facta fuisse. 1'aque post hsec Calixtus Gi^ Tliurstanum Eboiacensem eo risque, ut dcscnpsi-
xOrtium venit, «t rex Henricus illic ei locuturus mus, \eraabalur, in notitiam lransm.it ilimum epi-
accessit. Acta igifur sunt mulia inter eos, quornm stopoium delata fuerai, ipso Tbui«laiio piopugna-
•gralia par erat iantas personas convenisse. lnler llonem eortim sibi contia Patrem Railulfurn modis
-quoelex a papa impetravit ut omnes consueludines oimiibus asciscenle. Et illi quidem, ulpole <onsuetu-
quas Pater suus in Angha habueral, et in Northman- dmtim el priviIegioiiimEicleii.e Clmsti Ganiuaricn-
«ia, sibfconcederel, etmaxime ut rieminem aliquanrf» sis lgnari, immoderalius Thurstano favebaiix, autu-
legati officioin Ai>gliafungi permitleret, si non ipse manles, ut ipse feiebat, Radulftiin vi inagis el di\i-
nliqua proecipua querela cxigente, ei qua; ab archi- ijamm copiis jjrodcunle quam piiscoe aiicloiita'is, et
"
rpiscopo Cantuariorum coeleiisque episcopis regni Romaiionnm ponlificum pimlegns m sms asser-
lerminari non posset, hoc fieri a papa poslularel. tiombus niti. Sed cum ad ba?Cdiceretm in vuium
Qmbus omnibus pro stalu lemporis definitis papa (<ile quid opinari, el saljs sufficere, ad (lelei mina-
ragat r*gem Tliursiino ainicum fieri, eum- lioiiem hujusdiscidii, quoeatempore regis WilHiehni,
que pontificatui, ad qucm ipsum sacraverat, pro qui aimis Angliam ceperat, de ipso negolio gest.i
ninore suo resiitui. At ille hoc se, dum vive- stint, pT33sertim cnm a diebils -regni ejus pene
let, non facturum sua fide spnpondisse confessus ctincta qtioeab Anglis anliquittis qtiasi sacrosancta
est. Ail : « Egi aposlolxus sum, el, si feceiis quod celebrabantur, nunc \ix postrema; aucloiitalis, quo-
p istulo, abhactefldei sponîone absolvam. Traclabo uimdam judicio habeaniur. Non binc, uiuiit, ita est,
de his, ait,el quoeconsilii mel lenor iiuencril, palor- inio nova qua? istis lenipoiibus iiiferunlur anliquo
ritati IUJPnotificabo. » Hinca papa iccessit, et ei imii sciiptoium aslipulaliombus, ut laia sinl, neces-
per inteinuntios suos de negotio ita lespondit. Quod se est fulciantur. Ex his ergo, ad ha?c investiganda,
rlnit se, quoiiiam apostohcus esl, rne a fide quaiii mtiltorum solhciludo, ut diximus, e\igila\n, tt
liollTcUiis-sumabsolulumm, si contra eamdem fideni confisa Ecelesia Dei juslitije, aritiquouiinsciiinoiiini
lliuisunim Eboiaci recepero, hon videtur rpgiae (/-. abdita, sacoium E\angeliorum \0l11iRin.1, soli
honest ili convenire hiijuscemodi absolutioni consen- decori domus Domini eatemisiiisfr\iciuia-dil'geii'nis
tire Quis enim fidem suam euhis pollicenti amphns perserutala est. Ecce aulem, ul \oIuutas jnsii
nedeiet, cum eani mei exemplo tam facile absohi- amans optalo effectu non privarelur qnje subsu ibi-
t o.ie annihilari posse \ideret. Veiumlamen quia nms, icvelanleDeo.piivilegia quasdam icpeila suni, 1
Thurstaiium in pontificatum tanlopere petil adnnlii, fiima undique et apostolicaauctorilalesubnixa. Sunt
quanltim mca lefeit, ea conditione pio amore suo autem b «c :
concedo ut ipse piimo Caiuuaiiam veniat, el debi- < Bonefarlus papa ./Ethelberto regi Anglorum.
tam obedienliam ac subjeclionem quam Thomas, < Dum Chnslianilatis veslra; iiUegntas lta circa
Girardus et alter Thoinas Ecclesire Caniuaiiensi Condiloiis sui culium excrevent ut Ionge laleqne
ejasque primatrpiofessi sunt, sciipta ex morepro- resplendeat, etin omni mundo annunliata, \estra
fessione profileatur. Quod -si facere stipersedei it, Deo dignoe operationis augmenta referal, enormes
sciatquod, nullo edtclo compellente, me In Anglia largiton omnHim bonorum Deo giates e\Sol\i-
legnauleEboraci Ecclesioe proesidcbil. Hoc siquidem mus, »etc.
me senalurum promisi et fidem mearn vadem < Jsonefaclus papa Justo arcbiepiscopo Dorobcr-
posui, ne aliquando fiam transgressor hujtts pro- jjnensi."
tnissi. His lla de legalione Anglioe et ponlifice Ebo- ~< Susceptis vesii.c dilectionis apicibus, in qmbus-
jacensi determinalis, Pater Radulfus Angliam le- repennnis inter alia, pluiimos c\ gentililaie Ibi(!eiir
\ulilur, et Dofiis appulstis, cum_sumino bonoie et degenlium, Deo omnipotenti el Domino nosiro Jesti
gaudio m sedem suam Canluariae u Non. Jamiani Clnlsto atiVliante, conversos, ma\nne autem in
recipitur. Anselmus aulem , qui legatione Angli.e, pailibus CantijB ad \eri Dei nostri fidem \estii 1»
ut descr psmius, gloriabalur, nec Angliam nitrari", lahoribus perdrtctos, valde gralulali sumusi»
nee ahqio legati officio fungi dignus habilusest. « Honorius papa Honorio arehiepiscopo Doro-
Iraque omnis Iiujusce poleslatis e*sors effecltis, a bermoe.
Noithmannia est in sua regressus. Thurstanus \eio < Susceptis vestrae dileelioms litteris.in eisiepen-
papam secutus est, sed non diu~ab eo, ueproesenlia mus vestn laboris solhciludinem circa vobis coin-
ejus gravaremr, detentus. Rex aulem 'Henricus in ni'ssum gregem, muita fatigatione oceupatam, t elc.
sua sententia perstans, eum nec ponlifleatni Ebo- « Vitalianus papa Theodoro archiepiscopo Cant.
racensi, ucein snse pofestatis aliquem locum admitli < Inter plunma, quoe nobis per \eslias syllabas
fcjrieljat. intimaie jussisti, c6gnovimus eliam- desidernmi ve-J
S07 E\DMER1 C\NTUARIEkSIS MONACIII hCS
strum pro confirmalione djcecesis \estr-te, quoeluae A j anterrando pereal, alit fetinislaiiiataniorsibusTa-
snbjacel-ditioni, quoe in omnibus PXnoslro- aposto- piattir, quanlo sudore quantaque eura debemus-esse
Jicse auctoiilatis ptivilegio splendescere desideras > pervigiles ob salutem aniinaium,-qut paslores clici-
etc. mur earum? Attendamus igilur nos oflieium exlnbere
< Sergius papa regibus Anglorum. erga custodiam Dominicai'um ovium, et, ne quasi
t Donum gratioe spniltialis, quod saneti Spiiilus lupo venlente territi fugiamus, ne in die di\ini exa-
illusiraiione fidelium corda succendil, ac rpparando minis pro desidia nostra ante summum Pastorem et
icficit ei virtulisjiiirifica3constanlia roboral, el coe- negligenlia tiostra excruciemur, unde modo bonoris
lestium beneflciorum instituit perenniter prome- reverentia in sublimioie arce coeleris dijudicamur.
ierj suffragia, et labenliumjerum exilia nihilominiis Primatum itaque tuum, in quo tibi exmore anteces-
prjecavere, » etc. sorum luoiunijVices apostobca.sedis exeicereeome-
t ldem papa episcopis Anglioe. nil, ila nbi ad plenum conliimanius, s.cul beatuui
« Sicut nobis, fiatris incognili, quibus curam of- Aiigustinuni, ej"usque suecessores, procfatjcEcelesiaa
„ ficii pasloralis beati apostolorum principis Petn su- pontifices, plenius habmsse dignoscitui. Palhuni
pernoa olgnalio miserationis regimenque concessit, _ \eio Jiaieimlaii tuaa, ex moie, ad missariim sojem-
revciendam ad\exit proesentiam, ila quoque vestn nia eelebranda commendamus, quo libi non abter
rehgiosissimi pia3sulatus collegii agnila salus gemi- Ecclesioe luaspmiiegiis insuo stalu manentibus uti
num atlulit munus tripudii. Nam omniiim auctori consedimus, quam usumaulecessoiesiiostii prodide-
bonorum Domino D, o noslro Immensas peragimus ; runt. Neque tua prudentia hoc incognilum habet
gralias, reperla fiatrum fidelium in sinu sanchei vel cujusquam, quoniam indumenti iionor modera-
niatris Ecclesioe uiianimitatis devola conslant a, et; lione actuu-n trempndus eiit. ilonestati morum tuo-
amoiisfervente inler sedileclionisque consoitio. Sic; rum haic ornamenla cOiHeniunl, quatemis auclore
enim sagaci solertia Deum complacare nosGunjur, Deo, possis esse conspicuus, ita ut jita -tua filus
affeieiile? ei pura libamina, cum in ara pectoris ; tuis j>il regul i, etin ipsa, si qua tortittido illis inest,
splendoie veii himinis refoventes, nullis i'lecebris ; dtrigatur, dum in ea quod imilentur aspieiant, in ipsa
mentemilludant, nulhs fiatium siimulis Corda piee- semper constdeiando proficunl, uttecum Deum per
cellant, nullis nocentihus proximos mentibus an- IIOP,quod bene vixeiinl, videie meieanlur. Coi ergo
nuant, sed,Ait Dei ministri, speeulum se subieetisi tuum neque prosperis qua tempoi aliter fclandninlur
Tritje morumque prohitale exlubeant. Hmcsibi Deumi exlollalur, neque ad\ersis dejiciatur. Quidquid illud
prosperantem imenicnl in adversis, nec quidquami p fuent adveisi,~\irlule in Chijsto p.uieniioe a tede-
polerit liostis insidiaseis nocendisubiipere. Eiemmi vincalui. Nullum apud le locum fa\or indiscretus in-
uti est proesto Donuni adjulonum, cuncta fugaiur: veniat: in omnibus discietionem alii in te cogno-
splriluuiu mahgnorum adversitas. Cumqtie ilat scant. Insonlem apud le culpabilem suggeslio mala
si'-, J etc. non faciat, nocentem gratia non excuset. Ilemissum
< Gregorius papa cpi c >pisAngl oe. te deliiiquentibus non ostendas; nec quod lllts noii
t Dui omnipolenlis nnmensoe pielatis. magnitudi- piofuenl, hos perpeliare permittas. Sic rn le et
nem collaudamus, qui suae majeslalis gloium sic boni Paslous dulcedo sit, etjudicis severa disUiclio :
dilatai e di„natus esl utin omnem terram exientjam i umim jscilicet ^juod innocenles foveas, abtid quou
sonus pradiealorum suorum, et in Jines orbi->leirae> inquietos ieriendo a pravilate xiompescas. Sed quo-
\.erl)a eoium, » elc. niam nonnunquam pr.rpositorum zelus, dum di-
t Leo papa Alhelardo archiepiscopo. striclius malorum vmdex est, transit in crudehlalem,
<Po tiflcalj discrelioniproecipue conveuit proesu- coireplionem in judicio refrena, et censuram disci-
libus Eeclesiarum secundum eortim irreprehensibi- plinoediscute, ut et culuas fei ias, et a drleclioneper-
lem fidem audientiam proebere et eorum, qu,e per \ersonim qtios corripis, non leeedas. Miserieordiam
hcaium Pelrum principem apostolorum et nosi D piout viriiis«paiitur, pauperibus exlube. Oppres is
geie e ('esideraverint, quoe canonicis non refiagau- defensiojtua subveniat. Opprimeniibus modesta ra-
lur sanciionibus affectum concedere. » lioue contradicas. Nullius faciem conlra juslitiam
< Foraiosus epi^copus Anglioe. accipias. Nullum queerentemjusla despicias. In cu-
i Auduus, nefaiidorum rilus paganorum in ve- slodia opquitatis excellas, uluec di>Jtempotenlia sua
sliis parlibus repulull.isse, etvos tenuisse silenliumj apud vos-ahquid exira,\iam suam de aceusalione
nt eanes noii valenles l.urare, gladio separalionis ai aiidias^ nep pauperem faciat bumihtas suadespera-
eorpoie Dei Ecclesioe \os ierire deliberavimus, » elc. re, quatenus, Deo miseiante, talis possis exislere
t Joannes papa Dunslano archiepiscopo. qualem sacralecliopraecip t, dicens : Opoilel episco-
< Joannes episcopus,servusservorum Dei,confralii [ pum niepiehensibdem esse (I T«n. m, 2). Sed his
Dunstano, Dorohernensi episcopo, vila; peipeluoej omnibus uti salutariter poleris, si magistram
permanendam i 1 Christo salutem. cbaritatem babtierisj quam qui seeulus fuerit, a
< SJ paslores ovium solem geluque pro gregis suii recto tramite non recedit. Ecce, Xraler cbarissime,
custodia die ae nocte ferre conlenti sunt, elJjculiss inter multa alia, Lta sunl sacerdolum, isla .sunt
eonspeclanuigilaiuibiis, nealiqua qu'dem ex ovibuss pallii jura. quoe si studiose servavens, quod fons
/303 IIISTORIAKOVORUM. — LIB, V. SIO
accepisse ostendcri3 intushabes. Sancta Tr nitas fra A80l'usi pii»ent, si audenl, successores beati Petii
ternitatem veslram gralioe suoe piolectione cncum- polestale et dignilate, quam ipsi Pelro conccssit
dei, lalque ila in limoris sui viani te dirigat ut, sanctus el juslus Doniinus. Eodein-enim modo, quo
post \il33 hujus amaiitudinem, ad seteinam simul Dominus locutus aliis, in apostolo suo Petro, locu-
dulcedmem perteniie mereamur. i Et hoc scriplum tus esl Gregorius successoribus ej"usindiscipulo suo
est i er manum Leonis serinralis"sedis apostolicoe in Auguslino : Jusle judicate, iilii liominiim, el pei-
Eicnse Oclobiis, indiclione iu Datarutn, die i Kal. pendite de similibus idem esse jndicium. Illud etiam
Octohris, anno xn summi pontificis Joannis. » Islis anneelendumputavi quod proefatus Beda refert
Hasc, ul proeliba\imus, in aiebivis ecclesioe Do- Tbeodorum, qui seplimus a bealo Atiguslino in
mini Salvaions reperla, fuluruin memoiioe non ab- cathediam ejus successit, primumesse in aichi-
snrdum aestinia\imus commendare. Et qmdem ltis episcopis, cui omnis Anglortim Ecclesia manus daie
plura imenta sunl, sed ahquibus eotuin nimia velu- coiisentiret. Et hic utiqtic cum primo ftuictns pon-
staie obliteraiis, aliquibus in charlis exB'blo compo- tificatu Britanniam \enisset, Ceaddam Eboracensem
silis, et peregrims characteiibus inscriptis, et ipsis proeljtum a pontificalu submo\Ii, eo quod non jure
quoque ex majoii paite delrilis, nolitias nostioa us- sacralus, injuna fuerit eidcm Ecclesioe, per offieium
quequaque non paluerunl. Ac nos ignota pro nolis Bsaceidotale proepositns. Moxque Wdfiidum substi-
scribere horrori habenles, necessario ea huic opeii nuit, et ei intejgerrimepon.lifi_catumEboiaca;, fretus
aliuiavimus.-Sane quod quosdam non pudel astruere, auctoritaleRoman33sedis, delegavjt. Quem demceps
soli scilicet perônas beaii Anguslini pnmi pontificis ad concilia sua venire faciebal, elej'us obedieniia
Caiiluaj iai nm 1ealum Gregorium concessisse non ac subjeclione pro tempomm qttahtate per omnia
splum cpiscopos quos onhnaiet, neqtie hos tantum- ulebalui*. Hunc etiam postmodum, emcigeiillbus
modo qui per ESioiacoeepiscopum essent ordinati, querehs, quas commemoiaio longissimum est, in
sed etiam onnies Bmaniuas sacetdotes habere, Do- sua Ecclesia Eboi aci, non solum episcopalu pnva-
mino Deo IIOSIJOJesu Chrislo auclore, suhjectos^ vit, sed et parochiam ejus in tres episcopos, Iibera
quale sil, sacia siiccessorum ejus decreta ,jsucces- utens poleslale* distiibuit. Dejnde, soluto ipsius di-
soiihus ipsius Augus ini direcla, TUIOP paueis pra?- scidii nodo, jtixla placilum \oltintalis suoe, remotis
nota\imus, saiis oslendunl. Iu his^quippe \id<re ipsis episcopis, eumdem Wilfridtim pristinoe digni-
plamim esl eosintellexisse non magni muneris esse, tali lestitmt. Nilnl novi dicitur; veiera suni hj3c,
si eis soIonunoJo il!a dixisset, eum, ul alia laceam, et anliqiioium gesta scienlibus e\iJentissima. lllud
suis diebus Eboracensis pro\incia nee fidem Cbrisli qttoque non minoiis e\ideniije luce patescit, Brllh-
C waldum successorem ipsius Theodori, lllum ipsum
suscepeiit, nec qui eam proedicaret eo directus sil.
Tanta enim in Canlia et \iciniorihus regionibus, Wilfndtim, euj*usdamiiiobedienlix culpa aceusalum,
jn proedicitione nominis {"hristi, et ipse et sa- secundo ab episcopatu deposuisse, ac postea sene-
cii ejus babuerunt ad facicndum ui a tam longin- cluti ejus et lehgioui compassiim, sui ponlificatus
quisparttbus eis fuent abslinendum. Bealus siquidem gradui restiluisse ab aposlohea sede inlerpellatus.
Paubnus, qui primus Noilliumbnensibus,Evange- Sed quidjtivai inflnila contexere ? Itaque de his ila,
lium gijetlicavil, el Eboraci pnmus catbediam pon- ul qui Ecclesioe Christi Canluariensis aucloritati .de-
tiflcalem soultus est, non a beato Augustino, sed rogare non jneiuunt, saltem se in luniine posilos nou
a Juslo, qui quartus ab ipso Augustino Cantuario- posse \ideie erubescant, et vel amodooia claudjnt
ruai poiuifex exstiiit, cpiscopus eleclus, ordmatus, ne pravaloquenles, iecu amaniibus oppiobno fiant»
el llhic destinattis fuit, quemadmodum veoeiabihs. lpso anno quo Radulfus archiepiscopus Canluario-
Beda in Histotia gentis Anglorum \eiaci slilo di- rum de transmailnis partibus in Angham reversus^
gessit, et omnibus notissimum est, Qua3 igitur nea-„ est, qrii fuit annus ah Incarnalione Verbi Dei mrlle-
tus Gregorius Angustino dixit, in Auguslino suis simus ceniesimus \icesimus, venerunt ad eummissi
successoribus dixit, per quos Deo implere placult _ ab Alexandio lege Scolorum quidam honorati et
qua3 per jpsum Angustinum sua disposinone im- strenui viri, Horum unus quidem monacbus, el prior
plere \oluil. Non jme itaque privilegio Augustmo Ecclesiae Dumfeimeliiioo, fetrus nomiiic, rlerici duo,
collato pr,\andi suntqui, sedisejusproesidentes,\Jces unus exslitil miles. Negolium autem legationis eo-
jpsius exsequendi olficio iuncti sunt. Quod \ero di- rurn qui nosse curat, quam detulerunl epistolam
cuni beainm Gregoiitim satis dicere posse et nos- subsciiptam, legendo \el audiendo percunal.
se,si voiuisset, < tua fraternitas, el successoressui,» < Alexander, Dei gratia, rex Scotorum, Radulfo
\erum omnimodts esse fatemur. Et similiter non_ re\eiendo Canluariensi arclnepiscopo, el cunue\e-
dubitamus Domiiium Christum, dicentem bealo Pe- rcniia diligendo, salulem. ,
lio : Quodcunque ligaveus supe) ten-am eul hgaium < Audita prosperi ad\enlus\eslii in Angliam jam-
et m crnlis, et quodcunque sotvens supei leuament diu a nie desiderati manifesla relatione, de inco-
sotutum elin cmlts {Matilu x\i, pd), scisse dicere, lumilate acprosperilale vcstra congjudcnsstjmmo-
si \oIuissel < successores tui. » -Qm ergo privar-e que jjroleclori gratias inde referens, cum lempor-a-
nituntur successores sancli Augustmi poteslate el lium undique occupalio cuiaium iter meum, Kt
dignitate, quam ipsi Augustmo concessil beatus Gre- \cstia ad prasens \alcam frui pijesenlu, impcdiat,
S!l EADMERICANTCARIENSIS MONACHI £12
lam lilterarum deslgnatione quam lpgatorum rela A t o noslroe liumilitatis concessio" roborelur.JOmirir
lione animi mei affeclum veslr.r- Ixlnilali cupid ma- poten» Deussirblimitatem vestram ad honorem suum
nifestare. Tanlse etenim discretionispersonjefielus et munimeii Ecclesiaestioe per longa lempoia inco-
consilio, bonum proposilum' peroptiine ad honi ope- ltirnem custodire, el post temporale regnumtligiiilaic
lis effectum, Deo annuente, non .dubilo me posse perennis regni sublimare dignelur.
perducere. Vestram igilur iatere nolo excellentiam, Rescr iptum 1egis ad hsec :
Ecclesiam Sancti Andreae in regno meo existenlem < Henricus, re"c Angiorum, Radulfo archlepisco-
jjmdiu pasloralicuradestiiutjm, Dei el veslras iie- po Caniuaiioe, salutem.
niguilatis providenlia pastore idoneo desidcraiUem < Volo et conceda ut monadium illum, unde rex
me velle consolari. Qtiocirca vestroe pietatis de- Scotie te lequisivit, libetum ei concedas ad consue-
posco clemeritlam, ut quamdam personam a pieris- ludinem teiroe uuse in episcopaiu Sancti Andreoe.
que mibi laudalam, Eadmeruin scilicet moiiachum, Tesie Everardo de Calna apud Rothomagum. »
si \obis idoliea \isa fuent, ulpontificali inthioui- * Post hoec misit eumdem fratrem,
proul oporteie
zelur dignitate mihi liberam concedatis. Verens fitabat, ad regem Scolioe, scribenslpsi regi sic:
enim- summum Paslorem me gra\iler oiTendisse, <-Charo domino et amico Alexandro, Dei gratia,
cum gtegem suum ncgligcntia mea aliisque forsan B regi Scotorum, Radulfus arcbiepiscopiis, salutCiii ei
ciimiinbus impedienfibus pSsloris pemiria desola- oi.ulones.
tuin, eta tramite \eriiatis in pluribus exorbitalum t Gratias Deo innumerablles referimus,-qni ad
diu permiserhn, filiah etiani timore limens in hae eognoscendum alque petendum quoe debehatis, le-
re cum amodo offenJeie, ad \estroe fbnlem discre- motis nebulis, nientls \eslrje oculos aperuil. XJr.tlias
lionis lecuno, ul piisimoememor existens-dilectio- nihilominiis geneialilati vestwe, qui-pfclitionihus\e-
nis mter nos luliiiop, me lilitim \cslrum palerno stns legilinns nos vobis ex amlcis amicksimos, ex,
affeclii spuiiiulttei jamdiua vobis adoptatum, veslii famihaiilus f.tmiliarissimos el junclissinios reddi-
iiiuniniine consihi in hac le tueanilm. Valer » dislis. Lieel eniM ipsis peliliombus quasi oculum
Miuliis ex bis Pjler Rjdulfns, elrUus hoc ver- aut deUoiama corpoie nostro a\ellere quoeralts,
bum a Deo egiessum (maxime, qtiia omnlno con- laudare tamen ' h ibeo justum desiderium vestmm,
Stabal eumdem fratiem, nec per se nec per quem- et, ui quaiUtim potero, secundum Deum iili oblem-
libelhorninem, unquam deipso negolio ahqno morio peraie. Volens qtndem, el si pace Dei Tet\estiapo-
apud quemquam egisse, IICPIejus absenliam mo- lesi dici, invitiis assentior bonae veslroe voluntali,
lesle-ferret; nam situl 111ser\Ilio beali prasdecesso- volens \ero, qtua Dei \oluntali, qtiein in hocfacto
lis sui Anseliui, sic et in suo assiduus esse soleliat), pisesenleni alque propitium conspicio, resisterenon
uoluit tamen regia? petitiom assensum non proebere, audeo, nec cor veslrum in nos amaficaie. Iuvirus
ne viderelur Dei oidinalioni resistere. Quoniam igi- auteni, qitod (quasi solus) et patris consolatione, ae
tur acceperat ipsos Iegatos pro eadem re, et pro ahis relevanone assidua, «l lllii sapientis eonsilio elau-
icgem Anglorum ex parte domini sui adiluros, lpse MIIO in liifirmilaie noslra ac astale destiluor. 0 sa-
el comentus fiatruili Canluariensium miserunl per pienlis viri consilium {si nos eo non spoharetis, et
mantis illorun) ipsi regi epistolan: hanc : cuni spolietis) qui tantum virum, tam lamdsum, tam
< Ileirrico legi Anglotum, cbaro domino suo ac Ecclesioe Dei tiulem, \ita, et moiibrrs, elluleiis
summo honore \ enerando, frater Radulfus, sanctoe divinis, el, si opus fuerii, sa?cularibus a pueiitia
Cantuanensis Ecclesue indignus sacerdos, et lotus instructum, lerroe veslroe eonsiiio pra?esse, in his
-COIIVPIUUS ejasdem Ecclesioe, salulcm, et oraiiones quoead Deum perlinent, satagalis. Si alius ex par-
el fidelia obseqnia. tibus Ionginquis quod pelitis pelPrel, pro certo
t Nolum facimus subliniitati vestroe Alexandrum, sciaiis' non paterer elongart a nobis cortlis noslri
legem Scolorum, cum consensu cleri elpopuli regnl arcanum, sed voltis nihil esl seeundtim Deum,jquod
sui, legalos suos ad nos misisse, et consilium curje jjabnueie velimus. Mutimus eigo ad \os personam
pasloiahsad opus Ecclesia? Sanrti Andieoe anoslia qnam petilis, etomtiino hberam, ut a vobis certius
Ecclesia expeliissP.€onsii1erarites ergoeotumj'usiam discat si ad honorem Dei el saricloemalris Cantua-
pciilionem, et, tamdivim ainoris revercntijm quam riensis \idelicet Ecclesias spectet petitio vestra.
santloe matris Eeclesia? uitluatem atlendenlcs, lau- Caute igitur et cnm consilio tractJte ijuod agitis,
dandis desiderns puim pia?buimus assensum. Con- quia sunl mulli qui libenter sacrationem lstius dis-
tessimus efgo, juxla petitionpm eorum, personSm turbarent, et si âlerent, d.sturbando cassarent.
E<clesiae nostrje ab eis deiioiiiiiiaiain, domnum Ead- J?roinde noslrum esset consihum ut quam citius ad
merum, quem a puenlia disciplinis ecclesiasticis nos remitteretur sacrandus, ne dilalione quod time-
sublimuer institulum et sanctis moribus decenfer inus intervenlat, vel quoti noUemus. Salutatvos
ornalum ad offiuum sacerdolale oninino scimus convenlus fraluim Eeclesia3 noslras vere fideles
idoneum. Teslram igilur veneiabilem sublimilatem veslri, et ommno adseivitium vestrum parati. In
submisso corde deposcimus, ut veslne celsiluiliiiis commune aiitem Togamus~ut ila vos habealls erga
pla voluntale atque auctoritate, et illorum Deo digna fialres- noslros, qui in regno veslro sunl, ul Deus
iKKiiioet super lam necessaiio Ecclesioe Dci ncgo- \obis inde gratias habeal el nos. Valete.»
'
1,-5 HISTORJA NOTOllLM. — LIB. V. EMi
Veniens itaque futer ipse In Scoliam.inoxter-'' **•nec pro tola ScOtia abnegaret se esse monachum
lio die adventus sui illo, qui fuil dies feslivitalls 'Cantuaiiensem, ttnbato spirilu : * Nihii, inquil,
gloriosissimorum aposlolorum Petri el Pauh, .susce- Jeeimus a Caniuaiia petentes nobis episcopum.» E\
pit, eligente eum cleio et jropulo lerrae, et conce- Iioc igitur, coidis suiTancore devinctus, etimdem
denle rege, pontiticatum sancti Andieae apostoh \irum in multis cceplt faligare, mtillis injuriis clam
Chenrirnunteusis. Qua3 res ita disponente Deo acla .etpalam exagitaie, eum dignitate ac rerum episco-
est t>i nec virga pastorali, \el -annulo a rege in\e- tpalium pjoventu despoliare. Non igitur cunuecto
stitus fuent, nec hominium ei feceril. Loelus ilaque -oculo aspicere, non verba ej'iis<velietiamde Deo pro-
dies haljiius est, atque in laudem Dei aiacrilef ex- lata, poterat patienter audire; quae res vulgus laiere
pensns. In «raslino-autem rex, cum eleclo de con- non poluit. Rumoresilaquemulti exorti sunt, pat-
secratioiie illins secretius agens, etmodis omnibns tes diveisas in-diversa trahenles. Quod elecltis ad-
eum a ponllfice Eboracensi coifseciari exhorrens, vertens, el suum esse in laiibus (ut pia?liba\ioitis)
ubi, eo doccnte, accepit auctonlatem Ecclesue Can- cnon-utile esse perpendens, per inlernuntios jiian-
tuariensis, ex aniiquo toti Bfitjnnioe praeenjinere, davit ei bxc : < Quia video te non esse, ut mihi e\-
et idcirco, -ipso disponenle, se Canluariae episcopa-, g pedirel, serenum 'erga me, nec scio quare hocîe
em beneriicllojiefti \elle requirere, contiirbatiis me piomeruisse, cuin ceitum haheatur me non mul-
animo-surgens diseessil ab-eo. Nolehat enim Eccle- <lum,le offenso,iiiLhiistiariitaii's correclione m regno
siam Canluariensem anteferri Ecelesiae Sancli An- tuo profulurum, rogo 'tit tuo favore prosecutus,
xireaede Scotia. Yocans itaque Willhelmum mona- Cantuariam ire me sinas, cpialtniis -consilium,
chum Sanctl Edmundi qui, post Thurgodum eidem quod inihi sit agendum, Inde requiiam, et bene-
-episcopatui prsepositus, pene illum evacua\erat, { dietionem pontificalem ad honorem Dei et exalla-
proecepit ut more soliio in episcopatu se haberet, tionem regni Scotorum inde suscipiam. » Non sede-
exspolialo no\iter investito. Explelo autem postlioee; runlhoec^nimo ejus, et pelilioni illmsse nequaquaiu
niense integio, et liis quoe supererant jam-terris ; assensum prsebilurum asseveravit, conleslans re-
episcopatus fundilus evacuatis, provotoprincipum gnum Scolia; Canlnariensi Ecclesioe mlnl subjectio-
-jegni rex Alexandcripsum «lecltim convenit, vixqnei ms debere, etipsuni ab ea pemtus immunem factuui
ab eo obtinuit til quod super inimicos suos exerci- sihi datum esse. Cui cum ille hoc se ealeims nescisse
lum ducere disponebat, \iigam pasloialem desuper lesponderet, proeserlim cum epistola pro se ab
altare, -qHaside manu Domini susciperet, et rla in arclnepiscopo illi directa inter alu coniinerct euia
-totoregno curoe animaium omniunf; proposse, dein-1d ad hoc Scotiam <leslinasse ut discerel utrtim petitio
ceps intenderet. Post bsec ad «cclesiam Sanai An- qttam in ehgendo etim .suggessit, -ad honorem Dci
dreoe \emt, jel occunenle ei regina, susceptus a rel sanclse malris, Cantuanensis videlicet Eedesiop,
scholasticis et plebe, pontrficis loco successit. spetlaret, non ut dignitate jam quingentis anuis ab
Inter lioec, eousque Thurstanus Eboracensis mi ea iiicoiicussejpossessa, ipse per se m nutiiluin tiliuni
transmarinis partibus morabatur, et supra memo- e\acuarel, indignalus niinhim quotidie nova placita
rato negolio suo \iiihter insudans, -ad hoc etiam in isto negolio mire nescire j'uravit. Ad ba?c ille,
legem Anglorum provocavit, qualenus el ponti- vocato inconsthiim suum Joanne episcopo Glascho-
fici Canluariorum semel «t regi Scotornm (ei sci i-• ,nensi, et duobus mouacbis Canltiariensibus quos
plis mandaret, ne aul ille elcclum Sancti Antbc.e: luuc teinporis secum habebat, sciscitaUis est quid
consecraret, .aul iste ulla ratione saerari pennitte- • "in lah suo ncgotio sibi melius -tleceinerent fore
ret. Qtiaexes mullorum animos vulneravit et in di-• agendum. Ttinc illi regem adeuntes, et statum animi
versa distiaxil, et electum, neChiistianilaii i?orri- ejus super viro plenius ediscentes, quasi non ab eo,
jjendoe jure pontificali inlendeiet. non parum debl- sed simplicller a se consilii summa prodrret, fiitule-
Jjtavit. Uude hi quibus rordi erat suis voluplatibusi runt hominl ha?e : < Si ut fihtis pacis in paee vivcre
magts quam Dei jussiombus obiemperare roborati i-D -
cupis, alias eam reqnirp. Htc, dum isle jegnaverii,
.sunt, et quoniam stiorum morum correctionem for- uulla libi et paci communio erit. No\i nus jiominem.
midabant, jam seeuri rnidebanl. Quid plura ? Rex'. Ipse in regno suo \11Itesse omnia solus, nec susu-
ipse ad regis Anglorum jussa pavescens, ex hoc: nebit ut qii33vis polestas sine ejus dispositione
hominem minoris apud se honoris hahere et sen- quidquam in aliquo negotio possit. Jam exacerbalns
suu sua coepit imminuere. Quod ipse adiertens, esl contra te, pt nescit qtiaie, nunquam tihi plene
seque modicum, eo sibi adverso, sectindtim Deuini -reeoncilialur, eliamsi vident îuare. Quamobrem
in regno iilius proficere certissime seiens, propostiitl Jaut hnquere le ciincta .noveiis oportere, aut perpe-
Canluarjam ire, et inde quid sibi potissimum in lalii luo inter Seoios, eorum usus sequendo, conlra animoe
causa forel agendum -consihum quoerere. Quod utii I1133sahitem m opprobrio \iiam ducere. Quod si
regi innoluit, dixit cuin ati EGclesia Caniuariensi i discedere ma\ is, rt annultim quem a inami il iuS
penitus absoiutum, Tiec omnino aliquid in ea paili- •suscepisti, elbaculiim quein desuper allare lulisti,
cipium habere, spque in vita sua consensum non1 illi cogeris jesutueie. Alioquin teriain suani-, nisi
proebilurum, iit episcopusScoliaesubdeielur jionli-• eam transvolare potueris non egredieils.» Ad h.ee
fici Cantuariorum, Qtiibus cum ipse leferret, quotli quania dicla, iqnfliila ohjecla si'it, lnnc el inde ad
M5 EADIIERICANTUARIENSIS iMONACHl 616
alia lendenlem scribere piget; post quoe omnja A regimine sciebal, ei, si lemaneret, ('elrinieniuin
eleclus ipse, consideiato ordine qtio quoe penes se animse suoe et aliorum immineie videbat. Communi
acta fuerunt, \iilelicct fl,ualilcr annultim de manu tandem consilio jiolui eum vi retinere, petitiom
regis, aecepertt qualuei episcopatti in\cstilns ftieiit, suoe, qnamvis invitus, acquie\i, el episcopaium
qualiter baculirm destiper allare tulerit, ita brevi redthdit, el fcedus amicilisejnter me el ipsum osculo
respontht : AiinuUiffl quidem, quem de nianu illius eonfirmavil. Et ha?c est rei venlas quam litlers
suscepi, hbens reddam, ea re quod mliil potestaljs, \ohis declarare volui, ne si alud ad auies vestros
quse eo signjfiealur, in 1II0 atccpi, laico scijicet ^peiseniret crederetis Sfiat denijuc bom'as vestra
dante, cui lale qtiid ttibil attinet. Baculum auterji, quod \obis penitus, ul anucus lidebs, obnox.us es=e
qiiem super allare, prjesenlibus duobtis episcopis, cupiO, et coiisibo \eslro, \eslise eliam dilecli ul
sumpsi, ponam ubi assumpsi, et eum dispositioni subdi dcsidcio. Ul domino Eadmeio honoiem e\bi-
Jesu Chiisti commenckbo. Relinquere autem toium beas, obinxe postulo. Yale. »
episcipJlum, ea conditione, quia vis mihi infeitur, Utmjii, atitem intislis tanlo Palri iex ipse \eia,
acquiesco, ut eum lcmpore Alexandri legis non re- sophislica lalsave mandaverit, non effugiel noljliam
clamem, nisi pontifex, el conventus Cantuariorum , ejtis qui coiisilia, commenta et decepliones singtilo-
et rex Anglorum aliud mihi super his consihuin jum suo tempore denudabit, redditus cuique piout
dedeiiul. Jn his, in pace di\isi stint, et Eadmertis, gesseril. Sctipstl lamen ad hsee Paier Radulfus
Canluaiiaiii veniens, ab episcopo et fialnbus suis epislolam hanc :
Isete susceplus ost. Dibgebatur enim ab omnibus, et . < Alexandio illustri legi Scolorum, fiatei ila-
qtti de alisciitia illius fueiant mcestificati, in proe- chilfus, Canluariensis Ecclesise minisler, sie regnare
senlia ilhus facli fueruiii vpheiiiejUer exlnla- inTOgno lerieno ul cum Ghristo legnare possit in
ralt. Misil aiiiein lev in atcusatioirem ipsius, per ecelo.
nunttum sutim aiclncpiscopo êpistolain unam, j Giatias, quas possumus, venerabilis domine,
conlinenlem lijee : subliniitaii veslra; referimus, pro dilcclionis et ho-
< Alexajider, Dei gralia, rex Scoloium, Radulfo, noiis munere, quod -eiga parvitalem nosliam,
artluepiscopo Cantuaiiensi, in ipso qui \ita est nunliis el lilteris.ieieienlibus, vos habere dignosci-
sempei \i\ere. » mus. In quo nos procul dubio nos pro posse semper
< Immensoe bonllati vestrse pelitioni meoe con- -devotos habebitis, et si quid in vita nostra, Domino
descendenii, personam in pioesulalu Sancli Andiese laigienle, fructuosum invenialur, vestium esse se-
SLblimandam mihi mittendo, animi mei affectus, Q 1 cure sciatis. Gratus etiam, ex bona voluulale vobis
bene\olens, el ut jttstum est, obiioxitis, innumera- persolvimus pro susceptione ebarissimi fihi nostri,
tiiles gralias reddit. Sed pei sona in episcopatti positaj Eadmeri videlieel elecli episcopi vestii, >qiiemse-
«onsueludinibus terroe monbusque homimim, ut ics fcundum petiuonem veslram vobis transmissiim
et tempiis exigebat, et ul juslutn et necessaijum Jiononfice iractastis. Quem nos etiam ad partes
essel, condescendere noluil. Ipsa vero tandem per- noslras redeuutem, prout decuil lanlam personam,
sona, in preesenlia qtioiumdjm episeoportim cl co- officiose suscipientes, in adventu ipsius non me-
injtuin, probornmque teirop meoe\iroium, me reqm- diociiter lsetali sumus. Cumque secietius poslea
sivit ul ei licentiam recedendi, et de lidelitaie quam inter nos sermo veisarctur, audivimus eum ahqtia,
mihi^ fecerat, libertaiem concederem, cuin nttllo 41seusu litteraium veslrarum, quas prius atuiieia--
jnodo leinanere \ellei, nisi eum in captione deline- nuis„ diversa senlire, uec ommbus anlea audilis, e\
rem. Iloec attdiens, ei lus verbis respondi quod, si toto assensum jjroebere. Nune itaque quoiuam in
aliquas diclis vel faclis iiyunas, ei a me illalas, et scnptis veslris aliudlegimus, et almd ab ipso fratie
quod m aliquibus qtu; ei faceje debuissem me pcicepniius, consiho nobis est ut eumdem fibum
defecisse demonstraiet, pio Dei ainore etmeolio- jiosirum apud nos letmeamus, quousque, Domino
nore hbentissime prjesto essem emendare. Ad hsec, D ducenle, in Angliam veniatis, nisi foite ahquid
in pioesentia omnium astantium, dixtt quod nnlhs itliud qtiod nobis faciendum sit antea manda\en'tis.
dictis aiil faclis ei injtnias jnjecerani, nec unquam Cum aulem, Deo donanle, \obis pioesenlialuer lo-
in aliqtia re quam ei faeere debuissem defeccjram. qui el rerum causas bine indeaudire poterimus, si
Prseterea egomet, et episcopi et consules, aliique „\ila el doclnna buj'us amici nostri vobis et patiia;
terrse meoe piobi homines, ibi astantes, re\ejentioe veslra? utihs esse \idetur, inj'uncta sibi obedientia
obedientiam in qtiibuscunque juslum essel, magna ad electionis sujelocum, si eum suscipere YUMS,rediie
animi benignitate obtulinuiSj et pro penuria honesloe polent. Si vero in conspectu veslro ahud placiturn
exlubitionis revcrentije 11011cssc necesse ei prsesu- fuent, nos eum, ut \irum in lege Domini multipli-
latum relinquere, cum magna admonitione reltihmus, citer instruclum et omni bono operi aptum, cum
ut eiiam remanerel, donec legi Anghoe et vobis magno gaudio relinebimus, el sic spem bonam in
iiunliassem, tit amborum consilio frui possem, ob- misericordia Dei habentes, ej'us redilum fructitosum
ni\e rogavimus. Ilts audilis, mibi respondit quod liabebimus* V.de. »
nnllo modo remanerel, nisi eum in captione deline- „ Itaqtte de biS iia.
rem, SGenim ncc ulilcm, ncc idoi.ciiRi 111pi.rs latus Scd dum lalia circa mojiachum Caiiliujjcnscra
517 fflSTORIA NOVORUM. — LIB. VI. SI8
gerunlur in Scotia, quiddam nostris soeculis inau- A-multorum menles e\terrui(, alqne turbavil, et de
dilum conlingil in Anglia. Willhelmus enim filius oecultis jusli Dei judiciisin admnalionem contussit.
regis Henrici, cuj'u» in snpeiioiTbus liujus operis Eo lamen citius sedala esl in plurimorum animis
nonnullis memininius, Patiem suum a Noilhman- hujus lurbationis immanitas, quia aniniam regis,
-nia in Angliam regressum sequi gestiens, navem -qtiem maxime h«>einforlttnium respieiebat, \ide-
ingredilur, copiosa nobilium, niihtuni, puerorum ac bantvirili anitno se agentem, et eeqtiitati judicio-
feminarum multiludine comitatus. Qui mox poi- "ium Dei, cui nemo lesislere polest, hsecsubmisso
lum maiis e*\ecti nuraque aeris screnitale freti, gestu el voce altiibuenlem. In bis namque-se con-
freto eiapsi, in modico navis qua vehebantur, ru- solans. humili spiiilu et ore dixit quod omnibus
pem incurrens, e\ersa est, et onines qui in ea Christianis in cunctis e\entibus suis dicendum fore
lpsldebant, e\eepto ruslico uno, el ipso, ut fereba- inlellexit, videhcet, Sit nomm Domini benedictum
itn, npc nomiiie digno, qui nura Dei gralia \ivus in seecula. Amen (Job i, 21).
cvasit, maiuiis fluciibus sunt absorpli. QUJCres
LIBER SEXTUS.
B
Qua jocundilate et exsullationeregnum Auglioein pieemiss33Intenlio pcena3regem vtl ponlificem ali-
reditu regis exhilaialtim fuerct, qui teinporis illius qtiatenus conturbaret, ex comnumi consilio permis-
recordatur, et, me tacenle, adveilere poterit. Spes sus est idem Thurslanus; Angliam redire, i3t Ebora-
etenim magna inagni boni mulloium meniibus est cum legia \ia, vcmre. Qtiodel faclum esl-ea dispo-
inde profecta , quse sibi promilteret leiamen et silione tit nullatentis extrj paroehiamJGboiacensem
auxiltum a magnis malis, quorum loedto nimium an- diviiuun officium celebraret, donec Ecclesise Can-
tehac \idebanlur infecia. Verum dum fami-inlonuit luariciisi de injuria, quam ei intulerat, abjurata
Willlielmum, jam olim legni hasredem designalum, cordis sui obslinaiione, satisfaceret.
tle medio esse sublatum, non pai\a bonoe spei portio HJECinler de reginoe maiitalione, necne in ic-
peiiit, consideratis injuslitus, tpise in omni genere gmim promolione acliim esl inter regni sublimiores,
honiinum illis diebus emergebant. Attamen lex leet in \ mdlesoia ipsum negotium administrari tlispo-
galis conjugl nexu olim solutus, iie quid ulterius in- situm est. Ubi cum episcopus Seibenensis, quia
boneslum commilteret, consilio Radulfi Cantuario- castrum ipsum in dioecesi siu consisiil, oflicium
ruin ponlificis et pfincipum regni, quos omnes in ipsius copuloe niieretur administrari, contradiclum et
Epiphania Domini sub uno Lundonioe congregavil, ' comprobaltim ab aliis. est, magis ad aicliiepiscopuiii
decie\it sibi in tixorem Alheleidem filiam Godfredi Cantuaiiensem id periinere, ea rationequod ie\ et
dueis Loiharingise, puellam virginem, bonis mori- xegina spetiales ac domeslici paiochianisuntipsius,
bus et decorc modesti \ulttis decenler insignilam. nec dimcpscm ctijusvis episcopi ei possc prvenpere
Ad hiijus lgilur copuLe peifeciionem directi nniilii qnod sut juiis thgnoscitur esse, cum loia leira,
suiit, qui cum bisqttos duS memoratus Angliam pio lege primatus, Cantuarue parochia sua s t, et oni-
iiocipso destina\er.u, festinanlius irenl, el fuluiam nesepiscopi toiius insiila? parochias quas habent
legni dominam, ul decebat, summo cum lionoiead- noii msi .iu ipso et pei ipMimhabeant. Sedala igilur
ducerenl. Venienti ergo llh occtnsus episcopoiiiin m Ius controveisia esl. Itaqne quoniam Radulfus
ct procerum regni Dorns, ubi appulit,^ grandis arthiejiiscopus, corpoiis debilnate gravatus, mini-
facius est, et inde ad curiam regis usque peulu- slerium ipsum opporlune exsequi nequibat, injunxit
cta. illud episcopo Wintoniensi ne, si cpiscopus Seibe-
Cum hsec ita administrantur comeiUu priiicipum xiensis illud admimsti-aiet, instiper \entuns lempo-
qui pro occursu regina? (JCIUSJneratuondum solulo, nhns aliquis lale quid ex siu» Paiothie auctonlale
magnus sermo hahutis esl de discidio quotl eo usque quam e\ Canluariensis epjscopi obedleniia, sibi
versabatur inter Radulfum arebiepiscopum Canliia- j, vindicarel. In craslino aulem expletionis offieii hu-
riensem, et Tliurslanum Eboracensem^ Siquidem jus, dum in reginani ipsa puella benodici debtiisset,
ipse Tliuislanus, pioul supra descripsimus, a Cahxto elj"amdiclo inlioitu nussee Pater Radulfus ipsum
«piscopus ordinatus, hlteras ab ipso Calixlo, more pffieium celebialurus sacris altaiihus astitisset, ad-
quo cuneia Romoeinipelianiur, adeptus fuerat; qui- *eilil regem in solio suo sedere coronalum, et
bus jubebalur, til ipse Tbuistanus episcopalu suo admiratus esl sciens^regni coronam se llli non irn-
polirclur, aut re\ anathemate, el Radttlftis suspen- posmsse, nec lllani ab aho posilam, seproesente,
sione pontificahs olficii plecterelur. Ad quod reci- jureferie debuisse. Divertit igilur infulatus, et sui
tat.e sunt seiiieniwe prmlegioium quse superoii pauiarchatusstola redimiius, ab altan, et ad regem
hhro indidiiiuts, et quam digne Deo boec apostolica acccdens, co jsibi suppbciier assnrgenle, sciscilatus
disponei enlur, mlellcc-lumesl ab ommbus. Tamcn ne est qiiisnam capiti tjtis toronmi imposuissct; ad
619 EADMERI CANTUARIENfilS MONACffl S2a
cquod iile jlea isso \i.Iltt, se non magnam îirjmiiK1^ Ain Angham voluiilalem jussumqiie oppeiiens, qua-
accepisse, et ultjrô niPmouoeid elapstim jnoi'est,i lenus illiim ad ê perducercnt. Qmbus etiam ijise
voee respondil. Quteunque, ail, lllam posuil, non id re\, prndenii usus consilio, injunxit qtiatenus iter
(utiquejure fccit, nec -quar.diu capiti tuo hoc,inodo .ejusitaxiisponcrenl ut post ingiessum Anglisc nec
jpsederii, proposiii negotij exsecutor non exislam. ecelesiaSj nec monasteria ijuailibel ad se tendens
Cui rex : Sr non jure, ut assens, imposita esi, f.ic hospitandi gratia Ingrederetur, nec aliunde quam rie
tquod juste faciendum fore cognoscjs, me coiitwdi- .suis \ictns necessaria ci minislrarentur. Per hiclus
-eioiem in Jiullo babebis. Pontifex Igitiir, ele\. tis Igitur ad regem digne ab eo susceptus csi. JEt
mambtts, susiulii .coionam de capile ejus, ipso dis- «xposita sui ad\entus causa, re\, obtensa expedj-
.solvenie ansulam qua sub mento lnnodua eial,i e Aoiie, in qua iunc erat (nain super Walenses e i
capite insidens vacillaret. Qnod ii quj ctifiiimsiabaul tcnipeslale exeicituin duxpral),djxitse lanto nego' o
intuenles, omncs elaia voce poniificem parcere, es,t opcj anf tunc qiiidem daie non j osse, cum h gaiione
regio capili coronam remilterepemeiunt. Acqme\it illus ^tabilem aticloriiatem non n si perconnhen-
ille, et mq\ju\ta legem coionatum sluis, Glona^n liamj>piscopgnim, -abbalum, el pioccium, ae toli. s
exeelsis Deo, ad incceplee officium missse inrhomt, legni convenliim toboiari posse conslaret. Supei
cboroque seqiicnlia canente, altaiio icpioeseiuattuv P hoec sibi patrias consuettidines ab ajjoslolica sede
Regina ilaque in iegnum consecu a esi, cl dies coiicess.is, nequaquam se a>quanimiter amissur^m
fesl.vus-tt lnlaris ornni populo qui conlluxerai lubi- -foie lesfibUur (in qnibtts b.ec, et de maximis ui.a
tti<!est. oiat, quee legnum Anglue hbenim ab omni legaU
" Posl lioec aichiepisenpus cum rege Abendouiani diiioiie consliluerat) donee ipse vita? prjcsenii super-
veniens sacsa\ilibi llobertum, qui ipsi donnnorcgi, «ssel. His horuaique jsimihbus regili factindia
in cura pantim et polus strenue mimstiare soleb.it, inagmfice bonoratus, omni modo [«/. ntillo modo]
-ad episcopaiuin Cesirensis seu Comcnliiensis Ec- se ilhquidquam anliqusedignilalis derogaturum, imo
clesia?, acccpla piius ab eo piofesstone, qtia se, ex 4il dignilatis ipsius glotia undequaque augmenlare-
"anliqjio more, de\o\it fbre subjeetum et obcdtentem lur, spopondit plena fide elaboraunum. Pax itaque
«aucUfi matn Ecclesu? Canluaiiensi, et poniificihus ifirma inler eosfirmala est, el qtii Iegaii oiHcij fungi
ejus. Sacratus est autcm ui IJus M.triii, assisttntibus jn tola Britannia venerat, inimunis ab omni GITICIO
iA coopei antibus huic saeiameiiio, Willhelmo Wei.- lali, ciim ingenli pompa, via qua ve- erat exira
Aauo episcopo, Willhelmo Exomensi, Uibano et Angli.tm a lege missus est. DofnsLitaqoe liansrrei.t-
Bernaido episeopis Wjlensibus. -turns, Caiituarise bonatu regis et aichiejwscopi
Dum beecisto ordnte m Angha dispontmlur, f.unee C magjufice a Iralribus susceptus est, et inter eos
«eriiludo illuc usque peilataest papani CJIIXIHIII, -triduo cum jucunditate con\ersatus. Jn qtio lempo-
\iubtis undicunque colleclis, supia mcmoratuin ms rspatio querimonia aptid eum deposita est pro
Mauncium, cognomeiilo Burdinuin, qtiem \ocalum _grayi injuria qiu papa Calixtus Ecclesiam Cantra-
Giegonum sede apostolica impeiator turn suisfau- jjensem in causa Thurstani Eboiacensis humiliare
loiibns papam constitueial, eepisse, eumqtie SMs non \cntus esl, elsuis litieris eamdem humiliatio-
omnibus spoliatum monaslerio, ulmonachus esscl, jicmoniissa omnis justitise consideialione, roboiaie,
conlunieliose inlrusisse. Quo facto ipse apostohci Qnx ipse le\i vtiltti ac mtli menle suscipiens, pii\i-
cuhninis securitnte politus, hliera auctoritaie, qtia lcgia ab anliquis P-Jlribus oliui a RomauaJsede po^-
Romauum pontificem niii sequum esse piobatur, sessa ostendi sibi poslulivit, cl si rata esse ptoba-
quaqtia\ersuin per iegatos suos utebalur. De quomm lenttir, qti33 no\iter instilula erani, se piomisit
-numeio quidain, Petnfs uomtne, Romantis geneie, elaboialuriim ut injiihilo redigereutur. Piudenluin
liionichus Cluniacensisprofessione,>enilin Galham, igitur ralione vnoium piobatum esi Iiullalas anli-
migsus ab ipso ponlifice funclus, ut fcrehatnr, quilus cluilas incendio, qtiod lolanl ecclesiam nec-
iegatione Galliee ac tolius Britannise, Hibeini.e duin liansilisquinqiiaginlaannisomnino consumpsit
quoqne, et Orcatlarum itisularum. Supercre\eiat e»se consumptas, paucis illarum in anliquis seliedu-
auiem fama istius famam omnium, anle eum in has 1 s, seu veteiibus hbris quoquomodo raptim trar—
jiarles a Romana sede deslinalorum, el abbates, ac scuplis a que leleniis, quaium \entas, et Roiiiani
nonmilli alu \iri videlicet honorati, ejus aflveulum si.lo eloqttii el aucionlaie, jam jier qtiadringeiues
annos a"b ipsa Eccksia inconcusse
Anglioe pieeconaltiii, ab eo pixmitielianltir. Erat ct co amplius
«nirn filius Pelii preetlanssimi, ac potpiuissum possessa declaralur. Quibus ille perspeclis atque
Ecclesiam Canlua-
principis Romanorum, eujus fides el aetto ntagni pe-pensisitestatus etiam ipse esl
consilri et foililudinis esse solebal iis qui m sede nensem gia\e nimis el immodeiatum proejudicium
apostolica eauonice cohsfrtuti Paties oiois babeban- esse peipessam,et quatenushocvelocius corrigerelur
lur. AtloniiaigiUir lola lena in exspeelalione quasi se moi'is otnnibus opem adhibilnnim polljcilus cst.
lanti adventus, dircxil rex Henricus Beiiurdum Posi IIJCCAngliam «greditur, prospeio euisu ~ procel-
^
cpiscopum Sancti Da\id deWalis, et Joannem filium losmn mare evectus.
patrui stii clei icum li ans niare, ubi eousque idem His ila vaiiantibus, stqira designaius episcopus
Pclins nmiabalur. icgis Angloruin de Introitu suo Scojia?, CanUiaiiSe coiilinue degebai, sicul «lnn
521 mSfORIA NOVORUM. LIB, YI. 122
priusquamin pontificatus electus esset, faceresole- jînimituioe
/ inihi cx vestra parte per eos quos \obis
bat. Comenlum monachorum non facile deseiens, familiares esse sciebam , intendeieniur , nisi epi-
sed more aliorum sese in omnibus babens. Transiil L scopalui funditus cederem, et his vester habitus
in istis annus, inieger et semis. Veiiienles inteica i circa ire, et dissaisitio, qua me bis rebus ad pon-
Canluariam duersi episcopi, abbates, et quique. tificatum perlinentibus, sine lcge et judicio spoliasti,
nob les,quibominem excohabilalionePaliisAiiselmi i <atlestarentur, necessario dimisi quod ablatum re-
quondam notum habebant, de negotio lll us perctm- lineie non potui. Scd de ISIISepistolan bievilate
clabanttir. Et ordinem rei edocti, eum Ecclesiami disquiri commorie non valet. Quamobrem, onussis
quam canenice electus legeildam susceperat, nulla[ istis, bieviter suggero quia si in pace vestra pei-
rationejuxta scita eaiionum indemnalum dimitteie mittitis, et opem (ul \estrani Tegalem sublimUateni
posseconcordisentenlia asseruerunl, licel consecra- decel) ferie voluenlis, nt ad \os honoiifice redeam
lus non fueiil, electionem videlicet quodammodoi ad explendum apud \os seniiium Dei el \estium,
consecralioni pia?stare contestantes. Usus igitur secuudum volunlalein Dei conabor iter aggredi, et
illoium et quorumdam aliorum consilio, necneheali i in oinnibus volunlati \estrse parere, msi, quod absit,
I\ttris sui Anseln.i, cuj"usbeata comeisatio euai in, \ideatur voluntati Dei resistere. Qttod si amplecti
niullis olun infoima\eiat, exemplo ptovocatus, quii B I minime vullis, ultra non possum. Deo tausain Ec-
ohra ab Anglia a;que, ut ipse a Scotia, pio similii elesioe suoe comnntto. Ipse yideal, ipse dicpenset,
causa pari oidine pulsus fuerat, sictil longe supeiiusi ipse, quod quisqne meretur, in hoe suo negotio
liabita mcnlio est, legi Scotorum epistolam, quami cuique reddal, Ego hheiavi, ut sestimo , animam.
ecce suhsciibimus, scrqjtam direxit : meam; ego, uti debui, coiam eo exposui causarn
< Alexjndio illustii jegi Seotoium, Eadmerus, meam, paralus in omnibup sequi voluntalem suam.
qiioinlam electtisopiscopus Scolia*, salulem el ser- Ne tamen putetis ine in ahquo \elle quidquam de-
Wiium. rogare hbertati vel dignitati regni Scotorum, secu-
< Pro beuigna \ohintale, quam se erga me vesiia i rum vos esse \olo, quia quod a me petiistis, el ego
excdUeniia olim lubuisse monsliare dignata cst, lunc quidem acquiesteie nolui, a3stimans aliud
gratias, -quas possum, voI)is exso1\o, Et qtiidemi quam secunduni quod postmodum didici, sestimare
beiiignitaiis \esiise jion meulorum meorum fuisses debebam, de lege scilicet Anglorum, tle pontifice
non uescio, qt'oJ j>ra?ieimissis iniiumeiis, quos et, €antuarioium, et de benediclione sacerdoiali, si
uieepiohius, et-sapieniu; alque prudentise illustia- liucusque persisiitis in' senieniia vestra, me am-
Lat jiicioritas, ine 111episcopalum elegistis, etregno i phus contradictoiem non habelis, nec illa me &
veslio, in iis quoe Dei sunt, pi.eesse \ohustis. Red- *-' servitio Dei ei amore vestro, quin quod voluentis
dal \0L1s omnipotens Deus pio lam bona volunlate . Jjciam, ullo modo divellent, tantummodo aha quaj
illud prsemitnn quoJ bona \oIuntas meietur apud; pontifieis Sancli Andreee j'un tompetuiu, miln liceat
etiin. Et boc utiqtie oiat quolulie et desideiat eum veslra bona voluntale administrare. Hoec olun
ai.inu mea Quod autem les almm, qium proposui \obisinsinuassem; sed quia rtimoi qaaque discui-
connnunis tenor exslitent, e\entuin soititaest, Dei rebat \os in Angham, postposita onuii ambiguitate,
disjjositioni, quam penelrare \el subteiItigere iiemo tune vel litnc, aui certe ttinc venituum, scribere
potest, asLiibendum forenon dubito. Quid lamen ex disluli, quod magis opiabam secreio \'obis afTatu
discessu meo a poutificalu didiceitm, si facultas niiln tleclaiare. Sive igitur ista sustipialis, sive altion
d.uetur secietitis vobis loqneudi, stnclae fidei \estise consilio postponatis, ego, quod mea lefert, pura ot
iiGiificarem. Licet einm corpore a vobis discessei 1111, simplici conscientia feci, ipso cuncla inspicienle et
no\eiitis lameii pio cerlo quod fidem, quam vobis examinante, qtti novit quid cuique ledditurus oequo
tlebeo, Deo j'u\ante, non violabo. Unde \estium moderjmiiie sit. Quoniam eigo in manu fjus sunt
et regni honoreni, in quibuscunquc poteio, si etiam corda omniuin legum, iniimo corde rogo ut
non spre\eniis„ fidetiler quoeiam, ipso teste, qui nrj ipse cor veslrum, et at tus vestros, ad se sua gralia
conscieniije mex solus et veius uispector est. Nec dirigat, quatenus et Ecclesia sua , quse m rcgno
hoec dico quod mulluni tlesideiem m regno veslro vestro peregrinatur, \estra ope in sancta conver-
episcopan , sed lamen mallem dignitatem terroe satione de die in diem proficiat, et animee vestros
\cstroe atigeii quam minoraii. Prselerea novent post banc vilam bealiludinis eelernaemerces exinda
beatiludo \eslia quod oinnes qui aiidiunt quahter provemat. Amen, Qtud de istis excellentise vestioe
electus, susceptus, el pontificatu saisitus, et loco placeat, benigne, quseso, miln fideli êstio htteus
pontilicis subsiiiuiiis fui, una sententu asserunt, sms nolilicaie dignetur. Vale. t
uec me j'nste jiotuisse episeopalum dimiltere, nec Misit eliam, lpsis diebus, Radnlphiis aicluepiSco-
alium nip, \ivente jnxta legem Domini stibstiiui
pus el fialres Ecclesioe Cantuariensis episiolam
posse. Nec euim \u uxorem suam, atit uxor \iium, ipsi regi, hsec.mter alia CGntinenteni.
utalii ntibat. dimiltere regahter potest. Sed foilasse
dicitis : Tu dnnisisd Diu<isi qnlileni, sej, quod < Alexandro illusiri regi Scolorum, Radtilphus
-cum pacevesira dicatm, ill.u.i \i, cui tontuiie ne- Caiuuariensis Ecclesiaa minister, et iratium con~
quivi Cumeium perpes discoidi i, et iniernnnabile- \enlus Domino Christo in ea Jeser\iens; oer illuia
PATIIOL.CLIX. t7
m EABMERTjSMOflACHUSCANTLAaiENSlS. m
in terra jegnare, cui famiilaturomiiis mililia cce- A speiamus, vobis ulileni, et in lege Dei a pucntia
lestis. nobihter mslructum, m prinuim dilectionis \eslrae
<No\it piudemia vestra, chaiissime domine , giadum, el ui ofljciuin sibi injunctum pro \estra
qttairo tempoie sedes episcopahs, quoe in patria glona lcvocale. Deus pacis et dileclionis, a quo
vestra jjisetipua liabetur, suo carueiitpastoie, qiU3 omne bonum consihum procedit, sit semper \o»
procul dubio qnanlo fneiil suo destituta \igoie, biscum. Quid vobis viaeatur de us quoe vobis nian-
tanto «leleiius subditoium niina inde pioveinet. damus, nobis piecamur lescnbi facile. Valeal di-
Unde hoilamur seienilatem \estram, quam di\ina Jeclio \estra. cum do.uina legina uxore \estia, et
piopilialio inter alios reges ila absque nolabili lecum omnibus qui ea quoejtista sunt, \olunt, et vos
piehensione bucusque honoiavil ut ab ommbiis lau- diligiinlgloriosedoinine, PI hoiiorandoe sancise ma-
dabihs habeatur, quatenus tanlO lehgionis detu- tns Ecclesiee flh. Amen. »
mento finem dantes, paslorem quern vos canonice Eodem anno, qui ftiit annus ah Incainaiioiie Do-
elegislis, et nos legaliler ad \os niisimus, ad sedem mini millesimus ceniesimus \icesimus secundtis, et
suam, ex bona voluniate veslia, ie\ocetis. Et cum ex quoab episcopatu Roflensi in patiiarchaium Can-
nec m \obis, nec 111lpso culpa pateat, quaie boc ttiariensem translatus esl annus nonus, defunettisesl
digne fieri non deheat, ex Palium auclontate, uon B Canitian.e, in Meliopoli sede, Radulphus areluepi-
inlelligimus qualuer, lsto \i\eute, ahum memoiata scopus xiii Kal. Novembiis , piesenlibus fihis cuis
Ecclesia vestia possitsoitm episcopum; quu sponsa glonoso scihcel agmine monachorum ejusdem loci,
i)ei (suo supeisiite), ne fial adulteia, rnsi legalem et terlio die ab liinc m medio aulae majoris^cclesiee
omnem contemnit manlum. Quapiopter quomodo- decenler sepultus.
«unque badenus hoe dil.Uum fuent, \irum, sicut
JOABUVIS BWMMWl
IN
EADMERI HISTORIAH NOVORUM
NOTM.
(I) Qui non punlo fuettt Iwmo tegts el de manu G nioiiuo aiitistiie, baculum illtid pasioialo (pulo et
hus episcopalus vet abbatta.' inveslitutam. Oblinebat anjuilum) a tlesiinjio ad hanc lem sacn coipoi s
a3>,olllo supenoie jnos solemnis, Jtque anie Noilh- iiuiuio, legi, qtu stio aibitratu suhrogamhim aniisti-
nianiioium eium aiUenlum lnc usilaliSMiiuts, ut lem eo lnsigniiel, exbibeii Genasitis etiam Doio-
inajoium genliiim antisiiies s\eii, epistopi nimiium beinensis in detl.tniaiione, seu, ut \op.U ipse, tma-
et coDiiobuicbse(qui siitem 111clienlela legia) a sa- gmatwne. ms. conlu Robei iiim ahbaieiu Sancn
cns Ecclesurum coiponbus clecli , quin soepius Aiigtislini Cniiiuiieiisis; Lanfraiicus , inquii, pe-
eium, spielis omnino corpoium sacrorum suilia- livtt tegem (Guilhclnuim nenipe 1)utstbi donaltoncm
gns, m ault designaii, anniili etbjcuh pastoiabsa abbaiice (bancii Augusliiii SPihtel) concedeiet sictu
sive pedi liarlilioite, m digniiatis possessionem omnes pta?decessotcssuos conslal liabutsse. Resj ondit
lpgibtis noslns, jme a\tlo nivis, miliPietiiui. Ju tn tex e! dixii se velle omnes baculos paslotales Angtta;
Glastomensis coenobii pu\ilegiis, apud G. Malmes- manu leneie. Annalesueiu Lichleitlensis Etclesioe
buiienseiii De geslis legiiin lib. n, tap. 8, re\ Ed- rnss : Usque ad tlla lempoui (tle Heuiiu I oe\o \ei-
gams monaclus electwnem sut abbatis petpetuo ma- bi fiiinl) tegcs confetebanl omnes ejiscopatus tn An-
*me censet, stbi veio suisque liaijedtbus, litbuendi glia ijei tnvesltluiam annvli el baculi; compluia
Jtatti eleilo paslotalcm baculum, poteslalem, relt- ejusmodi p.issim octuirunt. Quam conlioêriiosa
nutt. Aiqui itlem atictoi abbi pleclionem praasuhim les esset, Insius patet e\ autioie hocnosiio atque
et abbatum tempoie Angloium penes^ eleticos et alus qm ejttsdem ssecuh rts nananl. Ceeieitimut-
inotiachos Ittisse scnbit, iiti vitleie esl In lihro ejus cunque htijtisinodi jnri reiniiituitim fuent ab Hen-
in Degestis poiitificiiui, ubi de Edmundo episiopo D nco 1 (ua emin sciibtmt), ni .tliquo lainen usu diu
LmdislaiiieQSi agit. Veiiim citerioiihus se\i Saxo- pjslea duusse \idetur. Quod eliccie Lts est ex
nici annis, sive legum laiituinmodo gialia sne au- Joaiiius legis-diplomate., quo battilt pasioi jlis, m
•licjium partnim sliidns, sacn htijusmodi honoies <a iiobijiclu Nuteleieusi design.indo, iiadendi jus
deluli, etnegleclojnoisus suili jgioium jtue, eodem Guillielmo mJiescalloPcmbtothue coniiti iianstiilii.
iiiu doiuii. De ea leliiculeiitissiinum peihibel lesli- ldein, ni falloi, concessil qnod jus palionattis tce-
momum Iiigulphtis, abbas Crowiandensis, qtii Guil- nobii juiisconsulu jjosiea nomiiubaiii, \eium et.V
hclniol cojutaneus. A mulits, lnquit, annts teitoactts, ipsa diplonutis \eib.t desrnpta e\ labulis iegns,
milla eleclto pta,lalotum etal metetibeta ei canontca. q us chaitas \ocaiil, aimi u Joaiuns iegis,meii)bian.
Sed omnes dtgntlates lam eptscopoium quam abbalum i.o, nutii. 118.
fet annulum et baculnm tegis cuua pto sua cotnpla- amoiom <Joaimes, Dei gratia, elc. Scialis nos piopter
centia confeiebat. Egregmm pono nuis hujusce ad- qtiem eiga dilectum el lideiem noslruin
jicit exeinplnm de vulgalo eeenobiarcba WTegelan- Willieitniim maiescjllttm tomileni Pembroe liabui-
<lensi m Ciowlandensem ita creato ab Edwardo nius, et propiei bontiin et (ideiem SPIWIIUIU quod
Confessoie; unde liquet etiam solemne fuisse, de- ipse -nobis letit, dedisse et concessisse, el hat cliaru
g25 IN JUST- NOV. SELDENl NOT.C ^ B&
nosira confirmasse ei el hseredibus suis donalionem A diximus, exspeclarel. Exslanl lltleree ill.e in tabulis
baeuh p.isloralis abbaliee de Nulelega qiue esl in Romaius anni ix el x, Ed. III, num. 5 eli. Detes-
feodo suo, habendam et J.enendam in perpeluum sorem autem, quem intelhgit, pulo, Jnc Etiwaidus,
cum omnibus rebus et libertatibus et ltbeus con- est Joaiines rex, de quo \i(!e, si placel, Matthaetiin
sueiudinibus ad doiiationem baculi pastorahs per- Pans, pag. 542. edit Londinensis. Recentiora qu.e
tliienlibus Quare vobimus et firmtier pivecipjmus liancrem Jltinent consulto piaslermitiimus.
qttod pr.cihcttis Willielmus niarescallus, et heeredes {2) Exccplts duobus eptscopis, Einesle vtJehcet al-
sui postenm, luheantet teneant de nobis et hoeie- que Gundulplw. ISani anlisliiiim Rouensium subio-
dtbus noslns pia?dictam donalionem bactih paslo- gandorum jtis eial nliin penes archipptscopos Can-
lalis bene, ct m pace, Itbere, integte, plenane, et tuanenscs, quod smgulaie pmilcgium (jiiieennn
lionoiilice, cum omntbus Itheilaiibtis el hbeiis con- communi, episcopaliuuii patiomis, apud nos, dim-
suetudimbtis sms. Icslibus R. Com. Melienl. et R. taxat lex semper babitus esi), passun occnriil m
com. Cesu., 11. com. Leic. Dal per manum S. \eltistis Cantuaiiensis Ecolestje ijhtihs, et \KIPSIS
Wellen. aicbidiac. apud Regulam xu die Augusti, Joscelinum anliquje Ecclesije Biilaiinic.jp in Vua
anno icgni nostri secundo. t Clncheleii, et CIi.ul. 18 reg. Joan. menibr. 6, et
Neqne apud Anglos \ iguit duniaxat lnc mos. Fie- Dois. S, m Arthivo Regio. el B\aclou. Iib. v De
quens idem ipse lepenltir ittm 111impeiio Romano, Excepiionibus, cap. 4, jj 8. In codice jiem tteiiobii
Uim 111Gailiarum leguo, abbi; qua de re, piseler Dunsiaplensis ms. legimus; Anno 1182 Waltetus
Oilionem Fiisingensem, Sigei eiltim aique ahos Roffensts eptscopus obnl, cut Gualetanus atclndtaco
quampluiimos lnsioucos \elerp^, eos maxime qtti j, IIHSsubsliliulm, qut pet t&cttun Evanqeht de manu
res Ileniin impei Jtons IV, ej Pjtistlem ltoiniitis 1 aichiepibiopi (Ricluidi ninniuin, qui sub fieiiiieo II
regis Angloiiiin conscnpseie, <oiisuleii(ii jmpiinus lege pioefuil) spiutuatem cauiam eptscopnitis: per
siml Sigoiiiiis De regno it.ilue lib. lv, 9, 10 et 11, annulum auletn, tegnlmm possesswium ttcce\ tt. Lan-
Baionius lom. II Ami ni LWUI, ct postea soepius, davensis Uem Eedesue patronus oJiin COIIIPSernl
Clieriihmus de Nmsi i in Buliatn lom. 1, pag. 16 Glocestiioe, quod oecuiiit in cod. \el ms. ni ardino
et "17, Binifs Coucil. lom. Ili, pan. n m Uibano, fiscah diplomaium, scihcet ponlifitioiuii), p. 166,
Cabxlo cl Pascluh secundis, Renains Cfcoppimis atqne alibi uon semel Soiiorensis ctum episcopli in
De doinamo Iiancie Ith. u, uc. I, § 6 ei seqq , ei Manma pa'ioiiiis Iubetur hothe Deibiensis comes,
De sncia poluu Iib. i, til. 7, § 22 et 25, ctiin eis utpoie, j'tne .i\no, nisuLe doiiiiims.
qu.eobitei de hac leleguntui apud I\onem Caino- (5) Deo sacusqiie caiwiubus conttaiium. Veleies
le.isem ln epistohs, Goflnduiu V>ii<ioeinensemm qt.os hic intelhgit canones sunl, pulo, canon 51 ex
opusciths ct epistohs, alque in Cujacio ad lib. u De iis qui aposlohs tiibiiiiiUni, et oetunipiiicoesepti.iwa
feiuhs, lil. 5, qtii, eptscopalns, iiiquil, tmo el omnia syiiodi, qu.e JNneophabiia esl, CJIIOII5, pi.pb'i abos
feuda anltqtio nwie Gaitico pet unnututn et vtigam, stipeitoiis seu apu 1 Giainiuim lepetios disl. 65;
qtad dicebutut partatn elpnr baston, confetebanlta, contilii Ronuni sub Gtcgono Mi canoiieii) 5;sv-
tatn pio annuio, ul hodw Geunanis tetuq Quod noui Anliouiena; cjiioiiein 25, ciim eattsa; x\i qu.csi,
eliam plane Auglicanum est ttng. Adde, si pljcet, 7, cap. 16. Alusuntiecentioresde qiiibus ii.o\ obiiei.
Gtalun. dist. 65, c. 22, Adnanus. Pluia de hoc Alvcro tttcunque eanonibus pnscis aêotaiitum ftic-
jme .id.iotaij babes in seieiiissuni legis paiaanesi C I it, ne pi nicipes epistopos aut nisiittici eni,*aut desi-
ad pnntipes CbiisUJtios. Id ipstiln, quaiUtim saltcm gnaient, autdesignatos seu eledosm dign ans pos-
ad pedi iradiiiouem speciat, dicendum de uiipeiio sessionem mitteient, ni utioque tatncn iuipetio, lum
Oiienlis, quoil Itittileiiler ostendtint el Geoigius Oicnlenlis lum Otieutis, Coesaieumjus, tili Anglo-
PbiJiizes iu Cliiointi Coiisunuiiopohtaiii hb. ni , luin, Galloium ilem, ahoium legnoium, sne san-
c. 19, etBalaxus Peloponesius in Histoiu panui- ciiones si\emoies atheisabarilur; et antislites sacr-I
clurum. Cum enim elecio in patnaiclnni Gemudio a legibus nistiiiiii otcununt fieqiieiiiissiini. DeOc-
Sci.olano, Mulumedes II, 'I-urcamm impei.itor, su- cidente alqiie.ilns lcgms SJtis nl noluin esl, ex iis
pei tjtus in cieando paliiaiclu adhibeii sobtos, lotis qu.e supia atliiot.inlur tie iinesiilui Jiun. litu.
sacrosTJibis oidines iogilab.il, lesponsum esl, Ei de Oiientc, Theodoius Balsainon, paiiiaiclu
cSstSsTOU6 tic/o-Osjs(ita se lubent baibaia leccn- AiiiiO(licnii>,jur s penliss mtis, ad S}'ilodtCnlhagi-
Uoiis Gi.etu; \outbtila) pt TOyipn TOUTOSI/VJI/W, vvl niensis ca» on, 16 . O B«o-t)=uj, mquii, ln Kfcius
k-zCtli)v&tl 6 i-OU^TCIO? fl£ TO%£/3flToOTOSt/CVtVJ,/KL i/j-i. itvtarQKsfjzlc pnTpoirofUc/yeiv,rui «JTOJEVOUV ix
TOloo/sv ug TOyipn TOUToxxftopyo-o,hot esl, Uaie TWV pt/Ettav jjrnpoti6)£o>ii,
oie-Kixas hopiv.s Kp%t'p£aj
solebat impeialoi \n palnaiclia manus scipwnem seu Siotptiv, rci i/ VEOU £mo-/oôuf/Ot U-HXpQIZO^XIKS vofitG-
pedum (quod &ivcn>t/y lnc et mlerduni ita.Tpiapyj.rm TKJ,id esl,Impetuloticompeiiijus, episcopatumin tne-
Ss.vvfrtov\otalui) alque i'a acceptl manu sua impe- Itopolnn mulate,el a piopva meltopoh altenate, quin
raiot pedum, et tn patiiatclia! manum ttadtdd. bed et dtwceses ponltficum dtsletminate, alque dj noio
videsis eiiindem Muld\um uiilieieuua paliuiclu. eptscopos et mettopolitas consiiiuete. Eiimdem Uein
Ad veiusiius iliud apud majoies nostios mveslilu- Iheodoiuin videsis ad can. 4 contihi Clultedoneii-
r.irum, ut \ocjbjnt, jus spetl.it id quodhabeiui m D sis (
Ldw.iidi regis lll litleiis, ad Ronunum pontificem (6) Wenlaims episcopus. Wiiiloniensis nempe.
et puipuraioiuiu collegium datis, quibus jun sibi a Winionu einin PtolemoeoeiAnioiiino, Vent.i-dicuiir
Tu.ijoiibus tunsinisso adversan inerilo asseiebat Relgjium, hodieque Gaer-gmnl Cambro-Riu 101143,
qtioJ episcopum ahquem iu Anglu electiim Ronia- umle Vpiuantis et Wpiiianus sjepius aptid \eliisl 01ts
lius poniite\ sacns solemmhus in dignilale pnus , tnon.tchos et depra\aie p.o eotlem Weulan-is 111
etiam tunc tetnpoijs , uimarel quam legius acce- codicihus impiejSis Guil Mahiiesbiiilensis Dc gesl.
deiei eleclimi jssenstts. Nam piogentloies, inqtnt, pont iitum, lib. 1, p. 117 b, eJii. Londm.
nosltiqta dudum fund nunt et dotaiunt Ecclesiain, (5) Qua; usque tn qnadtagtnta otto tempoie tegis
tingulas calhediales ecclestas t£gm nostn vacanles Edgati 11011»suiiexerant. EXMIIus cnuit
oitm Itbete contuletunl tegto juw suo (quod jpsum coenobioium et iiislaiir.uoi et -mctor Edgjius re\.
veUistuni im esiituije jtis) sed poslmodum^ ad sup- atque a.l Dunstani lioitattim foi inatus, eoitiui qut
phcaltonem clen ac teveienliam el togatum summi \it,e sohtaius noiniiu dcdeunl, aiiuiitissiiiius er.il,
potiltficts qut tunc untvetsali praisidebat Ecciesiai, presbyterttrtim sive clencouun .thoiuni-coeiibiis 111-
concesstt dominusitx Angha: qut ituic eial capttults niiuiii infensiis. Consiilto pr.elerniiiiens qiiidqind
Ecclestaiutn calhedrahum, quod cedenie vel decedente apud editos lnstoriros de ea re lcgilui, h.tia uiieui-
loci ponitfice, saciorum corporum \otis alius esset pesiive lnc adnoto bistiiuiiones ab eodem rege juo-
designaiidus, qtii lamen necessaiio solemnem regis mulgaias quse mondsticae per toiam Angli.iui icipu-
asseiisum-, tainetsi non investiturse formulam quam bhcse lunc temporjs rep,u,itse sne sodalil us uta-
tii7 EADMERUS MONACIIUSCANTUARIENSIS. &2G
usque se\us, Renedictinis, \ivendi noiinam proebe-, • x mynecjna myiislreliisan swa unearges mid
baiil. Alque earum sane etiamnuni exstat cvemplar sanctimonialtum mandtas ut impavtdi gewu-
mo-
veliisiissimum lum Savomce tum Latiue characte- nauHyides heo beweiude. swithwaeielice he be-
ribus perpulcbns exaiattim, quod fideliler exscri- te Cttslodis defenderet, caultssime piwcr
plum, utroque eliam idioniate, evhibeie hic visum bejd , thai Ihiiudlice wsepninaii waepiinuiiii wif-
est; neqtie aha forma quam m ipso cxemplan repe- ptt; ut vutelicei Mas Mattbus, Fanu-
ntur, ubi veibum veibo ledtljtui, atque ita, puto, nunii wifmaniiuin buion senigre weiun i\\j-
ul non lam piopriam idiomalis Saxoiuti syiilaxm ot na Fcemtms, stne ullo sus tcioius sciu-
oidinein, quam smgulorum \ocabulotum sigmfica- ininge geheolpe. Reguhcie witudlice Hsehger fa?-
lioiiem indicaiel. pulo subventiel. Regulan tiaque Sancti Pa-
Piokemtum tegulaus concotdim Angitca>naltonis dcr iithtingPWiiiHiitce onf.iiigeiiie. ge
monacliotutn saticltmontattumque otdttur. lus Benedtcli notma honesttssime suscepla, larn
Sewuldor falla witudhce Custei gefultti- Abbudas switbe nienega ge eac Abhtiiissan. mitl
Glottosus elenim Eiidgat Clnisti opitk- Abbates peipluinni quum Abbaltssa), cum
Iiini
liugendrcgyfe Engliscu and oil.ialbeoia williin- sibt iiiulerlheoddum i,jialtum gebrolnia and syslr.t gelerscj-
lanle giatia,Aiigloiumc;ajteioiumqiie^)enltum tn- subjeUts Soioiumqae colte-
nan ciiibhwitftBuiliscei Iglaudus wtinigpndia Cmg pum. halgena liliau fotswalbu nnJ auuui geleafju.
lia ambitum Bitltinnttc lnsulai degentmm te.v gus sanctoi um sequi lesitgia una # fide,
aHhelhorcn. fiam ong<nieii<iie his cyidludes yid > na swa tbejlh miil amim ibejwes gewtinjii, to-
ab tneunie sua. pueiittai lelate \" noiHainea uno consuetudtnts usti, cet-
egiegius,
tlieahlhe. SWJSWJsco gewututh jld. iiiysli<iimbiti- geflices mnl mycehe bygdan gebljssunge. Mid
Itcel, utt tpsa sotet tiias. Uwetsts ute-, lalttn wilcuin
cum tnagna (b) btuduetinl liitauiute. In-
ce llieawum, and swalhealh gesythe inuL;od<undie wiluiilue and ihus IIIJCPIUIII bigenJge llues
tetui moitbus, atiumen lespcctu divtno h tgitui ac tauio siuTtio ptm-
•jeihrinen. Abbude sunion geointullum niyiiegieudum foisoeda Cjneg niaeil.ce gegladude. diglu gei.-
atlacttib, Abbale quodam ussidno monente fatus Rex magtwpete deleclaius, aicana quai-
and Cjnehcne l.htei gelealaii weg geswulehgen- wilce nud geoinftilte ta.e smejgcnde. sjiiotlihce
ac Hegtam Callwlica) fidet iiam demonstian- que \duigena cura exaiiimans, Synodale
dtiiu. oiigauu ntjeihce GoJ ondiscdan. lufian aud gemot oet wuiUn cecealre beon gedunde. and tlut
le, cwptt magnopeie Deum timete, dtligete ac ConcilmmWtnlonuii fieit dectevit, tllucque
wuilluan; Sciiiendum lnlun vel selwega geleafan vciba nijnegyendlite woid and gesihstnne on bocfelleblut-
venetati. Radtanie pauiattm fidet exiwiialoua ac pattfica pvacio iucu-
spearcan. ydelnysse nud slaawthe adiligud atwune. loihce awiitene swithe eailinod he aselide. and
sctnlilla, ne oitostlalts cotpote explosa dektesceiei. lenltsbimecatax-alu humiltimus deslttiavtt,' cun-
Mn hwilcum luligu woita geumuigum on liatne ealle Cnsies on biyid nuJ gjfe. hemynegtide.thei
Qutbiib sanclotum opeie mettlts tn jeutdum liosque Clitisli compunctussgialta, monuil, ul
f.illfiemednysse wjlm beon on oeletbe iiuhie. geoui - concotdes hi esenthw.eic lnidgelittini theawjs gewunan.
peijetltoms atdotem accendt valetel, siudto- wquatt consuelndints usti,
lullite asnieagian tarful lie on gann; Aftindenum ,C hahgas an I acos geefenljuleude laedr.is. legulhce
se peicunclattaollicilus coipil. Cotnpeito sanclos
heixida
ptobatosque tmtlando Paltes, seguiaitu
gewisiliee. tbee tlu halgau Minsiiu. on mishctinibji mid fjestuin gethantes ancian gehealdende
eten<m, quod sacia Cwnobia, dtveists sui pixcepta tenact menlts anclwta setvanles
tyiieutei sliowum. toioieneand lomejii Dnlitnes uullo hwan naie twyiccende ungethwaaiudon. tluiiu
tegimints Imis, dvula cic pene Domtni modo dtssenttendo dtscotdateitt; ne
uie lljjlendes Cnsles theowdomfoil.eieiiegymeleji- ungel.t and niislic anes regules and anes Elhelesge-
noslit Jhesu Clastt seivttw deslttuta negliyen- impai ac lauus unnis tegulw ac vmus Patuai u-
lice jetliedon. Ihiihliies on bijrd nndgjie. miJ wuiu bysmoihce tale bahgre dioliinungj ou-
lei labesieunt, Doinvn comptinclus giatta, cum sus piobtose ittupetium sanclai convetsattom tt-
inicehe mddes blisse elstenJe j-ghw.nj stowa geDtobe; Tbises heah"yldesun Cynges inidsmeagie
magna animi alacttlale festiiiaudoubtcunque locotum togatet. Euju&ptaceltenlissiini Regn sagaci
geiysenlte geetulstalude, and iiuduel dum gynie- niynegimge jjastlite ou briide na ihal an Bisteo-
decenltss.tme teslautavit, ejecttsque negtigen- •iioiuiu sptiuualttei compunctt non tatuum JE/isco-
lejsra Pieosta hlthuni. iu ihat jti Monetas. at- jies. ac eac swnce Aiibudas and Abbuussan lliael
lium Cleucoiuin sputctttts, non solum Monachos, ve- pt, veium elium Abbales cl Abb tltssai quod
cac iMyiiecyna eac. lsederutn ami modtlium ge- swilene aitd sva micelue bige ejinudou haub«nLj-
1«»i Sanilimoinaleseltam, 1'atttbus Milltibubtjuetoil- Utlem el lanlum meiuetunt habete Lo-
seituni. lo GoJes iheowuG.ne .eghwai gtond swa l ow- uw wjstielitum to loderum bandiim olui=eie
slhulis, ad Det fumutalum ubtque pei tttn- 'D ctoiem, eiectts ad tvlheia palmts.tmmensab
mytele h.s ntes tyintlie esl.illice iie gesetto beah sitlemliiiu thancas. wil fuegaeues geietce,<ii
tam sut tegm ampliludinemdevotioSiinecoiistiuil, cetst- tlitono giales, volt compoles tejetre
an.I nud godum ealluni gegodieuduni bhihe hyua jlJon. witud soiu hyi luesum nud eahe
Igmsque ommbus tocupleians giatulabundus twn dtsluleiiint. Nam illtco ejus tmpeitis lolo
)m gewelegude. Cynehceie witudiice gebioceu tife- inodessineaunge menlts
bliiheiicehyrsiungeiide.aiitl halines
ditavil. liegah uttque junclus oj- taldies ures conaminetituctitei oblempetantes, sanutque
liuiige. swaswa liyida Hyiue cailull ham lea- lala mid lluni UuiiieEad-
ficio, veluit 1'abtoium Paslor (a) solltcilus a ta- l'aitoninoslii Gugouidocumeiita qutbus BealumAu-
iliim oilijwia geaglum. swilce gynicendum Wul- g.ui nijiiiaii he hjgue tlul ua tiut au ronu-
btdis peiftdotumteubus, ult laantibus Lupo- gusitniim moneie studmt, ta non soliim Roma-
la gotnum vel hratuui. llu sceap. ihe 'Ihiibtenes iiistuioeac swilc lunciscra wjitblite Cyieeeua
JHS« ruucibus; Oves quas Domtni naj, vetum ettam Calliutum IwneslosEcclebtatum
Joi iufendre gyfe. geoi nfull he gegadei uJe bewen- gewuiun. mwie Engla Cjicejn. gcwiiiegentio he
laigiente giatta, studtosus coitegeul muinen- usus, rudt Angloium hcclesta, decoiando con-
gende he geneiude; and hj's gemecceaii gesette. wyiihigende. togechpedum Flontuin Mono
do euputl; coniugique sua> Aljuthce blttueiel, tecolentes, acctlis Elorensts
(a) CiUliir hie lotus (atque e\ ipso evemplju quo dedicaioiia e\eici(ationibus Batoiiianis pia?fixa.
EQi usisuums) a V. C. lsaaco C-JSJtibOnoepistoii ibj stuunerunl.
&S9 IN HIST.iNOV. SELDENI NOT.-G. 530
tu u ilwes Eadigan and eac thoes healican A gehihlc. lliil gewisllice. nrnig Muncca otiithe
Beait Beneditti necnon prwcipm dtdit, ul vtdeltcel, Nulius Monailwtum vel*
i!i\ jssies tii.rfbirmiun ys gon^nined uaman. seviges heahran ludes wer oihlhe neoiheran thgltr*
(jiepobii quod celebtt Geni. nnncupalut locabulo, alicujtis alitoiis giadtts vtt vel tnfeuoris secieta
Mtinecum. jtgliwylte of wtiitbum h\ra tlie.iwtini Mynerena dyistig mgan fjrendra gethrisllophlo.
Monach s, qnwque ex dtgms eotum moribus sancltmonialium audaxtngtedi lusttando piwsumetcl,
wurtbfulle gegadriende. swa swa Jjeon Hunigcamh and hlha the gasthces anthealdes Eahlorscipe lo
lion°sia , colhqente, Mli apd faium et hi atii sptuiualis inipeut Ptwialma id
teares miJ mislicum felda Ijlosanum onnnie Iiyfe, laie note. na lo weaiuldhcie nceteie
nectaris dneisis ptalcrum fiottbus tn nno alveauo, dtscipltnw nltltlalem noii ad swcularts tyi attindem
swa tbas theawa gewunan to Iyfes wyrllinjsse nulilc oferbig begaib. swa hyia swase Eidiga
ila has morum consueludtnes ad vtlw lioneslalem poieiitatusstip£i eas cxetcenl, tta suum, ul Beatitt
and regiilipie gehealisiimnesseweieiiiesse tluifiam nunegath digla gemeeihce foiesee-
cl legulaus obsetvanliw dulcedntem ut ab Iwttaiut Isidoius, secieloium tempetale ijxrii-
1ham the weg cjnehcue beboda Drihtnes btilon wian logang. tbat hyia legnles gpbe.il(isumntsse-
hh qut liam icqtam mandatoium Domim absque deant accessum, ut eauimiegutaii obseivanttai
gilppslealiiremealchiheiiugyl Eadmpdlice stteppiih nales b\\on ongeau cweiban.
jactattitw vtlw laclet adlutc hnmilitei tncediml mhntne conltadtcant.
iiljnyddie siioffan seinybhijslehutonceoruiige.oewli- Tbset sjlf litli gpljfpJrum legiinttim geoce un('er.
(a) dcpulsu nausem ladio" .*tne quetcia, legitt- j> Id soluminodo Calholicts tegulaii jugo de-
ce drencebeon ubuiged niydhifweiiduin. audgrjeiii- iheodduin to -begymenne-we getiemtlon. na thai lba
me Itaustu deguslau libenltsstmo, ac avi- dilis adtendendtim censuimns, ne aam
ge mid hiflicre hi nuliton beon gefilletl est fulbiesse the oiigewunan fjetha for Ihane -Cynge and weldon-
di amabih possent impleii devottone quw tisu Paltumpto liege ac benefatlo-
gemethce. mid niycehun and fremftillum gesceades duiii of lba»ra weljjedun. Crisic gifendom. \vc synd-
tcnpeiale, cutn magna ac sublilt Nalionis rtbus quoium benefictts, Chttslo latgtente, pas-
tidale. Cnstes niidtianeardes Heelendes gefultii- fedde lliingijedenean gebaedegewuiilite wesinguh.
discieiione,Cluisti Mundi Satvalotis opttu- citma, tnleicesstoiiibotumive cotnuele cammvi,
inigendre gjfp. oirthjsse gehwoedon gesellon hec. uud nucelie swifnysse sji'e:ei'(le Go! swyihoi lo
lanie qiatia, hoc exiguo appoitterutil ntmia xeloctlats psallendo Dettm po tus ad
(b) Codiallo. yisunge unbesceawudhce, lliatni si<,e foi thclypun
itacundtatn mconsidei ale, quod abstt, pioiocetil,
thjenne forsceawudhce lo syniia foigifnyssa nnua-
Thosl na wiiudlice syndrige. gys hl hyra. thal na ad peccntntnum veniam invi-
Ne si qnam piovtde
tgitur singult, suam, quod liiun. Swa wiludlice iiiiiiegieiide f.pdei uitim
gewyrlbe. findele on hyia wisan thrislitille lent. lta igiiur, hoitanie Patte noslioBene-
absii, adinvenlione»' suapte piwsum,,luost eallelo dselendhce smgende Jiydiyman. that
gecuijn. tbseiie injerustan balige hyrsumnysse diclo, oinnia disiincte psallendo modificenlvi, ui
eligeietv, csccellentts.tinum sanctw obed/enliw „ gethange ure geihwoenge siefne ure. and th.u si ge-
waestin. sumie wytheiwyidnesse writan on iin- ^ mens noslra concotdel voct nosti w el tmplea-
fiuctum, altmjus atiogantm jastu viopinc- fylled that Apostohce. Ic singeon gasle ic singe and
nel bc-witene eatmhte fotleton. aml lui Wud Aposloltcum, Psalljui spniiu, Psqllam et
le seducli, miseiabutlei amtlleienl ac Saiabci- on gellunce; gjf solhbce for senigre neade ahw.et
ôththc ncah. ma liuemie Munecas olhlbe meiiie. St uuiem pto qualibel necessdale qutd
ttD, xel feiw, potms quam Monachi anl wiiliulan gemenne ngubces ibeawes gtwunan
Menn WJ3IOHgeiliuhl sewhcc; helut Thrilitnc evlta constietudmis usum
Ilomtnes videientvi, iegiiimam voium Domtno to icenne communemtegulatis
bj th. swalange hj7t sy gcdon oth that se
vrum HselendtimCriste anmode hy he belon and mid addenduinjueiu, lamdiu agatin
voslio Jesu Chrislo unanunes voveiunl, pncto- quoadusqiiene-
intinga foi iham lnl is gedon, Cnstes gefullumigen-
veddegasihcum hi gpwaestnud.tii ln. Ijfe gesillian. golmm pio quo aqttut, Cliusll opilulan-
que sptutuah confiimavetunl se, vila comtle, dre gjfe. sigebet and ihal. foihogudre wnherwer-
gpoteregtilesunderlheodde, ihasame.ticudan tlieaw.t le guitt i,meiioielui,el ut, cottletnplo auogan-
juqo Regulw dedttos, lias adnolalas mouim dnjsse wiytan ihaiitfiillust
byisumnysse si begeten
gewunan mid gemeieitclitrc openiicehealdan uiolit- tiw fastu giattssnnus obedteiuiw adquiialur
consueludtnes communt pulum custodiie conier- wjeslm andgiad seiegullica. an tlum ys geboden
nunge. fiuclus,el giaduitlle tegulatis,in qtto piwctpitui,
satione. thal nantlung na do se Munuc buion tbai gemenues
ut mhtl agal, Monaehus ntst quod communts
Other. «'gbwile on t'igh'm gebedhuses stowun " Mynesiies legull oihlhe yidrena syn geminegude hy
Cwlertim, unusqutsque siciefs Oialotit locis, Mvnasteih regula vei majoium cohoiianui-, exem-
onswa miceltitii swa Hahges gjstes gyfe mtldehce sena. gebinlicost si ge healdon ; iuteshwon leng
tn quanlum Sanctt Spiiilusgtanaclementei pta,dtligenltssimecuslodialur.Nequaquam (c) ulletius
ontiht syndei lypum, gewiian gode mid gotlia tbristhcegewunansibealdanmid dyrsiygnesse buton
insligaveitt,pecultattbus, iesle Deo, cum honoium pt wsutnpiose usu tenealur lemeiaiio ntsi
weoica woetcean wsedlue biucegebedum. gelheahle Synoiblicum gecoren and betboele mid
opetum vigtlanlia consulie ulatut omltonibus. Concilw Synodali elec'um liadtlumque cunt
Thset lo soihan se setbeia thysses elbeles giesceade nuegena e.iha mederfram eallumbyth
II oc elentm Dunstanus eyregtvs liujus Pattiw dtscieltone utlutum omntum malie ab tiniveisis fuetit
Arcebisceop, mid lorewitigum thuihblawen gasle rihigelysedum; Onforspjeeenum witudlice s\nolhh-
Aje/iietuscojjus, ptwsago afflalus spirilu, Calholicts. Prwfato equidem Synodali
to gelrymmciie ihses foresa?daii Syiioihhcie gega- ciitu gemote that lo understandenne micelium ealle
ad coiroborandum piwfalt Synodalts con- conciltabulo 1wc altendendum magnopeie cundi
derunge gemot. gleawlice and wislice to gedpmdon tbat Abhuda aul Abbutissena cyre
lenlus Conciltabulum, piovide ac saptenter ad- decteveiunl, ul Abbalum et Abbaltssarum elecito
(a) Depulso forte. (f)Leg. forle nec quidquam, sud il3 Saxouice forei,
(b) i. Codicello. i« wnige thtng
551 EADMERUS.MONACHUSCANTBARIENSIS. 552
mid Cinges gelhealile and mid roede halges regules A i Equilando autem «£« pedttes tter agenao, non
cum Reqts coiisensu el consttto, Sanclw Regulw ydehim spellum hi gesenitgan.aeoihlheseams.vngntn
w.erpgedon mitl laie. oltosis fabuhs vacent, sed vel Psalmodiis
ageietut documento. lng theawun othlhe bt- thing neod behaefumon alyle-
Bisceopa eac cyre. eallswa Abbuda. tnseivtant xel de le necessatla ffppottu-
Episcopotum quoqite elecito, ult Abbatnm, dom lyman hi spseean.
iaeahwar on sede Bisceophtum Monecas regulhee no tempore loqttanlui.
nbicunqiiem Sede Episcopah Monaclu tegulaies Tliisse besceawigende that tiJa regolhcena riden-
diohtmalh. gyf. dnbienes unnendie gyfe. swilcre Hoc vonstdetanles ul hotasRequlaiesnon equi-
conieisantvt, si, Domini latgiente gtatta, tanit de ac of borstim lihlende cneowigende. buton
theogmege that MJIIUIC beon gemetm-eg, Tha sylsum (fljido êd de Equts desihendo genu flectenles, nhi
ptofeelus tnibt Monachus leppeuit potuettt. hodetn deeg lieolshit beo, gedafenhce, swa swa bi magon.
gemelebitsigptloniuoihrum seiiiguingemselethieahe dtes feslwa fueul, conoementei, ut polueitnl,
modo aqilui, nec alto quohbet modo, duin miJ goiicundia on brjrnysse. lngefyllan.
tii.ere sjiiaii ln syud drofitnunge fr m eeniguni cum dtvina compunclione, compleanl.
ejusdem sunt convetsattouis, a quoqnam buhigentiesotblicetiagiiiiglingjs acgelhugenelha?-
sjgelhrisl. Ittneiantes veto noii}uvenculos,sed adulios quo-
pi asumatur. ra myneguiige hibeon gebeleiude. midiimi 011gefer-
G^fsothlice dysigdome geletlendutn oththe syn- lum atnmoinnone mehotentur, secutn tn comi-
Si aulem, tmpeulia tmpedienle, net pecca- U j seipe gelsedan. At Ium sodlice wunigende na that an
num geeaiedum swilc the swa miceles hides wuith- tatu xlucanl. Domi veio degentes non solum
tts piomerenltbus,iaiis qut tanlt giadus hono- gebrotbui ac eac ^bbttdas sam gungeothtbe cildiu
scyre wyilhe sig on tlueresylfan ges33rr.edene heon fiattes sed etiam Abbales udolescenles vel puetulos
te dtgnus stl tn eadem, congieqattone teppe- nud earmum clyppende oibtlie mid hppum Ipoblhce
gemet na nijeg of othium ctulium Moneca Mm- non btaclins amplcxando vel labus leviier
Jiii nonpotueiil,ex aho nolo Mmiaehoium Mo- cyssende. ac mid lulwendum modes willan. butan
stia nnd auroptium Cyneges and gebiotbrj lium deosculando, sed caulaitvo mtimt affecin, stne
naslerw, concoidt Regis el fialium qntlms wordum bi wigentlum. arwiilhlice mid micelum
beon gebalgod he sealgeihealilesigecoren; Segelu- veibts adulatoies, leveienlei cum magna
dedicatt debei consilto, ehgatut. Qin oidi- wjerscype lufun. Ne to hjrsumnj'»se syndiige eem-
tlud gewishce Bisceop on eallum llkenesylfan tbe.iw caulela dthganl. IS/ecad obsequtum puvulum quem-
natus vtdelieeteptscopus m ommbus eumdem moiem gne hyia. JIPbuia iindei gisiehces tlunges gy-
legulicre mid Muneciim hjrs iheene se Abbud hyl ptam illoium,nec sahem sub sptiunalts tei ob-
teguiaiem cum Monachts suis quem Abbas tenet rmcge jeiilyfigne ut Ijedjn geihiisiljeiean ac eal swa
Jegulicnnd geoinftihe gemene and switbwst imd tenlu sotum deducete ptwsumanl; sed uli
legutaus, diltgenli cuta el tnagnopete e%- se i egul byt unde hys byi JesweeGcean vel gymena
prmjetie ealnewjeg b'ilon geswieinge geheahle; Ne Regula piwcipil sub sui custodis vigtlanita
cetlentt jugilet stne intei misswne custodiai.Nec sj ngallice wimge.
Bisceowbades intiiigan legules beboda oleiwiut ^_ jugitei maneal [1., manel.]
Episcopalus otcavone, tequtw piwcepla limidvs Ke se hjides mid synthigum senigtun cilde bu-
olhtbeofeigillol thustlice hetwixsende ac swa mj- Nec tpse Cuslos cum singulo altquo puetulo si-
vel obhvtosus temete tnletmttlal, sed quan- tan tbuddan se gcwitnjsl set slande to fjLienue leafe
<?elumswa be ofpistibth ad weoree. ne leiuo qui ieslis assistat migiandi licenltam
tum exceltat et opeie. I eebbe ac nntl gewunan mid eahe stole. gif llung
- Theowurdhera Etldoiscjpe tbal nc lo mjcelre habeal; sed sohto cumiola scola, si tes
Seiulanum vero Pnoralum ne ad magm geiceadliee swa geainth. thyder neod js. under
luyie hyiuhe ealswa swilum gelamp. earmhce tationahihs tla exegeut, quo necesse est, sub
ruinam dettimenli, uti ohmacctdeiai, mtsetab liter swigcan otlulie sealmsangum on tlieowigende mid
become mid mycelum emhelhance aud nnd amau- siknito tel Psalmodtis mseiviendo, cum
devennel, inagna unimadveistone alqite ana- bletsunge he fai e.
sumuiige beou onfangen Mjnstrumon halgum wish- benedtclwne eat.
Ihemate susapi, Cwnobti sacns sapien- Ttuu sotbhce cmbe fa?r. hulon neod mycel
ee foibeotlen !e. Cinges liurtitbinga and Cwene Vtltaium aulem cucuttus, ntsi necesstlas magna
tet pioliibenles, Regis tanlummodo et Regmw togenyde. and ned be heies gerades lo dal tlut
hlalordscype to halgtestow munde and loCyncJi- computeul, el necessanw taiionis dtscieiio hoc
Domintum ad sact i loct munimen ei ad Ecclesta- dilue vet scifte. wougende nates hwon gelom
cre auile fulium ninJ \illan symle gyuian dtclaveiit, vagando nequaquam \te-
sticw possesstonisaugmentum,voio sempet efjlagttaie Ijeceon.
" quentenl.
gewiscendhcum eaha snoieilicust hig heion. J
optabth piudenitsstme jusseiunl. AVoiuld manna sobtlice gebeorscypas. buton fje-
'loCjnges sothlice neode and Cwcne fsedras Swcutauum vero convtvia, m fot-
Ad Regis veto obsequtum el Regtnw, Paltes runga fjeies cumlythnys uiinundlunga ofer bectime.
Mynstu and Moddra swa ast framige to hahges san ilineusttospttahtus tnopinale supeivenent,
Monasiei iot um mati esquequolies cxpedieiit ad suci i oiinjnewisan liud thiistnyssetiyrsiigrena thaEahlras
Mynsires ilum bi ofer syiU nole mid Godcs ge nullo modo ausu temeiatto nec Ptwlali
Ctvnobti eui~ piwsiml, utilitaiem,~cumDet itmoie na iha underlheoddan geneosian geihusiia3ceJn.
aiid regules gehejItsnmnesseeadnioiUice to gan. nec subjecti adtie piwsumanl.
ii regulw •obseiianita Immtiiiei accedant. Bigleofan mid gewihle gemeie and getele. scrud.
Ricum na forinlingan to gereordigenne ac Vicium cum pondete mcnsuiael numeio, vestitum,
Jôtentibus veto non causa convtvandv sed faesien. loiheefcdnesse.weccean. swigean. lijisr-in-
for Mynstres hote aiid bewerungeswa ait-swalni. jejuntum, abslhienitam, Vigiiiam,taalutnttalem, obe-
)3io Monaslent utilttate atque defenstone, quottes nesse god and oihre gehwilte tba Mundboran
Tieimge ongean gangende witbnnian olhlheTviihulan dtentiw bonum el cwleia qawque, quw Pationt
expedtetil obvtandi tnlta infiaie uies thas Eadigan Benedittes gesetednesse willice
Mynslre Jeafe bi habban. nostn beati Benedicti tiadtltone voluntane
Monastetiorum licenliam Itabeant. ~we onfengon. Drihlnes ures Hjelendes Ci tsies geu-
IJMdende sothlice othtlie fsetan fer donde. na suscrpimm, Domtnt nostit Jcsu Cltt stt nn->
833 IN HIST. NOY. SELDEM NOTJE. feSi
ue.idio gif. tnid e.illum mopgemim geliealden- A bi quam cunclis successoiibus suis pro abbate
Hiieiilp gialta, lolis viubus custodten- orlhtlie Abbudyssan beon geseald on Crisles ihsosges-
<le, vel abba tssw dau m Chuslt cnpis ui-
les. welian hi synd and hys moilor_ Maiun and eoha
Be gewunthctim thas haligun regules theawum catit sutit ejusque genilucts Maitw ac ommum
De consuelis sanclw tegulw moubns Halgena naman mid secum he forbead anwealtle.
samlhe fram iham forssedon fjeder Benedictesamthe Sanctoium nomtne wiexno ptohtbutt tmpetto
tam a piwdiclo Palre Benedtcto qiiain DJPIsothllce mid wehvillendre J ihlmcga myngientle
fram bahgumsefier lyligendum and ge efenleecendum Hoc aulem beneiola inlentione hoilanda
a sanclts sequactbus et nnilatoubus he loerde tbat Mynstra f.cdras and Moddia swa
hys. delmeelum mid llises iritelum domes tosceade. suastt ul monasleuoium palies mattesque quw-
stus, patlim cum magna examinis discusswne hwilce ofer gewunan neadbehefe.gesiJ(helian. thtirh
nud sytigalum gebealdath gewunan. Joresedai €jn- cunquc super usus necessauos leslavetint, per
vngi cnslodilis usu, prwdtcH te- handa theaisena un heofenhce nud rmtelcre and sin-
ges mynegunge " gpgotiude and jldrena hjpstim gctry- manns paupeium in ccelesles cum maqno el ju-
gts momlu ftelt, ac Paltum unpeius con- galieoiibiydnyssegelogtangold hoidu that lichanun
jnedecaifulhce. eaKwa we be helon. on swa mice- gi compunclwne tecondanl lltesauios quo cotpoui
fisi so hctle, ult polltcm sumtib, in quan- on eOithaii wumgendum motl feei drohtnegende
ltim s*wamiiilj helpath. atu! g.tsles h thges gifu on in letia degente ananu^ tbt cotnetsaudo
imn wes subpelent, et Spitttus sancti gtatta insiin- n undeiiihgede wimge tbal ge gol.l hordum nnd en-
liin. 10 lefwendre biolheiltcre annyslegehatdium- biibsequeits maneal ubi thesautos ot-
xeut, ad cattlativain fiuteinw untlalis cuslo- hyrduesse foresentl riihlwisustie, gifsenige ylJun
liessp wuiende iiton onlihton. tbat fiam him seces dtne pioimstl jusltssimo. Si quw veto, Puoie
diam scubendo dtlucidemus, pt ab tpw mleiiiw gpwitendom behfan. se seftra Abbud -swa thees
1fes earilean ealle ania?dlice and hhliihce obeunle, supeifueiinl, subsequens abbas ul
vilw t emuneialionem cunclt concoidiiei el gtMulabunde II iligan gasies gyf ongehriiicih na tbam magon
gebealdende onfou. se the delh anmode. tboel is saticli Sptttius qiatia tnstinxetit; non ptopniquib
conseivantes tenpianl, qui facil unammes, td esl fljescheum otlithe Rycum weoi ulJhcuin jeftei tlisps
anes theawes eaidian on buse. tlut is' Cynuig God cainahbus vel lyuinius swculaubus secundum an-
wuus mous habitate tn domo; ubi esl Rex Deus -sciian Dibie d.elende ac ueodum gehrothia
Godes and fsemnan smiu. se mid f.eder aiid H.ilgum leuous diclalum dtvtdendo, sed necessilatibus jialium
Dei et Vtigtnts fihus,qui cum Pahe el Spiutu aud theaifena helpende. soriende mid gebrothia
gaste leofaib and livath God on worulda wo- et paupeium subveniendo, otdmans cum fialrum
sancto -vivil et tegnat Deus m swcula swcu- gethethie wishce thbte.
lttld. constho, sapientet dtsponal.
iorum. Ameit.
Sequuntnr capitula xu de sacris mohachorum et ldem jtis postea gemper apud nos in usu, prseter-
solemnus ofjficiis, atque ea Benediclinis prseceptis quam ubi mos singuhiis aut pactttm ejusmodi proe-
aplata, unde eliam ipsissimus nonnunqtiam ot alioius "_ siationeni exigeret. Qua de re consulendi, si placet,
et pTooemiief_capiiulorum conlextus pelilur. Atqut, Bractonus lib De aequirendo reium dominio, -cap.
absolulis tapitubs histe, legia subjungitiir sJiittio, 55, § l^, codex Bteton. diclus capile De Ilomagiis, 5"
qtia cautum est ne, demortuis C03nobiaichis,ca qu,B edu. 5, fol. 78 b, 20 edil. 3, Ut. Avowuj 124, et
Eto-Se/TWK junsconstiltis Gisects dicta, et Ralevia lil. Reitej, 8, 5, Hen. 4, fol. 2 a, 8 Rich. 2 tit.,
seti Hereota nostratibus, ab ns qui suceeduut, fisco ReLef 14. Et de Heieolo seu Hergeate Saxomco,
penderentur. Anlea enim penth solebtnt, auod ex si\e Relevamento aul Retevtiiwne seu Relevamtne
6 mctione qisa, quam bic subjtcimus, liquet. (uti \oeabanty \t lesis Legum Canuii legis cap. 08 et
Thas foresaedeiosothan Cjjnng that he thysse 11- 69, et Leges Edwaidi Conlessoiis, oap. de Heie-
Piwfatus equtdem liev ul itujns h- tocltns. Q.ubus h.cc adjungas ev nhiihsAnglue cen-
llaii boce end&poecejfLwa anioynn geleafullre and sualibiis, sub Guiilehno piimo, pubhca fide tonscn-
betiuh Epiiogum utt ptohemium fideh ac ptis alque eiumiiiim in arclnvo (istah seuatts. ln
gescpadwisiicie foitbahtincge mjnegunge ongan rith Cunita quando mottiut (ila labulje dla;) alodiaru%
raltonabili exhoilattoias monitu cwptl, Oi- texmde habeat ielevattonem leuw, excepla leiut S.
geleaflice beluce nnd snolerum smeageiide we- liinialn, et S. Augusitnt, elS. Maiitnt, ei excepus
ihodoxe concludetel, ptudenti discultens exa- his, Godttp de Buntes, et Godttc de Lailesone, et
lede. mid myceluui hys CyneLcan miliie anwealde Mtttod Gtlt, el Ebbei Biga,Seiet de Ctlleliam , et
niine, cum magno stue i£giw polesiaits tmpeiio Tutgis el Noiman et Atoi. Stipet tsios habel ie%
lorbeodendea.eestilctilsl be hel thatnan Abbuda oiblbe foitsjacluiam de capilibus eoitim lantummodo, et de
inleidtcens magnopete jusstl ulnemo abbatum veL lcius eoium habet letevamen qut Itabenl suam socam
Abbadyssena him stowe lo llwem gold bordige eoi'- D el sacam. El in ctvUJte Heiefoidensi : Buigensis
abbaltssarum sibi locellum ad hoc thesautizarel let- ctim caballo seivtens cnm motiebatut, habebal tex
Ihbce tlut gewuiilic gaiul thai innl.edisce Ileiegeate equumel aiina ejus. De eo qui equum non habet si
tentim vl sohius* census quem tndigenw Het ta lua moteielttr, hubeiat tex aut xsoltdos aullei iam ejus
gewanhte clypialh. ilul for thyses eaides magjni cnm domtbus. Ilem m Aicenfeld (quod niinc lichm-
tibuahler vocitanl; qut pto hujus palttw polenlibus fedd dieiiiiiis) pagi Jleiefontensts villa, Habel iex, u£
aifter gewiiinege Cynnegum beon geseald gewtmys. m tabuhs ilhs iegilur, ueb ecclesias. Piesbqteii hu-
jos£ obilutn, _ i egibus dan solet, t um ecclesiarum ferunt legaltones tegh in Wales; ex
tiuiion for hiin.-woruldheraga?fenJa3cinege.beon ge- quisque eoium cantal pio tege n mtssas uwquaque
unde pio eis sacularium tmitatione, da- hebdomada. Si quis eoium moritur, rex habet de $o
seald nnbt, lu ltjefdoii. and swa on Ananian and Sa- xx sohdos, per consuetudinem. Vide elijin Camde-
i! possel, habetent; et stc Anantw el Sa- num in pago Beiokiensi de Taiuorum relevamme.
Jiran anunsiniiitiige lneosende to myceluin hys sawle Atque alia ejusmodi repenunlur. Sed de lns obi-
jiltyitB analliemaie coiiuenles ad magnum suw animw ter.
folyide Hahges Regules beboJu. syndnge ealle Cseterum quod ad sedulam Edgari in novandis,
iieiiimenlum sanclw Regutwpi wcepta, pecuharta omnia soliiaiue vitse inslituiis curam ^tque uavatam ope-
forbeodende. to nahie geilydon. Ac ifulisamtlie hi syl- ram poiro attinet, exslat etiamnum codex, ejus
jiohibenia, , adnullaient. Sed koc tam si- jussu Iuieris aureis pulchemme e.xaratus, quo ea
fura sa-ii eallum .eflergenegum hyra for abbud novo WwWnise monasleno uislauravit. Praiialioiie
5$!> E4DMERUS SIONACHliSCAISTUARIENSIS. boO
ad illi"S sevi mcem salis turgida (qiue aliquot A t Peeunia, quara memorjt, \cctigal illudeslquod
paginas occupal nec tamen ad rem omnino facit) lnt Romano ponlifici conpessum otim ab Ina, Occiduo-
pr.etermissa, quod reliquum «sl, etiam exhibemus rum Saxonum rege, Pettt Denatn \ulgo appellatur.
< Ego Etlgar, divina fa\entegiatia, i ele Vtde Le Sed mirum inteiea, undenam Berloldus Conslan-
gesecclesiasticasEdgai t, Pati ologiwtom. CXXXVIII, liensis lam faisoaffirmarilin appendice ad Ilemian-
col. 488 el seq. numConliaclum sub anno 1084, GtuHielmumVicto-
. Aique de insigni hac solilinoe \iioe instauratione, rem, tolam tenam Aiigloimn Romano ponlifici tri-
intelligendiim esl iilud Heniici Huntii'gdoiien»is in bulariam fecisse; nee aliquem jn sua polesiale ali-
Edgari regis Elogio. quid fmeie aul vendeie permisisse quem apostoli-
eoesedi inobedienlem depreheuderel. FalhlpTine et
Templa Deo, templis monachos, monachis deditagtos. fallitur; et illms sevires apud AngIos.geslee manife-
Le\i eamdem rem pede transeunt historici nostii, slissime leluclantui. Ponlifex autcin Romanus apo-
inter quos consulendus, si placet, Floientuis Wi- stohcus hic vocatur, uti p issim liim apud Iiunc auclo-
goriiiensis sub annis 964, 969 et 970 tit etiam Mat- lem, ttim eos qui et cooelanei suiit, et vetustiores.
thsciis Florilegus, et qiioti sevagesimoqnaito supra Yocabulum alns piomiscue iribulnm esl antiquilus
nongentesimum anno tiihu'ini, de no\o jllo Wmlo- episcopis. Postmoduni \ero Romano pontifiei pro-
nia?- conobio, in sevagesimum sextum transferen- piiiim nomen f.tctum esl. Yide de ea re Giegoirum
dum est, si fitles habenda (et habenda plene esl) Mjgnuni lib. vi, indiet. xv, epist. 57, olquse nola-
icgio diplomali quod jam inseri supia tiiiavimus. vil doclissimus Isaacus Cas.uibonus In Excrcilallo-
Videsis porro quoe occtirrnnt apud Sui imn die v T.mhus, ad Anuales Baiomi, § 4, Ann. 32, num. 5,
Oclobns et Baronium lom. X ann. 970, tibi sanclio- Alque in Jiirisconsulloium noslioium Commentariis
nes quse evpressissimis verbis Edgarum sui aucto- vetusto Gallorum idiomate consarcinatis, Yaposleille
rem non semel luculentissime ?giioscunl, Ineviler frequenter ulem denolat, uii non semel apud Goto-
rnemoi anlur ac si Dudsljnmn solummotlo et Jo.m- Iredum Vilhirdo\inum ni prisca llla Historia Con-
nem XIU pontificem Romanum aticloies habtiissent. stantuiopolitana GJhce eonsci ipta, idem repeiitur.
QIIIII Edgari item oralio ad anlistites de ea, qtum Tralatitium emm est nomina piima compluiitun
divimus, instauratione exslat apud Ailtedum abha- aeque commiinia, smgularis ahciijus tligiiitatis si-
tem Rbivallensem in ms. epistolica hislona ad gnificaiioiie postea coeiceri, uti videie esl in ducis,
Heni ictim II. Atque observatu quitlem esl dignissima comitis, miltlts, piesbyteti, diaconi, eliam et papw.
ea ipsa esl quam laudat V. C. Isaacus Casaubonus Papa enim olim oinnihus episcopis liihuebalur in
in epistola Exercitaliombus praefiva, atque ita se Occidenlis impeno, quod \ideie est apud Sido-
liabet lidehter transcnpta ex eisdem mss. quibus nium atque alios passim, et Joannes patriarcba
ipse usus est. Alexandrinus, 6 itKTKKs'AMKVS/JEIK? appelljlttr in
< Qtiontam magnificavit Dominus nnserieordiam lemmate epigrammatis Anibologu; hb. 111,cap. 1.
snam, » etc. Exsial supia m legtbus ecclestasitcis Qmn a'vi Onentahs impeni cilerion, eiiam pap.i
Edqan tegts. haud almd quam pnmiimseu liifiinum sacri ordiiirs
(i>) Cum omnibus qtia>feiebat, etc., pto titu loci, grjdiim designab.il. Id hqtiPt ev Isaacu Comneni
cap,ivitali addtciiui. Mos priscus et'u,nniini reslat nnpprjloiis SJiiclione qtu nzpi TOUvavovtyovseu
leieper omnia Iittora Chnsliani othis, ut naufra- "- '
bonoiaiu ejus, qm in sarios ordines cooplandus
gorum bona fisco applicenlur, quotl tamen apud eiat, puesiaiione legem inlu. Sl.U..iii es>im «l eo
Anelos haud obtinet iusi ubi neque homo qmspum noniine iuillus episcopus plus quatn septem aineos
neque canis aut felis vivus evaserit. De litiore niiininos atciperet, iinum scilicet OTEttottl auToj
Gallico videndtis Bertinndus Argentisetis in Consuet. )lTOV TTKTKV ^TOt«VKyOMtTTVIV TplK Sc, OT££El/50TOVEt
Bntan., til. Des dtotls du punce, ait. 5fi, § 43; <x0r6vAic/Yovmi y«t ETEfa-ipiK OTE/)npot au-6vtEfE«
-Catol de Gtassaho J5<> Juie Fianc. 20, de Neapoh- itTot XtpeaSxiTefoj. id cst, uniim qnando facit eupi
lano; Andreas de Iserma ad Constil. Neapol. i, et stmpiicempapatn sive lectoiem, iiesquando dtaconum
MalihseusAfflictusin Constit. Neapolil. hb i, lii. 59. eum inslilutl, et qui cwtett sunt ttes quando tnle-
De alns, itlem Bertrandus, Choppmus de Domanio giam sacetdolts seu piesbyten dtgnilatem et confeit.
lib. i, tit. 15. Bodinus De lep , hb. i, cap. 10. Sed Alque 7rf<DT07r«7nrKs- dicebatui qui si\e legendo sive
aluer jus Csesaretim. Quod enunjus (inquil Antoni- alid minibleru obetmdo vices paliiaicli.e Conslan-
ims mijteiatoi) Uabel fiscus in aliena calamttale, ut tinopohlani seu T« SEUTE/JEIK TOUKpyjepias, quse
de re lam lucluosa compendtumsecletur ? C. De Nau- vciba suntGodini, gerebat. Coinnem aittcm sanctio
jragns, hb. i. Et qtti naufragoium Ciiuslijiiortim quam memoramus, occurul apnd Theodorum Bal-
bona rapiunt, analheiiiate feul jus poiUificium in samonem adPliolii Nomocaiionis tiiulum De fide.
E\trav. De laplonbits c. 3, Excommuntcaiwni, et (8) Pitncipem quoque tegni sui 11011 sttubat quic-
m sanclione illa pontificia Bulla Cwnw Donuitt dt- quamstalueie aul piohibere ntstquw suw 10 uniaii.
cla, ad qttam videndus Bai tholomJMIS Ugohnus Qtiantus item fueru Guillielmus lste 111nnpeuo
libro De censuris. Doinimim aulem teriop inlelhge quod cuca sacra exeicetttr, p.tlam \idere est iu
liic Guidonem comitein Pontivum, sive Poniivi, Pi-1D diplomate ejus quo coenobio, quod a Bello iu quo
cardise scihcet piovmcioe maiiiiina?, atque Noith- vicit Haraldum ad hllus Sussexuiium denominari
niannia?vicinse. \oluit, plur.t privilegia lam sacns olhciis quam jti-
(7) Quemquam in omni dominatwne sua conslitu- nsdictioni episcopi Cicesliensis derogantia, stylo
tum Romanwutbis ponlificempio apostohco, nist se perquam impenoso concessit. Illud ex -ipso auto-
jubenle, tecipeie^ Hoc ipsum agnoscit, et eum qtu grapho quod eliainnuin sigillo regis appeuso serva-
in hanc sanctionem peccaret, etiain Lessemajeslatis tur in Thesauio quantivis prelu Coltoniauo, sub-
seu perduellioms i cum pronunliat Guillelmus II eo- jungam.
dem ltbro. Huc spectat epislola illa Guilhelmi I, c Willelmus, Dei gratia lex Anglorum, tam cle-
qua obsequii fideique prolessionem Gtegorio MI ricis quam laicis per Angham conslilutis; salutem.
pontifici Romano eam per riuniium petenli, avjto 1 Noiiiin sit \obis me concessisse et confii-
juri subnixus pernegat. El se lla lubet in ms. co- nusse, » etc. Vide ubt supta.
dice episiolariim Laufranci arcbiepiscopi Cautua- itl genus eitam est sancitum ejtis, quo sacrum a
riensis. civilt discrimiimii forum. Etenini Jloiente Saxo-
< Excellentissimo sanciee Ecclesije pastoii, Gie- uum impeiio, mutuas 111juie dicundo \elini tiatle-
gorio, gratia Dei Anglorum rex et dux Nornunno- hant opeias atque eodem uiehanlur bis quolannU
rum Willelnuts, salutam cum amiciiia. foro dioeeeseosepiscopus siniiil eipio\incise puesps
* Huhertus legattis tuus, religiose Pater, » ejLr. seu vicecomes, queinet Shyiegereve (unde Shtriffe
Vtdein Wtllehno Congueslote, Pattologiw I. CXLSX. nunc dicunus) et interdum Eaidormati uoiniaaâitt.
£57 IN UIST. NOV. SELDENI NGTJE, S38
Nequc aliud fere eorum illo soeculoforum ei<it quamii A. Iranscriptum esl autem e\ arcbi\o regio in arce
qiulc nunc esset unitisciijtisque eptscopi syno !uss Londineii"!, ubi inter legii -piivilegu EP<lesip Lnt-
ctiin vicecomilis Joro conjunct.i sive 111cjdcm curiaa cohneiisi olim HKIUIIJ.iique a Bitlurdo 1)ponlir-
et eodem tiibunah celebut t. Edganis rev Legumn maia, repentur. JSiiniriiiii m Cbart 2, Rich. II,
capite 5 : IIsebLe mon ihiiwa ott ge.tr Biirhgemoiee membi.iiia 12, nunieio 5. Ilabetur etijni Anelice
antl twa scyre gemolp, and lluer scjic gemoiee apud Fovtim in Ectlesiast. Hisl. 4, pag. 154, queia
Bisceop andseEaidoimaii and IIUT ecgther ticongee et "\i(Ie hb. iu, pag. 155, et Hisiori.e jiostue De
lihiegewonildes nhte ;» quod apml Joli.innemii dpciiuis c.iput 14, § 1, ubi foium \icecomitis seme-
ramplonum abbatem Jornallenscm In Hisioiia su.i,i strepioniensiiuo substilui hbenlius m.nehni. C.e-
fodes
Tns. |ubi \eteies Angluium leges pene oiinies PX K leriini in actorum Rolierti Wuichelseii arehiepiscopi
SJVOIUCO ser.uore m baibaiiem ilhus oevi veis.ee Cantuariensis legistro seu pubhcis ej'us tabtihs mss.
repeiitmtui) ad hunc modum ledtlitui. Habeaiui ini' totuiem feie \eibis occurnt nl quod Guilielmo legi
anno Bmgmotus lei, el Scyiemotus bis, el mteisil hic tnbiiitur. Regi elenim Eiiwardo I in ordinuni
ptwsul coiinlalus (nempe S.yiemoto, Si\e semesfi i comitiis, ut ui tliclis tahnlis legitur exhibet, ordo
coineiiiui) el Aideiinannns, el uiuqtie doceanl Deii sacer Iibellum, in quo eomplines injunas queuiui
reclumel swcuh. Tolidem feie \erbis in Cinuli re- juiisdiciioni suee 'a cnili foro lllaias. Neque ahus
gis legibus lbidem lubetur. Atque intle foisan estt sane est, quam ailiculi conlinenles gravaniina Ec-
qnod eiiam hotlie semeslres i*li inqtiisUioms POII- clesioeAnghcanee, quorum mentio fil in prooeiiiio
\ci ms qiubus prtesl viceComes (Toines el Hun Conslitulionum quas Atlic los Cleti \ulgo iion.ina-
dieds, ld est, centunarum foium dicimus) aute! ,,, nms. In libello aulem quem dixi : < Ctim Wilhcl-
nieusem aTastlulis el D. Michael.s festo elapsmni mus, inqttit ordo sacer, dudmn rex Anglije de com-
solenim rilu haLeudi sint, itique ex velusiiSMinoi muni consihoai chiepiscopoiuin, abbatum, et omnium
more, uti hquet ex Magne Charl.e cap. 35, el Stat. pioceruni legni sui, leges episcopales, quse non bene
tit. 51, Edtt. 5, cap. 4.JMam tenipoijiia lev olimi necsccnndunisanctorumcanoiuini proecepia,fiieraiit,
laia e»l iu Ai.iiociieno coucilio, qu.e ejnsmo Ii syno- sicut nec sunt lns thcbus, in reguo Anglue obser-
dos iiis qiiut.umis, eisJemqtie, quas diviinus, teiii- vandas inconcusse j'udica\erit, propteieaque man-
pes.aiibus , J!J episcopis iiiihci pueee|iil N^qtie da\ejit elpijeccperit quod nulltis episcopus \elar-
veiisiiinlliiniim non esl inde natuib moicm a'\o illo cluducontis de legibus ppiswpahbus vel causis qu33
•supeiiore, ut \icecomcs et cptscopus slalis hisce aJ legimeu aniiiuium peilinei.i, ad huiitlieda, vel
lemporibus sintiil piimo uleieiitiir, atque inde post- judicia sseculanum hominum quidquam addueerent,
niodum ad nos piopagatuni esse, ui, thsleimiiuiis sed ul quiiibet de quacunque c.itisa \PI etilp.i se-
•suh GUIIIPIIJIO eoniin tiibunalibiis, piistiniim <ie cundum leges episcopales uiierpellatiis, ad locttin
tempore et tot saeculis reteptum liisiiiutuin a \ice- eeclesiaslicum et oidiiiaiium quem (episcopns) ele-
eomite ser\aiclur. \ide concil. Aiiliochen. cai.on. geiit venial, ibique de catist vel ctilpa resjjoudeat
20, disl. 18, cap. 4. El conciiii ejusdem amio salu- secunduin CJiionicds el cpistop.iles leges ; et si
tis 541 habiti canones in Ecclesue \etustissiinij episcopt judicio sUre noliieni, si opns fueiil, ad
caiioiium coipore locum eiiam oblinuisse. nolissi- vindicandum lortitudo etjustiua legis \el viceco-
iuuui est. Quin el In apostolorum, ui \otdiit, earnes adhiheaiur. Et niliilomiiius dtfendcni et inier-
uone S8 ltiem legilur- ln uiioque auleniTJi TETK/STWdixeiune ulhis vjcecomes pijppositus seu minisier
iSSopvdtT>j?JJfvriji-oo-Tijfseu quaila Penlecbsles lieb- C regis, aut ahquis Lutus lionio de legibus qiue atl
domada idem dcnolal quodnma monsiiainm a Pa- episcopuni peitiiient, se iniiomittat, pio.it h.ee et
scltale tempus. Nain Penlecosie ibi inler\ailum, alia (ita se lubenl hbelli \eiba) m tluit.i puedjcti
quotl Puschatis them el lJenietosles fesiuin intei- Wrihelmi legis plemus iiistnbuniui , elc. t Sed
venit, deuot.tt; haud veio ipsum iesium, uti \uIgo porro dc legio Guiil.elmi m sicifs ordinandis uii-
usuipatui. Unde esl qtioti apud Graiuntim j„m perio, \ide, si placel, Vu.im Hugonis ahbaiis CIu»
diclo loco, Buichaidum hb. i, cap. 44, atqtie i\o- juacensis lii Bibhoiheca Cluiiucensi lol. 454, piseicr
nein. \,cap. 154 exphcalui per tempus meditim inlev Giegoui Ml lib. ix, epist. 5 tibi, Ptwsbytetob uio-
Pascha el Pentetosien, quod J.IU quo etumnuin tes , latcos dectmas -qnas de'inebanl, etiam juta-
utiinur congiuit. HypeibeieLeus \eio mensis (qm mento dtmuteie compulit, qua? Giegoin \eiba suni.
udictile pei Beulheon ni cxcusis Butchatdi libns (9) Ntillt .... eptscopoium jetmtllebat ut sili-
dicilui) pline Oclohei esl, et Sijioium seu Syio- quein de baton bus suis seu mtnisiits pubLce excom'
Macedonum mensis, a qtio et annuiii atispicabaiiiur municaiet. hl ipsuui pene ieptntui ui Claiendoiien-
el Epocham Alexaitdieam qtiee Trnifc Dht Ihainattt sium comilioiuin capilibus quauim Ileiuicus 11 n.-
vocant Aiabes, quod Epochatn seti jEinm Btcoims stiuuioi sub anno Hb'4. Unde etum iju.tl baiones
soiut. Eo eiiiiii nomine notus esl Alexander, ea bic deiiolcnl, Joite discentlum : \ocJbulum iiempe
figiira iu nuimnis sculpius; Jo\is nimuum Ham- alu nolione usuipjn qujni \uIgo; neque eos dun-
iiioiiis, Coinuli P.itns, clligic detoratus. Neque ul UxJt, til hodie, sigiuiicaie quibus peculuus oiui-
hic monuisse opeise pietmm dtiveum, msi dottos iium conuiiis locus est, sed unnersos qiiKs.ilieiu
ahoquiii \iros, an Jlypeibeietams Iut Septcmbicin D leaiioies, regia nuiniliccniia, ad ioimuljm juns
an Oclobrem significaiel duliiu<sse l.on d\ettisiis nostn clieiilelaiis, quod nulhus ullje tegue gleb.tni,
modo inteipienbus, veium et ab ipsis canonibcs se<l ipstim laiiiuiiiinodo regem spcctat (lenuie en
SJIIS iiiieniii etloclos, oisei\assem. Vide nolas ad c/jei/"pinasi lorensi dicunus si\e teituiam tn captte)
Gutiain edilionis Gregoruiide disl. 18, c. 4. Anm I.ttilundu possidebant. Nam m capilibus qu.e di\i,
-auiem vetens Olynijuadici (m quo nunc in Septem- lt.t Ipgitui. Nullus qm de lege lenet 111captle, nec
biem, niierduin in ahos \iiuden.u IItjpetbeielaus el wtquts domtmcotuin mtntsitotum, ejus excommunu
AlexanJiei, qui Hypeibeietwum Ociobn •perpetuo ceiur, nec ahcujus eoium tenw sttb tntetdicto ponan-
coiijunxll, discrimen niiiilme ad\eiicbjnl. \idetle tui, nisipitus doimnus icx, si tmegno fueut, con-
luc re nicoinpaiabilem V. Josepi.u.n bcaiigemni lemalui vel jublitia ejus (qtti, velul pia-ltcius pia?-
De emendat. temp. hb. l, § De peuodo Maceaomca iono aut pro-rex, iegias illo se\o \ites jgebat, et
Wbttva. Coeteitim sanelio quam di\imtis Guihelnu capiulis Anglioejustitiarius etum indigiUbJlui),
regis ita se babel ni ejus ad Reiiiigium jiuisliieni st \uetil £xlta regnum, ut teclum de eo jactut, el tiu
Lincolmensein lescnpio. ul quod peilinebtt ad tegts cuiiatn tbt letmineiui, et
<Wiiheiiiius, giJtu Dei re\ Anglonnn , tonnli- de eo quod spectat ad cuuam ecclebtusluam ad eum-
bns, \ieeGomitil)..s, ct omiubus FiancigetiiS el dem mtilului, vl ibtdem teimtiutui. Haêiilur \eio
Anghs qm in episcopalu Ren.igii epiatopi len as eoiiiiiioium illorum capita lum apud Genasuun
Jiabent, saluleui. Doiobei.'iicnseni et Rogcrum Wcinio\criiiiii mss.
< Sculis\os-omncs, > ctc. Vtde in Wtltehno. tuni anuil MatllkCUiii 1'jnsii'ni (hcet tl°oia\jie)
6C9 FADSiERUS MOrUCHUS CANTUARIENSIS. m
ctijtis Uisioiijp pais piioi, qtise a Gnillielmi I iuiliis A Slpfjnus Sliiman, i.
ad annum Heiuici 111decinium nomim protpndilui, liiichil, iv
Wendoveuo, undeevsciipla e-l, lota debettir. Sed Huold, n.
etalia eoium (a) occiniiiiit alibi exempljria. Cje- O^-lieiuus F. Richardi, i.
teium omnes qtu -quouinquejuie clienitlaii fundos Cnsliana, i.
tegios obtinebani.bjc lege iiitellexit RobeitusGlo- Luith Monialis, - u.
oestreiisis conipiehentli.lsenim ihyihiius Aii_licanis H.e masuroe
l.isloium nosiiam usque ad suum (nempe Ed- leiient-exlia peiunenl etadibilerras quas ipsi baro'ies
wardi I, ni failor) je\nin complexiis, nauat quibus- buigum, appieciatae stini. Pi.eter
nam ex capUtbtis istis lefugatus fueiii Ihomjs Chiistianam hic et Luitlum, omnes legis baiones
aichippiscopus Cantuai lensis sub lleuiito II, atque ei.uil, qm nempe cvn stiperius dictas doinos possi-
hoc qttarla sede colloc.uis Ua 111evolelum suse a?ia- debani. Aha quse mox ahorsum adnolala, Iu?c lem-
tis seimonem tianslerre se putabat. poia speclanl, lucem lnc deBaioms ejus sevinotioue
miiiistros aulem hic dietos inlelhgo eos
The veiihe was llial no man llial ofllie king huld ought pioebebmil,
qtn offieils sive paljlims, sive urbanis, si\e llisiicis
ln ClieiJ01 m em Setvtse to Mansing tete btoughl. regii famnh habebanlur. Neque aiios imsse
Boie the Waidenis of Iioly Chnch llial biouqhl Irm luncti, anlumo famos et betvienles tegts ni censualibtis Gui-
[theielo. lielmi, quas meinoiavimtts, labulis \ocnatos. Qtiam-
The kutgsede ot is Baihfes was he had nusdo. jiltiiimi emm ibi-iamoium occuirunt nomme, ld est
And lohed ieibl weie lliet lo amendmenl il bnng; thegens, unde laiiu Latine, quod mtiitsiios mter-
And bole hy wolde liy tlieu levedo the Mansinu. B pictaliir. Neque aliud vocabtilum est (si originem
Obsenaiu autem digiussimum luc, quodnanat specles) quam dtendei Belgitum quod a cheneit,hoc
Radulplius tle Diceto, detanus Loiidineiisis, sub anno est mintsliate, lil, £ITOOthegen vestigia salisseujt.
Unde dtensl-kwchl etiam fjmulus esl, et dtenst-
1165. « Thoinas, inqntl, aithiepiscopus \acaiuem
Eoclesiam Ainelordue coniiilit ui Lauienniim. Y\il maeght anCilIa. Nam knechl iius"ulum ttenotai, nii
liclnufs, \ill,e domnuis, sibi \uiiheans jtis pationatus ltem apud Saxones nosiros. Exemphnn niemiiii m
in eatlem Ecclesia, Latiientiumevpulu. Aicluepisto- piognoslicis ahquot de paim, Stvomce Cviiscnplis.
pus eum exconimnnica\it, quod qtiia minnne ceitio- Pomge, Inquit jnctoi Anoi.ymiis ms. gia\ila3 mti-
laio rcge, fenssel, maximam regis intiignalio- hcn liliuin simiil el losam atqueadeo ul suo aibi-
leni mcurrit. Assent namque rev, juxla digniljlem iiatn utiuiii honim nulueiit, ehgu i < gyf heo
legni, quod nulltis capitaneorum, nullus mihlans i.jmih Lilun , IIPOtj-niii cnjih, gjf lieo njniih ro-
regi, nullus uunistei regis, nullus seilicet, ut \nlga- SJII, heo cjiitib iujeilen, t quod 'oiul, si liliumpie-
litci loqiui, de lege leneiis m cajntc casteilum, hendeut, musctilum (id est gnj tb) si losan, femetlam
\jilaii), \el pisediuni, cuia coiistieiiiuni rct>is, est paiiet. Ministtos aiuem illos ipgio» sne tatnos el sei-
evconunuiiitandus ab aliquo; ne si supeibociex uenies, m tabuhs ilhs ceiisuahbus, ua notatos hahe-
ceilioiaius non fuenl, ignoranlia lapsus communicet iliiis Cota venalot, Uhiel venatoi, Godunnus acciptlia-
evcoinmunic.Uo, t.rpilaneum stium vementem ad se itusjlugoet laiinaiius,Mtlo poilauus, Heibeitus came-
\el iiniians ad osculum, \el lecipiens ui consdiuni.t tauus, hujiisinoiii. Latmaitub&uieiw estideniquod
Ruio legis jam dict-e ledditur, et quid barones, inleiptesj uiide el Latimei -eadem notione usuipa-
qmd munslri m ea denolenl, hitulenlius exphcalui. Q tum.Latinae nempe hnguse peiiiuin, cjeteras, quse in
Nct\eio ila inlempesuviim hic duco aliquol quoe usu, ila calluisse existitnabaiit, ut genetale inlei-
snb Giiilhchno scripia occiiiiunt de baionihiis testi- pietis nomen non immeiito ei intle donanduin piiii-
monia .luiiotaic, ut de vocahtilo censtts, qui eo sevo rent. JNequesane aliosfuissetunc lempous sen eu-
.uqiie hot loco m usu, ceitius innotescal Censuales les a tbams plane constat ev ipsis ssepe thciis labu-
Guillieliiii I labulje ba.ones ad hunc i.iodum, ui lis In Surjiensis nempe pagicensu ltatJem, Oswaidtts,
DoiSPtue censti^ meinoiaiil. < In Waiham de p.uie Iheodoneus, aique ain ser\ leiUuni iioiiiine memo-
S. Wandregisih; suiii ihi XLVtlomus slantes et x\u lanlui, qui umen ipsi latni indiscnimnatim posiea
sunl \ a&ialde.De pai tibus ahoi um baronum siinl lbi statnn aln \ocitaiitur, uti m Willonue censu lleivj-iis
xx domus stantesei i\ suni deslruciee Et in btngo atqtte nunisui dicl), servientes slalnn jioininau-
de Waiawic (ua Itibutw tilw, tn pagt Waiwicensis itii, quos T.imos llem appellaios liquet. Idem iu
censu) babel lex in doininio suocviu domus, ei IJJ- Colu no atqtie alns seiuentibus in De\onu3 censu
10'ics legis lubent c\n, de quibus omiiibus re\ 1u- obsei\jndum. Ihidcm ennn neque aha naiione, laini
bel geldum suum. simul diciiiiiur. Hinc eluin tainlande occuiru m us-
dein labubs, ld est, tamoium leua, seu fundus uims
Episcopus de Wirceslic habet, i\ masuras. pccuharis. ln Willonu legimiis : Villelmus comcs
Episcopus de Ceslre, \n. dedtl Oiinlone et Smndone ei Cheuiel, quoe eunt
Abb.is de Coventne, \vx\i. lainhnde, pio teua de tnsuta de Wihi, quw peiimebat
EpiseopusConstJiiiiensis, i. ad fttmam de Aniblesbirie. Et ui Soit erselu, de
Loiiies de Melleiii, xu. iriltobeiio de Odbeivile laino seu minislio legio;
Albencus comes, JV. Htc Robeilus habuit unam vugaiam quam lenebai
Hugo <leGienieiiuis\il, [ i\ mo'iachi lubpnt i DodoMeie T.. R. E. (id est lempote tegts kdwatdi).
llenncus de Fei eres, n. |de eo. Huic addila futt Dolvettone maneuum tegis. Modo
Aarold, n. chjudicala est esse tatnland. Huc spectal plnas'S ilia
Robertus de Slaldfoid, vi. foiensis Glamaie ad latntand, quotl in Cesiiue ejiisu
Rogerms de Luiy, u, occuuil. Eo noiuiiie funduni vindicaie, ld sigi.i-
Ricbardus "Veiiaior, i. flCJt.
Radulftis de Lrniesi, ix. (10) Qum autem in swculattbus pt omulcjaverit, eic.
AbbasM.ilmesbuiiensis, i. /Hic YViilelmiConquestoris Leges evlnbi'i Seldenus,
Willielmus Bonvallet, I. qtias ctim jam ln YVillehno,ad annum 1085, P.urol.
Wilhelmus fihus CoibiKion, u. I. CXLIX, dedimus, hic recudere supcrlluuni duxi-
Goiffudus de Magiuull, u mus.)
Goiffndus de Wirce, i. (11) Quod sacri canones filtos ptesbyleioium giios
Gislebeilus deGam, n. lehgwnn pido non otnat a sacioium otdtnumpto-
Gislebertus Buili, i, inoitoiie lemoveant. foudeiii \eibis,idein narratura
Nicholaus Balislaiius, i. lljtlulpho de Diceto decano, i.'gnarite Joanne Louds-
(a) Vidc Joannis Sarisbur, epist. 159 let Yitam Tliomae Cj,nUiariensis quam QuadiHogiupt dieiuius.
Ul 1NHIST. NOY. SELDENINOTiE. Ui
nensi, quem in Histoiiam suam in conicibus mss. A lotius monaslicoe religionis norniam, quam j'am OIMH
senaiain, compluria ev Eatlmeio depiompla inse- ttm pia-ljtoruiu qujin siibilitoiuin leinissions vil-e
ru sse palel Coelertim quinani illi c.tnones (qtnbtis lllecebrosa voluptas elimiiia\eiai, caute el paulatim,
lioe, adjecta eium de religioms, uu \ocanl oidine, ne ippciiiuii miilaiione lumulliiin gra\aiet, refbr-
conditione, cattiuin cst; aut sub Alevandio II aut mawt. El facla esl ecclpsu S.uitli Albani quasi
decessorum ejtis aliquo? Annus eut 1071, quando scbola lehgioins et disciphnaiis obseivanlioe per
Romani adibal LiiifiMn. u% comilaiiiibus euni pue- loiinn legnum Anglia?. Aiiulet.u nam.[iie secum
Eulrbus isiis, alque iiinc tempoiis oh hanc catisam constipludines Lanfranci et siaiula monastica a
spoluiiim ah Alexandro naiunl Rboiacensem. Ntil doinino ptpa niento appiobata, consciipta. Unde
lus .uile ii ejusmodi, si bene memini, repeiilur aul odorboiic finue htijiis Ec<lesi.e Roiiuiutn ttm.rii
in juiis poiriilicn Commeiilaiiis atu altbi canon, cm cl remola regna illtisti judo pr.e\olj\u. > I.t mnllo-
ii.iiu \etusiiora suiil coneiho Claiomontano quod rum lam praelatoium quam niagnatuiii fehcilei ei
quinquennto aut ciiciler post Ljnfr.inci obitum , lncbnavit.
auno iiimirum 1093, sub Uihano II lubitum est.Vide (14) Gundulfus nomine, ab eodem -tbi subtoqatus
ditli eorchi canon 25, et dist. 56, Extr. tit. De filiis eptscopaius esi. Huc speclanl qtise aucloi pnscs
picby cotum, pôeier Beinaidi'Papiensis, lib. i, Yitse inss. Gundulfi RoiTensts episcopi, de ilbus ele-
tit. 9, Joanuis Galletisis hb. i, ut. 9, alque homs ctione ludidil. < Ljiifianco, niqtiit, etclesiasiicse
jjiil. \i, cap. M0. Neque ahud ullra pionunliaie digmtatis stimmum ajjicem in Anglta letienie et
aiidpiiius qtum non bqnel, nisi fas sit Eadmeiutn sapienler jdiiuiiistraiile,11ovecestiensis Ecclesia suo
mcmorue lapsus luc el lempons aiilicipati posmlaie. jj ] est pasloie destiluti, defuncto Einosto episcppo qui
Cnm emm scnpsit llle, ejtisinodi lex poiiliHtia \im monacbtis Scwaido, et lpsi monacho in episcupalum
obtinehJt; qtioe lampn Lanfranci a late minimee.rat qmdem successerat, sed in eo anno tantiim dinudio
n.ila. Cauitus igittir G. Mjliueshuriensis agit dum id vixeiat. Yolens aulern ponlifex ut ex moie antiqtio-
gepus canoneni non .idjicit, sed quod fllius esset rum inonachus sutcedeiet monacbo, cogilaie coepit
presbjteii dmiiaxat, uleo spoluiuin Eboracensem quem polissimutn moiiacboium tbgeie possei, qui
scuUt in Lanlianco, uli aln nondum edili. Romee hoc onus sjbi injuncltim pottaie \aletet. Cogitanli
eniin, etum Hlo ano, saceidolum filn pio spurns tamen Gundulfi cituis occtirtii sinttuas, qu.e iam
liahm; quod salis ebtittn e\ jttre pontificio autt- ceitis exppiunentis sus ei fneut approh.ua. Hune
qtnoii apud Giatunum d.sl. 52 el 53. Lese autem igilui, babito ctim sapieniibus consiho, ad poniifi-
Jtitl.uca, uti ni alns noniiullis, ili m hac le ttinc catuin elegit, el ui ejus electiom ie\ assensum pra'-
mxi poiitifices Ronuni spurios a sacn oidinis digni- beiet, ipsttm tiansmaiiius ad pailes ad regem
tate aicehant, atqtie mde eiat qaod saceidolis filitis dnexit. Gaudio .'utem tex replefis non modico,
hic exneieiur sna. Lex atitem Judaica, queiu evemplo quia occasionem Dei liomincm cvaltandi iiivetiPiat,
siln esse \o!cbant, habetui Deiiteioiiomii cip. 25, dectijtissanciitalej nn adeum salisclarafamapene-
Comm. 2. nTV—HpSTCD JO h ul est, Non veiuel nei.U, pontihtis pctiiioiiibiis |us.is hbens as-ensuiii
Mamzei tn EcclesuunDonutii. Manzei e.nm jtui (quod pi.ebttu, et hoiiqie pontilitjii \iium Dei dignissi-
inde pvvtap sit el pro noiho usiupatiir ..htubi et lmm) jtidita\it. Accc|)ia igiiui Lajifr.n.ciis autloii-
apu.l Giegentitim et jpud Cedreniim) Graecisniter- tate regia, pisesules con\otat, 'nnnoses Roffensiiiiu
juelibus esi E; nopvas naltis, et Aiabice in sacnsj Q mandat, icgts et sinm voliiiuatem omiiibiis paudit,
Biblus redduur phatuJi atzam seu pulltts meiehtcts, omnibus assensitm pijebenlibus et guit1enlibiis fide-
uii etum In \eiiione Chaldaica qm Jonathani Uzie- lem doimis Dei dispensalorgm consiiliiit. Non luit
lis lilio tribuitui. Videpono s; plaeei, dist. 56, cap. obnilendi potestis, cuin ejim uigeiet regis migm et
1% Aposlohca, eic. 15 per \enetabilem cxir. til. qiu prjcsiihs lanli auctoiilas. \^JX se indigtium tljman-
fihi sint legtlimi. tis oppumiiur, cnm quo se claniatîndignioiem eo
(12) Et ipscmel sctipsetit. Opus ab eo de iis rebus digmoraccljnultir. OidiiiJliir ilaque \n \eiedignis-
syiipiiim desideuiur. 'Nidesis Balaei Centur. xtu, simus episcopalu, Guiiiiulliis, in Eetlesia Dorober-
Scnpl. Xll, uhi scnpia Cjus enumeiantui, quorum nensi xu Kal. Apnlis, anno ab liicarnaiione l)o'iimi
pars mavnna injuua temporis liiieicideitinl. , 1077, uudeciiiio \ero a.heiitus Noiilimaiiiioium in
(13) Instttuio ei Paulo abbale. De abbite Isio Angliam sub coini'e Gtnllclio, icge post uodiun
Malihseus Pansius m mss. Yitis ejustlcm coeuobu Anghoe uobilissimo. Consetultis aulein e\ more
abbJtum, luec scupta leliqmi. « RPX Willehuus, de piopium, lendiiin\iseie sedem, ti ipiidi.iiilibustuibis,
moile abbatis FJIUU ceiuficaliis, coenobiuiiiSancli Roffensem ingiediiur uibeni, [oiiiifitah setle iniio-
Albam \acatis in manu sua temnt, et exstirpjtis nizatus uidticitur, pt.cstil omni veneutione ev co
sihis el depaupeiaiis lionnnibus, oppressit. Et nisi lubetui. Redduniur ei deiiique possessiones qnoedam
coirept.ombiis Lanfianti refrenaieiur, niestauubi- RolTeiisisEcclesioe, qu.ts pij?siilanlibiis anteccssor -
liter toium coenobium desliuxisset. Eflicacitei igi- bus suis Laiiluncus ui sua leimeut ditione. Ea
lur procuiavil ipse Lanfrancus ut Paulus ejns con- \ero contliiione ledduniur, ut in Ectlesia Roflensi,
sanguineus quem secum m Augiiam duxeial, in TJ j situt jam proesul utei<[iie dehbei.i\eral, moiuclu
abbalem prseficerelur. Iste, natione Neuster, consan- poiiaiuur. Audieianl enun ibi qtiontlam nioiucbos
gumitale aiclnepiscoiJO Lanfianco piopinquus, et ftusse, unde ad antiqua studia lcdeuiites, inoiiacho-
iu quidam aulunianl, lilnis, monaclius fmt Cadoinen- ruin uiibi onhnem staluere sanxeiunt. Tenipore
sis Kcclesree. Hic ecclesi im beati Albani sttscepit eigo bie\i elapso, ecclesu uo\a, \eleii destructa,
regendain, pt ocuiante dicto ai cluepiscopoLanfranco, incipitur, oilicinarum anibitus coineinenler dispoui-
^jui eumdein Paiilum flliali thlevit amuie, piomoltts tur, opns omne intu pautos dies, Luilianco pecu-
in abbaiem anno grali33l077, ivlial. Juhi, lempoie mas siibniiiiistr.inle mullas, ptrfieiUir. lgilur, per-
regis Wilhelmi, regis maj'oris et conqtiestoiis, anno fectis omnibus, quidaiu e\ qmnqtie lantumtlentis
regiuipsius vi. Hicpnmus abbas hiijus ecclesise fuit, qui lbi invenli siint ad religionis liahituni conlluenles,
postquamAnglia Norihmjnnisfnit penilus suhjugau. assocutis multis .ilns, ad se\ageiunum, el amplius
lste bane ectlesiam cseieiaque oedificij puetei Pi- numeiu.uiii brevi stib dociiuu Pains Gundulfi stic-
storium et Pinsinochium rejediflcavit, ex lapithhtis cip\eie moiuchi. His Gundulfus vt\endi specuhnU,
el tegulis veteus civitatis Verol.tmii, et niaterie lns totius lehgionis faclus est documeniuiii. i Udtle-
lignea quam mvenil a proedecessonbus suis colle- ntts auctoi llle anonymus m^-s.
ctam et reser\alam. DiUveial enim ipsum arcbi- {15)Ipse inde, eic, conjitmatasub teslimonio legii
episcopus Lanfiancus, el ipsum eleclum lliesauro sigith scitpla rehquil. Ttim ln ms. codite epislola-
niuitiphci reddiderat abundanlem. Isle quoque Pau- rum Lanfianci tum apud G Malbcsburiensem in
lus abbas vir rehgiosus el eleganler libeialtis el in lib m De geslis regum et De ponlificmn geslis i,
obsenantia ordinis regulaiis rigidus el piudens, et in Aiitiquilatibus Ecclesia; BiitaiiuioB pag. 111
543 E4.DMERUS MONACHUSGANTUARIENSIS. 54i
alibi eltam, aela t'eJiap le habenlur. Sed vcro in) A t ipîs leiras eliam panum quidquam elajmrpi.
LanfTjnci epislola illa quam ad Alevandium )I seri- Stokes veio et Dc\iniune et Fracenbam reddidu
ptam insent Malbesburiensis, iniquum erat ea proe- ecclesise Sancti Antlrese, quia de juie ipsms ectle
termilti quse lectu dignissima, ev ms. codice B tro- sise anliqujtus fueitint. El in eodem placito nci
nius primo in Iuccm edidil. Vide euni to;n. il, , soiuiii istas pisen.ominalas et alias terras, sed et
anno 1072, et part. u, tom. III. Concil. postrenu; ; omnes liberiates EccJesieesuse, et omnes consiieltt-
editionis Biniaiioepag. 251. ihnessuas ienova\it, el lenovalas ibidira!ioeina\ii,
(16) Disposito aptidPtnnedene piinctpum convenlu. Soca, Saca, Tol, Team, Fljmena, Fyrnube, Gmli-
Qttopnamin lllo conventu acta smt, et qua jutlicni> breche, Foresieal, ilitinfate, Infjngenneflieof, cma
lormtilj, luculentitts ex histonola quani in cotiice omnibus ahisconsueludinibus pinbiis isiis vel inino-
ms. Roffensis Ectlesue comppriintts, edocemiir. nbus istisin teuis el in aquis, in silvis, m \us, etin
Eam cum epigrapbe qtiam in dicto codiceprjeseferi, pratis, etin omnibus aliistebus infra cmlatein pt
siibjiingimus. cvlra, infra buigum ei exlra, et 111omnihus aliis
Deplactlo apud Ptnendenam inlei Lanftancnm ar- locis, et ab ommbus ilhs probis el sapienlibiis ho-
cluepiscopuin, et Vdonem Bajocensem episcopum. iniiiibus qtti affueimit fiut il-t lbi diratiocinatiitn,
( Tempore Migni regis Williehni, qui Anghctiini ct^tiam a tolo tomitalu iecoi<lanim alquejudicaliiiii
regnum arnus conquismt, et suis dittonibns stih- qiiod sicut ipsc lex lenet suas lenas Jiberas ci
jtigavil, "contigit Otlonem Bajocensem cpistopum, quielas in suo donnnico, Ua ai-cUiepiscopusCantua-
et ejusdeni regts fiaTem mtilto ritius quam Ltn- iiensis lenetsuas teius -oinnmoJibeias et quietas
frantum arcluepiseopum in Angliam vemre, aique jnstto dominico.HuicplaciioinleifueiuniGoisrridus
in comitalu de Ghent citm magna potenlia residere, B *>episcopus Constanliensis, qui in loco legis fuit et
ibique potestalem non mod.cam exercere. El qma j'ustitiam nlam leMiil. Laufraucus arcluepisropus
lllis diebus m com.lalu illo qtnsquarn non eiai, q.ii qui.-ut dictim est, placu-vuiellolum dtraiiocin.rwl,
tatitje fortitu iims viro resisteie possei, piopter ma- comes Cantu', \idelicel pisedicius Odo Baj'ocensis
gnarn quam habint poleslatem, terras compl.ues episcopus, Einostus episcopus de Ro\ecestiu,
de arclueptscopalu Cantuarberue el consuetudines iSgelneus episcopus tle Cicestra, \ir aniiquissimus,
iioiinulljs sibi arriptut alque usurpans sttee domina- etlegum teirse sapientissimus (qui ex puecepto re-
tiom ascnpsil. Posica vero non 'inulto^ tempore, gis advectus fuit ai ipsas anliquas legum constietu-
contigil pr.efatum Lanfiautum Cadomensis eccle- dmes discutieiidas et edocendas in una quadriga)
siae abbalem, jtissu icgis, iu Angliam quoque ve- Richardus de Tunebregge, Hugo de Monte Forn,
nire, atque ni aithiepiscopalu Canluariensi, Deo Williehnus de Aite» , Hjymo \icecomes, et alu
thsponenie, totius Anghse regm pinnalem subliina- nitilti barones regis el lpsms arthiepiscopus alqtio
tum esse. Ubi, dum ahquandin resitleret el aiUiquas illoiumepiscopoium bonunes multi, et alu ahoium
Ecclesioe suee teiras mulias sibi decsse inveniret et comitatuuni homines eliam cum toto lsto eomitjiu
suonim negligeniia anteeessoiuni lllas thstribulas nmltse el magnee aucloritjtis vni, Funcigenee SPI-
atque tlistraetas fmsse lepensset, dihgeiiier inqui- licei et Angh. In horum omnium puesentia inultis
ciia et bene cosmta ventale, regem quam citius et apeilissinus rationibus denionsiratum fuu quod
poiuil et non pigie inde requisivu. Piascipit ergo lev Angloium nullas consuetudines habet m omiii-
rex comitatum lotum absque mora consi lere et busleins Canluanensis Ecclesiee nisi soliimmodo
iioituiies comilatns omnes Erancigenas el prsecipue C ties. Et illje ues, quas habet, consueludines boe
Anglos inanliquis lcgibus ei consiietudinibus perilos sunt; una : Si quis Jiomo aichiepiscopi effodtt itlam
in uiitini coiuemre Qui cum convenerunt apud ieqa'em vtam quw vadit de ctvitale in fal. el m] ctvt-
Pineiirieuam 0'iines paiiter coiiseilerttni. Et quo- tatem. Alieivt : Si quis uiboiem inctdil juxla tegt-
niam m.ilti placna de diraiiociuationibtis terrarum tem v.am et mm supei tpsam vt nn dejeceiit. De istis
et \eibi de coiisiieludiiiibus leguni nilei aicbiepi- dtiabus eonsuetudinibus q u culp.tbiles iuvenli fue-
stopiim et proedielum Baj'ocensein episcopurn ibi linl alque delenti, dum talu ficnml, si\e vad mo-
suirexeiuni, et etuni inter consuetudiiies regales, iimm au eis jcceplum fueril si\e nou, taitien in se-
et aithiepiscojiales quoe prima die evpedin non po- cutione niiiiisin legis et per \adunoniuin emendi-
Uteiunt, ea cattsa , lotus comitatus per tres dies buiit quseinjusleemendai.ila st.nt. Teilia consuctii lo
ftiil ibi delenttis. !n ilhs tribtis diebus diraliocinavit lahs est : St quts in tpsa tegatt vta sangutnem fude-
jbi Linfiancus aiclnepiseopus piuies terias qnas itl, aut homictdatm vel altud ahquid fecettl, qaod
itinc ipse episcopus PI homines sm tenuerunl, vide- nutlaienus fiett licet, st rlum hoc \acit depiehensus
licei, Herebeilus fihus Ivonis, Tuioldus tle Ro\e- atque detenlus fuerit, tegt emendabit. S't veto depte-
cesttu, Ridtilltis tle Cuiva spina, Hugo de Monle hensus tbi non juei a, el tnde absque vade dato semel
Foiti, cim onulibus cotisueliidinibiis etiebus qu.e abieiil, texab eomluljusle extgeiepoieiil. Sinuliier
ad easdem leir.ts peilinebanl; scihcet Raculfe, fuit ostensum ni eodem placlo qtiod jichiepiscopns
SaTndwit, Rjlebuig , Wedelune, monaslcrium de Gjiiiuariensis Ecclesise in onmibiis teins regis et
Lumiing cum leiris et consuetudinibus ad lpsuin coimtis debet mttltas consiieiudines jusie babere.
inonasieiium peitinenlibiis, Saltvude cum burgo D Etenim ab illo tlie quo elaudilur Alleluya usque a<I
Hethe ad Sjlt\ude [lertinente, Ljngport, Hiwen- ott.i\as Paschse, si quis sanguinem fmleiil, aitln-
denne, Rokmge, Dethnge, Pieslilune, Sunderherste, episcopo emendahit. Et in omiii tempore tam extia
C.ihethe, Orpinluiie, Fmesford. Quatuor Proebendas qiudi.tgesimam qtu n utfia, qtiicuiiqiieillam ctilpani
Rroche, de Riweiiliiiie, Stokes el Deviulune. ln Jpteut quje childwite vocatur, arcbiepiscopus attt
Sutbrcu, fa\ente lege Willelmo, diratiocinavjt ipse tolam aut dimidiam eiiiendalionis ptilem habebil.
aichiepiscoptts Muit elache. lu Londonia monasto- lnfu Qiudragesinum quidem, lotJtn, et exira, aui
iiiiin Saiictse Mjnee, cum terris el domibus quas lotam atit thmidum emendaiionem. Habet eliam ui
Li\mgus presbyter el uxor lllius babueiunt; in eisdem terns omnibus qtuectinque ad cuiam el SJ-
Midlesere Heiglus, Heisam; in Bochingeains re, lulem Jiiimaium \ideiitui peitinere. Httjus placiti
Rischergam, Haltune; ln Oteitlordstie, Rlweniine; muUis teslibus mtillisque ulionibus deieriniualum
in Castseie Stistede, m Siitfolclii t, Fiacheiiham. lineni poslqtum rex audi\it, Iauda\il, laudans cum
ilem superRadiilfuiii tle Curva spuu. IA, sobdJias eonse isu omnnim printipum suortim conflrmavit,
de pasttiu in Giean. El omnes iilas teius et alas ct ui -<1PIII<epsliicoiiupius peiseveratet, flrjiuier
diraiiotiiu\it ciiin omnibus coiisuetudinibus et ic- puecepil. Qnod piopieiea sciiptum est bic, ut et
ljnsqitfe J<1 easdem teiras -jiei linebJiil ua libeias Iuliiid3iiia3teinir.il menionet; pioiicial, ct lpsiiulttri
alqiie q.netas, quod ui llla die qua ipsum ^lacu.un ejjsdem Etclesu; Ciiiisli£aniuanensis successores
fiiiiuimfuii, noii lonunsithomo in toto icgno An- sti.ip!»,(\'\x et quanta in tiignUalibiis ipsms Ectlo-
jliji! qui aljquid uule caluiiuiiarctui, neqtie supei
SiS LNIHST. NOV. SELDEM3S01-4i. W,
sije a Deoteneie, atque a regibus et prmcipibus A , BenpdiclinamGicgoiii familiam fmsse \ultBaronius;
"liujus lpgni selerno juie debeani exigere. » alque is, m Jallor, hoe primus voluit pt iee<piis-
Neque iniempesti\um cst lnc jueminissc qtiod simoe velusutis senlentise demum relucljri ausus
«am de singularis aicluepiscopi tunc lemporii- prae- est, ducliis nimirum eoiqecluns, nec sane contem-
teitso^tire, quain de senleniia sectindum ectlesus neiidis, nec magm sane pondens. Vides s Annalutni
S. Triiiit.itis et S. Augiisiiui data, iu tabuhs sa>pe lom. VIII, sub auno 5913et qna» m eum scnpsit
nominaiis Gmhelnn ceustulibtts tompeitum est. Vandenzypius Iocisjam dictis. Fateoi, .ipud vtleres
< Aicbiejiiscoptis cjtumnuiur (ila tabuloe lllse 111 rerum nostiatium consaicmatoies inininie diserlis
C.mliae tensu) foiisJjctui.nn in \us extia civUa- (si be..e menuni) \erbis abcubi doceri Augusiinum
tem e\ titraqtte patle uhi leira sua esl. Quidam ex sodaluio fuisse Bencdictino. Sed pjaecise
prjepositus BiJim.-nniis <oinine T. R. E. (irf esl, lem- itiDiuchum dunlaxal \ocan sscpius. Et Auguslinum
poieiegis Edwaidt) coppit consueludines de exlra- et ahos pJures ctim eo jnonachos leginius aputl
neis meicatoiilnis m leira S. Trimiaiis et S. Augu Betljin quem plerrque sequuntur. In \elen uem
s ini, qm posiea T.R.W. (lempoie R. Rril/ie/m')anle Cluonico Savomco ms. sub anno 596 : < HerGie-
aitiiippistop.ini La.ifijucuiii et ep.scoptim B.ij'ocen- gorttis pjpa sende lo Bntene AgMstinum n.il wel
sem letognonl se injuste accepisse, el sjciamenio inanegiim muiiecum llu goJes woid Anglalbeode
facto, juuulquo.i ipsa?E<clesue sms consiietudi- gotlspellpdan. > Hoc csl: lioc anno Giegouus papa
nes quieias liahuerini R. E. liegts Edwaidi) lem- tn Bnianntam mistl Augusltnum mouachuin cufti
poie. Et exude nir.equc Ecelesioe insua terra lu- quampluunns monaclns,qui Anglicatiwgentt vetbitm,
Iiietuni cons'ciudipes suas jtidico baronuin iegis g] Deipimdtcatent. Neque ulitcr, ad banc lem, meu-
qni placiliim li iitieiiinl. < Lalaj etiatn jam diaje lionein ejusdem flen apud \eieies repeno. Sed
npud 1?ji)iied3iiesenienua; meniio est ui eiadem ta- iiilerim, tou monaclms, nullius lanuiije nota adjecia,
buiis. Naimn Caniue censti, stih indice JatifunJio- de ns qui aputi majoies nostros eo noniine inenio-
riim Roilensis .ti ustiiis. » Estothes nui.enum (i'a rJiilur, dictum, semper (msi niemona me fjllti)
hgiiu', qnod slokes m uien.oulj scnluiiu? liisioiu) Benediclinum interpieiatui, uti aptid Gnecos fere
f ul et est de epistopaiu Roffeiiai; sed GoJwunis co- Basthanum. Accedit etiam ccenobu S. Salvatons
ttie». T. R. E. ennl illud t'c hoininib'is qui libid Cjiuuaiije incolas Benedictinee famihse etiam ab
icnelwnl tle episcopo, et, eo ignouiuc, f. cia est jpsis inttinabiilis sempei apud nos esse habitos;
h,et\enditio. 1'ostii otlum \ero, legnanle Will.eimo sjliei.i nilnl occurrere m vetustis quseliic teslimo-
rege, aiiaiioci.uiu illud Laniuin us co.iii J BJJO- nio esse possuiil inonumenlis quod alius cujuspiaia
«eiiseni episcopum. Et indeost m.ido s'iisita Roflen- ijiniiije nomen unquam aut induisse cos aut
sis Ecclesu. « Quin tt iliiitl de pubhcaiiim , quoe extnsse aiu suadet aut omnino iiuiutt. El appiime
CJiituirije pioxime itiseuiunt, vunmi fossionibus buc facil illuil Bonifacu ponlificis Rouuni i J luteirs
nitilctisque ob ejtum uuljlumjtis, a I hunc mo iuiu suis ad Etbelljertum. < iJih glouose, inqiiit, quod
ibide.n memoraiur. Concoidjitun cs' <!eicclis cal- ab aposlohca sede per coepiscopum iiostium Melli-
liims quae lubucnni pei tiutitem nUioilum et tum postul.istis, libenli jmino concedimtis, id est,
exuum; quicunqtte in illis foiisfeceiil legi einenda- til \eslia benigintis ui monaslerio in Doiobeinerisi
bit biiiiiliipj de callib'is rectis evlia civilJiem, ci\itate tonslituto, quotl sanctus docior vcster
usque ad uiiam leiig.un et jrr perlicas el nipedes. Si („ Atigusiinus bcaloe mcmon.e ^Giegoru tliseipulus
qms eigo mfia has pubhcasvias inUiscuitalemêl sanctiSal\atous noiniiii consetia\it, cui ad prtsens
€iliafo<leiil\el puhiiii (ivenl, seqiiitni lllum puepo- preeesse dignosciiui dileciissiiims fiatei noster
situs Tegis ubitunque .ibieiit, et eiiiciidaiii aceipiel Lauientius, licenlerper oninu ironacboium regu-
ad opus icgis J hiiiei viventium habitJlionem statual, apostolicj
(10*)Piwceptt Augttstino ul ejusdem otainis vnos, aiicioiilale dccernenles, ul jpsi \eslu prjedlcalores
cujus et tpse noschtii es->e. Moiuthos neippe Be- inonathi ii.onacliortim giegem sibi associenl, et
neil tiinos. G. Malmesliiirensis in ms. totiite Dj eoium vitjni sjnctitaiuiii moiibus exornenl. Quse
jiiliqiiii.tlibus Ettlesi.e &l.isioniensis, ai.ie Augtisi.- liostra decrela, si quis stictessoium \cstiorum,
iiiimstiiljii < n oiuciiosGldsioiiieusisEi clesia?(.tique si\e regtim, sne episcopoium , tieijcoium, sive
pai est sane ciedeie etiam cjeieios) more /Egy- laicorum nrita faeere lenuveiit, a pnncipe aposlo-
puensium moiiacboi iim\itJUI dtysse. Hinc (inqu I, loiiiin Pelio, et a Cunctis suctesst/iibus sms ana-
post ad\eiilum scihcei Atigtisfnij in diveisis lotis tiienims vot.tbulo subjacetl, quoad usque quod le-
oidiiiaiUiii'se<iesepisco[)jIes, coiistiuunlui moiuste- meiauoausu peregit, Donuno placita satislictione
ua setundtim B. Patns Beneditu Regulam Dao nu- posniledl,el ejusuiqiiieitidinis \eum eintndjtioneni
litjntu, ita til poslej iii gente Angloium nulli repe- fjcut. J Atit igitui primi, CIIJUS aucloi Auguslintis,
liaiilni monachi qmn fueunt B. Benetiitti Regttlam instutiiione sodaJiiiuin hujtis tceuobn erjt Equitia-
piolessi. luiic his lempniibtis in nioiiasler.o Glaslo- iuiin aut Beiiediciinum. Noque eniin clubiiJiui .t
mensi tcepit piuno e.itlem legula evcrceu qnod Baionio qiun et Augustmtis et Gr^gorius Eqiiuiaiu
jniiisiueut moie coeiiobioinm igypn. » Ms. cod - "' essent, -si non Benedittun. Si primo Eqtiiiianum
<em pio liisigin suj iiumaiiit.tle qtuin sttitiu nostu ftnssei, jtecessuui plane eul ui iiovaiio pjusmodi
optiine nierciiteiij peipetno .i.que Iibeiuissiiiie postTiiodum atcedeiet qiue in BenedKlnum tians-
agnoscunl, commiinicjvil niecum ohm Y. tl. «iique uiiitarel. At non nio o mhil ejiisnio u iC|;entur, sed
o.iiui eru hiionts geneie sumtiioqtip juthcio onuiis- in ipsis etiajn iiicuiubuhs, a j.im dicto BoinfdC.o
smiiisTIiomjs AIICJIUS, Gloccstiensis sodahtii, .Uque s.uicitur ut mojutbi (sic jnle le,'itnr) qni ibi eraut
telebeininse Academise Ox.omeiisistlcctis msignis- ab Atigiistnio lnstiluli nioiiachoitim silu gregem
siinum. Sed niiinme ciedi volunt iioiinulli, moiucht- assocuienl el eorum viiain s-aiiciilatiun ntoiibus
liun jEgjpliensium lnsliluta (quoe pleno demensa cvoriiareni, et ne qms oninino santtto jlh adiei&a-
houeo iuiieiiliir apud Cassianuiii) ni Occidenie icliii, gu\!ssinu cautum tst inleinuiuiionc, ac si
iinquam esse lecepta; qua de ic consule, si platet, jussisset oiiuieo ejusdeni familii', <jti-dem sodaliui,
Heiuitiiiu Vaiideiizypiiim part. iu De moiustico qno primum fueiaiit jnstuii l, tl ntmen ct moiev
oidme S Gregoiu, tap. S. Atque fusms dispuut peipetuo jbisenaie. Neqtie s.nie, nist inei-e Jictis.
ille J.i ejusilein libn pail. iii, cap. 4, d<; Atigustint habenda sit fldes, aut iioiJtioiis jiujusmodi ani
uoslu laniiha quam luud jliam fuisse, prjeler eam nominis aut nonnse liaiisiiiiilatioiiis vpsligmm -ali-
ni qua sacidlus eial S. Giegouus, esl puto apud quod exsui. Qiu de re <nlgui ei eiiam consului
omnes jii confesso. Etiain lpse Gregoims satis itsta- ubiila- jdin dicli coeiioijii, uui qiumpiiiiinia e.tqiw
tttr lib. \u, episl. 114 , atl Syagrium episcopum \eliisiiisuiid ponlifirmn liisiiuiueirut, qmbtis muiti-
Auguslotluneiisem, uhi Augustinum quondam mo- tuin esi, coippcno, bujiismotii \eio iuiisiiinljtioiire
tiasleiti tnet piwposttuin \ocat. Al Eqiiitunam, noji neqtie \olam tonijieiio heijue \esligiuiii. Et \idesis
547 EA.DMERUSMON\CHUS CAJVlCARIENSIS. SiS
Ordeiicum Yitalem Histor. ecclesiaslic. lih. iv,pag. A 1 cai ucatarum. ln Caivtw ceusu, tn Bentndcne mansi1
Slfi et 517*.At vero si primis iniins Benedictiiuiin Goducus et tenel x\ acias tn alodto suo. El tn Sus~
esset coenobium illud, eadem ipsa aigumentandi sevia, Celmgley Atmai tenuit de leqe Edwatdo, stcut
ralio qua in oonjpctuiis sms tle Giegono usus est alodtum. Unde eium alodiattt -el aloatit, chentelari
Biioiniis, Aiigiislinum Benedirimee fjnnli.T ftti^se hoc jme iundos, alodia diclos, jjossidenles iitiiitu-
-deinonstiaie!. JNeqtie enim dulntJt ipse quin ejtis- panlui. In Sussexue censu, LansewtceGodwtnus ienct
niodi ftteiit aniisies ipiales ipsi sodales ab atilistite de coinite deDw, el de eo vis. aloattt.El quando niou-
ascin. Setl pono \ideiuit hic quoiiim inleresi. tur alodiauus (til legitui in Cantue censti) icx inde
(17) Clitisma tatnen a vobis ncct,tanl. Exstat habel tclevaiiotiem lettw, excepla tetia Sanelw Trim-
eadem ipsa epistola in codue ms. epislol.uiiiii tntts Et m cei su Haiitoincnsis pro\mcie : < ib.go
Lanfianci, oeqtie .ib hac omniiio dNciep.il puetei- dePoit Ipnel Ceifleford, PlWillielmus de eo. Dno
qium qtiod ianlum non lamen, ni ea legilm. liben bonunes in aiodiiini teinieruiii pro u niauenis
(18) loltus Anqltw, Scoitw et Iltbeimw, necnan <!eie°e Edwairio, luneelmorio geldjhalpjo\ Hi ns.
adjacenttum tnsulaium mattetn. lluc specianl episto- c.ilje Teiu esi lv eariieaiaium. In Doniiino suiit n caru-
l.e buue in ms. Linfianci cpislolaium codlce le- el x\ bord.ii n el i\ sern cum l carucala et
jierl.e, qnarum alleia cst ThomeeEiioiacensis anli- qualei \x acia? puli. T. R. E. et niodo \.tlel iv
slitis ad Littlrancuni, aheia Lanfunci ad Y\igoi- libi. ciiin recep. t. stl. Iisdeiii Wiilielmus ttnel de
n enstm ei Cesliensem episcopos Utuque \eroagU lingone unam \ugatam et <bmdium m Claimgps.
de eledo Orcadum episcopo solemnibus sacns ni Duo lihcu lionvnes leiiueiiini tle Alwmo, sei i on
digiiil.Ucm e\ebeii(lo,Rtdulpho neinpe.uijiis nomen :„" Iml .llodiuiii. llji ii boid.un el \i acu> pr.vi, Talnii
quoil lii jam dttiis liiletis miniJiie orpiiini, ethsci- \ sol., motio MI soliti. In isto hundicdo ei in i<-it>
nms PX ihoma Slubboeo,"vpteii .uthiepiscopoiitm maitcno lenet Pitot u, viii,aiis et (iiimdmm de
Eboiacensmm Yuarum sciipioie, noiidiiin tdito. lege. Philclet lenuil in jloilio de tege Edi\,tr<lo pio
iiuneiio, luiic et nioiio gelddb.il pio u \ng.tiis pt
Thomw ai chtepiscopi Ebotaccnsi-i ud Lanfiancmn diundio Tcna esl dnnidium caiutata? et ibi estcuin
Canluuueninim anlisliiem eptslola, de Radulpho tiiio \.1IJIIO ct n biud.iiiis ei x atus pr.iti. Istam
Oicadum episcopo sactando. leujin calujnnialtir Willeimus de Clteiiiel, dicens
peiiineie ad iiuiieuum deCeidefmd feudtim iitigo-
< Pnssimo el sanctissimo Canluaiioriim arrhic- uis tle Poit, pei h.fieJititem sui antecpssoi.s, et
piscopo, lolmsqiie Bnlaiinise suu mo paston, Lai.- dc lioc suiim teslimonnim addtixii de iiiehonbus et
franto, Thomas (idchs suus, etc. anliqiiis homiiiibtis totius tomiutus et Hundierii. et
< ISISIpjsesiimpliiosum s.uicuiaii sui? vi lcintiii, > Pitot coiiliaduxil stium testimoiiimu de villam el
C(P, Vtde i» Lailjtanco, Patioloqtw, I. CL. \ih pleSjeel de piseposilts qui \<ilunt dcieudeie per
Acl ppiscopos CcsliPiisPin et Wigormense n spribtl sacraincnlum ant pei Dei juiiitium, quotl slle qui
Laiifi ancus, ut Rjtlulphi antistiiis Oicathiin sa- leiiuii tenam libei IIOJI.O fini PI potuil ue tum tPiid
ciamli muneii niieiainl. stu<)no \oluit. Sed lestes Wilhehni nol ml .!cci,)e>c
« I a. fiaipus, gulu Dei, sinclr- Dorol)ernensis legem ntsi regis Edwauij usqtie duni duTniiiiui per
Ecdesu? juliicpispopus, \PIICIibilibus fiatribus legem. Valmlxv solitl. ei post vui sohd. moiox
Wlfslano Wigoiniensi, elPptio Cestiensi .epistopis sohtiis. i Hujtismodi stinl alu. Qualenam \eioalotlu
«jliitein. fj jus aptid majoies nosiios a?\o isto, ni usu fuenl,
< liis1mia\ii nobis \eneijbihs futer Thomas, t iiiceitum est. Quid al.se gentes , maxiine Geimani,
elc Vide ib d Fianci el luli hoc noniu.e liueliexeiiiit, stiielnet
De piisco eii tm Canliiaricnsiiim aniistilum jnre ui ex Ciijjcu pisefationead lih. i Defeuilistt ad hb. n,
Hibernu, nomluin SPibcctimpeiio AnglipanoadjfCta, til. 17, pijatei HolOiiiani\< ibafcutlaha, Ptqiijesunt
luculenla stii.t iPslimonia epistolie ill.e Lanfunti atl itl geinis cjetera apud juiistonsultos \tllgaJlsslma.,
Golhitcitm et leideKatum Hibenije leges quee Fiequentum pono \ocabuli dihgeniissiine cx \e-
liabeiiltir iniegfe in dicto ejuste ppisiolatiiin lilno, ieijUis notatam hibcii'iis apud doelissiintim vrnira
ct aputl Baiomum snb anno 1089, lom. 11, pnbbci Fiedeiicum Lnntlebiogium ni Glossai o suo ad co-
j'uiis pnmo factoe siint. Alu lteni otctiiimii aptid dicem legtiiu aniiquaium, ni \eibo Atode Juuscon-
Eadmerum qtne hanc lern plenius cxplicanl. \ide stillis aiilem exlens a be. elitio stu feutlo naplerum-
S. Bennidum in Vila Mjlitbioe. In "Mailuhla?porio qiiedistinguitur, ul, cum beiiefifiasoleminbiisVne ex
reginse htlPianim ad Anselmuiii inscnpiione, salu- lege, sne ex patlo prjestalioiiibus ei condilion bus
tjttn Ansclmus, piiinw sedis atchteptscopus, Htbei- sint ohiioxia, alodta, \elul YToyKTaiSwnEpioptc-TK
nuium omiuumque Sepienluonalium tnsulatum qttm (ita G'oecoit!in alttut ea tlici niemmi) si\e agtj'pio-
Ouhades dtcmvui, pinnas, IUI habelur m Anselnii piium diiiitax.tl possuienlium juo-agiiosceiiies omiu
lib. iu, episi. 55 De Hibenua \eio, ad baut i»m, ejusiijodi fldei qiue jiiKimenio pi esnio fieii solet
\i<lesis C.imdeni BiiUnnijm pag. 755 et 765. De pioiessione, oiniu undeqiiaque senitio lubeaiiuii
Scolu, constile, si pluid \ehs, cumdoni pag. 705, et iibpinnta. Aiqui ni nosiuti» juris quo uliniui cun.-
Polyrioium lijst. Anglic. luj. xxi\ , m Edwdido D meiiUiiisniliil omiiinolubemusiiiqua bujtis domimi
qtuiio, annol471, pi.cier Rogenini Hovcdeiiumstib lorunild' \estigium est, evtuunicam foileeam qiidin
annis 1180 et 1192, cnjus \eiba fere tunscnljil Frank.ilinoigite seu itbeiam eleemosynam\ociUnius,
Baronius toin. XII ni eisdem annis. quse Jd oidinem s.icruin idiilummoiio speciai, et ne-
(19) In alodmm, etc, natisiteni. Inalotbiinui ahsire que ceiisum neque lidei qiiam divu.ius piofessionein,
illt) ee\o dicebiUir ctiam ex sohdo concedi. Guilhd. sed precum solummodo m palioiioium seu domino-
Mdlmesburiensis hb. l De geslispoiilificiim, \eiba runi salulem ctliindeiidaiiim oflitntm a chentibns
faciens de Huli munificentia in Ansehntim, uibem, exigit; ita tainen ut ciuh ioio thens de ea resisti
inquil, Cantuaiiw quant arcluepiscopus Lanftanctts noii possiL ln tJClens foiniulis, quotqnol apud jios
habueial ex beneficw, islt concesstl ex soltdo. Idem aul elumiitim exsunl iiiiPgioe aut \esligia sua reh-
pene lubelur cx (abiilailis moiuslein S. Augiistuii quete, solemnis hdci prolessio, sicrainenio flntuia,
apml V. C. Guilhelinum Caiiitleiium in Cantio, jure eugittu, atque adeo ul ad muiin oinnes itputl
pjg. 238. Sjepius otcnnit alodtum el leneie m alo- nos glcb.e, veluti beneficu seu feuda, cheulelain
dtum in censuahbiis Guilhelmi piimi iabuhs- in ahcujus domiin mento ac planissuue aul agnoscant
censu agri Heiiloniensi : Roncelle lenet tex, Olffet anl agnoscere deheanl. Cjeteium ad \eiusium ar-
tenutl de Totli comtle, sed -non fiul alodtum. Ibidem cliiepiscoporum in Cantuaiu jus quod boc loco me-
etjaiu : Warochselle tenel tex. Gueducomtitssa lenuit moraiui spcciat eiiam foisan priscuni nuuiisina
<leCodwtno comite in alodttim; lunc getdaiii pio v cujus pais altera Plegmundi arcbiepiscopi, alieia
Hidu, vtodo ptjt>n Hitlts- et dtmidta. lena esJ x Eicmundi Cusoris nomiiie ad liunc uiotlum «igiiata
M9 13 niST. NOV. SELDE-NINOTÊ. 1550
est. Piototypum ser\attir in Ihesauio Cottonuno, , A nato, abslincient; quod lam cerlnm est legis per-
ubi etiam nummum Celnolbi aicbiepiscopi el nomeni pelu.e tiim non obtimnsse, quam ipsum judicii) itum
et imaginem pree se feienlem, me vidisse memini. posimodiim cito in desueiutlinem abiisse. Regium
Et pecimise ctidendse jus, quod majeslatts merito) auiem quas lnitlligimtis mandatum ila se bahet in
censelur, archiepiscopo til urbis domino lunc lem- Pat. jJHeiu. III, membrana 5, unde fidehter descri-
poiis (ita \irielui) competebal; uli forsan aliis op- psjmus.
pidorum celebiiorum, quae Butgos vocamus, autt < Rex dileciis et fidelibus suis Plnlippo de Ule-
cmiaiurjT si\e donunis si\e dpcmionibus. Alqtie eoi lot, et sociis suis iinieianiibus in comilalibus
a3\o,i)onsoluin (quoriopinor)gaii(iebat|ure cudenilje,, Cumberland, Weslmerljiid, et Lancaster, s.ihiiein.
quilibel ejusmodi donnmis, vennn enam, pio suo> < Qu.a dubilatuiii fuit et non deieiminaium ante
nibiiratu, nomine suopte si\e eiflaie eam signabal. incoepiionem itineiis vestri quo judicio deducehdi
Postea seio (nam Celiuithus sub Etbelwlfo iege, etL sint illi qoi lecl.itl suni de Ijtiocjmo, uitndio, in-
Pleginuntips sitb Ahrerio floniii) cautum est, le- centiio et his sinuhbtis, ciim piohibiium sil per
giianle Aihelsi.tno, ni iintim tlimuxal per imperjiimi Eecleaiaiii Ronunam judicium igms et aqiu?, pto-
Anglieanum atque ulenKsset ubiqtiepectinu? genus,, \isum esl a consiho nostio ad pioesens, ut in boc
quo ahiogalum pnlo piislinum ac promistuiiiu llluni< iiinere \estio sic fut de leclatis de biijusmorii ex-
sigiuntli moiem, neque iillum postinoduni sme pim- cessibus, vitlelipel qnod ilh qui lcclali suiit decn-
cipis effigie aiit noinineiiummiim peiciissum; arijecto( minibiis praedictis inaj'onbus, et tle his habeaiur
inler>knn si\e tomilis pro\mcialis, sive tubis aut; suspicio quod culpabiles sint de eo unde reclali smu
oppidi domini si\e cusojis elum liomine. Athelsiam g (<le qiiibus et hcel regimm noslium abjuraient,
auiem lev Ua se habel cap. 14 t we cwsethon tbal an, adbuc suspicio essel qiioti postea nulefacerenl) le-
niyiet^y osei cille tlioes Cynges dnwe.tlrie and nani ncjntur lii piisona noslu et sjho ctistodianiur, ita
mau ne mjnetige biuan poit; » hoc cst, jnbemus, quod non nicnrijnl peiiculum \itae \el membioituli
unum pet lolutn icqts itnpeiium fote nummi qenus; otcasione prisoiue nosliop. Ilh veioqui mediis cii-
veqnequis tllud exiiaopptdumctidat Atqiieexejiisdem ininibus recidti fuerinl eiquibiiscompeteieljudiciuni
lcgibus poiro docenjur Canluaiije pltties fmsse ex igiiis\el aquse, si non csset pioliibitiim, etde quiwu
insliiulo, moneleeciisores qu.tm aiibi in Angha, urlie; si regnum nosiium abjuiaieiil nulia fuer.t poslei
dmiljval Lontlinensi excepta, ubi \m, CjnHiaiioe inaJelicieiith suspicio, legnum noslitim abjtncnt.
vtro \u, quoiiini regu erjnl qualuor, bini autein llh\ero qm minoiibiis reciaii suntciiinnjibiis necde
aichiepiscopo inser\tebant, cl uniis ccenobiartba". eis fuent nuli suspicio, sahos et secuios plegios in-
\idesis etiam Edgan Ieg. cap. 8, et Canuii cap. 8. \eiiiaiiidefitlehuiepipice nostra conservand'a,etsie
(20) Quodcervos tegts cepettnt... ad judictum tapli di.mttenlur ni lciranostia.Ciim igitur nibilcei titis n
jttdtcaniui. I enaliones (sctibit G. Malniesbuiiensis lucpaite pro\i<leiit coiisiliuni noslium ad piaespns,
de Giiillelnio n) quas ptttno indulseiat, vdeo pioht- ltluiquiinus disticlioiu \csti.e Iuincoidinem pr.erii-
butl,ul capilale essel tuppliciuiii, piendisse ceivttm. c.iiinobseujiidum in boc ilmeie \estio, ul qtti pt i-
Alque hticpotissnnum respexisse autumo Joannem sonas Iiomiiinm, foiniam dehtn, el ipsarmii leitiin
Sarisburiensem lib. i De nugis cunalmm, cap. 4, vpiUttem meiitis coguosceiepoterilis, hoe oidine se
nbi de \euaiione loculus. < In laniam, inquit, qui- fuiidtim discieliones et conscienlias \csiias ln ln-
dam hujiis \.jnitatis mstuiclu erupeie \esamain, ut , jdsmodt piocedans. Eun liujiis rei tesiimoiiiiim, eic.
liostes naiuise fieienl, tomliltonis stioeimniemores, " 'le^.ie doniino P. Winlonieiisi episcopo aptid West-
diyim judicu contemptoies; dnm ni \indiclam fe- iiionasieiiuiii xxvi die Jjiiuaui anno legni nostii iu.
rjium, imaginem Dei exqtusiiis supplicns subjuga- Per eumtlem et H. de Buigoiusiiciaiiuni. >
rent. Kec \erili sunl hominem pio bestiola per- Eadein fonnuld niemoiatui in dithno sciiplum
deie, quem Umgeii.lus Dei leileiint sanguine suo. t esse ad ahos noniuillos pio\incuiuiu jtidices,So-
(21) Eaaminetgniii fcui. Id genus cnminis aptid njeiseliae nempe, Doisetue, Caniue, Essexie et
majoies nosiros purgjntli lepenlur, cuni in nolis- Heiefoidue. Cjeteios eliam, qui piov uicns lunc leui-
smiseEinnije,Edwaidi Confessons reg.s matiis,loesoe JIOIISjudices pijufueie, \en e&l sinule ejtismodi
ctim Aldt.mo aiilislile Vviiiioiiiensipudicilise, insi- nundjia atcepisse. Aiiiniadverlentlum \efo interei
mulalee jiidicio, tum jn vetertiin Anghse legum, uli est dui ante Hinnci 111 initu, examina ejtismotii
Alhelsiam, Canuli, Guilhelmi I, aique ahortim m- juie pontiht'0 \etita esse. Annns eniin Htnnci
sequeniiiim saiicilis. Ritus aulem solemnes nu?odem leitius eiai 1219 salulis liiimaiije. Alqni ea, non
adlnbitos ediscas hcet ex \erbortim exphcaltone solum lii epislola Alexandn II a I Hayiulduin Cunia-
Guillielmi Lamhaidi Aichseoiioiiuoe suoe procliva, num episcopuiu (jnle Heniici neinpe oeium, annis
Vita Robeili Gemelicensis aiclnepistopi Canlua- cenluni supia quinqiiagnua el amphus conscnpla)
riensis in Anliqiiitalibus Eecles/je Biilanuiceeprseier \elut llhciia danmaiiiui, setl ipsissinia quoe hanc
JSIossarnini Peiii Pilhjci capttuianbus Caiohnis et icm specub.tl epistoloe \erba in Corpoie canonuni
Ludo\irianisinsei\ieiiS. Neque diinlaxalfeuoigiiito, pontiliciis jiiiiSconsiiliis liinc tempons tiilissimo,
sed elum aqtia niiiie lenente, niiin fngida, juditia utpoleauctontate cl.irissiino (quod scihcet Gratuni
ptibht.1 exeitebanlui. Id linp Jotis qtios dixinms D I operse accepltim feiumis) lotnni soilita fuerant.
tonstat, lum apud auciorem hlielh queni B.inulpho "\iile, si placet, caus. n, quoest. 5, cap. 7, ^ Puiga-
Clan\iila3 {neseio an iecle) \ulgo liibuiiniis niaiii- lioiiem, et honem pari. x, cap. 15, et exti. lit. De
festum est. Vnle dicti litielli lib. xiv, cap. 1; Roge- puig.ttioiie \ulgati, cap. 3, Dtlecti. Hjec uti alia
"iim Ho\edpnttm Aniialmm p.ul. i, m ann. 117(1ci etum queelueieinjiiriiclis excicendis examinum ge-
spquenie, p. 547 et 566 etlulonis Fiancofuilanee, neu nomuiabanl aiiliquitus otdailttm, seu oidalia,
Henricuin ileni Biaclonium hb. ui De coiona, cap. jit formaLaiiiu ôcabani, quod nihil ahud est prae-
16, § 5. Qusead ej'usi»odi apud alias genles morein lei judicu. Inde eiiam hodie Alemanms el Belgis
peittiient, consullo preeternuitimus. Dura\it auiem (quortim idioma optimus tst ui compluiibus veieus
in Aiiglia boriim exaimiium usus nsqtie in liem ci 111 nosiil seinionis mteipies) Liiheyl ei doideei juditu
Jempora -cum lam lege lata qiiain tlesueiudine , soiuiil, el Uiiheyien et r/oirfep/enjutiicare, uti cium
i Iqtte ob ie\erentum jtnis pontiflcn quo dm anie.i uitheytei et dotdeetei judicem. Iti \eio diseite asse-
piolubuiis eul, piorsus evanuil. Neque enim ahud iiiuriu canonibus synodi Eanhamensis subEiheliedo
-st\e in ubul.iiiis lcgts si\e ahhi repeilum puto de rege hJbilsr. < Jiuliciuni (tta tti canontbusistis) quod
luc re aputl majoies nostros SJiuiluni, prseler illutl Aiigl)teflid«/ditiiui', eijiuamenta \ulgana iesilvis
uniciini qtiod in pubhcis aiini lerlii Henrici 111la- lempoiibus el legilunis jejuniis, sed et ab Advenlu
bulis babemus, ubi provincialibus aliquoijudicibus Doiuini usque posl otlavas Epijihanise, et a Seplua-
ilaiur iii anandalis, ui ea quee inslabal j'udicii vice gesima usquexv dies post Pabclu muiimeeveicedn-
*b boc examinis genere, uipote a ponlificiis dam- tur. "i Diclse synodi caiiones ruteris maluia'\it
SSl EADMERUS MONACHUSCANTUARIENSIS. 'jj52
Wlsiantts ponlifev Eboracensis, qui sub Elbeliedo,, A nei duntaxat, ut vocanl, se.i unhe s's) ortlinis sacii
cum jElphegoCanluariense antistile,pra3fuii.Etiam- viros in Ecclesns solemnem oj'eiam iinpenthsse,
num iniegn leguntur in codice ms. perquam \etuslo quod inde iorte emanuil quod, \eiusiion soeculo,
Jel eleganti ejusce sevi charactere, exarato. ipsius eliam dignilatis auctoies habeieniur. JSdin et
(22) Quiddam de eptslola stbioltm ab Anselmo, etc, aichiepiscopuni Gdntiianeiisem equitem c.en^se le-
editaet dnecta. Exslal epistoia illa in lom 1U Ope- gimiis; Laiifrancum scilicet Guihelinum s~cuiiituui.
rum Anselnu. Quje sequuntur autem bic de concilio Malnipsbuiieiisis moiuchtis, liu. iv, De ges is le-
JBarensi pleiaque omnino hactentis dcsideiala eiani. gum , <1e Gtiiheimo, accessil, inquil, favot i ejus
Alqui non conlemnenda accessio mde fieri poiest maximum lerum momenlnm atchtepisccpus Lat fi in-
diligentissimo doclissimoque Binio qui de hujiisce cus, eo qttod eum vutueiat, et mihlem feceiat. Qmn
aclis uihll repensse se fatelur preeter ea quse Ead- de Bando eoenoburcba Erimundoburgeiisi et He-
mertis obiter in Anselmi Vita, el Malmcsbunensis wardo ddolesceiue strenuo, Ingnlphus pag. 512 edii.
inpnmo De gcstis pontifitum memineie. Idem <ii- Lond.; Paltuum suum, inquit, abbatem. Buigi,
cendum de conrilio Romano u, sub Uibano habito, nomine Biandum vuum valde leltgwsum, dc, aditt,
de quo luc noster pag. 53, 54 et 55. Vide Binuim et se fieit legtiimum mtittem, prwmtbsa pumittis om-
in Concil. lom. 111,part. u, pag. 421 el 422. Opus mum peccalorum confesstone et eoiumpeicepla abso-
aulem jllud De processione hpiritus sdiicli habefur Ulione, tnsimitissime supplicaiitAhtiubis V. C. Gml.
iaAnselmi Operum pait. i. Cainrieiii Brilaiiniam, pag. 126.
(23) In cotona sedes ilh po°ila est, qui locus non (26j Velut biUia ammalta venundati. Si de ser-
obscuu hotwtis. Geuasius Dorobeiiiensis ms. in ig voimn (quos ulams pbrasi foiensi dicimns) \cmil-
ieclamaiione conlra RoberUim abbatent S. Augustini thone noii loqtiilui boc canon, nou ommno capto.
{qiiam imaginaliouem, ul ul gentis alus, \ocat) Euium eiuin utidhaiuin quaiumcunqiie leriim, quaj
Arisfi/mus.inquU, m Canluuueitst chtlaleconsecratus, maiicipi, jure Csesaieo, \ocaiop, doiiiinltini si\e
ab Oibano papa pailium snsceytt, el laittam ejus qta- venthlione sne <ionaiione,-ot Savonum te.npoiej.1
liam habuil, ul eum atleuus oibts papam tocaiel, Koilinnamioiuni nie ir.insfeiebatiti. îidesis thno-
et in Angliam leierso palhnm Eboiaceiibt atche>i- guphuui Tboioldi deBukei.luIe .qiud Jngulpliuni iu
scopo donandum miileiet. iu llle. Qm lanio nomiiie extremo. Neqtte sane aut canon hic aut alu jpnd
dignus eiat, loco etiam honoralissimo niento collo- nos Ijta lev idj'uns hattenus adeo lefivll, qiiiu in
cantlum censuit. Vide porio Y. C. Guii. Cajndeiil jiiiiotoiisiilloiuin nostijtium cominennius pjssim,
Britannije pag. 259. legibus, quibiis uiimiii, consoiium agnoscjltii. De
(24) Quw sagttta uttum jacta ipsum peicussetii. seivitulis jiite \itlpsis quje dispuianf Bodiniis De
Yeterumpleijsqiielraditui iiansfossum fiusseregem lepub lib. i, cap. 5, cl Albcncus Geiuilis De juie
sagilla, quam in feraium \l\aiio, qtiod JNovamFo- belh, hb. iu. *ap. 9.
*
restam dfcimus, jaclu infehci colliniarat Gualterus {"£!) AiLhtdiacones lia ms. codex. Alque atchi-
Tyrellus, Gallus. Idqtie est leceptissnnum. Al Suge- diaconeb (b) dixitputo iit alu hypodwconeb.Isidorus
lius, qui huic regl coselaneus et Tyi ello familiarilate, apud Gutunum tlist. 21, tap. i, Cleios Siyôdia-
ulvidelur, conjunctus, de moite ejus veiba faciei.s. conesGmcequos no* subdiaconob dictinus. Sic emm
< liiiponebatur, inquit, a quibusdam cuidam nobili lbi legitui, ijiiietsi m lsidon CoJice quo uiimiir,
Guallero Tyiello quod eumsagilia peifodeul.quem, C . ethlo jieinpe J Bon.aenUna Ynlcamo, hypodtacoiu
cuni nec limeret net speuidt, juiejuiando saspuis liauealui, lotus^st ni Onginum lib. \u, cap. Be
audi\imus quasi saciosanctum asseieie quod ea <he cteucis. CjeiBattmiiequens ui vttustis colicilns usu»
nee in cam pailem silyse ui qtia lex venabaiur ve- eslvocabuii dmcones eieoium quae mde foimantur.
neiil. nec eum m sil\a omiiiuo \ideiil. Legimus in Concil. AgJlheUsis cjuon 59, Ptesbyteu, dtacones,
Yita Ludovtci Cussi icgis Gallutum. > Sed accu- subdtacones , vel deincep', qutbus ducendt uxoies
l-jtHis muho quam cseleil, smgiilaiu omnia, qtia; hceutia nonest, -eliam ahenatnm lupttarum euleui
iinsej.im regis csedem eiTyielh jaclum faltlem atti- conmvia. El BJJIOIJ49, Diacones vel piesbyleti, etc.
nent, nairat Oidencus YUJIISin Hist. Eeclesiasticje Et cjiion G5, Quoniam non opoitel dtacanem scdeie
iib. x, pag. 785 piesente piesbyiero, eic. Repeuiui eium dtaconeb m
(25) Nt abbaies factant milites. Pnsce enim ab IVCJJJ. casu ictto ui concihi Elibeilini can. 18, Tolelain
insigniouun Etcicsuium anlistibus, lilu soiemni Gulianiim 58, alqueobilei aptitl liiiichdi-jum, honem,
: nei4ue pluia adjiccie «veiupl.t esl opeioi
adbibito, inihii.e seu eqiiesins oidims digniU.e
tirones donabaniur. Codev veuistus de rebus ad pieiium. lnde ieteiUioies€i a?ti habeiileiuin OWWJ
ccenobium Sancti Martnn de liello speclantibus, in pio StKYovo;.Maljxtis Pelopouesius 111 Hislona
tabuljno Pioveniiium legioium quod augmentaiio- pjl.uicbaiuin: &.paivto;ota/wvpro Artento diacvno,
num dicimus : 2'ei!«s censuales non donet (abbas) et po^lea, OTI,flnotoj ysvctapyj.tps\js -n hoE\i; h Sta,-
ttd feudum. Nec mihtes ntst tn sacta vesle faciat, xav, elc. JSeque <jle)nm dutojius fn reuo evului.
Yetus item diploma ccBiiobiarclue Radii)geii'q ab 'lam enim m diuis coiicilus aticioribusque Latnns
Henneo J coneessum ei posi a Joanne fiinutum : qtidin apud Mdl..xum, uliuniqiie iiidistiiiiiiiulnu
Teuas censuales twn doitfit (abbas) ad ftudum. Nec D i tiMiip.iiur. Eadetii aiulogu foimabdjil Giseci Vta-
(acial mthles titbi tn bacia vesle Cltustt in qua pui- Tpuv pio palionb ilesytllius ni Lexico : ^Krave;
vulos suscipete modeste caveal. Matuios autem sm oi xp&TOtTUVK^toiOzvToiV Tijf PtafiKUaiJno)LTttagvno
dtscrelos, lam cteitcos quam laicos provide susct- £tap.vhix> ZYKTOV ovre?. llieoplnliis Anttcessoi lnsiit.
pial (a). Repeno ui pai t. i, Hen. IV, paii. n, memb. ilb. I, llt. 17 : G vop.o;o SvudE/KdE^To; TOV;TLC/Totavtr;
26, num. 10, et in publiconini judicioiuni aciis vv.tTOV;TWV 7r«TB<av(uvnai%'j; litt TW> TOVTWV irciTpo-
'liinil. u, Eri. m, lol. 106, Berk. iri ipsum occuult. 7TJ;V YKHI, Lex xii labuiatum palionos atque palto-
Qui dihgeninis de liac le consuleie \elit, adeat In- norum libuos ad eoium (hbertoium seihtei) tutelum
giilphum jn Historu Ciowlandeusi, Joanneni SJ- vocut. Ila eiuni| Jrequenttssime Jegilur tuin jpud
lisburiensem J)e imgis ciuialuim hb» vi, cap. 10 et BJSilicortim auctoiem lib. XLIX, lil. 1 el 2, uhi
13, Peli. Blesenspin, episl. 94, et superions ee\i AirE/ÊvflEpo;, ait, /KT« 7rKTp<avo? tmt/ojroiovKyaynv ov
ritus, in sacrjntiis tieandoruiii eqiiittimarmis, qui SuvaT«t /tvHuKt. Libeilus stihcel conlia putionum
in ruualibus (quse pontilitiis nosliis in~usu el nu- \amosumaciioiiemmsitlueienonpoieb . Ildrmetiopolus
nualia dreta) aique ejusmodi Jus exsunl. Hjec emm alque alti junsconsulti Gisetj ideiu s.ppishiiiieluueiit
oiiiiua_saus edocent 111cieandis equilibus (non Bal- et veteies niscripliojies ui Gu^cu TOVT.K-puva.,pro
(a) Adinilili.e enim armala? dignitalem inteiiium {b) Ild Aiisehnus hb. m, epist., De arcilidiacom-
«tiani quiâcti eunl ortiinis, liaiisftigiebani, Vide- bus, eic. itj ppud Rogeumi Ho\ eriemim pan. i,
sis Saith. Pans , pag. 882 edii, Londmensis. pag. 270.
555 1\ JH-ST. I\QY. SCLDE-NlNOT.E. 55*
paiionnm, -quoj legimus jpud Janum Gruteium, A \idebatur, S'iie ejus connlveniia non lierel isu
pjg. 595, num. 11 et 12. mutaiio ne diuecesis ej'us paleretui injuriam, si in-
(2S| t7i—quoniam talto Chitslianilalts id ulile fote consulio suo eptscopo, alius in eiim inducerelur
suadebat. Cbristiatiilas ei ea quae ad Chiisti.uii- episcopalus. Pioplerea oporiuit ut ftilurus episco-
tatem perlinent passim apud Eadmeium alque alios pdius ahqtiam babeiet parochiam, quam silu im-
illuts se\i sciiptores. Euiiclionem episcopalem aique periiri de Lincolniensi Ecclesia canonica juslilu
fou satn atlionem et adminislralionem seu oDiciuin cum eequa tompeusatione posluldhdt. Daium est
episcop.ile,ut tisitatius appellaturtleiioiJiil.-CoI 566, itaquemanerium de Spaldewic Lincohiiensi Ecclesise
vtdes omnem-Christiantlatemtn Anglta feie pertnse. in jus perpeluum pro commutatione episcopalit CUIJP
El col. 581, omnem auctorttatem exeicendw Cltristia- super pagum Gidiileljregentem, et finito hoc inler
mlalts tllt adtmeiecupiebat.kha suiitejiisiiiodi,alque regem el Robeiiuin episiopum secreto negotio (mo-
geneuli ChiiAlianoriun noniine, ui ediclis nnpeiaio- nacliis omniiio inconsultis, Ecclesiae iihis et igno-
iiiiu \eieiuiii,episcoposspeciaiimdesignaiivolunlj'u* lanlibus) Henjeus episcopus cum Iuteiis legis ad
i isronsttll! nonmilli iid 1.11, Cltttslianos, C. De eptsco- confirrnaiulum lioc propositum Ronuin destinatui.
puli audtenita. Hmc apud nos fora sacra quibus, jure Quo veniens lmpelrdvit quje pelnt, ad regem et
iieinpe comintini stibmvis, autepiscopipra3Sunt,Jtit ii archiepiscopum el coinpiovinciales episcopos, litte-
qm eo nomiiie episcopos, uipotequosprovocare htet, ras aposioltcas super sua causa quales optabat le-
siispicninljCunce-C/iiislinniiialiieliimnumvociiaiUur. portdns. Quariim lextum hic subsciibi, nfecoiiosum
Tiimo Cbi istianitalis \ocabulum, legem Chnsliaiuin est IIPCoiierosuin. »
seu veiieialionpin Clujslianain, el Chiistiantim R (a) Quod Hetvwus a domino papa mandalttm oblinutt
cullum -generatim sonabai, uii videie est m C. ui. ad tegem Henitcum de piomovendo abbaltam de
De Apostatts, 1 4, el C. Theodos., lit. De spectu- Eiy tn episcopalum, el conshtuendo eum tltuc tii
ctilts, 1. 5, C. eoJ., lil. De decuuonibus, I. 112, C. episcopum.
eol., lii. De Judwts, cwltcolts hh. \iv, alibi iiem. < Pdschahs episcopus, ser\usservorumDei diieclo
Sed postea fmiclio atque juiisdiclio illa quse 111 in Chnsto iilio Henrico glonoso legi Augloium,
geienrij Cluistunee rcligionis, seu Cbrisiunitatis Sdlutem el apostolieain beiiediclioneln.
aul polili.e ecclesiaslita? cura potissimum exenen- < Ommpoienii Deo gralus agunus, > elc. \tde tn
lur, Cltttsiianitas eluni signanter dicta sunt; alque Paschah II, infta ad an. 1118.
uitle sacra foia, Fota Chtisiianiiaiis vocitaia. Ahas qtioque lttleras misitpapa eidem legi qua-
(29) Cujus—cathediw pitnctpalus ponetetut in abbalum hic lcxtus est.
tia de llelt. De initiis hisce episcopattis Eliensis, Quod auclotttale apostoltca episcopalus tn Ely
fragmenlum ms. \eteris ejusdpin Ectlesiee Hislonoe constUuttur.
lubetur; quo eteonsiha adlubita, et regij et pon- < Pascbalis -servus servomm Dei, ve-
lificia de ea le diploiuaia compenuntur. <Post mor- nerabili fialri episcopus, Anselino Caniuariensi archiepiscopo,
lem Richardi abbatis (ita histoita tlla) miitilur a et coeleris comprovincuhbus episcopis, salulem, e£
ipge ad Ebense cosnobium Henoeus Pangoieiisis apostobcam benedictionem.
episcopus a suoeptscopatu per \iolenttam ejeclus, ut < Inler caeteia regna lerrarum, i etc. Vtde ibtd.
lhi de lebus Ecclesioead tempus sustuiereiur donec llis SUJ2confirmauonis Her\a3iis suseeptis epislo-
evpleinus deliberassel quid de eo esset faclurus. Esl G hs Aiigham eum aposlolica henedictione properavit,
atitem Pangor inoiiasleiium in Walhs lot lubiialio- el archiepiscopiim adiit, Iiueias eis osleiidit,
iiibtts pleiimn, ut sicut Beda referl, si in septem regem assensum eorum oblmuit, et in sequenti anno loium
paites duideretur, non ininus queeque poilio qtuin negolium consiimntuut, anno videlicel Domliucse
ccc liomines lubeiet. Hic cum episcopatu funge- Iiicarnalionis 1108. Pontificatus aulem domim Pa-
iptui Her\a;us geiilem efferam nimiaâusterilale sclulis secundi pdpse anno x. Quo eliam anno rex
liactabat. Yidens lantam in moribus eoutmpeiver- Henncus abbatiam Ehensem ad episcop.ilem mtila-
sitalem (quam nemo factle possel toierare, iurdeque \iisedem,el eumderiiHervseumPdiigorensem episco-
einscopah litiioi! iiulldin servabant merenliaiii) pum eidem Efclesiac proefecit, conhrmans eum se-
giadium bisaciilnm ad eos domandos exeiunl, nunc cbartis.
crebio anaiheniate iiiinc propinquoium et ahoriim quenlibus
liomiiium eos coeicens inultiiutline. Nunc iiunor fuit Chatta teqis Hentici, quomodonbbatiam de Ely in
eorum coutra eum lebellio. Tanlo pencuio ei ui- episcopatum transmutavit.
sistPbaiit uifuiiemejusperimereiit,sinnlimodoeum <InnominesanclJeel individueTriniialis, Patris,
peiiimiuii si possenl m eum manus iujiceie. E\pa- el Filu, et Spiriins sancti. Anno ab Incarnaiione
\il episcoptim ingiuens infoiiuinum, plunmisque Domini 1108 liidiclione...,anno poniificalus donnni
suorum inteifeclls aut graviter vulneiatis, videus Pdschalis papse secundi decimo, regni quoque mei
quod aiiiina sua qujerereiur, uec congruos liaberel sinuliter decimo, ego ilemicus providenle divina
defensoies, ad regis Anghse confugit palrociniuin, tlemeniia rex Anglorum et JMorihmaniiorumdux,
ulile sibi consecutus exsihum. Rex aulem ejus ad- 9 Willielmi magni iegis fihus, qui Edwardo regi lise-
veiitiim ut famosi tunc temporls et religiosi episcopi reditario jure successit in regnum, videns et Eccle-
bemgne snscipiens, ad Elyensem ecclesum destiiu- sioemessem in legno meo multam esseet agricolas
tum procurationem inde accipere eam constuuii. quidem paucos el ob hoe plurimum laborantes in
Ipse \ero illuc veniens, graua, conversatione, et messe, et in ipsa Lincolniensem Ecclesiam jnulia
nurabih prudenlia oninium pene monachorum sibi plebe iecundam, ex auclontate et consiho prsedicli
alhga\itaiTeclum, ul si fieri possei eiim sibi episto- papaePaschalis, et assenstt simtil et prece Roberii
pum adoptaieni. Qujm «rca sic aiTeclionemaspi- Lmcolniensis episcopi qui tunc Ecclesioe pucdicue
cieus ccepu paulalim qmbusdam circumloculioiubus proesidebal, et totius capuuli sui eum ipso anntiente
Ioci utihtaiein eis pioponere, fratrum ammos at- domno Anselmo, bealee memonee Canluaiiensi ar-
teiuplaie, el mulla jucunda promittere, si abbaliam chiepiscopo, et universis episcopis el abbatibus lo-
in episcopjtum piomovere cl seipsum \elieut in tius Aiiglia?, sed et omnibus ducibus, comitibtis et
episcopum suscipere, ad quod efhcrendum, suum pnncipibus regni mei, Elyense monasleiium ni quo
quoqtie eis pioinisil auxilium, dum tamen ilii suum quidem usque in lempora mea abbales fueiant tum
piseherent assensum. Ipsis antem faGile ad eum Canlebregensi piovlncia quantum videhcel ad j'us
con\eisis, ipse regem adut. Rex petita concessit, Lineohiiensis Ecclesiee peitinebat, cum duabus ab-
RHJJCJ lum LujcoJiitensem episcopum ad colloquium bains Thoineu \jdehcet et Chaiiericli in episcopd-
invitavit, ut, quod llle locus in ejus episcopatum leui sedem sicut el cieteros episcooatus iegnl uiei
l(i) Yerba smil ductoris quem describimus uti csetera qure iU inliac iisloiioh Jiierserunlur.
PATaGL. CLIX iS
5..S E4DMEuIM0NA€IIIC4NTUARIEKSiS 550
libei jin el ahaoiutain perenniiei sialuo el eonfrrmo, '^ duiii quinam eeleberrimarim Eeelesiarum archi-
pl pro subjeciione et omnibus episcopalibus con- epi«copi sodahtio Tienediclino se immiscmssent, in-
stietudinibus a<I suprathclam Ecclesnm Lincolnien- d.igando se toi quet, in Cantuaripnsibiis Nollielimim,
sem pei tmeiitibus absolvendum, consiho et assensu C.uihLertum, Brpgv,intim,ahos etiain(seri, iit vernm
prsedicto papoePaschalis tle bcnefidis ejusdem mo- fatear, nojniuilos qtios ceriissim.im est BeneJiciinos
nasterii villam nonune Spaldewic cum omnibiis fuisse) prseterrniuu. Yide si plaeet Ainoldum m
appendiliis stnsqusein lerriiono Huntendone siia Ligni Yitoe lrb. n, cap. 20, el G. Malmesbuiiensem
<*st.cum omntbus consuetudimiius ad villam praj- De gpstis poniificuiu hb. i, in Odone.
ilitum pertineniibus, sUjjudicta; Lincolniensi Ec- (52) Dnects qttoque sunt ab lizmtco ic§e Angta-
tlesrs el Robeito ejusleni sedis episcopo et SIICCPS- uim adipsnmtottcihum, elc, Wtllelmus h^cowcns.s,
sonbus, sicut eam unqiiam Elyense monaslentim Ranulphus Dunelmensts, elc. Quaiuor nempe episcopL
bberitis et quleiius tentiit, jure perpetuo iraditli Nam ita mos soiemnis ohm obtinebat, tit ati conci-
possidenda. Primum siquidem Londoniis apud lium generale iv duntaxat ex Anglia episcopi mitte-
Wenmonasterium in solemnilate Penlecosles, de renlur. Idem observalum in conciho Lateranensi
negolio islo in pisesentia mea coram felicis memorioe sub Alexandio 111,anno 1179 haoito. El cnm in An-
Anselmo arciuepiseopo et universis eptscopis el gha liinc temporis concihum de mittend s Romara
abbatibus el proceribus regni mei tractatum est, episcopis, ut conciho ibi inleressent, adhiberetui,
<Heorum omnium communis -assensus est favorabi- episcopi Anghse conslanter asserueruni(veibasunt
liter consecutus. Post morlem prsedicli ponlificis RogeiuHovedeni, Simonis Dunelmensis ms. alque
Anselmij ex auctorilate domim papa3 Paschahs, g ahoiiim de ea re agenlium) quod ad generale conci-
sicut jam supradictum est, in concibo apud castrum bum donuniijapae, quatuor episcopi de Anglia lan-
lotingham habito in die translalionis bealse nuseii- Elhel- tttm Romam muiendi sint. Ceelerum in concilus re-
ciieda; virgims sedis ejusdem, feliciter per cenlioribus mos vanus esl, el pro arbilratu regio et
c.ordiaui Dei iernuiulum est el definiluin ix lialend. re nala sjepius mutai. De legalis seu oratoribtis a<l
&'o\eiiibrjS.» concilu generaha ex Angha nussis, xonsulas licet
ilisloriolam hanc ifl evempl, ribns binislegi, quse Matibsei Pansii annum 1245 (ubi *ti..m Anghcaiio-
p^dem ferme exbibe'il, tilraqiie ante annos amphus rum civuim umversilas sen liiplex ordo luieras ci
i ecentos exarala. Sed fitlei foisan suspetise meiito oralores destinatnd eonoihum Lugdmense sub lrino-
Weaniur. Neque emm forensis, qui co JP\OUI usu, cenlio IV celebratum),-et Thoni,B Walsmglum Ypo-
sr,ii chaiattPiem babel Hennci tegis diplama, ut- chgma Neustnoe ln eodem anno, pag. 466, ei eiiu.-
p'lo quo 1 ab musiiata omninohonorcm verboium, nestio dem in anno 1409, cui accedal ev arcbivis id quod,
<,tu poinpa ui ponlificis Romani consarci- ad res'irciendum m concilio Pisano schisma (a) tunc
ii ia; aiispieatur el duces \eluti noiuen honoiaiium, tempoiis Romanetismm pailes nimium dislrahens,
dque n conutibus plane disiineuim, meiiiorai,ciim Hemicus IV, Angluerex, slatuisse legilur. < Ordma-
fQitissimum sit neminem, post Guillelmi 1 tempoia vimus quod oratores noslii solemnes (ita senpsiHrt
i'->que atl Edwardum leilium, ejusnioJi indigmtaiis htleris ad ordmes Aquitamje datis) ad diemet iocum
\ocabitlo apud nos esse iiisigniliiin. Nee atclmis dicti concihi luns.iulieiiliir, quodque duo aicliiepi-
legns, ubi sj3iiius Veiustoi(umquse episcopio Elyensi scopi pum qualuor doeionbus 111eorum coniiliva, et
t u eiiam quasalns indulgentur pnvilegioruiii mslru- qninqtie ppiscopi cum loiidem doclonbus una secunt
i*c.ita ueuniui, hiijusmotii quid, dihgenter hcet C ibidem debeant personaljler mleresse. Et qmhhefc
..nquisi\eiun, lepeno. Anselmus llem obiit 1109, CJeterorum episcopornm tam regni nostn preedicli,
xi kaiend. Man. Al \ero iu diplomale hoc quod qujin teiue iioslrje Hibernia; ad dictttm eonciliuii',
"it'o 1108 tribuitur, meniio esl Anselmi mouui. cei lis forsan ex c.iusis, miiiune irjnseuniium untim
Pj.elerea annus 1108 lnc fit anntis deeimusHenritl doctoreni jpro se el clero sua? dicecesis destmabit, el
tcgis, cum plamssune noiium siiperare non posset, qtiod qiisehbel unneisit.ilum nostiaium duos dotlo-
Crdssissinn sane anuehiomsmi. Obiter monuisse me les, quoruin unus sit in theologia el aJter 111juie
luec satisesl.Peispicaetonimjuditiocseteraielinqiio. cajionico velcivih. Et nign moiiaeln qualuoi aljba-
(50) Ot Ecclebia vptscopalus utlia lies menses non tes, CiStercienses verotitios, canomci legulares simi-
maneal sine patloie. Pastoie nempe consecialo, ild liter abbates duos, C'umaeenses vero abbates duos
j".bet coiicilium Clulcedonense Atloi. 15, tJii. 25 : aut pnores, Cartliusicnses unum piiorem,Pia?inon-
'hTT-i^n3: TIVKT<3V p.v-poxoliT&v,a; tiEpfnyrfi/JVEV,sliatenses veio untiin abbJtem; onum et quodlibet tliam
în )oi.o-tTt"v ly/:yjpto-u.e-vavomii? izootaitavVKtKVK- capiiulum ecclesioe calhedrahs doctorem a<l
fjaHovTpt.TU; •/itpoTOJta.;TOVivia/OToyj, £So£z T>j fliclum transmillel concilium, quodque pnor hospi-
ayt/. euvoSu EVTO? yapwv piJwv 7cVEc8aiTU; yjtpoTO- lalis Sancli Joanms Jerusalem, in Anglu lesiJens,
vtot; TWVirwYoruv ul esl, Quoivam meliopunlam illuc ln propna persona se transfeia', lias aiiiem
qutdam, utt Rcceptmus,neghgutti commissosvtsntn sibt gie- ordmaliones noslias cl quascunque aliaslatlas seu
qes el dijfeinnl ouhnationes episcopoium, est eliam faciendas tangentes inateuam scliismalicis aut
lies nutibes fMi iiebeteeprsco- unionis proediriam non solum in regi.o uostro pioe-
i,yiwdo btniciw, tntia H.ibeuu
jormi oHltiiniioneh. eti im apudCuiunum D dicto et dicta lenaHibernue, vemm eium i»i tlticatu
<bsl 75, cap. 2. \nlesis ctum BuicharJum lib. i, postro Aqmtaniee volunius obsenan. $ lia legnmis
tjp. 24 ci 25; honem pjik \i, tap. 5, et Giatian. lii labuhs Vascon. 9 el 10, Hen. IV, meuilu. 4 For-
t.ist. 100, cap. 1. _ inulaiii item quaHeuiicus VI rev legatos suos (quo-
ordtne, elc, lino duniaxat ium cnihs ali, alu sacri ordinis eiant) ut conciho
(31) JHSI de monachwo
ezceplo. lYceul dubio Sligandum uitellexil, qui jpud Basileensi inieiesseni subsiuuli; <mn laiissinie
Giiillelmum Malmesbuneiisem eliam expresSim no- tjusmodi qtiitl occmrat,Henr. meiito sisum est adjicere
liiiraliii. Sedvidennl inieiim, qm dihgeulius hanc p\ labulis Ifranc. 12, VI, niembr. 2, lemma
jeni peipendere \ oluni, delNolhehno atquesupeiiori- in margine est: De polestate commissa ambasstalo-
I ijsNothelino aiclnepiseopis, elconsulaniporio Josce- ttbtts regts ad inieiessendum conalio Dastleensi. ln-
lui im inAniiquilJtibusEtclesu'Bijiamiica;,eiFran- stiumentum ipsum ua conceplum est.
cjstum Goflwiinim, cpistopum, dum scripsit, Ljiida- <Rex onimbus-ad quos, etc.,âluiem.
vensem, nunc Herolordensein, ui epistoporum no- < Scutis quod cum, juxta ilecreta Conslantien-
slioiutn \uis. Et smpnnis sane neque oinniiio inth- Sis (b) tconcihi, prsesens concilium BasiJeense acttu-
liier celebrelur sub sanclissnnoPuiie 1101111110
Iigens jaomuuci ordiins «lllor Amoldus Yjonus, Luge"
(a) Yide concil. Constant., sess. 20, apud Bin. apnd Biniuni tom. III, parl. 11, ct Basil. aputl cum-
4om. 111,part. u, pag. 915. deiii tom. IV, pau. i,p'g. l^-
(b) Yuje concil. l.onsUiil., sess. 19, pag. 9o5
S57 L!B. DE EXCLLLLNTIAB. MUti/E, 5SS
1,10papa quarlo, ôs eidem eo.u il.o, ncdum cx pai te 4 cernere potcrunt, necnon de et supei pacc p^rpetua
ejusriem COPCIIII pcr suos oialoies nobis ev l.ac guerraiiimve dbsttneiuia intcr nos et Caiolum ad-
causa speciahtpr desiinatos.vertnn etiam apostoiicis \ersaiium nosliuin deFuncia, ac eliam luctandi,
et imperiahbiis ae ahorum quamplurimoitim sanct.e commuuicandi, et appiinttuantli, coiisentieiuli insu-
matris EcclesioePatrum et piintipum ssecultriuiii per, et si opus luent, tlissenllendi Ins quoe juvia
Iitteris ciebemme instigali, ad Dei laudem, sanctje deltberaiionem dicli concilu inihi sldtui ct ordmari
malris Ecclesieeprospeiliatem optatam et houoreni, conl'gent. Pronulieiiles et proiuittimus boua fide
pt pra3serlim ob fidei catbolica? ev iliationem mipr- nos ldlum, gr.ttum et fiimum perpetuo babiUiruin
esse cupienlcs, variis et diversis causis rationabili- totum, ct quidquitl per dictos ambassiatoies, ora-
ter prscpediliquo mmus personahter eidem iuteresse tores et procuratores noslios, aut majoie.n "paileiu
poteirmus, ut \ellemus, venerabiles Patres Robpr- eorunidem, acttini, facium seu geslum fueiu m pi.u
tuni Londonlensem, Pbilippum Lexovieiisem, Joan- missis et m .singulispuemissorum, et boc ldem tmu
nem Roffensem,Joannem Bajocensem, et Bcrnar 'uin de et supcr Ius ceitiouti ftteiinius, quaulum ad nos
Aquensemepiscopos,ac chariSsinmm consinguinenin elCliiisiunum pnncipem attinet, exsecittioni debita*.
nostrum Edmundtim comitem Moiiloiiii, thlccios curabiiuus demandJie. In cujus rci lestiinoiiiuin lus
nobis Nicolaum abbatemGlastoniPnsem, Willitlmum hlteias noslus fieii letimus âlenles. Dal. sub
abbatem ecclesioe Beata?MarioeEhoium, et Willi I- magni sigilh nostii lestimoiiio m palalio noslro
mum piiorem Norwicensem, necnon thleelos ct YVestm.x die Juln. >
fideles noslros Henncum Broumflele, niihteni, ma- ,t'Per eonsiiium. t
gisirum Thomam Broun, iitriiisque jtuis docloiem, o Litierarum autem ponlificiarum quibus ad conci-
Sarum deeamim, Joannem Coliuelle, nuhteni, ma- lu generalia oiihnes vocanlur, foimulas habes apud
gistrum PeirumMauiicii, doctorem 111theologia, et Biinuin lom. III, pdrt. u, pag. 674, in appar.tlu d.i
inagistiuni Nicolaum David, archidiacouum Ctmslan concilium Laterancnse sub lnnocentiO 111celebu-
uenseni et liceniiaium ui ulioqiie jnre, nostios fliii- lunu apud Muih. Paris. aimo 1245, pag. 886 edi-
basstaloies, oratoies \eros, et mdubiiaios piocura- lioms Lonihnensis, ad abbates scihcei cl pnoies
iores, actores, factores et nunlios speciales consti- Etclesise Anglitana3 Lngdtmo datjs ui Halend. Fe-
tnimtis, facimus et depulanms per prsesentes, dantts biuarn, aniio Innoceulii quaiti secundo, quas ta-
el uamus eis el ipsoium inajon paiti potcstatem et inen reperio eliam vetustis Aiuuhbjis ms. Builo-
mandatuin lam generale quam speciale nomine no- nensis ccenobii, ubi.syllabis dlioqum VJVdistrepdii-
stio el pro nobis m eodem concilio interesêudi, ttbus, v ldtts JUIIII substituitur; apud Bmium lteiti
tractandi, communicandi el concludendi tam de his chcta lomi teitii pag. 768 el sequentibus in contilii
quee reformalioiiem Ecclesiseumversahs jn capite et Viennensis sub Clemente V prjepaiatione, et tom. IV,
in membris, quam in Ins quse fidci 01thodoxee iulti- part. II, pag. 276.
meiilum regumqiie ac pnncipuMipacificaiione.ii cou-
EADUERI BIONACRI
DE EXCELLENTIA VIRGINIS MARLE
LIBER \
CVPLT PRIiIUJl. C psopler pecealoies qiiam proplcr j'usios iactam esse

Qdod Maua exceliil omnescitatuias. Dei maliem. Dicit en.m ipse bonus Filius ej'us se noii
Snpereniinentein omni qtiod post hominem Deuin venisse vocatejuslos, sed peccatotes (Mallh. ix, 13).
crealumest evcellentiam beata? matris Dei quomo- Apostoius quoque le=lalur qttod Chus'us leneitl w
docunque et saltemhppienlioculo cordis eontemp au mundum peccaloies salvos faceie, quorum se faleiur
anhelaiiSj-el,coiilemplando, quod inde mihi capere primum esse (/ lim. i, 2, 15). Si igitur ipsa proj ter
conceditur ad communem noliliam proferre deside- peccatores, stiliceiproplei me meique similes, facta
rans, borreo peccalorum quibus piemor enormila- est Donuni matei, quomodo immaniias peceatoruni
tem, et valde limeo ne niihi lam alla petenli moxs meorum eogere me poteiit* despeiare veniam eo-
olyicialur illudsacrae Scnptuise diclum : Tollatui im- mm, cum l.tm iueffdbile donum c sit factum ex ea
ptus, ne vtdeal glotium Dei (Isa. xxvi,10).Verecuma ob turationem eoium' At ipsa cuiatio ad quos efb-
tecogito sanclum Fihum ejus, ob boe ut peccaiis cacius piogiedieiiu, aut tn quibus niiseiicortiids
honiiiiuniinederetur,factumesse filium ejus,rionniliiI operabilur quam in illis a quiLus laniuin boi.uui
spei concipio quod \el parum percipiendi de subli amalui, amplectilui el \eneratur. Extilemus eigu
niiute lanlec matiis, sciens * videlicel illani magis D menleninoslram, fnliesmei, et enitamur, quaniuni
VARLE LECTIONES.
1 Collalus esl cummssCoib. E. 10. el S. 132.tns E. 10. Scriplum Eadmeri Monaclii discipuii beati An
telmi Cantuanensis Arcluepiscopi De jiiissima et dulcissima Matre Doinini Mana. ms S. 62. Incipit Sermo
deSancta Maria. Hoc ms. non dislingutt Capituia. s Petenti mov wis S. peienti misero 3 Terumcum mss.-
vere cum l Ojiod velpdrum concipiendi de sublimitale lanije matris , Dei scilicel Genilncis, omniuniqiie
tim Angeloruni quam hominum Reginee, sciens wss quid vel-parum peitipicndi de subhmildlt' lanla?nulus,
sciens ° Cos;eieDoteut mss. cogeiti mc poieiil "lneffabile bonum mss ineffabile donum
J>53 LADMLUI MOINACMCANTLARIENSIS bUi
possumus, ut in telsiiuriinem tanlse Virgiriis atten- A j nescio descenJisse), magna queedafUfi"?ue miiaiida
tl.imus ; et, quoe nobis nuseratioi filii ejus revelji.e divinoruin signorum inditia preecurrisse. (juee tJinen
dignala fueiil, pro laude ejus profeiamus, prolata llla luennl, solus ipse sine scrupulo novit, qui eam
Hlminemus'. Eiil einm foitasais hoc ipstim oplaUe sibi aiitequain" nasceieiur, in matrem elegit; quod
nobjs 11cjusa non parva salutis, et sauciatisex \iiio- ea re **, ut aulumo.^t non incongrue aetum " credi
/iim punct.onibus aniinis medicina salubris. Qui polest, quatenus eo major yeneralio fidehum wrca
namque fieri potest ut ex memoi ia laudis ejus salus ejus ortum exisleret, quo sublimilatem " laiitse rei
oon ptovenlai peecalorj.icujus uleitts Jjctusest \u altiori secielo celaii quisque perpenderet. Nec onim
ipsi, ad sanandum peccatorem venienli 9 Salvatori' Ecclesia Dei inconcussee auclontalis ducit ipsam
Q'iid dixi, via, ciini idem uterus llialdmus J)ei, aula Sciipturam,qjiee orlum illiusab aiigeloprseiiunliatum
Dei, in qua liahiiarel, sit factus? \ere etenim habi- lefert. .Nam licet beatus Hieronymus, juxtaalteuus
ta\ii in eo, qiionum seipsum ipse in eq, et ex eo cujusdam Scriptuise maleiiam, quam Sn adolescenlia
quod prjus 11011eral fetit. 0 Iiabilaculum niira- sua Ieglsse_,el ctijus aucloreni se fatelur ignorare,
bile 10! 0 liabitare ineffabile! quem cceli ccelortim, eam feceiil *' ; dicit tamen non eo pacto se scii-
<|uem omiips ier'im ciealaium macbinse capcre ne- psisse quod scnpsit, ut .iliqujm descnpt.e rei cer-
quetint, \irginalis titerus beatoeMarije cepit, quando iiluriinem Ecclesiis veliel inferre, sed boc solo
eumdem ipsum de se veium et perfeclum Deum et ut roganiibus amicis siniphciier morem S8 geierel.
liominem in una persona concepil el generavil, va XJnde, quemadmodum dixi, seriplum illtid in au
lamen ipseuteius cvstitit,quiaperilhim.Deus homo ctorltatem Ecclesu suscipere noluil, îdehcet
laclus in mundum visib.lis venit. indecens esse reputans de heata matie Dei quid
CAPUT II. •dubilabile in laudem ejus recilaii, cum ea quae
De oiigine Vtigims Mariw. incunctanler de llla vera existunt lanta Iaudis ma-
Quamvis igilur boc solum de sanela Virgine pra?- leria sint refei ta ut, quitunque in iaudando eam
dicaii, quotipei "mater est, evcedatomnem altilti- morari desideial, necesse sit ut facultas ejus uu-
*9
jtiinem quee posl Detim dici \el cogilan poiest, et gnitudiiii et veritati succumbat. Sicut enim sola
allissimum quitl habeal in hocatl conlemplanduin et prse cunctis meriti singulans eniluit, iia quidquid
iiiminandtim mens bumana quoe ao eam anhelal", eam altinet, speciali quadam verilaus firnutaie di-
tamen quoniam mihi venit 13 in cor ut de ea aliquid gnum est enileie.
dicam primo de u ejus origine, ac deinceps, si quid CAPUT III.
lenuitas sensus mei de ipsa tjuod digmlati ilhusexj-, r, De annunltaaotte angelica.
slimem non achersaii capere polueiil, in medium Nala igilur, et infsmtiies annos exuta, quam casle
piofene libel. Adsis igitur, domina, et non mea, qjiam sancle, <[uam Deo digne vilam insiilueril, et
quae exseeror, sed tua, qnje precor lB, menta lllis instiiuiam egent, quis \el cogitatu, non tlico dictu,
digiiens altendere, quae \eneror ,6. Tu quidemnosti queal conjectare 30? Nulh denique dubium castissi-
nienlPnmieani in hoc esse quod me omnino inrii- inum corpus el sanclissinum ammam ejus iiindilus
gnum judico de le loqui, ant quidquam scribeie ". ab omni iuisse iracula peecati, jugi angelorum cu-
Sed, quoniam insilje luee 1S pielalis oculo super stodia proteclam 31, ulpote aulam, quam suus et
inultos mei similes scio le respexisse, ahquo, Iicel omiiium creaior Deus coipoiabier iiihabitatuius, et
tu.e mese de\otionis e\ bominem in suse personoe unitatem 3! ineT-
dignilati indigno, obsequio qua
vellem agere ,9 erga te, qualenus ipso consuetoc fabili fueiat opeiatione «iimpturns. Et quid mirum '
misericordise tuee oculo quandoque digneris cl me Kam el inter 3S homines usus oblinuit {si tamen a
so coeleslibus ad terrena potesl esse eomparatio ulld)
lespicere. Tacitis ltaque illis quoe ab inilio omnis
creaiurje, usque dd sancium filn siiiratlventiim !1, ul, eum prseponens aliquis et persona di\es abquo
Sl>
tlehac Yugine propliclala sunt tam per eos " qui vadiyliospilaturus chenles percurrant ut locum
ante legem quam et per eos qui sub lege jttsti f) mutiianl, mundent, ornenl et ûstodiant quo \e-
fuerunt, illud conjicio apud me, nalmlatem pjus nienli domino suo aptus ad lnhabiiandum el fcongruusr
(quam ijjjidem ex linea generationis bumanse non fut. Quod si tahs apparalus fit pro adveutu lenem
VARliE LECTIONES.
7 Laiideejusproialaromiiiemusmsslatideej'usproferamiis,prolalariiroinemus 8Optarcnobismssoplatseno-
bis 9Peccatorum, cujusuleriisfdclusest viaadsanandtimpeccatoresvepientiinsspeccaiori.cujusuierusestfa-
clusvia ipsiad*anandtinipeccatorem venienti ls 10Ohahilacuhim mirjbilemssottutt. S1QiiteDeimssqtiod Dei
" Ad Dominum anhelal mss ad eam anhelat Quoniam modo \enii mss tamen quoniam mibi ventl u
Primojiarum de mss omilt. parum *• Tua quse preeor nis B. tua, precor 16 Quee vereor »iss qtise veneror
" Ahquid scribere niss qtiicqnam scribere 18Insitap libi ms B. uisilee luse 1S Velim agere mss vellem
" Hlis ab initio mss ilhs quse ab inilio sl Sanctum sui adventum ntss sanclum filii sui aiiveniiim
agere M
** Sicut tam per IJISSomitt. sicut Eam antequam niss eam sibi antequam *4Quod in ea re mss quod ea
re Mincongrue actitm mss omilt.S8 acltim t6 Quod enim alio modo -subhmilatem »iss quo sublimitatem "^ s7
Similem morem Edtt. Ptc. bumilem morem «iss slmphciter morem "
•ÊamrefeceritiJisSieani fecerit so :
Magnitudini rel tnss ej'us magnitudini l\on dicam... conjecluiare mss non dico... eonjectare *lPiolecla
tuss proleciam ss UnUale #iss unitatem i3 3Naminter mss nam cl inter st Hospiialurus ut clientes mss
otniu. ut
5fil LIB DEEXCELLCNTU B. IURIJE. 563
iionunis et momenlaneep poteslajis, qu .lis apparatus A
J subslanlialem, cojetenium, coomnipotenlem, ex sua
omnis boni putamus fiebat pro adventu eoelestis natura sine initio Deus Pater genuil, et per eurn
Regis et oelerni in eorde sacralissimee Yirginis, quse omnes crealuras visibiies el nnisibiles ev nibilo
illtim nonsolum eral in semet transilive hospiialura, fecit. Huncigitur sibi lam nnicum quam dilectissi-
se letiam ev stibsianliasuafactiim bominem pariliira? mum, ctin omnibus omnino oequalem, non passus
Siqtndem ubi veniiplenitudo tempoiis(Gal.tv, i), quod cst remanere solummodo.suum, sed eumdem ipsum
suo advenlui3t ipse Deus anle lempora pieedestina- \oluil in rei verilale esse beatee Miriae ttnicum, et
\ii, misit angelum Gabrielem, unum de priinis prin- dilectissimum, et naturalem filium, nec ita ut duo
cipibus regni B6 sui, nuntiare libi , o bealissima essent, unus videlicet Fihus Dei,'ahus filius Marise,
feminarum, inslare salutem generis Immaiii, et se sed idem ipse qui Filius Dei, in una persona esset
eamdem salulem operaturum, el ex le casiissima, filius Maria;, et qui filius Marioe, unus cl itlem essei
jei Spintus sancti opeiationem, verum liominem 37 in una peisona Films Dei. Quis heec audiens non
iiastilurum. Audis, domina, quoe ferunlur, cl a<l obstupescat el quod Deus lale quid velle potuent,
rcm omni seeculoinauditam paves et miraris Nulla non ultra omne quoil dici potest admirabile ducal?
iamen incredulitale mo\eris; vertim induhitanter Puella de piopagine Adam nala, de peccatiice pro-
tenes apud le omnimodis impossihile fore non fien "' genie orta, subilo \eisa vice maledietionis Evse
jjuod angelus dixit ftiiurum esse. Credidit eigo el benedicta prsedicatur super omnes muheres, ei
wriissi.pe intellexit Deum tam bonum, lam pmm, concipit, el parturit, et parit bfliiiinem Deum, om-
tam omnis misericordia; viscei ibus plenum ut ad nes pra3\aricationes pb Ads? filiis prppulsatuiiim,
lcrras de coslesli sede descenriere, el homo faclus, iMsque in coplesli 4t regno suo sibi cobxredes con--
per indebitam sibi morlem, genus bumanum a pei- siiiiruuim.
petua velei moiteqtia lenpbaliir enpeie. Respon- CAPUT IV.
dens ergo nuntio ait: Ecce ancilla Domini, fiat mtlti De amore VvTginisad filittm.
secundum verbum tuum (Luc. i, 58). 0 Jides Deo Quam iuii jbilis itaqueelineffabilisamoris affeplns
accepta ! 0 bumilitas grata! 0 obedieniia omni 43 considerari queat inter liunc lalem lanloe nuiiis
satrificio jucundius Deo oblala! Quid ergo quod filmtn, elhanc talem lanli fihi malrem, peipendanl
venientis Dei oculosoffenderetin illa poterat resi- hi sallem quoquo modo qui unieo difeclionie fenoie
dere, in qua tantarum viilutum insignia veniens sese altiinsecus amant, mater scilicetfilium et fihfs
invenil reriolere' Cerle sola fide Abraham ferlur mairem Perpendal, inquam, aliqua bona roater 4*
Deo placuisse ; et boc sojtim quia Deo ciedidit ad j-, < quo affeciu lenealur ergi unicum et honum filittni,
jusiiliam tlli repulaium fuisse (Gal. iu, C). Supei ei bnnus filius siimli modo perpendat qua pielate
immites aulem el qttielos, ac vetba sua liementes mo\eaiur eiga bonain ac dulcissimam suam ma-
(Isai. LXVI,2). Spintum suum icquiescere, et obe"- trem, et aliquaienus tentenl 45, si quomoio in se
dientiam se proe sacrificiis S8 malle asseiit Deus coigectarevaleant, amorem bujus honse matris erga
(I Reg. xv, 22). Cum igilur inJiis quee tantopere vereljonum et unicum filitim suum, et istius boni
Deo placent sancta \irgo Maiia tam evcellenler illi fflii erga \erebonam et dulcissimam matiem stiam.
jilacuit, ut nequaquam credideiim ipsam ulla 3S ra- Et qtiidem omnes homines ev conjtinctione duarura
lione excellentius placere potuisse, nimirttm lene- personai'um, hoc est, mans ct feminns procieanlur,
mus fide, ah omni, si quid adhuc m illa originalis et amorem snum utrique personse, id est patri et>
she aclualis peccati supererat, ita mundatum 'eor malri naturaliter debent qui sic generantiir, ipsis-
illius ut\eresuper 40eain SpiritusDei, scilicet super que nihilominus suumparentes 46 ambo, qui eo»
humilem et quietam ettremenlem veiba sua lolusH genuerunt. Cum ailteni^*7 amorem,qttem paler et
requiesceret, ipsam volnnlati Domiiiicse caslissimo maler singuli debent filio suo, debet hoec felieis-
?c simplici corde obedienlem omni holocausto sua- sima matrum sola fiho suo, amorem eliam, quem
vius acceplaret, virtuteqiie Altissimi obumliratam, D debet, quihbet filius simul suo pairi et matri, ille
Filiuni Dei ex illa incorporaret. Ilic se suberigat filius vere Yirginis debetsuoe soli malri. Nam sicui
inientiomentis bumanee, et, pro posse, paucis inten- alii filii nascunlur ex palre et malre, ita filius ejus
dat quanii penderit omnipotens Deus mcrita htijus nalus esl ex ea sola malre. Excedit itaque omnes
beatissima? Wginis. Intendat, inquam, et conlem- amores parenlum in filios, aut fihorum in parentes
plelur, videat et admirelur unum Filium sibi con- amor islius maliis in filium suum et istius iiiii
VARLE LECTIONES.
38 Suo adventu ntss sno advenlui 36 3TVP-
Principibus snis scilicet regni mss principibus regni
rumDeum etbominem mss Verum hominem ss Pro sacrificiis tnss sacnficiis 3S Crederet qitis
jllam aliqua mss crediderim ipsam tilla 40 Utnec super ms» ut Tere prae 4l Sua ortus mss sua loms 4*
super
Et pant liominemDeumomnes prsevaricaliones piopulsaturum, eosque qui sibi «biPtnporarent in cft')esti
tnss ac pant Deum onines pra»vaiicaliones ab Adse fihis propulsurum, eosqtie in ccelesli *3Mirabiiisnatura
<4 ineffabilis affectus amoris mss mirabilis liaqueetineffdbilis arnons affectus 44Abqtia Lona nialer ins S,
aliqna maier 4STeniet wss tentcnt 4e Ipsiimque niliilomintisamoicm suum pareiues mss ipsisqtie nilnlo-
iiiiiiussuum jiaieiites *~'Cum amem wss eum atilcm
663 E4B3IER1 MOXACIH CANTUARIEiNSiS SGi
in mairem snam. El hsec quidtin ita se habeiii,, A uienila succidiim. Ci ic\er.i tlignum fuil ul, co n
iuxia ratlonem filialionis quoe facta probalur extiai Yirginem '" supervenienle, illa fectindaielur, qu.e
legem humanoe piocieationis. Ali» qtioque modo sii paiiluia eial Dcum per quem tolus mundus stha-
placet, amorcm buj'us fihi cl hnjus matris perscrnle- retur. Quid ergo hrc ilicerrnis? Estne, pulalis, ull.i
ninr, el, quantum inde nobis concessum fuenl, , mens bominis, quoemodum Iitijus dilectionis, quam
proul 4Spossumus, speculemur. Cerle quee generjtt Deiis ad lianc Virginem habuit, qneat penetrarc,
\iigo esi49tcmporaiiler nata; qui generalus Deus estt quantlo et illi, quod cb.uius amabat, sic iiitegrp
per quem omnia te.upora suiit, et ipsamet \iigoj servavit 68,ac eam tam digne et caste fecundaif.iu,
cieala. O^tendit ergo ipse piimus 80 amorem, quemi stti ipsius matrem fecit. Poiesine^, quoeso, ullus
Iubebat erga Virginem, el amorem, quo nulluml bominum aul angeloi um islius amoris immensitali,
putamus esse majoiemcl; matrem suain fecit il- autB 9 digniiati hoiioiis illius qiiidqiiain vel cogit itir
lam, cl virginilatem illi non ademit. Et quidem ba?c; petcipere comparahile? Engite, obsecro, ^fiaiics
duo Ipsa jiicundius amabat, scilicel virginitatem eti mei, erigiie aciem meniis veslise ad contemplandnni
fecundilatem; \irginitalem, quia Iianc placere Deo) lam miram dmiis? dignationis operalionem , tam
per omnid intclligebal; fecunditalem, qtiia sine bac> ineffabilem 60 et stupendam omni sseculo lnijtis
iiialeriiclum legis, quse adhuc earnaliter custodie- muheiis gratiam et exallationem. Ei lu, o be.ttis-
Latur, incuriere meluebal. Vicil tamen amor in eai sima femjiiarum , in qtiain Jluvlt tam copiosa tt
servandse virginilatis, cl evclusil ab ea timoremi supereminens gralia omnia gratiaium, quid animl,
lncurrendse maledictionis Viigo ilaque tenera etl quasso, gerebas ad eum, qui libi hsec magna fecil,
delicata . regali siirpe progenita, et speciosissimai unde, sicut ipsa tlivisli, j'atn ab omni generatione
lot.tm intentionem suam, tolum amorem suum, to- beata dici meruisti/ (Luc. i, 48.) Vere magnilleavft
tum sttidium suum ad hoc intendil ut coipus ell atttma tna Dominum; et spittius tttus exsultavil m
aniroam suam Deo virginitJte t2 peipetna consecra- Deo salutati tuo (tbtd. iii, 47). 0 salulare mirabUe!
let. Sciebatenim quod quanlo snnclins eam eonser- qitotl non soltim, domina, te inoBslimabilisalule su-
varet, tanto sublimius ei qtii onuuum eastissimus, p blimavit, sed el tolum mun.Ium, ipeccatoriim vt.lnc-
imo qui ipsa caslitas esl, appropuiqtiarel. Ample- ribus putridtim, e\ te piodieris inira 61dispensjlinne
tlentlo igiuir quodaccepiabiiius esse cogno\ il Domino sana\ii. Yeium, dum Ilftim, qui sibi hoec miranda
Ipgis, speravii et creditiit se plene evasuram male- fecit, panulum inler manus snas versai i, et a<t
diclum daloe lcgis, repulans secum illum tanLeboni- ul)eia °2S"a pendeie atqne ad parvas par\iGs cor-
talis et lanlse sapienlie ut, dum se nullalenus, juxtai Q ( poris leesiones par\uIornm more vagire conspierret,
conscienlhm siu'n , melitis scire ant posse faccre qno, precor, aff-clu piissimus <ejtis animus mo\e-
ijuam faciebai adverlciel, certum consihum ", ne. hatur, quo\e sttidio ad otcurrendnm cunclis, qua'
quidpcccati inislis suhirel,iii\eniiet;necdeccptaest. incommoda illi fore timebal, parabatur caslissisiium
Quis enim speravit in Domino, el derelicltis est ab> corpus ejus. Deus Fih hujus felicissimoe niatiis,
eo? (Psat. vvx, 2.) Deinque nbi tam sanctam ii.len- qui es \h lus el \era sapienlia summi Patrrs, eranm*
lionemejus, tam casittm ptopositiim pjtis, tam firmam[ te quaienus ipst misei icordia, qua factus es houo
fitlem, constaniem spem, el intleficientem vidit clia- j)io nobis, insiiuiare dignens cordibus nostrfs quc
litalem ejus.eo misericoulia;'" suoeiutuiiu egit ciicai animo, qua cogrtalione 64 tenebatur heec dulcissinu
illam, ut nec sanclitas inlciuionis ejns frustraretur, lua mater cum le, inquam , laiem ac lanlillum ii>
neccaslitJS pioposili ejtis \iolaretur, ne aul fil'Initasti,, biach is suis evsultaiis et kela tenerel, eum tibi u1
fidci inJirroata a spei conslanlia lilubaiel, aul cha- infantulogeslienli dultibus 6Boseulis atque frequen
liiaiis In ea pleniludo dcficcict. Detlit ergo illi ut; tibuscongauderet, cum te lacrymantem stiper gentip
et\irgo, quod magis optabat. permanercl, ei, ut sua quihus poterat moduhs consolaretui, i?um deni
nemo illam a maledieto legis hbertinam dubitaret, qtte ahis el aliis Sludns, ad quoe Ips.tm matern?
fecunda fieret. Et unJc fecunda''Fecunda Spiritu D * pietas informabat, tibi pro quahtalum \Icissiludiiii-
saiiclo, qui omnia fecuntbt, omnid \i\ifual, omnia bus sedula blaiidireltu ? Doce , inquam, nos ve
1'iiliit; fccunila, inquam, illo, sine quo omnis fc- paululum mente pcreipere affettum ipsum quc
cundi'as fti slerihtalcm \ertitur 56, et ignl consu- ipplebalui coi illius, ui, si eum T>eccalorumnostro
"
VARLE LECTiOÊS.
48Goncessum, mss concessnm fuerit. prout 49General, esl mss generat S2 \iign, est 60Ipse piius
proul
61
jnss ipse primus Pntemus esse posse majorem mss putemus essc maj'orem Deo \irginiiaie m\s Deo
pro vnginitate "* Qtiod acceptabilitis Domino csse cognovit, iegem superavit, sprevitque maleihctum dai.e
legis, et credldit repulans secum lllum ctti placere qtieerebat, taulse boniialis et laiitse sapienliee
ei
ui ariU;
seveide se lutum consilium mss quo 1 accepiabihus esse cognovil Domino legis, ,eic. Ejus mineii<oi-
disewiss ejus, eo misericordne "b Aut s^niias mss aut firmitas 56Uiide fojcunda? De lllo sme quo... tou-
*s Sei-
verlitur wss nnde (cecnnda? Foecunda Spirilu sancto, elc. " Eo m Virgine mss eo m Vnginem
vibainlmss Servavit, ac 63 Amoris lmmensitatem penelrare vei jnssamoris immensitali aut 60 Coiitpm-
jilandum lam nieffabilem rass conieinplandiim tam muam dhinoe dignationis operaltoitem, tam iueiT.thilP'.!
61 Protbens miubili mss proliens mira 6! Et ad \crbi mss et ad ubera °3 Ad par\i ac lenen iiiss .'d
64 lnteniione fciebatur nii,s rogiuiioiie ferebalur eB Tjbi inf.intulo dulubus mss libi i.i i<i
pauasparvi "
L.iiltiio gcstieiHi dukibus
SSS L|B. LE EXCELLENTIv B. M\RIM. 5' S
ruzii sq".aioiibus oLrjii, quantus fuent plene nonj A ., Itaque cui saltem ili concessiim f.iciit s.r>pexliihi
aieremur contingere, sjllem paucj de 1II0 inteili-- sludio posse cogilare de illa, magnum piomercnd.-j
-gendo meieamur 66 In nostiis serumnis al.qualenuss salutis indicium esse conjeclo. Sed quid dic.it.J ? -si
respirare; nec putetur °7 ab aliquo contemnendumi lanlus fuit amor ejus erga 75 Imnc dileciissimum
rel paruro qnid sentiie queml.hct in se 4e affecttii filium suum , quo vel quali gaudio leplebatui lol s
isihis matris in filium suum. Nnllo siquidem modo) subsianlia cjtts, quantlo enm, qtiem lanlopere dih-
«redideiim quod is cjui aj eum inielhgendum pro\ehii gebat, quem Ciealorem ac Dominatorpm omnitini
iseruerit ab amoris ipsius dulcedine evtr.inptiss rerum esse sciebat, secum degenlem 76, sccti.a
iisqiieqtiaqueevislerfrposs.t. Qui autemin drlecliomss edenlem , se qiia'cunque nes<-e\olebai dulci jfijtu
sua\itatem transit, nullo paclo diffirieiidum qtiin ell docenlem habeict, quis capiet 77?
in reliibutionis ejtis pailicipiuin transiltiius sil. CAPUT V.
-Qiiam vcioretiiLuiioiiem sui amorjs sii adepla totai De compassione beatmMaiiw pro filio cmcifixo.
Chiistianitas no\it, quee illam sttper omnes coelos 3 Tanta dilectioi.e, lanla exsuliatione cv pioeseiiti >
exaltalam et angehcis choiis pra&ljlani ceriiss^me» illius et comersatione jucundata'*, peipendal qui
credit. Eia, fralres, quantum possumus, enitamur potest, quibus doloubus, quibus gemilibus, qi>iL'is
alit,uo niodo affeclum istius lam boncematris agno-. B * suspiriis crucubalur, quantlo eutn a se crudtli lm
-seere, et in nobis saliem rei magniludini succuin- mambus a\elli, qtiando ad ccnriemtiandtini li.'Ji,
bendo degustare, quo ipsius meiilis atljuti6S, ctt quando ad subeundam mortein judicio jujiru iuiqiii
tbleclionis cjus suaviUte 69lecreati et aliqua fuluro > liihunali conspiceiet sisti. Foitc lamen inlcr h.ro
consolationis ineieamur remuneralione siibhmari. ei polerat esse, ul more loquar bumano, aliqua spei
"Qnicunque igilur aliquem sii.ceio el dulci dileclionis3 tonsolatio de evasione illius, dum senieutiam mor-
affeclu diligit eique omni.i commotla et jucundj eii lis ejns pendere audirel sub altercalione pieesiih';"
s.iccedce cnpil illius iiicommodis, si qiue acciteih.l, , ipsum libeiare quserenliss 0, et Juclacoriim pessiue
mcF-stus ingeiiiil, \oIval et ie\olvat hunc suumi plebis, ne Iiberareiur, legnum Cses.triscontra pi.tR -
atTecluii)apnii se, el cogilet quid sibi essei, si adhuc; de-msl appelljntis. Verum ubi, prolala ceita fi2"SCP-
ntimero, quem 70 fingeie hbet, inultiplicalus in sc> tenlia morlis ilhus, omnis cam spes evadeiuh de*e-
ideni affeclus maj'oi cxislerel". Quod cum feceiit, icrei eunique crucein, in qua suspendi dcSebat,
et liuncsuum Jinoiem, quaiitiimcuiiqiie m intellectui biimens aJ. 6Slocum suje passiotus sub\ehere geme
suo magmficaium, amoii istius piissimse dommae s bunda conspieerel, eslne, precor, ahquis, qiu que.u
inatfis in Deum Filmni suum aliqiiatenus comparaii i , percipere qualitaiem pettoiis ejus? Atljecttis esi h-,
josse pula\erit, nescio utium audienUiis in hac suai doloiibus ejus, tloloi alius : Pelius el ahi discip'ih,
testimaiione sit.Noc mirum, ipse enim Splrilus Dei, ah 8l eo de nihilo in aposlolijtum clecli, et jai i ii
ipse anior omnipcenlis Paliis et FiJu, ipse pcr tanioe celsiiuihnem \iilutis, tit elia.n d.emoiiiiuis'"
q>iem et in quo amatur- omne- quod bene amalur, impeiareut, eiecli, nec non setielorum iliuis contcn
ipse, inquam, corjjoraliler, ut ita dixerim 72, Ycnit el familiares in cuncl>s effccti, iustanle hoia tutl-
IJI e.tm, siigiilaiique gralia pra; ommbus quoe lionis ejus fugani ineunt el eum pro quo se moitPiit
treata sunl, sne 111coslo she in teria, requie\il 111 paulo anle stibiluios piomiberaui, obliti tantoitu.t
ta, et leginam ac imperatricem cceli, et tense el bonorum sponsionisque suse, solum ipsa consido-
omriium qtiaein eis sunl fecit eam el aliuii, bono lante relinquunl. Unde ipsum 80, a.i jiassioncn
atl len.pus affeclu debrialo7S, in aniniuin cadet se omnibus amicis deslilutum leii^cnlem, Iiac voce
quiuquam amoris babere, quod illis amoris queal sequebatur gemens : Yadis propitulor ad immoldii
eomparabile a?siimari,quem h ec beatissi.iia matuim dum pro oniiiibus; non tibi occmrit Pelius cjni
ad id ipsum habebat a quo se lam ineffabili digni- tlixii. Pio te mouai (Matth \wi, 38); ltliquit u>
tate subliinaiam iutelhgebat. Superat ergo omnes Tbomas qui ail: Eamus, el moriamui cum eo omnee
omuiiim rerum creatauun amores et dultedines D (Joan. xi, 16), el nullus ex his, nisi tu solus duLeus,
inagnitudo amoiis istius Virginis in filuuii '* suuiii, qui me easlam conservasti, filius meus cl Deiis
et dulcedinis iinmensitas qua exsultabal et hque- meus. Veium Iucc \crba, ev magiiee pieiaus f.Jnle
87
fiebat anima ejus in eumdem Domiiium Deum stium. pioducta, ila paircis ad hoc memorasse suffitul,
VARLE LECTIONES.
66 de iliointelligendomereamur 67Necputel mss necpuletur 6SMeritisa^jinai s
Paucamereamurjnsspauca
ussmeiitisadjuti 6SSalutaiis jjisssuaviiate 70Adbucqupminssadlnicnumero ciuem 7I Fipgeiemulliplicatu,
iiisesedemmajoiexisieret inssiingerelibeimiililpbciiusinseideniafleclusnujorexisleret 72Ulbene dicam
mssutita dixenm "Tempusdebijalomss leinpusaffectiidebriato '*In finem mss infilium 7t Fuenl amor ejus
etvere majoi erga ?nssfuit amoi ejus eiga 76Secu.n pgentem mss secum degentem 77 Qtiid caperet wss qtns
tapiet 7S Cum ergo lanta dilectione lanta exullalione beala Dei genitnx ev pircsenlia illius el con\cisa-
tione ioret joeundata mss tanta ergo dileclione, lanid evultalione ex pij*senlia illius et conveisalione j'ocun-
dala 79Pentlere conspiceret audiielqtie subalteiraliones prsesidns mss pendero audnel sub allercationa
pioesidus 80Qiioerentis: cornpiam ergo eum ei dimillam; el Jutijeoruni mss qujpreutis, et Jtidseoruiii si
Coiilra pra?sidei'lem mss contra proesidem *2 Prolata cerla mss pi olala certe 8S Humcris usque ari mss
huineiisad 8VDiscipuli ejus ah mss ab "6 Ut jam dscmonibus mss ut etiam djemombus 86'i. e
discipuli
87 A'i h-rc commeniorasse mssad hoc incuiyrasse
ipsuin IHSJ5l'ndc ipsniii
587 EVD.MERJMONACIII CiNTU\RIlT\SlS Sf)8
til ea ociiius pie.aiis attendens, dum ianlse malns A . balur in ronveisatione seciim atlliuc in carne mor-
gpmebiindus affeclibus compaiitur, pii amoris ilhus tahdegenlis istiiis" fihi sui, considerare nitere-
fiuctu remtinerari aliquando mereaiur. Sed, cum mnr ln ipso nostro adnisu 98 defecimus, et eam
adipsam 3jus passionem \entum fuisset, el ipse cruci nitra omnem bumanum intelleclum magnam et nu-
affixus binc ipsam malrem suam, hinc diseipulum, landam esse -ad\erlimus. Si ergo tam magna fuit
quem dihgebat, prope aslanles-intuilus esset, ne tum, cum ipsum bene scirel paulo post monturum,
matrem penitus orbalam rehnquerel, ei prsesentpm quoe vel qu.inta putatis, fuilnunc, cum ipsum vi-
discipuium 8S suo loco in filium subrogavit : Mu- derel j'am 96 calcalis mortis legibus lesurrevisse,
lier, inqiiit, ecce filius tuus (loan. xiv, 26). 0 com- non solum in SPternum \icturum, sed et ccelo et
mutatio! pro a3lerno et incommutabili Deo puruin ierrse omnique creaturse perenni jtire dominaUiruni?
el corruptibilem hominem, pro nalurali et unito Nolo banc immensilatem gaudii ej'us penetrare quis
filio servum accepit in filitim. 0 domina, qui, pre- laborei, quoniam, quse ipsis angelis Dei est admi-
cor, cogltnius in te^" sibi succedebant, cum tam randa -et impeneirabilis, non facile crediderim quol
jneeslimabilem commuialioiiem ab ipso*quem super cuivis homini mortali possit esse penetrabihs. At si
omnia chhgebas, tibi fieri audiebas? Vere pertrans- aliquis qiusrit cur evangelistoe non referant ipsum
j\it animam tuam gladius uoloris, qui tilii amarior J* pii simum Domtnum a morte resurgentem, huie sua?
exstiiit omnilus doloiibus cnj'tis\is passionis cor- ditlcissimse matri 97,ul ejus dolores niitigarel,piimo
poreae; quidquid enim crudelitatis inflictumest cor- ac preecipue apparnisse, djcimus quod a quodam
poribus mailyrum leve fuit, aut potius nihjl, com^ sapiente dehoc ipsosciscilantesjiudnimus.Aileigo
paraiione ipsius tnae passionis, quoe nimirum sua tanta esse scilur auclorilas S8narrat onis evangeiicee
immensilale transfixit cuncta penelralia tui Ijenignis- ut nibil in ea dependens, uilnl inane, nibil super-
siml cordis. Et utique, pia domina, non credideiim fluum repeiiaiur, Itaque si 99 malri Domini, si do-
le poluisse ullo piclo slimulos lanli criiciatus, qmn minse mundi ipse filius pjns ab inferno resurgens
\itam amitleres, suslinere, nisi ipse spiiitus \1t03, scuberetur, sicut ahi cmlibet, apparuisse, eamque
spr.lns lotius consolaiioiiis, spirilus scilitefdulcis- de sua resurrectione doruisse, quis non tale scii-
sirni lui filii, pro quo morienle lantopere torqueba- ptum superlliium ducerel? reginam \idehcel cceh cl
lisS 0, le conforlaret, le consolaretur, te inlus do- lerra, omnisque crealurse, cooequaret ilh, vel^ lllj,
ceret non esse jnoriem eum absumenlem, sed magis quibus 10°apparuit, viro anl mulieri. Spintns ejus
liiumphum omnia ei subjicientem, quod in ipso in illa plene el perfecte qniescebat, qui sibi et esse
fieri coram moribunda 91 videbas. Moriuus est la- f. < illms etfacta ejus omnia luce clarius reselabal; et
men, et ab oculis luis te inspectanle sepulcro reclu- e\angeIistoe scnberent lunc vel luiic ilh talem ac
sus. Cseteia silentio premo, penilus ignorans ubi lalem semet 101exlubuisse. His ila 102 paucis alt-
*el unde ahquid dicpiidtim assnmam ex*quo luclus cujns forsilan inquisiiioni , protit accepimus, re-
lui modum, o pudicissima Wgo, considerandum sponsis, adhucahquid gtudii Imjus bealissimoe Vn-
alicui °2 proponere queam. Siquidem cum illum, gims malris speculando prse oculis conslituamu«,
quem tevirginem conccpisse, virginem peperisse, non ea spe ul modum jlhtis nos in hac moiialitaie
et posl partitm yirginem noveras permansisse , nec- viventes perfecle intellectuios fore opinemnr, sed
uon per quem te mtelligebas ab omni generaiione ut inde aliquanlulum deguslando qua possitmus
lieatam dici mcruisse, videres* 3 iiiiquoium sa?\Uia llluJ de\olione veneremur. Sic enim inspectum el
tam crudeli nece peremplum , lam subilo tuis as- degustatum magmim in ejus amoiem anhelantibus
pectibus abstractum, et sepulcri anlro teclnsttm, solet generare profectum 103.Eia, si gatidium 1)3-
quid ego nescio qms haberem, ubi vel unde accipe- buit jpso hlio suo secum in carne degente, si gau-
rem quod in consideralionem lui status animi qiiem dium habuit eodem suo filio calcala morte ab nife-
gerebaseolemporecuihbetpanderem; sed acerbitas lis resuigenle, niun minori gaudio evstillavit ipso
mcerons post resurreclionem ej'ustlem fiiu tui in D suo filio in ea carne, quam de se assumpiam no-
heiiiiam versa esi. Et in quam qualeime loeiiliam verat, coram oculis suis CCPIOS penetiante 10*?quis
intendamus, fralres mei. hoc dixerit, imo quisgaudium ejus ommbiis, quoe
CAPUT VI illud prsecesseiuut, gattdiis non crediderit emi-
De gaudto lesuitectionis. nere? Bonoemalres soleut magmfice in bocmundo
Supra, dum gaudii ejus exsultationem, qua reple- exhilaran, tum \ident filios suos terrenis hono-
VARI/E LECTIONES.
/> 88 Praesenlem diseipulorum mss praesenlem thscipulum *9 Quse precor in te ms qui, precor, rogilaliis in te
*">Morjenie conquerebans lanlopere lorquebans mss monente tantopere toiquebaiis 91 Coiam mon-
bundo mss coram monbunda 9a Virgo, aljcui inss \irgo, considerandum ahcui 9SVidebas mss wdeias
ih Degenlibus lstius mss degcnlis lstms 95Noslri ammi nisu mss nostrse annisu 96Ipsim. j.tin wss ipsuni
ss Audi\imtis sic . laiua
^MeretjaiK s' Sna3 dulcissimse dileciissimseque malri mss ^lnlcissimje susejualri99
est suscitata auctonlas mss audi\imus. Aii eigo, tanta esse sciitir aucloritas Ila quod s>wss itaque si
100Coaequare illis llli vel 1111 101Talem semet niss tdlem ac idiem semet "«
quibus mss cosequarel q mbus
lo9 Profeclum mss proficuum "* Non Winori... peiielrare... wss num iiiinori..
His ita mss his ltaque
penelrante?
5fS LIB. DE EXCCLLENTIA B. MARl^. §7i'
ribus suoiimarl; et isla maier, piocul dul.io liona, A jncundalnltir lota illius substanlid'. Nihil enlm uti-
DOII ineffjbili gaudio loetarelnr, quando Fthum litis post Deum memoria matris I*ei, nibil salula-
iiitnn unigenilum omncs ccelos dominandi jure perius mediatione pii amoris quo fervebat in roemoria
netrare, ac in Dei Patris omnipolentis vidit con- el conlemplalione filii sui, nihil iuciindius sapore
cessum aseendendo pertingere' Imo quid huic gaudio proclraetaii beati gaudiicjus, qno muliiphcilcr pa-
u-vqnam fuil auditum simile106"? qtiid in medium sceb'utilr in eoderii el per enmdem lilitimsuum. Ss>pe
prolatum, saliem per illud aliquo modo possit mens quippe vidimus elaudi\imus plurimosliominum in
hnmanain istud aciem snam-dirigeie ? Sed et baec suis periculis recordari nominis islius bonoe Marise,
gaudiorum suorum magniludo nonnihil incremenli el "* omnis periculimalum illico evasisse. Velocior-
accepit, cum, advenienle* super discipulos Spinlu que est nonnunquam salus il" memorato nomine
s mcto, mox ad preedicationem iliorum fidcm filu sui ejus quam invocato nomme Domini Jesu unici fihi
lanla,siculsciiis,]iominiini100mulliliic3osuscepil.Nec ejtis. Et id quidem non ideo fit qiiori ipsa major
niirum alicui videalur quod dico giuditim ejtts in autpolenlioreosit, nec enim ipse magnus aut po-
credenlium conversionecrevisse 107.Ibi enim excepto lens est per eam, seJ illa pcr ipsutn. ^Juare ergo»
gaudio qitoJ de salute genei is humani -in istoriun piomplior salus in recordaiione ejns qtiam filii sui
conversioue concipielut, filium sutim non fuisse B sepe percipilttr ? Dicam quid senlio, filius ej'us Do-
graiis mortuum, com tam eilicaciter operarl viriebat miniiscsteljudev omnium, discernensmerila singu-
fidem moilis ejns eliam in eis qtti ancloreslos ejus lortim, <lum igitur ipse a quovis suo nomine invo-
cvstilerant. Gaudium ilaque ei erat m eoelo . g.m- calus non stalim evaudit, prolecto id justo judicio
dium in lerra; gaudium insuper in omni creatura. facilllG. Invocalo aiitem Ttomine matris suoe, etsi
Gaudium in coelo, quia fruclus venlris sui jam vi- merila invocanlis non mprelilur, merita lamen roa-
ctor morlis el orbis in ccelo regnabal, suaque viclo- tris iiueiGeriuni ul evandiatur. IIoc_denique usus
ria Deum Patrcm omnipoipntein glonficabal , et limnaiius quoudiC piobat, ciim-quis, pioposiloamicj
euncta 109cceleslis curue agmina in.cstimabili ma- sui noniine, pfficatiter ab 117illo aliqmd impplrtt
gnifipentialaslilicabal; gatidium in teira, quoniain qttod simpliciier sua preee neqitaquam impcirare
eos, pro quoiitm saluie matrem Dei se factam scie- valebat. llaqtie î tam ulili<sest in sub\enieiido 118
bat, abjeclojugo duboh, a'qtio capti\i lenebantur » memorid noinims matiis Dcj, non mirum si magnoe
liberos li0 in ipsam salutem cuneie conspiciebal ; -salulis affeiel fructum frequens mediiaiio saiicli
in omni qudqne cre.itura gauriium habtiil, eo cjuod amoris ejus , si plenaiii jucunditaiem dabii dulti
illam a pristina oppiessinne ciui, alque in ilhim ad slutno cogitala et recogilala immensitas gandii
qtiem facta fueral sUiuin letlire vidit. Poslqtiam " ejtis.
ciiim homo Deum contempsit, ct ej'us mandalis tu- CAPUT VII-
niidns conliaire non liifiuit, in nulla crealura, quam
Deus ad subsldium ejus instiiuit, justo j'udicio ali- De gaudio beatm Matiwin fihi a*censione.
quitl juris amplius habere debuit. Cum igilur etr in Quapropter adhuc in speeulalionem gaudii ej'us
contumacia sua eonira Deum oinniu 11rertiin Domi- verba veriamus, et utenlcs nostras ipsitis dulcedine
num perstitil, et Umen usum leiiini Jn subsidinm nhquantisper enutriamus. Peipendamus itaque, cum
siiiini reiorquere non destilit, Do nino Deo injusti- tanla 119gaudiiuiagi.ittitlo jmpleveril intima pnssi-
tiam, et Dei ciealura? \io1enliam iiitulil et oppres- vfiv Dominje hitjus, ex his qu.e jam paululiiiii in-
sionem. At niine, cum jam rcconcihaius homo per ttiendo, ut potutmus, proelibavimus, utrum ei stipe.-
moitetn filii lu Iiujtis Ijealissimee maltis reJit ii illa adhuc aliqtrid gaudii adjicere potueiit, id <[uod
giatiam Dei, redjTetiam 111jura libertatis, ad quam re\el.inle Spirilu sancio, remota omni ambignilate ,
lacta itiit crealura Dei, fdmul.indi lls scihcet ei pro sciebat se dectirso \itse labeniis 120spat.o in beati-
quo se mstittiidm esse cognovil. lutiineni legni coeleslis ascensuiam , hhum stiiun
Il.rc, sacralissima domma, vidisti, hoecintellexi- n omnipolenli Deo Patri in sua deilaie eospquaiem ,
sii, luec pei te tah modo impleta esse magnifice sicul esl, ndeficienii eonlemplaiione \isuram, seque
ga\isa es. lsta, fratres, dicimus dulce babenles, ei post eum omni-crealiira; ccelesiium, terresninm el
\os dulce hahere cttpientes sa?pe re\ol\ere alqtte-re- 'iifernprum perenni jure dominaluram. Al immens -
colere in 113memona arooi em et gauditim lnijus lalcm 121gaudii liujus quis considerabit, -qui non in
dmiiina?, quibus jttgi exundaiitu in Dtum ct de Deo ipsa consideraiione peuitus ab ea oppiipiamr 1 Et
VARIÊ LECTIONES.
105 Fuit simiie mss fuit audilum simile 106 Tdnla bominum mss tanla, sicut scilis, homr-
ntim 107intrementuin stnnpsisse mss cie\isse 108Fidem amoris ejus m eis qui amaiotes mts fitlem moiiis
cjus etiam m eis qm auclores 109Ventris ejus benedictus M0 |am eiat \jctor moi tis etôrbis in coelq regiubut,
ei ctiticianiss \entns sui jam victor moilis et orhis, etc. Quoniam eorum... hheram mss qtionuro cos, .
Iiberos lu Moriem iihoeniss niorlpmiihi 112Gr.ttiam Det lanmlandi mss graliam Dei: leriit eiuiii in jus
huertaiis, a I quam faeia fuit creatura Dei fjmiilandi, !13Ssepe \ohere ui mss soeperevohere atque rcto-
leiem 1I4Recordari ltonun et uiss recordarl nominis islius bouee Manoc et "" Propilior salus niss
prompiior saluslls "6 Id juste fatil mss iri jtisto j'udicio facii 117Oommico nomine ab mss amici nontiiie
efiitatuer ab Utihs ahquando mss utilis est m subvememlo lls Cum i.inii mss cum t.uila ^0 llabentis
\ilj3 inss \itoe labenlis 1!1 Ad imiiicnsiijteai mss al immcnsit.Uetn
Scl EADVERJ MONACHlCANTUAIUENSIS 67i
si causa giudii ialis ac ta la esl, guiJuim ipsumt A tKvn Y:H.
qtialc et quantum est ? Sed, o bone Jesu, istius tu e: De assumplione beatw Da gentlricis Mutije.
dukissimse maliis piissime filijquomoJopoûisti paii Verum cum ipse in regiium suum eam assnmeie,
ui, te in regnum luoegiorieeremeanle, iliam qutsi el ei inagnificeniiain glori.e sire 129decre\issel oster-
orbatam in miseriis mundi relinqueres, et non ppm dcie, cujtis, pfecor, digtiitaiis el bonons appauii-
slaliin lecum regnaturam assumeres ? FortasMS, D'j- ius intendebal tota curia angelorum, quibus\e \o-
mine, ne luse ecelesfi curioe vcniiel in dubium , qul cibus evsulutionis et salulis 13°resonabjnl numc-
potius occurreret, ttbi, yidelicet Domino suo lu n rosa tabernaculd aniiquoinm Patrum ipsi cuiioe
pnmo m regnum tuum in asstimpla earne pelenti . nuper 131associaloi um5 Cerie credi 'prim omnes il-
an ipsi domiiue suee in ipsnm legmim jam siium Iius beatae paiiije civcs fesliviori solilo ac subh-
malcrno j'ure effectum ascendenti. Nam ut in parles niioii niioie decoris ad athenium malris Domini
suo occursu dtvideretur, quateniis pars tibi el pais s.ii proeparari, ac no\a qtiadam el ineffabili jticiin-
iili in primo ad\entu obsequeretur, non oYcero diiatisgralia pro tanlserei exspeclajioneconjubil.ue.
evistimo, prsesertim cum lua sit lua, tota quoq'ie Et quid minim ? Ipse Jesus, Dous elDominus om-
sitper le eadem cceleslis curia sua. Prudentiori cigo i.iiim, filius hujus '3S caslissimee Virgiuis et dominoe
et digniori consilio usus prrccedere ill.tm volebas, 1" rerum, ipse ei sicul suoe unicse malri totus fesiivu';
ipiatenu. ei lotum immorlalitjtis in regno luoproe- otcurrere volebal, et aliquis de familiaiibus suis ce
paraies, ac sic comitatus toia curia tua festivitts ei a tanli 133gaudii immensilale stibtrahei el' Uiitiiie
Oceurreres, eamque sublimius, sicut decebat luam inter homines moris scitur esse unumquemqiic Lo-
malrem, ad leipsum evaltarcs. Et quidem non est num servum cujus\is proepolenlis domini eo in.tj'oii
abs reciedeie ipsum liis ile eausis malrem suam gaudio in amici domini~sui advenlu evsuhare , quo
praecessisse, cum ipse idem Unigenitus bujus bealis- ipsum m dominum suum cogno\erit ad\entan»em
-simee Virginis promiseril stiis discipulis se, si ab- amicum magis amare. Cum vero dead\entu paicn-
iret, eis locum in ccelesti sede prjeparaturum , ac luni dornini suiagitur, de quorum speciali dilectione
t!eirictps eos ati seipsum accepttuiim. Sim ergo lo- nullus ulla dtibiiafione tenelur, ille nimirum magx
cns ab eo parabatur ad gloriam et honorem discip'i- felicem se sesliinal qui majori jubilo et fesihion
lorum, quomodo non pararetur ad bonorem et glo- occursu Ijetitije frena relaxal. Siergo hsec ita selia-
riamMaliis suoe,dominse scilicet el reginoe angelo bent apud homines , qtiibus si qua Lomlas inesi,
rum ? Erat proeterea, ut mihi quideni 124\ide;ur , longe lamen superrorum ci\ium bonilati13B impar
ulilis et necessaria Jidei nostrai conversalio sua , cst,coiilempletur animo, qui potcsl, quo gaudio,
J
post asrensionem Domini, inler aposlolos ejus, quia qua festivltale, quibus concenlibus jubil.ibanl om-
licet ipsi jjer revelationem Spirilus sancti edocli fue- nes bealorum spiiiluum ordines , quantlo et unicam
lint omnem veiitatcm, Incomparabililei lamen emi- Domini sui maliem adxentire, et ipsum Doniirinm
npiitius ac manifeslius ipsa, per eumdem Spiritum, Deum suum ei Mtlebanl omni stu gloua <leeo alrm
ipsius \erilalis 12Spiofundilatem intelhgebat, ncper velle occuneie. Slipalus itaque mille iiilhbus, imo
hoc nmlia eis perbanc revelabaniur, quse in se non innumerabihbus angelorum agminibusDeus ipse buic
solum simplici scientia, sed ipso effcctu, ipso expe- piissimse Matri suse de hoc rnundo migranli occui
iimenlo dithceial de mysteriis ejttsdem Domini no- i it, eamque super omnes ccelos exaltalam , ciinctae
slii Jesu Cliristi. Nec diiatio suss ass lmptionis quo- secum cre.ilurse Bercnni jure doininalnram inihio-
136colloca\it. 0 dies tanli occursus gloriosa eife-
q.io modo jacluram aliquam inferre valebat immen- iio
sitjii an.ous el gatidii sui, qtioniam ipsa peifect o 126 lix ! Dies tam praeclar.c exaliaiionis beaia etcelebns!
amoiis efgautlii lta illam reficiebJt plenitutline stti Dies tam sulilimis glDiific.ilionis fesiiva el omni soe-
ut hoc ipsum ei ad amoris et gaudti augmenlum culo adinirabihs ' Dics enim iila non solum ie, do-
magnopere lierel quod se lllic esse vulebal, ubi niina, intff.ibiriler subbmavil , seJ toelum ipsum,
Deum, quem pree 'cunclis'amabat, magis \eile scie- TJ j quod peuetrasti, necnon ctintla qttee in eo suni,
bai. Igflur ubicunquc erat, et ipsa in Deo, el Deus no\a cl ineffablh gloiia decoravil. Nova quidem glo-
in ipsaj"iiciindabatur, qtia lpsa jucunditaie febx, iioe lia cceltim doeora\ii, qtiia imorem gloriam ej"us ev
prse ceeieris ublque fieri ciijiiebal, quod «apienlise prjcseulia lui, uliia quam dici possil aut cogilaru
Dei potissimum placere inlelligebat. Hac iuoeslima" magnificavit. Nam cum lu, domiua, illuc ascenths,
bilils 7 amoris et gautlii immensilaleproedila fuil hoec 'nova illud etpreepellenli \irtutum luarum dignitate
Yngo sanctissima, quandiu eam in omni mortali irradias , immensaque miseratiomim et gialiariim
caine nianeie placuic sapieiitissnno 128Filio suo. luce perluslras. EaJem qtioque dies jscensus lui
VARIÊ LECTiONES.
122 Cum -post mss lum primo la3 Prseparalnnim. Si «tss pr.rjwiurnm. ac deinceps eos atl
se ipsum acceplurum. Si • 124Ul bic quidein niss tu mihi quidem 126 Spniinni venialis ipsms \e-
r.talis mss spirilum ipsius veritalis 126Ipse perfectio niss ipsa pei fectio m Hac xslimahiii mss b ic
iucslimabih 128Quandiu etiam in•omni uioitah cai.ie pi.iceiet sapieniisMino mss qiundm IJ°
in moruli caine
eam manere placuit sipientissiino 129Magtiilicenli.im tegni gloriop mss onntt. ngin J5t salutis mss et
sjlniationis 131Curioeuuper mss curioe lunc n2 Fdius ejus beneriictus lmjtis mss fihus 1i'i)us s 133Ta-
nnlia sua se lanli manuscupt. fjmihaiibus sms Sc a tanti m QUQlpse mss quo iostim ,s" Srpe-iioium
!>o*ii'atimss supemorum ci\i'im bonitati 136In ilnoiio gloiue ms onvtt. g'."iu3
573 LIB. DE LXCELLENI'iA4L MVKl^T. S.7'
eos™7quiche=ej'usabiiiiiioeroaiujj3essemeiuerant, A carne \i\eutis oeslimaie nullalenus suiTicit.Nt*tumpn
solilo festiviori exsultationis gattdio induil, qui per aliquis eorum qusedicimus, nimis ii" insolens aulii-
gloiiosum fecunda3\irginitatis tusefruclum semirtt- mel nos magis more indiscrete latidantium lsla di-
lam vident ci\iiatem suam retlinlegrari. Vere inluo cere quam rem, sicut est, considerationi fidelium 1U
atlvenlu, per quam tanlum bomim meruerunt, gau- quocunque modo commemorando velle prsefigerc,
dii sui magnitudo jure debuit augmentari. Terram plenius ea quae humanse naturoeper eam bona pro-
etiamdies exaltationis luoe, o bealissimafeminarum, vcnere commemorarejuvat, ac sicqualiler u* omncs
mira gratia irrigavit, quia, dum le, qnam de se et aliarum rerum formaeper ipsam sint reformatse1*3,
in seÎiorum hominum lege progenitam cognovit, mTiilominus, piout polerimus, 5n medium proferre
usque ad Creatoris omnitim llironum evallari ro- deiectat. Qttod ea quidem re facere placet ul prsp
gnoscit, antiquse malediclionis pcenam, quam in pec- octilis, aliquatcnos deforraatis singulaiihusbeneficiis
cato pr.morum suorum filioiuin sese menlo evce- ejtis, uemo rel.nqtialm cujus consideralio immensi-
pisse sciehat, jam per tanlaebenedictionis luee abun- tale promeriiee laudis iliius non ohiuaHir. Nota igi-
danliam sese evadere indubitanter crcdebat. Quid lui ; omni seecnloloqnar, eldequoad qttnl proveeti
amplius dicere possum , domina ? imniensilatem sjnuis hujus dominse merilis, pro posse, edita ".
14*ad siniili'udiiiem Pei in
quippe gratioe et gloriw tuse considerare cupienli B Ilaque naluia noslra
sensus deficit, lingua fatiscit. QttemaJmoduin enim principio ereaia fuit, qiiatenus indesinenler ipso Deo
omnia, quae in ccelo sunt per glorificationem luani frueielur, et PJ'IISgloria sine omni coiruptione ct
inr-slimabihler decorantur, ila, per eamdem gloii- uiutabilitale aliqtiando potiretur. Hoc tam grande
fieationem, cuncla quse in terra subsistunt, ineffabi- boimm natura slalim in primis hominibus perdidrt,
liter subl.maniui. Stngula nempe in immensoe dig.ii- el ui huj'us mundi miseiias infeliv et proecepS
latis decus profecerunt, cum per luam bealam el riiit, dehine in jpternas 14Smiserias decttrsovi a?
integerrimam virginitatem Dominum Deum suiim Iabenlis aiticulo muito infelicius iuilura. Trans-
quem non cognoverant, agnocere, et agnitum colere icrunt muha sseeula, et damnalionis istius im-
el amaro meriierunt. Quam super omnes ccelos as- Kunitas supcr omnes fihos hominum semper cst
cendere ac in dextera Domini Dei sui filii lui bcne in deterius roborala. Nec enim summi Dei sapien-
dicti exallaii cognoverunt, in eo eliam didiceiuut jiia tillam in massa ereaiionis bumanse viam co.i-
se eidem Deo suo lolum debere quod sunt, quando stiittii 146,per quam, ut disposuerat, in munJuni
tu, quee inter illa et de illis ttna fuisti, lantam 13S veniens lam lucluosje perdilioni sub\enirc'., do-
dignilatis eminentiam meruisli. Nihiligituraut ido- isec ad islaiti, de qua loquimur , Yiiginem \eulum
Hs homines, aut ullje alise i erum species intellexe- ^ esset. Scd beec mox , ubi u" in mundum per lut-
runl idolorum cultoribus se debere, ubi et singtila- manoe generalionis lineam venit, tanta omnis bo-
rem Auclorem sui, ex tuo caslissimo utero ad resti- ni virtute atque conslantia *** pcrfecte resplenduit
lutionem pnmse creationis suoe progenitum, susce- uleam ipsa sapientia Dei, uli a ssecuhs pieedestina-
perunt, el le, per quam amissam dignitatem suam \eral, vere 149tlignam judicaiel, perquam in bomi-
i ecupera\ ere, oinui crealuroe lam sublimiter prje- ncra veniens , non modo realum primorum homi-
poni accepere. num, sed el totius mundi peccata deleret, et diabo-
CAPUT ix. lum suis operis uiimicum cum suis elideret1B0; nec
Quanlum pt ofuil beala Vugo Maria naluiw humana?. non damna eceleslis patrise, illuc hominem deducen-
Quas ilaque laudes quasve graliarum acliones, do, redintegrarel161.Qu1sigilur istaperpendenssesli-
tion solum humana nalura, sed omniscreaturahuic mare quealqua laude digna sit, qtia?tantorum bono-
sanctissimoe Yirgini debet?Pura enim sanctitas et lum sola prsecunclisefiici meruil mediatnx?Libeiati
sanctissima puntas piissimi pectoiis139ejus, omnem eigo a lege mortis qua detinebamur, resuigimus in
omms crealursepmilalem sivesanctitalemjranscen- gloiiam quam in piimo parenle perdidimus, imo in
o"ens, incomparabili sublimitale boc promeruit ut I) ampliorem, qtiam \el ipse in se, vel nos ni ipso
leparatnx perditi orbis dignissime fieret Unde quid amisimus. Qui etenim adbuc etiam in carne mortali
l.iudispro lamineffabih bono ipse per eam repara- per fidem ad amissam gratiam seu paliiain leildi-
tus mundus ei jure debeatcor alicujus sub mcrta mus, m filiatioiiem Dei per benedicliim fihum ba-
YARljE LECTKLNES.
137Tui eorummss tuieos 13sQuia
igitursuperomnes coelosindevtra Domiiii...^xaIlari digne, cognoverun!,eo
eiiam...quandoeaqujeiiileriIla etde tlhsuiulatiiammssQuamomnes coelosascenrieie, ac indexteidDeistiibt;-
iipdiclifiln luiexaltaii cognoverunt. In eoetiam didicernniseeidem Deostiololumdebeie quod suiit, qii.mdo iu
Inter illa Stde ilhs una fuisu, tanlam 139Pnssimi pastons mss '*° Et jure debe.il oesli-
piissinupectoris
nure ntillatenus sullicil: ne lamen aliquis eortim mmis mss ei jure tlebeal, cor alicujus sub moilali carne
\i\entis sestimarenullatenussiifflcil. Ne tamen ahquisooiumquje dicimus ninus 1,1Sicut est consideiaie.
Ne igitur \ideatur cuiqtiam qtiid considerationi -fideliummss situl esl, consideralioni fnlelium 14sAm si
quahler ms ac si qnahter i 43 Sunt leparalse sive reformatee sinl reforinaUe 144Natura mea
manuscrtpt. ,*r
msb natura nostra 145Dehinc seternas mss dehincina3lernas 146Vum constituil niss viam in\eml
Sed heee mox ubi nis E. sed hsec mo\ ut ms S. sed mox ut UBViriulc el suhsunli.i mss viilule el con-
sianlia 149Sapieniia Dei vetemss uli a fscculis veie 1S0 Suis elu'L'iet
sapienlia Dei, pr.eilestiiuverat,
msssuis clideret ^1 Redmlegraict ms* iethntcgret.
1,73 I EADMERlMONACIHCANTUARIENSIS S~$
nedictoe matris Maiiae Iransimus, eumdemque filium A amoris desidia a debiia laudum exliibilione retar-
ejus nobis fratrem ipso auctore ascissimus l". A del.
morle enim resurgens nos fraires suos appellavil, et CAPUT X.
quod ad Patrem suuin et Patrem noslrum, Detim Quanlum piofuit omni cieatuta, eliam prwter
stium el Deum nostrum loret ascensurus, fanuliari humanam.
affdtu m nobis intimari praecepil (Joatt. xx, 17). erum quoniam aliquantisper animad\ertiimis
Quod igitur tantum patrem et tanlum fratrem sor- quid boni per excelleniissiina m beatoe matris Del
titi snmus, ulique beaUe Marioeascribere debemus, Maiiee meiila adepli sumus, paucis etiam, ut pro-
«ijus iniegerrima fecunditale in tantam dignitalem posuimus, pro pos&e, quid aliarum species rerum,
suireximus; qnam quidem -dlgtiiialem noslra oalura per eadem ejusdem merita sint adeplee, advertamus.
nequaqnam adepta fuisset, si illius fecundavirgmiias Scio quidem superjus me -qusedam inde commenio-
Deum de sua stibslantia non genuisset. Cum igilur rasse, sed ad commendandam piis auribus tantae
tam insestimabili dignitatis honore, etiam in Iiujus dominse eminentiam non \idetur fore supeiQuuin
mundi squalonbus degefis, per pia; malris Dei Maiise eamdem proesentare sententiara. Omnem ilaque
nierita humana natura sit evaliata, vel advertaf, qui crealuram, tam ccelestem quani terresliem, a<lsui
polesl, qua quali gloria m decorabitur, cuni liunc " Ctealoris laudem et gloriam instilulajn, nemo sa-
ipsum frairem suum, omnipoienli Patri ejus co,e- num sapiens 160ambigit, nemo sapiens silel Qna-
qualem, in sua maj'eslate regnjntem acceperit, propter m, si aliquid ejus laudi atu gloiiee, sivu
cjtisque regni cohseres exislens, perpelua el incom- lionori derogat in -quoquam, bene intuenlibus liquet
iiiulabili glorificalioiie -vuliui ipsius prsesens astite- quod idem ipsum cselera, suse sulyeclionis inlegri-
rit 1B5? Advertat, inquam, ad\erlat quse gloria, latem 162ei senaniia, quodam oxinde confusionis
quod gaudium, vel quoejtibilatio ent omnibus illis verbere saucial. Nec enim ad Domini sui fidelitaiem
qtti, in regnum oeternoebealiiudinis assumpii, Deum iniegre sese lenerenl, si \erecundiam sui auctons 165
Dominumque reium omnium in suse carnis subslan- oequanimiterelinconcussatranquilhtateleneient164-
tia silji similem viderint, et cuncta, quse slve in Homo igitur, gui a Deo inter coeleras creaturas
coelo, sive In terra, seu in inferno subsistunt, ad subiimis natuia? crealus Deum l6Sper inobedientiee
nutum illius pendere, eumque fraterno affectu, imo suse realtim inbonoravit, omnia quse sui juiis jirius
ukra omnem fratenii amoris affectum, seipsos eiant amisil; omniaque, quoe sui stams integrita-
amare et qusecunque velle lso polerunt, sine mora, tem servaverunt, ipsa rpatus sui immanitale, quan-
sine contradictione, sine defeclu sibi auernahler r lum in ipso fuit, quadam conftisione vulneravit;
subministrarc. Super lia3ceum ipsam dominam, per adjecla est eis super bac confusione et aha confusio,
quam lanta bona eis provcnere, pra? oculis liabaerint jquia huic, quem a suo Condilore per maLe vilas
juxta Deum, quem desuo utcio Virgo Ftlium pepe- jneiiia evorbitare videbant, per suse condiiionis
reral resideniem lh", elj'tire malemoccelo lemeque legem ministerii stti obsequium nullo lempore abne-
cum eodem suo filio proesidentem, considercmus qua gaie valebanl. Ingerebatur igilur openbus Dei
evsullatione exsiilljbuni pro lanta gloria ejns, ijtio contumehosa qusedam oppressio, ei fiebat de eis gra-
honore sublevabunliir in lanta poleniia ejus? Omnis vis et injuriosa abttsio. Jus siqtiidem nulhim iulns
uiique cieatura defenet eis honorem, non soljm quoe Dei snnl jusle debeiet habere qui volunlaii
quia \idebil naturse ipsorum consorlenr esse suum ejns non veretur pravis actibus coniralre. in eo
Crealorem, sed etiam quia donuiiairicem suam unam ilaqne quod lumine cceli et siderum motu in suis
ex eis esse consjiiciel factam lfiginam 1B*angelorum. usibus homo retus poliebalur idem ciElum et sidera
His igitur ita consideratis, tu tpiicunque ex humana ipsa magni bonoris delrimenla patiebaniur. Nempe
stiijje progenilus es, quomodo poles el quanlum illi serviebant piopter quem se nequaquam instituta
poles, erige ac>em mcntis tuee el quas grates, quas sciehant. Ad senilium quippe j'usti 16°homii.ls, non
laudes, quse obsequia ei perpeluo debeas, per cujus D injusli, qui Uinc erai, condita fuerani. Hoc ipsum de
beatam etintegeirimim fecundilatem de lantomalo aere, de lerra, et quse proiert, de mari, et omnibus
ad lantum bonum., ut bre\i oslendimus, sis pio\e- . aquis ac de lns quos contmenl dicere licel et sen-
clus, gnarus altcnde. Nttlla te ab borum eonsidei a- tire. Omnes igitur rerum formse informi quadam et
uoiie Sd3culi delectalio mo\eat, nulla cuj'us\is \ani conlumehosa obfuscaiione legebantur, eo quod ipsi,
VARLE LECTIONES.
m Areessimus manuscript. asciscimus ,M Familiari affectu niss jaroiliari affatn 16i Exallata quahs
quali mss exallata adverut, qui poiesl, qua \el quali gloria 165Yultum ipsius piasseiis <onstiluerii mss
vultui ipsitis prsesens astitent "6 Amare, \elle mss amaie, et queecnnque velle Pepenl resideniem
mss pepererat lesiclentem 168QuiaDonunamsummam etumcamdominalncem eo?lii;t lenffi Manam ex ins
conspicient esse fjetam reginam mss quia dominatncem suam tmam ex eis esse conspiciet lactam iieginani
*09 Per excellenliam manuscrtpt. per excellenlissima 16°Sanoe mentis mss isanum sapiens _ Ainm
git. Qiupropter inss ambigu, nemo sapiens silei. Quapropter 162Suse subiniegrualem mss sueesnbjeictioj s
integiitatem 163Domini sui -el auctoris 166mss omtil. Domini sui 164Tenerenl mss sustineient _ Lrea u>
est, dum Deum mss creafus, Deum Ad obscqiinim qtrppesive sei\iiium justimss ad seivitium jpiippt
justi
hTi LSB. DE EXCELLENTIA B. MVRI^ JJ78
=qmDeum suum iiicessanter offendebat167,ministrarc A cata 17i. "Hujus igitur tam magni boni effectum illi
ac subdisme inlermibslone cogebanlur. Duravil au piofeclo censemus imptitandum, perctqus virgineum
iein bsecin reium substanliis mjuna quotisque venii uterumis venit in mundum, qui et liumariam nalu-
* itifiarnem iila, de
qua loquimur, heala Virgo Mana, ram in tanlam,sicutdiximus,dignitaiisexcellent'um
At libi venit ipsa, et in se^Filmm Dei incorpora- sua sapienlia revocavit, et omnem simul creaiuram
vit, ei pristinam digniiatem in Deo, qui nascebatur, prhilegio nmissi honoris mira dispensalione ledona-
liumaua nalura recuperavit, nilnl ultia conTusioifis, Tit. Quid ergo huie sacralissimse domlnaj omnis lam
nui injuriam a'icui rerum speciei resedit, imo hbei- ratlonahs quam eliam irraiionalis ereaiura j'ure de-
latem primee «reationis 16Ssuee confestim reciperc beat, qui \dlct, ex hls quse paucis persliiiixinuis
meruii. Nam ipsa, cui jux-ta legem suse xonditioms rlilalato sensu ad\erlat. Utique cuncta, qiue Deus
jns libertatis maximum erat, obsequendi \idclicel bona el uliliter fecii, in eo siatu quo condita fueruni,
ilh quem ad Dei imaginem conthtuiu noverat, cum sicui osiendimus , esse clesiilerunl, et per hanc
ipsum in Creatoris sui simihludinem, quam pec- beatissimam Vnginem in s'atum pristinttm levocata
cando in se corruperat, per bona opera redne con- suiil el restitula. Sicut ergo Deus sua poientia pa-
spexit, non mirum si deinceps obsequendo dominaliii rando -cuncla Pater esl ei Dominus omnium, lla
" beala Maiia suis meriiis cuncta reparando maier
ejus.ôntumeliosseûgum seivitulis excussit.
CAPUT XI. est el domlna rerum; Deus enim esl Dominus om-
J5<;eodem. nium, singula in sua natuia piopiia jussione con-
Alio ilem modo, si placet, consideremus qualiler sliiuendo; et Maria eslidomina rerum, singnla con-
omnis creatura ad utilitalem bumiuis sit -creala, ef, genil.e dignitati per illam quam meruit gralum
quemadmodum eadem utihtas ob peccaitim prlini restituendo. Et quemachnodumDeusexsua substantu
liomiius quoilamniodo e\aimerit, quove pacto per genuil eum per quem cunciis oiiginetu detlii, iia
bealam Dei matiem virginem Manam, primam suoe Maria de sua carne "s peperit illum qui in dctoiem
utilitatis dignitatem recupei a\ ei it. Cerlc homo qui pnmse creaiionis omnium euncta restituit 176,Item,
menlis ralione subsislens carnis fragilitate depri- sicut nulla rerum species, nisiper Dei Filium fdcta,
mitur ad hoc conditus erat ut coniemplaiionis oculo subsislit, ita lex clebiloe damnaiionis neminem dese-
formoesui Greatoris jtigilerintenderet. Sed qula lpse rit, nisi quem .ib ea filius Manoenbsohii.Cnns ig lur,
Conditorejusincircumsctiptus spiritus est, elnemo ista reclo sensu el corde sincero perpemlens, plene
unquam carnis corruplibilitale vallalus in 169uiagnl- percipere queal extelleiiliam dominse bujus, per
tudinis ejus notiliam, vel admirdndee divinitatis il- quam lam ineffabili gralia, a tam eestiinabili deje-
hus m, speculationem 17*,situti est, pertmgere po- C ctione "' eiectus esl inundus? Quis, inquam, taui
test, proposila illi aliarum rerum existenlla esi, nuram, el omni prorsus rci piseter lunc uuudilani
quaienus earum ronsideraijone siiblimitas ej'us, quse graiiam lmjus muhens oculo menlis aspiciens, nou
per se neqtnl \ideri 17J,ab ipso iniellecta oenspice- obslupesca^, et non modo elinguis, veium etiani a
retur. Verum ubi posl primorum hominum pecca- lanlse iei contprehonsione prorsus linmunis fut ?
tum generalionis hunianee pippago in desideria CAPUT XII.
cordis sui prolapsa per vilia sortluil, nnn soluin Otatio ad beattsstmam Ytigmem Matium. x
Giealoris coiilemplatio, sed et reium creataiuni Quapropter ea quoe nolns sunl impenelrdbiba in-
minficse dispositionis salutifera mpditalio ab ea termiilenies, precibus nnpeiraie mlamur ul, quod
^rocul evanttit. Yides ergo qtiah modo ln lapsu intellectu capere nequimus, salulari saltem affectu
hominis ruit dignitas rerum. In -consideraiione ennn obtinere meieamur. Rogamus eigo te, dounna, per
illarum homo resurgere debuitinagnitionem-Dei, et ipsam gialiam qua te ptus et oinnipotens Deus sic
sic qiusi quiddm ei gradus iieri debuerunl perjtin- exallavil, et omnia Ubi secum possibilu esse dona-
gcndi ad Creatoiem ipsitts et sui; sed hsec in eis vit, qualenus id apud ipsum nobis obtineas, ul ple-
dignilas periit, quando qui ea digne uterelur nullus niludor gratis? quam meruisti in nobis sic operetur
evslitit. Nec ullatenus, ex quo prinmsiiomo coiruit, quo participium beati prsemii ejus nobis misei itor-
leceperunt amissam eminentiam lanti hnni, donec diler quandoque donetur 17s. Ad hoc quippe Deus
ille Agnus qui peccata mundi lollerel in persona Dei nosler per le faclus est fraler noster ut, queraad-
eihomims piodiitmundo "3 perMariam. Verum, in modum ipse dignalus est consors fieii noslrse huma-
cognitionem Dei bomine per hunc Agnum revoeato, nitalis, sic nos mereamur consortes fieri suoe divi-
omnis eiiam alid creatura in stalum suse condilionis nitatis. Inlende ergo, domina piissima, ut nobis ad
et honore proprii congenilique decoris est revo- effectum 179proveniat, propterquodDeus nosler ex
VARWELECTIONES.
167Ostenderal mss ostendebat «» Pairise creationis mss creationis m Carius incorropliJjiliiate
prima;
presstis ullatenus inmssearnis 172corruptibililate ulldteuus 17°Dignilatis jllius mss diumlatis "3illius 17< Spe-
culaiionem mss specuhnn Neque videri ms S. nequit viden ms * E. omiilil. \ideri Prodnt modo
mss piodul niundo mln«talu.,.-revocatamss in slatu... reno\ata 17£Carne mtindissima mss omillunt.
nuindissima 176Decorem... cunctisrestitiiil mss m decoiemcuncta... resliluit 177Perqqam lam iiujslima-
bilia boiiahabet rerumualiiia.perqtiain lam inseslimabilisgrauaa lam ineff.ibili dejecnone mss per 0,11.1111 lain
mcff bilis gialia a tam iiieff.tbili dejeclione *"8 Condonelui mss bene donelur ''"Adefleelummss adaffecluiu
o73 EAOMCRl MONACIIIC\MUAR1ENS1S 5^0
tuo castissimo utero faclus bomo inier bomines A nobis inriseiis tiltia e\emat, gioiue turx jacluia milu
\eiiil, ncc sis, qusesumus, exoialu difiScihs, quia inde per\CIllet, El boc qtudem fortassis aliqim
procul dubio iiieia benignissiinus lihus tuus eril ad modo, bona otjmina, dici posset, si pio tui sohus
concedendum quidquid voJes promplus et exaudihi- exaliaiione et saltite 18Smaler Dci facia fuisses, si
lis. Tantumniodo ilaque velis salutem nostram, et uiique lsS Deus, qui JiominenJ ass.imps,t ex lua ca-
vere nequaquam salvi es e non poiei imus. Qtnd igittir stissima caine, hoc fetil pio lua et nostra comnnuu
slringct laiga misericordia; iuse viscera, domina, salute 187.Si eigo, quse plena sahue es poiitJ,-tion
contra nos, ut nolis sahaii nos? Ceite Deus noster intendis ul eadem salus pro liiodulo nostro etiam ad
(leste Ptopbela) miseritordia nostra est tPsal. nos usque pei ling U, jam tuoj um sufijciens commo-
LVIII,18), et tu ejusdem Domini nosln absque dubio (lornm, nostroium negfigens esse udebens, el quje
\era iualer es. Si lu ergo, qua*Dei mater es, et ea pro totius munJi salvatione meruisli fieii maier AI-
levera misericordiee mater 180denegas nohis effe- lissimi, cum nos proposneils lss, quos obvohil fiius
elum miserieorriiae, cujus lam miiaLIhier facta es sa3cuh, qtud, quseso, prodeiit nobis lua glonosa et
mater, qnid faciemus, cum idem filitis iuus ad\eneril fehx exaliatio, et qtiam intle 18shabcmus, dulcis et
«ir.clos sequo judicattirus j'udicio? Sijuidem licel allecluosa cxsultalio' Ut eigo filium tuum totius
ipse filius luus sii per te faclus frater noster, utiqtie g mundi Salvdlorem, et te ej'us reconcilialiicem csse
tamen ubi 1(" volunlatem luam sic\iJelicet^8Sclul- veraciler sentiamus, eo nos propensioti studio ji.\a,
cissimoe malris magis poireclam ad\erleiit, illue, precamur, el fo\e, quo in fsecibus mundi na'os et
servata sequitalis ratione, a qua le nullalenus dis- ahtos 190potioii le\amine prospiris indigere. Ab
ercpare \elle videbit 183,et judicii sui senienliam, iiimo deinque ieno\ationis humanse, ominhus sni)
sive ad miserieoidiam inflectendo, seu ad jusliliam luum prjesiditim confiigientibus hucusque succurri-
lntendendo, promulgabil. Subveni ergo nobis, do- sti, et lJcirco proe omni eiealuia,omni laude dignis-
Kiina, ei non considerala peccalorum ncstiorum sima dici et essemeiuisii. Eia, succune uobis, oia-
multitudine, velle tuurn ad miserendum iiobis infle- nius,ut laus,qudin per tot sjecula digne po^sedisliisi,
cte. Cogita, qua?So,et recogila apmi te quid non ad conlmua libi duiet ingraiia ipsa qt,a mundo per-
damnandum, sedud salvandumpeccatorem Comhlor dito 192 subvemsti. Tibi ergo nos commcndamus,
nosler ex te factus est Iiomo. Cur itaque non ju\a- lujprocura ne peieamus, eflice potius ut salus noslra
bis nos peccatorcs, quando propler nos in lantam de die in -diem multiplicetur, et fiho luo Dominn
celsiludinem es elevata nl le dominam 18t lubeat noslro Jesu Cluislo viia noslra jugi de\oiioneJanui-
el jenerelur omnis pariter creatui a ? An ideo ulrum lelur. Qui cum Deo Patie, el Sjiiiitu sanclo \hii,
pereamus, amphus non curahis, quia quidquid de C dominalnr ei rcgnalper Infmila-sjecula Deus 1S3
__ VARLE LECTIONES.
ls0Materel gralia?mssemiM.elgralise lslNosler:Ubiinssnosler-uliquelamenubi 8i Sueevideheel mss sic
videheet 183Discrepare\idebilmssdiscrepare\ellevidebil
et salute 186Sed utiqne tnss si uliqiie lsv Nosliiomninm18*TenominamssteDominam lsl!EiiUihlalemss
sahuemss noslta salute 1R8Postposueiismss
proposueiis 189Ei qujd mde mss el quam Inde l 90 Ahlos mss altos 191Digne posseriisti mss omtti.
digne 19sMttndo perdilo mss omtll. pertblo 193Ms Corb. E. 10. Explicil
Scnplum Eddmeii Mouatln de
piissima Matre Dei Maria ms S. 62. Exphcit Sermo de sancla Mana.
©E QUATUOR VIRTUTIBUS
QUJE FUERUNT IN BEATA MARIA,
EJUSOUE SUBLIMITATE
CAPUT PRLMUM. D qualuor \iitutcs esse philosojihi 11011

tacuennt, j'u-
t De lus vtitulibus geneiattm. slitiam, prudcnliam, forlitnduicm, temperaniiam,
Multi, dominse sancue Marioe laudes stylo for- ox quibus, quasi ex gaudio [foije leg. quadrmo] li-
mai e conatl, lihenler humano generi pro Yiribus mite, onine \irlutum agmen emicel, qula majoies
proposuere quanla olim in eam confluxit copia vii- noslri quatuor primas m ea regnasse docuerunl.,
tiilxmi, et quanla nune facilitdle necessiialibus suc- cei tas appendices in ejus animo conquaJiasse per-
tuiral morlalium, quanla lunc fuerit donorum gra- leve fuil ut ostenderenl.
tia sublimis ei mirabilis, quanla nunc pietate sit El juslitiam quidem ej'us sic asseruerunt, quoJ
potenter singulaiis, singulariier dulcis. Kam cum ipsa tanta lenacjlate Dei prasceplis per legem inhse-
£81 DEIV YiRrUHBUS B. MARl/E. *i32
rebaiulneciila diinitieiitla puiarel quoe ab ejus Inlc- A CAPLT III.
gtitate prpgenerari [foile teg. posse non observarij De ptndentia et ejus scquacibus.
iioscunlur, veibi causa, punficationem post pailum. Prudentiara sequtmtui providertia, quoe prospicit
pro-sobole sacnficium, annuum ad lemplum ascen- qttodin fuluro uttliier fiat; inlelligentia, quse uitel-
sum; liaecenim ab ea e\ abundanti facta quis fide- ligit quid lii ptoeseiUi utiliter fiat; memoiia, quoe
lis ambigat? bene \el secus acta integre eolhgit, et de prseterito
Prudentiam, ut prima feminarum animarlveiterel dieta. Nullus aulem hac domina providpiuior, qua?
rem quee carebal exemplo, quam grattim Deo esset antequam voveret Deo virguiilaleni siiam, peispi-
piidiciuee sacrificium qttod ipsa voveiat Deo, legis eaciter providit quanlum profectus lllud \olum f.t-
maled'clo rebetoin medio. Prseieiea, poslsalutatio- clum el bene observalum sibi et toti mundo tndu-
nem angeli quani pruJenler locuta, quam faeile «eret. Non enim rem voveret exolicam, nisi piovi-
credula. Furteniin ea fides et creduiiias prudenlise derel sibi el ahis incomparabilem inde accumulari
supellex, quod credidit posse fieri per Spuitum gloiiam. Nullus ea inlelligenlior, quee, el expedita
sanctum ut sine complexu maris a"bsque peiiculo menlis acie el ipsius deilalis conscia, plene inlelli-
pudoiis, exsulanle uriica libidinis, piodueerel fi- geret in Domini nativilate, passione, et resune-
lium. B clione,squanlum esset in prsesenti bonum-,"quod in
Forliludinem, ut quse jaste delere lieri pruden- fuluro esset incomparabiliter iructuosum. Memorije
ler iiiielhgebat, Ineunclanler voverat, el volum con- erat lenacis et unicoe, omnia cjuoesola deiiho scie-
stanler persequerelur; justum aulem est ui quod l)Jt, secretiori consiho sihi ianlum cognita eoacer-
graliosius el speciosius habeas Heo omniuni bo- vans in cuniulum, conscientise inculca\il bominim.
norum largitori ad ejus nutum offeras. ld pmdcns Unde de ea dicitur : Maiia aulem tonsetvubat omiua
Yirgo sapienter eolligens, virginitalem siiam, qtia vetba hwc, conferens in coide suo (Luc. n, 19). Debet
urbil amabilius, nihil foimosius ducebal, Deo for- ergo ci totus nuindus salvalionis suoeplenam noii-
i.terô\il et fortissime servavil. liam, quee plenissimee cognilionis apostolis non in-
Temperantiam , quod supradittas virtules sludio \iderit scientiam. Quapiopler quia ad exiguumjboni
litim.blaiis tonlinua\erit, periilam custodiens quid- increscere processus E\angeln, uisi cogitosceielur
quid boni menlis ingenuae devotio, et cceleslis graiia tenor piincipii, mento illa dititur el apostoloiurn
coacervaverant in ei. Fuil ergo jusiiiiee, quodbonum aposlola, el evaogelislarum evangelisla, per qu.uu,
fecit; prudenliee, quod-qualiler faciendum essel In- pnncipalis ipsis lidei principibus illuxit doctrina.
tellexil; iorliiudinis, quod perse\eraveril; tempe- CAPUT 1Y.
rantiee, quod in tanto lasligio locala, liumili menle ^ De foi titudme el ejus sequactbus.
cjsum cavit. FortiuiJmi J ihoerenl magiiifitenlia, quoe magni-
ficu.n conaiur quiddam aggieJi; coufiJeniia, qtise
CAPCT II.
sjjiendiJe cogitala fiduciahieraiijpil;peise\eiatitia,
Dc iusliiia el ejus appendicus. qitoe bouum inchoatum sljbililer uigel; patientia,
Ujbeni pono bse virtutes ahas, ul dixt, appciidi- quoe uliJitatis causa diflictlia toleral. Utile aulem
ces et eoiuites, lubcrt pedissequas el collateules. quod hic et superius nominavi, eo sensu \olo accipi
Qiuruni cfletlus in Doinini malre ita, si bonoe fidci s^cundum bealum Ambrosium De officiis, ut ldein
liiemoiiam habeo, disposueie. Jusiiiiam, inqttiunl, sii utilc quod bonesiuiii, etJionestum quoJ ulilc,
«omiialur leligio, qtiie esi munditu ilta?, ui per cjium\Is in sjcculdubusscliohs aliter dcfinialur.
eumDeoplaceaiur; pielas, per quam thligilui jiroxi- Et permagtnfice quidem felix puella egit ut bo-
mus; gralia, quae esl Iicneficii accepli memoiia; 11,1111nmarctur inchoandum quod confidenler in-
obsequentia, qtise obsequiiur cui digne debel; veii- «hoavit, et pci se\eranler absohU. ralienliam nec in
tas, quaedocel vivere pro natui a, loqui pro re. Has stns, nec in filii conlumelus tupit. Magnificenlu; fuit
Mitutes ita beaia Domiiii maler tihitul rehgidsa n qtioJ dixil : Magntficat anima mea Doiniiium, el
niundilia viioe Domino OJO templum in suo setlifica- exsullavil s/ tiilus meus iu Deo salulait meo (Luc. i,
lel corpore; pielaie proximum coleiet; collatortim 46, 47); coufiilenlid?: Ecce enim ex hoc beatam me
in se benericiorum , Deo non ingrala , ipsi \icissim dicenl omues g neialiones (ibtd , 48); perse\craiilue:
animam et oorpas viva ipsa hostia libarel, obsequi Quta fecit milu magna qut i olens est, el sanclum
majoiiuus el dignis sedula, adeo ul enm prseconio nomen ejus, el miseitcoidta ejus apiogeiue tn pioge
angehco malrem se Dei fore audissel, impigre m nies limenitbus eum (ib.d., 49, 51). PoiiO de p.t-
montana conscendeiet (Lnc. i, 39), anum cogna- tientiaejus dictum ost : Et luam tpsius antmam
tam obsequiis ad pailum diliniltira. \eritatis maier peitianstbit gladttts (Luc. u, 55).
venUii iniiixa, pro natura vivere assueta, quse CAPUT Y.
ipsumnaliiiseopificemlnfegiis baj'ula\ii \isceiibus. De lemperantia elejus seauuctbus.
Pio re loqui non nescia, sponsionem angeti dibgenii Teniperdiiiij; sunt contermiiioe coniiiienlia, pei
laiionis ttutina examina\ii, ut plane quomodo fa- quam pra?cipua cupidilas anirai regilur gubenu
clendum essel addisceiet qitod ficii posse et dcbere lioneconsihi ; ciementia, qua refrenatur mens, le
iioii dubitaret. mere in abcujus odium concitala; modestij, qua fii
i>83 EADMEIUMOKACHICAISTOAIUE^SIS h?l
ex u «unque superfltto dihgens ct caula recisio. flas A CAPUT VJf.
vulnles healam dominam exercuisse liquei perspi- Nou potmsse Deitm ex aha wgine nominem£§ct.
cue, cum constet |eam nec luisse uiconliueniein Unde mihi videnlur a vero abenari qui dicuut
ahetijtis \olupiatis stiinulo, nec»praecipilcmodio, nec Deuro potuisse salutem liumanain proenrare , vel per
immotlesjam aniniO. Qtiomodo ennn ilhcita coninul- aham Airgmem, vel per nhuJ ijuam per -virginem. Et
terei, quje a Jicitis temjjerabat? Accedunt ad coul.- illi quidem qui op n inibr potuisse Deum uicorpoiaiis
ueiitiseprsecepla moresquos \irgtnem lubere dccet, ni a'iqua ahera viigme, respondeo compendto : Imo
situl Amlirosius familian ilh suo, etalns imiiu|abiii non poluil, <juid non \ohiii. Et e comtrso: Non \o-
neelarB tlocel : Ut stl vngo, qum nullo doh ambilu lu t, quia non potuil. Quamvis enim omnipolens sn,
sincerum adulleiet effectum, coide humihs, veibis mulia sunt lamen quoe dici.ur nonjosse; sicutnec,
giavts, antmo ptudens, -voluptalem cibotum dun- meiiiiil potest, uec mori, quia non \ult. JS'am si
laxat, 5J qua fueut, patvo tedtmens, cauns utta Telletii!cn'iii vel mori, non cssei omnipotenSi qiiia»
iimnino compescens, loquendt paicut , legei\d\ slu- meiuul non est polcnlu, scd est peccaium,, id est
dwsiot. Cut su non geslusfiaciioj, nonrncesbus solu- boni iinpoteiiiia; el inon -est deficere a poteniia. Et
iioi, non vox pelulaiUtot, ut ipsa species corpous stl ideo de Deo dicittu : Omnia quacunque voluit fectt
stmulaerujii menlis el figuiapiobttatts. Quj>in inalie B (P.W. cxui, S), quia nilnl \oluil nisi quod deeuii.
Doinini iiiisse, nemo.Chrisiianus ibil inficias, cum Eodem modo dico emn nec poimsse nec-tlebuisse
ejus vita incljia, ul cjnilur, cunclas illpstrej, el in- nasci e\ alia virgine. Et propterej, ul dixi, non po-
Jormel Ecclesias. luil, qiiia noluit. Noluit poiro, quia ralio noii fuij.
[CAPUT VI. Deu.n ceite laiioms auctorem contra rationem nih 1
Bas sanclm Maiim vulutes Chtislusfonjbmavit. vdle, iuliil fatere, nilnl etum pos=e, iu promptu ^st.
Huic puellse sic viilutum dudemate redimitse, to- Quis vero iion \ideall)eum a latiojie leîlmsse, si
tum sefjnfu.lit Dei Fihus, bona ilia \irginaiis anlini ciun omucs omnino feminas infta sanctjiaiem bejtjj
suo poiissimum ad\entu custodiens. Namque ip«e MdiiJe cerneiel, alia tjuahbet in matiera elecia,
non solum justus, sed el ipsa esl jusiuia, qui tiiti- ipsjin sperneret? Ipsam auiem omnes imilieres san-
lur in psalmo : Dtlexisli justitiam et odtsli itiiqutla- ciuale pijpcelluisse jmto quod inielhgil qui supe-
lem (Psat. XLIV,8). Matrem ergo suam jam juslani uoi.t anitnadieilit. Nam alioe quijem jiartesrjia-
iuslitia Dei penetraus ,unxil eam olfcoexsullalionis, tiJiuai metuere; ipsa aulem plena gralia ab angelo
ul esl Sptiiiu sancto, prse omnibus parlicipibus saluUtur.
suis, id est omnibus \irguubus Fecundilatem matn Amphus, qui dicit Deum debuisse \el poiuisse
conferens, \irginitatein non auferens, ipse non so- dliter quam perpditum vjrginis Adae reparaiepec-
lum sap ens, sed ipsa Dei sapientia est et in co 1c- caiuin, idem est quasi si dieetel melius eum fa-
iHiiestunl oiniies thesauii sjpieniias eium coipoia- ceie tiebuisse, \el lam bene ahterpoluisse. Quod
htei. Jmeniens eigosjpieniem puellam, sJjHeiitiain. si nielius fecisse debuit, vel iam bene ahter pt>-
servavit Dei sapientia, id eat mundam cusloJnjt uiit, et taiiien non fccil, ?>el=nol-"U,sel flestivit. Si
coide etxoipoie. Siquidem scripium est: In mate- melius noluit faceie, cum potuisset, iuvidus vci
voiam antmam non tntioibil sapienita. nec Itabiiabti igna\us fuil. Si nescivit mehus facere, cum de-
m coiporeKsubditopeccatis{Sap,i,A). Ipse esi tem- biussel, ignarus fuit. Quaplum enim a Dei uatnra
perans, et ipsj lemperantia, sicut dicil in Canticis ; abhoireanl invjdia, Sgnfnja, ignoranlia, fatetur qui
ii'<ioItiium convalltum (Canl. u, 1), id esl flos hu- videl quam pudendum sit hsec vitia eu 1bet honeslo
iiiiliuni Ttlemque 111Evangeho z Disctte a me quia liommi ascnbere. Reslat^rgout qui haec Deo -assi-
milissumelJiumihscorde(Mallh,xi, 29). Digiiatioiie gnaie erubescit, nec preedjetas raliocinaiiones re-
eigo sua huniihtaiem vngmis aeceplans, plena di- spuil, faieatur quod Deus non nist per A'jrginemêt
vinuaie in ejus iiifluxiigtemiuni, ut dicit pinphela : per banc polissimam \iigmem miindum restauiare
Supj;i quem tcquiescam nisi supei kumilem etqute- poluit. Non poluil aliter quia non voluil; jioluii,
tum? (isai. IA\I, 2.) Itemqtie ipsa in E\angebo: quia Tdlio non ftiil. Et quia ratio non fujt, non de-
Quia tespexii humtlilalem atmllw sum (Ltic. j, -48). buii Quain graddiionem si quis jetijjrocecoiiveilat,
lpse etiam est itou solum foilis, sed el foriiimlo non jinta etit hoc niodo : Nou debuit ahier^salv.ue
Ddi, per quein iecil Deus PdlirjOmnia ex nullp. jQ««i genus humatitiin, quu rado non fjut; ei qma i .tiio
foiiisdiaboli Xoriioi siipcneniens evspoliavit atru, iioii ftui, noluit; et quia noluil, non potnil, quu
el divsitspolu (Luc. xij 22).JSon ergo foriiiuJinem cojiira laljonemiaceie nec poiuit, nec voluii.
nulns eneuem reddidil, sed sua pojtenlia subbjna- CAPUf HH.
vit, ul essel linpetiosa cieaturoe iotius lierj , copc,- Subltmttas bealm Viigmis exphcalur.
lians et demtilcens supeios, deiuibans et exlericns Sensibus antiquorum Patrum de \iriutibus beatai
uiferos. Enmsctutansfotda el tenes Deus (Psa/. \n, Marue bre\iter defloratis el in uiium tpacenaus
16), ex omnibus virginibus, quas capiebal mundtis, nuiic ad sublinntdiem ejus commeijdandam, quani
elegu clsanctihta\ii, ul lubilarel in ea corporal lci, pioptei gratidin \irlutuinesifldppla, \igilabilotatio.
quaiu jam plenam pridcm siipiadciis \irluijbus fo- Adquotl petspicacius enudeandum, amorem filu m
\ebai el uieiimplcciebauir spiruualnei. nutiem etmaliis ui fihiim pioponam.
tm 1>EIV YlRTtJTIBUS B. UkRlM. 586
DeusFilius consubsiantialiset coseternus et coom- A vium suorum olim per peccatum diminutum nume-
nipolens Palri, editus ex Patre ante tempora sine rum, nunc per beatum ejus partum redinlegrari.
niatre, voluit nasci de matre sine patre sub lempore, Gaudebant et gaudent honiines, quia quod per pri-
elcgilque hancpuellam pro amore quem habebal erga niam amiserunt feminam, centuplicati prelii fcenore
cam, in quam loia diyinitas influerel, et qua? Dei et recipiunt per Mariam. Corruerunt servi, resurgunt
hominis genilrix fierel, Amavit ergo eam, anlequam fratres et filii; fratresDomini, Marise filii. QuOd
ex ea iiasceretur, ut esset de qua digne nascerelur. gaudium in incomparahile cremenlum pullulabit,
Parvusque hie amor est ut faceret ex blia malrem," cum illorum prsesemia prsesenti Iruentur in coelolee-
ex creatura Greatoris genitiicem? Nec post partum titia, per quos tanta consecuti sunl gaudia. Gaude-
amor defecit, tmo incomparabile augmentum acce- bat et gaudet omnis cieatura, quia quse in miiio
pit. Sicul enim_omnes liomines, ex ulroque parente mundi a Deo ad obsequium hominis facta, quando
genili, deparliuntur amorem in utrumque parentem, sehomo a cognitioneet servitio DeiTemoverat, illi
fla Doininus Jesus ex malre genitus sine patre, patris i qui -Creatoii suo rebelhs erat, degeneii famulatu
et malris soli matri debuit et persohit amorem. substerni dolebat. Illa, inquam, homine per beataru
ttem, duo erantin Yirginis animo, invisibili sedma- Mariam salvato, in antiquum decus evasit, in pi i-
B stinum splendorem renituit, dum illi famulatur qui
gno concertanlia prselio, Yirginitatis amor, et Jegalis
malediclionis timor. Verumtamen Iibralo diu mjil- Creatori suo et fide et opere obsequitur. Sicut ergo
tumque eonsiiio> vicit «mor qui proeponderdhat, et, Deus esl Pater et Crealor omnium , ita bsec Virgo
dedit terga Jimor. Hic occitrrit Dei auxilium, qui ei est mater et recreatrix onmium. Quia sicut nihil
el quod trmebal eriperet, et quod amabat salvo si- exislit, nisi quod Deus facit, ila niliil recreatur, nisi
gnaculo non auferrel. Dedil ei orgo «t essel et prole quod filius sanclee Mariseredimit.
fei iihs el viiginalis damni immuiiis. Ascendat ergo iidelis anima in mentis speculam
Quid iiTa?Nonne ianlis filii beneficiis digno re- el, quantum polest, videat in quam sublimi locata
spondebat amore,j>lena Spirilu sancto, qui estamor sit dominaMaiia. Omnis natura a Deo est facla, et
Palris, et prolis amor suavis et dulcis; amor non Deus esx faclus ex Maiia. Deus omnium factor se ex
volalicus, sed srlernus? Noiilie eum amabat qui eam Maria fecil, ei sic-cuncla ren3cil. Qtii poluit omnia
fecit omnis creaturas dorainam, eceli et terrse regi- ex nihilofacere, noluit ea \ioiala sine Maria reficere.
nam, ferlihlalem, ut dixi, tribuens, integrilatem Deus est igitur Pater remm creatarum, el JMaria est
noii minuens?lmo vero toiis meduliis, tolis viribus mater rerum recreataruni- Deus illum genuit per
in pjus amorem suspensa erat, amoremque qiiem pa- quera sunl omnia facla, el Maria illum genuit per
ter et mater soboli suse debent, sola isla dulcis et quem sunl omnia refeeta et salvata. Per has ergo
leriena maier domino et fiho suo impendebat. Nec raliocinaliones impossibile est ut aliquis homo ad
esl ahqua scieniia quee possit penetrare, nec elo- eam conversus et ab ea respeclus damnetur. Nam
quenlia quae possil prsedirare, quanla dulcedinis se- quia ipsa genuit eum per^quem morlua reyiviscunt,
dulitale--parvulum fo\ent, quanta diligenlia obse- per quem homines expeccalo salvantur, quia non est
quioque adolescentem et m robur -aetalis vadentem justificatio, nisi quam ipsa in utero fovii; non est
pro\exerlx, quanta taitia juvenem juiracula facien- saJus, nisi quam ipsa jpeperit. Ipsa fist ergo ma-
temeleorum gloria famosum audient, viderit, qiunta ter juslificanlis fit jusiificatorum; ipsa est mater
meestitia patieniem et moiienlem suspirdverit. El salvanlis et salvatorum. Jgilur mater Dei qui solus
luec prnfeclo tanlo nobis sunt pene incogitabilia, damnat, qui solus salvat, quem solum timemus, in
qnanio insueta. Jam vero resurgentemel ascenden- quo solo speramus, est mater nostra. Judex et Sal-
lem quam Isetis oculis Virgo felix intuita, quanto valor nosler, est frater noster. Quomodo ergo de-
Iripudio beala movebantur viscera, prseserlim cum speremus, cum salus,shedamnatio noslra, ex boni
jam intelligeret iu effeclum prodire quee lanto par- fralriset pisematris pendeatarbitno? Nunquid sus-
turiebanlur tempore? Genus humanum ad salulem j. linebit bonus frater puniri fratres suos quos rede-
-vocari perapostolos videbat, cujus Tei gratia Dei mit, bona niater damnari filios suos quorum ip a
Filium de se lncorporatum et in cruce passum anle Redemptorem genuit? Dulcis mater rogabit dulcem
inlellexerat. "Quapropler leetabalur quod spei quam filium suum, pium fratrem noslrum; fihum pro fi-
ante conceperat, quodque salulare toti raundo fore liis, unigenitum pro adoptalis. Pius filius libenter
ex voto virginiuiis sua? spenverat, jam in rem ve- audjel matrera pro filiis, Unigenitus pio iis *juos
ram Iransibat. Gaudebant el a.igeli qui videbant ci- adoplavit, Dominus pro iis quos liberavit,
PATROL. CLIX. 19
ggl EADMEI11MONACHI CANTUARIENSIS US8
MBllEl MOKAGHI
LIBER
BE BEATITUDINE GCELESTIS PATRLE".
Reverendo domino, et fratri et amieo suo, Gtiil- -^ serim. Noverit ergo cbarissinia mihi dilectio tns,
lelmo monacho,' mansuetudine, modeslia et hone- quia tui solius causa tenuit me ne coepto desisterem,
s£alevil33 mullum amando, fralei Eadmerus, mona- licelibrlassis melius fuissei, penilus destitisse. Ma-
cboium Ecelesia? CbiisU Gantuaiiensisinfimus, quod teria siquidem pttlchra et appelibilis cum uarratur
Deus promisil diligentibus se. seimone incullo et contemptibili, solet nonnunquam
fiecordalur, ul sestimo, sanctitas lua?ilileclionis, magis offendere animum audientis quanTdemulcere.
honorande fraier, quia, cum venei abilis Paier Ansel- Quapropter vereor ne jiocnpsum in meo facto alicui
musCenludriensisarchiepiscopus, nuper in ccenobio conlingat, scilicet ne maleria decens indecenti stjlo
Gltmlacensi aliquantis diebus morareiur, el loquens, digesta, ld apud hominum menles efliciat, ut guse
a religioso ipsitts loci conventu, pio sua reverentia prius per êsine scripto placebal, ex ^scripti dein-
devoiissime audiretur; lua prece mecum egisti qua- ceps iceditale vilescat, Sed certe quod seupsi, tua
tenus verbum, quod deseterna-bealiiudinein cipilulo sincera dileclione provocatus tibi scripsi, Iioc solum
eoram posilis frainbus fecit, styh officio, ,tuo con- intendens ut ea simpliciier -dicerem, quse me in
speclui prsesentarem. Ego iguur, utpote qui Jibenli eodem capitulo per id lemporis, vel ahbi ab ore ip-
anirao volebam pro meo posse tu»3voluntati morem siusPalris, de eadem re accepisse recordari valebanii,
B
gerere, opus illico aggressus sum.sesfimansillud le- Yaleat sanctitas tua et orelpro me.
îoris ad exphcandum negolii fore quam postea sen-
PEOLOGUS m.
Mulli homines, quibus -nonnunquam boiti motes et iilud ob denlium tenefitudinem el oiis angustiam ab*
jusla opeia propOilWMur,et qni ul se in eis, swculi va- sunXeienequeunt, si pto iltoiumcapaciiritepumo non
nilaie postposila, exeiceant admonentm,inquneie so- fueut particulaltm dwtsum. Ilaque dividamusin par-
lent quamobtem, quo prmmto,qua lelributione. Re- tes magna quw dtximvs , ut inde possint ad vilam
spondetui ilaque tllts quod sa tplum: < Quia nec oculus mitliin deqmbus agimus. Quw ul metius elnceant,
vidit, nec auns audivii, nec In cbr hominis ascendit consideiemus quw inhac vitamens amet 5S5* humana,
quod proeparavit Deus iis qui diligunt illum (I Coi. et ex Ins, pi ou! possumus conjeclemus, ea mullo "6
II, 9). » Qaod cum ilh non claie qmd sit adveiteie pos- excellentms eos habtlmos tn vila fuluia, si quidem tn-
snnt, lepelttut hoc ipsum alm vetbis, et dicttw ets : let muitdana lentaltonuw peTiculaconstiluti, Dominica
Ptcemium quod iis qui in kac vtla Deo sei vtunl m fu» fueunt piwcepla secuti, alque sum ipsa ilitc adepii
hna vtta lecompensaiur, vila wterna, bealttudo mtei- fuetinli plemtudme destdetti suise hequaquam fiau-
na, wterna jucundtias, sufpZcienttascihcel -est om- datos pet ciptent. Hwc, inquiam, factamns, el a mmimts
numi commodotum secundum voluntalem et sine paulatim°pi ogrediamui. Ecce, ut pumo, qum ad coipus
omvt mitgehlia. Hwc etgo cumtiltslwc modo dtcun- altinenl bona succtncle enumeiemus, ista, utxeslnno,
tm,bona quidem etmagna, ut sunl, essevidenlm ; sed sunl quw piopter se et pioplet quwahaquwque ab ho-
qutanon inielliguiilqutdm tpsa vilamlet na Itabitui t sint, minibus appelunlur ' pulchutudo, velocttas, foitiludo,
,.tc subtto quid stt omnium commodotum secundum " hbeitas, sanitas, voluptas, diulurnttas vttw.Si autem
volunlatem sufftcientia et btne omnt indigenlia petct- m his altqua sutil qum altquando setvi Dei non modo
peiepossunt,hwient aniino, nec mullum efflcacl ad non appelunl, sed eliam magnopeu: ai hac mta cutate
audila sapoi'e liahunlur. Quid etgo agendum ut hwc subterfugmnt, ut sunt, veibi gtalia, putcluiludo cor-
tllis ahqualenus saptant, et stc ad opeta bona evigi-^ pons alque votuplas, uttque non idcttco id factunt
leiil? Pueioium moie ctbandos extstimo, qut, si quod ea nalui alitei nolint, sed ne Deum m eis quo-
quando gtossum altquod pomam edendum peiciptunt, quomodo offendani. Nam si per ea mlnl offensioms
VARIJE LECTIONES.
u* Collalus est cum mss Coib. S. 62. E. 10. et 603. quw prmmiltunt Epislolam Eadmeii ad Gutttelmum,
sed non dtsiinquunt Capttula iSBMs E. Sequens opusculum est opusculum venerabibs Anselmi de Bealitu-
dmibsis ms 62. Incipit Prologus Eadraen"Monaclu m libro de «terna beatitudine, quem eomposuitex verbis
feeati &nselmi AiclJiepibconi Canluariensis m* Mens amal mss mens amet 19eEt ea mullo mss ea mulio
689 LIB. DE BEATITUDIM CGELESTI. SSQ
in Deum conltahi postt cetlo senlirent,vel se ab in' j\ qmppp oetilotum noslroium in sublevatione palpe-
nmote wteinoiutn impedui non peitimesceient, pto-- biaium ccelum usque perlingit, et in iclu eaium
fedo jucundiwin ipsis quam in eorum conttatits seses lotus iasemel, acinleger retlit. Amplms conslat
deducetent. Hts ita pt mlibatts, singula qumptoposui-- quidem animas sanclorum, qusej'am ccelestia tenent,
mus btevitei ttactemus, otquahtei tlhs posi coiporumi neGdum plena fehcitale frui, donec incorruplihihlaie
nostiorum tesnueclionem peifiuemui, ptout Domi-- coiporum suorum polianlur. Quam cum adeptjj
nus dedeiil, exphcemus. fueiint 20°, non eiit quo i anralius \elint. Hsee ifaqiie
CAPDT PRIMUM. coipora si eas a sua velocitale -taidiores aul gravio-
De pulchtituditie corporum beatotum. res euiceredebereiii,miniruin potius eoium consor-
Itaque pulchriludo bonum quoddam fist el quodl tium abhorrerenl quam appeleienl. Igilui ea quam
naturaliler a cunclis haberi amalur. In illa igiturp dicimus velocitate neifungemur, ciim in veia \ita
vita pulcbritudo justorum solis pulcbrjtudinl, quii fuerimus.
septempiiclter quam modo sit speciosior erit, ad- CAPUT III.
"
aequabilur,quemadmodum dhina Scriplura testalur: : De fotltiudtne.
Futgebunl, mquiens, justi, sicut sol in conspeclu Deii Post lias nominavimus fortuudinem, quam pleii-
(Maith. UII, 45). Ad hsec, corpus Dominicum claii- B 1ue Per°sa imbecillitate plurimum amanl. Pisesta-t
tali solis prselucere nescio aliquem posse ambigere. , bunligiturviiibus, quicunque supeinis merueiinl
Et ei sinnles, attestante Apostolo, eriraus, qui dicit: : ci\ibus associari, in tantum uljiullaienus illis obsi-
Refotmabtl cotpus hmntlilalis noslrw configuraiumi slere quidquam valeat, si mo\endo aut evertendo
coipon clariialts suw (Plul. 111,21). Ista fatelur au- volueiint quid a stioslalu quomodpcunquednerlere
etoritas, cui contradicere scilur esse nefas. Ba?ci quin illieo cedai. Nec in eo quod dicimus majoii
lamen sijjuis sibi velit ratione probaii, eredo nullii conalulaboiabunt quam nos modo in motu oculo-
debereinciedibile \ideri jusios pulclujludinem solisi rum201noslroruni. Ne, qua?so, excidat animo 20!,
inillavita, ubi motlale hoc absorbebitur a vila qu.im adipiscemur angeloium simihludo, quatenus,
(II Cor. v, &), sortiri, cum vero dicanturet sinl tena- si hic soâut in iis quoedicttiri sumus aliquod e\em-
plum el sedes Dei, quod nusquam in divina pagana plumnonoccuneiit, ipsa occurrat, atque in quibus
de solo Isio visibih meminimus legi. angelos valere eonstitei it, et nos seque valere piobet
CAPUT 41. ei asserat. Neminem autem qui dubilet existere puto
J)e velocilate. angelos ea qua volunl foitiludine fungi.Sed fortassis
Velocilas, quseptilcbriludine non jninus amahir, quoeret ahquis quid nobis illa foititudopiseslel, cum
tanta nos comitabitur ut Ipsis angelis Dei seque Q singulis lamconvenienter,utconvenienliusnequeaiit,
celeres simus, qui a ccelo ad lerras, et a terris in ubique dispositis.nilnl mutandum, niliil e\ertendum
coelum tiiclo cilius dilabuntur. Quse celerilas, si mhilque slahdum sil m quo \iies suas quivis exei-
utru-n sil in angebs probari necesse esset 19e,exem- eeal. Qut hsec dicil, paucis nobiscum quid in hujus-
modi habeat usus huniamis altendal, et videhit quia
pli graiia, chei foisitan posset hominem, mortali ad-
liuc carne gravatum, mox a Judsea per angelum in non semper omnibus quse habemus el quoe nos ha-
Chalda?am delalum, indeque, liadito prandio quod beie non parum gaudemus actu utimur, sicut, \erbi
deferebat, sine mora relalum. Ergo cum istis om- causa,\jsu ipso, poleslate aliqua, scientia rerum
nmo parvelocitas ilhserit, quihus.sicut promissa nonnuliarum ei multis m hunc modum, Sic etiunc,
est, lllorum sequalilas inerit. Aposlolus eliam , qai de qua agitur E0i,forliludo erit. Sola namque pos-
sessio ejus grala nobis eiit^-et exsultatio grandis
corpora uoslra,-quanlacunque locorumintercapedine
licet nequaquam sit nobisinaclu,
separata membralim fuerinl, sive dispersa, in iclu eiit, cunctis, ut
oculi (I Cor. xv, 52) asserii jesurreclura,, satis indictum est, in suo slatu collocatis Hxc eadem
nuii quam velocitatem eadem corpona jam incorru- quopstio, si aut de velocilale, aui de ahquo coruln
sicut ob 20S opens intenlionem dicluri
ptibilia smlhabituia. Cottupttbile quippe Itoc, quj3 piopositi
ipse teslalur, incoituptionem, etmotlale induel tm- jj ] sumus quemhbet raovet, eam, qua hic soluta est,
mottaitlalem (tbtd., 55). Huj'us quoque velocilaiis solutionem, si apertioremS 06non habueril, accipeie
exemplum in radio solis hcelinlueii, qui siatini oito valel.
sole m plaga orienlah, perlingit m ullima plagse CAPUT IV.
occidentalis 169, ut m oo peipendanitwnon esse tm- De libeilate.
possihile quod de noslra dicimus fuluia velocilate, Hinc, secundum quod proposuimus , ordine suo
prceseriim cum tebus animatis soleal inesse major libertassequilur, quee superioribus non mmus dili-
velocitds quam Inanimalis. Huic radio solis simile gilur. Quicunque igitur angelorum fuerini similitu-
velocitatis exemplum habearas iu nobis. Rad.us dinem asseculi, eorum quoque hbertalem necessano
VAR1.E LECTIONES.
197Ul *el se mss omiit. ut- 19SProbari necesse est mss probari necesse esset 199PJagse Orientalis ms
plaga?Occidenlalis 20°Adepli fuerml mss adeptse fuenni
2MQuatenus bic tnss
201Motu oculorum mss in motu oculoium 202
E^citai anmiomss excidal animo qualenus si bic soi Forlitucliue ms foruiudo m
Prseposui «iss piopostu 20BAptioiem mss apertiorem
591 EADMERl MOKACHICANTUARIENSIS m
assequentur. Itaqueskut angelis nihil obsistit, necz A sint experimento didieeiunt in se, at quod nec
aliquid eos impedire vel eonstringere polcsi quin,, sensu percepi, nee ab ullo qui perceperit, ut dixi,
pio vellesuo, cuncta liberrimepenetrenl; ita noni accepi, non eodem roodo. Credere tamen et incun-
eiit obstaculum ullum quod nos retardet, non clau- clanter, ul mea quidem fert opinio, astrueie licet
sura quee nos detineal, non elementum quod nohisi sanilalem îlê futuroe ita jugem et incommutabilem
-ad velle pervium omnino non exstet. Exempli causa,, atque inviolabilem fore ul ineffabili quadam nlque
certe Dominicum corpus, cui configuranda corpoiat sensibili suavitatis duleedine lolum liominemrepleat,
nbsliaPau1uslestatur(P/n7i/).iii,21),et,supia memi-• el omne quod ahcujus in se vieissilu.linis, mutabi-
nimus, clauso sepulero a morluis surrexii.at demumi litatis, aut loesionis suspicionein prselendere queal,
ad discipulos obseralis januis palpandum inlroiitt procul arceat alque repellat. Ha?c de sanilate dicl.)
{Joan. xx, 26, 27),nobisque in bochbeilalis fuluroe; sint.
documenlum giande reliquil. CAPUT VI.
CAPUT V. De voluplate.
De impassibUilale. Hinc eo ordine quo .singula de quibus instiluinms
Super boec saniiatem amari ah bominibus dixi- tractare proposuimus, voluptalem subjunlimus,
iMis. Et de bac quid melius dici poleiil quam quod B 1 quam alio nomine corporeorum sensuum uelecta-
Psalmista canil,Saltis, inqfiiens, justotum aDomind?1 lionem appellamus. Et bsec quidem magnopere solet
\Psal. \xx\i, 39.) Quibus autem fuerit a Domino amari, quia singuh coipons sossensus in iis quae
\era sanitas, quaesubiipere valebil rafirmilas? Ve- sibi eommoda judicant delectaiitur. Delectalur
rnm de isia sanitale, quani iniuunossaeculo babebi- quippe, ul, vcrbi gratia, paueisdicalurso9,odoralus
miis, quod exemplum afferre queam, ut quse sit; odoiibus variis, et gustus rerum diversarum sapo-
intelligatur, non video, qula nihilsanitatis, quodei ribus diversis, necne singnli alii sensus 210his et
comparare possim, aut ego in me, aut aliquis sub illis, juxla quod cuique fei t21t naturalis appetitus.
mortali carne degens sensit in se. Hic etenim tum Islse tamen delectationes non semper delectani, sed
nobis sani videmur, cuin nihil in nobis quod doleat snis quoque amalonbus sui nonnunquam tsedium
scntimus. Fdllimur tanien nonnunquam in hoc. Nam ingerunt; transltorisenamque sunt el bestiales. lllce
fiequenter in aliqua parte corporis infirmamur,nec vero, qusein fulttro *18 sseculo plene j'ustis admiiu-
tamen hoc ipsum nisi aut molu corporis, aui lactu slrabuntur perpeles sunt et rationabiles. Quare non
aliquo ullo paCto experimur. At de lis qui nec ita video ul qualiter inlelligantur possit edici,praesertiin
inQrmaniur, sed omni ex partesibi sani esseviden- cum, in delectatiombus vitse prsesentis, quo eas
tur, quid dicemus, ul ulrum sint vel non sint sani iC designemus exemplo nequeat inveniri. Deleclalioni-
probemus' Propone libi aliquem sanissimum corpoi e, bus etenira ilhs quo magis quisque utetur, eo ler-
et de sanitdte illius sciscilare, sanus est suoj'udiciov ventius Illas ampleetetur, quia ex earum salurilale
Hic lalis paulo duiius langatur, aul in aliqua sui nuliiim fastidium ulli crealur. Quas delectaliones
corporispaite arctius constringatur, el slaliin vi- neminem in hac mortalitate viventem essepulo, vel
debis quid clamabil: Sine, Isedis me, vexas me. iinsse, qui senserlt si3, vel guslaverit, ul illarum
Quid esthoc? Nonne priusse esse sanum dicebat? et saporem vel habitudinem ceeleris digeiere îossit.
lunc modice lactus, ila dolenter succlamat. Islene Duas enira beatitudines, et ilem miserias duas,
ubi sanus videtur? Non pulo. Nequaquam ergo maj'orem videlicet alque minorem esse novimus.
saltis hujusmodi nobis dabilur, quorum salus a Do- M.ijorem bealitudinem , regnum Dei; ininoretn
mino fulura esse specialiler lepromitlitur. Nam abs- diciiuus esse, in quo Adam primo posilus luerat,
tergetDeus omnem tacigmam ab oculis suoiitro 207, gaudium paradisi. Item majOiem misenanijSeternum
eljam non ettt amplius neqve luctus, neque clatnot, ignem geheiinse; minoiem fatemur,quas incessanlet
neque uilus doloi, quoniam ptiota transieiunl (Apoc. paiiniuiserumnaspisesentisvilse.Beatitudineniautem
xxi, 34); et nonesurient, neque siltent amplius, nec neulram aliquando experii stinius. Quod si sdliCm
cadel super ilios sol, neque ullus mstus (Isai. XLIX,"! D iHam parvain beatiludinem, quam Adam in paradisO
10; Apoc. vn, 16); dexlera enitn sua Deus legel eos, posilushabuil, experti essemus, foiie per hanc,
etbiacluo sancto suo defendet illos (Sap. v,2, 17). illam majoiem aliquo modo conjectando videre
Quiditaque eis noeere poterit quibus dexlera Dei posseniLS, sicut nunc in minori miseria nali, nu-
jegmenlum erit? Quahs aulem sit sanitas illa, certe triti etadulti, raulta de m.ijoii nnseiia, quolies
scio me nec meo nec alicujus sensu vel experimentoi volumus, edicei e et explanare valemus. Itaque eum
accepisSe. De febrium vero et diversarum infirmita- deleclalio, -de qua agimus, conslel csse una porlio
}um quahtate, si cujusmodi sint qnivis interrogarel, , magnoe bealitudmis, quo illam modo expliccmus,
faeile forsanintelligendas exponerem, cura quia egoi ut capidtur, non \ideo, nisi foiieid aganitis aliqua
illas in me, tum quoniam ab eis accepi qui eas queei coniraria sinuliludine magnoe miseri.e quam ex
YARLE LECTIONES.
201Sanctoium suorum mss omitlunt. sanctorum 208Amari.-Corporis niss auiaii. Quia singuii
^809Dicantur^mss.dicatur ^10Singuli sensus mss. singuli ahi sensus 21i Corporis
"*
Cuique fete mss cuicjue feit
Vero m futuro mss vero quse in futuro a13 Et qui senserit mss qui senserii
593 LIB. DE DEATITUDINECOELESTI. t>9*
minori conjectamus. Sil igitur aute oculos cordis A J illis deliciis tuis ***?Et unde gralias ages, si nihil
pQsilus, exemplicausa, bomoaliquis, qui tam in eorum, unde illas jtue debeas, in lua memoria
ipsis oculorum suorum pupillis quam -el in singubs babes? Ut igilur in illius laudihus seiernaliler ju-
membris ferrum ignitum et candens infixum habeat, cundeiis, semper de quanta sis miseria erulus,. ut
ita ulnec medulloe, nec inleslina,necomnino quid- puto, coiani habebis. Cum ergo singuloruin con-
quani in tolo ipso crueialus lllius immanitale vacet, scienlioe singulrs paleant, fateri audeo ea quoque
vel eam levius quam in oculis aliquatenus sential. cunctis palere, pio quorum curationc lu Deo jugiler
Quid dicam? Angustialur. Quis Jiunc exisliraet sanse gratiosus existes, non ad luam confusionem, setl
mentis inter ista ? Eodem modo, sed penitus con- ad magnam Dei-gloriiicationem tuamque congratu-
Iraria consideratione, in illa fulura vita ineffabilis ialionem. Nec enim luncpropeccatis tuis temaj'or
deleetatio quoedam bonos inebriahit, et dulcedine cordis anguslia premet scelerumque luoruni mage
sui loloseos inseslimabili exundaniia saliabit. Qui pudebil quam aliquem, magnis olim vulneribus
dixi lolos?-* oculi, aures, nares, os, manus, pedes, saucium jamque omni ex parte sanalum, aboliti
gultur, cor, jecur, pulmo, ossa, medullae, exta etiara languoris molestia prerait, vel eorum qtise m cuna
ipsa, et cuncla singulglim ,' singulaque membra posilus 218 infans egerat nunc grandd3\um pudet.
eorum in commune, tam mirabili ileleclationis el B ' Tunc quippe cum integra sanitas, perfecta munditia,
dulcedmis sensu complebunlur ut vere lotus bomo plena remissio, secuia omnium offensionum impu-
lorrente voluptatisDei potetur.et ab uberlate domus nitas libi eerlo arriserit, cognitio corum, qui magia
ejus inebrietur (Psai. xxxv, 9). horrori libi esse valebit quam est modo bealissimo
J19nega\it
CAPUT VII. apostolorum principi Petro qua Christum
De vilm wtet nitate. -. abjuralio sua, beato Paulo qua persecutus est im-
Quiergobfec bona fuerit adeptus, non intelhgo raanilas sua, bealoe Maria?Magdalense peccata sua,
ad quid pro commodo corporis suus 2Uullerius etmullis ahis multa, quse sciuntur jam donata, cn-
pOrrigatur affectus. Solummodo adsit ei, quam mina sua ? Verum super bsec agnitis deliclis, velul
cunclos appelere diximus, diuturnilas vitas. Sed ista enormi ac fceda infirmiiale tua, pielas, virlus ac
illi minime deeril, quia jusli in petpetuum vivent sapientia medici, qni te sanavit, sublimfus a cun-
sicut Scriptura dicit (Sap. y, 16). Sunt etiam alia, clis admirabitur, laudabilur, magniftcabitur; lajus
qua3quidem iis, quse digessimus Sls, lion minus autem et magnifieenlia glorioe Dei, lu.i, si bene iia
amanlur, sed adanimam, sicut ijla ad corpus, re- adveilis, gloiia est. Sed dices; Et quidem consenlio
feruniur. Quse nihilominus, in septenario numeio laudem Dei gloriam meam esse. Verum cum hinc
constituta, non modicum placent menti quse Ipsoi um 'C inde tot et tot, ad comparationem mei, innoeentes
fueiitsapore imbula. Sunt aulem hsec, sapienlia, prodeant, qui, consideralis vitsemeseobscenitalibus,
2al erit, borrori baben-
amicilia, concordia, potestas, honor, secuntas, gau- me oninino, sicut sequum
dium. dum judicent, quid dieam? Juslitia nempe suum, et
CAPUT VIU. suum injuslilia prjemium exigit. In bis, frater, nolo
De saptentia. limeas; aliler erit quara existinias. IHum siquidem,
Sapienlia igilur, quam omnes et in hac vita non quera lu tibi comparatura judicas penitus innocen-
viiililer amant, tanta in fulura vita bouis eritut lem, non ibi reperies do le, quemadinodum seslimas,
eorum quoe scire voluerint nilnl sit quod ignorent; sentientem. Namque videns le ille, de quo agis,
scient enim cuncla quse scienda fecit Deus, tam ea plane inlelligel^le nequaquani se, sed Deum,
quse T>ra?terita quam quae httjus sseculi sanl futura. quando peccasti, offendisse. Cum ergo \iderit Deum
Ibi a singulis omnes, ibi ab omnibus singuli cogno- libi sua debita fundilus dimisisse, nec in cor sibi
scentur, nec quemquam omnino latebit, qua patria, ascendet «t te inde 223aliqualenus judicel. In hoc
qua gente, qua slirpe quis edilus fuerit, Tel quid in enim ipso Deum se offendere cognoscerel, si te,
\ita fecerit. Hic forlassis ait aliquis : Quid est ltoc? Deo per omnia reconciliatum, pro iis quse olim
peccata quseieci, scient omnes? ad hocea confessus D feceras, ullatenus conlemnendum cogitaret. Magis
sum ut delerenlur, ul obli\iscerentur, ut nulli am- autem gratiosus admirabitur ineffabilem-Dei cle-
phus panderentur. Bene; sed cum tuinilla glo- menliam, non solum in te, sed et in se : in te, qttia
ria sl6 ab omni criminis sorde purgatus vultui Dei de tam profundo iniquitalis eripuit te; in se, quia
prsesens astileris, ingralusne ei esse poteris pro sola gralia ejus, ne in itlem profundum rucret, ienuit
tanta misericordia quam nbi fecit, remissis illis et se s2\ Laudando igilur magniflcabit in te, post
VARI.E LECTIONES.
214 Corporis sui mss corpoiis suits 21BQuoe
*16 quidem iis quoetligessimus mss S. G2 quoea17quidem huc
usque digessimus Sed cum Hi llla gloiia inss S. 62 et 605 sed cum lu in illagloria Remissis
iliis delectis tuis wis S. 62 remissis et illis deleclis luis et ms 605 lemissis illis et illis delictis tuis
218In via posiius ms S. 62 et 605 m cuna 219Quia Christum ms qua ChrisUim 2S0Laus aulem et
pos.tus
niagnificpjiiia Deo glorise tua si bene mss Laus dulem elmagnificeniia glorise Dei, lua si bene ssl Sic sequum
«is sicuiusqumn *" Intelligit mstinlelhgel 5" Te deinde mss te inde ssk Rueres tenuil potius sc ms&.
I*aereiieiniU£e
s35 EADMERI MONACHICANTUARIENSIS 596
gratiam Dej.vim atquc constanliam quibus enitens A liant, libiin cunctis pro veritate ralionis honoreu)
voraginem tanli mali viiililer evasisli, quam, juxla defeianl,perpende, si vales, quam giala sso sit sa-
qnod ipse considerabit, si dereliclus a Deo simili pientia ista, qua lu sic ab omnlbus "', sic omnc3
modo incurrisset, non ita forsilan evasisset. Vides agnoscenuir a te in vita illa.
igilur-quam nihil improperii vulgata cognilio pec- CAPUT IX.
cali lui, imo quam multum laudis el gratiarum De amiiiiia.
cognita remissio sui generabit. Ipsi eliam angeli si Nonne consequenter ex isla quse cunctis erit com-
iesocietate sui propter tua peccata indignttm vel- muiiis sapienlia, et quaadam inoesiimabilis amicitia
lent j'udicaie, liaberes qualiter 22t"contra cos j'ure procreahitur, qusein tantum s32 singulorum Inlima
te possis defensare. Quonam.inquis, modo? Audi. 233erga singulos suo fei\ore 23' compleai ut amor
Propone angelorum ahquem, quasi taiia tibi impro- cujusque in quemque cuique sufficial. Nec enim
peiantem : Tn horao de ptihcre factus, lu puhis video quomodo aliler esse possil23B pia?seiiim cum
quandoque futurtis, confia Deum te exltilisli, con- omnes unum 2Mcorjms Clnisli sinl, ei Cinistus,
lra prsecepta ej'us le 111ccenum omnis peccati et qui est ipsa pax, sil, omnium S37capuf, necmiiiori
immunditioe tumidus dejecisti, et nunc noslri similis sese affeetu complecfantur -%s qnani membra
esse quxris, quos nunquam in aliquo voluntali Dei B unius corporis sibi nnicem copttlantur. Amabis
conlraisse ceiuis. Ad hsec licet ita respondeas : Si lgitur omnes ut ipsum te, el amabeiis abomnibns
ergo, ut dicis, de pulveie faclus sum, forte non ut ipsi a se Ss9. Putas, abundans eiis in dileclione^
niirum , si vento tentationis impulsus in -sordes quando hsec tibi fuerit in posscssione ? Attamen
sum cnmiiium lapsus. Verum agnita et credila istam iransi, et contemplare ipsum per quem
niisencoidia Christi, spretis oninibus quoe illunl hsec bona libi pro\eiiere, et peicipies quia ille
nolle scirepotui, in cunclis quoe ilium velle jntelli- plus quam lu le ipsum et qtiam omnes alii in-
gebam memet exercui. Unde tiibulaliones et an- comparabiiiter amabit te; et tu -super te ipsum et
gustias in fame, sili, vigiliis, veibenbus, contume- super omnesalios ineffdbih quaddm sud\ilaie iliuin
Iiis tihisque modis innumeris ad honoiem ejus amabis.
buslineie non dubitavi, et, quoeque mundana 226pro CAPUT X.
viribus nihili pendens, ej'us tanlum solius giaiise De concoidia.
pcrsingula reconciliari desideravi. Vos aulem quid Sed quoniam scdet aliquando contingere inter
horum unquam sui causa sustinuislis? Semper-vos homines ul ii quj sese alinnsecus unanimilei amant
gloria, semper jucunditas est pomitata, semper \os non in oranibus ubique concordent, duni buic seeus
tenuit dextera Dei alque defendit ab iropugnatione C atque illi videtur, -ct quod hic appeiit llle fugil,
Oninis peccati, ila ut nulla vos fuscsret macula m necessaiio addenda pioescnplo amon concoidia esl.
ejus. Itatiiic si a \oluntale ejus non cecidislis, ipsius ne, si ullaienus \el in punclo defueiit, aliqua Lesio
dontiin esl, a quo jugiter tenii estis. Scd quia bsec tanto bono subrepeie possit. Erit itaque lanta in
ratio illos lantummodo respicil qui peiditioni suoe cunctis concoidia ut in ntillo sentias aliquem dis-
vim fecertint et regiium cilorum \iolcnter rapue- crcpaie ab eo quod le constitent \elle. Coipus
rui.t (Malth. xi, 12), alii qui in lllttd suni, sed alio unum erimus, Ecclesia una eiimus, Sponsa Christi
modo inlratuii, alia laiione-paiilatem angelorum eiimus quicunque ibi eiimus. Non ergo maj'or tunc
silii sunt vindicaluii. Si quasns, qua?forsilan ista. inter nos -discordia erit quam nunc est niler mem-
Diccnligitur ilhs : quod in regno Dei vestra quse- bra uniuacoipoiis. Yeium sicut videsin motu ocu-
rimus sequalitate bcari, dono s!8 et giatioc Chiisti lorum, quod illuc quo unus veilitur mox ahus se-
Jesii Domini noslri id asciibinms, qui ad hoc digua- quitur, iia quocunque lutim vtlle con\cileris, \elle
tiis est bomo fieri, et pali et moii, ttt nos\ ab omni omnium sine disccplalione llhco tibi proesto habeiis„
dehcio in singuine suo juslifiCatos, ipsius tegni sui Quid dixi, oiiinuim ' Ipsa Dei vokinlas non ent a
consoites efBceiel. Vos igitur considerate an san- lua diveisa, sed sicut lu quod ille, ila et llle volet
guis Cliristi, qui cstpio nobis effusus, queat nobis in cunctis niiod tti; captil namque a suo corpoie
esse peifccta causa salutis. Quid ad boec angeli, qtti discrepaiei? Hic aliqttis fotsan in sui coidis
qui hbenlcr, eo quod boni sunt, ralioni acquiescere sccieto qusent, dicens : Eid' si Deus et omms llle
Yolunt, diceienl 229nisi quse diela sunt, ralione beatorum ccetus volenl quod ego, tuncel augmen-
niti, et lmjusmoJi bomines jttre sua d?quahiate lum mci boni mecum \olent quoJ ego ibi non \elle
debere poliu ? Cumitaque angch atque honnnes, non potero; ero naque, pro \elle meo, de majonbus
quos magis te judicaveras innocentes, tibi consen- in ccelo. Huic lespondeo qui, si euam beato Petio
YARI.E LECTIONES.
ias Habes qualiier mss haberes quahter 22GQuspque niunddiia IHSSet cjnoequcnumdana 227Yobis
stibiipeie macula mss 62 elE.s3010 \os fucarcl maciila 22SBeiii, doiiomss bp.iti : dono 5'9 Yolip.t
ibceiit mss volunl, diceient Quani mss q'i3in gr.tta 231Tu ah ouinibus mss lit sicab oinnibus
"*S gi.itia
2 Qiijejiis tanluiii ijissquspin t.tnlum 233lntimo mss intiina 234Suos lenoie mss suofeivoic S3SJJl3
possil mss esse possit 23GCum ununi mss ciim omne^ untim s37 Pax oninuim mss pax sic omniiiin S3S
Co.npiectamiu «iss compleciantur 2" Ut ipsa a se mss ut ipsi a se
' IIB. DE BEATITUDINE COELESTI. «98
597
par in gloria esse voluerif, erit: in gloiia, dico, quia j^ tutos, omniumque infirmitatam passionibus oli-
ut Pelrus sil in persona, velle non poterit; namque, noxios, ac peccatorum et coriuplibililatis ulceribas
si boc vellet, seipsum nihil esse vellet: quod velle plenos sola misericordia ducius accipicl,el cui abit24(i*
nequit. Sed neque in gloiia illi sequarl, si meiitis nos, et sanitati lestilutos ornamenlis perfeetse j'u-
ejus impar est, velle polerit, quia pulcherrimam stiiiseet inconuptibililatis ornabit, adductosque fn
illius corporis compositionem, quam in hoc violari filios sibi adoplabil, regni sui consoi tes efficiet et
Tconspiceret,omni-commodo plus amabit. Nec enim iissredes, Fihoque suo unigenilo sibi per orania
iii liumano corpore vel pes, loco aut oiiicio manus, sequali et coomnipolenli concorporales slaluct et
velmanus pedis fungi oplat; aut os, sive nasus, ubi cohspredes, omnique crealuree jubeblt ul in omni
oculi sunl; aut ocuh, ubi os, seu nasus est, iebct's 2" nobis obediat, ôcatosque nos
quod volemus
-sedibus suis, transfeni desulerani; aiit si tiaiisfcr- nomine suo deos faciet. Dicit enim ipse : Ego dtxi:
rentur, patienler id paierentui : eodem modo m Dtt esiis, et filtt Excelsl omnes (Psal. LXXXI,6; Joatt.
illa admirabiii et glorificata disposilione Jiealse ci\i» x, 31). Sed lpse Deus deificans esl; lu vero deus
latis Dei, ita quisque quod habet amabil ut slalum eris deificalus. At forlassis ais : ba?c ralio tua in
suum potiori gradu mutari non \elil. Quare?Quia illis quidem magnis aposlobs, seu marlyribus po-
•cuique salis eiil sua feJieilas et beatiiudo. Amplius, B leiit exislere rala; in me aulem qui, ulinam! \el
si hi qui jam In ipsius corporis unitate locali sunl ultiraus esse raerear, quonam paclo conslaie queat
majorasM quam^sunl adepli desideiarent, eo 2il ipso non intelligo. Inlende et inielhge quia nullumju-
miseri essent quo nondum 24s haberenl quod \el- slorum ab isla deitate excepit Deus, ubioixiu Dii
lenl; in quo enim alicui quod cupit deest, in eo estis, ct filii Excelsi omnes. Yeium, ut dicta melius
miser sit necesse est. Sed absit ab illo regno om- eluceant, considcra sub exemplo naluianHgiiis et
nis nuseria. Aderit itaque omnibus omnis sufficien- naturam reium ignitaium, si forte ibi aliquatenus
tia, quam perficiet in singulis unanimis et plena queas imaginaii quahler illi sumnioe -deitdti pio
concordia, modulo tuo possis parlieipando deificari. Ecce ignis
CAPUT XI. unus est, el in sua natura ealidus; in hunc igneni
De polestale. pone lignum aliquod, plumbum, et ferrum simui,
Cum ilaque Deum et omnes tua?volunlati concoi- Itaque cum lignum ftieiit in caibones comersum,
des habueris, profecto nibil \ales quod non possis. et plumbum liqnefacttim, ita ul in caibonibus nilnl
Oranipolens igitur eris luse \oluniatis st3, quoniam hisi ignis appaieal, et plumbo nilnl caloiisaddi
Omnipotentem habebis in omnibus concordanteBa queal, necdum tamen ierro poterunt in calore coae-
tua; voluntati. *-*quaii, quod nondum fbrsan penilus incanduit igne;
CAPUT XII. hcet igilur ahud alio magis in calore profecerit, sin-
De honore. gulum tamen, servata naluia sui, usiialo iocutionis
Itaque, cum hsec tanta poteslas libi-adfuerit, h&- modo, quia ignilum est, pei se dicilur lgnis. Sic efit
nor condeeens polestaii minime deerit. -Qui honor in illa beala supernoium civium societate, de cjua
cujusmodi sit, lirevi sub exemplo *u considei emus. loquimur. Nam quemadmodum ii qui summse Dei
Eccesit s4! anle oculos noslros positus pattper ah- majestati stinl propinqutoies, el ob lioc aliis proe-
quis, omni solatio destitutus, ulceium et aliarum stantiores, eliidicenlur; ila el qui illis sunt infeiio-
infirmilalum fcedilale corruptus, el omni quo \el res, quoniam una el eadem qua et ipsi2* 8 deitate
a frigoris incoramoditate defendalur tegmine nudus. pro sua capacitate parlicipanl, simili nomine dii
liunc igitur talem, lah modo jacentem el in nullo dicenlur. Quando ergo cura lanto bono adeptus
semel juvare valenlem, si rex aliquis polenlissimus fueiis hunc honorenvnon \ideo qua ratione possis
Iransiens videret, et miseralus ejus vulneiibus me- cupere ampliorem. Igitur duni possessione horum
deri curalumque suis juberet ornatnenlis vestiri, et bonorum quoedigessimus Jelix fueris, nonne suftl-
adductum sibi adoplaret in filium, pro?cipereique ut. ciens tibi videberis'Et maxime, inquis. -Agejgi'
in regno suosutts iilius a cunctis haberetur, alqtie in iur : si omnibus islis vel una die, sicut exposit.i
nullo quod j'uberet a quoquam ei conlradiceretur, sunt, in re frui valeres, gauderes ? Sme dubio s*s.
hoeredemque suum ae Jilii sui cohseredem conslitue- Siautem niense vel anno uno, Iselificareris ? Nec
ret et eum suo nomine vocari prsecipeiet, nonne dici quidem, ul autiimo, polesl Iselitisemodus. Et
diceres "s magnifice honoratum? Et certe Deus si tolo tempore viiee U133,quid faceres? dares pioe-
nobis hsec omnia faciet. Nati enim de pulredine nriuni2M>? Ulique libens, quidquid baberes, et in-
carnis, replemur multis miseriis (Job xiv, 1); in super temelipsum, si sic et non aliter ea adipisci
quibiis misenis conslilutos, et omni solalio desli- valeres. -
VARIM LECTIONES.
*MIta el majora mss omitl. et au Desideranl eo wissdesiderarent eo 2*s nondum mss quo non-
dum "3 Erit tua \oluntas IHSSeril tuse voluntatis 2**Bre\i exemplo tnss bieviQuod
sub exemplo
2i6 Ecce si
HISSEcce sit a*6 Diceris mss diceres 246*Et juvabit mss et ctuabit 2" Omni ciealura3... quod volumus
mts omnique ereaturas... quod volemus s*8 Qua ipsi mss qua ipsa s*' C.mdei es sme dubio mss gauderes?
suie iabw 2o°Dares pi semiumms dares pi ccmm?
S9S EADMERI MONACHICANTUARIENSIS 6G9
CAPUT XIII. A JTIos, sicut tu te ipsum. Poteslne igilur lllins gaudu
De securitale. modus a quodam bomine ssa penelraii, cum ullra
Si vero ad lisec omnino securus existeres quoci mille millia et decies millies centena niillia innu-
ea, dum viveres, nullo evenlu amitteres, omitto merabiles ibi sinl, et omnes eadem beatitudine
dicere utrum vel cogitare possis, an non, quid perfruanlur, nec ullus eorum sit qui non lantiiin
exsullaiionis tibi esset. Itaque, cum tua vita per- de bono alleiius gaudeal quanlum de suo ? Pia3terca
peluo duret in illa vita, el hsec S81 omnia tibi videntes Deum ipsum, supra quam ipsi -sese ama-
babenti securilas qtioque ea amplius non perdendi hunt, ipsos amanlem et intelligenles se inenarra-
certo arriserit, obsecro, quid oeslimas tibi erit"? biliier plus quam semelipsns lllum amanles, in gloria
Credo quod etiain ad noinen securitalis mola est in ejus mira et ineffabili exsullalione exsuliabunl.
4e quoedam jubilatio cordis, et ap tanta bona seeure fiaudium ergo eril eis intus et exlra, gaudium sur-
sis perpetho possessurus, avidus adtlisc.pre cupis. sum atque deorsum, gaudium in circuitu et ubique;
Dico igitur quia, si ea perdilurus es, atit tu ipse et hoc est, sicutputamus, quotl, quemadmodum in
voles ea perdere tua sponte, aut Deus ea auferet capile hujtis opuseuli dixi, Deus-proepara\it diligen-
libi nolenli, aut alicjuis alius Deo forlior superve- libus se. flsecitaque, juxla quod inleiim mihi mea
niens ea tollel, Deo et te 2B 2 non \olente, sed cerle B
seslimatio dicit', quodammodo polest sb9 dici iH^
nee lu, abj"ecto lanto bono, in miseiias quas te beatitudo seterna, felicilas selerna, commodorum sci?
evasisse 26sgratiosus exsultabis lecidere voles, nec licet omnium sufficienlia secundum volunlalem et
Deus, qui lllud tam larga et clementi bonilale sine omni indigentia, quam plene babebunl omnes
donavit, id tibi ahquando auferre volct, nccullus amici Dei in vita aHerna; nec enim volumus aflir-
forlior Djeosupeiveniel, qni, Deo te prolegenle, mare illam hae quam 26°digessimus multo niajorem.
iliud tibi in\ito aJiqualenus lollet. Securus igilur non esse.
tantoium bonorum peipeluo eris -ssl, nec alicujus CAPUT XV.
libi adversari volenlis incursum timebis. Quid ergo De misetia teproboium.
putas tibi erit, cum bsec omnia, pulchritudinem Cum igitur justi fuerint lanta felicitale beati.
videlicet, Telocilalem, yoluplatem, diulurnitatem reslat ut injusli per contrarium sinl insesiimabili
viise, forlitudinem, libertatem, sanilatem, sapien- quadam infelicitale miseri. Sicul enim istos scl,
tiam, amiciliam, concordiam,polestalem, honorem, jux:ia quod, prout poluimus, Deo donante, descri-
securilalem, secundum quod ea descripsimus. imo psimus, mira pulchritudo, velocitas, forliludo,
supra omnem humanam asslimalionem gloriosius P libertas,sanitas, voluptasalacresfaciet et jubilanles;
atque sublimius quam scribi vel dici possint, in posila illos immanis quaedam et inaeslimabilis fcedilas,
se^sione aHernaliler habueiis, nonne gaudmm.quod larditas, imbecillilas, servltus, languor atqtie dolor
erit consummalio omnium horum? Re etenim vera, mcerentes reddet et ejulantes. Sane diuturnitatem
videre non possum quomodo inoeslimabilegaudiura vitse, quam isli pro fruendis lanlis bonis summo
ciicumquaquenonhabeat quem tol commoda beatse amore compleclentur, illi nro interminabili pcena,
felieilatis felicisque beatiludinis sine fine circura- qua torquebunlur, quoniani illis inerit, summo odio
dant 28I!.Tunc igitur et lu islo gaudio perfrueris, exseciabunlur S6S,De sapieniia vero quid dicam,
quia mbil, unde gaudere non debeas, habebis. non invenio, nisi craia sleut justis in gaudium -et.
CAPUT XIV. lionorem, ita Injustis, quidquiJ scienl, vertelur in
De gaudio. mosrorera et confusionera. Amicilia vero, qua in
Tlaque si haberes aliquem, quem ut te ipsum invicem pii sumroa jucunditate copulabunlur, si
263eis erit. Quo
penilus amares, et de cujus bono, sicttt de tuo, qua in impiis eiil, in lormentum
omnino SB6 gauderes, illumque uon minoii quam te enim magis quosque amabunt, eo magis gravius in
felicitale per omnia fulium videres, nonne in gaudio illorum pcena dolebunl. Si cpntra, concordiam^n
ejus gaudium duplicatum haberes'' Si veio duos,; ]) habiluri26t sint, quserilui : discordiam habebunt
auliies, autplures huic tibi in amore pares possi- cum omni erealura, et omnis creaiura discordabit
deres, et eos s57aequa felicitale conspicuos ceineres, ab aliis. Hincergo pro potestate bonorum, lanta
265ut omnino nihil eorum
nunquid piQ eorum numero non in te multiplicare- impolenlia eos sequelur
lur gaudii lui magniludo? Et utique, onm de amicitia quse voluerint possint, et quidquid liabuerinl nolint.
superius ageremus, oslendimus ita omnes illius Igitur, pro honore sanclorum, obtinebunt perenne
patrioe cives amaluios te, sicut amabunl se, et te opprobriiim. Et hsec quo line claudentur S6G?Vere,
VARIJE LECTIONES.
881Cum in tua vila perpetuoin illa lutaelhsecjnss Cum vila tuaperpetuo duret in illa vita, etboec ^"Et
Leo et te mss Deo et te SS3 Tu evasisse mss te evasisse m Perpeiuo ejus mss perpeluo eris S66Circun-
dat mss circundant iC6 Omnino penilus mss omittunt penitus 2BlAul tres et eos i?issaut tres sive plures
huic sibi in amore pares possidens el eos 2S8Quoquam homine tnss a quoquam homine 2S9 Quemiidmodiim
pote^t mss s6° At quam rnss hac quam sSl Sicul enim juslos mss sicut cnim islos
quodammodo polest
sea Summo odio exmabunt »is sttmmo odio exuiabuniur 263lnlormentis mss in lormentum s64Contra con-
cordiam, quod habiluri mss conira, concordiam non habituri S6STanla impolentia ejus sequelur mss tanta
impotentia eos sequetur , 66Ei hsec quoque si\e claudentur mss. et, lisec quo fine claqdentur
601 LIB. DE BEATITUDINE COELESTi 0C2
sicul amici Dei securi eiunt se unquam amissuross A eunique sicut cohoeredem el cojnpart/tipem regni
bonasua, ila isti inimici Dei omnino desperahunt se ;e cceleslis quasi scipsos pei;enniler diligent. Siqui-
jam amplius perdiluros hd3Cmala sua. Pio oelerno 0 dem, quantum in ipso fuil, *t civitalem Dei, et
igitur et ineffdbili gaudio bealorum, hsereditabuntit angelorum numeniiTj,et sanctos bomines consum-
a;ternani el incogitabilem trlstiliam omnes qiii,i, niavil. Sed cum ii qui ad vilam seternam pertingunt
pro impceniludine realus sui, transiluri sunt inn tanta meienlur, palel, per conliaiium, quid neqtiam
societatem doemoniorum S67. homines, quia rcgno Dci exiorres sno meiito fiunt,
His itaque consideralis atque perspectis intelligi;i promeieantur. Qtiaiitum,elenin} ad eos spectat, nec.
potest quam uiile sit hominl in bonis moribns acc Dei civilas, nec angeloruin numerositas, nec electo-
jusiis operibus vilam suam excrcere, quamque dam-i- nira hoiuinum pioficiel pr.efixa intcgrilds; imo,
nosuin illis omissis per Titia et iniquilales af- cum ipsi ad horum peifectiotiem conditi.Tuerint, ncc
llueie. pertingere saiagunt, ne unqtiam perficidiilur suis,
Quod si latius consideremtis, videlicel quam utl- factis inlendunt.
le sit quemlibel hominum bonum esse, \idebimusis Quemadmodum igilur quivis homo dolet et queri-
non solum ejus qui bonus est, sed et Deo ipsi, et:t turquando aliquo motlo peidit quod pro sui-com-
angelis, et cuique justo homini ac insuper omnii B ] modo et ulilitate acquisivit, ila Deus quodammodo,
ciealuroe id utile esse. El Deo quidem, non quodi dolel et queritur, quando homiiiem.quem ad optis
pcrsonoe ilhus aliquid couimodi vel inconimodi acci- suum creaverat a diabolo rapi, el in selernum sibi
deie possil, bonus homo utilis esse dicitur, sedquo- peiiie considerat. Lide eliam illi qui damnantur
niaro ilii ad peifiuendam ci\itatem suam,qtiamde e perditi dicuntur, quoniam Deo ad cujtis regnum et
bonis Iiominibus peificeie instituit, eo studio quo ini ltonorem conditi sunt, in confusionem a3ternam a
iilam lendil adminiculatur. Hurnanus quippe ususs diabolopi<ecIpilati depereunl.
hoc Iiabet ut eum sibi qms ulilem jtidicet qui se ad1 Ecce utcunque proposila nobis est beatitudo vitoe
Loc adju\ai sine qtio id quod hene vull perficerc noni perennis, et econlrario miseria mortis aeternse. Ut
vull. igitnr boec evadantur, illa acquirantur, eo inagis
Qualileriiulem bonushomo sit eliam angelis uli- elaborandum esl quo isla inlerminabili pcena ma-
lis, inde cognoscilur quod exsocietale bonoium h«-- los cruciatjillaindeficienli jucunditale bonos oble-
iiiinum numerus lllorum qui diminulus erat ledin-- ctat.
tegiatur. Guin igitur aiiquis per vitam bonam ini €jui ergo est bonus perseveret, donec debita îbi
socielatem illorura currit, magntim quid ipsis prse- bealitudinis praemia capial; qui vero malus, quod
stal, ijuia, quantum in ipso^st, niirneriim eoruml C ( est esse desistat, quo miseriam quam meretur eva-
supplel et pei ficit. Omni quoque j'uslo bomini, nec; dere queal. Et quidem bonilas, quia lux est, plane
non omnicrealuraajustumhomineraulilem diximus. instruit eum, cui inheeret, qua gradiatur ut ad vilam
Juslo iioinini, quia quanto ardenlius in supernarai perveniat, sed malitia, quia lenebra? sunt, obcseeat
patriam lendit, tanto veloeius patiia ipsa invsuiss illum qui ea inebrialur, ne videalquo ruit, tit inter-
civibus consuounabilur, et quisque, atlepta suorum i e.it. Sed sit aliquis forte malus, qui qtiotl esl esse
corporum resnrrectione quam multum desitlerat, erubescat el se bonum fieri velle dicdt. Hic necesse
geminala lsetitia alque in bonore in regno Dei per- est ul anie omnia se malum, id-est peccatorem, ae
fruelur. Omni creaturse, quoniam dum per boni- pei hoc tenebris in\oIutum intelligat, qualenus se
talem «uani inGrementum chilalis Dei assurgil, ubi jacebal possil videre. Sunt etenim plures qui
reno\ationem qna ipsa cieaiura in melitis est com- tam densis peccatorum lenebris obvoluti sunt, ut
nmtanda ultra non impendit, irao, qiianlum suai nulla ratione se vel in ipsis tenebris esse possint
refert, oinnein ei moram perfectionis rumpit et; adveilere.
adimit. j?rimum igilur et magnum quid boni esse constat
Quanlum ergo cuique sit enilendum ut bonusi hominem seipsum posse inlelljgere in quo slalu vel
sil, perpendat qui polest, quandoquidem ex bonila- . D * castt subsistat. Eo enim quo se intelligit, Juci acce-
te liominis et consummatio regm cceleslis et prse- dit. Cum ilaque iiilelligil se malum esse, oporlel ul,
destinata loli creaturse pendel reparatio universalis. si bonus fleri vult, doleat se malum esse. Alioqtnn
Nihil eaimliorum omni ex parle perficietur, donec: falso dicil se alium quam est esse velle.
numerns eleciorum impleatur. T.tnto itaque bonum Scientise igitur qua novil se, dolor adj'iciatur
islud plus differetur, quanto ii quia^ternse vilac digni necesse est, dicente Scriplura : Qui addit scientiamt
exislant minus invenientur. ttddil el doloiem (Eccle. i, 18). Verum dolori rnedi-
Singulo igitur bomini ad regnum Dei pervenien- camentuni \ult adhibere, ubi doleat, expedil ut
ti Deus ipse, angeli quoque, ac jusli homines, eo oslendat ei quem scit sibi nosse et posse mederi.
quod se talem exhibuit ui illiic perveniet, graliosi Vulnus enim quod jani pulruit, et in se horriduin
exisleni, et ut sua omnia ejus sintunanimiter volent, virus ex pulredine sui coadunavit, cjuousque ape-
VARLE LECTIONES.
867In mss EE. lfl et S. 62. Phta
sequuntur qum Imclenus inedila fueiunt.
603 EADMERl MONACHICANTUARIENSIS 604
riaiur et pulridus Iitimor expiimaiur, nee a dolore A milpm, patientem, sua indigentibus largientem, in
liberari, nec ullo valet modo libeidii. Sic qui sibi Dei senitio scdulum, et quse sibi fieri vullaliisbeni-
peccati vulnus dolet infliclum, per \eran1 confessio- gna menle facientem, piurimaque in hunc niodum,
nem Ipssim detegat ac sic, expresso morlifero hu- el hic lalis judicahii se vihorem llli qiiemlibet esse
niore qtii lalebal, per consilium preesidenlis, qjio luxuriostim, superbuin, injunosum, depr,edaioremr
cuielur iioaniteiitisemedicamen assumai. Non\erea- Dei seivitram, qîanlum vaietvel audet, dewttntem,
lur linguas liorainum, non proponat pcenitentise et quahter alns contiaria faciaf pro posse el.ibTdn-
culiuin. Imo apnd se hoc in menle fiimiter babeat lem. Ita oportet, necesse esl. Aluer enim diviiiae'
quia, si aliispeccati scandalum inde silbrepere non pdginse humihtalis melas excetlens, non obedil. N c
limerei, lalem se cunclis innotescerel-quaiem se in ahijiiK-seslimei saciam Scnpturam cuhia quidqtiam
conspectu Dei quem offentlit esse \i.iel. Hoc enira pisectpere quod debeat judicaie lactu impossibile
nraltjini valel ad dignumpcenllenlise Iructum, quan- esse.
do homo laulum dolet de peccalo suo, quo Deum Quia igilur sei iplum esl ut quisque se viliorem
offendit, ul noh leftigiat ab ahis hominibtts lalis ommbus ahis non solum ore pionunliel, sed etiam
agnosci qiidlem se inoculis sui Cieaioiis esse agno- inlimo affeclu coidis ciedal, quahler quod-impleii
scil. Qiod quaravis facto non sit admiltentlura, ne B queat, consideraie jstudeaiis cujus mentem diunus
EccIesiseDei quodlibet scandalum exindeiêneretur, Sphilus teiigit, ut se in hujusmodi exereeie \elit.
tamefi nec inficiari nee- perlurbari debei, si ab aliis Grave siqiudem esl ut, bonam et sanclam vitam
ei objieitur quod ipse de se sua sponle confitelur. ugens, peneisi cordis et opeiis homini sej'udicet
Sunt elenim multi qui plunmum perluibaiuur, dnra ex mtinio corde inferiorcm, cum naturalis simul et
de eis aln dicunt quod etiam ipsi de se pubhce divina lexsancial boniim sempei malo piseslantws
fateii non lefugiunt. Ad magnuin itaque perfeclio- esse, et htiic jeterrid?gloi ise leliibulio, ilh sempiterni
nis ciiliiien peilinet, dum quis malum, quod pioedi- ojrorobiii poena paietur. Ex effectu ilaque mercedis
cat de se, patienter et illsesa rnenlis tianqmlhtate utnusquepalet quid cui pioestel. Si ergo bonus se
ab-allis contia se dicium valet sustineie. Piobaii judicat malo inferiorem, malura pioepostero ordme
namque per hoc polesl illum in vero humililalis sibi facit superiorem. Quod sic esse veium nalura
gradu consistere, sicut e diverso ilhim qui hoc non non admittu. Aul jgiiin \eiilati contianus enl qui
potest in quadam jactantia et appclitu subhmitalis se bonummalo credit inferiotem,-aui, si non credit,
mentem haberc. Justus siquidem vull haberi. Scri- di\iusepagina3, quoehoc jubel, inobediens-erit. Sed
pium quippe est: Juslus in pi incipio accusator esl Q horum nilnl admiltendum.
sui(Piov, x\m, 17). Videndum igitur est quonam modo fieri âleat
Dum igilur se accusat, et de eodem ipso ab aliis ul el \erilas r.on deseralur, et di\inilalis prseceplo
accusaii recusal, quid aliud inlendit nisi ut se ohediatur. Ctim ergo quivis hominum vult compaia-
humilitale, alios autem fdlsltale vel odio prseditos in re se ad alium, qmd ni se a se habel, et quid alter
eodem ostendal? uon a se, sed pet Dei giatiam babeal; a se quippe
Si eigo vult veroe liumilitalis culmen altingere, nemo, uisi malum, per giatiam vcro Dei babei, si
concedat oportet ab aliis dicla patienter audire quod bonum. Ponat ilaque maltim suum cum malo
quoeipse de seipso non veretur palam ultro pro- alterius, et slatim videbil quid liorum sil polius.
fene, et paliatur se ila ul se dignum fatelur ten- Perpendat etiam omnia in fulurum juncla seivan,
lari. el ne forte lpse occulto Dei judicio a bono decidal
Cnm ilaque homo in lninc liumiliiatis statum et ahus a malo resuigaignarusaltendal.
pcivenciit, tunc reveiaî in antiqtiam con\ersalio- Q'iicnnque igitur lali consideralione se studuerit
nem suam oculos cordis reflexeiii, videbit se in
examinare, proiecto non residebit in animo suo quo
honendo malo et tenebris veie ftiisse, et gratiosus se debeat prse aliis magnificai e. Eoque niai,is Deo
ineffdbili gaudio et exsultatione admirabiiur se in B
proximus adbserebit, quo de se humillima senlieiis
magno bono et lumine esse. nulltim contemnit, sed ut omnium vera dileclione
Cuslodiat eigo cor suum, cuslodiat eorpus suum, sub Deo conlendit.
polidlur
ne inimici ejus sibi sitbripiant quod per Dei gratiam
acquishit, reumque dej'iciant in prislinas tenebias ILec, utex oreB. P. Anselmi accepi, conscripsl,
Nihil suis satisfacere cupiens voluntati amici mei, nie hoc fa-
quas reliquit. viriuium, quas adeptusesl, el opislolam destinavi,
vinbns impulet, nec super eos qui nontlum ad boc ceic obnixe logantis. Cui
ullo modo seextollal. qua.n in exordlo hujus opuscuh ponere non onnsi,
provecli sunt,
In bumililatis culmine, ad quod pervenit, se cavens ne quis, matense pulcbrltudmem et diclami-
caute et inferiorem se omnibus nis fcedilatem inluendo, a3siimaiel Anselmum ex
semper custodiat,
nialerioe quidern formosilale iflud composuisse, ex
homlnibus, non ficlo, sed inlimo corde credal. Quo-
menlis llhus perspica-
ntam, inquis, modo id aliquis facere potest, ut se diclaminis^vero vilitate, quo mirum duxisse.
viliorem illo credat quem in bonis actihus non cia et Iepos eloquii evanuerit,
solum sibi, sed et aliis infeiiorem esse sine dubio Noverit tamen quieunque bocin sui nolitiam trans-
constat? Verbi giatia \i leas ahquem sobrium, Iiu- iie dignabitur ipsum Paiicm hoc soepelegisse et
C05 LIB. DE S. ANSELMI SIMILITUMNIBUS. 608
audisse, suaque sancta manu et auctoritate exa- . commendasse. Sit igilnr Dcus hcnedictus in orani>
minatum posteris ad transcribendum ac legendum bus. Amen.
LIBER
DE SANGTI ANSELMI SMILITUBINIBUS' 68.
CAPUT PRIMUM. clionem s80 et ad \olendum optanda: memoria vero,

De triplict votunlate 269. ad memorandum memor.mda; cogiialio, ad cogiian-
Vohinias Iripliciter lnlelhgitur. Yoitintas etenim dum cogilandaj liitelleclus, ad clisceinenduin quitl
dicitur 270 tllud aiiimse liislrumentum quo \uli, et sit volendum, vel memoiandum, \el cogilandum.
affjciio ej"usdeminstrumenli; affectio \eio, est affe- Animus quoque ad cliaiitaiemerigilur ssl, ad lmmi-
ctio ejustlem inslrumenli \olpndi. Hsec \oluntas, liiaiem disponiliir, ad patienliam roboialui, el ad
qpp dicilur affectio S71, estatl temptts quasi soptta, alias virttitcs geneiandds apeiitur.
q iia cst eorum quse mensnon memoiai, sed rnox, CAPUT IV.
tit ca recolil, etiam instrumentum volendi appeiil. De sensibus eotpotis.
liem Toluntas dicitur \elle, vel ustis ipsius insliii- Simihter et corporis sensus apeiiuntur ad impe-
menli. B lium cjus, \idebcet \isus ad \itlenda 28s; auditus,
CAPUT II. ad audientlum Dei verLa; guslus, ad guslanda; odo-
Simililudo intei muheiem el volunlalem. raltis, ad odoianda; tactus, ad tangenda ; olfactus,
Yoluntas itaque, qwe esl instiitmenlum volendi, ad olfacienda ; oculi qtioque, ad \igilandum el plo-
sic esi inler Deum ei diabolum quomodo muher inler randum ; os, ad bene loquendum ; manus, ad recte
sunm legitimum virum et aliqucm adulterum. Vir operandum; pedes, ad ambulandum quo debent.
ei 27Jprsecipit utsibiôli conjiingatur, adulter vero ^Sicque una sola \olunlas, posiquam Dei \oIunlali
persuadet ut et siLi cojulcliir S73. Si iiaque se solt esljuncta, tot virtutes genenl et opera Lona.
legitimo \iro coijimgtt, legiiima est, ipsaque fihos C\PUT V.
m legitimos general^ si attteni adultero se junxeiit, De obedienlia.
adultera est, el ipsa filios ^ sdultennos parit. Si- Hujus atiiem volunialis affectio sive tisus, -oLe-
niil ler ergo Deus imperal \olimlati ut socieiur ipsi diens \oliinias \el obcdienlia dicitur, quia Dci \olun- 283
soli 27ti; diabolus \ero e\ alia parie suggeril nl lati obediens, eam habel advocatam, si qu.eratur
conjungattn et Sibi. Si iiaque se soli Dco conjunxe- cur hoc \el lllud vetit. Quod si hoec voluntas, quse
lit, id eslSpnitussancli suggpstionem, \clut semen diciltir insliumentum volenq'!, diabolo se junxeril,
28*suggcsiionem \eliilinoidinatura
bonum, receperit, fil ejus coi.jnx legiiima filiosqtie C ej'us iecipiendo
legttimos generalt ld ests 77 \iriules et opera bon.i; semen, at''ultcra mater effecta (ihos adulteiinos,id
mox enim ad i.npeiium ejus omnes apenunturani- est \iti.t et opera mala geneiat. Universos enira ho-
moe el corpons seusus ad lniplendum quod prsecipit mims sensus elaudens ad ea qusc pisccipit 286Deus,
Deus S7S. pandit ad ea qus? jubei diabolus. Ipsa na.nque piius
CAPUT III. apeniiir ad affectionem v.iioium, el -ad ea \olen-
De sensibus anitnw. dum, ac deinde liominis sensusaperil ad ipsapcrpe-
Ipsa namque \oIuntas apenlui atl\irlutum279affc- tranda.
VARI,E LECTiONES.
168Is Collatusest cummss Gem. Bec. Coib 507. Viclotino EE. 13. San-Geunanensi pet me notato A.l. Et
cum Edtiione Colonvenst1&73 ilis Vtct. Incipil hber Anselnii Canluaiiensis Archiepiscopi de Similitudim-
bus. ms Cotb. Incipit Traclatus S. Ansehni de Simililuduiibus. ms San-Geiman. Incipit liaclatus a venera-
bili Anselmo Cantuaiiensi Aicbippiscopo edittis cle Triphci Yolunlale. In eo ms hic Tiactalus tn Capilula
non dvjiditui. 2" rjfi duisione volunlatis wissde triphci voltintate 270TiipliPiler intelligitur vohinl.is.
Etenim dicitur ms San-Getm. voluntas Iripliciterintelligitur. Yoluntas elenim dicitur S71Quseest affeclio
ms San-German. qua; dicilur affeclio i 72Yiremm ei ms San-German. vir ei 27aUt sibi copuletur tns
A. 1 ut et sibi copuletur 274Legitima est, ijjsaque Itlios msA.l legitima est et ipsa, filiosque s76Adiil-
teia est, etipsa filios ms A. 1 adtilleia_esl etipsi, fiilosque 276Societursibi soli ms A. 1 societur ipsi soh
277Gener.tl, ld eslms Vtct. paut, id est 27SQuod "*
pisecepil Deus mss Vicl. el A. 1 quod prspcipil Deus
Ipsa namque et apenturad viilulum msA.2S10 ipsa nanique apenliir ad \iiliitum «is Cotb. Ipsa namque S8i
et
apeiitur, namque \oiunlas-ad \irtutum Affeclionem, et ms Coibeiens. afiectionem eiigiiur, el Atl
cliaiitatem dingitur mss A. 1. Bec. eiGemmet. ad chaiilatem engilur s82Atl lecte \ivpiidum mss ad vi-
ventlum 283 Si qtiseialtir ins A. 1. si leqinialur 2S*Ejus recipiendo mamiscupt. A 1 ejtis rccipiena sa8
Atl ea quse proecepit mss \ict. et A. 1 ,itl ea qua? pisecipu
mt EADMERI MONACHlCA3XTUARJENSIS 608
CAPUT VI. j hominem sunt disjuncta, quandoque vero duo wl
A
De inobedienlia el pioptia lolunlale plura conjunela.
llujus vero affcctio sive usus, inobediens volun- CAPUT X.
tasvel inobedienlia vel eljam piopiid sso voluntasi De tiibus genettbus propriw volunlalis.
dicilur. Propria quippe voluntas est quoe Dei volun- Propria nanique voluntas, aut est in deleetalione,
tatem sibi ad\oeatam halere non potest, ut, sl autiji exaltalione, aut in cuiiosilate.
quaeratur **7 cur hoc vel fllud veht, respondere ve- CAPUT XI.
raciler non valet quia el Deus vult ut boc velit. De deleclalione.
Affcctio autem sive usus 1111, ex didbobca nascentesi DeleelaliQiium geneia 2J6 supt duo principalia;
288stiggestione, Dei Ivolunialem sibi advocatam lia- unum cxterius, in
quinque sensibus corporis; aliud
beie non possunlS 89. Ulraque igitur volunlas indu-. interius, in animse affeclionibns.
bitanter est propria; quse 280a Bei \olunlate porro CAPUT XII.
pri,vatur, ob hsec recte propria voluntas nominaliir De quinqm cotpoiis senstbus.
isi. IIwc auJem volunlas propita, supetbia esl tlla3 Sunt autem corporls sensus quinque, \isus, au-
quam/initium omnispeccati Scupturajiuncupal *'K dilus, gustus, odoratus et tactus. Qulideo sensus
CAPUT YIL 1 dieunlur, quia per eos exieriora sentiuntur. Per
B
De supetbia. visum enim formse et colores; per audilum, soni;
Superbia ideo \ocitur, quia supra quara debeatl per gustum, sapores; per olfactum, odores; per
giadilur. Sttpetbia namque supergressio dicilur. taclum, dura vel iiiollia, calida vel fiigida, aspera
Piopria iiaquc volunlds, quia Dei voluntali non sub- vel lenia29T, gravia "\el levia sentiunl. Horum aulem
jicitur, sed supia eam eUollitur, ob hoc recle super- sensiium delectalio raro est !-?sbona, ssepius vero
bia dicitur. Ipsa quoqtie omnis peccali esl iniiium,, mala. Bona etenim est, cuiu Dei volunlatem sihi
quia ex ea nasciltir omne peceaium. Et quoiiiamt advocatamhabet; mala veio cum eam sibi ad\oea-
liomo illam habel a se : neque voluniatera Dei,, tdin hdbere non potest.
quarn SS3 sequatur, vult habere super se, ipsi Deoi CAPUT XIII.
aufeit, quod proprie et smgulariter debelhabere. De geneubiis dejeclationts malw.
CAPUT YIU. Hujus aittein delectatioms mald3genera sunl tri-
Quod piopiia volunlas soti Deo cotivenial. giqla et unum : e quibus quiuquc sunt siinplicid,
Solus enim Deus, quidquid vult, debet vclle pro- decem duplicia, decem liiplicia, alia quinqueqpa-
jnia volunlale, ita ut aliam, quam sequatur, noni druplicia, nnum \ero e\ qumque paitibus conslal.
habe.it supra se. Cum igitur hoino \ult ahquid pei! C CAPUT XIV.
propriam voluntatem, Deo aufert quasi suam coro- Dequinque simphctbus genetibus.
nam. Sicut emm corona soli legi competit, siq5 Quinque itaque sjmt simphcia, quia plerumque
propria voluntas soli Deo. Et sicut regem aliquem1 delectatur per se unusquisqne quinque sensuum.
inbonoraret, qui suam coronam ei auferi'et; sic ho- Aljquando enim solus \isus yane deleclatur, ut in
mo inhonorat Deum, qui aufcit ei piopiioe volun- consptciendo ^9 equos ceitatim currere M0, aut ac-
lalis privilpgium, babendo quod llle debethabeie 3 cipiires \olanles alias aves capere. Ahquando soltis
stjium. Sed sicut propna ôluntas, Dei fons est ett auditus, ul cum hominem dcleclat, atl aurem suam
origo tolius boni; ila piopria vohtntas horomis,» dju nolam 3Q*percuteie, qui eam audit dulciler so-
totius est exordiuni mali. nare. Aliquando solus gusltis, ut in comedendo mel
CAPUT IX. immodeiate, non lamen \isu delcclabile. Ahquando
Simititudo inter propi iitm volunlatem el fonlem. solus olfactus, ut cum aliquis deferl feniGuIumnari-
Ha?c est-enim velnt fons qtiidam, qui in tna ca- bus suis suspensum sosul sihi sna\iter ledoleat.
piia diudittir, e qnibus nvi diversi et innumerabiless Aliquando solus taclus 303,ut cum aliquem immo-
deiivantur, qtii in Iocis quibusddm ab invicemsepa-- derate refectum contreclare oblectat \enliem ao1
ranlur, aliquibus vero S91duo et duo, vel pluresS SUIIill.
plmlhus isb eoiyungunlur. Ita quoque propria vo- CAPUT XV.
lunt >s in genera tria dividilur : e quibus vitia di- De decem dupliabus.
versa etsine numero nascunlur; quoe aliquando inI Decemvero sunt duplicia, qnia plerumque dele-
VARlÊ LECTIONES.
286Yel proprmm mss veletiam piopria 2S7 Ut si qiispiatur tus A. i ut si requiraiur sss Ex diaboliea
na^cens mamiscupta PX diabolica nascentes ^89 Habere non potest mannsettpta non possunl habere 29°
Propria. Unde propna \ohintas, qnse quia mss propria : qure quia i91 Oh lioec recie propria voluntas
nominalur ms A. I ob hoc propna lecte nominalur 29SScnpttira nunciat mss Bec. Gem. et A. 1 scriptura
nnncupat *93Aliani, quamms A i aham\oIuniatem,quam 294A quibus vero mss ahquibus vero ™BUt
plmibus mss ut phires pliinbus ms A. 1 vel plures pluribus 296Deiectalionum genera msset Edit. Col.
£§75 deleciat onis genera 297Aspera vel le\ia mss aspera et lenia 29SRaro est i»s A. 1 rarius est 299Et
301Diu nolam ms
contemplando ms A. 1 omititt. aos 30° Ceitatim concurrere ms A. 1 ceitatimûrrere
Vtct. diu mgellam vel nolam Naribus suis suspensum mss auribusûis suspcnsnm !0a Solus tractns
mss solus tactus 504Oblectct veiilrem mss oblcctai venliem
1309 LIB. DE S. ANSELMI SIMlLlTUDINIBUS. «19
ctanlur simul duo, et tluo iidem sensus so°. Ali- A J pipere condilas interim edere; aliquando auditus,
S06*l auditus,
quando enim delectantur simul visus guslus et tacluSj ul cura ahquis, in balneo residens,
ut cuin nimis deleciando canes bestias insequi vi- fabulas audit, edii-et bibit, alque teporem aquoe S13
delur, et conclamareS 07 posl ipsas audiuntur; ali- circumquaque langil; aliquando audiius, olfacliis et
quando*visus et guslus, ut cum magna deleclalione taclus, ut cum aliquis canlilenas audil, dum m lecio
vinum limpidissimum conspieitur in saphyrino scy- mollibus slrato quiescit, uhi ct berbas undique
'pho et bibilur; aliquando visus et Olfactus, ut in sparsas olfacil; aliquando gustus, oJfactus et litclus,
videndolsimul el olfaciendo nimis rubentes rosas ; ut cum noele manduntur immoderate poma s.qiidd^
aliqiidndo \isus et taclus, ut in conspiciendo et -odorifera et mollia.
complanando aliquem muricipera album; aliquando CAPUT XVII.
audilus el guslus, ut cuin aliquem sic bibere de-
De quinque quadt uplicibus.
leclat ul inter labia sua sonitura quemdam pitis-
sando sos faciat; aliquando audilus et olfaclus, ut Quinque vero quadruplicia sunl, quia plerunlque
cum aliquem hibendi aviditale deleclat ausculta- simulquaterni etqualerni deleclanlur 814.Aliqualulo
«nim deleclaniur simul visus, guSlns, audilus et
re S09 mustum eijulliens applicata aure--, et ejus
Iudi vitlentttr, cantitense
odorera naiihus atlrahere; aliquando audilus el olfactus, ut cum in nupliis
ut al° audiunlur, cibus et potus deliciosi sumunlur, eo-
taclus, cum aliquem nimis deleclat cilharam
resonaniem audire, et eamdem percutiendo langeie; rumque odor sentitur; aliquando auditus, gustus,
olfaciusot laclus, ut cum in nocte nihil lbi videlur,
aliquando gustus el olfactus, ul cum immooeiale
eduntur gallinne pipere el cymino dihgenler co.i- quo delectatur Visus, sed cum auchtu, guslu et olfa-
cln deleclafur et laclussi\ ut cum spoiisus sponsam
dilse; aliqnando guslus ellactus, ut eum gulosUate
•manduntur ficus maiuroe, dtilces ad edendtim, ct amplex.ttur, aut alius ab alio hbidinose tattgilurs
lenes et molles ad tanger.dtini; dhqiiando olf.iclus aliqu.indo gustus, Qlfaclus, tactils el visus, uXcum
el taclus, ul cum ungtienlo bene oicnii quis uii- ibi luhil auditu deleclahile atiditur, sed adsuut ali.t,
-gimr.. quibus coeleii sensus, quisque suo inodo, deleclan-
CAPUT XVI. tnr Si6; ahquando olfacttis, tactus, visus et atidilus,
'Dedecem tuphcibus. ut cum lbi nihil gustalur, sed flores iilic aspersos
Decem quoque sunl inphcia, quia-soppe teini, et delectat con\ivas olfacere, tangere, inspiceie, di-
al7 sonos auscuitare; aliquaudo
ierni delectantur corpoiis senstts supradicii. Ah- versos musicortim
'quando enim condelectanlur visus, auditus et guslus, lacttis, visus, auditus et guslus, ul cUm nilul ha-
ut cum nimis a\ide collyridse eduntur, quoequasii Letur, quo deleetetur olfaclus, sed talia, quibus ca>
nix candidse \identur, sponteque manibus vel den- leri qualuor sensus condeleclenlur S1S.
tibus sic alieiuntttr iiiresonare-audiaiuur; aliquando CAPUT XVIII.
^visus, audilus et olfactus, ul cum aliquis in horlo De ultimo genere deiiclalionis malw.
>ic residet ul virides herbas aspiciat, fabulis audidl, Unum autem ex quinqtie partihus conslal, quia
flores olfaeiat; aliquando \isiis, audilus et taeliis, tjuandoque deleclanlur snnul hi omnes corporis31S
ut -cum muher speciosa delectalionis^causa conspi- sensus. Aliqiidiido eniin deleclat honiinem doiiiiim
cilur, luxuriosa loqui audilur, sed et inlerea tan- interius ornatam conspiceie, ebriosos in ea decau-
%\\uv; aliquando Yisus, .guslus et Olfaclus, ut cum tanles audire , ibidem el vinum cornibus S20deau-
aliquem delectal »" jnspicere vinum herbis confe- ralis polare, -et ilores per domum dispersos" 1 ol-
clum iscintillaie, bibere et olfacere; aliquando facere, ipsosque, vel cornua aurea, vel alid taclu
visus, guslusel iaclus, ut cum aliquis est saturatus delectabilia conlreclare. Triginta ilaque et unum
racemis, vineam lamenS1Sdeambulat, ut quam pul- genera sunt deleclalionis, ad quinque corporls
clrre racemi in ea dependeantvideat, el hos alque sensus perlinentia; qua his 3SS triginta et uno
iilos conlreclans deguslat; aljquando visus, olfaclus deleclanlur modis, ex quibiis dtiplicia simplicibus
et taclus , ut cum quis diu nimis liha conspicit, D sunt pejora, duplicibus tnphcia, tnplicibus qttadru-
olfacit et langit; ahquando audilus, gustus et ol- phcia, quadruphcibus ilhid quod ex quinque par-
factus, ul cum divites deleclat cervos in silva tla- libus constat. Qudnto emiii pluies sensus in delecla-
mantesnudire, el quorumdam jam captorum .canies tione sociantur, tanto ipsa delectatio pejoratur.
VARI.3LLECTIONES.
S0SDuo iidem sensus MISSdtto, id est, sensus ms VicL duo simul sunt idem sensus so6 Condelectantiir
vtsus ms A. 1 delectantur simul visus 307 Et clamare ms A. 1 e(> conclamare 80S Pilissdiitlo -»ns
Vicl. pulsando 30s Delecldtur auscullaie ms A. 1 delectat auscultare *is Auditus, til cinn mss el
Edit. Col. 1S73 audiluset tactns, ut cum 311Aliquem deleclant manuscripla aiiquem deleclat 31s Vineam
tamenms A. 1 vinea tanien 31SAtque tepore aquse manuiatpt. alque leporem aquse '" Plerunque
quaterni delectantur simul et quaterni. ms A. 1 plerunque simul quaterni et quaieriu deleclantur. 31S01-
factu deleclatur tactus JHSA. 1 olfdctu deleclautr et laclus 816Suo modo deleclaiur mss suo modo , dele-
ctanlar 317Di\ersos iiiusicorum nis A. 1 diveisoium musicorum S1SSensus delectenlur ms A. 1 sensus
delectanlur Edit. Cot. 1575 sensus condelccleniur 31SOmnes corporum wss omnes corporis 8S0 Vinum
de cornibiis manusci tpl. vinum connbus s" Despersos niss tJispcisos 8!! Qm his niss quia his
EADMERlMOMCBI CANTUARIENSIS 612
(,U
Allamen aliqtiando pejor esl unius quam omnium A aut qualeuii , aut snnul oranes lepraesenlassent,
simul deleclatio. Sunt et alia delectalionis animse genera , quse nee
CAPUT XIX. sensus valeut llli repisesentare, nec ipsa polest per
Pejor est deleclatio quw plurtbus aut graviot ibus iniagitialionem cogitare,ut cum supeibia delectalur,
delectatur. sine omtii iuiagiiialione. Ilanc etenim sensus non
Gravius est enim deliaetionem libenter audire valent illi repropsentaie, quia nec \Isus po'est discer-
quam floies pulchros aspiceie, langeie, olfaceie; liereulium sit alba \el nigra; nec auditus, an sit
interea bibere semel aut bis plus quam esl necesse, sonoid vel rauea ; nec gustus, an sit dulcis vel ama-
a'hqtiodqne veibum otiosum audire. Sed in eodetn la; nec olfddus, an sit redolens aut fcetida; nec
panbusve peccalis pejus est plures quam pauciores lactus, an sit mollis \el dura, lenis vel uspera,
sensus delectari. Pejus esl enim delectari \isu et calida \el fngida. Ipsa quoque anima non valet
audilu inhonestl ioci quam YISUtanlura, aut audilti iniaginari ulrum supeibia llla sil tahs aut talis, quia
tanlum. liera pejus esi immoderate delectaii gusiu esl in exaltatione solius cogiialionis. Multo ig.tur
et olfactu potus conlecti quam lantum guslu, aut pluia genera sunt delectatioms, qua anima delecla
tantum olfaclu alicnjus dehciosi cibi. llaque ex lstis lur, quam ilhus qua quinque corpous sensus oble-
tuginla el uuo geneubus delecldtionis, alia sunf B ctantui 327.Quia et eanidcm delectat illa S2Smemo-
mala, alid pejora. Mala, in quibus pauciores derare quse et illos sentne 329,et lotidem modis, quoi
leclantui sensus, aul, si fuerinl plures, oblectanlur sibi lepiocsentavere ; el alia imaginan qusejlh sibi
in levioribus. Pejoia, in quibus delectantur plures, non S30reproesentaverunl, quia nunquam senseiunt,
aut si fueiint pauciores in gravioiibus delectanlur. sed si sensisseni, iepra?seiitare possenl; el qusedam
Tot igiittr cl talia sunt genera deleclationis qua de- cogitare, qttoenecjue illiiiossunt senlire, neque ipsa
lecianlur quinque sensus coipons. per imaginalionem cogit.tre, sed sinipliciter sine
CAPUT XX. oinni nnaginalione.
De aniinw delectnttone. CAPUT XXI SS1.
Illius vero delectaiionis qna deleclalur anima, De gcnei tbus exallationis.
gencra stint mullo pIura."Q liclquid cnim exteiiores Exaltalionis aulem genera suni quindecim, e
sensus seniiunt, sentiendo aniuia? innuunt quale quibus qudluor sunl sjmplicia, sex duplicia, quaiuor
sit illud qttod sentiunt, ut, cum qualitstem S23iei triplicia, unum veio quadruplex.
rcprsesentaveilnt sibi et quod senliebant sentire CAPUT XXII.
omiserint, delectat animam idem cogitaie, eltoii- De quatuot simphctbus.
dem m modis quol sibi sensus repr.r-seiuavere321'.C* Quatuor ilaque sunt sinipheia, quia est exaltatio
Sicut enim sensus singulos, aut binos, aul lernos, aliquando in sola opmione, ut si quis opinelur se
aut qualenios, aul simul omncs deleclat istud vel esse digtium episcopatu, nec lamen \elit fieiiepi'-
illud sentire et-aniir>sereprsesentaie, ita et animam scopus; abquando m sola \oiunlale, ul si velit fteii
deleclat cogitare, quia sensus eisdem modis illud episcopus, nec lamen opinelur se esse dignum epi»
\el illud senserunt, sentiendoque sibi leprsesenla- scopatu ; aliquando m sola loculione, ul si jactet
veinnl. Illud quoque, quod sibi sensus nunquam se esse dignum, nec tamen velit heri sciens se esse
repi3?senla\eiunt, quia nunquam senserunl.; -sed digiium; aliquando in solo opeie, ut si quis in-
si ênsissent, reproeseniare possenl. Tot modisi fiiiuis S3! per ignorantiam assideat juxla regein.
delectdt animam cogitaie quot sibi sensus valerent CAPUT XXIII.
reproesenlare. Nunquam enim visus iepia?senia\it De sex duphctbus.
ei domum auream tolam, quia non\idit; nec au- Sex \ero suiil3S3 dujilicia, quia-aliquando exlol-
ditus sonum tolo mundo diffusura, quia non attdhii; litur hoino, in opinione simul ei volunlaie, nl cum
nec guslus panem melle dulcioiem, quia non gusla- pi raratu aliquo se esse dignum a3Sliinal, el hoc vull
vit; nee olfactus vtnum balsamo fragranlius, quia ut pnor33!*Jtai; ahquando In opmione et loculione,
non olfecil3S6; nec lactus indumenta lanea lineis et non volunlaie, ui cum allquis aliquam non vult
leniora, quia non leligit; nec alia muUa ei sensus pisalationem, quse sibi offerlur, el-ex hoe ipse se
repia;seiilai uni, quia non senseiunt; sed si sensis- extoilens meliorem se aliis aibitidlui, et mde se
sent, repiaesenldre possent. El lamen, aut hd?c, aut j'actal ita tamen ttt non aveitaiur* 36; aliquando in
aha hujusmodi inania eam iraagniari delectat, ac si opinione et opere, ul si aliquis se oestimat dignuni
sensussensissent, eique singuli, aul bini, aul terni, sedeie juxtdepiscopum, et ahcubi per lgtioranliam
YARI.E LECTIONES.
323Ut cum qualilatem ms Vict. et Edtt. Col. 11573ut A. 1 utique qualilalem 8!4 Cogi
quoe quahtatem ms
lare : lolidem mss Vtct. et A. 1 et Edtt. Col. 1575 cogilaie et iolidem a" Repra?senlavere...flis A. 1 repra;-
sentaie. S2BNolfacit mss et Edtl. Col. 11575non olfecit 3*7 Illms quinque... dclectanlur mss et Edit. Cot.
15/3 llhus qua quinque... oblectantui 3SSEl eadem delectat illam ms A. 1 et eandem delectal llla 3£8
Qiias illos seiilire ms A. 1 qnse et lllos seniire sso Qua?sibi non mss A. 1 Vicl. el EdiL Col. 1573 qu335111
sibi non 331ln ms A. 1 hwc usque ad CaputWl exclustvenon habentut. S8SSi quis infumus mss Vic>.
Gem Bec. et Edtt. Col. 1573 si quis infimus S3SSex sunt ms Vtcl. -etEdtt. Col. 1573 Sex vero sunt *•»*
vi puor mss~etEdil. Col. ul prior »***Ui non aveUaiurms Vtct. et Edit. Golon. 41575ne avertalur
CI3 LIB. DE S, ANSELMI SIMILITUDINiBUS. 61-1
assideat ei; aliquando in volunlate et locutione, ut it Aj indignam ea. Contra eara extollentiam, qua? est in
cum aliqttis volens episcopari , j'actat inde se essese opere, ipse Dominus ait : Cum invkatus fuetts tid
dignum S36,Jicel scial seesse indignum; aliquando Jo nuplias , tecumbe tn novissimo loco (Luc. xiv,
10).
in volunlate el qpere, ut cum aliquisin convivio io Conira eam \ero quse est in loculione Saiomon
vult residere in supeiiori loco, el ibi se ingeril in-
n- dicit : Laudet te alienus at3, el non os tuum (Pioti.
vitante nullo, quamvis indignum se oeslimet loeo ;o xxvii, 2). Conlra e-jm quce esl in opinionaAposlolus
tam altoj ^liquando in locutione el opere, ut cum m ail : Noti allum sapeie, sed time (Rom. XJ,
20).
piselatus aliquis aliquam in se frag.Iilalem \idet,I, Conlra eam vero quse est in voluntate Dominus
ob quam, si honeste posset, ipsam prselationem de» e* iteium dicit discijuilis suis : Qui volucul tntei vos
sereret, et tamcn in yeibis eiactibus suis-quamdam ra pumusesse,etilvestei seivus(Mallh \\ix,27).Gonlra
extollenliam ostenlat, ne ipsam aa7 ejus fidgiJitalemm omnia vero e\lolIeniid3 gei.eia itero ipse dicil:
quis animadverlal. Omnis qui se exallat, humittabtlur; et qui se humt-
C4PUT XXIY. htit, exaitabilui (Luc. -xiv, 11; x\m, 14).
De qualuoi liiphcibus. C4.PUT XXVI.
Quatuor aulem sunt tnplicia, quia aliquando de- De cutiostlale el sedecim ejus geneiibus.
lectatur homo in opinione, et \oluntale et locutione,5' °1 Cuiiosilasest
studium persciulaudi ea quse scire
«l cum dignum se proelaiione aslimat, ei eam vult,'
nulla esmiilitas. Hujusautem sedecim sunl genera,
«t iude se jaclal; ahquaudo in voluntale, locuiione 'e e
quibus quinque sunt simplicia, sex duplicia,
et opere,iil eum ideoquia vull pralationem habeie,3'
qualuor triplicia, unum vero quadi uplex.
liiigit \erbo, et opere, et actu, diguum se esse,
CAPUT XXVII.
tjuanms sciai se indignum. Aliquando in loculione,,'
De quinque stmplicibus.
opeie elopinione, ui cum ahquis, licel j'actel di- j_
gnum se esse prselatione, etoa iibeniius agat quibus Quinque itatjUe sunt simplicia, quia aliquando
in sold cogitdiione cuuosuas -est, ul cum aliqins
digntis vtdeaiui esse, et hoc idem arbitretui de se,,
non \u1t lamen prselationem habere, ut sanctiorlr sludiose cogttat quomoc!o alleiins secretum sctre
jtidicetur esse. Ahquando autem in opere, opmionee valeal. Al.quando in vefbo, ni ciim illud cunose
el volunlate, ul cura prselatus subdilos oppnmitjt intenogat. Aliquando in nclu, ut cum cirea iilura
immoderale, tit suam pralalionem, qua dignum se deamuulat, quasi aliud aliquid qua?rat, si forle
s44 cognoscere \alwt.
iESlimal-esse, quandiu vult possidere, sine ullo ob-,_ qucd qiia?iit, indicio aliquo
staculo babere possit. Ahquando in visu, ul cum sollicite considetai qtio
CAPLT XXV. C ille lendai 345,quid agat; quomodo sedendo, stando,
De uno quadtuphci. nmbulaiido, \el aliquo aho modo se habeat. Ali-
qiiando in auditu, ul cura inlente auscultat3* 6 quid
Urium est quathtipJex, quia pleiiimque seliomo
ille de alio, vel ahus de lllo dicat.
altolln in opmione, \oluntale, locnlione et opeie,
nl cum laude dignum se aestimat, etieamuppelil !: CAPJJ r xxvm.
el ipse se Iaudat, et qtisedatn magna opetaturut t De sex duplicibus.
laudem acqultdt. Quindecim itaque sunt exlollen- Sex vero sunl duphcia, quia abquartdo in Yerho
tise genera. quatuor simpheia, quse suift mala ; sext el actu, ul cum eurn amicabihler alloquiiui 3W, et
duphcia s38, quse suni pejoia ; qnaluor tiiplicid, interun ei aliquid operatur, nt cum sermonibus
-quse sunt pessima ; unum vero qnadruplex, quod1 hlandis, cum serviiio quod ei faeit, extorqueat ab
cseteris omnibus pejus esl; quanto enim in jjluubus3 eo quod-quseril. Ahquando in veibo et visu, ul cum
homo extollitur, tanto exlollentia 339ipsa pej'oratui. alium rogat ul eum secum aspicial,dicens: Puiasne,
rtem sciendura quia sohus operis exiolleiitia 3*°, , isle ita vel ita ageret, nisi tahs vel lahs essel?
quse semper esl per ignorantiam, est mala : soliusi Aliquando in veibo et tiuditu, ut cum prope illum
autemlocutionis, pej'or; solius vero opinionis, pessi-- j)r>residet, el ad alium loquitur -qni ex aha suipaite
ma; solius aulem voluniatis, oinnibus alus esi pejor. sedeC et l.unen attenie auscultat qnid llle posteiius
Stullura est enim cuin aliquaTtbs personaper igno-• dic.U. Aliquanclo in acln et visu, ut cuin aliqui I
rantiam assidet juxla dignam; sed slullius cst, cumi agit, ne adverialur dtim eum aspicjl, sed cieddtur
inde seâclat digiiam3"; stultissimum \ero, cum hac; semper inlendere operi -quod fdcil. Aliqu.tndo 1n
se3is seslimal dignam; multo auiem sluliius esl, actu el auclitu, ul cum ante eum \adit, et venit,
cum vult residere juxla eam, cum sciat se inde esse; anscuUando ea quoe dicilS4S. Ahquando in visu el
YARLE LECTIONES.
S36Jactat se esse non indignum ms"Vict. et Edit, Co1.1575 jactai inde se esse dignum SS7 Osteudit : aut
jpsam ms Cotb. ostendii ne ipsam Edtt. Col. 1573 osten ial : nec ipsam 33sSed dtiphcia mss 3'* se* duplitu
*"' Tanto excellenua ms Vut. Unto evlollentia a40Opeus-excelleniia mss opensextolleiuia Se jact.it
3W 343Te alienus et ms €otb, le alienum
diguum »iss se jaclat dignam Cum bac se ms Corb. cum bis se
3VB
el* swJtidicio ahquo ms Vtct. et Edil. Col. 157aindici0 aliquo Quo ille inlentlal ras. Vwl. quo ille
lendat *"' Allenle auscultat ms Vtct. el Edit. Col. 1573 inlente auscultat st7 Cum ei ainicdbihier loquilui
ms Vtcl. et Edtt. Col. 1575 cum eum amitalihter alloquilur 3*8AusciiItan'doea quse dicis ms Vicl. et Edit
Col. 1573 auscullare ea quoe dieit
'
015 EADMERIMONACHiCANTUARIENSIS 616
auditu, «t cum cuiiose ea quoe agit considerat, cttA tenogat. Aliquando in guslu el olfactu, ul cum
sludiose quse dicilauscullal, ut per hoc secrela quje3 deguslal el olf.tcil. Aliqnando in gustu et tactu, ut
qussril agnoscat, cum guslu seire quoerii an sit sapidiim; et taclu, an
CAPUT XXIX. sit cahdum, frigiduin "vel tepidum. Aliqnando in
Dequaluor itiplicibus. olfactu el visu, ul cum aliquis, dum legit, herbam
Qualuor antem suiit triplicia, quia aliqiiando estt juxta .se SLi 0 incognilam invenit; et a
legendo oes*-
in verbo, actu et visu, ut cum aliquis enuinerat, ett sans, eamque naso suo apponens, Olfacit; deinde
mensurat, el consideral, quantum sol et luna distcntt inluens, eam studet agnoscere qua* sit. Aiiquando
a lerra, quam raagna sint ipsa luminaria. Aliquan 'o) in olfacluei veibo, ul cnm eam olfaciens, quseiit
in Sctu, visfi et auditu, ut cum aliquis se occullatt ab alio quse sit. Aliquando in olfaclu et tactu, ut
causa videndi et audiendi ahorum secrela s49.Ali-. -cumeam olfacil et conlreclat, ut sciat ulrura sit
quando 1n visu, nudilu el verbo, ul cum aliquis3 mollis an dura, lenis vel aspera ssl; quod toliim nort
5u\la vras sedet, ut videat transeunles, audtai etl ideo facit ut sibi neccssaria sit-; sed tantum ul sciat
interroget rumores. Altquan Io in auditu, \erbo ett quoe vel qualis sit *". Abquando in visu Bl idctn,
aclu, ut cum cansa audiendi el interrogaiidi futtira, ui cum aliquis veniens ante mensam ubi pransurus
da3inonibus sacrificat. B* est, mox sublevala mappa o,ua panis est coopertus,
CAPUT XXX. intuelur an sit candidus 3SS; el eum conlingil, ut
De iino quadiuplici. sciat an sil calidus. Aliquando in Veibo et laclu, ut
Unum vero est quadruplex , quia aliquando est cum eum non discooperit, sed inlerrogal an oahdus,
Sn visu, audiiu^ verbo et aclu, ut cum aliquis vel ex quo lempore coctus sit; et eura coopeitum
inluetur ct auScultal quosdam, quos consiliari con- contingit et prenut, ut sciat-an sit cahdus.
spicit, et d6 'quibus suspicalur aliquid mali, ul ct; CAPUT XXXIV.
consilium eo'rura quoquo modo agnoseere possit, De decem ttipticibus.
acGedens ad eos x|u.«iii an \ideiint aliquid qttod se Decem vero sunt iriplicia, quia aiiquando esl in
circa eoS perdidisse fmgit, el inleiea inspiciendo et
visu, ei in verbo, et inguslu, ut cura alicubi quis
rauscullando circa eos quoeril quod nusquam per- residens **\ et anle se polum cypbo deferri \idens,
didit. staiim assurgitj el inluens cuj'us colons sii, quserit
CAPUT XXXI. etiam quis potus sit, et deguslal an bonus sit. Aii-
De octe el vigtnii geneitbus curiosilalis. in visu, verho et olfactu, ul cum eum JIOII
quando
Item curiosilatis genera snnl viginti et octo, e
tria sunt novem decem Q deguslalj sed olfdtit, ct inlerrogans consideral qua^
quibus -simplicia, duphcia, lis sit. Aiiquando in visu, veibo et lactu, ut cum
Inplicia, quinque quadruplicia; ununi vero ex quiu- ahcui comedenti defertur cibus inter duas sculell.is,
que parlibus constat. et anlequam finierit quod prius comedebal, sciilellis
CAPUT XXXH. apeitis qualis ille sit cibus eonsideral, el an iene sit
De li ibus sitnplictbus. JCotlusinvestigat, et eum conlingit ut an calidus seu
Triasunt simplitia , quia aliquando curiosilasest frigidus sit, agnoscat. Aliquando in \isu, elgustu»
in solo gtislu, ul cum defertur piscis alicui pisa et olfactu, m cum de eo nihil inlerrogal, neceum.
«oraedenti; ct priusquam ipsa comsumpserit, de- coiilrectat, sed el curiosus eum videre, et eum de-
gustat cujus saporis silpiscis. Aliquando in olfdclM, gustat et olfacil*u"f.Aliquando in visu, eiguslu, et
ul cum eum naso suo apponit ut sciat cujus odoris tactu, ut Cum de eo inhil inquirit, nec eum olfacitj
sil. Aliqtiando in lactu, ut cum aliquis pannun» sed cum curiosilale videntli eum deguslal, et contre-
novum videns, conlrectai, solummodo ul sciai ulrum clat causa quam dixi. Aliquando in \isus et olfdclu,
sit asper vel lenis, grossus an sublilis. ettaciu, ut cum deco nihilinquirilk neceura degti-
CAPUT XXXUI. stat, sed tantum inluettir, olfacit alque conlrectai,
De novem duplicibus. IDAliquando in verbo.et guslu» et olfaclu, ui cum
Novem vero sunl duplicia, quia aliquando esl in aliquis conyivanlibus supervenit, el an cibi etpolus
guslu et visu, ui cum quis degustat lerculum sibi quos habent, sinl boni, requirit, et quosdam degu-
appositum, anlequam consumpserit primum ; et slans, ahos olfacit. Aliquando in verbo, guslu et
interim considerat si is qui residet juxia eum, melius taclu, «l cum non olfacit eos, sed panem conlreclat,
habeal ferculum. Aliquando in guslu et veibo, ut aut alios cibos; et guslando quosdam, quserit de
SB6 in verbo, olfactu et tactu, ut
cum illud deguslal, et an pipere conditum sit, in- aliis. Aliquando
VAR1.E LECTIONES.
449Aliquorum secrela ms Vicl. et Edit. Col. 1573 ahorum secrela su Herbam apud setns Corb. el Edit.
aliaSed aantum ut sciat qua? vel
Col. 1575 heibam juxta se ^1 Le\is vel aspeia mss lenis Velaspera
oualis sil. Desunt liwcm Edil. Col. 1573. 35Slntnetur an sit calidus ms asB
et Edtt. Col. 1573inlueluran sil
caiididus 8" Qnis residet ms Vtct.et Edtt Col. 15J3qmsresidens Nibil inlerrogal, nec eum con-
ireclaf sed est tunosus euni \ideie el eum degusut el atolfdcit 6
ms Vtct. 13 inhil inquint, neceum oifacil,
sed eura cttilosiidle \tdendi eum degusut etolfacit Cibos, et gustando quosdam, quseiit de ahis.
Aliquando ms Corb. Vtct ei Edtt. Col. 1575 Cibos. Aliquantlo.
617 LIB. DE S. ANSELMI SIMILITUDIMBUS. 618
cum «os non degnstat, scd olfacit, quseiit et traclat. A 1 lunlatis cxisltmt3™; et ex -sese quoedam exerciliim
acl faciuiil; illi \oIuiilali, velul cuidam
Econlra SS7 aliquando in gustu, olfaclu et laclu, ut magnum
tum deeis nilul interrogat, sed tameu dcguslat, dominoe, obediunt.
olfacit et contreclat. CAPUT XXXVII »GS.
CAPUT XXXV. Similitudo inter piopiiam volunlaiem, el adulleram
De quiuque luplicibus. tegmatn.
-QuTnqae\ero«mt qnadriipliria. <_uia aliquando Propria namque voluntas est velnt quxdam adul-
est in vistt, ei verbo, el gustu, elolfactu, ut cum tera rcgina, quoe se cuidam regi adullero conjunxit,
ahqiiis deambulans iniiiindiius, has vel lllas meices ex quoetiam tres fihosliabuit.Ex his vero 3C 3 liibus
consideral, cujus hre \-e! iHd3prelii sint, invesligat tel alti filii et nepoles suttt genili, ila3GI* multiplicati,
uvas, rel poma, vel alios fiuctus degiislal, olfacit Tti numeiaii non possinl. -Omnes aulem in famiiia
piper, vel ejmitim, vel alia beneolentia; hoclolum iihus regis et reginoe consisiunt, oorumque j'ussa
•ca tantum faciens de cattsa, ut sciat qtise vel quaha qmsqtie suo modo perficiunt. Rex ilaque aGScum
sint ista vel illa. Aliqnando in visti, el verbo, et 9-egina ista cuidain alii rcgi adversalur, collecloque
^tislti, el laelii, ut jjiim supra dicla facil, exceplo Illiorum et nepotum exerctlu, regnum illins -aggtes-
quod nilnl lbi olfaeit, sed merces contrectans, vohit *um proedatur. JJie autem exercitus sicservos illius
et revolvil. Aliquando in \isu, et verbo, et olfactu, regis in\adit, ut aut plures pluies, aut untis unum,
el tactu, ut ciim ibi nihil deguslaf, sed alia facit aul plures unum, aut mius pluics aggiediatur.
supra dicla. Aliquando in *isu, et guslu, et olfactu, Quoscunque vero devincere possunt, \inclos -et
*t tactu, utcum non inqttiril cuj'us hsec vel illa sint abduclos in carcerem J.rudunt, exigenies ab eis
jpreiii, sed -cseiera qus? diximus facil. Aliquando tn cjuantum nuuquam peisolvcre possum, sed omnibus
\erbo, et gustii,«t olfactu, et lactu, ut cum non affeeti miseriis, in carceieiilo deficiunt. Hoecautera
«st cniiosus videre ea, quia ssepius vidil lalia, sed regina s66,propria est voiunUs omninm inobedien-
-esetera facil supradicla. lium domina. Qtioeideo TOcaiui adultera, quia se-
CAPUT XXXVI. -paratur a Beo, cuiesse deberel ronjuncla; cl diabolo
De ullimo genere cutiobilalis, conjungitur, a quo deberel essc di»-juncta. Jpse vero
Uinini \eio ex qninque parirbus eonsislit, quia diaholus ultirco rex dicilur el atlultei, t|tii.i in ho-
aliquaodo est iu \ isu, el verbo, el guslu, et oifaclu, muiibus regnaiisperôluntaiempiopiidmâiiiindbus
<3llaclu, ul cum euriose ad lisec \el ad illa oculos eorum, Dei -videlicel sponsis, abutitur. Cui SP
oanveilit, et csetera omnia quse supra diximusJacit.« ^> postqttam propria voluntasjunxerit, ex illiusseinine,
^Juadraginta itague el qualuor cUuositatis sunl id iesl per\ersa suggesltone, tiia piincipalia ejus
genera, e quibus »clo stint simphcia, auiiidecun -vilia 36r, scilicet deleetationem, -extollentiam, cu-.
duplicia, qualuordecira inphtia, sex quadruplicia, riositalem concipit; el per quinque corporis senstfs;
uniim vero -ex quinque pariibus eonstdt3Sli. Iljec \elut ea panens, einitiit. Ex his vero tribus lot alia
-aulcm lam muluplex cuiiosiUs, quam et exaltdlio vitid iidscunlur^ skque multiphcanlur, ut absque
et deleclatio, de quibus superius diximus, omnes ex numeiohabeantur. jOmnia vero ex famiha diaboli
piopria \olimlaie iiaseuntiir. Nisi enim liomo prius "piojjijjeqttevolunlaiisexistunl; etexseipsisquamdani
liabuerit \oIunlateni deleelandi, vel exaliandi, vc-I adinnandam inulliludinem reddunt. Diabolns ilaque
in\estigandi curiose quse nulla sibi .esl ulilitas scire, propnaque volunias Deo Regi regum ad\eisatur^ et
i.anquam deleciabitur, vel extollelur, vel curiose oongiegata viitoiuni miluia, regnum illius, scilicet
inutilid scrulabilur sss; sedJ-amen "hornm vilioruni hunc mundiim, aggrpthenles, piSedaiilur. Hiec au-
?uaia;pra3cedil voluntas, scquuntur et ipsa, ita na- lem militia-sos sic liumanum genus imadil, ut aui
scunlnr ex ea, ex bis veio .aliaoronia. Ex delecla-. plura vilia plnres hoinines, -airt unum iinum, aut
lione namque iiasciiur luxuria, aduliertiim, fornica- pluraunum, aut unum plures, dnersis modis atci-
iio, immundilia, \entiis ingluvies, ebiieias et aha[Dpianl. jQuemctinque veio superare possunt, mala
liiijusinodi \ilia. De exalialione \ero inanis gloria,, consueludine ligalum in iiifernum delrudunf. Ubi ab
invidia, iia, iiisiitia, eta\antia, el aha smuha, Des eo (Jiinumquodqtie viiiuin exigil quidqtiicl unquam
«miosii.ite autem iuguietudo, susurratio, detratlio i per lllud .commisit. Quod quia nunquam persolvere
ct cspieia aha. Omnia veio in famiha proprise \o- poleiii, noe-ei miseiia unqtiam deeril.
VARIJS LEGTIONES.
357 Sed olfdtit,
^8 Ex p&rlibiis«msisiitqtiasnt et tiacut. Etonlra ms VicL oi Edtt. Colon. 1575 sed olfaeit. Econira
qtiniqiie mss ox ijuinqtie paiiibus consislil : ns JMunqiiamdeleclabitnr 360
vel exlol-
J-;turve1. . scruiajiimi ms \ut. nunqtiain delect uelur, vel exallaieiur \cl... scruiaretur i Voluntatis
oxistanl tns el hdn. Coton. 1573 voluntalis exisiunt -SG
1 Exeicititim in.tgnum mt> VtcL et Edit. Col. 1573
«xerciium m.tgnnin -S62 In ms A. 1 licin iraclams-ejtisileiii Aiiselnu Cantiiauas Archiepiscopi, de jiropna
voluuidie. 3G 3 In h's veio j»ss et Edit. Col. 1573 Ex his vero 364It.tqtie
^|i'oqtie IMSSet Edtt. Col. 1575
opi!//;. quoque 3C5>
Rex atitpni tnss et Edii. Col. 1575 RPX itaqtie 36Glioct aulem Rpgina ins. A. 1 h.cc
ildqup Rpgin.t 367TjTa pi u ti; ,'h >-vh.t mss lu i jjnncipalid PJIIS\tlia a's ILcc .'utem fdiiuh.i ms el Eda,
Cohn. J5/5 ha-cûtem mtlm.t
' "
PATROL CLJX, 2f3
m EADMERl MONAGHICANTUAIUENSIS 62*3
€APUT XXXYIll. "A aliquando alterum alteii cedit, nt luxuiia gloriaa
Sunililudo inter piopriam volunlalem, el venenosam inani. Aliqnando enim luxuiia repellilur, ne laus
lietbam. concupita perdatur. Omnia vero, sive hoc, si\e illo
Rursus propiia voluntas cuidam herbse venenosoe modo, piopri-e \oluntali diaboloque famulaniur 3S0,
aiqne mortiferse assimilatur S6S; quam medicus « qtiibus in homine inbusmodis piocreala nascun-
quidam peritissimus progeniei cujusdam, primis lur 3S1. Diaboh enim suggeslione, ei carjiis delecta»
scihcet parentibus, inlerdix.it, comminans eis quia tione, sjjiritusque consensu, nnumouodoue \ilium
si a7° e\ ea comederent S71, leprosi elfecli jirocul consummatur.
dubio interiient. Al ilh prseceptis ejus obedire no- CAPUT XL 88!.
luerunt, sed ex eadem herba comederunt; undeol Siinihludo intei snggtslionem, deleciationem, consen-
leprosi eflecti, leprosos quoque filios genuerunt, sum el canem.
atque, ut niodicus eis comminalus fuerat, jnortui Ex bis igitur tribus (suggeslione videlicet, dele-
sunt. Quorum filii, licel palies suos agnoverinl herba ctalione el consensu) suggestio est \elul canis pon-
illa inflrmalos fuisse et morluos, seque ipsos lepra derosus; deleclalio, ut levis et acer catulus; con-
ppicussos et morluos 37S, eamdem tamen herbam sensus aulem, quasi canis fojtis et immensus. Pon-
stiper omnes alias diligunt, indeque cibos universos ;g derosus elenim canis, cum quempiam ju\ta se
suos condiunt. Mane quoque surgenles37S ex eadem transeunlem audierit, semel \el bis post eurala-
cjuasi pio medicamenlo accipitint, sed el somnum a74 lians, stalim quie=cii, si tamen llle viam suan in
seio capiuii, simihter faciunl. III igitur quam sint direclum teiiueut. Si vero lespiciens nisligavei t
tlementes, omnis qui audit, ad\eiteie potesl. Sed eum, canis quoque lairando, hcet i.on moi'deat,
nec minus dementantur, qui propiia volunlate ulun- insequitureum. Cdtulus levis et acer, instat acrilei;
tur, ipsa esl elenim herha diaboli, venenosa sug- et nisi cilo peicussus -fueiit, aciius mordet. Forlis
gestione-venenata, et omnibtts ea utentibus pesli- \eio canis el imniensus, et fori.ter instal; et nisi
feia. Ilanc Deus, qui nostris ptc mcdetur peecatis, magna \i obruatur, bomiuem slrangulat. Quare
primis humani genciis parenlibus inteidivit, cum pondeiosus canis non est respiciendus, catulus veio
eos comedere ponunn sub moitis comminatione mo\ repercutiendus, canis \eio lmmensus \iril'tcr
piohibuii. Qul quia ptoeceplum ejus transgressi ex obiuendus. Sinnhter aulem si peccati suggestio
eo comeclerunl, mox peccalores eifecli, et in anima aninium pulsat, qui ab amore pisesentiura tendit atl
moitui, posiquam alios peccatores gemierunl 37S,et seteina, mox eum deserit, si intenlionem suam le-
ipsi came nrorltii 'sunl. Homines tainen eamdem nuerii firmiter. Si autem ad eam altendens in se
volunlatem proe cscleus diligunt, et eam lmunscent f.recppent, et cogilando quasi eam incltando re\ol-
omnibus pene quse.agunl. Nihil itaqite islis demen- venl, et ipsa ssepius eum infeslat, quannis non \ul-
lius qui nihil utuntur stta morle hbenlius. nerei, dum est sugêstio sola. Sed si diutius eam
CAPUT XXXIX. rephca\eiil, pondeiosus canis in calulum iransii,
Ostensio quomodo yi37c opttm volunlati omnia vitia mili- 1'd est suggeslio in deleclaUonem,quseaciitei inslat,
'enl sc« deseivianl. el iiisi cito rejicialur, animam \ulneiat. Qtiare mox
Huie denique propiias voluntati, postqnam suam ut \eniie ccepeiit, debet eam repellere anima sponsa
in homme sedem constiluerita 77, alia vitiorum ge- Cliusti, cogilans quia niagna esl ignominia llli ut
nera seiviunt, quasi mihtes tenas lenenles, alia inejus conspeclu appaieat fceddta deleciatione tam
velut pro solidatis mililantes. Illa elenim 37Svilia luipi. Nisi eam lepuleiii delectailonem, catiilus
quasi lerras tenenles, ei obeduini, quoepro seipsis liansit in immensum canem, id est delecUtio ra
in hominibus consislunt, ut adtiltenum. Qui enim consensum transil; qui arilpiens ammani, eam uisi
adulteiatur, hoc ea solum facil de causa, qtua eura uiagna vi obruatur, oecidit. Sed mox. ul ccepeiit
vitium lpsuni delectat. Ula veio seniunl ei, velut atlenlare S8S,debel eum anima a°4 magna \i obrucre»
militantes pro solidalis, quse sunt in bomine, pro id est innnenso terrore moilis selerjioe in se de-
aliis vitiis 379:tit eupiditas pieliosarum \eslunn pro Dsiiuerc. Suggestioni eigo ne atlendainus, delecla-
glona inani. Nemo enim preliosas vesles 'nisi ad tionem mo\ reprimainus, consensum fortiter obrua-
inanem gloriam quoerit. Ilem \ilium aliquando huic, mus. Sicque cor nostrum studeamus custodire, ut
aliquando illi viiio servjt, ut avarilia ahqnando nec unasss supeiilua cogitatione diaboluni illud
\enlris ingluviei, aliquando exallalioni. Rursus, \aleal violare.
VARIJE LECTIONES.
169 Assinulatur el coraparaiur mss el Edit. Gol. 1573 oimttunt e( eomparatur S70 Comminatis
eis qui si mss comminatiis eis qma si 371E\ ea comedercnl ms Vtci. ex ea comederint S7SPer-
cussos el mortuos rass Gem. Bec. A. 1 et Edtt. Col. 1573 percussos et monturos a7a Mane sur-
gentes niss et Edtt Colon -1573 mane qtioque suigenles 374 Et somnium mss et somnnm 37l!Ahos
peccaloresgentierunt ms Vict. ahos genuPiunt 3,s In ms Vtcl. Quoniodo omnia vitia proprise voluntati
iriinistrent S77Sedetti constitiieiit ms A. 1 etEdtt. Col. 1575 sedem construxeiit 37SUle etenim msset
Edtt. Got. 1573 illa elenim 879Prd3 alns \iius maiiusaipt. pio .iliis \iliis sso-Oiaboloquoe fainulaniur
ms A. 1. tbaboloque famiilantui uis Vtci el Edtt. Col. 1575 di.tbolo quoque Jannilaiiltir 3S1 Piocreala
nascuniur ms Vtct. peccatd nascunlui Sfl
2 In ms A. 1 omtitilui. S8SAuent.ire «is^ Vtet. elEdit.Col.
ad\entare 384Debct cum aninia mss debet eum anima ^8' Ui neque uiia ms V-tct.et Edtt. Col. ni nce t.ua
63rl lAB. DE S. AN ELMI SIMILITCDJNIBUS. bn
CAPUT XLl. 1 taelus, secundum genera cogilaiionum mundarum
A
Simtlitudo inler coi humanum et molendinum. quoe intus volvuntui. Ex liis autem cogitaiionibus
Corelenim nostium sinnle est inolendino seinper mundis, el Deo eas cogitando deseruil, et seternam
molenti, quod dominus qniddin cuiddin seivo suo sibi vitam acquint; si \ero diabohim cor suum
citstodlendum dedit, pra?cipieiis ei ut suam tanlum corrumpete permisent, mox vilia per sensus pro-
annonam, \ideiicet frumenlum, vel horileum, \el giediunlur, j'uxta genera cogitaiioiuun maldium
etiam avenam, in eomolai 386,et ex eodema 87quod -quseinius volyunlur. llsec autem et Deo vehemenler
raolueiit, ipse vivat. Yerutn illi servo quidam ini- disphcent, nec homo ex eis viclum sibi acquirit,
nncatur, qui huic molendino semper insidialur; qui sed moitem. Cum enini ad Jinem quisque penene-
si quando illutl iatuum imenenl, .tut aienam ibi lit, quantum 1)oni vel m.ili nunc moluetit, tanium
sldlim piojicil quse illud dissqut, diit picem qnse ad vitam vel niollem sibi piscpaiaium inveniet.
conglutuiat, aut aliquid quod foedal, aul paleam Verum sciendum S92 quia horum moleiitium, id est
quoe tanium illud occupat. Sen us igilur ille SB 8 tsi in hac \ita laboraiuium, tna genera 6u.ui.
molendinum suum bene custodierit, dominique sui CAPUT XLII.
tanlum am.onam m eoinoluerit, munda e\ eo larina Similitudo intei molenles el laborantes.
egrediiur juxu genus aniionse quse mtus molitur. B ^ ' lloec auiem tna geneia 393 velut £iies sunt jio-
Ex eodem aulem qtiod moluent, et domino suo mincs, de inane usque ad lespeiam manu molenies.
ser\It, sibique ipsi viGtum acquinl. Si vero inimi- Borum Itaque piimus quidquid molit in saccum
eum suum Aiolare molendinum suum permiserit, suscipii el abscondit. Alter \eio partein capit, jjai-
mala ex <?o farina procedit, quia mala est annona iera in llumen negl!genlia cadeie permitlit, paitem
quam molit. Usecautem fdrina, et vehemenler dis- vero venlus rapil. Tejlius autera quidquid niohi,
phcet domino illi, nec seni.s ev ea sibi \ictura, sed inipelus fluminis secum tolht vel venlus dissoivit.
fdinein couqunit. Hoc itaque molendinum scmper. Veniente \espera, quando a Jabore cessatur, et Iru-
aliquid molens, cor est humanum, assitlue aliquid clus Jaboiis inquintur, quid putas singulos liabitu-
cogitans. Hoc Deus unicuique-homini senandum ros? Qui farinam lotara leservavit, totum laborem
tradidit, jubens ut in eo \olval3S 9 illos tantura co-. suum bene recogno\it. t>t \eio partem collegit,
gitalus S9°ouos tpse suggerit. Quorum cogilatuum, inde Lelalus esl quod babuit; inde aulem mcestus
aln ut fiumenlum, alii ut bordeum, alii ut a\ena est, quod venlo aul in flumine amisii. Qtii \eio to-
sunt. Pun quippe uifiumentum sunt, "quos anima tum amisit, eo trislioi esl. Fluinen pio .sseculi-de-
leplicat, ctim m contenipldtione posita pure" de, cursu accipuur, vento \ero gloiu designalurinaiiis;
Deo cogilat. Qi aulem bordeo nssimil.intur , C molendinum quod lota die niolit, jjrd3sens labor hu-
394sseculi,
qui de \ntuie 111viitutem, quasi per quosdam la- jns qjii a mane usque ad \esperam nun-
lioies, «scendeie meditinlur. Hf etenim, Jicet sint qu.im fmit. Mdlie nobis eial cjuando nali finmiis,
boni. mmus tainen .siipenoiibus sunl nerfecli. Ulii \espeia \ero ent quando pei niojtis debitum hinc
vero sunt ut avena, quibus homo intendil sua dese- liaiisibimus. Tempus itaque pioesens dies est quo
rere vitia; boni namque sunl ct isii, sed tamen, laboraie debetnus,unde 111vespeia \ivamus. Et sicut
imperfectiores proedictis. Hos ''iiaque omncs vultt moh, circum ciica dticla, ad eumdera semper lo-
Deus ut homo tolo corde leVohal, et ex eisdera sibii cum levertitur, s>c l.ibor iste singulis annis more
vlcium seleinum acquiial. Sed <juia liomlni seniperr sohto reiieialur. Modo namque aralur, seiniiiatui,
adversalur diabolus, et semper iusidialur cordi il- meiitur, pauilicaiur, comeditur quod uerum ad ideni
lius, quod si aliquando vacuum bonis cogilationibuss re\eilitur. In vespeia eigo, qiidndo dicetur: Voca
invenerit, si.iiun replel, si poiesl, mdhs. Harum! opeiauos, el tedde tllts meicedem suam (Matlh., xx,
atitem mal.irum, aliae cor dissipant, ut iioe el in\i-. Sj, IseUbuntur jusli, tota farina seivala, id est viu
dise. Alise conglutinanl et coinquinant, ul gastiimai- sua. Alu veio qui non eam totam scr\a\erunt, in
gia; el Iu\urid3. Ahae lanlum occupanl, ut vanas e r. boc incesli erunt; Iseti tamen, quod ex parte laboris
non 3S1 niniis nocrvsp.Hic igilur honio, si cor stnim_ !5uiDeum recognoveiunl. Yeium ahi qui omne tem-
bene custodieni, sai.ttosque cogitalus in eo ie\ol-i. pus suum in vanilateponunt, et quod faciunt non
venl, niundd per os veiha, veiut per foiamen mo- ,. ab bumana laude absconduiii, quasi omne studium
lendiiii, eniilluiUur; mundus pei oeulos \isus, mun-i- vitse suse in decursuin fluminis pioj'iciunl, faiinain-
dus per auies audiius, raundus per os gustus, mun- quesiidiu vento committunl; unde el in fine, pane
dus per nares odoratus, muntlus pei totum coipuS S vitse opternoeS95 caiebimt. Vse illis!
YARIiE LECTIONLS.
\
a861ii ea mol.it mss in eo moiat ,. 38JUt ex eodem mss A. 1 et Vtct 13 et Edit. Colon. el ex eotlem
J33Senjis duiei.i ilie JJISSet Edu. Colon. Se«us ille 389
JJt ni eo jnol.it mss nl m eo \oIvdt S9° lan-
igiitn
3S1 Ut \diia3 gloud? non mss A. 1 el Vtct. 13 ut vana? non "^2 In
tum togiUns mss taniuin togilaius
tns A. Ctncipit § ab lns veibis Aeiu.n scitndum, eu. 393Hd?c uitem lna genpia, \elut ms Vtcl. el Fdti.
Col. hajc aiuei.i \clut as*Pueseus JaLoi liujus mss p sesens esllabor hujus ss*P.raae\iloe eeterna; ms Vtci.
Udiied,leino
€25 EADMERl MONACIHCANTUARIENSIS m
CAPUT XHII. A ci\ uun *05 mullilndine replc\it. Quoium nonnulli,
Quod bonilas cujusqne fidelis Deo el emnibtis botns cum propriam \olunlaiem poiius eiegeiuni faceie
stl ult'is ne. quam sub volunlaic el ordinatione Dei lem.tnere,
Eo diligentior ad stiidium bonilaiis qmlibet eiTici- miserabihler corruprunl,et donius ei oedificiamagna
tur, quo fructus uberior inde provenire piobattir. et spaliosa ex parte \acua TcmanseTunl. Ut igilur
Sciendum itaque csl quod boniias citjusque oinni aliquis qui uibem magnani fieri oidinassei, qui
creaturse est uiilis tl bona, exceptis dsemonibus et niulta in ea palalia construxisset, mullasque man-
damnalis bominibus. Deo etiam, qui nullius esl in- siones adurbis sedificaiionem fecissel,sed habita-
digens, quadani ralione prodesse videlur. Homirti- lores non haberet, et omnes quoscuqquc poluisset,
bus est utilis : quando enim ex \itae raerito quis ad ad se in\ilassel; sic facit DominusDeus* 03.Omnes
aslernam beatitudinein pervenit, numei us elecloi um enim, ut ad se \enianl, el ut sibi ad sue ci\italis
incrementum accipil. Qui quanlo ampluis cieveiit, jedjficationem subveniant, prccatur, admonel, invi-
lanio minus oeterna retubutio exspect.inda ent. tat, bonas leges polhcens, pacem et securilatem
Nam cura numerus ille sanctorum complelus fue- promitlens.
iil 397, relnbuiio j'ustoium niox accipienda erit, CAPUT XLIV.
tunc quidem in corpoi ibus qnam jam habent in ani- Commendatio supeinm lheiusalem.
mabus. Si autem unusquisqiie fidelis, mox ut banc Ibi namque jura legum lmmobilia, oplinre con
vjtam deseiil, cotpore simul el anima a ternam bea- sneiudines, ibi cives non ex iimore alicujus sats
titudinem conseqiterelur, omnis qui hocvideiel ejus occullanl opes, imo gaudent dum palam omnihus
sequi sancliUlem eompelleielur; itaqtie meiitum ajjparent. Nullus siqtiidem ibi incuisus maloruin,
fidei quodammodo \ideietur evacuari. Ronis ilaque peslis nulla, violenlia omnisque rapina procul int'e
ulilis est, his qui cum Deo sunt, qttia eorum meri- remola, Prseterea locus amoenusel magna dulced.ne
tum sua proesenlia augel: et ilhs qui in prsesenti refeclus; domus paralse, sedificia ampla, dheisi
vita sunt, et adhuc 39S fttluri sunt, piodest, quia generis mansiones. Unde et ipse Domintts : In domo,
loctnn in lllo coelu beatorum implet, qui nullo modo St\t, Paltismei mansiones mullw sunt. Et propheu
in fme vacuus esse notesl. Facit etiain aliud; ma- Baruch : 0 Isiael, quam magna esl domus Dei,-el
litiam iperversorum S90 siquidem exemplosuse boni- quam ingens locus possessiontsejus! (Bai uch. ui, 24.)
latis reslringitM 0. Soli ac Iunoe bonus homo, caete- Magnus, et non babet consummalionem, execlsus
lisque crealuris est uiibs, quia m consummatione et immensus. Tenebra? ibi nulla3, luce iudeficienter
juslorum commutabilur in mehus quidquid est n circumlucenle; infirmilas nulla, sanilas indefessa,
omnium creaturaium. Sol qurppe, sieut propheta nihil incommodi, omnia ad volum. Ad hanc ltaque
sil: Septempliciter lucebtt, ul lux scptem dieium; et sedifitalionem in\ital nos Dominus, dicens: Venle
luna eut stcut sol (Isat. xxx, 26). Alise crealurse, ad me, omnes qui iaboralis el oneiati estis, el ego
hcel pulchroe sinl, mulabuntur in mehus, cum illas reficiam vos (Matth. xi, 28). Qui ergo veniie volue-
Deus mutabit in slalum exinde non commutandum. ril, Dei procul dubio quodammodo ptijtttoi enl.
Angelis quoque bonus homo ulilis est, quia -se.om- TJnde Aposlolus : Dei adjnlotes sumus, Dei tedifica-
nibus lllis amicum facit. Qui enim mihi amictim lio eslis Cor. HI, 9). ln boiiilale ergfl qaictinque
(I
acquireret, qui me lanquam seipsum diligeret, ei
Steterit, non solum sibi et omni crealurse tm ii eiit,
qiiem ego tanquam meipsum amarem, magnas ei sed etiam ipsi suo el omnium Conditori, ul dkimus»
gratias deberenu Quisquis ergo bonus sluduerit beneficium praestabit. Hsec enim chilas sancta, cui
esse, in bonorum amicitiam transibit, ita ut unum- sesponte associa\it ">4, si vel unus homo defuerlt
«juemque lanquam seipsum amabit, et omnes eum bonus, nunquam perficielur.
sodem modo cbarum habebunt. Tantus enim amor CAPUT XLV.
tantaque concordia inei it omnibus, ut omnes amici Quod bonitas boni homtnis damnatis et damonibus
unius, siut amiei et aiierius. Quahter autem bonus t) si( fhulths 405.
etiam Deo sit utihs. \ideamus. Omuipotens Dens Notandum ettam quod, siculbonilas honiinis boni
civilatem -quamddm rnagnam et admodura spatio- omnibus est ad 40Gla?tiiiam incrementum, sic dsemo
sam m ad suam gloriam a3tiilica\il, quam copiosa nibus el hominibiis damnaiis est ad 407delj imenlum;
VARI.E LECTIONCS.
326In ms Vtct. et Edit. Col. Quod boniias fidelis Deoet omnibus bon's sit utilis 397I11Q
cujusque SSS.n
scilicel sanclorum completus tuent ms Vtct. et Edtt. Colon. ille sanctorom iinpleius fueut
prsesenli \ila sunt et adhuc ms Vict. et Edu. Col. impiassenliarum snnl \el adlmc ss9 Miltliam perveiso-
rum ms Vtcl. et Edtl. Col. mahtiam perversorum 400Siquidem, exemplo, su.fi boniialis reslringit »« Vtct.
et Edtt. Colon. siquidem excludit exemplo suoe bonitalis "<"Admodum spaciosam ms Coib. Vwt. et Edtt.
Col. Admodum speciosam *0! Qtnm speciosa ciMiim ms Vtcl. et Edil Col. quam copiosa civium 40SSic
facil Oominus Detis : ms Vtcl et Edtt. Col. sic facii Detis : *0-* Et oiiiui et cieaturd; mss.el Edil. Col. et
omm creatuioe cui sponle associa\it m-, Coib et Edii. Col. cui se sponte associa\it ™ Quod boinlas bo-
nnnis, damnatis el dcemombus sit inuliLis ms Vict. eiFdn. CoL Ouoil bonitis boni hominis da-i-iidiis , ct
doemonibus sil ulilis MG Omnibus est ad ms Vrt et Edtt. Col. hb.ninihus est ad M' Damnans <*sl ad
ms Vict. el Edu Col. damndlis ent ad
C2S LIB. DE S. ANSELMI S1M1LITUD1N1BUC. 626
d.emoniuus namque et hominibus dainnatis, sancto- A fticiit infidehs esse, fl.igellatui inlcihn, usqtiequo
IUIUconsuramalio ciil inlerminaLiiis luclusetselerna congiegentui et aln qui eum eo in carcerem sunt
damnalio. Nam cum isli'40Robiitiebunt corpoiis el delrudendi, ut siraul in eo incipiau'. oranes cruciari.
animoe gaudium setnpiteinum, ttinc simihler el ilii Mox eigo ul fuerinl omnes congiegati, el fideles vel
ibunt in sujiphtiura seiernum. QuoJ qttia dsemones infideles esse fueiint comprobatl, bi simul 416omnes
uon latet, modis omnibus laborant sanciorum iilcre- in cnnvi\ium collocati, satiantur *", illi \ero 41Sin
menium impedire. Quoniam quidem, donec ultimus carcerem trusi, fame et siti moiiuntur. llie igilur
illorum eis associelur, non includunlur, sed habent rex ipse Deus est, qui sic discernit intei bonos et
poteslatem lenlandi electosDei.quatenus qui probati malos mundi lstius. lpse elenim, proeparalo liinc
invenlentur digna remuneratione coronentur; vicli paradisooihincnifemo, conslituil quid quoscunquc
xero alque reprobi perennitei punianlur. Ylgilemus sibi fideliter obsecrnenles invenire poteul, poslquam
ergo, ul Salvator admonet, quia adveisarius noster omnes, ad eum ex hoc sseculs ti-anseuBies, JSsrint
ctrcuit, auwtens quem devorel (I Pelr. v, 8). lllum congregdti, sirnul omnes in paradisb in 4I9 corpoie
autem de\oiat quem sua suggestione in inalis aclibus et anima collocabit. Quoscunque vei'0 leperire pote-
iudurat. Nolandum eliam quod qui bonis allerius rit prrjeceplis suis resislentes, postquam ipsi con\«-
arridet, sanctis conseniit; qui vero-invidet, diabolis. Bneiint, omnes simul in infernum horribiliter «um
Siquidem niagis pulo ejus salvationem sperandam diabolo detrudet. Omnes uaque per prsedicalOres
qui parum boni facjt et benefaclis aliorum favet suos ad se invilat, ul quonaodo sibi quisque velit
quam illius qui niulla facit et ili\idct. Is elenim cui obedire agnoscat. Verura ejus proeceptis alii obe-
benefact.t aliorum placent, î damnatus etiam esset, diunl, ahi vero resislunt. Ulrorumque auiem alii
4S0 ejus cxamini re-
jusle ldliler conqueri posset: 0 vos sancli, semper piius, aliimoiienles posleiius
de vestra juslitia juste Leialus fui. Itaque, si beati- pid?senlanlur. Quicunqiie Uaque ei obediens fuisse
tudinis vesUoe paiticeps non fueio , inde damnatio- comprobatur, requies ei (sed in aniraa sola) interim
nem nccipiam 409unde semper gaudebam. tldtui. Quicunque vero de inobedientia convincitur,
CAPUT XLVI. el ipse in anima sola crucialur. Poslquam aulem
De timilitudine intet Deum el quemlibet tegem suos omnes moitui, el, ut dicliiin est, sigilldlim exani-
judtcantem 41°. nidti 4" fuerinl, finitoquesseculocuiiclisqueresusci-
Iiiter salvandos autem 411et damnandos sic Deus Utis.illud eliam generale jujitiura peiaclum fuerit,
discernil quomodo rex quidam inter fideles et infi- boni omnes, in ccelum transldli, in aninia simul et
deles imjierii sui. Hic ilaque rex, proepaiato ex una corpore Lelabunlur; mah vero, in jufernuiil detrusi,
parle quodam convivio 41SL magno et ex alia parte et ipsi rn anima simul el corpore torquebuntur.,Ei
quodam cai cei e tenebroso, disposuit quia quoscunqtie sicutboni peifectam coiporis elanimse bealitudinem
413sibi fideles
poterit comprobare, postquam omnes tunc pi imuni oblinebunt,sic et mali e contra perfectse
congregali fuennt, faciet simul discumbere; quos- nnsense corpoiis et aniinse luuc primum subjace-
ctinque autem sihi infideles esse convincere puteiit, Jjunt 422.
poslquam et ipsi fuerinl congregati, in lenebrosum CAPUT XLVII.
lllura carcerem snnul faclet detrudi. Omnes iuque De qualuordecim beatiludtnibus cotpotts et animm.
ad se invilal4l 4, ut qtiis sil fidelis quisve infidelis Mulli homines 42S(quibus nonnunquam boni mores
agnoscat. Horum autem fidehum et infidebum, qui et justa opera proponunlur, ul se in <3is, soeculi
omnes invitantur, ahi prsecedunt, alii subsequun- posiposita vanitale, exerceanl admoneiitur) inquirere
iur. Fidelium Igitur cuicunque, ul venerit, poslquam solent quamobiem, qno pisemio, qua relnhutione.
\ereessefideliscomprobatusfuent, datui mislumin Respondetur itaque jlhs quod scriptum csl: Quta
terea cibi,donec con\enianlomnes qui cum ipso sunl nec oculus vidit, ttec auitb audtvil, nec tn cot homi-
424
coenatmijUi sinuilincipianl omnes epulari. Infidehum nis ascendit quw prwpa>avil Deus dihgenlibus se
autem, ut 415\enerit quisque, postquam convictus D (Isai LXIV,4; 1 Coi.n,9). Quod, cum illi non ciaie
VARIÊLECTIONES.
c
408Nam cum isti ms Vict. nam cum jusli 409Damnalionem non accipiara mss el Edit. Col. damnatio-
nem accipiam 41° De similitudrae liiler Deum et ahquein regera, suos judicaturos. mss eiEdti.Col.de
si.mliludme inter Deum et quemlibet reges suos judicantem 411Inter salvandos siquidem ms A. 1 Inter
siI\andos aulem 412Quodam convivio ms Vtcl. el Edtl. Col. otntttuitt quodam 41SQuod quoscunque
mss et Edtt. Col. quia qiioscunque 414Adiimlat ms A. A. Vtct. el Edtt Col. ad se invilat 4le Infidelium
ut ms A. \ Infidehum autem ut 4,s Hi, scihcet, simul ms A. 1 et Edil. Col. hi simul *17Collati satian-
iirr ms A. 1 et Edil. Col. collocali satiantur ms Vtct. collocati socianlur 4IS llli vero, scilicet in-
fideles, in ms Vicl,et Edd. Col. illi vero, m 41°In -parathsum, in ms Vict. et Edit. Col. m paradiso in
420Alii moriuntur poslerius mss morientes posterjus 421Sigillalim examinati mss Sigillatim exanimati
422Torquebaiur. ms A. 1 lorquebantur. Et sicttt boui perfectam corporis et anima? i)eatitadinem lunc
primum oblinebant: sie et mali econlia peifecte miseria; corporis el animse lunc primum subjacebunt
423 Multi liomines, etc. A. 1. Qualuordecim quippe sunt beautudinis partes, etc, qttw in sentenliis qutdem
omiiino eadem sunt ac in Edilis; atm verbts ptorsus diveisa ; tn mss enhn abbrevtatw sunt tancli Anselmi
sententiw de beatttudine, quas prohxius expostlas teghnus tti excustsmanuscitpt. Sagiense P. 16 hwc eadem^
tumas adhuc contraxit -*2*Djbgentibus eum ms Vtct, et Edtt. Colon, diligeniibus se
-€27 EADMERIMONACHlCANTUARIENSIS 628
quid sit advprlere possunt, repeiilur boc 4!Sipsum A sed ne Deum in his quoquo modo possint ofiendere.
aliis verbis, cl dicitur eis -. Prsemium ijuod bis qui Nam si per ea nilnl offensionis in Deum contrahi
in hac viia Deo seniunt in futura \ila recorapensa- posse cetto sentireiil43S,vel se-absoleraqtum amme
tur, est Aita aelerna 42G,beatiiudo selerna, selerna bonorum impediii non periimcseeient, profeclo ju-
jucundilas, stilTicientiasimul omnium commodorum cundius in ipsis quani in eorum conlrariis se dedti-
secnndum voliuitalem et sine omni indigentia. Hoec cerent.
ergo, cum iJlis hoc mo.Io dicuntur, bona quidem CAPUT XLIX.
et magna, ulsunt, videntur; sedquia non intelligiiiit Hm stnit qualuofdecim patles miseiiw.
quid in hac \iu habituri sint, nec subito quid sit Parles \eio miseitse quaiuordecim prsehbalis bes-
omniumcommodormnsecundumvolunlalemsiifficien- liludinibus conlidiise, hse sunt: Turpilurlo, ponde-
lia et sine omni indigeniia percipere possunl, hserent rositas, imbecillilas, senittis, infirmilas, anxielas,
aiiiiiio,iiecmiiltuniaiTecii4!!7saporead audittet a sse- vitae brevitas, insipienlia, iiiimicilia, discordia, dede-
ctih vanitate42Strahunlur, Quid igiiur esl agendum ut cus, impotentia, limor, tristiiia. NoUndum quod
hoec illis al qualenus sapiant et sic ad bona opeia sicul septem piioies JIIIUSbeaiitndinis partes ad
-Cvigilenl'Puerorura raoie cibandos oeslimoeos qni, " coipoiis bealitudinem , seplemque po^teriores A34
si ahquando gros<ram aliquod pomum edendum perad aniinee perlinenl bealituiliiiem, sic-quoqve scptem
cipiunl, lllutl, ob dentium leiierituciinem el oris an- priores hujns miseiise partes corporis, septemque
gusliani, absumere nequeunl 429,nisi pio illoium 430 ultimoc niiseriam perficitinl mentis. Quicunqtie eigo
tapaciiate puus fueiil4S 1 pariicuLitim divisum. Ila- illas omnes jjeatiludinis paites liabere poleiit, per-
que dividanms in pntes magna quse diximus, ul feclam corporis et arnmoe bcaiittidinem possidebit.
nide possinl ad \itam nuiihi, de tpubus agimus. Quempunqne \ero bas omnes miseiid3 ptrtes lole-
Qua3 ut melius eluceanl, consideieiiius quss m hac rare coniingei it, summoe coi poris et ammoe misei ise
vita mens a\iJius amel liumana; el cx his, prout subjaeehit. Yertim in hae \ita, necunam illius bea-
possumus, coiijectemus illa eos habituros in viia liludinis elliujus miserioe parlem quisquam potest
octerna multo excelleiuitis. Siquidem inter mulli- habere, ncc ruistis e\ tolo ea caieie. In alia vero
moda mundi pericula conslituti, si Domini fuerint \ita, aul peifectam habens bedliludinem roiseria?
pra?cepla seculi, atque cum ipsa ilhc adepti fuerint, nullaienus subjacebit, aulsummoe subj'acens miseiia?,
plenitudine- 432 desiderii sui se nequaquam fraudalos omnino beatitudine caiebit. Quod ul tolum 43Scoin-
percipient. Hsec igitur, ut prselaxavimus, faciamus probare possimus, per singulas bealiludinis alque
et a minimis pauLuim progiedwmur. Qualuoidecim miserise paiies curramtis.
p
igilur sunl neatitudinis partes, quas, finiio generali CAPUT L.
examine, perfeclins omnes elecii habebunt; loti- De pulchi tiudtne et turpitudine.
demqne miserioe genera, quoe maJi tunc sustinebunt. Pars igitur prima heatiludinis est pulclnltudo; et
Hse aulem bealiiudinis paries aique roiserioe sic sibi miserise, per conlrarium, turpitudo. Uiam omnes
invicem sunt omnino contrarise quomodo el ipsi qui haiiere, hac veio concupistunt earere. Yerum hic
eas aecipiunt in rpinuneraiione. neuiram babere perfeclam 4SG,\el neutra possunt
CAPUT XLYIII. carere. Qtisenam enim est illa speciositas hominis,
Hm sunl qualuot decm pai les beatittidinis. qu.c non sit mulio minor pulebritudine flosculi 437.
Partes veio beatitudinissunt pulchnludo, agilitas, Quis enim ttt lilium eandet? Quis\e tii rosa lubel'
foriitudo, hberlas, sanitas, -voluplas, longoe\1las. 'Ouia iamen quanuilamctinque 43S pulcln lHtdinem
sapientia, amicitia, concordia, honor, poleslas, secu- bahet, nee summa3lurpiludini snbjacet. Non 439crgo
ritas, gaudiura. Ista, ut 3?siimo, sunt, quse propter \el illam vei istam perfecte habere, nec eis in hac
se et piopter quj3 aha -quoeque ab hominibtis appe- \ita potesl omnino carere. ln aha vero vila peifecte
tunttir. Si auiem in Ius abqua sunt quse aliquando allerdin habebil, alteraque omnino earebit. Pulchri-
servi Dei non modo non appetnnl, sed eliam magno- D iudo elemm 1)onum quoddam esl, et quod natttrali-
peie in hae vila curare siibterfugiiinl, ul sunt, verbi ler a cunctis habeii amatur. In illa siqnidem vila
graiia, piilchritiido corpoiis aiq.ie voluptas, utique pulchiiludo juslortim sdlis pulcbiitudini, qui septem-
non idchco ea fugiunt quod Iiasc natuialiter nolini, pliciier quam modo isii, splendidior erit, ada?quabi-
VARlÊ LECTIONES.
426Reperilur hoc ms Vict. et Edii. Col. ippetiuir hoc 42° Recompensantur, est \iia ms Vicl. tt Edit.
*28
Col. recompensantur, vita oelerna 427Mulitim affecti ms Vict. el Edtt. Col. mnlium efficaci Et a sse-
culi \anitate ms Vtcl. cl Edtl Col. omtilutil 429Absorbere nequeunt ms Vict. el EdiL Col. assumeie
pro illorum ms Vtct. et Edtt Col. si pio lllorum 431Prius fuerit ms Vict.
neqtteunt 4S0 Nisi432 48S
et Edtt. Colon.
pntis non ftieril Fiieiinl. plenitudme ms Vtct. et Edtt col. fuernt pleniludmenl Cerle senlirent
43SQuod lolum
ms Vict. eerlo senlnent 4S4 Septeni j)osieiiores mss et Edii. Col. seplemqueposleriores
ut mss A. 1. Vicl. et Edit. Col. Qtiod nt totum 43GVerum h mc neutram habeie perfeclanl437 ms A. 1 Verum
neutrum habere peifecie ms Vict. et Edit. Col. Yeriim luc neutram habere peifeclam Floscuh ms
A. 1 el Vtcl. 12 floris Dei Edtt. Col. foris seculi 43SQ.na tamen quantulamque Etht. Qolon. Quia 5S'
cum
Sub-
qiiariiulancunque ms A. 1 Quia tamen quanlulancunque ms Vwt. 13 qua? lamen ouanlulamcunque
jacet. Non Edit. Col. subj.tceie, nec
m LIB. DE S. ANSELMISiMILITUDHMBUS. 630
lur. UndP scripiuni cst: FiOtjetnnl jusli sicul sol, in A Radius quippe oculpium i.ostioiura.Jn subIe\.itione
conspeciti Dei (Mahlt. \ui, 45). Amplius, corpus Jjilpebraium, «sque ad ccelum peitingit, ei ictus
Cbristi 4" ciaiitdii soiis praslucere nescio quem- eaium 448lotus in semet ac inlegei redit. Amplius,
qiiam posse ambigere. Huie aulem similes, lesle constat quidem animas sdncioium, qua? jam ccele-
Apostolo, erimus, qui ait: Refotmabil coipus hutni- stia lenent, necdum plena fclicitate frui, donec m-
litalts noslta, configutalum cotpoii clatilalis suw corruptibilitaiecorporum suorum potianlu.-'; quam
(Phil. iii, 21). Hopcauiemâucloiilaip comprobata, cum adeptae fuerinl, non enl quod amplius yelint.
si quis .enam \elil silii ralione comprobari, credo Ud3Citaque cornora, si eas a stia velociiate aliquale-
nullidebeie hicredibile videri juslos pulclnjuitliiiem nus lardiores autgraviores effieere delieient; nimi-
solis in illa \ita, ubi moilale hoc absoibebitur, lan- rum eorum potius consorlium abhoiierenl quam
lummodo sortiri, cum vere dicanlur el sinl lem- appeterenl. Igilur ea, quam diximus, velocilate do-
plum et sedes Dei, quod nusquam in dtvina pa- labilur homo sanctus, cura ad \eram vilam fueiit
gina de sole islo \isibili meminimus legi 44s„Il.ic ii.tnslatus. Malus \cro lanlo pcenarum pondeiepre-
igitur tali el lanta piilthniudine j'ustus rulildbil. Si melur, ut nec pedem quidem, vel raanus, vel aliquul
vero injnstiis ftieiii, eoeno et omni Cdddveie fceildior sui corporis possit movere. Unde elillud in E\ange-
eiil, omnique fttligine turpior. Ibi êrgo pulclnitudi- " lio; Ltgatis mantbus et pedibus ejus, mitlile 4*9 eum
nem perfctam aut sri mnam Jidbebit uupitudmem. iu lenebuis eodeuotes (Mxtllh.xwi, 25).
CAPUT LL CAPUT LII.
De agihtate el pondei ositale. De fouiludtne et imbecillilate.
Secnnda pars bealiludinjs est agihlis; mlseiid? Terlia pars beaiiiudims foiliiudo dicitur; miscriae
veio, cconlra, ponderositas. Has \ero nec omnino \ern, imhecillitas, quae ei opponilur. Sed quae est
babere nec l ursus his liomo polesl penitus hic ca- liominum fottitpdo iii hae \ila, quorum plenam
leie. N'in quanta est hominis agilitas, q'iam mhii- "navim echmus in niaii reteutal? Quia tamen homo
mus passefum superat, quia lamen 44aquoqtio mo !o imbeeilhd qua;dam supeiaie \dlel, nec omnino
moveie se polest,nec summse pondeiosiiati subjacel? imbecilhlaii subjacet. Itaqne nec foiliiudinem pe<-
In futtno autem aut perfecle agilis eiii, aulsic pon- feclam,necsumni mi hiciialietimbecilhtateni. Yeium
derosus ut se omnino movere non possit. SeJ in illa pid3Stabtint \iiibus quicunqtte supeniis roeiueijnl
beata \ita \eIocitas, quae puichritudine non mintis civibus associan, in tanlum, ut nullalenus illls
amalur, tania nos coniitabiiur ut ipsis angelis 444 quidqtiam obsisteie valeat, vel si mo\entlo quid
Dci oeque celeres slmus fuiiiii, qni a coelo ad tei- aut e\erlendo \ol\erinlasuo slalu, quin llhcocedat.
rara 4Kr,el, econverso, dicio citius dildbuntur. Qiioe Nec in eo quod dicunus majori laboidbunlconalu
celeritas, uirum sit in angelis, si probari necesse quam nos modo m oculorura nostroi ttra niolu. Ne,
esset, exempli gralia, dici posset homiiiein, mortali quoeso, similitudo illd angcloium nostro excidatab
adhuc caine gravatum, mox a Judsea in Chaldseam anitno quam adeplun U0 sumus in ftiluro, qualenus,
jrer angelum delattim, iudeque tradilo prandio quod sf in hacJbiliiudine aulin bis qua? diclun sumus,
tlcfeiebal, sme mora lclatum. Ergo cum istisomnino exemphim41ilnoiiocciiiiit,\el ipsi, perquam angehs
par velociUs nobis eiil quibus, sicut promissa esl, aJseqtiabimur, ad ea compiobanda piosil. Sic
eorum aequalilas inerit. Apostolus eliam, qui cor- igittir 4t2 in cjutbus angelos \dlere conslal nostra
poia nostia, qudniacunque Ioeoium inlercapedine nihilhominus foitiiudo \aleal; neminem aulem qui
sepuata incmbidi>in ftiennt si\e dispersa, in iclti 483dubitet puta exisiere angelos ea qua volunt
oculi asseiities'iiieciuia, salisinnint quam \eIocila- fuiigi forlitudrae. Cura igitur snniles eis fuerimus,
tem eadem coipoia incorrtip.ibilia sint babilnia nunquam imbecilhoi es ilhs eiirnus. Sed fortassis
Corruptibtle quippe hoc, sietu ipse teslatiir, induel quaeret ahquis : Qniti nobis tuiic illa foililudo prse-
iiicoiruptionein, et motlale lioc tnduel tmmoilalilatem slabit, cum singulis lamconvenienter.ut conveiiien-
(I Cot. xx, 55). IIujus quoque velocitalis exem- lius nequeani, ubique dispositis, niliil immulaiidum,
plum in ldJio solis hcel mtueri, qui statim orto nilnl \eitendum, nihil stalucndum sil m quo vires
isole in plaga orientali perlingil usque ad ultima 'suas quis exercete possit? Qui haec chcit paucis
jil.ig.e446occidentalisul in eo perpendamus non esse nobiscum quid m hujusmodi habeal usus biimanus
impossibilequodde nostra dicimus fulura velocitate, aticndal, et \ldebil quia non semper oiurabus quae
piaesertim cum rebus animalis soleat inesse roajor habemus el quoe nos habeie non parum gaudemus
\eIocilas quam inaniiiialis. Hincelum 447 ladio sohs aciu ulimur; sicut, \erbi gralia, ipsovisu polesiaie-
siraile exemplum velocualis habemus in nobis. aiiqua nonnullarum seienlia leiuin, etmultis injjunc
VARIJE LECTIONES. -"'
*MCorpus Chrisli ms Vict. 13 ***•H.ec auiem ms Vict. el Edtt. Col. baec aulem 442Invenimus
Iegi mss ei EdtLJCol. memininms 443jjiii lamen mss et Edtt. Col. Quia tamen 444Angeli mss Angelis
****Ad terram ms Vtct. et Edtt, Col. ad terras 44°Ad ullimum msset Edit. Col. ad ullima plagoe t4T
plagae
448Et ictu earum mss et Edtt. Col. et ictus earum 449Et pedjbus ejus, mit-
I 'Jie etiam «tss liine etiam
iite ms Vicl. et Edtt. Col. etpedibus, mijtite uo Qiiam habituri ms el Edtl. Col. qttam adepluri Ui Sumus
exemplum »is Vtcl. et Edtt. ( ol. sumus ad exemjilum 4B2 Si igitur ms Vtct. 13 sic igitur m Foilitudo
valebit neminem, qtnuiss el Edtt. Col. foriiludo valeat; neminem aulem, qui
631 EABMERl MONACHICANTUARIENSIS 63?
inodum, sic el lunc de qua agitur fortitudine erii. A incipit esurire, sitire, lacescere Ma, suis in pannifr
Sola namque possessio ejus nobis grata eiiletexsul- sordesceie. Hinc cseus vel surdus, muius vel clau-
tatio grandis, Iicet in aclu nequaquamsil necessaria dus, cardiacus\el scabiosus, leprosus, \el paralyti-
nob's, cunctis, !it diclum est, in suo *statu corue- cus 464, ahove roorbo efficilur infiimus 4G6. Quia
nienler locatis. Hd3ceadem quaestio, si aut de yelo- lamen ejus inflrmitas leniii quibnsdam medicamentis
cilateaut de jhqtia partmm beairtudiuis mcwetui, potest, nec summae 466infirmilali subjaeet.Yerum in
hac solutione, si non aptiorem lector iuvenerit, fuluro, sic sanus erit qiiod- nullatenus intkmabilur,.
solvatur. In fuluro igitur, uijam praehbavimtis, sic sed summa sanitate perfruetur.De liac âniiateqmd
jusius 4Wfoiliseritut etum, si velit, terram com- melius dicipoteiit quamquod Psalmita canii? Salus,
mo\ere possit; et e eenverso injuslus imbeeillis, ul inquiens ,justoium aDomino (Psal. xvxxi,59).Quibus
nec eliam vermes amevere qneat ab oculis suls^ autem foerit a Domino dala vera sanilas, quoe sub-
CAPUT Lill. ripere vaJebit inflrmilas? Veium de isia saniiate
De libertate el senitute. quam in soeculo futoro habebimus, quod exemplum
Quarta pars bejthudinis, Jiberlas diciuirj-miseiise afferre queam, ut qtioe sit inlelligalur, non video^
Vero, senilus. Liber est ilie quiwc cogi non polest Quianihil est sanitas, quod ei467compaiarepossem,
ad ea quse nolitr nec probiheii ab eo quod velu. aut ego in me, ant aliquis sub morlali degens ârne
Sed quis in ltac vita valeat esse qui hanc possifc sensii in se. Hic etenlm tunc nobis sani videmui r
libertalera babere? Quis non quotidie paiitur quod cum in nobisnibil, quod doleat, sentimus-FallimiiF
nollel? Quis valeat assequi omne quod vellel? Quia lamen nonnunquam in boc; nam frequenier in ali-
tamen 456non ad oinriia liomo quae-non \ull cogiturr qua parle corporis inlirmamur, nec tamen hoc
nec ab omnibus quse vult piobibetur. nec omuino-
ipsum, nisi aul motu corpoiis, aut lactu ahquo ullo
libei tate pnvatur, nee omnino servituti subficilur. paclo experimur. Ac de bis qui nec ita inlirmantur,
In futuro autem, aut peifectam bomo babebil Jiber- sed ex omni parle ^sibi sani esse videnlur quitl
tatera, aut omnimodam inibit servitutem 46r. Sed, ut dicemusrul utrum sinl sani aul non sintpiobemus''
jam jirsediximus et aucloritale 4BSaposlolica idipsum Pone libi quemhbet sanissimum corpore, et de sani-
eonfirmavimus, angelis consimiles 4B 9 erimus. Qui- tale ilhus
seiseitare, sanus est suo j'udicio. Hic
eunque angehs assimilabunlur, eorum quoque hber- tahspaulo duwus tangaiur auiin aliquasui corporis
laleni necessario assequentur. Itaque, sicut angelis parle arctius constringatur, et slalim videbis quia
iuhil ohsisiitj nec ahquid eos irapedire potest nec clamabil: Sine, Isedis me, vexas rae. Qttidest hoc?
consli ingere quin pro velle suo ciincla penetrent Nonne prius se esse sanum dicebat, el nunc modice
jiberiime, ita non ent aliquod obslaculum quod nos ^ lactus, ila dolenier succlamal? Islene tibi sanus
relardet, nulia clausura 4G 0 quoe nobis ullaienus videlui' Non
pulo. Nequaquain salus bujusmodi
ebstet, non elementum quod nobis ad velle nestrum nobis dalnlur, quorum salus a Domino futurd esse
pervium omnino non exstel 464. Amplius, certe do- promiUitur. Nam absletget Deus omnem lactymam
minreum corpus, cui corpora nostra configuranda ab oculis sancloium, el jam non eul amphus neque
Paulus testatur (Phtl. m, 21), ut jam supra nieinini- luclfis, neque clamoi, neque nllus dolot, quoniam
mus, clauso septtlcio a morluis surrexit, ac demum piioia tiaitsieiunl (Apoc. xxi, 4), et non esuiient,
{ad disctpulos obseratls januis palpandus- introivit neque sittenl ampltus, nec cadel super iilos sol,neqtie
(Joan. xx, 26), nobisque in hoc fulurJ3 Jiberlalis ullus wstub (lsat. \u\, 10; Avoc. \n, 16); dexteia
grande documenlum rehquit. Jn illa elenim \ita, si enim sua Deus tegi* eos, el btachto sanclo suo de-
bonus fuei il, nilnl palietur quod nolit, sed agere fendet tllos (Sap. v, 17). Quid rlaque eis noceie
penniitelur quoecunque voluerir. Si verofuerit malus, valebilqmbusdextid Dei legumentum eiit? Qitdlis
ad omniaqusenoluentcogetur, et ab omiubus quos aulem sit illa sanilas, cerle scio me nec alicujus
volueiil prohihebitur. \ sensu vcl expeumenlo accepisse. Febnum vero,.
CAPUT LIV. ^. et diversarumiiifirmitatum quabutes, si eujtismoJL
De samtate et infirmilate. sint quis intei rogaret, facile eas a me exposius
Quinta Jiais bealitudinis est sanilas; miserias forsilan intelligeret, tum quia ergo lllas in me* 68,
vej-oînfumitas. llla honio 462ab ortu suo carere, tum quia ab eis accepi qui sciunl, qui «as expen-
hancaulemJflcipittolerare, Ex quo enim nascitur, menlo didicerunt in se. Al quol nec sensu percepi,
jprima vox ejus iiidic.it quod patiatur. Mox demque nec ab ullo qui percepit, ul dixi, decepi, non eodem
VARliE LECTIONES.
454Sic justus ms Vicl. et Edit. Coloti. et siejusius 4E!> Liber est qtu ifisA.lhber est ille, qui w' Cum
lamen mss eledtl.col. Quia taineii 437Oiiiniinoddm inibil Setvilnleiii ms A. 1 Oinnino seuiluti subjacebit
468Ul pijetiiumits aueioiiitte ms Vict. et Edit. Col. ut jam prxdiximus, ei aucloriuie 459Angehsonim
consimiles ms Vict. et Edil. Col. oimt. eiiiin i 6° Nulld chustila mss nulla elausura -461-jiouex-tet mss
•iion esset Edit. Col. non exercel 45aliia auiem bonio mss llldiiomo 4CSLacessere mss Ldcescere
464Parajyiicus mss \el paialylicus ue AlTitiiur infirinus mss A. 1 et Vtct. 13 ei Edit. Col. eilieitur iu-
firisius 4G6 Nec summae ml A. 1. non summa' 4S7 iSihil samlatis quod ei ms VicMnhil esi sanilatis
qiiod ei Edtl. Coi. nii sauitalis quod esl, ei 468Tum quia illas in me »is Vtci. et Edtt. Col. tamen quw
ego ilias in ine
«33 LIB. DE S. ANSELMI SliflLIlUDlMBlS. 634
modo. Credere tamen et mcunclanter, nt mea" qul- A lur, non \ideo, nisi lorte illud aganius 4YC aliqua
dem fcrt opinio, aslruerelicelsanilalem \ita3fulu10e contrana simihtudine magnse miserioe, quam ex
ila j'ngem, el immutabilem ac inviolatam fore ut minori conjectamus 4rs. Sil igiluranleoculoscordh
ineffabili qttadam dulcediue suavitatis loium homi- positus, excmpli causa, bomo ahquis,
qui lam in
ncm repleai, et omnequod alicujus in se vicissitu- ipîs oculorura suorum pupillis qnam et in
singulis
dmis, miiubilitalis 469, -aut laesionis suspiciouein membris lerrum igniiura, el candens infixtim ba-
prastendere queal, piocul arteat alque repellat. Sic beat, Ua ut nec medulla?, nec intesiina, nec omnino
igitur justus eiit sauus. At \ero quenilibel mjustum quidquam m tolo ipso sit quod ilhus crucialus im-
tanla ibi inflrmi.ale scias inlirniaii ul nullo postmo- nanilaie careat, vel eam levitis tjiiam in ocul s ah-
dum medicamine que.it medican. quatfinus senlial. Quid dicam angustiatur,? Quis htinc
CAPUT LV. sestimet essesanae menlis inter ista? Eodem modo,
De volupiate et anxietate. sed penitus contiaiid consideratione, in illa futura
Sexta pars beatitudinis est \ohiplas ;miseriaevero, \iia deleclatio qusedam ineffabilis bonos inebiiabit,
anxielas. Illam liomines appetunl, hanc êro refu- el inaestimabili dulcedine sui lotos eos iuenarrabilt
giunt. Veium, eum «am in Jiac vila quserunt, non exundantia satiabit. Quid dixi lotos? Oculi, aures,
nisi pei anxietatem invenire possunt. Curaqiie ad B naies, os, manus, pedes, gutlur, cor, jecur, pulmo*
id peneneriut quod voluptatem pulant, non nisi ossa, inedullae, exla etiam 47Jipsa, elcuncta sigil-
laboiando eodeui peifiui \alenl. Quod si etiam 47° latim singulaque meinbra eorum, in communi lam
usl fuertiit immodei alius, rurstts eis in anxielalein mirabili deleclaiionis et dulcedinis sensu replebun-
vertitur 471.Quia lauien 111eo qualilercuntjue deletur ut veie lolus homo de lorrente7**8 voIuptalisDei
ciantur, nec oinnimodani anxielatem patiuntur. potelur «tabubeitate domus ejus inebneiur (Psal.
Post banc \ero \iiam, aul in omnutioda voluptale ixxv, 9). Yerum econiiano,ut dictum esl, ciedunus
eiunt 472,auioiuuiiio leplebiiniur anxieute. de mjusto.
CAPCT LVI. CAPUT LYIII.
Stmihludo fet 11 tgniti. De longwvtlate et vttw bteiilaie.
Sieutenim feirurn iguitum qudcunque sui parte Seplima paishealiiudiiiis est longse\itas; miserioe
coiiiinet igiera, sic in se boni \oluptaieui, mali vero, vitse bre\Uas. llla beatitudinein coi poris,~h.ec
\eio senlieiil anxielaiem. Hanc vero voluputem autem misenam peificit. Tunc enim piimum prje
iieniinein in hae mortahiate viventtm esse pttto dictas bealitudims parles <ioipus b.ibeie polest,
vel Idisse qui eam, ut esl 47S,sensenl \el gusta\e- cum eas diu retiiiere valet. Nam sieas otnnes habo-
'
wi, utilhus saporem \el bdbituduiem ahis decldiare ret el slatim.moriendo amitteret, quid eas sibi ha-
possit. buisse prodesset?At longae\itdiem hdbere peileclam
CAPUTLMI 474. non polest qui ahquando inoiiliiius esl. Quanlum-
De duabusbealitudimbus toltdemquemisei its. libei emm vivat diutius, somnium 47Ssibi esse vide-
Dicainus lamen aliquid ad hanc decldraitdaKi. lur quod vixit, cum moritur. Non eigo longsevilatein
Dicanius duas beaiituduies et iiem miserias esse bomo hic babet, ubi quandoque motilurus est. Qui
duas, majorem videlicet atque minorem. Majorem, lamen, quia mori citius possei, nec vitam omiiino
regnumDei; minoiem vero, in qua Adam fueial bre\em hic habet; in futuio auiem aut longissi-
pnnio positus, paradisi gaudium dicunus. Item ma- inain, aut vilam habebu bre\issimam. Si enimbeiie
jorein miseuam, retenram ignem jrehennse; mino- \1xer1t niinc, tunc vivet quantum et Deus, quia
lem autem, serumnas fdtemur viu; proesentis, quas, scnpium est 4S0: Justi autem in petpeluum tivent
dum vivimus, incessanter palimur. Beatiiudiiiem (Sap.x, 16). Siveio male vixenl, non nisi moiiendo
quippe neulram aliquando evpei ti sumiis. Quod si \ivere tuncpoteiil. Nihil ergo brevnifa illa 4S1 vila„
saltera illampaivam beaiiludinem quani Addin in cui mors fuenl semper juncta. Nunc autem notan-
paradiso positus hahuit experli essemus, forte per *. dum quia seplem pra;dield3 Jjealitudims misenaeque-
hancillam majorem aliquomodo eonjetiando videre parles ad corpus perltnent; Cd3leiae vero, quse se-
possemus, sicut nuncin mlnoii miseria nali, nutiiti quiinlui,addnimdin.
eiadiihi, multa tle majon misena, quoiies voltiinus, CAPUT LIX.
edicere el explanare valemus. Itaque cum voluplds, De sapienUa et instpieniia.
de qua aginuis, constet esse una portio siimnid; Oetaya ilaque pars bealiiudinis ad animara per-
Lealitudims, quo illam modo exphceuius, ut eapia- tiiientis 4S2 est saoientia; raiserise veio, irsinienlia-
VAR1.ELEGTIONES.
469Vicissiludinis.immutabiliiatisms Vtct.et £dj/.Co/.vicissiludiiiis,miitabi1ilatrs 470Quosi eilanr*ssQuocf
si etiam 471Vertilur ws A. 1. Vtct. 15 el Edti. Col. con\ertilur 472Aul ui omnimoda volupt.ite erunt, aut
mss A. aui\oluptate. aulms Vtct et Edtt. Col. attt in omnimodd \oluplaie sunt 473Qui eu 11ul est mss ct
Edit. Col. qtti eam, ul est, 474In nis S, Getm. A. 1. mtegium Iwc Caput omitiilui 47B Forle agamus
tns Vtct. et Edit. Col. foite ilhid agamus 47GConjecnirainus ms ei Edil. Col. conjectamus 477 Extra eliam
mss exta etiam 478Homo de toiiente nis Vtct. et Edtt. Col. liomo de torrenie 479Soraniura sibi4S msA. 1
soinma sibi ms Vtcl. 13 somnum sibi 4B0 Unde ^cnpliiin est ms fic/. 13 quia sciipinm est NihJ^l
breuusilla msset Edtt. Col, niliileigobie\ius ilk Ms Ad airimain pei lineiisnii A.! ad animam peitmentis
635. FADMERi MONACIItCANTUARIENSIS J:6
Illam habeic hdcque careie sc homo icstimat, si A i lia, iiiena_iemissio, secuia omiiiun) offensioram
quid agno\erit quod alius nesriai. Sedquae esl ejus impui.itas libi cerlo aniserit ^89, iceognilio Ael rc-
sapientia qui seipoiim ignorat? Quis enim pTfecte cordalio peGcalorum tuoium in nullo tibi magis
agnoscere \aleat cujtismodi res sit anima sua? boi i ori esse vel tonfusioni yalebit quam est niodo
-Quis\e no\ii qtiale sit coipus ejus inteiius, vcl beato Pelio aposlolornm -principi, <jui Cbrislum
quale poslei ius, vel elidtn exterius? Quia umen et nega\it, abnegalio stta 49°, beatae MariaeMagdaienoe
se et alid quoquo modo cognoscpre potest, non peccala sua, el raultis alns multa, quae sequuntur,
omnino insijuens esl. Yerum in futuro, antpeilecte jam donau ciimina sua. Yerum super hocagi.itis
sapiens aut omnino eiil insipiens. S.ipieniia igilur, delictis luis, velul 491in eiiormi ac fceda infirmitalc
quam omnes in bac \ita non inulilitcr amant 4SS, tua 4B2,pielas,\irtus, sapieniia medici qui le saiiavit;,
tanta m fultira \Iu boms ent ul porum qua; sciie subliraiiis a ctinclisadmirabiiiu, I.tudabiltir, magm-
volueiit niliil git quod ignoienl. Bonus cnim peife- fipabitur. Laus aulem ei magniJicenlia glonae Dei,
eta, quoe Deus =esl, sapientia replcbiliir, eamque Jua, si bene adverlis, gloria est. Sed dices : Et
facle ad faciem inluebilur. Quam dtim ita peispe- qtiidem consenlio laudem Dei gloriam esse meam ,
xerit, cieatuise tolms nalinam \idebil 4S4, quse in \eiiim, ctim hinc inde tot et tanti, admei compara-
Deo melius quam in seipsa oonsistit. Tunc enim -" lionein, innocentespiodeant, qui, consideralis \itre
Justi ctincla scient quse Deus fecit scienda, Um ea messobscenitatibus, mexminino, sicut oeqiium eiil,
qtioepropterild stinl qtiam ea quse poslmodiim sunt liorion habendum judiceni, quid dicam 9 Jiisiilia
IiiUiid. Ibi a singiilts oinnes, ibial) oniiiibus sinsuli nempe suum, ^t suum injustiii.i prd3iniuni exjgit.
cogi.oscenlur. Nec qiieinquam -omn 110 latebil qua In his, fiater, nolo limeas; aliter enim eiii quam
palria, qua gente, qua siiipe quis editus Juent, vel existimas. Illum siquidem 498quem lu tibi compara-
qtiid etiani in vila sua fecei'it. lum judicas innocentem, peniius non ibiTepenes de
CAPUT LX 4S». le qupmadmoJum putas sentientem. Namque \1-
Quod peccata singuloium singuhs pateant. dens 4S*ille, de quo agis, plane intelbgit le nequa-
Hic foiUssis aliquis ait : Quid est hoc? Peccaia qtiam49Bse, sed Deum, quando peccasti, offendisse.
quoeleci, scienl omnes? Ad hocca confessus-stim Cum eigo \idciil Deum tibi dcbita ftiiidilus dimisis-
ul deleicntui el ohh\isteientiir, ul ntilh amphus SP, nec in cor ascendel ul te inde aliqualenus
paiiderenlui. Rene. Setl cum lu in llla glona, ab j'udicet. ln Loc eiiim ipso De m offendeie se cogno-
omni ciiininiim sotde piirgatus, \ultui Dei pisesens scciet, si le, Deo per omind leconcilialuiii, pio his
astitPus, ingiaiusne ei potens esse pro tanla nnse p quoeolim lecei as ullatenus contemneiidtim cogilarel.
licor.ha qu tm tibi fec.t, lemissis ilhs el llhs deh- Magis aulem gtatiosus, incfidbilem Dci tlementiani
cus? Non, inqiues. El unde, inquam, gialias ages aJmiiabitni, non solum in ie 49G,sed etiam in SP.
436,si uiliil eoruin inidejuicgraiias lllas debcas ln In te, quia te de tara piofundo iniquilatis eiipuit;
lua niemoiia babeas? Ul igitttr in hudibus illms in se, quia sola giatia ejus, ne ni ilem piofunduni
aelenidliler j'ucundeus, seniperde quanta miseiia sis ruciel, tenuit se. Laudando igilui, magtuiieabit in
erulus, ui pnto,-coiain babebis. Ciim eigo smgulo- ie, posl gratiam Dei, vim atque co'isia;iliam, qui-
rumconscieulisesiiigtilis paleani, fateri audeo ea quo- bus enilens voraginem tanti inah \iiihier evasisli,
que 487peccdta cuiictis elecloriini pdlereproqnorum juxta quara, quod el 497ipse consideiahit, nisi a
cuiatione tu Deo gialiosus existes assidue, non ad Deo adjulus luissel, non itd foisii.tn iter j"usiiliae
luim conftisioneji, sed ad magnain Dei raisencor- tentiissei. Yides ig.lur quam niliil b.ibel nrpropeni
diam, ejusque glonfipationem ttiamquc congiatula-'.-- vulg.ua cogniuo peccali lui, iino quam mulliiin
tionem. -Non cnim tunc pro pecc.Kis luis le m 'jor laudis et gratiaium cognita jeimssiosui geuerahii.
auguslia coidispiemcl scelerum\e tuoium niagis 4SS ' CAPUT LX1 49S.
pudebit qtiam aliquem, olim nijgnis \ulnenbus sau- Alteicatio mtet liomtnemjtistum et anqelum.
ciatum jamque ex omni parte sanalum, abohii Lin- D Ipsi eliam angeli, si te societate sui propter pecca-
guoris molestia premil. Vel nunquid eorum quoe ini la tua indignum vellent judicare, hdheies quabtci
cunis posilus mfans egerat nunc grar.da?\um pudel?' conlia eos jure te posses defensaie. Quonam, in-
Tunc quippe, cum integra samias, peifecla mundi- quis, modo? Audi. Propone angelum aliquem quasi
VARIJ7;LECTiONES.
485Yila non imiuliier amant -ms Vici. 13 \iia amant Edtt. Col. vila non uliiiter amat m Nalura
ms A. 1 Vtcl el Edtl. Col. naiuraiii vi lcbil 4SSMs A. 1 tntegium hoc caput omtlitl
' \idebit ms
i 86Gialias
agens el Edd. Col. gi ati.is ages 467Audeo eo quoque «ss et Edii. Col. audeo ea quoque 488Scele-
rumquP magis mss el hdit. Col. st elertimve Uioiura magis 48s Tibi leclo ai i IS. niss el Edtl Col. libi certo
arrisenl 4M Abnegano sua ms Vict, 15 ahjuialio sua 4S1Dehttis luis \elut ms Vtcl. et Edti. Col. de-
liclis velnl 49Slnfiiinil.ile lua mss Vici. et Edtt. Col. infiimilaie sua 49Slllud quidem ms et Edtl. Col.
illum siquidem 49' Namque \ideas ms Vtct. et Edtt. Col. namquevideiis 485Pldiie iiitelhgu te, neqtie
mss VILIet Edtl. Col. Pldiie npquaqnam inielliget ie, liequaquam 496Nec solum in le ms Vtcl ei Ed. Col.
non solum in le 497Juxia qnain, el ms Vtrt, et Edit. Col. juxta quam, quod et 498Ms A. i. NOHhabei
nisnilttma veiba hnjus captlis
637 L1B.DE S. ANSELMlSIMILITUDINIBUS. 635
lalia libi improperanleni: Tu homo de pulvere fa- t- solttm insipiens, veium omnino fias et âmer.s.
ctus, lu pulvis aliquando fulurus, contia Deum lee CAPUT LXIl.
exluiisli, contrapraeeeptumejus; etin coanum omnis is De amictita et tnimictlia.
peccali etimmundilise lumidus dejecisii et nunc 110- ). Nona -pars bealiludinis esl amicilia; miseriae vero,
siri similis esse qna?ris, quos niinqnam inahquo \o- inimicitid. Peifecta antera anucitid est, quse ni mi-
Inntali Dci 4" contraisse cernis? Ad Jiseeita respon-i- micitiani conveiti non potest. Sed qms lnc h.ibet*'10
deas : Si ego, ut tu dicis t0°, de puhere factus sum,i, amiciiiam Unlam, eti.im fihus erga pdtrem? Quia
certe non estmirum si vento teniaiionis impulsus inn lamen nulltis habel hie, inimicilidm tantam, quaj'
sordes sum ego criminum lapsus. Verum agniia et.[ con\erli non possil m amitili3m •", nec omniiio
credita misericoidia Christi, sprelis omnibus quse fi habel hic inimicitiam sumnnm, in fuluro B12aulem
illum nolle scire potui, In ctinctis quse illum \ellee aut aniicitiam peifectam aul inimicitiam qnisque
intellevi memelipsum exorcui. Undeiiibulationes et,( M3, iuveniel stimmam; bonum etenim quemqtiesic
angusiias, liifame et sili, vigiliis, \erbeiibus, con- Deus omnesque alii dihgentboni ul eum habere ocho
ttimehis aliisque ntodis lnnumeiis ad bonorera ejuss ullra non possinl. Qnantum namque quisqujs se-
sustine.e non leiitti el, quoequenmndana pro vnibuss jj ipsura, tantura et tamdiu dihgel alieruni. Nec eniin
meis nihili pendens M1, ipsius tantummodo sohuss video quomodo aliler esse possit, piaeseriim cuin
giatiseper sjngula leconcilidii sludiii. Vos aulemi omnes unttm corpus Cinisti sinl, et Chnstus, qtti
qtiiJ hortim nnquam sui caus.i snslinuislis ? Semperr esl ipsa pax, sit oinnium caput. Necminon sese-af-
\os gloua, semper jucuiiditas esl co.nilata, semperr fectu conipleclantur quam membra iinius coipons
\os teiiuit dexleia Dei atqtie defendit ab impugna- sibi invicem copulantur. Quantiim puias *14abtinlans
lioue oinnis peccali, ili ul nulla \obis subiipeiet ma- eiis in dilectione, quando hoc libi fueril in posses-
oula ejus. Ilaque si a \oluntaie ipsius non recessislis,r sione? Altamen isla transi, el contemplare ipsum
ilhus"°° donum cst, a quo jugiier lenli esfis. Sedi perquem hsec bona tibi peiveneie etpercipics quia
quia hsecratiocinatio illos tanlummodo respicit cjuii ille plusqnam ut leipsum et quaraomnes alii se in-
perditioni suse e0Svim fecerunl et regnum coelorumi comparabihter amet te, et lu super lt ipsum et su-
violenter rapuerunt B0*(Mallh. xr, 12,),alii, qui ini per omnes ahos ineff.ibili quadam suavitate lllum
illo sunl, sed aho modo intraturi, aha talione pnri- amabis. Mahim aulem quemque sic Deus omnesqiie
talem angelorum sibi sunt \indicaturi., Sed quseiis:: boni habebunt odio ul nec flllns quidem pictalem
Quo? foisiian ista. Dicent ergo illis : Quid in regnoi habeat de palre in poenis conspecto.
Dei veslra quserimussequahler beari S0°, dono et; C ( CAPUT LXIII.
graliae Jesu ChiiMi Domini nosiri asciibinuis, quii De concoidia et discotdia.
ad hoc digiidlus est homo fieri, pati, ropri, utnos, Decima pars bealitiidinis esi concordh; miserisa
ab omni deliclo in sanguine suo jusllficalos, ipsiusi \ero, discordia. ConcorJiam homo Slclam raiam hic
regni consoites efiicerel, Vos igitur considerate ani habel ul nec sibi ipsi semper concoidet. Siceniin
sanguis Cbristi, qui pro nobis est effusus, queal no- coipus et anima dissident sibi ul quod ununi apn'e-
bis non esse peifecta causa salutis? Quid ad ha?cj Iit allerum nolit. Yerum quia non semper lioc *16,
angeli, qui hbenter, eo quod boni sunl, ralioni ac- faciunt, sed aliqtiando idem \olunl, nou in discordia
quiesceie 506voliini, ticeienl nisi qusc diclasunt ra- summa peisislijnt. In alia vero vita, vel in concor-
tione nitiS 07et bujusmodi bonunes jltre suam sequa- dia\el m summa peisislent discordia. Coipus et-
lilalem debere sortiri ? Cum iiaque angeli atque feinmet anima cuj'usque sancii, imoconcoidia? lantsp
homines quos magis lu jtidica\eras 608 lrinocentes, erunt omnes jusli quanla? in prd?senti sunl octih no-
libi conseniianl, cum m cunclis pro veiilate lalio- stii. Sicut enim oculus unus verti nou potest quo
nis honoiem defeianl, perpende, si valcs, quam non verlatur el alius, setl in eamdem pai tem sen.per
grata sil sapienlia ista qua tu, sicul ab omnibus, yolvunlur, sic etiam coiptis et anima, vel socielas
sic omnes a te cognoscenlur in vila illa. Si aulem D I illa justoium, nihil polerunt velle diverstim " 7, scd
fueris malus, verum eliam omnino S09 sapienlia eaindem semper loliintatem habebunt.Coipus enim
privalus, tanlis urgeberis doloribus ut non unum erinras. Ecclesia una erimus, sponsa Chrisli
VARIJC LECTIONES.
499Conlra voluntalem Dei mss el Edtt. Col. -\oluiilafi Dei ^00Ul dicis tns Vtct. et Edil. Col. ut
tii dicis S01Niliil pendens ms Vtct. elEdtt. Col. inhili pendens ^02 Non ret cssislis, illms ms Vicl.
el Edtt. Col. non cecidislis, jpsins 60S Qm sal\ationi suse mss et Ed. col. qui peiditioni SII.B
*°* Rapuerunl: ideo ain mss et Edd. Cot. Ahi *<">jE-qualilate beati jnss el Edil. CoL
rapuerunt.
sequalilaie beali S0GRaiioni \eii acquiescere mss el Edtl. Col. rationi acquiescere m Ralione
moiints Vict. et Edit. Col. lalione nili 60SMagisj'udicaveias le L. magis lejudicaieras C09Verum eliara
omnino ms Vtct. et Edtt. Col. verum omnino sl° Sed quis hahet mss Sed qms bic habet sl1 Amicitiam
tanlam quse con\erii non possilin immicitiam mss et Edit. Col. iniiniciliam lanlam qtioecon\eili non possit
in araicitiam _ I 12Nec ullus omnino habel bic inimiciliam summain , aut amicitiam. In futuro mssel Edti.
Cot. nec omnino habet hiclnimiciuam summam. In futuro lls Aulein perfectam, autinimiciiiam quisque
lUSdet Edtt. Col. auleni aut amiciliam magnam vcl perfectPin, aut imraicilidni quisque ^14 Quanlum
pulas ms Vict. el Edtt. Colon. omiltunt, quanluni sl" Concouiidm homo ws A. 1 Concordiam vero liomo
nGINOH Seiiiper lioec ms A. 1 I.OIIscmpci hoc blr Vel dneisrm mss ct Edtt. Col. velle dnersum
651? EADMERl KONAClli CANTUARIENSIS CiO
eiiinus, quicunque ibi eiimus. Ipsa Dei voluntas 11011 A iiiira hdbeie. Nullus eniin \el itrpcratoi Jatiddiur a
eiit a lud tliveisa, sed sicut lu quod ille ila ct illc cunttls, \el omnibus ahis prjjponitur. Qnia tainen
vo'et i i cunciis qnod iu. Caput namque a suo cor- nec ulliis a 'eunctis liic blacpTiemaiur, \el ahis oni-
pore quomodo discreparet' nibus substeimlur, nec omnino inhonoialur. In fulu-
C^PUT LXIV. 10 aulem , aul honorabitur, aul econtra oronino
Quod omnesjusli idem leltnt. inbonoiahitur *°°. Qui honor cujusmodi sii, brevi
Hic forsitaj) dices : Eia! si Deus el omnis ille bea- sub exemplo consitieiemus.
lorum coetus volenl quod ego lunc et augmentum CAt*UT LXYI.
mei boni mecum volent, quod ego ibi non velle non De paupere m tegnum adoplalo *n.
polero. Erp uaque, pro velle meo, de niajorihi-s in Ecce sil anle oculos noslros posilusaliquis pauper,
coelo. Huic luoeimbecillitalirespoiideo. Quia sieiiam omni soldlio destiluius, ulcerum ct aharuin infnin-
beato Pct o in gloria ^.aresse \olueiis, eris. In glo- laliini foediiale corruplus, el omni quo \el a frigons
lia dico quia, utPetrus sis in persona velle non po- asneiitaledefendatur tegmine nudus. Huncigiltir la-
leris. Namque si hoc velles, teipsum nihil esse \ellem, tali niodo jacenlem et in nullo semet jtivare va-
les, quod \elle nequibis. Sed nec in gloiia illi aequa- lentera, si rex aliquis potentissimus transiens illum
ri, si meritis ejiis impar fueiis, \ellex.poleris, quia B ^ \iderel m, el miseralus ejus ulceiibus mederi ju-
pulciicriimam iHius,coiporiscomposiiiouem, qtiamin berei, curalumque suis legalibus ornamentis indu-
Jioo conspiceres Violari, plus omni commodo ama- tum sibi praesenlari prseciperet, <*l adduclum in
liis. Nec eliam in Iiumano corpoie vel pes loco aul filiuin adoplaret, ac deinde prseciperel ul in regno
offic.oinanus vel iranus pedis fungi exoptat; aut os suo filius suus a cunctis habeietur, atque in nullu
\el nasus, ubi otuh sunt; aut oculi ubi os; aul na- quod inipeiareta qtioquam 'contiadiceietur, lueie-
SIIS, lehctis sedibtts suis, cupiunl tiansfeni; aut si dem siium filiiquesui jn opni cohaeredem constitueict
transferieiitur, con\enienter el sine tnj'uiia non id eteiim suo nomine \ocari \eliet,nonne diceics liiinc
paierenlui, Eodem modo, ui illa adnnrabiJi et glo- magnilice et Inopinaie honoralum' Et ceite Deus
Tificatd disposilione, etseque disposita glorjficalione nobis haee omnia faciet. Nali enim de puliedine
1e.itoecivitdtis Dei iu quisque quod adeplus iueiil carnis replemur multis miseriis (Job xiv), in quibus
timabii ut sialum suuin polioii gradu lnimulaii non misenis conslilulos, et omni solatio destitutos, om-
\pijt. Quare? Quia cuique salis ent sna febcius et niuraque infirinilatum passionibus obnoxios, ac pec-
Jjcaliiu io, sibi projneniis suis niisericoiduei nrpei- caiorum el corruplibilitatis ulceiibus plenos sola
liia. Amphus, si hi, qm jam tunc in ipsius corpuiis -miseiicoidia duclus accipiet el curabit nos, et
unitate locati fuerini, majoia quamismt adepli desl- sanltali leslitulos ornamentis peifeclae jtistitiae et
deraieni, eoipsomiseii esseul, qnod nonduin habe- ipcoiiuptibiliiatis ornabil adductosque in fihos suos
rent ^18quod \ellent. In qtio enim ahcui, qttoJ cupit sibi adoptabit, legni sui consortes efiiciel ethaeiedes,
deest, in eo miser sil necesse esi. Sed absit ab ilio Filioque suo uiugenlto, sibi per omnia cequ.ili et
^regro omnis nnseria. Aderit itaque omnibus omnisi coomnipotenti, concoi jwrales sialuel et cohseiedes,
sufficientia, quam perfieiel ln smgulis unanimis et; omnique crealurse j"ubebitul in on.ni qtiod \olemus
plena concoitha. Mali \ero in discordia tanta pcrsi- nobis obediat, \ocalosque nos nomine suo deos
stPiit ut eorum corpus et anima scmper dissnleanl. f.tciet. Ipse enim dicit: Ego dixt Dn estts, et filn
Nam et corpus animam odio habebit, eo quod male; Excelsiomnes (Psa/.iAxxi,6).SedipseDeusdeiUcaiis
iintjuam cogitd\erii, et aiiiina coipus eo quod tnale; est, tu \ero deus deificalus. At foiiasse ais : Hd'c
lognatd opere coinj)leveiii, pro quibus on.nibus3 ldtio tua in llhs quidem magnis aposlohs, seu
loitjuebuiiiur in sl9 pcams. martuibus, poiest existere rata, in me auiem (qui
CAPUT LXV. utuidin inter lllos \el minimus esse meieaili non
De honorexl dedecote. lnlelligo quonara pacio constaie queal. Ad iioc
Undecima pais Jjeatiludinis, honor dicitur; mi-- inlende, quseso, el inlellige quia nullum justorum ab
T
seii33\eiOj dedecus. Honorari homo ab omnibuss ista deilale excepit Deus, ubi ait : Dh estts, el fihi
,djjpetil S2°,aut eorumveibis, aul f.iclis. Verbisqui- Excelst omnes.
dem, ut eum collaudenl? fdclis autem, ut sibi eumi CAPUT LXVII.
proeponant. Sed, ctim bonoipra Inijusmodi dppelit,, Stmthtudo intei Deum el ignem B2t!.
Ule esl dc si uniis \ermisBa' quoeiat ab alns lau- Yeiuin ut dicla-melms eluceant, consideia ^tib
daii eisque in reginnnepiseponi. Hunclamen hono-i- exemplo natuiam igms et naiuram rerum ignitarum,
;- si foi te lbi aliqualenus queas Imaginari quahter ilh
rera, licet nullus sit pene, iicrao j oiesl l.ie ad ple-
VARIJE LEGTiONES.
haberentms Vicl.el Edtt. Cnl. qt-o lioiiduinhalieient 619Tmqtienlur in ws torqttebunlur

81sQiiodnont!tini
in S!0 Ab omnibus appetit ms A. 1 .tb bomimbus dppetit s" Uims vermis ms A. 1 el Edtt. Col. mus
b°" De paupere in Regnum adoptala
unus "Mnhonoiabitiii ms Via. et Edti. Colon. Exhonoiabiiiii
msVicl. et Edti.Col De p.mpeie sn iei,eiu .idopidto eU liltus \idpretms Vicl et Edtt. Colon. omiit.
illum 620Sranhludo intei Dcum eligJioiu ms Vtct. et Edtl. Col. siimhiudine iniei ignem el Deilaitm
641 LIB. DE S. ANSELMI SlMiLITUDINIBUS. 643
suinmse inajestaU *", pro modtilo luo, possis parli- A Si vero adhuc omnino sccurus existercs quod ea,
cipando deificari. Ecce ignis mius est, et in sua dum -viveres, nullo eventu amitteres, oniitlo diccre
naturacalidus. Tni.iine ignem ponelignum/plumhum utium cogitare832possis an non quid exsuJtat.onls
etTerrum simul. liaquecum lignum fueiit in carho- tibi deesset.
nes conversum et plumbum liqueracium, ila ut in CAPUT LXLX.
carbonibus nilul nisi ignis appareat et plumbo niliil De secuiitale et timoie.
caloris addi queat, necdum lamen poterunt feno in Tcrliam decimam beatitudin-s patlem, accipe
calore cooequari, quod nondum forsilan penitus securitaietn; misenae vero, limorem. Hsec iilias si-
incanduirigm. Licetlgitur aliud aho magis in calore quitiem omnes beititudinis paries confirmat, nec
profecerit, singulorum tamen servala natura sua, haberi possunt perfecte sine illa. Ttincenimperfecle
usitalo locutjonis modo, quia quod lgnitum, est per homo eas habet, cum nusquam amittere i>oiel.
se diciiur igms. Sic etit in llla beata supernorum Verum S33in hac vita nlhil qms poleslhahere, nnde
civittm societate, de qualoquimurS 27. Namquemad- securus valeat esse. Sub eotlemeniin momenio pau-
inodtim IiiTjui summse deitali sunl propinquiores, et per ex divite, mortuns ex\i\o polest exisiere. Ergo
ohliocnliisprsestanliores, dii dicenturiia etqui iihs nec alias beatimdinis partes, nec securitatem per-
sun l infenores, (quoniam una eteadem, qtfael ipsi, B feelam hic habet. Quia larnen non semper qucA
siimnia?deidali prosua cdpacitatepaiticipant) simili palilurJimet* 34, sed quandoque effugeiepotest, nec
iiomine deos dicendos necesse est. TaJis honor, ul sunimum limorem liic babet. In futuro autem, aut
praelibavimus, juslispro modo nieiilorum exhibebi- securitatem perfectam,auleconira sununum habeb.l
lur. Quisquis \eiomalus e contra* 28sic exhonora- timorem. Bonus autem qnidquid voluerit habehlts et
bitur ii', in omni felore dej'eclus. vermium eliam nilul e\ eo se amissuriiin limebit.
dominio subjicielur. CAPDT LXX.
CAPDT LXVHf. Quod nnllus amtltal botta semel adepta.
De poleniia et tmpotentia. Dico enim quod,si ea perdilums est, aut ipse
Duodecima pars I)ealiludinis esl poteulia; miserise \olet ei perdere sua sponte.aut Detis \olel ei \o'enti
\eroimpotenlia. Veram ille potentiam oblinet qui illa auferre, aut ahqiiis-ahus Deo foi liOr superve-
qttoecunquevoluerit facerepotest. Qtiod quia nullus niens, ea lollet ab illo, Deoel ipso non volenle. Sad
bic valet facere, ncc veram hicpotenliam potesl m ceitenec ipse, abjecio lanio bono, in misenas quas
liabere. Quia tamen quandoque quod vult facere po- se evasisse graiiosus exsultabit recidere volet, nec
test, ifec omnino impotenliae subjacet. Verum in Deus, qui illud lam larga el clementi bonitate don.i-
fuiuro, autTere praepoteris, aul oinnnio semperque G vil, id ei aliquandoS3B auferre volet, nec nllus eti.ini
jmpolens ent. Bonus aulera quidquidss<1 voluerit foilior Deo supeiveniel, qui, Deo jtistum prolegeule,
f.ieere polent, quoniam ipsuimDmnipolentera in ora- lioe illi imiioahquaieniis lollet. Malusveioet-sem-
nibus suae vohinlati concoidantem habebit. Malus per loriiienia qnae palielur paveliil, el nunquam ex
vero nihil quod velit agere qiubit. Quando ergo eis evadere polei it.
cum lanio honore el cum cseteris prselaxatis hanc CAPUT LXXI.
adepttts fueris omnipotentiam.non video qua raticme De gaudio el irislilia.
536 pars, gaudium;
possis cupere ampliorem. Igitur, dum possessione Quarta decim.i bealitiidiuis
harum beaiitudinum quas digessimus Mix fueris, miserise vero Irisiitia cst. GjutHum perfectum solus
nonne suuiciens libi videberis? Et maxime, inqtiis. ille potesl habere qui pisedictas omnes bealiludinis
Age igitur. Si in omnibus islis vel una die, sieut pailes polest oblineie.-Quanim quia ullam nemo hic
exposila sunl, securns viveres, gauderes sine dubio. habere polesi, palet quta nec gaudium summum
Si autem mense, vel uno anno laetificaveris, si loto hic relinere valei °37. Sic ei lllesolus vere trisiuiam
tenipore \itoe luse, quid faceres? Nec dici qttidera -palilur summani *°° quem pised.eloe onuies mbeii.e
polest, ut auiumo, Iselitise modus. Darem pretium n partes omnino coarclant.Yerum qtti.i nuilnse\ toto
"'îHjque Iibens quidquid haberem, et memetipsum hie eas palitur, liquet quia nec in suinma tiislti.i
insjfper, si sic, elnnn aliter, ea adipisci valcrem. hic habeatur 4139. In saeculo autem fuluro aitl Letita
3 i
~ VARIyE LFCTIONES.
. 56 Summse majeslali ms Vicl. et Edit. Col. sunimse Dthati ^27De qua loqmlur mss et Edtt. Col. de qm
*°*Mdlus slt, econtra »«s Vict. el Edu. Col. econtra ^29\ oluerit, facete poicsl. ms A.
loquimur nidlus,
ms Bonus vero quicquid ms A. 1 Bonus eumi nuicqmtl "631Quul faceies? JSec dici
-=4 -\eluerit, potest
quidein polest, utaulumo, l.clilia; modus. Darem preciuni ms Vict. ct Edtt.Cot. quid f.iceies' daies
S32 Utriiro cognaie ms V%ct.eiEdtt.Col. utruiii el C33Possunthrmitcr .ilqw ppr-
piecium? cogitare
ieele, sme illa. YTerumms Vicl. et Edil. Col. Poisunt perfecle sine illa. Yenim msS Bec. el A. 1. Posstint
homo eas baliei, cum nusquam .amiltere tnnet. Yeruin Non
peifecte, sine illa. Tunc emm perfeete
- mss non semper *3S ld ea aliqtidiitlo ms Vicl. el hdut
semper patitur, quod liraet quodjjalilui timel
5S6 Qu.irta decima beattijrais ms Vict. et Etht. Col. Qnarii decima igslur beaiiiu-
Co/. idoi-aliquando
dinis 537Relinere valel ms A. 1 habere Vdlet ^38 Sohis \ere trisutidm pdtitut summain ms A. 1 ^pj?'»
pati polest tristitiam sununam ™ Neceiiam summa liistitia lnc habeiurwss A. 1 et Vict. 13 ei Mit
Col. nec in summa trislitia hic habeaiur -
€43 EADMERI MONACHICANTUARIENSIS Ul
aut tiislitia quisque ipplebitur stimma. Bonus enim A illuc lalenier et multum calhde, ut quasi nullo
qnisque oninino lunc potciil s4° gaudere, quia prae- sciente\aleant eosoblinere; et quo dumappiojjriant,
dicl.is omnes beaiiludinis paites obtinebit peifecte. \ehemenlergaudcni et e\sultani. Sed cum proprius
Quid cigo beatius isto, qui tanlo replebitui gaudio accesseiinl eosquese possej'am appichendeie pula-
^ 1.Adhuc lanien ad cumulum beatiludmis susealrad veiint, honores de maiubus eoiura se excutiunt, et
hdl ebil, unde raagis possit gaudeie; quia enim quis- dhqua de causa ad illos ahquos-se ti ausfeninl. 0_uos
que, sicul se, alieium dmdbit, palet quia sic de illius si quandoque adepti fneiint, gialiilanlui, quasi ali-
fehcitdte, ut de sua, gaudebit. Quot igilur et quanla quem verum honorem fueiint asseculi, cum ad
gaudia quisqne obiinebil qttide tot et lantis Leali- veri honoris culmen penemre non possini, si non
iutiinibussjiicloiura jubilabil 1' QuoJ si lantum de hos, pro suorum S4a satisfactio)>e commissorum,
aiiis, quos ul se diliget, gaudehit, quanlum de Deo, reliquerint
quemsupia se dihgel, e\sullabit'Gaudium enimerit CAPUT LXXIII.
ei intus ei e\lra gdudium suisinn atque deorsum, Siinihtudo intei Deum el altquem dominutn.
g.tuduini ciicumciica libiqce guidium plenum. Ma- Ita inter S49 Deum ei bonunes agitur quomodo
lus veio econlia ttisliti.i icpJebitur summa, quia inter domiuum aliquem et sei\os ilhus, qui vulgo
omnes nnseiia? pailes, quibus nihilominus se cir- B nalurales votdiitur. Si enim dominus natuiali seno
etiniseplum senliel, liieviubiliiei^^sinefiiie palietur aliquid j'usseiit et senus donuno libeiiler obedient,
elindesinenler.^ agit senus quod debelet quod domino *°° plaeet.-Si
CAPUT LXXll. autemdomim suipia?ceplis restiient, gratiam ipsius
De cuptdtlate mundani Itonoiis. staiim amittit.Quam si \olueiit recuperare, acdein-
Sic agunls 43 ilh qui mundi hujus hoi.ores appe- ceps doraiuo suo hdeliter ser\iie, sictil prius debue-
tunt, quomodo pueii qui seqminlur papiliones. rat naturalilei fecisse, si ei domiuus lunc jnsseiii,
Papihones emm ctim volani, irannlem lecium nun- jurat quod ejus obediel praeceptis, etque fidelius scl
qnam lenent, scd hucilltieque se agtlant, cumque serviet quandiu vixerit. Quo faclo, dominiis ei con-
alicubi lesideie videniur '*-4,necibi diu moranlur, donalquoddeliquit,elsi Ua doniino'' 52pLicueul, ali-
Hos diiiem cum puert eapeie \oltinl, cito post eos quidpropnelaiis, unde \ivat, babeie concedit. Ve-
curreie saidgtml, et qui.t non atl suos pedes, sedad lum, ahquanto lempoiis liansacto, sei\us p.uildlim
papihones liitendunt, ^hquando m foveam cadunl, ncipilquja jurdverat oblmsci, el ab araore donuiii
seqtieiinmaiiuer leeduni. Plerumque \eio, cum eos isui tepescil. Bl quia ea quse dominus jubel sibi 3uia
vident ahcubi msedisse s*8, incedunl sua\iter el videnlur,pnus quseddm, poslinodiini phua tr.uisgre-
caute, ul-eos valeant compreliendeie. Quod dum I{_ditur, doncc m omnibus pene jieijtuus h.ibeatui.
faciunt, manibus quoque plaudunt, et ad in\icem Sicque rursus domini sui giatiam peidit quam prius
le\i voce dicunl: Eece jam eos habebimus, eceeeos rcuperaveiat sponsione coirectionis. Quid eigo
"*6 cuin piopiras dccedeiites eos amplius tss f.iciet? Quid aliud piomittere potesf
jam lidbebimus. Sed
appiehendeie tenlant, papihones ayolanl. Si quanilo Naturale jus corrupil, jusjuidiidum violavil. Est
vero eos appicbenderiut, exsultant de nibilo, quasi tamen aliud quod atilrac fdciendum in\euil ser\us.
magnum qmJ fueiini adepti. Simihtei atitem fdciunt Licenlia enim domini sui ahquid retinuetdt in pio-
qui raundi hujus honoies appeiuni. Honoies -enim piiclale/ 14, undeê potest, ut anled, leconcihaie.
liujus mundi nunqudin cerlam tPiienl \iara, sed m- Postquam eigo se eirasse cognostit "', -atldoininitiu
ceriis diveiticuhs de uno ad abum transvolanl. suum recht, eum exoiaiisSC6hujusmodi verbis : Do-
Cumqiie sub abcujus substiteilnt polestaie , non ibi nnne, Inquil, tonQieor meam iiiiquitaiero,qiiia quod
thu possunt leinauere. Hos eigo dura slulti homines tibl natuialiler debueiam, quodque postmodum ju-
asseqiii ctipiunl, feslinant post eos quibuscunque rejurando protiiiseiam, toiumadmeani li ansgressus7
inodispossuut. Et quia non considerantquo eos modo sum miseridm. Sed adhuc semel liidulgemihi, st"
-assequanlur, sed ul quoquo roodo 6'7 adipiscantur, placet, quitiquid dehqui, ctcgo Ubi leddam quidquitl
stepius in gravid ciimiiid decidiint, q tibiis suas anl- "' propnetalis pei ttidin licentiain haclenus relinui **a.
mas vehementer lsedttnl. Ahquando \ero, cum vide- Me autem ipsuin lta in tuo senilio astiingam quod
lint eos alicubi quasi paiatos sibi esse accedunt nieam ex toio \olunlaiem dimitiam, luam vero, in
YARIÊ LECTIONES.
w Omnino iunc poterit ms A. 1 peifccte poteiit cl1 _Quo lunc repJebittir justus gaudio? «iss
r" Mentabter JHSSet Edtt. Col. me\iia bihier 6*3 iiie agunl ms
qui lanlo replebilur gatidto "*4 Hesidere videanlur ms A. 1 lesedemnt L.jresideie videnlur **' Ah-
A. 1 sicemui agunl
cubi lnsptlissp mss A. 1 Vict. et Edtt. Col. ahcubi resedisse c+6 Ecce jdtn eos babebimus. Sed
ms A. 1 Eccejim eos habebimus, eccej.tni eos babebimus. Sed **7 Sed ut qiioqtto moJo ms A.
1 sed ut quomodo s*8 Cum suortim ms A. 1 pio suoiura ^*9 lta inter mt A. 1 siceimii imer ^ 011
quod Domino ms A. 1 el Doinmo tsi Eique fitlchus niss A. 1 VicL 15 el Edtt. Col. eique hdehter "2
Et si ita Domino »»s A. 1 el st ita sibi SS3 Quid ergo diuplnis m%A 1 Quid amplius ts 4 Dotinuerat
propneialis mss *b* tetiiiueral in piopnetate Edtt. Col. letinueral de piopnei.ue ms Vtct. 15 retinuerdt i:i
propiielalem Se enasse cognoscil ms Vtclot. 13 se peccasse togiio=cil SSGEum oians-mssA. 1
Vtct. 15 et Edit. Coton. cum exorans **7Adhuc indulge, si mss et Edti. Coton. adbuc scmel mdulge nnhi,
isi m llatlenus deti.iui mss A, 1 Vict. 15 el Edtt. Cot. haciemis rjLlnuii
m LW. DE S. ANSELMISIMILITUDINIBUS. - 6M
quantum potero, f.iciam. Et, nt-eara semper valeaini A dum. Sic enim sine labore semper ab inimico suo sa
implere, ponam me in illorum subjeciione qui me poteril liberaie. JSimililer autem didbolus 671placi-
illam sciant el velint docere *69,et-admonendo, cor- tal contra homineni: locus aulem placiti hujus est
ripiendo, castigando fdciant custodire. De quibus cor hon.inis ipsius *7i. Ad hunc ilaque Iocuni dia-
omnibus faciam libi jusjurandum, si mihi indulseiis i bolus ventl ad placilum. Et licet scial quod recliim
quidquid hactenus dehqui. Tunc dominus : Et ego non habeat, tamen ibi asserit verum esse quod lal-
adhuc, inquit, indulgeotibi omnia quoe petis, si lu sum est, et falsuin quod \erum est 673.Ibi namque
omnia fecerisquoepromiltis. Sed hoc scias quia msi dicit cogilationem, quam immiltit, veiam esse, sci-
hanc con\entionem custodieiis, velsi eam cdsu in hcet qtiod 674hoinodebeat mundtun dihgerc, divitias
aliquo* 60\iola\eris, nisi ad eamdem poenitendoSG1 el honoies appetere, desideiij carnis adunplcre, hsec
redieris, per aham conventionem me pldcaie non ol his simiha facere: quod quidem fdlsum est. Ex
poleris. JSoJem llaque modo mler Deum etbomines aha veio p.ule dicil esê fdlsum quod homo de-
agilur. Deusemm pnmo boniini quiddam proecepit, beal munduin relinquere, dnitias el bonores coi-
cui si ille obedisset, ei profecto placuisselSba. Sed temneie, desidena carnis abscindeie, eleemosynis
quia ilhus prseceptumprseternt, giatiamejus staiim peccatd sua redimeieS7B, monachatum demum acci-
peididit. Hapc ergo si volueiit homo recupeiaie, pere S7G,hoec el alia mulla facere : quod loium \e-
sicutDûsjubPl, juratin baptismale quod aud vnnus B rum probatur esse. Setl cum aliquis, qtii inter re-
illum semim j'urasse. Sed quia et hoc ipsum socpius closet non reclos cogilalus scil discprneie, audit
liansgredilui 563reliclis omnibus cum proptia \o- didbohim in corde suo ho?c direre, jmljcat inju tJm
lunute, monachus 664eflicitur. Attt ergo monacbus e»se cogilalmn quem ille esseju-lum clieel al, el cse
sahabiiur, aul aliter damnabittir- 666. juslum quem llle injusium esse afluiiabat. Et hoe
CAPUT LXXIV. jtidicio f.iclo, abjitit liijiisium et sequitur justum,
Simililudo tnlei dtabolwn elitnpiobum placitatorem. conlemnensqiie STectiluniS77 actedil dd monacha-
Yerum sciendum est quia 666sie placitdt diaboltis tum S7S.Sicque thabolus -convittus a cordis placito
conlra hominem quomoio improbus placilalor con- recedit, conmstatuiqiie qma \incerenon potuil Sed
tra alitim aliquem. Improbus enim placitaior hcet posiquain speiair diabolus quid homo oblilus fuerit
non hdbeat Teclum S67,tamen propter iinprobitatem quod antea sic j"udicaveialS 79,puians emn in ahqua
suam veniens ad placittim, boc quod esl injusltim, parle posse invemre immunitum *s°, ad eiimdeiii
jtislum, et quodesliusuim \uli oslendere tnj'usium. locum coidis reveililur, renovatoque placilo, quasi
Sed cum eum ahquis juiispeiitus audil, el quia non non recte defiiulo, conqiieiilui. Quod si llle pro
rectam hdbeat causani agnoscit, judical esse inju- cerlo cognoverii quiaS81rectuin jiiilic.ivii 111eo quol
slum quod illedicebatjuslum,et essejuslum quod ille '" sjeculum relniqueiidum esse censuil,didholus statim
asserehatinjiislum.Sicqiieillectimictns a placitodis- non esse rectum lespondet ul eum tam cito vel ita
cedil dolens, quodahqi id faceie non poleiit 668.Sed omnino desereiet, adhucposse sibi ipsi, remdnendo
aliquanlo lempoie tiausacto, postquain hoc judicuim in sseculo , indulgeie, paupenbus vel suis ad eum
pulat oblnioni esse tiaditum, suam rursus incipit respicienlibus subveniie SS2. Sed ille qui semel
causam, dicens sibi fieri injuriam. Quod si aliquis mundum ipsumque diabolum lccle supeiavii non
sibi dixerit boc jam esse definituin , dicil non lecte cuielea BS 3 quae ftaudulenier ei dicit, sed lirmum
essejudicatum *69.Sed ille qui semel j'am vicil, non teneat ss4 quia quod semel juste et stabihlum non
ailendat ad ea quse ditit, sed Unlum dic.it : Quoal esl denuo 6SSdestruendum , et quod demqtie lecie
semel esl bene definilum, non est iterum S7° incipien- defmivil relinquendum non esl ileuim *°* appeten-
VARIiE LECTIONES.
669Scianl et velinl docerews A. scianl dorere S60In casu aliquo mss A. 1 Vtcl. 15 et Edtt. Colon. casu in
1 Ai eandem pceiiilentiam mss el Edtl. Col. id ediidPin pcemtendo 662Obedisset, profecto fecisset
•aliqtio SG 6b3 S.rpius tianSgrediiur
quotl fdcere debuissel el quod Deo placmssel mss obedisset, ei pioleclo placuissel
ms A. 1 otniltit, ssepius SG4Oinnibiis,cum propria voliinUlP, Monaclius, msA.l omnibus.MonacIms 666AIi-
ter damnabitur Edit. Col. aller ddiunabilur (sed mate) *bSVcrum sciendiim est, qui 668
i ms A. 1 Yerum ei
scienduin, qma SG 7 Non habeai justutn mssî Edtt. Colon. Non hdbcat letluni
669 Qtiod ahqind laceie
non poientms A. 1 quod aliudfaceie non polmt Retie esse judicaiuin ms A. 1 lecle esse dijudica-
luin 6,° Non alleiidit ad ... lanluni dicil: non esse iiemtn mss A. 1 Vici. 15 et Edu. Col. non attendat
ad ... tantiim dicat.. non esi usrum 671Laboie ab iuimico suo se liberaie poieiit. Scniper autem iliabo-
lus mss el Edit. Cot. I.iboie semper ab innnito suo se poieiit hbciare. Siimhter dtabolus 672Hominis
msA. 1 bomims ipsius- S73 Et econtia ms A. 1 el fdlsum quod veium est "* Cogilalionem,
JIICUJUS
quam immitnt, veiam esse, scilicet, quod ms A. 1*7° cogilalione, quain lniniittil, \eruin esse quod 67SElee-
jnosynis peccala suaiedimere ms A. 1 omtltil Monathatum demura accipere ms A I ad Monachaium
accedere 677Coniemnensque hiundtim mss A. 1. Vtct. 15 et Edtl. Col. contemiiensque sretulum 67*Ac- sso Pu-
679bic jtidic.tvciat ms A. 1 sic judicavent
<;ipil Mouachdtum ms A. 1 ateedu>ad Monathaium S81llie pio ceito cognovent qiiia
tans eum in ahqua paite posse invenue liniuuniium ms A, 1 omiuil
ms A. 1 llle ex aha paite cogitaverit, qttia • *°°-Adhuc posse sibi ipsi remanendo in saeculo, indulgeiej
paupeiibus, vel suis684 ad eum lespicienlibus, snbveiuie nis A. 1 omiiltt *°>Non cur-a ea msb A. \ el Vut.
13 non curel ea Jred firmum tenel mss A. i et Vtrt, 15 sed firnuim leneat *°* Non esse denuoinss
A. 1 et Vict. 13 iioii esl deirao S8G Non esse nciuin ms A, 1 non esl iterum
6TJ EADMERi MONACIII CANTUARIENSIS 64S
duro. Sic enim fdcile, Dco subveiiiente, diabolum A . versatione gaudium est secuiIlalis tanlse ul quisqms
seinperpolerit 587superaic. illuc aseenderit, nolit Inde unquam redire. Hsec
CAPUT LXXV. autem omnia rex idem Deus habel in poteslale
Similtludo mter Deum et quemttbel \iegem tss. sua^ inimicus vero PJUS,id est dubolus, lanlse po-
Deus ipse 's9 sic inimicitias exercetadverstis dia- lestatis est quod omues rss Judaeos aique paganos,
bolum quomodo rex qtiidam contraprincipem quem- quos extra Christianismtim reperil, nttllo obsislente
dam inunicum suum. Hic aulera lexhabetin iegno rapial, el in infeinumdemergal ^00.Inipsum qtioque
suo villam admodum amplam. Chrisiianismum soepius liilrdl, et eos quos debiles
CAPUT LXXVL imenil lentando violat, animasqtie G01 corporibus
De tegno, et vtlla, el caslello, el dungeone ,9°. inbabitanles capluas a«poi lat. Illos vero, qui fortes
In villa \ero lex habet caj-lellum quoddani, supra sunt et bene muniii.postquam 602eos supeiarene-
castellum autem unum dnngeonem 691. In \ill.i, qtut, landem, hcet tnslis, dimitlil. In monachalum
qusedam domus sunt vahdse, phues invahdse. h\ quoque non valet irrumpere, nechis qui monachi
caslello aulem firmiias' esi tanla ut, si quis lllt.c effecli sunt quidquam facere mali, msi ad saeculum
confugeiil, nisi Inde redient, ab aliquo laedi non ledieiint coipore, \el corde, vel .ihqua jjaientum
S9Sut, " affeclione -60S.
possit. Tanla vero secuiitas esl 111dungeone
si quis llliic semel jioteiil ascendere, iiunquam enin CAPUT LXXYII.
intle libeat ledne. Ila?c autem oimna ille icx babel Stmililttdo inlei monachum el poltonem, et abbatem
in potestate sua. Ininncus vero ejus esl ita fortis ul et medtcum.
quidquid exiia \illam in\enit, sine ullo obslacitlo Sed, quia hoc ssepius solet evenire novitiis, al-
tendant G0*sic agit
tompiehensum abducat 693.In ipsam quoque \ilJam quia qtii monachatus arripil diffl-
soepius inli.ti, el domos quas invenit invdlidas vio- cultatem 60l!, quomodo infnmus qui gravem accipit
lat, eosque qui iiihabilanl captivos cum sms aspor- potionem. Pleiumque etemm coiHingit ut qui ali-
idt 694.Illas \eioqttas fumas in\enit,postqtiara eas qtiam pdtilui infiimiiaiem coipons, poiionem qua?-
irrnmpeie nequit, ad exlreinum inviius dinutlit. In rat qua ab illa infnraiiate curari valeal. Cumque
caslellum quoqne non polesl ascendere, nec illuc medicus 60Gei dicit ut illam \el illam polionem acci-
confugieniibus onidquam niali faccie, nisi redieiint pial, ei sic sanari poterit, cmii eam, velgraiis ac-
-nd prseliuin \illoe. Sed si amore suoium p.tienium •cipil dalam 607.Sed cum polio foiiis ejus viscera
redierint, quia eos andiunt occidi et male liaelaii nmaiur, membra omma percuirii, malos humores
^95, et per foramen \elfenestram cui iose i espeve- <;ontrahil, vires lollii,-corptis dissolvit, teiraepro-
C sternit 608,desiderium maximum hibendi JJIco-ac-
rnii, lunc cosfdcile occidere aut vulnerare poleiil.
Quapropter necesse esl eisut-nunquamad elamorcm cendit, vel dormiendi, vel foras ad veiitum exeimdi,
parenlum auendant, nec ad belhim* 96leverlanlui, cique medicus ha?c inteidicit 609, comminans quid
aul lespicianl, sed sempci, ut coepeiunt, fugnnt roorietiir, si hoec feceiit. Heti me, infirmus inquit,
donec ad summitatem dungconis ^697pervcnennt. cur polionem hanc accepi ? MaJe mihi prius er-dt,
Poslquam enim llluc penenerint, erunl omniiio el modo est pejus. Heu ! quanlo meo malo illos vidi
seeiiri. Ilaque rex ille Deus est qui cum diabolo qui hoc-consilium mihi dedeiunt, nec niihi qnia hoc
liellum Iiabel. Hic in suo regno habet €hiisiia- ei hoc me oporteret pali proediserunt. Si >eniinlioc
jiismum.; inChiistianismo vero, msiiachatum; supia schissem, nunquam poiionem acccpissem. Sieet
monacliatum, «onversationem lanlummodo X9Sange- sic iste conqueiitur, dttm potione co.ucialur. Cum
lorum. In Christianismo, quidam in vntutibus sunt vero mali humores deflueie co?peiiiit, lolumque
Vdliui, plurcs vero invalidi, In monacbatu aiitem corpus paulalim lcviari, gaudet et «xsultat quia
lirmilas esl lanta ul si quis, illuc confugiens, mo- ialem poltonem accepil perqtiam ad prisiinam sa-
inachus effeclus fueril, jusi inde pceiiiiendo redienl, nilatcm lediie se senlll, et honiines qui 61<) boc
adiabolo l.cdi ncn nossil In angeloium veio con- j) consihum ei dederunt bencdicii. Simihter \ero
YARLE LECTIONES.
£87Diabolum poteril ms A. 1 diabolum semper polerit iM Et aliquem Regem «iss ct Edit. C-olon.etquem-
lihet Regem S89Deuslpse^ms 4. 1 Oeus cmm lpse 690ElDongcone Fdii.Col. et dnigione solUnuiiidon-
^92 In dongeone ms A. 1 in dungione Edit.
geunem msA. 1 uniim dungionem Edtt. Cpl. iinum divigionem
Col. in divigione *9SAhdiitii«iss jhducal w4Capli\os cuin suis a^milal ms A. 1 taptivos asportat 695Et
inale traclan ms A. l\el maletiaclari C9GNec ad bellum Edtl. Col. Nec ad hellandum S97Dongioms msA.
1 dungionis hdtl. Col. divigioni« 69SCoineisalionem laiiliimiiiodo ins A. 1 omtt. lanuuiimodo *"sQuod
omnes ms A. 1 til omnes 600Rapit.. demergil mss rapidl .. riemeigal 601Animas
*02 quoque nis A. i
anicnasque Ulos \ero, qui fortes siini, eH)ene n.uniii. posiqudm ms A. 1 illos \eio,unos fories inve-
nil, postqiidin 603Vel c<"*ahqua paienlum affpclione ms A. 1 \cl ctii<Ie*niwn«scn/)l.Yel corde, vel aliqua
patentuni affeclione Allcmiaiit novitn, qnia wss sedjqi.n boc sftpms solet \emie novitus ; atlendanl qina
^5 Accipit difliculuiem ms A. 1 arripu tiifficuliaiem Edit. Col. airiperil tiiuiciilialein 606Cum enim
snedicus mss el Edtl. Colon. cuiiique medieus ^07Vel giaiis acc ipn tlaum tns A. 1 \el datur ei, ei accipit
*"* Tenae uifernum prosternit ms A. 1 Terra? prosiermt °09Medieus inlerd.cii tnss el Edtt. CoL Medicus
ligpc mteidicit 6'6 El bomine^ qui nis A. 1 et omnes, qiu
§49 LIB. DE S. ANSELMI SIMILITUBINIBUS. 6S8
multolies acciditul aliqtiis, qui animaesuse infirmi- A sanctivero bomines quasi-comersL Sed nec angeli
tatem considerat, medicinam inde spirilalem quaa- sanctos despiciunt, truia tenlalionibus aliquando
rat, qua ab illa viiiorum suorum infirrailale mundari victi snnt, nec sancti angelos, qnia nullam, quam
valeat. Cumque ei aliquis ^piritualis homo dicit vincerent, passi sunl teraalionem. Si enim Michael
Dominuro negasti, posset Pelrus
•quod per monachalum posset salvari, dat quidquid diceret Pelro : Tu
liabet ul in monaslerio aliquo suscipiatur, vel ei respondere : Verum quidem esi quod dicis, sed tu
1 pro Domino nunquam vel unumcolaphum sustinuisli.
gralis aliquando concedilur, ei suscipitur. Sed^
•cnmordiuis diffieullas cogit eum v igilare, dum vellet Quod omnino non faciuat, sed ita existunt concor-
dorniire; esurire, dum \ellei edere; siiire7 dnm des ac si orones essent angeji, velhomines. Sic ergo
vellet bibere; lacere, dum yellet loqui; legere vel sunt ci9 isti ac si jiutriii -sint omnes aul conversi.
cantare, dum vellel quiescere; sedere, cum vellet CAPUT LXXIX.
.-stare y_el~ambulare; aut slare veLambulare, cum Stmiliiudo itilei monachos, etangelos,etJ)eum^ 6.
vellet sederfr; injurias sustinere mulias, propriani Sic esl inler monachorum oongregationem in
-volunlaiem ex toto deserere ; Me miserum, inquit, terris et «ongregationem angelorum in ccehs, quo-
htinc -habiium quare suscepi ? Anlea male agebam, R modo inler eos qui sunt adbuc exterius in eella
sed modo pejns ago, -quia tot et tanla, quae mihi novitiorum, et illos qui jam sunt interitts in con-
jubenlur, -adimplere non valeo; etvix nisiinvitus, gregatione monacborum, qui, ut prsevaleni 621,in
*" ? Yae omnibus se perfecle custodiunt. Hos enim abbas
aliquid J)oni perficere valeo. Quid igitur
*niihi, va3 mihi 1 Ut quid his credidi qui mihi hec per semelipsum |am orania docuil quaevult eosob-
tonsuluerunt ? Putabam quod omnes isti homines servare; iilis vero magislros ex islis prseponil qui
essenl sancli. Ha?cet his similia novitius dicit, duni eos doceant quse debeant custodire. Isli j'am probati
wdo illi imprimis sl 3 videlur gravis; sed postquam sunt in omni liumjTrtale, el ojjedieniia, et patieniia,
sensil et êcum considerat61% quia, hsec unanirailer -etobservatione omnium quse ordo exposcit. Illi,veTO
*22
paiiendo, sic omnla sua posse aboleri peccata sicque adhuc _irobandi sunt, utrum velmt essehumiles,
saniiatem animse ciiius recuperare^ totum qtioci 'Obedientes, jatienles, el observareomnia quse ordo
anlea grave videbatur, paulalim leve efiicitur, et tequirit. Unuroquemque ergo illorum is qui eis
quasi jam nibil male habens, laetari incipit, Deo raagisler deputatus esl probal, et argttendo et in-
gratias agit, quia monachatum suscipere meruerit, «repando. Plernmque ctiam Hagellando tenlat an
et omnes oui tale oonsHium sibi dederunt bene- •aptus ad suscipiendum 623in congregalione aliorum
dicit. /i existat. Quem si viderit ouncta patienter -suslinere
ÂPUT XXXYRI. •et aliorum consoriio per omnia digmira -esse, \ enit
Conteniio inter monachos conversos, el nutrilos *ls. adabbatem nunllansî coramomnicongiegaitone:
Verum quia de conveisis ot nutnlis congregaufr Domine, inquii, novilius ille.-quem raibi comipisisi?,
ordo monaclioTiim, dicendum est qnod solet esse 6s4,Mlaperfecte se habet omnibus modis, quod jam
contenlio quaedam inter nutrilos monacbos et con- est dignus inler nos esse, si jubetis. .Quibus audiiis,
*ersos. Asserunl enim 6le nulrjti _se nulJa crimina abbas aut eum recipit, communi consilio fratrum,
commisisse, nec se in saecali sordibus coinquinasse, aut adhuc dinuitit, «d cxeinplum aliorum novilio-
sed quia nmndara ab infanlia yifam duxerunt, etin Tum. Sicqtie de isto novitio condigne agitur, qui
Dei serviiio semper laboraverunt, illos vero eeos:- servorum Dei consonio jam dignus habeiur. liluni
trario semper vixisse G17consideranl, et ideo merilo auiem novititim, quem magister smts -viderit inobe-
inferioies esse judieant. Al contia couversi, jruia dicniem, iutpaiienlem, superbum, ûsceplioneindi-
scientiam extei ioruiii lianent et res 6is monasierii gnnm, poslquam eum diu loleraverit, multisque.
sapienier iiactant, nutntis ipsis necessaiia inve- modis -emendare tenlaverit62S, landem si «ihil pro-
niunl, ordinem epioque suum feiventius plerumque ficere polest, venii ad abbatem, et laha ei refert:
«ustodiuni, ilios vero parum inJiis valeie conside- DDomine, inqtijl, novilius i!Je quem -habni in62Gcu-
rant, ldeo se meliores lllis sestimanf, sicque aliis stodia, ut eum doceiem quomodo j)osset esse digntis
alii se praeferunt, dum non snam, sed aliorum in- conversaltone noslra, iia per\ersese habet in omni-
firmilalem atlendunt. Sed si vcre monachi cssenl, hus qii33 agit ut nec inter rehquos novitios dignus
sic -essei inier eos quomodo inier angelos in cceljs sit conversari. îovidere ilaque \obis eonvenit qaid
el Iiomines ânelos. Angeli enun -sum qtiasr nulriti, potius de eo faciendum sit. Ad hoc ille respondens,
YARIiE LECTJONES.
tu Conceditur el suscipitur, Sed nis A. I. conceditur. Sed els Et vix nisi in\ itus.
61S °u aliqiiidliom periiccre valea.
{Juid igitur ? msA. 1 omil. 1n prlncipio mss et hdtt. Coton. impnmis
616 Seniil, ei secum considerat,
jquia elc. ms A. 11twc abbtevtat61G
Inler conversos Monachos, et miirilos mt VicLet Edit. CoL InlerMona-
6d7 Etontrario vixisse mss con-
tbos nutnlos elcomeisos Attendunl enlm ms Vul. lSasseiiiut-eiiim
trano seinper-wvisse 61SHahentei res ms A. 1 babenl, res 619Sic ergo sunt ms A. 1 sic ergo sint *20Et
Deum ms Vict. A 1 et Edti. Cvlon. omillunl C21Uiprsevaleanl mss ulpraevaleni ^622Adhuc probandi ms
Vwl. 15 ad haec proiiantli 623Ad recipiendum ms A. 1 et Edtt. CoL et ms Vtct. 15 ad suscipiendum 624Mihi
commisistt mss A. 1 Vicl. 15 el Edit. Golon. mihi commenddslis 62STentavent, niss A. 1 Vict. 13 et Edit.
Col. tenUvit, 62GQuem habui in ,nss A. 1 et VicL
c15et EdjX. Col. <juem babebam in
PATROL. CLIX • 21 [
651 . EADMERI CANTUARIENSIS MONACHI &M
magistnim hortalur ut eum adhuc oranibus modis A iit quanium possonf, suoovolunlaii obeaiunt, sicque
eraendare eonelur, dicens melius esse illuminter ad regnum ccelorum, pairis sui Ada; culpa perdi-
reliquos tolerare quam dimiltereadsseeulum reverti tum, h33rediiario jure penenire conlendunt. Ter-
S27-.Sicque novitius iste nee in congregatione reci- lium autem hi, qtti tantum pro terrenis serviunt
pitur, nec a cella. novitiorum-expelhtur. Simihter commodis, quasi mililes stipendiarii. Sie ergo per
ergo est eonsiderandum per omnia Inter Deuro, et omnia est eonsiderandum inler hoec tiia genera^?!
angelos, el monachos, quomodo inter illum abbatem, Deura, quomodo inler alia tria supradictael impe-
et magislrum, atque novitiosnionachos. ratorem suum.
CAPUT LXXX. CAPUT LXXXI.
Simililudo intei De»m,Tet quemiibet tmpeiatorem 6SS. Quod monaclw pi osit, si ahquod bonum invitns fa-
Videndum etiam est sic G29 esse inter Deuro, an- ciat.
gelos et homines 6S0, qttomodo inter Imperatorem Conlingit aliqtiando quempiam 642sic abundare
lerrenum et sibl obsequenies. Tria quippe sunt ge- liumoribus malis ut, nisi secetur, aiitersanari non
nera hominum quse terreno imperatori serviunt. Alii possil. Ut-ergo ab eis possit ex iolo mundari, spon-
enim serviunt ei pro lerris quas liabent, nihilaliud te sua prjus se facial ligari, rogans eliam cos qiri
qua?rentes nisi quod tenent; alii, quia terras %3L re- B eum seeturi sunt, ut non eum dimiltant, qtiidquid
cuperare \olunt qttas eorum parentes aliqua -sua ipse dicat, donec eum perfecte secuerinl. Cum ergo
culpa perdiderunt; alir vero pro solidalis GS 2 lanlum. putredinem pungere cceperint et resecare, clamat,
filos iuque 63Sdomfhus honeslius tractat qui nihil et dicit se jirius nibil64S mah habere, comminalur-
unquam dehquerunt, nec aliud ijuani quod habent que eos, nisi -eum dimiserint, occidere. Suliih, qui
quserunt. Hi radicaii sunt et fundali, nec evellifor- eum hoe dicere propter dolorem sciunt, non verba
nudant, dum se involuntale domini sui conservant illius attendunt, sed, ut cceperant, putredinem per-
S34.lllos vero, quorum parentes sibi peccaverunt feete abscindunt. Cum autem ad plenum mundatus
quique pro illorum e3,pliaeieditate sibi seniunt 636, meliiis habuerit, eisdem, quos antea 644minabalur
aliqtianto vilius 637tractat, modisqtie diversis tenlat, oeciderc ^645,gratras agit, quod non >eumad \oluii-
videlicet conviciando^ comminando, qusedam gi avia talem suam dimisennt. Quid ergo ? Nunqnid non
jubendo, quandoque etiam ffagellando. Qui si liaee ideo prodest ei sectio, qui eamioleiavil in\iius,cum
Omnia bumiliter sustinuerinl -el Domini sui miseri- ad eam tolerandam se feeit ligari sponlaneus 44S?
cordiam patienter e^spectaverint, landem eis do- Prodest reveia, quia per eam abscissa est infirmilas
minus boereditatem patrum suorum reddit. Si vero el reparata esl sanitas 647. Simihier aulemplerum-
noluerint hsee tolerare, nee suam valent hseredita- que contingit ul aliquis redundel vitiis, et intelhgat
tera recuperare, nec aliud vult «is dominus dare. qubd ahter salvari non valeat, nisi a se ferro disiri-
Jlli aulem qui nihil aliud quserunt quam sohdatas etioiis pcenilentioe64Sfuerint resecaia. Ul eigoinde
638 et ul bene paseantur, landiu
imperalori obse- purgari petfecte queat, alicui in monaslerio sponte
quunlur quandiu hoec eis largilur. Quoesi eis abun- sua se alligat. Professionem etenim faciens, ibi sta-
danier donaverit, laudant eum, et dicunt quia vere bihtalem morumque suorum conveisionem promii-
633domino tali seryiendumosl, qui taba 64°seivien- tit, sequeinlra monasterii elaustra eo tenoie reclu-
tibus sibi cOnfert. Si vero hoec ilb's dare destiteril, dit ut medici spirituales, VideliGet-suipastores qui
slatim recedunt, ipso viluperato, etincipiunt seivire eum eorrigere debent, quidquid ipse poslea dicat^
ipsius inimico. Tria igitur haee suntG+1 -genera ho- non eum dimittanl, sed ej'us vitia reseeent etemen-
mintim alicui terreno imperalori nulitaniium. Si- dent. At pleramque cum enm coepennt admelioia
mililer autera iria sunt genera eorum qui^superno stimulare, et ejusvilia coiiipiendo lesecare, recal-
Regi deserviunl. Primum genus suiit angeli, qui, eiirat atque irascitm, dicens se non esse culpabilem,
jsterna beatitudine stabiles, sibi sine omni inlermis- ttnde repiehenditur, lpsosqne qui eum arguunt ali-
fione servientes. Aliud vero, homines boni sunt, qui, rt quando etiam perimere mitialur. Hi vero, qni boe
VARLE LECTIONES.
>
•*27 Reverti niss A. 1 Vict. 15 et Edit. Col. reverti dimitlitur 62"8 Etaluiaemlmperatorem ms vtetor.
15 et Edit. Col. et quemhbet Imperatorem 629Yidendum est, sic manuscitpL A. 1-ridendum etiam sic
630Et homines et Angelos manuscupt. Angelos eihomines 6S'Alii, qui terras mss A. 1 Vicl. 15 el Edit.
Colon. ahi, quia ierras 6S2 Pei solidalis m« A, 1 pro sohdis 633HIos itaque elc. usque ad hwc : el ut bene
pascantur, Uansposita sunt 6i">Hi radicati°3h
sunl el ftmdali, nec evelli formidant dum te m vohintate Donuni
sui conservant. Hw desunl in ms. A. 1 Quinquepro illor.im wss A.l Vicl. et Edit. Col. qumque illorum
636Sibi serviunt ms A. 1 omtt. sibi •'" Aliquando vilius ms A. 1 aliquanlo \ilitis *ss Quatn sohdaia ms A.
1 quam solidos 639Dieunt • vere mss VicL et Edit. Col. dicunt, guia vere 642 640Quia laha mss A. 1 Vicl.
13 et Edtt. CoL qui talia G4iTria igiiur hsec sunt ms A 1 Tiia ba?c stinl Contingit ahquando quem-
piamms 4. 1 Sedadbocquis dicat nihil Monatho 643 prodesse quod invilus cogiturageie.
644
Cui respondendum
estquia aliquando contingit queropiam- Se prius nilnl nis A.64G1 Se mhil Quos aniea ms A. 1
quibus antea 64BMinabatnr occidere nis A. 1 omtitit occidere Vohinlaihis mss el Edtt. Col. spon-
taneus G47 est sanitas ms A. 1 rcpaiata sanilas ew Ferro distnctions pccnilenti.e ms A. 1
Repaiala
omit.
' LJB. DE S. ANSELMI SIMiLITUDlNlBUS. «&4
6*35
eum prorerre propler oidinis disliietionem cogno- A drantem exigam. Hoc ita judicalo CS 9, oonvertitur
scunt, nOB eum ideo dimitlunt, sed ab eo districte ad ahuin et dicit 6So: El m, male serve 661,'qui
stultitiam, ul prsevalent, nnnc boc nunc illo modo mlbi fidelilalem promiseras, et ideo tibi magis ca-
abseindunls 49.Cum itaque fueril emendattts a viliis, vtre debueras, qttare hoc fecisti ? At ille : Domine,
et milior factus, ad se leversus eisdem graiias red- ail, confiteor revera me deliquisse tibique fidelita-
°u tem promisisse. Sed postquam me pcenitet me deli-
dit, ouibus irascebatur, quod eum reprehensum
correxerint. Quid igitur? Nunquid non ideo sibi quisse 6G 2, debeo ego --pejus pali, quia tibi fidehta-
proderit illa lanta distnclio, qttia eam Infirmitate tem, antequam deliquissem, promisi, qttam ille qui
carnis 6Minvitus ad liorara sustinuil6S 2, cum ad eam hanc tibi vult pioroillefc, eliam postquam peccavu?
stifferendamsponteûa in monaslerio se alligaverit ? Itieo quippe volui me esse tuum ul, si quando pec-
Proderil utique, quia et per eam liberalur ab omni carem, non me judicaiesulalienum, sed emendat'cs
inflrmitate vitiorum, et redit ad veram samtafem utpioprium. At dominus : Ila est, inquil, ut dicis.
virtutum. Sed dicet aliquis65S: Mehus esset ui Deo Cunieigo volueio, de lcvindict.im accipiam, ut de
sine professione serviret spontaneus quam jn mo- meo. Sicautem et Deus inter professum monacbum
nasleiio professione se alligans servire cogeretur el noleniem profiteri judicat, si eos -contra eum
invitus. B peccasse ptBniteat. Non solum autem piofcssum
CAPUT LXXXII. mitius j'udicat^ 63 non professo, sed eliam quohLet
Quam magna^si sit spes monachi ptofesst. laico adhuc in sseculo constituto. Licet enim uieiqtie
Hic autem est respoiidendum quia tanla distantia idempeccalum committat, taraen si toto ex coule
est inter illum qui non vult facere Deo proraissio- monachum pceniteat deliquisse, eumqne ordmem,
rem serviendi sibiGSB,et pum qui libenter eam fd- cui se subdidit, ferventi ^664 amore cuslodial. ma-
cit, quanta iffler bomines duos qui ambo ex debilo jorem quam laicus misericordiam consequettir ,
debent seryire domino uni. Sed unus eorum acce- quaniumhbet ille pceniteat sseculaiibus adhuc cY-
djt ad dominum, el dicit: Domine, ex tolo corde lenlus. Si vero poemtere nolucnt, majoii ipiam lai-
libi servire volo, sed esse libi fidelem promitlere cus damnationi subjacebit.
nolo. Quiasi boc libi promisso, poslea peccarem 6SG, CAPUT LXXXIIL
gravius delinquens giavion vindicta dignus exisle- Stmiiitudo inlei monachum peccantem et laicum.
rem. Quanto lamen melms potero, serviam tibi, Quod ut apeilius a simili \ideamus, homines
sed, si quando peccavero tibi, judiea me ut illum duos unius domini setvos inlucamur. Ambo iiaque
qui se tibi esse fidelem minime promistt. Alter veio _ a domino illo possessiones piopnas oblineant sibi,
szb pronnsso quod ei fideles c\i-
venit, et dicil: Domine, extolo coide meo te dihgo, sub j"urejurando
lihiqtie fitlelilafem et subjeetionem promilto, ut, si slant. Unus tamen illorura condilione tali hoe
666in eum
aliquando feceio conlra prseceplum tuum, non me fatial quod, si quid quandoque dehn-
judices ut alientim, sed emendes ttt propriunl ser- quat GG 7, de propiio suo, prout iueiit jiistum, sibi
\iiro. His itaqtie dictis, evenil ut ambo Idem iiec- emendet; aller vero dominum suum adeo dihgat
catum poslea facianl, ac demde pcenitentes 657ad ut nihil proprium retinere, omnibus ei din.issis,
misericordiam donuni sui veniant. Dicit itaque do» lamiliarius sibi maht6fs servire. Hoc efiam pactum
minus illi qui sibi iidelitatem -Jjromittere noluit : cum eo faciat 669quod, si aliquando *" quid contra
Quare hoc fecisti ? At ille : Domine, inquit, tonfi- eum commiltdt, -de seipso, non de le 671aliena, sed
teor quia dehqui, sed tamen me tibi non esse deli- ut de proprio, qu.im \oIuent vindictam assumat.
cturutn non promisi. SeJ iile : Ideone, inqnit, no- His igiuir actis, si culpani eamdem commitiit uler-
Jnisli railii fidehiaiem "piomiilere, ut possesconlra • que, ac deinde pcenitentia ducli vehnt emendaie,
me liherius ppccare^? Ergo et ego conlra te, non ut sed ille de propiio, quod nec adhuc tolum \ult dare
erga meum, sedut adversus aiienum agam, tolum- pro illius culpoe satisfaclione, iste vero de seipso
que quod erit mei juns 658,usque ad ultimiun qua- j) quera eliam loium domino niancipavei at prius, vi-
VARLE LECTIONES.
-649 Ul pranaient, ntinc hoc illo modo abscindtinl ms A. 1 prsevalent, abscindulit 6S0 Eum repre-
bendendo mss A. 1 el Vtci. 15 el Eihi.Col. euin leprehensum ^661lnfiriniialem carnis mss infirmitate
carnis 6S2Juviius suslimut niss ad horam suslinuil nis A 1 linitus ud boram suslinuit GS3 Sed dicet'
aliqtus In ni's luc inctpit Capnl 82 6,i*Quod magna niss el Edtt. Cot. Quam magna 6MAd seivieiiiuim.
sibi niss el Edtt. CoL semendi sibi G56 Si îoc tibi piomitlo, et jiostei sibi peccarem mss SLhoe tibi
promisso, posiea peccarem 6b7 Dcinde poeniienter mss el Edtt. Col. dem ic pcenilentes 65SMen j'uris
mssB. 1 et Vtct. 15 ei Edtt. Cohn. jims 659 HOG ltaqne judicato mss A Vtct. 15 el Edtt. Col. boc tta
0 Con\ersiis atl ahum dicil mss A. 1 Vtcl. 15 et Edit. Col. conveititur ad
GG
jutiicalo
661Et tuscrve mss el tu male^sjrve 6G
2 Pcenitcl, quia deliqm mss poenitet mc dehqulsse alinm, et ditit
6GSMnnis;
judicat mss A. 1 cl Vtct. 15 mehns judirat G6*Cume\ coide Monacho pcemieal dehquisso, eumqne
ordmem cui se subdidil fervenli mss lamen si toto cx coide Monachtim deliqmssp poeniieat, eumque cui se
subdidil ordmem fei\eiiti ^65Sub jurejurando ms A. 1 Vtct. 15 el Edt. Col. stbi; ^nrejurando 66S Ul
si quid ms Vtci. el Edit. Gol. qnod si qunl 667Debnquat ms A. 1 deliqtient 66S Fannharius silu
niahl miA. 1 familianus \ebl 669tum eo iaciat ms A. 1 ctiin eo cOmponat *70 Ut si aliquando ms A.
Vtcl. 13 et Edtt. Col quod si .iliqiiau io 67t Non ut de rc ms A. 1 Vtcl. 15 et Edit. Cal. non de rc
•'655 EADMERICANTUARIENSISMONACHf 636
deatqne "a domlnus quod ille tanlum facere nolit,, A Ipsam quoque vestro assignabo prseposito, ut ex ea
eliam S7Sposlquam sibi peccavit, quantum iste,, fructum colligit, indeqtie vobis, pioul velle vosno-
priusquam in illum delinqueret, Tecit. De quo, in- verit, diligenter deserviat. Sed et ego, quanta dili-
quara, majorem Telle videtur liabere misericordiam genlia potero, eamdem 68Sveslroe ulililati custod re
t7\ an cum illo 67S videlur velle mitius agere quem curabo. Cujus igitur horum obsequium domino ilii
eperibus 676comprobat se minus dihgere ? Quod si magis videlur accepttim 6S4 ? An illius, qui, quando
liunc alleium velit altero durius arguere 677,seive, qtiantumque voluerit68S, dat ei de fmctu propriae
inquiens, male, quanto milii ei as familiarior, lanto arboris, vel illius qtii arborem el fiuclum tolaliler
es eulpabilior, polest isle sibi sic respondere : Do- oflert'? Imo magisGS6 illius qui arborem tolam dat ei
mine, inquiens, verura est quod dicis, sed quandiu cum fruclu. Sic ergo senitium 687monachi Deo est
{>oenilerenolui: atposlquam 67Stoto corde pceniteo, magis acceplumquamhominissseculdiis. Ipsi enim
'meque ipsum in emenaaiionem trado, nunquidnam sunthomines duo, qui sub Deo velut aibores quas-
ppjus illo debeo pati qui nec illud quod babet, libi dam habent seipsos. Ipsi quoque utrique sunt apti
totum vult dare pro satisfactione sui eommissi ? ad ferendum fruclura operisbnni. At quia non eo-
Juslumne libi videtur ul quia te magis dilexi, mi- dem modo diligunlDeum, nec ei pariierbeneope-
norem debeam misericordiam consequi? Imo eo B rando deserviunl; ssecularis enim, quia eum minus
majorem mibi facere deberes 679misericordiam quo diligit, tunc lanlura, cum bene operandi animrm
nullam maj'orem tibi facere possum salisfalionem ? hanueril, honi operis offerl Deo quanlum \oIueiil;
-Quid aliud donnnus dicerel quam quod veriiasha- monachus vero eum diligit inlanium ut ad eum ac-
bet? Hunc ergo mitiusjudicat, ut-ex toloproprium; cedens tolum ei offerat**° seipsum, faciis ac \erbis
illum vero severius, ut minus sibi privatum. Sic ergo eum sic alloquens : Domine, inquit, mea? bacienus
Deus 68°celerius indulgel monacho qui se ei tolum poteslalis eram, quodque mibi hbebal bonum nia-
eommillit quam laico darenolenti, vel sua 6B1, pro lumque faciebam. Yerum quia tuus omnino debeo
liis quje commisit. esse, tibique soli bona lantum opera fuielificare,
CAPUT LXXXIV, nie tolum tuae irado poteslati, ut amodo tibi fru-
Simililudo intei monaehum el arbotem. ctificem soli. Quod ul inelius facere valeam, meuni
6S9 subdam, qui me cuslodiens,
Etenim rursus a siroili polest videri, acceptani- ex Ecclesise proelatis
lius esse Deo bonum opus monachi quam bominis ea lanlum opera doceat lacere qtiae tibi noverit ma-
tujuspiam saecuiaiis. Solet quippe accidere duos gis placere. Sed et ego, pro modulo meo, meipstim 690
esse homines sub domino uno, singnlas habpnles cuslodire studebo. Cujus eigo munus Deo esl
aTbores in propiio solo. Arbores autem illsj fru- C acceplabilius? An illius qui sibi offert quaedam ex
clum feriint bonum tilraeque. Veruni quia ilh domi- operibus suis, plutim-t \ero subtrahii? Imo illius
num insequaliter diligttnt, eliain ei de frttclu earum magis, qui dal ei seipsum cum operihus stiis fB1.
"impariiei serviunl. Unus enim CDrum, quia muius Nec ideo propiia prhatur meicede, quiassepebo-
eum-diligit, cum arboris suae Iructusfuerit matu- num opus eogitur ageie. Sicut emm is qui arberenr
rus, colligit fertque inde domino suo quantum sibi -totam commisit prarposilo domini sui, ut ex ea
luerit visum, Alter autem adeo dominum amal ut, fruclum colhgeret, ex quo et doinino suo, pront
ad eum veniens, arborem ipsam ei offerat. Domine, eum yelle nosset 692,deservirel. Ul, inquam, pro-
inquii, arboiem hdbei» quanidam, bonum \alde fru- prium nonperdit merituni, «i ille -colligil fruclum,
clum feienlem, quoe qtua veslrse 6S2 congruit digni- pntisquam matiirescat^ aut in aibore dimiiiat6SS,
lati, nidlo eara veslri esse juns quam mei. Eam donecputiescat: sic inonachus, quise totum eom-
igilur offero \ohis, ul aroodo vobis fiuclificet soli. misitpuelato, ut eum cuslodiret, eaque opera tan-
VARIÊLECTIONES.
672De seipso, qtioniam etiam loti (Edil. Col. lotura) jam pnus doraini sui mancipaverat potestati: videat-
que mss. De seipso, quemeiiam tolum donnno mancipa\erai piius : videatque ""Facerenoluerit, eiidtn
tnssfaceienoht, 76\el G74Hdbeiemisencordiamss et Edtt. Col. habeie roisericordiain, G76Ancum677 illo ms A.
1 ac cuin illo * Ageie quam cuni illo quem openbus mss el Edtl. Col. ageie quem opeubus Quod si
hunc \elil altero durius digueie ntss el hdtl.Col. Quod si bunc alterum velu altero duims arguere nis-A. 1
quod si liunc alterum \elit dumis aiguere 678Dicis.Sed qudnditi..ae
0
6S posiquamnis A.ldieis:sed qiiandiu..
al poslquam G7SFacei e deberes ms A. 1 facere debere Sic einin Deus mss A. i Vtct. et Edtt. -Col.
sicergo el Deus 6S1 Nolenii se vcl sua mss A. 1 Vtcl. 15"6S et Edtt. Col. nolenti \el stia 682 Quae si
3 Yestise voluniau custodire ms
veslrse mss A. 1 Vicl. 15 el Edit. Col. quae qtiia \eslise ,84 A.£ nobis
custodire nis Vtcl. 15 el Edtt. Col. veslid3 utilit.Ui tusiothre CUJIISiguur obsequium domino magis
videitir csse acceplum mss et Edit. Col. cu,ns igitur liorum obsequium dommo llhs magis \idelur acceptuin
6
686Qui quantumtunque voluent mss qui quando qiiantunique 6S Arbons? Vel ilhtis qui arborem el fructutn
667Siceigoplseryitiunims
tolahterofleri.lmmonjagiseie. 6S8msAA Vicl. etEdK.Co/.arborisÎmmo magisefc. iotura
Vict. 13 sicergoservitium Vero eum dihgit in lantum.uiadeum accedens, tioffeiatmsA. 1 vero
cuin eum in lanium diiexil ut689ad eum accedens, totum ei offeiret Edit. Col. vero cum diligit In tantum euro,
accedens totum ei offeral Ecclesiae Piaslalts mss A. 1 Vtci. 15 et Edu. Col. Ecclesise luae Prselatis
490Mtiiius mag's Deo esl mss munus Deo esl 69i Openbus suis cimctis ms A 1 omit. cunelis hdtt. Col.
€M Dnnillat econlra ms Vtct. 15 omiu. econlra
omitm, suis «M Velle noseet L. \elie nossel
LIB. DE S. ANSELMI SIMILITUDINIBUS. «5®
€57 ^ _
tum *" ab eo agenda exigeret69S, quse Deo placere A slalur vehementer el dolcl, suseque magr&ris, sr
potius nossel6SS. Sic, iuqudm, propriam non pei- audet, duriusTespondel. Si autem aperle aussr non
det 697mercedem, si quid operis boni agei e cogatur fuerit, ei occulle '" detrahil, quodque faciebat
antequam velit, yel econlra prohibealur, cum agere opusinlermiltit. Quod si opeiati jussa fueril, pra?- 7rt
donec el amittat voluntatem agendi. tendil prolinus quod sit lnfiima. Aut si quando
veht, ipsam
Non-ergo omilteie debet quidquid boni prselalus ei Se solara viderit, piolinus exsilil, osliuni pelil, huc
praecipiat, vel praesumere ul agat, a quibuscunque llluoque circumspicit, mandat lili vel 111*liceiitiam
eum prohibeat. Est emm illius praevidere G98 quid quserere secum loquendi. Quod si in hoc lepeila
praecipiat, qttidve piobibeat ; hujtis \ero sequi eum fuerit .itquecorippta, piosilit stalim in hujusmodi
in bono 69Sper omnia. Sed ut hoc \olunlale obe- veiba Quid, mquil, feci, quod sic debeam 716cor-
dienli fdciat, no\eril a simili quot sunt voluntatis ripi ? Qua? mna \isa suro agere, quia inferuntur
subdiiorura genera 700. lot nnhi71G conlumeliae ? Sed j'am salis apei tum
CAPUT LXXXV. videlur quam injusle conlra me agalur 717.Itaque
Similitudo inter malionam el divinam volunlatem. Tesidel mcosta, dolens, quod ila sit reprehensa. At
Accidit quandoque matronam aliquam filias cum {KJSlquamad modicum ille dolor resedit, matunta-
701ancillis magisirse comraendare, uteas opera mu- B lem quamdam prsetendil. Cumque,sestiraal quod-ab
lieribus congrua doceat. Hhs vero praecipit ut70s ei aliis repulelur matura, licenliam rursus quaereie
cunctae obediant, quodque sibi faciendum 70S in- tentai. Quam si habere nequiverii, protinus suhdit :
junxeril, expedite adimpleant. Hoc ilaque disposito, Stullus est, inquit, <\u\ bene agit, cum seque boru
magistiaeas in unum congiegat, el j'ung'u cuique tractentur et mali71S. Quod si hcenliam habere
quid agere debcat, et ne foras egfediantur observat. polerit, foias confeslim cgredilur, huc illucque va-
CAPUT LXXXVI. gatur, juvenum consoriiaexpetit, multa non agenda
De fiiiabus mattonw. commillil. Ut ergo bac similitudine polest colligi,
Quibus ita sub ejus magisterio 704aslrictis, bonai tria suntgeneia voluntilisin subdilis.
quidem filiaeper omnia sibi oblemperant, sed nee CAPUT LXXXIX.
abeundi foras licenliam quaerere curant ""*. De obedtenlia, licenlia, et inobedientia.
CAPUT LXXXVIL Horum autem primum obedienfia , secundum
De ancillis ejus bonis. licentia, leitium mobedienlia dici potest. Hd?c vero
Ancillie quoque" 6 siuuliler faciunt, excepto quod genera oinnia inveniri possunt in monachis, quos
instabihores exisiunt. Quia enim tsedet eas in cu- matrona quaedam magistrae cuidam commendavit,
stodia diutius esse, hceniiam foras m exeundi quse- iC id est volunlas divina voluntati abhatis eorura sup-
runt quandoque. Quam si 70Sobtinere non valent, 72° multos
posuit7i 9. Llcentia quippe decipit. Obe-
non inde irisianlur, vel murraurant, sed tanlum dienlia vero et inobedienlia contraria sunt; harum
dicunt 709quia datam libenler acciperent. Quod si media, licentia est. Is ergo quem obedienlia con-
eis concessa fueril, egrediunlur I10quo eis visum slringit clduslranon egiedi, vult tamen exire, re-
fuent, cessantquelnterim *" ab operibus suis. gulseque distiiciionem licenter
7al detlinare, quara-
CAPUT LXXXVIH. vis nolit sine licentia id praesuraere, et idcirco ac-
De anctlla latrone. lum stium licenlia qua prsevalet conalur defendere,
lnter eas autera quandoque est latro qusedam, peccatura profeclo habet ex illa illicila \oluntate.
pueceplis magisirae vix obedire volens. Hoecquia Non enim poslquam roortuus esl roundo, claustruim
custodia 71Stoediosempei exislit, licentiam exeundi subiit ad mundi negotia, \el voluntate, ullatenus
soepiusquoerit, et causas qtios rationabiles videan- redne debuil, \elle lamen suum non nisi perraia-
lur ddinveiiii. Quam si obtinere non potest, contri- sus facto impleie \oluit 722. Obedicnlia eigo quam
VARLE LECTJONES.
"*•* Ea opera tanlum mss el Edil. Colon. 69BExiget niss exigeiet 69GPolius noscet
eaque opera tantum
niss potras nosset 697Propnam non perdit ms A. 1 propriam non perdet 698Esl emm illius prsevidere
niss A. 1 Vict. 15. Sit enim illius pr<evidere 699Cum in bono mss A. 1 Vict. 15 eumm bono 70° Per
omnia ms A. 1 per onniia. Sed ut hoc \olunlate obedienti faciat, novent a simili quot sunt voluntatis
subdilorum-geneia 701Fiham ctim ms A. 1 Vict. 15 el Edtl. Col. fihas cum 702 ut mss el
^03 Proecepit
Edtt. Col. pra?cipit ut Quodque sibi faciendum ms Vicl. et Edtt. Col. quodque faciendum 704Sub
magisteno 706jmss et Edtt. Col. sub ejus magisleno 706Quoerere curanl ms Vict. et Edtt. Col. quoerere
eurent Ancillsevero mss A. 1 Vtcl. 15 et hdit. Col. ancillse quoque 707Licenlia foras mss el Edtt.
Col, lcenliam foras 7°8 Quam si loite mss A. 1 Vtct. 15 el hdtl. Col. omtltunl forle 709Tantum
dicunt ms Vict. 15 sed lanium dicunt 710Concessum fucrit egiediunlur mss concessa fuerit egrediuntur
«is Vtct. concessa egiediuntur 7il Cessant lnteiiin mss A. 1 Vtct. 15 et Edtt. Cot.
712 Vi\ obedire cessantqiie interim
\oIens. Hsec igitur quia cuslodia mss A. 1 et Vtct. 15 vix obedire volens, Hsec qui 714euslodia.
513Si veio aperiacausa ei occulle mss si aulem aperte ausa non fuerit, occulte*
einonfuent, Ac »t
quando ms A. 1 aul si quando 71S Qtiod sic debeam mss A. 1 et Vtct. 13 quo sic debeam "Mnferuu--
lur nnbi mss infeiuutur lol mihi 7l7 Conlra me agant mss et Edit. Col. cunlra me agatur 718Tra-
cientur ul maii. mss el Edtt. Cohn. tracientur et mali ,i 9 Eorum supposuit. In ms Aiel cmlera hujus
Capitts omtttunlur 72° Licenlia quippe ms Vtct. 15 et Edtt. Col. licentia igitur 721Districtionepx.
hbeniei mss et Edit Col. districiionem liceuler "J lmplere vult mss el MdiL Col. implere VOlutt
659 EADMERI CANTUARIENSIS MON\.CM 660
in hoc amplexus esl, ipsum factum excusabit, sed A sauio 7S4 ccelesli iiunqnam rcponit, sicnt nullus de-
velle quod<;onlra obedientiam babuit, periculosum, narium falsum,hcelapie moiietamm, suo 735thesauro
uisi pcenilueiit, illi erit. Quod nonnulli, minus at- reponere qujent. Quem vero \iderit obedientem
lendentes, licentia quam pio implenda -volunlaie esse, etsi aliquando fiagililale peccel humana, nou
sua expelunt ssepe fallunlur. Ut igiiur bre\iler Io- bunc lamen repelht, si vere pceniteat ^36. Ut emm
quar el succincte, sub ipsa obedientia viventes sunt ab invahdo denario, denanus 7S7 falsus, sie a debili
mationaercgalis filise7'23. Ancillarum vero nomine, diffeil monachus falsus 73S.Iirvahdus quippe 73sde-
Jicentiae adboerenles accipe. Inobedienlia \ero, qu33 n.tiius minus habet pondus quam debeat babeie 74°,
dicitur et ipsa latro, rebelles' designanlur 724ra or- sed illud quod Iiabel puro ex seie 741conslal Falsus
dine monasiico. vero eamdem quam lionus monetam prselendit, sed
CAPUT XC. intenus lalet falsilas seris. Sic falsus monachus
Similitudo intet monaehum el denaiium. eumdem quem bonus n° Jia1)itum habel, sed niobe-
Ruisus a simili possuraus videre quot in perfe- dienlise falsltas inierius ldtet. Debilis vero, sed
elo 725monacbo debeant esse. Tiia cuique bono m- obediens, licel non tantam, quin ahquando cadat,
sunt denaiio, quae euique bono debent 726 inesse habeat slabililatem, obedientiae lamenielinelpuri-
monacbo. Denarius ouippe bonuspuroex sere, leclo B tateui. Mo\ elenim pcenitel eum quia deliquit, quoJ-
pond«*remonetaque legiuma debel constare, si emm que ei preeeipilur, pura obedienlia facit. Ille ergo,
unum ex Jiis defuerit, venalis esse non polerii. Ut ut denarras falsus, a ccelesti ibesauro repelliiui,
«rgo venalis valeat esse, bsec tria pariter debet ba- huie veio, pro sui modulo vigoiis, ibi reponitur.
bere. Hd3cquoque debet habere et monacbus, ut Nihil Igitur emquam prodest habitum monathi exte-
veie monacbus esse reputetur. Ejus quippe metalli liorero habere, si non studueutet lnlerioiem leti-
puiitss, pura est ejusobedientIa;nuIla eniminobe- neie 7**3. Duo quippe sunt ordims genera viro reii
dientiae impuriias, sed sola in eo debet esse obedien- gioso convenienlia. Unum exterius, quo lehgiosns
tia. Rectum veio illius pondus, stabilitas est pro- videlur 74i; ahud \ero inteiius, qtio rehgiosus habe-
posili ejus. Non enim leviter 727exsufflari debet ab tur 745.Et dlud quidem exterius fdctitii, hoc veio
eo qtiod cosperit, sed usque in finem perseveiare interius, naturahs est ordinis 746. Faclilii quippe
stabihs. Illtus autem moneta, habitus est monachalis, ordinis faetitise sunt eonsuetudmes, ut in ordine
atcjue^tonsura, anle et retio, ethis consimilia. Sicut monacliorum inveniunlur plures. Has elenim homi-
enim denarius a moneta dignoscitur, cujus sit 1e- nes adinvenerunt, qtiibusdam de causis lationabih-
74a
gionis 728, sic ab islis monacbus cujus sit oidmis. Is bus 747servandas instituerunt. Naturahs vero
autem inonachus qui adeo esi senex ut anle et retro ^1 ordinis naturales sunt virtutes, ut bumilitas, ehaii-
jam nequeat inclinare, denario llli est similis cuj'us las, et alise plures. Has enim Deus ipse'749naturahter
monetam tempons anliquilas jam develat. Isle vero indidit homini, suaeque causd salutis servandas
qui 72<lhabilum monachalem non adhuc, sed vitam mandavit. Jlle ltaque faclitius ordo sine islo nlbli
suscepil„ et ideo nomen non habel monachi,-assi- liomini prodest, iste vero sine illo eiiam salvaie
mildtui nummo pondeioso, monetam tamen non hominem potest; ul tamen servari \aleat iste, valde
liabenli, et ideo non aeque yeiiah. Verum sicut7ao necessaiius sibi est et llle7S0.
qui thesauium congregare desideiat, hujusmodi
CAPUT XCI.
iiummum, seque ut babentem 731 monetam, amat,
sicDeus qui lliesauro ccelesti nos omnes reponeie De similitudine intet coutgiam el sotulaiem, el tnter
oidinem faclitium el natutalem.
cupit' 32; hujusmodi honiinerii, eeque nt Jiabitum
monachi habenlero, ibi reponit. Quem autem vide- Sic enim est intei ordinem ractiiium el naturalem
i it habitum quidem monacbicum liabere 733,sed ex quomodo iiiler corrigiam et solularem. Corng.a
75i
a?re impuio id esl inobedienlem esse, hunc the- naraque sola colligata pedi, nullo est mummento
VARLE LECTIONES.
723Reg.tlis filia?ms Vtct. 45 i*egalesfilise 724Rebelles designatur ms Vict. 15 eiEdil. CoL rebelhonesJ727 si-
m Qua? in peilecto mss quot tn perfecto m Bono et peifeelo debentmss bono debent
gnantur 72SSit regionis ms A. 1 sit regiminis 729Iste vero_
Non enimJeviiei Edtt. Colon.73° non ergo leviter
qui ms A. 1. Is vcro, qui Non adhuc : sed vitam suscepit (ei ideo nomen non habel monatbi) assi-
nnlatur numino pondeioso, monetain tamen non habenti, el ldeonon seque venah. Vejum sicut msA.i
non adbuc suscepit, el ideo non habet noinen Monachi, assimilatui nununo, monetam nondum habeiui et
7S1 Ita ut babeniem ms A. 1 seqite ut habenlem 732 Reponeie cupit ms
ideo nondum venali. Al sicut 733 Monathalem hdbere ms A. 1 Monathicum habere 7S4 Hunc ibesauio ms
A. 1 lecuperaie cupil
A. 1 hunc ni thesatuo 7SSFalsum, hcet apie moneialum, suo nis A. 1 falsum suo 73GSi \ere jfceniteat
A. 1 si siatim pceniteat 737 A vahdo denario denaiius manuscupi. A. 1 ab mvahdo denanus
manuscupt.
738 Sie aperfeclo diffcrt iMoiiachus impeiiectus ms A. 1. Sic a debih diffeit Monatbus falsus yss Inva-
Vict. 15 et hdtt. Col. luvabdus quippe 74Cr
t_uam debeat babere, sed manuscupL A. 1
lidus enim mss A. 1 741 7t2 Eundem qtiera perfectus manu- .
quam debeat, sed Pulo ex <3ere ms et Edtl. Col. puro ex oere 74i Rehgiosus
A. 1 eundem bonus 743 Inteuoiem letineie ms A. 1 inieiiorero habere
scupi. quem 74° Rehgiosus babeiu) ms A. 1 lehgiosus babeatur '74SFacli-
videlur ms Vtcl. 45 religiosus habelur m De causis ralionabibbus ms
"cius quippc oido mss Bec. Vict. 15™et Edtl. Col. fdctiln quippe oidims 749Deus, lpsi ms
A. 1 de causis lii.Uioiidbihbus Natuidh veio tnss et Edii. Col nattiTalis \eio
A, 1 Deujsjpse w Est et lllc ms A 1 est ille "' Munmienlo ms Vici. 15 juvamcnto
661 LIB. DE S. ANSELMl SIMILITUDlNIBUS. 662
pedi,"imo magis inconvenieiis \idelur esse, si Ibi A hircum immunditia?, gdireni somnolentias, equum et
sola circumligetur. Sotulaiis vero, etiam solus pe- mulum luxurioe, asinum rjigiiuee , aliaque bestiaha
dem muml satisque decenler conveml ei, ne tamen vitia in se occidei e766.Regis autem olDciumpioprium
cadat vel tortus lial, necessaria sibi est coi rigia ut est regeie regnum, hostes inde propellere, ne justo
ligetur ex ea. Sic hcet faetilius ordo nihil solus pro- lnjustus inj'uiiam faclat providere, malis depiessis ,
sit, sed magis dedeceat, naluralis \ero sine illo et bonos exaltare. Hoc ilaque officium debet -esse mo-
prosit et deceat, ut tamen iste firmus teneatur ne- ndchiul SU33menlis legnum regat et eorpoiis 76S.
767omnia expellere debel \ilia, provideie
cessarius ille sibi babeiur. Hinc quippe est quod qui Hine enim
leligionem inlerius servare desideral habitu mona- ne malus bono appetilus resislat, sed ut bonus ma-
chah exleiius se alligat, qui quod exienus demon- lum sihi semper subjiciat. Quidquid postremo exte-
siratseinpereumcoarguai752,quia, si postea nolueril rius ostendil in habitu, vel in consuetudine, 7e8slu-
hoc esse, magis7S3euii)dedecethabitus iste. Sienim, deat eliam intenus habere. Ahoquin, nihil sibi co-
verbi gratia, monacbus superbus fuerit, qui habilu rona si\e tonsura prodeiit, ullusvo habilus vel con-
exteriori humilnatem prsetendit, multo iuconvenien- suetudo monachalis 769.At sunt plerique qui factitio
lius esse videtur quam si carerel hunnlilatis habitu. ordini imputant quod naturalcin non servanl. Dicunt
Decet igitur ui quod oslendit extei ius sludeat et B enim bono animo se pali non posse quod -eis impo-
liabere interius. Ntbil enim pene exlerius habetin nanlur77S consuetudines tantse. Querunlur etiam
Iiabitu vel professione sive consuetudine ™4 quod qttod in saeculomeliores fuerint eosque monacbalus
non eum commoneat aliquid intefius liabeie. deterioieseffecerit. Verum quisquisboc dicit, dena-
rio falso est similis.
CAPUT XCIL
CAPUT XCV.
De veslibus monachi.
Quod enim \iles 765nigiasque fert vestes, ut 766se Simihludo inter monachalum et ignem.
vilem repuiet peccatoremque commonet m; quod Falsus quippe denarius, bonuspleiumqueesse vi-
vero eisdem a capile usque ad pedes legilur, hoc detur; at, si in ignem fueiit missus, piotinus falsus
eum faceie a principio vitae usque ad finem hoila- esse probatur. Sic pleiumque male -mongeralus ho-
tur 758.Quod aulem eaedem in modum sunt ciucis, mo, bonis esse monbus videlurin saeculo; at si mo-
-eum semper habere commonet memonam Dominicse nachus fuerit effectus , culpisque 771post modum
passioms. exigentibus legulariter fuerit increpatus , profinus
CAPCT xcm. probalur non esse quod videbatur 772.Qui enim hu-
De cotona et tonsuia monaclti. r milis videbatur et patiens, mox superbus invenilur
Corona deuique capillorumque lonsuTa eum esse et imjidliens. Quod si boc impulaveiitordini, lale est
deberesacerdoiem 769et regem demonslral. Sacer- ac si denarius dicat igni : Tu me falsum fecisti.
dotes quippe in Lege niiira tegebanl caput ad siini- Non -enim falsum 77S eum fecit, sed quod erat
liludinem cujus et buic cajiut raditur. Reges autem osteudii. Sic denique islum non oido male mori-
co ona utuntui 76°, ad cujus simililudinem, huj'us ca- geralum effecit, sed quia hocjam esset declaiavil.
pilli tondentui 76i.Ha?c itaque cohorlaului 76seum, Non igitur oidinem sed seipsttm accuset moresque
ul sacerdotis et regis gerat officium. perversos m bonos commulei. Nisi enim osse bonis
moribus videatur, bona, si quse exterius 774 agil,
CAPUT XCIV.
De spiriluali sactjficio monachorum. parvipendunlur.
Officium saceidotis 763eiat in Lege geneiis diversi CAPUT XCVL
pectrd maetaie; hujus eigo similitei officiumdebet De inteiioii vntute el exleiioii.
esse leonem irse el-crudehlatis inlerficere , lupum Duo quippe virtulis sunl genera quse inter se sic
rapaeialis, lauium ferocilalis 764, \ulpem nslulise, differunt ut corpus el aniraa. Unum eniin ioierius?
VARl^: LECTIONES.
TS2Essearguat mss A. 1 Vict. 13 elEdti.Col.eum coarguat "3 Quia si postea noluerit esse,=magis mss;
Quod si postea noluent esse, magis Edit. Col. Quod si poslea nolueril hoc esse, magis 7S4Habiluvel posses-
sione sive consupiudine mss habituvel consueludine mss Vtclor. Gemmet. el Edtt. Colon. babitu velpiofes-
sione sive consuetudine 7E5 Quod enim vilem ms VtctAZ Quid emm vites '56Yesles ui ms Vtct.io vestes
nisi ut 757Peccatortnn commonet manuscupt. A 1 peccatoremque commonet 75SHaecestemm lalaris
tunica etpoljnn'a qujm fiho suo Joseph lecisse legitur Jacol) Patiiarrha mss omttiunt. "*s Eum esse
sacerdolem ms Vtct. 15 et Edtt. Col. eum esse debere sacerdotem 760Coronis utuntur nis A. 1 corona
nlunltir 76i Tonduntur mss et Edtt. Col. londentur 762Coaciant mss cohortantur eum MSOfficium
siroiiiier sacerdolis mss / i Vict. 15 et Edtt. Col. officium sacerdolis 764Tanlum ferocitatis mss A. 1
Vict. 13 e! Edti.Col. tauium fentatis "°b Vilia oceidere mss vilia in se occidere 76SUl suse raentis
regimm regat et corpons. nis Vta. 13 omtltit 7G7 Hmc enim ms Vtct. 15 hic enim 76SVel in ipsa
professione ms A. 1 omttttt "*s Habilus monaehalis tnt A. 1 babilus vel consuetudo monachalis 778
Eis lmponantur niss A. 1 Vtu. 13 el Edtt. Colon. eis imponuntur 771Veium si
insiinctu Monachatus ; culpisque mss At si Monachus fuei it effeclus, culpisquerigoiem arnpuerit aliquo
77aYidebatur esse et
mss A. l Via. 15 et Edit. Col. \idebatur et 77SNon autem falsum mss non enim falsum m Si qua
extenus »is A. 1 qua? exterius
663 EADMERICANTUARIENSISMONACHf 664
et invisibile, aJitid vero exterius est atque visibile.. A debeat more horlulani 78*.Horlulanus quippe qui
Inlerius namque est charilas, luimilitas, palientia , plantare appelit herbas, prius terrae et earum 7F1
benignilas, cseteraque similia; exlerius vero, jeju- naturam considerat, ubi eas plantet. Nisi enim ler-
nare, eleemosynas ddre, 111oralionibusVigilare, la- rae et earum natura convenerit, crescere vel frucli-
ciymari aliaque bujtisniodi. At sictil corpus sine ficare nullatenus poterunl. Sic qui virtulum facere
anima non diu subsisiere valet, anima vero sine vultplantanum, quo m loco sui planlel 76S'eas sibi
corpoie potest 776; sic exlerius genus sine interiori est prsevidendum. Si enim loeus fueiit viiiosus , et
non diu subsisiit, eum lioc interius faciat sine exle- ipsae virlutes in \itia redigentur.
rion. Diu enim chaiilatem habere quis potest,etiamsi CAPUT XCVIII.
non jejuiiet, cum dju pro Deo jejuuare non possit, si De wdificanle domum.
eum non ameU Ut lamen plerumque spinlus mali- Ruisus sic eum agere decet \elat qui domum
gnus toipus assumit illudque vegelando subsistere a?dificare debet. Qui enim sedificium facere \ultsta-
fdcit, sic inanis gloria cor hominis mtrat llludque vir- bile, soliditatem pnus consideiat terrsej quo scilicet
lutis genus exter-iussimulat. Sicul.enun charitaS je- fundamentum firmum
supponere, parielem erigere,
et
junare, sic inanis gloi ia facit. At sicut corpus exa- R leclumsuperimponere, tutusque possit 784mhabilare.
nimatum cito fetei, et contemnilur , sic exterius ge- - Sic
qui viiiutura vull facere sedificium, quo securus
nus sine inieriori despicitur776_.Cum enim quispiam inhahilet ab insidiis daemonum, quo in locosul con-
jejunio quidem intentus, sed irasci facile videtur, si strual illud786sibi esipracvidendum. Si enim locus non
de j"ejumolaudctur ab ahquo, confeslim respondelur 786fuerit firmus, nec aedificium diu subsistere pote-
ab alteio : Quis r inquit, de illius curet j"ejunio, qui rit. Hoc itaque solum vel terra bonaFS7.eslbumihias,
sic inflJmmatur, 77pro nihilo? Si autem frequenlius ' cuj'us eunctis virtulibus congruit naiufa easque Ve'ut
manducarel, sed bumilis et patiens esse videatur; si firmum fundamentum susteutat.
qtiia non jej'unal,ab aliquo reprebendatur 778,illico ab CAPUT XCIX.
altero respondelur: Bene uiique 779ul manducel, pro-
780 Qttod superbia sit vallis maxima besliis viiiorum
merelur, quia adeo paliens esl et benignus. plena'
CAPUT XCViL Non est in altum 788elevala superbia , sicut qui-
Similitudo inlet monachum et horlulanum. dam pulant, sed demissa est, et \allis maxiina bes-
Sciendum est ad m virlules lendenti quod ageres liis vitiorum plena, et caligine lenebrarum deusis-
C
VARIJE LECTIONES.
m Sjne corpore esse polest mss A. i Vict. 15 el Edit. Colr -sine corpore polest ns Inle-
riori, Deo et Angelis 778 disjiheet mss et Edtt. CoL inleriori, despicitur "77 Sie inflalur j>ro ms
sic inlldmraatur pro Sed bumilis el paliens essel, recle videretur. Sed si, qui non jej'unat,
ab aliquo reprehendatur mss et Edtt. Col. sed huimlis et paliens videalur esse; si quia non jejunal, ab
779 Bene uthiue ms A. 1 bene. ait 7S0 Qui adeo mss A. 1 Vtct. 15 et Edtt. Col.
aliquo reprebeiidalur
qma adeo 781 Sciendum est ad ms Vtct. 15 et EdtL Col. sciendum ad ms A. 1 verum seiendum ad 7a2
Boni hortulani mss A. 1 Vtct. 15 el Edtl. Col. more horlulani 78s Terra; earum niss A. 1 Vtct. 15 terrse
el eoruin 783*In loco plantet ms A. 1 in loco sui plantet ^84 Tutusque intus possit ms A. 1 tutusque
78s Construat illtid ms Vict. 15 el Edit. Col. constituat illud 7SGSi enim ejus locus non mss A.
possit
1 Vtct.iS et Edil. Coi. si enim locus non 78! Vel lerra bona ms A. 1 vel terra pura 788Non est nt
allum etc. usque ad Cap. 109. Verum quia elc. in ms Beccensi et San-Geimani. Tandiu enim virlules aiie
subsistere valent, quandiu firmamentuin humihtatis relinent . Ipsa naroquevelut roons magnus in cujus
cacumine lu\ splendidissima, in valle vero profunda densilas est lenehrarum "magna, superius quoque
peisonse mulium honestse, infjeiius vero m \alle multum maloeinhabilant beslise. Suiii enim disposiii gradus
quibus a valle usque ad raontis cacumen ascenditur. Qui vero in valle moralur, tenebrarum deiisuate
caecaiur, a besliis saepe invaditur : qui vero binc exiens ascendere coeperit, quo altius ascendtt, eo rare-
scenlibus tenebris Iux ei clarescit, besli.» quoque peisequi eum oinitlunt, honesiseque personse sibi ob-
viam veiiuml. Gum aulem usque ad montis cacumen perveneni, inler ipsas personas, luce cldra quiescil.
Vallis iiaque profunda, supeihiaest, quse quo extollitur, mferius jacet; densius \ero lenebraruni est
ignorantia sui,id esl cum qui non agnoscit quod sit conlemlibihs: malae aulem bestia; sunt \itia, eos qui
se iguorant conculcanlia. Gradus vero quibus ad monlis cacumen asccnditur, septem sunl humihtalis
gradus quibus ad ejus perfectionem pervaditur. Qui ergo in valle supeibiae commdnens est; tenebiis
ignoiantise sui csecatur, vitiisque quibushbet ssepe conculcatur. jQui vero, rehcia supeihi.i, per htimiliiaiis
ascendeie mcipit, quo plures ex eis ascendeiit, eo ignordtitia rarescente aperitur sibi cogmlio sui,
llia prius non ut piius euin inleslanl; sed honest* personse, ld est virluies, ei appropmquant Cum auteni
fradus
usque ad supi emuni hunuhtalis gradum ascenderit, inter ipsas virtutes in clara sui eognilione quiescit.
Primus iuque liunuliialis gradus est quemque contemplibilein cognoscere se esse. Et quid sunt quiddm
qui cniilempiibiles quidem se esse cognoscunt, sed mde non dolent: secundus«st dolere se eonlempiifdlem
esse. Quia veio sunt ahi qui se esse contemptihiles dolent : sed confiteu nolunt: lertius esi confiieri se
esse contemptlbilem. Et quia uusus alu qui se conlemptibiles esse confileiitur, sed nolutii ut ita eredatur;
quartus est persuadeie conlemplibilem se esse. Yerum quia quidam contempiibiles quidem \olunt ciedi,
eed hoc sibi nolunt dici: quintus est pati ut dicatur contempiibilis ; quod quia quidam paliiinlur, sed
taraen pati nolunt ut contemptibiliter tractenlur : sextus est ila patienier injunam sucipeie, quasi
cominoduin magnum fieiet. Sed quomam ex hoium quidam mvtii paiiuntur : spptimus esl amarc
ut conleinptibililer tracteutur. Ubi posiquam quis ascenderit, elaia est m Iuce, ld est in perfecla
sui cogniuone; inler honestas quoque personas, id esl virlutes, commoratur, qud3 omnes hoc humi-
ntalis monle, velul ajdificium quoddam fundanlur. Hujus demque humihtalis omnes llh giadus sunt
665 LIB. DE S. ANSELMI SIMLITUDINIBUS. m
~
sima. Nara quanto amjjlius quis superbia inv olvilur, A • CAPUT CIL
tanto lucem veiitatis minus inluetur. Nec clare j'u-
Quod qui in Deum peccat omnein ctealuram contta se
stum ab injusto, quandiu in tenebris, id esi in cse- eacilaL
Citate cordis sui jacpt,-disceineresupeil)u>poieil 789; Ex qua offensione non soluin iram Dei promerui-
sed quse suni disloita seqtie seetalur utiecta. Unde -sed -etiam totam creaturam ad\ersum nos
mus,
fit ul, invalleista lenehrosa \itiorum , sit copia
excitavimus. Etenim si servus ahcujus a domino sno
jruasi besliaium crudehum multitudo magna. N.im
rccedeiel et ininuco domini sui adha>ieret, non
leones crudelilatis, vulpes calliditaiis, serpentes quo- solum dominum exaceibaret, sed et totam
ipsum
que venenosse invidia?, ranae garrulitalis et irdcun- ejus fanuliam justissime irritaret. Cum igitur Do-
diae, cseteraetiam vitiorumanimalia solent lbi abun- minum creatorem cunctorum offenderimus, adVei-
dare. Qusequanto plus cuique fdmihares habenlur , sum nos oinnem
crealuram, quantum speclat ad
tanio minus quam sint crudeles videnlur. Consue- meiilum noslrum, in tram commovimus. Poiest
tudo enira vitii ^st ut non faeile videalur ab illo qui
ergo noi)is justa consideralione terra dicere : Nou
eo premitur, sedmox ut cessaverit et abeo se--alie- debeo vos sustinere, sed potius absorbere, quoniam
naverit, lunc demum considerat in quanta fcedilate , a Creatore meo non lirauislts peccando recedere et
etmiseiia jacuerat 790,et quam graves morsus ma- j_ inimico
ejus, diabolo stthcet, adhsereie 794.Potest
Iarum besliarum loleraverat 791. eliam cibus dlcere el polus : Non meruislis ul \os
CAPUT C. pasceie debeainus, imo potius ut confusionem et
De monle Immililalis etseplem giadtbus ejus. necem vrfbis prseparemus. Ab illo enim peccando
Humihtas autem mons magnus est, In cujus sum- recessislis, per quem nec ales esurit. Sol qiioque:
mitate lux-cstnon modica, ct honestarum persona- Yobis ad saluleni non debeo lutere, sed, ad vindi-
rum, id est sanctarum virtutum pulcheiriuia tur- ctam Domini mei, tjni esf lux lucis et fons iuminis,
ba. Sed quicunque ad bunc 79S pervenire desi- coeicere. Sic et singula quoeque creata 79e
penitus
deral, necesse est ut per gradus quosdam ascen- contra nos possunt surgere irrefragibili ratione.
dat, si hunc montem agnoscere et inhabilare af- Proinde expedit nobis humiliaii, ne, diu di'ala vin-
fectat. dicla, tanlo acrius adveniendo mala noslra puniat
796quod punire poterat.
tÂPUT CI. quanlo diutius toleraverit 797fue-<
Ptimus gradus humihtatis. Ut ergo humiriemur, qtiitl simus, quid nali
Primus ilaque gradus in monle humilitatis , est riraus, vel quid fecerimus, menle pertractemus, et
eognitio sui. Hune unusquisque sic debet habere ul > C nos viles peccalores mulloque supplicio dignissimos
se inferiorem omnibus judicet, imitans 7S3. Aposto- fore cognoscemus. Qui se ergo talem fudicat, jam
lurn, qui se omnium suorum coaposloloruui dixit esse in piimo gradu bumihlaiis slat.
minimum (I Coi. xv, 9). Nam si esset aliquis homo, CAPUT CHI.
qui ila peccasset ut dominus ejus sibi justo judicio
Secundus gtadus hvmilitatis.
pedes el manus amputare, oculo» eruere, et tolum
corpus dilaniare posset, nec lamen facerel, sed ex Secundus gradus est dolor. Nam sunt nonnulli
sua misericordia illum toleraiet, vehementer se do- qui se peccatores esse cognoscunt et fdlentur 798,
mini sui deuilorem cognoscere debeiel, el eo magis sed nulluro mdedoloiem babere dignoscunlur; qui-
humiliari quo se miniis perpenderel meruisse a do- bus necesse est ul doJeanl, si veniam mereri deside-
mino sic tolerari. Nos igilur Dominum nostrum in ranl, quianon valet ad salutem ut se cognoscat quis.
Nam si
multis offendraiusomnes (Jac. TU, 2), et in lanlum peccatorem, nist inde babeat et doloiem.
ul nos-ex viitdicta jttslilise suae mentbralim posset douiino suo aliquis peccarel, et iiide^doloiera non
tklaniare, aut j'ugi languore in praesenti affligere, haberet, quid pntas domimis ejus de eo diceiet799?'
ciuandiii
aul pcenis postmodum .ciernis tradere. Quomodo ei offensam possel dimiUere,
YARIJE LECTIONES.
necessarii, sicut a simili perspictte potest videri. Si enim dominiis quispiani servi.ro b.ibeiPl qi.cm pro
culpa sua trdderemorli deberei, posilaque ratione cum eo, servus tulpdin hcel occulure velut m leiiebiis vetlet,
velsi cognosceret, nori inde doleiet, aut si doleict coiaro aln», domino jubenie conhleri nolici, aut
si confilerelur, persuadere nollet ut boc ila crederelur, aut si vellel eulpabilis ciedi, pati tamen nollel autut
dicerelur culpabihs, atit si hoc sibi paieielur dici, non lamen pali vellet uisiciil culpabihs iiatiaretui,
hocpaliens non ila iraclan arnarel, licet hoc velledoininum scuet, non nobis ei piofecto culpam lllam Doniimis
dinutteret, imo magis niiquum seivum eum puniret: sic nec nostjas culpas Domnius dimitiei, si
noii nos gradibus iisdem huiiiiliaverirriiis situl ipse jubel. T
789Superbis potesl mss Vtcl. 15. et Cotb. 507 supeibus polest Edit. Col. sttpeibos polest 79 Jdcuent
79E
ms ViclAHelCoib. 507 jacueral 7S1 Toleravenl mssVict. 15 el Corb. 507 toleraveiat ûicunque
jtd hunc ms Vtct. 15 et Edit. Col. qui ad hunc ' 93 Jtidicel : imitans ms Vici. 13 et Edtt. Col. judicet, esse
irailans 79i Didbolo servire et adhaarere ms Vtct. 15 et Edtt. Col. diabolo, scilicet, adhserere ms Coib. Ml
diabolo adh.eieie 786Sic el hingula; quspque creatiirse mss Vict. 13 el Cmb. 797
507 Sic et smgula quaeqtie
creau 796Duilius toleravit mss Vtct. 13 el Coib. 307 diutms to!eid\il Quid vel quales nali mss Vtct.
IZelCoib. 307 quid nati 79SEsse cognoscunl et fdlentur, sed ms Cotb. 507 esse fatenlur, sed ms McL
15 et Edit. Col. esse cognoscuiii, sed 79s De eo diceie mss et Edtt. Col. de eo diceiet
667 EADMERICANTUARIENSISMONACHI 668
eum de offensione sua 800 uequaquam sciret dolo- A nim pura est eonfessio, si eara sequitur volunlaria
lem habeie? Ridiculum polius quam aliud \ideie- persu.tsio.
tur, si \einam peieret de hoc unde se non dolere CAPUT CVI.
faleretur 801. Necesse esi enim ut dolorem habeat Quintus giadus humtltlalis.
ijuisquis de perpetralis culpis veniam consequi d3- Quinto igitur giadu_ 808 confessio apponalur, ut
sideral. scihcet qualem se quis cognoseil dolet, confiteturet
CAPUT CIV. suadei, lalem quoque se ab alns concedal judieari.
Teiitus gradus huinilitalts. Sunt enira pletique satis semelipsos 'udicanles, sed
Deinde sequitur confessio, qui qualitei 80ascpec- nequaquam possunl ab aliis pati judican, viluperari.
calor cognoscat el doleat confiteri sludeat. Mulli Qui ut ad 809montem verae huniilitaiis ascendant,
cmin sunl qui se peccasse cognoacunt et dolenl, et iis necesse 810 est ul sicut seinetipsos despiciendos
lamen celant, quoniam quidein hoc confiteii erti- judicant, sic eiiam ahos, si se judieando despexe-
bescentes non audent. Et quia sciunt confessionem unt, tolerare sciant. Qua in re 81i opus est palien-
ad salutem necessaiiam fore, iia in coidibus 403suis lia, quse sexlo loco est apponenda 81S.
coiain Deo poemteiit, et ilh confiteri pioponunt
B CAPUT CVII.
inulloqiie majoiera poenueiitiam agunl quam si con- Sextus giadus humiltlalis.
iileienlui eisque injungeiet aliquis saceidotum Ye- ,
Ilaec itaqtte unicuiqtie famihaiis sic esse debel ut?
rum in hac te penitus decipiuntur, quia nulhis Deo
confilen quandocunque81S ei aliqua injuna fil, ita eain sus-
quidquam potest quod ipse ignoiel. Omnia cipial patienter quasi coinroodum sihi magnum
enim et nuda sunl et apetla (Hebi. IV, 13). Yulf fierel. Profeclo si
aliquis servorum alicuj"us discreli
liaque Deus ut ei
quicunque jieccavenl, ac si ipse liomiins peccassei, et, dum sibi exinde fierent
nesciret, ua suo loco aln nescienti confileri ne dis- nsulise molestioe, non
leclamaiet, sed polms juste
simulei, qintenus bocjtidicio manifesie compiobet taha
si Deus804hoc pati se diceret, citius apud dominum miseii-
qui, iguorarel,ipse veiaciter ei mani- coidiam invennel. Nos ilaque qui multa conlia
festaret. Ad hoc, sj is qui niajorem poenjteniiara ex
Cieatorem nostium commisimus, lanto sludiosius
piopno arbitiio non confessus vult ageiequain ali- humiliaii debemus
quanlo magis indulgentia e_us
quis, si coifileietur, vellet ei imponere, pulat nos indigeievidemus.
majus qui se lecisse ex piopiia \oluniaie quam si CAPUT CYIII.
confiterelur, penset apud se quid sibi plus consti-
tent, an confiteri et pai vam pcenitenliam agere, an Seplimus giadus humililalis.
siite confpssione spoiilanea vcluniate longo tempoie Q Nec solum absque murmuratione pati debemus
poenitere. Cunique magis eligiiS 06 pcenlieniiam gia- molestias, sed ut eliam |graviter puniamur ad vin-
iis protelaie 806quam leatum suum jer eonfessio- diiPldm Dei amemus. Araor enim supremus monlis
nem tiianifestdre, agnoscalpto certo quia nondura"- bumilitatis gradus esse videtur, quoniam lunc qui-
\eie confessioni llldin suam sponlaneam pceniten- dem esl Deo grata satisfactio, cum in ejus raente,
lidm, qudmhbel gidvis 807 fuent, add?quavil, quo- qui sdtisfacit, nulla manet muimurdiio, .sed pia ju-
niam quidem necdum sihi lantura conslilil gravitei giler fervet dilectio.
clam pceniiuisse quanluin confessionem, cui eara CAPCT CIX.
facere debuit, fetisse. Quare rainus est semper Recapilulalw giaduum humtlitalis.
quenihbet graviter sine confessione rjceniteie quam Quod autem supenus dilale per paites oslendi-
puro ex corde confessionem facei'e. mus,>nunc eadem breviler et summatim sub exem-
CAPCT CV. plo colligamus. Si enirn dominus quispiam servum
Quattus gtadus humiltlalis. habeiet, quem pro culpa sua liadeie moiti deberet,
Cum itaque ties gradus in monle bumihlalis Jia- posilaque latione cum eo, suam servtts tulpam
beamus, sequilur persuasio quse uuicuique babenda occullare, velul in lenebris, vellel; aul si cognos-
est, quaitus videhcet j'ara praelibatoe\iitutis gradus. D cetel (quod eslpriraus liumililalis giadus) non inde
Ctini eiiim necessaiiuni sit ul coiifileamur, stien- doleiet; aut si doleiel (quod est secundus) coram
dura cst quod ita confiteii debemus, ut hoc ipsum alns, dommo hcet jubente, confiten nollet; aut si
quod confitemui, Ua esse per=uadeauuis. Tunc ele- conhlerelui (quod est lerttus; peisuadere nollel ut
VARI/E LECTIONES.
800Pio effensione sua ms Vtct. ISdeoffensione sua soiTJnde se non dolere fateretur tns Vict. elEdit.
Col. unde se dolere non faterelm 802Ut scihcet qualiier mssVtcl. 13 Coifi. 507 el Edtl. Col. quia qualiter
803Fore, m coidihus ms Vict.lo et Edit. Col. foie, ila m cordibus 804Quod si Deus mss Coifc.507 Vtct. 15
et Edtt. Col. Quia si Deus 60BMagis cltgit ms Vtcl. 15 magis ehgil S0GPoenitenliam protelaie nis Corb.lVTt
Vtcl. 15 el Edit.Col. pceiiileiUiaiiigi.Uis piolelaie 807Quanlumcunquc gr.ms niss Coifc.507 Vtct. 13et
Edtl. Col. quanihbetgiavis 80SIgilui gradui mss Vtct. 15 Coib. 307 et Edit. Col. igitur giadu S09Qui
enim ad tnss Vtct. 15 et Cotb. 307. Qui iil ad 81° AscendaMlits necesse mss Vtct. 13 Coib. 507 cl Edtt.
Col. astendanl, necesse 8ilQtidie opus mss Vicl. 15 6'ojii. 307 ci Edtt. Colon. Qua ra ic 812 Eslexpo-
nenda el apponenda mss Vicl. 15 Coib. 507 cl Etht. Col. est ajiponcnda 81SUt quaiidocunque ms Vtct
ut quaiituncuiiquc -
<3G9 L!B. DE S. ANSELMl SIMILITUDINIBUS. 670
hoc ita crederetui; aul si vellet inde culpabilis A generat mala. Virlus vero illitts semper debet at-
eredi (quod est quartus), paii tamen nollet, ut dice- tendi, quia ejns considetatio coniraiinm facit 8S5;
relur culpabihs; aui si hoc sibt dici paiereiur (quod ipsa namque peccatorem cdnveili, poenlleniem pos-
esl quinlus), non lamen pali velletul situl tulpabibs mteie, magis lentalum lenlaiioni resistere, non len-
tractaretur; aut si hoc patiens s 14(quod est sextus) tatiim sic permanere, justum bumihaii, diligenlem
non ita tamen tractari amarei (quod SiSest septi- magis 826dihgere facit. Altenus igitur \irluteni,
mus), licel hoc velle dominum suum sciret, non ei non \ilium, suumqiie\itium, non virtutem, allendeie
profecto-culpamillam dommus dimitteret, imo inagis debcl quisqms ad culmen humililalis ascendeie
ul iniqnuin servura eum punirel. Sic nec nostras studel.
nobis culpas Domuius dimitiei, si non nos gradibus C4PUT CXII 827-
iisdem huuuliaveiimus, sicut lpsejubet. De duabus smotibus hunc montem cuslodienlibus.
CAPUT CX. Hujus autem humihtatis pulcheirinii monlis duse
Quomodo unttsquisque se mtnoiem omtubus pulet. sorores sunt custodes, \erecuntha scihcet quse est
Verum quia nonnunquam ideo extollimur qina apud Detim, el verecundia quae esl apttd liomines.
nos abis non recte comparamus, videndum est nobis ., Nam cum lenlalur aliquis, si ante mentis suse
quo id roodo' facere debeamus. Si enim nos alns oculos has duas soiores fnmiter reduxetit, banc fa-
volumus coniparare, ea Xtntum deberous cotiside- cile superare potent. Sic enim sibi ipsi loqui
raie81G quse a-nobis sunl in nobis 817, non a Dso debet.
quasi prsestita nobis 8is. Sic namque agit, qui de CAPUT CXHI.
ioiiis a Deo sibiproestitis 8i9 super atliuin exlolltlur, De veiecundia qum esl apud Deum.
velul qui-veslibusahenis indulus glorialui.Non ergo Si ego hoc peccdtum vcl lllud fecero, quomodo
hsee aliorum bonis~comparare debemus, sed mala anie Deum et sanctos cjus angelos, qui me vi-
lanlum nostra, qua3 a nobis in nobis 820Jiabemus. dent82S, oculos meos levare potero? Quid dicam,
Quod si feterimus (mala videhcet nostra bonis aho- cum lealum 829meum omms 8S0 creatuia \idebii?
rum ut conferamus) m nos 821infenoies esse csete- Angeli et diaboh 83i me accusabunt. Nequaquam
ris omnibus nobis ipsis videbilur. Quod eonlra, quia peccabo, imo propler le, Domine, morte dflieiar loia -
superbi faciunt, etlamsi sint omiubus deteriores, die custodiamque vias meas, ut non dehnquam 832.
cunctis tamen se judicant esse mehores. Sua enim Sic sibi 83S unusquisque proponat, sic senieiipsum
bona tanium-attendenles, alioium malis comparanl, consideiet, sic se ab hruenlibus besliis eiuet 834.
quorum mala nullatenus considerare deberenl. f. Sed considerandum quia verecundia quae est ante
CAPUT CXI. Deuni83S, semper est hbera et cuslos fidehs.
Quod obsit considetalio alleuus peccali. CAPUT CXIV.
Coiisideiationanifjue, vel cognilio aheni peecali, De vetecundia quw est apud homines.
mala multa in duersis pant. Si enim peccatorest Yeiumlamen llla qttae esl apud liommes veiecun-
qui alieiius culpam considerat, malo llhus exemplo dia nonnunquam fdlldx et lalio pessima est. Solet
in suo pectaio perseverat; si veio poemtens a per- enim contingeie ut aliquando menteni alicujus, ubi
cato, a pcenileutiafrigeseit eodem exeraplo. Quod si jam saepe diclus mons humiJitatis esl consliluendiis,
eodem peLcato, vel eiiam alio 822lenlatfalur, Jdci- hircus luxuiise, lupus rapacitatis, vel alia qusehbet
lius 111.usexemplo superatur. Si aulera lentatione vitiorum bestia, lentel nitimpere 83s; quam ciim vc-
carebat, eo ipso tenlatur quod \uium lllius consi- recundia, qua? apud homines esl, ne intraiet piobi-
derat. Si vero est juslus 82S; prseferendo se illi, iu beie deberet, sic sibimet ipBi inlerdum male consu-
stipeibiam exlolhtur, quem si dihgebat in Deo nunc lendo loquitur. Magna ent, inquit conlusio, si huic
eura mcipit habere odio 824.Non ergo facile consi- lenlalioni luxurue, ut postmodum sciatur, aditum
deranda est alterius culpa, cujus consideralio lot dedero. Sed ntillus bominum hoc videbil,et ego bene
VARI.E LECTJONES.
814 Aut si hoc patereltir mss Vict. 15 Coib. 307 el hdtt. Col. Aut si hoe Sls Amaiet
paliens
aut amare non possel (quod mss Vict. 15 Cotb. 507 et Edit. Col. amaret, quoti 816 Dcbemns con-
siileiaie ms A. 1 attendere debemus 817Qua3nobis sunt in nohis mss quae a nobis sunl in nobis 818Piae-
stita nobis mss piaeslita sunl nobis 819Sibi collalis el praeslilis mss et Edttio. Colon. sibi pra3Slilis 820Qua»
a nobis-sunt, in nobismss qua3 a nobis, m nobis 8slFeceumus, mala \idebcet nostia bonis aliorum ut
conreramus, nos mss fece)imus, nos 822Yel eiiam aheno mss__Edit.Col. vel etiam-aho 82SSi veio justus,
«iss si \eioest jusius S24Quem si dihgebai, mmc eum nicipiT odio babere mss quem si dihgebdt in Deo,
incipit eum babere odio ms A. 1 qui si dihgebat etiam in Deo, nunc eum eniin nicipit bdbere odio Edtt.
Colon. quem si dihgebu elitm m Deo, minc eum inpipit habeie odio B2bPer conlraiiuin vadit ms A. 1
contrarium facit mss Bec. conii*anum facit S26
per
827 In Uis A. 4 omtllilui hoc Capul cum Dibgenlem veio magis jns A. i diiigeniem magis
82S subseqttentibus usque ad Capul829
117 cujtts simtlttudinem altts
eliam veibis exprimil. Qui me videnlms Vtcl. 15 qm hoc vident Cum peccamm mss Vtct. 13
Coib. 507 el Edtt. Col. cum realum S30 Meum in die juditu omnis mss Cotb. 307 Vtct. 15 el Edit.
Col. meiimomins 83i Edtt. Cbt. Angeh cl diabolu 832
Angeb ld est tliaholi ms Vtcl. 13 Cotb. 507 et Bi°
Meas ut in amuia non debnquam Edtt. Col. meas ul non delinqudm Sic igitttr sibi mss Coi»„ 507
Vtct. 15 et Edit. Cot. sic sibi 834 Bestns
835Ante Deumms Vict. 15 apud Deum eiuat ms Vtct. 13 hosliJjits cmal ms Coib. 507
836 Tenet iuuinpe.e ms et Edu. Col. tcntct bestns ,eniet
irruuijieie
€71 EADMERl CANTUARIENSISMONACIH 672
celabo meipsum, nec amplius eiil cognilum. Modite A * evsecraiur, ecce fallas soroi fallaciter eam ple-
nunc voluptaii consentiam, el, tum \oluero, rae- runique sic consolatur : Eia, quare lantum doles?
metipsum coirigam. Acdeinde pceintendosatis ine- Cur toi Unlisque lacjjnus leipsam affJigis?Gra\ius
lior quam modo sum ero. Multi enim post minam te ille 846vel ille peecavil, et veniam obtinuit. Hu-
suriexerunt, et postmodum mehoies fueiunl. Sic nianura esl peccare, nec lanti pondens est pecca-
niinirum verecundia quae est apud homines, malo tum quanii fdeis illud. Taliter male consulendo,
suo consilio noiinuiiquam falhtui et falht, et malam dolorem tenldt Ienire. Sed fidelis cuslos, quse se
\iln'bestiaiii in montem, quem lueii deberet, sub- cordm Deo forimdat accusari, sicut fallere nescit,
intrdre permittit; quae cum intrare permissa fue- sic malum consihum admitlere contemnit. .Nam
nl, non facile expelh polerit. Nam si is qui scelus commissa et dolendo plangit, et plangendo indesi-
commisu, confiteri ahquando \oIuent, ea cogitatio, nenter sui conditons indulgentiam queeril, alque
quae pnus promittebdt ei quod se emendaret mox ut locuni suum curiosius demceps custodit.
voluisset, postpeipetiatam culpam dicit; Quomodo CAPUT CXVl.
~confuebori' Qua fronle realum meum aperiam? Non Quod non semper miseucotdta Dei debeat cogi-
aniphua honorein hahebo, si rae manifeslavero, sed tati 847.
qui modo appretior, omni iempore vilis ero. Quid Notandura est igitur quod tenipore ^-ienlalionis,
igitui faciain? Salurabor yoluptuose vivendo, non- anteperpetrationem eulpse, nunquam misencordia
dum viam j'ustitiae lenere valeo 837.Ecce quomodo Dei debel cogitaii; sed jusiitia et judieium ej"tis,
miser hoino decipitur 83S. Quam calhde vhiciiui, furor et indignalio illius. Hoecdebent pensariS4S,
quam astute superalur I Ipse namque humiliiatis haec anle menlis oculos reduci, liaec saepenumero
montein pauiatim proficiendo slaluit; ipse cusiodes cum magno hoirore retraclari debenl. Quando quis
ejusdem nioniis consliluit, ipse tustodes eosdem a teulatur, non debel dicere J Misericordia Domini
piopugnaeulis montis expuhl; ipse poslmodum se- magna esi, sed hoc poiius : Hotiendum est inctdeie
metipsiiin niale cuslodiendo mancipiura hoslibus in ivanub Det vtventis (Heb. \, 51). Quando appelitus
suis iradidit. In me siquidem est unde cum Dei luxunae quemque pulsat, non cogilet tunc: Qua-
graiia piofitio, in me etiam unde deficio. Non mihi cunque die peccalor tngemueril, omnia peccala ejus
proficiendi aliquis vim facit. Non ad defectum nli- obltvtoni ttadentur (Esech, i, 4), sed polius sa?pe
quis me venire cogit. Suggenl Deus, suggcrit ralio, recogilando tracjet qnod maledietus oninis qui pec-
suggent virtus ut lecte vivam; et est in me maleria cat in spe; et illud Isaiee : Vmjjenli petcaluct, jo-
arbiini, stihcel hbertas, et hoc facere B39possum, <n pulo gtavi iniquitate, fihis sceleratis, lemini nequam
si volo. Veiuni econtra suggerit diabolus, suggerit (Isa. i, 4). Si autem per injuriam fuerit peccaii
appetitus et vitium ui voluptuose vivam, et nabeo admissio, lunc demum Dei misencordia propensius
polesiatera hoc faciendi 840, sed contradicere est cogilanda, ne desperatio \enise superveniat.
noio 8". Tempore itaque lenlaiioms, modis omaibus unus-
CAPUT CXV. quisque debet conari 8S0 ne superelur. Quia licet
De consultatione 84aduaium pimdtclatum sotorum, Deus veniam promiserit pcemtenti, non lamen spo-
Sciendum est quod veiecundia S43q_ua3 esl apud pondit delinquenti, ut ei daret volunlatem poeni-
Iioiniiies, mterdum fallat, multisque modis per eam tendi. Cum autem certum sit quod Dei gialiam
audilus nobis vitiorum fiat. Veiecundia quae est promerelur quisquis declinat a malo et faeit bonuni,,
8S1 incurrit omnis qui
apud Deum, nec fallit nec fallilur. HOPCetenira et iiam et indignationem
quando ad montem levocalur, postea et Iocum opeiatur peccalum , magnopere curandum esl ulef.
suum, videhcet huraihtatis, queni tueri deberel, vilia vitemus el \irlulibus adhsereamus.
fdllente soioie suoj, \itus subversum, quasi porco- CAPCT CXVH.
iiiiii rosltts disj'eclum s4i invenit; "vehementer tur- Qute comparalto sil miei ascendenies.
hatur, dolet, mgemit, soepe etiam laciymas fundii, Tria sunl necessaria ascendenti, innoceulia, be~
niisera miserabihter M secum quaeiil qualiter beneficium, prseldtio. lnnocenlia talis esse debet, ut
stia inlravit funesta, quse fuerit catisa, quod exor- nulli noceat; beneficium, ul oronibus prosit; pia3-
dium, quisve adilus. Et dum illam vehementer latio, ut se infenorem *M Omnibus juditet. Unde
YARI/E LECTJONES.
*s" Teneie valeo tns Vict. 13 lenerevolo SSSHomo in his
8S9 decipilur mss Cotb. 307 Vict. Y5et Edit.
Col. homo deeipilui Quod elhocfacere tns Coib. 307 et hoc (acere ms Vict. 15 el Edtl. Col. quod
hocfdceie 840 Poiesl.item hoc f.iciendi ms V~tct.15 et Edtt. Col. possibihlatein hocfaciendi ms Cotb.
307 potestatem laciendi 841Sed conlradiceie uolo ms Cotb. 307 si conlradicere volo 8" Confabulauo
nis Vtct. 13 et Edtt. Col. de consultatione 84s Quod verecundia mss el Edtl. Colon. quia -\eieeundia
8*4 Dejectuin Edtt. Col. disjectum nis Vtct. 13 dissecmm ihh Fundil miseiabihter mss COJIJ.307
Vtct. 13 et Edtl. Col. fundit, nnsera miseiabiluer 846Gra\ius ille mss gravius le llle -**M Quod ten-
lalionis tempoie non seinper misencordia Dei riebeal cogitan mss Vtct. 15 Coib. 3u7 et Edtt. Col.
Quod non semper raisencordiaDei debeat cognaii 8,s Quod lempoie ms el Edtt. Col. quia teronora
849 lld?c pensdti niss el Edil. Col. hsec debeiu pensari 8S0 Debet \ehementer conaii mss Vict. 13 Cotb*
507 et Edtt. Col. debet conari 8,,1Et iram eiindignalionem msVicl. 13 et iram indignationis 8SJOmni-
nus mfeiimem mss Vict, 13 Cotb. 307 el Edit. Col. ommbus ahis nileiioreiu
675 LIB. DE S. ANSELMI SlMlLITUDlNIBUS, - C74
Aposto.us : Supenoies tnuicem aibitianles (Vltilipp. "j in fraterna charitate lenere dcbcmus, ut sic quasi
u,i3). Hoeetria debet unusquisque ahis impendere, quamdam ccenoxexiam spiruualera porlemus. Tios
et nihil horum sibi fieri ex debito exigere. Nam si enlm in excelso monle, in ccelesti stilicet patria,
servus alicujus domino suo in multis peccasset, non domum nobis sedificare satagere debemus, quse sola
solum iram domini provocarel 853, sed eliam om- virlultnn operalione construilur; ad quam humili-
nium conservorum suorum indignationera incurre- tatis gradibus ascendiiur. Qui gradtts necesse est
rel; el si ahqua inj'uria ei interim fieret, non juste ut fianlpcr innocentiam,beneiicium elproelalionem,
conqueri deberet. Dicit aliquis : Imioccnliam et scilicet-, ut nulli noceam, ommbus serviam, et ut
Jjenefitium ahis libenler impendo, sed meomnibus quemhbel mihi ipsi praeferam. Cum hsec ahis fte«
aliis infenorem credere nequeo : sunl etemm ho- quenler exhibeo, elsi mihi exhibiia non fueiinl,
micidae, adulteri, latrones, el bujusmodi. Ad boc : palienter tolero. Gradus pergendi in monlem vir-
Quicunque comparationem facis inter le el alium, lulum, ad domum cceleslis patrise, mibi congruos
noli ponere in trulina S54quod luum non esl; imo facio, et ccenovexiam beneporto. Si aulem aliis hsec
quod luum est, videlicet mala lua, el poslmodum impendere delreclo, quasi dorsum conlra dorsum
bona sua. Tahs comparatio, vel talis consideralio verto; dum illum pergpnlem, et qtiasi anleceden-
__
sempersit inler asccndenles. Si quid vero boni in 1
" tem subsequi deberem , faciem illi vei tendo. Ai si
te v ideas, non libi, sed Deo imputes. Unde Apo- mibi hsec quasi per debitum fieri quaero, et ille quod
siolus : Quid habes quod non accepisti? St aulem poslulo facit, quamvis non hbenter, quoniam exigo,
nccepisli, qutd yloriaris, quast non acccperis ? {I Cor, quasl faciem contra fdciera in subveclione86Scosno-
JV, 7). m vexise verto. Cura \ero 864exigo, et ille quod exi-
CAPUT CXVUL gilur denegat, quoniara illum per exactionem irrilo,
Simititudo inter cwnovexiamet clidrilatem. lerga vertunus ad locum ad quem ire debemus, et
Sic igilur debemus innocentia, beneficio, etprse- facies unde procedimus. Sic isiis tribus modis qui
Tatione 8t5 uli in faciendo et recipiendo, sicuti usua- ceenovexiam porlare satagit, plerumque lites el dis-
liler porlalur ccenovexia. Quippe qui illam 866sub- cordias suslinebit. Faciem ergo, boc est inlen-
eunt 867,faciem 8SSad locum quo tendunt; ad Io- iionem, semper habeamus super innocentiam, be-
rura autem unde veniunl, dorsa \erlunt. Tribus neficium et praelationem, ut illa omnibus indepen-
enim 85Saliis modis potest, sed non convenienler, damus, et a nullo eadem requiramus. Hoc enim est
poriari, videlicel, ut factes S'nt contra facies, vel ad illa lerga verlere, videlicet ad praesentia et ad
dorsum contra dorsum, \tl facies ad loeum unde _ labentia, facies vero ad futura et ipsa perpelualia.
procedere 860, terga \ero quo ire debeanl, conver- CAPUT CXIX.
unlur. Et notandum quod non minus quam a duo- Similitudo inlei qualilales cotpotis et animm.
biis co3iio\exia in operando portatur; nec charitas Sicutqudhtatis 865cojpons, sic eliam genera sunt
(qiam per cceno\exiam volumus significari) minus duo qualitatis animae. Qtialitas qmppe corporis ali-
qtiam inter duos baberi potesl. Si ergo in monie quando subilanea, aliquando vero est continua.
aliquo sedificarenl sibi homines plures domum, et Subilanea, utS 66 cum repente repenlina infirmitate
de \alle oporterel lapides, ccementum el alia quoe nigrescil, vel verecundia erubescit, sed mox bac et
ad sedifieaiionem domus peninerent, coeno\exiis illa transeunte, ad colorem pnstlnuin homo redit.
sursum 86i in montem porlari : si, inquam, illi Continua, ut cum assiduam patitur 867lnfumilalein,
poitiiores instrumentum illud ita accipeient, ut qusesibi conlinuum parit pallorem.-Sic animse qua^
uterque sibi dorsum, aut faciem vel dorsa quo tei.- htas aliquando subitanea, aliquando vero continiia
derent, facies \ero \erierenlunde jirocedere vellenl; est. Subitanea, ut cum irruenle subita lentaiionef
et dum sic ire compelenter nequireni, verbis hligare subiio in peccato nigrescii, sed statnn per confes-
incipeient, et de hligio 862 ad pugnos el captUos sionem el pcenitenltam ad prioiem piilcbntudinem
venirent, deinde ad arma : rogo, quid diceret ali- TJredit. Conlinua , iit cura assidue in peccalo jacet,
quisproeleriens, si sie hos bac de causa puguanles per quod ct assidue ante Deunl deformis apparet.
inveniref: Clique quod insanirent. In nobis igitur Hsec aulem geneia duo qualitalis animse genera
hsec omnia consideremus, quia talem babltudinem snnt duo indignilalis suae. Qui indignus esl secun-
YARliE LECTIONES.
863Iram Domini provbcaret tnss Vtcl. 15 Coib. 307 el Edit. Col. iram Dojoini deserviret m in
medio seu trulina mss Vict. 15 Cotb. 507 el Edtt. Coi. in Uuiina 855Sic igilur debemus innocenti.i,
beneficio et praelatione etc. In ms A. 1 conitattus tsta ponuniut **° Quippe illarn, qtn ms Vtct. 15
quippe qui858iliam ms Coib. 507 quippe ilh qui 857Snbiehunt mss Vut. 13 Corb. 50"7 el lidit. Colon.
subeunt Faciem habent mss Vict. 15 Coib. 507 ei Edti. Col. omttlutu babent **>*Tribus aulcin mss
Vict. l5Corb. 507 elEdtl. Col. Tnbus enim 860Unde procediint mss Vtct.lZCoib. 507 et Edtt. CoU
Unde piocedere 8G
1 Ccenovexia sursum ms Vul. 13 et Edtl. Col. tO'no\exus sursnm 8Ga De hligio
ws Vtctot. 13 e( de hligio ms Coib. 507 liligio S63 ln sub\ectionem mss m subveclione ms el Edtl. CoL
jn subjectione S64 Cum ergo mss et Edit. Col. cum vero S66Sicul quahlales mss A. 1 V-tcl.15 Coit>,
507 sicutqtialilalis 8GGSubilanea esl ul mss A. 1 Vkl. 15 subitanea, ut 8G 7 Assiduam quis palitur ms&
A. Hotb.ZWI et Edit. Col. assiduam patitur ms Vtct. 15 assiduam homo paiitur
0.73 EADMERlCANTUARIENSIS MONACHI 616
dum subitaneam qualitaiem , non Ideo (amen ad A infirmiiale 875delentus insipienter agit si sibi custo-
judicium sibi assumit Clnisti corpus et sanguipcm. diam adlnbere destiieril, quia alicjuoties adhibita,
-Qui \eio secundum continuam qnaliiatem indignus statim a lentatione hbeiatus non fuent.
assistit86S, ille ad judicium ea sibi assumit. CAPUT CXXJI.
CAPUT CXX. De appetiln, et quid tnleisil inlet appetitum el volun-
tatem.
De eotdis immtmditits.
Nullus namque appeutu \itiorum prorsus carer*"
Noveril quoque qui suam disculere inlendil infir-
esse immunditioe cordis. Pri- potest, sed eum vice appetitus verse commoditatis
mitalem, tria genera
mum namque gentis est amor non amandorum, quasi naluraliter relinet. Postqtiam enim bumana
veluti luxuuae et similium. Secundum vero est natura perfeclam bealiiudinem amisit, perfeciam
odium eorum qua? odio non dehent liaberi, sicut quoque sui commodiiatem perdidil, Semper lamen
87S ejusdem commoditatls
est odium alienae prosperilatis. Teitium autem nec naturaliter affectionem
Et quia perfectam commoditatem liabere
amor, nec odinm, sed qusedam cogilaiionis vani- babel.
non potesl, nec perfectse commodilatis appelitum
las, ut cum coguamusunde iste veniat \el quo illc
vaddt. B amittere valet. Habel itaque appetitus mgluviei et
C4PUT CXXI. luxurijp, aliarumgue falsarum commodilalum , et
per bos incedit nuaerendo illam peifeclam commo-
Simihtudo inlei corpoiis el animm infitmilales. ditatem Telinet naturalem. Hos
Rursus atlendendum 8G9 duo esse geneia infirmi- aulem cirjus appetiltim
taiis animae, quemadmodum sunt inftrmitatis cor- appetitus diabdlus 877accendit aliquando per
falsas commoditales, el pereas 878volunlali aliquod
porea? 870. tkirporis namque infirmiias aliquando veio per semelipsum
est qnasi infumitas naluralis, aliquando veio est peccatum suggeiit, aliquando
voluntati peisuadet, ul eosdem apjielilus ad
casnalis. Quasi naturalis namque esl, ut si cui ab ipsi
peccandum inciiel. Ut cum ebrioso, qui amplius
ipsa hominfs infantia sibi continuus languor sil 871. bibeie neqtiit, aliquid assum s' 9 \elle comederc
Casuabs vero 872est ut febris, quae frigore repen
ut habeat appetitum amphus Inbendi. Sic
lino vel alio casu acculit bomini. Haee iiaque quia siiggent880
atitem diaboltis incitat voluntatem ad peccantlum,
occasione actidit cxirinseca, facilius cmari potest
aul per semelipsum. Vehilsi
una medicina. Illa veio, quia quasi naturaliier ad- autpcr hos appetilus,
hoeret honiini, non una repeniina curari, sed cum qttis Iatro ahquem ad se spoliandum incitaret aut
artificio ahquo quo eainem ej'tts calefacerel8S1, aut
frequenti medicina poiesl minui et alleviari, doncc C dicendo ei
facilius valeat porlari. Ila qdoque vitiorum, qtia? \ero sunplici veibo ulse exueiet. Atl quem
cum ille nihil suspicans fallacia?, appropinqual,
siwit animseinfirmitatcs, aha quasi naturalia, aha
vetsa vice despohatur,
vero sunl quasi casualia. Quasi naturalia qtnppe subito capitur, vapulal,
Sunt, ut higluvies et luxuiia, quse ex ipsa cainc quaiivloque demum occidittir. Appeiitus vero isti
alrad sunt quam quosdam comniodiiatis neces-
concrescunt ab infantia hominl. Casualia vero, ut n@n
siUtes.IXon enim idem est appetitus quod volunlas.
mendaciura , quod aliqua cxliinsecus accedenie maii non esi malus8S2, sed vo-
causa ssepe profetttir, eliam non proemeditaluiM. Appeiilus nainque
nidh -esi mala. nos jgitur appetilii 1;quia dia-
Hsec eigo, quia cattsis exteiioiibus attidiinl, levioii hinias
studio magno et custodia
custodia evitan possuut. llla veio quia intu« naltiia; bolus sempei accendil,
sunt rcsintigendi.
cobserent, licel non una abstineniia omnino deleri,
coniinua lamen inslanlia-eo usque possunt minui, CAPUT CXXIIL
quo satis facile 873valeanl lolerari. His eigo de- Simihludo inlet aquam el humanam naluram.
lendis semper instare debemus, licet non oinnnio Huiiiana namque natma tam facile per vitia quam
ea delere possimus. Sicut eniin naluralein 874cor- per plaiium diffundiiiir88Saqua. Sic ergo agere de-
poris infirnntaiem patiens stulte agu si sibi medi- D bet Jjui eam lestringeie appelii, velut qui aquam
cmam adhibere negTexerit, quia semel vel bis adln- currenlem letmeie contendil. Sicut enlm ille a-
bita non stalirn ctnatus fuerit, sic nalurali viiioinm quam 8S4-xjoncludil in stagnum alque coercet, sic
VARLE LECTIONES.
868 Conlinuam , indignam existit wss contimiam qnaliiiiem, indignus assislit SC 9 Aliendenchim ms
A. i altendat -870 Infiiiniiatis corpons tnss A. 1 Vtct. 13 Cotb. 307 et Edtl. Col. lnfirmnalis cor-
jiorese 871Ut ficusab jpsa hoinims iiilantia sibi coiitmiius msVtct. 13 ul ficus ab ipsa hominis 872 infantia
sibi conlininis languor sii. mssel Edil. Col. ut fictis ab ipsa hoimuis iiifaniia sibi quasi coniintius Quasi
\ PIo castiahs mssei Edtl Col. cisuahs veio S7SQuod sdiis mss a Etltt Col. quo satis facile 874 Sicttt
ndturalem mss el Edtt. Col. sicut enim n.tluralem *7S Viliorum in firiiiiiate mssei Edit. Col. vitiorum
mfirmitate 87GTamen n.itui.ilem aiTeclioiiein niss Vtcl. 4"5CoiJi. 507 et Edtt. Col. ta.nen naluwluei'
affectionem «is A. 1 lanien aiTectioneni S77 Hos aulem thabohis mss el Edtl. Cot. hos atilem appeiilus
djabolus 87SAccendit perS8° f.tlsas comroodiutcs, el per ets-ms A. i atccndii, et per eas 879Aliqind ad
suum mss aliquid assum Sic eniiti mss et Edtt. Col. -sic auiem SS1 Aul earnem suam calefaceret
siss quoeainem ejus calefaceipi 8S2 Nnn esl inala mss -et Edtt. Col. non esl malus S83 Profiiiidijur
mss diffundilur ms Coi*. 507 effunditur SS4 lile qm aquam mss lile aqi'j*n
B77 LIB. DE S. ANSELMl SIIHLITCDISIBUS. 078
isle-naluram humanam vagam infra sss regulam A j et • Inquhe pacem, et persequeie cam (Psal. XXXIII,
aliquam cohibere debet. Utque ille procurat ne qua 15). Quarlus vero modus eiit per reniuneralionem,
parte dirumpalur stagnum, qua aflluat aqua, ita et corruptione noslra transmulata, ut jam diximus in
islum providere condecet88G, ne suara in quoquam incorruptionem.
violet regulam , quo ad peccatum 887proruat. Sic CAPUT CXXV.
enim reslringi carnis -appelitus possunt: qnod est De quadtipatlito statu Itumanm naturw.
quandam facere pacem inler ipsam. carnem et spi- Notandum siquidem quod humanoe naturae qua-
lilum; quam quidem pacem 88Snemo melius secum tuor sunt slattis S93, quibus pro diversis merilis
liabere 889polerlt, quam qui dislrictioni ordinis mo- beata vel misei'a 894reddilur. Duo namque primi
nastici isemetipsura subjugarestudiierit. Ipsa etenim beaii, dno postremi sunl miseri89B.Bealorum autem
cst <pjasi quaedam clausura vel stagnum vharii. ahus minus bcalus, alius vero bealissimus. Ita quo-
Quoniam quidem sicut pisces decurrenle aqua vi- que miserorum, abus minus miser, alius vero mi-
varii moriuntur, si claustiroe ipsius minulatim ac serrimus est. Stattis
utique minus beatus fuit ille
soepe crepant, nec rehciuntur, ita omnis religio mo- quo ante peccatum Adam in paiadiso stetil. Beatis-
naslici ordinis fundilus perit si cnstodia ej'us per simus vero est llle
quo nunc in ccelo sanctoruni
moditarttm conlemptum culparum paulatim a fer- ,n animae sunt. Miiras autem raiser stalus noster
est,
vore sui tepescit, atlesianle Sciiptura, quse dicit: '
quo dum vivimus, in hoe saeculo sumus. Miserrimus
Qui modica speuut, paulalim dectdet {Eccli. xix, 1). vero ille erit
quo reprobi peimanebunl in pcenis
CAPUT CXXlVr infernl. Ut ergo in bealissimo stalu selernaliter
Qitod quatuoi modts pax agatur. qmescamus, in Dei servilio lemporaliter Jabore-
Qiialuor quippe modis pax agitur, quibus homo mus89G.
ad veram quielem perducitur. Aut enim fit ab CAPUT CXXVI.
aliquo inter aliquos duos, aut inler semetipsum et Stmililudo inlei homints obsequium el pimmium.
alierum, ant Inter carnem et spiritum, aut inter Homo, quia a3lernum 897babere non posset prse-
corruplibilitatem nostram et Incoriupilbilitaiera mium, si Deo selernum laborando exlnberet obse-
quam Deo donante exspeelamusS9S. Si tres 891su- qtiium89S; Deus sua?-prsemium vitae, qttaeest setei na,
periores modos nnne habuerimus, tune demum ad vilaeque hominis 899,quse est lemporalis, servitinm
illam picem perveniemus de qua dicil Apostolus : comparat. Si enim homo quandiu vixetit, Deo ser-
Habele pacem -cum Deo (Rom. vi). Duoitaque primi vierit, et Deus ei hoc coadj'uvel 90°, et ipse racom-
niodi fmnt per eoncordiam. Est enim pax carnalis, pensabit. Qui vero non 901a principio quidem vilae
est et spinttiaJis. Concordia etiam est carnalis, et pi suae Deo servire coepent 90i, sed ex quo Jamen
spiiitualis. Pax et concoidia carnalis est, quam cceperil, si usqtie ad finem perseveravenl, Deus ab
habent infideles, \el eliam falsi Chrisliani, cum in eo vitae prsecedentis seivilium non exiget, sicut nec
peecalo concordant, et inde quamdam pacem obti- ipse a Deo vil33 lllitis prsecedentis praemium 90s. Si
nent. Hinc aulem pacem Chiistus non eommenda- auiem homo e coulia, qnoad \ixeiit, Deo male ser-
\It, ubi dixit^ Non veni pacem milleie tn lenam, vierit, et Deus ilhjnahini rependet merilum, quandiu
sed gladium{Matili. \, o4). Per terram terrenos, per et ipse vixeril. Quod si non a pnncipio vilse stiae
gladium separatioiiem, qua separamur a carnahtaie, male Deo ccepent seivue, sed ex quo tamen ccepe-
potest intelligere 892. Teiiius vero modus per sp.ri- rii, usque ad finem vitse volueiit peiseyerare, non
tus fit vicloriam sibi siibjuganiis cainem. De hoc ei Deus vitse praecedenlis seryitium Lonum recom-,
etiam idem Dominusait: Pacetn telinquo vobts, pa- pensabu in malum : sicut 904nec ipse yihe tllius
cem meam do vobts (Joan. siv, 27); et propbeta : prêcedenlis piacmium habere xoluent 90Bnialum.
Pax mulia diligentibus legem luam (PsaL cxvin, Nam et suse viloe pr.ecedentis bono, et Dei propee-
165); el: Inpace facttts est locus ejus (Psat. \i, 15); dentis \itoe malo caiebitprsem o 906.Deo eigo serviat
VARIJE LECTIONES.
885 lste naturam humanam
vagim infia ms Corb. 507 isle humanam infra ms A. 1S'Cei
islenaluram 8S6Ita
eijustum praaviderecondecelmss sic et isie piocurare dehct mss Coib, 307 Vtcl. 15 lstum provideie
eondecet S87-Qiioadpectalum -mss quo ad peccalum 88S-Quani qmdpm pat em elc. ms A. 1 Itwc usque ad
finem
800 Quam capiiisomtt.msVict.iZoihiittl quidem SS9Meliush.ibere mss Vtct. 15 Corb. 507mcluis sccum habere
Deo donanlc expecianms ms A. 1 quse tamen m pioemmm recipiiur posl 892 banc 'Solam vitam
891 Si tres, etc. ms A. 1 ha-c omtt. Duo ilaque, elc. qnw eham conttalnt Poles inlelhge
usque ad,
S93 NoUndum siquidem, quotl huinanae naliiise qualuoi suiit
et te mss et Edtl. Col. potes tnielligere
status, ms A. i. Qnatuor*96quippe liuinansp natuise siint statns °si Betla vila S96
vel misera mss A. 1 Cotb.
307 beatavel misera Postremf nuseri ms A. 1 postiemi sunl nnsen Temporabter biboremtis
ms A. 1 additjnam et aelerniiiii pi.emiura aeterno promeiendum semlio essel, si iiliumqiie simul esse
possel S97 Homo qma selernum ms A. 1 vcrum qma homo aueuuim 89SSi Deus laboiando setermitn
exigeret obsequium. Sed DPIIS mss Si Deo jeleinum laborantlo exlnberel obsequium, Dens •Edtt. Col.
Nisi Deo, elc. ut tn mss 899 Viiae homines msl el Edtt. Col. \U3?qi)e honimes M0 Et Detis enrfi coadjuvci
wss et Edit. Col. et DPUSei hoc coadjuvel S01 Qui \ero non a ms A. 1 Quod si non a 902 Deo deservirc
ceperit inss A. 1 Cotb. 507 Deoservire ceperil 90SPi.ecedentis exigii prsemuini mss A. 1 805 Coib. 507
prsacedentis prsemium S04 Recompensabit 1ui maium, sieut ms A. 1 leco.npensabit. Sicui Habere
voluent msA. 1 habere noluetrt so6 Malo, non carehit mss ci Edil Gol. malocarebH proeniio ms Cotb,
507 malo, vita333ternoecarebit proemio
673 EADMERi CANTUARIENSIS MONACHI §80
semper omnis Iiomo quisque eo ordine quo -consti- A fleii? Unusquisque sui ordinis geral officium, jie et
tutus ab ipso ost. totttm quod vivit depuletur mendacium.
€APUT CXXVII. "
CAPUT CXXIX.
De ttibus Jwminum geneiibus seu oidimbus. De mendacto.
Tres quippe sunt ordines^liominum, videlicet Si cnira .qiiad ordinis stii est non egerit, omnis
orantes, agricultores et defensores. Hos ^tutem ej'us exterior habiius mentitur, qtii eum oidinis91*
ordines sic ad diversa officia Deus in lioc mundo illius esse ieslalur. Actus quoque iliius, et verba,
disposuit, quemadmodum qttidam paterfamilias ipsaque menlilur-cogilaiio, qmamendacium testatur
oves, et boves. et canes maximos in domo sua pro vero. Cum enim quidpiam agit91S, vel dicit, vel
distribuil. cogltat, sic esse agendum, dicendum cogitandumque
CAPUT cxxyfli. ahis mdical 914. PJus elenjm loquilur plerumque
Exemplum ovtum, boum el canum, homo actu ^quam verbo, sicut hoc potesl videri
Oves namque ad hoc Jiabet ul lac sibi el lanam exempio.
feranl; boves vero, ut lerram exerceani; canes UAPUT CXXX.
autem, ut lam oves quam boves a lupis defendant. Exemplum de medico.
16 6
Si igitur horum qttodque animalium suum gerat " Jledicus namque berbamS ahqtiam si dicerel"
oiTicium, illud ad vilam Dominus servat, quia ejtis a?grolo salulileram esse, et nonex ea comederet 917,
sihi 507ulilis«sl vita Sivero ofliciumquodestsuum aliatn veio morliferam, ipsetamen «x ea guslaret, __
non egerit, morle sola judicatur dignum, quia ejus plus ei actu quara verbo dieerel, quia plus ei hanc
•vltanullum fert90S fiuctum. Si -eiiim ovis lac vel actu quam verbo 918 comedendam suaderet. Gum
lanam 909non allnleril, bos auiem terram non exer- igilur quippiam quis agit, vel dicit, vel cogilat, sic
cuerit, quem alium frurtum ferre poterunl "10? esse âgendum, dicendum «oaitandumque ooeteris
Rufsus, si canis cttstodise pecudum depalatus, eas manifeslat 919. Quod si ita esl, verum actu, -et
lupos permiserit laniare, aut easdem ipse vel alios verbo, -et menle loqnilur, Si \ero non esl, iisdem
canes ccaperil slrangulare, quid aliud dominus agere oinnibus 9!0 e conlra menlitur. In quanlum igittir
debet quam -eum «bruere ">Sic et Deus <3eillis or- veium dicilur, bene; in uuanlum vero mendacium
dinibus agit quos ad oiTicIailiversa in hoc mundo' piofertur, male vivitur.-truia omne peccatum men-
disposuit. Quosdam namque, ut clericos monacbos- dacium esse probatur, Siquidem non nisi cogila-
que, ad Jioc ipsttm disposuit ut pro aliis orent, lione, Ioculione et opere peccatur, quibus quoties
niitesque, utoves, lacte pra?dicalionis -eos imbuant, n peccamus, Deo et iiominibus lnentimur92i. 1122His -ila-
Jariaque^siii boni <3xemplifeiventes in Dei amore quelribus Dei iimoiem ponamus cuslodem qma,
faciant. Alios \ero, ut agricultores, ad hoc dispo- leslanle Scriplura : Tmioi Domint expellet pecca-
suit, ut de suo, vehil boum labore, ipsi vivanl tum (Eccli. i, 27). Timor denique Spirilus .sancti est
•et alii. Quosdara eliam, ut mililes, ad hoc instiluii doimm aliorumqne omnium primum.
ût asperitatem, prottt necesse luerit, ostendant, ^ CAPCT CXXXL
tamque oranles quam agricultores ab adversis gen- De seplem donis Spirilus sancli.
tthos, velul a lupis, defendant. Si ergo sui qnisque Septem quippe sunt dona Spiritus sancli, videll-
ofdmis officium implent, longam promeretur viiam, -cet, umor, pietas, scientia, fortitttdo, consilium,
quia coeterorum vivit ad ulihtatem. Si -vero istud iniellectus, sapientia- Horura auiem donorum, ut
agere noluerit, vita ipsa indignus existit, quia fru- dicttim est, timor est jirimura, ahorumque veluii
clum non afferl propler quem vivit. Si «nim clerici quoddam fundamentum. Hunc namque Spir-tus
monachique orationem vel pToedtcationem aliis im- sanctus meniis in campo supponii, altaqtie dona suo
pendere, vel eiiamnonum 9U exeniphiinpra?tendere, in ouline92S veluli in a?dlficio stiperiinponit. Prius
aiil lerram agricola? noluerini excolcre, quod alrad meniem metuere facit, ne pi*opeccalis suis separe-
poterunt oiueium expleie? Rmstis: si roilites alios Q tur a Deo, et in pcenis inferni cum diabolo iorquea-
defendere noluerint, aut etiam more rabidorum lur. Huic denique timori superimponit pielaiem,
canum, cosdem aut seipsos oecitleriirl vel oppresse- cum menii sic jneluenli sui ipsius aspiral compas-
nnt,quid de illismsi quod de rabidis canibus debet sionem, pleqtte recolere facit quam nuseia erit si a
YARLELLCTIONES.
507Qiua ej'us sibi ms A. 1 cujus sibi" 80sNuliuni fert ms Vict 15 nullum facit^.-969Lac etlanam n>ssA. 4
Vt£t. 13 CoikSOJ el Edtt Got. lac vellanam 9is Ferre poierunt ImssA, 1 elEdil. Col. fenepoiennt?nis
Cmb. 507 ferre poluei inl ? ms Vtct. 13 facere potennl ? *!1 Et eiiarn bomimmss Coi b. 307 FrcU3 el Edit.
Col. vel etiam bontim ms A. 1 vel bontini 912Qtu ordinis msi A i Vut 15 Cotb 507, et Edtl. Col. qui eum
ortlrnis si° Ctim ennii quispiam qujd agii msA.i cum cnim qmppiam agit 3I4 Alns jmhcalmss ahis mdicat
1815Medicus namntie hci bani ms A. 1 sienim nieiicns heibam si diceret ms A. 1 quandam
diceret s" jEgiolo s.iluuferam csse, acui ea comcderet, ms Vin.916Aliquam
15 cognoscosaliiliferam esse. Et non ex
ea oomederot, 918Quameam \erbo mss A, i Cotb. 207 quam veibo 919Alns manileslai mss Vtct. 15 Gorb.
307 et Edtl. Col. coeieiis manifestitms A. 1 taeteus mdical 92° Eisdem ommbus mss A. 1 Coi6 507isdem
«mnihiis B21 Deo eljiomiuibns nieiilimur ms A. 1 omtiiu, Deo et homiiubiis 922Ponamus custodiam mss
A. 1 Vicl. 13 Cmb. 507 el Edtt. Col. ponamus cuslodem S2SSua jn ordine JJIS .4. 1 suo quoque oidine
mtssCorb. 507 Vicl. 13 et Edit. Col. suo in orthne
681 LIB. DE S. ANSELMISIMILITUDINIBUS. 082
Deo separata et in inferre- cum diaholo fueiit tor»a. A Non enim lunc mores dicunltir, cum cito adve-
Dehinc \eio scienliam supeiimpoiiit pielati 92*, nittnt citoqtte receduiil, sed ciim in amma slabiles
cum mens, quse sic limet sibique compaiitur, quo existunt.
valeat modo salvari scruialur, eique Spiritus sanctus CAPUT CXXXIV.
hujus rei cognilionem largitur. Exinde autem forti- Motes aht boni, el mali ahi sunt.
tudinem superimponit scientioe, cum mens pavida, Horum atilem moium aln boni, ahi vero sunt
sibique compatiens, jamque quid -agere debeat mah. Boni igitui \iilules, mali atilem vilia di-
sciens, fit fortis Spiiitus sancli dono ad -operandum cunlui.
quse didicit quibusque salvari se posse confidit. CAPUT TJXXX\.
Post hsec vero consiUum fortiludim supersedificat, De vutute et vtlto.
cum mens jam fortis ad operandum, quae pie ti- Yiitules aulera bona extenus opera, \itia vero
mendo scil esse facienda, suo experimento didicit pariunt mala. Non tamen quolies agitur opus virtu-
Spirilus sancli 'gratia qoid de Jiis omiiibiis alns us vel \ilii, viitus ipsa \el \iliura pioprie diutur
consulere debeat. haberi. Tunc'enim lantum propiie habentur, cum
CAPUT CXXXIL ex consuetudine possidenlur, unde el homines justi
De donts Spiritus sancli quinque ad aclivam, duo veto B vel vitiosi dicuntur. Cum autem perfecte habentur,
ad contemplativam vilam peiltnetit. hcel ipsa omnino sinl dissimiba, haud lamen dissi-
Hsecaulern quinque Spintus sancti dona ad acti- milia seroper habent 936opera.
\ am, duo vero quae seqtiunlur, jd ost intelleclus et CAPCT CXXXYI.
sapienlia, ad conlemplatrvam perlinent vilam. psa De sap enlia et slutltlia, quandoque tn eodem
tamen 925 Spirilus sanctus primis quinqiie 926 su- eonvenienlibus.
perimponit, ut suorum sedifitium donorum possit Qusedam enim ex ipsis, ut sapientia peifecla at-
omnino compleri. Postquam enim Spiiitus sanctus que stullilia 936,eadem faciuntplerumquefieii opei a.
mentem facii paventem sibique compatienteni, et Sicui enim perfecle 937sapiens dimillere non \ult
ea quae scit esse facienda fortiter operantem, et de quin agat quod sibi bonutn videtur, sic et ille qui
27 consulentem, accendit
ipsis sui exemplo abisS perfecte slullus esl. Yeruni hoc ideo ilie facil, quia
earodem 92ead inlelhgendum cur haec A'el illa Deus scil bonum non esse ut lllud dimitlat, slullus veio,
praecipiai; cur homo, hcet alteii homiin benefaciat, quia sic putat. Est aulem alius medius nec ita sa-
liullam ab eo S2S remunerationem cxigere debe.tt. piens quin metual falli, nec lta stullus ut in malo
Qttorum ut intelleclum Spiiilussanctus menti aspi- quod coepenl perseverare veht. Hic ergo quotl
jat, ad 93eposlremum etiam sapienliam superaccu- C sibi93Bbonum videtur, persa?pe dimittil, qma magis
niulal, cum quod videlicel 931 ratione intelligit, fit quam sibi alterius ciedil consiho.
sibi 932sapidum atquedulcissimum, soloque lecl lu- , CAPUT CXXXYII.
dinis amore sequilur quod intelligil esse sequendum. De odto et amotepeccatt.
Ab hac lamen sapientia, quam extremam posuinuis, Item perfectum peccati odium 9S8, peifeclusque
Spintus sanctiis dona sua dinumeraie per ProjdiP- amor ejusdem, idcm plerttmque optis exhibet exte-
lam incqnt, et usqtte ad timorem, a quo CQ'pimus rras. Sicut emm qui perfecte odil 111se peccatum,
ascendere, dnmmerando deseendit. Unde nolan- non ctirat quis lllnd cognover.t, sic et qmdem di-
dum quod 983nobis innuit deseendendo quomodo ex leclurii lii se perfecte dihgii. Vemm hoc ille facit
iisdem donis construai in nobis sedificium ascen- ul sibi Deus mdulgpat, isie \ero pio sua bocfacit
dendo. Hoc igilur sedificio ila composito, Spiritus lmpudenlia. Ahus \eio mediusest qui nec ita pec-
sanetus ih eo residet, lotamque familiam donms calum odit ut Iioc omnes \clit scire, nec rursus sic
interioris, id est omnes aniraae sensus, legil el ad ss* amat m et omncs \elit nescire. Hic igitur et plu-
obsequium dispomt. nbus illud abscondit, el um lamen per confessionem
CAFUT CXXXIII. patefacit.
De qtiahtalibus animx el motious. D CAPUT cxxxvn
Hinc animae tiualitales, quae pnus eidiil nisia- Deliumttilale el supeibta
biles, jain in bonos ledigit mores. Mores qtiippe Rursus : peifecta humililas peifectaque supeibia
quahtales sunt anima? m habiium jam ledactae. opera qusedam habenl similia. Sicut enim perfeete
V<\.RI^ LECTIONES.
824Supeiimponit pieiali mss superimponit menti S25Ipsa lamen ms A. 1 ipse (amen 926 Piiivus
qninque mss primis quinquc s27 De ipsis siiis exemphs alns ms A. 1 de ipsis exemplo suj ahis ms
Coib. 307 de sm exemplo aliis 92S Accendit, eandemque mss accenthl eandem Edtt. Cot. aeeedil",
eaitdemque 92BNullam tamen ab eo mss A. 1 Vtct. 13 Coib. 507. nullam ab eo S3° Menti aspirpi,
ad mssA. 1 Coifc. 307 menti aspiial; ad 931Ut quod videlicel mss A, 1 Vtct. 15 cuin quod \ideheet
ms Coib. 507 cumque videlicel 93SSit sibi mss A. 1 Coib. 507 fit sibi 933 Unde nolandum quod ms
A. 1 verum sciendum quia s34 Sensus regit et ad ms A. 1 sensus ad 93SDissimila semper babent
ms A. 1 dissimilia babent 93sAut slultilia mss A. 1 Vtct. 15 et Edtt. Col. atque slultitia 937Sicut
perfecte mss A. 1 Vict. 13 Coib. 307 et Edtt. Col. sicul einm peifecie 93S Hic ergo quod sibi Edtt.
Zot. hoceigosibi 939Peccalum odium mss et Edit. Col. peccali odium
PATHOL.CLiX. 22
6_3 EADMEttf CANTUARIENSIS MONACHI G84
lmmilis Gtim peecal, vnlt ut ejus praelatus snam A laeilurnilas, coipons eontinentia, vercciindia, la-
dislricte puniat euipam, sic et valde stipeibus. Ye- cilurnitas yidebcet, ulprius taceat,posterras dicat.
sum hocilleviilt pro ejusdem culpae leroissone, Coiporis aulem eonlinenlia, Tit non le\iter octilos
isie veio vult paii pio indignalione. Dedignalur huc illucque reducat, manus pedesve ne moveat, sed
t amque utpraelatus ipsius sui miserlus vel ad mo- omnia coipons sui membra decentei coniineal. Yc-
(iicum siJjiipaical, imo magis jit suam immoderate rccundia veio, ut erubescal cor.tm bominibus cum
jpunlat culpam desideial 940.Estaulcm ahusmedius qind veiitum agit 947,lotusqtie rubore suffusus oslen-
jqui nec omnino dtslrirtc punui, nec suam sibi cul- dai qtua eriibesctl. Ad hoec ilaque tria jmenis quK-
pam vult ex toto donari. Hic ilaque cum ahquando que nitatur, quia unoquoque eoium ad altiora pio-
peccai, parlim puniii parlimque chmilli stiant sibi vehitiir. Siqttidem taeendo et audiendo sapieniium
culpam desideral. Hic namque llltul habelvereeun- doctrinam, pdiilalim concipit scienlianl. qmbusdain-
dioegenus quse parlim coram Deo, pailimqtie est que iiicrementis ad sjnrilualem vilam per eorum
coiam hommibus. \erba p llmgit.
CAPUT CXXXIX. CAPUT CXLI.
De lubus veiecundtw genetibiis. Snnttitudo inlei divetsa ahtnenta-el ptwcepta.
Tna etenim stint \eiecundid3 genera, qnae ei li Sieut enim alimentis diveisis acl perfeclam corpo-
ipsa ^*1 opeianlurexterius diversa. Aba namque est ris selalem, sic praeceplis dissiimhbus ad spiiilualem
cotam Deo lanlum, aiia \eio tantum coiam bomi- perducilur vitam. Ut enim educatur S4Spiius sim-
niluis, alia auteni partim coram Deo el piriim co- plici lacte maliis, de liinc aliquo alio, deinde f.i-
ram hornimbus. Veiecundia namque 942coiam Deo rinap commislo , poslea micis panis, postmo lum
lantum est, cura quta tales sunuts quales non esse etiam erustis donec quolibel sohdo cibo valeat
decel eiubeseimus, nostraque peccala, s>inon alns uli. Sic ei primum 9Wjubetur in Deum credeie,
obessent, coram honiinibus faleremur. Yerecnndia delnnc eum diligeie, deinde timere, posiea iiene
veio eoiani horainibus lanlum esl, cum quia agno- opeiari , posimodum etiam adversa pati 960, quo-
scimus quales iion csse debemus, etubescimus et tisque siVi -itjeceptum quodhbel secure possil in-
\eierundaniur 9t3, nosiraqiie dehcla etiam uni de- jungi.
legeie pei tonfessioncm eiubescimus. Yerecundra CAPUT CXLH.
autem parttm cwaiii Deo, paitimque coram lionai- Exemplnm novi vasis semel imbiilt.
nibus est, ul ciim nec ita de noslris peccatis co- Quia spiiiiuah docliina semel ad plenura imbu-
J ani DPOei ubescimus, ut ea etiam coi am bomini- tus, novo \asi similis esse videlur. Ul enim vas
bc<«faien veltnuis; nec ita rursus coiam hoini- noviiui polti hono semei afHetum, vix ejus saporem
nibus, ul ea \el unl per eonfessionem detegeie amitiil, eiiamsi alio posimodum repleaiur diversi
eiubescamus, Qua? ilaque vereciindia est tantum sapous, Sicjuvenile cor spintuali doetrina semel
coiam honunibus est liona ; qua? vero pai lira coram imbutum vix ejus diilcedinera pcrdit, eliam cum sae-
Deo esl, pariun eoram homiinbtis, est melioi ; qua3 tnlaii occupaiur poslea negolio, ratione officii cui
autem coram Deo tantura est, oplima est. Hsee enim 951iniendil. Si autera tacendo sapienlmm verba con-
postiema, ut dietum est, si non obesset ahis, suam lemnit audire, uec ad ull.iin ascendel scientiam spi-
homines confiteii cuipam coram onunbus facesei: iituahsvilse.
Mediavero, nec lla estperfecla ut coram ommbtis CAPLT CXLIII.
velil, nee ita est peifecta ut salulem S44 coram Exemplum cullrt.
uno per conlessionem suam eiubescat culpam
faieri. Pnma autem eliam coram uno erubescil Utque qui proprio earei, cullro, meiilo esuril, si
aheno inticleie Ui nolu, et isle propria carens
culpani faien, bona iamen esl et lpsa, quia Iicet scientia
sub rubore, culpam tamen confitetur vcl uni mian- j'uie spirttuali f.tme depent, cum aliena
nolil taeendo scienlia uti. Tdcendo igilur s>-
doque. D pienuiiin ve-bis allendat, ul ad scienliam spiu-
CAPUT CXL.
De liibus qum nolanlw in jtivene 9i . ttialis vil.e dotliina eortim perilngal. Contine.u'o
In juvene quoque tiia notantur 946, qtiibus ad autem corpoi is mei))bid , ul supra dicliim est,
probilatem ventuius piasiioscittir. Hsecautem sunf. in melius ptoficit, quia menlem boe modo sia-
VARIiE LECTiONES.
9*°Desiderat. mss addunt: Hic namque illudbabet\eiecui)diae geims, qusepaitim corani Deo, partimque
esl coram bomimbiis. 94J Quae et ipsdin mss quae el lpsa 8*2 Yerecttmlia namque etc. ms A. i. omunt
94sQualein esse debemus, veiecundanmr niss Vici. 15 Coib. a07 quales non tsse
nsque ad finem captits.
debemus eiubescimus et veiecundamur °*4 Perfecia, ut sdltem niss et Edtt. Cotoiu {perfecia ut toram om»
nibus \eht;jiec itaeslimpeifecia, ut sallem 945De inbiis geneiibus qu.e ms947 Vict. 15et iidii. Col. de tribus
qnae «*6 Tua genera notantur mssA. I Vtct. 15 et Edti. Col. iria nolanltir Quid veltlum agat mss Qt id
vetilura agil ms A. 1 qmd ilhcituni agit 94SUtenimeducaiiir eic. ms AA. Hmc et ahaomntaquw sequuntu,
de Stmihiudintbus omtlttl: el piwadduclis subjungit simihludinem mihiis sptniuahs et miltiis lempoiahs, et
de Celiatto Domint: quw non exstant huc usque m Edhis. s*9 Sic enim 95i pnraum Vtcl. lo et CCHIV. 30/ sic
ei pihtium 950Diveisa pau mss. Vtct. 15 el Coib 50 actveisa pati Postea negoiio, rauone ofliui, cui
mss Vtct. 13 et Coib. 307 omtifHiif,negotio, utione ojTicn, *" Ahetio scmdeie mss. Vtd. 13 Cotb. aJ7 et
iiffif. Col. alieno incideie
ggg LIB. DE S. ANSELMI SIMILITUDINIRUS. 685
biliorem et plaeidam reduit. Mens \ero siabi-. A loquendo viliorem eiTicit. Unde necesse esl ut ab
lis ei placida extcnus verlia reddit et ipsa. invicem consumaiitnr, ptenis vidtlicet gehennalibus
CAPUT CXLIV. delrusi misernme pnnianlur. Sic igilur is qui Î-
Exemplum de aqua quiela el solis radhs. lerum delrahendo comedil, consumilur ab eo quem
Ut enim aqua quieia, cum ex una parte solis morsibus delractionis consumere gestit. Nam cum
susctpil radiura, ex altera quietum et ipsum aliquo ejus vitam per delraeuonem dilacerat 9bs, semet-
in panete reddit, sic mens pacata suscipiens aure ipsum antejtisium j'udicem Deum condemnat. Sicque
cujuspiam verbum, ore remittil et ipsum pacatum. plenimque contingil ut is qni alleri derogat, nisi
TJt vero aqua commola, radmm commotum, sic et resipiscat, coramDeo in damnalionem cadat; qttam-
mens turbaU verbum reddit lurbalum, sed et om- vis ille cni detrabilur, mhil laesioms cx ipsa detra-
nem exlerius acttim. Ut ergo ad qtnelem mentis, et ctione sentiat. Quid autem detractio operelnr, vcl
oris, et operis sibi proficiai jtivems, quapque mem- quid sit inquiramus, et inquirendo, qttod Domtmis
Jira deeenter conlineat. Erutescendo auiem, sicul dedeiif, hrevilerdicamus, non ideo quod ESsciatur,
et dictum est, in melius proficit, qtna verectindia sed idcirco ul quod scilur mebus teceatur.
posnilentiam parit, cujus alia quidem sicca alta " CAPUT CXLIX.
vero humida est. Exemplum iqnis, el venti, el humanw menlis.
CAPUT CXLV. Solel enim conlingere ui ignis in aliqua materia
Be pwnttenlia sicca et liumtda. aliquando paululum ardeat; et[si] \enlo impellilur,
Siccanamquepcenitentia est, cum aliquem qui- ad majorein ardorem creseat. Taliler et mens s*°
dem sui peccati pcenitet, sed humore pietatis humana salubri admonitione pulsala ad opus agen-
967ad
suiqne ipsius compunclionc caret. Humida vero dum, pqst suggestionem ocius surgit quod
esl, tum habet ntrumque, suumque luget pecca- prius surgere neglexerat. Sicqtie ut ignis vento mo-
lum magna cordis comntione. Ct ad hanc ergo vetur, sic mens a 98s torporis desidia 959 admoni-
proficiat 953poeniienliam, non juvenis tantum, ve- lione excualtir.
rura etiam omnis homo erubescai, cum quid agtt CAPUT GL.
illicitum. Dettactionis descuptio.
CAPUT CXLYI. Delractio ilaque esl qnoliescunque quis aliquid
Exemplum aiborem magttam succidete voleniis ea intentione de aliqno dicit unde ipse vel minu*
Est auium sciendum, si quem magni 9E*alicujus amari sive minus appretiari possit. Detraciio vero
popnitet crimini^, sibi esse agendum more aiborem malis dtiritiam, pcenileniibus refrigerationem 8S*
msgnam succideie \olentis. Sicut enim ille minora tentatis ^ 61 exemplum peccandi, quasi fomenia ma-
in circuilu arbusla prius curat succidere, ne sibi luise prseslal. Nalurale siquidem est ul, sicut id
arborem Ipsam snccidenti possint obcsse, sic et Jiuic quorl a nulhs fieri audio, facere formido, sic Ilhid
vilia minora illi crimini vicina prius sunt exsiir- quod a plunbus vel etiam a paucis fieri percipio,
panda, ne qna sibi crimen Ipsifm desirncnti ftrant facilhis prsssnmo: et quo plures eamdem rem fe-
impedimeiita. nsse cognovero, eo minns eam faceredubilo. Bonus
CAPUT CXLMI. quoque, si nee pcenitens de aliquo criminali fuerit,
De deliaclione. nec leniationem aliquam inde habuerit et alium illa
Delraclionis vilium, quod maxlme ex oliosilate vel illa criminalh perpetrasse per delraclioncm
soletnasci, multum est ca\endum, quia pemiciosum audieiit, nisl sihi vigilanti ocnlo provideril B-H,ma-
est malum. Unde beatus Clemens inler caetera qure teriam superbiendi accipit. Proprram namque est
ab ore beali Petri se didicisse faletur, hoc modo stipeibise singulaiitate semper gaticleie. Quapropter
scribit. summopere civendum esl peetalum delractionis,
* CAPUT CXLMJI. quia fomes est tantse perditioiils.
De fiiftus homictdtt genettbus D CAPUT CLI.
Tiia sunt genera liomicidii, qure pari poena ple- Commendatio cliaulatis.
cluntur: inlerfeclio fiatrum, detractio, odium. De Tollit enim cliaritatem, sine qua impossibtle est
qua cliam Paulus dicil : Si comedtits. et invicem qtietnpiam Deo placeie (Hcbr. xi, 6). Qui entm non
mordeits, videte ne ab invicem consumamini (Gal. v, dtltgti, manet in tnorte (I Joan. ui, li). Plns nam-
13). Cometbt namque alter alieium, el quasi moi- que peccat qui amorem proximi a corde alterius
sum m eo facil, quolieseunque ahqtns aliqnem male minuit, quam qui victum ab ore pauperis rapit.
VARIÊLECTIONfiS.
s"° Proficiat mss Vict. 13 Coib. 307 el Edil. Col. sibi piosit ss* Qnom magni ms Coib. 505 si quem
magm Edit. Col. qnam magni ms Lareral mss Vict. 13 Corb. 307 et Edit.957 Col. dilacerat 96°Taliier
piiam e=t mens ms Vict. 53 laliler etiam mens ms. Coib. 507 lallter et niens Citius surgit mss Vtct. 13
Coib, 507 et Edit. Cot. onus surgit 95s Sil mens a ms Vtcl.î Edil. Col."sic mens a ms. Cotb 507 si mens
a 959 Corpous uesulia Edtt. Cot. foi-poris desidia 9G0 Refrigerium mss Vict. 15 Coib. 507 et Edu. Cot.
rpfngpraiionpm srl Tentaris ms Cotb 307 tentaliirus °G2 VigilanlKe oculo praevident nm Vtct. 15 Ctiib.
507 et Edtt. Col. Vigilanti oculo pro\ident
6S7 EADMERI C1NTU4RIENS1S MONACHi 885
Nam sieul anima pretiosior esl qnam corpus, sic A CAPUT CLIV.
giavius est animeevictuni aufene quam eoipons. Exemplutn cttliaiisim.
Victus veio animse est amor Dei el proximi; Qut Ut si is qui cilliansla esse debuit, citharam non
enlm dthgit pioximum, legem implevil (Rom. xm, cognovit9GS,quabter citharoedus? Si eliam inslru»
8 ) Qin igilur dileclionem, qua debet anima suslen- mentum illud non agno\enl, ei si agnoveril, sed
lari, tolht, qtiantumin se esl, ammamoccidii. Pro- tangere illud iloltieiit, quahter eilhaioedus eril? Si
piciea cavendura est ne quisquara aliquid sinistium auiem illud agnovent, el tengerit, sed ejus usum
de aliquo loqm prsesumat, nisi propter emondatio- habere contempsent, nunquam piopter cognitionem
nem ej'us hoc faciat. Nam piaelato aut illi quem elvolunlalem, sineusuJiujus ai lis, peiltus ent Tali-
puto posse consulere peccanti et vitioitim vulnera lei namque.licet quis habealscienliaro bene\ivendi
mederi, debeo alteiius malefacla propler emendalio- et \olunlaleni, nequaquam bonuseiit, nisi etiam bo
neni detegere, quae per meipsum nequeo emendare. m operis usum tenueiit juxla suam possibihtd-
Et ne ahus «orrumpatur lpsius offensione, compen- (em.
diose etiam possum eum monere, ne lali jungatur CAPUT CLY.
singulari aliqua familiaiilate, aliter vero, nuMo. Simtltludo inlei desides el peccantcs
modo de ahquo quidquain ad\eisi loqui debeo. R Sunt autem quidara sanclaium Scnpturaiuro
CAPUT CLII. ignan, et duin aliquid de eis quod possenl ad sedifl-
Quid ttoceat dettactio et qud piosit bonum cationem sui lelinere, audiuni, coiiiemiiendo th-
audite. -cunl1169:<Ad quid isltid lanlillum lenebo? Non ex
Cselerum sicutSGSiiocet mtiltis de quclibetmalum re tara parva sapiens ero^ cur ergo milii laLorem
dicere, sic plurtbus solet prodesse de alnsJmna au- imponam'iDicuiit: <Jamquiescam,\ivam ul polero,
dire. Nam cum bona de aliquo lefeiunlui, hi qui quia fruslia sapientiae amplius studebo; non enim
lioni sunt ejus facia semulanlur; eoque propensius oinnes penbunt qui sapienles non sunt.i Haecct lus
m sua bonilate perseverai e niluntur, quo aln ejus- simiha piger el insipiens sibiroet proponit nec per_
dem bonitalis spctaloies laudantui. Si autem c pil quia anliquus hostir ad intentum ej'us lalia 97B
poenitentes fuerint, lanto siudiosius suam poe- sjbi suggent, quatenus in omm vita sua nulli inien-
iiitenliam, ul boni efficiaiilur, peragunl, quanlo dal utililati, sed in iieglisentia et torpore semper
gloriosiores °64 bonos esse mahs sedula relalione vivat et peieal. Amjjlius quoque: t Satis, S71 raqiiit,
percipiunl. Porro si mali fuerint, erubescunt, cum s'ini sapienles in nrando, saiis scnptores, salis qui
de alns bona lefeni audiant, a quibus semetipsos habent peiiliara ailium, non est opus ut ego me
'\dcuosesse coiiaideiant; tantoqtie facilius ad poeiu- c thccndo fatigem. Prseleiea puentiam jamevui.jam
leniiam levoeantur, quanto plnres, et fortedebihoies senecliili appropjnquo, nec j'am possem 672ad ma-
«eJjonaoperaiieisreferuntur. SiligiluromiuCliristJa- gnum scieiiliai fructum venire, si modo inciperem
noinsedulaconsuetudineseniperbonadealiisaesiinia- laboiaie. J Sic secuus piger tracial, etin sui lorpons
le, Lonaloqui, nihilmali credere nihilque pioferre. desidia peiseveiat. Siinih etiam modo nonnunqu'm
CAPUT CLUI. petcaior metitur ne ad bonae opeiationis cxeici-
De scienlia, voluntale et usu. iium ahqiundo exsurg.it. SoIel<3iuin contmgercat
Gum 111omnibus S66 actionibus nostris sumrao- is qui luxunae inquinamento fcedalur, inteidum se-
6 metipsum cognoscat, et facti sm .pceniieat; sed cimi
peie quoeiendum sit9G ut boni simus, ahoqmnbeati
esse non poieriinus, quaerendum etiam est quibtts iieiumtenialio advenerit, etlocus peccandi affuei-i,
^polras utendum sit ut boni elficianiur. Tria ltaqne dicit: < Quaie istam \oluptalem perderem? Satis
nuhi esse \ideiitui qua? necessana sunl volenii eliam hanc admitterc poteio, sicul et multas alias
effleibonus, scihcel scienlia, volunlas et usus Nam feci^ el iti futuro cum sauatus fueio, omma m simul
nisi quis habeit scienliam bonum faciendi, nequa- confiieboi, el sie bonus efficiar. Satiabor iguur, do-
973satisfaciam; et lunc lanlum
quam bonum, unde salutem consequaitir, operari „, necDeo de omnibus
poterjt. Et si habet scientiam, sed \oluntatem ope- jejunabo, tunc lot afflietiombus, toi veibenbus cor-
randi non habuerii, 4)onus liullo modo ent 967.Quod pus nieum castigabo, tanlum eljemosynis et paiei-
SiJjoni agnitionem et \olunlatem operandi nbti- moma3 S74studebo, ut ln me nihil lemaneal dignum
nueril, nec tamen ejns usum opeie coniple\eiii, supphcio. Cumenim adhuolla et illa in me lestant
cum possil, boiius nequaquam eiit. sHiecoi]fessione,curmeabhaesolacompesceienidele-
\ARLE LECTIONES.
t 63Csclerum veioisicut -ntss Vtcl. Coib. 307 caeleium sicut 964Quanto gloriosiores ms Vict. quaiito
graliosioies "°*A. Cum omnibus niss. Vtcl. Cotb. et EdiL Col cum in o.i nibus 966Quaercndiim est ms
Sb7 Nul'o modo est mss. Vtci. Cotb. nuilo moiio ent 9GSJNoncognoênt mss
Vtct. qiid?rendum eliam
Vtcl. Coib. et Edit. Gol. non cognovit 969Conlemnendo eti.iin dicuiii mss Vtcl. Cotb. et Edti. Col. con-
•lemnendo tlicunt 9'° Eis laiia mss Vtct. Coib, et Edit. Col. ejus laha 97i Amphus quoqtie dicunl: satis
mss et Edit. Cot. amphus qtioque, Salis 972Nec jam possuul mss Vtct. Cotb. el Edti. Cot. net jdin
possem 973Donec Deo de omnibus ms Vict. douec de omnibiis 97*El paisimom s mss. Vtct. ct Coib.
parsunoiiise
.89 LIB. DE S. ANSELMI SIMILITUDINIBUS. GB6>
ctatione?i Talia nonnulli inlerdumsibmiei ipsispra- A . sermocinatione, scienlia acquiritur. Quia ciim quis
\e consuhint; nec misen attendunt quauia erioris legit 979,aut legpniem sive loquentem audit, ad hoc
cahgine intenus oblenebrenlur. Nam qtianio suni ut eoium quae legunlur sive referuntur scienliam
peccatis-obligati majoribus, acbonit ite paupeiiores, habeat, inlendit. i
ttnto deberent esse ad omne deleclameniuni diabo- CAPUT CLIX.
licse suggestionis excutiendttm ardenliores. Sicut De erpeiimento et talioiie,
emm viilus virtuli accumttlata prodest, sic vitium
Experiiiiento \ero acquuitur sclentia, cum rei
appositum vitio obest. Quisquis ergo hodie quidquam aliquis probavit, oerlam habet notitiam. Ex:
quam boni operdri 976potest, nullatenus hoe procra- raiione9S 0 quoque percipitur, ctim per nattiralem
siinare debel. Unde Salomon: Quodcunque potest mentis discrelionem in illis
qua? facienda sive omit-
manus tua facere, inslaniei opetaie, quia nec opus, tenda solidatur. Scienlia igilur his tribus
nec rtiito, nec saptentta, nec sctentta est avud infeios lebns sunl, quis Sed
acqnirilur. qttia inflal, nisi eam cbaritas
(Eccle. ix, 10). sedifitet, nihil prorsus proficit absque voiuntate bo-
CAPUT CLYL nitalis. Yoluntas itaque bona esl, quse Dei \olun-
Simihtvdo intet paupetes, slullos et negligentes.
Veruni hujusmodi homtneslla m peccando jiegh- j, ' lali subj'ecta est; quoe tunc voluntali Dei subjecta
esl, quando id vult quod Deus vult eam velle debc-
gentes imitantur etiam pauperes insipienles. Siqui- Te; et tunc justa sive rccta dicilur, quando id quod
dem pauper insipiens, cum obolum acquirU, attt Deus viill eam velle
deliere, amplectitur.
ahud quid parvi muntiseuli, dicit: < Ad quid illud
tantill.im serrarem' Non propter hoc dives ero. CAPUT CLX.
Evpeiidam itaqtie hoc in ponns, aut nucibus, aul Quod non semper debemus velle quod Deus vu.t.
jquahhet alia re mihi delectabili. Non enim istud Non enim semper velle debemus quod Deus vult,
cuslodiendo solhcitus volohaben. i Sic slohdus(dum sed quod Deus 9S1 vult nos velle deberc, Yoluit
parvipendit modica, nunquam proficit ad majora. enim Deus beatum Martmum ab hac vita lollere;
Sapiens aulem pauper parva qua? nanciscilur, cuslo- sed si ej'us discipuli hoc tunc voluissent, crudeles
dit, et quo mimis se habere consideial, eo magis ulique exslitissent. At nolueruntquod Deus voluil,
nacta reiinere desiderat, quatenus ex paryulomin sed voluerunt quod Deus volmt eos velledebere, et
^982jusiilise tenuere. Qui eigo cum scienlia \o^
Congerie ad majora queat quandoque perlingere976-, vitam
Sicnimirum IS qui se pauperem stientise acbonita- luntaiem bene operandi portat, maxima ex parte-
lis sentit debet facere, si ad aliquem effeclum bonitati appropinqual. Unde sciendttm est quia qui-
scieniise ae bonitalis veht pervenire. Nam sicut' C tunque bonarn volnntaiem habere desidei'at, necesê
plura grana masnam, et guttse flumen, et mttlii est ut a vanilale sese ahenare studeal. Nam sicut
nummi divitem faciunt; sic mtiltae scientiaium «en- una operatto aliam a se diversam operationem exclu-
iontia3977sapienlem, et plures bomialis actiones, dit, sic cogiiaiio cogitationem expellil. et voluntas
bontim quemhbet efficiunl. nihilominiis voluntatem repellit. Cum enim manu
CAPUT CLVIL scnbo, non agruin semino; demde eliam cum semi-
De scientia el uibus pailibus ejus. nsrvero, scriplionem exrludo. Sic utique cum et ipse
Cum igiiui scieniia sit necessaria ut 978bonus 983inane quid cogito, non interim utihlatem penso;
quis effieiaiur, et manifestum sit nullum eam posse et cum postea ulile quid pensaveio, Inanitaiem ex-
comprebendere, qui minimas ejus partes negligit pello B84. His igitur quae diximus de scienlia etvo-
colbgere {nisi forle quis subito illuminelur, sicut luntale transcursis, \ideamus eliam quam sil neces-
apostoli et prophetse), quserendum est quomodo per sarius usus bonae operalionis.
graliam Dei illam valeamus acquirere? Tnbus ita- CAPUT CLXI.
que causis videlur mihi illam posse adipisci, doctri- De usu.
na scdicel, expeiimenlo et ratione. ., Quippe sicut corpus bumanumsine frequenli eibo^
C4PUT CLYIIl. rum usu nequil subsistere, sic anima absque \lilu-
De doclttna. tum frequentatione non potest vivere. -Qni eigo ad
Per doeirinam qmjipe, quae capitur leclione et effeclum Lonitaifs venire desiderat, necesse est
VARLE LECTIONES.
9"5 Boni operis operari mss Vtct. Corb. et Edtt. Col. 97eQuserai quandoque
Bboni operan
nis Vtct. queat pertingere ms Coib. qtieal qnandoqiiepeilingere 977Multse scienlianim senlentiseperlingere
ms Vict.
multa? sentenliarum seienlias ms Cotb. inuliss scienlise 97SAd hoc ut mss Cotb. Vwl. el Edit. Col. ut
979Quisquis emro
legit ms Via. el Edtt. Coi. qtiia cura qtns legil ms. Corb. quod quisquis leglt E80Et
ialione mss Vtct. Coib. el Edit. Col. Ex ratione 981Sed hoc velle deraus quod Deus mss Vtcl. Coib. sed
quod Deus S82At noverunt quod Deus voluii; sed voluerunt quod Deus voluil eos velle debere, ct viam
niss et Edtl. CoL al nolueiunt quod Deus volnil; sed voluerttnt quod Deus Tolmt eos velle debere ; el viani
iiiss Vicl. et Cotb. At volueiuni quod Deus voluit eos \elle debere, et viam 98sSic ilaque tum et ipse nis
Vtct. feicelipse cum ms Cotb. sic ulique tum el ipse 9B>Virlulcln evpello ms Vicl et Ltfit. Col. inam-
talpm cxpelij
681 E\DMERI CANTUARIENSIS MONACUI 692
ut cum scientia et voluntate etiam ipsum usuro A rem justifieamur, per usum bealificamui. In quan-
habeat. tiun quis Deum intelligit, sapiensesl; m quantum
CAPUT CLXII. \eto amal, justus; veiumin quanlum utitur, bea-
Quod bonus S86 Iwmo de omnibus sibi bonttm tus Quando 992quodreclum estvidemus, Deumper
factai. intellectum raenlis sentimus, quandoquidem qiia?-
Bonus homo de omnibus bonis el malis 986ulil - tunque reciitudo esl ab illo est.
tafem sibi acquiiit. Siquidem, cum ahquidboni de CAPUT CLXV.
homine bono vel raalo attdtt, gaudet et Deo inde Stmilitudo intei Deum ei solem.
giatias agit: quod dum facit, mercedem a Deo bona? aicui enim ex splendore solis ipsum soiem senli-
volunialis accipil, ac si coopeialor fuissel ejusdem nius, antequam illum perspicue \ideamus, sic ex
operis. Mahim aulem si audieiit, dolet quod sibi in menlis nostroe speculatione Deura sentimus, quando
meicedem reputaltir 987, quasi ejusdem mali destiu- verum quid ex ipsa veiilalis luce perspicimtis;
ctor fuisset vel diminuior. Sed dicit ahquis : < De sicque lllum inlelligendo et amando, per fidem et
bono et prosperitale iiiimici mei nequeo giatulaii, spem ad prsesens sentimus. In fuluro autem, jam
neque de damno ejus conlristari; quod si ore per speeiem 8SSseniimus, quia vtdebimus eumsicuti
eonfiteor, me condemno, conle eteiinn mentior > " esl (II Joan. m, 2); non tamen eiim omnes sequali-
CAPUT CLXIII. ter \idebunt, nec ejus ainore omnes sequahler cale»
Ratio qtiomodo ininnci dtligi possint. bunl.
Ad hoc considerandum est qttaliter is qui in bono CAPUT CLXYI.
proficere desiderat, sibi ipse vnn inferre debet ut Stmttiludo inter ignetn et Dei amoiem.
proficere valeal. Licet carnabs appelitus 98Smeus Sictit enim diveiso modo hgnum et feirum ignis
damnum inimici mei appelai, non tamen hoC ore ardoie caltnl, sic ceelesles splritas elbealorum ani-
piohteri debeo ,S9, sed poiius damnum ejus plaiigeie, mse inapqualiter Dei amtne fervent.
etcontra appelilum cainis mese, illius prosperitati GAPUT CLXVH.
favere; illius damnuin 9S0 solum verbis, si coide Quomodo sancti Deum xidebunt.
simul nequeo, demonstrare mihi displicere, Nam si Nunc autem videnvis eum in mnigmale (1 Cor.
lalionem consideramus, rectius agimus qtiando DPO xiii,12), el quasi in picltira ea quse dtcimus, veluti
obedimus, quam faeiamus quando carnah voluptaii piclum solem aul mare videremus. Solern quippe
consentimus. Praeceptum etenim Domini est ut int- aut maiecum depicla \idemus, non sicut est in ipsa
micos diligamus. Si ergo eos aflecluose diligeie P re, ea habenuis. Cura veio solem clare lucentem
nequeo, quoniam carnalitatem meam ad amorein perspicimus, aut mare turbttlentum vel iranquillum
eorum adhuc flectere non valeo, tamen velle debeo ceinimus, rem sicuti eslveraeiter inluemur, quam-
eos me posse amare; et, donee valeam boc agere, \is tanfain quanta in se est inlueri nequeamus. Sic
verbum quod polestali meae stibjacet, bohum el non • sancti Dei in gloria sua Deum videbunt, sed magni-
malum de illis promulgare. Cumqiie hoc ago, non tudinem divimtatis ej'us sive imniensilatem potea-
«nenlior quando dico me illos dihgere, qtioniani tiae lllius comprehendere nequibunt. Non enim im-
lelle adjacet miht, perficeie autem non habeo (Rom. mensus esset, siintellectu "* aiiciqus compieheiidi
vii, 1$). Condelector tamen Dominico prsecepto, potuisset.
secundum rationem spintus mei, ul eos diligam, CAPUT CLXVIII.
quamvis coriuplibililas carnis mese lepugnet. Jam De quatuot modis prwcipiendi el lolidem obedtendi.
enimnon opeior ego tllud, sed quod tegnat tn me Ahquando bene proecipilui ss\ et bene obeditur;
peccatum (tbid. 20). Aliud enim est sentire, aliud et e conlia inlerdum male praecipilur, et male
consentire. Malus vero homo e contraiio sibi de obtemperatur; ahquando bene prsecijntur, et male
bonis omnibus et malis 9B1 peccatum accurnulal, obeditur; abquando male proecipilur, et bene obe-
cum bonis omuibus invideat, mahs vero favorem rj dilur. Bona est proeceptio, et bona est obeditio, cum
exbibeat. Htijus finls inteiius, mors et tiibulatio, piaecipilui ne caslitatera quis violet, el servatur 99G.
justi autem finis est Christus, vita et exstdtatio. Mala est jussio, et mald olieditio, si j'ubetur fuiari,
CAPUT CLXIV. vel hujusmodi, el fiat. Bonum est praecipere, et
De inielleclu, atnote et usu. nalum obedne, ul si, \eiJ)i gralia, aliquis capti-
Tnbus modis sentitur Deus, videlieel inieHectu, vetar, el ad capilis plectionem veniatur, ne fugial,
amore et usu. Per intellectum. sapimus, per amo- ligatui. Httic autem si forte aliauis dicat: < Fuge,
VARLE LECTIONES.
mb Quod nonis ms Vtcl. elEdtt. Cot. Quoii bonus 986DPomnibiis honitnilnis bonis et malis ms Vtct. de
oninibushonls et niabs 987Deputaiiir ms Vtct. Cotb. el Edu Col. lepul.ttur 9o8 Carnalis seu naturahs ap-
petitus mss Corb. Vtet. el Edtl. Col. carnalis appeiiliis E89Confiten debeo ms Vtct el Edtl. Cvl. piofiteri
debeo 9S0 llliusque daninuin mss Vict Coib. el Eclit. Cot. illius damnura S91 De honis el mahs ms
Vtcl. de honis omiubus et malis SSISed quando mss Vtet. Coib.99* el Edtt.Col. Quando S93Nonjpnipei
spera msCoib. non jam per speciem ms Vtct. jam per spcciem Si llle intellectu mss Vtcl. Cotb.ct
Edtl. Col. si intelletlu s°6 Ahquaudo male piascipittii, tl bene obeditur. ms Vief. omitltt ""Etsep-
venturmss Vtcl. Coib. et Eda. Col. el scrvauu
593 LIB. DE S. ANSELMI SIMILITUDINIBUS. G91
pro te in vinculis istis me ponam, pcenam pro te f_. CAPUT CLXXI.
extipiam s*"\1 Bona quidem talis praeeepiio, ojuia ex Be suggeslione, deleclalione el consensu.
peifecta chanlate descendit; sed mala ad hoc con- Tres namque deleclationes sunt : una quae-senlf-
'cessio, quia prorsus obviat cbaritati. Nam ubi lui in came prseter voluntatera, quae vocatur sug-
ditlum esl : Alter alterius oneia portare (Gatat.î, geslio. Alta quae senlitur in voluntate cogilatio-
2), non dicttim esi, onera imponite. Mala estjussio, nis 1002,non lamen in voluntate aclionis, quse dici-
et bona obeditio, ul si quis poma cedrina, \el quip- tur delectatio, Terliaijuae senlilur cum volunlate
piam aliud, quod sine peiiculo haberi non possel, operandi i003,et nominatui consensus. Sed illam
quis prselatus sibi affern prseciperet. Unde David cjuse nominalur suggestio, nulla poerid comilafbr.
aquam de clsteraa sibi affern praecepit; quoe quia Nam ubi non est consensus voluntalis, nulla sequi-
in peiiculo suorum allau est, tpcenituit prsecepti, tur poana deleclalioms. Unde Aposlolus : Nihtl dam-
noluitque eam bibere, sed eam Uomino hbavit tiaitoius esl hts qui sunl tn Cliustu Jesu,qui nou se-
CAPUT CLXIX. cundum cainem ambulant (Rom. \m, 1) Etaiibi :
De timoie, commodoet amoie. Condelectoi legt Dei secundum Jnteiioi em hominem.
Deo quidem tnbus de causis bomines serviunt, Vtdeo aulem ahatn legemtn tnembiis meis, repugnan-
Tldelicet timore, commodo et amoie. Sunt naraque B tem legi menlis mem, et capltvum me ducntem tn
nonnulli qui si pcenas inferni non esse schent, pro lege peccali, qum est in membris tneis (Rom. vu, 22)
nulla repromissione selernorum bonoium a suis Inteiioiem hominem vocat lpsam ralionem; iegem
voluptatibus cessarenl99S. Qjii. licet pcenas illorum merabrorum, delectationem sine volunlale; legem
qui Deum niiuime verenUir, evadant, non tamen Dei, observalionem mandatorum ej'us, qua? et lex
plenam retributionem invenient. Alit autem l'eo mentis dicilur, quia mente -servalur; legem auteni
serviunt, ut roagnum inde habeanl commodum sive peccali, quam prius legem membrorum nomina-
in prd3senti \iia, siveel in hac 98S,el in fjitura, vera|.
Quibtis, si Deus voluerii, ex quadam ratione pote- CAPUT CLXXH.
ut dieere : < Gralia commodi veslri, mandata mea De nominibus antmw.
seivaslis, non quia pure me dihgebaijs, sed quoniam Noli quod plura sunt nomina aniroae. Yocatur
a me lucrari volebatis.» Sicut hi qui regi servjunt, enim aliquandospintus, irens, animus, ratio, inlel-
non regeni 100°multi, sed donaiia diligtint tegis. leclus, interior homo. Dicitur eliam amma vegeta-
Alras est qui \ere Deum diligii, et solo amore ejus l)ib's, sensibihs, ralionalis. Sed cum pluia nomina
praecepia ejus cusiodit. Iste profeclo legaliter servit, haheal, ad iila adhuc ledeamus de quibus seimo
et bonam peifeclamque mercedeni sibi acqunil. -*fuit prius. Qura volunlas in illis aut recle se h.tbe-
Igilur, sicut Deo ille nihil prseposuil, sic llli Deus bit, eterit legilima; aut illa deseiendo, foinicairh,
justa recoiiipensalione reddere debet seipsum, qui \ ihs et abjecta. Namque si volunlas, qqae esl media
sebus oinnibus exeellit. -- inler lationem et appeliium rationi concordaveitl,
CAPUT CLXX. leguime vjvit; si vero appelilui, foinicatrix ent.
De rattone, voluntate et appelilu. Esl eigo lalio sive spiritus, quasi vir; volunlas, ut
In auiina tres sunt naiurae, videlicel ralio, \o- sponsa ; appetilus carnis, quasi adulter. Non igitui*
luiiias et appeutus. Ratione assinul.itur angehs, ei voluntas in ahquo eoiisential; scriplum est
appetitu brutis animahbus, volunlale10Sl utnsque. enim : Concupiscerdia, cum concepeut, paril pecca-
Voluntas mter rationem el appelilum media est, tum; cum consummatum fuetit, genetat mottem
iliquando-enim ad lalionem, aliquando ad appeti- (Jacob. i, 13).
tum se habel. Sed quando ad rationcm se eonver- CAPUT CLXXllf.
lit, quia ea qtta*sunl rationabilia et spiriiuaha sapit, De souhdo exemplnm.
dititur homo rationalis et sjmilualis. Quando vero Quemadmodumsi sordi lus aliquis et onuii fetoia
ad appetitum se tenet, quia ea sapil qttae snnt car- f, plenns occuneret alicui dicens se cum eo \elle
nalia el irrationabiliuin ammalium, dicitnr horao consiliaii, non debeiet nitindus snbsistere mi, sie
cainalissive animabs. Undescnplum esl: Animahs nec \oluntas appetilui carnali acquiescere.
homo non peictpil ea qum Det sunt. Sptutualis aulem CAPUT CLXXIV.
dijudicat omttia, el tpse a nemtne judtcaiui (1 Cor. De quadialo lapide.
ii, 14). Cum itaque juxla hoc quo I voluinas se ha- Quadialus lapis sex .Bqualia habet ialeia, m quod
bet, diciiui bomo carnahs sivespiutualis, suendum horum ceciderit, fmiulcr jatebil; sic pio\idcn-
est quod inteidum qu.edam sentiuntur iu caiue, dum csl \iro justo, ui ln suo peisisiat proposito.
quibusvoiuntas minime consenlit. Hnjtis aulem latera sev h*ec sunt: prospentas,
VARI^; LECTIONES.
997Pro pcenam te accipiam ms Vkt. poenam pio teevcipiara tn» Cotb. pro le eiipiam 9<,sCessat ent
ms Vict. cessassent S99Sive in hac mss Vu-f. Corb. sive el iii hac 10<l 0 Non qtna regem mss Cotb. Vtct.
non legem 1001Ratio assimilatur . appetilus. . volunlas mss Vtct. Coib. ralione assimilattn.. appelilu...
volunlale 1002In\olunlale suggeslioms mss Vict. Cotb. el Edtt. Cot. m \oltinlaie cogitationis 1003Cum
voiunlale operandi msVtct. m voluiilate operaudi 10(*'N.mdebei qm muiiclus esl stiljsisiei e ms Vtct. uoa
deuerel mundus sustuiere Edtt. Col. non debet raundus subsistere
.9. - -EADMERI CANTUARIEINSISMONACHl m
adversitas, uu. inerlas, subjectio, in secrelo esse,, A neficio ingratum existere, ,usto Dei judicio nec
el in pubhco; in quibus singulis, si a diabolo im- ad 101°mehora proficial, nec quod accepii diu le-
pulsetur, slel, nec a proposito movealur. neal 1011,aut inj30-utibter persistat. Quippe dum in-
CAPUT CLXXV. cessanter Idbonosis cogitationibus demulando, aut
De peccalo, st mutari non valet, saltem de iraprobando proposito
De peetato liibus modiS loquimui. "Sectindum mediiatur, nunquam interim ad finem perfeclionis
tendere conalur. Nam quoniam illi 1012fundamen-
naitirain, id est districlam j'ustitiam, ut illud • Qui tuin quod posuit displicet, nullalenus illi strucluram
dtieut frttlii suo, falue, teus eiit geltennw tgnis
bonae 10i3 vitae superaedificare hbet, TJnde fit ut 1014
(Malth. v, 22). Secundum gratiam, ut : Quacunque
hoia ingemueiit peccalot, peccatum suUm lemitletur quemadmodum arbuscula, si saepe transplantetur,
aut nuper plantala in eodem loco, crebra convul-
ei (Ezech. xvm). Et : Conveilimini ad me, dicit
sione 10iBinquietetur, nequaquam radicare valens,
Domtnus, el ego comeilai ad vos (Zach. i, 5). Secun- ariditatem cito attrahit nec ad aliquam fruclus
dnm disciplinam, ut cum prsecipilur iiomuu tanlura
ferlilitatem pervenit: sic infelix monachus, si sae-
vel tantum poeniiere. Disciplina est subgratia, quia
de loco ad locum proprio appelitu mo\eiur 10163
imiliis pcenitere \el satisfacere posset nisi gialia B pius aut in uno pei manens, frequenter ejus odio coneu-
praeveniret. lilur.
CAUUT CLXXVL
De simititudine cetw. CAPUT CLXXVIII,
Vnieas hominem i006in vanitate al) infantia usque De pueus planlw comparalis.
ad profundam seneetulem conveisalum, sola ter- Dic, quaeso, si plantam arboris in horto tuo plan-
rena sapienlem, et inliis penitus obduralum. Cuia lares, et mox illam ex omni parte ila concluderes
lioc age de spiriiualibus,. huie de siiblilttale divinse ut ramos suos nullalenus exlendere posset, cum
conlemplationis loquere, hunc secrela rimari ccele- earo post annos excluderes, qualis arbor inde
siiadoce, etpiospicies eum nequaquam posse hsec prodiret10t 7? Profecto lnutilts arbor, rugosa et gib-
videie 1096.Nee mirum, indurata est cera, in Istis bis pieua, ramis suis mcurvis perplexa. IIoc utiqne
a?lalem nutrivJt, aliena ab islis sequi didicit. E con- facitis, o vos pueiorum magistri, depueris veslris,.
lra consideres puerura oetale el scientia lenerum, qui plantati siint per oblatioiiem in Ecclesise horlo,
nec bonum, nec malum disceinere valentem, nee ul ciescant 1918et fruclificent Deo. Yos aulem in
le qtiidem intelligere de hujusmodi disserenlerp. lanium teiroribus, minis et verberibus undique
jSleCquidem mirum. Mollis emm est cera, clquasi li- G < illos coarctaiis, ut nulla penitus liceat sibi hbertale
quens, nec imaginem sigilli quoqiiomodo recipiens. potiri. Itaque indiscrete oppressi, pravas et spina-
Medius lioium adolescens et juvenis est, ex teneri- rum more perplexas eogitationes inlra se conge—
tudine alque duritia quasi ex senectute et puerilia runl, foVent et imlriunt. Unde fil ut quia nihil amo-
congiue lemperatus. Si eigo bunc insiruxeris, ad ris, nihil pietalis, mbil benevolenliss circa se in
queniGunque uiihtatts profectnm voles, sive lione- nobis senliunt, nec illi ahcuj'us honi in vobis ; sed»
sialis, apie informare valebis. cjnidquid est odii, impietalis, malevolenlise, postea
CAPUT CLXIYIL spem babeant. Contlngit itaque miserabili modo ul
Be conatu dtaboh contta novilium. sicut cotpore crescuni, sic et in eis iimor tantum, et
Cum diabolus nequil raonachum ohruere vitsa mvndia, et suspitio omnis mali creseat ex vobis,
quam piofessus est odio, nititur 10C"eum conveisa- sempei pronl et nieurvi ad vitia, secum proemedi-
tioms in qua est subruere, fastidio. Et Kcel ilh tanles aut quomodo vestras insidias et machina-
monachicum propositum100Stenendum quasi conce- lionesvaleant evitare, autdeinde sseeulo redire.
dat, tamen hoc quia sub lalibus,. aut eliam inter CAPUT CLXXIX.
lalesj aut in lali loco incepit 1009,ilium stultum ni- , Exemplum de lamina aurt.
mis iroprudentemque mullimodis versuiiis arguere D J
*Tidislis, qna?so 101\ unquam artificem ex lamina
ntw cessat. ilJl duro illi persuadet inccepto Dei be- auii vel aigeuii sohs peicussionibus 102° imagmem
VARLE LECTIOSES.
^1005\idens homiiiem mssel Edit. Col. videashominem 1006Ad ha>c\idere mts ba.c videre ms Vtct. hoe
videre 1007Cum diaboJus nequil monachaium alicui dare odio. nititur ms Gem. G. 40. Cum diabolus mona-
rhum neqmt obrtteie vitaequam piofessus est odio, nititur 1008Moiiacbaliini jiiopositum mss monacbicum
propositmn 1009Locosuscepil ms Gem. loco incepu i0i0 Mtiltiinodis.. necad msrGem.S. 40 illum sttiiium
iumis. impnidenlemque mtiltiniotlis veisutiis aigueienon cessai; ul dum llh peisiiatlelinceplo Dei benefitio
ingralum exislere, justo jiidicio Dei nee ad 101iDiuteneal m%Gem. omitttt, diu 1012Improbando proposilo
elp. ms Gem. improbando uiitio nieditatur; minquam ad fiiiem peifeclionis tendeie conalur. Nainquoniam
jlli 10isSliticiuiani bona; ms Vtct. frucliim bonse 1014Ut fit ut ms untle ?.i'ut m* Conculcaiione ms
Getv. ton\ulsione 1016Appelilu moveiui ms Gem, appeiiiu mutatur "oi7 Quales putas lamos extenderet
nis Gem. quahs arboi inde piodirei 1018Scihcel ut ciescant niss C016. Vici. el Edil Colon. omiltunt, sci-
licet 1019Audislis, quaeso mss \idislis, qtiaeso I02°Sohs iuallei peicussionibus ms Vtct. Cotb.et Edu.CoL.
sohs percussiombiis
697 LIB. DE S. ANSELMl SIMILITUDINIBUS ms
speeiosam formasse? Non pulo. Quid tunc' Quaie- A enim Ins persona ejus egel), ostendit nobis qtiibus
nus aptam formam ex lamina forniet, nunc eam 102i dtbcamus vicem leddere, diceus : Mando vobts ut
suo lnsirumenlo levjter premil et perculit, et post- dthgatts tnvicem, sicul dtlext vos (Joan. xv, 17). El
moium planat; ntinc etiam discreto levamine i022 apostolus : Stcnt pto nobts Chiisius ammam suam
Jevius Jevat et informat. Sic et vos, si pueros ve- posutt, ttadebelis pio ftalnbus attima? ponete (1 Joan.
slros cupitis moribus boms ornalos esse, ne<*esse JII , 16). Diligere igiiur debemus nos invicem,
est ut cum depressionibus verberum, impendatis eis luin quia et bruta qtiaedara anunalia hoc faciunl,
paternae pielalis el mansueludinis levamen atqtie lum quia unius fanuliae, scjhcet Cbrisli, sumus, ei
siibsidium. Teuera quidem teneris 1023,sicut et ipsi quia in regno ejus smgulos sicut nosipsos diligemus,
teneri Smu, lac stiheel, non sohdum cibum pise- gl quia jbi aequahter ab ipsis dihgemur. Indecens
benles eis necdum ad perfeclam setatem piovectis. enim esl si in hoc mundo habiieiiraus odio quos lbi
CAPUT CLXXX. sumus babituij cbanssimos. Sciendum est enim
De chatitate. quod quicunqtie ibi aderunt, nobis vicem red-
Qui charitalem jn corde retinei, hoe unde Deus dent pro dileetione prassentiCSpe etiam commodi
giatias scit ei, liabei" 24; ille vero ad quem tan- vel renumerationis dihgendus est Deus, quoniam
Uimmodo babetur, minime 102S.Quas enim gralias B inimoi tahtalem et incorruplibililatem uobis pro-
mihi debet Deus, Si quis me thligil ? Amplius : is niittit. i.
fliii dilectio aiterius servit, sohus commodi munus CAPUT CLXXXHL
perfunclone 102Ssuscipit, yerbi gratia, beneficium De tiibus libeilalibus.
unum, honorem unum, prandium unum, vel quodli- Liberlalis siqttidem modos ires dicimus esse : li-
bet offieii genus m hunc modum; ahus veio qui bertalem videhcet aclionis, ouim omues vohmtrid
charilafem M27, quasi commodi munus exhibuit, est, ut hbere facere possint quae volunt. Dicitur
inlransilive sibi jetinuil. Chariiatis enun 102Soffi- etiam libertas intelhgentia?, quam non omnes volunt,
cium ab eo qui hoc suscipit, transit. Chantas \eio Esl emn liberlas reclae\olunlal,s, qua? semperost
ipsa, quae Deus esl, in eo reraanet qui eam alus bona nanc paucissimi volunt, id esl ut ea \ehnt
impendit; bonuin aulem peimanens bono trans- quse debenl. Notandtim quod liberlas aclionis sine
eunle mehus est. Hsec igitur considerando profeclo libertate bonsa voluntalis semper est mala. Yerum
perspiciemus magis esse nobis gaudendum si alios hbeilas inlelligendi est media, quse bona esl, quo-
diligimus qnam si ab aliis dihgamui. Nihil mihi liescunque libcrlali reetae volunUlis adhseret; mala
debet ahquis, nec ego alicui; ergo cliaiitas est autein, cum sine illa est. Habet prnno quis quan-
"
exhibenda, non exigenda. lul.uncunque hberlatem intelhgendj, id esl scit in-
CAPUT CLXXXI. , v lelhgere quid sibi cspedit; \eht illam in bono , et
Ex inbus causis omnis res amalut. sie promerebitur adipisci libeitatem intelhgendi
Quidquid amalur, aut nalura amalur, aut recte, quidquid expedit, \olendi quodcunque debel, agendi
aut spe commodi. Natura enim est 1029ul omne quidquid prodesl. Sub hhertate \olendi est libertas-
bonum amemus et utile. Reclum vero, ul benef.t- arbitriL
cienlem nobis amemus. Spe eomjnodi quandoqne CAPUT CLXXXIV.
res amalur. Alia propter usum, ut mel, eo quod sit De venaltone dtuboli.
bonum et jsuave, etiam secundum ustini. Aha veio Diabolus pei peccali suggestionem qtiolidie it ad
secundum effeclum, ut dbsinllnum, et nonnulla na- venandiim. Eos vero intia relia sua retinel quos
Hirdlis polio, quse cum denl sanilalem, ntillam lamen nec dolor pro peccato propno afficit. lllos autem
in usu prsebent suavitalem. jam amitlere incipit quos pro cainis intemperie lu-
CAPUT CLXXXII. gere j"amconspicit. Quosdam autem tertii ordims,,
Quod tribus modis dthgendus sit Deus. id esl sanatos a carnahbus et spirilualibus peccalis,,
Tribus etiara Ius modis dihgendtis est Deus. Na- rj oranino perdil.Prjmi omnino Itigeant, doleant adbuc
Una, quia omnibus el mphor et utihor, et ideo jilus «ecundi,leitii veiogaudeant.
cseteris cst amandus. Rectiludine. quoniam omnia CAPUT CLXXXV.
quaehaberaus pra?stat nobis, eliam hoc lpsura qnod Qtwd Deus nott houeat peccatum.
simuis. El lanto maj'or amaie debemus plus nobis- Ilorrere dicitut Deus aniraam peccalricem , non
jpsis, quanto major est ipse qui se pro nobis dedil, quod horreat peccatum, quod niliil est. sed quia
el nobiseisdem seinetipsum dalurus esl. El quoniam non e.sl lbi debita justilia, quani lbi amaret. Ut di-
ei personahter non possuinus teddeie illud (non cirnus nos honere domuin, in qua nilnl est quod
YARliE LECTIGNES.
1021Minceam suo mss et Edtt. Col. uunc eam d022 Nunc ellam tliserelo levamine nis Vtcl. el
Edtt. Col. nunc etiam levamine i<123Tenera quidein tenelis mss Coib. Vta. el Edil. Col. tenera
qiudein teners ie°s102*Hic tinde gratias Deo agat, habet mss Cotb. Vtct. et Edtl. CoL liocamde Jleus gratias
stit ei, babet Ille veio.. miinme ms Vtci. el Edit. Col. ilh veio.. nnsericoidia; 102G
Pro fiinclione mss^
et Edil. Col, perfuuclone 10°"Alius veio qui cbaiuatem ~msVta. ct Ettt. Col. AJns \Cio cbarilalem
ioss Chai Uas eii'in mss Corb.Vict. Chaiiialis emm i02SNaUualc eiiim esl mss Cotb. naiura enim esl
6\?9 EADMERl CANTUARIENSIS MONACHI 700
amernus, sed hoC et illud lmpropne. YTiilutibusigi- A laetatur et suo modo bene sibi est, uiini \eio inter
lur adhaereamus poslponendo vilia, et hanc patien- cot\os et cormculas seu ahas aves, incursalur ac
tiam ampleetendo cum jugi exeicitio. Patienlia et- dilanialur et omnino sibi male est: utpoie quem bie
enim,\elqua3hbetvirtussineexercitio,qiiasiplumbea i ostro male percutit1(" 5, llle abs in eum irruit, alter
lancea esl. vero unguibus discindit, iia el mihi. Quando enim
CAPUT CLXXXVL -cum monachis, meisscilicet fihis, coniersan quCo,
Visio Anselmi de fluvw. mihi hene est ei grata bsec singulans \it33 meae
Vidit, utasserere solebat, Anselmus in infirmilate consolalio. Quando veio remolus ab iilis inter sse-
-posilus, ei in exstasi quodammodo extra se rapttis, culares eonversor, hinc inde me variarum causai um
vidil, inquam, lluvium unum lapidura alque prseci- incursus dilacerant, et quse non amo ssecularia
pilem.in quem confiuebant onmium fluxuum pur- negotia vexant. Male ilaque mibi esl, quando sic
gaiurae ct quarumcunque teirestrium reium lava- stim, ac iremens perlimesco animaemeae d>spensum.
lurse. Videbatur itaque aqua ipsa nimis turbulenla, llicidem Pater noster quadam vice de tians niaie
et immunda«t omnium spuicitiarum soide liornda. regressum regem Guillelmum Jumoiem adiit, et
Rapiebat igitur in se quidquid attingeie polerat, ut Romain ad papam Urbanum pro slola sui archi-
el devolvebat tam viros quam mulieies infra se, B episcopatus eundi sibi licentiam darethumiliter et
divites et inopes simul. Fceda quidem erat aqua, ex mansuete petiil. At lex, ad nomenJJrbani luibalus,
ea tamen vnebant, el deleclabanUir in llla, ut llle dixilse illum pro papa -non tenere, nec suae con-
asserebat qui eum ducebat. Jllo vero ab ipso loso m- suetudinis esse ul absque sua electione alicui liceret
qtinente quisnam torrens ille esset, vel quid multi- in regno suo papam nominare. Hine igitur oila
tudo illa , iu eo volutans, praetenderet, adjecit ille qusedam gravis dissensio est inter legntim et sacer-
1035
prseduxPatrisnostii, atqueait: <Nemiieris. Toriens dotium, adeo quidam magna quod-elipse absque
mundura significat quo lapiuntur, in -cujus lliece- assensu legis Anglia exivit 1037et Romam petnt.
btosis spui ciiiis involyuniur omnes ipsum amantes. i lbique aliquandiu cum maxnno bonoie et reve-
El lns diciis, inqtiit- rentia, tam ab lpso papa quam ab ipsis Romanis,
CAPUT CLXXXVIL sullimiler commorans, ac landem precalu loss legis
De veto monachalu. ac lottus regni Angliam levisens , sure proreclo
«Yisne videre quid sit monachatus veius?» Adboc sedi, Deo ijuidem annuente ac populo favente ic
altet : < Volo.j Duxit ilaque tllum quasi in conspe- slilutus est.
elum cttjusdam magni clauslri.etadmodum spdttosi CAPUT CLXXXIX.
ei speciosi. Et ail: <Ciicumspice.» Aspexit etille. Ei C Exemplum de tepore.
ecce parietes «lausln illius obducti erant argenlo Discedente autem quadam \ioe eodemPalieno
puiissimo. Heiba qtioque viiens ni medio erat, et slro a prsedicti cui ia regis, pueri quos nuiriebai
jpsa argeniea, inoliis quideni, et redolens, et ultra leporem sibi occursaniein in \ia cariibus insecuii
liumanum opinionem delectabilis. Haeemore altenus sunt ftigienlem, etiam inlia pedes equi, quem
heiba? sub hisqui in ea pausabant levitei fleclebaiur, Paier ipse Insidebal, subsistentem consecuti 103s
et Sargentibus ilhs, ipsa quoque eiigebatur 103i.Ut sunl. Ille \ero stiens nnseram besiiolam sic se le-
qttid immoiei? Quidtjuid est jucundiiatis, lbi erat. fttgio consuluisse, Teientis habenis equum loco fixit,
Cum ergo lnc perpeluo habitaiuium elegisset Ansel- nec cupitum beslia? voluit "praesidium denegaie.
snus , ductoi ejtis se ei spopondit, si vellet, verara Quam ca.ies eiicumdantes, et linguis suis hanc
ostensurum patientiara. Sed quia, ut assolet, iniermi 1040binc inde lmgentes,nec de sub ""
giato obseqtno
evigilavit, et promissum et promissi "°° demonslia- equo poterant ejicere, nec in aliquo Isedere. Quud
loiem annsit. Has igitur duas visiones, a sancta \Idenies, admiran siini qui aderant. At Pater pius,
paternitale et a pateina saiictilale nobis relalas 1033, ubi quosdam aspexit e\ nnlilibus ridere, et quasi
libenter audiamus, et audiendo devote ieneamus, pio capta besliola laûiise frena laxare, solutus m
lenendo menle jugiler revolvaraus, ut umus hono- laciymas, ait: < Ritletis^ et hmc utique infehci nullus
rem, dum vacat.fugiamus; alleiius vero 1034amcense lisus, nulla iaelilia, hostes ejus circa eam sunt, et
Jucunditali et jucunda? amoenitali insislamus, nos jpsa sola de \ita solhcita confugit ad nos, prsesidium
qui monachatum tcnemus. suo modo fiigitans. Hocplaue, filn, est simihiudo
CAPUT CLXXXVHL honiinis et anima; monenlis. Nam curo 4e coipoie
De secutilate el pacetnteligione. e\it, roox liumicisui, nidlignl scihcel spnitus, qm
Sicut hubo, dum in cavema cum pullis suis est, eam 111coipoie degenlem per anfraclus \iiionii.i
VARI.E LECTIONES.
. ioso rjle TCro aD ipso Edtt. Col. iiWvero ab ipso i031Ipsa qtioque surgebat mss Vict. Cotb ipsa quoque
i033
i0S2 Evigildvit, promissi mss Vict. Corb. evigilavit, et promissmn et pronnssi Relaias ms
engebalur ms Vict. rostio
V'd. nobis relalas 1034Alteiius velut mss Vict. Cotb. alleiius vero i035~Rostio percutu1037
niale pprculit 1036Ut ipse absqtie ms Vtcl. Cotb. et Edil. Cot. quod et ipse absque Angliam exivit
mss elEdtt. Col. Angha exivit ,0-8 Tandem piecalu ms Vtclor. Ae landem piecalu 1039Insidebalconseculi
mss Vict. Cmb. msidebat suijsisteitlem conscciui 104°Hauc grato obscquia mss hanc grato obsetraio
ms V ct. ac grrto obsequio ^* 1 Net se sub irs Vicf. ncc de sub
701 LIB. DK S. ANSELMISLMIL11UDLMBUS. 7u§
nitiliis mo.lis pe.secu.i stint, criideliier adsunt, A CAPUT CXCII.
10'2 lapere, et in moiiPtn selernain prae- De tetbis de',uncti.
parati eam
ci'i'a'e. Al isla nimis anxia , huc ilhicque cir- leiba defuncti Osbei ni nionachi, ad A.iselmum
cumspicii, et manum defensionis et auxiln, qua lii spiritu delala et ab eodero Anselmo postmoduin
se tuealur, sibi porrigi ineffdbili desideiio concu- exposila : Ter, inquit ille deftinclus, antiqtius ser-
jnscit. Daemones aulem econtrailo lidenl, et im- pens insmrexil in me, sed Ursarius donuni niei
raensa laelilia gaudent, si nullo eam adminiculo hberavit me ; hsec dicens, evanuit. Renediclus vero
fultara invenire queant. >Quibus dictis laxato lieno Pater noster visionem lllam expergefactus a somno
iter arripuit, et besliam ullra peisequi tlaia \oce ad memoriam levocans ac singula propensius Inspi-
canibus mlerdixlt. Ttmc illa ab omni Lesione immu- cie.ts, quando et qiiibus libuit sic eam evposuil :
nis-, exsultans et hilaris puepeli cuisu eampossil- Prnno, Inqtiiens, pio peccaiis qtiibus oblig.uus ai.ie
\asque revisit. bipMsmum fueral, in eum insuiiexisse bostem an-
CAPUT CXC. liqtium; secundo , pro peccaiis qua? fecit posl ba-
de tisniatis ante ofessionem • tertio,
Exemplum avicula. j sacrameiituin, pi
Alia quoque vice respexit puei um quemdam cuni pio illis qtiae fecit posl piofessionem, ante obiium.
a\icula in via ludentem, quse pedem filo innexiiin B Sed ler cecidit; peccala enim quibus astriclus fuerat
babebat104s. Ssepe eum Iaxius ire peiniiitebatiir, anie baptismtim, fide parentum in ipso 1048sacra-
fuga s bi tonsulere cupicns , a\olaie nilebatui. Al anento delata, diabolus invenit. llla eliam quae in
per filum manu tenens retrahens iirelitam aviculam sreculo vel in monaslerio anle- professionem com-
ad se usque dejiciebat, el hoc ingens gaudium pul- nusit, In ipsa professione monaslica seque abolita,
chi umque speclaculum puero prsestabat. Factum est serpens tlle antiquus reperit. Quaevero post piofes-
Iioc semel et ileiura, factum fiequenlius. Quod sionem feeit, \era confessione ante obilumipona-
Pater beuignus aspiciens, a\iculae tondoiuit et ul cinis ille delevit. Per lllttm dominum Uisaiium
nipto filo hberlati redderelur prrecepil. Et ecce designan di\it ordinem angelicum. Sicut enim ur-
lilum rumpilui, avisque a\olat: puer juorat, Paler sani ursos, Ua angeli spintus malignos a sua sseviiia
"exsultat. Et \ocalis qui aderanl: < consideraslis, in- "coeicent et opprimunl, ne nobis noceant ouanlum
qu t j'ocuinIKICII?) Etconfessis consideiasse, ail: volunt.
< Smnli consideratione jotaliHiiiaboIus cum hoinmi- CAPUT CXCIH.
bus mullis, quos irreiitos suis laqueis pro sua vo- Simihtudo mihiis
luntate in diversa \ilioruro impedimenu peiliahit. ri Sicut miles lempoialis arrois munitus est tempo-
Sunl enim quidam (ut verhi gralia dicam) avaiitiae, lalibus, sic nules spiriluahs debel annis niunilus
seu luxuiise et simihum flammis succensi, et ex esse spititualibus. Qusecunque ennn mihti lenipoiah
niala consuetudine illis addicli. His conlingit ali- contra hostein visibileni sunt necessaria, ipsa eadem
quando ut sua Tacla considei'diiles fleanl, seque spirilualiler Intellecia, spiuluali militi contia hosiein
amodo e lahbus eessaturos ore promittant, et more nivisibile»! sunt perneccssaua. Sed quae sunt illa
avis 10" irrelilse hbeios se volare aulumenli04,i. qii33 leinporah nnhli suiit necessana? In primis
Sed quia pra\o usu irretiti ab boste lenenlur, 110- siqmdem caballus qui ei adeo esl necessanus ut
lenles in eadem \itia dejiciuntur; filque hoc sae- recle dici possil situs fidelissimus socius; cuni 1H0
pius, nec omnimode liberaniur, nisi magno conatu iiamque el occuiientem aggredilur hoslem, elper-
et gratia Deli 046 fufiis rumpatur pi ava? consuetu- s-qtutut liigieijtcm, el, cirai tempus postulel, fugil
dmis.i persequenlem. Deinde frenum addilur quo ipse et|iius
CAPUT CXCL regilur; non eniin in directum viam teneiet, si
De mahtta et fmdttate peccalu miles eum freno minime legeret. Apponitur et sella,
< Si hinc low, inquit Anselmus, peccati pudorem, ipsi militi admodum idonea, quia lunc primum super
et lllrac cernerem inferni horrorem , et necessaiio p>eqiium sutim decenler ascendere el firmiler poient
uiii fllorum haberem immergi,pnus me in infernum sedeie, cuin vident eum super se sellam habere.
meigerem quam peccalum m me immitierem. Mal- Addunlur etiam et calcana ad eumdera equum exti-
Ifin enim ptiius a jieccaio ei tniioceiis gehennam tandura valde necessaria; saepius naitique gi essum
intiare q-iam peccali soide polhuus coeloiuin legna non mo\ eret si miles cum calcaribus non uigeret,
lenere, ctim constel solos malos in infeino torqueii, quorum atterum est de\ti uin, altpruin vero smi-
etsolos bonos in ccelesti beatHudine fo\eii. sirum. Delunc nnles suis induitur armis, quILus ab
VARIJE LECTIONES.
1042Parati siinl eum mss Vict. Cotb. parati eam 1043Annexum habebat ms Vict. el Edtt. Col. annpxnm
liabens i044Et more avis ms Vief. el Edtt. Colon. si more a\is i0<s Autument ms Vtct. el hdtt.
Col. autumant i04GEfgratia wss Vict. Cotb. et Edit. Col. el-gratia Dei 10V 7 Si hic niss ct Ehiil. Col.
si hine 10*s Per fidem parentum in ipso ms Vicl. fide in ipso ms Cotb. fidc parpnltim in ipso ms
Coib. 507, Exphcit liber sancti Anselmi Caiiluariensis aicluepiscopi, De sitiiihtudiiiibus. Inms.Bec. le-
tgutitui instipet dtim Sunihtudiiies. una de Mihie, alteta de Celloiw, qum eiiam habentui tn ins SanGer-
mani A. 1.
703 EADMERI CANTUARIENSIS-MONACHI 701
boslis sui incmsu clpfendilur. Lorica veslilur, ne in A . pnus equus mulloties repugnatet. Decel itaqtie ut
ahqua sui coipons ptrte vulneretur. Galea caput' lii e?quosuo habeat frenum, si vultexpedite pugnare
ejus ornatur, ut el lpse inde decorelur, et ejus pnn- coiilta adveisairam. Debet autem secundum equi
cipale securtira babeatur. Scutuin pia?ienditut' ut qiiahlatcm freni providere quanlilatem. Si enim
lpse totus inde protegalur. Lancca m mambus lene- obedientem equum hahuent et quietum, in eo par-
ttir, ut inde boslts adhuc longe semotus transfigalur. vum et sua\e debet ponere fienuin; si vero lebellem
Gladio accingilur, unde idem hoslis eominus j'ugu- et indomiiuni, magnum in eo et asperura necesse
letur. Ista ilaque omnia militi tempoiali sunt \alde est ul imponat fientim; si autem mediocrem, et in
necessaria"; nequaquam namque b<*neaimalus esse Leno debet pro\ideie mediocritalem. Similiter si
poteiit, si vel unum ex isti=, quamlibet nunimum, illi nnles Cluisti \ult leguirae ceitare contra diabolum,
defuern, nec propt ic dici poterit mileslegitimus, quia debet m suo equo habore frenum; frenum aulem
adhuc ent impeifectus. Yerum islaomma, ut prae- quo hujusmodi regitui eqtitts, abstinentia dicitur;
diximus, spirituahter aceepta, spirituahmihti nibi- pei abstinentiamnamque debetinterior homo e\le-
lominus sunt necessaria. Spintualem vero mihtem rions Iasciviam refrenare, el eum seGundum pro-
noslrum dicimus hominem interiorem, hic etenim priam volunlatem Iiue atqne ilhic fleclere. Nam sine
debet omni tempore suo Crealori militare; equus " hujttsmodi f reni regimine nullalenus expedite pote-
autem mihlis huj'us est corpus jpsius, sieut enim lit adversus diabolura nugnare. Sed ipsa abstinenlia
militi equus est necessaiius, sie inteiioii bomiiii debet esse discrela; secundum enim corporis sui
corpus. Nam quemadmodum nules cum equo Gonlra qualilaiem deeet utinferior homo piovideat absli-
suura advcrsanum pugnat, sic inleiior bomo cum nenlise quanlitatem; alioquin sibi non erit ad iillum
coiporeconlra diabolum. Cum corpore namque et adj'umenlum, imo ad maximum impediraentum. No-
occurrenleni diabolum expugnat, ej'us lenlationibus tandum qttoque quia frenum duo loia solet habere,
\inhter resistendo, et fngientein crueiat instanter quse nules in sua manu debet tenere, et sic equum
peisequendo, et persequentem, cura ratio postuiat, suum regere, sed si alterum plus altero traxerit
deridet piudenter fugicndo. Cum enim liomo bene nequaquam ipse equus in directum viam tenere
\ivere incipit, mox diabolus illum decipere tolis poteiit. Ut autem in direelum viara leneat, necesse
\iiibus satagit; cui si ille non consensent, sed ejus eslut miles utraque lora in dii'ectum tiahat. Quid
tenlationibus et animo et coipore virihter resliteiit, Uaque perduo Iora freni, msidtio membra abstinen-
mox lpsum diabolum devincit; hoc est enim diabo- lise debenl intelligi; alia namque abstinentia cst
lum \incere, ejus suggestionibus foitiler lesistere. nimium remissa, aha supra modttni districia quse
Qui si etiam in bonis openbus, et animo et corpore si inaequaliter inteiior homo exteriori indixent, id
inslanter perse\eravent, eiipsum quidem diabolum esl, si unum plusqtiam alleium ei lnjunxent, nequa-
nidgno ppisecutionisciuciatu ferit.Tunc etiam milcs quam rectam \iara lenere polerit; auleniin propler
Chnsti diaboluin persequilur, cuni In bene opeiando nimium remissam abslinenliam superbiet, aulpro-
perseverantiam amptectilur. Cum veio ipsi dia- pier plurimum distiiclam deficiet. Restat igitur ul
bolo, summa Dci provideniia j'uste disponente neutram indisciete coipori suo injungat, sed discre-
omnia, superbominempoteslas mbuiiiir, tunc illum tionis manu mediocrilalem teneat. Debet aulem
persequi dicitur. Sed plerumqne nnles Clnisii ej'us nules iste super equum suuni sellam habere. Ej'us
ad raodicum cedit vesaniae, ul adhuc Domino stio sellam credimus esse mansueiudineni; banc enim
possit fiuctilicate, juxla quotl idem Dominus lpse debel inlerior homo super exteriorem ponere, ut
de membris Ipsius didboli suos discipulos admonuit supei ettm firmtus sedere et eum decentitis possit
dicens : Si vos petsecuti fueiinl in una ctvilale, fugiie regere, vtdebcet ut nullura menibrum huc \el illuc
in altam (Maltlt. x, 25). Quotl ctim railes Chrisli inordinate moveat, sed omnia decenter et mansuete
facit, ipsum diaholum prudenter llludit. .Non enim coiilineat, ut niliil agat superbe, sed omnia cum
fugit quod eum iimeal, sed ut Domino <moadhuc TJ tranquilhtate. Sunt etiam calcaria huic milili ad
ptsedam acquiral. Yalde itaque est necessarius no- equum excitandum pernetessaiia; ista siquidem
stro nuliti suusequus, id esl intenon homini, cor- calcaria duo sunt exhoitalionum genera. Duo nam-
pus cxlerius. Sciendum vero quia pioprium est que sunt genera exboriationum, quibus intenor
nuhiis piseesse, equi atiiem subesse; mihlis impe- homo exleriorem debet excilare ad opus bomim:
raie, equi obtempeiare; nequaquam namquemiles cjusedam namque exhortationes sunt de limore ,
conlia ad\ersarium decenler pugnare polerit, nisi qusedam vero de amore. llise autem qtise sunl de
^quus suus sibi subjeclus fueril, el nisi slbi per liroore dicuntur sinistrae; quae vero de amore, di-
omnia obedient; sed quia est ammal mutum et non cunlur dexlrae. Sed de quo timoreet de quoamoie?
habet inlelleclum, miles capili ejus frenum irapo- De timore gehennse et de amore vitse perpelua?; de
nit qtto eumbucet illuc, cum etiamnoIueiit,secuu- tiinore horribilis calamitalis et de amore delecta-
dum piopriam \oluntalem flectere possit. Nsquei bilis jucundilalis; de timore peipetuae miseri33 el dc
enim cxpedile adversus suum pugnare poterit ad- amore perennis gloiiae. Quia ergo nosiei exterior
versaiium, nisi in equo suo habueiil frenum. Nam homo est infirmus el conuplibilis, saepius aliqua
qnomodo ipsi hosti foililei icsisteief, cum sibi pro- liisUtntt gia\ilate a bono operc \ellet cessare, scd,
TOS LIB. DE S. ANSELMl SIMILITUDINIBUS. 70G
.cum inlerior homo eum ab incospto bene operandi 1Asic solent quasdam membia subsequi. Tjuic autein
ftiirere velle torpere senserit. mox eum quasi miles intelligere debemus per galeam, msi beatam spero?
equum suKiJ calcanbus debet exeiciiare praediciis Nam quomodo galea sursum dirigitur, sic beala
exhorlatioiiibus, aliquando videhcet dexiris, ali- spes semper ad supenora suslolhlur. Tunc ergo
quando sinistris, id est nunc timore, nunc amore, niiles Clnisli super taput suum galeam ponii, ctnti
quandoque simul ulrisqtie. Hsec de equo et de his intentionern snain beata spe mimit, ld est, cum
quae ad eum perlinenl disVruimus. Nunc vero ad quidquid boui intendit agere, hoc solummodo facit
mihlem nostrum redeamus, et quibus armis armari ob spem beat.e et perennis glorise. Estreiiam cl_-
debeat a(.tenlins inquiramus. Miiitem nostrura, ut peus nostio mihii \alde necessanus, hune quijroe
praediximus, noslrtim esse inteuoiem hominemcre- debet praetendeie, ul a \irulent)s diaboh jaculis tam
dimus, unde, sicut constat de lemporah mihte, nul- se quam equum suum valeat delendpre. Scutum
latenus miles isle cum adveisano suo sine armis mihiis huj"us fidem docel esse Aposlolus : Sumtte,
bellicis poterit legitime cei tare. Nara quomodo a inquit, scutum fidet tnquo (Ephes. vi, 16), elc. Fides
diaboli roortifeiis jaculis membra stia servarel ilLesa, namque tanquam sculuni iiiexpugiiabile aideiiiissima
si non indueielur loiica? Quam securitalem suo viuoium lela solet excipeie, ac roelu gebennae et
piincipali oblinerel, vel quem limorem ipsi hosti R 1 ccelestis legni cieduhtate nioiliiicando exstnigneie.
inculeret, si galeam in capite non haberel? Quomodo Possumus eiiam, pcr scuium , apussime paiieiitiani
a virulenlis antiqui seipentis ictibus tam se quam accipere. Sicut eiiim sculum cxtipiendo adveisaiu
equum suum defenderet, nisi sctttum piaelendeiel' tela mililem lenijioralem serval incolumen , ila pa-
Unde vero ipsum hosiein iransfigeret, si lanceam in tienlia excipiendo moi iifera diabob spicula, mihtem
manibus nequaqnam lenerei? Aul unde idem bostis spintualem. Notanduin quoque quia miles ex snustro
jugularelur, si iniles Clnisli gladio non accingere- latere scutumsoletpiselendere; persinistiam^nijjpo
tur? Sunt itaque admodum necessaria nostio militi partem, inlelhgere possumus adveisitalem. Scutum
sua «rma. Arrna ista, licet sinl bellica, non sttnt itaque nnles Christi e\ sinislro piaeiendit latere,
lamen lempoialia, sed spiiiluaha; non sunl car- cum patienliam el animo et coipore ampleclitui in
naha, sed iiitelleetualia; sicut enim docet Aposiolus, adversitate; nunquam enim inprospeiitale esl \irlus
spiiiltiaha spiiituahbus compaiaie debemus (/ COJ. palientiae. Ille autem \eie patiens esse ciediiur qui
u, 1"): siquidem miles nosler spinlualis dicitur, sed adversis atleritur, el lamen a spei leclitudme non
ejus adversanus nibilonunus spirituaiis credilur. ileclilur. Restat igitur ul miies ille absque mora
Quid ltaque consequenlius quam ut isti lales advei- lanceam manibus anipial, gladio se accingal, ac sic
saiii armis adversum se invicem dimicent spiritua- C * audactei ad singulare cerlamen accedat hosiiqtie
hbus ? Ct ergo miles Cbristi contra ignita dialoli suo vtrihter se objiciat. Lanceam debei arnpere, ut
jacula ex omni parte se rouniat, sine mora loricaita inde suum hostem valeal transfigcre; gladio dcbet
suam indtiat. Ejtis quippe lorica, atlestanle Scii- acringi, unde ide'ii hoslis que.it jiignl.tn. Quid au-
piura, dicilur jusiitia (Ephes. vi, 14). Nam qtiem- lcm pei l.uiceam iiilelligenduii' csl, nisi provitlpntia?
admodum lonca annulis contexilur, sic justitia Sicul enim temporahs adveisarras adhuc longe
bonis openbus perficilur; opera namque jusiitiae semotus tiansfigiiiii laneea, ita hoslis antiquus
sunt quasi annuli loricse, sed ipsa justitia debef esse quasi adhuc longe divisnS quadam tiansiigitur pro-
oonlinua. Maiiifeslum quidem esl deloiica quia, si videniia. Unde, ul thxtmus, miles noslei ipsam lan-
fueiit iiiterinpia, ad ttieridum militera mmus sit ceam debet lenere in niambus. Sd?pius in diviuis
idonea. Eodera raodo intellige de justiiia , si et ipsa Sciiptuiis, quia pei eas soleiiras opeian, opeia per
ltierit interrupia; Ipsa quideni inieiitipta dicitur, manus solent designan; lanteam ltaque in nianibus
quse quandoque ihtermiltilui. Qui ergo intermittit teneie, est m opeiibus piovideiUi.un habeie. -Ctim
justitiam, quasi interruptam induil loricam. Sed emm nnles Chiisti aliquid pioponit ageie, slanm
itiiies isle iiequaquam poteiit conlra adversarmm
p. ad ipsum opus raentis lnluiliim debei dnigeie el ad
suuin fortner pugnaie. Igilur ut miles Chrislj an- quem hnem lendat dihgenti pio\identia tircum-
liquo hosti \iniitei resistal, loricam justitise mvio- spicere, quod si tedenderit ad finem mtlum, roox
laum cusiodiai, id esi sine interinissione operibus analhemalizando lllud, tanquam mortifenim respnat
justitia? stodeat insislete. Debel eliam mile« isie \enenum; sin autem ad finem bonnrh videalur len-
galea caput suumornare, videlicet utetipsejnde dere, sive sit Ieve sive sit giave, intrppidtis lpsum
decoius appaie.it, etipsi hosti ob laiiliim secunuiis opus debet airipere, ac bilari devotione jierficeie.
signum lerrorem niimmum mcutial. Caput bujus Si igilur miles-Chrisli hancprovidam sollicitudinem
jnililis non inconvcinenlcr acciputir inlenlio ipsins in omnibus opeiibus suis jugiter habere sluduerit,
Lominis interioris. Nam sicu! capni piaeest caeiens ipsum ad\ersanum suum, latiqnain lancea pro\iden-
inembnscorpoii<!, sic inlentio \ideiiir piseesse c.e- lia? transfixum, facillime supeiaiepolerit Qnid vero
teris instniiiientis inlerioris hominis. Ul enim nos sigmficet giaditis' Evponeie nobis dignum duxit
docet IISIISipse, inteniio in nobis solet pi.ecedere, Aposlolus : El gladium, inquit, spnilus, quod esl ver-
demde cura, sollicitudo, studitim el cetera Imjiis- bum Det (Epltes. \i, 17). Et iterum : Vuiicsestsctmo
nicdi, iit ipsa inientio opere yaleat demonstrai i. Ac Dei et efficav(Hebt. iv, 12), elc. Teibum ouijme Dei
70? EADMERI CANTi ARiCISSES MONACHI 708
non inconvenienter gladius, spintiialisvideliccl, seu __potuse\;t
, h.storia, sed et dulcior in allegoria ; dnl-
ancejis dicitur glatlins, quia quod bnjiismodi glatlius cissinu>s \ero in moralilale, longe autem incompa-
agit corporaliter, \erbum Dei videtur agcre spiri- rabihier dulcior in anagogen, id esl in coniempla-
tualitet. Anceps namque gladius ex ulraque parte lione. Potus qui continelur in piimo dol.o, id ost
solet incidere, sic el seimo divinus quasi ex ulraqtie in hisuuh, snnt sinmlicia^gesla sanctorumet exem-
parle videlnr incidere, cum corda hominum duobiis pla, quiDus dum intendiraus, animas noslras magna
modis solet compungere, scihcet»nunc leirendo, dulcedine qttodammodo polamus. In secundo aulem
nunc blandiendo, nuiic moilem seleinam commi- dolio, id esl ln allegoria, est fidei insli uctio ; per
nando, nunc \ilam sempiternam piomitlendo. Cum allcgoriatn namque ad fidem inslruimur et interiore
ergo miles Chrisli hanc verbi Dci leclionem et in se homine a>dmirandre suavitatis sapoie imhuimur. In
et In quoscunque valet exerceie, ipsurn antiquum terlio \cio doho, id est in moralitate, est moriim
hoslem gladio quodammodo videtur jugulaie. Quasi eompositio ; per roorahtalem eienim moresnostios
enim jugulando eum usque ad inlernecionem pro- componimiis, et, quasi miraedulcedinis potu refecli,
slernil, dum longe a finibus suis, a corchbiis videhcet lnlares el amabiles proximis noslris apparemus.
in quibus ante inliabilaverai, gladio \erbi Dei illum Potus qui cominctur in quaito dolio, illo videhcet
violenler expelht. Valdc itaque ut praediximus, sunt B qui stat in nngulo, id est in anagogen, est quidam
neccssaria spiriluali militi sua aima. suavissimuj, di\ini amoris affectus, cujus ineffabili
CAPUT CXCIV. chilcedine, cum anima nostia reficitur, ipsi suttima?
Simihtudo cetleiaui. divinilati quodammodo iinitur. Cum igiltir celle-
"Salomon ex peisona sponsse dicit 111Canlicrs : r.tiius isle ahquos in cellarinm suum, sanctam vi-
Intioduxil me tex tn cellam vinattam (Cant. n, i). dehcet Sciipluram introducit, modo quo superius
Videamus quomodo prudens cellei arius soleat or- dixunus, eis ad potandum tiibuit; simphtiores
dinare dolia in cella vinaria, siquidem juxia osiuun namque ct rudes in fide ac ejus amoie, de primo
illnd ponit doliuro in quo est tlchilissimum \iniim, dolio solet potare, id esl de lustoiia ,
capaciores
vero de allegoria ; peifectiores aulem demoralila-
jnxta quod et aliud poniliir in quo aliquanlum rae-
IIMS\imini liabetur, sed el jnxla illttd leilium si- ie; perfeclissinios aiilem xle anagogen, id est de
sttlur 111quo adlaic meIiiis\inum-conliiietiir Sipque conlemjilationc. Scicnduni \ero quod quisquis de
quanlo dolta ab ostio disjunguntur, tanlo in eis quarto dolio"",deillo \ideIicelquod stat in anguio,
melms vinum babetur. No\issiino veio, id esl in an- id esi de anagogcn, bibeiil; quanlulumcunque inde
gtilo illud ponittir dolium in quo conlinelur pretio- gustaverit, statim ob miram ipsius polus dulcedi-
sissimum vinum. Omni prudentid oplimum vinum 'C nem ebrius erit, illa videhcet ebiielale ad quam
neqiiaquam ponitur juxla oslium, sed illud"quod sponsus eleclos suos inviiat in Canlicis . Comediie,
esl vihssimum. Sed quare? Propter ingredientes amtci, et btbile, el inebtiamini, cltaiissimi. Quienn-
videlicet et egredientes. Si enim bonum esset jiixta que eteuim de potus litijus dolii suavissimo sapoie
osiiura, ipsecellerarius non minimum inde ab in- inebrialur, mo\ ad niuiidi hujus turbinesLianquani
gredientibus sive egredicntibus incnrreret damnum ; ebiius, insensibilis leddilur. Habet autein Islud cel-
cilius uamque arripimr qttidquid prope niaiius in- lariuin in se quotldam oslium ; in isto vero oslio,
venitur, et ideo \iliorem potum antcponit, potio- qusedam clavis habelur per quam infidelibus clau-
rem vero poslponit; solet etiam el aham facere dtttr el IJdchbus aperiiur. Ostium Iiujus cellani, id
est sanctse Scripturse, est recta fides ; cia\ is auiem
prudentiam, eum aliquem 111cellaiium suum ratio-
ducit, juxta modum qtto eum diligit, ei ad polandum hiimililas ; qui eigo \ult intrare in ceilanum Do-
llibuil;quem enim panim dibgit, illi de leviori mini, id esl in sanctain Scripltiram, necesse eslut
polu tiibuil; quem vero aliqiiantulum diligit, eide inlielper osiium ct clavcm, per fidem videlicel et
mediocn polu tiibuil ; quem autem pluiimum dili- humilitatem; debel namque cei tissime credere quid-
git, huicde optimo-doho ad potandum iribuit. Dicit ." qmd 'dicil sincta Striptuta veium esse ; de.ndc
ltatiue sponsa : lnltoduxtl me lexmcellam vina- sensum ipsius Scriptura3,acsi pro foiibus pulsando,
riam Rex isle Re\ regum cellam hahet \inariam lnrauliier dcbet invesligare ; ntillits etenim sine
ln qna sponsa sua, \idehcet fidehs anima, se gra- hde et humilitaie 111cellarium Domini ad suam uti-
uilalur introductam* ejus cella vjiiariadicilui Scn- lilatem poletil inlrare. Polent quidem tanqtiam fur
plura sacra. In hac celia quatuor habentur dolia inumpere, etquadam \i saecularis scientiae, de pti-
meliifluaedulcedinis plena,quorum isla sunt nomina: mis dohis quasi qtiasdam guttas lambere, sed ad ul-
simplex lustoria, allegona, moralilas, anagogen, id timum dolium, in qno continelur iliud vinum quod
est inlellectus tendens ad supeiiora. Isla quidem helificat cor hominis (Psal. cui, 1S), id est ad ana-
dolia modo quo superius dixunus siinl ordinala. gogen, nullalenus quibit pei tingere. Quisqms iguur
Prnuo namque loco m Scnplura sacra, lanquam in cellario Domini de omnibus dobis, id esl de lii-
juxta ostium, est simplex bistona, deinde allegona, storia, de allegoria, de morahtate, de conlcmjjla-
postea morahtas, novissime vero, quasi in angulo, lioncsufricienter bibere desiderat, reclam fidem cuta
esl attagogpn, id est coiilemplat'0. Valde dulcis stim.na htriuhiate haheie slndeat.
^09 YTTA S. WILFRIDI. 7HJ
•*' -' ' - ___—- ., , , ....., „ . ,
YIIA S. VVIMIDI IBORAM&IS EPISGOPI
AUCTORE EADMERO.
(MABUL.,Acfa sanctotum oici, S. Bened., tora. III, parte i, pag. 170 J
OBSERVATIONES PILEVLE,
4. Pluies Wilfridum, eo nominepiimutn Eboiacen- __ Dorobemensis Ecclesiw; quod fiagmenlum es> e/s
sem episcopum sctiplis suts celebtavete auctotes. In Eadmeii opetc desumplum esl. Eadmeii mquahs fuit
ptimts Beda Venetabilts ies ab eo geslas descnbit tn Wtllelmus Malmesbuiiw monaclms , qui itidem
vauis Btsloriw suw locis , maxune in hb. iu cap. 25, facla sancti Wilftidi lecanlavil in libto secunda
el hb. v cap. 20. Bedw wqualis accedit Eddt seu De ponltficibus Anglotum, ttbt de episcopts Ebo-
Heddtus, cognomento Slephanus, qui hbium De Vtla tacenstbus. Posl eos omncs Peltus Blesensis, ai-
sancli Wiifrtdi composuisse feilm apttd Joannem chidiaconus Balhaniensts , Itbrum De Vila sancli
JPttseum ahosque ticeniiores.^ Is fuil invilattis de Wtlftidt composutt, eumque Galfitdo Eboracensi ai-
Cantia a re\erendissimo \iro WHfndo, ul primus chteptscodedicavit, utt legitui m Monaslico Angh-
posl Jacobum cantandi nidgisier INortanhuiiibrorum cano, pag, 172, ttbt fiagmentum ex eodem Pelio
Eedesns esset, tesle Zeda m Htsloiim hb. iv cap. 2 ; adductluu Hts ominbus annumerandi sunt Angloium
qua ex consueiudtneWtljtedi gesla cetto tesciie po- scupiotes, m his Thomas Slubbesius tn hbio De epi-
luil. Posl Iledduan occuuil Ftidegodus, cui OJo scopts Eboracensibus, quotum calatogus veluslus
Caniuartensis episcopus Vitam ejusdem sancti lieioico exslal apud Labbeum in lomo I Btbholhecw novw,
melio texeie piwcejiit. Legeial Wtllelmus Mahnes- pag 322. Jix piwdtctts auctotlbus obvii qutbusque
butiw monachhs eam Fudegodi sctipltonem, de qua R sunt Beda el Wtltelmus. lltc duos exlubemus hacle-
hoc piofetl judicium in hb. I de Potiltficibus Can- nus inedtlos, Fudegodum ' exltema qmdem paite mu-
tuatiensibus: Exsecutus est id munus Fiidegodus lilum; el Eadmeium, cujus lucubiaiionem ex Angha
quidam versibus non improbandis : nisi quod latiiu- accepintus beneficw viii speclattssimi D. Josephi
lilem perosus, grsecitatero amat^ Wtlhamsonis, tegi ab intimtoitbus secielis. Heddmm
Graecttla verba ftequentat, ul menlo dictis ejus diu exspeclalttm, si fois conlingal, ut ope amicorum
aptetiir illud Plaulinum : recupeteinus, dabimus, Deo danle, tn Appendicenujus
Hsec quidem prater Sibyllam leget nemo. smcult, aul alietius insequenlts, cum Fridegodt cut-
mtnum teitquiis.
Huic lucubialioni manutn admovit Fudegodus stattm
2. Wtlfudt dtem nalalem expiimunt lum Mailtjio-
posl Wilfudt lehquiaiitm tranbtattonem m Etclestam lum vulgata Bcdw historiaiv ldus
Caniuai lensem. Ipse eltam Odo, qut ixclestm Canlua- logta lecentioia,
lametsi hwc veiba inliusa sunt in lexlum
iienst ptwfutt ab anno 954 in annos qualuoi cl vt- Otlobns,
Bedw, qum apud Abiahamum Wlielocum tntia pn-
gmli,Wtlftedi gesta descitpstsse peihibetut ab Ead- lenlhesim conclusa, desunt tn exemplati nostio Gei-
tnero. Eadmeius veio seu Edmetus monacluts, An-
manensi, ult el tn Aluiedi vetsione Saxonica. Dtes
selmo Canluaiiensi ponitfici a secietts, id posleapiw- " cette
s'itit anno 1121. Sic euim piwfiva habet inscitptw piwdtctus est lianslaltonis, quo lesle Eadtneio
sancli Wilfiidt decenltoti'locoieposilus a Lan-
codicts manu exatalt btbholltecw Coitotuaiiw: Viia COIJIUS esl. At qup landein die vii sanctus ad supeios
sancti Wilfndi arcliiepiscopi pei Eadmerum Cin- ftmtco
stlenl Vitw sciiptores omnes, unvs inler
itiariepsem aimo MCXXI.Res«6serfesc)/nfasfneroj dio mtgtaril,
vetuslos faslotum saciorum condtlotes destgnat diem
et in fine apptobal auclontate ventrabilium \irorum
\JH Kdl. M.tii, is nempe qui nomine Bedw vulgatus
Odonis archiepiscopi et Bedse piesbyteii, !i«//n Hed-
dtt aul Fi idegodi menlione facla,iamelsi Fridegodi esl meliici Marlyiologn auctot iit lomo X Spictlegn,
hts versibus
tpstssima veiba non laro nsuipat. Unde suspicio in-
jicitur num Fudegodi felum Odoni, qut hoilalor Egherlus, digna virlutum laude coi uscus,
opeus futl, supponat. Sed tamen ev piologo tpsius Astrigeriim oelavis veneranler scnndil olympum.
Odonis, quem Eadmeius m fine Vtlw ab se contpostlm Quoque diepisesul ppneiravitWIfndtis .ilni.i,
cttat, aliam Odonis a Fudegcdi lucubi attone jutsse Angelico veclus ccotulrans sidera co?li.
conjectuia cst. Eadmeti fiagmentum de lianslauone Cetebttoi lamen vtdeiut ftiisse solemnilas transla*
cotpotis sancti Wtlfiidt tecitat Geivasius Doiobeinen- ttonts iv Idus Oclob., ut palel ex litulo qttem Eadme-
sis monachus in hbto De tombttstwne eltepatatione ]) ttts vost viologum Vilw piwposuit.
* Yide
Patrologi3Blom. CXXXHI,in FIUDCGODO.
711 EADMERl CANTUARIENSISMONACHI 7f2
5. Monathi vitam ab anno wtatis quatto deciino_A nodo Stieaneslialensi, lamelsiBeda in hb. III cap. 25
cgtl Wilfudus, et tegulam sancli Benedicli miufice signalanium 664. Veium Beda non salts stbt cow
ptopagavtl. Quo veto in loco monaslicum suscepeitt stal dutn eo loctsctibit Agilbertum episcopum Galtum
habttum, non tla liquel. El prtmo quidem annos nalus Ittttc synodo inleifuisse, ejusque jussu Wilftidum
quatuoidecim apud Lindtsfatnenses monaclws dtlt- adhuc presbyleium Colmanno testttlsse; el tamen
genlet ea quae monastica; caslilatis ac pielaiis erant, Wttfiidum episcopum ordmalum esseanno ipso 664
et discere curabat, et agere, tuqutt Beda tn hb. v Competidti in Galha, ex cap. 28, ab Agtlbertojam
cap. 19, « necdiim quidem allonsus, verum eis qui Patisiotum eptscopo, qut fimta ac soluta concione
tonsura majores sunt vittuiibus, liuinililalis et obe- domum, td est in ptopnum episcopanim, quem apud
dienliae, non mediocnler insigniliis. In quo mona- occtdenlales Saxones obttnebat, ledttsse dtcitut
sleno cum aiiquol aunos Deo servirel, ammadvertit cap.lG.Cerlem Eptlome Saxotnca, Bedm Utswitw
minime perfeclam esse virlulis \iamf qi!33 iradeba- subjecta, Agtlbeiius anno 660 abiisse a Kenwalchio,
lur a Scolis : proposuilque animo venire Romam, et ei Parisiorum episcopalum in Galliis ad Sequanam
qtii ad sedem apostolieam nltis ecclesiaslici sive flumen suscepisse peilubetut. Wtlfridus, antw 664
monasteriales servarenlur, videie. Illic peifectatn oidmalus eptscopus Ebotacensis, cum ex Caliia re-
vilw monaslicm, hoc est Bcnediclinm, adeptus not- R ] vcisus didtcisset Ceaddam Ecclestw sum consectatum
mam, tevetsus Lugdunum a Dalfino seu Annemtvido eptscopum, secessil inHRtpense monasteuum. Detn a
loct episcopo tonsus est. Postea Alchfi idus, Oswh Wulfauo Meictoium tege accitus, poslea vcntt m
Notlanhumbroium regis filtus Wtlfudumin Butan- Cantiatn, ibtqne preshyleios el diaconos ordinavii,!
mam regiessum, virum, aitBeda, doclissimum, ma- usquedum Theodorus adveniret, ex Bedm hb. ui,
gislrum habuii eruditionis Chrisiianse. Hujus do- cap. 28, et itb. iv, cap. 2, a quo Ceadda Ebotaco
.Urinam oninibus Scolorum traditionibus jure pra3- putsus, elWilftidus tn sede sua mstilutus. Anno
ferendam sciebalj unde ei eiiam donaveral mona- 670 Osiunis tex Noitanhumbioium xum Romam
Slenum quadraginta faniiliarum in Joco qui dicitur tre veliet, Wtlfudum itineits ducem sibi fteii logave-
m HRipum. i Hmc Beda in itb. in cap. 25, ubt ial;sed lemfecla tnoulut , apud Bedam m lib. iv,
Wtlfttdum abbatem consequenlet appellat, utpiomde cap. 5. Anno 673 Wtljrtdus conctho Heotulfotdensi,
monasitca instgnia eo tn monasletio suscepisse dt- Tlteodoiopiwsidente, per piopnos legataiios adfuisse
cendusbtl; paulo po%lab Agilberlo Gallo, occidenla- memoraiut'. tbidem. < Anno 677 orla jnieripsuiii et
itum Saxonum episcopo, ni praefato suo monasleno, Egfudum regem dissensione, pulsus ideni antisies a
picsbytet facius togatu Alclifndi. Scolis m synodo sede sui cpiscopatus, et duo in locuni ejus subifi-
Slieaneshalenst confulalts, tn monaslettum Ltndisjai- *- luti episcopi, Bosa, qui Deiiorum; et Eaia, qui
nense, ubi Scelt monachi degebant, monaclws nosttos Berinciorum piovinciam gubeinaret, cap. 12. «nfe-
induxtt. Vnde tpse apud Wiltelmum gloiialui, quod umWilfitdus post biennium Romam pergtt, causam
pitmus m Hoilanliumbua « yerum Pastha, Scotis diclutus. Confecla te ptovmciam austiahum Saxo-
pjectis, docuerit, et sanctissimi Benedicti Regulam a num convetitt ad Chitslum, ac Seteseietvie moiiaste-
monachis observaii jusseiil. Comptuia wdificaut itum mdtficavil favenle Edilwalcltg tege . ac, Ccad-
cwnobia, HRipense, Haguslaldense, in suo tpstus wala tiidem couspitanle Vectm, insulw populutn Clm-
ejiiscopalu ; aha m Canluai rensi; Seleseiense apud sltanis tnsiilutis tmbuil cap. 16. Anno 687, post mor-
austtales Anglos, et aha in regno Meicwium, llvc tem Cuthbeili Lmdtsfainensis episcopt, eptscopalum
sjieclant epttaphtt ejus ht veisus : Ecclesim illius anno uno servabat veneiabilis an-
lisles YVilfridus, donec eligereiur qui pio Cuthbeilo
Inque Jocis Istis monachoium examina ciebia
Colhgit, acmonitis ca\il qua? leguld Pdirum, anlistes oichnari deberet, cap. 29. « Post longum
Sedulus inslituit. exsiliuni, annoium videlicel ampltus decem, in epi-
Quo m loco tegula sancli Benedicti, quam Wilfitdus scopatum Haguslaldensis Etelesia? receptus ^sf e%
tum in Biitannia, lum Romm dtdteil el excolutt, Re- hb. v cap. 3. Anno secundo (malnn duodetimo)
guld Palrum appellalui, uti el diseite aptid Ambto- Aldfndi, qui jiosl Egfndum reg.iavit, ahus ab Al-
sium Autpeilum tn hbio De vita sancli Paldonis chfrido, td esl anno 697, sedem suam et epispopa-
abbalis et „uccessoium. luni, ipso rege invilante, recepil. Sed,postquinque
i. Ad settetn gesloium Wtlfiidi quod altinet, annos, dentto accusatus ab eodem ipso rege et plu-
natus est auno 634 anf insequenlt, siquidem obttl riniis episcopis, prsesulatu pulsus esl, veniensque
anno 709, annos nalus sepluagtnta qutnque. Adoles- Romam anno cnca 703, a Johanne papa absolulus
cens annotum qualuotdecim Lindtsfat nense monaste- tepedavit «i Gallwin. Meldts ad extremavilw leda-
iium peiht, ibi altquol annos moiatutus. Inde Romam ctus, inductasannotum quinque aDeo meiuu. Poslea
petttt anno cirea 653, pauio anle aut ceilepauto post vi concilto Ntddenst leslilulus piinctpto tegni Osiedt
tnotlem Honotit Cantuauensis eptsiopt^ quam eo Aldfudt filii, td esl tinno 705, mojfiwis ,esfanno ejus-
nnno lepomt Beda in hb, iu cap. 20. Annis feie dem Ostedt legts quutlo, post quadiaginla eiquinque
quatuot tum tn Lugduni mota, lum Romm exactts, annos episcopalus, teste Beda m hb. v, cap. 20, et
ievetsus in Bulanniain, HBwettse monasteiium mdt- quidem Mii Kal. Man anm 709 meunlts. Ceite quin-
ficat et abbttits nomtne adminibtiat. Anno piope 660 decies ternos episcopus annos egisse peihtbetm m
Colmannum, ScoloiHin antesignanum, tefulal tnstj- cptla]hio stio avud Bedam teUilo.
71-3 YTTAS. WILFRIDL 714
PROLOGUS AUCTORIS
1. Biittan"a{l), quam Angli victis a se prottit- A Anglorum Ectlesia est atrociier passa. Hine, ul alia
balisque Biitlanis Afgliam vocaul tel incoluiit, omni taceam, \enerandi antisliles Mellilus ct Justus
cx parie Oceano cincta, lam ingenilis quam el un- Galliam petunl Anglia expulsi; liiiic sanciissirous
decunque ailatis diviliis mirabili copia anliquitus Paler Wilfiidus'tolies a pioprise dignilatis scde re-
~e\uLerabal * jquseIit terrenis rerum coj>iis, ita quo- jicitur; liiiic quoque glonosissimus rex Eadmundus
<jue sanclissimorum \iroium magna Jecundilate et beatissimus anusies jElfegus iriiqna morle dam-
pollebat. Quorum exigentibus meiitis in tanlum nali, marlyrii gloi la dignissime coioiianliir; hinc
gralia Dei omnipoteniis lolam insulam sua munift- 'etiam dubio procuHir prseclarissimu1-etexceilen-
centia decoravJt, ut el cullus circa Dei obsequium jissimse santtitalis Paler Dunslanus in cvsihum
tircumquaque muliiplicarelur, ei rcs aain pubhtre pulsus fuisse dignoscilur. Sed hsec niebrevi auigis=e
q\iam familiares multa pace felicique piosperitate suffeeerili-Majoies clemm-noslri de his mulla me-
fruerenlur» moiiae digua cogno\ere, et luce \eiiialis insigulta
2. Sed cum nihil omni e\ parle perfectum exinde sua posteris scripla rcliquere. '
mundanis Tebus natura concessit» caeca danmatm 3. Et quoniam ea qnae de pra^fato Wilfrido
animi cupidilas dum interdiim quosdam ad hoc scripla habenlur, non simul in uno, sed in diversis
perduxisset, ut suis rebus conlenti esse iiPscirent; " andoribus sparsa esse probanlur; rogalus a non-
pacis munimenta diruplt, pax dirupla rapinas, in- nuilis, quibus me contradicere incongruum duxi;
cendia, seditiones_ belln_ omniumque bonorum ex.- imo, ut verum falear, ipsius sanclissinu Palris ch-
cidia peperil; quse nonnunquam a sanctis ejusdem lectione compulsus, ea quse spaisim tle ipso scripia
pro\ incise\ ins detrita; nonnnnquam, ipsis in im- suiit, noslro opere in uniiin componere institui.
meiisiiin roalis crescentibus^ ii qui mala detenere Equidem Beda, nobilissimus genlis nostrse bistoriaj
moliebantur, \aria «asuum perturbalione atliiti. scnptor, in ipsa Jiisloria de eodem Patreperdivma
Dum enim sludium stium in eo potissimum pone- loca nonnulla dissent, et beatse memonac Odo san-
lCnt, ite perveisorum hominura pravilati amissa ela? Dorobernensis Ecclesise ponlifex de \ila el con-
sui slatus reelitudine eedeienl; dumque illi e th- veisalionc ejus queradam libellum edidit, postquam
verso inodis omnibus insndarent, ne Llorum re- reliquias ipsius sancli de loco in quo priuium
ctitudini ad sui correciioiiera sese \ el ad modicum positse fueranl, excepit, et ad ecclesiam toliirs
darent; iidcm neqniljam suam modo \i, modo fjau- Britianise mati em , quse in urbe Canluarberia sita
dibus exeicenles, quos in mahlia nequiverant, hos esti magno devotionis boiiore iiansvevit. Homm
in communi \ila socios habere nullo modo \ole- igitur-dicla per omnia sequens, pene nilul quod_eo-
r
bant. Hinc multi propria dignitate piivati, mulli a rum auctoiilale roboraii non possil, nihil auteiu
j) ttria eliminati, multi qnoque crudelissima morte ex loto quod contiarium sit, dictuium me toie
necaii, et a jttsto jttdice Deo-gloiiosissimeooronati. confido. Sdiie quitunque bsecvel legere vel atidire
Ha?c in piimordio coalescentis fidei partim insuper dignatus fuerit, precor ut isla me non ita scripsisse
venientibiisin se prasdicatonbus est expeila; haec accipial, quasi antiquis, quaeciinque sunl hac ilc
in processu ejusdem fidei parlim in propiiis et in re, mca \elim scripla prsefene; scd polius cogilet
se piocrealis piaedicaioribus esl peipessa; hsec ni- ct amieis meis me (ul ch\i) rogantibus mofem ge-
lnlominus eadem fuie quaque fundala partim a rcre, el sanclo Dei abquod obscqn um mci amoiis
«us, pariim ab e\iernis hosiibus, in suis palribus et reveicnti.c p\lnbeip \ohi sse.
INCIPIT YITA
Sanctissimi eonfessoris alque po&tificis Ghristi Wilfridi, cujus festivitas colitur i\f Idus
Octobris
i. Anno igiiiir Incamationis Terhi Dei scx- D Oswaldo, deintlyia geniis Angloiiim prosapia puer
ceiilesimo tricesimo quarto, regnante in Canlia fil o Dei Wilfiidns nobiht.ite natus, ei^ vesiigio ccelesii
gloriosissimi Edelberti lcgis Canluaiioriim Ead- esl piodigio mundo nobilissime designalus. Cum
baldo , el in Nordunibna Miccpssore nobilissiini enim bealus pucr iniGiupeslaenoclis silenlio malrjs
Edwini regis Nordanhumbroium sanclissimo rege prodiret ab alvo, columna ignis supra domum in
(l)Jtanon raro apud anliquos scriplum 4'eperiiur Britlania, etiam apud Cra?cos BftT-ravta nomiun»
quain.
PATEOL. CXIX. 23
7J5 EVDMERI CANTDARIETvSISJwiNACHI 518
ijua nascebalur coslitus ennssa omnes circumfusse A t obsequio. Q.io lcgina "vetieiabilis pgriiio, mulltiui
noctis tenebras radio suae lucis abstersit. Quique ejus animi vlrtule Isetata, consilium simul et auxi»
igitur vicinorum tanli luminis magnitudinc subito lium tanlae rei peificiendae devola mentis aldcritate
tenore turbali, ii domibus proruunt, et stupore largita est. Et quoniam eumdem virum monaslieani
affecti singuli quod primo capere poterant arripiunt, s ngulari \itam praeferre eognovit; ieum, ut ipsi
el in tuibam coacli lurbalo murmure ad ignem pldcuit, ad instriam Lindisfamensem veniie, et mo-
coneite cununt. Ad domum usque pervenientes, nasterio monachorum sociari fecit. Quo conslitutus,
flammam, ut ccepeTal, radios emiltenlem jnveniunt; dihgenter ea quse monasticae caslitalis ac pictalis
sed donuim et qusecuncrae \itina nil Lesionis pati eiant edisceie curabat et ageie. Et qnoniain acris
• eratingemi, didicit quanto eiiius psaiiiios etalicjuot
mirantes aspiciunt. Nnr.ioilaqtje stupore pavenles
< Pape ' inquiunt, quidnam signi hoc nobL innueie codices, necdura quidem aitonsus, \eruin eis quas
putas? nimirum divini est numinisomen.jEldomum -tonstira majores sunl virtuiibus, scilicel humilitat s
iirueie volentibus occunerunl mulieres de domo, clbbcdieniiae, non mediocriter insignitus. Piopter
tlicenles : <Sustinete, suslinete, precamur, quo rul- quod n senioiibus etcoaetaneis suis justo colebaW
'
tis ? ad i?ausam ignis eognoscendam quem pise affcciu.
oculis hdbelis tantopeie tendilis? non aliam esse B _ ". In quo monaslerio eum aliquot annis Ctirisio
quara puerum nunc maleniis visceribus editum pio «erviret, animadvertilpaulatim adolescens, minime
ceito noveiitis > Quocognito, gressu lellexo in sua perfectam esse virtuiis \iam, quae tradebalur a
icdeunt, magnalid Dei sti.t devolione venerantcs. Scotis, proposuitque aniinoRomam venirej et qm ad
Quid ad hacc dicendum? antiquum Moysi famulo sedem aposlolicam nlus ecclesiastici srve monasic-
Dei oslensuni in rubo miracuiura \idcmus, cum riales servaTentur \ideie. Quod cum fialnljusrcfei-
ecce iii dorao pueri Dei lgnis sesluat, neecoittbuiil; rcl, ejus -ptoposilum laudaverunt, eumqtie ld quoJ
fiamnia cmical. «ec aliqtud coiisumit. Ei illud wenle disposuer.it peificere suddebant. Aiillecon-
qlucleni aniiquttus Jactum qmd signi jnotiileiit, jam festim \eniens ad pisethctam leginam, indiea\it-ei
mundus agnovit. hoc auiem in seipsa expeiia pene desideiium sibi inesse apostolorum limina visitandi.
tolius Anglici Tegni nobilitas didicii. Re elenim Quae delectala bono adolescentis pioposito, misit
ipsa probdtura est, quod sicut olira Dominus po- lllum Gantiam ad regem Ereonberlum , qui er-t
pulum jutuii ex iEgyplia servilule liberalurus, ipsius -fihus a\unculi sui, poslulans iit eum Romam liono-
liberationis mmislerium Jvloysiper ignem rubi de- nfice iransmiiierel, qno tempore ibi gradum aichi-
mandavil; sic el nunc idein Dominus alum popu- cpiscopatusllonorius, uuus ex distipulis beali pajias
liim suum a tenebns vitiorum eduelurus, qtiem ^v Gregom, seivdliat, vir in rebus ecclesiasticis subli-
ej"usdem educlionis magisterium babeie delegent, miler institufns. IJbi cura dhquantisper deraoidtus
pei emissum «telilus ignem designavit. adolescens animi sagacis, dihgcnteriisquse inspicie-
5. Piimordia ergo vilse bealissiraus Patei Wil- bat discendis operam .daiet, supeuenit illo ahus
lYitlus tanlse nobilitatis signo accipions, cum esset adolescens nomine Biscop, cognomento Benedici-.is,
puci bon e indohs, eidem nobilitali sua induslria tle -nobilibus Anglorum, cupiens el ipse Romam
roorum nobiliiatem supeiaddeie sluduil. Untteaela- \enire. Hujuseigo comitaiui lex beaitnnWilfridum
icm moiibus tiansiens, nil puerihs levilaiis, nil In sociayit, atque uliilum Romam secum perduceict
solentisa m suis rooribus admitteie voluit; sed ua se jussit.
lempore adhuc lenera3 ietalis modesle el cireura- 8. Qui eum Ltigdumtm pervenissenl, a veneiahili
specte In omnibusgerebat, ut meriio a msjoirbus Dalfino ejusdem civilalis aicbiepiscopo honorifice
quasi unus exipsis amarelur, venerarelui, amplecie- st.scepii sunl. Wilfiidus a ponlifice dcientus, fienp-
reltir. Vultus eium magnae venustalis, sed in habilu dicius Romam usque profeclus est. DcJpctabaiur
vultuserat ei multo \enustior mc-s probitatis. Fa- elenim aniistcs prudeniia veiborum slrenuissinii
ciindae, ul td setaiis lenor admittere poterat, munia jtivenis, gratia venusti vullus, alacnlate aelioiis,
"'
linguse, non garrulilati \el delraclioni aot conten- constanlia necne maturitale inleiitionis. Unde qua?-
«ioni, sed iis qnse Dei sunl summo sludio dedica.e que necessaria babebat, ipsi cum sociis ejus, dimi
curabaf. secum esse volebant, abundantei' tubuebat. Quui ct
6 At postquam perfeclioris astalis altigit melas, Lealo Wilfiido paitem non modicam Gdhaium re-
defuiicta malre, statuit nalales lebnquere fines, gendam oblulii, ac filiam fialiis sui virginem, si
quo libeiius posset Domini serviliis ojieram dare. eonjugcm duceie \ellet, ei se daturum forepiomisit,
Quod ubi pairi suo retulit, hbenter ejus volis ac de- quatenus ipse illi in palrem, et ille ipsi esset tali
sideriis coeleslibus annuit, eumquesalulaiibus coepls conjunciione in fibum. At jllegiaiias agens pielali
msistere j"ussit. Ubi \ero quarlum decimum aetatisi quam erga se, cum peregrinus extsteret, dignaretur
explevil annum, comltauis jnunimine Dci, venil adl habeie, lespondil siLi magis piopositum alteiias
reginam Eanlledam aiomine : a qua benigne sus- conversatlonis inesse, et ob hoc relietapatiiaRomam
ceplus cl alitjuanJiu magno cum honoie delen us, i ire ecepisse. Quibus aimsies auditis, dato iiineris
innoluii -sibi pioposilum sua3 rnentis in eo quampo- duce, simul et lis quse tanta? \ise necessitas poscebai
Ussjmumesse, ut reliclo ssecttlo Dei se mai.ciparei copiose" impensisj ipsuro Romam lunsmisit, obse-
717 VITA S. WILFRIDI. 713
crans el nmlta piece conteslans, quatenusde Roma A 1 poris magno leuori qiianipluiimis erat, sua scilicet
rediens ad se decfinarei. Anglorum nalio inierdiXif. Corpus tamen occisi de- *
9. Ul autem Romam venit, bealissirai aposfolo- bitohonoie lumulavil,sicque Angliam piosperotursu
rum prineipisliinina orandigiatiapetiil: elegressus, repedav it.
geimani beati Pelii,eadem causa ductus, oratorium 12. Praefuit eo lempore genli Noidtnbumbroriim
est ingressus, humique prostratus hac prece fertur Chrislianissimus rex Oswius, successor bealissimi
pum aposloltim, quem menle pisesentein videbal, regis el martyris Oswaldi, qui Oswius fihum suuin
palam rogasse : < Piissime apostolorum Dei, fraler Alfridum legni sotium sibi conslittiil. Fucre aulem
beaiissimi apostoh Pelii, en ego peregrinse provinciae utrique reges in Chrisliana leiigione feivenles, Ec-
civis ad lua linuna \ein, \eniani piopetcalis ineis clesiarurn diligenlissiini cultores, el eatholicariini
poslulaturus. Piecor te igilur per pielaiein, qtiam doctiinarum studiosissimi audiioics, amaloies, se-
caelens praestare lotiusorbis aliestalione piobans, clalores. Cum eigo beaiusvirDei Willridus in pa
ut veniam peccalorum, quam per te oblinere confido, triam esselie\eisus, fama sanctitatis el prudenliab
non quseram in \anum, ne mibi tantac piogressio ejus, fama eloquenliae 'el aposlohcd3 doctiinss ejus,
\Ise procedaiineassum. Verum, utexperiar, \incula circumquaque miia celeiilale iimotmt, nec non ad
mea; impieiatis per merila lua sohi; sohe, quaeso, B ' aurespraeditlorum puncipum ingenti cum laude
Impedinienia ingcnii raei el ling«ae meae, quaienus proccssit. Sanetitas qtioque et insignis amor Chri-
veibi Deimvsteria corde percipei e, el disei lo elocu- stianilalis, qui legum coida lepleveral, notitiam
lionis modo eadera alus valeam msinuaie. > 0 fides sancti nequaquam fugere poleral. Ex boc curiae regis
farauli Dci, o insigne pietalis indicium apostoli Dei, Alfiidi prseseutatus, htimane suscipilnr, bre\i,quod
olargabenigniUsclbeTiignalaigilas clemenliae Dei! antea soloaudituin eosciebatur, leipsacognoscilur,
JNontitius oralionis verbacomplevii, quam yivacissi- et eo regali amiciiia? faroiliaiiter associatui.Prohit.ts
mummeniis ingenium el promplissimiim eloculionis eliara inlegen irasevitse,quam fama pi irao vulgaverat,
modum sese percepisse cognovit. Redil in se, el gia- etprudens simplicitas simplexque prudenlia quse in
tiostis miratui seipsiim qui fueral jam non esse. illo ad omnes btimiliiate vigebant{') non modo regi,
JO.Roniseagiiurdegens, orationique acmedilationi verum etomnibuseum charuro exhibebant. Tiibusex
rerum ecclesiasiicarum quolidiana, ul animo pro- lioc annis regalem cuiiam fovit, et \nlule animi
posueral, ii.stantia mancipalus, peivenil ad noliliam giaiidra, gloiiam, honoiem sibi pompaiavit. Unde et
"viri sanctissimi alque doctissimi, Bonifdcii videhcet regio muneie aucius lam mobilibus quam iminobili-
archididconi, ijui iX consiliarius erat apostohci: bus reiutn bonis, etiam inler animales homines
u
ciijus niagisleiio et amicitia fehx, qnaluor ab eo clarus eral. Super lia?c quoque Ripensi Ecclesia cum
libios Evdiigeliorum, raiionabilem Pascbae lermi- iisquaesuijurisexslilciai)l,regahinuriificenliadonotu3
riitm, aliaque nonnulla quae in palria sua nequive- est. Ex eo aulem summa cura piocuiabat, quaienus
rat, didicit. opessua3magistransirenliii\iclumindigenlium,qiiam
11. E clesiastica igitur disciplina magnifice im- seivaiet eas moie avaioium npessnas teconJcntnu.i.
butus el aposlolica Jjenediclione peifusus, in iter 15. Interea venil ad xegem episcopus occidenta-
rodiii, Ddlfmu n episcopum de suo ledilu valde su- hum Saxonum, nomine Ailheitus, \ir sanctus et
spcclum la?tusadi'l, eique tribus annis fida socielate ecclesiasl.cis disciplinis appunie iiisuiulus, qui et
aJhsesil. A quo altonsus, in tanto est amoro hahilus eitlem regi roagno fncrat familiarildlis amore con-
ut illuin sibi bsercdem faceie cogitaret. Sed ne Jioc jiinciiis. Hic, logatus a iege,Wilfiidum ad preslyle-
fieii jio^sei, antistes est crudeli nioile perempius, et i.itiis ollicium promovil, ttipote quem saceidoiio
WiifuJus ad suae pouus, hoc est Angloi iim gen- fiuigi dignissimum -esse cogno\it. Mota-est auleiu
tlscpiscopatum leservatus. Siquidem regina Fian- ca lempestale qnaestio de obscivatione Pdsclia?, quas
corum ea tempestate ssevam Ectiesi.e Cliiisti tem- niagna pt fiequens ealeuus exstiteral, probantibus
peslatem inttileiat. Sam dsemoniaci L.ioiis ignc j) ] simul et confiimanlibus eis quide Canlia el Galhjs
succensa, foittinis omiiium bonomm inluare, inhians ad\eneraiit, quod Scotii diern Dominicuro Pascba'
rapmis et depisedationibus aesluare, sestuans atioti celebiarent contia nioremunivcsalis Ecclcsia?,N.iin
multos examin ilione daronare, et dainnalos immani Scotli usqiie ad id lempoiis scripliirariini seiie hac
moi lis fentaie necare. Unde, ut alia laceam quae III de fe dispulaute non plene edocli, ssepe Domini-
innumeios ouasi miiioies cutdeha exercutt, ocio cum Pastha; diem ceipbiabanl cum esset Dominica
erdesiarum Palies ense perennl, cuin quibus et pise- dies m Pdlinis, ca le quod ips.t dic decima quarta
diclnm jenerandum antislitem pari Jiuic \itse pcena ldna csset, quao lerrainus est diei Paschajis. Islius-
mortis exemit. Quem usque ad locum suse neci dis- modi sccla; \ir saiictissimse \jtse Aidanus. suo tera-
positum Wiifudus secuttis est, cupiens pro eo, si pore giande fiimameiitum fueiat inlanlum, ul a
concederelur, -auicerle cum eo, si permilteretur, si- tunctis quasi seqno aniino loleraielur, dum eximia
niul glaJio moii. Veium ne id Jierel cjnscopus mo !is jn opeieDei moiuin ipsius conversatio consideiaie-
omnibus interdixit, et ne lanlum fligilium flagitns tur. Sed, illo defunclo, Finanus, ve&ligiasetta? illiu<;
suisgladialores adjiceient, Chusii nuseratio sancli- jier omnla sequcns, m episcopatum ejus subrogalus
i_ue yii i peregi iralio interdiul; quodque tunc tem- esl: quo ndiiloiniiius liuic \iue motluin facicnte,
718 EADMERICAMUARIENSIS iMONAClfl 1W
Coluianiius ln sectam anitjorum sedemque successil, A calumniis obseivatio Jibeta. QtioJ si ea qua nite-
cujus teraporibus gravior de pasehali observatione ris minus firma auctoiilale victus exslitciis, profecto
atque dlns ecclesiasticsevilse disciplinis controveisia nec me, nec qiiemlibel meoium tusesecta; ulierius
versata est. Quapropter merilo niovit haec quacstio sectaforem babebis. »
sensus el corda mulloi uro, limenlium ne forle ac- 15, Tum Colmannus : i Pasclia, inquit, a quafia
cepto Chuslianilat svocabulo in vacuum cuucrenl decima luna usque ad vicesimam celebiamus, ei
aut cucunissent. Pervenil et ad ipsis piincipura celebrandum confnmamus, el ila fieii opoilere
aurcs, Oswii \idelicel regls fibique ejus Alfndi,quo- \alitla; aticloiilatislirmamenlo comprobamus. Bea-
iuni pnmus aScotis edottus atque baptismi sacra- llssimus etenim Joannes aposiolus et e\angehsta,
meniis imbulus, nilul melioiis proposili exisleie bomini Jesu tam familiarisconviva, ut supra p^cius
posse ciedebat, quam quod a suis docloiibus acce- ipsius in Coena rccubuent, eodem quo nos oidiiio
peiat. Poiro sequens potioiis fidei pn\ilegio pri- illud celebravil, et in omiiibusquibuspra'fuitEtele-
nnim prsecedens, Roraanae et unhersahsEcclesia; siis cclebrandtim foic sua aucioiilate pia^fixil. Iioc
iilumomnibus anleslare ratum habebal. Siquidem per successionem piudentum et seque sanctissimo-
Clnistianissimus et doctissimus \ir Willtidus, qui et rura \iiorum ad nos usque peilatum, hoc nostro-
Romae (utpiaediximusJeccIesiastic.ediscipHnaeniulia Rium doelrina majorum In nobis slabiii firmita'0
documcnla acceperal, et penes Dalfinum Galljaium fimdaium, hoc a nobis antebac inviolabili obsena-
pontlficem Lugduiii nonnulhs lnibulus exsliteral, tiofie servatum, et fumamus nulla latione non esse
eum suo magisterio rationabih alque calhohca eru- seivandum. J
ditione infoi maveral, ac infoimalum omni scrupu- 16. Qno hsecel bujusmodi nonnulla dicenle, j'ussit
lositate sublata m \erae fidei slabilitate firmaveiat. rej. et Ailberlum suse morem obseisalionis in 11e
Mota ergo (ut prafaii sumus) qnsesuone de pascbali d.um profeire, ut sciretur quo piincipio, cujtisve
observalione, thspositum est, ut syno.lus cogi, el niteretur auctorilalis instilulione. Respondit Ailbei-
hsec quaestio deberet \eniilaii terminaiique. Veue- tus : <LLoqualur, obsecio, \ice mea YYilfudus
runlque illo reges ambo, paler scihcet et filius, presbyter, quia unum ambo sapimus cum cseleus
magnopere deprecanies ul eis adesse dignaietur qui lnc assidenl ecclesiasticae tiadilioms cultoubus;
Spiritus sanclus. Venlt itaque j'am dictus Ailbertus et ille melius ac manifeslius ipsa lingua Anglorum,
antisles, Alfiidi regis amicus, ciim beato Wilfiitlo et j_uam cgo per inteipietera, polest explanaie quaa
suo Agalbone presbyteris : conlra quos Colmapnus senlimus. 1 Tunc Wilfridus ad jussuro legis exorsus,
cum suis cleiicis \enit, et Ilildem abbatissara, sectsa Colmannum non modo -auclorilate beali Joannis
suse fautricera, cura aliis plunbus secum in sjnodum 'C falso nitiaperla lalionemonstravit, veium et contia
diixit. Joannem et contra legem et Evangehum, necne
14. Silentio ilaqtie facto, primo rex Oswius pfse- doctrinam aposiolorum, imo et conlra unheisaiis
fatione praemissa tah ferlur modo locutus : < Hacte- Erclesiae morem cum sen iie in pasdiali observa-
nus, Patres venerandi, schisma in Ecclesns Cbrisii iione probaMt. Quam piobalionem Idciico scnbere
exorlum eo quosdam rainus veulali studentes per- supersediraus, ne in re liuic opusculo non necessana
duxit, ul bis iu aimo (quod dictu quoque nefas esse aliquod faslidmm legcnubus infeiremus. Si qu.s
piobatur) sanclum Pascba sit celebiattim. Cujiis aulem eam \elil, in noslra?, hoc esl Anglorum,
lameh rei causam bene consideranlibus non adeo genlis hisloiia requisilam in\eniel.Hateigo oniissa,
mirum videlur. Dum enim ipsi arieles itcr diversnm \1la1n beati viri, ut toepimus, ordine piosequamui'.,
arripiunt, gieges eliam post se diviso traniiie pioul ipse, de quo loquimur, nos atljuvare dignalur.
lapiunt. Ubi jilane miscriam esl \idere, cum ad re- Finito coiillictu contentioneque soluta, Ailbcitus
gnuin \ia sibimet contraria lendunl, quo commuai domum lediit; Colmannus-vero, suaesedisepiscopa'u
proposito fidei propeiaie conlendirat: et qui \iam dimisso , Scotiam petiit, quoniam ecclesiastic.s
indhiduam perveniendi ad vilam solummodo Chn- tradilionlbus suas liaditiones poslponere noluit.
stum noscuntur habere, absortum \alde absuidtMs- " 17. Yir aulem Domini Wilftidus ex boc raaguse
quc fore dignoscilur, ipsum Cbristum in suis u*jr- apud oini.es esl venerationi liabitus : quippe qui et
slcriis velledissona observalione divtdeie. Ea re in dninis enidiiioi.ibuspiseclaie imLulus.et Dominicis
banc me sentenliam ipsa ralionis necessitas potiss - comprobaius eratoperibus magmficefultiis Quapro-
mum duxit, qualenus utriusque parlis defensores pter a rege Alfudo totius plebis acclamatione ad
una venire jussio noslra coiistniigcrel, quo utnnque _ponlificalum eligilur, sed ipsegia\i Teclamationis
latione audita, quid sequcndum, quid fugiendum adnisu ne id fial obsistere nililur. Tandem impor-
sit, discusso erioie queamus inspicere. Quapropter tunitate omnium victus, ld a rege petivit, ne se
tu, Colraanne, qui-prxctpue coniia morem uuiver- inordinale ordinar. in Britianla permilterel: ye-
saiis Ectlesiae Pascha celebrare a nonnullis calum- rumut tanta res "secundum instituta canonura e\-
nians, causse mae, inquara, et ego lecum sinulis pleii \alerel, ordinandum sese in Galham milte-
observalionis coaiguor, primo propugnaior assisle; ret. Ve.ieiabilis nempe Deusdedil sanclse Caniua-
qualenus auctoiilate qua nititur agnita, si tanta riensis Ecclesise arcbiepiscopus âm huic viiae
csl, £at amodo noslia subeidein auetoiiialca taniis sublractus fuctat, nec in tota BrUlania episcopus
721 .VITA S. WiLfRIDI. "7S2
aliquis canonice ordinatus supareial, evceplo Wine A ciusa vetante confinnanl. Quid Igiiur ncgoiii leror
0 cidentalitim Saxonum episcopo. Ailbeiltis siqui- intendeiet socii ponlificis inlelligenles, pisamissa
dem, cujus paulo anle merainimus, relicla Biitlania, suppliraiione ad Dominum arma arripiunl, magis
Pansiacsecivilatisêpiscopalum sorliics erit. Cum volenles more \irotum foriiier bello ocrumbere
lgittir ita se rcs haliebai, qtiod petebalur i ex pi om- quam ignava capiivitale longioris \ita? spatio ser-
plissime annuii, et consilio patus sui Oswii beatura vantfo pioduceie. Quod ubi a pagauis cognitum,
P.ilrem ad rcgem Galliarum dircxil, logans el ob, acicm sliueie, ac in populum Domini lela dirigerc
becrans qtiatenus \irum honorifice stisciperel,aique festinabant. Stans quoque princeps sacerdotum ido-
iu gradum pontificaius sua auctonlate subli-nari lolalrise coram paganis m lumuio excelso, suis ma-
prsce perei. Igilur, proul dignum fuit, a rege hono- gicis iiicaiilalionibus suos quasi benedicendo con-
r fice suscipiiur, ad Ailberium episcopum cum mai - fortare, ac socios famuli Dei maledicendo saiagebat
dalisdiiigilur, qtiibus ul summa 1onoi ificentia ser- cnetvaie. Cui opeii cum quanlum sua inlererat,
vim Domiiii ad ordinem episcopalus promo\eat siimmo sludio mente, \ote manuque vacasset, ju-
1 ibettir. Quj mandatis gratiosus obtettiperans, enni \enculus quidam ministerlioininis Dei funda lapidem
cooperantibus undecim episcopis JiOjjoiifice conse- jecii, et eumdem magum iiaj'etta fronle dejecil,
cra\ il. B exstjnxil. Rediil mox atl niemoriam viii Dei anli-
18. Quo post-ordinalionera sinm in transmaiinis quum per David facium in Gobam miraculum Dei,
jiariibus demoranle, ii quoiuin seclae pra\itas per cum subito mire paganorum (umultus exoritur, et in
eum pridem detccia fueral atque dejecla, rependen- discerplionem Ghrislianse parlis vires omnium exe-
damm injuriarum sese jam tempiis oppoitunura nintur Quid pltua ? insurgitnt acies, milesCbiisli
accepisse putantes, rcgem Oswtum fiaudufenlacal- sese prosfernit in preces; Domino aulem pro suis
liditatecon\enienies circumvemunl, circumveniendo pugnanle, inimica manus confusa et vicla disceJit.
in eam senteniiam ducunt, qualenus Ceaddam Ebo- Sed post paululum multiplicior in idipsum et imma -
racae civitatis episcoptim fieri jubeat, ne Ecclesia nior icdil aciera struit, telain vacuura diiigil.Tcla
d.ulius caiente pastore lides Christi quamlibet non \acua lecipit, pars maxima rttil, ei pars lesidua
jacturam incurrat: praeseilim cum penilus, inqttiunt, fugil. Et quid morer ? jam lerlio victi cum se ad
ignorelur quo Wilfiidus devenerit, quem ad ipsius quartum prsplitim cttm rege suo pi d?pararenl, me-
Ecclesia? regimen ordinandum in Galliam Alfndus nlis beali Wilfiidi mulio auie horam maie effluxil,
direxif. Ilac ipsorum versutia rex Oswitts incaute navem exluhi, et sanctum Dei cum omnibus suis,
prsereptus, datopraefato CeaddseipsiusEctlesiaepon- _ quinque solummodo ex sociis perdilis, prospere in
iiCcatu, misil eum Canliam in giadtim saceidotii Sandicum poilum evexit. Quod inimici videnles,
consecrandum. Quo cum suis veniens el camdem maxima confusione in stta lemeant, el sei\uin Do-
«edem paslore \iduatam inveniens, inde di\ertil, mini lceta serenitaie \ictorem abire gemebundi de-
pra;dictum Wme episcopum adiit, ut episcopus ab ploiant.
eo consecrardur oblinuit., Assumptis ergo duobus 20. Palrio itaque porlu patiiaque potiius_ con-
de genle Brittonum episcopis, qui eontia scripta festim sibi rumor innotuit, qualiter sua? sedi Ceadda
canoniim eiant ordinati, eumdem Ceaddam paii substitulus anlistes sil. Qm pro re nibil omnii.o
modo inordinate ordinavit. pertiubalus, placido \ultu el hilari pectore Ripum
19. Ordinatus autem Ehoracensi Ecclesise prse- peirexil; ibique serviliisDeiintenlus, magna mentis
latus esl, cum non posi mullos dies bealus Willii- stabililale per aliquod tempns in secietioii habita-
dus pati.am redire iuslituens na\em ingiedilui, et culo deguit. Sed quia civitas supra nionlem posiid
aliquandiu felici cttrsu na\js seouoreos fluctus trans- nequil abscondi, a mtiltis etpiaecipue nobilil usfic-
vthitur. Jam autem medio naii liansito, et bealo quenlabalur, eximise santtualis ejus fama permotis.
Tiro cum stiis clencis in ea quae Dei sunt corde el Rex quoque Meiciorum, npmine Wlfaiius, vir Deo
ore intento, \enlis nuitatis validissima lempesias j) \alde de\olus, famiiliim Christi adnt, eunique ut
exorifur. Quj magna vexatione quassati, landem in loco cederel êcumque maneiel impoituna vi\ piece
regionem auslralium Savonum, quam non noveiant, deflexit; et compos stiaevoluntatis effeclus, ingenti
rrnjecli sunt. Fluclibus \eio in sinus suos ita illuc beaUnn Patrem dileciionis affeclu coluil, ienis et
retiactis tndigense adluic geniili errore devincli iionoubiis auvil.
mholanl, navera et omnia qua? in ea eipnt in jns 21. Metropohtana \cio sedcs totitts Anghae, dum
smim vindicare \olentes; et id propositi obslinato lisec ita fierent, pastoie eaiebal, defuncto (ulprse-
corde tenenles, ut aut capiivarenl, aut morte sibi diximus) arcbiepiscopo Deusdedit, El quoniam lanla
resistenies involverent. Quo vii venerabilis dgmio sedes absque episcopali providentia esse nequibat,
topiosam eis pecuniam obfultt, et quatenus ab in- re\ Canluariounn Egberlus beati Wilfiidi prudeutia
lenlionestia lecederent huraili postulalione admo- saiictilateque audila, ad ipsum misil quam huinil-
nuit. Al illi ferocioies e\ illius veibis effecti, nil se Jutia eum supplicalione conlestan?, tit Ecclesiam
ab eo pro insorum dimissione sumpluios fore pro- \iduatam sua dignarelur prsesenlia \isilaie, opa
rlamant, qiiin eliam non modo omnia sua, ve.um ei consolationis erigere. conlia spirjluales nequitias
etnnr/em ip<.umin uis mooiiuin se aeet?nluros nuIU trvpeo sitse adinon.iiioiiis pioiegeie, et qn.vque ienor
7:23 LADMLUI CAMUAIUENSIS MONACIII 7£1
ccclesiasticse traditionis expelercl, in ea ponttficali « mitur episcopalu, ei ad monaslerium stium, quod
anctorilale slaiuere. At ille lali in causa renili fas tt.it in Lpstirgesei, prhatns secessil.
esse nequaqnam exislimans,) regise voluntati assen- 21. Porro Theodoius bealpm Wilfridum in epi-
jsum prsebnil. Atl ecclesiam igilur \enit, et quae per scopalu Eboraccnsis Ecclcsiae restituit, nec non et
Spiriliim sanctum agenda cognovit, sedultis inili omniura Nordanlitunbrorum, sed et Pietorimi, quo-
admiiiislravit. Is primus erat, qui intei ejiiseopos tisque ie\ Oswius imperium protendere poliierat.
de Anglornm gente crealos cathobcum vivendi mo- Sicqtie \ir sanclissimus Pt animam suam in patien-
rcm Angloium Ectlcsiis liadeie didicctaf : unde et tia possedit, ct nuiHiplicaltis hnnore, quod sutim
peiplma caihohcap obser\alionis moderamina qua- ftieiat, tolms populi e\siiilafione retepit Quo lem-
que per easdem Ecclesias sna doctrina diffundebal. pore legnollerciorum Y\rfanus prse>Jdebai, cujtis
Q.iaie f.iclum est ul, ciescente per dies inslilutione paulo anle meminimus Qui cuni morluo Jaramaniio
catholica, Scoli omnes qui lunc moiabantur inter episcopo sibi suisque ahum a TheoJoro daiippteref,
Anglos, authis manus darent, aut ad suam palriam non eis ille novuiii \oluit episcopuni ouhiiare, scd
repedarenl. prsefatum \enerabilem Ce.iddam eis dedil. Bealus
22. Beatus aulem Wilfiidus, prout ei facullas vero Wilfridus suis reddittis, egrcgia inenlis inslan-
ineral, hae illac propter verbum Dei disseminan- i'I lia opcramdabal, quatentis et eaqtia? longa \etustas
tlum magna popuh frequentia comitatus peigcie aul iiicuiia dissolverat, in ccdesiis reslaurarel, et
consiieverat. Quod cum lempore quodam faceiet, quse m subdilortim suoinm monbus oculos magni
t'evenit in Iocum ubi natus fuerat aique nulritus. DPI offenêie polerant, eliminaret. Qmbus operjbus
Cuj'us loci intiigenas \cibo vilae ccelestis emilrrent, c.nanlo magis njtendebal, lanlo se in majori \iitu-
innllos ah amoie lerreno a\ertil, ct ad amorem om- lum excrciiio consliingebat, ut siibjerlis in ejus \ila
nipoleniis Dei convcttit. Untle faclum est utplurcs cssei \itieie, quadiligenlia debereut \crborum ipsius
lbidem ctllas Domino serviie \olenlibus iusiitueiet, dociimenta suscipere.
ct quonam pacto conim \ita componi deberet, 25. His aultm qusedestiutta lepereiat in integrum
imumquemqtie piudeiiler insliueicl. Sicqiie per restitutis, etclesiam in honoiem beati Petii aposto-
ties conlinuos anlios modo Cantuariensis Ecelesia; lorum principis a ftindameniis consum navii, et eam
<iispo«itioni, modo illorum exhortationi et illorura nmllo dccore sub imroensa priiicipum ae populorum
(orrcclioni suae piotideniiae curam inipendit. El frequentia consecra\it. Ut autein \enttim est al sui
licct episcopaliscaihedia? piopiitim lotum nusqi.ais sermouis oiTi.cium,luce claTius visa smU Doiiiinica
baJjerel, t.uncn cpiscopab olficio sludiose iniemus ~ in ea veiba co i pleri: Non vos cslis qui loqutmini,
^tlagebal qnnliier di.tbolo sua \csa eriperel, el ea sed spiiitus Palus met qui loquilui tn vobis (Mallh.
Domino CIiusio toncihdret, atque in sanclse conver- \, 20). Quod ea re plane Iicet consideiare, cuiii el
fcaiioms proposilo corroborarel. populiis lii Dominum raagna sit dileclione PX illo
25. Einenso atilem spalio tiium annorum, Thco- affectus, et coida piincipum lanto limore el ainore
dorus a Viiiliano pipa aichiepiscopus consecrattis Dei sint accensa, utnon solum ca quse piius ad juia
rt inissus, Caniiam \enit : susceplaque sedeponfi- ipsius ecclesise peitinebaiit, ad \oeem illnis tesia-
ficatus, in mclrcpoh civilate, mox secundum quod mentis confirmarent, sed el qtisetbm de suis ipsi
A.goiem ectlesiasticum decebal, ca qttse circum- ecclesia; condonai ent. Triduo post hsec omni lurba
cpiaque emendanda eiant, stimma piudentia elpon- seeum detenia, pane vlt.e tam ccelestis quara ter-
i'ficali auctoiitale in melius nmlare sludebat. Ut restiis eam copiose lefecit. Ecclesiam pratterea
vero eompeiii Ceaddam conlra eanonum ^tatula in inagnis^muneribus el ornamenlib decori domus Dei
ppiscopatus gradum fttisse consecrattim , pubhca competcntibus dila\it. Et cum bsec opera laude
illum increpaiione redargtnl, et quod degradari jtire dignissima fdcei et, uli niortifeidm pesfem laudem
dcbcret paulo disliiclius minattis tsi. At ille, ul erat fugiebat humanam : ac slc posilus in medio populc-
magnce huinihtatis et inansueiudinis vir : < Si me, j3 ] iiim.oiimibus eral speculum et mfoimalio openim
iuqiiit, asseiis contia scita canonum oidinatum, bonorum.
hbenti anirao e\ordinaii concedo, cum piolecto 26. His ila sese habentibus, omnipoicns Deus ut
nunquam lanii apud memelipsuni exstiterim, qui meiiia famuli sui quanti pendeiet mundo demon-
loco bujusce rcgiminis vel ad boram prseesse de- slraret; qu.e internarum luce \irlutuiii piimopro-
biierim; sed obedienli.e causa j"ussus sublre, Jioc fudit, eliam evienorum exlubilione miraculoium
licel indigmis consensi. J Qoa responsionis ej'us decoiare vohiil. Hinc esl quod die quadam cum \e~
liumilitale Theodoiusacccpta, dixii eum nequaquam nprabilis pastor oves Dei verbis et fidei sacramentis
gradu isacerdoiu se vellc pnvare. YeTum quia (ut imbueret et anliquo humam gener s hosti in cis
diximus) inortiinale ad lantura minisierium fuerat jns dominandi auferrel, aique per sacii chrismatis
oidinalus, ipse ordinaiionem ejus canomca ralione unctioiietn sepliformis gralise Spintuin jam baptiza-
consummavit. Sed iile considerans se non jusle t s traderet, ecee per effusas turrans mulier nimlo
tpiscopattim alierius cpiscopi obtinuissp, pceniientia doloie afflicla roinistioDei occurrit, dcfunclse funeia
duclus elcgil potius lali bonoie caiere quam alle- piolis raiserabili deporiatione in ulnis ostentai.s,
rius calbedia? ulleiuis rajuste pisesideie. Discessit Quo \isoPalei obslupuit, ha?si:queloco, p.tuluroqiie
"
725 YITA S. WiLFIUDI 7iC
ab incoepti opens minislerio se cobibenii oibala ^ insliiiiit. llaet pioptersummaqiiies erat plebilegaba
inulier acri doloris nimietate luibala pionior incu- jura tenenli, leriafiiigibuseilranqiijlhtateopimasms
buit.gemituque prsepedila vix in liaec verba erupit: culloribus non modo egeslalem colelial [f. lollebai],
« En, mquiens, bone domine, quem ad imposil'Oiiem sed et operi Dei absqtie sollicitudine f3?cnlaiium
maniis lu33confirmandum in Clnisto poitaie decie- rerum curam impendere permiltebal. Classica dna
yeram, jam non solum ad confiimanduni, \enim silenl, nec lalronum incursio formidatur. Quid
primo adiesus^cilandum amortuis tuaesanctss pielati plma? ut cuncia luevi edicam , promical Ecelesia
piseque sanetitali apporto. Christum ttium prsedicas pacato fcedere nexa. Quse ut diabolus \idit, propria
omnipotenlem, quod precor openbus proba, et sibi malignilale invidit, el traclans secum pacisln-
meum a morie filium unigeniium suseiia. Et quanti lesruptionl rausas invenit. Spiritu namqtte supeibise
hoc est omnipotenlise suse panulum sustilare, et stia?iinadil genlem Pielorum in lantum, ut ea gens
mei doloris slimulos effugai e ? reveta nihili. Qua- (quod semper fei re <;oiisueverat) bello a se tentaret
propler m boc peto quae piaedicas lata esse potenlei exculeie jugum Anglorum.Prsefuit eo lerapore regno
ostende, ut ad meam consolationem nnieum filium Nordanhumbioium Ecfiidus filuis Oswii regis, qui
meum reslituas vitse. > Ingeminat querulas voces, palii suo in regnum successerat, vir in armis stre-
cuj'us \ehemenli gemilu coacli sub uno convolanl B nuus, et beaii Wilfiidi amiciliis vehemenler aslri-
omnes, En plangor grandis. Tande.n compassus ctus. Ilic ergo ponlifiti negoliuro Picloruin qnodin-
vencrabiiis Domiui servus, agit tacilas saneto sub cumbebal exposult, alque ul rebusopem suse in-
peclore grales, quod lurba nonJum ppifecise fidei lercessionis ferret supplici piece adraomiit. Cujus
. novit rcgaie clemenliam Uomini Clnisli; moxque dehinc beneditlione \allatus alquesanclissima ora-
solo fusus el faciem Iaciymis perfusus : < 0 Domine lione comitatus, cura paiva mihlum manu Piclis
Paler, ait, non ad merila mea, sed ad ttise pielafis occurril, Piclosque occursanfes catervalim pro-
opera, precor, plaeatus altende, et cerumnis htijus slravil, et Picloium lumorem gladn ullione repres-
niulier.s opem luse consolalionis impende, resli- sit. Et quid morer' dal stragem lale, ledeunt iii
lueiido incolumem filiurn suum per Jesum Chrislum colla catense: sicque victoria lseta politus rediitj et
Dominum r.ostrum unigenitum Filium iuum. > Quo eximias propugnalori suo giatias egit. IIQC modo
dicto suriexit, et caput defuncti dexleise manus genti Anglorum pax reslituta per annos aliquot
cxiensione tetigil: cui ad ejtis taclum capul exagi- mansit. Al iegno Merciorum posl ha;c in chssensio-
Janli vir Dei manum porrexit, el erectum vivum nem elalo, rex prasfatus armis paceufrevocare-de-
incolumemque cunctls exhibuit. Yulgus in nimios sideians, obvius eidem regi in hellum processit,
admiialionis ac laudis clamores excilatur, et fide pugnam commisil, quara quseiebat pacera, duce fu-
plenissima in Clnistianse legis ohseivantia consoli- gaia exeicituqtieprostralo, viclor obtmuil. Ea nimi-
datur. Puei iedivi\us in Cbrislo per raanus iropo- runi rebuic regi sic processit, quo Deus ostendeiet
Eitionein confirmaiur, matil cuin gaudio redonalur prccesbcati Wilfiidi anle se penitus cassaii non
eo pacto ut seplem annis nialerna cuia nulriius posse. Nec mirum. Qui enim in Evangelio di\it
>iio Dei restitualur. Quod posl prsefinitum tempus omnia foie posstbilia ciedenli (Maic. i\, 22), mcuio
ne fieret patre suo iuterdicente, exsul ad exlernos ilh quem el fide calbolicum, et in openbus ejusdem
fugil cum prole Biiiannos, sciens \idelicet puerum fidei prsecipuum ipsa Donnni sapientia vidit, qu.s
nequiquam contia -viri Dei praeceptum in proprio juste petebat, possibilia esse conceJeredebuit. ISam
.secum posse manerc. Qupd iamen sua fuga ei coa- deillius fidei integulate quls dubitaie, aut quis de
luht. Post parvi tempoiis dies pispfecius quidam perfectione oppium ejns digne valeal dispulare'
Jnvitis paientihus pjierum in manus Paliis redu\it, Verumlamcn paucis opeia ejus qnsed.tm descnban-
quem protmus seivilio Dei mancipavit, et bene tur", quae et integrilali suse fidei testimoniiini piae-
instructum pliiribus imitabilem in sanela conversa- beant, el ilhus corths devolionera imitari volenles
tione postmodum f cit. Hinc quique pei-pendite quid rj quod imilenlur pise oculis habeant.
signi prsstulerit snper ej"us cunabula ccelitus emis- 28. Ac primo dicendum quod optimis a puero
sum lumen radianlis flammse. monbas insiilutus, nulla quoad vixil eisdem poluit
S.T. Ea lempestaie legnum gentis Anglortiro ge- ratione abduci ineommutabjhs j'ustitiae cultor, nec
nino_decore jntebat, cum el reges Cliustianiiaiis favoie remilti, nec detraclione diduci, neciaudibus
amore ferv ebant, el pontifices drvini opeiationem decipi, necvituperatiombus in zelumpoterat com-
jnysleni stimmo sludio exeicebant. Hinc regalis moveii. Per noctem divinis insistens obsequiis,
-pro\ideniia Jioc potissimum per se geiebal quosque coipus suum quod ab omni contagione ex ulero
suhditoiummagis & pravitate morum ahsliahere, malris sua; mundura custodierat, tam vigiliis quam
quam cupidilate animi res eorum diripiendo distra- fiigoribus niire afficiebat, singulis illud noctibus
here; nec ulla cis cura fuerat quarn subditis, sed aqua fi igida linguens, nec prins ab Jiac consuem-
quam bonis ipsi legnarent. Hinc nibilominus sacer- dine cessans, quam Joannis aposlolicse sedis anti-
dotalisapet sui ofliciiplenissime compos exstitcrat, sles eiiui pro setalis suse grayitale huic proposilo
eis solumraodo sua diligentia opei am praebens, ad fincm j"uberet imponere. INon hunc ardor aestalis ,
rridg ipî s erdmis inslitulor et auctor Deus iusum non fiigtis*blcm's(ab inslantia ccjppii operis Det
727 EADMLRI CAiSTUARlENSIS MONACUl 728
deiorqaere valebant. Pioelered qiiaqimersum gratiai ^ tans, quod negotium jegina* persuadei et, ut om sso
pra>tiicandi gratiam Dei pprgens, paratus eral pro' viigiiniaiia pioposito legias \oltmtali assensum prse-
ipsa qtiaro praethcabat \erilate vitamdare^si occasioi bei el. At Wtlfri.lus, sciens scriptum esse : Vovete
competens offerrelur quae id fieri postularet. Si\ et teddite Domino Deo veslio (Psal. IAXV, 12),
^quando aliqtiid deliciarum quovis evenlu, el hoci m.iluil Ecfrido bae in re non parere, qiiam suuirt,
siimma cura paicilate, in escam sumebat, idipsum Domino satrificium anferre , ne per lioc non modo
iii se poslmodnin gravi inedia \mdicabat. Ilaec in-
virînis, verura et suse aniniae mortis reternse dis-
si.tuiio viia? niiuimum elationis el niaxjinum hiimi- pendia paiaiet. Eigo \irginei \oti faiilor e\istens,
lilatis in ej'us petlore sUiditira conipaia\it. Il.rc i "vigilantis animi sagaciiale piocurabat, ne qua fe-
«tibditis sibi e\emplum sanctac conversalionis in- inineae menlis ineonslanlia proposilum \iigoposl-
dixit; lisec eosdem in arclam coiilinentiae -viam ponerel, ct terrenis illecebris aiiimuni de\icta sup-
induxil; hxc qtioqne mullos a suo erroie eouversos poneret. Egit igitur sua induslna, tit \irgo potius
ad Christi gratiara duxit. Unde quaraplurimi nobi- thvortium conjugii a conjnge qu33rcret, quaienus
liuiti Incitaii, filios suos Dei seivitio mancipandos : hbertate poiita saeculumlinqueie, et llialanns aeterni
viro tiadebanl mirantes, admirando ejus merila d; regis valerel fehciter iiibaeiere. Quod quidem fa-
gnis laudibusapprohanles, atquesuos ipsiuspiobi- ctum est. Nam ubi lex compeiit eam nullo paclo a
latis imiialores lieri roodis omnibus exoplantes. proposito posseiniilaii , Ticet iiivitus, concessit ta-
SeJ sicui sa»pe qtioJ altquibus piovenit ad virtutis iiien ut 'lelicio s.eculo, proul volebai, actiperet
profetlum, aliquibus procedil ad lniquitatis effe- velamen insigne \irgiiutatis. Qua hceniia fehx,*ac-
cttrai; sic utide nontuilli in amorein et \eneralio- cepio veiaraine a beaio Wilfndo, qtise mundi sunt
ncm famuh Dei profecerunt, inde quidam in odium cum mundo deserml, sprevil alqtie a sui desiderio,
el conlumeliara ejus eiuinpiml Atallileta Dei cum cordis piocul ahjecit.
tis qut odeiani paeem etal pacificus (Psal. cxix, 7), 51. Eimerobuigis \ero regali est copulata conj'u-
el odio ipsonim suse rependebat obseqniuni mansue- gio. Per hanc lgitur diabo'us odium qnod conlra
ludiiiis. \irum Dei habebat, exeiere oppoitunum exislimans,
29. Prselerea In Aiigttstaldensi oppido leinplitm animum Illius injeciis quibusdam siinuItaiiLus at1-
iuirabili opeie fecil, quod ipse In honorem beali vei sus eura inflammal, quoque ipsi snartim ins'dias
Andiese aposioh Dnmino dicavil, ad vicem videlicet fiauduin lendal vebemenlcr instigai. Cui sugge-
beneficii rppendentlain, quod idem aooslolus jamei slioni eo facllius cessit, qtio muliebris Inconstanlia
liudtim impenderat. ln ctijtis temph consliuctitme ' ct nienlis, irfferapeianiia Iubilcse ostenlationis, op-
non defiiit m\idia moitijeii serpenlis. Nam dum piessio ac rapina \ioJentae daumationis, q.ua?in ea
caemeiitaiii hnnnt supciiora parietis, prsecipitanle magno cum iumore vigebanl, senum Domini in
illtim aJ\eisario huniani generis, unus eorum in ledargulionem sui multoties aceiba invectlone ar-
jjraeceps corruil, el sic ul contrilis omnihus mem-• mabant. Quamobrem non parum Inlus offensa, ct
bris jara defnngi putaieiur. Qui cum\elul in ex- insuper daomoniaco igne succensa, gloiiae dignitali-
halafione sui spirilus Iaboraiel, e\cununl oran?s; que ipsius magnopeie ^ccjiit Iinidere, el quonam
uipoie ad exsequias funeris cjus. Vir autem Domini modo eum dignilate sua spohare ac spultalum ahji-
YVtlfridus cum corpore absens pr.Tsentia sj)irilus cere posset, occasiones quaerere. Consideiata er_o
cuncta dignosceret, moxsese in laciymas dedit, et, gloiia viri, quahler eum omni e\ paite aillueiii a
quosqtie assideliiium quld eveneiit e\ ordine do- dignitatistiicumfulsisset, regem muhebi I facundia
cens, pro saltile fratuseos inlercedeie poslulavit. convenit, quasi dc quibusdaui suis ulililatibus attu-
Ubi \ero ad segrum venlum est, mo\ ad Palris lara; re aulem vera piima an animum eius ad qua?
ctum piislmam leceperunt roenibia salulem : et, si vcllet acclinare posset habere, ex obliquo perqui-
diceiidunijlelbumerubuit, cum per hominem vitsese silura. Quem ubi ad suum volum csse persensit, ut
depelli, elhomim \itam restitui \idit. Cujus rnoitis D ' hominem Dei m mvidiam adduceret, fiaudulentis
ditctor diabolus, \idensviium tam internis animi sermonibus ejus gloriam regi ccepit adrairando enar-
virtutibus quam exieiioiura cxhihitione miraculo- laie. JSdin, exposita dniliartiro abund.tntia, cccno-
runi su.mi confusionem augere, ui inmiam sui fuio- biorum multiludiiie, sedificiorum magnitudme, sub-
ils malignitatem acceiidilur, quibus moJis poterat ditoium piiucipuni luiba, Obsequenlium mililuin
inlulil:
inquirens, qualuei confusionem Suam \ersa viee in copn, rpgalibus \estibus .el armis mstructa
eum relorqueiel. < El quid amphus ipse libi, quam lu sibi? loUttii
30. Acceperat auiem ie\ Ecfridus conjugem no- i-pgnum tuum episcopatus ipsius esl; quin el si tua
mlne Adeldtidam, qp.e in voto virginitaiis polras: poteslas ejus poteslati conipaTelur, rainor est. Tei->
hanc vitam iransigeie proposuerat, quam aliena minus enim impeiii iul suis fmibus coarotatur;
libilineviolaiL Jnncta esl lamen legi praefato lege! terrainus aulem cpiscopatus ejus luos lines aucto-
tonjugah, non conjunolioiie Piinali, Cuj'tis rei gralia ritate progredilur. Et, f.Ueor, fidehbus et amicis
bealum Wilfildum lam per sequam et per amicosi liiis est timendum ne,-si ahquando inimici tui confia
suosiex convenit, orans et obsecrans, oi maxi.i a- te arma suseepennt, ipse quam prsedical paccm se-
tuo*
lum leiuin pollicitalione inhoc ipsum allicere len- quciifli suos al) aunisiranmnes letineat, tuque
729 TIT4 S WILFRIDI. 730
rmn -paucitate inimicis infeiior \ietiis oecuiubas. Aejus iiifortuiuo valde contusldtis non pancd disse-
Quapropter de ncgotio ante negolmm tracta; et, ruit yerba consoldtionis, paiientise et \crae char.-
neiu ipsa geslione negoiii-lua virlus decidat, qnsei latis, dicens, lnier alia, nihili esse pendendum quod
obsunt gnarus praeordina. Sunl qmdem et aha non- conslaret nonnunqnam fore pendendum. Ipse \eto
nulla quse libi honeste jjossuut persuadere, iui bo- post ha?c Romam iiurus, et ne qtiod scandalum
noris nullalenus esse, non dico superiorem, sed Ecclesia? Christi propter eum immineiet causam
parcm quemquam in regno tuo habere. Quae nec suam ante sedem aposlohcam expositurus, ad mare,
dici quidem opus esse recognosco, quia non modo veueiabili monacborum collegio dexlra la^vaqup
tuae prudenlix, sed et cuivis imprudenli claiaesse stipatus, perducittir; na\i iroponitiir, pia illorum
non nescio.» imprecaiione peifungilur; piosp"ero eursu ventis
.51". Taiibus verbls rex permolus, et quasi suae \ela pandunlur. At ulu paululum navis processit,
ntihlali consuleieiui, ad ea loius arreclus, -mclius mutaio vento pulsus est Fresiam : ubi a ba«baris ac
suis rebus consuh non posse putavit, ijuam si vir rege illorum Aldgislo bonorifice susceptus, ibideni-
Dei suis omnibus privareiur, et episcopatus ipsras que bonorifice coinersalus, ab omnibus sunimo
iu plures episcopos divideretur. Yeruin quia id agi cum bonore, quoad lbi manere cordi fuit, habitus
'
prseter consensum Ganluariensis aichiepiscopi mi- B est, Iicet adhuc tota pio\incia idoloiura cultui de-
uime poferat, verba nialignse accusalionis conlra diia deserviret. Yicem itaqtie benignitali eorum
cpiscopum ipsius sedis antistiii Theodoro mandant, rependere volens, praedicabai eis verbuni Dei, et
fl ad suse \olunlatis effectum deceplum inclinanl. mulla millia veiho\eritatis inslituit, ac fonte salu-
Venit ig tur ad regalem curiam Theodorus, sna iari a suorum pcccalorum sordibus lavit: sicque
aucloi itate reg ara yolunialem super Wilfiido im- susceptores suos el a Domino suscipi, et Dominum
plelurus. Quod factura esl. rJam proliims in locum in se snscipere fecit. Erat atitem anle adventum
ejus tres episcopos eo absenle oidinavil. Res \iio beaii viii terra ipsa magnse salsitatis magnseque
-celari ron poluil : et admiraiione quammaxinia slerilitaiis, et velut in inodum rupis nimiae aspei i-
duclus, lulari corde, alacri vultu, modeslo gressu latis, ac per lioc quibusque ainmahbus ad ineolen-
regis paluium subiil, causam negotii peiquisilurus. dum magnse incommoditatis. Yeium ad praedic -
Cui boc modo, ut feitur, ad inquisita responsum tionem vii i Dei eadem gente fidem Domini snsci-
est : < Nec te impisesenliariiin alicujus criminis piente, sicut coida eoium supernse dulcedinis loie
.tthnissione notamus, nec lamen statutum de le ju- ad feiiihtalem opeium honoiuni niollila, et inhabi-
ditium hac vice mutabimua. t Ille \ero lahbus ver- lalione Spiritus sancti sunt accommoda facta; ita
lis nonsibi satisfaetiim esse consenliens, apostoli- " el lerise ipsoiura salsitas in dulcedinem, sleiilitas
tamsedem appella\it, el pro eorum injtislitia indi- in fertilitatem, aspeulas in moliitiera atque pin-
gnaius rellexo gressu aiilam egredi voluit. Inlucns guedinem versa, oninibus inhabitaniibus eam di-
aulem quosd.mi satis foeJo su s casiijus insullaie veisse coramoditalis copias lauiissiroe intulit.
cacltinno : < Et o, jnqtill, filii, fehti piospeiitale 33. Interea ii qtii stia nequitia vicli amicum Chri-
ducalis tempoia Iong3; sed noveiilis, quantocius sti jjiojnia dignilate, possessione, lerra protmba-
MJISiufcua lesohcl h.ec gatieha yestia : net prius veranl, legalos suos tam fraudibus iniqulssinn;
htinc annum transisse \ulebilis, quam istas quas delationisJigalos, qnam et divcisis exeniis oneratos
stiper rae deiisiones halelis, acerbi mcerore Iua- in Fianciam dirigunl, quo vuo Domini pditira
ns. t Quse prophetia veutas facta esl. Nam posl fiaude, paitim muneie laqueos deceplionis et ca-
noii niultuin lempoiis conserto giavi prjeho inter ptionis, laqueos depra?dat.onis, perditionis et moitis
Eclridum et Aihedura regem JMeicioium ju\ta flu- msiituanl. Sed ut laqueus eorum , qui muneribtis
vum Treant.i, occisus ^sl JSlfuinus fiater legis seducti laqueura inslituerunt servo Dei, ipsos invol-
Ecfiidi, juvenis circiter decem et oclo annos ba- veret, quemdam sacerdolem Domini,-nomine Wra-
bcns, utnque provinciae muliiun amaJnIis : e\ cujus ..• fiidum, nuper a suo episcopaln deposifum, el lunc
morte magnus et uiioleiabihs mccioi Epfiidum ac in peregrinationem pio Dei amore euntem, occulto
snos jierctitit, onmisqiie Letitia qu.im de evpulsione juditio Dci suis omnibus spobaverunt, vicinitafe
beati Wilfndi habueranl, j'uslo Dei j"udiciom insti- nominis propnaque mahgnitate decepti. Yerum ubi
liarn vcrsa esl. Sic ex eo quo a se foitissiinum boe ab illis esl intellectum, el quoniin vir Domiiu
iiiilrtem Domini repellere non timueruni, nunquam ea tempestate degeret lecognilum, Ebiouu.s,-regalis
-l.ela \ icloi ia poiili sunt; sed qui puus p-trva nianu cunse et istiusnequilise prraceps, sciipla ciiromagna
11'ilituin, ejus inlereessione mumti, ingentes copias munere Aldgislo regi direxil, petens ut Wilfriduni
stra\eranl, posimoduin cum ingenli copia a raro omnibus bonis e\spohatum ciudeli morte necaiel.
inihte victi cadebant. Nec iujuiia. Repulso eienirn Rex autcm nec piecibus, nec doms sub se tadeie
eo per qi.ein \ictoies e\sliteianl, ml eiat residui tanise nequilise acquicscens, missam charltiiam
quare passim \inci non debueiunt. Yeiumad ordi- magna cum indignatione diriiptaro lgnibus injecit :
siem insliluii opei is styli officio redeamus. nequitircque, ttt dignum fuit, expiobrans, legalos
32. Bealus Wjlfndus ep;scopalis calbedrse digni- absque bonore dimissos slatim remc.ue piaecepit.
fale privalus ad sua rediit, iiliis el fu'lubus suis de 51. Securus igitui iiisidiaiuni pia?sul, jii ipâ
731 tABMERICANTUARIENSIS M02UCH1 732
provincia totim cttm nova Defplebe biemem fdiciter A suo fidus exislerei, focdus rumpere nnluit; egogra-
exigens, deinde pergendi Romam iler repeinl, el tia Chiistt fidelis fidem quam vero Deo promisi,
Galliam perveniens nofa sibi regis Dagoberti nicenia violabo tillius leneni coromodi eausa.? Absit, abs.l!
gtibit. Quem ipse re\ visum mox recognovft, eum- imo in sua [7. mea] fide le suscijno, et qtioad \elle
que mulla cum Isptitia hospUio siistcpil, ei vocalis libi ftieiil, ut mecum maneas obsecro. ld cjuoqne
hoininibiis snis, hac eos voce alloquitui : < Yirum magnopere desidero a le peleie, quatenus si qtnd
lumc quem ecce coram liabelis, niagnopeie dilectiom in meis affectuosius amas, accipias, ularis, possi-
vestiae commendo, rogans ul illi in quocunque ne- dcas. i Hac viri bonitate siraul et benigintale vir
gotio veslri opus habueiil assislalis, siquidem me, Dei magnifice deleetatus, qtnd poiius animo piojio-
sicut credere fas esl, sincera mente amalis. Hn_ns supiit, viro apeunt: sicque muliiphcttus rebus ac
etenim probiltte et industna \obis redtlitus, \obis- soeits, graliosus ab eo diseessit.
que, ut nnpraeseniiaiiim \idelis, legia sum digni- 56. Roniam veio usque peiveniens, illico fama
lite prsolatus. Nam tludtim, \elut ipsi recordainim, jam cogiuta sanctitiilis ejus quaqtie percrebuil, et ti
cum popnlarihus insidns lere perdhus cssem, exsul quaropluriniosci\ium\eineiitiin obviaraegil.Adeiat,
qtiaque libeialioms meae giatia obenassem, pelago et magno \ulgi favore susceptus in aularo beanPetii
quoque jatiatus ad igna\os Hibeinos perlaius fuis- " vcneianler adiluclus est. Ponlificalum aposlolicaj
sero; hiiie me mde adductuin magna benevolenlia sedis bcalsememoiissAgatlio tunc rogebai, \ii jttsius
-secum aliquandiu lenuil, ab onmi peiiculo pioic\il, ei simplex, ac in rebus ecciesiaslicis non medioci.-
aujue n.nivo solo incolumem ac tutum lestitui posse ier soleis In cujus ac pliiiimorum episcopoium
donavil. Quaptopter per meara et \esliam \os ob- pisesentia cum beaii Wiliudi cattsa essel puesenti-
iesior saluiemul, si qua in \obis est fidcs, t.tiitum bus accusatoiibus venlilata, iumeisoium judicio
scrvemus ainicum, et \icem exhibii.e nuhi dileciio- absque crimine accnsaius fuisse, el episco[ialu dignus
nis ac Lene\olenlise comnmiiiler giatiosi piocurra- esse comprobalus esl. Quo in tempoic curn Idem
jniis [f. piocuremusj ei lependere. i Ad hsec dicta papa Romae synodura congiegaret centum \jgiuii
quique lsetantur, suamque Iseiitiamvehementi accla- qtnnque episcoporum adversus eos, qui unam in
matione lestantur. Neque enim leve jucheabilur in- Donnno Salvalore volunlatem alque operalionem
ter lllos quemquam subjecloium \el nutliie contra dogmalizabant, \ocaii j'ussit bealum Wilfnduin,
p-.aecepiumaut \oluntalem pnncipis sui. lliiic sedes atque inler episcopos considentem cbeerc fidem siiam
ei piaedia, dignit..les et vaiia dona sancto a rege simul et provintiae de qua venerat. Cuinque catbt-
offertintur, alque ut stu regni dignarelur terras m- p hciis fide cum sttis essetinventus, et abs ic saceido-
colere ac, incolendo j'uri proprio \indicare, muhis tali dignitate puvatus, jihcuil ut Romana; sedjs
pietibusexoralur. decielo in epistopalum leslittierelur, et in monu-
35. Sdnctus aulem, stti propositi memor, regiae menlum suae callioljca; hdei pjusdem synodi gcstis
vohinlaii non cessil : sed quibusdam necessaiiis le- hoc scriptum inseieietur : < Wilfudus (2) Deo
bus assiimplis, qmn etiara sociato sibi quodam ainabihs episcopus Eboiacse cnilatis, aposlohcam
prasule Deoilaio nomine, a curia rccessii. Inde sedem de nia causa appellans, el ab bac poleslate
Campaniae ducem yocahulo Beilherum aduf,-ei ab tle certis inceitisquc lebus absohitus, et cum aius
eo nobilitei snscepttis est. Qni post exlnbiia \er.e cenlura \iginti quipqtte coepiscopis in synodojuJi-
ch.triiafis aiqueliumanilaiis officia, cum homine Det cari a sede consliluliis, pro omni aquilonali paite
residens cospil ei enanaie, qualitei ininuci ejusdem Buiianise el Ilibeinia?, quse ab Aiigloium ac Biiiio-
yohieiini eum perdeie, et se ad inteniioncm ejus num nec non Scoltoium et Picloium gentibus in-
oblatis muneribus infleclere. « At ego, inquit, non -coluntur, \eiam el calbolicam fitleiii confcssus es',
immpinor qu'd fidchtatis et anucitia; quondam in et cum, subsciiplionesua coiroboiavil. »
pagano quodam rege repeierun, cum de palria mea 37. Apostohco igilur et synodah decrelo in cpi-
pulsus apnd Pum exsularcm; nolui minus fitlelis D scopalum restitutus, acceplisque ab apostohca sede
i.iveniii Clnislianus libi Chrisliano, quam liomo lilieris, regi Ecfntlo et archiepiscopo Theodoio de
paganus mihi exsltiil hoinini Christiano. Siquidem sm slaltis ledintegralione direclis, serv us Dei magno
lex Hunoium gentilis cum ctusa luend.e roesesaluus servorum Dei leliqmarum munere ditatus, Iter An-
ine secum degeiilein lelraeiei, iniit inecum fce'us gliam veniendi lepelnt, el qnia no\eiat scripuim :
in nomme dominorum [f. deorura] suoium, quod Qm ambulal siniphciler, ambidat conftdenlei (Piov.
nie nunquam immicis meis quavis occasione piode- x, U), regia \ia giadiebaiur. Ecce at.tero extra quam
ret. Post aliqttot \ero dies mintiis ad se ex par.e pulabatur.lalronum manus, ad interficiendum parala,
inimicortim meoium \cnientibus, et iugtnlem pe- \iro Domini liaud grata processione occunil. Erant
cuniam pio inietilu meo sibi pMhcenlibus: < Dum, etenim qui regi Dagoberto insidias tetenderant,
inqtiii, vuam meam succidanl, si ego pro quovis eumque giadio in inguine raerso necavei anl. -Hi eigo
Jiit-io tericno \obis cedens, inilura foedus quoq.io viio Dei occurrentes, aulmique furorem vnllus sm
niodo disscilvero. Si ergo homo infidebS, ut falso deo ferocilale pandentes, prselia vibraiisintentant comi-
(2j Eadem subscriplio apud Bedairi el Willelijium. Acta concihi exslanipaifim apud Wdlclmum, Paf*
ttrtt apudSpeln>aRnum.
753 MIAS. WILFRIDI. 75.
ntis hasfs. -Quorum unus qui ijuasi loco principiss A qne fceda garrtiufate et feminea loqtiacitate dcrisura
inler eos habebatur, excusso-quod manu lentieratt abjecit. Ergo inclyius hero", srci.s ot opibus omni es
lelo, militi Chrisli foedo01e con\iciabatur : < Dda-- parte pii\alus, ad suos, prout poltiit, inter iniquo-
lor, inquiens, palna? petulans et raonbnnde viator,, lum manus sese convenit, atque in his verb's hreu
ist quidem jampiidein Gallica sceptra violasti, lu1 ad eos oralionem fecit. < Non vos , iuqmt, domim
Galbca rura pessumdedisti, tu Galhcam Iibeilatem1 fratres el fihi meirnon TOShaec qua; nobis ingeri-
ui servilulem redegisli, cuin lyrannum a nobis jam1 lur injuria lurbet, nec a \eritatis tramile quoquo
olim exsiiialum tua inslautia in regnum-consliluisli. modo proturbet. Prse oculis scmper habete : Omnes
Ai ipsius qiiidem crudeliias juslissima morte punita,, qui volunt in Chih'o pieviveie , necessaiio ttibula
le quoque ulpote maximura suse mortis auclorem,, lionem pali oporlere (II Tttn. 111,2). Yerum lirei
te, inquam, eadem morie pimienJum esse declamat. impii ad lempus piis prsevalere videanltir , tamen
Piocuinlje igitur, pestifer, procumbe, et digna ul- non sic sempeT ciit. Eiitenim tempns tum et pio-
tionemuIctalus,eidem quam contra nosfo\islimorti i nim tribulatio perenni laetitia remunerabitur , et
succumbe. >Et Pater contra : < Si non jtire, inqtiit,, impioiumsuperba elalio perenni trisiilia punieitn.
feci cum regem regno inj'tistedepulsnm, quantum in1 Sed ne tiibtilatio \osin impalientiam agat, animad-
nie fuii, haereditaiise dignitali pisefeci, et hoc ita, 1}\ertiie qtionam modo cana patiuni sciiesniultas per-
penesseessejuslissimij'iidicisa3quiias habet, fateor, pessa Iribuldfiones, per patientiam meruii, Deo ju-
pcenas j'ustaeullionis promptissirae pendam. Quod si vaiHe, vmcere multipliccs bosles. Nec id \estirc
nequaquam hoc in faelo contrarius, sed cuin jure meiiti ullaienus volo abesse , neminem secunclum
fcci, velui ipsa mox innocenlia menlis mihi tesiaiur, Apostoh diclum posse coiotiari, nisi qtti contra di.i-
eo libeniius, si \11I1isaecideie, moni desidero, quo buliim studueul legitirae deceriaie (II Tnn. 11,5).
mepro jnstilia occisum martyiii gloria coronandum LtcerteInijus lempoiis ccriaminapaivipendenda,ntc
fure considcro. > Quibus dictis, ubi viderunt \irtim multum diulina : per illa tamen aeleina feheiias-et
lanta mentis conslantia nili, nimio tenoie perculsi felix reteinilas rcgni Dei comparatur. Quam fehci-
arma projiciuiit, lerrse procumbunt, viri vesiigia lalem, qiueso, fratics, amale, eam desiderate; ad
oseulis petunt, \eniam quaerunf. Quaad suum \oiuni -cam tendile alque ad cam pervenire lota mentis
inventa ej'us benedictione ditali, YISPprosperitaii intentione satagite. Qnod si feeeiitis, profeclo nilnl
_)ontificeni cum suis omnibus ledduni; ipsi ceito eui qnare lstiusvita; adversa fornudetis.» Vix vcrba
itinere peigunt. eoKipleverai, ctira ecce in qttorum manibus slun-
38. Perveniens vir Dei Briilaniam , regi lilteras gebalur, acriori fuiore e\ipsis\eibis accensi, eum
quas ab aposlohca sede acceperat detuhi, el eatum- **in lenebroso carcere-vinctum delruserunt.
dem hlterarum auctoritale subirxus, in tonventu 39. 0 coiisianlia \iu! sic enira lui coidis, san-
nobilium suam causam viva voce defendil, seqne clissime Pater, hilanlatem in lanta tua adversitate
falso acciisalum ac iujuria degradatum libera pro- contueor, sic considero lulareni le esse solei e, cum
testatione oslendit. Rexaulem quanto illum majoii oinma piospcra libi \idebantur arudere. Tamen ,
teritatis ratione valhltim agnovit, tanlo se raifion ne pielatis viscera in tuis fihis ahqualenus perdi-
veritatis ralione sufftiltum indoluit, moremque nc- disse \idereris, pouun polius quain luis aeiumnis
qnissimornm imitalus, nialnit in sua pertinacia con- pias lacrymas impendebas : el cum te caicer lene-
tra sequitatem perdurare, quani sequilalis ratione brosus invoheret, magis dolebas ah eorum auribus
sjiara pertinaciam mitigaie. Hanc vero sui cordis vitse veibaseparari, quam lc pr.esentia corpoieae
socordiam magnopere confiimabat antiquorum dela- lucis spoiiaii. lnleuii etenimluminis fulgoieniiebas>
lortim imelerala discoidia, dum ipsi quos ipsa jara qtto Cdrcerdles lenebras pro mhilo contcndcbas.
repletos possidebat, venena suae malignilalis regiis Quaie cura divina? lucis splendorem Detts m fe
auribus iiiftindebant. Piopria itaque re\ ira csecatus vigere conspexerai, bttmanis tenebris le neqnaqnain
et sedticcntium se adulaiione a \eio dislraclus, lilte- dra premi peimisil; sed eisdera fugalis radiuni suse
n
ras aposlohci papae lunudo faslu despexil, despi- ^lutis domtii quamlnhabitabas imraisit. Ac quidem
ticndo irrisil, irndendo a se piocnl alijecit, acin fa- nierilo. Nam qtiia pervigil seteinseluci tam in no-
imihim Dei nequissimi delaloiis criraen injecif. ciis quam in caiceiis hoirore assislebas, dignum
Tanla regis indignalione nonnulli clientes, imo et dttxii sui luininis effusionem signaie, opeubus luis
quique nobiles oppido permoti , unanima omnes et cahgini lenebrartim nibil esse commune. Hanc
confra beatum conspiratione insurgiuit, ac muliis Jumiiiis effusionem custodum \igilia proteslaiur,
cum conlumehis afiiciunt; el qno regia? majeslati quae circa medicenoctis horain caicerem nuie ful-
te ad plenuni fideles exisleie monstrent, indisraa- genlem non absqtie gravi timore sese vithsse test.i-
lioni ejus jdene satisfafere cupiunl, et Dei hoininem tur. Sed hoc lcslimoiiio le non egmsse perpentlii,
a regis jonspeclu a\ulsumcarcerisimodeliudeiiduni qui sanctilalis ttiaemeriia oculo fideli atlendil. Beali
arnpiimt. Eimemburgis autem bonomm omnium Petu aposioli t?aicerem cum tuo polius considerc.
persecufriv, ethujus schismatis intlornabilis aucliix, leque sibi accepta hberalione evangelica in IUIIIILS
sese in direplione 'llius mediara iinmersit, caDSuIam oslensione coiirpararneliemenler evsullo. Qiidnquam
tcii/juiariim de ipsins collo procaciter abstuht, cum jmsl ha?c tl auhangelic4 Micliaelis visitatione sis a
7D5 EADMLHi CANIUARIENSIS MONACHI 736
rooilisperiotilo hbciatus, ut cuuctisclarescal, quod A * ris e\pugnare ? quid toties ci loties M vincieiidirai
gloiia regni Dei simul citin ipso apostolo sis coro- \incula mutas, et a le \incula quibus cx mciiio
i alus. tua? piavilatis es vincla , non potius niutas? Collo
40. Inler haec uxor pryfecti Offridi, qui Jiealum jusii lora iua imponi verentur, qtiod ipsum jugo
Wilfiidum in custotba liabebal, aceirimo Ianguore Chrisii su1)jectuinesse digna veneralione coiiiuciiiur.
coiripilur, jamjamque ad \ita3 e\Ueraa perduciiur. Manicse tna? manibus ejus inseri mefituil, qui in
Jacet siquidem toio corpore debihiata, solulisque fovendis pauperibus eas fuisse exerias altendiini.
compagibus orani merabioium ofiicio destiluta : per- Trementes calenae pedes nexare devitant, pioplerca
ditoinsiiperspnsu, contractisemoitua nervis viscei rt quod illos ad pacem prsedicandum vplocesexsiiasse
fluitabaiil. Quae res viro suo magm dolous el anxie- considerani. Omnes ergo \'nes luas liusira dispen-
fatis slirauios raagnae defeciionis et borrous causas dis, ciim illura, quem iiequaquam permilleris, tor-
ingtreb.it. Qno infortunio motus virtim Dei Iacry- quere contendis. Bealus atiteni Wilfridus, licel car-
mosis qiieslibus atlnt; -uncuia qmbus gra\abatur ab- ceralibus tenebris in\olulus, qnosque tamen adven-
sohil; ad pielatis affectura inclinavit , et educlum tanlium lumine verbi Dei, proul ei hcuil, llluiuinavil,
eigastulo SU33coiqugi medicum salutis addu\it. Ad- edocuit, ac haplismate ab omni crirainum labe niun-
ftutvirDei et mox lurlias, quae ad ftinus niuheiis B davit.
veneianl, jussit amoveri. Hinc piecibus ad Domi- 42. Hsec interim re\, dum suis comiiatus ad ex-
num puemissis aquara benedixii, et benediciam su- jjlelionem suae \oluptatis se quaque deducerel atque
per jacentis corpus aspersit. Mtrabile dictu ! non in magpalitlaiitatefiena Iseliliaelaxaiet, ecce repen-
pnus aqua infiunantis mcmbia teligit, quam omni lino turbantnr gaudia easu. Dum elenim regia con-
l'ingiiore depulso, nmlieii perfecla sanitas rediit. Quo jux luraens ninno faslu impieiatis raptis audet abuti
fdcto abomnibusqui aderanigralesDeo ccnsona \oce reliquiis, ilhco vindex ira subit. Sicjuidein easdem
reJduntur, acmeiiialjeau Paliis non carcere , sed rehquias ferens,cum sicut perdix alacii mentelascha
omni bonme dignissima praedicantur. Neatitemgia- gariuel, conligil ul mox replela daemonio, sicuti
lia evadendi carceris magis quam pietatis amore \ulpecula, peitMta menle insana ganniiet: quemque
dut tus hoc virttttis signuin ab aliqtio fecisse pnla- sua puus petul.tnlia volenscoluit, lmnc postmodum
reltir, extra remanere noluit, sed dhiuilatis Itunine in sui corpoiis habitaculo nolens fovit. Haecpropter
fiuiturus quanlocius carceralis custodias sepla levi- quibusque iti stupoiero arreclis accessil mater xeg.s
sit. Conjux vero praefecti qtia? fuerat sanil.ile do- fuipnlem raciepabal linjusmodi vcrbis : < Annepa-
nala, post paucos dies, spreto saeculo, in seivitium iP teni, inquil, soror, anne patent \eteris commissa
Chusti sacro est \elamine designata. piacli? Wilfudura litis falsis ciiminationibus a sede
il. Piaefettiis autera ex eo tempore servtim Do- sui episcopalus pepuhsti, el nune \ice mulala in se-
mini in magna venerdiloneliabens, regi pernunlios dem tui pectous daemonem recepisli : ut per hoc in-
adiio dixit : < Per salutem et regnum ttium te ad- telhgas quul pectali lllo in faclo comnnsisti. Wil-
jtuo, quatentis sacerdotem Domini Wilfiidum a me fiido sanctoium reliquias de collo non S3ncte lulisli
diutius deiineii non facias ; quia fdteor mehus niibi ei ecce ut collum luum suo domraio daernonsubdeiet
esse moii qam in eo aliqind injuriaium ultenus meruisii. Wilftidi sanelissiina verba etbealiPelii
evercere. Quod si hacadj'iuatione despeeta in ttia auctorilale suffulta despexisti, et ob hoc dsemone
sentenlia peisisteie mavis, me simul cura eo lor- cor luum possidenle \erborum tnorum jus perdidisti.
menla et moriem magis subire velle cognosce, quam Wilfiidus dninitatis luinine plenus careerales lene-
eum in tormentis habere. > Adhsec rex vehemenler bras per te in eis positus non \eietur, et luus ani-
iialiis jussit sancturo duci in uibem suam Tbyra- mus dsemoiusco fuioie replelus per hoc jam nune
lier (3) ad prspfeclum nomine Tydlin, uipote fero- dignissima ullione loiqnelur. > Rp\ adeiat oppido
ciorem , pra?cipiens illi ut compedibus et vinculis conlurbatus, el ingenli furorisigne succensus \en-
foititer astrictum arctiori euslodise manciparet. Qui D tum naiibtts quasi fumum emiitebal. Quem etiam
jussioni conlraire non audens, virura suscipit, cus- mater sua tdli \oce esl allocuta : < Jam tandem, fih,
lodise tradit,-vinculafacit. Veium cum in hoc ul li- j'ara landem memor esto tui. Ultio diwnaiuam quam
gaietur minislrorum manus elaborarent, ant rupla nimis diligis conjugem, ul cernis, aflligil, el faleor,
ab ipsiiiS corpore eadem \incula dissihebant, aul ciede raihi, quia bene piomeruil tali supplicio fali-
terte colligaie non \alentia diffusa cadebant; ei "gan. eoquod diabolita indignatione succensa, ser-
miro nioderaniine Chrisli eo minor in eura ligandi vum Domini Wilfiidum non timuit miris affliclioni-
jiotestas exstiteral, qtto ad ligandum hoslilis feihas bus inseclaii. Quapropler hanc vindictam sibi iiro-
immauius sse\iebat. Unde illinimiuni adraiiati, sed gaiam nedubites, obsecro, propter te esse collatam.
legioieirore suaque vecoidia in barbancos mottis Qtiot".si hac eorrigi sponle contempseris_ cave ne
pvagitati, alia et alia vinctila paianl, contlusuo, iua propna corrigaris in\ilus. Eigo sohevuuma
casso Iaborc ftinditus consumendi. En, tibihgandi carcere, quem nulhus sui ciiminis causa novmuis
polestate sublata quid furis , maniis insana ' quitl detineri: ei si ettra in regno tuo manere jioluei i?,
tantopere niteris oppugnare, qucm nunquam pofc jtibe iilum regno decedeie, ne sidiutiusfuerjt lentus,
(3) Willelinus sateHitem Tumbei voral.
YITA S. WILFRIDL 738
737
luiic eum primo dimitlere \elis, cum lueris majoii ^ esfee non jialeris? Ecce cum illnm a Cliristianis
pcena mulctatus. » Islis rex ipse admonilus, annuit depellis, ad paganos liberaliler lbit, velis, nolis *.et
ut carcerem \ir sanclus exirel. Factum est, «t e le- qui timesjie quorumdara Chrisiianoium mentes luis
nebi is lux mundo processil. Malens autem set vus Dei decepiionlbus per ipsius -conveisalionem qtioquo
Lonum pro malo quam pio malo malum reddeie, modo evacuentur, longe quam pulas per ista elfleis,
oravil Dominum, et reginam confeslim dsemonefu- ut integra provincia penitus lua dominatione pri-
galo sanitati restiluii. velur.
45. Ilinc painara cognalaque ruradeseril, et velut 45. Namqtte divertil post hsee ad pro\inciam
ad\ena lerras australes pelilurus, eo \eniendilter austialiutn Pa\onuin, 01133adhucillo lempore paga-
iinadii El cum Ycntalis pra3COnianiilla queanl fal- nis adhuc cultibus insudabal : ibique verbum fidei
lacia violau, famulo Dei pnmo quseienti regnum prsedicabal, eiciedenlibuslavacrumsahitis minislra-
Dei, nilul eorura quse \ifaenecessitas exigebat,deesse bat. Eiat aiitem lex gentis ilhus, Edilwalb nomine,
valebat. Unde contigit ul hunc euntem quidam non multo ante liaptizatus in piovincia Mercioium ,
Byrtwaldus, regia slirpe progeniuis, niagno cum I o- et rpgina nomine Eabe baplizala m sua, hoc esl
nore obvius excipeiel, el aliquantisper secum de- provinda Iluicclorum. Itaque beatttsWilfi itlus, eon-
tenlo qiiacqne opus habebal benigne unpenderel Ai " cedenle, uno mtiltum giudenie lege, primos pio-
mvidia diabohca diu lmpendi ferre nonpoiuit. Pia;- vinoae duces ac miliies sacro fonle abluebal; pres-
dictum cleiiim \irum veneno sua? peiveisitatis nile byteri \eio sui, cseleram plebem. Anlehacenim loU
xif, quoque nnlitem Clnisli suamunificentia exutuni ifla piovincia divini nominis et hdei eial ignaia,
a se suisque oninibus elnninaiet cffecit. Erainam- prsetei regem atque reginam. Erat tamen ibi mona-
q1 e frater JEdelfiedi legis Meicioium, qui soiorem chus qtndam de nalione Scottorum, noniine Diculus,
legis (i) Ecfndi lnbeb.Uin tonjugium. Timens igi- liaLens monasleiium peimodicum in loco qui voca-
tur ne ftdins animum offendeiet, si eum qu; iraliem tur TJosanham, silvis marique ciicumdatum ; elin
conjngis suse infeiisum babebat, secum tenei et, ron co iiaires quinque \el sex in lramili ac paupere \ila
ventus injusiitiam , Wilfudum abjecil, non tamen Domino fanmlanles. Sed nullus provinclahum \el
absque conlumelia, ut per hoc sciamus eum non eorum \ilam semulaii, vel pisedicalionem curabal
imniunein fuissein hocfaclo a menle maligna. Nam aliendere. Evangelizans autem genti episcopus, non
pr.us lam a se quain ab jEdeliedo rege su.sque uxo- solum eam ab xrumna perpetuae daranatio.iis, ve-
rlbus, uecne voluntatis eoium fauionbus luullipii- rum el a clade infanda temporalis inteutus eiipmi.
citer afHicttis, injuiialus, mullis quoque teironb'S „ Siquidem tnbus annis anfe advenlum ejus in provin-
'
ad \iclatioiiem fidet suse atque ad expi obialionem cia nulla ilhs in locis pluvia cecideral. Quamobrem
cathol cse et aposlolicse-uadilionis pro qua ma\ime faraes acerbissima plebem imaseial, ac impia nece
impeiebalur iiiciialus.impulsus, nec pioaialus, ad proslraverat. Denique feiunt, quia ssepe quadraginta
ullinram cuin dedecore pulsus esl. simul aut quinquaginta bomines inedia macerati, ad
ii. Omni eigo humano frustratus anxiho, quo prsecipiiium aliquod sivemarc procedcbant, el junctis
lendeiet, quo se verleret ad hospitandum ignorabai: misere manibus pauter omnes aul ruina peuluri,
hoc solum fidutiseprs? se geiens, quod a Deo nequa- aul flucubus absorbenth decnlebani. Verum ipso die
quam deseii posset. Qtia fiducia magniftce fielus, quo baplismum hdei gens suscepit, ad preces exiraii
quidquid ei incomraodilaiis actidebat, suraraa coidis Palris, plttvia serena sed «opiosa descentiil. Reflo-
aiacritale perfeiebai: qtioque magts ad\ersitatibus luil lena; lediu viudantibus arvis annus laalus ac
ferieba\iir,~eo amphusin operaDei lolo sludio fere- lrugifer: siccue abjecta supeislilione, anliqua e\-
baltir. Venil landem ad euriam regis cujusdam, qni sulililaidoloiatria, coi oinnium et cato exsullavetunt
Keiitwinus (h) \ocabalur : ubi salis humane susce- in Deum uvum (Psal. IAXXHI,3), intelligentes eum
ptus el bene, \eium bievi habittis est. Nam quem- quiverusesl Deus, el intenoiibus ot exterioribus
a jmodum ahas, sic et ibi dsenioins instinetu remmeas- D se bouis graiise ccelestis dilasse.
passus est nas. Siquidem regia uxor suror erat 46. Aniistes quoque, cum in pro\inpIam vemsset
Eimemburgis, malorum feie omnium qusa conira. lanl.imque fdinis pcenam ibi \idisset, docuil eos
\nuin Dei fiebantauctiicis. Hd?cigitur asuauxoie[/. piscando victum qusereie. Nara maie el flumiiid
sorore]in meniismaligiiiiaieiion minor, Leaiiirapia3- porum pisubus abundabdnt, sed piscandi peruia
suIeiii^niiillisconliarielatibusaiSlicltima suis omnibus genti nulla, nisi ad angtullas lanlum liierai. Reti-
expul.t. Quid diaboli furoi iromanis, qtiid lantopere bus igitur anguillaribus undequaque colleciis et ab
adverstis famitlum Doiliiuisseviendo vagans? quid ei hominibus antistitis m nidie nussis, meritis sui
laqueos tuae fraudis iilnecleie lelilas, ct lentando Pdir.s dnina suul laigitate adjuti, teperuntque di-
illum vanaium calumniarum lempeslale fatigas'' \ersi generis pistes tiecentos. Quibus iiifan.im
quid eum ab bumani coidis sedificanone flecteie m- divtsis centum in opus paupeium dispenderunt,
teus, ei ob hac Clnisliauorum societaii coiijunctum centumeis a quibtts relia acceperant coiituleuiul,
(4) Osdudam seilicet, qure insolaiium E'winifia- (S) Hunc locum intactum prsetermisit WillclnuiSi
lusocctsi Ethehcdo nupseial , pacem tnler mautum a Fudegodo expositum.
ct ftatrem compoiiens, ex Willehno.
759 EADMERI CANTUAR1E3.S1S MONACHI 740
centum in suos osus rctinueiuui. Quo beneficio A . debuil, eodcspecto , ab eisdemjiestibus mon, quos
mullum ani isles coi omnium iu sul on\ ei lit amorem. prius eodem sibi farniiiariler accepio memit felici-
et eo praedicante fiducialius cceleslia sperare coepe- ter suse ditioni subjicere. Ipsa autem hora qua ipse
runt, cujus minlsteno leriestria boa ceperunt. rexgravi bello in Pictoium proviupiapiemebatui,
47. Quo lempore iex Ehdwalh donavjt servo servus omnipolenlis Dei Wilfndus in Suth Saxo-
-Donnni leiram ocloginia seplem fanuliarum, \oca- nia saeris missarum celebrationibus inteiidebai.
bulo Selesei, quod Latine dicitui Insula vituh ma- Cumque dicfo Suisum coida, lesponderetur : Habe-
rini, ubi suos bomines qui exsules vagabantui, remus ad Donunum, rapius in menlis excessum vidit
cipere possel. Hunc ergo locum cum accepisset eodem momento per spirilum Dei Ecfudiira capite
episcopns Willudus, uindaviiiu monasterium, ac ca^sura morti piocumheie. Qua visione perlerillus,
legulan \Ua inslUiut, maxime lamen ex iis quos majoii J?sl per modtcum terroie pereulsus. Nam,
secum adduxeiat fiatnbfs. Quod monasteinnn rum seqtientia missa; prosequerettir, et in pra?fa-
usque hodie successores ejus tencre noscunlur. tione Per Chuslum Dominum nostrum diceielurab
Ailaraen sedes ealhedrae epistopalts in Ctcestiam ipso, aspexil, cl ecte duo raaligni spiuius animaiii
poslea muiala est. Inclylus auiem Paier Wilfrjdtts legis ante ipsius oculos miserabihler atluleiunl,
ilhs ni pailibus annos quinque, hoc esl usque al B siajue bonendo genniu suspiraniem secum ad iu-
mortem Ecfndi, mira sanctilale el prudentia pra3- ferni clauslra luleiunt. Illico Accam presbyterum
oitus, oflicium episcopaius omnibus \alde chaTiis el suum \ocavit, et ei cuncta qua3 viderat enarravii.
honoi ab.Iis adininislrabal: ad qtiem illi rex cuin Ad qtuepresbyter vebementi sltipore attonilus, \ix
picefata possessione omnes quse ibidem repeiia; illius verbis audilum palienter ciedete potttit.
sunl facullales cum agiis et hominibus donavil. Juslus auiem dicm et boiain regias inteifectioms
Oinnos fide Chiisti imbutos unda baplismali lavil: nolav.t, et eam ipsam fuisse post aliquot dies rei
inler tpios servos uluusque sexus nuroero ducentos gesise altestalio coinpiobavit.
qtiinqtiaginla bsptizavil, quos ul baplizalido a sei- 50. Faraa igitur circumquaque regis obilum de-
vittite diabolica hberavil, sic etiarn hbeitali do- nuntianle, \eloci relatu ad auies Theodoii roeiro-
nando bumanse j'tigo seivitutis absohit. jiolilana? sedis anfislilis pei veiul. Qui del.cltim qt o 1
48 Post bstc, cum Cedwalla, qui ab evsilio me- jam olim in famulum Dei commiseiat, consenliendo
ritis el inteiventiombus beali Wilfndi fuerat revo- videlicet euin tantis perlurbalionibus, ut pissfan
catiis, regno potiltts esset Gevjssoium, Vectam in- sumus, injuste aflligi; hoc, inqtiam, dcliclum ln.-
sttlam bpllo capere, ac expulsis indigcms homines . mili salisfaciione coingere volens. misil propier
suaeprovinîopcogitabat eidera ^nisulae substituere. eum, et ad se honorifice perductum taliter cst allo-
Fdeiat aufcin eadein insula eatenus idololatnse de- oulus : <FJ1I, imo \irliitum merilis sanclissime
dita. Ubi vero ad ccrtamen-venium esl, voto se Paler. ego qui ad hoc p)ae caeleris conslitutus eram,
memoiatus piinceps, quamvis noiidum in Chuslo ut oiiini injustuiae qtise injioc regno emergere pos-
regcneiattis, asuiiivil, quoniam si victor insulam set, oli\iarein; propua fragjluate subactus, plur.-
ccpisset, quaiiam ejus pailem simul el pisedse mis tibi contra jus ad\eisanlibus, faUoi, raullura
Clnisio Domino daiel. Quod ipse Vicloua ustis peccando consensi. Sed mibi culpam fatenti et m-
tabler sohil, ul hanc bealo WilfuJo ulendam pio timo corde poenitenliam agenti pius, quaeso, ven.a?
Dommp oiTeirel. Et quoniam mensura ej'usdem in- largitor assiste. Ullima ergo mese, sicuim teinis,
SU1.JP, juvla sestunaiioiiem AngJoium, fanuliaruni esl nunt iuslant tempora vua?; ac per hoc quod depie-
nullp diicentarum, daia esl aijiisliii possessio terrse torannue, ei, suppltciler a meposlulatus lntercede
faniiliarum IrereiiUium, At jpse paflem quam ac- pio me. > Tenilus his veibis Jesu Christi Domini
cepit, commendavil cuidam declencis stns, ciii no- servus, rcspondit: < Et quidem inultis me tribuia-
nien Bcrnuintis, qtti eiat filuis soroiis ejus, dans tionibus le consentiente affliclura, pastor veneiande,
illi prcEbyteium nomine Hildilam, utrisque prseci- D £ non nescio. Absit tamen, absit ul hoc ie quavis ma
piens, qtiatenus in ipsa insda quihuscunqtie \ale- hlia induclum fuisse crediderira ! Veium, ut au-
lent, \orbum ac lavacium \itae raiiustraienl. Qui lumo, ea polius intenlione id feusti, quia \olebas
miiiisleriopisedieationis assumplo, merilis elintcr- rae per ipsas tubulationes in patienlia exerceri;
cessionibusljeali Paliis suaqtie instantia,Chrisiiana? quatcnus auxietaiibus aclus, per iler palienlias
fidei jugo pisefaiara lnsulam subjecenuit. possem peifeclioms culmen aitingeie. Quapropler
49. Anno mcainali Yeiln Dei sexcenlesiiuo octo- multo magis iibi pro lua hona iruenlione giatcs
gesimoqtnnio, cnm Ecfndus lexNoidamhumbroium agere debeo, qtiam lu apud me inde veniam quae-
lcmeie exeicitum ad vaslandam Picloium pro\jn- reie : prseseitim cum nunquam \enia lite peiatur,
ciam duxisset, bostihus fugam simulantibus, in nisi nnde aliqua offensto conlracla esse puiaiur.
angustias inaccessoruni monliuni est peiduclus, Sedquomam te cncumquaque oculaltim mslai coe-
aique cum maxima sui exercitns copia, quam secum lestis animahsesse non npsclo, peispitacitei atque
abduxerat, exsl nclus. Et quidem jusle, qui cum subtiliier quae sunt \idenda le considerare jici-
viruni îtse nnllo paclo in amiciliara suam vel in pendo. Ea propter si putas ie, Paler dileclissuiie.
jtua potesialis suc dignatuscsi admitteie, meuto aliquid peccati conlraxisse in i.s quaa conliame
7H YITA S. WILERIDL 742
fieri consenslsti, quantum mea mente libens indul- A lenU damuatio ejusl et quam difficilc ad subterfu-
geo, el indulgens etiam super te misericoTdiamja- giendum ex corisueludtne atimissum j'us possessio-
dicis venire supplici devotione deposco. J EX hoc ms ejus! Dum enim \iro vnlutis qmd novi in pacis
firraissima sanctissimaque inter ipsos venerabiles subversionem objiceret non imeniret, anliquariim <
\iros pace fundata, paslorali aucloritate muluo dissensionum persuasores in prislinos motus excilat,
sese<Chrislo concihavere, et Iaelitia spirituali ju- et celenter per eos regem, pace diocussa, in ham
cundanles, quae Dei sunl nnanima asserlione tracta- conira ponlilicem armal. Nam, verbis dclatoiiim
vere. ^ccensns, in \arias et multiplices possessioncs i3Jus
51. PiselereaTheodorus misiihtleras Alfndo, qni ccepit subita cupidilate sestuare, et eas juri eccle-
in genle INordanhitmbroium defiincto Etfi ido iunge- siaruni, quibus ddtse fuerant, nonjine aulerre. Cui
balur : in quibus sibi iheloiica fatundia suasit et quoniam VYilfiidusepiscopah auctonuie coniidiie
jiersuasit, quaienus bclo Wilfudo e\ coide amicus non iimuii, gravi tontra se lPgein iiacunchainflam-
fieret, eumque in sede Ecclesise suse, de qua injusle ma\it. Unde f.tcluni est ul rex llltim omnibus suis
deposilus ftterat, bouorifice reciperet. Ailredo (t>) spolidtum a regno suo pelleie pioponeret. Ad qtiod
eliam Tegi Merciorum, necne quibusdam alns super peragendmn ut arthiepiscopum Caniuauensem pro-
eodem negotio mandavit, quibus ea Je re mandaTe " posili sut exsecutorein haberet, opposuil illi qnod
non incongruum judica\it. Qui omnes una cum IC- sialuta pontificura ipsius sedis non servaiet, eiprre-
gibus mandalis pari consensione faventes, mulia eipue venerabllis Theodori, qui iiiiperiiine vita tta-
cordis alacnlale nobilissiinum Domim fauiuliim sese cesserat. Et quoniam nefas eial illum upiscopum
in jjropna rcceptuios lemandaveie. Quin etiam lex Anghci regm in auctoutate habeii, qui staliiiis Caii-
Alfridus nuntiis a lalerc suo dneclis, debito vene- luanensis episcopi \el Icviter conliaire auderel,
ratioiiis obseottio viium revoeare prsecepil. Regali WilfiiJum sese hac de calumma non oniniuo excu-
ergo invitatione, nee non ponlificali pisecep*ione sai-e valentem in legno suo episcopura esse nolebat.
con-yenlus ad suam ecdesiam rediit. 0 quam felix Siquidem Wilfiidus ea statula Theodoii stisci-
ille dies omnibus per id locoruro conniianentibus piebaf, eisque dehilam obedieniiam evhibcbal, quse
exstilit, quaiilamque^mentis laelitiam cunctis in cir- a canonibus instiluia et piirais alque posliemis ar-
ciiilum poptihs habitanlibus atluhl, qui bealum Wil- chiepiscopalus temporibus ssu m pace constiluil r
fildtim ab exsilio revocatum piimus videre prome- veiumea quaetempoiibi s inleirupu patis, ut fertur,
ruit! Qms liujus la?titia?formam plene capiat? quis j)io Jibiitt, non pio ratione statuerat, nnllo pacio
eam coidibtis aliorum per sui otisoflicium infundal 7 n suscroeje, ncc cis assensum prasbeie volebal. Qua-
Crebia monacborum examina obviam Patii proce- prjpter quasi inobedienlise et poiiiuniacise macula
dttnt.clericoium agmina cmn lotius frequenlia pleb;s coiitra sedem tolius Btitiani.je maliem in POleperla,
suo pastori certatim occursare conlenduni, et om- pristma esl aticloiitale pihalus, et apud Biitvaldum
nes eJala voce Dominmn benedicentes eum susci- artbiepiscoptim, qui Theodoro successeiat, pio
piiinl, ae in etclesiam dueunt. Inquaille roboraius, negolio aecusatus. Abjeclus eigo ad ridelem ami-
et a qua pasl modicum ehniiiiatis quas cenauia cum sunm legeni Mercionim nomiiie Ailfredum
a?quitalis aufejii debere monsliavlt, quidquid tcr- secessil : a quoglonose susceptus, sub protecliono
laiura atilrcdiluum jtni ecclesise compelebat,bre\i Dei el ilhns aliquanlo tcmpoie conversatus est.
recupera\it; nibilominus quoque divinilatis veiba 55. Inier haec rogalu regis Alfiidi Bulvaldus ar-
«ubdilorum cordtbus quolidte per illum infundunlur, chiepjscopus pucccpil genetale concil um cpiscopo-
elineis fons aqum salienlts in vilam mleinam (Joan. riiiii it ln.s Biiitaniae tongitgaii in campo qui dici-
i\, 14) evoiitiii. Cbnsti fides cum Donorum opeium lur Eastiefeld. Ctii coneiho ul Wilfiitltis snam pise-
ledhibttione jecaleseil, opus aulem peifidiae el ma- sent'am exhiberel mandalum esl, simulque piomis-
hgmldlio ubique fngescit. Quamobiem pax sincera sum oranem se jiistiliam de injuiia qtiam siLI
cordium, ttanquilla opulcniia lerum, alacutas ma- D queiebatur lllatam recepluium, si lamen injuiiam
gna in Dei servilium, jucunda delcctatio, deleclabilis sibi faclam certa ralione oslendere posset. QtnJ
jucunditas processil m Dorainum • quse omnia ma- plura? venit ad synodum, sed nequaquain invenit
gnara contra ipsum iimdiam diaboli concitaveie. jus sibi promissum. Quidam cniin episcopi, regise
Yerura nules Cluisti j.un bene instruclus armalm.i •vohmtali favenles, roo\ in concilio \irum Dei falsis
\erhi Dei, janiquepluiiiiidexpeilus lentamenla did- calumniis exagilare, et quibus poleiant contrarie-
Loli, quo in bello evcitatior, eo ad dejiciendum tatibus peiluibare coeperuni. Cumqtie ea qua? ohje-
diffitilior ciat: morcmqtie foitissinn bcllsloiis irai- ceranl, nttlla \eiiiate sttbni\a probare \aleient;
latus, non modo se scd et suos commilitones ho- Undera suis objeclionibus id atljeceie, illu-n decietis
stem caedendo devtra laevaque protegebat. Sicque Canluauensis arcbiepiscopiTheodori miinme-parere.
diaboto impeneliabilis, pei quiiiquenmum in sui Quibus ille : < Decretis, inqnit, venerandi Paliis
slatus dignitale peimansil. Theodori, quae in pace el cdiionica auctontate pio-
52. Sed, o inextermmabdis invidia diaboli! o^vio- nmlgavit, conscientia teste de\ota mente subdi,
(6) Has iitteras refeit WilleTmus non iamen eas quas Tbeodorus ad Alfridtim direxil.
m EADMERl CANTUARIENSISMONACIH 741
cisqiie{ut jusium est) pcr omnia obtempeiare volo, A } dicebant) in Dei ser\itio solura conversari. qnam
el secundum ea judicari pro ralione nullalenus ab- insudantem minislerio ponlifieali jurgiis Jiorninum
nuo. Ailaraen , precor, nuhi ditaljs quidnam sil, quoiidie faligari. Sensil prudeniu \in hnjusmotli
quod jam per phiumos annos htlcris ab aposlohca consilium quali de fonle manavii : el admiraltis
sede dneclis mobedientes e\islilis, el iantopeie ine fiaudem jlloium, tab omnes oialione confuia\ t
accusalis, quod eas insiilufiones Theodori non re- < Virtus, uit, \eri consiln quse numeialprln seplem
cipio, quas ipse non aueloiiUle canonica, sed dis doms Spinfus sancti, nibilin se dupiicilalisadmit-
coidia dictante composuit, ut \os ipsi optime no- til: ac sic quo simphciori fonle pioce<'ii, eo ItC im
StlS.i in animo faniuli Dei quo suscipiaiur, hherius in\e-
54. Ad quae cum verba penitus ralione fcarenlia nil. Vesnum autem consilium,quod simphciiate Spi-
tuibato murmuie jacularenlur, ju\enis quidam cu- ritus sancli carere quivis intelhgere poiest, tantoa
ijalis, viro Domini benefamiliaus, circumstaniium me longras abjicio, quanfo ex JIS quae in me prin o
multiludini sese immersit, ac ad illum peivemens eongessisiis nnJe jjiocedat aptiusvideo. Mendacia
ci lotius ttimultuantis concdii causain aperuit, til nempe qua3_conlra me maiiliose composuisiis, noti
sibi provideret suasit : confeslim pei vum quam poluerunt ex se procieaie donum Spintus veniaiis.
veneral clanculo euriam retliit. Piaemonitus igitur H * Quare secundum corisihuin veium proprii censura
et pramuiniius telaiione fidelis amici, lanto consian- judicu me giadu sacerdotah non dejieiani, quia fa-
tius seqiiitalis sibi dpfensionem adsuvil, quanto el leor qv.od, licei indignus, opera lanicn ponlilicalti
ipsos judices snos scienter contra justiliain ageie non raediocriter digna adjutus Doiiii.u gratia feci.
scivit. Stal igitur inter \erborum jacula securus, Hinc est, quod ecce per annos qnadr. ginta inieme-
quoniam suae bbertas conscienlise fuerat ei dextia rata- fidei \eiilatem quibus poitii pisedicavi, etcon-
lasvaque impenetrabihs miirus. Quod tibi compertura tradicentes invicta latione devici, dcviclos ab omni
liabneie, quem veibis supeiaie nequibanl, injet lis veutatem doccndo enoie coirexi, coireclosluniino
minis ad suum velle detorquere quaeiebant. Qmbus \eibi Dei peiluslravi, ac membris Ecclesiae Chrisii
cum lesponsa dare ad illoiiim vola minime \ellet; copula\i. Ha3c lamen non ego, sed Deus ipse per
< Scito, inquiunl, quod justa damnationis senlentia me. Rilum msuper ecclesiaslicd3 obser\ationis"mul-
punicrjs, nisi cito ea quae libi sunt objecla clalo relis pei Angham locis Scotica tiaditionedepra\alum,
sponso deleveus. > Al ille : < Ad majus quod niibi apostolica fullus auctoiitaie, correxi. Haeccine alia-
a vobis objeclum esse inielligo, sciheet me decretis qtte perpluia, quoiura 111praesenti reminisci piget,
glonosi Cantuanensis Ecclesise prassulis nolle pa- ( lioc merueiu.il, ut quasi Jegum proditoi jjaluaeque
rere, jam responth; et hocipsum, si \tiltis, ileiura delator nusquam tulus esse peimitlai 'Praeceptis
iferuniqiie icspondeo, quod e.uis canonitis instiiu- saltem aposloliese sedis, qme me jam siniili injtuia
iionibus pei omnia subjici volo. > Qtisc \eiba fiau- accusatum aique damnatuin excusaveie, et ab-,olu-
riulenta mox calliditate ex ore ejus rapuerunl, et lum esse constitueie, obtemperetis, si necpio amo-
hoc ejtis dixerunl canonicum liisiitulum esseut re, nec pio timoie Dei-quielum esse permiflere \ul-
snpeibi et inobedientes depnmar.lui, humiles veio tis. Sed, ul pulo,jlla praicepta aul obliti estis, aut
et obethentes extollantur. < Tu aulem el contia do- ceite scita attt cognita projiih.Io duciiis. Quapro-
minos luos m superbidm es eldlus, et nihilorainus pier licet senio sim tonfeelus, re tamen vera nove-
arcbiepiscopo tuo inobedipns comprobatus. Qua- rilis me Roma?coram apostobca sede probalurum
propter sequa raiione judicaium et siatulum est tit esse cahuiinias, quas mihi pro regis indignalione
omnibus luis spohatus, elalionis et iiiobedienl'33 imponitts, veias non esse; nec niinusveie meprae-
pomas exsoivas. > Quo audilo borror el ipsos iui- dipaturum esse sti tlis, quali studio sacerdolale mi-
micos ejus invasit, dicentes impium esse, \iium nislerium geralis, qui magis \ultis injustiliae homi-
qtiaqtiaversum nationibtis honorabilem sic absque num faveie, quam jiistitiam Dei tenere. Quod saiis
ullo ceito ciiraine omnibus suis spoli.in. Uiide tex -r. -j esi manifpslum, dum me, contra aequum et vcrum,
et arclnepiscopus, a nonnullis inlerpellati, monaste- tanto sludio lmpugnalis, quem venlali et jusiliiae
rrain quod ipse beatus Wilfudus in HRipis (ut su- studere aperla ratione vide is; el insuper nilul ad-
perius diximus) conslruxeral, ei cum omnihus quse YOIsi pro iis, quibus me actusatis, conscienlia testo
«d illud jieilinebdnt concessere, ca conditione pio- meritum ad hoc tentalis perduceie, ul contra jus in
posita, nt illic quietus sederel, et absque bcenlia meipsum senlentiam damnalionis edicam. "Sed hae
rcgis septa monasicrii non exiret, nec curam episco- iti renoveriiis quod vobisnequaquam consentiam,
palis offipii ullerius adnunistraret. sed fiduciahter appello sedem apostolcam. Yeium
55. Uac jgittir rauiati judicii clementia coram aiilein quisquis raecum agere \tilt, a me hodie Jn\i-
omnibus accurato sermone exposita ad hoc lalioia- iatus mecum illuc ad jiidicinm pergai. > TaJibus
imri est, etWilfiido quasi ulile consilium datiun, verbis rex in iiaciindiam veliemenler atcensus, vio-
qtiatenns ipsemet pro pia subscuptione se degiadaii i lcnlia sui exeicilus eum oppnmere, et ad subeun-
ab officio episcopali ehgerel, quo libcr a tumuliui dum juditium suum cogere cogilabat, si arclnepi-
saccularram contemjdalioni vitre ccelestis inlendere ; scopi conscnstim 111boc potuisset habere.
posset praeseitim cum ei febcius esselprivatim(ut t 56 Tost ba?cconcione soluta vir Domini ad regem
745 YH \ S. WILFRIDI 746
Ailtedtim redut, et ioiius npgolii sti.nmam sibi ape- A ippuisiiB. Unde eliam lanii aputl pum babitus est u{
ruil. Qtii tant.c Jiaudis maligmfate siiipefacfus, m- ipsnin in contiho quod congipgarat episcoporiim,
juriam ei illalam veheniPiiler indoItiiU Alfudus qma uipote \iiiim incoruiptse fidei et animi pioln, rcsL
Wiifiidum ad stium velle traclare non jioluii, nei deic pi,ecipeiel. Qwibus audiiis, omnes una tum
l.uiien in hac p u te nihil posse putai elur, disposuil ipso summo ponliiice chxeie, \iium IIIU.Baucion-
ca qtta? ipse setvis Ciiristi ad \ictiim paiaverat latis, qui per quadiaginla piope annos episeopatu
omniuo convellere, dissipaie, dislr.there, et eum fiHiclus ciat, iiequaquam damuaii debcie; scd ab-
ipsum locum liabifalionis eorum penilus deserltim soluiuin atl paiiiara, utpole •inniunem aboinni cul-
efEceie. Al etenim dispositio judicis qui hnmaiio pa, ctim honoie ledne. Scnplum est igilui legibus
liuori ccdere neseit, locum famulorum stiorum in Angloium Êiliedo el Alfiido, ut si anatbemaie jsle-
inanibus peccatorum iiequaqiiani iie peunisil. De- cii nollent, illtira stu cpiscopalus sedeiecipi absque
ntque Palei Wilfn lus piiusquam euntli Romani iclraciatione faceient, eo quod ipstira injuiia depo-
iier arriperet, ad loctim \enil, fraties ut se pcr siliini esse o nnes ralum liaherent.
omnia Deo commen larenl admonuil, et ne hominis 58, Post haec famulus Don.iui lnagnis sanctojiim
iram limerenl magnopere jussit, dicens, nil penitus , leliquns locuplefalus, cl multa multorum veneia-
eisposse noceie, si Deura prolectoiem meieientur lione perfunctiis el exhilaialus, palriara remeandi
liabere; habercnl autem, si euin \ere dihgerenl, -Mdiniepeliit. Cunique in partes Galharum de\ems-
eique semper smcero conle servirent. Al illi verba sel, subita infirmitale coriipitur. Qna ciescente,
sui Pairis obediendo stisceperuiit, ei in Deoeontra laiito doloie vexdlur ul eqiio minime\ehi vdleief,
oranes adversai IOSDeiim proteclorem Iiahere merue- sed nuinslroium manibus m grabato poitaietui.
tunt. Sicque delatus in Meldtm1 civilatem Galhae, quatuoi'
57. Cum auteni beaius Wilfiidus Romam venis- tliebus ac noclihus similis moriuo jaeebat, bahlu
set, magnilice tam a Joanne aposlohcae sedis an- soluinmodo peitenui vita? se ftiuditiis sublractum
listile, quam el a populo Romano stisccptus est. non esse demonstrans. Cum vero ila sine cibo et
Advenlus autem sui cansa cum coram aposlolico potn, sine \oce et auditu qiialuduo perseveraiet,
miiltisque episcopis venlilari debeiel, prsesenlibus quinla demum die cum jamjanTjue moiilurus a suis
accusitonbus stiis locum sese defendendi aceepil. plangereiui, sinctusjMichael arebangelus a Domino
flaque sune\it, causnn stiam coram omnibus (7) mitliltir, pei qiieni sanitati piistima? ipsiitnat ir.
dixit; qnotl dkii, sic sc babere fiima \eiitatis ra- Ciu Pater inlendens, ac velul oplime togmlo pio
lione piobavil. Unde comnmnis judieii senlentia C ( posse suo vnltus alacrilale adgandens, l.tcutis jice-
\Iri Dci innocentia eonipiobalur, aique acciisantmin bat, quidiiam sibi dicere vellet operiPns Sians iti-
falsae cahniiniae reprohantttr. Super hsec quoque que angeloruni princeps huj'usmodi verbi viiolocu-
veneiandus jiapa Joanups a cuuctis exoratur, qua- lus asseulur: < Wilfiide, POIIC.VIS dign'ssirae, sur-
leuus aposlolica sanclione, eljusliua j'usli delnlo ge, quitl j'aces ? iiam hcet inter cnes coelorum nu-
honoie suble\eiur, el injuslilia ei resistentium con- meieris, lamen propter orai onts filiortim iuorum
grua damnatione prematur. Ju\it aulem caiisam boc tenipoie non moueris, prscpipue pei menla^t
Hbus leclio syuodi \enerabilis jiap.e Agalhoms, qua? inlcice siones bcdlsa Maiise gcniincis Dei el perpe-
quoiidam in sui pia;senlia (sicul divimusl acta est, tuae Yiigims. Oravil enim pro te, propfeiea qtioi
cum in consilio episcoponun ipse medius resideiel. qnaedam opera sibi placuerini facta per le. Scit
Nam cum, re exigenle, synodus eadem jtissu papse nempe quid opeiis Pelro feteiis, quldque ipsius
legeietur, el coram nobihbus plebisque frequentia fiatu Atidreaecoiislruxeus. Quapropter nuncquideni
diebus aliquot rccilareuir, ventuin esl ad eum locum, a morie levocabeiis, ac vitse salulique resttiueris,
nli scripttim eial : « Wilfridus, Deo amabihs, cpi- sed paidtus esto, qtiia posl quadi lennium rediens
scopus Eboiacae civiiaiis aposlolicapi sedem de sua visiubo le. Palriani veto petveniens, maximam
causa appellans, i ei caetera quae snpia posuimus. D I possessioimm tiiarmn, qiia*Ubi siinl ablata?, ponio-
Quod tibi leclura, slupor appiebendit audientes, el neni recipies, atque in pace tranquilla vilam lermi-
silente lectoie co?peiuni alterulrum requiiere, quis nabis. > Quihiis diciis, visio aiigeli colloqttenlis ab
ille Wilfndus episcopus essct. Tum Bonifatius apo- ejus conspeclu elapsa est. At ille proluius ac si de
stoltti papse consibaiius, et aln peiplures, quieuin gravi soinno evpeigefaclus surredt, seJit, apertis-
temporibus Agalhonis papae lbi \ideranl, thcebant que ocuhs ciica se eboros psallentium fientiumque
ipsum esse episcopum, qui accusatus a suis, alque fratrum aspexil, ac modicum suspirans, ubin.un
asedeaposlolitajudicandus nuper Romam advenit: esselAcca presbyier intenogavit. Qm siatim voca-
qui jamdudum, lnquiiint, reque accusalus huc adve- tus intravil, el videns eum mehus habeniem ac loqui
niens, roox audita dij'udicalaque causa et controvei- \alcnlem, flexis genibus cum omnibus qm adeiant
sia utrmsque partis, a beaUemerooria; papa Agttho- fialnbus Deo gralias egit. Et eum paitim consedis-
ne probatus esl contra fas esse a suo episcopalu senl, ac desupernis judicitsliepidi aliqua confabu-
(7) Epistolam ejus Joaimi papae in sui purgalio- emtnenlissimts Etlieliedo tegi Metciotum, et Atftida
nem ohlatam refeit Wdlelmus : nec non lilteias regi Deuotum et Beinicwtum.
Joannis papa? in gratiara Wilfiidi directas domtms
PATROL CLIX. zk
74" EUniLlii C4\TUARIEMslS MOMCUI 74S
Liri co?p'spiu, |'issii pontifev cateros ad boiara A mine-ecognovil, lanto so^litiimsiiisubai, nt ulcn-
egiedi. Delilnc ad Atcam piesbyerum convprsus, luin sibi creJiium Domlno suo fcnoie multiplicato
qucquevidcrat oidiuc retnlii, tremenda ilhim o.iju- repnrtaiPl.
lalione consiriiigens, i-e tlum buie \ilae supercsset, 60. El jiniicmpus angehca revelalione piomis-
cuiquam homiiu visione n ipsam ediceiet. Siiin insiaie pisesensit, ciim ecce gravi corpoiis
69. Convaluit igitur cpiscopus cunclis gauden- luiguorp invadiiur, el fatigalus leclo lecipiiur. Ve-
liliiis, coeploque ilinere Biuianiam veml. Epislohs neia.nla fiaiuim agmina, nec non el plebis cum
aulein quas a Romanse sedis antistue actepeial in KIII1-piiinaiibtis pars maxtma m nnum conflmt,
coiAcnln nobilium lectis, Butualdtis archiepiscopus lecttim jaceniis flebililer ambil, ilique pavor gian-
et jEilre.his qtiondam rex, luiic autem abbas, eis dis, ne Joife recedat ab illis. At ille se de labore
litreiilissime faverunt. Qtti videlicel iEiiredus acci- ad requiem, de miseria a J beatitudinem, de trisiilisr
ttim atl se Coemcdtim, qtietn post se rpgem feceiat, ad parenneni laeliliam migiare perpen iens, Irislia
hoiiaiiis esl ul ser\um Donnni e\ ammo seropei cortia cuciniislanttum qnibus poleiat v„ibis conso-
<olerel, ehgerel, fo\erel et cOi'lra orones adveisa- lalaiur, diccns eoslugeiepro se nnllo raodo debeie,
i'os indefessus ei piopugnitor e\isierel. Res animil. quem non ludibria, sed summe jticuiida posl moi-
Alfudus \ero re\ Noidaiibnmbioriim, sicul legni, teraatbie tPiiissiminn possenl habere. Ipsam vcio
sicel indignationis fiaternoe malens successor esse, seuem \eiborum quse in eoruni consolationem,
quam jussioni aposlohca3 deposilo raneti'e mentis sinnil el ni sanclse vil.c pioposiinm servaiidum
assensum pisebeie, ambagibus quibusdam obj'eciis cxhoifaivlo loputusesl, qms exphcet'' Nam qnanto
mlebaturostendere, sihi penitus non esse possibile magis incoramulabihtali veise consolaiionL et
ipod prsecipiebalur expiere. Verttm omnium secie- SPtern.e MUJ appiopinquaLat, lanlo plenius eju&
ia«oidium sciuians sapentia Dei nequiiiam cjus diilcpdiiiem hauriebat, et hauslam quortimque assi-
altendil, ailendens exammavil, exammans damna- slPi.iium atsiiluis mftindebal: et ut ejtissacra mfu~
vii, ac corptis illius aeridolousimectione sicdeliili- s o'.ns \'u!iite'ii audicnlitim corda concipeienl, quse
tavit, nt protintis lcclo i't'ciperetur, et omni pene \eibis dieebat, mnabili signortim eiTicaciain ipso-
membroruin officiodesiilueietur. fjui cum se inori riim oculis sic esse compiobabat. Quse signoium
cognosceret, adlnbilis lestibus promisit, quod si efllcacia eo m ig's \iium coinitabalur, qtio \itae
Deus vitam sibi concedeiei, et jussis aposlolicis h jus transitona fragilitate decedens, sumraa; Veii-
\eliel obedire, ei Wilfiido omni tempore inclinatus tati '-eternaliter copuiabalur. Uude fateor diccre
exislere. Sed ipse quitlem sine relractalione a vila g meum non esse, qnol inuimi per -eum infirmuin
leepssii, eliEdulfus quidam ei in legnum successil, sinl ab omni infiimiiale saivili, qtiol d.emoniact
j)ra3tlecessorPitisuum ciudclilaic el cordis obst'iia- Jibetati, quot paralyt.ci sohdati, o,uot ca?ci illtiro'-
iione priecedens. Naro sancius Wilfudus ad PJUS naii, qtiolsurdi miinque cm ati, quol alns c.ilaraila-
ruriam de Ripis- veniens per nunlios an paci acquie- tibus affliris, opeianlo Deo, per eum magiijfice re-
sceiet irquisivit. Quibus ipse pro anliqua et insiia cieali. His ahisqtie de causis maxiina honiiiumi
sibjnequitia dure lespondens: <Permearo, inqnil, raultitudo de longiinfio pi opei abal, eiqtie -seJC suos
calutem jttro, quia nisi infra spatia sex dierum meo proxinsos pio slu Jio comnicndabal • quos ipse
ipgno decessent, qtioscunque de suis inveniie jio- sancto meniis affcciu Deo commendans horlabatur
tpio, vitaprivabo. > H.rc propter, facta conjutalione Dei mandala sincei a charilaie amplecti, e.sqne per
coalra eum, regno quod duobus roensibus lenuit omma deb.lam obediPiiliain cum levercntia txl.i-
depulsus est. Postquem legnanle Osredo filio Alfu- beie.
di, cnm synodus esselcoacla juxla fluvium Nid, post 81. Instabat igitttr tempus ct hora, quse a nullo
aliquanlum uliiusque partis confliclum, landera mo.uluim potesl piseteiin, tolaque itifiriiiitas
cunclis faventibus bealus Wilfridus in sedem suae quss f.iiiiuli Dei coipus premebil, \ital a stibit Ag-
ecclesiae receptus est (8). Cujus familiari amicitia D mina diverst ordims aslant, ctvola l.tudis Deo piO
rex Ofredus magno aiTeclu copulatus, per omnes illius obitus exspect.uione peisolvuiit: ac hcet ob
imperii stii lerras prrecepil, quateniis nemo ilh m clesolalionem sui nequaqtiam liigerc non possent.
q>iohbel ncgotio coniiauel, sed sieut famulo Dei per spe tamen raaxuna consolantiir, quia se spnitiiah
opinid omnes olediivnt. Quod factum e«l. Siqiudem ejus piae*entia minqiiam deslituendos foie confi-
q.taiuor anms qinbtis ipse Pater supeivml, nemo duni.Ipse \ero Paier circumslantiiim filioiura niiiiia
qui sibLcotitiadiceiet fuit, non quisqtiam sua dicia charitale lenuiler respirans, defessum ctptil pault-
spernere, non smislrevel leviieraudebal mierpre- cper eipxit, alque in hts \eibis eos ailoqtn cccpit:
taii. Omiiis enim invidia quaqua\ersum ttrm anio- < Gratia divini amoris utin vobis jugiler nianeat,
re, tuin tjmore jacebai oppressa. Ipse Pater qtiod fralres dulcissimi, lota \irtute opetain date. Quam
s'it rainisierii cni a petebal, circiimquaque fnleliler gialiam ut fehciler niereamim perpeiualiter obu-
evseqnens, quanio n agis diem sure vocationis im-> nere, fraleuii amoris offic"'astudiose Invitem exer-
(8) Adnilente poiissnnum Elfleda so oi-e Alfridi, piincipe secuntlo a lege, e\ Monaslicp 4isg!t
-abbatissi Slicanesbalepsi post Hildara : conspiraiite cano.
%ua:n \ ro llhistii Betfupo, apud Willelnutm,
749 YITA S WlLriUDL 750
ceresludele. Nil quolvos ab istiusmodl offlciosa A iiiadidvit, omi.omque noctis el tenebraiiim ho*u>-
cbaritate sedueal aliendatis-, ne ab oa tjuse in remsua piapseniia effugavil. Quod \idenies inagm-
Cbiislo esl sinceritate cadatls. Maligni insidialoiis fice suiil exbilaiali, fixiim animo prae se habentcs,
quos fidelibus tendit laqueos noslis, qurcienlis eu- non raulluin tlecoiporah Palus absenlia essedolen-
itim anraias decepiouis 'capt.ne figmenlis. Qiise dum, cum de spiutuah ejns pisesentia qtiam apeiia
figtnenta, sirut a me saepe amhslis, oniiii solhctfi- lucis osteiisione sjbi adesse didicerant, mullo
diiip eavele, el prout me faceie \idisiis, a \ob's iiia\ime seirenl esse gaudendum. Ex boc itaque
pioiul abjicile. Ha;c faciie, el Deus pacis eril \o- veheraens onmiuni circa bcatissiraum Palrem Wil-
biscum. Et nunc, fialres mei dileclissimi, nolue fridum \eneratio crevil, id quoque certuni omiiino
moras inferre migranli. Vos equidein, vos jam ohm •• tenentes, quod sicul ipse santlissirous poulifex in
meadVitam euntem icvocastis; sed modo parciie, bac iiaiisitoua \ita tempoiahter degens omnibtts
quseso. Jiivat eniin rae deposito carnis onere Agniiro erat mitis et aildbilis, sic et nunc in illa perenni
Dei scqtii. Ultra \obis in bac caine non apparebo, \ila cum Chrislo seieinahler vivens, omnibus dili-
donec Cliuslus lesuscitel me vobiscum in fine sae^ gentibiis se pitis sit el exorabilis*
culi hiijiis 0 viscera mea, Talete. Uigeor, o j'am 64. Magnittido ifaque signorum qua? ad corpus
defungar, el, o fialies, "vigilaie ne vos soninus per- ej'us Dominus de die in diem operabalur, mprita
pelud? nioriis mvolval.» Hsec ail, et dutse qnieti ipsius longe laipque declarabat, et insigni lama
membra p>*oslra\il. Fiatiihus aulem psaltei'ntm e\ peimotos ad memoiiain lllius innumeros populos
oi dme decanlanl bus, el j.un tisqtie ad \ersum psalmi aggregabat. Quapropter locus ipse iinilto tempore
cenlesimi lerlii pervenienlibus : Etnilie spittlum stimmi honojis esl Inbitus, et quihusque infiimi-
luum et cteabuntui (Psal. cm, 50), spnitnm simm laiibus ptessis ad lecuperandam samtalera vakie
in mantis Creatoiis feliciler eiuisil, et sic Agni Dei saltibns. Donunus quoque hosliles nicursus omni
convhium peipetuo recreandus adivit Transiii au- e\paite seda\crat , qtiia devolionem populi sm
lero (9) anno Jncainationis Dominica? 709, qni est quam ad venerationeni famuli sui habebai, peitt.i-
amnis vilae ejus 7b, episcopatns \ero 45 Scpullus bainm jri nolebat. Ebi \ero pro assiduilate con-*
sane est in monaslerio suo, quod ipsemei ni Ri- fltiemis lurbse quidani vicmi laedio affici, ac idcirco
jium a fuudamentis insliluit, ac Deo in honoiem a loci \isitaiione paulaiim cobibere cceperunt, con-
beali Pelii aposloloriim piincipis consecra\it. Ubi tigit ut ipsoiuin exeraplo ahi a feivoiis sui devo-
tit se nequaquam vilam perdidisse, sed in meliiis tione deficeiPnt, nec lociun ipsum amplius nioie
mulasse morlahbus piobel, quse in hac vita posilus sohio visilarent. Sicque faclum esl til qut pumi ad
feceral, huic vila; sublracttis miracula, curn rcs sludium piae aciionis aiios smdio suo accenderanl,
e\igit, f.tceie non cessat. posimodum sua desidia a pietatis opere quamphui-
62 Ycstes illius, prout anle moitem disposueraf, mosdiscedeie cogeicnt.
dislribulae sunt. "Unde interulam ejns santlissnni 65. Ha?cinler accitht nl hostihs jncnrsus ipsam
corporis sudore madentem cuidam religiosae abba- provinciam occupaiet, occupans inibi mulla ho-
lissae minister defeiendam accepit. Qiiam mtilier minum iralha necaiet, ae oinnia loca nionasleiio
quaedam paulysi dissohiia, ut langere mereieiur, beali Wilfiidi circuiiqaceniia ad instar solitudiuis
obmxe ioga\ii. Sed haec qiiidem ipsam vestera devastaiel. Moiiasteriuni ljisum peivastim et duu-
langere pon meruit, \ciura aqttam, ubi eadcm ttim, quod prras evstileial hymnis et canticis glo-
\eslis intiiiPta fuii, in potum accepil. lllicoque riosum, modo erat feraium ct inimicominjsoidibus
sanala esl Posl baec qnideni lninuci hoinims Dei, igiioiiiiniosum, Corpus inierea ipsitts antisiiiis Chn-
piopiise iinquiialis igne sticcensi, domum in qua sti omni honore privalum, inferipsas sordes juiino
ipse bmc \iiae niodiim feceral, injecto igni sticcen- .sepuluuse stia? Ioco niansil iinmolum. Sed omnipo-
dere conati siint. Ai \iitus defuncti \ivenlem lcr- tens Deus qui sua pielate el j'uslilia nequit pnvau,
ruit ignem, doimiin ilLcsam servavit, bosicsftigi- p qiiorumd.iin bene rehgiosornin menles in conside-
vil, laluerqtie illuin vcrati.pr vivere demonstiavit. ralionem tantse rei excitai, alqne ad derouiationeivi
G5. A dieveio deposilioms ej'us j'am annotians- illiii-. affeclum effeclumqtie ministrat. Regebal ea
curso, conveuit undetun ,ue maxima populi mtilti- tempestaie Chiisti.initatem in Anglia vn* honus ct
ludo, utpoie pia? deposilionis illius memonsp excu*- sanclus Odo Canluariensis Ecclesise archjepisco-
hias celpbiatuia. Cuin eigo lurba pemox sua Do- ptis, iiipole lotius Buiamiise primas. qui Cum sua^
mii.o vota peisoheiet, el paleinse consolatioms af- sollieitudine dispositionibus omniuin Ecclesiarum
feclum irrecuperabiliter sese m illo perdidisse de- invigildbat, ipsas Ecclesias, piout ratio posiulabai,
flerel, aspiciunt, et eece lux coelitus ab Oiiente visitare solehal. Qua solliciiudiiie actus, cum qiio-
demissa totiim lotum famuli Dei muo splendore dam lempore Eboracensem provineiam adisset, e(
(9) Defunclus est in monaslerw suo qnod llabebat itus VIIIKal. Maii ex diclis, et ex Kalendano velusto
in provtncia Undalttm sub regimine Cudbaldt abba- Missalis Gemelicensis, a Robeilo Londonise epi-
lib, et ministerw fialtum peilatus in primum suum seopo concessi ante annos sexoenios. Bacufa abbas
monaslettum quod dtctlui tn-HRtpum, positusque tnlei cmletos cotpusWtlfudt stndone tnvolusse fer-
tu ecclesm S. Petu juxta ttltate, ex Becla. Dies ob- lur in Monaslico Anghcano.
751 EADMERl CANrUARirjsSlS HOMACHI 7J2
oa pio quibus \eneral slrenue peregisset, ad I\i- A di\mus) in altan iccon lidil; in prologo ipsius ope-
pum pergil, monasleiiuni beati Wilfndi eonsi- l is, quod de \na cl comcisalioiie ejus sciip=it, lucc
deralurus. Adeiat, cthoirda soiiludine visa la- quaidix imus bre\i senlenlia promulgavil.
crymis manal. Qno illis m partihus deinoranJ.e,, 66. Nos q.ioque qui ossa lpsa de pia>falo loco ac-
li quorum eorda (nt di\i) Deus ad ciemniaiio- ccpunus, nulla de liib dubieiate flueiuaie peinul.li-
rem coelestis iliesaun teligerat, lati se oppoi- mur.Namiii lpso loco eum mnlisannis'liiLaia sei\ -
lunitalem ad explelionem stnMolunlalis accepisse,, renlur, eljam ab illo lempore qno illicpruno Iocaia
pra'nnssa supplicatione ad Domiimm, qnod diu sunl, centenarius aiiiioimn nuineuisnonnullis amrs
Jiienie lracla\cianl , opeie implere salageb.mt. siipeiarelur, sequo DJI omnipoteniis occulloque ju-
Sieque fa-clum esi. j\an>, sl lulo die, aJ locuini dicio civitas Canliiaiionim feie tota igne cremani,
veniunl; tenam ubi toipus beati Wilfndi scpul- atque etclesia Cbiisti inibi conslituta eodem esl m-
tum jacebat apeimnl, omnia ossa re\eienler cendio conflagrala. Cujus confl.igraiionis aniio ter-
ciim puhcre le\anl el ea \eneiaT)ib Odoni Can- tio jucundae simul et gioiiosae memonae Lanfrancuss
luanensi aichiepiscopo prsesentanl; quatenus ipsei Cadoniensiijcoenobii alib is, ipsam Ecclesiam regen-
eaCantuariam secum defeiret, et m ectlesiaClmsli, dam sustepit. Qui, posiquam est in ipso patnar-
cui prsesidebat, pro voto recondeiel. Monaslerio et ^ cliain prunoe mcliopolis Anglorum nobilner usque-
enim ipso quocondila fuerjnl, secundum qtiodproe- quaque loboratus, quidquid ipsius ecclesise vetusii
dictuni est, in soliludinem niiseiandani ledacto, operis resederal, no\a omnia constiucttirus eveitii.
nulbis H.ibi iotus icsedeial, in quo locaii senari- Cum eigo pisedittum altne sub\erieielur, reiiqui.e
qne lulo valeient. Quocucaaibitiati sunl, nusqiiam bealiWiIfiidi repei taeac levata»sunl, atque in scii-
iiiliusautjustiii!, ea sc-valum in posse aut debere, lno collocalse. Yeium, cum posi -aliqnot annos fia-
quam in-ecclesia Camuanensi, eavidelicet causa, tmm \oliinlas in eo tonsenlirel, ut magis tixo loco
quod et lllo lempore Cantia magna paee vigebal, et elaiider<Milur,sepulcrum eis 111aquiionan parle al-
qiiiaipsebeatusvirolim fraude quorumdam supplan- taris faclum esl, et m eo sunt qtiarlo !dus Ociobus
" talus, cumcomersaii nou possei inEcclesiseEbora- leverenterinclusje.
censieidemEctlesiaeCaiiiuariensiperjsaceidQlaleoiTi- 67. Nos quoque, bis ita de ipso Patie quoqin>
cium«uiam impenderet. Justum siquidem ilbs \isum modo digeslis, j.un taiidem scubendi oidinem con-
ftut ul llhc moUuus in pace quiescwel, ubmveus in ciudamus, el Deo ac Domino noslio Jesu Clnislo
paeequievif.Pr.Uei baec quoqueaffectussacn amons, gralias de omribiis. suis persohentes, flnein buic
queni ad \eneranduni Odonem liabebant, maxmia opiibculo imponamiis. Veiumtamen id ni fine adji-
tausa fuil. Ndm cum ilium lalia dona dihgeie nove- ciendum puia\imus, ul si quis Iia;c legens vel au-
lanl, in boc se ejus dilectioni morem geieie vcra- diens, indignitaiem etingenii mei fatuilatem remoia
ciler intelligebant. Ne lamen locus quem ipse bea- pietate perpenderii, el ea re iis quse de tanlo Patre
tus "Wilfiidus dum 111coipoie degeiet, piae coeteris dietasunt fidem prsebere contempserit, noveriiquia
am.mi, ipsis rebquiis penitus pii\arelur, aliquan- omnia, quae de eo utcunque destripsimus, auttou-
-i-ulaearuin pais est ab eis cum pulvere retenta, at- lale \enerabilium \iroium, Odonis videlicet arcln-
qoiein loco conveiuenli reposiia. Porro \enerabilis episcopi el Bedaa presbj'teii, roborata probanms,
Odo lanto nwnere lociipletatus Cantuariam jediil : nil in cis ex noslia parte ponentes, msi qnod pro-
ubi magna lotius civitatis exsultatione susceplus, et priis ocubs lntuili smniis. Illud lamen quod dixi de
In aulam Dei sacra cuin laudepeiductus, sanctissi- damnalione regis Eglridi (11), faleor nusquam Iegi :
mas beau Wilfiidi leliquias quas advexerai* in ma- sed tot laiesque viu ila se babuisse confiiniapl, ut
joiiallari, quod in Iionorem Jesu Cliusli Domini eis nolle eiedere magnaj impudenii,» esse credide-
nosln sacrotum eral, collocavii (10). Qua de te iiin. Sit ilaque laus etgiatiarum aelio omnipoienli
posleritati, ne ulla dubietas nasceietur, ipse Paler Deo Patri et Filio el Spinlui sancto oei omnia su*
qui easdem reliqmas suscepit, translulu, ac (ut U . cula«a;culorum. Amen.
(10) Lege Iiac de re Eadmeii fiagmentum apud (H) El lamen Beda teneiabilem uc piissimum le-
Gervasiuin monaclium in libro De coinbuslione el gem Egfndum \ocal initio libri primi de lnstoria
jepaiatione ecclesioa Dorobemensis, iiionasleni sui.
"/S5 YITA B. BREGWINjh 754
VITA B. BRE6WINI
ARCHIEPISCOPI CANTUARIENSIS
AUGTORE EADMERO MONACHG
(WAHTHON,
Anglia sacra, II, 184.)
Evordium proposili mei aique procursum, quo de A ea vigibai; ulpole sanclissimis ac strenuissimis soc-
beato Bregwino poiitifice Canluaiiorum scubere a cessoiibus ejus, quos Ronia direxerat qmque i!li
quibusdam familianbus meis rogaltis inslitui, gra- in patriarcliatum Canluariensem usqne ad pr.Elatum
tiae commendo Spiritus sancli, oians ut SU.TJ larqil.i- Birhlualdujm successeiani, ne hi aliquo \acillaret
lisabundaniia quse sunl dicenda revelel, el ad ea vigilanli sollicitudine insistentibus. Siqmdem ab
promendacor meum el linguam juxta placitum sn.e ingressu Palris Auguslini in Angliam eo usqiie m-
voluniatis tlemenler aperial. Full aulem lpse bea- sula ipsa non iaiilum paltiil bnrbarorum iriuptioni,
tus in niatils uiero a Deo electtis, eamdein electio- quanlum eam postmodum paluisse aecopimns, et
nem ante omnia sseeula in disposllioiie prsedeslina- quidem juste. Wovilcr enim suscepium Cliristianila-
lionis Det fehciler nactus. Parenles ejus ex genle tis jugum majori diligentia a multis poitabatur, et
Saxonum, nobib, ulferlur, prosapia orti, hoc me- ea de le Dominus Chrisius sibi adhjcrenles propen-
ruerunt ut lalem eis filium Crealor omnium darel, siori clemenlia luebalur. UnJe bonus odor el m ex«
quem probilate morum, quem peritiatiiscipUnse toe- leras legiones emainns plures nativo solo relicto
leslium dogmalum el summum in ecclesiaslieis di- in Angliam egit Intei quos Bregwintis Jesu Chiisti
gmlatibusgiadum et perennis gloiise regnuin digne j, gralia fultus eo \eniens, mox staiione politus cun-
debere adipisci comprobatur. Hoec inter 'opera Dei ttis cbarus est et civis patuse faclus.
regnabat in Canlia vir slrenuus el nobilis Wihlie- Deinde Iivoie carens, doeet alios quse sciebat,
dus nomine, sacratissima in Deum religione inibu- discit ab aliis quse ignoial'at. Igitur, sicnt selate et
tus, servos Dei in Deo et Deum in servis suis prse scienlia, lta inspirante Dei pro\idenlia, s!c in sanclis
se magni semper liabens. Suo tempore paier prse- Hioribus proficiebat el ccelesli sapienlia. Quia ergo
ditandae memoiise Birlitualdus in patnaichalum scriptum legeral: Qui addit scienliam, addil et labo~
primse melropolis Anglorum beato Tbeodoro succes- tem (Eccli. i, 18), eomagis videbat sibi in hacviia
seral, etcum -digne Deo in omnibus adminisliabai. laborandum , ne inter innumeros diaboli laqueos
Hnjus instinclu et exliortalione (12) prsefatus rex in gradiens lllis aliqualenus ab aelerna \ila impedire»
generali concilio cnnctas regni sui ecclesias ab lur, quo majori scientia prseditus inlelligebat quo
onini dominatione el exactione regnm sive cujusli- graderetur, si nullis eorum impedimeniis irrelilus
liet terrenae polesiafis liberas in perpetuum esse in via recliiudmis detinerelur. Usus itaque saiubri
constiluit. consilio, spre\it miindum et oblectamcnla mundi
JIis diebus [ille] de quo seriberc pfoposumius in omnia, seqtti cupiens eonim exempla, qui secull
Saxonia nalus est, el a parentibus Bregwinus co- Q Dominum reliqueiunt se el omnia sua. Haque sse-
gnominatus, sacro dehinc fonte in Cbristiana fule cularem \iiam vila momchali commulans, babitii
regeneralus; et infantiles annos egressiis ccepit ^socculan abjecio, monaehoium sese collegio nihil
puer bonse indolis esse, modeslia morum sanet.c habenlium soeiavil. Faclus ergo monachus ejus
spei fiduciam suis de se exhibere. Hinc liftens lia- exlenor homo, cuncla quse ven monachl sunl, vir-
dilur, et in scbola Dominica enulrilur. Augenttirin lutum scilicet ornamenta, amplexus cst mterior
eo de die in diem sludia sacri piofectus ; et fit pro homo. El hsec singula in sua adolescenlia sibi asci*
tenore suse selalis in hlterah scientia lion multo vit, sciens se juxla vocem divini elogii etiam cum
post teinpons inlervallo peifectus. Fiorelianl eliam senesceret, ab eis non recessurum. Necfecit. Igiiur
adhtic quaque per Angliam exerckia ac sludia Iilte- ccelesle propositum, quod ex dono gratiae Dei susce-
ranim, quse ex beali Tbeodon pontificis Canluano- peral, in servilio Domini perseverans eitlem graliaa
rum ejusque discipulorum tradiiione ttflam teriam conservandum jugiler commendabat.
magnifice ii ngabant. Religio nihilominus Chnslia- lllis diebus antisies Birhtualdus vilre prcesenii
na, quam cx prsedicalione glorosi ac Deo digni Pa- sublalus, vitse perrenni illalus cst. Locum auiem
lns Augustim Cantia susceperat, quammaxime in <mem mundo discedens vacuum reliquit, eodem
(i-2) Fatlum ldjmno 694in eoncilio Becanceldcc, cujus Acta exstant in concil, Ajngl.tora. I» pjg. 189
•i3S EADMERf CANTUARiENSlS MONACEII. T5S
anno TatwJnus quidan. pitsbyleru giadn s .blimis, A ] Pioponilur itaque v'ii a ptieiitia Deo digna conver-
?ir exinu.creligjonise', quod praecipuiim esl, niona- .sallo, mansucludo ad omnes, humihtas in ominbus,
clu prolessione et babilii insigms, ex lotius Eccle- vjiic grawlas, rI in his singulis et simul in omnibus
<na>saciatissima elcctione arehiepiseopns facfus coniinua cum discreiione fortilado. Refertur ia
supplevil. IIic est ille Tatwinus, qnem vcneiabijis populum'; consenliunl omnes in unum, talem îde-
Be-la in llistona stia, id esl, genlis Angloiuui qiiam licet Domini servum dignissiintim lore lanlse Ec-
edidn, uliimum ponlificeni Canluarioium ponit; clesise sacerdotem. Quid- plura? Rapitur, el licet
snoaue leinpoie lam jpsi liistoiiae quam sua>\il,c - niultum obmiens, grandsevilatepi quoque suam qtii-
modum posuil. Sane prjefalus CIiristianis>simusrex bus potenl conaiibr.s o'jiuens, patnarchalu Can-
Wihtredus anle hsec nonmillis anms diem siipremum luaiiensi invesliltii. Detis m promolione ipsius snb-
soilitus, Eadbeilo habenas legni reliquit. Cujns liini totms cleii confluentis \oce corpons ac jubila
legni anno undecimo Talwinus (13) archiepiscoptis cordis collaudalur. Dein Canluarise 111Kaiendas Ot-
bealo fine quievit, quajlo \idelicei anno quo archi- lobii«, s.immo cum honore (15) sacralus, Galhedram
episcopatuin loliusAngiisegubernanduni suscepeial. poniificalem ad regendum Eeclesiam^Dei exsullanii-
Qnem Nolhelmus s"'bsecutus, quinque aijnis Chrisli bus cunclis ascen/Iil.
Ecclesiam nobiluer rexil. Iiaque posj luvc, an§o B Speculuni igilur omnibjis a Deo conslitulus, ita
scilicet Iucarnationis Domijiie» septingeniesimo in sanelis openbus tlaius cfTulsil, ut qui lucis send
quadragesimo setundo, eleclus est Culhberius (14) tam volebanl incedeie, m ejtis \ila qua giaderea-
in sedem ponliffcum pijenominaiomm, homo cx tur satis posseut apcric \ideie. Si de miraculoium
lllustri prosapia genlis Anglorum daia progcujc e\bibitioiie, qu.e sanclilalem demonsliare magis
orlns, et ipse lolus ex \irtuUbus faclus. Is liiter solent quam geneiare, quis iijquirit, dico quod seu-
aba bona, quibtis toltim \itaj suse lemptis coiam lio Eqnidem iilnim aliquod bujusmodi feteiil necne,
Deo el hominilms clanficab.it, fecil ecclesâm 111 ad notitiam meam falcor nonlnic
usûepeneiiisse.
orienlali parle majoiis ecclesia? eidem pene conti- Quod si fceeiit, ea aut scripioruni inojpia aut \c-
guam; eamque in honorem beati Joanms Baplisla» luslas \el ceile casuum dncisouim aliqms c\enlus
solemmier dedicavit. Hanc ecclesiam co respectu a noslra scicnlia inlii. III» lamen, qua? post objtuni
f.tbrkawt, iu bapusleria ct examinationes j'udicio- ejtis certa relatione rog.nouim.is facta ad saci.um
rum pio dneiMS causis constituiorum, quse ad
corpus ejus, Iuce elaiias innuunt quid in coipor.;
corretlionemsceleralorum in ecclesiaDeiiien solent, degcns facere possel, si emu rat*o aut necessitas ad
inibi celebiaientur, et archiepiscoporum coipora in talia exeicenda
' perduxiaset. Se.l llla tempora fide
ea sepelnentur, sublata de medio anliqija consue- Cbrisli quaqiie fnndala non egebant signis mira-
ludine, q'ia ealenus lumulari solelant e\tra civila- culorum; qu.e, ul 1eatiis Giegojius ait, iufldeliuin
lom in ecclesia beaioiun aposioloruin Pelri et suul polius quam fldtlium. Et \ane miiaculum foijs
P.iuli, ubi posita suat coipora onraimn ai.fee-soium oslenderelui, si dcesset quod intus opeiaretur. Ac
suoium. llic decurso vil.c pracsenlis mlieulo appo- ut mibi
quidem raiio stiadet, ratum esse \idelur
siius est ad palies suos qninlo decimo pr.ipsulatus majus esse auclorem o.nmum miraculoium
per
sui anno, ei m proeiaia ecclesia beati Joannis de- inimditiam carnis et spirilus in se quemque conlliiue
cei ter sepulltis. babere, qttam nmacula, quai et reptobis Ventas
Quserebaiuu ergo summo studio ab Ecclesia Dei, thtil csse communia pro libilu lioniimun et a Imija-
qui non inferior *ula ac sanciilate inonnn posset lione exhibeie. Pax quoqne diebus «ui ponliflcat|.is
in locum defuncli subrogaii. Tenebatea lcmpestale 111lolo legno \igebat, nec inctirsus hostiles abquis
JIIS regni in Canlia jElhelbeiJitus supra memoraii jueluebal. Donec ergo in Dei pace quseque consiste
legis Wigthredi [.filius], Eadbeito quiei successeiat bant, Dcus pacis in omnibtis elpei omnia omnib s
jam oliiii defuncto. Qui jEtlieiberhtus beattim eiat. Bealus el fehx Palei in islis cum in populo
Bregwimnn e\ sublimale sai.cli pioposili ii'o:umque D verbum vitseprjedicai etr mausuelo annno ac modeslo
lllius giavitale nolissimum liabens, contu(il tum atidiebalur; el quse iieu ia e\hoi talionibus suis
iis quos in electione pasloris universouim lennr pisecipiebat, placido effeciu piosequebanlui. Lt fides
piaecipue lespiciebai, suadens ut in commtine vui \pr.a aut succresceret, aut \aci'laus robur, statumve
lndustiiam, sanctae. conversatioms noim.un, ccepli ieciper°t, sola jrox Paliis \allata iuciemenlo quod
proposili perseveiantiam consideianlcs, pioposita tnbuit Domiiius sufliciebat, nec ad eam piobandam
voluntaie Dei ecclesiasticameleclionem ineo confir- miiaculum aliquod qms exigebal. Se.l boec bona
maienl, si in regimine oniiiium Eetlesiarum lolius iion mnllo lempoie per.nanseninl. Sublalo namque
Brutanise eum iôi.eum concoidi assensu judicaient. in bre\i de hac \ila beato \no, cujns meritis e?
"{15) Tatwinus thronum asecndil anno 75! me- (15) Eodem die anni 759, Brcgwmum consecra-
dio ; excessil postmedium annum 754. Wighliedus i UIIIIet.se lidem faqit clironologia Saxomca; el an-
obut anno 725, juxla chronologiamSaxomcam. lai- niiin quulem recle positum opinoi. Dies auiem isto
wimis igitur anno decimo Eadberti Vilamilnivit. anno 111Dominicam non incidit. Illa igitur aetale
(14) De Culbberli successione \ide disseila- non solum Dominieis, sed etiamin sanclorum feslis
lionem da vera succcssione archiepiscopi Cantua.- tonseciauones celebtauc fuisse \idenlut.
yiensis.
Tzl \ITAB. BREGWINI. 7oS
{imeiitr'iiii, evolutis paueulib an„is cl ipsa sublala tA \el quanla damna lueus ipse peipesstii sil, i.ulhis
jjsuni. iioniimim edicere polest. Ut tamen quscJim inde
r Tnbus
siquidem annis vixil in ponlificalu, Deo langaimis, quiJquid in amo, in argenlo, in diversis
pei omnia plenus, el univeis's \irtuiibus indeficieiti aliarnm specierum ornameniis, in dhinis acssecula-
conslantiaT>ra;ditus. Anno aulem pati laitbatus ejus ribus libris pietiosius habebat, fere totum voians,
secundo JSthelberllins (16) rex? filius, ut diximtis, liiigua ignisabsoibuil. De his lamen quia fnerunt
strenuissimi regis Wihlredi, d'em ullinmm clausil. recnperabilia, minusost foitasse dolendum.AldoIor
AniiG,veio post hunc fuit validis ima lnems, nimia immanis et millo fine claiuiendus hucusque eamdem
ffigoiis aceibitate cuncla constungeiis, animalia ecclesiam premii, cum privilegia Romanorum poin
('neisi geneiis etniuumdensitale el immani burn.B tificuni, pri\ilegia legum et principum regni ipsi
a«pe itate e\ t.nguens. ^trum cum, ju\la \erba eeelesijj studiose sigillala et collata, quibus se et
\e.i Salrmonis in Ciniico canticoium loquentis, sna peienui jure inuiuie deberel alque tueri, ex
h ems tran isse', im 1ei abisset et lccessissel (Cant. inlegro redacla in mhilum depeiierunt. Si qua au-
u, I!), IToies Doiniiuci apparueiunl. Unde etvinea t m suht ex ilbs lecuperala, diversis in locis» ubi
Po.ni' i Sabaoth stiavissinu odoris (loiem einiltcns, conlia sciipta fueiunt, reperla sunl et accepta;
aJvoceui tiiriinis acsponsi diCMHis: Suif)e,piopeia^ B bnllis atque sigilhs.,quse alia fieri nequibant, cum
ainica mea, tcni de Libano, leiu, coionabmh (Cani. tcclesia in qua servabantur igne consumptis. Ev
iv, 8), anima febcissimi Patiis duicis amica sum*ni quo lobur etforiitudo hostibus ejus usque in prsesens
1?alns sunexit, lioc esl corouanda ab iponbO suo contra aeqtium incievil, etmulla mala, oppressioues
Jesu Chrlsto; sseculum corpusque leliqiut, ac ai'ge- et scaiidalainsiirgeiitium fllioium super eam audacia
lorum adminieiilo fulla, ubi ip<*umDamn deoiinn in slruxii. Sed Jisec nolissima omnibus vane quasi
tiion .cternalilercerneiet, gaudeus b.laiisque ton- al oi um noiitise scnbendo significamus. Quapropter
scendil. Sepulrus sane est ni ptaJala ectle ia beati ISIISomissis ditamns, quod post islud gemendum
baptisise Joannis prope corpus ie\eiendi ponlificis inteiiduuii cotpora pontifitum supra inemoratorum
Culhbeiti ipsius ecclesiaj, ut diximus, fundalons ac biissloctibs ifiunola qiuescebant, donec ille \iiorum
sui dignissimi prsedeeessoiis. Post bunc assuiuplus strenuissimus cl cum omni honore nominandus
eslin ponlificatum relit taeEeclesia* Jamberlus Pater Lanfraacus \idebcet Cadomensls crrnobii abbas
et abbas viciuse ac pr.enominalse abbaiise glonoso- aiclnepisiopaiu Cantnar ensi funclus est. Is qnippe
rum aposlolorum Petri el Paiiii. omiua quse combtisti monasieru reperit vel scdifleia
IKnc e\olulis pauculis anms Dani gcns effeia vel se.lificioiurn delrita monumenta lerise corjequans,
p rt lscejiies Angliam in omni pene geneie liominum el quse sub leira eranl fundamenta efloiiiens, cuncla
.i pustino sialu e\o'l'ilare,eidi\itns ac volupiatibus nova exstuixil, el prsefalos aniisliles levari ac in
m tgis soblo operam dare, ceeperunt quasi pedeten- , luto locari consiiiuit, donec ea quam cceperat
lim piobare, iribus navibus illuc primo dneciis, ecclesia facla esset, in qua decenler poni valerent.
quam efficeie possenl si pbnes mitterent, plures El ila fatium esl. Posl aliquol ailnos ni ecclesiam
venirent. Quas cum prospere in nonuullis egisse j'am fiindalam lllaii sunl, el in aquilonali paile supei*
audire.it, animati sunl, el classe parala Angliam voltmn sh.guli sub smgulis ligneiS ltccllis, ubi
non semel aul bis, sed saepenumero vemendi usum <*jiioiidienjsterimn srcnfitii saluiaiia celebialur,
acceperunl. Quodam ua-pie tempore, eic. Sequuntm posm suni liis ila disposius, foi te r.ie quadam unus
miracula pluia, quoium Epilomen abbiematis Ead- ex fratnbus eeclesia*in scau no tedens coram e-
meiileibisjiedil VuaBieqwini Osbemo mule asqipta pulcio beali Biegwini, etc. Sequunlur muacu1®
snpia. Plura feiun'ur in hunc modum de btaio baut. ile qmbus videsis Epitomen Osbemo faho in-
VTO, qua; onuna scriiere luitiu poiikns esset. scuptam supia. El quidem, utjmulli affirma t,
Ad . lia erco tendentcs, bu e is is poni nus modum. bunc inter se moreni Saxones prsestantius ha-
Tr.msieiuul pluiesanm eito.pus ejus S'ib \ene- U benl, ul inajoies suos digmns honoient et iue-
laiione multomm loco mansit immonnn,. Ntmuulli \eienlise subdiloium non paicant, ne lnsolescaiu.
qnoque successorum ejus liuic vilsc decedenles, Horem igitur suse genlis el mundo exemptus fllus
loctnn sepultiir.e m ip-"abasilica acceperuni. Post btiis studuit bonus pater exhibere, ut eos moneret
luec multis mahs quaque pei Angliam crebrescenu- qua reverenlia se debeant erga major.es suos ha-
bus, contigit ci\itatem Canlial*iam ex mcuiia quo- bere.
rumdam sua minus caule turantium igne sueeendi Inter hujusmodi facla sanclissimi viri venit Can-
elciescenlibus fJammls in matrem tcilesiam mibi luariam quidam monachus de terra Teutonici im-
tonsisienlem incendium fern. Quid dicam ' Combu- peratoris Lambertus nomine, nolus rcgiiue auam
sta est lota cum officinis monachorum lbi tegenlium lex Henricus defuncta pvima conjuge ûa uxorem
pene omnibus, siuiul el ecclesia beati Joamns Ba- de Saxonta duxerat. Hic Lambertus pcr inullnm
p.isia?, ubi, ut prasdiclum est, archiepiscopoiuniieli- lomporis Caniuaria* rogalu reginje cum fratribus
quiaj jacebant humalse. In qua conflagiaiione quse con\eisalus est, et pene quasl jnonaclius Ioci ab
(1(5) Eihelbeitum regem jnno 700 obnsse proJit thronologia Sa*voniea, quse el hiemem aspenimam
ai.m sequcntib memoiat.
7M EABÊBi GANrUARIEJ.SIS MONACHI 7K>
omnibus Iiabilus. Und&familuutate quoque potilus, A & ocuhs Dei, nt tanti ponti/icis piaisenlia eetpesseiswne
cosp t fiequentare loeum in quo pontificum reliquiae debiient juie polni.
quieseebant; illieorare; illic missas celebrare; illic l)e his ila considerans ergo provida solliciludo
familianter conversari. Inlenogabat hunc elillum, seivorum Dei.et e\ us qnje fraler ille facere molilui
quis llle esset vel ille, quo\e nomine \ocarelur qui considerando perpendens in fultiro tempore ahquid
illo \el illo loculo clatidebatur. Ubi autem de beato huic simile a supervenieniibus exlernis hominibus
Biegwino audivit, succensus esl desiderjo haliemli posse moliri, ne facilioiem effectum sorlirenlur,
illuin et in teiramsuam ti ansfei endi, recordalus jebquias ipsius Palris a prsefato loco cum reliqims
forlassis antiqiiae bonitatis iunise quain ia patria sua beati Plegemundi aichiepiscopi in australem ec*le-
de illo didicerat. Yerum, diim impossibile sibi TI- siac parleni transtultt, cl post altarebeati Giegoni
deret clam vel paiam desideni stu per se effectu pipaj deceniisbiine unnulaui. Qtiidam aulem e\
poliii, suggessit archiepiscopo qui tuncfiralcl gra- nionaclns Willelmus noiuine ex conserisu aboi ttm
viterinoibo paralysispremcbalur, nomine Raduifo, honiiii omnium se pr.c cxieris medmm fecjt, el ejus
tit ossa memorali Patris sibi coneederct, asserens jjulusiiJa ac pio\isione ferme omma quoa i.i ipsa
ei locum consiruendi monasteni a primoribus gcn- reliqwarum liaiisposilioue vel sepulcrorum compo
*
lis suse concessunir, quod sub palrocinio Palris 8 smone impensa fueruut piocurata sunl. Is in una
JBregwini construere el omnimodis serviiio Dei acpost h.cc solemniiaie sei-siiioecclesise 1010conainiiie
-commodum ipse et sui pioposuerant ordinate. Quid sese-dedens, et ultia uresin canlande \ocem edens,
anulta? Acquieseil ponlifex-: nec euim noverat quo ruplus esl in jnlejioiibus, moxque in\onntusm-
de agebatur ; el ideo facili assensu ad preces pe- guinib aliisque giavibus molesliis vehemeuter affii-
lentispermovebatui. Res feilnr in audienliam mo- ctus. Quid igilur agerel, ignorabat. Noverat enim
nachorum; et jquiflam, ut concessio pontificis per- jam in ipsa ectlesia boc uonnullis eleadcm causa
ficeifilur, pleiussime laudant^ quidam econira modis contigisse ; quoium abos morle multaios, abos
omnibus negant. Posl dies defungitur aiebiepisco- multis annis multo languoie vexatos, •omniaiubi-
pus. Ilaque plures .eorum qui eo vivente laudaverunl guiiate semola sciebal. Venit autem ei 111nieiuem
fieri jjuod roganli concesserat fialri, \ersa \ici) quid servitii ^ quid solbcitudinis, quid honoris nu-
contradicenlibus acquieverunl, el uno animo panicr peuime impendeiil duobus ponlifiubus islis Bie-
inslilerunt ne suo pastore Etclesia, qua vnens 111 giaiiio et Plegeniundo. Ilaque corde contiilo, spinlu
earoe pio diligebal afteclu, destitueretur. Ne tamen buuiilialo, perfusus Iaciymis genas, oiat eos sibr
concessio antisliiis viderelur usqtiequaqne contemni, niisereu; quatenus impetraia sibi a Chrisio Jesupn-
ex communi consensu dehberalum est, in quo el ^1 slina corpoj*is,sirilaie iBSelligil, quid de jllis ipsi et
archiepiscopum consensisse nonnulli allestati suni, ahis amodo sil senliendum, quave fiducia pro seierna
ut scihcet os unum, brachium videlicelsinistrum, sua salute eos appellare possit ad intejnetnendum.
sacri eorporis fiatn confeiretur. Quod ipse parura Mira Dei bonilas, poientiajnira! Mo\,sicut jpse re-
astjmans, el iis quse sibi promissa dicebat fi usti an feil, seomiiisensiilangnotecuiatumneenou doloris*
hon sustinens, suspicalus est se per regmam, posse aul ineommoditatisiillain ulleiius molestiam passum.
apud regem efficere, quatenus ipse regia polestaie Ifec de beato Brcgwino roiiius sapiens edidi, qua?
vi amonachis extorqueiel ut sibi concederent quod a iuajoiibus et -.endicis \iris didici. El hi quidem
quserebat. Super negotio igitur reginse lotuturus, et alia seevpeilosjn se fuisse tiadunl, alia \el ab illis
eam cum rege in parco Wudcstochico couimoian- qui prsesenles fueiunl \ela prsesenlibusacceperuni,
lem adiluius, Lundoniam venit^jlnqtic \ahda lnfir- seque referunl accepisse, eonsiantt allegat.one tom-
mitaie cori eplus, progredi ultiaiieqtiiv.it. Languorc memoranl. Neergo animos amicoium meoi uin me
in dies crescente, jpse Cantuaiiam rcportalus est, ad bocopus mcilanlium oflenderem, ces-nvoiuntaii
ubi par\o lempore vivens defungiiui, el inlermoi- eorum. Quod ilaque sciipsi, eis srnpsi; videant
tuosfialies sepelitur. Hincjiocle seqnenli astitit vir• •rj ipsi. Si in abquo bene processi, giatias Deo; si
quidam slatuia mediocris, persona insigms, habitu abler in ahqno^ inleniuisorent, obsecro, pio sce-
inonachus, facie ignoliis, cuidam fijlu de congre- lere mco. Memoria irausilus iieatissimi \in ui
gatione per visum, bomini bene rehgioso Deumque Kalendas Scplembns recolilur, ut illic nomen Do-
tunenli, dicens llli : Scisne quam ob causam Linn- nnni qui illum honoravjt expeditius magnificetur. Sil
bettusille Sa&o sic inopina moile uiplus sil ? Cui igitur ipse qui vivil, dominatur el regnat per omnia,
curn.se nescire responderet : Sctas, inquit, qma eo benediclus w ssecula sseculornm et ultra. Amen.
auod coipus Bregwini de sua sede auferre sibiquei ExplicitVita beali Brcgw.ini Canluaiiensisarchi-
tonalus esl vmdtcaie. Nec enim talis meuti fml m episcopi et confessorjs..
7G1 TITA S. OSW \LDI. 7G2
f^-,..— i^-j-a..'^
- .:..—^ -, - -. •--:".-- . .-.v. -T. ,. , , —:—,-
-pr-=rrrr-r-—,[,-.
_;.:'—;i. ,, , ~,.szz=ts&
VITA S. OSWALDI
EPISGOPJ WIGORNIENSIS ET ARCHIEPISCOPI EBORACENSlS
AUCTORE ET ABJIEIiO
ii Kal. Mailii
Secundum proposilum giaiia? Dei vcneiaudus A fraiei eial paUis tjus, vir pisesiajjisrebgioue, dis-
Eboracensis anlistes Oswaldus ante srecula a Deo cielione sublinis, moribus giaus, juslilisa cullor,
electus, ingenuilalem genens sui, quo npLihter magnus consiho, qui et in ouini aeilonesua crcutn-
editus in luijus muudi lucem processit, mgenuis speclus, aiictontale prseeminebal: de cnjus, aclibus
monl.us iiiitialus, viam \ilse pisesentis uicessil. quse nobis quidam antiqyiores plfino lelaiu descrj-
-Cujus quidem gesta vario diversorum slylo dige- pseie, pauca tangere (18) iipn inconguium rau
sla (17), quo multipliciora eoanimis, ad mulla divi- sumus, ul inde probetui quam inntabili, quanir
sis videnlurad legendum onerosiora. Unde jis qui, spectabili prosapia jiuer Dei OsvvaUus ouginem
sicut veraciler credilur, illum in hac \ita prse csele- duxerit.
Tis sincerius diligunt, placuil tam prece quam pise- Hic, ut ferlur, Êihelslano ucloriosrssimo regi
cepto me ad boc commovere, Jit tjufe jnultipliciter Angloium \ylde cbaius erat et acceptus, ac pio
<Ieeo scripta sunt, compendioso ac novo nai randi illms pisedicabili sanclitale re\ idem llliim seeum
slylo expedi.un. In quo, fateor, non parum expaveseo; habere ejusque consiliis magnopere iniuu iolebai.
fatuitate tpiippe ingenioh mei penes meipsum con- QuirevDeum diligens, sequilalis iegibus seriiens,
siderala, vereor ije petenlibus satisfaceie in ipso regnuin strenue gubernabat. Is immenso pa<*anorum
opere neqiieam; quiascio quod hujicquem prseeipue exerciluj quodain tempore avmaUis octuriens, me-
aniatil Iseiissima exponi oraiione desiderant. JSon moralum Odonem, cujus meiitjs se jjuammaxime
parere autem \olunlali illorum nefas judico, cum eredebat hostem victurum, m aciem du\ii. Lt
ne sibi aniicissimis .scilicet meis me nolle gerere commisso prselio Odo eminusâ pugna siaps liimma
morero, lumije, Isesa conscieniia sna, mecrgasan- ac manus in ccelum lelendit, pro rege et suis Do-
clum Dei nullum habeie -opjiieiilur amoi*m. His mmum inlenlius oians. Pugnatum hmc mde atio
angusliis septus elegi polius msiicano eloquio ami- cissime, et 4ies ferme lotus in ceriamine absnmpius.
cortun meorum volo concurrere, quam urbano Tandem j m sole JII occasum veigenle, sorslaciv—
siIent:o cos conlemnendo per ii.obedienlise culpam niabihs accidit; juxta capulum confractus est legms
offendere. Scripturus ilaque pro injitncto oflicio _ensjs. Quid faceiel' Ut se armarei, nullum de *u s
vitam lanti viri, quse illi j'ugiter adfuil, gratiam exarmare volebat. Quid lunc? Ilostes qui jam yn teie
invoco Spirilus sancti, quatenus ea quse per llltmi leiga cceperunt, videnles regem fiaclofinse faetum
ad laudem sui uominis operaii dignatus esl, illms quasi inermem, Jinimali ctin pugnam acr.us r<*j\eisi
meritis coneedere mihi digjietur Inoffonsis Ecclesise ssnil. Insonutl clamor, Odoneni citius «uholare pei-
suse auribus qualicunque verborum iudagine e\pli- fj,nrgens. Adest; ul opem stiam prece negotio feiai,
care. rex ipse liorlatur et obsecral. Alilie: Ope quam
Exordium ergo jiaiivitaijs gloj-iosps Oswaldus desideras, uti solnmniodo velis, pia^stv est. Ouul
nobilissmia progenie natus, elegajiti fonna enjltiil. jtjtlui agis ' Ut qmd eo qui m lalete two pendet gladw
Qni ubi infanliles jmnos diligenli tcura nulrilus ex- patcis? Cut eum ab intenlu hosttujn atces? Qutd
cessit, pner facius pueriles ineptias devitare, ae nt foimtdas? Nil dubilans attipe tllum; el ccce manus
jalas illa a.herlere poleraj, ad sanclilatis opeia Dominieih lecum. Nec pnus solis continget occubi-
semelipsum coepit lnformare. Prqposuil enim in Uis, quam obsislenles advetsatios tttos fuga tnvohat
ronspeetu cernentis secifita pectoris sui se almse aul mtenius. Dixit, et rex ad ejus veiia jilioiiiiiis,
cogualionis SII,Enullalenus fieri \elle degenerem; ilhco versa dexlra ad vaginam fixlraxit gladiiiut
sed quos propinquos sortitus fuerat in genere carnis, fulgidum, fortem el insignem, In quo cnnctos.
hos sequeretur passibus wlutis, jjisliuelus fuje occursantes deteri*ens, csedens seu prosternens, ad
eaeterisque ccelestibtis jirmis. Bonus siqujdem et verbum seryi Bei juxta fattus esl el sobs occubittis,
unus de prsetipuis Palrjbus Angiorum Odo nomine et regis triumpbus. Ipse Odo, qttoniam Etclesise
<17)Os\valdi lesgestas stylo aniea manda\erant ab Osberno

conscripserat. Hoc loco "Vilam lliujs fusms
Elfucus eiFolcardtis: de quibus cojisulc pisefatio- scnplam iunuere videtur.alque eadem post**t.
nem. narravit In Odonis Vjta, quoeOsbeino male instnpi.%
(18) Noiulum scilicet Odonis Yitam Eadmeirus supia collocalur.
' 715 ti 1'HEIU C VMl ARJJSSIS* AlONACllf 7Gi
Canlitariensi oiatiOsuMtni poiuil t.g bio eldigililatj A iit Jninis ae sajclaiibus disujihu s <j<ios'iuesui
|ii<csidebal, j'iia ClniSiianilaiis pcr tofini icgiium temporis sapienles piseeelleie pulabalm, magisteno
IIt palri.e palei piudentissime aimiiiisttab.u. In funclus sludiosusdiscit, el in bie\i jdurimum profi-
qitibus dicbus Edw ms, quiquartusa piatfalo jElhel- cit. Spnitus namque sapienlia; el tntellectus (Isc.
slano regni Angioium sceplra lenebat, \oluptalum xi, 2), super eo quiescebal, inspirans ei graliam
amalor magis quam Dei, luxurise quam sobnelalis, suarn et cor lntelbgens ad singula discenda quse
iibidinum quam tasliiatis, regiam dignitateni obsce- audiebat. Sseeulanum eigo bbromm scientia ad
nis openbus dehonestabal, ac \iro-T\irtuiuin par\i- pleuum imbutus, diVinarum paginis lilieraium se--
pendens, conlra sequum cxasperabal. TJnde bealus dula lnlentione animum tradit. Ex quibus feancto
Duiibtaiius lunc leinpoiis abbas Ghsloniensi**, ro cliaiiiatis igne in Deum pi oximumque sticcensus,
quod Jtd suggesiionem et imptrium s.ppe f.ui Odon s in conieinpium mundi tolus erigilur, et quahtcr
ipsum regem illtcitis amplexibus violenlerabslravil, servitio Dei meieretur omni modo ascisci Mitgwhs
e palria puisus est, el-demum itinumsia per Angliam horis meditalur. ~
mala ab eodein rege patrala. Conlra queui 0 io ar- Iutei hsec Wmioniam (20) a patiuosno supra me-
nialura Sp rilus sancti prsecinctus exsurgere, ini- moialo scilicetglorioso Odonedirigilur, quatcnus lbi
quilatum lliius pubbcus hostis effeclus csl, necde- "degens, sl quam forte in canonicis viam ulse iim-
siitit donec sopitis incesiibus legnuni ab iiifand,e tandse reperiret, disceret el imjtarelur. Quid am-
mulieris mfarnia, cui rex iiem omNsa conjnge sua pIius,'Fit canonicus inler canonicos ipsos, si qnse-
s.i pius coinmiscebatur, evpurgaiel. Eam siquidem nturqualis inter quales, regulansinler iuegulares.
suorum -niillum manti \allatus, a regali curia in Ipse eienim quse instilulio vilse canonicoHiin dotct
qua mansilabat \i abdu\il, abJtciam peipetuo ev- el prajcepit indefessus e\sequebatui; tlli spieta
silio in Hibernia condemnaul Erat quippe \u \iii- instilutione ordinis sibi ju\ia cordium suomm desi-
bns purjr» sequltatis per omnja fultus, nec al ci deria gradiebantui*. Unde admirandus cunclis effe-
iniquiutis minisiro favens, \oluntali Dci in CIIIKIIS clus ob plemtudinem gratise Dei, quse in moribtis
Obseqin saugebal. Quapiopler et Deus ei sua misp- ejiis enitebat, decanns faclus adoleseens prsDponiiur
skordia sempci aderat, ae volunlali illuis aures suas senibus, quatenus cauiiies sensus Hlius et lnimacu-
jnclmabat. Verbi gialii par.eies ecclesi.e Clinsti laia viia lllius maculatam senum \ilam emacularet,
Dorobeinensis silse videbcel sedis in aliiorem quam ac puenlessensus lllorum studio disciplinse ccclestis
erat slatum sublalo lecto ipse Pater constniere e\acuaTet. Sed 1111magis antiqua pia\se senectulis
volens, ac velle suum facto adimplens, oravit Domi- „ ii«nera lenere voleiites, liceteum bonum beneque
num tit qttandiu ipsa Dei tiomus inlegi'itale sui ca- agentem blandolionore debitoque favoie \eneraieii-
jeiel, pluvia que populuin a serviiio Dei aiceret iur, lamen illum jmllo patto se in ialil us auditutos
infra ambitum illiusnon descenderet. Quod eifactum aflirmabanl. At ille de laudiS ipsoium \entosilale
est. Videres etenim loiam ciutaiem sa*pe grandi Ktlnl cuians, gemebat quolidie el. nlsibi ad saltitem
plu\ia tircumtingi, elipsum lemplum ejusdem plu- suam Deus consuleret, precabalttr nocle ac d-ie.
vise inundalione nec conlingi. itemidem Pater, dtim Veium ubi perpendit lllos propier enm nequaqnam
ijuadam vice sacium m\sterium akaii prassensjid- \ellea veleii \ita emendan, seque pei illos, si non
niiiiisiraret, coipus Dominicum inler manus ej"us absentaretur, a suo proposito posse depiavari;
cnienlum et sanguinem dislillans in calicem appa- spiela qua cingebalur pon.pa sjeculan, sprelis qtto-
ruil. Ex quo intuentinm menlibus nimio pavore que di\itiis quarum copia redundabal, lelictisque
percussis, inox ad pTeces ponlificis in consuetam "Cinomcis quoium con\ersalione ealentis usus fu-
suifoimam restiliiium est.Eeruniar et aha deeodem eial, redit ad poiilificem paliuum suum , negolium
vtioiiiiirandafacia, quaj nos silemio prselerimus, ne saluiis animse suse cum eo tractaturus. Qmdmulta?
putemuroblili oper.s quod incoepimus. Ubi miserias vilse moVtalis cum pontificeloquens p a
ilujns igilur Paius nepos puer Dei 0»waldus j) consideratione deflevit, ubi qnam difficile sil liomi-
existens, a paientibus suisejus doUunis iiiibiiendus, nem inter mundi lllecebias gradientem ipsis illece-
ejusexemplis insiiiuendus ei coinmendatus ct. Qui bris nonirretiri,Jitrjnque sermo procedensappendil:
ex conveisationc tanti vni sese felicem foie pronun- iuftrl Chrisli miles Oswaldis sibi jam ceciuisse in
tians, nec mii,ictilorum , quse nonnunqtiani adsunt rnentem se nudum ssecularibus cunctis \elle amoJo
malis, sed uilutum ejus, sine qmbus netno fit bonus, Christum feequi et vere moiiachum fien. Exsiht
imitalor esse curabal. Unde et ab omnibus dihge- gaudio pontifex ad audita, et ei umpeniibus lacrymis
baiur, non solum qtna tanla camis piopnquitate prsejubilo coidis Jjua voce exprimat quod pise se
llli copulabatur, sed etiam qnia ver&tis omnes id inlus babet invenire minime valet. 0 hinc inter eos
egeiant merita cjus ul a cunctis aniarelur, Tradilur cx diunis verbis \itse perennis orla conlemplalio!
lilleiis, ci cujusdam \ui Fnlhegodi nomiue (19), qui 0 in eonlemplum mundi nata suadibilis divinaque
(19) Monacljus is Cantuaiiensis plurimis in lucein Odone colloealum ac postmodum decanum factum
cdilis stiiptis claiuit, maxime auiem Vita S. Wil- Tinmullieiisisrefeit. Monasterio illi lunc lempous,
fridi melrice jussu Odoms compo=iia. uiscdeiuni tanomci sscculaics.
'20N Winionia*m \clcii jnonasteno Oswaldum ab
7G3 \ITA S. ObWALD!. 735
collalioJ Quis i1s..m edisseial? iioilattn deinceps A sationis SUJEDeo familiaiius adhsererel. Ilbc igiiiu
sene-c jttveneiu ne letro abeat, ne posita super ara- orationi, medilat'.oni, conlemplalioni \ilse peieiniis
irum manu post lergum aspitiat (Luc. ix, (52), i>e lemoiusab illorum inquietudineopeiam dare solilus
laqueos sseculi jame\adere incipienlem suis laqueis esi; iiiagnum humani geneiis husli fomilem lhoiis
immicus iuvoKai. Ad qtise ille : Ruptis vmcuhs et odii suggerebat. llle quippe atlendens et alten-
voluptalum cainalium, jmu, inspnanle Deo, hbeilali dendo sulneriere inhians sludium slrenuiaslmi juve-
aonalus *um; ct Ueium me iiadeiem misetiimai canis, inultipbci eum \cisutia pulsal, pulsando lerri-
jiiittaii sub eaiumdem voluptalum vincuhs vincien- lat, leirendo faiigai, fatigando pioluibare loco
dum? Non asimabumme hoc oidine Cliihlum sequi laborat. Unde qiiadam \ice dum se in oialione pro
delere. Arwiem sui mthi concessit ex uo it a Sciiplu- compuncl'one coidis Deo noctu inaclaiel, adfuit
taium suaiinn; et nunc eum desetetcm? Talem ipse malignus, et sonos hoiiificos edens homiiiem
vule icel jiuclum capiendo ex med.talione £atum? lenoii add'ceie moliebatur, cuni ut ccepio desisle-
IuiOj Palei, stplacet, dic, nec dubtles ubix^tsperfi- rct, lUin iil jlus horis sinnlc opus jul segnhis aut
ciam qnod pioposiu ; aul ceile si tibi gtave nou est, nullalenus atienlaiel. At Qswaldus fidei Christianaa
tpse jiioponatn quod dtsposui. Ait, die. Regulam , sculo proliclus, noii magis ad fieinilurij Ieonisvel
mquit, bcatt Benedtcti setvaie sub obedtentia 10I0; B s&iliuu seipenlis quain ad balatum ovis \el strido-
el idcuco tn GaUia apud Flouacum, ubi ipsms Palrts rem soncis (haium enini et aliarttm ei besliarnin
tehquiw d cuntut habeii, monachus fieii menle te- jmprobus ille \occs ingessil) exleriiliis esl, cuncla
volio. Nam. juxla qttod mihi mea wstnnatio dicit, Tidebcet nibili pendens, cum sno aucioie cuncia
nusqiiam tectihs seivauda sunl nec foite seivantut deiidens. tjuod d.umon advcitens dkparuil; sed m
qua? idem Pttlei inslituit, quam in hco quem ipsemet Engelumlucis e\esligio transfigur.fus \no appaiuit.
sua coipondt ptwsenlia tu peipetuum honoiare non Eum quippe jam lunc nova de se viciona usinn
desislit. Anlisles ad hsec : Idetn, inqiiil, sentitnus; "seslimabal sibimelipsi suasurum, se scihrst non
idem sapimus; tn idem noslta intenlio lendit. Mona- iiijiirij ab angelo \isiiandum , quem fmva fieium
chus ioci tlhus sum. Habitum ennn teltgionts ad onns cOrtSiantia menlis nullis potuil inimiciis urelire
regiminis, sub quo gemo, vocatus inde suscepi; el figmeiitis. Sed sua sibi tntqiiilas meuttla esl (Psal.
jn opletea le, quetii speciulius amo, monachum ibi j\u, 12). Nam ad hoc monslrura famulus Chrisli
fieii pot,ssimum opto. Et quidem hsec palrise demu- signo fidei sesignavil, sciens-exiiide angelum lucis
talio ea re luncita uitiusque \oluntati complacuit; Kon ntilandutn, aiigelum auiem lenebrarum emi-
quoniain per id teniporis religio monachici ordinis, p KUSeffiigandum. Quod et factum est. Juvenem
quse, cum propter barbarorum fiequenles irrupiio- namque bac crucis amatura munilttm stalim dege-
nes, lum propter quorumdam malignantium tuibu- itei jingclit*;, qui apparml, leinlus fugil. Tunc ille
lenias seditiones duduin in Anglia pene tola obsole- psallens : A dexttis est, ail, mi/ii Dominus, ne com-
\erai, necdum sui \igoiis slatu refoimata clarueral. moveai. Ptoptei hoc dehctaittm esl coi meum, et
Miltilurego ju\enis Floriacttm, tllic flonbus ful- exsiritavit Itngtui mea; nisiipei <*/cato mea tequieica
ciendus \irtulum. Mitlunlnr quoque cum hlleris in spe (Psal. xV, 8, 9). PiaHerea leciibm' divieue
commendatitiis dona qtiampluiima, ju\enem el_di- ciebro intendebal, el quae, Joeente Domino, inrie
cto el faclo abbali ac fralribus eommendanlia. didicisset, hilari \nltu corde benigno minus snenles
Suscipitur, et monachus habilu factus, \ila quo- edocebat. Ha*c inter exerclna e us, posi susc<*ptos
que moiiaclii in ipsis jjiimordiis est decoratus. Qui iiifeiioieseccles.asiici or i l^gradus, gra hmi susce-
lgitur \eneial ab aliis doceri alios imiiari, talem se pit diaconatus in quo ininisuans Deum «bsequio
illis exbibuil, ul salis haberent in eo quo doceren- humillimse de\ol'Oitis populuin \eio demulcebat, eo
im.quod iniitatentur. Eraienim somno parcus, cibo quo magnifice pr.ceniinebal concenlu dulcissirooe
sobnus, m loquendo "discreius, in oratione assi- \ocis. Siquidem inier ca qu.e, ulprsefaii sumus, in
duus, in alus aulem \ irtuilbus, palienlia dico, bu- r. co fuigebant \iilulum insigiiia eliam in exlcnore
niilitate, henigintate, mansueiudine, cseierisque hu- hoinine illius enncabat multiplex qna-dam et super-
jiismodi quam fortis, quam subdilus, quam bencvo- eminens gralia. In liabilu enlin, quem ocnlis in-
lns, qiiam constans evslilit, e\ sincera chaiiiale, iuen'iu.n pijoferebal, et decens et appelib lis com-
qua supra humanam sesiimationem ad omnes eial posino inerat, uon alieui potnpse, no 1 dissolutio-
diflusus, conjiti potest, Aposlolo dicenle : Cliaula- iv. tion osientalioni, non serviens bypocnsi. Tn
tem palienlcm esse, benignam esse, non cemulaii, viiliu mhilominiis formosilas ampla, nec cujushbet
noii inflaii, non agere peiperam, «ec quserere su<, pia\re \oluptatis incenlha, sed quse cseterorum
nec irntan, non cogitare malum (I Coi. \ni, 4j, et \u:iibns anleslarel magna honeslalis prserogativa
CJeiera, quse mibi breulali sludenti exsequi Imiguin (21) Tahbusdonorum insigniis virDei Oswaldusad
est. H.c idem Domini servus secrelum in ecclesia poliorem diaconalu ecclesiaslici ordinis giadum
locum ab abbate acceperat, iu quopio modo coinei- conscendere dignus est comprobatus, ac dein pre-
(21) Iniegra hsec seclio codici ms. Benediclino iu- loiidem fere veibis apud Tinmulliensem, Ub. xxi,
serlo foho csl apposiia mailu lecemioie, quaniinn cap1 52.
aujainiensis conj'cere poluii, exaiala. E\slaleadem
707 EADMERI CANTUARIENSIS MONACHI 7GS
slyleiiiionore sublunatiis. In quo giaduDco sacnfi- A ceptus, tamen in sacrosancto minisleiio vhtfici coipo-
cans, qua pmilate cordis et corpons Christo lnli.p- r-s et sangmnis ejus non sum ab eo deset lus. Inlerdi-
senl, quamque benignum auditum piecibus ejus pns xii tamen ci modis quibus polerai ne, dum ipse vilse
Deus accommodavcrit, et exqualilate vitse ejus, quse prsesenti superessei, rem qiise actideral cutvis homi-
dictanle rerum veritatedescribilui, et e\ angeloiuin num inuotescere'»
prassentia, quam ei nonnunquam eliam \isibibter Postquam auiem supia mcmoraius venerabibs
adfuisse monslijlum est, luculemer intelligi datur, poniifex Odo ceile relalu cognoul nepolem snum
Locua siquidem in qiio, sicut diximus, ju\la confes- Osw.-ldum in bonorum operum culmen excrevisse,
sionem abb.ttis orare solebat, crjpta qusedani cral inimensas omnipolenli Deo gialias agens, diebus ae
in occidentah parle, decenti opere facla, qui loctis nociibus eum pretabalm , qualenus Illum et jugiler
confessionis nomen pro moje oblinuit. Pio foribus ad inelioiia pioficere et in \ia peifeclionisconsun*-
auiem cryptse ipsius duodecim pauperes conversari malum tojicedeiel posthanc \itam se Deumdeorum
e\ anliquo usu consueveiaul, et quolidianuni victum in Sion \ideie. Mi&sis piseieiea diversis inuneribus
ab jpsa Ecclesia accipiebant. Qui pauperes iia fuere abbati ac monachispio suo Oswaldo, quasno\erat
dispositi ul omnes lillerarum socii, omnes cleiici es- conveniie cuin precibus gtales exsohit. Indicavit
sent. De bis ergo re\eiendusPater Oswaldus Jinum B I eiiam illis se ipsius pisesentia magnopere \elle po-
delegerat nt quoties in ipsa missarum \olebat so- liri, cum quia senio confinis moi tem slbi proplnquam,
lemma celeLrare, ejus ope ac ministeuo tanti my- sciebat, ttim qnia rcgulaii con\ersjtione suse genlis
sieriiofficiuin-celebiarei.Quadam itaque die cumipse viros pereuminslilueredisponebal. Quseubi fratnbus
altario prsesens ccepise missse oflicio insisteiel, et relaia sun t gravi mceiore dejecli asseruei unl se slne lllo
rjost evangelica dicla offeienda in manus p nem et riequaqnam,sifieiipossel,inhac \ila\i\ere velle, pio-
calicem, sicui jnultoriiui mos esse dignosciiur, sume- piereaquodej'uscon\eisationem sibi elin amma etin
ret, ocuiisqne in ccelum direclis oralionem susripe, coi pot e sensissenl\ aldeprofnisse.Non audenies tamen
suncla Ttinttas, iiileiilainenlead Deum pra2iintteiet, lohiiitati anlislilis ob\I.tre, parenl, ac Domini sei-
viditprsefalus niinisier ejus quamdamreverendivulius vnm debiio cum honoie ad nntum prsesulis dirigun'.
peisonam, indeueia p irlealtaris slanlem, faciem ad At ille ciiato Hineie Angliam petens, terra manqre
ipsnm altare\ersam habeiitein,panemcandidissimum, jl) o nni pentnlo pioteclus cst. El ltilaii vull<i,
non lan en adeo magnum, inter manus, quas usque ad inente jutuiida Dofns appnlsns, eUen.plo ingenii esl
oaput suum porrecias habebal, digno cum honore dolore peitulsus (22).Illum enim,quem prsecajtens
tenentem. Ad quod licet mmio limoie perterrilus ob- arclius diligebat, illum cnjus dulcem faeiem pra* om-
stupuisset,sus!inuiitamen,necsiib<tam\oluitin\adere' C m6iis \idere siliebal, illum cuiadbserere ardentissima
fuijim. Verum ubi eumdem panem j'u\ta quod sacenlos tjiaiitilecupiebal, ela quo se landiu remolum fuisse
in secrelis oiaiionibus piocedebat, paulaiim cresce- nen sine grandi ajigusiia cordis recolebal, jam lunc
reatqueiiisoIiiscmagniiiKiinifj ciescendofiericonspe- nouter non modo sibi, sed el sseculo e\emptum au-
xii, uliia residere non ausus, exiraoslium fugalapsus d"nns, nulli mirandum si dolebat. Deus meus, quos
est. Emansit itaque presl yler solus, et qui videbatur gemitus ille luus aluirnns a"dIISPCnovapulamus emi-
in dexiera slans angelus ejus. Mmisler vero, quem sii ? Quse snspiria edidit? Quab lacrymas fudil? Qus?'
pa\or abdnxerat, foiis prope ostium latiiando subsi- fiut, obsecro, confusio anmii ejus, quando eum pro
siens, per uee&tslio capuiingirebat, ekquidcirca al- ciqiis amore ac leverenlia a cunclis sese ampleeij
iare geieretur trepidus e\p!orabat. Ctim Dei seivus S"lere memincrat, jam in lerram conveitendtim, <\
per omma smcula swculotum et aha qttse in audienlia consptclibus omiiiumsub lcrra detntsum didiceiat^
populi did solenldiceret in ordine missa*, nec ullatr- Quls moeror inditsmi plissimo \ullui ejus bilajilaiem
nus respondera auderet vel accederepio admiranda obduxit, quando et Angliam gia\i mo?rore pro ejus
qusesibi apparebatvislone, audivil angelum, quem vi- oliituconsternalain reperit.cuinimiruni imparmoero-
debat, adsingularespondeniem etminisiii obsequium , ris illmscausa fuit'Areniens igitur Cantuaiiam, sed
ei deferenlem. Consumpio atilem sacrificio toto, eam inveniens palre oibatam, quid faceret, quo gres-
caput e\ mme abdilus minisler osiio inlulii, et illiim sum flecte"retdubius hsesil. Auclus ad HSEClaeryma-
ifjuem videiat jarti non vidit Introiit crgo ad sacej- bilisdolor.Illiei)imquieuinpriusagnoverunt,\isoillo,
dotem palpitan^ et tremens, ac ne animum ejtis ex recordalione defuncli Palris I crymis manant.
quoqnoniodo offenthssel in eo quod ipsum quasi so- Prspsidebat ea tempestate per curamôfflcii pasto-
lum leliqueral timens. Et exjjosila cajtisafugse suse, ralis Ecdesise Dorcacesirensi qiydam OsGhelelno-
pallens sciscitaius est utrum et ipse videiit el au- mine, homo bonse famse, et quse sua intererant
dient qusese vidisse ferebat et audisse. Al ille . Bene, disponeie gnarus(25).Hnncvir Dei Oswaldus, utpote
inquit, vidi et audtvi quw dicis; sed benedtctum sit sibi el carnis consanguinitale propuiqnum, ct qua
nomen Dei ommpolentis, quia Itcel a le siin male de- pollebat sapientise luce conspicunm, a 1 cohabitan-
(22) Paulo alitcr Willhelmus Malmesburiensis De (23) Osiulellum arcbiepiscopum Eboracensem Ec-
gest. pontif. L m, f. 155, qui Oswaldum rcferl non- clesjse Dorcaceslrensi antea praasedisse, omnes scn-
iitsi nunito wgn jam discumbenlis avuncuii peicvhum ptores nosnates bactenus editos latuif. Vide qrse
itei imisse. supra adnotavuuus ad Radulphi de Dicelo hislonam
7fi9 VITA S. OSWALDl. 770
dum adiii, \olens, juxia Salomonem, gradiendocuni A dignilale perpens' 1, lam \il.e illiiis quahlas q i.am
sapientesapienlior fieti, non ex eo. sortio insipien- morum probilas est Oswaldo, piseler solam aelaiem
liuni illis ipsis assimilavi (Piou. xvi, 20). S<iscept et ponlificalem dignilatem, lou pene reperta. Dum
aulera lllum idem episcopus benignissime, ac sin- igilur vita et moies in eo imilabantur dignitalem
ceiedilexiijsecumquedegentem suiseereli conscium pontificis, ratus est bealus Djinslanus ipsam vuam
fecil alqtie consoriem. Post dies defunclo archiepi- el mores illiusjure subhmandos dignilale poniificis.
scopo Eboracensi prsefalus Oschelel sedi illius sub- Quam ob rem adiio Edgaro , quo rege per iJ lem-
rogatur.Is pro stoIa*archiepiscopalus Romampelens, poris Anglia gloriabalur, venerandum Oswildnm
saiictum Oswaldum suse visecomitein habuil Potittis secum adJuut. eumque promeniis sms ipsi cotn-
aiilem desideno suo, cum Iioma digredicns in pa- nvmdaUim familiarilali illnis indnul. Quid pluia'
triam suam lemeandi iler accelerarel, Oswaidus Prsedicalur a summo ponlifice viitus animi tjus,
rebcto consortio ejus Flonacum di\erlil, tleiicum conslanlia piopositi ejus, intcgntis moium ejus, el
quemdam, Germanum nomine, a>late juvenem, ad hoc rex lpse tanlo testimomo eiedens petdn••
moribus senem, itinerts suifi patria socium secum citur nt suo jusso alque jiidicio calhediam episco-
ducens. E\tipiunt atitem illuni abbas et fratres cum palem apud Wigornam, cni Paler idem prsesideie
summa lxiiiia, ac iioninilhs diebus ciica eum fcele solehat, anlisles faclus ascendat. Pnmo lauien le-
exactis, pro sola quam inlelle\erant \oluntate illius quirilur \olunlas cleri cl popub supei ic ipsa, el
quem adduxerat Geimano sancleinlei se conversa- cum ingenti e\sultalione et votifcraiione fit vot
tionis babinim iribuiinl. Mansit veio veneiandus omn um una. Concrepaut, clamanl Oswaldum dignis-
Oswaldu-. in ipso cosnobio ahquanio lempoie, Deo simum lanta? sedis eplscopalu, el iuagna prece de-
per omnia sei\iensel \eibo et facto, quabtei ad poscunl eum quanlocius in ipsum minisionum cotl-
ccelestia tenderent cunclis illic commanenlib.is secian. Fit quod clerus et plebs Wigornensis
exempla pranendens. precaiur, ac insummum sacerdolium feiix OswalJns
Inleiea memoralus antisles missis muniiis rogat a Palre Dunstano subliinatur, fattumqne esl pia I)ci
eum Angliam re.hre ad se, quatcnus via sanclse disposilione tit sicut palfuo S. Oswaldi Cantuarise
lebgionis, cujus eum culmen altigisse cerlo cogno- bcatus Dunstanns, itasancio Dunsuno iu episcopalu
verat, sua; gentis homines instiuerel.At ille pelitioni Wigornse succedeiet bealus Oswaldus. ,
ejus mitis obwmperans, Angliam Germano rehclo Funclus eigo lir Dei ponlifitatu, ldem qtii prius
peirexit.Rudis enlm adhuc ln disciplinisregularibus Tuil in bonis aclibus prseslilil; imo quemadmodtim
erat; nec lllum nisi perfecle edoclum a loco separari r alios dignitale, ila seipsum supeigiessus est in
sinebat. Perveniens ilaque ad episcopum, &oblo bonitale, et licetoninifueritviiiutiim nitoie insignis,
innre in omni sanciitale et mansueludine juxla eum oiationum lamen assiduTtateet eleemosynarum prom -
con\eisabalui, et ideo a cunctis pio affectn, magno pussima largilate summo et ultra quamdici possit
amore, summo studio ampleclebatur, fo\ebalur, opeie piseditus erat. Coeplliiaque, juxta Aposlolum,
vcneiabauir. Intei bajc ille praeclarus et glonosus omnibus omnia esse (I C01. ix, "22), el is quem nec
Dei amicus Dunstanus in cathedrain ponHIicaius amor nec ira cnjusque posset a ua j"usiilisequous
Cantuariensis prsediclo Odoni successit, \ir Dei paclo decbnaie. Discreiione tamen in hoc quam-
gratia a mairls utero plenus, et donec vila* prsesentl mixime feiebatur, sciens nennnem a discietione
supeifuii, nunc ccelestibtis secretis admi&lus, nunc nutanlem jusiitiae leges omni expaite iueii. Cleio
beatorum <-piriiuum*crebra \isilalione peiftincius, ieitw ac populo sub suo regimmeposilo per\igil
nunc in e\lubendis miraculis celebri eflicacia fietus. insisteie, ciqua gradeieutiir a<! \11a111\eibo et e>-
Hic audila eximise sanclitatis fama, quse bea um emplo viam Tjemonsliaie. Vernm cum mullitudo
Oswahlum circiimquaque magnificabat, mitlens eornm, quos avia retlitudinis exorbitantes in viim
accersi\it eum, ex conveisatioiie illins pieniler j'u tnise reducere gesiiehal, menlem suam interdum
ediscere gesliens, vulgaia opniio verahe exstiteiil D faligarel, diiecto in Galham nuntio Gerinanum,
necne. Posl aliquol \eio dies comperlo quod inve- ciijus sttpra lneminimus, et alios limore Domini
stigaDat, mulium prsestaie lllis quse fama dispeiserat praditos viros fecil venire ad se, ipsorum \idelicet
gausus esi; el in giatiarum aciiones Deo pio cor 'e ope ac religiositate illorum cupiens irrehgiosiialem
el ore solnlus. Venimtamen s rpe agebat cum eo, coingeie. Itaque Germanus ad pontificeni \eniens,
non ul firmitudinem animi ejus quasi suspectam honoufice susceptus est. Erat eiiim bene leligiosus,
habens e\ploraret, sed sicul eam in bono fiimam sacus hlleris el pns sludiis appnme imbutus.
penes se babebal, ila \eiacitcr esse aliis compio- Venerant piseierea ad beatum Oswaldum ante
barel. Et revera in omni \irluliim decore piobalus ejus ad\entum nonnulli ex Anglorum prosapia nati,
Tepeilns est, eoque non modo ab eo \eriim et ab alus satro ipsius magislerio-se subdenles, fit eum sibl
pia-stanti est affeciu dilectus Unde beati patrui ejiis patrem ac rectorem in \ia qua; dwcit ad vitam
De prsesiilibns Anglue. Quod \eio Obkitelluin eo ante Odmus obitum ibromim Eboracensein adeplus
tempoie sedi Dorcacesliensi pijefmsse ad Eboiacen- est Eumdem ei lorem miit inon.uhus Ramesten&is;
sem postea traiisla.um Eadmerus iefei'1, iln eo ma- flpud Mabillon Sific. Beneditt Y, p. 755.
mfesie lapsus est. Oskilellus enim bienmo ciiuiei
771 EAD..LTU CAMUAUIENSIS MOKACHI 772
constitueutes. Inlei lios ftut quidam, Ednoll.us «o- A Chthtt vestigiis cad-tn j-eif tao judicat esseptofana.
imne, qui gradu saccrJoiu funclus ob sagacilUem Quapiopêi st tws, cvm ; osbimu-.j svpet •.edenmstno-
el induslnam suam Semor ab aliis cognominabaliu. nachos tn suo piopostto inultipltcate, aul eoriinneh-
Collecli itaqne fiatres duodenaiii numerj suliinvm gioni vnideie, aul cam non amaie tel sequi uot'e
complent, quos Patei OswaiJus, t.t jn\la sai cti convinci potenmus Sid IUPCa nobis ptocid aicct
proposili noimam Domino Chnslo dic nocliii[iie omtupolens Dem. Qttaie, fut charissune, n lla ie
servirent, in viila sui ponlilkalus qti.r- Weslbeii di- sacuhtis ambuio laical, quw te ab inslilulwne et
citur colloraul, jnsliiuens eis prjefalum Germanum adjttmenio monachtcm religioms unpedial. Nani sicut
ex ' ad mietnam vitatn
pia*positnm el insiituloiem, nec non dclegans quis oplat jenenite, tta t'ebet
suis qu.e ilhs stifiicerent ad eojumsiislentaiione.il. conaii et ahos sectim ad eantdem pei4ucere.Jlli.in
Degebant igitur lllo inloco, seivorum Dejpet o*nn a quippe tlhc majoi honoi el glvna susctpiel, qut mqjits^
el inomnibus vilam agenles; quoium sludns sjniius lucntm Inc de alwiuin salute Chiisto acqutiit Gaudio
\ir eximie deleotatus cos ficquenler \isilaic, eis cx his dux ipse leplclus, ditla cotnj vultu suscptt,
inonita "salutis seleuise ni.n<s'rai*Oj eos consolm, ct respojisum ila piucis a! solvit : Fntidus mihi est
inter eos comeisaii, ct ('i\inis openbus, byinnis, Bameseia diclus, aqttis ei paludtbus chcumcinctus,
"
psalmis, jejumis, \igllns et oralionibus, sauclis lahum Itotniwim qualcs mcmotas conveisalioni, ut
quoque meditationibus solebal opcram tl.ire, seque wstnno, congtuus, in quo eltam tics itn tiutic man-
ab-exteiioiibus curis ^c s.ecul.u ibus negoius per s lant sanclmiehgwms amoie feivenles, el sub Reqitla
inlern.im jncnlis quielem magnifice lecieare. beali Benedtcli ittam d.iceie, si docloiem habetenl,
His ita disposilis, feslum Dominic.fi resuireciioms maynopere gesltenles. Ilutlc locum, si ttbi placet,
Insiahal, et ad legis^cunam lotitis legni nobibias eamus tnspicete; et si ihusjuenl iet de qua loquens
convolabat. Adunaii principes lseios dies ngunl \.il- ajitus existete, demus opeiam, ul in opeie Dei cwlesli
deque solenwes. Jam soluta curia in sua quique fiat liabilalione prwclat us.
j*edibant, et etce de reg.is niihlibus unus di«esac Il.*?c\n Donuui imi a coi'dis alaeriiale ampleeicns,
poiens morti subaetns plangebatura pluiibus. Ilrjus ac deinde comil-aius ipso duce ad locum usque per-
exsequus pius mierfuit P.uer Oswaldus, qtii el ipse \eniens, ubi adveilit eum habitalioni nionachoruiu
cuiLim inter piimos Angliro proceies venerat, legi accommodum, gial.as Dco, giatias quoque cgu \e-
acceplus ilrmaqne ejus amicluaiielus. Ilunc jEgel- nerabib \no qui illum peidux l co. Inslitil itaque
wiims quidaiu de potentioribus regnl ducibus mo- cupito opeii cilius imponeie nwnus, veiens ne, si
deslo incessu, demisso vullu funus sequentein atque Q bonum pioposiliuu diffenelur, aliqua pOblmoiiuni
psalientem attendens, in amicitiam llhus cvecius nialigui hostis visuiia prsepedneiui; quod el uro
esl. Anlebac enim audilis probis ac mausueiis 1110- consulendo sugges=il, ac ut opem sua ingenmtaie
ribus ejus, quos magistra viriute comparaios in- open ferrel studiosus admonuii. QtuJ plura? Credft
tlueial, magni eum prse sejamdiidumliabcbal, el in consilio, acquiescit admonitioni, condurunlur opc-
boc anunuin composueial, ut si qua m re \oluntaii rarii, instatur operi, laboiaiur, cl fiemm tam nml-
ejns obseqtu posset, libeus id ageiet. Quam \oluti- tiplicibus rertini impensis sjnciissim: Paltis quaro
tatem ejus quibusdam inditns \u* Dei uilelligeiis, el ejus instanlissimis oiaiionibus mira celenlaie
inler alia quge eum eo de vera Dei ac proximi diie optts peificitur. Post dies sub lmmensa fiequentia
clione loeutus esl; Innotuit illi] se quosdam mona- populi, di\iium scibcet medioeium minusqne h-dien-
chos in episcopalu suo rebgiosc vkentes habeic, tium perfecta ecclesia sub pttrocnno beati Benedttt
sed loctim in quo degebant illorum conversalioni Beo solemnitei dedjcalur, el de monacliis qui apud
nimise striciitudinis essc, prsesertim cum pene quo- Weslbenam morabaiiiur, idem locus instituitur, et
tidie in numeium eoium quidam currerenl, quos in bievi alu fit ahi illuc colliguiitur, ad quorum
eo quod Dominum qii,Trebant tepejlendos nullo modo v.clum alque veslilum ncc non ad Dei servilinm
j-jdicabal. El sobjunut telle igitui , st teltgwm lua> j) celebiandnm plunmaj leriaium possessiones, plu-
tnoleslum non esl, qualenus, si aliquem locum sub rimai diversoium oinamenlo:um douationes loeo
lua donwiaiwne mouaciiorutn habtlationi accommo- cidem ab utroque collalse sunt. Facta esl igilur de-
diun luibcs, eum aul sohus animee tuw obtenlu nut cens et babibs moi*cboiiim babilal o. Hinc pijepo-
ahcujus mvneiis inleivenlu nuhi concedas, qualentts sito adunaiib fratnbus Eadnotho, cujus supia me-
ihtln monasleiium constiuam, el \m memoialos fia- nnnimus, viio piudenli el religioso, qui et Linco!ni.n
ttes nwnachoium conveisationem de auclote tlhc Ecclesise postea ponufex fuit, ipse Wigornam ie\er-
conslHuam. Nagnum enim quiddam est ameDeun titur, et inier suas o\es eis et sibi superinlendens
xitu monacln, et tmUanaunvotnnt ChiisHano homiiii. bonus • pastor conversatur.
—- . - Joan-
Qtncuivjue emm tn hac vtta ad vilam teudete et Per id tempons e\ sanetio",e el auctonlate
moitts hiqueos cupit deiitaie, ptofecto td nullo jmelo nis aposlohcse setbs anlislitis beatus Dunstanus
efficete jitwvalel, ntst uta sua ulwmonachotum qua- arclnepiscopus Caniiiajjj* etprimas loluis Britannia;,
dnm dtspensalioite concotdet. Ytla namque monach , rujus paulo supeiius mentionem lecimus, coatto
et slatuendo decreium con-
quw vete lila monaclu est, cuncta admtlttt quai do- gcnerab concilio slaluil,
cet. Pci(eclio Chus'fm ctincw duntlU!, qt.m a fiimaut udebcel ul canornci omnes, piesbuen
7.75 „V1TA S. OSWAXDJ. 774
oinues., di itoui ct subiiiaconi ommi ant casle vhe- A luta honorabJis habebalur. Puslali quoquc el isiis,
renl, aul Ecclesias quas lenebanl una cum lebus ad per eum sunt singuli Patres, jElfiicus scihcel, qnem
eas-pei linenttbus perderent. Habebal aulem regem EcelcsiaCantiiariensis pastorem postmodum liabml,
Edgaruni in Loc negotio fidclem fautoicm, conslan- Albanensi, Biiihtnolhus Heliensi,Be.imflyiensiGode-
tem-adjulorem, fhmum deftnsorem. Qtu re\ ipsi<is manni-s. CoeiiDbiumvcro Ramesiense, ui descnpsi-
Paliis consiho utens, ruiam exsequen b dicieli mus , ejus instmtlu el operatione a fundamentis
hujiis sujjei tolum regnum duobus \111s iujunxil, sedificalum esi. Autta est ergo per Angham obsci-
Oswabloscilicet episcopo "Wigornensi et AthelwolJo \antia disciplinse regulaiis in~lanlum ut quadra-
Wmioniensi. Qu6d iili zelo domus Dei snccensi, et ginla ocio monastena parlim \iris, partim fenunis
('nin<Ialis'an,ore subnixi, el insuper prjedicla au- stabilirenlur per bos \iios, Diinslanum \idehcet
tioiiialr niurtiti, slremiissime sunl cxseeuli. Nam, " archiepiscopum Canluariensem, Obwaldum ponufi-
ut 3e abis laceam, bcatus Oswaldus seplem mona- cem Wigornensem, et Aibelwoldun/ cpiscopuin
sieria in stu dioeeesiregulari disciplina, ej'eciis cle- Winioniensem.
ncis feiuiii.rruin consorlium Ecclcsiis anleponenli- lis aulcm qure beatus Oswaldus a>difica\eial, de
bus, jiistiiuit, delegato eis super ea qtise Eccles'se alns enim scribere a pioposuo nostro remotum esl,
pniis liabcbanl tanto ex lnunificeniia regis el alio- B ipse magna semper cuia et soHiciludine-invigilabai,
itim pimctpum regni subsidto rernni, ul cobabilan- ne diabolus, qui sicnt leo ciieumil quseiens quein
tibus sufliceret ad \iclum alque \eslitum. Wincel- devoret, (I Pe.r. v, 8), iilluni fratrem a piofessionis
cums,ensi vero monasterio, quod tlc septem iinuni suse liorma deviantem jnvenirel quem de\oraiet.
eial, supra memoralum Germiiniiiii (2iHn abbjlem Unde et cadem monasleria tiicumne, ac in s nglihs,
ordinaul, el alus singuhs singulos in rebgione pio- proul no\eut evpeiire, morari consueverai, veilio
balos abbates prseposuil. De quibus quidain, Fol- snnul eloperefiatrlbus, qiije saltili cujiisque uiiha
berhlus nomine, Peiscoiensi Etclesise, quse una tle fore atheiteie poleral, palcino affeciu Aubmini-
seplem abb uiis esl, m abbalem prjelalus est, \ir slians. Super hoec nonnulhs Ecclesiis, quibus ipse
liioribusgrcrus el fervenlissimus cultor Tnonachica? noji en quo snperioilbtis inoJo inlendebal, lam di-
i.istiimionis, sed in subditos, quod valdein eo repre- suphn.c legulaiis quam et graromaiicre hbeialuim-
Lendebaiur, nlinise -et indiscretse severilalis. Is ad que-ariium inagistros postulatus dingebal, qui aut
eUrema perductus, ct-huic \ilse subducliis, alque in in Gall is docii ac per eum in Angham ducti, aut
feretto moiluorum moie loralus, receplo spiritu, cene sua s<gaciiate in monaslenis suis imbuii, si
trepidantibus cunctis erexit se. Igilur fugienlibus .* pienles et pireclari habebantnr. Ii lei quos quiJam
alns, pisefalus Gennanus accessit sciscilans quo vel Fionacensis moiiachus-eral, Abbo \oealus, moium
a quo duclus sit, quid \iderit, quid 3111cofitigerit, sanctilate prreclains, acbtleiarum lam srecularium.
et ob quid re\ersus stl. At ille se a bealo Henedicto qtiam diunaiura seientia appiune insliuclus. llunc
ni usionem Dei perduelum fuissc, et Deum si.a piier Oswildus posjnt m cconobio Ramofiensi mo-
peccata meriiis dilectoiis sui Oowaldisil.i indulsisse, natbos doteie, scbol.ts legeie et quibuscuiique
: tque a I intimandam sanclitalem ipsius 3?atris se \alcrel,cum in disciphna regulariiim, luinin scien-
reu\i-se respondil. Rnrsus qusenam foima, qui lia lilteiali prodesse. Quodfil lecit. Ilinr eigopio-
labilus, qi<is Paliis Benedicli co.iiitatus cxslit nt, cessii ul rum tehgionis augmento hbcralcs aites,
peicunctJtus, habilum gemmarum ni'oie pixfulî- qua* pnus ob dneisos tasus in negleclum per An-
dum, foimam ejus uhia hiimauam reslimationem gliam veneranl. qnaqtia*.ei'sum Palns Oswaldi m-
decoi.m, coiiiilaium iniiumeris candidalorum inilli- duslna et sollicitudine e\entiialse mulupliciler
l.us inoiiachoiuni el speciosissimarum sanclimonia- piijlulaienl Piaefains \ero Abbo ob muliam sui dt-
liuni icsporidit esse couiposiliiiu fj.to dicto conlituil, gmtatem beato quoque Imnslano famihaiis valde
et acceplo viatico Doiiiinici coipoiis dinndiinn diein exslilil, ejusque mslinclu el disposilione passionem
supei\ixil. Itaque \ilam onitu neralo finiut. ! beali Edmundi glonosissimi regis Anglorum slyli
D
Posl hrecm ahis Aiigh.r pailibus ad paiochiam ofhtio posteiorum meiiionse tradidil. Posl hsec et
suam nil pertinenliLus insigi.ts Etrlesias ob pi re- aha lnnumera bona, qu.B in Anglia fecerat, ad mo-
fixim causain clencis e\acua*.it et eas memoraia n.isteiium suum Floiiacnm reversis, abbas in eo
autiontate sui.mxtts uns monastitrc. mslitiilioi.is ficluseslel poslea ma lyui pabna a Deo pio justi- ,
subHniaut. Sunt autem ha? : Ectlesia piciosi m?i- lia coionatrs
lyns Clinsii All.am, etclesia sancue jElhclJnlli-e Beaius auiemOsw.Jdus ubi se correclioni clc-
\irgims inlleli,et jjia qure apud Beamflelam cot.sti- ricoium Wigoinensium intiomittere aggressus est;
(21) Rcfcrt monacbus Ramcsiensis Geimauum Ran esiensi successil. Qui, poslquam prioraluiii
oriu Wii.ioniensem Juisse, Oswiliii m eoeiioluoFio- anms 22 gessisset, posl moiiejn Ailwun fundaloii
liacensi conniiopachum, dem pnorem Wesibinse anno 895, ahbas eleclus Cbl, ad epibtopalum Dor
ad docendum subdilos motias'ica> tnsldutioms not- cesiiensem tiaHsIatub inno iOOl, in piabo E^sen-
tnam (E-uIiiullmsSemor uiterim ad geiendam exle- diii.eiisi occisiis anno 10.(3. Isla de Eadnoilio lnnei
rtqtitmsolhciludmemptwposiltts tnMilutus fun), mox legisliuiii Rimesieiise in Monasiico, lom. 1 pag.
prloiem Ramesise.poslremo abbalem Y\ iiitlietumbsr-. 240.
Ad WiuchecUinbjin liansijio Eilnothus m puci iiu
T75 EADMERI CANTUAIUENSIS MONACHI "773
ipsi atheitenles in quas, quantum suos moies at- A Dei qtiod monaclu faciehanl pra>senles adesse, pra-
linebat, eos angusiias\ellel delrudere, staltmveibis pleiea quod qucmadmodum sibi lalio inenlis sure
ejus aditum sui cordis occluserunt, nee ea sensum _. dicebu, dcccnlius el Deo dignitis sseivjlio clenco-
suum peneirare ulfa lalione passi sunl (25). Qua de iiim fiebat. Undect faclumest JII, sicutplebis mu-
je sumpto a Patre Dnnstano, cujus consneverai in- laiio ab una ecclesia iu abam facta est, ita ct pleb.s
mli prudenti consiho, annuente j'am srepe memo- oblJlio mutata sil. Dum lgilur in eo qrod jlli pei-
iato glonoso irgeEdgaro, monasleiium infra ipsam dunl isti lucranlur, in quo ilb defltiunl isti niult,-
sedem episcopalem conslrueie crjepit in quo quibus- plicanlur. Qtud moroi ? Qui majoi notu et honojabi-
cum coiiver&aretui monachos adunaiei. El jam ina- lior mtei clericos liabebattir, Wensinus jioinnu1,
<enes opens altitis Ievata pi ofeeerat. Non longe abjectis sseculaiilms cunctis, se el omnia sua fatt<is
\eioabopeie suo quid.im lapis quaditis jacelal ad inonachus monathis laigilus esl. Supei quo f.unulus
opeiis fabi rain onmino aptus ac necessaiius. Ad Dei mne JjLlalus eiim elapso brevi temjioieiiudus
hunc pro jussu pontificis suo loro inovendum el in coelesljbus pleuilcr erutbendum IlamiSiam thrign,
striicturam templi componendum arlifices, qni el eiuditum inde leducens adunalis jnonaebis Wi-
sufliteie sestlmati stinl, arresserunt. At dmtt illuin, goin.e morum praecepwem ronsuiint. Quem enim
qui quasi radicitus lerrrc hrereiet, miH> couatu \el B in cler.caln juxia mores antiquos seinper amatorem
Ie\iter movere \alerenl, adjuncli swnleis alu el alii J honebii sciebal, lmiic mlnlo imnus JII jnonacbatu
viti, qni paii modo ad pondus lapidis nihil \iiuim f.miorem et exsetuioiem foie lionesli spe ceita sibi _
h i\ ere stini depiehensi. Stupor wgens occnpat o n- piomittebat. Unde ner fal&us est. Bonuiii quippe,
nes. Mandaturjle negolio Palri Oswaldo, qui tunc qno I Paler de eo speiabal, ipse jnagnopeie ui boius
alieut'; et rogalur qnanlocius veiuai tonsideiaie atiibus accumulabal. •Qnasomma clenconim non-
quidnani monstri les ipsa prreiend it. Adcst,et mul- iiulli aticnJenics, ej inente compnnrti, consilium
iiludinem circa pradicli lapidis molum Cisso labore coiilia-Deum nonesse perpendenies (Ptov. \xi, 50),
audauleni aspiciens miralusest. Et alionilus sians, spieio sajtulo, spieia 0111111 pompa ssaculau, jugo se
Detnnqtie siJenlio dejjiecans, aspexit m lapide lllo Cluisli subjitiunl et iniei monachos, quos paulo
iE.lropem quemdam sedere et obscenis nmibiiS'> anteimviium exseciabaniut, monachi fiunt Audires
Jabounles subsannaudo deridere. Itaque vir Donjini ad bsec quampliuimos hominum slupendo canlare :
sialim contia da?monem sigmmi sanelse ciucis in- 0 tere mulalto dextim Excelst! hoc ilaque niodo a
loisit, ct illum evesligio terntum sihi fuga consu- beato Pclro in Maliem Drnnni Sahalojis a cleiicis
lere compuht. At Iapis, quetn ocloginla viri ante in monachos tianslata esl sedes poiilificalisjioiioiis.
Tnovere ne<]uibant„ a pabcis homimbus facilhme ^ His ita sese habenlibus, prsefatus Eboracse ciuia-
stalim levaius esl, et in opere collocatus. Populus lisantisles vilse prsesenl) adimitur, el gra\is exinde
qni ad hoc speciandum undique lluxeral, conside- moeior Angloiuin popubs procreatui. Fama igitur
rans rei geslre poleiiiem virtulem, Deo super ntiia- obitus ejns agiL Iapsu discnrrens icgias perlingil ad
lulibas sius ulimensas gialias reliiht; Patrem quo- aures, nec lieati Dunslani notitiam segnius attigit.
quesuum aljuepnnfifieemeximia laude prsedicavere, Volens autem idem Paler pro suo offlcio viduatse
inlelligentes veiaciier esse amicum Dei, ad ctijns Ecclesire consultum ne, regem peiit; et consihum,
imtiiin lam ineitipa\oie percussus tremens dispa- quod salubrms sibi de substituendo pastoie occur-
ruit adveisatms Del. nt, regi proponil. Prsedicat dignitatem \enerabilis
Peifeciam ecclesiam ipse in honore sanelae et vii 1Cswaldi, quo \ idelicel quantoque parente nobih-
peipetu'?? Virgims Dei genilricis Manse dedicavit, talus, qtia religione a puero jnsliiutus, quibus \uiti_-
lblqiie, ul pioposueial, monachos m sancla conver- lum piserogatnis fuerit insignilus. Supei h*c quam
satione Cbnsio seniiuios eongrega\it. Clenci ergo strenue catbedi-tm poiuificalem, fiin eo usque piae-
111sede cpiscopah, quse sub nomine gionosi aposto- sidebat, gubeinarii, cdisseiit; ac pei hoc quo j<ne
loiuin piincipis Pelri fuiidataaniiquitus fueral, con- [yineriio debeat celsiorem ascendeie, pandit, piohal,
\eniebin(, el inonaibi m nova ecclesia sub patroci- assent. Placent rrgi quse fenmlur, quodque Dunsta-
nio sancioe Mariae una degebant. Al plebs nunc nus de Oswaldo fien landat; \elit -solummodocleiiis
islam nunc lllamficclesiam vitissim aliquandiu fie- et popubis Eboracensis; \ult, «uadel, oraltii, jtibct
quenlabu, sed post dies admirantes et admirando1 iil fial. Bogatur voJunlas ilforum, et\oce COHSGII?
veneranies moiiatborum religiositatem, panlalim se1 sunul omnes respondent unuin velle se, illumpire
cle<ieoium eollegio cceperunt absenlare, el seumo 1 creleiis silrf prrrfiei eoncirpanl, el jd nipia oin-il
(25) Jn tetnpote tllo Ecclesia Wiqoinim juxia vete- Oswaldus canonicis sseculaiibns rj^cJis moiiarhos
rum mslilutwnem pro monathtt canontcos smcutates ectlesnscaiheJialilms introiluxii. Q-uiimbiQin W
habebat, inqiul monachus Unne&iensis, cap. 7. de ejiciendib cientis uxoraiis aniiquinis \ocaia est
Eadem, qiiam irfeit Eidinciiis, aile nanonicos loco Oswaldes-Law. Faclum id ab Oswaldo ui EtHesia
suo amolos, Malmesbtniensis uadit. Alu lamen In Wigoiiiien-,1 .imiio909, lesle Floienlio; qm Wuiii-
sloiici \nn adliibiiam s<ibinn<iutji.Sic Florentiub et nuni mpnachis lecenlet uiliodudisloco decani fi-
nionacluis Rainesiensis. Ceite OswalJi mohmina fecium addil. Nou alius is a Wensmo pioxime JJI me-
Edn.iius lex auciorilate sua summopeie Jbut: qua moralo fuil. Euiiidcm prioiem \ocat monarbus
de le e\sial tjus.lem thar-la, contu. Angl. lom. 1, Ramcsiensis; pi*a?posituro,Edgauthaiia.
p. 452, et oralio lbid , p 470. Pinntis omni m
7-f -tlTAS. OSWALDI. 77>3
mora flal magnis postulatiombus inslant. Nec mora. A a se in ftituro quod delrimentum sibi gignerei exi-
Vir ascitus advernl; sed petenlibus suscipeie legl- gerrlur, sed.quod beala rfimiineralione donaretur.
men viduatae Ecclesise non siaiim annuil. Inlonat Quamobrem ldem qui fuit in \isitatione monasleiio-
vox popub, ut dubio procul attestareris Setiplura; lum quse instituerat, semper exslitit, idem in con-
\ocem popult vocem esse Dei. Par cbarilas, senten- sol.Uionefralrum inibi degenlium prrcslitil, idem in
iia concors, una \oluntas populi jn bono ftiil; et sustenlatione Illorum omniumque sua ope indigen-
Deus pacis, qui inhabilare facll unanimes in domo iium mansil. in nullo igitur sanctitalis bpere defe-
(Psal. LXVH,3), quique est inter duosvel ties con- ctum passus esl propler onus sacerdolale, sed aut
gtegatos in nomine suo (Maltluxvin, 20), non faveret idem qui fuerat prseslitit, aut, seipso sublimior in
lei cui tanla mullitudo fa\ebat, nee senliiet quod hujusmodi opere faclus, ad videndum Deum deorum
sei.tiebal, nec vellel quod volebatui ? Nolebat plane, in Sjon aeiem suse menlis mdelicienti contempla-
sed eslo quod Deus fieii \ult flat necesse esl. Vult tione dirigebat.
autem quod secundum se \olunl fldeles sui. Alioquin Hic igitur quamus Eboracensi poniificatu sublt-
bene possent \elle sine illo; et Veiiias non esset maius exsliieiit, curam lamen episcopatus Wigor-
veredica, quse dicil nihil sine se quemquam posse nensis non amisil. Si quidem bealus Dunstanus,
(Joan. xv, 8). Atsecnndum se \oluerunl fldeles sui B * quein solliciiudo omnium Ecclesiarum in Briiannia
sanctum Oswaldura fien ponliiicem Eboraci? Cum consliluiarum respiciebat, \erens nemonacbi in ipsa
igitur hoc ipsum Deus \oluil ut fieret, necesse omni- Wrigorna per eum tunc noviler insiituti ahqua ullia
modis fuil; quapropler acquievit ille Deo, atquie- quam ferre valerent tenlatione concuterentur, si
scendo \oluntali servorum Dei. pasiorali cura destituti non haberenl quo muniren-
Faclus igitur arebiepiscopus Eboracensis{26), Ro- tnr, proecepit ei es auctontate summi Pasloris, qua-
mampergit,palliumEcclesisesnaedebilum ab aposto- tenus ea qua solebat diligentia Illis inlenderet, qtioad
lica sede reqmsiturus, plui imaquenegotia regni,prout personam lanlse rei idoneam Deo monslrante tlli
ei lex sibi delegaveral, cum ipso traclalurus. Hinc subsiiiuerepossil.
patiiam egressus, transito mari, transilis terris Post h.ec jnsiabant dies Rogalionum, et servus Dei
periculorum dheisilatibus plenis, Romam pervenit, Oswaldus-sumpto itinere Rameseiam pelil (27), visi-
Romana moenia subit. Inde Joanni aposlolico prse- tare scilicel el consolari fralres, quos, ut supra
senlatus, voli compos efiicilur. Denique suscepto, mesninimus, jarodudum ibi posuerat. Adest; et mo-
pallio quod petebat,functis quoque responsis regia* nacbi pro more nominaloruni dierum procedunl ad
legationis quam ferebat, honoriGce a papa dimissus; ecclesiam beatse Marise,-qua>ob interjacrntem palu-
"
Angliam revertitur, reveisus a principe regni ac, dem nonnisi longo circuitu per siccum adiri va)ebil.
regno gloriose recipilur. Posl quse reddiio regi lega-, Ubi celebrala missa et a pontifice solemni peracio
tionis sure responso, et ipso quod in omnibus pru- prredicalionis oflicio, monachi longitudinem vi.e
dentei egisset sublimi prseconio a cunrlis prsedicato, qua venerant compendio mulare volentes, iiavem
magna regis benevolenlia frelus ad sedem suam, ascendunt, ad monaslerium per fluvium qui inler-
Eboracensem \adit. Ubi egregio cum honore sus- jfluilredituri.Teium dum maj'or numeius hominum
ceplus, Cumjubilo plebis, cum sonoris cleiicorum[ In navem fugerel quam navis ferre valeret, onerala
concenlibus, cathedram esl aicbiepiseopalem inde-. nimis mergi cuepll. Turbantur in navi consistentes,
ptus. Quo faclo non quasi rudis et inscius, sed utl et niori meluitnl. Exclamant, opem beati Benedicli
vere emeritus ac perspicax pastor ovium Dei, die. ac sui Palris Oswaldi afferre sibi postulanles. Nam
illa confluentem multiludinem tam ,'documenlo \itse. ipse Pater, in ripa fluminis adhuc slans, iis qui
uianentis quani alimenlo \ilre labentis copiosius5 secum erant utilia qusedam ac necessaria ,dispone-
pa\it. Exin tractans secum illud Sapientis quia cjd bal; ut autem auribus ej'us clamor insonuit, sttipore
plus commilltlui, jilus ab eo extgitur (Lur. xn, 48),, allonitus, mox illuc lumina flexit, êl videns filios
omni boia solliciie curabal ita sibi commissa dis-- p. suos in morlis peiiculo posilos, corad Deiim, de\-
pensando tractare el liaclando dispensare, ut nilnl1 Iram tetendit ad illos. Qno signo beatse crueis ediio,
(213)Oswaldum Oskitello immediate succcssisse'; \isitalum mrmoral Regislrum Rame&iense(in Mona-

Eadmerus, Florenlius et Malmsburiensis liaduni. sliro, lom. I, p. 240). Piimum anno 972, die Decol-
Adelwoldum tamen interponunt Tbomas Stubss ett lationis sancli Joannis, quando nionachos dnoderitn
Sjnieon Dunelui. Adelwoldo digniiatem abrenun- Weslbeiiensessecum adduclos inibi colloca\il. Deiu
tiante successit Oswaldus anno 972. lsto enim annoj anno 974., quando una . cum Dunslano ecclesiam
arcluepiscopatum Eboracensem lllum oblinuisse nai- Ramesiensem dedicavit. Factum id anno 974, 6 Id.
ranl Ingulphus, Wigorniensis, Hoyedenus el Dunel-. TS'ovembris. Oswaldum comitante non Dunsiano,
mensis ln lib. De gest. reg. Angl. Eodem anno, sed Alfnotho Dorcaeesirensi rpiscopo j"u\ta mona-
njense Septembri, obnl Joannes papa, a quo palhumi chum Ramesiensem {apud Mabillon. ssec. v, p. 742).
ObWaldodatum Eadmerus^cribil. Danelmens^s igl-. Idem etiam primam Oswaldi visitationem memorai,
ttit lapstis, qui (ut epistola de ponlif. Ebor ) palliumi apie annum autem 972 coniigisse innuit. Demum
a Benedicto Joanms snccessore donatum \iilt. anno 991 , Oswaldns ecclesiam Ramesiensem ab
Ceuefalsus Thomas Stubbs, qut Stephano papreiJj Eilielwmo comite resedifieaiam iterinn conseciavil,
acreptum referi. \i Id. Novemljr^ feria m,auctore Floientio.
(27) Mouasteiium Ramesiense bis ab Oswalr*o
PiniOL. CLIX, 25
EADMERI CANTUARlEiNSlSMONACHi '
779 788
illico navis ab aquarum piofundilate emergens , A agentemconligiuice quadam \enisse Rfnpum, ubi
quasi nihil oneris ferret, in ulteriorem fluminis beatus quondam Wilfridus nobiie conslrnxerat
]*ipamprosperrimo lapsu cum oronibus quseportabat templum,in quo ipsemundo-sublalus scilur fuisse
e\ecta est. Magno limori secuiilas magna succedit, sepultus. Hoe templum ante tempus beati OswaJdi
ac, prore quse acciderat, Deiiausex corde omnium barbarorum irruptioni paluit; qui illud magna ex
et ore procedit. parie dirutum, non minisleiiis divinis, sed lalibulis
Dein aliquaiilo lempore ibi, ut sua* consueludinis feiinisfeceruntaccommodtim. Hujus templi conse-
eiat, intertnonaclios degens, sediftcalioni vitseillo- ptum virDei submtrans.noclu pervigil in orationiuus
rum diebus ac noctibus inlendebat, Et ecce nun- inibi mansit. lilic ergo divina revelatione luslralus,
lius quidam a monacbis Helien&ibus directus ad- didicilipso loco sanctorum corpoia condita esse ;
veniens, innotuit unum ex Illis de maceria Ecclesise qnre in\estigans cnm nominibus singulorum dubid
pr,'i>cipilalum subita morle occubuisse. Ad tjuod procul inveniret. Fac|o mane suos convocat; quid
Oswaldus veliemenll moerore dcj'ectus (noverat enim noctu acceperil, eis enarrat. Atl audila cuncti exsul*
hominem non usquequaque viiam duxisse felicem), lant. Igitur ad Jussum ponlilicissemiiulse ecclesiaa
confestim quod debuit oflicium ei charitalis impen- pavimentum cffoditur, promissus Ihesauius santta
dil. Elenim monachis sub uno vocalis pandit «ven- cuiiositaie imestigalur. Sanctoium corpora curn
tum rei, subjungendo preces quibus exhorlando tabula hsec conlinente reperinntur : Hie BEQrjiESCiT
pei*orat qualenus pro anima defuncti Dominum stu- SAlSCTljS WlLrjtEDUSAftTISICS EBOB.ACEKSIS,ET BEVE-
diosius orent. Paient ilh monitis ejus,et pro rclerna BEISDIABBATES T\LBritT-OS,BOTWI.NUS, ALBEBTfcS,
salule Tralris instant vigiliis, inSlant psalmis, in- SiGr.LDUs ATQUE WiLDEivGus. Ex lus servus Dei omnl-
stanl lafiiymis, pulsantes ad januam inisericordire poicntis gaudens hilansqiie effeclus,TCpeilas reli-
mnndi Redemptoris. Super hsec quoque slngulis quusloco niteiim aptofiallocaul.-Poslmodum veio
diebus offertur pro eo id quod his omnibus anlecel- adcoipus sancti Wilfie.li lerelro convenienirr ap-
lit, illud scilicet saciificium laudis -quod in aia crti- lato, illtid ni co magna cum ie\erentia •coiididu,
tis FiliusHei obluht Palri suo pro nobis. Qtisedum uipote quem niagno "ttiliredo, fundaloii \idelicei,
liunl, ima noctium ponlifici , in oiatione Chiislo loci ipsnis consangtiiniiate junctum no\erat, quem
apud Eboiacam intendenli, defunctus idem visibililri in lcgnncn Lcclesise Eborscensis, sicut Yeneiabilis
apparuit ; a quo percunctalus quis esset, illum se Beda piopefidcm Ilistorise gentis Anglorum jcfcil»
pio quo et ipse per se et alii per lpsum Deum inler- ei sutressisse sciebat; quemque uti noniinis cjtts
pellaljanl esse respondil. Al ille suspirans, Qualttet, Q tonsortem, ita et \itse morumque liscredem ftusse
inquit, ftatei, ttbt futl vel quahler nunc est ? Eacle- acceptrat. Coipns (28) siquidcm ilhus m ijoiis Wil-
nus, ait, valde male, nunc auletn valde b&ne.Tuis Iredi, quod semolum ab aliis per se in eniirieiiii
quippe meiitts et piectbus a poenisqutbus ctuctabar loeo in ipsa ccclesia luinbain hahncr.U, quam ct
jtet angelutn sttum tne die hesteina eriputl Deus. Quod epitapbium ttt idcm Reda m eadcm Hisiona nairat
el tili tnsmUandoveni gtalias agete, ijuo adieitetes, digniler deiora\crai, a glorioso Caiituanonim an-
iicel ld optitne sctas, quam gtaliosus pio hoc el ahts lislile Odoiic, cujus in iniiio liiijus opusruli paueis
jute debeasDeo exislete. His diclis, non comparuiJ. mcminimus, trauslatum Caniuatiam fuerai, quem-
Vir aulem Domini, magno gaudio ad lsta replelus, admodum ipscmet in prologo Aitre ipsius Wilfiedi,
beuedixit Deum super ineffabili misericordia ejus. quseper cum heroico metio composita esl, aticsla-
Faclo mane, quid faclum sit, quid viderit, quid au- tur ilasciibcns: Igiiui veneiabihssimas beali co*t-
dierit, suis lelulit. Dehinc exsultans etgaudens in fessoiis Ciuisti Wdfndi tehiruias indeccnti senlmosm
Spuliu sancto, pro re quse contigerat gratias egit voiaginis silu maicidas,nimia, quod dictu quoqite
Deo Palri per oblaiionem corpons et sanguims di- meliculosum est, jn mlatorum honijnlaiione neglecias,
leclissimi Filii sui, in quo solo, sicut npsc testatur, cum tnde favenle Deo sciiicet a loco scjmicii ejus
bene complacet sibi{il/(*H/-.xii,18). Mandavit etiam D qutdam Hanslulissent, leverenlei excepi, atqne inlia
lioc ipsum hliis suis, monaclns videbcet Ramesien- ambilum tnettojmliianm cui gialia Dei jira'suleo ec-
sibus simul el Wigornensibus ; -el quod pro aniwise clesimcollocavi ; ptwserlim cogcive illo evangeltstw
iralns absolulione pio Deo grales exsol\erent, mo- testimomo, meo-videlicclapologeiieo, qu,a itbicunque
jmil et bortalus est. Quod ipsi -diligenli sludio exse- fuetit cotpus, congtegabunlut el aquilw (Luc. wii.
cuti sunl. 57). Ilaque ianlm tamque Deo digtm affinitalis de-
Prseterea dieecesim suam opportunis temponbus leclalus vicinilate, el edtttoie eas enilieca decusare.
peragians, quidquid ediscere poleral in moribus el exceiptis de libto Vilw ejus fioscttlis novo opete
«uoium oculos summi Dei offendere, palerna casli- pteltum duxt caimme venuslaie. Lcalis crgo IC'I-
galioue corripere atque «onigeie satagebal. Hsec quiis, el convenienler, ut dixi, locatis, aliud ab illo
{28) Hisioriam translationis reliquiaium Wilfridi Juniores non Senioris ab Odone translaium fuisse.
Senioris Eadmcrus fusms nanavit m Vita lllius, Dejjua controversia vide Malsburienseni De gcst.
nuse inter Acla Benediclin. exstat, Sasc. III, p. 226. pontif. Angl. f. 155, el tom. 1 liujus collcctionis p.
tx Eadmero Gervasius in Chronico p. 1291. Acriter 06. Prologum auiem Odonis ab Ladmcio cilatuuJi
etoniia coutendebant Eboracanse coipus Wilfiidi superius habes, p. 50.
7ai TITA S. OSWALDl. <. 782
Huod fecerat primo par omniinodis fil sequale bealus A scere opus liaberet, loeus qmetis, YJBmisero! is
Oswaldusferelrum iabricavit, ipsumquea se conse- pnmus occurrit, quem venerandus prsesul Oswaldns
euttum Wigofnam destmavit. In cujus colisecra- sedere frequenlius morem habcbal. Non ergo veri-
ijonemgatus ad-quarumnam reliquiarum condiljo- tus sanclitalem loci, quam ftierat ex assiduilale
nem illud apparet, hocse ad honorem Dei respondii; pontiflcis"nactus, in eo sese dejecil, somno inibi ac
composuisse, et illi cujusnam reliquire forent in eo dttlci quiete velut sibi polhcebalur fiuilurus. Eljam
condendrfi nolissimum esse. "Servatum est ilaque quiesceiilem lenis sopor involvil, sed Jtbsque mora
Wigdrnrfi feretrum idem, ac Teliquise lpsius admi- eum ab ipsa quiele irruens dsemonum multitudo
randi Patris Oswaldi a terra post multos annos atrociter evohit. Astanlquippe llli plures leterrimi
levalse magno cum honore J5untin eo collocalse. spintus, el ab eo dislricta examinatione peiquiiunt
His ita dictis, coeplaj narralioni insistamns. Dif- qusenam illius uienlem demenlia ceperit, quse sibi ut
fusa igilur sanclilalis fama sancli Oswaldi eo prose in loco tantl pontilicis collocarel subnpere potuit.
cYit ut languonbus variis pressi ei de longlnquo id Ad quod ratiohem quam pro sul es.cusatione profer-
ipsum"mandaienl, sibi ablllo subventum iri nullo ret nullam habentem invadunl, lorquenl, laniant,
niodo diflidentes. Nec fallebantur. Yerbi gralia, \ k hac el iJJac trabunt, ab imo sursum rapientes, jJe
" sursum ad ima dejicienles. Quid miser ageret? Scie-
ijuidam polens jegi Edgaro ex ministeiio, quofii
deservire solebat, notus eral. Hic valida inflrjnitate bat ubi eiat; nec se tauta angustia involuluin ve1
corporis-taclus, per nuntium -siro Dei se oppido loco aveilere, \el ad subveniendum quemdam poterat
inftrmarj simpliciter insinuavit. At ille benedicers interpellare. Tandem tamen violento conatu erupit
pnnem eiqueiransmiltens,ul plena lide recuperanda* in vocem, et horrido clamore infremuil. Qui circa
sanitatls inde comederet jussit. Fecit ille quod erant ex abrupto dormientis sono peileriiii accur-
prrccepil; nec unios liofse spatium prius tiansiit rntit, vociferaniem pulsanl, pulsantes excilant, exci"
quam~se degustaio pane melms habuisse percepit. Uturaquid dormiens passus sit dijigenter inteiro-
Alio tempore dum idem famulus Dei in mulliludine gant. Al ipse pavens ac pallens, quo casu quid fe-
suorum apud Eboracam pransurus consedisset, cerit, quidaut a quibus audierit, quid perluleril, ex
Jamque panem sua sacratissima nianu Bignaluisf. ordine pandit, Ad quorumcunque ergo holiliam
considentibus distribuisset, foiie micas decidentes islud peilalum esl* non soli viio, sed el iis quae sua
^sorex*- superventens avido simul el pavido inorsu inter erant deinceps honorem ac re\eienllam per
colligere coepit. Qur dum in niedium nullo eun» omnia deferebant. De quibus lieet plurima scribere
delerrente prodisset, succubuit, necusqiie progredi f, fortasse possemus, lamen, ne cui tredio simus/illa
valuit. Benedicti etenim panis reliquias faniehcus ojnutimus, intendentes videlicet brevitali qua Jios
vorans, netquod de\ora\erat ullatenus evomeie scriptuios fpre decrevimus.
quibat, et suffocatuf subito. Remansit ltaque mor- ltaque ad sacrum ipsius transitum slyll oflicium
luus. Quod faclum ne suaeiaudi quivis asciiberet, convertamus, et opus quod paucis Jiuc usque pro-
fixanimem bestiam a conspeclibus intuentium aljjici tiaximus, suo, sicut Deus concesserit, fini subdamus.
vir providentissimus jussit. Denique animadverlit Refeire etenim qualiter Pater ipseOswaldus Rame-
Tionnullosinter se indeloqui, etTem nftiaquam sibi seiam poslremo reliquerit, quantis lacrymarum im-
rordi esset eltollendo admii*afi. Et mihi quidem biibus, prsesagis, ul aulumo, illum amplius eo non
duo bsec, qurc de pane signato proxime facta retu- lediturum, a fiatnbus dimissus sil, forsitan conje-
limus, consideranti nec ahenum ab admii alione esse ctando, quis possit, certe aulem lei veiiiate nemi-
peipeiido, boc scilicet irrationale animal prsecipi- nem pronuntio posse. Discedenlcm vero non modo
tasse de vita in morlem, quod animal rationale sub- monacbi, quos ilbc adunaverat, sed et plebs hinc
levavit a morte in "utam. Profeclo natura panis inde sub uuo coacta deducunt, singuli se lllius san-
eadem in illo quaain isto fuit; et quemadmodun<i clitaii commendantes, sibi ab illo benedici stippbci
homo pane, sic et sorex alitur pane. Quod igilur D de\otione flagitanles. Discessum aulem lllius suh-
liomiui vilalis, sorjci factus est exilialis ; iiecsub- seculus est ih ipsa ecclesia teriibihs fragor; qui
stantiam pants, sed meiilum respicit sanclissimi tertio inlonans audientes nimio pavore concussil,
Patns ; qui ubigue et in runctis parvus et humilis sagaces animos illum non multo post sseculo adi-
exstans in oculis suis, magnus erat in oculis Dei mendum et ex boc pleiosque gra\i lumultui subden"-
aique sublimis. Quod tnter alia eo probabatur, quia, dos edocuil, prsemonuil, prsemunivit. Denique non-
ne dicam, ilh, sed quod minus est, locis quibus nulli nosse volenles, unde qui audiebalur sonus
per vices insislere solebat, sua Deus protectione prodieiit, e domibus prodeunt, el in Ecclesiam
et correplione, ne ab indignis occuparenlur, inten- peivenientes, omnja sana, omnia inlegra, omnia
debat. suis in locis sohto consislenlia mirantes inveniunt.
Sed forle uon credetur iis quse dicirous, si ea de- Jam quod ahquibus per visum fuit oslensumj ruinam
clarans exemplum non subjicimus. Frater quidam videlicet duarum turrium factam fuisse, prsetermitlo
eral professione et habitu monacbus, nomine Mgel- ne, si dixero Illarum turrium casus beati Oswaldi
ricus. Hic Iaxatis balneo membris, cum feBsis quie- et prsefaliducis .Êthelwini prsesignasse in (29) mor-
(29) Oswaldus Etbelwino erclesiam Ramesiensem denuo consecravit anno 991, vi Id. No\embr.; quod
7SJ EADMERi GAM UARIEiNSIS MONACHI 7SJ
lom occasus, xslimer milu fulurorum scienliam, A instllulionis debetur Chrislianis de hac vita trans-
ituris. Quo lHi audito Jn gemilus el laciymas erum-
quam non habeo, ex iis quse facta scio jure deriden-
dus auogasse. Illo igilui, ut diximus, prrelei misso, punt, non illius glorise perenni ad quam propejaLat
nos glonosum Patiem Oswaldum jam proxime cee- nividenles, sed cum palernse pielali qua prlvabjnlur
los petiturum descripturos sua prece rogamus ldem pios affectus impendentes, tum suam desolalionem
Pater tuealur et adjuvet. quam lanto Palre orbaii se passuros iion dubita-
Ul igitur famulus Cliristi Oswaldus Rameseram bant amare deflentes. Exhihent lamen illi quod pe-
Iiquit, Wigornam adhl. Spinlus quippe chaiitalis, tebat; et grandi moarore conslernati, sequenlem
rjui in eo circa Wigornenses pergiatiahi suam sem- noctem per multa ssecula, si fteri possit, oplabant
j>ei fervenlior erat, ea le llluc eum non mjuria cie- prolelari. In qua nocle ipse Paler, ac si languoiis
dilur adduxisse, quia no\erat illum copotiori selei- quo lenebalur oblitus, hotam noeiumrevigiliseprse-
na>\ii33 pircmio debere lemunerari quo in majoii veniens, proul sure consuetudinis jugiler esse sole-
\eise chanlatis affeclu huic \ila* decedenlem con- bat, ecclesiam petil; ibique nottis ofucium explens,
tingeret imeniri. Mansit Uaque ibi quandiu incor- rrsiduum spalii quod diem nsque tendebalur divinis
pore mansit, diebus ac noclibus T)eo intendens, et laudibus pro more pervigil expendu. Et tali quidem
iter suum eundl ad Deum loto conamine pui um ab B modo nocte illa suts dimensionibus terminata, fra-
omni obstaculo faciens. Ob quas labore ct msuper tiibus illuxit metuenda dses, in qua le, reveiende
senio fessus, languore coriipilur gravi, per quem Pater Oswalde, susciperet feiix el nuilo claudenda
se inlellexit alias de ista \ila \ocari. Aderant sacri lcjmino quies. Ilac etenim die percantaio psalteiio,
Quadiagesiinse dies, dies scibcfit in quibus diveisis quod singulis diebus cum Sonbus inde acrepus
nioflis diluilurquod in aliis anmdiebus \aiia dsemo- decantarc solilus erat, unicum redemplionis huiija -
monum lllusione delmquitur seu bono, quod alio naa sacrificium coram se Deo Patn fecil offern.
tempore exeicetur, dibgenliori sludio inugilaiur. Cujus dein pailicipalione refectus, obilum suum,
In usu liabebat idem anlisleS singulis diebus prrcier quem inslate seiebal, ejus invicla vinute munhii.
alios, quos quotidie innumeros alebal, duodecim Ae demum tolius diei offlcio in honorem Dei per-
pauperum pedes abluere, deosculando ciine ac lin- celebralo, quasi convaluisset de infirmilale, surre-
teo tergere, manibusaquam fundere, denaiios prse- xit; et monachis nequiequam insistentibus ut stise
beie, et ipsis apposila mensa cibum et potum suffi- paiceret imbecillitati, solito more linleo prrecinctus
cienler minislrare, eosque in Pascba \eslibus no\is pedes pauperum lavit, et osculans eos crine linleo-
indulos per abquot dies ipsius feslivilalis in curia - que deleisit. Quibus loiis et quindecim graduuffl
sua lionorifire secum babere. Nulla eum infirmitas psalmis, quos inler ipsum ministerium psallere
toi poralis ab islis retardabal, sed quo se corpore semper mons habebat, peicantalis, subjunxit Giona
sentiebat debihorem, eo sibi ad serviendum eis>in- Patti-el Ftho et Sjnrttiu sancto. Ad quodcum paupe-
gessit vun validioiem. Et jam Dei regnnm ascendere les ei assuirexissent, ac sohtas gralesexsolussenl,
cupidus, die quodam oratorium, quo continue in ipse dicesdo Sjmttui sancto sanctam est resolutus
Dei senitio tenebatur, cum suis egreditur/et sub m moi tem, emitlens spiritum sflum ante paupennn
aere stans acies oculorum coelo inlenlissime flxil, pedes in manus Chrisli, cui in ipsis paupenbus ipse
Chi lstum ad quein anhelabat pio corde et oi*einten- minisiraral. Ipso enim leste, sibi fit, quod uni ex
lius orans. Nec eiecla lumina, ul fll, cilo deflexit, minimis suis fil (Malth. -ixv, 10). Tiansiens ilaqne
seJ quasi aliquod nou ac deleclabile contemplare- a Christo susceplus est, quaienus, juxta verbum ii-
tur, ubi ea defixei.it diulissime fixa lenebat. Unde lius, illic esset ubi et IHe (Joan. xiv, 15). 0 \eie
prassentes admodum admiiati, quid lanto opere in- ministerium felix, quod sui exsecutoiem sub tanta
lueielur, sciscitati sunl. Quibus ipse aif. Canstdeto celentate regni Dei fecit hseredem! Ettu,-o leatis-
quo lendo. Quajnontei, ftht, susltnete, quwso, quale- sime Pater, non mmiis, imo multo excellentius fe-
nus, juvla qnod tntlu concedilm, jit mguslem gaudia r, lix, qui funclus mimsterio, ipso eodein iromenlo
qum exspecto. Allamcti quod pei cunclamini, si gutd quo lllud fideliier peregisli, in gaudium Domim lui,
sibi velil nosse vulfis, ctas vobts el me tacenle tes ijisa cui servisli, feliei pisenno remuneratus ftlirissimus
noiabtt. Salus enttn wlerna, pto qua hucusqite labo- inlroisli (Matlh. xxv, 21). Illa gloria, qua coronaris,
tavt m tena, tnstat, nec unte ttausibu ciaslina dies innuit luis quantum pos=is sibi prodesse arte
quam tne tn eam Domtnus meus, sicut esl polhcitus, Deum, si dignans. Et quidem, inclyle Paler, felk
tnlioducat. Dixit; elunde fuerat egressus, in orato- fuil vita tua, felix fuil rl mors lua. Alque uiinam
imm leversus esl. sentiant in se alumni tui, quod sit fehx meniona
Convocatis deindeTiatiibus, hortalur eos impendei e lua, hiblque salubiis aique benefica quam ad te
sibi mmislerinm sacise lnunctionis cum viatico Do- babent humilis de\otio sua.
puniti coipons, quod juxta ritum ecclcsiasiicre Itaque fralres, Patrem suam j'am defunelum eo-
e\ Floreniio et monacho Ramesiensi colbgitur. rrntius autrm id feria secunda, Ramesiensis Domi-
Obiit Eiluhunus anno 992, \III Kal. JHau ; quod ex nica leriia Qnadragesima* cont.gisse tradit. Rectius
o*sdrm conslal, Oswaldtis codem anno pi idie Kal Florenlms.
*I.irfh defnJ.cinisettl. I'i id uirlfme «wse-Hiuni Fjn-
735 MHk S. DtLNSTANF. _ 7SG
gnoseentes, accurrunt elcomplosis manibus lugubres A suspiriis atque lamentis peiniisti aera complem.
ejulatus emiltun', Inter quos tamen trepidi ac ge- Hos inler acerbior fletus nionaclios el inopes cru-
mentes exanime corpus acciplunt, cilicio steinuiit, ciabal; hos quia pastorem, patiem et advocatum;
abluunt;, sacerdolahbus, uti mons esl, vesltbus in- illos quia se 111eo perdidisse adverterant lotius vitre
dutint. Perciperes ad hsec pictalis ofiicia, quam pio subsidium, spem et consolalionem. Fit igitur luctus
-affectu \ivens pastor a suisovibus diligebatur, cum omnium inseslimabilis, et adunala multitudo innu-
in exstinctu procederet lanla* eharilatis oslensio ut merabilis. Qua circumstanle seseque super iinieera
nullus illi putarelui? salis lionoris detulisse, qui non comprimente, sepehuntur sacratlss;mi prsesuhs
laerymanlibus oculis manibus ejus ac pedibus de- ailus in prsefala nobihssimse 'Virginis sede, loco vi-
vola oscula impressissel. Hincsupeiposilus feretio, dehcet divinitus pridem designato. Post hsecannun-
ferlur ad ecclesiam bealissimas 'Virginis virginum, liatur deposilio ejus his el illis, id est vel quos re-
quam, siculsupra roemini, a fundamentoipse con- gendos sub pastorali -cura susceperat, vel quos a
struxit. Etecce dum in subhmi gestaretur, ae prse- sseeulari conversalione absliaclos quahter Deum iu
cedentibus iis, qui sonous concenlibus Deo laudes monachico habilu sequerenlur insti*uxerat. Unde ex
et preces offerebant, subsequente aulem populo, qui dulcedine recordalionis ej'us, cunclis qui intellige-
amissum pastorem nna eum monachis niiseranda B bant sefuisse filios ejus nidicilur luctus commums.
voce plangebant, apparuit gloiia Dei, qurc doctas Ubi autera srepe memoratus jElhelwinus dux resci-
ineiiies docuit intelligere meritum moilui. Tiderttnt \it gloiiosum Oswaldum buic vitaa modum Impo-
e(enim,-qui eon\eneiant, niveam coJumbam de su- suisse, pise ninna angusiia coidis infiimitas cor-
peris venientem fixpansis alis Ienlo volatu protegere poris, quse lllum tunc foilc premebat, in lanlum
coipus antistitis. Igneam quoque sphseiam adscuti convaluit ut post modicum tempons sanclo fine
teretis inslar una ccelo delapsam super fereirum quiescens univeisse caims viam mtrarel, sepuhusin
iiiluebanlur. Et admiranles unum et aliud sjgnum, ecclesia qitam in Rameseia ipse el Pate-.' Qswaldu»
rogant ut qui non advertejrent intueantttr, Insonat de suo fabncaranl.
clamor hlnc etJnde, fitqtie diruptio vocum laudatio- Tiansit autem venerandub Deoque dllectus an
nis divinse; laus autem ipsa quo magis dirumpitnr, n&tes Oswaldus ab hac vila ad vilam selernam u
magis augetur; rumpitin in canoris vocibus, augetur Kaiendarum Marlii, Transactis ab episcopalu, quo
in jubilo cordis. Jubiiant namque Deo pro gralia, pnmo funetus erat, liiguila vel amphus annis •
<juam in lania mullitudine monstrare in Patre suo Conditumque esl veneiabiie corpus lllius, uti prre-
dignalus est; pereolumham vldelicel oslendenssim- dixunus, Wigornse, in ecclesia gloiioslssimre Dei
plicilalem et innocenliam peclpiis ejus; per igneani " genitiicis el perpetuse virginis Maiioe.Sane ut gratia
sphseram, fervens sludiumquo prsedilus erat m di- Chnsli designet morlahbus Oswaldum mundo mor-
leclione Dei et proximiiiniinus ej'us. Inlernn vene- tuum sibi vjvere, qui eum non quasi pen-tus moi-
i'abile corpus oralorio inferlur, cceptre protectionis tuum requitunt, veie viventis el ante se mulumi
prsefati ignisatque coiumbse conlinuatione comira- valenusindicia in eo repenunt. QuoJ ut evidentibus
tum. At ipso deposito eoram allari, visio quae appa- probeinus argunientls, quse jjer eum post moi tem
ruit in auslralem ecclesise plagam prope allare di- suam facla el ad nosliam notiliani sunl peilita,,
vertit, quasi locum designans coiporis sepeliendi. paucis subnectere rati sumus. Sed ne judicemurtle
Quo facto intuenlium oculis cielum remeans elapsa percipiendis indigni, si invenimur de percepiis in-
est. giati, pro iis quibus sciibendis animum dedimus,
Fama igitur obitusejusfiircumquaque peilabitui, et jam effectum, pioul Deus dedil, nacti sumus, sit
el illo die ac nocte subsequente quibus a sepulluia ipsi omnipolenii Deo, Palri,Filio el Spirilui sancto
-
corpus suspenditur, nndique parvi ac niagni utiius- Jatis el giatiarum aclio peiMinmorlah.* sajcula srjecu-
que sexus iiomines advolant, eorumque tlamoifis loKum. Amen.
Explicit Vilg beali Oswaidi atchieptscojn et confessorts.
VITA S. DUNSTANI
ARCHIEPISCOPI CANTUARIEINSIS.
AUCTORE -EADMERO BfONACHO.
INCIPIT PROLOGUS
Quia Deum in ^sanciis suis mirabilem propbelica qure in sanclo Dunstauo piimre metropohsAjiglo
voce laudare jubemur (Psal. LXVH,36), eum in iis rurn pontiflce mirabililer opeiari dignatus est, <po
787 EADMERl CAKTUARIEXSISMOXACHI 78S
ninidam simplicium in bono fratrujn uon conlem- A commendare cupiebam. Nec in his meo sensu usus
nendse voluntali oblemperantes, usitalo moie losum, sed flrma et cui Jion ciedere nefarium esse
quendi slyli officiolaudare decrevimus, sciiptis quse credebam Patrum aucloriiate siibnixus„ quos mihi
aho quodam eloeutionis genere ipsa gesta comme- quqndam atlestalos fuisse recordor se res ipsas,
moianl sapienlum consideratjoni reliclis. Cui ut-_ juxta quod eas desciibimus, rerto relatu eornm qui
licel insipiens acquiescerem, me liQnnihilillexeiunt oplime lllas noverant cognovisse. Hoium unum
eadem scripla, eo quod m quibusdam nonnulhs mo- Êgelredum scibcet, qui subpiioris et canioris ofli-
dum usilalse nariatiojiis evcessisse videntur. Andu- cium in ectlesia Cantuariensi streimissime per mul-
ctus etiam in hoc sum quorumdam calummis, qui tum leroporis administrabal, quiqne postmodum ob
frequenler qnesli sunt et conqueri pon desislunt au- religiosam prudenliam et prudentem rehgiosilalem
clorem (50) ipsorumscrlptorum vulgatsererumhisto- suam Wigornensi eccleslre subiiealse memorire Wul-
lias non ommmodis contordasse. Quod non qnidem slano cpiscopo prselalus erat, el muliis qui adbuo
in nuracuhs, quse de ipso Palre scnpta sunt, ei sub- supeisunt notissimus fueiat, ne nudis .solummodo
repsisse conlitemur. De quibus, veibi gratia, est verbis agere jttdicer, omissis abis proponere cordl
quod scribit episcopatum Wigornensem, cum adeum fuit Hic Êgeliico Cicesliensi episcopo homini ina-
Pater JDunstanus electtis et consecratus esl, fuisse B gnarum rerum peritia prsedito antebac diu adhse-
in Imnore beatse malris Dei Jlarise, cum re\era seial, et ab eo multa de beato Duustano, cui pene
fuerit in honorem gloiiosi aposlolorum principis contemporaneus fuil, didicerat; quse ljle ab iis qul
Peln; etquod refert, secundum Edwaidum, maily- interesse nieiuerunt se accepisse falpbatur. Stint
rem ex sanctimoniali femina natum, cum procul «nper hsecsciipta \eterum simpliciori slylo digesia
dubio conslet eum e\ legilima conj'ugepiocreatum; el cbronjcorum abbrevialse nolaliones, nsque srri-
rl alia quaedam in hunc modum. Quorum omnium btmus atiestantes. De iis aulem quse post sacnw
piiram veriiaiem rogatus ab amicis meis tanlo slndio tissimum tiansilum ejus pereum facia significamus,
invesligare solheilusfui ulquaqueper Angham, ubi qusedam ex litterartim monumentis, qusedani ex pio-
lalium studia vigere sciebam et ipsemet ire non po- priorurasensuumapprobationibiis, qusedamex\endi-
teram.pio bocipso me mitiere non pigeret, omnino corum \iiorum allegationibus, qui ea pailim visu,
videhcet detestandum exisliroans a reium limite partim auditu, partim experimento in seipsis di-
exorbitantia \eritatem Jiosse volentibus diclo \eJ diceiunt, omni remota scrupulositaie, cognovi-
scvipto submiiiistiare. Unde ne quis me quavis ar- mus. Si quls igilnr lisec legeie dignabilur \el au-
loganlia, vej jnvidia ductnm j"udicet islis seiibendiSj _ dire, ila, quasso, leg-ii \el audiat ut conscientire
manum imposuisse, faleor lesiimonium mibi peihi- mese simphcilati non deroget. JNamea non detiahero
bente eonscienlia mea m ipsa \eniale, -a qua Clni- studiosis, sed parvilali mese meoiumque similuuji
stianum deviaie non licel, qula nisi me liumanse condescendere scienfbus atque paralis, pio caplu
menlis csecitas fallat, nil in hac parte quse dixi vitia meo descripta esse pronunllo. Non itaque se ilbs
valuere, sed soltis amor veri, quo lanlum Patiem et quse seribimus inaniter occupet, cui quod pelimus
prresenlibus et secutuiis omni seposila ambiguilate in mentejion sedel.
(SO) Auclor is Vitre Dunslani, cuj'us enores Ead- ordinalo consciipslsse tradit. Htijus enim scripta
merus perslringit, nec Rndferihus fmt nec Osber- quannis incendio Cant. ectlesire anno 1070. con-
nus. llle enim neque de ecclesia Wigomlensi beaise flagraveunt, in Anglicunr lamen sermoneni tianslala
"Virginidicala, nec de Edwaidi regis matie mentio- superfuisse idem Qsbernus peihibet. Osberni quidem
Tieminluht. lste quidcm eccle*siam Wigonnensem librum Eadmero neque toium fuisse conslat. Ipse
B. Viigini sacratamfuisse icleit; de lidwaidi aulem - autem Osbernus omjua antiquiomm de rebns Dun-
inatre nil habet. Alium lgitur ab Eadmero suhinnui slani gestis scnpta perlegerat, eumdemqne THHP"-
auctorem ptito; quem Osbernus in pra>fatione sua thensis passim descnbere soiet m Hisloila sua ms.
ies gestas Dunsiani slylo festivo panler et bene lib. xxi, lii qua prolixam satis Dunslam Vilam dedit.
Explicit prologus.
INCIPIT VITA.
Beatus ergo DunsLanus, ex nobilissima gentls An- D tris Dei feslivus illuxit. Multitudo Igitur utriusque
glorum prosapia originem ducens, eo nobilius in sexus Iiominum pro excellentia tantse feslivijaiis
hiijus mundi laliludinem prodiit quo-sub materni circumquaque coacla fluxit ad ecclesiam, quse anti-
Sinus ipso adhtic anguslia clauso divino miraculo quilus Glastonise de lignis sediflcata in honorem erat
designatum est prseclarum mundo per eum lumen ejusdem Dei Genitricis coiiseeiala. In qua mulliiu-
«riturum. Cum etenim maler ejus eo gravida spc dine mullos noliilitaledignitaleque prajcellens pater
'prfilis futurse Jsetaretuis dies Purificationis beat» Ma- -sancli Dunslani, Herslanus nomine, cum Cbyne-
7C9 YITA S. DUNSTAM. 7£U
diillia malie ej"usad Dci serviiiumproperabat, ambo A Memorato Odone artbiepiscopo Cantuaiioruin ad
ccfcos quos pro litu ipsius diei Deo offerrenl defr- perennis \ilsegaudia translalo, immeiisum ommbus
rtnles. Jam missse oflicium eelebrari coepeial, ctc. Angloium Ecciesiis luclum suus transitus intulit,
mnumeros populos acerbo jncerore percussil.
(Piosequilui Ihsloiiam Eadmeius sitjlo uben. Res ct
gestaseodem,quo Osleinus (31), natiaioidine; eadcm Postulalus *Dunslanus Odoni in pairiarchatum sedis
eodewqvelocotefeil muacuta, slylo tatnen longa alw. Aliglorum succedere abnegat, suscepti regiminis
Siinphcem elJiisloiicnm Eadmcius adIiibet,X)sbeiiius onus salis grave sibi ad portandum, nedum majus
magis ajfectatuin etgnasi declamatoiium. Ex letum
et oidinis convenieiuia conjtci jioienl utiumque Dun- superaddalur, esse proteslans. Unde iElffimis Wen-
slani gesla ex eodem joiue, Anghca scilicet Hisloua, tanseurbis antistes per regni principes, quorum alios
potissimttm haitsisse. Ne imtiih igitui lepetilione re prsesenlium, alios spe munerum futurorum ad
tectotem gravemus, Eadmen omnia piwteimtllenda
duximus, wiMr/tife aftojuni nauaitones aut conigunt hoc sibi fautores effecerat, archiepiscopatum Tege
aul egtegie ttlusttent, ptmfali solummodonolai m annuente oblinuit. Q.ii post ajiquot adeptse dignita-
maighte cotUctsanltqtiilus ajipositas Ediedi tegts ob- tis dies Romam pro aichiepiscopatus stola pelens,
itum nnno 9OT,Edwn958, teponete.)
in Alpibus nimia frigoris asperitate conoplus ulu-
E\in defuucto episcopo Lundoniensi, qusesilum mum flatum ibidem emisil. Post quem suhstitulus
quis in episcopalum digne succedere posset. El cum B estjn surnmum EcclesiseDorobeinensis pontificatum
in hoe aliquanlum lemporis expenderetur, nec per- Birlitelmus Dorsatensis populi prsesul, yir totus c\
sona decens et idonea reperirelur, tandem electio mansueludine, humiliiate el modestia faclus. -Veiuni
omnium super Dunslanum \ersa est, etipse ponti- ubi compertum est nihil in corrigendis viliis, nili 1
flcalum prajdictre Ecclesire suscipere commuiii cun- in e\erccndis ecclesiaslicis disciplinis, nihiltlenique
ctorum acclarnalione coactus est. Utraque lgitur virlulisseu constanlise in eo esse ad tuendos bonos
Ecclesia, W'goniensis videhcet et Lundoniensis, eo vel coercendos malos, ad Ecclesiam suam jussus
prxsule gioriabatur, quandoquidem summa necessi- lediit. Et ila sedes Canluariensis a pontifice ab-
taie compulsus uiriusque .pontifex per nonnullum quanlis diebus vacua sedit.
lemporis spatium erat, ulrique solhcitudinis sure Ilaqtie unanimis omnium electio Dunslanum inela-
curam linpendens, uliamque inlus et exlra sua de- mitat, illum-solum se njosse vociferans, quem lanta
iensione conlra-omnes semulos muniens, in ulraque sedes =dignum valeret habere reclorem, prsesertim
officium ponlificale opporluno lempore sedulus ex- cum a pjimsevo setatis flore vitce sanctitas, morum
sequens. En visio, quam supra descripsimus, in gla- gravitas, et euinemo contrairet eum peiluslraveiit
diis aposlolorum parliin impleta est, cum inepisco- in\icta, conslans et sequenda auclontas. Hac eigo
patu Lundoniensi, qui ex nomine bealissimi apostoli C Dunstanus acclamalione quasi voce vere di\ina con-
Pauli celebiis liaTjelur, Dunslanus conlirmalus est. strictus primatem totius Britannise sedem legendaui
Profeelo namque gladium ipsius apostoli ipsi Ec- suscepit, et eam immensa omriium adjacenlium Ee-
clestse praMaius accepit, quia verbum Dei morem clesiarum ac populorum exsultalione etgloria dedu-
ilfius secutus subditorum corditfus excellenler infu- ctus ascendit. Post hsec temporis opportunitaie
dit, el potesiate, qua ille in virtute Domini Chiisti accepta bealissimorum agoslolorum Petri el Paula
gloriatus est, ipse ad terrendos impios, ad demul- limina petiit, et eum summse sedis ponlifex magno
ccndum pios circumquaque usus est. Quod et in sincerse dileclionis affectu illo venientem excepn,
Ecclesia Wigornrnsi slrenuus egil, quam In gladio secumque poslea familiaiius agens, et agendo teni-
beati Pelri regendam suscepit. Siquidem episcopa- plum sancti Spirilus esse indubilanler agnoscens,
lus idem per id temporis in honorem ipsius gloriosi magnifice illum lionoravit, ac stola sui apostolatus,
jpostoli fundatus habebatur. Sed Osvraldus, vir san- pro qua venerat, tlecenlissime -decoravii,. Sieque
tlus et leligiosus, quem in regimen Ipsius Ecclesise delegata ei legatione apostolicse sedis genli Anglo-
bealus Dunslanus anlistes Cantuariensis effectus rum paslorem ac salulis eorum provlsorem desti-
sibi suceedere fecit, quia clericos ibi degentes nec na\it. llaque vir Dei Roma reversus, et in patriar-
a pravitate sua converlere, nec indeeo, quod nobdes D chalum prJmsesedisBritanniarumreceplus, in ipsum
juxla saaculum atque potentes erant, quibal elimi- mundiprincipem quasi gigas surrexit, ct armaturam
nare, conslruxit pene conliguam ipsi ecclesiaeeccle- \eibi Dei t a dexliis et a sinislris j {II Cot. \i, 7)
siam beatse Dei -genilrici" Marire, in qua ipse cum constanti virtute in eum vibrare, et membra ejus
monachis, quos se proposuerat adunaturum, Chrislo circumquaque debellaie, prosleinere ccepit et enei-
-serviret. Quod et factum est. Religio itaque mona- vare.
chorum contemptum clericis peperit, etvulgi con- Inter hrec visionem, quam sibi in oblatione apo-
ventum ab eis alienalum sibi assiduum feclt. Quid slolicse armaturse dudum appaiuissedescripsiraus,
plura"? Numerus clericorum passim minuitur, jno- mente revoivens, et eam jam in administraliour
nachorum conventus in dies augetur. Quidam insu- regiminis duarum Ecelesiarum, Wigornensis vide-
per ex ipsis clericis conversi numero llloruni addili iicet el Lundoniensis, firme lmpletam conspitiens,
sunt. Hoc modo sedes pontificalis mutala est in ec- dicendum exislimo pcr quid archjepiscopatus Can-
clesiam BeatseMarise semper Virginis. luariensis, qui hos dignilale prseccdil el in quo ips£
(51) Vjde Paliologiae lom. CXXXVH.Col. 407, m S. Dunstano.
m EADMERI CANIUARlENSfS MONACIH 732
fxcellentius sedil, ei prsesignalus MI. Nimirunipe: A 1 cnjus momenti reputans, ad IIOGsolum se lolum
verjjum Dei, quod scriplum sescepit in glatho bea- studebat impendere ut Dunslano excilaret scanda-
lissimi Petn, secundum quod lllud rex Ediedus e\- . itim, et Clnislian.fi legis j'ngum, quo a sua hbidine
posuii, quando ei visionem ipsam ipse Diinstanus, coercebatur, sibi faceiet alienum. Legalos itaque
ut praedixnnus, retubt. Sicque gladius Petii eccle- suos Romam destinat, el talibus assueta quorura-
-siam Peln, el verbum Dei ecclesiam Verbi Dei qure: darn Romanorum corda et ora in suam causam laigo
Cantuarirfisila est,, siguiflcavit. Exin videlur rationis : -munere largiori sponsione permulat. Quid delnde?
diceie qjiid gladius beatiAndrere cum creieiisoblalus : Prsesul aposlolicse sedis JJunstano peccalori homihi
prrrtendeni, quandoquidem ipse in nulla ecclesia condescendere verbis ac litleris niandat, et cum
qure sub nomiue ipsius aposloh consecrata sil, Ecclesus gremio integre conciliare monel, hortatur,
sicul in prsediclis tnbus ectlesiis sedeiit. Quod imperat. Ad qure Dunslanus Ha respondit : j-EqnK
quidem, quantum allinel ad nos Anglos, qnihus; dem cum illum de quo agilur sui delicli poenitudi-
quid hoc sit luce claiius patet, superfluum leor dicloi nem gerere videro, piseceplis domini papse libens
commemorare vel scripto, Propter exleinos lamen, parebo. Sed ut ipse iu peccato st<ojaceat, et im-
BIfoile aliquando ahqtio casu jsla inler eos cecide- munis ab Ecclesiastica disciplina nobis insullet ei
tint, bieviter dico illum merito cum gladio Pelii . B * exindegaudeal, nolit Deus. Avertat etiam Deus n
verbo J3ei inscnplo gladium suscepisse Andiese. me ut ego causa alicujus morlalis hominis vel pro
Nam qui Ecclesise Cai.luaiiensi per ponlificalum redempiione capitis mei postponam legem quam
pr.esidet, Rofensi ecclesise qure sub palioeinio beaiij servandam staluit in sua JJcclesia idem Dominus
Andrere subsistit per episcopi institutionem, per nieus Clnislus Filius Dei! » Hsee sibi relaia'illa
borum el horum intus el cUra-cum res exigit dispo- audiens, et Dun«*lanumab iis qusefierlo diceret in-
sitionem, utpote suo donnnio piajsidel. flexibilem esse eertissime sciens, fixcommunicatio-
Quis igitur in cunctis quse religioni compelunt; nis suse pcena cum hominum pudore constrictus, tum
Dunsiaiius ftierit, videlieel eujus urlutis ad-omnes; timore periculorum quse labbus nonnunquam acci-
omiiium personSrum injustilias deprimendas, ad[ dere solent perlerritus, obstinaciam suse mentis de-
bona qnseque opera fovenda el munienda exsliterit, , posuit, et, abdicalo jllicilo conjugio, poenilenlire siLi
iisque hodie tota Anglia canii, nec opus esse aibi- culium lmposuit. Dunstano namque generale totius
iror ut me m illis scubendis fatiget grandis lahor. i egui coneiliura de observantia Chrisiiantlatis cele-
Nonnulh tamen, qure ab illis qui e\ ejus tempoie > biante, ipse suimel oblitus, nudis pedibus, laneis
usque ad nos pei<successu» rctatum fltixcre actepi- . r. indumenlis corpus amiclus, \irgas manu ferens, con-
mus, compendioso lelatu subjtciam, quatenus inde> cilio sese medium ingessil, el antepedes Dunsiani
peiripiatur veiilas veiljoruni quse proposuimus. gemehundus et ejulans con uil. Quo vsso moti sunt
Comrs qnidam prscpotcns cognaiam suam illiciloi oinnes qui aderant ad pielalem, et ipseJaler om-
sibi malnmonio copula\erai, el a Duiiblano semcl,, nium majori prse csetens pietale molus est. In vultu
seciindo et lerlio redaigutus, incesium suu.n di- lamen seivato disciplinse rigore, utpole hominem
\orllo expiare nolebat. Quapiopler gladio Spiritus5 pleniler Deo reconciliare desiderans, laciymas ejus
sancli a\iro Dei percussus, a liininibus esl sancla*: ad horam severus suslinuit, ac demum a loto con-
Ecclesise separatus. Qui t\po attactus superbiae re- cilio poslulatus, lacrymans et lpse culpam indulsii.
gem adit, Dunslanum immoderalse et impise seveu- liaque ab excommunicationis \incnlo absolutum
latis accusat, regia sanctione se ab ejus tyrannide> communioni fidelium gaudenllbus cunclis eum re-
liberum constilui querelosa voce precalur et obse- slitnit.
erat. Cujus \eibis rev acquiescens, Dunstano man- Alio temporfi jnonetarii tres, -qul in poteslale
dat ut hominem cum ea quam duxcral in pace ma-- \iri erant, cum falsa moneta capli ad subeundam
i>eie sinat, et a quibus suspenderat JiminibUssacns5 peenam hujusmodi hominibus per tolpm rrgnum
lpsum restitual. Miralur ille ad audita, et dolet reli-- rj res Dunstauo abs-
] promulgatam sunt judicali. Quse
giosum regrm per mendacein liominis linguam aniej condi non poluit. Dje ergo Pentecostes idem
rei inquisitionem el exaniinaiionem esse seduclum. Paler missarum solemnia celebraturus peicun-
Ponil lamen hominem ad rationem, et lam proj ctatur utrum Dei populo staluta juslitia de ipsis
commisso crimine quam et propter injustam suii monelariis facta fueril an non ? Respondelur eam
eriminationem apud piincipem lerrse factampauloj ob leverenuam tanti diei in ahum diem esse
dunus increpat, cupiens eo modo ad poenilentiami dilalam. t Nequaquam, inquit, ita flet. ilonetani
et roirectionem cor lllius emollire. At ubi \itht t nempe, qui falsos ex industria denarios faciunl,
jpsum non solum verbis suis non consentire, sed1 fures sunt, et eorum fui to nullum nocenlius es<*e
insuper contumaci spiritu contra se fureie jnmari-- cognosco. Nam in falsa moneta quam faciunl lotam
que, supra id quod eum ab ingi essu domus Dei,i teriam spoliant, seducuni, pertuibant. Ipsi divites,
-stispenderat, ut dKi, omnem ei communionem fide-- ipsi mediocres, ipsi pauperes in commune lsedunt:
liuin donec a sua pravitate distedeiet interdixll. et omnes, quantum sua interest, autin opprobiium,
Tunc illc, seipso deterlor effectus, immani est fti-- aut in egeslatem, aut in nihilum redigunt. Qua-
rore correpiiis, et nihil eoium qutc possidebal ali-- propier noveritis ouia ego hodie ad sacrlflcandum
7£S VHA S. DUNSTANI. 78i
. Deo non accedam, nlsi piimo llh qui depiel.ensi A, Per id ferme lemporis logatus a quodam viro no-
sunt, eam quam in seductione loiiuspopub piomc- bili et religioso, dedicavit ei ecclcsiam, quam ipse
ruerunt subiermt poenam. Si enim in ultione tanti m suo fundo conlruxerat. Ubi ad minislerium aqua
inah cum negotium me respitiat Hetim placare su- deficiente, el ob boc hominem jionnulla moestitutline
persedeo, quomodo illum de manibus meis sacnfi- corripiente, famulus Dei prsemisa prece terram ba-
cium suscepiuruni spfirare queo ? Sed hscc Iicet ci u- culo percussil, lllicoquefonslimpidissiimis erumpens
delilafi possint ascribi, Deo tamen patel inlentio omnes qui prsesentes eranl non modicum lsetificaut.
mea. Lacrjmse, gemitus atflue suspina viduaruin Qui fons usquc hodie manans Dunstani nomen et
ac pupillorum, clamor quoque vulgi tolius milu in- meritum celebre facit. Idem Paier, a Cantuaria in
cunfbil, elcoriectionem Itujus mali deposeit. *Quo- remotiores \illas suas opportunis spauis bospma
lum aflliciionem *i, quanium in me est mitigare sua disponens, apud Magaveldam, sicut et in ahis
non intendo, el Deum qni gemiiibus eorum compati- ho^pitiorum suoium locis, Iigneam ecelesiam fibri-
lur nimis offendo, et alios ad ldem nialum exercen- cavit. Quam ipsemet dedicans, dum ex more chcuni-
dum prompliores et audacioiesfacio. i Djxerat, et iret et eam ad a>quinoctialem solis ortum minime
pro poena illorum qui manus erant perdiluri pielate \eisam perciperel, ferlur quoil transirns bumero
motus, lacrymis manat, ut satis esset videre de quo B suo illam aliquantulum pressit, moxque muTalam a
f-mie proceJebat edictum quod nonnullis videbatur ptoprio sialu in medium orientis tramitem provolo
crudele. Ubi vero audivit prsestilulam justitiam con\ertit. Quod ipsnm facile poluisse efllcere nemo
factani, ûrrexit, ae iola facie ad oratorium cxhi- ambigit, nisi qui verbis Domlni Chrjsti, quibus fidem
larato vultu abiens ait: t Quia Deuni obediendo sicut granum sinapis babenlibuspromillit quod eti mi
siatutis juslitlse legibus audivlbodie, tonfido quod moniem diclo transferanl (Luc xvil, fi), ineredulus
et ipse per misericordiam suam sacrifieium de e\islit. Inter hujusmodi opera Dttnslanus Deuin
manu mea suscipiet hodie. u Cujns confidentise e(- semper in menie habere, Deo quidquid boni facie-
feciu privatus non est. Eo qtiippe inter sacrosancta bal non sibi ascribere, magrsum humililatis , mini-
nussarum solemnia sacias manus exiendenle, et nium elationis cor per omnia et in omnibus poss>i-
Deuui Patrem omnipolenleni ul Ecclesiam suam dere.
caiholicam i pacificare, cuslodiie, adunaie et re- Cum aulem a srccularium negoliorum occupatio-
gere dignarettir loto orbe terrarum interpellante, riibusei quies aiiidebal, modo contemplalioni divinrfi
ni\ea columki mnltis intueuttbus de coelo descendit, et oratioblbus incumbebat, modo sacrarum Scriptu-
ci donec sacrificium consumplum esset, super ca- rarum Jeelioni et earum exposiiionibus intendebat,
put ejus expansis el Jjuasi immotis alis sub silenlio *- modo fralrum exhoilalioni seu hbroiuraemendatloni
niansit. Tnler hree quid animi gererel servus Dei' setlulus opeiam impendebat. In compunctione veio
Quo aroore, qua dulcedine, qtio desideno puias in lacrymarum lanta gralia prseditus erat ut quoties
Deo paseebatur, qui ex praasenli gialia Dei l.Ji eum sacris altanbus sisli vel ahquo officto ponlifi-
vJsilatione fovebaiur? Coi.sumpto sacnficio, co- cali fungi conspiceres, Spiiittis sancti fefvoie men-
lumba eadem in auslralem altans parlem dechnaul, tem ejusaccendi, etquoe llle exteuus adminisirabai
et super lumbam beali Odonis, cujussupia men- ipsum interius cperaTi per indices ex ocuhs ilhus
tionem fecimus, se reelinavit, alis suis illam hinc decurrentes lacryroas non dubilare. Ilrec inler sibi
ifide complexans, et quasi rostro deosculans. Quod et successonbus suis competenlia tam infra muros
bealus Dunstanuslntuens, et exinde meritum j'acen- urbis quam et in quibitsque villisad arcliiepiscopa-
tis appendens, in lanla eum deinceps revereniia tum perlinentibus sediliciaconslilui, vel constituta,
liabuit ut qnoties coram êpulcro illius transibat, si qua ex parle dirula essenl, renovari faciebat, se
genua flecterpt. Cognomine quoque Boni in ma- scibcel in islis non modosibi, sed et mulloium ul-'
terna lingua -post hrec eum semper nominare con- litati nalum vivereque perpendens.Prreterea cuncla-
sue\lt, videbcet Odo Segode, quod Latine sonat Odo n rujn Ecclesiarum lotius Britanniae adjacentiumque
Bonus. Quo cognomine ex eo tempoi e usque ad insularum solliciludinem stfenuus gerebat, earum
hanc nostram selatem solet ab Anglts, niaxune la- catisas, qure ad eum sicul ad primatem et palriar-»
men a Cantuantis, nuncupaii. Peicantala -missa, cham quotie ferebantur, disponebat. Et quia vigilanij
Dunstanus ab altari tligreditur. Ministris autem ejus studio Domino-Cbnsioper omnia famulabatur, sajpe
pro signo, quod acciderat, his et illis innuenlibus, supernorum civium gatidus atque concentibus , ati
et alios ex fratribus minislerio pojntificis affuluios quos anxie suspirabat, raiscebalur, aliquando coiv
suspicantibus, ipsi -se in diversa tollunt, ac\irnm poie vigllans, aliquando sancto sopore quiescens,
adliuc immensis ex prsesentia gralise Dei laciyma- Quodqne fortassis non minus slupeas, per visuni
rum imbribus madenlem solum relinquunt. Et eoce quredam aiealis spiritibus dulici qure ipse postea in
dum casulam, qua intersacra\esliebalur, depone- servitioDei canenda suos edocuit.
ret, nec ullus adessel qui eam susciperet, dis- (Sequitur Htstoua visionis de malte sua ctiidam
ponente Deo ûspensa pependil in aere, ne ca- teqt potenttsstmo desponsa>a ; quam habes in Qs*
dens In terram servum Dei a sua lurbarePinien- beino.)
tione. Aho quojam tempore lex in die Dominlca niane
785 EADMERl CAIsTUARiENSIS MONACHI 76C
venatum ivit, el Duustamim, qui tune forte secinn A . Qnos versuschprus virguiuiijresumendo percanlans,
eral, jnissam suam donec icdiret differre pelivit. prrcdictaa .binre cantrices binos qui sequuntur in
Approp'nqiianle igitur hora tertia, \ir Dei ad eccle-.,. ordine versus prosecutse sunt:
Stapi protedil, et indulus sacris vestibus, regrm, Ptimus ad ima tuit magna de tuce supetbus.
situl, ei piomiseral, exspectabat. Slabal ergo cu- Stc homo cum iumuit, prtmus ad mia iuil.
bitis innixus altari, xirationi ac lacrymis dedilus. Sicque donecvir Dei perduclus in oralonunijesset,-.
Tum subilo sopore Ieniter pressus, in coelum rapi- \iigineus chorus ptimas et virgines "binse binos,
tur, et beatis angelorum agminibus associatus, audil juxta quod series hymni sese habet, versus modu-
eos summaj Trinitali in laudem modulatis vocibus lalse sunt. Propter hsec-et horum similia facla insi-
decanlanlesatquedicenlesJft/iii-e/eJso-j^Jrt/ifee/eison, gms. Pater Dunsianus jjuanti honoris, quanfae reve-
llyrie ehison. Quorum melodiam coelesliumconlem- reiilise, quanUve magnlflcentise apud xmines bonos
platur edoctus, ad se reversus est. Et copversus ad exsiitejil, oestimo,-quod quLtaha Dei dona amplecii
suos iijlerrogat^Rexne venerit, an non. At ubi eum novii, EX magna patteêl me silenlevidebil. At lis
uondum venisse accepil,, ad suas preces sese con- quj potiusJji inalitia quam yi bonitate vitam agere
verlit. Factoque nonîandi inlervallo, iterura extra satagebant, horrorem atque terroiem vnllus ejus
se jjuetus audivil, in ccelis allisona voee dici: Ite, B incutiebal, ut ab eo ftigere quam jad ettm accedere
missa est. Ad quod cum Deo giatias responderelur., mallent. Omnes vero, quj pmersaaclasua deserere
accorrenles cleiici regis regem adesse vociferanlur, el ,ad recta opera cupiebant tTansmigrare, verrt
saceidolemulfeslinaniius Missamcelebrelobsecrant. pielate ac misericardia yisreribus euiji redundare
4ti'le versus ab altari, Missam se liabere pronuntiat senliebantj fit ullra humanamâestimalionero consi-
etaliani sr ea diexelebraluium abnegat. Deposilfe- liuni sjmuL el auxilium sure salulis in eo repene-
qtie veslibus sarjis, a suis dere inquirilur; tjuod bajit. A remolis itaque terrarunL partibus ad eum
laiehal ajteritur. Ex. IIQC ilaque sumplo sermone passim currebatur, fit quo Ulum pEreeminere notuni
legem in diebus Dominicis deinceps a venatu pro- eral, Spirilus saneti consilium ab ipso pelebalur.
lnbiiil. Kytie, eteisop, vero qnod in ccelesltbus di- -Si ad jsla diaboli odium et»invidia sseviebat,
dicit, suos docuil? jdque mullis in locis hodie sancta nujli mirandum. Sed tjuia se in perluibatiojie viri
Ecclesia inter missanijn solemnia canil. njlijj posse, nisi quod verecundiam sui et ejus glo-
Moiiseiat \iio Ioca sancta, quando Caniuarire i riam magnificaiet, jara certo seiebaf, ab ea -qua.
morabatur, uno tantum fldeli socio comilatus noctu.i. illunj ssepe faligare jsolebal,.Injpugnalione sjese cohi^
peragrare, el se inibi per compunctionem et conti;t ' buit. 37ri um ul-eum redderet conlurbatum, Eadgaro
tionem cordis Deo mactaie. Quadam igilur \ice adi ** regi, truem mullum pro sua Tfi\firehtia dihgebat,
monaslerium beatissimorura âposlolorum Petri et laqueum jgetuebundre jieceplionis letendit,-et irre-
Piauh, in quo beatus Augusljnus fit alij nonnulli dei liluni gravis peecati naevo4nvoI\it. Quadamjeniin
Palnbus Ecclesias Chrjsti Ganluariensis tumulalii vice idem rex in monastefium virginum, qhod Wil-
siini, r\ uiore circa medise noctis silenlja perrexit, , tunise situm Jiabelur, venit, ibique caplus specie
ibique Deo se diutius in oralione prostravil. Egres- cujusdani puelte, quaj de nobilibtis Anglorum nala
sus vero ad oiatoiium beaise Dei geniliicis et per- inter sanclimoiiiales non velala nutriebatur, cusio-
pejucc Virginis Marirr, qijod io orientah ipsius mona- tliebalur, eam suo colloquio adduci seeretius ju«sit.
slrjii parte situm fueral, eidem facturus divertit. Illa cum duceretur, limens pudoii suo, rapium ab
Cui appjopiiiquans, audivit inlus voces psallenliumi una sanclimoniahum capili suo velum imposuii, eo
atque dicenlium : Gaudenl in ccelisanimm sanctot umi modo se protegi ^perans, si forte rex quid inhonesli
qut Clinslt vesttgia sunl secuii, et quta pto ejus amore>. a se exigere vellet. Quam ipse velatam inluens,
sanguinem suum fuderunl, ideo cum, Clnisto gaudc*< i quam subilo , inquil, sauctimonialis effecla es. »
Lunt in wleitmm. Ad hsec ille stupefactus, aslilitt Arreptumque velum delwxil capilLejus, illa ronala
oslio, ac pei* limas illius inlrospiciens-(erat, enim' n 9U0 poterat fruslia obiiiiente. Abusus siquidem ea
obseiatum), inluetur oratoiium lolum immensa lucei esl, et giavi^candalo quique per Angliam religiosi
splendeje, et quemdam cuneum candidatamm per- ex hoc menle vulnerali sunl. Quod scandaluin eo
sojiarum ipsam anliphonain Isetis concrntibus resn- \ehementius fuil quo rex idem Jegitiuiam uxorem
nare. Abo ltem leinpore pra-fata paslorum ficclesisei habebal iElfledam videhcel, cognomine .Candidam,
limina simili hoja pari \oio requnens, ubi indej Ordinseri prsepotfiiilig orientalium AngloTum ducis
discessit, memoratam sacralissimse Virginis sedemi fiham, de qua et sanctum Eadwardunr genueiai.
pieces illic Deo fusurus adire ccepil. Ecce auleini Ubi vero res Dunstano innotuit, elc.
ipsa beatissima virginum Virgo, comilala numeroso> (Sequttut de cotieptione Dunslani et pomitenlia
virginum cboro, \enienti \iio oceurrit, et summo) tegts; de quibus vide Osbernum.)
cum bonore susceplum ad suam ecciesiam quo len- Onlo^clericalis ea lempestate plurimum firat cor-
debat ducere coepit, prajcmentibus duabus de choro) ruplus, etcanonici cum presbyteris plebium volupta-
puellis lllud Sedulii carmen ilaque dicenlibus : ubus carnis plus sequo inserviebanl. Quod malum
Canlemus, sociw, Domino, canlemus honoiem. Dunstanus corrigeie cupiens, frelus auctorilate
Dulcis amar Cluistt peisonet o\e pio. Joannis apostohcae sedis antistitis, apud legeai.
"1)7 VITA S. DUNSTANl, 798
obliiruit quatenus canonici, qui casle vivere nollent, A-domus affixa audiej.libus cunctis dixit; Non fiet,
Eiclesiis quas lenebant depeileienlur, et *nionachi tton ftet. htdicaslis bene, mulatetts non bene. Treme-
loco eoium inlromilleieniur. Prresidebat ea 4em- facto jn lus simul universo con\eiilu, nilulil Pater
pestate Wenlanrc Ecclesire prasui Athelwoldus, vir Dunsianus et ail: < Quid amplius vnllis, fiatres
eximise sanctilalis, et educatione Patris "Dunslani mei? Divina sententia deflniium audislis negoiium
non parum insignis. Hicprscscita de canoincis Eccie- prsesens. i Aiunt: t Audivimns \ere. j Resedeiuut
sire suse, qui nimium sseculares exislebant, volun- igilur monachi Winlcnise deinceps seeuri, ei, qtioad
late Dunslani, monuit eos semel et ssepius niores et clerici ipsi v ixerunt, qui eos super causa J6la inquie-
aclus mulare, eonectioris viire semilas, rebctis taret nemo fuit. *
feJmuis, ampere. Atilh imprsesentiarum quidem Id lilis aulem huic \itse sublraclis (52), filji eorum,
sibi possibile esse negantes, \oce corvina semper in cupienles recupei are qua>jjpealiderani in pareniibus
ciastinum conrciionem sui pollicebantur. Quod lpse suls, Scotiain niiserunt, et inde quemdam praegran-
gnarus non diu suslinuit. Paiatis neropcquampluri- dis, ut fama ferebat, eloquentise virum, Beijiehnum
injs monachoium cucullis-die quo communio Seivtte jiomine, magno conduclum prelio in tnilionem su.fi
Dotntt\opi timoie cantabalur, rhorum inlravii, \esles causae contra Dunstanum adduxeiujit. Conglobati
quas paiaverat secum deferii faciens. Et piojectis " ergo snb uno clericorum filii regem atque Dunsla-
illis m medium, canonicis ait : t Animad\eilisTis niim apud villam quse Khcitur Kalne in quotlam crc-
quld modo panlaveritis? Animadverlimus, inquiunt. naculo cotisistentes lepcnunl, el armali ihetore lllo
Jgitur, inqttii, si-senire Domino in timore et ei vul- qui suse viclorise spes mavima erat, anliqure ca-
tis exsuliare cum tremore, ap|)rehendile disciplinam, lumnise coram els jurgia promunt, Ad quoe Duirsla-
veslem videhcet monaclnlem, ne peieaijs, sicul can- nns his verbis brevi respondil : < Caluinniam iiiam,
t.islis, de \ia jusia (Psnl. n, 11, 12). > Ad quoifilli quam movelis, uivino ore jam olim delinilam no\j-
stupefacli, moie soliio Inducias peiunl, id se factu- mus; nec eam no\o confliciu amplius in mediuiu
rosin futuro piomitiunt. Tunc ille : t Milii riedilr, rc\ocandam ex-istimamus. Ega quoque grai\daj\tts
aniphus nojrt credam huic veslra? sponSioni coi \iiinr», suni,fil vitse mese residuum, quod pauci tempons
sed aul discipbnam in prsesenli apprebendetis, aut esse non nestio, m pace, si lieueiil, uaosigeie cu-
loti istius beneficiis et conversationi binc eliminati pio. Laboravi,dum potui.Amodo totius laboris impa-
jainjamque crdeiis. i Ilaque nonnulh ex illis slalim nens, Domino Deo causam Ecclesisa suse conira m-
abjecto clerirah habitu monacbi facii sunt, creteris, smgenles liostes luendam commiilo. > Dixil; et
jtixta veiba pontificis, de Ecclesia eliminatis. Csete- ecce solaiium sulj pedibus eorum qui advcrsuij vi-
rum quia isli <jui ita noviier fuere conversi, regulai is rum comeneranl e \esligio cccidil, omnesquc paii-
disciplinse normam sine aliorum magisleiio docte ter prsecipitalos in suo casu non niotlicum lsrsii.
senare neqmbant, monachi de Abendonia ab eodem Bbi vero Dunstanus cum suis consislebat, nulla
pontifice adducli sunt, qui monastjcse institutionis ruina domus, nullus emerserat cisus, Hoc lgiiur
tramitem ibi docereni. Cierici vero, qui ejecli sunt, modo talumnia clericorum est sopila, et usquelto-
tiiato gressu legem adeunt, judicium atque justi- diemonarlioium convcrsatio in lpsa eccksia stabi-
tiam siui de expulbione sui fleri poslulant. Referlur lila. Ejetti nihilominus per id temporis el ahi quam-
negotium ad audientiam Dunslani, et ipse eos sequa plures clerici hoitim sinulcs de suis ccclesiis sunt,
-posMilaie pionunliat. Igitur ex pirecepto regis et et monachi in lociim ipsorum subslituli. Aucla est
archiep'scopi coit Wintoniam nobihlas regni lotius, jgitur religio per Angliam in l&nlnni ut.quadiaginla
et lex cum sua conjuge adest, ad deieiminandum octo monasteiia nionacliis vel sanctimonialibus in-
querelas negotii hnjus. Suigunt hine inde lites; quas sliluerenlur, cooperantibus beato Dunsiano m hoc
Dunsianus propositis raiicmibus destmii omnes, viris venerabihbus, Qswaldo videlicet, qui primo
Rationabiliter quippe cunclis ostendit clerjcos, qui a Wigornc.isis, poslea fuit episcopus Eboracensis, et
sorte Dci incoriigibiliter per pravilatem vitse sua>iJJ AthelwoldoWintoniensi, quorum supra memininins,
dissihunt, nil per reclitudinem sihi vindirare posse Vitam iiaque beati Dnnstani et aclus formidabant
ex iis quse Ecclesiis dalse sunt ad subsidium eorum omnes qui mcedere \olebant juista \ias adin\enlio»
qui in clericatu pura ronversalione sese custodiunt, num stiaium (Psat. x\xx, 15).
Quibus audilis, omissaomni controversia, re\ et de Jnter hsec sopito negotio, quod regem Eadgarum,
principibus plures clericorum precibus ad pielatem ne regio tnore coronaretur, detinueral, Duijslanus
usque permoti Dunslanum inlerpellant; qualenus adunatis episcopis, abbatibus et creteris pnncipibus
bac sola vice parcat, et clericos, jam quid amodo si cumtota regni ingenuilale, coram iis aslantelmmu-
se non correxerint incursuri sint jeipsa edoclos, de nera populorum multiludine imposuil illi coronam
Ecclesia sua re\esliat. Silet ille ad isia, quidquid regni, gaudentibus cunctis et jubilanlibus Deo ip
polissimum de negotio sit agendum, demisso capile voce laudis el exsultationis. Ipsoautem postbien-
mente perlraclal. Silentium ingens ocoupal omnes, Jiium, quo hsec facta sunt, immalura morte pire-
et suspensi ad i*esponsum ponlificis erigunt aures. \ento*rEadwardofiliosuo totum regnum hsereditaiio
Tunc subito crucifixi Dei imago signo crucis in edito jure rehquit. Qui Edwardus, cum In regem conse*
(52) Imo \ix septennjum, ceite non decennium, co.icthis Winloniensi el Calneni»iinleicessil
799 EADMERI CANTUARIENSIS MONACHI S«#
crari deberet, nonntilli de piincipibus lcros con- A nonmilhs aliis, quse constat £um ver.>titei pra>-
traire ne re\ fleiel msi sunl, «um qtna moium il- dixisse, confirmamus, et id subj'ecto exemplo pto-
lius severilalem, qua iti suorum e\cessus acriter bamus. <.
ssevire consueveiat, suspeclam habebanl, lum ^juia Sequttur pt ophelia Dunslani de tnoUe Eihelwolili
juadem ejus, licel Jegaiiier nuptam, in regnum la- Winioiitensis, et Roffenb,s eptstopotum; de qutt con-
men non magis quam patrem ejus, dum eum gentt i snle Osbeinuta.
sacratam fuisse stiebani. Sed Dunsianus discrelioi.e Ex Athelwoldi obitu gravis mceror Dunstanum
et industiia confisus adolescentis, unum non me- corripuil, cum quia tanti viri ingens solalium aniii-
adiiuc slatum
luens, et observato paternse hsereditalis et tesla- "serat, lum quia cui potissimum lenerae
menli jure alittd conlemnens, arrepto sanctse crucis Ecclesireêgeiidum commitleret dubius ilucluabat.
\exiIIo medius consliiit, et per ralionem cunc.Is quse Quos fluclus ingerebant animo ejus hinc monacbr
cleiici ab ecclesia llla ej'ecll.
objiciebanlur elisis, Edwardura regem constituit, et jiuperiniromlssi, liine
constituto palernum affectum, ronsilium ct auxilium Monachi quippesurc piofessionis vnum habere ep.-
in omni negotio, dum vixit, exbibere curavit. Hex scopum praeoptabant. Cleiicl verosui ordinis honu-
Uii \idelicet permo-
quoque ita mores suos ir» omnibus et per omnia nem sibiprseflci desiderabant.
componsbat, jta totum regnum sanclis legtbusdispo- U nathum ln ficclesia sibi collata cupientes solidaii^
nebal ut el actus ejus Deo placerent, et, eo quod m isti per clericum ecciesire sibi ablaire sperantes rt-
et sapiens
suscipiendo regno ei contradixeranl, quique sibimet formari. Sed hsec piovidens sapientia
ipsis disphcerent. Sed illo post aliquot annos per providenlia Dei cilius determina\it. Nam per bea-
Iraudem novercse suse inteifecto, iEthelredus jQIius tum Andrseam apostolum, cui speciali quodam di-
Deus conres-
ipsius malsc mulieris in jegnum subsiimtus est, lectionis affeclu Dunstanum adhsereie
malris ignominia magis quam Edgari patj-is .sui serat,Dunsiano mandavit quatenus nijnl liresitans
solerlia prseditus. Cujus pro\eclio non usqtiequaque iElfegttm abbalem Balboniensem conslitueret Wen-
«edit Dunstanp. Ideo tamen quod proximus legni lanse Ecclesise summum saeerdoiem. Lsetalus esi
bseres existebat, complevit ei jus regium, sciens se Dunsiaiius in istis, el leddita Deo graliarum aeiione-
inoffensis legibus leira atque principibus id noa pro beueficiis suis, in JSlfego peifecit quod eipet
suum Deus ipseprsecepit.
posse transferre in quemquam alitim. Allamen il- aposlolum
lum solio regali oolilum severo tjuodam veiborum Multa de hoc viro , juxta quod raultorum non
me-
tonitruo, quia per sanguinem fralris regnum obti- spernenda testimonia ferunt, adhuc litlerarum
nuerat, inciepavit; el quod in sanguine \ictuius, morise veraci slylo commendare possemus. Yerum
ac posteri illius crudeh barbarorum incursu de\a- C ne Ineulise nanationis prohxiiale quemlibet grave-
standi, tota etfam terra per plurima ssecula ssevo mus, praHermissis illis ad sacrum transilum cjus
illorum dominatu Toret -depopulanda, prsedixit. Quse enarrandum cor et hnguam pisepaiemus. Quod pra>
licet se vhente evenlura negarit, eventura tamen parare quia nostrre opis non est, oremus ut ipso, de
omnimodo esse nimis \eraci,ut in CJironicis legi- jpio agimus, intervenieiile perficiatur ab eo, cujns
musetliodie \idemus, prophetia asseruit. Aceele- hoe donum el graliam scimus esse.
rabit, cum sibi placueiit, omnipotens Deus, qtiam (Succedit natialio de Dunstani obilu et sejmlluia,
subseculuram promisit liberationem per lanli \a1I2, Osbetno jilane consona^ nist quod Osbernus cotpus
levatum fetia qutnla fuisbe
sui merita et iiilercessionem. Et quidem lllum -»pi- ejusdeleiia mttuCidose
scnbal; quod Eadmenis tpso, tjuo 4)bnt, Sabbata
nlu prophelise claruisse JIOIIlanlum hinc, sed et ex conltgissejyonti.)
-
VITA SANCTI OBOMS
CANTUARIENSIS ARCIHEPISCOPI.
(Exslal stib Osbeiui nonnjjePatiologiaj lom. CXXXHI, col. 951, 111S. Odone.)
EADMERI EPISTOLA AD GLASTONIENSES
Quo tempore Glastonlenses asserebant se eorpus patroni nostri sancti Dunsfani habcre
Glorioso eonvenuti monaeliorum eoenoljii Glasto D fraliibus, fidelem amicitiamet cbaritalivum seivi--
nrensis, frater EDSIERUS,unns ev unnotibus bonitate lium in Chrislo Jesu Domiro noslro.
el scientia, Ecclesije-Chiisti Canluaiiensis filns et Recoidoi me jam olim quadam uce ad \os ve-
•501 LPIST. AD GLASTGffiENSES. £02
jneniem magnogaudio ellionoic susceplum, et cum A Auguuim Scoila.tdo, Gundnlfo, post facto Rofensi
majore tripudio etexsullatiojie, donec inihi'\elle fuit rpiscopo, cum toio monachorum agmine ulriiisque
•vobfSCBBt moranrli, habitum ac detentum. Unde vo- Ecclcsire, nosliae scibcet quru esl Chrisli Cantiia-
bis hucusque giatibsns existo, ct mintis graliosus nensis, et \'icinje nobis beatornra apostolorum Petn
•cro, dum iuvila prresenli subsisto. Dum igittir lalis et Panli, qurc usitaiio nomme boc tempoie ditilur
sim et de jure esse debeam erga vos, nulh jniian- beati Augtislini, confluente ad hoc innumera \iro-
dum exislimo, si \estrum hoiiDrem diligo, si ea qurc Tum ac mtiherum niuliiludine, qui oinnes illum
\ebjs conducunl approbo,si denique eaqttse vobis op coplesiem' tlicsaurum cum ingenli modulamiiie
probrium generant deleslor et improbo. Nec ennn vocis ac jubilo cordis usque ad locum quo reconden-
aliierfidus ainieus essem, nee fraternse dilectionis dus eiat proseculi sunt, el diem ilhun divinis mira-
legem servare Jici \eraciter possem. Quod quahi culis jlliislralum Jselum alque solemnem peregeiunl,
grave \ideri debeat Christiano ad regntim Dei per- Nunc (55) autem eDQuxisquinquaginla annis, ex quo
\enire volenti, ad\ertit qui bealo aposlolo rredit illud lacturn esl, quidam -tamen ex \estiis surreve-
dicenii, hominem non amaniem fralrem buum horuni, el iilu eis Iibet prjedicant, jam anle cenlum
Y.iieidamcsse (I Joan. m, 15}, et ej'usmodi in regno annos ecclesire veslirc monacbos ecdcsise nostr.e
Chrisli etDei hrereditalem nonJiabere(/?i)/ies. v, l). Bcustodes deputalos, quse ob mailyiium glonosi Pa-
Curlisec prreliba\erim, accipite. Quidam ex veslris liis nosln Elphegi in mignam, ut aiunl, desolatio-
no\iler, ut putamus, inter \os conveisi prrfidicant nem \eneiat, el ibi quod prcliosisslmum habebaiur
a.itiquos Patres vestros fnres fuisse et latrones, et, fraudulenla calfidilale furlo siibripuisse. Yre liomi-
quod nequius est, etiam sacnlegos; idque illorum nesomnibus hominibiis jiequiores! Ecclesia tolius
prsedicandi laudi ascribunt, quod lales fuerunl, for- Britannise insulse mater jn occisione sui Paijis ac
tassiset eadam voluntale debriati, non perpenden- flliorum afflicla confngit ad fiham suam unice ab ea
tes qnod dnina inlonal pagina, fures scilicetel Ia- dilectam,et ipsate, quod quasi faclum sil ad prrc
tiones regnum Dei non possessuios (/ Cor. vi, 10). sens accipiatur, magis in protectione ilhus confisa,
Super bsec, ut firmius eis credalur ita esse, Judse ut se et feliquias suas ser\arel. El ipsa (siculvos
tradiiorf eos similes fuisse affirmant, qui loculor.im prredicatis) melioies filioium suorum ei ad quod
Domini custos ea qure custodire debeiet sceleraiis- pelebanlur destina\il, el ijisi lllic cuslodes sacrorum
sime furabatur. 0 hominHS! O fiatrum honoraio- effecii, ulerum matns suai (quam ttiendam susce-
res! 0 verborum Domini intentissimos audilores! perant) iinaserunt, diripuerunt, cor ac intesluia
Centum et eo amplius anni evelutisunt, exquo ipsi ipsius depj*sedali sunt, rapueuinl, aspoitneruiil.
quosfures el latrones prrcdicant, a \ita prsesenti Judrri cummoildum Dominum ac sepultunj, ne ab
SUBIclongati, et modo noviter lantum iis oppro- apostolis aufeirclur, in sui cuslodiam accepissenf,
bnum invebitur, el seterna pcena, qna ju\ta bdi- quandiu potuerunt a custodiendo non defuerunt,
teniiam istorttm mlsprrimc crucianlur, infehcissime nec sibi commendalum furto subripere aut alias au-
illis innovatur. Veie magna impietas. Nam et si ipsi ferre conali sunt, sed potius furti crimen aliis se
non fuerunt tales quales isli eos esse volunt, non dormienlibus imposuerunt. Si sinuli modo custodes
est propter hoe borum impielas niinor, imo, re- Glaslonienses fecissent, lioc est, si sacnlegium,
moto omni ambiguo, major, qui infamant innocen- quod laudanlurcommisisse, ab aliis se somno depies-
les, qui se omiTibusmanifeslant esse mendaces ac sis diceieni commissum fuisse, forle aliquantu>-
impudenles. Testis enun est mihi orania sciens et Jum famse su.e consuluissenl, nec lam detestabih
^disponens \eritas Deus, quia cum adbuc in scholis modo deliquissent. Nunc aulem quid dicemus? Ut
querulus essem, ex prsecepto heaise memoriai Lan- pra*Iibavimus,ludse snniles eos in furto approba-
franciCantuariensis archiepiscopi, primatis videli- mus, non tamen nos,sed eot, sequentes fraiies sui
cet totms Bnlannire, indticlo j"ej'unio toti populo Glastonienses. Nos enim reveia scimus eos omnino
L.antire, le\atum est corpus beatissimi Dnnslani a D : immunes fisse ab hoc peccalo. Qnid ilhs erit qui
primo sepullurse sure Ioco, astante abbale sancti confleto lam infrunito mendacjo fraffes suos, in-ff
too)Delranslaiione corporis Dnnstani a Lanfianro neque hoc absque ttanslalione coijiotum infra ambilum
Tacla lsla habel Oshernus in hbro serundo de Vila ejusdem ccclestw quiescenlmm \acete possel, tndixtl
Dunslani. Nec mutto post eccksia Salvatons tgne jejunmm omtu poputo, quatenus sanclotum volunlas
combusta esl, paneles ceciderunt; nec qutcquam ex fieifit, ul eonun cotpota ad alia loca ttansferri debe-
vmntbus tnonasteihôfplcinisineombuslum tematistt, tent. Die vero liuic negolto consttlulo, oranle omni
prmtet duas domos, stne qutbus monachi remanere poptfo, cleto ceteis et atomalibus omniquc geneie
non possenl, dormttoi itim sctlieel et lefeclotium, tati- gaudioiumvccutrente, paiaietunl sacetdotes, utlhe-
tamquc claustri patlem sub quanta abt>quetmbuum cam sancti Pairis Dunstant nbique conlreclatwne cor-
infustone ab una domo in aham jwssent inliotie. Ex pprts tllius e teua kvaient, el ad locum cum oinm
quo salts tideie futl quanlam nostti cuiam Pater d/hgentiq prmjiatalnm defeitent. Conligit incendiuiii
iwslet Dunstanus Jiabuent. Sed Iioriim tmna in me- istud anno 1071, Nonis Septembr., juxla Gcnasiuni
hus cotnmulata est, veniente venetabth viro Lanfianco Dorobernensem.Quinquaginla annos -ab eo tempore-
archtepiscopo, el cmntutn qui noslta mtale in teua effluxjsse Edmerus diot Scripla esl igitur hrrc ep
juetunl saiiclissimo simui ac sajiienlissimo. Qui cnt)i slola eirca annum H2i,
fundamentii construendte novm ecclestwponete tellet,
801 EADMERI CANfUARJENSlS MONACHI 8M
patfes suos criminantur? Sed ulique nec fralies. A dum, titpote ftirti sui effeeti securi? An ipsi primo
nec palres. Nam si fralres aut eorum fihi essent ipsi venerunl el effossum corpus beaii Dunstani archi-
natiirales ejftccli, aul certe pudor humanus doceret episcopi Cantuariensis ad Glasloniam deluierunt,
eos parcere lingurr, doceret eos providere famre ibique insigniis poniiflcahbus spoliatttm, abbatem
susr,.Sed esto, ul fuilumsuum sancli fraires Gla- \estrum eisdem Iiisignibus redimitum, in sfipulero
slonienses prudenti asititia cunctis abscondereiit,^ . sublali Patris recondendumtranslulerunl? Quidquid
cad3ver cujusdam abbalis sui (cujus nomen ab iis liorum dixeritis facium fuisse} «juaniuiu dementise
qui ista eomponunt ignoiatui) secum lulisse fe- sil vobis, credere facillimuro fist, cuivis etiam creeo
runtur, ac loculo sancli Patiis nostri Dunslani, ne videie. 0 iufelices, qui sic inarii slohdilate in\o"uti
vacnus remanerel, leposuisse. C prudenllrfi! Non sunt, ut intelhgere nequeant jpsam sloliditalem
erant ossa mortuorum iniei Cantuariam el Glaslo- suara ntilhus prudentls oculos posse latere! Gbrislus
niam, ut neresse eis fueiix ad celandura finlum ^qui est veiitas) dicil Veulas^Jibfiiabilvos (Joun. vni,
suum cadaverjiesciunl cujus per ducenta, ut ila di\e- 52). Et vestii vates hoc tempore dicunt, furlum el
lim, juilbaria translulisse. No\erit bealitudo veslra saculegium palrumque veslroium et veslruft men-
quia ego quihsec scnbo non parum confundai in lam dacium honorabunt Ecclesiam nostram et ITOSJ
evidenli stuliiliaet omiiihomini risu digna, maxime, " Quod mendaciumJCorpus, inquiunt, beali Dunslam
quod ad anglis flicilur esse confltta. Yse quaie non ponj-ificis Canluaiiorumfil pnmaiis totius Britantiiae
consuluistis ahguem liominein transmarimimjjjui a sua ecclesia-patres vestrj furtim abstulemnt, et
111mullis conjtersali, mullis imbuti, multa con- veslfuni abbatem lab saciilegio emptum (qtiia vobis
flngere sciuni, ul vel pretio ageretis , quasi ipsi fiiat tnuulis) illuc delatum sepulcro jlbtis imulerunt;
saltem vobis aliquid vertsimde mendacium <ie tanla 0 gaudium! 0 ltietjtim! O locum veslrum-tah tanio
re componeient. Vse vobis! mese gentjs homines, foenoie magiiificandum! Sed,- o -conimni pnras
tam siohda simplicitate nolaremini ut omnibus de- veiilali, quid facieiis, oro \os,- cum ipsa "Ven-
firiendi in peipetuum indicaremini. Ad hsec rogo tas veneiil omnes perdilUia-qui loquuntur men-
prsedicalores lam pireclari saciilegii, quatenus mihi dacium (Psal. v, 7). Et qnidem tmimbus luce cla-
suo dicani;, ulrumnam cadaver sui suppo- nus consiat mendacium \os imponeie palribus
~ jiainoise
sui abbatis noviter defuncti et iniegrum a Glastonia veslns,. quia invilaii Cantuariam secum cadavei
Cantuariam detulerunl? Utulrum moie summl pon- sui abbatis delulerunt* nec ibi degentes asportatc
tiQcis lnfulalum, palhalum , spindulalum, el san- COipoie beali Dunstam illud altulerunl. lliud enim
dalns fuerit caleialum? Quod si hsec omnia hablieiit, p nimire et incredibilis non dico sultitise, sed de-
unde, quseso, palhum (ut de aliis inlerim laceam) meiUise esset. Hoe autem impossibilis perpelrandse
Jiabuit? Nunquid anliquilus abbales Glastonienses audacise effeclus existeret. Caim enim ipse lieattis
palfio ulcbanlur? Sed hoc palriarchis solum, pri- sepulci um sibi effodi, ut Iiber Vitne ej"tis veratis-
ijiatibus et arclnepiseopis a Roma et apostohca sede sime leslalur, pj*secepit, et infra terram ad slatu-
concedilur. Sed hactenus omm sseculo inauditum ram \itilis corporis fo\rse piofundilas p6netra\jl;
rsl patiiarchalum Glastonise fuisse, vel etiam ponli- qtii, quseso, tam inam fuiiolociis et oppoi lunilas
ficaium. Sed igilur palbatum cadaver ad deceptio- esse potuil? Cum et ecclesia ipsa jiunquam sine mo-
nesii fuluroium aiitecessofes \estii Cantuarise de- jiacbis domesticis fihis suisfuerU,elcivitasCanluana
tulerunl. Hoc effeceiunt, ul ipsi Romano pontifici ci\ibus suts hequaquam fuent exinamta. Ad lircc
ei omni Cbnstiano homini, qui s6 ad fidem Chilsii considerandum quia eeclesia ipsa in passioue bea-
sub
-i hiasfisleiio
K beali Pelri tenent, obnoxii sint el, tissimi marlyris Elphegi nec igne consuropla, iiec
jnfames ae omni ojipfobno oigrn jtidieandi. Scitur tecto aut parietibus diruta fuit. "Violalam rraippe
emm quia illud a sede apostolica non habuerunt, fuisse, el pluribus ornamenlis spoliatam, ac sup-
sed ipsi illud , mahguitaiis iilos anclore docente, posiio dr foris igne ut concremarelur adorsam no-
eomposueiMinl \el componi (si ila fuit) a sui si- )T)\imus, quo \esana manus pontiflcem intus sebe
niilibus effeceriml. Re enim vera corpus, quod in- tuentem qnem mandarelexiie compelleret. Atubi
i venimns, Ila ftni, scilicet quasi omnino inlegium, ipsum exeuntem comprebenderunt, omissis ignibus
ilifulaium, annulatum, palhalum, spindulalum, el aliis mabs, quibus ad caplionem illtus oecupa-
sandaliis \enustissune adornatum, cum quo et baiiinr, ijisum necalis aliquibtis monachis in ocubs
sciipiura jn plumbea labttla exarata inventa esl,, ejus abduxerunt, et usque ad locum exitio illius
quse plane testabatur beati Dunstani archiepiscopii desiinalum multis aflliclum injuriis et crucialibus
Cantuaiiorum esse eorpus, quod lumulaium ibij'a- perduxertint etperemerunt. Quse cum iia sint, qua
eebal. Habelis, quseso, ahqua lilleranim monu- fronle dici polest pavimenlum ecclesise sub orubs
nienla, quse bsec U.Vse habuisse probent? Videhcet; omni spaiio seplem pedum hinc inde-ad sepulthn
quse feiant cada\er abbatis ilhus eo qttod diximusi profundilatem tendenli effossum, ahler enim nullo
modo redimitum. Adhuc qtisero; llli anliqui palress modo altingi yaleret, et ita abslracto corpore san-
et fratres vestri, qui ad luendas desliluUe ecclesise'. clissimi Palris Dunslani per \uindecim, ut Jicam,
UQSlrsereliquias, ut dicilis, adducti siint, altuleruntl dies patens remansisse, donec monachis cum fui w
ne secum cadaver lllud bo&luDunstano supponen- Bubeunlibtis ad monasterium suum, el ibi uon dico
60B EPIST.AD GLASTONIENSES. m
peiemplum ab eis, sed in cursu illofum slatim mor- A Corpus beali Dunslani furali sunt, ssstimo quotl isii
tuum -abbatem detractis a Tiealo Dunslato pontifica- fuerunt? Sed cum isli Canluariaefissenl a primo se-
libus ornamenlis illum adornasse, et Iia cuisnn pullurrfi suse Ioco, ul prrcdiximus, jam fuerat trans
fortasseasello aliquo Cantuariam jJelaiuni in jsepnl- latum in locum, ubi fiis acccssus juillus patebat.
cro ejus fiollocasse? Adhuc interrogoT Yastalafuit Non abeis ergo fuit ablalum, nrc ergo ab ullo vc-
terra inler Glasloniam eiCaniuariam ilhs diehus, et stroium. Ossa itaque, quibus onerastis imaginem
in soliludine acta ut liber-cursu» ac iccursus nullo nostii Redemptoi is, ne ipse vobis indiguetur, noslro
obslanle deferenlibus tantum lliesaiuiim quaqua- consibo aufeietis. Salis enim habet in se unde ho-
versumpaterel, an non ?Veium ittique ubique quando noretur, nec opus est ut sanctilas ei aut ex ossibus
ista, ut astruilis, geiebantur, Danorutn palebalim- moriuorum aut aiiunde cumuletur. Fraties mei, co-
manitas; nusquam pax, nusquam secunias; bella, gitet, quseso, el reeogitet prttdeiitia \estra quod
seditiones, usquequaque fervebant. Superjirec, qtiem- honeslum sit vobis cogtlaie, quod comenial loqui,
admodum cerlissime scilur, in medio chori anie quoddeceat agere. Cenlum anni el ultra transieruiit
gradus,jn*Ibus ad_majus aliaie asceiidcbalur, coi- a martyiio beati Elphegi, et ntillus hominum qui
pus beati Dunstani humalum fuii, et plumbeo nf inlerfuerit, vitse prsesenli superesl, \el ceile qui se
loculo, et illo in magna profunditale taise localo,--B meminerit inleifuisse, nec ad nostiam nolitiam
uli Anghs olim mons erat suorum cadaveia tuniu- hucusque perlalum est quemque illorum, qui illis
lare. Qualiler igitur monacln Ecclesise, qui ad mmus, diebus \ere fuerunt,inde deuuoagiiisahquiddixisse
j'u\la quod domiims Osbernus refeit (34)', quatuor \el stripsisse, quod cui\is sanum sapienii pro dicW
tanire cladi supererant, cum clerins, qui ejs admjsli,r vel .scriplo suscipiendum \idealui<. Qnaptoplei'
Deisenitium in ipsa ecclesia administrabanl, ipsmn oniissis pueiihbtis nseniis, ul decet viros sapicnles
terrse hiatumiier tol dies susîinuerunl, donecallato atque peifeetos, dihgile bealtim Dunstanum sicut
abbale innominabili in sepulcro sublali DunslanL«.Palrem veslrum alque patronum, et veritaiem -de
collocatetur? Mna palienlia, el vere miiabilior pio eo loquimini, el tunc re\era dibgi ab eo merebi-
advenlu vonluii .abbaiis Delsini \el Wlsmi forlasse - mini. Membrum el amictts est snmmrr \eriialis,jiee *T
vocalifiXspeelatio! Ptopier quod, dimini mei, ob- ab ipsa discordantes polesl admitlere in sinum sure
secro, -est ne aliquis qui ad tanlam vaniialem se a cbaiiiatis. Novit Deus et ipse Pater el adiocatus
risu conlmeat? El ceite adhuc satis pltira nojfjrai- nosler dulcissimus quja quse dico, pio veslrp ho-
nusidonea ad desgnandam ipsius \anitatls lnepiiam nore elutihlate ihco^ nec in ahutl tendithsec inten-
dicere possemus, si pudori sacii-cosnobii vestri non tio mea, nisi ul Deus, qui veulas est, et in ieatuni
'
paiceiemus. Cum eiiim lales, qui ila se infamant, CDunstanum, sicut sequtim est, magniflceiur, lautie-
lo\el, nuliii, ampletliiui, pudor est illi el oppro tur elprsedicetur tam a vobis qpam a nobis, et (s-i
brium iKagnUin. Nec enim Glaslonienses ea tcm- efficeie possem) ab universis fldchbus toiius condili
peslate, qua llngunl, Canitiaiiam \enerunl, nec lbi orbis. Scio quia modo epislolarun) in loquendo patt-
conversali sunt. Non igitur illis subnpienlibus coi- lisper excessi. Sed talis fuit hialena ut, quam\is
pus beati Dunslani nobis ablatum ct vobis ullatentis me proposuerim paucis Ioculurum, lamen se exlen-
iuit allatunj. Sed ab abis ant alio tempore allalum dcretin id quod videlis extensum eloquium meum.
jiegalis. Fatemini eigo uecesse est vates veslios Ne ergo miremini. Non est rnim liomints itia ejus
falsa Jocutos, et de corpore beali Dunslaiii \os (Jer. x, 23). Vos uaque, domini el fratres mei, qui-
qutdqtiam habereomnitnodis Lilsos esse. Quapropter bus Deus aperuil sensum intelhgendi quse rationis
consuhte famre vestrre, et ab ista vanltale os ve- sunt, compescite insipienlium juvenum procaceiu
strtim cobibete.Auamen*verilas vobis, si oblili estis, insolenliam, qui eo solum ut vjdeantuf scire loqtsi
in membriam revocetur. Absque dubio seilote Agel • apenunt ora sua, in quscctinque volubihias coidvs
nothum abbatem, imo et abbatem Glastoniensem, stn eos distenderit, aulumanles se ahquid esse, fitrai
cum uno \el duobus monaclns olim per plurimum '.. ahoium simplicitas suis verbis accommodat auies.
lempoiisconversatum Cantuarire. Elabbaiem dico, Novi quosdam olim lales, el me foilasse fuisse, et
quia per beatse memoiiaj Lanfrancum Sanclse Can- ea re Tion penitus diflido tahum et mei similes ah-
luanensis Ecclesise summuin -sacerdotem in geneiali quos boc lempore esse. Sed jam senui et incanui,
tolius Augha; synodo a sua abbalia fueral deposi- el multa, quse juvems magnipendebam, duco pio
tus (55), et Canluarirc digna quidem tanlo viro, m nihilo. Hoc eril Deo donanie et juvenibus tempor.s
quadam lamen quasi captione positus, et lunc nu- hujusmodi. Quia vero prohxilas epistokj finem po^
merus monacborum inibi Domino Christo el beato slulat, hoc ultimum dico, quoniam si omnes antiqm
Dunslano famulanllum sexagenariam quaniilalem Palres vestri, qui in cojnobio Glaslonlensi jam aale
ascenderal. Si igilur unquam monachi Glaslonienses cenlum annos fuerunt defunclir alupios lamen puto
(34) Rrfrrt id Osbernus in Elphegi Vita. Post clericis monachi roinore numero admiscerenlur.
lugubrem istam monachorumslragem,cleiici aviiam (35) Faclum id videltir anno 1801, quo Thurslr-
possessionem, quam ante novem annos ab Alfnco ntim Norlhmannum ahbatise Glastontensi a Lan-
arcbiepiscopo expulsi amiserant, recuperarunt, et franco pisepositum fuisse referl Histona Glastonidii-
ad Lanfianci tempora tenueiunt, ita tamen ut sis in Monaslico, tom. I, p. 11.
SU7 E4DMERI CANTUARIExNSlSMONACIHLPIST. AD MONACrl. WJGQr\N. S08
superesse qqi ante Isla Nortbminnorum tempoia A pous fatlam non negabit. Nam si alher facejct,
iuibi nutriti in inonachica rebgione fuerunt,*qure- procul dubio veritali jconlrarius esset. Si igitui
iue ab eis, siqui suni, utrum rerordentur abbaiem epipus beati Dunslani se sciebajit habere Glasionue,
ioci \estrj singulis annis ad festivitatem Palr.s cur illud \enerandum in sua fesli\iiale reqijirebant
Diinslani cuni qualuor aui pliliibus monachis Can- Cantuarise? Haecila sintad imprudenlium confutan-
tuariam solilujn venire, et ibi per sex aul plures landiim jerrorem, et ad prudenlium confirmandunj
dies inler fiaues ob re\eienliam tanli Palris lani- in nos (quem mullum oplamus babere) sancium
lioe et exsultalioni vacare, an non-? iEstimo, si ah- amorem. Valeat igilur sanctilas veslra in Chrislo
quis lahum hucusque remansit, ita rem lunc tcm- Jesu, et oret pro nobis.
Lijiltctt tjnsinla F.admetimtmachi Ecclesim Clitisii Canluaua>.
MiMEll
EPISIOLA AD MONACIIOS WIGORNIE.NSES
Be elcctione episcopi
[V, ARjiiON,Ang ta sac>a, t II, p. 258, es bibliotheca Coiioniann, Ctaudtus A, 1] (36).
Domii.is et Iratnbus-suis, domino videlicel cba- B lgitur pfopter animas vestras, ne primi sitis qui
4-issimoi um cbarissimo Pi IOIi N. et ahis omiubus exslirpemini. Si constlia, qulbus hactenus usi estis,
Wigornse Deo servientibus fraler E. ipsoium loius pacem pepererunl inter \os,et lerras vestras, ex
patein Dei omnem sensum exsuperantem. quibus iiclum, \esiitum et omnia necessaria habere
Patervester, episcopus vester, ulscitis, a sscculo debelis, in mambus vesttis diligeiuissime cultas
traiisiil; et \os orpbani relicti-cslis. Sed utinam j etinuerunt, et ornamenta Ecelesise in quibus Deo
alle qui di\it discipulis suis : Non telinquam ms seniiis isaeratissima rura ne quoquam distiahrren-
ciphanos (Joan. xiv, 18), voS orphanos non retur couservaverunt, o domini mei, illa leneie, nec
lniqual! El ulique non relmquet, si vos eum primi ab illis gratia cujusus amici velitis discedere. Quod
iiOn reliqueritis. Non relinquelis aulem, si pacem si hoium aliqiia conlraiia inlervos operala suni,
liiter vos habueiilis. Ipseesl enim pax mstta, qui piopter omnlpotentem Deum nullius ^mor vos in
feut itlraque utmm (Ephes. n, 14). Pacem igilur eis detineat, nullius blanda promissio ulla ralioue
jhabete niier vos et Deus pacis eril vobiscum (11 Cot. seducat, ul incis pei manealis. Sei viteDeo, et omnia
xni," II). Quod si Deus fueiit \obiscum, pro cerlo liecfibsaria ministrabit \obis. Nemo dicat : Non
enl et pro vobis. Et si Deus pio \obis, quis tontra serviam Deo, nisi omnia quse animo meo sedeant,
vos? Chaiissimi mei, piecor vos, precor vos propter C pnus babuero. Qui eiinn hoc dicit, prius merce-
Deum et prppler Iionestalem sanctae conversalionis dem exigit quam servitium cui merces debeiur
\estrse, ununi estote in Cbrislo Jesu, fundati in exlnbere vel't. Quod-quam inepiumsil etiam inter
ladice chaiitalis in ipso \Ephes. m, 17). Quotl si ab homities, quivis ratione ulens satis adveitil. Tos
invicem divisiiiieuiis, timendum esl\obis elamicis autem videte quid agat sanclUas \esira. Ego stulius
vestris, ne in desolationem corrualis, juxla \erbuni faclus sum monendo me meliores et utique per
Domini qui drcit. Omne tegnum in seijisum divisum omnia sapienliores. Sed re\eia thaiiias vesira me
desolabilut {Matlh. \n, 24). Cogilale in quanlam coegit. Valete igitur et oiatepio roe, et perdonate
invidiam quorumdam malignorum hominum ordo inihi hanc noxam, Omnipotens Deus d.rigat vos fit
monachicus boc lempore venit.fit quantum nilantur aclus \estios in bere^lacito suo. Amen.
oum -saltem ad episcopaiibus exslirpare. Cavete
(36) Prsccedit in-eodem codice epistola prioris et sloris. Solus e Wigorniensibus episcopis Thetilfus
comentus Wigorn. ad Wdlbelmum arcluepi&copijni lempote Willhelmi archiepiscopi obiil, anno scibcet
Canitiariensem, pelcns ullibetamM>i no\i praasulis 1125, xii. Kal. No\embr. Illi r-uccessIlSinion, anuo
rlrclionem a icge impelrei. SequUut* responsio 1125, electus, non ex grege monachorum, qoc-jj
Willhel.m arrhirpiscopi consolatona -de rooite pa- enixe suadel Eadmerus, sed e cleio sreculari.
im NICOLAI EPIST. AD EADMERUM. SH}
NICOLAI EPISTOLA AD EABMERUM
De primatn sedis> Eboracensis in Scotta.
Anglia sficia, t II, p, 234.)

<(AVAETHON,
Klecto per Dei gratiam Ln Sancti Andrerc calhe- A Chrisiianitalis,cnee non et pontificum consecralio-
dram domino EDMCRO,SUUSNICOIAUSex adversis nem a Scotis ssepenumero mutuaverit, Scoti vero
ad jucundttatem prosperis successibus tendere rcier- ab ipsa nunquam, prseter quod in Thurgodum (37),
uam. actum est. Nam postquam Eboracenses a fide apo-
In adversis quse te pati commemoras, palientia statantes, 'primurn pontificem suum Paulinum a
njaxime neeessaria esl, deinde prudenlia et indu- Cantia eis-ordinalum expulerunl, Sanctus Aidanus
stria ad evincendam genlis barbariem, quam nullo Scottis et a Scolis destinatus et oidinatus, fidem
ingenio cilius tuis moribus quam largitate dapsilita- Chrisii fldeique sacraraenla toti Northimbnse stre-
tis coneiliare potes. Unde etbealus Petrus aposlolus nuus invexil. Deinde ejus successores Eboracensis
in inslructionem sancti Clementis, quem sibi succes- Ecclesiaj prsesules (38) usque ad quartum omnes a
sorem slaluit, inter csetera tahler admoniiit: CJia- Stotis ordinati, imbuti, et ilb Ecclesire destinali
nlalis tectpiendm et habetjdm maxtmum etit fomen- sunt.
tum, si fiequentet tnler vos communem ctbummen- Unus eliam ex eis propler suam indistretionem
samque fuciutis. El post pauca: Ptoplet quod inulilis llli Ecclesise judicatus, ab ipsis Scotis de-
commuues fante xibos veslros cutn us qui secundum posilus est.(59). His omnibus sanclusDeda altestalur
Deum fialtes sunt. Per hwc enini ptwcipue chautas • JII Historia Anglorum. Prsesulem vero seu doctorem
compaiatut. Nec mirum, sl barbaries ljidomiia ah- aliquem Scotis destinatum vel ordinalum ab Ebo-
cujus gentis, his oflicns emolbla, ad moralitatem raca nulla docet Historia, nec cliam fabula, pra>ter
lleciitur civilem, cum ct ferocissimse ralionisque supradiGtum Thurgod. Cesset ergo Eboiacensis
expertes ferse, alimonijsliuinanisqiie attraclibus jrle- Etclesia primatum Scolise sibi vindicandoappetere;
linitse, mansuesount, fn tantum ut hominum magis quem si baljeiet, Giim prjesul Sancli Andrese sum-
quam consodalium affeclent belluanini societatem. j.sns pontifex Scotorum appellelur, summus vero
Quapropter, ul aniicus de amico sollicilus, suggero, non est nisi qui super ahos est; qui autein super
suadeo, admoneo le, ul charissimum, qualenus alios episcopos est, quid nisi archiepiscopus est,
sttpra vnes etiam luas dapsililate et muneium lar- licfit barbaries gentis palliij(40) honorem ignorel?
' giiate aftectJim omnlum libi comparaiesludeas, quia Si, inqtiam, supei hunc, qui summus vocatui pon-
tahbns ofliclis quam raaxime effera corda genlisque lifex suse gentis, prselationera baberet prsesul Ebo-'
indomitaebarbaiiem ad tui amorem et sanam dotlri- racse, jam non tanlum metropoittanus, imo primas
nam ficclesiaslitamque disciplinam suscipiendam esset alterius eiiam regai. Quod nusquam legilur.
emolhre prsevales. De bis jam satis. r De Eboracensis Ecrlesise suffraganeis quid ad vos?
De Eboracensis autem Ecclesire primalu super Alias sibi quserat, non devobis. Quod si tot in\e-
Scotos, unde mlerrogasti, nulla est auctonias, nnlla nire, quot se sesiimat haliere debuisse, non valel,
ratio vel exemplum patet quod hoe asiruat. Quip- sibi impulet; non altena mvadere attemptel. Suaj
pe cum Eboracensis Eeclesia fidem el docltinam quidem negligeiilia3 ascnbitur, imo et cupidilali,
(37) Turgodus prior Dunehnensis anno circiler gnando obitus tempore nonnihil erravit. Annofinim
1107 eleetus est eptscopus Santandreanus. Mota 1115, prid. Kal. April. cuin fena quarla compo-
anlem ab arclnepiscopo Eboracensi eontroversia de nilui.
subjectione Ecclesise Santandreanre, dilaia esl ah- (58) Aidano successerunt Fmanus, Colmannus et
quandiu consecraiio. Consecralus demurn est post Tuda, Scoli omnes, et a Scotis ordmati; qin, quam-
medium annum 1109 (ipsis Augusti Kalendisjuxia \is Lindisfarnre sedem eplscopalem collotavefint,^
Mailrosensem) a Thoma Eboracensi jussu -Henrici lotam tamen Nortbammbriaiii, provinclam scihcef
regisAuglirfi sine ulla subjeclionis exaelione, salvo Eboiacensem, rexeruiit. IJIS enim Lindisfainaj se-
tanien Eccleswe niriusque juie. Scotiam mfirsus, deitlibus, \acavil sedes Eboiacensis anuis circiter
Ecclesiam sexennio feie re\il. Oita demum inler ttiginia.
ipsum et Scoios multipliei Iile, Romain adetimii (39) Vult Wilfiidum Seniorem, qui setle sua srfi-
licentiam <a rege peliil. Repulsam passus, in gra- pius eoi delurbaiiis a regibits Notlh mimbuaj. Ex-
vemammi moeiorem incidu, et Dunelmumrecedendi puLo piimitus Wilfndo anno 678, snbiogatus fisl in
Iicrnliam posiula\it el oblinuit. Repatnans igitur, " sedeLindisfainensi Eata, natione Scotus el abbas
obnt ra ccenobio Weiemulliensi anno 1115, prid. Miiliosensis. Hmc faelum pnio, quod Nirolaus Wil-
Kal. Apnl., fena lerlia, poslquam sedisset annosS, fiiJiim a Scolis deposituin iuisse asserat.
mensesS, dies 10. Isla Simeon Dunelmensis ubeiius (40) Anlisines Samandreani palhi usum anle an-
Tefert hb. De gesl. reg, Ang. p. 207, qui in des<- num 1472 non obtinueiunl.
PATBOL. CLIX, 26
811 EADMERUS CANTUAR. MONAC.- NICOLAIEPIST. AD EADMERUM. 8H
quod suffraganeorum rato numero carel, quippe A Ecce, quanlum epistolaii bievitate potui, de liu
cum regnum satis amplum el suiiiciens lot episcopis cei liini le feci, Plura ore ad os inlimarem valde
bil. Sed piresules ipsius Ecclesire, cupiditale pos- necessaria. De luo aulem negoiio audt consilium
sessionum lllecti, magis in destruendis quam insti- meum. Dissolve hiigium (47) de le Cantire el Ebo-
luendis suffraganeis laboiaveiunt. Unde ipsa sola racse, piincipumque Anghse Scoiireque; et favoie
Ecclesia sex episcoporum parocbias oblinens sibi regis Scoloium aposlolicum sacrandus expelr.
\indicat; qui omnes certis Ecclesiis et caihedris Negotiura Etclesia; luse gentisque slrenuus e\se-
distieti eranl. Pruna sedes Eboracse : secunda, quere, uec, lepiaesulaiite, hberiatem digiiitalemque
ulira amnem Usffi in Ecclesia Chiisli prope ci\ita- suam amillat. Quod si boe libi placel, ra\e neper
tem f41j; teilia, apud Ripum (42); quarta, apud icgem Anglire transilum facias, el ne Eboracensis
Beveihe (43); quinta, Haugustaldensis Ecclesia(4i); Ecclesia hoc pertipial, ne impediatur conatus tuiis.
sexta, Casa Cantlida (4B). Has omnes Ecclesias et Ego vero paralus sum, quod etiani volo ut ijisi
eaiuni purrochias ipsa devoians, el in suum corpus Scoloiurn regi dicas, qma, si necesse fueiit, in-
trajincns, sola oblinet. Yix duos sibi suffiaganeos eonciho Romano dnaliocinaie Iibeitatem dignita-
lehquit, videlicel Lindisfainensem quse modo Dun- temque regni el Eeclesi.e Scotoi*uniab Eboiaca.
holm djcilur, el Cumbrensem quam Joannes modo B Prseieiea logo et \aldeobsecro ut niargarttas can-
tenet. Pictorum (40) \eio cpiscopi sedes, cujus didas, quantum potens, ni<hi acquiras. Umones
meniionem sanclus Beda facit, ubi fueut penilus eliam quascutique grossissnnas aeqmrere potes,
lgnoro. Ipse lamen ocla\us sufliaganeus esse de- saltem qualuoi nnlii arquni per le magnopere po-
beiet. Plures \eio nunquam baljuii, sicut nec Lun- slulo. Si ahter non \ales, saltem a icge, qui in hac
doniensis ullum, neghgenliavidelicel episcoporum et re omnium hominum diussimus est, pio n unere
instabililale genits ciica fidem srepius aposlatanlis. expele. Yale.
(M) Deest in codice ms civilatts nomen. Quoanam scoporum \ocalus, respmtdii ejris-capatuinsuumnd
istifiieni, h.iiid facile auguraii possiim. Lcclesias legeanittihi Eboiacensts atclu jnscojn, qui eum tn
qjijdem Wigorn. rt Lincoln. sihi suhjici debeie cjnscopttmconseciavetat, secuadum anliqttam uliius-
ajcljiep. Eloiac. illo lempore conteudebanl. Utia- quc consueiudiiiempeittneie, lefeieiuejoanne Brom-
que tainen piopimm habuit episc. et obedieiUiam ton lii Chio.iico p. 1111. Vica\it fotle sedes per
sodi Caiit. piacsliut lempoie epist. istius sctipijp. pluies aiinos Eadmeii lempore. Unde faclum ul
(42) Ecclesia Ripensis unicum episcnptiin habail, patocbnm Candidx Casre .'!) Eho^.reiisi devoialam
Eathedu'11 scihcei quem de episcopatu suo Lmdi- NKOI.UIS scubal. Pai\o post lempoie, pnst annuiii
siensi ali-fiiheiiedoMeicioium rege depulsum Tbco- sciheel JI25. Ihtiisiinus aiclnepistop.isEb uaeensib-
doius .iiclnepiscopusântuaneiisis Ecclesise Ripensi C Gilaldanum epistopuni Caudidoi Casa* conseciavii,
pjrpfecit lesie Tlioma Slnbbs, p. 17^0.
(43) Sedein episcopalem Beveihci positam nus- (46) Pictos sepieniiionales Cl australes Bcdrt
qu iin legi. Joa uies tamen Eboraeensis aichiepisco- memorat, illos ad fidein tOii\eisos a Columba
pti-., poBiquain Williidum Juniorem sm loco subsli- prrsbyleio, anuo 565; istos mulio antetempoie a
iiitum consecra\rral, ab Eboraco recedens, leli- Niniano episcopo, Ihst. lib. m. cap 4. Sepienliio-
quum \1ij3e lempus Be\erlaci exegU. Hinc jiaitim lialium episcopum a Beda mcmoiatum nou memini z
Nicolao enorem uuto, neque ilh quid cum Eboiacensibus aithiepiscop.s
(44; Aniiquos dioecesis Hagulstadensis hmiies commune habueiuiu. Auslialium auleni episcopus
hodie iieseimus. Geiie pariem diceceseos atque non ahus ci al quam ille CandidrcCasseWilleiuensis
lpsam sedem episcopalem dioecesis Dtinelmeiisis diclus, de quo ni AiiuolaUone sijperiori.
de\oiavit. Alteia pais in Eboiact dilioiieiu tiansisse (47) Eadmeius ad episcopalum Santandreinum
udelur. Episcopatus Hagtilsladensis deferu in Til- poslulalus, consecralioiiis muniis nutiquam obtniiitt.
eido episcopo circa aniium 821, auctoie Ricardo Ipse enim nimia Ectlesja* Ctuluaiiensis, cujus erat
lagulslad lib. i, in flne. monaehus, \eneiaiione duclus, Ecrlesiaiii Sanlan-
(45) Sedem epistopalem Austrahum Pictorum Ni- dieanam Canluanensi subjiteie et a Raduhpho ar~
iiianus episcopus ad Candidam Casam prnnus fun- cluepiscopo conseciaiionem suscipeie volun. Conlia
daYit, lesle Beda lib. m, cap. 4. Nec sedem mutavjt Turslinus aichiepiscopus Eboratensis Etxlesiam
episcopatus , postquam, Pictis ejectis, legionem in- Scotise ad jus suum spectaie coniendit. Aiexander
sedissent Angli; quibus primus episcopus lnslituius j) rex iieuliJ Angloiiim airhiepiscopo Ecelebiam regni
cst Plecielmus circa annum 730, auctore eodem stn subdt \oluit, et Eadmero ut Romatu piofectus
iih. v, cap. 24. Provincia enim Gallovidiensis, quaj consecialionem a pipa oblineiei, sutsii. Nicolaus
Jioihe pais Scoiise hahelur, oltm Tcgibus Northum- igitui regi moiem gerendum, et Ecclesia* Scoticae
bjise,adeoquearclnepiscopis Eboracensibus subjeeta hbeilaictii asserendam monel. Serojiimisconsiiium
eral. Quin et episcopi Gallovidienses, longe post amici piudeiilissimum Eadneius adnnsil, quaiu-
excussum ab incoiis Anglorum jugum, Ecclesise obrem el dignitale excidit. Cautius lem gessit
Gboiacensis erant suffraganei. Anno enim 1176, successor ipsuis Roberlus, qui ab ipsoaichiepiscojio
Christianus, Candidas Cas* episcopns, a Viviano Eboracensi sme ulla professionis subjeciione cou-
Aonuficis Romani legalo ad concilium Scolise epi- secrationis munus obtinuit.
AMSOD0S1IM MCVIII.
GUfTOULFUS *
ROFFENSIS EPISCOPUS.
NOTITIA HISTORICA IN GUNDULFUM.
(FABRIC,Bibl. med. et inf. Lat. II, 174.)
Gundulfus, episcopus Roffensis ab anno 1077, cujus Codex Bibliorum, superiore anno 1734 in seclione
publica bibliolhecae clarissimi \iri Hermanni van de Wall, Amstelodaiui veniit. Codex membranaceus
magnse molis, per duas columnas exaraius satis nitide, el hauc m fronle voluminis et paitis uliiusque
notara prseseleiens : Pnma pais Bibltm, ;;ei bonmmemoiiw Gundulfum Roffensemepiscopum.Ltber de clau-
stro Roffensi. Quem qut inde ahenavtt, alienalum celavtt, vel hunc tilulum tn jtaudem delevtl, excommunicatut
est, feienltbvtssenlenliatn eptscopo, jnwie, el smgulis piesbyterts captiuh Boffensis.
VITA GUNDULFI
EPISCOPI ROFFENSIS,
AUGTORE MONACHO ROFFENSI COiETANEO.
Anglta sacia, II, 273.)

(WAUTHON,
INCIPIT PROLOGUS.
(1) Vilas praecedenlium Palrum posteris ad exem- *"*Gundulfi Rovsecestrensis episcopi, Spiritum ipsum
plum vhendi Iransmitlere eorum est, qui prasclaro imploro summum, qui ei contulit, ut posset faccre
prsediii jngenio tantum dicere possunt, quantum illi magna; qualenus et mihi conferre dignelur, ut de
facere_poluerunt. Sluduerunt illi magni esse magna lanlo Palre referre valeam quse fecerit magna. Om-"
faeiendo; sludent el isti magtii esse niagna de magnis nia lamen quse de illo scribei'e proposui, aut ipse
sciibendo. Unns tamen spiritus est summus; qui et cum eo conversando vidi, aut ab iis qui videre vel
ilhs magna facerc posse, el istis aspirat magna di- ab ipso audiere el ipse auditu percepi.
cere posse. Scripturus igitur Vitam venerandi Paliis
Exjilicit jnologus.
(I) Gundulfi Vitam dedit codex Cotloniaiius Neto a monacbo quodam Roffensi plurima ipsius loca m-
A. 8, Jonge eleg intissinius, Gundulfi retate paium dicant; seque cum Gundulfo familiariter conversa-
lnfenorei pictuns rainialisoitialus. Scriplam fuisse tum esse auclor in prologo testatur.
1NGIPIT VITA,
Fuit in diebus regis Anglorum Willelmi piimi \ir B veraci derrevimus prosequi, dicamus primo quiJ
vilse venerandaj Gundulfus nominr, Northniannus clericus, deinde quid monachus, demum quid episco-
genere, a puero clericus, deinde nionachus, demum pus egerit, ut de ejus vila imitalione digna ordo
episeopus, vitam clericalem monacliih coinersalione quisque sibi decerpat quod virum Dei sequendo sibi
transmulans, \ilaminonachiIem episcopali dignilale ad imilandum assumat.
decorans. Cuj'us quia lolam cx ordine \ilam stjio
*_•_ «BNDULFf ROFFENSIS EPISCOPI gi«
l suis amplius incedere posset. Uiuie eo inscientrr
LA
PARS I.
relicto, longius progrediuntur commeanles, el, quo-
Patre igitur Hatheguino, matre vero Adelesia dammontexib nimiam aiduilatem difllculier ascenso,
gcnitus, direcesin Rothomagensem in lerritono paululuhi quieveiunl. Ubi quidam nobuis, qui cum
Vilcasino suo illustravitcxorfu, litlerisVIiTeaden), ~eis comitabatur, Gundulfl reminiscens, quod eura
cum jam puerih floieret retaie, traditus, et eis, ut solum ireliquissent, gravitei ingemuil, el veloci cursti
illa paii poteiat setas, pio Ingenii capacilate imbu- rediens, illum omni solalio deslituium et languors
lus. Cum auleni j'am grandior fattus apud Rolhoma- tufbalum et quasi pro\ima viuniiaie mortis affli-
gum arii .luderel giammalicse, cospit j'am Spiritu - ctum invenit, el liullam eundi \el slandi virtulem
afflalus dnino multo magls aiti ulihori "studeie, habentem in humeiis-suis impbnens, niemor mise-
studiosa videli**etintentione perquh*ere qualiler Deo riconlire el lotius honeslalis, asperitale niontis ite-
potissimum posset placere, discens ab eo leclione = rata ctim gravi labore ad consodales reporla\it.
interna quemadmodum milis esse valrrel ethtimihs" Deinde, illum supeina;clementia respiciente, in bre\i
corde (Mattli. xi, 29), Cumqtie adhuc esset inter convaluil, el omni posl tempore ijlum venerabilem
~«lericos cleiicus, etin eadem uibe in ecclesia Beatre viium, qui ei opem adjutoni impenderat, digua re-
Dei gemtricis MaTiseclericahbus oflitiis tledilus, B compensalione chariorem in,\iia sua habuit
cseltris in exemplum faclus, formam vivendi se Item aliud inter cfiiera teiraa marisque pericula
pijfbuit, miiliisqtie religionis tramitem appetenlibus unum creletis omnibus gra\ius eis imminuit; quotl
sua religione profuit, Guillelmus igitur tunc quidem eis lamen vitse lmmutandas octasionem per Dei, ul
archidiaconus,-futurus autemttrbis ipsius Rothoma- creditur, ptovideniiam dedil._Cutij_enini pfir Jonga
gensis archicpiscopus, videns clericum juveiiem, maris spatia incerlo, tit sit, ferrenlur navigio, gra-
juvenilem relalem moium seneclute venustantem, vissima in eos tempes'as irimi, tmbine ventorum et
eum et Maunlio arclnepiscopo et sibiivalde_famjjia- jfluciuum na\im oinni expaite, compage jamfce
rem effecit, el, ut ejus fiequeiiler frueretur collo- soluta, concussit, morlis metum \elut jam imminei.l s
quio, mensa communi Iiospitioque recepit.Dulcia niinio lenoie omnibus incnssit. Quid plura? Morte
namque inier eos ssepe raisceniur colloquia, seraso "jam, utcieriitur, inslanle, ad \ota confuguur, et, ul
de inundi ronlemptu proponilur, de selerna beatitu- eis Domini pielas tranquilhiatem aeris reddeie di-
dine et beata selernilate disseiitur, vit__ praaseniis-_ gnaretur, integram jncoepise rehgionis persejeran-
labor pro selcina. quieiis recompensatione toteran- liam promittentes, dorenle limoie el amore Dei,
d>s appelilur. Gundulfus et arcludiaconus e\ volo monachaium
"
Placet ergo tandem utrisquc ut carnis exeicendre cunciis mundi dehciis prseferuni, et flunt ex devota
gralia Hierosolymam adeanl, loca sancta giatia pion.issione monachi, qui habiui manent adhuc,
oralioniim imisant, ul, agnilis locis njcarnationis, sed non sponle cleiici. Facto igilur \olo cadit maris
passionis et ascensionis Dominicrc, dulciori hsec Xempeslas, redit sereinlas, ven.lur ad lerram, red-
omuia meinoiia posimodum teneant. Factum est iiur in patriam.
eigo quod dispositum fuerat: aggiediunlur lahoifim PARS II.
itinere longo. Faligatur ulerque Iibens, terra mari- Differente autem archidiacono reddere \olum,
que, disc innne multo. Pervcniunt tandem ad Hieru- quod lamen Cadomi postmodum sohit, Gundulfus
salein teireslrem superna palnse amalores; pro Becci religionis vesle inJuitui, monachihs viise ru-
nlhilo reputint quidquid passi sunt in via, tum dimenlis sub Herluino alibate et Lanfranco piiore
fiunt drstdeiii sui compoies. Quis auiem nauare imbuitur, el intei peifeclosjani ab ipso inilio mona-
digne poiesi, qtiibus sancti ainoiis incendiis Ipsi cbos computaiui. Eiat enim vir obedieiuire mulise,
adoraverunt in locis ubi stelerunl pedes Domini abstmentise magn.p, oralionfs assiduse, compunctio-
(Psal. cxxxi, 7), quibus desidenis lpsi inluiti sunt jiis pr-ficipu.fi,ul, si ej'usaltendeies oculos lacrj'mis
in lerris ubi conversata est corporaliter salus Jiu- diffluenles, duos esse diceres fonies rivulis affluen-
mani geneiis (Batuch m, 5S)i quam dulria osrula les. Qua nlmirum compunctionis virtute, qna se
imprebsei iinl in loco ubi cruciflvus est Dominus, mactabal 111orattone, in nii.sarum celebraiione, ila
ubi mortuus et sepullus, ubi demum ascendil in in monathatu, ila postmotlum in episcopatu, ita
coelum? minonbus, ila majoiibus factus est admirabilis ut
lmpleto itaqtie sancla. volunlatis proposilo, in quasi propheta haberetur in terns, ab omnibus ho-
redeundo geminatur fatigalio. Occuirunt enim ilbs noraietur, ab omnibus Dei seivusdicereiur. Factus
sicui in eundo difliciles viarum transitus, et, utiune esl autem et ecclesia. Bealse llaiise Becci cusloset
lempoiis eral, horrendas formjdabant Sarracenortim saciista ; unde el ejusdem sempet*intemeialse Vn-
Insidias. Inlolerabiles eliam corporis paliebaniur ginis fainihaiior factus est £t symnusla. Eo eium
mfirmilates, et nunquam secuiitalem Iiabendo, factusesi in oratione de\olioi quo efcotnmissus est
nullum locum \el tempus>ine limore multo trans- locus oralioin commodior.
ibant. Conligit auiem ul, ilhs laborantibus in \ta, Eodem nihilommus auno Anselmns,quem pro sna
-Guntlnlfiistania afliceretui cotporis el Jassitudinis sanctilate spettabih et doctrina miiabih posiea Can-
nioleslia, nt nerrue nedibus siare neque cum sociis itiariensis ponlificatus infula sublimalum vidimus,
817 _ vITA. , SIS
Recrum et ipse jad conveisionem vemens, lanla. A rei faitnharis sure procuratorem eonsiuuit. Fama
Gundulfo est amicilia\ihtlus_ul se alleium Gundul- iiaqueviri Dri-magis ac magis suceiesceie tcepit
fum,<_undulfum \ero alteruinÂnselmum diceietct lam de illius sanctissima leligione quam de pruden-
\ocaii gatideret. Erat enim illis in Deo cor unum el lissifna sseciTlafium rerum adnnnislratione. Tanta
aninia «iua (Art. jv, 52), fiequens in spinlualibus enim discretione diei spalia-divideliat ul aljis hoiis
collocutio, mulia inier collotiuendum lacrymarum adpedesDominisederet-cum Maiia,-ahis Dominicani
fiffusio, muiua ulj.emper ad allioia conscenderent ccenam jprrrpararet cum Marlha (Luc. x, 39, 40).
exhorialio, saneta ut se invirem ad opus Dej prseve- Jlanc autem-rirtulem discretionis bibdse tam anlo
nirent renniiatio. Anselmus lamen, qiiiaînScriptu- episeopalum quam in episcopatu semper noscitur
rls eruduior erat, frequenlior loquebatur. Gundul- habuisse, nttnc siquidem di\ina? contemplalioni,
fus vero, quia iu Jacrymis, piofusior erat, magis nunc pauperum tolus dedilus procurationi. Denique
fletibus rigabatur. Loquebatur ille, plorabat' iSie. cum, lempore quodam, \alida fames Angliam tolam
Ule plantnbai, isle rigahal. Djvma jlle proferebat vehemeiiler oppfessissel, ille, pecuniis-multis a Lan-
eloqma, profunda iste trahebal suspifia. Christi vi- francoTaeceptis, LnndoniaTiiadiit, pauperum multi-
ces ille, iste-gerebat Marw.. Dixil tamen aliquando ludinem jnnumeram collegit, et toto famis lempore
Anselmus Gumhilfo : Tune, ait, cole mea cuttium pie elmiseiicordifer pavit.Ferlur autem quia eorum
tuum semjiet acuete qiueiis; cote veto lua me meutn u miseriis adeo compatiebatur, ut eorum infirmiora
(itlltum nunquam acueie pennillis? Dtc el tu, quwso, lavarer, lolisque posiea manibus slaiim missam
--wtde^ptoficeiepossim el ego Sutn elenitn, motecotii, decaniamm iiei,ntfiorum recordaiione recenti se-
tn liebeialtone mutla ob mtdiitudtnem peccgioium metipsum acrius intermissamcruciaret. Cum autem
pieoium sempei oblttnsus. Tu veto ad amoiem ctele-1- - tanla cura esset illi in pauperum sedula admini-
stts pahtw animtun et tnieniionem luam aidenter di- stialione, aut impedimentum Jn procuiandaiuin
ngens, in conlemjilalione Dommi jugilet manei acu- lerum exsecuiione, sive locus deessel ubi ab holni-
tus. Disil et ille bona quse poluil. Suceenduntur^ num conspeciibus segregatus oralionibus et lacrymis
ambo, et sic se reflcmnl dulcedine snpeini desiderii. in prsesenlia Dei more sohto seipsum maclare pos-
Talis horum confabulaiio, lalis claustralis con.er- set, accepta coctu candela.-quasi ad \i.lendum
satio. Piocul rral a coidibus eorum \el hnguaprio- equos suos utrum bene procuiali essent pioeeclebat;
rum ant fiatrum suoium detractio. Non eos vexa el super prsesepe eorunf residens, aut in aliquo an-
bat, ui plerosque multoties solei, cibi vel polus ant gulo sese occultans, quod in jlliirna luce anle intuen-
vesiijim nuumuratio. Et qina perfecle in \ila sua , liiiin oculos non poterat aulnolebat, lanto aideniius
mundi contemplum hahentes, Deum sludiose, per " qtianto secielius Jn tcelo reponeliat sudores sui la-
absiineiuiain, eltam hcila resptiendo, et per sancta- ioris, oralionum singultibus el dulcissimse compun-
rii'ii vijlulum e\ercilia qiisesierunt, id6o, sicutcie- lionis inibribusirrigalos.
r
deuduin est sine ambiguilale, illum \eraciter appie- Hoc in tempore peccatis exigentibus conligit in
hendere meriierunt. ecclesia-Clirisii Cantuarise quemdam ^ fratribus
Priori quoque Beecrnsi Lanfianco omnium eo~ uiente excidere; et perverso spirilu plenus, a sen-
tcmporenominalissimo adeo cliarus, adeofamiliaiis sibus bumanis ln \eibis el fatlis alienus faclus est.
{Jundulfusfaclus esl iilcuniLanfiaiicumNorlhmaii- vincuhs a<-iriclus,tlentibus stndeiet et in
' Cumque,
norum jiobilis, dux G-tullelmus,coenobio Cadomensi multis %einordinale haberet, dicebatur Uli a fralii-
abbaiem primum piseficeret, bui.c pro sua sanclilale bus : Tace, misei, et ab tnsanta tua quiesce. Et -s?non
el ptudentia secum assunieiet, secum duceret, se- vis pioptei nos, domtnus Gundulftts jam teniei, et
cum in ejusdem ccenohii gtibeiiialione coadjutoieni tmmodetaioslut cotpotis molus et hngtiw compescel.
Jiaberet, Cnmque et ibi sublimilas \irtulum ejus Ast ille : Estne, inquii, ttle Gundulfus qut die el
quotidie augmenltim caperel, fecit eiiam inatrem ttocie lactymis swis el otationutn suauim slimulis me
siiam carnalem illuc veniie, et eam sanclo desiderio .f. exaceibat? qut in missarum fiequenlt celebtatione et
aceensani in monasleiio \irginum, quod in eadera jejunth el mulla catms suw conliilione cotpus suum
\illa Malhildis ejusdem principis uxor et Anglorum ciuctans, opettbus meis et voluntati tndesinenlei con-
ftiinra i rgina conslruxeiat, sub sanclimoniaji pro- ttattus existet? Ille me petsequilui; ego uttquepei-
posito constiiuil. Illa itaque, in observalione sancia. sequar tllum: el unde modo gloriattu, tn jnoxtmc
legulse et mandaioium Dei aidenter perseverans, datnnum stbt giave consutget. Quibus sibi relatjs, non
-optimo fine in eodem loco \ilam contlusil. Et -sic emm isinterfuiljVir venerandnsarmisjusitlise \ilam
iJem pater malre.n siiam, qure eum pepererat mun- suam muniens, contra castra spinlualis nequiiia?
do, per rehgionis habuuin et santtimoniam com- jobustissime restitit, et licct ei quadam die, inler
juondavit Deo. niissarum saera solemnia, corruente calice, turbatio
Demque ciim romes idem, Anglia sibi armis sub- giavis acciderit, ntinquam a laudibus Dei vel gra-
,ugaia jam, in ea legnarel, etLanfrancum Canlua- liarum actione cessavu. Sed quiaJioc ex promissione
riensi pontilicatu et tolius Angliaeprimatu stibbma- mahgni et sua negligentia credidil evmisse , quasi
jet, bunc ille in Angham secum adduxil, et, quia antea jiibil in senitio Dei egissel, et rudiinenta
iji icbus el'am exleiiqubus indusliiui \alde eial, coeleslis\itte quasi lunc ptimum inchoasset, se_«
819 GUNDULFIfiOFFENSIS EPISCOPI S20
pms solito in lacrymis et aliis sanctis laboribus A deslitma, defnnrio Crnosto episcopo (5), qui mona-
g«*avissimeafficiens, inde crevit ad cumulum sanctaj chus Sewardoel ipsi monaclio in episcopatum qui-
celsiludinis; unde fraudis inventor eum prsecipitare dem succcsserat, sed in eo anno lantum dimidio
voluit in baralhrum confusionis. Nam ideminfirmus vixerat. VoJens autem pontifex, ut ex more anti-
per B. Dunstanum sanalus postea fuit, et Gundulfus quorum in Ecclesia Roffensi monacbus succederet
in sancto proposito infaligabiliter perseveravit. nionacho, cogilare ccepit quem potissimum mona-
In illis diebus \ir clarus in doctfina et religione cliorum eligere posset, qui bot onus sibi injunctum
Becci manens Anselmus, audiens vitam et nobilila- poitaie \aleret. Cogitanii tamen Gundulfi citius oc-
lem actuumGundulfl, anliquamamiciliam renovando currit sanclitas, qurc jam ceilis experimentis salis
misit illi epistolas; quas quicunque audierit, ex ei fuerat approbali. Hunc ergo, halitocum sapien-
testimonio et auctoritale lanli vhi lucidissime dilibus consilio, ad poniificatum elcgit, et ut ejus
gnoscere poterit quis inter eos sancli amoris affe- fileclioni rex assensum praJberet, ipsum transmari-
clus, vel qualis vita Gundulfi exslilerit. El ut ad nas ad partes ad regem direxit. Gandio autem Tex
notitiam audieniium odor sanclse socielaiis eorura repletus non modiro, quia occasionem Dei bominem
gratanter fragrando resplendeal, placuit quasdam ex exaltandi invenerat, de cujus sanclitale jam ad eum
IHis in hoc opusculo interponere in verbis istis ; B salis claia fama pervenerat, poiitificis pelilionibus
< (2) DominoTeverendo, fralri cbarissimo, domno justis libens assensum prsebnit, et honoreponlifi-
Gundulfo frater Ansehnus, saluleni. Cum libi cali virum Dei dignissimum judica\it.
propono scribere, i elc. Accepta igilur, Lanfrantus, aueioritale regia ,
Item misit ei aliam epistolam, qure de promptuario prfcsules convocat, primores Roffensium mandat,
sacrse dilectionis effluens, mentem Gundulli conira regis et suam volunlalem omnibus pandit, omnibus
fallaciam inanis glorire, qure interdum 'sub pallio assensum prsebentibus el gaudentibus, fidelem do-
sanclarum virtutum fraudulenter se ingeril, specta- raui Dei dispensalorem consecrando consliiuil. Non
bili monitione munivit in hsec verba :« (3) Gundulfo fuit obnitendi polestas, cum eum jirgeret regis
Anselmus. Ideo tam amicus lam amico salutationem magni et prsesulis tanli auclorilas. Vox se indignurn
meam tam breviter praenoiare volui, quia sicdile- clamantis opprimitur, cum quo se clamal Indignio-
ctus sic dilecto affectum meum opulentius intimare rem, eo dignior acclamatur. Ordinatur ilaque vir
non potui. Quisquis enim, i elc. vere dignissimus episcopatu Gundulfus in ecclesia
Item, quia illum in oralionibus assiduum esse Dorobernensi, duodecimo Kalendas Aprilis, anno ab
sciebat, misit illi idem coelesle organum, scibcet IncarnalioneDomini millesimosepluagesimo septimo,
Pater Anselmus, quas ipse divino afllatus Spiritu undecimo veio advenlus Norlhmannorum in Angliam
composuerat, tres de B. Maria orationes seu potiiis sub comile Guillclmo, rege poslmodum Anglornm
medilaliones, et qualiter in illis meditando sludere nobilissinio. Conseciatus autein cx moie, propnam
deberet, insinuat, dicens : . (i) Domno Gundulfo, lendii in\isere sedem ; tripudiaiulbus tnrbis Soff.-n-
frater Anselmus, quod Gundulfo Anselmus. Non csl sem ingredilur uibem, poniificali sediinlhronizalrs
opus, J etc. inducitur, pra?sul omni \eneiatione e\ eo habelur.
Islis audilis inlelligat lector quanlum dilectionis Re.ldunlur et ei denique possessiones qusedas*.
vinculum istos Patres in unum conjunxerit, el qua- Roffensis Eeclesire.quas, prresulanlibus anlecessori-
Jis fuerit in prsesenti vita eoruni in terrenis nego- bus suis, Lanfrancus in sua lenueratxliiione. Ea veio
liatio. conditione redduntur ut in eeclesia Roffensi, sicut
PARS III. jam prsesul ulerque deliberaverat, monachi ponan-
Qualiler vero Gundulfus pontificali cathedra su- lur. Audierant enim ibi qtiondam nionachos fittssc;
blimalus fuefit, quoque modo ponlificando \I\erit, unde ad anliqua îatuta redenntes, moiiachorum
quo\e finc defielendo Ecclesiam sibi commissam inibi ordinem slatuere sanxerunt. Tempore ergo
tristem reliquerit, j'atn hinc, ut possumus, enodare rj brevi elapso, eccl«sia no\a, veleri destrucia, inei-
conemur. Lanfranco igilur ecclesiaslicse dignilalis pittir, officinarum ambitus convenientcr disponuniur,
summum apicem in Anglia lenenle et sapienter adopus omne inlia paucos annos, Lanfrauco jiecunias
ministrante, Rovecestiensis Ecclesia suo est paslore siibministraiue mulias, peifiritur. Igilur peirectis
(2) E\slat inier Ansel m eplstolas, lib. i, ep. i. (rol. 975) anno 1070 habilum dicil; illeannum ab
(3) E*_stat ibidem, lib. i, ep. 7. Annuniiatione B. Vnginis, iste a Circumcisione
(2) Exsiat lbidem lib. i, ep. 20. Domini exorsus. Anno sequenti Gundulfuni Ernosto
(5) Chronologia Saxonica refeit Ernostum Lun- subslituluni esse lefert Chronologia Saxonica. Com-
donise a Lanfranco conseeratum essc sevio a>thi- pon)lur is quidrm cum anno 1077 Chrisli, et in-
episcopatus sui anno, scilicet inler exitum Augtisii decimo ad\enlus Northmannorum; qiiem histoiicus
anno 1075 , et exitum ejusdem anno 107fj. Euniclem nosler consecralioni Gundulfl posuit. Dies aulem ab
anno circiler dinudio Ecclesise Roffensi pra_fiusso eodem assignatus in fei lam lei tiam Uioanno incidit,
anonymus noster fidem facit. Ohnt aulem Ernoslus adeo tit decimo quarlo Kal. Apnlis polius Gundttl-
Idibus Julii exiide Obituani Canluariensis ms. Con- fus consecralus censen possil. Dominica euim lertia
secratus igitur \idetur sub initium anni 1076, in Quadiagcsimse cj_nscciaium rsse e\ infra dicendis
conciho Londini in ecclesia S. Pauli cclebrato; qtiod conslal.
Malmsburiensis (f. 117) amio 1075; BionUonus
821 VlfA. - 821
oninibtis, qu.Jain <e\ quinque Innliim tleiicis, qui A _ novitate ad munditiam \itrc mntata, non est cum
ibi inventi _unt, ad religionis babilum confluenles, munere a sancto lepulsa, sed, gaudio sospitatis
associaiis mullls aliis, ad scCagenafium et amplius maneiilr, ad domuin suam alacnter remea\il,gia-
iiumerum in bre\i sub docliina Palris Gundulfi suc- tias rrferens Deo el pontifici Gundnlfo, per cujus
crevere monacbi. His, Gundulfus \iventh speculum, consiliiim a lanio periculo liberaia ft.it.
liis toiius rrbgionls facius esl documenlum. llis Hrec inter audiens suus dilector Anselmns Hlum
virga, pnerilia distiicte corrigen.lo; his baculus, pontificio sublimalum esse, ad coiioboiandum cor
senilia misericorditcr susteniando , his Marlba, ne- illiiis el contra adveisa, qua_ inteidnm mentes prse-
cessaria procurando; his M.tria, inlcnt.e se formam latorum a quiete interiia concutiendo evenire solent,
coiiieinplationis pisebendo. Noctu lamen et mane illum \olens esse munilum, ilb misil epislolam
orandi Maria, liorI_. vero aliis Mariha specialitcr consolaloiiam m bsec veiba :
er.U. O quantis cum oraret laciymis Dominieos pe- t (6)01:m dilectissimo fjatii, nunc dulcisslmo Pa-
jle? r.gabal! 0 quanta prudeiilia cum exteriora tri. t fitc.
-ajsponerel se agebat! Quani laiga manu monacho- Item niiMl ei idem Paier saci re ddectionis abud
ruin vel pauperum necrssaiia procurabat! 0 quam indiriumiuliac epistola. «Suo(7)suus,amicoamieus_
dulcia oscula in cceleslium contempiailone oiando B fiatii frater, GundufToAnsrimus, pio amore fclici-
figebai! 0 quam amaros sitigulius in peccalorum latis perseveranli >iii in sanciiiate , pro pr.emio
siioium recordalione trahebal! Qnis rjus oculos vidit sapciilalisa.lernii.Ucm iti lclicitalc.
fletibus utlos? Quis rum gemettiem audhil, et stalim 1 En meus Gundtillus, > cte,
ipse non gemuit? Qius ejus \olittm laeiyniai um suf- Redeamus igilur ad bsec quceinctppinius de (aiilo
lusione luibaiuui alleiidil, *elchu aspiceie pottut? Patre dicere. Laudabilis enini vita ejus omnibus
, Peifeeiis igilur <.tnnil.us, sicul diesum est, quse Deum quserenlibus poliim cceleslis duierdinis sua-
senisDei apnd Ro\ecesliiam manenlibus poleranl \issrme ptopmal.Dias denique singulis fere diebus
esso netessaria, hab.lo ctira sapienlibus consilio, celebrare soluus erat missas, quas j.uer oeuliini
idcm \enciabilis Pates, colleclo monachorum et vix sudum babehat. Piunam qiudeni de Domimc.i
clericoium con\cnlu necnon et copiosa multiludine aul de Commemoraliono B Mari.e, \el R. Atjdjea.,
jilebis, rum niagna solcmnitale accessil ad sepul- aut ahcujus saucti rujus mcmo)iain specialius re-
•_mmsanctissimi confe_sotis Panlii.i, qui in veteii i colebal, si\o pio familianbus amicis; secundam
ecciesia recon.liius fueral, el thcsaiiiiim sanctartim \ero, pro Delunctis. atl quam nulhim pia.ij.er mona-
rcliqniarum ejiis in novam ecclesiam transferri et in! tbos suos el ahqiiQSpueros adoso \olebat crcteris
loco derenlerad hocprseparalo reponi fetit. Inlciimi lecedeiilibus. Cum aijiem in diieaum absque caniu
fuit ibi qusedim mattona mentis ei corpoiis infir- usque post Evangehum, quod lpse-,logebai, eade'>i
n.ilaie gia\i deienta. Qua_ pioinissione facla quodI raissa diceretui, dicto Dommus vobiscum , excelsi
jnniquam ultenus tiimen quoddam, quo luipiler \oce ditebat Oiemus. Slaliin siibscquebantur pnci.,
prcmebatur, iteiarcl, sisanilatem letipeie possel, ( dislcisona modulalione caniantes ofleiendam Dmnme
jneiiiis B. Panlini sospitali reddita esl; sed paciunii Jesu Chnste, si\e 0 pte Deus. Ipse\eio lulenm m
piomissmn niinime seiva\it. Nam, titiednt coipous ; sedih suo setlens, et diilcedini cantus iniendens, totus
jsaniias, subsecula est citius in \ila illms itciaii i in lacrymas suawlaiis Dei sol\ebatur, et lnamoien.
ciiminis pei versitas. Tempoie denique sequenli piot cceleslis painrfi aninmm llgens, erectis ad coelum
necessitatibiis quibusdam, qutbus \ir suus impetli- Iumiiiibus plusquam dicere ahquis possu superna;
tusfueral, cum oblatione sua opem auxihi ab co> iueujidilatis pabulfj minflce fovebatur. Et bsec pro-
quajsilura sanclum Dri adut. Sed Ula, quam iiiteiius ; Ijxius ageus, demum snrgebal, et quod restabat de
conscientia tuipis ftedabat, \i quadam divinse iudi- missa persohebtt. llis auiem e\plei,s, Iocuro petf-
gnationis quasi flatu \ebemenli repuba, cum spieloi bal secrelura , niceroiis amicujn, ouitionfuus stus
munere multtim vereeunda domum lediil, et noni specialiter depulaltnn. Habebal iu pmuibus vtlhs
intillo posl, langtiore gia\i perrus-. i, infelicitertiiem i suis, iii quibus manere solrbat, celbira.j pratofian.,
exspectabal exliemuin. Sed piusDominus, qui nul- ubi cum illuc \eniret, cithieulawus ejus libelluni
lum spernil, nullum a misencordia sua extludit, , oralionum ejus ponebat, Ijji ergo diu orationi va-
inspirawt ei graliam suain ; et advocato ad se \e- cabal, sicut et ante missas fecerat, nec ab hac
nerabili Gundulfo episcopo per liumiJem confessio- orandi sive missas celebrandi vitissitudi.ie usquam
nero reaius sui lurpjtudinem pandit, perseverantiami vel unquam cessabat, Piseleiea consuetudo ejus
emendationis jniegram ln vila sua ex magtia cordis* erat, quando ahquam suavem modulationei.i atit
tontrilione proroiltii. Qiiid plura?In hac pollicila- soniluro alicnjus dulcitei sonantis campana. sive
tioneapioponlificeovis morhida lecipitur, antido- aljquid hujusinodi [audirel], stalira ex piofundo
ttiin saluhris pcenilenlise adbibelur, et sic denujmi cordis alte suspirans dicebal : 0 quantuni esl qau-
perfecla saniiate recepta, cum oblationesua sanclo) dtum in cmhs, ubt laus Det jugilet sine offensttne
Uei Pauhno bumiliter se prsesentavit, meniisque mteinahler audilur! Quando hutnana manu? tel Itn-
(6) Exstal intei Anselmi epistolas, lib, it ep. 69. (7) Exslal ibidem lib. i, ep, 35.
825 CUNDULFI ROFFENSIS EPISCOPI _ m
gua ianlm sottotitalts consotianliam suo mgenio exptt- A ej'usdem( aposipli ,oralionem semel Domlnicam pro
mete poiesti Hsec llle. Deinde velociler, siin secrelo eo cantaret. "Ditabalur ilaque valde-RoffensiseccIe-
loco essel, assuetse eompunctionis regulam seque- s'a tum prsecipue.ipsius archiprsesulis donis, tum et
battu. i aliorum oblationijius multis, - <._,*•,'
Et quid. diecmus? Quanta erat ei puja sancla. Gum autem postmodum lot esset possessioijibus
veneralionis solliciludo in audtendo vel dicendo ditala ul earum pars quidem episcopo, -pars \ero
servitium Domini. Raro, quandodicebatur secundum monachis -sufiicere posset„.placuit episcopo, placuit
nociurnum , sedebat, nisi infirmiias gravis aut et Lanfranco ut episcopus res siias-segisim? -tno-
lassitudo mulia coegissrt; et similiter, postquam in- nacbi vero el ipsi pos^ssiones.suas habercnt ieor-
cipiebant diceie Laudate Dommum de cmlis usque sira. Hoc -autem ideo maxime factum esl_-,Jie qms
in finem matutinorum^ et hoc idem in laudibus de episeopus.stiperventuro lempore esset, qujmonacbos
omnibus _anclis. Cum quanta etiam cordis diligentia non adeo dihgens, res eis di\isa_,_minuere posset.
el fenore divini amoris recolebat memoiiam Domi- Quia \eio monaclu plunbus, utpole jam multi,
nicse passionis? Hanc assidue retinebat in menle. indigebant, lum qUidera pio eorum \ictus necessi-
Hanc iniitabalur, rffhgens el domans cainem suam ttidine et vestiius, lum vcio pro hospilum-slêe-
jejuniis mullis et inteidum acn verbeium macera- B ptione, sapienter i ui sus proyisum est ul moMchl
lione. Dicebat eliam nobis : Qmd facimus, ftalies pluia , epjscojius \eiO posîderel pauriorti. Qiia.
met? Qutd dicemus, cum vetteul Dominus ? Scimus veio plura sml llla, satis eudenti distinclum est
tetle quod Donunus nosler Jesus Chtislus ex sola cbarta in eccresia Roffensi rrposita, regum el pro-
pietatis sum misencotdia nultis nosltis pt mcedettlt-^ ceium nec non et episcopurum Anglise auctqriiaie
tus meuits, pet passtonem ciucis a moite mlenia nos confirmala. Hoc enim ab omnibus obtiiiere vifo Dei
i tdemil. Lloc ille uobts : el uos, quui tlh? Quas vt- facilhmum ftfit. Naln nulltis regum ej*usleinpotibus
ces tanlt honons illt tecompensainus? Vulneta qutn- in Angha regnandi polestalem habuit, qm non fitim
quejno tiobts monens nerlultt, qutnquies el nos hoc offendeie limuisset.-' *
^
dulcissime tn meinona cotdis recohndo quolidie flc- Defunclo igitur apnd Roihomagum Tiobiliss<mo
ie debetemus. Et , si pio fiagililale noslia, qum rege AngJorum Willelmo, -suceessit flhus ejus Guil-
nbs multtphcilet coitumjnt, toltes non possumus, sal- Jelmtis in regnum. Htc acfcepto regno cum multls
tem ad mtnus, in commemorattone illius, qutnque la- db msohtas quasdam infestationes et rerum mitlla-
eiymas pei singulos dies fundamus. ruai gravedines onerosus et mlnus amabihs esset,
In istislaudanduspontifex dueebat dies suos. Pro r hiinc pise omnibus episcopis venerationi babuii,
liis ergo omnibus admirabilis, omnibus Iiabebatur audiens multorum Telatione \itam bominis Dei in
amabihs. Dabant ei multa mtibi , sed et mulla sluJio supernse dilectionis diu esse probatam. Et si
dabat et ijtse mullis. Majora lamen quandoque mi- abas quibusdam auganis perlurbavit, Patii-Gtin-
iiOTibus pro necessiludine, minora vero majoilbus dulfo et ecclesise Roffensi omnibus diebiis suis
pro cbaritudine. Minores siquidem ej'us niunere di- benigne pepeicit. El non solum pepercil, sed et Jarg.t
liores,majores vero se fore credebant tutiores. Quis niaiiu possessiones episcopi multum Jiberaluer-auxn.
rnlm annulum vel parvtim sibi ab eo collatum lliij'us speciali amoie maneria duo, Jlsedrebam \I-
digilo porlavit, et se tuliorem non esse credidil? delicel et Lambetham ,* primum qmdem ut dona-
Quis se ilbus oralionibus eoran)enda\il, et non ab i*elui concessit, alterum vero proprla munifitentia"
eo securus abscsssit? donavil. Nam Ha_drehani Lanfrancusarchiepiscopus
Lanfrancus igilur Dei seivum virlutibus audiens. propno labore et petuniis acquisitam, non eniin ex
succrescere tantis fit de ejus sanctitale famam ad antiqUis possessiombns archier.iscopa.us eadem vlia
usque sideratolli, gaudio leplebatur non raodico, eral, favenle Jioc tege Gundulfo episcopo el eccle-
quod de ejus eontubrinio lautum ecclesiaa drcus slse suse omni"pbst tempore ex ihlegro possidendam
processisset, ejusque ad se ssepitts e\ocati vel _ contessil. Lambeiham vero idem rex donavit cx
jsponle venientis hbens fruebatur colloquio. Viv piopria voluntate rsua, pro restauratione damni
aulem eum remiltebat vacuum; sed nunc cappis, quod ectlesia Roffensis perpessa est In obsidione,
nunc Gandelabris pretiosis, minc aliis ecclesiaslici qua>.in eodem loco facia est, conlra Baj'occnsrm
decoiis ornamentis donalum. Aliquando vero, cum episcopum Odonem.
eum vacuum dimisisset et ob hoc commotum li- ReK itaque, cura eumdem Odonem in ipsa ui be
merel: Tim.Oi ait suis, ne a nobis episcopus commo- cum aliis-maximse poleniise viris obsideiel,-qiiod
tus dhcesseul. Aliquid ilaqueest ei mitlendum, quod in Cum plusquam civiha bella comiii Roberto fa-
illi esse posstl acceptum. Paralis igitur magnis qui- \endo movibset, virum Dei lamen fit btenler exne
busdam donis, ornalu ecclesise dignis, ei acceleravit el hcentef, cum \oIcbal, uibem permillebal iniraie.
Iransmittere, mandans humiliter ut B. Andream, Tanta siquidetn ille piudentia inter utrosque me-
cujus vicarius erat, pro eo dignaretur orare. Ma- dium se agebat ut et obsideiuibus plaeetet et ob-
gnam siquidem in apostolo illo habebat fiduciam, sessis suspeclus non esset. Gur iioc autem, nisi
adeo ut, cum per epi<-copumaliqua dona prsecipua quia lanlse sanctilatis esse credebalur quse nec
mitteiet, euin supplex evoraret, ut ante allare obscssis nocilura essel nec ol)Sidenlibus? kno \ero
~ 820
823 VITA
fanuliaTis utrisque, profulurus pro sua religione A vhente eS*jussione Ipsius etgratia babueral. Raro
credebatur ulrisque. eniro per semetipsum aut -dedicaliones eeclesiamm.
Deviciis igilur inimicis suis, idem ptinceps et aut clericorutn ordinationes, seu collectas pueiorucv
caeteri Jiobiles regni eum nimia veneraiione colue- confiimaliones faciebat, sed dilectum suum Gun-
runt, atlendentes in fio pra?eipue nunc Marise lacry- dulfum mitlens pro se lioc fieri amicabiliter prse-
mosa suspiria, nunc M_aUbse"laboiiosa officia. Quis cipiebat.
enim sollicitior fuft post quietem Marise el Marthse ln illis diebus pr-seerat monaslerlo S. iugustirii
laborem exereere* Quis studiosior in membris suis Anglorum apostoli vir slrentius abbas Cuido. Huic,
Christum cibo et potu alque vestilu fovere? Srepe construcla ev plurjma parle ecclesia quamante-^
tsedens ad niensam, quse dulciora noverat tangefe cessor ejus inchoaverat, placuit ut corpora sanclo-
nolebat, sed iis quos jnagis indigere didicisset sine rum Augusiini sociorumque ejus ad excelsiora loca
nioia mittebat, Inquireliai autem studiosius qui de aniiqua ecclesia iianslerientur. Qui, paialis
essent pauperiorfis, qui in villa vel extra inveniri omnibus quse tanto ministerio necessaria esse'vi-
possenl deijiliores. Tahs in mensa collocutio, talis debantui, pluies summse piobitatis \nos et speeia;
de pauperum necessltatihus dispulatio. His cibum luer PalremGunduIlum ad se vocavit; et per ej'us
esuiieritibus , illispotum mittfibat sitientibus. Indi- B sanctltatls operationem quod disposilum ftteial-cum
gentibus vero utroque niisericorditer millebat maximo tripudio et summar devotione eomplevit.^
ulrumque. Propriam ssepe sculellam, cum in ea Hoc lunc tempons in Anglia qua&iconsuctudinarium
cthum modice degustando sensisset laulioi em, crat, ut cum ahquseprsecipue dedicationes aut san-
mittere feslinabat euipiam languenti, dicens illum clarum mulattonos "rehquiarum alicubi fieri debe-
eduho lali se esse digniorem. Quod si qua pauper- renl, veloeiter Gundulfus vocabatur, ut per tnutt-"
cula prsegnans \ei recens enixa ei nuntiabalur, iis dittam manuum ipsius taiUarnm rerum celsitndo
h. pensius quod neresse eral eorum plangendo mi- traciarelur. Etcum abi poniihces in ils vocationi-
serias Iargtebalur. Faciebat-autem el in-aula sna, bus voeantium datis munenbus quasi pro gratiarum
cum pianderet, singtihs diebus pauperes-ad minus aclione Ia.lificarentur, ipse lioc omni conamine
iredeum refici,*pTseler-prsebendariosiilos quos locis respuens, veisa vice vocanlium animos sua srrpe
sen.per alebat diveisis. Erat ei et maxima cura munificenlia-lselificabat. > t
Budos vestiie, imo ne nudi essent brnmalt maxime Posl hscc autem, -spalio quasi quatuor annorum
lempore procurare. Multimoda ilaque indumenlo- post mortem Lanfranci transaclo, lex Guillelmus
rum genera comparaii jubebat, et pro singiilorum _ giavi infirmilate deientus, omnem fere populum
necessllaftbus sexus utuusque paupeiibuserogahat. Anghse desperanda salute vitre su.e ambiguum red-
In lanium etiam eorum nusenis compassus esl Ut, didit. Veneral eadem lempestate in Angham, urgen-
quodam aempore, non longe a Rovecestra prbgre- tibus quibusdain necessiiatibus, Paler Anselmus,
diens, viderit lerram spatiosam ferendis messibus de quo superrasmentionem fecimus, qui tunc abbas
aptam, sed arl<onbus el vepribus occupalam. Ilanc, S. Marise Becci eral. Videntes igitur .episcepi et
cum essel in possessione inonasieiii sui, ad ulili- principes regni peiiculum immijiens regi, et deso-
talem servorum Dei de infruciuosa fiuetuosam lalionfim, nec non et oppressionem Ecclesiarum et
adlnbiio labore facere disposnit. El ne expeis -et raaxime Canliiarirnsis, ut eis 111lanio disctimine
qaasi vacuus a meirede litijtis exercilii apud Deum -pnmaiem constilual, iiumiliier implorant, Facluni
e.se \iderelm, st.Uula die, illuc cura suis \eniens, est autem, Audit lex eotum ciuisihum, et ipso
fossoiium niambus jiroprns, cjuas multaabstinenlia aunueiue omnes pariter providente gratia tDei An-
satis tenues fecerat, huniililer accepil, el pritnum selmum eliguljt, elrctuni advocant, vocatum, licet
laborem suscipiens, pnmos iribulos el spinas pius lolis viribus renitentem, archiepiscopum siatuuni.
agricola e\ul_il. Demde exhotlans lannham suam Gtindulfus ilaque, qui htijtis rei voluiilarins coope-
et aiios operatores, in bie\i per maiiuni ipsorum jjraior exslilit, desideralam dilecii isui dilectoiis in
desiderii sui effecutm conmlevil, sicque ipsam eiil- gremio sancise suavilatis aidenler ampleclen'*, lefri-
tttrani per cuiani eleemosjnani sui paupeubus seni- geriumconsolalioiijs intinia., quam mullo tempore-
per in posteium possidendam contiadidu. Ilsec et pro morle Lanfranci perdideral, corde fixhilaralus
plurima pietatis opera, sedulus eustos domns Do- recepil. Quse autem fuerit vila Anselmt ante episco-
mini sui, inopiam patientibus jugiier irnpendebat. palum el in episcopalu, aut quas adversitaifis vels
Igitur temponbus bujus principis, Guillelmi sci- exsilia pro Iibertale sanclse Ecclesirc acquireuda ut
licet Junioris, secuudo post obsidionem Roffensem robustissimus miles Domini in lempore suo snsij-
anno, Lanfrancus egregius Ecclesirc Cbrisli doclor, nuerit, quicunque perfecte dignoscere cupit, ut
quinto Kalendas Junii de hac vila sublatus, multos scriptis, quse de ejus \ita et admirabili doclrfiia et
et maxime Pairem Gundtilfum de sua morte tiisles sanclilale edila sunt, salis lucide reperire polerit,
et graviter desolatos reliquit. Suscepit igitur ex Nos autem ad propositum redeamus.
praecepto Tegis et consueludine EccIesia.fRoffensis lsti igitur Gundulfus et Anselmus gloriosi pi m-
curam archiepiscopatus in lis quse ad Deum per- cipes leirse, quomodo in vila suain piincipio conver-
tinent nominandus pra_sul, quaro etiam Lanfranco siorns suscBecci dilexeiunl ê, ita in linibus teru,<*
S27 GLNDULFIROFFENSIS EPISCOPI 82S
persupernam clemcniiam jnnclis rpisropatibus suis, A J speciali quoilam diligebatamore, hujus mrmoriam
•non sunt separaii. Recedentibus enim aliis episco- el quotidiaua commemoratione et annua semp»i
pis a communione Anselmi piopter quasdam discor- facere salagebal solemniiale. Quia enim niuliimi
diarum occasiones, quse inler ipsum el rcgni prin- j.eccaloiem se essecredebat, eam qure mulluni pee-
cipes 01tse fuerant, Gunjiilftis dulci o' scquio ilh calrixfueiat, quid mullum peccalori magis neces-
semper et fiimiler et fidel.ter adhresit, et inler saitum essel, magis nosse dicebat, et magis vellc
nirosque piutlenlrr se modeians, m cau is eoui.n, mis>reri ciedebat. Hanc igilur assuiuabal pretibus,
ct areliiepiscopo onmino fidem sei\a\It, el adver- inlcipellabatfletibus, cretcns seqnendam ptopone-
sarios ejits nequaquam offendil. Consolalione itaque b.u quaiiiiitn sequenda esset in seraetipso prrefe-
antiqure dilertionis pereepta, isli -superiire paiu.e rrbai. 0 doclorem sequendura, i[iii quod crelcros
amalores, quos multo lempore lerrse lnansque spv facien lum docebai, piitis ipse, ut cseleri euin seque-
1iasepaia\eivnl, in nmim coi jiincli, dulcibus viise rentur, faciebat! 0 ep sropuro dignum, non pecuniis
aiternse colloquiis, q<iibus se solui fuerant refovere sed lacrjmis episcopalum aJeptum ! Fiunl epibcopi
•iilliuc in claustro nionachi, iisdem se refoveie non qnidam simulationem sub \ehmine religionis non»
dislulerunl j'am in Anglia venerandi eplscopi. Sse- nunquam minus caute oslendendo; faeltis est tste
pius eiiim in diversis locis coiivenienles, miiluis se B ' cpiscopus lacrymas mulias ex corde piofundendo.
verbis in Dei succendehant amorem : arehiepiscopo Hoc lamen ipsum materiara lacrvmarum sibi ipsi
tamen divini anioris ignem fiequenims accendenle proponebat, qttod \idelicet quamdam religions
loq.iendo , ep.scopo vero se ad ignem illum aceeu- speeiem oslentando faclus episcopus fueiai, v>,
sum propius talefatiente lacendo. Qu.fisi\il lamen inqniens, tnihi peccalori, quia sicut qmdam cpi-
rpiscopus ahquantlo utrum ominbus quse jn ecclesia scopatum etnunt pecuniat um disltaclione, stc et ego
direientur animum archirpiscopiis seqiiihfer mlen- sanctitahs cujusdam minus eaula oslenlatione! 0
tlerel sequahleivcietinerel. Al llle . Ego, iiiquil, gloua tnants, quidmihtet ttbt? Qutd, quod non eu
omnibus quidem quw audto hac leiinere vjlens m- meum, me oslentate suggensquasi tveutn? Imo quod
tendo; sedxmpius fugtunt tncnletn tneam, dum stinul esl ntlul, cur tnilu snades %toslendam quast ahquid 9
omniavaiieievolo. Cui episcopus: Jnie tttique, 111- Quid est quod in meuiiemtequeas, quo tne juic
quil, illeamttut omnia, qui omiua concupiscendo am~ altolhte vcleas ? Ubt maleiia'it atiollendi non tnvenis,
j lectilur. Hoc quasi alludeus dicebal. Deinde subin- cut tue altollete qumns? Lanfiancutnarchiejnscojnun,
Jeiebat: Ego autem non omntbus qua> attdto wqtta- duin liieiet, adue poltthlt, et ahos nunc stttnmw pto-
litet inlendo; sed ex omtubtts unum quod tiiihi magis bUaltsvuos, si hoinines us mientie diqnos allolh.
esl caidt ehgo, eique &ludtostns mliwtens ahquatn ex Ibi sajneiiliaiii ctm scientia, ibi diuiias invems cum
co supetiu ximous miliidu'cedmem eluio. Quemadmo- polen ta. Ibi iineius 111os tnsttumenl.s sanctaium
dum sicm mgiolo jdiua ciboium geneia offetanlut, vitltiltim multijiltcttei ouutios, et luts fiaudulaiiia
t}le autem non omnia sed ex omnibus unum sibimagis jtlenh machination bus lobuslissime testsleie valentcs.
giatum velntt pomum eligal, quod degustando teme- Mepeccaiotem el tulul houun Itabentem teltnque, ...
dmm .altquod suw iiifii mitalts cajietevaleal. Et hsec qito nonmsi peccalum j olrs inienue. Addebil el se
qiiidem il e. Nos autem qui ejus viiam usu fit atiditu admodum veien ne ti evennel qnod qmdam e\e-
satis cognowmus, hanc ilh semper luisse consueln- nisse audieral, qui adexliemuin ven ens, cnm j uii
dinem frequenier experti sumus. AJiquando enim ullimum efllare spintum debetel, di\il: 0 gloua
, cum in Ectlesia illud decanlaii audiret: Afflicti inauts quantos pet didtsti, quot um cgo unus sum !
jiro peccatis twstiis assidue cum lacnjm s cxsjicclamus Gloiiam eigo inanem et stttdiose \iiabal, et niinns
fmetn nostiiim; vel illud : Dtes tlla, dtes iim; vel siudiose eam se vilare timebal. Altercabatur uaque
aliud simile compunctioni amicum, ilhco csetens cum illa ssepe, ul dictum est, velut cum ad\ersana
-omnibus omissls ei, quod sibi magis acceptum ati- quodam, ul a se eam repellerei, ne euin pro^merilo
dierat, solummodo iiilendebal; ocuhsque in coelum n laudabilis vil.e ab omnibus landabalur, ci undecun-
ereciis, bis illud terve vel quaier suspnanJo lepete- que subrepere possel. Quem enim cxlolleiUia non
1-at. totiiiiHjue se in gemitus vocesque laciymosas tangerelaliqua, cum proceres legni alns episcopis
lesolvebat. Videbamus, et in lacrytnas \el gemitus ipsum prsefrtentes, ipsum adeuntes, ipsius famiha-
saltem solvi fit ipsi cogebamur. Qutd cum ad popu- riiatem appelei cnl, piopila ei pecca a familiarius
lum sermonem faceret? Ahquando intcirumpeiiltbus denudanles, se pei eum absolutioies fieii non dubi-
lacrymis loqui et ipse non poleial, nec populus tai ent, lutiores denique eo se crederenl d:e, qno \el•
quidquam ahud quam flere.vel gemere illum atlcn- ejus osculari manus vel sallem eum -yidere valereni
-uens poterat. Cessabanl \erba, lacryinse sermonem El certe audtvi a quodam bonl lesliinoiiii episcopo
explebant. Hoc aulem maxime ftebal, ciini in fesli- et veritatis amaloi e referri, se, cum gi a\ issimls ca; -
vitale B. Maiise Magdalense de ejus pcemtenlia vel nis sure. slimulis et lenlaiionibus in adolesceniia
Gun
iacrymis sermonem ad populum facirbat. Loquens1 sua, ut inlerdum evenire solet, urgeretur,
e\
quippe de ejusjôeniteiuia, populum ad pcenitentiam : dulfo passionum suaitim nebulas coide puro
provocabal Retilans lllius lacrymas, lacrymans elL intcgio manifestasse, etomi.i post lempoie abbirjus-
ipse cffiteros ad larrymas suecendebat. Hanc qmppe1 modi criminun* in.petlimcntis consiiio et epatioui
829 VITA. -85*}
bus ej"usIiberiorem fisse. H.ec-quippe dicebantur deBA proximi Deo e( affinitate sanclis angelis conjuncli,
illo. Ipse tamen non se in hominum ore quserebat,, qui semina pacis in cordibus suis suscipiunt, et hsec
sed in se quid esset a sc atientius disquirebat. Illii Iii manifesto per operum fixsecultonem ostendunt.
eum efferebant, ejus altollendo merita; ipseseipsuml Islis audilis, quidam ex ipsis innocentiam viri Dci
deprimebat, sua ad memoriam Teducendo peccata. et sanclimoniam consideranles, moiiila salulaiia
Si quando vero inaniler raperelur cxlra se, qtioli- devole suscipiunt, concordiam cum rege flrniant,
diana conlemplatione se quserens el inveniens, per. foedera pacis deinceps tenendaproiniiluiU.Pro islis
cuslodiam humilitalis citius se redueebat ad se. ergo amabilis factus esl regi el principibus legni,
Diclis ilaque quibusdam de moribus fijiis, nunc adl et cum de aliis nobilibus terrj. in pal.uio aut ahbi in
exsequendum operum ejus ordinem calamurn con- collalionibus fioruni fieret menlio, Gundulfus lnlet
vertamus. eos, noii ut socius, sed ul supenor el quasi Pater
Habito igitur cum sapienlibus consilio, et maxjmr repuiabiUur.
favente et auxibum iircebenle In iniillis venerabilii >idens itaque pro\idus Pater congruam opporttj
Anselmo arehiepiscopo, sictil in chilate Roffensii nitatem se habeieet lempus, m quo ulrisque mo-
constru\'erat\irorum, iia el feminaium tcenobiumi nasteuissuis in aliquo prodesse posset, reddilus et
in posiessione sua, quam Mellingas dicuul, \ir Deii " possessiones monichonim suoruni, a suis quondam
sedificare curavit. Amabilis enim uliique sexui, adl scpaiatas, aucloiilale regis Heniiti el nobihuin
religionis pielatem prodesse studuit et uti ique sexui. lrgni nec non et archiepiscopi Anstlmi et sua pro-
In prsediclo igilur locoetcles ainhonorem B. Marise: pua el alioittm episcoporum Angh.e torroboralione
semper Mrginis composila, composilis et oflicmis confirmatas, alque per chariam coi um saucitas, eis-
aliquibus pro lempous opporlunilale, quanta potuil dem filus su'isconiiadidit. Et quotl luuc stauitujii
inslanlia, sanclimoniabum inibi aggregavit conveii- esl quisquis leraeianoausu iufiegent, nisi digna sa-
tum; eas doclrina inslanli erudiensinieuus, eisin- lisfaclione correxent, analhematis mucionepcicu.-
duslria solerli \ ilce necessana procurans exlerius. sus seiilcntiaiii damnalionis cura Juda piodilore sor-
Magna siquidera pro\idebat cura ul etammsepro- lialur. Apud Melhngas \ero, ubi ccenobiuni femlna-
futura eis omnino semper adessent, el quse corpoi i rum conslruxerat, cum eadem \illa ab antiquis
necessaria eranl eis nunquam decssenl. Matres igitur lemponbus campesins esset ct raio incoleielur
splritualos de aliis acceptas monasteriis piiores \el habitatore, fa\eniegialia regis Ilenrici, satis popu-
cuslodes eis prseficiebal, reddilus\el lerras unde- laieni, el .iffljcniibus uiidetunque tuibis el sibi
ctinque poterat acquirebal, eaium ecclesiam ornaui r niansionem facieniibu., ui eodem loco sicut liotlie
vario decorare curabat. Undect plures etiam no- appaiel, \icum peigiandem et mertatoiibtis aplum
biles illius maglsierio subdere se gaudebant, speran- ad utilitatem sanciinionialium effecit.
tes se per iliius obtinere sanciitatem, quod per pro- Mallnldis pueterea nobihs Angloium legina, u\or
piiam non poteranl corporis fragilua.cm. Abbaiis- cjusdem pnncipis Henricl, rogiutam habens ie\e-
sam tamcn eis pnmum pi__ficeie noluu, scd eos per lenliam \ilse laudabihs eidignitalem bonoruni ope-
plures annos piopnacuia rcgeiecuravit. rum \iri Dei, ejus sanctitalt \alde fanuliaus effecta,
In ill.s diebus oboitis propler iibeiiatem Ecclesirc eum ad se fifiquenier vcnirefaciebat,ejusquesalnbu
interpalrem Anselmum el regem magms discordia- rolloquio lnfatigabihter saliari cupiebat. Jn lantu.ii
ruin querelis, idem Anselmus Angbam cxiens apud etiam ainoiem llhus amplexala est ul, cuiii filrain
Lugdunuin exsulabat. Contigit autem post aliquot genuisset, ipsi speciabter baplizandum et de sacro
annos ul ipse rex, sagitta percussus, lernbihler oc- foiile levanduni eum commendaicl. Quod et sic fa-
cumberet, et frater ej"usHenricus ad legui fastigia ctum esl. Charus itaque regi -et reginre, ch irus eiiam
siiblalus esset. Qui slalim Anselmum ad patiiam omni populo Angliai. Nam cuin mul i apud regem
re\oca\it, el laude dignum Gundulfum, sicut ante- seu reginam ahquo impedimenio obhgali cssenl,
cessores ejus fecerant, nimia veneratione coluit, •JJ ipse ab linpeditis lequisitus, pius inleneiUor fidu-
atlendens in eo vitse diu probalse sanclitatem et cialiter ad eos accedebaf, et opem inisericordia. et
quamsibiexhibebat interprosperaeladversa magnse suble\ationis se requiientibus ab eis sscpius impe-
devolionis et fidei securilatem. Turbatis enim rebus iiabat.
ob mutalionem regum, principes quidara regni secu- Mihtavil aulem Deo sub regibus tiibus, omnibus
rilati novi regis nunus fidem servantes, imperinm iis charus et acceptus. Rege nani Guillelmo pnmo,
ejus, in quanlum poteiant, fiaudulenlis machnialio- ecclesiam Roflensem, Lanfianco suffiaganle, con-
iubus litubaie faciebant, illi subdt despicienles. At slruxil. regnanle secundo, terrts aliquibus auxit;
Gundulfus, perspect-s taniis perlurbationibus, mnl- Rrge Hennco fiho pnorisef fialre secundi, rcs mo-
lum elabora\it, ut pacis vinrula inter regem et ad- nachorum a suis regise auctofjlatis cbarla dislinxit
\eisarios ejus neciere posset. Unde et pei lurbatores et confirmavit. Annuit autem rex primus Jibens
d.teis pc-r semetipsum scpins adibat, osiendens st- construenfi,serundusadaugeiUi, tertius confirmanii,
"i IS adniouiilonibus, quanla mala ex abundantia omnibus cooperaii gaudentibus Dei homiui quoJ
«liscordtseoriri solent, et quid racrentur mali qni honiim crat operanti. -Quo vero modo, snb rege ter-
h"jus standali sectaloies cxistunt, el qi.am sutii lio, Deus chlcclo stto dcderii, ul huiceiinciperel h__-
S3I CUNLULFl ROFFENSIS EPISCOPI 852
redilas Domiul, j'am nunc narrare ancipiam, ne A tesidens, inquisilis attentius nfce_sâtibus eorum,
miilta adhoc<Iiceiida dicendo faslidium lettons in- lacrjmas ocuhs fundenlibus, eottim jniseriis com-
cuiram. 'Quod ut nulli incredibile videatur, stiant patiens, secundum modnm uniuscujusque, in viciu
onines, qulcunque liree audiluii sunl, quod multo et \estitu eis qnod opus eral minislrabal.
ampbora iis sub lestiinonio veiitatis fuerunt opera Et quid dicemns de fiusiodia humjlitaiis ejus? In
compjinclionis el pielalis lilitis. secrelis denique filiaa regis, cujus omnis gloria est
• Anno igitur anie obiium suum plus minus uno, ab inlus-(Psa/. XLIV,
ii), tbesauros virtutum sua-
veibere paternocorripi, gravique infirmilate oppres- rum sub clavi Jiumililaiis reponens, ut fruclus eo-
sus, vinbus coiporis indies magis rnagtsqne deslilui rumin die necessilalis rec<perejpossel, nolebat ex-
coapu. Tactus est aufem etnimio capiiis dolore ex tollere se super se. Et ut ununi de multis profera-
rt nimia, utdicebant, assidua lacrymarum effusione. mus, in ipso anno in solemnitate Onuiium Sanclo-
Non iiaque solila missaium celebrare solemnia, liim, cum in ccclesia maj'on apud Ro\ecestram
jion lacrymarum effundere Uuniina, non oralionuni inissam festi\am celebrassei, ei pro requabhet slbi
sohtuin leddere pensum poterat. Nilebatur tamen ltigrata aliquantuni quasi Iratus lurbarelur, aslitit ei
inlirniiiatem \incere ex bona quanlumcunque po quidam de fralribus sibi famiiianter, dieens : Et
-leiat consuetudine. Piimo igiiur quia non, utpiius, " qtiid esl, Patet? Vnde liwc peiintbalw? El quate
dt<as poleiat, unam saltciii quandiu pottiit mis- cotnmovetut seremtas coidis lestri? Tolus popidus
sam celeljrare satagebai. Orallonum quoque, etsi hiitis civitatis summo tripudio jn o i ecujieialtone u-
iion lolum, reddrbal lamen cUm lacrymis quod po- gons vesiti, sicut speiani, qtua tnsoitutl hodte vox
leral pensum. EIeemo<-ynaruai\ero largniones mul- vestta dtu desidetata in auubus eotum, non medio-
las per vill.ts suas lieri jussii, quod tamen suo ciilci exsultat, el vos lutbammt? Ad baac ille : fro
j5uceessori diu sufficeie possei, JII prndens dispen- tne, inqmt, plaudtt pojmlns? Et lioc ftequenlius
_aloi faciensfeseivaiiJQui ctim audisset sumn di- ilerans, irteirumpeiUibus \ocem smgiillibus etla-
lectum dilectorem prsecipuum,£anluariensein arclii- crymis, iis intenlus diulius siluil. Et di\il: 0 guis
episcoptim Anselmum dixisse, quia nonfiial episcopi esl qut pto megaudete debeat? Ecceinfimtitale giaii
moiifnlis res ecclesiastica sibi cominissas ex loto delenlus tnot ior ; et qutd taude dignnm m omni vita
dnnleie, sed successoris_>ui -usibns ahqna lesei- mea eqt? Nec etiam unq.iam scinlilhthtn tinam fet-
\are . Deo, inquit, giaiias ago, quia miltt facultas vottset atnous Dei, ut dtgnum esset, lantliu vivens
sujipedilat lanla,qumpaupetum tndiqenttatn tehvate, ajipiehendete jiottu. H.3Cprolixms exseqnens, viiini
et successoti meo secum hommes eliam habenti >tti „ stiant aimis j'ustitirc -el pielaiis usque in fniem pio-
gtnla novos ad tisque leddilus lertw cojnain posstt \identissime munire non destilil.
pttistate. Pauperum igiiui, nt ccepeial, moitem ad Ingravescenle poslraodum lndrmitalis snaj mole-
usque curam paieinam egit, nec lamen episcopium slia, \enif ad eum dulcis amicus ej'us Patei Ansel-
suum pauperum miseieiido paupera.il. Domus mus, et videns eum viam univeisse cainis quasi
siquidem fidells disjirnsaioi el prudens, et in pire- incipienlem ingredi, -facla pnus pura et simplici
senti Dommi sui senis quod necessaiinm eial dis- confessione, abomnibus peccatis vice D. Pelri eu.-n
tribuif, ct in fiiiurum quod dislnbui abunde posset absolvil, rt ex moie sacise uuciionis oleo devolis-
Sapienter irserva\il, Cujtis prudentia ponlifex ve- shne h\il. Conjmisit auirm episcopus in ejus \enc-
nerandus cognila, ejus dislribulionis pium deside- laudas manus et seei suos quos aggiega\erat blios;
rium el discielum exsulians laudavit, ei<de Iiislaiiii ul et rum, qui de hoc mundo lecedebal, sttis Deo
fijtis perse.eraniia m bono Deogialias egit. Et vete juecibus commendaiel, et nos, quos in l.oc s-rculo
laudanda er.U ejus in opcnbus jusiis perseverans rehnquebat, cura paslorab \ice stia ctistodiret. Obor-
devotio, quia, cum lantoe fisset Jebilitalis ul nec Ix igUur laciym__ pus seimonihus Patns fluunl ah
riiam equo insidere possrl, sed Aeluculo duobus ulioque; madent fihoruni ciicumslanlium geiia;.
equis paialo, ciim talio poscebat, de \illa ad \illain DLonga irahuntur sttspiria, inloleianda prsecogitilur
transferiritir, staiim cum illo peiveuissel, memoiia oibiias. Peraclo denlque sacrse unciionis oflicioth-
paupeiuiii ad menlem reducebatur, et maximeprse- ^ cedil archiepiscopus, quibusdam ad\eilens inditns
Tiendanoium suorum, quoiiim prociiratiom sludio- quod aliquandiu esset ille victurus.
suis mvigiljbat. Non credens itaqne ex lolo mini- At vero episcopus cum mortem poslmodum j'am
stris suis, quod se absente secunduni bbiitim siiiim adfuiuiam limeiel, nec ul episcopus 111domo subh-
procmati esscnl, sibi vim faciens, el iiifirmiiatis miorum, sed ul monacbus el Inler monachos in
gia\edine posiposila, ul magis sohtaiius quod dis- loco biimihori mon mallel, inier manus minislroium
ponebat explcie poiuisset, cnca vespeiam neab se jussit altolh, et m ecclesiam B. Andrese apostoli,
3*ominibusagnoscerelur, nobis miraniibus, nianibusi cujus \icaiius firat, deferri. Ibi ergo in lacrymas
.Siiorum super cqiium levabalui, rt a*.sumpttiuno, geniitusque resolulus, orabat apostolum Dei pium,
tantum monacbo el dttobtis fainubs secum, cellulas; ul pie nnseiereiur illius, prorsus ignoranlis utrum
ilebilium eteoium eliam qui podagnco etelepban- ad ejus ecclesiam jam ulterius esset redittirtis; eum
iioso languoie dissipabaiilui >pei seu.etipsum visiia-• itaque a pect atis suis absolveret, Jjenedictione' dala
l.at, et mtus piogrcdtenset ante cubiculum coiura l.cenliam abeundi couccderet; iocum illuni el mona-
S53 YITA. 831
ebos in ejus obsequiura congregatos cura pervigih A defuncto, buj'us aclionis ohscuritas, sicut paulo post
custodirei- His igiiur similibusve mente devota pro- m ordine suo scnbendo patebil.
fusis, in dnmum infirmorum, ut inter monachornm Quadam atitem die posthsec congiegationem con-
mamis spintunnedderet, se deferri fecil. ubi tamen venire jussit, et ul in omniuni conspectu pro omni-
aliquando post lempore in raagna cordis el corporis JJUSpeccaiis suis corpoialis ei fieret disciplina,
contrilione supervixll. posltilavit. Sed-cuin hoc Jratres, miiltam debililateiu
Quibus eliam diebns, cum ei leeto deeumbenti-a illius consideranles, factu liorrendum putarent, ie^
qtubusdam instareiur, ul Mellingensis coenobii prio- sponderunl lioc se de Hlo quidem facere non posse,
rem cselens abbatissam pra_ficei*et,ne, eo defuncto, de seipsis \ero pro illo hoeidem omnes facere velle.
locus llle sine regimine remanerel, aliusve cujiis Facium est igitur. Et ficce insequenli Sabbato \e-
non interesset super locum illum dominationera sibi neiandus Paler, viciiulale moriis oppressus, mnl-
usuipaief: Quid, inquil, eompelhlh mefaceie, qui tum debilitan ccepil; tamert aliqua pietaiis opeia
ecce tnotior? quodultum placeat Deo ptotsustgnoto. indigentibiis ipsa -die fieri prrecepil, el ad tnissa<**,
Ostensa lamen juslre rafionis necessilaie, el tonsi- quse in capella tnfirmoium ipso aufliente dicebalnr,
liuin dantibus ex hoc lege et aichiepiscopo pei lil- "inientionem devolissinie dirigens, eiun Evangehum
lerarum suartim in pi*csentia ejus leciiaiam aucio- B Iegerelur, ad reverenliam lanti mysterii sese crigi
ritatem, aslantibus cirra lettum ipsius mullis, ac- fecit. Vespele faclo commiiinil, el usqilead hofam
cipiens .baculuni pasloralem jlli puori contradidit, medise noclis exspectans" sufe voce, sed non snie
et ejusdem loci primam abbatissam eam consiiluii, sensujacuit, et dictis llalulinis iii piseseiuiaejus ad
ipsa deintle 'jur.inte obedieiiliam. rt subjeclionem diera pertineiuibus, el omuibus Horis de S. Maria,
canonicam episcopo el Eeclesire Roffensi, el quia luncdemum splrilum extiemum iraheieccepu. iTa-
nec pcr se nec per ahunj idem ccenobjum subira- bula igiturde more percussa, ipsoqueiuper cihciuni
here conareltir sulijectioni Roffensi. posito, moirachi summa tum fesiinatione accui-
Deinde onuii circumspectione pro\idus , \estes runi, Symbolo fldei pisennsso psahwos hianiainque
suas el quseque hahebal parva et vilia indumenta fianlantes, aiiimse coinmendationein lncipiunl laoy-
usqne ad cahgas, uipote hber monachus, se levigans Tmis et orationibus animam P.uris egredieniem et ad
ab omni ignoniinioso pioprielalis pondrre, fralribus Cieatorem stitim rfiverienlcm coiiducunt. Cumq.ie
et egems scienler distribuil. Annulum quoque epi- in hae tremenda exspeclaiione aliqua mora fleifii,
stopalem geslare foi midans. eum cuidam fratri sibi alque orantibus fialiibus et psallentibiis, ad sepiua-
assidue ministraiiltcommendavil. Ciimque a qiubus- gesimum nonura psalmum peiveiiium fuisset thcendo
dam rogaielur, ul cuidaui viro rehgioso abbati, circa illud: Deus vittuittm, convettete, tesptce de
scilicet de Bello, qui in exspeelauone finis llbus tcelo, et vide, et -vhila vtneam tstam. spuilus Patiis
apud eum morabatur, eunidein annulum tlaret, re- oiirnle aurora<le corpore egrcditur, \ineam (juam
sjiondit: Monachus est; nihtl stbi el annulo. ipse planlaverat, seiltcet congregaiionem Eiclesue
Eiai in Angha 111ilhs diebus \ir magni nominis et suae, quam in studio coeleslisihsciphnje niuhjpbciler
rehgioiiis famosus, Radulfus nomine, abbas Sagn; erudierat, cuslodise et visii.uioni Mimmi Ciea ons
qtu infestalione cuj'usdam lyranni de monasietio relinquens. Corpus aulematlendeiiles lelictum, mi-
suo expulsus, aptul Palrem Anse':num, non qtiasi rum dicln ! \idenl albescere min camlons splen-
exsul, sed compa.iiota manebat, ipsi Gondulfo no- doie, quod iialum semper nigriiin soliii eraut videre.
lissimus. Hic audiensaiiutiim siniin infirmari, \enit Imputaitl ergo eleemosynaruni largilioni, qitotl
ad-eum jam mtrr infnnios diein e\speclanlem extre- albescnnt niai.us; imputaiil et laciyinartim effusioni
mtim. Cumqueille posl dulcia cceleslis vilse colloquia, et sanctse viise llhus, quod lolum etiain albestit
accepla ultimse separalioms et abeundi licfinlia, coiptis. Lotum ilaque cum re\eienlia debili honoils
effnsis hinr inde copiosis lariymaium fluminibus, Indumentis ponlificahbus iudiiunl, etin ecclesiam
usque ad ostiiim domus reeedens processisset, \o- p] B. Andreaa aposloli cimi fli>lu et canlu anie ipsiiis
cato cpiscopus fralre interim cui commiserat annu- allare deponunl. Miititut et sine moia qui Cautua-
lum sutim, accepil illuni ab eo, el siatim subjunxil: sino archit piscopo Anselmo chaii sui obiium nun-J
Tocate, inquit, abbalem. X}uix-ocatus rediit, et ex tiel,fit ut ad extiemum aniictuaenmnuscoipoii rjus
pra_ceplo episcop) recedenlibus cunctis, lenens ma- persolvendtim venial, rogel. Qui, nunlio acceplo,
niim abbatis immisit annulum. Qui expavescens et quantocius Rovecestram accedn, elaniici exsequias
ad rei novitalem obslupefaclus : Quid est hoc, in- deb.ta satis veneraiione, prout episcopalein decebat
qtnt, Domute Palet ? non esl mei otdtnis anmilum- fdignil-tiera, peT omnia exsequens, euin ante altare
liabete; sum enun Jtabitu monachus elsi non vita; Cnicifixi ecclesire, quain ipse a fundaraentis con-
unde mtlu te non necessatia onetaii fotmtdo. A.| luc sliuverat, lumulatil.
episcopus : Stune, inquil, illum; ettt ettiin tibt ne- 0 quantus inteiim monacliorum luctus, quos ipse
cessarms, el ne inobedtens in tectpiendo petstsias, aggicgaveial' 0 quanlus sanctimonialium ilelus,
quia expedit ut fial quod 10I0. Tunc llle salis admi- qms et ipsas mundo subduxerat! 0 quanliis populi
rans, et latentem huj'us rei causam prorsus igno- planctus, super qtiem benediclionem stiam toiies
rans, accepto annulo recessit. Claruit taraen, ipso fudei ai! O quaiittis pauperum gemiltis, qtios paiet no
85S GUNDULFl ROFFENSI;. EPISCOPI EPISTOLiE. $56
affcclu paverat! 0 quanlus dolor omnium, quos A iinbeiilhtas mea non sujficeie mdetetut, me ad otiut
paslor bonusannisjam triginla et uno sine queiela ejus stupidum sl acctpete renuentem increoavit, e\
rexet al! Obiit siquidem venerandus bic Paler ocla- post inciepalionem annulum me tecipere coegtt; detn-
vo Idus Martii, Dominica terlia Quadragesimse in de nonappatuil. Ha_cille. Nos aulem qui pra_senles
qna canitur Offieium, Ocult mei sempei ad Domi- ab eo lisec audivimus, inlelleximus postea non
nitm (Psal. xxtv, 15). Et idem canlatum esl in con- pbantaslicam esse illusionem, quam virsancfusin
secrattone ipsius, ut etiam per hoc Dominus cunctls somnis viderat, quia, poslmodum factus Roffensls
iiinueret qmbus studiis ejusvita inprsesenti sseeulo pontifex eumdem annulum recepit, quem Gundul-
dedila fuit. Bene enim ipsa die transiit de hoc niun- fus episcopus vivens Rodulfo adhuc abbati, sed fu-
do, quia secundum quod dictum est, ex compunctio- turo episcopo dederat.
nis gralia oculi ejus assidue intenli fuerunt ad Hsec de vita Palris Gundulfl nunc quidem prosa
Dojmnum. Et ideo, ut credendum est, ad relribu- lalius disseruimus, sed paucis antehac versibus be-
Jionem bonorum acluum ipsius evulsi sunt pedes roieis breviler fiomprehendimus. Placuit atilcm
ejus de laqueo misetiatum (Psal. xxiv, 15), quibus eos ipsos el hic subneelere; quia nietncam \im
abundat prsesens vita. Fuit aulem ttinc Incarnatio- prosa gratlorem quibusdam noyimus essc. Sunt
ms Dominicse annus millesimus centesimus octavus, B igitttr bis deni, oidine subscriplo disposiu :
regni vero tegis Angloium Heniici octavi, setalis Te,
aiilem suse plus minus oclogesimus quintus, mona- Gnndulfe Pater, peperil Norlhmannia malei,
Mundum sprevhti, claustrtim Beccense petisli.
cbalus \eio quinquagesimus primus, episcopatus
Te thonachi textt vestis, te t egula t exit.
aulem, ul dictum esl, tricesimus primus. Mexk et etexit, nec te via ptava teflexit.
Aliquanto posl obilum Palris nostri elapso lempo- Pnmo
Beccensesjuvisti, post Cadomenses.
re, ccepit ai chirpiscopus Anselmus tractare quem
in Ioco fijus posset episcopura subslilnere. Et ha- Huncmatettanstsli, Lnnfianco cotnplacuistt,
Summo doctotum docioium ptwcipuotum.
beils consilium, quod sicul ciedimus de vtillu Dei
Hoc donante dalum rexisti ponttficatum.
prodiit, xlequo supenus dixiums, veuerandum Ra-
dulfum abbatem Sagii, faventibus omnibus, ad epi- Tu Templum fundasti, donis tllud decorasii,
Roffensem et eleclum ex Jse- coltegisli monaclms, quos hic posutsli.
scopatum elegit, moie, Tu Palei illvtum vixisti, tupopulotum.
lantibus cunctis, ejusdem loci ponlificem devole
consecravit. Qui, factus episcopus, tunc piimum Teiammajatesquam, dthxete minotes.
Tu peccalotumsotamcn, tumisetoium.
intelJexit quam in se haberet signiflcanliam illa
et libt paicus.
occulta annuli dalio, quem Gundulfus adhuc\ivens Q Paujietibus laigus vtvebas,
Otando flebas, suspiua longairahebas.
alteri jiegatum sibispecialuer designavit. Unde ap- Dum sic lugebas, mttsas celebtare sohbas.
parere videtur illum praascienliam in \ita sua
Te piope mullatum cwcavit fons lactymaium.
habaisse quis posl eum in loco suo ponlificio debe-
Ante diemmottis dolot adventens libi fotlis,
ret sublimarj. Sed el hic Radulfus cum feie sex
Anno danle moiam, posltepiatn Itaxit ad hoiatn.
annis Roffensem rexisset Ecclesiam, deftuiclo An-
Te mois bis quatla tjiltt Idus Martis adoita.
selmo, ad arcbiepiscopatuni translatus, Ernulfum, \i-
rum laude diguissimum et scienlia litlerali el reli- Versibus ergo et prosa venerabilis Palris nostri
gione diu probatum, olim quidem priorem Cantua- \itam posteiis ad exempbiiii vivendi transmiliimus;
riensem sed tunc abbatem Burgeusem , posl se el si quanta gessei il non quanla debuimus diciandi
constituit episcopum. Qui omni favoie a suis rece- \enuslale depinxiraus, fecimus iamen aliena potius
plus, ipso die eleclionis suse dixit nobis: Sciebam, peiillone quam noslra praesumplione quod polut-
inquit, ftaiies, ante paucos dies me Iicet indtgttutn mus, ad laudem et bonoieni ilhus, qui et ei qtiod
ad celsuudinem hujus otdtnis inptoxhno ptomoven- fectt facere el nobis quod scripsimus concessil scii-
dum. Ajipaiutt enitn tnihi dormienli, cutn adhuc beie, qui vhit el legnal in soecula srficulotum.
essem in loco meo, Patet Gundulfus, annulum magni Auien.
pondeiis milu-offerens. Cumque <td gtavedinem ipsius
GUNDULFl EPISTOLiE D\JM.

EPISTOLA PRIMA.
^d monachos Beccenses. — Ul non trislenlut de erepto stbi abbale Anselmo.
(Yide supra Inter epislolas Anseltnl, Jtb. m, ep. 3, hujus voluminis col. 17.)
LPISTOLA II.
Ad Ansehnum Lugduni degenlem.— Ui ecclesiam Caniuaiiensem multimodis ttibulationibus affliclam
jiiwsemia suatelevcl.
(ViJe-supia in Eadiuci i Ilhl. nov. iib. i\, col. 455)
ANNODOMIIVIMCVIH.
. PHILIPPUS I FRANCORUM REX
NOTITIA HISTORICA.
(Histoue tillitaiie de la Ftance, lom. IX, p. 584 )
Pbibppe I", loi de Tiance, qui ayant ele cou- A-ou meme l'en delivrer enlierement. Ayanlapprisque
lonne en 1059, du \ivant de son perellenii 1", sa sanle et.ut alteiee el que Ie heu de son exil n'e-
regna apies lui jusqu'au vingl-neuvieine de juillet lait pas piopre a la reiabht, il le pies>e de se retiier
1108, ieime de sa \ie, lVelail lien moins qu'un dans sesEtats, car Ljon n'en faisait pas encoie
jniiice lellie, quoiquil eul de l'eloquence et quil partie, et 1'assure quilyrece\ia des maiques de
ful soigneux de faue etudiei lepnnce Louis son fils, raffeclion quil hu poilan. M. de la Cuine jle Sainle-
connu dans Ibistoiie sous le nom de Louis le Gros. Palaye, dans le rouistle ses.\oyages luteiaires en
Mais dneis monutnents qu'ou a sous son nom, et Ilalie, a decouveil une atilre lettie du inenieprii.ce
quelques auties qui le co lrernent peisonnellemeiu, a Tempereur Ileiui IV, laquelle eoinmeiico par ce
nous eng.igent a dire ici un mot de lui, pour faire mot: Plulipjms.
connaiiie ces nionfinenls comme tililes a liusloii e. Ou nous aconseive le sernjeni solennel que ce
Entie ceux de la pieniieie classe, ll y a trois lel- prince fit de quiliei sans relom Bertiadc sa coiicji-,
lies de ce piinee : liine, qui est la jneniieie en date, bine. 11le pieta li seton.I de decembie UOi, entie*
a IJeinaid, ahbe de MaimotUser, et raulre a samt Ies mains de Lambeii, e\eqne d'Airas, qtu a\ait eie
Anselme, ait,he\equede Cantorberi.La pienneie est iiomme a cet eflet. JJertiade lut obhgee d'en lane *
d'auiant plus lmpoitanie qu'elle coiiiient plus de antant; etbon sermeiil se tiou\c a la suite de celui
trails des bons senlimenis de cepnnce, malgre Ia du roi Phibjipe.
\ie voluplur.ise quil menait alois. 11 debuie par 11y a de ce prince un autre acte pubhc qui con-
a\ouer au picu\ abbi. quil avalt sou\ent use de flime 1'abrogatjon qu'Euenne, comle Je Chailies,
niau\ ais traiieiiieuls a son egard, el quil avatlne- U avait faite de lapernicieuse cotttume qu'oii avait de
ghge j'usquiti a ltii eu faire une satisfaction conve- piller la maisou episcopale ei totites ses dependan-
nable, ses peehes en eianl la cause et de grandes ces des que le siegc ue cetle Eghse vena t a vaqtier.
affaires l'en ayanl detouine, quoiquil eilt loujouis Cet acte, qui fut fait en J'annee 1105, a la pneie
aune et consiuei e son monasieie au-dessus de lous d'Yves deChariies, est sur tout inieressanlpai le
lcs auiies Apres cef aveu il conjuie Dernard et delail oii ll enlre de lout ce qu'on pillait en celte
louie sa coininunauie de pii<'r instamnieiU pour Itti, occasion. L'on 11'epargnait iion-srulemenf 111meu-
rl Iui donne comimssion de reformer 1'abbaje de bles, ni besliaux, ui provisions, mais encoie ni Ies
Farnioiilieis, oii U s'ctaU glisse des desordies scan- vitres, ui leplomb, 111le fer, m le3 pierres.
daleux. Peu de ten.ps apies, le meme prmce char- Quant aux lnonuments qtu conceinenl la per-
gea Beuiard de tentlie le m.uie serwce a celle de sonne du roi Phihppe, c'est-a-dire qui tiaileni ex-
Sajut-Magloiie a Paiih Cetle dernieie commission pressemenl de iinstoire de sa \ie, ou de son rcgne,
est en date du mois de feviiet 1095; et J'on voil nous n'avons que trois petites pieces de \eis, qui
par la que la lettie, qui n'est pouil dalee, la pre- sont aulanl d'epitaphes consaciees a sa meinoiie.
teda de quelque lemps. Doin Mabillon en ajanl La premiere en cinq grands vers ne contienl que la
nou\e roiiginal d-auslechaiiner de Marmouiier, la date de sa niort, encoie expinnee d'une manicic
Jitgia\ei dans sa Dtplomaitque, pour servir de mo- assez obscure. La seconde composee de dix \eis
dele du caracteie en liisage du xic siecle, et l'a elegiaques, le fait descendre des anciens Tioyen<*,
leimpiimee depuis tlans IJ corps de ses Annales. et le lepiesente tomme 1111 pnnce bien r.tit, puis-
La leltie a sauit Ansehne esl courte, niais bien 1 sant, belliqueux, bon poluique, qui a\ait de la pieie,
ecute a tous egaids. Elle fail parlie du recueil de ^ de la douceur, tle r61oqueiice, de ragienienl en ses
telles de cet aiche\eque, a qui elle ful envoyee lors discours el ses maiiieres. Enfiii la iroisieme, de
ile son second exil a Lyon, cn 1101. Pbihppe Jui douze giands veis, saus enlrer tl.uis 1111st giaucl
inarque -'exiieme pait qu'il pieuail a ses peines et detail, iait assez bien dansiessix preroiers \eis le
lui offie sa protection, si -elle peut les lui adoucir, caracteie de Pbihjipe.
———^—«
PeiMFFI I BECIIS
EPISTOL^ ET DiPLOMATA.
1. \enerabili Majoiis Monasteiii abbati, ojnnique cob-

ad Bemardum, Majotis Mo-
pnilippi tegis epistola— giegaiioni sibi co.nmissa., salulem.
nusieni abbatcm. Iil jtetdtltssimos Faiensis Qu'in\issanciii,uenivestraui in mu^lis me exas-
patthenonts motes tefdnnet, hotialut. jeiasse cognoveiim, tainen \o'o vobis manifeslum
(MABILL. Annal. Bened., V, 311.) esse. etclesiam vesuain supei omncs alias inonasii-
PHILIPPIS,Dei gi >i.a F aiicoium ie\, BIIINARDO, ci oidinis ectlesias dilexisse, et oiout r Iimiiilii.ueu
839 PHiLIPPI I FRANCORLM REGIS g_3
et palienliam vestram amodo diligendamdisposuisse A monasiiti oidinis rehgione, dem vero exleiioium
Veiumquiamultis et jnagnis prsepethtus negoliis, depopulatione, nt patici fiattes, qui adhuc ibi re-
peccalis meis, faleor, exigentibus, vestrse sanciifati manseranl, de rebus ecclesise, prout monachos de-
satisfacere" neglexi, nune obnixe deprecor, iume, cef, Sustentaii non valerenl, cl jam pene ad ssecu-
licet immerilum, deinceps in orationibusjresiris sus- hrifalem redacli, unusqulsque de proprio suo, prout
cipialis, quatenus per eas in pra-senti et in futuio poteiat, cum magna necessilale et ordinis trans-
merear adjuvaii. Confldo eiiim quod magnam apud sibi De bac rrgo desolaliojie
~ gressione dictoprocurabal.
Deum babent flduciam. Nnnc ignur sequendo vestl- eum supra abbale Haimone rationem ponentes,
gia pisedecessorum nostrorum, monastrrium sanctse cum se excusare non posset, et per nrgligentiam
Maiise semper virginis sanclseque Faise, in quo ex stiam omnia hsec accidisse cognosceret, assensior*e
infirmilale et ltieuria inhabilanlmra omnis religio et ejusdem el supplicatione fratrum loci ipsius habj-
monaslicus oido penitus est annullalus, et (quod latorum, admoniiione quoque opiimalumnoslioium,
miserabihus estj pioslibulum factum esse condole- el suggestione quorumdam rebgiosoium \irorum,
mus, pio salule animrfi meie per piscsentem char- hoc coiisihum salubrereperimuSjUlecclesiam ipsam
lam in celhm vobis jure perpeiuo possidendura in manus-firdinate elmonastice \iventium, abbatts,
tradimus, coiicedinm», et auctoiitale iegia confii- n \ ldebcel BLrnardt et monachoriim Sancli Marlini
mamus :qualenuspei sanclilatisêstrae piudenliam, Maj'ons Monasieni, ad ifisiaurandum tiaderemus.
eloratiomim \estraium instantiam ordo monaslicus quod eifeciraus pro redeinplioue anirose nostrsr, elc.
ibidem reformetur ; et Ecc.esia Dei, quse hactenus, Aclum est hoc Pansius pubhce ni aula regia,
proh dolor! adultennis foedata est complexibus , coram subscnplis leslibus, anno ab Inc. Domiin
enanlo lempore a servitio Deiprivata esl, cnm ec- 1093, indicl. J, epacla xvu, x Kal. Mariij, regnanle
«lesise vesiras flliis de valle Jaei ymaram ascendere, Phihppo lege, anno ordinalionis susexxxvi.
clcaniicum gcaduumjse caotaie congralulelur. Con- Iiiiens apposiia -sunt signa ipsius Philippi
(His
ibriamim itaque m Domino nihil hsesitanles/scien- regii, Ursionis Sih.uieclei.sis episeppi', Hngonis fia-
tesqtte auxilium meum vobis in nullo defulurum. tr.s Plnhppi regis, Widoms dapifen ret>is, AdeH-
Valete. (1) roi lonslabiilaui regis, S'monis <le Niello, Goislini
legis cambeilarii, Gatileui camberlarii regis, Wil-
,11, lelmi canibrilain reginre, et Haitluuu railibeilajii
Philipjn regis ephlola ad euntdem. r- Illi monasle- reginse, el ahorum. Ex monatlns huic sancuoni
rmtn S. Maglont Paiistensts commttlii tn tneho- prsesentes furrunt Hdgodus, qui futt Suesstonum
«tetit statum tesltluendum. episcojus et Andteas fuitei ejus, lioibeilus Patisicn-
(MABILL.ubt sujira, p. 316.) stspitot _-/'•« dicti ccenobn, et Jiolbeilus de Caslella,
f. qut juit dnpifet supta scnplitegts Pluiijipi, Hubei -
No(um sit omnibus habere nos capellam domini- lus canceltanus scupsttet subscnpsii.)
cam, in honore beati Barlholomaai apostoli et beati III. '
Maglorii-eonfessoris conslruclam, sitam in Parisio-
riim ci\ilatej'uxta aulam regiam, quse Iiactenus a Plulippi iegis epistola ad S. Anselmum Lttgduni
exulanlem* —Ut Galliam vtsilate dignetut*
propiiisabbatibusiion tam gubernala quam deso-
lata videbalur, maxime tempore Haimonis abbalis, (Vide supra Inter epjslolas Anselmi, lib. iv, ep.
per cujus incuriam in lanlum annihilata erat prijno i>0,Imjiis totni col. 230.)
{.) Vide Ivonisepistolam 70, ad Galleriiun Mel lensem episcopum.
JURAMEJNTUM PHILIPPl
REGIS FRANCORUM
Quo Beittadam pellicem, jubente ponttfice Romano, se dimhsurum pollicetur.

~
(LABB.,COIIC!/.,X, 658.) t
i Audias, lu Lamberle, Atrebalensis episcope, t muluum colloquium st coniubernium, nisi sub

i qui liic aposlohca \ice fungeris : audiant archi- t testimonio personarum minime suspectarum, non
t episcopi, et pTsesenlesepiscopi, quod ego Pbihp- « habebo. Hsec omuia, sicut litlerse papa. dicunl et
L pus, rex"Francorum, peccaium et cousueiudinem i vos jntelhgitis, sine omni malo ingenio observabo.
* cainalis et ilhcitse copulre quam hacienus cum c Sic me Deus adj'u\et, et haec sacrosancta Jesu
i Berlradaexercui, ullerius non exertebo : sed pee* t Cbristi Evangelia. >
i catttjn isttid el flagitium penitus et sjne omni Similiter et Bertrada cuuj exeommunicationis
» fcliaclatione abjuro. Cuin eadem quoque femina \inculosolveretur, taclis sacrosanclis Evansjeliis in
m DIPLOMATA. 8il
persona -sua boc IJein juravit sacramentum. APiato sancjli Germani Parisiensis, Rainoldi nihilo
- Aclum Parisius in prsesentia domini Daimberti minus Stamjpensis : aichidiatonorum eliam quaiii"
Senonensis, et Radulfi Turonensis, arehiepiscopo- plunum, et honorabilium clrricorum, et laicofum,
rum; domini quoque Ivonis Carnolensis episcopi, non parva mullitudine inibi consislenlium.
Humbaldi Antissiodorfinsis cpiscopi, Joannis Aure- Taliler itaque ex apostolicse sedis auclorilale reln-
lianensis episcopi, Gualonis Parisiensis episcopi, corporalus est Philippus r«x Fiancorum sanctaj ca-
Manasse Meldensis episeopi, Baldrici Noviomensis tholicse Ecclesise matri suse iv Nonas Decembns,
episcopi, Lamberti Airebalensis episcopi, flumberti indictione XIJI, annoautem Dei Christi ilOi, pon-
Silyaneelensis episeopi : abbalum quoque , Adse lificanle veio in sede Romana PaschaJi papa H,
Pansiensis, Olrici sunihter Parisiensis, Ramaldi de auno setlo»
PHILIPPI f&E&IS
DIPLOMATA DUO.
i. B tuli. Et ne memoria deleretur Iiujus beneficii, litte-

-^Sigtllum Philippi regis de Sancto Germqno.—Ad rasinde fleri prsecepi, quas ipse propria manu fir-
augmentum fundaltonis ceilm S. Getmam in Laia mavi. Tesles supradictre dalionis subtiluiari prre-
nova concedtt ptmdta. cepi. Considerans \ero quod de die in diem in plu-
(Anno 1072.) ribus hominum refiigescit cbanlas et abundat iniqui-
£WAIITE_IE, ampL Collect., I, -490, ex charlarlo Go- tas, liajc omnia in sigilli mei prsesidio et tuilione
lumbensi.] subscribi feci, ut qui post nos venerint, jsciant quse
I» nomine sanclse et indi\iduse Trinilatis, Patris
~ pro animse mece, et anieeessorum meorura redem-
\idelicet, el Filii, et Spirilus sancXi. Amen.
monachis Columbensibus B eo et sancto Ger-
Ego PHILIPPOS gratia Dei Francorum rex. Nolifi- plione
caii volo tam'pr__senlibus quam selali poslerorum, mano servientibus concessi vel dedi.
Aclum puMce Parisius xn Kalendas Junii. re-
qualenus avus nosler Robeitus rex in honore Dei et
Sancti Germani apud sllvam qua. Laia vocatur, fnanle rege Phihppo, xm regni sui anuo.
S. Goifffedi Pansiensis ejnscopi.
qaoddam construxerunt monasterium , adhibitis
neeessanis Ibidem servienlium fratrum. Pater vero S. Hugonis comitis Mcllenli.
S. Simonis de Monteforli.
uieus, videhcet rex Henricus, qui posl eum Gallise u
rexit imperium, concessis omnibus qu__ille dederat, S. GujdonisdeMonle-Leherii.
S. HugouisdsPuteoIo. J
plura tribuendo locum amplificavit. Ego igilur, ut
essem parliceps lanli beneficii, supradiclo mona- S. Ivonis comilis.
steiio et monachis IMumbensibus eodem in loco S. WiJlelmi Albani.
Deo famulanlibus, dedi omnem decimam vini et S. Gaulerii.
annona. mese, quse pertinenl ad cellarium vel grana- S. Gainerii.
rium Pissiaci, videlicet de Trel, et de Charla vana, S. Fromondi fratris ejus.
et de ipso Pissiaco; decimam etiam Alvers vini et S. Goisfredi filii Nivafdi.
annonse et leguminum, et aveuse undecumque sit. S. Nizardi fratris ejus.
Similiter dedi omnem decimam annonse mea et S. Hugonis filii Gauterii de Pissiaco.
S. Walterii infantisJrairis ejus.
avena., Ieguminum de Aquilina, et omnium cremen»
torum meorum, quse facta fuerunt in ea. Molendi- H.
num eliam Eilioli-curtis dedi et terram Gaudtne. I rex Francorum jubel bona episcoporum
Brancas eliam de Laia quanlum necesse fuerit ad Philippus
Cainutensutm defuncloi um iniacla set van,
focum monachorura, necnon et mortuum luciim D ; (Anno 1105.)
quanlum sufficit ad tisum monachorum, et hospittim [ACHERV,Spicil. III, 296.]
suorum, et pasluram lolam pecoribus monacliorum, In nomiiie sanctse el individuse Trinilalis, Ame
el etiam hospitum suorum. Dedi etiam vivum ne- Philippus Dei gralia Francorum rex.
mus quantum luerit necessarium ad sedificia mona- Nolum fieri volumus universis in Regno Fiauco-
chorum, vel nova facienda vel reparanda. Gaute- rumper fulura lempora successuiis, quod domnus
rium quoque quemdam (-_) collibertum meum, et Ivo sanctse Carnotensis Ecclesi.fi \enerabjlis episco-
omnem ejus posteritatem, et apud Rivoldicurtem pus humili devotione celsitudiuem nosirse serenitatis
qulnque hospites prseditto lopo beali Gerniani con- adierit, obnixe deprecans ut pravam consueiudineni
(2) Collrberti nec servi erant nec liberi, sed me- lamen ut propius ad servos quam ad liberos acce-
dium quemdam inter ulrosque stalum jenebapt, Ita dereiit.
PATROL. CLIX. 27
m PIIILIPPII FRANC. RECIS EPITAP.IILM flUPLLX. Ui
in demibuS episcopalibus ejusdem Ecclesise a comite Atcnumi o\es, et boves,eica3teraanimalra,ornniaque
Ilenrico cognomine Stephano , et Adela uxore ejus , reliqua mobilia, quse congregata, vel collecla fue-
eoncessione lihorum suorum Wiilelmi, Theobaldi, rint, sive in tttbe, sive exlra urbem, ante obitum,
Odoms. Slepbaiii, remissam et liberlalem prsedieti? vel discessum episcopi euj'uslibet, inlacla maneie
domibusei rebus in<eisdenicolleclis a prsedictls co- firmamus : illis profulura quibus episeopus reser-
imtibus donatam concederemus , et noslra pragma- vare, vel <lonai*e, seu per se, seu perxficonomum
lica sanclione flrmaienjus. suum deereverit, utmajores personre Ecclesiss, si i5
Cujus pio desiderio assentientes, et sequissimse episcopo abqua occasione pisevento faceie iion li-
poslulationi auiem inclinantes, secundum lenorem cueiil. Coneedimus etiam ut exaclio, quse defunclis
scripti, quod de pi.edictis rebus prselaxaii comiles episcopis, \el discedenlibus fleri solet in seivienles
fieri decie\eiuni, nostise maj'estatis auctoritale res episcopi \el rusticos, de co_tero numquam iiat.
proelaxatas a prava consueludine hbeiamus, domum Hfic oninia sicut a praadictis comitibus eoncessura
scibcet, et domus ejusdem fenum, plumbum, vi- e?t et fltmaium, et nos, ut prsedictum esi, concedi-
trum, hgnum, lapides, cxleraiiique supellectilem, mus, et per pragmaticam sanctionem noslram fii-
scilicet tabulas, scarana, seabella, vasa \mana, le- mamtis testificanle [lestiflcaio] charactere nosiri
ctos, necnon coquinas ethoriea, granaria, celiafia, Jj nomjnis, et sigdlo nostrre majeslalis.
torcularia, furnos, furnoiumque domos, si\e in Philippus Dei gralia Francorum rex.
urbe, sive extta mbem, silvas ut non vrndaniur, nec Aclum et confirmatum Paris. anno Dominicse In-
saceidaiilur, nec denlur; annonam quoque, vinum, ca.nat'.oiiisll05, annoveio regni nostn XLVI.
PMIIiIPPi I BEf&IS
EPITAPHIUM TRIPLEX.
Historias Francorum Scriptotes, tom. IV, 167.)

{DUGHESNE,
I. G Augusti ternis conscendil in a.tra Kalendis,

Ex oeleti hbto ms. D. Alev. Pelavti senatoris Pan- Annis sceptra novem vigies et bis agens.
siensts.
Septem milleno centum simul adde resecto. JII.
Tnncque sciesannum, Regem subiisse JPhilippun.
mortis dira. nulli - Rex-fueram pr__dives opum, linguaque disertus,
Ingressum renuenlis,
Auguslo quarlas Orbi signante Calendas, Progenies regumrvirtutepolens, genus altum.
Iu feria dieta Sylvestri dobmate quarta. Glona roagna mihi, qua tendltur semula virtus.'
II. Hac lumulalus humo naliir__ debita solvi,
Ex alio ejusdem doinini Pelavii codice. Ac cinis in cineiem sensi datus ecce quid essem.
Fiancorum summus latel bac telture Phihppus, Heusl quid honor, quid opes, quid gloria, quidve"
Rex fuit hic magni progenies Prianii. fpoteslas?
vultu stellante serenus Astpelii, Benedicte, luam specialius sedem,
Corpoie procerus, ,_Eflieream concede rogo precibus mihi sedem.
Imperio species congrua Romuleo.
Strenuus in bellis, regni defensor a\ili, Julius exaclis dum lucibus iret ad assem,
Sollers consiho, providus eloquio. y, Sphitus Augustas ce&sitmeus ante Kalenrlas.
trucis coercitor $ui legis ha_e, merilannninui mihi Judicis !ram
Insignis pielate, irse,
Verbis jocundusj mmihiispi jiiai-j/t-". Exise. sed nrecibus faveas his, Christe Redemptor.
ANNODOMINIMCIX.
SANCTUS HUGO
ABBAS CLUNIAGENSIS
YTTA SANCTI HUGONIS
Apiil. l. III, d. 29)

(BOLLAND.J
COMMENTARIUS PRJEVlUS
A omnia lepelamus, ibidem inveniet curiosus lector

£ I. Deccsso^tsej is, alas discijntli, anvct memo- addimus tamen elogium, quod nobis Chronologi
utbi'es.
abhatum Clun<acensium offerl: « Hic non solun
1. Primam o*diuis Cluniacensis scdem et incuna- carnis sed etiam mentis nobihlale conspicuus-exsli
bula, atque omnitim ej'usdem inslituli ccenobioruro lil, ac locum islum (Cluiiiacum intelbge) supe
caput, ad 15 Januaui in Vita I_. Bernonis descri- omnes anlecessores suos scdificiis, omameulis, pos
psimus. Fuil is abbatum Cluniacensium primus, e) sessiouibus, monasieiiis,^cellis, ultra quam cred
aniequam Cluniacum conderet, Gigniaci et ccenobii potest, usquequaque hde et induslna sua amplia\il
Balmensisj sub cujus fundatore S. Euticio lironem Qui cura esset omnium \irtutum exercitiis decentei
vitse monaslic.fi egerat, ânctissimus archimandiita. ornatus, monasiicse religionis oidinem laxius dif
Hlum annoDomim 926\ita functum S. Odo excepit, iluentem providenlise manu resluctius coarclavit,
nobil.s Francus, ex canonico S. Martini Turonensis geminasque missas, unam sciheet pro fiauibus de-
monachus elabbas pnmum Tulellensis Lfactus. Cui fnnctis, aliam veio pio \i\is in duobus oratojiisa sc
Ajmardus suc-*ess'U,ahoeoque \ario apudsenploics consiiuetis quoiidie cantan tonstiluil; eleemosynis
i)o nine Eymaidue, Ademarus et Ademaidus vocita- veio supiaomnes noslri lempojis hominesita sem-
tus, eximuis sanctai simplicilalis ac innocentise cul- pei fuil intenius, ut illiusEcclesiaslici \erbi sententis
lor,Jioc nifehvquod anlio 954. \idendi facultatem 3 digne sibi congiueie judicetur, qpa dicnur : ______
amisit, quare suapie sponte digniiatem a se abch- mosynas tlhus enmtabit oinms Ecclesia sancioium
tans, illam S. Majolo cessil; qni noljili admodum (EcclL xxxi, 11). Hic a Deo nobis donatus diu ad
loco in pro\mtia natus Valenliola., pruno Matisco- piofectum liujus loci vi\ere perunssus est, giegem-
nensisEtclesise arclndiaconus ftiit,vitamque landem que sibi creditum verbis pariler et exemplis eru-
cum raoitecommutavit anno Domini994.De morluo diens, multipliciter augmenlaui; tandemque senio
Miflecius S. Odilo, de Meiceur dictus, Beraldi 1, confectus, III Ralend. Man m hebdonlada paschali,
cognomento Magni, Domini deAlercono in Ar\eims sancto sinu quievit. _ Ha_cinde.
etGerbergse fihus. Post rujus lellcem ad superos tr. n- 2. Anntts S. Htigonis natahs, cx anno obiius et
suum, qu,*inannumlQ4_ mcidU.S.Hiigo, dequo lnc acla lune setate defimendus est. Obiit scihcet, ut
a§inius,ad abbause Cluniaeens.s cla\um sedere <.o_- scriptoies \itse tradunl, annum agens aetaus octo-
pit; de quonon nauca \iroium insigmum testmionia gesimum quuitum, octavo die poslquam e vita S.
biljliothecaCluniacensiscolligit; e\ qua utdelibenius Anselmus raigravit, quem cum ad 21 Apnlis circa
a'iqua, pnmura auclons \ilsc S. Ainulpbi episcopi Pascba anni 1109 ob isse ostenderimus, necessumest
Suess'oneusis bujusmodi eslo : t Ftiit corpoie et nalalem S. Hugonis in annum Chiisti 1024 mcidisse.
ammo casii-simus, eleeiiiosynis et oiationi juguer ',Natum igitur S. Hi.gonem anno Cbrisli 1024 dici-
iiUenlus et addicius, monastica. disciplmje cuslos et mus. Anno 1059, setaiis xv, apttd Chmiacenses S.
promotor insiaaiissinnis, perfeciorum monachorum Benedicii institutum amplexus, subS. Odtlo.ie lunc
alpeisoi.arum ecclesiastico cnltui Jdonearum muri- abbale monastieam \itam iniii; decimo post, ceiatis
tor perpetuus, sane.a. Ecclesia. piocmaioi etpropa- sc.l.cet \xv, CliTisti aulem 1049, eidem \ua funclo
jatoi mire f.nens. > lloc aiuem Sigebeili Geinbla- in abbauales mfulas successor Tenuntiatus, el) in
*ens<sad annum 1087 : . Hugoabb.s Llumacensis, munere ichqiiam vtlam posuit, scihcet annos sex.a-
lieiate insignis. discretione prsecipuus, san.tuate ginta. additis oclo diebus ac duo' us mensibus, ut
uiebgioiieclafushaljeim*. i Piuia lus si-mlia, ne scribitur In fine Vuse secunda?; longum sanclse
817 S. HUGGNIS ABBATIS €LUNIAC. 848
digmtalis lempus, et mullis, quos prseceptis reli j\ 3. Pontihces, qui -sub tanto magislro viiJmem
giosse vilse imbuit, admodum salutare. Nam e sthols comparaiunt, quse eos primum adsaciam purpuram,
ejus episcopi, cardinales, ponlifices, virique ob vita deinde ad suum ecclesiastiese dignitatis apiceni e\e-
eanclimoniam sacro culiu insignes prodiere. Clunia- xit, Urbanus II et Gregorius VII sunt : ille ex cano
censes quippe coelitum cboris insertos B. Morandum nico regulari ordinis S. Auguslini.qutm in Romano
et S. Udalricum illi debent; quorum ille 3 Jnnii Lateranensi monaslerio professus fuei at,' arciius
apud eos, bic vero 10 Julii colilur, admissusab ipsa \ivendi inslilutum quserens, monachum in coenobio
S. Hugone ad monaslicum habitum, cum Geraldo S. Trinitatis Cavensi induit; indeque piofettus .n
episcopo postea Osliensi faclo T De quibus ista Galham, inter Cluniacenses, sanclo pi imum Odiioni,
Chronicon Cluniacense : c Iste Geraldus fuit Ratis- ac deindesuccessonejus S. Hugoni erudiendum se
ponensis civitatis-sehoJaslicus, et rogatus a S. Ul- dedil, a Gregorio VII, quicum jn Cluniaco, dum
daiico adiil Ilomanam urbem cum pr__dieto Ulda- uterque monaehus adhuc crat, sanclam famihaiita-
lico, el oJjtcnta absolutione suoium peccatorum, tem coniraxerat, cardinalitiapurpiiradonaius. armo
exploiatoies \irtulum venerunt ad~S. Hugonem, el tandem 1088, uiiiveisse Eeclesia» rector, S. ietil
sub ipso in Cluniacensi monasterio seeundam rege- pontificiam cathediam ascendtl. Hic \ero, id est
neiationem susceperunl. Ipse \ero Getaldus erat B GjegoriusVII,Htldebrandus anieponlificalum dictus,
sapientia, consilio ac morum gravitate insigniter ex coenobli Cluniacensis pnoie, a Nicolao II in car-
pisejjollens, nonpost multos annos major prior con- dmalium eoliegium allectus, et anuo 1073 unanimi
slitutus, ac poslmodum jubenle apostolicse sedis Patium consensu eum insigni Ecclesise emolumento
prsesule Gregorio scihcet VII, Ostiensis Ecclesise ponlifex enunlialus, lania virtute ac vilse sanclimo-
ponlificatu subhmatur. "Cujus sedis curam rexit cum nia effnl_.itul nonnne exinde sanciorum fastis in-
-sunima sollicifudine credila.que sibi negoiiaiionis scriplo cuin lisdem et sacrum cultum obiiiieai.Mulfa.
•talentum Doraino suo curadupbt-alaieportaiis usura, ejus ad S. Hugonem lom. XXVI Conciliorumepislola.
meruit audire : Euge, setve bone et fidehs, iniia in exslant. nara Ula in lempestate, quam perpetuo
gaudium Domitti tui (Malth. xxv, 21). Sanctum quo- dissidio adveisus Gregorium et Ecclesiam Henri-
que Uldancum, divinis magnificum exereifii., S. cus III imperator coneitarat, opportunus poniifici
llugo abbas ad sacerdolale promoveri fecit officium, consiliarius fuit, et arduis in commune rei Gbri-
"sibique constiluit Capellanum et consiliarium, et islianseemolumenlum tractandis negotiis prsefeclus;
quia sciebat eum \irtute ac sapientia tolum esse in quibusquantopeie pontifexdesideraret ejus ope-
vomposilum, siio etiam gregi apud illuni confessionis ram, quamque necessanam eam haberet, Ep. 62,
prseparavit adilum. Unde accedebant ad eum tam 3 lib. 1, expnmit: n Proinde, inquiens, noscat rebgio
isenes quam juvenes, diversis passionibus labnranles, \estra, quoniam qui denegalam nobis pra.senliam
tanlo sinceiius quanlo securius conscientias suas veslram iiaclenus cum admiratione sustinuimus,
illi aperienles.Ipse vero cum suinma charitaieomnes deinceps sine multa anxielate el menlis perlurbatione
i.uscipiebal, et more sapientisslmi medici congruis ferre non possumus. Meuiinisse enim debelis quot el
quousque poemteniise remediis euiabat. Isle vero S. quanta negotia ii£vesira inanu et confialris noslrl
Uldaricus, ex jllustri prosapia Baniiaiiorum Ralis- Giraldi Ostiensis ejiiscopi posuerimus.quse propler
ponse civitalis prociealus, \elut lucifer inter csetera absentiam veslram aut negleeta pereunl aul compe-
poli sidera, sic inlef cognalionis suse relucebat no- lentem finem babere non possunt. Quoniam cumT
bile siemma. Gsetera ejtts virlutum rnerita et mira- prsefalum episcopuni in seivilio S. Pelri ultra mon-
cula in libro geslorum ejus habeulur, feslivitas seu tes ad regein misimus, vos venturum a_siimabamus.
ipsius solemnilas apud nos agitur deeima diemensis Quapropter, elsi eommoli, dilectionem veslram
Juhi. i>Hsecde Geraldo episcopo sanetoque Udalfico. inlimo commonemus affeclu, ut nos in multis et
B. Morandi Yita brevis, suo tempore danda exstat magnis angustiis positos quanlocius visilare cure-
in Bibliolheca Cluniaceiisi, col, §01 et sequenlibus. - lis, t elc. lta ad eum prseier mulla ejusmodi alia
llis accensendi sunt illuslfes quoque ex eadem ponlifex ; cujus quse difiicilltma erant cum Hennco
schola viri Goderanus episcopus Xantonensis, Du- modo memorato negoiia sic tractavil ut periculosa
lannus arcjiiepiscopus Tolosanus, et Hugo dux Bur- ad tempus tempeslate hberarit pontificem; et Heh-"
analhemalis Vinculo,
gundi.fi; quoium postremus, Robeili II, Burgundiss ricum, solutum quo lenebalur
ducis, ex Henrieo ejus (ilio nepos, sanclions vllse Ectlesiae amlcum fecerit.
incensus desiderio, transcripto Odoni fratri ducalu, 4. Arcla ei necessitudo cum B. Petro Damiano
ei scilicet, qui Cistercium paulo post lundavit, in inleicessit, cujus htleras aliquol ad eum missas
Cluniaco sub S. Hugone monacbum indutt, postque Riblioiheca Clnniaceiisis colligil. Fuit aulem S. Pe-
tres ibidem sancueacseveise vilse annos diem obiit, trus Damianus in Cluniato, ibique S. Hugonis re-
anno Chnsti 1097, cujus apud Cluniacenses sepulcro latu terribilia ista exempla didicit, quse referuntur
hoc epitaphium inscriptum legitur : Htc tequiescit in epislola IS, hb. n; -et eodem hortalore Vitam
vtt cehbtandm memotim, mqgnus swcutt con'emptoi, B. Odilonisconscripsit; ila enim Damianus loquitur
Hugo duxBuigundtm, monaehus Glumacensts,poslea in ejus prologo: « Hugo, Cluniacensis monasterii
saceidos,. retlor et spiritualis militise duv ac prsecipuus infor-
849 VITA. — COMMENTAR.PRJSV. 850
mator.hoc mihi laborisinj'unxilulVitamB.Odilonis, A aulem illius ecclesise abbatihus et monacbis, lanquam
decessoris videlicet sui, proprio siylo succincte per- nostiis ep:_copis et canonicis, et vivis et morluis
siringerem, -ut ox his, quse in anterioribus paginis faceremus. »
latius reperiebantur esse difiusa, utiliora quseque § II. Impetatorum ac regum erqa S.. Hvgonem
magisque iieeessaria brevi compendio deflorarem. observantia 'smgukuis.
Cujus ego compul.us imperio, non lueulenli venu- 6. Sseculi principibus impense charus etiam fuit
statem aucupabor eloquii, sed sicttt ex onlatis api- Hugo. Ex his digmlale priraus nominatidus Henricus,
cibus deprendere pulero, cum Dei omnipotenlis au- imperalor hujus nominis II, rex Germanorum III,
xtlio, mea. veritati deservire tentabo. t Desiderio cui cum ipse anno 1051 i de reddila sanilale et
quoque abbate Casinensi, summo postea pontifice et concessa divinitus filii adoptione i es-.et per liueras
Victore III appellato, familiariter fuit usus Hugo gralulatus; denuo eidem scnbens imperator, sic
- sanclus; nam Casinum circa an. 1083 profectus, concludit epislolam : t Quod auiem te pro longiu-
inter suos ac.Casinenses monacbos communionem quitate ilmeris negasti pottiisse venire, sicut jussi-
meritorum cum eo inslituit, quod ila lib. III Chro- mus , quanquam gratanter tuum su.cepissemusr
mci Casinensis, cap. 50, Leo Ostieusis prodit: « His advenlum, eo ignoscimus tenore, ut in Pascha ad
temporibus Hugo venerabilis, Cluniacensis abbas, B nos Coloniam venias, siest fien possibHe. 'quatenns,
vir vilse ac famse celebris, ad Patris Benedicti sl audemus dicere, eumdem puerum, quo ita Iselatus
limina de\otus advenil. Quem venerabilis Deside- es, de sacro fonle susciperes, et spirilualis paler
rius, ut tantum decebat virum, magno cum honore tuse benedictionis munere signares, sicque simul
suscipiens, et soeielalem Cluniacensium fratrum expiati fermento deliciorum, paschali solemnitate
' noslra. eongregationi conjungens, inilo foedere, et merearour perfiui azymis ccelestis glorise. i Ila
nosirse apud illos et illorum apud nos -congregationis faclum anno sequenti, et pateino nomine Heniicus
inemonam perpeluo babendam singutaies illi viri nuneupatus puer, impeiaior postea appellationis
decreverunt. s isiius III, rexIV; cujus, deruncto patie orphanl,
5. Quid nune Galiiarum episcopos tlicam, per S. mater vitlua, « dilectissimoPaliiet omni acceplione
llugonein monaslerio Cluniaeensi devinctos? Duos digno abbau Hugoni, i anno 1056 scripsit epistolam,
nobis exhibet spieilegii Acheriani tomus Vlin Mtscel- quse esl 14 ni Spirtlegii Achenani II Miscellaneis
laneis epislolarum, Araldum et Isembardum, ptr (ubi prsecedens quoque el alise raox cilanda. refe-
quos lnsignilercommendatadisciplina, et locuplelala runlur) in hunc sensum : < Quia in luctum veisa esl
quadam lenus Ecclesla Cluniacensis est. < Aialdus, ctlhatamea (Job. xxx, 31), pio gaudio gemiluiai,
Ecclesise Carnotensis episcopus el ejusdem Ecclesia.' *"'et pro e\sultatione, quam bllerse vestise fecerant,
canonica fraiernitas, bona fama virlutum Chinia- refero lamenfabilem planclum. Cor lamen moerore
eensis monasterii tanquam floienlis horluli, suavis- pavidum refugitex tolo refeire. Quapropler el quia
simoliliorumalque rosarum odoreperflali, et idcirco velox fama malorum, ut solet, meum vobis dolorem
iiabemfeefratennitatis ejusdem monasteiii desideiio nuntiavit, precor ut Dominum meum, quem diutius
divinilas inspirati, pr«l)endam quamdam fralnbus in carne servare noluislis, saliem orando cum vesiro
prsedicli monasterif in perpetuos usus concedunt: i conventu defunclum Deo tominendelis; filiumque
ut babeturnum. 25; de.nde, num. 24 : t Isembar- vestrura diu sibi hseredem fore ac Deo dignum obti-
dus gratia jDeI Aurehanorum episcopus et loia nealis, el turbas, si quse conlra eum in veslris vi-
congregatio sanctse Crueis . . . ab Hugone venera- cinis parlibus regni sui oiianlur, etiam consjlio
bili abbate Cluniacensi et sanclissima congregalione sedare studeatis. Vale, Paler. i
sibi commissa rogati, ul pio anteriori dicfione et 7. Non defuit parlibus suis Hugo, sed pessimo-
soeielalo quam in\Icem inierant, prsebendam cujus- runi consibariorum aduialoriis suggesliombus de-
datn canoniti, ecclesise et Petri et fiattibus ibidem pravalus paulatim Henricus III, EcclesiseIibcrlatem
senienlibus perpetuo habendam concederent,»... P ac jura vioiando, per manifeslara contuinaciam in-
ea rafione annuerunt, ut ct ipsos nos, inquit epi- Obedientiamque, tandem commeiuit a Gregonopapa
scopus, in stto inslrumento, t in consorlium suum VJI excommunlcari, in Augustino principum con-
reciperent, et unumquemque canonicorum nostro- \entii pnvandus nnperio, nisi inliaannum cum Ec-
rnm, tanquam unum ex monachis facerent, et nobis cleuia ledivisset in gratiam. Tunc sese in arcto
oralioiium et eleemosynarum et cseterorum bene- positum videns, Hugonem, cujus consilia el moni-
factorum suoruni pailicipium darent; et uniuscu- uones paternas forsitan audire neglexeral, ccepit
jusque caaonicorum noslioTum obilum et anniver- respiceie, elin Itaham catisa absolutionis petenda.
banum obitus diem, tanquam Tinius monachorum transgressus, eodem inienenienle atque pro ipso
siiorum clauslrensium, precibus, eleemosynis et spondente, conseculus est gratiam, anno 1077. Sed
Cdeterissolemuiialibus tommendarent; si veroalicui brevi ad ingenium rediif, autpotius pcenitenliaslar-
canonieorum placeret monaclium fien, si nihil dare vam exuit simulator, eo quoquepiogressus,autanti-
\ellet \el posset, gratis reciperent; nosltum vero papa creato scliismaperniciosissimumstiseilaril, ad
anniêrsariunijTioeest episcopi tanquam abbatis sui multarum animaium ruinam, lotiusqueimperii con-
facereal et successortmi meorum quolannis; nos fnsionem extremam. Sed qui fidelium omnium com-
831 S. HUGONIS ABBATI-SCLUMAC. 852
inunem Patrem de Petii sede tonalus est exturbare,, A _ effectum noslra dnigeie dignetur opera, i illa utique
ipsea propno fibo Heniico IV dejectus ab imperio3 de quibus in eadem epistola sie erat polhcilus. < No-
est anno 1105. Tun<>consihi inops, <tcbarissimo_ luni lacimus serenitali veslise quod pro reparatione
atque dileelissimo Palri Ilugoni, et universis sanctiss ecclesiaium, quse nosliis tempouhus, nostns pec-
fiatnbus Cluniacensis ccenobu, dulcemflhi affectum,, catis, beu ! corruerunt, ommbus niodis, proul Deus
ac devotum fratns, imo servi obsequtum, » defe- \ires dedent, volumus laborare, et sanis consilns
icns, sctipsilfipistolam, quse in[-diclis Miscellaneis_ omnnim bonorum amodo acquiescere, si quo niodo
est decima, boc cxordio : « Qtua luam semperf \aleamus dispersa colligere, et hiaiuia cuneo schi-
pielatem ef paternam eiga nos solliciludtnem beni- smatis unionis glutino coadunare, atque ruinam
gne expeili sumus, Ua ut de multis ssepe pencubs,, Ecclesise, quse per nos faeta est, pacis et justiliaa
luis sanctis orationibus credamus nos liberatos,, insfauralione recompensare. Pralerea signiiicamus
idcuco, Pater charissime, ad tepost Deum, quasiad1 \obis, quod si Deo propitio regnum et sacerdoiium
singulare refttgium necessilatis noslrse, recurrimus; ; in unum recolhgcre potenmus, post confiimatam
et ul apud tesaltera miseriarum nostiarum solaliumi pacem ire Jerusalepi dispommus, et \idere sanctam
inveniamus, bumihier deprecamur. Etulinam nobiss teriam in quo Dominus nostei in carne visus est et
I
conlingeret faciem tuam angelicam coipoialuer vi- " cum homintbus conversatus est (Batuck m, 38}, ipso
tlere, ut luis affusi genibus, caput noslrura, quod de_ propiiio valde desiderarous, ul lbi expiessms euin
fonte salulari suscepisli, 5n sinum sanctitalis tua.; adoremus, ubieum alapas, spula, fiagella, cruccm,
famihariler possumus rethnare, lbique pcccala no- mortem, sepulturam passum esse pro nobis cogi.o-
stra deflendo, muliitudinem liibulationum nostra- vimus. » Hseeille, quse, ut nolal Baronms, « ahaque
rum per ordinem enarrare! » Id vero cum in hae_ possenl bominis maxime pn anlmum insmuare, std
epistola diffuse lamentabiliterque fecissel, tandem sic; quod sie-cojnparatus esset, ut cum depiimei etuT,
concludit: < Sed jam femptis est tam longse raise- lunc subdole ad fallendum sibi larvam pieialis
riarum noslrarum tragoedise finem imponeie, quam! induceret, quam mox deponeiet, cum quod esset
idcirco tuse, Pater amantissime, pietali delleie cu- conatns effecerat, jure mentoque eos quos ap-
ravimus, quia in T)eo et in te magna et singulatis3 pellavit palronos sanctos , est expeilus ultores,
spes"est nobis consihi et auxihi salutss et ltberlalis3 niorte repenlina multatHS anno 1106, IY Idus Au-
nostrse. Unde loto affecUuei desiderio animi, totumt gusti. »
consilium noslrum tuse fidei commiuimus, et qnid- 9. Ciedibile esl Philippi I 'Francise regis poeniien-
quid de noslra cum aposlolico reconciliatione,t rr tiam sineeuorem fuisse; qui ab inceslo decem
quidquid de pace et unitate sanclse Roraanse Ec- annorum pelhcatu tandem Pafisius absolulus anno
clesise, salvo honore nostro, facjendum esse decie- 1104, non metu terreni lmpern amittendi, sed cce-
veris, totum nos lactuios sine dubio Deo tibiqtie. leslis ceitius consequendi desiderto, t ad boc se
promiitijiius. Festina ergo, Pater charissime, nobis5 non dedignalus est inchnaie, ut quod lestat leuipo-
eonsulere, nec te poeiiileat, qusesumuSjetsi non proj ris nobiscum, > inquit S. Hugo (eidem resciibens
filii liberatione.quia peecavimus m ccelumet coiamt epistola 18, in prsecilalis Miscellaneis) < unatumem
Je (Luc. xv, 41), saltem pio mercenani tut salute. ac concotdem \ivere \elle fateretur].. .. Et quo-
laborare. » mam, pergu idem Hugo, Deus januam iiobis dulcis
8. Hisce pcr monachos Cluniacenses threctis nont famibaiitatis,ad vos de se alloquendum, apeiuil;
contenlus, rursus alias, ibidem subscqiienlei*legen-. nunc vobis primum apenmus, qnod de vobis non
das, addidit per abos nuntios, « quidqutd, licelpec- nunc primum coguare ccepimus et optaie, ut pro-
cator lamen spiritualis filtus, devotius et humihus, pensioiem affeclum et intentionem majorem amodo
poterat, suo desideranlissimo et dilccto Patn ap- habeatis ad bonum. Ad verum, dico, bonum, ad
precans; quibut*rursum ejus paiei niiatis sanctilaiem, sumnium bonum, quodDeus esl. Omagne amice, re-
velut pubbcanus, peccatoium suoruro lefugium, et, p eoidammiquiame aliquandointeirogasiis,ana'iquis_
utnaufiagus, salutispoitum, desidei*antissi!t<adevo-. unquam de regibus factus fist monathus. Respondi,
uone deposceret el in illius consilio ahoiumque . etiam. Sed elsi de nullo-alio certLessemus, sobus S.
3'fihgiosorumvirorum, quos ad hoc habere vellet, » Guntramni Fiancorum jegis exemplum sufficeiet,
lotam causam se ponere profileretur faeluius quod[ -gui, leliclisssecub pompis et vanilalibusel illecebns,
llle disposuerit.Deiuque leitiis hlleris, leslari volens; faclus est monacbus .... Mo\eat eliam vos ac
spem misencordise dninse consequendse e\emp'o i perletreat contempoialium vicmorumque \esuo-
populi Israelitici, < qui peccans a Domino punieba- luro, Willelmt dico Anglorum regis et Hennci impe-
lur, pcemtens dignus venia judicabatur, dm est, ralons, lamenlabihs casus plangendusque iiiteiiiu_;
inquit, quod infirmum vesttum, sicui solebatis, non quoiura alter unnis sagUlseictu, non in bello, sed in
visitaslis, et quod adhoitationum et consolalionum bosco, raomenlotempons inteiiit; alier inter multos
fomentis conlritum vestrum non curastis. » Postea angores gra\esque a*nimnas, quas diu suslinueiat,
vero, perpreces ipsiusatqueCluniacensium fiatium *nupei, sicut \os audivisse jani credimus, defecil. »
commendan Deo optat, < utqui nos, inquil, bono_; Qti_ecredimtis ipso quo Henricus obnt anno scripta,
voluntalis prsevenit misenco-dia, a<l fiuctuosum Rex autem Wiilelmus (uti 21 Apnlis ad Vitam
8*53 VHA. — COMMENTAR. PRiEV, 88*
S. Anselmi plenlus desciiljilur in Hisloria Eadmeri A 11. Tanlo affeciui eumque secutis pluribusna&
lib. n, num. 45) obierat anno 1100, mense Octobri. maximis beneficiis aliis, digne et graianler xespon-
De extrema S. Grmtran.ni jelatc pauca qusedam «x surus Hugo, conslitutionem edidit, « omnibus fra-
tam pra_sentibus
Fredegario babemus, prolala ad 2S Marlii, in quibtis trjbus in Ciuniaccnsi coenobio,
licel nulla sit menlio monachalus, salis tamen vero- quam fuluris, sic edicens : Notum sit, nos de'domno
simile esse'c.edimus, quod si in monasterio S. Alfonso Hispaniarum rege, nostro fideli araico, qUi
"Marcelii, m quo sepullus colilur, ctiam aliquanto tanta ac talia bona nobis fecit, et adbuc indesinenler
facit Huic quoque mensurse bonse, «Sonfertse
tempore vixit el obiil," sallem in rnonastieo habitu
obierit; sicut apnd Prumienses Imperalor Lotha- simulet coagilat-fi, siipeielfiuentiam addere cupien-
rius, cum hac tamen differenfia, quod huuc conslet tes, dedimus ei in eeclesia beatorum apostolorum
de propptis faeulta-
imperio regnoque cessisse per renuntialionem pu- Pelri et Pauli nova, quam ipse
blicam; de Guntramno nihil tale iegalur. Utut sil, tibus-construxisse videlur, unum altare de prseci-
ibidem celebrai-a
exemplo tali Hugoufitur, horlatusque regem « ad puis, quo scilicel dhipa mysteria
veram ptfinileutiam et conver.ionem perfectam, saluli ejus valeant suffragan ; cum vfiioliujtis lem-
quse nec faciliori nee ceftiori via possit appiehendi porahs vitse cnrsum debito Jine compleveril, exceptis
quammonacliicapiefessione, » sic demum conclu- officiis , missis alque eleemosynis, quoa pro illo
i_it: < Ecce principes apostolorum, judices impera- agenda sunt, uno anno in supradiclo allari missa
torumet regum et orbis, paiati sunt recipere vos specialiler pio lllo canatui*, » Omilto qusein anni-
in domum suam hanc Cluniacensem, quam Patres versaria die ipsius, « sicut pio domno IlenjJeo ini-
nostri azjiuni poeniientise nominaverunt. Et nos peratore Augusto,» secundo videlicel, agenda pras-
parali sumus \ os ut regem habere, ul regem tra- scribit, « in omnibus el rfiginam ejus conjugem
ctare.. .. . » devolissimam \olens fleri parlicipem- ci anuive^sa:-
10. Cselerum ha_c quoque pia ac sancta Philippi riura ejus sicut imperatrtcis Agnetis ngi. > Lcgi sin-
reglsfiogiiaia, ut accidere solet hominibus inter gula possunt in dicti Spicilegii Miscellaneis, num.
imilla ac magna viiia prseseriim cainalia invetera- 20; b_3cenim satis suni. ul Hugonis ei'gastios bene-
tis, vel sera vel parum efficacia fuerunl; ipseque factores gralltudo cognoseatur. ?
rex prius quam regnum terrenum sponle dimilteiet, 12. Transeo ad principes secundi ortlinis, \n
e terris sublalus esl anno HOS/, sed quod vivus non quibus « Theobaldus, JDei gialia Francorum comes,
poluitvel neglexil, morluus qtiadam tenus \oluit el uxor ejus Adelaidis .... sanclitalis et religio-
obtiner-e, exlrema volunlate matidanS, ut ni Floiia- r nis, quse pencs Cluniacense collegium divina gralta
«ensi Benedicli-ordinis ccenobio lumulaietur. Alde- Iargienle potior celebriorque I-abebalur, fide et de-
fansi Hispaniarum Tfigis hoc nomine VI, ul regise \otione permoti, Odonem filium, sacris j*egeneratio-
infirmitatt aplior, sie efficacior \oluntas fuit. Hic nis mysteriis renovandum, destinarunl Httgoni vene-
apud fratiem Sancium diu caplivus, B. Hugonis nerabih abbali ejusque conventui, rati^ stiperna
alque Cluniacensium monacborum prccibus vilam, dispensanle clementia , sibi non. inane futurum
libertatem, regnum se debere sestimabal; eigo circa re!igiosioresquam|di.ioies in Christo habuisse pa-
ar.num 1070 hanc ad eum cpislolam detlit, quse 19 reiUes^ ad cujus gralise et defensionis propensiorem
occurrilin Miscellaneis Spicilegii Acberiani VI, qua. fiffeeium efficacioremque profectum .... Cluniaco
t Hugoni \ene.'abili et excellenlissimo abbali Clu- monasteiio concedunt el donant quamdani villajn
niatensium.-virtutum flonhus claio, fomite virtu- quse Cossiacus dicitur : » Insliumenlum iniegiuni
lu n suffulto, atque cunclse dulcedinis melhfluo se- babetur in jam cilatis Miscellaneis, num. 22, elmox
niori, .... nee non cunclse nobilissimse congrega- ntim. 25 sequilur « Donatio ecclesise in caslio de
lioni Pelri et Pauli, jpse Aldefonsus, gratia Dei Avilone, facla ab Hugone duce Buigimdise ad Glu~
Hispaniarum rex, cum omni devotione menlis et niacense monasterium , ubi domnus Ilugo abbas
corporis .... \erse cbarilalis custodiani, vitseque D prseesse pariter et prodesse videtur, » anno Chrisli
seterna? gaudia, alque perpetuam prosperilalem et 1077, ad inulandum « mullos polentum at diviluni
salulem, nec non quidquid sublimius, ex intimo huj'us <-3Pculi,qui d.tina edocti prsedicatione, factd-
<_orde,ampIexibilidilectione,inDominoJesuCbrislo J taies a Domino sibi collatas in nieliores ustts trans-
precalur, deinde sic loquitur : « Quanta te, glorio- tulere, exha.n_danles se in boo sseculo, ut supernl
sissime Paler, de\otionediligam Adhocscito, regni efficerentur hseredes. Mox anno 1078 Wido,
sanciissime Pater censum, quem Pater mens illi aliquando comes Malisconensis, perpendeus quam
santlissimo loco Cluniacensi solilus eral dare, ego, jnuiihs est omnis honor huj'us sseculi, imo quam
annuenle Deo, in diebusvilse rneae duphcabo » .... nocuus et lllecebrosus ad a_tei*namdamnationem
lum ul idem fiat a successoribus regibus testamenlo misericordia Chrjsli se visitante et inspiraute, pro
seca\isse Indicat]; Robertum, in vita et morte sibi ejus amoreex lolo ienunlia\il sseculo-irinionasterio
adfulurum, relinqui in suo legno supphciler depo- Cluniacensi, ut ibidem regulari disciplinsesubdilus,
scit: ac pro stabiliendo ibidem Romani ofiicii usu, pcenilenliam ageret peccatorum; . et multos praa-
ad Hugonis persuasionem suscepto, petil sibi a papa teiea fundos donavit, quos lecenset instrumentum
impetrari D. Gersldum cardinalem. inter jam ssepe dicta Spicilegii VI Miscellaneas
855 S HUGONIS ABBATIS CLUNIAC. S56
jium. 26 legendum. Atque hseG speciminis causa A abbas Cluniacensis, salutem, graliara e£ benedielio-
sufficiunt, plura enim colligere non est institutl nem,-fit nnnc el in perpeiuum. Non lateat, o filise,
nosiri. prsecordialem charilatem vcslrara, » etc. Vide
§ III. Fundatio Marciniacensis Callus S. Hugonis. infra.
Sciiplores Vflw. 15, Humatus fuit S. Hugo, ut Chrorifcon Clunia-
13. Gura S. Hugoni fuit non modo fundala alias cense narraf, in majore ecelesia. quam ipse in bo-
-ceeaobia in rei cum temporalis tum sacrae vigore norem apostolorum Petri et Pauli construxit, retro
conservare, sed et nova insupef etiam pro feminis altare roalutinale; demum relevatus est, et super
condere. In iis Marciniacum est, non procul oppido majus altare dittse basilicse nunc corpus ejtis re-
Semuro ac Ligeri amne, in episcopatu Auguslodu- quiescit. Paucis post mortem -annis, tempore sc licet
nensi silum; de cujus fundatione in Cluniacensi Bi- Pontii abbatis successoribus ejus, a Calisio II in
iliotheca hoc fragmenlum labularum superesl: Album coslilum relatus fuit i de quo ^d dictum
i In nomlne Domini nostri Jesu Christi. Notum sit Pontinm isla in sua epistola Hugo monachus seri-
omnibus fratribus nostris cunclisque sanclse Dei psit: Hic, Calistus scilicet II, secundo Cluniaeum.
Ecclesiae filiis, quia ego fraler Hugo, <_tuniacensis rediit, ibique festura Dominiese Circumeisionis et
abbas, prseeunle aG cooperante divinaauxilio, con- Apparitionis devote peregit. Qui dum inter csetera
ciliante atque juvante germano nostro domino Gau- saepius ageret de \ila el miraculis B. Hugonis, non
frido Sinemurensi, locum islum Marciniacum, par- quorumlibet chartulas super his profusius exaralas-
vum salis primo, et quasi quoddam asylum a solo attendit, sed personas aulhenlicas in medio Climia-
'"fundavi coiistruxique temporibus noslris. Bonum censis capiluli prsesenlatas, de sanclo qnse viderant
etenim nobis \isum est, ut sicut per sanetorum Pa- et audierant validius attestalas, gratanler accepit;
irum nostrorum fundationem peccalores bomines episcopus vero et cardinalibus pariter assentien-
Cluniacum habebant, si sseeulo et pompis ejtis abre- tibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Jesur
nunliare vellenly ita et peccatricibus feminis, d<_ Chrisli, natalem tanli eonfessorjs, tot et lantisvir-
raundo Iaqueis ad locum hunc fugientibus et pw tutibus approbali, fesiivum fn?ri papa decrevit, ete,
commissis suis'ex corde gementibus.divinaelementia Nomen Marlyrologio suo Galesinius ad v Juhi in-
regni ccelestis non elauderet inlroitum, ele. Eisau- seripsit, reliqui vero, ut Grevenus, Maurolycus,
tem gravius morlts selernse immineat periculum, qui Molanus, Menardus, llirseus ad 29 Apiilis; quo etiam
lianc domum aneillarum Dei ac bealissimse Virginis his verbis Marlyrologio Romano inseribitur. In ece-
vexare vel impugnare non erubescant, » etc. Late nobio Cluniacensi S. Hugonis abbatis. Obiit ille qui-
iji laudes hujus coenobii et vitam in eo religiosam " dem feria iv post Pascha supra notalum, sieut et
profitentium lib. i Miracul, S. Pelrus venerabilis se S. Anselmus; quas feria cum iv Kalendas Maii
«ffundit, dicitque; cum dicttjm ecenobium subilo seu 28 Apnhs cadil; sed obiit die advesperascente,
forte incendio correpium jam in ipsa penelralia aut, ut abi loquuului, nocte, et ideo lam a Vifaa-
ignem admitteret, Hugoque Lugdunensis archiepi-. atictonbiis qttam in obiiuarits notatns Juit dies
scopus clausas sanctimoniales ad egressum invitaret, III Kalendas , quod pisedicti martyrologi seetUi
quamdam ex earum numero, Gi&lam appellatam, sunt.
Tfispondisse archiprsesuli: « Nos, Pater, limor Dei 16. Vitam primi scripserunt Gilo et Ezelo Clunia-
et prseceptum abbalis noslri, ut ignem a_ternum censesmonacbi, uti testatur Hildebertus, mox coin-
evadere possemusr inlra lios quos cernis limites meraoiandus. Ea an uspiam Integreexstet? nesci-
usque ad mortem permansuras inclusit; unde nullo mus; compendium aJiquod habere nobis videmur,
paclo fieri potest,ut aliquanecfissilale prselixos nodis ex ms. ccanobii Bodecensis anno 1640, erutum a P.
poenitentise terminos,sallem pedis passu, transgre- Joanne Gamans. Etsi entm istic non legatur id qnod
diamur, nisi ab illo, qui in nomine Domini in hoc solum a se immutatuiu Hildeberlus prsefalur, csetera
JTOSinclusit loco, solvamur.» Inde vero tanla in tamen his verbis concepta sunt, ul pateatev iis esse
Deum fiducia eFectum fuisse archlepiseopum, ut desumpta, quse ipsa sola prae ocuhs halmlt; itddens
flammis grassari ultra prohibilis, exslinclo adimpe- quse \idit, quse audivit; qusedam etiam omitfens, ob
rium igne, quod reliquum eral religiosse domus, rationem in prologo exposilamP quorum pars cum itt
clausis etiam tanla in egrediendi necessilate sancti- dicto ms. appaTeat, congruum duximus ad majorem
monialibus, ab incendio salvum consliterit. Ad quas salisfactionem lecloris cuiiosi, el de ipsis omissis
•crebras S. Hugonem litteras dedisse, plenas salula- judicium sibl liberum esse volenlis, non quidem
Tibus monilis, omnino extra dubium esl; In Clupia- primo, sed tertio -Joeo ipsam ilJam epitomen dare,
censi Bibliolheca non nisi unam reperimus, quse prspmissis ut dignionbus jam dicli Htldebetti, et
hujusmodi est. Raynaldi seque venerandis lucubralionibus. Ftut
14. < Dulcissimis filiabus sororibusque amantis- autem Hildebertus (a cujus etiam slylo dedimus 2
simis, sseculi pompa exutis, et Marciniani ad hono- Apnlis Vitam S. Marise _3_gypliacse meirica paj a-
rem el laudem sanctse et individuse Trinitalis, sub phrasi exornatam) ex ipsius S/Hugonis disciphna
patrocinio B. Marise semper Virginis et sanclorum et monasterio, ad scbolarum Cenomanensium regi-
aposlolbrum Petri etPauh, congregalis,fia(er Hugo, men promotus, tum archidiaconu. demde et episco-
$11 VITA. 858
pns facltis,-anno 1097, ei scripsisse videlur cij*ca A _ Ltigdunensis, atque annum unum in ea dignitala
annum 1115, posiea anno 112bfivectus ad archiepi- vivens, Cluniaci sepnltus est sub hoc epilaphid :
scqpatum Turonensem. Ab hoc scriplam "Vilam S. rHic tequtescit Raynaldns, quondam abbas el repa-
Hugonisex Sirmondi nostri collectaneis ms. acce- ratot Vtzeiiacensis, el poslea archiepiscopus Lug4u-
pirous, el cum editis in Surii collectione ac Biblio- nensh. ,.
theca Cluniacensi Gontulimus. AlieramVitam, quam 17. Hugo eliam monachus €hmiacensis, post
damus ex ms. codice serenissima? Chrislinse reginse sancli mortem a Pontio successore susceptus ad
Sueciae et alio noslri collegii Duaceni, mulla expli- ofdinem, primo ad islum suum.abbatem po-.t annum
cantem quse prior non attigit, qusedam ab iis dicla U20 epistolam scnpsil, cui mulla de S. Hugone
relicenlem, eomposuit Raynaldus jam ante nomlna- inseruii, danda ex Bibliolheca Cluniacensi, primo
tus, non frater, ut seribunt Sammarthani, sed (uti loco inter Analeeta, in qua etiam agit de canoniza-
liquetjex venerab. Pclro Cluniacensi, Iib. ni, epist. lione S. Hugonis facta Cluniaci per Callixtum II pa-
2, et propria iliius assertione) nejios ipsius S. Hu- pam, supplens qusedam ab aliis omissa. Quibus noh
gonis; Vezeliacensis abbas, in dicecesi Auguslodu- conlenti Gluniacenses coegerunteumintegramVitam
nensi (ubi enim sanctimoniales fuerant) anno 1108 scribere, quseeliam ipsapropleranliquilaiem scripto-
i ris dari merebatur, nisi satis esset in Bihliolbeca
conslitutus prsefatus, quod si forte altioris alicujus B
ingenii vifi studium in hoe opere antea desudarit Cluniacensi, el ex hac In poslrema Surii editione
(hisautem veriisvideiurHildeberli scripluminuere, exstare. llaque ea tantum utemur ad illuslrandam
qnod ad suas manus uon perveneril) illius opus ma- Vilam primam, quse autem singnlaria ibidembaben-
jorum atque sapienlium \irorum excellentise relin- tur Analectorum caput 2 consttteent. Denique ano-
quendum, suum vero minorum atque minus capa- nymus quidam notabiliora qusedam puneta, B.~Hu-
cium studio altribuendum putet. NuIIos .aulem gonis regimen sanclitatemque concernenlia descii-
priores se auclore cllat, ulpote hoc argumenium psit, quorum pars in jjrsecitatis Vitjs iniegre de-
traclans sicut parlim vidi, inquit in fine, parlim scripta exslat, nisi hinc in illas translatam maljs
relatione probabilium virorum diditi, quse \ero credere; pars Analeclorum caput 3 implebunt.
prosa seripserat, eodem metro perslringens, sic Hymnus quem in laudem S. Hugoms scripsit vene-
concludil: rabilis Petrus, post Pontium abbas Cluniacensis,
Hmc, Pater Hugo, lui Raynaldi dtcta nepotis cxslatinter jlbus opera in prsecitala Bibliotheca, col.
Suscipe, quwso, pie, meque tuete, Pater. 155, scriptus per modum sequentise, et sumraa-
El quoniam lum alia quseda-n, lum lempus morlis rium Vitse-complectens; leslimonia etiam antiquo-
*2 rum de eodem sancto collecta videbis col. 468 et
alque regiminis hic expressius confirmantur, et res
Jjrevis est, nec alihi uspiam exslat, placuit eiiam sequenlibus; quse buc transcribere operse prelium
hancex eodem reginse ms.addere. Raynaldus antem non videbatur.
eliam ipse anno 1128 faclus esl archiepiscopus
VITA
AUCTORE HILDEBERTO CENOMANENSI EPISCOPO
PROL-OGUS. Ponlio (1), Hildebertus, piofessione saceidos (2),

Dei gralia venerabili alque reverendissimo abbali p \ita peccator, spem adipisci communem. Congruum
(1) Poniius abbas, ex monaslerio S. Ponlii To- dem mox sub Honorio papa II obierit anno 1125»
meriarum Cluniacum transgressus, monaslenum tum Indignum proinde est quod is a Wione Fastis Bcne-
laude rexit primis duodecim aut pluribus annis, cum dictinis ascribatur ad 29 JaiiuaYn, cura litulo
jsla omnia, qua. infra daturi sumus, scriberenlur. sancii. Sed in hoc seque lemere Wion egit, quam
Uemde pertsesus murmuraliontim adversus se gh- negligenter m eo, quod anno 1122 Clumaci moi tuum
scenlittm, quse lamen eatenus non proruperanlforas, dixenl, quem ipse Honorius papa scubit obnsse
a Cabxto II circa annum 112âbsolyi petnt, et licel Romse impcenilentem, m luieris a Petro Vcnerabil.
aegre, impetravit tamen, ac Hierosolymam abiit. thelo loco relatis. Ipse tamen Petrus videri polest
Sufficitur ei Hugo Maiciacensis pnor; aliusabau- e\ aliqua passione loeulus, ctim loios decem lpstua
ctOrt-.posirema.Vuse (lnc enim a Pontio ad ordinem Jinnps ante depositain digmtatem , luibarum et
admissus iueial, islmsvero longa m sanclaconvfir- discordiaruro, quam\is loras non erumpentium,
sanone vita laudaltti) quo inira tjreve tempus ex- noia dedecorat; eos enim satis excusant lot Illu-
stincto, eligitur Pelms Venerabihs, ex quo, hb. II slria encomia, Pontio tribula ab iis, qui de S. Hu-
Miraculoruni, Poiltn Vitam scribente, habemus Hie- gone egerunt, aliisque in Bibliotbeca Cluniacensi
rosolymis reversum captata occasione invasisse ar- relatis.
mata manu Cluniacum, ltaque egisse ut lanquam (2) Quamvis sacetdos idem hie valeat quod epi-
schismaitcus exeommumcari mertient cum suis, scopus; humililalis lamen fuil lsluin poltus quain
Romam lamen ad causam dicendam e\oca- hunc tilulum usuipasse.
tus sit, et post latam seuleiitiam impoenUens, ibi
8M> S- IILGOMS ABB4T1S CULNIAC. 860
htimams aclionibus cx.tum polhceiur, mhil supia A tuo veniat judicio, \el si suppiin-endum censueiis,
viiesjjiofiteii, quasproleclo quisqtus allendere ne- omnino delilescat. Minus tamen mibi placel appro-
gligtt, aut in vitium tabitur, aut onmino deficiens, batum pioduceie quam occuliaie \itiosum, turpior
tusiis el confusus audit': Htc homo mrmpti wdificaie, enim jactuia estnomen amilleie comjiaialum quam
el coiibumtnate non poiuil (Luc. xiv, 30). Qtioinm m nime comparasse. Consei\el te Dominus Deus
ego neulium inGtiticie vetiius sum, dum tuse peti- filiis adoplioms suaj, Paler sancle. No\ens auiem
tionis auctoTitaie compulsus , qualicuiique slylo quia mihi vicem lependis, si dillgis nie, el oras
\it.un B. Hugoms lncmorix commendafe disposui. pi o me.
Cui sane Iabon hcel impai memn scnsenm ingc- CAPCT I.
nium, malui tamen liditulus scnpior qtiam libi nio- Nalales S. Hugonis, suscepiio habiins monaslici, di-
Letliens invenni. Speravi ex obedietuia prsfmium, gmlas abbaltahs el vulutesinea.
luborem \eio ex defertu, ctedtdi tua coneclione i. Beatus itaque Hugo, na.ione _<Eduensis(5),
pise\eniri; quod adbuc cliam credo, poslulo, jnccor; geneiosts paieniibus illustns, piserogativa \ilse pa-
j)ro munere susceptutus, si lemoveas ab ocubs nter el virlutum lilulis lllustrjor fuil. Is cum
quidquid linguas seliseiis foimidaie. Officiosa res infiimitatem c\asissel infanti_s, Dalmatius (6) paler
cst, et prtidenti giata sciiploii, coneclio, ea qui- " cj"us \ir scilicet cousularis, maleique, Aiemburgis
dem mihi placel, sed cum peisona coirigit, non (7) noimne, circa eiudilionem pueri dhersum gere-
Uirba; setoenim lepuinilur \itium, cumjain popu- bant affectura. De\ola siqttidem Deo femina, litle-
lus insultat vitioso. Ex hoc auiem piseciptic \emam jarum sludns ideo censebat eum manopandum ,
confileor postulanilam, quod post amphoiis litieia- quia iionium nato promissuiii di\inUus asserebat
turse viros, Ezelouem (3) loquor atquc Gilor.ein, sacerdolifdignitatem. Cum enira jpsa in titeto lia-
beret puerpeiii Iabores, et periculttm fonnidarei;
qui de bealissinio Ilugone illo vigilanier stiipsibse
male- religiosus quidam sanctseque optnionis saeeidos, ad
leguntur, ausus sim pertiactandam aggiedi
liam, quos \elut a longe secutus, pro liominc altcre Domini sacrificium pio ea oblalurus accessit,
simiam pinxisse, el finxisse pro amphora urceum cleinde sacium celebranlimystenum.velutcujusdam
inveniar. CseleiuTn pisesumptionis Iwjus audor esl pueii speciss in calice appaiuit lnspstimabilem prae-
Ponlius, acumen ingenn sperans in me, cujus ego ferens clanlalem. Relata maln visio sacerdolis
non sum conscus apud me.j Lingua Pontn causam aucloritate fidem nromeruit, ideo dignum esse ut
mo\it, aucioiitas egit, religio peioravit. Resislere minisleno dicaielur cahcis, qui promissus In calice
Pontio, difficjler qui ad impeliandum qnodam prse- p videbalui. Al pater, bseredem transiioiiae posses-
llis itaque sionis deslderans, ssecularis mililia. insignia puero
rogalivo gratise vcl stlens adjuvalur.
viclus, relractare conalus sum quse jam sciipta deslinabat. Unde fium jam pupillaies annos attigis-
legeram, non de lllis lanquam de visis abquld atte- set, eum cum cosevis urgebat equitare juvenibus,
stari. Nemo aulem miretur, cum in prsesenli opeie equum fleeteie in gyrum, \ibrare hastam, facile
\Iderit additum ali.juid, cum suppressum, lum im- clypeum circumferie, el, qtiod illealtius abliorrcbat,
mutalum, quod non appostterunt, quod non tacue- spolns inslaie et Tapinis Caileruni ille alri natus
runt, quod aluer soipserunl, qui de Hugone scri- professioni, coipons mcommodiiate iniluem delra-
pserunl anle me. Additb, faleoi, sed quod lpse vidi, ctabal el nienle. Ad arma nnnus Iiabihs, indocihs
sed quod audivi, cui tesiimoniumpeibibeo, et\euim ad rapinam, loltis jam ad Christum el naiura tra
est tesiimonium meum.Sane quodoninino suppre_si, hebalur el gratia. Unde cum prsefali juvenes, die
ideo factum est, ni id quod lectum calummas mo- quadam pauperi vaccam aufeirent, liro Chtisti \ehe-
vere poteiat, auclortlaii detogarel eoium quse sine menler indoluit, nulh consois in culpa, quia nulb"
fidei peiiculo et sciibipoluerunl eL ciedi. Mulalum consors in rapina. Ipse taraen recompensalione
atitem hocsolum opinor, quod Andega\ensis comes annua jaeluram proximo resliluens, ejus quei elam
Gaufiedus, cognomine Martellus (4), in abbalem D suppressit, repressit egestatem. Ila Dei famulus et
prsesumpsisse memoiantur Hugonem, cujus quia officiosam pauperi injuriam el damnum facit esse
praafalis sciiploribus \eiidici defuere iclatoies, fal- fiuctuosum.
silatis noiam incuneiunl. Quidquid uaque, piout 2. In pupillaii adhucille conslitulus selale, mo-
desuper milii datum est, exaravi, \el m rnanus ex rosam veibjs et attu prssferebal senectuteut. J..'m
(3) Hezelo ex canonico Leodiensi factus mona- bine jEduensis et Auguslodunensis jiromiscue usur-
ciius a Petio Veneialnh, bb. m, p. 2, laudatui, de panlur.
Bingulan scientia et eloquenlla ; de Gilone nilnl ahbi (6) Dalmailus castii Dnminus, quod Sinemuium
legimus. oltm, nuiic Semur tSicitiii, 7 \ell5 lencis Augusto-
(4) lnfranempenum. 53, agitur de lis nonquse inier duno dissitum \er&usêplenlrioneni, media tirciter
Hugouem el Ganfndum Andega\ensem,~ Mar- jnter Divionem et Avallonam \ia. Sammaffham
lellum, sed filium Marielh BaiJiaium, acta fueriini: ahud in Bnennia oppiditm assisnant, mullo longtus
aii aulem prsedtcti atiCLores, ad nominis enoiem dissitum.
aliquem etiam addidennl m leqisa, nescimus dni- {7/ Aremburgis, cui iidera Sammarthtni addunt
ure. * cognomenlum de Yetgy seu Vcrgiaco; Buigundicis
(5) AjigustoduiHim anliquis Augusta /Eduoium cotijugiispostbatssepius innexum nomen.
861 VITA. 8€2
tunc inexorabiliter lascivâm persecutus, humiHla- A . silium, quam leligio ad exemplum. HIs eelebiem
tem pudicilia. assumpsit custodem. Jam tunc mol- pra_coiiiis, e\ consensu fratrum B. Odilo priorem
lioris cullus et deliciarum contemptor, in illecebris constiluit, piofuttnuni pariter et pos.essioni provi-
illecebras ignoravit. Cum juvemiius nihil juveni denlta, et oi dml disciplma. Suscepit seijiim curam
-praeler atatem fuit. Magna illi cum raptoribus juvenis, sttscepla sic exseeutu. negotia, ut nec
discordia, [super afflictos miia compassio. Veibum administratio leligionem nyinueiel, nec rehgio ad-
Dei lenaci commendabat memoria.,frequens ecclesite nrimstranonem impednet. Juveni siquidem e\ pio-
visitalor, sed furttvus; timebat enim palrem suum, roolione non subrepsit elatio, non oidinis fer\or
otio el inerlise \irlutum prlmitias assignantem. Eo inleptut; imposlta cl dignitas, -\iilutum mateiia,
lempore Anlissiodorensis episgopus Hugo (8) no- non dispendium fuil. Hac enim mansuetudme Pa-
mine , Cabilonensem quoque consulaium strenue trem pxlnbuit, h.e severitale dOcLoren.,ul adteisum
gul ernabat. Hujus causa B. Hugo ejus proncpos, delinquentes, nec remissa uleretur miseticordia,
\ix a palie proficiscendi Cabilonum licenliam ex- nec excedente disciphna. Diffusa uaqtic bono odoie
torsit Prsebbata m Ifacnrbe graminalica, quo Inlro nominis illius, plebis el piiiicipum favoiem, quetii
duceretur ad dhinaruni allitudinem Scrjpturarum, mimme qua_sivit, acquisivii. Unde et afl Teuioincos
juveni quoddam velut oslium aperuit. _bi_landem',13 directus, Palciniacensi coenobio (12) giatiam re-
diruptis ssecularibus indumenlis, elegjt Jjjectus esse gis (13), a qua cxcideraf, reformavil. Cognuo ibi
in domo Dei sui, magis quam habltare in taberna- tran»itu B. Odilonis, in amarittuline spiriius ad
cuhs peccatorum (PsaL xxni, 11). lllud i<,itur Evan- monasleiium revertitur, larga secum deferens mu-
gehctim secuLus : Qtiinon bajulal ctucetii suam et nera, quoepisefatus rex pereum ad decorcm domus
sequtiur me, non est me dtgnus (Luc. xiv, 17), patre Domini Cluniactim delega\it. Busceptus ea qua de-
nescicute, qui suspiranli adpalriam, el \erbis obsi- builrevereniia plenum lacrymis convenlnm lmemt.
siebal et exemphs, Cluniacum venil; B. Odilom (9), Horlalui ul temperent a Hetu, cum nec ipse posset
quo tunc tempons abbale prsefalum glonabattir coe- a fletu lemncraTC. Consolalur mceienies, qut nullius
nobium, quid animi gereiet indieavit. Dehinc ex admittebat solatmm. Ab omnibus omnium Pater
more capitulum ingressus, euin in conventu adop- plorabatur, et siccalas revocabat laciymaspaternse
iioiiissua>fidicerel{10)pelilionem, quidam fratrum pietatis recoulatio. Ipse qnidem magisier sepulius
Spintu sanclo edocius, o fehcem.inquit, Cluniacum, est, sed nl nieniibus discipuloium merita maglslrl
qui pretiosum omni thesauro ihesaurmn hoJie jnsepulla \i\ebant. Deficiani"necesse est, si lenlem
suscepit! Mtitata igilur cum habnu vila, monasliti vntuies Odiloms exphcaie, qtu doctnna panter ei
ordims pr.mos gradus devote co.iscendit, obedten- exemplo, coinenlum homimim , conventum fecit
liam loquor et humilitatem, quse in Chrisnana rclt- e_s<_viitutiiin.
gione morum o\ l.nent pnnripatum. His ille cselens" 4. Aderatiempus quo desolalo consulerelur ovili,
prseenunens, sine queiela lulil, quidquid diffitulta- prsemissisque jejuniis el oiationibus, a sunimo pa-
ttsassumpta geut piofessio, ac velut ad peifectio- stOTepastorquseieretur. Con\eniunt fihi adoptionis,
nem nntius sufficeieL monasticaium observaniia de saltite lantutn satagenles aniniarum. Denique
regttlaium, Dei seivus addidit -ad pcenam, Domnius dum sollicili secum qusererent queni DorSiiius paslo-
ad coronam. Cibus enim e.tra legem jnonacbi sum- rah solhcitudine dignaietur, Adalmannus qmdam,
plus ita jejumura solvit ut esuiiem minime ie.no- ctii rehgione simul et setaie major efat auctontas,
veret. Satis prseierea Insislens vigilns, eontinuata Hugonem nominavil prioiem; conventus assensu
oratlone nociem sa_peduxil insomnem. Fehces ade- consono pioseijuifur ncFininautem. Debinc illum,
rant conuics, ubei fletus et jejuma toclestium niedi- i*enitentem et se proclamantem indignum, quo tiie
lalto gatiuioruin. De monacho nihil ambitio furata B." Peln cathediam sancta telebtabat Ecclesia,
est, nilul sibi \oluplas \endica\it. Jn oie nihil arro- Cln ysopohiamis aTchiepiscopus (14) abliaiis bene-
ganlise, nilnl m sermone vamtaiis, totus sancliino- j) diciione sublnnavit. Susceptis Ita/jue pasloralibus
niam, lolus monaehum loquebalur. Ex habitu quo- excubiis, Dei servus ex piomoiione iiullam tia\U
que monachi, tanta servo Dei gratia accessit ut et in&olenljam, nullum vilus accessunT-iiidulsii, t,ub eo
paler, qtn mmusu(ll) segie lulpiat sacmm fihi pio- quippe animarum custode, needeliclo judicium.nec
posilum, eum soluo diceiet ptilclmoiem. rebgioni defuit incrcmentum. Tolam ejus vitam vel
5. P>a*Iucebatjam ni eo pastorabs plenitndo sol- Maua sibi, \el Martlia vendica\it. Lecitone msalia-
liciludnus etu non minus suppetebat census ad con- bilis, oratjonibus lnsistens, omni tempore proluit
(8J Hugo episcopus Antusiodoiensis , Larnberti (11) Mallem Icgeie, nimis.

comilis Cabilonensls fibus, qui concibo Anzano, an.
1025 mterftiisse legilur, el \idelur vixissead annum (12) Pateii)iaceiibeccenobiiim,piiojaliis indioecesi
Lausanenst
circiter 1040. Sed quomodo ejus pronepos noster
Hugo' Forlassis ex soionsfilio aut fiha natus, nam (15) Henucus II nntatui, qui anno 1040 coronaius
Autissiodorensis episcopus, unicus palri fuu iilius, impeialor, obnl 1056.
et uleo eiiam hseres comilalus ; qui hic, ut ahbi (14) Fuit lnc eliam Ilugo diclus, Vesonl.onensis
STep",Coiisulalus nominaiur. hujus notnmis episcopus pnmus, qui abannol031
(h) B. Odilonis ~\uam dedimus 1 Januaru. ad li)7(0sedem teuuu.
(10) Impressa mmus fecte edisceret
863 S. HUGOMS ABBATIS CLUNIAC. 864
atil profecit. Piudentiorne esset an simplicior, difft- A incessanler adversus Chrisli pauperes grassabanlur,
cile judicares. Sicut In verbis nihil oliosum, sic in cum minus exborlatione proflceret, mutieribus mi-
operenihll suspeetumhoneslati. Irasci, nisi adveisus tigabat. His animum studiis, his usibus et argenttim
vilia, non no\lt. Doctrina ejus-, quse cojigfueret consecraljat et aurum. Ea jnelius impensa, quam
singulis, sufficerel uni\ ersis, ea plus patris habebat servaia rulilare prsedicabat, et.juxla Ambrosii tesli-
quam judicis, plus misericoi dise quam censnrse. Ipse monium; tunc vcre calieem Eeclesise, cum calix a
forma conspicutis, stUura -eminens, Cmpojis doies Tame vel ab hosle redimil, quos sanguis cahcis a
litulis \ijlutum cumulavit. Silens quidem semper moile Itberavit.
cum Dorninn, loquens aulem semper in Domino, CAPUT II.
vei de Domino loquebalur. Inlenlum pluribiis, ad Gtaiia
enim his ajnid Jlenticttmsecundutn impet aloiem; tegalio
singnla niinorem nullus invenif, tolus te- pioponlifice m Hunqarta obtta; coticiliumReiiieme
nebatiir, qua. prius agenda suscepisset. Deum supra celebtalum; Alphonsus tex Hispamarum e carceie
se, proxinmm tanqnam se, res inlia se, ordinata itb,eraius; cmnobium Maictmacense fundalutn.
charilate dihgebat. Idem mansuetus et patiens, in 6. Ilis igilur aliisque virfulum prseconiis, lieafus
suis quidem gralias egit,pauperum vero flevit jtoju- Hugo magnus apudmagnos habebatnr, ex ejus con-
rias. B silio, saluti suarum providentes animarura. Auge-
fi. Et quia legeralChristum dicenlem : Quod Uni b itur sub eo de die in diem Cluniacensis Teligio
ex mintmis meis fecisth, mthi fechlis (Mallh. xxv, toenobii, et erat odor nominis illius, slcul odor agri
40), eorum necessilatibus lanta consulnit instanlia, pleni eui benedixit Dominus. Unde et imperator
ac si ipsam dirisli constaret adesse personam. Teutonicorum , secundus scilicet Henricus, ejus
Qtiapropler maxima euln multitudo constipabat ege- faciem videre, el familiarifptem adipisci desiderans,
norum, quibus di»pensator fidelis et prudens cibaria ul \enire dignaretur ad se supplici \oce postulavil.
prsepaTabat, comparabal jndumenta. NuIIa miseri- Postulanfem pius Palet exaudit, intrat Saxoniam,
cordise opera, nullam subveniendi speciem decli- jitimmo parjter et honore suseipiiur et gaudio.
navit. Omnium votis adfuit, tlummodo volis terapora Paucis ibi diebus peraetis, ex pelitione regis filium
concordarent. lter,agenti, pauperum cohortes oc- ejus saeio de fonte levavit, puero (16) nomen palris
currebanl, quocunque audierant iransiturum, eis imponens. Celebravit aulem Pascha cum jmpera-
aureos quoque manu larga dispensabat, illud liben- lore, in Agrippina Colonise, Teulonicis jnirantibus
tius erogans quod erogatum merces major sequein juvenili ailhtic a.iafe canitiem inorum, conversa-
relur. Deficieniibus autem cibis, quibus in usus r tionis mansuetudinem, vultus gratiam , verborum
egentium summarios (15) onerare consueverat, liuc leniialem. Quibus -piofecto \irtulum indiciis, ita
«t illuc nnntii dirigebantur, ca comparaturi quse et cujn eo et cum Cluniacensi monasterio regis est
mullitudini sufficerent, etdesiderium exjilerent infir- anima colligata, ac si rex ipse peipetuam cum els
morum. Porro quoscunque vel a^tas vel gravior amicitiam pepigisset. Tantlem vix impetiala re-
affeceralsegriludo, propius j'ubebal admoveri, blan- deundi licentia, paslor pius ad ovile revenitur, dona
dius eorum scrulabatur angustias, quibus>egerent deferens ampliora, quse \ehil quoddam dilectionis
aut quid vellenl olliciosissime inquirens. Nullius ab- pignus a prsefato rege transmissa sunt. Sic re-
honebat colloquium, nullius incommoda \erebatur. gre<*susDei famulus, filios in oralionibus palrem ex-
Circa senes querulos et sanie defluentes compassione speclantes, el de vocatione regis el suo exhilaravit.
moveii mulliplicare beneficia, plenum mercedis advehtu.
uigereJamulalum Parva loquor, horrendis asjiectu 7. Idem poslmodum Romani j"ussu ponlificis in
leprosis frequenter fastidiosum sine fastidio exhi- IJungariam profectus, de Teformatione pacis (17)
bebat obsequium. Videres tfrra lectum cjus iinmen- curam geril, suscepia prudenter insisiil el evplei
sam diversarum vesîum congeriem, quse, paucis negotia, ad Iaudem Dei et glonaro quse sibi com-
fsuniliarlum adhibitis, ipse incidere, ipse sarcire D missa ftierant exsccutus.TJnde cum pariter et gratia
consueverat. Videres eliam Jjanes, videres et earnes, regis el mulio donalus muneie revertcretur, a quo-
ad fnaniim omnia scilicetprsepaiata, ne dilalio mu- dam lyanno regionis ilhus caplus est, his omnibus
neris, paupenem cruciaret exspecfanlem. Pauperibtis diteptis qusecunque apud suos inventa sunl pretiosa.
quoque coenobitis, lai*gioies deslinabal benedictio- Qua \idehcet inj"uria lurbalur Dei servus, ad au\i-
nes, ne vel a monasterio, \el a monacbo pcnuria lium iccurnlorationum, prosuis malefacforibus In»
rel familiaris eos cogeret evagaii. Hac enim JMassi- tercedit, minus de rerum jactura, quam de periculo
liensibus, hac monasteriis pluribus Ijeuignilate, sollicitns animarum. El ne \elul de suis meiiiis
subvenit. Pra_lerea tyraniiidem priiicipum , qua confisus,\fil lransgressoiiveniam,\elsibi substanliaj
(15. Summarius, sauniaritis el somaiius, jumen- lis ugendum essel.

fum.ferendis dorso oneribus antum : Frincis vulgaii (17) Videnlut indicaii dissidia, inler Andream
lingui, sommtei. regem Hungaria. ejtisque ftatiem Belam, posl co<*o-
(16) Henricus III, anno 1051rlO Novembris natus; nalum Salomonem puerum, ssepe composita, ssepe
cujns bapusmus, m annum sequentem dilalus, vi- rci.ovala; de>quibus vide Iliingaucos scriptores, s<ib
detur peracliis Sabbato sancto, cum P.>t_tliaISApn- Leone IX cl euani postea.
865 < MTA. K50
leslilutionem postularevideretur, B. Maiolo ulrum- A sana responsio (20), qiii justus impriinis accusator
que commitlit negolium. Maioh precibus el meritis sut (Piov. X\HI, 17), et teniaiione caraiis pulsatus
sibi postulat subveniri. Nec mora, corapunctus att- ut caderet,*et ne cadeiet \ntule spiritus restilisse
clor injurise, genubus abbatis provohitur, confnto monslratur. Eral aiuem ilb lanla in exborlalione
coi de et humllialo veniam rogal, omnibus lii_ quse gralia,utad exspectal.oiifm seunonis illiusillus ruim
ablala fuerant in inlegrum reslilutis, el ut offensus suspenderenlur animi peisonarum; unde el j"tissu
ousequio eliam placareiur, abbali conductum pro- papse sanciam et phnam habuil gratise oraiionem,
vidif, qui fecerat et rapinam. In ahis etiam quam- qna et Simoniaci de niale comparatis exph'si suut
phinbus negoliis Roraano ponlifici "poslulata B. dignilaiibus, el de saciarioDomini fornicaioies in-
Hugonis seduluas, et ab eo 'latidem et a Domino hibili sacei doles.
meicedem nieruil sempiternam. Ille si quidem cum 9. Aliud quoque .sanclilalis ipsius atque merito-
papa Stephanus (1S) in chilate Florentia supremo ram secutura est iiidicium. Hildebranilus etenim
teneretur incommodo, ex \oio decumbenLis illnc Romana. diaconus Ecclesise, qui pnsiea seJis ejus-
accessit, conntantihus eum monachis consummalse dera sortilus est maj"estalem, diieclus in Gallias,
sanclilalis, qmbus juxta Pauli vocem, viveie Chii- Cluniacense capilulitni inlra\it. Ubi cuin aliquanditi
slus erat, et moii lucrum'(P/tH. i, 21). Teslatus est B sedisset, eollaieralum B. Hugoni Clirislum \idil,
atilem ptsefatus antisles, ad introitum quidem servi monasiici regulas ordinis ac decieia suggerchtem.
Dei malignum" discessisse spiritum, ad egressiun Egressus inde, nonnullis quse \iderat indicavit, E*c
vero remeasse.Beaiumpiofecio\iruni,cujiis et vitam lunc ille et famiiiarjlalem ser\i Christi devotius
Satanas abhorritit, et pra.seniiam expavit. Deniqne amplexalus est, el sanctiiatem prsedicavit Hildefon-
cutn prsefalus ponlifeK, ad ullima jam deductus, sus (21) Ilispaniarum lex, qui a Saululo fratre suo
lessos arlus el naturam profitentes cilicio et cmeii eaplus in vjncuhs teiiebalur. Quo audito, niisericor-
commendasset, suseeptis vitabbus sacratis, inler dia. abbas orationi pio rege pr__cepilinsiare,memor
sacras abbaiis manus spiritum exbalavit- -thlectionis patris ejus Fredeleidi (22), qui Clunia-
8. Cum atilem nonus Leo tianslaturus B. Re- cense monaslerium mullo sibj aslrinxerat beneficlo.
migii corptis Remis usque pervenisset, et ibi syno- Cirai ilaque pro eo placabiles oflerrentur hostja.,
dum (19) celebraret geneialera, vir bealus adfuit cum preces mulliplicarentur, per cpistopum quem-
plenusauctorilaiis etTeverentiae, suaque prseseniia nam -dehbeiailonis suse diem esse proximum bealtis
jjrsefati coneilii plurimum conferens institutis. Ubi ei Petrus iud.ca\il (23), oblinenle Cluniacensis ab-
cum adversus Sjmoniacos agerelur, et nonnulh pon- batis el con\<entus inteicessione, ul liber a vinculis
tifiees, qurijus vel conscientia eonfusionem, vel " emissus leciperet impeiium. Nec mora, idem apo-
irsperilia silenlium adduxerat, in prsefalam hseresim jstolus dormienti Saiuulo apparuit, gravia commi-
remissius disceptarent, ipse zelo succensus justiiise, natur nisi fratri cduclo de cai cere male ablalam
negolialionem Simonis eonstanter abolere cuiavii, restiiueret dignilalem. Expeigefactus visione San-
Cx ad\erso enim ascendens, et opponens niurum tulus, qmdqtiid apostolus praceperat fesiinanler,
pro domo Israel (Ezech. xm, 5), nec numero-reni- imple\it(24).Sic Hildefonsus, et sibi pariter ellegno
tenliiim, nec acceplionemolus est personarum. Qno lcstituius, ut liberatorem suum videre et colloquio
in conciho, dtim ille de sua interrogarelur piomo- ejus donari mereretur, desiinatis apitibus implora-
iione : Caro, inquit, voluil, spiiilus repugnavil. Sane vii. Impletur votum polestaiis, et Pyrenseis-monttbus
(18) Slephanus papa X, anno 1058, 28 Aprilis Jjello peiiius caplusque anno 1071, Burgos in custo-
obut, vtilgo appellaius IX; opem ei a S. Hugone diain abduclus finl.
pr.esutam pluiibus \erl)is dedutil auclor anonynius (22) Fredeleidus el in Vila per Hugoncm Fredel-
in Bibltotlieca col. 451, in re nihil addit. danus; apud Petium Veneiab. Fredelannus, al bi
(19) DeRemensihocconciliofit S. Remigii irans- jnelius Fredelandus ambornm pater; pro quo no-
latione, factis 1 et 3 Octobiis anni 1049, pluribiis mine postea Fredenandus, ac deinum Ferduiaiidus
actum 19 4pr. in Commeniaiio prajvio ad Acla S. 'u invaluit; nomen Golihicum et pro diversa scii-
Leonis. Ihi secundus inter aliljates sedit Hugo, posl ptione significans Pacificatoiem toro.aiit Manum-
Herimatum abbatem S. Renugii. pacis. Pro eo autem quod hic legebatur, imiio
(20) Eadem responsio nolatur in Actis concilii, beneficio subslitueiidum censuimus, niulio bene-
Tiocmodo : «Diaconus seimoiiiscuisum ad abbates, flcio.
qui aderant, \eriit, eosque, ne foiie et ipsi in o\jle /23) In prsecitala Vila dicitur qtiod Pelrus apo-
Dominicum non per oslium inlroissent, confiteri slolus cuidam fratii in Cluniaco appiruit, et
adroonuil. Piimus S. Remigii abbas Heiimarus stir- Hugonis pro Andephonsi eiectione Doii.iniiin preces suste-
jexit, seque ah hujusmodi culpa congrna lespon- retelavii.
sione puigavil. Deinde dominus Hugo Cluniacensis pisse
subseculus, banc purgationi<- suaerationem subiu- nuntiarl (24) hnpleium est sane quod S. ffugo Alphonso
luht, pro adipiscendo bonore, Deo lesie, nilul dedi jusseral, de hberlate et regno, s>ednon uno
vel proniisi; quod quidem caro voluit, sed menset eodemque tempore, imo Sanlius ad oblaiam sibi
ralio repugna\it. » visioneni ahud non fecit, quaro quod e caicefe edu-
ctum fratiem, ad S.Facundi nionasierium dimiserit,
(21) Hildephonsus seu Alphonsus, Hugoni in Vita ut inter monachos viveret, sed hic mde elapsu.s,
Andefonsus, ex leslameiuo pairis Ferdinandi re\ Toletum ad Mauros piolug t, nec nisi occiso liatie
Legionis, ab ambuioso fiatre Sancio (qui nescio quo anno 1073, inregnum lethu; iia Sanfius
exemplo hic Sanctulus nuncupatui) Castella. rege, inandali forsilan pcenas dedu. neglecli
P67 S. IHJGOMS ABBITIS CLUNIVC. 8C8
tianscensis. J)ei <_er\tr_ solemmler 'et apparatu hlum (Psal. x*_v, 8), quidquid ci fidtlium de\otio
fa-tivo suspicitu 1. E\sultat rex lanti athentu ho<-pi- tonlubl, lotum *tel oinamentis ecclesise, \el ex-
tis, Bilul in actu, iiilnl in \eibo, mlnl in habitu jiensis paupemm consecTaul. Animain ejus nec
pia?ter dotliinam moium repeiiens. Qui ne intei- rerum exlulil afflueiUia, nec dejecit amissio. In
Cessoribus suis ingratus ahquando \i lerelui, dupli-, omni statu teriena to_lesiibus, seleinis liansiloiia
ralc censu paterno ducenlasaununnas (25)Cluiua- postposmt.
censiccenobio quotannis disposuil assign m, diem 11. Idem'piseteieanon solum de salule sollicitus
uiuusque cxitus, el de carceie scil.cct ei de cor- \uoium, muljeres etiam de nativiagio hujus magni
pore, celcbieu. habere desiderans. Iia \n Dei cum niai is et spatiosi ad salulis porlum educeie cuiavit,
jnsedicla lemcans pecunia, quem'a n scctim ad.lu- ei_ viam \ilse et docljinis lnsinuans, et sumptibus
cebal Mauium, letens qi.i lem baptizatuin, sed sieinetis. In suo namque patiimonio, quod Marci-
adlrtr luenie nigiiorem quam pdle. Cui tum pio niacus dicitur, quoddam monasleiium et idoneas
CnriSiIan.fi ftdei su ceplione, majOiem plus abbis lehgioni consirtiMl officinas, ubi femina. provectto-
ex<Hbens ic\ereiUiam, \estes preiiosas prsc\idisset, res, et maiilalem fastidie.iles itcentiam, ve!ei_-3
ille dealba'0 siinilis cepuleio, 'aciibgas manus in decoqucicnl enoies, et Cbnsti coniplexibusastilngl
peifoialas abbalis maniiCis injecit, evlrahens mde K niereienlur. Ilunc locum personse nobiles elegerunt,
qnidquid auii repeiium est in eis aul aigenli. Quo qua. cum nuptiis ctiam dehcias cxpertse, tanlo
tan.en in fuga capio. aique ad abbatem cum aspoi- p.Uienlius uti*isque carerent, qiianlo didicissent in
tata Teducto pecurii>, Dei famuloconatusnon nocuit eisetlne\em et plenam doloris esse voluplatenu
fraudulcnlus. Magna quidem -sunt hsec, sed majoia Has profecto sub rcgiibs lmjusmoJi \ i\ ere consti-
qua_ seqiiunlur. liiit, ut eaium milla \el lei necessitate familiaiis,
10. Apud castrum Bhleiiu n (26), (pidam per- vel qiiohbel negolio, conspeclibus vnoruin offei-
\eisa_ mentis homines, -ie\eiendum Paiicni illaift letur; ne, quibus \olum tndixeiat conlineniiara,
exacerbaVei unt injums : qtiibus veniam petentibus,- iniuitus solhtitaret ad culpam. Piocuraiores earum,
licet piusabbas ad ignoscelidum pronus induls'ssel, ptocuralores reiigiosi alque prudenies, sub quorum
graviler tamen aDomino ptuiila est'eotum pisesum- custodia nec possessio distraclionem, nec boneslas
ptio: tiaikn namquedepopulantibusflamiiii_,castruin dispendium forjnidabat. Nulla ubi vel rara j"u\en-
combustuin esl iniquoiuin. Quod ut divina polius cula, ne lasci\ientis adhuc fenor setatis, vel loco
ullione gpstum esse,fit non casu contigisse ciedere- infamiam conliaheiei, \elinler sorotes scandalum
tur, quibusdam meobs ejusdem castelli, ad aliqua _ gcneraiet (27). Harum eruditioni senem quemdam
egressis negolia, alque ignaris injunaruin el incen- deputa\it, Renchonem nomjne, consummali mona-
dii, tluo milites dudum defuncti appaiuerttut. Quos chtim leslimonii, qui noveial el devolionem provo-
tum bene p^sefati cognovissent incola., ac tuibati caie miseiicoiJia, et excessus arcere disciplina.
ad eorum slupeicnt occursum : ftedile, inquiuiu, Piseietea ne in ancillis Cluisli, \el vjttus \el \e-
quaiiiociu<",cOmbustain mve-iluri Bliiciium. Quo slimenioium defeclu, sacium deSceiel piopositum,
dum beat is esset Mugo ingressus, nec ej'us lebgioni ubeies eis teditus piovidil, compaiavil piawlia; sie
delatum est,-nec oidini. Stupefacli incola. ac pei- eaium necessilaii consulens, ne \el culpam supei-
leirlli, magna cum fe_tinatione ledeuules, lem, fluiias inducerei, vel egeslas queielam extoiqueiet.
sicut diJicerant, invencrunt. Kemo autem pulet Monaslei lum quoque plurimis decorans ornamenlis,
virum D>!, lanquam pe.-uma. cupidum, vel quaa.isse pioeler c.ieteia sanctorum pignora heala. \irginis ac
vel oblaias suscepisse di\itias. Earum ccpia non maiiyns Agnetis in eo biachium colloca\il, argento
aviiiti»? ser\i\U, sed misericordia., non lpsis sed veslilum ei auio.
egei L. llle cum Propbeta direns : Domute, 4i'exi 12. Aba quoque sub eo et per eum conslructa
decotetn domus lum, el locum liabilaiionts glottm stuil monaslena, cellx quampluies sedificalse (28);
D
(25) Auclorest VeneiabilisPetrtis, quod Alfonsus \eiius testamento; in quo post peiilam indulgeniiam
consue\enl pwrter cc aun uncias xt, pendeie, et demunere negligenier gesio, qnsedam posi inoiiem
duo monastena Gluniaceiisibus fundav.t. suam fiatiibus annualnn prsebenda oidinai, demum
(26) Bluerium caslrtim, rn alns Yuis Bndenum se ad sueces.uiuni sibi abbaiem conveiut, eique
dicitui. linprimis loeum hunc commeiidal, tanqttam ealenus
(27) E\sl-1 in Bibltotbeca Ciuniacensi, fiol. 495 uineiim ; deinde \eto caueros fiaties. Vana cbai-
et -seq. scripium quoddam S. Hugonis, in Vitae taium lnsignium fiagmenta, boe Marciniacense cce-
iinem \ergentis, ad successores suos depiecalonuni nobium speciantia, piofeil Queitetanus, 111noiis
seu commin.Uorium, sub analhemate sie pr.Tcipien- ad hiinc locum, ubi etiam docetpuoti duos pio-
tis : «-Locus ea sempei pmnaneat-condilione, qua curalores, et decem leligiosos hnsse adjunctos,
nos eum inthoaviuius et tenuimus, ut m ipso juin- ad monasieni iegimen , ex insiilutione S. Hu-
"qtiatn ad habitum santtiialis,--pueiilis setas lec.pia- gonis.
tur ; nec alia quam m qua possit pioban sphitus si (28) In eadem deprecalione sic loquilur :« Sictit
e*_Beo sit, et st non ullia, tamen onintno vel usque in prsesentiaium udeus, Deus, nou nostiis meniis,
adxx aiintini jam pcivenerii. Quod si qua eslseians sed sua immensa clementia, lstum salis circumqna-
lascivious, el hoc ad ceilutn fuent eompeilum, ne qne amphavit locum,-et tam fiainbus quam posses-
buic feminartim collegio debeat coadunau. >Et im- siombus duaut, nee solum in hac nostra regioi.e,
s<im in deprecalione, qua. scquilur col. 495, seu \ciiun etiam in lialia Loibaiingia, Anglia,Noilliman-
869 ,. ViTA 870
\eteres abbalia., quas inbabiianlium negligenlia A _ proficiebat pramioium. Erantj'bi et alii trcs mo-
penitus atlriveral, ad antiquam tam ordinis quam nachi Baldumus scilicet et Edmerus aique E ista-
possessionuin re\ ocata. tiignitalem. In tanlura enim chius, omnes fihi lucis, el incedentes in mandaiis ct
sub prseflto Patre Cluniacensis religio effloruit ut in jusiificatiombus Domini sine qnerela (Lttc. j, 6)
inde abbates desolaiis qua_ierentur moi aslenis, Ad quos B. Hugo coinersus : Ex abunJanli, inqutt,
assumerentur pariter et exempla sanclimoiiix, et esl archiepiscopo divwa leseraifi judicia, quil us
qualilas disciplinse. Feliv Ecclesia ! qusede sanclo Judex juslus deponil polenles de sede et exallat 1u-
eomeniu illosummum sibi meieretur sacerdotem! nules (Luc. i, 52), Yobis autem dicimus_ in legeui
Quanise autem discrelionis et miseiicoidise fueiit, Anglorum nocle transacta dalam esse prosti ipiio ns
juniotibus coenobilis irapensademonstiat benigmtas, seiuentiam eumque bie\i regnalurum. Pauci tic
quibus cum minor libra panis et potus e\ consuetu- fluxeianl, et ecce beaii vni \aiiciinum, qui piv
dine tiaderetur, ipse tamen eis parem dari consii- missusfueiat, secutus est e\enlus (59). Pra_scnp_u«
luit, sequum j'udicans, ut quos ldem diei pon.lus siquidem ie\, dum \enationis insi.leiet sludio, sa
affiigebatfit a_stus, idem quasi j'am denanus soheie- gilla cujusdam mihtis in cor pettussus cst, sta-
lur. Sana sane disposilio, quse prsefalam a.iatem, el limqje moi te prsevenlus subua, e\spu avtl. Sic igitur
a murmure compescuit, et ad laborem suscepta. ro- B 1 vita legis terminata, et abbali pioplelia. graiiam
boravit obedienlioe. inesse claruit, el Cantuariensi aithiepiscopo, qui
CAPUT III. persequenli se regi cesserat, redeundi fatultas ad
Arcana ab eo anitnoium tnspecta el fuluta prw- sedem accessit.
dtcia. 15. Ilem Dei seryus, dum esset in Aquitania, ad.
13. Ad declarandum autem, quam gi aiura Deo ecclesiam B. Yiviani, sanctorura locoium soliiciius
in omnibus exbibebat obsequiura, B. Hugoni cum \isitator, accessit. Ubicura prsefali confes.ons dili-
spiikuum discrelione, dala esse dicilur gralia pio- genter actus el Vilam legeret, eujtisdam boni vjii
phetise. In his enim qui monaslicum piofitebantur nomine Amandi (31) faciam in ea reperit meiuic-
ascensum, quo quisque animo ad eum accederet, nem, de quo ipse plenius edoceii desiderans, opi-
libera menle discernebat, inluebalur quis in sagena nionem ejus el painam, proposuum tt fii>em aque
B. Benedicli bonus piscls fulurus esset, quis ange- sepulturaraa cleiicis prsesens inquirit. Respcnd.iur
lum lucis, quis angelum gereret tenebrarum. Quam sciscilantiB. Amandum magisiruin fuisseS. Yiuaw,
profeclo grat>am ne polius ei conferre, quam st meiilis insignem, doctrina conspicuum, exempli'j
Deo colleclam referre \ideamur, ejus lestimonio clarum. Corpus ejus, piout fama ferebatur, in Gal-
supposita serviual et suflraganlurexempla.Dominus C ( liis babere sepuliuiam. Sequenii autemdie, decanus
qutdani, nomme Maingodus, dilalione susceptionis, canonicorum in eodem loco xenodochium tonsttti-
quam providus Pater probandi gratia -aliquandiu cturtts, a B. Hugone suscepti oper. posiulat funda-
snspenderat, vulneratum geicns animum, egredi ac menlum designari. At tlle, Spiritu <-anciocdoclus :
fugare consllluit. Quo sptntu re\elante compeiio, « Hic, ait, fundamenla jacile, el minime poenjte-
piissimus abbas pra*scriptum Jralrem verbis durio- bit. t Ad ejus iiaque suggesiio cm ptieit altus
libusincrepaut, ei pariierct vubier.t jnenlis indi- fodientes, niausolseum prr-dicandse pulcbritudii.is
cans, et vulneribus paternse consolaiionis adhibens inveniunt, B. Amanth nomine insignitum : quo re-
niedicinam. Sic ille revcrsus ad se, susceplionem, peito, clerus exsultat, populus glotificani Dtiim,
quam dilatam doluit, patienter exspectavit. qui mirabihs esl in sanciis suis (Pbal. LXVIJ,SO),
,14. Morlem quoqueGuillelmijunioris, qui magno niljam demeiito dubilantes abbatis, quod in in\en-
ac triumphalou Angloium Guillelmi patii suo suc- tione claruerat confessoiis.
cesseral, eudenii \aiicinio indica\it. Eiat ille Dei 16. Stupendis slupenda succedunt. Consolalioms
servus Maicimaci, simulque cum eo vir gloiiosse gratia pius Pater loca usUare consueveiat, que
opimonis Anselmus (29) Canluanensis aichiepisco- monasterium Cluniacense contingunt. Ingressus ila-
pus Angloruni,magna duo lummaiia, quoium de\olio D I que cellam B. Mariae qua? dicitur de Charitatc (52),
\itaius ethoilatjonibus el exemplis m amoiein dum congiegatos ibi ftaltes suscipeiel oseulo, cujus-
nia,Francia,Aquitania, Guasconia, Piovincia.atque nura. 55, dicil S. Ilugo t regem anle llironum Dei
Hispama ipsum dilalavii. » Et m pnvilegio Pasch.i- accusalum, judicatum, seiilentiamque damna.ionis
lis II ipso quo sanctus obiit anno 16fletobns, ad ineumpromulgatam, >deinde ex nura. seq. apparet,
Pontium dalo numerantur prioralus 75, qui sub lertiopost die, exstinclum fuisseregem.
abbatis Hugonis disposiuone mansei unl, qnoium (31) S. Yiuanus, Xanlonensis [episcopus, colittir
plures in abbatias exere\eiunt, pia>ler abbatias 12 18 Augusli; in cujtis Vita nulla nienlio S. Amandi,
jam lunc consiilutas, ul meiilo ipse Hugo, inler sed Ambiosmm, tui sutcessit. magistium habuisse
qumque pumos Clumaci abbates, ditaltn : dtcitur : de llfo jgilur (cum oporteat Ua soleniniter
Qidine poslerior, ulihtate pnor. elevalum habere propi min dieni cuftus, eisi enm
(29) Fuerat S. Anselinus tn exsihum ejettus Saussayus jn Martyrologio Galhcano nolare pra. ler
anuo 1096; anno aulem HOOoctisus eslGuillelmus, miseiitj optamus plenius edocen.
2 Augusti. (32) S. Manse de Charitate, in agro Nivemensi,
(T.0) Dethmtis 21 Aprilis S. Anselmi Vitam, per pnoiatus a<S. Htigonc pei Geiaidum nionacbuin
Eaducium, hie nominalum, sciiptam; ubi hb. n, luutlalus, adI-igei*uii,\ulgo Chaute.
87. S. HUGONIS ABBATIS CLUMAC. 872
dam eortijn ei occursum abhorrtiit, et osculum A commissum esse in cce.iobio S. Marcelli (J:6), quod
uVlinaut. Nimirum spiritu docente didicerat os ealenus abducium silentio, liionastica succidendum
hominis plenum blasphemia. et spurciliarum, nee esset disciplina. Excitatus Ius Dei senus, iler
idoneum <piod pacfs osculo servus Dei dignarelur. aiiipit; el ingressus monasleiium, qufiinadmodum
Miranlibus liis qui aderant et rei novilate suspensis, per visionem didicerat, rem sie habere cognovit.
quam miser ille duxisset vitam, quid gei eret devo- Adhibila itaque vulnen medicina, inveteratam at-
tionis Januharl colloquio , idem abbas inquirit. que difficilem sanari propulsat corruptelam. Quadam
Respondenlem se niechanieum (33), esse, el ne- aiitem nocte, xluni fatigatis artubus modieo sopore
cromantise prsestigiis jnquinaium, de ovili pastor vir Dei consuleret, \idere \isus est decubanlium
abegil, ulpote nulla in \erbis, nulla in babitu sub caplle suo serpeniium multitudinem, cseleia-
tx)iiversion1s indieia nuniianlem. Sic in una eadem- que diversi genens leptiha, quibus ille perturba-
que re, el lupi fraus el pastoris providentia inno- tus, somntim conliiiuare non poterat. Debinc ainoio
tuit. pulvinari, librum Maronis reperit, eoque projecto,
17. Susceptus idem Dei famulus in monaslerio somnuin duxit tranquillum. Apta lei visio, eum
Angeriacensi (34J , sepultis jtaulisper sensibus nilul ahud quam qusedam venena sinl fabula. poe-
cafnis, puriore mentis intuilii. \idj'l quoddam fulgur B larum (37).
de sublimi \eniens, monasterii Cluniacensis audi- 19. Operse pietiumest ea relalis ^pponere quse
torium irrumpere, magnamque secum trahere mi- et audilu didicunus el visu. Anlecessor noster
iiam. Qua ex visione vir Dei collegit, commissam Hoellus (38) prsedicaiidse prsesul iuemorise Romam
apud Cluniacum offensam, quse nisi celeberiima proficiscens, gratia \idendi sanctum Dei Cluniacum
coirectionepurgarelur, snperni judicis indignatio- divertit. X_ui postquam loquendi cum eo sortilus
liem in eumdem provoearel Iacum. Nec mora, Clu- est faeultatem, cum quodam suo atchidiacono ad
niacum legreditur, instanlibus negotiis, quse agenda eum in par\am deduetusest cameram, saens dica-
susceperal, lucrum prseferens animarum. Debinc tam colioquiis, el celebrem potius -culLore quam
Ingressus eapiiulura, eodera spirilu quo j"amreatum cultu. Cum aulein comenissenl fihi adopt.onis, et
cognoverat, jel quoque personam cognovit. Quem invjcem beneficia suai um sibi communicarent ora-
ex noinjne conveniens,« Erubesee, inquil, Pelre, et tionum , B. Hngo fiequentius prasfatum ,intuitus
age poPiiitentiam, dum licet, ne lunclnclpias poeni- archidiaconum : « Taiituni, inquil, ne desis gratlse
tere, cum poeniteiUia nulli prorsus est fiucluosa^ Dei qttoniam prousum est le, in eo in quo nunc
tolum te pnorlpande, redopeii vulnus menlis, ut admlnistTas ordine, nullalenus remansurum. > Pa-
pio qualitale \ulneris ctiram sentias medicaiilis. rum lemporius fluxerat, et evenlus est vaticinium
lnfelix, cxcuie jugum diaboli, et amplecleie jugum subsetutus. Aiehidiaconus (39) eteriim sequeniianno
Chrisli, quoniain j'ugum ejus suave est, el onus ejus pomificalem sorlitus est digmlalem. Nos hoc audi-
leve (Matth. xi, 3i)). Quod quia ssepius j'am coin- vunusjjios prsesentes vidimus, nos beati lllius hotui-
moiiilus, detfectare tamen non desiuis, reatum nis oiatlonuni participes in eo facti sumus collcquio.
quem comilalur pertinacia, districliorpuniat dtsci- Nosquidem.fama revelante, nonnulla de ejus san»
plina, tuis enim paiceiedehctis, ad periculum mi- ctitale didiceramus , nonnulla de mansueiudme,
Iilalaliorum (35). > His \erbis verbenbus adj'ectis, nonnulla eliam xle his quibus et vuia judicium, et
fraler conlumax -el sibi reddilus cst et ordini, bo- virtuti prserogalur incrementum; invenimus autem
numque obedieiuia*-,quod exhorlatio non conlulit, ampliora, ex gregis conversalione, pastoris vigilan-
censura provocavil. liain perpendenles.
18. Alio quoqtie lempore, similis ei visio appa- 20. Supersunt autem fit alia, quibus fpatenter
ruit, Dormientem quijjpe qusedam persona conve- indicatur lllum Juris patronum, inter insignia san-
niens, oporlere dicit eum Cabilonem usque faligai i, climonise, gralia claruisse piophetise. Quidam nam-
(35) Mechanicus pio laico liic accipilur; alias D deprehendil, argutt, convincit. Reus ille Pelrus
atcipi solet pro illttleraio ; quod aulem ad Vitam eial, qui Terdiniaco \enerat. Coiifitentem judex
per Hugonem, num. 6, adduur 111maigine, quasi plus digne Uagellat, misei icordiier sanal. His visis
Manitbseum deberel legi, meptum est glossema. seipsos circumspiciebant singuh, ne aliquid m eis
(54) Angehacense, Angenacense, el m Vita S. lndebilum spiiituahs oculus cognosceiel Patiis. i
Genulfi eliam Ingenacense monasieiiutn, apud llu- (56) Cabilonensi S. Maicelb nionasteiium, lunda-
gonem, S. Joanms de Angeliaco vulgo SauU-Jegti* lum a S. Guntiamno rege, de quo late ad ejus Vitani,
iVAngely, in pago ^Lanlonico ad Yullonam iluvluin 28 Maitii, §2.
abbaua est, constructa a Dippino Aquiranise lege, (57j Si hoc de poelarum gentilium castissimt»
Ludouci Fu Imp. filio. Plura de boc ccenobio, no- Vngiho (quem Virgnieum appellanl nomiulb, sicut
miiialim lllusitia djplomata duo, vide,in notisQuer- luscus inter csecos lex diti posset) quid de lascivio-
tetani ad Bibliotbecain. *- libus alus dicenras'
(35) Idein Uugo nttni. 15, lisec narrans, t Clunia- (38) Hoellus episc. Cenomanensis ab anno 1085,
CUIIT, inquit, iestinus redul, \oeavit priores et or- bic autemcongiessus contigit annolOi.4.
dinis cti-todes. de neghgentlis fiatrum inquirit, sed (59) Non fisi quemsignaie possit commodior con-
nilul ejusmodtper eos invemre poluil. His ila di- jeciuiaiquam jGaufndus de Meduana, jlluslri apud
juissis, ad Dominum solito lecurnl, sohil voia pre- Cenoiuannos genere nalus, eleclus an. 11)93 Ande-
cum, capitulum inlrai, fiatres fiircumspicit. Res gavensis episcopus, consecratus an. 1096.
mira! Jspiutu revelante occultum inter ahosicum
873 r VITA. 874
qtte monachus, nomiiie Durannus (40), moventia A dium abscessit. O pr_.dicanda Palris humilitas, qtu
risum verba piofeure consueverat, indocihs prseju- quod ejusposset ascnbi nienlis, maluit sanctorum
dicialem deponere lc\itatem. Idem lainen jn ca.te- pignonbus assignan. Jarento quoque, febcis mona-
ns, adversus quae non esl lex, ita sibi consuluetat, clius testimomi, post diuturnas febrium convaluit
ut pnus in abbalem, dehjuc in episcopum, viia pio- injuiias, hausto \ino, quo sacri ej'us digili perfusi
\ehi mereretur et doctrina. Qui cum abbatem nimus fuerant, post oblatum Deo sacramenlum.
audnel increpantem : « Fialer, inquil ei abbas, 22. Beaius quoque medicus, qui cum salute cor-
nisi dignam egens pceniteiuiam, post transilum spu- poruni, de salute saiagebatanimarum! beata, in-
rnaniibns labiis ad superos rediens apparebis. > qtiam, anima, cujusetinerilisacquirebaturiemporale
Factum est autem ut nec ab otlosis \erbis ille desi- remediinr , et exhorlalione senipiternum. Eidem
sieret, nec abbatis vaticinlo promissus deesset eife- namque €iispeium (42) proficiscenli, febricitans
ctus. Pracfalus namque Duiannus, natuufi debilum mile» ^43) occurnt, sanelissimo ejus adjuvaii de-
sol\ens, lii promisso sibi babilu cuidam Siguino, piecans intervenlu. Dehinc onerosius instanfi :
sacerdoii scihcei, rehgioso apparuit, miserabjluer « Absline, inquit abbas, absline, frater, a rapinis,
juvamen ejus posiulans, cui vivens obedire con- amissam sie adepttirus sanitatem. > Rapinas miJes
lempseral: Quod cum pius Pater Siguino leferente B 1 abdicat, eodemque momenlo ad preces abbatis, et
diditisset, eleclis septem fralnbus, silentium una votum faetum est, fit exstinclum febns incendium.
ind.xit septimana, quatenus oiis e\ces_us oils obe- Nemo autem niireturâbbatis nieriio collatam corpo-
dientia purgaretur. Obedienlibus ahis, unus eornm Tibus salulem, cuieliamid gralia.<aceessit, ut cxuiae
prsecepti \ioIatorsiIentium intenupit. Rursus ponii- de ergastulo carnis animse, ipsius inierveiilu judi-
'
fex, eumdern quem piius habitum gerens, sacer- eem placatum inyenirent. Fiatrum quldam soluto
dati pioesciipto apparuit, inobedieniiam fratris natura. debilo, nec adhuc iamen bumatus, pej*sonis
actusans, qui dum fregit mandatum, suffragia ex- duabus, quae slbi nomen religiojie comparaveranl,
cl.isit altorum. Quo audito, clementissimus Pater apparuittlicens-duos sobdos, prseter hcentiani sa-
iterato seplem dierumsilentio, defectum violafse sup- crislse sub qtio ipse militabat, se susfulisse, ac pro-
•olevuobedienli_3 Umle faclum eslut oslensus terlio pno expendisse arbjtno.. Hoc excessu dilatam sibi
pra-sul, sed jam mliil sordidum gerens,abbaii gialias i requiem, quse lamen possel abbalis intercessione
ageret, ejtis iuterventu absterstim oris opprobrium, prserogari. Maneautem faclo, cum altend dealtero
seiUenliarajudicis iiiimutaiain. Hoc relatum, et Pa- ignoraret, eodem lamen ordine, sub sancti viri p-ae-
tiis meriium declaia\il, et apud lratres reverentiam seniia, prsefatam incapuuIoTelulere visionem. Dis-
C
suscepise iuvit obedienlise. Collata sic viro Dei spi-. cussa itaque dibgenier transgressio, et venlalis
riiuum discielioclTiraci eum m.igisterio docttitquid [ inventa, suffragiis nrationum quas devotius fieri
conectione proficerei, quid tolerandum esset mise-. clenienlissiinus Paler indixit, et propensiori eleenio-
ricordia, quid ceusura piiniendum. synarum largitione, solvi pronleruit.
CAPUT IV. 25. In ciutaie Parisiorum vir eratilluslris, Ro*
Varli tnoibi ab eo cutati. berlus nomine, pfofessione miles, ita paralysi tor-
21. Nemo auiem putet abbatem piophelicis tan- peas, ut in eodem homine partem vivere, paitem
luni claiuisse \aticiniis, cui eum diseretione spin- thceres jam sepultam. Diuturna hsec et lethalis per-
tiium, fiollala est eiiam gratia saiutatiira. Conslaf.i nicies dudum spem salutis absluleral decumbenti»
einmiioiiniillos, vanis oppiessos languoribus, sum- Conligit atitem eodem tempore servum Dei Parisios
jitis e\ ejus mens.i convaliiisse rehquiis. Acardus• ingredi, atque ad ecclesiam ascendere, quse beatis-
qiidam, vi febnum Jaboraus, jestitulam sibi sanita- simse Genovefsevirginis et nomine celebris -est et
iem puefataj debuit medicinse. Tj*es pr.eleiea fra- corpoie.<Juo audilo, praestrjptus seger illuc alieno
tres_-eoiiem decumbenlcs jncommorlo, beali virii tlefertur auxilio, genibus aljbatis advolvilur, .suspi»
menluni in anliqtiani refornmil sospitatem, eorumi „ riis mlerpellat ei laciymis, ut ejus apud Deuui me
duobus quidem deslinala eulogiarum gratia, salutis• reielurjntervenlum. Movefut Pater anxielaj.e sup-
integritaiem resignavit; tertius aulem, cum Bor- phcanlisjet inter sacra missarum solemnia, flagi-
boni (41) per sex mensei quariana snstinuisseL in-. -lalum paralytico procurat subvenlum. Nil tamen
cemba, a sancto Patre, qui llluc c\ tempore acces- de suis prsesumens merilis, lolus ad "aposioiorum
seral,sacns jubetur jnleresse mysleriis. Adestfebri^ principem convertitur, cujus et umbra salus iufir-
citans, ei ex abbatis j"ussu epoto post missani vino,, mis.etoratione vita est defunctisrestiluia. Sumpiam
in quo lola fuerant sanclorum pignora, febris incen-- ergo ipsius planetam (M),T_us_veterum rclaiione iu
(40) Ourtnnns, piimura abbas Moyssiacensis inl (12) Crispeium, Valesii oppidum,in quo prioraius
€aduicis, deui cuca an. 1060 faclus episcopus Tolo- S. Arnulplu dicius.
sanus, oimi circa an. 1070, etîraago eum tuulo'
sancniatis halieiur m clausuo Moyssiacensi,ul asse- {43) Rotberlum vocat Hugo, num, 8.
runLSatnm.il llialji, (44) Addit Hugo, Antiochia allalanijCredi, occa-
{£{) Borlitinium sub vanis cognomentum triplex sionemque miraculi fuisse asserit, qupd .S. Hugo
esi, tinii n Chiniaco vicininsad Ligcruin>Uuni,,Bour-\ post missam nianu capiens ipsam planelam dixisse. ^
bon Laiity vulgo nuneupaiui. «Utinam adesset seger, in quo virtutis aposlolicae ca-
PiTiioL. CLIX. — 28
«75 S. HUCOiNIS d3B4t!S CLUKLAC. 87(?
piaiikia ciedjtur esse ecclesia, buper piostratum A Abbas missam caiita-serat, -et aquam exejus strHatani
'elevat segrum, lllud clamans, Petrus apostolus dixii nianibus ltifirmo, piaesenti alque posiulanli eam,
_>aialyiico: « Sanet le Dominus 3esus Chrislus. > seiuen.es, aljbate detuleianl ignoranie. Qua exesis
Ad ha_cveiba confestim Boberlus ita convaltiu ac pailibus infu->a; suus artieulo reddtlus esl slalus,
si ipse Petrus j.reces pro eo declamasset. Regre- suppletum depaslse cainis dispendiuni, el agente
Kuur incolumis qui semivi\us accesseiat, his qui lympha \ices medieina., abbas nesciens re-iuuit
nderant alleslanlibus beneplacitam esse Deo vitam, sanitatem. Quippe duiuni eral et inlolerabileliomsni
euuis apud Deum lame_6cacem\ideianl esseposlu- Dei, ex his quse cirta ipsum eiant aut ex ejus IO-
i.uionem (45). manebant mensa, contemplalione salulis acquiienda.
24. Fgtlassis bsec ajjoslolicts ascriberentur me- ahquid aspoi lari. Homo verse \irtulis, ad \iiluluni
iilis, et cujus umbra male babenltbuS lestiiuiam denvabal exeidium, linguas affeclai e alienis, laudis
tonstat esse sanitalem, ej'us utiqtie \eslimerilo Ro- enun nulla omnmo eupidilas, nisi cttjus ei ma.en-a
bei tus comaluisseasseierelur. C__iei*umnon nnnoia est in snimo. el lesiis in rtelo. Quam cum s.bi
lneutis acta leguntur Hugonis, quibus Hugoni nullo pariler opera compaiarent et \eiba, aJiam lamen
fideipeiiculo prseslilum possil assignari beneficium. suspiranti meicedem, nulla ex prseconio miraculo-
Idem namque dum in Yasconia, sicut de Cluniacensi B rum subrepsit elatio. Alus quoque nesciens Dei
cosnobio, subdilas visitaret cellulas, haud procul ab servus piofuit, quos clsi non omnes, ahquos latuen
itineie parvum conspexit lugurium, cujus lnhabiia- eortim, paginse duximus Imprimendos.
tor egenus eial et leprosus. Htc e\ divtte paupei, 26. Etat lii quadam obedienlia monachus,! no-
abjectus ex splendido, leplosus ex-nicolunu, vilam mine Guillelmus, qui diuturiia cfuiis liifirmitate
morie grauorem ducebat. La_tatur -Dei senus ade- decumbens, injuncta sibi evsequi non poleial offi-
plum se tempus opporlunum, quo Cluistum in pau- cia. Hoc enim in lantum tuuioreni excesseral t.t
pere visitaret. Prsecuntibus ilaque csetens, ipse uno amissa nalurali forma, globus quidam \ideiclur_
tanlum comile monacho legelem ingreditur, conso > Cum auleni morbus excrescens, nihil ahud quam
lationi tolus insisUt, laceram demulcet cutem, Kiorlem loquerelur, ille tolus ad ahbalis nierilum.
jngeminal felicem infelicilate sua, cui essel dalum spe eomersus et fide, manibus admotis lumenti
fiagellis corporahbus et paupertatis igne puigaii. ciuri : « Pra.cipio, inquit, libi, passio, iu nomine
Denique duni ^bscessurus liomo Dei, quid eiogaret Jesu Cinisti, et ex parte Patiis cujus pra_cepiis huc
paupen non habeiel, agninam, qua indutus erat, \eni, ut recedensperrailias injunclam nnhi expleia
exuit \eslem,v*esiit pauperem. Yesiimenium gratia r obedienliam. > Sequenii nocle, dormienti, duo in
comitatur inspeiata; ex quo enim pauper eo in- albis apparuere monachi, qui dicerenl se a B. IIu-
diuus fist, cuils deforniitas abscessil, et absterso gone dnectos; dehinc unus quidem cruri nianus ap-
lepise coniagio, niembiis omnibus iucolunutas est posuif, infudit oIeum;aller \ero leniori, et \elut
et species resliLutatEgiediluiChristifamulus.iehcia suspenso contactu, pai les infii mas peiungeie \isus
pauperi benediclione, quse etaniplius spesuscipienli est. Qtio peracto, cum lecedentibus monachis ipsa
pioiuit, el amplius voio danlis ineu.um patefecii. recessil infiimitas, el incolumitalem, qi<a<n me.li-
Leguntur el abi, tam e\ vesle quam ex lympha quae cina jjion poluif, gratia reduxit. Evigilans niona-
ex ej"us slilla\eiat jnanibus, expetilam suscepisse chus cum sentiret exterminatas inbimitalis an-
aalulem gustias, bealo Palu suo resiitulam asctipsu sani-
25. YYigO,roonachus, \ir \enerandse opinionis et tatem.
ulile vas ui domo Domini, \ocis usum amiseiat, 27. Ex difficullalejiarlus, qusedam mulier, amisso
admodum tiistis, eo quod iuiniinenli Nalahiio-per- linguse pauter et manus officio, csetetarum quoqtie
feolveie non posset debilum cantandi obsequtum. paitium aelrlmenia foimidabal. Hujusmodi angustia
Qnl dum juvla suppedaneum abbatis quiesceret, el decumbenti, suggestum in somnis esl, oponere eara
tocis refovmatioiieiii ex saciis ejus speiaiet meiiiis, rj L.usiatum (46) proficisci, ubi merilis B. Hugoms,
coiiigiam pilei ejus. lalenler assumpli, collo cir- ulroque le\aietur incommodo. Paruilmuher, eoque
«-ttmdedil; statunque soltilo, quod aTienis obsiabal delala, dum pra_sciiplus Paler m nratono S. Sul-
incommodo, prisea* modulaiionis usus esi ei in mie- p.cii (47) ipsa pisesente dnina eelebiatet mysler'a,
gruni reformalus. Ailiculum pedis cujusdam Theo- meniis ejus uiiiusque morbi plenum meruii oblineie
derici, magnse quidem mihlis polenlise, sed majoris lemedtum. Ciedatur in sedendis liumannrtim -corpo-
apnd Deuin de\oiionis, cancer *(ii)Qrmitasleihahs) rum passionibus, filio adoplionis collatam desuper
-cvederal, quod quia sludium vicerat medteiii.., au- fuisse gtatiam, qua. ilh eliam in peiiurbato aeie
ieiebaiel spem vilse. Abbalis lamen meulis, hoc peilnbeiur exslitisse, Ludo\icus enim comcs, ei
oidinc exslmcitiin esl boirendse pestis Incendiuni. Soplna uxor sua, pra_dicanda_scthcet vir et mulier
peremus experim.ei.tum! > quoaudito Rolbettus illuc {46} Laisiacum, an oppidum In Genomannis,
*e defent feteiit. vulgoLassay ?
(45) Addit idem : Res isla nolissima esl; fere lota (47) S. Stilpicii, non Sttplicii (uli peippiam
clviUjs llla tesl's esl. excusum), plures sunt U)ta GallL ecclesue: vginius
_le eo, 17 Januarii.
8T7 MH. 878
devotionis, eum apud Aldechiareum (18) hospilio A quanium prius de fiaterna luibatus aiiRuslia, tanluiu
Btisceperant. Deinde posita in \iiidario mensa , poslea de salutega\isurus. Ex quo eniin superposi-
roiatnolus aer tempesiatis signa prsemisil. Tuibali tum est ulceri lignujnr et panein I enediclionis inflr-
discursant miutslu, quid fieret exapposilis jam damus coroedil, ita explosum esl pnlrida. carnis incom-
pibusignorantes. Cseterum Deifamulus,filevans ma- modtim ut nullus dolor, nullaillicinfiimilalis indicia
num, crucis.signum opposuit, et imminejilera sic remanerent.
abegil tempeslatem. Quaj ne casu potius quam me- CAPUT V.
rltis abbalis abscessisse \iderelur, circumquaque Tulela anqelot utn quwdam ab eo mala dejtuha malevoli
plu\iisdesse\ientibus et lonitruis, locus ille tempe- divinilus jiiintli. Libeiahlas ejus compensata.
statis expers, et serenus reraansisse perhibelur. 29. Quadani prselerea die, duin paulisppf abbas
Paredi (49), puerum quemdam, monasiica. couse- obJoimnei, ex urgenle causa, eum monachi exci-
cralum militue, decidens ex culmine campanaiu laverunt. Abbas inlerrogans : « Ut quid huc, ait,
tabulajjrosiravit. Eo temporeTjealus abbas ftatres istum addti\i-iis puertim? t Respondcrttnl mona-
visitaiurus Paredum accesserat. Puer, in quo con- chi se neininem adduxisse. Subdidit abbas, dicens:
sulia. jioihcibus vense proximum nunliabant inleri- « Nunqiiid non videtis illum elegantis formae pue-
lum, senmivus ad eura defertur; fiatres velut ex- B liim? t Ruisus cum monachi mnarenlur, allestan-
slincttim defleut puertim, qui vix in castiis spiii- les se neminem prorsus videre, animadterlens
tualis mililij. vi\eie inchoa.set. Deniqueplus abbas, abbas oslensum sibi divinum aliquid, seimonem
menie compunclus, contntum contrectat pueium, transtuht ad aha, nullam ulteiius faciens de puero
pio exsequiis obsequiis insistit, el ad ostium divinse mentionem. Ciedo ei apparuisse cuslodem coipous
pielalis Chrisli procurrit Christi veteranus, lanla sui angelum Dei, cujus excubiis, et aeriaium ten-
precum instantiaut et puero salus, et puer conven- tajuenla polestatum, eiinjmineiitiacoiporispeiicula
tui reddeietur. declinabat. Un-ie-cum apud BerzLcum (51) se sopori
28. lnvilati complures hujusmodi miraculonu-a dedisset, angebea prolectus cuslodia, muluplev
praeconiis, eum videre prseoptatiant, ei adhsereie, morlis discrimen evasit. Repenle namque lurbalo
ct sanctissimis ejus erudui docuraentis. Quippe aere consurgenles venii, velut confliclum qtiemdam
lota ejus \ila, sacrisparinsliluiis, lola ejus convei- iniie coeperunt; frequentior desseviie -cori.sc.ilio,
satio bette vhendi magislerium fuit.NulIa vel pauca lapidibus et grandine conculi domus, volare fulmina
ftiere monasteria, quse non profecerint ejus circum- quibus necdormitoiium p.tlris, adhsereiis ctclesise,
speclis inslilutionibus aut exemplis. Convenienies intaclum remansil; illudfinim vis iirumpens fultni-
autem ad se monaehos \el abbates, quam paleino -*>nis, lam vagantidiscuisu prsefalura perscruiaLa est
complecteretur affectu, quam sufiicienter quajien- domicihum ut, par miraculumdicam, tres in fornace
libus respondeiet, quam pie îpenret pulsanlibus, pueros, et inter flamnias ssevieruessanclum Dei con-
difliciie estcxphcare. Juter quos Suessionensis (50) servatum. Augebant discnmen csementa simul et
abbasadpiimatem monaslicse perfectionis accedens, lapides undique corruentes, quos fu'minis iclu
presUyleium quemdam, Peiium noinine, Uineris rupta maceiia circa dormientein diffundebat abba-
tomitem lubuii, dudum B, Hugonis faimharilaleni tem. Discurrebanl famuli, monacbi querebantur, vel
asseculuin. Qua ex faniiharilate secunus eum pre- obrulum ruina et lapidibus, vel igne consumptum
sb_ter alloculus: Scimus, inquit, te, sanctissime abbatem opinanles. Ille aulem diviins piolectus ex-
Pater, curara gerete miserortira, et juxla vocem cubiis, nec slrepilu soporem, nec populantibus
Aposloh, cum infirmantibus infiiniari (II Cor. xi, flammis sospilatem amisit. Ila Dei servus, horrendo
29). Unde el pro quodam fratre ineo ad oslium luse circumseptus incendio, viitule promeruit liberari,
pulsans nnsericordia., sacris oialionibus tuismiseio etillsesusextvit.
sub\eiiiiidepIoro, quem pulndum \ulnus, el latius 50. Legitur idem Paler in aliis etiam conseivalus
ijjcolumes occupans paites, in desperalioms di- periculis, ejusque sacer transitus, qui gravissima
scrimen adduxil. Tandem pius Paler miseiabihbus lnfirmilate \idebalur imminere, conventus interces-
cetlens obsecralioiubus, panem qui de mensa ipsius sione, et sumptuosis eleemosynainm expensis, in
superfuerat, afferri prxecepit, allatum benedixil, de- sanctam dilatus senectutem. Quodam namque lem-
dit benediclum sacerdoti; dedit ei et parlem baculi, pore, B. Hugo, tanta cojporis afflicius moleslia ut
quem manu geslaie, quo sustentait consueveraf. imminens incommoduin vitse desperatio sequeretui ;
Quibus ille acceptis, iii spe simul el fide regredilur, de medio montis, qui Cluniaco adjacet, quasi fiatii-
(48) Aldecbiarcum, Ilugoni in Yita , anliqua (50) Eegraphum noslium Suecionensis, melras
Clmtci, locus non procul a Basilea silus : fist <*r§o utique quara Uccionensis, uli impiessum ui bibho-
Alteul_irch quinq'ie milliaiibus tlistans, ad Illam theca; quos aulera Suessionensis S. Ciispini abbatia,
ilu\ium; Kiich auiem Germanis ecclesiam sigmfi- anie lesiauialionem anni 1157, abbaies habueiit,
cat, a \oce Giseca KupiKyov, Dominicum, ut \o- lgnoralui. Celebnor ibidem esl alia S. Medaidi, scd
lunl plerique, quos ad juditium vocare iioii vacat. extia inuros quse non solet nomuie Suessionensia
(49) Paredmu pnoratus iti Augusiodunensi dioe- ventie.
cesi, anno 999 annexus. Clumacensi ceenobio -ab ^51) Berziacum prioratus jrl agro 'Matisconensi,
Ilngone episcopo, eo de quo aclum supia. in ejusdem noniinis oppido.
i>"''J S. UUGOMS ABBATIS CLUMAC. SSD
bns ellimam dalurus benedietionem, ad capUulum A Deus iti hac eliam \ita coiUemptum punirl sanefo-
delatus est. Flet convenlus, el eget solatio, quis- rum, nejuslus _elet_!i/;_i iniquos pacem peccalemm
tjiis alium nituui consolau. Acclamani filuPairem, v',dens,eldicat: Etgosme causajusitficaiicot ineum et
uiaglstrum discipuli circumeunl; Teliaciat grex lavt intet innocenles manus tneas (Psal. IA\II, 5,15) !
..sde.essas pasloris excubias; el quse laciymas pro- Sutil forlassis et ali.e occultiores causa\ quibus Ju-
UJCent, undiqtte pietalis ej'us irsignia prsedicantur. dexjustus bic et benefactoium prsemia lependit, et
2>eliiuc ipso innuente, sanclorum imag nibus prao- injiiuas punit. Pouo lnogaias lnnc servo suo con-
tenlaiiir aposloloium, ^perans eorutn meriiis im- tumelias, quam dislucio percussil judfcio, sticciiicie
ploi _lam se adipisci sanitatem. Qua* coilfeslim im- nos non l__debit cxpbcare. Is Uaque lolus propa-
petrala, pupillis luioiem lestituit, fihjs palrero, gandi monjsticam rehgiOBem studiis oceupatus, dum
pauperibus provisorem. Nec niinus stylo commen- eam in monasleiio Mauziacensi (54) icfonnare con-
dandura ciedimus quod Roroam proficiscenli, vila tendit, nonnulloium pettulit invidiain , convicia
pantef et incolumitas esl in morLe conservaia. llle suslinuit, seductorei bypociila, lyraiinusfit mvasor
.iquiilem, dura propterci\iiatem Yapingum (52), per acclamalus. Inler quos quidarn c!ancus 111hanc
abrupla montium el ancipites anfractus incederel, usquc prorupit insaniam, ut diceiet cflossuiuin so
altiori cuiJim prsecipilio incircumspectis accessibus B oculos abbati, si in hoc opus exopiata sibi copia
occunit. Detlmans mula in vallem, cui prima inni- donaielur. Aiguuitt eum pimiendai pi__suropliouis
teienttir vesligia, nilnl solidum invenit. Pallent mo- illt etiam, qui temperaniius abbati delrabebaiU.
fiachi (53), difliilentes periculum prsesens ahquo direnies non exaspeiandani coniumeliis, seJ obse-
posse declmaii consiho; Dominus auiem, plenuni qmis colendam poiiuset oidims et peitonse dignita-
ber.lce spei etglorije finem sei\o suo piovidens, mitem. Ac ne dubilaielur in seivo suo Doiiiiniim gra-
rabihter eum de palenti abysso edttxil; mula di\i- \ilcr ofTensum,j'u\ta illud Evangcln : Qunos sjierivt
jiilus in eam inuitente paitem, in qua solidura uef' me spetnil (Luc. x, 16); \enei<osa_ linguse prsesuin-
oi obstaculis hbeium invenil. Porro de sinnli peri- lionem tam digna esl tiltio subsecuia tit, \ix ocio
e ilo clericus quidam, de Hispaniis cum abbate diebus e\ohiiis, exigciue culpaci effodeienliirocuh,
icgre.iicns, dum comites ad hospilium prs-cederel, qui in oculos abbatis sacnlegam affectaverat facul-
ct improvidus in hoirendum delaberetur prseci- latein
pitium, ad invocatum nomen alibalis, ramusculo re- 32. Ponlius de Burgeto, vir accusanda. volunlatis
teiilus libeiari promeruil. Praslerea Geraldo cuidam, in senum Dei, audiens abbalem partes Ar\6'f
per Ligcrim lemere remiganli, ssepius abbas mvo- nisc (55), in quibus ipse morabatur, aJiturum, cum
calcs adfuisse perhibetur. Submersa quippe na\i- C euin nec \ideie \cUct, nec \Ideri dec!i:*assei con-
eula, cum res ad \it__ periculum cederef, ipse templu, mortmm simulansin leclum decid t Faciura
nomen ej'us acelamans, Incolunns ad rijjani enata- esl autcra ul, illuc abbale j.rofecio, \era fieiel qi>se
\il. Qua in persona, eo amplius abbalis Eieiituin fmgebalui lnfirmitas; quse profetto in tanlum ex-
claiuit, quo Ule dudum lurbalus cerebrum, impeu- erevit ut, amissa loquendt facultate, dedacius ad
tia quidem navlculam ascendu, sed gratiainoilem extrema pularelur. Quera itaque puus videre 110-
evasit. Juit, coactus poslea\idit, per lnternunlios oranirao-
31. Magna sane hujus viii meiila,cujusnec amici thsexoians ut ab co visitaii mereielur. Visitalus
apnd Deum iriemunerati fuerunt, nec impuniti con- seger, iu laciymis et geimlu culpam co.iCtetur; cui
leiiiplores, non quod ipse\ellet inortem peccatons, et contiitio coidis \eiiiam, el inleiveiilus abbalts
aulpib inimicisoiaie desisteret, quiuo\eral nenii- s.iniiatem acqtnshit.
nem \ere dillgere Chuslum, donec cl iniiniciim 55. Coenobiuni B. Marlmi, qttod Majus-Monaste-
diligeret propter Chrislum. C3_tenim\ull ahquando leuum diciiur, comius Andega\ensis (56), \idelicet
(52) Vapingum, urbs episcopahs .Gallise Narbo- columis.
nensis, \ulgo Gap. j) (54) Ecgraphum noslrum et impressa, Maudia-
(53) Ilugo in Yiia lemliocmodo desoibit ntim. censi, 111inargine .itilem nolalur Moysiaeensi; scd
13. ltomam pioficiscens aliquando P.uei Hugo, ,n- fix pnulegio pia>cit.Uo Pascbabs pap.e Moisiacum
etissiinain in dependciitis Ialere lupis viam nilroiul. pi iiito loro, et abbaiia Mauzi.it 1 septiino noiiiinanir :
Erai uileiius leiiilnle piolundiim prsecipilii, (itiod b.rc anlem m Ar\einis esl, illa in Caduicis -et pio
\ix\iatorum ahquis unqtiani aud<>ai111111011. Ptaj- Mauziaco majoi slat \icima 110.1mis, una d1111i.1x.it
cedoiitibus ilaque seriatiinpije linioie sociis,seque- lillcra corngpiidi. Exslal \eio in Bibhoiheca col.
balur Paler, meule el-oculis dextiaque paniei ad 554 €aiia Duranni episcopi Anernensis, conieden-
coslum leuilis, smislia suibabenas subsellii lenebat, iis llugoiu Cluniacensi haiic abbaiiam, ex consensu
oialione suspeiisus Domjno lolusinhiabal Pcilians- Rcbeiti tonnlis Ai\emi, ejusdeinque ilonatioiiis
eunlibus auleni, qusedam patippreula in bieussimo conlirmaiioperPliilippum legtiin, an. 1095.
uipisaidu.fi conca\o seiecepcral; niiilatjiie santii (55) Hocexemplum, pisetedenli sit consequeiiTer
bajula, dum laiuanlem illan*.stibiio lespicit, miscie subjuntium, pioi at ibitle Mauziatensi ntui Mojsia-
navefacla subilo lcsihl, resinens lota m prolundum censi abbalfa aclum luisse. Qtiscnam au.em a\ei-
nnmaiie cadit. lbi sanelus, ul anie agebat, sic sandi sancium tausa tiUiqre fuisse poluit, nisi quod
eiiam cadendo meniem eLoculos dexnamquead coa- indignaieiilur diciani abbaiiaiiiCIumacensium juns-
liim kvalam lenebai. Cadebalcoipote, sed liuiiiolug dictioni subjeclam, quse aniea fueiai libeu?
ttabal cu.n Doinmo inenle. Piaavaluu uaque sla- (50) Queiceiaiius 111noiisudeiiu jiiijiiibarequod
nililas mei lis, suoque sedens stibselho, liivisibiluer hif \ocetur Andega\ensis con.es qiietn cou<.t.ti
lepaiialus ab iiifirois viscque rcdJitas est tolus m- fa sse Tuionensem. Veiiuu ad iKuhini Andegticns-.s
"
SSl VJ-TA. ™%
Gaufridi, cognomineBarbari, tyrannica prsesumplio A seiuim Dei conlemnendo dupJe* traxerat incommo-
vebementer aflligebat (57). Rogatus Dei servus a dtim, resipiscendo divina ultione repressa plenam
prafati abbate coenobij, nt et consilio etfiralio- recipeielsanitalem.
num interventu oppressse subveniret abbatta., Tu- 55. Peipende, leclor, quo affectu commissjirum
ronis usque faiigari non distulil, eo hbentius d)f- sibi saluleiii qusesierit animarum, qui etiam circa
ficulialem vise assumens, quod idem locus a Clunia- interfeeiores fralris acpalrissui Davidicam expies.
censi disciplina, monaslicse religionis ftindamenla sit et semulatus est lenilatem. Is enim, secunduni
susceperif. Veniens attiem ad comitem, ctim niinl illud Evangelicum : Dtmitttte, et dimittemini (Luc.
proficeref verbis, nec amplecli genua, nec ad\ol\i iv, 57), collata ulnque reo pairali homicidii \enia;
pedibus erubuit. Assumpta -est omnis forma sup- coniugienli ad se fiatris inlerfectori, cui ad dech-,
plicandi, qua mansuetudoeiiam apud crudeles pio- nandosinlerfecli proxmios nullum palebat refugium,
tocalurpolestates; ille tamen animum gerensobdu- sanclse protectionis suo. sinum aperuil; in qno Ula
raium, abbatem aversaius esl supplicantem, quj ad susceplus, el tempoialis \Il__ disciimen evasit, et
lianc quoque prornpit insaniam, ut diceret se B. \iani imasil sempilerna*. Ad abbatis naroque sug-
Maruni couveiilum, ad obseqmum unius asini reda- gestionem compunetus homicida, supiemum poejii,
eununi. Surgens landem Deiseivtis a puhere, ctim " lentisGliabilu-n sumpsil, in qno ille peracla fclicitei
asstimpium cblamide lyrannum, salutiferis emolliie caijsali peregrinatione hujus mundi, dum u.ere
niterelur eloquiis, 1'de rupla, qua ehlamis astringe- desiil, \iveie incboavii. Defuncto aulem patre suo,
batur, fibuia. contemptis exbortationibus, abscessil. qnem dux Burgundia. gcner ej'us propiia mann
Abstedenti vir prophelieo taetus Spiritu, illud Sa- peremeral, hoc apud Deum inteiventu sub\enii&
muelis dixisse memoralur: Schsuni est regnmn luuin stiiduit ut deJictorum ejus sati.faclioneni , quam
a le hodie (I Reg. xv, 28). Quod profecto vaUci- gladius bostilis j)io_venerat, in Seipsum Uansferret.
nium rei exiius declaravit : expulsus etenim a coniinualis afficerelur jejuniis, frequentiores hostias
consulatu, landiu contemplor llle a fi aire suo Tul- immolaret. Gestandam qnoque suscepit Jpricam.
cone detentus est in carcere, ut npn prius a eu- propms cruciaiibuspeccalaqusDrens e\p,are aliena.
-stodia eorpus, quam spiriws a corpore solveretur. Sed et pro ojus interfecioie, ne de eo auliquus
Cui ad cumuluni ultionis hoc eliam accessif, ut triumpbarct iitimicus, oblafis Deo vieiinjis cl prc-
amissosensa in pueriles ineptias ad morlem usque cibus inferecssit. Cujtis igilur fihaiilas uaque ad dili-
delirareu gendos excreut ininiico'*, non ni rum ijus eiiam
34. Berardus quoque de castro Retortoi io (58), eleemos} nas mler manus crogaiUium, quod nonnulli
iuvillam Cavaiiacum (59) qtise jurjs est monaslerii assenint, susccpisset incremenlum. Contigit hoc^
Cluuiacensis, fixacfiombus insoblis debacchalus, Ademaio, dispensalon henediciioncm servi Dei, qui
similera pcenae sitsttnuit uluonem. flie aliquandiu poslmodum in abbatem el sci.iiuia promoyeu metuit
patientei toleraliis. deinde pei principes et ecclesia- et vita. 1«, quos egenis e\ abljalis prsccepio dislri-
sticas admonitus personas, ut a tyrannicis des ste- bueret, seoisim decem sohdos ponens , cum per
ret injuriis.-cum omnes a_que sperneref, lolum hujus totum mense.n poiius eos effundeie pauperibus quam
rei negotium B. Hugo Joanni Bapiistse commisit, ad dare viderelur, dispendiirm tamen in disliiljuto non
quem ille conversus, ad\ersus pisefatum Safanam sensit argento. Ecce Saivptani -olei inciemcnluin
lacrymis et gemilu promplissimum ejus poslulat -pariler et slalum, graliam el graliss. finem. Dor_-vi
auxilium: Kee mora : preces abbaiis exauditas rei enim yiduae vas adfuit, oleum fluxit; slelil au.em,
e\enlus oslendit. Ille nimirum, sensu pariler postquam defuit vas postulanli. Sic et Atieniaro,
amisso el \isu, suorum mambus ad domum defer- quod daret pauperibus, dum fidesadfuil, non defuii;
tur, confusa loquens tminia, et suscitatam adversum defuil aulem, simul etdare gloriam Deo et infirmari
se justi Judicis indignalionem altis quoque demon- ftde toepii.
«trpns indFcii.. Ejus enitn leclus, in nocle bis ac- j) 56. Idem prseterea, cum sibi novem lanlum es-
census, illtim pene debito «msumpsit jncendio, qui sent denaiii eosque dedisset mulieri pjaupercula.,
saneiuani possessionem exat lionibus indebiiis eon- imentos apud se quindecim aurcos oblulit abbau.
sttmebatfii rapinis. Qtiibus ille flagellis coaclus, ad Quos magnauimus abbas slatim in sinu pauperu<ij
se landem re\ertiltir ; abjurat exactiones, damna reponere feslinavit, sciens nullum agrum culton
reslituji,i)olhcitus in sancluariiim JJomini se nihil suo feracius quam sinum pauperum lesponsurum.
•deinceps prsesumptur«im. Unde factum est ut qui Probavit hoc ejus €amerarius Jarenlo, Va.enliam
accesspratiilulus Tmonensh, quando Henricns Gal- ad bibliolhecam a Quercetano productis.

Jra* rex hunc comiialum, Thelhaldo et Slephano (58) Casiium Reiorforium, H.igoni monacholntei-
Re-
.ablaium, anno lf}37transtubl in diclum Goffndiim. horteuttm, \ulgo Rtotiei, ad Araumfluuiim,
(57) Nempe BarilioIom_eum , Mijaris-Monaslcni niorio Liigdunensi.
abbatem, ipsumque monasierjum, aniiquissim.*. et (59) Idem Hugo Chavariaeus, sttspicor, tnuUto
inconcussse eateius immunitalis privilegus gaudens, nunc i ju /, illud esse quod Chaufatlhs notatur m
suse volebat potcsiali subjicere, el a se baculuni mappis, quasi Cavahacum, Cluniaco dislans leucjs
pastoralem sive invesliluram sunnj ut habelur dir- \ni. inier Ararim ei iLigeiim.
Useir Aci;s conulum Andegaênsium, uuer nota.
835 S. HUGOMSABBATISCLUmc. _, $84
cum beato Patffi proficiscens. Ipse nimjrum evhaii- A . quam virluluni inateiia fulf. Nonifulll namque deli-
slis inusus egenorum marsupiis, cum decemsolidos ciis facile carent, ab apposiiis autem pauci pos.unt
(quos in expensas fratrum reservaverat) abhalis abslinere; quod tamen sic B. Hugo CDnsueverit ut
jussu, trisli et amaro erogaret animo : « Noli, in- cum multa pransuro ponerentur, ex liis modieum
quil abbas, noli, ftli, meluere, non inlrabimus por- indulgerel naturse, nihil giila*. Qnidquid ullra ne-
tam civitatis, donec ager, qui semina commisimus, cessaria lefectioni ejus accessit, tuibse servfvii,
fr-dct.ficet, reddens amphus quam receperit. > Quod non personse; egenis, non abbati. Qua in jefectione,
profeclo vatlcinium slalim promissus implevit even- mirum valde fuit, vinum nunquam sibi appositnm,
4us; prins enim quaiu portam civitalis intrarcnt, sed sicea dape soluta sic jejunia, velut si csemen-
jidfuit qui pro paucis denariis auri pondus non nioium facturus, calcem lantnm misceas el arenam.
dicnm ei largiretur. Admiratus dispensator Deo glo- Sic ille deljitem non debilis selatem percuirens, re-
riam dedit, fanto circa pauperes factus benigmor bgioni qnolidie ahquid adjecil; quanto viciniorem
quanto de mercedesecurior. sentiebat finem commlssse sibi mibiise, fanto ara-
CAPUT VI plius caslra Doraini el \erbis erudiens el exemphs
Muili ad meliorem et monaslicam vilam ab eo inducli, anlecedens. Stafuit etiam monaslerii (61) Clunia-
templum Cluntacense amjdificatum. " censis amphora ponere fundamenta,
impatiens fia-
57. Tahbus tanlisque virtutum prseconiis, bomo Ires quotldie elmeriio crescentes et nuinero, angu-
Dei maximus inler magnos habebatur, arnbtilans Slis adniodum gravaii oSicinis. Sanum sane Palris
viam immaculatam, et fihis sanctse imilationis suse proposifum , quod pariter et Tevelalio et fehx
nionastica suscitans et exaltans inslilula. Extensi evenlus oslendit. Cuidam namque frairum.nonnnp
sunt palmiles hujus vitis usque ad niare, et usque Gunzoni (62), prsedicandse quidem et illustris me-
ad ilumen propagines ejus. Ex his abbates non- moiioe-uro, sed eo lempore eorporis molestia <de-
nulli, exemplo pariter et \erbo, collatas extuleio cumbenti Petrtis apparuil apostolus, infulato con-
dignilates; alih vero virtute tantum conspicui, slc slipatus consortio (63), et alterius cujusdam eondi-
in carne prseler carnem vivebant.ut cum necessilaie lionis pr__feiens majeslaiem. Qui nomen suum, et
rebus inleressent homlnum, volunlale lebus ange- advenlus causam jacenti declarans : « Frater, in-
Ijrum inieressent. Hos enumerare vilamque eofum qtiit, ad abbatem fesiina Hugonem, relaturus -ei
prsesenii negolio prosequi , exlra metam currus gravem mihi esse mearum pressurara ovium, qnas
agere est, nisiquia laus discipuli, gloria est el ma- inlia septa Cluniacensis illius ouhs incltisas, locus
gistri. Sed et fihorum devotionem prsedicare, ut P tiiit angustiof; lempus esse quo ille malerialem eis
nierita Patris exlollas, nihil ahud est quam si solis pwpararet, qui in eis jam spir.tualem Deo prsepa-
splendoiem lacibusadtnolis adjuvare coneris. Sti- raverat mansionem. Huic auiem legationi lu prse
persunt enim adhuc tanta viitulum ejus alqtie ope- cseteris es electus, ut ex collata libi sanitafe, Tnlcs
*tum insignia, ut ad eorum relationem, assumpta verbis accedat. i Adjeeit etiam addendos ei septein
paululum requle, velut anhelantern eqttum neoesse dt annos, si fideliler impositam sibi peiageret jibc-
TCspirare. Quapropier ad horam slylum deponimus, dienfiam; bealum vfiiollugonem, si paiere diffcr-
Dci setvo, cui ille famulatur, adjuyanle, fiduciahus ret, incommodum quod re'alor evaserat subituium.
qtise restant, asgressuri (60). His dictis, ipse funiculos tendere vjsus -es1, jpse
58. Jamlubiicoe juvenlutis offendicula vir sanctu*. longitudinis alque lalitudinis meiin quanii'atem ;
inoffensis gressibus evaserat, a nalivitate quidem ostendtt ei etiani basilicse .quahtatem jabncandse,
sexaginia quinque, a susceptione autem regiminis, nienti ejus et dtmensionis elscbematis memojiam
annos êrens quadraginla. Calefaciebal eum \irgo leiracius Iissreiepisecipiens.
gapientioe, quam beatus senex velut Cavid amplexa- 59. Expergefaelus frater, abbati se sospes olitu-
ttis, cum corpore deficeret, mattiritale sensus et con- lil, cni morbus interituin minabatur. Referunlur
siln proerogaliva, sibimet eniinebat.Ex incommodis, D ex ordine, quspcunque monacho dicta Juerant vel
quibus setas hujusmodi circumvenifur, nulltis apud oslensa. Credidit alibas, el divinis animalus moni-
eum leligioni jJefeclus accessit; eadem ille, qua tis, habitalioni glouse Dei lantam ac talem basili-
prius devotiohe, monachi leges el sacra docuit ac cam tonslmxil (64), ul capaciorne sitmagnitudine.,
$erva*it industria. Sed et uberior apparalus, quo an aile mirabilior, difiicile jndicetur. Hsec ejus de-
filiorum dilectio fatiscentem corpore patrem in di- coris et glorise est, quam, si liceat tredi ccelesttbus
vinum reparare luserebat obseauium, nihil aliud ei iijcolis in hujusmodi usus liumana placere domici-
(60) Yidetur bipartitum fuisse opus, s.c nl finem lis. .

hic caperet liber punius, el inchoaretur secundus. (65) Sanciorum scihcet Pauli et Siepham, de
(61) Aln reetius lemph, de quo solo agit sequens quibus Vifa sequens, et ex baeanonjmufc.
vtsio, fit ctijns solius exstat nblilia in monnmeiilis (64) Addil idejn anonjmus, •recie
inlra vigmti annos,.
numerat annos
Glumacensibus; nam S Odilo « Cluniacum nileijiis Qucrcelaniis in nolis niiitus
et exteuus pra?ter panetes ecclesiae, studiose ifino- viginli quinque : ceitius nionet forman* ftttsse «in
\a\eiat: in novissimis eiiam suis claustium con- modum crueis palriarchalis : > qualem et nos .vidi-
riruxerat, i ulhabelurex ejus Vila. mus anno 1662, Vaticanse S. Peut hasilit« longi-
(62) Addil anonymus, « de aEbate (Balniensj sci- ludine a>qua!eui ul diceb.Um.
lcel, ut, ex Yita stqiienli hibelui) factus claustta-
£S5 VITA. . S86
lia, quoddam deambulalorjum dicas angelorum, Jn A calamum quassalum conieieret, faclo iiioiiacli^
hae velut educlos de carcere monachos, refo\et mollium indumenfornm usus est permissus, qui
Iibera quse.lamplaniiies, ita se monasticis aceommo- desuper habilu regulari tegebatur. Sanum profeclo
dans instilulis, ul anguslia chori necesse non sit consiliurh, quo prsevideral sapiens abbas lironem
permisceri ordines, non staliones conftindi, vel foias Chrisli, pudore cultum molliorem posiluium, ct
quandolibel evagari. Supersunt plurima , quibus a.gre lalurum quandoque solum in spirituali miluias.
diccndis-occupareinus, nisi loca divinis ascriptaob- ineilise argui, qui in ssccnlari semper cum mehori-
sequiis, plus laudis e\ habilanlium merito quam ex bus certasse dicebatur. Quod ila contigisse, comilis
manu artiiicum sortirenfur. Quod profecto huie, de conversatio indicavil, repente namque mulalus, ab-
qna loquimur, slftictura. accessit: qltse cum splen- jeclo dispensafionis indumenio, novas carnj cruces
<liihssimasit ingenio opificis, multo cst ev -SUOhabt- indixil, certansque honum ceitamen, beatofinedo-
tatore splentlidior : ulriiisque aulem gloriae, gregts naiivum meruil sempUernum (65).
rcilicelet loci, B. Hugo sollicitus institit procuia- 41. Porro emergere cupientibus ev boc magna
(or, coram Deo el ejus angclis pura dicturus cou- maii el spalioso, quanlum esset sub B. Hugone re-
scientia : Doiiuue, dtlexi decorem domus tuw,el iocutn fugium, divina etiamindicia docuerunt.€_.itdam(66),
habitqtionh gloiiw tttm (Psal. xxv, 8). Ej'us enim B namque Romam ex voto profectus, anle sepnlcrum,
6ancli_siino ducalu, egressa de iEgyplo mulla ani- prostralus aposlolorum, quaad Deumjncederet u"a,
niarummilli.i, sacjilicium conlribulali spiritus, et lacrymis uberioribus doceri precabalur. Hanc agenti
hostiam laudis Deo exerciluum in hoe obtulere de- curam coeli claviger Petrus apparuit, suggerii Clp-
serto, facli sanctificalio Domini, el funicnlus hsere- niacum pioficisci; Cluniaci la\acrum esse anima-
dilatis ejns. Quippe, jsici-t jn caplura piscium, pi- rum, illic salulem lnveniri, si abbalem Joci illiiis
scafor diversis ulilur inslrumentis, sic ad salulem propiiitim mereatur. Sjc oralor e.loctus, gaudens
animarum filius pnidentise diversis incedens vjis, revertilur, Cluniacum feslinal, abbalem vcrbis et
omnibns omnia factus est', ut omnes lucrifaceret y_oce requiril, invento sacrum pandil desiderium,
(I Cct. ix, 22). Ei semper hamus pepend.l, semper -Jhinse ysionis bisloriam aperit, ordine relexens^
missa in mari retia. semper ad littus quieus et -viia., quidqiiid sibi ab aposlolo fuerat imperalum. Fle*
pan i pisces et magni eructi sunt. Semper enim sub ctitur abbas, non cunclalus satisfacere postulanii.
eo, et per etjm, juvla illud Isaise: Lupus habilavil Ilui" illeiecep(us,£0 studiosius ascensiones in corde
xtun agno, et paidus ciun Itmdo confidenler aecubtiil suo disposuil, quo divina revelatione didiceral ex
{Isai. \i, 6). Cum liis nimirum qui de populo acces- hoc hominum consortio, ad consorlium piovelii an-
seranl, tam patienler jugum Domini subhmesper- gelorum.
liileic potestates ut eos nec fastu generis, nec inso- 42. Didicerat et hoc monachus ille Goderannjis,
lentia prenicrenl poteslalis; quanto quisque raajor qui rehtto B. Remigii monasterio_(67), cum -arctio-
fuerat, taulo in oronibus liumihor. lli_ autero qui ris disciplinse giatia Cluiijacuni demigrasSel, merj-
limore defectus monacbum profileii \erebanlur, lorum tilulis el prayogaliva scientise a Domino
providtts Paler ila nionasticam letnperabat disci- audire meruil: Amtce, ascende sujienus (__«<;. xiv^
^plinam ul eliam deliciis assucji eam sine querela 10). IJriiis enim Malliacensis (J38) abbas effeclus,
suslinerent. poslea San.onensis Ecclesise adeplus est dignitalem.
40. IIujus rci Guigo comes lestis el exemplum Accidit aulem ut eo pra>senie, leproso cuidain per
•fuit, \ir scilicet indulgenlius a puero educalus, el inanus B. Hugonis Eucharislia fradtrelur. Qui dum
frequenlalas a cunis delicias indocilis abdicaifi. suscepta sacri panis porlione uli non possel, diuque
Quem cum cliam vesles agninse ulcerarent, nibilqtie lucialus in vacuum niterefur, sacramcnto, eum
praeler athenarum niuriiiiu pelbculas, aut sericos salhis el screalibtis horrendis visu, ex ore laceraie
cullus ad nudum palerelur, ad tolerandum tamen Jecidenli, Goderannus ulramque manum supposutl.
qiiorumhbel amicluum asperilates B. Hugo circum- j. et gloriosius de se quam de quolihet hosle trium-
spectis eum dispensationibus informa\il. Quippe ne pbans, adhibititm oii loitim absorbuil. Quo viso,
(65) Suljjungit jam dictus anortymus primum de lunlate sancli _Palris domni Ilngonis absoltilus, ad.
Hugone Burgundo. « Yidimus et_ Hugonem, dttceni claustrum rediit: ibique post legitimum tuisum
piius Burgundise, el post iniluise spinfualis signi- rehgiosam vilahi miUavit polius quam leiminaut;
ieruin, qut solebal calceos ttngere frafrum, seque ua quia ln fine bono lecedens, summi boni pailicipmm
despicere el hutniliare, utomnes viles peisonse stu- adepius esl, sicut ven fide rredinius. »
peient, cum sub se videient pnncipero lalem se (6.) Yuletur fuisse Udalncus, de quo aclum w
siernere. fiic posl certamcn quod gessit, susiinendo commenlario prsevio.
eliani corpbralem csecuaLem, landem obtinuit seter- (67). S. Remigii monasteriiim , simpliclter nomV
tiaro quam meruit lucem, et sua\eolenlia nohis nalum, Remense ciedo inlelligi: est ahas eliam iu
exempla reliquit. > Posiea, de prsedicio, ut aibi- Senonensi suhuibio alteium ejusdem nominis, famo*
IIor, Gmdone hoecaddil : « Porro veneiabilis Gmdo, sum eiaiiliquiini.
ex coinile Matisconensis lactus a radice patiper (68) Co?nobmm Malleacense, in lerrilorio Pieta-
Ghribli, ohlulit Deo tam peiiecLc conversioms ho- viensi siluin est, poslea a Joanne XXII ornalum
locaustiim, ut uxorem cum filus traheret post<se In tjtulo episcopali. Huic prsefectus esl Goderannus
edoiem ccelestiuin urlulum, Qui cum tenuisset ad anno 1070, faclus pjiiscpus pauio po»l, el »pne_
lempus rcgenJum co_.iobrim Sijvanifjcense. cx \ o- |075 moiUrjSs
$87 S. HUGONTSABBATIS CLLNIAG *SSS
beatus abbab obstupuit, craliculam Lauientii lioc A ; esse visionem. Ca_lerum ideiico nomen personse
animi tormenlo dicens esse meliorem. His abisque siluisse, ne polius gloriamsibi quoerere, quam \eu-
personis velut quibusdam luminaribus illustratum talem relerre viderelur.
Cluniacense monasterium, quoddam virtutts gymna- 44. Sequenti antem Quadragesima, cum dcposi-
sium fuil. In eorum moribus et \ita plurimus Pater lionis ejus diem imminere tlefectus urium icstire-
ei at, et cujus esset pastoris, ipsa conversatione sua lur, fatigalus P.Uer addidit ad laborem, Dominiis ad
tolus grex loquebalur. De quibus loquiplura super- coionam. Mulliplicatis eriim j'ejunns, fessos arius
sedimus, ad agnilionem de\otionis fior-um sufficen; sacra prosecuius esl injuria; indicloe carni cruces,
judicanles, quod ante nos de eis Ezelo alque Gilo, fitcontinuaise gemitibus laerymse, desidcrio co<iver-
tlarissimi scihcet \iri, \igilanlius scripsisse tra- salionis alleriusoccupatumloquebantur, vigihoeej'us,
duntur. \igihfle longiores, et quse naturam delnio sopore
CAPUT VII. defiandabalit.Teliquum tempus oraiio sibi vel leciio
Mors jnwscila el pie obita, teceplio in ccekun vindiea\it. Parum eral hornini Dei spinlum naltjra
reielata. ntgeri ad egressum, njsi et crucisltbus adliibiiis
45. Annus ab ordinalione B. Hugonis tmde sexa" iirgerelur. Quippe desiderans animaCieatorem, pro
"
gesimus ad exitum trahebatur, et Nativitaiis Domi- e\quisito babebat supplicio, carnis ergastulo diiilitis
nicsesolemnia revolutum tempus adduxeiat: quo innnorari. Sub hac igilur observatione, iransacla
videlicetdie \eleranus ille Cbristi miles a frairibus usqile ad Ramispalmaium Quadragesima (69), ad
in capilulum deductus, sanclissima exboitalione celebrandam ej'usdem diei solemniiatem, Chmiatum
tua, flentes in divinum confortat obseqttium, confir- tam populi quam monacborum lurba major convc-
inat labanles animo, qtii labante gressu consislere nerat. Htnc assumptis in processioncm ecclesufi or-
non valebat. Inculcat iliis quidem esse colluctalio- namentis, con\enlus in albis egredilur; cum quibus
nem adversus principes lenebrartim, sed hostes dum beatusabbasexiredesideiai, ad ahum \ocaius
Jiujusmod! facile cessuros, si conslantem inveneiint exitum, quod voluil, non valuit. Optabat candidatis
pugnatorem. Proposilum raonathi, quamdam esse interesse choris, et in laudes Clnisli roiiiies ejus
wmnitionem, nec ahbi spem fore refugii, si remis- sua exhoilari proesenlia : qua in re cum vires siii
sius illis ageniibus insidiator Irrunipendi locum dcesse sentiret, quos comitari corpoie non poluii,
liivenerit. Pr__senlis quoque occasione diei, aham oralionibus el benediciione prosequitur. Inerat j'am
sed non alienam aggressus narrationem, Novi, iia- vultui ejnsqusedam fulurse portio gloi i_e, cui diceres
q<iif, no\i quemdam, cui niisericoidia? Mater in ahquid collaltttn de similitudine angelorum.
«raioiio sub hac specie dignala esl appaieie. In sinu 45. Poiro duro hsec agerentur, obscuri quidam
ejus clegans puer.eldivinam pra_.erens\enustateni; nominis (70) ad B. Hugonem festinus niumpere
lpsa 1)1811110 lenis aspectu, ipsa niilis et exorabilis nititur, tlamans se magnam ad euni suscepisse
ad impeiraiidum pro peccaloiibus intervenlum. Cui lcgaltonem. Hincingiessus : Nt? conlemnas me, in-
applaudens dtvinis infans : « Hora ista, inquit, nox, quil, IJaler sancle, quem rebus exilem, igiiottiin
mea naiivitaielnsignis, gloriamangebs, pacem ho- geneie, sola nntleniis commendal auctoritas. No-
miiiibus ad\enisse denunliaf; nox is(a, meoeconscia \eilabam /71), nuper in agio, cum repenle mihi
gratise, legis obscurilales aperuit, vaticinium sohit qu.edam appaiueruntpei*sona_. venerabihs cujusdam
piopbetarum. In hac ego e\ te natus, o Mater prse- dignilalis et ultra lempons liujus nosli.cqiie con-
clara, serpentis caput tontfivi, qua grassabatur in duionis homines bonore el glona dignisîmi; prsei-
liumanum gentis, aiiliquam ejus evacuans potesla- bal Dolnina qusedara, cujus vulluni \eluci ttansltu
lem. Ubi virulentis llhus anguis aslulia? Ubi spicula, intueii non poim, visti dorsum taniumniodo piose-
quibus ante nativitalem meam animas in morlem tulus; sequebatur autem senev ni\ea canitie \ene-
vulnerabat? > His dicfis, nequam se spinlus imnu<- landtis, qui leductis in me oculis: « Heus tu, inquif,
scuit. Quem cum puer aspeiiusiucrepasset, prohi- D o agiicola ! cujus est liic ager quem cohs? > Cui
bilus nelaudes elobsequia, quibus fidehumdevotio i ego . « Bcati, inquam,Pairis est et domnn Htigonis
suanipeisequebalurnaiiulaiem, soluta peiluibaret abbatis. > Tuncille: « Meusest, inquu, ager, meus
Invidia, tristis et confusus abscessii. Quo longius; est-et possessor. Ego emm Petrus sum apostolus,
effugato, Chiisluin cum geniliicesua scilote vesliisi qux>aulem prsccedil, beataDei'genitiiv esillana,
interesse obsequiis, et cx animorum qualilate \el[ saiictarum consorlio consiipalaanunarum. Tu iguur
suppliciunl dictarevel prseinium. Quaproplersinceia i ad abbatem feslines Hugonem, dictuiusei : « DI
de\otione mentls eum suscipile, in eo quem sibii spone domni tuse, viam unheisa. eaiins ad praesens
bene placenteminvenerit, perennem facturum man- ingiessurus. >Jubenti taha parere disluli, meiuens
sionem. Hseceo curti lacrynus referente, conventusi ne vaniloquus el interpres falsllaiis appellaiei, c.e-
allendit, non alii nisi ipsi, quam relulerat, ostensami terum denuo tomnionilus, ct quia prajfatos \isioiii<-
'69) Anno 1109 Pascba in 25 Apnlis, alque adeoi tnonaclius in Yita.

Dojniuica Palmaruin in 18 dieni cadebat. 71) S. Augustinus adv. Fauslura, « hoiio q<ii
70) Berlmus de Yaienis. ut euiu vtteat ilngo dam uoiel!a\u \jneam ellocajjl ajncohs. >
F89 VITA. 880
Tt.|:ttionemdislul>_rim,grauoribus \erbis inere_*aus, A _ tione \enerari. Qui ut et monens ostenderet quara
sispensam du !um legationem e\seqm lesii ia\I. JIis \igil ets 1iclttis f.icritfiirca commissarum sibi ugi-
t ieiis, aln quidem falsifaiis eum arguebini, bealus ii .s o\ium, qnibus potuit sermonibus anniversauuni
auteui abbas ceriura siise dejiositionis a3serebat indi- archiepiscopi Ganfiitli (75) , et Guidonis abbatis
ciHtn. Ex iiine in lacrvmis piomissam e\spettav'U a lessenuniiaut, .ignificans oporlere defunclis fra-
\oeaiionem, cum Aposiolo dicens: Cupio dtssovi, tiibns debita solvi benelicia. Beaia piofeclo anima,
(t osê cumChuslo (Phtl. l, 25). qusc nec eo iempote poluit suorjim saltuem ol.li-
4 5. Aderal saci.Uis-.inia. Ctrnoe dies, et ecce Dei v.sci, quo noiniullis de sua euam salule succedeifi -
seruis, non lam lege lemporis quam c-iarii.uis afie- solelobhvio.
clii, capiluluin nigreditiir; ubi cum pro lns quos .48. Poiro e\ tirus ex hac _£gvpto Dei f.nnulus,
Cl iniacense ccenobium sacra sibi familiarilato B. Maic III (74) capsam sibi j'itvet propsenian, pmm
astiinveral, affl lentem jussisset ficri eleemosjmm, Itcijnns inteipel ans advocatum, nt ejtis conludu,
logUus absolvere convenlum, flevil uberrime. Tan- post exsilium, |iatiioe reddeietur. Flent fibi a si»
den -inijUliu f.iiigaium piomens respoiisum : (lentes, nec ahiia ahtim con->oIaiur, ubi pu omnil us
t ISgoiie, inquit, \os absolvam, qiiem propna ligi t et inconsolabilis eral caus.i laneiuandi. Quibus ille
conscjeniia? Ego vesiram levabo sarcinain, nnilt- " stnim sigiulicans evcessum, cum, Benedtcae, piolu-
j)l ci proslralus et jacens excessu ? Quomodo j'ngtim 1 ssei , loqupndi facullalem amisit. Demde tum
sohet peec.uorum, subjug.ua peccatis oraiio?lS*os iiicliiiaia estet ad \esperam dies, delatus in eccle-
tameii, bcet iniligni, de')itum pioseqiicmur oflicium: siam beaiissni ae Dei genitncis Marise, fessos aiitis
Dom.nus atiteni, qui sohit conipeditos et e isos eri- el naluiam pjofiieiiies, tihcio et cineii comnieii-
i.u (i'saLC\LV, 7), quod suse piet.uis est, in \obis iLfvil. Sole dehinc occumbente, sol *occubuit, et
Kileiius tiigiieiiir operau". > Dehinc eletatis in ccc- evoneutiis sarcina carnis spnilus, incolatum pa-
lum oculis, perfiious ora fleiibus, conimissuro siLi lria\ tempoiaha sempilernis felicilei coiiniiutavit.
giegem absohit. Addidit et solalinm benediclioni1*, E\or lui pisesenliuni clamor filiorum, qui percus-.a
Cliristuin seciilus magisiium, qui tiansiturus ad extiii labuli, proul mos esl, ad commendationem
Patrem, tliscipulos in pressura muntli rehctos bene- 1eila. llluis anniia* comenerant. Habebal qiiisque
tlivit, seinpcreis atlfiiiuius gralia, quos coipoie r'e- \elul specialem, qua doleiel, catls.un, el quol fue-
eereb.U. Deliinc e\plelo paupeium olisequio, ad rantoia, lol \irliituin ejns lnsugma pionieb.intui. ,
iifitaiiduni Dominica. bumijiia is exemplum, beaius Aln namqiie peitmax abbans o hunl iu vitia lcfere-
sene\ boia mand.iii in capiluiuui redit.lavalfra rum , bant, alii cirta poeiiiienles paiernum ej'us recense-
" bant jlfctlum. Lnneniab.iniur
-iestigia, tle evangelica lei_lione sermonera sanclnm jioiniulli, paupetes
subneclens, ntum protocaniein laciyinaium. Se- amisisse paltem, viduas advocalum, pupillos tlefen-
quenti qnoque Sabbalo sacris inferfuil officio, co- sorem. Menioiabantal qui collataiu Palri piophetia.
lutn i.iin (72) IIOVJPlucis 'alulans, el crebns exoj-aus giatlam, pltnes spiiilfiiun discretione desuper insi-
susp rus, ut ad lenani promissi ints, quam \elul e gniliini. Fuerunt eliam qui deplorarenl llugonetii
opfinio jam lnuiebalui, inoffenso giessu penemre timuisse Cliiisium irasci, si iraius solem videiet oc-
ineierelur. cidenicin. Exubeiabal uiiicuique quod in lamles
47, Snpereranl adhuc ianfulse vires in fiagili eor- ejus declam tret, el hngiia. reTerendis deeiant me-
pore, til lu ecclesia paschalem celebiaiei so'emni- r lis, non lmgii s merita qua_ referrent. Inter 1ios
lalem, f_sti\is insigniius ornainentis, quo_ pariter lamenianiium cuiTeoset fiequenllam d.cuuibenlliim,
et diei glor.am el sancta. llhus aniin.p puiitaiem suêr ailus eviiiiines, \ix vaeavit coipus abh.l,
quodtniino.lo iiuntiabanl. Refeetus illic alm><.t<s \i\ obudvi saceidotahbus indumenlis. €ui dum a
Suiiilti.ilibus, ad tloiiium, in qua nioiaii coisuett- fi uribus pioefata solveretur humaiiitas, inoditum
rai, divenit. Yespeie auiem facto, deci.lii m lettum, liasuni (quod minime vuiebalur ungendo tapiti
nihil ahnd quam laboium siiorum finem et pra>iniim jj, sufliceie) laptum dicitur susrqtisse jiiciemeiUtiiu,
exspectans. Teuia \eio fciia, ctim jain caliginies ut ad hniendas quasdam reliqui pailes corporis
ocuii, lingua defkiens, et taHera sensiuim officia abundaiel.
pr.fsenlem Iransitum actlauiar^nl, inlern gilus si 49 His r le peianis, populus in uens admittilur,
\i\ificatricem Doiuini carnem cognoscerel: « Co- qiianiuin sub suo profecent patrocinio, lacrymis ini
gnosco, inquil, el adoro. > Oblalum quoque saluii- dicansel cxpensis. Ejus tlimore vicim colles resul-
fera. crucis sigiiUm, Chrisliant ssima studtfu de\o- tint, sumpiuosis luininaribus exsequioe celebiaiitur.
(72) Cerettm pascbalein intellige, quem etiajn eigo 28 Aprilis 1072 Gndonem abb.uem, possu-
Ecclcsia in ejus beiieilicUoiieiiiappellat columnain miis suspitan etim quem supra laudavimus conn-
.75) Ex piuubiis€aufredis seu Godifuds arciue- lein Malisco-ienseni, Cluniaci posita abbatla defuii-
pistopis, quus receiiSPlI )de\ San-Marthanoi u n, soll clum.
duo aiqtie anibo Buiilegalenses adiiuciliuc possunl, (74) Yidelnr indicari S.'MarcpUus papi mariyr,
prinms, nomiii.iliis anno 982";el secund-is, qui sedit cu.us aliquoe lehqiite €luniaci fuennt; nam inler
inlei aunos 1027 eL 1047, sed itiftj demoiisiubi- altma, in majon ect'esia dedicala anno 1151,
nius niter Lugdunenses anlisliles btijus nomin:s iiniHii pst luijus sainjli, ut nolatur in liibbolhecj,
UIIIPUhoc tcmporeiecipjendum csse, qnem omiiiim col 1639.
piii '.tnus esse eum Jem, de quo IJJC agittir : obier4
891 S HUGONIS ABBVTiS CLUN.VC, .«92
Reicnset qulsquc, quam \era fnciil sitb eo hberlas, A . mam Dei genilricem Mariam; asj.abant emiiius sa-
quanius rerum provectus, qu.c morum gloria sub gitiani qiiidam, qui, sacralissima \irgine cogniia,
sacris ejus disciplinis. Currilur inler lisec ad ample- \elut perlerriti abscesseiunl et confusi (80). Visa
cienda Palris vesligia, fletu vestes iiriganiur; et est illic mariyrum -simul el confessoruin nniliiiutlo,
eredit quisque parum sibi pro\isum, nisi pedesejus quornm quosdam de_uper ntthi cognosceie daium
\el osculovel oblaiione \eiipretur. Sic Iransacto m esl, et inler eornm discernere qualitates. Beatum
lacrymls liiduo , procuraia , quo debull lionore, ibi Martialem cognovi, et Martinttm, et abbatum
sepultura Sabbato (75) felix deposilum suscepil. gloiiam Benediclum. Visi sunt hi duo spiriiura B.
Tiansivil autem B. abbas leilio Kalendas Maii, ple- Hugonis in fertilissimam tledncere \ineam, euiiiqiie
nus aucloiitatis el giatise, relinquen* Dhis gaudium il.i collocare, taiiquam pausaturum post laborein,
tle corona, exemplura de vita, gloriam de corpore, Quo in loco dum pariler e( gloriam sanctorum, et
spem de iniercessione. Qui profeclo qtnnloe foret qusp agebantur admirarer, ille, leduclis blandius in
apud Deum gralise, post transitum qtioque ipsius, meoculis : Sta, inquit, fiater, et eomede nobiseum
inultis innotuit argumenlis. de candidisTjui nobis ahundant racemis; ego hic
50. Eral Cluniaei Bernardus (76), quiJam vir 'modicum requiescam (81), donec pedum lumor
B subsidat, et pulvis excuiiaiur, quem
justus, sancttis el limoratus, cai rehgio re\erentiam multlplicl \ia-
t.ompara\eral et nomen. Is dum B. Ilugo migraret rum ciretiitu confraxi; dehlnc ad jUiam tianslho
ad snperos, gravatus sopore, nec strepilu discurren- mansionem , quam nnhi Dominus prseparaut in
inim, nec immodeialis clamoribus poluil exciiari. a.lernum (82). Dices autem Ponlio successori meo,
Nec multo posl in lectum decidii, humanse leipu- ut ab hmnihlaie nullatenus declinare suslmeat (85),
bhca* supremo cessurus lncommodo. Quo dum urge- opeiibus inslet inisericordiae, suarum immemor^
relur ad exilum, convocatis quibusdam moiiaehis: inj'uiiis moveatur ahenls. Super omnia zelo legis
.* Vobis, inquil, fratres, \obis aperire neeessaiium ferveai, circa dehnquenles nec remissus sil indul-
_duxi,quam mihi Domimis ostenderit visionem. Vos, genlia, jiec immoderatus disciplina. Adiiue llleloqtie-
i eferentem nolite falsitalis arguere, qui si non amore baiur, cum tlemulcente aniinum \isione somnus.
uiiniis, sallem meiu jndicii, quo dubius \ocor, abscessit, Vos aut_m scitole me vera locntiim, si
iiieniiri formidarem. Nostis quidem me nuper jobe- cursum viloe pisesens lerminel in/irmilas, si minus,
dieiiljam Nogenii (77) spontaneum dimisisse.; sed in capnt meum provocavi .udicern, quia commen-
lattis falsitaiem. . Haec relata rooverunl auditores,
qn,i eam -raiioiie dimiserim, forsitan jgnoraiis. Dor-
jinenii mihi quoedam vcnerabilis per&ona apparulf, ipsuis e loctos obitu, fratrem Bernardum nlhil pro-
Djonysium AreOi>agitam (78) se nominans, et ut luhsse meiidacii. Die siquidem tertia (84), hominem
Cluniacum renerterer.liis uigens verbis : Oporlel, egressus, et teslimonium glorise abbatis, fit spem.
fraier, opoi Lel le Cluniacnm quanlocius redire, el propnoe salulis fratribus rehquit.
abbaiem salutare Hiigonem, communis ifer ingres- 51. Ipsa eiiam nocte, qua B. Hugo migravtl ad
j-urum percgiinalionis. Yidebis eliam ejus succes- snperos, Nouomensi abbati non dissimilem ferunt
sorero, cui de Romanis finibus divina misso gratia, apparuisse visionem. Yisum ei est leelulos duos abt
piincipes aposioloium paslorales excubias commi- angelis in ccelura deferri, qui molhori cultu, solli-
-.e.ujU. Hac ego suggeslione compulsus regiedi, ciludinis oblivionem et somnum pro\ocarenl. An-
Cluni icum fi slinavi.Va* mi!ii misero ! Pater qtiidem geli autem, qui leetulos deferebant, bujusmodi clama-
recessil; sed non meruj salulare recedeniem. Accu- banl \erbis: Duos illuslres viros in his collocabimus
semne soporem qui rne lenuii, an gratias agam, lectis, Ansetoium scihcet Cantuaiieisem archiepi-
iucertus sum. Invidit et proYidil. Tenuit carnis scopum, atque HtigonGmCiuniareijsis_aliba!t_*Tr .T-O-
octilos, ne viderem cum Tecederel; sed quo reresse- nasterii; qui post terrfts coelum, post labores re-
nt, inleiioiibus oeulis oslendit (79). Yidi, et lesie quiem, gaudium post lacrymas meruetunt. Poslhsec
Deo\idi permistos morlaltbus superos, el bealissi-] D abbas eugilans, ijQnntillis quse viderat, relubl, ad
(75) Tiiduo, cum sciljcet obiisset feria iv ve- quos miseriGordise maler mantira suaiu elevavit,
. speri. et egredieniem proiexit : qua cogniit, sagitlani
(76) Bernardus Narbonensis, uli eum vocal Hngo illico fugerunt, lenill et coiifusi. -> lia Ilugo me-
in Yua. moralus.
(77) « Nongenlum, inquil Quercelanus in noiis, (81) Idem, « Pcr triduum hic reqttieseam. t
Pertici agu oppidum et pnoratus, m honore S. (82) Usque adeo eliam sanelissnni qnique aliquid
Dioiiysn consiiucius. > e vila effeTunt, quod si non pojuam lnerealnr, eos
(/8) Pr.fdictus Ilugo litulum Ateopagitw omit- lamen a libeiJ Dei fruilione el glofia. plenitudixie
lil, quem Hildeberlus lnc, tx piopna el lunc com- tantillum remorelur, in magna-qtuete mhilominus
muni de Paiisiorum aposlolo opinione, censendus ac pace proeslolanles.
cst adjecisse. (85) « Ut senet sibi innocentiam, aliis miseri-
(79) 1dem addit : « Adfui in oralorio B. Maria. cordiam ; > ila Hugo monaclms: sed ab utraque
virgims maLiis Domini, nbi idem Paler delatus a tantlem recessisse \ulelur Pontius, indiscielo disci-
fratnbus ea bora cxspiravit. t ptinoezelo ahreptus.
(80) « Qui duni stisciperenl animain • morienfis (84) « Fesio scilicet sanctorum omnium, * ut
Palns, Itiuciunt cpunus quidam stgilfaiii; coiilia adtlil Hugo jam mctus,
1S95 MTA 891
Hiriusque Iransiium persone prsef.Uam derivans j^ in somnis, el monuisse non iJIuminationem cofpori»
vjsionem. Nec e_us frnsiraius est intellectus, ctim quserere, sed menlis: tandem lamen super depte-
ambo sub eodem fere lempore, corpou. Janjiis an- cantis Jumina signo crucis impresso, recessisse Dei
gusiias evasisse memoreniur. Alh quoque mento- famulura, et abslersim ocuhs csecitalem. Q'iidam
iumbeati vinclarueiunt inygnia, qnae circa deie»i- quoque-Jrafjum, nomine Gui. o, cum tranquilblatem
tos \anis langtiotjLus post morlem quoque p.ipe- mentis simul et corpons nova ei excussisscl amen-
Iraia legunlur, Hincmaro cuidatn superexcrescens lia, dedtictus ad sepulcrum beali un, depulso
-albugo pupillas oculorum obtexerat, eumque in nn- qttievit incommodo, sibi pariler el con\entni sacr s
serabilem damnaverat c__cua_em. cui cum recupe- ejus meritis reslituius, pratetanfe Domino nostio
rai'd__salutis spes exmeritis et liiterventu penderet Jesu Christo, -qni cuin Patre et Spiritu sanclo \i\it
abbaiis, memoratur Chrisli famulum ei apparuisse et regnat perinfinila sseoula. Amen.
ALIA VITA
dUCTORE RAYNALDO, ABB. VEZELIACENSl. BEINDE ARCHIEP. LUGDUNENSL
(Ex ms. setentss. Cluhlinw legin.e Sueciw, et aho collegti nosttiJDuaceni.)
PROLOGUS. B fiuurum prolestatus est. Quod ab ipsis pueiitia. _uae

Unhersis Ecclesise Cluniacensis filiis frater RA\- rndimentissatisjam innoteseebai, dum aut ecclesia.
JSAUDCS , Yezeliaeensis Ecclesioe, non lam abbas ant scbolis frequenlius adhs. leret, horis lamep fui
"quam servus, in Domino-saluiem. Cnm miillorum tivis, qtiia patrem suuro timebaf, qui niilitarihus
fratrum monitis urgear, ul Yitam plissinii Palris studus illtim applicare volebat. El cnm ei \esus
doniini flugonis Cluniacensis aljbafis succincle de- pteliosior ac coloi umjyarielale decentior apiaietur,
scribarr, devolioni,non p<*a_sumplioniInservire inibi ipso eam pro abjectiori et sinipliciori respuebat;
coiisilium est. Quod si forte alicujus altioris ingenii nec lascivise, ut illa ajlas assolet, sed innocenl_e
viii stiidium in Jioc opere anle nos desndaril, el simplicitali operam dabat, frequenler eliam et
noii, tit jlium offuscare, me atifetn elai um facere leclioni, invitus parenlibus, incujnbebat. Pio quibus
\ebm, hoe agam, sed ijlius opus majorum alqne omnibus et his similibus, duma palre el a coevis
sapientium virot tim excellenlise rellnquendum; no- etiam arguerettir.scilicet quodhseccontiaria mihtiae
sfruin vero minorum slque minus capacium slndio forent, dehberavit apud se aham sibi quoerendain
altribuendiim puio, nec sordebil humililas sermouis militiam cui non essent ista, sine quibus milUarti
inculti, dum ipse slylus pure inserviet veri.alj. nollef, contraria.
"-* 2. Itaque reliclis omnibus, a sseculo nudus evasil,
CAPUT I.
et B, Odilonis magisterio se submittens, Clunjaci
Adolescentia pie ttansacta; tiiorinium vilw mona- monacbus
effjcilur; In cujus susceplione qujdam de
__. «U«r , digmlas abbaltahs , hbeialtias m paupe-
res, famtltaritas cum Clutsto, polestas tn dat- senioribus, ut fertur, in biec verba proi umpens :
mones. t 0 quantura.inquit, hodie theâurum, Cluniacens s
1. Igilur vir beaius, ex noMissiiuis Biirgundionnm Ecclesia,suscepisti! i Qui ppslea.quantse humi iiatis,
prcsapise lineam trahens, patre Dalmatio \iro eon- quanla. puruatis et bonestatis, quamque fervens in
sulari, mafre\ero Arernburge, religiosa admodum amore Dei exstilerit, non sermo nosler, sed B. Odi-
femina, neque \iro natalibus impari proereatus esl. lonis solertia, qui eum infra annos adolescentise,
Qu-evenerabilismalrona, hqcde. qua agimus lelici Cluniacensem ordinavit proepositum, declaiat. In
ôbole gravida,»pum partus inslaret, quemdam ve- cuj'us regiminis officjo, qua jnisericordia -et cbari-
nerabilem sacerdotem, ul pro sui parlus angustiis tate, qua strenuitate et vigilantia instilerit, senio-
alleviandis Deo saciificium afferret, censnit exoian- rum Clumacensium devotio manifestal; qni aJ
dum. Cujus devotis precibus \ir Dei dum ohlempe- primum de ahbalis electione verbum, cum eum
rasset, videbat -et ipse in ipso sacrosancto cahce, P nominassel qui electioui prseeral, et in cseteris no-
„qnasi cujusdam infan.uli i nago apparebat, in qua minanilispiocedere voluissel, staiim de sede eum
exprimere poterai quanti ap.id Deum forel merili rapuerunt, et cum Dei laudibus in abbalem levave-
puer ille qui nascebatur. Mox, peracto missarum runi. Tunc denique quas cruce sibi indixerit, loiica
nfficio, fesiinalsacerdos ut lei pribet eventum^ et illa.qua indutusad carnemjuvenlutem suam pertlo-
infantem nalum reperii, rujtis prsesagium vid^rat muii, unaprse cseleiis ad medjum deducla sufficiat,
et agno\erat m laqli speculo saerameiUi, Tune de $ub qna, et suam, hcet innocens, fit palris sui ttni
lllo mulia proedicens, rnignum tllum si ad\iverct de mundojim excesserat poeniienliam agcbal. D9
f 05 S. HUGOMS ABIATIS CLliNUC. S9G
lectione \ero et oiatione, quibus pene jugis insiste- A _ qua purilate el 3_quilate culpas discutiebat, qm
bal, ila jiaticis censeo dellniendum, qtna sic in Judicem sa_culoriim assessorem habere merebatur.
uiioque seinsatiahilem ostendebal ac si, cum lege- Hunc itaque, ut fei tur, vir isle tantse aucloiitatis et
lei, Deus ei visibihs Ioquprelur; cum \eio oia.ct, gralijc ob discipluise se\eiitafem el lempeianti.t>
fatie ad fatiem cum Deo sermocinarelur. mansueiuthiiein blandum \ocabU Jtulicem, ob ul
5. Miseiitordiarum aulem ej"us explicare nume- maxime, quia ut maier filns blandiebatur, et ut
runi non sufficio, scilicet quam pius eiga subditos, pa'er delicia torrigebat.
quam largns circa pauperes ftieril, quam beiifivolus'< 5. Sed dum, quid cuca Sieplnnnra papam per
lavn circa abenos quam ciica dome.licos exstiterit. etlm gestiim sit, considcro, non ab re, lituc open
Enini\ero taiitse chaiildlis et modesli.e tiica filios: inseiendtim exislimo. Ilic ctenim apud FWenliam
habeb.Uiir ul m dies ntimeius eoui<n augen lur, et I aliae nrbem infiimitate decubabat, el non sine
lelicem se qmsque arbitiaieiur qm snb ian o Palre s Dei gratia a sinclo viro visilatus, post mulltim etim
a'd cotneisionis graliam perveniret. Nam de elee- co liabiltim coljoquium, ut inter manus ejus mori
mosynis ejiis,quis digne refeial? quibiis ila insu- meierelur Do ninum exorabat, cum ecce hununi
<iabat ijl prseler quolidianuro v ctiim ethm vesles, geneiis mimicus, horis quibus vir Dei aberat, oblu-
lam in bieme quam in srstate p.uipenLus congn.as i **tibus morientisponiificis se ingerere et borrore sui
compai.uetj et pene quulquid babpre polerat, ijii meutem ejus terrere atque lurbaie, sed ad vin Dei
seomro necessitatibus ltisumerel. 0 hdclpm C nisti i ingiessum fugere, et quandi.i cuni eo erat nonnlira
('jspensalorem ! cui parum eiat pane paupeiesalere, appaieie. Quod ubi compeilura esf, ab ipso pon-
iusi eoscainibus sagiuaiel; paium, nisi crebio eos1 iifice suminis piecibus poslea delentus, usque ad
«.mo l-.lilic.iret; partitn, nisi sa>penumero aigenieis, i exilum ejus cum co permansit, et coipus e_us, suis
inlerdum \ero et aureis eos remuneiaios h iberet. niambus lotum et lunereis \eslibus involutum, in
Et quid ei ha_c omnia, nisi veslis eiiam mulliplex sppulcio locavit.
sequeretui? Ad algoiem depellendum laneje vesies' 6. Nec mirum si ad fanti viri pTsesentiam dia-
parabanlur; ad sesium reprimeiidum hnese coeme- bolus fiigtbatur, cujus spiritus m lantum Deo adhoe-
banliir; el ue ahquid deessel perleclse cliarilaii.ipse rebat ul eliam ipse in peisona sua Domiims Jesus
<>ascum fiatubiis, qut llb assisiebant, plerumque' Cbiisiiis ad eum visitandum \enire dignaretur.
consuebu; luni \ero caleeametUa, non sine axun- Qnod tuiic quoque licel dissimih piiori, non lamen
gia qua ungerentur distiibuehai. Neque il'nn i impari r-evelaiione elaruil, quando qtiidam senior,
Joanni, qui ob immensU-uem eleemosj narum soltis><*_. „ sicit idem ul ciedimus, de se quasi de alio referfibal.
i
jn Ecclesu cognomin.itur Eleenion, dissiinilem1 lpsum Reilemptorem cum cilbara, in Cumacensi
fuhse crederes, dhm thesauros jncomparabiles in1 choio psallentem coram singulis frainbus, vidit;
eorum proD-igaret oxpensis; el quod alicui potenlis- cantus aulein, qni audiebStur, illa evangehca anli-
feimoregi suffitere ad dt\it!as crederetur, hoc ipse phona eiat: Sedpre autem mecum, non est meuni
multoiies in pauperum miseriis dispergeret rele- dare vabh; scd quibus patalnm est a Patte wea
yaiidis. (Mallh. xx, 25), tunc eliam lantus odor ccelestijm
4. Quid de fii'e cj'us memorabili dicam, qua apud1 aicmatum effeivescere videbalur, ulcuncloium fla-
Deum lanii meuii claruit ttl et voia ejus evaudiret, , graniiani balsamorum superare crederelur.
el irequenler, \el eo ignoranle vel eo absente, per<* _ €APUT II.
ipsum \iilules operaielui ? Nam, ul ad aha SiO' Defuncltis apcenis, wqii a morbh iibetati. Templa 'ae
loco perveniam, pumum omnium lpstim de Saha- cwnobta e-XbHuclaauirefoimata. <
iore miraculum ad medium detlucamus , quod, , 7. N-:c illud silenlio obtegendum censeo quod
quamvis ipse non videiit, teslis lamen fidehs papai quidam fraier, nomine Pontius, divinse animadver-
Gtegoiius septiinus, qui Ilildebrandus anlea voea- sinnis judicium in se pene sensisset, nisi ei cceiestis
batur, bnjiis rei fuisse cognosciiur. Sic etemm dumI n pietas, per liunc Dei ser\uin subveni=sei. Nam cum
q latlam die in Cluniacensi capiliilo (ulpole mona- apud quenidam cellam, cui Mons (85) voeabulum
clius et adhuc Romanoe Ecclesise subdiaponus) beato) esl, is de quo agiliir fialer morarelur, illucquc \e-
<iro assi.lciei, conversus Doiniinim Jesuni ilb con- nissel Pater reverendus,llle, quia eum, uipoie ad-
.-.edere vidit, et quasi in singttlis judiciis ejus illii versus Patrem stulle niurnmrans, videre nolebat,
favetel, \uliu et habilu hilaris appaiebat. Moxille_ simnlalo languore adlcelum secessil. Sed quanto se
ciiii(ii-.siupeiiiibus, rem siquidem penilus ignoran- subtrahere viro Dei conabatur, tanto vita de eor-
tibus, t.inlo J.idici assurgens, medium voiebal con-- pore (non jam ex ficlione, sed certa valetudine)exlte
st.t.ieie dominum. Tandem a Palre sanctissimo, , i .s<inabal, ita ut j'am voce faucibns ha*renie, loquela
ctir de sede surrexisset, lequisitus, visionem (quami defiteret. Currilur ad pium paslorem, ut o\em pene
quibus oeulis vidissei, nescitese faleltalur) utpra.li- niigraiuem summo Pastoii commendaret. Mox ille
bavimus, exjiosuil: in quo peipendare possumus, , aocelerans, absolulionem commendationis prasmisit,
(85) Inler C!aromonfann_ dio_cesis decanafus, nnns c'e Monttbus dicitur, Cluniacensi monastciio uusius.
Vide bibhoihccain col. 1755,
897 YITA. 898
etsic s_ger,viribus et \ocepaulisper reslitutis, cul-• A freqtienliora ; quibils lameu tam cautum se cthibe-
pam confiietur, lemeritaiem accusat, \eniam Jtn- bal ul sempersanciis imptilare quitlquid eo admini-
plorat el oblinet, et sic demum ab incominodo llloi strante sospitatis a Deo ahcui impendeieliir.
convalescil. 11. Item ahquando YTaleniiamGalha. intraturus,
8. Alter vero cum ah boc sseculo nvgiasset, et; obuam habel pauperum niiiltiludmem, quse elee-
ejus corpus inoraloiio Cluniacensi inhumanim ex inos}iiam a lani famoso perorbem dispensaiore ex-
moreservarelur, dttobtis fialiibus ipsa doimilionisi jieiebat. Jubel oeconomo suo J.iienioni, fialri jjer
suoe nocle appaiuit, qmbus ciimen duorum soli- omnia slieniiissiiiio, imperliri more sohlo per om-
doium, qnos sine licenlia cuidam hoimiii dedissel, nem tuibain argentcos; at llle posl, feime decem
confiiebalur, et quia sitie coiifessioiie lmjus le.Uus solidos non sibi remansisse, icliquis in opus sunile
obnsset, a sancto Palre absolutiouem poscebal, an- consumpiis.et hos forein majoii foisilan necessiiaie
lequa<n sepultuise tradeietur. Man<-jttiiem facto, seruindosaffitmai. « Nob, inquil, trepidare Ji iier,
visio.iem quasi uno oie ambo coram omni come.nu fidelis-fisi Deus, et confide qnia, islis diSlnbulis,
beato \iro exposuerunt. Tunc iequis.la, quam de- bonus remnneraior nosier Jesus satis fideliler re-
f.intlus iioininaveral peisona, secundum pwemou- cnmpens.ibil in pr.vseiiti, si daioies hilares fuen-
slralam \isionem lepertares esl. Mox indicla cun- " mus > Coniplentur jussa P.Uns, et anleqii.im ad
ciis pro fiatre pa_inieiuia, oialtonibus, psalmis, civilatem \enueiur, etce quidam de cnil.ue oblu-
eleeinosjnis alqtie missis adjunclis, absolulio socuta Jit ei auiuni, quod solidorum pieiium dccies ixcc-
esi. Sicniinirum, sic non soluni in teir.-*, sed eti.un deliat. Tunc couversus ad pispdiclum fraticm :
"n toehs fides ejus \irtuiem. \irLus poteslalem, po- « Accipe, inqiiit, et ne tiltra de bono feneraioie
lesias gloiiam,gloria liic humililaleiu, lllic coionain diflnlas. » Singulaiis in DPUIIIfidutie \ir isie, quo-
ir dies par.ebaU ties ex magna elInloh'iabih pentira se et domum,
9. Quo.lam eliam lempore, dtini iter per Wasco- cui pr.eerai, fiJe, qua lotus in Dco ei.il, libcra\il,
nise partes agerel, comitanle secum Ilunaldo (8(5), eimi))')iire poilonguin esl.
pru leniisslmo \iro alque suo monacho, non procul 12. Sed quod beatis aposlolis Pciro et Paulo
a via prospexii quatndain cellam in qua \ir qui lam, sciipslt, uiiiim de mullis Mifficialbre\iier letexere.
ncbilis quidem genere, sed lepra percissus, dfge- Quadani VICP,urgenlc inopia, missa a Iratubus ad
bal; ctij'i<smores ctim inquisisset et patlenliam ejus cum legaiio esl(eial enim iiint Martimaci (S7)oian-
probatam agnoussel, \ir insigni pietaie ad euni tibus, nt in lanla necessiiaie eis consnle el. Coiner-
visiiandiim dnerlit, el per coifsolalionis vGibum „ lifur ergo ad singulare pr.rsidium; mituiapos olis
chaiilaiis olucium adunplens . \esiero pelliteam epis olam, logans etobsecians ul <-ervoiutnsuouun
exuu, et cum aliquot argenieis infirino dona\,t. Quo miseiereiilur; ct qm eateuus lociim illiiin rexiSsent,
digresso segei, ubi \eslem mduit, a plagaleprjs se el de parvo in magnuni pro\exi>sen!, nuiic quoque
euralum prolinusagnout. ab his angustiis eiira ciippieul, nec ad pectaia
10. RurstiS idem vir sanctissimtis, Paiisios forle ejus, sed ad nnspiationes suas tnultas, resfncerc.n'.
alveneral, ct B. Gennvef-c ecclesiam, qnoe e\tra Deferlur ilaque anle lpsoium allare legatio fidei.
muios uibis sitaest, tum pro de\olione saciatissimi QuiJ mulla? Tanla non raullis e\oluiis diebus,
coipons ejus , tum pro \eneiatione .«posloloium reuim copia supei\enil, til non sol.im illius vm-
prin.-ipis, cujus Ibi planela esse credilur, pio religio- poiis, sed el toims anni lev.uel inopia n. El ipna
nis culln $i_ilaYerat; quo lunc qmdam niiles, no- oct asioue se proebeiite de beatis apnsiohs fecnniis
mii.e Rolberlus, qui ex plaga iclus belhci paralysim meniiouenij digtium est leferre qtiahicr jiei oos
incurrerai, clienltim ntanibus advecltis, rogabal, ut de novoe basilica; fundaiione \it* beattis commou.-
pro ipsius salute Dontino supphcarel. llle, assnmpia liis sit.
apostolita infula, languentibtisnieinbiis admoul, et 15. Quidamabl)3s monasleiii, cui Balma (8%)vo-
imposiia illa autiphona, quse de paialyiici Mi.caz iQ cobiilum est, Guiizo jioniine, vir magii.c bo.icslaiis
sahat one m Ecclesia cantaiur, mulalo nomine, el siniplicllaiis, dum aliquando grau I.ingtioce pi-
dixit : Rotberte, sanet te Dominus Jesub Chrislus falysis Cluuiaci liefiperet, Ua ut ad extiema j'am se
(Act. vn). Stalim cunctis videnlibus et miranlibus devenisse credeiet, qtiadam nocte, \idit sibi a<-si-
pisegattdio, sanus el incolumis ad propria reraeavit. slereipsos apnslolos Pelrttm el PJUIUIIIrnm p<oio-
Sed quse oblentu sanctoriim pignorum miracula marlyre Slephano, quorura prlinus aique piimcps,
gesseut, lanlo nobis innumerabilia sunt, quanlo videiicel bealus Pelrus, postquara ab ipso qui esseiit
(S6) Hngo monachiis in Viia : « Assiimpiisque se- allegat Ilugo : < Religioso uro Vhicenlio icfprenle
cnm (biobus roonachis suis, Diiranno stilicet qui didiciqtt.fi nariavi; ipse Jacio .iiterfuil. udii, el
fiiilTolosanusepiscopiis ; el Huualdo qm fuil abbas testiiiioniiini peibibiiit. >
Moysiaceusis. \ir eloqueniissinuis, t €entulh comi- (61) Dehoc Maicmiatensi monasleiio salis egimus
tis Bearnensis iraiei, qui Cluniaci sub S. Hugone supia.
anno 10.2 monaslicam vuam amplexus , eodem
sancto adhuc supeistite Moysiacensibus prsefuit; de (88) Balma \ulgo Baume, dia>cesis Vesonlmersis,
Duiauno aclum ad supenoiera Yitam, pr.eter hos CIIJIIScondilor -fuit S. Euiicius, ut ia hujus Vita
uiiiaculi teslem ahum, clericum forle sscculare.n, Jcgiiur ad 15 Jan.
899 S. HUGONIS ABBATIS CLTJJMAC. 608
requiriltir, el stium nomen alque «ociorum edidis- A J Sed nuiiquid In Galliis tantum, an occidcnlales
set, sicest exorsus: «_Surge, fiater, ocius, et Hu- provincioe prsetermitlendse sunt? quaitim singtil.is,
goni abbati hujus Ecclesise, hsec nostra -defer man- quanlo religionis lumine lllusliant, lestantur mo-
dala : Angustias basilicse noslrse fjalrum multitudo) nasleria, quse pleraque in eis, vel jpse construut,
ferre \ix polest.ct volumus ut ampliorem-abbas ipse> ve! ad mehoiem slalum plurinia refoimavit In pa-
•fidificetnec de sumptibus diffidal, noslium etitpto- tnmonlo quoque suo, fialris fui GaufieJi sttidio el
\idere de omniluis quse huic opeji necessaiia fue- auxiho, saiiettmonialium femhiaium Marcimacense
unt. i Cui ille : « Legationem inqult, islam susci-, , funjavit coenobium; quibus el ccenobitarum et aua-
pere non audeo, quia neque fides vtrbis adhibere- cboret.iriUn instuuit legem, ul et obedienlioe piopo-
lur. > Et aposloltis : « Signuin.atl, veriiatis boc ai silum semulentur, -et perpeiui claustii sohiud".m_f
mehabeas; quia mox, Implelo legatioiiis olhcio, sal- anachoretaium imitentur ulam,
•yumab omni incoinmodo lerepeiies. » Dixeiat, et[
' CAPUT III.
ab ocuhs ejus siatim visio dispaiuit. lllucescente ,
vero diluculo, mandata \iro Dei per ordinemi Secrela ammotutn cogniia, fultuaptwdicta, moiM
retexuit, et ex promisso apo.toh stc factus tncolu- cuiatu
niis -esl. El h__c ptima causa fuil, quae animumi "I 16. liUer lol gfat'arum dona, pioplietise quoque
sancti Palris ad tanium opus inchoandum maume s Spuitu vu*sanclissinius non carebat, qtto mteidtim
inchiiaut. Cujus fabuca tanla. pulcbiitudinis etl in disecniendis voluntalibus el animis fiatiu.n, lanta
\enusiatis in se giaiiam prsetendit ut jn lola occi- poliebat gtalia ul ssepe niores ac affectus eoiutn
detilah plaga (nam de aliis mujidi pailibus nuliii prsedicerel. Unde aceidit ut, quodam lempore, cum
nimus cogn.tum esl) nulla sil hac conspicabilioi ba- cellas suas perlusliando visilaiet et ad locum Cha-
silica. rilalis vemssel, intcr alios fralres, unum ab osculo
14. Sed ne hoc solura hujus viri Dei magnificum! repudiaret. Requisilusdecausa, mahgnura spirilum
opus, abis proelerniissis, edidi.se \idear, liic Ciu- in eo babiialionera habeie respondit. Slupefaclis
niatum renovavit, bic fiatrutn numeium, tam tntus; qui aderanl, inleiiogalur miser de conscienlia, qui
quamfoiis, pltts omnibus pra_decessonbus suis am- moxfionhietur se sine sacerdotali ordine linssain d u
phaui, hie ceilas fledificns reformaut, bit posses- celebrasse, confessionem et poanilentiam nullam
siones lerminis dilala\it. Quis bealoium confesso- sese suscepisse, et adbuc in scelere ipso se peidu-
lum Martiahs (89) et JJgidii (90) ecclesias religione i iaie; sed ctiimiebuissel poenilere, poslea Caguiosus
restaura\ii, nisi isie VJI*beatus? Quis B. Austre- r( aique pessimus evasit. Sic quoque apud Avenionem
inonii (91) Arvernensis, nisi istevii beattis? Quis B. uibem, dura quadam die ab eo quidam debibs elee-
Maiia. Magtlalense Vizehacensem ectlesiam ad or- niosynam flaguaret, vir Dei nii*>eiuminluiius, lali
dims regulans prisiiiiuin reduxit statum, nisi iste; fertur eum convenisse responso : « Eleemosjnam
\ir Jieatus? Hic Pitlavis S. Joannis Evangelista. quidem pro Cbijslo, qtietn prseiendis, tibi mi-
coenobmtn (92) ab ipsis fundamenlis rehgione fun- pentjo; sed lua \ita jilena ebnetale el luxuria
davit; sancli quoque Bertini confessons ectle- ipsi disphcet; cujus te paupeiem esse nieiilins. >
£iam (95) cum plunbus ipsius Flandnoe ntojiasteiiis, Piolinus omiies qui aderant ches, in adiniialionem
i*eligiorieiHuslravil; locum etiam qui Charjiatis ob- conversi, lalem eum esse afliunanl qualem \ir
tmel iionien, pei \irum, mirabilis apttd Deum et; sanctus, qul eum nunquatii anle videial, fuissere-
honiines gtaiise, Geiaidum monathum suum a piin- daigmsset.
cipio slruvit. 17. Quidam eliam novitius. Maingodus nomlne,
45. 'Paiisiis ecclesiam S. Mart"ni, quse de Campisi dum pra.slolationis suscipieiidi habitus taadio affice-
nuncupatur, de canonicali oidine, in monasticara i relttr, elapuJ se jam dehberassel, non ul ra moia-
iransiulit normam. Sed cur feie lolam Galhamper- rum suslineie inducias, per spiiilum a uro Dei de
ageiem, quam ita monasieiiis perorua\il, ul, sivei D I cogitalione sua pia_\enlus est. Kam el qutimoô
iu Fianciam, sive in Aquifaniam, she in Bargun- diseedeie \ohiissei, iniimavit, et ne legulan exa-
diam, imo quociinquepei omnes paites ej"uste vei_-• -niiiialioiii conlraiie vellel, admonuit. Qui postea
tas, ubiquereligionem tanii Pairis fulgere videas?_ laudabihs comeisalioms exsiifit, et vilse cuisum,
(89) Ecclesia S. Marlialis Lemovicoe anno 848 at plius Pictaus supeiest, niii forie Im uinulum digni-
canonicis ad nioii.ithos iran-lala, exinde abbales- late aut ni paiothialero etclesiam versum.
Iiabuil, quoiiim duoJecimus fuil Adalbclus, sub) (95) Suhuense S. Beiiiui niona.stenum juxla ca-
quo basibcam S. Maitiabs 1ecupei aiam scribuntt strum S. Audomaii lota Flamiiia iioiissiinuin, cujus
SammarLhani Ntiuc riirsuni ibi ssec.ilares suut. abbas lpeiius naual, quomoilo S. Hugo, de hceiiua
(90) S. _4_gidii,veiiisium in SepUtuaina monaste- Lambeiii episiopis Mounouiui, de diteisis Cliinia-
rium. eiiani liutit edtbifi. eensiuni inonasieriis lebgiosos vuos adduxit anno
(M) S. Ausliemonitis, Arveinoium 3poslolus, co- 1101, quibus stntie et lehgmse uveniibus resiotu
litui 1 _\oven.biis : epis sepultrum ac demtte CCPHO- Silbneuses, metu iigldioits distipbna., tulapsi sinl,
bimn, lempoie Giegorn Tuionensis ciaium, in vico) eibieu plusquam ISOiiaties aetesberinl, uimitum
Iss oJoro \\ulgo lssoir, nunc intef abbatias desntt noii su, quod Hugonis successor Pontius teniaveul
iuimeian. lianc abbatiain €luniaco subjicere.
(02) ISeque Loc S. Jo-n.nis cvanj. eanobium am-
SOi VITV. 902
sicut ei in ipso nioilis aiticu'o per vis^) .em cos Lu&Aaquade
J mtuibus sustipiiur el ardenti pedi infun-
diclum est, felititer cousummaut. ditur, sicque stalim ardor peiulus fiessavit. Miles
18. Ftut quoque vir quidam miroe siinplicilatis et quidam Aivernensis \u!neratus in prjeho fueral,
gratise, nomine Dtirannus, Tolosanse civilalis epi- el obducta cicatnce minus caute, sanies leihaliter
scopus, qlii, quaimis rebgiosus vila fuissel, taiuen inclusa to'um coipusoccupabai, torquebalur iu dies
ex animi jucundilale aliquando \erba lisum rao- dolonbus inimensis, et ad moiteni usque (.esrfiians
ventia proferebat. De qua re, cum soepius a sancto exilum \itee prsestolabalur. Erat ei fialer clencus
Palre, cu.us el monachus erat, argueietur, quidam quidani, desperans quiJem et ipse de carnali niedi-
die iu spititu pra-dixil ei quia, postquara ab hac cina, sed de Dei misericoidia non diffidens; qm
\iia migraret, oie spumoso per usuni ahcui fiatrum beatum \irum pro languenle fralie censuit expeien-
apparerel: quod ila factuni est. Nam cuidam capel- duin. Yeiuens igilur ad viiuin Dei, consilium super
lanosuo,nomnie Higuino, posl discessum apparuil, tanla lnconimodilalefliguabai, u que vel fiagmenia
atque, ul \ir Dei pisedixeral, spumosus labia fta- ali-jua ciborum suoium einuiteret, exposceb.U; spi-
trem edocet de oris deformilate, scihcet quoJ vani- nam quoqne Jigneam rasilem, quam luiic forte
lo-juii culpa pcenas lueiei, el ut Patn pio causam inaiiu vii Dei lenebil, pelul et accepit. Tuht itaque
ejus apeiiat deposcil. Cui postquam re\elala visio fiagmenla,'et fialn ad edendum tnbuil, cicatiicem
est, virplenus Spirito sancto, seplem fralnbusjieb- spina in erucis signaculo consign.tns, slatimqtie
domadauna silentium indixit, sed unus ev eis uo- dolor ila fugalus est ut ocgei*, cunctis qui adeiant
lauf, quod sex llhbalum servaverunt. Tunc epi- slupentibus, diuturnum desereiel Ieclum. et ullra
scopus iierum prsedicto fralri, ore quidem, jam nihil molestia. piistini Ianguens senliret.
mnndiore, sed a parte quadam adbuc quasi sabva 21. Puer quidam monachus apud Paredum mo-
defiuente, apparuil, dicens se obedientia fuirum nasierium, dura in cboio cinn fralnbus oraiet, una
qui sileniium serva\erant, puigatum ; sed coriqueri de tabulis cadente, quajin lacunan lurns eniinenlis
quia negleclu septimi fratris leslabat ilia pais non- jungebatur, coiitiiius a verlice est. Cutritur ad ve-
dum cuiala. Itaque, quse \isa sunt denno Patri inti- nerabiiem Palfem, quitunc foite in allera ecclesia,
mautur, el fraclura silentii allera hebdomada soli- Deiscilicet Gemtritis, diuno operi insislebal; ct
data, tei tio demum se eidem fiatri, sine ulla defor- lam graus colbsio pueii, jam pene exani.nis, ei
mi ate, manifeslaul. nuiilialur. Qui ubi advenit, aqua benedicta facietn
19. Ulud quoque memorlse commendandum arbi- ejusiigal, et oralione subsecula spinlum vix pal-
tror, quod quidam clencus Flandiensis, S. Audo- r piiantem, et ad exilum piopeianiem lctinuit; uule
mari confessoiis canonicus, Lambej tus jiomine, cum paiilatim resumptis \inbus sanus effeclus, longo
SJeculorenuntiareetbeati \in magis.eriose subdeie lemporesupervixit.
decrevissef, ablpsius oppidi proeposilo, \ifit sibi et 22. Mileseratin Lugdiinensi lcnitorio, Beiardus
rebus suisjllata, detenlus esl. Quatlam ergo nocte, nomine, dominus Castii Rehoterii, qui lociim B.
jamdictus pioepositus udelsibi adienisse peisonam Petii Cavariacum devaslabat, el ad pr.nos usus
magnse se\erilalis, ciim paslorah \irga; quse Clu- redigere nilebaiur. Pio qua re ctim a sancto Paire
niacensem abbatem se noimnans, mullis verbpribns ssepius cori iperelnr, et magis magisque niablia cjus
clericum exigebat cum lebus suis. Tandem die grassateiur, qiialam die in superbiam clalus, minas
lerns leddila, qui exactus fueiatcleucus, e\ocalur; intiiht et sic ab eo discessit. Ille ad fidei auna se
ct exposiia visione. vultu quoque et habitu sauc.i conferens, Chrisluni invocal pioleclorem, el Joan-
Patrts iiisinualo, cum rebus suis absolutur, et Clu- nem Baplismam, in cuj"ushonoie loci ejusdeni basi-
niaci monachus efficttur: Erat qiridam, YVilleimus lica conseciafa est, defensorera elll.igital. Mo\ in
nomine, qoi ad quamdam obedientiam a sancto ipso itinere Cavaiiacum el caslt-um suitm Luse.in n,
Patre raissus Tuerat, quain mox in cruie tantns divjno jiitiitio peicussus, insanivii, el suoium
percussil morbus, ut injuncla. obedenlia. suctum-| P manibtis devectus, ad lectuin peiirahiiur, nocte
berel, ei timoie evagante ijjsum crus ferreneqniiet. quoque ipsa \ix ab nicendio, semel aique secundo
Tuncfioncepta fide: « Per lllum, ait, qui me huc lecium ejus occupanle, hberatur, vix ad sequentis
direxif, lihi dico. peslis, ul obedieutiam, quoe miln diei salisfactionem resenatur. Qna lamen ex arbi-
injunctaesl, impleie me sinas. i DJXII,et nocte inse- n 10 sancti viri peracla, ipsms absolutioiie ab msauia
cuta, a duobus \iris, qui se missos a santlo uio jlla quie\il.
dicerenl, vis.lari se \idit, et in specie med.coruin 25. Quodam eliam lempore dum per Aquilaniam
ab eis medican et curan. Mane autem expergefatlus pro quibusdam utililatibus Ecclesise suse \ir beaius
sanum se ab omni valeltidine persensit. iler agerel; quidain rapiores de castello, tui Bnde-
20. Alter vero, nomlne Theodeiicus, in pollice lium nomen esl, in eum inuperuni, el mulas ejtis
pedis quasi quodam igne urebatur, iia ul \ix somno, cum mulia supellectile abduxerunt; quod fatinus
vk alicui corpons quieli indulgei e posset. Rogat ullio diviua secuta esl.Nam eodem annoei ab Aqui-
iufirmorum procuiatorem, ut aquam, nnde manus tano duce Guidone, qui et Willelmus vocabaiur
sancli Talris in hora niissoe abluerenljir.fiaute reci- eorum oppidum subversum est, et di\ inse aiiiiiui'-
peret ac sibi deferrel. Captata igitur opportu* ifale, xeisionis igne conciemalum. In consUio quoque
«05 S. HUGQNISABIUTIS CLUMAC. 903
ur Dei kanla gralia pollebat ut quicunqne, tam AJion ex ncglectu, sed ex bona intentione se pr,eter-
III divinis quam etiatn mundams rebus, fionsihi misisse locum lespondtl, citius ab apostolis \en'iam
causa eum expeteret, ita fonte ccelestis doctrinse se impetraluruin, si ob refoi mandam pacem seve-
imbuebatur, ul crederet se qua.i ab angelo infor- rum pontificem priorem eis adaisset quam in cjus-
maiiim. dem pontificis grathm redituium, el ad causam
24. Quotl S. Michaehs ccclesia, quoe In ea paiie nilnus piofiiiuium, si sub specie oiationis, legium
Cis>lpina_ Gallise, qua. Gltisa dictlur, siti est, salis poniificali \iderelur prsetulisse colloqiuum. Et 1-cct
in ftiliiiim m depulsione pioba\it. Nam duin ctebris in concorthani \ir Dei eos nou poitussei adducere,
fulMiiialionibus locus llle fenreiur, el debolaLionem lainen lmpeialor paulo nutior faclus ex lam ra-
<*C3'iobio lempesias hoirida, ob quoruindam fiatium lionabih lesponso Suliiam {95), ne Roina. setutidus
iiileri.um, rainaielui, landem \ir bealus rie mu- \ideret, quem pnor videie non potuil, ad ejns
tanda loci habilatione consulilur. Tunc \ir Deo colloqunim \entt, ubi post multum atl Inviceiu
pleuus IPCUIJIdeseiendtim non esse rcspoudu, liabilum veibum, ie\ pro quodam Bnxiano epi-
sed B. Lauienlii niaiLyiis palrocinmin quoudiana scopo (96), qut ipsi viroDei injuiiam caplioiiis{97),
commemoraii_ne iiiiploiandum. Cujus consiln tanta zelo tegio ductus, mtulerai, ilexis -genibus saiis-
B fecil.
appamii efiitacia ttt, ab jllo lempoie, meiiiis sancii
maityris et lide bcaiissimi Paliis.a fulmineis itlibus 27. De discrelione veio -ejus salis refen e ianlo
quiesceiet locus. Sed cum alns in consiho uliiis, minus possum quanto per singula opeia ejus irc
lum sibi promplus aique pro\idus erat; quod in difficillimum est. Cseleruin ut de alns \liLutibus
multis negotiis ejus oslendeie longum esl. Pauca e]us bieviter disseiui, sie el de llla quo_ omniuni
tamen pro reiexemplo bre\iter absoham. mater est, et sine qua nulla ejus lepenuiuur facla,
CAPUT IV. paucis explicabo. Et qttia nullo mehus inditio res
Conctlium Remense concelebiatitm, composilum depromiiur quam exemplo, idciico GiugoueniAlb.o-
sclusma : Ptus obttus. nensemcomiletn, no\o genere discreliotiis per euiu
25. Qiiodam tempore Romanaj sedis poniifex, Ico salvalum, non -ab re duximus commemorandum.
nonns, ob hoeieses Simoniacoium et NiGolaitaium Hic nirairum dum qiiadam die cum sanclo Pafie
a €ul!us exsltrpandas, Remis s nodum cclebrabal, SPimocinaretur, interâliaTnonachum se pnsse fieri
et inlioilus siuguloium P.utuni discutiebai. Qui' deuegaut, nisi \este so.culafi ad votum ut seinjier
dum singillalim de.suis eleclionibusTespondeieai, indiit peimitieietur; quod ubi vir Dei audivit, et
\ir De>.de cojiscienlia l.ilc feilur dedisse respon- r voluntati ej"us acquiescendo satisfecil el -animam
sum 11 Caro quidem constnsit, sed spuilus icpw- ejus Deo lucrtfect. Nam monacfitts factns, primuni
gna\it. > In quo \eibo apud omncs lanta. admira- mollioribus et pretiosioiibus vestibus sua cuculia
tioni cl graiise habilus est ut inlei tot eloqueniissi- indutus incedebat; deinde cum uderet fiairum
mos \iios, iiiter lot seiu6i'>s ipse adbuc adolescens, humilUalem, simulque viloe vel liabilus simplicila-
ul sermonpni ad toiam faceiet synodum ehgeiettu^ tem, se inter oves Christi quasi leonem reprehen-
Hujiis consihum non solum de ucinis, sed eiiam de dens, sponie sua ssecuhria et pompnsa quaaque ab-
remolis tenaium paiubtis petebami; ree ja pr,- jecit, el sic brevi spatio comeisionis suse, circiter
\.Uis duntaxai peisoms, sed a inagnis ordinibus, VJgiiili dierumcuinculura, bono fine qtuevil.
icyim , impei iloium , pontificilm, fam Rfmianse 28. Religionem in eo lunc dennuti digne et ve-
seois quam aliarum miillaium sedium; qu bus cum raciter laudaver'inus, st ejus habuum, iiicessum,
lanla inodeialioue sequilalis iespondeb.it ui -el gesium, eloqtiium, si denique omnia ejus -*>pera
Beuin in 'omnibus anleponeret, et benovolum se s.uicla et ureprehensibiha in omm vita sua fuisse
cunctis exbibeiel. Quod in scliismate Hennci mi- dixcrimus. Patienl-.im seio, huiniluatem, pudici-
peialoris conlra Romanam Ecclesiam evidenter tiam, sobiielaiein, fi.*_leiasqueviuules, quas h ibuit,
oslensuin esl. D desciibere non est neeesse; qua> quasi innata. illi
20. Ad ctijus reconciliationem cum a siunmo inerani, et ejus actus ab ipsis cunabulis onini mo lo
poniiin e Gregoiio sepiimo e\oc Utisfu sset, et limi- detorabanl. Sed de chaiitateejus utium pi,eiei mii-
nibus apostoloium (qnia ibi C___ar tuiii exeicilu tete lndignum arbjlroi, m quo adii.liabilem lllum
sno njorabalui-(94) tTansuussis, ad.sumiimra pon- iuisse, uemo estqui dissputial. JSain ctim duo nnli-
tilitem thveriisset, rex hoc (ompeiio legal onem ad 4es uitura de fialubus ejus iiueremisseiU, liulhjsqne
eum nusit, repiehensibilem eum judicans quod pro refugiilocus, ubi se atl salutem ieciperent, e.s in
inoilah bomine pij_iergiessus fuissel. Al \ir Dei Galliis pateiet, iste vir bealus m asylo Cluniacensi
(94) Spectanlha.c ad annum 108,5 et sequenlcra, l)iis pulsus, mililavil in castris Henriei, in iisque
quibus urbe potilus sacrilegus Guiberluin antip.t- pirnl pesiileiitia an. 11)88, ut suibit Beiiiaidinus
pam mlhioiiiz.iul, et lpse ucissnn ab eo atcepit Faynus msuo CoeloBrix ano.
toictam imperu, seu poiius-damualioiiis su__ pi- (97) ldem \atns piailalts conligit venienlibus ad
gntis. conciliu.n, a p«pa ex lpsius Hennci consensti mdi-
- (95) Distal Sutiia ah urlie Roma ad 25 p. m. cium, iis videliceta quoium binceio zeloiuagis «lbi
(9b) Odahicus htc fiul, qui ab antio 1005 Sedem sclusnialici inetuebant.
Bnxiensem lonuit, et obschisma-a suis ipsius cm-
905 YITA. 905
eos recepil, el monachos faitos, unum gub oidiius A positus videbat, el cujus catisa lolum fierct inicHi-
monaslicireiinuilnoima ; allemm, qui capul malt gebat _Iunc \ocato Rofensi cpiseopo domino Ro-
«xsliterat, fuga lapsuni et postea prsedis atque dulfo, qui iunc Caniuaneiisem Ecdeoiam de recenft
rapinis iulenlum, et ob hoc «ia!e inteifeclnm, aroi- obilu domini archiepiscopi Anselmi eoiisolabatui,
sil. Et quoniam lota vita beali viii non aliud quam \isionem cxposmt, et sanclum senem de sseculo mi-
virlus fuit, ncque singula ob enormitalem colligerc grasse prsedixit. Igilur notata die atque Iipia. post
pos<*umus,idcirco finem hujus operis de lanfi Pa- non multos dies santtum virum obiisse didicit , *et
tris fine faciamus. notalum lempus juxla visionem quara \ideiat iu\t>-
29. Yir igilur sanctus per gloriosos v.tse labores, nil. Quidam quoque abb.io de Cameiacensi pago
cum jam cauiis universse uam ingredi tota mente dno grabata ad ccelum defeiri videbat; quoium
desideraret, ttt prjemium ab ipso Rege, cui semper unum archtepiscopi Cantuanensis, altpruin Cluni*-
iniblaverat, in _eler.ia healitudine reciperel, non censis ahbatis esse dicebaiui : unt<m ascendebit
oessabat in -dies magis magisque bona opera exer- quaria feiia untus Iiebdoniadsp, alterum simsiu.i
ceie, miseucouiioe sluJere, esuiienies pasocre, xilteniis hebdomad.fi eadem feria.Quo I paucis tians-
nutlos vestiie servitio Dei cuncta posiponeie, rigo- cursis-diebus, rei proba\it eventus; nam dom'n.is
rem ordinis sui mfleubililer lenere, leiigionem tam B archiepiscopus quaita fena anle Douiinicam Ca>-
insequaju iu subdilis semper obseivare, urttiles nam die iJlucescenle inigravil; sanclus veroêncx
denique.on>nesa_mHlati, ampjeai el obliueifi, elsic Dominica, ut snpia diclum est, peracla Resurre-
\ocationis sua_diein jjugiier exspcetaie, inteiea Do- ctione eadera feita, octavo scilkel die advespeia-
niinica. Resurreelionis pascbalis solemnilas advenc- scente, carne solutus csl. Uoecde \ila sancii Palus
tal, et sanctus senex de laLoie -ad requiem trans- nosiri Hngonis abbalis Clumacensis, sicut pailim
iiurus, ctim in psoCo_iia_Domiiiica.dje fj.tires suos, \idi, parllra relalione probahiLum virorum didici,
tam absenles quam piscsentes, paierna auclorilate perstrinxerim, in cujus laude \etsiculos islos sw
absohisset, Passione viufica ac ltesurjeclione ce- detantemus. .
lebrata, qtiarta feria jam die ad\esperascente, in
oratsrio bealj. Dei Genjlricis, beatuni Deo spiritum Regula virlulunijTPaler Hugo, dectis inona.horiini,
redd.dil, cujuscorpus aromalibus condilum.in ba- Spes mopiim,contemjUor opum, porius iniscioruiii,
si'ica nova quam ipse tonstiuxtt, ad nfienlalem Yaslemplumque Dei, libamen ci hoslia Chiisli,
est. Carne localur humi, sed spiriius astia peuvii.
plagam sepuitum
50. Ctijus exseqtnas, ipsa nocte qtia migravit ad 0 felix cuuus! leliv auriga iuoruni!
ul ad aslra \ehas quos lnc vivendo legebas
Doininuin, frater qiiilam rcligiosus, Balduilius no-1£ Fac
mine, oliin domjm Anselmi Ganluariensis arcbiepi- Llania lux vilas penullima Iu\il Aprilis.
Lux selcina, Deus iibi luceal omne per se\um.
«copi dispensalor, inspirUu, sicut ipse mihi nar-
ravil, jab Anglia per oulinein \idit. Kam ubique Rextt autem Cluniacensem Ecclesiam annis se\a-
Iiiclus incompaiabilis, ubiqtie ejulalus, iibique plan- ginta, additis octo diebus ac dtiobns inens-btt<,(9S),
ctiis persouabanl, quidquid in sancti Patiis funere cujus merila nos apud Deum adjuvent m ssecult
doloiis Cluniati agebalur, lotttni ipse in Btitaunia sseculorum. Amen.
(98) Ergo consecralus an. 1049 ^2 Februaiii,~Tii festocathedroe S. Pelri Anliotbenoe, tunc in feriam iv
cadeiile, quafeiiaeliam obitl.
SYNOPSIS YITiE METRICA.
{Auclote eodem Raynaldx)-exdiclo ms )
*>'H.cc concussa nietii, parius instanie peiitio.

I.isiguem lilulis el clarum lauJe per oibem
Hugonem canimus, spera, Cluniaee, tuain. Yola sacei Jotuni ceiisuit-expctere.
His Deus aspiret coepUs, hsecvota secundei, Res nova lol seclis, dnm saciificalurabitno,
Ul Palre lam sancto digna loqui merear. Infaniis species cernitur in calicc.
Q.ios habuit proceres Buigundia nobiliores, Qais forel et quanlus qui nascebalur liabendus,
Cermen liaxitab his iste vir egrcgius. In tauto speculo \isa figtira docel.
Nampatre Dalmalio iu! clanus edulit unquam, I!le sacraineiUls consuelo more peiaelis,
Ni quia plus inmio bella sequi voluit. Quem reperiliialum, proedical eximium;
Maler Aiembnrgis, non iinpar slirpe marilo, Unde suura vatem pueri necvita fefellil;
Mjubns effUsit, se quoque nobjlior. Kec juvcnum morcs iume uolaie queunt.
pAiutji, CLiX. 29
907 S IIUGOMS ABBATIS CLUNIAC. 508
Hicscholis, liic ecclesi* jam totus adhserens, A Ei vitce vefbum si>pemiiiistial ei.
' At generis nootri crudelis et/invidus hostis,
yirtutum studiisludieraposlposuif.
Nobilitim \estes, humilipro vesterecusat, Cum vir santtus abesl, ipse dolosus adest,
Et cuni simplitibns simphciter grad tui. Tenei ponlificem, turbans hoTnore tuentem;
At pater liinc metuens ne sic di<-sueseal ab armis, Cum \ir saneius adest, ipse"dolosns abesl.
Corripit bunc, lanquam de pielaie reum, Sicque piolracta dm fuit alteinalio prsesens.
Talia mililia., nisi dediseaniur, obesSe, Tum logal aniistes semper adesse Patiem :
Yix honcre senem, qiue mdicit j"u\enis; Obseqtiilui precibus, nec ei se sublrahit ullia,
Hunc semel ha-iedem se constituisse bonorttm, PonecobJsse v det, donec eum sepe'it.
Ilunc inler fralres semper aniasse magis. TSecmifens eum \eieiem pepulisse lyrannuin,
Hincpatiios moies,patrias quoque tradiliones Cujns adhseiebat mens animusque Deo;
Hunc debere sequi, ne quasi degeneret. Et eui fixus erat, cui nocle dieque vacabat,
Hacc Pater. Al juvenis landem qusemente geiebal Hiine ab eo visum, dum locus esf, lefetam
Efficit, et profugus te, Clunhce, pelit. > Psallebat Domino fiater cborns, etPater ipse
Hunc Odilo vir magnificus, lunc pastor et abbas, Aspexit Clirislum psalleie cum cithara.
Suscipil inter uves, eruditatquefovet; B QuisingiIIarun\j,us cantate per omnes,
lnque brevi spatio sic de virlule probavit, Implel odore locum, balsama qui superal.
Fralribus ut cunctis ordme pra.ficerel. Ne.>le prs_!eream, languor simulate per iram,
Qnin el pioeposili post subltmaui bonore; Quem simulal fiuslra .Poiuius llle reus.
Ul quandoque suas Ipse vices gereret. Hie ahquando Patrisne colloquio frueretur,
Sic humilis, blandus, sic fervens, sicque sevei us, Confugu ad Iectum, sicque maluin simulat:
UlPatie defuncio jure Pater fleret. Non impune tamcn; nam mox ila xeddilui a>ger,
0 concors! onuianimis senlentia fialium ! Ul jam deficeret pene Ioquela sihi :
Nam \oxuna fuitquidquid lbi sonuit. Et nisifvn
r sanciusfesiinans \iseiet illum.*
Fialiem lota plulanx abbatem flagilat dlum. Spes eiiam \ila_ nulla superfuerat.
Qptio nulla Palium, sed Pater Hugo fuil. ' Ut lamen a culpis absolvitura Palie snnc.o,
Qnss exiude ciuces sibi mov indixerit ip_e, Mox redeunt vires, ipsa loqueja rcdi t.
Dat lorica fidem, quabene se domuit. - Te quoque, qui sobdos injusstis habere dedisti,
Hanc lalil ad cainem, dum lugel crmiiaa patiis; TePatiis expeilum no\imus auxiiittm :
Hanc lulu ad cainem, dum sua niembra domai. Nam deftinetus eias, sed mndum taine sepultus»
Penevel oianteni vel semper pene legentem, Yisio cum fi«Ures ufla duos uiDnuil :
CieJe ftiisse urum, duni legimen tenuit; Te puus absolvi deposcere quam sepelni,
Nunc audisse Deum, nunc illum consuluisse. Sin ahas, donutn posse nocere tibi:
Hine spes, inde fides, utraque nectlt anior. Utque lides diclis adlnberi posset ab illis, -,
T)e pietate Palris scribens reus esse videborj \n quoque detegilur, cui sobdosdederas.
- Si Iloec ubi sunl comperta Patri, quse vola -sequunttiF,
qm Tenulli laude secundus eiat,
Ei lefetaro, quasfudil opes in paupere Gbristo, Tu melius nosii, cui dalur hinc \eina.
Me modtis extedit, me numerus superal. Est reticeie nefasfiuralum \este leprosum,
DilB.iire iamen brcviler, quod senlio, possum, Quam dederal sanelus compatiens imseio.
Tempoie nemo suo-dislribuilniclius. Wecmentem fugit memoiabilis itifulaPeiri,
Ad dd_i litulos jam nm.c tandcm \emamus. Qua perfium languens redditur incolumts.
Pumuinde Chi.slo signa locum leneant. Unde decem sohdos decies auio relnbulos,
Tesi'sadesio iei, tu sepliir.e papa €ifigori. Yel pro laudetua, Rexlnopum, refero.
Hsec secreta Deus cernere quem \ol ut. Te Petrecum Paulo Patris liujus epislola flcxlt,
Du.n Palei insigms fialres aliquandodoceiei, n Flexilsegeslalem saepe levaie suam.
Moies discuie>*ei,noxia destn.eiei, Vosque novum lemplum fuiidare Patrem nioiiuistis:
Iste \ir cgregins, lunc hypodiaconus urbis Fuilque per hos sospes nuntius jpseiei.
lidebrannus adhue,T>osl vn apostohcus, Dic, Clumace, slaluro quo te Paler HUJJOloeauf.
Tunc Patus assessor respexlt, eleeceReJemp'or Dicnumerum fratium, quem dedilinnuinenim.
Consedisse Patn ccrnUui a laie e; D.c cellas, dic ectlesias quas condidit ipse.
El quasi judiciis habuu \uluique faveret, Dic qu__resliluit roulia monasiena.
Sic hilaris, placidus, sicque serenus erai. Inier cuncta tamen, Foveas, rogo, Marclniacum»
Cm vir hic assiiigens.fialrum mirante calena, lltinc in jure locum tonsutuit patno-
In medta voluil sede locare Detitn : HJCCslatuit seivire Deo sanetas raulieres,
Unde requisittis, qusenam siht causa lulsscl, El Jesu Malri conlinuare melos.
Patjis visa refeit oidine comniemoians. Tu quoque spiutuiim discretoi, Splrltus aLno,
Uibs estllaJiae, Floteiu ai omiuedicla, _ In disceinendis non deeras animis,
Hic Stephanum papuin fama mori fuciat: Il.iic est quoJ sanclus cuidam negat oscuia fialri,
Yisilat hunc sanctus, medicus sajnens animuiuii, Quem non prcsbytemm sati Uicasse probat.
909 VJTA. 61»
Hinc de pauperibus aelatus corripil unum, A Te satis hos ignes ailhmat posse fugarc,
Cui damnabatur luxtis et ebrietas. Nocle dicquc tttiim si celebreut merituiii.
Tum meditate ftigam, quein pToevenitipse liealtis, Complentur mandaia Palris, mbx fulmina cessant,
Hincquoquesensisti cor paitiisse liitini. Etsie illelocus p.rmanet absque metu.
Rle Tolosanaj Durannus episcopus urbis, Qusevel quanla pio fueril discrelio Patri.
Apalrepost obilum, quid hieret, didicit. Unus de multis€uigo comes peihibet.
Spumosum labiis, ob verba movenlia risum,i Hic monacbum fieri jtirans se posse negabat,
Se fore cernendumcuihbel, edi.licit. Ni hccat vestem ferre velut comiiis.
Q. i-simul ac obiit, cuid un de necle Signino, Pia.buil assensum sanclus, comiiemque lueraliic
Sptimeus apparet, dicla Palris rataiorans. Illebre\i spaliosic mi.nachiis n.oiilnr,
At pius el sapiens medieusqne sagax animai um, Utque viro saiicto perfectio nulla deessot.
Fralnbus. ut sileant, imperat, bebdomadain. Ipse peremplores fertur amasse pati is,
Fratiibushocseplemslaluil; sednegligil unus Morle ciuenlatis fialerna iactus asjlum,
Quo 1reliqui servant, nec tamen hoclaluif. Credo nec hoc faclo regeDavid minor e"i.
Rursus enim praasul fratrem repelivit euradem, De Patris hsec meiilis, liaec tle virtulibus ej'ns,
Et transgressa Pairis j'ura slatuta refet t. B Edili sufficiant; nunc obilum referam.
Se satis adjutum quod sex tacuere fideles, Cum celebrarentui Paschalis fesla triumplii,
JSedquod adhuc restal, septimus impediil. JSx quo Virgo Deum carne satum pcperii,
IIis Pater accepli<-,solidat qtifi fracta fuerunt, Millenis anms cenlumque noêniqueperactis,
Per toltdem fralres alque per hebdomada n. Felix Ulesenex liansiitad requiem.
Tunc redit&ntisles, necjam deformis, nt aiite, C ijus adevsequias vir quidam rehgiosus,
^ Sed specle relinens alque Jecorus erat - Mente qttitlem rapiiur, sed procul ipse mancns.
Ne monachus fieres, a tlerice, carcere iiusel Trans mate. Norlhmannos quod dividit atque Bii-
Te, Paler, angelicoliberalatixilio. f lannos,
Quem parere Palii cruris dolor impedieb.tt, IIoc positus \idi|, quod Cluniacus agit.
Jpsius ad nomen propulit ipse malum. Luctus ubiquesonat, nusquamnisi plancfis hibeliir.
Mensoereliquiis mulios curasse releiltir, Nd siue singuitu cernitur aut gemitu.
Bes ea quam ielegit sepe medela fuif. Adnolat ergo diem, quo santtus obisse putatur,
Tu_ contfitepuer, qui vix spirare valebas, Iluncque brevi spalio coroprobal esse diem,
Tn precibus Patris factus es ineolumi"-. Unde grabala duo, qtia. poi tauantur ad astra, ,
Qtiem rcquiem nullam peJis ardor habere sinebal, £ Ul senior quidam visa referi, iiiPmorejn.
Qua Pater est lotus convaluij per aquam. Prsesuhs Anselmi, quoprsesule Cantia gattdet,
Qitam fiuslra sancto, miles Berarde, minaris 1 Esse ferebalur, qui prior est loculus;
Orat, etinsams, dum \eniam tribuit. Qunjue secuudus eral, sancli Palrisesse fulurus
Quidtibi, Biideiium, quid piofuit llla rapina' Iiisinuabalur, post lamen oclo dies.
Qtia meritis santii ccelilus igne peris. Yisa Iides sequitur, nam postquam pro_sul«brut.
Kunc in consilio quanius fuit iste bealus. Octavo sanctum eonslat obisse die. ^
Expediam breviler, namque placet breuta1*. Hic regimen sacrumlusltis tenuit duodenis,
Fnlmina crebra fliu Clusenses percutiebanl, Adde duos menses, insuper octo dies.
Aique Pater sanctus consuhtur supef his. Hoec, Pater llugo, lui Rainaldinicia nepotis,
Te, lione Laurenti, te, propter Csesaris ignes -Suscipe, quseso, pie meque tueie, Pater.
Quos bene \icisii, lejubet liic recoli*
EPITOME YITiE
Ab Ezelone «tûe Gilone monat-bisCluniacensibus proxime ab obitu sanctl scripta., per
anonjmum excerpla.
(Ex ms. Bochceitbt in diwcesi Padeiboinensi eiuln a Joanne Gatr.as S. J.)
-, 1. Bealus Hugo abbas Cluniacensis, Augus'oJu- D inissaium soiemnia allenliiis pcroraiel, el in con-
nensis indigena fuil, nobili geuere, palre Dalmalio lemplaiione SH_pensus,.super semelipsuni suslolU-
consulari, viro tiellicis rebus intento. Hujus mater idur, vidissein calice ferlur, cui ardentius mciiiii-
gravida, curn in partu graviler laborarel, quemdam b "bat, speciem infanlilem, super humanuni nioduin
sacerdotem rebgiosum, pro suihbeialione etnisc- rldaiuem. Digna prorsus visio, et \ere pracsiga
turi saiufe, missam celebrare exoraut. Qui dem ftuuri, in calice appaiuit nondum natus, qui ab aJo^.
911 S. HUGONIS ABBATIS CLUMAC. 912
lescenlia sua calicem salularis accipiens, passionis A sane nondum poiilificah (100) [ap'ce] insignitus, po-
Dominica. imitator evangehcus, Evangelii verba situs in Clunlacensi capilulo, ipsum mundi Judicem
xertit in ojjeia, et usque in senectam noinen Dommi peihibuit se uditse S. Hugoni collaleralem; qia
invocaut. sedens a dcxlris regularem disciplinam fovere pro-
2. In pupillanbus annis constitulus, non ul tlla sequebalur. Ilinc papa faclus, blandum i}iannum
a?las assolet, lascivia. fiena laxavit, nec inerti luxu eum \oeit?rc solebat, ctim sa_vis leonem, mitibtis
-emollitus nugales mepilassectatus est.sed secundum agnum se exhibueral, haudignaium pai cere suhje-
quod scriptum csl de Jacob : Innocenter liabllabal ciis el casligaie superbos.
doroi (Gen. xxv, 27). Demde Cluniacum adiens, B. i. Tempore Leonis papa? noni Remis translalum
Odiloni se uadidil, mulansque \Ilam cum tunica, cst coipns B. Remigii; pisefuil.autem tanfse trans-
habLum sacrse religioms devolissnne suscepit. Con- lationi apostolicus , ac generale concilium, pise-
sequenler deTubigine mundana in camino disciplinas cipue conlra "Simoniacos, celebravit. Inierfuiietiam
ad purum excoclus, subilo caloie longum leporem Pater Hugo fide armatus, ipsumque Inge.is viforum
plurimorum superaul. Posl hsec faclus ^piior, etiam illuslrium sequebatui agmen. Al tanta erat penet-
U. Odiloni defuncto abbati in regimine succe_sit, sorum mulliludo ulljoni vix auderent reprehendeie
licel cum lacryrois letinens; lionus ulique scientia, " nialos, et etiamsi ausi fuissent, facilius ernmpeicl
melior conscienlia, optimus lemperaniia, foima a'i- reelamalio male viventtum, quam voxiibera eoium
gelicus, moribus compositus, nalurali incessu con- qtta sanius ênliebanl. Mox cujusdam iiominati,-
spicuus, sermone non affeclaio sua\is, et al.is hu- simi viri exhortatione synodalieausa, jussu^domrni
jusmodi charisma.ibus spectabilis. Illo in lempore papoe , et suasione cujusdam nomlnatissiai viii
Henricus secunJus imperalor legni apieem slrenuis- sancti Conslanlini (101), Remensis canonici, el alio-
sime gubemabat; cuj'us paler Augustus insignia(99), rum, laudabili.er eg<t et probabhiier consulta\rt
quse Romse geslaul, m regni adeptione Cluniaco tergiversationes eorum qui contra \erum mendacia
delegavit. Quapiopler filius dilectionem Cluniaci, slare consueverant.
quasi jus hoeredilarium, medulliliis retinens, flori- 5. Hildefunsus, rex Hispaniarum , jpatfem san-
dum Pali'em sibi arclius colhgtre decrevit. Iiaque clum, scihcet Hugonem, pltts omnibus lecolens,
sanclum Hugonem, pubescenle setate vernantein, \otis ardenlibus ut eum videre mererelur impeira-
\enire ad se inviiaul, in\itatum gloiiose accepit, et vilj-primo quia a eaptionp fratris sui Saiicii piec bus*
ul filium suum Henrieum terlium de sacro fonle sancti Hugonis emeisit, deinde quia conjunclioueui
le\aret giatantei oblinuil. Tunc eliara Pascha tele- P patris sui Fiedelantli ct €Iwniacensiura compagi-
bra\it, paschalis Agni filius, una cnm iinperatore, nare fortius disponebat, alioquInJS Petro inobeJieus
angelica Gluniacensiuin senio)um stipaius caleiva, et beneficiis ingralus constiluereiur. Is (102) enim
in Agrippina colonia. Nec multo posl, vix ab Au- cura arelissima teneretur custodia, et Ciuniatenses
guslo laxalus, Cluniacum rediil,_muneribus comita- pro eo oralioni incumberent, per episcopum quem-
lus et gratia. dam iimoluil qualuer instaniia Hugonis el suoium
5. Cujus etiam gratia Stephanum papam non pulsalus ut lirevi ipsum prop)ise poieslaU reconsi-
fugit; qui ctrn in chitale Florenlise valetudineeon- gnaret, el ad sceptrum usque proveheiei. Necmoia
stnctus decumberel, advenienle sancio llugone ini- cla\iger cceli, Sanclo legnum usurpanti, terribihter
micum recedeie, exeunte eodem accedere circum- noclu apparens, mortein iiitentavu, riisi fratrem
slanlibus protestatus est. Quaie ne inicederabilis mox dimit.eiet (103). Surrexit ocius extutbalus ly-
infestatiombus liostis urgerelur, sedulitaiem ejus ranuus, el eo a vinculis eraancipato, cubttu.ii redi t.
exorabat, cujus prsesenlia insidiafor confundebatur. Itaque factum est ul rex liberaius, duplicato ce.tsu
Jamqtie malignos incursus lacrymse palris Ionge paterno, inlercessoribus suis diversas auri uncias
lemoverant, cum vir apostolicus in sinu pioesidenlis annuatim eliam deslinaiet, diemque hberationis
animamexhalavit; cujusmanibus digne compositus, D noslris celebrem deielinqueret.
traditus est sepulturse. Sed et re\erendissimo HilJe- 6. Mulla S. Hugo ad usus pauperum tonferens,
branno, mutalo et nomine el giadu, poslmodum quasi viles sarcinulas reputans, diieptionem illarum
Gregorio nuncupalo, manifestissime claruil quooL soepe pertulu non iratus, quin eiiam prseceptoium
multum gralise spiritalis Paler Htigo oblinerei. Hic taiem babuil mensuram, ne aut uimia remissio, aut
(99) Conradus iniperator defunclus anno 1059, S. Constanlii canonici, ejus cerle alibt nullam men-
coronalus Romse a Joanne XX, anno 1027, die Pa- lionem invenimus.
schalis. (102) Is, scilicet S. Pe'ius, nl clare expiimilur ln
(100) Ms. Plumah, quod correxirous addila .oce, Vjta per Iiildebei tiim.
aptce. (103) Hac veibaudenluroccasionem dedisseHU-
(101) Prseter ca tbedralem S, Mai ise, dusesun t Rerais deberlo credendi, coactum fuisse Sancium Tiatu
coliegiala., S. Sympboiiani etS. Timotbei; siosteu- testituere digiutatein : cumis Ulum duntaxat di.iu-
tiatui lbidem sub tiiulo S. Conslantii colleghta alia seute carcere, acl hberiorera in monaslcno-cuslo-
fuisse, rredam hoc loco piopuuni nomen ecclesise, diam ; nec, titst post luenmum morluus, legnuiu
non canomci, jndicaii ; sin mliius, quoeiain ex He- Alpboiiso recjpiendum dimiseiu.
Qien_.bus, num aliquam notitiam habeani cujusdam
911 VITA. 811
severilys excedens babeielur. Spuilii vero piophe-- A dam, seipsiim In quadam sil\a neca\it; eial lamen
f<.e discernere in noutiis solebat, qui essenl lru- iracundise gravis, qua ejns compleclione lentafor
lrenli stibiltiaie soliJandi, et qui lanquam paleaj: excitaius, forle prsevaluil. Huj'us anima ad judicium
spiriiu mahgno ventilmdi. QuoJam vero tempoie, rapta, accusatorem, prsetendenlem (107) cultcllum
cnm esset apudMaiomiacum, adjtmcloslbi proeclaio neealoiium, infestum habuif. Miser suse prodigus
A.is4mo Cantuariensi archiepiscopo, qui propier animoe, exnlus a cuculla, aposlolica intercessione
justil am ab arclnepiscopatu. semolus jucundabaiur obtinuil quatenus aiitc introiium claustri Clunia-
fi'us solaiio, divina revelatione adraonitus, mortem censis lam diu maneret, cucullam habens in mani-
WiIILeimiregis Angliaemomentaneamprsenuntjavil; bus,'donec precibus S. Hugonis el fralrum illam
e".ul prsedixerai, accidit. Nani dum ille per saltus mererelur induere et oidinem suum leciperc. Quse
fugaces servos sagiltare gesliret', sagittam subito dicimus fraler quidam in visione conspiciens, do-
in corde suscepit qua nules stius cervuni impetebat. miiio abbati nunliavil; non lamen slalira ul dehuil.
Alio lempore, tum dormiret idem Paler, vidit in Quocirca in tempoie Rogalionum, quoniam quse
somno sub capite suo cubare serpenlium mullitudi- videral nunliaie distuleral, verberibus utique ad
nemelfeiarum; qui suh capile exculiens et exqm- propalandum compulsus est; eocteris ad proeessio-
rens supposila, invenil librum Maronis foile ibi B nem eunlibus, solus in choro lemansit, tilpole
coilocalum. Mox abjecto sa?culari codice in pace claudus. Apparuit S. Odilo eidem vigilanli visibili
qnievit, cognovitque moduin materise libri, visicni forma cum duobusvins; et ecce facla oralione,
coi gruse, quem, obscenitilibus el gentibum rilibus illo vocato Capitulum ingressus est, fratrisque pigri-
-pienum, indignum erat cubiculo sancti viri sub- tiam increpavit, magna a^peiiiatis vehemenlia prse-
slerni. Quidan fraler, nomine Durannus de Bio- cipiens assessoribus suis actiter illi inferre disci-
don (104), piius idiola appaiens, postniodum Mo_- plinam. Post litanias coireptus nunliavit abbati tam
s nsis abbas non incongruus, dehinc ad Tolosammi usionem quam sui afflictionero. Confeoiim pius
episeopatum sapienlioe piserogatha promolus, inicr Pater eleembsynis, precibus et hosliis landiu pr.r,-
operarios apiriculluroe Dei meiito sollieitudinis 111- cepitinsisteie, quou-;que speclrum alia visionecum
dustria claruit. Hic, circumspectus per csetcra, verba habitii sacro appaiuU, et corpus coemetsrio non
rlsum mosentia sajpe incaulius proferebat. Qua de judicatur indignum (108).
te venerandus Paler Hugo mulioties eum increpans, S. Conligit ahquando S. Hugoneni euchaiisliam
nec sat s proficiens, de futuro Interrainans propbe- prfibuisse cuidam leproso, communioni hominum
ilce sic inquil: < Certe, frater charissime, nisi corporaljter sublracto, tunc vero communicanli,;
Judicra verba, raonacho prorsus interdicla, vivens qui iumentibus labiis et ulceioso ore corpus Domiui
tl.niiser s, post mortem apparebis enormiter. Quod injunose raasticans, porliunculam impoiluna screa-
sane \ aueinium eo migrante constat esse comple- tione rejecit, sequente nimiium nausea el spuma
tum. Nam Siguino cuidam, capellano Patris, spu • horribili. Tunc Chrisli nnles Goderannus, qui ade-
moso ore apparens, postulabal flebiliter ej'us juva- rat, Domini sui sacramenla ila indigne conspiciens
men, cui noluit obedire, dum viveret. Hoe ubi do agiiari, quod egerebat celeri colhgebat obseqttio.
mino abbali Siguinus retaht, prsecepit ut septem Et ecce vir magnaiiimus,manusuliasqiie supponens
fratresunaliebdomada pro defuncto lacilurnitalem vivifitis sacramenlis, In ore suo pioj'ecit vomilum
proprii oris coniinuarent, ad hoo fiatiibus septem nauseantis segri, lelbalibus choleris coha.renlIbus
clectls; coeteris obedienttbus unus eorum voti fitlehter absorbens. Qua in re pius magisier slupe-
con*emptor srieniitini inlerrupit. Rursus ponlifex, factus, et hserens discipuli perfeciione allonitus_,
eidemdenuo re\eiatus, est valde conquestus super Laurentii craticulam lolerabilio. era fuis'se indubi-
illo fratre peifido, qui duni non siluit, sanitalem taijter asêruit. Htc demque Goderannus ad episco-
e us inierpolavit. Audieos ista piissimus Hugo, palum Sanctonicum promottis, quo asccndit allius,
prajcepilul fraclura sileniii, qttse per unum conli- _n eo clarius refulsit.
;
ccrat, aliouim septetn dierum silentio sarcireiur. 9. Mos est Cluniacensis monasterii, c__teris so-
Qiiofacto ai.i-na poniificis terlio~appaiens, in slalu Iemnitatibus Nalivitalem Dommi quodam singulari
jpasUoico se exhibens,purgaiorisuo (105)meraoraio affectu devolius agere, et canticum melodiis, cereo-
sempiirque memorando Hugoni gralias integritalis Tum accensionibus, quodque longe prsestantius esi,
s.io. reportavit. spitimab devotione multaque lacrymarum effusione,
7. I em in S.hiniaco (106) quidam frater, nomine cum angelis solemnizare. Hac igitur ffiaihiiale fia-
S epbanus, hostis antiqui supplanlatus insidiis, matres se suaque-omnia pr__paiavet unt. Venerabilis
nus s.bi ingerens ad coronam martyiii anticipan- ille Pafer Hugo, qui adhuc senex supererat, capitu-
(IGi) Cognomen hoc ignoiavere Saromarthani, calus el comilalus silum.
ahofju] in sibi cogmiis adnotandis seduli. (107) Ecgraphum pia<*erf-fif<-Hi,sedluncaddenduni
(103) Etgraphum, Pttigatotn sut. _ essel _. jnwcedenlein.
{ 06) Silumacum vtilgo Sauvtgny, non illud quod (108) Potuit lllum, post vulnus letbale sibi ipsi
in Genomannise fiinbus a S. Tilah -conditum Savi- infiicttim, poepttuisse peccali; quod reipsa fa-
maciim dieilti., el cilo adCislerciensestransnl; sed <_t<iffl
, prsesumere <og l lsta -auxihum jietentis ap-
ahbj forsitan jn Buigundia. oppido, ad oonfinia du- paulio.
915 «. UUGONIS ABBATIS CLUNUC. 91G
loui, ubi fiatr^s eianl, tiiliaul, ct hoee ad oii'iiess A vi 'ebai. llltid sanctum agmen qtiiiam sen'or M*"
piolulil: t No\eritis, fralres, b nignum Jesttra \c- quebalnr, qui reslilfl etail. c Cujusest, agritola,
slus soleminfs intoiesse, ac conlra in\idia laboiare_ ager isle quera colis? » -Qni ait: < B. Petii el Do-
hoslem nequam ut abquas lenehrajum «uaium nemini abbatls Cluniaeensis. . El senior ad boec :
bnlas i.uiio splendoii posstt intermiscere. Fra'err < Meus esl, inquit, ager,et abbasmeusesl famubis:
enim, ait, quidam (se uuqiie dans intelligi) \iditt lu atitem festuia nuniiaie nostro ahbau, ut disponat
Maticin miseifcoidu., ipsum F l.um, que.n prsece- domui suoe qnam nulrjvit, quia, post modieum
tfenli gemill nncle, <lulcissi.no gicmio (Ontmeie,, lempus, bujus \iue finem soriietur. Dic autem t>i
eitpie s.inctoium angdlorum mulliludi. em cum im- Pelruni apostobim hsee Ubi nunliasse; qui \erome
ltienso lumine astaie. Ueni Deus puer exsullabat, proeceduni, Dei Genitiicem et sanctos dei.uiuia fa-
ct roulis loeiulam gestu eorporis etplausu manuumi mtilanies. >
('einonstiabai : ei con\eisus ad Maliem aiebal: : 11. Idem Hngo in arlicuto morlis posilus, ieco-
« feinis,Maler,noplemnaiiuialismei>, queimminet, , leus aiini\ersauum Gaufudi arch episeopi et Men-
^MiidnsillusiiandamZiii qua el propbetarum oiaculai donisabbatis, oblhiosos admonuii; lam lenaciseiat
<t aiigeloiuni prseconia reno\abunlur, et de meo e\ memoiia. et lanta_ cbanlatis , quia ibl fraterna.
le oilu onmia siimliter co_Ie_tia et teirestiia Iseta- "' salut.s non eral immemor, ubi raio quisqueiemt-
Ininttn-. Ubi fist nunc liostis mei damnaia peifi- nisctiur propiise. In ipsa nocte qua moiiutts est,
dia ? Ubi ntinc ejus potestas, quse ante hoc sin- benetlicliones leciionum lcctoribus imposmt. Exire-
guIaregauJium mundo doiuinabatiir ? > Quo ille iin- mum ej'us verbum fuit ad circumstaiites : t Bene-
piudens audito, de Iatibulo suo egiessus, a longe _e: dcile.-» Cotpns ejus in cap.lulo a fralnbus dealba-
prodidit; et ignominiose dcttiipatus, cum mulloi tis, prius aqtia, deinde vmo ablutuni e.t. Ad ulti-
planctu et iilulalii, ut admitteietur oiabal: «Et, si, mum raodico balsarao, quoJ supeieiaiin bre\i \a-
ait, in nulla parte ecclesiae admittor, in aliquo sculo, liinis \icibus toluni corpus, Jicet magnuin,
b.iltein reliquaruin offlcinarum loco suscipiar, J Al affluenter peruncium est; quodvix ad »olum lepiJum
1 ilitis Virginis : « 'Nade, furcifer, inquil, ne le mea caput sufficeret, nisi beuethc loue coelesti mulhplj-
poleniia proejuditaium lamenleris, lenla quoJ po- caium inter manus oLsequentium abundaret B_atus
teris. > Al ille solulus, adiium capituli peliil; ct aulem Dionjsius \reopagila apparuil cuIJam fialu
intiare conatus, non poiuil; intantum enira et se apud Nongenlum, dicens, ut fLStinaret aJire Clu-
tumidum, el inlroituin capituli anguslum imenil ut niatum, ul valetbcere possei S. Hugoni, slalim de-
lHil'aleiuis intrare valerel; vere inflammalus super-, P cessuio . . . . (110) Yenl (go infelix, sed-sanctum
bise apostemale vetens, per humilem aditum non migranlem non salufavi, daitim lanien est spintui,
potuit transire. Inde ad dormUorium fratrum gres- quod conslat coipoii esie iiegaium; \idi enisii
h<imconvei lil, el phaniasiis solitis se eos inquieiaie mi tos morlalibus superos , et cum monachorum
posse confidens, inlroire tenlaut; sed eadem gios- collegio Malrem Dei maris slellamclaiiuscortiscaie,
biiudine sua ab ostioiepulsus, lecessii.PostmoJum ctijus pioaseutia sagiltanos quosdam apparentes ita
ad refector.nm nocendi spem contulil, lhique, pto- exteuuit et fugaui, titut venius validus autu.ima-
pter aliquantulam coipous turam, majorem suspi- Jes frontes dejiceie to.iSue\it; mter quos Maitiii''.
catus inenlium liicnriam, lbi etiam lot obices di\.- gemma sacerdotura, et Benedittus sol aLbatmi',
norum ex lectione verborum, tot frabes ev de\o;.o te spinlum S. Hugonis dedrcentes , intra quamdaiii
audiioium, lot repagula repeiil cx thaut.le ubi \n.eam speciosam etleilili&simam collocarunt, ut
in\icera senientium, ut nullo motlo ultta \ale> s ibi j'ucundarelui et mansitaiet in-modieo; ubi ipse
piocedere, cogeielur relrocedere. Sic ab ommbus sandus Hugo me aspicieiitem lalitef in\ita\it.
officinis ecelesi__ rejectus, a conspectu piissinu R<-- Comede, chai issime, de candidis»race.nis qui nobis
demploiis et gloilosisiiiuae Yirgmis matn^-cum ea supertibuiidant, et fac mecum solemne contubet-
qua dignus est confuSione , pestifer ille recessit. r> r niuni, egonempe patum hic pausabo, donec quidam
Catili igilur, o iiatres, estote, et immensas om- tumot subsidat, quem in pedibus puherulenlis de
n'potenli ac miseiicofdissimo Salvaton giatias iongo cirtuiltt terrarum conlraxi, sed e \esiigio,
agite ; quia et nequissimum hostem a vobis pt- cuiaus giessibns et evcusso cineie muiidaiio, liber
pulit, et ipse nobiscuio feslum celebiaturus lead poliora liansibo. Dic autem successou ineo
inansit (109). » Poiilio ut humihlaris et innocentise tbesauros cu-
10. Paucis autem d ebus anlequam moieietur stodiat, et necessitates oiuuium suas reputans mise-
S. Ilugo, cuulam 11slicano bomini, In agio laboranii, r.cordise sludeat; zelum monastici ordinis exemplo
i.ppaiuit sanclorum \isio, quos praecedebal qua_dam niei sapientei disponat; sieenim\nHiter agens a Deo
legalis domina, cujus dorsum iranseuntis el faeiem consequeluraux lium, qui non deserit sperante_in se.
(109) Deest hic ahauid : neque enim ipse Bernar- obilum sancli.
dSs, qui Jiiducuiu hic loquens in prima petsona, (110) Peluis \eneiabihs hb. i Mttatuloium, cap.
dici potest scnpsisse banc vitam, ut apparel ex 15, tiansciipsit1ia.c, pautib veibis abquando nili-
ftildeLcuosiipia, ubi solum in exlremo moibo ab eo diusxeddius.
diLitui ie\c'ala hoecvisio, et quidera liaud diu post
S17 MTA. 918
12. Eademjqtioque nocle, qua Pater bealus dor- A De abbaiibus Cluniacensibus a piimo ad beatum
mi\it inBomino, \idil abbas quidam duos sanctos, usque Hugonemfacti sunt hi versus :
in \isione decenter ornalos, angelorum manibus Ordine Beino, pnus stat honore beatior Odo :
ad aslra suslolli, et audiut \oces in sublimi dicen- Surgit ab bis sanetns Majolns forma virorum,
tium. Hos gerninos sui oorrectores el soecuIi,siralis lgneus atdentem vix colnbens aiiimam ;
auro rxidiantibus, \ilo_ merito collocahimus, wHicet Post fur Arvernis sacer Odilomissus ab oris,
Cauluariensein archiepiscopum el Cluniacenseni ab- Minor ingcnio quam fems imperio:
batem, qui multorum sunt palres fihorum in gloua. Pioximus Hugo venis, discrelis usus habenis,
Isti quidem dtio pene sub uno terapore decesserunf. Oidine posterior, uliliiate prior.
ANALECTA.
{Ex alm in btblioiheca Ctuniacensi eoHeclh.)
CAPUT 1. 1B ctitate perspicuus. Dum ilaquo bealus Hugo

pra_-
Ev ejnslolu Hngonis monachi ad Poniium abbatem. senli vita deftingitur, seterna donalur, \ idtt episco-
1. Pairi serenissimo, Cluniacensi abbaii POMIO, pus ad procedendum conventus eximios prseparari,
domino suo, sei vus HUGO.Dum iuam, Pater, ex- cum luminaribus et cseteris quse in processione so-
eellentiam penso, injtisliu coram le loqui non au- lemniler solent exhiberi. Episcopo inquirenti quis
deo. Sed quoniam memoranda q-jsedam de magno esset, quem tantse triumphus glori-e cxspectaret;
Hugone,sanclopr__cessoie tuo, lacitavideo, si tua responsum est, quia ad deducendum dominum Hu-
jubeat me fari dignatio, pauca de plurlmis, par\a gonem, Cluniacensem abbatem, illa sanclOTum de-
de maximis, bre\i expedio. Ista quidem diffusos voiio fesnva procederel. Quod cum episcopus adm--
sciiptores illos niiror obmisisse, qui de eo lanla rans socns re\elaret, tempusque quo ld videral ad-
vplumina conscripsere. Quse refero, prsesentibus liotaret, in Galhis reversus; eodem inveint tempoie
noiissima sunt, sed poslerorum memorise, ut j'ubes, )n Cluniaco sanctum^mygrassPj, quo sibifueratmon-
mandata sunt. stratum Papiss.
2. Bealus Hugo ad Francigenas, eosvisilatuius, 3. Postquam vero sanctus decessil, lit feliciler
olim exi\erat. Yeniens aulem Belluacense lefrito- eleCtus, et in officium tanti Palris digne subiogatus,
uum, Intravit Gortiacum(llI)supei Aronam fluviuin. Domino ducente ad suprathctas Francise partes
I1)! eum Albertus vjr illuolrrs honorifice suscepil. descendisli, ubi pro lua illa nobili consuetudine,
Uxor viri, nomlne Ermengardis, et ipsa lanto ho^pui qnibusque bona proedicans, istum, de quo sanctus
reverenter occurril. Quam sanclus ul vidit, prophe- prsedixerat, juvenem in\enisli, invenlum vocasti,
tico afflalus spirilu, dixit: t Domina, lu gravida es, vocalum eduxisti. Ipsum in Cluniaco monachum,
fibum paiies, qui, sicut Deo placuent, monachus nomine Laiidricum, plurimis annis vidimus bonis
eni. n Au 'ieus muher quse de se anle noil no\erat, pollentem iuoribus(113).Sic, Paler benignissime, sie
mir.ibatur, prsesentes, audita signantes oracula, proecessor tuus abbas Hugo sanclissimus, quem plu-
Islabantur. Poslmodum, j"uxta servi Dei verbum, rimum dilexisti, imo quem diligis, sic inler, ahas
gravida illa peperil filium. Crevil puer, et arroa- virtules suas eliam prophelica claruisse probatur;
torum deputatus officio, niilit<am adepius, ut id sic in sui dissolutione corporis, pontifici lelevalus,
i om'num genus male consueul, perniciosus eyasii. supercceleslium concivis esse dignosciluf. Sed mea
Jnterea sajicius, plenus dierum panter et virtuium modo sileat parvitas, lua magis isla, quam alla sint,
d.em in Domino clausit extremum. Erat tunc m peipendat charilas. De bac enim altitudine loqui,
l.alia ap id Papiam decus pontificum €odefredus rj-egotam Infimus timerc debui,
Ambianensis eplscopus (112), docluna prsedarus, san- 4. Anno denique Verbi de Yirgme naii 1118, jde-
(111) Gornacuni, \ulgo Gournay sut Epte, quinque levelalione S. Godefndo facta post nalivitalempueri
leucis BeIlo\aeo tlisiu trans EjUam, qui Fiancos el depravalionem adul i, eonlinuo subnectit ejus
sliiciissime dictos, ld est Pausiensi regimini sub- convei sionem lioc modo : t Inlerim B. Hugo prse-
•ditosj disterminal a Noj-thmannis. uirum vero Epta senlis vitse cursum coinpIe\it: cui dum ejus Patns
fluvins eiiani dicaiur Arona; an occasione alienus pius fihus domnus Poniius, successil, Cluniacensis
Gornaci, inler Paiisios el Melodunuin siti, vulgo abbasassumplus,etipseFranciamvisitaturusirttravit,
Goumay-sut-Maine exerravent Hugo, et hbrario- Ubi pro sua nobih consuetudme errantes revocans,
ntm culpa mepseui Aiona pro Matwiia non de- plurimos secuin adduxil, inler quos et me peccato-
finio. rem, et hune de quo loquiinur j'uveneni lnvenit,
(112. S. Godefridus episc. Ambian. colilur 8 No- voca\it, el ut sanclus prsedixeral' monaclium effe-
vembri*., rexit Ecclesiam suam ab anno 1104 ad eii. Proesens Test m Cluniaco, sacerdotali fungitur
1118. officio. i
(115) Inûaposlca soipla idem Hugo, onnssa
f.9 S HUGONIS ABBAl IS CLUNIiC. 929
fniiclo papa Paschaii, qui Roman,c sedis apicem 18 A \ahdius attestuas, giaianler accepit. Epiieopis
aiinis, et eo amphus (111) giiberna\it, assiimptus e.l vi1™et carJinahbi.s pauter asseniieiuibits ad -Jau-
cleclione calholica.fit consccralus esl€filasius papa, dem ct gloiiam Pa.nini noslri Jesu Chiisli nala-
\ir apprnne jeruditus, eleemosynis Iargus , consiho Ietn lanti eonfessons tot el tanlis virtutibus appro-
proudus. IIic Henrico IV, Romanoruiu imperatoic, bali festhuin fieil papa detrcvit .... (121). Ista
conlra Ecclesiam soeviente, deelinans, ad mare deme dixisse suffieiat, tuaque mihi grafia \ eniani tri-
scenthf, navigio Gallias expetivit: tibique primum, buat .... <122).
cursoie a Pisis emisso, suuin pia_nunti3ri fecit ad- CAPUT II.
*ventum: te enim, Gluniaci scilicel abbatem, in par- Ex Vila pet eumdetn Htitjotiem sctijtta.
libns Galliarum habet ponlifex Romanus proprium 6. Palruni Cluniacensium comeniui sancto seivus
ct specialem filium. Huic apud S. _Egidium occur- Hugo. Charitas quoe hbera servit, jjiis me jus>sio-
usti, huic el multo comita.ui suo equitaluras et nibus parei e compellil. Pra?ceplo igilur, non proe-
alia quajn maxiroa elegantissime minisirasti. Hunc sumptione, suscepi de B. Hugone, licet indignus,
pio niaiis molestia Infiimalum, in tu.e solo nalivi- aliquid dicere. Nec eis prsejudico qui ante me de
taiis, quod Pater tuus Petrus, polens et nobilis sancto eleganti sciipsere calamo, sed nostris senio,
tonies Merguljensis (115), juri aposlolorum Pelri et B dum qusedam ab eis omissa colligo, {r fus us e<i a
Pauli conliadidit, et inde accepil, lu papam officio- fionlraho, ne occupatos onorem m.ilta ji._3a.reo.
sissime confovisti. Qui denuo convalesrens, et Clu- i Hsec piolestatione pr_etnissa, ratales, mortachaiun',
iiiacum suum pervenire desideraus, Lugdunuin GJ- cl eIec'ionem S. paucis perstringit auctor; obiterq. e
Iioepertransii, Matisconam descendit (116), ubi gra- mdicato quid FloTentia. toutigeiit, susaptutn ai-
vissima oegrUudine eonfectus se Cluniaciim perfern gumenlum sic prosequilur: J
Jiisiaiuissime prsecepit. Quo deportatus, sumraaque 7. Mirandis plus miranda subjungo, quaa Tfife-
meienlia susceplus, completo episcopatus sui jentibus \iris auihenticis pi*obata cognosco. Hsec
ajinoprimo et dielms qnatuor (117), ln medio fia- sane referunt, Gaufredus de Monte S. Vincentii et
tium, circumslantibiis epistopis cardinahbus, in Rainaldus_Eduensis. DuxBurgundie Rotbertus(_23}
propria domo , proprius paslor in pace Cluniaco Haganonem _Edttoium ejjiscopuro nimia in<eslalIoiic
quievit. gravabat, variisque prsedonum incursihus passim
5. Post bunc reverendus YVido Yiennensis ar- Buigundia laborabat. Eapropter ejiiscopi Gaufredus
«hiepiscopus ab Ecclesia calholica est in Cluniaco Lugdunensis, Hugo Bisontinensis, Accardus Ca'<i-
cleclus, Mcque in pajjam Calixtum ordmalus (118). lonensis, etDrogo Matiscensis, M !uam<(i2^) conve-
Hic terrente nobilitalis celsitudiue pTsecellit(119), sed nerunt, inagnique Patrem consibi praed.eium lu-
<-o_lesiiumnitore cliarismalum pulcluius elucescil. gonem €luniacensem abbalem \enire roga\erunt.
\Uc secundo Cluniacum retliit, ibique festum Bo- Adeiat llhislrium mullitudo copiosa viforum, populus
ininicse Circumcisionis et Apparilionis devoiepere- confluebal infiiiitus, pro pace supplicans indefessis
git (120). Qui dum inter cselera saepius ageret de elaraoribus. Adveniens ipse tlux, 'imo lyrannus,
vita_ et mirarulis B. Hugonis , non quorumhbet ^Sduam inlrawii; sed faslu jnaligno interesse con-
<*bartulas super his profusius exaratas atlendit, sed venlui recusavit. At Pater Hugo, fervore char ttlis
pcrsonas aulhenlicas in medio Cluniacensis capiluli coneiius, lyiaimum adnt; quero vehemenlerjncre-
pioesentatas, de sancto quse viderant et audierant. pans cuncilh nmanlibus lanquam ovem milissimam
(114) Scilicet mensibus 5, diebus4.in S. Hugonis sororem.

(115) Merguliuni vulgo Melgueil, Languedoeia ^124) Convenlum hunc fipiseoporum ad annum
liaud procul a Rodano consiilui debel, siquidem eo 1072 referunt Sainmai ihani In episc-opis Bizonti-
loci natus esl Pontius, salteni nativitaiis ejus locus nensibus, quorum ian Hugo, anno 1071, numerabat
in jam dicla legioneent quserendus,; quandoquidem sui pr.fisulatus annum 1; et Diogo Maltsconensis,
ponlilex ad S. jEgidium se recipiens, inde ad\erso qui pauler liilerluit, annum penuliimuin. De Gau-/
Rhodano Lugdunum veisus ascendeui. D fiedo Lugduueusi, qm proesedisse debuit gran !:s ton-
(lli.) Descendisse ditil, non rcspectu fluminis, qni Itoveisiamovelurabiisdem Sammarihanis qut iiiar-
adveisus erat; sed respeelu itinens, ab austro " in clnejHSCOpisLugdunensibusnulltim seilis ej'usiempus
sepientnoiiem insttluti. . jn\eniuni,neque nomen in calalogis. Kega<itaiuem
29 Januaru. reeiplendum, proptei aucioritatem chronici Flavi-
(117) Oblu Gi'asius 11, anno 1119,die
(118) Goionalus est Cnlixtus II, 1 Febiuarii niacensis, ubi dicitur -anno1077, . quia Ltigdunensts
cjusdem ann). sedes, Humbeilo Snnouiaco cxpulso et in locis
(119) UipotefiliusGuihelmiil, Buigundisecomilis. Jurensibus monacho facto, \aeabat anlisil'e. » Asl
(120) Anno 1120, pnusquam rediret in llaliam. pinna liujus HtimberLimemoria, ipsimelindicantibus
' (121) Cselera, quse Clumaci gessit poulifex, m bi- exsiat in Charlojjhilacio S. Peiu Matisconensis sub
bhoibeca Cluniat., col. 560, legi possunt. annol072, el Phihppns, ab Aibenco notatus in
(1122)Rehqua pais cpislolx agit de reliquiis SS. clironico ad anniim 1051, pmaiur ab ipsis ts esse,
Pelri et Pauh Gluniacum allaiis, et ln monaslfiuo qui anno 1055 de Simonia ruil per mtiaculum con-
no\o per Pontium conslructo conservatis, inunoia utttis. quidni et deposilus. saltem laigtim mler
aia sub qua reposiloe olim fuerant. annum 10oSel 1072 esl spatium, nt liitenm €au>
(125) Fuit Robeilus hic pnmus ex sliipeFranc ca liedus _edfii'U, et paulo post comentum j&luenstm
Baigunchoetlu-»;, terliogenilus Robeili regis, nepos celebralum obienl; cum ne hoc quitiem constet,
HugbnisCapeti, el liifehcitei*obul anno 1075, anno q»od anno 1072 polius quttn 1071 lueiit celebra-
s>iucm1045 setundis nuptiis duxeial Ermengarden tus Adde quod, ui nolai Queiceiaiiu., etiaiii Nico-
521 VIT4. 922
sectim adduxit. Episcopis aulem siipplicant-bus, ut A . nensi (127), et Drogone Malisccnsi, in campo vena-
Paler Hugo pro pace agcnda loquerctur, lurbis un- torio pinler afftiit. Tuibis vero ciieuinstaiitibus,
thque coiilieenlibus, el ex ejus ore pendentibus, sic quidam pessiiuo foedaUts-crimine, non timuit inler-
ail: « Qui pacem quoerunl, qui Deum diligunl, nos csse. Quem sanclus, sanclo edoetus Spiiitu, a longe
audiant, nobiscum aganl. Qui vero filius pacis non iniuens, ait prsesentibus: «Yideii<*,inquit, miseium
esl, qui non ex Deo sed athersarius est, biiic e\ illum? Videlis doenone plenum?» Statimque ctim
jpirle Omnipoientis praicipio tit a nobis exeal, et designavi', et ad seveniie mtndavit. Quo pra.sen-
operj divino non noceal. > Yix dicta compleverat, lato . 1 Quomodo, ait, huc _tdnos intrasli, qi.i hcc
cum ecce quidam slalnra procerus, lacie truculen- ciimine (crimenque exposuit) te sordidare voluisti ?
JUS, mullis eum seqtieniibus egres.us, disparuil. Cur miser nobis in tedemonem pra>seniasii?Pacem
Noufuitiu tsnta muilitudine liominiim, qui aliquem qi-serimus, dsemoi.em nolumus. > Confusus il.e ne-
-siossetegredientium. Mirabantur singuii, slupebant gare non poluii. Quod factum videntes phirimi qui
universi. Quseientibus invicem stiper __is, r.on eiat aiei'.tut aJinvicem summissa voce dicebnnt: t Di-
•jfiud respondere, nisi interdicenle sanclo, doemones verlamus ab isto honnne, qui no\illiomlnum occuha
visibihter exiisse; egressosque de lurbis simul eva- vtdere, ne elin nostris nos petc.uis, sicut istiim in
îuisse. Hts ila depulsis. lantam mox prjediratio ": suis, valeat depi ebendere. » Inqtiire .ir denique
santli cffieaciam babuii, ut eo jubente, dux ipse sui sanclo de cujns esset episcopatu ille Jbomo, invenil
nioiiem fihi (125), inteilecloribus condonarei, et quod parochio. -eujusdam esset C.ibilonensis. Tunc
Etclesia pacem reciperef. € beaium virnm, cujus sanclos tniseriiin illum paiiter et peccalum epi-
pisesen.iam Saianas feire noii poterat, cujus im- iscopo Rocleno pnoposuil; quem episeopus seorsum
perium mulns agebat. Res equidem niira , sed tulit, et pio offiuo-conexit. Tebtes sunt qui inier-
.illiori nnraeulo eumulaia. Quandiu enira in co-i- fuerunt, \cnerabiles vtri Rotbeitus Sedunensis, ct
\enlu illo vir sanctus sancta peidocuit, sicut co- Catifietlus , quem supraposui. Quania sint heec,
lumba candida snper caput ejus proesens apparuii. vesti_t perpendal chaiuas, mea inlerjus sileat par-
Quibus id udere d.Uum esl, Deum glonficaveiunt, vjfas.
non eniin omnes lianc videie gloriam meruerHiil. 10. Eiat Sanctus apud Nancloacum (12S), venil
Stephanns archipresbyter de Paincejo (126), sub nunttus qui diceret obi sse Wilencum; Wilencus
oinui asserlione iudeiu se.licel indignuni, lest.sbaltir isle , prior fuit de Charitate. Pio difuncio piits
\tdisse. Pater dum missam celebraret, more solito \ivam
$. Paredum venerat Hugo Paler. ut Ibi feslin» . seipsum hostiam Domino prscsentavit, et sic lenens
Uaplislaa Joanms de\olus ageret. Ad quera muhei in manibits FJIIUIIIPatii obtuhl, oblatum oiesuscu-
tiii-ctlam, ctim tuiba pro co supplicanle , perve- pu. Quo edotlus, ad fiaties egredinir, re\elat socite
nit; quia ejus uterum irruplio \iolenla virulenli qttod apnd Cbariiatem , non Wilencus, sed Ofius
lenebat serpenlis. Tum.sanc.us, misericordia motus, obiit. Eiatibi Ode, qm (uit pnoi Ciun acensis, ^post
aipiam afferu propcepil, quam piecibus sacris et episcopus Osiiensis, dcindeaposlolic.fi sedis pouiiftx
benediclionibus prsesignavil, acceptoque cochleari, summtis, Urbanus secunJus (129). Qui legatione
ter de aqua illa in ore mulieris orando infudit. transmissa, in\enil,j'uxlaviri Dei veiJjum, nonYVi-
Qtio faclo, statira serpens, cunclis qui aderanl vi- lencum obnsse, sed Orium.
deiuibus, jjer os nmlieris horiendus exi\it. Qui 11. Sabina quoque, sanctimonialis virgo *in Jo»
ciim ntteiore tenerant, cum gaudio re\ertenles, uensi (150) mon.,sterio tcsiimonii siugularis, vidit,
Domiiium collaudabant. Gaufredus vir fidehs, quo Matrem nnsericordise cum glorioso bea'ortim ag-.
pisesenle sanetus apud _Eduam doemones de lurba mine. Vidil el subsellium caiulidum decenler orna-
iugavit, cl hoc deêrpeiUe per eum ejeclo se \idi_se tum agmini illi interesse, aud vilque quia I!ngo
toleiatiestari. abbas^Clun acensis in eo debebal alnie. Sabina vf-
9. Alio qtioque tempore pacis agendoe graiia, Q sioncm retulil, nec mulio posl nuntius venit.dicens
pro_lalus Pater cum episcopls Rocleno Cabilo- migrasse sanctum, queni visio dicla signavei-at abi*
litis Aragonins ejiisdem G.iufredi Lugdtlnensis me- vensis.
iiiineiii, ln antigms ponuficum Roma.iorum Gesiis. (127) Rodenus concilio Cabilonensi pixfuil anno
(125) Hngo el lienj-ieus, anle palrero obiere; pu 1075, j'u\la velus Clnonicon Maiisionense apud
inus annoI057,in bello conlra dittem Nnernens um, Saniinaiihanos, e\ quo constat Aicardnni supia.
periit; lienricus filium post se Tcliqiui llugonem, nicmoratiim non dm supeivixisse -Eduensi conciho.
qui ii\o <*uoRobertosnccessit ni dutalu, fiustra ob- (128) Indiplon.atePaschalis Jl, an.1109, col. 561.
iiiieute RobeiLo palruo, lanquam Robei ti ducis lertio biblioihec.B, Nanioiium, inicr pnoiaius Clumatenat
f.!io. St deHenuci ccede babei i possel demonstiaUo abban subdilos, punioloco nominatiir: an apud
•iliqua, hautl dublum qiun bic deberel nominatus Ruilienos,ubioppidumiViit/«c\ulga]i nonune signan.
oiedi; mois Ilugonis quomodo roniia Higanonem geogiaplii'
iEduenseiii causasluibaiu.il dar<_poiucrit non ap- 1,129)Odo, episcopus Osliensis crealus circa an.
famiha fuenl; elipse
ji ufit, iusi inc ex JSIVJCInensi 1077, panlo post papa; Ilalis Ollho-sciibUur.
!'iigo ijoii iam praeho cajsus quani fiaude mala lueut (I30)-Joinim uiko Jottane in ditiectsi Meldensi,
liileiemplus. .aiieliiiiouialibin. sub regula S. Columbani vicltmsi
(126) Pauicelu.n \u!go Patcd, in Cenomanis, tondiium db Ado.ie, b. <Vudoeiufiatre, postea ordj?.
lr'iis Sartatn Iluvium JII confiniis ducatus AnJega- n s BeneuVtini.
«h>3 S. UUGONIS ABBATIS CLUNIAC. 924
iiiruin. Sic sanclns el niiiaeulis approbalus. el A ^ tartim lextus, el gemmartim seiles; inferius aiitem
re\elalionutn sacFamenlis prsemonstratus, in medio undiqtte iinliniiabula resonantia (155), ipsaqueauiea
liliorum corpore defunclus, sanciilate perpeluus, pendtiil; regina aiuein plauelain, plane digiiissimam
iiiiindo decessit, Domino vivit, digne sepulLtis in millenle et accipientibus, quiasici<gidam,utphraii
iCltiniaco jacei; sed instiluliouum ejus sanctimonia non |iossel.
peimanet, sed oidims discipltnaquam docuiLusque- 13. Rex idera Anglorum Willelmus, \it magnifi-
quaque \igel, sed in ccelestibuf meriloium ejus cus etin aimisslieiiuus.eliiifinitisopibus ac vnibus
torona )efulg<>iHugo iile , auuo \itse 15 morachus potentissiinus, cumpra.'f.u_-legioms potiri ccepisset
fscltis, 25 abbas sacralus, 85 n"efunciiis, IIL Ka- ejusqiie coronam legm bello oblinuissel, \oIens
li ndas Man quie\u 11 Domino, anno incarjiali Veibi digne episcopatus et abbatias ler.ra. ilhus oidinare,
1109 (151). misil litleras illustrissinio abiiati S. Hugoni, et
CAPUT III. maiidautei supphcando, ut sex ei personas dnige-
Ex colhaione anomjmi in ptamolata bibholheca. ret ex fialnbus noslus, qtiotum consiho agere pos-
12. ille Wilielrous (152) Ang!orum prmceps, S. set, qindqni 1 llli de Ecclesiis ordinandis foiet
Hugonem plurimjm jliligens, anlequara ejus colio- -agendum, eisque icclonbus consliiulissecuius esset
quiofitii poluisset, eun absentis benedictionem pei de oubus custodiendis alque regendis. Adjecil quo-
legatum ejus, dominum scilicet Waunundum, qui quesedatuium pio singuhs aigenli hbias cenmm
p sVi o lum ex abbatise Dolensis (155) gradu, ad ûolamiis Cluniaco, sub lilulo amicitise et graiioa,
Yieiincn.em archiepiscopalum eonscendil (134), au- jie foile essei gra\e sacro loco carere personis suis,
dis->et,atque si scrpissel. b lllodonum socielalis ejus, ei earum fiuelum perdete. Sed qui emplot fieri
p.leum legalem deposjnt, el capul tanla hunnbtaie voluit, non poluil, quia moiiachorum non iiitenU
iuibmisit, ac si pei angeluin divnise gralia. invesii vendiLoiem. Respondil enim pbilosophus Christi.
lus munere fuisset. Cumque satrapse ejus sluperent, qui aniroabus fialium nil censebal comparandum :
quia rem cerneient miiam, ej"u<-queceiucem abas .€ Peliiio, inquii, vestia, domine ic\, descemiitfix
infleubilem videieninimis humihaLam, puiaientque bona voluntctp, qui vultislgeiitem \obis a Deo tra-
jnquiienrium quse fuisset causa, cur mhil u.ibile d.tam ad salutem suam ordmare. Vcium sicul dr-
accipiens, erga peiscnam talem nil tribuentem ua gnum esl \cslroe majestati quod poscuis, ila quod
i_n>*eslalemregiam exinanisset, respondii, dicens : iijjungilis, incoiigiuum est nostrse saltiti ul animas,
t ISioliieniiiau quod me lam devole intlinaveum, quas m periculo anima. meseel capitis raei suscepi,
lamque liumillime, quia causa lanla. benedictionis _ \endam terreni mercimonii cujnditaie, et millam
<._Invesiiluia. spcci Jilei exegit, ut facerem quod inperditionem, aut gcneralem aut specialem, vide-
iaci*'iduin judicau. Non enim lantum muniis un- licet ubi aut omnes atit aliqui -eorum peieant, et
q lam suscepi, nec ipso die lam giande aliquid me ego pro illis rationera Beo leddam, apud quera nihil
acquis.sse putelis, quo hujus regni coronam obti- valet auium, nihilque prodesl argenlum, aui aigu-
nui, quia tunciis quoe habeo terminus enl rehn- meiitum vana_ excusationis. Quomodo eigo iaciam
qnendis, <-iculinitium iuit capiendis; coelestis autcm pro ullo muneie, quod si faceremjno toio mundo,
glorise, cujus aubam quodammodo suscepi, quando roihi parum esset, cum pro uno e\ eisperdito peu-
s incto collegio me Clumacensi miscui, finis essenon rem ' Quid enim piolicit hoinini si nnhersum rfliin-
poieiil. » Ila prudens Willelmus philosophatus de dum lucreiur, seipsum aulem peidal, et detumen-
tliesauro cordis sui, stuporem suorum maj'ou atlnn- lum sui facial' (Matth. xvi, 28.) Iguui, chanssime
r.Uione compcstuit, et oculos sa.ciil.tnum mentium domine, hoc nolite a nie quseieie, quod fatere iusi
eoditexit, ul cognoscerenl quanli habendus esset cum perditione mea non possum, quia nullo pielio
Hugo sanctus proesens, qui lanti babitus a tanto volo animam meam \enumdare,quam profecto^sna-
fuis_et absens. llle nempe rex attendebil in ej'usi lem darem, si unum ex fratiihus nnhi commissis
legalione quid pondens esset, quid commodi, quid miitcrem ubi illum perderem, et hbentius ego pecu-
lutri auimse suse provemret, si, per conniventiam niam daiem pio tomparandis jnouaclns, quibus
reverendi capitU, poSset communionem tanli coi- \aldeinJigeo pei diversa lpea a me oidinanda, quam
pons promercu. Tunc misit rex donino abbati ct pio eofum vendiiione acciperem. Qtiod enim capi-
sacro convenlui cappam peneauream lotam, in quai_. l-ilum nosliu.njn pailibus illis timeient, ubijiullum
\ix n si auium apparet, \el eleclrum \el matgau- viderenl nostrtim monasleriuin, ad cuj'us porlum
(151) NdtaLalni quidem in edil.s annus 1108:sed 1 (135) Dolensis seu Buigidolen<.isabbatia, inBuii-
ciim ceiltim stt S. Rugonem moituum esse posl-S. ligibus ad fluuum An lnain, sasculo stiperioii fun-
Aiistiinum, et quidem in hebdomade paschah, Pa- daia fiieiai.abbateiiiauien) huiieWamiunduni acce-
sclia autem-anrio 1108 celebialtim ftieril 5 Apulis : peratcuca aniium 1074.
eudens appiret luc esse mendum quod propteiea i (134) lileni anno 1077 faclus Yiennensis arcbiepi-
CGiicximus. scopus, snpeifuil usque ad an. 1085.
(152) Ginllehtins L ob regnitm armis occnpalumi (135) Hiijusmodi iiniiiinabula adbuc videie hcet in
Conquestot dicius, regnavil ab aimo 1066, ad 1087, aiitiquioubus Aquisgianensis ectlesi.fi eappis, ob
et succcssorem habtiit filium secundo geniium, o- soliuS \eiuslatis a_sliiuationcm el osien_ionein ha-
giiomeuio Rufum, tle cujus moile actutn supra ini t.ieniis icsenalis.
\Ua.
025 MTA. 920
apphcare valeient vel consluiigi posseiU'-' Ahud \ 15. Aliquando sane judicab.il ciliorum copiam,
itaque jubete, fil_.uslinele Iioc patientcr, si non pt>- ahquando niiiabatur hanc jejiinaniibiis deesse gia-
tesl fieri ctim salule amki \eslii ,vquoJ' petistis. liam, quam illos habeie \idebat. Yeiiiniianien si
Yalele > Hoc rescupsil pius Paler icgi llli eximio. fleri possei, sicut ipsedicebat, ul utraque\iitusobe-
Qui piimo vehenienter indignalus pro ,eo quod dieiilia. el abslincnlia. sotiaielur in eis, luin pro-
esset repudialus iu prece sua cum tanto munere, feclo niliil apostolicoe defuturum peifeclionis. Qua
post fuiorein Tediit ad inenlem, cognoviique hunc de re conveniens domnnm abbaleni obsecrabat, ut
Jiominem Dei \ere cunclis pra.ferendum; cut nulhis a sagimine duabus sallim feiiis se su_penderent, qui
appetitus reitim lenipoialium doniniabatur, quique in cseleris tain petfecti essent, ul anacboifilis nihil
animarum salutem o.nni auro incompaiabilem cen- deberent. Cui venerandus Hugo, discrelionis cuslos
sebal, ideoque ipsum nulli omnino poleslatis alitu- egiegius: t Si, Inquit, Pater charissime, \ultis
juspersonse compaTabilem, quia nulla cupiditate a augere nohis coionam mercedis per adtlilamcnium
lecto calle flexibilem se aul Tiiutabilcm prsebebat. jejunii, lenlale prius nouiseum pondus laboris \el
Con\eriit ergo se ab mdignatione ad admirationem, per otlo dierum spalium, et deinceps seslimabilis
repulsamudelicetsuam niajoris faciens, quam su- quid adjiciendum censeie debealis. Nam quandiu
" non
sceplionem fecissel, si exaudilus fuisset. Repiessil gusl.neritis pulmeiUum, ncscire poleiiii<* quod
igitur iram quse iuueiaf, acquievUqueralioni,quam e\igat condimenlum salis, et si uon adbibueiiiis sal-
togitavit poslquam lecessil peituibatio nientis. tem minimura digitum vcslrum, nequaquam judicaie
l&. Temporc quodam (136) necesse fuil sanclo de onere fialeino-disciete ae digne valebitis. » Qui-
viiopio tuenJis filns ad Ecclesiam iuatrem recui- bus "lle audilis, seniiens fascis hiijusmodi gra\iiaicm
iere,etRomai)_e sedis paUociinum ad\ocare. Qua- suis uribus impoitabilem, ce.saut a petiiione ingia-
propter uibisillius refugium petens, raagno laboie vandi pondeiis, ct semetipsum tcepit repeicufere,
et difficullaie a lafere papse auilsuiu doiiinum Pe- unde alios feiire vohiit, quia sagulam ad cos sine
iruin, Hostiensem \idelicel episcopuro, cognomenlo suo \ulneie nequi\it dirigcre, in.elligeii!. magi.um
Danuauum, obiiuuit, ut stbi darelur pio magno csse pensum Ulud, ac debcie sufliceie quod appie-
Petro pra_liaiuius, et adveisaiios piosliaturus nn- hendere ipse non possel, qui in tanto videbalur state
rabili sua piudentia atqueiaeundia (137). Eialnam- \iilutum culmiue. Erudilus itaque proesui, mullo
qut ui dleabstineiitise singulan. usu, el feueoium eiuditiorrediil quam venit, magnumque ihcsattrnin
unculoium nexu un 'ique sic atuitus, ul vi\ posset fiigiendas inanis glonaj et capesscntLe verje humili-
invemri modus, quoejus coipoiis imbecillitas fove- „. tatis secum repoita\it.
r<-lur, ad equitandi onus grave uieuraque toleran- 16. Veneiabilis llugo, Iiujiis santii Chiniocensis
d>.m (138). Et quia le\i plerumque scaudalo offendi coenobii abbas, non modo m raonasi.ca religione,
poteraf, necesse hahebal ssepe ahqna salisfaciione verum etiam in drunis offit-iis, per Dei graliam ad
placari. Ad quam rem \enerabilis Hugo ita se incli- meliora piovehendis, lota animi indusiria solener
nabat, ul ejus animiim leformarel ad IranquUhia- invigilans, decievit cum comminii fialruin con-
lem, ac si alter Marlinus esset, qui nihil putaiet silio, ut in die sancto Pentecosles, bymnus, Veni
jndignum, qtiod humiluas agendum suaderel. €um Ctealor SpirVus (159), in hora tertia decant retur,
e go venisset Cluniacum aller Ille Gregouus, per qui videlicet niinime anlea canebatur, quo scilicet
eloquenlise ubertatem, non tamen pei apostolica. ejiisdem Paracleii, id est, consolaions \i<-itauone
vitse sequahfalem, vidissetque huinanjtalem et disci- compungi, amoie inJIammaii el giatia mereamur
jjlinam, viigannjue et baculura conlulissel, ficepil lllusliaii. Uique huic lam salubeirimoeorationi bo-
Laererfiac stupeie, qualuer sancti esse, aul sanctos num eleemosj noesuffiagarefur, coiisliluil, ul ipso die
insiitutores Inbsre possent, qui tanlis abttndaient abundans refeclio a magistro ecclesia. custode pau-
bonls, el rursuin quomodo non sancti esse possent perbuse\hibeielui, de pane, \ino cl carne, tali ra-
aut pcrne, qiu tam devote susiineieni faui gia\e D ; lionenit quanius in festivilale fueril numerus fia-
pondus laLons el cu.lodi.un inonaslica* di.ci- tium, toteliain pauperes reficeientur. Sin \eio nu-
plinse. meiumfratium pcr se scire nequhefil, a ministio
(136) Ad annum 1062 hsec refet l Baronius, et cau- (137) Mulla de hac S. Pelri legatione dicendahic
sam nioia; coutra Gluniacens'escontio\ersisefaletur forent, nisi id attum esset ante ipsius Vitam, 25
ignoraie; conjectal autem Gaufiednra comiiem An- Feb. § 5.
tiei.a\ensem lujharum auclorem fuisse, cilans \ilain
S. Hugonis. Sed huic nibil negotii cunrCIuniacen- (138) XJuaiili deinde fecerit disciplinse Cluniacen-
sis piseslantia<n, testan poterunt ejus epistolse, post
sibus fmt : S. Tilaiiini Tuionensis monasienuni reditum in Italiara, ad conveiUum ipsumqueabbaiem
peleb-U. Rem tolam explicat Bibliotheca Cluniac. ejus Hugonem daise, quse pioplerea etiam in bibho-
col. 309, enairans fioniioversiam, mler Droconcnl thcca colleclse exlnbentur.
M uiscoi<eiicem et llugonem Cluniacensem coiam
Peiro Dannano agilalam, eo successu, tit Dioco, (139) Hunc ritum Romana Ecclesia poslmodum
qui Clumacenses excommunieare prsesumpserat, suscepit, el apud omnes Romano breviario ulenles
concfus susepurgaie ignorantia privilegiorum Apo- peise\cial.
stohcorum aniio 1065, coram concilio Cabilonensi
ob tant causa>iicoinot.Uo,
927 S. HUGOMS ABB4TIS CLUNIAC. 928
lefectoiii, vel a custode infitmorum, eorum nume- A dicio vcspere omt,ia signa pulsentur pro vesperis,
uiradiscat. El ul lam boni opeiis ptsemium a Do- acpost ccenam pio officio, et in
sequenti die pro
niiho consequerelur, decrejum esl ut ipso die ad missa in qua tiactus, De jnofundts, a duobus can-
majorem nnssain, post piimam colleciam miss-e toiibus canaiur, cunctique sarordoles qui illo die
lairihaiis, otnnipolcns semptleim Detts, pro eo sub canlaveriut missam, Deus cujtts mhetatione, specia-
sileniio dicaiur a sacetdole. Hnjus itaque pise- bter pio llhs cantent, et alii psalmos jseplem, ac
cepli rohoj atoi ibus atqtie observatoi ibus pax, salus, duodeclm pauperes reficianlui, et quidquid eadem
et gralia a Deo Patre, et Jesu Chnsto Fiho ejus, et die de refectione jemanseiit, eleemosynte liibualur.
Sjiiiitu sanclo paraclelo. Contenipxoiibus vero ac Sed el per onnjja loca huic loco subj'ecta, boc idem
uolotoiibiis, ni cito popiiilueiini, n-a ejusJem omni- agi pro cuju&queIoci ccemeterii defunciis sancitum
poteniis et a>lernl Juditis, ignis etiam inevslingui- est, videhcel ul in monasteriis, ubi congregaiio fia-
bi'is selerna damnalio. Decreluin esletiam ab codem Iriini est, nec minus lioc perficiatur. Sed m cellis
Patre cum con_ensu fiatium, generale officiura fieii ubi non plus quam quinque aut tres
commorantui-,
singulis annis, feiiavposl octavos Pen'eeosles, pro si lolpaupeies reficere nequeunt, sallem vel quot,
4,uncLis111ccemtlcno buj'us loci qtuesteii.ibus, Ua 15sunt JiatreSj_tol pascanlur.
ul sieut in festivjlafe Omnium Sai.ctoium aghur,
SANGTI HUGONIS EPISTOL^.
EPISTOLA PRIMA. EPISTOLAH.

ADWILLELMUM 1 A\GLOHU\I EEGCM. ADMOISIACENSES rRATBES.
Rcgi supplicando jietenti ul sexad eum tnonachos, sub (Anno 1078.)
anliua jno stnqulo centutn aigenli libtatum pen-
[Mabdl. Annal. Bened. Y, 130.]
stone,mittetet, tespoiideljjeltlionemejus,ul venalem
el qttasi Sunon-acam, oi,,nuw . ejictetidam. Dulcissiniis el amanlissimis frainbus ac fihis, SUD
{Anno 1078.) patrocinio heatorum aposlolorum Petii el Pauli apud.
- [Bibholheca Cluntacensis.p. 453.] Moisiacum degentibus, fra!riHuN\LDOabbali, salutcm
Petitio \eslia, domine rev, descendit ex bona animartim etcorpotum ela_ternam benedictionern.
voluniate, qui uilus gentem vohis a Deo tradilamad Noveritis, filii cbarissimi, qiiahter vos semper di-
j-alulem suain ordinare. Veruni skut dignum esl lextmus, quamque speciali amoie Jocum iilum pras
\eslT3Bmajestati quod poscltis, ua quod injimgiiis, omnlbus congregationis nostrae loeis habuimus et
incongruum cst nosiiee saluii, nt animas quas in pe- Jionoravimus. Hoc namque privileginin vobis el loco
uculo atiima. mea_, et capuis mei suscepi, vcndam veslro semper concesslmus et concediraus, ul in
teueni nicrcimonii xupiditaie, -et mitlam in pel*tl<- amoie et honore alque memoria congregalionls
iionem, aul-gcneralem aut specialem, \idelicct ubt' C nosirsespeciales sllis. Unde, filii, rogamus, ut noslri
atil omnes,aul aliqui toium jiereanl, el ego pio ill.s memores, Dominum super omnia diligatis, timeatls,
lationem Deo ledtlam, apud quem nihil \aletaur-tim, honoielis, eique gtaiias super beneficiis suis agatis.
iuliilque prodesl argentum, aut argumeiitum \anse Licet eniir. vobis plures supeivenerint anxJeiates,
cveu.auonis.Quomodo ergo faciam pro tillo muneie, ejus tamen misericordia non defuil vobis, in boms
qtiod si facetem pio loto mundo, -milii paium esset, augtnenlum piseslans, et in necessitatibus solalium.
tum pio uno ex eis perdilo peruera? Quid emm Idcirco, cbanssimi, ipsum in omnibus et super om-
pioficil homir.i si universum inundum lucielur, nia praa oculis habelote; dominis nostris summis
scipsuin aulem perdat, et delrimenium sui faciat' aposlolis servire non cessate; ordinem \estium et
Jgitnr, cbaiissiroe domine, hoc nolile a me quaerere sacram religtonem, sanclamque obedienfiam ctim
quod facere nisi cum perduione mea non possum, summa diligentia cuslodile. Pensate quam nilnl sit
qma nullo pieLio \o!o a<iimam meam venundaie, quidquid in mundo ceinilis. Cogitate cum quanlo
quam profecto \enalem darem, si iinum ex fiatribus sudore Iaborandum, ut possit illud evadi teiribile
inihi comnnssis niitierem ubi illtim peiderfitn; el h- judiciiim, el penenin ad gaudium ntinquam finien-
Lcniiu, cgo pecuniam dareiii pro comparandis modum. Dbminus abbas, quem vobis p)a_feomus, \ir
jiachis qutbtis valde indigeo, per dheisa IoGaa me bonaa iiuentlonis et lehgiosus, nobij. et fialrilus
ordinanda, quam pro eoTiim \endiiione acciperem. nost. is non parum charus, salis se laudal tJe vob's.
Quod euim capiitilum nostruin inpaitibus illis li- UnJe gaudemus, el ul magis magisque ipsum dili-
iiierenl, ubi nullum \idere.U nosirum monasteiium, , D galis, bonoretis eique devote obediatis, uipole tam
ad cujus porium applicare \alerent vel constiingi glorioso \no, volumus et admonenms. De cauero
possenl? Aliud itaque jubete, el susiineie boc pa- eommeiidimus \os omnipolenli Deo, qui vos be<ie-
tienier, si non po'esl fieri cum saitile amici \eslri i dicat, el adju\el, et protegat, el ab ommbus pcccalis
quod peti.tis. Yalelc. Jbsolval, \obisque peise\eia'>ii m m sancta rol'-
flS... EPISTOL/E. 950
gione iribtiat et posl hanc vitam, precibus et me- __ EPISTOLA VIII.
ritis summorum apostolorum, quibtts deseniiis, vos AD rniLIPPCMKEGDM.
ad sefernam perducat, aroen. El quia \oscorporah Ex singulaii famihatttate, tegem, ul abdtcalo rcgno
aspectu \iderc non possunius, spirituali nos \idea- monasticam titani Mtnjnat, adhotlatur.
snus. Oralepronobis et pio fratnbus noslris. (Anno 1106.)
EPISTOLA III {ACDERY Sptcit., I. II, p. 401.]
4D A_.AST\SII_M Domino PHILIPPO,JOei gratia Fjantoium regi,
EREH1TAM.
Ut ad monasleiium tedeat hottalur. fiater HUGO, Cluniacensis abbas, coelestis legni di-
Anno 1086.) -gnitalem el glortam.
iSjcul vesiise subhmitatis prudenlia recognoscii,
(MAI-ILL. Act. Bened. IX, p. 491.]
Dilectissimo filio ANASTASIO, fi ater HDGO,peccalor, sponteque faletur, ^nullo unquam lempore, vel -di-
gmtali, vel coronoe, vel amphludini \eslrae conlraiie
salulem, et in beatam resuiretlionein, gloriosam conali sunrus, nec honorem vesirum, aut glonain,
cleclorum sociefatem.
aut majesiatem, in qubquam rainui seu deJiaudari
Miror, cbarissimefib, qnod jam diu de \oLis nihil
optavimus, sed ea polius quse islis contraiia sunl,
audi\i, nullamque de veslra vita cogjiilionem accepi: T
unde mando veslrse dilectioni, ut si bonum videiur B qujbusve isla couuropi possunl, longe a vobis sem-
\obis, destendatis ad visitandos fialres, ul sicul dixi ei per forfe Cdenon ficta et optamus assidue el orannis:
desiderabilis pisesentia \eslia corroborel et cxhor- siqnid horum, videhcei conliariorum ac corrum-
'telur eos (140). peniiurn ex hum3na \ob.s teiiiaiione aique infirmi-
late inho-sit, illud Deus amoveal, illo \os puiget,
-EPISTOLA IV. i'_o vos ad plenum emundet. Quia \eio manst.etudo
At)UBBAMM II PAPAM. \eslia ex multa qua \os pra-dilum scinius humilitate
Adveisus Robettum, abbatem S. Rem,gu. ad hoc se non dedignalur inchnaie, ulquod reslat
(Anno 1097.) tempoiis, nobiscum se unanimcm ac concordc vi\ere
[MARTISE,Ampliss. Coihctio, t-IV, r>,999.] velle faleatur, -suamque nobjs bene\olcnliam offe-
nostram -devoie rejioscal, id gi*alulanter am-
Amamisslmoel reterendissimoPalrisancta. afquc lens,
apostohcse sedis summo pontilici domino papse Un- plecimuT, et supei lioc corde benevolo exstillamn-.,
BAr>o,fraier HUGOCluniacensis cum lota congrcga- dieenles : Gloticincxcelsis Deo, el in letra jiax ho-
tione \eslra eontinuas et devotissimas devolloms. mtnibus bonm voiunlalts.
orafiones et perpeluam paeem. El quoniam Tleusjamiam nobis dulcis familian-
f*-"talis ad vosde se alloquendum aperuit, nunc \obis
Mulii, o domine Patei, juslis ac necessariis causis
cxjsteiUibus, cupiuiu dignani veslramadiie prassen- piiroum aperimus, quod <le vobis non nunc prj-
tiam, sed impediunlur \anis difficultalibus obsislfin- nium fiogilare coepimus etopiare; ul piopcnsiorem
tibus. Undeet ahqui eomm saltem ad nos veniunt, affectum et iiileiitionem maj'oreni amodo habeatis ad
quasi atf domesticos vestros, si qiiomodo els consu- bonum , ad \erum dico bonura, ad summura Jjonuni,
Jatur vel subveniatur lllorum necessitaiibus. Inlei quod Deusest.Ô niagne amice, retojdainini qtua
quos domnus llanasses Remorum ponlifex, vesler me aliquando iiiterrogaslis analiqnis unquam de re-
Iiamilis filius, nosler quoque devotus amicus, quem gibus factus fuerit monachus. Respondi, eliam. Sed
et in alia epislola vobis conimendavimus, conquestus etside nullo aho cerii essemus, solius sanctt Gtm-
esl nobis de Majoii Monasterio, in ecclesia B. Re- tiatuii Fiancoiuni regis exeinpliim suflieeiet, qui,
nligii se quemdam mouacbu n ordinasso, -el longe iehctis 53_cuh pompis, el vanitatibus, et illccebiis,
ahter quam sperabat de ejus ii rchgione maximum faclus ect monachus imitans illum qui, cum di\es
iti loco damnum piovenisse. Peiiu aulem ut inier- essel, pauper pio nobis factus est, ul sua nos pau-
pellaremus inde vosj sed quia domnus HUGOLugdti- perlale ditaret. Igitur si \os regnum delectat, el po-
nensis arcliiepiscopus omnera ordmem rcrura \obis p. I tesltis, et dtgniias, imitamini qnod ajiditis; quia s.r
sigiuficavit, sicut audivimus, re\erentio_ sugferimus et 'vere rex, et \ere potens, ei vere dignitalis com-
LI st ad \os \enerii idem moiiathus, pjudenliam pos, et perenniter dhes esse polerilis. Mo\eat eii.im
\cslram nullis ciicumvenrai calhditatibus, sed fa \os ac peiteifeal conLcinpoiaLum vicinorumque ve-
t lalis ei secundum sapienliam quam a J>o habetis. slioiumjWillehnifliiJjdico, Angloiumregis, eiHen-
Re\ereiilissimam ac dileclissimam nobis paternita- rici impeialoris (142), lamentabihs casns plaijgen-'
tem vestiam Dominus Chnsius sanam et incoli.mem dusque inteiiius ; quoium aller unius sagitise iciu,
nobis con.ervel el universse Ectlesia.. non in bello, sed m bosco sub momento lenipons
i.,lenU. Alter intei multos angoics gra\esque_.iuni-
EPISTOL_E V-VII.
nas, quas diu sustimieral, nuper, sJcuL \os audi-
ADS. -ANaELHDM. visse jam credimus, t'efetii. Qui quomotlo nunc se
{Exslanl ihter ephtolas S. Anselmi, epp. 17, 79, 80, habeitt, guid\e sustineant, quis boniuuim no\il?
hbri iv, httjus voluihtnis coll. 210 el 241.)
Paopler qtiod, o rcx amicabiiis, appieheniuie jam
(110) Ilic desunl ahquot \erba quse legi i on potuc- (III) Will hnl Rnz,.
Ullll. y (1421 Jieni.ulV.
931 S. HUGO ABBAS CLUNIACENSIS. fS2
ail plenura limoiem Domiui, assmmlc sauum el lu- A stoloium, jtu.ices imperatoruin el leguin, el orbis,
liim consilium animoevestrse; ne.quod Deus avertal, beatus Pelrus el Paulus, pmati sunt lecipeie vos m
coniingat \obis, sicut proefalis regibus conligis-C tlomum suam hanc, quam Palies nostri asylumpce-
dolemus. Sunt enim -casus viise humanse innumeri, n teniiiira nominavefiint. Et nos parati sumus \os
innumerabilia morlium genera. Et hottendutn esl tn- ul rcgem habere, ul regetn tiactare, ut regi seruro,
cidete mmanus Detvtveniis (Heb. x. 51). Igilur mu- et pro \obis regi regum devotius supphcare, ul \us
fale vitam, coingile mores, appropinquale Dco per piopler se ex rege momchum, e\ monacho in regem
veiam posiiileniiam el coinersionem perfecia n. pei se resliluat; non jam in breussimo alque pau-
Quam vidcliceipoenitentiam, vel conveisionem, nec peieulo tenoe angulo, tempore modico dnrninanlein,
facihori, ut ciedimus, nec ceriiori \ia polostis ap- sed m amphssima ac felici .sima fio_li Iaiiiudme se-
piehentleie, quam, quod mullum voliunus el opta- cum sine fi.ie legnantem Ame.i.
nius, monachica professione. Eece principes apo -
EPISTOL^: DIVERSORUM AD S. HTIGONEM.'
i tuorumque non exoplcl? Quis insolubili chariiaiis

E
S. TETRIDAMIWI. vinculo reiinere non ambigei? quorum oralio tanlo
(Vide Paliologiw Jotn. CXLIV. purior, quanto ab actibus S'ccuh remolior, lanio
IL d'gnior, quanlo divinis conspeciibus exUat propin-
S. GREGORII PkVE. qtiior. Quod autem te pio longinquitate itineus
• Yule
Paliolcgim tom. CXLVIII, Reghtn lib. i, negasti poiuisse \enire, sicut jussimus, quanqinm
tpp. U, 62; /. n, ep. 49; I. v, ep. 21; /. ui, gralanter tuum suscepissemus adventum, eo tgno-
epp. 17, 53; /. \nj, ep. 2.) scimus lenorent iu Pajscha ad nos Coloniam veni.1%
III. si est fteri possibile, quatenus, si -audemns diceit?,
UBBANI II PAPJE. euindem puerum Ue quo ita I,Etatus es de sacio
( Vith Paltoiogim lom. CLI.) fonte susciperes, et spltliuahs pater tuoebenedict o-
IV. nis niunere signares, sicque simul expiali fcrmenio
GOrFRlDIABBATIS VI^DPCIfiENSIS. delictorum Paschali solemnitale mereamur peifiui
lomum azyrais cceleslis glorjsc.
(Vide CLVII.)
m
c
V rASCH.LISII _*.P.E. IMPEBATBICIS AGÊTIS.nENRICIMGBIUXOBIS."
Otai xit pto defunclo impeialote preces Deo offetat.
( Vide infia ad an. 1118.)
VI. [Spicij. ibid. p. 397.]
Dilectissirao Palri el omni acceptione digno Hu-
HENR-Cl IMPEBATORIS COGNOME.. TO JSIGttl.
GONIabbaii quoeque modo Deojubeiile fii, salu-
Ctatias t.ab"' Hugoni de resiiltila cjus otalionibus
sanittite. Rogat abbatem ul e sacro fonie fihum lein ct devoium obsequinin.
smcijnal. Qnia in luclum versa est cilhaia mea, pro gaudio
[Sjiicil. ubi supra, p. 396.] gemiluiii, pro exsultatione , quam lilteroe \eslt-__
HTNRICUS, Dei gralia Romanorum imperaloi Ati- fctcrani, icfero lamenlabiie planctum. Cor tamen
moeioreiabidum lefugit ex loio refeire. Quapropter
gusltis, HIGOM, \enerabili abbali Cluniacensi, gra-
liam cl salulem. el quia \elox fama nialoium, ut credo, meum vobis
Yisis sanctiiatis lua_ litteris, admodum ga\isi dolorem nuniiavit, precor ul doraintim meum, quem
tunms. Ttias lanio libenliiis suscepimus, quanto diulius in came setvare noluistis, saltem oran !o
fenenliori studio divina. contempl-uioni le inhseiere cumAestro couventu defunctum Deo commendetis,
noumiis. ln qulbus quoniam ie dixisli nimium p filiumqae vestium diu sibi literedem fore ac Deo
exsuitasse Je leddita nobis samtale, de conces-a diguuni oblineaiis. ei tuibas si quse contra eum ui
cceliius lilii adoplione, grai<=cpiterniiaii lua. referi- vestus \icmis pariibus regni stii oriunlur, ctiam
intis, grates ex Inlimo corde persolvimus. Id etiam, consilio sedare stndeaiib. Vale, Pater.
non lam summopere mandamns quam Imniililer VIII.
dcposcimus, ut lua apud ciemenlissimum Dominum! nENRICIIV JMPEBATORIS PR_ECEDEMIU\IFILII.
noslrum jugiler non desit oratio, pro reipublica. Abbatem piecatur, ul illutn inviset, quo pacem inire
commodo, pro lotins regni lionoie, pio noslra no- posstt ctun sutnino poniifice.
slrorumque salulc, ut d vinitus nohis collata piospe- [ Sjncil. ubi supra, p. 597. ]
ntas, Ecclesiarum et populi totms pax possil esse etL HENRICUS, Dei gratia Romanorum imperalor, Au-
traiiqmllitas. Quis enim sapiens tuara oraijonem,, guslus, HUGONI reverendo abbali, cnod filuis Pi-tri.
953 EPISTOL_E DIVERSOUUM. 934
Diu esl, domne ac Paler, quod infirmum \eslrum A . Quia luam semper pietatem el paterna.n eiga nns
sicut solebatis non \isilaslis, el quod adhoriationum solliciludinem benigne cxpeiti sumus, ita ul de
et consolationum fomentis conlritum \estrum non niullis ssepe pertcuhs tuis sanctis oralionibns cre-
curaslis. Sed pioinde pietati Vestroenon a>siiinamus damus nos libefaios, idcirco, Paler charissimc, cd
derogandum, sed loluin iniquii.Uibiis noslns impu- le posl Dcum quasi ad singulaie reftigium neecssi-
landum, qma foilasse Spiritus Domini piobibuil, ue taiis noslise recuinnius, el, ul apud tc saliem imse-
propter infrucluosam aiborem sanclitas \eslra fali- riarum nostiamm solatium inveniamus, liunnluer
gari debuerit. Yfirum quoniam lempus est omni rei exposcimus. Et uiinam nobis contingeiei Ltiem
sub coelo, et sicut lempus est irse Donvim, ita et luam angelicam corporahter Videre, ul luis affusi
raiseiicordioe ejus; quam vicissiludinem ssepius in genibus caput noslrum, quod de Jbnte salulaii
Israelilico populo animadverteie possumtts, qui pec- suscepisti, in sinum sanctitalis lu.e famihaiilcr
cans a Domino puniebaiur, poenitens dignus \enia possemus recbnare, ibique peccata noslra tlellciii'0
judicabalur, siculplane faclum fist quando a ISabu- inultiltidiiiem tribulationum nosliaruro per ordinem
chodonosor muii .eiusalem destnicli sunt, lemplura enanaie! Sed quia talem nobis consolaljoncm in\i-
Domini diiutum.populus capli\us duclus esl,quando denl non solum longa lerraium inleijecta spatta,
filia Sion sedil perscptuagiiila annos sine rege,sine B sed eii_.ni mira sa_vieiuium inimicoium odia, luani
sacerdole, sine sacrificio. Sed rursum qiiandofioeh patcrnilatem omni devolione obseeiamus, quale-
distillaveinnl miseiicordiam Dei, sub Cyro regc nus nostise huinihlatis _Iilteras nihil falsiialis aut
Persarum laxala esl caplhitas, rediil papulus, Jefu- simulationis, Deo leste, continentes, non dedlgncris
salem resedihcata, teniplum reparatum, et co_remo- suscipeie, et attente et misericordiler inlelhgere,
n.aftun ritus ex inicgro estreslilulus. Si eigo,sicul monstrum inauduse traditionis nostue. Qtiam qui-
Aposlolusloquitui, hwc otnttia in figuta coiitingebant dem ulmagis mirandum sil, non tam domestica \el
illis, nos -qni sinulem in desliuctione ecclesiastica. ininuca manus (natn st ts qui ochial tne supei me
religionis, Domini diu suslinuimus iram, quare in magna loculus -futssel, abscondissem me fotsitan ab
reparatione ejusdem religionis similem non speie- eo) quam eliam fihus uleri nosln unice nobis dile-
mus miseiicordiam ? Hoc itaque exemplo ammati ctus, impie, Inhumane, el indigne in nosexorcuil,
nolum facimus serenitaii vestrse quod, pio lepaia- ita ul noi). absque dolore \el ingenti adiiiii.uione
t'one ecelesiarum, qu.c noslus temporibus nosiris possimus clamare ad Deum \oee illa rsahnist.c
peccaiis, heu! corrtieiunt, omnibns motlis, prout regis, a facie non dissimilisfilii fugienlis : Domtne,
Deus vires dedeiit, \olumus laboraie et sanis con- qu.d tnulttjdicali sunt qui lubulant me?
silus omnium bonoi um ûnodo acquiescere, si quo 'fj Scireenim teciedimus,
quia audisse non dubita-
nibdo volcamvs dispersa colligere, el hiantia Giineo rrnis, quanta affeclione, et intima cordis
dileclione,
schismatis, unionis glulino coadtmare, atque ruinam contravolunlalem mnltoi um, eunidem filuim nosliur>i
Ecclesise, quse per nos facla esi, pacis et juslilia. exalta\imus usque ad regni solium, qni in ipsaele-
instauraiiofte recompensare. ctione sua nobis jniaut Mogimtisevitam ei salutcm
Prseleiea significamus \obis quod, si Deo piopi.io personse noslToe; et quod de regno ct omiii lionoie
regnum el sacerdolium in iinum lecolligeie poleii- nostio, etdeomnibus quor>liabeliamus, \e! habiluu
mus, post confirmatam pacem, iie Jertisalem dispo- eramus, nullomolo se intiomiiteiei, me \i\enti>.
nimus, et vtdere sanclam lerram in qua Dominus contra voluntalem el proeceptum noslium. Ide u
nosler in carne \isus est, et cum hominibiis con- quoque super crticem et Dominicum clauim cuni
\ersalus esl: ipso propitio \alde desideramus,Tilibi lancea, coram omnilius pnncipibus, nobis juravil,
expressius eum adoiemus, ubi ettni alapas, spula, cum inlronizalus ftusset Aquis. Yerum bis omnibus
fiagella, cruceni,nioriem, sepultuiam, passum esse posthabuis elobli\ioni traditls, consil.o perfidoruin,
pro nobis cognovimus. Ha>cautem oronia proplerea et peijiiraioruin moi tahumqiie inimicouim nostro-
sanclilati \eslise indicamus, ut enixius pro nobis runi ita a nohis separatus esl ut, omnimode nu.
p
orelis, et nos Deo tum sancto collrgio fiatiuin pcrsequi tam in rebus quam in persona tupiens, 110«%
\eslroium allenfius comraendetis, utipse qui nos pihare regno et \ila ab ca hora semper iiilcnderft.
bonse voluntatis pi__venit misericordia, ad fructuo- Ca>pit eniift caslr.i nostia obsidere, elprscdia noslia
sum efleclum nostra dirigere dignelur opcra. usuipaie, quotqiiol potuit, lam de famiha quam et
alios sibi contra nos sacrainento alligavil. Pioh do-
IX. lor! cum de die in diem exspeciaremus, ul tactus
HENRICI IMPERAT0R1S PR_EDICTORU\I FIIII. doloie cordis inliinsecus liiiiiulialus resipiscerei,
magis acmagis fuiorepeifidlse accensus, niliili peu-
de
Conquerilw filio quod in illum msui texei il.
dens Dci timortm et paternam reverenliam, non
HLNRICUS, Dei gratia Romanorum jmperafor, Au- dubilavit nos de chilale in civilalem persequi, el
gustus> chanssimo atque dileclissimo Patrj HIGOM, omnia noslra pro jiosse invadefe.
et universis ssnctis fialnbus Cluniacensls coenobii, Sic veiiimus Coloniam. Pioinde cum ipse in prox<-
thilcem fihi affecttim, ac devotum fialiis, imosei.i ma Nativitale Domini disposuisset colloquiijm apud
obsequium. Mogunliam, congregatis fidehbus nostiis csepufltis
933 S. IIUGO ABCAS CLUMACEXSIS. 95G
illuc asceiuleifi. Qno audito, occuiut nobis o' \iain A quod liberafionis nosiiop imllum essci cons liuui
in locum qtii diciltu Coiifluentia ; lbi cum nihil *u iiisi ex emplo daieiui ct ciu\ ct Iancea, c,eier.iqiie
conlra nosposset ageie ccepit laborare aslutia, dolo regalia insignia. Cumergo indubilanier iii!el!euuH.3
et omni arte. Misit namqtie nobis nuntios suos ul nos nullalenus alilerquam lioc modo hbeiariposse,
seciini loqueiemur; nos aulem, atcepto consdio lnandavimus illis qui eianl in caslello ubi icgalia
hoslioium fidelium, annuimus. Posiquam \ero illuc habebaiilur, ul sallcm bte motlo \ifam nobis redi-
coincnimus, sialim procidens ad pedcs fijus ccepi- nieienl. Qui peiitulum \ilse Jiostia? inltUi_-enles,
nuis pio solo Deo el anima sua affectuosissinie pia_fatani ciucem et lanccam cuin alns insignibus,
logare, ut \ellel jam cessaie ab inliumana paliis licctJn\iti, iradideTunt.
petsecufione. Ule atilem ficonira sub specie et vela- His ifa (posthabilo Deo, ef omni j'ure el j'ustili_e)
niine j>aeis et con\cnlioni_, piovolutus ad pedes inhijmane peiatlis, eiluxerunt nos de horribili car-
nostros laeiymando rogabal et obseciabal nos, ul cere in Iocum, qui diciiur Iiigilheim, ju\ta Mogun-
fidei el anim_- sua_nos comu.itlente-., que... (143) no- tiam, quo \entt fihus nosier cum moilahbus ini-
strum cl caio noslia eiaf, uon dubitaremus cura eo micis nosuis, el eorum iniiliitudme, relictis ferme
ad procf.Uum colloquium... Moguntiam, llluc nos -oranibus (idehhus nosti is Moguntiae, ea spe quod
ipse duceiet omni cerliludine securilalis, el tura I>nos illuc ad eos deheret dueeie. Quibus onmibus
principibns, quanlo fidehbus posset, de honore Iiac spe decepUs, jn proefalo loto ileiiim prodiuti
nostio solhciie tiactaict, el mde nos, peiaclo ne- sumus ad ciudehssimas qu__stiones, el iniquas
goliovel infeclo, ad locnm quem \ellemus secmis- e\acltoiie.s, prscsenle liuntio papie, ubi niulia incon-
sinie leduceiel. His oiunibus audiiis et inlcllectis, venienlia, non tani zdo recliliulinis quain siudio
tollaudanlibtis noslns, fioniiijisinius nos fidei et noslroe (lamnatioiiis, sunl nobis ab inimicis nos.ris
ammse ejus, dicenles : Commitlimns nos aninue objecta, quseeuiique scilicel salnii et honori "Jioslro
luje jsub ea fide qua Deusvoluil filnim-diligeicpa- poiuerunl esse contraua. Al\cio nos cum postuia-
iiem- llle \ero daia dexlrî sub eadem fide saluiis lemus ut hceiel nobiS lespondeie et dc omnibus
cl honoiis. noslii nos secuios rcddiJil. Hac igitttr olyectis, digna jatione saiisfaeeie, llh pio impetio
Jiducia niliil dubilaiues, remisiraus nostios ut ad reiiiicuiiii, quoii etiam haibaii ahcui sci\o non fa-
pra-ratum eolloquram rediieiit; mandanlo eliani cjrenl. Cum ergo \ ulercmus nobis violeiuiam el
ccleiis fidelibus nosliis ul ibidem nosliisnccurre- pia'judicium fien, tunc pio\oluti ad pedes eonini
lenl, fil sic cum illo prof.cti suinus. coepimus supjiliciier imploiare, cuni pio Deo, luiii
Cum aulcm cssemus in media via, nuntialura est pio suo bonoie, iit bujusmoili jjuscsiiones el ol<]e-
nobis pnvaiim quod liadeiemur. IIoc fium ipse ctiones diffeirent usqucad apostolicam sedem, coi.-
scuet nobis rel.u.nn esse, ccepit jurare et detestaii cessa inteiim nobis dignitate proprise Iibertalis,
iiullmnodo e_se \eium, lccipiens nos iterum sub tisqtie ad locum pri-false sedis, ubi p oesenteRorna-
pisefata fide. Deinde m sequeuli die fiiica noclcnj no clero et populo, remoto odio et in\idia, et coete-
pei\emnuis in locum qui ditilur Binga. Maneaulcm lis q .se j'uslilise sunl eonlraiia, licciet tle objettis
f.tclo ciituin\enit nos aimorum stiepil.i, el omui \el digne puigare, \el buniiluer salisfacere. Al cum
gentie lerrotis, dicejis se nos nolle tlucere Mogun- ij quoque nobls inhiimane denegaielur, el nos
iiam, sed ad castium quoddam. Cum igitui pio\o- deinde niise (IU) lcremus. si qua spes \it.c aut
heiemur ad pedes lam suos quam alioium, ul, sc- salutis, vel quse tandem esset.... cojiia Iiiierationls.
tuntlum fidem tlatam, nos duceiel Mogunliam, vel Tum nobis lcsponsum esl quod a giavi capuvilai-e
nos dnnilleiet libeios abne, ledituios iu terniino i a posêinu», si ea cxscqui \e lemtis, quse nobiii,
qufiin disponciel omni tci litudine secuiitalis, r.<- 1 cel contia jus et honoiem nosiium, pioponebau-
=sponsumesl nobis quod nihil alitid licerel nobis lui, id cst, ut setniidum coimn \oIuiit.Uem redde-
facere quara ad pisefalum caslellum iie. Quitl jdu- remus impe ii coronam Quid plura? Poslqua-n s
'ra' Coutia onineiu vulun.alem nosliara capti\os nos U nobis omnia pro \oluniate et impeiio evlorseitiiii,
duveiunt, ibique, reliusi aictissinia cusfodia, lia- alieuntes Mogunliam, in eodem loto nos sine bo •
diti sunnis niortalibus noslii- inimicis, e\clusis noie ichqueiuni, cum ecce mandaium esl nohi.
•omuibiis nos<iis praHer ties laicos, nec eiiam quod, msi a>leinani capti\iiatem subne vellemus,
leliclus est nobis saccrdos, cuiii de \Iia noslia de- qu nlotiihd^co Ciemus. Quapiopicj lociun ips>tm
*speiau>mus, a quo possemus corpus el sanguineni tie e-Uit.Ls, na\iro conscendtmiis, Dolontam fesit-
Doniiiii pio\iaiicoaceipere, el tiu posseraus pecca- n.iulet \eniniiis, ei sic graiuila nnseiicoidia di\,n e
tcrnm noslroium confessionein f.iceie. Ubi eliam niajtstaiis a tiiidthbtis inimicoium luaiiibus \ii
nfflicii sumus 'fame et sili, et omni gencre contii libtiaii sumus.
tnelise et lenoris, usqtte ad lpsum aiiiculum moriis, Sed j'am lempus csl lam loi ga. miseiiauim no-
ita ut ceiiissimuui uobis esset nos ulieiius non sliaium liagcedise finem imponeie; q.iam iJeiuo
posse \ivere, quanium In ipso erat, ni.i \olunta l luo_, Patei amanlissin.e, pietiii deflere cuiavmr..,
ejus satisfateiemus. lnieiea inaiidaium csl nobis quia in Deo el m te magna et s.ngulaiis spes e.t
(li5; !1 c couosaj membtanjc (141) llit ciiam OOIJOSJniembiana.

$5* EPISTOL/E DIVERSO&UM. 933
nobis consihi et attxihi, salutis et liberationis nostras..A XI.
Unde quod hactenus facere distulimus, nunc tolo' ALPH0NSI BEGISHISPANIARUM.
affeetu et desiderio animi totum consihum nostrum1 Graliis de Robetto ad semisso
aclh, ut animm
tuse iidei commitlimus, el quidquid de nostra cumt iuram geral abbas, el censum annuum, ejus jam tpsi d
apostolieo iceonciliatione, quidquid de paee et uni- Patte concessum, tecipete veht tex expostulat.
tate sancla_RomanseEcclesise, salvo honore nostro, [Spicil. t. VI, p. Uo.]
facienduni esse decreveris, lotum nos facluros sine• HUGONI venerabili et excellentissimo abbaii Clu-
'dubjo Deo ubique promittimus. Feslina ergo, Paler' niacens<um, virtutum flonbus claro, fomiie dhinoi
cnarissime, nobis consulere, nec te poeniteat, quse- suffulto, atque cunelse dulcedinis melbfluo seniori,
sumus, etsi non pro flln hberalione, quk peccavi- quem suse dignitatis clarjficat gfadus.nec non cunclse
inus In eoslum et eoram le, saltempromeicenarii i nobihssimse tongi-egatiom apostolorum Pelri el Pau-
tui salute laborare. Pwterea conqueiimus pielati i li, ALDEPHOINSUS gratia Dei Hispaniarum rex, euih
tuse quod filius noster luteris suis mandat ubtque) omni devoticne mentis et corpons, stium snllaie
-regalia omma sponte nos reddidisse, quod noverit fascem, verasque chantatis custodiam, \ila3q11e_2tei~
sanclilas tua omnino verum non esse. nse gaudta, atque petpetuam piospenlalein et salu-
lem, nec non quidquid subhmius, ex inlimo corde,
X.
amplexibih dileclione, in Dommo Jesu Chnsld.
EJUSDEM. Quanta le, gloriosissimePaier, devoiiOne diligam,
Rogat Hugonem ul atbtier esse velil illum inlet et1 melius, ut deputo, ipse cognoscis, qnam aliquis do-
papam. clor in charta scnbeiepossit, Robertum, quem su-
[Spictl. t. II, p. 395.] per omnes monacbos leneo excelleiuiorem et cha-
HEMUCUS, Dei gralia Romanorum impeialorAu- uorem, vestrumque e\ intimo corde fidehssimum
gustus.flDGOM, venerabili Cluniacensi abbati, quid-. confraiiem, SGienlem qualuer tuus amof faclus est
quid licet peccator, tamen spintalis lilius, devoliuSl mrbi \elui ignis lota die el notle ardens in coide
et humihus suo desideranlissimo et dilectoPatn. meo, unde si omnia mihi dedisses quos in mundo
Etsi per farniliares monachos et fratres vestros; habere poles, puto inhil esse ad compaiationem
tribulitionis, et a sa_culo inauduoe hornbilis tradi- HhusTjoni, quod causa mei pafliculam lui gfegis,
lionis noslrssomnem ordinem vobls propfhs lutens, quem spintuali fovisti manii, in nostiis partibus
s;cut contigit, significarefitmandare disposuimus, nnsisti. Quapropter gratia Domini te illuminaiite,
tamen noluimus prselermittere quin per hos nuntios Qvego < servus servoium Del, omnino luse subjecius pie-
vestrse palernitatis sauciiiaiem, ut pubhcanus pec- tati,magis ac magis tuam deprecoi paiernualem, ut in
catorUra suorum refugium, et naufragans salutis bono quodcoepisli peiseveies, cjuateUus ahquos tuas
portum, desiderantissraia devotione deposeeremus. jjanctlssimse religionis domeslicos mittere digneris,
Jlogamus igitur, \enerande Pater, veslroe santtitaiis et ut illum nostrum et veslrum locum, qtjem luo
memorabilem probitatera, quatenus, audila eliniel- sanctissimo fonte incoepisti rigare, repleant tua
lecta nestrsemonstiuosse traditionisdeteslabili mise- dulcedine, dum in boc fraglh moveori
ria, ita eharitas Dei quse in vobis est accendatur pio Adhoc scito, sanclissimePater, censum (llS) quem
solo Deo ad defensionem exsecrabihs injunse nustra., pater meus 1II0 sanctissimo loco Clumacensi soluus
quod manifeste appareat sanclitatem veslroe pater- erat dare, ego, annuenle Deo, in thebus vitae mea_
iiilaiis solo divino respectu solbcitari pro inauduis dupbcabo, et seriem leslamenti coiiiposui tOiani
tribulationibus nostris. Nos enim coram Romano lestibus, ut quisque, qui hoc regimen post excessum
nuntio, de causa quse est inter nosef papam, con- vitse meoe accepturus erit quod teneo, quomodo hoc
silio rebgrosorum virorum voluimus pleiuteriigere, cen.um, qttod sanctis aposiohs Petro el Pauld, vo-
verum, quia disposueranl nos omnino de hac vita bis el sanclissimse vestrse congregaiioni iribuo. qua-
D
' lenus ipse similiterqui hocregnum habueril debito
perdeie, nullo modo voltieruntnos recipere. Ilerum
tamen quahtercunqae tiaclali simus, pommus uos persolvat illo sajiciis<*imoloco; sin aufem nolueiit.
iji consilio vestro Pttns noslri, ahoiunique lehgio- quomodo potestate Dei et precibus bealorum apO-
sorum virorum, quos ad lioc liabere vultis, Ita tit slolorum Peti 1 et Pauh ipso regno Careat. Idcirco,
salvo honore nostro loium papse faciam quod dis- egregie Pater, \estram deprecof fraternitatem, uC
posuerilis. De ea.te_-o oiationibus vestns me eom- hoc censum, quod vobis addidi, propter triticum
milto, venerande Paier, et per \os sanclse congre- Venundetur, et inde acquiratur, nt illa sanctissima
gationi vestrse proe»entari rogamus, et eorum ora- congregatio vifam suam sustentate valeat. Et qui-
tioni de\olisslme commendari. cunque hoc censum (quod domnus Robe>ius noster
amicus, \ester aulem animo el coipore familiaris,
nuhi die ac nocte addeie suasit) in aho loco mise-
Tit, nisi, sieut supradiclum est, et ut ipse propfio
Ore vobis dixeul, cum Juda traditore in Inferno
(145) De hoc censu agilur in -ViiaS. Hug , stipra. _

PATROL. CLIX. d0
95!- S HUGOMS ABBA CLUNlACENSiS. UQ
sustineat poanas, el a fronte suis careat luceinis. A Alrebalensis, simulque instinctu quorumdani prm
Quapropler, egiegie Pater, supphci de\olione cipum, quos ad hoc mecum disponendum alaeriori
tuam deposco clementiam, huic depreealioni mese quidem consiho con\oca\i, juxla pelilionem ipsitis
henigno sinu favens, quam a te petere ad pra>sens abbaiis atqtie voluniatem nuhi ccehius iuspiiatam,
cupio, vellem admodum, si gratia ti.i essei, dom- monastcuum Beati Berlini, omniaque ad ipsum
num Robertum omnino in nostris partibus adesse, pei tineniia, lam exterius quam inlenus, ei quidqttid
quem summum atque chaiissimum pro omnibus re- ad nos ac anlecessoi es noslros ex eodem haclenus
bus habeo, qua de causa \ellem eum mecum esse in allmebat^ Deo et sancto Pelio, vobis quoque, ac
vita et inmoile, quoniam llhussuffulcior (1&&.,ejus- succe5s>oubus\estns per conccssionem dicecesani
que dulcissiims verbis loveor. Nam seilis pro cei lo episcopi hbente** concedimus , et per prsesenlis
veslio usui esse omne ronsihum quod agitui erga pagii<se tiaditionem juie peipetuo donamus, atque
nic, ideoqueTil curam ntei habeatis rogo, ul nullius pro ledemptione animse mese, ac suecessorum nieo-
causa impedimenir dimillajis quin in nostns parli- rum, prosalute quoque domini mei Robetti comttis,
bus omnino eum -.inaiis habitare. de cujtis \oluiitate aique assensu supei lioc negollo,
De Romano autem oflicio quod lua j'ussione acce- si forte di\ ina pielas eum reduxenl, cei lissime suuni
^
pimus, scialis noslram lerram admodum desolUam locuni lllum secundum lenorem lilleraium domni
esseninde veslram deprecor paternitatem, quaienus papse perfecte vobis subjiciemus, Ua etiam ul abbae
facialis ul domnus papa nobis suum miltat caidma- a \obis ibidem ordinatus, si, secundum Regulam
leiu, videhcet domnum Giraldum, ul ea nua. sunt santli Benedicti, et sacras instituliones \eslrseClu-
emendanda emendel, et ea quee sunt corugeiida niacensis Ecclesise, non vKeru, liberam facullalem
eorrigat. Vale. remo\endi, alierumque substituendi liaheatis, pise-
XII. seitim cum non aluinde, nisi de Cluniaco, quem-
CLEMENTIE COMITISS_E FLANDRIjE. quam deinceps ibidem liceal prseesse. H__c aulem
Invitat illum ad reformandum monaslertum S. Ber- omnia coucessa et iiimiter collaudala sunt sub
ttni, quod Clumacensi omtuno subjtciendum pro- test)moirto episcoporum supramemoralorum, Joan-
mtttit. nis Tarvauensis, et Lamberfi Aireh. l"nsis, ac opli-
(MARTE\E,Thesaut. Anecd., 1.1, p. 309.) matum meoium, scilicet Roberti de Bethunia. rpsiT-rs
In noraine Patus, et Filti, et Spiritus sancli. abbatise advocati, atque Baldumi ejusdein villse
Domno HUGOMsanctse Cluniacensis Ecclesise ab- caslellani, nee non Baldrici maguse probitaiisuri.
bati, CLEMENTIA Flandrensium comitissa, bealam „ Ad vestram ergo prudenliam alque sanctiiatem spe-
ctim dextioe partis ovibus portionem. clal Jocum illum pro amore Dei ex vesiris religiosis
Quoniam de pielatis vestrse \iscenbus, Pater re- personis ac honeslis \irls quibus abundatis sic ordi-
verende, pluriniuin proesumo, idcirco pro religione nare, qualenus malilia inibi diutius jani inoliia pe-
in partibus nostns per \os conslrtienda, nunc scn- nilus evstiipeiur,alque in \ilamortnnque honestate
piis, nunc lnternuniiis, fiducialiier ad misencoi diara ibidem conversantium nomen Doniini per omnia afe
\esirain recurro. Nullum enim opus giatius Crea- omnibus glouficetiii. Amen,
tori nostro foi e exlstimo quam ut hic operam de- XIII.
mus, quatenus Iocus, qui liue usque plane erat ec- ROTGERII COMITIS TUXENSIS.
clesia lnahgiianiium, ex snperni respectus immula- Concedti Hugoni locutn Sanclt Salurnint Ftedela»
tione fial glonosa habitalio Deo seruentium et "ensis monaslicis insliiutts injoimandum.
regulartter ac pie insnnul viventium. Et quoniam (MARTENE, tbtd., col.'311.)
sancla prudentia vestia mibi scnpsit, ut, juxia cu- Domno HLGOMabbatt Chiniacensi, ROTGERII.S
jusdam supenus diclum, plus rerum exilus quam comes de Foys, el u\or ejus AMICA,el onmino
iniiium altenderem, vosque discordias proeerum, ser\i pro posse sui a Sahatore suo, salutem et
ac ipsius loci frattum vereii, ad id pumum audaei- n opem.
tfer lespondeo quod in hoc nteo pioposito, omnino Noltim est nobis, Patei et magister animarumque
Jlrma, imo coiistantissima, Deo lesle, peiseverabo, pistoi, teste humano genere passira quoiidie obeunleF
j_ec pro dissensionepiocerum qtue nulla ent, cuin non nos semper eorporaliter \i\ere posse. Ideo con-
iriaxime cordi sil onimbus, nec pro conlroversus silio inilo inter nos ad remedium et nostrarum sa-
seu conlradictionibus fialrutn, quas omnimodis ad lutem animarum, remi_sionemque quse eghnus pee-
nihilum redigemus, a tam sancto opere, tamque pia catorum, ex l.screditate, quaminpra.senliarum
intentione, quoad vixero, unquam declinabo. Ego possidere \idernur, transiloria, dare \obis parlerr.
igitur Clementia, gratia Dei Flandrensis comilissa, jam disposuimus, ut perpeluam mercamur cum Do-
eadera poteslate ac stabihtate qtia dominus meus, mino mercedem,qua postcorporum fineranoslroium
di<madhuc in lerra sua esset, qua_cunquejuns mei in coelesli feliciter \ivamus requie. Quod quoque
i.uiit oidinans atque disponens, consiho episcoporum veslu Ordinis meiilis el prccibus credimus acquirere
jjicorum, Joannis videlicet Morinensis, et Lamberu supeiabundanter quam pelimus Cbnsti roisoncoi!-
\146} Deest verbum ahquod.

ftu EPISTOL/E DIVERSORIM. 5«
dise aflluentia desnper nobis pielapsura, cui in nobis A _ Inler spem melumque positi, dum hanc iabilem
vos riducialiter cum prsedicta donalione coramitte- \iiam agtmus, auxiho Dei, consultuque suorum fide-
mus. Yerbi gratia Don)ino DeoOeatori ac Redem- lium de salule animse ahquid pio posse disponera
ptori noslro Jesu Chrislo, gen>tricique ipsius sanctse \olumus,quaienus in fuluio reniissionem dehctorum
Yirgini Marisecl aposlolis sanctis Cluniacensis coe- et vilaro perpetuam perdpere merearaur. Est nobis
nobii Petro et Paulo, nec non tlbi, flugo, sancte in prsedio proprio in \illa, quse vulgo dicitur Ma-
m
uvenli, famosissimo per orbera Gluniacensi abbati, gnus Yicus, oapeF.aquoedam bonoie Chiisii mar-
ego R. et conj'ux meapro acquisitione vitse seiernse tyris Glirislophori conslructa, quam procurat qui-
concedimus, cumomnibus ad se perlinentibus, cum dam nionachus,YValtenus dicuis, asserens se vestrse
assensu et ultroneo consensu comitis Tolosani, lo- subjeclionis esse per omnia. Imbi, Deo coojjerante,
cum Sancti Antonini, qui vulgo vocatur Fiedeteiz, per meriia pra.dicti martyns pluruna hunl nnracula.
quatemis ibi monastici habitus, le stainenle. legu- Jam ibi contradidimus tantum araturoe lena., quan-
laris inseratur ordo, ad proveclum profeclumque luni polest oclo bobus ad arandum sufficeie. Dedi
nostrarum omniumque fidelium animaium. huic ectlesioe unam sahnam sedem, el unam palel-
XIV. lam; uxorque mea unam palellamperpeluo juie, et
WIG0MSCOMITIS. JJ dabimus adhuCj noslnque successores. Non pai um
Honoiemde Vtsilia ipsi concessum fuisse scubil,ro- vobis videalur, damus ecclesise Cluniacensi aimua-
gatque pto advetsarus tndulgenltam. lim, festo sancti Andrese, carratam salis, et, si Deus
(MARTE_..,lMi/i) rem lnuliiphcavent, eraendabimus et nos vobis iu
Seniori suo dilectissimo domino HUGONI, Clunia- donis. Oramus sanctitalem vestiain ul
pij_fatum
tensi videhcet abbali sanctissimo, domitiorunique locum \elitis in cura veslia et subj'eclione pro Dei
meorum fralrum Cluniacensium sanctissimo coiiven.! amoie suscipere, ut per vos nomen Dommi laudelur
lui, egoYViGO,Utdicitur, comes, fidelia famulamina. ubique. Jam enim iu prajfato loco monacliiha habi-
Sanctilatem vestram scire \olo qula honor~tie tacula honeste sunt Intoepta, quoepeificienlur, Deo
Yisilia, qui vobis a proedecessoribusmeis j'amdttdum annuenle, inslanti cura. Milliinus luieras noslra
fuerat datus," nunc a me, cum consiho procerttm
paitebeatitudini vesirse,junolificetisnobis quidsupei*
itteorum prudenliorumque canonicorum Gratiano- hoc veluis faceie. Nolumus enim usque paciiouem
polilanorum, assensu scilicet Roslagni, YVigonis, ex hac re facere, donec rescieiimus si nos velitis in
qui raullum pro vobis in boc -negolio laboraverunt, hacpelitioneexaudire.Hoc sciat pietas vestia, quo-
mullaque ab adversariis vestris adversa perpessi niam, si vobis placuerit suscipere, nulltim jus, seu
sunt, nec nou et aliorum. videlicet Adonis, Acaidi C advocationem, nec ego, nec
et Adalbeiti, qui hoc donum constantef laudaverunt, posteritas nostra, volu-
mus si noluerilis, consilium quse-
in pisesenlia quoque Iratruin vestrorum de domina remusrelinere.Alioquin,
in aliis Iocis, sed libenlius apud vos conver-
Vobis perfeclius estdedilus, monacbisquippe \estiis ' sio essel nobis. Yalete
ibi positis, adversani vestri, qui fraudulenter pise- semper.
fatum honorem sibi rapueranf, inde expulsi sunf. XVI.
Quamobrem pielatem veslram votis orambus exoio, AMELIIABBATIS ACRILIACENSIS.
ut palris mei adversum vos offensam absohere cu- < Commiltit et cellam Cariacum refot mandum.
relis, ejusque memonam,sicut sibi esse necessarium (MABTENE, ibid., col. 313.)
seilis, etvosliabere dignemini, et monasteiiis \e- Sunimse felicitalis, ac lolius prudenlise fulgore
alris, quemadmodum de vestris monachis, haben- clarissimo, quin etiam venerabilis d.sciplinse sludiis
dam percipialis. Pro me autem vos Dominum de- erudilissimo, domno videlicet Hut-ONijure j'uris ab-
precaii admodum exposco, qnatenus de sublimitalis bali Cluniacensium, utinam suorum nnnimus niona-
honore mihi commisso sibi piacere merear. Illi \ero cliorum AMELIUS, licet indignus, abbas Aureliacen-
diio milites fralres Arnaldus et Wtgo, sub cjuoium sium, munus a_lernitalis optimttm ac divinum pt__-
potestate prsediclus honor liabetur, qui \obis olim DSidium!
rfe eo resistere videbanlur, nunc autera plenius im- Cum videamus, Paler chaiissime, tolius orbis,
Ipendunt, et se impensuros monachis de vestrisi suse redintegrationis gralia, ccenobia consurgere, de
'ibidem commoraturis pollicenlur, nilulominus ut noslii quondam sanctilate faraosi contrllione con-
ipsis culpam dimitlere, et de patns et malris eorum querimur qtlara maxtme. Cseterum cum ad plenum,
rfleminisse deêatis. Yalete. quod roajus est, nostrum coenobiumreparare nequl-
XV. nius, saltem quamdam ex nOstris ce.lulam, quaf
WIDBICI DA-xOBRIENSIS.* Canacus dicitur, tuse dilioni comraittimus, eo leuore
'OjferlillicellamS. Christophori de Magno-Vho. scilicet ut jara prsediclsecellulse fialres ex tuis regu-
(MiRTENE,tbid., col. 312.) lares adhibeas, qui ibi hactenus fralribus enormiter
Venerabili abbati, ac tolius religionis decOre viventibusstudia diseiplinse regularis exhibeant, ac
adornalo Patri HLGONI Cluniacensi, senior 'WIDRICUS ordinem bene viveiidi attentius expedianl, qualenus
Danobriensis, et GEPAconjus ejus, atque ipsorum tua graiia ibi fratrum degenfium aoimse post hujuS
duo filii.BAEDUiMis etRAiNBALDus.êvotumfamula- vitse lerrainum (uturaa, statim prospera mereanifif
jmcii altpie asternsefelicltatis munuf. accipere. Quod siquidem tu times, ul aui ego, au.
&3 S. HUGONISABBATISCLUNIAC. &£*
qullibet de prsesentibus, ac de fului IS nosii i coeno- A vltute et ditione iirmunem, cum omnibus omnino
biorum iralribus de lua disciplina (quod quitiem ad eam j'uste periineiuibus, id esf, lerris cullis et
absill) quandoque aliquid defraudafe tenlaveiiiit, incultis, piatis, silvis, aquis aquarumqne excursi
tuo lolum per quod ab illa pr__sumplione resipi- bus circUmquaque dej'ure ipsius pofestafis existen-
scant, committimus examiui. Quod si facere renue- tibus; seivisquoque et ancilhs, capitecensis, ve*
r.nt, sicut tu lemel decrevisti... ac si sancimus aliler se haljeiilihus, csetensqne redduibus cunctis,
perenniter, quo jam proedicl-geillius cellse fratres, atque consueiudimbus j'ustis et aclionitms, nullof
iut priores aliqui, Roraanum adeant pontiftcem, ut prorsus ad iios respectu consuetudineve relenia,!|
quodperle successoremque tuum ehanlative emen- aut debita seivilufis ahqua pensione sive exactione,
dare voluerint, licet in\ili, suo judicio emendare modo quolibet exhibenda, quatenus universa, tam a
Jion desinant. Yale. Yale. nobis quam a ministerjalibtis et servientibus nostris
XVII. in tola illa possessione, cujushbet oppressionis aut
THEOBALDl COMITIS CAMPANI.E. inquieludinis occasio modis omnibus jjmputetur;
Vffert Theobaldus comes filitun ut aquis sahitaribus Deo aulem inibi miluantes cum omni pace et tfan-
B. Hugo ablual. quilluate hbera Domini servitute fruanlur. Quibus
(Spictl. t. VI, 449.) liisnper au\iliarem manum nostram ubjcunque et
Tn nomihe santfse et individuse Trinilalis, et san- adversus quoseuiique indigerint, vel ralio postula-
clortim apostolorum Pelri et Pauli, HCGONI veneia- verit, lam prsesentissime quam humanissime sem-
bili abbati> et-Cluniaco monasterio atque Cosselensi, per promillimus affuturam.
domnoqbe GozEcnmo re\erendissimo ejus loti prse- XVIII.
posifo, eoiumque successoubus, TETBALOCS Dei
RAYMUNDl GALLOECI_E ET HENRICI PORTUGALLI.E
£r_.tia Fraucorum comes, el u\or ejus ADELAIDIS, COMITUM.
cum filiis suis in peipeluum. Millunt exemplat fmderis amicitim inler se initm, et
Quolies omntpotenti Deo bonorum omnium largi- paclotum de patitenda succesîonesoceri sui Al-
Iffri qusedam, hcet pauca, laudis suse usibus profu- -
plionst Caslellmjac Legionts regts.
tura conferimus, sua sibi reddiraus, non nosira lai- (Spictl. t JJI, p. 1*_2.)
£imur, quatenus hsec agenles simus non de nostris Domino alque i everentissirao Cltiniacensi abbati
•munenbus elati, sed acceptis a Deo nmneribus noU HUGOM, oroniquelieaii Petri congregationi, RAIMUNDC--
ingrati; mhil quidem magis ingrattim est, et a Chri- comes ejusque fihus, et HENRICUS comes ejus fami«
stiana pieiaie consial penitus alienum quam ei non liaris, cum dilectioue salutetn in Chrislo.
saliem in miniinis piopaile aliqua minislraie, a quo G Soatis, chanssime Pater, quodpostquam vestrnm
non solum prsesenlibus leniporaliuin reium corpoie vidimus legaium, pro Dei oinnipoieniis atque beatl
sumus effecli sublimes, verum futurorum bonorum Petri aposioh umore \es_roeque dignilatis reverea»
per ipsius largissimam niisericordiara in seternum tia, quod nob)S mandasiis in manu domni Dalmatii
optamus fien bseredes. Geret fecimus.
Scienles ergo quia fiduciamagna esl apud Deum In nomine Palns et Ftlti el Spinlus sancli. JPjgnus
cleemosyna facientibus eam, eo inspiranle et do- integrse dileciionis, tjuo conjuncti sunt in amore
nanle, amicos nobis in prsesenti facere cogitamus, Raimundus comes, comesque Henricus, ethocjura-
a quibus post hanc vitam nn seterna labernacula mento.
retipi mereamur. Quapropter ego Tetbaldus, el u\or Ego quidem Henricus absque uila divortii falsilate
mea Adelaidis, baiiclualis et religionis, quse penes libi eomiii Raymundo membrorum tuorum sanita-
sanclum vestruin collegium nostris lemporibus di tem, luj_que vttoe integram dileciiojiem, tuiqtte
vina gralia largiente polior celebiiorque habetur, earteus invi.am nubi oecuisionem juro. Juro eiiam
fide et devolione permoti, imo Dei inspiratione com- quod, post obitum regis Hdephoiisi, tibi omnl modo
moniti, Odonem filium nostium sacise regeneratio Q conti a omnem hoininem atque muherem hanc totam
nis myslerus innovandum a vestra paternitale de- lerram regis Ildephonsi defendere fldeliier ut do-
slinavimus, rati, superna dispensante clemenlia, sihi mino singulari afque acquiieie prseparatus occut-
non inane fulurum rebgiosioies quam difiores In ram. Juro eliam si thesaurum Toleli pritts le ha-
Cbristo babuisse paientes, ad cujus gratise et dehuero, duas parles tibi dabo, el terliam mibi reti-
Tensionis noslra. propensiorem effectum, efficacio- nebo. Amen.
remque profectum, noslrorum eliam redemptionem Et ego comes Raymundus libi comiti Henrico luo-_
peccatorum, in servitium «l gloriam Domini noslri ruln membrorum Banilatem, tuseque vifse iniegram
Jesu Ghristi, sanctorumque apostolorum Petri et dileclionem, tuique fiarcens invilam mibi occursio-
Pauli, saricise piUermtati vestr.e, et monaslerio nem juro. Juro etiannpiod, post morlem regisllde-
Cluniaco, volo ac tiadiiione solemni perpetuahter pbonsi, me tibi daturum loletum lerramque tolam
eoneedimus et donamus quamdam in nostro allodio sul)jacentem ei, totamque lerram, quam obtines
vrSam, qure Cossiacus dicilur, cum ipso allodio, eo modo a me concessam, babeas tah paclo ut sis.
per omnia quo nos eam liaclenus jure et polesiate inde meus homo, et de me eam liabeas domino, el
tenuJBJus. ab omni scilicet aliquorum iiomiimm ser- poslquam illas tlbi dedero, dimitlas milti onjnes
' «4*-
S4S STAIUTA.
terras de Leon et de Caslella; el sl allquis mihi vel A Si ego comes Raymundus non possum tlbl comlti
t)bi -obsisfere volueut, et injuriam nobis fecerit, Henrico dare Toletum ut promisi, dabo libi Gallae-
guerram simul in cum vel unusquisque per se inea- ciam, tali paclo ul tu adjmes mihi acquirere totam,
mus, usquequo lerFam illam mibi vel libi Ttacifice leriam de Leon et de Caslella; et postquam inde
dmiillat, fit postea libi eam prsebeam. Juro etiam si dominus pacilice fuero, dabo tibi Gallspciam, ut
thesaurum Toleti prius te habuero, lei liam partera . postquam eam tibi dedero, dinnllas mihi terras de
libi dabo, et duas lemane-iles mihi servabo. Leon et de Caslella. Igitur, Deo jubenle, sic quo-
Fiduciam qttam coinej Ratjmundus jecit tn manum que saucla Dei Ecclesia piis oralionibus inlervemat.
domini Dalmatii Getet: Amen.
STATUTA SANCTI HUGONIS

ABBATJS CLUNIACENSIS
Pro Alphonso rege Hispaniarum, tanquam insigni benefactore.
Omnibus fralribus ac filjis nostris in Cluniacjjnsi B] ut prsebendam quotidianam habeat in refecforio a<i
coenobio Domino in. fide recla servientibus , tam majorem mensam, quasi ss nobiscum epulalurus
pia-senlibus quam futuus, frajcr Hueo abbas, sederet, quse uni pauperum Cliristl semper tribua-
cueleslis regui prseiula et seternae felicilaliS/gaudia. tur pro salute animoe ejus, lam in vita quam in
*Gon\enil, dilectissimi, ul sicut nos Patrum no- morte.
Blrorum praecedentlum insiituta, eisi non ad ple-- Huic quoque mensurae bonoe, confertse, simul et
niiiu, tamen, protti possumus, Jjdeliler observannjs, coagitatse supereflluentiam addere cupientes, dedi-
ila etiam -el \os ea quse pro communi ulilitate fieri mus ei in ecclesia beatorum apostolorum Pelri et
decernimus, et de\ole suscipiali», et saluhriier ton- Pauli nova, quam ip_e de propiis facultaiibus coit-
seneiis, quateuus et vobis merilum obedieniise, el struxisse videtur, uniim allare de pra.Gipuis, quo
illi. pro quibus lalia prsecipiuntur, proemiuin sem- scilicet divina mysteria ibidem celebrata saluti ejus
piternse' salulis accrescat. valeant suffragari. Cum vero htijus lemporalis \itoa
Noium itaque sit fralernitati veslra>, prsecepisse cursum debito fine compleverit, exceptis officiis,
nos de domno Alpbonso Hispaniaj-um rege, nostio niissis, alque eleemosynis, quse pro illo agenda
fideli amico, q_ul lanla ac taha bona nobis fecit, et sunl, uno anno in supradiclo allari missa speeiaii--
adhtic indesinenter facit, ut neminem regum \el Q f ler quotidie pro Ulo canalur. Anni\eisaria vero dies
p incipum si\e priscis seu modernis temporibus, ei ipsius ila per omnia agalur ,sicut pro doninoHen-.
comparare possimus, quod scilicet in oninibus bonis rico imperaiore Auguslo; ad vesperas scihcetr ad
qtise Domino largiente in nostro loco, \el in alus officium, et ad missam omnia signa langanlur,
no_lro jun subditis acta fueiint, specialem liabeat trattus in cappis canalur, eadem missa ad cjus
participaiionem tam in vita quam post mortem. altare decanteiur, duodecim pauperes reficiantur,
Prselerea dedimus el in viia sua uinim psalraum, septem -diebus juslitia delur, excepta quolidiana,
id est, Exaudtat te Dominus, ad lioram tertiam sine prsebenda, quse in majori missa semper ponilur„
inlermissione canendum, et ad majorem missam abnndans refectio a custode ecclesiae fratribus prse^
nnam collectam, id est, Quwstimus, omnipotens paretur. In lus autem omnibus quse de illo velpro
Deus, simili modo, quandiu yixerit. Decrevimus illo agi decrevimus, in his, inquam, omnibus fit
qttoque ut in die CcenoeDomini Iriginta pauperes Teginam ejus conjugem devolissimam fieri volumus
pro eo millantttr ad mandalum. Et in die sanclo parlitipero. Insuper duodecim pauperes ei in Coena
Pascha. ceniura nihilominus pauperes a camerario Domini concessimus, et _nanniversarium ejus. sicut
v'
pro eo reficianlur. El super bsec omnia staluimus, imperatricis Agnetis agi censuimijs._.
STATUTA EJUSDEM.
Recipit Lambertum abbatem S. Bertini veluti proprium Gluniaci monachum.
HCGO,divina gralia Cluniacensis coenobii a1>bas, quam fulurjs, post sanclae conversationi. insigula»
jruncus ffairjbus ac filiis nostris, tam prsesentibus beala* vjtx gaudia»
••W? S. IIUGONIS ABBATIS CLUNIAC. 94S
Koverit charitas "veslra, 'dilectissimi filii, quod A repelere abbaiiam, ea sciiicet intentione ut in nostra
domnus Lambertus abbas S. Bertini veniens anie obedientia, quandiu vixerit, devole permaneat, et
prasenliam humililatis nostrse, inter alia .magnse ut monachus noster ac professus ab omni congre-
£use devolionis munera, quod etiam commissam sibi gatione ametur et excolalur. Cum \ero explelo hujus
abbatiam non dubitavil relinquere, nobisque ad viloe curriculo debilum cunclis morlalibus essolve-
flrdinandam offerre, noster quoqtie monaclms ac ri' hnem, li icenanus in hoc loco pro illo celebre-
professus existe*e. Cum ad ea quse de\ole po» ula- tur, ej'usque anniversaria dies annualim celebruer
bat nostrsejyoluntalis assensum nullo pacio cerneret agatur.
iiiclinari, rogalus a noljis propriam compulsus est
Sill^GTI HU®®_fl3TI§ .
EXHORTATIO
Ad sanctimoniales apud Marciniacum peo serYientes.
(Bibliotheca Cluniac, p. -491.)
Dulcjssimis filialms sororibusque amanlissimis B esse securse, sed die nocluque siispeclfc, et de anfe
sseculi pompa exutis, et Marciniaci ad honorem et marum \cstrarum salule sollicile pioeparale thala-
laudem sanctse et indhiduse Trinilaiis sub patrocinio mos cordium vestrorum ad aroplexus sponsi \eslri,
B. Marise semper Virginis, el sanclorum aposiolorum illius scihcet magni regis, cui fidem promisislis^
Petri et Pauli congregatis, fraler HtJGOabbas Clu- procurantes atrenlius ne quid in vobis reperiat
niacensis, salutem, graliam et lenedictionem et quod suse displiceat majeslali. Cogilate itaque quid
nunc et in perpetuum. fecislis, recogitate quid vo\isiis; et, si aliquam ve-
Non laleat, o fibse, prsecordialem charilatem veslrum propiia remoidel conscienlia iu ahquo exces-
slram, quia ex quo illum locum divlna prseeunte et sisse, cogifando videhcel, loquendo, operando, seu
cooperante clementia funda\imus, e\idenlissime fortassis indebite dando aut accipiendo, vel abud
Dei omnipolentis propiiiationem piumque respe- professioni veslroe conlraiiuni agendo, redeat a§
ctura ibi adesse sensiraus et expei li sumus, qui sua cor, recuirat ad fontem, suoque priori vice nostra
gratia locum ipsum et spirilualibus promovil mcre- rem humililer manifesiet, et veraciler confiteatur,
jnenlis, et lemporahbus beneficiis aliquanlisper am- sicque, quantum humana permittit fragilitas, cum
pliavil. Cum enim primiius Deo, sicul ciedimus, Dei adjutono de cseieio ab hujusmodi caveat. Quid-
^
prdinante, paucas inibi posuissemus sorores, et illse quid ergo boni, quidquid charitatis, liumihlatis,
charitalis ac leligionis fervoie vitiorumque moiti- palientia., obedientise, sanclos coinpunclionis, et
iicatione pollere coepissenl, benignus animarum confessionis veras, vel etiaru corporalis exerciiii, seu
Crealor et amalor ahas paulatim atque abas unde- anle Dei solius oculos, si\e ad nos hnicem egerilis,
cunque ibi aggiegaie, unumque ovile speciosum et lotum vobis ex parte Dei injungimus in remissio-
quasi quoddam candidarum columbarum agmen nem peccatorum veslrorum. El nunc quia \estra
inslaurare dignatus esl. Quarum nonnullas jam sancla poscil devolio ul, quoniam et selatis gra\i-
de tenlalionibus luijus sseculi glorioso fine eduxit, tate, et infirmitatis imbecillilale impedienle corpo-
et ad bealse remuneraiionis gaudia feliciler, ut ralem pra.sentiam noslram jam vos visuras non
speramus, evexil. Nonnullas veio, vos scilicet, quse speiatis, tradamus vobis aliquod memoriale, in quo
uonc supeiesiis, radhuc miseralus exspectat, donec et veslram consolalionem, et nostrse memorise ha-
suse complaceal dignationi, ul ab liujus exsilii m s> beatis repioeseiilalionem, veslrum approbanles de-
rabili serumna propilius vos enpial, et ad lllarum sideiium, per praesentera epislolam quod oplalis
felix perducat consorlium. Ad vos igilur, o filise, hic implemus, volenles nt penes \os reservclur,, \o-
speciahter nosler sermo dtrigitur, per quera \estram rj bisque in quinquepisecipuis fesli\italibus in capilulo
palerno -affeclu unanimilatem comenimus, obse- reciielur. Supplex crgo et corde proslralus Domi-
cranles in Domino, et propter Dominum, ut illuc num omnipotenlem, Palrem et Fihum el Spiritum
suspirelis, illuc lolam animi intenlionem tiansfe- S. invoco, nt mentis et precibus beatse Maiise sem-
i afis, quiJquid in sseculo cernilur, tanquam nilnlum per "Virgiuis, et SS. aposlolorum Petri et Piiuli, el
et inane, et quasi nebulam pertranseuntera repu- S. Benidicfi, ommumque SS. vos benedicat, et ab
tale. Et quia neque diem neque boram, qua ad ve- omnibus peccatis qusecunque in anima et corpore
ftram vocaaonera Dominus veniat, noslis, nolile commisistis absolvat. iosa.icla confirmelproposito,
849 COMMONITORIUM. 9*0
etadbealum finem deducat, ubi recipiatis de manu A tionem \obis largiri dignetur. Amenr Omnes etiam*
ipsius quod octilus non vidit, nec auus audivit, qtiiVOSsecundumDominum d.lcverint, eladju\cijnl-,
nec in cor homin<s ascendu, quse prsepa)a\il Deus \ehlia--qiie sustcnlaveunt leiieiitudinem, adjmet
diligentibus se. Sed et boc ejusdem Dei petimus ip e, etstta giaua dignos efficial. Amen. Jatn imnc,_.
cl»meniiam ut quoties haec vobis leatabuur epi- qu__so, o fiiise, mementole mei peccatons, el hic, et
slola plenissimain benedictionis graliam, et absolu- anle Dominum Amen.
COMMOJNITORIUM
Ad successores suos pro sanctimonialibus Marciniacensibus.
(Ibid.)
B utprsemisstim est, viri peccatores fuiranl consecut?,

Quandiu misericordia Christi annuerit, ut ejus
obsequium, religio el disciplina regularis in confes- femina* quoque peccalrices ipso auctore per opera
sione SS. sit apostolornm, el in monasterio Clu- Hiedioenlaiis nostrse consequerenlur, illisque spe-
maco, ad omnes qni ejusdem loci reclores ctguber- Cialiter delegavimus loeuni lllum JMarciniacurn, qtiem
iiiloresesse meiuerint, scriptum est hoc commoui- in hono.e sancioe et individuse Tnnilalis fundanies
torium domni Ilugoms abbalis, quod ipse quidem aedificavimus, non de nostris sumptibus, nec tle no-
exlrema stia omnino suspicatus, ita fieii fratrum stris faculialibusquiGhrisli paupei*esniiiil propnum
coiiautlante suffiagio decrevil el instituit. liabuimus, sed de hoc tanium quod ijtsius largiludo
0 domini, o P.ttres, quos Dominus ille coelestis» dignata esl impeiliii. Et nunc qnia in hoc mundo
et coelestis Pater elegit et promo\it ut gregem suum oa est omnitim \icissiludout quitlam homintim sinl
pascere debeatis, misericordiler quoeso, el diligenter nascentes, quidam vivenles, quidam in sepulcris,
audite quod in istis litteris commendatur noluise et sectindum qtiod sacia Scnptura loquilur, dormientes.
niemorise veslras, ut m memoria selerna cum juslis Ego vero quantum videtur, nativilaiis et viise tem^
nieieamini, et in illo die ab auditione mala non poia jam peregi, el ad ultimam soriem tleveni, ad
timere. Qtiamvis enim non mediocnter peccalor lllam, inqviam, sorlem, quam nullus moitalium
^
fuerim, et indignus ul \el solumparvitalis raese vo- qtiantunilibel sil santis, quaniumhbet sit potens,
cabulum in audientia \estra leeitetur, tamen de evadere potest. Et tie csetero si quse Chrisli paupe-
opinione pieiatis vestrse prsesumpsi, ul auderem res ibidem de qua agilur fuerunt congiegalse, quid-
mandare vobis et scribere, quod et vobis Deo \o- q<ud eis eveneiU, qitoecunqiie necessitas temporalis
lente non eiit inulile, si ipse dederil ut loqnela fau- eis mcubiieiil, non esspecfant, ut sibi jam veniat
mililaiis mese brevis el modica dignaiionem \estram solatmm \isiiationis nostise, \el hberlatis. Quantum
inereatur. Igitur quanquani, ut pisemissum esl, m- in me esse potuit, paierua sollicitudo, et benevo-
dignus ftierim, etnon almd quam omnem exlremi- - lertlia pateina eis non defuit. Nunc autem, juxfa
tatem meruerim, lamcn Deus aut \olnit, aut per- iljud propheia. Jeiemise : Pnpilloe faclse sunt absque
n.isit ut noinen et officinm piselati essel super patre, nisi vobib, doniini mei, qnos hic appello,
liominem luij.isinodi. _5l ille qui in hunc mtindum Deus inspiravenl pro ipsins amore, vicaiii esse di-
\enit magis pio peccaloubus quam pro juslis, modo gne.nini patns et procuratons amjssi. Ergo qui-
quoque i-iirificavil nisericordiam suam,ul in diebns cunque eslis, qui nomine el officio rnihi sueceditis,
nostns peccatores sui, stuque pcanuenles de lantis vesl>__misericoidia. vicem nostram commendo, ve-
et lam dnersis regionibus ad coenobium SS. apo- p strse miserjcordiaepio \ice noslra supplico, ut de
siolmum confluerent, ipsaque Eeclesia apo.toheo prsefafo loco quod ego pro posse nostro faceiem si
nomini el honori in Chnsio dicata crescendo pio- superessem, \os modo faciatis, qui facere polestis.
cessisset, et fratium nailiuudine, et reium tempo- Placeat, quseso, bealitudini veslrse, ut quod Chi islus
lahumcompendiis. Sed si, ut dieluni est, peccatoies \oluit per peccatorem suum aliquo modo planlari,
non soluin apud nos, sed etiam in aliis locis inve- per successionem veslram debeat ligari, nt Deus
Eiuni quo ad salvandas animas suas confugere quoque incremenlum tribuat, et vobis valeat ad
pDliierunl, infirmior sexus, ersi <jua femina vila i*ecompensationem salutis seternse. Piimo sit ea
sjecuiari abienuntiata Deo serwre voluit, non sibi causaprincipahs.quamet ipse Dominusin Eva-ngelio
opporlunum locum ad hoc. facile inveniunt. Vjsum prseeipue commendat de regno Dei et justilia ej'us,
esl nobis Beo non displicere, imo ejus \oluntati ut qtioe ultro jugum Cbrisii susceperpnt, earum
obeJire, si opportunilatem sibi ser\iendi, quam, quoque \ita sit rebgiosa, sit ordinata, et nnnquara
&jl S. HUGOSIS ABBATIS CLUNIAC m
absque ea disciplina, quse non solum feminis, sed A Ectlesise nostrse, et cum vofo et consensu omnium
filiam viris multum est necesSaria. Et locus ea sem- fratrum nostrorum, et in Chiislo coninnluonum.
per permaneat condilione qua nos cum inchoavi- Jesu bone, Jesu clementissime, qui Manam illam
iiiDS, el tenuimus, ut in ipso nunquam ad habitum peccatncem post sordes et inqtiinamenia corporis]
santtitalis pnenlis selas recipialur, nec aha quam ilabonorasti.ita glonficasti, utin resurreclione tua
in qua possit probaii spintus si ex Deo sil, et si non ipsa apostolorum aposlola esse mereretur, et prima
ullra, lamen omnino, vel usque ad xx aiinum j'am testis flen resuirectioms luse, tu largire, tu annue,
per\enenl. Quod si qua estsetalis lascivioiis, ethoc ut cum eadem Mana in illo die"partem et soeietatfim
ad ceitum fueiit comperlum, ne huic feminarum habeat, quicunque istis peccatncibus luisque spon-
collegio debeal coadunari, ex paile Dei omn.po.en- taneis paupenbus solatium et adjutoiium in tuo
tis, ex parte bealissima., et intemeiaise Yirginis et nomine prserogabit. Et si quis fiis conlrarius aliquo
Dei genilncis Marise, et ex parteSS. apostoloium modo exstitefit, ei ne in iranquilhlate tibi senire
Peln et Pauli, contradicimus, inlerdicimus, ei ana- possint impedieiif, si non resipiscens satisfactione
theinaiizamus. Et hoc deeretum et prxeceptum, ut digna correxerit, te ultorem, te vindicem experialur
eo majorem eestimationem et stabihlatem oblineat, in hoc sseculo, et in fuluro.
ponfirmamus, corroboramjis tum aucloritale loiius B
IMPRECATIO B. HUGONIS ABBATIS
€harissimis amantissimisque ftatribus, el filiis \qlde limendas ego cognoscens, emendare sicutdi-,
_i tabusque prsesentibus et absentibus, fraier HUGO gnum esset neglexi; quidam autem praecipiliis
peccator abbas, in Domino Jesu sempiternum gau- obruti, nonnulh eliam aquis sive ignibus suffbcati.
diuiii. aut quamplunbus altts periculis suljito intercepti,
Dilectissimi iilii et amici mei, tam prsesentes de hac misera exierunt \ila. Et quia lam islos quam
quam futuii, veslrse innotescere chaiilati dignum eliam caeleios adhuc superstites, aut jam defunctos,
duximus, quod benignus Deus, qui vocat quse non non sicui debuissem correxi, eosqtte jn plurimis
sunt tanquam ea quse sunl, me quemdam peccato- renussius habui, "admonendum tinjeo ne lpsis ad
rem, reum, niultisque lubricitalibus obhgatum in seternum prsemium fiat lmpedimenlum, niiliiqtie
juventule mea, quam prave expendebam, sola sua forlassis ad aetemara glorjam repuletur adversum.
miseiicordia dignatus fuit sseculari veste exuere, In quibus omiubus Deus nobis propilius ac miseri-
sanclseque religionis habitu induere, alque intra cors adesse dignetur, vosque pro animsemeae reme-
liujus loei gregem aggregare, ubi tunc palres ac dio depiecaturos pius exaudiat,et tam vobis quam
fralresnostri meipsum, hcet indignum, hcet irieli- omnibus Chnstianis mei memoriam agentibus, in
g ose alque lascive viveniem, lieel eliam salis recla- 1C magni judicii die indeficientis mercedis recompen-
mantem, hulc ovih, Deo ita disponenie, opiliouem sei prasmium. In hac equidem tam gra\i obedienlias
elegeiunt, hancque landem gra\issirnam sarcinam jam sexaginia annorum cuisum et ahquid amplius,
collo meo imposueiunt. Verumtamen, sicut in prse- vestns , ut ciedo, suffultus orationibus, uleunque
senliaium videlur. omnipotens Deus non nostris exple\i. Quod si iorteahquoiies corporis infirmitale,
meiitis, sed sua immensa clemenlia, istum satis she alio quolibet labora\iineommodo, vestrasniihi
ciicumquaque ampliavil locum, et tam fratribus non defueiunt oiationes, veslrseque ad Deum peti-
Quam possessionibus dilavit. Nec solum in hac no- liones. Yesliam demque erga nie bonam, et devo-
stra legione verura etiam in Italia, in Lotharingia, tam chaiiiaiem, \eramque obedienliam, meus enar-
in Angha, Nonnannia, Francia, Aquiiania, Gua- raie seimo non sufficil. Quapropter, prout Deus
sconia, Provincia atque Hispama ipsum dilalavil. adminisiia\eiii, vos dihgeie sludui, vos modeste
Unde, filii charissimi, quanlo major Iocoium fra- tractavi,\os sicut cbaios amplexus sum fihos. In
tiumque habelur numeius, lanlo mihi peccalori qua videlieel liidulgenlia si quid peecavi, lgnoscat
proeorum excessibusgravissimus tremor inciuilur, miln Deus. Et nune, filn, quandiu in hac caduca
nisi magna De>pietas, animse mese, vestris inler- vita partim pro vobis ommbus, pro nostris propriis
venienlibus eleemosynis et precibus, misereii di- necessitatibus agonizavi, jamque 111 diebus meis
gneiur. Qujii<5namque sermo, quantum reus lenear, processi, exitus mei lgnorans articulum, quamdam
exphcare sufTicit, qui cum lol lantisque pioprns i nnhi elegi ohedientiunculam, nomine Berziacum, ut
conslrictus exislam dehciis, de.tantoium milii com- eumllnis cuisus mei eveneril, ex lpsain peipetuum,
missorum neghgenliis m conspectu flomini raiioneni juxta lempoiis opportunuatem , cuncta quse in
Tedditurus sum? Ahi enim eorum piseventi moite, cibo vel potu fuennl necessaria, in die anniversaiii
ajisque confessione, et corporis sanguinisque Do- mei fratribus in conventu, seu in domo infirmorum
piini uerceplione, alii vero, quoirnn uegligenlias; ujoranlibus, mei peccatoiis memoriam lecolenlibus,
9S5 NARRATIO AD FRATRES. $B*
abunde adminislrenlur. Quamscilicetobedienliam, Afiet enim usque ad noslra tempora feniinarum con-
Batis pauperem peneque deslructam, cuidam filio gregalio minirae liaberetur in Jiuj'us loci consorlio,
noslro domno Seguino reformandam commisimus. islas tamen prius quidem non mulias, poslea vero
' Hic vero eam ahquanlulum cum quodam fratre adeo multlplicatas, nostris diebus ad sacrse religio-
Fulcheno, quem sibi ad hoc concesseramus, a.difi- nis habitum suscepimus, locumque sedificavimus;
cavit, iblque viueas et terrulas, prout potuit, acqui- quarum quicunque raiseilus' fuerii, misereaiur el
Terestuduit.Quajamtandem reslituta,eltam extenus Deus, hic el in futuro. Ipsum eUam domnum scilicet
quam interius restructa, deinceps ad cameram re- abbatem pereumdeiiiDeum, el Dominum nostrum
spondebit. Nos eigo volumus ac prsecipimus ul supplex deprecor, gemens commoneo, ut vos, qul
quicunque hanc lenuerit obedientiam, rn die anni- niihi supervixeriiis, benignc, paterne, charitative
\eisarii , sieut j'am -diximus , perpetue- plenam traciaie, el diligere dignelur, vos autcm omnesin
conventui exsolvat refectionem. Cuidam etiam fratri Christo fihi mei filisequetam piassenles uuam ab*
noslro, domno videliret Petro Glocensi, qui pro hu- sentes, quicunque noslris temporibus ad lranc sa-
jus loci ulililate plurimum laboravit, boc in eadem crum ordinem venientes, pro vestrarum salute
obedienlia concessimus, ut in die anniversarii sui animarum, mihi tjualicunque peceatori vos ipsos
plenaria in omnibus adrainistratio ex ipsa fratribus B tradidistis, nosiroque arbiirio corpora et animas
prseparetur, unde a posteris noslris fratribus pre- vestfas supposuislis, absolval vos et nos omnipotens
CH.O deposcimus, ne ibidem ssepius hospitando, Deus ab ]omnibus peccatis, pra_ierilis,?prsesentibus,
aliave consueta senilia exinde requirendo, locellus et futuris. Absolvatvos, inquamfomnipotens Pater,
ille devasletur. Quod enim parumesl, ul \ulgo dici- omnipotens Filius, omnipotens Spirilus sanctus, tri-
luf, de paT\*odolet. Quod si fratri res sua. super nus et unus Deus. Quem ego confiteor, et confessus
lioc abundaverint, cliaritalis nlflcla impendere non sum, Irinum personaliter, unura nalutaliler, atque
recusei. Aliud eliam jam olim ordina\eramus, nt polentialiler. CuiomnipoleiHi Deo, ego reus et pec-
scilicet de obedientia S. Hippolyli refecfio fratrum eator, confiteor me nimis et nimis peccasse in cogi-
conventui in catbedra S. Pelri, qui fuit dies conse- tatione, locutione, el opere. Mea culpa. lpsius mise-
crationis nostrae, quandiu vi.erem, annuatim pise- ricordiae vos commendo, eumque genu lenus invoco
beretur, sed post decessuui anhhersano nostro de- •ut vos benedicat, \osque dexlera sua protegat, ei
pularetur. Yerumtamen quia de hoc jam aliter nientis ac precibus bealissimse Dei genitricis Marise,
disposuimus, \olumus ut in eadem die calhedra sti- beatoruni apostolorum dominorum nostorum Petri
licet B. Pelri, semper baec administiatio fratribus et Pauli, quibus ligandi alque solvendi jus permisil,
offeralur. Domnum autem abbatem successoiem ^ omniumque sanclorum suorum inlerpessionibus vos
nostrum, Patrem ac donnnum meum, quem divina et nosad viiam^peiducaia.ternam. Ubi landem nos
nnseiicordia exallo cum grege sibi credito visiietet de vobis, vosque de nobis gaudere in perpetuum
protegat, gemens deprecor, humihterque in Deo, ac mereamur, lpso proestanle qui in Trinitate perfe-.
perDeum, elpropter Deuiu obsecro, quatenus illas feeia \ivil ct glonaiur Deus, per infinUa sseculorum
Dei famulas niuudana pompa exutas, pro suarum ssecula. Hsec aulem scedula domino futuro abbati
salule aniniarum, ad Dei laudes Marciniaci congre- -coram convenlu recitelur, postquam Deo volente,
gaias, ipse fovere, amplecli, suslenlare, Iocumque sedem legimenque cum pace susceperit.
ipsum cum omni charilate informare dignelur. Li-
Quid beatus Hugo narraverit in capitulo vigilia Natalis Dominj.

(/?« Pelro Venerabtti, lib. l Mirac., cap. \S.)
Mos est ejusdem monaslerii (Cluniacensis) nativi- D selernse vicinus. Qui jam inslante ipsa solemnitale,
talem Sahatoris cseteris solemnilatibus singulaii capilulum ubi fralres conveneranl mgressus, lisec
affeetu devolius ageie, el canluum melodiis, lectio- ad omnes prolulit \erba : No\eiitis, fratres, Jesum
num piohxiialibus, cereorum niuliiplicium accen- benignum salvatorem nostrum suoe nativitalis ve^
siombus, el, qyod longe prsestantras est, speciali strsequeliberatiopis solemniis jpteresse disposuisse,
devotione, multaque lacrymarum profusione, ctim \eslroeque devolionis obsequium mulfo cum gaudia
angelicisspirilibus alacriter solemnizare. Qua tempo- prseslolar). Al contra seiatis nequam lioslem vestrae
ils revoiulione redeunte, fratres more sohto se fehcitaii invidentem laborare, qiialenus aliquas te-
suaque omnia paravertini, etecclesias oinaudo aha- nebrarum suarom nebulas lanto, si possil. splendori
que monaslerii loca aptitis componendo, inlus et intermisceat, taniseque feslivilatis gloriam saliem
e\lra fesli\i apparere satagebant. Supererat adhuc quantulumcunque imminuat. Frater enim (ait) qui-
beatus i!Ie ac venerabilis patef Htigo, ullimo senio dam, se ulique dans inlelligi, liac'ipsa nocte \i-
Bioiti quidcm corporeae, sed cMHje post moitem dit ipsius miseiicordia. niaireni, perpetuatn £«<'.
085 6. HUGO ABBAS CLUNIAC. m$
perpeluoj Yirginem, Filium quem prsesenli nocte A phantasiis sohtis eos se posse inquietare confidens,
genuil, dulcissimo gremio continere, eique sancto- inlroire tentavit. Sed eadem grossitudine sua ab
rum angelorum multitudinem, cum immenso lumine ostio repulsus recessit. Postremum ad refeciorium
aslare. Lsetabalur atitem idem Deus puer, et im- nocendi spem contubt, ibi propter aliquaniam cor-
menso gatidio exsultabat, atque cordis laetitiam potum curam, majorem suspicatus menlmm incu-
geslu gloiiosi coipons, et lpsarum plausu nianuum riam. Ibi etiam lol obices divinorum ex lectione
tlemonstiabat. Et conversus ad Matrem, aiebat ad verborum, tot lrabes ex devotiombus auditorum, toi
illam: « Cernis, Mater, noclem qua; imminet, meoe repagula offendit ex cbaiilale sibi ser\)entium, ut
nativilalis gaudiis illustrandam, in qua et prophe- nullo modo ultra procedere praevalens, relro coge-
. arum oracula el angelorum proeconia lenovabunlur, relur redue. Sic quoque.ab omnibus raonasieni ofli-
et meo de te exoitu omniasimnl coelesiiaaiqueter- cinis rejeclus, a conspec u pnssirai Redemptoris-et
]eslrlalaetabunlur, Ubi est nuncliosti» damnatiper- gloiiosse Virgnus Malris, cum ea aua dignus esl
fidia, ubi ejus polcslas,qua anteliocsingnlaregaudium confusione, pestifer ille 1ecessil. Cauli igilur estote,
niiindo doniinabalur? i Quo ille impudens audito, de el jmmensasgratias omnipolenli acmisencordissimo
lalibulo suo-egressus a longe se prsesentabat, el igno- Salvalori agile, qui et nequissimum bostem a vobis
mmiose deiurpalus, cum multo planctu atqueeju- B expulit, et lpse nobtscum [al. \obiscum] feslum
lalu, ul admitterelur orabat. Quod eo volo dicebat, suum celebraturus remansil. Hseca sancloviro fra-
ut lanlse claruatis gaudia quibus invidebat, suo tnbus dicla, furenlium adversus Jocum lpsum mali-
niore vel in aliquo obfuscare valeret. « Et si, ait, in gnorum spinluum oslendunl nequiliam, ac Donimi
n,illaecclesia_parteadiiiHloj;,inaIiquosal.emreliqua- eumdem protegeiuis clementiam. Qui nequam hosies
IUIJJoffitinarum Joco suscipiar. — Vade, ail, Fihus quam\is universis generaliter msidiarenlur, no\iter
Tiiginis, fuicifer, et ne le-mea poienlia prsejudica- tamen conversis amphus infesli inslabant. Dolebant
tum Jameniens, lenta quod poteris » Atille solulus, quidem veleranorum profeclibus invidentes, sed
•irctim capttuli petiit, et mgredi conatus non poluit. tironum superadditaoonveisione, quasi recenli sus-
ln lantum namque et se tumidnm, et capituli intro- cepto vulnere, acrius indignabantur. Et vclul longi,
iuim angustuni invenit, ul nullatenus intrarevaleret5 temporis desperatione, prioiis praedsespolia postpo-
Vere velusla superbise peste inflalus, per huniilera nenles, conlra ea quse ab oculis rapiebanlur, longe
aditum iransire non poterat, quia non idem aditus vebemenlius accendebanlur. Hinc.adversus novilios
superbum ereclura et bumilem capit iiiciinatum. bella \alida commovebanl, lunc tenlamentonim di-
Jnde ad frairum dorniilorium gressum-convertu, et versis lells armati, totis eis conatibus insistebant.
DONATIONES PLE
CLUMACENSIBU3 FAGTÊ SUB REGIMINE SANCTI HUGONIS.
I. C diligentiusque cuslodiatur. Quapropter volo ut cun=.

Charta Ponliicomithde abbatia Moisiacensi Cluntaco clis meis snccessoribus palescat, quod ego praeno-
subjtctendtt. Tninatam abbatiam U. Peln Moisiacensis coenohii
(Circa an. 1060.) omnipolenli Deo, et sanctis aposlolis Petro et Paulo
[Gall. Clu. nov.,"Inslium. I, p 57 ] dimilto, necnon et senioricharissimo domno Hugoni
Quamvis aposlohca pronuntient verba quod non abbaii Cluniensi, sive cunciis successoribus suis
sit nisi a Deo potestas, aliqua tamen de repiobis in loco Cluniacensi fuluris, secundum Regulain S.
sermo divinus per piopbetam indicat, dicens : Ipsi Benedicli ordinandam in perpeluum irado coram
\egnaveiunt, sed non exme; puncijies exsitietunt, et testibus. Si quis autem parenlum \el snccessorum
non cognovi. ldcirco Pontius Tolosanae uibis comes, meorum, aut quicunquebominum post (inem meum,
ne in numero male regnanlium a j'usloarbilio Deo sive posl discessum Gauzberti principis illius, qui
distiicie quasinon abeo agnitus dijudicer; communi secundus a me in abbaiia illa nunc esse \idelur- et
acsalubn consibo uxoiis meseAdal.nodiscomiiissse, abbas \ocalur, hanc meam cessionem disrumpere
ac-Jjjincipum mihi subditorum, venerabllis scihcet quocunque niodo adlentaveril, quod fiei i ommno
Bernardi Caiufeensjs episcopi, neciion Gausbeiti sub obiestatione judicii Dei piohibeo, omnipoteniis.
abbalis nommati, WilJelmi quoque, ac Fulconis fra- D Dei \iitule examinandum, el papse Romano, necnon
tns ejirs consuliii decreviuiabbatiaS. ?eiu Moisia- et Francorum regi ad quorum luilioneni pra<falus
cenSis ccenobii, quam ego haclenus, et parenles loeus Moisiacus pertinet, dislringendum relinquo.
mei, seu pr.j_deee»sores mei comites Tolosani, de Ego vero hanc inscripfioiiem cessionis in manu jam
manibus icgum Fraucorum \isi sumus in fori jure dicli atibatis domni Hugonls, adstante omni con-
Ijabcre ct possiiiere, deinceps in Dei serviiiojeciius \enlu <'{usdemmonaslein, cul piaeest, mea eleclio-
«K? DIVERSORUM DONATIONES PLE PRO CLUNIAC. m
ne, et prsenominati Bernardi Caturcensis episcopii A veneril. Eo tenore ul hanc donationem et tradiiio-
ad cujus dhecesim attinet Jocus isie consecralione. nem omnes successores mei confirment et hanc
Durannus abbas et monachus Cluniacensis in die so-- cartam laudent et auetori-jent, et hoec tradilio no-
lemnilalis sanclorum principum apostoloiura Pelrii stra, ut siabilis et incon\tilsa pej-maneat, apostohca
et Pauli manu, ore, corde confirmo atque corro- . auctoritate firinemr. Quod si ego aut successorutrt
horo- nieorum aliquis hanc tradiiionem infringere aut
Bernardus episcopus Calureensis firmavit. conlradieere voluerit, lram Dei omnipotentis et ana»
Adahnodis comilissa firmavit. theina perpetuum ineiirrat, et praefalus Hugo abbas
Gatizberlus abba ftrmavit. ei successores ejus apud ejusdeni civilalis episco-
Willelmus cognomento Miscens-malum fiimavit. pum et omnes Chnslianos et proecipue apud aposlo-
FulcoTraterejus conOrmavil. licam setlem habeal poteslatem reclamandi. j
Datum sub jlie III Kalendas Junii, m feria, Plii- Facla est aulem hsec tradilio in urbe eadem Le-
lippo rege Eiancorum. movicensi anno Incarnatioms Dominica. 1062, in-
H. dlctione tv, regnaote Philippo Francorum rege,
-Ademarus vicecomes Lemovicensiset Humbetga ejus » anno n. Ctijti-. tiaditionis coufirmatores et consi-
u.coi donant abbaltam Sancii Matltalis Muqonii -* gnatore&el tcstes hii sunl:
itbbali Cluniaceiisi. In primis Ilerius episcopus signavit.
(Anno 1062.) Ademarus vicecomes signavu cum quatuor filiis
JBALUZ.Mtscell., ed. Luc, I. 1,23.] suis, et nxor ejus Uroberga.
Soveimt omnes sanctse malris Ecclesiae filii ac
III.
fideles. fain praesentis quam fuluri temporis, qnod Etachus
episcopus et Berna>dus cumes monasleriutn
ego Ademarus vicecomes Lemovicensis dono Hugoni Beati Fehcts et Saneti Liceiu Cluntacensi monasle-
al)bati Cluniacensis monasierji omnibusqiie succes-. no contedunt.
sonbus ejjis abbafibus qui idein monaslerium Clu-. (Anno 106.1.)
niacense regulafjter gubernabunt tiono et irado {BALUZ.MiscelL, ed. Luc, 111,48.]
abbatiam Sancfi Marlialis Lemovlcensis cum con- Ego EBACLIUS, Del gratia Bigorrensis F.cclesiseepi^
sensu el auctoritate xlomni Ilerii ejusdem civitaiis i scopus, el BERKAEDUS Bigorrensis comes, desidei ainus
episcopi canonicorumque ej'us necnon et eoiijugisi fit logamus omnes Chnsti fideles tam luturos quam
ineas Umbeigse filiorumque meorum et oplimaium praesenies ul sinl testes et iaulores uegoiii quod in
ob indulgeniiam peccalorum nostrorum et parenium , praesentiarum dicluri sumns.
nostrorum, etniaxime eorutn quse deieaden) abbatia & Exliseiediiale parentum nostrorum devohilum est
contraximuSj consentientes monathos ibidem dead possessionem nostram monasieiium in teiriiorio
gentes non secundum regulara sancli Benedicii \i- Bigoirensi siluin, quod est consiiucluin in honore
vere, et animarum regimen Simoniace ementibus ; beati Felicis marlyiis et beati Licem confessoris et
abbaubus vendenles. Quam hoeresiin cum ab mitio, episcopi. In hoc e\ mulio lempore congregaYio fuit
naseentis Ecclesiae beatus Pelrus apostolorum piin- monachoTum. Sed pro peccatis nostris per incuriam
cep. in ipso suo capite exstmxerit, nuper lamen nostram et aliarum personai um ad qtiaium curam
sanclus ieo papa el omnes deinceps ejus successo- et disposilionem idem monastenum pertinuit non
les perpeluo anathemate damnaverunt; pjjefiitens ifa valebal lbi regularis diseiplina el oi do monasiicus
igilur prseteriloruro evcessuum meorum, et confi- ut vel Deo placeret \el nobis ad salutem animarum
dens ejusdem abbalis successorum ejus induslna nostrarum expedirel. Yisuni est ergo nobis quserere
eaniaem aljbaiiam Sancti Mariiajis ad regularem consilium et auvilium domni Hugonis re\erendi ab-
tramiiem posse reduci, cl deiestabilem hoeresim baiis et regenlis illud reverendum
collegium mona-
Simon<acam,Deo adj.uanle, fundilus expelh.dono el choium Cluniaco congicgalorum, pei hujus loci
trado prsedictam abb.Uia*» proedrcto Hugoni abl)ali abbates cum pleraque monasteria restaurala sint
jy
JJ
omnibusque successonbus ejus abbatibus regulan- el meliorala, per eharilalem, quse, ut Apostolus
ter viventibus deinceps peipeluo possidendam, eli atf, omnia superat, affectavimus nos quoque s.mile i
abbates quos eidem loto fam ipse quam successores beneficlum eoium sanclitatis obtinere. Hujus rei
ejus prserecerint, si, quod absit, pio mala conveisa- giaiia piosalute animarum nostrarumet parentum
lione removendi fuennt, ipse et successores ejns nostroiuni facimus ijjsius prsedicli monasterii tra-^
submo\eant eos, et mehores subsiituant absque diiionem el omnium rerum ad hoc quolibet modo
conlradieiione ullitts hominis, nihil in eadem abba- perlinentinm Domino Deo et sanctis ejus aposiolis
lia neque ego neque suecessores mei i etmendo, ex- Pefro et Paulo ad locum cujus
supra raeminimus
teptis hiseonsuetudinibus, cc solidis ad vindemiam Cluniacum, eo lcnore ul Cluniacensis tongregatio
colligendam 1n festiviiate sancli Aredu reddendis et peipetuo jure illud habeat et possideat, et huji_$
sagmario in hostem prsesiando cum famuio : qui congregationis abbas, videhcel Ciuniacensis, secun-
sagmanus hosie iransacla nionasterio leddalur, et do loco post se commillat cui \elit et quomodo velit
uno recepto comitis Pictavensis per j'ussionem \ice- cdram mouasterii, el hoc semper fiat sine omuium
eoi>!!i,s.et justilia pams et v.rti, cum in hanc .ijlam moi talmiii contradictione. Yolumus quoque ut libe-
959 S. HUGO ABBAS CLUNJAC. 86*
rum sit fitabsolutum at> omni scrvitio et posleris A dicia abbatia in dominicatura quara ibi tiabemus efr
nostris et cuihbel sseculari vel ecc!esias<icsepole- usus et usaticos retineamus, excepto q,«ia nequa^
slati. Et hoc sit manifestum et i.idubitatum quod abhatem nec monachos poslhac distringemus neque
noslra est volunlas et nostra peiilio ut "rseceadem dehonestabimus, sed polesias et disir.clio et ordina-
nostra tradilio per Romanum pontificem confirme- tio abbatum et monacliorum Sancli _Egidii et eornin
tur, ul quicunque eam violaie el infringere tempia- quse sohli sunl lenere in domni Hugonis abbalis et
tetit, sciat se per ejus auctoriiaiem excommunica- successoruni ejus potesiale consistat, quatenus ipse
-tum et a sancla Dei separatum JEccIesia. et successores ejus locum praedielum et omnia loca
Hsec autem charti scripta est in ipso Bigorrensi peitinentia pro posse suo et voluntale seeundum
_castro et data xi Kal. Decembris, anno Domlnicse Regulam sancli Benedicti regularifer ordment et
Incarnationis millesimo sexagesiino qtiarto, regni leneant in aeternum. Ut \ero noslri parentumque
Philippi regis Francojum quario, mdiclione se- noslrorum raemoria Cluniaco perenniter habeatur,
_ runda. Iioc in dono abbatiae prsedictsesolummodo retinemus
Signum domni Eraclii Bigorrensis episcopi. ut successores prsedicti abbatis _.nobis vel a succes-
Signum tlomni Bernardi Bigorrensi.; «oeiitis, qui " soribus nostris donum praediclaeabbatia, absque ullo.
hanc cbarlam dederunt. Iucro et prefio accipranl. <_uod si successores _ue-
Sjgnum domni Slephani Oloronensis fipiscopi. slri successoribus domni abbatis prsedicti expeflile,
Signum domni Dttrandi Tolosani episcopi. ut diximus, dare noluerinl, nihil abbatibus obsislat,
Signum Gregorii Lacurrensis episcopi. sed locum et omnia quae prsediximus ipsis in Del
Signum Petii Alurrensis episcopi. servitio possidenlibus aontim no. trum inlegrum in-
Signum domni Bernardi Dormaniacensis co- violatumque perenniter maneat. l.oc autem omnt-
miiis. bus notum sit loctim prsediclum et abbatiam pr_e-_
IV. diciam alodium esse sancti Pelri^ quseque dono
Almodis comilissa el filius abbaliam Sancli Jigidti el d&mni papse Romani lenemus, quaeque denuo pra_-_
stbt perttnenlia concedunt. dicto abbati Hugonl ei ejus«uec_essoribus salva fiao
(Anno 1066__ liiate Romana. Ecclesise el domni papse tradimus
[BAXUZ. Mhcell. III, U.] perenniier habendam et regnlariler ordinandam, ita
tainen ut census x solidorum debitus omnibus aunis
Dfium Palrem omnlpotentem totius crealurse crea-
Romanee Ecclesiae persolvalur.
torem ejusque Unigenilum Dominum nosirura Je-
sum Chrislum, per quem omnia, el Spiritum san- Facla est aulem boec donalio anno 1066 Doml-
^
ctum vivlficantem ab utroque procedentem, unum nicse Incarnationis, oclavo x Kal. Januarii juxtt
Deum credere magnum est, operari attlem ^piod Nemausum civilalem set us ecclesiam Sancii Bau-
prsecipit non minimum, ipsum vero spernere peritu- dihi, regnante Phihppo lege Francorum, videnlibjs.
losum. Quapiopter eum fideliter credere, perfecte aique laudantibus episcopis, scibcet donino Raim-
dihgere, huniihter obedire est oranibus necesse. baldo Aielaiensi archiepiscopo alque Roraaiise Ee-
Praecipue tamen illis convenit islud quos sacri lavit clesiaa vicario, et domno Dniando Tolosano, «t
unda fluminis, redemit unda sanguinis, perunxit Hiigone Uzeticensi, et Rostagno Avinionensi, Ber-
liquor chrismatis. Ad lioc enim facti sumus ut Deo tianiio Magalonensi, abbaiibus Bernaido Massiliensl,
fideliler servienles seminemus letrena ul melamus Frolardo Tomenensi, Beinardo Tabrensi, Petro
cosleslia, Scripluia dicenie : Qumcunque seminaveiit clerico Romanse Ecclesise subdiacono, Kemosensibus
Jwmo, liwc et metel. Qualiter autem Deus inveniri clericis Salomone et Beilranno, miluibus Pontio
possit ipse in Evangelio ait : Date ehemosynam, el Geraldi Gerundensi \icecomite, Tridmundo Elisiar-
ecce munda stinl omnia vobts. Quibus plane verbis ni, Wiht-Imo el Emenone fralre ejus de Sabran,
oslendilurquia nihil eojnisenus quem iniquse acqui- •*-* Pelro Aquiniensi, Ro_lagno dePosl.eiiis el fralre
sitiones deprimunt, quem locupletem fraudes el ra- ejusRainone, Rainoardo de Medenis, Bertranno 4e
pinse faciunt. Eiquoniam llloenohis amhiendoe sunt Caprana et Pelro fiatre ejus, el Hugone de Kassan-
divilijs quaj nos ornare possuntel muniie, a mundo guis, el Segario Salomonis, ac Wdleimo Belluoli,
disterminare, animas noslras ditare atque nobili- Umbeflo Gauzberlij msuper volenle el laudanle
Jare, ideo in Dei nomine ego Almodis nulu Dei co- nobili Adala Suslantionense comitissa, et aliis quam-
tnitissa, et fibus meus Raimundus comes Rutenensis plurimis bonis hominibus Deo cognilis.
et Nemosensis Narbonensiumque nobilissimus, pro Si quis vero cujushbet ordinis seu dignilalis con-
domni Poniii comilis remedio, el pro remissione tra hanc donationem venent ad inrumpendum veL
peccalornm nosirorum alque parentum vivorum ac ad inquielaiiduin aui contradicendo, omnipotentis
defunclorum, alque salule fidehum noslrorum opli- Dei iram terribilem alque ireniendam incuinh, al-
malum, abbatiam Sancti _Egidii et locum, omniaque cum Juda perfidissiroo tradilor» fit cum Dalhan
que sibi periinenlia Deo el domno Hugoni prsesenti et Abiron in inierno inferiori crncietur, omnibus
abbaii Cluniensi et ej'us successoribus tradimus et insuper poenis quibus illi crucianlur qui recedunt a
d„mamu. alque cpncedinju?, ila lameii ut jn prse- Deo f uniantnr fy illi ct eorum consentanel qui huic_
«61 DltERSORUM -DONATIONES PI/E PRO CLUNIVC. 868
«onationi resislere volnerint, nisi resipuerini el ad A de vinea indominieali f el medietalem silvoe qua.
einendalionem \ enen.il. vocaiurNigrse Vallis, el mater nostia simil termcdie-
Signum domna- Almodis comiltss__, et signum latem ecclesia?quse esl in villa quoavocatui Ulmtis, et
domm Raimundi comilis iilii ej"us, qui hane char- dominatioiiem allerius ecclesise in villa quse voca'tur
iam donalioius sciibere j'ussimus et lesies firmaie Cazeias ; hse duoe sunt tn Leomama : untle rogarous
roga\imus. per omiiipoienlem Deum omnes praesentes et succe -
S. Roslagni de Poskei is. denles, ul hoc donum collaudent, et inlegrum illiba-
S. Adalbeifi Guitardi Barchinonensis. lum cu.lodiant, et giatiam Dei acquiiant, ei iu so-
S. Berengerii de Barbarano. cietale Cluniacensium fralrum, quam pro hoc ioiio
S. Elisiari Dalmatii. suscepimus, parlicipes liant. Si quis autein hoe ca-
S. Joannis Gerundensis Capiscolii lumniare vel temerare praesumpserit, quod appetit
S. Bernardi capellani Sancli _Egidii. non perficial,insuper iiam Dei omnipoienlis iucur-
S. Rainardi Amati. i rat, el cum Daihan et Abiion absorptus iniereat.
S. Ponlii de Nozeto. Facla est haec charla mense Decembris, in prse-
S. Fredelani Raimundi. sentia domni Hugonis abbatis Cluniacensis, el Du-
Bernardus monachus Auxiensis scripsit jussus die B ranni Tolosani episcopi, et Wilhelmi episcopi Con-
annoque quo sujira. venarum , et Rayinundi abbalis Sancli Lupercul
.Datutn per manus Henrici monachi ad vjcem can- Hebzonae civilatis. el aliorum plurimorum, apostoli-
cellani. cam sedem domno Alexandro summo ponlifice,
V. Pbilippo tege Francorum, gubernanie; eo desuper
lAlterw Aimetici Ausciorum comitis et Bematdi qus regnanie, cuj'us rfignum et impeiium sine fine per-
fralris fihotum 'rVtlhlmi, qtubus danl S. Hugoni manet in saetula _a>culorum. _
r abbaliCluniacensimonasteuum SancliOrientiijr- S. Wilhelmi aichiepistopi et fratrum ejus.
'dtnandum.
S. Arnaldi Lupi el fralrum ej'us.
(Anno 1068.) S. Raymundi de Algipoi.
[Gall. chr. I, nov. Instr., 171.] S. Floriani el fiattum ejus. - ,
'Noverint omnes quod ego Aimericus Auscensis - -
S. Arnaldi de Argano.
comes, et fraler meus Bernardus pi o peccalis no-
slris etW illehni palns nosiri, donamusDeo etsanclo S. Bernardi Guermundi.
VII.
Petro Cluniacensi in manu domini "Hugouis abbatis,
et suis ûccessoribus ordinandum et disponendum rf Donaiio ecchsim S. Matiw de Arombodio Cluniacensi
monasteito.
monasterium S. Orientii, et quidquid modo possidet,
(Anno 107fj.)
acin futurum pcssidebil, etc. Hoe donum fecit si- de rftghie d'Auch, part. if, p. SS.]
mul Raimondus avunculus meus, etc. Acluni in * [Cluontque
Nolum sit omjiibus tam praesenlibus quam fuluris
clausiro S. Grientii iu prsesentia domni Hugoms
amicis el domestitis nostns, tpiod ego Bernaidus,>
abbatis Cluniacensis, et aliofum. S. domni Htigonis
filius Guillelmi fit Brachiiae uxoris ejus pro remedio
abbatis. S. domni Durandi Tolosani episcopi. S.
animse roete et parenttim meoium. per coiisihutn
domni Willelmi e_*-istopi Convenarum. S. domni
uxoris mese Anselinoe el palris ejus Oddonis vjce-
Raimundi episcopi Lacturensis. S. domni .. abba-
CDmiiisLeomanite, etHernardi cornitis Armaniaci et
lis S. Genii. S. domni Willelmi abbalis. S. Marlini,
fr. Malleavus. Actum Alexandro papa, Pbihppo monachi Ciuniacensis. cognomen,lo Turnaquellelii,
eiahorum amicorum nostrorum, donamus Deo, S.
Fiantorum rcge, anna. ut puto, 1068, in synodot
Joanni de S. Monte, et domino Htigoni abbati CIu-
AuscensiIwc anno habtla.
macensi, etmonachis ibidem Dio de\oie seivienti-
VI. JJUSecclesiam S Marie de Arombodio cum suis ap-
Diftotna prc ecchsia Sancli Michaelis de Monte-Allo. jr) pendiciis, etc. Et si quis lllud infiegerii, a Deo roa-
{Anno 1069.) ledictus erit, nisi emeiidaveiil, el bonum S. Pelri
[Ctirontqitc d'Auch, IH«part., p. 68] solulurus sit. Post mortem igitur Sanxionis presby-
ln nomine Dei summi omnipoleniis, Palris et teri donamus aliam ecclesiain de S. Martino de Rt-
Fihi el Spiritus sancti, ego Wilhelmus, filius Ber- can: hoc est, duas parles, et senioratum terrse, ul
nardi et arclnepiscopus Auxiorum, et fratres mei inibi die nociuqueDeo, a monachis el aliis catholicis
Raymuudtis, et Oddo, et Oigerius, et Giraldus, et serviaUir. Si quis hoc donum calumniaverit vel con-
Berlrandus pro peccalis nostris et parenlum noslro- tradixerit, nisi poeniluerit, cum Juda ls<*ariolh et
rum donamus Deo Domino ei sanclis aposiolis ejus aliis damnatis demergatur in profundum inferni.
Petro et Paulo ad locnm Cluniacum, cui domnus . Facla est hsec carlula mense Oclobri, fer. v, luna
Hugo abbas praeesse videlnr, ecclesiam Sancli Mi- x\\, scripla publice apud S. Monlem, regnanle Phi-
cbaelis de Monle-Allo, cum appendenlibus quinque lippo rege, etGuillelmo, duce Aquilanise, domlnanle
ecclesiis elvmeis, campis, el absoue his quae paier provinciam Vasconiae, el AusGilana civitas a domno
roeus jbi tledit in vita sua, oedimus nos nnum mo- Guillelmo archiepi_copo tunc palrpcinabSlur. HOG
kndmum in aheo Arcbo nomine et decem denaiatas auiem factum est in nrseseniia domni Guijlonis Picta,
SS5 S. HUGO AB_SASCLUMAC. %&
viensis comitis (otiusque Guasconiae, qui propria A naldo, qui p.Hernoe jt.re ha_reditatl suc<.e-sermt.
inanu bonum suum tiibuit^ siinihler in prsesefilia Prsefati namque comes et comilissa coeleslis vilsa
donini Bernardi Tumapaiflerii avtinculi mei, et D. dulcedinem adamanles, transitorias contempserunt
Arnaldi Agglnensis episcopi, denique RaymunJi de diyitias, el in monasterio Cluniacensi, -cui raeren-
AlbiOCondomiensis abbatis. Testes et visitores hujus dissimtts Hugo abbas tune praeerat, saiicia. rebgioms
rei sunt hi: habuum suseeperunt, sedificaiUe&piseditlum Sancll
Oddo \iceconies Leomaniensis, Montis monastenum m honoiem sancli Joannis
- 'Gaillaidus de Villera, Daplislo., pro redenipiione peccuoiuni sttium~\el
"Bernliardus de Gailhaido, remedio animarum paientum suorum, iam qui de
Oddo de Pondenaso, sseculo prsesentt decesseiant, quam et eoium tjui
Oddo de Pardellano, el alii quamplurimi pro- adhuc successuri erant. Primum lgilur prsetiomina-
ceres. lus Iocus, nlpnte Gluniaco legitime donalusei tra-
Signum Fonis comitis Augisiensis [Ausciensisj. ditus, beati Petri novella possessio eiaf, fit nos,
S. Geraldi coraitis, et Anialdi Bernatdi fralris ejus bcetindigni, ejusdem pnncipis apostolorum lega.
"VIII. , lione fungebamur. Rogati sumus al> ejusdem loei
Bernatdus et uxor monasteiium Sancti Joannis Ba- " priore Adhemaro et reliqulsfralnhus ul ueatiPelii
pltstm ad Sanclum Monlsm vocalum Cluniacensibus tutelam et defenstonem omnibus monasterii posses-
dant. sionibus imponeremus. Quorum preclbus acquie-
(Anno 107...) '
scenles, omnia ad idem monaslerium loca perti-
[BILUZ. Miscetl., ed. Luc , III, __.] nenlia, ecclesias, prsedla, \illas, cum omnibus juste-
Nolum sil omnibus bomimbus quod -ego Bernar-
acquisitis vel acquirendis, auctoritaie apostohca
dus comes et uxor mea Ermengardis et fiiii nostri beali Petn tuitione niunire staluimus, ut nnlla
Arnaldus atque Geraldus donarous Domino Deo et vel ecclesiaslica \el ssccuiaris
sanctis ejus apostolis Petro et Paulo ad locum Clu- rebus deinceps persona
prselibali loci violentiam aut toituram inferre
Uiacum , cui domnus abjia Hugo magis piodesse
prsesumat aut iniquas consueludines Imponere
quam prseesse \idetur, quoddam monasterium j'ufis audeat. Prseterea salvamenlum quod infra limiies
r.oslri ad sanclura Joannem Baptistam in Sa-.clo constitutos securilatem eorum etimniunitalem
Mon.evocalum cum omnibus ibi pertinenlibus nunc ad_
inhabitant vel ad ld confugerlnt, sub banno beati
et quaecunquelbi in perpetuum pertinebunl, ut fa- qui Pelri firmamus el cori oboramus, ut quicunque
ciant reclores ejusdem Ioci quidquid fatere volue- _ lemere et audacter lerminos
illos. id est cruces,
rint amodo et usque in-saeculum soecuh sineullal 1
infringere aut violare proesumpseril aut invadeifi,
conlradictione. Si quis vero, quod absit, hanc no- beati Petfi banni reuin et aucloiitale
apostolica,
stram donatfonem coniradicere vel irriiam iacere nisi resipuerit, excommunicalum se fiognosGat:
Volueiil, quod infringere cupit non vindicet, sed sit si quid banni jntulit, infra quindetim dies
insuper
snper -eum ira Dei omnipoleniis el beali Joannis reslituat et componal, tum eliam salisfacliones
plene
Baplislse el s_.netorum apostoloium Petri el Pauli; etleges quas ecclesiaslicse pr__cipiunt sancliones,
veniantque super eum omnes maledictiones Veteris id esl nongentos solidos persolvat, {Juicunque vero
el No\i Teslamenti, nisi resipuerit et ad emenda- in monasterii coemelerio sepeliii se fecerliit,
praedicli
tionem venerit. Ut aulem hsec charla firina atque et de suis puram confessionem Deo oblu-
peccaiis
stabilis perfnaneat, nianu propria firmavi, teslibus- lerint, veramque pcenitenliara suscepennl etege-*
que firmandam tradidi. eos apostobca auctorilate absolvimus el fra-
rinl,
-Signum dorani Bernardij comitis, qui hanc do- lernarum orationum atque eleeraosynarum partici-
nationetn fetit. esse laudamus. Hanc atitem carlam, ul firmior
pes
S. fihoruia ejus Arnaldi atque Geraldi.
habealur, sublus propiia manu nostra in hoc libro
S. Ermengardis coinilissa..
j) seuincartasignavimus; conservaioribusejusprjemia
IX. sempilerna, contembtonbus atifem et infracloribus
Noliiia dsmonastetio Sancti Montis. supplieia sempiterna et damnatarum animarum tur-
(Anno 1073.) menla.
[B_Luz., Mhcell., edil. Luc.,111, 45.] Ego Geraldus Ostiensis episeopus et sedis aposlo-
-GERALDUS, Dei jjralia Osliensis episeopus, cardi- licse legatus relegi et subsei ipsi anno liican_alioins
nahs et apostolicse sedis legatus, omnibus eaiholitse Donnniese 1075. indictioue xi.
Ecclesioe filiis peipetuam in Domino salulem. X.
Cuin ex proeceplo domini papoe Alexandn JI pef Unatdi abbalh Mohiacensh testamenlum de decima-
Gasconiam iter agentes, m Hispanias teuderemus, tionibusxi vams swculanbus ab eo redemptis.
in nionasterio Sancti Montis hospiiati sumus. Est (Annol073)
autem Sanctus Mons monaslerium perlinens- ad [Gall. Chrtbt. nov. Instr. I, p. 37»]„
Cluniacense coenobium , eonsirueium a veneiabili Pax «rigo umveisis Deus, scihcel majestatis,
JBernardo comile el rehgiosa conjuge ejus Ermen- erudilorum cogitalionum provisor, et consibonim
-garda et lilio-ejos <Jt.rardo ^t iltero ejus filio Ar- jjropagaior, bonorumque faciorum patralor. cnjus
mS DIVERSORUM DONATJONES PI_E PRO CLUMAC. gf*
nutu reguntur universa, gubernauir qtudquid esl. A tem, proboc [ad] succurrendum jiionrichus effeclus,
qttoJ babet csse a Deo, saltili providet Iiumanse, ut relinquendo firmavit: de\meis seihcet FaJqueu et
humants caslbus condeseendU propua lege. Qua- Armulfi. Pio hac eadem causa Slepbaiio de ilfa
propter si suorum facia fidehum ad posterifatis me- Valleia similner dedmius unum eqtium.et ipse ded.t
moriam tradunlui aliquo modo, quodactum \elde- infra lios lermmos, situl stiala pubhea qtia; dticit
liberalum est simplici oculo, non debel argui a ad orienlem, el deleiminatiir eum len.s Willelmi
subsannantibus ex improviso : quod eniin communi Siccai 11<ieomnibus quse ipse vel abi perfitim lenere
proficit utilitati, omnium sine dubio expedil memo- videbilur, el ita fiima\H ipse, el filius ejus Bemar-
ria leneri. Cum igilur sseeularium lestamenia vim do, seu Hugoni, et fiatribus ejus de Anazago, nona-
mullamobtineantadreruni deliberandarum indagia, ginla sobdos, qui omuem suam quam habebanlpai-
magts credi oportet religiosorum quorumcinque tem decimaiionis dedeiunt Deo, et S. Pelio jurs
fidelium ad comparaiionem islorum valerefixempla. perpetuo possidere, quantum rn paioehia S. Mi-
Certus itaque reddilus hujiismodi allegationibus, ob chaehs, el ahi per eos habeie videbantur. Siimhier
mulloiura profectuni filiorum, ego Uiialdus abbas Gaufredus de Belpoi oinnem decimalionem qtiam
dictus fioenobii Moisiacensis, cum con&iliorialrum habebat ipse, vel per eum m parochia S. Michaehs
Dominum tinienlium, egi modis qnibuscunque polui B I pro auima sua, ipse et bhi ejus dedeiunt S. Petro.
daiis muneribtts omnem deeimatioiiem,quam hacte- Siiiiih modo Ponlius Fftber in infiiiuit.ile positus,
nus primaies \el provinciales niililes juste atit mju- omnem decimalioijem stiani ipse et hltus ejus dede-
ste possidere visi sunl, in noslram ducei e dmonem: lunt S. Petro, Rayjnundus Geraldus et fiater ejus
hocuatnen non ob avaritia_qu__stum muliiplicanduni; omnem decimalioiiem suam quain habeballn paio-
sed reslituendum, quod Deo jme debetur censum, clna S. Michaehs, toiam abintegio deditS. Pelto et
Obm quippe ex legis praeceplo non solum deeimas, nobis, sicut et supraseripli aln, et dedniius et Inde
sedei prinuiiasnmnium rerum Deo ferre populus : tnginia solidos.Pro^hac auiem digua_eoiuni mer-
indignus etenim judtcabatur ejus conspecttu, quis- cede socios fr.Uernitatis--nosirje, et paiiicipes om-
quis hoc auderet prsetergifidi. Unde ipse Sahalor niuni beneTaclorum nosirorum dignos judica\imus
Phansseos arguit in Evangelio (Matth. xxm, 23) esse J non solum vero illos, sed ei posleros eornra
applaudentes de sua justilia, quod ha?c quidem im- per omnem jugiier sevura. Decrevimus etiam pio
plenies mmima, relinqueient quse legis essent gia- animabus eorutn post finem \ila_ fieri geneialem
viora, decimas, inquiens, mentam el anetum et ci- memoriam, oJIienim scihcet decantanduin, niissam
minum, el omne olus.[IIoc idcircononthcimus quod quoque celebiuei peugendam omnibus annis m
ad Judaitse legis riium Chrislianilaiis \ehinus iraus- ^1
^
\igiha S. Michaehs. Facla auiein hujus cessionis \el
ducere cultum_ sed ul fidehum populus de majori donalionis chaila, anno Iiicaruatjonisl073.regnante
justitia solltcitus, de minori non audeat fionlia glo- Pliihppo lege F.aiicorum, in raanibus domini Ilu-
uari iuimicus. Cum ergo ita sint, et non tantuai gonis Cluniensium abbatis, et domini Unaldi
dhinis, -sed etiam humanis promulgalum coustet abbatis, cujus providentia et di»positione haec om*
legibus, dubium non est realu consirmgi pra.vanea- nia acla noscunlur, fil ahoruin fialrem plurimo-
tionis, qui ex indusiiia lolleie conaiur res Deo sarum in ipso Moisiaco Deo famtilanlium. Nomuia
craias au.u nefarise temeritatis. Qua de re ego jam autem eoium, qui hanc donalionem fiimaverunt,
denominalus abbas Unaldus, ob huj'usmodi coem- hsec sunt:
plioiiem, largitus sum Berlrannoabbaiisseculari tri- Beitrannus ahbas saecularis firmavit.' ]
-simili modo Willelmo fralres i itmaverunt. 1
gitita sohdos, cognominato Bertiardus Ht.go, el eûs,
siccarii pro hoc adipiscendo -duos eqnos, et unain Willelmi Siccain, uxor et filn ejus fiiniavertiti_.
unicam auri, ac solidos sevdeciin; et contulu nobis Raymundtis de Podiolo, el aln multi _irma\e-
iitlia hos lerminos, swlicet ab ipsa Baita, sictufhi- runt.
men Tarni discutrit, et sicul parothia S. Miehaefis nj Si qtiis autem hanc chaitam j'tti is cesslonis adver-
deiernnnatur, fit ab alia parle subtus siialam, qua» sanonim, vel ceite fihoium iliorum, qiu eisli.eiedi-'-'
ducit ad S. Laiirenliiim, sicul Jpsa'p.ii0cliij S. Lau- tate successini suiil, post obiiuro \iolare, seu depra-
renlii deteitninaiui; el paioclna S. Ansbeiii, ua vaie \el con unipere, sive eliam loca eadem congtcai
dedit de ommbus, quse infra hos lerminos ipse vel aui deprseJaii leiiiaverii, bacsoite multetur Non
alii per cum leneie videbantur*, et fnmavil ipse, discedai a domo ejus plaga lepiaj, lamis et pestilen-*
et uxor ejus, et filii ejns Rafmundus ct Siqueiius. tix, gladnlac moins boirend_3.
Eadem quoque lalione Raimundo de Podiolo dedi- XI.
mus unum eqitum, et dedtt infia bos' lerminos ad Abbatia sanrli Ainulfi Lnspeiensts dalut Hugoni
ipsa Barta, el per ipsam lapiam descendondo, el in abbalt Clun.acensi,
liac Yilla quidquid ipse \ el alii per eum habere , (4nno 1076.)
videbaniitj', el ila firmavu, et debel facere fratri [Gall. Chr. X!, 207, e\ choriul. Cluniacensi.]
jstio eoaem modo firmare. Qui \idehcetStephajius Venerando abbati HUGG-M et osnn.i eougregarjotji
veniens ad moilem,cum consiliofiaiiis sui ejusdem, Clumacensis ccenobn, SIFO\ comes vestra 1santtilate *
iUImundi scilicet, oninem stum dctnnatiouis par- $er\ulus, saluiero
967 S. HUGO ABBASCLUNIAC. MS
Notum sit; veslroe celsitudini, bealissime Pater, me A
_ Bernardi monachi cognomento Gtullelmi, cujus
vos plusquam omnes homines in carne \iventes in studio Iioc factum est, et Vitaliscleiici, anno ab
Deum diligere, atque proficuum et honorem veslrum incarnaiione Dominimillesimo sepluagesimoseptimo,
in quantum valeo quserere. Concedo itaque \obis et regname Philippo lege, sedis Romoe poMificatum
omnibus successoribu. \estris abbatiam Sancu Ar- tenenle domno Alexandro papa (1*47).
nulfi qttae construcla est in casiello qui vocatur Signuin Fidis vicecomitissse, quoe hanc chartam
Cnspi, ut omnino subjecla sil vobis, et ut ibi abba- ficn jussit, et tesubus firmare rogavil.
tem de \eslus monachis eligatis, qui secundum Signtim Peln episcopi Ruthenensis, elPonlii dd
Deum et regulam beati Benedicti illud monaslenum Gassanas, et Pontii dePanat.
regere possit. Volo crgo ut scialis me fecisse cum Signum Hugonis Stephani. Amens
consilio et cum voiiinlaiemeorumhominum, scihcet XIII.
majorum, necnon et regem hanc meo depreeatu Charta Hugonis Stepham, pixsbyleii, de donalione
firmasse cbartulam, Phihppo videlicet astante, etbdem facta.
et concedenie Silvanecfensi ponlifice lvone. Te-ues (Anno 1077.)
Simon dapifer Simonis comitis, Milo, Orfanus. } [Bislohe de Languedoc, U, Prepves, p. 29S.]
'
B Noverinl omnes, elc, quod ego in Pei nomine dl«
Faclum in domo Sanctoe Mariae Parisiensis, die
festivjlatis Omniuni Sanctorum. ctus Hugo Stephani piesbyter, dono Sub hae descri-
>£ Sign. PJiihppi regis. pta alteslatione Cluniacoficenobioalqueabhati ipsius
loci domno Hugoni simulque monaslerio Mois-
XII.
siaci.... ecclesiam IHam quse fundata t;st in honore
atiatla Fidis comiltssmNatbonensis de dono ecclesim beati
S. Petti de Seunut facio Hugoni Cluntacenst et aposlolorum prineipls Petn, in loco ubi vulgo
Vnaldo abbali Mohtacensi. dicitui* Serraur super iluyiuro Biauri, in cpiscopalu
(An.o 1077.) Rulhenensi... hanc Jgiiur meam donaiionem ut firma
[Gall. Cht. nov. I, Instr. 38.] acstabilis perse\etet, tum aucloniate facio domni
Koverint tam praesentes quam futuri, quod ego Petri Ruthenensis episcopi, simulquecum eonsilio_et
vicecoiiiitissa Narbonae nomine Fidis, in Dei nomi- voluntate Fidis vicecomitissse cuj'us alodium erat-
nesub hacdesciiptione dono Domino Deo et SS^ locus ipse, et cum consensu simulque exlubilione
aposlolis Petro et Paulo, el Hugoni abbati Clunia- Pontii de CaSsanas, ac Poniii de Panat el fratris sui
censi, et Uualdo abbali Moissiaci, et cunctis ejus atepie nepotum meorum onuuum, Aicfredi quoque,
succedenlibus, el monasleno Moissiaco, et omnibus Berengani et fialris llhus, qui honorem ipsum in
ibi Deo servientibus, quandiu locus lpse in Dei ser- C fevum possidebant. Concedo eliam ego ipse praeno-
vitio perslilenl, ecclesiam lllara. quse iundala «st minalus Hugo cum omnibus supiadictls mihiibns,
in honore B. apostoli Pelri, m loco qui vulgo voca- elc, anno Incarnationis Domtni 1077,Tegnante Phi-
tur Sermur super flumeij Biauri, in episcopatu Ru- Iippe, Francorum rege, domno AJexandro [/. Grego-
thenensi, ut habeant elpossideant ipsam ecclesiam rio] Romano ponlifice, S. Fidis vicecomilissse, et
cum-omuibusad eam lbi pertinenlibus in perpe- Ponlii de Cassanias, etc.
tutim. Dono eliam el concedo ego supradicta Fidis XIV.
vicecomitissa loium montem usque in collum alte- Chaila Betnatdi comilts Bisuldtinensh Canun-Ro-
rius moniis, qui vocalur del Poieth, a paite supe- tundi, Atulensem, -el S. Pault de ohts abbattas
riori a rivo Naosa, u_.que in Biaur, sicut ambo clau- Hugoni abbali Ctuntacensh in manu Onaldi ab-
batts Moisiucensis consobnnt sui tefotmandas sub-
dunl ambos monles, alodem et fevum, ei vicanam jictenlis.
undique silvain quae monli atljacel; vineas, hortos, {Anno 1078.)
domos, uiolendinos, piscanas, fonies, ingressus et [Gall. C/ti.nov. I, Instr. 59.]
egressus. Simililer dono caput mansum de Cesai- Omnibus in selernum manifestum sit quoniam
lenl. Hanc igitur doiiationem, ut firma ac siabihs j) ego BERNARDUS comes Bisuldunensis vjdens quoedam
persevcret facio, cum aucto.nale donnni PelnRu- monasleiia, quoe mihi succedebant ex propinquitate
thenensis episcopi, et consiho, et voluntate. Si qtus anletessoi um meorum, & monastico ordine, et regu-
vero noslrae vel cujushbet piopinqiutaiis hanc no- lari \ila peniius deviasse, pro lemisslone peccato-
stram douationem quam ego facto pro peccalis meis, jrum meorura, atque reroedio ammarum pairis mei
et redemptione anirase patris niei, et matris, el ora- et malris mea. in mehus ordinaie disposui. Hoc
nium parenlum meoium, violare, aut ahei.aie prae- igilur salubri consiho accepto, auctoritale meorum
sumpserit; in piimis iram Dei, ct omuium sanclo- hominum dono sub legah descnpto omnipotenli Deo,
rum inouiiat; deuide domni papae illius lemporis el sanclisque aposiolis ejus Pefro et Paulo loeo CIu-
cunclorum fidelium, quousque resipiscat et satisfa- niaco, atque abbati venerando domno Hugoni, et
ciat aucloritate et polestate damnentur. Facta do- omnibus ej'us successorihus, quandiu locus Clunia^
nalio ista iu manibus supradictorum abbatum et; cus in ordine persliterii; electionem, et 4ominatio-
(147) Error est manifestus in hujusce ehartoenu-.. Gregorio VII 1073. Itaquepro 1077 legendum forts
meficis hotis, nam Alexander papa anno 1077 Ro- 1061.
manse oou prseerat Ecclesiae,quam morjc rehguera.
569 'DIVERSORUM DONATIOTNES PL« PRO CLUNIAC. 970
nem monasteiii"S. Petri Campi-Holtindi in Gerun- A cui domnus Hugo noster gefmanus praeesse videtur,
densi lerrilorio, aique monasterii B. Mariae quod ahquam parltm e*. rebus meis, quse sitoe sunt in
fficitur Arulas, in Elenensi confinio: simulque mo- » pago Augustoduncnsi, et in villa quoe vocatur Mar-
nasterii S.PauIi in valle Oley, inTSarbonensipago; ciniacus, ecclesiam scilicet, quam pro redemptione
<atleneanl et ordinent prsedicla monasteria, secun- peccaminum meorom ab ipsis fundamenlis aedificare
aunTTfigulamS. Benedicli In-perpetuum. Ut aulem cupio, inperpetuum trado, necnon tres meas conde-
tac mea cessio slabilis permaneal, abbatiam S. minas aique boscum meum, simuique pralum, ler- 4
l_ai*i__de Arulis ab Illis qui_in fe\um acquisierant ramque lotam cultam et inculfam, quam ibi vldeor
redemi; scilicet a Guifredp Narhonensl aichiepi- habere dominicam. Hanc donationem dono Deo
scopo cfinlum uncias auri, et. ab_Arnaldo Arnaldi supradictoque loco pro remedio animse me* et pa-
cenlumnncias auri.eiin vitaûa nimisi*i.de ipso Tenium meorum, annuente comife Teibaldo, iratri-
iioaore capelianlam in ecclesia S. Pclri ide Aibania, cjisque meis, Andrea et Dalmaiio, cunclisque mels
aique omnes fevos mililnm, quos in Bisuldunensi lidelibus aslipulantibtis.
confinio S. Maria habebat absgue fevo Bernardi xyi.
Adalberli, el Willelmi Segarii. Simililer etiam ab- lAiieiw Guatini comilis Rosnacensis de 'Ecchsta San-
Jjatiam S.Pauli a Pelro vicecomiie Fenolensium, B cim Matgareim dala monasletto Clumacensi.
quam in fevo acquisierat redemi cenlum uncias (Anno 1082.)
auri, el dum vi\erit dimisi êi de.ipso honoie S. [BALDZ.,Miscell. edif. Luc, III, SS.]
In nomine sanclse et individuae Trinitaiis. Omni-
Paulivillamqua. dicilur Mauri; insuper -omnes jna-
las consuetudmes, botalicos, albergas, atque tragi- JJIIS sanctae calholicae Ecclesiae filiis piaesentibus
nas, -etcmnnes lorturas, quas ego haclettus, \el atque fulurjs nolissimum volo fieri, ego Guarlnus
omnes antecessores mei in ipsis honoiibus praedicto- dictus comes Rosnacensis teriitorii, quod propler
rum-monasteriorum j"nquirere videbamur, funditus giatiam ejusdem honoris transitoni. dum essem
dimitlo. Istam siquidem tionationem, siculj"am dixi, filius sseculi, cogitavi ut in alimoniam filiorum Dei,
ita jure perpetuo tenendam esse voloj ul si quis qui pro peccalis meis et lolius populi credunlur
orare pietatem Domini, donarem partem allodii mei
cam, quofl absit, violare tentaveni, sub judicio
et lllud quod habebam in ecclesia Sanctse
Romani ponttficis examinandum esse rehrtquo. Fa- Marga-
reloe Domino et sancto Pelro Cluniacensis coenobii,
ctum est -aulem 1iuj'us meae concessjonis teslamen-
tum in manibus charlssiml mei consobrini domni quod prsecogilalum Domino volente perfeci, consli-
Hunaldi abbatis Moisiacensis, anno Dominiea. Incar- ^ lulis inibi fratribus qui sub proposito reguiari Do-
nalionis 1078, sera MCWI,Gregorio VII papa pontifi- mino deservirent el sanctse virgini. Sed aitarefil
catum Romse lenenle, Philippo Francoium rege quaitam partem ipsius eccJesiae tunc lemporis pos-
sldebant fratres Dervensis monasteni, -ubllionori-
regnante.
"Testium vocabula, qui hoc affirmavej ui. t subtus fice requieseit corpus venerabilis Berchaiii. Ul ergo
sunt scripla prsedictam ecclesiam ex integio babercnt "Cluiiia-
censes niouachi, consilio habito cum domno apo-
Ego Berlrandus eomes affirmo, ac proprtis ma i-
bus ita consigno. slolico Hildebranno noraine, in papalu aulem diclo
f S. Pontii Bledger. Gregorio, ut morerer mundo ct viverem Deo, in
S. "Udalardi vlcecomitis remissionem Omnium delictorum et ad salulem
S. Adalherti Gau.berti. antecessorum meoium, cum .benediclione aposto-
S. Arnaldi Geraldi. lica, ct cum licenlia episcopi _mei domni Hugonis
S. Pelri Gausberli. Trecasini, et cum favore Theobaldi comiiis pala-
S. Gausberti Petri. tini, cum laude eliam piopinquorum meorum, dedi
XV. me cum allodiis meis principibus apostolorum Pelro
Chdrla Gaufridi mililis, fratt is S. Hugonh, de Mar- j, el Paulo, vfinerabili quoque Berchario, in praesentia
einiaco tn pago Auguslodunensi. domni abbalis Brunonis et monachorum ficieliumqua
(Girca annum 1080.) Suorum. Itaque j'am dictus abbas et monachi annue-
JMARTEM* Anecdot. I, 243.] runt Cluniacensibus aliare et quartam partem
" Divinis decrelis humana temeritas supra
praejudicium mfcmoratrfi ecelesiae, acceptis sibi alodiis quae erant
facere non debel, praejudicium etenim fit, cum pro liberae conditionis, et absque jugo ullius advocalio-
bonis mala redduntur. Bona siquidem cuncta divina nis, sine alicujus judiciaria polestate sive banno,
largitasnobisabundepraesentat. Quae si non aequaha, ad poslremum sine aliqua redhibilione ownis ho-
fit nt dignum esl, lamen a suo plasraale cui cmnia mlnis. Haec igilur sunt alodia quae tiadidi Deo et
contulit, pre mulfit, non dethgnatur lecipere bre- sanclis aposlolis Petro el Paulo, beato quoque Ber-
viora. Quo «xemplo, si non ut decel, tamen juxta cliaiio, nionacJiisque suis perpeiualiler l)abenda. -
fapacitaiem mei intellectus, ego-Gaufiedus aliqua Roserias, Muctium, Juncbereium, cum appendicfis
ex pai te percitus, donalionemfacio Deo aposiolorum- suis, 'videlicet servis et ancillis, terris cultis et
que prineipi beato Petro, in cujus lionore et reve- incultis.silvis, pratis, aquis.aquarumque decursibtis.
remia Chmiacum constat sedificatum-esse ccenobium, Ul autem Jliot_meum donum erdem ecclesiSfit fra-
PATROI.. CLIX. 31
'
971 S. HUGO ABBAS CLUNIAC. 972
ttibus injbi Deo senientibus perpeluo habendum A omnibus percatis nostris ex facuJlatibus propriis
remaneat, et ut ntillms calumniatoris injusla inva- noviler monaslerium construere_ ad honorem ipsius
sione rescindi valeat domnum Hugonem Lugdu- omnipolerUisDei, et meinoriam bealissimorum Petri
nensem archiepiscopum el apostolicae sedis legalum et Pauli apostolorum prlncipum, qujbus a Domlno
praecepto jam dicti domni apostohci Gregorii rogavi collata est poteslas ligandi atque solvendi, procul
nt facta excommunicalione hanc charlara confir- dubio pro defcnsione et melioratione nostrorum
maret sub lesumonio et laude omnium episcopo- tam corporum quara animarum, simulqne pro reme-
rum, abbalum,'et coeleioiumDei fidehum concilio dio animarum parenluni-noslroium alque omnium
Meldensi aslaniium. Ipse vero libenlissime annuens tam vivorum quam defunctorum fidelium, Igittir
petiiioni meae assensum prsebuit, et communi de- instinclu, et consilio multorum nobilissiniorum vi-
creto lotius sancti Concilii ut petieram confirmavit rorum, nos prsenominati vicecomites Ademarus
.sub distrLctione hujus analhemalis. Auclorilate Dei scilicel, atque Ai tmannus concedimus, atque dona-
omnlpoleulis et beaiorum apostolorum Petri et mus j'uieperpetuaeconcessioiiis Domino Deo, sanets
Pault excommunicamus, et a limmibus mairis scilicet et indi\iduse Trinilali, sanclissimisque ejus
ecclesise separamtts el reino\emus, selerna quoque apostolis Petro et Paulo in locis ipsorum Cluniaco
damnalione percutiinus et dainnamus eos quicun- "J alque Moisiaco, simulque abbatibus \eneiandis
que de rebus supradictorttm alodiorum comitis domno Hugoni, et domno Unaldo, el omnibus eorum
Guarini aliquam fraudem vel .jnjuslitiam feceiint suecessonbus abbatibus et monachis in supradictis
ecclesise Dervensis monasterii, nisi resipiscentes el locis Doroino In perpetuum ser\ ientibus, locum ad
eidem ecclesise satisfacienles dignum poenitenlia. haec praeerectum atque consliltilum. Et est locus
fruclum egertnt. ipse in Catuicensi pago, in terriloiio_.subtu&ipsum
Signum Hugonis Diensis episcopi Brunechildura casirum; inler flumina Veiae et Ava-
S. Amali vicarii papse Gregorti. rionis, ipsum iocum cum universis appendiliis et
S. Ricbardi archiepiscopi Bituricensis. adj'acent'us suis, qttidquid ibi vel alias ad hoc opus
S. Hugonis Trecasmi episcopi. designavimus et dona\imus_, vel adhuc datuii su-
S. Rogen Cathalaunensis episcopi. inus, el quodcunque ipsius Ioci babuatores, cum
S. Rorici Ambianensis episcopi. Dei auxilio, inibi acquiiere poluerint, uljta teneant
'&. Hugonis Grannopolitani episcopi. et possideant ccenobiorum snpradiclorum Clunia-
S. Hugonis Lingonensis episcopi. censium et Moisiacensium habilalores, in proprio
S. Haganonis Auguslidunensis episcopi. alode jure peipeluo. Damtjs eiiam, et sub legali
S. Hugonis Nivernensis episcopi. <C descnpto, et firraa corroboralione llluin mansum
. S. Arnulpln Suessionensis episcopi. noslrum diclum de Monte Argillo in dominicatura
S. Landnci Matisconensis episcopi. propria, cum omnibus finibtts suis, ingressibus et
Comes eliam Tebaldus, et tuor ej'us Alaidis no- egressibus in proprio alodio possidendum. Haecau-
mine, et Odo filius ejus laudaveuint el sua signa lem omnia cum unnersis reditibus suis, quantum a
fecerunt. nobis demonslratum est, vel quantum in fttiuro,
S. Tebaudicomilis. Alaidis uxoris ejus Deo aimuente, acquisitum ibi fuerit; scilicet in
_ S. Odonis filii ejus. i lerris, vineis, aquis, silvis, pralis, cullis si\e incul-
XVII. lis, lolum ab mtegro cum ingiessibus et egiessihus
Cltat ta jundalionts monasleiti sublus Bt uiiecluldum suis, ila cedimus et donamus firma, et slabdi ces-
caslrum tnpago Calutctno, Hunaldoabbati Motsia- sione supradiciorum monasteriorum habilaloribus,
censt el Hugont Uluntacensi subjecii. absque ulla omnino relentalione . ut ila habeant,
(Anno 1082.) leneant el possideant fideluer per cuttcla succe-
[Gall. Christ., nov. 1, Instr. 59.] denlia lempora, lali quoque condilione, ut neque
Legibus instructi divinis, atque ecclesiastica. san- _. nus, neque ullus unquam homo nostra. \el alittyus
plionis roborali exemphs credimus, et confilemur generationis, poleslateni aliquam in supradictis ho-
impietales, atque delicta bunianis ej.cessibus com- noribus requirat, neque justitiara, neque vicariam,
niissa, eleemobynarum Iargitale siraulque bonorura aul aliquam violenuam inferre prsesumal ipsiusloci
operum assiduitate per Dei disposuionem posse habiiatoribus, quanlum mfra ipsos lermmos desi-
ledimi alque mundari : ipsa verilale quse Deus est gnalura esl; sed hbera atque quieia hsec omnia su-
atieslante, quae aii: Daie ehemosynam, el omttia pradicla servis Dei in xetenium permaneint. Lauda-
munda sunt vobis (Luc. n,41). Et iterumScriptura: mus etiam et donamus, ut quicunque de -beneficiis,
Fili, inquit, benefac sempei, el Deo dtgnas oblaltones cl de fevis quse de nobis lenent aliquid dare volue-
offer : memoi eslo, quoniamjnois non latdal, et rinl, ejusdemloci in perpeluum teneanl elpossjdeant
teslamentum infei o>u»t manifestabiluritbifEccli. xiv, iiabitalores.
11, 12). His etjam, alioiumque divinorum eloquio- Volunius eiiam aique rogamus de bis omnibus
rumadmonitionibus pro\ocali, nos \ideheet Arlman- pnvilegium fieii a domno papa Romanse Ecclesise,
nus et Ademarius \icecomiles cognominati, auxi- ul firma et stabilis hsec nostra eleemosyna semper
ljanie Domino providemus, atqtic disponjmus pro permaneat, quam si quis violare prsesumpserit, vel
S75 ' DIVERSORUM DONATIONES PI_-EPRO CLUNIAC. 974
aliquo modq Invadere tentaverit, sentiat se esse A I libus, asiipulanlibus, constituo de prsefato censu
damnandum et nunc, et in perpeiuum. duplicalo Cluniacensibus meis fratribus charissimis
Haec autem facta sunt cum consilio et auctoritate regiae auclorilatis piseceptum, a meipso quoad
domni Geraldi Caturcense Ecclesise ponlificis, anno vixerfi firmissime lenendum, omnibusque succe-
scilicet DominicaeIncarnationis 1083, regnante Phi- denlibtis per ssecula venlura in regno Hi<*paniae
lippo rege Francorum, domno Gregorio VII pontifi- regibus perpetua lege servandum. Hanc aulem
caiura Romanae Ecclesiae lenente anno x, mense conslitutionem facio pro animse mese remedio, pro
Septembrio, fena in, id estNonas ipsiusmensis.luiia animabus paliis mei etmatris ac fralrum meorum,
xis, indictione vi, aeia MCXXI. pro uxorc ac liberis meis, ut et vivis prosit ad
Sigfnum Armanni et Ademari vicecomitum. promerendam selernalem vitam et defunetis profi-
Sigfnum Remundi Amelii. ciat ad possidendam requiem sempilernam. Si quis
Sigfnum Pontii Matfredi. vero successorum meorum regum praecepli liuj"us,
Sigfnum Raterii. quod absit, lemerator existens aut violator censum
Sigfnum Matfredi Amelii. Cluniacensibus constilutum sive ex tolo abnegare
Sigfnum AmelibJuslini. sive minuere tentaverit, sicut ego fido in Domino
Sig-J-num Bernardi filii «ui, et Hugonis fralris B I Deo, a regno Dei se noverit ahenum et judicio
sul. divino exhaeredandum, nisi velociter lesipiscat et
Sigfnum Arnaldi de Mairaco, et filiorura ejus. almegalas vel diminulas census condigna sausfa-
Sigfnum Pelri, Stephani, et fralrum ejtis. clione reslituat pensiones. Ut autem inviolabile
Sigfnum Bernardi Hugonis_ elfraiium ejus. teneatur hoc meum [prseceptum hanc chartam fieri
XVIII. conscriptionis j"ussi, quam regia manu el auctoritate
Testamenlum domni Adefonsi tegis Hispaniatum ad sublus firmavi et corroboravi, atque firmandam
Cluniacum. aeque principibus ac fidelibus meis consequenler
(Anno 1090.) mandavi. Impelravi eliam a Cluniacensl abhate
[BALTJZ. jtf.sceff., III, 44.]j patre meo domno Hugone lunc lemporis mecum in
hi nomine Dei omnipolentis Patris el Filii et Spi- civitale Burgis commanente, ut omnibus super-
rilus sancti. ADEFOSSUS, divina favenle clemenlia, venturis abbalibus suis successoribds conslituat
Hispaniarum rex. praeceptum de commemoratione vel obsequio quod
Convenit majeslali regia? prsedecessorum regum pro nobis, videlicet pro palre meo, pro matre^pro
virlules et bene acta imilari, per quod el apud fratribus raeis, pfo rae, pro uxore mearegina.et
Deum et apud bomines inveniat graliam, el in IC hberis ipse domnus Hugo abbas apposuit ei ordi-
posleros aniabilem nominis sui iransmiltat memo- navit tam pro vivis quam pro defunctis semper
riam. Subiit ilaque mihi legi Adefonso jn mentem agendum.
quid egregium inier ceelera egerat pater meus rex Acta sunl Burgis in civitate.
Fredelandus pia recordatione semper commemoran- Data apud Burgis civilatem anno ab Incarna»
dus. Compena namque ccenobii Cluniacensis tam lione Domini 1090, indictione xm, Paschae diebus.
celebri, lam piobata tam sancta rehgione, divino XIX.
mox limore compunclus et amore socielatem fra- Lilterm episcopi Stlvaneclensis de abbatia Crispeii.
trum Deo et sancto Pelro ibidem mililanlium (Anno circiter 109S.)
humjliler expeini, devotius accepit, fidelissime [Gall. Chr. X, Instrum. 2tf7.]°
quoad vixit reimuit, non inaniler credens se parti- Huco, Dei gralia Silvaneclensis episcopus, domino
tipem lore in eorum spitilalibus, si de sua temporali et cbarissimo sibi Hugoni Cluniacensis monasteni
abundantia indigeniiae seivorum Dei fuisset raunifi- abbati, salutem et servilium. Notum fieri volumus
cus. Unde censum annualem, mille videlicet aureos, vestrae bemgnissimse et nobis dileclissima. sancli-
quos vulgo mancales appellant, conventui Clunia- .n tati, libenti animo assensum prsebuisse petitioni
cfinsi ad vesliarium proprie dedit; quem censum domni Hugonis comitis de Crispeio super abbatla
eodem modo per successores suos prsefalo loco Sancti Arnulfi, favenle conventu canonicorum sap-
annuatim reddendum instiluit et firmavit. Quia vero ctse sedis Silvanectensis. Concedimus itaquc ut
placuilomnipolentiseCrealorisin regno Hesperidum monasteriumSancli Arnulfi de Crispeio _>ubvestrae
roborare solium meum, ego Dei gratia rex Adefon- sanciissimse dominationis veslrseque religiosissimoa
sus, slcut haeres palernae dignilalis, ita quoque sanctitalis omnibus modis subdalur imperio. Et quia
bonse successor volunlatis, paclum fraiernae socie- exoplamus nobis affinitatem veslrse bonilatis, In
lalis cum meis Cluniacensihus inii, slatui, firmavi, ditione vestra situm sit ponendi et atiferendi cujus-
cerisum tjuoque largitatis palernse duplicavi, duo cunque personae volueritis, ef lioc quandiu yita isla
millia mancales in censu annuali Cluniaco persol- fruemini. Concedimtusprseterea gratia vestri, ut post
vens. Communicato eliam cum uxore mea regina decessum vestrum successor vester abbas, videlicet
consilio, ei primura Tolelano arclnepiscopo et Cluniacensis, habeat poieslatem ponendi abbatem
eaetens episcopis meis et prinaoribus regni mei in supradicta ecclesja _ secundum electionem Clu-
fideijbus meis volentibus, consentientibus,„Iattdaii- niacensis capituli * Ha tamGn ut Silvaneclensis
OT5 S. HUGO ABBAS CLUNIAC. 978
Ecclesia et ej'usdem episcopus, ea quse secundum A pisei dono fijus qui in\estitus esl poterit, tenebit
Deum et auctoritalem SS. Palrum oblinere debentj eam in pace, nec quilibet alieiius congregationi<\
jion amillaut; veium ea secundum quod canonicus vim aut calumniam inlei re poterii, nec acquirendi
ordo postulaverit, oblineant. Ne quid autem grave vel a_dificandi ecclesiam in ipsa parrocbia licertiiam
videatur vestiae benignissimse palernitali in huj'us- vel facultatem habelut. Clericorum aulem \el mili-
modi constitulione, mandamus quia dum praesentia- tum qulsquis in extiemis posilus, cuicunqueioeo
Jiler insimul locuti fueriraus, Deo volenle,, secundura eorum sese ad sepeliendum deslinaverit, ibi sine
discietionis \estise consilium quod emendandum calumnia sepehetur, et quoecunque dedeiil locus
fueritemendabimus; vos autem in praesenli ecclesise ipse in pace reliriebit, eliamsiie vel sua prius alterl
consulite. parti devoverit, evceplo quod Vraliqua aliis cum
XX. inveslilura primum dedit, non licebit ea nisi ipsis
qui inde invesliti fuerant liabere. Gupienilum veriire
Aclaconcoidim in.lm in conctlio Claromontano inter ad monasticum ordinem et
Hugonem abbatem Chintacemem et Ponliuin abba- babitum, nulli susci-
tem Casm-Dei. piendi adilus, quocunque ire \elit, al) allero prohi-
(Anno 1096.) bebitur, eliamsi se ei pi_mu_a devoverrl. Et si qua
B lunt largilus fuerit, loeus ipse quem ingreditur In
[BALUZ.,Miscell., III, l>6.]
Noverint omnes Ecclesise Dei fideles, tam piae- pace possidebit, exceptis his quae cum inveslittira
sentes quain posteri, qualiler domnus Hugo ab- aliis primum conluht. Suseepli„adhabitumlransire
ba§ Cluniacensis et domnus Ponlius abbas Casse- ab uno ad alterum nionaslerium non polerunt, nisi
Dei, fralresque eorum in Claromontensi conGilio forte cum Jtcentia abbalis sui.
per manum domini papse Urbani secundi et venera- Actum pubhce apud Clarum-montem el laudaluin
bilium archiepiscoporum domni Hugonis Lugdu- alque confirmaium auctoritale domnj papae Ur-
nensis et domni Aldeberii Biiuricensis ahorumque bani II, ut sic ab ulrisque inconvulseteneatur, anno
mullorum religiosorum viiorum, sopita omni simul- ab Incarnalione Domini 1095, Kal. Decembris, in-
tate quse inter cos ex quibusdam occasionibus emer- dittione iv.
serat, in pacem et concordiam redierint. Sciendum XXI.
cst Ilaque quia domnus abbas Pontius el fraires Raimundi vicecomitis Cadurcensis vilam monaslicam
Casse-Del coneesserunt domno Httgoni abbati et in Moisiacettsi cmnobioamphctentis, el duas eccle-
fratribus Cluniacensibus Boortense monasterium sius Ansquililio abbati condonantis.
el ecclesiam de Amberlo, ecclesiam quoque Sancli C (Anno 1101.)
Slepliani de Castello, et ecclesiam Digneio, alque [Gall. Chr., nov. Inslr. 40.]
ecclesiam deCosanlia, ecclesiamque de Vongeio, et Cum manifeslum sit beatius esse dare quam ac-
ecclesiam de Prisceio, atque ecclesiam de Sni- cipere (Act. x\, 35), et moneat unumquemqueSeii-
jeiaco,cum omnibusearum-appendiciis, lamin terris ptura : Mf,eteieanimm ttim placens De-o (ECCH.WK^
et posse.sionibus quam in decimis cselerisque red- 24), ego in Dei nomine BAIMUNDUS \icecomes diclus,
dilibus, el partem decimae de ecclesia Cosiaci, par- qui loliesab alnsmale aceeperam landem aliquando
tem qnoque decimae quam habebanl in Ecclesia de bene dare dispono, atque miserse animoemeae inspi-
Judseis, ut babeant deinceps haec omnia 111perpe- ratione divina miserei i eligo. Nam vilam meaniTjua
luum. E converso domnus ahbas Cluniacensis et lam inique vivebam, ut Christianis omnibus audire
fiatres ejus concesseiuM domno abbafi Casse-Dei lantum nefarium sit, relinquens omnia, religione
el fralribus ejus obedientiam de Caslellione juxla monastica commulavi. Ecclesias vero quse dicuntur
casirum CoiziacunVet ecclesiam de Casa Mediana de Calzada, quas parentes ei antecessores mei per
cum omnibus ad eas perlinentibUs ut possideant ea Slmoniacam haeresim prave dislraxerant, ut obla-
omnia in peipeluum, ita lamen ut in Gasa Mediana liones earum, non per manus pauperum, sed, quod
babilantes monachi prseter auos aut tres non ha- j. turpe erat, per manus concubinarum, distrlbueren-
beantur, habitantes autem in caslello qttod vocatur tur, m dispositione Deo servienlium ordinalione
Caslellulium haljeant facultalem sepeliendi vel in dnina conslilui atque composui. Has igitur eccle-
eoemeleiio capellae Ipsius casleHi velin ecclesia de sias quoe in Calurcensi pago conslruclas videntur,
Auzac, quse cst parochiahs. Cseleia vero omnia major m honore et nomine B. Mance semper \irgi-
quaa eo die in quo bsec concoi dia facta esl afiqua nis . minoi \ero in bonore sancli Audoeni confes-
investilura tam fralies Cluniacenses quam fralres sOris; cum suis coemeteiiis fit oblationibus, terris,
'
Casse-Dei lenebant finieiunt sibi 111pejpetua pace, vineis, aqtiis, molendinis, seu oiuni ecclesiasficO
jiec Sibi deinceps ea ad invicem calumniabunlur. .lonore, et ommbus ubique ad ipsas pertinentibus,
Convenerunt etiam inler se til qusecunque de cseteio ego supiadiclus Raimundus, simulque filn mei
tei rae vel possessiones sibi darentur al) illis qui eas Pontius elPetius, donamus et rehnquimus Domino
invesliluia tenerent, rialres llli qui indequa- Deo universorum, et bealissimis aposlohs ejus Pelro
' aliqua
lecunque donum susceperint, eas sibi sine calum- et Paulo, in locis \ enerabihbus Clumaco etMois-
nia et quajsuone aliorum habeani. In Ecclesiis vero siaco, alibatibus quoque praesentibus domno Hugoni
acquirendis, quicunque eorttm primum parlemadi- et dorono Asquililio, cunctisque eorum successuri-
977 , r DIVERSORUM DONATIONESPI_& PRO CLUMAC. 978
Jtus, tam abbatlbus <_uam monachis in ipsls lociss A gaudus domno Hugoni Cluniacensium veneiandoab-
Deoservienljbus, ut habeant, teneant el possideantt iati filiisque ejus Cluniaeensibus fiatribus landem
in-perpetuum alodum «mni lempore, quandiu cce-- post diutinam controversiam feceiil, qua lilterave
lum imminel lerrse. Haec, Inquam. admonilione ett factam corroboraverit. Querimoniaeinter Cluniacen-
industria summi el illuslris viri domni Geraldii ses fratres et prsedicluiii _Eduensem fipiscopura N.
noslri, id est Caturcensis pontificis : inslanlia vcro) pro illatis ab eodem episcopo injuriis exoi la_fuerunt,
atque diuiurnis ad Deum oralionibus venerandi ab-- fil iuter caetera injuriarum damna idem episcopus,
batis Asquitilb", cunclseque congiegationis Moissia- necnon et Maliscensis praesul domnus Berardus quse-
censis, exhorlatione quoque, et ut iia dicam, panim I dam nova fecerunl privjlegia, quse videbanlur con-
violentia filiorum suorum Petii el Ponlii, consilio) traria qusedam contra Cluniaceusis Ecclesia. privi-
eliant el volunlale amicorum niporum, ac multorumi legia conlineie. Ui aulem domnus Paschahs II papa
nobllium virorum, lali lanlaque de\ononepeiegi, lioc comperit amore domni Palns Hugonis el Clu-
Si quis ilaquehancnoslram tkmaiionem irrumpere, i niacensium fiatrum chantate excims, sciiplis suis
violare, aut in aiiquo minueie le-n.tavertt, in piimis> illa contraria quse memorata j'am dicforum episcc^
iram Dei \i\entis incurrat, ac cum Dathan et Abironi porum privilegia codtinebant damnare ouraril; et
damnailone perpetua damnandum se sentiat in in- ad haec damnanda, alque simul Romanae Ecclesise
fernum. Cui autem melior apparuerit filius, aut; negolia peragenda et pertraclanda Prsenesiinuni
propinquus nieus, potentia sua tolum ab integroi episcopum domnum Milonem, tolius Galliae lega-
resiiluat sancto Petio m supraditto loco JWoissiaco,, tione injuncta, ad GaThas mitlere sluduit. Idem
ut parlicipes Iitijus meae eleemosynsesit et haeredi- vero legatus Cluniacum veniens, certo die inter
tatis meae liseies legalis permaneat. sciJicet, ut, prsefatum episcopum fratresque Cluniacenses placi-
quod de manu laicah, ubi haclenus erat, in omni- ttim denominalumi.tatuil,'in quo placito , quidquid
potentis Dei et servorum oj'us stipendia comraula- supiadictorum privilegia episcopoium contrariuni
nius aique transducimus, absque perlurbalione et adversum Cluniacensis Ecclesiapprivilegia sonabanl,
inquietudine ratum sil, et uiconvulsum consislat praecepto Domini papae in prsesentia episcoporum
omni tempore. quos subinlilulabimus, el cunclorum *quiaderant
Facla cessio descriplionis hujus aucloritale et exclusit ac damnavit, ecclesiaeque Cluniacensis pri-
consiho domni Geraldi sanctoe Calurcense Ectlesise vjlegia firmavitet corioboravjt. In iioc quoque pla-
episeopi, ac clericorum ej"us,anno DominicoeIncar- tilo proememoratus _Eduensis episcopus N. dccrelo
nalionis 1101, indictione nona, praesidenle in Ro- p| et lilteris domini papse Paschahs II commonitus,
mana Ecclesia Pascliale secundo papa, regnanie jusliliaque quam in ecclesiis subnominaiis fralres
Philippo Francorum rege, in pioesentia et corrobo- Cluniacenses hahebant exigenle, domno Palri Hu-
ratione multorum -lestium. goni fralribusque Cluniacensibus donant, conccssit
Ego ipse Raimundus supiadielus vicecomes, ei filii ac laudavil ecclesiam de Carrellis, et ecclesias de
mei Ponlius et Petrus viceeomiles, ita firmamus ct caslro de Lorma, scilieet ecclesiam S. Albanl, et
corroboraraus leiiendum 'in perpeluum. capellam ejusdem castri, ccelesiamque de Molinis,
Ego Ademanis Ramo didus, quiipsaspei succes- et ecclesiam de Trevello. Ecclesiam aulem de Mon-
sionem parentum meorum male tenebam et injuste cellis simih modo donavit, Miinliler concedit et
possidebara, ila libere et absolute dono atque dere- Jaudavit. Statutum est lamen ut pro hac ipsa eccle-
linquo, simul cum filio meo JII manibus et prsesentia sla duorum solidorum census annualim reddatur.
_supi'adicli abbalis domni Asquiiilii, atque aliorum De hac iterum eadem ecclesia haec convenienlia ha-
multorum teslium, tam monachorum quam laico- belur, -ut si a Coibiniacensibus monacbis Iratres
rum. Cluniacenses inlerpellali de leclitudine fueiinl,
*5ignumAimonis Elise. ubi Cluniacenses lestificalorem suum poteiint lia-
Signum Gauffredi militis de Calszeda. I
Dbere, non differant In curia memorati episeopi
Signum Retri Amelii. .Eduensis N. justiliam exsequi recliludinis. Omiie.
Slgnum Sicardi. ejiam ecclesias quas vel ptsedecessorig sui domni
Signum Hngonis \icaiii. Aganonis tempore tenueranl, vel de quibus donttni
XXII." vel invesllluram, aut assensum habuerant laudavif,
Concilium Masstliense confitmal ptacitum -quodfecit Pi__cepium est quoqtie domini papse Paschalis prae-
Notgaudus eptscojmsJEduensts cum domnoâbbate cepto el prsefixum ac per prsefalum Romanse sedis
Httgone et monachis Cluniacenstbus. Jegalum Praenesiinoe episcopum domum Milonem
(Anno 1103.) eorroboratum, ut sicutin piaefaii papoe Paschali.
[MAETEN. Thes. Anecd., IV, 125, ex cnartano videlicet II piivilegio Cluniaco impertuo conlinelur,
Cluniacensi.] lam ecclesia. quam presbyleri ecclesiarum et res
In nomine sanctrfi et indi\iduoc Trinifatis, Palris, Cluniacensuim universae sine inquietudine hberae et
el Filli, et Spinlus sancli, amen. Omnes sanclse inviolat.fi permaneanl. Hseevero de Vizeliacensi ab-
api\crsiiatis Ecclesise lilios \olumus scire quam pa- balia staluta sunt etpiaefixa. Slatutum esl elpr.ij-
tcm qtMmveeoncordiam, .Eduensis episcopus Nor- ceptum ut .Eduensis episcopus a Vizcliaccnsi abijate
t)79 S. HUGO ABBAS CLUNlAC. - 989
ptofessionem vel obedienliam non exigat, nec abbas A mei Cononis comitis el reliquorum parenfun. meo-
ei ullo modo faciat. Fraties vero Vizeliacenses sarum, elc.
cros ordines ab ipso suscipient, si lamen episcopus Actum publice aptid Berziacum villam (Verzy)
canonice oidinalus fuent. Quod si eos ordinare rc- in manu domni Hugonis Clunitcensis abbalis,
nueril ,ra quolibel alio episcopo canonice ordinafo anno Domiuica. Jncarnationis 1107 indictione xv.
ordinabunlur. Piesbylens quoque qui eidem abba- anno domni Paschalis pap secundi vm, annon
tiae deseiviunl, cbrisma largletur absque ahqua re- Heniici regis quarti, anno \eio ordinalionis domni
iractalione. Hugoms abbalis Cluniaceijsis LIX(148..
Anno ab Incarnalione Domini 1103 acta sunt hsec XXIV'
apud MasSiham per manum domni Milonis Pisenc-
-Slini episcopi et S. R. E. sedis legali in pr__senlia Charla donahouis pio monastetio Cluniacensi a
Wtllelmo et u oie sua Adehyda.
t>piseoporum,scilicelMaliscensisB qui cumluncepi- Histoue d'Auveigtte, tom. II, preuv. n. 30."_
scopatu suo Lugdunensis archicpiscopi domni Hu- [BALUZE,
[gonis] vices agebat, et hujus prsefati jEduensis Gum divinae nobis Sciiplurae per Salomonem
episcopi N. in piaesenlia quoque archiepiscopi de testelur auclorilas, divtlim vin tedemptio anhnm
J_vroic domni Gerardi, el episcopi de Tufort domni B _/«s,fitc, has divinse admonilionis sententias con-
Ilerberti, ei episcopi Cesliensis domni Roberli, ac siderantes, ego WilleTmus et uxor mea Adeleyda
cpiscopi Belensjs domni Poncii, hoc placitum elhas ob remedium animalrum noslrarum et anlecessoium
romenliones donorum piaefalus Jiduensis episcopus nostrorum de amphludine proediorum quse dedit
N. _iei»l in puEseuiia supcadiclorum epispoporuKi nobis Deus bealis apostohs ejtis Petro et Paulo ad
per manuin domni M. cardmahs ssepedicii firmave- monastcriura Cluuiacens.", cri venejobibs ahbas
nt, sicCluniaci in communi capitulo fralrura fir- Hugo piseesse \ideiur, donaie aliqtiidslatuimus in
inavit, laudavil el corroboravit, pisesenterVizeiia- pago Limagnioe, lerram scilicei Caurossam cum
censi abbate domno Arlaldo, domnoque Gaufredo conlinenlia sua el finibus suis, ea ralione ut
priore claustri, el<lomno Bernaido caraerario, prse- jus alodiale et quidquid jiropnetatis aut donnnica-
sente ciiara .convcnlu. ttirse in ea possideo pioethclo loco et monaclus ibt
Deo famulantibus delegem et transftindam perpe-
XXIII.
tualiter obtirtendum. Et ul h-ee iraditionis chaila
ChattaWillehii But guttdionum el Mnttscenstutn co- firma et inviolabilis
tnttts, qua donationes aniecessoutm suontin Ciu- permaueat nostra auctoiiiate
titaco factas conftttnul, ahasque de suo adchl, com- robora\imus, et fidehum nostiorum assensu laudaii
memoians piogeniiotes el antecessoies suos. el astipulari fecimuS. ^-^^^
(Anno 1107.) S. Willelmi filu ej"us. s -' _ <•""'
/ s \
MABILL. Annal. Bened., V, 511.] S. Sfephani fi airis ejus.
Nolum sit cunclis amantibus veniatemetpacem, ' "
XXV. __:
quod ego Willelmus, Burgundionum comes et Ma-
Chaila donationh Wtlhlmi[de ^Thietnojtdem-
tbicensium , laudo et confirmo ad Cluniacum omnes Cliutiacensitnon .sletw.
donaliones quas aniecesscres mei Buigundionuin
comites et conntes Matlucensium loco Ulivenerabili [Htsloue d'Auveigne, ibid.]
usque hodie conluleiunl": videlicel Ranjaldus pater Dum constet certissimum fore cunctis recle sa-
ineus, filius Willelmi; et ipse Willelmus, fihus al- pienlibus quod\idelicel omnis proesenlis sseculi glo-
terms Rainaldi; el ipse Rainaldus, filius alieiius ria sive_ ul verins dicalur, vana eldeceptoua fal-
Willelmi; et quse illic dedit Stephanus comes, pa- latise lola transit, elc Hsec ignur ego Willehiuis de
lruus meus.Possessionem qiioque in pago Leothensi, Thierno.menle veisans simulque multiiudinem pec-
quam Ayv.all<amvocanl, quam maler mea Regina , caloium ln quibus nunc usque sum diversalus la-
quse fuii uxor Rainaldi [MatbiGensium comiiis dedil tjCiymoso corde cons)derans, ratum duxi ut juxia
adlUfarciniacum, ubi et ipsa mullisj"ara anms In Danielis consilium peccata mea eleemosjnis redi-
sanctimoniali habiiu serviiDcosub disciplina domui merem, et quia a \nidilale bonse aclionis, lieupioh
ac venerabilis Hugonis abbatis. Nam de mea parle dolor! pene arui seslu ssecularium voliiplaluin, illos
dolio ad prsefatum locum Cluniacum quidquid jure saltem sustentarem quoruni pia vila fi uclum offeil
hsereditario a maj'oribus meis milii obvenil apud bonarum jugiter viriuluin, eo quod a Chrislo velut
Belluro montem, qui loeus est in episcopatu Lau- lignum fructiferum sint planlalse juxta fliienta san-
sanensi, et insulam proximam, quam dicunt Insu- clarum Sciipturarum. Dum enim me sentiam fasci-
lam comitum, quantum ad me res ipsa periinet in bus iniauilalum mearum immeisum, cunclis pietaiis
Iiomimbus, ii> leiris, in \ineis, in piscanis, vel "exspolialum esse plumis, illorum qui cuntlarum
coeieris redditibus. Sielaudo, sic offero res nominaias niundi cupTdilalum \isco e\uti assumunl pennas nt
pro redemplione animoe meoe, et avi ac nulriioris aquilse el ad superna indeficienter e\oIant, menfis
(148)InhaccomitumMaiiscensiumseneobservare nepos avi nomen referrel, ul in eo avus quodanj

licct morem apud veleres non raro usitalum_ut modo reviviscere videretur.
D81 DIVERSORUM DONATiONES PL£ PRO CLUNIAC. 882
tonlemplationeme conlldo ad regna ccelorum suslolh A . ecclesise suprascriptse reiineo in dominio dum vivo.
pennis. Hujus ergo rei gralla dono Deo et sanciis Post obilum meum convenit inter nos, ut medielas
aposlolis Petro et Paulo patrlque et domino meo Operis ipsius ecclesieeremaneat in potestate Sancti
Hugoni abbali, et cseteris senionbus fralribus CIu- Stephani, et canonicorum ejusdem sedis. Consum-
niacensibus quaedam ex meis rebus, ul ipsi dein- roala veio fabflca proedictae ecelesise medietas om-
ceps ea jure perpetuo possideant et prout voluerint nium oblalionura proefalse ectlesise, illarum scilicet
disponant. Sunt vero hsec : In primis quidquid in rerum quse consueverurit dividi inler episcopum, et
ecclesla vel \illa de Carmis in dominium possideo, opera , et congregaiionem ej'ttsdem loci, sit Sancti
redditus \idebcet, vel consuetudines omnes et vi- Stephani et episcopi ac canonicorum Ulius sedis.
carias omnes lbl pertinentes, quicunque illas habeat Relineo eliam paslum, quem recipere soleo m festum
ut sicut ego huc usque nunc tenul, Ua deinceps eas; Sancli Saluinini sicut constitulum est, et lertiam
seniores Cluniacenses leneant. Dono eliam villam de: partemomnium lerum quse pro sepullura morluo'-
Siurat, sicut eam tenebam, el consuetudines et virum prsediclse ecclesise confercnlur vel dahunlur,
carias ibidem pertinentes simiiiler. Simili modo vil- ullra quinque solido. Relmeo similiter mihi dum
lam de Espentegui cum consuetudimbus et vicariis : <vixero oninem honorem proeposilurse, decanise, sa-
omnibus. Medietatem quoque de .clauso de Vensaci B crislanise. Post obitum meum quidquid ex prsediclis
cum vicaria sua. Item quidquid habebam apud san- honoribus solent lenere laici per manum episcopi
ctum Porcianum de Borno cum vicanis et consue- remaneat Sanclo Saturnino. Relineo el omnes sla-
tudinibtts et quantum una leuca tenet de silva dei liones feslhilatum sicul abanliquitus suntconstilutse
Borno in Ioco ubi ipsi-monacbi elegerint. Item qua- fieri apud sedem. Retineo eliam boc-laudanle et
dragmta modios deliitales de vino omni anno ini conveniente Hulnaldo proediclo abbale et congrega-
Thiernensi pago, et decem cervisise, et unum se- tione ipsius loci, ut quicunque ex civitate voluent
mimodmm de melle, el quinquaginta rusticos cumi sepeliri in co_meteiio noslrse sedis, -sine nmni ca~
consueludinibus quas debebanl, et quinquaginta i lurania et conlradiclione recipiatur ac sepelialur ibi.
poreos, lotidemque multones. Omnia hsec supra scripia ego Isarnus episcopus jam
Petrus de Arlona, Eldinus de Montalegra, Petrus i supra nominalus, relineo ad opus Sancli Stephani
de Terzac. Isii sunt lesles qui hoc viderunt et audie- noslroe sedis, et ad meum opus, et canonicoium
runt. ejusdem opus. et canonicorum ejusdem sedis pro-
XXVI. pter laicalem fevum superius dixi, ut sit Sancti Sa-
r turnini, et ex omnibus isiis quse mihi el sedi mese
Chatla donaiionh ecch%ia>Sancli Salurnini Tolosani
Cluniaeensi monasleuo facla ab lsatno episcojio atque canonicis retineo, convenit inler nos ul nihil
Tolosano. unquam impediam neque alias transfundam, neque
HSmoires de flust. du I ullam difficultalem conlrasedem meam,et canonicos
[CATJ_L, Languedoc, p. 875.]
ipsius sedis : similem conveniionem facio de omni-
In nomine Dei Palris omnipolentis, et Fihi, et1 bus illis quse remanent juris Sancti Satuinini. Pro-
Spiritus saiicli, m quo quidquid lacimus in verho, i pter hoc placitum , et propter consliluiionem supra-
vel in opere facere juberour, et qui lolius boni ini- dicti ordinis quod episcoptis prsenominatus Isarnus
lium est et finis. consenut ac permiltit instilui monasticam regulam
Adnotuiam prsesentium el ftiturorum scribilur in loco Sancli Saturnini, ego Guillelmus Tolosanus
haecconvenientia, quam egolsarnus Dei gratia To- comes dono et laudo et firmo ipsi episcopo Isarno,
losse episcopus staluo el firmo, cum Hunaldo ahbales ul propter excommunicationem aposlohci, vel ejus
Mojssacensi de loco Saneli Saturntni, quem egoi legati nunquam conlra pellam illi honorem neque
Iaudo et commilto domino Hugoni abbali Cluina- auferam , neque ullam vira inferam, el propter hoc
censi, el Hunaldo suprascripto abbati, ut lbi Do- idem placilunnlono el firmo i!b, ul ab bodierno die
mino sub monastica regula omni tempore serviatur. D de nullo clerico accipiam j'usliliarn qui habitel in
Hoc videlicel pacto quod babendum semper relineoi suburbio velin civitate postquam coronam habuerii
quai tam pai lem omnium oblalionum Ecelesise suin capite, neque accipiara jusfitiam de Bajulis, ne-
pradicli marlyris,et propriunrcnslodem allaris, ct que de servienlibus suis qui sint in civitate, vel in
victum ipsius cuslodis de clauslro atcipiendum , et burgo. Haec omnia siculln hac cbarta sciipta sunl,
domum ad opus cuslodis prope ostittm ecclesise ad ita dono ego supiadictus comes, et laudo et firnio
-placilum meum. Reiineo quoque clavem sepulcri Deo el sanclo Slephano praediclse sedis, et episcopo
marljrisel clavem anle allare Sancti Ascicli. Et de Isarno prsenominalo, atque canonicis ejusdem sedts
oimilbus quse in prsedicta Ectlesia acquireniur a po- praesenlibus et fuiuris, et ut nunquam irrumpere
pulo, relineo teiliam parlem ad opera ecclesise, et possinij sed semper firma slabililate teneam et li-
terliam parlem episcopi, et unum cubiium candelae dehter observem, in nomine sanclse fidei osculatus
episcopalem, ahum prseposili, alium decani el ahum sum prsediclum episcopum Isarnum, et canjonicos
sacristse, et alium ad opera ejusdem ecclesise, et ejus sedis. Praelerea consliluimus, ei perpetua ob-
himinaria ad prandium niihi necessaria, quoe ex servalione definimus, ul in prsenominalo locoSancti
«nisueiudine habere soleo, et tola qpera iabncoe Salurnini nunqtiara Institualur abbas, sed semner
983 S. HUGO ABBAS GLUNIAC. — DIVERS. DONATIONES PIM PRO Cl.UxNTAC. 381
habeat et leneat illum cum priore suo suprascrjpttis *Ameam decimae-dt
ieiraCotonis_-^t_ de omnibus ne-
abbas Cluniacensis, ae successores ejus per manum moribus meis si mes_es in eis -fpct* fiiermt. Si qul
episeopi, el canonicorum-jpsiussedis, exceptis ilhs vero de feudo meo habuerinl, et inde dare seu -etiaEi
qtise sitpenus nominatim expressa retenta sunt, ad vendere, vel in vadimonium \oIuerint mittere Ii-
opus episcopi et canomcorum ejusdem sedis, saha ljeniissime concedo, ea scihcet rallone, ul nullam
auclontate ipsorum. donationem vel venduionem ad alium Joeum possint
*Hoc lotum factum esl in prsesentia Hunaidi su- facere nisi monachls S. Psiri Cluniensis Adhuc
prascripti abbalis, et Arnaldi abbatis sancti Au- eiiam addo lanlum <le pralis reeis scelesia. supra-
dardi., etPelii prioris Saneli Stephani, etRamundi dictse Sancli Petn, quanium -sehlceie possil hejjja
cjnsdem loci canontci, et Petri Behedicti, et Rer- uni aratro per tolum annum. Facio hoe-donum pro
nardi Benedicti, et Pontii Bernardi de Lavauro, redemptione animse mese et palris mei, et matris,
et Isarni Resel et Pontn Ebrardi. atque pro omnibus parentibus meis, lam \ivis
XXVIL tjuaro el defunclis, ut Dominus, intcrcedentibus om-
nibus sanciis, in praesenti sseculo et jn futuro mi-
Clmrla donalionh lieciestm sancti Petti Celonensis sercatitr
omuibus nobis. hoc-Jonum una
Clumacensi cwnobto. \ cum assensn fialris mei Faeio_aulem
Ivonis Chesnelh„quiunum
[BRY TIELA GLERGi-niE, I hst. chs comhh d'Alencon
el du Perche, pag. 72 J equum pro laudalipne postea habuit, cum quo m
ir.erusalem perrexit.rLaudavii jeliam Dominus co-
In nomine Palris et Fjlii et Spiritus sancli. mes Rogeiius, et coiroboiavil. „alque filus suis
->Kolum esse volumus omnibus sanctae Dei Ecclesiae domno Roberlo e.t domno Hugoni confirmaTi fecit.
Dei fidelibus lam praesenlibus quan) subspquentibus, Si quls aulem donum calunuiiari voluerit, pietatero
quod ego Galteritis Chesnellus dono domino Deo ex boe non habeoit, et nisi resipuerit et atl salisfa-
omnipoienli., el sancto Petro apositflo Christi alque ctiOnem confugerit pereat in a_teina damnalione
monacbisCluniacensibus<jujsuntposili ad sanctura tuin diaboloet ejus angejis. Ego quoque fixpugnare
Dyonisium in Nogenlo eastro de Periico, Ecclesia.» cum Dei adj"ulono curabo, qiionsque conviclus et
sancti Petri Cetonensjs, cum omnibus appenditiis ad iijjiilum deduclus judiciaiia poieslate cogaiur, ul
suis, omnia quae deintus vel de foris vjdebar ba- Inginla hbias aun persohal. El ul liaec charta
bere, videlicei omnem terrara cultam et incultam firma permaneal, mde suni lestes qui lioc viderunt
quse Ecclesioe \idebatur jurepertinere, coemeienum el audierunt, domnus Hoellus Cenomanensis eptsco-
ad faeiendum aedes monachorum , burgurafiliam de- .p pus, Guichertus decauus, Gauffndus, etalius Gauf-
foris ad faciendas domos ad quoscunque homines il- fridus archidiaconi, Ffulchradtis archip)esbyl<__r-
lorum etad tolam voluntatem suam faciendam; sla- tJuandaberlus archid)aconus, Hubertus arcnipresby-
gnum fitiam ad usus monachorum inibi bauitaniium ler, Oddo-et Hesgod)es eanoniei, Hildecerfus et
ad piscandum, -et in omnes alias aquas meas pisca- Oiricus, JFtodulfus atqtie Gradulfus canonici. Doin-
lionem. Voliuram etiam molendini qui in ipso sta- nus Rogenus comes, et domnus Robeitus atqtie
gno jsitus est, de annonis suis coiieedo eis, el aream domnus Hugo filn ejus, Gulllfilmus Goiettus . Gulle-
molendini in aqua Marosaia ûblus moniein Ted- rus de Vilereio, Bernardus de Fentate, Rotrocus
fearti. Adj"ungo etiam ecclesiara sanctissimi Nicolai de Monleforti, Guiilelmus Analomus, Guillelinus
eumjomnibus appendiciis suis, lerram cultam el in- Gnitlardus, Bladinus prseposiius^ Gerogius d^
cullam, atque molendmi aream subuis ecclesiam; Ulmo, Ricberius ct GtraTdus Forestanus. Ivo Pa-
posnadium quoque remitlo omnmm porcorum mo- ganus, de Villa-perdita, J)uianmis homo Gerogli._
nachorum el homiuum illorum qui in domo illi de- Hoc autem sciant omnes-calbobci, qaod in om
serviuntper omnes saltus nieos, excejjla sola foresta nibus supradictis donis el in meo dorfi<nio ei in
quae dicitur Coi*bonura. Quod sl in illa foresta porci omnibus quse mei homines dederunt \el datttn
mei discurrerinl, simihter quoque in illa porci mo- Dûnt,
] dedi et concessi cum assensu Jrairis raei Vvo-
nacborum discurrant. Ad aedificia quoque eorum nis omnes consuetudines meas-quas in eis babebam :
vel omniqm hominum iilorum facienda, et ad cale- leloneum, scilicet, \)cariani, fuuum, incendium
faciendum in omnes sallus meos hgna concedo, fix- raptum et quidquid consueludiijis m Jiac terra solcf
«epto foresla Corbono, Dono etiam onmeni partem inquiri \el nominari.
IfXSO DOMIM MC.X
VALRAMUS
EPISCOPCS NUMBURGEXSIS
NOTITIA HISTORICA
(FABKIC.Btbliolheca medim el vtf. Latuiiuiiis, l. YI, p. 513)
Walrainus, ah aliissciibilur Wahtamus, Cuaieiamns, WahabanuSj, episcopus Numbuigensis ab a. 1090

ad 1HO, Ejus sunt:
1. Epistola ad Ludovtcum, Thuiingioe Landgravium, qua ipsum monetnl, ponlifice deserto, imperatori
iWem e\lubeat. "Edidenint eam Dodeclnnns in Appendicead Marianum Scotum a. 1090; BaTonius Jf. a.,,
-Ti.8; Goldastns in Apologia pro Hennco IV, p bl- Ltinigins In Spicilegio ecclesiaslico Arcluvi impenalis
part. ii, Append., p. 146; Leuckfeldiusin Anuqq. Halberstadensibus, p. 693. Vernm Ludovicus, in respon-
sionequam Herrandus episcopus Halberstadensis scnpsissedjcilur, nostium accrbe Telulat.
2. De unitale Ecctesiw conseivanda, et de schtsmaie tntej imperalotem etpontifiam. Inventus eslprimum
•?l)UIn_o HuUeiioell520Mogunliae, in-i° editus; posieaSimon Scliardiusinsetujt coheclioni De jurlsdictione
cl auciorUaie impeiii, prnnum llli loenm tnbuens: tleinde Golda<UusApologise pro Hennto IV, p. 53. \ ide
-Jac. Burckhardum de VitaHuUeni, part. n, p. 28, et noslrum supra libioni, p. 420. ,
3. De tnvestiiura eptscoporum per tmpei aiores facienda bbellus in Colleclione Schardii De jurisdictlone
imperiab, n. 14.
4. Ejitslolam cj"us de S. Leonaido confessoie ediderunt Martene el Durand Collecl. amphsslmae tom, I,
p. 653. Dala est autetn ad seiemssimam malrojiam domnam Geiliudem, quse fuil, ut conjiciunt editores,
Ecberti maichionis Saxonise (vel Misiuse potius) fiha. rehcta Henrici conntis de JMoilheini, aviaXcthan 1
Imperaions.
5. Aliam epistolam ad Anselmum Canluatiensem, quse in htijus Opeiibus p. 157 sqq. exstat additis no-
lis p. 578, supra lomo I, p. 112, meraorat Fabncuis.
6. Ejus quoque ephlola ad Ecchsiam Bambeigensem, qua excommunicalum aliquem vitandum esse
indicat, in codice U<_alrici..no,tomo II "Corporis senptoiuni medii oeviJoan. Georgii Etcardi, p. 263.
Adde de ipso Acta et Facia prsesulmn Nuenburgensium m Synlagmate Paulliniano, p. 133; SagiUani
Hislonam episcoporum-Nmnburgensium 8 14. .
VALRAMI EPISTOLA
s
ADXUDOVICUM THURINGLE LANDGRAVIUMCUM REFUTATION
Ouam sub nominc LaDQgrayii edidit StephanusHa.versIadiensis episcopus.

Annat. ad an. 1090, n. 8.)
(BAROH.
Hoe parilerjanno, illuslres con.essoresjCalhoJico- A est a Valramo Magdeburgenî episcopo, sic se ha-
rum propugnalores ex hacvila migrasse Heriman- bel;
ntim Metensem episcopum, et Adalberonem Wirce- EPISTOLA VALRAMI.
burgensem arf_sliiem, Bertholdus affirmat; Egge- « VALRAMUS, Dei gralia id quod est, LUDOVIGO se~
berlum marebicnem, nec non Beriholdum ducera renissimo
panter ex humanis sublatos slrenuos propugnalores principi, ctira instanlia oialionumsemel-
Catholicorum idem asseiil. Unde patuil via utHen- ipsum ad omnia deyolissimum.
rieus imperalor in ltaliam denuo se conierret adver- c Omni regno uttlis est concordia, desiderabibs-
stisMalluldem. Ita collabeniibus infJermania rebus est juslitia ; hseceium virlus miter cst probitatis, et
Catholtcoi um, dala est occasio Valramo episcopo
Magdebuigensi scnbendi hlteras-ad Ludovicura co- conscnalio lotius honeslalis. Qui autem, intestina
mitem quibus horlaius esl eum, tit deficiens a grassando dissensione, ad liumani sanguinis alios
Caniolicis Henrtco regi mhsereret. Recit.it eas Do- irritat effusionem, profoclo vir sanguinum est, atque
dechinus in Appendice ad Marianum, simulque ad-
\ersarias ei i*eddilas$~quibus sciie prudenterque ilhus pariiceps, qui, noslrum sanguinem siuens, sem-
eadeui causa disserilur, qtiaium ni prnnis qtise dala pcr • cirtuit quserens quem devoiel (/ Petr. \}\ *
J)S7 VALRAMIEPISC. NUMBURG. fi8S
Tu igitnr, gioriosisslme princeps, attendens quo- A vllque enm, quatenus his diligenti exannrialione
inodo « Deus pacis est, et non dissensionis (/ Cor. parspeciis, juxla ralionem venialis congrtta obvia-
ret icsponsione, ei l.nguam blasphemantis (Rom.
xiv) > quod ex le est, pacem cum omnibus habeas. m), os quoque iniqua pioferenlis conlra j*ustiiiam
Deus charuas est, diabolus odium. Tota lex et pro- auctoriiaie sancli Spirilus, et testimonioScnplura-
jihelse in chleclione pendenl (Mallh. xn). t Gjui an- mm obslrueret, ne ainphus contra Ecciesiaro Dei
tem odil frairem suum, homirida est (I Joan. m), i lalratu; proferret insanos et "'ureiei. Venerabihs
aiiietn episcopus secundum peliiionem eomitis §us-
necbabelpartem in Clnisii legno et Dei. ceptis litteits, ac diligenli ev.imtnaiione perspeclis,
t Hoc lpsa Verilas, hoc chscipulus illeVerilaiis \ocalo noiano epislolam diciavit, in qtia primtim
Valramum episcopum hsereiicum, S<moniacum le-
proteslalur, qui de peGtore DonmiicoJEvangelii pro-
darguit, regem etiam Henricum hseielicum et ex-
fundius potalus veiilaiem, fluminis impelu Isetificat fommmiicaium, ideoque nec legem dicendiim com-
abundanlius civitatem Del. Sed ille, vas eleclionis, piobavit, episropauis pro pecunia, pro gladio, pto
adttlieno, JJIO Sodomilita iinmundiiia \endentem
qui usque ad leilium coeluin raptus, non secundum declaia\U. Sed ipiius jam epistolse lextus expona-
bominem, sed per revelalionem Jesu Chrisli Evan- iur, ut lllius venciabihs vni fervor in tenore jusli-
gelium suum didicil. t Omnis, inquit, anima pole- tih agnoscalur.
staiibus subhmioribus subdita sit; non enim esl-po- LUDOYICI BESPONSIO.
testas nisi a Deo. Qui auiem resislit poteslaii, Dei " « Comes LUDOVICUS, domino VALRAMO, quidquid
ordinalioni resistit (Rom. xm). > Sicut amici nosjri tali voeabulo dignum esl.
fnler mulierculas et simplev \ulgus somniant, re- « Sicul bonus homo de liono tliesauro cordis sui
gia. potestati subdi non oportere, falsum esse ergo. proferl bonum. ila malus bomo de malo Ihesauro
tjiiod omnem animam polestati subdi opoiteat. Sed profcrt malum. Unde lihi lanta arrogantia ul me ad
nunquid Verilas mendacii arguenda esf An experi- iiidignal.onem tam injuriosis hijiinis pro.ocares?
ineiitum qua_iimus ej'us qui inApostolo loquebatur Etenim dominos et paires meos, qui me in \Ia justi-
Chnslus' t An aemulamur Domjnum? Nunquidfor- tise confoilant, \iios sanguhium similes Satanaj
tiores illo sumus ? (I Cor. x.) » Fortiorem se con- oblique appellas, et monita salulis, quse suggerunt,
fidil, qui Dei ordinalioni resistit, quoniam non est inter muherculas et simplex vulgus somniai e dicis.
poteslas nisi a Deo. Sed quid ait propheta' t Con- Nunquid Deus indiget tuo judicio, ut pro illo loqna-
fundaiiluromnes, qui pugnant adveisum te,Domine risdolos? Docuit iniqtiitas os luum, et imiiaris Jin-
(Isa. XLI).*» Et : « Penbunt vhi qui resislunt libi guam hlasphemantium, Iia ul recie de le dirat
(tbidem). . Rudolphus, Hildebrandus , Eggeberius et Prophela : « Noluil intelligere, ut bene ageret,ini-
innuineii pnncipes Dei ordinationi inJleniico impe- quilalem meditalus esl in cubili suo (Psal. xxw). »
'
ratore restiterunl, et ecce quasi non fuerint, pene- ^1 Quamvis ergo quanlumpcr\eisus,tainuni peiversa
runt, quia piofecto necesse est malum fuisse prin- ioculus sis, nos lamen ori noslro cusiodiam poneie
•cipiitm, qtioium ftnis pessimus subseculusest. ^ decrevimus, et siluimus t cum consisteret peccalor
f Niinceigo quoniam.qui cx adveisa suntparte adyersum nos (Psal. xxxvm). > Sed excilat nos
-suis advei*sum nos eminus digladianiur laliocinalio- sermo divinus, dicens : « Responde slullo secun-
nibus, veslio j'udicio, ubi j'us, vel etiam m vestro dum slulliliam suam, ne s bi sapiens vi.'eatur (Prov.
jutlicio conferamus, doiniciho lantum non suo usiia- xxvi). » Nunquid eniro fatuilas personabit, et sa-
l.o.isedChrisli el anliquorum Palrnm lilamur te- ptentla obmUtescet' Nunqtiid Ioqueiur mendacium,
stimonio. Ac ne forle recuselur, lex hujus esto cei- el veritas silebu? Nunquid lenebrse openent terram,
taminis, \el mc in populorum tiansire 8611161)118,111, et Dominus nonorjeiur? Imo « lux -o in tenebris lucet.>
vel ex noslro tiiumpho vos Domino noslro impeia- et lenebrae eam iion comprebenderunl (Joan. i). >
toii Iucn faciamus. Attendalur el lllud : « Si quis l_ua considei-atione « concalutt cor nostrum, et in
aliter evangehzat prseter quod evangehzaium est medilatione noslra exarsit ignis (Psal. XXX\JII). >
vobis, anatbema sit (Gal. 1). t Hoc anaihema non de Loquimur lgitur el clamamus, « vulpesqtie par<iu-
profanse vamlaiis usuaiio, sed de teitio intomiit 'n las, quse \jneas Domini demoliunlur {Cant. n), »
cielo.De istisautem, qui iguoiantes « Dei justiliam, quantum possumus, ancemus, timenles prophefiam
ctquserentes suam slaluere, juslilise Dei non sunt illam exprobrantem : t Non ascendisiis ex adversOj,
subjecli (Rom. x), t fidueialiter dixerim : « Maledi- nec opposuislis muruin pro dorao Jsrael, nl staretis
cent ilb, et lu benedices, qui insurgunt in me con- in prsehoin dieDomini {Ezeclt. xm). » Audiant, uon
fundantur. Servus aulem luus !setabitur (Psal. tuqui auiesliabes el nonaudis, qui oculos liabe1*,
cvni), » quoniam,ttt ait Dominus «sine me nilnl etuon \ides (Psal. cxmY, qui lumen quod in te est,
potestis facere (Joan. xv), » nec damnas juslum lenebras fecisli : audiant, inquara, omnes cordaii,
cum j"udicabitur illi.«Tu quis es, qui jndieas alienum qui aures audiehdi babent, quam alte aui non intel-
servum? Suo -dominostat, autcadil (Bom. xiv). > ligas, aut inielhgeiedissimules, neque quid loqua-
Hucusque liiterse Valnmi, quem noslri sseeuli ns, neque de t_uibus aflirmes (/ Ttm. j).
sibi sui ipsoium dogniatis anciorem
polilici stutianl — * Ad subj'eclionem domini Hennci, quem impera»
Bt tlefensorem. Hassane litleias (pergil Dedoehi- torem djcunt, nos iovitas, ct fin quantiim inieliigere
iius) prsediclus comes Ludovicus sijStipiens, \ocato
^jd se \enerabih Siephano (qui et Ileriandus) Il.ib- d.Uur) ulper omnia subdili simus, quasi aposlolico
versiadensi episcopo eas tiadidii iegen_las, roga- argumento -necessilatem imponis, dtcens r« Orauls
989 EPIST. AD LUDOVIC. THURIISG.LANDGRAT. 81.0
miima poteslatibns sublimioribbs subdila sit_ non A . dere? An ordo \ideiur Ubi, incoipus suum pecca-
esl enim polestas, nisi a Deo. Qui eigo poteslati le? videlicet ^proh puuor, proh nefas!) uxorem
re<-islit, Dei ordinationi resislit {Rotn. XJII). i Quam -propriam sceleri omnibus sseculis mundi inaudito
Aposiob senteniiam te male inlelligere, pejns in- lupanar facere? An ordo libi \idetur, cum Domi-
terprelari, dicimus. Si enim omnis polestas a Deo nus dical:« Defendiie viduam (Isa. i), > viduasju-
est, ut tu inlelhg.s , quid est quod de quibusdim dieii sequilatem posUilanles nefanda conlaminatione
dicil Doroinus per piopbetam : < lpsi regnaveruni, prosliluere ? HseC qui ordinata, qui sana dixeril.
ct non ex nie; piineipes exsliterunt, et non cognovi hunc insani capitis e_se, insanus j'urat Orestes.
eos? » (€se. \in.) Si omnis polestas a Deo esl (ut ttt Usque ad hoec miserrima tempora nalura secrefum
inlelligis), quid est quod aitDomjnus : < Sj oCuhis amavii, sed traduus in reprobum sensum re\ vesier
luus sc.nJahzaverille, erue eum et projice abs te?» naturse involucrum tietexit, qui onjnem pudoiem
(Marc. ix.),Quid enim esl poleslas, ntsi ocuius"? ponit in piopalulo. Ul aulem illa, quse sine numero
CtrieAtigustinus in expositione aposlohca. sententise sunt, taceamus, videlicel, concremationes ecclesia-
(Bom. xiii),«Omnis anima polestalibus sublimioribns rum, depisedaliones, homieidia, incfindia, truncatio-
subdiia sit: i Quod sipoteslas, inquit, ahquidjubeat nes, cthis similia, quse ille potesi, nosenumeraie
quod conlra Deum sit, hic coiHemiie potestalem; ^ non possumns-. ea, quse maxinie Ecclesiam Dei gra-
limeijdo [non timendo] poteslalem : ahoquin, « nuu- \anl, loquamur. Audi ergo veia, non fucata, audi
quid iniquilas aptid Dominum ? (Bom. ix.) » nun- foriia, non faceta. Omnis qui dignjlales spiriluales
quid Chrisius pectatl niinister esl ? Absit! Quid vendit, hseieticus est. Donnnus autem Hetnicus,
ergo dicemus ? Nunquid ab Aposlolo dhersa senlen- quem regem dicunt, episcopalus el abbalias vendit;
tia pi ophelise evulgatur? Augublinus -.Muiime. Dner- -etenim Conslantiensem, Babenbergensem, 'Mogtm-
sas libias inflat spiritus unus. linensem, el plures alias oro pecunia, Ralisponen-
t Itaque audiamus Aposlolum concordanlem, et sem, Auguslensem, Strazburgensera pro gladio, ab-
seipsum exponenleni, el inimicum ulloremque suum batiam Fuldenscm pro adnllerio, raonasteriensem
deslruentem : « Non est, inquit, poleslas, nisi a episcopalum (quod dicere elaudire nefas esl) pio
Deo. » Quid sequitur? « Qui ergo, lnqttis, potestati Sodoraitica immunditia vendidil. Quse si impudenter
lesislit (Rom. xm), » et reliqua. Absil! Non hoe neg-vre volueris, lesle terra, omnes eliam a furno
sequitur, sed quid sequiiur? -t Quse autem sunt,-a redeunles sciolj concludenl. Ergo dominus Henri-
Deo ordinata sunt (tbid.). » Nempe hoc -estqtiod cus bsereticus est. Pro quibus nefandis malis ab
qiiaeiiinus. 0 lingua dolosaj o cor machinans ma- aposlolita sede excommunicalus, nec regnum, nec
lnm, spintus vadens et non rediens, cur menliius "' potestatem aliquam super nos, quia Caiholici su-
es Spiiitui sancio' Arguat le conscientia lua. Ecce mus, polerit obtinere.
fugil linpius nemine peisequenle. Cur ul deciperes, « Sane, quia fralium nos odiis faligas, intellige
supprimere \eiilatem voluisli?Cur medullam, cur nulli nos odiura de inaffeciione, sed de pietate in-
a<nmam hiijusênlentise furalus est ? Nam, si baec tendere. Absil ul dicamus : Hemicus inier fraires
vetbade medio senlenliae aposlohcse tollanlur, con- aut Chrislianos reputefur, qui loties coiripienlem
iraila sihi incon\eniens el e\animis jacebil. Imple- Eeclesiam non audiens, sicul elhnicus el publicanus
itir seimo divinus: « Qui parat proxlmo suo f j- hahelur. Cujus odium pro magno sacufitio Deo
\eam, incidet in eam (Piov. wyi). » Certe nec cul- offerimus, dicente cum P.almisia : t Nonne qul
pamfoiti necpoenam evadeie potens. Quid infelix, oderunt le, Domine, odeiam, etsupej iuLmicos tuos
quid j'uJiti venturo, cum a servis negotiaionbus tabescebam? perlecto otlio oderam Ulos, et hrimiri
locum [f. lucrum] requiret, responsurus es, qui facfi sunt mihi (Psal. cxxxvi:)). > Cujus odii digui-
Doinimca. pecuniae fraudator.in medium produxe- tilera Veillas commendans, ail: « Si qulsnon ode-
risj Quare non judicium el laqueum proditoris ti- ril paiiem, et malrera, et "Valreset soroies, adhuc
muisii, ne similem realum similis vindicta sequere- 0 aulcm el animara suam, non potest meus esse dis-
lur? Praevidens per Spiritum sanctum Aposlolus te, r.ipulus (Luc. xiv). > Non ergo de odio juste repje-
luique similes hsereiicos in Eeclesia emersuros, bendunt, qui animam noslram, cum a \ia Dei <e-s-
qui bonum malum, et malum bonum dieerenl, "-orbilamus, qui patrem ct malrem, el omnem affec-
qul lenebras lucem, et lucem lenebras ponerertl tuni, qui nobis m via Dei obslal,odisse prsecipimur.
(Isa. \), qui de senienfiis veiitafis ocoasionem in- Inde est quod omni sludio, omni conatu laboramus,
ducendi erroris caplarent cum prseihisisset : « Non ul hostes Ecclesise nos quoque ul adversaiiosca\ea-
cst potestas, nisi a Deo, ? ut conjecturam reprobi mus, et non quia noslri, sed qnia Dei inimici sunt,
intelleclus arapularet: « Quse autem sunt, inquit, a odio habeamus. Poiro quod de pace cum omnibus
Deo ordinaia sunl. > Da igitur poteslatem ordma- liominibus babenda persuades, meminisse debes,
lam, el non resislemus, imo dabimus llhco manus. quia prsemisit Apostolus : « Si fieii jiotest (Bom.
« Miror aulem. si in te vel gulla sanguinis est, XII). >
<juod non erubescis dominum Henrieum regem di- « Fieri autem non polest ut cum lis qui Deo
cere, vel ordinem habere. An ordo tibi videtur j'us contraiii sunt pacem babeamus. Quis autera ne-
daie sceleii, fas ncfasque divina etlmmana confun- sciat Dominum Salvatorem, non solum pacem com-
S0J VALRAivilJEPISC. NUMBURG. , »92
jnendare, cum tlicit; «Pacem meam do \obis, pa- A lur propler jiisiiiiam \Mailh. \). > Jjm ext Neio-
cem relinquo\obis (Jpan. xiv), > sed etiam ipsam nem, qnia apostolis Pelro el Psulo, jam ei Herodem
pacem existere, sieutauAposiolus, ipseest pax no- quia Jacobo apostolo, j'ain et Pililum quia Donuno
sfra, qui fecil utraque unura? (Ephes. JI ) Quid ergo Jesu Cbiisto supenixerijit, beatos se.limas. Qua
ail pax noslra commendans pacem? t. Nolile, in- opinione qtiid insainus aut infcliclus dici potest?
qtiii, aibilran, quia venimiitere pacem in ierram; Quapropler et ab hae Jjlasphemia linguam magui-
JIOII\eni picem mittere, sed gladium (Malth. x). > Jo.quamcompesce, nisi forie in numero llloium le
Quid est hoc? Quarepax gladijrm? quare pa\ bel- constiluis qui in (ine, justorum \idenies gloriatn,
Jtim indicii? Nimirum ut deslrtiatur pax diaboli. seiam el nifiutluosam agentes poenHetiliam, pne
Habei«nimet diabolus paCem suam, de qua Du- angustia spiiiius gementes dicent: t Hi sunl. quos
ininus dicit: « Ctini fortis armalus ciistodil aliium aliqiiando habuimus in derisum, et in j.imilitudinem
suum, in pice sunt ea, tjuse possidet (Luc. \ii). > impropeiii; nos insensati \itam illorurn sestimaba-
O quam polenter per vos saieilues snos alrium stium nus jnsaniam, et finem illorum sine bonore. Eece
hoc tempore diabolus cuslodii, qnt-seulo falsiiafs quomodo compulaii sunt inicr filios Dei, et inler
et galea perfidise protecti_ nulla veinatis jacula, saticlos sois illorum est. Ergo ^rravimus a via veri-
nulla fideispicula admiiljtis! Polesttamen Dominus B jaiis, et sol j'ustiti__non luxil nobis. Quid nobis pio-
nosler, ntpoie foiliot aimatus supeneniens, forlem fuit superbia, et jhviliarum j'aetanlia quid conluhl
vestrtim vincere, el arma inquibus confitiilauferre. n6his ? Transierunl omnia \elul umbra {Saji. v). >
Non «igo conectc ciilpamur, si parem illam omni Quae nos veiba in meinoria adamanUna scribenles,
lieUo cnideborem delestamur. quam ipsa Veiiias -omneiii simililudinem e\lo!leniemsead.erstis \eci-
super Hiemsalem Hendo repi obai, tlicens : « Et qui- latem Dei contenmimus, et glorianles in tribnlaiio-
dem in Jiac die, quse ad pacem tiJji {Luc. xi\). » El nibus, cilumman.proscribi, et evterminari, denique
tpiam psalmus : « Supei iniquoszela*.!, pacem pec- occjdi possumus, flecti vel vinci non possuraus. J_c
calortim \idens (Psal ixxn). » cummagno Iripudio ilhid, qtiod tu putr adoleseens,
« Quodvero papam Gregoiimn, regem Rodulplium, juvenis fiequenlatus tiondum cortle senex concepisii,
Tnatchionem Eggebei tuin pessi.nj inteiitus damnas, de palribus nosiri1*exsullamus, qui, coniemnenies
*t doininum J.utim, qtiia ilhs snperstes csl, bomlicas j'iiss.i piincipum, merueiunt pisemia seierna. Porro
liquet profecio al) omni spiiituali le eonsideratione senteniias luas diligenti curiosilate trulinantes, qna-
maitre vacnum. Nrnnebeaiiusest bene mon qnam si spiiitualia spirilualibus comparaie volumus. Sed
-inale \ivere?ji Beati enim qui perscciiuonenjpaliun- sicul, > etr liqua nonpauca.
vALBAMl EPI3THLA AD E..LESIAM BAMBERlMM.
Coipus Instoric. medti <-._.,I. II, p 2G3)

(ECCAKD,
Serenissimis dorninis sanela. Babenbergensis Ee- C \imus, et venire non \ult, iniimc vos rogamus, el
<lcsise reserentissimis fratribus, G. V. Niumbingen- pro«odem fralernseucissittidinis obsequiomonemus,
sis episcopus, cum orationis inslantia senile obse- qualenus ille_quicunque inter vos hanc habel pole-
qtiium ac semelipsnm ad omnia dedifissimum. stalem_ in stia prselalione noiificet, quoniam el a
Fraternum estfratrem adjuvare, omnesqueljonos limilibus'Eccles!a_ el a fidelinni consoiiio canonice
-condecet mahgnantium violentiim propulsaie. Noti- est excommunicatiis; vos ciiam excommunlcalnm
ficamus fraterniiaiivesirse quod H ctini suis salel- hnhemie, et ul rebellem et blasphemum compellue
.ilibus meam prseposituram depra_datus e&t. Quem, ad satisfactionem.
.juoniam canonicis indticiis ad sali.faetionem voca-
993 IPIST. DE VITA S. LEONARDI. 994
- 1 ' =-^
VALRAMI EPISTOLA
DE VITA S. LEONARDI CONFESSORIS.

ampl. Colleci., I 65S.)
(Mi.RTfcNE,
VALI.RA.MUS, Dei gralia Huenburgensis episcopus, A xime temporibus sancii Leonardi incandueral, ideo-
serenissimse malronse uomnse GERTRUDI (1), devo- que, sicut viva \ oce fratrum pei cepimus, eorum
unn ser\ilium, Instanliam oralionumjac semetipsum malitia miriflca sancli Leonardi in hac vila, et opera
omnino in omnibus deditissimura. _p£nilus sunLabnTita, vel sinistra inierpretalione,
Mirabihs Deus in sanclis suis, et cujus mens divi- sicut in ipso Salvatore noslio, infamala. Posl lians-
nilus est inflammala, ssepius divina prsedicanda sunt itum ^'ero ejns eorumdem iuvidia scelus addidit
miracula. Optimam partem di<>iUirMaria elegisse, sceleri, el, ut memoiia ej'us penilus aufenelurde
quia, sedens secus pedes Domini, audieljat \erbum lerra, Viia ejus, ubictiTique inveniii potuit, esl con-
illius; pro mulliplici adminisfratione corporese re- ciemala. Quam magna, quam inusitala, quam de-
fectionis Marlha nolalur nimium sollicilarj, el erga nique incredibiiia quolidie per eum fiuni mirabilia,
plurima lurbati. Porro, inquit, unum est necessa- nulla proisusanliquilatis, ut opinor, pandit hisloria.
rium, ijuod jn partes scinduur^ ad linem letidit; SanclusLeonardus, sicutipse veraciierpeipejidi.ad
unum \eio summum boimm est vera seternilas et invocaiionem ^desolatoium scmper cst adiulor, c4e*
beatitudo in idipsunf. Jlapjtentur insipienles circa-- menljssimus Jn opporiunitaiibus, in tribulatioiie,
vileshujtis sseculi vanifales; tihi vero,]'uxta Salva- r>descendens de corio vultu instar solis rutilo, ociihs
toris aduioniiionem, unumvidealur necessarium, ut slellanlibus,-Iiabiiu candidissimo; ad laclura ej'us
inhabiles in domo Domini omnibus diebus vila. lua*,~ "quilibet fennigorveluiceia afacie ignis moll.tur,
et \ideas voluntatem Domini, et visiles templum sicque caplnl, a vinculis absolufi, inter fugienduni
ejt_s. Filiae Babylonis quibus ignorant congregant flumimbusolretamibus divinitus iransveclanlur. PIu-
divilias; lu \ero, fhesaurizando in coelo,supergressa lima id genus ej"us sunt mirabilia fidem excedentia,
es universas. Age igilur <juod agis, operare -qiiod sed nnlli prorsus fidelium inficienda: sicul per san-
«neiaris, domum Chrisio, sacrarium Spinlui sanclo," cium ~l_edhardum Boamundus de paganorum capii-
ut cum lerrestris hujus habilationis domus solvalui, vitate, el re\ Anglicus de frairis sui lyiannide in-
domum non manu factara invenias in ccelis, urbem tegre suam recuperarunt polestatem, ila per eum-
forliludinis nosira: Sion salvatorem, Jemsalem c<e- jdein minfitum sanclum dilalel eliaui Dominus le ad
leslem, cuj'us participalio ejus in idipsum. Beata oneniem et ad occidentem, septenlrioiiem et meri-
quse credis_. quia tjuod oculis vidisli, operibus exse- diem, crescatque veslra piobiias m nnlle millia.
queris. S.c sanctus Leonaidus in honorem sanclse Possideat-semen \esltum portas iiiimicorum stiorum
Marise parvulam piimo funda\it ecclesiam, ubi om- el benedicanlur in le omnes tribus Geimanise. Fi-
nibus diebus vifse suse iuhabitans, landem de hac P. deliler ciedas el nullalenus dubiies_ quia, 3quod de
valle translalus est ad monlem virlulum, ubi sicut reliquiis ipsius mirifici sancti lecum parlilus sum,
iselantium habitalio est omnium. Benedictus Deus, auditu ipsius vocis sum adeptus, si\e in corpoie,
quia et lu quasi lurtur, invenisti nidum allare Do- sive extra eorpus, nescio, Deus scil. Et ne falsarium
minl virlutum, ubi, utinam! per inlerces-ionem redarguant increduli, confido in ej'us bonitale, quo-
sancti Leonardi in salutem lolius palriae \irtutes modo pro lua devotione tibi idem rontingel experiri,*
flant, sicut ubique in oraloriis sancii Leonardi aspi- pra.serlim cura mullorum teslimonio comprobalum
cimus, nisi increduhlas omnium obstet virtutibus, sit clemenlissimum sanctum cum desolalis, quasi
JLerelicorum perversilas ad«ersus Chrislianos ma- aliquem cum amico suo sermocinari.
(1) Ipsa est, ut conjicimus, Gertrudis Ecberli mar- naslerio Brunswici a se^recto recondidit anno Chri-
fhionis Saxonise filia, rehtla Henrici comitis de stilUS. Et po.l eutuculum duotum aiinoium, uli in
Nordheim, nohilis Ottonis Rixse uxoris Lothani im- ilistoiia translalionis a Godefrido Libnilio edita legi-
peratoris, et Gertrudis palalinse comilissse maler, lur, miam unheisw catnts v ldus Decembtts feltdte
quseallatas Treviiisi>eatiauctoris reliquias, in mo- esl ingtessa.
VALRAMI EPISTOLA
AD S. ANSELMUM, -
Conqueritur de varietate cxremoniarum inter altaris sacrificiumvarie aâriis observari $o~
iitarum.
(Exstat mier Opera S. Anselmi, tractatm De sacrameniorum diversilate prsemissa. Vitle Patrotogis.,
lom. CLYIII.)
CIRCA ANNUMDOMINJMCX -
GILBERTUS
EPISCOPUS IN HIBERNIA LUNICENSIS

J
NOTITIA HISTOMCA
(FABRIC Biblioiheca medise eiinftmse i.alinit., III, 57)
Gibertus, episcopus in Hibernia Lunlcensis [al. LumnicensisJ hodie Limeiicensis circa annum 1110,
supersles adhuc anno 1159, stiipsit libelltim Destatu Ecdestm, _ditum ab Usserio in Epistolis Hibernicis
p, 78, etGilberlo Cnspmo pei peram tributum a Pitseo p. 196. Prseraisil Ussenus ejusdem Gilberti episto-
lam ad ejiiscopos et presbyteros Hibeinise p. 77, subjuncta88 altcrabrevi ad Aftselmum Cantuariensein.
GILBERTI LUNICENSIS
_AD EPISCOPOS HIBERNLE DE USU ECCLESIASTICO
Epht. Htbern., p. 77.)

(USSERIUS,
Episcopis [et"jpresbylerisloliusHibernise, infimus A tacla dispersio, ad unilatem in aposlolici btimili taia

praesulum GILLELunicensis in Christo salutem. ducta est, sic ordinum per neghgenliam et prse-
Rogatu. nec non et prseceplo multorum ex vobis, sumplionem exorta confusio, ad consecralam -RJJ_
chanssimi, canonicalem consueludinem in discendis manse Ecclesise regulam jier vestrum sludium et
horis et peragendo toliusecclesiaslicis ordinis offltio hitmililalem ducenda est. Quanlum eigo debeat
scribere conalus-sum, non prsesumptivo, sed veslise morum unitas servari a fidchbus, quamvis es niultis
cupiens parere piissimse jussioni, til diveisi el schi- locis sacrse Scnpturse manifestum sit, prsesens ta-
smatici llh ordines, quibus Hibernia pene lota delusa men Erclesise depicla imago ocuhs subjecta patenter
eslt nnl calholico et Romano cedant Oflicio. Quid oslendit. Namque omnia Ecclesise mcmbra nni epi-
enim magis indecens aul sclnsmUicum dici poleri 1. scopo videlicet ChrislOj ej'usque \icario beato Pelic
quam doelissimura unius ordinis in alteiius Eccles a apostolo, alque in ej'us sede prsesidenti aposlolico,
idiolam et laicum fieri? Qtiicunque eigo calliolicse subjici et ab eis manifestat gubernaii. Hsee tandem
membrum seprofitelur Ecclesise, slcut una fide, spe, prsemia pro tanlulo opere a vobis omnibus expo-
eharitate, In corpore jungitur, ila Deum ore el or- slulo; ut, sicut lnc Deum uno corde et orelaudare
dine cum cseleris membris laudare jubelur. Unde debemus, sic ei, vestris precibus adjulus, una vt>
Aposlolus: Ut manime_ uno ore honoiificeiis Deum biscum psallere in coelestibus (valere meiear.
(Rom. xv, 6). Sicut igilur linguarum pei superbiam Amen (I).
(1) Subj'iciebatur in mss. quibus hic usi sumus medio erant homines (scilicet Noe, et familia ejus)
exemplaitbuSj Ecclesiw dejncta imago (ctijus in -su- lanquaw m Jioc mundo. In imo animaha et teptiiia,
periori prologolacla est menlio, el in proximo hbello tanquam animw in infexno. Verum, ob chalcographi-
t-eqnitiir explicalio), hac circnmdala mpifp«.yij. Atea cortim typorum defectum,schema illud coacti sumus
figuram mundi habutt; futt emm tt tcametata. In su- hic omiticre.
perton jiatte etanl aves, tanquam angeh tn cceto.In
597 €ILBERTI LUNENSIS DE STATU EGGLESLE. 998
GILRERTI LUNICENSIS
LIBER
DE STATU ECCLESIÊ.
(USSERIUS,
ibid., p. 78.}
Imago generahs Ecclesise supra liotaia, primas A ab aliis viclus penuriam repellat; lertia miliiise
nominum luteras pro ipsis nonnnibus idcirco con- siudio (Iedila,-C__leros a coiporis hoslibus securos
linet; quia spalium scnbendi lpsa nomina lola non reddat.
h.ibet. Inuma lamen linea tria haec tola vocabula Secunda vcro pyranils subscribitur monastenum;
desciihit, moniiles, canomcales, vel umversales. Et el habet in acumine abbaiem, et sub ipso sex gra-
tota quidem imago pyraniidis forrtum pra?lendit; dus; qui ipse sacerdos est, alque sul) hiis otatotes
quia inferius ampla esl, ubi carnales elconjugalos lanltim; quoniam non est monachorum baplizare,
recipit; superiusaiitem acuta, ubi arctain viam re- communicaie, aut aliquod ecclesiaslieumjaicis mi-
ligiosis el ordmalis proponil. Nee sola generalis nistraie; nisi foite, cogente necessitaie, imperanti
forma superius arclatur; sed et singulares formulse, episcopo obedianl. Quorum propositum est soliDeo,
quas ipsa tontinet, m stiprento acuunlur. relictis-.jecul.iribus, in oratione vacare.
Prima ergo pyramide -(quam In sinistra parte re- Has ilaque duas pyiamides (patocliiam scilicet et
spicis,P. subscriptum) jiarochiam nominant; quse cmnobuun) j-tibjeclas possjdet ponlificahs Ecolesia ;
in sumino snMitte.mhabet, et sub ipso diaconum , quseet ipsa, in modum pyramidis, ad basim duabus
terlium subdtaconum, quarluni acolylum, quintum minonbus ampla, in supremo acuilur et subscnbiiur
exotcistatn, sexlum hclotein, septimum osiianum. episcopatus, pro eo quod episeopo in summa sede di-
Amelarius lamen novem dicit gradus Ecclesise; rigitur. Cui, pro paiviiate spatii, paivula punctis
addens psalmistam et episcopum. Sed tamen episco- nolata supponitur pyramis; ut declaret ephcopum m
pus, archiepiscopus, patrtatclim et prophelm. genera- ecclesia jpropnaJ sedis babere saceidoieset cseteros
lis Ecclesise gradus sunt; singulaiis \eio ldeo llhs sex gradus, et lies supiadiclos fldehuin ordines;
lanium stiperioribus perfecia est; quia in baptismale quod ex numero punclorum patet. Nec idcirco duae
et corpoie Donnni veniam largiendo, iilios suos lanUim Ecclesiae ponlifici subjiciuntur, qnod duabus
fldeles ad coelesiem paliiam transmiilil. Quia vero possit esse coiilenlus; sed perunara omnes parocluas,
quilibet de choro sola juasione presbyteri polest elper alteram omnes abbatias, quas legit, oblinere
officiopsalmisf-Bfungi, psalleie sciliretîve cuntare, figuraiur.Oblinetenim utminimum decem E*'clestas,
in numero graduum Ecclesise psalmhlas non poni- ut pliirimuin vero mille.
nms. Septem ergo gradus a sepuforml spirilu singu- Hoc eodem ordine duas sequentes pyramideS (pa-
lis collali sunl Ecclesiis. quia quamvis sjngulse in rocluam videhcet et tnonaslenum) secundo supposi-
eis personse non serviant, omnes tamen septem gra- tas episcopo constat. Qui ruisnm dtio ejihcopt, ciim
dus sustinens solus saeerdos, Omnipolenli gratanter C suis Ecclesiis uni aichiejnscojio siibjungunlur. Cujus
niiiiistrat. Ecclesia subscribiltir dtwcesis : el habet m propria
Qui autem sub his gradibus inlra sinum paro- sede seplem gradus, el tres oidines fidelium. Habet
cbialis Ecclesise conlinenlur, trifarie dividuntur. eigo exlra parochias et monastenum : et ut pluri-
Ex unibus superiores in pyramide otalores inlellige; mtim viginti epi=copos regit, ul minimuro vero tres.
et quia quidam er eis conjugali sunt, ideo viros el Ad eumdem niodum ahi duo episcopi subneciuntur
feminas nominavimus. Sinislrales vero in pyramide alten atcluepiscojio. Sed et duo archiepiscopi cum
aiatores sunl, tam viri quam feminse. Dextrales quo- suis ecclesiis et episcopis obediunt uni primati.
que beliatores sunt, viri atque feminse. Nec dico Cuj'us Ecclesia subscribitur piimatus : el habet in
feminarum esse ofiicium orare, arare, aul cerle bel- propiia sede septem gradus et tres ordines lidelium,
lare; sed tamen his conjugatae sunt atque subser- exira vero paiochiam et monasterium ; et ut pluri-
viunt, qni orant, el arant et pugnant. Nec sej'unctas mnm obediunt ei sex arcliiepiscopi, ut rainimum
ab Ecclesia ptitamus prsesenli, quas €hrislus cum uniis. Eodejn quoque modo alteii primaij jn secunda
matre sua collocat in ccelesfi. Et hos tres legitimos pagina, obeditint duo arcbiepiscopi cum suis episco-
fidelium ordines ab inilio admiltit Ecclesia, ut pars pis-qttatuor.
1n ea (clerus \idelicel) oraiioni vacans, alios ab im- D Qui postremura duo piimales serviunt uni el sum-
petu fallicis inimici defendat; alia, laboredesudans, mo Rornano ponlifici pavm, cujus Ecclesia subscrL
999 GILBERTl LUNICENSIS. lOO1)
bitur generatts, et habet paiochiain, monasterium, A dragesimre iiiduuntur tliaconus el subdiaconus castt-_
episcopos, el diceceses. Noe eliam secum insuromum lis in lola missa, nisi cum leguni.
ai cse residet: quia, sicul JVo&aica. prseerat inlei' Saceidolum Jtuiem sunt quatuordecim officia,
undas diluvu , ila Romanus ponltfex icgil Ecclesiam prseesse, subesse, orare, offerre, praedicare, docere,
in fluclibus sseculi. Quibtts utrisque prseeminel Chn- bsptizare, benedicere, excommumcare, reconciliare,
slus; qui ulriusque Teslamenll legislator esl, et ungere, communicare. animas Deo commendare,
utiaque fecit unum (Ephes. n, 14); summus Paler- corpor.t sepelire * de quibus singulis perlraciandum
famihas, qui excubaules lideliter in hoc labernaculo est. Piwesse ergo sacerdotis esl;jusle de singulis
hononfice cofonat in regno. Conj'ungilur autem im- j>ubj'ectisdicernere, pcenitentlam recle-et misencoi-
perator papse, rex primali, dux archlpontilici, comes diter mjungeie, etprsecipere mansuete. Subesse\ero
episGopo,miles sacerdoii, quia istse personse pares est7 episcopo ex animoliumihari et servire. Offate
ilhs sseCulanbus jure decernuntur. _ aiilem.ejus est; panem el vinum cum aqua singulis
Expedilis crgo tn communi speculalione figuiis, diebus lmniolai e , el In solemniis Te Deum, et Bene-
et membris et capite Ecclesia., nunc qui smgulis dictus,et Magnificat, et ante saciificium thus super
ordmibiis conveniat explicemus. Conjungatoiutn esi, " et _circa altare _et sacrificium incendere. Diaconus
nullam usquein sextam vel eliain sepiiinam proge- enimante Evangelium incensat altaie. Oi<ii<*quoque
nicni sanguinesibiconjuiictam,auiilh quam habueiit ipsius est; supphciter Deum adorare {ut faclura sua)
aut quamhabuitsibiproxiinus,velc()mmalienidueere cl pro admirandis openbus laudaie, et benedicere
uxorem; cum quibus enim semelj"uncta esl Ecclesia, pro perceptis beneficis graii s ageie, et pro perci-
cura eisdem iterum leplicare lilicituin ditit -[ducil] piendistleprecari.Qnod loluni maxirne ineelebiandis
Ecclesia. Conjugalis eiiam pra_ceptum est, ut et ipsi hoii? et inissTpeiagiiur; de quibus, quia bieviier
domum Domini irequentent, ibiqtie D.JUIII suppliciter non po'esi, in sequenlibus li*aclabitur. Prmdtcare
adoreniet piecentur; primilias, oblaiiones, ei deci- eiiam ejusesi; gt>ntiles. Judtos, mfideles vel caie-
inas suas fidehter peisolvant; raala soleiter devi- thumenos ad^ratiara bapusmi vocare, et hsereticos
lent, bona desideranler mquii ant, et oninmo pas- ad caihohcam fidem revocare.
tonbus suis obedianl. Bapiizate ejus esl; exoicizatos credentes, et 5an-
Ostiaiioiutn \ero esl, certas horas obseivando clam Tiiniiaiem confuentes, sub iiina mersioneosa-
designare, et eGclesiam, cum hls quse in ea reclu- crofonti intmgere. Quod, sicui et missa, 111ecclesia
duiitiir, servare; ut nullus Judjeus, velgenlihs, sive > debel hen ; nisi prolnbeat necessitas. El sacnficium
catechiiiuenus, Iiora sacnlicii intersil, nec omnino qmdem coipmiset sangujnis Domini sajpe fit, ob
cauis aut alhjuis innnundus sive sanguinolenlus 111 letoidationera passionis cjus, sicul ipse pwecepit,
camintiet, cavere; excominunicatos ehminare. Le- d)cens^ Hoc-esl coipus tneutn, el sanguts meus ; hmc
cloi «maulem esi, apei teetdisuncte in ecclesia omnia, faciie, quotiescunque sumilis,-in tneatn commemoia-
prseter Epislolam el Evangehuni, legere. Exotctsia- ttonem (I C01. xi, 24, 2S). Baplisma \eio non itera-
rtun est euani, fiduouluer adjurando et imperando lur, ne nivocaiio saiiciajTiiitUalis exinanita pule-
m iiomine Domim, de obsessis corpoubus d__mones lur; quia Chustus pio peccalis nosins semel tnortuus
eflugaie; si\e calecliunieni sinl, stve baptizati. est (I Petr. ni, 18). Docete ejus esi; baptlzaios qua-
Acolytonim esl, luniiirana eertis hoiis accendere el luer conlra superbiaui humilitate, contra -inanera
exsungueie; altaris etsacuflciinecessaiia admanum gloiiam dejecuone, conlra invldiam benevolenlia ,
subdiaconi priepaiata habere. Atque hi quatuor or- contra iram inodeslia, conlia tiisliliam bilaruaie,
dmes in oflicns suis solent indui supeihuineiali, alba contia avantiam largitate, contra gulam absltneniia,
eicingulo, ettamen posstintperfrtn conjugio. ctiiitialuxuiiam castitale muniantur, insli uere. Hsec
Subdtaconolum est, epistolam legere, aquam et enim oclo \11ia, et oninia quse ex eis nascunlur,
\iniimcalicliiifundere,oblatampaienaj unponere, et quamvis peccaia 11011sint, tainen seinper peccaie
sicad altare diacono defene. el idcitco castos esse. JJ suggeiunt, jpsis videbcCt coiisenliie; quandiu nam-
€um supradictis autem veslibus, in siiustia manu que 11011 consenlit eis aniraus, nequaquam liansgre-
fannoneni, el quasi stopam lergendi altare ct quod- diiur, sed polius coronalur. Docereeliam ejus, sin-
dam onus Dommi le.e porlanl; et lunicam stnctis guhs Doniinicis, quibus in bebdomada diebus abstt-
manicis insolemtnisinduunl. Dtaconoiiun esldiceie: nere el feuare fideies debeant, prsedicare.
Exeant qui non cominunicant; et: Humihaie IOSad Benedtcete tpotesl, prsesente episcopo , aquarn et
beitediciionem; et : Humihate capita vestia Deo;ei: sal 111Dominicis sacer <os; etprandium. etsponsum,
Ite tnissa esl; et: Benedtcamus Domino ; el Evange- et sponsam, et lecturos lecliones prseter Evangeljum,
lium legeie el prontiiiiiare, sacnfitia •.upei*coipo- et (2) aquam judicii \cl j)anem el csetera. lu absen-
raha slaljicic, si-eerdoli minislrare, pasthalem celia veio ejiiscopi; poleslbenedLcere coionam clerici
reum benedicere; et m absenlia presby tei 1baptizare, et velumvidase, novos fiuclus, candelas 111Purifica-
el boras celebrare, stolam eiiam -s>upersmisirum tionesanclseManse, cineres 111capite jejmui, rattios
liumeiuin feire, et indui dalmauca in solemnibus, id in Dominica Palmai um, et peregrinaiuros, et lectu-
est, lunica amplis nianicis. In festms autem, Qua- rum Evangelmm, et populum cum dimittilur; aruam
(2)^'ide Jureti Obseivat. ad episu 74 Ivonis.
4001 m S1A.TV LCLLESIM. 1*02
benediciam aspeigii, ad benedicenias novas domos Alenedicla aspergit j^speisorium], Xevtus saneti
el caelerahova. Excommunicaie ejus esl,~orIminibus TSvaiigelii,jjsalierium.-missale., Jiorarius, manuale,
l.ipsos, semel, bis et lertio revocatos; et non pceni- et synodalis liber, \ela, candeldbia cum candelis,
leiiies a communione IHelium eliminare, ut nec in arca vestimentoium, pixis eum objatis el ferrum
victu nec in loquela quisquam eis communicet. Re- eorum, ampulla cum \ino el altera eum aqua, pehis
conciliaie ejus esl; pcenitentes prope morlem de ad manus lasaudas cum manutergio, lrunctis aut Lt-
criminalibus, ex eonsensu lamen episeopi, ad uni- pis cavus ubi aqua unde sacra lavantur effjndilur,
lalem fideliura^recTpere. Ongeie polesl quemlibel fi- absconsa etiam sub candela, et lecturiale-sub libro.
delem semel In guolibelgravi dolore, quia unctib El gupenores quique gradus possunt inferioium
sancta non soium animae, sed et corporis saepe officia niinislrare. Episcopus eigo sacerdolis singula
inedelam lubuit. Gommunicaie stalim debet bapli- lriinislut; licel, etiam ipso piaesente, quasi quoddam
zatos, et fldeTesomnes ter in anno (in Pascha, in sil proprium sacerdofis offerre, baptizaie, horas
Pentecoste, et Natali Domini) eljnqpe mortem po- celebrare, uugere, communicare, eommendare, se-
silos, si qua>sieiint \erbo \el signo, \el tesle fideli pelire. Sunt proelerea seplem prjesuhs officia, con-
quod prius quresissenl. fiimare, benedicere, absolvere, synodum tenere, de-
ConMne»«/are-debet-orando--animasfideles-de cor—JLdkare, consecrare, c-rdinare. Confiimare ejus est^
poribus egredjenles, et earum memoriam in missa frentes fidelium baptizalorum chrismate ungere. Be-
et oraliombus fiequeniare.Jûamvis «nim promissa nelliceie aulem dico pnesulem ea qusenon sunt ulen-
sit indulgentia peccalori quacunque bora pcenilerel, silia ecclesioe; consecrare veto ipsa utensilia. Bene-
tamen pcena peccantem quaelibet exspectat; purga- dicil ergo poniifei leginam et \irginem cum vela-
loii<is_jMelicel igms, qui corpore statim egressos lur, cl quemlibet iidelem benedici postulanlem, et
et mlnus per lamenta pcenitenlias purgatos ad pieni- lolum populum anle pacem ; benedicil eliam supra-
tudinem recipitpurgandos. Quod ergo profiisiiic fil memorata, quce non licet sacerdoti in ejus proesenxia.
in orationibus et eleemosynis, proficit eis ad purga- Absvlvii pra;su! populum de venialibus in capitej'eju-
tionem, quia sudor vivoTumrequies esl mortuorum. iiii, de cnminalibus In Ccena Domini. Tenei quoque
Sepelu-e corpora fldeliunij ullimum esl saceidolis synodum bis in anno, in oeslate et in autumno. Hoc
oJBcium; ipse enim lerlio terram super corpuscum modo congregatis omnibus presbj ler s tolius episco-
"fossore infundit, dicendo : De leira ylasmasti me. paius, peiscrutatur episcopus ne quid alkui eorum
Adjacent eliam ccemeteriis sanctorum alia loca, in desit in omni ordine, vel utensihbiis ecclesise, neve
quibus submersorum et occisorum fidelium corpora quisquam eoium alteri qmdquam fecerit lnjuiia?;
coiidunlur, qnia ipsoium „animoe Deo commendari quod tnbus diebnsiit. Pacaiis ilaque on iiibus, ,sbso-
non proliibenlur. Nam infidelium et sceleratoium luli peiroiiiiintur a&re in pace.
^corporalonge-sunl a iideiium projicienda; quibus Dedicai euam pontife\ iitntim, tenipl.im, altare,
euimvivis non commumeamus; nec mortuis. labulam aliaiis. Dedicareeiiim esl Iocu-nDcojfierre,
Enumeratis autem atque descriptis sacerdotis benedicere el sanctificare. Honsecial auiem episco-
«fficiis; quibus in his uii debeat veslibus perspicta- pus ulensilia ecclesice (quje fere omnia sacerdotibtts
mus. SieuLergoscpiemgiadus siml.qiiibus sacerdos sunt coinmunu) vcstimenta videlicelsacerdolalia et
eleyatur, ila septem sunl vesles <quibusordmalur : poniificaJia, aliaris \elaminal calicem, palenam et
indumenluni quolidiaimm, ainicta, alba, cingulttm, coipoialia, vasculum Euchansiice, tilirisma, eleum
fannon, slola el casula. El crelera quiJcm omuia el vas chrismale, thus et tliuribulum, baptisXeiium,
offlcia-sine casula, et eura slola sola aliquando po- arcam vel scnnium reliqtiiaium, cimbaiitim (id esl,
lest, ûodiana ad missam, ut paucissima, suniqua- aitans umbiaculum) crucem, linttnnabulum et fer-
tuor; camisia, lunica, femoralia, eaiceamenla. Ad- lum judidale (5). Ea enim lantum conseciaX, quaj
dunt tamen Romani caligas. Drcit-quoqite Amalariiis a communi usu in cultutodivinumêpaianlur, Otdi-
sacerdotem debere indui sandaliis et dalmatica; -sed 0 tiat episcopus abbateni, abbatissaiii^ saceidolem, et
ponlifices apudnos tiis ulunxur* CJeteros sex gradtis. Btilur eliam episcopus, pro
Oetosunl ergoquibus suslentatur sacerdos; pa- dignttatis honore, baculo et anhulo, chiiothecis et
Tocbia, mansus, atrium, coameterium, lemplum, al- niilra, balteo, dalmatica, et sandaliis. Oporlet aulem
tare, calix cum îatena, corpus cum sanguine, quia ejumsacram Scriptuiam ei traditiones Patrum liabe-
.siiiguloe sibi, ^subjectis quasi~quibusdam gradibus, re, ut possit de smgulis juste diseernere, et cjnajhbei
hoimre et dignitate prseferuniur. Paiochiam appel- quDcrenlibus rationabihler respondere.
lo popuium, prtmilias, oblaliones eXdecimas persol- Aichiepiscopo omma supiadicta-conveniunt; insu-
veniem. Mansumclico lerram aratri, quam adminus perpalho honoris induitur; quia ipse, adjulustamen
debel babere sacerdos, atiium cum domibus suis ab omnibus dicecesis suje episeopis, ordinat cpisco-
chusuram. Hasc autem sunl utensilia saceidoti opor- ptim. Sitjuisenim ipsoium ordjnationi adesse noti
luna, qujesine benediciione episeopi sufficiunt: aqua possil, htleris suis se excusans atque legalis, «sse.i-
(3) Vide Glossarium Gtnll. Lambardi (prjefixum 'Apxvwouia) in Oidaiic D. llenr. Spelmanm, m J'i-
Jhio Dei. Fr. Puhaii, m Capitular., elc.
P&IIXOL, CLIX. 32
5005 GIoLEBERTI CRISPINI ABB. WESTMOXAST. 100*
sum suum in ordmandis facere confiihiat. Pitmas A . possidenl, hunc apud nos piimates quodammodo
quoque eTipse aiclnepiscopus est; nec ipse archi- oblinere \idenlur; utrique Romano pontifici primo
episropum ordinat. Utrumque enim, aiclnepiscopum giadu supponuntur. Sed, quia patiiarchai sedibus
et pnmalem, oportel Romae ab aposiolteo oidinari, picesident apostolicis (ul Hierosolymiianus, Anltoche-
auta Roma eis a papa pallium afferri, qua [alque a] nus, Alexandiinus), idcirco archiepiscopo ordinam,
eoepistopis sublimaii; quae lunc lanlum dalur licen- cl pares quodammodo Romano ascribunlur. Soli
da, si XoiXcinfitmilalis \el belli aulahqua aha causa UmenPelio dictum est: Tu es Pelnis, el supei hanc
irecessaria intercessei lt. Eo lantum ergo jnaeesl •peiram osdificaboEcclesiam meam (Malth. \, 15).
piimas arch.episcopo; quod cum muhi sinl irieadem Papa ergo solus universah proeemmet Ecclesia;; el
regione aichiepiscopi,soIusex eisqui legem ordinal; ipse omnesordinat et judicat; el ab omnibus oidi-
et in liibus solenmilaiibus coronal, et apurf qiiem natur, quia ex conseiisu totius Ecclesice Romani
conciliopio veritale peraguntur, ipse eorum piima- eum subhmant qui quotidie clilamide coccinea iu-
tuin leuet. , duilur, utsemper maityrio paialuspiobetur.
Lociim ilaque quem apud oiienlales paluatchw
GILBERTI EPISTOLA AD S. ANSELMUM
(Vide snpia in S. Anselmo, lib. IV, epist. 86.)
!MC1 AN\DMHC\-MC\\H.
GISLEBERTUS CRISPINUS
ABBAS WESTMONASTERIENSIS
NOTITIA HISTORICA IN GISLEBERTUM

"
(FABRIC,Itibl. med. el tnj. lat., III, 55)
{JKleberius, propler habiludinem capi..orum Ctisptnus,ab an. C. 1084 ad 1117 abbas "Weslmonasleriensis,
orduns Beupdictiiu, scnpsit lesle Tnlliemiocap. 535, -et II, 105, illustr. Benedtctin. ad Anselmum, -Can-
tuanensein anliiepisenpum , alletcattonem CknUiatu cum Judwo qiioiam (quein JtidLum erudilum Mogun-
liacensem futsse Baleus et Lelandus cap. ibt tcstantur) de fide Chusliana, nilcrlocuioribiis Gamahele et
Pattlo : qua?Gislebeitoetiam lubuilura Lelando et Baleo, etin codicibus inss. (I) ex quoitim Iide illam
ima cumpicemlssa ad Anselmum epislola (2) edidit GabrielGeibeionius, in proeclaia sua Anselmi editione
P.nis. an.1675, recusa an. 1721, pag. 512. De hoc Gisleberto videndus Joannes Picardus in nolis ad hb.
ii -Episl. Anselmi, epist. 16 Altercatio iijccsinenomineauctons piodieiat Colon. 15D7, fol., et contiacla
atqtie inlerpolala cum praelalioiie ad Alexandt uin Lincolniensem episcoputn, sub nomine Guilehni de Cam-
pelhs in tomo XX Bibl. Patium Lugd., pag. 1884. Ccelera Gislebeili scnpla laudanlur : Cominentarius tn
isatam et Jeremiam; Homilije m Canttcumcanltcoium ; Decusu xhaboh, De sinima, Contta peccata cogt-
latton s, locuttoius el opeus, In piologos S. Hieionymi in Bibha, ex liber ad Luntotem Sagienstm. Denique
VHa Hetlumi abbalis Beccensis, de quo Guil. Gemnieticeiisis hb. \n Uist. Korlhmannorum cap. 22, pag.
279 • < St quis, inquk, conversiouem et conversationem ipsius pleuius nosse desiderat, librnin qui de Yila
ejtisdem Patnsveiierandi, eleganti sermoneconscnptus est a vno leligioso G.slebeilo Ciisptno, postea
abbate Westmonasleni, et lam nobililale generis, quam scientia sasculau ei divma pollenti peiquirens
relegal, m quo sumcienter reperietunde suo desideno salisfaciai. i Hjec Vita edita a Dacheno ad caieem
Lanhanci Operum Paris. 164b, fol. Libium De statu Ecclesice, quem imicGislebeito Pilseus tnbuit, Gilbeiti
Lumcensis esse, Oudinus lom. II, p. D29el957, Caveus ad annum 1101 aliique adnotarunl.
Alieims, ut videtui, Gtlhebetii Disputatio Ecckstm et Synagogm ui lucem dala ab Edmundo Marlene el
Jisiito Durando tom. V Tbesauii anecdotorum, pag. 1497, 15U6.
1 (I) LabbeBibl. nova MSS. p.ig. 26. Pilseus pag. 196

(2) Hanc ediderat Joannes Pic.irdus noiisad 4nselmi I. n, epist. 16.
1005 DISPUTATIOiWMl CUM CHRISTIANO - 1006
*—-^" i . i .— ..... ii
MSPITATIO JMI CM CMISTIAl
DE EIDE CHRISTIANA,
SCRIPTA A DOMNOGISLEBERTO ABBATE WESTMOXASTERH
(Opp. S. Anselmi Cantuarlensis, cuiante D. Geiberonio, p. 512, in ms, biblioth. S. Remig. B. 10 et ex ms.
Victormo CC. 9, et ex ms. San Germanen»i.)
EPISTOLA NUNCUPATORIA.
Gislebertus hanc disputationem examinandam ad S. Ansclmnm Iransmittit.
Reverendo Patn el domino ATISELMO sanctoe Can- A nio nitens eadem * ipsi eoncessu * facihs esse \ide-
luanensis Ecclesice archiepiscopo, servus el filius batur, et approbanda, rogaverunt quidam, qtti ad-
stius frater GISLEBERTUS, Westmonasterii ccenobii erant, ut memorioedarem nostiani hanc disceptatio-
8
procuralor el servus, piosperam in hacvila diutur- nem forlasse aliquibus profuluram. Sciipsi igitur,
nitatem, et beatam in fulura ' oeternitatem. el lacito mei et ipsius nomine scrlpsi sub persona
Pateinilaii et prudenlioe vestioe a discutiendum Judoei cum Christiano de lide noslra dtsccpiantis,
mitio hbelliim, quem nuper seripsi paginaecommen- scriplumque el exaralum lioc opus \esXroe trans-
"dans qtiee Judoeus quidam ohm mecum dispulans, mitto examinandum censuroe.~Sires approbanda est,
eontta fideninostram de lege sua profeiebat, et quoe \estro placebitapprobala judicio; si vero respuenda
ego ad objecta illins pio fide nostra lespondebam. est, seu xota, seu pars ejus aliqua, quidquid respuen-
iSescio undeorms, sed apud Mogunliam litterisedu- dum erit, accipite amico diclum in aure; el quia
c.ittis, legisetliiieiarumeiiam nostrarum-ben^sciens soli amico innotuit, silenlio supprilnalur, nec alicui
ei.u, et exercitatum in Scnptuiis alqtie disputatio- hoec ad legendum pagina communicetur, vsaIvo qui-
nibnsconlianos ingenium babebal. Plurimum mihi dem amore nniluo el integt a prorsus pace muiua,
familiaiis saepead ine veniebat, tum iregolii sui cau- deleatur quidquid delendum esse vobis piacueiit,
sa, lum me \idendi gralia, quoniam in aliqtiibus :B aulcoiiigatur, si quid est quod coirigi " posse libi
lih niiihum necessarius eram, et quoties convenie- visum fuent. Faleor quamhbet protuleiitis senlen-
banius, mox de Sciipturis, acde fide noslra sermo- tiam, ammo hbenti excipiam, et„aure oblemppranli
nem amico s animo habebamus. Quadam ergo die audiam. Tamen quidam ex Judoeis, qui tunc Londo-
solito majus mihi et illi Deus otium 4 concessit; et nia; erant, opilulanle misericordia Dei, ad> fidem
mox unde solebamus inter nos queeslionemccepimus. Christianam se couvertit apud Wesinionaslerium ,'
Elquoniun qttee opponebat, convenienler satis eX coram ommbus fidem Cbrisli professus baplismum
consejueiiier opponebat; et-ea qtice opposueral, peliil, accepit, etbaplizatus Deose inibi sei\iturum
i.on minus coinenienter prosequendo explicabat; devovil, et monaehus faclus nobiscum rematisil.
nostra veioiesponsio vicino satis pede ad opposila Siceigo Judoeusille dispulalor, aliis pluiibtis in-
" ilhus
respondebat, et Scripuirarum seque teslimo- lcrpositis, me lrovocando adorsus cst.
VARLE LECTIONES.
ljis Retn. tl Vkt., fnturo. s 3/«. Rem., et S. Ger.ritia?. 3 Ms. R. omit. amico. * Ms. R., \olnm.
B tfs. S. Get , „VA. ad 6 Ms. Vtct., utens, eidem. ' Ms. R., contessa.
pioposila; Vict., propositum.
s Ms. Vtct. S.^Gei., discentauunculam. s Ms.
Vict., resecetur... rescc.tii.
1067 WSLEBLKTI CRISPIXI ABB,WSSTMOVAST. 1008
~ " '' » ' ,,_.._ .-..—— .... —....i .. ..,., , , -^..-i.i- . .m.iar r,I .. .- i ^
MSPDTATIO -JUD.EI -COM

CHMSTIANO^
DE FIDE CHRISTIANA,
SCRIPTA A DOMNO GISLEBERTO ABBATE WESTMONASTERIL
KJDJECS w. A idque potius veri eausaû «t tui amore '* /aeio,

Quia Chrisliani dicunt Xeiittetis eruditum et fa- quam jludio disputandi, nec hominum acclamatio-
cultale dicendi expedilum, vellem uUoleiaiili animo nes cuio ; sed vincal cui ralio atiestabitur, et Scri*
niecum agas, qua ope ralionis et quo auGlorilalis pXurceauclorilas conlestabitur. Piimum itaque le-
lestthionio Judeeosculpaiis, quia legem a Deo dalam gem bonam et A Deo dalam esse dicimus, lenemus ,
observamus, et Moysi legislatori obsecundanius. Sj aslruimus; ac promde quidquid in ea scriplum est,
emm le\ bona, el a Deoxiata est, observanda est; divmo sensu intellectum, suis lemporibus observa-
cujus enim decrolum dbservandum eiil, si Dei nian- lum el obsenandum esse sancimus. Dhino quidem
datum non est obseivandum ? Si vero lex observanda sensu legis mandata intelhgendaessedicimus, quia,
esl ±l, eur cjus observalores canibus assimulati3 si humano sensu ea omnta et adlitteram aceipimus,
fustibus exlrusos usquequaque inseclatis ? Si vero mulla sibi iinicem adversanliaet multum repugnan-
eam nnninie observandam dicitis, -eulpandus esl tia videmus. Cum enim peraeta creatione mundi
Moyses, qul nobis eam adeo inani \amtate tradidit Mojses dicat: < Vidil Deus-cuncta quoe fecerat, et
observandam. Quodsi parlem excipiendo, id obset- erant valde bona (Gen. i, 51).» Quomodo in discre-
>andum esse dicitis, illud vero minime observan- {j lione 16animalium postea scribil hcec munda, el illa
dum \el abolendum esse censetis, dale consilitim animalia esse imnumda, his uli permiltit, llla non
quomodo effugiemus illud indictum a Deo maledi- solum non langere, êd eum qui lexigerit inorle
<,tum: e Maledictus qui non permanseiit in omni- multaii eX puiuri jnandul? Quomodo enim est
bus quce in Iege scnpla snnt \Deul. xx\u, 26). » immundum quod est valde boniim ? Ubi enim cuncia
Legislaloi nihil excipit, sed universaliler ea onmia nojninavit, et \alde bona esse dkit, nequelioc, ne-
mandal observaii. Vos autem ad veslrum aibitiium, que illudanimal excepit.Quomodo igilur Deuscuncia
legis et inandalorum «bservantiam delerminali'.. cieavit valde bona ammalia , et postea \etat comcdi
El, ut scias quia his in rebus lalioni polius -vacare hcccvel illa animalia , et causam reddit, dicens ea
volo quam eonlentioni, ab aliis secedamus, et cui esse lmmunda animalia ? [*' Nee solum ea prohibuil
nosiium favor audienlium applaudal omnino Tecu- ^qucesui natura homini ad vesceiidum noxia sunl;
semus1S. verum el mulla quce guslu jueunda, el nsu requa
CimiSTUNUS. salubria ad comedendum existunt. Abquid ergo sa-
Ralionaliiliter satis hoeeomnia lu requiris, ethree cramenti bcec in se continenl, quce,licel a Deodicla
omnia quceri convenil; seda le vice pari ia lequiro sint, lamen ase in\icem ad lilteram omnino dissi-
m mecum animo patienti agas. Nam si modus alter- " dent. Sacramentum sacroe rei lalens signum esse
calionis noslroe is habeattir, ul eoncedas quidquid dicfmus.] Ilem scimus quia dixit Deus ad Adam :
Xuselegis pagina lestatur, \el r.ttione Xame\identi t Ecce dedi \obis omnem herbam afferentem snper
18 semen, el univeisa Iigna quce habenx Jn
asti;uitur, nt a te nulla evidentiori refutetur , praesto terram
sum ut de his tecum agam, et undecunque volueris, seinetipsis semeniem " generis sui, ut sint vobis in
VARIÊ LECTIONES.
10 Vict. non Uabetnomina lueeMiterioeMouim,Judceus, Christianus. ni Ms. Vicl., erix ^Ms.Rem.,

~si ne cui... annno recusemus. n Ms. Vtct., vicem pati. u Mss. V. et R., lc causa fidet. 45 Ms. S. Ger,,
*b JI/s. Vtct., distinclione omnino. " Ms. Vict. S. Ger. omih uncis inclusa. Ms. P«r,fIn teira. i* H
Yict.t semen.
fm DJSPUTATIQ WDMl CUM CllRlSTIAKO 1010
escam {Gen. i, 29). i Qua igitur ratione dedil Deus A j rielalemvidemus; nisiea cotnpelenti sensu inietlexc*
primo homr.ii universa ligna inescam/et stalim rimus. Discreto itaque et divino sensu liacc intelb-
poslea prohibuit ne sumal de ligno scientiaa boni_et -genda et discutienda sunl, quia fieri non potest ut
mali in escam?lJbi universaliter ligna concessa ho- ad litteram sumpXa ea omnia impleantur. Si vero
raini commendat, nullum exceptum fuisse lignum legem debilo sensu accipimus, omnia legis man-
insinuat. Non igitur absque mysterio id accipien- data debita observaiioneobservarepoterimus, quce-
dum est. In Exodo inler alia prcecepla de faciendo dam ad Jitteram, et sine ullo figurarum profundo,
-altari Dominus Moysi ita praecepit: « Altare de qucedara figurarum 'velamine-adumbrala esse intel-
lerra facielis mihi, el offerelis super illud holo- ligo. Quccdam ad lempus observari jussa sunt,
causta et paciflca veslra (Exod. xx, 24). * Et de qua quaedam sine ulla lemporum deteiminatione obsei-
inateria altare fieri Iiceret, el<juomodoitasubdidil: \anda sunt. Quce enim sacramentisl alicujus prce-
« Quod si de Japidibus illud cedificare voluerilis, de nunlialha erant, et veritatis fulurce figura, .siio
jion sectis lapidibus ledificabilis illud (Ibid., 25). » tempote manifeslata rei atque veritalis prcesentia,
Jn explelione aulem tabernaculi, et vasorum , at- non oporluit ut eorum remaneret prcenuntiatio et
,que utensilium tabernaculi , ita Iegiiur ; * Fecit figura. Num^ sieut ipso usu loquendi, verborum
Moysesallare lliymjamalis de lignis setim, habens C 1 ulimur vicissitudinibus dicendo, erlt, quandiu fu-
per quadrum singulos cubilos, et in allitudine duos turum cst, ipsumque eiit, prorstis omittenles, in
iExod. xxx\n, 25). > El postpauca : <Fecit et proesenli, est assumimus, quodque ipsum jam
altare holocausli de lignis seiim, quinqne ctibitorum prceleriisse significanles, ulimur fuit, sic in rebus
pprciuadrum, elin allitudinetriumffooef.xvni, 1). * prcenuntialivis alicujus sacramenti, ubi prcosens
£ion temerario qnideni ausu seu prcesumptione fie- jnanifestalur sacramentum, ejus jam superfluo ser-
Lat, quod lam"discrela dimensione altitudinis et vareXur seu figura seu signum?Quce vero alicujus
quadi alnrce fiebal. Jtem poslaliquanla : < Fudilbases myslerii significativa non erant, sed aperte seu
jfeiieasin introilu taliernacuh, et altare ceneum cum fulei verilatem insinuant, seu charitatis ss oedifiea-
cralicuia sua (Ibtd., -50) » Ilem in fme : < Candela- lionem commendant, ea et a nobis et a vobis non
brum siabit cum Iucernis suis, et altare aureum, in ad tempus, sed inperpetuumflbservanda sunt, eo-
quo adoletur incensuineoram arca lestimonii (Exod. rumque transgressio .nullalenus esse pofest inulla.
XL, o). i Quomodo ergo jubet Deus nt altare de Harum qnce in lege ^ranl figurarum veritas landiu
terra faciaxis, et superillud holocausla vestiaoffe- elper tot sceeulaexspectala, tandem eratahquando
ratis ,* econtra Moyses altare thymiamalis fecit _ exhibenda. JSunquid semper promjltendum eiat:
hgneum, fecit ei altare holocausti Jigneum, fecit t Apeiiam in parabolis os meum; loqnar propositio-
altare oeneum, fecit ei aureum, Jecit eliam ali- nes ab initio (Psal. LXX\H, 2). > Nunquid semper
quando Iapideum? Multum ilaque adversum videtur futurum eral: « Donee veniat qui miltendus cst, et
ul aliud el aliter quam Dominus per Moysem iubel: -jpse eiil exspeclatio genlium ? > (Gen. XLIV, 10.)
ab ipso Moyse agalur aliter ergo <juam lillera so- Tandem ergo prcedeslinalis -a Deo temporibus \enit,
xiat, el hoc aecipi oportel. Rursum cum ea omnia Jlediator Dei et hominum, homo Chrislus Jesus ape-
liumanis usibus Deum creasse Moyses dicat, eaque riens nobis. sensum^ ul intelligereraus Sci ipluras,
o nnia bomlni -subdidisse commemoret, « ul prcesit, dissolvens profunda mysleria, quce de eo in lcge et
iiiquil, piscibus maris, volaxihbus cceh, animan- prophetis scripla eranlj in quem ts oporlel cre-
tibus lerrce, el omni reptili quod movelur in lerra .dere.
(Gen. i, 26), > cur poslea \elat ne homo aret in JUDJEUS.
Jyove el asino ? onus-aliquod, quodcunque libi pla-
cet,-asino imponere licet, el ponere juguin bovi Si ad lempus Jiocêlillud sermo Dei serVandus
eum asino quare non Iicet? Ad pascua ducei e bovem csl, eoque lunc annullato, ltem alius ad aliud tem-
cum asino licebit, et in pascuis ea simul esse et; D pus observandus esl, sicque per lemporum vicissi-
jcompasci lex pcrmiuit, el arare ea simul prohibet xudines, divince immuiantur sanctiones, quomodo
*l inXerdicil. Si autem propleiea lenit, quia hoc slabit « semel locuius est Deus? > {Psal. LXI, 12 )
immundumaiiimallexdicit, quare circa illud ccclera jQuo pacto raium erit <in celeinum, Domine, verbum
qiue dicta suntpermittit, solumarare excipit? Equus luum peimanet m coelo ? > (Psal. CXVIH,89.) Quid„
in lege immundum animal esse perhibelur,.et alia jjttneso, mea inleresl cur Deus hoc animal mundum,
mulla, nec tamen arare bovem cum eqno \el alio illud immundum jttdicet, boc uli permittal, illo uti
anjmali immundo prolubetur in lege. Hanc non SQ- prohibeat ? Quis enim adjuvil Spuilum Domini, aut
lum in liis quce dieta sunl mandalis , sed etiam in quisconsiliaiitis ejus fuil, ut istud agi permitlal,
quampluribus ahis legahbus cccremoniis so conlra- lilud fieii piohibcnt. Jussit. Obsequendum " iailur
VARIiE LECTIONES.
M Ms. S. Get,, lnstimtis. !l Ms. S. Gci., qucedam enim sacrameiUa, " Ms. Jlmu, \a\talis» 5" ih,
Rcm.f obsenandum.
JOH GISLEBERTI CRISPIM ABB. WESTMONAST. mit
est, eique olisequi summa \irtus cst. ProJiibtiit. A J diebus proeparatus mons domus Domini in verlieem
Fieri igiXurjam non licet; idqne si postea fiat,' montium , et fluent ad eum omnes gentes, et di-
peccatum esse dicimus, ac debita pcena puniendum. ccnt* Venite, ascendamus ad inontem Domini, et ad
Ut ergo servemus lilterce figuram , contemnemus domum Dei Jacob \(Isa. n, 2, 5). > Si ergo Chri-
lixteram ? ut servemus alterum, quss ratio est dam- stusjam \enit, ubi in xolo orbe lenarum, pianer
naren alterum? Servemus irtteram, servemus et pauculam genlem Judceorum, dicilur: « Astenâ-
litterce figuram. Maneal parvo sensui nostto litlera, mus ad domum Dei Jaeob? > Alii vesltum dirunt,
maneatet Testro., atqueaddalur spirilualis et con- eamus ad domum Peiri, ahi ad domum Martini.
cessa nobis 2* a Deo myslerii lalenlis intelligentia. Nulli vero dicunt : Eamus < ad domum Dei Jacob »
Abstineamus a porco, quia lex jtibet, abslineamus Audi adhue de adventu Christi seqtienlia : « Et
et ab eo si quod est quod pei porcum significatur , conflabuntgladios suos in \omeres, -et lanceas stias
peccato "-. Non aremus in bove et asino, quia id in falces. Non Ievabit gens conXra gentem gladium,
legislator piohibuit, et, si qua evitanda'inXellexeris " necexercebuntur ullra ad pradium {Ibtd., I). y Nun-
per banc asini el bovis copulam, fas esl e\itare, quidnam ordo miliiaris nostra bac celaleconflatgla-
imo peccatum est non evitire. Ita et de cccteris. Ita dios suos in vomeres, et lanceasin falees? Yix fabri
enim Iex adimplelur, et adimplenda esse censelur. " stifficiunt, \ix ferrum sufficit fabricandis-militaribus
Sed ita his proelibatis ad Christum \emamus, in qno aimis. Ubi lerraium inveniri polest, «nonlevabit
quseslionis et conlrwerslce causa tota consistit; nam gens conlra gentem gladium, nec exercebuntur ultra
eum novi cuitus, novarum lnslitutionum ac legis adprcelium' > Ubique orbis terrarum vicinus insi-
prorsus immutatce dicills vos habere auclorem, in diatur vicino, opprimit, necat; gens conlra genlem
qapm dieis-qnia opottet me credere. Clirislum credo cffusis Mribus prcehatur, regnum ad\ersus regnum
propheXam rjuidem omni virttitum picerogaliva ex- excitatur, et ab ineunle ipsa puerili celaie quisque
cellenlissimnm, et Christo credam; sed in Christum exercetur ad prcclium. Conslat ergo quia \os -Chri-
neque credo, neque credam, -quia non eredo nisi in stiani, longe de Christo et de ejus adventu erratis.
Deum , et in unum. < Audi, inquit, Jsrael, Deus
CHRISTIANOS.
tuus, Deus unus est (Deuh vi, i): » unus, non tri-
pley, sicut vos Christiani et negando dicilis, et di- Revera semel locutus est Deus, et nefas esl ui
cendo negatis. Dicixisenim, Deus est Paler, Deus est unquam ullus sermo Dei anntillelur, divin* sanrlio-
Filius, Deus est Spirilus sanclus; alius Pater, alius nes non immulanlur per ullas temporum vicjssilu-
Filius, alius Spiiilussanclus; et tamen non tres Dii, /r dines, quia Chrislus non venit « Iegem solvere, sed
sed nnus est Deus. Dicitis ulrumque: qtii vult credat adiinpleie.» — «Amen, inquit, dico"vobis,iota unum,
vel alterum, vel utrumque. Israel vero nosti a gens~ atil unus npex, non prceleribil a Jege, donec omnia
audit et credit : « DeuS luus, Deusxinus est, > non fianl (Malllt. v, 18). » Nunquid vult Chrislus
crealusln lempore, non faclus exmuliere, quoniam iegem damnare, qui comminatur inquiens, « iota
si proprle dici posset, antequam tempusfuil, ipse unum aut unus apex non prceleiibit a lege donee
fuit; tempus ipse creavit, el sub tempore ccelum, omnia fiani? > Non eam igilur vult solvere, sed
ct lerram et quce in-eis sunt omnia ipse creavit. Se- adimplere. Lex prohibet homicidium, Christus iram
quilur aliud in Decalogo mandaium~: « Non assumes etodium; lex prohibet adullerium carnls, Chrisius
nomen Dei lui m \anum (Exod. \x, 7). t In \anum ipsum eliam appelilum cordis s9. "Vobislex prohibet
nomen Dei assumit, qui homini nomen cultumque uti poreince: et ea tunc ab eoanimanteabslinenlia
divinilatis allribuit. Nam si ss vanitas est omnis vobis necessaria eratso, quoniam veritalis futuroe
bomo vivens; qui Jiominem Deum credit, et Deum figura eial, el figura servanda eral, donec adesset
appellatj homini-nomen eultumque tlivinitatis attii- ipsaVeiilas. Nunc aulem nobis seu vobis necessaria
buit. Non igitur credo in Chrislum, neque spes; non est, qtioniam ipsa figurce verilas jam prcesens
'
mea esl in Chrislo, quoniam : «Tieatus vir, cujus i D adest. Quamvis abslinere Iiceat, et mulii nostrum
est nomen Domini spes ejus (Psal. xxxix, S). » Sed abstineant non solum ab ea, verum et ab omni
Chrislum ciedo, etCbristo credam , cum venerit, earne alia, magno et eodem judice, quisquis no-
quoniam de eo Moyses testalur et dicit: Propbe- strum se lueiur. Moyses earnem suillam immundam
tam suscilabit vobis Deus de fialilbus \estris, tan- appellat, -ul ea probibet, et propterea diciiis quia ea
quam me audietis eumiDeul. xvm , 15). Et quoniam uti non licet. Moyses non alius, sed idem ipsa
\otis omntbus optandum eral ut \eniret, et <juo si- cai nem suillam dicil mundam et A'alde bonam,
guo advenlus ejus dignosci posset, audi quid super et «am ad vescendam sicul ccetera scribit Deum
'hoc Isaias propheta denuntial : t Eiilin novissimis fecisse bonam, et ideo dicimus quia tili ea licet.
VARIj; LECTIONES.
J ,
5431«. Via., ul damnemus. " Ms. Rem. ei S. G»., vobis. sc Ms. R , si qtiid... peccali. " Ms.Jtem.,
*8 Ms. S. Ger. omii. N.jmsi. S8 Ms. S. Gei., canus. " Ms. Vict., carne, af lpsius
jntellexfrimus.
absfhientia tunc vobis necessana erat.
ioi5 DISPUT.VTIOJUD.EICLMCHRISTIA.NO. * 1G1J
Postquam emm finunliaverat " Deum creasse tmi- A j « sciipla sunt autem ad correplionem noslram, in
versa, pisces maiis, \olucres cceh, cuncla animanlia quos fines sTecuIoruni-devenerunl, t sicutdit.il Pau-
terrce, in qtnbus est anima vivens, non longe inlra lus ex^vestia gente nosler aposlolus (I£or. x, 11).
tubdidit : « Vidit Deus cuncta qtioefecerai, et eiant l?ines scecitlorum sunt novissinn tlirs, de qttibus
valde bona (Gen. i, 51), > Quod valde boiium esl, ex Laiaspicenuntiat, dicens : « Eut m novissimis dte-
nulla parle malum est, Quod vero nulla ex parie btis prjeparalus mons domns Domini in \erlice
nialum est, quomodo malum ct immundum esl? monlium (Isat. n, 2), > ad quem re\era conflueni
Quidqnid ergo naturce a Deo faclce in carne stiilla omnes gentes, sicut Pâlmisla quoque praedixeral:
consideralur, mundum et \alde bonum esl, alqjie « Remimscentur, et con\eilenlnr ad Dominum uni-
uli licet. Qui.i vero per hoc animal, voluptas et \ersi fines Xerra?, et adorabunt in conspeclu ejus
jmmunditia figuralur, immundum, propter hoc, hoc universce familioe genlium {Psal. xxi, 28). > Uni-
animal esse designalur [3S ut \ilium hoc studiosins \ersia8fines terrce jamcredunl in Deuin39,jam ado-
cavealur, etiam animal ad \escendum inlerdicilur, rant Chrislum unheisce familicc gentium, una et
per <juoddesignalurj, el ea immunditia uti non licct. concordi \oce dicunt. Eamus < ad montem Doimni
Si ergo ss niuudum et immundum esse hoc animal et ad domum Dei Jacob (Isai.li, 3), > non ad do-
inlelligitur, et eo uti et non uti a Deo nobis peimit- B' mum Jacob, sed « ad domum Det Jacob, > hoc est,
tktir, unde et sacra lesialurauclorilas : « Non qtiod ad domum Dei quem coluit Abraham, quem colttit
inlrax in os, coinquinat bominem , sed quce u -de Isaac, quem coluit Jacob, quem coluit Moyses quo*
corde exeunt fornicaiiones et caelera, quce enarrat que et Aaron, ut ostendant unum Deum esse el
vilia,-ea coinqiiinanl horninem {Matih. xv, 11). > eorum qui anle legem fideles fuerunl, et eorum qui
Non itaque caro suilla, quce in os inlral, coinquinat sub lege exsliterunt, et eorum qui nunc existunt
boniinem, sed \oluptas, et immunda *" \oluptalis credentes in Deum universce multiiudinis genlium
cujiishbet concupiscentia, quce de corde procedit, ea Quod autem diceie nos arguis : Eamus ad domum
coinquinat hominem. Propter hoc aposlolus quoque Pelri,eamus ad domum Pauli el ad domum Marlini,
Paulus ait : « Omnia, quce "vobis apponunlur ad nullus, qui sane sapit, hoc ita diclum esse inleJlJL-
vescendum, sumile cum gratiarum aciione, nihti git: nullam quippe domumPetro seu Paulo facimus,,
Inlerioganles propter conscientiam 3S(I Coi.x,27).> sed in honorem alque memoriam Pelri seu PaulL
Eadem ralione Iicet arare in boveet asino, et prohi- Deo eam condimus. Nec ulli pontificum fas est dicere.
lielur 37 nearemus in bo\e et asino. « Nunquid de in conseciatiombus ecclesiarum : Tibi Peiro,êu
bobus, ul ait apostolus Paulus, cura est Deo? > (/ Paulo, hanc donium, \el hoc ttltare consecramus.
Cor. ix, 3.) An propter nos lex boc dicit? Qui eigo 'C [t 0 Sed libi Deo in lionore Pelri seu Pauli lianc
terr tm col t, aret in bove el asino, si melius non domuin vel hoc altare consecramus.] Piopterea \ero
polest, qui.t Deus peiroiltit, quia omnia hcecjiuma- bcec domus potissimum appellalur t domus Dei Ja-
nis usibus rreavit. Sed quia lios ungulam findil et cob, » ac specialiler nominalur « Jacob, > quia pti-
rtiminal, et ad excolendam lerram omnino esl ido- mus omnium legilur Jacob Deo inslituisse hanc
neum animal, reetorem in Eeclesia designat discre- domum. < Erexil, inquit, Jacob lapidem in titulum,
tum, in lus quoe agit senstim habentem, qui reclum fundens oleum desuper, et dixit, vere locus iste.
discernlt a prayo, el qui mandala Dei, quce audit et sanclus esl (Gen. xxvm, 18), » et entimeralts quce
quce legit, mediiatur, et medilando ruminat apud se• viderat, coelestibus mysleriisobstupefactusaddidil:
die ac nocte, nec solum sibi utilis existil, sed aliosi « Quam lerribilis est locus iste, non est hic aliud,
cedificat, et docendo instruit. Huic tain idoueo prje-• nisi domus Dei et porta cceli(Ibid., J7). J Dpmus ergo.
dicalori non est associandus ad picedicandum \ei- Dei nostri est domus Dei Jacob, quia Deu n, quem
Imm Dei altei moiibus indiscrelus, seu idiota et; colimus, coluit Abraham, Jsaac quoque et Jacob. In
litteiis Imperitus, quia non solum sibi niale \t\endo t hac tlomo Dei quotidie di\3nus sermo recitalur,
csl inuiibs, sed malo suo exemplo et immunde vivendoi populus(idehs,quce bona appelat,et qnce mala fugi.tl,
aiiis noxitis exisiii. Porro hoecvilia per asinum de-• edocelur, ac simul quce appelendomm sinl picemia,
signanlur, qui neque ungulam findit, neque rumi- et quce mala qnce agunl pcena comiletur. Inde el
nat, et omnino esl inerlissimum animal. Qucevero> forenses causce a Chrislianis agunlur, a proximis
dicla sunt de faciendo altari, et quare Dominusi proximorum calumnice audiuntur, ac debila cnique
prohibuit nebomo comederet de ligno scienlice bonii reatui pceffcfinfertur. < Non occides,^ inquit Jex
et mah, piofundum in se coniinei mysterium, seJI (Exod. xx, 15.): « qui aulem u occideril, > imo
alias et ad alios hcec discutienda peilment. « Haec 3 sicut Cbristus ipse adjecit, « qui irascitur fralri
quidem in figura conlingebant,> eldicebanturvobls; ; sno, reus eril judicio (Matth. v, 22). > Ctii ergo **
VARI.E LECTIONES.
81Ms. S. Ger., enumera\it. sa Ms, S. Ger. elV. otnil uncis inclusa. 33Ms. Renu, sir ergo. ^ Ms. Vici.
csnit. -quce. *" Ms. R. ei S. Ger., et immtinditia. £? Vttlg.: Omue quod tobts appontlut mandu-
eate, mhde9interroqantes propter .conscieniiatn. " Ms. S. Get., probibmjur. 8BMs. S. Gct. otnil. Um^.
versi. Ms. Vict., Cbuslum. ^ Ms. Vtci. omil. uncismJusa M Ms. Rem . eiiam. w Ms. S Gc^
cinit. cui eigo.
4tM5 GlSLECERTl CRISPIM ABIVWESTMONAST. 40lS
ira e» < ditim toliilur, uti gladio et ianeea non per A exiit: « prcedieate Jvsangelium onwi crealmce : qui
mitiiiai. Qui abrenunliat irce et odio, facillimum cretiiJent etbapiizattis fueril,sal\uyeHl{ttid., 16).»
est ut abrenuntiet lancece el gladio. Mullo quippe In quo Evangelio \Ias suas, \ias novas edocmt JJo-
facilius est conflare gladium suum in vomeiem, et minus, \ije \eleies fuerunt, < ocultim pro oculo,
lanceam suam in falcem, quam lumoie cordis sub- denrem pro dente (Exod. x\i, 24). » Vicenovce suiit,
« si quiste peicusserit In niiam maxiilam, prcebe ej
misso, humilem fieri ex superbo, seivum ex libero;
et alteram; auferenti tunicam, dimitte el pailium
abnegare uxorem , fibos, domum , aima , agros, v, 39). » Viceveteres fuerunt, « rhliges an.i-
(Matllt.
equos, et omnia quce possidet, adbuc autem nt s°i cum Xutim,ct odio habebis inimicum lunm {TbM.
jpsjim abnegel. Quod tamen sarpenumero fieri \ide- 2-3). > Vi.c novce'suni, « si esurieiit inimlcus tuus,
mus, TJdelis et ôs, quia multi olim In rebus sccculi "ctba illttm; si sitit, polum da illt {Rom. xii, 20). >
ngentes, superbi et potentes, ad bella instructis- Hce snnt vice Domini, hce sunt semilceT)oniInf, per
simi el pugnaces, rapiendis aliorum rebus inhiantes, equas peffecti ambulanl CJiristiani [ "JiancChnstia-
1
propler Deum abnegalis omnibus pompis sceculail- nce inslilutioiiis -vilam licet nunc pauci servent
ius, pauperrimi sponle per diversa peregi inanles Cin isiiani], quondam servabant i eges, el cum regi-
loca, sanctorum sufiragia requirunt, aut quolibet B bus stibdilcc eis-naliones. Quid \ero sl potensnhquis,
inclusi specu agunt vitam sub aliquo *3 preelalo. In si'violenlus aliquis prave agil, et eot r gi non vull ?
Jnijusmodi "veio servorum Dei cohabitalione adim- i Mihi \indieiam, dicil Do.ninus, el ego retribuam
pletur etiam illud denuntiatum per Isaiam prophetam (Hebr. x, 30). > El quanta eiit illa divin.E animad-
miraculum :- < Vitulus, leo et o\ls simul morabtjn- versionis severitas? Audi Psalnilstam : « Deus nia-
lur; el puer parvultis minabit eos (Isai. xi, 6).» n.feste veniet, Deus nosier, et non stleKt. Ignis in
Puer paivulus leonem et ursum cum agno minal, conspeclu ejus exardescel, et in circuitu ejus tem-
cum in domo Dei pastor ceque nobili quondam et peslasvalida (Psai. \u\, 5, &).» Tamen, ciica
sgnobili, potenti et impotenli, forti et Infirmo impe- novissima dierum lllorom, elrca sicuji consumma-
rat. Puer non sensu, sed malitia; parvuJus non tionem hcec mala et muJto duriora prcenunliali sunt
juslo regiir.inis vigore, sed -ab omni faslu scceulaii a Christo, et a prophelis anle Christum. -< Surget,
"aut generis indigmlate. Ut igitur breviter dicam, hcec Inquit in Evangelio, geus conlra gentem. etregnum
est institutro \iloe 44 Christianorum, ut quisque dili- adveisus regnum, et entnt pestileriiia; et fames, ^t
gatproximum, sicul seipsum, etquod sibi fieri non signa magnaerunt (Luc. \\i, 10); et nisi abbieviati
vult, aliis non faciat. IIoc est vcrbum, de quo ait essenl dies illi, non fieret salva omnis caro (Mxttth.
apostolus Paulus x « Verbum consummans el abbre- xxiv, 22). > Unde in poslrema \isione DanieJis de
vians in cequitate posuit Dominus super leriam cxlremo temporam et tiibulatione illa intoleralnli
(Rom-jx, 28). » De hac verbi cOnsummalione lsatas eirea fmem sceculi Ua iegitur: «Elfaciet Rexjuxta
lifoplieta dieil: < Consnmmalio abbreviala inundabit \oluntatem suam et elevabitur, et magn ficabitur
justiliam (Isai. \, 22); > consummationem emm et adversnm omnem Deum ts, etadversnsDeum deo-
abbrevialionem Dominus Deus exercituuin faciet in rum : Ioquelur magnifiea : et dirtget, -donee com-
medio terrae. De Iioc eliam Veibo idem prophela plcatur iracundia (Dan. M, 38). > Et post pauca:
Jsaias prjedixerat: < Venite, inquit, asrendamus ad < Yeniet, inquit, lempus, quale non fuit ab iniilo,
monlem Domini, el ad domum Dei Jacob; et docebit usqtie adtempus iliud {Dun. xn, 1). » Deabbrevia-
ros \ias suas Dominus, et ambulaJiimus in semitis tione quoque Xribulationis ita subdi iit: « Usquequo
<5us,quia de Sion exibit lex, et verbum Domini do horttm finis mirabilium. Et audivi virum, qui erat
Jeiusalem (hai. II,3). > Quee, inquam, lex alia de indutus lineis, jurantem per Vi\entem in ceteruum,
Sion exiluia prcedicalur? Quod, inquam, verbum quia ln tempus, et tempoi a, et dimidium lenii oris
Domini de Jerusalem exiturum esse proenuntialur? (Ibtd., G, 7).» ln novissinus ergo diebus, id esr, fer-
Jcx, quoe per Moysen dala est, non ex monte Sion j) gente mundi vespera, quando \enit plenitudo tem-
exlit, quia non in monle Sion data esl, sed in monte poris, in qua misit Deus Fibum suimi m lerm pat
Sinai. Quoe igilur lex exiit de Sion, nisi lex Novl illa, superius dicla, in Ecclesia Dei primiti\a Aiit,
Testamenti per Christum data, quce de monte Sion diuque longe lateque permansil. Circa Yero finera
exiit, quoniam de monte Sion Christus ccelum ascei.» sjeculi, boc est, eiica no\issimorum finem dierum,
surus discipxilis suis legem per mundum universum dissensio illa per mundum, et tribulalio, quce supe-
prccdicandam commendavil: < Eunles *s, inquil, in rius *" dieta est, ebulliet, et scevissima erit, a(q'io
mundum xmiversum prdedieale Evaiigelium omni jam ebullire ccepit. Paucis el succincle uunc aJ ei,
^ceaturoe (Matc. xxiv, 49). > Hoc eslîllud bonum quce de adventu Chrisli proposuisli, respondimus,
•verbum, id est, Evangelium, quod de Jerusalem rrsponsuri plenius, cum ad id et lempus nos u
VARI,E LECTIONES.
*s itfs. Vtct., subdilam sub quohbel. ** Ms. S. Ger. omil. v'\Ue. *8 Mss. Rem. et S.Germ., data, <jurc
ab eis locis per lotum oibem t^trarum annunljatur diffusa? sedele, inquit, *6m ctvitate, donec mduamtm
urtutejex aUo (Lac.xxn,49); etinde ascensurus iu ccelumail, euntes, elc. Ms. S.Ger., Jioc eniin^st,
OTMs. Ger. omtt. uncis inclusa. ie Ms. Rcm., riomen Domini. *" Mss. Vict. et S. Ger., infeiirs.
J(H7 DISPLTATIO JLD.CI CUM CHRISTIVNO. l«t»
ratio perduxeril. Ad Gbiistum redeamus, in quem _\ atque utrumque populum in se unuin faciens, lapis
dkl et dico quia oportet te credeie. pretiosus, quia mors| ejus apud Deum lanti exslltit,
Quamvis enim p.'ce mea concelo esseditttim, et ulpeccata totius tolleretmundi. Sed, quamvislapis
salva fidei asset lione conlesloresse approbandum 50, probalus, angularis, pretiosus fuerit, non in eum,
quia non debemus credere nisi 111Deum el in sed ei debita observalione credimus. Quia el Deus
unuuT, lamen dixi eldico quia in Ghrislum texrnor- esl (unde et consequilur : < qui -credideril in eum
let creêre. non confundelur >) et ei et in eum debito divinltalis
Nometi Dei in \anum nequaquam assumimus, quia ctiltu credimus. Quod aulem ,l dicis et nos negando
nulli creaturcejiomen cultumque divinitatis attnbui- dicere, et dicendo negare unum et triplicem Deum,
mus; et si quis attiibuendam dicit esse, omnino modis omnibus negamus unum et triplicem dici,
redarguimus. Et tamen dixi el dico quia in Chri- quia in Deo xiullam dicimus iriplicilatem , sed
stum oportet le credere, quia Christum constat unum trinum dicimus, quia in deitatis unitale per-
Deum et hominem esse. Licelenim credamu* Deum sonarum credimus trinitatem. Quare autem -dici
assumpsisse hominem in unilalem personce, el Cbri- non debel triplicitas, et quare dici potest triuitas,
slum credamus Deum el liominem esse, tamen duas suo loco dicemus, et quod dicemus, ratione el SM-
naiurasin eo credimus, et omnino discrelas utrius- B clorilale astruemus.
qtie naturce proprletales asserimus. Manens quippe JUDÊCS.
incommutabilitcr Deus id quod eral, assumpsit Qticeme ratio", quje mc Sciipturarum cogil au-
quod iion erat. Verbiim quod eral in principio apud ctoiitas ut ctedam quod Detis homo fieri queat, vel
Deum, per quod omnia facta stml, el sine quo h- homo factus jam existal? Si nttlla apud Deum est
ctttm esl niliil, caro factum est, el habitavilin no- iransmulalio, nec ulla vlcissitudinis obumbralio
his (Jonn. i, 1, 14). fjtiia crgo Chiislus Dcus esi, (Jac. j, 17), quomodo penes eum lanla rerum fieri
Filius Dei csl virtule, non gralia, Palri consubslan- potesl alleratio "\ ut Deus homo fiat, Ureator crea-
lialis, par et coxternus, ante omnia exislens tem- lura, et incorruplibilis credaiur faclus esse cor-
pora, et in eum ciedimus. [sl Qitta vero] facltis in ruptela? Quomodn, quceso, actipitur: «In principio,
tempoie, hornu esl, Filitts Dei esl, non virtttte, sed Domine, lerram ftindaili, et opera manum luaruin
gralia, Deo inferior, niinoralus eliam paulo miittis sunt cceli. Ipsipeiibunl; tu aulem permanebis, Mu-
abiingelis, subtempore faclus, nattis ex muliere*', tnbis eos, el mulabitntur; Iti atilem 'euper idem
et In eum scilieet hominem assumptum non credi- ipse es?»(Psal. ci, 26, 27.) QiiomodoDcus « semper
mus. Item : quia Deus cst, nec moii, nec pai, nec idem ipse esl, > si alteralus hbmo fieri po*est? si
nascf potuit; quia homo esl, et mori et paii, el nascl ' Deusestimmensus, quomodo\ili et paiva humano>~
poluit, el voluit; el per passionis suce myslerium a rum dimensione membrorum potuit dimensus cir-
morte nos redemil. Propheta ipse Isaias Deum et cumscribi? si Deus est inciicumscriptus, quo ar-
hominem futurum esse Cliristum prcenunlians, ail: gumentationis genere dicelur quod dimensione cor-
< Ecce, inquit Domitius, ponam in fundamenlis poreacircumsciiptus lolus sub anguslo matrisutero
Sion Iapidem probalum, angularem, preliosum; potiiil comprebensus leneri? Ad hcee, si Deus est
qtii crediderit in eum, non confundetur (Isat 1.xvni, quo nibil majus si\e sufficientius cogitari potesl,
16). > Lapidem dicit, el aperte subsequitur, « qui qua necessilate coaclus bumancc calamitalis parli-
eredideril in eum, non confundelur. > e3 Per I.tpi- ceps, et tantorum faclus est consors et paliens nia-
dem ilaque sic probatum, anguUrem, pretiostim, lorum? Denlque si Deus homo factus est, quomodo
snmmum aliquem, Cbrislum ulique designat ho- stabil quod ipse loculus ad Moysen dixit: « Non
minem. Sed, si homo tantum esset, profeeio idolo- enim videbit mehomo.el vivel?> (Exed. xxxni^20.)
latriam et profanaii propbeta suaderet, qtii in ho- Multum rcpugnare videtur ut Deus homo faclus
minem credi oporlere nos admonel. Quia \ero non Sil" et ab homine \el ab ipsa malre sua videri non
est homo lanlum, verum et Deus, cui in psalmo 0 potuerit. Absit enim ut circa Deum aliquid phaii-
dicitur : t qui sustinent le, nonônfundenlur (Psal. laslicum fuisse dixeris! Unde fatemur quia nullo
xxiv, 3), > ideo adJidtt, < qui crediderit in etim, modo fas est de Deo talia excogitare, nedum dicere
non confundetur.t Igitur Cbrlstus, quia homo esf, aut prcedicare, quoniam nec ratio id posse fieri »i-
posilus esl in Sion lapis probaius, angularis, pre- nit, nec nlla SciiplurJe aucloritas occurrii, quce
liosus, Japis probatus; qtiia peecaltim non fecit, huic crrori vestro assentanea seu vicina sit. Nam
nec invenlus est doJus in oie ejtis, lapis angularis, illud Isaicc \aticinium, quod ad vestrum accipiendo
quia circumcisionem justifical ex fide, et prcepu- sensum maleomnino depravaiis: t Ecre \iigo con-
liuni per fidem, utrumque paiietem in se colligens, cipiel et pariet filium; el vocabitur jiomen ejus Em-
VARLE LECTIONES.
66 Mss. Vich et S. Ger. approbatum. " Mss. Rcm. el S. Ge». omil uncis inclusa. « Mst. V et S.
Get.,
fenuna. 6SJlfs. Rem.^mit. par. __«>Msi. Rem. et S. Ger., qiiamvisitaque (enim) homo/ueut lapisptoba-
tusa angulans, preiiostts, et in ettm eredimus; quia. ui dixi, Chrislum Dcum ct hominem esse credimus.
Qtiia ct Deus est (unde ronseqitilur: qut cttdtdertt **in eum, non eonfundelw), eredentes in enm, debilo
divinitatis cullu, non confundentur. Quod autem. Ms. Reui., allcratio. ks Ms. Yict. obumbratio.
*' -tfs. S. Germ. homo sn, elc
1039 GISLILBERTl CRISPIM ABB. WLSfMOMST. 1030
inanuel, boc est, nouiscum Deus! > (Isai.yu, 14.) A minus Deus Israel ingressus est per eam, et ciausa
Quid ad rem undeagjmus?n'inquid ab homine nun- ent.» Ipse Dominus Deus Israel ingressus esl pe^
qiiun corrupla, sedviro nupta, virgoadliucexisiens e.tm, factus homo sicttt psalmus dicil: < Tanquam
concipiet el paf et filium ? Animo hbenti aceipimus sponsits procedens de thalamo suo (Psal. xvm 6) >
deCliiislodirli)m,«etAoc'ibituriioinen ejiis.nobiscnm Et qjiaimis liomo, tamen princeps. El sicut alius
Drtis, » hoc est, tanlce digmlalis et gratice erit apud psalmus dicit: « Inter mortuos liber (Psal. LXXWII,
i)enm, ul iii eo et per eum Dominus, ld esi, Domini 6) seJeiiil, ut comedat panem coram Doiriir.o
vjilus sit nobiscum. Nunqttid quoites ad \estrarum (Ezech. XL\I, o). > Quem panem' « meus, inquit,
solemnia missarum diciiis : « Dominus vobiscum, > cibus est, ut faciam volunlalem Palris mri, qui in
slatim conseqttitur utDeus bomo fial, \ el m luiba homo ccelis esl (Joan. iv, 54). > Nobiscum Deus, non sicttl
factus consislal* 8? Propheta igiittr rem sacranj 60 ad missarum solemnia, dicimus, « Domiuus \obis-
(ommemorans, et naseiimi Cbristi eminentiam cum,» sed, sicut aperlius ahbi Isaias dicit: [«"Puer
pi.enunlians, nilnl de eo absurdum, nihii de eo nalus est nobis el filius dalus est nobis, et ] \ocabi-
conlra naturam dixil esse fuXurum, nihil pravce tur nomen ejus Admiraliilis, Consiltarus, Deus,
sttspicalionis relinquens: « Ecce, inquit, virgo con- forlis, Paler futuri scrculi, Princeps pacis (Isai. ix,
cipiel. > Qua eigo lemerilalis prcrsumplione qttis- "62). > Quia conceptus ille novns nec usitalus,et
quam honiinum audet scrtbere quod nullo modo magnce rei myslerium erat; idcirco propheta prae-
fuit propheia ausus dicere, quod de Deo 60 femina misit : < Pi opter boc dahit Dominus ipse vobis
conciperel, et conceptum de eo 6I filium pareret. signttm : Ecce \irgo concipiel, et parietfilium (Isai.
Prophela dixit, < concepit el pepeiit filtum (Isai. \n, 14). > Illam enim absurdiialem .sensu \estro
\m, 5),» vos e\ \esiio sensu tonjicius, et commen- conceplam et a<iin\enlam, quod de Dei substantia
latuin usquequaque dt\tilgalis: « Kt posl pailum conceperil, nulli fideiittm fas est dicere vel cogitare
Yirgopermansit,» quod nusquam a propheta diclum [7S quia de Deo, hoc est polenlia '\ el \irtule Dei
acupuis 6S. Injiiriosum igitur est qtiod fronte tam concepit, quoniam non humano usu ", nec nllo viri
impudcnii sacia piophet.irum eloquia, ad hominum semine concrpii]. Qtii enim sine viri semine ex
voluntalem commeniando, ita interpietamini. nihilo primum ciea\il hominem, sine viri semine,
CHRISTIANUS. y ex aliquo, id esl, ex malris carne hominem Chrislum
Nullam in hoc sacramenlo repiignantiam reium creare potuit. El quoniam humano usu conceplus, a
meiuimtis, nullam Scnplurarum dissonantiam "\ere- peccato oiiginaii immunis non ftiisset, nec inler
mur. Sed Scripiurarum inteiim 63 omiltamus au- Q mortttos liber, ut inter mortuos solus bber sil, sieut
etoritates, quibus, Deo adjuvante 6*, omnimodis Psalmista dicit, et a peccalo immunis, ideo enm
aslruemus quia Deus homo facltis esl, el ab honn- nasci sine peccalo, hoc est sine viri coilu ex \irgine
nibus visus est. Nam aperle exclusa omni a^quho- oporlnit. Ut ergo bcec sine piepjudicio dida sint,
cationis ambitftiilaie, ila u Jeremias prophela de- quia Scripturarum leslimonia suo loco servamus
mintial: « Htc est Deus nosler, et non ceslimabitur ponenda.necessilas quoque summa rt ralio e\po«ce-
alius ad 66 rum. Hie adinvenil omnem viam disci- bat ut Deus bomo firret, el per humanitalis suee
pboce, et deiht 6' eam Jacob pttero suo, et lsrael myslerium ad vilam nos resiiluerel. Homo igilur
elecio 68suo, [6S«Post hcecinleiris \isus est, el cum faclus rsi, non id desinens esse quod eral, sed id
hominibus conversatus est (Batuclt. ni, 36-38).» assumens quod non eral. Non conveisione divinitaiis
Posl Iicec, post legem., inquil, dalam, post viam in carnem, sed asstiniplione humanilalis in Deum,
disciplince datam Jacob puero suo, el Israel electo dicimus Deum hominem factum. Et sieut anima ra-
suo.J Deus hnmo factus est, ei cum hominibtis lionalis el .caro, propler unilalem personce, untis
conversatus esl, natus ex virgine, clauso malris esl homo 'e, quamvis ommno alterius est nalurce
utero, salva omni dignilatis"° inlegrilale. Unde anima et alierius caro, nec anima converlilur in
pro_ hela Ezecbiel dicil: <Et dixit Dominus ad me; [) carnem, seu in animam caro, sed, manente niraque
poria h:rc clausa eritr rt nou aperielur; el virnon naliira, personai consrr\atur unita=. Deus el homo,
transibit per eam [' sed l>ominus DPUSIsrael in- propler unitalem personce, unuscsl Christns; qnam-
giessus est per eam, el cl.iusa ent ptincipi. Ptin- vis Deus nec in bominem ronversus fuerit, ncc in
ceps ipse sedel it in ea, ul comedat panem sutim Deum homo; sed di\isa " Dei et hominis nalura,
coram Domino (Ezeci. XLIV,3). i Virgo igiiur con- indivisa Dei et hominis personce conservatur" et
cepit, quia porta ckusa cnl, et vir non transibit odoratur unitas. NeqUe enim omnia quce aliquo
pcr eam]. Post partum \iigo peimansil, qtiia « Do~ mocio fiunt aliud qttam cranl, desinnnl esse id quod
VARLE LECTIONES.
68 Ms. Rcm., exislal. "9Ms. Vict. el S. Gettn., sacie. <">Ms.San. Get. eo. e,J/s. Vicl. omit. filinm.
6S Ms. Vtch, ntisquam id a piophela dieiurn acctpitts. Ms. S. Gci. nunquid td a piopbela, rtc. «s Ms.
Vich, uerum. 6* Jl/s. Rem., aniiueiile.r9 C5 Mss. Vich el S. Ger., nnoratione. 6GVulg., ad\trsus.
*' Vulg , liadidil. 6S Vnlg , dilecto. Ms. Rem. otr-it. tincis inclusn. n Ms. S. Getm , di\itiitaiis.
51 Ms. Vtch. omth uncis inclusa. '2 Ms. J ich, cmit. uncis mclnia. " Jlfs. Vich, otnil. uncis incJusa.
'* Jl/s. Rem., hcec poieniia esl. " Ms Rcm. scnsu. '" Ms. Vtch hic JcGcth " Ms. Rcm., direisa,
"8 Ms, Rcm., consei\alui.
4MI DISPUTATIOJUDiEi CUM CHRISIUNO, - . 1022
crant. In accidenlium enim quorumdam alteratione, j__umbra, el imnqnam in eodem slatu permanel {i(t>
ut cum bomo niger fii albus, scu albus niger, super- xi\, 1, 2). > Post h.inc denique qualemciinqtie vi-
veiuente altero, petil omnmo alterum. At cum bonio tam, morienles qno tunc lbanl' Nemo in <GPIUUI,
fil armaltis, si\e evarmatus, vel ex nudo indulus, sed omnes in infeintim; lamen jusii spe bona
seu ex indttto ntidus, niliil prorsus in sr sic altera- qtiod ab infeiis per Chrislum, eruerenitii, et pri
ius liomo \el accipit, êl aiuitlit. Suscepit eigo Deus Christum ad superos in ccrlum levehi nieieieiitu»;
honnnuin in unilalcm personce, ingentla bonitate Audi Paties eminentissimos id apetli voce con-.
sua, non nostia, et muita necessilate, non sua, sed lestantes : iDescendam, litquit JacoJ) ptiDiatrhav
nosira, et ratione magna, tibiqtie approbauda, si higerts filium mrum in infeinum (Gen. xxxwi. 55).».
audila \is vel ralionaliler admillere/vel raitonabi- Et alibi ad filios suos : « Deducelis canos nieos euni
hter excludere. Scripturarum veio auclontas excj- dolore ad inferos (Gen. XDI, 38)-~> Uude »« braius
clo7S sensu interpretata, sed lam evidens tibi Job, cui.Domino atirslanle 3*. vir non erat in
apponelur *s, ut nil extogilare queas, quod contia lerra similis (Job i, 8): « Infernns, inqmi, domus
opponatur 81. Kosti quoniam Genesis aperll^sime mea est, el in tenebrts slravi letlum nieum {Job
commendat quainer bomo prinms sit conditus, qua xvn, 15). » Tam^n liberaiionis spe arreplus, panlo
dignilaie sui pr<£stans, et qua eminentia supra CBP-B posl addidit: « Scio qitod Redempior mrtm \i\it,
lera lerrce animantia erat posilus. « Domtnamini, el m no\ issiwo dte de ierra -suttedurus sum (Job
iuquit, piscibus maris, et volatihbus cceli, besliis xix, 25).» Qni Redemploiem allestatur, venunda-
terrce el-omni reptili quod movetur in terra (Gen. tum seu capiivatum se futsses 6, el redemptum esse
1, 28). » Unde accepit a Deo velili mandaium : «Ex non iufkiaiur. Audi et beatum David : « Dens re-
omni, inquit, hgno paradisi comede; de hgno autem ditliet animam meam de manu nifen, cum accepe-
scientise boui el mali ne eomedas. In quacunque rlt me (Psal. XLVUI, 16); » et acceplam dicit ali
die comeders ex eo »s, morle morieiis (Gen. n, 16, inferis animam suam et redimendam ab infero»
17). » Non leviter erat acctpiendum quod sub lanto Unde et alibi exsultans dicit: « Domine, eduxisii
invectionis malediclo vettlum erat. Nulia tainen ab inferno animam meam, salvasli me a descen-
necessitate coactns, sedpropria volunlatesubacius, denlibus in lacum {Psal. xx>x, S).» Ctn dicit,
morem gerens uxoii, obedire maluit uxori quam « eduxisti, salvasti, t>nisi ei 86de quo in aho psalmo
prcecepto Dei. Tetigerat illa, et comederat; AtAH -dicit: <Iter faciie ei, qui ascendit super octasum,
viro, et tomedit; el utrique mordendo \etilum, Dominu-) nomen illi (Psal. LXVH,5).» Et quonian»
imriis el damnationis subierunt maledictum. Inobe- solus ascendere super occasum jioluil, audi quod
diens Deo Adam effectus est, prolinus concessum ^ Psalmista addidtl8'': «Ascendens i)i altum, capl>~
omne jus amisit, -excu^sum dilionis suce jtigtim a vam duxit caplivnalem (Psal. LXVII,19; Ephes i\,
eceleris animantibus sensit, et dignitalem sui jara 8), > Ezecblas quoque montnnis ait: « Ego M\i in
anuitendo, nuditalem suam erubuit, el cunens ad mmidio dlerum meojnim i Vadam ad poitas jnfeii
folia fici, pudendam membiorum tiir,! u i cem ope- (Isai. xxx\m, 18).» Et poslea subdidit: « Tu aiiiem
ruil. Ab hoste igiiur seducii., hoslique lu piier sub- eiuisli anlmam meam, ut non pe>iret (lbid , 17).»,
acii, moxjde pa aliso \e'upiatis, in quo eiartl, sunt IJrc, inquam, spes justorum eral ttinr moiienfHim
expulsi, obseratus est par.tdisi aditus, positus esl, nemo ergo in ccelum; sed omnes, qui tunc morio-
ad custodiendam viam ligni \iice, gladius llle versa- bantur, descendebant 111mfeimnn. Gîigiiralis ita-
tilis et flammeuo. Gr .tias Deo quia licet llle gladius que 88 delicli expialionem, el malorum tantorum
fljmmeus 83 eiat, non tamen in perpoluum fixus, evacualiouem fieri oporiebat, nullo quiriem eieati
sed veisHihs erat,vquia quandoque misencordia hominis merito, sed mgenila optimi Crt fttoris bo-
Dei-erai removendus. Infehces ilaque et miseri pa- jiilate et gralia. Ne ergo in ceternum honto periiet,
rente^ genuerunt filios snb eadem mortis et mise- lesiiiui homiuem oportebat : reslilui atileni non
riarum conditmne genitos. Ad laborem nascebatur D poterat, nisi Dcus hominem a^sumeret, uecessitilem
Lomo, ad laborem moriebamr Jiomo; in peccatis nostram subiret, noster causidicus contra advers.i-
coiictptebattir, in doloribus parturiebalur, nu&er ad rium ipse fieief, etnostrce aclionis negotittni agrns,
arumnas et labores nascebalur. t In sudore vultus non suadendo 89, sed justo lalionis judjcio advelsa-
Jui„» dixit Dominns ad Adam, t vesceris pane luo, lium excludens, causam nostiam funret. Resliiuen-
donec reverinris ad terram de qua sumptus es, quia dus itaqueDeo homo erat, ac per hominem qui Dep
terra es, et in terram re\eiteris (Gen. m, 19).» seineiipsiim absiulerat. Quis autem hominum de
Unde et beatus Job ait -. < IJomo, nalus de inubere, communi massa perdilionis nalus id explere possel,
bievi vivens tempore, repletui nuiitis misenis; qui ut reliquam humani geneiis massam reslilueiei?
quasi Jlos egreditur, et conterltur, el fugit \elut Vix enim sibi justilia cujusque sufficit; non cst im-
VARIJS LECTIONES.
70 Ms. Rem., non exacto. 80 Ms. Rem , opponentur. 81 Ms. S. Ger., apponalur. m Ms. S. Ger.
-vmit. e\ eo. R3 Ms. S. Gei., gladius hcel fl.immeus. 8* Ms. S. Get., Deo lestc. 80 Ms. S. Gf>., 'r.tpti-
vum se fugisse. 86 Ms. Retn., cui. 87 Mss. Gctm., subdidit *8 Ms. S. Ger., lijmqtic. 89 J/s. Rem.t
tiou sua djndo.
1823 GISLEBERTI CRISPLM ARB. WESXMGMST tm
munls a^peccato tnfans., .cujus Vita est unius diei A.regibtis regno fugatis, capiiaris, exh-rredalis frustra
tuper tericjm. Quod si novtis, vel aliunde natus menlio ulla Iiaberetur. In Ciuisio itaqtte restat «t
boino [•• seu angeius factus bomoj bominem libe- hoec inlelligantur, etintellecta omnibus modis adim-
raref non sic ad prislinum 91dignitatis ingeniice pleanlur.
Elatiim rcstilui posset. Cum enim angelis hon o par JID42US.
creatu», non nalura, sed rationis el concesse hbei- Violeniiam Scnpturcr jnfers, et ad fidei veslr.r
tatis gratia, soli Deo Creatori ad serviendum erat asserlionem Srriptuias inlorqnes. Nam Ezecltiel
obnoxius, ad eumdem libertalis statum, seu per propbeta aperte S6portaip appellat, et de poita lo-
hominem, seu per angelum restitui non valebat. A qtiilur; lu feminam appellas, et de femina ad vo-
quo enim quis a servituie redunitur, ei omioSius Juntalem luamdisputas Reshce omnino suift remotce,
esse ad serv endtim j*udtcalur. Qtiia ergo per ahum -ei nulla -sibi inyieem Mimliludiiie ^snnt admot£.
plena lioniinis reuilutio fieri non valebat, necesse Hor, deniqne ullimo exemplo apeite tola tua tletlhri-
fuit ul Creator creaturce subvenirrt, cieattiram sli ortu refelhlur dispiitatio. Nam Deiis dixit ad
Crealor subirel, ul per ipsumCrealorem liomo rest - Abraham : In setntne Hio, hoc esl, in Chrislo, qui de
lulus, soli Crealori &Aserviendum obnnxtu? remp- semine ejus oiiundus eral, benedicentui omnes geu-
neret, et boslis jure ditionem supra genus humanum tes tenti {Gen. xxu, 8). J)eus di\it Cluislum de
habitam amilterel. Nihil enim in Christo suum semine 4.biahce onundtiin, lu dicis eum sine «llo -\iri
hoslis invenerat, qui, rteque in iniquitaltbiis con- semine fuisse Drlum. Sed procede ad idiqua Scn-
ceptus eiat, neque in peccatis parlus fuerat, neque piurarum exempla, ulrum aliqua aperlius dicia smt
ullamprorsus peccali macul.>mVivendo conlraxerat. et ST senienlice atqtie fidel vestrce fhagis assen-
Qua igitur prcesumplione injusla mors in eum fe- tanea.
r endo deliquit, in qtio nihil suum repererat, nihil CHRISTIAMJS.
omiiiiio juris habebat, jure amisit eam jurisdictio- Commode ad opposita respondet, ^trisquis vichio
nem, quam peccalo primi liomiuK in bominem pii- prde proscquilur alque respondet. Dicimus Ezeehie-
mum ejusque posteitlatem oblinueral. Mors i'aque lem ptopbel.im.figurale fuisse iocutum de porla ila,
Cbrisli, el oiiginahs peccali apud Pairem bostia el tjuoniam nullo modo ad liileram accipi possunt quie
prop.lialio fuit, atque httmaiti generis piena iniegra- locutus estdeporta Hla : « Eldixit, inqull, Dominus
que lestilulio exslitit. Reseratus est in ejtis obitu ad me : Porta hcec clausa eiil, et non aperielur; cl
paradisi adilus, remolus est gladius ille versatihs el vir non transibit per eam, quoniam Domim.s Drns
flamtijeus. Jam in crucis palibulo affixus et moriens r Isiaei ingre«sus esl per-eam, ef eril clausa prineip".
ait ad Latronem : <Jlodie mecum erls in paradiso Piincepsipse sedebilin ea, ut comedalpanem conmi
(Luc. xxni, 43). > Tune quoque adimpleltim est Domino. Perviam vestibuli porlce ingredietur, etprr
quod per Osee propbelam diclum est: «0 mors, viam ej"us egredielur {Ezech. XLIV,J-3). > Ucec ad
ero mors tua; morsus luus ero, inferne (Ose. xm, lhleram nemo explere potesl, nam si Dominus Deus
14). » Hujus igilur noslrcc reslilulionls sacramen- Israel, -qni per piophetam loquilur : < Goelummihi
tum, in prophelis habebamus promissum, aliquando sedes est, et terra srabellum pedum meorum {Ach
per figuras rerum, aliquando per yeiboi um oeni- \u, 49); > et alibi : < Ccelum et lerram «go ipipleo
gu ala, aliquando evidenli promissione el aperla, (Jet. x\ui, 24), > si, inquaiu, Dominus Deus Lrael
Primis iliis temponbus loquens Deus ad Abraham tptus ubtque est, unde ingjessus esl per porlam, et
<U hoc sacramenlo aix : <ln semine luo benedicen- quo egrcssus esl per porlam illam ? Si Deus est in-
lur omnes genlrs lerrce (Gen. xxvi, 4). > [9SIn ciicun.scriplus, quomodo eumin-poria sedere ad
Christo enim, qui de semine ejus oriundus erat, lilleram accipi polest? quomodoerit clatisa principi,
benedicenlur omnes gentes lerice.] Quandoquidem si princeps ipse Domiuus Deus Israel mgressus per
universtim genus huinanum sub maiedido pnmi camsedebil in ea, uljcomedat panem coram Do-
parentis oppressum, per eum 83 ab illo maledicto j)mmo?Quem panem, \el cujusmodi panem, tmdo
absol\Itur, et bcnediclioni atquegraticcpriorj rcsii- factum, vel unde delatum comedal Dominus Deus
luitur. Nam in Isaac geus nulla benedicitur, nulla lsrael, etcoiam Domino. Qtiis esl alius isteDomi-
gens ejus ditioni subacta fuisse Iegitur. In David mts, ut coram eo psnem comedal Dominus Deus
vero et Salomone qui regum lerroe illius forliores Israel? Qma ergo hceejid hlleram accipi non pos-
aliis et potentiores exsiiiere, quomodo omnes gentes siiirt; -per portam illud inlelbgi 'oportet, tit Jicec
henedicuniur; cum omnes circumquaqne, prceler omnja consiJerentur, el consideiata fieri posse cen-
Judaicam, gentes-els s* adversce el cmUra eos- 5"1di- veuienter inieHigmUur. Dominus ergo J)eus Israel
micantes semper fttere. De -successoiibus -eorum iugressus per portam jllam, -ad nos egressus exiit,
VARIX LECTIONES. -
*' Ms. Rem. otriih uncib hidusa ^4 Ms. Rem. piislin-E. s' Ms Rem. omih unchmelusa* 5a Ms.S.
Getmô-i. »* M>, S. Get., ci. *5 Ms, Rcm.,omnes. **Ms. S. Ccr _,aiiie. »' Ms. S, Ger. omih et.
1025 DISPITATIO JUD.-El CU.MCHRISTIANO 1028
quia Deus homo f.iCtns in ulero viiginis, ex carne A J meniio el sermo habetur. Quia \ero Spirilus Dei
virginis. Nam aliter ab originali peccato non fieret non est alteiius subslanlice quam Deus, sed unius
immunis, sicut in psalmo legilur : « lanquam spon- ejusdemque omnino subslantice esl Deus el Spiritus
sus pioeedens de ibalamo sno (Psal. XVIII,6). > Ad ejus, compai, cooclcrnus et consubslanlialis, quid-
uos bomo exiil aique, Jeremia lesle, « in lerris visus quid enim de ;Deo substantiale est, unum et jdem
est, et cum hominibtis conversalus est (Rarucli, iu, omn'no esl; a quo enlm Deus aliquid a sc diversum
58). > Porla clausa ent, .quia viro clausa t8 eru, nec aicperet? quia, inquam, ita est, consequilur quia
vir transiblt per ram. Clausa principi servabilur, ut Deus est Pater, Deus Filius, Deus Spirilus sanctuSj
per eam ingredialur, qtiia Dominus Detts Israrl inet tameniion tres dii; sed unus esl Deus, Pater, et
g'essus estper eam. Neque cnim anleeoncepiioneni Tilius, el Spirilus sanrlus. Nullam \ero in deiialis
el parlum Chiisti mater ejus \iro SBcognita fttii, unilale lecipimus tiiplicitatem, qtioniam triplicitas
mioniam porla clausa erit, alque clausa principi tollil essentice simplicitatem : qttamvis recipiamus
seivabilur. Et quoniam lolum hoc Incarnalioiiis peisonarum iiiniiaiem, tjuojiiam personai'um trini-
Dotniniccemysterium sola vii tutedi\ina sinehumano las essentidt non adimix unitatcm. Commodius vero
conlagio peiactum est, alibi prophela Isaias dicil: dici potest peisonaium irbijtas, quanj petsonarum
< Rorate, cceli, desuper, et nubes pluant justum; BHnplicil.ts,
I ne unaqiiosque peisona subintelligatttr
apeiiitur terra, el germinel Salvatorem (Isa. XLV,7, liipliciter accepja. Sed quoniam inter fideles solos
8). > Rore, inquit, et nube tcelesti, hoc est sola de unitate deitatis ac personamm trinitate Iu deita-
erratione et operalioue Dci, sicul paulo post sub- lis unitate, sermo habendus est, quia sine periculo
didit:«Ego Dominus rrra\ i eum : >apri ta esl terra, dicilnr, quidquid \enlilando lcl discutilur, alqua
titerus videlicet \irgiivs , et proluht Salvaiorem aiictoritatts tesiimonio dirigilur, si vis, procedamns
(Ibid.). Piinceps ipse sedebit in ea, quoiiiam in ca ad rebqtia de Cinisto Scilplurarum testimonia.
quoqueJiumanitate, quam Christus pro nobis asstim- Tostea ad hxc, prout poleriiiuts, disculienda rever-
psit, omnia sibi subdita accepii. Unde el in psalmo lemur. Qiumvis eiiim hoc myslei ium nnlla humana
dicilur : < Minuisli eum paulo minus alj angelis, glo- latio poiesl comprehendere, tamen « \idemus per
ria et honore coronastl eum, ei constituisli eum speculum in cenigmate (ICot. xui, 12), » —« nnisi-
Buper opera manuum tuarum (Psal. vni, 6'. >Com- bil.a rnim Dei, per e.tquce f.tcla siint, intellecla coi?-
cdilpanemcoramDcmino, faciens voltmtalemPatris spiciuninr, sempiteina quoquerjus viritis 6t di\ini-
sui, qui eum misit ad nos. De lioc Domino, et Do- tts (Rom. i, 20). > Ilhid quoque ,os aliud evemplum,
mino, in psalmo dicitur : « Dixit Dnminus Domino quod refellendo posuisti, iubil i os iuipedil. Si enini
meo : Sede a dexlris ineis (Psal. cix, 1). > Quis Do- C mater Chrisli, de cujns carno in ejus utero Clirlstus
minus hoc dical? etcui Domino hoc dicat? audi e\i- carnem accepit, de semit c Abrahceorta fuil, de se*
«lenlius in alio psilmo « Doiiuurs dixil ad me: mine AbrahccChristusoiiginein duxit, quam\is sino
Filius meus es tu, ego liodie genui le. Postula a me ullo viri semiue de \irgme matie ortus fuit.
cl dabo tibi genles hsei'cdila!em tuam, et possecvio- Jt'D«l)S.
nem tttam terminos lerrcc (Psal. n, 7, 8). > Dominus Si fas est Chrislianis boc modo Scripluras de
eigo esi Pater, Dominus et Filius. Sed qnia in Dro Christo lrgere elinterpretafi, multo pluia invenielis
nPiil est extrinsecus sumplum, el apud Deum null.t quoe iia quoquo modo poteniis Inlerpietari. No<
temporum vicis>itndo sett mnlabilitas est, atque in \eslrashtterasnescimus, et fortasse multa dicis esso
Dco nulla essenlice diversilas intelligi potest, qnis apud \os scripla, quce apud nos scripta esse tion
enim in Deo diversa copularet? quia ergo in Deoi credimus. Sed si Deus mihi et libi \itam prccsiara
iidiil hontm est, seJ quidquid in eo est, unum rt . voluerit, majoii olio ad le leverlar, hbrorum con-
idem omnino substaniial ter est, ante omnia exi- feremus apud nos et apud \os exemplaria, el isla
slendo, el posl omtiia suhsislendo, ronsequiliir quia! requiremus rxempla. Ipse ^piidem faleor sttiiiiuce
-Sicui Paler esl Deus, et Filius Deus esl "' compar, ineptice, imo demrntice rsse, seu me, seu le conira
coccternus et consubstantialis, non tamen duo dii,, ^ evidenlia Scnpiuiarum exempla et auctoritates re-
sed unusesi Deus, quia non aJteiius, sed unius ejus-. sistere, et idcirco non est opus ad prccsens te ulte-
<lemxminino subslantlse est Pater et Filius. Idem de. rius dispulando procedere. Nam revera, vos Chri-
Spiritu sancto intelligi necesse est. Qttod autem Spi-. stiani, mulla profertis de lege et prophetis, qnse noa
ritus sanctus sit, rnuJlis Scriplurarum locis aperle . sunl scripla in lege et prophetis. Ulud enim quod do
legis. « Spiritus Domini ferebatur super aquas (Gen. Jeremia posuisti: < Post hcec in leri is Deus visus
I, 2). > Et alibi : < Verbo Domini cceli firmati est, el cum hominibus convcrsntus est (Raruch. m,
su.il, et splrilus orisej"iis omnis virtus eorum (Psal. 38), > multaque alia huicusui superins annexa, Jere-
xxxn,6). > Et alibi: « Sanctus enim Spinlus disci-. mias non dixit, non scripsit. Quod si hoc in Jeremia
phnae effugiel ficlum^Sap. I, \), » et in qtiampluri- scriplum esse inveneiis, ccetera veracissime dieta
bus aliis Veleris T/eslamenli locis de Spiritu sanctoi esse 'os concedo. Si aulem in Jeremia non iii\enens,
VARIiE LECTIONES.
M Ms. Rem., quia viigo rlausa. ™Ms. Bem.viigo 10eMs. S. Ger. rfrrsfesl. 101Ms Rem., saha fule.
18sMs. Rem., itaque. "3 Ms. Rem., \eiissima esê.
1027 CISLLBERJl CRlSPiM ABf). WLSTMOX\ST. 10*8
depote tantam a.heisum nos animositatem. Eiube- A diveiuiit, multa sciipserunt; sed quce dixeruni, He-
sce contra nos adjn\enlam lalsitatem, el agnosce bicca lingtia dixerunt; quaj sciipserunl, Hebrcco stylo
primam apud nos purmanere in lege et prophetis sciipserunt, et apud nos. Quidquid ergo ahud Ic
veiilale n. Namel lllud quod vos universi Chrisiiani Iege et piophelis, quam apud nos habeiui; elahler
t re tam se»ero ad\ersus nos profertis : « Ecce vtrgo quain primttm exemplar continel, aliquis inierpre-
concipiet et p.iriet filuiin (Isa. \n, ii). > Isaias non tatus esl, falso inleipretalus est, nec alicujus aueio-
dixil, non scripsit, sed tantum : « Ecce, inquil, abs- htalis essepolest. Videte Igilur unde habealis, quo-
condila concipiel el panet filium. > Tamen si hoc niam a nobis ea non habelis.
ipsum dixissel Isaias quod vos dtcitis, non tamen CHRISTIANUS.
addidit quod ex veslra parte addilis, quod virgo in Septuaginla illos sub Moyse viros inlerpretes fuisse
conceplu mansil et quia post paitum virgo pcrman- non dicimus, sed lantum senes populi alque judices.
sit. IIoc nec Isaias 4ixit, nec ulius alius propbeta. Sed illos fuisse sepluagmla imerpietes dicimus,
CURISTIAMIS. quos ad id officu populus Judceoium misit ad Ptolo-
Qtiia Chiistus \eiitas est, fides Chrisli nulla falsi meum regem Êgypli, jam subacto regno Judceorum
t,>te indiget, nec in Eeclesia Christi ullus esl locus ab loeAniiocho lege jEgjpti. Hi a vobis Alexan-
falstlati. Quceprofeiimus sciipla in Iege el prophe- B driam missi sunl, et apud Alexandiiam Seiipluras
lis, accepimus a vobis scripta esse in lege et pro- omnes, quas tunc habebatis, ex Hehroeo in Gicecum
phctis. Legem enlm et prophelas Ecclesta Chri- interpietaii sunt. At \ero nunc iia sil apud vo;, seu
sli a vobis accepit, et quod a vobis accepit, im- ahquo modo immulalum, vel prorsus de medio sit
lnuluium per tot sccctila ad lioec usque conser- sublalum, nescio, sed quoniam lex sanxit quod «in
vabit lempora. Temponbus Ptolomei regis Êgy- oreduorum \el tnumiestium slabit omne verbuin
pti septuaginla inlerpretes, vestrce gentis lunc eiu- {Deuh \i\, 15), > plane concedi oportet apud \os,
ditissimi doctores, legem et prophelas ex Hebrceo ut stet illum verbum quod sepluaginta inleipieies
in Grcecum inlerpretati sunt. Noslri aulem de \estroe gentis appiobali lesles pari consensu alle-
Giceco in Latinum, verbum ex \erbo, \cl sensum stanlur lor esse diclum, el in Jeremia scripium, nec-
e\ sensu poslea interpretati sunt. Ab ipsis exem- dum enim Chrisliani erant. Denique in exordio fidei
plaribus primis accepimus quidquid in lege et pro- nostroe gens veslra, fidei nosliee cemula, magnce
plielis scriptum habemus. Lege novos, lege veteres adhuc eminenlice eral, multos \iros adhuc ha-
Veieris Instrumeiili hbros 10\ lege apud Grcecos, bebat summcefacundice et magni ingenii, el utritis-
lege apud Lalinos, nunquam in lege aut prophelis _ que liriguce Hebrceae alque Latitue opl'me inslru-
reperies apud nos vjrietatem, sed eamdem ubique ctos. Multi quoque lunc gentiles philosophi lii-
\eritatrm et veritatis unilalcm in Iege et piopheiis, tens Gicecis, Hebrceis et Latinis seque insliurli
per lotum orbem teirarum invenies apud nos. Illud eranl, omnes adversus fidem nostram msurgebaiit,
quod de Jeremla posui, Jereniias scripsit et dixit. ac quoesliones, bella et seditioues movebani, quoe-
Jeremiam hoc dixisse univeisa per orbem Ecclesia stiones, inquam, movebant domi, foris plcrumqtie,
Cln isti leslatur, et a pi imis lemporibus primisque eliam universabbus consiliis universaliler per prc-
inlerpretibiis vestris hcee ila accepii, et sine ulla vincias denumiatis. In manus 108lex et prophelce
*!terationis conlroversia lenuit Ecclesia Christi. habebanlur, revohebantur prolata teslimonia, in
Quannis enim non habealur in eo libio qui sub no- ulraque lingua disculiebantur; lamen nullus vesirum
jmne Jeremice litulaiur, Jeremias tamen hoc dixjl, lianc picestimpsit calitmniam, ut falsce inlerprela-
quia ille qui boc sciipsil, rx oie Jeremice hoc scri- lionis eos arguerel, qua fidem nobis facile adimere
ps.il Barnch, qui Jsreinicr uotarius exslilit. Unde sic posset. Philosophi ergo gentiles, bac omissa penilus
in Jerentia legitur : < Voravil eigo Jeremias Baruch calumnia, piopheias pro \ili habebani, dicla eorum
II ium Nerice, et scripsit Baruch c\ oie Jeremice om- respuebanl, sed ralhda dicendi \ersutia fidem no-
nes settnones Domini quos locutus esl ad eum 10Bin ,x stran loedere allenlabant. Pbilosopln veslras geniis
\olumiue Iibri Uei. xxwi, i). > ptophelas refellere iionvolebant nec \alebant, sed,
aiDjcvs. hac item omi^sa calumnia, Scupltiras longe aiiler
De istis sepluaginta docloribus niliilapud uos aliud intelhgi orortere dicebant, suo senstt exponebant,
habelttr, nisi quod lemponbus Moysi, Mojses jpse eittsceque suce piophelas res atque tempora conler-
septtiaginla \nos elegit seties popuh, quos sui adju- minaie tenlabanl. Sed qnanrus < astiterunt ieges
lorcs, et earum quoe eiant iu populo alteicationum let rcc, el pi ineipes convenerunt iti unum adversus
judices esse constiiuil. Isti nec Scnpturas docnerimt, Dominum et adveisus Christum rjus, > ftustra < fre-
qtita nondum eranl, urc Scnpluras uiterprelali sunt. miieruiil genles.el popult meditati sunt inania (Psal.
Proccdente \ero leinporum atque leuimsene, apnd ii, 1,2).» Verum de bisliactenus Isaias eodem spi-
tios postea fuerunt Da\id el piophelce, qui mulia riiu aspiralus quo ct Jeremias, idem licel aliis vei-
YARLE LECTIONES.
101Ms. Rem., Testamenti codices. 105Mi. S. Geu, esi Dominus ad eum. 10GMs. Rem^%\tb.
^" Ws. S. Ger , tssensu toiitrbi.uitur. 18,iMs b. Gei., ui manti.
1029 DlbPlT^fiG JUOM CUM CHRISJIANO. 105«
bts prceiraniial: < Hsec dicil Dominus: Proptei hoc X num {Ibtd., \A, 15).»111S Si adlitternm, et conimuni
sciel pdpulusmeus nomen meum in die iila, quia egO sensu hcec dicla arcipiunlur, quomodo ille puer
ipse qui loquebar, ecce adsttm (ha,ui, 6); >hoc csi, comestionel)nl\ri el mellis sciet reprohare jnaliim
ipse ,09qui per Moysen Ioquebar, qui per alios pro- el eligere bonum'] quam di^cJelionem boni el mali
plielas loquebar, per memelipsum locultis, « ccce datcomrslio melhset bulyu? Quid ad lem seiibere
adsum. >Ad ctijus occursum hoi latur vos idem pro- quod ille puer coinederel bniyrttm ei mel, si ^d lil-
pfieta in abo loco: « Prcepara te, Israel, in occur- leram hccc acopi vellet ? Quod signtim, vel ctijus rei
sum Domini lui, quoniam venil (Amos iv, 12); > el signum essel, <piod abscondiia, i I est donu reclusa
deqtiocjtis ad nos ad\enlu loqtulur, audi eviden- ahqua puella conciperet? Omnia eigo hcec, nisi ad
tius : « Habitantibus In regione umbra? mortis, lux figuram et spuilu.ili atque mvstico sensu dicla ac-
ona rst eis (Isa IX, 2). > Quce, inquani, lux, audi cipiantur, puenli omnino sensu et inani dicta e^se
absque ulla cequivocationlsambiguilale^ '%Panulus a propheta considerantur, quod quia credi et dici
enlm natus est nobis, fiiius datus est nobis {Ibid., absui'dum est; abscondita, hocest,ab amore viri
6). > Quis, inquam, paivulus est isle qui natus est et omni contagione peccati seivata conclpit, s cul
nobis, filius qtti dalus est nobis? audi adhuc : •<Et angelus ad \iiginem lespondil: < Qttomodo, inquit
vocabitur nomen ejus, Admiiabihs, Consih.irius, Deus B illa, fiel islud , quoniani vjrum non cognosco? Et
foitis,Paler fuluu scecuh.Piinceps pacis (/Aicf.,2):» respondens angelus divilei: Spititus sanctussupei-
eteujtismodi pacis?*< muliiplicabitur ejus impeiium, \eniet in le, et vntus Allissjmi obumbtabit libi
(tpacis non enl finis (Ibtd., 7), > quia, sicutsequltur, (Luc. ij 3i, 33). » Umbram, inqtiit, faciel tibi abs-
t amodoeltisque in semptlernument (Ibid.).t— «Ipse condendo te ab onini fetvoie hbidinis. Piopterea,
ego qiii loquebar (Isa. LII, 6), qtii adinveni omnem « quod naseelur ex le saneium, voeabilui Fihus Dei
viam disciplinoe, et dedi eam Jaeob puero meo, (Utd., 55). >Cm Deus Paler in Psalmo dicit: < Ego
ci Israel eleclo meo (Batuch. JII, 57); < ecce ad- hodie gemn tc (Psal. u, 7). > Et qiua isuid Iiodie
snm tlsa. LJI, 6) > bomo faelus, « cum homininon prcesentaneum et iransitorium temptis^ srd
bus m terrii conversalus (Batuch m, 38). > Chri- celerniiatis perpetuilafem volebat intelhgi; idcirco
sius ergo, quia bomo est; « puer naius est nobis, alio in psalmo ditit : « Ante lucifeium geuui le
et *ffiu; daius est nobis, > quia et Detts est, « vo- (Psal.~cix, 3).» Quid igitur : < Hodie gcnui le. et
c.tbiiui noinen ejus, Adninabilis, Consiharius. Detts, ante luciferuin genui le, » nisi ante lempus et tem-
fortis, Pater futuii sccculi, Pcinceps pacis, et paos poia egoDeus Paler Deum Filjum genui le coaHcr
non rnt finis, qtiia atnodo et usque in sempiternum num, quamvis te sub lempoie et temporis condi
eiit. s Si puer lile, sicut alnisquiltbel, in iniquila- tione cieaverim bominem e\ leniina factum? Has
tibus concepiiis esset, el in peccatis eum mateA pe- duasin Chiisto naitiras aho in psalmo D.wid bie\i-
perisset, quid puer ille ab abo differret? quomodo ler commendat : « Yerilas, inquit, de lena orta es»
soius t lnter mortuos liber exislerel ? > (Psal. LXXXVII, iPsal. LXXXIV,12), » quia de terra ortus esl naliss
*,) quomodo cjtis generationem idem ipse proplieia bomo evfemina lu, sed quia < ommshomo mendaat
iiienarrabilem dicerel: < Generalionem, inquit, ejus (Psal. c\v, U) r» plusquam homo esl qui non men-
quis enarrabit' » (Isa. LUI,7, 8.) Sed super genera- dax, imo vertias ipsa el Deus esl. Puer ei'go iste
tionem ejus Ideo obstupuil, el inenarrabilem dtxit, homo et Deus butyrum et mel comedit, quia, sicut
quia neqtie In jniquitate mater eum conceptt, jieque paulo superius idem psalmus djcil : < ,Mjsericocdia
in peccatis maler eum peperit, sed virgo concepit, el veritas olttiaverunl stbi, justitia et pax osculatas
viigo peperit, et ideo solus «inter moiluos libei > sunt (Psal. LxsxiVjll). > Bulyrum enim giyliatr
exstitii. Hlud denique quod negatis esse scnptum ni unctionis et miseitcordiam desjgu.1!; mel \ero, quod
Isaia : « Ecce viigo coneipiel el pariet filiuin (Isa. curandis vulneribus adlnbilum edendo sauat, judicn
vii-, li), > seplnaginta vestri inteipret6s, fide et et veiitatis severiialem denuntiat lls. Licet efiun
Scientia approbali lestes, ila interpretati sunt, et ita Scriptura-dicat, < cui vult miserelur, el qtiem \ull
inieipretari propbela ipsevoluit, dicendo et -scrl- jDindurat (Rom. ix, 18), > quia nec ipsum nrisereri,
Lendo : « Ecce abscondita, sicut dicitis, concjpiel et tieG
filium. t Nam si communi ipsum indurare ulla in psnle a j'usiiiia seu a ve-
pauet sensu absconditam,
id est, domi reclusam intellexit, ct nihil almd, quid- ritate exorbitat. Miseriuudiairf Dei et jtidiciuui ubi-
veritas comitalur; et in Sciipluiispro akeiuiro
mirum, qind novum in eo coneeplu? et ciijusims e- jjtie
tii signuin conceptum'illum esse voluit? < Propter veriias scepe babetur : « Univcrsjc, inquit, vice Do-
tioc,inquii, dabit Dominus ipse vobis signum : Ecce, mini, misericordia et veritas (Psal. xxiv, J0). » El
inquit, abscondita concipiet, et paiiet fihum, et in alio psaJmo : « Opera manutim ejus \eritas el
\ocabilur nomen ej'us Emmanuel. Butyium ej mel jndicium (Psal. cx, 7), » quiaf seu misereatur cui
«omedet, ut sciat reprobare malum, el ehgere bo- vult, seu judicet et puniat^quem vult, verax eljustus
VARI^: LECTIONES.
108Ms. S. Ger., 110Ms. S Ger", omihwwis inchia. "' Ms. S. Gei , orta esl, hoc est nalus
ego ipse.
exfemui.t. lls Ms. S. Gei.,significal.
4031 GISLEBERJI CRISPINI ABB. YYESTMONAST. J052
est [,,J misericordiam exhibendo, \erax el justus A ht-,'« el dolores noslros ipse porta\it, > hec est
rst, debitam judicii sentenliam inlerendo]. Butyitim asporla\il.«Ipse enun vulneratuscst propler dehcla
igilur et mel Cluistus comedel, ut sciat leprobare noslra, atlrilus est pi opler scelera noslra (hat. LIU,
malum et eligere bonum, id est, ulsciii faciat qtua i, $). > Unde apostolus Paulus ail : « Proprio Filio
leprobat malum el eligil boiium, reddcns uiiicuique suo non pepeicii; sed pro nobis omnibus tradidit
juxla opera sua, bonos renuinerans, ct malos debila illum {Rom. \m, 52). > — < Disciplina pacis noslice
animad\eisionis ullione condemnans. De hoc sacra- super eum, cujus Inore sanati sumus {Isai. IAII,S). I
menlo Dominicoclncainalionis videamus qucein aho Ipse enim esl Agnus qul tolhl peccata mundi, qui
locoldrm piopheta dicil, el propheliam summalim mediator Dei el hominum exisiens, morle sua nos
percui ramus. « Doinine, quis ciedidit audilui no- Deo lcconciliavit, quia mors ejus apud Deum hostia
slro? et lirachium Donuni ctti revelalum esl? El pi-o peccalo onginah atque propitiatio fuil. < Omnes
ascendit sicut virgullum coram eo, el sicut radiv de nos quasi oves erravimus (Ibid., 6), > brachiun\Do-
torra siiienli, et non est species ei neque decor, et mini non rognoscendoj quod pai-avit Dominus in
quasi ausconditus vultus ej*us, el despeclus; uiule oculis omnium gentium, nec in bomine Deum rsse
ncc jeptilavimus eum: \eie languores nostios ipse eum repulando. < Unusquisque noslrum in \iam
"
poilavit, et dolores nostros ipse lul l. Ipse rniin vul- huam dcclina\it (Ibid.), » quoniam ab eo qui esi via,
nciaius cst proplet delicla nostra, alliitus esl pro- veritas, et vita aberra\it; _«ct Dominus posuil iu
pler scelera riostra. Disriplina paris nostroe super eo iiiiquilalem omnitim nosti um (Ibtd.); > quomam
cttm;cujus Iivore sanati sumus. Onmes nos quasi pro iriiquilate el peccato iolius mundi mortem per-
oês erraviinus, unusquisqueijoslrum iti\iamsu.ini tulit. « Factus enini pro nobi% slcut ait Aposlolus,
declinavlt, el Dominus posuit in eo iniquitatem malediclum (Gal. m, 15), » boc est, particeps mortis
omnitim uoslrum. Oblalus est, quia Ipse voluit, et qttam primo homini intulil illud indicium a Dto
non apeiuil03>suum. Deangusliael dejudino sub- malediclum : <In quocunque die comederls, morie
latus est; generalionem ejus quis enarrabit'? Pro- morieris (Gen. n, 17), » morlem pro nobis periuht,
pterea daJ)it impios pro sepuliura, el di\ilem pro el morte sua maledictum illud et mortem exacuavti.
morle sua, eo quod iniquitalem non fecit, nec in- Et quoniain unhersa luee propiia volnnlate, jion
venlus est dolus Iii ore ejtts, et \oluntasDomini in coacius, pertuht, idcnco addit: « Oblalus est, qtiia
manu ejusthrigelur(/sa. tiu, 1-10). >Animosii.ique ipse volutt, et non aperuilps suum (Isai. LIIJ, 7). »
vestros ad credendum obstinalos "* \idit propheta, Hcec quidem assumpli hominis esse videnlur. Ca-
ct ait :< Doimne, quis ciedidil auditui noslro? > r lera, qtue sequuiilur, hominem excedunl, el Dei
El demonslral quod -audieral, < el biachium Do- solnts existunt. Uiide ipse in 116 EiMugeho oil i
mini.cui revetalum est? > De boc biachio ldem ipse « VenitjMiim ptinceps inundi hujus, et in me non
ahbi ait : < Paiavil Dominus hrachium suuni in Jiabet quidquam (Joan. xiv, 30). » Sed unde hcce m
rcuhs omnium gentium, el videbunt omnes fiues eo libeilas? quia piutceps inui.di Imjus nihil suum
lerr.r salul.neDei nostii (hai. LII, 10). > Hoe bra- in co invemt, quia « de-angiislia et de judicio sub-
cbium Doiniui, hoc salutare Dei, de quo in psalmo lalus est (Isai. LJJI, §)J xjuia jnoriuus leneii ab
dicilur : < Ponam in salutaii, fiducialuer agam in ipsa morie non poluit. Resurrexit enim a moitui^,
eo (Psai. xi, 6). > Cui ie\elatum est? Vos enim rc- sicul Psajinus dicil: « Caro mca requlescel in spr;
puhstis eum, qui ad \os missus vcncrat, sicut ip»e qooiuain non derthnques animam meam in infeuio,
conquei ilui'per eumdem Isaiam prophetatn : < Co- nec dabis semen luum vldere corruptionem (P-t-ai,
gnovit bos possessorem stium, et asinus prcesepe xv, 9, 10). > Unde ergo hceclanla in hominepole-
donuni sui, Isiael me non cognoVit, el populus meus sias' Qttia plusquam homo eial; « Deus cnim eral
non inlellexit me (Isai. i,o). > Unde apeiluis in in Cbnsto, > situt ail apostolus Paultis, < mundtim
psalmo dicitur : « Populus, quem non cogno\i, ser- reconcihans sibi (// Cor. v, 19), > ciqtis geueratjo
vivit mihi, in audiiu auris obechut mihi. Fihi alieni j. est inenarrabihs (Isai. XIII, 8). Qtiomodo enini Deus
inenlili sunt mihi; fihi alieni inveterali siint, elciati- ex se consubslaniialem ante lempora et semper^gi-
116
dicaverunt asemitis suis (Psal. xvn, 45).»Idcirco gnat Filium, quis enarrabit? [ quomodo piêde-
eum repulistis, quia homo eral, quia puer natus stinalis lemporibus ex matre sine \iriseniine liomo
crat. Unde sequitur : < Et ascendil superviigullum creatus sit, el eum Deus ipse assumpserit in unitate
coram eo (hai. LIH, 2). >De radice eniin Jesse virga personce, t]uis enairabit?] Nec iliam igitur nec isiam
exiit; de virga \irgultum ascendit. Virgultum ascen- Chnsti generationem aliquis enarrabii. < Propter
debat, quomam « Jesus proficiebat celate etgiat.a scelus, uon quidem suum, sed populi_mei, perenssi
apud Deum el homines (Luc. n, £2), > el quia \ullus eum (hai. LIII, 8), > Quid t;niiii sceleris admisit,
divinitalis ejiis sub assumpli nube hominis abseon- qui peccatum uoii fecit, nec in\entus est dolus in
ditus erat et despecius; nec lepiilavimus etim. oie ejus? {Ibtd., 9.) Si ergo \erum estquod beatus
< Vcre languores nostros ipse lulit, > hoc estabstu- Job lesialur. [11T«Onmis bomo mendax,» et alibi] •
VARLE LECTIONES.
113Mi. Rem. otnit. uncis incluta. "* Ms. Rem., destinalos. -1SM. S. Ger., unde In ipso. --'-Ms,
Uem..omih umis nic'usa. - ' Ms. S. Gei. omih tiitcis tnclusa.
«333 DISPUTATIO 3WMA CUM CHRISTIAÔ J034
< Non est homo qui nqn peccel (/// Reg. \ iu, 46), ,A fundentur, sicut tesialui Laias propheta. Qui etgo
nec infanscujus vita esi unms diei super lenam. » non crediaeiint,,audi de gentibus : « Gonfundantur
Si yerum est -quod et beaius Da\id teslaiur : omnes, qui adoiant sculptilia el qui gloriantur M
c Omnis homo mend.ix (.Psa/.<;xv, li), i el ahbi : simulaciis suis (Psal. xc\i, 7). i Audi et de Jud<eis:
< Non jnstificabilur -m conspeclu tuo omnis vjvens < Deleaniur de bbro \jvenliuin, et cum justis non
(Psal. CXLII,2), i plusquam homo esl qui peccalum scribantur (Psal. LXVIU,29). >
non facit, supra hojnjnem prcerogaliva excellenlice JUMUS.
x
ejus fuit, qui veibo non offendu (J&& m, 2), nec Ex liac ergo lua iliatione colligi polest. Confun-
iiivenlus dolus est in ore ejus (Pelr. u, 22). » De
dantur et Clinsiiini, quia ei Chri&tiani ador.nU
eodem sacramento in psalmo dicilur : « Speciosus
et gloiiantur tn simulaeris suis; ipsum
forma picefiliis hominum, difuisaest gralia in Iabiis siulptilia,
etenim Deum effiîatis ahquando mlserujn penden-
luis, propieiea benedh.il te Deus in dueinum (Psal.
tem in palibulo ciuci clavis affi\um,ijuod ipso eliam
XLIV,5). » Et eonunualim eumdem alloquens, ila ' visu horrendum
< esl idque adoratis, et circa cruceni
subjungit. Sedes lua, Deus, in sceculum soeculi,
direciionjs tui crRgiatJSsemipuerum solem nescio unde exlerritum,
\irga \uga, regni ,
(Ibid 7), »[11Bper~ _ el
eurre psalmum, et\ide adunam eamdem personam " fugientem Iunam semipuellam lugiibrem, seinum-
que lucis suce coinu occultantem. ahquando aulem
psalmum huc usque coniinuatnm.] Deus ilaque est, Deu«nl
jcui dicitur : < Sedes tua, Deus, m sceeulum sceculi, effigialis subiimi solio sedentem, manuque
poriecta signanlem; et chca eum quasi magno di-
\ijga direclionis, vhga regni lui. » Cui vero ditilur :
«Bedes tua, Detis, in sêculum sceeuli, » nisi cui su- gnitatis picesligio, aquilam, et hominem vitulum et
leonem. H*c effigies Christiani exsculpunt, fabri-
perms dixeiat ; « Speciosus forma prce filus homi- cant et
lium; diffusa est gralia in labns luis, pi'opterea be- depingunl unde possunt; el ubi possimt,
nedixit te Deus in ceteinum? > Quem speciosum adorantêl coluiit: quod lex a Deo dala omnino fieri
\etat. Nam ioExodo ila sciiptum est: <'Non facies
forma pice fihis hominum appellat, ab honunis na-
tibi sculpiile, neque omnem similitudinem quaa est
lura eutn non separat, et hominem esse constat.
ccslo desuper, et quce in terra deorstim, nec eo-
Uumdem igilur, quem speciosum forma prce iihig jn
rum qace sunt in aqiiis; non adorabis ea, neque
liominum appellal, Deum jn subsequenti versu apeAe
coles (Exod. xx, i). » Lex igitur eradicat oinre
nominat, dicens : « Sedes lua, Deus, in sceculum
sceculi. » Ex his ergo et aliis Sciiplurarum exemplis sculpiile; et eum, qui fecent, horrenda judica.
"s credidimus, et credendum esse astruimus quia condemnalifine
rJjrislus esl Deus et homo, discrela omiiiiio ls° Q CHIUSTIAf.US
Elnusque naturce essenliai HilnG jam venisse dici- _ Si ur.quam lex omne ita damnal sculplile, el nullo
ruus m, quia sigua, quce de ejus adventu prcedixe- raodo tei alicujus licet iien siinihludo, peccavit
rtmt prophetce, j'am subsecula esse videmus. Ul Moyses, qm rerum simililudines effigiavit, et exscul-
enim -de multis unum assumam, Jacob Jjeiiedicens psil; imo peccavil Dommus , qui eas effigiari et
Jndam iiiium suum ait: « Non deficiet prineeps de exsculp'fmaiida\iti Nam in Exodo Doiuiiius ita prce-
Juda,-ettlux de femoribus ejus, donec veuiat qui cepit : < Facies mihi sancluai juin, juxta oninem
mitiendus est: el ipse erit exspeclatio genimm similitudinem labernaculi, quod ostendam libi, et
(Gen. XLIX 10). » Quia ergo jam per millia aunv- omnium vasorum, in cullum ejus (Exod. xx\, 8, 9). »
rum derrcit prii>ceps ex Juda et dux de femonbus Item post pauca : < Facies el lammam e\ auro pu-
ejus, ac pene jam ipsum evanuit nomen Judceti uin, lissimo, jn qua sculpes opeie coelalons sanctum
dtcimus quia Chrislus jam venit exspectatio gen- Domino (Exod. xx\m, 36). > Item : « Sumes duoS
tium; et in psalmo dicitur : « Obscuientur ocult Iapides onychinos, et sculpes in eis nomina filmruju
eoium, ne \ideant; el dor-um eoium semper in- lsiael, opere sculplons, et eaJatura gemmajupi
cuiva {Psal. LXVIII^2i). > QUI.Jigiiur jam per totum (Ibtd., 0-11). > Ecce leium simihtudines ediglaiUur
ojbem tenarum dorsum veslium alus gentibus est D*e'leffigiaii aDomino preecipiuntui. Ecce sculplur.e
incurvalum, jam defecit puuceps ex Juda, et dux fiuni Domino in lapidibus onychinis el auio. In libi o
de femoribus ejus, et idcirco dicimus quia Cliristus \ero Regum Jegitur, ubi teinplum Domino cethfica-
jam venil exspectaiio gentiujn. Item, quia adimplelur : < Omnes paneles templi sculpsitper ciicuitum
tum est: « Remmiseentur, et converlenlur ad Do- varns ccelaturis, el loino, et fecil in eis cberubim,
mlnum universi fmes lerrce; el adorabunt in con- ei palmas et p^ciuras vanas qiusi ptomnientes de
spectu ejus unlversce fanulice gentium (Psal. xxi, pajjete el egredie.ues (/// Reg. \i, 29). Fecit quo-
28), » thcjmus quia Cbristus j'am venit exspeclalio que et marefusile decem cubilorum; et stabat super
genijum, cuiJjonor el impeuum per ceterna seerula duodecim boves (/// Reg. MI, 23-^5)." » Ide'm post
sxculorum. Q'iietgo erediderunt in eum, non con- paura : «J?ecil in oiaculode bgnis olivaium duo
YARLE LECTIONES.
1!SMs. Rem., omit. uncis inclusa. --" il/s. Rem., locis. 1S0 Ms. S. Ger., namque m Ms S. Gci.,
(Tteiiimus.
PATEOL. CLIX. 33
1035 GISLEBERT4 CRISPINI ABB. WESTMQN. DISPUTATIO JUD. CUM CHRISTIAM. m<J
cheiubim decem ctibiiorum allitudinistW/ Reg. vi, A libr6 Regum Iegimus quoJ Beisabee adoiavit regem
23). i Ideoi: «liidiixerunl sacerdqles aream fcederis David, et in muliis veslrarum JScripturaium locis
Domini in locum suum, in oracubim temph in San- legimus quod homo hominem adora\it, quamvis in
clum sanciorum, subler alas iherulnm -(/// Reg. legescriplum sit « Dominum Deum tnum adorabis
vjn, <5).i Ecce aperte nominat picturas et sculpliha, (Deuh vi, 15, 10, 20; Malth. iv, 10; Luc. iv,«}. »
non impiob.mdo sed appiobandoea quce in lemplo Cumigitur Cbrislianus ciucem adoiat, divino re-
Domini facla existiint sculptilia. Nam Detis ipse ligionis cultu adoiat in cmce passionem Chfisti,
Oinnia quce facla sunl approbando se insinuavil ac- piopter hominis, a Deo assumpii In unitatem per-
cepisse. « Et ndn poterant, inquit, sacerdotes stare sonce, passionem, ac debilo venerationis cultu adorat
el niinistiare, piopter nebulam : impleveral emm crucis effigtem, ipsms Dommicoe passionis exscul-
gloria Domini domum Domini Xibid., 11). >Isaias plam simihiudinem. Ul ego paucis etbre\iter co i-
prophela di\il : < In anno quo moituus est re\ cludam, "3 nullam omnino Lhristianusdhino culiu
Ozias, vidi Dominttm sedenlem super sohum exceJ- rei alieujus adorat effigiem, debilo tamen honoris
suin ct cle\atum. Seraphim stabant superillud ; sex cultu sacratas sacrarum rerum cohl et honoral effi-
alce uni, rl se\ alce alleri (Isa. \i,2). > De illis gies el pieliiras. Recita ergo Stripturas, legem scl-
"
qualuor animalitim sjjeciebus, quas densione in- licet et prophetas, viflel)is ea omnia, quae dixi,
jnsia notasti, Ezecbiel piophela ita loquitur : « Si- scnpla esse in lege aut propheiis, auieadem verba,
lmliludo \ultus quatuor animahum, facies homtnis, aut eumdem omniiio sensum babentia. Cogita, in-
cl facies leonis a dexliis ipsouim quaiuor, [lss facies quam, et rrcogita qnid exspcclacis, et quousque
\rro vituli a sinistiis Ipsorum tjualuor, et facies exspeclatis,el quo signo exspectata12t, eum aderunt,
aqujlce desuper ipsorum qualuor (Ezech. i, 10).] > dignoscetis. Nam qui promillebatur millendus,
Quod crgo Isaias \idil, di\il el sctipsil, quod Eze- venil-jam missus, sicut atlesiantur signa qtiibus
xJnel vidit, dixil el scripsil, licetposteos scubi, et prccnunliabalur Jesus Clnistus, exspeeiatio geniium,
dici el piclurâeahqua nola signaii. Sicul enim ht- cui honor et impenum per omnia scecula sceculo
leice quodammodo fiunl \erborum figuroe et noLr, lunt. Amen.
j(a et picluije scnplurarum rcrum existunt sunih- ls" Reverondissimo ALEXANDRO,
DeigratiaLineol-
tudines elnotje. Quid pluia? sermonem colligamus, nensi episcopo, qnidam lidei Clmsliauce piopugnator
el ad Dropos ije qujisiioius fmcm accedamus. Pro- el senus, in spaitu Dei iccta sapeie, el de ejus
lubuit Dctts ne fianl sculpnlia, eltamen, sicut legi- semper consolalione gaudere. Quam plurimum litte-
mus, a Deo jussa sunt fieii sculptilia. Compeienler „ ris islis inslruclus, ait, non solum humanis, sed
lgttur mandatuni legis accipiendum est, inio sicut etiam dhinis legibus erudilus, et personalis gialice
ipse legislator declarat inlelligendim est. « Non, honoie prceditus, inilio vobis dispulaiiuuculam par-
inquil, iacies sculptile (Exod. s.%, i), •>elc., cau- vam vestro examinandam judicio, quam rruper cuift
samque demonsli at: « Non adorabis ea, neque coles quodam Judceo confligens edidi. Quidam ttilbi ctim
(ibid., 5). >Exclus t igitur perfidi cultus ldololaina, cognilus esset Judoeus cuj'usdam negotii causa, tan-
facta sunt ah els, etiicii possunt a nobis stulptiba. tlem cogente aniore frequenter illi suadebam qua-
Facimus Beo piciuras, faumiis Deo cjclaluras, faci- lenus "Judaismo leliclo Chrisliamls efficeretur; cni
mus Deoei sculpluras; sed divino cullu nec colunus etlam multimodas erroris sui vias veritatis luce
c is, nec adoramus. Nam ipsam ci ucem, tju-im ci u- monstraveram, el quod dicebam suce legis et nostia?
tem sanclam dieimus, uiique Iignum, non Deum, testimonus approbabam; sed cum obduiaio toi de
, csse dicimus, nulfanique m se, aut e\ se, \iriutem in sua infidelilaie persisteret, aique errorem 'suttm
liabere eam dicimus; ac poslquam benedictione ineplis qucestionibus el argumenlationibus luerelur,
ponlifieali sanclificaiur in memotiam Donilnitae tandem amicabili con\ennone convenimns, et dis-
passionis, jam crucem non divino, sed debilo*\ene- putandi giatia resedimus. Igilur roga\ernnt me
rationis cullu 'Utolhmus, adoramus et colinms; Q audilores ul hoc pro uuiiiate fidei litleris traJerem,
sicut in psaltno diciiur : « Adorale scabellum pedum quibus ltbenler obediens pro capatitale ingenioli
ejus, quoniam sanctum est (Psal. xcun, h). > De- mei sub persona Jud.ei el Chnstiam (iisputaniis
Bito venerationis cullu idciico dieimus, quia aho apicibus adnolavi. In quo SJ quid bene diclum, Dei
modo dicimus.« Chnslianus rohl Deum; >ahomodo gratice tribualur; si quid otiosum et inulile, veslra
dicimus, « coht juslicusagrum. » llem aho modo prudenlia no\enlresecaie, sne tolum, sivepartem,
dicimus i adoral homo Deum, » alio modo dicunus, libenlissime feram quidquid vobls placuerit facere.
« adoral hojno ahquem alicujtts dignitalis virum, Ergo Judeeus dle plunmum sua legeperilus, nostia-
vel aliquod alicujus digmtatis slgnum. » Nam ,in rum eliam litterarum non inscius sic inccepit.
TARIÊ LECTIONES.
1SsMs. Rem. omit. uncis inctusa. in Ms. Rem., excludam. m Ms. S. Germ., evpeclalo. ,!6ll«c
episiola, ut liquet, esl Gisleberti, et buic disputalioni erat prcemillenda; sictit in nis.-Viclor. ipsi pra)U-
catholica.
gilur sub lioc Utulo : Incipit alleicatto •cujusdam Christiani et Judwi de Hde
INDEX
EPISTOLARUM ANSELMI
SAN-CTI
"
ORDINE ALPIIABETICO DIGESTUS ^
A D
Adaacomilissaa,Cutnveslia, bb. u, ep. 9!. -4
Davoussimus (amicusS.
I Anselmo,'Coiisiderala, lib. in,
Adalascomttiss»,Quamwsme, fih ', «P 77. ep. 170
Adelidrregme, De flonbus psalmoiuin, lib. i\, ep 121 DiacoS. Jacabi episcopo,"CHBI semper nos.lib. iv, tp.
Adriano, Pratrem et jilium, hb m, ep. 141.
Atbsm (S ) mouachis,Gtanas ago Deo, hb ui, ep. 54. Ad dominamquamdjm, Ltbenlissime,bb. iti, ep 137>^
Alberlo meiiieo,Af]ecluinmem dileclwnis, bb. i, ep. Donnaldo,Donato, elc, Odoiem religwnis, hb. JV, ep.
2& Item, Nonsolum. hb. I, ep.,36 116.
Alexandroregi Scolorum, Gtattas Mgimus,lib. in, ep. Durandusabbas Cas* Det, S Anselmo,Bajocensesduo.
152. hb. i, ep. 61
Airero pr on et moaaciusS. Eadmuudi, Gratias ago, Durando abbati Casa Dei Veslrm Pwermlaiis, tib j,
ijii iu, ep. 118 ep. -62.
Auesgolo,In piincipio, lib i, ep. 16. E
Aulieliabbaiissae,Qual lei elme, hb. m, ep.70.
Anlielniabbatissaeetsancumoniahbus, Si vos multum, Eadmundt(S } monachis,Laudo vos, hb m, ep. 61.
lib IV,ep 10. Elfero priori et monaclm, S Eadmuiidt, Misereor et
Anselmonepoli, Quoniamsmqulariler, lib. IV,ep. 51. compatwr, hb. IV,ep. 21. Item, Quod hauenus, hb. iv.
ttem, ifo;>egeo, Iib. iv, ep. 52 ltem, Solltcitudmem ~ ep. 78.
tttsliUam tib iv, epi 114. Eltsecomitj, Gaudeoet qralias ago, hb. iv, ep. 97.
Ausetums (S.) De eorpore et saaguine Domini, Nola Episcopis Hibermae, Odoietn reltgtonis, Iib iv, ep.
qma, lib iv, ep 106 ilb.
Aulomo subpnon, Gauieo el gtatias ago, hb m, ep. Ermengardre, Quamvisvos, bb n, ep 40
91. Ernulfo abbali, D. Nkolaus fta'ei, lib. n, ^p S2.
Arnulfo,Qnodmslra, lib t, ep. Z0. Ernuifoprion, etc, Qualtterme, lib. lu, ep. 76 Item,
Arnmfo abbau 'Iroainenst, taUeroi quis, lib. m, ep Gratia Dei, hb. nt, ep. 77. Ilem, De hoc, Jib. m, ep. 80
til. Jlem, De salule,hb.w, ep. 82. Itein, Quodvos,libui, ep.
Atsero arclnepiscopo Lundensj, Quodmetogaslts, lib. 90. Item, Quod lamdiu, lib.m, ep. 110. Item, lntimo
iv, ep. 127. coidis, hb. m, ej>.117.Ilem, Pnones Itlleras, Iib. iv, ep.
32. llem, Benefectstis,lib. iv, ep 40 Item, Ltlleras ve-
13 slim, lib. iy, ep. 41. Item, Misetiisel tribmaliontbus,lib.
Balderleopriori Bcc. el fralnbus, Nondum vobts, lib. iv, ep. 58 liem, Pto eaisa, iib. iv, ep. 66.
it, ep. 51. Item, Quamvisdivma, lib. m, ep T.lteni, Deo Eulalue abbatissse,et lihabus suis, Gtalias ago, hb.ni,
tteme, Itb TI, ep< 8. Item, Gialia Det faciente, hb. iu, ep. 12D — Per quemdam seruentem, hb. IV, ep. 128.—
<?p.13. Item, Gralias ago^lib JH, ep. 27. Quamvisvesltum, M>.iv/ep. 129
Balduinoregi Jeiusalem, BenediclusDeus, hb. iv, ep. Eusiajhio palri Gaufiedi mouacluBeccensis, Domnut,
9. Item, Qiamvtsbei dona, hb. iv, 6p. 36. Gaufrtdus, lib. m, ep. 85. r
IialduinoaSbati, Quanaisde veslra, lib. «, ep. 4. F
Bastleje, bidict per legatos,hb m, ep. 138. hb. Earmanno, Ordutno, et Benjamm,Scio filtt, bb m, ep.
Becceusibusniondchis,Saens et ceilesciens, n, ep. 108
9 Ilem, Mttlilenostras, hb n, ep. 14 Ilem, Mox ul de Fulcerado, Cogttaviipse, bb i, ep. 46. Item, Si Domi-
tna t, itb n, ep. 18 Ilem, Bene fecislts,hb. u, ep. 26 lius ubbas, lib. m, ep. 21.
1 Ilem, Qvod hu-
ileiii, Quaicunquesctipla, ltb. m, ep.nosti
mtliter, Iib. ui, ep 4. llem, Quamvis um, li •. m, ep. Frodelmse,Poslquamodo tm, lib i, ep. 57.
59. Fudoni, Dtu est quod, lib. ut, ep. \i
Becceusibusjuvembus el adolesceniibus,legt tn ltl'e- Fulconi, Coqttme dulcis, Iib. J, ep 52.
ris bb. III,*ep.17. l(ulcomabbal), Fihus vester, lib. n, ep. 13
Becceoses monacbi S. Anselmo, Audita concesswne, Fulconi episcopo Belvjcenst, Audw quod, lib. ti, ep.
lib. III,ep.ti. 41. Item, Scio, nudtdcts, bb m, ep.ll.
Jienediclus S Anselmo, Amorscnbere, hb. m, ep. 46. F abbatissae,etjllius Longiegaiioni,Quamvtsvestram,
Bernardo nioaacho, Audtvta Dowmb,hb. m, ep. 50. bb. IV, ep 104.
Bernai-doprion S. Ahwui et mun..cliis, fftalies aid- G
slru, bb. IV,ep. 103. G... episcopo,Graltasagitnus veslrm sunctitati, lib. iv,
Bozom,JUiiaupo(esf,lib m, ep, 22 Iiem, Grattai,ago, ep. 124.
lib ni, ep. 23. t><iulri''o,Juhel nepos hb. m, ep 1S0.
fp 45.
Burgondioel Ricberse. Sciatts quta,63.Iib. iu, Muada- Ge'duino abbati Aijuicmensi Vnde * R. ves'ra, lib. m,
Item, Quaiuerme habeam, lib.m, ep. ltem, ep. 65.
sli milu, lib. ni, ep. C6. Geraidomonetano de Atrebato, Venerabtltsatchiept-
G scopus.hb l, ep. 13.
Gerardo Eboracensiarcbiepiscopo,Notumfacio, Iib u ,
Canluariensibus monachis, dtploma, Ego Anselmis, ep 82 liem, Quamvis me lalein, lib. m, ep. 69. Ilem,
bb.in, ep. 71.1iem, De tedvu hb. noslro, lib. iu, ep 89. Quamquamptaia, lih m, ep 151 Item, £btul charilxis
Jtetn, Scio destdetium vesltum, nt, ep. 101. Iiern, vedia lib. IV,ep. 13 Item, Sedts aposlohco?,lib. n, ep.
Quaertltestra ]raleriMas, Itb. iv, ep 53. 3b. Hem, Cliarualivesiroe,hb, JV,ep. &3 Item. Ustor de
Clemenltaecomjlissas,Relalummilii, Iib m, ep 89. lestro bono,hb. iv, ep 63.
Cleruset populns oppidi Watatndiae cum rege Mur. Gerardus Eboracensis archiepiscopos, Robertus Ce-
ehertacho, et episcopoDofnaldo.S. Anselirio,Patei san- strensis, Henbertus Norwiiensts,Rodulfus Ciceslrensis,
cte, hb ni, ep 163. SanisonWigormensis, el WilliImus "Wi.noniensi!.ele-
Coeptscop.sei atnictssuis, Condoleo-elmenlem,hb. m, ctu1!,S Auselmo, Susltnutmus,lib m, ep. l2l.
ep. 122 GerardoMonnorumepiscopo,Multa propter, hb. 11,ep.
Conno, Exigilehatilas vestra, bb. m, ep. 7S. 49.
Ceiireusibusmonachis,BenedictusDeus in donis suis, Gerardus S. Anselmo, Mentem veutalis, lib.iv, ep
Lb. ui, ep. 49. 39.
I03S IKDEX EPISTOLARUM S. AKSELMI. 10i&
Gerberto abbati, S'cutnobte, bb. i, ep. 9. HelgotoabbatiS Audoeni, Terui amtcus,hb ni. ep.
Geronloniabbali, Quidammonacli Jib m, ep. 87. 129.
GervinoAmbianorumcpiscopo, Fraiei ille, lib. m, ep. Helinando, BenediclusDeus, hb n, ep. 12.
52. Henrico, Quanta dileclisvme,hb. i, ep. 5 Item, Quo-
Gisleberto, Dulcta mthi, hb i, ep. 73. mam lesle, Iib t, ep 15 llem, Ctedo quod,Ub.i, ep 23
Gisleberlo abbati Westmouasleriensi,Etsilarde, lib. Ilem, Hoc pro ceito, ltb. l, ep. 52 ltem, Quaiiguamveia,
JI, ep 16 bb. i, ep. 42. Ilem, Ltcel cliantalem, hb 2, ep. 5. Ilem,
Gisleberlo abbatt, Si velimscnbete, hb. n, ep. 36. BenedictusDew>,hh. n, ep. 29.
Gisleberlo abbali, et mouaclns Cddomiensibus,Post- Henrico prion, Gtanas vobis magnas, hb. i, ep. 49.
quam a vestra, hb. n, ep. 44. Item, Si sane,-~si bene^,Jib. Item, Si per lestrum, lib. 1, ep. 54. Item, Dileciusmeus,
n, ep. 47. bb. i, ep 58 lietn, Dominusabbas,l)b. i, ep. 64.
G)slebertoEbroicensi episcopo, In principto mem, lib. Heurico prion et mct.«c!iu"Cautuanens. Moyses cha-
m, ep 10. itssiinus, lib II, ep ib
Gisleberto Lunmcensi episcopo, Gratias ago R veslim, Hennco pnori, An'omo subpnori, D. Ernulfo et D
- hb. lii, ep. 45 /• Osberno, Audioinler IOSesse, lib. m, ep 29.
Gislebertus Lunnicensisepiscopus, S. Anselmo, Audt- Henrtco abbali, Lalot ptmsenltum,bb. u, ep 20.
vi, Paiet, bb. iv, ej. 86. Henncusrex Anglorum,S. Anselmo,SitUi, Paler, hb.
UoffrjuoepiscopoPansiensl, Quamvtsdwina, lib. m, m, ep. 41 llem, VenerabtlisPaler, lib III,ep -173.llem,
ep 12. In tixesattclt,\ib m,ep. 176.1tem, Z/e1ioc quod, hb m_.
Gondulfo, Cum iibi ptopono,hb i, ep. 4 Item, Ideo ep. 178. Hem, Paleimtati et Sanctilali, lib. m, ep. 179.
tam amicus, hb. i, ep 7. liem, Instat el inslat, lib i, ep. Ilem, Mando vobis, lib m, ep. 185. Item, Nolum V0'ts
14. hem, Non est opus, hb. i, ep 20. ltem, Si nes cit ein, fano, Itb iv, ep. 63. Item. MiMdo vobts, hb. iv, ep 64.
lib. i, ep. 26 Iltm, Et meus Goiiiulfus, Jib. i, ep 53. Item, Ppaiumielatione, lib.iv, ep. 67 Item, Scial ve-
liem, Omuesquolqvol,bb i, ep 3J. Heiu, Cum tu non, 50a, lib. iv, ep 75 Item, Noscal t eve ende, Jib iv, ep.
iib.), ep. S9 liem, Anlequammtht, bb. i, ep. 69 Item, 77. Hem,Agnosce,Paier mi.I.D iv, ep. 92bb.
Quanquamdtgnuas eptscopahs, lib. n, ep 3. Ilem, 78. Si Hennco regi Anglrae,Giatias aqo Veo, ur, ep. 9,
vesltm, lib. ii, ep. 46. Iiem, Attdivi quia, lib m, ep. Ilein Graltas magnas, hb m, ep 86 ltem,t>uamt>isper
Item, Pt tmtimqi alias ago, hb, m, ep 83. Item, Gralihs Gmllelmi, J>b ni ep 88 Item, tniilleiis-iesltm, lib JII,
ago-vobis,lib m, ep. 92. Hem, Gondulfo ep. Ernulpho, ep. 93. Hem, Ad nos perlnt, itb. în, ep. 109. llem,
pnori el arclndiaconoCantuauens \\ lllelmb, Nupet i e- Quia vestta, Itb. m, ep. 111 Iiem,Prmciptt mhi, hb. m,
lata, bb m, tp 112 Item, Nvtum sii, hb. iv, ep. 29. ep 114. Iiem, Mandavtt mihi, bb. m, ep 126. Item,
Item, De sahae, hb. iv, ep 53. Item, Vbi el qualtter, Quodvesfra Magnitudo, lib. m, ep 174. Item, Gialias
IJ). iv, ep 54 Ile.n, Ltlteras Domini, lib. iv, ep 33. ago, hb. m, ep. 177. Ilem, Preeor vos, bb iv, ep. S.
Item, Quamvts veilta, lib. iv, ep. 44. Item, De Ins qum Hem, Gaudeoel qratias ago, Itb. iv, ep. 82 Itpm, Graltas
erqame, lib. IV,ep 61. ltem, Pieeatus sum, lib. iv, ep. aqo pro Deo bona, lib iv, ep. 84. [iem, Grattas aqo Omr.i-
71. potentt, hb. n^p. 95.1tem, AUdiviijuiavcs, lib.iv, ep.
Gregorius papa, S Anselmo, Quoniamfruclitm, lib u, 126.
ep 31. Hennco, Cum Romam,hb iv, ep. 125.
•Guamerio,Pro dtlectione,lib. m, ep. 113. Ile-berto episcopo lhtofordensi, De piesbyteiis, hb. iv,
Gualteno abbau, Cumscitplumsil, hb i, ep. 53. ep 113.
bb.
Gualtero, Si cot menm esbCl, i, ep. 76. Heilatno, Incepisti, hb i, ep. 8. ltem,Q.ua'nvisnos&am
Gualteroprioft et monacbis S. Wjudregisili, Domntts lib i, ep. 27.
Not llunaimus,hb. n, ep 43. ,__ Herluino, Gondulfo,Mauntio, Quoniamet vnutn, Iib. i,
Gualtero, DonmusRobeilus, lib. n, ep 48.lib. ep 13.
Gualtero legalo cardinalt, Quodmanducal, IU, ep. Hemeslo Rovecestrensi eptscopo, fttm audio, lio. i,
55 Iteip, Lilteiis q veslia, hb m, ep. 56. ep 44.
-GualterusS. Anselmo,Hmret hngua, bb. m, 6p. 143. Hemosio, Infir niiatis lum,lib iv, ep. 120.
Gualtero, Ltlleris reltgtosm,Iib JII,ep. 146. Hildebertus Cenomanorumepiscopus, S Anselmo, itt
Guidoni, Audw quod, lib. IV,ep. 72 dieslmtus, bb m, ep. W Iiem, Famdiateesl, lib.m, ep,
Guillelmo et Itogeno, Dominusel amicus, bb. i, ep. 17 160. fiem, Flabelium ttbi mist Ib'dpm
Guillelmo,Lilteim dulcis, lib. t, ep. 58. Hiideberlo Cenomanen. episc. Liltetm veslrm sancti-
'Guillelmo abbatt, £\ quo veslta, lib i, ep.S6. lalii, lib iv, ep II.
Guilleimo,Tatila, mi ddeCte,hb. 'i, ep. 19. Hugoui monacho,Bominonbbaie teferenle, lib. iv, ep.
Guillelmo,Quod pt ms, bb. n, ep 23. 111.
Guillelmoabbati el monatlus Beccensibus, Cloiia iit Hugoni arcbidncoiio, Ftdehs Dei ddectio, bb. jv, ep.
excelsis Deo et in Ecclesia Recc. Jib. iu, ep. 16 llem, 117
Scio, dileclisstmi,hb. m, ep. 21. Iiem, Quomam nonno- Hugonieomiti, Lalor "ptmsenlium,hb. iv, ep 81.
rum, hb. m,ep. 26 Iiem, Devoiomonachi, lib m, ep. Hugonr, Lntera te lia hb J, ep. 6.
134. Item, Si cor tneum, lib. m, ep. 136 Ilem, Quardo Hugo Cluutacensis abbas, S. Anselmo, Quoniimwis
respsntlt, Iib. m, ep 159. hb iy, ep. 17. itecu, Quoniamnovt amus, hb.«, ep 78.
Guillelmomonacbo,Quamvisme lalem, hb. in, ep 34. Ilent, Postqmtma nobis, bb. iv, ep. «0.
Guitlelmoarcbidiacoiio,Sfinte»U»a capttuloium, iib ut, Hugoni I.ugdunensiarclnepiscopo, Si itlim scrtt>e*e,
ep. 62, Item, Bona qum, hb iv, ep 60. Clama hb. it, ep 11 Item, Pondus veslia>,Itb ji, ep 17 ltem,
GmllelmoarclnepiscopoBotliom&gensi, imus et Si ominafacienda, Itb. m, ep 24 Item, Quidfecetim, hb
iterum, lib. ui, ep. 68 Hem, Clamoet queroi, lib IV,ep. III, ep. 125 Hem, Gaudehdogtalias agimus, ltb iv, ep
20. Iiein, Pro mfuna, hb. iv, ep 22 Item, Cum semper,
lib.iv ep. 23. Item, Quamus)Domtnus,hb. iv, ep 28. llem, HugoLugdun arclnepisc, S Anselmo, Suncltali ve-
Mandasltsmihi, hb. i\, ep £9. ilrtB, iib in, ep. 64 Iiem, MemiuilSanclitas veslta, Jb
GuilIelmoCavello,Adhucte salulo,lib. iv, ep.lib59- iii, ep. 124
Guillelmus,S. Auselino, Non esl nosttum, iv, ep. Hugom iuclii'0, Duovtri, hb u, ep 22
68. Huiufrido,Piiinuin graltas ago, Iib. i, ep. 72.
GuillelmoWinloniensi episcopo, Nuntius vester,bb m, I
ep.98. Ilem, Quamvisper, bb.m, ep 105. Iiem, Man-
dale mtlu, hb iv, ep. 7. .rlsecomilHsae,XII taceam alia, hb. i, ep 73. Item,
Gunleno canunico S. Quinlim, Sicul audio, lib. ni, ep Graiias agne, hb n, ep. 24 Hem, Stcul verus atnoi, bb
106. n, ep 57. Hem, Scw et ceitus sum, hb. m, ep.18. Itpm,
G. abbatt, Diqnatur veslra, hb m, ep. 11S. Chat[ssvnauos salutal, hb ui, ep 56. Item, Graltas ago,
G abbati, De corpore et lanume Domini, hb. rv, ep. lib. III, ep. S8.
105. J
H: Joanni priori canonicorumde MonteS. Ebgu, Cleii-
cusisle, Jib tv, ep. 8.
Hacom comiii Orcadensium, Audio quia, hb. iv, ep. Joanm episcopoTii*soulanen=i, et Joanni cardmah, Do
92 nnnutn Baldutnum, hb.iv,-ep.48.
Haymontet Raynaldoconsangumeis, Cum audivi, hb. Joanm, Ad lilleias qmi, bb. n, ep. 35
n, ep. 28. Joanni et Bozoin,Quamvisdeleciabtles, lib «, ep. 50.
Haymomvice-comih, Oltm mandavi, hb. iv, ep 57. Joanm priort et monachis congregat. Batensis, Domt-
Helgoto, D. abbas Rogerius, lib. i, ep. 40. m<sJoannes, hb. m, ep. 151.
1041 1NDEX EPISTOLARUM S. ANSELML J042
Jolserannoarduepiscopo Lugduuensi, Quod veia cha- OsbernoepiscopoExoi.iensi,EpiscopalemAeiel,Jib. W»
rilas, Iib. iv, ep. 87. ep. 20.
L P
LambertoepiscopoJUrebatensi.Precorsanetffaiemiaain, Paschali summo ponliBa 01100*ad veslram celsilndi-
hb iv, ep 118. Ilem, Graliasago, bb iv, ep 119. netn, hb. ui, ep 40 Item, Pmquam revocalus, hb. ni,
Ltuuberloel Folceraldo, Vlinamm legendo, lib. i, ep. ep. 47. Hem, Quanlosludw,bb itt, ep. 48 Jtem, Eccle-
18 Iteut, Quamvisnos, lib. I ep. 43. site Belvaceniis, lib. m, ep 69 Item, Impi itnts quant/is,
Lamberto, Tanla mthi, Iib u, ep. 39. lib. iti, ep 73. Hem Quomamfotltludo, hb m, ep 152
Lamberio abbali, Frater isle, Iib. iu, ep 38. Ilem, Non debeo, ltb. m, ep. 181. Item, Quomam tobut,
_ Lambertoabbattsaucli Beruni, Quia EcclesimRemen- hb. III, ep. 182. Item, Quontamde sedis aposlohcm, Itb
sis, hh. III, ep. 159. iv, ep 2. Item, Memtnil,ul puto, hb iv, ep. 46. Ilem,
1-anfrancoarcliiepiscopoCantuarienst, Gloiia in excel- Quontamcausa, hb. iv, ep. 47 Hem, De ea, qum miei
tis Deo, lib i, ep. 1. Ilem, Giatias magnus, bb. i, cp. regem, hb. IV,ep. 49. Hem, De causa uiter tegem, Iib.
12. Item, GraliasPuleinee vcslnv, lib 1, ep 19. Hetn, iv, ep. 73. Ilem, Quamvisiton ex menlis, hb. IV, ep.
Quoliens vobts, hb.i, ep 24 Hem, Si lamfactle, lib. i, 94.
ep 52 Hem, Siculpaleina, lib i, ep 4UItem, SteulZa- Pascliahsûnimiispont. S. Anselmo,Sicutinjuriis, lib.
chaiias, hb i, ep 45. Item, Licet tauus quam, bb i, ep, III, ep 42 Item, Non iqnoras, Iib. iu, ep. 44 Item, Con-
S7 Ituii, Opusculumillud, hb. i, ep 63. Hem, Quodso- sulta tlta, ltb jtt, ep, 45. Jtem, Suavissmfasdtlectionislum,
Uus, lib. l, ep. 07. Ilem, Gtalias immensas, bb i, ep. hb. III, ep. 74. Item, Quod Anglict teqis, bb. iu, ep.
68 Hem, Gialtas semper, Jtb. n, ep 1. Item, Gtalias ma- 140. Item, Litteias dtleclioms,hb m, ep 1S3. Item, Ad,-
qnas, lili. n, ep. 2. Iiem, De domnoGtslpberta, hb. n, versits tllam, hb m, i>p. 167. Hem, Suaiissmiqs dilecttc-
ep. 15 J.am, De mgnlu&ine*Iib ii,_ep. SqÎtem, Quo- ms, hb iii, ep lb8. Item, Fratermtalts luce, hb. m, ep.
mam ugenda, Iib. iv, ep. 102. Item, Quoniamsctenli, hb. 169. Hem, Vedlala tibi, lib in, ep 171 Item, De pte-
n, ep 122 sbyteroium, lib. m, ep 80 lteui, OmnipolenUDeo gtaltas
Lanfrancus,Lanfrancoel Guuloni, Quia dwinilus, lib. hbPasch iv, ep. 83.
i, ep 23. ibs sumniuspontife\ Gerardo Eboracensi episco-
'Lanfranco nepoti Lanfranci arcbiep. Quoliens veslrm, po, Quanquam, hb. m, ep. 151. Rem, Stdis apostohcm,
Ijb. i, ep. 66. lib. iv, ep 38
Lanfrancomonacho, Eqoftaler, ltb. n, ep 42 I'aschalissum. ppntif Roherto comilide Mellento, Nos
LanfridoabbatiS. Ulman, De-peiutone testui, hb. JI, 'te in familmntatem, lib iv, ep 62.
ep 31, Pauloabbati, Glonain excelsts, bb. i, ep 71.
LawxinimonacbOjCumjneun, lib. i,jp._2j3 _ Pelro consobnno, Diceienon possum,hb. i, ep. 47.
Lodoicusrex Fraucorum, S, Anselmo, ~VesltmPalef, Petro abbati, Fraliem nte, 1ib. n, ep. 23.
hb. IV,ep 51. Phibppus rex Francorum, Anseimo, Quoniam, Pastor
LondonismDacta arclnepiscopo,Quod tnerogaslis, hb. Revetende, hb. iv, ep S0.
iv, ep 9. Praiellun coenobii abbasArselmo, Qiwmws, Pater Ve-
M tietande, ltb iv, eji 101.
P. monachpS. Juarum Sagu, Audeo,amice, hb. m, ep.
Habiliassancttmoniah,DiUqoJe,lib. iu,~ep. 127. 130.
Mamerioabbati, Seitolequta, l.b. JV, ep. 123. • R
MalclioepiscopoWalerfudiensi,il-t(#wt qaod Dominm,
lii) IV,«p. 27 RanulfoepiscopoDunelmensi, Mandastis iHiVi.hb.w,
Mathildaeabbalissafadomiensi, Pelil Sanclllas,hh. ni. ep I83.
ep. 84 Raynaldoabbatt, Opusrulumtllui, hb i, ep. 74.
MathildaeabbalissaeVintoniensi, et fibabus ejus, Gra- Bajnaldo,PeW dtleclio tvp, lib m, ep. 101.
linsaqo, lih iu, ep,-50. Riwrdo et Ilohaidi,Maqnas gmlws, lib. n, ep 6.
Malhildtsregina Anglorcm S Anselmo,Quodquolidia- Ricardomon.icl)Q,el al is de Bec.eo,Si suneelprospere,
ttum jejunium, Iib. ui, ep 55. Ilem, Conveile, Domine, hb. u,.ep. 7.
Jib. m, ep 93, liem, Jndesinenli veslim, hb. m, ep. 96. Richardomonacho,Avdtvi,Ftaler mi, hb m, ep 53,
Item, Quoliesepislotan, lib m, ep 119 Iiem, Non igno- R chardo monacho, Cmn saas, lib .v, ep 109.
tet, lib. ly, ep. 74, Item, Exsullalwms opinalm, hb. ivs KiCherae,Seio, soroi, hb iu. ep. 67.
ep. 78. Roberto monaLho.Cum coimdero,hb. i, ep 3
Matbildisregina Aogl Paschabsummo pont Sanctila- Roberto coimti riaiidnae, Quontam chaia, lib. ui, ep.
li-iveslrm,Itb ni, ep. 99. 28. Hem, Audiviquin, lib iv, ep. 13.
Mathtldtsmarchisa: Pasebahsum. ponlif.Inleralta, hb. Rob comiti, et WMt ejus Ernulfo com ti, et Radulplio<le
ij%ep 56 MorljioMan, Ph de Brajosa,et, Bernardo de Npvoia^-
Jtfathildicomitisss?, Celsiludtmveslrm,Jib IV,*-p 37. caio, el dlns qui terras lubenl tn episc degentibus Val-
Mathildajregime Anglor, Ctatias maqnas ago, hb. tti, hidi eptscopi, Quamvsvos, hb iv, ep. 23.
ep. 57 Hem, Non tgnoro, hb ui, ep.#l. Hem, Gtattas Robeito, Dictumest milu, hb u, ep. 27,
ago immensas, hb nj, ep 97 item, In hllei ts, lib m, Hob.abbati, Respondensveslrm, lib. n, ep. 38
ep 107 Hetn, ErcellciUa veslra, lib, u, ep. 120 Ilem, Roberio elsoiorlbussuis, Gaudeoet gtalias ago, hb.
Latoi prmsentium,hb iu, ep. 128 Jiem, Gtalias agoDeo, III, ep. 133.
lii. n,ep 12 liem,Graliasaqomaqnas,Iib. iv, ep. 30. Roberto, Sejt, etc. Vhnmn eognosceteiis, hb. iv, ep.
Ilem, Magwtudmlsveslue, hb iv, ep. 45 liem, Bjevier
eed, Iih. n, ep. 54. RobertocomiUde Mellenlo, Vos$cili$,"\ib.m, ep, 17S.
Mauritio monacho Non qua, hb i, ep. 34 Iletrj, Si Item, De cajsa qum est, Iib. iv, ep. 9R.
1tocessel,Itb i, ep 35. Hem, Pie losum tnunus, hb. i, ep. RobertoNorlhmanniaspnncipi, Quahter Domittks,hb
39. Iiem, Perleclis dilectionis,bb i, ep. 51. Item, Au- iv, ep. 24.
dwt quod, !th. j, ep. 55 Iiem, Dtu est quod, Iib i, ep. 6. Rodnlfo,Littetasvestras, Itb i, ep. lO.Item, VI non la-
Item, Sempei le, lib. i, ep 65. Item, LicetijUO(e_,J.b t, ceain, hb. i, ep 11 Jtem, ReverendusDommub,lib. i, ep.
ep. 70. Hem, Eiga Fra rem, lib. u, ep -8 21 Jtem, Glona tn excehts, lib n, ep 10.
Murlardarchoregi Hibernife,Gratiasago Deo, Iib m, Rodulfbabbdii, De ftalieillo, Jih. ni, ep 25.
ep 142 Hem, Quomatnmulla, hb. m, ep. 147. Rodulpho episcopoCicesireusi, Auim quod, bb. iv,
Munanlarchusre\ Hibprmae, sanctQ Auselmo, Quam ep 99.
magnas vobtsgtates, hb. tv, ep. 83. Rogerio, Quodsoltus Dei,J)b i, ep. 67.
N Rogeno, Vtilqosolel dict, lib. iv, ep. 26.
Roêro abbau, Roberto liliocomttts Hugoms, et ahis,
Nuplits (de) consangnmeorum,hb. iu, ep. 158. jionachis S. Ebrulli, Ntmis palamMst,hb IV,-ep. 14.
o Rogera abbati, Sic nobts mvtcem, lib m, ep "9.
Tl. epiicopo, Manio ei prwctpio vobis, llb iy, ep.
.Qdoniet Lanzoni, Quoniamxerus amor, hb. i, ep. 2V 100
-Odoni,Sjtiesda, hb iu, ep* 116
Odonimonacho,Dicelur quod, lib. m, ep. 148
Odomepiscopo,Ltlteras qum, liB IV,ep^69. SamsoniWigornensi episcopo, Vos scilis, lib. tv, ep.
Orduvino,Graliasago, hb m, ep. 100 95
Osbernus,S Anselrno, Cum le charissime, lib. JII, ep. Sam-,onWigornensis Anselmo,Mandaslismihi, lib. jv,
2, Hem, Quousque: dulctssime,lib. m, ep. "5 ep 96.
1043 LNDEX IN S.-ANSELHUM. 1544
Samueli Dublinse civitalis episcopo, Audiviquod, Hb. Y
ni, ep. 72.
Stephano arcludiaeono,Mando vobis,hb. III, ep. Bl Valerannus Anselmo,hb.ii, ep. 155.
Valeranno, hb. i, ep. 154 Habetui piitnapatte.
T Vateranno, hb m, ep 156
Thpodorlco, Gralias habeo tibi, hb. j,v, ep. 42. Iiem, \ lr quidamAns>elmo,CliartttsiimPaler, hb. m, epf 72.
•Dulcia sunt, hb tv, ep. 70. W
ThonuearehtepiscopoEhoracensi, Canonica auctoritas,
hb. m, ep. 149. Item, Xibl Thoma, hb. m, ep 1SS Item, Waleranno ohm canlori Ecclesiaa Pansteus.s, Audivi,
Mandastismilii, hb in, ep. 186. Hem, Mandavi vobts,hb. amice, hb. ni, ep 15.
tii, ep 187 Item, MandasltsmM, hb. iv, ep. 88. Item, Walchelino episcopo"WinloBiensi, Secundumquod, Irb.
Gtaliasago w>!)ts,Jibm, ep 184. n, ep. 50.
Turoldo monacho,Benedtclus Deusin donisswis.hb. nt, Waltero cardinali, Quoniamde veslrm,bb. iv, ep. 115.
ep 157. Warnero, BenedtctusDeus, hb m, ep. 103.
U Willermo, Expetlus suin, lib, jv, ep. 112.
Wltrico, Phihppo et Willeluiofratrib , Audwi quia, hh.
Umberto comjli elMarchioni, Lilteias a dignitate
' ve- iit, ep. 102.
stra, lib. iii, ep. 65. Wlstano eptscopoWigorniensi, SahCtilas et sapicniia,
Urbanus papa Anselmo,Riligtonisae scienlim, lib. n; hb Jt, ep 19
ep. 52, Wlstanus Wigornien. ppiscop Anselmo,Novil prudep-
Urbano papae,Giattas oreeleorde. hb r, pp.55 Item, lia icstva, bb. m, ep. 164, Item, De w imde, bb iv,
De Be'vacensiepiscopo,hb. n, ep. 34. Hem, Gra(tas aqo, ep 5.
lib jn, ep. 37. Item, Novnnus,Domine,hb m, ep. 166
IMDEX
RERUM \C VERBORUM
IN S. ANSELMI OPERIBUS LEGUNTU&.
Revocalu.1Lector ad numeros ciassioKS lextui insertos.
A ADAcomitissa Ejus m Anselmumdileclio, 448. Ut sse.-

culo renunliet ei suggent Anselmus 448.
Abbatum eleetio, 430, 431, 432. Abbatis eleclio ex ADALA comittssa.Ut Engelharriode Castro-lems hcert-
consensu p incipis, 367. Mouachusjn abbalem assumi__aut ttam dimiltendimibtiam a suo iihoobtweat, eam exorat
benedtci non debet sme bcenlta sui -abbatis, 557, 538. Anselmiis,540.
Electus m abbatem JMUSnon debel fugere ut sua2qutell ADAM. Adamfihus Dei, 174. Qnia faciusa Deo, 174 Et
iiidulgeat, 406 Benedicuo seu tonsecratto abbatisab epi- 174.Nomine Adam, ambo, Eva scibcet et
452. In ea nondabel exiginova obedieu- per gratiam,
scoio, 361, 431, Adam mtelligunlur, 100 Adamde bmo facius est, 57.
liaeprofessio, 561. Episcopi est resisiere electioni qua Deus m solo Adamnaturam humanam fpcil, 88 Httma-
quis irrehgwse vivens in abbalem datus est, 392 Qualis na nitura erat tola in 98, i01, 142 AdamDetts
debet esse abbas, 338. Abbas plos dthgi sludeat quam fecitineo naluram, ul deAdam, illa propagarenmrhommps,100.
limen, 358. Sit pater el paslor, nou lyrannusad cl e\actor, Omntsbomo aut Adam aut de Adam, 101 SolaEva
538. Non potesl sua auclontate Simoniacos ordmem est de-soloAdam, 101 est, Oinnesaln de Adam etEia, iUi.
ônaclucumconversos absolvere, 42S. Potest dispensare Deus naluram propagandi sdbjecit Ailsejjoleslati, ut ea
velcommliUre vola Muejuramenlo facla ante jprcfessio- sua 104 Adam
nem, 421. Abbales non msi per manus episcoporum de uleretur
statem
pro
nihil
voiunlite, 100,
volendi sine 100 El
acceptt pote-
banc
roanuJaiujrnm Fcclesias accipiant, 583. Per alibatis re- spnare poltiil, 100. Deusnon rattone, potestatern
debuil Adam facere nisi
gularis prasenlum monaclnca religio restauraula , 345. pislum, 102. Deusfecit Adamsimul rationalemetiuslum.
Abb:« eligi potes! ui (ptscopum, 36'». De monachonim 101.
consensu, 363, 5b4. J\ec onus debet deponere, msi de Adm bcalitudo. Adajbeatitttdo in paradiso, 134 Beati-
consensu Irairum, 417. Nicta abbalumde rebus monaste- tu iinpm Deus ei dedil ad ejus commodum;jtiititiam vero
ni irgujtur soJhciludo,dslus etavarjtia, i38. Abbatisde- ad hoiiorem suum, 134. 4.djm faclusesl bealus, 101.
posilio,406. nisi cum aucto Adm peccalttm Orrrnia bona sua suie ulla diffirullale
Abbalissaabbatiam aln non commtltar, s rvare poluil, 30,101, 241. Sed non servavit, 241. Sed
et
Jitatefprincipis, arthiepiscopi, episcopi, el de con«ensu ea sibi absiiihi etborum conlrarusse subjecil, 101 Adim
inonulium, 597. faclus es: s°rvus pecwli et misenae,101 Debi-
Aborlum procurans sacris interdtcitur, 574. Aborlivi peccando lum reddere neqmt, 101. Impotens est bona perdita re-
Vtde Infantes. 101. Seivare sua bona non pptuit, nisi ilhs
Abso'utioa peccatiyjer btteras ab Anselmodata , 372, cuperare, quorum generatioms poleslatem volnnlati subditamaoce-
389,599, 410, 415, 4a), 44S, 450. Ettam cutn imposilione pit, 101. In Adami poiestate erat ut quod llle natuialiter
I cenilentiae,389. Qui-peccalisaddit peccala spPTenussio- erat, hoe cajten per lllum essent, 104. Ha in eus erat
nis, non meretur peccalonim absolulionem, 346. arbttru ut quahs eratipse juslilia et fehcilate
f Abstinentia cib), 191 Monachornmabslmenlia, 327. lales eoshberlate, prnpagaret, 104.Bona Adamsibi et jiosterls ser-
Vide Jejunlum. vinda acccptl, 104 Ea spnnte sibi et postens perdidit, "
Acctdens Acciditaliquid alicui, cum cirqa lllum ht 104.Gratiam peccatidoamisit, 174. Ongmalem rpctilttdi-
qnod prmS noti erat, et abesse potest, 52. Acctdentia «ha nem armsit, cum averttt se ab eo qnod debmt, et conver-
iiiutationem efficiunt, ut colores, etc , 14. Aha nullatn litse ad ld quod non debuit, 65 Propria voluntale. niSi
inulalionem Trelaccedendo vel recedendo mdueunt, ut natura eiigenle Adamtpersona peccavtt,104, 154 Eodem
quaedamrelaliones, 14. Accidentiaq iasrem non mulant, die quo comedit, monturns diniur; quia die illa necessi-
jynpropne accidentia dicunlur, 14. VirteColor. tatfim accepit ahquando monendt, 100. ^n Adamnatura
Actio. Vide Intentio, Opera, nuaata est justitia, 101 Persona njturam spohavitbt>no
1045- INDEX 1N S. ANSELMLM.- im
jrsiutas in Adam, 104 Adsepeccato damnatumesl genus Nunlius ad Paschaiem II, ab Anselmo uiillitur, 583.
Bumanum,100 CurAda magis imputeturquam Evse, 100. ALFERUS pnor coenobnS. Edmundi, 410.
Si Adamnon peccasset, ejus poslen ex necessilate justi- Alimenlum Quod sit ahmentum rorpons, 258.
ttamjiartler haberent cum rationahtate, 101. Qtna Ad"am Alius Impossibile est quemquam esse ahum, prius- '
-etEva ptjcaverunt,, totum, quoderant, lntirmitatumet qu 'm Ml boc quod est, 52 Abquis fit alius poslquamevi-
«oriupliim esl, corpus scihcel, el amma, 97, 98 Vide slit aliquis fit a!ms m ejiistendo,52.
Homo, Peccalum Altare. Utrum alure motum , iterum sit consecran'uin
Adesrepatatio. Deus erga Adam miserjcors, etTeum 425. Violalo altari ptinctpali, tota ectlesia cum ahdrt
adjuvil nt ad gratiam suamrediret, 212. Credilur per consecranda est, 425. Altare non litpropler ecciesurii,
ChristtimdCcepisseTemisstonem culparum, 9^, 174, 175. sed ecclcsta propler altare , 425 Violatoprincipah allari,
Inter filtosarioDlionisesse compulalus, 174. AdametEva iam non videtucesse ecclesia, 425. Allare motum a suo
ad Chrisli redempuonem pertinuerunt, 92. Licef Jioc fundamenlo, jam non estaltare, 425 Altare gestalonnm
"Si-rtpturanon dtcat, 92 Vtde Chrjstus,? Satisfactio. Nou non stne fundamenloconsecrjmium 423. Tempme lamen
nisi de Adamvcltiii Deusfacere quod de hiimaiiajialura Anselminudt lajiadesnusquam attlixt consocrabanlur, 423.
farlurus erat, 88. Christus est de.Adam, 56, 57. Tide Altare hdei Chrisliauajvicemlenel, 423. Non nisi lft al-
ijomo tart sacnticiumnostrum offeitmus,423. Vtde Tcclesta.
Adoplio Frequens erat apud Judaaosconsuetudo ad- Ambitio.Imquitas esl mundanasvanitaltsambilio, 347.
optandi, 174. Eumgenuisse quis recle dicttur,'iuemadop- AMBBOSIDS Vtde AccrjSTiNtis.
iavtt, 174. QuiabeneOciolllum genuit, 174. Amicus. Vide Amor proiimi.
Adoratio. VtdeCru*. Anior. Nihil amdlur, nisi quod cognoscittir, 2J, 91.
ADRIANDS Canttiar. clauslrum cttm At- Otiosa et iuulilts est memoria et intelligeutu ctijushbet
nerio dcsertiit, 417. monachus, 417, ret; nisi, prout res exigit, res ipsa amelur aul reprobe-
Adulatio.Impugnst raput oleum peccatons, curademttl- quaj stne trtslilia non amitlit, 357.
tur, 20.Ea homodthgildileclionem
cpt metilemfavoradulantis, 182. Favor etJaudano vilto- Non melius quani per rejieudt potest, quod
rum maxime damnabibsest, 182. Vide Laus. per ddectionem d^tum esl, 259.Duo amores, alter bonus,
Adulter, adultenum,Felix haecadullera mtiher, quaede alter malus; alter dulcts, alter amarus : non se simul m
prseteritis absolvjtur, seeura efficilur de 231. uuo cipiunl pectpre, 259
Adulleriumlege natnrah prohibitum,151, futuns, Amor Pei. De amore Dei, 227, 228. Qui prselcr Deum
Adversilas.De adversilate , 191. Tanto judiceni exspe- ahur)diligtt, uon est charilasOPI m eo, 259 Voloptas cx
ctamus lenlorem, quanto nunc illum patienter suslinemus concujiisoeiuidDei, qua Deus dihgttur, est saniti ei boni
sevenorem, 518.,Adversacompcllunt ad Deum, 181, et et ca^ti, ei munda, et secura, 259. Diligere Deiimsu[ er
inentem sepaTant a lerreins, 181. Si Deus jmpresserit omnta raslum el Mttonabtle est, 191, 267. Pili:;endns
niontim, faciendajjromrttimus; si suspendent gljdinm, Dens PXlolu cotde, p.c. 26, 220. Diltgete Deum oemo_
«promissa nonfaomus.lol. Si fent, ciamamusut parcat;
parcit, uerijm provocamusutferjjt, 251 Si angustia
polPSlnisiper Deum,520,225 Summibnm amor, 87. 4dt
Miromumbonum est omnt hommilolo corde mteiidum,26.
s-enit, lempus pelimus- jceintendi; st imsencotdia nos Summumbonum super omma dthgere non potest natpra
r^spextt, abulimurpalisnlia qna pepercit, 2"31Suos Deus nisi justa,J37. Maxunaculpa el maxtmuni uuluui esl aui-
aflligipermjtttt, 184. Vide Affliclio, Malunij Palienlia^ rnamnon amare summumbonum, 26. Vtde Bomim surr-
'Inbulalio. tmim, Deus Amor erga Detirnnon tiansitonus, sed setei-
jEgritudo Vide Morous, Peccaifpjjjna. iu,s, 253. Non nliosus, 252. Amor Det castusest, so-
Ênigma.Cum per aenigmataloquimur, per aliud signi- bnus, suavis, 227. Deus solns el înc fine amaadus,^5
Pcimus id quod propne aut nolumus aut non possumus Gmma vanil is prater amare Deum, 201. Ntincui n i oieat
dcpromere, 24. Saepe\idemus altqnid «on propne quem- quis Deum tan1umdihgere, quanlum i ebel, 22i. Im i ai
admodumres ipsa est, sed per ahquam si nilitudinem, 24. Dei nihil oderunt inhomine, ni»i quod diltgit Demn, 216
Ciiiuunam rem nor»iiroprie -sed perstmihltidinem dict- QJiodsummamlustittamdiligil, nihil justum cdntemnere.
nnis \el videmus,unam eamdemque rem dtcimuset non ntbil \alet injustum admitlete, 27. Ad dilettionpmDei
tlieimus,videmusel non videmus, 24 Quia lllam dicimus, duo pertinent, affetlum, el opus, 230.AIFeitusmedita-
etvidemus per aimdj non dicimus et non videmusper lione nuti ilur,250. AmorDeicrescit benedcioium praeler-
I rnpnelalem, 24. 1'oium recordalione, praesenltumexperieritia, et consi-
yEquanimitasDe sequanimitate, 191 et 192 Ttde Pa-' deralione fu urorum , 250. Qm amat Deum plusquam
lienlia. , seipsum, jam ranpit lenere qnod in regno coelorumper-
iEtemitas. jEterne esse vel vivere est inlerminabtlem ferlp iult habere, 349. î vis esse xex m roslo, ama.
vilam simul perferte lolam cblmere, 13 In sstermtatp Deum fl liomnes proptcr ipsum , 5i!. Auor Dei o*nem
omniasimulsunt sme molu, 125. A.t rnitas sibi nunquam ahtim amoiem excludil, 549 Qui vullDej amoremhAere
sst dissimihs, 13. jEtermlas pum lo comp^n.ur, 48,61; perfecium, amei conlemplum, paupertatem, elc. 349.
est una^ simplex el indivisibilts,48. vElernilasm seterm- AiitoreDei regnum crrlorum emftur, 319. Perdit (,uol
tate, seu punclum m puncto, rion e<l nisi una jetemitas vjvit, guiDeum non dibi>it,228. Qui Deo vtvereVicusat,
<>tunumpunclum, 48, 61 Per Irmpoiale eXloiale aliqmd morluus est, 228 >ntma rationalts sibt mutilisest, sine
potes! iuielhgi quodasternumest, 57 iElernilates plures amoreûmmtbont, 26 QuiamatDeum, ambulat super
esse aut intelhgi nequeunt, 48, 61. iEtprmtaiis amiituta- mare, 161. Quanlum bonumsit amare Dettm, 20k Qtn
bilis praspntia, 125 Pnesens reternum tempora cnncia Deum amat, fit ipse Deus, 201. AmorDei ab ip=o p<rv-
continpl el ea quaesuntui quolilipttpm|iore , 125 Intel- lur, 257, 291, 262 Amons m Deum merccs esl beaia
lertus nosler uon jioipsl transire ullra setermlatem , ul vita, 25. Si tamgrande est, quod amon fimtijatttr, qnam
qtiasi de ejns princtpio radicet, 60. Viie Creatuw, Tem- grandeest, quod amon recompensattir?,26. Si lale est
JlUS amons fulcimenlum,quale est Atrons emolumenlnm''26.
Afr.ihililas.Deabanihtaip, 192. R(5pugnaLeum, qut justtssitmises.t, nondiscernere inter
Afiirmalio. Affirm<uto esl ad stgnificandumesse quod amanlenij etôntemnenlem id quodsumme aina«, debi*i,
est, 110. Afijnnauocnm sigmficat esse quod 26 Aut non amare amantem se, aut non prodesse ab ill>
catquod debpt, 110 FideEnuntialio, Ventasest, signifi- amari, 26 Nihii potesl esse prsemiumliujus amons, mst
Affliclio Vide Adversltas,Malum,,Pjtienua, Tnbulatio. quodsupereminet mjjmmbus natuns, 26. Si nihilo dedit
AINEBTDS frater Girardi monetariide 4lreb to, 316. rauonalem essentiam, ul amansesset quod dabtt amanli,
AIBABDOS C<mluanensismonachusa clauslro cum Adria- s. amare non«essel? fluid summajjomtas rplubuei iirrari-
jtojl sceÛ, 418. U et desideranti se, nisi seipsam^ 23. Qmdquirl almd
"Albam(<?) crpnobium,387, 451. EM>S prior Bprnardti'!, tnbuat, non retribml, 26 Nec illud consolalur amanlem,
431 In eo dissenticoru ctrcaduas mChrtsjo naturas,'4Sl. neesaliat desiderantcm, 26 Summa bomtas st se vnlt
ALBuitos cardmalis, 448 Qusdde eo rogalus fuerat, aman et desideran, ut aliud retnbiiat, non vult aman et
AttseTmiishbenter Tecit, 448 desideran propler se, sed prppter ahnd, 26. El sic non
i ALBEBTGS medicus amicusS Ansemu 520, 521. Et oon- vult seaman, sed ahtjd, 26 JIoc eogttare oefas es), 28.
\ erstonema sseculosuggent Anselmus,521,525. Ei Mau- AuimaaDeum nonamanlispcena, 26. 4mma qtjje summl
ntii laboranlis .cura commendatur, 321, Ejus ronsilium homamorem contemnu, seterne irjispraerit, 26. Non es£
qmBriiur? jn doloce Lanfraifctnej otis, 52?. Ei gra-, rationahile ut anima quae summiim bonum confemml,
lias agn Ansfelmusdeapitis
e cura Maunlii,,525. lpsumesse vel vjtam perdat, 26 Nonjuslum est ut post
ALBBITOS, 434 culpam, pro pipna rectpiit esse quorl erat anteomnem
Albus quid sigmficef,149,1^0. ctilpam,26 Vtde 4nima,et Ralionaliscreatura.
ALEIA^DBB rex Scotorum, 414.7ure hajiedtlano fralri An.or parenlum m fihos et filtorumm parenles De amo-
suo suceessit, 414. re parei.tum m flhos, 210 Dtjectto ergj -patrem et ma-
ALJXARDEn monachus; Anselmi epistobs deferl, 456. trem a Dto pra.ce|)la. 255
1047 INDEX IN S. ANSELMUM. 104S
Amor prcxnni Natura docet ut Iiomonominifacias, peccasset,ulrique Deusdedissel eamdemscienliarrjine-
quodvtibi ab 1P0 vis fieri, 84 Proximum dihgere stcut rito perseverantia?, 70. Maj'orest angelorum beatiludo
seipsum a Deo praecipitur, 267. Qui proximumnonamat quam illa quseerat hominisIUparadtso, 13*. Boni angeli
nec eum, qnantumvalet, el in bonopro icere possit, adju- adepli sunt quidqmdpoiuerunt velle, 64, nec videnl quid
vat, jllum Deus non amat, nec ad ejus opera resptcit, plusvellepossint, 61 et 72, et jdeo nequeuulpeccare,
248. Nonsit tibi nnmicus prseter diabolum,141 Deo gra- 64 et 72.Nullumbonumvelle possuntquo non gaudeant,
lltis est proxtmumdiligere quam dihgi a proxuno 418. 61. Bonus angelus seuiper agere Deagulias debel pro
Plus dpbemus(sludere amare qnamaman, 418 Amanti bealitudine, 70 In bnno angelo nulla eslinjuslitta, 77,
piaemiumdebetur, non arnalo,418 Deamore )nimicorum, m malonulla est justitia, 77. Angeloruin,ehori sinclfine
192 Ulam cos undecunqueacqmrant Monachi,bemgnita coiicinunlDeo, 54, 242
tpm tmpendendoatit sallemsermonts gratiam pomgendo Angelotutnpeccala Diabolumpeccasscnon estdubium,
572. Nunquamsaiis se babere amtcoscredant, 572. Sed 64. Quomodoangelus peccavil, 64. Neqmdemullaj>uspi-
sive divites, sive pauperes, omnesm amorelralernitalis cione suum casum prjesensissepotuit, 71, 72. A justo
conglutineiit: quatenus boc snas Eeclesiseeteorumsi- Deonon potuitangelus mjnste damnan, 64. Juslilia non
luti prohcit, 372 Amiciabsentia per obedienliam susli- recessit ab angelo; êd ipse deseruit eam, 75 Ideoeam
flenda, 313, 516,555, 337. deserutt, quia voluit quod velle non debuit, 75. Nulla
AMOS, id est honotans,foilis, vel populumaiell ns, 176. causajirascessit voluntatem, nisi qtua velle poluit, 73.
AI,AST4SU.S monachus. Ljus amicitiamS. Anselmusre- <>i. Peccawt, volendoaliqmd quod velle tunc non debebat;
Peccavil volendo commodumquod non velledebun,
quint, 514. 64 MajorDeo esse voluit, voleudo quodDeus illumvelle
'AMSGOTLS Excusat se, 318. 64 Quod bonum sit quod plus habere mah
Angelus Angeli nomPiiab orfi«o suniptum,45 Ange- nolebai, nesc t 65 mertto
angel.
suo ad
liis, id est, nuiilius Det, 45, 176. Angelusest subslantia, concupierunl, Anselmus, Angeli
ahquid bonum polerantproficere, quolin creauone non
43. Iu angehs non fail perfectus numerus eleclorum, 81, acceperant, b5. Unoemordmata angeli voluntas. An ab
82, 83 Ipsi angelo dici polesl q lod non babet QISIquod ipsoangelo, an a Deo, an aoubolo, 65. non nisi
arcepit, 62 el seq 67. 11 noiihabuit quod non accepit et quia voluit,voluit quod non debutt, 75.Angelus Elhaec voluntas
quod ei datum non tst, 70. Llrttin angelus, qui aplus est nullamalum ftabuit rausain, 75 Hsec'voluntas sibi eib-
ad volendum, et nondumquidqtiam vult, possit per se ciens CJUSJfuit et euVrttis, 75 Non ldeo non voluttquod
velle altquid, 67. Angclusnibil velle poterat msijusli- quia volunlssdefecit Deo dare dehciente, 61. Sed
tiam, aul commodum,64..4ngelus, uullopra3cedentepec- debuit, quia lpse volendo quod non debuit, bonam voluntalem
1.H0,ahcujus mah non inertieiJl pjssionem, 71 expuhl malavoluntate, 64 habere liotiam voluu-
Anqelorumqt atia , scientia, cl hbeilas, Omuesangeli tatem, quousquehabutt, 63.Accepil
1icli ûiilin juslilu, 6-i. Vtde Juslilia, lialionahs natnta. nere quoddeserutt, 63 DeusPotuit acctpere semper te-
dederat tantum velle et
Quandiu angclus rectam habuit volunlatem, m hac ipsa posse perseverauiiamaccipere, 63. Sed nou ei îederat
volmuate voluit perseverare, 64 Sctebat quod posset accipere perseveranttan.,65. ôluit et poluit perseveran-
ninure voluutatem, quam tenehat, 71 Seiebat SP non tiam aecipere, 65. Neclamen accepit perseverant'jm, mu-
deliere velle quod. praevancandovolttit, 71 Sctebat tata videltcel voluntate, 65. Nontdeo nonjtabuit ant non
qttid deberet vel nondeberel VPIIP, 71. Id si npscnsset, perseveiantiam, qitta Deus non dedit, 63. Sed
nec justus essel tenendo, nec lniustus deserendo justi- accepit ldeo Deusnon dedit, quia llle non accepit, 64. Et ideo
iiam,7l. Ignorjre non potuit quod jusle puinretur, si non accepit, quia acciperenoluit, 64. Epdeo acctpere no-
peccaret, 71,72 Sed nequivtt romntehendere an Deus lutt, et perseverantiamnon aeceiut, quia eam non pervo-
laceretqood jnste faceêposset, 72 Angeluseslraliona- luit, 65, Sed mutala volunlate, voluit quod non debuit,
lis, "\ Non poluileredere Deum creaturamsuam piopter 64 El ita ideo non accepu. quia deseruu, 65 Ideo voluit
ejtts cnlpam damnaturum, 72. Nullumexemplumjusn t e deserere quod habebdt, quta nonvoluit tenere, 64 Non
ulciscentisjjrajcesserat, 72; cprtus erat m
uumerum, quo vero ldeo voluit tenere, qun voluitdeserere, 61 Sponte
facti erant illi qui Deo frui deberent non posseminut et quam habehat, 65. Peucavitmordinats
manere ina|iprfecliim, 72 Scire non potuilDeum iiuma- diuusitvoluutatem
volendo 64, 71. Peccavitel yolendo
3îi) naluram pro angebci, aul jugeltcamjiro humaiia,si quod nonplusquamaccepewt,
debuit, et non volendo quod debun, 64. Non
«.aderpt,subsli.uiuniin, 72, prjiscicntia pouiaenon e\pe- voluil piusquamdebtiu, quia noluit tenere juslttiatr,
diehat angelo, 72. Bom angrh potueruiit peccare, ante- ideo f4 Ll ideo jiistilum uon tenu.t quia a iud voluil, quoj
quam mali caderenl, 64. Jioni angeh polcslalp non ne- 61. Angelushoc lpso \oluit iuor-
«essilate seivaveruiit jusliUam, 64. Vtde I ibcium arbi- volendoillamdesertul,
simihs esse Deo, quia jropna volmit-itevoluitali-
triiim. Idpo meruer.int a Deo gratiam,qma stelerunl alns diiule quid, 6i MalusAngelusnuucscitsuo exjierinenlo quod
cadcnltbus, 6i An„eli parem deliPiUDeo gratiam, 70. -bonus nunc sctt solo allerms e\Pinplo, 72 Male
Augelus qui stetit, cl is qni non sietit, pan scieulJa pise- augeloabgeltisscieiiuasua est ad conumeliam,72, Bonosctenlia
dili, 72 Angelus non p ituit cogi ul caderet, 71. jngeh suj esl ad glonaiii, 72. Malus angelus jiotuil stbi dare
a Ueo acceperurt et posse lenere, et posse desercre jiisliltam, 70, qnia _oluit sibi auretre cam, et potuit non
jusiuiaiii; 70 Deusdedit mgchsposse deserere jusliliam, 70 Malusangelus inde ntuperandus est quia non
ul possent sibi eam aliqttomododare, 70 St nullomoilo auferre, potesl redire ad justmam, 72. Itle redire non potPst,-quia
juslilMm sibt possejilauferre, tiullomoao possent eam stlu solamala .folunlateabnt, 72 Non minus debet Deo red-
dare, 70. Aflcclioseti volunlas lecliludims luit sepajab'-
Jts m angelis, 153 Vule angelorum peccatum, 1 .bcrurn dere quod Dei esl, 70. Sibi abstuht quod Deus dedil, et 'f
noluit acupeie quodDeus obluln, 70 T\onjiosse recupe-
arbitnum. rup quod deseri.it, esl iirenapeccati, 72 Angeh non er
Angelotumpeiscveian"a et beattludo.Angelus qui ste- necessiialececideiunt, 81 Aln angeli pro angehs qui re-
lil, ldeo perseverjvt quia perseveranliam habmt, 62. cideruiu, restilui non possunt,81. Angelus, si justiiiam
Ideo pprseverantiam habnit, (|uia accppil,J32;ldeo acce- perseveranter servasset, non peccasset unqtiam,neemi-
plt qtna Deus aedil, 62 liom angeli magis volueruut jus- ser esset,ci64. Deus malum angelum fjeit injuslum, aion
trtiam, quamlubeb uit, q.um ii'ud jilusquod nonhabe- reddendo jusliliam, cum posst, 70. Mali angeh juiIUim
bant, -6i. Idpolllud plus, quod nonbabebapt acceperunf, boiiuinvelle qneunt quo non careaut, 65. In malo angelo
64, etin jlloliono, quod lubebanl, m vera secuntate nulla esl jnstilia, 77 Yide Diabolus
permaiiserunt, 61. Nonmeiunl confirmaltcastinulorum, Angelotumcustoa~taAngeh quamdamspinlalis cpnsan-
sed suo menlo, 81 Conlirmaliessent omnes, si singnl, guiiiiUlis pareutelam habeut nobiscum, 171. Ft nos dt-
s etissent, 81. Boni jngeli nunijuampeccaverunt 85. iio- (Uiitfiatres suos, 171 Angeh olferuntet eXlnbent Deo
uus angelus leulse ju^tum, uon auteieinio sibi pislituiii, cistitdtem et pat etitiam Christi pro eleclis 170 Sislent
mmpotuit, 70 Bealttudinem sibi tpsededit,70 lioni Donnno omues electos cutii bosli s bonorumDeo operum,
Angeh posl lumam malorum profecertiut, 81 ilens per 170,171 Urgent peccatores ad mortem, 168. prae-
a
F lium {.uumbealos angelos peccaioservavit, 281. In seutanl hoiiimes posl mortem, 182. Deus mistt augelos
lioiio angelo niillaesl lnjtislitia, 77. Sancti Angeh grjtia suos Ads el coetens homtmbus, eos admGnentes u t poem-
cotihimationis non volunt nec possunt peccare, 64, 72, tentiam agerenl, 212, 215. femporales causa;ad aeienuin
108 ISIPabire non -potpst,quia sola bona vuluntate jier- veritatem ab jngelts referunuir, 182. Angeh Dioreiiun
irti.isit, 72 Isti non posse deserere quodtenuit, est | ra- tunl cunrta tiostra op.ra, et^ralwneSj 168, 182, 225.
imum jusliuj', 72. Angelusjam liabet scienlism quod non Non ut ipse discat qu<enesciebat, 182 Bed petendo qum
est-casurus, 72. Ideo non potest peccare, 72 Hac lmpo- erga se et erga nosad,Iiat, sive consu'endo <juid iaciant,
tentia esl angelo ad glonain, 72. In.delaudandtisesl qu.a 182ct 168 Angeh noslram cuslodiamdepiilali, 168,
non potest abtre a juslitta, 72. Uonus angelus ad hanc 228. Per angelosChrisli-jussunoslraesalulisadmimstran-
scienliamuon ideo profecit,quia malus peccavit, 72, sed tur negotia, 225 Et ad nosaeferuiTtsupremi araatia coc-
Iianc 6cieniiam exemplo cadenlis habuit, 72, Sineuter silu, 226 Sanitales per hos procurantur, 226, laler lios
1049 INDEX IN S. ANSELMUM. 1050
Trawipuus Mtchael,*226, signifer nobihs, 226. Angeli ohedlenlia erga sedem apostohcam,384, 383, 428, 429,
siinl opus'dinna3sapienliae,226 Eos condiditm opus mi- 431,440 Propter hanc tnbulaltones passusesi,4S l'er
nitterifsui, 226. Angelorum protei lio et custodia, 226, quatuor annos passus in Angha,etper bienmum inj3%sil.o
Deum pro nobis exorant, 226. De malis coiilnstaniur, 429 J'er trietimumexsulavitsub Guillemoj?ege, 582,427.
168. Quodeis mala nosira dis.licent, vocalur eorum tns- Ejus mjnsuetudo, 545, 546, 351, 559, 560 Ejtis eleemos-,.-
tilta, lfa8. VtdeRationahs natura, Sptntus. pae, et cura pauperum, 454, 435, 414. Ejtis humihtasolS,
Angha.fAttglia belhs qualitur, 379, 580, 452. Anglta 334, 535. 369 fjuaritur quod Lanfrjncusarchieptsp. euiu
malaj 381. Angliaeepiscopideclarant se priuuli consilium tunc abbatem, ut dominumet patreinsalulaverit,329.
non daturos, n>sisecuudum plactium regis, 581. Anglo- Dolet se nec legendi nec oraudi otium liabere, 327.
rum mores corrup'issimi,519. Excusat se a oura studiorum commendJti juvents, 318.
AHBELITS abbalissa,450, mortuum qnemdan.colebit pro Ejus sentenltade
sancto, 430. Id ei Auselmusprohibet, 450. Ei lnobedienti nenlia, ,527 Mamfestanleeleemosvna, et de monachorum ahsu-
Anselinus minalur suspensionem, 430. Vtde Sanclorum prsedeslinatione, Deo cognovilqtiodde praesenlia,
cultus gralia, et hbero a'b)ino scnpsil, 134.
Amma,animus.Anma spiriuiahs est, 238. Naturahter beali Majorumauctonlati cedit. Ejus dicla SS PP. et maxime
tendit ad supenora, 238 Anima habet in se quasdam vi- Aiigusliniscnplis coha?rent.3, 45. Lanfranco ar-
res, quibus utilur velut instrumentis ad usus congruos, ehiep Monologiumniiltit corrtgendum,355, 451. Anselmi
fania majGrLanfranu el Guilmondi,518. Nc-bihssimis
152 Esl ratio m amma, 152 Ea utitur ad raliocmandiim, thmannorum Nor-
152 Per amraamliomodicttur ratiotuhs, et stne tpsa non am.citiaconjunclissimus,518. Dncuil dech-
esthomo, 98 S AugusttnussententiamS Hieronyimdi- naliones, 531. Anselmus pnor Becci,319, 520. A. Lan-
cenlis quod Deus quotidte novasammas creat, nec rect- Irancotit
petil \ ilam et UegulamS Dunstani,325,524. Pe-
ct Bedastraclalum De temponbus, 524. Fettt Aphon-
pit nec reprobal, 170 S, Augustinus de origine auimae smoscum glossis, 525 et 550 Duiando abbali Casse-Dei
nullamcerj.amsentenliam piotuht, 170.Antma est sub- ultro concpditunioiiem
slarilia, 45. Amma ralionahsemmet in omtubuscrealuns, sooelal)S,53i Rogal suum notnen
26,Uicfacta est, ut, si servet ld ad qnod esl, ahquaudo 355.ulunium post hujusce monastern fialrum nomina inscribi,
vere securaab lpsa morte et omnialta molestla beate vi- ctoriiale (Jiiffidama Lanfranconotaia in eo libro Anselmusau-
val, 25. Ammahumanastc facta esl ut semper vlvat, si S. AiigiisLuiiconhrmat, 357.
semper i ehl facere ad quodfacla est, 25 Huinanasanimse Male repr<hendilur Anselmus quoa juxla Craecos et
n inquam aitferelur sua vila, st semper studeat amare Augtistiiiumdixenl in Deo tres stibstanliaset unam per-
summam vuain, 25 Animahumanaest rationahs creatn- sonjm, 337,359. Non vull Monologiuminerudilis passirn
«;, 25 FacUest ut amet summam essentiam, 25, 26 Et evulgandum,339.AbbasBeccenvis,541,3.3, etc. Monaclios
ut sme finetllamamet, 25. Snmma Sapientia non tecitam- Beccenses,quosniisit m Angham,bortalurulquod habitu
niam ralioualem ut aliquando tantum bonum, quod est Tehgtonisproltlenlur, moribus pxibeaul, 543. Camerarium
siiinmacssenua, atit contemnat aut volcnstenere violeu- ebnosum cornpit, 545 In Angliamprolicisciuir,344. Hora
tia ahqua perdat, 25. prima navemconscendil,et hora nona appjilit, el vespere
Amma mhilcoiittnet locah circumscnptione, 15 Tntel- ad LanlranGumperv enil, et in villa ejus dicta Limingis
Jectus, aut rjlionahtjs, non contmelur circumscnplivein susceptus est, 344. Suo uomini ui quibusdam opusuihs
aiurna. addiditnomen ablnUs, non ut personammonstr.iret bono-
Ammaest lola in singuhs membrts 32, 203. Alioqtnn ratiorem, sed ut nomtnis exclnderpt a;quiyocjtioiiem,345.
lota nonsentirel in smgulis, 32 Mens ralionahs mtllo Diciandi otium iion liabet, 545 De aagntudinecouvjluij,
eorporeo sensttqmd, vel qnalis, vel qnanla sit, percipttur, 345. vlta ejus ohm sasculan eunversaiione detrita, 517.
9 Majorest corpore, et omni re sensibih, 9. Omnes ani- Hugom archippisc. Lugduuensi Monologioftet Prpslogion
inaehumanaj-sunt ejusdem naturse, 26. Omnis amma hu- nnttit, 345, 546 Monologu et Piosloû Utu'os cnrngtl,
niana esl lmmoruhs, 26. Omnisliumanaamma atilsemper 347. lterum in ATigluuntrausfrclat. 547. 1ertio m AJi-
nnsera ent, aut aliquando vere beala, 26. Anima ante- gllJm pnifinscitur, 351, 5t>0.
quam esspl, nec culpamlubere, uec peenjm sentire po- Ansehniprectbusse ptEcdesiim el ha?reticoru«i con-
terat, 26 iEcrotat hominisjiortio preltosor scilictt ani- versionemcommendat Giegonuspapa \il, 555. Ejus Te-
mus, 186 Nonsenttt m membns, aut operattir, mst amma ligto et scientia, 553. Utadjutor Pl coiisnllor lmpenlion
in qua est voluuUs,99. Quandiu antmam corpore mauet, episeopoBelvacensiadsit, Lrbanus Iljiapa eimandJt,5i5.
vivit horno,211 Carnemamma deserente homo morilur, Joannem ecclesi.eRomjnajclertcummoiucbum fecit, 553.
211. Anima vilamcarDitnhuit, dum 'psa manet in carne, De hoc querpla conlra Ansehnum,553 Episcopum BPI-
211. CaroviUmtribnit aiuma»,dum caro ipsa facit opera^ vacensemcontra lmquamcanomcorum et presbyterorum
2 1. Domiretur cjrni anima, anunaeratio, rationi gratu, persecutionemvindical, 554,580. Moius enutn Becceuse
228 Sme anima rai«onabnon lubel homovoluulatemra- ab episcoporumauctorifite hberuiu fjut sedis aposlolicae
lioiialein,99, 102 Mox a concepuone letus non lubet pnulegio, 354 Judic o ej..s Lrbanus II dimitui si Belva-
antmamralunalem, 99, 102 \ivrl homo secundum ani- censis episcopus cedc.e debet ppiscopatu,3S4, 580 Pro-
piam,dum volunutem el praaceulaCrejlons sui cusloiiit, pomi scrtbere conlra eum qui dicebat lfl Deo esse ties
258. Etmontur secundum animaiu.quando non res, 555 Kespondetqui;slioni Kobirli abb alis de eo qm
rat pr<ecjplis divmis, 238 Ahmenlum ainmaeoblempe- volunus peccjie sialtipiis, diviuitus lmpeditur, el te impedtltim
Dei,238. Unde Mvatantma, 29. 4niiiia luslimox ul discp- gaudct, 355, 556. Laiifrancumel setpsum a Roscehnt er-
dtla corpore, videtomnta opera sui, 211. Et vjdet oninia toribus vindical, 557. 4iiJthpiiia dtctt ei qui asseruent
bona, 211.Et idso gatidet, 211.Mu\ eam accipil angelus Ires pcrsouas ln Dep esse tres res, sicut sunt tres diigeb,
qutejmctistodivit, 211 Et eani arile thronum Dei locat, 557 Lanfrdncinepolis eleclionemabbjtem S. Wjndiegi-
211.Ei occurruut aln angeh, et siueli, eteam gaudeuler si i sine sua licpiilu tjclam reprobat, 357, 558 Febre
excipiunt,2ll Ammj jii ccjlons cogttur exire de corpo- corripilur, 558, 5o9 ûm miltere piopomt ad petendas
re, 211. Moxea-n excipMiiu .mgelt SdUnas,el lgneis ca- iuonaihorum Cadomensiumorjliones, lebns fugil, 359.
tenis eam conslrmgenles ad inferm tormenu rapiunt, KehiLUnsin arcliiejnscnpumCantuariensemelecius est
211. Awma;justorumcorponbus solutaj JJUIasstsluiit con- Aiisehnus, r62,"50fa,568, 574 Feue exjnimis ad Eccle-
specluigloi iaeGondilons,1S8 De mispru atnm-e injusiae siam l jpJiis, 574. Acquiesceie cogttur ne Del volunuu
cumsepjrjtur a corpore,207, 211 Ammus est liomnns resistat, 574 Ut huic eh ctioniconsenliantBeccensesmo-
poriio pretiosior, 186. Vtde Homo,Meus,Ratio, \ na, \ o- nachos liortatnT,5b3, 564. Huic elecliom hcte restilisse
lunlas. et vere illam dct.iderjsse accusalur, 565,565, 568, 569.
Ammal Definilio animahs est in omuibtisanimahbus A rpge avgrotantepiovecftis,ct ab ipso m manu Anseltni
eadem, 117. Onine auimjl est rationale aut irranoujle, v olentpr tmpjcla virga pasloralis,563. Eo electo plures
149 se miixiiueipgnjturos puubjnt, dicentes Anselmumcum
AnsELviift (S ) ModesliaAnselmt,3, 41, 42, 49, 61, 75, Deo seuippr JCtuiOiii,nec curjturum res Ecclesi*, 364.
^7,105,318, 534, 535,389, 591.Anselmuslaudes respuit, Rex Anglorumconsiho el^rqgatu pnnctpum. clen et po-
non dileclionem,159, 589, 591. Protessus est conversio- pult petitione et plecuone jbbdtt Anselmo dedit Canttia-
nem morum et obedienliam secunduin Regtilam sancti nensis Ecilesi E gubernationem, 364. Anselmusab anibi-
Benedtcii, 561. Vo.ilviveresecundum eamdemRegulim, lionjs el cupiditatis calumma se purgat, 365, 5fa6,567,
297. Quoliduuu.nejus jejuniiim,387 JNiliillpsi deerat ad 568 3C9 Monachumprofessusesl, 566. De ehgendo a£i-
plenitudmemjusliuse, et ad nitegr.laiem doclnnai, 587. batein BeccensiEcclestasenbit, 367, 371. Pra3 lacrj.ms
Ejus pectusfuitpenelrale virtulum, 387.CceIestis iult in- VJSUS ejus debilitalus, 571 Ljus consecraijo jinma die
terpres veiilalis, 387.ffumanse naluras victor. 387. Ejt.s Domjmcapost fesliimb. Andie*, pndie Mdelicet Nonas
zelus pro tuendastiasEcclesiaBdignitate, 449. Non timet Decembns, 371. Ecclesia^JJeccensiatiucossemper acqui-
exsihum, uon pauperiaiem,_uoutormenta,non raortempro siut, 372 EjiisdissidiumcoulraepiscojrtimLondinensem,
hbertate Ecclesu?,594, 598, 400, 407 Ejus reverenlia et 572 De Beccensiumconversatioue solhcitudo, 573 , etc.
iflS-l JNDEX 1N S. ANSELMUM. 1052
Favel CrbanoII papaa,et adversjtur Guiberto, 574,380. ^cnpum, 422. Impedil ne huic palltum rmtuiur, 421. N<s
Ppr sox menses posl electionem nihil non moMt ut <Ji- episcopoLondinenslconcedjtur, 421 Opponit se
iniiterelur 580. Consecralur,374.Promiltitpecuniamnoe egaliom quara archiepiscoppYienneusi dederat Paschj-
falhum
parvamregi Anglorum iluro in Northmaitniam,374. Ut Ifs II, 427. Anselnu de Rogero abbaleS Fbrulpin grJvis
j lus darel, rex exigiU el )pse dare omnino recusat, 374. querela apud archiepiscopumRothomjgeusem,el omnes
jiide Anselmorex uifeiisns,574.Eum rexa palbopetendo epjscojioset abbates Norihmanniaa,432 Pap<e*vu1tmiUere
jirohibet, 374. Petil a i ege ut concihum couvocaretur, hbros Cur Deushomo,et Deconcepluvvgmaii, 441
574 Eummor.et ut quasdam,quaenon reclc gerpbat, cor- ANSELMDS, S. Anselnn nepos De Ansemionepole, 391,
rigeret, 574 Ipse ad satisfaclioiiemparatus, 574. Eam 592,395,431,441 Anselnms AnselmiDao archiepiscopi ne-
rex respuit, 574 Ideo Anselmuspeeuniam regi dare re- pos, fllius Burgundu et Ricezse,382. a pjrentPrtis
n iit ne archiepiseopattim emisse viderplur, 374,37S, oblatus, 383. !yus m Deum amor, 585. Eum Ernulpho
Ojjponitse rpgi lerras EcclesiaeCantuar.mihtibus dauti, Priori Cantuanaj commendat Anselmus archiepiseor/us,
575 Aut archiepiscopatumdimiltere, aut palhum ab Ur- 583 Ut grammjlicj3 sludeat, et plns m presj qua ii ui
bano II, vult requirere, 375.A Cantuarberu elongan uon versibusse exerceal, Anselmusan IuepiscO|>u& proeiipit,
poiPSt,metu liostium, 579 Rex voce et htteris ei mandat 385. Ab diulurnaaegntudmecorivdluit,392 Uim Auselmo
ulCanluarbenam custodtat, ei undique convocan jubeat archiepiscopoexsulante Lugdunimordlrjr382
equtles et pediles, 379, Ideo non potest eo tempore co- AT»srnEDCs, Auselmi sprvienset nuirttus,373, 4l4rf Ex
gere coiicihum, ut ipsi sua-êbat Gualterus cardmahs Anglu fieccum vemt, 575
legalus, eltpse hahebat manimo, 579. Pjirgat se a s«lu- Anlichrislus. In AnlKhrisli pprsecutione nemo etiam
stnatts calumma^379, 380. Sub professtone obedientne periectorumr.on umebil, 161. Fallaciasigr.a seu miracula
Romani ponlihcisab episcopis est consecraluSj 380 Ei Antichrisu, 161. Tunc magna tentatio, 161. Vide Jndi-
pallium ntistt Romamisponlifex, 580. Mittit munusculum cium.
IJrbano II, 380. Sub onere archiepiscopatusgeimt, 380. Anti|)honarium Antiphonariumnofs musicisdescnben-
Sua debita solvicurat, 434. Discordjatiiter regem el An- dum, 519.
selmum quas mala pepenl, 400. Petua a rege sed n u A-NTONICS, monacîusCantuaîensissunprior, 376, 400.
oblenta hceulia eundt Romam,de Angha exit «l Romam^ Qui»1stispiciosusessel redargutlur, 400.
vadtt 4nselmus,381. Romajcausam suam plunes Urbano' Aphorisrri. Aphonsmoscum glossisa Manriciomonacho
II exposuit. 'lertio annoquo de AngliaPXJVII, mala-suaet trjnscribendos et ad sejefereudos curat Auselmus, 525,
totius Angliaescrtbjt Pascah II, 382 Nilnl liabens exctpi- 350.
tur et sustentalur ab Hugone Lngdunenst archiepiscojio, Apostata. VideMonachus,
382. In Anghanfredire nou vnlt nisi sit ei Iiberum legem( Apostoh Apbstohprimi ex Judasis creaiderunt, 180.
Dei et decrela ajTOstol.ca .praeferre voluntati regis, 582." ClirislusapostohsEulesum gubernaijdam-comiusit, 160.
Et nisi rex terr JS Ecclesise reddldent, et qmdquid usur- Thomasajiostohtsjn Indtam,158.Birtholoimeusin Indtam
pavit de archiepiscopatu reslijueril, 382 Cur Anselmus mjssus, 158. Matthaeusin Êiiuopiamivit,l58. Joannes apo-
regem non excommiinicjt,582. Eum Henncus I re\ re- slolus in Asiam, 158.Andreas in Scv.thiam, 1S8 Phihppns
\ocit, 382, 583-Eidereditu gratulatur Paschah II, 3S2 apostolus m Scylhiam.lbS Petrusin Ilabam,158. Paulus
Burgundiuniel ejus uxorem sororemsuamconsolalurquod mHispaniam,158.Exmalcvolorumnequiliaaposloli erant
eorum hberos ad vitamajternam jarvulos Deus rapuenl, odor morlis, 153. Per rcclitudinem apostoh eranl bouas
583. Eos iitjam on Deoservianthortatur, 585. odoi, 135.
Radulphiepi&copicausaS. Anselmo denundatur, 38i. Appetitus Naturabs voluntasvilandijncommodum, aut
De plunbus l'3schalemH consulil, 584. Romano conciho habendi commodum,68. Sitie hac nulius movetur amore
niterfuil, 384.Suos legalos de re inter ipsum et regem aut timor^, 68 Appetilus nonsunlper se justiêl lnjusli,
Romam tiiiuu, 384 Per novem annos persecuUonempa- 98, 151. Bruia quandoappelilibus ronsentiunl.non diGiin-
titnr, 384, bisiiluiiS Werburgae cosnobium,583 Mittit lur lnjusla, 98, ^434,Appetere quashbet jnOmas volupla-
ad Hjldeberinm Cenomanorumeptscoptimlibrum De pto les. non est malum,70. Appelilusnon auferuntur m ba-
cesstoneSpuitussunclt, 586. Ejusvtgoie pax regni et sa- ptismo, 98. Vide Baplismus,Bonum, Concupiscentia,\o-
cerdoln dtgnilas Ormata et defensa, 587 Mdlhildenim iunlas.
regis coiijttgembenedtxitjiet ad coronam sacravtl, 587, Aqua. Aqua benedicta aspergitur, nova eeclesia, 423
58S. Contnmebampdtittir ex hlteris quae ab eo IrJiiscn- Vide Lcelesu Aqua cuin vino m m ssaappomlur, ul aqua
pta?falsoferebjniur, 389.1sl»nach s ecclesiaaCanluar.par- quaecurn sangmne de latere Ghrisli fluxtt reprsesentelur,
l»m altarts, et manenum restiluit, 595 Sjmueiem Duhh- 455. Vtde Siissa
ii e episcoimmde tribus cornptt, 393. PaschalemII cou- Aquicinum. Aquictneuse caeaobium, 424r Ejus abbas
sulil de IIIVIslitqris, 395, 594 De Angha exit medu aasta- Geldunuis,424.
te, Cjrnolum •pervenu, ubi a comttlissa regis Anghae, Aquila, cjstrpm - m eo res Angliss et Anselmus con-
soiow, i-ijb episcopoexeipitur, 595. Pra3 mmio calore vennmt, 408.
iii Nortliminiiam -egredilur, 395 Becci moratur, 596, Archidiaconus ArcludiaconatnsCantuanensis ledditus,
59'*.Imle ajiie AssumplionemB. ManaeRomamprofectu- 409 In eleemosynisexpendunlnr, 409.
rus, 398 In festivitaie apud Carnotum fu t, 598 Repre- ATUSTOTCEES de suigulji tbusastruxil omnia esse ex ne-
lieuditurde famiharuale qtiam lubebat cum ilhs quos rex cesstute, Sl. Quo seusu AiMoteles dixtt grammalic^m
non dihgebat,398, Romamventt,598 Roma redil, sed i% porumesse qua3sunt m subjeclo, 145,146. Anstolelis CJ-
Anghamiion vemt et cur, 599, 459 Ne commumcet cum tegoria?, 147.
e,uscopisexcommumcdtis,439 Accusdlurquod regem et Ani«mj?[is(S.)abbasexsunxitcalummamqua3Guallerum
Robertum episcopumLincolnienscm per suos monachos abbatem afiiciebjt, 550.
itifdiiuverii,400. Ab eacdlumjnasepjirgat,400. NonLan- AKNOLEUS monachus. ei consulitAnselmusnon eligere
lranci exemphtm, sed DPI legem s.eseruturnm juraut, nbi doceat, sed ubi doceatnr, 525 Magister est Maitrini
400. Accusaturquod duma rege djn investilurasprolnbe- monachi, 551.Doclusm decluiationibus,551. Belvacen-
ret, lpse Eeclesus daret laicis, 404,459. Ablsta calumma sem eumsalutal Anselmus, 556
sejmrgat, 459.Eum rcgps Francorumuivitantut m Gal- ABNULrnns ahbjs Troarnensis, 416-Gravi morbo IJIJO-
liam vemat, 440. ArchiepiscopiRothomagensiscausa An- rans, onus vull deponere, 416 Quodnon uisi de consensu
sehno commillilur, 416. Dieit se jurasse non regts aut arclnepiscopiet frjlrumid agere debeat, 417.
pradecessorum snorum coiisueludiuem,sed Dei legem se *# ABPH«AD. VideCamo.
servdlurum, 45S, 439. HincRex lralus, 459.Regeinarguit Ars. Piclura aut quodvis opus est In mente arlilius,
o,uodexigeret pecumjni a presbylerisrn mulclamvjolalas pnusquam m re«it, 35 el 56. Opus in mente artihcis est
sjnodi Londonensis,407.luler eum et regem convenlio viia,"36. Elnihii est aliud quain lpsa arliQcis scienlia,
lactj in Castro,Aquila, ln vigiha festivitalis B. Mari'e 56
M igd. de revesliendo eum, el ei omntbus reslttueiidis, Asinusgentilem populumsiginflcat,180.
407. In Angliamtamen redire uonvuli.donecregis lega- ATHELIZ, abbatissa Wintomensis,595. Vide Wjntonien-
lus Romaredieril, 407 et 408 Piestyterorum conjugia sis
exsecrjtur, 408. Presbjteros qui feminas tenent omm Atrebatum. Mpnelanus de Alrebato flt monachus, 316,
ecclesiastico lieneliciopnvat, 408. Eos excommuntcat, Avaritia, avarus. Deavaritia, 198. Imquitas est^nsalia-
408. Romam Baldewinum et Guillelmum,suos legjtos bihs diviliarum aviditas, 317. Quidamjuslo labore, »ed
n.illlt,410,411,416. Ejus clunlas erga conversosadhd m, imqua cupiditate divttiascongregaut^184. Avarilta) pec-
4U9 Lpjscopi _Angliaieum ut cilo redeal m Angliam, cala,196. VideDivitiae.Avarusquomagispecumamauget,
evorant 11opem spondent,410, 411.Teslimomum oe ho- eo magiffpeculuassili ardet, 188.
mine ignoto ferre reeusat, hcel a regma rogalus, i 15. Audire Spintui saiiclo, esx quasi discere, 55. Audrre
bi An^liam, a rege revocatus, est reversus,el ab omiitbus noslrumquid, 172. Audire Dei, 172.
cningsudio suscepius,413, 118,427.Monachosnt Siotnm Audoenns(^ ) CcenobimnS Audoeni, 415 Ejus abbas
imsit, i\i. hueruieiiThifiiam elecUtmEborJcenseni epi- Helgotus, 415.
!0b5 INDEX 1N S„ANSELYiUM. 1034
AtJGUsnsrjs{SODl!Usveritalis, 108 Ejushfcrt in Gene- Qnjsqutsm Christooaplizatusesl, apertum est ei crc-
sim ad luteram, 4S1 Ejus senlenliade persomset substjn- lum, et Deus desuper paratus est eum suseippre, 176.
tiaDei, 557,339. Ejussentenlia de origine aminae,107. Deum Qut bapttzalusesl, per gradus scalaa,qua3a bapttsrno ad
Etdesemine, uirum culpa iu eo sit, 107. S. Ambrosto scalsesunt porrectaest, (iebel ascendeie, 176. Gradus hujus
S. Augustimoppomlur auctontas quasi dicenlis culpam vutules, 176 Qtti hapt.zaiosest, non sit piger,
essein semiue, 107. spd per viamniandatorumDeileiidatadôelestempatnam,
ACGDSTIMJS (B.) Anglorumaposlolus,421. 176 Pejus ('labolqpeccsl qui post graliam regeneratioms
Az>mum.Panissive azjmussive fermentatus,panisest, peccat, 288. VxdePeccalum, Pceiutentia.
155. NecdifrerlsubslaQluhler,155 Respondeturobjecdo- Barha. Indecorum est non habere barbam viro qui
nibus Gwecorumpro fermentito contra azjmum, 156. debet habeie, 69. Nondedecet barbamnon habere virum
est
Azymus-panis digmor ad f.ciemlam Domimci corpons qui nondum habere debet, 69.
ventatem, 156. Et meliussacniicatur de azjmo}quam de Barenseconciiium fn eo Ansclmus
fi rmentato, 155, 136. In Scnplura lum \elen lum nova nlussancti a Fdio propugnavtt,421. processionemSpi-
fermeiiiumsigmficaipeccalum,153. Grascipaganisfavent BVSILIA. 415 HugoniscomtlisFlandrtaa
in lermeniato sjcnficantes.156.A Graecisanalhemalizan- conjux, 533Muherjmssnna,
Jiam Anselmusex Angha salulat, 351, 361.
Inr azj milse, 155 Et proindeGhnstus, 155. Chnslus non Balailla Monddiide BatadlajticivitaleExomensi
de azjmo corpu-.suum fecit,ol prjjueptom -Jegisde azj- gravamuiaa clencis hujus civitatissustinent, 573 Deplura lus
mo servaret, 135. Sed ut azjmitas approbaret, 155. Jii apud Exomensem eptscoptimconquentur Anselmus ar-
azymosacnficantesnonjudaizant,15S, 156-Non entm de clnep. 575.
azjino sacriDcanlutIe»emveterem servent, 155 Nec ut Batensis pnor, 420.
Cprislumfuturumstgnificenl,15Set 156.-SedulDominum 1Beali,
inulenlur, 155 Vetus Pascha inazjmis celebratum, 15S, siderant,Heatitudo.Reati
160. Necesseest
dicnnturquihabentquidquidde-
156 Est nostri ligura, 156. Azymuspanis signilicabat nem ahquos hommesad bpatiludi-
Chnstumsincerumet mundum fulumm, 155. SigmfiCdbJt quod pervenue, non habendo 86. Nemo be.tus esse potesl habendo
et nos,qui manducalun cramus corpus Chrisli, mundis nec potest nonvtiIl,aot quod vult,68.Nemo debet
es«e deliere ab omnifermento nequitiK, 153 Jam vero 62, 69. Konesse bealus,qui non babet juslam voluntatem,
S gn UcatChr.slumsine peccatovemsse : el nos sme pec- qm vnlt qnodpotest perfecle nec laudabihter esse 4>eatus
c-uoFSSPtlebere, 136 CIuislusnon prohibu.t ne in azj- nec potest, nec debet esse, 68
mis sacnficemus,156 Sedsuo opere prsecepit,156. Sive erunt se Fruentes Deo hhi Dei et dn vocabuntur,242,244 Cerli
azvmumsive fprmentatum panem sacrifieans, sacrihcdt, omnipotentes jiunquambonumsuumamissuros, 244.Bealierunt
155.Ciinstusazjmum benedixit, ^35. Coenalnqua hoc sicul llh non ahud sua3volunlalis,ut Deus sure,34, 242. Et
lailiim est hoc exigebat, 135.Vtde Waleranus. volent quam quod ille, Ha llle volet
ilh
quidqmd voleut, 242et 549.El qui Deo frmtur, qaid-
B qnid volet, erit; et quod nolet, non ent, 54, 234, 242,
349 Ibt erurit lionacorporis et animae,349 Qnsel quan-
Bajncensesmo'iachi,318. ta bona smt fruentibtisDeo,54,242,215 Bona beatorum,
BALDEMUS. VideBALDWIHOS de i'ornaco. 200, 234,235, 255, 259.Deusa bealis videturm se et m
BALDHICCS. BdldncusBeccensis pnor : ah eo Anselmus creatnris, 182,235. ESCJj"usiorumest prasens vultus Dei,
in Angha pelit ut aJ se mittat oralionemquamad S. ISi- vultus182. VultusDei sine defectucermlur a sanoti.s,182. Dum
colaumfecil, et ppislolamquamde IncarnationeVerbi in- Dei smedefectu cernitur, slne iinemeus cibo uue
choaverat,360.Ei per sanctam obedjenliam prsecipti ut saljatur. 182.
pnoralum non deserat, 567. EjuSobedientiaet concordia Deus bealos dihgit plusquam illi seipsos, 54, 242.
cum abbate, 576. Beatt Deum dthgunt, etse, et mvicem per illum, 242,
BALDUIMIS rex Hierusalem,429,456. Fraln suo succes- Ille vero se et illos per seipsum,242.Ommbnsbeatis uua
sit, 429 Eide proveclidhead regiium Anselmusgralula- eril voluntas 54,242, 519. Qttia nulla eis ent ntsi sola
lur, 429. . Dei voluntas,549. Beatasctvilatisgaudia, 229. Bealoriiin
BALDOINOS abbas : ejus regimim con.mitlit Anselmus gaudiurnmuliiphcaiurex beatiiudiueet gaudio ahorum.
monachosquos m Anghamnultit, 542. 3S, 245.
BALDnuros monachusBeecensis: in AngliamabAnspImo Beati tantumpro ahorumbealitudinegaudent quan um
miltttur, 561 Per eum monachi Beccenses ab Anselmo prosua 243 Quuahosut seipsosdiliguitl, 243 <l 519.
petuni ul, rejecto episcopalu, ad eos redeat, 364. Magisgaudent de felicitaie Dei, quamdesuaet ahornin,
BALDUIMJS de Tornaco monaclras, 5 81. (Ubi Baldemus S49. Quia Deum se et ahosdiligunt, 3i9 Tan-
male legilur), 400, 414, 4J9. Ab Auselmoad papammil- tum gjudsbuiil plusqnam quanlum annbunt; tanlum am tbuiit
litur, 585, 4i0 Homa reJnt, 441. 441 quaiilumcognoscent,35,215. Hoc gaudiumnonintrabit in
lialsimum prplt .siss mum, J57 VideChrisma. gdudeules,sed magiSHaudeiitesinlrabmitin hoc gaudium,
Bap lsmussilntis ini.ium, 176 Pnou Ecdesu3janin m 215. Gdudiuii)lliuii ent plenum, 213. lales erunt homt-
bjpnsmo per Cliristumaperilur,385 B?pusmuseslOgura nes ni ccelo,qua!e>iiuucsuut bom angeh , 85 In b->ati-
inorus et sepullura, 156 Ftt IU aqua, 136 BaiitismusJo- tuditie unus Dei et hominisamor ent et una voluntas,
anuuts 156, 175.In aquahebat, 136. Figurafuit nosln ba- 259 In coelopatebit vcrilas Scnpturaium, 165 Iu eleclis
pismi, 156.Nonmehorest baplismo Chrisli, 175. Aqna angelis etin*auclis affertio volendijiisttlijmjnseparah h-
ilp Chnsti lalere Quensaquam baplisnu siguificabat,453. ler est, 116 Volunlis s cut esseiiltain bejus ent quoJam-
Bjplis io populusper effusionemsanguimsChrislinmovj- modoliiiiiiutaliilis,258 In beatis hberum drbitnuui eril
tur, 455. ap oninimalo liberalum,238. Vtde Liberum arbiUmm.
In haplismo hdes Deo promillilur, 215. jElas tngtnla Ex comuiodisconslat beatitudo, quam vull omnisraaona-
annorummdtcjl bapusmi mj'sierium, fidem scihcet Iri- lis crpatura, 61.
UttaUs,el observalionemdecalogi, 174. Chnstus est qui Beatitudoesl suOicien^hinqua nulla estindigentia,83.
bapliz?!, 451 AnimaClinslianaest ccolestilavaco candi- Seu siitlicienlidcompetenlium conmeuc'orumsme omm
dala, dotala SinriluSmcto, m Curisuana professionpju- mdigentti, 154. Bpauuidoest stalus (oiigregalione oin-
rala, urgo Christodesponsata,208,In baptismodimittiiur nmm bonorumperfectissunus, )t0 Homininon sufficit
ongmjlis lnjtistitia,151, 1*70ln eo dimiltituromms ru'pa nisi Deus,228, Deusesl ipsaMta beata, 205. Rattotulis
impoteutiaB et corruptionts,quampropter peccalun pnmi natuta Dei coptempljUouebcata vel est, vel futura esf,
pareutis mcurrnnt, 131. Nulium lllis impulatur deliclum 81. VtdeRallonahscreatura Beatiuidoad quam homofa-
post baptismum,nisi qitodvoluntate"fecerint,131. O une clusest, tn luc viu habeii non |olest,79 AdiPamperve-
peccatumtn baptismoatifertur, 98,151. In liajittsmo o.u- mri non polesl, nisi dimissispetcatis, 79, 85 Horumlides
ma peccau Christi sangumelavanlur, 131. In baptisn,o adsjlujem Tnoessaua, 79 Yohnius bejliludinis non est
culjiaedelentursine mora, 180 Ipsa corruptio et appetitus bcatiludo 153 Desidenumbejttludims,8J, 177,319.Quaa
crnss non slalim in bjplismodelentur, 151.Non promit- cajleslisbealiludinisdesidenum potentius exciunt, 319.
litur nobisper baptismumet hdemCbnslianam bealtiudo Dolor quu nondum ibi est, timor non pervemendi, 84.
quanihabebatAdamante peccjtum, lol. Cur biptizati et Nullasei.tin debet laetttia, aisi de Ins quje auXihumaul
marivresnonslatimhant mcorruptibiles,131, 152 spem dant perveiiicndi,84.
Si iioimnesper baplismutnlrausirenllfilncorruplionem, Beatus esse non t olest, qui non vult healitudinem, 68.
nullus essetqm jd hancbeatiltiilinemnon fesunarel,13l. Ha3Cpsse commodum, 68. Ceautudinem volunt omnes,
Per h3ptismisacramenlumdatur gratia, 288. De ijvarro etiam nijusti, 68. Omnes volunt sibi bene esse, 68.
asceadens fit particeps resu rectioms Chnsti, 170. Per Etmalumsibi esse nolunl,68. Acceplahacsola Voluntate,
Daplismatis ablutionemiuter adopltomsfihosaggregjmur, non potest creatura rationjlis non velleiieatiludinem, 68
254 TuncpnmumquisqueestlihusDei, cum de bapUsmo Arcepta 1]33C soiavolunlale, polesl velle ld quodprolesse
iscendit, 175. Baplizatus ut nort amitlal graliam quam pntat ad bealit dinpm, 68 Qui vult ahqutd pro|ilpr bea-
accepit, cresceredebet perlaborem Sdnclaaaciionis,176. tiludinem, non ahud vult quam bealuudinem, 68.
1035 INDEX IN S. ANSELMUiM. 1056
<}uisolambealitudinis vo'untalem accepit,-non potuit censes concubinastcnent, 354. Tilios suos ad sacrosî-
ahud velle,68,69. Necpo'estnoji velleeam bHatitudinem dines volunt promoven, 5S4. Eis prabendas suasquasj
qnam ma>oremjnlelhget,68. Spd vult esse bealus, quanlo haareditanasuccessioneconcedunt,334. BeUacenseslaici
^ltius hoc esse possecognoscit,68. Et lla vult esse simihs res, Ecclesiasmvaseraul, 554.Ihesauranus Belvacensis
Dco, 68. Quivult solam 1eatitudtnem (m genere) com- filius Lanscehni, noniineRodulplius,adolescens,dehcatus,
inodatanturn Vult,68. Per aifeclionem commodi,omnes pulchernmus, dives et nobihssimuset immoderalusama-
justiTolunl e-.sebeati, 68, 116 Nononnis habet bealitu- tor ssculi, 518. Monachutnlonsur» et liabitu Becci |iro-
dinem, qiu habet P]usvolunlatem, 135.Vitambfinamvila lessus esl, 548et 250 Belvacenstsclericus fit monaehus
tieala sequuur, 201. De pleiiuudine beattltidinis, 549. m EcclpsiaCantuanensi,457.
/ElerniUs bealitudinis, 211. Snlum hommis bonum est BnÊDicTi Regula, 431, 432.-Inprofessione serundum
intrare in gaudium Doramirel huic contemplandoassisle- RegulamS Benedictipromitutur conversiomorumetobe-
"re, 161. Corpusent sjJintale non natura, sed [otestate, dientia secundumeandem Begulatn, 561 llegula S Be-
54, 242.Hoiiunes electi in corporum immortalemtrans- nedictiobpdtpnliamprscipit exhibeudjm nou solumdb-
inutabunlur lmmortahtatem, 82. Dissolvia corpore et balibus, sed omui majon, 561.
esse cnm Chnslo bedliltido est, 240. Ltgan a corpore BuvrotcTUS monachiisde Santto Pelro supra Divam
et abessea Christo,misena est,2f0. Hascmisena timetur contra voluntateniabbaltssut apud Pansium propterscho-
amuti, et bsc bealtludonondestderalur haben, 240 Ias rnorabatiir,546.Ei mandatAnselmus ut ad monaste-
Ommsammaralionalisst, ut debet, studeat amandoae- num redeat, 546
siderare summambeatitudiuem, illam ahquaudopercipiet, BENEDICTOS contra sacerdotum et pra3ialorumsuper-
26 In beauludine quod nunc videtur quasi per specu- biam scnbu, 584
lum etmaenigmate, tuncvidebtturfactead lanem.26 Et Beneflcia.Dei beneficia: et memona eorum et gratia-
ea sme hne fi uetui, et selernebeata erit, 26. Ula trtiens rum actto, 214, 215,255, 254, 255, 256. Coiisideraltone
nec timore lorquen potertt, nec fjllacisecuntatedectpi; digmtatis suseet benehciorum Dei nomoad Dei amorem
nec ejus Indulgentiam jam experla, illam polent Jnoii accendiliir,202. Dei beneficium pst quod non aborlm
amare, 26 JN*ec illj summabonitas deseret amanlem se; projpctt sumns, quod integra membra dedeiil, 535, etc.
nec ahquident potenlius quod eas separet invilas, 26. Qnod mter Ules nasciuos voluil per quos ad hdem et sa-
In bestitudine imiiiiiiablhssuflicienlia,26. cramenta perveinremus, 553. Quod educati fuenmusa
Beatuudo aon est, si non esl, justilia 68, 69 parenlibus Chnslianis, 355. ^Juod a nulloleesi ad con-
Nullu-.ad bjatiluliuein pervemre valet cum peccato, gruamaiaipm mejusflde et bona voluutale nulriltsu-
84. Nullus injustus admitletur ad beatiludinem,85. Nu'Ius mtis, 253. Qui oui non est lmmem.ir, quomodo obltvisci-
ad eam adinitlitur, msi m quonulla petiilus*injustilia,83, lur e iis d quo ommaaccepit, 257 Peccalor Dei heneliuis
<8&,129 Non ommbus justis proruissa eslvila per|je'ua, in Deuni pugnat, et Dei stipendus in duboloconlraDcum
129. Sed ilhs lantumqui suntjusli sine omm iii|tistili\, militat, 214,215. VtdeGraliarum acf.o Grautudo.
129 Beatitudo quaj justis promitlitur,eril similitudoan- BLMAMIN monachusCanluaua;pelit ab Anselmohcen-
gelorum Dei, 129.Nondatur beatitudo, nisi llh cui pem- tiam ipsum adeundi,406
tus dimissasunt peccata, 86. Qui nonsolvcnt Deo, quod RERNARDUS (S ) abbasClareval.Spinius sancliorganum,
debet, non poterit esse bejtns, 85, 86. Qu» ahquando 408.
beaUs.aul qua3ahquandJ misera futura3sint,comprehendi BERNABDJJS de NovolYlercalo,455.
non polest ab homuie, 26. Vtde Bonum, Ralionalis crea- ButNARDUS pnor S. Albam 431
lura.JJoms apertus esl paradisintlroitus, 2il. BERNARDUS monachuscosnobnS. Werburga?,386.
Beccum, Beccenses BeccensisEcclesia : eam matrem "BERÂRDUS serviens domimPelri CdinerarnsummiPon»
suitn, et suum mdum vocal Anselmus',422. Beccenses lilicis, 421.
monacln secundumfiegulam Benedicliobedtenlfampro- Bertmus S. Bprtim crenobium.416 Ejus abhas Lam-
fitebantur S Anselmi tempore 367, Beccensls crjenobii, berlus, 416. AbbatiCluniaceilsierat subdilus,416. Yide
pennria post ^blUimHerluim abbalis, 541 Signnm ma- Lamberlus.
gnum exlnio fraclo el uno diScordanlepost obitum ejus- Bonum. Plurima bonaesse sensibus corpons et ratione
dem conficitur,549 Beccensis coenobuab episcoporutn nienlis discermmus,4. Non appetimusnisi ea quaj boua
jur sJicltone exemplionem ab Urbano II. Romanoponl. pulamus,4. Omne bonnmpst essentta. bl. Et omn.s es-
oblinel Anselmus,5S4. senua est bona, 62. Nihilsolet pularihonumntsiaut utile.
Heccenses monachi,531. Placitare coguntur coram re- Ut salus etc , aul bonestum,Ul pulchritudo, elc , 4. Ltile
fje, Dominicadie, 541. Eissuam m Angham prosperarn et honesltimsi botia sunt, per idtpsum sont bona, quod
navigationemscnbit Anselmus,el ut in pacp et lehgione cuncld bona sunt, 4 Omnia aha bona, quam jllud per
monaclucaconvesrsentur, 544 Eisdem de altera sua 111 quod cuncUsunt bona,sunt bona per aliudquamquodsp«a
Angham rjavigatione scrtbit, 347. Anselmi electiom iu sunt,4 Ipsum estsimpliciter mehusquam non ipsum 9,
ej'iscopumCjiiluariensemcbiisenurenolunt, 565 Eos de Non ipsum est secundum quid mehus quam lpsum, 9
ereplo sibt AnseimoconsolalurCondulfusepiscopusRof- Mullasunt relaliva, quoium lpsum nonest simphcitei me-
fensis, 561. Et eos monel ut ejus electiom non resisiant, hus qiidmnon ipsum, 9 Ntltilvolutnus nisi quod luslum
564 Illius electiom consentiunl,564. Hunc consensumut aulcommodumpulamus,61. Dnplex bomim: uiiumhotium
perhlteras ad regem et ad Anselmumdeclarenl, mandat quoJ estjusutu; alteium, quod dicilur commodtim,64,
Anselmus, 564 Pars una minoreorumincapituloconsen- 68, 123. Nullatenus esl "bonum,per quod mutatur vel
sil, altera mijornon consensit, 365. Ut Guillelmum in coirumpilur suuimumbouum NoriesL-semplesbonum,cu-
abbatem ehgant consuhteis Anseluius,367 Nisi Anselmj jus voluntate enlsumnum bonum,10.
ii archt(piscopum elec loni couseusissent, immmebat Suinumirebonum.Quodsummumbonumnon est, mimis
Ecclesi33Hecceusis destiuctio, 5b8 Eis regis Anglorum e»l ahquo, 45. Summumbonum esl sumnia essentia, 62.
sdlutpm etauxihum Ansphnusmandat,271. Suamconse- \tde Bealitudo, Bonum,Italtonaltscreatura. Omnia sunt
crationem pridie NonasDecembns faciendam<>ismandat boiuperunum ahquid quort ldemsitin diversisbonts, 4.
AUselmus,etut )d alns moiuolns et amicisui Fiaucia lllud per quodcunclasunl bona, est magnnm bonum, et
sigmficent,37. his Auselinu-.dat in httens absolulionem, lpsumsolup.est bonurnper seipsum,4, 23. NuIIumhouum
et oral ut Deusillosah omnibus perealis absolvat,372. quodper ahud est, est sequaleaul majuseo qnod est per
Utêcuudum SUJSadmoutlionesvivant, eos horlalur An- se bonum,2S Illud ltaque est summebonutn,quod solum
selmus, 375 Ul m bono perseverent, el extra clausira est per se bonum,23 Quodesl summebonum,esl summe
non vagentur; et ut pra3laus,maxime abbati subjacejnt magmim,25.Est lgilur unumahqutd summe magnumjet
et ohedientes sint, 576 Ul pralalorum facta non judicent, summe honum, td est, summumoniniumquassunt, 2o.
576et 381 Omnia bonasunt bona per unum ahquid quod est bo-
AbbasBeccensiscum prinnpisNorlhmannrrnm gratia num per se, 4,5, 25. Vide Deusboni.s. Denscausarerum.
3igitur, 567.Beccensiprior Balincus VideBaldrtcus.In Est una sola natura, quaeesfsummumhonum, 25 Suui-
Ueccensicjjendatto nolabauturqui decedebant ui mona- miim ens, 23 Omniaaha bona habet, qui illttd bonum ha-
slerio Rodulphi,519.Beccensesmonjchi apud Coufluen- bel, 212 Amabthsellauddbilts est, qui studcl bonusesse,
tium, 346 578 Mehor eslquibonts etmahsboimsest, quam qui bo-
BEDQH traclalus De temporibus,524 ius tantum est bonus, 51,2, 52 Mebor qui est maha et
Bpllum. Iniquilas est crueuta bellorum conftmo, 547. puniendo el parcendopst bonus, qttamqiu parcendo tau-
In Francia tum bella Ha sa^viebant,ut tlineris nullaesset lum, 52.In creatunsnon esteadem essenua, quaj nomUs
liberUsnecsecuriUs, 528 Bellain Angha, 579, 580. el4jua3polentia, 258 Yide Deus bonus, Finis.
Belvjjjenses.Belvacensisepiscopus.FcjVJFulo. Belva- BosJudaicum(opulum^nolal,180.
censts Ecclest» tnbulauones. 595 Belvaceusiumcanom- Boso moiidchusBeccensts, et Anselmi in enm amsr^
corumet presbjterorum mores corrjipti, 554. A suo epi- 374,573.
scopo cornpi non fuerunt, 3S4. Eorum in episcopum Bruta. Voluntasbpaiorumvoluptatesappetens, non 'esl
odiumei perserutio, 351. Canomciel presbjteri 13el\a- mala,70. Quia irralioiiahs est, 70. Riuiontm appeluus,
1057 INDEX 1N S. ANSELMUM. ifftS
70 ridi; Appputus,Concupiscenlia,Voluntas. 7. Tribus modis substalitiadtct polesl facta ex nilttl\ 7.
BDBGLWMJS, R ceza3,sororisAnselmi,mafitus, 582 FJ- Dicimurrem facere, 1 Cum rcm fjcimus; 2 Cum jios-
lius ejus Anselmus: eumDeo offeit,582 Vtde Ar.selmus sumiisfjcere ut tronsit, et non facimus,70. Quoddiciiur
nepos.Ca3tenejush.bpri parvuh deceduit, 585. Hoc Dei esse per aliquid videlur esse aut per effictens,aut per
grauam .'omputare debet, 583 Burgundms et uvore^s materiam, aut per aliqttodinslnimentum, 6. Quidqiiidest
Richera 4nseliin soror, 590, 591.Eos Anselmus hoiUfir ant per effnjens, aut per materiam, aut per ali |uodm-
utsuumfmem quoitdte ob oiulos ponant, 591 1l ul ad strumentuni, peVahtid &-I,6. el posleniis etahquomoJo
.eumnon vemani, 591 el 39s. Bnrgundiusconpix Richera3 minusest eo per quod habet nl «it, 6 el 15. Informis,sou
proponil ire Hierosoljmam,"91. Ut se geneiah conlessio- confusa naitird elementoitiui videiur esse matena om-
nepraeparet AnselmusprjEsenbit,591. tiium corporurnsuislormtsdiscrctorutn,6. Lnde sit mate-
ru jnlormis elemc.ftorum,6 Matcna rorporpasuniversi-
c tatis non potesl esse e\ aha ma<ena-qiiauiml ex suin-
Cadomensesmonachi,e\ quibns Ernulphus, prohteban- ma nalura, vel ex seipsa, vel ex ahqua terlla essenlia, 6
tur ReguiamS BenedicU,3bl Vtde Lrnulphus. Tertia esseiitu non est praHcrsummainiiaiuramqua>esl
CasctUsCtecusdicttur nonlanium qui perdnJit \isum, per se, et umversitaiem eorum qusp sunt fer ipsam, 6.
sed.qui cumdebet hdberp, non liabet, 27. CasciUsnouest Ideo ex quadiin leriia essentia non polesi esse irerum
2'iud quamnon MSUS, aut ibseulia visus,iibi visusdebel nniversilas, 6 Rerum universitas ex seipsa esse non po
esse, 314,99 Vt(<ePnvauo tesi, 6. Altoqumnon esset per id per quod snm ctincta,
CAINAN. DeCainanet ArphaxadMoysesin Genesi nilnl 6. Et esset seipsa prror et postertor, 6. Vtde Llemeu
habet, 174,173 tum.
~ Omne
Cahx. Vtde Jiissa. qttod esl matena, ex aho est, et eo posterms 6.
Calor magnusesl slireomni frigore, !5i. Nihtlest jlitid a spipso, vet seipso posterius (i, !S. Nilnl
Ca'ummjepatienter-sustiiiendde, 550, 531. Vtde Injurire, est matenaluer exselpso, 6. Nilnl ritiotiahiiiter ab ahqno
Ira, Vindicta. ht, msi ni lacipntisrdlioiie prrecedJlaliqliodrei laciend.e
anon. Vtde Missa. ex^mplum,sivelorma, vel smlililudo, vel rpgula,7. Firfe,
Canonicusli gilime absens prasbenda; fructus ii.tegros Idea3 Faber facturtis ah(|uod suasartts opus, jirius illud
potest recipere. 388.De Canoiucorumregulanum ieh- intra se dicit menlis conreptione,81, 17 Lsseperaliqutij,
gione Anselmusnihil msi solam dilectionem meruit, 429. et esse e\ jhqno, iion semper hahfeteniidem sensum, 6.
Canomciregulares de monleS. Ehgn, 429. Quudpst ex aliquo, est etiam per ipsum; et quoJ est
Canticumnovumel carmpnDeo cantare, est novihomi- per ahqitid,esteliamev eo, 5. Quodest ex matera et
ms viasincedere, et gjudia patnaj coeleslis recogitare, per artidcem, potest dici esse per maleitamel e\ arlifiee,
206 -5 Ahter lamenest ex maleria quamperarttficem 5. Nttllo
CantnarienstsEctfesia dicittir Dorobernensis, 595 Can- modolnfelligi potesl ul quodaliquid est sit pernilnl, ti.
luanensis Ecclesia, aposloli Peln benehcio a pnncip'0 Quidquidest, per unitm ahquid est, 5; omne quod est,
sanctitnata, 565. Gregoru studio nobihter tundata, 363 aitt est per aliquid, aut pet nihi1, b. Nihil pi-r seij.snm
SS. Honifdcii.Hor.oraii,Agatlionis,elc, singulariprivile- lieri potesl, 1S. Quidqutdht, postenus est -eo per quofl
gio donata, 565 Primaius Ecclesias CJnluariensts, el tl- ht, 13 ljle de quo est ahquts,non potest esse ille quide
Jiusjura, 373, 421, 449.ArchiepiSLopusCantuanensis est seest :necille qui de aliqtio est \dlet esss ts de quo
sedis apostolteaslegatus m Augha, 427.Est abbas cceno- •est, 50, 51,61. Qiiiiqiudex aliauo vel per ahquodincipit
bii Canlujriensts,377. Episiopi Anghasplacitum-nonpos- esse, iiou est idemilh e\ qno et per quod esse incipit,
aunt cinslituere sine archiepiscopo Canluartensi, 457. 10. Nullares est per lllud rut ddl esse, S. Id de quo ali-
Gdnuiariensiarchiepisiopoobedientiamprasstantepiscopi quid est, eo prinripalius est et digiuiis, 60, non sic est
Eboccenses, 422. Anghae regem pninas archiepiscopus ln Divinis, 60, Potesl intelligi aliquts ahus ab ahquo,
Canuiariensisdebet toronare, 298. pnsqtiam sii llltits, 51. JEt si ahcujus neqiiit esse, nisi
Caniuanenss archu-pisco[iusjus habet dedicandiEccle- stt aitus.ol. Quod lit per aul posl aliquid ipiod pnus
sias villarcm suarum, etsi m altenus dicecesi siUtum, Iien debet; propter illud hen dicitur, 78 Si id, per
375,-428. Archieptscojmsel mondcln Caiuuar.ertses,non quod oltires luluicEstiut 3?qtialps,aliud est quam quod
duo,sed unum corpns, 596. Illius EcclesiremonacliisAn- jpsesuut, muioressunt quam id per quod Dequaiiterma-
selmusoratonum elmanprmm restiluil,595 MonacluCJH- gme su it, S ,
tuanenses sljbilitalem m professioue proinitlpbaiit,418 Cedruscelsrtudtneomnps arbores superat, 156.
Plures ex ilhsiii sairis Scnpiuns erudili, 404. Ab eis rex Celleranusobmgraveseenlemaajatemmutiustoinmissum
Anghaeppcunumextgit, 441. Multa paliunlur pro Ansel- non debeNimillPre, 419.
mo, 404 Ipse eosad patienliam etcrelerjs virtutes hoila- Cenomanni. Cei.omannorttm episcopus Heldeberius
tur, Cantuariensesmonachiinobeaientes corripitiniur ab Vide Hildebertus.
Anselmo,577.GlancusBelvaeensisiit monachusin Eccle- Ceremoniffi.Vide Missa.
siaCantuariensi, 457. Cuiluariensis aichidiiconaius red- Cereus Chnslumsignificat,171, Vtde Maria?punficatio.
dilusin eleemosymsexpendendi, 409. Cmtuariensis Ec- Chanlas. Chnslus dilectiouem gignit non lurpem, SPC'
slesiasterrasrex ddt mihlibus, 575. bulchram; non hbKlinosam,sed castam, 158. Siiientta,
Capul Vehemensdolor capitis descnbitur, 523. quas Hinsliis esl, mjlpr tsl pulchiaedilectionts, 158. Lst
CarnolensiseptscopusIvo, 406. m iter limoris tilialis, 158. Qni separan valel a chartiate
Cdrnolensenionaslenum,398. (brisli, lti eiusmente Chnsliis radices non misii, IStj.
Caniotensis comiiissi, lleniui regis Anglorumsoror, Deus, qui charitas esl,~est liEeredtlas(liristianorum, 141.
445. Per eam rex et 4nselmis tnineiieniiil, et re\ An- Quo Idlius chantas dillundilur, tanto nbertor "ijvideiili
selmum revesltvil, 445 eius erga legattis papo obset- remanet et augelur, 141. Qui llagral char.late, non ne-
\antta, 440.Inler eam el Ecclesum Cantotenseni diss)- eesse esl ei pracipiatur 180.Vuie Amor.
dtuni, 410. Chnsma. Pro chnsmale ddta ppcunia, 415. Chrisma
Carnotum jvil AnselmusHomamtendens, 454. Ibi ab balsamumestconsecralum, 157. Chrismate omnes Chn-
episcopoel a comilissasnsceptus, 4"j4. Eorum consiho tiani unguulur, 157.Chnstiimet ejus unctionernsiguili-
praecalore mmioBeccumrednt, 454 VxdeAnselmus cat, IS7.
Caro Lnde vivat rara,211, elc Caro quasi naturaliter ( IIRISTCS,Cliristiani Cluislus aeternael incommulab'.-
ad niOrmateidil, 238 Carnem vocat Apostolus omnem hs veritas, 161.Ihrisiuscii ipsefihus Dei, etlihusîr-
viuosummolim, 413. Qui sectinduu desidpna carnis vi- gtms 267. Chnstus esl .vllerj nalura quam Paler, post-
\it, non Dei lmagu em, sed figurjm pecndishabet, 258. qflam Uctus esl Fihus \ irgitits : et allera natura sectm-
Secundumcarneni ambolare, est cjnu voiuntalecoucor- dum q<,odIMjus Dei esl, 267 Chnstus non a'ler I d.us
ddre, 415 Vtde Coiicuj)isceutia Dei, alter Fihus Virgims, 267. (liristus est Crealorfa-
Casa3Dei abbdsDuf mdtts,554, 53S cfus crealura, 259; dicitur Sapientiaiiicdrnata, 155.Et Sa-
Castellumduohci sensu, 178. Castellum^lariamsigmfi- pieutia secundum humaniUlem creata, 156 In (hnslj
cat, J78 vera est humamiaus natura, 2I7 ChnstumDeum etlii-
Casti.is De eastilate, 191. Vide Concupisceiitia,For- minem confitemur,91. Una |iersona Verbt et assunipti.
liicauo, Pudicilia, \ trgiiuUs.Voluptas. hominis, 47,52, 77, 95, 100. 431, 432 Qma una est
Categnriae.Unaet eadem res non potest sub dtversis Verhi el honnnisBssumpti propnelauim colleitio, 47. In
pcui cdtegorns, 149 Vide Anstoteles Deus subslan- una Chnsti pprsona, dua3nalurae, divma et humanj, 54,
lia 77,451,452.
Causa.Ex quocunque(it ahaind, ld cansi esl ejus quod In Christo duaf natura?, divina et humana, snnt una
ex se lil, 7. Quomodoex inliilo aliquidetunaiur, 7. On- persona, kl. Umtas personseiti Chnsto, Don est e\ dua-
niscjusa ahquolad essenliam eflecli praibet adjumen- bus personis, 47. Ra locinatioprobins lnChnsto dttas-esse
tnm, 7 lmeiligi non polest ut ex eo qnod penitus non personas,stcut duas naturjis, 47 Refeliilur, 47 Chrislus
est, fiat ahquid, 7 Sed voxoninium est, nilitl de nilitlo, non estuna nalura, hcpfsil una peisoua, 267.Nec eslai-
ihb9 1NDEX IN S. ANSELMUM. I03d
terS personaa Verbo, Iicet na'uram a divina dislantpm Discernendumqu d fecit Chnstus exigen'e obeJientia, et
habeal, 267. Qmdquidde Chnsto dicilur, vel secundum quid sustinmt non exigeme obeihcntia, 77 Clinslusmor-
Deum vel secundumhominemvere dicilur, 47. Deus et tem subnt, nonulla eum cogente obedienlia, sed polenli'
hoinoinunuiiiitacon\emuut,ul, servatainiegritale utrius- dispobentesapientia, 222. Paler Chrisloul moreretur non
que uaiuriB,idem Sit homo qtn Deus, 92. In Chnstodi- cogendopracepit, 222 Sed ille qilod Palrj piacitiirum, et
\ersitas naturarum, et umtas persome,94, 100. Ut quod homimbus profuturumintellexil, hoc sponte fecit, 222.
liumanaron posset uatura, faceretdivma, et quod divuiie SicPaui hberam obedientiam exhibmt, 222. Pdler ad
non conveniret, hoc exhiberet humana, 94. Non alius et hoc Chnslum cogeie nonpotuit. quod ab eo exigere non
ahus, sed ldem ipse homo et Deus, 94. Ut per humanam debull, 222 Pater pracepit Christomori, cnmhoc llh pra;-
fcolveretquod llla debebat, 94. Eslnaluraliter unus ldem- cepit unde incttrjit mortem, 77.Chnstus ut homoDeo Pa-
que communisFihus Dei el Marue,281, 452 Jesus Chri- ln debebat, el Paler ab eo exigebat ut justiuam mderli-
suis est Deus -verus et verus homo, 77. IdemDeus et nabilterin omnibusteneret, 77. Chrislus exjgente olie-
homo,88,95,94. Si ahus esset DeUset altus homo, neu- dtetitiajiisUtiam m ommbus sempertenuil, 77. Uinstus
ter salisfacere posset, 88 Necesseest ut de Addnict Eva sponle suslmuitmortem; non per obedientiamdeseienh
assuinatur homo, per quem reslauretur genus Adae,88, vitam, sed piopterobedienliam servandi juslitiam, 77.
101. Chnstusest de Adjm, 56, 37, est eliam dehmode Chnstusaccepiama Deomowndi voluntatemmdechnjbj-
quo factusest Adam, 7. Chrtstus secuntlum semen non ltlii et sponte seivavil, 78. Chnslnsdidicit ohedientldin;
inamter diciturfuisse ln Abr.tham, David,etc , 101. De tum quia ahcs fec.t discere; tum quia expenmenlo didi-
SynagogaDominus,secundum catncm, onginem duxit, cit, 78. \oluutas Chrisli luit voluntas Dei, 95 UI.MUS
17%Clinslussecundum caiiiem Judteus, 180 Nilnl con- non ob ahud non pouul non iuon, msi quia limuuiabilivo-
venienlius quam ut de femma sive \iro Deus faceret lunljla voluit mon, 95, 94. QuodPjter non ^hler volue-
hunc hominem,58. De Virgiue debuit nasci, 58. Chn- rit mundumsalvan qujm per moriem Filii, perinde fmt
slum Deus fccil de sola femuia, 100.Clinstus ex Virgine ac si ilh mon praecipeiet, 78 Cportebal ut per homims
assumptus est, 92, 94. Lucas ascendendo, Maltiia>usde- ohidienliamvila restitueretur, 75.
scendendo narrat Chnsti genealogiam. -174 Genealo- Chtislt paupeilas Christipaupertasaenudilas in nalivi-
gia Chrislidescendendosignificat peccaloium nostrorum lale, in vita, m morle, po^l moitem in sejiulcro, 159,
-suscepuonema Cbnslo: astendendo signihcatpeccalorum 140.
abohuonem, 174. De massa peccalnce assuupius est, Clirtslussalus nostta. Antc Christum mundus msidnset
sed absque peccato,94, 97, elc , u^-quead 103. \ oppressiombusda3inonumtpnebns obvolutusjacebat, 281.
Cltttslt imocetitia, vu lus, gratta et sanclttas. In Chnsto Non esl msi Chrisiusper quem reconcthari queat naturj
plemludo victutum,juslitiae et sancliUiis, 153, 157/165. humana, 152. Non nist ptr Chnstumhomosalvan potest,
S.ilus1'MiusVirgims diverso modo ab alus m Adamfuit, 86, 91. Spes tota in passionuet mentis Chnsli, 247 Nou
104. Alu m Adamfuei unt, id est, IUejus potestale ut de poterat anuuns hominisa peccatijnorbosanari, msi medi-
illo essent, 101. In Adam quando peccavil, fuuquidem camenium el fieret mors lpsius medic, 186. P^sl Ada3
unde iste tulurus erat, sed rn Adam non fuit ut lsle de peccalumnuilus adimtutur ad regnum Dei, nisi per mor-
illo essel, 104. Sicut non erat in limo ut de ilio pnmus lem Chnsli, 104 Stne Clinsli inorte non redditur quod
homo essel; nec de Adam, ul Eva de lllo sic esset ut Iiro Adas peceato debelur, 194. Unus est Chnslus qtn
facta est, 101.Solus Fihus Virguns in Adam sola divina seijisumobtuht jiro nobts, 159 Clinstusvenit ul peccato-
virlute, nonhommisnalura el voluntate, procreatur, 104. res vocarelad pcenitenujm, et morle sua salvos faceret»
Add3mala ad hominemde Virgine conceptum rioiiper- 512, 213
Iranseunt, 101. Fihus Virgiuis noii subjacetpeccato 4da3, Clutsti satisfaclto.AssumpsilDetts morlabiatem, 91, ea
1C1 Onuiinofuit sme peccatoipse per seipsum, 92. Ipse sapteuter, quu uttliter-ususest, 91 Vtta Chnsii sufficiens
a se et non a nulre mundus fuil, 92 Nec origiuahs nec fuit ad solvendumpropeccatis lotius mundi, et plus ln m-
peisonahs mjustitia fuit in Chrislo, 105, Hiimandnatu- hnilum, 94. Chnsluspro se nihil debuit Deo solvere, 222.
ra nunqujiii m lllo sine divina luil, 105. llhus an ma Solvilpro alns qui quoddebebjnt reddere non habebant,
nunquamaggravala cimtravoluiitalemfuil, aul impedita 222 CbriSlus ex debito morinon debebat, 222 Deditde
corporecorniptiluh, 103.Tolus llle homoet VerhiimDei, suo, cum vitamsibt auferri proplerju4uiam permisil, 222.
Deus, una semper persona exslilit, 103.Ideo lilius am- Preliosior est vita Chrisli,quamomne quod Deusnoa esl,
ma nunquamsine perfeeta juslitta, et sapientiaêlpote- 322. Et superat omnedebilum quod peLcatoresDeosol-
stale luit,I03. Sed eam, secundumpersonam,stcut Deus, vere debent, 222. Occisiom,aut levi cuihbet Issioni vilaa
lubuit, 105. Natitra huinanain Cbnsto a dmna, quod ha- hujushoiiiinisinilla lmmeiisilaspeccaloruinextra perso-
buit, accepil, 105.Jn Christo nullum peecatiim, 1S3. J'a- patu Dei couipararivalet, 91, 222 VilaeChnsti majus esi
ter ni Chosto delectabihler quievit, 155 Ex quo boino bonumquam omnia peccatasint mala, 222 Vua isid tan-
ille fuil, pleiiusDeo semper ut seipso fuit, 91. Nunquain lum amabilis est quaiitum est bona, 222. Vita Chiisli
liHsine Uei poteuna, el forlitudiue<elsapieutia, 91 plusquamsufficila 1sobendum quod detielur pro pecca ,s
ChtNisaiitenlianl scienVa.Chnsu summasapienlia,91. toltus mundi, 222 SolusChnslusreddit pro omnilmsaui
Quo sensu Chnstus dicitur profecissesapienlia et graiia. salvdiilur plusquamdebent, 104 Vtde Redemptio SJ-
apud Deum, 78 Perfecte omne bonum sctvit, el nulluiu tisfjclto. Christivirius oceulla,221. Cur Chnslusvirlulcm
malum ignoravit, 4)1.Omnemhabuil scieuUam,91 JNou suam jbscoiidit, 221.Nou ul diapolumfalleret, 221.
potuii sapienter assumere lgnorjnliam, 9f. Christonon Cltiisti vila. Iiifidelesobjiciunt quia DPQ facimusIIIJU-
credeienl homines, si eum scirenl nescium,9*. Nullum nam, cumeum dicimusnalum de lemma, famem,situn,
honuni erit quod Chnslus iguoret, 91. Nilnl erit bom crucemet moriemsubnsse, 73 Ilumamtas Chrisli, con
tpiod non ainet, 91. ceptio, ualivius, et aha mjstena devote considerantur,
Clnhlt vetttasei justilia. Clirtsltimnemo fjllere potest, 223, 224.Chrisiusin Vuymis utcro, Spintus sanct)virlnle
195, el lpse nemmciiiIdlhl, 198 Chrtstus est vertus, cui conceptus, 217. ConcepIOChnsli munda fuit et absqne
contrana est otnntslanitas, 204,212. Cbnstus j'uslitum carnahsdelectJtioms peccato, 92. De mundissimaVirgine
et verilalem vivendoel loqtiendomdpclinabilitertenuit, \eiisstme conceptus est, 103. Ab exordio concepuoni'
77 Non ob aluidJudj>illhimsunt persecuti, 77 Chrislus ptenus Spiriui sanclo, 175, 178. Ejus nativiiasnec divini
in jusliua lam torliter perseveravil, ut mde moilem in- tatis majei.la!emni Cbns'0, nec vrr-tmitattsinlegnlalei'
curreret, 77. De justo Palre serundum divinam, et de mmatie violjvit, 217. De \irgine PJUISesl Chrislus, ui
jusla malre secundumbumanam nalurdm, jiislusab ipsa pravancaTicis nal.irj3 cotrupla sanarel, 203.Urcuuicisu-
origme natus est, 105 Jusutiam onginalem babuit, 105. est Uinslus ut cmma peccjU honnnem ascendtre a st
Ex eo quod Cliristusnec volutt peccare nec poiuu, non debere doceret, 20J. Oblatus est m templo et a sancu
sequilur: ergo Deus fuit, 108.ConsUtquoavellet divmitis ina- vidua susceplus :•el cur ha3C,203.A Simeone sene susce
xnne adjuvent Chns um ut non possetnec pecc u e, plus etlaudalus el cttr, 205. Chnslus parenlibns subdi
108.Nonesl verum deUirtsfoquod ln lpso natura lnima- tns est formaobedientiK,217 Putatur lilitis Joseph, 175,
na sola per se jiistitiamrecupcrjre iion possit, 101.Nec 174. Clinslus JUmedio doclorum, qm esl sapienua Pa-
quod eam sine"juxiho gralu3 sprvare \aleal, nec e uii in- tns, 217. Chnstus baptizalus,175, 217, non ulaquamun-
lelhgere in ltifjnlu, 101el 102. El hoc propter uniutem rjarelur, sid ul aqnas mundarel, 217et 203 Ct per ejus
personalem njluias assumeutis,el naturasassumpue,100. carnem muiidata3aquaj virlutem purgjndi jicccaiaassu-
Jusla voluntas Chrislinon eiatex humauitate sed ex merenl, 203. Suo baptismo rceluuinobis a| eruit,"i75,
divinitaie, 78. aquis suibapusim jgladiumlgniUimporlaeparadisi exstin-
Climli hberlas. Yide Chnsti obedienlia,Chrisn mors. xit, 175 In eumdescendit Spintus sauclus sub columba
Clnistt obedtenlta Quosensudicit quod noiiTemtUeere specie, 173. Clinsli jejnnmm, ejus victona contra diabo-
volunlalem suam, sed Palris . el quol doctnm SUJm n lum, mim^terinmangelornm,205, 217.TransfigurjlioDo-
esi sua, 78. Quosensu diclum: Ptopler quod exaltattt it- mini, 162,163,164, 205.Cur DominusTisionemsua3ma-
lun, etc. 78 Quosenstidictttm : Faclusesl abediens,222 eic. jeslatis ad tempus lacen jussit, 165 Cur post ejus Aseen-
78. QuoseusuChnslusdicitur Faclus obeaieas, elc. stonemprajdicataest, 165. Cur Vatlhjeuset M rcus Chri-
\m INDEX IN S. ANSELMUM. HMW
stum transriguralumdicunl post sex d es, Lucis vero post Clnisti qloiia et polests Huma.ntasClmstim ctr-locla.
octo dies, 162 Trtum discipuioruinqui 'rransfignralioius rttas, 163 Solus Jesus est ni glonaPatns, 163. Quiaad
testes fuei.unt,mjstica Bigmucalio,162.Novissunistnbus Chnsli comparationemnullus sanclorumest aliqmd. 165.
anms majoraet pluragessit, quaui in omiutransacto tem- Chnstuspotest omnialn ccelo,556.
poie suo, 1S7.Chnstus praedicat: \erbis el miracuhstnr- Chtisliainoi etgaelectos Chnstus cum suis electis et
has«aificat: noclemstat orjliom, 205. Lazarumsuscitat, propter suos electos hic est usque ad eonsuramalionem
-205, S33cuh,160 Ex necessilate omma,quasde Chtisto credi-
Cvisli passioel inors Corpus el sanguinemsuumtra- mus fien oportet, 74 In -extremotempore Christus1ad
didit suis diseipuhs, et eoru n pedes la.it, 205. Sacrc- rehquias Israel revertetur, 172 Potentia divimtatis Chn-
5«neta mjstenamundis openbus et pia mentis humililate sti hommein fecit, humihtas humamtatis ejus hommem.
sunt concelebrandd,205. Cbnstusluiibna et crucis op- Tefecit, 271. Christi munditia puigantur omma peccata,
probrium-sustinuit, 205et 218. A Juda pieuo tradilus, 214 InChnsto crucifixoest omms glonaChnstiani, 217.
218, geuuQexuspedes ejus lavit, 218 Li omiin e\hibujt Chnstus asquahdilectione nos omnes dilet.t, 267. iEquali
(1U33 cordis perlinaciamemo hre (>oluisseiit,218 Chrislus dilectione pro ommbuspassionemsuscepit ajqualiter om-
liuinihtalis et mansuetudili.smdglsler, 218. Auima3Clin- iubus \jtama3ternampra3para\1t,267.
su tnstiUa, 218,agonia : sudor saugmneus : orauo, 218, Clnisli epitheta. Chnsti epjtheta, 255 Chnstus humani
231 j?eneris advocatus, 175. Chnstus humaiu genens judex ,
Chnslus comprehenditoret hgatur, 218 Pontificibus 173 Dei et hominum reconcihator, 92 Pafr et frater
sistifur, 24S. VeriU.ein coiitessus, quasi de blasphemia noster, 217,277, 281, 282 Mater fidehum, 500. Chnstus
adjudicatusest niorli, 218, Sputismquinalur vultus ejus, caput, etnoscorpus ejus, 204 Fundamentum, 175, 176,
coUphiscKdilur;velo operitiir, etc ,2I8.JZxtracivitatem, omnesportat, et a nullo portatur, 175 Chnstus pontifex
suh uudo creio uudus cruciligittir, 159, 140. Ila oppro- factusm a3temum,156,175 Deo mimslrat m coahs, 1S6.
br umhominumfaclus, ul nec suh lecto, nisi suh coclode Hoc est ostendit Patri pro nobis cicatr.cesyulnerum suas
<jnoejici uon potull, mori digimshaberetur, 140.Passio- passioms, 156 Sedens lndexteraparte ad honorjs cumu-
iiis«criesdc>scnbitur, 218, 219 Chnslus compar.UurJo- lum, 156 Christi celsitudo, 156 Chnstusjam immortahs,
seph vestemabjicieuU,219 Cum dicunus"Dehrn ahquid 156 Chrisliodor, 156, 157,158 Ctastus platano similis,
-)'ili, nullamilivinsesubstantu3«tignifieaorashumihtalem, 157 GypressusCbnstus, 157.Vitis Chnslus, 157.Et sancfi
77. Sed unamDei et hominismonstiamusesse personam, palmites, 138 Ad Ghnstum anumBsuspiru, 225,226, 227.
77. A Chnsto habet ommscrealura quid-juidhabet decons ac
Chnsmsmortem soscepitnon in nalura Deilalis, sed in pretn, 225.
naluu Jiumjnititis, 2b7. IJIIU^cum Patre et sauclo Spi- Clnisliani Christiama Chnsto Christianidicuntur, 171.
nuulisposueral se uon ahter qium per morlem omjnpo- Corpus et membra Christi sunt, 204. Omnes Chrjslianiin
tptitiaii suammuiidooslensTiiuin, 78. Chnsttis mhil uisi Christosumus unus Chnstus, 204 Hoc sunt Chnslianipcr
pia voluntale passus PSI, 105 Deus pa'er noti Chrisltim graUam quod Chnstus est per naturam, 204 A Christu-
invilumoccidi jjeimtsit, aut ,id nioilem copg.l, 77. Qno nis exigendumut cautionemm hjptismate factam mcon-
sensuPdter dictiurvoluisseinniem Filn 78 Paler voluit cusse teneant, 357 Qua reverent.a ChnsUanussuamem-
morlem Filn, quu non jluer mundumsalvan, 78 tial bra servare, et ilhs uti debeat, 284. Anima Chn$Uanaest
volimlaslui, 'd est, hal mors IIIPJ,ut muiidu-.lil)i recnn- sponsaChnsli, 204.Quasnt db illo Irahi, 204. ChnsUana
cilietur, 78. Pjter Fihumiradidtssed.ciutr qma lllumnon rehgjo durabit usque ln mundi hnem, 156 Prcpter Chri-
liber3vit, 78 fhnsUis puteial moile'n viure si vellet, 79. stianam religionem Dei sapientia ab asterno«aeataest,
Sed i 'declnubAler moilempili volelul, 79. 136 FjdeFideles.
Chnsuisspoutesua moitem susuiiuil, 77 Naturaiemvi- Chjrographum, quod adversum uos erat, decretifmt ""
tJ3 appcutiimhabuit, 78 in Chrislo humanacaro do'orom non diaboh, sed Dei,77.
mortis fugiebat,78.Nou ahqua nece^silascoegit Deum ut Cicestrensis EpiscopusCicestrensis,450.Archiduconus
se huiniharel, 222.ChrtstusnuUa iiecessitate, sed hbera Cicestrensisatcepit plegios super homines Anselmi Gan-
"vo'i>aiale mortuus est, 79. Quu SUJvolutiUteet SUJpo- tuar pro fonsfacluralractas feslivitatis, 430.
lasUte est mortuus, 79. QuoJ Cliiisjus sua polestate el Cihciumpeccatumsigmficat,175.
sua voluniatefacit, nuilatenusad hoc cogi dici potet, 79. CtEvrEMUeom.Ussam Flandna, 589 Eam et \irum
Sola voIunlalPjsoli bouilale DPUSse huinibavil 222 ej'us Umbertttm Anselmus laudat quod investituras non
Chnsluspoltiil semper servare viUm : SPdnon poluit det. 589, eam sjlulat, 591.
ve'le illamseutper servare, 222. A seipso njbitit ut non Clencusm sororemDei assumptusest, 584 tndignum
possil velle non ipon, 222, !d.o uon iiecessilate^sedhbe- estut ciencus hominiumfatiat laico, 384. Vtde Homi-
ra potestate animjm suam posutt, 222. Fihus DPI spoule nium Error ejus qui putat sibiuiehus esse m habitu cle-
\oluil se hommemfjcere, eLcadem immuUbih volutaaie ncali religiose vivere, quam in monachico, 346 Clencis
raori, 93. Chnstushdbuit polestatemmentieudi. sed non licet habitummonachicumsuscipere. 370, 396,437. Epi-
{oluttvelle menliu, 93 A-seijjso habuit ut non posspt scopi clericosnon debent prolubere ab instituto mopachj-
velle menliri tdcircode sua justitia, qua verilalpiiiser- co, 570. Idj3tatJiitconcihumTolet IV, 370. Clencus po-
\avit, laudamius, 95. Necesse fuit necessilate sequpnii stulat m EcclesiaCantuanssmonachusfien, 437 De clen-
non prarcedentiDeumhonainemheri, pali, mon, etc , 94. corum calceamenlis, 590
Voluntatempjus milla prscesstt uecesSilas, 94 Fhristus Clumacum, Clumacenses Clumaci mansit Anselmus,
Jijn poluitnonmor1.quiaassuniisil hnnunemPJ voluntate 451 Clumacenses monachi in Anglia_,446. Clumacensis
ul moreretur, 93v 94 Cbnstns sna volunUle no.i potuit monachusln captione tenetur, 446. Yide Hugo
ltonmori, etsua voltinlatemorluus est, mtllanetessita e, Ccelum, Ccelestia Gonsideratio patrias ccelestis, 214.
sed sua poleslate, 95 et 94 Morsin Chnsto fuit sine pec- Desidenum ccelesttspatrias, 159
ca'Q, 107.Mortuusest |iro >ternos, 91. CcenaDomim,nova spintahs seientia, 180.Ilhus ccenas
Chnslusex Judaaisnalus, a Judastscrucifi>us,212.Pro tnafercula, 180. Chnstusad Coaiampnmo Juddsosdemde
suis interfecloribusPalreui suum rogjvit, 212. Et eorum genliles \ocavit, 180. Qui nolunt vemre ad Domim Cco-
peccjlum excusavil, 215 AnlithesisChristtmonenlis et nam, 181. Qui Ccen» Domuu deiuerunt ac desunt, non
pecuatorisqm esi causalmjus mortis, 246 PJSSIOIIIS Chn- servorum neghgentias, sed sua3hoc lnobedientiasdepu-
stt consiietatio| slunulus pst amoris, 217el scq , 223, tent, 181 Qm huic conviviodefuent, tabescet m astemum
252 Mortis( hnsti me noria quotidianumdebel e^se via- fame etmisena, 182 Qmjnterfuent, satiabitur perenm-
tictim Chnsliani,per quod m Chnslo mjitptet Cluisius tn ter ommbusbonis, 182
eo, 222. Chnsluss<ixta die Sabbdlicruciaflmis pst, 162. Cogitare, cogitalio. Quodnon est aut non esse potest,
SepUmaSabbdliin sepulihro qujpvit, 162.Grjeci cl La- cogitan poiest uon esse, 58 Multa cogitamusnon esse,
tini credunt Dominumad lniernum descendisse, 39. In qua3scimusnon esse, 58 Nonpossumuscogitarenon esse,
S) mholoNieasnonon dicilur Doi IQUSad infernum d e- quandiu scimus esse, 58. Non possumuscogitare esse si-
scendisse, 59. Au, et quomodode Cfjrisli dolonbus ac mul, et non esse, 58 Possumuscogitare aliquidnon esse,
morte gaudendum,222. quandiu scimusesse, 58, quia simul et jllud possumus, et
Chrisliresuttectio el ascensio. Chnstusocta\a die re- istud scimus, 38 Cogitatioest \era, cum est quodput»
surrexit, 162 Nos octava astateresurgemus, 162 Chnsto mus esse, et falsa, cumnon est, 100.Yentas cogitationio
a mortuis resurgente Judjeorum solemmtates completas mhil est aliud quam ejus rectitudo, 100 Qua3esteum
suiit, vetera transierunt, etnovalacta sunt omnu, 172 quis cogitat quod debet, 100. Ytde Veritas Dicere in
Ante resurreetionemnon Deus, sed homo tantum Chri- «orde, idem est ac cogitare, 31. Duobusmodisres diotur
stus putabatur, 172 Muher resurreetionis Chnsti pra3- cogitan l°Cum voxeam sigmfiranscogitatur. 2°Cumipsa
uuntia, 257. Ascensiojjuadragesimopost resurrectionem res mtelhgitur, 31. Qua3quotidie cogitanda, ut quis non
Oie, 239, 271 Vidente"V lrgme Mana, 271.Christus in offendatDeum, 194. Perversss cogitationes quomodofu-
ecelumsolus ascendet, 160.Et tamen cum eo elecli mem- ganda3,414.In prmcipio facile rejiciuntur, 415. Cqgitatio
bra ejus ascendent, 160. Caputcum corpore suo unus est mdecens quantum Deo dispjicet, 577,
Chnstus, 160 Cogmtio Deus per creaturas cogncwcitur, 39. Yide
1003 INDEX lN S. ANSELMUM. iOGi
Deus incomprehensibihs, Mens, RalionaLuhsNatura, Concubina, concubinanus. Ytde Presbjteri, Viali
-Scientia cum.
CoIIoquium.In colloquendode ahqua quajsliones;epe Concupiscenlia,cupiditas Concupiscenlia,voluntasest,
Deus apent quod pnus ldlebat, 7. Vide Sermo. 65 Est bona pl nula concupiscenna,sicul esl bona el
Color.Coloremdialectici non almd queunt mtclhgere mala \o1unias, 65 Concupiscentiasancla et casta, esl
quam corpus, 42, 44. Existenle corpore,coloremejus ne- Deidiiecuo, 259.Ahud sttiitappeutus \ilio i, ahud vi-
lesse est esse, 115.Pereunte corpore, tolorem ejus ma- liosa voluntas, 135 AppelitusAjioslolusvocal carnemet
nere impossibileest, 113. Omne antmal est coloratum, contupiscentum, 154. Voluptas seu ctincupisceuua car-
149. Discernendummter coloremel ejus subjeclum, 43, nis est malumsnper bmniauula, 249.Cumhominenasci-
Cohinibafelle caret, 170. Sigmhcalpattenltam, 170. lur, crescit, necnisi moituumdesent, 249. Ipsos moius
Comdtnnutnentes et tonden noleules ab Ecclesiss m- «ive appetilusconcupiscentiaj,quibus propter peecatum
gressuiirohibenlur, 390. Ad&mviu subjacemus.Sacra auclorilasosiendit imputari
Commodum\ult, et vilatincommodpm omnisnalura qua; ad peccatumns qm non sunt >n Chrislo, 151. Appelims
sentire polest, 66. Nemo vult nisl quod ahquando puldt rarms dicnulur lnjusli quia sunl m ralionali creatura,
sibi commodttm,68 \olunlas seu afleclioquas est ad vo- ubi nondebent esse, 134.Nonsenltre appeutus, sed eis
leudum commodum,non sempei mala esl, 153 Jlala esl consenlire, peccalumest, 98. Cormplioelcarms appeli-
quando consentilcdrm concupistenU adversus spiritum, lus stint pcsnj peccati, 131 Post bjpnsmumnon sunt per
155. Affecliocommod',si solaadsjl, non uisi mtsetum U- se peccata, 151.Appetitus non auteruntur m haplismo,
t\ 116.tjut nilnlvultnisi (ommoda,si uon possithabeie 98 Post bapusinum lemanet corruptio ad fidei etspei
majora«l veriora, non potest non velle quamlibetuifirmj, inenlum, 151.Destdena tarnis a ccelestmmcontempla-
68. Proplei commodualemvult Jiomoaure\el laborare. tioue lmpediunl, el 111 proftmdumviuorum trahunt, 206.
ut lnbel uude tueatur vilam, 153. AUVttioseu voluntd9 Moluscarms et passionum,eos dedigiiaiido,sunl seddiidi,
'q«33est ad voletidiimcommodum,nou est quod .psa-vult, 414 Ad ppccalumnouihiputanlur,si nuHilPnus eis vo-
153. VideBeatiludo,Bonum,Juslilia, Vi luntas luiius se assonat, 414. Umcuiquestu (uptdiias est tem-
Commuiiio.Chrislicarnemet sanriiiuiem homoore suo pestjs, 161.Lacusnuseriaj est protundiUstujnditatis hu-
recipit, 222.Chrislimorlem qua salvamur,rununet hoino mana3,205,206. Ul vincasluJin cupidilatpm,lnvocaChn-
dtim ore suo carnem Chrisli el samjuuiem recipit, 222 sli divmitatem, 161. Vide Ajipelitus, Caro, IHorlihca-
Mdiiducamuscoi|ius Chrisli, 155.Qui inanducanl corpus tto.
Chr.stt, debent mundiesse dbomnifermenloauliliaj, 135. ConfessionisSacramentum,212.Illud Christus aperu't,
JLUHI separatnn rorpus, et separdlim sangumem Chnsti -212.Per confesstoneinallevidluromneonus peccali, 212.
aici| jmus; non bis, sed semelChnsium acripimusimmor- In vera coniessioiiemundalur-omnismaculadehcti, 168,
talem, 453. Quare separalinicorpus, el sepjrjufn sanguis 212. Confessiogenerahs jieccatorum,391.Secrela peccali
acctpiunlur, 455. contessiosaieidoti fadd, 552 (onfessio peccjtorum fa-
Cominumosub utraqne specie, 455 jEquahter a fideh ctaDeo, 248, 219, 232, 235. Multi | otius eiigerent In
et ab lnfidelisecundum bpeciem accipilur, 455. Fideles moriem usque occultan quam occjsione confessioms111
singularimodoClinsli corptis aictpiunl) 4a5 Per assum- cerntudinemvel in sitspicionemahcujuscrimtins adduci,
pl onemcorpoits tt sangtnns Chits i Deo conformeseHi- 140,552. Coufessjopeccaloium, 230,251,255, 256,270,
ciuntur, vtriutes eorum jugentiir, hherum arhilnum ton- 297, 28o, 390,591,410 Est sacnhcium, 250. Per coutes-
iortatur, el lmmorlabtalpmdiieiilur, 433. Ipsi mah \eram stotiemac pcenitPiitiamdimiutltir omne dehitum tulpa-
subslauliamcorporisCIuisliaccipiiiui,435 Nonhtimmun- rum,168. Nou est obslrueudj conlesstonisvia, 140, 352,
dum sjcramenlum, quia iinmundusillud atcipit, 455. Ex- Vitu coidisrevelanua, 195.Confessioomniumpeccalorum
jleta m baptismopurgalioueventens ad ecclesjamltilra- sacerdotibusfacienda,185.Mensurajac quantilates viuo-
ducilur ad sancfum aharp, consecrandus victima diviuas rum ecclesiaslico paslon sunt exphcjndas,182 IIIicui
Luchanstia3,171.In acceptione corporis non solumcor- conhteturnonstaluilurad peccatum,si confilentem abs-
pus, sed tolus UinstusDtuset homoiiimilur ; et tu ac- que ejus consensu cessare asuiordinis olfisionon coget,
cepnoue satigiiiinsrionSOIJanima, sed lolus rhnstus su- 140,552 Sed magni crimmis reus esse videtur, sicogit,
jmtur, 4o5 Tulius sempei-esl coiisciimisibi crimiinsdbs- '5a%¥tdeAbsolutio,Pceuiienua.
linere ab ns qtue placttam Deo personam exposcunt, Confidenlia.Lugeuduserror eorum qui ideo non mci-
quamjier culpahdemsecurilatpni piaisutnere,140,352. A piunt ê |UiChristum,quta umeulne sua lmbecihlalede-
malosatetdoje nilulminus accipuurquama bono,454. E\ liciant, 548 Commiltete lotumauxiho Dei, el non sen-
interioribus jnimasprojicienduinoniiie quod ad damnalio- lies defectum rn servmo Dei, 218. Gaudenl debeere ul
nis penculum nos pertrahil, ut digue corpus Domunsu- dehciani, et ument prohcere, ne dehciant, 548. Vtite
mamus, 265 In moitis penculo de manutleri etiain pu- ISpes
bhce tnncubniaril pra;stit corpus Domtniacciptre, qtum ConjuTium.Yule Malrimonjum.
sme viaticoexire, 584.VideVialicum.Communto orationis, COIMCS Anselnnamicus,594.
318, 525, 353, 334,587, 591, 594, 393 Counubium.Vtde Malnmomum.
Composilum.Uuiiinuonht e\ jilunbusmsiaut compo Consdiiguinei.1'roximisaiiguiue ipsius jure sibi mu-
sitione paruum , aut convementu genens el dtiferetuice, luamdebenl charitalis revereiiluin, 142. Vtde Mdtriino-
aul specie et propnetatum collectione, 149. Onme toui uiiiin
ut
positum subsisiat, mdiget lus ex quibus comuonitur : Consensus Vtde Concupiscenlia,'voluntas
et illis debel quod est, 10. Quia per illa est, qitidqtndesl; Coiisihum Decel sapienlem sapienu uli consilio, 355.
et illa iion per jllud sunt, id quodsunl, 10. Atque compo- Omuia cum consiho facienda, 535. Diu deliberjiiduin,
silum non esl summum,10. Quodnec actu nec intelleclu 195.
dissolvipotest, majusest qtum quod \el mtelleUu esl Consortium.Bonaconsortia,192
dissolubile,44. Omne compositumsaltem cogitalionedis- Consueludo.Si unitascliaritatis servilur ui fidecalho-
MJIVI polest, 44, 45. Cujuspaites nonsunl snnul,id elpar- lica, nihJl^llicit consueludodnersa, 159 Cotisuetudinum
les ejus possuntcogiuri nunquim et nusquamesse, 37. varieUlesnthtlaliud suul quam humanoriimsensimm di
Quidquidest pjrtibus juncium, non est omiiiiio uiium, versitates!59
~Sedquodammodo|'lura, el diveisttma seipso, 53 El JCIU Coiitemplauo.ConlemplatioDei, 260.Animaad conlem
•velinielleciudissolvii ou st, 55. Q iodest ahud tn toto, et plandalnterna non perducilur, nisi ab Ins qua; exienus
aliud m parlibus , pl in quo>sl ali ju d mutabile, nouom- impbcant,sliidose snblrdhaliir, 166 lufirmitatis considp-
liino est quode»i, 54 Quitlqmd vel qujle, vel qujntuin ratio esl viaad conleiiiplauonem,16o.Qincunquead Dei
<eM,non sunplpx sed-compusilumesl, 10. ijimplttia pi<e- c litemplaUonemsic pioficiuntuleum videant, cum in«-
slant composttis,14. Quode-l per parles in smguhs locis gno metu reverciiuas id fjcluul, lb4 ConleiupIaUouis
vel lempoiibus, non eilngit paittumcompositionem,12 prJ3iniu'n,videre Deum, 159.
In compunclionecor uitiiuodolore Unguur, 214. Com- Coutemptus.Vide Mundus.
punctio lti orattone, 219. Coinpuuciionou luhetui sme Contiuenliamter coujugeslaudatur, 536.
ope grali», 249. Conversio.Nonverba sens'mlia, sed Spiritus sanclus
In concihosentenliaj sunloum pra3meditationeel com- cor converlil, 54. Hoc esl ihterhcere jinpium,S4 Cum
"piUHUti ictauoiieproierenda),590.Non sulil mutandaj, Sjiintus«ancluscor peccatons per graiam visitat,protj-
et iiihil eis addendumnisi de consensti episcnporum,590. nusabomm labe viuoium emuuddl, 230 Non tardanda
Outtlium-ab Anseimocoitvocatum,390. Yide.JWense, conveTSio,210elc , qutbus ammaexcitatur ad conveisio-
Londinense, Roinanum. •nem,210. Si modonos -non coingimus, Dfeusdamndbit
- Concoidia,discordia.Qui concordat cum Deo et fum nosjuslissimus,211 Nemoseipsum corngere pol<sl sme
hotiiiDibusjustts,jam mcipiticgnare, 549 Meliorest per- Dfeo,265 Qui dicuni, Conveitenos,Dius,jamahqudleuus
fecta concordu quam inipeiiecta, 48 Vide DeuS iiuus. ônversi sunt, 130. Quidiffert su im vitamcomger£,ter-
Pneslat hoimmbiisnon coucordn e, quamiliis concordjn- tum pro dubtodimitut. et qnod exspectat meremr nou
a» a Deo distoiddre, 400. DiscoidiaDeo iDimitd,elom- jccpere,546. Conversio moium, 19f. Co/iversto majus
mbus sanctis, 219 est tmraculum,quam resurrectio, 121. Vtde Gialia.
!G63 INDEX IN S. ANSLXMLYl. iOfifl
Ca-df c eJere, ItS ~"^>nhabet cor reclum qui recle 248. Prr-nadamnilioiiisesl 'tieim, 1G8, 169. Djmnjiae
eredtt el recte mlpl 12H,el non recle vull, 128 Cords aiiiniTjululitiis, 211 D itiiualismeittisesset si nec eotl-
custodia,512, 527,558, 577.Ad eam maxi.np valet, eor cepti iuisseiil, 27i Ex loln est moiUitis, qm futritinin-
semppr hdberelect ooe, aut oiatione, aut utih cogitdtio- ferno damnaltis, 1is6.Mors damnatto a?terua, 186 Post
l.e occupatum,577 Oumicustodiacor suum servaul, qm moitem ntilla polest nivpjiiii me^tcina, 186 Qui semel
actus suos 0'imi hoifciisioimut, 184. Cordis miiiidilia, 33terna3damiialionitradjtus esr, nunqtuiti tilieriu-.ledem-
159. Ripnat bpi linagmem, 159.EslpiilchiUudo UIPIIIIS, ptio.iemconsequi polesl, 186 Peccjlor post mbrlem trj-
377.HIIIJ visio DPJ speculiter promissa, 377. Ad pdm ditur d einoiiibiis m seterunm possidenuus, ut petpetius
non msi pei cords ctisloduiiipervenuur,T377 Cor mtin- luens pcenas.divmaJ jusliliJ» sau-.aciai, 186. DJIHIUUIS
tium debeleasolum cosniare-qiueDei sunl, else dnints nitnqujtn valei dpbuum reddeie, 169 Nec jiolest pei poe-
] ra?ceplisapjiMcire,159 Conla pro|ihetarum, apostolo- nitentum el opei J hona emenddre quod male gesstl, 169.
rum et evangelisUriiiii fecunda salularibus,spunnibus, El ideo cogitur semper poenis sustmere, 169. Nonr.m-
13'). Inlelleclus munJis corde conveml, 159. Et datur, nes in lnfeino panter lorquen merentur, 104- Posl diem
159. judtcu nullus ertt angeltis, aut lioino, nisi aul in regno
fonMuns, 419. Eum ad se mitu rogatrex Uibennae, Dei, aut m uiierno, 104 In aHerna miseri i lnconsnlabilis
419 indigentia, 26. DjmnjU jieccjta mul.l ler leflenl, 191.
COI\MTJOS Canluar. monachns, 438. Lj'us pater iit in Ddniiutio noii pro levi culpa,131. Vide Infernu-, Mors,
Etclesia (.aiitujnensi monachus,4i8. Peccaium
Corpns.Sola corporeasunt sensibilia, 51. Sensus circa Dare. Nondare non semperest causa non act.pêndi,
corpus el iu corpore sunt, 51. In corpore membra et 65 Sed ddie semper esl causa atcipiemli, 65 Diciturdjre
seusus, singulaad jjuosusus apla, 132.Sola corporea suut ut qui sponle concedil, et qui uou ajiprolundoperiiuiut,
circiiinscripta,52. Yide Locus,Spintus. < 70, 75.
Correclio Oinnestenenlur corngere mala quas corri- DA.ID(nce ur U>regnare crepij, 173.
'gere possunt,417. Mehus est cum omnibiis pacem ha- Debilor. Oiiinishoinodcbitor Dei est, 182. /Erp dlie-
bere, quam bona inutihler loquendooccasionem maligno no qui lenetur inoiu.Iiiiin nequit prolileri, 51b, 319.Ju-
pra?bere, 514. Modus111culpis torr.gendts, 400. Culpa- slus qnisque dehitor DeiJ 185. Quiomma bonaab eo acce-
jum etiamleviorum proclamatioin usu apud moiathos, pil, 185.
400. Decimas hcet redimere a laicts, 424. Decimas ab epi-
Creatora. Nullacreatura habet ahquld a se, G2.Crealu- scopisdoiiita3moiiastprns,421. Vtde Ecclestasboiu.
rse non ûnt titsi ahqua lmitalio summa3essentiai, lb. Dehnilioleguiuia, qiu3 nee plus nec minus coiitiuet,
Crealurasnon habem sim|iljcemabsolutamqueesseiitum, 116, 117
16.Scd vera3essentia?vix ahquam imiUUonem,16.1uter DeleclJtto. Hascinhma suas habent delectalionps, suoa
creala id magis existil et est natura prajstanlius,quod e-.t amores; sed non sic deleclauliit Deus, 258. VldeCoiu-
siimmajnaluraj s.mihus,16, 17, 24. Crealuraj non siinph- modum,Voluplas.
c ler PI absolute, sed VJXe«se dicunlur, 13 Non tameu Deluus. Spmtuales delicia?, 180 Spintuales dehcia»
omninouon sunt, 15, 50. Quidqmdalnldest quam summa cum habentur, mdesideno sunl, 138.
natuw, uod per se, sed perahud est, 13. Quidquidab aho Dens. Iliconinodenie, rorfere, 520.
hahel esse, de esseredu ad uon esse, quanlumad se, mst Desidenum bonum esl a Deo, 223 Vide Bejliludo,
suslineatur per ahud, 1S Ventas non est m creatura, Bonum, (oncupiscenlia, Intentiii, Voluutas
161. Crealura nmtabiiiter sunt, 1S. Ahquando fuerjmt, Delrjclio seu nuledKentij, 192 Est grjvecrimen, 192.
auteruut, quod non sunt, 13 Sunt quod dliquandonon Damnatdelrjhentes ei audientes, 192
ruerunl, vel noneruut, 15 Qiudquidfjctum cst, eslahud Desperaiio. Vide Conhdentu, Spes, Oei mtsericordia.
a Deo, 56 Ommaex mbilo facta esse dicuntur, id est, Devotto. Mdgnavoxuilelligilurquajdevota magis qnjm
qua3prius mhil eranl, nuncsunt ahquid, 7. QuOdnon<"st, clamosa est, lbo
nec fuit, dici potest factumex nilulo, hocsensu quodpoe- DLUS e sl nomen subslantu?, 43 In solam summam es-
uilus fjctum non\;st,7 Cuncta quoesunt, piseter sum- sentiamoinnis homodebel credere, 27.
mam essenuam, ex nihilo facla_suiii,i'l est, nou ex a'i pio Dei exisientta Unamsummamluiuram extstere, plura»
7, 14 Ires cursUsrernm, mirjbihs, nalurahs, \oluula- quealu, qua3de Deocredimusscila ralio injgiu ex paite
nus, 101.Cursusimiab hs nu<iilegisubdilusest, 101. persuidere polest,4 In promjiluest rauondh meiili Deum
Crejttirajniliil habenl, nisi quoda Deo atceperuut. 101. maxime omuium esse, 50 De Deo non Siriptura auclo-
Kec Deus llhs dedit abqiud nisi sub se, 101.-Qtiodest iitale, sed rauonum momeiilisdisserendtimstisciptturi,5.
jier seipsum, PIld quod est per aliud, non eamdemsusci- Persuadet ratio abquam tialtiramstc csetens supeietntue-
piuiit existendi rationem,6, 14. Ytde Causj, Existenlia le, ut non lubeat se supenorem, 5. Demonslraturid, quo
Excellentiorcredla essentia plus docet quid de Creanle nujuscogiuri non potest, w re neeessano existere, 57,
tnens ipsa debeat ajsltmjre, 24 Plures puianl omnu si- 38,59,40 Quo majuscogitan nou polest, veie intelligi-
mulesse creata, 81 Creala sallem crgilan possuuthabere tur, et | roiude est m inielleclu et cogitalione, 37. Si ld
Cnem,54.Creata, etiam quaj non sunl hdbitura Jinem, de quo majiiscoguarineqml, potest cogitan esse, necesseest
sua 33leruitatenoudum habent quod luluium est, 54 Et lllud esse, 57, 58 Propnum est Deo non posse coguau
jam nou habenl quod esl pr<pteiitum, 54. Perfectio mun- non esse, 28. Necesseesl unumillud esse, per quod sunt
dana3creatura?non Um estinnumeromdividuorum,quam cuncla qua3 sunt 5, 14 ipsum unum est per se-
innumsro iialurartim,81. Creaiura raltonahsad vilandum ipsum, 14 et 8. Exislit jhquid quo majus cogitan non
nulum fjcla est, 65. VideBeus causa reium valet, et in inlellectu et m re, 30. Nonpotpstcoguari
Crux SanctaCrux : ej'us\irtules~el effetlus, 274, 275, non existere jd quo Jiiajuscogitari nequil, 50, 51,58.
276. Adoratur,274, 275,. Oratto ad S. Crucem, 274, 275, Potest cogilaii esse ahquld, quod non possit cogilan noii
276.Vexilliimcrucisranomine CInisli adoratur, 220 Ad- esse, 30 Majusest jd quod non potest cogitan non esse,
Oranluret <ipmeacorona,cldvi,lancea,220Crueislaliiudo, quam ld quod non esse cogiun potesl.50. Id quo majus
ehantas : longuudo,ajlermlas, subhmitas, ommpoteiitia, cogiiari nequit, uonest ld quo majuscogiUri nou polesl.st
profunditas, rascrutabihssapienlia,220.Ojiorlebalut d a- ld quo majus neqnit cogitan, potest cogitan non esse, 50.
holus per lignum crucis vnicprelur, 75 Benedntionps Deus esi id quo m.ijtis cogitan nequit, 30, 31, 32, 36,
signo cincts Iiunt, 159. Crux non gestattda ante episco- 40.Ei quod nou polest cogiun nou esse, 50. Qui cogitdt
pura, 434.Crux noumsi aule aichiejnscopumpalho tou- quo majusnon posstlcogilan, cogitatjquod non possit non
hrmaUimdefereuda, 595. esse, 40 Ommapossuntcogiuri non esse, prajler id-quod
Cultussdiiclorum,430.Cultus sanclis debilus, cuidam summe esl,28 Convtnntur eiiam insipieiisessesaltetn iu
murluo exhiben prohibelur 'sub niterdicti prptia, 386. intelledu ahquid quo mhil majuscogiiarjpotest, 50 Deus
VtdeAnhelis. potest cogilan non esse, sectmdum vocem . secundum
Culpa \ ide Correclio. rem, nou potest, 51. Nemo lntelhgens idquod Deus esl,
Cu|iidilas.YideConcupiscenlia. potest cogitare quianon est, 31.
Cura. VideMundus. Deus ne qu.dem cogilationepotestnon esse, 51. Deum
Cypressussempervirens,1, 7. Fructum fert, 7. Bene nonesse nemo polest intelhgere, 50 Idjjuomqus cogt-
olet, 7. tan nequit, si est, necactu,necintelleclupolesluou esse,
D 57. Quidqnidpotest cogitan, el no.i est, si esset, nou es-
SPI id quo itiajus nequit cogiUn, 37, 58. Qmdquid co-
Dasmon.VideDiabolus. gilari potesl non esse, si esl^nouesl quo majusjieqiul co-
58 Nec potesl non esse, uec togilan non esse, 58.
DamnatioPI mors aaierna, 218 Deus non damndt n'st gitan, Qund majus est omuibus,non proplerea est qtio IIJJJIIS
propter mjustitiam,98. Qui male vivit, ei est apprla dam- cogitan tiequil,58,39. Nec ideo probatur esse )i) re, (j_ula
aauo, 248 Pr<ivi«apertus esl Kterinis interilus 211. Qui estin ii)t,ellt'cut.39. Id quo majus neaujt, UOD
de bona vltaglorialur, ei certa mors et asuriw d,iiinj.>uo, potest esse m «itilointp.!leetu,50, Et cogitan
st not) DOHSCttjilelji-
I\,TROL. GLIX
3'*
!057 LNDLXLN S. AXSELMUM. i.-es
£i, quo majus cogllari nequit, nihtlonmus cogilan posset, tur infirmitate sua, et rcverber^tur fulgore Dei, S5, £42
quo majus nequil cogitan, 39. Quouiajusnequtl cogtliri, Obscuratur sua Lrrevitale, el obruitui Dei immensitale»
eo lpso probatur existere, quta cog.latur et nilelligilui, 242 Quid puntalis, quid simpiictaUs, quiJ cerlitudinis e'
50,58, 39, 40. Quidqiiidjbsoluto cogiUri polfist melius sp'endons m Deo sit, a crcjU.ra-iicn \a et jntelli|,i, 242
csse quamnon esse, bot credimiis de diviua subsut.tia, De summanatura mhll perciju pofest per suam proprie-
,40. Quod Deus vere, 50 Non ideo uon esl dhqiu iidiiird tatem, sed perahud, 24 Ytde Dei cot,mtio Mens, lutio-
qua mhil mdjtispossitcoîlan quia tnsipicus dtxii in toi- nd.is crejtura Quomodo llla summa Jiatura sit iiiccm-
desuo. nonest Deus, 50 Quod sit quiddnn opumuin-ei preheusibihs et meflabihs, et lamen \crum sit qutdde
inaximumet suminumommumqua3su il,4 Exislit unum il.a disputatum et exphcitum est, 24.
ahquid summe magnnm, 4 Est aliqtnI quod sive substa i- Deus tiieffabths Cum de summa natara aliqnid \ erbn
tia, sive esseutia, sive nalurj dicamr, opliinani el mi\i- dicitur,\erba commumasunt ahisnatuns, sed sensusJuil-
mum est, et summumouinium quaj sunt, 5 Quudcst |ier lalenus eomimmisest, 24 Dici potest meflabile, el cogi-
pe, maxime ommumest, 3 lstunasold quasdam nauiri, tan polestnon cogiUbile, 29 J)ici tamen non pottst id
quT^st per se hona et mjgna, aut el per se est id quod esi, quod meflabile est, nec cogitan id qrod esl non cogitr-
el per quam est quidquid vere bonum, aut magnuni, bile, 29. Suuimanalura mefiabrhsest,-qwa pcrv-crban..l-
aut ahquid est, S, 14, 21, 22, 46 Yerius existil crejlnx, lalenus valet intiman sicuti cst, £i IvJ uni laiuti. ucn
quam creala essentia, 17. est si quid de illa, perah^d, \elul m jepigmate, aslin <-
J)eus solus \ere est, 13, 50, 205, 238. Quia quod modo lur, 24 Mirumsi possit m noimmbus\el \erbis, quae 4-
js est, semper esL, 258. SolusDeus esl quod est; ct solus tanii.s%rebus factis cx nihiio, repenrj quta dj^ne
ipse est qm est, 34. Nulla res 'vel mtelleclu prascessil, dieatur de creatnce substantia, 9. 5>ominaper quaj de
per quam summanatura esset ex mhilo,6 Sunmiaessen- Deopropneloquamur, non habeums, lol
tianonestexmhiloperse,6 Necestexniliilo per ahud, 6 CogatUo Dei Mens humana se el summam essentiam
Summanatura nullatenusesl per aliud, nec posterior aut mtelligere potest, 16 Ahoquinnequaquam <teet lilamdb
mmor est seipsa, autahquaaliare, 6 Necpromde asei- irrationahbus creatuns discerneret, 16. Modus mvesli-
psa est, tanquam ab efficiente,aut tanquam a matena, aut gandi summamnaluram prompUssimus,40 Deus surrr e
tanquam ab instrumento, 6. Nontamen per nilnl, aut ex sensibihs est, 31 Ex mmori hpno, majtsljonum coy.o-
6
mhilo est, Nulla, ubi de Deo -accurate agilur, negli- scitur, 39 Ex bonis crealis lllud cogi.osciturquo IJ.JJUS
genda thlectio, 56. Argumenta contra Dei existentiam ex cogitan non potest, 59 Per illud magis ad sun..iiamiialu-
insula3figmento,56,57,5859 Summanaturalucere ex seipsa et ra3cognitionemacceditur,quodilh magis per simiiiludi-
perserosamesse dicilur,6 Eomodoquo lux 0 Nihilaliud et Ju- nem propmquat, 24 Manifestum est quid onmium sil, ct
ceasesseexseipsaetperseipsum intelhgitjr, quid ommumnon sit summanatura, 9.
est,veIfuitmsisummaesseiitiaetqua3Uelasuiitabi'la,7,15. Detnommu Quascunquenommade summa uatura di-
Detessentta Deus esl una mdividuj et ex
simp natujj, cunlur, non tam lllam exprimunl per proprietatem, qusm
et|tres persona3, 45 Itatiombus Patrum el maximeS. per simihtudmem, 24 Lt\aldeniinusaliquid, imo Ienge
id
Augustmi piobatum est, ia Et in toto Monologio et aliud m mente conslituunt,.quamsit illud quorl jjicus co-
Proslogio S Ansejmi, 45. Summanatura est,melius secundum nalur mtelligere, 24 Vtde Êmgma Nec Jiomens^jnen-
essentiam, quidqmd oiimino est s)mphciter est, tiaj suflicitostendere lllud per quod onmiafacta sunt de
quam non lpsum, 9,mehor551 Ipsa sola est, qua pemtus mhil mhilrj, et servautur a iiilulo, 24 Nomenessentia?ncu \«-
est melius, et qua3 est ommbusqua3non sunt quod let exprimere illudquodlongeestsupraomniaet\jidecst
est ipsa, 31 De summa essenlia • quajrenti unde est, recte exUa omma, 24 Nomen Dei soh summaeessenlia?prc-
responden polest, de senihilo id est, nequaquam facta pne assignalur, 28 Dei nonime non intelhgilur LISI
est, 7 "Nonmcepil per nec ex se, nec per ahud nec ex substanlia quaj censetur supra omnem naturam,^S.Koncn
aho, nec per nihil, nec ex mlnlo, 10 JJst ex seipsa, aha Deus est sigmficativum lpsius essentias,57.
autemexiUa,5,6,22 Non esl alia essenlia quas est perse Deialtttbuta tûodlibelillorumtjnas de summaJiatura
et ex se, et aba pen quam et ex qua lpsa est, 10 Quo- dicuntur, idem est quod omma,sive simul, sive «mgula,
modosumma nalura est per se 6, ipsa semper est per se, 10, 55, 54 Cumdicitur justitu, \el essentia, ldem sigm-
19. Ipsa est per seipsam qmdquid est, 6,12, 14,15, 22, ficat quod alia, \ el omma,\ el smgula, 54 Lnum esl quid-
51,32 Omma aha sunt per lllam quidqmd sunt, 32, quid essenliahter de summasubslanlia d)citur,10 Summi
Deusest qmddammajus quampossitcogitan, 53 Nec natura unomodoet una consideralione-est, quidqujd est
Deus est sine persona, nec persona sine Deo, 61, Summa essentiahter, 10, 53 Quidqmd ahquo ruodo essentuhler
essentia diciturûbslantianonmsl sumendo substanliam est, hoc est tolumquod jpsa est, 10 Quod de summana-
pro essentia, 14 Ipsa est extra et supra omuemsubstan- Uirarelati\edicitur,-non eslsigiiihcalivum^jvs subslan-
taam, 14, 27 Nonliabet nisi nomen communecum crea- lias, nec ejus naturalemdesignat essentiam,31 Si nulhim
li Summa na- eorum esset, uon aimma nec=majoiesset,SL Nec tamcu
tuns^cjijus est \alue diversasigmficatio,naturarum
turanoncontinefurincommuni aharuril tra- ipsa minus mtelligeretur et-essel )dtotum quod est, 91.
«lalu,14. Ipsa nec inplures snbstanlia sedividit, ut natura Summauatura polestnonintelligi summa,seu major, et
commums,14Nec cumaha se essenti33communione colhgit maxima,91- Summum non est simpbciter tnelius, quam
•
ut natura, mdivldua, 14.Libera -eslanatura et lege ommum non summum et non summumnonest m aliquo mehus,
qua3ipsa fecit de mhilo, 15 Esspntia Dei quam diver- quam summum Vtde Deusaut summus In summa natura
sa a creata essentia,60, NonhabetDeusahudmsemetipso quidquidestpr«eter relaUva, lpsum melius est quam
quamDeum, 58 NecDeusestextraDeum,58 NecDeus-est non ipsum, aut non lpsum in aliquomehus est quam
dissimihsDeo, 58. Deus nullo indiget, 45,84 248 Dei lpsum, 91 Deus est quidquidsimpliciternielius tsl quam
natura nulla prsstanlior, 44. Deus non est major Deo, nonipsum, 9,51, 52 Cum dicitur justa, magna \cl qwd
C8 Deus est summusspintus, 51. aliudsimile , non ostenditur quahs, abt quanta sit, scd
Deus summus Quodnon est summum ommum, minus quid sit, 10 Ipsa non per ahud, sed per se est quidqmd
est quamijuod possitcogitan, 51 SummaessenUanon est est, 6,10,12,14,13, 22, 51, 52 Summauatura est justa
ahquid eorum -quibus est ahquid supenus, 9 Sed est non qiiia habet jusliliam, sed qma ipsa est juslitia et ila
quodlibeteorum quibusomne ahud mfenus est, 9 Deus de alns qua3 de Deo dicunlur, 11, 52 Deus est jjtaipsa,
est summe elsuminum omnium,5,9, 51, 52 Ytde mfta, lux, sapienUa,boiubs, aslernabeatjludo, beata astenatas
Deiattnbuta. Ipse est summaessentia, summavita, etc. et omne honum, 32, 242 Et hoc cst nbicrueel semper,
quod non est ahud, quam summe ens, summe \i\ens, et 52 Est vivens, sapiens, potens etommpolens, verax,ju-
aha simihter, 19 Deus supei omnia magnus,super omma stus, beatus, a?ternus,9, 51, 52 Tila, sapienlia, et alia
bonus, super omnia speciosusetpotens, 201 Omnianu- attrjbutauoiisunt eiusparles, sed omma sunt unum, 35
sunt magna per tmumaliqmd quod maguum per SP, Unumxpjodqueliorumest totum quod Deus est, et quod
, 5 Quod aliquo imnus est, nullatemis
fna est Deus, 45. sunt rehqua omniaj52 Sunrniatamen natura quaj tol bo-
Qmne quod aliud estquam summanatura mmus cst ipsa, na est, non est ex his composita,10, 14, 15,55,34. Itee
6 Nihilpotest-essepar summo Spintui, msi summusSpi- non sunt plura bona, sed unum bonumplunbus nominj-
ntus,2I. Impossibile est summobono inesse aliquid im- bus significatum,54, Ytde Dei simphcitas Summaj sub-
perfeetum,*8. stantiaj propnetates in\ esligantur, 8 Summa jialura suo
Ueusincpmprehenstbilis.Quid tamomnTa incomprehensibile, smgulari modo est, vivit, sentit, et rationabs pst, 16.Est
tam ineffabile,quam id quod supra est, 24 Maje- sensibihs, omaipotens, misencors, lmpassibihs, 51, 32.
Staiisiei celsitudinemscientia nulla comprebendit,164. QuomodoDeus esl sensibihs,sinonest corpus, ommpoterts,
A creatura non cognoscitur Deus, »isiquantum\u]l se sinonomniapotest, autmisencors, sisit impassibihs,31.
rpvelara,164 De Deo mhil potest intelhgi, msi - ppr DCJ Deus noncoipus, sed s^trtius Summaessentia est spm-
lucem el verltatem, 32 Neque per seiDsum neque per tus,Bon corpusuec flbqi.id sensibile, 9, 14, 5L 3\onJta-
similem speeiem, Deus potesl cogitari, 56 Ad mcompre- het membrum, aut partem ullam, 68 Non corpereo SPII-
bensihilem Deitatis proprietatem aspirare non potesl hu- sujcognoscit,5'i Idemcstsumm33natura3egspet\i\ere, 15.
iniuiaratjo, 151, Qculusaijimasqusrentis Deum tenebra- Deus mmm laiis et incoirupttbths Si summa essenus
10G9 1S&EX m S. AXSLLMUM. 1070
finemhabituii est, non esl summe jmmorlalis et summe cwsmeloro, sinemoluet si'u 228. Deus est sine spalio
incorrupUbihs,10. Nec volens, nec nolensfinem habebit, magnus, 54.
10 Si nolens peritura est, non est summe potens, 10 Si Deus mlernus. jEternitas Dei esl uilerminahihs vila
summanatura finemhaberet \ el pnncipium, lpsa non es- simul perlecte tota existpns 14,15 Suinma nauira est
set \era astermtas,11 Nonestsimplexbonum, cujus \o- sine piinctpto ct fine, 10, 11, 12, 15, 14, 15 Vide \en-
luntate pent summumbonum, 10 Ytde Deus ajternus tss Deus nullo moiio potest cogitan halipre luiemaut
Deusumis.Unus est Deus,lS,43, 45, 46,S0, 228 Sum- a lqiianiionmiesê,3I. Dei ajterouas eslipsitola prasens,
ma essentiaestomnmoindividuusSpiritus, 14 Nee divi- 35, 54 Me'iusbui.umest quod (ine cjret, 59, et lslo me-
di potest, 228 PJures essettiu possunt summs?essenUa), hns est qundprmciptocaret ef hne, 59 Quo mqus togt-
14, 21. Unts est Deus uon solumnatura sed et numero, lan non polpst, nequit cogilan msi sine lnilio, 57,
43 Nonsunt plura summa bona, sed unum solum sum- 58. Id quo ma|its nequit cogttan semper et ubiqtip
nmmbomim, 45,46 Venfas ommmodo excludil plura loliim est, 37. Deus est ante et ul ra omnii , etiam
esse, per quaa cuncta sant, S Ul plura per se mvicem qua3 fraem non habebunl, 55 Quu illasine Deo psse
smt, nulla patitur ratio, S. Id per quod sunt cuncta quas non lossunl; et Detis esset, etiamsi illa non esseni.
sunt, aut estunum autplura, 5 Si sunt plura, aut ipsa re- 54 Deus quilqtnd ahquando anl ahqi omodo est, hoa
ferunturad unum ahqmd, per quod sunt aut eadem plu=- to Us et semjier est 3t. iEtenulas M>1Icrejlnci es-
Ja smgulalpsasunt per unum . aut lpsa sunt perse . aut senlue, nonrpbus ciealis, conveuu, 11, 18, 52, el sola
lpsa sunt per se in\ leem, 5 Si plura suntunum per unum, jam pnncip'0 Pl line caret, 52 jEtennlas Dei non est pars
non sunlommaper plura, sed jjer illud per quod Det, 55 Sumnu3rulurce ajterntns nilnl esl abud qtiain
lipcplwa sunt, S Si plura smgtilasuntperse, cstutuna ah- ipsd, 12 15, 14, 55, 48. Deus est 33 ermtas, ; extra
61
cjua\js \el nalura exisfendi per se, quahabenl per se scieimutem nou PSIjliqmJ, 61 El pxtra Deumnilnl esl,
smt, b JN'am per idipsum unumsuntperunum quod haber.t ut 61. Ejiisajtas nihil estahud quam CjUs salerriilas,12 13,
smtperse, b Ergo \enus per ipsum ctuicta sunt, NihilDeum |irj3tesstt aut seciiluriim PSI: hoc cst, niliil
quamper plura, quas sme eo uno esse non possunt, 5 Di- fnit ante ipsum; etpost qisum, nilul ent 11. Deus sem-
jjniornaturaqujjjn perfectam convemt umtatem, quam per fuit, et est, el erit, 11. In Deo, iuit, el eru, esse
qtKEsui admittit plurahtatem, 48 Ubi pluiahtas, lbi d>- non possunl, 161 DupleKsensus hujusDeus ltmms, nt- enuntt
versitas, 48 Ubi diversitas est, non est perfecta concor- ln! fuit anle, summamessentum, 11. semper fmt,
dia, 48 cst
Perfectaconcordia quas in iinam idcntitalem hoe est fuil
iiunquam qujndo noii fuenl, 328. Ha3c\ox;
convemt, 48 Deus m Deo non additnumerum Deo, nec snmpei, cunidp Deodicitur sign licilpn.iusajlerni atpm,
est nisi uuus Deus,48, 61 Non est ahus Deus praetcr quam tolum tpm|Mis,13. Sum.naualiiia non esl distincle
eum, 245 Unitassimplicitasquecommums natura? sum- et spparalunlou in smguls lemporibus,12 Summana-
mascommendatur,19. tura non est parlibus exlensa per lemjnrum partes, 12.
Deus smiplex Nalura Dei est simplex et nullo mo.io 15, 15, 35. Non habel prjileriuim, et lulurum ncc labile
composila,10, 41. Deus lotus est, qutdjutd est, 10, 55, nilas prj=sens, 55 el lbl. Sed tjnltim pra^sensesse, 54. Aler-
61 Summaessentia estverutn et simplex bonnm, 10. Deiest sweulum,propter uidivtsibilemutntalcm; et
Nefa->esl dicere jllamesse compositamex plu-ibiisbo ns; esl s»3culapiopler ititermmabileminiiiiensitalem,51.
seu ea qtiajomni compositocciveniunt,ni illam nici'ere, Deu-,omntpolens Dei omnipolenna, 228,230 Summa
10, 12, 53, 44, 45 Vtde Composilum.Si Deus est compo- iiatura ommpotensest, 10. SumnitBe senliaj poienlia nt-
slus, aliquidmajusDeo potest lntelhgi, 44. Nullajsunt hil estahud qnam ipsdsummi essenua, 1J, 13,45 DPIIS
pailes in Deo, 35, 54, 51, 61 Deus est lpsa umtas, nullo idem ommpotens,qma quidquidvnlt Itcere potesl, 25J.
uilellerlu divisibilis,14,53.Liberaest abomni lege loti et Deus potestperseipsum, quodvull, 31, 212.Sua pole I-
tempiins,et compositiomspartium,47, 48. Uacunctaa SPfaclasuh se conlineinloconcludtt, 13, 47.
Deus immulahlts.Summaessenlia nullomodo csl mu- Potestasnon esl Deo accideiilalis,4o Necemm siue po-
tsbihs, 14,153 Mehus est honnm qnofl non mtitalurvel teslale Deusesse aut lmelhgi polest, 4i. Poiesus est
niovelur, 59.Summaesspntianulhs subjacetarciden ihus, Deo suhstanliahs,45. Ipsa non est pars substaulia Dei,
27. Quodnulhs stt mulabihs acctdenlibus, 14, 27 Ac- 4S. Idem esl esse Dei, et poteslas ejus, 45 PotesUs Drt
ndentia quasrem nonmutant, de stimmanalura dici pos- semper etubique est, 43 Ommasi penrent, posset, *icut
Simt, 14. Veritas semper uimutabilis est. 93 ea fecil, restiluere, 84 Nonest impolenlia, sed potenlu
fleusirias Deus est ipsa ventas,95 Est summaverl- inDeoquodnon possitesse me'ior aul ditior, 248 Deus
tas, 10,11. DPUSmenlin neqnit91. frummaveritas per se non polest menUn aut corrumpi; uec lacere ut veriimsit
siibsislensnulliusrei esl 115.Sed cum ahq ud secundum fdlsum,etc , 51, b7. Nonquta impolens, sed quia esl om-
jllam esl, tuncdictlur ventasvel rectiludo illfus rei, 113 nqiotens,67. Cumdicunusquod necesso esl Deum sem-
Deusitnmcnsus De Dei lmmensuate, 228. Deus est per \erum dicpre, et necesse est eum nunquammentiii,
ubique, 9,11,168 Et per omniaet m omnibu , 168 DPUS hoc est, nulla res polest facere ut verum uon dical, aiit
C't ubiquetolits, oi 205, 228. Dbique jirsssensel cnncta ut meiitiatur, 94. Quonumparvum mconveniensm Deo
-vidcns, 193 Deus cteium et lerram et omma lmplet, esl impossibi.e,46,79, 84. Cum dicilur Deus non posse,
227, 228.Ub) crealrix essentia non esl, nilnl esl9 Ijisa nulla negalur in eo potestas, sed mstipeidbilis sigmlici-
uon est delerminaiem ahquo loco \el tempore, H, 12. lur potenlu et fortiludo, 95 (um dicilurDeusnon possc,
Quodipsa nonsit per se delerminate in ahquo locovel lnteliigitur quod uulla res efficerepotest ut Deusld ag.il,
tempure, el per polenliim ulucuuque et quandoctinque 95 Cumfaclumest altqutd jam non iictesl non psse ft-
hhquides', 11 SicutDei po'estas, ita lpsa Dei substantja ctnm, sed semper \enim esl Uctum e=se, 93. Nonrecte
est semper el ubiqne, 45 Summa natura non esl lola dicitur impossibileDeoesse ul facut quod prastenlum
iino temj orera smguhslocis, 12 Nec lota in singulis lo- est, monesse pra?lenlum, 95. Dicilur Deus non posse
eis, diversistemponbus, 12. Nec ullo modo esl tou in ahquid sibi adveNum aut perversun, 67. Deus sicest
singuhs omnibusIocis,12 In nullo loco\el tempore, seu polens m beatudiueet jusiitia, ut nulla res ei possil no-
nusquametnunquam est,12,13, 53. Est m omni loco et cere, 67. Deus nulhus legi, nullius subjacet tudtcio,79.
lempore, hoc est ubique et semper H, 12j 13, 52,43. Deusideo venus esl omnipalens,quia nilnl polest ppr
Quosensusummaessenllastt HIomm et m nullolocoet linpolentiam,el mhil |iojpsl eontia IJISUIO, 512 Per cf-
lempore, 12,13. Nonest ita lota IU omnibuslociset tem- fecuim Dei oiiinipotcntuexphcalur, 151. Deus iniprojine
ponbus, perut parles sit m singuhs, 12. IuipuSoioile est dicitur altquidnon jiosse, 65.
ul creatnx essenlia sit ubiqne et semper, seu in omui DeusvtipiissibdisDivina natura lmpassihihs,77. Nec
el
Jempore loco, 12.Cum dxilur esse in loco vel tem- potest huiiiilian, 77 Nec Uborat m eo quod fjcil, 77 Di-
liore, lntelligilur quia prajsensest, non quu conline- vinatutura humiharinon eguil nec potuit, 222 Deum
tur, 13. Convemenliusdiceretur, esse euni loco vel lem- impossibtleesl honoremsuum perdere, 80 Aul ejus ho-
pore quammlocovellempore,13 Ipsa est in ommbusquaa norem minmvelaugen, 80. Ipse stbi honor est incor-
sunt, et esl tota stmulin singuhs, 13. Aptiusdtctliir esê ruplihilis et nullo modo-inutabiiis,80 Nulla res nocere
ubique,seuiiioiiinibusqiia3sunt,quaminomiiibuslocis, 15. polct summobono, 67. Vide Deus immortalts. Deum,
Deus est su|ier omma, omma susttnet, omma excedit, quantum in ipsoest, nullos polestJionorurevel exltono-
omuiaconlmel, 205.Nihil Deumconlinel: sed lpse cou- rare, 81 Deum qms honorat qua itim in SPest, cum vo-
lnlel omnia, 55. In Deo sunt omma,33 l|)sa cuncta aha luntatemsuam volunlauejtissnbjicil.SI Deumquis miio-
jiorial et superat,claudit el penelrjl. 9,13 Creaturanul- norat, cum vo'untatemsuam volunUli ejus sttbtrahit, S\,
latenus exire valetCreanlis et consenanlis lmmensila- Divita natur" in Chnsti morte non est humihata, sed hu-
lem, 9. Creans et conserv-ns essentia nequaquamvalet Didiiaeslexaltala, 222
excedere rerum creatarum umversitatem, 9. Nuflum Deussaptens. Summasapientta inhil est aluid, quam
bouumnec penitus ahquid est sine ea, seu ubi ipsa non summiis spintus, lb.Summasapientiasejnporsjpit perse,
est 11, 12. Snmmaventas nullam localis vel lemjioralu 19 Summe juUUa i.on est aliud qujm su.i iu-
«xlensonis inagn.iudiuemSuscipil vel pirvitatem, 13 telligentia, etsimplejt esl idem quod saa sapienia, 15. Summe
SoiusDeu»ejl incfrcuuiscripliis,32. Dcus in ommhuslo- Iflagtiumiioii dicitvir spatlo, ut oorjms, seJ âiueuila,4.
UrA LNDEX a S. ANSLLMUM. 1072
KPIIIISet dign us esl psse imgnum sipi 'nUaqiumsâfio, jpsa justilia, 10 Cum dicitur essc justa per justitijro,
4 Non dpcpi Dpum ahqiud nijiiste aul lnonitndie facpre, ldem est ac juxta per se, 10 Et idem est de illa diei
80 l)i iiuinon rlecet 'ilt ituj in suo rcgno liiordmaliimdi- quodsit justa, etqi'odsit lusfitia, 10 Si auasratur, quid
lntitere, 72 79, M In Deo quamhliet pJivtitn mconve- sitsumma natura, nihil \enus respoitdelur, quamjustitia,
meiis seqitiuir impossiblitis, 4% 19, 81 Iti D''» q'iim- 10. Bealituc'oet justitia non simt m Dco diversa, sed }'
Iibfl pirvam ratmnem, M nidjori non viiiritu"^comitaiur unum bonjm, 07 De sumnu natura uon piopnedicitur
itecpssitas, 79. Hoc tfMrn q'iol qi.is [ener-.e vull Pt quo ('habeatjustitiam, sed quod sit jtis.ilia, 10 Justnm
Bgu, in ttiirversh/ilisorchr.eniDm sdcieu n oonvet «1,80 est Deum sic esse justum, iitjustiornequeat cogitari, 52
DPI sjjnenlj ni boiiii.n umPrit rciveritl lpsa je tdia, Deus est summe juslus et totus justus, 51. Nilnl justius,
80. Saineiilu DPIctiam mjl i liptioo' (Lnil,70 Inipossiliile quam Dej juslitia, 89. Summe justus non facit "ahquid
eslulMl inoidiip universi d fT iiitis, h0. Impossihile noii justum, 51 Rihi! injus'ius tolcrplur quam jit crealur.i
HIDetis iii sii t disji s.tio e rieliciit, 80 86 crejton non so'\dt quoJ auferl, 80 Deusmhil juslms ser-
DeusomnsCu Stunmscsjpiptilus tnesl SGirpe Vilel- vatquam suum hy.iorem, 80 Necesse esl ut ailalus Deo
iigTP, -5 Ailsuinuip nilti a; psseiriam perliuet scienl a l.onor sahalui, aut pcenasequalur, 80 Nihil justms quam
rl Hilolbgentia, 25 SiunmusSpin us, scul est ajlprnu?, ut boni bona, et mali mala recipiant, 52 Summe mstus
l a aelerne sui ipeino" csi, et se inieHigit, 2b, 20 Sum- Creatoriiemineuj eo bono, ad quodfacfus-est,injuste pn-
i'ij sajiienli i sli iiiptnor psse i)e^«ri non jiotcsl, 2J. vat, 26 TNondecet ut Deus peccalorem imjjumtunidimit-
j t amsi TirtilTs-setpraetersunmiiin (sspntum, ipsa seip- tat, 80 Si peccatumrnpvjinuim dirmllilur, sjmihler jpud
j.am iiitel igerel, 16 Summus Spmlus lantnm sm me- Deum ent jjeccjnli el non peccanti, 79 Dcanon conve-
isioi est el se inlelli„ril, qiidiila (st PJUSpssenua, 21 nil ut apud eum simj'it.er sil peccmti et non peccanli, 79.
jSiieini' incnmrpiilaliiiiqnes lenude, et nae'ligentia3 na- Justilia non msi pocnam reddi perjmiut propter pecca-
tttrdle pst id spiuppt priesnns tnluert Hjtiodscit Pt iutelh- tum, 86 Si peccatum uec sol\)tur, nec puinlur, nulli
jc.it 23 Dtcere et scienltd Cr<»fiions|0vernmigp sujiprtor et ve- legi suljjacet, 79. Et hberior est lnjustitia quamjustilia _,
rior ('-t opatis subsutitit^, 17.Onittp el non msi 79 Etmiuslitia facit similem Deo, 79
"verumesi pnspns nia>tPimiale, 125 \erilas Dei im- Deus pumtpercalores ut honorem quem sponte recT-
iiifiisd uno mtui u videl quajcunque IJCU sunl, el a quo dere iioluerunt, ab invitis ejigat, et ne quid inordinatum
fl per ipieiii, ei quommolo dp niliilo facla sunt, 53, sll ju regiio suo, 99 Deus se dominumpeccatons osten-
1>PIISsctt oijnem \pnlatpm, 124, et non sril nisiventa- dit, dum eum mventum toTquendosibi sub lcit, 80. Et ej
1^m, 124et 125, 127. Deiisuitiil ignnrjl, 182 Negir'vnlpt ne- aufert quod homims est, 80 Qus3justitia est mereiili
*juit Dpum spire qua3vullet fjeit, et preseup qusj morlem aslernamdare vilam sempilernam, 51 Non re-
«t 1'Cipl,12j Dpns sititl stuit, spoulinpa vel iieccssiria pugnaf Deum juste pumre et jnste parcere, 52 Justus
lcl Ha siin . 124 Dcum Dominusm omnibus.\ns suis, elsi \1a3D0m1m,
\idetT24, 12>,127, i't sicul viSiMiitneotntiti misencoi-
i "ss esl iipifeete viro, 215 cognoscil, diaet \eritas, 52 Juslum est ut Deus malos pumat, 52
•".1 DPUSo'iiim pra?seit,126 Vtde Pijpdcstmatio Pta?- Et juslum est utmahs parcat, 52 Cumpumt, juslum est,
f-CiPiilu.SiDeus a rebuslubct setpiilum ies ill.e prius quRtmeriUs convemt peccatons, 52 Cum parcit, justvjta
uint qtiair.ejus scientia, el sic a DPO tion sunl, 126. A esr, quia sua3bomlaticondecet, 3"2 DPUSparcendo malis,
Deoiesesse ue iiieunt nisi per p|tis scienliun, 128 Suni- justus est secundum se, sed non secundum nos, 52 Ju-
1
mus Spirun- coclemmniio scii oniiiu qua scit, quo ea di- slus est Deus secundum se, et cum punit et cum par-
<U,17. Com|)re!iPtidinon |>otest .ih homitie quomodo cit, 52 Quos\ult pumre, non est jusUmisalvan, et qui-
f.unimusSi»ri1.isdicat vd scul e.i qu33 fJeta Deus sttnt, 17, Kusvult parcere, nonestjuslpm damnan, 52 Quodnon
24, 228 beieiitia Dei esl iiieuarrabilis, 228 non juste fll, non debet fien, et quod non debet fieri, jn.uste
corponeosensu cogiioscit, 51 fit, 52 Deus justus judex malis openbus tormenta lrrc-
Deus sinainaiis, StiminusSpirilus, slculsul memtnit ct gat, 210 Besipiscentes a mahs, et bona facientes 33terna
»e iiiuliigil ilj se annt, 20 Deus semppr memimtsn, mercedeTemunerat, 210 Deusboms bona et malis mala
Fe uitelluii et aivul, 203 Summus Sptn us non ldeo sui ex bomtale, et tamen ex jusliiu relnbuit, 51 Deus jus-
i-femoresi et sc inle bgil, quu SP amal, 21 Sed ldeo se tos sahat, juslitia comiUnte peccatores liberat, justrtia
amal quu-sut iiiPiiiiuilel se intelligit, 21 SuminusSptn- domurante, 32. Illos, me'ilis adjuvantibi,sîstos, me-
tns se tantmii diligtt, quantiim sm niemiiul el se iulelji- nlis repugnaiitibus, 52- Illos, bona quas dedit cogno-
glt, 21. Ipsum oiniiinoe^l quod amjlvel ainitur m Pitip, scendo, islos, irula qn33t>cht,jgnoscendo, 52 Yidslia-
tn quod ti) Fiho, 21 Necesseest nt pan itito'e ulerque mnalio, Deus misenco'"', Ijiternus, Peccati pcpna. -
(Pater el Fih isj se dihgat et dlierun, 21. Tautus tsl J)tt's mtsericoih. Dei rnisencordu, 212 et seq Mjntm
amorsumii'i S|.irtlus, qtunlus ipse, est 21. quomodoDetis qui stimme jtistus PJSI,mahs pjrcrt,DPIIS nec
Deus bonus 1 sl unum ali jind siiminebo iiirti 4; cuncti eos piinil, sed ets hona irihuit, 31, 52 Quomodo
boiu sunl buni ppr uiium jliqtnd qnoj est bnnum per m ilis noumodo parcil, sed bona Iribmt, 52.Tidelur uode
i>ci|isutn, 4 Deits e-l illu 1 u utmboiium boituii, m quo est Dens sil misericors, et non pervidplur ceinllur unda
omne bjnum, 54, 242. Quodhbet su-nma nalu fltivmsmisericordiasmanaf el non perspicitnr fonsnnde
ra sit, siiumielllud cst, 10 Ideo dehcere uoii potest, luc Uuviusoascitur, 51 In secrPtissimobomtatis Dei lalet
J0. Qtiauideleclabile silillul bonum, 10. Jucuiidiusesl unae sil •niisencors, 54 Dei misencordip nnn advprsatur
immbus boms CIP.IIIS, 10 Sunmia natura esl bona jiisunae iironiillaest sme jusiuu, i2. Deus rdcirco nu-
pi r SP, 11ii.lt1Jlujd PS(bonitmwsi 2iS. ppr 11un, 25.Dei es- SPncorsest, qtna su i me justus esl, 52. Qu>aldeo uusen-
su IUJtion est Jlud quaiB bomias, Deiis J se lpso- cois est, qtua sumnie bonus, ^. Ct snmme bonusnon est,
sstermltler et e^seiiluliier bo IUS,258 2A I\ullum bo- n si qiua summppislus esl, 52. Dei miseticordia ex ejus
Jium potest mtelhgi ante l iud botitim,stne quo iiilitl est njscimr iustilia, 52.
boiiiiui, 6. Summa nauira esl boimm, sine quo nullum est Deus eslmisetteors seGtindumuos, qui senUmusniise-
bouuin, 6, Deus nec esse nec veile jolestnon ahud, qmm ncoidts effecuii!i,31,52. Nonesl miseriiors secuudumse_,
esse bonus, 238. Deus psl bonumad quod polesl ae- qui nonsentit compassiontsaifeclum, 52 Detis psl 51 nnse-
cedere ullum tnalum,212 Deusnunquim msi bonus est, ncoro, quia ttusprossalvat, et ppccalorjbuspaicil, Ft
212 Deo inhil majus aut meluis esl, 80, 19b. DPUSnon misencors non est, quia nulla nuseriaj eompas-Jone afflci-
pdlest esse ant niielligi mehor, 32, 218 St mens ahqua tnr,31. Si Deus non clpbPt nusereri, injtHte nnsen lur,
posset togiure al.qtnd m^ns Dco, JScenderet credlura 52 Hoc dici ne-lasesl, 52 Ergo Deisjusie miserelur, 52=.
super CieJlorem, 50 Nnlluin bonum decsl sOtninobono, Deo mhil beiiigniiis,79. Miiencordia Dei nos fecit, cuui
pei quod esl omne bonum, 31. Dei bouilas lncompre- non e semus, 213. Misericordiaet pietas nnn esl npces-
hpusibilis, 51. DPUSest bonum228 sibi omiimo sulficietis, sa la, ubi 11011 est. miseria diit nidigPiHia,190. Mirabjiioi
54 fvemobonus msi s<)lusDeus, Deus nuliius e„'el, Deus viscenb pielans, 252. PIPIISRedemptons sujierat
87. Deus magnus sme vitun itatp. bouus sine qualualp : maliuam peccitons, 201, 247 Quanto gravior intehciljs
ptideo vere el sninme t>oiius,^28 Deus esl oiruiu bp ia, peccjtons, tjnlo mirabilor pielas mdullor^, 295. I)e is o
210. !n sehabPt lurinoiiiaiii,ocloieni,sjjiorem, ItviUte.n, est lalem TnisprjrordiamDeo altubupre qusauleo dimi tat
ot pnlclnifuditiem, 35, 242. i ttr hajc in Deo amma homiij)qma hommein homo reddere 1ou potpst, 80 Mjsencotdia
inn sentit, 242 Iuajstimabjlisbomtas Creatons ergabem- jio- bascUcen l (onlr iria beatumP6proptcr peccatum, 86. Ei
minem, 257 Deus muiusbonus esset, sillahs nulh malo essplnimis jiistitrp, Impossibile est Deum
misencors, parclt quia esse hoc modo m)sencoidem, 86. Bemgiuia,inondicenda
gnus esset, 51 Yide Deus est, quseahqnid Deo iidecens operaiur, 80. Dejis non
totus summe bonbs est, 31. Deus est uostewOmsuittmus,
477. Deus est sufflmumbojium, 51, 45, 196 Deus est182 bo- vult iiioriem, sed \ult conversionempeccalons, 209,212.
jjbm mcoumiutabjlequo creatura rationalisbeata fiat, DPUSbonummcipit imiobis propter nos, uon propter se,
Yiae BeaUtudo,Bonum,Bationahs crca ura 87r DPUSsohis de immundisraundosfjcit clde peccaton-
Detnjusius Dei justrtia tion est ahud quam ipse Deu<s, busjustos, 268. Vide De«s bonus.
S9iSummanatara -uon est justa. TUSIper justitiam, 10. Dei ainorintiO'*. Ni»i l)<us dthgerpt nmi dilge^tem
hsz jasta esse jiolest, msi per ~s&, 10 Sumimanatura est diligenlerjanon elfficcrct,224 Deus pnor dihgtt uo»,,2iH_»
1073 IKDEX IN S. ASSLLMCM. I07i
Bouun quod sesuper omma amari e\ gil, 11011minus se iuilo molo cogltur aut j-.rohibclur allquid facere, 95.
jb amante desideun cogit, 26. Summe bonus Ctealor Yidi Deus causa rernm DPIISnnpropne dtcitur ahquiJ
oiiiiipiunaluratn se vere amaiileiu ainal, 25 Dei dtlPctto iieti-ssiUle Ucere, 95 Iu Deo dliquid fdcienilinecessius,
ei [UPIis ergj nos, 75. Dei jmor erga peccalores, 210. liou est alitid quiin sjjomaued eji s lmniuubihljs, 95, 9*.
Vtde Dens bonus Deusmiseniois Quod DPUSpiouonit immutibi Ucr se fjcturuin, Jnteqiuu»
J7eivotuntas Dtvini IIJIIra sine vohiniate et poleslaie liit, uon jiolesi noiie se lutuium, 95, 94 Noiltuneu ulla.
iiilt lligi noii potesl, 45. \oluiilis l>ei qiuluor niodis ci i- 'est lii ro Uciendi iibcessius, aut non Ijcienih linpossibi-
|itnr. |iro sdPiiua Dei, et oidnulioiib omma sajuenler JIIJS, 94 Quia SOIJin POoperjiur volumas,91.
dispoitente. pro voluutaie sautloriim : pro raiione hu- Deus fjctt.iliquid necessiuie viuudi mho iesla>em,id
uuna: | ro prtcepusdivinis, 151 Qno SPIISUDeus vult est, iiecessitate sprvatidjj hunpslaiis, 87 H<ec iiecessius
ppccaluni, \.g. adulleiinm, hoc est prdescit,pi.cviilet, noiiesl abud, qujin i liiiiuub hus honesUtis quam a set-
151. Deus nouvult iieccjium, v. g. adullertum, hoc est pso luhet, 87. H.ecmulU immuialmljs nnprojjne dniim ue-
nonjiraicijiit,vel ncm inspirat, 151 Qmdquid Deus jb tes-i as, 87. DPIIS vull miiiiuuliililei, el fjcit, 95,
ateino facluiumseorduiavit, iu'ul inexpletuui rcliquit, 94. Deu>rrojiositum m ajternitaie mimuUbile est, 125.
151. Sed m ipsis hoiiiiiiihuse\ hbertale arbi.nt jliqujnclo esc
\olunias Deisumilurseciinclumcjuemdamaffectuinmi- inulabilp, 125. Quodliiajteiniuie muun jiequit, m lem-
sentordi e Dei, 151. Quoseusu Deus villlomnes hommes pore aliquando pei hberam voluutatem, diitpquam sit,
salvos heri. 116, 131,152 Deus \ult oiimes salvos lien, est niutjliile, 125, 127. Quiu DPUSUtieliduin *dispotuit,
boc e-l, tjcu sanctosvelle tit omnes sai.t huit, 151. Ct jdni in PJIIScoisjeclu Utlum esl 150 Deus opcrj mulal^
hoc ipse vull, quia hoc disj osuit, Jtl i thciens ni Deo sed lioiimutjt cpiisihiim,227 Deum non poeinlet bom
\oluntas facvtqmdquid vult, 116,152 Cl secundum pam quol iecil, 85. Deus ciejiido homi.ieni,sjioute ut mce-
difum esl, omiiu qua3Cimqttevolut lecil : ei, cui vult ptntn bonumperliceret, se obligjvit, 87. summam
nuseretui, 116 Secundumvolunlatem jp, robantem dici- Deus causa teium Qiudquul eot, jier essen-
tur quia Deusiult omripmhoiiuiiciiisalvmnfieil, hoe est, tum esl, 7. Pra?ur smii iiaiiiessciiliiiuiiihil est, nist ea
placel ilh iil si justi essent siugtiii hoimnes, suiguli silvi Uceiite, 7. Otiine qtud esl, jut esi Crealot, JtU crejtura,
ltereiil, 116.Seeuununi permilteulem votuiilaieuid<ciluj 62. Sive creator, sive cratiin, non potest lub(l< nisi ,ii»
quia qucrn vull inuural, 116. ijisocrejiore, 62 Solusa selubelquid JUIJ luliei,'J2. Om-
Volunus Deiaha est plhciens,qure facit quidquid vult,: nu alia non msi jbjllo hibeut ahquii, b2. Et db 'pso noft
Ahaapjirobans, qti33ahquid jpprobal; el qiu Deus vult h ibenl J.isi ahquid, (2 Quo sensti non esse aut desiuere
om.tes lionnuessalvoslien . aha concedens, qiue concedit seu nilni stta Deo,OI.Qui polest i ci re ut nonstt dl.qtii(j,
iil ahqind lut,qua DPIISvult ut homoqm meluisnon jiro- e iioii facit, diutui fjcere esse, 62 Quijioest Uteie ut
posint, u\oiemducat aha pprmitletis,quas aUtpiid beu JII |Uidstt, el non lattt, dicjlui Ucere non essp, 62. Hou
pettmlUlquodquaudoijueiiulum esl, hac DPUSvelle mala sciisu Deusdicilnr iniilta lacere qua3 nou Ucil, 62. Ideo
dtcitur, 152 VolunldsDei duiiur, quam ipse 'acit iji cor- id quod eral, redit ui non esse, quia Deus eessjt fjceru
Totbus,152 Deus Ijcilsan.los suos aliqtidiid) id velle quod essc, 62. Non esse uoua Deo sed J SP, crejtuu lubpl,
ipse non vult, 152 Sattctiaiiqujudo pie sancleqmj inspi- 62 Et cum rechl in nou oss", non m dhquniquod I)PI sil,
rju td \olunl et ordnl quod Deusnon vull, 152 Deus ali- sel tn ld quod suiiiiiest iedii, t)2 Asu.umo botio non e^c
qudodoncu Idcitld quodorjnlsanc tab IJISO lnspnali, 152 nist Uotium,(.2 El omnebouumest a summobono, 62.A
Deus leciloiiiina, etiam fulura, quaivoluit volui.tJte qusa summj essentunonest niiiesseiilia, ()2.Etomuis esseniia
prajscienlia PSI,152 Deus vultomnes hominessjlvos lie- est a summj essentu, 62 et 99, 126, 127. Quoetunque
n, id esl nulhialvanltir nist mios \till sjlvan, vi I, de \igent, per nnuin aliquid vigpnl, 8. Ipsun. solum viget
oinm geuere liominttmahqui salvji.lur; vel, iie i mem per se psum, el alu nisi
per dhud, 8.
tngilut damnetur, 152.Stcut hono male ut), uulum est; Nihillatlum PSI, pei ciedlrtcem ]ia3sentPm essen.»
sic.it ma'o beiieuli, bonuln esl, 152 tuiii. 8, 9, 2>^,62. Niliil viget et esse perseverdl ntst pep
VolunlasDeisemper boiu est 222. Id so'um justum ejusleiu seivjlncem polentidm,62. Deus lolam subsun-
est, quod Deus vull; et non justuiii quod non vull, 52. tiau de mhilo fecii, 7, 120 ht eam po'est redigere m
Nilnl est reclum aut deceu-, ntst qtiod Deus vuli, 79. mhilum, 120. Deus p\ nihilo fetil (mmu qns3sunt, 25b
-Qnodvuli,justum esl; quod nou vull, justuin non esl, 80. Summj esseulu uthil omniiioUteie poiuit per aliucl, vei
Cum dicilur, si Deusvehl menUii, juslum esl iiiendJ- iustrumeulum vei jdjtimenlum, qium per sei|)sjro,7
eitim: dttoniipossibihadicunliir, 80 St Ueus nllrl ah- Ornnequorjjitimiiialuluu fecP, sine dubio jnt fccit ex
quod inconveniens,non ldeo justnin esset, quia jpse vull, aht]uo, velut ex injleiu, aul ex iiilulo,7. Lssentia om-
80 Non sequitur, si Deusveht meutin, jusuimesse men- nuim, qu v stinl, a siiiiinu essentialacta esl, et quideiu ex
tu i; sed poutis Deumllluui nou esse, 80. De illis sohs nulid materu,7. Ji smiijij lulurj, sic.il el p( r ipsam esse
verum estdicere,si Deushoc\uIt,justuin esl; qua3Detiin dicijiossunt, qu)?cuiu|iiesutil, 5 Nullj ininor natura est
\elle notiesl uicoiiveniens,80. Sulliceredebet ad ralto- materiahler ex suninianalura, 6, 7. Si ex sunmiaj iialtirjt)
nem \o'untas Oei,<mni ahquid facit, lieet non videjiuus mjtena potest esse jhqutd rninus IJJSJ,suiniiiuin boimi»
cur Ua veht, 77. Voiuntas Du nuuquameslirialioiubilis, mutari et coriunij i potesl, 6. Keruin unweisiljs IIDIIjo-
77. In Deonon est ahttd volunlas, alttid recliludo, 114. tesl esse e\ siimmjilutui* mjtcru,6. Nec ex se, uecev
El in Deo non esl abud poleslas, quam divu ilas, 114 aho, 7. Igiturex nulla mjteria est, 7. Siuniiia subsUulu
Beue in Deo dici ur retlitudo volunuus, aut volunuiia nonperaliud quam |ier semeli()saru omnu fecil, 8, 15,
rpctitudo, seurecta volunlas,H4 Sicut dic.lur poteslas 17.
diviuiiaiis seu poiens thvimlas, 114. Dei volunus est Deus sola voluiilale PX niliilo omma fecil, 28, 101,
opus; el velle ilhus esl posse, 228, 256 Necesse tst 228. Ipsa eslex q la, et per quara, et u qtta omnu, 91,
essequidquid DeusvuH; PI quod vult Deus nou polest 28. lles tion sunt a sunmianatura, tanqitamab aljuiatij»
lion cssp, 51, 124, 242 S hus Dei est propna volimlate SPUiiislrumenlo, 6 Qua3ciinqiiesummus Spinlus facil,
regt, 64 Ahquaudoldi|dabile,«t ahquando damnabile e^t ej lem et Vtrbum cjus lacit, 17 lit qude Verbum sumiiu
eohajrere Dei voluiitali^seuvplle qtiod vult Deue, 151, Sjintus Ucu, ea leuupse summusSpintus fjcu, 17. Qutd-
152 lunc laiiluniesi hona VOIUIIIJS hiimana,qujndo vilt quid perahud esf, minusest qu im lllndper quod ctincta
lllud quodDpus vult iilam velle, 152.VoluiiUs Dei nngi- . tia sunt, et(|itod SDIUIII psl per se,5, 14. 4 Deo et m
slrj est humauas,152 Lst laconijirelieiisibihs,1J2 Non Deo omuu tiona, 240 Deusliona opp.j Ucitsua solj bo-
pia?lei voluiilatem Dei ht, quod coi.tia voluiitatemDet n talp, 154 Quu t eat voûnutemtum libe.o arbitno, et
ltt, 152.Nec ntsi volcns stiitl Deus, uec sineret bonuin ojt tlli jtislitum per qujin opeulur, 154.
flen uiale, nisi possel et rlenia'o IdCerebeue, 152 Dmna Deusmila fecilsoia culpa hominum, 154 Quia e.i nou
lnsuuilio uon iinpioprie jppellJUir vtiiiii as Dei, 152^ UCPIPI,si houoilla Uceie uon )ellet 154 Deus facit ii
Vohinutem Deiappell uiiu-quidqiiid in uob's lpse mise- iiuhs hocquoJ siinl, 134 Quia condidu m homine volun-
ncordiier opeiatur, 152. \oIuuias quoque dici.ur poaiu tdlem ciimliberlJle jrLitiu, 154 Deuslubel m boniset
etTPprobatio quorumdam Dei ocpulta tlislrielioue facta qtiodhouaau it pei esên lam, el quod hoiu sunt pprju-
tusutiae,152 VoluntasDei.est quidquid ht, ut invenlur stilum, 154. ln rnjlis DPUShabet soluiiiinodoquod bou
hen m crejlutis, 152 stiitt ppr essenlum. non quod niala sunl jier absentiiiu
Deilibeila* Dei volu.itasuulla cogitm necessifile, et detitas justtJe, 154 SolnsDens est, per queui tjjliljei,
nulli subduur lecessilalt, 93.J2, 9( (Jmnis necessius et siiie quo nulii liene esl, 28. Ointita Deo liidigelit ut,
tubjatet Dei voluntal, 91 Netesse no'i est Deum velle sml, el ut hene snu, 54 Sine Deo male est nohis. 30,
quoJ vult, 95,124. Nilnl esl necpssaiitim,nist quia ila 242 Quajdamlacit sola Dei poteslas el volunlas, qnsedjin
\uh,33. NulSanecessilaspiasteiiiiDei velle etnolle, 95, creata ualura, qutedam volunlas creaturaj, 101. Creaia
H Duusesl justus, necessiute, nou coactione,125.Non iiatura p rsemhil tatere polcsi, IIISIquou J volunUie
Q.u cofeitur,sed quia uulla res polest tacere ut stt JDJU- Dei accp|)it, 101.Voluulas crealurjs nnjuit per se qu'd-
KJU-,I2S. Deusomma quaavult faot, el nonnisiquas vult qttamoperan, pisi quod natura adjuvat aut coi.cedn, 101.
ucji, 93, 9i Deus nihil facit nceeasilate, 87, 95 Quia A Deo nihjl esi mjustuni, 99, 196 Creatuum Deus non
1075 INDEX Il\ S. ANSLLMUM. 1076
facttiujtista-n,ritVcutn nonTail juslam, 70, 127. El dit vauJum hommemcelaê aut differre deberet s'uin forli-
m.ljni volunutem, eim non piolubendo,ciim polesr, 70, tudmem, 222. Diabolo Deus uon debebdt nisi pujium, et
75 4 Deo ml ll esi msi bonum, 99. Deus onmemcreatu- homo nisi \icem, hoc est, ut diabolum vinceret, 222.
u .i tecitbonjin, 38 Plures sunt da^monesquam ea die, qua Chnstus est mor~
Deus fjcit omnu opera bonaet mala, 126 In homsfacit tuus, \i\erent hommes de quibus est restaurandus nu-
quod sunt el quodbonashnl, 126, 127 In m ilis1acitquoJ merus eorum, 92 Honorat Deum qui vincit diabolum,83.
siini, sed non quodmjlasunt, 12o, 127. VoliiutatemDeus Inhonorat Deum qui a diabolo vincitur, 85 Satanasm
non lecit viliosaui et pronam ad inalitm, 135 Rilnl lacit suis vinbus extremo tempore contra justos relaxabitur,
•voluutas,quod Deus non faciatui bonis sua giafa, in ma- 161. Ofiiciumda3monumest reprobos torquere, 169 Ma-
hs non sua sed volunlalis culpa, 127. Ille dicitur venus lus liomo-diabolusvocatur, 85. Yide Angelus.
fai ere omnequod lacit natnra aut volunlas; qui facit na- DIDAC ts S Jacobi episcopus,542.Mihtes ab Anselmo
ttiram, elinstrumeiitum volettdi cum altecl ombus suis, petit contra Saracenos,542.
153. Detis factt smgulas actiones etiam qure hunt mala Dulecticorum ratio est m lmaginatiombuscorporalibua
voluntate, 70 Deus fecit omnes natuias subslariliales et obvoluta,45,44 Dialecticiprorsus a spintualium qudsstio-
actidenlales, umversales et mdividuas, 70. liliam quas num disputatione sunt exsufflandi,42 Dialecticorum er-
htitit mjusta volunlateet inhoiiostaactione, 70. OuoJ ali- roies, 42, 45, 44.
qtnd est, a Deo sit ef Dei esl, 70, 75 QuoJ malum seu Dialogus QUJ3per mterrogationem et responsionemi
mliil est, ab injusto fit et ejus est, 70 Dei.snou est auclor investigantui, multis etmaxime tardis plus placent et
nuli, nec lllud lacere potest, 228.1'eccata non f.'cu, 215. magis patent, 75.
Fitit malum,quod est liicommodumseu ahquid, 118. Non Differre Bonumest diffeTreut mehus fiat, sif tertum
fdcit nidlum,quod ex uijustiUaseu nihil, 116. Deusideo est, 546 FjdcComeTsio
iacit omnes aclioiies et omnes motus; quia facit res a qui- DIONTSICS (S ) de luce et divinacaligme, 164.
bi.s, etex qinbus, et per qtias, elin q lbus Gunt,116. Et Discere quid estmsi scientiamaccipere, 55
nulla res habet i.bam potesUtem volendijut faciendi,nisi Discordia Ytde Concordia,3?ax.
illo djnte, 116 Deus mala, qttaauon factt, dicitur facere, Discretio. De discrehone, 177, 193. Ylde]Bationahs
quia permiUit, 116 Deus dicilur hominem mdurare cum crealura. -„„
uon eh ollit 127.Deusdicitnr mducere ln tenutionem cum Dispensalio legitima, 584 SS. Patres et apostoll di-
IIOIIhbprat, 62, 70,167. Deus dat cumpermittit rapi, 73. spensatiombus usi sunt, 584
Cumdiabolus\oluil quod non debuit, hocaccep.t a Deo; Disputatio De disputatione, 185. "
•quiaDeus permistt, 70, 75. Ll non acceptt, quta Deus non Dissaism, 455, 456.
conscnsit, 70. Deus mirabthsm openbus suis, 252. Deus Divites, divitia3Dmtessempermiserj, 196. Morsdivi-
creavitomnes, 155.Jus hahetin omiubus, 155. Ommbus tum, 196 Dmtum vitia, 196 DivitiasDeussa?pedat lra-
dounridtur,28. Necesse esl u' Dcus perficiatquodincepit, tus, 198. Etiam lmpnliase bona possident, 198 ISecpro-
i5, 86, 87, 88 Piopter immulabilemsuam, 87 Qui crea- inde bona sunt, 198Vamtas diviliarum, 196 Imquum est
vit [rimum hominem, oreat etiam eos qui per creatamab ut ahus divitus superabundet, alius egeat, 184 Vtde Ava-
il'o litinl profiagandiuaturam, 101. Jussio Dei est~virtus ntia.
ejUttens, 161 lncompiehensihile est quomodosumma sa- Docere. Pnus docenquam docere appetendum, 525.
pieiilu scut ea qu<etecit, 24. Secundum dignitalem ope- 1§Dolor est ahquid, 75.
JISlaudalur et prj3(iicaiursjpionlia artificis, 151. Nullum Dona Vtde Beneficia. Dona seu operationes Spintus
wialumm regno onmipolenlissapieiilirfimordinatum re- sancti, 159 , etc. Congruuntseptemîrtulibusseubeati-
iuanel, 72, 79, 84. In Deo vivmus, moveraur et sunuts, tudimbus, 159.
203 llomo Deotutu"! debel quod est, qund sapit, quod DONvrusEcclesiajDublmensis episcopus,595 Ei bbros
movei,2I6 Diaholuset homouoit sunt nisi Dei, et intra et ornamenta dedit Lanfrancusarchiep. 593. Ei successtt
ejtis poteslatem, 72 Deus nulh cjuidquamdehet,&4. SeJ Samuel ejus nepos, 595. Vtde Dublmensis Samuel
oiimis creaturadebet, 84. Non exjiedit hommitt <u;attum *Dorobernensis Ecelesia Yide ContuanensisEcclesia.
Deo, vplut par ctun | att 84 Vtde Crealuu DubhnasepiscopusDonatus, 395 Successit ei Samucl
Detvisto Dei vi 11,30,241. In luc lcrra rnonciitmm ejus nepos, 593, 434 Eum cornpit Anselmus jjuOd bon«s
Deus videu non | otest mort ihlmsPCUIS,2o'i Deuni nuU Dcclesu male expenderet _,etijuod monachosm ea Ec-
i.is I ominum\idit aut videre potest, 22:1 Deurn, qui lnx clesiaDeo scrvientes vexaret, 593 Et quod crucem anta
esl, drnmdnon omninovidet, jiropter lenehrjs suas, 55, se defern faceret, 593 In Ecelesia Dubhnensi monachi,
2*2 Lux, quam Detis iulubjât, lnaccessibihsest vtnbiis, 595,454 Ei boua dedit Lanfrancusarchiep 454.
nosiris, sed aecedttur ad eam muiienbus divims, 164. DtrvSTANts (S.) Ejus miracula, 298. Angelorumcmneo
Lux est inaccessibihs,m qud Deus babitat, 12, 53, 242. colloqma, 298 Eorum cariticisrecreatus, 298. Ab eis in
Cur hane non viiemus, nec sentimus, cum ubique su, ccelumdeducitur, 298 Ipse prasdixit suas mortis diem,
242. Deos lux est el cahgo, 242, 116. Qui Fihumaut Pa- 298 Obtmet mortis dilalionemne suo populopastor de-
liem videt,videt et Spintum sanclum,58. Qni Dei essen- silmfesto Ascensioms, 298 S. Dunstano appaiuit S.
liam videt, non poiest videre unam de tribus perspmssi- Pelrus, ei tiadens gladium\erbo Dei inscriplum, J564.
ne du ibus alus, 58 Recedet doclnna leg)S ct Propheta- Hoc lpsum Cantuana3archiepiseopumfuturum prafigura-
rum, ubi niauifesta.Uo divina3visioms sanclis ajjparuerit, vit, 364 S Dunstanus regulam \it33 monasticaeinsuimt,
Ibf. 325 Eius \itam et mstituta legemla qussrit Anselmus,
Vetctdlus Vide Laus Nihil tam pro sua digmtate \e- 323, 324
uerandiim, et pro quahbetre deprecandiim, quam summe DUBANDIIS abbas CasseDei inselmi meditationeslau-
bonus et summe jjoleiis Spintus, 28 quam ojjubile jugi- dat, 554 Umlatem societatis cum Anselmi congregatione
ter in Deo psse,205 Deohabeie, vita aslerna,253 A Deo postulat, 534.Ab eo deposcit S. Pauli Epistolas, 551.
separan, mors aslerna,253 Manerem Deo, et Deum in E
nobis manere quam beatum, 205 Dulce est in Deo \ itam EADMEJUIS et Alexander, monachi Cantuarienses, accu-
habere, 205 Absentia Dei ab anmiagra\e malum, 259,! santur regem mfamasse,400.
240. Dolor amma?de absentia Dei, 259,240, 241 Omma EADMCKUS, seu Edmetus,seu Ermema,seu Elmerus,seu
prasterDeum excludenda ab eo qui Deum quasnt, 29, Almerus,518,354 MonaehtisBeceensis, baculussenertu-
211. Deumoccidere nullushomo scienter velle posset, tis Anselmi, 575. Transcrjbit Jibros, Cm Deus hotno,
91 DiaboTusnon fuit m ventale, nec deseruit \eritatem 575
msi \oluntate, 110 Peccavitm ccelonullo suadente, 85. Eadmundi (S ) ccenobium,389,592,410,451, 452, 455.
In \6ritate et rectitudme fuit, quandiu volujt quod de- Ipsms monachispro electione \is mfertur a Eogero ahba-
buit, 110. Cumvoluit quod non debuit. recUtudmem et te, et a Robertomonacho S Ebrulpm, 451, 452, 455 Est
"ventatemdesermt, 110. Sponle dimisit \elle quod de m arclnepiscopatu Gantuanensi,453. Ilhus abbas debet
bebat, 64 Juste -amisitquodhabebat, 64 Diabolusimmi- consecran a Cantuanensi archiepiscopo, 455 Rogesus
cushomims, 210 J^jusfallacia3,210. Incensusmvidia lio- abbasS Ebrulphi Robertum juvenem sui monasteru mo-
nuni peccatumsuasit, 85, 85 Diabolus ethomo m Fihum nachum, raordinate \iventem, conatur mtrudere m hujus-
Dei sppciahus peccasse \identur, 47 HomopumndebuU ce cceuobnabbatem, 433. Hmc monachipassi persecu-
ah illo cui coiisenseratut peccaret, 76 Homo juslea dia- tionem, 455 Vide Elpherus
bolo loiqjetur post peccatum, 76, 77. Didbolus tamen Lboracensisepiscopuspossessionem oberjientias archi-
liommem mjuste toiquet, 77. Duboli mentum milluni episcopo Cantuanensi depetfacere, 421, 422 Ab eo cou-
eut ut pumret, 76 Homo non peccavjt adversus diabo- s°cran, 422 et 420. PaHio bonorari consuevit, 428 Ai-
lum, sed adversus Deum, 222 Nechomo diaboh erat,sed chiepiscopusEboracensis eb alu iiuo episcopiregis legati,
homo et diabolus Dei erant, 222 Homo post -peccatum mendaces et perjuri, 595, 594. ExcommumcanUir,594.
diabolo pihrt debebat, 222. Djabolus vexabat hominem, MenUuntur Romanum pont. non prohibere mvestituras,
xioii zelo justitia3,seduequiti33, nec jubente Deo, sed necexcommunicaturumregem si easfaceret, 594 S Ap-
non diaboh, sedDei juslitia exigente, 76, splmum ul mvestituras regi concederet mendaeiotrahere
fermilteiile,
22. Nilnleial in dirbolo cur Deus «hersrjs «um ad sal- perleulani, 595, 594 Yttie Ttomas.
4077 HXDEXIR S. ANSELMUM. 1078
Ebnatas Jmmoderatambibendi vohjptatem qu \uil, Elign /S ) de MonteRegularescanoniei,429.
ptrdit gratiam, 129. ELINAJVDCS Becccnsisuovitius, 545 Eum Anselmushor-
EBRFLPHCS \S ) abbas etmonachi,43I, 452 -S. Ebruiphi talbi ad ca\endas duboli tentaliones, 545.
abbas monachumjuvenemanordmateviventemdedilinab- Jjoquenua Super nubem pingit qui pulchra sine so-
batcm ) Ecclesire S Eadmundj, 592 De quo Anselmus lida ratione dicit,_75 Vtde Pradicatio
gravjfr conquentur, 592 Ftrie Edmundus S Ebrulphi ELruERos pnor ccenobiiS Emundi, 432. Ipse cum suis
monachiFiegulamS Benedicti profitentur, 431. monachis dura patilur eo quod abbatem\ i mtrusum nou
Ecclesiaestcivitas Dei,156 lii ccelo^tmterra, id est, reopiat, 452 Vtde S Eadmundiccenobium Huic .Ausci!-
ln angehs et homimbus, 156 Ecclesia sedes majestatis mus mandatut cumRoberto comite commumcet,44b.
Chnsli, 161 D mmusra Ecclesia semper est, 184 Do- ELVKEDCS HugomsLugdunensisfamulus,591 Ab Apulia
inimiscum Ecclesia se esse usque ad consummalionem Lugdunumvemt, 591.Per eum Hugo Anselmo scnbit,
srecuh promitut, 41 Fideles membra et corpus Chnsti 591
sunt, 169,170, 171 184 Qua3de ilhsfiuiit, de ipso fien ETVGELHAJIDCS, 517
recte dicunlur, 169,170, 171 Corpus Chnsli, quod est ENGELHABDUS de Castro Lenis amicus Anselmi, 540.
Ecclesia\ocatur Chnstus,169, Dmversifidelescumcapite Grandasvusvult dimiltere militum, 540.
sucsunt Chnstus, 169 Purgatione Chnsti corpus mdigel. ENOCH. Dilata mortetranslatus est m paradisum, 175.
eednon ChnsU,169 Fide Ecclesia DeusextraEcclesiam, Quossjgmficat,175
Imeniri non potest, 172 Etclesiaper nauculamfiguiata, Emmtiatio. Vera est et recta enuntialio quaj sigmficat
160. Ecclesia potest fiuctibus turban, mergi non polest, esse quod est, 109,110. Idem est oratiom rectam et \e-
160 Quia Chnslus orat, 160. EcclesiK consuetudmes ram esse, 110. EnunUatio negativaestqua3S]gmficatnta
velle convellere,genus est hasresis, 141.Cuihbet Eccle- esse quodnon est, 110.Oratio qua3sigmhcat esse quod
si33,qua3\el per regnum dilatatur, bcet ahquid secun- non est, veritatem et rectitudinem habet, 110. Oiatioms
dtim reelamfidemconstituere, quod m-ônientu populi duplex rectitndo, 1 cum significalquodaccepit sigmfica-
ulihter lega'ur aut cantetur, 59 Eeelcsiaj libertas, 384, re, 2. Cum signifiealid ad quod sigmficandumfacta est,
42J, -i-30,440 Nihil Deus magis chhgit m hoc mtindo, 2 Ha3Cest lmmutabihs, et semper naturahtcrque incst
(juaraEcciesi33libeitatem,-4i0. Drwna m nulhus boms oratiom, 2 Ula est mutabilis,nec semper nec nalurahlei,
sunt, 584 Ecclesia regibus et pnncipibus commendata sed accidentahter et secundumusum est, 2 Quasdam
ad tutelam, nondatainhKreditar.am dommaUonem,589, enuntiationes habent inseparabiliter has duas \entates
531,429,450. seu rectiUidmes, 2 Mulu dicunlur secur.dumTormam,
Ecclesimbona. Decmus et bona Eeelesia3 loquendi, quss non sunt secundum rem, 544. Ytde Ven-
aut IjjciTetmere non^debent,455.Sed restituereprmcipes
tenen- tas.
tur, si uolunt a Dei regno excltdi, 455 Episcopus ferre Episcopatus,Episcopus Episcopatusnon nisi per obe-
nonrJebetutTex bona Ecclesiasauferal, etdelmihtibus, dientiam suscipiendus,-416 fcpisccpatbsultra tres men-
573 Lictt bona Ecclesi33locis dare ad firmaiT,404 Licet ses non debet manere sine pastore, 420. Abbas potest
aljicis redimeredecimaset aha bona Ecdesias, 424 Ec- ehgi m episcopum,566 Episcopus electus non consecra-
clesiasdefensio,588,589, 591 tus non habet regimen anunarujn, 420 Nec ilhid dare po-
Ecciesimconsectutto,Conseciatio Eaf.esis ct tesl, 420 Nec episcopum\alet consecrare, 420, Episco-
425 Si ahqua pars ecclesia3destructa rehcitur autaltans,
nova porum consecralionon ab uno solo episcopo facienda• et
fit, nnmotoaltan, non consecranda,sed soium aquabene- m locis faciendaest ubi debenl ordinan, 417, 419. Xpi-
dicta aspergendaest ecclcsia, 425. scopus si sine cerlo loco consUtuitur, el ab uno solo epi-
EDITvjrgo, 414 scopo consecratur, tam ordmatus qujm ordirans sunt de~
EDVEBDS Fide EADJIEHCS ponendi, 419 Lpiscopus msi cerlam paroclnam el popu-
EDCLPFCS Wmtoniensisjnonachusa Slalhddaregma pro lum habeat, non est ordmandus,459 Mmusqi.am a Irjbus
parte sua normnaturIUabbatem MJmesbunensem, 4i0, episcopisordman non debet,459. Episcopusest Ecclesiai
mitutad Ansetmumscjphuni, cumlittens qua3ejus con- SUJ3custos, 575.
firmalicmsmposcebant,410 Ideo Ansehnus cum «onfir- EpiscopijBonregum au>pradecessorrm corsuetudmes,
mare recusat, 410 sed Dei legem servaturosse juraut, 458 Episcop)senant
Fgcstas Ytde Indigentia, Paupertas. sibi auetoritatem,quanaiu concordant Chnsto, 370 lpsi
Llecti In angehs non fuit perfeclus -numerus electo- sibi eam adimunt, cum discordanta Uinsto, 570. Omms
xum, 81, 82, 83_ Utrum plures hommes eligendi sint, episcopusqm habet vocem Chrisli, Ginstus cst, 570.
jjuamsint angeh perditi, an non : -qmdquidinde sentian- Episcopus,qui non habet episcopi moreSj se dicit non
tur, nullumest ammajpenculum, 85 Hommeselecti non esse episccpum, 502 Episcopus accusatts sepUma sui
gaudent de casu angelorum,82 Tot bommes assumentur ordihismanu se debet purgare, 584 Nisise cpiscoporum
ad gloriam,quod m ea remanserunt angeh, 85 Nulluni judiciopurgavent, ad Rom pont cst lransn.itlcndus,384.
uuquamtempus sine Chnsti electis fuit, qui per eum ab Si ei se sistere noluent, est depellendus, et aller m ejus
onginah culpafuennt bberati, 175 PJures sunt elecli locum subrogandus, 584 QuodPapaabsolvit, non potest
Jhomincsqujrn qui mortisChnsti tempoTeerant, 92 Ele- episcopus bgare, 583 Episcopusnonpolesttransfcnisine
ctoramEcciesis3partes Dei sunt, 156 HasreditasDei ele- assensu archiepistopi, etepiscopcrum piovmci^,etaucto-
«torummullitudo, 155 Electi sunt membra Chnsu, 157, ntate apqslolicj, etsiuemagna consideratione,412. NQII
158 PJus iimendopeiagunt,"*quam mchoandopioponunt, pertmet ad pnncrpes, sed ad episcopos,culpam de \)ola-
158 Omneselecti non solum unum, sed etiam unus recte Uscanombus\ mdicart, 407 Eccleswsomnesdebent esse
diei possunt, 158 Nullusest eleclorum qui aut j'n ordme jn episcoporumpotestale, 385
canfessorum,aut in ordme martyrum non cornputetur, Episcopus jes Ecclesi33ut prcprias non debeffdisiii-
170 MundusIenovabilur statim poslquamcompletusfue- buere, 434.Mehusest episcopumpossess)oneniterrarum
ntnumenis electorum, 85 Non m ommbus,sednn his Ectlcsi33surenon tenere, quam lllam lmmmutamtenere,
qm prssciti sunt, Deusmoratur et perseveranter requie- 575 Episcopusferre non debet ut lex hona Ecclesissau-
scit, 155 Inilljsqinad lempus creduntjionilioratur Dei ferat, 575 Glonosumest episcopopro justitia ^spohan et
stpientia, 155 Ytde Prjsdestmatio expelh, 595. Qui episcopnmsuis rebus spohavit,Deo nou
Eieclio Prmcipis et laici electioni ejjiscoporumse nen polest reconcuiari, msi illi omma sua reslituat, 402 An-
lmmisceant,594 Ab ecclesiasticis elecliombus arcendos glus episcopidecârantse consihumpnmati ncn daluros,
Bracularespnreipes decreverunt concbia,585. Ytde ab- nisi secundum\oluntatem regis, 581 Episcopiplures au-
bas, Episcopus,Pialalus stera quadamdommationeet propna voluntate monaste-
Eleemosvna, 195 Anselim sentenUa de eleemosvna, na gravant 554 Episcopus apud se detiuere non pctc^t
527 Per eleemosjnamperêmtur ad J3teuani\itam,257, jiionachum,invjto ahbale, 552 Episcopt.s monarfios,qui-
QuiddiviUasmdigenti paupen non distnbuit, llb eas lot bus valet, consulendoet adjuvandocouforlaredebel, 575,
bt, 184 Divitiaesunt imquitatis, 184 EIeemos\na paupe- Obediertu epjscopis debita, 455 Annun.m cpiscc.pi,si-
rum nonmmuenda, 576' Eleemosjnas de di\iliis miqui- giiaccJunjfidei, 59i VxdeElectio, rraslati s
latis, 185,184 Non ex rapims et usuris etfraudibus ac- Ei.MENGAnDAnobihsfemina,556 tpsa,\iroconsenliPTttP,
quirere debemus, unde eleeniosTias fatumus, 185 Elee- coiitmenliam\o\erat Lnde eos laudst Ai.selmus,5K6.
wosynasnon per servjentes iacienaaj, 409 Ytde AvariUa, IJJSJtamen virumsuum impeditne monachus fiat Lndo
Divitia3,Paupertas illamAnselmusmcrcpat, or6 Etutid \iro postulanlippT-
Elementa Tota ha3cmundi moles constat -ex terra, et miltat, eam precatur, 556. Nonaudet illi cTmsulere.sed
aqua, et aere, et igne, 6 Qujtuor elemfnta lgms,aer, aqua, oral Auselmusut et ipsa sajculorenuntiet, 357,
et terra, possunt mtelhgi sine his formis quas conspici- EnNDLPncsmonachus Cantuancnsis,576.Pnor ejusdem
mus, 6. Vtde Causa Ecolesias,393, 596, 597,599, 409 ,ir m sacns JiUens
EIIAScomes-abAnselraocons)hi salutis, et absolutio- eruditus, 404, 405 \1r5p1ntual1s, et ci alter Anselmv_<,
J)pm ppjit, 450 405 Ajiselmuspmilegium a papa conccssummjtlit, 457
Ehejis.s abbas..b oxtonimiinirauoup,propterrepetitam Ei mandatAnseimus ut accura)e transcnbi fauat libio-
HUcsuiuraui, nouabsol.ilsr, 416 Chi Dnsfmw &.D."coitepiu Viuj i'd. Ab eo eEJgun»
im L>BEX iiN S. AMsLLMLXI. ^§3
tur nummidati pro tlirismale, 454 Ytde 4nseinius, Can- Exomensie episcopus, Osbernus Vtde Osbercus. C!e-
tuanenses nci Exomenses monachosmjuste vexant, 575.
ERNULi>ncsin abbatemdioecesisBajoeensiselectus, 561. EZECHIEL
EpiscopusBajocensiseum invilat ad benedietionem su- pit, 174 tngenta annornmerat quando vat» mare eo-
scipiendam, 561 Et ?b eo exigit covam ohedicnfiaspro-
fessionem,561 Hancnon esse faciendameuscr.bit 4.nsel- F
mus, 561 Professus fuerat obedientiam sectaidum rc-
gulam S Benedicu, 361 Ejus frater domnus J\'ieolaus, mitur Tacere et velle sex modis dicitur, 116. Facere late sn-
561. pro non actione, 116 Vtde Causa.
ERKDLPIIDS capellanus Gondolphi episcopi Rofensis, tum Eacmus IPenomme facmonsnotandus estqiu in ac-
459, labitur, autm mala \oluntate desenlur, 356 Non
EBNCLPHCS gener Munardaclnregis, 447 Pro eo mter- jlle, qui nec m opus malum prascipilatur,et a pervers?
cedit Anselmus, 417 \oluutale eruitur, 556 Vtde Intenlio.
ELCHARISTU De corpore el sargume Dommim altans Falieie Chnslus dicitur, cum permittitutahquisfallst,
sacramento, 452,4b5__Yentascarms et sangunns Chrjsti 221 Fitfe ChnsLus,Ventas
in allari probatur, 45o SS Palrum de hac ventate testi- Falsum Quomodo repugnat falsa mlelhgi, 59 Falsa
monia, 455. Chnstus carnem quam pionobis susccpit, ahquomodo mtelliguntur, 59. ralsapossunttogilan, sed"
nobis ad manducandumdedjt, Pt adhuc m sacrjhcioaltans Jion possunt mlelligi, 56, 28 Falsa sunt m mtellectu,
inmislrare non desinit, 211 Corponset sangunis Chnsti cumcogilantur, nectanienin re sunt, 55, 59
\priUlemin altan comedimuset bihimus, 264,265, 266, FABHAKNCS Canluanensismonachus ex 4ngba Beccurn
ab
268,, 270 Eadem caromanducalur, quas de "\lrgine sura- eumAnselmo mittitur, 575 Petitab 4nseJmo hcentiam
m
pla est, et cocta cruce, et idem sanguis bibitur, qui m adeundi, 406 Petit et hcentiam ahbi con\ersandJ,
crucefusus est, 265, 267, 152 406 Ulraque recusatur, A06.
Non figura, sed \eritale est, corpus Chnsti, 452, figura Februanus, td est purgatonus, 171 Romani mense
tamen et sacramentumdici polest, 452 Si figuia est dum Februanoprocessionem at.ftunt, cuilitem qumlo anno
ahud mtelligitu'', quamquod\isu corporjh et gustu senli- lustrantes, id est circumeuntes, et purg.u.les, 171.
tur, 452et4w Corpon et sangumis saciamentum qmd renlui Fermna Deusfeminamfecituldeulroquesexumultiphca'-
sigmficet 455 Chnsli corjjus quod de îrgine nalum nisi nitium hormnes,88 IllamrJesoloAdamfecit,88 Damnatio-
est, etc , sacerdos mambus tenet, 266, 268 Panem m 88 Non est a femina salutis causanasciturde femma,
m
porpusChristi operante, divma \irtutesacnhcamus, 155. desperent mulicres so pertmere ad sortembea-
88 Oportebatut auctor salutis esset de femina,
Spintus sanctusoblationesnostraseffiot corpus et saugm- lorum,
75
aiem Chnsli, 268 Chustus est qua per Spintum sanctum Fetnma dulcemalum, 197 FaxSalanoe, 197 Rarapu-
panem m suam carnem, et vmum faeit transfundim saji? dica, 197 Cugienda, 197,198 Dejecit forliores"viros,198.
gmnem, 454 Non m mento consecrantis, sed m \erb*5 Mortis origo, 198 Morsanimss,198 Femni33luxuSj 197,
eflicjtur Creatons et m nrtute Spintus sancU, 454 De elc Accedilad nionachosDngenspietalem, 198
pane carntemChnsli conHcimus,135. Pams, per conse- Festa Fn natalitus sanctoTumjucundamur de illorum,
cralionJs veiba, m corpus Chnsli mutalur, 453 Nec re- glona, 82 Pro fracta feslivitale fonsfactura exigiLur,450.
manetsubsUntia pamsetv liu, 455 Speciestamen rema- F)des Non potest \oluntas\elle credere iusi accepta
nent, 455 Post consecrationemnon est pams, 432 Pams recliludme, 150 Velle credere quod est credendum, est
tamen dici potesl, 4^2 Chrjstusse et earnemsuam panem recte \elle, 150 Nemo hocAellepotest, si nescit quocl
Toeal, 155 Quia sicutislo pane\)vit homofemporaliter, credendum est, 150 Non sola conceptio menlis facitii-
ita lllo vivitin asternum, 155 CaroChristi quotidie mandem, 150 4ddita rectitudme \ olenti qua3est per graliam,
dueatur, et ejus sanguis quotidie bibitur a sacerdote, fit fides, 150. Recessitas fidei, 27 Anima amare aut
265 Corpus Cliristi lncorruptibile dentibus atlentur, et sperarenonpotest quod noncredit, 27. Necessana fidrs
etiam a soncibus corroditur secundumspecics, 455 Non ut ammasummam essentiam credendo, tendat m illani,
est quasrcndumquid I at de corpore Chnsli, cum mandu- 27 Crederem summamessentiamest credendo Lendcreiu
catumesl, 455 Cbnstus percarms sua3comestionem, re- lllam, 27 Qui credit m summam essenUam, illa omnia
ctamque fidemhominemad mtegrumreformat,266. Ytde creditquas perlment ad tendendum m illam, 27 Ncn
Commumo. creditm lllam, sive qui credit quodad lendendum m lllam
ECDO Hcfjnci regis dap.fcr, 445. nonpertinel, snequiper Jioc quodcredit, inillam non
CCLALIA itbbatissain inglia, 412 tendit, 27. Idem estcredere seu tendere ad lllam, et cre-
EusTAcmcspaterGaufredimonachi, 597 Sua uxore ex tur dere seu tenderead lllam, 27. Congruentiustamen dici-
consensureclusa alteram duxit, 597. Frater domini Ro- credere seu tendere m lllam, 27. In summamessen-
berti, 397. tiam tendere, msi credat nullus potest, 27 Illam credere
EVVERARDOS,457, 458, 459 ins) tendatm lllam, nulh prodest, 27. Inutihs erit fides,
E>A de solo \iro, 101 Eva pnorpeeca\it Adampostet msi dilectionevaleat et vivat, 27.
penllampeccavil, 100 Si solaEva peecasset, non erat carel Fides, quam dilectio comitalur,nonest otiosa, 27 Qus
iiccessp totum genushumanum penre, sed solamEvam, dilectione, non operatur, 27 Quorumfides necessa-
100 Vtde Adam, Homo Eva dommum, ejus se fihum riaadsalutem, 79 Qua? aperte sequuntur ex bis quasin
prirrogomtum ditit Ansehnus, 544 Et eam ex Angha Scnpluris et concilns legimus ea credimus Inlelleclus
sa'uUt, 551, 561 acquiesceredebet ChnstiauctonUUiuhisquasdeDeo non
E\ANGELIDM Legi praefern debet E\ angelium, 165 Ni- capit, 47, Yide Scnptura sacra. Homofidelisnon quasnt
hil est in Evangeho, nisi omnmo verum, 175 Et msi a inlelhgerc, tit eredat, sed credit, utintelhgat, 50,242,74,75,
Spintu sancto, 175 557 Profundafideiprius credenda; quam rationediscutien-
Exaltatio Solemus ln majorumnostrorum exaltatione da, 75 Nefandatementas eorum qui disputant contra ld
eongaudere, 82 quos fides credit, quia id mtellectu capere nequeunt, 42,
Examen Recogitanda suntnon sola bona qus3accepi- 45, 557 Gomparanturnoctuis, 42 De eo quod esse certo
mus , sed et mala qua3fecimus, 204, 205 cognoscitur,dubitannon debet quodsit, hcetnon possit
Excommunicalio De excommumcatione,352,590,594, comprehend)aut exphcan quomodosjt, 24 Rationabile
436,457 Episcopusnondebel excommumcalionissenten- non estutquis ldeo ahquid neget quianon mtelhgit, 59
tiam proferre m causa sua, et quandoexcommumcaliocon- Perfideiobedentiam ad mtellectumprovehimur, 42 ln-
temnendaetderidenda pra3\idetur,582 rxcommunicatiom tellectus est medms mter fidemet speciem, 41 Quanto
accipientes a laicisinvestituras, et m laicos qui eas dant, 41
quis adintellectum fidei proficit,tailfopropinquatspeciei,
et in episcoposquisic lmestitos âcrant, 594, 404 Ex- Deus est qui dat fidei mtellectum, 50 Ahquandoda-
'commumcaUissi dninis mteresse \elit, admonendusest, tus intellectus substrahitur, et fides ipsa sub\erlitur,
552 Simomtionemrespuent, agendum juxta excommu- neglecta bona conscientia,42 Qui Dei mandatanon qu<e-
mcatioms sententiam, autapostolicusbac dere consulen- nt, Hdei intellectum nonmvemt, 42 Qui non «redident,
dus, 552 Quomodovitandi excommumcati,400 Excom- non intelhget, 42 Non secundum carnemsed secundum
municatinousunt admittendi ad monachicam professio- •spintumudere debemus, ut profunda Ddei dijudicando
nem, nisi pramissa absolutione sui episcopi, 425 discutiamus,42 Neghgentiaj argmtur, qui quod credit,
Exemplnm Bonum exemploetucaemsquam\erbo per- lntelhgere non curat, 75 Corde credimusel intelhgimus
' suadetur, 558 sjrut corde volumus,128 Datum est ratioiiah creaturaa
Existenlia. Qui certo scit «e esse cogilare non potest recle credere et intelhgeread recte volendum,128 F'des
se non esse, 56 Nulla peTsonaa seipsa potest existere, dicitur et datur ad recte operandum, 128 Nondicitur ha-
82, 86. Quodestin tempore,et per aliud subsistit, id non bere lidemnisi mortuam, qui secundum fidemnon recW
estpropne et absolute,54 Quod mcipit esse, proficit de \ult operan, 128
Tionesse ad esse, 57 Quodahcubi aut ahquandonon est, Fides sine openbtis mortua^ fides vero morlua, (ides
potest cogitan nusqubmet nunquamesse, 57. Vide Cogi- non est, 299 Qui mortuamfidemhabet, fidemnon habet,
tare. Dei exis'enUa _ 299 Impossibileestsinefide,qua35ineboiiisopenbusnullz
nn IJ,DEX I.N 5. ANSLLML3L im
«t, Deo placens, 293 .QuiJidem ucn habel, mortuus est, vera patns imago, nec per rapinam iequahs est Deo, 47.
2JJ Quiajustus ex fide vivll, 299 Fides sme dileclione Est perlecte summa essentu, 19 Perfectus per se est, 19.
dici poleslmortua, 27. Nonquiavitam suarn, jd est, dilec- Singulus Fihbs est perlecle sumnius spintus, 13 In-
tionemperdiderit, 27 Pedqmanon habet, quam semper creatus et creatoi, 22 Itle summusest qui vocari Fihus
habere debet, 27 Vjva fides est, qua3 creait in ld quod promitletur, 160 Nomen Fiin non signihcat, msi Deum
tredi debet, 27 Mortua\ ero lides, quas Ijiilum credit ui id qui fih s est, auLrelalioiiem qua rofcrlur ad Patrem, 58.
quod credi debet, 27 Sine i de etspe nullus homo ha- Lx ea FJIIUSappellalur, 58 NjLivilasi ilu dici polest pro-
hens mtellectum Tegnttm Dei meren polest, 151 cessio, 67 Fihus non nascilm nequc procedil de Spintu-
bides et spes sunt eariimrenjm quasnon videntur,151. sancto,51, o2 Vide Deus, Paler, Spmlus santlus, 'lrini-
Fides solasine openbus non sufHcit, 185 Fide slabililus las, Verbum Dei CoineiiienLiiisesL Fihum Palri, quam
raUoiiemfidei polesl mquirere, 41 Fides nosLra conlra ahum alns supphcare, 46 Vtde Incanutio .Fihus Dei
bnpios non conLra Chnstianos raUone defeudpnda est, crealus dicitur, lbo, el anle sa3culaa Palrc gpinlus, loj.
557 Chnstianus ron debet dispulare quomodo quod -Filius Dei cjrnem punssimam et aniinjm saiictissimam
Ecclesu corde crediLet ore conliletur, non sit, 42. assumpsil, 170 FweChnsLus, Incariijlio Per adop-
Sed semper iidem tenendo, qusrcre rationem quo- tionem eflieumir filn Dei credendo ni Filiuiii Dei, 174.
inodo ,sit, 42 Si potest uitelligere, Deo gralus jgat riagellalio Vtde Vapulalio.
si uon poLesl,non lmrmitat cornua arl verililauduni, sed FLAIIIIARDLS Ytde Rdimlphus.
snbmittal capuLad venerandum, 42,357 In errores Ijbi- Fotti RvBDtsmonachus, 328 Cnnsangumens et eonso-
tiirqui \ultmLeiiigere-uLcredjt, 42 Ahler eum Chiistia- bnnus Anselmi, 548, 575 Becci aliquandiu mjnsil, 575.
i)is, jhlercum lnfidehbiisde fide agilur, 557. Chrislunus Ei 4nselmus scnhi fecerat orationes, 328 Eum Henn-
prolicere; non per mLel- cus abbasBeccum mittere proposuit, 548. Est exsul pro-
fierftdemdpbetadintelleaum
erltmiad fidemaccedere, 557. Si nilePigere iion valet, pler JDeum,575 Eum sjlutat Anselmus artluepiscopus,
a fiJe non debet recedere, sed quod cjpere non polest, 375.
\ eueran, 557 IÔLCFRAiDCssAncUAnselmia^nncuIns Vide Lambertus,
Fideles Tres m Ecclesu sunt ordines fidebum praepo-• Fordvvirk, 442
stli, conluienles, elconjugaU, J62 Figurau per jposlo- Foniicjlio Qm formcatur, I)pum offendit, contammat
los qui IrjiisfigtiralioiiiChrisli adlueruiit, 162 Multiludo animdm, et totjm coipons pulchrjtudinem hrdat, 142.
itdehumpopul is honorificaUis,156 Omms Chrisiunoriim Conlinua sit fornjtationis poemlenUa, 209 Tormenta IIH
prjpuliisin du.is partes divjditur, peccatorum, atquejuslo- ferni forjiicaloubus ptseparata, 209 Vide Virgmitas
rjm, 182 Vtde Chusliam. _ Fortiludo Spiiilus fortitudims esunentibus et sitienti,
Figura est, dum ahud inlelhgitur, quam quod sensu bus jusljtum convenil, 159.Vamtas robons, 197
corpordh percijiitur, 452 lu lege fere omnia ,n figura Frigus est sme omm calore, 134 Aliud aho fngus ma-
fiebant, 15-j. Chnstiam qmbusdam utunLur fiituns qua3 jus est, 134.
TJraslenlarepresentanl, 136 Fims Homom omm cogitalu FJIODI-LINA Anselmus ejus, et ipsa AnseJnnnotitiam re-
acluqoe suo per amoremdebet mlendere summam natu- quirit, 525.
ram ui solum hnem, 27 Firfe JJonum, Facinus, Iuleiilio, Fucus Contra rucum, 197.
RaliOnaliscredUira,ôlunlas 1'DLCO Fulcotn, uLoblatam dignitatem quantum sme
Films semper sinnhor esLpaln jjuamfiha, 19 In gene- peccato potesL,recttset, llj tarapn tit tandem ex obedien-
Taliombuspre<ilisnulla snla per se ad gigiiendtimpiolem tia suscipiat, 550. Lum abbatem exorjt Anselmusulmi-
Sitlilcit : nec ulla ommmodum parenlis simi'iLudiiiem tius agat cum aposiala moiutho pecmLenlP,546
e\hibet, 18 FLLCOBelvacensis cpiscopus IICPLimpentus ab Drba-
' estFILIUSDEI. Nollln generalioms Filn Dei, 161 Fihus no II pontifice confirmatur ex Anselmi commer-datioue,
essentu Pams, idem esl at Fihus esl non diilerens 555. Lt -Vnselmusvel per se \el per ahum ex suis mona-
esseiitia de Pjlris essentu, lmo de Palre essenfu, 20, jchis ei adsil adjuLor el consullor ab Lrbano II prskcipi-
22 Filius psl Palns \irtus, sapienUa, venlas, juslilia, tur, 555.Ltonus episcopalesuscipereteum Ansplmusco-
et quidquidstmimi Spinlus coiivemt «ssenluj, 22 Quu gil regis Francorum el cleri Iielvacensis instantia, cum
ld lubet a Palre, 22 Tihus est intelligenlu sne sapien- assensuRemensjs arcliiepiscojjij 531. C.ravisui eum per-
lia memoria^palernTj,20 Quidqiiirlhlius sapit, aul liilel- seeulio a canonicis, presbylens, et quibusdam laieismo-
hgit; e|us et jnennint, 20 Fihits estmemona Palns . et velur, 554 Quia eos a pravis consupludiiubus vttlt proln-
inemona memon.e, id est, meraoru memor Palns qili bere,5bl, aditRom ponlificem, 551 Lt remiLljUirrobo-
eslmemona, 20 Sicut est sapienlia Palns, etsapienlia ratiis Iiltens apostohcis exorat Anselmus, 354. Eum in-
sapieiiUasPalns, jd-esl^sapieiiliasapieiis Pdlreni smien- slruiL de us quaspro I anfrrnco et pro lpso 4nselmocon-
tiam, 20 Fihuseslmpmoria nala de memoria, sicut sa- trj Roscelmumni concihoRpmensi respondere Jubebat,
jiiPiiliariata de sapieiilia,20 Filmsdicipolpslintelligpnlia 557 Ejus m Aoselmum amor, 569. Fiae Anselmus. Pro
s tpientia et cogniLioP.ilns,20 Quia uiie)Iigil,sapilel no- eo Anselmus rogat Urbanum II. Ll jpsum pro suajudicet
vit essenliamPatris,20. Ftlius aptedici potesl venlasPa- prudenlia, 58Q.
lrt>>30"Quianonimilatio quajdamlmperfecla, sed integra, Fûr Homo etdiabolus, fures erant, 76. Alter, alterj)
\ erilas esl Palrjs substanLusÔ Proles qua3de solosum- suadentp, seipsumDeo furabalur, 76.
mo Spinlu nala-esL,proles estmemonas lllius, 20 FuLurum Non est verajjralio qna3 dicit futurum esse
Fihus esl inleHigeiiliairileUigenlia3,^scienUa scienlias, aiiquid, msi reipsa sit ahqujd futurum necahquid est fu-
sapienlia sapienLuj,et \enlas venlalis, 20 Licel Films torum, si non sit m summa ventale, 115. Vtde Liberum
seipso sil memor el amet, non tamen est Paier aut Spm arbiLnum, Necessilas, Prssscienlia.
tus ahciijus, 25, 21 Quia non est memona gignens, aut
amor ab alio procedens, 24 Sed esLgenitus, el aquo Spr- G
ritus jirocedif, 2( Filuis -esl Deus de Deo, nascpndo,
49,-50, Fihus Dei asierniUsnata, 48 Fihiis ppr hoc est GAjininmterpresDei, 275,281.
ahus a Palre, quia de lpsoexistu nascendo,52, 60 Films C.uo, ppiscnpusPansjpnsis, 406
minor PSLPaLreet Spinlti sjnelo, spcundum humainlj- GAIn, dbbas S Quiiitiiii, 592 Ebgilttr iu episcopum
tem, 46 Fihus nnu pei ahudest a Patre ahus qtiamquia Belvjcpnsem, 592 Mulliseum commpnddtAuselmus,393.
de ii'o e\isiit, 53 Quodlubet Eilms a Patrp, non luhpt Gjucimma^lpiniljtis, 182 Vtde Bealitudo
ab atto quama setpso, 60 Non estemm ahus Deus de aho GALFMDIS VtdeCodefridus,JGoffndus
DPO, 60 Esttamen ahus-cle aho,-60 j\TonrepugnatuHV GAci7RiDt*,monachusBeccensis, 397, Fihus Eustaclni,
Ims-per se subsistat, 19, etde PalrehabPal PSSP,19 l<i- 597
litts essenUanala de Patns essenlia, 19 Non ideo tamen GAtMto,monachusMajons Monaslprn, auclorJibri pio
aMus esl minus perfecta essentia \el 'sapienlia, 19 instmeiUe, 55 4iisehm ratiocinalionem confutat, 55, 50,
rjlius naseens de Fatre, non exit e\tra Palrem, 57, Ipsa ejtis T.iUocnutiorefelhtur, 57, 58, 59, 40 JMonmjie-
61. Nec loco, nec lempore, nec essentia divisus esta \olenlia confutal inseimum, 40.
Pdlre., 6L Magiscongrmt Fihum dicnBssenliam PaLns, GFLDLIKDS-, ahbas Aqnicinensis, 42-4Anselmumconsuiif;
quim Palrem, esseuliam Filn, 20 Filius habet essenliam de deonns remmenchs et de S)moiiiacis,425, 425
a Palre, el Paler a nullo, 20 A Palre lubet Spirilum Genealogu ScnpUira genealogus non texit per femi»
sanclum, 54. Et uldeillo silSpintussanclus, 59,60 Idem nas, 174. Chnsti genealogia Vide Chnslus Manasgenea»
est esse Palns ac Fihi, 54. Aha persona est quam Pater, logia Vtde Maria ApudHdabreosgenerationum nomina
46 Est Paln per omnjaasquahs,161. Omninoidipsum-est niodosecundum naturam, modosecundum legem, compu»-
tjuod Pater, et unus ldemque Deus, 59. NPC majorût itantur, 174.
mmor, pnor aut poslerior est Patre, 60, 164 Nec habet Generalio Dare\itamestmortemaccipere, 91. Propa-
aîqmddiversnm a Palre, 164 Nihil simihus~xst alleri, -gtlio\irj desolafemma, feminaj4r solo \iro, etcreatm
quam summoPalri proles sna, 19. Summi parenhs proles hominisde hmo non est naturahs aut \obintaria, led ml-
noii est fiha, sed fihus, 19,4') Estsplpndorlucis ^terna?, iJjfis, 101 itiamiion accepit haUiraiaprojjagandi, ni"»__
mz IlSDLX iN S. Ai\£LLIv LM. I«84
per virum simul et inuherem , 10! Iu îperna erutate gVm imltit, 542 Tule tr.ielmj s 543 Ut ejus juchuo Caiiie
non gPirerabunLhomuies, lol Homntes geiierasspnt JII '•JTU.Sebnosus agal pauileitlum, Lum exoral An-
pjrjdiso, 151. Tandiu eriLl.ommiimpiocrealio, donee nu- -selmus pro M05.semonacho Cantuariensi refuga pojiu-
uterus eleclorum.hominuineop>pIealur,85. Eo comp'elo teate, 5o9. Moaachos Beccenses de erepto sibi Anselmo
cessabit hommumgener„tio, 85. consolatur, 564 Lt eos mouet ul ejus electioni consea-
Genliles quj'es, 181 locali ad Chnsti convivmm, llanl, 501 Fuccurnl Ai>selmoeASuIanti,455, 459 herum .
181 Anseh11!exsulantis curam lubet, 455.
CtBARDtselcctus Eboracensis episcopus,385, 586, 389, GCOCL.FLS pa er S Arseimi, S15
410, 415. Romauumpont aditpro palho, 1585,eum AJJ- Gra3ci>uDeo dicunl Lresesse substanlias, 49,452 La-
selmus commendatRom jjonlifici, 585 Ihomas successil, tuii tres lii Deodicimt personas, 452. Hoc illi per substan-
422 Ipsi alter Thomassuccedil, 421, 422 El-prajcepitpa- tias lnlelligunt, quodisliper personas, 452 Vtde Trim-
paut suam professionem Ansejmo Cantuar iacial,4J5 tas GraseianalhemaUzantazjmitas, 155. Pjgjmsfa\ent,
EJUS7elus contia Ecclesiasmala, 445, gravia ex hocxiaU- 156 Vtde 4zj mum. fton idem cum latims sentiunt, 155,
tnr, 413 Ejus studium circa clencorumsuorum lntegnla- inhil tamen sgunt contrafidem, 155 Negatur a Graacis
lem, 451 Regis3miquilati favet, 456 Xum dbseiitcniAn- qi od Spmtus S de Fiho procedat, 49, 50 Nec reclpiunt
selmus abs nsnon vultjudicaie, 598 Etipse lllatum cn- doctores Ljlinos, 50 L\angehatamen\enerantur, 50. Et
jneii negat, 598 Mortuus est, 421. ln alus de Deo uno et triuo eadem creduut quasLatim,
GnmtMus Erudilus GuaJlen sub eo degentis quarstio- 49, 50. Ytde Spiritts Sonclus-
rubus salisfacere valet, 559 Grammatica, Grammaticus Grammatica est qualitas et
GERO^TO, sive CeronUinisabbas, 598 lil stibjpcto, 146 Gramniaticasstuaium, 454 Dlrumgram-
GERYISOS, episcopusAmbiaiiorutn,578,pelit ab 4ns"lmo malicus sit subslanlu \el qualilas, 145 De hac quastioue
(.arclnep ul conseiitiatelecuom Norlhmjiini ruoiucl l Cau- niullum certabanl dialeclici lempore S. 128 Anselmi, 150.
tujnensism abbalem, 578 Se ld ei uon J>osseeoncedere Graliaaha quassalulem non spectat, Alia sme qua
respondel Anselmus, 578 nullus salvalur homo, 128 Omnis crealura gialia exislit,
CILDA» 513. 128, quia gralis faclaesl, 128 Mullasunt dona grjlis sme
GIRVRDDS, 456 Se us-jueade^siuum adjUlorem S_nseimi quihushomo salvau potfest, 128. Quidqmd adjuvat libe-
prohlelui, 457. • nim arbitnumad accipiendumaut ad servandum reclilu-
. GIRVRDCS Morinoruiuep.scopus eum rogal Anselmus, dmera, tctum gratias lmputandumest, 124 Missfo gratia
ul.tb Ecclesia;S Yulmariregmnne excuselquemdammo- esl; prgsdicjtiogralia est; audilus pTaBdicationls esl gra-
nachum Beccensem,ne ovem lupi diljment, 560 tia; intelleclus ex audilu est gratias, et reclituao \ olpndi
GmvitDCs episcopus testis m epislola qua Henncus rex gratiacst ethascomDia ad Cdem necessana^sunt, 130.
Auselmunirevoeat, 583. I PXuon justificat, 171, s°d oceulta SDirPusS, gjvlia pcr
GIBVRDLS de 4'rebato, ftaterAinerli eBeccensi casno- fidrm CliTiÛ, 171 Litlera jubens a peccalo dcclniar-e,
bio revocatur propter debila, 516 Eiun Lanfrancichailla- peccatum oslendit, 136 Scd msi jdju\etgiatu, ull^t
ti commendaLAnselmus,516 Ljus morjm Anselmusexcu- quodjubetur, mobedientem elpr33\aricatoTem facii, 156,
Bil apjdLanfrancum, 519 Ad mare deduxiL Anselmum et est bltera occidens, 156 Quod quis non habel a se,
eunlem in Angham, 544 Per eurn scribit Anselmus ad sed a Deo, hoc non lam suum, quam Dei dicere debei, 78.
Becceuses de constiliiendoabbate, 571. OmTjibus,exceplo solo Deo, dicitur qutd habesqttod i on
GistEBEnTcs Beccensis inoiuehus, 409, ab Anselmoad aeceptsltf-6%, 129. QuidqmdîDeopercipimus, gratia3Eei,
regem Angha)mjllilur, 409 Anselmi m eum amor, 559, non nostrismentis ascnhamus, 195, 2l)o Quod homore-
585 Gisleberlus Beceensis. eum AnselmuSmittilacl Lau- IribuilDeo^-fixDeimunere esl, 220. Mentis suis pecca
frdiicumquem jjrecaUirut ipsumbTe\i renutlat, 546. El tornon potest ad Deum redire, 215
eleelo in jbbdtem Wpstmonastenensem Ansehnus gralu- fralu pra3\enil menla noslra, 215 N'hil Deo gratum
lalur, 547 rtnl ni sancla conversalione nutnlus, 547, pro insi quodestab eo acceptum, 215, 216 Deo servire249. aut
eo apnd Waichehnum epistopum "VS mtonieusem lnlerce- placere non possumus,nisi ex Dei munore, 215,256,
dit Anselmus,352 Ei abbati 4nselmusse febre correptum libi abundavit peccatum^-superabundavit gralia, nt I.M
signilicat, 559 Et ej Richardum ijjsiussprvienlem a ca- -•abiinclaLmiseria, superabundat misencorou, 315 Per
lumiiia purgatum commendat,"359 GisleberLusejsiscopus sancla studia etpergraliamDei possibile est Chnsliano ut
Ebroicensis suspicalusfueral Anselmumcupiditale ad ?r- liat smesomm mjustitia, 129 A Deo habet creatura quod
oluepistopaLumfmsse attraclum, 568 De qua calumma se bona esl etquod iona facere polest, 258 A Deo bonus
ptirgal aj.ud eum 4nselmus, 568 Ei EcclesiamBeccensem est, quicunqae esl.bonus, 248 Cumboni sumus, Deus
p.tstore desliltilam commendal, 568. Ejus monachumAn- facitnos,-el nonipsi nos, 265 Sme Deo mhil \alemus,
hclmus pi1011Bectensi commendjt, 360. 50,242 Deum homoqua?rerenonpotest, msi ipse doceai;
^JISLEBERTDS episcopus Lunuicens>s I n Ilibernia, 417, nee m\enire, msi ipse se ostendat, 50,242 liomo mlul
447 Ejus opera m Korthmannu abbalum el episcoporum bompoleslineipere sineDeo, sieutneccuslodire autcon-
rauoiuee ljtlj elecUoet consecralio, 4i7. LiAnselmus summare sme jpso^,263 Dei est sua gralia nos JJTJ3\ enire,
jlftlH)L\\\ nurajretuljs, 447 583, nostrum est quod accipimus, ejus auxilwstudiose
GISLEW RTLS jblus Cadomensis • do ipsius etmon-cliQ- custodire, 585 Rectiludinem iiulius accipit, msi graUa
rum Cjdomensium orationum succursumeditaits Ansel- prsevemente, 129 ISulIus eam senat, nisi eadem graUa
mui;a icbre hberatus est, 558 subsequente, 129 Cuncta bora noslra^ Dei dona sunt,
(JistLRFRTLS aller Beecensis monaclius, 409, 572 Per 236.Deus solus est reformalor crealuraa, quam solus for-
eun (.iiillelmus, elec.us atjbas Beecensis, scnpsiLad An- ma\it, 215 Nemo sua justilia sme Dcimisericordia potest
•sehiiumeleclum arcluep. CanUiai-.572 Eum Anselmus bbeiari, 249 Lmversasalus nostra, niagua Dei miseri-
imltil dd regpm Angliaj, 409. cordia, 249 Kullus "nisiper graium\alet viUm perpe-
C.loru Domim et sanctorum gôna soli coraparjtur, luam consequi, lb8i Tola vntus ainmasest ex Deo, 220.
165 QII.IIPScsse dphpnt qm,glorum Doimi.i vidcre dcsi- Solius \oluntatis Dei opus est, cum a Spinlu sanclo
deraiit, 162, 165 Ytde Bejlitudo corda hominumdoeenlur ca qua3neque per se neque per
doDtFRiiius.Vide Gjiifndus GoDErniDtsBE MLLLPVGES,crealuram sciunt, 101 Nullus homo a se habet \ erualem
454 quam docet, aul juslam \olunlatem, sed aDeo, 78 Cogi-
GCIDIT vjrgo, 414 tatio hominis mutan per seipsamnonpolesl, msi gralia
(IOFFRIDCS Fidc Gaiifndus, Godefndus GOITRIDDS Pa- divinasubvemat, 107 Graliadmna nonsub\emente, ho-
riensis episcopus Wjlerannum cantoi-eiiiecc'psia3 P..n- nunes non sunt msi mula animaha, nrocreata naturaliter
<!itnsis qul morjachummduerat ui nionasterio S Marlini m caplivilalem,~mmteritum, 107 Si quid bene \ult am-
(1Pcampis, \iolenter aljstraxit, 56) Iude Ansehnus eum ma, donumDei est, 261 4 malo rlecbnare est e\ gralia?
vthementer incrppat, 570. arljulorio, 213, 250 Vitia supeiare nemoTJolesl absqte
GOFFRIDUS Chmiacensissaensta, 451, ab Hi.gone abbale divmo auxiho, 195, necbona facere, 215 QuodDeun. \el
milLiLurln Angliam, 451. ahquid bom dihgimus, non a nobis, sed a Deo lubemus,
GorFRiDDS avunculus Juhel, 420. Ejus vnlules, oralio- 267 Amor et UmorDei, et pudor peccdli, quibi s miscn-
nes et ahstinentias,420 cordia oblmeatur, non habenLurmsi e\ Dei gralia, ?I6
COXDDLPHCS mnnachus, 515 In jjrascipuis amiciliaj S. Velle ohedire nen est nisi per graliam, 150 Dei gr.itu3
Anselmi, 513,514, 517, 521, 524, 329, 542 Ejusbeneficja noji libero arbitno imputandumquod homo\ultel curnt,
ui Beccensesmonachos,514, 517, 321 Millil ei Anselmus 129. NonDei, sedjiominis est cum gratiamnon accimt,
tres orationes de S Mana quas composuerat, 519 Ei autacceptamrejicit, 129.Comparaliogralia3elvestis, 129.
MauuLiummonathuin Anselmus commeiidal,321. Et ab t Kulla creatura potestidipiscl rectitudmem ntsi per gra-
POpejil exemplar Aphonsmorum cum glossis, 525, 531, tiam, ,70,121, 1SS,129, f50. Nec potest, ciim deseruit,
551 Et ei de muiiei ibusj>raUasagit, 555 Ipse mis.Lmu- msiDeoreddentfc, illam recipere, 70,121,15! Vohintds
nera Hugoni et Bdsihspuxtui, 555,promovetur ab episco- quaj desermt recUtudmpmpeccato sernt per lmpossibih-
-pjlum Roflpnsem clplquo Anselmus ei gratulatur, 357 tat^m perse Tecuperandililam, 121,154 A peccatouemo
Ei COTJR cnddlAnsclm^sBeccensesmonachosquos m An- redil iiisi per gKUair.Te!r.Lat"r, 296 HOIEO i pcccato et
tcss IKDKX 1N S. ANSELMIM. 10SS
ejus serntuU uon nisi per alium reverti polest, 121.A tum Eccles Rom. subdiacpnum m Augliam misit, 555.
retlitudine nonmsi per se potest averti, 121. Peidita af- Vtde Hubertus
fectione ad jLslitiam, non potest Yoluntasvelle jusliliam, GDALTERCS monachus,418, 441.De eo Anselmus rogat
nisi per gratiam reddatur, 154 Homo qui sponte cecidit, pnorem, 441. Magisler et Anselminepolis, 441. Eam ro-
nulicmodo poLestresurgere, msi gratiaTele\etui, 151. gat Anselmusut Bobertum de Briodna recenfecon\ersum
Sed mento suo de pectato m peccatum demergitur, nisi m spmlu lenitatis mstruat el compiat, 559, 560. Gualte-
misencordu retmejtur, 151 Majusmiraculum esl, cum nus abbas calummam paliLur,£30. Ei scnbit Anselmusut
Uens^ \oluntati desertara redditrectiUidinem, quam cum ad monasteiium redeat, nec esse oves deserendaspropter
morluo reddit\itjm, 121 Quia\oluutas deserendo recli- calummam, 550
tuduiem, merelur ut illa seniper mdigeal, 121.Vide Con- GCALTERCS sub abbate Gerberto consubt Anselmum de
vwsio QperaquasGhnstus msanclis proponendomchoat, quibusdamqua?sUonibus,559 Anselmous scnplo non vultj
honorabuiler consummat, 158 CumDeus facit m homme reSpondeie,,3o9. *
bonum-quodmcepit, tolumjjralufi debemus impuLare,87i GDALTERUS prior monastpru S. Wandregisilu, 558
Domiuusgratias su33 dona non desmit impertiri, 41. Ntil- GOAITERDS 41banensis episcopus, cardmahs legatus
lum unquam lempus fuil, ex quo factus eslhomo, absque Rom Eccl 579, 580, CumAnselmovultageri? de"cogendo
ahquo qui ad Ch'isli 1econcihalionempertmere, 92 in 4jigha conciho. sed frustra, propter bella, 579 Ipse
A.dChrislirecoticihalricemgratiampei tinent non solum ad Anselmum palbum detuht, 579, 580 Rogal Anselmum
flui irniovo testjreenlo baptizantur,sed et illi qui ab exor- ul monachosEcclesi» Cjnluarjensis quiele possidere res
dio muttJi m eum venturum credideiunt, 175. RedempUo suas permittat, 380.
pcr Chnslum proltit non solum iUis qui eo tenipore lue- GOARTORIUS viriitteratusmvitas periculo proponit nio-
rctnf,sed et alns, 92 Exphcatur comparaUoneregis, 92. nachus fieri, 405 ,Fit novitius CaiituaTiensis,408.
> ocali sumusper gratiara , csteri-derelictiper jusliliam, GTJIBERTOS antipapa, 574. JHuic adversalur Anselmus,
255 Hoc emm innumerjbihbus est negatum, quodnobis 374.
ex gralia concessum,253 Gralianon exmeritis, 129, non GOIDO Beccensisnovitius, 520 Magisteriopuerorum ad-
ommbus djtur, 129 et 2"3. HomojusUtiamserv ando, me- dicitur,3^2-3E,us virtutes, obedientia et humihtas, 523.
Tetur augmentum accepl* jusliUas,129. Augmenlumju- Eum m Angha commorantem salutal Anselnius, 554 et
slili33jet polestas pro bona \oiunLate, sunt fructus puniaj 556 El eum hoilatur ad profectum, 556. De Aligham
grjUaa,129 Et grjtia pro gratia, 129. QuorumDeum mi- Northmanniam redit, 434 Eum ut fjmiliarem Anselmus
seretur, non ommum ajqualiter mispretur, 151 TNeque commendatarchiepiscopoRothom.454. Ipse jjer htteras
quos lndunt, omnes asquahter induut, 131. Fide Obclu- petitab Anselmodbsolutioiiem,415.
ralio^Peccatum Ahusa.io forlius viamGoehscandit, situt GuiLLELiiLs arcliiepiscopns Rothomagensis, 392, 452,
umeuique dmnilus est daluni, 176. Deus gratiam sanctis 454 Anselmi amicus, 354 Monathis,,dominarinon quajre-
dal ad mensuram, 178 Christo smemensura, 178 Vtde bal, 554 Ansehno ut onus suspicul arclnerjistopalus Can-
Chnslus Confirmansgratia cjatnon posse velle peccare, tuar. proscipil,567,368, 574, Apud eum Anselmus gravi-
etaon posse peccare, 128 Ultuna misericoidiaea estquaa ter conquentur de abbale S Ebrulplu, 432, 455. Piomisit
post hanc \ itjm bejtum iacit nommem, 86. Deus nusere- se revocaluruni monachum quem lsLe abbas lntruserat,
tur cai \olaeril, 129, 231. Ploremus et oremus ut velrt, 435. Nondum promissaimplevit, 435 De ejus causa sm-
251 PenLiograliss et virtutum, 195, 235, 256, 237. bil Anselmusad papam, 454 Ejus causjm papa Ansehno
Grali33eflettus, 157 Augrnentumgraliaj, 129, 176 Bbi demandal, 4Itj Ytde iaselmus
Deus non est per graliam, ibi'adest per vmdiclam, 228. GOILLELJICS canomcuset decanusEcc3esu3Rothom.455.
Ferme semper nescitur quorum remisssesunlimquitates, Electus episcopus Wmtomensis,582, 595, 405, 410, 429.
et quorummnime, 140,552 Gratia regeneralioms amis- Ab episcopis propter mvestituras excommumcatis conse-
-sa, 287 Firf« Baplismus, Pcemlentia Bona gralW3nullus crartrecusat, 455 Ejispro \eritalc constantia laudalur,
potest hominiauferre, nisi ipse ea sua voluntate dimittat, 405, 405 Rebus spolfatui suis, et expelhtur, 593, 455
237. GoiLLELMcsTex Anglorum electjoiu 4nselnn 111jrclne-
Sic gratia subseqtntur donumsuum, ut nunquam dese- piscopumCanturiasconsehtit, 565, 504 13grolans et lectc
rat hominem, nisi perliberum arbitnum veht ahud, 119. decumbens ei virgampastoralem quamvisrenilenu tradit
inconveniens esl JJeout quod sponle dedit non amanU, 565. Dans eiEcclesiasCanUianensis gubenidttoiiein, 564.
utsemper amaret, idauferatvel auferripermillatamauti, Anselmoadarchiepiscopatumjrovtclo, rex coinalmt, et
ut ex necessi ate non amet, 25 Malum est derehnqui m ex fero mitis factus, 565 Ipse petit a Roberto comita
manu consiiusui et suo arhitno regi, 256,257 A Deo pe- Northmannorum, et a Guillelmo archiepiscopo Rothom.,
litur uthommem neque lnfirmitati, aut-voluntati; aut ulli ul Anselmi eiecLiom consenlianl, 565 Anselmo sacrato,
alL.commitlat,quam Dei dispositioni,2bl, 254 Quando- mullamab eojjecumam exigit, 574 Lani dare nolenti ira-
que per Chnsti gratiam lllummamur, sed exigenlibus no- scilur, 374. Non \ultut Anselmus palhum pelat, 574 Nc-
stns mentis non adjuvamur,165 Chnstus accedil el tan- quent concihum cogat, 574. In 4nselmum verba profeit,
-git, cum illummalut adjuvat, 165; accedit et non tangit, 375. Quasdamterras archlepiscopalusCantuanetisismiliti-
cum illuminat, sed non adjuvat, 165 Plerumque videmus bus dal, 375 et58i.Ad placilandum de lns vult Ansel-
q'i33agendasunt, sed haecnon \alemus implere, nitimur, mum cogere, 581. Contendithujusmodi lerras ab Ecclesia
et lnfirmamur,165 Paler dando \oJuntatem, trahere di Cantuariensi mihtes Anglos olim tenuissfe, 381.Hjcum
clur et jmpellere, 78 In quo tractu velimpulsu nulla m- sine hssredibusmortui sint, posse se dicit quos vult, eo-
lelhgiturviolenU33necessitas, 78 Sedaeeeptas bonaj \o- rumhajredes constituere,581. Ejus odiumm Anselmum,
luntatis sponUneaet amata tenacitas, 78. 575 Yoce et hltens Anselmo commisil cuslodiam Can-
GraUoicum Itleio mbtltio concoidta Liberum arbitrium tuarbenajcontrahostes, 579 NuntiummilLitad archiejpi-
ad ea quaj sunt saluUs, 128. Vide Xiberum arbitnum. scopumLugd pro causa sua contra Anselmum 381 Sme
Cumahquid dicit sacra Scriptura pro gratia, nan amovet sua jussione nolebat ^postohcum recipi aut appellan in
Jiberum arbitnum, 129et 150. Nequecum loquilurpro h- Angha, 581 Necvolebatnt 4nselmus ad papani scnbeiet
bero arb'tno, excludit gratiam, 150 Kec sola gratia, nec aut a papa epistolas rectperel, aut ejusdecrelis obedirel,
solum hberum arbilrium salulem homims operalur, 129, 581 Rex per tredecim annos nullum concihum celebrarj
150 Non ait Dominus mhil-valetvobisAeslrum hberum permisit, 581 Pro petita hcentia eundi Romam ni 4nsei-
arbitnnm, sed,mhil potestsme meagratia, 129 Liberum mum offensus,581 Hanclicentiamnegat, et prohibel ne
arbiLnumgratia Dei suslineri indiget, 159 Liberum arbi- Anselmus eam dehmc peleret, 381 MoxuL Anselmus de
tnum sunul esse cum gratia, 128,129, 150,151 Et cum 4ngha exi\it, Tex taxat victum et vesLilum monachorum
eo operan, 128,152 Gratia m adultis adju\at hberum ar- Cantuanensis Ecclesi33,581 El Lolum archiepiscopatum
bi-rium naturale, 129 Liberum aTbitrram sme gratiam- in propnos usus convertit, 581 Monetura papa, sed non
hil valet ad salutem, 129 Gratia multis modisliberum ar- resipiscit, 382 Rex Guillplmtis mortuus esl, 582, 427
bilrium adjuvat ut acceptam Teetitudmem servetîag Hmc successitHenr 427 Yide Henncus, pro morleGtul-
"Grjtiaadiuvalhberam arbilrium,mitigando aut penilus lelmi regis circarpgnumAnghastolus OTbiscontussus est,
removendo\ lm tentatioms, 129 Aut augendoaffectumre- 427 Eju&vjolentuper Inenniumab Angha exsulavit 4n-
cLiludims,129 Non esl lantirmimputandumlibero arbi- selmus, 427. riambardum Simomacum evexit ad episGo-
tno quanlum gratia3,tum leclitudo servatur, 129. Oleo patum, 427
gratia comparatur, 157 GDILLELMCS de Warenne Hennci Tegis 4ngIorum coiy
Gratiarumactio, gratiludo Hominls erga bommembe- saugumeus, 427 Eifiham suam spoponderalTex, 427.
nefacientemamoretobsequium seu gratitudo, 257 Yxde GOILLELSICS Beccensis monathus pnoi apud Pexeium,
Benefieia digmor abAnsel judicatur qui ln ejus locum anbas Bec-
GREGORIOS I (S ), 588. censis eligatur, 367, 571 Ei Ansplmus ppr sintlam ebe-
GREGORICS YITpapasse et Ecclesiam precibus 4nselnn dienLumprKcipitut si electus fueul, hoc onus stibeat__
abhatis commendat,555 Et Anselmomandat i>tiacut ju- 567 Ipse in abbaLemBecccnsem tlccLus esl, 571 l nde
-stitum cuidam converso suo coram Euberto, 555 Huber- ei grjtuljtur Anselnus, 571, Ut non conctdat monjetai
1087 IXDi-X IX S. AJSSCL.MUM. im
extra clauslra vagan, ut nihfl minuat de pauperum elee- Teutonico, 421 Contnslaturde ArJsetai InfiiTnitate,443.
liiosyna, monet Anselmus, 576. De eo alu, 421.422. Ut ipsummNorthmannia exspeclet et hue brevi se trai>s-
425 iturum mandal, 443, 43.6Bobertumcomilemw
GDILLELMOS monachussub Roberto abbate; pro eumab- tenet, 447.Finamsuamspopouderjt Gmllelmodecaplioiie SWren-
bas Anselmumconsuhl, 555 ne consangumeo. ea de re Anselmum consuhl, 447 la-
GDILLELMDS monachus clauslrum deseruit, 404. Ejus ter eum et LudovicumFranciaj regem colloqumm, 449
posmlenlja, 404 Fihum ethliamsuam, et regnum suumAnselmo commiL-
GoiLfcCLMosCalvellusmercatum Ecclesu3 Cantuanensis tit,449 Henncus monachus eum de sua absenlia solalur
absluhl, 442, 4i5 Ei Anselmus minatur excommumca- S Anselmus, 315 Ei commendal Herlumum, 514 Qudj
tionem, nisi restituat, 445. S 4nselmusscnbit GonduIpho,scripta\ullHennco, 513.
GOILLELMDS de Waresvvalt,Henrici I Anglorum reg Quod eum de Angha m Itjham contenaere ad sororema
legatus apud Rom pont, 585, 428,435, 439, 440,443, servilule bberandam non expedial, 517. Ei commendal
446 Vtde Warelwast Anselmus Hlauntiummonachum,520 Ei gralias agil An-
GDILLELMOS Ecclesi» Cantuanensis archidiaconus,340, selnius pro Mauntio dihgenter curalo, 523 Pnor cosnobu
595 Contumacespresbyleios qui femmas lenebant, ex- Cantuanensis,529, 338,376 Ei Anselmusgralias agitpro
commumcal, 408 Ejus senlentiam 4nselmus confirmat, auro quod ad ipsummiserat, 529.El pro amore ejus erga
408 Eum 4nselmus arguit quod Petrum et Saiomonem Mauntium monachum,529 Ab eo 4iiselmus \emampe-
Ecclesiashostesm sua domocxciperet, 445 lit pro Osberno, 519 Calumnusui\idorumimpetilur,55i.
GDILLELMDS fraler Gaufndi, 441. Se el fratrem suum Has asque ferendjs ei suadet Anselmus,,551 Maleerat
Ansehniorationibuscommendat,444 cum archiepiscoposuoLanfranco,53l, 555 Eum salutat
GDILLELMDS hlius Godefndide Mellmges,431 Ytde Go- Anselmus,55L Li commeudalOsbernum quem remiltit,
defhdus 535, ad obedienliamet palienliam eum horlalur Ansel-
GDILLEI.MDS de Metesta"*;, 598. inus, 555 Ei commendatmonachosquos m Angliam mit-
fihus
GpiLLELMDs Hioms, 454 tu, 512 Is aboaspropostut Beccum mittere Polceraldum,
GDILLELMO miiiti suadet Anselmus renun lare mililue 348 Anselmuseum exorat pro monacho refuga, 5o8 Ol
*»cuh, et dare nomenmihlisj Chnsti, 547, 548, 5o0 omnes uujusce ccenobufraEreshuic sicut 4nselmoobe-
GOILLELMGS cameranus, 448 Duxil consangumeam,148. duiil, prascipitipse 4nseJmusarchiepiscopusa577
GOILLELMDS, Rodulphifihus, ab Ernulpho pnore Can- HENRICDS Beccensis ebnosus, 345 Ab An-
tuanensi exigit pecumam,quasfueratdala pra chnsmjte, selmo abbale cornpilur,cameranus, 543.
445 Ytde Ernulphus, RoJulphus HENRICDS de Gornaco eum Anselmus rogat ut palien-
GDIMDNDDS homoHaimomsvicecomitis,595. ler exspectetquaj postulavit, 343 Et eum salulat ex An-
GOITMOXDLS (D ), 318 gua, 351
GCJXFRIDOS Cadomensis,fraler Rogern abbatis,326.Com- Ur\RicDs-conies leslis est m epislola.Henrici regis ad
mendaturHelgolopnon, 526 Vide Helgotns 382
GDMERIUS sancli Qumtini Behacensis canomcus,408. 4nselmum,HLNRICOM amitum dileclissimum4nselmus hortalur *d
In ordmis abbatis locumab hujus Ecclesiascjnouitis sub- contemplumsseculi,5s2
6tituitur, 406 Vide Sancti Qumlmi ecclesia. HLREBERTLS Norvvlcensis, 410.
HERE^GODOS, 435
H Herba Inuliles el noxiasherbas lerra profert sine ho-
HACO comes Orcadensium,448. Eum Anselmus horla- nnnis cura necessana nonmsi cum Ubore, 150.
Uirut momtis suis populum suumad Christiajmnirehgio- Hergas Ecclesiade Hergas, 598
nem attrahat, 4i8 KERLOIXOS Eum S AnselmuscommeridatHennco,5!4.
HJEDOS duphci sensu, 178. Per eum scnpsit Gondulpho,514 Euni hortatur-ad saculi
HJCRETICOS Nonest scnbendum coutra hasrelicum qui odium, 51b Eumsjlulat 4nselmus. 5L8,525, 330,054.
ad verilalt.ni rediit, 42 Pra hajretieis et schismaticis Pro »oDeum orat 4nselnius, et ei Maunlium monachum
orjtio, 151 commendal,521 Eumad proficiendumhorlalur, 527 33".
HATJOet RATNALDOS consanguinei Auselmi,551 332. Vtde Maunlius
Becum vadunlmvisendiAnselmi ergo, 352 Anselmuse\ HERÔSTOS, 311. EpiseopusRoveceslrensis, 527 Dojo-
Angl,a eos horlatnr ut monachicuttihabitum Becci m- nhus oprressus, 528 Eum Anselmusad palientiam horU
duant, 552. tur, 528
HAIMO \ lcecomes, 593 BonaqussdamecclesiasCantuar. HEREWARDOS episcopusde Walis, 574 Ab Anselmom-
UûrpajerA%»jt ejus homuies Anselmi domumiuSdud- terdicLus,374
wik vastaverunt, 442,443. HFRODIS lmnumlas qui multa millia infantum occidit,
HAIMO pater Roberti, 582. 217
HAIMO iiliusVilahs,595. HER\ELSBancorensi"episcopus, 412.
HAIMO dapifer Henriti Anglj-Bregis testisesl m epislola Ilit ROMVII (S ) sentenlia de origme ammarum, 107 F.
qua rex AnselmumTevocat, 582 Ammj, AugusUnus
HARDOS amicus el famihans Ehas comitis, 450. Vtde HILDLBLRTOS episeopusCenomannorum,586, 424, 430
Ehas Ejus m Anselmumdilectio, 424. 4b eo petil el accipildis-
HELGOTCS pnor, 519.Ei 4nseimi comraendatGaufndum putalionem De processione Spintus S contra GTJ;< os,
qm Cadomimorabatur, fratrem Rogeru Jjbalis, 52G 386, 124.Flabellum mitut Anselmo, 424 Li Anselmus
HELGOTUS S. Audoeni abbas, 4i5 4micus Anselmi, promillit se alia gx suis opuscuas missurum, 150.
413 Hio, paLer Guillelmj,451
HE-VRICOS imperator, Paschah II pap« adhassit,158 Hbdieraus Nomen hodiernum non est \erbum; hcet
HEhRicos,Guillelmi Anglorum regis frater a clero et tempus sigmficet, 147, 148
populo Angha3rexehgitur,morluo Guillelmo,582 582 Ansel- HOLVVARDOS Eius euramhabet Ansehnus, 520 Anglus
mi ab exsulanlis suffiaganeisconsecralusest, Inde se etconsobnnus Osberm, 554, 336 Lum saluut Anselmus,
excnsatad Anselmura,%2 Ei mandatutm Angham re^ 356
deal,se ei obviamiturum spondet, 582 Ab eoAnselmus Homicid>umOccidere homjnera potesl aliquando quis
magno cumhonore suseipilur, 427 Se et regnum ejus nomujusle, ut Phinees, 98 A sjcerdolio aTceudus est
consiluscommittil,427 i racto sacramento Tegnum mva- homicidapublicus vel occullus, 425
sit, 582 4d PaschalemII per Guilleimumlegalum suum sunt Honumum fluiregi hommiade Ecclesus fecennt, noit
scnbil de re lnler ipsum et Anselmum,ot ab eo respon- excommumcaU,nec ab ecclesiasticabenedictione
gumaccipit,381,585 Inquielat Anselmum,591 Dal epi- arcendi, 416,Non hcetde terra qua3de unodom)nolene-
tur, homimum alten facere, etiam filus jnjuste vexel,
scopatus et abbalias, 594 Exigit pecumam a Canluanen- 405.Hominiurn
sibus monaclus absenle Anselmo, 598 Sollitituspst de laicoclencus non faciat, 574.
AnselmoRomamlendenle ad eum scnbit, 598 Nondum Homo Dehmlio bomims, animal Talionale morlaê,81,
torouatus eral cum AnselmusRomaredijl, 539.Consentit 145 Homoex duabusnatuns constat, exnatura anma et carae,
ul Anselmusin Angham redire nolens lntenm de boms 238 Jn uno quoque hommesimulsunt ni persona,
EcclesiasCanluanensissufucienterhabeat, 401, 402 Ejus 97 Homo noa uno modonee una consideratione dieilur
frater Robertus Comes,403, inimicitiasmter lpsnm etRo- corpus, et Tationahs,el homo, 10 Sed secundum aliud
bertum fratrem ejus, 405 Exigit a presbylens Anghffl esl corpus, secundum aliud ralionalis, 10. Et smgulorum
10. C.m profer-
pecumam m mulclamYiolaticoncilu,el407 TandemAnsel- horumnonesttotumidquodesthomo,
47
mumrevesUvilde arehiepiscopatu, ei onmiareslituit, tur, homo natura-commumssigmficalur, Cum dici-
407 Prcsbvlerorum conjugia probai, 407 Investiluras, tur lste \ elille homo, \ el propno nomme, Jesus, persona
sed non homima,\ ult dimitlere, 411 Anselmom Angham designalur, 47 Naturahumana est Dei, 171 Qualuormo-
regresso commitUl sua oninia, 413 Mmatur resumere dis polestuf,Deus facere hominem,88. Nec de \iro, necde
tuas investituras, eo quod lilas dare eoneederetur regi femina, 4djm, <Je"wrosme femina,ul Evarn do vif<j
I«S9 LNDEX.IN S. AINSCLYILM. 1090
n lemuia, ut honunes, de femina|sine viro, ut Chnslum, 50 Bona, quasperdidit, rnala, qurnmcurnt, 30,103, 257,
111. Deus iecii Adarade limo, 101. Honiosexto die cou- 241, 242 Homodeserens juslitiam, -sicpei didit beatitudi-
xhtBS,159. Unusquisqueex Ad33postens est homo per nem, ut non perdident bealitiidmis voluntalem, 134.
treationem, el Adam per propagationem, el persona per Ha3C\olunlasmododdIalsa, el brulorumammahumcommo-
jndividuitatem,100. da se conveilil, 154 Quia vera commodaxalioiulinaturae
Homonon hjbel esse ab Adam, sed per Adam, 100. convenienlia, qua3 perdidil modohabere non valet, 154
Hunuiia3j;ondUionxSdignitas elmisena, 202 Homo hojio- HomosefeciLinfirmumelmGrlalem, 85. Genushumanum
rabiiur casLens crealuris faclus, ut castens honorjbihs ommno penerat, 76 JSatura egens facla, omnes poslero-
secundumDeibeneplacilum \i\eret,237 Omnia rn horum personasfjcit peccalrices el mjuslas, 104 Totanatur»
wuiiisusum-creaU,200 Non.esset homo, msi DeusJn eo humjii33massa m pnmis parenubus ejecta de paradiso-
esset et msi homoin Deo esset, Deus non esset m ho- mit, 175 El ex iho tempore clausa ilh erat cctll janua,
inine, 227 Ho.no se totujn debel Deo, 225 De terra m 175 Homo a Hsa rectiludme servus est et bber, 121,
tcrraniTevertilur, 201 Pnmi parenLesong iuhter forles Srrvus est peccati,121 ell22 ELnon poleslnon peccare,
et mcorriipu habebaut polestalem semper servandi sine 121 Non valet semper bonumquod vult, 249 Ammacor-
oiuicullale justitiam, 97 Fide Adam ruptione corpons et ex mdigpntia bonorumquas perdidit; »
Homo lmago Dei, 198, 200, 202, 203, 241, 230 Qun carnaiibus appelilibus esl infecLa,98 Corpus homims
raUonahs est, 258 Et quia factus ul Deum cogitet et corruptiom et carnahbus appetitibussubjacet, ut corpora
amel, 50, 242 247. Vide Imjgo, Bationaiis natura Sicut brulorum, 98 Quoniam ,4dam subdilus esse noluit Dei
Deusvolunlatebonus est sichomo ad ejus simihtudj- volunlali, ualura p>opagandinonfuit subdila ejus \olun-
nem, \olunlale bonus est, 238. ADeo crea us ul secun- tati, 101.Et gratiam,jjuam poslens servare jjolerat, llla
dum creatons sui \olunlatem \iveret, 257 Homo jdeo bo- perdidit, 101 Licet adsit rectitudo voluntatis, raUonahs,
nus, quia jimlalur eam qui a seipso bonus esl, 258 Con- natuianon miiiushalieLquod suum esl, 118. Bomo per
stathomiuem essefactum ad beatiludmem,quseni hacvita peccalumnon amisil hberum arbilnum, 185 Sed habet
hahen non potest, 79, 80 Ha?cfides ad sjlutun est neces- apliludinem lntelhgendi etvolendi, qua potest rectiludi-
sana, 80 Adrpgnum Dei faeUis esl homo,104,132 Et nem servare propLer se, cum eam l.jbeL, 122 HLomom
ad videndumDeum,50, 241 Et ut in corpore et m amma eo quodper peccatumamisit, rex csse desnt, m co quod
frualur heata immortjlitate, 74 r\atura humana pro sei- rehctum est, regulus eyslilil, 186 Malus homg dicilur
psa facla est, etuon solum pro resUurjndis mdividuis diabolus, 85. Homo semper aul fere semper resistit Dei
allenus naluras, 81 Etiamsi angelus nulius perjjset, \olunlati,237 CreaturasomiiespTciplerhominemsunlcon-
luniies iii civitjte cu3ie,u suum locum hjbuissent, cordes voluntali conditons sui, 257 El ordinem sibi cou-
82 Llrum hommes non sint ^factimsi pio Tcsljuralione stilutum lnvioiabibter servanl, 240
angelorum perd.torum, 81, 82, 85 Llrum lioniines facu JTOWO j atus Natura hommis angehca lnfirmior, 81.
ad perhciendum cum angells numerum elecLorum,anle- Infirmilasepat natura humanasDeum excusat, et diabolum
quam angelus caderel, 85 Deus proposuit ut de Jiumana confundit,81 Homoad angelorum similitudinemrestitui
natura, numerum angelorum qui cecirleranl,restiiueret, debujt, 222 Quodimpossibileest fien, msi omnmnipra3-
81, 83 Ex Iiomimbus perficierda luit supenia cmtjs, 91 repta peccatorumremissione, 222 Fide saLisfactioJNcn
Plures fulun suut beali homines. quam sint misen ange- potest imago Dei facere id ad quodLfatla esl, nisi Deus
Ji, 85, 85 renovet el reformet eam, 50 Deum ea facihtalehominem
Jlomo anle peccalnm Homo justus creatus est, 83, 97, relorjnaut.tjua cuncta uno verbo formavit, 216, Mirahi-
98, 10.? Sine omu peccato, 102 Homocreatus est ln julius Deus TPstaura\ilhumanam naturam, quam mslaura-
sutia, 81,85,97,98 102 Sine omm pecato, 102 Sine vic, 92 Hoc de peccatore conlra n-entum illud non de
omni indigenua, 154 Simul accepil et beatiludinis volun- peccaLorenec contra mentum fecit, 92 Vtde Chnstus,
lalem, ei bejlilLdmem, 154 Et volunULemjusUlia3,id Redemptio FlageilaUo posL reconciljalioneni remai.el,
esl recLiLudmem, qu33esl lpsa jus iLia, et uberum«rbi- 132 Apeccaljs per Chnstum redimjtur, 152 Et regno
tnum sme quo juslitiam seivjre non potuit, 154 Positus Dei donaiur, 152 Modom fide, quam promittunt m ba-
esl pro Deo mler Deum elduboûm, 85 4d excusatio- ptismo, usque m finemperseverat, 152
nem ethonorem Dei,*et ad confusioneradiaboh, 85 In Honestas. libi crevit pietas, superabundavit honestas,
paradiso hjbebat quamdamlmnjorUhtaiem,id estpotesta- 142
lem non monendi, 82 Eterat potestate immortjiis, 85 HO^FRIDOS, 558 Ejus doctnna, 558 Ei 4nselmus quem-
Sednon erjtrnmortalis hasepotestas,82 Peccando jusle dam erudiendum commendat, 558, Eumadsa?culicontem-
jncurrilpiEnam 85 Rex fuil, 183 Reg"um plum hortalur, 538
ilhus paradisus,morlalitaLis,
185 4regno lllo per mobedien lam pul- Honor. Vtcle Irapassibihs, Glona, Vanitas SubhmiUa
sus esl, 183 Deus sic dedil homim justitiam ul lllam pos- honorum, magmtudo est scelerum, 195
sel deserere, 134 Et ut si in illam perse\ erarel, provelu Hospites suscipiendi in nionasterns, 376.
rnererptur adconsorliupi angelorura, 154 Si \ero lllam Hastia Ytde Mjssa
desereret, per se non posseteam lesumere, 154 Etbea- HtBERTtssubdiaconusêdisapostohcaslegalus in An-
tiludne, quambabebat, prnjretur, 131 El beatiludinem glia, 355 Ut 4nselmus coram eo justiliam Jjciat cuidam
arigelorum non adipiscereLur,154- Sed ln similiUidinem converso suo, 555 Betci defunclus esl, 555. MulLaex
bejlorjm appetitibus carms subiaeeret, 154 PoteraL et censuB PeLn in 4ngha,collegerdl,553
quidem fjcile, non peccalo, 85 Ommshomosi peccatum HLGOai ch)episcopusLugdunensis,54b, 547. Ei Mono-
non prajcessisset,simul justus el Tjtionalis, sicut Aclam, logion etProslogion nnsil Anselmus,547. Eûsproviden-
nasceretur, 97, 98, 101 Homo pnmus si non peccasset, U33commeiidalquosdam monachosm quorum monasLerio
ipse et totum ejus genus in bouojla confirmalum luisset, deslructa erat monastica rehgio, 545 bt Anselmus de
ut nec peccare potuisscnt, b2,88 Non nisi Dei servjs, qmbusdamserjbatexoplat, 545, 547 Eum 4nselmus con-
et angehs honis asquahsforei, 76 Etcumcorpore Lrans- subtde terns quas rex lpsi lraLusaufert Ecclesia?Cantuar.
mutandus erat m ]ncorruptibililatem,87 Totus ld est, et depalhopelendo ab Lrbano, rege reluctanle_,574 et
amma et corpore«lerne beatus esset,87 Homojustitiam 375.Adeum rex Anghs nuntium nnttit pro sua causa
semper habere debml, 154 Voluiilasseu affeclio recli- contra 281 Anselmus lam plns debens quam
tudrais fuit sepaTabilisin pnmo homnie, 153 Diabolus habens4nselmum,ab eo reeipilur, et stslenlatuT, 582 Hierosolymis
et homoper rapmam etper falsitatem se voluerunt fd- reversus, suamdomum Anselmo.fugammeditanli offert,
?ece similes Deo, 46 59i Eum Anselmus de Ecclesias bbertate consubt, 411.
Ilomo posl peccalum Omnes m 4dam peccavimns,qui ConsulitAnselmout m AnghamTedeat, et sum ponl or-
nondum eramus, quia facta-estnecessitas ut cum esse- dinaUomnon resistat, 591 Et gratulatur Anselmus de
mus, peetaremus, 100 In illo omnes cecidimus,m quo prospero ejus Tediluex Paleslma, 432 Ejus erga Ansel-
omnes peccavimus,55. In illo omnesbonum perdidimus, mum amicitia, 446 E'us pbilus Nonis OcUjbrisapud Seu-
53 Pnmus hornobonum facile tenebat, 33 Male sibi et siam, dum ad cone.iret,446 5epultus esl m acbJtia San
toobisperdjdit, quod cum \olumus quajrere, neseimus; cti Jusli, 446.
rum quajrimus, non mvemmus,53. Tola natura humana HDGOabbas Clumacersjs, 451 Arselmi amicus, 451.
lnTjnmisparenUbus peceavit, 82 Quia humana natura AnselmoGofndum sAcnslam Cluniaceusem commendat,
tota erat m prmiisparentibus, 82 Tota in llhsucisset, si 451 Hugonts Lugdun obttuni Aiiselmdscribit, 446 Mo-
non peceassent,82 Voluntas spontefacta estmjusta,15i. nacliosln Angham mitlu, 416 Et eos 4nselmo commen-
Post deserlam justitiam manetnecessitalein,usta, etan- dat, 446
cillamjusUtiaj, 154 Per.se redire neqmt ad justitiam, HCGO monachus • utpraelatisuilicet mdiscipbnati onus
100, 134 Sponlese vinei permisit ad voluntatem diaboh, per dbedientiam sustineal, si ab eo discedendi ipse nca
contra volunlatem Dei, 85 TPerdiditpolestatem cavendi concessenl licentiam, 514. *
J85
ppceatunj, Et]iominfissine_peccatoessenon possunt, HCGO melusas Cadomensis,525,348 SigmficatAnselmu
82 Casushominis, 184 Homo perthdit adxjtiodfaetus est, qaod Frodebna pnssima eius expeteret notjtiam, 325.
30, 241 Perdidit beatituflinemad quamfaaus est, 241, Dooslajeos ad Ansehmm rrnlUt ul exhorlaUoriibus^d
154 Etiuvefiitnaserlajii, propler qjiam faclos non cst, calcstis paiite imcjem acceiIcT(;nUjr.5?8Ltpcrcosab
1081 LNDEXIK S. ANSELMML iOS!
Anselmopetilmomla salutis quibusexaudirepossit saseu- ut quod Deus de l.omitteproposueiat, penitus aamhilare-
lares qui ipsum adeunt, 548 tur, 76 Illud propositum ad afieclum duci uon poterat.
HOGOcomesm carcere detmel monachum Glumacen- nisi genus bumamimab jpso Creatore hberarelur, 76'.
sem, 446 Ut eum dimittat, etpro cnmine satisfaCiat,praa- Ha3CestnecessanaTaiiocurDeus homofien debull, 76.
cipit Anselmus, 446. Necesse fuit ut Deusassumeret hommemmnnitatemper*-
HOGO comesde Cestre, 451, 452 Ejus filius Robertus sonas,94 L)tqui m natura solveie debebal et non poterat,
monachusS. Ebrulplu, 452 Vtde Robertus^ in persona essst quasposset, 94 4nte sssculaDeusprasde-
Hoco et Basihi conjuges munera Gondulphimonaclu stinavil ut Verbum caro heret, 156 Deum mcarnan pro
eisAnselmus prassentat, et ejus eis litleras legil, 555 pter hommes aul lmpolentia aul insipieutia est gentibu»,
Vtde Basilia
HCGO fihus Mabili33,455 Terranmon suam vult \ende Inearnatioms JiumihtasnonrppugnatTationi, 77 Nalurs
re, 455. Vtde Mabiha. divina non poleslconverti m liumauam,nec bumaiia m
HCGOdefunctus, 551. divjnam, 88 Neepossunt ulasnituras lta nnsceri, ut ex
Humihtas Humihtatis tres species seu gradu<=, 595 In duabus eorruptis una tertiahat, 88 Lna Dei personaln
humihtate quanlo quis proficil,tanlo alus \ rrtulibus ex- carnata, reliqua3duasnou simul sunt mcarnataj, 45, 46
celht, 378 Sancti^quomagis mDei visione prohciunt, eo Plures divinasperônas m eodem homme mearnari est
magis se mhil esse cognoscunt, 165 Slatum non habet, unpossibile, 46 Non enim possibile est plures personjs
qui se ante Dei oculos esse pul\ erem \ idet, 165 Vilia de quffisantahaabjnvicem, esse imam pcrsonam, 40 Qm
se-senUlqm Dei excelletiLiamcogjtat, 165 Sancti qui m- eratmcarnaiidus, orataruseral pro humano genere, 46.
tentamentesupermsmlendunt, >irtules suas kumihant, Etpugnjturus cojiiadubolunij 46 Fllio incarnato, nul-
lbb. Qma in Deiinnocentia etsanctitate \jdentm quanlum sequitui incoii\eniens,4b Nulla aha Dei perscurade-
tis ipsi quolidie delmquant, quam parum de perfectione buitmcdrnari quam Fjhus, 46 SolaEilu persona est m-
sajicLitatishaheant; et omnemde su)svir)buspTa3sumpUo- carnata, alns duobus cooperanlibus, 44 Cur Eihus potius
nem deponunt, 165. OmmMhute contentus sit qui Deo Mkarnjtus sit quam Pjler aul Spintus sanctus, 46, 47
\ultservire, 191. Ex corde se vihorem reputet, el hngua Unde et quomodoDeus assumpsithumanam naturdm,S8.
sua ommbus uiferiorem pronuntiet, 191. Vide Super* Necesse est has duas nalurjs mtegras convemre m unara
bla. personam,88 Duasnalura m unani conveniuntpersonam,
HIDITvirgo, 414 sicut cofpus et amniaeomeniunt ln unum hommern,f>8.
Hj dropicusquo amplius bibit, eo ampliussitit, 180. Ut ea persona cssel homo Deus qu) haberel quo supera-
ret omnemessentiam quasDeus non esl, et omne debj-
I. tum, quod peccalores solvere debent, et qumihil pro se
IBAcomitissa,538, 572, 588, 589. Ejus chantas m mo- deberet, 222 Abanatura,non aliapeisona a Vnbo as-
isachosBeccensesetquoshbet, 558,350 Ejus \irum sa- sumpta est, 45, 47. Homcrassumptusa Verbo, non perso-*
hital Anselmus350 Eamadprofectumhortatur 4nselmus, na, 45 NPCm unitatem njLura3,sedmunilalem peisona?,
53<j Ejus monasteuum, 555 Quodipsapelebat, Anselmus 46,47 In Chnslo una persona est plures Tiaturas,et plu-
rogi Anglorum detulil, qmnon approbavit, 555 Eam sores nalurassunl una peisona, 47. In ChristoDeusesl per-
rorem et fiharnvocat Anseimus,372 El eis databsoluUo- sona, el homo est persona, nec tamen duassuntpersonas,
nem per htteras, 572 Eam, Roberti uxorem, salutal,576. sed una persona, 47. In Chnslo emm Deus et homo ea-
Ejus clencus et capellanus Lambertus, 572 Vtde Lam- dem peisona est, 47 Et non est ahus Deus, alius homo
bertus lda3 4nselmus absolutionemapeccalisper epislo- in Chnsto, 47 Ahud Umen est Deus, ahud homo, 47
Iaiu imperlil, pojniLcnliammjungendo, 589 Idem lpse est Deus, qui elTjono,47 Nontdemest homo,
ldea, Ideasdiunaj SummusSpintus eslsummaratio, in et bomo assumptus a ^ erbo, 47 Veibum et simpliciter
qua suntomma qua3faciasunt, 17. Ea quas facta sunt^x homonon est eadem persona, 47 Homoassumptusest ea-
nihilo, rton nilul eranl anlequam fierenl, quantum ad ra- dem persona qua?\erbum est,47 Hanc tamenfacit Fihus
tionem facientis, 7. Pnusquam fierent umversa, erat ln Dei, 46 Hemo, per umlalem persona), Fihus Dei est, 46
ralione summajnatura3qmd, aut quaha, aut quamodo fu- Ideo quod facit bomo, Deus seu FibuS Dei id facere diti-
tura essent, 7, 17. Creatur* sunl m seip=isessentia mu- tur 46. Fihus Dei creator dicitur quia homo factus, 155
tab)l)s,secundumimmutabilemrationemcreala. ih crean- In Incarnalione Dei naturanoiihumilutur, sed natura
te Spintu suntpnma essentia, elpnma exislendi ventas, homims exaltalur, 77 Supphcatio Filu non a DivmiUte
17. Omnia suntin scientia Dei \ita et \entas, 17 Grea- fll, sed ab Jiumaiiilatead divlmtatem, 46 IncarnatioVerbi
lura3 sunLsemper m summo Spintu, non sunt quod ln bona per peccjtum amissa resliluit, 205 , eLe Verbum
-seipsis, sed quod est ldem ipse, 17. Ytde Deuscausa re- nonassumpsit ldqued noxium erat adopus sunm,91 Idco
Tum, Creatura. non assumpsit lgnorantiam, 91. labernaculum sapientis
Ignis duphci sensu, 178 mcarnjta3,corpus assumplum,455.Ytde Chnstus, Eedem-
Ignorantia hommis, et difiicultasbene operandi, 206 ptio, Satisiaelio.
Homo ahquando non iiitelligit qindsitutile, 84 Deeeptio Indigere Ahquid mmus alio habere, non semper est
non eum excusat qui scire debmt, 594 Ignorantia minuit radigere, 154 lndigere est carcere aliqua re, cum eam
peccatum, 593 Vtae Impotentia, Peccali pisna haben oporteat, 154 Lbi est mdigenlia, lbi est miseru,
Imago tanto magis \ el minus est vera, quanto magis \ el 154. Nemomdiget earequamnon\ult, 116. Yide Pau-
mmus lmilatur rem cujus est simihtado, 15 Discrimen pertas.
lmagims et similitudims, 203 Digmor est miago, quam ^lndividua maxime substant, id est subjacent acciden-
simihtudo, 205. Semper memimsse, mtelligere et amare libus, 27. Vtde Accidens, Substanlia, Lmveisale
Deum, hoc esl ad ejus imaginem eSse,205 Quid est ad Induratio Vtde Obduralio
lmaginem et simihliiduiem esse creatum' 202 Homo si Infanles m Adam causabihter sive malenahter velulin
concordatcum volunlale Dei, et ldem vull quod Deus, semme fuerunL, cum peccavit, 104 In sejpsis jam sunt
expnmil lmagmem Dei, 258 Ralionahs crealura nihil peTSonahter, 104 In-jllo nonalu ab lilo, m se aJn-quam
lanlum sludere debel quam hanc lmagmem sibi naLura- ille, 104. Fuerunt lgitur m lllo, sed non ipsi, quia non-
hler impressamper voluntanum effeclum exprimere, 25, dum erant IPSI,104 Sic esse non est mhil et mane quod-
Imago Dei m bomme est abohta atlnUone viliorum, 30, dam,l04 summum Vtde Peccatum Qngmale Anim» infanlumnee
242 Vtde Homo, Mens, Rationaliscreatura. amantes bonum, nec contemnentes sunl, 26
Impossibile,lmpotentia Impossibileest,quoposilo aliud Quabter quovemenlo anim?3 infanLumad bealiuidiiiem
impossibile sequilur , 125 Non polest aliquid simul a3lemammisenam\e disLnbuantnr,comprehendi nonpo-
esse et non esse, 124 Ttde Exislenlia. Imposibile test, 26
dicilur quod sine difficultaLe perfieere uon \alemus, Infans nulluni habet peccatum, msi ongmale, 98 Si
132 Impossibile cst Doum sibi esse coi'tranum, 86 nullum esset m par\uhs ongmale contagium, nilul mah
Vtde Deus ommpoLens PotenLia ImpotenUareddendi \el m carpore \ el m amma, sub ânla jusli Dei potestate
Deo quod debes non excusal hominem, 85 Quia ef- palerentur, 108 Qui mLer vnsceramaterua suhoeantur,.'
feclus peccati non excusat petcalum quod faciL,85 Yide pceiia3\identur concipinon viUe,235. Infans non porlat
PeceaLum Impotentia volunUtis servandi rectitudiiiem, peccatumpalns, sed suum, 195 Quomodoppccata paren-
lion est ex impossibihtate, sed ex difficultate, 120 tum noceant infantibus, 105. Infans qui sine baptisreo
Incarnatio CurDeus homo factus est, 74 et seq De hac moritur damnalur, 98 In mfantibus sola gratia operatur
quffistionemulti qua3runt,74,75 Ha3cqua3sUo estm qua3- salutem sme illorum hbero arbitno, 128,129 Gratla est
rendo ditucihs, et m sol\endo est ommbus lntelhgibibs, quia datur ahis voluntasutmfanubus sna fide sub\emart,
elamabihs, 74. De ea satis dictuma SS. Patribus,~7i Ad 128. F)de sua Christiam subvemunt mfanLibus,128. Hi-
lutelhgentiam necessUaUs Incarnaiioms, necessana est fantes bapluatos admillit ad regnum eaLhohcatenet Ec-
r.otitia poteslatis, necessiUtliset volunUUs, 75,,In arna- clesia, 106 JusUtia ChusUqui se dedit pro llbs, et justi
tJonem nullus humanus mLelleclvisvalet penetrare, 92 tia fideimatns EctfesiaSjquaspro lllis credidit, quasijustl
LonstatDeumhommemlierioportere, 92. Non decebat salvantur, 106. Impotentu justitiam balenai lllispbst ba
1093 INDKX m S. ANSLLMUM. iVU
|iti«aiumr,o:i miputaUirad culpam,106 "\on ira Dei, sed JAKNE, ld est, picepamtm, 17C
jjratia cst cuin hbos parvulos Deus deliac \Jta abnpil, Jejumum, 588. Nrsi jejunns erudiaiis, non potos ten-
5S5 Ficie Baplismus,Gralia, ImpoLenlia,Peccatum tationes vmcere, 191
fnternus De mfenio, 432 Tormenta inferni, 211 Ha3C jericho iuna dicitur, 157.
r.u'iqjamdeiebuntpeecala, sed peccata semper lormenla Jerusaiem civiias electa a Dommo 456
lenebunt, 296 YtO,eDjmnatio, Diabolus Jerusaiemid est vtso pacts, 156, 17 Ecclestom(3csi-
Iniideiibuset wjpus ostendendum quamirraUonabiliLer 136 Jerusalem superna, 356 Rex Jerusakm, 429,
uos conte.nnant,337. Yt&eFides, Fideles fnat,
56 Vtde Baidwmus
Infimtum Absurdi estgraduum distinclio in naturis, et JESDS, ia est, sututaus sive salvaloi, 171, 176, 208 A
naturarummfiniia mullitudo, 5. Deomissus muudam-saivare, 171 Jesus reaemptor ca-
IniUum Quodpoleslcogilan esse, et non esl; per lm- ptnorum, sahator peccatorum, spes evsulum, etCj 220.
tiam potestcogitan esse, 57. Vtde Cogitare Yide Christus
Injuna. RemittendunifraLnspeccatum, 191 Deus pra3- Jo VMVES sonat, tn quo gratia, 166.
cjptl nobis ormuaodimitlere ui nos peccantibus, 79 So- JOAV\LS-BAI>TISTA (S ) 287 Prms ab archangelo lauda-
lius Dei est vmdictamlacere, 79, 84 Ytde Viuduta Di- tus, quarngemtus a patre 287 Pnus plenus Deo, quam-
mittere mnospeccanlibus debemus, si ea quas m Deum notus ex matre 287 Pnus noscens Deum, quam natus m
peccavimusdunitlivolumus, 167 Libenler coa\ersomi- mundo, 287 Esl per miraculum conceptus, 102 Non la-
nora dimillil, quisibinovila Dommodimissa luisse ma- men sme peccato, 402 Quia per propaga jonem nalura-
jora, 167.Deusea qtiss dimiserat. exigetab eo qui debilem est conceplus, 102
tura.a converso esigil, 167,169 Peeeaiaper pjanitenliam JOAMXES (S ) aposlolus, permansisse\irgo penibetur,
dimissaredeunl, cum lndulgentia fraln denegaUir, 169. 162 Super pectus Domim recumbens ob vugmilalis pn-
l)e cordibus, id esl non simuiatone, sed veraciler, re- vilegium, 251.
ip.ittendiuncst fratns peccatum,169 Ytde Amoi proximl. JOAM.ES (S ) Damascenus,108
JJuaj m DeumpeccamuSjmagna eirmultasunt, lbb Quas JoAWMiSTusculanens s episcopus, 440
honiinesmaios peccanl, exigtia sunt-et parvj, 168 Qu&- JOAMÊS cardmahs, 410.
dam culpa fratns sicofienauntur nl oplenl frjtreiii suum JOA^NES ejnscopus quondam Beccensis monachus, se-
«ferms ante perire supphcus, quam ei mdulgejnt, dis apostolics legatus mittitiir ln 4rgluni, 582
JOAM.ESScnbjt Anselmo de illo^qi'1 dicebat in Deo
Injustilia Vtde Justitia tres personas csse tres Tes, 555 Brevi Romamerat pro-
Injustus Ytde Injustitia ferturus, 555
Innocentia Fe.icior ihe qui ipnocentia-n semper ser- JoXMvtspnor Batensis, 420
vavit, quam qui per peccatumna .fr^gium pasSJS,mortem JoAT,Êspuorcanomcorum de Monte S. Eligu, A29.
evasil, 235. Ad eum mittit Anselmusunumefamilanbus nisUuendum,
Insensibiha neeeulpam habere possunt, nec gratiam, 429
117 Vide JustiUa, Rationalis patura JOAMNES ef Boso monachi sub abbate Rodulpho, 5C0.
Intellectus Intelhgenlia, 20, 2! Qwdquidmtelhgitur, Anselmi quatermoneBperdunt, mde se excusantes eos
in mtellectu est, 50, 58 4hud est remesse in mleilectu: Anselmusblande consolalur, 360 Et spoudet se eis mi-
{tlrjdlnLeligere rem esse,50 Yide Cogitare,ExisLentia, senam missurum, 560
Hens Eacilms probatur id quod ahquo modo mlelhgi- JOFFRIDUS Per eum Guillelmusabhas Beccensis electus
t\.r,59 Inlelleclus nequil ullra aslernitalemtransirp, 60. scripsi» ad id^nseimum, 572 Ytde Goflndus
Ytde iEternilas. JOSCPH, cst (Mgmeninm,170 Joseph tnginta annis
IntenUo qualis, tale opus, 193. Ad ^memorandum,et natus, regm suscepil gubernacula, 173. Joseph njlura
Intelhgendum, atque amandum siimraiim bonum, debet films et
Jacob, lege fiiu.s~Heli,174.Et sicduos palres Heii
homoreferre lolum quod vivit, 203 Jn Deo moven esl in Jacob habuissevidelur, 174.Joseph propiuquus erat
illo etad illumdingere omnem volunlalis et actiomssuas "virginisTilaTi»,174 Maruegenealogia per Joseph descn-"
fflUum, 203 Ille qui lionuin opus lacere volens prolnbe- belida, 174 Yide Mana
inr, et gaudetse prohibitumesse, non est laudandus,356 JOTTERAMVOS Ltigdunensisarchiepiscopus,447.Ejus Ln-
Ble qm parvumopus agere disponens non permiltituT, et bulalio, 447.
IcPtatur se sua3 concupiscentia3tion-esse traditnm,judi- Jublljsus est m lege annus qumquagesimus,183
candus est crunen egisse quod \oluerat,556 Quandm Judasus Populus Judaicussola prajsentis \jta3bonasi-
•alfqais-est m voluntate crnnims de -cnmme judicjndus trebat, 180 Corspum habere nestjebat, scd terrems ?d-
~est, 556. Magnadistanlia est mter lilum, quem lra Dei -ex hasrebat, 141 Magnjglona est Hebrxis cred nLibusquod
usque m reprobam acaonem desent, et illum quem gra- eorum genere carnem assumpsent Deus, 171 Jndaôs
UdJ-apraeipilio servans operis inbonam Volunlatemre- Deus reprobal, 18 Judasusad Chnstum con\ ersus>ihd.
*tituit, 556 Ule nomme facinoris notandus esL, qm ip Oui facit aha ratione quas Judasi faciunt, non proplerea
-SctumJabilur, aut mmalaTolunlale deseritur, 556 Non judaizat, 155.
llie qui nec In opus mahliaeprascipitatur, et a perversa JDDAS diabolus a Dommodicitur, 85.
jntenUone eruitur, 556 Vide Bonum munmum,Facinus, Judex 4d eumnon pertinel ulrumque, scihcet el que-
Bationalis natura, Voluntas rimonjam et\mdictam facere, 582 Ipse peccatorem ju-
Inlerrogjre Tnbus modis Deus nos interrogat, 10. dicabit, ad cujus contameham spectat quidquld pra3\arj-
Fiagelh dislriclione, 20 Prascipiendoqossvolumus, 30. catorpeccal, 208 Ipse judicabil qui bonum pro nialo red-
Aliqua occultandoet aliqua apenendo, 172 didit cui peccator malumpro bono,208. Quahs judex erit
Investilura Contra mveslituras, 389, 393, 399, 404, in novissimo,208.
421, 594, 427, 428 InvestiUrras laici dare non debent, Judicium. Ammasa corpore separaUequis status, 207.
589 Teutomcusrex dabat lnvestituras, 421.Id papa non Accusalur-a da3mombus,usqueadmimmamneghgenljam,
eoncedente, sed tolerante propler gentis hujus fentatem, 207. Tremenda hora examenhorndum judex districlus,
421. Omnesqui regi Heanco mvestituras consalebant, et adversaru proeaces,207 Ammajustalremendam lllamho-
qui eas accipiebanl, sunt excommunicati,456. ram nbn formidabit, 207. Vtde Amma Dei judicn terror,
Invidia Hajc cuntta bona devtvrat,192.Suum rodit au- 191, 207, 234. Horror damnandorum,254 Decor et lasU-
clorem, 192 Invidia hommumiunt, urendo tnstem et tia glonficandorum,254. Tempus umversahs judicn e&t
eum languore incedere faejt, 428 Semper in\idet\irum ommbus mcertum, 162 Incerta est singuhs hora sui exi-
virluti, 351-Qui lnvjdise persecutionem UmeL,aut locum tus, 162. Sancti m die judicn sunt regnum perceplun,
ubniliosi laleaulmveniat, aut \rrtutibus renuntiel, 531. 162. mconspectu angelorumethominumuniversjpeccala
Invilus FideLiberum arbilnum, Necessilas, Volun- nostra etiam cogitationummanifestabuntur,191, 253. De
Us smguhs actibus rationem reddemus, 167,168 Quidquid
Invocatiosanclorum, 211. operamur, quasnn hbro scnbitur, 185 Ut m die judicii
Ira Deus m natura sua irasci non 169. Ira Dei coram Christorecitetur, 185.
cst ejus nndieta, 169. Deus irntatur potest,
mahs nostns, 169. In die judicii non condemnabituromne quod non fuent
0ii33 Deum non iahet placatum,;nequaquam evadet lra- ad Dei voluntatem directum, 208 In die judicu plura qua
turn, 228. Magna DPI lra est peccatores ad poenitenliam nunc autiona autnbnpeccata vjdpntur, peceata appare-
non vocare, sed m peccatis usque admortem relinquere, bunt, et ternbiliora his qua3uunc videntur, 208. Non
181 Irasci fralrisuo, gravis est culpa, 151. Ira restnn- ent tunc tempusmiseneordiaj, nec pcenitenliarecipictur,
geuda, 192 Vtde Injuria PaUentia, Vindicta. 208. Peccator qnos judices et accusatores habet, 299.
Ivo episcopusCarnolensis,406. Peccator a tot arguetur, quot eiprasbuerunt exempla et
momta bene vivendi, 255. Ih novissimbhmc ermat accu-
J santia peccata, inde terrens justiiia: subtus paiens hor-
Tldum ehaos lnferni, desuper lratusjudex inius BTPUS
Jirous!ipp/a)jfflforinierpre£atur,>i55,166Designatlu- conscientia, fons ardens mundus, eLc , 208 AnguÛae
glatores qui «Ua «ucilaboreâpplaatant, 155. aaim» la die npvi3SUHo, 20$ Perlrastandum aualite-rsta-
i&9§ INDEX LN S. AJsSELMUM. «95
tuendus sis ante judicem, 191. Qui ad \ocem dieijudicii mentum quod dat Deus, 150 Essentu nen est recta aiei
non expergiseitiir nec tremit, non dormit,• sed mortuus a Deo, 127.
est, 207 Gaudium justorum cum audienl Yetnie vene- JustiLiaaut mjustiLiaper \ oluntatem, 64 In adultis sa
dtcli, 207. Chnstus m ime sasculi reprobos dimittet ut a lussilper jusliliam, 128 Justilia gubernalur \olunlas
diabolom sempiternam damnalionemrapijntur, 207 Ytde homiDJs,75 Juslilia hommumest sub lege, 79 Secun-
Annnas separalas sljtus dum justiliasquanlildtem mensura letnbulioris a Deo
Justt (S ) ccenobium In eo sepultus est Hugo archi- Teconipeusatur, 79 Non habct justltiam, qui eam non
epjscopusLugduiiensis, 443 sprvalhbera voluntate, 127 Beatus esse non dehet, qui
Justihcare Peccjtor pectalorem juslificarenequit, 85. upn vult justilum, 68. Ytde Beatitudo Juslilia non
Vtde Redemptio, Sjiisfjclio omnes volunt, 68 RecCjludo\olendi ahquid nuih datur,
Justttu, Juslus, Injustilia,injuslus JustitiaDei lnregno msi mtelhgenti recte ct quod \ elle debet, 150. Propler
suo nilnl lnordmaLumrehnquit, neqtudem peccatum,222 reetitiidraern \ult Jioraodiscere ut sciat recte, id cst, jusle
Reete ordinare peccatum, pio quo nou esL sjlisfacLum, vivere, 153 Omms sensusvej intellectus rectudm.s, sc-
esl lllud pumre, 79 Peccalum si non punitur, mordina- men esLrecle \olendi, 150 Nemoa se habere pntesl re-
tura dimiltilur, 79 et 84 JusliLiadal cuique quod suum ctiludinem, nisi volendo, 129. "Velleillam nemo polest
est, 171.Juslilia eslrectjtudo \oluntalis propter se ser- nisi habendo, 129. Nullo modp creatura polest a se ha-
vata, 98, 99, 114,113, 126,128,129,135 BW- defhutio bere recliludinem, 129 Neque valet eam haljere ab alia
est perfecta, 114, 115,126 Juslitia, \enlas et reetiludo crealura, 129.
volunjatis eademsuul, 65 Mox ul habemus et \ohimus JusliUamnullus servat, nisi volendo quod debet, 64.
voluntatis reetiludmem, justitia dicendaest, 114 Servare Neque desent, msi volendoquod non debet, 64 Buo \o-
rectitudmem voluntatis propter lpsam reclitudinem est lunlati necessjrij ad jusUUam;\elle quod debet, acjdeo
velle quod Deus vultillum \elle, 121,126 Hasc eslju- quia debel, b4. 'v,oleudo justitiam nemo peccal, 64 Non
stitia seurectitudo voluntatis, \olunlas creatur» rationa- lta potest \oluntas pcr hberum arbitnum \elle juslitiam,
lis subjecta voluntati Dei, 79 VoIunLasilla jusla _thcenda cum non habet, sicut \alel eam servare, cum habet, 154
esl, quassui rectiludmem servat propler ipsam reetiiudi- Deus non valelrettitudinem auferre a \oluntate illamha-
nem, 114.VoluutasSPUaifectio quasesl ad volendunjrec- bente, 120, 121,126 Deus dicilur auferre rediludinem,
titudmem, ipsa rectitudo est 135 Nemo potest veile rec- quando non facil ut eademnon deseraLur, 121. Omnis ra-
tjtudmem, msi reclitudine, et recliludiucm habens, 155. tionalis creatura tenelui jusliliam perseveranLcrservare,
Vo'unlas juslitiaj esl ipsa jjislitia, 153. 77, 90 Et magis mon quam lllam deserere, 77, Chnstus
Nulla est justilia quj3 non sil rectiludo, 114. Nee alia propter hanc mortuus est, 77 Justitiam \ocat Aposlotes
reclitudo quam voluntatis,jusLitia dieitur per se, 114. legem Dei, riuia a Deb esl; et legem mcnlis, quia ptr
Non habemusjuslitiam nisi volendo, 114 Si eam volu- menlem nilelJigiLur, 98 Volunlas deserendo jusliliam,
mus, hocipso illam habemus, 114 Eam non servamus,_ mjgniimahquidpprdidil, 5, 6 Homonon polesl jusUlum
nisi cumlllam \olumus, 114 Quandiu eam volumus, ser-~ per se adipisci, 70 Non polest lllam perditam per se re-
>amuset donec-servamasvolumus, 114 Moxut esl-acce- euperare, 70, 154 Quaxunquejusla dicuntur ad lmicem,
pta, est habita et volumus eam, 114. Natura prms est ac- non possunt mlelhgi justa msiperjustiliam, 4. Nihil per
cjpere jnslitiam, quam \eHe et habere, sed terapore sunt se estjuslum, nisijuslitia, aut mjuslum \el peccatum,
simal, 114 Natura quoque prius est velle et habere, ~ nisi lnjustilia, 98 Ante acceptamjustiliam nullus est ju-
quam servare justitiim, sed tempore simul sunt, 114 slus \ el injuslus, 70.Nulius post acceptamjusUUamfit*in-
Ahud est voluntas, ahad reclitudo quas recla esl, 126. justus, msi sponte deserta jusatia, 70 Injuslilia nihil est
-Atfecliovolendivnstitiammehor est affecUonecommodi, ahud quam privalio seu abseiilia debitas juslilias, 65, 69
116 Per hanc onmis justus juslus esl, 116 Nec msiper_ 75, 98,39, 126 Absenlia juslitias, nullam essenliamha-
istam ahquisêatus esse potest, 116. Beala esset amma? bet, 69, 126. Ahsenlia juslilis3, anlequam daTetur, non
sola dileclicfle jusliUa3,eliam cumabsentia alienus com- eratmjuslilia; spd ea deserta mjustitia mento vocatui,
rnodi, 116« VicleBeatitudo, Bonum Nullo modo volun- 69.
tatis recUtudo, msi propter se servala, justilia est, 114, Sola mj'ustitia est malum, quod malos facit, 6b, 75. In-
128 Qui solum propter ahud rectitudineiri servat, non justitianon est nisi in nalura quas cum debet habere ju-
iustiliam diligit, sed illud propter quodlllam servat, 128. stitiam, nonjiabet, 98 Injustitia est simpliciter malum,
Et tdeo non est dicendusjustus, 128 Aha «nginahs, aha quod nihil est, 70, 75. Natura m qua est injuslitia, non
personahs jusLitia,97 Pcrsonahs jusUlia, cum injustus estsimpliatermalum, sed ahquid malum, 70. InjiisUUa
weipit justitiam, quam ab origine non habuit, 97 Ongi- non est talis res qua mficiatur amma, \elul corpus \ ene-
nabs juslilia. quam m ipso«ui imuo habuerunt 4dam et no, 99 Injuslitia diciturmala opera iacere quia voluntas
JEva,97. Viae Adam, Homo ante peccattirn Tnbusmodis ea facit absenle justilia qure si adesset, prohiberet-ne
decermlurjustitia, 1° cum natura noslra sua servamus fierenl, 99 Manenlejuslilia, mulla habelur Lranquillitas,
2" cum proxiraofacimusquod nobishen \olumus 3° cnm 66 In multismiiil aliud \idetur mstitia, quam qujescere
Deo, quasDei sunt, persolvimus, 159 a malo, ut caslilas, palienUa, 6b Aliquiddivtrsis conside-
.Tustitianon plenein nobis impletur, donecDeus sit ralionjbus jusium est, et jnjustum, 76 Ipsum \ellemju-
ojnma 1nommbii', 159.JjjstiUa non est ahud et abud slum, m quanlum esl, bonumest, 126, eta Deo est, 127
mdiversis, 4 Laudabihs juslitia seu rscutudo non repe- Id solnm juslum esl, quod Deus vult; et non justum,
ritur msi m ralionabih natura, quas eam cognosciLel vult, quod nou vull, 52 Justi dicunturTecticorde,id esl \olun-
114 JusliLia estTPCtitudo voluntalis, non scientiae,aut tate, 115,128 Nullus lntelligitur rectus, nisi qui rectam
operis, 11i Qui vult quodtlebet, si nesciens vull quod habetvoluntalem, 115 Qm propne et absolple dicuntur
debet, non esl laudabilis juslilia, 114 Yide RaLionahs jusli el recli corde, 129, Lst aliquis secundum aliquid ju-
natura A guo simul accipimusetbabere et velle et ser slus, et secundum ahqmd mjustus, iit qui castus esl et
vare voluntalis reclitudmem, ab illo aecipimus justiliam, mvidus, 129 TahbusuonpromiLLiturbeatitudojustorum,
114 Sola jusUtia est ipsum bonum quo bom fiunt angeii 129 Filn lucis, jusli dicuntur, 185 Sunt jusli qui nun-
et hommes, 65. justitianon esLnaturabs homini \el jn- quammagnabonaoperantur, 183.Sancti hommes oicun-
ge\o, 126 Sed ab eis separabihs, 126 In angehs boms tftr filu Israel, sicul et fihi Abrabaa,85. Omnesjuste vi-
nulla est jnjustina, 129 Nullus ilhs soeiabiturcum aliqua ventes sunt angeli Dei, 85 Vitam angehcam Imitantur,
mjustiUa, 129. Fjae Aagelus, Bealitudo. et asqualitasaugelorum llhs promitutur, 85 Confessores
Juslitia est ventas alla voluntatis ln qua 4iabolus non etiam etmart^res dicuntur, 85.
slelit, 155. Debere liabere juslitiam, facLumest ab eo qui Vjr justus a virtulibus possidetur, nec nllum \itium m
dedit, non habere, faetum est ab ipso qm deseruit, 69. eo abquid dommatiomshabet, 177 Justus Deum in se
Non reprehenditur m vsluntate quod debeat habere ju- manenlem habel, 205 } lr juslus non fixit mentem IE
stitiara; sed quodeamnonhabeat, 69 Debere habereju- amore' prassenlis Sa^Cuh,177 Sed ad Juturum sa^culum
stiUam? decorat naturam, non habere, delurpat, 69 Na- desirlenis et profeclus assidue tendit, 177 Yide Mundus.
turam quasnon debetliabere lusLiliam,nou deformat non Vir justus quotidieprofioendo virUiUmigradibus fit ccelo
habere, 69 Voluntas semperdebet habere juslitiam, 127, vicmior, 177 Vir juslus pro no\issimis obsecrat, 177 Vir
154 Quod semel accepit justitiani, eam sempei habeie mslusasgre fert moias \1ta3 prassenlis, 177 Air^juslus
debet, 69 Debitncem fecit voluntatem accepla juslitia, subtihler discermt mter \iitutes et.vitia, 177 De gloria
69. Deus ab omni rationah ereatura exigit, et hoc llla et bonis ammajjuslas cum eliit de corpore, 211, elc Yide
per obedienUamdebet, ut justitiam \i\endo etirjquendo Aniroa Justis promillilur \ita asterna, 128 Vide Beati
inuechnabililer leneat, 77 Justitia esl ahqmd bonum, 69. tudo Non justus est qui facit quod debet, si non \ ult quod
Reetitudo nulhus mab causa est, 135, hasc omms bom lacit, 115 Qui coactus autmeicede conduetus\ullquod
non \u)t quod
ineriti mater est, 153.Ttec favet spintui concupiscenti jlebet, nr3ndicendus estjuslus^ 114. Qui
acJversnscarnem, 133. Si ex llla nialum aliquando sequi debet,, justus non esl, 114. Quinon reddit quoddetet,
vjdetur, non est ex Ipsa,.sed ex abo, 155 Qnandobomo "mjustus est, 85.
Jiabot reetiludinem, non e?t servus peeeaU)12\ Nec ha- Juramentum. de Juramente, 195. Nen jnrat qnr afifjlild
bPt nnpstentiam iion peecamti, 121 Rectlhido est incre,; se facere dicrt in rJomirieDommi,36(J.
1097 1NDFA hN S. ANSLLMtM. tms
l Latro usque ad animaj pxitum m peecalis fuil, 213 In
extremis sua mala confessusnnsencordiam mvemt, 215.
Lahor Salvalorelectossuos per liiûs \1la3labores ad Lt tpso die m paradiso fuit, 211 Lalro m cruce sanclih-
vitamluluraj beatiludmismtiociucere disposuit, 162 F«je catuSj274, venus cognout Chnstiimm cruce pendeutem.
Reqa es quam m templo docentem auL miracula facientem, 27*
Latrvmas. DeLacr^mis, 191 Xacrymarum donum a Latro in cruce Clinsli confessor et marljr, 274 Opina-
Deo petitur, 257,260 Lugendumpro peceatis, etprode- bantur ahqui lalronem hunc fulsse filium prmcipis ldtro-
sideno «Blestis pdlri33, lo9 Illud sordes ld\al, astud num, et ab eo malri suasredditum fuisse Cnnslum parvti
accendilfuturajvit<eamalores, 159 Lacrym» Jesu testes Lumquem ipsi suffuljU iuerant, 230 Fortis et \ elox latro
spetialis amicitiajerga Manam, MarthametLazarum, 231 ideomalus esl, quianoxius, 4.
La?UtiaNullasentindebetlajliliariisi delus quajauxi- Laus Laudes contemnendss,520. Laus Dej, 254. Hemo
hum aut spemdant pervemendi ad nealiludinem, 84 nl Deum-sinefine laudet creatus est, 203 Sanctis propo-
Laicus Jipiscopusjam consecratus Ecclesias quas non sita regula, laudare Deumac dihgere, 105 Beus ex totso
suntm suaparochia, demanu laici non aebet accipere, corde laudandus,105, 206 Vtde Deus, Honor Acreatura
385. Sivera m sua parochia s)nt, potest acopere, 585. non mtelhgente Deum laudari, hoe est a ralionah crea-
jiedduntur emm magis quam danlur, 385 Ytde Episco- turainteliigiDeumeambonam fecisse, pulchreque orai-
pus, ExcommumcaUo,Investitura, Lateranense conci- nasse, 258
Uuni LAURE>>,TIUM Cantuanaj archiepiscopumpaganorum me-
L^MBEBTCS Ida3comitiss33capellanus, 588, electiom S tu mgientem PeUus apostolusfiagellavit, 564.
nselmi atifuil,572 In Anglia moratur pro Ida3 negotiis, Leprosipeccalores designant, 184.
58S. Dl nihil perdat de pra3bendarogat Anselmus, 388 IJERMEJADESIScomitissa. Ab Anselmo Beccensibuscom-
LASIBEKTCS ctenobn S-Rertiniabbjs, 416, ehgitur m ar- mendalur, 564
ehiepiscopumRemensem,416 Liiper solam obedienliam Lex.velus lex Dei diatur, quia a Deo est; el lex M03si,
onussubeal, elnon conlrj obedientiam lllud refugiat, ei quia per Moysenmimslrata, 98 Legi anleponenda evan-
eonsuht Auselmus, 416 4bbati Clumacensisubchluserat gelicavenlas, 165 Immici Dei deputantur quiJlegi Dei
S. Bcrtim abbjs, 416 Ytde Sancti Berlini ccenomum nolunt esse subjecti, 389, 591 Yide Dei volunLas Dei m-
LAMEERTCS abbns, 581. IjjmAnselmus exoratpromo- slitutio mduo dividi polest m pracepta divmarumscn-
nacliorefuga, sed prEnitente, 581 ptararum, el m legem naluralem, 151.Xex naturabs est
LAHBERHJS et EOLCERALDUS a\ uncuh Anselmi,1518,528. Dei msUlutio, 151 Lex nalurahs est quasinsHaestJiomi-
Eos Anselmusdeterret ab amore sascuh,328 m, 151 lex uaturahs illa *st. Quod ttbi fteti noiue-
LAMBERTGS magisler Willeimi et Rogern monacliorum, -ris, alten ne fecetts, 151. Huic Dei legi quicunqueobviat,
518. Dei vuluntatemnon senat, lbl. Pracepta Scriptararuin
LAMBERTCS \ir nobihs eum Ansejmiisad sascnli con- voluniasTJeiappellanLur,151 In tonslilulionibts aposlo-
-temptiinihorUtur, 556 Jieis *t ecclesiaslicislex Dei mtelugitur, 458 Ytde Ec-
LANFRARCCS electus m arclnepiscopumCantaariensem, -cêsia Rect33observationes EcclesiarumvoluntasDei non
511. Abbdsfueral Cadomi,516 Fueratet prior Beec , 516, 3mmentoiippellantuE,15]. Quibus non acquiescit, a vo-
341 Ejus dona Beccensibus, 516, 541 Ejus moaeslia JU tantate Dei deviat, 151. Lex non justificat. Yide Gutia,
muuenbus, 526 Ejus ad subvemendummisencordia, 517. LexoviensisEctlesia m Angba, 412.
Ejus prudentia, 325 Lanfrancumnepotem suum Beccum Liberum arbitnum Qaid sil hbertas arbitrji, 117, etc,
misit, 519, 520 Romam profectus est, 519 Nepotem et utrum illam semper 117.-Omnislibertas est
saum et 'imdonem novitioshorlatur ad humihtatem, 520. potestas, 118.Libertas Jiabeamus, arhiLrnest potestas Servandi re-
Nepotem suum cornpit quod ejus praceplum de non le- *tiLudmem voluntatis propter jpsam rectitudmem, 118,
gendo anlra annnm, transgressus sit, 320. Quajnt Anselmi 122,126, 129,152 HJ3Cdefimtio perfecta est ex genere
sententiam contraquasdam assertiones, 326 Ejus opus in et differentus, 122, 126-~Libertasarbitm conslat ex ra
S Pauli Epistolas, 555 Ei exammandumsuum Monolo- tione qua3 lecUtudmem valeat cognoscere, et ex volun-
gion misit Anselmus,555, etc , 536, 557 Anselmummo- tate, qua illam tenere possimus,119 Libertas arbitrn nou
nwt ul divma auctoriUtesua dicta firmaret, et cumerudi- peccandi et non peccandi, 117, Quidsmpnta
t>sin sacns Scnptuns conferret, 537 Quajdamm Anselmi estpotentia bant hberlatem arJjiLni esse, posse peccare et non pe&
MonoIogionolaviL, 5 57 VigmUbbras Beccensibusmitlil care, 117 Nec liberlas, nec pars liherlatis est, potestas
per Herbertum ahbdtem, 5 1 Ad eosdem misit aurum peccandi, 117 Libertas non esLnisi ad hoc quod expedit,
pro cahce conficiendo,341 Ejus judicio pumendus came- 80 iiberior esl \oltmLasqua3a recUtudme non peccandi
rari' s ebnosus, 345. Ei morbolaboranti condolel 4nsel- declmare neqmt, ijuam quas lllam polest deserere, 117,
mus, el sui monaslern necessitates commendat,561.Hunc Potestas peccandi addita voluntati minuitejus hberlatem;
morLuumsemper dolenl Becccnses.365. Lanfraneusdedi- et si dematur, eum auget, 117 Reclitudo servatiir per
caverat ecelesias vjjlarumsuarum mtra quamcunque dice- hbe»nm arbilriuin, 129 Peccatur per hberum arbitrium,
eesim, 373 Bonadederat Ecclesias Duclinensi, 454, eum êdnon per hoc unde Iiberum est, 118.Sed per-potesta-
f.osl mortem a Roscehm errore vendicat Anselmus, 357. teinpeccandi, 118 Vtde Pecealum. Voluntas. Per hbe-
Vtde Anselmus, Roseehnus -rum^rbitnum peccalur, cum non aliqua re cogente, non
LAKFRAIVCUS jumor Lanfranca. archiepiscopi nppos : ob ithqua necessilale, sed sponLepeccanlur, 117,118.
mores ejus laudabileseum salulat S Anselmus,315, 514. Liberlatis arbilm aha esl a se, qua3csl sbhus Dei: alia
•
A Lanfrancoarchiep. Beccum milLitur unde Anselmus -aDeofaclaetaccepta, cjua3est angelorum et hominum,
niultum gratulatur, 319,520 lit perannum nonlegerel 122, 126 Et haje aha Lenetrectitudinem, alia careL,126.
tn refeetono vel ln capitulo, aut in nionasteno jussil Lan- Qua3tenet, aha separabihler, et esl omnium aiigeloruin
francusarchiep , 320 Hoo prascepliimtransgressus est, ante casum rualorum, et ommumbommumanle mortero,
520 Ejus \irtutes, 525 Dolorficapilis vebemenli vexatur, 126 Aha tenet mseparabibler, et est electOTumangelo-
325 4nselmim eum amor, 555 Eum ad se milti poscit naa post casumaliorum, Pt electorum hommumpost mor-
Anselmus,555 RogatAnselmusut quam pnmum sme m- tem, 126. Qate caret rectiLudine, aha caret recuperablh-
commodopotent, redeat,556 In abbatem S Wandregisiln ter, e*t hommumm Jiac vita, 12fr.Alia lrrecuperabiliter,
assumplus eontraAnselmiabbalis sui voluntatem,557,358. est Teproborumangelorum posl casumsuum, et reprobo
Inde eum dunus mcrepat Anselmus, 558 In monachosS rupahominvjmposlhanc vilam, 122 Deus et angeji, etsi
Wandregesihi crudehs fit, 558 Interftut cum Beccenses peccare nequeunt, hberumbabent arbitrium, 117.
monachjm congregatione requisiti sunt de suo eonsensu .Liberum arbitnum bommum diffei* a libero arhitno
electiom Anselmim archiepiscopumCantuanas,365. Vide Dei et angelorum bonorum, 117. Eadem tamen est defi-
Anselmns,Lanirancus,S. Wandregisiinmonachi. nitio liberi arbilni m utnsqne, 117. Ytde Angelas, Dei
LAKFRIDUS abbas S. Wimari, 577. Dt gregem non dese- voluntas, Homo, Ralionahsnatura, Voluntas Liberum ar-
rat, cujus sub ejus obedienlia, vult degere, etsi altera bitrmm Dei et angelorura bonorum, non potest peccare,
mordmate velit agere, 577. 117 Deus dedit rationali cieaturaj hberumarbitriumi 129.
LAKZOM monachisancUonsvitse normam S Anselmus Per poteslatem peccandi, et sponte, et per liberum arbi-
prrEscnbit,512 Eum monet ut a diaboh lentatiombus ca- trium, et non ex necessitale, nostra et angehca natura
\ eat, 521. Et ut stabibtatem m monasteno teneat, 521, pnmitus peccavit, 117 Bh peccatiimdomman poterat, et
522 tamen hbera erat 117 et 118 Angelus et homo efiam
Lapsus Lapsosneeesse est ad tempus absUnere, 552 postquam peeeaverunt, liberum harient arbitnum, 118,
Yide Commumo,Ptenitentia, Canialis lapsus prohibet ad 119, 121. Ad Tectitudinemvoluntatis propter se servan-
sacnim-ordmem arcessum, el redilum, duabus ex can- dam acceperunt hbertatem arbitrn, 118. Nonad lllara, ha-
«s l°Propterculpam 2° Propter sacn ordinisdecolora- bendama se, nec ad lllam perdiLamrecuperandam per se,
-tionem,140, 552 FfdeOrdo 118 Ytde A.dam, Angelus, Homo Habemus potestatem
Lateranense concihum sub Paschali II interdicil ne servSndjrecfiLudmem volunfatis, quandiu ratio m nebis
clencus homiammlaico facial, aul de manu laiei Ec&e- estetvoluntas, 119 Sicut habemvjspoteslalem vivendi,
siam vel eeelesiaslicadona susmciat, 585 elsj LenebnsposjUsimus, authgatos oculos habeamus,
m
PATBOL. CLIX. 35
1039 IXDEX IN S. AiNSELMUM. neo
vel non adsit res quaspcssit viden, 119 Rationahs natura estnisi rei, cUjtsquanlitatem eircumsenbendocontinet,
temper habet hberum arbilnum, 121,122, 126 Qmasem- el continendo cncumscnbit 13. Yide Angelus, Amma,
per habel polestatem servandi Tectitudiuem voluntatis, Corpus, Spmtus
propler lpsamTecLiludio.em, 126. Elum cum eam non ha- Locus a loco sic distinguitur, ut singula Ioca smt, 12.
bel, 121 Qua3per hberam arbitrmm fiunt, nulla necessi- Id quod totum esLm uno loco, sic dislinguilur ab eo quod
lale provemunt, 125 Multa fiunt nulla neeessitate, sed eodem tolum esl in aho loco, ut smgula tola
hbera voluntate, 125 Ytd-eNecessilas Non m omnibts sint, 12lempore est quod simul est ubique to-
libernm liabemus arbitnum, 126 Non est ldem arbitnum, lum, 52 Incircumscnptum
Circumscnptum simul et mcjrcumscnptum est
*l bberlas qua dicilur hberum, 126 Tvlullafiunt ex libera quod sic est ahcubitotum, ut polesl simul esse toLum
\oluntate,qua3, anfequam smt, fieri potestut nunquam ahbi, sed non ubique, 32 Circumscnplumest quod CUPI
sml, 124 Et tamen quodamraodo sunt necessitate, 124 abcubi totum est, non potest simul esse alibi, 52 Quod
Non repugnant necessitas quasdani et arbitrn hbertas, clauditurlocoaul lempore,minus est quamquod nullalex
125
" Viae Necessitas loci aut tempons coercet, 52 Locaha \erba (ubi, lbi,
Liberi arbitru et pra3scienli33 eoncordia,71, 72 Fide etc ), sa3pe attribuunlnr Tebus, quaj nec loca sunl, nec
Prsescientia Multi pulantad salutem \el damnationem circumscnptionelocab continentur, 39
mhil valere hberum arbitrium, sed solamnecessitatem Londinensis ConcihumLondmensesuh Anselmo,407.
piopter prssscientiam, 126 Dehbenatearbitrii m lnsquaj \ lolatur a presbj tens, 407 Conciliurnn Londmensesub
sunt ad salutem 126, 127 Nonahquid facil vis necessita- Anselmo,451. De ejus capitubs nihil relaxandum, 431.
Us, ubi operatiir electio sola voluntatis, 126. Polestas Concihum ni Londomense sub Anselmo, 457 Ron \ult
servandi reclitudinem cst semper libera, 126 Hac hber- Anselmus illud pubhcumfien, donec episcopatiimconsi-
tate arbilnum bberum et \ohmtas hbera dicitur, 126, Ibi ho retractelur Londinensis episcopus ecclesias villarum
est bberlas, ubmcn estdcscrendi recliludinem necessitas, qua3mtra suam dicecesimcranl sil33,sed ad Cantuanensis
126 A>hberalilalesua\o!unlas nec per se nec per ahuni episcopipropno jure pcrtmenl, dedicare \u]t, 572 Huie
poLest prnari, 121 VohmlasnoiLDperatur necessitate, se oppomt Anselmus, 372 EpiscopusLondmensispalhuni
qua3,si non \ ellet sponte, non operaretur, 124 Quamus nnnquam habuerat, 421.ClencusLondinensisfit Eccle-
qued facit, uecesse sitfien, 124 , olunlas non cogilur \ el si33Canluanensismonachus, 457.
proliibelur ulla aha re, 125 Ex hberlate fit, quod fil ex LoquimurDeo, cum ejus faciemper desidenum postu-
\oluntale, 125 Vtde Voluntas. Quidqmdoperante spon- lamus, 172
tanea \oluntate contingit, non Hl necessitate, 128 Tem- LCCAS evangejista secutus est Septuagmtainterpretum
pore S Anselmi erant muiti qui liberum arhitnum esse editionem, 175 Lucas a Da\id usque ad Chnstum plures
aliquid pemtus desperabant, 128.Euerunt qui totam \ir- successiones,Matlliasuspaucioresrefert, 174
tutum efficaciamm solalibertate arbilrn eonsstere arhi- LudovicusrexFiancorum, 440 Anseliro compatitur, et
traii sunt, 128 Qui ex necessilate\ ult ut non possit ahud eum invitat ut m Galham\ eniat, 440 Ejus cumHennco
\elle, neeûslus necinjustus potest appellan, 69 Heus Anglorunnege colloquium,449 Angl regi hostagiosde-
voluntati sicdedit justitiam, nt excedendi non ampulet dit, 449.
potestalem, 69 Dl merealur nunquam posse \elle quod Lumenm lumme, unum tantum lumen cst, 61
nen debel velle, 69 Necessilale fit opus peccati quod LundomsEcclesiasarchiepiscopusin Dama am.cusAl-
vulthomo, quam\isnonjiecess]tate\e)it, 124 Homo non benci cardmaliSj448 EiimAnselmusrogat ut aliemgenas
vult necessitate, 124 Peccatum volunlaLisnon fit neees- ad ecclesiasLicosordmesnon suscipial, 448.
sitate, sicut \elle non est necessanum 124. Vtde Pec- Lustrare est circuire elpurgare, 171.
calum. LC\ERIM vjrgo, 414
Nemo peccal in\ilus, id est, no,ens, 119 Nemorectitu- Lnx Lucisel lucenlis compaTatiocum sunmia essrntia
dineni desent, msi volendo, 119, 129 Homo\elle non et summo enle, 6
poteslinvjlus, 129 Quia velle non polest nclens velle, Luxus m a^dificus,198, 199.In hortis, 199.In \cste ct
129 Quo sensu quis dicitur lmitiis ahquid facere, 119. ornatii, 19. In mensa, 199.
Aha \oluntas est qua \olurnus ahqmdproptei se • etaba,
qua aliquid \olumus propter aliud, 119 Ihvitus faeere SI
quis dicitur, cumnon propter se et nonmsi propler ahud
vult idfacere, 119 Autcum nolens estm angustiautrum- MABIUA sanctimomahs, 412 Lt a sajculanum con\er-
libet faciendi, 119 4ut eum non potesl nisi asgre el cum satione abstineat, eamAnselmushortatur, 412
diffieultatehoc non facere, 119 Et m his omnibus est h- MABIEIA mater Hugoms, 435
bera voluntas,119 Ideo libera est volunlas, quianon nisi Maglorn(S ) monasterium Pansns, 546 In eo monachi
volens vull; 119. Libera est \oluntas, quem aliena po- propler scholas, 546
testas sine suo assensu subjicere non polest, 119 Non Magnum Quidquidper ahud est magnum, mmus est
tamen equi appetitus hber esl, 119 Quiam equo non ipsa quam id per quod est magnum, b Vide Deus summus.
se volunLassubjicit, 119 %oluntas consensumnon nata- Majestalisuomme papa vecalur, 554 454 Vtde Papa
rahter, necex necessiLate,sed ex se habet, 119.Id omne MAECHCS ep.scopus WaterfOTdiensis,
liberum est quod msi volens cogi \ el probiben ronpo- Malmesben33abbatia, 410 CommiltilurEdulpho Wm-
test, 119 Hoc non permitlit hberlatem, quodexpugnare lomcnsi monacbo, 410 Vtde Edulpbus
nequit lnvilam, 120.In brutis non esl hberum arbilrium, Malumron esLabud quodnonbonum, aut ansentia de-
119 HfficdiTScuitasnonpermittithberlateni voluntalis,119. biti bom, 67, 99 Nihil est, 65, 66, 75, 99,126, 545, 544.
Libero arbitno homo dimissus,168 In volenle et rn Si mahim nihil est, quomodonomen ejus aliquidsignifi-
currente ahcjuidprodest hberum arbilnum, 129 Nalura- cat, 545,544 Nonrepugnal malumnihil esse, etmahno-
bs hbcrtas arbilrn sinejustitia otiosa est, 154 Ancilla men aliquid sigmficare, 66, 545, 544 Malum et nihil si-
facta est saa3affectiomsquasad commodumest, 134 Quia gnificanl aliquid,-sedquod sigmficatur,non eslmalum aut
remolajuslitia, nilnl potesl \elle_,msi quod jlla vult, hac mhil, 66 Nommemahetnihil sigmficalurahquid nonse-
esl commodum,154 Libera~voluntassi hbero arbitno se cundum rem,sed secundiimformamloquendi, 66mcommo- Duplex
animas junxerit, tunc opitulante gralia carnem sursum malum unura esl jnjusLitia alterum dicilur
elevat, 239 Si se hbero arbiLriocarni lunxent, \olunlas dum, 68, 75,126 Ytde Bonum Malumquod est mcom-
ct caio annnamdeorsumtrahunt, 259 Ytde Angelus,Dei modilas, aliquando mhil est, ul cscilas, ahquando cst
voluntas, Gratia, Homo,Necessilas, Peccatum, Prajdesti- aliqmd, ul tristitia 75,99 Malum non ahud esl qujm
natio, Prarscientia, Polenlia, Tentalio, Voluntas' f aljsenUa-justitiasderehcta3m \ oluntale, aut mestahquare
incom-
Libido Meliusest mori, quam hbidme maculan, 191. propter malam voluntatem,70 Malum, quod
Rpmediumhbidtnis, memoria moTtis,judien et mferni, moditas,semper odio habemus,75. lllud esl quod horre-
191 PrdeVolupt-s mus, audito nommemali, 75 Posse malum facere, non
iincolmaj episcopusBobertus, 444. Ytde Robertus est potentia sed lmpotenjia, qua; deorsum trahit, 248.
Emgua. Atuleta Dei perfeclissimus continet Lmguam, Malum sua culpa quis facit, quia sua \oluntate id facil,
<elc, 191 Imguajpeccala • mendacium, delractio, adu- 129. Ouod est simphciter malum,non estDei,habet sed volen-
m bo-
latio, 214 WtdeAdulatio, Detractio, Mendacium, Verba tis, seu moventis voluntalem,70, 75 Homo
oliosa ais quodmala non sunt, 154 Quia cum possetdeserere
Locus abqmd est, 11, 12 Unum tolum non potest esse juslitiam, non deseruit, 154 In mahs homo solummodo
simul m diversis locis totum, 12,15 Quod totum est m habet quod mala sunt, 134 Quia ea sola propna, Idmulti est,
ahquo IOCOJ nlhd ejus est quod sit extra lpsumlocum, 12 mjusla \oluntate facit, 154 In unaquaque gente 155.
Ouod lolum est m quohbel loco,-nihilejus est simul m suntqui perveTse viv.nt, et pauci qui beneagant,
alio loco, "12. Quomodoquod totum est m ahquo loco, Non-debemusfacere mala, veniant ut bona, 400.
tolum quoque sjmul est m aho loco,~12.Non posse Mammona Rapere res ahenas, mammona lmquitatis
Rimul ttsse tola In singuhs locis, de ns solis dicitur est, 185. Vtde Avanua, Dmtiffl, 159 Mansuetudoaman»
jjja? |oci spatium non exceduat, 12, 13. Locus-non Mansuetudo.De mansuetudine,
tifli INDEX IN S. ANSELMUSt. 1102
da, 191. Hujus magister estdinstus, 159 Hsscpossidet stum concepit, 174. Et ipsam Spiritus sanctus ab inltis
veram terram, 159. Vtde Injuna, Ira, Patientia. purificaverat, 170. PJena fuit gratia antequam Spinlus S.
MAB30CBÔS m fiham adoplavit Eslher fiham fratns suij supervemret, 108 Nec m ipsa peccatum aut fomes pec-
174 cati erat, quando Spintus sanctussupervenit, 108 Super-
MAWA Virgo (B ) Ipsa Virgo ab Adam-sicutomnes aln, abundans gratia m B V per Spintus sancti superven-
producla est, 104 Hanc lmquilatibus conceplam et cum lionem, 108 Obumbratur Yirgo, quia res in sacramento
originali peccalo nalam proferl Anselmus, 91 El ipsam erat, 1(38 Incamationemsola per se Trinitas m sola et
i'j Adainpeccasse, 91 Nisi Virgo munda fuissel, Chnstus p.nm solavirgme operan voluit, 108 Vide Incarnafao.
oe llla esse non polmssel, 92, 95. B. Virgo de ilhs fuit, Soh virgini datum est nosse Incarnatioms mjstenum, cm
qui ante Chnstinatmlalem per eum mundati sunta pec- soh datum est expenn, 108. Semen sumptum de Vtrgine
catis, 92 Ipsius munclilianon fuit nisi a Chnsto, 92 Per fuit mundum, quamvis esset de massa peccatrice, 102.
ejus inorLemfuturam munda fuil, 92 Si Chnstus monlu- NuRa potuit esse peccati maculam eo quod Fihus Dei ln
ras non esset, Alrgo munda non fuissel, 92 Mundaesse personam suam assumpsit de Virgme, 100, 101. Semen
nequaquam\aluit, nisi veram Chnsti mortem credendo, assumptum de Virgine nullam traxit peccatum habendi
92, 94 Per hanc fidem mortis Chnsti certo fulurasB ^ lr- necessitatem, 100, 101, 102 Idem est Fihus Patns, et
go mundata est, 93, 94 Virgo non credidit Chnstum esse Fihus Vrrgmis, 452. Beata Virgo etoi&o!creditur, 267.
monturum nisi quia ipse vellet, 94 Vera fmt fides Virgi- Mat tm Put tficatio. Eestivitas punficatioms B Manajj
ais de Chnsti morte iutura, 94 Fidei lamen hujus \ enlas 169 Punficatio B Marias,285. Ecelesiaj mos ut fideles m
non cansa ftut nt ilie sponte moreretur,^ Sed qma hoc festo Punficationis cereos -sive candelas portent, 171.
fulurum erat, \era fuit fides, 94 Deus Paier unicum Fi- Processio fien sohta m festo Punficationis, 171.
hum Virgini dedit, ut naturahler esset unus ldemque Maim Assumptto.Ejus assumptionis glona et fehci-
communisDei Patns et Virgmis Fihus, 105 Ipse Iihus tas, 285
s hslanliahter facere sibi matrem IUanam elegit, 103. MARIA EGTrriADe gratiaj m ea operibus exsultat Ec-
Spiritus sanctusvolebat at de Maru tlesia, 286
et njsceretur ilie de quo procedebat,Virgine
103.
conciperelur
MARIA ETMAHTHA, duaj sorores, Dommum dihgebant.
Virgo, antequam Christum per fidem mutt- Earumoffieia, 250, 231.
data itnt, 103 Etiam si in totaoonciperet,
Virgims essentia peccatum MARTIKDS (S j abbasmonaclnsfuit ablatus, et Ecclesiaj
esset, per fidem munda fien poluit, ut Chnstum conci- praslatusest, 566.
peret, 105 Decebat ut conceptio hominis Dei lieret de Martim (S.) de Campismonasterium,359.Ab eo episco
matre punssima, 105 B Virgo de saliclo Spiritu conci- pus Pansiensis violenler abstrahit Walerannum «anom-
pere digna ftnt, 169. Purgatione non eguit, 169, 170 In cumet cantorem Pansiensis Ecclesiaj, qui monachicum
B Virginenee volantas crealuraj prolem semmavit nec mstttiitimiibisusceperat^ 359. Vtde Waleranus.
natura germmavit, 104 Sed Spintus sanctus de Virgme Martini (S ) "Sagiensisccenobium, 413. Ibi promilleba-
Tjrum mirabihter procrea\it, 104 Ytde Incamaljo. Nullus tur a profitentabusstahihtas m monasterio, 413
nnquam ad eam aecessit sensu Jibidims, 178 Decebat ul Martjr. Quisque pro j"ustitiamortuus, exemplo vel me-
ea purilale, qua major sub Deo nequit inlelhgi, Virgo llla mona sua3morlis, mterrogat et convemt singulonmi con-
aileret, 105 scientias, utrum justitiam et vitam perennem dihgant, an
B. Virgimshumihtas, 178, 179. In ea nec superba vir- solis lemporahbus delettentur, 177.
gmitas, nec inqumata humiblas, 178 Humihs virgmitas, Mater, Veramatermavult hlium suum in aheno-simi
et Virgo bmmlilas, 178 Mana3 subhmitas, 179 Manas vjvere, quamln suo mortuum fovere, 398 Pruandus est
"vjrgimsentoima, 275,276, 277, 278, 279, 281, 282, 285, patnmomo qui matrempolluitadulteno, 394 Oui peccat
284, 286 Orjtiouesad B V Manam, 276, 277,-278,279, m filium, irntat matrem; nec offendit matrem sme mju-
289, 282, 283, 284, 285, 286 Apparens quidam servo suo naJihi, 280.
aj,enti m extremis, dixit se esse matrem misericordiss, Matena Vide Causa, Elementa
278 Mater Dei est mater nostra, 281. Mana, mediatnx MATHILDA Cadomensisabbatissa,397. Yult onus depone-
mslra,^85 Mana singulanler fuil mater simul et vjrgo, re propter «latis etinfirmilatisimbecilliUtem 597. Con-
179 Impossibileest aham simul esse matrem et virgmem, suht Anselmum,397.
179. Per fidem Chnslus mlravit Jvlanam,179 Jesus non MATBILDIS regma Anglorum,387, 388, 596, 491, 402.
\iola.it 'virgmis ciauslrum, 179 B ^ lrginis Manasvirgi- Anselmum ut quotidianum relaxel jejumum hortatur,
nitas, 178, 179,276, 277, 278, 279 B Maria Virgo etma- 587, 588. Anselmi benediclione m matnmonium et in
ter, 276, 277, 278, 28? Nova et mtemerata virgo facmus Regmam sacrata, 587, 388 Ejusin Anselniumet Anselmi
antiquaj viragmis expiavit, 276 Maria tacente, nullus san- m eamreverentiaetdilectio, 387,588 Eam ad Ecclesias
ctorum orabil, nullus juvabit lpsa orante, omnes orabunt, amorem et defensionemAnselmus excitat, 588 Eam ad
onmesjuvabunt, 277 Sme lpsa mhil pietaUs, mhilque bo- gloriasmundi conlemptum, et ut eum regi consulat, hor-
nitatis esL,quia mater est \irtutum ommum, 277. Deus tatur Anselmus, 596 Emxeprecatur Anselmumut m 4n-
omnia creavit, et Mana Deum genuit, 281. Deus, qui gliam redeat, 401 Ejusde Anselmi ad eam scnpta epistola
omma fecit, lpse se ex Maru fecit, 28L Deus est Pater exsultatio, 402 Pro Anselmi reditiiscribiladRorn pont.,
reium creatarum,etMana matei rerumrecreatarum,281. 405 EigratiasdebonavoluntateagitAnse)mus,406 Ansel-
Sieut necesseest ut omnis a Mana aversus el despectus mi scnptalaudat, 410 Abbatiam Malhiesberue commillit
mtereat, ltaomnis adManam conversusel ab earespectus Edulpho Wmiomensi monachp, 410 Eam hortaltir Ansel-
lmpossibileestul pereat, 281 Virgo Msna m contempla- mus ntiegem a\erlat a consiliispnncipum, quss Deus rp-
tiva vilaet m actovasmgulans, 179. Emserga Christum probat, 450. Ei consulitAnselmus ulpaciEcclesiarumpro-
oSBcia,179 Cmomodoturbala est, 179 Maria»conlempla- \ideal, 454. Ei jgratias agit 4nselmus de susceptis ejus
tio, 179 Ejussapientia, 179 Deisapienlia el virlus m ea, munenbus, 434 Eum Anselmus horlatur ut sit mater
179 Omnes thesaun sapienli'» el scienli33m Mana, 179 Ecclesiarum, 441. Ab Anselmo exulante consolalionem
Divimtatemfihosuo inesse sciebat, 179 Exaltata esl su- petit, 445. Ejus de Anselmi reditu et ivaletudine sol-
per ehoros Angelorum, 179. Per fecundilalem Marias iicitudo, 445 Vtde Anselmus.
mtmdus peecator est justificatus; damnatus, jsalvatusj MATHHDIS marcissa, 442. J?apa3scnbit proAnselmo,4»2.
exsuf, reductus, 281. Nihil est asquale Manas, nihil, nisi MATHILDIS abbatissaVVmtoniensis,377. Ei mandat An-
Deus, majus Mana, 281. Sieutper E\am venit mquina- selmus archiep. ut Osmundoepiscopoobedientiam, sicut
Uo, sic per Manamreyertilur emundatio, 170 Manasin- decet, exhibeat, 577.
gularis, 178,170 Jesn gemtnx, 170 MATHILDIS comitissa,436. Suismandatut Anselmume\ci-
Matim Nalivilas Nativitatis sanctasVirgimsfestum uim perent, et tuto deducerent, 436.Anselmus consubt ut \e-
octava, 586 Ocla\a3NatmtatisJ3 Manasm plunbus Ec- lum saltem m extremis suscipiat, et paratum penes se
clesus lam fiebant,458 LTlfierent mEcdesia Cantuariensi, teneat, 456.
plures rogabant, 458 Matnmomum Utriusque sexus commistio non mjuste
Mmtcept msentattoin teinplo Beata Virgo voto \irgmi- fit, nt m conjugio, et m brutis, 98. Nupti» sancta;, et
tatis^sjgiUata,217. Hoc primumvirgmltatis votum, 217. cubile immaculatumquaelegitimas et cum timore Dei ce-
Maitm Amnmliatio.Beala Manacubiculum mgressa h- lebrantur, 142, 198 Absorbent poenalem turpitudinem,
bros quibus virgmis partus et Christi prophetabatur 142 —Nubentes efficiunturunus spintus, 142. Etflunt
adventus, evolvebat, 230 Ab angelosalutatur, 230 Deum unaearo, 142 Lex naturahs afTeclusde non revelanda
eoncipit Visitat Elizabeth Pant Chnstum, hasc et aha turpitudine apud"Judaeos vix terlium gradum consangm-
ejus mvstena pie considerantur, 250 Annuntiatio Jncar- nttaUs transibat, 142 Abraham, Isaac et Jacob, et Otho-
nalioms, 284 Jesas est de Adamet Eva per Mariam, 101. niefijoiiestis de causis, proximas sanguinis suiduxejunt,
Jesus estde sola Mana Mariade Adam et E\a, 101 Jn 142,Nupti» consanguineonnnprobibltas, 141, 142,447,
B Yirgine nec voluntas creaturas prolem seminavit, nec Quogradu, 447»448 Ratidnem hujus prasceph nallibi lc-
natiira germinavjt, 104 Sed Spintus S de Yirgwe yirum git Anselmus , 141. In hoc simplex et jjura ratio est
mirawhter procrea\it, 104. Ipsa de Spiritu sanclo Chri- ebedire auctontati, et Ecrlesias seqm consuetUdlneraa
am 1NDEX INS. AISSELMUM, 1104
441. Pi33ceptiiniest communeJud*is et Chrisliams,non Misencordia seu compassiomiserorum, 159 Ex;alus
aecedere ad proximassauguims,141.Qua3etjiuarum tur- virtiilibus nasciturj 159 Justili33 lumen misencordia;
pitudonon estrevelanda, 142 Connubiain sanguimtafe misericordias\irtus justitia esl, 159. Esse misencordem
connubu, si mista sunt, dinmenda sunt, 141 In populo esLmiserumhabere cor ex compassione nnsen, 51 Spi-
Judffloruniconnubiadetnbu in tribum nuscere non hce- nlus consiliimisencordibusconvenit, 139 Nejnoimsere-
bat, 141 Ne bona dmderentur, 141 Abaratione, scihcet tur, msi spintu consilu Togatur, ut tjui miserendum sit
ehantatis, Chnstiana pietas prolnbet mlra plures gradus vldeat, 139 Fons misericordiaanullis imquitatibus exhau-
connubiaconsangumeorum,141 Hsque ad sexlum gra- ntur, nulhs seelenbus poliuilur, 215 Peccala non possunl
dum consanguinitatisChistianarehgio connubia probibet, \incere DeibGnilalem,212, 213 Sola misericordiaDeum
141, 142 Hunc gradum violare eliam apud barbarosnefas peccata dimittere non decet, 79 Vide Dei justitia Sola
dacitur, 142 Conjugiam Hiberma palam el lmpune fie- nnsencordia dimittere peccatum, non esLahud quam r.on
bant inler cognatos,417. Et vin liben commutabautuxo- pumre, 79 Deusnonvult mortem peccalons, sed \ltam,
res, 417, 419 Consangumeamduxit Guillelmus Camera- 250 Hanc orarionem Miseieie tnei, Deus , etc , mspira-
nus, 418 Cnmen est damnabilevirum, uxore sua ex con- \it SpirUussanctiis, 249 Ytde Deus misencors, Spes
sensu reclusa, alleram ducere, 597 Onera matnmonn, Missa Missarum solemma, 268 Chnstus m altari est
198.,Qussmaritus a mala uxore tuneat, 198 satnficium et Sacerdos, 268 Sacnficiura corpons el san-
JSlATTHÊcsevangelislatresprajleTmisitgenerationes, 175 guims Dommiest omniumpeccalor-utnreroissn viviset
MACRITICS monachus Beccensis, 520 Capite lahorat defunctis, 267, 260 Quotidie immolalur Chrislus, qma
520, 521 Mittitur ad Lanfrancumarch 520, 521 Cuieum quolidie peccamus, 454 Ipsa hora sacnficii corpons et
Anselmus commendat, 521. Rogat Anselmus ut curetur sanguimsChrisli nondubiles angelos adesse, et sui Crea-
ab Alberlo medico, 521 Henrico monacho, 521 Eum lons earni et sanguim cum magna reverenliameffahile
Anselmus commendat Gondulpho, 321. Herluino, 321 obsequiumdeferre, 267, 268 Onmes sancti suas redem-
Alberto medico,32I De samtale ei resliluta gratulatur ptionis pretium in terra eelebran conspiount, 267. Cibus
Anselmus, 324 Beccumledire cogitat, 524. Ei Anselmus non sumenduspnusquam Missaaudila sit, 78
wjungit ut rediensafferatquodscnberepotueriL de Apho- Yanelas modi quo celebrantur mvslena, cohasret cum
rismis et de glossis,525, 550 Ei Anselmus gralias agit fide, 153 Si per universam Ecclesiam uno modosacra-
pro munenbus ab eo missis, 526 Propomt descnbere ii- menla celebrarentur, bonum esset et laudabile, 159 Di-
bellum de Pulstbus, 550. Dechnandi scienham eum do- versitates ha3celebrandi, non m substantiasacrameutine-
cmt Anselmus,531 Anselmi epislolas habebal, 361 An- que m vlrlule ejus, aul fide discordant, 159 Neque omnes
selmi m eumamor, 529,550, 531, 554, 557 Ommbusest in unam consuetudmem possunl colhgi, 159 Ideo h»
amabilis,554 Onus erat eordm quorum msLanha Ansel- polms m pace concordiler sunt lolerandaj, quam discor-
mus scnpsit Monologion, 555, 356. A Lanfranco suum ditei cumscandalo damnandas,159 Alu m sacnficando
JIonok)giumcorreetumeitradipetitAnselmus,556 Spera- corpore lnsangumeDomim singulas cruces smgulis fa-
turm proximorediturus Beccum, 530. Cum\ultLanfran- ciunt ab imtio m Canone, 159 41u solummodoubi sm-
cus non vult dimittere, 537. Ad Anselmum scnpsit de gulatimnominalurpams vel corpus, et singulalim calix
nionachoqui in cuna regis morabalur, 343. Ei Ansehnus vel -sanguis, 159
miltit scnplum suum de malo, 345 In missasaerifieatijTcorpuset sanguis Doraini, 159 Ca-
Meditatio Meditatione assidua homo ad sui cogmho- non sacnficii, 159 Una est oblatio et una hosUam pane
nem illuminatiir, 214 Meditatioparit scientiam, scientia el \mo, quamoffenmus, 139 Qtu unam crucem ambobus
tompunclionem, compuncliodevotionem, 214 Meditatio faciunt, a Cbnsto discordanl, 159 Sed sine offenstone,
Dei, cibussuavis, 255 Oralionessive medilalionesad Dei 159 Qui cahcem post cctnamnon sacnficant,neque sem-
amorem, ac timorem, et ad sm discussionemsenpUe, 202 perad\esperam_,a Chnsto discordant, 159 In celebra-
Non suntlegendas liittunullu; nec cursim, 202 Vtde Con- Uone,servalareivenlate, possumusesse dissimilessine
tPmplatio. reprehensione, 159 Chnstu3 auctoisacnfien quod cele-
Jmellento(ROBEKTBS comes de), 443, 444, 448 Liber- bramus, 159 -Convemenliusuna cruce pams et vjnum
tali Ecclesi33contrarius,408 Regiaspravilali favensaucto- notanlur ad hasc \erba, hcec dona, etc , 139. Cum
rilale apostohca excommunicatur,552,408, 456 Spondet plures res simul benedicuntur, non singuhs singulascru-
se conaturumut rex papa3obediat, 4138Inde ab Anselmo ees -assignantur,139 Yanetas m openendo cahce mter
absolvitur, 408, 445,446 EjusopemAnselmuspetitcontra sacnficandum,139 Aln panno, aln corporah openunt
ThomamEborac 450 Ytde Robertus calicemab lmtio, 139 NudilasChnsti m morle non exi-
Membraet sensus per se nihil volunt, 99. gil utinsacnficio cahx ab lnitio discoopenalur, 159, 140.
Memona Qj33suntin liumanas raentis memona, non Yanetas m signandiscrucibus superpanem etvinum m
sunt lpsa noslra memona, 20 De memona, 20,21. Ytde missa,159 Yide 4zjmum
Cogilare, Mens,Paler aJtemuS Missio Spintus sanctus mittit Fihum sicut Paler, se-
Mendacium Omne mendacium est peccatum,195 In cundum horoinein,54 Quia una Palns el Spmtus sancli
menliendoduaspotestates,unam volendimentin, alleram voluntatem mundo Filius apparuil, 54 In missionePa-
menliendi, 95 Nequaquam polest velle mentin volun- tris, jmssiomtelligendaestEihi, 54.Hna et eadem est
tas, nisi qii33conupta, 80. Ahquando plus opere quam missioPatns etFiln, 54 Quid esl Pytrem millere Spin-
verbo dieitur, 115. Plus ahquando quis mentiLur opere tum sanctumm nomine Filu, 55, 54 Enmdem Spinlum
quam verbo, 113,maxime sanctumquem mitlil PaLer,mittil et Fihus, 54 NecPa-
Mensralionahs propinquatsumm33natur<B,23 termitui, msi-cum Eilius roillit, nec Fihus mittil, nisi
Mensralionahs ethascsola summam naturam valel inda- cumPalermiltit, 54 Fihus non mittit Fihum, 55 Vide
gare, 16, 24. Mens rationahs per seipsam maxime po- Spintus sanetus, Trimtas
jest summam naturam cognoscere el invemre, 24, 25 Mollihesfugienda, 191.NativitatisChrisli, humlhtaset
Qnaniostudiosusad se distendum mtendit,lantoeflicacius panperlas damnant dehciasin molhbus vivenlium, 217.
ad summa3natur® cogmtionemaseendit, 25 Et quanto se Yide Yoluptas
mtuen neghgit, tanto ab ejus cognitione reeedit, 23. Monachicacomersatio qua3debet esse, 420. Claustra-
Et est lpsa sibivelut speculumin qua speculetur nnagi- bsconversatio monachicipiopositi, quidam esl bujus vitas
nem Dei, 26. Ipsa et quidem sola Dei el sui memor et paradisus, 415 Jlonachusea quassunt sascuh non debet
mlelhgens efamansesse potest, 20, 2D IdeoVera lmago mente Tecolere, 415 Monachiset sanctimoniahbus fu-
est Trimtatis,25, 50 Yide Amma, Deus mcomprehen- gienda sasculanam conversatio, 412 Mores verimona-
sibihs, Dei cognitio, Bationahs natvlra Menlis humanas chi, 195 Qnalis debeat esse monachus, 194, etc Vtde
msLabihtas,, 239 Observantia Nontonsura sed \irLusfacit monachum,194.
Mercessanctorum, 195.VtdeBeatiludo. Concordiainter monaehos, 420
Merilum Ex aileclione seu voluntate commodi, aut MonachusError esl clencalem vi{ani praslare mona-
reclitudims, descendit omnementum Jiomims, sive bo- chiesj, 546. monachiC33\ita3propositum prajslat clericah
num, sive malnm, 155 conversatiom, 346 Clencus polest fien monachus, 570
Micelei De Miceleimonachus, 428 Hunc Anselmus Cogitanli sead rehgiosam \itam con\erlere mulla se
Hennco legi commendat,428 opponunt,158 Evangehcam perfeclionem magis lmplen
MICHAEL (S ) S Michaehsfestum, 434, 437. S Michael, in proposilomonachicosancti Palres mlellexerunt, 570
prajposituspaiadisi, 270.Ytde 4ngelus miranda Propositi monacmcibona, 570 B Cregonus mandalDe-
Miracula Qua3solusDeus facit, semper sunt, sideno episcopout clericuma proposilomonaciucjj con-
101. Multa de creatuns Deus operatur, qua3 illaasecun- \ersalioms nonimpediat, 570 Horrendumest etiam au-
dumsuum usum et proposttum nequaquam facerent,101. dilu ul quosChristus elegit de mundo episcopus reugel
Solms vohmtatis Dei opus esl, eum aqua subito ln \mum inmundo, nt quos Chrislus Lrahit ad porlum de procelhs
eonvertitur, 191 Solius volunlalis Dei est opus, cum -mundi,hos episcopus -retiahal portu m turbines mundi,
mare siccumlter populo prasbet, 101, Mlracula persecu- etc, 570.
^num Tjrocellassedant 160. Ammamprohibeie seqniChrisliconsihum(monachieura
«05 INDLX4SN3. AJNSELMUSI. !106
iiistitutum) est ammajftigieiiriaperseculio, 570 Ahquem auimam111loco pacis collosant,254 Morsimpiorum pes-
ab msUlulo monachico revocjie, grave peccatum esl, sinn spirilus eorum'animam de coipore exirjliunl, et
570 Onusvitajmonathicrenon est importabile, 546 Pa- supphcns Lradunt,254 Vtde Amma,Djmnalio, Juditium.
rentes societati monachorumfihum ex Dei inspirdlioue Ideo a corporedissolvi timetui,qma ulrunt cumtJinsto
iradunl, 272 iEre aheno qa>Lenelur, monachum nequil esse coiitingal dubualur, 240 Hominem in\ilum mou,
prohlen, 516, 519. Extommumcjli non adn.itlentur ad miserum esf, 77. Mors milh parcil, 199.Cui magis et pp-
monachicamprofessionem,425 Nonsoh monaclu adâlu- jus morilur qui niorle animas monlur, quam qui carms
tem perveinuut, 552. Sed ilh certius el allius perve- moilemonlur, 299, 500 FldeAmma QuantapaceJODdoi-
iimnl,adsalutemqui solum Dettm conantut anure, 552. mittnL,qui obdornuunl rn Domino, 294. Nulla \ is quem-
Est etiamiii oidme monachorumpencuhim, 552 Mehus quam de hac \ita expellere potesl quoadusqueDeo pla-
iperandumde us qui insaneta conversationesunt nulnti cuenl, 264 Fims sascuh est unicuique hora obitus sui,
quam de ns quorum Mtafuit S33culariconversalione de- 169 Admonitiomonenli, 194 Preces pro mfirmo morti
tiitj, 547. proxittio, 194.Kalendanum raorluorum,319 In eo nomcu
Moiuclnvirlules, obedientia, bumihtas, Regula?obser- et dies obilus signantui, 519 Corpusposl roorlem qu.de
vaiitij, 200 Monacln exercitia, leclio, labor, et oiatio, sit descnbitur, 206 Oraliopro defuiiclis, 245, 253 Mcn-
195 Moiuchussludio scholarumvitam non dehet impen- Us peecatorisnoiidebeturmsimorlis aJlernassupphcium,
dere, 525 Nonhcel monacho exLrasuum monaslerium, 215 Vtde Damnalio.
etum adsludia el in aho mondsteno conversjn, nisi de Moilihcalio Qin secundum carnem \ivil, carnahs et
-Ebbdtisstii hcenlia, 546 Monachusin regis cuna mora- animahs est, ncc percjpit ea qua3 sunl Spintus Dei, 42.
n probjbetur, 5i5 Per monaclncaniprofess)oiiemsolvun- Qui~spinlu faCa carnis moruficat, spintuabs ellicilur,
tur on.iiu aha \ola minora anleafaelj, 578 Vota eundi 42 Ll onmiajudicat elipse a neminejudicalui, 42 («r-
Ronum et Hierosolvmjmcomplentur in piolessioneJLO- pons allhetioiies leroperandae,si in asgntudmem \eriuiit,
lucliica, 409 Monachis prohibelur jre Hierosoljnum, 420. Lxercitium corpons bonum esl, 420 Sed Deus ma-
415. Ahorummores autloci consuetudines, si conlrj di- gis amal tor plenumpietale, dileclione, ele , 420
\nu prascpptanon sunt, roonachus non thjudicet, 522 JMovstsesLvendicus, 175 Quinque hbn Mo\sis, 181.
Moiiaclnsuo prion, aut cui ipse concessent, petcata Mojses ldudaturex • mansuetudme,159 Mo>sesmonachus
toiifiteanlur, 416. Monachopeccanli et non pcemieiiu Canluanensis clausUum deseruit, 558, 359 Sed poslea
Deus gravius irascitur, 552 Deus bemgniussuscipiLmo- pcemtens ad Beccense monaslenum confugit, 558, 559.
nadium pcemLenLem qui adproposilum suum rediL; quam Anselmuspro eo Gondulphumabbalem Wesl-Monasl et
non monachum,qui ad ldem proposilumnon \enit, 552 Henncum pnorem, loLamque congregationem exorat,
JMehusestelinnocenlibus el pcemtenlibus ad vUammo- paratus pro lpso satisfacere, 559.
natlucam vemre el redire, quam absistere, 552 Mona- Morluusmundo non habet spem in eo, 178. Qui amat
Unssnasiguaseeundum siuim ordmem pulsare non est sasculum,absorhetur a sseculo, 161 S33cuiumamalores
pTolnbendum,575 Monjchimconvenlu popuh auxihum 6uos vorare novit, non portare, 161 Amor stECiihel car-
ad ectlesij; s 83conslructionempostulare non sunt pro- nis anxius est, 258.Cummundus tibi Tidet, noh llh arri-
hibendi, 575. Monachi,qui cljustra monasteriihbenler dere non ad hoc ndet, ut 111fine ndeas, sed ut sub
jexeunt, sibi et alns nocent, 376 Abbjs non concedere pnncipe suo irndente, cum ipso lugenie lugeas, elc ,
idebetnionacliislicenliameveundi exlraclausLra,576 Mo- 512,515 Mundusnon est dihgendus, 812 Mundushabel
ujthus mdnere debet m eo monaslerio m quo pnorem aurum m eornu, sed fenum in cauda, 512 S3?culanbus
profcssionemem>sil,598 Qm ni uno monjsleno volum negotns non lrophcan, 256 Cura3mundi abjiciendss,195.
monaclnjibere fecit, deinde niaItero,tenetur ni pnori Despicienda sunt temporaha et caduca, 191 Ccelestiaap-
manere, 519 Sljbihtas ln monasteno, msi tale sit ut pelenda, 191. Quo quisquevilK cceleslisdulcedinem gu-
i.ionaehus*biinalumm\itus faceie cogatur, 522 A mo- sLal,eo magis faslidit omnia quss placebant In mfimis,
tusterio non recedendummsi malum facere lbi cogatur, 164. Visa Dei etânclorum glona, repenle mens cuncta
322 Inopia honoiumcorpons et animaj monaehi de h- terrena obhviscitur, 164 Jvlorluusmundo, 195 Itec mun
eentia episcopi e monasleno discedanl, 545 Monachus di moles m melius-esl renovanda, 52 In mundi renova-
cum prajlalolndisciphnalodiscordans, ab eo de ejus h- Lioneulraque nalura, ralionahs et non rationahs, simul
centiarecedere consulilur,314. Si hcenliam non con- perficietiir, 82. Et asterne Deo joeundabit, 82. Ytde Judi-
fessent, eius onus suslmendum est per obedientiam, cmm
5J4. Monachusemonaslerjoexirenon debet etiam bono Munditia Vide Cor.
proposito,msi per abbatis sui hcenliam, 322 Et msi ut Mundusanlequam fieret, mhil erat, 67. Mundus nihil
reguljriter sub jbbalts abcujus obedienlia degat, 525 Qui poluil, antequam esset, 67. El ita non potuit esse, anle-
monaclucumhabitiim publice porlavjt, etsi non legent quam esset, 67. Etpossibile fml el nnpossjbile ut mun^
prolessioneni,lenetur coramDeo in sancto proposito et dus esset, antequam esset, 67 Tossibile Deo, m cujus
habiLusemper vivere, 425 J]t si dimisent, aposlata judi- potpsfale eratulfieret, 67 Inpossibile ilh 111cujus po-
cdlur, 425 FWpNoviUusClencus qui monaclncumsus- teslate non erat, ut esset, 67 Ideo est mundus. quia
cepit lnslilutum, si ad clencalum redit etiaiii sm episco- Deus pnus mundum facere potuit, qnam fieret, 67 Non
pi auctonljle, peceal damnainhler, 370. quid lpse mundus pnus potuit esse, 67 Vtde Polenfia.
Monaclnj eluga?,437. Monachusincorngibihs excom- Mundusnon est tolus ubiqne, sed per parles, 57. Renun-
municalur. 457 Monachusapostala esl exeommumealus, tiandum sa3culOj 195 Odiumsa?cuh,515, 358 Quodalhcit
418. Nec jb ea exconimumcalioneaquoquamsohipolesl, dulcedo sascub, eos occupaLaslerna amariludo, 515. Alun-
msi redeal ad monaslenum, 418 A monente monjchitus dus nonlavelut foveat, sed ul suflocel,358 Amicus sa?-
sumitur habilus, 519 Ilhus morLuinomen, el dies obitus cuh hujus est, quieunqoe sa^cularisdelectjtioms amicus
nolautiir m monachorum calendano, si benediclioiiem est, 515 Munduslrndendus cum ridet, 512, 515 Mundi
assumpsil,519.lentalionesmonachis maximenovitus ta- glonanon est glona, sed ignis vorans, 558 Quem de.
vendaj, 521, 522, 54i, 545 Vtde Novilius 4postalas mo- mulcet clanlale, posLealorquel ustione, 358. Conteinplus
Tucliospcnnitenlesdiabolusper \erecundiam dejicit, 401. niundi, 159. Huic jure aslerna promitlunlur, 159 Con-
Monuhs Muheiem velatamm conjueium sibi copuldre temptus mundi noscitur ex timoreDoroim, 159 Yamtas
Tiefasest, 586 muiidi, honons et diviliarum, 195,196,197, 198,199,
Morbus Volunlasnunquamita affecta est, ut jhquando 200, 201 Hic mundus spongia lnams est et omms con-
\ ehl 33griludinem,152 Moibi,199, 200 ÊgnLudocamem cupiscentia ejus aceto amanor, 220 Qui sa?culiglonain
\ ulneral, menlem casligat, 191 Per morbossemper sancti abjecit, morluum se mundo esse comprobj\il, 178
profecerunt, 417 In morbis gratia semper augetur, si MoKiARDARtncs Hibernias rex, 117,419 Eum de regni
bcna \olunlas nondeciescil, 417 ejus jiace 4nselmus lauddl, 417, 419 Anselmi ad pum
JMonannavalhs, 598 exhoilatio de corngendis regm mahs, 417, 419 Anselmo
Mors Sapien^Tiel justiliaj Dei repugnal hominemmo- gralias agit, 447 Ejus gener Ernulphus, 447
n, si sit sine culpa, 87 Si homonunquamppppassel,iiun- Musicaj librum Anselmus piaestitit prion Cadonensi,
Jjuammorerelur, 77, 87 Morsex peccalo, 30, 241 Cuipa 510.
Add3mors m omnes dominaLur,217. Nibil mcertius mor- Mutabile Tex, quaslibet, si mutabihs est, nomere
le, 214 Nilulhora niortis mceilnis, 214,185 Cui\itaest esl, 161 Nonestemm verum csse, ubiesl etnon esse.
orieri^mundus ijstidio, caro dolorl, huicmors esl deside- 161. Vtde Deus imniutabihs Exislenlja.
rio, S5I Mortemnon timereob conscientws N
omnibushujus \1I33bohis jiraJslal, 251 Tna serenilalem,
mortis limo- Nasci Multa dicunJur nasciex ahquo, cum quo nori
rem auierunL,constientia?«erenilaSjfidei firmilas, speL lubent ut ex afbore, 18. Vice Ge-
cerliludi, 253 Morsest pnncipmnj qmetis, laborumme- neratio similuudinem, poma
ta, peremplona \itiorum, 251 Natura. Idem est natura ac essentla, 5. Natura ci3terii
Mors electorum pretiosi, 234; angrli assislnnt •morti supenor, seu qtia3nulh est mfenor, aut sola est. ai t jilu>
«letlorum el conira hoslibus sese opponunt, et eoiuin res *oli sequale«,5, 46. Plures naturaj aquales esta n-c
1107 I>,DL\ 1N S/ANSEL MUM. 1!G&
possunl perdlversi, sod JJPIu.i.nii ianm, ^ Qujodamna- qujd sjgmfital, 173 Cur-septuagies septies lemiltenda
tiiras magis mmusves'jittquam a1ia3,10VideDPI exisleii- olfensd, 175 Cenlenani's numerus perfectionem desi-
lia Nonomnes naluras sunt pares dignilale, sed alus alus giidl, 182 Millenariusnumerus, 168
sunt mebores, 5 Illud unum idem, per quod plures na- NupU33Yide Matnmonium
turas sunLa3quahlermjgna?,autestidipsumquodipsj?sum, 0
id est, ipsj earum essentia, aut esl ahud quamquod lpsas
siinl, b VideDetis unus Si ulud unum, per quod plures Obduratia et obcascatio peccatons, 296 Vide Gratia.
iutiira) snni asquales, est lpsa earum essciilij non suuL Pectali pcena.
jihiips essenlias, sed una essentia sen unanatiira ln plu- Obedier.tra,inobedientia. De obedientia,595,412 Velle
nbus, 5 Nalui<evivenLespra?sUiil non \jveiilibus, sen- obedire esi recte velle, 159 Deo obeajre, el sibi pra?ce-
tiei'Lesnoii seiiUeiitibus,iaUonjlesirrduonahbus, 16 ptum ordinem servare, 80 Creatura rationabs cum vult
Necessilas Ommsnecessil is est aul coactioaut prchi- qaod debet, Deum honorat, 80 Cum non \ult quod de-
hitio, 93 H33duas necess)lales couverLuntiir contrarie, bel, Deum mhonoral, 80 Omnis\oluntas eieatasubjeela
sicuL necesse et impossibile, 93 Quidquid cogitiir esse, esse debel \olunlati Dei, 79 Hoc esl debilum quod sol-
jirohibelur noti esse, 95 EL quod cogitur non es,se, pro- \ endo nullus peccal, 79 El quod oronis qui non solvjt,
hjbelur esse, 93 El quod nete^se esLesse, iniposstbile peccdt, 79 Hic est honor quem Deo debemus, 79 Deb
esLiion esse, 95 Quoduecesse est nonesso, imposstbile jubeiili, homo totum quod est, etquod habet, el quotlpo-
est esse, 95 Kon omins necessitts esl coactio aul proln- l°sl, debel, 81 Inobedientia homo 111)111 dat Deo, quou
bilio, 123. llh non debeat, 84 Hunc honorem qui Deo non reddit,
Est necessitas prascedens, qtiaj esl causa ul res siL et aufert Deo quod suum esL, et Deum cxhonorat, 84 Vo-
necessilds sequens, quam les fjciL,9i Ubicunque est luulas Deo subjecla lacd opera Deo placila, si polesl ope-
netessiLjs prascedens,esl el sequens; non autem ubi se- ran,79 Sinonpotest,ipsj sola per se irlacet, 79 Sineiha
qtiens, ibi stalim et pracedens, 94 Est necessitas, cui nullum opus Deo placet, 79. JosLeagil omms homo qui
sunjjcet nivjLushomo, et qua?benefatienli giatiam aufert ohLemperatDeo, 171 Tunc est \era et simplex obedien-
aut minuit, 87. Est neeessitas, quam quis 11011 mvitus sed lia, cum raliondhs nalura non necessitate, sel sponte
volens suslinet, et qua mjjor be.iefacienti gralia debeie- sei Vatvolunlalem a Deo acceptam, 78 Ha?eest perfecta
ttir, 87. Ha3c non est dicenda necesstlas, sed graUa, 87. et hbernma nalura?hutnana?obedientia, cura \oluntalem
Quia iuillo togei.leeamservat, 87 Promissumêlneces- suam hberam sponte \ohmlati Dei subdit, 222 Et cum
SILJSllluil servandi nonminuil beneficiuiu, 87^ VideYo- acceptarobonam \oluntalem, spontanea hberlate, sme
ttini Cumfuturumdicitiir de re, iion propêiea res neces- omni exactione, opere peTficit, 222 Majon aucloriutli
silale PSL,quamvjs sil futtira, 121 Polesl emm fien ul cedendum, 85 Aueloritati cedendumm bonis, 195 Non
iion sit, etiainsi esl futiira, 124 Non ex necessiuae esl m mahs, 193.
q ioii sola sequenti neeessilale futurum assentur, 124 Obedienlia cum sola impellu hommem mpencula, aut
NecessiUs prajcedeus, necessitas sequens, 12/ Necessi- defendiLhominemapeccato . aul, sipeccat, \alde \en.ale
tas precedens fjcit rem esse, 121 Non omnis Tesfutura est, si comilalui semper pcemlentia, 416. Qui \1v1t m
estjte essilatc fulura, 127 OmmsTes futura, necessilale ijiobedientia,nnllumlacKsinematuIa 416 Malumfacere
esl fitlura, 124. Vtde Liberum arbilnum Onims nccessi- jussjs non acqurescas,416 Obedienlia non attendiLqujcf
tas et TinpossibilitasDei subjacet voluntati, 222. agal, 583,112 Sme obedieiitianon perveiuturad legnum
Negalio idem est aciemolio ahcujus rei, 66 Ncgatto ecelorum,585 Inobedientia hommem ejecl ue paradiso,
alicujus rei «lgmfican non potest, nisi cum sigmflcalione 58o, 4'2. Obedienlia secundum Regulam S Benedicii
ipsius cuius significalur remolio, 66 Multadicunlur esse non solum abbalibus, sed omnibus inajonbus debetur,
secundum formam loquendi, qua? non sunt secundum 561, 566 iEterno regi mihtalurus piopnas \otiintati de-
»em, 66 Q111 negat aliquid, liitelhgtt negalionem quam bel abrenunture, 191 Majons menti est opus quod ex
fjtu et omnes e|us parles, 40 H.ec vo\, nou aliqtnd, obedientia hl, quam quod fit ex vohintate, 586 Obedien-
omne-quodest aliquiciab lalelleclij reraovet, 66. lw3 mertes~vita asterna, 205 Diguenon exaudilur anima
Nilul Vox non aliqmd, seu mhil, siffmficjt ahquid q_aa3 non obedivit, 289.
removendo, seu negando, el stgnificaLmhil consUluen- Oblatio -QuodDeo semel oblatum est, m aJienos usus
do. 66 Non ahquid el mhil non chffpmnt, 66 Non po- non expedit usurpari, 581 Yide Missa
tesl dici quid sit, quod non est aliqmdj 66. Non repu- Observantia. Monachicajobservanti» \igor, 395, 412.
gnant signihcare nihil, et abquid, 66. Diversa sigmfica- Observantia m mimmis, 577, 383, 587, 412, 420, 452
tioms consideratione nomen, nilnl, se-i non ahquid sigm- Deeeptio esl m mimmis ejcessibus nullrm esse cul-
iicat nibil et aliqiinl, 66 Sic vox, nthil, seu non ahquid, pam, 577. Monastica?disciphnas\igor cusiodilir obser-
omne quoil esi ahqutd, inlelleclu rpmovendumsigmfical, vantia m mimmis, 385, 387 Qui modica non despicil, non
544 Nomen,nilnl, non probat mhil esse aliqmd, 66 No- dico paulatim, sed eificacilerproficit, 420
raen mah non probat malum esse ahquid, 544 Nihil ne- Ocuh Chnstiani sunt oeuli Chnsti, 204. Nondebentva-
que est, neque essentia est, neque hoiium esl, 62 Nihil mtates aspicere, 204.
cst pei nihil, 5 Nihil nec \enit nec ipcedit, 75 Unde Odram proximi, 192 Odium nec mart\no exputiiT,
vpml nihil )n ahquid, 73. Quod mhil est, iiilul habet, 67. 192. Vide Amorproximijlnjuria, Ira, Yindicla
Nihih nulla poteslas, 67. ODOepiscopus, 444
Nobihlas, Quiîrtutibus studet, clarum ac celebre 110- ODOS Qumtim abbas mento depomtur, 406 Ytde S
irien possidel, 177. Vamtasnobihlatis 197,200 , erano- Quintim ccenobium
bilitas est qtu? virtute refulgel, 197. ODO,312, 409 Eum ut con\ertinon differat hortatur
Nomen 'Appellalivumnomen rei est, quo TPS tpsa usu 4nselmus, 409 Eum antiquum amieum, et novumcom-
loquenth appellalur, 146 Sa?pe duobus i.ommibus unus nnliLonemAnselmus ex Anglia salutat, 35L
houi'1vocjbjtur, 174. ODOmonachus et celleranus, 419 Yult propter aslalem
NOJIVIA^NUS moiuchus Cantuanensis Anselmum rogavjt dimitlere olficium,419
ut ad Gujllerum prioiem S Wandregisilu consoldtoriam ODOLondoniensis, 442, 445 Vtde Londomensis.
epislolam scnbeiet, 3J8 Anselmo archiep Cant etmo- Offensa Ytde Iniuna, Ira, Peccalum.
nachis Cantiiariens Ecclesias msctis trans mare abnt, Offlcia divjna.Di\ma per ea, quas digmora cognosci-
578 In abbaLemelectus est m dicecesiAmbianensi,378 mus, exsequi debemus, 136.
Huic eins elecliom assentmnon vult nec dpbpl Ansel- Oliva pacis nunba, 157. Per eammisencordiasigmfica-
mus. 578. tur, 157.
, Novissima Quidenovissimis cogilat, non fatile peccat, Opera. littera? quas scnbimus aetiones noslrre SIMI,
211, 212 Fitfe DamnaLio,Infernus, Judicium, Mors. qius divinasmeroona?assignamus, si\e bonas, sn e maljs,
Novitiusdebet secundumRegulam coniersan m mo- 585. Tota vila aut m peceato el damnjbihs, aut nifru-
nasteno anle professionetn,ad stabilitjtis probalionem, ctaosa, et contemplibihs,207 Yita, si est mfrucluosa, est
549 Novilius lempore probatioins cogi non polesl ad ~e- el damnabihs, 207 Si slenhs bonorum operum, roortuus
niauendum, sed hbcra ei concedilur potestas ad discen- est, fertihs malorum quanlo magis esl mortuus, 299 Ne-
dum, 349 Peccat tamen, si aceeptam boiiam \oluntatem cesse est m mahs operibus Deo d.sphcere,299. Firie
deserat; elcoramDeo mendjciiaTguitur,si exhorreatquod Peccatum. Qai plura bona quam mala .nenta habet, po-
S33JHUS ore bene promisit, 549 Vtde Monachus,Voturo test gaudere qui plura mala, quara bona menla hahet,
Numertis Ternarlus numeius!75 Numerus quaterna- debet timere 590. Omne opus quod secnndum Chnslum
rius, 175 Denanus, 168 Undenanus numerus transgres- iit, caret peccalo, 158. Bona opera elevanl sursum et du-
sionem denar.i sigmficat, 175 Denanus est justilias nu- cunt in coelum,211 MaU opera demergunLdeorsum, 211.
iijerus, 175 BealiLudinemsigmfical, 175 Numerus tn- Et trahuntin mfernum, 211 Sine homs openbus ad cou-
gmta tria, 170 Tempusfidei sigmOcat, 170 Quddragena- templandamConditoris suimajestalem nemo\alelper\e
nus numerus, 169 Quinquagenanus numerus pmniten- nire, 162 Qui posLpcpniteniiamsecuri m boms operibiir
liam j:t remisSionem.183 Numeius septuaginla scptem non se exercent, 185 Yide Fidcs, Intenlio, Volunias.
1109 INDEX li\S. ANSELMUM. 1H0
Op nio Diversa sentvn possunt de quibusdam absque sliana cuslodienda, et Ecelesia fegenda summo pontitici
amniepericult, 85 a Deo commissaest, 41 Huic referendum, si qtud conlia
Orjtio eslDei donum, 216 Deus illam non frustra dat, Cathohcamfidem oniur m Ecclesia, ut ejus auctonlate
216. Deus exorandus el adorandus, 28 A solo Deo pro- comgatur, 41. De apostobcassedis auctoritale pendent
spera sunl speranda et ad eum solum ab adversis fugien- filiorumEcclesisedirectiones et consiha, 427. Ohedientia
cium, 28 Soli Deo pro gravi re supphcandum, 28 Prope Romano pontifici debita, 450 Non est episcopi hgare
esl Deus ommbusmvocantibuseumm \entate, 245 ln- quod Romanuspontifexabsolvit, 585 Apostolica decreta
vocare Deura m venlale est Patrern mvocare m Fiho, prajferendasunt volunlati regiSj 582.In Anglia apostoh-
245 Quid dulcius quam Gemtorem ln nomme Llnigenili cus (ld est papa) hec recipitur nec nominatur, sme reeis
exorare, Pa^rem m reeordalione Filii aci pietatem ilecle- jussione, 581.
re, 245,12 Hoc ipsum perlmet ad peccati solutionem ut Parabola In Scnptura?parabolis nononmid sunt suni-
peccator supplicet, 84 Non fictaordndi devotio quo plus lia, 55
erationi inleudit, plus accenditur, 293 Paradisus Nulla amma, ante Ohnsti mortem, paradi-
Orationon dimitlenda piopter vanas aut malas cogila- sum ccelestemlngredi poluil, 92JParadisumpromilLit qui
tiones, 414 Sme spe \e111a3 Dei non supphcatur, 215 Di- pendeLm hgno, 24, 274 Ytde Lalro Paradisus est ubJ
sne non exauditur amma qua? non obedivit, 289 OraUo Chnstus est: et esse cum Chnsto, est esse m paradiso,
trequens, 191 Surgere per noctemad oraliones, 191 Non 271. Boms apertus est paradisus, 211 Vtde Beatitudo.
mconvemenler fiunt 111Ecclesia orationes a saucLispro ParalyUcus accepit peccdtorum Temissionem, quam
schismaticiselhjsrelicis, Judseisel-Oentilibus,151 In ora- non pracesserat confessio, nec raeruerat satisfaclio, nrc
tione Domimcapelimus-seDlemdona Spiritus sanui 159. exigebal eontntio, 251 Corpons saluLem pelebat non
Ytde Contempklio, Laus, MediLaUo annnas, et salulem corpons et anima? ~ recepit, 251
Orcadensium populus m Christiana rehgione minus Parisiensrs Vide Galo,Goffndus.
eruditus, defectu episcopi, 448 pascha FwfeAzvmum.
Ordo sacer, 140, 532 Usus sacn ordmis placitam Deo PASGHAUS URomanus pontifex, 581 Ei Anselmus roala
personam exposeit, 149, 552 Mtas suscipiendi -eacerdo- Anglia?scribit, 581, gratulatur Anselmo de ipsius m Ai.-
tium, 174 jEtas tngmta amiorumest aatasassuraendi do- gham reditu, 582 De cersu B Petn restituendo scnbit
clonsel sacerdotis digmtatis offieium,174 Sibi conscius Anselmo, 582 Et ut pacem componat lnler regem An-
cnmims ahslinere a sacns semper potest,Deo nonunpro- giia? et comilem Norlhmannias,582, confirmalJitclesuj"
bante, 140,552, pra?sumere non potest, nisi Beo appro Cantuanensis pnmatum, 583 Conccditut regnum AnghJj
fcanle, 552 Vtde Lapsus SancLorumPatrum êntentia de nulhus legati, sed sedis apostohes subsiL judicio, 585.
lapsissic intelhgenda ut aperte lapsos a sacris prohibeapt, Anselmiconsullatiom respondet, 585, 384 Raduljjhi epi-
ocealte vero lapsospost dignampcenitentiamad sacra ac- scopi causam Anselrao deniandat, 581, eum Ansejnius
cedere concedant, 140, 552 In tah re cuique tutms est consuht de mvestituns, 395 De his respondet AnSelmO,
coram Deo sibiplus Umere quam confidere, 532 Lapsi 594, prajcipit Anselmo ut nullam communioneni habe..t
occulliqui sacros ordmeShabent, si sponte et secretefue- cum his qui de mann regis lbvestiLurasacceperunl, 599,
rmt-confessicnm cordis contTitione,uli possunt suis oi- 400, 408 Fjus eleetio canonica defenditur, 409, ejus
dinibus, 140,552, juxta epistolamCahxtipapa?,et episto- adversarius nullam habebal electionem, sed mvjsor erat.
lam S Gregoru ad Seeundinum, 552 Non decoloratur 409 Excommumcatcomitem de Mellerlo, eL dlios regi
apud homines sacn ordmis digmtas propter personam, pro lnvestihinsfdveiiLes, 445 4bsolvit eos qui m Anglia
cujus peccalum lpsi non-cognoscunt,140,532 Ordinalus Jnvestituras acceperanl auLmvcslitutis benedixerant, ant
ab episcopomterdicto, nti non debet susceplis ordimbus, hominia fecerant, 416 Henrico Anglorura regi conde-
necab ullo episcopo debet reordinari,*374 <jui mjjheri scendil, 416 Eos, qui regi fdverant et poslea pio Lccle-
dedit fcerbasdd virum mterliciendum, ad sacros ofdines si33 hbertate labora\erunt absolvit, 41b Anselrao com-
non debet promoven, si vir isle fuerit his herbis inltr- mittit eausam archiepiscopiRothomagensis, 416. Ansel-
fecEus,374 Vtde Aborlus, Homicidiuro mo exulante-legationem m Angha arthiepisc Yiennensi
OBDCVTXCS monachusquasnt quid Anselmi oblreclalori- dederat, 427 Gerardum Eboracensem, quod regi contia
bus respondeat, 404.Petit hcentiam adeundi Ansel 4t)6. 4nselmum fa\erel, acnler cornpit, 456 Ej Anselmns pio
Originalisjustitia Vtde Adam, Angelu», Homo, Jusli- Guillelmi archiep Rothomag cansa scriblt, 445 Sub Pa-
tia. schahs II regimine pax EcclesiasTesliluta, 159.
Onginale peccatum Yide Iufjnles, Origmale Passio Recordatio mvsleriorttm et passionis Chnsti,
Os Chnsliani est os Chnsti, 204, non ad detractiones, 255, 236, 271. Vtde Chnstus Patn exponuntur oppro-
non ad mendacia, non ad oliosossermonps, sed ad laudes bria, dolores et mors Filu, 246.
Dei, etad Bidificalionemproxnm dehet apenn, 204 Paler Pater a3ternus Nomen Patns sigmficat Deum
OSBERWS defunctus : cuius annnam commenaat Ansel- qui est Pater, et relationem ejus ad Filiuro, 50 Ex ea no-
mus, 515, 514, 444. __ raen Patris habet, 58. Magis convemt summo Spintui
OSBERKUS Exomensis episcopus, 575, male prohibet dici patrem, quammatrem, 19. Quia prma et pnncipalis
monaciiossigna sua pulsare secandum ordmem suum, causa prohs semper est m patre, 19 Nulhs rebus tam
575 Unde Anselmusarchiep conquentur, et eum monet convementer \idetur aptan habihido parenlis et prohs
ut monachoscontra clericorum suorum gravamina pro- quam summo Spintin et Yerho ejus,18, 19 Propnum ll-
tegat; etnteossigna sua secundum ordmem suum pul- lms esse venssimumparenlem.istius esse verissimam pro-
sare, et ln conventu populi auxilmm postulare ad eccle- leto, 19, ille est venssime pater; hoc vero venssime fihus,
sia?suasconsLruclionemnon prohibeat, 575. 19 Nonhicmater,nequehocfihadici debet, 19, 49 Xicet
OSBEBSCS alter monaehus-Cantiiariensis,376, cum Oon- bic sit ventas, et hoc sil sapientia, 49 Nihil competentius
dulpho degens saiutatur ab S Anselmo, 514, 518 Becci quam m memoria pater, sicut m verbo fihus, inlelhgitur,
degens virtute ae scientia crescit, 525. Verligroe dire 20 Memonanomen parenlis aptissime suscipit, 20
vexatnr, 525 Ha?cejus mfirmitas descnbitur, 323. Dum Pater est memona vel sapientia de nullo nala, 20, sic
Beeci moralur pro eo vemam cujusdam culpa3 Anselmus est memor sui, ut sua lpse sit memoria, 20 Est perfecte
pelit ab Hennco pnore, 529 Eum remittit Anselmus, summaessentia, 19.Perfectus per se est, 19, per suam
jussu Lanfranci arcbiepisc , 535 Morum ejus emendalio, essenliam esl,per suam sapientiam sapit, per suam vitam
535 Anselmum electumin archiepisc Cantuana?invitat \jvit, 19 Ipsa substantia Palns est mtelligentia, scien-
et suadet ut onus subeat, 565 Hortatur. eum.nt suam acha, sapienlia etventas, 20 QuaimisTater slt mtelli-
celeret maugurationem, 565. Tiedecim annos Anselmum gentia et amor, non tamen est luhus, aut ahcujus Spm-
jam laudaverat, 365. Hortuum Lanftancum semper dole- tus, 25, 24 Quia non est mtelbgenlia genita, nec amor
ijit, 565. ab ahqao procedens, 24 Sed est tantum gignens, el a
OSMUKDUS episcopus Wintoniensis, 377. Dt ipsi abba- quo aliusproeedit, 24 Singulus Pater est perfecte -sum-
UssaMathildisobediat, pra?eipitAnselmns aiclnep , 577. mus Spintus, 19 Increatus et creator, 22 Patrem nullus
Vtde Mathildis,Wmtonia. facit, creat aut gignit, 22 Aut Pater est de Fiho, aut F>-
Otiositasvilanda, 195, 385 Otiositas inmuca animaj, hus de Patre, bl. Filium Patrr solus gignit, sed non fa-
opera, 588. Vide Fides, Opera cit, 22 Deus Bater unicum Fihum suum de corde suo
i? -a?qualemsibi genuit, 103 Os patris non est ahud quaro
essentia ejus, 54. In eo quod seipsam dici*summa essen-
« PALLADU LIBEB de ruslicatione, 107. Ua, generat Pater et generatur Filius, 24 _
Palhnmanle consecrationemnullus debet habere, 448. Films habet esse de P-atre, 60 Pater dat Fiho essen-
EjJiscopusmetropohtanus mtra annum palhum debet re- tiam, et sapientiam, et vitamm semetipsohabere, 19. b+
q nrere, 575 Pecuma pro palho Romam mlttenda, 448 per sdara essentiam, sapientiam, et vilam subsisLat,sapiat
Pallium habetEboracensis arch, 428. etîvat, 19 Nonest ahusDeus Pater, et alius Deus fi-
Panis Yide Azvmum,iEuchanstia lius, 60 Sed ahus esfPater, itbusTilius, 19,60 Pate,.
Papa titulo naaiestat)slnslgnrtus, 554, 459. Fides Chn- Tionest magis Deus quara Films, §0 Ua t,t,8Ssunt Patn*.
ilil IiNDEXIR S. ANSELMUM. iKi
Filmquoque sunt, 60 Jmpossibile est ahud esse genito- Peeeatum Peccattdefinttto Peccatum estlegis trans-
rem, quam quod est gemlus, seu, ahud esse patrera, gressio, 175 Peccare noii est aliud, quam Deonon Ted-
quam quod est fihus, 19 Idem est esse Patns et I im, 19, dere debitum, 79 Peecare'estDeum exbonoTare,seuilli
20. aufeire quod suum est, 79, 222 Peceata vocan solent
Pater recle dici polesl essentia Eiln, et Fihus, essen- debita, 182 Peccatum, nomenborrendum, res-delestabi-
lia Patns, 19 Et quod alter habeal essentiam altenus, 19, bs, 296 PlusYilandaeslpeceati fcedilas, quam qusshbet
20. Non quasi alter non per se, sed per alterum existat, tormentorura lmmamlas,196 Inpeccalo est lnjustilia, m
19. Uterque per se est, et per se sapit, 19 fton est aliud tormenlis jusLilia,196 Peecare, mala et araara res esl,
Paln et Fiho lubere essentiam,quato essentiamesse, 19, 288. Peccata faciles aditus, difBciles exitusliabcnt, 288,
20 Pater et Fihus sunt essentwliter spiritus, sed non 299. Omne peccatumestmjuslitia, 98, jnjustilia omnmo
sunt alicujus spintus, 22, 49 Tantovenor est parens, et mhil est, seu nullam habet essentiam esl, 98, 126 Deum
Yerbum proles, quanto magis ille ad hujus nativitatis volumns servaretmodpromisit; etnon timemus uon ob-
perfectjouem sufiicit, et quod nascilur ejus siraihludinem servare quod jussent, 251 Fide Juslitia. Peccatum dici
expnmit, 18.Solus llle. cujus est Verbum, dici debet ge- potest qua?damcorruptio virtutis, 107.
nitor et ingemtus, 22, Quiasolus eslPaler, etnullo modo Peccati divtsto Uniuscujusquepeccatum esl m natura
ab aho est, 22. el persona, 97. Peccatum,quod quisque trahit cumnalu-
Pater ef Fihus sic sunt oppositi relatiombus, ut aller ra m spsa origine, voeatur ongmale, 97 Potesl eliam
nunquam recipiaLquod esl proprium allenus, 19. Sic sunt dici naturale, 97, peccdtumquod quisque fecit, persona.e
concordes natura, ut aller semper teneal essenliam alte- potest nominan, quia vjtiopersonajfit, 97 JPeccatumto-
riuSj 19 JJfla Patris et Filu est essentia, 19 Aha?sunt gitatioms, 170. Propler illud anuna judicalur mdigna so-
db lnvicem, patermtas et fihatio, 45 Relationes Patins et cielate angelorum, 170 Peccare m volunlale non est
Filn plules sunt, 21 Etalia estrelalio Palris, ahaFiln, abud quamvelle-qnod non debel, 124 Acllones, quas fa-
21. Patns aut Filu, secundum paternilatem et filiatio- cit mjusla voluntas, \ocanlur peccata, quia m \oluntale,
nem, non est ulla volunlas aul potenl)a, 41 Ille, cujrs qua fiunt, est peccaLum,99 Ahud lnLelhgilur, cum lpsa
est verbum aut lmago, nee imago nec \ erburo est, 18
Paler et Fihus, secundum propna, non sunt una res sed aclio, aliud cumulrum juste fiat \ el mjusLeconsideratur,
99 Peccali quod «seienterfit, et ejus quod per ignoran-
duas, 45 Non substantia sea relationtbus, 45 Pateretli- tiam fit differenlia, 91 Peccalunj per lgnorantjam iit re-
lius non sunt unus, sed duo, 19, 45 Sed latel quid duo male, 91 Qua?damnon possunt nisi mjuste fien, 98 Sola
jsint, 19 In Palre et Filio unum est commune, id esl lnjustilja eslperse pecealum, 131 Quaj sequuntur m-
Deus et duo propna, qua?sunt Pater et I ihus, 45 Nulh jusliliam, mdicanlur peccata, donec ipsa remiltalur, 151.
in lhis sexus discretio, 19, 49 Quomodcjnulla ommno
persona etiam lncreata novil Fihum, nisi Paler; neque Peecah giavtlas. Omne pecealumDeuniexhonoral, -08.
JDeumexhbnorare non debel homo, etiamsi necesse esset
Pdtreui, nisi Eihus, aut cm voluenl Films revelare, 55. quidquid est, et Deus non est, penre, 222 Peccatum
AmatsePater, .amatseFihus, etalter alterjim, 2i Suj nullum debet reputan parvum, 208, 412 Aliud abo ma-
meminit, et se mtelhgit Pater et Fihus et aller alterum, jus esl, 412 GTaviter peccamuSjquotiescunque stientcr
21.
Patres sancli non omnia dixenmt, qua3 dici possent, 8'iquid quamhbetparvum contra \oluntatem Deifaeimus,
41 Nihil dixst Anselmus quod Don cohg?reat diclis SS. £4 Tpsesemper prajcipitnepeccemus, 84 Pra?stalquid-
Palrum Vide Anselmus quid non esl Deus, penre, quam leve peccalum -conimit--
PatienLia,lmpauentia De patientia, 192 Patienba non ti, 84, 222 Horror mirabiIis,prrversa\olunlas; miracu-
-est nisi m tnbulatione, 331 PaLientianiala ferre potius Ium nnrabile, voluntana perversilas, 209 JPeccata plus
quam referre, 192. Cnm m. ntiis puniliir, exsecranda est horrentplus tousiderata, 290 Peccata tantum -sunl odi-
impatienlia, ne noccns infe icius damnetur, 535 Curaim- bilia, quantum sum mala, 91,
nientus affiigiLur,servanda esLpatientia, ut mnocen? fe- Peccali eausa Quiroalum polest et facit, sue roalohoe
hcius coronetur, 355 Peccatis suis lmpulet quisque mala polesl et facit, 248 Homim culpa est non habere quod
qua?paLilur,590 Ex incominodorumpassione gratia no- debet habere, 218 Culpa est habere quod deliet non ha-
bis- operatnr incorrupLihihLaLein,71. Spinlus paLienlia? bei e 248 Culpa est homimnon habere polestalem, quam
convemt, 159 ln hs ntillus motus est Tebelhs, accepit, ul posset cavere peccalum, 85 Nusquam esLm
ficificis
59 Filn Dei vocabuntur, 160 Vtde Adversitas, Injuria, horoimsnalura prajler voluntatem peccalum, 103 Recti-
Ira, Mansueludo,Ymdicla tudinem volunLatis acceptam per graliam nemo desent
PAULBS (S ) Mjletmorumalqae Ephesiorum fieUbusir- dehcienle .potestateeam servandi, 152 Sed deficiente\o-
roratiis, 364 Eos tamen deseruit ut ad exteras genles luntale eam servandi, 152 Ada?posLen naturah peccant
(ransmigraret, 564 Omnes ahos aposLoIostempore se- necessitale, 104 HancnecessiLatemtaeruitpropnj etper
quens, labore et efficacia prsscessit, 298 S Paulus est sonalisAda?volunlas, 104 Nemo est qtn sme alicujus
jnater et nutrix Chnslianorum, 500 Quis Chnslianus do- peccati atlactu vivere queat super lerram, 79,83, 165,
clnna Pauh non esl m fide natus et• confirmatus^SOO. 169, 170, 454 Ha?cfides esl ad salutem necessaua, 79.
.PAHLTJS electus Abbas S Albam ei 4nselmus de ele- Qua?lmpotentia excusat peccatum, 85 Ytae Inipotentia,
ctione gratulatur et qualiler gerere se deheat, prasscn- Infantes Horao ex se habet, unde m culpam cadat, sed
bit, 537, 558 Ut exemplo doceat quos\erbo, propLethn- ex senon habet, unde ad veniam resurgat, 168.Obse-
guarum diversilatem, docere non poterat, 558 quiummundtpeceatiim, 225 Tributum peccati tnplex,
Paupertas Bealipauperesspmtu qm non necessilale, delectatio, consensus, consueludo, 225 Hoc soMtur cor-
sed devota volunlate contemplis-omnibus Deo \ivunt, de, ore et opere, 225.
159 Paupertas evapgelica duas lubet parles abdipatia- Pe-ccatieffeclus -Omnia peccata animam la?dunt, 142
neirjrerum, etiarn ad opus pietalis : contnlionem spiri- Sedcorpus non delurpant, 122 Justitia aboletur justi
tus, qua seipsum abdicet, 159 Paupertas jure prima vir- ruentis, 252 ParaitentiaruitinidipsumTeserLenlis, 252
tus pomtuij 159 Ea non prascedente nonvalent qua3se- Tanto magisa3grotat,jquanloJicenLiusquis peccal, 186.
qtiuntur, 159 Ipsj promeretur auxiho divuiasgratia? bea- Qui sponLepeccal, m mfimlum cadil, si non pei misen-
titudinem, 159 Paupertalis bona, 196. cordiamretineatur, 296 Peccatadum attrahunt, duleia
, Pax dihgenda, 192. promillunt; cum perlrahunt, amantiidine perfuDdunt
Peccator non desmit esse Fihus Ecclesia?,240 Qui fa- Dum suadent, ungunt, poslqnara suaserunt, usque ad
rit peccatum, servus esl peccali, 240 Vide Homo post morlem animam pungunt,i!99 Peccala conscientiam di-
peccatiim Deusnon polesl hororoempeccatorem mjpuni- scerpunt, 279 Recedente jushtia, crudehs animamoc-
tum dimittert, 240 Yide Dem justus Homo peccator eupat affeclus, 66 Hic facitjiommemturpium et lahono-
comparaturmargantie m cusno pollulas, 85 Tolerabihus sorum operum cura sollicitum, 66 Peccata ssspe non de-
canis putndus fcetet homimbus, quam anima peccatnx lentur, actione deleUiet ssspedelentur, opere non dele-
Deo, 207 Peceaton non restat nisi ut in tota vita sua U>,991.
p oret totam yitam sujm, 207 Qui Dei pra?ceptis non Teccati pcena. Per peccatum moritur homo, etsi ali-
acquiescil, a \blunlale]jei de\iat, sed ab ordme pra?- quatenus-vivat, 250 Abyssus peccatorum in\oeat abjs-
scjeutias ejus non exorbitat, 151 Peccator, hcet dmna3 sum judiciorum et supphciorum, 296 Qm pra?\isa ptena
volunlaU subjacere nolil, non eam iugere valet, 80. Si peccat, tanto magispumendus est, 72 Si peccatum uihil
vult lugere de sub voluntate jubenLe, eurnt sub volunta- est, cur punit Dcus hommempro peccalo, 99 Deus non
tem jjumentem, 80 Sicul qui sub coelonon potest fugere pumt peccaLoresiiisi propeccato ;nectamen pro mhilo
CiElum,nisi appropinquandocoelo,80 Omnis peccator est sed propler ahquid, 99 Homo,qui sponte peccavit, nec
iur, 72 Inter peccatorem el peccaloremestmagna-diffe- peccatum nec poenampeccati per se vitare polesl, 77.
rentia, ld est mter lllum qui plus peccat, et eum qui mi Qui peccat, impumtus non debet dimitti msi misencor-
nus, 213, Sunt peccatores qui correcti et poenitenlesmira dia parcat, 77 Vtde Deus misericors. Homo peccanto ra-
operantur, 183 Famosa peccalnx et _prior vidit glonaro pilquod Dei est, 80. Deus.pumendoaufert quod l.omi-
resurrpctionis. eteamaposttV^fvmtiant, 224. viis est, 80. Et m hoc ê ejus dommumprobat, 80. Hu-
fII5 EvDEX.IiS S. AKSELMOM. Ill-I
niana njtura quandopnmum peccavlt,lut pant PagcUjld Sed ab lpso semme et ipsa conceptione,*x qiu incipu
est, ut nunquamprolem njuirahter nisi tjlem, quales homo esse, accipit necessitalem habendi linniuiiditijm
videmuslnfjnles UJSCI,generaiet, 152 Ac postluiicvi- peccjti, cumhal)eb)tan]ii)anirationalem,102 Non magis
tamjnmterno a regnoDei, ad quod facta est, mpeipe- est lii scroine culpa , quam m sputo vel sangmne, cuni
tuum exularet, 152 PoslAda?peceatiimlemansil 111iulura eimllilur, 100,107 et 108 Quu m eis nullj esl \olun-
debitum |uslitid3inlegne, quam accepil, 98 Et debilum t,.s, 108 Non statim ab lpsaconceplione esl m iiifjntilros
satisfdciendi,quu eam deseruit, 99 El corruptio, quam peccjtum, 100.Non estminfante, anlequam lubcat ,tm-
propter pectatum inturril, 99. Si non peccassPtJiuiiiaiid niam rjlionalem, 98 Cum mfaus rationahs est, hum.ina
natura, quahs a Deo factaesL,taiis propagjrelui, 98 Post nalura nonhabet ln lllo justitiam, quamaecepil jn Addin,
peccalum, qualem se feciL peccando, lalis propagjtur, eLquam seuiper debel babere, 105.Jdeo ongmale petta-
98 Vide Adjm, Homo Infirmaquoque factaesl ad volen- tum habet, 105 Nalura humjiu m lnfanlibus njstitui
duni juslitiaradesertara, 154 Propler peccalum pnmi pa- cum debito satisfaciendi pro peccalo Ada?, 98, 100 Lt
renlis patilur homo innunier<.biiialiitommoda,71 Quod tJum debilo habendi ongmalem justitiam, 98 Ideo ni
ualura Iiumanamuiorala esl a primasconditionis digiula- peccato nascitur, 98, 100.ln oinnibuslnfantibusnalurjh-
le,iorlitud)iie atqtepulthrluthne, ilh ad culpamlmpu- ter genitis, cum peccalo et flagellala nascilur hunuiu
tatur, 151 Quia per lioc lmnoravit honoremet laudein nalura, 132
Dei, 151. esse \idelur debilum satisfjciencli
Noslia?naltirj3corruptio jliquando esl pcena peccali, proOngmale peGcaLuro
jjnmopeccaLo, el recuperaudi justilum, 98 Non esl
non peccjlum ul morhi el aha3 lncommoditales, el JDSIm animaelnatura ratioiiah,98 Peccjlum lnfantes non
mors jpsa quj; ni sjnctis horamibus sunt sine peccjto, e\ peisona, sed ex natura sua trahunt, 104 Nec eorum
107 Quantonalura humanj preliosum opus Dei in se mi- \ o!unlas,sednatiirahsegesUsfacit,104.Persouaslnfdiitium
norj\italqiifr1u3dd\it, tjiito sua cnlpa Deura exhonora- lacit peccalnces, 104 Licct lola massa genens humani
\jt, 131. Hoc llh ad tjnlum slatuitur peccalum, ul non dicalur peccalnx; peccalum non esl msi ln \ol.intate,
msi per morlemDei deleatur, 131 Obstructi sunt sen- 102 Onginale peccatum esl absohile peccalum, 98 ] sjt
susammaj noslra3\elusLolanguore peccali, 55 De ptena injuslitia, 98 Impotenlu non excusjlnalurjm humanain
peccati est non posse hoc bonum faeere, quod datum cst lii ipsis mianlibus a debiLosatislaciendi JJTO primo iiecca-
cognosccie,16j Peccatipoendestpetcandinetpssilas, 107 to, el a debilo haiiendijusUUam,98, 105, 151 Quiaijjsa
Morbi,mors, etc , pcena sunt peccati, 107. Vtde Moibus sibi fecil eam, 151 Deus horainiconceplo el nato ni pec-
Morsex petcalo, et poena peccati, 50, $5, 211 Vtde calo nihil nisi pcenanj debet, 129 Personalis eLongina-
Mors Nalura humana propter peccjtum mcurnt conu- hs peccati csl simihs damnatio, 164 Excludunt a regno
ptionem et appetilus brutorum, 155. Homopeccandoiion Dei, 104 Damnat Deus propler ongmnle peccatimj, 98
perdidit otamnoquod factus erat, 155. (Jl esset qm pu- Peccdlum onginale non lam gravp psl, 105, 104 Obcrcca-
niretur, cui Deus misereretur, 135. Hommis ln peccato \il homuieni, 205 Ulrum peccal.ij roMinoium pjrtntiim
roisena, 225 Tormenla peccalis debita, 293, 296 Non computentur in onginah ^peccato, 98 Fide Adjm, lia*
estlejis tuljja, quam mortis sequilur damnatio, 151 Pjr plismus, Homo, Inlanles
pccnj non sequitur mipana petcata, 104.Do acrior ent
\iiidicU, qjo 4iulUTiiior\itaad pceniteuliamdilaljla 210. volum,Peregrinatio. De peregnnatione, 409 Peregriiialioins
A quocunqtieremovetur pccnapeccati, ab eodem et pec- 376.
tdtuni removetui . sed non econverso, 108. Cur deleto Penculum Kon Tationabileconsiliiimest, ut quu ulu-
peccato ni nobis ptena peccaliiemanet, 131. Vtde Ba- que pencuhim est, ibi ehgas mauere, ubi nujus esl pa
552
piismus ConcupiscentiaCnmen quod a Deo non miputa- riculum,
lnr, nec ab omnibusesse putalur, non reprobat neque de- Perjurittm et quasdam aba ntn iiommanda liiiiiqiuiu
coloral, 140, 552 Apud Deum non reprobalur ahcujus possuntnisimjustefien,suslmenda 98.
oQIciumpropler culpjm, quam ipse ignostil, 140, 552 Persecutio fortiter j>ropler justilum, 400.
Petilio venia3pro peccatis, ""236 Petc ala per pamleii- Si persecntiocorpons fugienda est quauto nidgis persc-
tiain dimi^-saredeunt cum mdulgenlia frdlri denegdttir, cutio anroia3,570. •
169 Fide Injuna, Yide Concupiscenha,Homoposlpecca- Persev>yiitia, perseverare Perseverareest perficoir
lura,Ignorautia,impolentia, JustiUa, Liberum arbilnum, unde pef<-\eiare m ducendo, dicimus, perducere, 63.
Posmleritia, Voiunlas. Perseverare involendo est pervelle, 65. Perseveraiilu
Peccalum oi tgmale.De ongmah peecato, 94, 97, elc , angelorum Ytde Angelus Non semper pnus est non
223 Est peccatum a natura seu nalurale seu ongiiuie, \elle tenore, quamnon \eile deserere, 65,64 Ahquan-
10* Est ppccaluma personaseupersonale,104 Onginalo do pnus estvelle desrrere, quam non \elle Leneie, 64
ab origiiie denominatur, 97 Ongmale peecatum dicilur Cum ahquid proi.ler se nolumus Leitere, pnus csl noii
aut qwa ab llhs descendat m singalos, a quibus habent \elle lenere, qtiara\elle deserere, 63 ldco enini ul de-
nalurasonginem; aut ab ongine, hoc est jb lmlio cujus- seriiuus, quia lenere nohimus, 65 Cumm.igisvis almd,
que peisou<equoniamin lpsa ejuslrahitiirorigine,97 De quod non potes habere, msi deseus quod tenes^ litne
pcccalnceparenlejuslaproles poleslnasti, 105.De Adjm pntis est velledeserere, quam non velle lenere, (55,61
eLEvaquorum peecatum ln oinnes homines pôpagalum YirLusbomopens, peiseverantiaest, 257 Ncrooin bouo
est, 88 Peccalum Adj3personale m omnes ejus posleros perseverat qumon sit ex filhs cceleshsHierusalcm, 18o
traiisil, 104 Et est m llhs onginale si\e njlurjle, 104 Noiinisiperse\erantibus salus Lnbuitur, 255servaL Ctiia sjlus
Sicut personale transit ad naluram ila nalurale ad per- est llliqm dum solum Deum nitilur jmare, propo-
sonam, 104 Peccalam trahit qmsquis per nalurjm pro- silum usque m finem, 552 Si perse\crjt m Jiiji sLilia,lo-
pag.tur, 101 Nulh personas de sepropagata?Adamrojla lus siimhler asterne miser ent, 87.
trjusmiUerepoluit; m cujus generjlione nec nalura ilh Peisona Omms mdividuus homo"persona est, 431.
data esL propagandi, nec \olunlas qmdquam operan Tersona esL nalura colleclionem hahpns proprietdtum,
\aluil, 101. 4 peccato Ada? non hber luil ni solus quihiishomofit smgulus eiab a'ns chsuiigmlui, S7 Pei-
homo qui sine \m semiue faclus est, 82 Solus sona non.dicitur msi de mdividua utjonali nattirj,
jnler homines Eihus Auginis m uLero malris, el nas- 27 Subsfantia prmcipaliter el roagis propna chcitur
cens de nialre sme peccalo, 98. Ytde Chnslus, Infanles, de lndmduis, 27 Jn homimbus, tol sunL stibsLjuti<p,
Mana quol persona?, 27 InJiomimbussi plures persona?,plui^s.
Omnesriln 4da3, piaster Chnstum, originalemhabenl quoque sunlhomines, 61 Hominumpeisoiwspcr hoc di-
injuslitiam, 105 Omnes peccalores, el filu lra?, 105 \ crs.e sunl, quia propnetatum colleclio non mu esl eddem,
LiiiusquisqueAdajpeecatogravalur et estdebili Iei s, 100, 61 Di\ ersjrum personarum non potcsl esse e.tdeni
10L Nbtiquia esl homo, nec quia esl persona, sed qma propnelalum colleclio, 47. Natura subsistil in j ersoms :
estpeccaLorAdam, eldeillo peccalore propagalur, lhl el personasnon suntsme natura, 104
1'eccalum 4da3m mfanles descendit, 105, 101 Non PETKUS, ld est agnostens,166 Pelrns, 161 Sign fical
tamenilh pro hoe sic debent punin ac si ipsi lllud orduiem pra?dicatorum,161 'Sigiiihc.itek clos, 165 Pre-
personahler fecissent, 104 Nullus tamen eorum jiosilos, 162 S Petjuspiincejisaposloloruiii, 270, 288,
iidscilur sine peccato quod sequilur damnalio, 104 289 Pnmus in ordine, 275 Pelrus apostolus 4iiUochis
Homo m lenebns et peccato jam concipilur et na- se(hl,deindeRoni83,564, 366 Non pecca\it deseiendo
scitur, 55,85,98,100, 105 Corruptionaluras trmsilin 4nliocl>cnamsedera, slndio majons prolcclus. 566.f ein
omnes qm paterno gignuntur semine, 107 Ipsa esl peena pnmalus, 162
peccati, el liabel causamin peccato pnmi parpntis, 107. PtTr.ts cameranus summiponlihcis, 421 Monaclns de
Semen a paienlibus tralntur cum necessitale peccati fu- S PeliosupraDnara, 546 S Petn moiuslcnura (aroo-
tun cumfuerit ammatumamma rationah, 100 Quomodo tense, 598.
semen lmmundum, 100 Et quomodo mfaus m peccatis PFTRUS tonsobnnus Anselroi,328.
concipi dicatur, 100. Insemmenonestimmunditiapecca- PmtiiTt s rex Trancorum, 44 Ansehno omnem cpem
ti, seu peecatum ante wjmam Tationafem,100,101, 102 spti c'et, ol eum lmitatnt vcmat iu Calham,.440.
4115 LNBFA iN S. ANSELMLM. 511(1
PBiLir-pusdeFrajosa, 435 80 Polcntia impiopne jliqwndo dititur pro lmpoleiitia,
PiiiLipj>us-monathus cljustrum deseruil, i04 Ejus p.p- 51 Eaeere pro non facere, 51 Impotentia qua?non est
mtentia, 404. e\ culpa, ahquatenus excusjt, 85 Jinpoleutij qua?hdbPt
PieLas Chnsliana pietas mhil \ult bonesLum judicare, tulpjni, non le\igat nec excusal peccdturo, 85 lfomo qui
quod fjcial tonlra honeslatem nalui», 142 Spinhrs T>IO- siu culpa dejecit se ln Inipolentijm nonpeccandi, el sol-
taus milibus eonvemt, 159 \eiich quod petcavit, mextusjbilis est, 85 Ista impoleii-
Pcena Vtde Damnatio,Infernus, Peccati rjtena, Satis- Liaculpa csl, 85 ImpoLenua,qua?descenail ex culpa, non
fjctio, Ptenilenlijj "\oiuntas e>tusat lmpotenlem, cu'pa manenle, 151 Non solummr-
Pcemtenlij , era pcenileiitia, \eraque confess>oest poLentiaji stiliam liabenai, srd etiam impoLentialpsara
perpetula mala plangere, el jjlangendj amphus non ad- lntelhêndi m non baptizat.s impulalur ad peccalum, 151
mitlere, 2o0 Peceata plangere, 191 Per pceniLenLumet Quudeseciiditapeccjto, 151 Vtde Impotentia. Quandiu
confessionemmunJantur peccata, 209, 211. Sine Ijhore, homo lubet hanc iropoLeuliamsme satisfactione,pecca-
contnlione, confessione, ac etiam oralione nunquam re- tuiB estilh, 86 FidePeecalum Qui propter culpamsuam
mittuntur peccata, 551 Nullura est lam grave pecc.ilum \erhum Deisjscpere ncqueunt, recle-sunt arguendi,
quod non possil per pajmtentiam deien, 212 Miseretur 151 Quod si qui nilenles non proficiunt aut deficiunt,
Deus ommbusper pcrmtenlrun et opera bona sius mah- hoc non esl impossibihlate scd ex difpcultate fil, 152.
Uasmundalitibus, 250 Ceili esse debent petctoies se Neque hoctiegal hberum arbilnum valere, 152 Corrum-
icniam ohliiiere, sipeccata stu ciirenldimillere, etpce- pi aut roentin posse, aut posse facere ut \ erum sil falSum,
iutenliam agere, 213 O_uolicspeccaLorredient Cumdi- \el ot quod faclum esl non fuent factumrnon est poteu-
gna pccmtentia,recipitur, 222 Sed liaec pcenilenliapec- tia sed lmpolenlia, 51 Impolenlia est possevelle mentui,
(anti non promiltilur, 222 Gra\isdolor de gratia pnime aut fallere, aut mutare \oluntalem, 9i. Terrenas potesla-
justificahonisamissa, 287, 288 Estopus Spinlus sancti les ad \indictam sumendamordmatas sunla Deo, 79 Et
quod peccatori sua facmora displit enl, et ea agere sata- cum \mdicant, Deus estqui \indicat, 79.
ei t quasDeo placent, 250 Hoc non \ alet suis\ mbus, msi PrascepLor.Vtde Prudentia.
bpiritus-sancti gratia illo.miiL.lus,250 Prssceptum Vtde Ecclesia, Lex.
PoemtenLiasecundum quatn discretionem danda, 590 Prajdestinalio m Deo non dicitiir proprie, 127 Deo m-
Pujnapublicapro peccatis occullis non est mvito impo- hil esEanle \ el post, 127 Sed omma sunt ilh simul pras-
penda, 140 Ne \ia confessioms obsLiuatur, 14(3 Vtde sentia, 127 In Deo pra?scientia,pra?deslnuUo, \ocatio,
Lapsus Prohiben m\itus non debet.qui oeeultiimcnmen juslificatiq, gloiificatiosunl simul m asternapra^senti,125
kumih confessione sponte et occultedelegit, 140, 352 Et nihil horum pnus auLposLenusapud Deum est, 125
Vnde Lapsjs Ad hoc mlsil Deus pjLnarciias el prophc- Pra?destinatio et pra?scientianon discordant, 127 Sicut
tasut pcenitentiamprajdicarenl, 212 Pcemlentia ruit m Deus pra?scit, ita eL pra?deslinal, 127 Pra?deslinantur
iciipsumrevertentis, 252 Vtde 4bsolutjn„,Confessio Con- qua?dampei libernm ariitnum iulura, 127 Deus non
versio, Lapsus, Ordo, Satisfaclio jjra?scitneque prajdesLinalquemqi>amjuslum fulurura ex
Poemtentishabitus, 191 et
Poemtentis oratio,214, seq 127 PrajdesUnalio non nmlalur, 127 Non
115 et seq In confessionepeccala purgantiir propterpo?- necessilate,
prasdestinatDeus, nisi sicut esl in pra?scientia, 127 Nec
nilenliam quam aetun sunt pocmlenles, 183 Kx quo Len- prredestinatio excludil hberum arbilnum, nec bberum
dentes ad confessionern et pcenilentiam, lota delibera- aibilrmm adversalur rjra?destiiiatioiii,127.
lione mentis peccata sua damnanl el desenint, liberanlur Praadpslinatioldem tst prasordinatio,sive pra?sti-
ab eis ni conspeclu lnlerni mspeclons, 185, Pervenien- (ulio, 127 Pia?deslroare quod esL et staluere fu-
dum tamen ad saGerdotes,et ab eisquajrandasolutio, 185 turum esse, 127 Pradesliiialioprpordmare non solum bonoi um,-sed
Lt qui jam coram duo sunLmundati, sacerdotum juditio el malorum polesl dici, 127 Nec est mcomenieiis si di-
etiam homiinbus ostendantur mundi, 185 Hoc lpsum cimus Deum pra?destinaremalos el eorum mala opera,
perlinet ad peccali solulionem, ut peccator supplicet, 84 quando eos et eorum mala opera non corngit, 127 Deus
PteniLentiam pro peecatis a sacerJole acopere , 250 lnna speciahus prasscire et prasdestinare dicilur, 127.
Emendationem promitlere, ac eliam mrare 250 Sdlisfj- Necesse esl fieri qua3pra3SCiunLur eLqua=.pra?destinaRtur,
ctio pro peccalis, 590 127 Qua?damlamen prj?scila et pia?destinata non e\e-
Possibile. Ytde Deus uotens, Impotenlia, Impossibile, i iimt necessitate qua?rem pra?eecht,sed ea qua?rem se-
Muadus, Polentia qmtur, 127 Dens praedestmando,voluntatem non cogit,
Possidere. Major est qui possidet quam quodjjosside- aut \oluntati resistit: sed eam m suapotestate dimiltil,
tur, 58 127 Deus amandus est qm se a damnatasocietale pra?-
Potenlia, potesLas Diciiur ahquando quis posse, non destinandomscrevit, vocandoseparavit, justihcandopun-
quia esl ln lpso sed qu)a m aho est polenlu, £3 Sic ficaut, 254 l?alionahs nalura in quodam rationabili et
horaodiCitur posse vinci quem jhus potesL vmcere, 95 pprfeclo numero prasscita est a Deo, 811 Neemajornec
Ahquando quis dicilur non posse, cum m eo est poten- nnnor llle numerus esse 811 Quod pauci sint
tia et m aho non esl, 95 Sic homo dicitur non posse elecli cem sumus, Yenlalepolesl, dicente, quampauei smt, ni
vinci, rn quo tanla est forliludout ahus eum vmcerenon cerli sumus, Yenlale tacenle, 512, 527, 572 Qui non \i-
possil, 95. Posse vinci nonpoleslas est, sed lmpotenlia, vit ut pauci, reprobalionemtimeat, 572 JSullus novit ai t
93„Ymcinon posse, non lmpolentia, sed poteslas, 95. eerlus esse debet se esse de numero electorum, 572.
Omne quod est, eo ipso quia esl, potest esse, 157 Non Capinon potest cur de roahs hos raagis salvet Dens quam
omne quod psl potuit esse antequam esset, 67 Necesse illos et cur illos magis damnet, quam istos, 52
est si voluntasvult, ut possit \elle, 67 Per se posse Prajdicalio, prasdicalor Christum ad peccatores ducit,
\ elle vel agere, esthabere ea omnia ad volendum qui eum peccatonbus pra?dicat, 182 Baius est qui Chn-
\ el agendum sufliciunt, 67 Qui nilul qua? habet;- quod non slum pra?dicat,181 Sapienliapra?dicanliumpraadieantibns
accepil, mlul potest per se, 67 Duplex potestas : una, subjetta est, 175. Sapientia pra?dicanlium\el roagistro-
qua? rera prajcediL.-alleraquss cum re, 67
fit rura, Clirisliis est, 173 Angeh, ld est, ntintn Dei \ocar>-
Poteslas est aptiludo ad faciendum, 116. Et omnisapti- tur, qui Chnslum loquunlur, 176 Ordo pra?dicatorum,
tudo ad faciendumest potestas, 116 Ahad est aptiludo ad servus llle est qui dicit lnvilatis-ut veniant, 181 Minon-
feciendum, et ahud aplitudo faciendi, 116 Defimtio po- bus mmora pra?dican dehent, et majonbus majora, 167
letatis est legihma, 116. Nullam potestatem haDemus Lnusquisquejuxtamodum capacilatis sua3doceaLur, 167,
qu.-esola sibi sufficiatad actuni, 118 Cum eadesunt, sme Fidei prasdicatio agrieultura? comparatur, 150 Fideles
quibus ad atlurn non perducuntur noslT33poteslates,uon sunl agnculUira Dei, 150. Deus non dat mcremenlum
mmus eas habere dicimur, 118. Sic quivisum habet, po- omm seniim, 150. Tamen pra?cipitagncohs sms in spe
testatem habet videndi montem; qm tamen si absit aut inslarilissimeverbum suum seminare, 150 Non superva-
non adsit lux, viden non potest, 118 Quatuor poteslales caneuroesl bomines ad DdemChTisliel ad ea qua? fides
ad actum concurrere debent 1°m agenle, 2° m objeclo; li33Cexigil, inviLare,150 Quam\isnon omnes hancmvi-
5° m medio adjuvante; 4° rn medionon lmpediente, 118. tationem suscipiant, 150. Cur arguuntur qui veibura Dei
Multa dicunlur posse, non sua sed aliena poteslate, 67 non 150, 131 Cumhoc facere nequeant, nisi
Mulla non posse dicuntur non sua, sed ahena lmpotentia, grjtiasuscipiunt,
eorum voluntaLesdingente, 151 Bom mores m ta-
67. Pluribus modis dmdipotest poientia, \el lmpotentia, cente dihgunlur, eL facundia m tnrpente contemmti r,
67. Sa?pe dicimusrem posse, non quod llla possit, sed 558 Prasdicatoresm Pelro claves regm cceloruniaccepp-
quomam aha res potest, 67 Et rem, quaepotest, non pos- rnnt, 171 Absolvunt et benedicunt fidelem mcrienlem,
se, quomam aha Tes non potest, 67 Quidquid non est, 171 Et orant ut hmc migrans m ccehs suscipialur, 171
alitequam sit, sua poteslate esse non polest, 67 Sed si Prajlatus Electus in episcopum,tantum onus fugere
res alia potest facere ut sit, abena potestate potest esse, debet, 409 Fugiens magis cogi debet ut onus suscipial,
67 Vide Impossibile. In servandovitam dua? Dotestatcs 409 Pra?latio est, quantum sine peccato fieri potesl, Te-
una \olehdi seTvarevitam; alterj vitam servandi,C5 AL- fugienda, 330. Est tamen, si obedientia eoegent,si.sei
ctijus esse dicitur_quod in ejus potestate est ut habeat, pienda, 350. Per-solum Clmstum Ecelesiaspaslor est eon-
nir INDEX m s. ANSECMIJM. 1158
stituendus, 583 Non intral pcr CbrisEumqui non rolrat beneficns pnvanLur, 408 Excommunicanlur,408 Contia
per ventatem, 358. Non mlrat per \ entaterh, qm non m- presbjEeros concubinanos,140,552, 458.Ab eis necbjp-
trat per rectitudinem, 358 Non lutrat per rectitudinem, Eismussuscipiendus,si adsint alu sive clenci sive laiei,
qni non rolrat per regularem eleclionem, 558 Huncfacit 458 Non debent fidelesadstare celebranlibuspresbyleris
pralatum non Chnstiis, sed sua cupidilas, et eorum qui aperEahbidme fceEentibus,140, 532 LE\el hominumde-
non percipiunt qua3Dei sunt, temenlas, 558 leslatione repulsi sacra conEamuiarenon audeanl, 552.
Praslatiissie se exhibeat nEneque justitiam graua, ne- Qua3n EracEanE, non sunt proinde conEemnenda,552 Sed
que gratiamjustitia qualibet unquampnvata subreptione ipsi exsecrandi, 552 Ipsi,jquanlum ad se, sacra alEana
excludat,',571Multumnocuil mfirmism EcclesiaDei opi- commaculanl, 552 De presbyterorum et concubinarum
moaiicujus vilu, sive vera sive falsa sit, maxime de pra3- filus, 585 Filn presbyterorum a prabendis patrum et ab
latis, 569 Praelatuscommissumgregem deserere non de- brdmibus sacris remo\endi, 354.
beE, elsi non omnes sub eo ro Dommoproficianl, 577. Principes dihgere debent juslitiam, 376. Yide Bex.
Abbasnon potest onus impositum deponere msi de h- Prmcipes non domini Ecciesia, sed advocati, 389,591.
centia arcluepiscopiet episcopi, 377, 378 Et pastor com- Ytde Ecclesia, Rex Prmcipes mala subdilorumemendaTjt»
missumgregem deserere non debetpropter calumnjam, maxime tenentur, 417 Vtde Correctio
550 Ytae Pasior. A praelatione per mortem depomtur Pnncipium \idetuinon nisi xei mcipientis esse, 57
prapositus, 182 Pastor ab Ecclesia levocandus, inqua Causanon\idetuimsi effecEusahcujus, 57. Nomenefle-
nonpotest cum pace consislere, nec mahs praevalere, clus con\emErei quss fil, 57 Vide Causa
360.Pastor anxius de imposilo onere, 256. Petit gratias Pnor Pnus Pnor cum abbate debet concordare, 576.
et \irtules sibi necessanas, 256. Prajlati de peccatis suis Qua?damnatura pnus, qua? sunt sinml tempore, 114
anxielas, 502 Sa?peDeus magis operalur per vitam llh- Pnvatio Absentia ejus quod est abquid, non est ali-
teralorum (praslatorum)quasrentiumquasDei j>unl;quam quid, 67 Ca?citasdicitur ahquid, secundum formam lo-
peraslutiam htteratorum, qua?rentiumquassua sunt, 551 quendi, 67 Non est aliquid secundum rem, 67 Hancha-
Sincere obediendumpra?lalis,576 Subchli fatla praslato- beie non est ahquid habere, sed carere ahquo, 67 Ca?ci-
ram non dijudicent, 576, 581. tas non est ahud quam non visus, nbi \isi s debet esse,
Praelati ordinationes, \ elut a Deo inspiralre, sustipijn- 67 AbsenEia\isus non magis esEahquid ubi visus dehet
tur, 581. Quandiupra?latusnon cogiE a bono in malura esse, quam ubi non debet esse, 67 Quo sensu dicilui
diverlere, ejus subjeelio non esl deserenda, 314 A pr<e- nijusliUa \el ca?citasfacere ahqmd, 75
lalo rodisciphnato, eLiamsi majonbus boms obslet, non Pnvilegium, 457 Yide Heceensis
est recedendum, 514 Pravitas ef emendatio pra?posili Prodigium Signa ahquid pra?sentialiler significanl
Ecclesise,181, 185. Pra?lati, qui de bonis Dei non ejus prodigiaaliquid iuturum portendunt, 186 Piodigia, quasi
lucra sedsua qua?runt, etnocenE quibusprodesse debue- poitadtcia, 186 FrrfeMiracula
rant, 182 Multi pra?laliquasi solhciti ne deslruatur res Profeclus Quandiu\ivit homo, non faeit msi lre, 415
Dei m manibus eorum, agunt ul dissipelur lex Dei m Semper aut ascendil, auLdescenchl; aut ascendil 111ccr-
cord)bus eorum, 558 Pra?lalus bona Ecclesiae dissipans, lum bene vivendo, aut descendit in lnfernum malevncn-
182 Pra3lalimala exempla, 182 Angeh Deo renantunl do, 415,452 Iste ascensus vel descensus lunc rognosci-
mala opera prajlalorum, 182 Innovissimo facta pra^jjosi- lui ab jniroa, cum exiE decorpore, 415 Quihoins moi.-
torum per semeLipsumDominus exannnat, 182 Qui quo- bus ascendiE,rn ccelo collocabiEur qui mahs mpnbi s
lidie per pra?positos aetiones subdiLorumjudicat, 182 descendiE,m mferno sepehelur, 415 Dihgenter alLendat
Contrasacerdotumet pralaLorumsuperbiamsenbil Bene- amma Chnstianasi ascendat,aut
• si descendat,415 Ascen-
dictus, 384 Fide Benediclus YilhcusTecloiem Ecclesi» dunt qai proficiunt descenduni qui dfeficiunl,175 Stu-
designal, 182 Yirga episcopipasloralitatissignum, 594 (ium jjroficiendi,512, 521, 527, 555, 572, 578 Solhcita
Prsescientia Non dhud est jiraseire, quam scire futu- de suo jjrofeclu discussio, 512,-327,452 Juslus novum
rum, 124 Deus qu33damprasscit ex hbera rationahs augmenlumsemper adipisci sLudeE,176
creatiirajvoluntaLefulura, 124,127 Prasscientiaest cum Professio monacluca,425. Ohm solonabilu etconver-
certa ratione ahquid mtelhgiLur, 71 Hanc sequilur ne- sione uionachicafiebat, 423. Monachideditioseu obhgatio
cessiEasrei, 71 Prascientia Dei non propne dicilur prae- per sponlaneam cucute aeceptionem fiebaL, 550 Ytde
scientis, 71,127 Sed prajsentiumscientia, 127.Non pra> Monachus,Votum Spmtus pniphelarum prophelis sub-
scitDeus,msi\erum, 127 PrKscienEiaDei non falhLur, jeclus estj-ne eoruin arbitno i epugnaret, 175
127. Non pra3scilurnisi quod fulurum est, 125 Deus pra3- Piospentas, 191, 192. Ventus conlranus non sasculi
scitomma futura, 125, 124 QuasDeus prasscit, necesse atlversitjs, sed prospentas, 161 Et tunc maxime mvo-
esEfutura, 124, 125 Non omnia quasprasscit,sunt ex ne- candus Deus, 161. Magnas virtutis est cum febcitate
cessitate, 124 Quasdamprajscit,qu33 fiunt ex hberEate lucEan, 161 Ytde Adversitas, Atiflittio,Tnbulatio
\oluntatis, 124,127. Non praesciEcuncLafutura necessi- Pro\idpntia Non ab aho quam a Deo cuncta i egunlur,
tale, 124. Quodpra?scitDeus, necessitaEeiuEurumesLsi- 28 Non casu, sed mulla raEionecuncLaregunlur, 28 Deo
cuEpra?scilur,124 Si ahquid estfuturum sinenecessjtate, esEeura de omnibus,245 Quia Dominus oirnium est,2ih.
necesse esE ahquid esse futurum sme_.omninecessilale, Omnu subjacent Dei disposiLiom,129 PJus esLatteuden-
124 Non pra?scitsimphciter Deus aliqueln peccaturum, dum nobis quid facit de nobis Donnnus, cujus sumus,
velnon peccaturum, 124 Sed praescjt peccaturum, \el quam quod nos volumus, qui nosLnnon sumus, 313 Si\e
non peccaturum sine necessiEaleeE sola \olunEate, 124. \iviraus_ sive monmui, non nostn, sed Domun sumus,
Et sEanLsimul praseienlia Dei, eE liberEasarbiErn, 711, 313. Vtde Deus sapiens, Dei voluntas, Deus causa re-
123,124,125,126,127 Pereunt qui unam parEemdefen- rum
dunE,eEalleram negant, 71 Necessitas qua res libera?. Prudentia. Pars prima prudentiaeest ipsam, cui pra-
quj? pra?sciuntur,futura?sunt, descendit de libera volun- cepturus est, ajstimare-personam,107
tate, 124,125 Si prasscitDeus aliquid, necesse esi esse Pudicilia, lmpudicitia Impurae cogititliones et roolus
fuEurum:ldem esE ae si dicam . si enE, ex necessitate impudici,249, 256 Vtde Coneupiscentia,Virgmilas.
enE, 124 Ha3cnecessitas sequitur rei posjtionem, 124. Pulchnludo. VaiuEas pulchnludmis, 197, 198 Vids
NecessiEassequens non cogtEnec prohibet rem esse \el Fucus, Muher.
non essc, 124.Nec aliud sigmficatnisi quia quod enEnon Pulsus Liber de pulsibus e us scientia non adeo ulihs,
poEeritsimulnon esse, 124. QuodesEfuEurum.non poEesE 550. Hunc Mauntius Lranscnbere statuerat, 350 Yide
simul non esse futurum, 124 Rem fuEuramnecesse csE Mauritius.
essefuEuram,124 AcEioahqua, antequamsit, nonneces- Punclus additus puncto, non esE msi unus punclus,
sitate fuLuraesl, 124 Quia fien poiesl uEnon siE fulura, 61
124 Yide FuLuTumQuidquidde his qua?hbero fiunl ar- Puritas. Vide Cordismunditia, Pudicitia
bitno ut necessarium Scnptnra pronuntiaE, secundum Pusillammitas. Vide Confidenlia, Deus misencors,
a?EerniEatemloqmEur non secundum tempus, 125 Vis Spes.
a?terniEaEis faciEut pra?scientiaDei eEhberam arbilnum
non repugnenl, 125 Deum non latuit quid homofacturus Q
erat, cum lllum fecit, 87. Ab ordme dmna? prajscienlias Qua?rere Hoc qusnhir, quod laLetnec habetur, lbb
nemo valet exorbitare, 151 QuinLim(S ) Belvacensis ecclesia, 406. Hujus (anom-
Prj3sentia Dei Semper m conspectu Dei sumus, 84. cus Gunlenus, 406 Odohujus Eeclesi» abbas, 406.Dc-
Dei prassentiacolnbetpeccata, 193 pomlur. 406 Ficfe GunLenus,Odo.
Prajsumptio Ytde Confidentia,Miser.cordia,Spes. R
Pralelhs (abbas de), 451
Pre^bvten De Presbytens qm uxores habebant m An- RADJJLPHUS, nepos episcopi Gundulphi,S93.
glia, 190 Presbvterorum conjugia a conciho sub Lan- BADULPHUS Ciceslrensis,-il0.
iiaiico damnaEa,407. Ea reprobaEAnselmus,407, 408 Ea RA»ALDUS Anselmi consangmneus,351, 552
rex Henricus probat, 407 Presbyten fcminas tenenles RAIÂLDLS Remensis aichiepiscopus; concihura CAJ^'
lm*i 1\DLV m S ANSLLMUM. 1120
-adversusRoscelim clericiJj'asphemias, 557 Ytde Rosce- bal ul homojiocmodo Deo satisfacerel, 222 Horoana?na-
linus luraepeTChnstum redemptio, 221,222,22o Peccalornon
BAIINALDUS aiibas, 559 Ad eum Anselmus rogatus miLtit polest ahter ad \itam Tedire nisi redenptiis sangume
Monologium,559 Chnsti, 213_ Virtus sai\atioms peccatorum, est vjxtus
RATIVALDUS monachus'Beccensis . eum Anselmussalu- Christi, 221.J"virlusChnsti mundumredimentis, estlcrli-
tJt, 574 tudo abscdndiEa,,ceialapoleslas,\irtus occulla, 222 Qmd
RAIN4LDUS, m
episcopalum, quem uiuLusniale intrusus delroquere potesEbomo, quod non redemenE Dci Fihus
fuerjt, pro veritaleTejeciE, 405 iacLus homo, 247 MorleChnsLinon semel redimittr ho-
BAiNEiiusabbttS de*Mojte S. Tnnitatis, 552 roo sed quoties cum digna poemlentia Tedient, 222
RAIÊBUS elencusJda? coinit>ssa3 adfuilAnselmi electio-' Ytde Christus, Gralia, Incarnalio, Salus, Satisfaclio
tu m archiepiscopdra,v572 Referdiensis episcopus MTadmodum in ecclesiasticjs
RAMJLPUUS episcopus a rege reslilntus m episcopaEum, d.scipliroseiuditus, 4i8 Electisest m locum arcluej-j-
liissu Paschahs II, 584 De gravissimis cnmimbus dpud scopi Eboracensis, 428 Neeipaluum detur, prolabet rex,
Rom ponl accusdtur,38i Eius causa?aiscusîoAnselmo 428 Lt ei delur, rogat Anseln us, 428
demandatur a Paschah II, 584 Begnum Dei mlra nos est, 205 Reguum cceloruroDeu-
RAI.ULPHUS Flaii>burdiis.sacerdos infamissimiispubhca- clamat:sehabere \enale, 549 Non qua?nt pri eo n.si
norum pnnceps, 427 Hic simomacusad episcopaluma amoreln sine quo•dari nondebet, 549. Da ergo amorem,
Guilleimo 4ngloruniTege erecEusesE,427 Ab Hennco el accipe regnum ama, eLhabe, 549. Regndle m calo
TtgepTopeeunia cjplusest, 428 Ad eum Anselmus qua- est uium \oIunlalem cumDeo el angehs el hpminibus
tuor episeoposmisit, 428 Postea cUm fugit m Nortiiun- sancljs per dilectionem habere, et omnes una potestate
mam, 428 Dommum piratarum se consliluil, 428, uti, 349 Violentianimia?\irlulis regnuro calcumi rapi-
Ratio prtnceps et judex omniumesse debet qua? sunE tur, 177 ReDnamahs, scelen est donala potestas, 198,
in bomine, 43 Bjtro,qua? est instruinentum raEiocroaiidi, Ytde Rex
una est m homine, 155 SicuEbesLiarum esl nihil \elle Regula Yide S Benedictus, 3 Dunslanus
cum ratione : lla hommumesl nilnl velle sine ralione, Relatio, relalivura Nullum Telativum esl substanliaie
100 Homines semper debeulnihil vellesine- rjtione, 100. llh de quo relalive dicilur, 91 Nequidem ljjsa relativa,
Ejusdem rei plures possunt csseTaliones quarum una- aul lpsa?relationes sunt per mvicem, sed per -subjecla,
qufeque sola possiEsufncere, 97 Deus mcipiE ralionem 5 Nulla estrelatio patns, sme relalione filu, sicul nilnl
poaere quando per infirmitalem ad leclum et ad morlem esl relalio filii, sine relatione patns, 55 Vtdn Filius, Ps,-
pertrahit, 167, 168 ter Plures relationes m Deo, 43 JJelationes m dmms
RaEionalisnaEuranon esLmsi DPUS,et angelus, et ani- non lmmitumt unilatipluralitjlerasuaro, nee umtas re-
nu horoims,98 Nihil pretiosius Deus fecil, quamrationa- latiombus singulantatem, 61. Quaudo srbslan ia h^bel
esse de dua 1 fiunt ibi Telationes msociabiês,
lemnaluram, 87 Deus naEuramTationalemfecil ad gau- 50 substantia,
aendutn dese, 87 RaLionaliscreaturajusta faeta est, 77, Ytde Accidens, Filius, Pater, Tnmtas
86, 87 Et ad boc ut DPOfruendo beata esset, 87 Crea- Rehgiosus Yide Monachus
uira TaLionahsnonpotesE habere ase pnmam voIuuEatem, Remensis ConcihumRemenSesub Ralnaldo archiep.
68 NaLuraralionafis neque justa neque beaLapssepoluil, conLraBoscelroierrores, 557.
sine Voluntate juslitia? et bedliludinis, 155. Deus voluit Remissio Ytde Injuna, Redemplio, Salisfattio, Ymdi-
Jiaturamrationalem facere ju^Lamel beaLamad fruendum cta
?e, 155 Eam ad mtelhgendum et amandumseDeus ciea- RcivEBJrs,430. Eum Anselraus conimpndat Baldumo
\jl, 154 Sola mens rationahs summam nalurjm valeL regi, 450 De nutntura regis Baldunu erat, 450
iudagare, 24 Natura ideo ralionabs facla esLuE discernaE Renoratio Ytde Chnstus, Gratia, Bedemplio
uiEer bonum eL malum, uiterjnajus bonum etmmus bo- Requies Deo requiem negal, qui a mahs non cessat,
num, 25, 86 4ccipitpotestalem discernendi, ut odissel et 155 Quid sil Deura requiem qu3?rere, 15J Deus labo-
MlareEmalum, acaroareE el ehgerel bonum, 86. Atque raie se diciE,cum duras hommum pra\ilales tolerjt, 155
ul majus bonum magis diligerel el eugeret, 86, 27. Fru- Deus m carne moTlahlaboravlt ex noslra mfirmilate, lob.
fcLradiscerml, si secundura discretionemnon ameEeE\i- Deus reqmem mvemlin lns qui peccare desierunL.et
teE, 25, 87 Ad hec facta esl ul summumbonura super sancle ac jusle \ivunl, Ibb PosElaborera requies sblet
ommaameEeEehgaE, 87 Imo jit nilul ameEmsi lllud aut Iqua?n,15o Inhac\iLanon esl pelenda Tequies,162 Via-i
propEer lllud, 87 Qui propEerahud amat summum bo- abor
num, non ipsum sedalmd amal, 87, Vide Amor, Bonum, ltes Dicimusrem quidquid aliquo raodo dicimusesse
Frois, Homo, Voluntas ahquid, 43. Olrum in Deo smt tres res FicreRoseeiinus,
RationahcreaEura?naEurahternihil datam est tam pra> Trimtas. Non semper facile est, msipienti sapien-
ripuum, tamque simile summassajjientia?,quam quia po- lerRespondere respondere, 75 Sa?pe apta inEerrogalio expedit re-
test remmisei, el mtelhgere et amare id quod optimuin sponsionem, et inepta reddiE impediElorem,75 Respon
et maximumesEommum, 25 Nihil ahud esEmdiLum ah- dere Dei, esLoccufis lnspiraUonibuseum erudire qui se
(ui crealura? quod -sic prseferaEimagmem Creatons, 25 humilileT cognoverjt, 172 Deus respondet
Vtde Imago Deum non mtelhgit creatiira msi ralionahs, nesciertem cum nobis se amantibus apparel, 172
258 Cura Deonalura rationahs lacEaest, qua?posseEfacere loquentibus,Resurrectio Fulura mortuGrumresuneelio, 87 Homo
malum ad quod \ ltandumfacta esl, 65 Nonest ulla nalura cum corpore suo TesLauTabilui,87 Tahs debeEhomote-
debiEnx jiistiLia1, msi rationahs, 98 Nulla natnrasusce- stiEui,qualis fuEuTuserat, si non peccasset, 87 Resurre-
ptibihs est justilia? pra?ter rjtionalem, 98 Non ipsa sibi ctio corporuro, 154 Jianc exspectanLbeaEs?amma?,154.
bonum esEquo beata fiai,182 NaluraTationahs esl creata -Corpiis m fine resurgel, 178 Solius \oluntatis Dei opus
ni justitia,10i NecDeus potesteara creare injustam,105 cum mortui TesurgunE,101 Rex non dormnus sed
Deo noli convemt ut eam cogat sme culpa esse miseram, est, tuEorest Ecclesisj, 429 Bex est advoeatusEcclesia?,429,
seu ahcui malo subditam,77,102,165 Hoc qui non cogno- 575 Multiniali reges Ecclesiam sibi quasi dommodataro
stiL, non cognoscit quid Deo non con\emat, 102 ldeo pulanE, 429 Yide Ecclesia Rex aLLendaE quem nomi.iaE
Deus eam non fecit sine culpa pra?cedenEemiseram, ad Ecclesia; digmtates, 428 In hii non audiat consihancs
15i Eam penilns penre Deas non sineE, 87 Creatura ra- rofideles, 428 Nulb hommi magisexpedit quam Regi, se
lionalis naturam non intelligentem dehet disponcre ad subdere legi Dei, 402 Nullus penculosius se subLrJiil a
Dei \olunEaLera,238 Nullaresratione carensvel ad pec- lege eius, 402 Non leve peccalum esE regi episcopum
catum mcitare potesE,velad virtuLem,107 Quod conve- suis rebus spoliare, 402, 468 Quales se Teges exhibere
l.ienlius eEraEionabiliusest, necesse esLesse. 92 debeanE,414 Tunc reges bene regnant, cum super se-
Reclifudo Vtde JusliEia ipsosregnant, 414 Necvitusse subjiciunE,sed ex con-
Redemplio ReslauraEiohumana?naEur^"non debuiEre- stanti fortiludme superant, 414 Tunc vere reges sumus,
manere, 94 Redempliohominis non poluiEfien per aham, si motus nosteos tnordroaEosregimus, el ad volunlatem
qaam per Dei personam, 76 Homo servus estiHius per CreaLorisrevocamus,211 Animanostra fit regma, cum
quem redimiEur,76 HomoTestaurarl debuit m eam di- Christomente est copulata, 211 Reges ac potenEes cuns
gmLalemquam habiEurus eraE,si non peccasset, 76 Ho- ac metu tabescunt, 196 Homo posl peccalum reguhs,
mo quem Deus de massa pecealnce genens humani,qui 18> Regis coronalio, 298 Reges rrancorum S Anselino
millum haberet peccatum, non posset peecalores rech- favent et ei scnbunt Yide Ludo\Icus Phihppus
meTe, 102 Ad alios redimendos non sufficit homo non- RitHABDns monachus: eum Gondulpbuselectusepiseo-
Deus, 102 Impossibile fuit mundumaliler sal\ari quam pus sfiji m mmisterium adjungit, 557 Euro Anselmus
pc r morlem hommis-Dei,74,79 Mnndum sal\are ahus Gondulphocommendat, 337 Beccum esEvcnEurus,545.
HOIIpoterat, quam fihus Dei, 78 Salvan mundus nisi BicHAnDcsmonachus Beccensis,342,345,378 Antequaro
t>joiLeChnsli nonpot >rat 16i Non egebat Deus u<_morle roonachus esset, 3?grilndine\ovitse ltuium ad S JTgi-
m
stia mundumTedmieiet, 222 Sed humana natu"a mdige- chimi,578 Evjm r.on hec lencii Tolo posl monisticsnj
1121 INDLX 13 S. ANSELMLM. 1122
professionemei seribil Anselmus, 578 Liimque db hoc grjtiilalur Anseimus, 514 Eum monel Aosoimus de ca-
volo absolvjE,378 InsUEuilur pnmus abbjs toenobu S \pndis diaboh lenlaliombus, 544 et 553 Bello\acensis,
SVerburgae,583 Fide S YYerburgaectenobium. 536 Socius ohm Lamberli vin nobihs, 536
RICJIARDUS Serviens Gisleberti abbalis West-Monasle- ROGERIUS Bajocensismonachus, 518.
Tiensis,559 Eum Deus ipse ab Impaclo crinnne excusa- ROGERIUS monachus a lquos monachos pra?misil Bec-
\ il,559 Richardus abbas de Pralelhs ejus m hbrum ^ cum, 556 Eum uEpromiserat veiilitrum pra?slolalur Au-
Geneseoscommentationes, 481 selmus, 556 Rogero abbati 4nsehnus de sua iepjr.itioiip
RICHCZA seu Richera, soror Anselmi, el uxor Burgun- afflicLosBeccenses commendaL,567 Lique se ntilla tupi-
dn, 582, 592 Lam Iiortatur 4nsplmus fil cum conjuge ditale sed clunlate ac obedientu onus Jichiepiscopjltis
soh Deoservul orbata hberis, 585. suscepisse proteslatur, 5b8
ROBERTUS epjscopusLmcolmensis, 401, 444. ROGCBUS monachus Cadomcnsis,556 Hunc salutat An-
ROBERTUS episcopus Geslrensis, 410 selmus, 556
RoBtnTUs abbds 4nselmum consultt de eo qui "peccare ROGLRLS abbas S Ebrulrmi m Northmanma,526, 451,
proponens, diviiiitiisimpedilur, 555. 444 Roberlus cle- 452 T.immferl electioni jbbjtis S Eadmund) m Angm,
RQBERTUS clencus cancellarn regis, 452 Vtde S Ladmunditcr-nobiumAb Anselmo peliil ut
ricus cum Anselmo exsulante
• erat, 458, 459 fratrem suum Helgoli pnons commendaret clunlaLi.
ROBETTUS monachus ejus preubus Anselmus se com- 526
mpndji, 512 Is instat nt Anselmus Gondulphogratus re- ROGERUS 4nselmi el GuiilelmiWinloniensis eniscopus
ferat beneficiorura, 514. Per eum Lanfrjnco Anseinuis amicus, 455
comraendjt Girjrdum, 516 Pet eum scnbiE 4nselmus ROGEBUS PtTVTrL, 458
Lanfraiieo,520 Per rjum Anseimus suum Monologium BOHAIDIS domiiu ejus 111Beccenses beneficia,3i2 PeLit
Lanfranto mitlil, 556 Huic coromistLAnselmus pucila ab 4nselmo ut 111Anglum moiuchos miLldE,ipse eos
lenere, 551 MonastenumBeaense descnt, et ab 4nsel- nntlil et ejus charitali conimendjt,/542.
mo revncalur-,551. Ejus liisLjnUa pro Grsleberlo apttd Romjnj Fctlesu Qui Ecclesire Romana?sua aufert,
Walchelinumepiscopum mleicecht Anselmus, 552 Eeclesiis onimbus satrilegn leus esl,582
ROBEBTUS monachus Cantujriensis, 595, 458 Domimi Ronuimni OoncihumRomjiiumsub Urbano II conlra
archiepiseopicusiodit, insel Romam petcnte, 595 mvestituras, 591, 427, 428, 429 Excommttnicjlregem ct
ROBERTLS de Bnodna monachus, 539 Ejus mores, 5"0. laicos omnes qui dant imeslituras. enilosqui cas jcti-
Eum Anselmus Guaiten mansiietudmi commendaL,5D0 piunt, eLlpsoruinhominesliiint, 39*, 428, 429 lluic m-
ROBEVTCS fihusHugonis comitis,nionachusS. Ebrulpln, terfuit 4nselmus, 429 Ljus decreta contra uivesliturjs,
431,452 1.1lntrtisus abbas S Eadmundi, 452 429 H rc retippi o recusjnt Aiiglu?rex el episcopi, Ii9
RoiiFBTtsNorlhmanuiajcomes, 567,568, 405, 416 To- Ctmcimm Rom sub Pjstlu i II, 456, 44L IiuesliUiras
tius Northmamnaeprmceps, 415 Hennci Anglorumregis consulentessici.l et artipientcs extommunicj\il, 456. Iu
fraler, 405,446 In Asiana3Eee'esia3liberalioiielabprjvj*, qtiadrjgesnru celphrdlum 15 >
582 Conquenlur Anglorumregem lraclo sacramenlo re- RonuscoljSiveeensusB Petriln Angha,555,582, 598,
gnuni mvjsisse, 582 ExcusaEse quod non recLesensenE 434
aut dixent de accepta ab Anselmo lpsms electione m BOSCEIIM errm et ratiocina'io,412,45et seqq 555, 537
archiep Cant 571 Ab 4nselmo consihum petit de ab- Confuutur. 45 et seqq Dotebalin Deo p'urjlitatem sub-
bale Beccensiconstituendo,571 Anselmus ei scnbit Guil- stantia?, qualpm habenl plures Angeh \el piures snrna?,
lehnum priorem de Pexeio ehgendum esse in Becci 4b- 41,42,45,557 Dicebalqttod auLsunt tres ies m Deo,
balem, 571. Cum ejus gratia engiLur abbas Bectens.s, aul Pjter et Spiritussjiictus itqtte sunl uiearnjli ac IV
587 InjusEe\ e\aL Guillelmum"\V1nton1a3 episcopum,405 hus, 41, 42, 15, 44,45, etc, 557 Raiiuldus archiep.
Ab eo rex exigebiEuEipside Cdstello quod de Boberlo Rliemensis cogit conrihum contia Rostebnuui, 41, 3 >7
comite tenebai, hominiumfaceiet, 405 In captione a rege Ij) tontilio lntnc enoipm ficlP ejurd\it solo mptu mortis,
lenetur, 447 Consanguineamln nxorem duxeral, 447. 41,42 Ipse m suo enore peiseverdt, 42 Plures in N,<-
BoBERTUsFlaiidria3comeseLpriiiccps, 576, 450 bt ju- scelim qua stione lunc laborabaiil, 42 Comparatioisla,
stiliam magis ac magis dihgat, eum hortalur Anselmus, sttut ttes Angeh, elc, non esl Rostehm, sed ejus qul
576 Frjtres, quos in Flandnam Anselmus miltit, el qua?sEioi)emejus mancljvlt Anselmo,44 Roscehni ratioc-
commpndal,5i6. Electionemreguljrem abbalum co.ices- natioaut cum Sabelho negatlies pssein Dco pcTsonj'!
sit, 450 aut mducit tres Deos, 14 DestruiLhdem noslram, 41 Pro
ROBERTUS coroes, frater Ernulpbi comilts, 455 Roscebno respoinlel lus Lresres non esse tres Deos, 44,
RoBtRTO comiti de MellenLo,qtiod Tegi pro mvestiluns Oslendilur quod si sunL Lresres, sum tTes dn, 41 Rosce
favejl, Papa iram Dei comnnnalur, 445. Is promiseral se hnus ulroque pede clandical m Incarnalione êrbi, 46
apud regem acLurum«tiiivestiUiijsdimilteret, 445. Vtde Somnialhominema Aerbo magis esse assumpluni in na-
Mellentum. tura? uiiitalem quam ln umljLenipersons?, 46 Non nega-
RoiiERitsde Lerainges, 457. Si fut monachus, u\on baEtres esse in Deo personas, nec 1 iiium esse .ncanu-
ejus lerras quas de Ecclesia CanLuar.leiiebal, 4nselmus tum, 43, 46 Dieebat Lanfrancum et 4nselmt'm iu sua
concedit, 457. esse senEenEia,557 EpisLola iiisojim conlrj dicta Rosce-
RoBtRTtsde Monle-Forli,598 DonnnusRoBtr.TLs frjler lini inchoaU anlequam Anselmusin 4ngham secundo IU-
Euslachu, 597 Per eum Cadomensis abballssj Ansehnum vigaret, 560.
consuht, 597 Cum AnselmoRomam eunte fuil, 3S8 Rumesei, cccnobiumjnonialium, 586 Ibi mortuus qm-
•
RoBcnTtsfihus Haimonis lestis ost m ppisLoIa; qua dam ut sanctus colebalur, 586 Anselmusprohibel 506.
Heiincjs Aitglu?rex 4jiselroum re>ocaL,382 g
RoBEr.Tts hhus Warsoms, 595.
ROBFRTCS ex Judaso christuims, 409 Eum Anselmus SacerdoSjSacerdoliumSacerdosesLmediiis ui'erDeam
commendat eleemosyms Ernulphi pinns, et Cuilleimi elpopulum, 298. Qui sacerdosdititi i, et ofiiciumS3cer-
arclndiacom, *09 Eum-Gonduljjhoepiscopo eE Ernulpho dolis openbus dignis non imp'et, super omnu foiimdjie
pnori 4nseimus commendat, 454 deheE de hujus olhcn digmtate, 265. Sacerdolu tligril.ts
ROBERTUS minisler pauperum, 457 est, plusquam ajstimjn possitdigna, 261 Sacerdotii mi-
ROBERTUS curamhaiiel ancillarum Dei, 414, 415 mstenum seu corpons el Singuniis Chnsli m.vsteriuiii
RoriCL».BLS episcopusCitestrensis apud eumAiiselmus qaanla reverenlid, qujm pura coiisnentia sit agendtnu,
qtieritur de eius arclndiacono,450 264,285,266,267, 268, 269 Ailjns servitium res csL
RODDLPHGS abbas, 560 Eum salutat 4nselmus, 500 \alde salubns bono saccrtloli, 264 Sed \alde perjciilnsi
RoDiiLPnts abbas Sagtensts 4nselmutn consuliE^le mo- luncinthgiip IracUnti, 264 Sahihre consihum estappc-
nacho qm ah episcopomlerdicto ordin.itiisest et de mo- catis cessare; eE servilium alliris Deo reddere, 26i
nacho qui herbas qusssiviLmulien, quibus virum suum PrasslaLDeo servire ni allaii,qium proplei formidinpjii
litter icertt, 571 pecca'1 ejus servilium dnuUere, et in peccalorum djni-
RoDCLPHts monachus quo I nunquamBecccnsiscongre- nalione secunus jacere, 264,269 Meluts est ul Ueus nos
galio dneriE se ei non praestiluluram libros, 51o, etc. verberetpropter diiqtum olfeitsi>nemsui serviln, pt u
J'.XCUSJI se Anselmas quod dominumeum \ocavent eum nien suum seivHHnu fjcienlps, qtum nos damnet pro-
de-sua-absenljaconsolatur, 516 Eum ad officusui munus ptpr limorernpeccjlis ntmscnilmmljcerp nojenles, 261.
subeundum hortalur, 316 Obteslatur eum Anselmus ul Si.peccalasaceldolissuiil ciniiiulu, uijlius esLei <ibmi-
notis musicis antiphonanum descnbat,519 Liber ex cha- riolatione sacrificnIiinnhlpi CPSS ire, qtum per pr«rsum-
nlale commodandi,515 , elc Bodulplms monachus cum pLionemimmnljid nutcircn djmnaUonpm mcurrere;
fjmuhs captiis est, equis abljtis a mihubus, 528 Quod donec nithoatj vc per.ulj p i iiiLontu possit jd illaris
jpse mandavitde equosuoeL de monacho S Germam, servitmm secuims accedere, 261 A/Sdcerdotio qin ar-
Anselmusscnbit nt fiat, 546 cendi, *2^
RODCLTHUS novilins Beccensis 541.Ei de comerstone Sacribcjum 4 ^'ceiilolc Glimmcilauostcrificii, 264
im IXDEX.m S. ANSCLMUM. Iii4
Sacuficium eoipons et sanguirus Domliuin alian, 266, mlLlpndi, et obedienlia , 84 Homo hase omma Di>o
267, 268, 269. Sjcrificium de pane, siveazjmo,«ive dehet, etsi non peccavit, 84 Homo Deo satisfacere
feimenULo,fieiidebel, 156 Sjcrificiiiin noslnnn nonms non polest, nisi vincendo diabolum, 85 Hoc lpsum
m dlUn oileiLur,423 LLrum ulilnis SIEalEjns ofhcuim peitiiiet adpeccali solutionem, ulpeccatoi supphcel, 84.
dimiLLere,an fjcere, 204, eLt Ytde A?ymum,Eutharistij, Qui umversj,quse male egil, emendal, eE deinceps leli-
Missa, SacerJos. giose VIVIE,omma, qu33 debebal Domino,reddil, 169.
Sajculum, sj3Ciilam Vide .Cleniilas, Mttndus. Ytde Chnslus, Injuna, PteniEenLu,Redemptio
Sagtense ceenobnim, 415 SACLQuomodoumus anni diciLur, et duobus tantum
StLVTHittduos pjtres lubuisse videlur, 174. annis legnjsse, 173
SJIUSCrealtira nequtl creaLuramsahare, 129 Nec ei SCHISMA. Duodepapatu conlendunt, 444. Sehisma Lr-
dareuudesalvelur, 129 Sdlus nostra ex Deo, 251. TMon banuminter eEGuiberlum, 574 Yide Hssrelici.
est n aho salus, quam in ClinsLo, 176 Qui vulE salvus SCIOTIADescienLia,193 Spirilusscienlue comeml lu-
esse, mulEoplurabona moriEj qujm roala debet habere, genEibus,159 De luce Dei micai omne \erum, quod lJ-
590 Ex adultis qmcunque sjl\„nLur, jier justiliam sal- Uonjli lucet, 55 InsamEqui aslruil esse impos«ibilequod
\diilur, 128 Vide Incaruatio, Redemplio, SaUsfactio nesatquomodo siE, 86 Quodnecessana rauone \erjci-
bvmvis monachus, amicus Gondulphi, Becci liioralur, ler esse colhgitur,lnnulhim debeEdeduci dubium, elsi
ei cttjusdam culp<B\enuin oblniet ab Hennto pnore, rdlio quomodosit, non percipil, 86, 91. Quodnon esse
5/) polesl, esse cerLarjlione nonpolesl colhgi, 7L Scienlu
SVWSON ejnscopus Wigormensis, 410,419 EjuS au\i- lion esl nisi veritjs, 125 Crealurse ahLersunl in seipsis,
hum impJoralAiiselmustonlrj riiomae electi Eboraten- quam m nosirj scientia, 17 ln seipsis sunt pcr suaro es-
s s ejnscopi superbiam, 449. Suam opem omnem pro- sentum, 17 ln noslw soentia non sunlejium essentias
roilliLAnselmo, 450 sedsimihludines, 17. Yerms sunE m seipsis, -quam m
SVVIUEL Dubbnas episcojjus,595, 431 Donalo a\unculo nostra suenlia, 17 Vtde Exislentia, Idea, Inlellectns.
surcosit, 593. Monachos>;uj3EcclesiJ3iniuslee,)til, 595. Bonum nemo perfette novit, nisi qui illud a maio scit
CiucpinanLese portari fdCll,593 Res Lcclesia? tanqujm discernere, 81. Discernere bonum a nulo nemo polesL,
propnas distnbuil, 393. qi'i malumlgnorat, 91. Mulld tenenUir memoru el m-
SAMUEI monachusCadomensis,556. Hunc salulal An- Eelljguntur, qu« non amanlur, 21 Vtde Amor. Inulihs
selmus, 556. esl memoria eLlntelhgent.a rei, msi res ipsa amelui aut
Sanctimomahs virgo, habitum sanclum abjeciE, 422, reprobetur, 20 Recltim liilelleclum habere non dicen-
423 Non poLesEsalvan, msi adlubuum et propositum ab- dus est, qui secuiidumlllum non recte vult, 128 Qui ap-
jeclum redient, 425.450. ponit snentiam, apponil et dolorem, 314 Scire tiium m-
Sanctorum cultus, Vxde ANUELITK. hil esl, si qujle siLliocscuE alter, 218 ScienLias\amljs,
Sandovvlk (domus de), 442 199
Sapientia De sapientia, 195 SapienUaDei Firfe Deus Smptiira saca Nilnl «tihler prasdicamus quod sacia
Fihus Dei Dei parlicipjlione sjpiens efhcitur trejLura Scrjptura non protitlerit, atil jnLra se non toiitineal, 150.
ralionahs, 182 Sme Deo sapere, desipere est, 2o Lt Ilisasieul nulli adversdtur \erildli, Ua nulh favet fdlsi-
discamus sapienLiamfidemj.ndandumest cor, 42. Lt per Uti, 150 Quod Scnplur33sjcra3 apcLe eonlrjdiciL,i.tl-
pra?ceptorum obedientiamllluminandi sunt ocuh, 12 Et sura est, 83 Saspe divuu Stnplura assent aliquid es^
per obpdientiam testjmoniorum Dei debemus fien par- quod modonon esl, idrirco quia cerlo fulurum esl, 100.
suh, 42 Spmlus sapienliajest melle dulr/ior, 158 Dule- Quj?damm Scripluns dituiilut,non histonalllei sed spi-
ctici non ahud queunt lntelhgere sapientiam Iiom.iiis, flualiler, 186 ln Stnptiira saciaics tma sa?pe divcia
quamjnimam, 42 Mgnificat,178 In ScnjJluns ahquanriopars jnnonim amit-
Sjtisfjctio. Quandiuqms non solvit quod rjpuil, ma- lititr. 175, SJC Sdttl unius anrn dicilur, el dttobus tjnitim
neEm culpa, 79 NaLura liumana, quaijdiu non SJLISIJCIEanms regiia«e, 175 Non est lespondeiidum auclorjlate
pro Ada3peccalo, peccat, 100 Sol\i <pns non polest a sacrj? btitptura?, i!li qtli e.im jjerver»o sensu lnlerprela-
peccalo, msi solvat quod rajjuil peccando, 81, qm salu), jiil non ei credit, 452 Sed ratione error demon
tisfaciLdebel esse ejusdem genens ac ille qm ppccavit, strindus esl ei qui Scnpluraro sacrjm non audil, 452.
88 Remissio peccatinon fit, msi redchlo debilo, et fjtta Qiu? ni Stripuins tjtentitr, qjomodo nilelhgeiidd sunl,
nitegra silisfjctione juxla roaginLudiuempeccati, 86,222 58
Dei justilu exigil uEhomorPddal Deo quod jbsluli 1, 8o. Hoe ijiso quod Scnptiiia sacia non negat quod ralione
Aulppccator solvilquod debet, aut Deus ab mviLo acti- dicilur, ejus jtittoritdP stiscipjtur, 130 Qttodapeita ra-
pil, 80 Necesse esl ulomnepeccdlumsaljsfjctio auL prx- Uoiie ex ea roliigilni , ejns jucloulale suscipittir, 150.
nj sequatur, 81. Si ipst nostro sensui indtibitantpr repugnal, ratio nosirj
Homo,posEpeccalum, non potesl sine peccaLisatisfac- nulla\enljle fulcin ciedpndd pst, 130 Sjcra Scripliira
Lionesahan, 83, 86. Nec levanad ajqualiLatemangelo- omnts venLaLis,quam rjlio colhgit, juclorilalemcoiilinel,
Tiim , 85 Nec reslilm bonis ad qua? faetiis est, 105 cum itlam aul aperlp .tlfirmal, aul nullalemis neg.il, liO.
Nec ertn a mahs m quaj cecidil, 105. Deus de njlura hu- Sjcrie Scnptur.E sludnim ni pnmis lnjungilur, 512 Om-
nuiu jjerficiet quodincepit,hoc est, eamad bejtiludinem nes jd sacrepagina? qua?stioriescjulissime aecedere de-
perch'cet, 87, 88, 91 Hocben nequiL,nisi per peccali sa- beni, 12 Qui pte \iveio quarit, smcUm Scnpturam me-
tisfjtlioiiem, 87, 88, 91 Etjnsi sil qui solvat Deo ali- dilalui, lo9 El quod nondtim lntelhgil non reprehendit,
quid mjjiis, quamomne quod prssLerDeum esl, 87 Hanc Qnanlo magis nutrunur ni sjria ScnpUira ex his qii33
sdtisfictionemnullus peccaloi tacere potesl, 87. Nullus obedienliam pascunl tanlti siibhnmts provehiirmr ad ea
ejmfjcere polesl nisi Deus , 88 EL n-emo illam fatere qua? per nitelleiluin siliml, 12 Qu> Dei teslimonia
debel msi homo, 88. JMihilest supra omne quod Deus non medilaUir. fidei Jiilellecutm non obtinel, 42 Vtd;
non est nisi Deus, 88 Necesse est ut eam salisfaclio- Tides.
nem faciat Deushomo, 88,91 Natiira humatia per se nec Secrelum Bonum propos.Uimnon esEpropalandum,
satisfjcj-re valet pro peccalo, nec justiliam dereliclam 546
recitperare„ nuxime in i lfdiilihus, 98 Qtiidquid Deus SPITvirgo 41i
iiou est, nonpoleral sufficeiedd salisfjciendumDeo, 222. Sempii Sc'mens?qui>ocediciiur • pro eo quod sperma
Niltil crejtum polest Deo salisf.icere pro minimo peccalo, est elpio lis qm sunLc\ semuie, 107 Semen,cuni(iieitiir
84 HomoDeored(IereneqtiilquodeidebeEpropeccalo,86. inaledicLijinet neqiiam,simntiirpro ns qm si.nLex seimre,
E\Lri fidem chnslianam ltivpjiiri non polest peccatisa- seu jjro genere, 107 Esse eE repulan msemine nc n est
Usfjctio,86 Dpusnon exigit ab ullo peccalore pltisquam \anuii>elmane quotldjm, 101 Rcs vere sunl m spmmi-
ilebeE, 104 Nullus peccalor polest reddeie qtijnLuiiide~ bits aiilequjm sint m semetipsis, lOi Ottnd culpj nnn
bt't, 101 sil >nsemme, 107 Semen homiins non esl susceplibjle
Sjtisfaetio qtiam ommspeccitor dehet fjcere, 79, 81. jtislitiie, pnusquamfiatiiomo, 98 In Semme non PS>fo-
Ad jntegranj sjlisijctionem opoilel uLpeccalor aut ah- mes peccalj nec coiruplio natiira?, 107 Quorlnec ciiipam
qtiid jiro eodetaltqutd de suo qttod Deo debilum non polesEhabere, nec lauaem,non polest esse fomes pec-
sil, el ab eo non possit eugi, 79. Et quod superet omne CJU,\el virlulis Vide Peeralum ongiuale, Pra?dicatio
qitodDeus non est, 85, 222 Etqnod majus sit quam ld Seneclutis lncommoda, 197
jj.o quo peccaienon debuerat, 222 Non sufiic.itreddere "Sensus, sensibil ^ sentire Sensus circa corpus, el m
qiioti dhljliim esL, sed pro conlumeltallldla peccaLorjjlus coipore sunl, 51 Pola corporea sjml sensibiha, 51 Dici
debel reddere qtiam absEijljl, 79 Ille dat e\ debifo qtu polesl senlne, quiahquo modo cognosciL,51 Sentire
ddt quod s se nnn lubel, 81 Non debel compmare pro non esl nisi cognoscere, anl ad cognoscendum,51
debjto, quod clebet pro jjPccalo,84 Sertindum mpnsu- Sepliiaginlj Iiilerpreles Sepluagmla seiiioret a lem-
ram peccali opoijet OSSPsjlisfjclioiiem, 81. Satisfjctio- pore Mo\simagislenum ro svnagogalenebant, 175 Et de
^nes quas homoDeo solvil, 81 Pflemlentia,car contrilum, spintii Movswcceperunl, 175. Ac legem ex ipsius Moysi
abstuieiitia, labores corpor.s, miseneordia dandi ct di- lenlalionemdieeraiil, 175 El si quitlpralermissum esset,
ms IiNDEXUNS. ANSELMUM. 1120
ct suppleri posset, vel ahter mterpretan noverat, 175 50, 55. Dus3possunl dici Spintus sancti proeessiones. 1*
SeptuaginlaInlerpretes non errjnE, eLiamdum quod He~ Qua exisEiEdeJPatre2° Qua daLurvel mitlitur, 55
urdeisilent, lpsi dicunE,175 Spintus Dei esEde essentia Dei, el de dnma essentia
Sermo QuahsdebeEesse sermo, 192 De Deo loqui, procedil, 54, 57, 55 SpiuLussanctus est spinlus ons, et
plena refecLiocst, 2D3 Firfe Colloqmum. spintus IabiorumDommi,54, 55 Et de illo procedit, cu-
Seveutas De seventate, 195. uis ons aut labiorum spinEus est, 55 Spinlus sanclus a
SEVERDS (S ) Monasleriumde S Severo, 592 Palre non dalur Fiho, tanquam lndigenti aut minus pei-
Sexus In naLunsqu33sexos habenLdiflerentiam, me- fecEo,54 Non ex relatiombus, sed ex lpsa sua esseutia
lions sexus esEpalrem esse vel fihum, 19 Mmonsvero, PaLeret Fihus emitEuntamorera,21, 57, 58 Spintus san-
essematremvelhham, 19 In quibusdam fennneussexus cEusnon esEde relahone, 55, 56. Spmlus sanclus de dei-
semper major et \ahdior est; mascuhnus vero, mmor hoc EaEePaLns, non de palernilale procediL,56 Non esEde
et lnfirmior, 19. unde PaEei eEFihus sunLaln ab "• jnvicem, sed de di-
Sismoi»,id esl, exaudttio, sive audtens tiislttiam, 170 vma essenlu ln qua unum sttnt, 57 Episcopus quidam
SimihEudoVelleDeo similem esse, non est raalum, Gra?cisfa\ens sensil Spinlum S hoc quod esE non hd-
70. Fihus Dei \ulE esse snndis PaLn, 70 An rojusta esset beiea Palre, 52, IS non parva? ancEoriEatiserat mter
lsta voluntas, quas \ellel esse simihs Deo, 68. Firfe suos, 52 Cur huic non sEatimrespondeni 4nselmus, 52.
Imago Spiritus sanctusest unus ldemque Deus, qui Pater, 52,
Simoma3\el suspicio\ilanda, 405, 410 Simoni33radix 60 Spiritiis^sanctusnon prius iail, quam fuent ahus a
esL,sajculanbusplacere ut Ecclesia?honores percipun- Palre, 52 SpiriLussancLussi esl ex nullo, non esl ahus
Eur,585 Non licet accipere a Tege ecclesiampro lerns a Palre, el duaesunt tanlum lu Deo personae, 52 Spin-
aiEenus ecclesis?quas rex occupat, 584 Simomaci, elsi lus sanctus non nide ahus est a Patre, quia Pater habet
ad ordmemmonachicumtranseunt, non possunt ab abbaLe Filium, lpse non habet, 52. Nec quia de ahquo procedit,
restitui, 423 PaEerauEemde nullo, 52 Sed nec quia spinEus esE Pa-
Simplex Falsum est nullam nalurara esse simDhcem, tns, si de illo non habel esse, 52 Per hoc tamen probari
45 Yide ComposiEum. polesEquia aln suntab jnvicem, 52 Si SpinEus sanclus
Sion Sion speculaseu speculatio,156 Mons Sion Ec- non esl de Palre, lnvemn nequiEunde siEahus a Palre,
clesia sanctorum, 156. 52, 60, 61. Per processionemhjbel esse de Palre, eEper
Silis Amalores\ eri bom semper sitiunt, 159. hoc esLahus a Palre, 55
Sodoma SodonJiticumpeceaLumm Angha eral pubh- Sp.rilus sancEusnon esEahud a Palre, nisi quia ab illo
cum, 590 habeEesse quod esl, 52, 61 Fihus et Spinlus sanctusha-
&ol duphci sensu, 178 Sole nilnl clarius, 165. benLesse a Patre, 51 Sed diversomodo alter nascendo,
Somnus VolunEasnunquamiLaeflecEaesL,nlaliqnando alter proeedendo, 51, 60. Fihus est de Deonascendo, Spj-
\eliE ntmquamdormire, 152 Somuus et ugiha? sancto- ntus sanctus procedendo, 57 Si per ahud non essentplu-
mm, 166 Qui exienonbus obdormiunt, et m mterio- res Fihus et Spmlus sanctus, per hoe solum essenl di-
nbus evigilanE,mlerna m\ slenorum penelrant, 166. "versiquodhicprocedendo ille nascendo est, 51,60 ti-
Spes Pra?ler amorem Dei necessana esE spes, 26. lius eE SpinEussanclus ipsa dnersilale nativjtatis eE pro-
SancLaspes esEadipiscendi regnum Dei eEjustiEiamejus, cessioiiisreferunLurad in\icem, ut diversi et aln ab m
158 Spem de sanctis rebus nonnisi ChnsLusgigmE,158 ucero, 50 Aho modo nilelligiLur Fihus esse de Palre
Spes toEam Chnsti passioneeE mentis, 217. Deus spe- aliler Spmtus sanclus, 50. Filius esEde Deo qui esEPater
ranles m se non derehnquiE,256 De Dei misencordu ejus, 50. Spintus sanctus non esl de Deo Patre suo, sed
nunquamdesperandum,212 et seq 250 4 quo separa^ de Deo qui esKPater, 50
ttir, si a Deo desperaEur,500 Sic spera misericordtam,uE SpinEussancEusseu amorsummi SpinLus a Patre Fi-
metuas justiUam, 191. Qui peccat spe remissioms, non hoque procediE, 21, 54, 49 Spmlts sancLusasleniilas
meretar remissionem,546 Ytde Deus misencors procedens, 48. 4moi dum a PatieetFilio procedere m-
S|Jintus Non nosciUir digmor essentia, quara spinEus telhgitur, non stalim exlnbeE lmaginemejus ex quo esE,
el corpus, 14 SpinEusesl essenlia digmor, quamcorpus, 21 ldeo non est eorum fihus, 21 Si amorPjtns et Filn
14,31. FirfeAnmia, Corpus, Mens Creali spinEus sunE est proles eorum, aul alter eriEpaLer, aller nuter; aut
circuinsiripUetincircumscnpti, 52 Vtde Amma, Locus. uterque paler si\ e mater enL, 21 Repugnat PaEremet
( reati sptncussunt ahqua raLionemcircumscnpli el a?Eer- Filium dici duos palres, auEununi pjLremel aJEeruinma-
m, 52 Ytde /Etermlas, Locus Lremesse amons, 21 LiceLSpinti s siLraemonaet intel-
Spinfus sanctus Si nilul unquamahudessetquam sum- ligentu, non lamen esi Pater aul rilius, 23, 2i Quia non
mus Spiritus, PaEereEFihus nihilonimus seipsos eEm- esE memona gignens, auEuitelhgeiilia genila, 24 Sed
vicem diligerent, 211.Amorsummi SpinEus,est summus quidquid esLprocedil, 24 Pjtcr el I lliusnon faciunt, ne-
Spinlus, 21, 22, hic amorunus eEcommumse?t Patri et que gignunt, sed spiradt suum amorem, 22 NomeniNali-
Fiho, 54 4mor Patns et Fihi non est mipar Patn et Fi- \jtatis processioSpuitus sanctinonrecipil, 57, 61. 4mer
bo, 54 Quia Pater et Fihus tanlum jmant se, qmmlum a summo Spiritu exiens non omnino esL liigenitus, nec
bonumsunl, 54 Spinlus sanclus non estahudaPatreet eslpropne genilus, ut Verbum, 22 Amor a Patre el Fi-
Fiho, 34 "Qu)ade summasimphcitate non potesl proce- ho procedens, non esl Fihus Patns-auEFiln, 21, 22 Spi-
dcre ahud, quamquod hoc de quo procedit, 54 ArooresE rilus sanclus nequit esse Fihus, 50, 51, C0 Tum quu
Patns et Pilu SpinLus,eEab ulroque suo quodammenar- Spintus sanclus est de PaEreprocedendo,Fihus nascendo,
rabih modo spiranLe procedil, 22 Amor est conimumo 60 Tum quia ipse procediLde Filio, 51, 60 Omninone-
Palns eEFilb, 22 Ideonomen lpsis coramunequasi pro- gamus SpinEumesse Filmm, 55
pnum assumil, 22 Hocnomine spmlus, lndicaEur quod SpinEus sancLuspiocedit a PaEre et Fiho, nec tamen
jmor idipsumscit quod PaEeret Fihus, 22 Palns el Fi- esEfilius, 49,50 Nee ille, de quo esl, pater ejus, 50
lnamoresE summasapientia, summa \entas, summum Spmlus dicilur SpinEus Dei, 49, 58, 59 Quia de Deo
bonum, et quidquidde summiSpintus substantia dici po- procediE, 59, esE Spintus PaLris,59, 60 Quia de Palre
test, 22 Amor summi Spinlus non est ahud, sed procedil, 49,58, 59 Dicilur eEcrediLurSpintus Fih), 49,
idem ipsumquod est Pater eEFihus, quod est summaes- 51, bi, 58, 59, 60. Gra?odicunL Spintum sanctumldro
sentia, 21, 22, 56 Summi Spirilus amor e\ eo procedit esse SpinEumFiln, qma daLura Fiho, 59 Sed nocm mi1-
quia sui memoiesl, el seipsuminlelhgit,211 Amormef- ld scnplura legiEui,nec ex ulh scnplura consequitur,59
fabihlerab lncomniulabihessenlia procedit, non disce- Spintus sjnclus non dicitur Spinlus Dei, sicul posses-
dendoab llhs,sed existendode llla, 22 SolusamorPalris sio, auEsicut raembrum, 58 Processio Spiritus sjncti de
et Filn, nec geniEus,nec lngemEus,22 Quia nec Filirs Fiho, expnnutiir, cum Spirilussmclus dicilur Spm*us
esE,nec ommnonon esLab aho, 22 SummaessenEianon Fihi 58 Spinlussanclus nonmagis esErihi, quam Fi.ius
videLuraptiusposse dici emitleie amorem,quam spiran- esLSpintus sancti, si non esl de Fiho, 56, 60 Spirilus
do, 22 Surama?essenLiaJamorconveineiiler dpDeilanpo- sancEusldeo esLSpinEus Filn, qma ex lpso esL,bi Spi-
lesE spinlus ejus, 22 ritus sjncti processiode riho probalur, 51 el seq Aut de
Spinlus sancEinomennon esEahenum a Palre et Fiho, SpiriEusanclo Paler, aul Spmlus sanctus de Patre, 51
45 Quiauterque est spintus, eE sancEus,43 Singulus AulFihus de Spinlu sancLoesE,aul Spmlus sanclus est
amoresEmcceatuset creator, 22 Spintus Patns eEF)hi de Fiho, 51, etc.,-52 Aut Fihus esl de Spihtu sancto si-
esLessentia,sapientia, virlus Palns eEFiju, 22 Qma Spi- cul esEde Palre aul Spintus sanclus esl de Fiho, sicuE
TitushabeEomninoeamdem essentiam, sapienLiameEvir- de Patre esl, 51, 60 Per hoc quod Spintus sanctus esE
tutem,^quamhabenlPaEerelFihus, 22 Deus non estma- Deus de Deo, probatur quod siLde Fiho, 52, 55 Spmlus
jor SpiriEusancEo,58 SpinEussanelus esE ahcujus spin- sancti processio de Patre, lmportaEPJUSprocessionemde
tus, 49 NomenSpinlus sancLipro relativo noimne pom- Fi 10,53,55 QuodprocediLex deilale Patris, [jroceditet
tur, 49. Et sigmficatahcujiisspintum,49 NomineSpiritus e\ deitate Fiin, 59 Spintus sanctus est de essenlia Pa,-
sancEinon absoluLelntelhgilur spintus, sed spinlrs Dei, tris et Fihi, 56, 57 HJBPessentia est ipsa essenliafpiri-
49. Splntus sanetus est Deus de Deo, procedendo, 49, tus sancti, 57. Nec lamen ipse est de seipso, 57. Sed tan-
«27 ISDEX IN S, AJJSELMUM. 1128
tum de Patre el FJIIO,57 Hoc unda est Spmtus sanctus, cognoscatPalrenfet Fihum, 55 Spintus sanetus m-o-
nonmagis eslPaEer quam Fihus, 57, 58 Promde mtej- quammcipit esse, uecesl efiectusahcujus, 37. Quod non
llgi nequit cur magis sit de Palre quam de I llio, 57 Non est divma essentia, mfra Spinlum sancLumesl, 55 Spm-
esLposilum m Symboloquod SpinLus sanctus siEDeus de lus sanctus non accipitabquid de hoc-quod jnfra se esl,
Deo, 55 Amorsummi SpmLus non ex eo procediEin quo 35 Spintus sancLinonima, 255 Aqms siemficatur Spin-
jilures sunEPaler et Filius, sed sancti
ex eo m quo unum sunl, tus sanctijs, 2o9 Nihil deleclabilmsln-Patre et Fiho ctn-
21, 57,58, 59 Essenlia Spintus est de essentia Pa- templanciummvenitur, quam mutui amons afiectus, 20.
tns, 58 llnde necesse esLut Spinlus sancEussit de Fiho, Loqui Spinlum sanclum, ld est, docere, 55. Spmtus
58 Ideo Spintussanctusprocedit deT?atre etFilio.quia sancLusdotel onmemveiiLalem,58. Spmtus sanclus non
procedit de uno solo vero Deo qui PaEer est et Fihus, 55, docetSinePatre eL11,10,68 Quiaper Jioc quod nnum est
etc Propter hoc solum quod SpmEussancEusest de Fiho, tum Patre et Fiho, docet, 68. Septem dona SpinLus
Fihus non potest esse de Spintu sancto, 60 Jjfon magis sancti m oratione Domimcapeluntur, 159 SpinEus saa-
vpropne Fihus procedit de Patre, quam SpmEusS. de Fi- ctusvadiEetrecedil, 55. Fide Deus, Fihus Dei, Pater,
Jio, 57. Ideo Fihus non est de Splntu sancEo,quia Spm- Tiinitas, Yerbum
tus -sanctusest de Fiho, 61. Et ldeo Spmtus sanctus esl Stabihtasm monasleno a monachisln professione pro-
de Fiho, qma Filitis non est de ipso, 61 Non ahler se miEhlur, ol5
habet ad Patrem Spintus sanctus, eEahteradFihunijS*. STEPHAHUS (S ) pro ChrjsEopnmus animam suam po-
Net magis esEuuius, quam alEenus, 54. Impossibile esE suiE,161
oster.deie quomodo Spintus sanctus non procedat ao STEPHAMJS monachusde MonEesancEa?TnniEatis Wal-
utroque, bi Si SpinLns sancEus non est ab utroque non chehno episcopo Vmtomensiad tempus ab ahbate con-
eum mitliEuterque, b4. Et IS mon esl utrrosque, 54. Nec cessus repetitiir, 352
magis eum dat Filius, quam lpse Filium, 54 TMonmagis STEPHAIVUS archidiaconusAnseImi,-586
SpinEussanctus esEFilu, quftmFihus Spiritns sancli, 54. STIGANDUS Canluar.arclnep 428. SillasdonavitEcclesiaj
Spmtiis sanctus cum procedit asanclus
Patre per Fihum, pro- Canluanensi, 428
cchl eLa Fiuo, 56, 57. Spmtus non est mler ea Snbslantia Omms substantia csl pnroa ant secunda
q<.a?sunE per Fihum, 56 eoSpintus sancEus accipieudo 146 OmnlssubslanLiaaut estumversalis, hoc estpiurjfaus
st sntiam a rillo, accipiEab essentiam, 55 Hoc esl ha- essenLialiEercommunis aat esE mdividua, qua?cumalus
bt-' essenLumde essentia Fihi, 55 InsuffiatioDomimm umversalem essenliam communemhabet, 14 Mulla?sunt
disop ilos nihil aplius signihcat, quam Spmtiim sancftim rssenua?pra?ter lllam qua?propne dicllur substantia, 65
de lpso procedere, 51, 55 Sicutlaeus est denvo eLfonle, Non orams essenLiaesl subslanlia, 65 Omms subslanlia
jLa SpirjLussancLusesl de PaLre eEFiho, 57 Cumdicilui, PSLsJscepLihihsdiflerenliarumeLmula'Eionis aceidentium,
qtfi a Palre procedit, nen excludnur niius, 58 Si \erum 14 Grjjci hoc significant in Deo per subsUntiam,quod
nnn esLSpinlum sanrtum procedere de Fi IO, fides Chri- nos per personam, 5 Omms essenLia,m quanlum esE, ni
stiana el Dei auctontas destruitur, 60 Si veram est, mul- Lanlumest simihs summa essentia?, 24 Qua? sroguIaUm
ti>sinducil verjtates, 60 In llhs, qua3 credit Ecclesia, assumpLaquanilibel essentiamad mmus et jimus esse
«ontineLuret ex lllis seqmtur SpinEumS de Fiho proce- delrahendo deducunl, eadeto ordmatim assumptj consli-
tlere, 58,59,60 Divma auctonEashanc processionem sa- tuendo lllam ad maais el roagis csse perducunl, 16, Sen-
fis affirmat,cumllla assent unde probeEur; eEnibil docet sibili el raliondli subslanlia?si \ el cogitaLone detrJiatu>-
jjncle negetur, 60 Omnesgentes et omma regna, qusela- quod sitTationahs, dein quod sit sensibihs,deinquod\ivit,
ITMSuLunlur httens, panler concordant quod Spmlus demum quod exisEiL,ha3csubstantia ad jion esse dedu-
=aaclusprocedat de Fiho, 59 Ipsis Graecorumargumenhs citur, 16
piobalur processio Spintus sancEide Fiho, 49 Gra?cinon Siiramum Summumillud estqnod sic superemroet alns
neganESpinLumsanclura esse spmEumFiln, 49, 58 Gras- uLnec par habeal, necprajsEanLius, 14,46 Summumhonum
torum fides de SpinEusancEo,49, 50, 52, 57, 58, 59 mutan \ el corrumpi non polesl, 62 Qui propler alrod
Gra3ciconfitentur SpinLum sanclum esse Spiritum Dei, araaLsummum bonum, non lpsum sed aliud amat, 87.
SpinEum Patns, et SpintumdeFiln, 38 Grasci asserunt Ytde Bonum, Fims, Inlentio, Balionalis natura, "\clun-
SpinEumsancLumprocedere Patre per Fiimm, 56, id tas
non probanl, 36 Gra?ciconcedunl Spintum sanclvrofesse Superbia Superbia?trcs species, 1. Inestm a?stimatione,%
de Paire et de Fiho ut lacus est de fonle et de nvo, 57. In \olunLale, 5 In opere, 594,395 Qua? solo opeTe,
De solo nomme processioms contendunE,o7 GTa?ciLati- le\ior est, 595. Qurein sola volunUte, damnabihor, 595.
nos reprehenduntquodaddilum siEmSymbolo; Fthoque, Quaem a?stimaEione, insanjbihor, 595.De superhia, 191,
52,59 Aha Symbolo addiEa,32, 55, 59. PaEerutFihus 248,249 Qua?ntlaudes, 248 \eldumlaudesfugit,mdeglo-
non dusscausa3, sed una causa sunESpiritus sancLi, 57. nalur, 248 Non laudanles opera sua, quasinihil^cienlei
Neque duo ejus prrocipia, sedsed nnum, 57, 59. Nec de ilhs despicit,248 Deus exsecratur superbiam,248 Supefhia?,
qjiasi de duobusfonlibus, de uno fonte proeedil, 59. filia?ira, impalienlia, discordia, mdignatio, Tancor anuni
TvonesEmagis auEpnneipaliler Spinlns sanclus de Palre, taediummenlis, voracitas gul33,murmuratio, avantia, ra-
quam de l<ilio,59, 60 est aPatre, id esE,Filius pacitas, 249 Saepecontingit nlciui diu urtutumoperibuB
Spinli s sanctaspnncipahlei Non esE msuda\it, manis glons? L po roo\eatur, 178 Bunis sed
glo-
etiaisi
luhet a Patre uEde lpso sit Spintus sanclus,-60. ua non solum hominem malis operibus maculat,
pnus de Palre,Nec 57, 59, nec de Fiho, quam
quam deFiho,ininor de bonis openbus jugulal, 247, 248 Ha?c progemEa es*.
<lePalre, 59 major aut est exislens de Palre, a stiperbia, qua?prtmum bominem proslra\jt, 248 Yirtu-
quam evjslens de Fiho, 59 Nec magis nec mmus esl de tem dihgendi Deum el proximum ascendiE Supeibia pn-
uno, -quamde allero, 59 Sed semel totus esl de toto uno nram hominemprosEravit,vulneraviL,a feh itate expnlit,
et simphci Deo, 59 Amor non ahter procedit a Pjtre, 217 f ontra inanera glonam, n.\idiam etsuperhiam, 247
quamâFiho, 21. Paler et21 rihus eamdem omninohabent Excepla superbia nJhil refert uE quis \oceEtr ser\us
babiLudinemad amorem, A singnlo Patre mandt Jo- \ el hber, 517 Nilul misenus Jioroine qui se de bono
tus amor summi SpmLuSj21 A smgulo Fjho totus, 21 rpere exlolhl, 258 Superbia m mferno jacet, 248 Humi-
A Palre et a Fiho nou duo toti, sed unus ideraque aroor hljsm ceelomjnet, 218 Superbis cerla damnatio, 248
lotus, 21 tHrjm sinl duo atnores, nnus a Palre proce- TirfeHumihlas
dens, alter a Fiho, 21 An unus no^21. Eotus sed partiui Cuspensioa chvims, 450 Confessiomspoemtere com-
procedens a Patre, 21pEparfim aFiho, a An unus EoLis confessionemfacil, qui ro\ itnm
Ron esl jdem Patre accipere pelht, et plures horrere
pEidema smguhs, cessar^ asuioidinis oflitio eogit pro peccatis occullis,
psseutiam, de qua procedit Spirilus sancLus, el accipere a 110,352
Patre Spnlum santtum, S4 Spinlus S non exit extra SvmboIumi\ic33nuroaGraeeislneteoa Latinis suscipiur,
Deum, eum de Deo procedit,exLTa61. Nonest extra Patrem eE 59 Non omnia quaefides credit posita sunt, 59 Jn
Fihum, nec PaEer eEFilius Spinlum sanclum, 58. eo non est prolala processio Spmlus sancti de Fiho, 58.
Non est ahus a Patre, prajcisequia miEtitur,52, 55.Esta Necnomen pers-na>, \el Trnulatis, 59 CurmS\mbolo
Fiho mithtur, et datur si-
Patre, ante creaturam, 55 AdaEur NiC33U0 Ytde Spintus
a Lalims ar^diluraest Fihoqve,t>9 additio
ctil a Pa.lre,52, 53, 60 Non \ el mittiEur msi crca- sanctus Gur sroe Gra?corumconsensu hs?c posita
tu e, 32 No l accedit Spintui sanelo dan vel milli,52 EsE esL,59 4dditio ha?cnon est corruptio 59. Symbohim;
tbique eLlmmutabihs, 52 Circa Spinlum ^sanetumuihil Qutcuvquemll sulvus esse, etc, 557.
11 quod pnus non eraE,52 MissioSpmtus m nomroeFjhi
eta Fiho, eonfirmatprocessionem ejus de Fiho, 53, 54. T
Spintus saucti seientianon esE nisi essentia e|u«s,56.
Ab illo habel essentiam, a quo audit ea quseloquitur et Talenlumma-umumest mter omnia ponaernm geuera,
'
168 Talenhs a Deo dahs utendum, 355
qure docet, 55 Spmtus sanctus ab aho habet seientiam
eorum qaa3loqjntur, 55. Audire Splritni S. est quasinon di- Te Deum hvrnnuscantatur 'm electione aTcniepiscopi,
s„ere, 53 Iraprom est opinari quod Spintus sanclus 363.
1129 INDEX IN S. ANSELMUM. 1150
ledfordiensis episcopus,449 mus Deumunum essoErespersonas,aut unumDeum esse
Tempestasesl umcuiquesua cupidiEas,161 Vtde Cu- TnmEalem,58 aut Deum de Deo, 58 Sed ex lns aperLissime
pidilas sequunEur, Et ideo ea credimus, 58 Non erratur sine
lempus ipsumaliquid esE,11,12 lempus non esl nisi penculo m rebus Tnnitatis, 45 Tresdivinas persona?non
rei, cujus chuturnitatemmeliendo termmal, el terminau- sunt tres res, sed una, 45 Tnna et simpla divimtas,225.
do lnetitt r, 13 Etsi non esset ha?c\el lUa les, non minus Ouomodoindmsibilis uniEas,et liisociabilisplurahtas ln
esset laero Eempus,115 Nonideo dicitur lempus hitjus Deo, 50, 51 Omm liomini expedit ut credat m trmam
vel llhus rei, quia tempus cst m ipsis rebus, 115 Sed UnitaLem,et unam 'inmlatem, £7 In Deo tria dicuntur
quia lpsa?sutitm LempoTe,115 Non esl LempuSjquando deuno, eE unrjm de lnbus, 47, 48 Hoc lnleileclus non
non esE ahqaid, 11 Tempus non est LoLumsemper, sed capit, 48 Credendumest m Pjlrcm et Filnim el eorum
per parles, 57 Ahquid toluin non polest simul esse in ^piutum, et m smgulos, et simul m tres, 27 Lnum csse
singuhs temponbus, 12 Cumjpsa Lemporjsimul non smt, Deum,n.si eE ipsum esse tres personas, 44 Nec ulla res est
12 Tempus esi sibi m aliqao non simile, 13 Pra?sens Deus, ldem Pater et Fihus eE SjJinlussanclus, 50.
"lemporale,lCo Tempus sa?cuhsex aetatibusconstat, 162 Deusnon est PaLeraut Fihus aut Spintus alicujus uisi
Tres temporis drtTerentia?.1° Anle Legem 2° Sub Lege Dei, 50 Pater est Deus, Fihus est Deus, Spmtus sanctus
5°Sub Gratia,181 estDeus, etLamen non Eres Du, sed unus esEDeus, 47.
Tentationon cogitmsi volunEatem,119,121,126 NuIIa Impium esl diceie quod smgulaqua?auepersona non esE
promde tenlatio proprie dici polesE \mcere recEamvo- Deas, 44
lunlalera, 120 ,is tentatioms \ olunlatem non averLil a Tres persona?divmsenon dicunlur accidenEahterDeus,
45 Tres m Deo persona?non habent uomen J3ci per po-
rectiludme, si ljisa non \ ulEquod suggenE tenlalio, 120, EesEaEerael
129 lentationes cavendas,5i5, elc TeiiUtioiies, et dia- \olunLjlem, 45 Solus sammus Spinlus esE
boli suggestiones qua3mopinato se mgerunt, dihgenter Deus ineffjbiliLertrinus et unus Lnatrmitas sive tnna
abigendse,424 Diabohisnon potest tentare hominem, m- unitas dici polest una essentia, et tres peisonse, sive tres
_siDeopertmlEente, 85 HonoratDeum qui \incit diabo- substanlia?, 27 In Deo una natura cst plurcs persona?,
~lum,85, mhonoral Deum, qui a diaholo\ mcilur, 85 Ytde et plures persona?sunl una natura, 47 SmgulusPater, et
'"\mcere Chnstus non patielur eleclos tenlan supra ld singulusFilius, etsmgulus eorum Spiritus esEsummaes-
quod fjcere poterunt, 161 In tenEatione clamemus ad senlia, 27. Simul Pater eEFihus eLeorum Spintus sxnt
Chnslum, 161 Nulla tentalio etiam mEenor ammam, una eademûmma essentia, 27, 21, 22, bl, 57 Paler esE
quam Deus defendiL,polenl superare, 256 Toluntas a Deus, Fihus esEDeus, eESpmtus sanctus est Deus, 50,
XenUlionevuiritur, non quu inmus fortis est, sed quia 45 Sed esse nnumDeum Palrem et Fihiun et Spintiim
-minusforLitervuIl reclitudroenjj 120, 121. sancEum,45, 50,177, 452 Hi Lres sunl unus incieatiis eE
Terra, terrena Grandis labor esl terrems desiderns unus cieator, 22 Non esEalius Deus Pater, ahus Deus
sestuare, et granchsrequies, lerrenanon desiderare, io7 F)hus, ahus Spmtus sanelus, 58 Summa Tnnjtas potesE
Vtde Muudus dici Eressubstantiaj,juxta Graeeos,5 Gra?citres substan-
TESOmonachus per eum AnselmuroBeecensesrogtnt tias in una essentia sicuLnostrespersonas m una substan-
nl episcopalumnon accipiat, sed-adeos redeat, 564 Per tia, eonfitenEuT,3, 539 Qua?m Deo tna sunE, Lalim di-
eumdem voce siemficant se ejus elecliom consenlire, cunt personas, Gia?cisubstantias,49 Idipsum sigmficant
564 per subslanLiam,quod nos pei personam, 49 Nec a nobis
Teslamenfum Lex eEpropheLajconcordanlcum Evau- m fide ahquatenusdiscrepanE,49
gelio et unum sunt, 166, 167. In NovoYelus TesUmen- SenpEura?nusquam dicunEPalrem et Filium et Spiri-
tom continetur, 167 tum sancLumesse Erespersonas, auLtres substanEias,452
TuEARDts ex cleneo roonachusClumacensis,446. Cau De Deonon dici proprie tres personas, uE tres substan-
sam ejas AnselmocominendalHugoCluniac afabas,446 Uas,359 Pater et Fihus et eorum SpinEusnon sunEErcs
TaEODORicts monachas, 458, 444 I ibros scnbit, 444. personaj, ld esE tres jndmduae subsEantue,17. Solamdi-
Jh Anselmusmandat uitegram 4postoIj sententiam po- gentia nominiSjquo plurahtes m essentia una sigmfice-
nendara m capitequarlo Jibrisoi De coneepLuvirgm,158. tur, dicimus esse m summa natura tres personas, si\e
THEODOKUS monachus,441 substantias, 17, Si Erespersona>m Deo sunt ties resse-
THEOPHILUS, diaboloper clnrographumaddiclus per Ma- parata?, consequilurLresesseDens, 45 InDeo non dicun-
riam liberatur, 286 tui Ires persona3,quia smt lies res separatie,47 Sedquia
Theoronodente corrodere, 520 snnihludinem habenl quamdamcuratnbus separatis per-
THOUAS Eboracensisepiscopus, 415, 422 Professionem sonis, 47 Si ties Tessunt m Deo, Deus tubus ex rebus
fecit Lanfranco CanEuanajarchiep jussu 41exandn II, composiLusest, 44 Netaonegat m Des tres personas esse
422 Ei successit Gerardus,422 YtcieGerardus tresres, si res lslasmtelhgitEres relaUones, 555 Chn-
- THOVHS alter Eboracensis, successor Glrardi, 420, 421, stianus non esl qui assent tres personas esse m Deo Lres
422 Ab archiepiscopoCantuana?debet consecran, 422 res, sicut sunl tres angeh, 537 Eadem deiLasel essenEia
Favore AnselmieleeLusarchiepiscopus, 449 Majoresor- esEPatns et Filn, 56, 57 Non ahud esEPaLer, ahud Fi-
dmes 4nselmi jussione suscepiE, 449 Bis per clencos et hus, 241 Nonesl ahud amor, quamquod eslPaEer et Fi-
terEioper duos episcoposab Anselmomomtusul ab lpso lius, 240 Non esl alius Deus PaEer,de quo est Tihus, 57
consecrationemaccipereE,449 Id neghgiE,449 Nonduro Necahus Deus Pater et Fihus, de quo esE SpiriEussan-
consecratus\ ulEconsecrare episcopumS Andrea?ln Sco- cEus,57.
tia, 420 Ei Anselmns indicat qumLumKal OcEobdiem Deus toEusesEPaler, Deus totus est Fihus, Deus totus
Domimcum~adejus consecrauonera,448 Ne ei nondum est SpmLussanctus, 61 Quod est singulus craisque,hoc
consecralopallmm miltaiur, roipedit Ansehnus, 421 EL esl Eota Trimtas simul, Paler, et Fihus et SpiriEus san-r
eam inlerdicit, 422 cEus,54 Smgulus quisque non est ahud, quam summe
TinEnrosfemihans PaschahsII Ab eo mittilur m An- snnplex umtas, et summe una simphcitas, 54. Pater et
gham, 582 Per eum papa scrihit ad Anselmum,598 Fiims et eorum Spintus non sunt fres dicentes, hcet sin-
TimorDei, 249,1:32 Hadix sapientiseesttimere Deum, gulus sit dicens, 25 Nec sunt jilura quse dicuntur, cum
156 Timor fihalis, 159 De quo dicilur, initium sapien- unusquisqneseipsurnet ahos duos dicit, 25 Nonemm lui
Us3timor Domim,159 TunorcasEusex chantaEeesl, 158 msi eoium essentia dicitur qua?una esE,23 PaLer el Fi-
CaslumDei Eimoremgigmt pulchra dilecEio,158 Deus hus eE eorum Spintus, unusqujsque seipstnn et ahos
timendusest ut Donnnus, amandusut Pater, 255 Tunor ambosdiciE,sicut se et ahos mtelligit, 25 Quod de una
sanetiis permanet, 255. fjuia sanctos permanere facil, persona divma smgulanter diciLur,de tnbus mlelhgilur,
235 NibiideesEtjmenEibusDeum, 255 Tiruor Deiforlis- 57, 58, 61. Nisi cum id ei atlnbuitur per quod non est
simus, 216 Timor Dommiexpelhf peGcaEum,158. Non unurotum ahiSj61 Quidqmdsumroa?natur®mesl essen-
est honeslumsoloodio prenaenon peecare, 72 Qm pec- tiahter, hcet dicaEur de singuhs tnbus personis, non
.eatum tiniore po?na3cavet, non est jusEus,72. Ad non admiltil pluralitatero,25, 45, 44, ld quod sunt, sicut est
peeeandumlnulile esEodiumpcenae,ubi solus amorjusEi- unum,nl necdesinguhs nec de fnfaus simul plurahter
U33safBcit,72 Laudabihorest qu>sEatnullamvidenspee- dicipossit, 24, 45, 44 Quidqmd de uno Deo dicitur, de
nam, quantqui posnamaspicieiisstaE, 81 Per timorem toto Deo Patre, et de Fiho et de Spiritu saneto dicitur,
perveniEurad amorem,240, 255 50, Quomodoura sit inura m Deo personarum volunlas
Tnbuktio Dei servusnon tribulaUonemputet quod et poteslas, 45, 44, 45 In Deo semper propna discrete
tnbulatio non esl, 557 Tribulatio non est quod nec cor- lntelliguntur a commumbns,et commumaa discretis, 45.
pus nec animamlajdit, 557 ThieEiatnChnsliani nonnun- tinaqusequepersona m Deo est hoc quod est alus com-
qnam turbantur de contntione rerum Jmmanarum,160 mune, eE esEhocquodsibi est propnum, 45
Hon a Deofien hanc arbitianlur, sed -ab lioste, 160 .ffiternusestPater, a?iernusesEFihus, aeternusest Spi-
AquaeEnbulatroneseEpQpuios siguificant,161 Yide4d\er- nius sanctus, 50. Et si\e tres simul, smguh non sunt nisi
sllas, Malam,Patienlia, Prospentas unus a?ternus,50 Simihsest consequeirttade cunctis qii$e
Trimlas.Fides S TnniEatis,27 In ScripLunsnon legi- de Deo dicuntur, ubi non obviat ongiriis lelatio, 80 ty-
PATP.OL. CLIX. 36
mi h\DE\ 1N S. WSLLMLM. 113-2
\mis persoms conimuma ul ommpolpns,ajteriius, ln Oei quod cciiiveiiM el Filio, ct in qno Palri non cnnroril.it,OI.
nomine lntelliguntur, 43 Siiigulispropru, ul genitor el feolnsPjler est de nullo, et de qno sunl alu dno, dl So-
\erbum, Ins nominibus Palns et Filn significantur, 45 lns spiruus s.nctus csl de duobus PI <loqtto nitllus . so-
Non est idem esse Deum, quod est esse Palrcm jut Ft- lus 1 tltiis de uno, et de quo unus, 61 hl cA tnbus com-
liuni, 49 Necidemsigiiificat nomen Patnsatil Fihi, qitotl iniiue ad duos habere relalioncm, 61
iiomenDei, 49 Non magis est Paler Deus,quam Fihiis, Siiigulis personis aliquando tnbtiimus esl pro-
53, Non estDeus de Deo msi aut nascendo, ut F>hus, aut prmm umus, 61 l.t aliqiundo uni, quodqtiod est singulis
ut
procedendo, Spintus sanctus, 51, 61 Non ahus esL cornmune, 6i 1n Dco qu.cque persona aul est Deus, clc
Dens qui nascitur, quam de qtto nascitur, 49. Et qtu proquo Detis, jttl esl Deus de Deo. 60 Pjter est Deus de
cedil, quam de quo procedit, 49 Piures tamen sunt, sequo esl Deus, sed non Deus de Dco, 60 Filitis esl Deus
cunaum qitodahisuntab uivicemis de quo quis njscitttr de Deo, el Detisde quo esl Deus, 60 Spiriius saiiclus cl
et procedit, et IS qui njscnur el ISqui procedil, 49, 50 Deus de Deo, seu non est Detts, dc qiio esl Deus, 60
Qiiodnascilur et quod procedit, m Deo esl idem lpsuin de Deus de qtto esl Detis, et Deus qm est de Deo, non sum
quo esL nascens eE procedens, 60 Unus lantum esi in duo Du, sed unus idem Deus, 60 Paler lanlum ingem-
summaessenli i Pater; unus Fihus, unus Spintiis, PL non lus, Films lanlum gemtits, Sptruus sanclns uec geuifus,
tres Patres, auLFiln, aul Spintas, 25, 24 nec nigeiiilus, 49 Paler esl Deus gignens, I ilms est
Pdter non esEFilius aul Spintus sanclus; nec Filiu» Deus genilus, SpinUis sanctus esf Deus lnetfdbilimodo
est Paler aut Spintus sdtictus, nec Spinlus sanetus Pater procedens, 57. Paler non eslPater msi Filu, 50 Ll Fihus
ant Fihus, 50 Sed alu ab mvicem, etplures sunt Patei, non est Filius nisi Palns, 50 El Spinliis sancttis non esE
Films, et Spirilus, 50 Inlelhgitur in memona Paler nt SpinUis, msi Patns el Filu, 50 Grad.is oignilatis non
mlelligenlia Fihus, riamore ulnusqiip Spinlus, 22 Sola sitnl lii Deo, 55 Nec sunl mler personas inler>alla, 55.
causj.plurahtatis ln Deo esl reljlio onginis, 50 Sola ha?c Paler non esl pnor aul poslenor Filio aul major aul nn-
prolnbet lllos de se mvicem dici, elpropna singulorum nor, nec unus magis aul minus esl Deus, quamalter, 59
ahis altnbui; 50 In divinis persona? sunl distincla?,quia Fihus nec minor nec poslenoresl Palre, quamvis de lllo
propnelatum rollectio non est e?dem, 61 Quomodouin- sil, 55. Spinlns sanclus rec minor nec postenor Fibo,
tatis Dei consequenEiamreslrmgal relatio, 50, 51 Qtiod els, de illo procedil, 55, 56 Trimljs comparalur soli,
nascitiir vel procediEde Deo non esl exlra id'de quo na- splendon, calon, 55, 56
scittir vel procecht,48 Setl esL proles in parenle, el jja- Pdler elFihusel ulnusque Spintussiinlin seinviceri
iens in prole, 48 El procedcns manel m ns a quibuspro tanla ajquahlale ul nullusahum exceddl, 22 LtTiullnssit
ceciil, 48 Non polest dici proplerquid Palci elFihusel sineaho, 22 Unusquisque portimeslsuniina essenlia, et
eorum Spinlus sinl Lres, 27 omnes Ires simul non sunt nisi essenlia 'ina suiiima,qua3
Paler esl ahcujus Paler, el Fihus esE ahcujus Fihns, ne" sine sc ve' exlra se, nec mdjor vei minor seipsa esse
44 Impossdnie esl Palreni e=se lilum, cujus est Paler, polest, 22, 27 Lnusquisqttenon minus m alus estquam
est
el Filium esse lllam Palrem, cujus Tilius, 44, 50. Sed ln seipso, 23
ahus est Pater, et alia.s cujus est Pater, simil.ter ahus TotusPaler esLin Fiho et communi Spintu, 22. Filius
esEFihus, eE alius cujus est Fihus, 44 4hoqum m Deo totus est iu Palre eE eodem Spmlu, 22 Idem Spinlus est
non essei Paler necFihus, 44 Peisona? m Deoidcnco lolus m PaLie el Fiho, 22. Quia memoriasumma3essen-
sunl plures. quia ahas sunt ab mvicem, 46 Nonsunt ahas lia?tota est in ejus lnLelhgentia,el m amore, 22 El m-
svjbstantiaj, nec plures res secundum subslantiam, sed lelhgentia toEaesl ln ejusmemona el m amore, 22 Et
sunt una sub°tanlia, 46 amor m roemona et m intelhgentia, 22 Tolam quippe
Indivims sunEtfes personae, non sicut m homimbus, suam meroonamsummus Spintus lnlelhgil etj amat, 22
61. Iii boc qtiod Deus rpialive est, adm)ll)Epersonarum Et-totitis intelhgenU33meminiL,el lolam amat, 22 Et to-
pluralitatsm, 61 ln hoc qitodper se est, servatsroguijri- tnis amons memimt, et Eolummlelhgit, 22 Sic Paler
taLem,61. Pater etFihus el Spinlus sanctns ideo sunl liilelligitur meroona. Fihus intelligentia. Sjunliis amor
plures seu Lres persona?,quia ahi48sunt ab in\ieem, net ut neuter allero indigealadse memorandum,inLelhgen-
de in\icem chci qucunt, 46. 47, Non .siroEalia? suh- dum \ el araandum, 22, 24 Singulus enim quisque est
-sEantire,nee plures spcundum substanlism, sed unum, snmma essentia qu33per se memor esl, et lnlelligit et
-seduPd stibsântia,48 SpcundumrelaUones hdbent plu- amat, 24 Adeo ul singulusquisque sil essentiahter et
"ahtatem, 48 Cumdicitur Deus, Pater, sigmficatur e»se roeraoria et lnlelhgentia et amor, eEquidquidsumma?es-
de quo ahquis nascilur, 49 Cum nominatur Fihus, mlel- sentia; mesl, 22, 25 PaLereE Filias el Spinlus sancLns
ligitii»-esse qui de ahquo nascilur, 49 Et qnando nomi- sunt unum pnncipium creator;p, sou .inus creator, non
natur Spmius sanclus, monstralur esse qui de ahquo tr>a pnncipia, non tres creatorei, 57 Ouia non per hoc
procedit, 49 Pater estprinc>pium Fihi, 57 Et Pater et unde LressunE,sed per hoc m quo sunt unum, sunl crea-
Fihus principium Sp'.rilu«S , 57 QmaSpinlus S esEde turasprinPipiura,37 Et tamen Paler est pnneipium, Fi-
PaLre elFilio, eLbilius esl de Patre, 57 Ideo Tilius est Iius est pnncipium Spintus sancEusest pnncipium, 57.
de Patre, quia Palcr non esl de illo, 60 Ei Paier icleo QuodPalenevelat, revelant el FihuseLSpintussanctus,
non esl de Fiho, quia Fihus cst de PaLre,60 Spirilus 58 Quod no\)t PaLer, novil el Tilius, noviEeE Spiritus
sanclus ideo esE de Patre, quia Paler non esEde illo, 61. sanctus, 58, 61. Eevelare et nosse esl Inbus persoms
EEPate" ldeo non esL de Spmlu sancio, quia Spintus commune, 61 Quia revelanl el cognoscunlper hoc quod
sanclus eslde lllo, 61 Truulas exphcalur comparalione suiit unum, 61 Triiiilas declaralur m Chnsli baplismo,
rivi, fontis, et lacus, 48, 56, 57 Longe ahter inLelhgendj 175 Fjf/eDeus, FihusDei, Pjter a?lernus, Belalio, Spi-
estmdivims nalivilas sive processio, quam m crealis, n'us sanctus, \ erbnmDei
60, 61. Tnl)tum \iriuies et spinluaha chansmata desienat,
Jn divims processiombusmlnl esl natura, aul temporo, 183
-autmahquo pnus aut pnstenus, 60,-Sed lolum quod PSI 'Jroarnensis abbas 4rnulphus, 416. Vide 4rnulphus
idem sibi ipsi, ct per se sibi lpsi omnmo sufficiens 6(1 'I tno. Ei AnselmusKcclesiamBeccensempaslore desti-
Necnascilur \el procedil ibi aliquid, quasi de i>on esse ttttani commpndat,571
proficiens ad esse, 60 Intellectus noster non potesE de TUHOEDUS Beccpnsis monaclms, 415 De ejus conver-
hac nalivilate et processtone judicare, 60 Nativilds1'iin storiea sajculorongralulalur ei Anselmus, 415
el processioSpir-lus sancli sunt sme prmcipio, 48 Filius Turpe, UirpiLudoTurpe esEubi pars parLinon conve-
-et Spmlus sanclus sunl de Palns esspntia,51 Impossibilc nil, 112 In corpore humano anle peccaLumnilnl erat
esEuEDeus de Deo s.Eul lotus de parie, aul ul pars de Lurpe,nilnl dissonum, 142. Deo amma, ammaeeorpusper
toto, auEuEpars de paile, 51 Qm Deus eslDeo, lolus est omina subdilum erat, 142 Sed animasDei rebellihomim- corpus
de tolo, 51 Sex sttnL diflereiitiajPalns et Filn el ^pin- destilit esse obechens, 142 SoluLaillain primis
tus sancti, 61 Singulus qmsque habel uium pronrpni, htis liarmoma, fac'a eslturpiLudo non mimma onginahs
qua?differl ab alus, et duasila commanesP! piojinas, ul prcna, 142 Hsec Uirpiludo cum onginah peccato transit
qua communicatum, ea difieial ab dltero, 61. in posteros, 142 YtdePeccatiim onginale, Fcccati pauia
Palersolus habet Filmm, 61 Quo ab ahis dnobus dif- jlembra corponspudendaet velamen exigentia, 142.
feri, 61. Habet Spiritum S quod esL ilh communecum Turlur aviscastissimaetsocio Ddehssimaj170.
Fiho ; et quo difleit a Spiulu sanclo, 61. Pjtremaulem Tusculanensisepiscopus,440.
iionhabet, sicutne&SpiriLusS. et in hoc difiert a Fiho, , Tulum Faciendura quod tutius esl, 140,552 Vide Pe-
61 SolusFihus habeEPatrem, 61 In quo dilfert a PaLre riculum.
et Spiritu sancEo,61. Habet Spinlum sanctum,sicul el 0
Pater, m quo divisusest a SpinLusanclo, 61 Carel aulem
Fiho, sicut el Spmlus sancEus,eE m hoc discrepat a Pa- USIBFPTUS comesel marchio, 591. Anselmi consangui-
tre, 61 Spiritus sanclussolus est de quo ahus non proce- neus, 591 Exripil AnselmumlAomain peEenlem,eEei ne-
dit. 61 Non hahet PaLrem,quod esl llli commune cum cessana impendii, 591 Eum aaEcclesisdefensionemAn-
Paue, et "inquo difiert a Fiho, 61. Non Iiabel Fihuni. selmushorlalur, 591.
1135 INDEXIN S. ANSELMUM. UM
Umversale Qui non mteHigitquomodoplures hommes sentianonpotesf esse aliud verbum prat>terillud, quod
inspecie suut.unus horao, non comprehendit quomodo vera ejus dici polesEimago, 23 Verbum esl inirfgoel Ti-
plures personae,quarum smgula qua^que Deus est, sunt hus ejus, cujus estverbum, 23 Non polest dici imago aut
unus Deus, 45 jiiaJecHci, lmo dialecLice haeretici, non Filius suimet, aut procedenLisa se Spintus, 25 Non enim
msi flaEum\ ocis putant esse universales substantias, 42 seipsum aui procedenlem a se exisEendo imitaLur,25
Ytde Dialeetici, Subslantia. Verbumilhus sohus esl de quo nascendo habet esse, ef
URIWNUS Sub Urbanon et Guiberto schisma, 374 Ur- ad cujus ommmodo simihtudinem existit, 24. Quod sit
bani Ilpartes tenet 4nselmus, 574, 580 UrbanusII^papa VerbumauLimago, lta esEpropnum verbi,ulnequaquam
successoreE\icariusPetnaposEoli, 155 EpiscopatiimBel- convemat alteri, 18
vacensemcuidam lmpenEoAnselmi eLahorum precibus Verbum summi SpinEusest perfecLasimihtudo, lmago.
mviEus concediE,555, 554. MandaEAnselmo ut episcopo figura, et characEerejus, 17, 21 Ideo convenienfassime
Belvacensiimpentiori adsit adjutor, monitor, correclor esE verbum ejus, 17. El proles, seu Fihus, 21 Solum
el consuIEor,per se vel per almm e\ sms monachiSj355. verbum din debeEgcnitum, 22, 49 Quia solus est Fihus,
Dt RomanamScdemadeat mlra annum, 555 Ul quasHu- 49. Nihil esE m PaLre dicenle, quod non sil in Verbo,
berlus monens apud Beccenses dimiserat, ad Romanam quo seipsum diciE,54. Qu.a \erbum PaEns esEverax, sic-
sedem citius Anselmus deslmel, 555 Episcopi Helvacen- ut ipse PaEer verax esl, 34 Deussic est siroplex ul do
sis innocenEumdeclarat, 554 Sed eum persetutiom cano- ipso non possitnasci aliud, quara quodlpse esE,34
nicorumimpaTemjudicat, 554 Etconsuht uE epistopaLu Omma quas sunEm summo Spmtu, eadem et eodera
cedjt, 554. Cujus Eamenrei judicium 4nsehni arbitrio di- modo sunE m Verbo ejus, 17 Una esE sapienlia qua? 111
rmUiE,554 Anselmuseum precatur ut dc islo episc. Ful- nlis tnbus dicit, et una substantia quss dicitur, 25 Quo-
cone pro sua prudenlia judicet, 580 EE ad eum miEEilmu- modomsumma essentia uon sunttot \erba, quot sunt
nusculum, 580 Urhanus legatum misit m Angbam, eE dicentes, el qnol sunEqui dicunLur,25 Non lamen plura
per eum Anselmopalhum mlsH, 580. sunE\erfaa, sed unum esl verbum, 23,15, 12 Nec verfaum
Unso, si\ e Ursus, si\ e Ursio, amicus Anselmi,522 Co- illud esl Lnuro, sed uuius eorum, 23, "24 Dei loculio cst
egiEAnselmum utadLanzonemmonachumadmomtionem summe simplex, 15 Secrelum (generatiomsVerbi)trans-
striberet, 522 Se convaluisseAnselmuseivulE significan cendiEomnem aciein roLelleclus humam, 24 Et conli-
546 PeEitionemeEvoEummonachifecil Becci,549, 350 nendus esLconaEusexplicandi quahterhoc sit, 24 Exph-
Poslea ahbi sub Pelro jbbaLepetilionem et voLummona- cari minime potest quomodo summa sapienlia sciat auE
chi victusimportunitaleprecantiumfecIE, 350 Quod stare dicaEseipsam, 24 De ea mhil aut vix ahquid ab bomme
debeat rn pnma promissione, 350 Hunc propEerea\olen- scin possibile est, 24 Forma rerum qua?m summa?nalu-
lem retutet Anselmus, 550 ra?TaUoneres creandaspra?cecht,nihil ahud esl quam re-
Unsiopnor ccenobi1 S Mjilim de campis, 570 Amicus lum qusedamm ipsa ralione loculio, 8 Verbum seu locu-
Anseimi, 370 Eo prjore WdlerjnMisEcclesuePansiensis tio rerum fuit m summa subslantia, antequam essenl, ut
cjnonicus et canior ibi lustittttuni monachorum suscepit, per eam fierenl, 8 El est, cum iacEa sunL,ut per eam
?70 Vtde Waierannus sciantur, 8 Creatur» venus sunt m verbo seu m rotelli-
Y genlia creatons, quam m seipsis, 17 Quidquidfactumest
Vanitas Fallax est quidqunl jmor hujusmundi partunE, sive vivalsive non vnaL, quomodocunquesil,estin \eibo
214 Aha bona sine summo bono, non sunl nisi \aniEas, lpsa viLael \entas, 17 Ftdeldea Per naturalem et mti-
212 VaniEasglonss hujus mundi, 212 Yanitas \1I33,197 mam loeutionem fecit omnia,uno verbo hajc dicecdo, 8,
199 Ib, 17. Ulrum uno eodem \erbo sumrous SpmEusdicat
VjpulaLwmonachorum cujus sit menli, 386 seipsum et cieaEuras,16, 17
Verbum non nisi ahcujtis \prbumesEauE imago, 18. Deus consubsEanEiahsibi Verbo dicitseipsum eEeaqua?
Omneverbiroi ahcujus TOIverbum est, 16, 17 Si nun- facic, 16 Una est substanLiaVerbi,quo suminus SpiriLus
quam creatura esseE,nullum ejus essetverbum, 16 Ver- se dicit, et verbi, quo dicit qua3 facit, 16 Non sunt duo
biim hoc ip=omquod verbum esE-aulunagc, ad alEcrum \erba, quo .summus Spintus seipsum dicit, et quo crea-
csi, IS Non Eamlnhasrendiimeslverbis quam veritati, tiiram dicit, 16 Sed uno eodem \erbo se et eam dicit,
62 Verbumest vox cotistgnihcans lempus, 147,1*8. Ver- 17 SummusSpintus non dicit crealuram verbo creatura?,
bnm e>t semen, 130 Sroe quo nemo potes..eoii\erti, 150 17 Quidquidsuramus Spmtus diciE, suo verbo dicit, 17
Qui judit et nou obediE,dieiEurnon audire, 150 Vtde An\ erbum, per quod omniafaclasunt, sit \ erbum crea
Pradicatio Verbum qaod esl semen, per se fruclum non turarum_16, 17 An \erbum quo dicuntur el facEasunf
producit, 150 Sed est sme germme, quandm hommis vo- omma, siEsimihEudoeorumquffipenpsum facEasunt,15,
luntatem nonconvertil Deus ad volendum conversionem, 16 Verhum non est creaEurarum simihtudo, sed vera
150 Verba oEiosa, 19, 251. Scire el lnlelligere non est simplexque essenlia, 16 Verbum non esl magis vel nn-
ahud qnam dicere, 23 nus verum, senmduni quod magts \el minus esl similo
Vethum Vet Dicere idem esEsummo SpinEui, quod creatuns, 16 Qmdqmd summus Spinfus est ad creatu-
qu3=icogiLandomEueri, 25. Summj Spinlus loculio, seu ram, hoc el \ erbum ejus est, \el simihler, 18
\erbum, mhil dhud est qtum ejusdem Spjntus intel.i- Sumuius est Spirilus et erbum ejus non sunt dua?
genlia, 15, 17.Non est ahud qium summaesspnlia, 8, 15 crealnces summaj cssenti», 18 Nec sunl duo crealores,
Verbum estipsa ex>slendi\entas, 16 Summa saineiitia aut duoTerum pnncipia, sed unus creator, el unum pnn-
cum se dicendo mtelhgit, gigmt consubslanlialem sibi -cipium, 18, 19 Necduo verbaneeduasimagines Necduo
simihludinem suam, ld est verbum suum, 17 Verbum Patres, nec duo Fihi, 19 Locutiomssummi Artificis cum
surama3vertlatis ipsum pst summa ventas, 16 Stimnu fabn locutione comparafao,8 Inter locutionem summi
Spintus locutionon polesE esse creaEura,15 Summi Spi- ArltficiseLlocutionemfabn triplex dispantas, 8 LocuEio
ntus lotutio est ilh consahstantiahs, 15, 16, 17 Etiam si crealricissubslanlicenecassumpEa aul acljuncEaaliunde,sed
ntilla aha exisleret essentia, necesse esl esse-verbum pnma et sola sufficitad opus perficiendum. non sic lo-
summi Spinlus, 16 El esse 1H1coaslernum, 16, 17 Si cuEiofabri,8 Qua3facta sunt a Patreper Verhum, faela
«uimmusSpinEusa?lernese mleSligil, ajleriie se dirU, 16, sunt ab lpso Verbo, 56 FideDeus, Causarerum Verhqm
20. Sisummus Spintiis ajlerne sedicit, a3terne est ver- caro factum lapsos nos ad Deum rednciE, 184. Vide Chn-
bum ejus apud lpsum, 20 Locuticsumnii Spinlus per se stus, Deus, Fihus Dei, Pater. Trirotas Deussuis loquitur
Jiennon potiiiE,15 Hle cujus est \erbum, non poLesE auLper inEernam mspiraEionem,autper scripEuras, auE
pssesuumverbum, 18 Yerbum non oolesl esse ille, euper pra?dicaLores,161
jtis esL\erbum, 18 Yeibummenits Menlis si\e Tatioms locutio non est,
Ineflabihs estplurahlasverbi etejus cujus est verbum, cum \oces rerum sigmfieaEivaj cogitantur, 8 Sedcum res
18 Necessitas cogiEatduo smt, necpolesl exjirimi qtnd lpsa? \ el jam e-uslentes menLeconspiciuntur, 8 Rem
duo sinl, 18 Propnum \erbi eslesse seunasci ex alLeio, uiiam tnphciler loquipossumus, 8 Tnbus his locutionis
propnum ilhus cujus esL\ erbum, esl alEerumesse seu genenbus suaesE \ erba con\ eniunE,8 Nostra?mentis locutio
nasci exillo, 18 êrbum, el llleeujus estverbum, m eo nihil ahud quam cogitantistnspectio, 23 Quidquid
quod sunt substantijhLer \P! ad creaturam, lndivjduam mens cogitat, ejus simihluduiemexpnmit, 17 Illa simih-
tenenE uniEaEem,18 In eo quod ille non esEex isLo,hoc tudo quaem acie menEisiem lpsam cogilantis exprinn-
autsm esEe\ illo, meffjbilem admiliunt plurahtatem, 18 lur, estverbammentis, 8 Mens quanto venus snmlitudi-
Verbumsumm)Spintus non esl ex eo, quemadmodmnea nemexpnmit, tantovenus cogilat, 17 Veibum esEima-
quaj ab illo facla sunl, 18 Sed sicut crealor de crealore, go rei ex cogitatione formata, 17 Seu ipsa cogitatio ad
summumde sammo, 18 Non sic esl ab eo, uEfiaLab eoj ejus simihtudinem ex memona formaLa, 2 0. Illa esl roj
18 Fsl ex summo Spmla, sicut ldem ipsum de eodem 5ime propnum ei pnncipale lei verbum, 8 Omnia\ erba,
lpso, 18 Sic est ex summo Spiritii ul pertectam ejus, qmbus res menEedicimus, id est cogitamus, sunl sjmih
quasi prolesparentis, teneat simihludinem, 18 Come- tudmes et lmaginesrerum, quarumverba sunt, 15 Verbj.
nientius ex illo non potesl esse, quam nascendo, 18 mentis sunt veriora, quia rebus iunt magis simiba, 8
De memona nascj \erbum \ideLur, 20 In suromaes- Mensralionahscum se cogitandorotelligil, lraagroeraseu
1135 INDEX IN S. ANSLVnUM. 1150
-"crbumsui e\ se produciE,17 Ipsa cogiEaliosui, est sua sic ofiendunlur, ul optenl fratrem suuma?ternisanleper-
ircugo, 17 Verbummenlis rationahs ab ipsa non nisi rane supphcus, quam ei mdulgeanE,168 Vtde Injuna.
lioiie \aieE separan, 17 \ niuin Totiim nusquambibendi \ roiim, 421
Cum cogitalurahquid quod extra menlem esE,non na- Vnginilas peidilur irrecupeiabihler, qua?servan de-
scitur \erbum rei cogilaljeex ipsa re, 23 Sed ex rei lma- bel iiiEerminabiliLer, 208 QUJ?vlrgimtatem formcatione
giue qua3esl m cogitanEismemona, \ el 25 qu33 per corpo- amisit, esEperfidaDeo,peijura Dei, adullera Chiisti, 20d
jeum sensum ex iepra?senLialtrahilur, Verba menLis Abjecta Deo, proj ecLadiabolo imo abjiciens Deum, am-
naluralia sunEeadem apud omues genles, 8 Ubi ha?c\ ei- pleclens diabolum, 209 Depioralio male amisss \jrgim-
ba sunl, nullum aliud esLad rem cognoscendam necessa- latis, seu formcationjspcemlentia,208, etc Post aimssara
num 8 El ubi li33Cesse nonpossunt, onme aliudeslinu- virginiEaEem plures Deo plus platuerunl per poenilentiam
tile ad rem deroonstrandam,8. ToEsunt \erba umus lei, ro casliEale, quamplures aha?,quamvis sancEa?,m virgi-
quol sunEillam cogiLanles,25 Quia25 ln smgulorura cogi- nilale, 423 Virginilatem, tum hbido non possit, solel lm-
taliombus \erbum hujus rei esl, ToEsunl verba m pugnare superbia, 178
menle cogilanlis, quot sunl res cogilataj, 25 VinciT\irgo, 414
Veritas est rectiludo sola nieace perceptibihs, 115 Virgo (B ) Ytdc Mana VirginesDeorb episcopo conse-
Ha?cdefimtioesladssquala, 115 Venlas, eL lectitudo, el cranda?,425 Yirgolapsa ad pcfinilenliam excilalur, 422,
lustitia idem sunL,el sese liivicemdehniunE,115 Harum 425
unain qui no\ enl, ahas nescue nonpolest, 115 Duobus Virlus Nemo\nluEem ahquamrusi per Chnstumha-
noraroibus,lecliEudimseE\entahs, una res sigmficaLur, bere poLesl,158 ViTlulesa Deo peluntur, 251, 252, 253,
qus3genus esl justitiaj, 115 Diabolusnon sletit m ven- 254 Qui nnms auslerum el lmpossibile jjiitaE cjrere \o-
sea
late, ld esL,jusliLia lecLilndine, 155 In quacunque re luptaLessjculi, el ro exerciLiovirtulum perseverare, non
siE \erilas, non esl ahud quam recEUudo, 115 Elsiplu- gustavit quantumlaudabile eE delecEabilesil non servire
iessunt \entates, secundum plures res, non plures la- \ilns, sed lmjjerare peramoremregni ccalestis,345 Vu-
men sunl recliludines, 115 ELsires ips33,in quibus sunt tutibus consummatus,m futuri sa?cuhfelicitale dedicalur
vjruntur, non sic tameniectiLudines varias esse necesse 177 Gradus \irluLum, 159 Dvsignarim nomraibusPa-
csE,115 VeiueriEasmjpso veroesL, 110 Esl una ea- trum, 176,177, 178
dem immulabi^jsrectiludo elventas m ommbus \ens, ^ ISUSest mslruraenEum\ idendi, 152 PJures habel ajj-
11o Res sunLveims ahcubi persuam essentiam, quam tiludines, 155 Et homo qui videt, et \isus quo videt, \i-
per suam simihlodinem, 17 JSoupotest cogitan quod ve- dere dicuntur, 134 Visu reguiiLurpedes, 75
i ltas pnneipium \ el finemhabeat, 11,109,115 Si \ entas ^ lla Quod\ivil, \el sentit, \el ralionjle est, magis est
habet principium, anlequam ipsajnciperet, verumcrat simile summa?nalura?,quam ldquodnulIaEenusvniE,nec
quia non eraL \enlas, 113 ELsic eiat venEas, anEequam senlil, nec ratioms esl-capax, 16 Quod ahquid operalur.
esseL\ eritas, 115 Si \ enlas habebiE finem,posLquamfim- inesse sibivilam oslendil, 27 Neclocus nec lempus ali-
ta ent, \ erum ent quia non esE \enlag, 115 JitilaeriL quem excusal quin possel bene \ IVere, 545. Quan*odiu-
\enEas poslquamfiniLaenl \enlas, 115 VenEas nullurn Eius vixil ahquis, LanEobre\ius vicEurusesE, 512, 521
falht, 221 Spaliumbene \ivendi umcuique quolidie decresciE,312,
Veutas non ommbusse marifes^dt, 222 Nulh tamen se 521 Spes \ivendi pioposilumsanctaj vildeexstmgijit,512,
uegaE,222 Summa ventjs cslrettitudo, 115 In \erifate 321 Vil33jjraesenlisseu potius nnsenae jrour, 240 Daie
Dei esEomne quod veruin est, el exlâipsumnon msi m- \itam esl mortem accipere, 912 Vita praesens,\ia esl,
hil el falsum est, 55 Qunidil lucem el \eriLaEem,vidiL 415 VilaesEEentatioel militia, 193 Quid magnum est
Deum, 52 ELqui non vidiL Deuin, non vidit lucem cl longa \ita, msi sil a molestiaruroincursione vere secura
verilalem, 52 Quisquis dum \ IVH, jut tiraendo auLpaliendo molesins
Summdvenlas non ldeo esLreclitudo quia debet ah- subjaceE,auEfalsasecunlale falhlur, quid nisi misere\i-
ûid, 113 Omniallli debenl lpsa nulh quidquam de- \iL? 25 Qui ab his hber \ mE, bedte \i\it, 25 Mala hujus
beE,115 Summaverilas seu reclitudo, esl causa omnium \il33, 220 Vlta quol cutis, \itns eLmorbis obnoxia, 199
ahdrum \eriEalum eE recliludinum, el nihil esL causa Vamt?s \ita3, 197, 199,200, 201 Martha aclivam \itam
llhus, 115 Vtde JusliLia,HecLiludolii\eiilaLe, qua?ma- signilicat, 179 Maria conteraplativam, 179 Vita3conlem-
nel, inutatio non est, nec praeteriLuro,nec fulururn, sed plaliv33officia,179 "vila?activa?ofhcia, 179
solumpraesens,161 Venlas non esEin ciealura, 161 Ni- VITALIS monachusCadomensis,556 HuncsalutalAnsel-
hil esl verumnisi parUcipando\ enEalem, 110 In \ enla- mus, 556
t>buscrealis, qusjdamsunt Eantumeffecla,quajdam sunt ViTALisdux, 552 Ejus gralia eRgaHenncum anncum
effectaumus venlaEis, elcausa allenus, 115 KeeliLudo Anselmi, 552
qua38sEm lebus corporeis, non est \entas, et difleita Vilium Solenl etiam posl mulLa \jrLuLumexercitia,
prjjdictisiecliludinibus, 113 Keelitiido corporumsensu pulsare meiiLem ahquaro vitiorum contamroa, 177 VILJ
corporeo percipitur, lslje sola raLlone,113 De uua el species viliifacit vitiosum,non una species virluLisfatit
eddemie non esE vera siraul affirniatioet ejus negatio \irluosam,595 Smgulorum\itioiura exstinctio aDeo pc-
4j; tilur, 232, 2o3 Fifle Vntus Imago Dei deletur vitiis,50,
Ventassive oratioms sive cogitaEionis,si\e \olunlatis, 242 Ytde Imago
sive actioms, ideo esl rectiLadoquia sigmficant aul cog>- A'ocatioAocareDei, est nos amandoet ehgendo respi-
tint aut \oh.nl, aulagunLquofi debenl, 113 EectiLudo, ceie, 172 llespondeie noslium, est amoie llhus boms
qua sigmficatioiectadicilur,non habet esse, autnon esse openbus parere, 172 Deus \ocaE,cum per segntudmis
per sigmficationem,115 Ventas mipropne dicitur hujus molestiamad mortera urgct, 182 Si omnes Judaa credi
vel llhus rei esse, 115 Quia veritas non m rebus, aul ex dissent, gentcs taroen vocarenlur, 82 Juda?oiumlamen
ipsas aut per jpsas est, 115 Sed ipsa?per lllam et secun- eonlemplu^fuitoccjsô ut ad genles apostoh converie-
dumillam, 115 Sive uno, sive pluribus argumentis \en- renLur, 82 Ytde Gralia,Prj.desLmaEio
lasinexpugnabihLermonslretur, a?quahlerab omm dufai- Voluntas eslm anima,152 Ea uliEurad \olendum, 152
tatione defenditiir, 86 EsEveritas actioms, 110 Omms EaUonjhs \olcnlas non est tola aninia, 152 Ratiosemo
\enlas a Oeo docetnr, 58 Fide Justilia lunlas est aliqmd m amnia, 152 Ytde Aninia Aoluntas
\ eslis Deus seipso \ estit el ornaEanimamfidelem,203, a?quivocedicilur, 116,120,152, 155, 154 Aohmlas, qure
204 De\eslifauspreliosis 33lemasupphcia, 191 esLlnsErumenEumvolendi,voluntas,quje esEafiectioseu
Viaticum PresbyEen qui ro exEremo articulo positis apLiludo ejusdem inslrurnenLiqua promptumeslad\o-
\iaticam negaverunt, tanquam ammarumhomicida?pu- lendmn ; \oluntas, quaeesl opus seu usus insUumenti,
mantur, 384 Yide Commumo 134 VohmtasmslrumentumnaLuraleesl animae,154 Af
Vigilia Mentevigiles ad lucem supenne visioms ele- frcliones \olunlatis duassunl pnncipales : affectio\olen-
vantur, 165 Nox duodecimhoras hahel, 160 El qualuor dicommodum,afiectio\oIendijustitiam, 134 Affectiovo-
roihlares vigihas, 162 Tres boras umcuique vigihas de- lendicommodarospmperelmseparabihter mest voluntati
pulantur, 162 lnstrumenlo, 116, 155 Aha esEvoluntas mstrnmentum,
Vmcere RectiEudmemvelleperseveranter, esE volun- aha voluntasatlectio, aha \olunLasusus, 152,155. Volun-
tati vracere H9."Yelle quod non debet, esEilh \roci, 119 tatem, qua?eslmstrumentum volendi, semper habemus,
VxdeHonorare. HomoDeo non satisfacit, msi diabolum 152 Yoluntatem,qussesl affeclio seu aotiludo \ olendi
\incat, 85 Iiabemus,eEiamcum dormimus,152 Aoluniatem qu» esE
Vindicta Processiolepercutientis eslmjusta, 76. Per- usus, nonhabemusmsi cum volumus,152,155. Jnhoroi
eussusvmdicarese non debel, 76 4d homroem non per- ne jusEoest \oiunEasseu affectiojustitis?, etiam cum doi>-*_
tinelvmdicla, 84 Quianec qui vindicaE,suus esE, nec de miL 152
quo vindiclam sumil, llhus est, sed ulerque servus est Volunlas, qua?esEinsLrumenlron,una est in homme,
Dommi, 84 Si de conservo suo se vrodicaE,judiciumquod 155 Ex afiecLioneconimodivel ex affeeLionejustilia? \o-
jjropnum Doroimet ommumjudicis esL superbe praesu lamus quidquid volumus, 116, 155 Multiplex volunlatis
u>it,84 Dei sohus est vmdiela, 84 Quidamculpa fralns thvisio, 116 Aolunlas alia efficiens, aha approbans, alu
1137 LNDEXIN S. ANSELMUM. llatf
permittens, 116 Efficiens,qu»3efficitquod vult, et qua? late, non recta esE,44 lusLavoluntale dicitur homoju-
efficereEsi posset, 116 ipprobans quceapprobalqi.od sEus, et jnjusla voiunLaledicilur lnjusEus,44. IUa \olun-
PSL,eEqua?approbareLsicsset, 116 PeimiEtens,qua?per- Easpio cerlo eslrecla, qua? subjatet\oluntaLe Dei, 44
njittitessequod\elIe diumrsiest, eE qud3perrmLLerel, Nulla est jusla \o'untas, nisi quaj \ull quod Deus vult il-
si esset, 116 Lfliuens est el approbans el permitlens, lam \ elle, 120 Qurehoc non vuli plane mjusEaesE,121
116 Approliansest et pernnLteiis, 116 PerrniEEensso- Fide JusLitia An \omnUs qua3 non posseE vellemsi
ltim, nec efhciensest nec appiobjns, 116 Ytde Dei vo- commodalnfima eLimraunda, esseE injuslaeE\iluperabi
lunEas hs, 68 Cura \oluntas resistit appetitifaus, tunc estjusta
N.hil vulE volunlas msi auE commodiEalera,aut rectiEii- \oIuntas, 68 Aoluntas lunc bona esl, quandovult lhud
d nem, 155 Qtndquidnud \ uiE,auLpropler commodiLa- quod Deus vult llljm vehe, 152 Quo sensu non semper
lem, aut propLer rectitudmera vuit, 155 Et ad has, etisri- bonumest \elle quod Deus vult, 151 Volunlas deseren-
sifaUitur, paEatserei»rre quodvaiE, 153 Per «ifectio- do ventatera coirumpilur, 80
nem, qud?esl ad \oiendum comniodilalem, seroper vult De actiombus voluntatis, qua?mjusle fiunt, non debent
hjmo heaLiEud.iiera et beatus esse, 166 Per aSeetioiiem, argui membra eLsensus quibus iiunl, 99 Leus roembraet
qja? esEaJ \olendum Tectitudmem,recLiLudiuem\ jll, cl sensus Subjetit voluntati, 99 Ad \oluntatis roiperiun
recEus,id esE,jusLusesse, lo5. Deus \oIuntates hommis membra et sensi.snon possunt se non movere, et non fa-
sic ordmavitut \oluntas mstrumenfaimuEerelurvoIuntaLe cere quod \ uit, 99 Ipsa volunlasmovelmembra eE sen-
seu affectione,qua3est justilia, ad impenum et regimen, sas \eluE mstrumenEa sua, et facitopeiaqua? facere vi-
154 Et uterelur voluntate, qua?est ad commoclum,acl dentur, 99 Quidquid laciunt, EoEuraimputandum est
obediendurosme oiran mcommoditaEe,134 VolunEasm- \ olunEaEi, 99 Non puniEurnisi \ oluntas, etiam dum rpero-
sErumentumquod vult, el affectioqua \ u!l, dicuntur \ bra et sensus pumuntur, 99 Nihil est pcena,nisi quod
154 Yelle non esEahud, quam uEi poEeslaEevolendi,elle, 75 eslconEraJoluiiEatem, 99 Nullares ptenam sentiE, msi
Yolnnlas mstTumentumroo\et aha omnia mstrumenla, quaehabet \oIunlalem, 99 Sicut \olunEasm membns eL
quibus sponte utimur, 155 Et facit omnes voluntanos sensibus operaturjilamillis lpsa Eorquelur eE delecla-
motus, 155 Ipsa se suis affeclionibusmo\ et, 153 Dici po- lur, 99. Homonon est jusLusvel mjuslus qma senLil,sed
test mstrumentum seipsummovens, 153 Yoluntasmslru- mjustus est quia \oIuntaLi,cumnon debeL, consentit, 98,
mentumnilnl sme sms afiectiombusfacit, 15o,154 4hud Nullus \elle poEestquod pnus ccrde non concipit, 150.
est\oluntas,qu3? estvis aruraajqaa animavuk, el a.iud \oluntasse conveititadidquodfortius vult, 121. Bectj
jusEitia, elahud \o)unLalis aifectionesseu usus, 98 Af- voluntas non per se deficit,sed aliavolunEaLeeamexpel-
ieelio \olenai justiEiaro,necsemper nec mseparjbiiiler lenle, 132 Voluntas saepeeJ mullum lmpedit roenEemab
est in voIunEaEe, 116,155 AolunEasrecla iacla esE, 65 inEellecLureclitudims , 104 Deus opera non exigiLnllrj
Yeluntas recLa,id est conversa ad hoc quod veile debuil, possibihEaEero,ubi faonaevolunLatisel bonorum morum
63. conspicit inlegnlatem, 545
et
YolunLas ejus conversiosunt aliquid, seu ahqure es- Voluntatts ttbeilas TenlaEiovolunEaLem non nisi \o!en-
senliss; sednon sunE subsEanliae, Yolunlas est quasi teni cogere potest, 119, 121,126 Ideo \oIunlds esl Iibe-
6 5
media roler animam el carnem, 258 Qua3mehora sunt m ra ad servandamrecliludinem, et libera ad resistenduM
poLeslate,eamagis esse debentm volunlale,.25 Yolun- peccato et tenEalionl,119,126 Voluntasnon aha \mcilur
laEequisque ad ld quod mdechnabihler vulE,Lrahilur,78 poLeslate, sed sua, 119 Si vull homopeccare, nccesse esE
YolunEasmoven auEaliquid velle non polesE, rosi De«" eum peccare, 124 Sed necessiEaLesequente, 124 Libew
permitlenle, 70 Quidquidsemovel ad volendam, puus \ olunlas potesl non \ elle antequam \ elil, 124 Quialibera
se \uIEiLamo\ere, 68 QuisquisvulE, voluntatese movet est, 124 Cum vull, hon poleslnon \elle, sed eam \ellj
ad alus \ oluntaLes,68 Quodnihil \ ult, nullomodopoEesE necesse est, 124 Quia lmpossibile esl voluntaLi ldipsuid
se movere ad volendum,68 Nullusvult quodveile polesl simul eE\elle et nonvehe, 121 Dalum est\olunLati u
iJeo quia potest, sroe aha causa, 75 Quamvis nuuquain quod \ulEsit, etquod non \ult non siEj124 Opus voh»n-
\eliE quod non potest, 73 Eatis,\oIunEanumsive sponEaneumest, 124 Quia sponla-
Ommsvoluntasvullpropler ahquid, 111 YolunEasnon r.ea voIunEalefit, 124 EsLel necessanum bifarum, 124.
niagisrecLaesse debet, \olendo qaod debeE,quam volen- Necessilales quibus jctio diciEurnecessana, faciLlioertas,
do propler quod debel, 114 YolunLasnon \ ultrecte nec 124.Necesse esl esse quod bonum vulL,m lns qu3?si vu^t
\ult recUEudmem,nisi qma recEa esE,128.Yoluutasnon fiunl, si non vult non fiunl, 124 Fide Liberum arbi-
esErecEa,quia \uiE recte, sed recLe\ulE, quia esErecLa, Enum
128 Cum\ ull rectitudmero,recEevult, 128 Necvullre- Votunlaspiopita PropriavolunLasesl,qua3milh aln 46 est
cUEudinem, nisi quia recLiludroemhabet, 129 Eecle \ ult subdiEa,46SoliusDeiestpropnumbaberevolunlalem,
cura vulEquod debet, 150 Aroluntasreela \alt recEiludi- EE\ elle ahquidpropria \ oluntaLe,46 Siemmaha est \o-
nem quam nondum babeE, quando \ull maiorem quam lantas queenulli aln subdita siE; \olunlas Dei non esl om-
habeat, 129 F.ecle\ellenemo potesE,rosi habeat lectilu- nibus praslaEa,46 Necsola qua3nulh subsil, aul cm nulla
dmem \oluntatis, 150 Yentas voIuntaLisnontst aliud, alia praesiL,46 Qui propna uLiLurvohmLaEe peTrdproani
qjam ejus recEiLudo qua quis vull quod debeE, 110 Nulla se faciEsroulem Deo, 46 EEDeum piopna digmLdLeet
voluntas est malum, etiam cjm desenEjustiliam, sed bo- singulan excellenliapnval, qudnLumm lpso esl, 46,147
num esEeE opus Dei, m quantum esE,70, 75 Yoluntas Propna vohmLasesl, qua? est contraDei voIunEatem,46.
non estmala, nisi mquanLummjusEa,70 PoLeslas\olendi Cum\ ult ahquis quod Deus prohibet \ elle, nullum ennn
quidhbeEa Deo est, 70, 73 Bonavolunlasnon magis esl habel auclorem hujus sus? voIunEalis,uisi seipsum, 46
aliquid quam mala volunLas,65 Nec esl isEa roagis ma- Qm\oluntaLem suamaltenus hominis voluntali subrht,
_lum, quara illa bonum, 65 Bona voluntasnonestJpsam propria EamenesE,si conLraDeum esl, 46 Quia seipsum
"bonum, quod bonosfaciE,65 Malavolunlasnonesl ipsum habeEaucEoremuEsic eam subdat, 46 Onusquisquecoram
malum, quod inalos faciE, 65 Fjde JustiEia et Inju- DeojudicaEur depropna\ohmlale, 414 Ficfe Angelus,
stitia Amma, AppeEitus,Coneupiscentia,Dei\olunEas,Lifaerum
Neqmdem\olunEas, qua m est jusLiliavel mjusEilia,di- jibiLnum, Peccalum
•cilurper se justa vel injusta, 98. Voluplascarnahs, 422 Lutum fa?cisesl felor carnahs
Voluntas niltil velle debet, nisi jusle, 154 Qmdquid volupLatis,205, 206. FideCarq, ConcupiscenLia,Pudicitia,
\olunEasvulLsme rechEudme,vulEmjasEe,154 Voluntas \jjgBiilas
injusta ea est qua3nonliabeljustitiam, quam debel Jia- Volura. Sme consid&ralionevinum nihil \ovendum,
bere, 69 Tn volunEalenon reprehendiLurmsi wjustiEia, 193 Votose hgare ad faciendura bonura, laudabile est,
69 Yoluntasbeatitudrois, quidquid \ eht, non est malum, 546 Qui bcne voveE,ipso voEo Deo placet, 546 Qui ah-
auEequamaccipiatjustiliam, 70 Justitia sicuEet mjusEilia quidfaom vovit, feslinet reddere quod vo\il ul plus pla-
non potesE esse msiin\oluntaEer98, 99 Nihil dicitur ceat Deo, 546 Yotum,seu sancla?con\ersalionis propo-
lustumveliujustum, msi \oIunEas, auE propLer volunla- situm, non minuit giabam boni opens, 87 Qui non mvi-
tem justain vel mjustam,98, 99,126 Nullares rnala ditus senat quod \o\it, non ironussed magis gralus esl
tiEur nisi auEmalavolunEas,auEpropEer malam \olunta- Deo, quam si vo\isset, 87 Nec sancte vnere dicendus est
tem, 76 Volunlasinstnimentumfacta est bona, jusla el necessitate, sed eadem, qna vovit,hberEate, 87. Nonso-
forEisad servandamjustitiain, 154.FacEaest maJa per lilum communemviEam,sed eliam ejus liceutia sibi pra-
bernm arbitrrom, 154.VohmLascommodi estconditabona, Deum abnegaviE, 87 Aota monachicha,548, 549,
154 Jjijustafacta esEquia non esE subdita justitise, 151 pEer SbO Aola monacluchafiunlcoramtestibus, 349 Yota retl-
Sme justilia nihil \elle debet voluntas commodi,154 denda, 195 Grave pectatum esl vovere Deo quod non vis
Fide Commodum,Justilia reddere, 1.95 Membra Chr.sti quod \ovent, reddunt,
Omnisactio ex \oluntate habet laudem velTeprehen- quodpromittimt, facmnt, 138 Infideles sunt qui non im-
ponem, 414 Nullaaetio perseinjusLa dicilur, sed pro- plenl quod vo\erunt, 195. In turpe \otum, muEa decre-
J ter miusLamvoluntatem, 98, 126, 127 Omms actio qu«? turo, 195 YoLurncasliLatis,597 In monaehicaprofessio-
bt rccta \oluntjle recla e~t el auj? lil uon ieeta voluu- ne complentur aha ommaTOla sme sacramentofacta,
1159 ORDO RERUM 1140
409,421 Majrimem ordine Clumacensi,421 Et pra?la- WAKÊRIUS Fide GLAEAEKILS.
tus ea mutare poLest, 421 Votum peregnnalionis ad fe Werburgae(S ) coenobium,585, 586 Illud lnstiluil S
jEgidium, 578. Votum nusquam bibendi vinum, 421 Anselmus, 585
Vox Yoces non significantnisi res, 148 Wigorroenses episcopi, 575 Vtde Wlstanus Wigor-
w iilensis episcopus,428
WiLLELMUsabbasconsuhtAnselmum de comite excom-
W-AiLFniDus episcopus de sancEoDavid, 455 niumcato, et de presbjieris concubinarus,et de lapsis
WALCHEI.IP.US epistopus YinLomensis, 5 52 Quod SEe- sacros ordmes habentibus reconcihandis, 552
phanummonachumde MonEeJSancl®Tnnilatis ad tem- WJLTELMCS el BOGEMCS monachus,318 WiUelmum4n-
pus ab Ramero abbaLeconcessumnon possil retinere m- selmus horlaEur uE germen bonsj \olunEalisquodin eo
\ilo etreclamanleabbaEe, 532 Apud eum Anselmus m- ccepiLgerminare, non arescal per amorero S33cuh,526
sLanEiaEobeTLimonjchi inlercediEpro GisIeberLo,552 Bajoceiisesllli duo, eEliElens ltubuli, 551 De Anselmi
WALDKICLS Hennci regis cancelljnus, 445,445, 446 religione eLpielale Durandoabbali easasDei plura retu-
WALERAI.M Newmburgensis episc qua3slionibus re- lerunt, 554
spondeE"S Anselmus, 155, etc Huncnon saluEal,155 WILLELMUS monachus • ex Anghaj Bcc tim venit, 573.
Quia enm puEabaEfa\eie Henrico imperaEon conlia Or- Murmurationesinler monachosOanluanenses foveE,577.
banum II papam, 155 4d eum roisitAnselrousLrjctaLum Et induIgeLurei propler roiirmiEaEemejus, eE propler
De piocessioneSptttlus sancti conlta Gtwcos,155 Ei stn- Lanfranci memonam, 577
de
psil Epislolam fermenEato, 140 Walerannuscum Pas- WILLELMCS monachusCeslrensis • carmenAnselmi lau-
chahllpapa pacemhabuiE,158,159 Hunc pioptereasalu- des eo \ ivenEe composuiE,578 Eum ut magis semper
Uit 4nselmus,157 proficiaEAnselmushortaEur,578 Vtde Guillelmus.
AValerannuscanomcusetfeantor ecclesiaePansiensis fit WIMCNDCS Ffde GUIMTODUS
monachus in monasterio Sancti MarLmide campis,569, Winlomensis episcopusGuillelmus,595 Vide Gmllel-
570. Inde eum vi retraxil episcopusParisiensis,570 Eum mus Wifilonia? episcopus a Cantuana archiepiscopus
jam nonposse m clericalu manere sme gra\iculpa et cer- consecrandus,429 Wmloniensisabbatissa, Attelis, 595.
to amroaspenculo, etiamsi auctontate sui episcopild fa- WllricusmonacbusclausLrunideseruil, 404 Ejuspoem-
ciat, monel Anselmus, 570 tentia, 404
WALTEBIIS Vtde GUALTEROS WLGAKUSDE LIMIIVGESAnselmiseniens, 458, 459.
Wandregisihi (S ) co?nobu puor etmonachi, 558.In WLSTAHCS AVigormensisepiscopus, 428 Ab eo Ansel-
eorum abbalem eligitur Lanfrancusnepos, in\iLo Ansel- mus aichiepise consihum eE^tuxihumquasnt coulra epi-
mo ejus abbate, 557, 558 Abillo dura jjatiuntur 558.Eos scopum Londinensem, 575
consolatui Anselmus, 558 z
WAKELWAST ( Willelmus de ), 582, 598, 455 Eoma? ex
parle regis fuit simul cum Anselmo,599 et 455, 443, 446. ZAcnAniAs Silenlium Zachansenon credenEis,180.
ConsubtAnselmo ut si m Angham redire \ elit, regi as- ZOKOBABEL SecundumnaEuramorEusex Pnadau el se-
sentiat, 599. cuntlumlegem fihus Salathiel, 174.
'QHD® I&EIS.U1&1
QILE lli HOC TOMO CONTINENTUR.
OPERUM SANCTI ANSELMI TERTI^ P4RTIS nsiensis Ecclesia?.— Ul arrepEumviE33 propositum slre-
CONTLNUATIO. nue persequaEur 57
EPISTOLARUM LIBER TERTICS eas conlinens quas scn- Ei IST XIV. — Anselmi ad Fridonem. — Ut Ecclesi»
psil Cantuanensis archiepiscopus Beccensi praebcialurdomnus Guilleimus jam se respon-
EPISTI — Anselinus ad roonacbos Beccenses — Se disse significai, et EcclesiamBeccensem ejus chantati
quantumvisreluctanLem eleclum esse Cauluariaearchiepi- commendat 58
1 — ad
EPIST.XV. Anselmi monachos Beccenses De —
scopum Cui—elecliom utadconsentiant lpse
—
suadel
hu- sua\issimis hlleris Roberti NorElimannorumducisad se
EPISTII Osberni Anselmum Ei consuhL
mihler subire•— onus CanEuanensisarchiepiscopi 11 missis, et quodejus consecraliofutura esset pridie Nonas
EPISTIII Gondulfiepiscojjjad monachosBeccenses Decemhns 39
UEnon tnstenEur de erepto sibi abbaLeAnselmo— 17 —
EPISTXVI Anselmiad monachosBeccenses Ips —
EMST IV — Anselmi ad raonachosBeccenses Lt abbalta Beccensibusin suum locum subrogatogratulalur,
ipsi Anselmoet regi scnbant.se ulEroconsenlire elecliom pra?tipiens ulmonachis sitpater, etutmonachi lpsi obe-
lllius m archiepiscopum Canluanensem 18 dia.it ut filn. 40
J5PJSTv, _ Osherm ad Anselmum — Ut acceleret EPIST XVII — Anselmi ad monachos Beccenses.—
suam mauguralionem ___ 18 Horum liEleris respondens eos consolaEurde sua absen-
ET-ISIVI — Monachorumueccensium ad Anselmum lia, eosque absolvila peccaLis,uEpeEieranE. 41
JJeccenses Auselmum concedunt Ecelesi», Cautua- EPISTXVIII — Anselmi-ad comitissamIdam — Hor-
nensi 19 tatur comitissamad sanctimoms?perse\ erantiam. 42
EPIST VII — 4nselmi ad monachos Beccenses — —
EPIST.XIX Anselmi al WulsfanumWigormensem
jEgemme lert se a Beccensibus esse distractum, nec episcopum •—PetiEconsihumtontra Londotuensem epi-
juxla quorumdammalevoloium calumniasbcta huimhEale 20 scopum,qui mlra suamdi03cesimdedicare \olebat eccle-
sias \illarum archiepiscopiCantuariensis 44
lecusasse archiepiscopatum — —
EPIST.YIII — Anselmi ad monachosBeccenses Ut EPISTXX Anselmi ad Osbernum Exoniensem epL-
Guillelmuraqui apud Pexeium pnor fuil ln abbalem eh- scopum.— Ut Exomenses clenci non smt monachisgra-
ei pra?cipil, Baldnco
ganl, el ul hanc curam suscipial,mhibel ves, eosque smat episcopus divina campanarum sono di-
auEemne pnoratum duniELat,lpse 26 sEmgaere. — 47
EPIST IX — Anselmiad Rogerum abbaEemCommen- EFIST.XXI Anselmi ad Willelmum abbaEemet ad
daEioBeccensmni 27 mouachosBecci —Qui \aleat, ex ore nuntiorum acci-
EPISTX — Anselmiad GisleberlumEboracensemepi- piendum esse — —
48
scopum.— Se nononus honons auEalicujus rei ierrena? cu-
29
EPISTXXII Anselmi ad Bosonem Non esse pi-
pidilaie suscepisse arclnepiscopi giitia? \ertendum—quod ad ipsum htteras non dedent 48
EPISTXL—Anselnn ad Fulconem episcopumBelva- EPISTXXIII Anselmiad Rodulfumabbalem el eius
censem — Ejusdem esEargumenti ac pra?cedens 52 monachos — Monachus qui ab episcopomEerdiclo ordi-
EPISTXII — Anselmi ad Gofiridumepiseopum Pan- naEus fuerat, perpetuo mEerdiclo subjicitur El quod IS
siensem — UEcanEoremEcclesia?Pansiensis qui m mo- qui muheri quaesivitherbas quibus \irum suum lnterfice-
nasteno SaneLiMarEmidecamms habiEummonachisusce- ret, si llhs mteifectus esE,nunquamdebeat OTdinan 51
pturus, mde \I ab eofuerat abstracEus,hbeium dimiite- EPISTXXIV—Anselmi ad HugonemXugdunensemar-
ret, nee religaret ln mundo qui ChrisEumelegeraE 55 chiepiscopum—Qmdmmultisaaversissuis faclosilopus,
EPIST.XIII — Aiiselmiad Waleraiinunicantorem Pa- consuhl Lugdunensemprlmatem De sUnsmaLemler Lr-
Uil QVM m HOC TOMO CONTLNENTUR. 1142
banum, cui favebat, et Guiberlum Promittil regi multam EPISTLI —AnselmiadSLephanum arcliidiaconum.—
pecumam, quam, Deo nnseranle, non solvit, unde rex Ut abbatissamel sanclimonults Rumesei -a s^perstitioso
lrascilur 55 hommis defuncEi,quem pro saucLobabebanE,cultu prolu-
EPISTXXV.—AnselmiadBosonem —QuodnonscnbaE beaE 82
frequentiusobiram dissidiumqueregium Et de hbro, Cur EPISTLII — Anselmi ad Geraidum arcluepiscopum
Deus homo, quem Eadmerus transcribebat 56 Eboracensera — Docel mducias suo assensu fuisse datas
EPISTXXVI —Ad Willelmum abbaEemeEfratres Bec- sacnlego qui mulierem \ elatamm uxorem duxeraE 83
censes — Ut pro eo mdesinenEerorenl, eEln sancLopro- EPIST LIII —Hildebeiti Cenomanensis episcopj ad
posito constanterperse\erent,maximeveroextra clauslra Anselmum — GraLespersol\il ob tractaiam De proces-
non vagentur Ut eleemosynammmui non permitEaE 56 sione SpmEussancLiconlra Gi33Cos scnplumet ad se mis-
EPISTXXVH — Ad Baldncum pnorem — LaudaLob sum 84
bonam famam, eEserio prohifaetne subditi facLapra?lalo- EPIST LIY —Admonachos Albanenses. Hortatuimo-
njm dijudicent 58 nachosad conlinuamsua? regulas observanliam. 87
—
EPIST.XXYHI Ad Roberlum Flandnae comiEem — EPIST.LV — Malhildis regmse Anglorum ad Ansel-
Horlalur ad justiLiammagis magisque secEandam 58 mum — ULmodice quolidianum relaxet jejunrom 88
EPISTXXIX. —AdHenncumpriorem, AnEomumsub- EPISTLVI — Ansehm ad Idani comitissam —De filio
pnorem, Ernulfum, Osbernum eLahos monachos Can- a se commoniEoet de pra?benda LamberEi sm capellam^
toarienses — Ut Cantuanenses ca?nohiEa3sic obedianE
pnon eEsubpnon ac sibi 59 EPISTLVII — Anselmi ad Mathildamleginam Anglo-
EPISTXXX — Ad Malbildam abbatissam et momales Tum — Habet gratias pro muneribus eEamica commoni-
Wmtonienses •—OJjsecralpreces suo mchoaEasnomine tione 90
perpeEuan et momales pietaU assidue \acare 60 EPISTLYIII —Anselmi ad Idam comitissam — Gra-
EPISTXXXI — Ad Lanfridum afafaatemccenobu S lias agitproliberalilaLesmslpgaEis exlnbila, eL ejus ti-
Wlman —Ut gregem non deseratoh vanasmolesLias 02 morem m re salulis laudat, eamque a peccalis absolul,
EPISTXXXII.— Ad GervmumAmfaianensemepisco- injuncEapoemEentia 92
purn. —Non posse monachumm abbatem ordinari, qui EPIST LIX —Anselmi ad Clementiamcomitissam —
clam mscio pra?latoabscesseriE 64 ComilemlaudaEquod nullam daretinvesliluram, quod co-
EPISTXXXni —AdRicarduminonachnm —Monachum jnitissasconsilio el prudentia faclumcelebral El uE ea-
professumnon tpnerivoloperegnnalionis a sefacto m sa3- dem viro suo semper lpsa consulat Anselmus hortalur.
culo, ___. 64 92
EPISTXXXTV—Profitetur senon esse tantumvirtute EPISTLX — Anselmi ad Geraidum Eboracensem ar-
quantum carmimhus eumnionachus depmxerat 65 chiepiscopum — Se non scnpsisse litleras unde Anglise
EPIST.XXXY.— Ad-Waiterum carthnalem. Se cum episcopi lpsum cnminabanlur 95
lUo deEcciesiasnecessiEaEihus non posse sine ejus assen- EPISTLXI —Anselmi ad monachos S Eadmundi —
su et ahorum episcoporumconsilio agere aut e)s provi- Infractammonachorumm adversis constanLiampraedical
dere, eo maxime tempore quo hosEesm Angliam nrue- 95
ienE ,___, b6 EPISTXXII — Anselmiad Willelmum archidiaconum.
— —
EPIST.XXXVI Ad erondem Calummaslmpositas — De non evulgandis actis concihiLondinensis,nisi pnus
excutit, et se nec schismati favere, nec rebus Ecclesias el lLerumepiscopislUa communicarit CapiEulorummte-
tunc posse consulere sigmficat 67 TimsenLenLiasaliquas suggenE 94
EPIST.XXXYn — Ad Urbanum papam — Cur bacte- EPIST.LXni. — Anselmi ad Burgundmm et uxorem
nus papam non adient, quidque faclo sit opus ab eodem ejus Richezam — UtfuEura?\iLa3 sinE memores, eE ad
monen suppheat 71 llhus amoremsese mvicemaccendant 98
—
EPISTXXXYHI Ad Lamberlum abbaEem — Ut EPISI LXIY — HugonisLugdunensis archiepiscopi ad
profugummonachum — recipiat pcenitenlem — 72 Anselmum De jncoluhn suo reditu ex Hierosolymis.
EPIST.XXXLX Ad njonacbosBeccenses Beccen- 101
ses m ordmisobservantiastabiles collaudaEEt utpraelati EPIST LXY — Anselmi ad Hnmberlum comitejn et
facEanon judicent pra? cajtens holtatur 73 marchionem — Gaudetde acceptis ejus hlleris, simulque
EPIST.XL. — A.d Paschalem papam. — .Excusat se faeneficiaab lllo in se collala perslnngit Et ut Ecclesiam
quod nondumper htteras eum saluta\ ent, et calamilati- tueatur, non \ ero llli dommetur, admonet 102
bus suis exposiEiscausasTedditcur ex Angha abient, et EPIST.LXVI—AnselmiadJSurgundiumetRiche/amuxo-
nt m Angham non redeaE nisi rebus ommbus Ecclesias xem ejus — Hierosoljmamprofeclurum,quid sit aclurus,
restitntis supplex obtesEatur Lugdom mtenm ab archi- monet Ut generalem ommujn ab mfantia peccatorum
episcoposusLenEan se declarat 74 contessionempra?niiEEaL, eEila res suas disponat ut uxo-
EPIST.XLI — Hennc regis Anglorum ad Ansebnum. iem non sme auxiho eEconciliorehnquat 104
— Excnsat se mauguratum ab alns episcopis ob mgruen- EPISTLXYII —Anselmi ad Richezam —Quod nec
teshostes; utui Angham citissime leverlalur supphcat m Angham tuta conscienlia redire possit, nec m ea pa-
to cificevuere Quodque filius ejus, nepos suus, sacraEus
—
EPIST.XLn. Paschalis papa?ad Anselraum — Ut Ec- sit 105
clesia?Cantuanensi resLiluEusjam deE operam Anglicana? EPISTLXYIII —Anselmi ad Gmllelroum archiepisco-
E!cclesia3 lesEauiatiom, et Anglorum regem cum Norlh- pum RoLhbmagensem — Ut revocet anbalem S. Ed-
mamua?comite coneiliet. 76 mundi ab abbate S Ebrulfi mtrusum; et ilh Ecelesiapres
EPIST.XLin. — Anselmi ad Burgundium et Ricezam et hommes, qmbus injuste spohala est, restitiiantui.
nxorem ejus —Oratulatur nepotem suum Deo in ser-
vitutem esse dicatum,quodque Deus jumores eorum h- EPISTLXIX.— Anselmi ad Paschalem papam 106
beros rapuenE, ut jam hberius ipsi Deo tota menle ser- EPIST LXX — Anselmi ad Athehz abbatissam Winto-
virent. 76 niensem — Non esse Lnstandum de Winlomensi epi-
EPIST.XLTY — Paschahs papa?ad Anselmum Ut con- scopopropEerjustitiam expulso. 108
stanter se geiatin tuendaEcclesia? Anglicana3hberLale. EPISTLXXI — Oraloru villa?quesuburbans?monachis
77 Cantuanensibus ab Anselmoreddilae diploma 108
EPIST.XLV —Ejusdem ad eumdem —Anselmo eum EPISTLXXn — 4nselmi ad Samuelem Dubhnsecivi-
de aliquol duhns consulenEirespondet 77 latis episcopum —Ipsum reprehendit quod res Ecclesiai
EPIST.XLYI — BenedicEi ad Anselmum — Consola- suae^pr"IjtjJtO, det extraneis, et monet ut eas rcStituat,
tona est et amiciseondilaaffectibus 77
—
EPISTXLYH. Anselmi ad Pasehalem papam —Au- EPISTLXXin. — Obnixe deprecatur ut fiat certior de
ditis decretis Jtomani conciUi, cui Anselmus interfuerat, ratione mvestiturarum ecclesiaslicarum 110
rex de illis summum pontificem requintj quid autem —
EPISTLXXIY Paschalis papaead Anselmum — Ad
papajudicaverit, sibi sigmfican Ansebnus peLil 78 prKcedenEemresponsio 111
EPIST.XLYni — Anselmiad eumdem — Consihum EPJSTLXXV — Ansehrii ad Conmumamicum suum,
inadversis quasjampernovemannos passuseslexspectat — Tres superbia3modos exphcat et subdividit 112
Precaturqiie nt pallium elecloliboracensi episcopoconce- —
EPISTLXXVI Anselmi adErnnlfum pnoremetmo-
dat 79 nachos Cantuanenses — Carnoti, ubi a coimtissa'et ab
EPIST.iuK — Anselmi ad monachos CesErenses — episcopoexceptus est, senbiEde lEmens suipTospentaEe,
De suorum monachorumprofecln gaudet,el ad accuratam et CantuaufTlsesut rehgiosi rostituli sint tenaces, - hoita-
etiam m minmns observantiamhorlaEur 79 tur H3
EPISTL —Anselmi ad Bernardumroonachum — Plu- EPISTLXXVH — iinseimi ad eosaem — Ejusdem ar-
ris esseumcam vapulationemex obedientia, quaui mnu gumenti cumpra?eedente 11«
meias ex propnosensu 81 EPISTLXXYIIl - Antelmi ad Gondulfumarchiepiscu
1143 ORDO RERUM 1144
pura — Ret>emnon debere a monacbisaut Ecclesia pe- EPISTCVI — Anselmi ^d Guntenum canomcum S
cuniam exigere 115 Quintmi — Eum bceL quielis amantissimum,Eamen,si
EPISTLXXIX — Anselmi-ad Henncuro regem Anglo- elecLusesE,debere fralnbus per obedientiam servire et
rum —HorlaEurreaeni ut coelestiregi obediat 116 afafaalisonus subire 144
EPISTLXXX — Anselmi ad Ernulfum et monachos EPISTCVII —Ansehm ad Matbi^deraregmam Anglo-
Cantuarienses — De clencis m monachos recipiendis rum — De benevolo regma?erga se annno 144
116 J PJSTCVIH — Anselmi ad Farmannum, Orduviiium
EPISTLXXXI — Anselmi ad Malhildem reginam — el Benjamin.— Cur eis non possil concedere ut ad lpsum
De sua meolumitatej eE designaLotempore llmens Ro- \ emant Singulis autem eoium diuJCulEatibiis Tespondet
mani. 117 144
—
EPIST.LXXXH. Anselmi ad Arnulfum el monachos EPISTCIX — Anselmiad Henncum regem Anglormn
Cantuanenses •—Ut Cantiiariencesmonaclnnon turben- — Compit regem quod pecumam imque exigeret a pre-
tur, sed quiete Deo servianl, quidquid rex egenL 118 sbjLens 4ngha3 violaLonbusconeilnLondroensisab An-
EPISTLXXXIII—Anselmi ad Euslachium —Is,uxo- seimohabiEi, cum hancculpam \mdicare non perEmeat
Te ex ejus consensu reclusa, alteram sibi adjunxeral, de nisi ad episcopos 146
quo peccato lllum compit 118 —
EPISTCX Anselmi ad Eraulfum pnorem et fratres
EPISTLXXXIV 4nselmi ad MaLhildamaobatissjni Cantuanenses — Excusat se quod tardius eos ceiLiores
—
Cadomensem —Ha?cse debihorem praesenttens consultt fecent de convenlu mLer se el regem, m quo Tex rtve-
Anselmum an onus deponere debeat Respondet lpse stivit eum de arclnepiscopaLu,jebus EcclesraeCantuanen-
quod ex consensucomitis el arclnepiseopiRothomagensis sis ommbus restituUs Nec tamen 4nselmusjn Angham
ac sanctimonialiumlaudabihler possit, sm autem, par- mtrarevulE donec legaLusregis Roma redienL. Jnterun
tiatur onera sua, et ea sapientionbus soronbus commiEEal reddila usus potestate pn\al omm beneficio ecc'es>asuco
qua3explere ipsa non sumciE 119 onroessacerdotes qui feminas Lenebanl El comitide Mel-
—
EPIST.LXXXV 4nselnn ad Gondulfum episcopum lento, qui ecclesia? suuin favorempromiserat, eeclesiae
Hofensem — Eum de CanluariensisEcclesiajnegotiissol- mtroitum permittit 148
licitum laudal Episcopum Eboracensemnon vuTtmaudi- —
EPIST CXI Anselnn ad Henncum regem Anglorum.
tum et absentem damnare 120 — Non disphcere sibi longiorem regn legaUmoiamnllra
EPIST.LXXXVI —Anselmi ad Henncum regemAnglo- datum tempus Roma3 facEam,sed suaroa grege dmEur-
lum —Gralulalur legi de sesolhcito 125 morem absentum , maxime cumiex nullum prsesEiluat
—
EPISTLXXXYII. 4nselmi ad Gerontonemabbatem lermmum 149
— Clericus m duabus Ecclesus obsinclus sacramento re- —
EPISTCXII Anselmi ad Gondulfum episcopum,Er-
ligioms, m qua debeat manere? Expedit propter plures nulfum pnorem, elc — Confirmat anatbema m presby-
causas eum CarnoLiremanere quam aa Gerontonero re- teros fermnas habenles jusEea suo archidiaconopronun-
meare 125 Eiatum 150
—
EPISTLXXXYni Anselmi ad Henncum regem An- EPJSTCXIII —Anseirmad GuaTnermm—Eumlau-
glprum •— Quid respondcrrt papa ad consulturo de sa- daLob sanclumpalerm reditus desidenum, simulque mo-
cerdotiorum colktione, quodque Anselmuspapa?sit pan- neLesse ordmis observantissimum 151
turus 124 EPISTCXIY — Anselmi ad Henricum regem Anglo-
EPISTLXXXIX — Anselmi ad fratres Cantuanenses rum — Ad regem mittit Gislebertum Beccensem, cui
— De suo reditu in Angliama Canluanensibusmonaclns tulo possit credere sibi remmtianda Paschalempronun-
peroptato 125 tial canomce electum, et alterum esse sedis apostohcae
EPISTXC. — Anselmi ad Ernulfum -r- Ejusdera argu- invasorem 151
menli 127 EPISTCXV —Anselmi ad G abbatem —Electo m
EPISTXCI — 4nselmi ad Antomum subpnorem —• episcopumconsuht uE, servaLaobedienlia, ammusejus
Eum laudat et admonet v 150 tanEumonus fugiat Iis vero qui hunc elegerunl, consuut
— —
EPISTXCH 4nselmi ad Gondulfum Grates perut ipsum quia digmor est, cogant ad onus suscipiendum
solvil episcopode se bene merito. 150
EPIST XCIH — Malhildis regina?Arojlorumad 4nsel EPISTCXVI — Ansehni ad Odonem — Ipsum ad pu-
mum. — Regio digna peclore el sanctis affectibus plena nons vita?genus seelandum,jamaccensura magisaccen-
131 diE Vofa eundi Rornam \el Hierosoljmamv complenEurm
EPISTXCIV —Hennci regis Angloiumad Anselmum profcssionemonaslica 152
— Dolet 4nselraum sibi pertmaciLer reluclari Misissese EPISTCXYII—AnselniiadETnulfumprioremelYvrillel-
ad apostohcum significat, et se lntenm consentire ut muro archidiaconum — Ut Robertum, rehcto Judaismo,
de beneficloCaniuanensis Ecclesi33convemenlerhabeat ampiectentem. ChnsLianismumperbemgne excipiant155 et
135 juvent
EPJSTXCY —Anselmi ad Henncum •—Estadpra?ce- EMSTCXVIII —Anselmi ad 41ferumpiiorem eEmo-
dentem resenptum 155 natliosSancti Eadraundi —Inviclum -jn ad\ ersis ammum
EPISTXCYl — Mathildisregmte Anglorum ad Ansel- laudaE EEnEpnon sua peccata confiEeanEur eEomm cu-
roum Quantum se Anselnn litier» exhilarariPE expoml stodia seivent-corsuum, adhortaEur 155
154 EPISTCXIX — MaibildisTegma?Anglorum ad Ansel-
EPISTXCVII — Anselmi ad MaLhildemreginam.•Pro- mum —Quanli faeiat Anselmj litteias QuodqueEdulfo
simis respondeEIitEens 156 abbatiam Malmesberis?concessent, sal\is omnibusarchi-
EPIST XCVIII — Anselnu ad Guillelmuniepiscopum episcopi juribus 156
Wintoniensem — QuoJ non possit jiocere adversano co- — —
EPISTCXV Ansehni ad Mathildem Ednlfurocon-
nuti ob mjunas sibi ab eodem lllatas 157 firmare m abbalem noluil, quiascjphum ad eum cum
EPISTXCIX —Mjlhildisiegmaj 4ngIorum ad Pascha- httens pei Jegatos iniseral 1D6
lem n papam — Gratias agit pro liElens hortatorns ad EPISTCXXl —Gerardi Eboracensisarchiepiscopi,Ro-
conjugem datis 158 berti Cestrensis, Hereberti Noiwicensis, Radulti Cice-
EPISTC — Anselmiad Orduvinum —Giatulatur mo- strensis, SamsomsWigorniensis et Willelnu Wmtonien-
nacbo su33firma?sLudioso, qjiujjue obtrecEaLonbussuis sis electi ad Anselrnum —"Anselmumm Angham ro\i-
respondeaEsuggent 158 tanE,pollicentes— opero suam 157
EPISTCI —Anselmi ad IKlrls Cantuanenses — Quo EPISTCXXII Anselmi ad episcopos suos — De ec-
debeapt esse anuno Cantuariensesmonachim calamilati- clesiaj Anghcanae et episeoporum misena doleLlaetalur-
bus quas, se absente, tolerant 159 que de ope ab eisdern sibipromissa 158
EPIST.CII — 4nselmi ad quosdam monachos aposta- —
EPISTCXXIII Ad HugonemarchiepiscopumLugdu-
tas — Apostatas rnonachos m claustrumreversos monet nensem — Rogat finnari se priidenlibns archiepiscopi
u Enon\ erecundia pcenitenUamabjiciant 140 responsis 1§9
EPISTCIII •—Anselmiad Warnerum — Lit sanctum EPJSTCXXIV — Hugoms Lugdunensis arcmepiscopi
tiraore mortis incoejJit,sed adAnselmum ——Respondel ad pia?cedenteni 160
proposiEumnon despiciatquodeum EPISTCXXV Anselmi ad Eulaham abbalissam —
sancto amore m lllo proficiat, cura? ac consilns Er-
nulphi pnons coramiEEit,consulitque utlegatsuam adLan- GraUssimas habet antisE33filiarumquepreces £t ut obe-
zonem epistolaro. 141 dientes et m minrausiideles sroE,adhorlatur. 161
EPISTCIV — Anselroiad Raynaldum — Solafur pium EPISTCXXVI — Anselmi ad Henncum Anglorumis-
vexatum, qui episcopalum m quem mvitiis mtruSusfue- gem, _ Quod translatio episcopi non debeat iienet sme
Tat, pro ventate rejicit 141 consensuarchiepiscopi et episcoporumprouncia», cum
EPISTCY — Ad Guillelmum Wmtomensem episco- magna consideratione et auctontate apo<ohca 1 162
rjum —Hoitatur eum utqua creperat ammi firmitate m EPISTCXXVII— Anselmiad Mahiharosanctimonialem.
ecrjJ£SJAStlcarui)f sanclionum observatione perseSeret — Ut Deo sacrata sa3culariumabstineai conversatione
142 165
ii4S QUJE IN IIOC TOllO CONTINENTUR. VU\
EPIST.CXXYHI — Anselmi ad MaLhildemregmam ut rex Angli®audierat 18*
—
EPISTCLIH. Paschalispapasad Anselmura — Prae-
Anglorum — De homme sibi ignoEotestimonium perhi-
bererecusat, licet a regina rogaEus 164 cedenti respondet se nullatenus digmtati ejus ecclesia?
—
EPISTCXXIX Anselmi ad Helgolum abbatem S derogalurum,nec usquam tolerasse a rege TeuEomcodan
Andoem — Quopacto res sibi m Angham reverso ha- invesaLuras 186
beant expomt amico,ld sciendi cupidissimo 164 EPISTCLIV — Anselmiaa WiHelmum abhalem Bec-
EPISTCXXX— Anselmiad P monachumS Marti- censem — VoEanuncupata anLe monasticain piofessio-
nnSagu — MonacInHierosoljmamlre cogitanlisab desi- nem )n pra?IaUmanent dispositione 186
denum improfaat,mxta aposlohcisenlenEiam,quam eo EPISI CLV — 4nselmi ad Thomam archiepiscopum
ipse audieraE — 105 Eboracensem —Umversis arthjepi^copi munus mlerdi-
EPISTCXXXI Paschahs II papa?ad Gerardum Ebo- cil-ante promissamsibi fidehUlempro more veten 187
racensem episcopum — Ul fideiitalem pro anEiquacon- EPISTCLVI— 4nselmiad WiSlelraumabbatemeEeon-
sueEudmeAnselmofaciat 166 gregationem Beccensem — Se mhil habere ulis anti-
EPISTCXXXII — Anselmi ad 41exandrum Scolorum qwus, eorumque obhlurum non esse, msi cum desient
regem — Gralulalur regi m paternum sonum e\ etlo esse. 188
166 —
EPISTCLVn Anselmi adqnamdam dommam 189
—
ETISTCXXXin Anseliroad Robertum et soioies et EPISTCLYin — De nupliis consanguineorura 194
fihas suas — PeEitammilht exhorEaEionem,quss eas ad EPISTCLIX — 4nselmi ad WiHelmumabbjtem. 194
-
bene vivendumaccendat Ut bonamln omnibusvolunta- EPISTCLX — Hildeberli episcopi Cenomane'isis ad
tem hafaeant ut lmportunascogiEaEioneset moEusmvo- Anselmum 195
luntanos contemnendo\ mcere sludeanE, ne llhs pertur- —
EPISI CLXI. Ejusdem ad Anselmum 196
bentur 167 —
EPISTCLXII Ejusdem ad Anselmuin 197
—
EPISTCXXXIY. 4nselmi ad Yalerannnm 169 EPIST CLXHI. — Anselmi ad Geldumum abbatem
—
EPISTCXXXV Yaleranmad Anselmum. 169 Aquicmensem 198
EPISTCXXXVI— Anselmiad Aalerannum 169 —
EPIST CLXIV-CLXXXMII. HabenLur m Historn
EPISTCXXXYH— Anselmi ad Turoldum Beccensem NovorumEadmen 198
monachum — Quod mundo \ale dixerjt, vehemenEer LIBERQUAKTLS, epistolas contmens qua? hacleniis sunl
gaudeE 169 mediLde
—
EPIST.CXXXYIII Anselmi ad 'Basiham — Mnhen LPISTI —Lanfianci ad Ianfrancum el Guidonemfra-
huic piissima?episIolamscnbJladmodumpiam Quodhomo tres 199
semper aut m coelumascendat, aul m rofernum descen- EPISTII —Ans Imi ad Paschalempipam 201
dat EEquod hoc maxime alLenderedebeat 170 EnsT III — Aulslani episcopiWigoiniensisad Ansel-
EPIST CXXXIX•—AdLambertumahbatem S Berlmi nmiii 202
— SuadetoblaLumTegimenassumere 171 EPIST IV — 4nselmi ad Paschalempapam 205
—
EPISTCXL. Paschahs paps? ad 4nselroum •— Plu- EEISTV — Anselmi ad llenncum regem Anglorum.
nmum gaudet quod Henncus ecclesiasticisobsecundarit 205
pra?cepEis, Anselmum absohiL ab excommunicatione EPIST.VI — Arselmi ad Paschalem pipam. 204
quam se mcurnsse timebat propEer mvesEitura»Tegis ; EPISTVII — Anselnn ad GuiPelmuro Winlonta3 ele-
dat ei poEesEaEem ahosqui m\ eslitia rege fuerrolct ipsum clum episcopum 203
regem absolvendi, excepLoEliensi abbale 172 EPISTVIII —"Ansalmiad Joannem pnorem 205
—
EPISTCXLI. Anselmi ad 4inulfum abbatem Troar- EPISTIX..— 4nselmi ad Balduinum rigein Hierusa-
«onsem —Ex morbo laboranti collaboral, eEpetitum lem 206
«8 abjiciendapraeposituraconsilmm praebet, ut eam dt- EPISTX — 4nselmi ad Anhelilem abbalissam ejtsque
nnttat, si consentianE
— archiepiscopusel fralres 172 sanetimomales 207
EPISTCXLn. Anselmiad Munardacbum regem Hi- EPISTXI — Anselmiad Hildebertum Cenomaiiensem
bernia? — Hunc regem depra?dicaE ob pacaliregni fehci- episcopum 207
tatem Et eum admonetut qugj corngenda sunt corngat, EPJSTXII —Anselmi ad Mathildem reginam Anglo-
maxime cognatormn conjugia et lrregulanum episcopo- Tura 207
_rumordmationes 175 EPIST3»IH—AnselmiadRoberlum comitemUjiidnae.
EPISTCXLHI — Anselmiad GisleberlumLumcensem -208
episeopum —Gratiam habet prassuh gaudenLiquod suis EPISTXIV.—Anselmi ad Rogerum, Robeiluni ahos-
auspicus res Ecclesia? bene \ erleret 174 que abbates 209
—
EPISTCXLIY Ad monachum apostatam Prasce- — EPISTXV —Ansehm ad Gerarduin Ebcrjcensem ar-
ptis, consilnsetmmis errantes duas o\es ad gregemie- _ ' 209
chiepiscopum.
vocaE 175 EPIST VVI —Aiiseimi ad eumdem 210
JIPISTCXLV—Walten ad Anselmum —Exsultal.de —
EPISTXVII. Hugonis abbatis Clum„censis ad An-
feuci Anselmim Angham redilu, simulque ab eo quid- selmum 210
piam expelitpia? consolatioms 176 EPISTXVIII — Ansclmi ad Hugonem Lugdunensem
—
EPISTCXLM —Anselrai ad Wallerum. EsErescri archiepiscepum 211
ptum ad anteposiEas htteras 177 EPISTXIX — Anselmi ad Diacum S Jacobi episdo-
—
EPIST.CXLVII Anselmi ad MunardjchumHiberma3 pum 212
regem.—ELiam atque eLiamrogatmeden, aut curare EPISTXX — 4nselmi ad Gui'lelmum RoUiomagen-
aedendum pestilentibus sui regro moribus Ne amplius sem archiepiscopum 21^
Tiri uxores suas aliorumuxonbus coramutenE,eEcpisco- EPISTXXI. — 4nselmiad Elferum et ahos monachos
pus non nisim unocerEoloco consEitualur,nec nisi a plu- 215
ribas episcopisordinetur 178 EPISTXXII — 4nselmi ad Cuillelmum Rothomagen-
EPISTCXLVIII — Anselmi ad Gdonemmonachum — sem arclnepiscopum 215
Lt non deserat munussibi commissum ob mgravescen- EPISTXXIII —Ansclmi ad Robertum, Ernulfura, Rj-
tem ajEaEem. 180 dulfum,Phihppum, Bernardum etahos 211
—
EPISTCXLLX Anselmi ad Thomam Eboracensem EPIST XXIV. — Anselmi ad FoberlumNortlimaniiia?-
arclnepiscopum—EcclesiaulEraties menses sme 214
re roondebeEesse, unde ipsi prasscnbiEut vm Iduspasto- pnncipem —
EPISTXXV Anselmi ad GuillelmumRothomjgen-
tembns Cantuarisese sislat ab eo consecrandum EtSep- ne semarchiepiscopum. "215
ipse elecEum episcopum S Andrea? de Scotia nondum EPISTXXVI—Anselmi aclRogeruimsuumamicum215
tonsecraLusconsecrare pra?sumat l 181 EPISTXXVJI —Ansclmi ad Malrhum Waterfordien-
EPISTCL — Anselmiad Goflridum — Yirum probum sem episcopum 216
a viEa?rolegntaEelaudat, et a quo sibi caveat monet, ma- EPIST XXVHI — 4nselmi ad GuillclmumJ4othoma-
xime ne ahorum factadiscernenseos conEemnaE 182 gensem archiepiscopum 216
JSPISTCLI —Anselnnad Toannempnorem, eECongre- —
EPISTXXEX 4nseJmiad Gondulfumepiscopum 216
gauonemTialensem — Eos Dei domuineE templum fu- EPISTXXX —Anselrai ad Mathildemreginam 217
Juros, si mutuam servent concordiam, et ln minmns ob- EPISTXXXI —Anselroi ad ^nse^mumnepotem 217
seryantiam teneant 185 EPISTXXXII — Anselmiad Ernulfum priorem et alios
—
EPISTCLH- Anselmi ad Paschalem II papam — Ut " 218
non untEatjiaThum archiepiscopo Eboracensi Ecclesia?CanEuanensis.
nondum —
EPIST.XXXHI. Anselmi ad Gondulfum Rofensem
consecralo, nec Londomensi episcopo, qui lllud nun- episcopum 219
ouam habmE,ne Ecclesia?CanEuanensis primaius a sua EPISTXXXn — Anseimiad eumdem. 219
djgmtaie excidat, quod pati neutiquam poEesl Inquint et —
EPISTXXXV. Anselroi ad eurodem .220
utrum regi Teutonicorumpcrmittatdare inveslituras, sjc- —
EPISTXVXVf Anselnnad Baldumumregem Hien>
11« ORDO KERUM 1143
solymilanun 221 'EPIST.XC — Anselmi ad arcinepiscopTJTn Licdonen-
—
EPIST.XXXVII. Anselmi ad Mathildem comitissam. sem 2sa
221 —
EPIST.XCI. Anselnn ad Idam comitissam. 245
EPIST.XXXVin. — Paschahs papas II ad Gerardum —
EPIST.XCII. Anselmiad HaconemcomiEem. 246
Eboracensem episcopum 222 EPIST.XCin — Hennci Anglorum regis ad Anselmum.
&iST XXXIX — Girardi ad Anselmnm 222 246
£PIST.XL — Anselmi ad Ernulfumpriorem. 222 EPIST.XCIY.— Anselmi ad Henncum regem Anglo-
XLI — Anselmi ad eumdem
•EIPIST. 225 rum. 247
EPISTXLII — Anselmi ad Tbeodencum 225 —
EPIST.XCV Anselmiad Paschalempapam. 248
EPISTXLHI.—Anselmi ad MaEhildemre°mam Anglo- —
EPIST.XCVI Anselmi ad SamsonemWigorniensem
rum. 225 episcopum 248
EPIST XLIV. — Anselmi ad Gondulfum episcopum EPIST.XCVII—Samsoms Wigormensis ecclesi33sacei-
226 dotis ad Anselmum. 249
—
EPIST.XLY. Anselnu ad Adrumum charissimum EPISTXCVIII —Anselmi adEhamcomitem. 249
227 —
EPISTXCIX Anselmiad RobeiLumcomiLem 250
EPIST.XLYI — Anselmi-adPaschalempapam 228 EPISTC — Anselmiad RodulfumCicesLrensemepisco-
EPIST.XLYII — Ansehm ad eumdem 229 pum 250
—
EPISTXLVHI. Anselrai id Joannem Tusculanensem EPISTCI —AnselnuadR episcopuro. 250
et Joannem cardmalem 229 EPISTCII — Cujusdamad Anselmum 251
EPISTXLIX. — Anselnil ad Pascbalem papam 229 EPIST CHI. — Anselmi ad Lanfrancuim— Ei opus
EPIST.L —-Phihppus rex Francorum ad Anselmum. suum quod MonologiuminscnbiEur, comgendum \ el ap-
250 probandum miEEit *252
EPISTLI — Ludo\ ICUSrex Francorum ad Ansehnum —
EPIST.CIY. Anselmi ad Bernardum ejusque mona-
230 cbos 252
EPIST III — Anselmi ad nepotem suum. 250 EPIST.C Y. — Anselmi ad abbatissamF ejusque con-
EPIST LIII — Anselmi ad G canomcum S Qumtim gregaLionem •254
251 —
EPIST.CYI Ad Gisleberlutn — De sacramenlo alta-
—
EPIST.LIV. Anselmiad Alalhildem TegmamAnglo- ris 254
m 232 —
EPIST.CVII Sanctus Anselmus, Cantuanensis ar-
—
EPIST.LV. Anselmiad pnorem el fralres ecclesi33 chiepiscopus,de corpore eEsangume Dommi 25b
CanEuanas 252 EPIST.C VHI — Gisleberii abbatisad Anselmum 258
EPIST.LVI — MaUnldismarcisasad Paschalem II pa- EPIST.CIX. Anselmiad Richardum monachum —
—
pam 255 RicbardumBeccensemmonachumhorEatur ut mdiscretis
EPIST.IS\II. — Anselmi ad Haimonemvicecomilem corpons sui \ exatiombus obedientiam anEeponaE 237
253 EPIST CX — Anselmi ad RoberEum, Seyt, ediE —
EPIST.LVIII — Anselmi ad Ernulfum pnorem. 255 HorLalur adobsenantiamln mimmis, eEuEangelos sibi
EPIST.LIX. — Anselmi ad Gnillelmum Calvellum semper astanEesc gitent eorumque conversationem imi-
254 tentur 237
EPIST.LX — Anselmi ad Guillelmuni archidiaconum —
EPISTCXI Anselmi ad Hugonem — Hugonemmo-
254 nachum, a quo se multum aman audierat, hortatur ut cul-
EPISTLXI — Anselmi ad Gondulfumepiscopum 255 pas SUJSnec celet, nec defendaL,uE cor suum abbali suo
—
EPISTLXn. Paschahs papas ad Robertum comilem palere semper vehL, eEpropnos sensus obedie * TJOSE-
de Mellento. 255 habeat. 259
EPISTLXIH.— Hennci regis Anglorumad Ansehnum —
EPIST CXII Anselmiad Willermum Willermum—
255 amicum suum monet ut Deo sil sempei praesens, et sic
EPISTLXlV. — Ad eumdem 255 servet suam dilectionem, ut omni studio coneLurcaveue
HMSTLXV. — Anselmi ad Gerardum Eboracensem Dei offensionem— 260
256 EPISTCXIII Anselmiad Herberlum Thiofordensem
EPIST.LXVI Anselmi ad Ernulfum priorem et fihos episeopum — HerherLuraepiscopumThiofordensemhor-
—
Ecclesia3CanLuanensis 236 tatur ut presbj leros concihomobedientes, et qui feminas
EPIST.LXVII.— Hennciregis Anglorumad Anselmum nollent diraitteTe, a sarns prohibereL,eEad ecclesiastica
256 munia alios seu clericos seu monachoslllis subsEiEuerel
—
EPIST.LXVIH Guillelmiad Anselmum 257 260
EPIST.LXIX — Anselmi ad Odonemepiscopum. 257 —
EPIST.CXIY Anselmi ad nepolem — Anselmo ne-
ETISTLXX —AnselmiadTheodencum 258 poEisuo commendaEbonos mores, ac sLudiositatem,et
EPIST.LXXI. — Anselmi ad Gondulfum episcopum Xatina? hngua?perpetuum usum De sorore sua, ejus ma-
258 tre, nuntiaE admissamlllamMarcimacia momalibus,sed
EPISTLXXn — Anselmi ad Gmdonem 258 tum eam reposceret, sibi negaEam. 1261
—
EPISTLXXHI Anselmi ad Paschalempapam 259 EPIST.CXY Anselmi ad Walterum eardinalem —
—
EPISTLXXIX — Mathildis 4nglorum regina? ad An- Walterum cardinalem episcopumAlbanensem, aposEoh-
selmum 240 cumin Angba legatumrogat nt, ad sustmendumonus sui
HPISTXXXV.— Hennci legis AnglorumadAnselmum. archiepiscopatus,opem sifai ac subsidium apontifice Ro-
240 mano accersat. 262
EPISTLXXVI — MalhildisreginasadAnselmum 240 —
EPIST CXYI. Anselmi ad Donnaldum, Donatum et
EPIST.LXX.YII— Hennci regis Anglorum ad Ansel- alios episcopos. — Episcopos Hibernia?rogat ut pro se
mum 240 multis serumms presso Deum inlerpellenE, simul admo-
EPISTLXXVIII —Anselrni ad Elferumpnoremeimo- nensiiE sui quisque officnpaiEeslmpleanE,ac si quia m-
nachos S. Edmundi 241 ter eos conEroversia?orlum fuerit, rem tlli totam ad se
EPISTLXXIX ~ Hugonis Clumacensisabbalis ad An- deferant 202
selmum. 241 EPISTCXVII — Anselmi ad Hugonem archidiaeoronro
EPIST.LXXX.— Hugoms ad eumdem 241 — Sigmficatquanlo cum honore et mnnificenliaab omni-
EPJSTLXXXI — AnselmiadHugonemcomitem 242 bus m exsiho suo susceptiis fuent 265
—
EPISTLXXXII Anselmi«I Henncum regem Anglo- EPIST.GXYIII—AnsehroadLambertvtmAtrebatensem
rum 242 episcopum 264
EPJSTLXXXHI — Paschahs n papse ad Anselmum EPIST CXIX—— Anselmiad eumdem ^ 265
245 EPISTCXX. Anselmi ad Hernostum. 265
EPISTLXXXIY.— Anse.nu ad Henncum regem An- —
EPIST.CXXI —Ansehni ad Adelidem. 266
gloram 243 EPISTCXXII —Anselmiad Lanfrancum. 266
EPIST.LXXXY.— Munardachi regis Hibermasad 4n- EPISTCXXIII Anselmi ad Henncum. 267
selmum 243 EPISTCXXIV.— Anselmi ad'G. episcopum 268
EPIST.LXXXYI — GislebertiLunicensisadAnselmum EPISTCXXY — Anselmiad Mainenum abbatem 268
244 EPJST.CXXYI — Anselmi ad Henneum regem Anglo-
EPIST.LXXXVII — Anselmi ad JoEserannumarcluepi- rum 268
244 —
EPISTCXXVII Anselmi ad Atserom Lundensem ar-
scopumLugdunensem 269
EPISTLXXXVIII —Anselmi ad ThomamEhoracensem chiepiscopum —
arcluepiscopum — 244 EPISTCXXVIII. Anselmiad Eulaham ejusque san-
EPIST.LXXXIX Anselmi ad Guillclmum RoEhoma- ctimoniales — Litteras quasab eo desideraverat mitEens,
gensem archiepiscopum 245 hortaLurut sinceram erga se dileclionem ln amore Dei et
IU9 QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1150
alns piis openhus ferventlodemonstreE. 269 Liber sextus. 517
— —
EPISTCX-XIX. Anselmi pa easdem Hortatar eas Joannis Seldem m Eadmen Hlsioriam No\orum notaa.
ad perfectionem et ne miniroaspernant 270 523
4PPENDIX-SPLRIORLM DE EXCELLENTIA VIRGINISMARLELIBER. 557
DI4L0GUS BEATÊM4RLEET ANSELMIDEPAS- CAP1 — QuodMariaexcelhEomnes crealuras. 557
SIONEDOMINI. - 271 CAP. 2 — De ongme Virgims Mana?. 559
CAP.1. — De Lraditione ChrisEiae ejus oratione ln CAP5 — De annunEiationeangehea. .560
k-irto 271 CAJ>4. — De amore Virgimsad fihum. 562
CAP.2 — De Chnsti coraprehensione. 275 —
CAPb. De compjssionebeaUeMari33pro filio cruci-
CAP5 — De Chris l deductione ad Annam, el Pelri fixo. 566
negatione. 275 CAP6 — De gaudio resurreclioms 567
4
CAP. —De Chnsli deduelione ad Caipham 276 CAP7 l— De gaudio beat» Manasin fihi ascensione.
CAP5 — De Cliristiad Pilalum deduclione 277 570
CAP6 —De abductionead Herodeai, el reduclionead CAP8 — De assumptionebeatiseDei geniLncisManae.
P)Ialum 278 572
CAP7 — De flagellatione el coronaspmea, acvocife- CAP9 — QuanLumprofuil beata Virgo Mananatura?
ratiombusJudsjorum. 279 hunijiia3 575
CAP,8 — De damnalioneQinsti, el crucis bajulaEione c vp 10 — QuanlumprofuiEomni creatura, eEiampra?-
281 ter hummam 576
CAP9 — De ChnsEiet malns hjpapanle. 282 c*p 11..—De eodem 577
CAP10 — De crucifixione,et crucis erectione 282 CAP.12 — OiaLio ad beaEissnnamYirgroem Mjnam
—
CAP11 De Christi m cruce opprofams. 285 578
CAP12 •— De \ erbis Chnsti m cruce .. 284 DE QUATUORMRTUTIBOS QVM FUERUNTIN
ttp. 15 — De Chrlsli morEe,eEeam conseculismirabi- BEAT4 MARI4EJUSQUESUBLIMITATE.
hlros 285 CAP.1 —Delus \irluLibus generatim. 579
tAP li — Luctus malns pro filn morte 285 CAP2 — De justiEiaet ejus appendiLns 581
CAP15 — De anim33Chnsliad hmbumdescensu 286 cAP5 — De prudentia eLejus sequacibus 582
c\p 16 •—Decorpons CbrisLidepositionede cruce ac CAP.4 — De iorEiEudme eE ejus sequacibus 582
sepullura 286 CAP5 — De lemperantia el ejus sequacibus 582
DE MENSURATIONE CRUCISLJBER, in lllud Chri- —
CAP.6. Has sancla?Mari33\irEutes Chnslus confirma-
sli St quis vull ventte posl me, elc vit. 585
CAP1 — Expendunlurprimaeparticuls, SJquis, ubi de CAP7. — Nonpotinsse Deum ex aha virgme hommem
radicibus eEremedus pusillaiiimitalis 290 effici 584
CAP2 — De libertale ei ejus illicibus ad perrectio- CAP8 —Subhmitas beatie Yirgims exphcatiii, 584
nem, expositioparliculaevull mpioposiEaCbristi senlen- LIBER DE BEATITUDINE COELESriS PATRLE.
587
CAP3 — De sequentib is particuhs, venitepost me 295 Prologus 587
CAP4 — Quod non simus uostii sed Dei, ad lllud CAP.1 —De pulchntudine corporumbealorum 589
Abnegetseineltpsum 294 CAP.2. —De velocilaLe 589
CAP5.—Excutiuntur\eibailla tollul ciuceinsuam CAP3 — De forUEudme. 590
297 —
CAP4. De hberLate. 590
CAP.6 —De perse\er..ntia m cruce ad lllud, quolidte. CAP.5 — De lmpassibihtaLe 591
500 CAP6. — De voluptate 592
CAP.7 —Expensiopostieraoium \erborura, el sequatut CAI>7 —De \1E33a3ter111tale 595
me 502 CAI>.8. — De sjpientu. 595
TRACTATUSDE CONCEPTIONEB MARLEMR- —
CAP3. De amicitia 596
GIMS 511 CAP10 — De concordia 596
SERMODE CONCEPriONEBEATÊMARIJE. 519 CAP11. — De potestate 597
MIRACULUM DECONCEPTIONESANCT/EMARLE CAP12 —Dehonore 597
525 —
CAP13. De.secuntate. 599
P4SSI0 SS GUNERI,FLNGARIS,PRALiE ET SO- CAP14 •— De gaudio ' 599
CIORUM. CAP15 —De misena reproborum 600
C4P.1 — Sanca Patncu prasdicatio mHiberma et Fin- LIBERDE SANCTIANSLLMISIMILITODIMBUS.
g?ns pnncipis comeisio 525 CAP1 — De triphci vluntale 605
CAP2 — Fmgans ac sociorumpro fideexsihum. 526 CAP2 — SimihEudoinEer muherem eE \olunEaEem.
CAP5 — Occasiosecessus Fingans a S3?culo 527 605
CAP.4 — Regressus Fmgaris m paEnam,eE regm 528 re- •—
CAP5. De sensibus amma?. 605
cusatio CAP 4 — De sensibuscorpons. 606
CAP5. — Rursus Fingar solum pairium deseril ctim CAP5 — De obedientia 606
insigm comitatu 529 CAP.6 — De mobedientia el propna \oluntate. 607
rAP 6 — 4ppulsus m Cornubiam 550 CAP.7 — De superbia 607
CAP7 — MartynumFmgans et sociorum 550 CAP8 —Quod propna \olunlas soli Deo convemal
CAP.8 —SepullurasaneEorummarEjrum 552
CAP.9 — Basihcam eorumdemhonoiem, et mira lbi- CAP.9. —Simihludo mter propnam volunlatem etfon-
dem divmitusedita 552 tem 607
CVP10 —-IlUEaccehiussuppbciam sacnlegos 555 —
cvp 10. De tnbus genenbus propnse volunlaLis
JUDICHJMDE STABILLTATEMONACHlIN LOCO 608
QUEMPOSUIT 555 CAP11.—De deleclatione 608
MIRACULUM SANCTIJACOBI. 555 —
CAP12. De qumque corporumsensibus 608
MHL4CULUM GRANDES4NCTIJACOBI 357 —
CAP13 De genenbus delectationisroalas 608
4LIENA CAP14 — De quinque simphcibusgenenbus 608
Elucidanumsive dialoguscomplectenssummam tolius CAP15 — De decem duphcibus. 608
Christian33theologiss 541 —
CAP16 De decem Inphcibus 609
DispuEaEio Judasicum Christianoauctore GisleberEoab- —
CAP17 De qumque quadruphcibus 610
baEeWestmonasEenensi 342 CAP18 — De ultimo genere deleetationismate. 610
Annulus si\e DialogusChnsliam et Jud3?ide fidei sa- CVP19 —Pejor esl deleclatio qua3plunbus aut gra-
cramentis,auclore RuperEoabbate Tintiensi 542 vionbus delectatur. 611
EADMERUSCANTUARIENSIS MONACHUS CAP20 — De amma?delectatione €11
Nolilia hisEonca 511 CAP21 — De genenbus exaltatioms 612
Praefalioro Eadmen opera 515 CAP22 — De quatuor simphcibus. 612
MTA S 4NSELMI 515 CAP.25 — De .sex duphcibus 612
HISTORIANOVORUM CAP24 — De qualuoi tnphcibus 615
Praefatio • 347 CAP.25 — De uno quadruphci <31o
Liber pnmus 547 CAP26 —De cunositate et sexdccnn ejus generi-
Liber secundus 589 bus 614
Liber tertius 425 CAP27 — De qumque simphcibus 611
Iiberquartus 447 CAP28 — De sex duphcibus. 611
Liber qurotus 485 tvr 29 —Dc quatuor tnplicibus 61o
Ilf>l ORDO RERUJI a^
-CAP. 50 — Deuno quadrupln 615 CAP89 — De ofaedieutia,hcenlia et inobedientia 658
CAP51 — De otlo eE vigmti geuenbus cunosiLatis ctp 90. — Simihtudo mler monachum el denanum
615 659
CAP32 — De tnbus simpbcibus 615 CAP91 — De simihtudmemler corngiam el salularem
CAP55 —De novem duplicibus 615 el mter ordroemfactiUumel njiura'em 661
GAP.34 — De decem triphcibus 616 CAP92 — De \ es lbus monachi 661
CAP35 — De qumquetnplicifaus 617 cvp 93..—De corona ettonsura monachi C61
C4P 56 —De ullimogenere curiositatis 617 CAP94 — De spintuah sacnficiomonachorum 662
CAP57 — Simihludo mter propnam voluntatem, et CAP95 — SiimiiEudomtei monachatum et lgnem
adulterain regmam 618 662
CAP58 —SroiihEudoinEerpropriam vohmEatemet \e- CAP98 •—Demtenon \ irtute el exterjon C65
nenosamberbam 619 cu> 97 —Simnitudointer raonachumeE liorLulanum.
CAP59 — Oslensio quomodojjropridevoluniali omnia 664
vi'ia militenl seu deserviant 619 CAP98 — De ajdificantodomum 664
CAP40 — Simihludo roter suggesLionem,delectalio- CAP.99 — Quodsuperbia sil valhs maxiroa beslns \i
nem, consensuroel canem. 620 tiorum p'ena 663
CAP.41. - Simihludomter corhuraanum el molendi- CAT>.100 —De monte huminlalis el seplem gradibu-i
iuun 621 Qjus 665
CAP.42 — Simihludo inLer molenles eE laborantes CAP101. — Pnmus gradus humihtatis 665
622 CAP102 — Quodqui m Deum peccat onmem creatu-
CAP45 — Quod bomtas cujusquefidohs Deo eEomni- ram contra se excitat 666
busboms siEutihs 625 CAT>.103 — Secundusgrarlushumihlalis 666
CAP44 — Commendaliosuperna?Hierusalem 624 CAP104 — Tertius gradus humililaEis 667
CAP45 — Quodbomtas bom bom.nisdamnjus et das- cvp 105 —Quartus gradus huroihEalis 667
monibus siLmulilis 624 cvp 106 —Quinlus gradus humihEatis 668
CAP46 — De simililudme inLer Deum el quemhbeE CAP107 — SexEusgradus humiliLatis 668
regem suos judicanEem 62o CAP.108 — Septimus gradus humilitatis 668
CAP47 —De quatuordecimbeaLiludimbuscorporiseE CAP.109 — Recapitulatiograduum humihtatis 688
animse 626 CAP.110 — Quomodounusquisque se mmorero omni-
CAP48 —HJ3sunt quatuordecim partes bealitiidmis bus putel 669
627 CAP ill — Quod obsil consideralio allenus peceati
CAP.43 — Ha3 sunE <iuatuordecimpartes misense 669
628 CAP112 —De duohussoronbus hunc monLemtuslo-
CIP 50 — De pulthriEadroeel Eurpiludine 628 dienabus 670
c \p 51 — De agihEateeEponderosiEale 629 cvp 113 —De vereci.ndia qua3esl apud Deum 670
CAP52 —De fortitudme etimbeciihlaie. 650 tAp 114. —De \ eiecundia qua? esE apud hominem
CAP33 —De 1bortate etserviluLe 651 670
CAP54 — De samlaEeeLliifirmilate 651 CAP115 — De consulEaEione duarum praedietanm so-
CAP55 — De voluptate et anxielale 655 roram 671
CAP56 — Simihludo fern ignili 653 CAP116 •—Qaodnon semper misencordij Dei debeat
—
CAP57 De duabusbeaULudmibuslotidemquennse- cogiEan 672
rns. 633 CAP117 — Qu33comparatiosit inter aseendenles 672
CAI>58 —Delongajvilate et \1ta3bre\1Eate 654 —
CAP.118 Sunihtudomter ccrnovexiam el charitjEem.
CAP59 — De sapientia et msipienlia 654 675
CAP60 — QuodpeccaEasmgalorum smgulis paEeant CAP119 — SimiliEudomler qualilates ccrpor.s el ani-
655 ma3 674
CIP 61 — 4lEercahomter hominem justum et ange- CAT> 120 — De cordis lmnronditns. 673
lun. 636 CAP121 — Simihtudo intercoipons et anma?mfirmi-
CAP62 — De amicitia et mimicilia. 658 tales 675
CAP63 — De concordjaeLdiscordia 653 CAP122 — De appelilu et quid mlersit inter appeti-
CAP64.— Quodomnes justi idem velint. 659 turo eE\oluntatem 676
CAP63 — De honori; el dedecore 639 cvp 125 —Simihludo mter aquara eEhumanamnata-
CAP66 —Depaupereinregnumadoptato. 640 ram 676
CVP67 —SranliLudointer Deuni eElguem 610 CAP124 —•QuodquaEuorroodispax agattr 677
CAP68 —De polenha et lmpoleutia 611 CAP123 — De quadnparalo statu irumana?natur.e
CAP.69 — De secuntate el Eimore 612. 678
CAP70 — Quod nulhus amiLtaEbona semel aciepia c»p 126 — Simihtudo roler homims obscquium et
642 prajmrom 678
CAP71 —De gaudio et tnstitia G42 —
CAP127 De tnbus hommumgenenbus seu cr 'roi-
CAP72 —De cupichtatemundam honoiis 6-<5 bus 679
CAP75 —SimlliLudoroEerDeurnel jhquem dommuni CAP128 •—Exemplume\ium, boum et cu>iuin 679
64i c\p 129 — De mendjcio G80
CA» 74 — SumliLudo :nEer diabolum et mipiobu.n ctp 150 —Exeroplum de medico G80
placitatorem 6ia c vp 15) — De septem donis Spintus sanco 681
CAP75 — Simihtudo mler Deum etqueralibel regem tvp 152 —De doms Spintus sancti, qomqi e ad JCEI-
617 \am daoveroad contemplativam vitam peitineiiL 681
CAP76 —De regno et villa et castello et dungeore ctp 135 —De q lahtaUbts anims3eEiLMihus 681
647 ctp 154 —Morcs ahi boni, eEroalialiisu.it G82
CAP77 —Similitudomter monachumel potionem, et cvp 155 —De virtule el vilio C82
abba*emeEmedicum 6iS CAP.156 — De sapienua et slultitia quanaoque m
—
CAP.78. ConEentiomler monachosconversoseEnu- eodem convenientibjis 682
tntos 649 CAP137 — De odioel amore peccaEi C82
CAP.79 — Smnhtiido inler monachos, et angelos eE —
CAV158 De himnlilate et superbia b82
Deum .- 650 CAP.159 — Detnbus\erecundi33geiieribts 685
CAP80 — SimihludomEerDeum et auernhbeE in.pe- CAP110 — De tnbu 1;qua?notanlur in juvene C85
ralorem • bbi cvp 141 — Siro.iiLudolnEerdiversa ahmenta etpra?-
CAP.81 — Quodmonachoprosit, si ahquod bonum ro- cepta 6i*4
\itus faciaE 652 CAP142 —Exemplam no\i \jsissemel lmbuLi Cb*
CAP82 —Quam magnasiE spesmonachiprofessi 633 cip 145 •—ExemplumcuUri C84
CAP85. — Siimhtudo mter monachum peccautem eE c„p 114 — Exemplumde aqua quieta et sohs radus_.
laicnm 654 C85
CAP84 — Siroihludo inter monachum et arborem CAPlio — De pcomteniiasicca cl humida 685
655 CAPUb — Exemjjltm arborem magnam suceiJere
OAP85 — Simihtudo inler nialronam el divinam\o- \olentis °^
lunEatem — Co7 CAP147 — De dctrac'ioi>e G8D
CAP86 De fibabusmaironas 6s7 CIP 148 •—De tnbus i>oroicid>igenenLus 683
CAP87 — DPancilhs ejus boms 6 )7 cp 119 —Exemplum lgms et venti eiluima'.>an>en-
tAP 8Q,— De ancilla latrone. Gj7 Lis. 680
1155 QIVE IN HOC TOMO CONTINENTDR. 1154
CAP130 —-DetracEionisdescnpiio C8G m exsulanEem —Ga1lum\isii,are dignetur. 849
CAPlol —• Commendatiocharilalis G86 D1PL0MAT4 841
CVP152 —Quid noteaLdeLractioel quid prosit bo- I — Sigillum Phihppi regis de Sancto Germano —Ad
num audire 657 augmenEum fondatioms cellas S Germanim Laia nova
—
CAP.155. De scientia, \ oluntale et usu 687 concedit praedia 841
cu> 154 —Jixemplum cithanstffi 688 II. — Philippuslrex Francorum jubet bona episcopo-
CAP.155 — Similitudoniler desides el.peccanLes 688 rum Carnutensium defunctorummlacla servan. 842
cip 156 —Sranhtudo mter pauperes, stultos eLnegli- Epilaphium tnplex 845
genles 689 SANCTVS HVGO ABBAS CLVNIACLNSIS
CAP157 — De scienlia et tnbus partibus ejus 689 Vita sancti Hugoms auclore Hildeberlo Genomanensi
CAP158 — De doctrma 689 episcopo 845
CAP159 — eE
De experroiento rahone 690 Commenlariusprarvius 845
CAP160 — Quod non semper debemus velle quod §1 —Decessores ejus, astas,disopuh, aimci memoia-
DeusvulL 690 biles 845
CAP161 — Deusu 690 § 2 — ac
Imperatorum regum erga S. Hugonem ob-
CAP.162 — Quodbonus homo de omnibus sibi bonum senantia smgulans 850
facit 691 §5 — Fundatio Marcimacensis CulEusS Hugonis
CAP165 —Ralio quomodolmmici diiigi possinl 691 ScnpEoresYiEa3 855
CAP. 1 64 — De mlellectu, amore et usu 691 Prologus 857
cu> 165 — Simihtudo mter Deum el solem 692 Ircipil A lla 860
CAP106 — Simihtudo mLerignem etDeiamorera 692 CAP1 — Natales S Hugonis, susceptio habiEus mona-
cp 1C7 —Quomodo sancli Deum videhunt C92 s ICI, digmtas abbatiahs etvirtutesin ea 8b0
CAP.1C8 —De quatiiormodis prajcipienJi el totidem CAP 2 — Gratia apud Henncum secundum imperato-
obediendi 692 rem, Jcgatio pro ponlifice ln Hungana obita, concilium
CAP189 — De timore, commodoel arnore 693 Remense celebiahmi, Alpl.onsus-rex Hispaniarum e car-
CAP170 —Deratione, \oluntate et arpetitu 693 cere hberatus, ccenobiumMarcmiacense iundatum 864
CAP171 — De suggeslione, deleclauore et consensu. CAP5 — Aicana ab eo ammorum mspecta elfutura
694 pra?diclj 869
CAP172 —De nomimbus ammas 69* CAP4 Yani morbi ab eo curati 873
CAP175 —De sordido exemplum 69i CAP3 — 'Xulelaangelorum quajdam ab eo mala depul-
CAP 174 —De quadiato lapide 6J4 sa,male\oh divimEuspumU Liberahtas ejus compensala
—
CA»175 De peccato 095 878
CAP176 — De smnliEudinecera?. S9a CVP6 —MuIU ad mehoremet monasticam vitamah
CAP177 —De conatu diaboh contranovitium 693 eo inducti, templuro Clumacense amplificatum. 885
—
CAP 178 De pueris planta?comparatis. 698 CAP.7 — Morapraescita et pie obila, receplio ln cce-
—
CAP179 Exemplum de lamma auri 696 lum revelaEa. 887
—
CAP180. De ehantale 697 AiaYita, aucloreRajnaldo, abb .Yezeliacensi, demde
CAP181 — Ex tnbus causis omms res ornaLtr 697 arclnep Lugdunensi 893
ctp 182.— Quodtnbusmodis dihgendus sit Deus 697 Proiogus 895
C4P 185 —De tnbus libertalibus 698 CAP1 — AdolescenLiapie Eiansacta, tirocinium viEa3
CAP184 —De venatione diaboii 698 monastiC33,digmtas abbaliabs, liberahlas m pauperes, fa-
C*P 185 —Quod Deus non horreat peccjlara 698 inihantas cum Chnsto, polesEasln djemones 895
CAP186 —"Usio Anselmi de ftuvio 699 CAP 2 — DefuncEusa pcenis, aegri a morbis hberati.
i-.p 187 —DP \ ero monachatu 699 Teropla ac canobia exsti ucLaaulieiormala 896
CAP188 — toe secuntate et pace in rehgiono 699 CAP3 — SecreLa animoium cogmla, futura praedicta,
CAP189 — Exemplum de lepore. 700 moibi curati 900
CAP190 —•Exernplunidea\icula 701 CAP4. •— Concihum Remeuse conc&lebralum, compo
—
:AP191 De inantia eEfoeditatepeccati •
701 siEumschisma pius obitus 903
OAP192 — De \erbisdefuncEi 702 Synopsis Yita?meLnca 905
CAP195 — Simihtudo miliEis 702 Lpitome Yila?ab Ezelone alque Ci'one Clumacensibus
t AP 194 — Simihludo celleram 707 monaehis 909
A'ITAS \Sllfndi 709 Analecta
Prologus 715 CAP1 —Ex episLolaHugonismonathi adPonlium ab-
IncipilAila. 715 baLem. 917
VITA B BREGWINI. 755 CAP2 — Ex Yita per eumdem Hugonem scripEa 920
V1T4S OSWALDI. 761 CAP5 — Ex colleGUoneanonymt m piasnolala bibho
VIT4S DLNSTANI 7bo tlieca 923
Prologus 785 EPISTOLJE.
Incipifvita 787 EPISTI — Ad Willelmum I Anglorum regem — Regi
VITAS ODONIS 789 sapiihcando petenti utsex ad eum monachos, sub annuj
EPlSTOL4 AD GLADSTONIENSES. 789 pro singulo centum argenu hbrarum pensione, mitLeret,
EPISTOLAAD MONACHOSWIGORNIENSES 807 respondel pelitionem e|us, ulvenalem eE quasi Simoma-
Nicolai epislola ad Eadmerum de pnmatu sedis Ebora- cam, omrono rejiciendam 927
censis m Stotia 803 EPISTII — Ad Moisiacensesfralres 928
GVNDVLFVS ROrFENSlS EPISCOPVS • EPIST in —AdAnastasium eremitam —-Ulmonasle-
NotitiaJnslonca 809 num Tedeat hortatui 929
Yila Cundulplu auctore monacho Roflensi cooeEaneo. EPISTIV — Ad Urbanum II papam — Adversus Ro-
Piologns 815 bertum, abbatem S Remign 929
IncipiE"\lLa 815 —
LPISJ V-VII — AdS Anselmuro 92)
Pars pnma. 815 EPISTVIII — Ad Pluhppum regem — Ex singulan
Pars H 816 fami lantate, regem, ut «bdicato regno monasticam vitam
Pars Hi 819 arnpiat, adhorEatur 950
TISTOLJE DUJE 855 EPJSTOLÊDIVERSORUMAD S HUGONEM
{PISTI — —
id monaclios Beccenses Ut non tnsien- I — S Petn Damiam 951
tur de erepto sibi abbale Anselmo 8Zb II — S Gregoni papss 951
EPISTH —Ad Anselmum Lugdum degenEem —Ut III — Urbani II paps3 951
Ecelesiam Can*uariensemmultimodis EribulaEionibusaf- IV. — Goffndi abbatis Yindocmensis 931
fiictamprajsentia sua releveE 835 Y — Pascha.is II pap.e 951
PHILIPPVS FRANCORVM RkX VI — Hennci lmperaEons cognomento Nigri — Gra
Notilianislonca 837 * tias habet Hugom de resUEuta ejus oraEiombussaniEate.
EPISTOL./E 857 RogaLabbaEemute sacro fonte fihum suscipiat 931
I —Phihppi regis epistola ad Bernardura, Majons VII — ImperatncisAgnetis, Hennci Nign uxons —
Monasternafibatem — ut perdjtissimos Farensis parthe- Orat ut JJTOdefuncto lmperalore preces Deo offerat 952
norosmores reformeE,horialur 857 YIH —Henr.ciIY lmperatons praecedentium filu —
II — Pbihppi regis episEolaad eumdem — Ilh mona- Aljbatem precatur uEillum mvisef, quo pacem roire pos-
sleridm S Maglorn Pansiensis committilin mehorem sta- sil cum summopontiEce 932
luro resutuendum 839 IX — Hennci imperalons prasdictornm filn — Con-
III — Philippi regis epistola ad S Anselmum Lugdu- quenlur de hho quod m jllum msurrexent 953
U™ OlfbO REKUM QUiE IN HOC TOMO COJSTINENTUR. im
X — Ejusciem — Rogat* Hugonem ul arhiler esse veht XIII — Charta Hugoros SEephampresbj Een, de dona-
uluminler etpapam. 937 Uone eisdem facta 968
^XI —Alphonsi regis Hispamarum — Gratus de Ro- XIV — GharLaBernardi comitis Bisuldunensis Carnpi
Delto ad se misso actis, uE P;USainms?cuiam geraL abbas, Rolundi, Arulensem, et S. Pauh de oleis abbalias Hugoni
et censum annuum, jam lpsi a Palre concessum, recipere abbaEiClumacensis m manu Unaldi abbahs Moisiacensis
veht rex exposEulaE 958 consohrmi sui lefoimandas subjicientis. 968
XII. —ClementiaecomiEissaeFIandnse— InvltaLillum ad XV —Charta Gaufndi miliEis, lralris S Hugoras,de
reforroandum monastenum S Bertim, quod Clunucensi Marcmiacoro pago Augustodunensi 969
omnroo subjiciendum promiEEiL 959 XVI — Littera Guanm comms Sosnacensis de eccle-
XIII — Rodgeiu comitis Fuxensis — ConcediEHu- sia Sanctss Margareta? data monasleno Clumacensi 970
gom locum Sancti SaEurmm Fredelacensis monasLitis m- XVII —Ch^rta fundatioms monasteni subtus Brune-
sliLulis mformandum 940 childum castrmn m pago Cadurcmo, Hunaldo abbati Moi-
XIV. — Wigoms comitis -—Honorem de Visiha ipsi siacensi etHugom Clumacensi sub.ecti 971
concessum ftusse scnbil, rogatque pro.adversarns mdnl- XVIII — TesEamenEumdomm \4dekmsi regis Eispa-
gentiam. 941 niarum ad Clumacura 975
XV — Vidrici Danobnensis —Offerlilh eellam S. Cbn- XIX —LiELera?episcopi Sihaueclensis de abbatiaCn-
stophori—de Magno-Vico °941 974
XVI Amein abbatis Aureliacensis. — Committit ei spen XX •— Acta concordia3miEa?rn conciho Claromontano
cellam Canacum reformandara. 942 inLer Hugonem abbaEemClumacensem eE Pontium abba-
XVII — Theobaldi comilis Campaniaj — OfferETheo- tem Cas3?-Dei. 975
baldus comes iiiium ut aquis saluEaribus B Hugo abluaE XXI — Raimundi vicecomtlisCadurcensis \itam mona-
945 sticam in Moisiacensi ccenobio ampleclentis, eEduas ec-
XVIII. — RaymunJi Gallaecia?et Hennci PorLugalla? clesias 4nsquiiiho abbaEicondonantis 976
comitum.—Mittunt exemplar fcrdens amicitia? mter se XXII — ConcihumMassilienseconfirmjEplacilum quod
iniEa?,eE paclorum de partienda sucGessione socen sui fecit Norgjudus episcopus ^duersis cum domno abfaale
Alphonsi Castella?ac Legioms regis. 944 Hugnne cl monaclns Clumacensibus 977
STATUTA PRO ALPHONSO HISPANIARUMREGE XXIII — CharEaWillelmi Bnrgundionum ei Matiscen-
STATUTA PRO LAMBERTO S. BERTINIABBATE sium coraiLis,qua donaliones anlecessorum suorum Clu-
915 niaco faclas confirmat, ahasque de sno addiL, commemo-
EXHORTATIOAD S4NCTIM0NI4LES. 947 rans progemlores et anlecessores suos 979
COMMONITORIUM AD SUCCESSORESSUOS. 949 —
XXIV. Charla donauoms pro monasteno Clumacensi
BIPREC4TIO. 951 a Willelmo etuxore sua Adelcjda 9S0
Quid bealus Hugo narrav m
enE capiEuloYigiha.Natalis —
XX"V Charta donatioms Willelmi de Tluerno eidem
Dommi 955 Clumacensimonasteno 980
DONATIONESPLE Clumacensibusfacta?sub regimme XVXI — Charla donatioms ecclesia? Sancli Saturnm>
sancti Hugonis Tolosani Clumacensi monasteno facta ab Jsarno episcopo
I — Charta Pontn comilis de abbatia Moisiacensi Clu- Tolosano 981
niaco subjicienda 9bb XXII — Charta donatioms sancti Petri Ce'onensis CIu-
II. — Ademarus \icecomes Lemo\icersis eEHumberga macensi coenobio 985
ejus uxor donanEabhaliam-Sancli Marlialis Hugoui abbati WALRAMVS EPISCOPVS NVMBVRGElsSIS
Cluniacensi 9o7 Notilia hislonca 985
III •—Erachus episcopus et Bernardus comes monaste- EPISTOI4 AD LLDOMCLM THXRINGLE L4N-
rium Beali Fehcis el SancLiLicern Clumacensi monasEe- DGRAVIUMcum i efutatione 985
no concedunE 958
IV — Almodis comiLissaeEfihus abbaliani SancEiÊgi- Episiola Valrami 986
dn eLsibi perlmenEia concedunE 959 Ludovici responsio 988
Y. — Littera Aimenci Ausciorum comitis et Bernardi EPISIOLA AD ECCLESIAMB4MBERGENSEM 991
ejus fratns filiorum Willelmi, quibus dant S Hugom ab- DE VITA S LEONARDICONFESSORIS 993
baEi Clumacensis monastenum Sancti Orientn ordman- EPIST0L4 AD S ANSELMLM — Conqueniur de
dum 961 \anetate caeremomarummter allans sacnbcium vane993a
VI. — Diploma pro ecclesia Sancli Michaehs de Monle- \ ariis observari sohEatum
Allo 961 GILBERTVS EPISCOPVS JY IIIBERNIA LVCI-
VH. — Donalio ecclesias Saucl» Mana?de Arombodio NENSIS
Clumacensi monasteno 962 DE USU ECCIESIASTICO 995
YIII — Bernardus el uxor monasLerium Sancli Joan- DE ST4TU ECCLESLE 998
nis Baptist<Bad Sanclum MonEem\ocaEumClumacensibus EPISTOLA 4D S ANSELMLM. 1005
dant 965 GISLEBERTVS CRISPINVS ABBAS WESTMONA-
IX — Notitia de monasEeno Sancti Montis 965 STERIENSIS
X —Unaldi abbatis MoisiacensistesLamentum de de- 1003
cimaEionibusa \iris sa?culanbus ab eo redemptis 964 NotitiahisEorica
XI — Abbatia Satteti 4TmiifhGnspeiensis datiir Hugo- DISPUTAIIO iVDMl CUMCHRISTI4NO DE FIDE
m abbati Clumacensi 966 CHRISTI4NA luoo
XII — CharEa Fidis comiEissa?Naibonensis de dono Epistola nuncupatona "~
ecclesias S PeEn de Sermur faclo Hugoni Clumacensi et lncipil dispuIaEio „ -" s. * i}$i
1057
Unaldo abbati Moisiacensi 967 INDEX epislolarum sancli Anseliw.
FINIS TOMI CENTESIMI OUINQUAGESIMI NONI.
Lx typis MSGNE, au Petit-Montrouge»

Migne. Patrologia Latina Tomus CLIX.

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Migne. Patrologia Latina Tomus CLIX.

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Anselme (saint ; 1033-1109). S. Anselmi,... Opera omnia, nec non Eadmeri,...

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

OMNIUM SS. MRUM, DOCTORUM SCRTPTORUMQUE ECCLESUSTICOMM

PATROLOGIABINA EDITIONETVPIS MANDATAEbT, ALIA NEMPE LATINA,ALIA GR^ECO-LATINA.—

PATROLOGI^l TOMUS CLIX.

S. ANSELMDSEX BECCENSl ABBATECANTDARIENSISARCHIEPISCOPDS.EADMERDSMONACHDS

EXCDDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

EX BECCENSI ABBATE CANTUARIENSIS ARCHIEPISGOPI

HISTORIA NOVORUM ET ALIA OPUSCULA

IManacbl C«ngregationis S. itiauri ,S

EDITIO NOVA, OPDSCDLIS RECENS EDITIS ILLUSTRATA

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

AUCTORUM ET OPERUM QUI I3S HOG TOMO CLIX CONTINEKTUR.

S. ANSELMDS CANTOARIENSIS ARCHIEPISCOPDS

Ex lypis MIGNE, au Pelit-Monlrouge.

EAS GONTINENSQOAS SCRIPSIT CANTDARIENSISARCHIEPISCOPDS

EPISTOLA PRIMA. *• clionem, et onus quod me» im"becillilali impei»e-

* ' JOANNIS PICARDI NOT.E.

68 dl. verba 6 63 ai. inopinafo C6i Erslai in ms BMiothecm ei in ms Bibl. S. Manint

427 EPISTOLA PRIMA. L\NrRAT\cus,perpetuam a Deo benediciionem.

(42) Respondel Anselmi episl., quae^estia lib. 111.

Seqienles eptslolas hic tevocanus cx appendictbns ediltoms anm 1721.

HATfl MARll ET Allffl M PASiOM Bffll

Qtionlam j'ubenfefilio tuo Chrlslo : Peifecli estote, B CAPUT PRiMUM.

DE CONCEPTIONE B. MAM.E VIRGINIS"'

SERMO DE CONCEPTIGNE BEkTJE MkMJE

{hx tns. Gem. Melicensi c. 40 S8S.)

SS. GUINERI, FINGAtUS, VlkLM, ET SOCIORUM'"

MIRAGCLUM SANCTi JACOBI

{Ea; ms. Sangermanensif n. 608)

MIRACULUM GRANDE SANCTI JACOB

ELUCIDARIUM SIVE DIALOGUS

DISPUTATIO JUMI GUl CHRISTMO

Scripta a domno Gisleberto abbate Westmonasterii, hactenus inedita

MALQGUS CHRISTIANI ET JUDiEI

LABORE AC STUDIO MONACHORUMCONGREGATIONIS S. MAURI RESTITUTA ET EMENDATA

(Opp S. Anselmi, edit. Paris. 1721.)

VITA SANCTI ANSELMI

(Vide supta in Ansehno,)

EADBIERI HISTORIA NOVORUM

a(Jemmeiicum,viilgo Jumiige, infraRolhomagum: censel, uti ei Simon Dunelraensis aliique scriptores.

EADMERI HISTORIAH NOVORUM

DE EXCELLENTIA VIRGINIS MARLE

CVPLT PRIiIUJl. C psopler pecealoies qiiam proplcr j'usios iactam esse

QUJE FUERUNT IN BEATA MARIA,

CAPUT PRLMUM. D qualuor \iitutcs esse philosojihi 11011

BE BEATITUDINE GCELESTIS PATRLE".

DE SANGTI ANSELMI SMILITUBINIBUS' 68.

CAPUT PRIMUM. clionem s80 et ad \olendum optanda: memoria vero,

haberentms Vicl.el Edtt. Cnl. qt-o lioiiduinhalieient 619Tmqtienlur in ws torqttebunlur

YIIA S. VVIMIDI IBORAM&IS EPISGOPI

AUGTORE EADMERO MONACHG

<17)Os\valdi lesgestas stylo aniea manda\erant ab Osberno

(213)Oswaldum Oskitello immediate succcssisse'; \isitalum mrmoral Regislrum Rame&iense(in Mona-

AUCTORE -EADMERO BfONACHO.

EADMERI EPISTOLA AD GLASTONIENSES

Lijiltctt tjnsinla F.admetimtmachi Ecclesim Clitisii Canluaua>.

NICOLAI EPISTOLA AD EABMERUM

De primatn sedis> Eboracensis in Scotta.

Anglia sficia, t II, p, 234.)

NOTITIA HISTORICA IN GUNDULFUM.